ZEMN ETTLERNDE KULLANILAN DENEYLER

LABORATUAR DENEYLER
ZEMNLERN NDEKS / FZKSEL

ZELLKLERNN BELRLENMES a. Boluk Oran veya Porozite b. Su erii ve Doygunluk Derecesi c. Tabii Birim Hacim Arlk d. Kuru Birim Hacim Arlk e. Elek ve Hidrometre/Pipet Analizleri f. Kvam Limitleri (Atterberg Limitleri) g. Yeraltsuyunun Kimyasal Analizi

LABORATUAR DENEYLER
ZEMNLERN MEKANK ZELLKLERNN

BELRLENMES a. Serbest Basn Dayanm b. Eksenli Basn Dayanm c. Kesme Dayanm d. Konsolidasyon KAYALARIN MEKANK ZELLKLERNN BELRLENMES a. Kaya Kalitesinin Belirlenmesi b. Tek Eksenli Basma Dayanm c. Nokta Yk Dayanm ndeksi veya disk makaslama dayanm indeksi

Zemin Ettlerinde Kullanlan Deneyler

SONDAJ DELNDE YAPILABLEN

ARAZ DENEYLER akmal Sonda Deneyleri tmeli Sonda Deneyleri Burmal(kanatl) Sonda deneyleri Yanal Basnl Sonda deneyleri

STANDART PENETRASYON DENEY

Arazide yaplan bir dinamik penetrasyon (akmal sonda)

deneyidir. Tm dnyada yaygn olarak kullanlan bu deneyin temel prensibi, zemin tabakalarnn penetrometreye gsterdii dirence bal olarak zeminin yerleim skln belirlemek ve mukavemeti hakknda bilgi sahibi olmaktr.

Kesme kuvveti kum akl gibi iri daneli zeminlerde

zeminin izafi sklna (Dr) kohezyonlu zeminlerde ise zeminin mukavemet parametrelerine (C,Q) baldr.Bundan dolay standart penetrasyon direnci (N) ile tama gc arasnda yakn bir balant kurmak mmkndr.

STANDART PENETRASYON DENEY

Deneyin asl amac kumlar ve akllar

iin greceli skln bir gsterge olmasna karn silt,kil ve zayf kayalarn kvam ve mukavemetinin tahmininde de kullanlmaktadr. Sondajdan yeteri kalitede rnek almann olanakl olmad koullarda akllar,kumlar,siltler,kum ve akll kil ve zayf kayalarn zemin parametrelerini yaklak olarak vermektedir.

STANDART PENETRASYON DENEYNN YAPILII

Deney standart boyutlardaki bir numune kann

zemine aklmasndan ibarettir. Numune kann d ap 50.8 mm i ap 34.8 mmdir. akma ii 635 N arlndaki tokman 760 mm ykseklikten ahmerdan ile akma bal zerine serbest drlmesiyle yaplr. Tokmak ilk bata 15 cm aklarak rselenmi tabaka geilir.Bundan sonra deneye balanlabilir. lk 15 cm.lik giri iin belirlenen dme says deerlendirmeye alnmadan ikinci ve nc 15 cm.lik girmeler iin belirlenen serbest dme saylar toplanarak standart penetrasyon direnci N olarak tanmlanr.

SPT DENEY DZENE

STANDART PENETRASYON DENEY

UYGULAMA RESM

UYGULAMA RESM

TOKMAK

Kullanlan aletler

KULLANILAN ALETLER

Kullanlan aletler

Numune alc

Spt ugulamalar

SPT UYGULAMALARI

Spt tp ve ar spt numunesi

SPT DENEYNDE YAPILAN DZELTMELER

SPT deney sonular zerinde, balca iki

dzeltme yaplr.Yeralt su dzeyi altndaki ince kum veya siltli kumlarda,SPT says 15den bykse, aadaki dzeltme yaplr. Ndzeltilmi = 15 + 1/2 * ( Nllen 15 ) Bu dzeltme,byle zeminlerde,akma srasnda oluan boluk suyu basncnn etkisini gidermek iindir.

SPT DENEYNDE YAPILAN DZELTMELER

Gibbs ve Holtz (1957), yaptklar almalarla, deney

derinliinin (dier bir deyile, derinlik basncnn), deney sonular zerinde etkili olduunu gsterdiler. Derinlik dzeltmesi. aadaki bantyla yaplr. Ndzeltilmi = Cn* Nllen Cn dzeltme faktrdr. Cn=0.77*log(20/Po) Po=kg/cm^2 SPT says, adeta bir anahtar bilgidir. Bu say, baz tablo, grafik veya bantlarla kullanlarak; zeminin sklkgeveklik durumu, sertlik-yumuaklk durumu, kayma direnci parametreleri, zemin tama gc, temel oturmalar belirlenir.

SPT DENEYNDE YAPILAN DZELTMELER

YERALTI SUYU DZELTMES Zem.Emn.Ger=Cw*qs

Cw=0.5+0.5(Hw/(Df+B))
Hw=Zemin yznden llen YASS

derinlii Df =temel derinlii B=Temel genilii

Kohezyonlu zeminlerde SPTKvam-Serbest Basn dayanm ilikisi

Darbe says Kvam 2> 2--4 Serbest basn direnci (kg/cm^2) ok yumuak 0.25> Yumuak (0.25-0.50)

4--8
8--15

Orta
Kat(sk)

(0.50-1.00)
(1.00-2.00) (2.00-4.00)

15--30 ok kat

30<

Sert

4.00<

KOHEZYONSUZ ZEMNLERDE SPT-SIKILIK-BHA LKS

Darbe says 4< 4--10 10--30 30--50 50> Relatif sklk 0.15 0.15-0.35 0.35-0.65 0.65-0.85 0.85> Nisbi younluk ok gevek Gevek Orta Sk ok sk Doal BHA <1.60 Su altnda BHA <0.96 0.88-1.04 0.96-1.1 1.04-1.20 >1.2

1.522.00 1.762.08
1.762.24 >2.04

SPT-N VE EFEKTF KAYMA MUK. LKS

DRENAJSIZ KAYMA MUK.LE KIVAM ARASINDAK LKLER

STANDART PENETRASYON DENEYNN AVANTAJLARI

Deneyde yaygn ve ok bilinen bilinen bir ekipmann

kullanlmas Kullanlan ekipmann basit ve dayankl olmas Deneyin greceli olarak kolay,ekonomik,hzl ve ok zel bir deneyim gerektirmeksizin yaplabilmesi Her trl zemin ve yumuak kayada uygulanabilmesi Yer alt seviyesinin stnde veya altnda yaplabilmesi Test yaplrken bozulmu numunenin de alnabilmesi Alnan numuneler zerinde laboratuar deneyleri yaplarak endeks zellikleri ve mukavemetinin belirlenebilmesi

STATK SONDOLAMA DENEYLER

Statik sondolama deneylerinde bir u ve ona

bal ubuklar zemine iletilmekte,gsterilen diren mekanik,elektrik veya hidrolik sistem yardmyla llmektedir.Diren ubuun belirli bir blgesinde yanda veya toplam olarak llmektedir.Bu tr deneyler statik sondolama,koni penetrasyon deneyi,Hollanda derin sondas gibi ok eitli adlarla anlmaktadr.Biz lkemizde en yaygn kullanlan koni penetrasyon deneyini inceleyeceiz.

KON PENETRASYON DENEY

Arazide yaplan bir statik penetrasyon

(itmeli sonda) deneyidir. Deneyin esas; plandaki izdm alan 10cm2 (D=3,57cm) , tepe as 60 olan bir metal konik ucun 15 - 20 mm / sn hzla zemin itilerek batrlmasdr.

KON PENETRASYON DENEY (CPT)

Bir klf (muhafaza borusu) ierisindeki konik

ucun statik bir kuvvet ile muhafaza borusundan bamsz olarak zemine sokulmas ve bu uca zeminin gsterdii direncin yani koni u direncinin llmesi ya da konik ucun muhafaza borusu ile birlikte zemine sokularak toplam direncin llmesinden ibarettir.

KON PENETRASYON DENEY(CPT)

nce koni ve muhafaza borular lmn

yaplaca derinlie indirilir, daha sonra ubuklar ve koni sabit bir hzla 70 - 80 mm. lik derinlie itilir, koni direnci llr. Daha sonra, ya koni ve ubuk durur, muhafaza borusu 200 mm. aaya itilerek evre srtnmesi llr, ya da koni, ubuklar ve muhafaza borusu birlikte aaya itilerek toplam diren llr. Bu yntemle llen toplam direnten u direnci kartlarak muhafaza borusunun ve ubuklarn zeminde grd diren yani evre srtnmesi elde edilir. Her 200 mm. de benzer ilemler tekrarlanp okumalar kaydedilir.

Yandaki grafikte boluk suyu basn elementlerinin pozisyonlarna gre deien birka konik konfigrasyon gsterilmitir.

CPT ile ilgili grntler

CPT

KON PENETRASYON DENEY ALETLER

Srtnme Ceketli Statik Sonda (Begeman Sonda)

Srtnme Ceketli(Begemann Sondas)

Koni, ubuklar ve muhafaza borusu ayn

zamanda lmenin yaplaca derinlie itilir. Begemann (1965) tarafndan gelitirilen zel bir ula koniden yaklak 250 mm. yukarda ve koni ile birlikte muhafaza borusundan bamsz olarak hareket edebilen ayr bir klf boyunca evre, srtnmesi llr. Koni yaklak 40 mm. itildikten sonra geride kalan uzaklk boyunca koni ve srtnme gmlei birlikte hareket eder ve bylece ayn zamanda fakat ayr ayr koni direnci ile toplam srtnme direnci okumalar alnm olur.

KON PENETRASYON DENEY

Deney,daha ok kumlar iin uygundur.

Deney; tal iri akll,sert zeminler iin uygun

deildir.Sondaj derinlii de snrldr. Deney srasnda, zeminden rnek alnamaz.Bu nedenle laboratuar deneyleri yaplamaz. Koni Penetrasyon deneyi zellikle kohezyonsuz zeminlerde olduka iyi sonu verir.

KON PENETRASYON DENEY

CPT, kolay ve hzl uygulanmasnn yan sra

srekli kayt imkan verir. zellikle SPT deneyinde numune alnrken oluan zemin rselenmesini minimuma indirir. Detayl ve kesin verilerin elde edildii CPT ekonomik bir deney olmasyla da zemin mhendislii problemlerine daha uygun zmler salar. Deney sonularndan, zemin hakknda bir ok bilgi ( sklk, kayma direnci parametreleri, tama gc, temel oturmalar..) elde edilir.

Koni penetrasyon deneyi ile

Zemin profilinin belirlenmesi ve zeminin tanmlamas yaplr. Kontrol sondajlar arasndaki zemin profilinin deerlendirilir. Zeminlerin mhendislik parametrelerini deerlendirerek tama gc ve oturma hakknda bilgi salanr.

Presiyometre Deneyi (PMT)

Bu deney, nceden alm bir sondaj

kuyusunda yaplan bir arazi deneyidir Deneyin esas; bir sondaj kuyusunda, kaplanmam belli bir uzunluk iin, i yanal (radyal) basncn uygulanmasdr.

Presiyometre Deneyi (PMT)

Presiyometre Deneyi (PMT)

Zaman

zaman (1-2 m de bir) sondaja ara verilerek, sondaj ekipman kuyudan karlr. Presiyometre sondas, kuyuya indirilir. Sonda; alt ve stte iki koruyucu lastik hcre ile, ortada bir len lastik hcreden oluur. Koruyucu hcre-ler basnl gaz (CO2, vb.) ile iirilir. Bunlar, len hcreyi, alttan ve stten snrlayarak, dey dorultuda deformasyonu nler.llen hcre, basnl su ile iirilir.

Presiyometre Deneyi (PMT)

Gnderilen suyun ve gazn basnlar

llr.Hcrenin yanlara temasndan sonra , hcreye gnderilen suyun hacminden, yanal (radyal, yarap dorultusunda) ekil deitirme (r) hesaplanr. Yan yzeylerde krlma meydana gelene kadar ykleme (basn uygulamas) yaplr.

Presiyometre Deneyi (PMT)

Presiyometre arac ile temel zemininde

gerilme alan oluturularak, ortaya kan deformasyonlarn llmesiyle , zeminin kesme direnci ve elastisite modl hesaplanabilir. Presiyometre arac ile bulunan zemin deerlerinin klasik metodlarla bulunan deerlere pratik snrlar iinde eit olduu (farkn %5ten kk olduu) saptanmtr.

PRESYOMETRE DENEY

Presiyometre deneyi
Presiyometre deney sonularna gre yzeysel ve derin temellerin tama gleri ve oturma tahminleri gelimi olup bu tr analizler temellerin tasarmnda dorudan kullanlmaktadr.