Onderzoeken

De endoscopien: kijken via een sleutelgat

samensteller: Matthias Steinebach

17-04-2008

Wil men verder in lichaamsopeningen kijken dan wat direct te zien is bij Aaaaaaah dan heeft men een apparaat nodig. Worden er slangen of buizen in lichaamsopeningen gestoken dan spreekt men van een ENDOSCOPIE.

Endoscopien
(de binnenkant bekijken)

Er zijn drie soorten endoscopien: - descenderende scopien: je daalt af in het lichaam; met de stroom mee - ascenderende scopien: je gaat tegen de stroom in - operatieve scopien: kijken in lichaamsholten

Apparatuur

Voor de meeste scopien wordt een flexibele scoop gebruikt. Hiermee kan men dieper in het lichaam doordringen omdat het uiteinde gestuurd kan worden. Via kanalen in deze scoop kan men spoelen en biopten nemen voor verder onderzoek. Ook ingrepen via het werkkanaalzijn mogelijk.

Er wordt vaak gezegd dat er een camera naar binnen gaat. Dit klopt niet. Het is een systeem van lenzen en glasvezels waardoor er buiten het lichaam een beeld zichtbaar wordt dat eventueel via een camera op een beeldscherm zichtbaar wordt.

Ook een starre scoop is mogelijk. Hierbij is het werkkanaal ruimer maar het is veel minder prettig.

Descenderende scopien

Hiertoe behoren: rhino- en laryngoscopie bronchoscopie oesofago/gastro/duodenosopie ERCP

Rhino-laryngoscopie

Bij de rhinolaryngoscopie wordt de neus- en keelholte bekeken met een flexibele scoop.

En dit is het eerste wat je ziet

In de neusholte kom je normaal de neusschelpen tegen. Bij chronische ontstekingsprocessen kunnen er poliepen ontstaan.

Iets verderop komen de stembanden in beeld. Een kwaadaardig gezwel kan boven, op of onder de stembanden zitten.

De huisarts kan nog een indirecte laryngoscopie doen met een voorhoofdspiegel, een hoekspiegel en een lamp. En een otoscoop (oorkijker) kan ook gebruikt worden om in een neusgat te kijken. Daarna natuurlijk wel goed schoon maken.

Een directe laryngoscopie wordt met name gedaan om een tube in te brengen, voor beademing tijdens een ademstilstand of een narcose.

Bronchoscopie

Bij verdenkingen op afwijkingen in de lagere luchtwegen kan een bronchoscopie gedaan worden. Ook hier is weer de keuze uit een starre of een flexibele scoop.

Voordeel van de flexibele is dat je dieper in de luchtweg kunt komen en ook een beetje in de zijtakken kunt kijken.

Uiteindelijk zijn dit mogelijke beelden.

1 2 3

Er zijn meerdere manieren om tijdens een bronchoscopie een biopt/cellen te verkrijgen.

1. 2. 3. 4. door middel van een hapje door middel van lavage (spoelen) een brushbiopsie (borsteltje) een naaldbiopsie

Fotodynamische therapie

Ook behandeling via de scoop is mogelijk. Met behulp van lichtgevoelige stoffen en laserlicht kunnen tumoren verkleind worden. De stof wordt ingespoten, concentreert zich in de kwaadaardige cellen en worden geactiveerd als er laserlicht op valt. De vrijkomende warmte vernietigt de cellen.

Oesofago-gastro-duodenoscopie

Afhankelijk van de klachten kijkt men meer of minder diep. Allen wanneer er een reden voor is zal men met de scoop de maagportier passeren. De slokdarm bekijkt men meestal op de weg terug.

Mogelijke afwijkingen
Spataderen in de slokdarm bij portale hypertensie

gastritis

Tijdens een scopie kan men ook een behandeling uitvoeren. Bij een gezwel in de slokdarm die passageproblemen (slikklachten) geeft, kan men een stent plaatsen. Hierdoor kan vloeibaar voedsel en niet te vergeten speeksel en slijm weggeslikt worden.

Bij een ERCP (Endoscopische Retrograde CholangioPancreaticografie) spuit men contraststof in de galbuis/pancreasbuis. Omdat dit tegen de sapstroom in gaat heet het retrograad. Vervolgens wordt er een rntgenfoto gemaakt.

Via een ERCP kan men ook stenen uit de galbuis weghalen. De steen wordt met een vangkorfje verwijderd.

Is de papil van Vater (uitstroomopening van de galblaas + pancreas in het duodenum) vernauwd (A), dan kan deze endoscopische gekliefd worden. Daarna wordt er meestal een stent geplaatst (B). Er zijn verschillende modellen voor afvoer uit de galblaas (li) of pancreas (re)

De ascenderende scopien

Bij een ascenderende scopie gaat men tegen de natuurlijke stroom in. Ook hier is weer sprake van flexibele en starre scopen.

Via deze rectoscoop zijn dus met allerlei hulpstukken ook ingrepen uit te voeren. Het inbrengen van een dergelijke scoop (met royaal gebruik van glijmiddel) is geen pretje en tot overmaat van ramp wordt er ook nog veel lucht in de darm gepompt!

En: What goes in, must come out! Mensen liggen nadien heel wat stoom af te blazen!

Met een flexibele scoop komt men verder. Afhankelijk van hoe ver men de scoop inbrengt spreekt men van een sigmoidoscopie of een coloscopie.

De voorbereiding voor een coloscopie is uitgebreider (soms zelfs een wash-out) dan een sigmoidoscopie. Voor dit laatste is laxeren vaak voldoende. Bij een wash-out houd je het kleinste kamertje lang bezet!

Cystoscopie

Ook de urethra is een mogelijke toegang om het inwendige te ontdekken, zowel bij de man als bij de vrouw. Ook daarbij is er weer een keuze mogelijk tussen star of flexibel, afhankelijk van het doel van de scopie.

Bij een cystoscopie kan er ook een Rntgenfoto met contrast gemaakt worden van de ureter en het pyelum. Met een kleine catheter wordt er contrast in de uitmonding van de ureter gespoten. Er is dan sprake van een retrograde pyelografie

De cystoscopie is vooral bekend omdat op die manier ook de prostaat verwijderd kan worden. Dit wordt een TURP genoemd; een transurethrale resectie prostaat.

Hysteroscopie

Een laatste voorbeeld van retrograde scopie is de hysteroscopie. Hierbij wordt er in de baarmoeder gekeken. Enige ervaring is nodig om te herkennen wat je ziet. Want het rechterplaatje is het beeld via een hysteroscoop.

Ook via een hysteroscoop kunnen ingrepen gedaan worden. En mogelijkheid is een sterilisatie. Er worden dan via een scopie metalen spiraaltjes in de eileiders aangebracht. Door littekenvorming zijn deze na 3 maanden dicht.

De operatieve scopien

Het is ook mogelijk om via een kleine incisie een scoop in een lichaamsholte te brengen. Dat kan bijvoorbeeld in het kniegewricht. Dan spreekt men van een artroscopie. Tijdens dat onderzoek zijn ook ingrepen mogelijk, zoals het herstellen van een kruisband.

Een andere vorm van operatieve endoscopie is de laparoscopie. Daarbij kijkt men in de buikholte. Enerzijds voor diagnostiek maar ook weer voor ingrepen zoals sterilisatie bij de vrouw of een laparoscopische cholecystectomie.

Hier zit er een gat in het middenrif!

Ook in de pleuraholte kan worden gekeken. Dan spreekt men van een thoracoscopie.

Een heel bijzonder vorm van operatieve scopie is de mediastinoscopie. Daarbij kijkt men achter het borstbeen (in het mediastinum). Belangrijkste doel is om een lymfknoopbiopt te verkrijgen.

Als laatste mogelijkheid van een endoscopie is het aanleggen van een ventriculostomie bij een (dreigende) hydrocefalus. Via het hersenweefsel komt men tot in de derde hersenkamer en maakt een opening in de vloer van deze derde ventrikel. Zo kan de liquor afvloeien naar de subarachnoidale ruimte

de opening in de bodem v.d. 3e ventrikel

1 jaar oud litteken van nefrectomie

3 maanden oude littekens van laparoscopische nefrectomie

Een belangrijk voordeel van de endoscopische ingrepen dat de verstoring van de anatomie veel minder is. Ook de toegangsweg is veel kleiner. Herstel is meestal veel korter; je kunt sneller naar huis!