NIVEL 1 ESO. 7J 1. FOk Qb GEOLENGbA En e| cur:c 200-2007 e| DepcrIcmenIc ce Ciencic: Sccic|e:, Gecgrcf|c e Hi:Icric ccnjunIcmenIe ccn e| DepcrIcmenIc ce Lenguc Cc:Ie||cnc pu:c en mcrchc un prcyecIc ce cc|cLcrccicn ccn:i:IenIe en ue en |c: grupc: ce 1 y 2 ce ESC un mi:mc prcfe:cr impcrIir|c cc: crec:: Ciencic: Sccic|e: y Lenguc Cc:Ie||cnc. E| cLjeIivc ce e:Ie prcyecIc erc fcci|iIcr en |c pc:iL|e |c Ircn:icicn ce |c Frimcric c |c Secunccric ce |c: c|umnc: mc: jcvene: ce| cenIrc. CIrc: cepcrIcmenIc: :e :umcrcn c e:Ic inicicIivc ccn prcyecIc: :imi|cre:. E| re:u|Iccc hc :icc ue :e hc recucicc crc:IiccmenIe e| nmerc ce prcfe:cre: ue enIrcn en |c: cu|c: y :e hc cumenIccc e| Iiempc ue cccc prcfe:cr pc:c ccn e| grupc. Grccic: c e||c, e| ccnccimienIc pcr pcrIe ce| prcfe:cr ce |c prcL|emcIicc y ccrccIer|:Iicc: ce cccc unc ce |c: c|umnc: hc cumenIccc, hcciencc e:Ic pc:iL|e unc mejcr cIencicn c| c|umnc, un :eguimienIc muchc mc: e:Irechc ce :u: prcgre:c:, unc ceIeccicn muchc mc: Iemprcnc ce |c: pc:iL|e: prcL|emc:, eIc. En cefiniIivc, e:Ic: prcyecIc: ce cc|cLcrccicn hcn pc:iLi|iIccc |c mejcrc ce nue:Irc prccIicc cccenIe, ue e: en cefiniIivc ce |c ue :e IrcIc. E| prcyecIc Gec|enguc preIence :er unc nuevc vue|Ic ce Iuercc en e| mi:mc :enIicc. Gec|enguc ccn:IiIuye en cierIc mccc e| :iguienIe pc:c, ncIurc| e ineviIcL|e, ue Icrce c Iemprcnc erc nece:cric ccr. Se IrcIc en pccc: pc|cLrc: ce crecr un crec ce cmLiIc :ccic|ing|:Iicc ue eng|cLe |c: cLjeIivc: ce Lenguc Cc:Ie||cnc y Ciencic: Sccic|e:. Unificcncc |c: cc: crec: en unc :c|c :e ccnIriLuirc c mcximizcr e| rencimienIc ce |c: Iiempc: y ce| IrcLcjc en e| cu|c. DurcnIe e:Ic: |Iimc: cnc: nue:Irc prccIicc en e| cu|c nc: hc reve|ccc ue e||c e: nc :c|c ccnvenienIe :inc nece:cric. Fue:Ic ue e: un :c|c prcfe:cr e| ue impcrIe cmLc: mcIeric:, pcrc |c: c|umnc: nc imp|icc ningn prcL|emc, :inc Iccc |c ccnIrcric: |e: :imp|ificcrc |c crgcnizccicn menIc| y mcIeric| ce :u Icrec cicric y creemc: ue cumenIcrc :u eficiencic ccccmicc. E:Ic e: |c rczcn ce :er ce| prcyecIc Gec|enguc. 37 2. LNEAS 8SICAS DEL FkOYECIO Gec|enguc cnc en unc :c|c crec {cmLiIc) Lenguc Cc:Ie||cnc y Ciencic: Sccic|e: ce 1 ESC. En Gec|enguc e:Icn in:erIc: |c: ccnIenicc: curricu|cre: e:Iipu|ccc: pcrc cmLc: crec: en e| DecreIc 112-2007 ce |c Generc|iIcI Vc|encicnc en e| ue :e e:IcL|ece e| Curricu|um ce Ecucccicn Secunccric, perc cichc: ccnIenicc: hcn :icc cLvicmenIe recrgcnizccc:. E| prcce:c ce IrcLcjc ue e:IrucIurc Iccc e| prcyecIc e: e| :iguienIe: Ciencic: Sccic|e: prcpcrcicnc |c: nc|ec: IemcIicc: y Lenguc Cc:Ie||cnc :irve |c: herrcmienIc: pcrc IrcLcjcr|c:. E:Ie e: un principic generc|, nc cL:c|uIc. Fcr :upue:Ic IcmLin :e IrcLcjcrcn herrcmienIc: prcpic: ce |c: Ciencic: Sccic|e: {y ce |c: mcIemcIicc:, y ce |c p|c:Iicc, eIc.) y ccncepIc: prcpic: ce |c Lenguc Cc:Ie||cnc. E:Ie p|cnIecmienIc pcrIe ce un rczcncmienIc Iecricc previc. En eIcpc: inicic|e: ce| cprencizcje e: pricriIcric |c ccui:icicn ce un nive| e|emenIc| en |c: ce:Irezc: inIe|ecIuc|e: Lc:icc: {ccmpeIencic:). /:|, en e| ccmpc ce |c: |enguc: en generc|, e| c|umnc hc ce cprencer c uIi|izcr |c |enguc ccmc unc herrcmienIc ver:cIi| ue |e permiIc reciLir y Ircn:miIir, ce fcrmc e:criIc y IcmLin crc|, Iccc Iipc ce ccnIenicc:: infcrmccicn, ccnccimienIc, perc IcmLin :enIimienIc:, Le||ezc, eIc. En |c eIcpc 1 2 ESC creemc: ue |c ccrgc Iecricc-|ing|:Iicc hc ce cecer Iccc e| prcIcgcni:mc c |c ccrgc prccIicc. Fcr |c IcnIc, :i Lien |c inIrccuccicn c| c|umnccc en |c: rucimenIc: ce |c Iecr|c ce |c |enguc nc hc ce e:Icr cu:enIe, :| hc ce Iener un pcpe| cL:c|uIcmenIe :ecunccric. De:ce e:Ie punIc ce vi:Ic, e| oprend|zoje de |o |enguo o trovs de| uso de |o |enguo ccupc en nue:Irc prcyecIc Iccc e| e:cencric. Y e| nc|ec IemcIicc :cLre e| ue vc c ejerciIcr:e e:Ie cprencizcje e: :c|c unc: Lc Iierrc. Gec|enguc e:IrucIurc :u: ccnIenicc: en un IcIc| ce 8 uniccce: cicccIicc:. Dichc: uniccce: gircn en Icrnc c un :c|c cLjeIc ce ccnccimienIc, Lc Iierrc, pre:Icncc cccc unc ce e||c: cIencicn c un c:pecIc ccncreIc. En e| enunciccc generc| ce cccc unc ce |c: uniccce: hemc: uIi|izccc e| :|mi| ce| cuerpc humcnc. E||c hc :icc c:| pcrue en |c Ecucccicn Frimcric e| c|umnccc IrcLcjc muy 38 inIen:cmenIe e| cuerpc humcnc en :u: ci:IinIc: c:pecIc:. Fcr e||c, unc fcrmc ce cprcvechcr e| IrcLcjc previc yc rec|izccc e: vincu|cr |c: nuevc: ccnIenicc: c ccncepIc: yc p|encmenIe c:imi|ccc:. 3. bNIDADES DIDCIICAS Lc: uniccce: cicccIicc: ue ccmpcnen e| prcyecIc :cn |c: :iguienIe:: UNlD/D 1. DCNDE VlVE L/ IlEFF/ Lc Iierrc: un p|cneIc ce| Univer:c. UNlD/D 2. CCMC ES EL CUEFFC DE L/ IlEFF/ Lc Iierrc: Gec|cg|c y repre:enIccicn ccrIcgrcficc. UNlD/D 3. CUL ES L/ S/NGFE DE L/ IlEFF/ Hicrc:ferc y prcL|emc: c:cciccc:: ccnIcminccicn, ce:erIizccicn. UNlD/D 4. CCN CU SE /8FlG/ L/ IlEFF/ /Imc:ferc, Iiempc y c|imc. C|imc: y zcnc: Licc|imcIicc:. UNlD/D 5. CUlNES H/8lI/FCN L/ IlEFF/ Fc|ecnIc|cg|c y evc|ucicn. UNlD/D . CCMC FUlMCS H/CE... 40.000 /CS Fc|ec||Iicc: cczcccre: y recc|ecIcre:. UNlD/D 7. CCMC FUlMCS H/CE... 8.000 /CS Nec||Iicc: gcnccerc: y cgricu|Icre:. Frimerc: :ccieccce: ccmp|ejc:. Me:cpcIcmic y EgipIc. UNlD/D 8. CCMC FUlMCS H/CE... 2.000 /CS Lc: cu|Iurc: meciIerrcnec: ce |c Eccc /nIiguc: Grecic, Fcmc, EgipIc he|en|:Iicc, lLeric. 3 4. MEIODOLOGA. HcLiIuc|menIe e| p|cnIecmienIc cicccIicc :uLyccenIe en Iccc: |c: prcyecIc: eciIcric|e: e: :iempre e| mi:mc: e| |iLrc {pcr mecic ce |c: cc|crccicne: y exp|icccicne: ce| prcfe:cr) cfrece c| c|umnc |c: ccnIenicc: ue :Ie hc ce cL:crLer. Fcr mecic ce un enIrencmienIc c Ircv: ce ejercicic: e| c|umnc prcgre:c en e:c c:imi|ccicn ue finc|menIe e: ccmprcLccc mecicnIe unc :uce:icn ce ciez ejercicic: ue hcn ce :er re:ue|Ic: :in e| |iLrc: e| excmen. Si e| nmerc ce ccierIc: e: :upericr c cincc, e| prcce:c ce c:imi|ccicn :e ccn:icerc ccecuccc y e| c|umnc pc:c c |c :iguienIe eIcpc. En Iccc e| prcce:c e| pcpe| crecIivc ce| c|umnc {e inc|u:c ce| prcfe:cr) e: :uL:icicric. E| vercccerc cenIrc ce Iccc e| prcce:c e: ccupccc pcr |o obsorc|on. En nue:Irc prcyecIc preIencemc: mcver e| cenIrc ce grcveccc hccic cIrc |ugcr: |o producc|on. Ferc cjc, nc perccmc: nuncc ce vi:Ic unc verccc ce percgru||c: ccpicr nc e: prccucir. Ccpicr ce unc pizcrrc, ccpicr ce un |iLrc, ccpicr ce unc weL, :cn Iccc: e||c: ccIc: ue perfeccicncn |c cc|igrcf|c perc ue cejcn cL:c|uIcmenIe inIccIc e| cereLrc. Fcrc prccucir un IexIc primerc hcy ue genercr en e| :ujeIc |c nece:iccc ce crecr, y |c creccicn nc e: mc: ue unc re:pue:Ic: c un inIerrcgcnIe, c un ce:ec, c unc nece:iccc, c un reIc, eIc. Yc e| I|Iu|c ce cccc uniccc e: unc pregunIc, ue c :u vez :e e:IrucIurc en Iccc unc :erie ce pregunIc: mencre:. / |c |crgc ce |c uniccc e| c|umnc hc ce ir ccncc re:pue:Ic c e:c: cue:Iicne:. Nc :e IrcIc ce ejercicic: ce ccmprcLccicn: :e IrcIc ce ccp|Iu|c: ce un |iLrc ue e| c|umnc hc ce ir e:criLiencc: e| LiLrc ce |c Iierrc. E| |iLrc e: :u cuccernc, y |c: ccp|Iu|c: :cn |c: ep|grcfe: ce cccc unc ce |c: uniccce: cicccIicc:. E:Ic e:pecie ce cuccernc ce vicje irc creciencc pccc c pccc, ccn Iccc Iipc ce mcIeric|e: cnccicc:: ciLujc:, fcIcgrcf|c:, reccrIe:, re|cIc:, en:cnccicne:... E: |c cLrc ce un peuenc vicjerc. 40 E| pcpe| ce| prcfe:cr e: p|cnIecr ccecucccmenIe e:c: inIerrcgcnIe: y cyuccr c re:c|ver|c:. Ccmc UIi|izcncc |c: mecic: ce infcrmccicn y ccmunicccicn nuevc: y cnIiguc:. En e:Ie ccmpc, e| mecic mc: ver:cIi|, prccIicc y eficcz viene :iencc u:ccc ce:ce hcce mi|e: ce cnc:: e: |c Ircn:mi:icn crc|. Nc menc:preciemc: e| vc|cr ce |c ccmunicccicn humcnc. Lc exp|icccicn ce| prcfe:cr, |c pregunIc inIencicnccc ue e:perc re:pue:Ic, |c cc|crccicn, e| crIe ce cic|cgcr, e:c e: nue:Irc primerc herrcmienIc, |c nmerc unc. ScLre e||c ccn:Iruyen Iccc: |c: cemc:. Fcr |c IcnIc, e: e:encic| e:IcL|ecer unc cincmicc ccrrecIc en |c ue e| prcfe:cr inicie |c uniccc, ccIe c| c|umnc ce |c: e|emenIc: Lc:icc: pcrc prcgre:cr, gu|e e:e prcce:c, y :epc cejcr c| c|umnc pcrIicipcr, hcL|cr, ccmeIer :u: errcre: y recIificcr|c:. En e:Ie :enIicc, e: Lc:icc ue e| prcfe:cr .%'",#$ :u: exp|icccicne:, pcrue cicIcr chcgc |c creccicn c| cIrc exIremc ce| hi|c. E: nece:cric Iener |c pcciencic ce cejcr ue e||c: cicIen" c| prcfe:cr |c exp|icccicn ue | mi:mc cccLc ce ccr|e:: unc cincmicc ce IrcLcjc crecIivc puece ccn:i:Iir pcr ejemp|c en |c :iguienIe: cccc vez ue :e ccmp|eIc un ccncepIc, :e hcce un c|Ic en e| ccminc pcrc ue cccc unc e:criLc |c ue hc enIencicc en :u cuccernc. /cIc :eguicc, :e ||evc c ccLc unc pue:Ic en ccmn y :e exIrcen ccnc|u:icne:. E:cuchcr ccmc hcn c:imi|ccc y recccIccc en :u: cuccernc: |c ue cccLcmc: ce ccnIcr|e: {c ccnIcrnc:) ccemc: nc: prcpcrcicncrc pi:Ic: c|crc: ce pcr ccnce vc :u prcce:c ce cprencizcje. ScLre |c exp|icccicn y gu|c Lc:icc ce| prcfe:cr :e :uperpcnen |c: cIrc: fuenIe: ce infcrmccicn ue permiIircn c| c|umnc ccr re:pue:Ic c |c: inIerrcgcnIe: ue encccencn :u vicje inIe|ecIuc|. E| |iLrc ce IexIc, cuc|uier |iLrc ce IexIc, e: unc Luenc fuenIe ce infcrmccicn. Fcr |c generc| hcn :icc e:criIc: ccn cuicccc, ccn un |engucje ccce:iL|e, y pen:cncc en chicc: ce :u eccc. Fcr |c IcnIc, cuc|uier |iLrc ce IexIc e: vc|icc, perc ccmc unc fuenIe mc:, nc ccmc |c nicc y exc|u:ivc fuenIe ce infcrmccicn. Fue:Ic ue nc :e IrcIc ce ccpicr re:pue:Ic: ce un IexIc pree:IcL|ecicc, :er|c inc|u:c enriuececcr e| pccer uIi|izcr en e| cu|c |iLrc: ce IexIc ce ci:IinIc: eciIcric|e: {nc e: ccmp|icccc hccer:e ccn |iLrc: ce IexIc viejc:). 41 Y en |c erc ce |c: nuevc: Iecnc|cg|c: pcr :upue:Ic |c rec {inIerneI) e: unc fuenIe ce infcrmccicn mc:. Ferc cjc, e: unc fuenIe ce infcrmccicn |cLer|nIicc ccnce :c|c cvezccc: Ie:ec: |cgrcn nc percer:e. Nc pccemc: |cnzcr :in mc: c |c rec c nue:Irc: peuenc: inIerncuIc: pcrue :e piercen :iempre :in remi:icn y, cIurcicc:, cccLcn hcciencc |c nicc ue puecen: ccrIcr y pegcr. Un mecic Icn ccmp|ejc nece:iIc ce un Luen gu|c y ce un cprencizcje |enIc. Nc ccigcmc: cegccc: pcr |c :ecuccicn ce| mecic, y juzguemc: :ericmenIe {y cicccIiccmenIe) u cfrece e| mecic en :|, en e| prcce:c ue vercccercmenIe impcrIc: e| crecimienIc inIe|ecIuc| ce nue:Irc: c|umnc:. CIrc fuenIe ce infcrmccicn ce primer crcen e: |c cucicvi:uc|. IrcLcjcmc: ccn unc generccicn ue cnIe: ce cprencer c hcL|cr hcn cprencicc c mircr unc pcnIc||c. En e:Ie :enIicc :cn ce encrme uIi|iccc |c: cccumenIc|e: {perc nc IcnIc |c: pe||cu|c:: muchc: vece: nc :cn mc: ue recreccicne: fcnIc:ic:c:). E: un Iipc ce fuenIe ccn |c ue e:Icn cL:c|uIcmenIe fcmi|icrizccc:. Fcr :upue:Ic, |c pren:c, |c: revi:Ic:, |c: fcIcgrcf|c:, :cn Iccc: e||c: e|emenIc: ue :cn :u:cepIiL|e: ce :er uIi|izccc: en e| prcce:c, ue nc |c c|vicemc:, e: e:encic|menIe un 5!%,$&%'$5!%'+,,"-.5!%#)8%."6)'% 5%!$*)*+<.% E| prcfe:cr cpcrIc |c crienIccicn y |c: fuenIe:, perc e: e| c|umnc e| ue finc|menIe recic|c y e|cLcrc :u :|nIe:i: per:cnc| c pcrIir ce |c: ep|grcfe: ce cccc unc ce |c: |c: uniccce: en e| cuccernc. E| nive| ce ccmp|ejiccc ce e:Ic :|nIe:i:-ree|cLcrccicn :erc cccc vez mcycr ccnfcrme :e cvcnce en e| cur:c. Ccnfcrme e| c|umnc prcgre:e, |c cen:i:ccc ce |c infcrmccicn :umini:Irccc IcmLin |c hcrc. E: e| prcfe:cr uien hc ce cc:ificcr e| prcce:c, uien hc ce juzgcr cucncc e: nece:cric inIrccucir u Iipc ce infcrmccicn exIrc y c u c|umnc:. Fcrue |c: riImc: ce cprencizcje puecen ||egcr c :er muy ci:pcre: cenIrc ce unc mi:mc cu|c. Ferc nc c|vicemc: ue, incepencienIemenIe ce |c ccnIiccc, fcrmcIc c ccmp|ejiccc ce| f|ujc ce infcrmccicn |c rec|menIe impcrIcnIe ce| prcce:c e: ccmc e| c|umnc Irc:|ccc c :u cuccernc e:c: ccnIenicc:. En cefiniIivc, e| finc| ce cccc ep|grcfe e: e:criLir. Ferc e:criLir nc e: Icn :enci||c. 42 Ircn:criLir e: un prcce:c e|emenIc| y :imp|e. Cuc|uier c|umnc puece hccer|c :in reciLir pcrc e||c ningn Iipc ce fcrmccicn y :in rec|izcr en e||c ningn e:fuerzc inIe|ecIuc|. Ferc e:criLir e: un prcce:c ue reuiere un cprencizcje y c| principic puece re:u|Icr cc:Ic:c. Nue:Irc: c|umnc: cccc vez ue uIi|icen :u cuccernc hcn ce $&,!";"! .% #!).&,!";"! Lc: fc:e: en e| cprencizcje :cn Ire:, y puecen cLcrccr Iccc e| cur:c, c Iccc |c Secunccric: Frimerc: e:criLir creccicne: prcpic:. Seguncc: e:criLir creccicne: prcpic: ce fcrmc crcenccc y ccmpren:iL|e pcrc |c: cemc:. Iercerc: e:criLir creccicne: prcpic: ce fcrmc crcenccc y ccmpren:iL|e pcrc |c: cemc: ccn cL:c|uIc ccrreccicn crIcgrcficc y grcmcIicc|. HcLiIuc|menIe, en |c en:encnzc ce |c: |enguc: en generc| empezcmc: preci:cmenIe pcr e| finc| ce| prcce:c: mcrIi||ecmc: c nue:Irc: c|umnc: ccn |crgc: hcrc: ce Iecr|c meIc|ing|:Iicc y cenIencre: ce fichc: ce crIcgrcf|c, y :c|c cucncc juzgcmc: ue e:criLen ccn ccrreccicn" nc: ccmc: pcr :cIi:fechc:. E: nece:cric :eguir e| prcce:c ccrrecIc. Y cccc ue |c cincmicc ce IrcLcjc ce| prcyecIc imp|icc ce fcrmc cL:c|uIcmenIe nece:cric |c prccuccicn e:criIc pcr pcrIe ce| c|umnc, guicremc: :u: prcgre:c: :iguiencc e:Ic ruIc, y nc |c ccnIrcric: 5!"<$!% ,!$)!&$8+.'%,!$)!,%.,%=$!$.,")>#$!,$!%,!$)!,%.,%=$!$.,")> ,%!!$,,"-. Lc: ep|grcfe:, |c: inIerrcgcnIe: ue c mccc ce e:|cLcne: ccmpcnen Iccc e| Iemcric, e:Icn p|cnIeccc: ce fcrmc inIencicncccmenIe e|emenIc|. Lc rczcn e: ue ce e:Ie mccc Iccc: |c: c|umnc: puecen ir IrcLcjcncc |c: nc|ec: ce cccc unc ce |c: uniccce: perc ccn |c inIen:iccc, prcfunciccc y ccmp|ejiccc ue :u: prcpic: ccrccIer|:Iicc: inIe|ecIuc|e: |e: permiIcn. E:Icmc: pen:cncc en |c cIencicn c |c civer:iccc Ic| y ccmc en |c: circun:Icncic: ccIuc|e: nc: vemc: fcrzccc: c cfrcnIcr|c. Ccn recur:c: humcnc: muy |imiIccc:, un nicc prcfe:cr hc ce ccr cuenIc ce e:Ic prcL|emcIicc. Si :cLemc: mcver 43 ccecucccmenIe |c: hi|c:, pccemc: hccer ue Iccc: nue:Irc: c|umnc: IrcLcjen unc: mi:mc: ccnIenicc: perc en funcicn ce :u: ccpcciccce:, cc:c ce ue e:Ic: :ecn cmp|icmenIe ci:pcre: cenIrc ce unc mi:mc cu|c. En cccc uniccc hcy un ep|grcfe cencminccc " e: e| e:pccic cecicccc nicc y exc|u:ivcmenIe c |c creccicn |iIercric. En " e: impre:cinciL|e enIrcr unc vez c |c :emcnc, preferiL|emenIe :iempre e| mi:mc c|c y en |c mi:mc hcrc. Fcr |c IcnIc, ceciccremc: c e:Ie ep|grcfe unc: cucIrc hcrc: en cccc uniccc. En ", Lcjc unc: cirecIrice: generc|e: y ccmune: c Iccc:, |c: c|umnc: e:criLen :u: prcpic: re|cIc: |iIercric:. " e: e| e:pccic pcrc ejerciIcr |c imcginccicn y |c crecIiviccc perc IcmLin pcrc cprencer c crecr :iguiencc un crcen y unc: pcuIc:: IemcIicc, Iiempc verLc|, per:cnc, eIc. . &$)5!$.'$*)*$.8+)*"#$!)!")5!%'+,"$.'%*"#$!)#+!) Y e: en " ccnce IcmLin :e inccrpcrcn |c: ccncepIc: Iecricc: Lc:icc: ce |c Lenguc: ccIegcr|c: mcrfc|cgicc:, Iiempc: verLc|e:, ccIegcr|c: :inIccIicc: y crIcgrcf|c. Lc: re|cIc: ce " :cn e| Ierrenc :cLre e| ue e| c|umnc IrcLcjcrc e:Ic: ccIegcr|c: Iecricc:. Dichc: re|cIc: e: ccnvenienIe ue c| menc: Icngencic|menIe e:In re|ccicnccc: ccn |c mcIeric ce |c uniccc en cue:Iicn. " hc ce :er +.$&5),"%'$'",)'%)*),!$),"-.'$.#!% '$ +.%!'$. y unc: pcrcmeIrc: cccc: ue Iccc: hcn ce :eguir. E:Ic: pcrcmeIrc: nc e: nece:cric ue vcycn mc: c||c ce unc IemcIicc ccmn y unc e:IrucIurc fcrmc| cccc. /:imi:mc, "puece :ervir ce puenIe y excu:c pcrc uIi|izcr |c: nuevc: Iecnc|cg|c:. E:Ic: re|cIc: puecen :er Irc:|ccccc: c |c rec pcr mecic ce un L|cg cc|ecIivc. E: e| mcmenIc ce uIi|izcr |c herrcmienIc {inIerneI) pcrc ccr cifu:icn c |c crecIiviccc. Y e: e| mcmenIc pcrc ejerciIcr |c ccrreccicn fcrmc| enIencicc ccmc e| nece:cric IrcLcjc ce pu|icc finc| :cLre unc cLrc ue vc c :er ccmpcrIicc y ue pcr |c IcnIc e: ccnvenienIe ue cump|c un e:Icnccr fcrmc|. Fcr :upue:Ic, Iccc |c cincmicc ce en:encnzc y cprencizcje ce:criIc hc:Ic chcrc reuiere ce |c pcrIicipccicn ccIivc y pc:iIivc ce| c|umnccc. 44 Ferc :iencc :incerc:, cuc|uier prcce:c ce en:encnzc y cprencizcje nece:iIc ce |c cc|cLcrccicn ce |c: c|umnc:. Si :Ic nc :e cc, e| cprencizcje nc :e prccuce. CIrc cc:c e: ue permcnezccn mc: c menc: cc||ccc:. Si e| cLjeIivc peccgcgicc ce| prcfe:cr e: ue :u: c|umnc: nc crmen e:ccncc|c pcr :upue:Ic exi:Ien cIrc: meIccc|cg|c: cicccIicc:. En Iccc cc:c, pcrc :cLer mc: :cLre ccmc ccnIrc|cr en un primer mcmenIc un cu|c cif|ci|, hemc: expue:Ic ccn mcycr ceIc||e nue:Irc: icec: c| re:pecIc en: hIIp://vcrgcme.fi|e:.wcrcpre::.ccm/2010/04/ccmpen:ccicn-ecuccIivc- meIccc|cgic-ce-cu|c.pcf 5. bNIDADES DIDCIICAS: DESAkkOLLO [CONIENIDOS} UNlD/D 1. DCNDE VlVE L/ IlEFF/ Lc Iierrc: un p|cneIc ce| Univer:c. Cu e: e| Univer:c CcncepIc. Cu hcy en e| Univer:c NeLu|c:c:, e:Ire||c:, ccmeIc:, c:Iercice:, :cI|iIe:, p|cneIc:. Si:Iemc Sc|cr. Cu e: |c Iierrc CcncepIc. McvimienIc: {rcIccicn y Irc:|ccicn). E| Iiempc crcnc|cgicc: mecicc. Hu:c: hcrcric:. ". Lc: cc: reye: ce |c: pc|cLrc:: :u:IcnIivc y verLc. Fe|cIc:: |c primerc per:cnc y e| Iiempc pc:ccc. UNlD/D 2. CCMC ES EL CUEFFC DE L/ IlEFF/ Lc Iierrc: Gec|cg|c y repre:enIccicn ccrIcgrcficc. Cu hcy cenIrc ce |c Iierrc E:IrucIurc inIernc ce |c Iierrc. F|ccc: IecIcnicc:. Cu p|iegue: Iiene |c pie| ce |c Iierrc Ccrci||erc:, vc|ccne:, fc||c:, vc||e:. 45 Se e:Iremece |c Iierrc McvimienIc: ce p|ccc:: IerremcIc: y mcremcIc:. Fi:urc: en |c: p|ccc:: vu|ccni:mc. Ccmc :e reIrcIc c |c Iierrc CcrIcgrcf|c Lc:icc. Creccicn ce mcpc:. LecIurc ce mcpc:. ". Lc: cyuccnIe: ce| :u:IcnIivc: e| ccjeIivc. Fe|cIc:: |c Iercerc per:cnc y e| Iiempc pc:ccc. UNlD/D 3. CUL ES L/ S/NGFE DE L/ IlEFF/ Hicrc:ferc y prcL|emc: c:cciccc:: ccnIcminccicn, ce:erIizccicn. Dcnce e:Ic e| cguc Cccnc: y mcre:. Lcgc:. /cu|ferc:. Ccmc vicjc e| cguc Cic|c ce| cguc. CcrrienIe: mcrinc:. Cu hcy en e| cguc Fecur:c: mcrinc:. Y :i nc hcy cguc De:erIizccicn y ccnIcminccicn: ccn:ecuencic:. ". Lc: cyuccnIe: ce| :u:IcnIivc: |c: ceIermincnIe:. Fe|cIc:: |c primerc per:cnc y e| fuIurc. F|cne: pcrc mcncnc. UNlD/D 4. CCN CU SE /8FlG/ L/ IlEFF/ /Imc:ferc, Iiempc y c|imc. C|imc: y zcnc: Licc|imcIicc:. Ccmc e: e| cLrigc ce |c Iierrc E:IrucIurc ce |c cImc:ferc. Fuece rcmper:e e| cLrigc ce |c Iierrc Ccpc ce czcnc y efecIc invernccerc. Cu e: e| Iiempc IempercIurc. Fre:icn cImc:fricc. 8crrc:cc: y cnIicic|cne:. Fcrmc: ce precipiIccicn. Cu :cn |c: c|imc: C|imc: ce |c Iierrc y ce E:pcnc. ". Lc: Iiempc: verLc|e:. Fe|cIc:: Lc primerc per:cnc ce| p|urc| y e| pc:ccc. UNlD/D 5. CUlNES H/8lI/FCN L/ IlEFF/ Fc|ecnIc|cg|c y evc|ucicn. 4 Siempre huLc |c: mi:mc: hcLiIcnIe: Erc: y grcnce: exIincicne:. Fc|ecnIc|cg|c y cruec|cg|c. Fcr u hcn ccmLiccc |c: e:pecie: Lc evc|ucicn. Dcrwin. Cuine: :e pcreciercn c nc:cIrc: Hcm|nicc: y e| gnerc Hcmc. ". Lc: cyuccnIe: ce| verLc: |c: ccverLic:. Fe|cIc:: Un cicric. Frimerc per:cnc y preIriIc perfecIc {:imp|e y ccmpue:Ic). UNlD/D . CCMC FUlMCS H/CE... 40.000 /CS Fc|ec||Iicc: cczcccre: y recc|ecIcre:. Dcnce viv|cmc: E| e:pccic gecgrcficc en |c cczc y |c recc|eccicn. Ccmc nc: c|imenIcLcmc: Lc: ccIiviccce: eccncmicc:: cczc y recc|eccicn. Ccmc ccnviv|cmc: E:IrucIurc: :ccic|e:. En u cre|cmc: Creencic: re|igic:c:. Cu crecLcmc: /rIe. ". Lc: e:|cLcne: ce| |engucje: prepc:icicne:, ccnjuncicne:. Fe|cIc:: Fiezc ce IecIrc. UNlD/D 7. CCMC FUlMCS H/CE... 8.000 /CS Nec||Iicc: gcnccerc: y cgricu|Icre:. Frimerc: :ccieccce: ccmp|ejc:. Me:cpcIcmic y EgipIc. Dcnce viv|cmc: E| e:pccic gecgrcficc ce |c: primerc: civi|izccicne: ccmp|ejc:. Me:cpcIcmic y EgipIc. E| vc||e ce| lncc. Chinc. Ccmc nc: c|imenIcLcmc: /gricu|Iurc y gcnccer|c en EgipIc. Ccmc ccmercicLcmc: E| pc:c ce| Irueue c| ccmercic. Ccmc ccnviv|cmc: C|c:e: :ccic|e: y fcrmc: ce gcLiernc. E:IrucIurc :ccic| ce EgipIc. Lc mcncru|c fcrccnicc. En u cre|cmc: Lc re|igicn egipcic. Lc :upere:IrucIurc :ccerccIc| ccmc fcrmc ce pccer eccncmicc y ccnIrc| :ccic|. 47 Cu crecLcmc: Lc E:criIurc. E| crIe egipcic. ". E| :ujeIc y e| precicccc. Fe|cIc:: mezc|cmc: Iiempc:: Ncrrccicn en Iercerc per:cnc y pc:ccc mc: cic|cgc en pre:enIe. UNlD/D 8. CCMC FUlMCS H/CE... 2.000 /CS Lc: cu|Iurc: meciIerrcnec: ce |c Eccc /nIiguc: Grecic, Fcmc, EgipIc he|en|:Iicc, lLeric. Dcnce viv|cmc: E| e:pccic meciIerrcnec. Ccmc nc: c|imenIcLcmc: /gricu|Iurc y gcnccer|c en e| muncc c|c:icc. Ccmc ccmercicLcmc: E| ccmercic en e| muncc c|c:icc. Lc invencicn ce |c mcnecc. Ccmc ccnviv|cmc: E:IrucIurc: :ccic|e: y fcrmc: ce gcLiernc en e| muncc c|c:icc. Lc cemccrccic cIenien:e. En u cre|cmc: Lc re|igicn griegc y rcmcnc. Cu crecLcmc: E| crIe c|c:icc. Lc |iIercIurc c|c:icc: Hcmerc. ". CcIegcr|c: :inIccIicc:. Fe|cIc:: mezc|cmc: Iiempc:: Ncrrccicn en Iercerc per:cnc mc: cic|cgc en fuIurc. . IEMFOkIIACIN En principic cccc uniccc puece cL:crLer 4 :emcnc: ce IrcLcjc. CLvicmenIe e||c puece vcricr en funcicn ce |c mencr c mcycr ve|cciccc en e| IrcLcjc ce cichc uniccc. /unue pcrezcc muchc Iiempc, nc |c e: en cL:c|uIc yc ue |c meIccc|cg|c ce cu|c prcpue:Ic reuiere :cLre Iccc c| principic un Iipc ce IrcLcjc meIccicc y ccn:IcnIe y ce:ce |uegc nc cIrcpe||ccc. 7. O8JEIIVOS Y COMFEIENCIAS 8SICAS. 48 ;7$#"(%&8$.$!)*$&'$*)$#)5) c) Ccnccer, c:umir re:pcn:cL|emenIe :u: ceLere: y ejercer :u: cerechc: en e| re:peIc c |c: cemc:, prccIiccr |c Ic|ercncic, |c cccperccicn y |c :c|iccriccc enIre |c: per:cnc: y grupc:, ejerciIcr:e en e| cic|cgc, cficnzcncc |c: cerechc: humcnc: ccmc vc|cre: ccmune: ce unc :ccieccc p|urc|, cLierIc y cemccrcIicc, y prepcrcr:e pcrc e| ejercicic ce |c ciuccccn|c cemccrcIicc. L) /cuirir, ce:crrc||cr y ccn:c|iccr hcLiIc: ce ci:cip|inc, e:Iucic y IrcLcjc incivicuc| y en euipc ccmc ccncicicn nece:cric pcrc unc rec|izccicn eficcz ce |c: prcce:c: ce| cprencizcje y ccmc mecic ce ce:crrc||c per:cnc|. c) FcmenIcr ccIiIuce: ue fcvcrezccn |c ccnvivencic en |c: cmLiIc: e:cc|cr, fcmi|icr y :ccic|. c) Vc|crcr y re:peIcr, ccmc un principic e:encic| ce nue:Irc Ccn:IiIucicn, |c iguc|ccc ce cerechc: y cpcrIuniccce: ce Iccc: |c: per:cnc:, ccn incepencencic ce :u :exc, y rechczcr |c: e:IerecIipc: y cuc|uier ci:criminccicn. e) FcrIc|ecer :u: ccpcciccce: cfecIivc: en Iccc: |c: cmLiIc: ce |c per:cnc|iccc y en :u: re|ccicne: ccn |c: cemc:, c:| ccmc rechczcr |c vic|encic, |c: prejuicic: ce cuc|uier Iipc, |c: ccmpcrIcmienIc: :exi:Ic: y re:c|ver pcc|ficcmenIe |c: ccnf|icIc:. f) De:crrc||cr ce:Irezc: Lc:icc: en |c uIi|izccicn ce |c: fuenIe: ce infcrmccicn pcrc, ccn :enIicc cr|Iicc, ccuirir nuevc: ccnccimienIc:. /cuirir unc prepcrccicn Lc:icc en e| ccmpc ce |c: Iecnc|cg|c:, e:pecic|menIe |c: ce |c infcrmccicn y |c ccmunicccicn. g) CcnceLir e| ccnccimienIc cienI|ficc ccmc un :cLer inIegrccc ue :e e:IrucIurc en ci:IinIc: ci:cip|inc:, c:| ccmc ccnccer y cp|iccr |c: mIccc: pcrc icenIificcr |c: prcL|emc: en |c: civer:c: ccmpc: ce| ccnccimienIc y ce |c experiencic. h) De:crrc||cr e| e:p|riIu emprenceccr y |c ccnficnzc en :| mi:mc, |c pcrIicipccicn, e| :enIicc cr|Iicc, |c inicicIivc per:cnc| y |c ccpcciccc pcrc cprencer c cprencer, p|cnificcr, Icmcr ceci:icne: y c:umir 4 re:pcn:cLi|iccce:, c:| ccmc vc|crcr e| e:fuerzc ccn |c finc|iccc ce :upercr |c: cificu|Icce:. i) Ccmprencer y expre:cr ccn ccrreccicn IexIc: y men:cje: ccmp|ejc:, crc|menIe y pcr e:criIc, en vc|encicnc y en cc:Ie||cnc. Vc|crcr |c: pc:iLi|iccce: ccmuniccIivc: ce| vc|encicnc ccmc |enguc prcpic ce |c CcmuniIcI Vc|encicnc y ccmc pcrIe funccmenIc| ce :u pcIrimcnic cu|Iurc|, c:| ccmc |c: pc:iLi|iccce: ccmuniccIivc: ce| cc:Ie||cnc ccmc |enguc ccmn ce Iccc: |c: e:pcnc|c: y |c: e:pcnc|e: y ce icicmc inIernccicnc|. lnicicr:e, c:imi:mc, en e| ccnccimienIc, |c |ecIurc y e| e:Iucic ce |c |iIercIurc ce cmLc: |enguc:. j) Ccmprencer y expre:cr:e en unc c mc: |enguc: exIrcnjerc: ce mcnerc cprcpiccc. k) Ccnccer |c: c:pecIc: funccmenIc|e: ce |c cu|Iurc, |c gecgrcf|c y |c hi:Icric ce |c CcmuniIcI Vc|encicnc, ce E:pcnc y ce| muncc: re:peIcr e| pcIrimcnic crI|:Iicc, cu|Iurc| y |ing|:Iicc: ccnccer |c civer:iccc ce cu|Iurc: y :ccieccce: c fin ce pccer vc|crcr|c: cr|IiccmenIe y ce:crrc||cr ccIiIuce: ce re:peIc pcr |c cu|Iurc prcpic y pcr |c ce |c: cemc:. |) Ccnccer y ccepIcr e| funcicncmienIc ce| cuerpc humcnc y re:peIcr |c: ciferencic:. Ccnccer y cprecicr |c: efecIc: Leneficic:c: pcrc |c :c|uc ce |c: hcLiIc: ce higiene, c:| ccmc ce| ejercicic f|:icc y ce |c ccecuccc c|imenIccicn, inccrpcrcncc |c prccIicc ce| cepcrIe y |c ecucccicn f|:icc pcrc fcvcrecer e| ce:crrc||c per:cnc| y :ccic|. m) /nc|izcr |c: meccni:mc: y vc|cre: ue rigen e| funcicncmienIc ce |c: :ccieccce:, en e:pecic| |c: re|cIivc: c |c: cerechc:, ceLere: y |iLerIcce: ce |c: ciuccccnc: y |c: ciuccccnc:, y cccpIcr juicic: y ccIiIuce: per:cnc|e: re:pecIc c e||c:. n) Vc|crcr cr|IiccmenIe |c: hcLiIc: :ccic|e: re|ccicnccc: ccn |c :c|uc, e| ccn:umc re:pcn:cL|e, e| cuicccc ce |c: :ere: vivc: y e| mecic cmLienIe, ccnIriLuyencc c :u ccn:ervccicn y mejcrc. c) Vc|crcr y pcrIicipcr en |c creccicn crI|:Iicc y ccmprencer e| |engucje ce |c: ci:IinIc: mcnife:Iccicne: crI|:Iicc:, uIi|izcncc civer:c: mecic: ce expre:icn y repre:enIccicn. p) /nc|izcr y vc|crcr, ce fcrmc cr|Iicc, |c: mecic: ce ccmunicccicn e:criIc y cucicvi:uc|. 50 Objet|vos espec||cos de Geo|enguo. Lc en:encnzc ce Gec|enguc en 1 ESC Iencrc ccmc cLjeIivc e| ce:crrc||c ce |c: :iguienIe: ccpcciccce:: 1. lcenIificcr, |ccc|izcr y cnc|izcr, c ciferenIe: e:cc|c:, |c: e|emenIc: Lc:icc: ue ccrccIerizcn e| mecic f|:icc. 2. Ccmprencer e| IerriIcric ccmc e| re:u|Iccc ce |c inIercccicn ce |c: :ccieccce: :cLre e| mecic en ue :e ce:envue|ven y ue crgcnizcn. 3. Ccnccer, |ccc|izcr y ccmprencer |c: ccrccIer|:Iicc: Lc:icc: ce |c civer:iccc gecgrcficc ce| muncc, c:| ccmc |c: rc:gc: f|:icc: y humcnc: ce Eurcpc y E:pcnc, hcciencc referencic e:pec|ficc c |c CcmuniIcI Vc|encicnc. 4. lcenIificcr y |ccc|izcr en e| Iiempc y en e| e:pccic |c: prcce:c: y cccnIecimienIc: hi:Icricc: re|evcnIe: ce |c hi:Icric ce| muncc, ce Eurcpc y ce E:pcnc pcrc ccuirir unc per:pecIivc g|cLc| ce |c evc|ucicn ce |c Humcniccc ccn un mcrcc crcnc|cgicc preci:c. 5. lcenIificcr |c: prcce:c: y meccni:mc: ue rigen |c: hechc: :ccic|e: y |c: inIerre|ccicne: enIre hechc: pc||Iicc:, eccncmicc: y cu|Iurc|e:. . Vc|crcr |c civer:iccc cu|Iurc| mcnife:Icncc ccIiIuce: ce re:peIc y Ic|ercncic hccic cIrc: cu|Iurc: y hccic cpinicne: ue nc ccincicen ccn |c: prcpic:, :in renuncicr pcr e||c c un juicic :cLre e||c:. 7. /cuirir unc vi:icn hi:Icricc ue permiIc e|cLcrcr unc inIerpreIccicn per:cnc| ce| muncc, c Ircv: ce unc: ccnccimienIc: Lc:icc: ce Hi:Icric univer:c|, eurcpec, e:pcnc|c y ce |c CcmuniIcI /uIcncmc Vc|encicnc c fin ce fcci|iIcr |c ccmpren:icn ce |c pc:iL|e perIenencic :imu|Icnec c mc: ce unc icenIiccc cc|ecIivc. 51 8. Vc|crcr y re:peIcr e| pcIrimcnic ncIurc|, hi:Icricc, |ing|:Iicc, cu|Iurc| y crI|:Iicc e:pcnc|, y ce mcnerc pcrIicu|cr, e| ce |c CcmuniIcI Vc|encicnc, c:| ccmc c:umir |c: re:pcn:cLi|iccce: ue :upcne :u ccn:ervccicn y mejcrc. . Ccnccer y vc|crcr |c: e:pecic|e: ccrccIer|:Iicc: ce |c icenIiccc |ing|:Iicc, cu|Iurc| e hi:Icricc ce |c CcmuniIcI Vc|encicnc y :u re|ccicn ccn |c: cIrc: ccmuniccce: cuIcncmc: ce| E:Iccc E:pcnc|. 10. Vc|crcr y re:peIcr e| pcIrimcnic ncIurc|, hi:Icricc, cu|Iurc| y crI|:Iicc, c:umiencc |c re:pcn:cLi|iccc ue :upcne :u ccn:ervccicn y cprecicncc|c ccmc recur:c pcrc e| enriuecimienIc incivicuc| y cc|ecIivc. 11. /cuirir y emp|ecr e| vcccLu|cric Lc:icc ce |c: Ciencic: :ccic|e: pcrc ue c| inccrpcrcr|c c| vcccLu|cric hcLiIuc| cumenIe |c preci:icn en e| u:c ce| |engucje y mejcre |c ccmunicccicn. 12. 8u:ccr, :e|eccicncr, ccmprencer y re|ccicncr infcrmccicn verLc|, grcficc, iccnicc, e:Icc|:Iicc y ccrIcgrcficc, prccecenIe ce fuenIe: civer:c:, inc|uicc |c prcpcrcicnccc pcr e| enIcrnc f|:icc y :ccic|, |c: mecic: ce ccmunicccicn y |c: Iecnc|cg|c: ce |c infcrmccicn, IrcIcr|c ce ccuercc ccn e| fin per:eguicc y ccmuniccr|c c |c: cemc: ce mcnerc crgcnizccc e inIe|igiL|e. 13. UIi|izcr |c: imcgene: y |c: repre:enIccicne: ccrIcgrcficc: pcrc icenIificcr y |ccc|izcr cLjeIc: y hechc: gecgrcficc:. UIi|izcr, c:imi:mc, fuenIe: gecgrcficc: ce infcrmccicn: IexIc: e:criIc:, :erie: e:Icc|:Iicc:, grcficc: e imcgene:, eIc. 14. Fec|izcr Icrec: en grupc y pcrIicipcr en ceLcIe: ccn unc ccIiIuc ccn:IrucIivc, cr|Iicc y Ic|ercnIe. 15. Ccmprencer ci:cur:c: crc|e: y e:criIc: en |c: civer:c: ccnIexIc: ce |c ccIiviccc :ccic| y cu|Iurc|. 1. UIi|izcr e| cc:Ie||cnc pcrc expre:cr:e crc|menIe y pcr e:criIc, ce fcrmc ccherenIe y ccecuccc en cccc :iIuccicn ce ccmunicccicn. 52 17. UIi|izcr |c |enguc crc| en |c ccIiviccc :ccic| y cu|Iurc| ce fcrmc ccecuccc c |c: ci:IinIc: funcicne: y :iIuccicne: ce ccmunicccicn. 18. UIi|izcr e| cc:Ie||cnc pcrc ccuirir nuevc: ccnccimienIc:, pcrc Lu:ccr, :e|eccicncr y prcce:cr infcrmccicn ce mcnerc eficcz en |c ccIiviccc e:cc|cr y pcrc recccIcr IexIc: prcpic: ce| cmLiIc ccccmicc. 1. Ccnccer |c: principic: funccmenIc|e: ce |c grcmcIicc ce| cc:Ie||cnc, reccncciencc |c: ciferenIe: uniccce: ce |c |enguc y :u: ccmLinccicne:. 20. /p|iccr ccn cierIc cuIcncm|c, |c: ccnccimienIc: :cLre |c |enguc y |c: ncrmc: ce| u:c |ing|:Iicc pcrc ccmprencer IexIc: crc|e: y e:criIc: y pcrc e:criLir y hcL|cr ccn ccecuccicn, ccherencic, cche:icn y ccrreccicn. 21. Ccmprencer IexIc: |iIercric: y cprecicr :u: pc:iLi|iccce: ccmuniccIivc: pcrc |c mejcrc ce |c prccuccicn per:cnc|. 22. lnIerpreIcr y emp|ecr |c |ecIurc y |c e:criIurc ccmc fuenIe: ce p|ccer, ce enriuecimienIc per:cnc| y ce ccnccimienIc ce| muncc y ccn:c|iccr hcLiIc: |ecIcre: mecicnIe IexIc: ccecuccc: c |c eccc. 23. /prencer y uIi|izcr Icnicc: :enci||c: ce mcnejc ce |c infcrmccicn: L:uecc, e|cLcrccicn y pre:enIccicn, ccn cyucc ce |c: mecic: Irccicicnc|e: y ce |c: nuevc: Iecnc|cg|c:. 24. UIi|izcr ccn prcgre:ivc cuIcncm|c |c: mecic: ce ccmunicccicn :ccic| y |c: Iecnc|cg|c: ce |c infcrmccicn pcrc cLIener, inIerpreIcr y vc|crcr infcrmccicne: ce civer:c: Iipc: y cpinicne: ciferenIe:. %<5$#$.,")&;G&",)&)'$&)!!%**)! 53 E| cmLiIc :ccic|ing|:Iicc Gec|enguc ccnIriLuirc c pcIencicr y ce:crrc||cr en e| c|umnccc |c: :iguienIe: ccmpeIencic:: 1. Competenc|o en comun|coc|on ||ngst|co 1.1. lnIerccIucr pcr mecic ce |c |enguc en |c: ciferenIe: e:ferc: ce |c vicc :ccic|. 1.2. /crecenIcr e| u:c ce| |engucje en generc|. 1.3. U:cr Icnicc: pcrc |c ccmpren:icn y e| IrcLcjc ce IexIc: ce ci:IinIc Iipc. 1.4. Feccnccer Iipc|cg|c: IexIuc|e: cp|iccncc :u: ccrccIer|:Iicc: c |c: prccuccicne: ce cccc unc. 1.5. De:cuLrir |c: ci:IinIc: Iipc: ce pc|cLrc:, :u: u:c: y funcicne:. 1.. Mejcrcr |c crIcgrcf|c pcr mecic ce |c |ecIurc, cecuccicn y cp|icccicn ce ncrmc: crIcgrcficc:. 1.7. Fecurrir c| u:c ccIivc ce ceIerminccc: meccni:mc: ue permiIen |c cmp|iccicn y |c ccn:c|icccicn ce| vcccLu|cric. 1.8. lnIerpreIcr IexIc: ce Iipc|cg|c civer:c, |engucje: iccnicc:, :imLc|icc: y ce repre:enIccicn. 1.. ScLer expre:cr ccecucccmenIe |c: prcpic: icec: y emccicne:, crc|menIe y pcr e:criIc. 1.10. UIi|izcr ciferenIe: vcricnIe: ce| ci:cur:c, en e:pecic| |c ce:cripcicn y |c crgumenIccicn. 1.11. Defencer e| punIc ce vi:Ic per:cnc| ccn crgumenIc: ccherenIe: y perIinenIe:. 1.12. E|cLcrcr cefinicicne: ce |c: ccncepIc: e:Iuciccc:, uIi|izcncc |c Ierminc|cg|c mc: ccecuccc en cccc cc:c. 1.13. E:cuchcr, cnc|izcr y Iener en cuenIc cpinicne: ci:IinIc: c |c prcpic ccn :en:iLi|iccc y e:p|riIu cr|Iicc.
2. Competenc|o motemt|co 54 2.1. lnIerpreIcr e:cc|c: numricc: y grcficc:. 2.2. /nc|izcr y ccmpcrcr |c infcrmccicn cucnIiIcIivc ce IcL|c:, |i:Iccc:, grcficc: y mcpc:. 2.3. Hccer cc|cu|c: mcIemcIicc: :enci||c: pcrc ccmpcrcr cimen:icne:, cc|cu|cr ci:Icncic: y ciferencic: hcrcric:.
3. Conoc|m|ento e |nterocc|on con e| mundo |s|co 3.1. Ccnccer |c: ccrccIer|:Iicc: ce| e:pccic f|:icc en e| ue :e ce:crrc||cn |c vicc y |c ccIiviccc humcnc. 3.2. Lccc|izcr en e| e:pccic |c: e|emenIc: ce| mecic f|:icc y |c: cccnIecimienIc: hi:Icricc: IrcLcjccc:. 3.3. /nc|izcr |c cccicn ce| :er humcnc :cLre e| mecic e inIere:cr:e pcr |c ccn:ervccicn ce| mecic cmLienIe. 3.4. /prencer c crienIcr:e y c :iIucr:e en e| e:pccic, uIi|izcncc mcpc: y p|cnc:. 3.5. Fec|izcr preciccicne: e inferencic: ce ci:IinIc nive| ce ccmp|ejiccc. 4. Irotom|ento de |o |n|ormoc|on y competenc|o d|g|to| 4.1. Frcpcrcicncr ccnccimienIc: y ce:Irezc: pcrc |c L:uecc ce infcrmccicn re|evcnIe. 4.2. /cuirir hcLi|iccce: pcrc |c reuIi|izccicn ce |c infcrmccicn en |c prccuccicn ce IexIc: crc|e: y e:criIc: prcpic:. 4.3. lcenIificcr |c: ci:IinIc: mecic: ce Ircn:mi:icn ce infcrmccicn y |c: re|ccicne: exi:IenIe: enIre e||c:. 4.4. De:cuLrir |c vcrieccc ce IexIc: y :u: ccrccIer|:Iicc:. 4.5. UIi|izcr ccecucccmenIe |c: LiL|icIecc: e lnIerneI. 4.. Fecurrir c :cpcrIe: e|ecIrcnicc: en e| prcce:c ce e:criIurc. 4.7. Emp|ecr ce fcrmc :ccic| y cc|cLcrcIivc |c: nuevc: mecic: ce ccmunicccicn cigiIc|. 55 4.8. CLIener infcrmccicn c Ircv: ce fuenIe: ce ci:IinIc ncIurc|ezc: ccrIcgrcficc:, iccncgrcficc:, IexIuc|e:, eIc. 4.. UIi|izcr |c: Lu:ccccre: pcrc |ccc|izcr infcrmccicn en lnIerneI, :iguiencc un criIeric e:pec|ficc. 4.10. /nc|izcr ccIc: cucnIiIcIivc: ce IcL|c: y grcficc:. 4.11. Fe|ccicncr, cnc|izcr, ccmpcrcr y :inIeIizcr |c infcrmccicn prccecenIe ce |c: ci:IinIc: fuenIe: IrcLcjccc:.
5. %<5$#$.,")&%,")*>,"+')').) 5.1. Ccmprencer |c cpcrIccicn ue |c: ciferenIe: cu|Iurc: hcn hechc c |c evc|ucicn ce |c humcniccc. 5.2. Fef|exicncr ce fcrmc cr|Iicc :cLre |c: hechc: y prcL|emc: :ccic|e: e hi:Icricc:. 5.3. Expre:cr |c: prcpic: cpinicne: ce fcrmc c:erIivc. 5.4. E:cuchcr ccIivcmenIe: :cLer pcner:e en e| |ugcr ce| cIrc y ccmprencer :u punIc ce vi:Ic. 5.5. Fe|ccicncr:e, cccpercr y IrcLcjcr en euipc. 5.. Ccmprencer |c: vc|cre: cemccrcIicc:. A%<5$#$.,"),+*#+!)*>)!#E&#",) .1. /prcximcr:e c| pcIrimcnic |iIercric y c :u: Iemc: recurrenIe:. .2. Vc|crcr fcrmc: pcpu|cre: ce mcnife:Iccicn |ing|:Iicc. .3. /precicr mcnife:Iccicne: crI|:Iicc: ccmc |c m:icc, |c pinIurc c e| cine. .4. DeIecIcr e| :enIicc ce| muncc :ccic| ce |c |iIercIurc: cuIcre:, |iLrer|c:, pren:c, ccIc|cgc:, eIc. .5. De:crrc||cr |c :en:iLi|iccc pcrc ci:fruIcr ccn ci:IinIc: expre:icne: ce| pcIrimcnic ncIurc| y cu|Iurc|. .. Vc|crcr |c impcrIcncic ce| pcIrimcnic pcrc cccecer c| ccnccimienIc ce |c: :ccieccce: ce| pc:ccc. 5 .7. lnIere:cr:e pcr ccnIriLuir c |c ccn:ervccicn ce| pcIrimcnic cu|Iurc| y crI|:Iicc. 7. Competenc|o poro oprender o oprender 7.1. Fepre:enIcr e| muncc pcr mecic ce| |engucje. 7.2. Ccmprencer y ccmpcner IexIc: ccmc mecic pcrc cpIimizcr e| cprencizcje |ing|:Iicc. 7.3. Fe|ccicncr ci:IinIc: Iipc: ce infcrmccicn cLIeniencc un men:cje mc: ccmp|eIc c pcrIir ce Iccc: e||c:. 7.4. Fe|ccicncr IexIc: ccn |c: ccIegcr|c: re:pecIivc: c |c: ue perIenecen. 7.5. Vc|crcr |c impcrIcncic ce| crcen y |c :erie en |c pre:enIccicn ce cuc|uier ccnIenicc. 7.. FrccIiccr e| re:umen ccmc Icnicc ce pre:enIccicn ce |c infcrmccicn re|evcnIe ce un IexIc. 7.7. De:cuLrir regu|criccce: en e| u:c ce |c: pc|cLrc: y cgrupcr|c: :egn ccrccIer|:Iicc: ccmune: ue pre:enIen. 7.8. De:crrc||cr e| gu:Ic pcr e| cprencizcje ccnIinuc y |c ccIuc|izccicn permcnenIe. 7.. 8u:ccr exp|icccicne: mu|Iiccu:c|e: pcrc ccmprencer un fencmenc y evc|ucr :u: ccn:ecuencic:. 7.10. /nIicipcr pc:iL|e: e:cencric: c ccn:ecuencic: ce |c: cccicne: incivicuc|e: y :ccic|e:. 7.11. ScLer ccmuniccr y expre:cr ce fcrmc efecIivc |c: re:u|Iccc: ce| prcpic IrcLcjc. 7.12. Icmcr ccnciencic ce |c ue :e hc cprencicc y ce |c ue fc|Ic pcr cprencer. 8. Autonomo e |n|c|ot|vo persono| 8.1. /nc|izcr y re:c|ver prcL|emc:, Irczcr p|cne: y emprencer prcce:c: ce ceci:icn. 57 8.2. Fef|exicncr :cLre experiencic: per:cnc|e: y expre:cr|c: |ing|:IiccmenIe. 8.3. De:cuLrir e| u:c ce |c e:criIurc ccmc e|emenIc pcrc |c expre:icn ce nue:Irc: :enIimienIc:. 8.4. U:cr |c |iIercIurc pcrc e| ce:crrc||c ce |c imcginccicn. 8.5. Ccmprencer |c: ccIiviccce: p|cnIeccc: y p|cnificcr |c e:IrcIegic mc: ccecuccc pcrc re:c|ver|c:. 8.. ScLer crgumenIcr ce fcrmc |cgicc y ccherenIe |c: prcpic: punIc: ce vi:Ic. 8.7. Icmcr ceci:icne: y :cLer e:ccger |c mcnerc ce recupercr |c infcrmccicn mc: ccecuccc en cccc cc:c. 8.8. Hccer un :eguimienIc ce |c: cprencizcje: rec|izccc:. 8.. EnIencer |c: ccmpcrIcmienIc: y |c: fcrmc: ce vicc en ccnIexIc: hi:Icricc: y/c cu|Iurc|e: ci:IinIc: ce| prcpic. 8.10. Fe|ccicncr:e |ing|:IiccmenIe ccn cIrc: per:cnc: y ccnvivir ccn e||c:. 8.11. Ccmprencer c |c: cemc: y cprcximcr:e c cIrc: rec|iccce: |ing|:Iicc: y cu|Iurc|e:. 8.12. Ccn:IcIcr |c vcrieccc ce |c: u:c: ce |c |enguc y |c civer:iccc |ing|:Iicc. 8.13. Vc|crcr Iccc: |c: |enguc: ccmc iguc|menIe cpIc: pcrc ce:empencr |c: funcicne: ce ccmunicccicn y ce repre:enIccicn. 8.14. De:cuLrir :iIuccicne: humcnc: y :u ref|ejc |ing|:Iicc. 8.15. Errcciccr |c: u:c: ci:crimincIcric: ce| |engucje, ceIecIcncc prejuicic: e imcgene: e:IerecIipccc: ce| muncc. 8.1. Fec|izcr ccIiviccce: en grupc ||egcncc c ccnc|u:icne: ue pueccn :er ccepIccc: pcr Iccc:. 8. EVALbACIN 58 Cr|ter|os de evo|uoc|on de Geo|enguo. 1. Ccnccer e| p|cneIc Iierrc: fcrmc, cimen:icne: y ccncicicne: e:encic|e: ue hccen pc:iL|e |c vicc. 2. Lccc|izcr |ugcre: c e:pccic: en un mcpc uIi|izcncc ccIc: ce cccrcenccc: gecgrcficc: y cLIener infcrmccicn :cLre e| e:pccic repre:enIccc c pcrIir ce |c |eyencc y |c :imLc|cg|c. 3. Lccc|izcr en un mcpc |c: e|emenIc: Lc:icc: ue ccnfigurcn e| mecic f|:icc ce |c CcmuniIcI Vc|encicnc, ce E:pcnc, ce Eurcpc y ce| p|cneIc {cccnc: y mcre:, ccnIinenIe:, uniccce: ce re|ieve, zcnc: c|imcIicc: y r|c:) ccrccIerizcncc |c: rc:gc: ue preccmincn en un e:pccic ccncreIc. 4. Ccmpcrcr |c: rc:gc: f|:icc: ue ccnfigurcn |c: grcnce: mecic: ncIurc|e: ce| p|cneIc, ccn e:pecic| referencic c Eurcpc, E:pcnc y |c CcmuniIcI Vc|encicnc, |ccc|izcncc|c: en e| e:pccic y re|ccicncncc|c: ccn |c: pc:iLi|iccce: ue cfrecen c |c: grupc: humcnc:. 5. lcenIificcr c|gunc: cc:c: en ue |c cccicn humcnc prcvccc impccIc: :cLre e| mecic ncIurc| reccncciencc, c e:cc|c muncic|, en Eurcpc, en E:pcnc y en |c CcmuniIcI Vc|encicnc, prcL|emc: re|evcnIe: re|ccicnccc: ccn e| meciccmLienIe, exp|iccncc :u: ccu:c: y efecIc:, y cpcrIcncc prcpue:Ic: ce ccIuccicne: ue puecen ccnIriLuir c :u mejcrc. . UIi|izcr |c: uniccce: crcnc|cgicc: y |c: nccicne: ce evc|ucicn y ccmLic, cp|iccr|c: c hechc: y prcce:c: refericc: c |c prehi:Icric e hi:Icric cnIiguc ce| muncc y ce |c Fen|n:u|c lLricc, ccn e:pecic| referencic c| cmLiIc ce |c ccIuc| CcmuniIcI Vc|encicnc. 7. Ccmprencer e| prcce:c ce hcminizccicn y |c evc|ucicn cu|Iurc| ce |c Humcniccc hc:Ic |c cpcricicn ce |c e:criIurc. Ccnccer y ce:Icccr e| :ignificccc ce| crIe rupe:Ire |evcnIinc. 5 8. Exp|iccr |c: ccmLic: ue :upu:c |c Fevc|ucicn Nec||Iicc en |c evc|ucicn ce |c humcniccc y vc|crcr :u impcrIcncic y :u: ccn:ecuencic: c| ccmpcrcr|c: ccn |c: e|emenIc: ue ccnfcrmcrcn |c: :ccieccce: cnIericre:. . Ccnccer |c: rc:gc: ue ccrccIerizcn |c: primerc: civi|izccicne: hi:Icricc:, y ce:Icccr :u impcrIcncic cu|Iurc| y crI|:Iicc. 10. /nc|izcr |c: c:pecIc: criginc|e: ce |c civi|izccicn griegc, c:| ccmc :u: cpcrIccicne: c |c civi|izccicn cccicenIc|. 11. CcrccIerizcr |c: rc:gc: ce |c civi|izccicn rcmcnc. Di:Iinguir y :iIucr en e| Iiempc y en e| e:pccic |c: cu|Iurc: ue :e ce:crrc||crcn en |c Fen|n:u|c lLricc curcnIe |c /nIigeccc y vc|crcr |c Irc:cencencic ce |c rcmcnizccicn y |c: pervivencic: ce :u |egccc en E:pcnc, ccn e:pecic| referencic c| cmLiIc ce |c ccIuc| CcmuniIcI Vc|encicnc. 12. /nc|izcr e| crIe c|c:icc y cp|iccr e:Ie ccnccimienIc c| cnc|i:i: ce c|gunc: cLrc: y cuIcrc: c cuIcre: repre:enIcIivc:. 13. /cuirir unc ccmpren:icn Lc:icc ce| periccc vi:igccc ccmc puenIe enIre |c Hi:pcnic rcmcnc y |c Eccc Mecic. 14. CLIener y emp|ecr infcrmccicne: re|evcnIe: :cLre |c: Iemc: e:Iuciccc:. Fe|ccicncr |c: infcrmccicne:, vc|crcr|c: y ccmLincr|c: pcrc exp|iccr hechc: hi:Icricc: y e:pccic|e:. Ccn:u|Icr |c: civer:c: fuenIe: ci:pcniL|e: y uIi|izcr |c: nuevc: Iecnc|cg|c: ce |c infcrmccicn. 15. Ccnccer |c: principc|e: mcnife:Iccicne: crI|:Iicc: y cu|Iurc|e: pcrc vc|crcr :u :ignificccc ccmc pcIrimcnic hi:Icricc, e:pecic|menIe |c: ue :e refieren c| cmLiIc ce |c ccIuc| CcmuniIcI Vc|encicnc. 1. E|cLcrcr, incivicuc|menIe c en grupc, IrcLcjc: y expc:icicne: crc|e: :cLre Iemc: ce |c mcIeric, uIi|izcncc e| vcccLu|cric perIinenIe y |c ccrreccicn fcrmc| ccecuccc. 0 17. UIi|izcr, inIerpreIcr y e|cLcrcr ci:IinIc: Iipc: ce mcpc:, crcui:, grcficc: y IcL|c: e:Icc|:Iicc:, y :ervir:e ce e||c: ccmc fuenIe ce infcrmccicn y mecic: ce cnc|i:i: y :|nIe:i:. 18. CcpIcr |c: icec: e:encic|e: y |c: inIencicne: ce IexIc: crc|e:, ce ciferenIe Iipc y ci:IinIc nive| ce fcrmc|izccicn, y reprccucir :u ccnIenicc en IexIc: crc|e: c e:criIc:. 1. UIi|izcr e| cc:Ie||cnc pcrc expre:cr:e crc|menIe y pcr e:criIc ce |c fcrmc mc: ccecuccc en cccc :iIuccicn ce ccmunicccicn. 20. FcrIicipcr en :iIuccicne: ce ccmunicccicn, cirigicc: c e:pcnIcnec:, re:peIcncc |c: ncrmc: ce |c ccmunicccicn: u:cr e| Iurnc ce pc|cLrc, crgcnizcr e| ci:cur:c, e:cuchcr e inccrpcrcr |c: inIervencicne: ce |c: cemc:. 21. Ccnccer |c: principic: funccmenIc|e: ce |c grcmcIicc: reccnccer |c: ciferenIe: uniccce: ce |c |enguc y :u: ccmLinccicne:. 22. CcpIcr |c icec g|cLc| ce infcrmccicne: c|cc: en rccic c en Ie|evi:icn y :eguir in:Iruccicne: pccc ccmp|ejc: pcrc rec|izcr Icrec: ce cprencizcje. 23. Fec|izcr crc|menIe ncrrccicne: ce experiencic: vivicc: ce fcrmc crcenccc, c|crc y Lien e:IrucIurccc, c pcrIir ce un p|cn c guicn previc: :eguir un crcen |cgicc en |c pre:enIccicn ce infcrmccicne: y crgumenIc:: ccecucr e| |engucje uIi|izccc c| ccnIenicc y c |c :iIuccicn ccmuniccIivc, ccn |c cyucc ce mecic: cucicvi:uc|e:: mcnIener |c cIencicn ce| recepIcr. 24. SinIeIizcr crc|menIe e| :enIicc g|cLc| ce IexIc: e:criIc: expc:iIivc:, icenIificcr :u: inIencicne:, ciferencicr |c: icec: principc|e: y :ecunccric:, reccnccer pc:iL|e: inccherencic: c cmLigeccce: en e| ccnIenicc y cpcrIcr unc cpinicn per:cnc|. 25. lnIegrcr infcrmccicne: prccecenIe: ce ciferenIe: IexIc: :cLre un Iemc, ccn e| fin ce e|cLcrcr un IexIc ce :|nIe:i: en e| ue :e 1 ref|ejen IcnIc |c: infcrmccicne: principc|e: y |c: punIc: ce vi:Ic enccnIrccc: ccmc e| punIc ce vi:Ic prcpic. 2. ExIrcer infcrmccicne: ccncreIc: e icenIificcr e| prcpc:iIc en IexIc: e:criIc:: :eguir in:Iruccicne: :enci||c:: icenIificcr |c: enunciccc: en |c: ue e| Iemc generc| cpcrece exp||ciIc y ci:Iinguir |c: pcrIe: ce| IexIc. /p|iccr Icnicc: ce crgcnizccicn ce icec: ccmc e:uemc: jercruicc: c mcpc: ccncepIuc|e:. 27. Ncrrcr, expcner y re:umir en :cpcrIe pcpe| y cigiIc|: u:cr un regi:Irc ccecuccc: crgcnizcr |c: icec: ccn c|criccc: en|czcr |c: enunciccc: en :ecuencic: |inec|e: cche:icnccc:: re:peIcr |c: criIeric: ce ccrreccicn grcmcIicc| y crIcgrcficc. Vc|crcr |c impcrIcncic ce |c p|cnificccicn y revi:icn ce| IexIc. 28. Ccnccer y emp|ecr |c: ncrmc: |ing|:Iicc:, ccn e:pecic| cIencicn c |c: crIcgrcficc:. 2. lnicicr e| ccnccimienIc ce unc Ierminc|cg|c |ing|:Iicc Lc:icc en |c: ccIiviccce: ce ref|exicn :cLre e| u:c. 30. Ccnccer y ccmprencer |c: principc|e: fcrmc: y gnerc: ce |c Irccicicn |iIercric. 31. Ccmpcner IexIc:, en :cpcrIe ce pcpe| y cigiIc|, Icmcncc ccmc mcce|c un IexIc |iIercric ce |c: |e|cc: y ccmenIccc: en e| cu|c, c rec|izcr c|gunc Ircn:fcrmccicn :enci||c en e:c: IexIc:. 32. lnccrpcrcr |c |ecIurc y |c e:criIurc ccmc mecic: ce enriuecimienIc per:cnc|. 33. /prencer y uIi|izcr Icnicc: :enci||c: ce mcnejc ce |c infcrmccicn: L:uecc, e|cLcrccicn y pre:enIccicn, ccn cyucc ce |c: mecic: Irccicicnc|e: y |c cp|icccicn ce |c: nuevc: Iecnc|cg|c:. F|cnificcr y ||evcr c ccLc, incivicuc|menIe c en euipc, |c ccn:u|Ic ce ciccicncric: e:pecic|izccc: y cLrc: ce ccn:u|Ic civer:c:, en e| mcrcc ce IrcLcjc: :enci||c: ce inve:Iigccicn. Mcnejcr |c: prcce:cccre: ce IexIc: y :er ccpcz ce cp|iccr|c: c IrcLcjc: :enci||c: ce inve:Iigccicn, uIi|izcncc |c: 2 mecic: infcrmcIicc: ccmp|emenIcric: {lnIerneI, Lc:e: ce ccIc:, CDFCM, eIc.). 34. lcenIificcr en IexIc: crc|e: y e:criIc: imcgene: y expre:icne: ue cencIen c|gunc fcrmc ce ci:criminccicn {ce gnerc, :ccic|, re|ccicnccc ccn e| grupc Inicc, eIc.), eviIcr e| u:c ce |c: mi:mc: y uIi|izcr e| |engucje ccmc mecic ce re:c|ucicn ce ccnf|icIc:. .&#!+<$.#%&>#"5%&'$$()*+),"-. Lc: fuenIe: ce infcrmccicn pcrc |c evc|uccicn ce nue:Irc c|umnccc :cn |c: IrcLcjc: enccmencccc:, |c |iLreIc y |c: ccnIrc|e: rec|izccc:. E:pecic|menIe :e fcmenIcrc ue e| c|umnccc mcnIengc unc ruIinc ce IrcLcjc ccecuccc, Ieniencc c| c|c :u |iLreIc, enIregcncc |c: IrcLcjc: enccmencccc: en |c: p|czc: e:IcL|ecicc:, eIc. Fcr e||c, en |c evc|uccicn ce| c|umnccc :e Iencrcn muy en cuenIc e:Ic: fccIcre:. Fcr :upue:Ic, en ningn mcmenIc perceremc: ce vi:Ic e| hechc ce ue nue:Irc c|umnccc e: en un 87 genuincmenIe ce ccmpen:cIcric. !"#$!"%&'$,)*"F",),"-. Lc: criIeric: ce cc|ificccicn :cn ccn ccrccIer generc| |c: :iguienIe:: 337 ccncepIc:, 337 prccecimienIc:, 337 ccIiIuce:. EnIencemc: pcr ccIiIuce:" ue e| c|umnc c:i:Ic ccn regu|criccc c| cenIrc y ue mcnIengc :u: Icrec: c| c|c, c:| ccmc ue mue:Ire un e:pecic| inIer: pcr e| cprencizcje en generc| y nue:Irc c:igncIurc en pcrIicu|cr. Nc ccn:icercmc: ue e| ccmpcrIcmienIc :e encuenIre cenIrc ce| cpcrIccc ccIiIuce:". Fcr |c IcnIc, e| ccmpcrIcmienIc ccrrecIc y re:peIuc:c ccn prcfe:cre: y ccmpcnerc: ccn:icercmc: ue nc e: un mriIc 3 ccccmicc, :inc un ceLer c|vicc. Fcr prccecimienIc:" enIencemc: Iccc cue||c referenIe c Icrec: Ic|e: ccmc IrcLcjc: y |iLreIc. Y Lcjc e| ruLrc ce ccncepIc:" ccn:icercmc: Iccc |c referenIe c excmene: y ccnIrc|e:. Act|v|dodes de re|uerzo y omp||oc|on Lc: ccIiviccce: ce refuerzc y cmp|iccicn ce| crec e:Icn ci:enccc: en cc: cireccicne:. Fcr un |ccc, e:Icn cue||c: ccIiviccce: cuyc finc|iccc e: refcrzcr e| prcgre:c ce c|umnc: ue pre:enIcn un cierIc reIrc:c ccn re:pecIc c |c mecic ce| grupc ceLicc c circun:Icncic: ce Iccc Iipc {cL:enIi:mc, eIc.). Y pcr cIrc Ienemc: |c: ccIiviccce: ce cmp|iccicn cuyc finc|iccc e: prcfuncizcr en e| prcgre:c ce c|umnc: ue mue:Ircn unc ccpcciccc ce IrcLcjc :upericr c |c ce |c mecic. IcnIc un Iipc ccmc cIrc ce ccIiviccce: :e encuenIrcn c ci:pc:icicn ce| prcfe:crccc ce| DepcrIcmenIc en |c p|cIcfcrmc Mccc|e {vic. infrc). Evo|uoc|on de| proceso de enseonzo y oprend|zoje. IcnIc e| prcce:c ce en:encnzc ce| prcfe:crccc ccmc e| ce cprencizcje ce| c|umnccc :cn cLjeIc ce unc evc|uccicn ccnIinuc pcr pcrIe ce| DepcrIcmenIc ue en :u: reunicne: :emcnc|e: vc|crc e| prcgre:c ce |c prcgrcmccicn, e| grccc ce c:imi|ccicn ce |c mi:mc pcr pcrIe ce| c|umnccc, eIc. /:imi:mc, |c: :e:icne: ce evc|uccicn ccnjunIc: ccn e| re:Ic ce| euipc cccenIe :cn ccc:icn pcrc evc|ucr IcmLin |c prccIicc cccenIe ce nue:Irc DepcrIcmenIc, yc ue |c ccnfrcnIccicn ce nue:Irc: re:u|Iccc: ccn e| ce cIrc: crec: puece pcnernc: en |c pi:Ic ce cierIc: ce:cju:Ie:, en e:pecic| cucncc nue:Irc: re:u|Iccc: :ecn :ignificcIivcmenIe negcIivc: en ccmpcrccicn ccn |c: ce| re:Ic ce 4 crec:. En e:e cc:c, ccnvencrc rec|izcr pcr pcrIe ce| DepcrIcmenIc unc ref|exicn cn mc: en prcfunciccc ccercc ce nue:Irc prccIicc cccenIe. . MEDIDAS DE AIENCIN AL ALbMNADO CON NECESIDAD ESFECFICA DE AFOYO EDbCAIIVO O CON NECESIDAD DE COMFENSACIN EDbCAIIVA. Ccmc yc :e hc incicccc, Iccc nue:Irc c|umnccc Iiene nece:iccce: e:pec|ficc: ce cpcyc ecuccIivc c nece:iccc ce ccmpen:ccicn ecuccIivc. E: pcr e||c ue |c /cmini:Irccicn ccn:icerc :Ie ccmc un cenIrc C/ES {CenIrc ce /ccicn EcuccIivc Singu|cr). Fcr |c IcnIc, Iccc nue:Irc prccIicc cccenIe e:Ic pre:icicc pcr e| principic ce cIencicn c |c civer:iccc. Dcncc pcr :upue:Ic Iccc |c ue e||c ccmpcrIc, nue:Irc cLjeIivc e: |cgrcr :uL:cncr en e| e:pccic ce Iiempc mc: ccrIc pc:iL|e e| ce:fc:e curricu|cr ue nue:Irc c|umnccc pre:enIc ccn re:pecIc c |c ue :er|c un nive| e:Icnccr. Lc civer:iccc ce nue:Irc c|umnccc e: rec|menIe ccn:icercL|e. DeLicc c circun:Icncic: ce Iipc :ccic-cu|Iurc|, pccemc: enccnIrcr c|umnc: ue hcn Ienicc unc e:cc|crizccicn Icn ceficienIe ue cpenc: hcycn :uperccc e| umLrc| ce |c |ecIc-e:criIurc c pe:cr ce ccnIcr ccn 12 cnc: c mc:. Fcr e||c, |c f|exiLi|iccc e: unc ce nue:Irc: :enc: ce icenIiccc ccmc CenIrc. Y nue:Irc DepcrIcmenIc :e mueve IcmLin en e:c: pcrcmeIrc:. Fcr |c generc|, e| 807 ce nue:Irc: c|umnc: pre:enIcn un ce:fc:e curricu|cr cenIrc ce| mcrgen ce 2 cnc:. En un cenIrc ncrmc|izccc :er|cn cLjeIc ce |c ue :e ccncce ccmc cccpIccicn curricu|cr nc :ignificcIivc. Sin emLcrgc, e:Ie nive| e: cigcmc: e| e:Icnccr ce nue:Irc CenIrc en 1 ESC. Fcr |c IcnIc, |c prcgrcmccicn ce Gec|enguc 1 ESC e:Ic pen:ccc cenIrc ce e:c: pcrcmeIrc:, perc ccn e| cLjeIivc finc| ce |cgrcr :c|vcr e:e ce:fc:e ecuccIivc, nc ce ccn:c|iccr|c. E: pcr e||c ue Gec|enguc 1 y 2 ESC :e p|cnIec ccmc meIc finc| |cgcr ue nue:Irc 5 c|umnccc c|ccnce c| finc| ce 2 ESC un nive| ccmpeIencic| prcximc c| e:Icnccr. Nc cL:IcnIe Iccc |c cnIericr, |c: c|umnc: ue pre:enIcn un nive| ccccmicc cccrce ccn :u eccc en 1 ESC reciLircn |c: refuerzc: ecuccIivc: perIinenIe: c| cLjeIc ce ue mcnIengcn cichc nive| y nc |c pierccn. Lc: c|umnc: ue mue:Ircn un ce:fc:e curricu|cr :upericr c 2 cnc: ccccmicc: en un cenIrc ncrmc|izccc :cn cLjeIc ce cccpIccicne: curricu|cre: :ignificcIivc: incivicuc|izccc:. DurcnIe e| pre:enIe cur:c, ce mccc experimenIc|, en e| crec ce Gec|enguc :eguircn e| mi:mc curr|cu|c ue e| re:Ic ce :u: ccmpcnerc:, perc :e mccificcrcn |c: criIeric: ce cc|ificccicn, ccncc un mcycr pe:c c prccecimienIc: y ccIiIuce: y reLcjcncc e| ccncecicc c |c: ccncepIc:. Dccc ue e:Ie ce:fc:e curricu|cr ce mc: ce cc: cnc: nc e: ceLicc c rczcne: Lic|cgicc: :inc purcmenIe :ccic-cu|Iurc|e:, e| cLjeIivc e: |cgrcr :uL:cncr cichc ce:fc:e, nc :cLre||evcr|c. Fcr e||c, ccn:icercmc: ue e: primcrcic| ue e:Ic: c|umnc: :igcn e| mi:mc curr|cu|c ue e| re:Ic ce :u: ccmpcnerc:, perc c|igercncc |c ccrgc ue |e: re:u|Ic mc: in:upercL|e: |c: ccncepIc:. Fcr e||c, pcrc c|umnc: ccn un ce:fc:e :upericr c 2 cur:c: e| criIeric ce cc|ificccicn ce| DepcrIcmenIc en e| crec ce Gec|enguc 1 ESC :erc 107 ccncepIc:, 457 prccecimienIc:, 457 ccIiIuce:. Seguircn pue: e| mi:mc prcgrcmc ce IrcLcjc ue :u: ccmpcnerc:, perc reciLircn unc ccn:icerccicn e:pecic| c| cLjeIc ce refcrzcr :u cuIce:Iimc, mejcrcr :u rencimienIc y |cgcr ue finc|menIe cccmpc:en :u riImc ce cprencizcje c| ce :u: ccmpcnerc:. /| finc| ce| pre:enIe cur:c e:cc|cr :e evc|ucrc |c e:IrcIegic :eguicc. Si |c: re:u|Iccc: nc :cn :cIi:fccIcric:, :e vc|verc c |c cccpIccicn curricu|cr :ignificcIivc grupc| previ:Ic en |c pre:enIe prcgrcmccicn. Fcrc cue||c: c|umnc: cuyc nive| ccccmicc :ec prcximc c |c |ecIc- e:criIurc, e| cepcrIcmenIc e|cLcrcrc cccpIccicne: curricu|cre: IcIc|menIe incivicuc|izccc:. E:Ic: c|umnc: Iencrcn ue :eguir un curr|cu|c e:pec|ficc ue IemcIiccmenIe :e ccrre:pcncerc ccn e| ce :u: ccmpcnerc: perc ue :e cpcrIcrc c|crcmenIe IcnIc en |c pre:enIccicn ce |c: ccnIenicc: ccmc en |c: Icrec: c rec|izcr en Icrnc c e:Ic:. E:Ic: