Prmbledhja e Ligjeve t Republiks s Kosovs

Vllimi II

2012

PRMBAJTJA
LIGJI MBI MARDHNJET E DETYRIMEVE LIGJI MBI MARRDHNIET THEMELORE JURIDIKE PRONESORE LIGJI PR PRONSIN DHE DREJTAT TJERA SENDORE LIGJI PR SHPRONSIMIN E PRONS S PALUAJTSHME LIGJI MBI HIPOTEKAT RREGULLORE PR PENGUN MBI PASURIN E LUAJTSHME LIGJI PR SHITJEN E BANESAVE PR T CILAT EKZISTON E DREJTA BANESORE LIGJI PR KADASTR PR THEMELIMIN E REGJISTRIT T T DREJTAVE T PRONS S PALUAJTSHME LIGJ PR NDRYSHIMIN DHE PLOTSIMIN E LIGJIT NR. 2002/ 5 PR THEMELIMIN E REGJISTRIT TE T DREJTAVE T PRONS S PALUAJTSHME

LIGJI MBI MARDHNIET E DETYRIMEVE Pjesa e par

BAZAT E MARRDHNIEVE T DETYRIMEVE (PJESA E PRGJITHSHME)

Kreu I.................................................................................................................................. 30 PARIMET THEMELORE ............................................................................................... 30 Qllimi dhe prmbajtja e ligjit............................................................................................. 30 Pjesmarrsit e marrdhnieve t detyrimeve ...................................................................... 30 Marrdhniet e detyrimeve dhe disponimi i mjeteve shoqrore............................................ 30 Marrdhniet e detyrimeve dhe planifikimi shoqror........................................................... 31 Marrdhniet e detyrimeve dhe shfrytzimi i mjeteve shoqrore......................................... 31 Marrdhniet e detyrimeve dhe marrveshjet vetqeverisse................................................. 31 Bashkpunimi n marrdhniet e detyrimeve ...................................................................... 31 Qytetarve si konsumator dhe shfrytzues t shrbimeve.................................................. 32 Sjelljet n treg ..................................................................................................................... 32 Liria e rregullimit t formave t marrdhnieve t detyrimeve............................................. 32 Barazia e pjesmarrsve n marrdhnien e detyrimit.......................................................... 32 Parimi i ndrgjegjshmris dhe ndershmris ...................................................................... 32 Ndalimi i shprdorimit t t drejtave ................................................................................... 33 Ndalimi i krijimit dhe i shfrytzimit t pozits monopoliste................................................. 33 Parimi i vlers s njjt t dhnieve..................................................................................... 33 Ndalimi i shkaktimit t dmit .............................................................................................. 33 Detyrat e prmbushjes s detyrimit...................................................................................... 33 Sjelljet n zbatimin e detyrimeve dhe n realizimin e t drejtave ......................................... 34 Zgjidhja e konflikteve n mnyr paqsore.......................................................................... 34 Karakteri dispozitiv i dispozitave t ligjit ............................................................................ 34 Aplikimi i praktiks s mir afariste .................................................................................... 34 Sjelljet n pajtim me statutet dhe me aktet e tjera t prgjithshme........................................ 34 Aplikimi i ligjeve t tjera federative .................................................................................... 35 Aplikimi i ligjeve republikane, respektivisht krahinore....................................................... 35 Aplikimi i dispozitave t veanta......................................................................................... 35 Kreu II ................................................................................................................................ 36 LINDJA E DETYRIMEVE.............................................................................................. 36 KAPTINA I ........................................................................................................................ 36 KONTRATA............................................................................................................. 36 Nnpjesa 1 ............................................................................................................. 36 LIDHJA E KONTRATS................................................................................... 36 PAJTUESHMRIA E VULLNETEVE............................................................ 36 Kur kontrata quhet e lidhur? ..................................................................... 36 Lidhja e obligueshme dhe prmbajtja e obligueshme e kontrats ............. 36 Deklarimi i vullnetit ................................................................................. 36 Leja dhe autorizimi ............................................................................................................. 36 Negociatat........................................................................................................................... 37 Koha dhe vendi i lidhjes s kontrats................................................................................... 37 Oferta.................................................................................................................................. 37 Oferta e prgjithshme.......................................................................................................... 38 Ekspozimi i mallit ............................................................................................................... 38 Drgimi i katalogjeve dhe i shpalljeve................................................................................. 38 Efekti i oferts..................................................................................................................... 38 Deri kur obligon oferta........................................................................................................ 38 Forma e oferts ................................................................................................................... 39 Pranimi i oferts.................................................................................................................. 39 Pranimi i oferts direkte ...................................................................................................... 39

Pranimi i oferts me propozim q t ndryshohet .................................................................. 39 Heshtja e t ofertuarit .......................................................................................................... 39 Vonesa e pranimit dhe vonesa e drgimit t deklarats mbi pranimin ................................. 40 Vdekja ose paaftsia e nj pale............................................................................................ 40 Parakontrata ........................................................................................................................ 40 II. OBJEKTI .................................................................................................................... 41 Si duhet t jet objekti i detyrimit........................................................................................ 41 Nuliteti i kontrats pr shkak t objektit .............................................................................. 41 Mundsia e mvonshme ...................................................................................................... 41 Kur objekti i detyrimit sht i palejueshm.......................................................................... 41 Kur objekti sht i caktueshm............................................................................................ 41 III. BAZA ........................................................................................................................ 42 Baza e lejueshme................................................................................................................. 42 Nuliteti i kontrats pr shkak t bazs.................................................................................. 42 Motivet pr lidhjen e kontrats ............................................................................................ 42 IV. ZOTSIA .................................................................................................................. 42 Kontratat e personit Juridik ................................................................................................. 42 Plqimi pr lidhjen e kontrats ............................................................................................ 43 V. T METAT E VULLNETIT ....................................................................................... 45 VI. FORMA E KONTRATS ......................................................................................... 46 VII. KUSHTI................................................................................................................... 48 VIII. AFATI .................................................................................................................... 49 IX. KAPARI DHE PENDESA......................................................................................... 50 1 KAPARI ....................................................................................................................... 50 2. PENDESA ................................................................................................................... 51 Nnpjesa 2 ....................................................................................................................... 52 PRFAQSIMI ............................................................................................................... 52 I. MBI PRFAQSIMIN N PRGJITHSI .................................................................. 52 II. PROKURA ................................................................................................................. 54 III. PROKUR AFARISTE ............................................................................................. 55 IV. AUTORIZIMET E AGJENTIT TREGTAR............................................................... 56 V. AUTORIZIMET E PERSONAVE Q USHTROJN PUN ...................................... 56 T CAKTUARA PUN T CAKTUARA ...................................................................... 56 PAVLEFSHMRIA E KONTRATS ............................................................................. 58 NULETETI I KONTRATAVE ........................................................................................ 58 III. KONTRATAT Q NUK JAN N PAJTIM ME ...................................................... 61 MARRVESHJEN VETQEVERISSE ........................................................................ 61 KONTRATAT DYPALSHE ......................................................................................... 62 PRGJEGJSIA PR T METAT MATERIALE........................................................... 62 DHE JURIDIKE T PRMBUSHJES............................................................................. 62 II. KUNDRSHTIM I MOSPMBUSHJES S KONTRATS....................................... 62 III. ZGJIDHJA E KONTRATS PR SHKAK T MOSPRMBUSHJES...................... 63 IV. ZGJIDHJA OSE NDRYSHIMI I KONTRATS PR SHKAK ................................. 66 T RRETHANAVE T NDRYSHUARA ....................................................................... 66 V. PAMUNDSIA E PRMBUSHJES ........................................................................... 67 VI. DMTIMI PRTEJ MASE........................................................................................ 68 VII. KONTRAT ME FAJDE ......................................................................................... 69 VIII. KUSHTET E PRGJITHSHME T KONTRATS ................................................ 69 IX. CEDIMI I KONTRATAVE ....................................................................................... 70 EFEKTET E PRGJITHSHME T KONTRATS ......................................................... 71

I. KRIJIMI I DETYRIMEVE PR KONTRAKTUESIT.................................................. 71 SHKAKTIMI I DMIT ................................................................................................... 72 PARIMET E PRGJITHSHME....................................................................................... 72 PRGJEGJSIA N BAZ T FAJSIS ..................................................................... 74 PRGJEGJSIA PR T TJETRIN ................................................................................ 75 PRGJEGJSIA E ORGANIZATAVE T PUNS S BASHKUAR DHE T PERSONAVE T TJER JURIDIK NDAJ PERSONAVE T TRET ........................... 77 PRGJEGJSIA PR DMIN NGA SENDI I RREZIKSHM OSE NGA VEPRIMTARIA E RREZIKSHME ................................................................................. 78 DISPOZITA T PRGJITHSHME ................................................................................. 78 II. PRGJEGJSIA N RAST AKSIDENTI T SHKAKTUAR..................................... 80 NGA AUTOMJETET N LVIZJE ................................................................................ 80 III. PRGJEGJSIA E PRODHUESVE T SENDEVE .................................................. 80 ME T META ................................................................................................................. 80 RASTE T VEANTA T PRGJEGJSIS ................................................................ 80 KOMPENSIMI ................................................................................................................ 82 I. KOMPENSIMI I DMIT MATERIAL ........................................................................ 82 II. VLLIMI I KOMPENSIMIT T DEMIT MATERIAL .............................................. 83 III. VEAS MBI KOMPENSIMIN E DMIT PASUROR N RAST VDEKJEJE .......... 84 LEZIONI TRUPOR DHE DMTIMI T SHENDETIT .................................................. 84 IV. VEAS MBI KOMPENSIMIN E DMIT MATERIAL N RAST T SHKELJES S NDERIT DHE T PRHAPJES S THNIEVE T RREME......................................... 85 V. KOMPENSIMI I DMIT JOMATERIAL................................................................... 86 PRGJEGJSIA SOLIDARE E POROSITSIT DHE .................................................... 88 E ZBATUESIT T PUNIMEVE ..................................................................................... 88 E DREJTA E DMTUESIT PAS PARASHKRIMIT T ................................................. 88 S DREJTS PR T KRKUAR KOMPENSIM.......................................................... 88 KAPTINA 3 .................................................................................................................... 89 FITIMI PA BAZ............................................................................................................ 89 RREGULLA E PRGJITHSHME ................................................................................... 89 RREGULLAT E KTHIMIT ............................................................................................. 89 KAPTINA 4 .................................................................................................................... 91 PUNDREJTIMI PA URDHRES ............................................................................... 91 RREGULL E PRGJITHSHME ................................................................................... 91 DETYRIMET DHE T DREJTAT E PUNDREJTUESIT PA URDHRES................ 91 USHTRIMI I PUNVE T HUAJA KUNDR NDALESS .......................................... 93 PUNDREJTIMI I PADREJT....................................................................................... 93 LEJIMI ............................................................................................................................ 93 KAPTINA 5 .................................................................................................................... 93 DEKLARIMI I NJANSHM I VULLNETIT ................................................................ 93 PREMTIMI PUBLIKISHT I SHPRBLIMIT.................................................................. 94 LETRAT ME VLER ..................................................................................................... 95 I DISPOZITA T PRGJITSHME .................................................................................. 95 II. REALIZIMI I T DREJTAVE.................................................................................... 96 III. BARTJA E LETRAVE ME VLER .......................................................................... 97 IV. NDRYSHIMET N LETRAT ME VLER ............................................................... 99 V. PRMBUSHJA E DETYRIMIT NGA LETRA ME VLER ...................................... 99 VI. LETRAT DHE SHNAT E IDENTITETIT............................................................. 101 VII. DISPOZITA T TJERA ......................................................................................... 102 Kreu III ............................................................................................................................. 102

EFEKTI I DETYRIMEVE............................................................................................. 102 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 102 T DREJTAT E KREDITORIT DHE DETYRIMET E DEBITORIT ............................ 102 E DREJTA E SHPRBLIMIT T DMIT................................................................... 102 I. RREGULLA T PRGJITHSHME ........................................................................... 102 DNIMI KONTRAKTUES ........................................................................................... 105 III. KAMATVONESA ................................................................................................ 107 KUNDRSHTIMI I VEPRIMEVE JURIDIKE T DEBITORIT................................... 108 E DREJTA E MBAJTJES.............................................................................................. 109 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 110 T DREJTAT E KREDITORIT N DISA RASTE ....................................................... 110 Kreu IV............................................................................................................................. 112 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 112 RREGULLA E PRGJITHSHME ................................................................................. 112 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 112 PRMBUSHJA ............................................................................................................. 112 RREGULLA T PRGJITHSHME MBI PRMBUSHJEN .......................................... 112 I. KUSH MUND T BJ PRMBUSHJEN DHE SHPENZIMET E PRMBUSHJES 112 SHPENZIMET E PRMBUSHJES ............................................................................... 112 III. KUJT I BHET PRMBUSHJA.............................................................................. 114 IV. OBJEKTI I PRMBUSHJES................................................................................... 115 V. LLOGARITJA E PRMBUSHJES ........................................................................... 116 KOHA E PRMBUSHJES ............................................................................................ 117 VII. VENDI I PRMBUSHJES ..................................................................................... 118 VIII. DFTESA............................................................................................................. 119 IX. KTHIMI I OBLIGACIONIT.................................................................................... 119 VONESA....................................................................................................................... 120 I. VONESA E DEBITORIT........................................................................................... 120 II. VONESA E KREDITORIT....................................................................................... 120 DEPOZITIMI DHE SHITJA E SENDIT T DEBITUAR.............................................. 121 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 123 MNYRA TJETR E PUSHIMIT T DETYRIMEVE ................................................. 123 KOMPENSIMI .............................................................................................................. 123 FALJA E BORXHIT ..................................................................................................... 125 PRTRITJA (NOVACIONI) ......................................................................................... 126 Efekti i novacionit............................................................................................................. 127 Mungesa e detyrimit t mparshm ................................................................................... 127 Efekti i anulimit ................................................................................................................ 127 Nnpjesa 4 ........................................................................................................................ 128 UNIFIKIMI (KONFUSION) ......................................................................................... 128 Nnpjesa 5 ........................................................................................................................ 128 PAMUNDSIA E PBMBUSHJES .............................................................................. 128 Pushimi i detyrimit pr shkak t pamundsis s prmbushjes........................................... 128 Kur sendet e caktuara sipas llojit jan objekt i detyrimit .................................................... 128 Cedimi i t drejtave ndaj t tretit prgjegjs pr................................................................. 128 pamundsin e prmbushjes .............................................................................................. 128 Nnpjesa 6 ........................................................................................................................ 129 KALIMI I KOHS ........................................................................................................ 129 RENUNCIMI ................................................................................................................ 129 Afati n raportin e marrdhnies debitore t vazhdueshme ................................................ 129

Renuncimi i raportit t vazhduesm debitor....................................................................... 129 Nnpjesa 7 ........................................................................................................................ 129 VDEKJA ....................................................................................................................... 129 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 130 PARASHKRIMI............................................................................................................ 130 Kaptina 1 .......................................................................................................................... 130 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 130 Rregulla e prgjthshme...................................................................................................... 130 Kur fillon t rrjedh parashkrimi ....................................................................................... 130 Lindja e parashkrimit ........................................................................................................ 130 Llogaritja e kohs s paraardhsve .................................................................................... 130 Ndalimi i ndryshimit t afatit t parashkrimit .................................................................... 130 Heqja dor nga parashkrimi............................................................................................... 131 Njohja me shkrim dhe sigurimi i detyrimit ........................................................................ 131 t parashkruar.................................................................................................................... 131 Efekti i prmbushjes s detyrimit t parashkruar................................................................ 131 Kreditori krkesa e t cilit sht siguruar........................................................................... 131 Krkesat akcesore ............................................................................................................. 131 Kur nuk vihehn n zbatim rregullat mbi parashkrimin ....................................................... 132 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 132 KOHA Q NEVOJITET PR PARASHKRIMIN ......................................................... 132 Afati i prgjithshm i parashkrimit .................................................................................... 132 Krkesat periodike ............................................................................................................ 132 Parashkrimi i vet t drejts............................................................................................... 132 Krkesat reciproke nga kontrata n qarkullimin e .............................................................. 133 mallrave e t shrbimeve................................................................................................... 133 Krkesa e qiras.................................................................................................................. 133 Krkesa e shprblimit t dmit .......................................................................................... 133 Krkesa e shprblimit t dmit t shkaktuar....................................................................... 133 nga vepra penale ............................................................................................................... 133 Afati njvjear i parashkrimit ............................................................................................ 134 Krkesat e prcaktuara para gjykats ose........................................................................... 134 organeve t tjera kompetente............................................................................................. 134 Afatet e parashkrimit t kontratave mbi sigurimin ............................................................. 134 Npjesa 3 .......................................................................................................................... 135 NGECJA E PARASHKRIMIT ...................................................................................... 135 Krkesat midis personave te caktuar.................................................................................. 135 Krkesat e personave t caktuar......................................................................................... 135 Pengesat e pakaprecyeshme............................................................................................. 136 Ndikiml i shkaqeve t parandalimit n procesin................................................................. 136 e parashkrimit ................................................................................................................... 136 Krkesat ndaj personave t paaft pr t vepruar ............................................................... 136 dhe krkesat e tyre............................................................................................................. 136 Krkesa ndaj personit q ndodhet n kryerjen.................................................................... 137 e shrbimit ushtarak .......................................................................................................... 137 NDRPRERJA E PARASHKRIMIT............................................................................. 137 Pohimi i borxhit ................................................................................................................ 137 Ngritja e padis ................................................................................................................. 137 Heqja dor, hedhja posht ose refuzimi i padis ................................................................ 137 Hedhja posht e padis pr shkak t lnkompetencs .......................................................... 138

Thirrja e debitorit .............................................................................................................. 138 Afati i parashkrimit n rastin e ndrprerjes ........................................................................ 138 Parashkrimi n rastin e novacionit..................................................................................... 139 Kreu V .............................................................................................................................. 139 LLOJET E NDRYSHME T DETYRIMEVE ............................................................... 139 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 139 DETYRIMET N T HOLLA ...................................................................................... 139 Nnpjesa I......................................................................................................................... 139 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 139 Parimi i nominalizmit monetar .......................................................................................... 139 Detyrimet valutore ............................................................................................................ 139 Klauzola e indeksit............................................................................................................ 140 Shkalla e lvizshme........................................................................................................... 140 Pagimi i parakohshm ....................................................................................................... 140 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 140 KAMATA KONTRAKTUESE...................................................................................... 140 Shkalla e kamats kontraktuese ......................................................................................... 140 Kamata n kamat............................................................................................................. 141 Kur kamata pushon t rrjedh............................................................................................ 141 Kamata n detyrimet jomonetare ....................................................................................... 141 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 142 DETYRIMET ME DISA OBJEKTE.............................................................................. 142 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 142 DETYRIMET ALTERNATIVE .................................................................................... 142 E drejta e zgjedhjes ........................................................................................................... 142 Parevokushmria dhe efekti i zgjedhjes s br ................................................................. 142 Kohzgjatja e t drejts s zgjedhjes.................................................................................. 142 Zgjedhja q i besohet personit t tret................................................................................ 142 Kufizimi n objektin e mbetur........................................................................................... 143 Kufizimi n rast prgjegjsie t nj pale ............................................................................ 143 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 143 DETYRIMET FAKULTATIVE DHE KRKESAT ...................................................... 143 FAKULTATIVE............................................................................................................ 143 DETYRIMET FAKULTATIVE .................................................................................... 143 Autorizimi i debitorit n detyrimin fakultativ .................................................................... 143 Autorizimet e kreditorit n detyrimin fakultativ................................................................. 144 II. KRKESAT FAKULTATIVE .................................................................................. 144 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 144 DETYRIMET ME DISA DEBITOR OSE ................................................................... 144 KREDITORI.................................................................................................................. 144 Nnpjesa I......................................................................................................................... 144 DETYRIMET E PJESTUESHME ............................................................................... 144 Pjestimi i detyrimeve dhe i krkesave .............................................................................. 144 Prezumimi i solidaritetit .................................................................................................... 145 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 145 DETYRIMET SOLIDARE ............................................................................................ 145 I SOLIDARITETI I DEBITORVE .............................................................................. 145 Prmbajtja e solidaritetit t debitorve............................................................................... 145 Kompensimi...................................................................................................................... 145 Falja e borxhit ................................................................................................................... 146

Novacioni ......................................................................................................................... 146 Pajtimi .............................................................................................................................. 146 Bashkimi........................................................................................................................... 146 Vonesa e kreditorit ............................................................................................................ 146 Vonesa e nj debitori dhe pohimi i borxhit ........................................................................ 147 Ngecja dhe ndrprerja e parashkrimit heqja dor ............................................................... 147 nga parashkrimi................................................................................................................. 147 E drejta e prmbushsit n kompensim.............................................................................. 147 Pjestimi n pjes t barabarta dhe prjashtimi.................................................................. 147 II. SOLIDARITETI I KREDITUESVE.......................................................................... 148 Solidariteti nuk mund t prezumohet ................................................................................. 148 Prmbajtja e solidaritetit.................................................................................................... 148 Kompensimi...................................................................................................................... 148 Falja e borxhit dhe novacioni ............................................................................................ 148 Pajtimi .............................................................................................................................. 148 Bashkimi........................................................................................................................... 149 Vonesa.............................................................................................................................. 149 Pohimi i borxhit ................................................................................................................ 149 Parashkrimi....................................................................................................................... 149 Raportet midis kreditorve pas prmbushjes...................................................................... 149 Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 150 DETYRIMET E PAPJESTUESHME............................................................................. 150 Kreu VI............................................................................................................................. 150 NDRRIMI I KREDITORIT OSE I DEBITORIT ......................................................... 150 KAPTINA 1...................................................................................................................... 150 CEDIMI I KRKESS ME KONTRAT (CESIONI) ............................................ 150 Nnpjesa 1 ........................................................................................................... 150 DISPOZITA T PRGJITHSHME .................................................................. 150 Cilat krkesa mund t barten me kontrata....................................................... 150 T drejtat akcesore ............................................................................................................ 151 Njoftimi i debitorit ............................................................................................................ 151 Cedimi i shumfisht......................................................................................................... 151 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 151 RAPORTI MIDIS PRITSIT DHE DEBITORIT .......................................................... 151 Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 152 RAPORTI I CEDUESIT DHE I PRITSTT .................................................................. 152 Prgjegjsia pr ekzistimin e krkess ............................................................................... 152 Prgjegjsia pr arktueshmrin ...................................................................................... 152 Nnpjesa 4 ........................................................................................................................ 153 RASTE TE VEANTA T CEDIMIT TE KRKESAVE ............................................. 153 Cedimi n vend t prmbushjes ose pr qllime arktimi................................................... 153 Cedimi pr qllime sigurimi .............................................................................................. 153 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 153 NDRIMI I DEBITORIT .............................................................................................. 153 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 153 MARRJA PRSIPER E BORXHIT............................................................................... 153 I. DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................ 153 Kontrata mbi marrjen prsipr t borxhit ........................................................................... 153 Rasti kur borxhi sht siguruar me ipotek ........................................................................ 154 II. EFEKTET E KONTRATS MBI MARJEN ............................................................. 154

PRSIPR T BORXHIT ............................................................................................. 154 Ndrrim i debitorit ............................................................................................................ 154 T drejtat akcesore ............................................................................................................ 155 Prapsimet ........................................................................................................................ 155 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 155 ADERIMI N BORXH ................................................................................................. 155 Kontrata mbi aderimin n borxh........................................................................................ 155 Aderimi n borxh n rastin e pranimit ............................................................................... 155 t ndonj trsie pasurore .................................................................................................. 155 Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 156 MARRJA PSIPR E PRMBUSHJS........................................................................ 156 Kreu VII ........................................................................................................................... 157 SHITJA ......................................................................................................................... 157 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 157 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 157 Nocioni ............................................................................................................................. 157 Forma e shitjes s sendeve t paluejtshme ......................................................................... 157 Rreziku ............................................................................................................................. 157 Kalimi i rrezikut n rast vonese t blersit ......................................................................... 157 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 158 PJES PRBRSE T KONTRATS ........................................................................ 158 S SHITJES .................................................................................................................. 158 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 158 SENDI ........................................................................................................................... 158 Rregulla e prgjithshme .................................................................................................... 158 Kur sendi sht shkatrruar para kontrats......................................................................... 158 Shitja e sendit t hauj ........................................................................................................ 159 Shitja e s drejts kontestuese ........................................................................................... 159 Nnpjesa 2 ..................................................................................................................... 159 MIMI .......................................................................................................................... 159 Kur mimi nuk sht caktuar............................................................................................. 159 mimi i caktuar ................................................................................................................ 159 Kur sht kontraktuar mimi vijues ................................................................................... 160 Kur caktimi i mimi i sht besuar t tretit ........................................................................ 160 Kur caktimi i mimit i sht ln nj kontratuesi ............................................................... 160 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 160 DETYRIMET E SHITSIT ........................................................................................... 160 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 160 DORZIMI I SENDEVE............................................................................................... 160 I.MBI DORZIMIN N PRGJITHSI .......................................................................... 160 Koha dhe vendi i dorzimit ............................................................................................... 160 Objekti i dorzimit ............................................................................................................ 161 Kur sht kontraktuar dorzimi brenda nj periudhe.......................................................... 161 t caktuar .......................................................................................................................... 161 Kur data e dorzimit nuk sht caktuar.............................................................................. 161 Kur vendi i dorzimit nuk i sht caktuar me kontrat ....................................................... 161 Dorzimi transportuesit ..................................................................................................... 162 Organizimi i transportit ..................................................................................................... 162 Shpenzimet ....................................................................................................................... 162 II. DORZIMII NJKOHSHM I SENDIT .................................................................. 162

DHE PAGIMI I MIMIT .............................................................................................. 162 Shtytja e dorzimit deri sa t paguhet mimi ..................................................................... 162 Shtytja e dorzimit n rastin e transportit t sendit............................................................. 163 Parandalimi i dorzimit t sendit t nisur........................................................................... 163 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 163 PRGJEGJSIA PR T METAT MATERIALE N PRGJITHSI .......................... 163 T metat materiale pr t cilat prgjigjet shitsi................................................................. 163 Kur ekzistojn t metat materiale ...................................................................................... 164 T metat pr t cilat nuk prgjigjet shitsi ......................................................................... 164 Shikimi i sendit dhe t metat e dukshme............................................................................ 164 T metat e fshehura ........................................................................................................... 165 Afatet n rast ndreqjeje, zvendsimi etj ........................................................................... 165 Njoftimi mbi t metn ....................................................................................................... 165 Rndsia faktit se shitsi ka qen n dijeni pr t metn .................................................... 166 Shitja publikisht e ber me detyrim ................................................................................... 166 II. T DREJTAT E BLERSIT ..................................................................................... 166 Prmbushja zbritja e mimit, zgjidhja e kontrats, ............................................................. 166 shprblimi i dmit ............................................................................................................. 166 Mosprmbushja e kontrats brenda afatit t arsyeshm...................................................... 167 Kur blersi mund t bj zgjidhjen e kontrats .................................................................. 167 Mosprmbushja e kontrats n afatin plotsues ................................................................. 167 T metat e pjesshme.......................................................................................................... 167 Kur shitsi i ka dhn blersit sasin m t madhe............................................................. 167 Kur sht caktuar nj mim pr disa sende ........................................................................ 168 Humbja e t drejtes pr zgjidhjen e kontrats pr shkak t t metave ................................. 168 Ruajtja e t drejtave t tjera ............................................................................................... 168 Efektet e zgjidhjes pr shkak t t metave ......................................................................... 169 Zbritja e mimit ................................................................................................................ 169 Zbulimi gradual i t metave............................................................................................... 169 Humbja e t drejtave ......................................................................................................... 169 III. GARANCIA PR FUNKSIONIMIN N RREGULL .............................................. 170 T SENDIT T SHITUR .............................................................................................. 170 Prgjegjsis e shitsit dhe e prodhuesit .............................................................................. 170 Krkesa per ndreqjen ose zvendsimin ............................................................................ 170 Zgjatja e afatit t garancis................................................................................................ 170 Zgjidhja e kontrats dhe zbritja e mimit........................................................................... 171 Shpenzimet dhe rreziku..................................................................................................... 171 Prgjegjsia e kooperuesve................................................................................................ 171 Humbja e t drejtave ......................................................................................................... 171 1 Nnpjesa 3 ..................................................................................................................... 172 PRGJEGJSIA PR T METAT JURIDIKE.............................................................. 172 (MBROJTJA NGA EDIKSIONI)................................................................................... 172 T metat juridike ............................................................................................................... 172 Njoftimi i shitsit .............................................................................................................. 172 Sanksionet e t metave juridike ......................................................................................... 172 Kur blersi nuk e njofton shitsin ...................................................................................... 173 Kur e drejta e t tretit sht e bazuar pa dyshim................................................................. 173 Kufizimi kontraktues ose prjashtimi i prgjegjsis s shitsit ......................................... 173 Kufizimet e natyrs publiko-juridike ................................................................................. 173 Humbja e t drejtave ......................................................................................................... 173

DETYRIMET E BLERSIT.......................................................................................... 174 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 174 PAGIMI I MIMIT ....................................................................................................... 174 Koha dhe vendi i pagess .................................................................................................. 174 Kamata n rast t shitjes me kredi ..................................................................................... 174 Pagimi i mimit n rastin e livrimeve t njpasnshme...................................................... 174 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 175 MARRJA NE DORZIM E SENDIT ............................................................................ 175 KAPTINA 5 .................................................................................................................. 175 DETYRIMET E RUAJTJES S SENDIT PR LLOGARI ............................................ 175 T BASHKKONTRAKTUESIT ................................................................................ 175 Rastet e detyrimit t ruajtjes .............................................................................................. 175 Kur blersi nuk dshiron ta pranoj sendin ........................................................................ 175 q i sht drguar .............................................................................................................. 175 E drejta e pals s obliguar pr ta ruajtur sendin ................................................................ 176 KAPTINA 6 .................................................................................................................. 176 SHPRBLIMI I DMIT N RASTIN E........................................................................ 176 ZGJIDHJES S SHITJES............................................................................................. 176 Rregulla e prgjithshme .................................................................................................... 176 Ku sendi ka mimin vijues ................................................................................................ 176 Kur sht br shitja ose blerja pr kuvertim ..................................................................... 176 Shprblimi i dmit tjetr.................................................................................................... 177 KAPTINA 7 .................................................................................................................. 177 RASTET E SHITJES ME UJDIT E POSAME.......................................................... 177 Nnpjesa 1 ..................................................................................................................... 177 SHITJA ME T DREJTN E PARABLERJES ............................................................. 177 Nocioni ............................................................................................................................. 177 Afatet pr ushtrimin e t drejts dhe pr pagimin e mimit ................................................ 177 Mundsia e trashgimit dhe t jetrsimit............................................................................ 178 N rastin e shitjes publike t detyrueshme ......................................................................... 178 Kohzgjatja e t drejts s parablerjes ............................................................................... 178 Kur sht br bartja e pasuris pa e njoftuar shitsin ........................................................ 178 E drejta ligjore e parablerjes.............................................................................................. 179 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 179 BLERJA PR PROV................................................................................................... 179 Nocioni ............................................................................................................................. 179 Prova objektive ................................................................................................................. 179 Rreziku ............................................................................................................................. 180 Blerja pas kqyrjes, respektivisht me rezervn e t sprovuarit ............................................. 180 Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 180 SHITJA SIPAS MOSTRES OSE MODELIT................................................................. 180 Nnpjesa 4 ........................................................................................................................ 180 SHITJA ME SPECIFIKIM ............................................................................................ 180 Npjesa 5 .......................................................................................................................... 181 SHITJA DUKE REZERVUAR TE DREJTEN E DISPONIMIT, ................................... 181 RESPEKTIVISHT T DREJTN E PRONSIS ......................................................... 181 Kushtet ............................................................................................................................. 181 Rreziku ............................................................................................................................. 181 Nnpjesa 6 ........................................................................................................................ 182 SHITJA ME PAGIMIN E MIMIT N KISTE............................................................. 182

Nocioni ............................................................................................................................. 182 Forma e kontrats.............................................................................................................. 182 Pjest prbrse esenciale t kontrats............................................................................... 182 E drejta e blersit q ta paguaj mimin prnjher ........................................................... 182 Zgjidhja e kontrats dhe krkesa pr pagimin .................................................................... 183 e plot t mimit ............................................................................................................... 183 Zgjatja gjygsore e afateve t pages n kisteve ................................................................ 183 Nuliteti i dnimit kontraktues ............................................................................................ 183 Zgjidhja e kontrats........................................................................................................... 183 Aplikimi i rregullave mbi shitjen me pagimin e mimit n kiste ........................................ 184 Nuliteti i dispozitave t disfavorshme pr blersin............................................................. 184 Kreu VIII .......................................................................................................................... 184 SHKMBIMI ................................................................................................................ 184 Nocioni ............................................................................................................................. 184 Efektet e kontrats mbi shkmbimin.................................................................................. 185 Kreu IX............................................................................................................................. 185 URDHRI I SHITJES ................................................................................................... 185 Nocioni ............................................................................................................................. 185 Rreziku i shkatrrimit dhe i dmtimit t sendit .................................................................. 185 Kur konsiderohet se urdhrmarrsi e ka bler sendin ......................................................... 185 Kreu X .............................................................................................................................. 186 HUAJA.......................................................................................................................... 186 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 186 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 186 Nocioni ............................................................................................................................. 186 Kamata ............................................................................................................................. 186 KAPTINA ..................................................................................................................... 186 DETYRIMET E HUADHNSIT................................................................................. 186 Dorzimi i sendeve t premtuara ....................................................................................... 186 Gjendja e keqe materiale e huamarrsit ............................................................................. 187 Dmi pr shkak t t metave t sendeve t dhna hua ........................................................ 187 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 187 DETYRIMET E HUAMARRSIT ................................................................................ 187 Afati i kthimit t huas ...................................................................................................... 187 Zgjedhja me rastin e kthimit t huas ................................................................................ 187 Heqja dor nga kontrata .................................................................................................... 188 Kthimi i huas para afatit .................................................................................................. 188 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 188 HUAJA ME DESTINIM................................................................................................ 188 Kreu XI............................................................................................................................. 189 QIRAJA......................................................................................................................... 189 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 189 Nocioni ............................................................................................................................. 189 Aplikimi i dispozitave t veanta....................................................................................... 189 DETYRIMET E QIRADHNSIT................................................................................ 189 Dorzimi i sendit............................................................................................................... 189 Mirmbajtja e sendeve ...................................................................................................... 189 Zgjidhja e kontrats dhe zbritja e qiras pr shkak t riparimeve ....................................... 190 Ndryshimet n sendin e marr me qira .............................................................................. 190 Prgjegjsia pr t metat materiale .................................................................................... 190

T metat pr t cilat qiradhnsi nuk prgjigjet.................................................................. 191 Zgjerimi i prgjegjsis pr t metat materiale................................................................... 191 Prjashtimi kontraktues ose kufizimi i prgjegjsis.......................................................... 191 Njoftimi i qiradhnsit mbi t metat dhe rreziqet ............................................................... 191 T drejtat e qiramarrsit kur sendi ka ndonj t met ......................................................... 192 Kur e meta lind gjat qiras dhe kur sendi nuk ka veori ................................................... 192 t kontraktuar ose t zakonshme........................................................................................ 192 Prgjegjsia e qiradhnsit pr t metat juridike ................................................................ 192 KAPTION 3 .................................................................................................................. 193 DETYRIMET E QIRAMARRSIT ............................................................................... 193 Prdorimi i sendeve sipas kontrats ................................................................................... 193 Renuncimi pr shkak t prdorimit n kundrshtim ........................................................... 193 me kontratn ..................................................................................................................... 193 Pagimi i qiras .................................................................................................................. 193 Renuncimi pr shkak t mospagimit t qiras .................................................................... 194 Kthimi i sendit t marr me qira ........................................................................................ 194 Neni 585 ........................................................................................................................... 194 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 195 NNQIRAJA................................................................................................................. 195 Kur sendet mund t jepen me nnqira................................................................................ 195 Kur qiradhnsi mund ta refuzoj lejen ............................................................................. 195 Renuncimi pr shkak t nnqiras s palejueshme ............................................................. 195 Krkesa direkte e qiradhnsit........................................................................................... 195 Shuarja e nnqiras n baz t vet ligjit ........................................................................... 195 KAPTINA 5 .................................................................................................................. 196 JETRSIMI I SENDIT T MARR ME QIRA............................................................. 196 Jetrsimi pas dorzimit me qira ......................................................................................... 196 E drejta e mimit t qiras................................................................................................... 196 Jetrsimi i sendit te marr me qira para se t'i...................................................................... 196 dorzohet qiramarrsit....................................................................................................... 196 Renuncimi i kontrats pr shkak t jetrsimit t sendit....................................................... 197 KAPTINA 6 .................................................................................................................. 197 PUSHIMI I QIRAS ..................................................................................................... 197 Kalimi i kohs s caktuar .................................................................................................. 197 Prsrtritja nnkuptimisht e qiras..................................................................................... 197 Renuncimi......................................................................................................................... 197 Shkatrrimi i sendeve pr shkak t forcs madhore........................................................... 198 Vdekja .............................................................................................................................. 198 Kreu XII ........................................................................................................................... 198 KONTRATA E SIPERMARRJES ................................................................................. 198 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 198 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 198 Nocioni ............................................................................................................................. 198 Raporti me kontratn e shitjes ........................................................................................... 199 Cilsia e materialit t siprmarrsit.................................................................................... 199 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 199 MBIKQYRJA................................................................................................................ 199 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 199 LIDHJA E KONTRATS ME AN T ANKANDIT ................................................... 199 Ftesa pr ankand mbi mimin e punimeve ......................................................................... 199

Ftesa lidhur me ankandin pr zgjidhjen artistike ose.......................................................... 200 teknike t punimeve t planifikuara ................................................................................... 200 DETYRIMET E SIPRMARRSIT.............................................................................. 200 T metat e materialit.......................................................................................................... 200 Detyrimi pr ta kryer veprn ............................................................................................. 200 Zgjidhja e kontrats pr shkak t largimit nga ................................................................... 201 kushtet e kontraktuara ....................................................................................................... 201 Zgjidhja e kontrats para skadimit t afatit ........................................................................ 201 T besuarit e zbatimit t punve ........................................................................................ 201 personit t tret.................................................................................................................. 201 Prgjegjsia pr bashkpuntort....................................................................................... 201 Krkesa direkte e bashkpuntorve t .............................................................................. 202 siprmarrsit nga porositsi ............................................................................................... 202 Dorzimi i sendit t prodhuar porositsit ........................................................................... 202 KAPTINA 5 .................................................................................................................. 202 PRGJEGJSIA PR T METAT................................................................................ 202 Kontrollimi i veprs s kryer dhe njoftimi ......................................................................... 202 drejtuar siprmarrsit ........................................................................................................ 202 T metat a fshehura ........................................................................................................... 203 Pushimi i t drejtave.......................................................................................................... 203 Kur siprmarrsi humb t drejtn q t invokoj................................................................ 203 nenet paraprake. ................................................................................................................ 203 E drejta e krkess s menjanimit t t metave .................................................................. 203 Zgjidhja e kontrats n rastin e veant ............................................................................. 204 E drejta e porositsit n rastin e t metave ......................................................................... 204 t tjera t puns s kryer .................................................................................................... 204 Zbritja e shprblimit.......................................................................................................... 204 KAPTINA 6 .................................................................................................................. 205 DETYRIMI I POROSITSIT ........................................................................................ 205 Detyrimi pr ta pranuar punn........................................................................................... 205 Caktimi dhe pagimi i shprbilimit ..................................................................................... 205 Llogaritja me dorzani kategorike ..................................................................................... 205 KAPTION 7 .................................................................................................................. 206 RREZIKU...................................................................................................................... 206 Kur siprmarrsi ka dhn materialin e vet........................................................................ 206 Kur porositsi ka dhn materialin e vet............................................................................ 206 Rreziku n rast t dorzimit pjes-pjes............................................................................. 206 KAPTINA 8 .................................................................................................................. 206 E DREJTA E PENGUT ................................................................................................. 206 KAPTINA 9 .................................................................................................................. 207 PUSHIMI I KONTRATS ............................................................................................ 207 Zgjidhja e kontrats me vullnetin e porositsit................................................................... 207 Kreu XIII .......................................................................................................................... 207 KONTRATA E NDRTIMEVE.................................................................................... 207 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 207 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 207 Nocioni ............................................................................................................................. 207 Ngrehina ........................................................................................................................... 208 Mbikqyrja e punimeve dhe kontrolli i cilsis s materialit................................................ 208 Largimi nga projekti.......................................................................................................... 208

Punimet urgjente t paparashikuara ................................................................................... 208 mimi i punimeve............................................................................................................. 209 Ndryshimi i mimit ........................................................................................................... 209 Dispozita mbi pandryshueshmrin e mimeve ................................................................. 209 Zgjithja e kontrats pr shkak t mimit t shtuar .............................................................. 210 E drejta e porositsit pr t krkuar zbritjen....................................................................... 210 e mimit t kontraktuar ..................................................................................................... 210 KAPTION 2 .................................................................................................................. 211 KONTRATA E NDRTIMIT ME DISPOZIT T VEANT .................................... 211 KAPTION 3 .................................................................................................................. 211 PRGJEGJSIA PR T METAT................................................................................ 211 Aplikimi i rregullave nga kontrata e siprmarrjes .............................................................. 211 Kalimi i t drejtave nga prgjegjsia pr t metat .............................................................. 211 T drejtat e veanta t titullarit t s drejts ....................................................................... 211 s banimit.......................................................................................................................... 211 KAPTION 4 .................................................................................................................. 212 PRGJEGJSIA E SIPERMARRSIT DHE T PROJEKTUESIT PR SOLIDARITETIN E E NGREHINS............................................................................ 212 Nga ka prbhet............................................................................................................... 212 Detyra e njoftimit dhe humbja e t drejtave ....................................................................... 212 Paksimi dhe prjashtimi i prgjegjsis ........................................................................... 213 Regreset ............................................................................................................................ 213 Kreu XVI .......................................................................................................................... 214 TRANSPORTI............................................................................................................... 214 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 214 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 214 Nocioni ............................................................................................................................. 214 Detyrimet e transportuesit n transportin linear ................................................................. 214 Heqja dor nga kontrata .................................................................................................... 214 Shuma e shprblimit pr transport ..................................................................................... 215 Kufizimi i aplikimit t dispozitave t ktij kreu ................................................................. 215 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 215 KONTRATA MBI TRANSPORTIN E SENDEVE........................................................ 215 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 215 DISPOZITA T PRGJITSHME .................................................................................. 215 Dorzimi i sendeve............................................................................................................ 215 Pr t ciln gj drguesi duhet t njoftoj transportuesin.................................................... 215 Fletngarkesa .................................................................................................................... 216 Kontrata e transportit dhe fletngarkesa............................................................................. 216 Vrtetimi mbi marrjn n dorzim pr transport ................................................................ 217 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 217 RAPORTET E DRGUESIT DHE T TRANSPORTUESIT ........................................ 217 Paketimi............................................................................................................................ 217 Shprblimi pr transport dhe shpenzimet lidhur me transportin ......................................... 217 Disponimi i drgess ......................................................................................................... 218 Drejtimi i transportit.......................................................................................................... 218 Pengesat gjat zbatimit t transportit ................................................................................. 218 Shprblimi n rastin e ndrprerjes s transportit ................................................................ 219 Kur drgesa nuk mund t dorzohet .................................................................................. 219 Prgjegjsia a transportuesit ndaj drguesit ....................................................................... 219

Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 220 RAPORTET E TRANSPORTUESIT DHE T MARRSIT.......................................... 220 Njoftimi i marrsit mbi arritjen e drgess......................................................................... 220 Dorzimi i drgess kur sht lshuar................................................................................ 220 kopja e fletngarkess ....................................................................................................... 220 E drejta e marrsit pr t krkuar dorzimin e drgess ..................................................... 220 Vrtetimi i autenticitetit dhe i gjendjes se drgess............................................................ 221 Detyrimi i marrsit pr t paguar shprblimin e transportit ................................................ 221 Nnpjesa 4 ........................................................................................................................ 221 PRGJEGJSIA E TRANSPORTUESIT PR HUMBJEN, .......................................... 221 DMTIMIN DHE VONESN E DRGESS ............................................................... 221 Humbja ose dmtimi i drgess ......................................................................................... 221 Humbja ose dmtimi i drgess s sendeve t shtrenjta ..................................................... 222 Kthimi i shprblimit t paguar pr transport ...................................................................... 222 Kur marrsi e merr n dorzim drgesn pa kundrshtim .................................................. 222 Prgjegjsia e transportuesit pr vones............................................................................. 223 Prgjegjsia pr ndihmsit................................................................................................. 223 Nnpjesa 5 ........................................................................................................................ 223 PJESMARRJA E DISA TRANSPORTUESVE N ..................................................... 223 TRANSPORTIN E DRGESS .................................................................................... 223 Kur kta prgjigjen solidarisht........................................................................................... 223 Prgjegjsia e pjestuar e transportuesve ........................................................................... 224 Nnpjesa 6 ........................................................................................................................ 224 E DREJTA E PENGUT ................................................................................................. 224 Kur transportuesi ka t drejt pengu .................................................................................. 224 Konfiikti i t drejtave t pengut ......................................................................................... 224 KAPTION 3 .................................................................................................................. 225 KONTRATA MBI TRANSPORTIN E PERSONAVE .................................................. 225 Dispozita e prgjithshme ................................................................................................... 225 E drejta e udhtarit pr vendin e caktuar............................................................................ 225 Prgjegjsia e transportuesit pr vones............................................................................. 225 Prgjegjsia e transportuesit pr sigurin e udhtareve ...................................................... 225 Prgjegjsia pr bagazhin e dorzuar pr transport ............................................................ 226 dhe pr sende t tjera......................................................................................................... 226 Kreu XV ........................................................................................................................... 226 KONTRATA MBI LICENCN..................................................................................... 226 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 226 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 226 Nocloni ............................................................................................................................. 226 Forma ............................................................................................................................... 226 Afati i licencs .................................................................................................................. 226 Licenca ekskluzive............................................................................................................ 227 Kufizimi territorial i t drejts s shfrytzimit ................................................................... 227 KAPTINA ..................................................................................................................... 227 DETYRIMET E DHNSIT T LICENCS ................................................................ 227 Dorzimi i objektit t licencs ........................................................................................... 227 Dhnia e udhzimeve dhe njoftimeve ................................................................................ 227 Detyrimi i garantimit......................................................................................................... 228 Dorzania.......................................................................................................................... 228 Detyrimi i dhnsit t licencs ekskluzive ......................................................................... 228

KAPTINA 3 .................................................................................................................. 228 DETYRIMET E FITUESIT T LICENCS .................................................................. 228 Shfrytzimi i objektit t licencs ....................................................................................... 228 Shfrytzimi i perfeksionimeve t mvonshme ................................................................... 228 Ruajtja e objektit t licencs n fshehtsi........................................................................... 229 Cilsia............................................................................................................................... 229 Shnimi............................................................................................................................. 229 Shprblimi ........................................................................................................................ 229 Paraqitja e raportit............................................................................................................. 229 Ndryshimi i shprblimit t kontraktuar .............................................................................. 230 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 230 NNLICENCA.............................................................................................................. 230 Kur mund t jepet.............................................................................................................. 230 Kur dhnsi mund ta refuzoj lejn ................................................................................... 230 Renuncimi pr shkak t nnlicencs s palejueshme.......................................................... 230 Krkesa direkte e dhnsit t licencs............................................................................... 230 KAPTINA 5 .................................................................................................................. 231 PUSHIMI I KONTRATS ............................................................................................ 231 Kalimi i kohs s caktuar .................................................................................................. 231 Prtritja nnkuptimisht e licencs ...................................................................................... 231 Renuncimi......................................................................................................................... 231 Vdekja falimentimi dhe likuidimi i zakonshm................................................................ 231 Kreu XVI .......................................................................................................................... 232 DEPOZITA ................................................................................................................... 232 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 232 MBI DEPOZITN N PRGJITHSI .......................................................................... 232 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 232 Nocioni ............................................................................................................................. 232 Depozit e sendit t huaj ................................................................................................... 232 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 233 DETYRIMET E DEPOZITMARRSIT ........................................................................ 233 Detyrimi ruajtjes dhe i njoftimit ........................................................................................ 233 Dorzimi i sendit dikujt tjetr pr ruajtje ........................................................................... 233 Prdorimi i sendit.............................................................................................................. 233 Prdorimi dhe dorzimi i sendit dikujt tjetr...................................................................... 233 Kthimi i sendeve ............................................................................................................... 234 Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 234 T DREJTAT E DEPOZITEMARRSIT...................................................................... 234 Kompensimi i shpenzimeve dhe i dmit ............................................................................ 234 Shprblimi ........................................................................................................................ 234 Kthimi i sendit n rastin e depozits falas.......................................................................... 235 Nnpjesa 4 ........................................................................................................................ 235 RASTE T VEANTA T DEPOZITS ...................................................................... 235 Depozit e zvendsueshme .............................................................................................. 235 Lnia e depozits nga nevoja............................................................................................. 235 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 235 DISPOZIT HOTELIERE............................................................................................. 235 Hotelieri si depozitmarrsi............................................................................................... 235 Detyrimi i hotelierit pr ta pranuar sendin pr ruajtje......................................................... 236 Detyra e klientit pr ta lajmruar dmin............................................................................. 236

Shpalljet mbi prjashtimin e prgjegjsis ......................................................................... 236 E drejta e mbajtjs............................................................................................................. 237 Zgjerimi i aplikimit t dispozitave mbi depozitn hoteliere................................................ 237 Kreu XVII......................................................................................................................... 237 MAGAZIONIMI ........................................................................................................... 237 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 237 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 237 Nocioni ............................................................................................................................. 237 Prjashtimi i prgjegjsis dhe disa detyrime..................................................................... 238 t magazionerit.................................................................................................................. 238 Kur ekziston detyra e sigurimit.......................................................................................... 238 Kufizimi i shprblimit t dmit.......................................................................................... 238 Przierja e sendeve t zvendsueshme ............................................................................. 239 Kontrollimi i mallrave dhe marrja e mostrave.................................................................... 239 Krkesat e magazionierit dhe e drejta e pengut .................................................................. 239 Trheqja e mallit dhe shitja e mallit t patrhequr.............................................................. 239 T metat me rastin e marries n dorzim t mallit.............................................................. 240 Aplikimi i rregullave mbi depozitn .................................................................................. 240 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 240 BILETA E MAGAZIONIMIT ....................................................................................... 240 Detyra e dhnies t bilets s magazionimit....................................................................... 240 Pjes prbrse dhe prmbajtja e bilets s magazionimit.................................................. 240 Bileta a magazionimit pr pjest e mallrave....................................................................... 241 T drejtat e poseduesit t bilets s magazionimit.............................................................. 241 Bartja e ertifikats dhe e fletpengut................................................................................ 241 E drejta e poseduesit t ertifikats.................................................................................... 241 E drejta e poseduesit t fletpengut ................................................................................... 242 Protesta pr shkak t mospagimit dhe t shitjes s mallit ................................................... 242 Krkesa e pagimit nga bartsi i fletpengut ....................................................................... 243 Kreu XVIII ....................................................................................................................... 243 Urdhri ............................................................................................................................. 243 Kaptina 1 .......................................................................................................................... 243 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 243 Nocioni ............................................................................................................................. 243 Personat q kan pr detyr ti prgjigjen oferts............................................................... 243 s urdhrit ......................................................................................................................... 243 Kaptina 2 .......................................................................................................................... 244 DETYRIMI I URDHRMARRSIT ............................................................................. 244 Zbatimi i urdhrit sikundr shkruan................................................................................... 244 Largimi nga urdhri dhe nga udhzimet ............................................................................ 244 Zvendsimi...................................................................................................................... 244 Dhnia e llogarive ............................................................................................................. 245 Paraqitja e raporteve.......................................................................................................... 245 Prgjegjsia pr prdorimin e t hollave t urdhrdhnsit ................................................ 245 Prgjegjsia solidare e urdhrmarrsit ............................................................................... 245 DETYRIMET E URDHRDHNSIT ......................................................................... 246 Paradhnia n t holla ....................................................................................................... 246 Kompensimi i shpenzimeve dhe marrja prsipr................................................................ 246 e detyrimeve ..................................................................................................................... 246 Shprblimi i dmit............................................................................................................. 246

Shuma e shprblimit.......................................................................................................... 246 Pagimi i shprblimit .......................................................................................................... 246 E drejta e pengut ............................................................................................................... 247 Prgjegjsia solidare e urdhrdhnsit ............................................................................... 247 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 247 PUSHIMI I URDHRIT................................................................................................ 247 Heqja dor nga kontrata .................................................................................................... 247 Renuncimi......................................................................................................................... 247 Vdekja pushimi i personit juridik ...................................................................................... 248 Falimentimi, heqja e zotsis pr t vepruar ...................................................................... 248 Momenti i pushimit t urdhrit .......................................................................................... 248 Prjashtimet ...................................................................................................................... 249 Kreu XIX .......................................................................................................................... 249 KOMISIONI.................................................................................................................. 249 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 249 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 249 Nocioni ............................................................................................................................. 249 Aplikimi i rregullave mbi kontratn mbi urdhrin.............................................................. 249 Lidhja e puns nn kondita t ndryshme nga ato t urdhrit............................................... 249 Shitja e mallit personit insolvabl...................................................................................... 250 Kur vet komisionari blen mallin e komitentit................................................................... 250 ose ia shet mallin e vet ...................................................................................................... 250 KAPTION 2 .................................................................................................................. 250 DETYRIMET E KOMISIONARIT................................................................................ 250 Ruajtja dhe sigurimi .......................................................................................................... 250 Njoftimi mbi gjendjen e mallit t pranuar .......................................................................... 251 T njoftuarit mbi ndryshimet n mall................................................................................. 251 Njoftimi i komitentit mbi emrat e bashkkontraktuesve..................................................... 251 Dhnia e llogaris ............................................................................................................. 251 Delkredere ........................................................................................................................ 252 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 252 DETYRIMET E KOMITENTIT .................................................................................... 252 Shprblimi (provizioni) ..................................................................................................... 252 Shuma e shprblimit.......................................................................................................... 252 Kompensimi i shpenzimeve............................................................................................... 253 Dhnia e paradhnis n t holla komisionarit................................................................... 253 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 253 E DREJTA E PENGUT ................................................................................................. 253 KAPTINA 5 .................................................................................................................. 254 MARRDHNIET ME PERSONA T TRET ............................................................ 254 T drejtat e komitentit n krkesat nga puna me personin e tret ....................................... 254 Kufizimi i t drejts s kreditorve t komisionarit............................................................ 254 Falimentimi i komisionarit ................................................................................................ 254 Kreu XX ........................................................................................................................... 255 KONTRATA MBI AGJENCIN TREGTARE.............................................................. 255 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 255 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 255 Nocioni ............................................................................................................................. 255 Forma ............................................................................................................................... 255 Lidhja e kontrats n emr t urdhrdhnsit..................................................................... 255

Pranimi i prmbushjes....................................................................................................... 255 Deklaratat e dhna agjentit pr urdhrdhnsin.................................................................. 256 Deklaratat n emr t urdhrdhnsit................................................................................. 256 Masat e sigurimit............................................................................................................... 256 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 256 DETYRIMET E AGJENTIT.......................................................................................... 256 Kujdesi pr interesat e urdhrdhnsit ............................................................................... 256 Pjesmarrja n kontraktimin e punve ............................................................................... 256 Ruajtja e sekreteve t puns............................................................................................... 257 Kthimi i sendeve t dhna n prdorim.............................................................................. 257 Rasti i veant i prgjegjsis............................................................................................ 257 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 257 DETYRIMET E URDHRDHNSIT ......................................................................... 257 Materiali dhe dokumentacioni ........................................................................................... 257 Detyra a njoftimit.............................................................................................................. 257 Shprblimi (provizion) ...................................................................................................... 258 Fitimi i t drejts s shprblimit ........................................................................................ 258 Shuma e shprblimit.......................................................................................................... 258 Shprblim i veant........................................................................................................... 258 Shpenzimet ....................................................................................................................... 259 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 259 E DREJTA E PENGUT ................................................................................................. 259 KAPTINA 5 .................................................................................................................. 259 SHUARJA E KONTRATS.......................................................................................... 259 Zgjidhja e kontrats s lidhur pr nj koh t pacaktuar..................................................... 259 Zgjidhja e kontrats pa afat renuncimi............................................................................... 260 Pushimi i kontrats s lidhur pr nj koh t caktuar ......................................................... 260 Kreu XXI .......................................................................................................................... 260 NDRMJETSIMI........................................................................................................ 260 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 260 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 260 Nocioni ............................................................................................................................. 260 Aplikimi i dispozitave t ligjit mbi kontratn e siprmarrjes .............................................. 261 Pranimi i prmbushjes....................................................................................................... 261 Revokimi i urdhrit pr ndrmjetsim ............................................................................... 261 Mungesa e detyrimit pr urdhrdhnsin q t lidh kontrat............................................. 261 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 262 DETYRIMET E NDRMJETSUESIT ........................................................................ 262 Detyrimi i gjetjes s rastit.................................................................................................. 262 Detyrimi i njoftimit ........................................................................................................... 262 Prgjegjsia e ndrmjetsuesit........................................................................................... 262 Ditari dhe fleta ndrmjetsuese ......................................................................................... 262 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 263 DETYRIMET E URDHRDHNSIT ......................................................................... 263 Shprblimi ........................................................................................................................ 263 Kur ndrmjetsuesi fiton t drejtn e shprblimit............................................................... 263 Kompensimi i shpenzimeve............................................................................................... 263 Ndrmjetsimi pr t dy palt............................................................................................ 264 Humbja e t drejts s shprblimit..................................................................................... 264 Kreu XXII......................................................................................................................... 264

DRGIMI (Shpeditimi) ................................................................................................. 264 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 264 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 264 Nocioni ............................................................................................................................. 264 Heqja dor nga kontrata .................................................................................................... 264 Aplikimi i rregullave mbi kontratn e komisionit .............................................................. 265 respektivisht t agjencis................................................................................................... 265 KAPTINA ..................................................................................................................... 265 DETYRIMET E DRGUESIT ...................................................................................... 265 Paralajmrimi pr t metat e urdhrit................................................................................. 265 Paralajmrimi pr t metat e paketimit .............................................................................. 265 Ruajtje e interesave t urdhrdhnsit................................................................................ 265 Respektimi i udhzimeve t urdhrdhnsit......................................................................... 266 Prgjegjsia e drguesit pr persona t tjer....................................................................... 266 Veprimet doganore dhe pagimi i dogans.......................................................................... 267 Kur drguesi kryen vet transportin ose punt e tjera......................................................... 267 Sigurimi i drgess............................................................................................................ 267 Dhnia e llogaris ............................................................................................................. 267 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 268 DETYRIMET E URDHRDHNSIT ......................................................................... 268 Pagimi i shprblimit .......................................................................................................... 268 Kur sht kontraktuar q shprblimin t paguaje ............................................................... 268 marrsi i sendeve............................................................................................................... 268 Sendet e rrezikishme dhe t mueshme.............................................................................. 268 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 269 RASTET E VEANTA T DRGIMIT........................................................................ 269 Drgimi me shprblimin fiks............................................................................................. 269 Drgimi kompleks............................................................................................................. 269 KAPTINA 5 .................................................................................................................. 269 E DREJTA E PENGUT E DRGUESIT........................................................................ 269 Kreu XXIII ....................................................................................................................... 270 KONTRATA MBI KONTROLLIN E MALLRAVE ..................................................... 270 DHE T SHRBIMEVE ............................................................................................... 270 Nocioni ............................................................................................................................. 270 Vllimi i kontrollit ............................................................................................................ 270 Nuliteti i dispozitave t veanta t kontrats ...................................................................... 270 Ruajtja e mallrave, respektivisht e mostrave ...................................................................... 271 Detyrimi i njoftimit t porositsit ...................................................................................... 271 Shprblimi ........................................................................................................................ 271 E drejta e pengut ............................................................................................................... 271 T besuarit e kontrollit t mallit ushtruesit tjetr t kontrollit............................................. 271 Kontrolli i mallit pr ushtrimin e veprimeve t ndryshme juridike ..................................... 272 Kontrolli i mallit me garanci ............................................................................................. 272 Kontrolli i shprblimeve dhe i sendeve q nuk jan ........................................................... 272 destinuar pr qarkullim...................................................................................................... 272 Zgjidhja e kontrats........................................................................................................... 272 Kreu XXIV ....................................................................................................................... 273 KONTRATA MBI ORGANIZIMIN E UDHTIMEVE ................................................ 273 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 273 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 273

Nocioni ............................................................................................................................. 273 Dhnia e vrtetimit mbi udhtimin .................................................................................... 273 Raporti i kontrats dhe i vrtetimit mbi udhtimin............................................................. 273 Prezumimi i saktsis s vrtetimit.................................................................................... 274 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 274 DETYRIMET E ORGANIZATORIT T UDHTIMIT ................................................ 274 Mbrojtja e t drejtave dhe e interesave t udhtarit ............................................................ 274 Detyrimi i njoftimit ........................................................................................................... 274 Detyrimi i ruajtjes s sekretit............................................................................................. 274 Prgjegjsia pr organizimin e udhtarit............................................................................ 274 Prgjegjsia e organizatorit t udhtimit kur i kryen vet................................................... 275 shrbimet e veanta........................................................................................................... 275 Prgjegjsia e organizatorit t udhtimit kur kryerjene ...................................................... 275 shrbimeve t veanta ua ka besuar ................................................................................... 275 personave t tret .............................................................................................................. 275 Zbritja e mimit ................................................................................................................ 276 Prjashtimi dhe kufizimi i prgjgjsisi ........................................................................... 276 s organizatorit t udhtimit .............................................................................................. 276 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 276 DETYRIMET E UDHTARIT...................................................................................... 276 Pagimi i mimit................................................................................................................. 276 Detyrimi i dhnies t t dhnave........................................................................................ 276 Prmbushja e kushteve t parashikuara me dispozita ......................................................... 277 Prgjgjsia e udhtarit pr dmin e shkaktuar .................................................................. 277 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 277 T DREJTAT DHE DETYRIMET E VEANTA ......................................................... 277 T PALVE KONTRASTUESE................................................................................... 277 Zvendsimi i udhtaritt me ndonj person tjetr............................................................... 277 Shtimi i mimit t kontraktuar........................................................................................... 277 E drejta e udhtarit pr t hequr dor nga kontrata............................................................. 278 E drejta e organizatorit t udhtimit pr t hequr dor........................................................ 278 nga kontrata ...................................................................................................................... 278 Ndryshimet n programin e udhtimit ............................................................................... 279 Kreu XXV ........................................................................................................................ 280 KONTRATA NDRMJETSUESE MBI UDHTIMIN ............................................... 280 Nocioni ............................................................................................................................. 280 Detyrimi i dhnies se vrtetimit......................................................................................... 280 T vepruarit sipas udhzimeve t udhtarit ........................................................................ 280 Zgjedhja e prsonave t tret ............................................................................................. 281 Aplikimi konform i dispozitave t kontrats ...................................................................... 281 mbi organizimin e udhtimit.............................................................................................. 281 Kreu XXVI ....................................................................................................................... 281 KONTRATA MBI ANGAZHIMIN E KAPACITETEVE T HOTELIERIS............... 281 (KONTRATA MBI ALOTMANIN). ............................................................................. 281 Kaptina 1 .......................................................................................................................... 281 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 281 Nocioni ............................................................................................................................. 281 Forma e kontrats.............................................................................................................. 281 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 282 DETYRIMET E AGJENCIS TURISTIKE .................................................................. 282

Detyrimi i njoftimi ............................................................................................................ 282 Detyrimi i respektimit t mimeve t kontraktuara ............................................................ 282 Detyrimi i pagimit t shrbimeve t hotelieris.................................................................. 282 Detyrim i dhnies s dokumentit t veant shkresor......................................................... 283 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 283 DETYRIMET E HOTELIERIT ..................................................................................... 283 Detyrimi i dhnis n prdorim t kapaciteteve strehimi t kontraktuara............................ 283 Detyrimet e t vepruarit t barabart.................................................................................. 283 Detyrimi i hotelierit q t mos i ndryshoj mimet e shrbimeve ....................................... 283 Detyrimi i pagimit t provizionit ....................................................................................... 284 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 284 E DREJTA E AGJENCIS TURISTIKE PR T HEQUR ........................................... 284 DOR NGA KONTRATA ............................................................................................ 284 E drejta pr t hequr dor nga kapacitetet .......................................................................... 284 e angazhuara t strehimit................................................................................................... 284 Detyrimi i agjencis turistike pr t'i plotsuar.................................................................... 285 kapacitetet e angazhuara.................................................................................................... 285 Kreu XXVII...................................................................................................................... 285 SIGURIMET ................................................................................................................. 285 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 285 DISPOZITAT E PRBASHKETA PR SIGURIMET PASURORE DHE SIGURIMIN E PERSONAVE................................................................................................................ 285 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 285 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 285 Nocioni ............................................................................................................................. 285 Rasti i siguruar .................................................................................................................. 285 Prjashtimi i disa sigurimeve............................................................................................. 286 Largimi nga dispozitat e ktij kreu .................................................................................... 286 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 286 Lidhja e kontrats.............................................................................................................. 286 Kur kontrata konsiderohet e lidhur .................................................................................... 286 Polcia dhe flet-drgesa .................................................................................................... 287 Sigurimi pa polic ............................................................................................................. 287 Lidhja e kontrats n emer t tjetrit pa autorizim ............................................................... 287 Sigurimi pr llogari t huaj ose pr llogari......................................................................... 288 t t cilit i prket ............................................................................................................... 288 Prfaqsuesi i sigurimit ..................................................................................................... 288 Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 288 DETYRIMI I SIGURUESIT.......................................................................................... 289 RESPEKTIVISHT I KONTRAKTUESVE T SIGURIMIT.......................................... 289 LAJMRIMI I RRETHANAVE T RNDSISHME .................................................. 289 PR MUARJEN E RREZIKUT .................................................................................. 289 Detyra e lajmrimit ........................................................................................................... 289 Lajmrimi i pasakt i br me dashje ose lnia n heshtje.................................................. 289 Pasaktsia e paparamenduar ose lajmrimi jo i plot ......................................................... 289 Zgjerimi i fushs s aplikimit neneve paraprake ................................................................ 290 Rastet n t cilat siguruesi nuk mund t invokoj pasaktsin............................................ 290 ose lajmrimin jo t plot .................................................................................................. 290 II PAGIMI I PRIMIS................................................................................................... 291 Detyra e pagimit dhe e marrjes s primis ......................................................................... 291

Pasojat e mospagmit t primis ......................................................................................... 291 Shtimi i rrezikut ................................................................................................................ 292 Kur rast i siguruar ndodh n ndrkoh ............................................................................. 292 Zvoglimi i rrezikut .......................................................................................................... 293 Detyrimi i njoftimit mbi lindjen e rastit t sigurimit........................................................... 293 Nuliteti i dispozitave mbi humbjen e t drejtave ................................................................ 293 Nnpjesa 4 ........................................................................................................................ 293 Pagimi i shprblimit ose i shums s kontraktuar............................................................... 294 Prjashtimi i prgjegjsis s siguruesit n rastin............................................................... 294 e paramendimit dhe t mashtrimii...................................................................................... 294 Prapsimet e siguruesit...................................................................................................... 294 Nnpjesa 5 ........................................................................................................................ 295 KOHZGJATJA E SIGURIMIT ................................................................................... 295 Fillimi i efektit t sigurimit................................................................................................ 295 Ndikimi i falimentimit mbi sigrurimi................................................................................. 295 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 296 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 296 Interesi i sigurimit ............................................................................................................. 296 Qllimi i sigurimit t pasuris............................................................................................ 296 Parandalimi i rastit t siguruar dhe shptimi ...................................................................... 297 Lnia e sendit t dmtuar q sht siguruar........................................................................ 297 Shkatrrimi i sendit pr shkak t ngjarjes q nuk ............................................................... 297 sht parashikuar n polic................................................................................................ 297 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 298 KUFIZIMI I RREZIQEVE T SIGURUARA ............................................................... 298 Dmet e mbuluara nga sigurimi......................................................................................... 298 Dmet e shkaktuara nga t metat e sendit t siguruar ......................................................... 298 Dmet e shkaktuara nga operacionet ................................................................................. 298 e lufts dhe kryengritjet..................................................................................................... 298 Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 299 MBISIGURIMI DHE KONTRATA ME DISA SIGURUES .......................................... 299 Mbisigurimi ...................................................................................................................... 299 Zvoglimi i mvonshm i vlers........................................................................................ 299 Sigurimi i shumfisht dhe i dyfisht................................................................................. 299 NNSIGURIMI............................................................................................................. 301 KALIMI I KONTRATS DHE PAGIMI I KOMPENSIMIT ......................................... 301 NGA SIGURIMI TJETRIT............................................................................................ 301 KALIMI I T DREJTAVE T SIGURUARIT NDAJ PERSONIT ................................ 302 PRGJEGJS N SIGURUESIN (SUBROGIMI)......................................................... 302 SIGURIMI NGA PRGJEGJSIA ................................................................................ 303 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 303 SIGURIMI I PERSONAVE........................................................................................... 303 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 303 Sigurimi i personit t tret. ................................................................................................ 305 Sigurimi n rastin e vdekjes s personit t mitur dhe personit ............................................ 305 t privuar nga aftsia pr t vepruar................................................................................... 305 Kumulimi i kompensimit dhe i shums se siguruar............................................................ 306 Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 306 RREZIQET E PRJASHTUARA.................................................................................. 306 Vetvrasja e t siguruarit................................................................................................... 306

Vrasja me dashje e t siguruarit......................................................................................... 306 Shkaktimi me dashje i rastit t fatkeqsis......................................................................... 307 Operacionet e lufts .......................................................................................................... 307 Prjashtimi kontraktues i rrezikut ...................................................................................... 307 Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 307 T DREJAT E KONTRAKTUESIT T SIGURUAR.................................................... 307 PARA LINDJES S RASTIT T SIGURUAR.............................................................. 307 Riblerja ............................................................................................................................. 307 Paradhnia ........................................................................................................................ 308 Lnia peng e polics.......................................................................................................... 308 Nnpjesa 4 ........................................................................................................................ 309 SIGURIMI I JETS N DOBI T PERSONIT T TRET........................................... 309 Caktimi i shfrytzuesit ...................................................................................................... 309 Pjestimi i dobis midis disa shfrytzuesve ....................................................................... 309 Revokimi i dispozits mbi caktimin e shfrytzuesve.......................................................... 309 E drejta vetiake dhe e drejtprdrejt e shfrytzuesve.......................................................... 310 Kreditort e kontraktuesit t sigurimit dhe t t siguruarit................................................. 310 Cedimi i shums se siguruar.............................................................................................. 310 Kur shfrytzuesi i caktuar vdes prpara rrjedhjes............................................................... 311 shums pr pages............................................................................................................. 311 Kreu XXVIII..................................................................................................................... 312 PENGTU ....................................................................................................................... 312 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 312 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 312 Nocioni ............................................................................................................................. 312 Lnia peng e sendit n pronsi........................................................................................... 312 Shitja e sendit t ln peng ................................................................................................ 312 Shitja e sendit t ln peng pr krkesat ............................................................................ 313 nga kontrata n ekonomi ................................................................................................... 313 Shitja e sendit t ln peng para kohe dhe pr shkak t prishjes ose t humbjes s vlers dhe zvendsimi i tij ................................................................................................................ 313 Shitja e sendit t ln peng para kohe me krkesn e pengdhnsit.................................... 313 E drejta e arktimit me prparsi ....................................................................................... 314 Rangu i t drejtave t lna peng......................................................................................... 314 Nnpjesa 4 ........................................................................................................................ 314 PUSHIMI I T DREJTS S PENGUT ........................................................................ 314 Pushimi i t drejts s pengut me humbjen e posedimit ..................................................... 314 Pushimi i t drejts s pengut me pushimin e krkess ...................................................... 314 Parashkrimi i krkesave reciproke ..................................................................................... 314 Kaptina 3 .......................................................................................................................... 315 DHNIA PENG E KRKESAVE DHE E T DREJTAVE T TJERA......................... 315 Nnpjesa 1 ........................................................................................................................ 315 DHNIA PENG E KRKESAVE ................................................................................. 315 Njoftimi i debitorit dhe dorzimi i dokumenteve ............................................................... 315 Dhnia peng e krkesave nga letrat me vler ..................................................................... 315 Detyra e ruajtjes s krkess.............................................................................................. 315 Arktimi dhe llogaritja e kamats ...................................................................................... 315 Arktimi i krkess s ln peng ....................................................................................... 316 Prapsimet e debitorit t krkess...................................................................................... 316 s ln peng ...................................................................................................................... 316

Nnpjesa 2 ........................................................................................................................ 316 DHNIA PENG E T DREJTAVE T TJERA ............................................................. 316 Mnyra e lnies peng ........................................................................................................ 316 Nnpjesa 3 ........................................................................................................................ 317 APLIKIMI I DISPOZITAVE MBI DHNIEN PENG ................................................... 317 T SENDEVE. .............................................................................................................. 317 Kreu XXIX ....................................................................................................................... 317 DORZANIA................................................................................................................ 317 KAPTINA 1.................................................................................................................. 317 DISPOZITA T PRGJITHSHME ............................................................................... 317 Nocioni ............................................................................................................................. 317 Forma ............................................................................................................................... 317 Aftsia pr dorzanin....................................................................................................... 317 Dorzania pr personin e paaft pr t vepruar .................................................................. 317 Objekti i dorzanis .......................................................................................................... 318 Volumi i prgjegjsis s dorzansit ................................................................................ 318 Kalimi i t drejtave t kreditorit n dorzansin (subrogimi).............................................. 318 RAPORTET E KREDITORIT DHE T......................................................................... 319 DORZANSIT............................................................................................................ 319 Format e dorzanis .......................................................................................................... 319 Solidariteti i dorzansve .................................................................................................. 319 Humbja e t drejts n afat ................................................................................................ 319 Falimentimi i debitorit kryesor .......................................................................................... 319 Rasti i prgjegjsis s zvogluar t .................................................................................. 320 trashgimtarit t debitorit .................................................................................................. 320 Prapsimet e dorzansit ................................................................................................... 320 Detyrimi i njoftimit t dorzansit mbi ometimin e debitorit.............................................. 320 Shakarkimi i dorzansit pr shkak t zvaritjes.................................................................. 321 s kreditorit ....................................................................................................................... 321 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 321 RAPORTET E DORZANSIT DHE T DEBITORIT................................................ 321 E drejta pr t krkuar kompensimin nga debitori............................................................ 321 E drejta e dorzansit t nj debitori solidar ...................................................................... 322 E drejta e dorzansit n sigurimin paraprak...................................................................... 322 Humbja e t drejts s kompensimit .................................................................................. 322 E drejta pr kthimin e pjess s paguar .............................................................................. 322 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 323 REGRESI I PAGUESIT NDAJ DORZANESVE T TJER ....................................... 323 KAPTINA 5 .................................................................................................................. 323 PARASHKRIMI............................................................................................................ 323 Kreu XXX ........................................................................................................................ 323 DRGIMI (ASIGNACIONI) ......................................................................................... 323 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 323 Nocioni i kontrats ............................................................................................................ 323 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 324 RAPORTET MIDIS ASIGNATORIT DHE ASIGNATIT ............................................. 324 Aprovimi nga ana e asignatit ............................................................................................. 324 Aprovimi i asignacionit nuk mund t revokohet. ............................................................... 324 Prapsimet e asignatit........................................................................................................ 324 Bartja e asignacionit.......................................................................................................... 324

Parashkrimi....................................................................................................................... 325 KAPTINA 3 .................................................................................................................. 325 RAPORTI MIDIS ASIGNATARIT DHE ASIGNATIT................................................. 325 N qoft se asignatari sht kreditor i asignatit .................................................................. 325 Asignacioni nuk sht prmbushja .................................................................................... 325 Detyra e asignatarit pr ta njoftuar asignantin.................................................................... 325 Heqja dor nga asignacioni i aprovuar............................................................................... 326 Revokimi i autorizimit t dhn marrsit t drgess ......................................................... 326 KAPTINA 4 .................................................................................................................. 326 RAPORTET E ASIGNATIT DHE T ASIGNATARIT ................................................ 326 N qoft se asignati sht debitor i asignantit ................................................................. 326 Revokimi i autorizimit t dhn asignatit........................................................................... 326 KAPTINA 5................................................................................................................. 327 VDEKJA DHE PRIVIMI I AFTSIS .......................................................................... 327 PR T VEPRUAR....................................................................................................... 327 KAPTINA 6 .................................................................................................................. 327 ASIGNACIONI N FORM T LETRS N PRUERSIN ........................................ 327 KAPTINA 7 .................................................................................................................. 327 ASIGNSACIONI N FORM T LETRS SIPAS URDHRIT .................................. 327 Kreu XXXI ....................................................................................................................... 328 DEPOZITA BANKARE N T HOLLA ...................................................................... 328 KAPTINA 1 .................................................................................................................. 328 DEPOZIT T HOLLASH ........................................................................................... 328 Nocioni ............................................................................................................................. 328 Hapja e llogaris ............................................................................................................... 328 Menjanimi i saldos debitore ............................................................................................. 328 Llojet e depozitave t hollash .......................................................................................... 328 Gjendja e llogaris ............................................................................................................ 329 Vendi i derdhjs dhe i pagess.......................................................................................... 329 Ekzistimi i disa llogarive................................................................................................... 329 Pagimi i kamats ............................................................................................................... 329 KAPTINA 2 .................................................................................................................. 329 DEPOZITA E KURSIMIT............................................................................................. 329 Libreza e kursimit ............................................................................................................. 329 Regjistrimi n librez ........................................................................................................ 330 Pagimi i kamats ............................................................................................................... 330 Llojet e depozitave t kursimit .......................................................................................... 330 Kreu XXXII...................................................................................................................... 330 DEPONIMI I LETRAVE ME VLER........................................................................... 330 Nocioni ............................................................................................................................. 330 Ushtrimi i t drejtave......................................................................................................... 330 Detyrat e banks................................................................................................................ 331 Rikthimi i letrave me vler ............................................................................................. 331 Krkesat e personave t tret ............................................................................................. 331 Kreu XXXIII..................................................................................................................... 331 LLOGARIA RRJEDHSE E BANKS......................................................................... 331 Nocioni ............................................................................................................................. 331 Forma e kontrats.............................................................................................................. 332 Mjetet n llogarin rrjedhse ............................................................................................. 332 Kompensimi midis saldos s disa llogarive..................................................................... 332

Disponimi i saldos............................................................................................................. 332 Aplikimi i rregullave t kontrats mbi urdhresn ............................................................. 332 Kohzgjatja e llogaris ...................................................................................................... 333 Provizioni dhe kompensimi i shpenzimeve........................................................................ 333 Drgimi i ekstrakteve ........................................................................................................ 333 Kreu XXXIV .................................................................................................................... 333 KONTRATA MBI KASAFORTN .............................................................................. 333 Nocioni ............................................................................................................................. 333 Hapja e kasaforts ............................................................................................................. 334 Sendet q nuk guxojn t vihen ......................................................................................... 334 n kasafort....................................................................................................................... 334 T drejtat e banks n rast mospagimi ............................................................................... 334 Kreu XXXV...................................................................................................................... 335 KONTRATA MBI KREDIN ....................................................................................... 335 Nocioni ............................................................................................................................. 335 Forma dhe prmbajtja ....................................................................................................... 335 Renuncim i dhnsit t kredis ......................................................................................... 335 Heqja dor nga kontrata dhe kthimi................................................................................... 335 i kredis para afatit............................................................................................................ 335 Kreu XXXVI .................................................................................................................... 336 KONTRATA E KREDIS N BAZ T PENGUT...................................................... 336 T LETRAVE ME VLER ........................................................................................... 336 Nocioni ............................................................................................................................. 336 Forma dhe prmbajtja ....................................................................................................... 336 Kur banka mund t'i shes letrat e lna peng......................................................................... 336 Kreu XXXVII ................................................................................................................... 337 AKREDITIVET............................................................................................................. 337 Detyrimi i banks akreditive dhe forma e akreditivit ......................................................... 337 Kur lind detyrimi ndaj shfrytzuesit .................................................................................. 337 Pavarsia e akreditivit nga veprimi tjetr juridik................................................................ 337 Akreditivi dokumentar ...................................................................................................... 337 Detyra e banks akreditive ................................................................................................ 337 Llojet e akreditivit dokumentar ......................................................................................... 338 Akreditiv i revokueshm ................................................................................................... 338 Akreditiv i parevokueshm................................................................................................ 338 Detyra e banks lidhur me dokumentet.............................................................................. 338 Kufijt e prgjegjsis s banks......................................................................................... 339 Bartshmria dhe pjestueshmria e akreditivit .................................................................. 339 Kreu XXXVIII ................................................................................................................ 339 GARANTIMI I BANKS.............................................................................................. 339 Nocioni ............................................................................................................................. 339 Pagimi i detyrimeve nga garancia n t holla..................................................................... 339 Vrtetimi i garancis ......................................................................................................... 340 (supergarancia).................................................................................................................. 340 Cedimi i t drejts nga garancia......................................................................................... 340 Garancia pa kundrshtim................................................................................................... 340 Kreu XXXIX .................................................................................................................... 340 APLIKIMI I DISPOZITAVE MBI VEPRIMTARIN BANKARE ............................... 340 Kreu XL............................................................................................................................ 341 PAJTIMI........................................................................................................................ 341

Nocioni ............................................................................................................................. 341 Ku ekzistojn lshimet reciproke...................................................................................... 341 Aftsia .............................................................................................................................. 341 Objekti.............................................................................................................................. 341 Aplikimi i dispozits mbi kontratat dypalshe ................................................................... 342 Dmtimi prtej mass........................................................................................................ 342 Efekti i pajtimit ndaj dorzanesve dhe pengdhnsve ........................................................ 342 Pajtimi mbi punn q mund t anulohet............................................................................. 342 Nuliteti i pajtimit............................................................................................................... 342 Nuliteti i nj dispozite t pajtimit ...................................................................................... 343 Aplikimi i ksaj pjese t ligjit............................................................................................ 344 E drejta kompetente lidhur me pasurin e paluejtshme ...................................................... 344 E drejta kompetente n marrdhniet kontraktuese ............................................................ 344 E drejta kompetente ne rastin e shkaktimit t dmit ........................................................... 344 E drejta kompetente pr marrdhniet e tjera t detyrimeve............................................... 345 E drejta kompetente pr parashkrimin ............................................................................... 345 Marrdhniet e detyrimeve t krijuara jasht RSFJ ........................................................... 345 Pjesa e katrt..................................................................................................................... 346 DISPOZITAT KALIMTARE DHE T FUNDIT........................................................... 346 Aplikimi i ktij ligji........................................................................................................... 346 Aplikimi i zakoneve .......................................................................................................... 346 Shfuqizimi i dispozitave t tjera ........................................................................................ 346 Hyrja n fuqi e ktij ligji ................................................................................................... 347 DEKORATAT................................................................... Error! Bookmark not defined. DEKRET ........................................................................... Error! Bookmark not defined. KRYETARI I REPUBLIKS SOCIALISTE FEDERATIVE......... Error! Bookmark not defined. T JUGOSLLAVIS......................................................... Error! Bookmark not defined. URDHRIN E MERITAVE PR POPULL ......................... Error! Bookmark not defined. ME RREZE T ARGJENDTA .......................................... Error! Bookmark not defined. URDHRIN E VLLAZRIMIT DHE BASHKIMIT ME .. Error! Bookmark not defined. KUROR T ARGJENDT.............................................. Error! Bookmark not defined. URDHRIN E PUNS ME KUROR................................. Error! Bookmark not defined. T ART........................................................................... Error! Bookmark not defined. URDHRIN E MERITAVE PR POPULL ......................... Error! Bookmark not defined. ME YLL T ARGJENDT .............................................. Error! Bookmark not defined. URDHRIN E PUNS ME KUROR................................. Error! Bookmark not defined. T ARGJENDT .............................................................. Error! Bookmark not defined. MEDALJEN E PUNS ..................................................... Error! Bookmark not defined.

Kreu I PARIMET THEMELORE Qllimi dhe prmbajtja e ligjit Neni 1 Pr krijimin e kushteve pr qarkullimin e lir t mallrave dhe pr kryerjen e shrbimeve n tregun mik jugosllav n kushtet e prodhimit socialist t mallrave dhe pr plotsimin e nevojave materiale nevojave t tjera t punonjsve e t qytetarve si, dhe pr sigurimin e prgjegjsis s organizatave e puns s bashkuar e t pjesmarrsve t tjera n qarkullimin juridik pr kryerjen e detyrimeve t veta si pasoj edhe pr realizimin dhe zhvillmin e marrdhnieve shoqrore-ekonomike socialiste vetqeverisse, me kt ligj rregullohen bazat e mardhnieve t detyrimeve (pjesa e prgjithshme) dhe kontratat e mardhniet e tjera t detyrimeve n lmin e qarkullimit t mallrave dhe t shrbimeve. Pjesmarrsit e marrdhnieve t detyrimeve Neni 2 Pjesmarrs t marrdhnieve t detyrimeve jan organizatat themelore dhe organizatat e tjera t puns s bashkuar dhe personat e tr shoqror e juridik (n tekstin e mtejm: personat shoqror juridik ) individt dhe personat civil juridik. Marrdhniet e detyrimeve dhe disponimi i mjeteve shoqrore Neni 3 Personat shoqror juridik marrin pjes n marrdhniet e detyrimeve realizimin e t drejts s disponimit t mjeteve shoqrore q drejtohen nga puntort n organizatat themelore dhe n organizatat tjera t puns s bashkuar respetivisht nga puna njsit pran personave shoqror juridik. Personat shoqrore juridik realizojn t drejtn e disponimit t mjeteve shoqrore n marrdhniet e detyrimeve n pajtim me puntort n organizatat themelore organizatat e tjera t puns, s bashkuar, respektivisht punonjsit pran personave t tjer shoqror juridik n pajtm me statusin, me aktet e tjera t prgjithshme vetqeverisse dhe me ligjin.

Marrdhniet e detyrimeve dhe planifikimi shoqror Neni4 N themelimin e marrdhnieve t detyrimeve, personat shoqrore juridik veprojn n pajtim me planet e tyre dhe sigurojn zbatimin e detyrimeve materiale t marra prsipr me marrveshjet vetqeverisse mbi bazat e planeve t organizatave e t bashksive vetqeverisse e t marrveshjeve shoqrore mbi bazat e planeve t bashksive shoqrore politike. Marrdhniet e detyrimeve dhe shfrytzimi i mjeteve shoqrore Neni 5 N themelimin e marrdhnieve t detyrimeve, personat shoqror juridik kan pr detyr ti prdorin mjetet shoqrore q disponojn n mnyrn shoqrisht dhe ekonomikisht, t prshtatshme dhe ta ruajn vlern e tyre t pazvogluar si dhe t sigurojn avancimin dhe zgjerimin e bazs materiale t puns s bashkuar, respektivisht realizimin e qllimeve dhe detyrave t tyre e t mbrojn pronn shoqrore. Marrdhniet e detyrimeve dhe marrveshjet vetqeverisse Neni 6 (1) Personat shoqore juridik q themelojn marrdhniet e detyrimeve pr zbatimin e marrveshjes vetqeverisse q e kan lidhur midis tyre kan pr detyr t veprojn n pajtim me kt marrveshje vetqeverisse. N themelimin e marrdhnieve t detyrimeve personat shoqror juridik kan pr detyr t kujdesen pr marrveshjet shoqrore dhe marrveshjet vetqeverisse q i kan lidhur me t tjert dhe pr prgjegjsin e vet pr zbatimin e detyrimeve t marra prsipr me kto marrveshje vetqeverisse dhe me marrveshjet shoqrore. Bashkpunimi n marrdhniet e detyrimeve Neni 7 N themelimin e marrdhnieve t detyrimeve dhe n realizimin e t drejtave e t detyrimeve q dalin nga kto mardhnie, personat shoqror juridik realizojn bashkpunimin n ndrlidhjen dhe vartsin reciproke, t prgjegjesis reciproke e t soldidaritetit t puntorve n punn e bashkuar, t bazuar vetqeverisjen e n pronn shoqrore t mjeteve t prodhimit e t mjeteve t tjera t puns. N marrdhniet reciproke t bashkpunimit, personat shoqrore kan pr detyr t kujdesen pr qllimet e bashkpunimit t vazhdueshm e pr realizimin e interesave t tjera t prbashkta dhe q n ndonj mnyr tjetr t krijojn kushtet pr realizimin e t

drejtave dhe zbatimin e detyrimeve nga mardhniet e detyrimeve. Mbi kto baza, organizatat themelore dhe organizatat e tjera t puns s bashkuar, kooperativat bujqsore dhe koperativat, e tjera,realizoin bashkpunimin n marrdhniet e detyrimeve edhe me bujqit dhe punonjsit e tjer q n mnyr t pavarur n veprimtari me pun personale. Qytetarve si konsumator dhe shfrytzues t shrbimeve Neni 8 N themelimin e marrdhnieve t detyrimeve dhe n realizimin e t drejtave dhe t detyrimeve q dalin nga kto marrdhnie, organizatat themelore dhe organizatat e tjera t puns s bashkuar, kooperativat dhe punonjsit q ushtrojn n mnyr t pavarur veprimtari me pun personale, kan pr detyr q, kur me ushtrimin e veprimtaris s tyre i plotsojn direkt nevojat e qytetarve, t drejtat e detyrimet e tyre t'i rregullojn dhe, t'i ushtrojn sipas mnyrs q siguron plotsimin e rregullt dhe me cilsi t qytetarve dhe kushte sa m t favorshme pr plotsimin e ktyre nevojave. Sjelljet n treg Neni 9 Organizatat e puns s bashkuar dhe pjesmarrsit e tjer t qarkullimit kan pr detyr q n marrdhniet e detyrimeve t veprojn n pajtim me parimin e unitetit t tregut jugosllave dhe me politikn e prcaktuar ekonomike, t mos e shrregullojn stabilitetin e tregut dhe t mos u sjellin dm pjesmarrsve t tjer n treg, konsumatorve dhe bashksis shoqrore n trsi. Liria e rregullimit t formave t marrdhnieve t detyrimeve Neni 10 Pjesmarrsit e qarkullimit i rregullojn lirisht marrdhniet e detyrimeve, por nuk mund ti rregullojn n kundrshtim me parimet e prcaktuara me kushtetut t rregullimit shoqror, me dispozitat e detyrueshme dhe me moralin e shoqris socialiste vetqeverisse. Barazia e pjesmarrsve n marrdhnien e detyrimit Nen 11 Pjesmarrsit e marrdhnies s detyrimit jan t barabart. Parimi i ndrgjegjshmris dhe ndershmris Neni 12 Ne themelimin e marredhnieve te detyrimeve dhe n realizimin e t drejtave dhe detyrimeve

nga kto marrdhnie, pjesmarrsit kan pr detyr t'i prmbahen parimit t ndrgjegjshmris dhe ndershmris.

Ndalimi i shprdorimit t t drejtave Neni 13 Ndalohet ushtrimi i t drejtave nga marrdhniet e detyrimeve n kundrshtim me qllimin pr t cilin jan vendosur ose njohur me ligj. Po kshtu, ndalohet ushtrimi i t drejtave nga marrdhniet e detyrimeve n kundrshtim me qllimin pr t cilin jan vendosur me marrveshjen vetqeverisse. Ndalimi i krijimit dhe i shfrytzimit t pozits monopoliste Neni 14 N themelimin e marrdhnieve t detyrimeve, pjesmarrsit nuk mund t vendosin t drejta e detyrime, me t cilat pr cilindo qoft prej tyre ose pr tjetrin krijohet apo shfrytzohet pozita monopoliste n tregun unik jugosllav, me t cilat fitohen prparsit materiale apo prparsite e tjera q nuk bazohen n pun apo q krijojn marredhnie t pabarabarta n ushtrimin e veprimtaris ose prishin bazat e tjera t marrdhnieve shoqrore-ekonomike. Parimi i vlers s njjt t dhnieve Neni 15 N themelimin e kontratave dypalshe, pjesmarrsit nisen nga parimi i vlers s barabart t dhnieve reciproke. Me ligj caktohet se n cilat raste prishja e ktij qllimi passjell pasoja juridike. Ndalimi i shkaktimit t dmit Neni 16 Secili ka pr detyr t rezervohet nga veprimet q mund ti sjellin dm tjetrit.

Detyrat e prmbushjes s detyrimit Neni 17 Pjesemarrsit e marrdhnies s detyrimit kan pr detyr ta zbatojn detyrimin e vet dhe jan prgjegjs pr prmbushjen e tij, prgjegjs pr prmbushjen e tij. Detyrimi mund t shuhet vetm me pajtimin e vullneteve n marrdhnien e detyrimit ose n baz t ligjit.

Sjelljet n zbatimin e detyrimeve dhe n realizimin e t drejtave Neni 18 Pjesmarrsi i marrdhnies s detyrimit ka pr detyr q n zbatimin e detyrimit t vet t veproj me kujdesin q krkohet n qarkullimin juridik t llojit prkats t marrdhnieve t detyrimeve (kujdesi i ekonomistit t mir, apo kujdesi i nikoqirit t mir). Pjesmarrsi i marrdhnies s detyrimit ka pr detyr q n zbatimin e detyrimit nga veprimtaria e vet profesionale t veproj me kujdes t shtuar, sipas rregullave t degs dhe praktiks (kujdesi i ekspertit t mir). Pjesmarrsi i marrdhnies s detyrimit ka pr detyr q n realizimin e t drejts s vet t rezervohet nga veprimi q do t mund tia vshtrsonte kryerjen e detyrimit pjesmarrsit tjetr. Zgjidhja e konflikteve n mnyr paqsore Neni 19 Pjesmarrsit e marrdhnies s detyrimit do t prpiqen q konfliktet ti zgjidhin me an t harmonizimit, t ndrmjetsimit apo n ndonj mnyr tjetr paqsore. Karakteri dispozitiv i dispozitave t ligjit Neni 20 Pjesmarrsit mund ta rregullojn raportin e tyre t detyrimeve ndryshe nga ajo q sht caktuar me kt ligj, n qoft se nga ndonj dispozit e ktij ligji apo nga kuptimi i tij nuk rezulton dika tjetr. Aplikimi i praktiks s mir afariste Neni 21 Pjesmarrsit e marrdhnieve t detyrimeve kan pr detyr q n qarkullimin juridik t veprojn n pajtim me praktikn e mir afariste. Ndaj mardhnieve t detyrimeve vihen n zbatim rregullat nse pjesmarrsit e marrdhnieve t detyrimeve kan kontraktuar aplikimin e tyre, apo nse nga rrethanat rezulton se e kan dshiruar aplikimin e tyre. Sjelljet n pajtim me statutet dhe me aktet e tjera t prgjithshme Neni 22 Personat shoqror-juridik dhe personat civil juridik n themelimin e marrdhnies s detyrimeve veprojn n pajtim me statutin e vet dhe me aktet e tjera t prgjithshme. Mirpo q sht lidhur kontrata, apo ndonj veprim tjetr juridik q sht ndrmarr n

kundrshtim me kto akte, mbetet n fuqi, prve nse pr kt gj pala tjetr ka ditur ose sht dashur t dinte,apo nse me kt ligj sht caktuar ndryshe. Aplikimi i ligjeve t tjera federative Neni 23 Ndaj marrdhnieve t detyrimeve q rregullohen me ligje t tjera federative aplikohen dispozitat e ktij ligji mbi shtjet q nuk jan rregulluar me at ligj. Aplikimi i ligjeve republikane, respektivisht krahinore Neni 24 Ndaj marrdhnieve t detyrimeve q rregullohen me ligjet republikane, respektivisht krahinore nuk do aplikohen dispozitat e pjess s prgjithshme t ktij ligji mbi shtjet q duke marr parasysh karakterin e veant t marrdhnieve t caktuara t detyrimeve, jan rregulluar ndryshe me ligjet rebublikane respektivisht krahinore. Aplikimi i dispozitave t veanta Neni 25 (1) Dispozitat e ktij ligji q kan t bjn me kontratat aplikohen ndaj t gjitha llojeve kontratash, prve nse pr kontratat n ekonomi nuk sht caktuar,shprehimisht ndryshe. (2) Kontratat, n ekonomi n vshtrim t ktij ligji, jan kontrata q organizata e puns s bashkuar dhe organizatat e bashksit e tjera q ushtrojn veprimtari ekonomike, si dhe poseduesit e dyqaneve dhe personat e tjer t veant q n form profesioni t regjistruar ushtrojn ndonj vprimtari ekonomike, lidhet midis tyre n ushtrimet e veprimtarive q jan objekt i veprimtaris s tyre apo lidhen me kto veprimtari. (3) Dispozitat e ktij ligji q kan t bjn me kontratat vihen prshtatshmrisht n zbatim edhe ndaj punve t tjera juridike.

Kreu II LINDJA E DETYRIMEVE KAPTINA I KONTRATA Nnpjesa 1 LIDHJA E KONTRATS PAJTUESHMRIA E VULLNETEVE

Kur kontrata quhet e lidhur?

Neni 26 Kontrata quhet e lidhur kur palt kontraktuese t jen marr vesh mbi pjest prbrse esenciale t kontrats. Lidhja e obligueshme dhe prmbajtja e obligueshme e kontrats

Neni 27 N qoft se ndokush sht sipas ligjit i obligueshm ta lidh kontratn, personi i interesuar mund t krkoj q kontrata e till t lidhet pa shtytje. Dispozitat e akteve nnligjore me t cilat caktohet, pjesrisht apo trsisht, prmbajtja e kontrats, jan pjes prbrse e ktyre kontratave, kshtuq i plotsojn ato, ose hyjn n vend t dispozitave kontraktuese q nuk jan n pajtim me to. Deklarimi i vullnetit Neni 28 Vullneti pr ta lidhur kontratn mund t deklarohet me fjal, me shenjat e zakonshme ose me ndonj sjellje tjetr nga e cila mund t konkludohet me siguri pr ekzistimin e tij. Deklarimi i vullnetit duhet t bhet lirisht dhe seriozisht. Leja dhe autorizimi Neni 29 Kur pr lidhjen e ndonj kontrate nevojitet plqimi i personit t tret, ky mund t jepet para

lidhjes s kontrats, si leje, apo, pas lidhjes s saj, si autorizim, n qoft se me ligj nuk sht parashikuar dika tjetr. Leja, respektivisht autorizimi duhet t jepen n form t parashikuar pr kontrata, pr lidhjen e t cilave jepen. Negociatat Neni 30 Negociatat q vijn para se, t lidhet kontrata nuk obligojn dhe secila pal mund t ndrprej kurdo q t dshiroj. Mirpo, pala q ka zhvilluar negociata pa pasur qllim q t lidh kontrat prgjigjet, pr dmin e krijuar pr shkak t zhvillimit t negociatave. Prgjigjet pr dmin edhe pala q i ka zhvilluar negociatat m qllim q t lidh kontrat, e pastaj heq dor nga ky qllim pa ndonj shkak t bazuar dhe n kt mnyr i shkakton dm pals tjetr. N qoft se nuk mirren vesh ndryshe, secila pal prballon shpenzimet e veta rreth pregaditjes pr lidhjen e kontrats,kurse shpenzimet e prbashkta i prballojn n pjes t barabarta. Koha dhe vendi i lidhjes s kontrats Neni 31 Kontrata quhet e lidhur n astin kur ofertuesi ta ket pranuar deklaratn e t ofertuarit se e pranon ofertn. Konsiderohet se kontrata sht lidhur n vendin, ku ofertuesi ka pasur selin respektivisht vendbanimin n astin, kur e ka bre ofertn. Oferta Neni 32 Oferta sht propozim pr lidhjen e kontrats q i bhet personit t caktuar e cila prmban t gjitha pjest prbrse esenciale t kontrats, kshtuq me pranimin e saj do t mund t lidhej kontrata. N qoft se palt kontraktuese pas pajtimit t arritur mbi pjest prbrse esenciale t kontrats i kan ln disa pika sekundare pr m von, kontrata konsiderohet e lidhur, ndrsa pikat sekundare, po q se vet kontraktuesit nuk arrijn plqimin mbi to do t rregullohet nga gjykata, duke pasur kujdes pr negociatat paraprake pr praktikn e prcaktuar midis kontraktuesve dhe zakonet.

Oferta e prgjithshme Neni 33 Propozimi pr lidhjen e kontrats q i bhet numrit t pacaktuar personash, i cili prmban pjes prbrse esenciale t kontrats, i destinuar pr lidhjen e saj, vlen si ofert, n qoft se nuk rezulton ndryshe nga rrethanat e rastit apo nga zakonet. Ekspozimi i mallit Neni 34 Ekspozimi i mallit me shnimin e mimit konsiderohet si ofert, n qoft se nuk rezulton ndryshe nga rrethanat e rastit ose nga zakonet. Drgimi i katalogjeve dhe i shpalljeve Neni 35 Drgimi i katalogjeve, i listave t mimeve, i tarifave dhe i njoftimeve t tjera, si dhe shpalljet e bra me an t shtypit, trakteve, radio, televizionit, ose n ndonj mnyr tjetr, nuk prbjn ofert pr lidhjen e kontrats, por vetm thirrje q t bhet oferta nn kondita t shpallura. Mirpo, drguesi i thirrjeve t tilla do t prgjigjet pr dmin t cilin do ta psonte ofertuesi, po q se pa ndonj shkak t arsyeshm nuk e ka pranuar ofertn e tij. Efekti i oferts Neni 36 Ofertuesin e obligon oferta prve n qoft se obligimin e vet pr ta ruajtur ofertn e ka prjashtuar, apo n qoft se ky prjashtim rezulton nga rrethanat e puns. Oferta mund t revokohet vetm,n qoft se i ofertuari e ka marr revokimin prpara marrjes s oferts apo njkohsisht me t. Deri kur obligon oferta Neni 37 Oferta ku sht caktuar afati pr pranimin e saj, e obligon ofertuesin deri n skadimin e ktij afati. N qoft se ofertuesi n letr ose n telegram e ka caktuar, afatin e pranimit, do t konsiderohet se ky afat ka filluar t rrjedh q nga data e shnuar n letr, respektivisht q nga dita kur sht dorzuar telegrami n post. N rastin kur letra nuk sht datuar afati pr pranimin e oferts rrjedh nga dita kur sht dorzuar letra n post.

Oferta e br personat mungimor, ku nuk sht caktuar afati i pranimit, e obligon ofertuesin pr kohn q nevojitet rregullisht q oferta t'i arrij t ofertuarit q ky ta shqyrtoj at, t vendos mbi t dhe q prgjigja mbi pranimin t'i arrij ofertuesit. Forma e oferts Neni 38 Oferta e kontrats pr lidhjen e s cils ligji krkon form t posame e obligon ofertuesin vetm po q se sht br n t njejtn form. E njejta vlen edhe pr pranimin e oferts. Pranimi i oferts Neni 39 Oferta quhet e pranuar kur ofertuesi e merr deklaratn e t ofertuarit se e pranon ofertn. Oferta quhet e pranuar edhe ather kur ofertuesi e drgon sendin ose e paguan mimin, si dhe kur bn ndonj veprim tjetr i cili n baz t oferts, praktiks s vrtetuar midis palve t interesuara dhe zakoneve, mund t konsiderohet si deklarat mbi pranimin. Pranimi mund t revokohet n qoft se ofertuesi e merr deklaratn mbi revokimin prpara deklarats mbi pranimet ose njkohsisht me t.

Pranimi i oferts direkte Neni 40 Oferta q i bhet personit t pranishm konsiderohet e refuzuar n qoft se nuk sht pranuar pa shtytje, prve n qoft se nga rrethanat rezulton se t ofertuarit i takon njfar afati pr t menduar. Oferta e br me telefon, teleprinter ose direkt me an t radio-ndrlidhjes konsiderohet si ofert e br personit t pranishm. Pranimi i oferts me propozim q t ndryshohet Neni 41 N qoft se i ofertuari deklaron se e pranon ofertn dhe njjkohsisht propozon q ajo diku t ndryshohet ose t plotsohet, konsiderohet se ofertn e ka refuzuar dhe se nga ana e vet i ka br ofert tjetr ofertuesit t vet t mparshm. Heshtja e t ofertuarit Neni 42 Heshtja e t ofertuarit nuk do t thot pranim i oferts.

Nuk ka afekt dispozita n ofert se me heshtje t t ofertuarit ose ndonj ometim tjetr i tij (p.sh,n qoft se nuk e refuzon ofertn brenda afatit t caktuar apo n qoft se sendin e drguar mbi t cilin i afrohet kontrata nuk e kthen brenda afatit t caktuar etj.)do t konsiderohet si pranim. Mirpo kur i ofertuari ndodhet n lidhje t vazhdueshme afariste me ofertuesin lidhur me mallin e caktuar konsiderohet se e ka pranuar ofertn q t bj me mallin till n qoft se nuk e ka refuzuar menjher ose brenda afatit q i sht ln. Po kshtu personi q i sht ofruar tjetrit q t zbatoj urdhrat e tij kryerjen e punve t caktuara, si dhe prsoni n veprimtarin afariste t cilit hyn ushtrimi ka pr detyr ta zbatoj urdhrin e marr n qoft se nuk e ka refuzuar menjher. N qoft se n rastin nga paragrafi paraprak, oferta respektivisht urdhri nuk sht refuzuar, konsiderohet se kontrata sht lidhur n momentin kur oferta, respektivisht urdhri i ka arritur t ofertuarit. Vonesa e pranimit dhe vonesa e drgimit t deklarats mbi pranimin Neni 43 Pranimi i oferts q bhet me vones konsiderohet si ofert e re nga ana e t ofertuarit. Mirpo, n qoft se deklarata mbi pranimin q sht br n kohn e duhur, i ka arritur t ofertuarit pas skadimit t afatit pr pranimin , ndrsa i ofertuari e ka ditur ose ka mundur ta dij se deklarata sht nisur n kohn e duhur, kontrata quhet e lidhur. Megjithat,kontrata n rastin e till nuk sht n qoft se ofertuesi menjher, e jo m von se deri n ditn e par t puns s ardhshme pas pranimit t deklarats, ose edhe prpara pranimit t deklarats dhe pas skadimit t afatit pr pranimin e oferts e njofton t ofertuarin se pr shkak t vonss nuk konsiderohet i obliguar nga oferta e vet. Vdekja ose paaftsia e nj pale Neni 44 Oferta nuk e humb efektin n qoft se vdekja ose paaftsia e nj pale ka lindur prpara pranimit t saj prve n qoft se e kundrta rezulton nga qllimi i pals, nga zakoni ose nga natyra e puns. Parakontrata Neni 45 Parakontrat sht kontrat e atill me t ciln merret prsipr detyrimi q m von t lidhet. Dispozitat mbi formn e kontrats kryesore vlejn edhe pr parakontratn, n qoft se forma

e parashikuar sht kushti i plotfuqishmris s kontrats. Parakontrata obligon n qoft se prmban pjes prbrse esenciale t kontrats kryesore. Me krkesn e pals s interesuar, gjykata do ta urdhroj paln tjetr q refuzon lidhjen e kontrats kryesore ta bj kt brenda afatit t cilin do t'ia caktoj. Lidhja e kontrats kryesore mund t krkohet brenda gjasht muajsh nga skadimi i afatit t parashikuar pr lidhjen e saj, e n qoft se ky afat nuk sht parashikuar, ather prej dits kur sipas natyrs dhe rrethanave t puns kontrata sht dashur t lidhet. Parakontrata nuk obligon n qoft se rrethanat prej lidhjes s saj kan ndryshuar aq saq nuk do t lidhej fare po t ekzistonin rrrethana t tilla n at koh. II. OBJEKTI Si duhet t jet objekti i detyrimit Neni 46 Detyrimi kontraktues mund t prbhet nga dhnia, brja, mosbrja, ose durimi. Ai duhet t jet i mundshm, i lejueshm, i caktuar respektivisht i caktueshm. Nuliteti i kontrats pr shkak t objektit Neni 47 Kur objekti i detyrimit sht i pamundur, i palejueshm, i pacaktuar ose i cili nuk mund t caktohet, kontrata sht nul. Mundsia e mvonshme Neni 48 Kontrata e lidhur nn kondita shtyerse, apo me afat, sht e plotfuqishme n qoft se objekti i detyrimit i cili n fillim ishte i pamundur sht br i mundur para realizimit t kushteve apo skadimit t afatit. Kur objekti i detyrimit sht i palejueshm Neni 49 Objekti i detyrimit sht i palejueshm n qoft se sht n kundrshtim me parimet e rregullimit shoqror t prcaktuara me kushtetut, me dispozitat e detyrueshme dhe me moralin e shoqris socialiste vetqeverisse. Kur objekti sht i caktueshm Neni 50 Objekti i detyrimit sht i caktueshm n qoft se kontrata prmban t dhnat me

ndihmn e t cilave mund t caktohet apo nse palt ia kan ln personit t tret q ta caktoj at. N qoft se ky person i tret nuk dshiron apo nuk mund ta caktoj objektin e detyrimit, kontrata sht nul. III. BAZA Baza e lejueshme Neni 51 Secili detyrim kontraktues duhet t ket bazn e lejueshme. Baza sht e palejueshme po q se sht n kundrshtim me parimet e rregullimit shoqror, prcaktuara n kushtetut me dispozitat e dhunshme dhe me rregullat e moralit t shoqris vetqeverisse socialiste. Presupozohet se detyrimi sht i bazuar megjithse nuk sht shprehur. Nuliteti i kontrats pr shkak t bazs Neni 52 N qoft se baza nuk ekziston, ose sht e palejueshme, kontrata sht nul. Motivet pr lidhjen e kontrats Neni 53 (1) (2) Motivet nga t cilat sht lidhur kontrata nuk ndikojn n plotfuqishmrin e saj. Mirpo, ne qoft, se motivi i palejueshm ka ndikuar esencialisht q nj nga kontraktuesit t vendos lidhjen e kontrats dhe n qoft se kt gj kontraktuesi tjetr e ka ditur ose sht dashur ta dinte kontrata do t jet pa efekt. (3) Kontrata pa kompensim nuk ka efekt juridik edhe kur kontraktuesi tjetr nuk ka ditur se motivi i palejueshm ka ndikuar esencialisht n vendimin e bashkkontraktuesit t tij. IV. ZOTSIA Kontratat e personit Juridik Neni 54 (1) Person juridik mund lidh kontrata n qarkullimin juridik n kuadrin e zotsis s vet juridike.

(2)

Kontrata e lidhur n kundrshtim me dispozitn e paragrafit 1 t ktij neni nuk ka efekt juridik.

(3)

Pala e ndrgjegjshme mund t krkoj kompensimin e dmit q ka psuar pr shkak t lidhjes s kontrats q nuk ka efekt juridik. Plqimi pr lidhjen e kontrats Neni 55

(1)

Kur me statut ose me akt tjetr t prgjithshm vetqeveriss t organizats s puns s bashkuar sht caktuar dhe n regjistrin gjyqsor sht notuar se prfaqsuesi i saj mund t lidh kontrat t caktuar vetm me plqimin e ndonj organi, plqimi mund t jepet n mnyr paraprake, njkohsisht apo m von, n qoft se n regjistr nuk sht notuar dika tjetr.

(2)

Pala tjetr ka t drejt t ftoj organizatn e puns s bashkuar q organi i saj i autorizuar n afatin e caktuar t deklarohet nse e jep plqimin, e nse ky nuk e bn kt, do t konsiderohet se plqimi nuk sht dhn.

(3)

Plqimi i mvonshm ka efekt prapaveprues, n qoft se nuk sht kontratuar ndryshe.

(4)

N qoft se plqimi nuk sht dhn, konsiderohet se kontrata nuk sht lidhur fare.

(5)

Kur sipas dispozitave t ktij neni konsiderohet se kontrata nuk sht lidhur, pala e ndrgjegjshme mund t krkoj nga organizata e puns s bashkuar kompensim t drejt.

(6)

Dispozitat e paragrafeve t siprme aplikohen edhe n rastin kur me statut ose me aktin tjetr t prgjitshm vetqeveriss s organizats t puns s bashkuar sht caktuar se prfaqsuesi mund t lidht ndonj kontrat vetm bashk me organin e caktuar t ksaj organizate. Kontrata e personit t paaft pr t vepruar Neni 56

(1)

Pr lidhjen e kontrats s plotfuqishme nevojitet q kontraktuesi t ket zotsin pr t vepruar q krkohet pr lidhjen e ksaj kontrate.

(2)

Personi me zotsi t kufizuar pr t vepruar mundet pa lejen e prfaqsuesit t vet ligjor t lidh vetm ato kontrata, lidhja e t cilave i lejohet nga ligji.

(3)

Kontratat e tjera t kyre personave jan t rrzueshme, n qoft se jan lidhur pa lejen e prfaqsuesit ligjor, por mund t riaftsohen me autorizimin e tij t mvonshm.

E drejta e bashkkontraktuesve t personit t paaft pr t vepruar Neni 57 Bashkkontraktuesi personit t paaft pr t vepruar,i cili nuk ka ditur pr paaftsin e tij pr t vepruar mund t heq dor nga kontrata q ka lidhur me t pa autorizimin e prfaqsuesit t tij ligjor. T njejtn t drejt ka edhe bashkkontraktuesi i personit t paaft pr t vepruar q ka ditur pr paaftsin e tij pr t vepruar, por ka qen i mashtruar prej tij se e ka autorizimin e prfaqsues.t vet ligjor Kjo e drejt t shuhet pasi t ken kaluar tridhje dit nga data kur t ket msuar pr paaftsin pr t vepruar t pals tjetr, respektivisht pr mungesn e autorizimit t prfaqsuesit ligjor, por shuhet edhe m prpara n qoft se prfaqsuesi ligjor do ta lejoj kontratn para se t ket skaduar ky afat

Thirja e prfaqsuesit ligjor pr t'u deklaruar Neni 58 Bashkkontraktuesi i persont t paaft pr t vepruar q ka lidhur kontratn me te pa autorizimin e prfaqsuesit t tij ligjor niund ta ftoj prfaqsuesin ligjor q t deklarohet a e lejon ose Jo kt kontrat N qoft se prfaqsuesi ligjor nuk deklarohet brenda tridhjet ditsh nga data e ksaj ftese pr lejimin e kontrats, do t konsiderohet se ka refuzuar ta jap lejen.

Kur kontraktuesi e fiton zotsin pr t vepruar pas lidhjes s kontrats Neni 59 Personi i aft pr t vepruar mund t krkoj q t anulohet kontrata e cila, pa autorizimin e nevojshm, e ka lidhur gjat kohs s zotsis s vet t kufizuar pr t vepruar vetm n qoft

se padin e ka paraqitur brenda tre muajsh nga data e fitimit t zotsis s plot pr t vepruar

V. T METAT E VULLNETIT Kanosja Neni 60 N qoft se pala kontraktuese ose ndonj i tret me kanosje t palejueshme ka shkaktuar friksim t bazuar te pala tjetr, kshtu q kjo pr kt arsye e ka lidhur kontratn, pala tjetr mund t krkoj q kontrata t anulohet. Frika konsiderohet e bazuar n qoft se nga rrethanat shihet se nga rreziku serioz sht cenuar jeta trupi ose ndonj e mir tjetr e rdsishme e pals kontraktuese ose e personit t tret.

Lajthimi esencial Neni 61 Lajthim sht esencial n qoft se ka t bj me veorit karakteristike t objektit me personin me t cilia lidhet kontrata n qoft se lidhet duke marr parasysh kt person, si dhe me rrethanat n baz t t cilave sipas zakoneve q praktikohen ose sipas qllimit t palve, konsiderohen vendimtare, ndrsa pala q sht n lajthim nuk do ta lidhte prndryshe kontratn me prmbajtje t till. Pr shkak t lajthimit esencial pala n lajthim mund t krkoj anulimin e kontrats pr shkak t lajthimit esencial, prve n qoft se gjat lidhjes s kontrats nuk ka vepruar me kujdesin q krkohet n praktik. N rastin e anulimit t kontrats pr shkakt t lajthimit, pala tjetr e ndrgjegjshme ka t drejt t krkoj kompensim pr dmin e psuar, pavarsisht nga fakti se pala n lajthim nuk sht fajtore pr lajthimin e vet. Pala n lajthim nuk mund ta invokoj kt n qoft se pala tjetr sht e gatshme ta zbatoj kontratn sikur lajthimi t mos kishte ekzistuar fare.

Lajthimi pr motivin te kontrata pa kompensim Neni 62 Te kontrata pr kompensim pr lajthim seancial konsiderohet edhe lajthimi pr motivin q ka qn vendimtar pr marrjen prsiper t detyrimit. Mosmarrvshja

Neni 63 Kur palt besojn se jan dakord, kurse faktikisht midis tyre ekziston mosmarrveshja rreth bazs ose t objektit t detyrimit, kontrata nuk lind.

Deklarata e trthort Neni 64 Lajthimi i personit me an t t cilit pala ka deklaruar vullnetin e vet konsiderohet gjihthashtu edhe si lajthim n deklarimin vetiak t vullnetit. Mashtrimi Neni 65 N qoft se njra pal shkakton lajthim te pala tjetr, ose e mban n lajthim me qllim q ta bind me kt pr lidhjen e kontrats edhe ather kur lajthimi nuk sht esencial Pala q ka lidhur kontratn duke qn e mashtruar, ka t drejt t krkoj kompensimin e dmit t psuar. N qoft se mashtrimin e ka br personi i tret, mashtrimi ndikon n vet kontatn n qoft se pala tjetr kontraktuese n kohn e lidhjes s kontrats e ka ditur ose sht dashur t dinte pr mashtrimin. Kontrata pa kompensim mund t anulohet edhe kur mashtrimin e ka br personi i tret, pavarsisht nse pala tjetr kontraktuese n kohn e lidhjes s kontrats e ka ditur ose sht dashur t dinte pr mashtrimin. Kontrat fiktive Neni 66 Kontrata fiktive nuk ka efekt midis palve kontraktuese.Mirpo, n qoft se kontrata fiktive fsheh ndonj kontrat tjetr, kjo ka fuqi, n qoft se jan plotsuar kushtet pr validitetin e saj juridik. Fiktiviteti i kontrats nuk mund t theksohet ndaj prsonit t tret t ndrgjegjshm.

VI. FORMA E KONTRATS Mosformaliteti i kontrats Neni 67 Lidhja e kontrats nuk i nnshtrohet asnj forme, prve nse me ligj sht caktuar ndryshe.

Krkesa nga ligj i q kontrata t lidhet n nj form t caktuar vlen edhe pr t gjitha ndryshimet ose plotsimet e mvonshme t kontrats. Mirpo, t plotfuqishme jan plotsimete m vonshme verbale mbi pikat sekundare pr t cilat n kontran formale nuk sht thn asgj, n qoft se kjo nuk sht n kundrshtim me qllimin pr t cilin sht parashikuar forma. T plotfuqishme jan edhe ujdit e mvonshe verbale me t cilat paksohen ose lehtsohen detyrimet e njrs ose t tjetrs pal, n qoft se forma e veant sht parashikuar vetm n interesin e pve kontraktuese.

Zgjidhja e kontratave formale Neni 68 Kontratat formale mund t zgjidhen me marrveshjen joformale, prve n qoft se pr rastin e caktuar n ligi parashikohet dika tjetr, ose kur qllimi pr t cilin sht parashikuar forma pr lidhjen kontrats krkon q zgjidhja e kontrats t bhet n t njjtn form. Forma e kontraktuar Neni 69 Palt kontraktuese mund t merren vesh q forma e veant t jet kusht pr plotfuqishmrin e kontrats s tyre. Kontrata pr lidhjen e s cils sht kontraktar forma e posame mund t. zghidhet, t plotsohet ose t ndryshohet n ndonj mnyr tjetr edhe me marrveshjen joformale. N qoft se palt kontraktuese kan parashikuar formn e caktuar vetm pr t siguruar provn kontrats s vet, ose pr t arritur dika tjetr, kontrata quhet e lidhur kur t jet arritur plqimi pr prmbajtjen e saj ndrsa pr kontraktuesit ka lindur n t njejtn koh detyrimi q kontrats ti japin formn e parashikuar.

Sanksioni i mungess t forms s nevojshme Neni 70 Kontrata q nuk sht lidhur n formn e parashikuar nuk ka efekt juridik, n qoft se nga qllimi i dispozits me t ciln sht caktuar forma nuk rezulton dika tjetr. Kontrata q nuk sht lidhur n formn e kontraktuar nuk ka efekt juridik n qoft se palt e kan kushtzuar plotfuqishmrin e kontrats me form t veant.

Prezumimi i dokumentit t plot Neni 71 N qoft se kontrata sht lidhur ne forma t veant, si n baz t ligjit ashtu edhe n baz t vullnetit t palve, vlen vetm ajo q sht shprehur n kt form. Megjithat, do t jen t plotfuqishme ujdit njkohshme verbale mbi pikat sekundare rreth t cilave n kontratn formale nuk sht thn asgj, n qoft se nuk jan n kundrshtim me prmbajtjen e saj, apo.nse nuk jan n kundrshtim me qllimin pr t cilin sht parashikuar forma. T plotfuqishme jan edhe ujdit e njkohshme verbale q i paksojn ose i lehtsojn detyrimete njers ose t t dy palve, n qoft se forma e veant sht parashikuar vetm n interesin e palve kontraktuese. Prpilimi i dokumentit Neni 72 Kur pr lidhjen e kontrats nevojitett prpilimi i dokumentit kontrata quhet e lidhur kur dokumentin ta nnshkruajn t gjith. personat q obligohen prej tij. Kontraktuesi q nuk di t shkruaj do t vej ne dokument shenjen e gishtit t vrtetuar nga dy dshmitar ose nga gjykata apo nga organi tjetr. Pr lidhjen e kontrats dypalshe mjafton q t dy palt t nnshkruajn nj dokument ose q secila prej palve t nnshkruaj ekzemplarin e dokumentit t destinuar pals tjetr. Krkesa e forms shkresore quhet e plotsuar n qoft se palt shkmbejn letra ose merren vesh me teleprinter apo me ndonj mjet tjetr q bn t mundur q t prcaktohen me siguri prmbajtja dhe dhnsi i deklarats.

Kur kontrata q mungon forma quhet e zbatuar Neni 73 Kontrata pr lidhjen e s cils krkohet forma shkresore quht e plotfuqishme, megjithse nuk sht lidhur ne kt form n qoft se palt kontraktuese i kane zbatuar ne trsi ose n pjesn predominuese detyrimet q dalin nga ajo, prve n qoft se nga qllimi pr t cilin sht parashikuar forma sht e qart se nuk ekziston diqka tjetr

VII. KUSHTI Kushtet dhe efekti i tyre Neni 74

Kontrata quhet e lidhur me kondit q lindja ose pushimi i saj t varen nga fakti i pasigurt. N qoft se lidhet n kondit shtytse dhe kushti plotsohet, efekti i kontrats fillon q nga lidhja e saj, prve nse nga ligji, karakteri i puns,apo nga vulineti i palve nuk rezulton dika tjetr. N qoft se kontrata sht lidhur me kusht t zgjidhshm ajo mbetet pa fuqi kur kushti t plotsohet. Konsiderohet se kushti sht realizuar n qoft se realizimi i tij, n kundrshtim me parimin e ndrgjegjshmris dhe t ndershmris, e parandalon pala n barrn e s cils sht caktuar, ndrsa konsiderohet se nuk sht realizuar n qoft se realizimi i tij, n kundrshtim me parimin e ndrgjegjshmris e t ndershmrls, e shkakton pala n favor t s cils sht caktuar.

Kushti i palejueshm ose i pamundshm Neni 75 sht nul kontrata ku sht shtruar kushti shtyts ose zgjidhs n kundrshtim me parimet e prcaktuara n kushtetut t rregullimit shoqror, me dispozita t detyrueshme ose me moralin e shoqris socialiste vetqeverisse. Kontrata e lidhur nn kushte t pamundshme shtytse sht nul, ndrsa kushti i pamundshm zgjidhs konsiderohet i paqen.

Sigurimi i s drejts kushtzuese Neni 76 N qoft se kontrata sht e lidhur me kushte shtytse, kreditori e drejta e t cilit sht kushtzuar mund t krkoj sigurim prkats t ksaj t drejte n qoft se realizimi i saj sht rrezikuar

VIII. AFATI Llogaritja e kohs Neni 77 Afati i caktuar n ditt fillon t rrjedh ditn e par pas ngjarjes nga e cila mund t llogaritet afati, ndrsa prfundon me skadimin e dits s fundit, t afatit. Afati i caktuar, n jav, muaj ose vite prfundon at dit q me emr numr prputhet me

ditn e lindjes s ngjarjes nga e cila ka filluar t rrjedh afati, e n qoft se nj dit e till nuk ekzisto n muajin e fundit, fundi i afatit bie n ditn e fundit t atij muaji. N qoft se dita e fundit t afatit bie n ditn kur n baz t ligjit sht caktuar q t mos punohet, si dit e fundit t afatit t llogaritet ditpuna e ardhshme. Fillimi i muajit shnon ditn e par t muajit n mes me pesmbdhjet, e n fund ditn e fundit t muajit, n qoft se dika tjetr nuk rezulton nga qllimi i palve ose nga natyra e raportit, kontraktues.

Aplikimi i rregullave mbi kushtin Neni 78 Kur efekti i kontrats fillon q nga koha e caktuar vihn prshtatshmrisht n zbatim rregullat mbi kushtin shtyts, e kur kontrata nuk sht m, n fuqi pas skadimit t kohs s caktuar, vihen prshtatshmrisht n zbatim rregullat mbi kushtin e zgjidhjes.

IX. KAPARI DHE PENDESA 1 KAPARI Kthimi dhe llogaritja e kaparit Neni 79 N qoft se n astin e lidhjes s kontrats njra pal ia ka dhn pals tjetr nj shum t hollash, ose nj sasi sendesh t tjera t zvendsueshme si shenj se kontrata sht lidhur (kapari), kontrata quhet e lidhur kur kapari t jet dhn, n qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr N rastin e prmbushjes s kontrats, kapari duhet t kthehet apo t llogaritet n prmbushjen e detyrimit. N qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr, pala q e ka dhn kaparin.nuk mund t heq dor nga kontrata duke ia ln kaparin pals tjetr, e as q mund ta bj kt pala tjetr duke e kthyer kaparin e dyfishuar.

Moszbatimi i kontrats Neni 80 N qoft se pr moszbatimin e kontrats sht prgjegjse pala q e ka dhn kaparin, pala tjetr, sipas dshirs se vet, t krkoj zbatimin e kontrats, n goft se kjo sht gjithnj e mundshme dhe t krkoj shprblimin e dmit, ndrsa kaparin ta llogaris n

shprblim ose ta kthej ose t knaqet me kapanin e marr. N qoft se pr moszbatimin e kontrats sht prgiegjse pala q e ka marr kaparin, pala tjetr, mundet, sipas dshirs s vet, t krkoj zbatimin e kontrats po t jet e mundshme ose t krkoj kompensimin e dmit dhe kthimin e kaparit, ose t krkoj kthimin e kapart t dyfishuar. Sidoqoft, kur pala tjetr, krkon zbatimin e kontrats, ajo ka t drejt edhe pr shprblimin e dmit q pson pr shkak t voness. Giykata mundet, me krkesn e pals s interesuar, ta paksoj kaparin tepr t madh.

N rastin e prmbushjes s pjeshme t detyrimit Neni 81 N rastin e prmbushjes s pjesshme t detyrimit, kreditori nuk mund ta mbaj kaparn, por mund t krkoj prmbushjen e detyrimit t mbetur shprblimin e dmit pr shkak t voness, apo t krkoj shprblimin e dmit pr shkak t prmbushjes t t plot, por n t dy raste kapari llogaritet n shprblim N qoft se kreditori e zgjidh kontratn dhe dhe e kthen at q ka marr si prmbushje e pjesshme, ai mund t zgjedh midis krkesave t tjera q i takojn njers pal kur kontrata ka mbetur e pa zbatuar me faj t tjetrit.

2. PENDESA Roli i pendess Neni 82 Me marrveshjen e palve kontraktuese mund t autorizohet njra ose secila pal q t heq dor nga kontrata duke e dhn pendesn. Kur pala n dobi t s cils sht kontraktuar pendesa i deklaron pals tjetr se do ta jap pendesn, ajo nuk mund t krkoj me zbatimin e kontrats. Pala e autorizuar pr t heq dor ka pr detyr t jap pendesn njkohsisht me deklaratn mbi heqjen dore. N qoft se kontraktuesit nuk kan caktuar afatin deri kur pala e autorizuar mund t heq dor nga kontrata, ajo mund ta bj kt gjithnj gjersa t mos kaloj afati i caktuar pr prmbushjen e detyrimit t saj. Kjo e drejt e heqjes dor nga kontrata pushon edhe kur pala n dobi t s cils sht kontraktuar fillon ti prmbush detyrimet e veta nga kjo kontrat, ose t pranoj detyrimet

e prmbushura nga pala Kapari si pendes Neni 83 Kur bashk me kaparin sht kontraktuar e drejta e heqjs dor nga kontrata, ather kapari konsiderohet t si pendes dhe do pal mund t heq dor nga kontrata. N kt rast, n qoft se heq dor pala q e ka dhn kaparin, kjo e humb at, e n qoft se heq dor pala q e ka marr kaparin, ajo e kthen t dyfishuar. Nnpjesa 2 PRFAQSIMI I. MBI PRFAQSIMIN N PRGJITHSI Mundsia e prfaqsimit Neni 84 Kontrata si dhe veprimi tjetr juridik mund t ndrmirret edhe me an t prfaqsuesit. Autorizimi i prfaqsimit bazohet n ligj n statut ose n aktin tjetr t prgjithshm vetqeveriss, n aktin e organit kompetent, ose n deklaratn e vullnetin t personit t prfaqsuar (prokur).

Efekti i prfaqsimit Neni 85 Kontrata t ciln lidh prfaqsuesi n emr t personit t prfaqsuar dhe n kuadrin e autorizimeve t veta, e obligon drejtprdrejt t prfaqsuarin dhe paln tjetr kontraktuese. N t njejtat kushtet edhe veprimet e tjera juridike t prfaqsuarit passjellin efekt juridik direkt ndaj personit t prfaqsuar Prfaqsuesi ka pr detyr ta njoftoj paln tjetr se paraqitet n emr t prsonit t prfaqsuar, por edhe kur nuk e bn kt gj kontrata ka efekt juridik pr t prfaqsuarin dhe pr paln tjetr, n qoft se kjo ka ditur, ose nga rrethanat, ka mundur t vij n prfundim se ai paraqitet si prfaqsues. Bartja e autorizimeve Neni 86 Prfaqsuesi nuk mund t bj bartjen e autorizimeve ta veta n tjetrin, prve kur kjo i sht lejuar me ligi ose me kontrat. (1) Prjashtimisht, ai mund ta bj kt, n qoft se sht i penguar nga rrethanat q

punn ta kryej vet, kurse interesat e t prfaqsuarit krkojn ndrmarrjen pa vones t veprimit juridik.

Kaprcimi i kufirit t autorizimit Neni 87 Kur prfaqsuesi i kaprcen kufijt e autorizimit, i prfaqsuari sht n obligim vetm n qoft se e miraton kaprcimin. N qoft se i prfaqsuari nuk e lejon Kontrakten brenda afatit q nevojitet rregullisht q kontrata e llojit t till t shqyrtohet e t vlersohet, do t konsiderohet se legumi sht refuzuar. Legume nga paragrafi paraprak ka efekt prapaveprues, n qoft se palt nuk caktojn ndryshe. N qoft se pala tjetr nuk ka ditur dhe as q sht dashur ta dinte pr kaprcimin e autorizimet, menjher posa ta ket msuar pr kapercimi e br, mundet duke mos pretur q i prfaqsuari t deklarohet rreth kontrats, ta deklaroj se nuk e quare vetn t obliguar nga kontrata. N qoft se i prfqsuari e refuzon lejimin, prfaqsuesi dhe i prfaqsuari jan solidarisht prgjgjs pr dmin q e ka psuar pala tjetr, po q se kjo nuk ka ditur dhe as q sht dashur ta dite pr kaprcimin e autorizimit.

Lidhja e kontrats nga ana e personit t paautorizuar Neni 88 Kontrata q lidhet prej ndonj personi si i autorizuari n emr t tjetrit pa autorizimin e ktij, e obligon personin e prfaqsuar n mnyr t pautorizuar vetm nse ky e lejon kontratn m von. Pala me t ciln sht lidhur kontrata mund t krkoj nga person i prfaqsuar n mnyr t paautorizuar q n afatin e caktuar t deklarohet nse e lejon kontratn ose jo. N qoft se person i prfaqsuar n mnyr ta paautorizuar as edhe n afatin e ln t kontrats nuk e lejon at, konsiderohet sikur kontrata ta mos jet lidhur fare. N kt rast pala me t cilin sht lidhur kontrata, mund t krkoj nga personi i cili si prfaqsues e ka lidhur kontratn pa autorizirn kompensimin e dmit, n qoft se n astin e lidhjes se kontrats nuk e ka ditur e as q sht dashur ta dite se ky person nuk ka pasur autorizim pr lidhjen e kontrats.

II. PROKURA Dhnia e prokurs Neni 89 Prokura sht autorizimi pr prfaqsim q i jepet me veprim juridik t autorizuarit nga ana e drejtdhnsit. Ekzistimi dhe volumi i prokurs jan t pavarur nga raporti juridik mbi bazn e s cils sht dhn prokura. Autorizues mund ta jet edhe person juridik.

Forma e veant e prokurs Neni 90 Forma e parashikuar me ligj pr ndonj kontrat ose pr donj pun tjetr juridike vlen edhe pr prokur pr lidhjen e ksaj kontrate ose pr marrjen prsipr t ksaj pune

Volumi i autorizimeve Neni 91 Autorizuesi mund t ndrmerr vetm ato veprime juridike pr t cilat sht i autorizuar. Autorizuesi t cilit i sht dhn prokura e prgjithshme mund t marr vetm ato veprime juridike q i takojn ushtrimit t veprimtaris s rregullt Veprimi q nuk i takon ushtrimit t veprimtaris s regullt mund t ndrmerret nga autorizuesi vetm n qoft se sht i autorizuar veanarisht pr ndrmarrjen e ktij veprimi, ose t llojeve veprimesh ku bn pjes ky veprim. Autorizuesi nuk mundet pa autorizim t veant, pr secilin rast t veant t ndrmarr detyrimin kambial t lidh kontrat mbi dorzanin,mbi pajtimin mbi gjykatn e apelit ose t heq dor nga ndonj e drejt pa kompensim

Revokimi dhe ngushtimi i prokurs Neni 92 Drejtdhnsi mundet q me vullnet, t vet ta kufizoj posa ta revopoj prokurn edhe nse n kontrat ka hequr dor nga kjo e drejt. Revokimi dhe ngushtimi i secils prokur mund t bhet me deklarat pa form t veant. N qoft se me revokimin ose me ngushtimin e prokurs sht shkelur kontrata mbi urdhrin, ose kontrata mbi siprmarrjen, apo ndonj kontrat tjetr, autorizuesi ka t

drejt t marr kompensim pr dmin e krijuar kshtu.

Efekti i pushimit dhe i ngushtimit t prokurs ndaj personave t tret Neni 93 Revokimi i prokurs si dhe ngushtimi i saj nuk ka efekt ndaj personit t tret q ka lidhur kontratn me autorizuesin, apo q ka kryer ndonj veprim tjetr juridik, ndrsa nuk ka ditur dhe as q sht dashur ta dinte se prokura sht revokuar, respektivisht se sht ngushtuar. N kt rast, drejtdhnsi ka t drejt t krkoj nga autorizuesi kompensimin e dmit q do ta psonte pr kt arsye me perjashtim kur autorizuesi nuk ka ditur dhe as q sht dashur ta dinte pr revokimin, respektivisht pr ngushtimin e prokurs. E njejta gj vlen edhe n raste t tjera t pushimit t prokurs.

Raste t tjera t pushimit t prokurs Neni 94 Prokura pushon me pushimin e personit juridik si autorizues, n qoft se me ligj nuk sht caktuar ndryshe. Prokura pushon me vdekjen e autorizuesit. Prokura pushon me pushimin e personit juridik, respektivisht me vdekjen e personit q e ka dhn at, prve nse puna e filluar nuk mund t ndrpritet pa u shkaktuar dm pasuesve juridik, apo nse prokura vlen edhe n rast vdekjeje t dhnsit t prokurs, si me vullnetin e tij ashtu edhe duke marr parasysh karakterin e puns.

III. PROKUR AFARISTE Kush mund ta jap prokurn dhe prmbajtja e saj Neni 95 Prokurn afariste mund ta jap brenda ligjit organizata e puns s bashkuar, respektivisht personi tjetr juridik dhe me kt ta autorizoj autarizuesin t lidh kontrata dhe ta kryejy pun t tjera q praktikohen n ushtrimin e veprmtaris s tyre afariste. Autorizuesi afarist nuk mund t'i jetrsoj ose t'i ngarkoj sendet e paluejtshme t marr prsipr detyrime kambiale apo detyrime t dorzanis, t marr hua dhe t zhvilloj kontest, n qoft se nuk ka marr prokur t veant pr do pun t till.

Prokura afariste mund t kufizohet pr nj lloj t caktuar punsh ose pr pun t caktuara, por kto kutizime kan efekt ndaj t tretit vetm nse ka ditur pr to ose sht dashur t dinte.

Prokura afariste e poseduesit t dyqanit Neni 96 Dispozitat mbi prokurn afariste vihen prshtatshmrisht n zbatim ndaj prokurs afariste t poseduesit t dyqanit. Prokura afariste nuk pushon me vdekjen e poseduesit t dyqanit si dhe n qoft se ky privohet nga zotsia pr t vepruar.

IV. AUTORIZIMET E AGJENTIT TREGTAR Neni 97 Agjenti tregtar i organizats t puns s bashkuar q merret me veprimtari ekonomike sht i autorizuar t ndrmarr vetm ato veprime q kan t bjn me shitjen e mallit dhe q jan theksuar n autorizimin e dhn nga organizata. N rast pasigurie, konsiderohett se agjenti tregtar nuk sht i autoriuar t lidh kontrata, por vetm t mbledh porosi por megjithat kontrata q ka lidhur do t mbetet n fuqi, n qoft se drejtdhnsi e aprovon m von. Agjenti tregtar q sht i autorizuar pr shitjen e mallit nuk sht i autorizuar t arktoj mimin si dhe t shes me kredi, prve n qoft se ka autorizim t veant pr shitje me kredi Agjenti tregtar sht i autrizuar q pr drejtdhnsin t marr reklamacione pr shkak t mungess s mallit dhe deklarata t tjera lidhur me zbatimin e kontrats s prfunduar nga ndrmjetsimi i tij, si dhe n emr t drejtdhnsit t marr masa t datura pr ruajtjen e t drejtave t tij nga kjo kontrat.

V. AUTORIZIMET E PERSONAVE Q USHTROJN PUN T CAKTUARA PUN T CAKTUARA Neni 98 Personat n organizatat e puns s bashkuar q punojn n ato pun ushtrimi i t cilave lidhet me prfundimin dhe prmbushjen e kontratave t caktuara, siq jan shitsit n

shitore puntort q kryejn shrbime t caktuara n hotelieri puntort n shrbimet e spartels s posts, n bank etj jan t autorizuar vetvetiu pr lidhjen dhe prmbushjen e ktyre kontratave. E njejta gj vlen edhe pr personat e punsuar pran punonjsve q ushtrojn n mnyry t pavarur veprimtari me pun personale. Nnpjesa 3 INTERPRETIMI I KONTRATS Aplikimi i dispozitave dhe interpretimi i dispozitave kontestuese Neni 99 Dispozitat e kontrats aplikohen ashtu sikundr e kan prmbajtjen. Kur bhet interpretimi i dispozitave kontestuese nuk duhet t'u prmbahet domthnies tekstuale t shprehjeve t prdorura, por duhet hulumtuar qllimi i prbashkt i kontraktuesve dhe dispozita t kuptohet ashtu sikundr u prgjigjet parimeve t s drejts s detyrimeve t prcaktuara me ligj.

Paqartsit e dispozitave n raste t veqanta Neni 100 N rastin kur kontrata sht lidhur sipas prmbajtjes s shtypur q m par, ose kur kontrata ka qen n ndonj mnyr e pregaditur dhe propozuar nga njera pal kontraktuese, dispozitat e paqarta do t interpretohen n dobi t pals tjetr.

Rregull plotsuese Neni 101 Dispozitat e paqarta n kontratn pa kompensim duhen interpretuar n kuptimin q sht me pak i vshtir pr debitorin, ndrsa te kontrata e barrs n kuptimin me t cilin realizohet nj qndrim i drjt i dhnieve reciproke.

Interpretimi jashtgjyqsor i kontrats Neni 102 Palt kontraktuse mund t parashikojn se n rastin e mospajtimit lidhur me kuptimin dhe sfern e dispozitave kontraktuese dikush i treti do ta interpretoj kontratn. N kt rast, n qoft se me kontrat nuk sht parashikuar ndryshe palt nuk mund t fillojn kontestin para gjykats ose para organit tjetr kompetent gjrsa t mos t marrin

m par interpretimin kontrats prve nse personi i tret refuzon ta jap interpretimin e kontrats.

Nnpjesa 4 PAVLEFSHMRIA E KONTRATS NULETETI I KONTRATAVE Nuliteti Neni 103 Kontrata q sht n kundrshtim me parimet e prcaktuara me kushtetut t rreguilimit shoqror me dispozitat e detyrueshme apo me moralin e shoqris vetqeverisse socialiste sht nul, n qoft se qllimi i rregulls s shkelur nuk pasjell ndonj sanksion tjetr apo n qoft se ligji n rastin e caktuar nuk parashikon dika tjetr. N qoft se lidhja e kontrats s caktuar sht e ndaluar vetm pr njern an kontrata do t mbetet n fuqi, n qoft se n ligj nuk sht parashikuar dika tjetr pr rastin e caktua ndrsa pala q e ka shkelur ndalesn ligjore do t psoj pasoja prkatse.

Pasojat e nulitetit Neni 104 N rastin e nulitetit t kontrats secila pal kontraktuese ka pr detyr t'ia kthej pals at q ka marr n baz t kontrats s till e n qoft se kjo nuk ka mundsi apo nse vet natyra e asaj q sht plotsuar i kundrvihet kthimit duhet t jepet kompensimi prkats n t holla sipas mimeve n kohn e nxjerrjes se vendimit gjyqsor n qoft se ligji nuk cakton dika tjetr. Mirpo, n qoft se kontrata sht nul pr shkak se sipas prmbajtjes ose qllimit t vet sht n kundrshtim me parimet e prcaktuara n kushtetut t rregullimit shoqror me dispozitat e detyrueshme ose me moralin e shoqris vetqeverisse socialiste gjykata mund ta refuzoj trsisht ose pjeserisht krkesn e pals s pandrgjegjshme pr kthimin e asaj q ia ka dhn pals tjetr, e mundet edhe t vendos q pala tjetr tia dorzoj komuns ate q ka marr n baz t kontrats s ndaluar n territorin e s cils ndodhet selia, reskpektivisht vendbanimin e saj. Me rastin e marrjes s vendimit gjykata do t ket parasysh ndrgjegjshmrin e njers ose t t dy palve rndsin e interesave shoqrore q cenohn si dhe opinionin moral t shoqris.

Nuliteti i pjesshm Neni 105 Nuliteti i ndonj dispozite t kontrats nuk passjell nulitetin edhe t vet kontrats, n qoft se ajo mund t qndroj pa dispozitn nul dhe n qoft se ajo nuk ka qen as kondit e kontrats dhe as motiv vendimtar pr shkak t s cils sht lidhur kontrata. Mirpo, kontrata do t mbetet n fuqi edhe ather kur dispoita nul ka qen kusht ose motiv vendimtar i kontrats n rastin kur nuliteti sht vrtetuar pikrisht q kontrata t lirohet prej ksaj dispozite dhe t ket vler pa te.

Konversioni Neni 106 Kur kontrata nul i plotson kushtet pr plotfuqishmrin e ndonj kontrate tjetr ather midis kontraktuesve do t vlej kjo kntrat tjetr n qoft se kjo do t ishte n prshtatje me piksynimin t cilin kontraktuesit e kan pasur parasysh kur e kan lidhur kontratn dhe n qoft se mund t merret se kta do ta lidhnin kt kontrat po t kishin ditur pr nulitetin e kontrats s tyre.

Lindja e mvonshme e shkaqeve t nulitetit Neni 107 Kontrata nul nuk bhet e plotfuqshme kur ndalesa ose ndonj shkak tjetr i nulitetit lind m von. Mirpo, n qoft se ndalesa ka qen me rndsi t vogl ndrsa kontrata sht zbatuar nuliteti nuk mund t theksohet.

Prgjegjsia e personit fajtor pr nulitetin e kontrats Neni 108 Kontratktuesi q sht fajtor pr lidhjen e kontrats nuk sht prgjegjs para bashkkontraktuesit t vet pr dmin q pson pr shkak t nulitetit t kontrats, n qoft se ky nuk ka ditur apo nga rrethanat nuk sht dashur t dinte pr ekzistimin e shkakut t nulitetit Theksimi i nulitetit Neni 109

Pr nulitetin gjykata kujdeset kryesisht dhe at mund ta invokoj do person i interesuar. Theksimi i pakufizuar i nulitetit Neni 110 E drejta e theksimit t nulitetit nuk parashkruhet.

II. KONTRATA T RRZUESHME Kur kontrata sht e rrzueshme Neni 111 Kontrata sht e rrzueshme kur e ka lidhur pala me zotsi t kufizuar pr t vepruar, kur gjat lidhjes s saj ka pasur t meta n pikpamje t vullnetit t palve, si dhe kur kjo gj sht caktuar n kt ligj ose me dispozit t veant.

Anulimi i kontrats Neni 112 Pala kontraktuese n interesin e s cils sht vrtetuar rrzueshmria, mund t krkoj q kontrata t anulohet. Mirpo,i bashkkontraktuesi i ksaj pale mund t krkoj prej saj q n afatin e caktuar, por jo m pak se 30 dit t deklarohet a i prmbahet kontratstrats apo jo sepse n t kundrten do t konsideroj se kontrata sht anuluar. N qoft se pala kontraktuese e thirrur brenda afatit t ln nuk deklarohet,apo nse deklaron se nuk i prmbaht kontrats do t konsiderohet se kontrata sht anuluar.

Pasojat e anulimit Neni 113 N qoft se n baz t kontrats se rrzueshme q sht anuluar sht prmbushur dika, duhet t bhet kthimi e nse kjo nuk ka mundsi, apo n qoft se natyra e asaj q sht prmbushur i kundrvihet t jepet kompensimi prkats n t holla. Kompensimi n t holla jepet sipas mimeve n kohn e kthimit, respektivisht t nxjerrjes s vendimit gjyqsor. Kthimi dhe kompensimi n rast anulimi t kontrats, t personit me zotsi t kufizuar pr t vepruar Neni 114 N rast anulimi t kontrats pr shkak t zotsis s kufizuar pr t vepruar, t nj

kontraktuesi, bashkkontraktuesi i prsonit t till mund t krkoj kthimin vetm t asaj pjese t prmbushjes q ndodhet n posedim t personit me zotsi t kufizuar pr t vepruar, ose q sht prdorur n dobi t tij, si dhe t asaj q sht asgjsuar apo jetrsuar me dashje.

Prgjegjsia pr anulimin e kontrats Neni 115 Kontraktuesi n ann e t cilit sht shkaku i rrzueshmris, sht prgjegjs para bashkkontraktuesit pr dmin q pson pr shkak t anulimit t kontrats nse ky nuk ka ditur dhe as q sht dashur ta dinte pr qnien e shkakut t rrzueshmris s kontrats. Prgjegjsia e personit me zotsi t kufizuar pr t vepruar Neni 116 Personi me zotsi t kufizuar pr t vepruar prgjigjet pr dmin e krijuar nga anulimi i kontrats, n qoft se me dinakri e ka bindur bashkkontraktuesin e vet se ka zotsi pr t vepruar.

Pushimi i t drejtave Neni 117 E drejta pr t krkuar anulimin e rrzueshmris s kontrats pushon me skadimin e afatit prej nj viti nga data kur t jet ditur shkaku i rrzueshmris, respektivisht i pushimit t dhuns. Kjo e drejt n do rast pushon me skadimin e afatit prej pes vjetsh nga data e lidhjes s kontrats.

III. KONTRATAT Q NUK JAN N PAJTIM ME MARRVESHJEN VETQEVERISSE Harmonizimi respektivisht anulimi i kontratave Neni 118 Kur pjesmarrsit e marrveshjes vetqeverisse lidhin kontratn pr zbatimin e ksaj marrveshjeje, kontrata duhet t jet n pajtim me kt marrveshje vetqeverisse. N t kundrtn, secili pjesmarrs i marrveshjes vetqeverisse, edhe ai q nuk sht pal kontraktuese, mund t krkoj q kontrata e till t prshtatet me marrveshjen vetqeverisse, apo n qoft se kjo nuk ka mundsi t anulohet trsisht ose pjesrisht.

Kthimi dhe kompensimi n rast anulimi t kontrats Neni 119 N qoft se n baz kontrats q sht anuluar dika sht prmbushur duhet t bhet kthimi e n qoft se kjo nuk ka mundsi ose nse vet natyra e asaj q sht prmbushur sht n kundrshtim me kthimin, duhet t jepet kompensimi prkats n t holla sipas mimeve n kohn e kthimit, respektivisht, t nxjerrjes s vendimit gjyqsor. Pushimi i t drejts Neni 120 E drejta pr t krkuar harmonizimin respektivisht anulimin e kontrats q sht n kundrshtikn me marrveshjen vetqeverisse pushon me skadimin e afatit prej nj viti nga data kur sht msuar pr kt t met. Kjo e drejt sidoqoft pushon me skadimin e afatit prej tre vjetsh nga data e lidhjes s kontrats. Nnpjesa 5 KONTRATAT DYPALSHE PRGJEGJSIA PR T METAT MATERIALE DHE JURIDIKE T PRMBUSHJES Neni 121 Te kontrata me kompensim secili kontraktizes prgjigjet pr t metat materiale t mosprmbushjes s vet. Po kshtu kontraktuesi prgjigjet edhe pr t metat juridike t prmbushjes dhe ka pr detyr ta mbrol paln tjetr nga t drejtat dhe krkesat e personave t tret me t cilat e drejta e saj do t prjashtohej ose kufizohej Ndaj ktyre detyrimeve t bartsve vihen prshtatshmrisht n zbatim dispozitat e ktij ligji mbi prgjegjsin e shitsit pr t metat materiale e juridike, n qoft se pr rastin e caktuar nuk sht caktuar ndryshe.

II. KUNDRSHTIM I MOSPMBUSHJES S KONTRATS Rregulla e prmbushjes s njkohshme Neni 122

N kontratat dypalshe asnj pal nuk e ka pr detyr ta prmbush detyrimin e vet n qoft se pala tjetr nuk e prmbush ose nuk sht e gatshme q njkohsisht ta prmbush detyrimin e vet me prjashtim kur sht kontraktuar dika tjetr ose sht caktuar me ligj apo, kur rezulton dika tjetr nga vet natyra e pun Mirpo, n qoft se n gjykat njra nga palt thekson se nuk e ka pr detyr ta prmbush detyrimin e vet gjersa edhe pala tjetr nuk e prmbush t vetin gjykata do t gjykoj q ta prmbush detyrimin e vet kur edhe pala tjetr ta prmbush t vetin. Kur prmbushja e detyrimit t njrs pal bhet e pasigurt Neni 123 N qoft se sht kontraktuar m par q pal ta prmbush detyrimin e vet e pastaj s lidhjes s kontrats rrethanat materiale t pals tjetr keqsohen deri n at mas saq e pasigurt n ajo do ta prmbush detyrimin e vet, ose pasiguria rezulton nga shkaqet e tjera serioze, ather pala q sht obliguar ta prmbush e para detyrimin e vet mund ta shtyj prmbushjen e tij gjersa pala tjetr mos ta prmbush detyrimin e vet, apo t mos ta jap sigurimin e mjaftueshm se do ta prmbush at. Kjo vlen edhe kur rrethanat materiale t pals tjetr kan qen n t njejtn mas t vshtira edhe para lidhjes s kontrats n qoft se bashkkontraktuesi i saj kt gj nuk e ka ditur dhe as q sht dashur ta dinte. N raste t tilla pala q e ka marr prsipr detyrimin se do ta prmbush e para detyrimin e vet mund t krkoj q t'i jepet sigurimi brenda afatit t caktuar, e pasi t kaloj ky afat pa rezultat, mund ta zgjidh kontratn.

III. ZGJIDHJA E KONTRATS PR SHKAK T MOSPRMBUSHJES T drejtat e njers pal kur pala tjetr nuk e prmbush detyrimin e vet Neni 124 Pr kontratat dypalshe kur njra pal nuk e prmbush detyrimin e vet, pala tjetr mundet n qoft se nuk sht caktuar dika tjetr,t krkoj prmbushjen e detyrimit ose, n kushte parashikuara n nenet e mpastajm, ta zgjidh kontratn me deklarat t thjesht n qoft se zgjidhja e kontrats lind sipas vet t drejts, e sidoqoft ka t drejt t'i kompensohet dmi.

Kur prmbushja brenda afatit sht pjes prbrse

esenciale e kontrats Neni 125 Kur prmbushje e detyrimit n afatin e caktuar sht pjes prbrse esenciale e kontrats, ndrsa debitori nuk e prmbush detyrimin brenda ktij afati kontrata zgidhet me vet t drejt. Por, kreditori mund ta mbaj kontratn n fuqi n qoft se pas skadimit t afatit, pa shtytje e njofton debitorin se krkon prmbushjen e kontrats. N qoft se kreditori ka krkuar prmbushjen, por nuk e ka marr brenda afatit t arsyeshm, mund t deklaroj zgjidhjen e kontrats. Kto rregulla vlejn si n rastin kur palt kontraktuese kan parashikuar q kontrata t konsiderohet e zgjidhur n qoft se nuk do t prmbusht brenda afatit t caktuar, ashtu edhe ather kur prmbushja e kontrats brenda afatit t caktuar sht pjes prbrse esenciale e kontrats sipas vet natyrs s puns.

Kur prmbushja e detyrimet brenda afatit nuk sht pjes esenciale e kontrats Neni 126 Kur prmbushja e detyrimi brenda afatit t caktuar nuk sht pjes esenciale e kontrats, debitori rezervon t drejtn q edhe pas skadimit t afatit ta prmbush detyrimin e vet, kurse kreditori t krkoj prmbushjen e saj. N qoft se kreditori dshiron zgjidhjen e kontrats duhet t'i lj debitorit nj afat t ri pr prmbushjen e detyrimit. N qoft se debitori nuk e prmbush detyrimin brenda afatit t ri lindin t njjta pasoja sikurse kur afati sht pjes prbrse esenciale e kontrats.

Zgjidhja e kontrats pa lnien e afatit t ri Neni 127 Kreditori mund ta zgjidh kontratn pa i ln debitorit afatin e ri pr prmbushjen e detyrimit n qoft se nga qndrimi i debitorit rezulton se ai detyrimin e vet nuk do ta zbatoj as n afati e ri.

Zgjidhja e kontrats para skadimit t afatit Neni 128 Kur para skadimit t afatit pr prmushjen e detyrimit del e qart se njra pal nuk do ta

prmbush detyrimin e vet nga kontrata, pala tjetr mund ta zgjidh kontratn dhe t krkoj shprblimin e dmit.

Zgjidhja e kontrats me detyrime t njpasnjshme Neni 129 Kur n kontratn me detyrime t njpasnjshme njra pal nuk plotson nj nga detyrimet e veta pala tjetr mundet me kusht q kt ta bj n afat t arsyeshm ta zgjidh kontratn lidhur me t gjitha detyrimet e ardhshme n qoft se nga.rrethanat konkrete del e qart se, as ato nuk do t prmbushen. Ajo mund ta zgjidh kontratn jo vetm prsa u prket detyrimeve t ardhshme, por edhe prsa u prket detyrimeve t prmbushura, po qe se prmbushja e tyre pa prmbushjen e atyre q kan mbetur nuk ka interes pr t. Debitori mund ta mbaj kontratn n qoft se jep sigurimin prkats. Detyrimi i njoftimit Neni 130 Kreditori i cili pr shkak t mosprmbushjes s detyrimit t debitorit e zgjidh kontratn ka pr detyr q kt tia komunikoj debitorit pa shtytje.

Kur kontrata nuk mund t zgjidhet Neni 131 Kontrata nuk mund t zgjidhet pr shkak t mosprmbushjes s pjess s parndsishme t detyrimit. Efekti i zgjidhjes Neni 132 Me zgjidhjen e kontrats t dy palt lirohen nga detyrimet e veta me prjashtim t detyrimit pr shprblimin e dmit eventual. N qoft se njra pal ka plotsuar kontratn trsisht ka t drejt t'i kthehet ajo q ka dhn. N qoft se t dy palt kan t drejt t krkojn kthimin e asaj q kan dhn, kthimet reciproke bhen sipas rregullave pr zbatimin e kontratave dypalshe. Secila pal ka detyrime ndaj pals tjetr pr dobit q ka pasur n ndrkoh prej asaj q e ka pr detyr ta kthej ose ta shprblej Pala q i kthan t hollat ka pr detyr t paguaj kamatvonesn q nga dita kur e ka marr pagesn.

IV. ZGJIDHJA OSE NDRYSHIMI I KONTRATS PR SHKAK T RRETHANAVE T NDRYSHUARA Prezumimi i zgjidhjes Neni 133 N qoft se pas lidhjes s kontrats lindin rrethanat q e vshtirsojn prmbushjen e detyrimit t njers pal, apo nse pr shkak t tyre nuk mund t realizohet qllimi i kontrats, kurse si n njerin ashtu edhe n tjetrin rast n nj mase t atill del e qart se kontrata nuk i prgjigjet m asaj q sht pritur nga palt kontraktuese dhe se sipas opinionit t prgjithshm do t ishte e padrejt t mbahet n fuqi ashtu si sht, pala t cils i sht vshtrsuar prmbushja e detyrimit mund t krkoj q kontrata t lidhet. Zgjidhja e kontrats nuk mund t krkohet n qoft se pala q i referohet rrethanave t ndryshuara e ka pas pr detyr q n kohn e lidhjes s kontrats t marr n konsiderim kto rrethana ose ka mundur t evitoj apo t'i mposht. Pala q krkon zgjidhjen e kontrats nuk mund t t'u referohet ndryshimit t rrethanave kan lindur pas skadimit t afatit t caktuar pr prmbushjen e detyrimit t saj. Kontrata nuk do t zgjidhet n qoft se pala tjetr ofron ose pranon q kushtet prkatse t kontrats t ndryshohen n mnyr t drejt. N qoft se gjykata cakton zgjidhjen e kontrats ajo, me krkesn e pals tjetr do ta gjykoj paln q ka krkuar t'i kompensoj pals tjetr n mnyr t drejt pjesn e dmit q ka psuar pr kt gj.

Detyra e njoftimit Neni 134 Pala q shtr e autorizuar q pr shkak t ndryshimit t rrethanave t krkoj zgjidhjen e kontrats ka pr detyr q pr qllimin e vet pr t krkuar zgjidhjen e kontrats ta njoftoj paln tjetr posa t ket msuar se kan lindur rrethana t tilla, e n qoft se kt nuk e ka br prgjigjet pr dmin q ka psuar pala tjetr pr shkak se krkesa nuk i sht komunikuar n koh.

Rrethanat me rndsi pr vendimin e gjykats Neni 135 Kur vendos pr zgjidhjen e kontrats, respektivisht pr ndryshimin e saj gjykata udhhiqet

nga parimet e qarkullimit t ndershm duke pasur kujdes sidomos pr piksynimin e kontrats, pr rrezikun normal te kontratat e ktij lloji, pr interesin e prgjithshm, si dhe pr interesat e t dy palve.

Heqja dor nga invokimi i rrethans s ndryshuar Neni 136 Palt mund t heqin dor q prpara me kontrat nga invokimi i rrethans prkatse t ndryshuar, prve nse kjo sht n kundrshtim me parimin e ndrgjegjshmris e t ndershmeris.

V. PAMUNDSIA E PRMBUSHJES Pamundsia e prmbushjes pr t ciln nuk prgjigjet asnj pal Neni 137 Kur prmbushja e detyrimit t njrs pal n kontratn dypalshe sht br e pamundur pr shkak t ngjarjes pr t ciln nuk sht prgjegjse asnjra as tjetra pal, shuhet edhe detyrimt i pals tjetr, e n qoft se kjo ka prmbushur dika prej detyrimit t vet mund t krkoj rikthimin sipas rregullave mbi kthimin e fitimit pa baz. N rast t pamundsis s pjesshme pr shkak t ngjarjeve pr t cilat nuk stt prgjegjse as njra as tjetra pal, pala tjetr mund ta zgjidh kontratn n qoft se prmbushja e pjesshme nuk u prgjigjet nevojave t saj por kontrata mbetet n fuqi ndrsa pala tjetr i takon e drejta q t krkoj paksimin proporcional t detyrimit t vet.

Pamundsia e prmbushjes pr t ciln prgjigjet pala tjetr Neni 138 Kur prmbushja e dtyrimit t njrs pal n kontratn dypalshe sht br e pamundur pr shkak t ngjarjes pr t ciln prgjigjet pala tjetr detyrimi i saj shuhet, ndrsa ajo rezervon krkesat e veta kundrejt pals tjetr por do t'i paksoj pr aq sa ka mundur t ket dobi nga lirimi i detyrimit t vet. Prpos ksaj, ajo ka pr detyr t'i cedoj pals tjetr t gjitha t drejtat q do t kishte ndaj personave t tret lidhur me objektin e detyrimit t vet prmbushja e t cilit sht ber e

pamundur.

VI. DMTIMI PRTEJ MASE Shprpjestimi i hapur i dhnieve reciproke Neni 139 N qoft se midis detyrimeve t palve kontraktuese n kontratn dypalshe ekziston n kohn e lidhjes s kontrats shprpjestim t hapur pala e dmtuar mund t krkoj edhe anulimin e kontrats, n qoft se pr vlern e sakt athere nuke ka ditur dhe as q sht dashur t dinte. E drejta pr t krkuar anulimin e kontrats pushon me skadimin e nj viti nga lidhja e kontrats. Heqja dor q prpara nga kjo e drejt nuk ka efekt juridik. Kontrata do t mbetet n fuqi n qoft se pala tjetr ofron plotsimin deri n vlern e plot. Pr shkak t ktij shprpjestimi nuk mund t krkohet anulimi i kontrats aleatore t shitjes publike, si dhe ather kur pr sendin sht dhn mimi i lart pr shkak t ansis s posame.

Raste t veanta Neni 140 N qoft se tjetrsotet mjeti themelor n pronsi shoqrore, ndrsa fitues esht person fizik ose civil-juridik, mund t krkohet anulimi i kontrats po qe se ajo q stt marr sht n prpjestim t hapur me vlern n kotn e lidhjes s kontrats. N qoft se person fizik ose civil-juridik e tjetrson sendin q mund t jet mjet themelor, ndrsa fituesi sht person shoqror-juridik mund t krkohet anulimin i kontrats po qe se ajo q sht dhn sht n shprpjestim t hapur me vlern n kotn e lidhjes s kontrats. Mosdija e vlers s vrtet t sendit n astin lidhjes s kontrats nuk sht kusht pr anulimin saj. Anulimi i kontrats mund t krkohet nga personi shogror-juridik q ka qen pal kontraktuese si dhe nga organi kompetent. N qoft se me kt nen nuk sht parashikuar ndryshe vihen prshtatshmrisht n zbatim rregullat e nenit paraprak.

Si mjet themelor n vshtrim t ktij neni nuk parashikohet pasuria e paluejtshme q sht mjet themelor i personit shoqror-jurldik.

VII. KONTRAT ME FAJDE Neni 141 Kontrata sht nul kur dikush duke shfrytzuar gjendjen e nevojes ose gjendjen e vshtir materiale t tjetrit prvojn e pamjaftueshme t tij mendjelehtsin ose pr ndonj t t tret dobin sht haptazi n prpjestim me at q ai e ka dhn tjetrit ose i ka br tjetrit ose sht obliguar se do ti jap ose do ti bj. Ndaj kontrats me fajde vihen prshtatshmrisht n zbatim dispozitat e ktij ligji anti pasojat e nulitetit dhe mbi nulitetin e pjesshm t.kontratave. N qoft se i dmtuari krkon q detyrimi i tij t paksohet n nj shum t drejt gjykata do ta plotsoj kt krkes po qe se kjo sht e mundshme dhe n nj rast t til kontrata do t mbetet n fuqi n foram t ndryshuar. I dmtuari mund t bj krkes pr paksimin detyrimit n nj shum t drejt brenda pes vjetsh nga data e lidhjes s kontrats.

VIII. KUSHTET E PRGJITHSHME T KONTRATS Karakteri i detyrueshm Neni 142 Kushtet e prgjiithshme t caktuara nga ana e nj kontraktuesi qofshin ato t prmbajtura n kontratn formale qofshin ato t invokuara nga kontrata plotsojn ujdi t veanta t prcaktuara midis kontraktuesve n t njjtni kontrat dhe si rregull i obligojn sikundr edhe kto kushtet e prgjithshme t kontrats duhet t shpalln sipas mnyrs s zakonshme. Kushtet e prgjithshme e obligojn paln kontraktuese n qoft se kan qen t njohura pr te ose sht dashur t'i njihte n astin e lidhjes s kontrats. N rast mospajtimi t kushteve t prgjithshme dhe t ujdive t veanta vlejn keto t fundit.

Nulteti i dise dispozitave t kushteve t prgjithshme

Neni 143 Jan nul dispozitat e kushteve t prgjithshme q jan n kundrshtim me vet qllimin e kontrats s lidhur ose me praktikn e mir afariste qoft edhe kur kushtet e prgjithshme q mbajn t jen apravuar nga organi kompetent. Gjykata mund ta refuzoj zbatimin e disa dispozitave t kushteve t prgjithshme q e privojn ann tjetr nga e drejta pr t br kundrshtime ose t atyre n baz t t cilave ajo humb t drejtn nga kontrata ose humb afate, ose jan edhe ashtu t padrejta apo tepr rigoroze ndaj saj.

Raporti midis kushteve t prgjithshme dhe kantratave t veanta Neni 144 N qoft se midis bashksis shoqrore-politike bashksis vetqeverisse t interesit, bashksis lokale, respektivisht organizats se konsumatorve dhe t ndonj organizate t puns se bashkuar q mert me pun e qarkullimit t mallrave e t shrbimeve me pakice jane prcaktuar kushtet e pergjithshme t livrimit t mallrave apo t kryerjes se shrbimeve, kto kushte jan pjs prberse e te gjitha kontratave t veanta qe do t'i lidhte kjo organizat mbi kto livrime ose shrbime po q se me ligj nuk sht caktuar ndryshe.

IX. CEDIMI I KONTRATAVE Kushtet e cedimit Neni 145 Secila pal n kontratn dypalshe mundet po q se per kte jep plqimin pala tjeter t'ia cedoj kontratn personit t tret i cili me ket gj bhet titullar i t gjitha t drejtave dhe detyrimeve t tij nga kjo kontrat. Me cedimin e kontrats raporti kontraktues midis ceduesit dhe pals tjter kalon n pritsin dhe n paln tjetr n momentin kur pala tjetr ka pranuar cedimin, e n qoft se pala tjter e ka dhn paraplqimin e vet n momentin kur sht njoftuar mbi cedimin. Plqimi pr cedimin e kontrates sht i plotfuqishm vetm ne qoft se sht dhn n formn e parashikuar me ligj pr kontratn e ceduar. (4)Dispozitat mbi te drejtat akcesore lidhur me kontratn e marrjes prsipr t debitimit vihen prshtatshmrisht n zbatim edhe ndaj cedimit t kontratave shtatshmrisht n zbatim edhe

ndaj cedimit t kontratave. Prgjegjsia e ceduesit Neni 146 Ceduesi i pergjigjt pritsit pr plotfuqishmrine e kontrats s ceduar. Ai nuk i garanton se pala tjetr do ti prmbush detyrimet e veta nga kontrata e ceduar perve nse e ka marr obligimin e posam pr kt gj. Ai nuk i garanton pals tjtr se pritsi do t'i plotsoj detyrimet nga kontrata, prve nese sht obldguar pr kte gj n mnyr te posame. Kundrshtimet Neni 147 Pala tjetr mund ti theksoj pritsit t gjitha kundrshtimet nga kontrata e ceduar, ai dhe ato q ka nga raportet e tjera me t, por jo edhe kundershtimet q ka ndaj ceduesit.

Kaptina 6 EFEKTET E PRGJITHSHME T KONTRATS I. KRIJIMI I DETYRIMEVE PR KONTRAKTUESIT Efekti i kontratave midis kontraktuesve dhe drejtpasuesve t tyre Neni 148 Kontrata krijon t drejta dhe detyrime pr palet kontraktuese. Kontrata passjell efekte te veta edhe pr pasues juridik universal te palve kontraktuese, prve ne qoft se sht kontraktuar dika tjter apo nse dika tjetr rezulton nga vete natyra e kontrats. Me kontrate mund t krijohet e drejta n dobi t personit te trete.

II. KONTRATA NE DOBI T PERSONIT T TRET E drejta direkte e t tretit Neni 149 Kur dikush kontrakton n emr t vet ndonj krkes ne dobi t t tretit, ather i treti fiton t drejtn vetiake dhe t drejtprdrejt ndaj debitorit, n qoft se dika tjtr nuk esht kontraktuar ose nuk rezulton nga rrethanat e puns. Kontraktuesi ka t drejt t krkoj q debitori t kryej ndaj personave t tret at q sht kontraktuar n dobi t ktij personi t tret. Revokimi i prfitimit pr te tretin

Neni 150 Kontraktuesi mund ti revokoj ose t'i ndryshoj prfitimet pr t tretin githnj gjrsa i treti t mos deklaroj se e pranon ate q sht kontraktuar n dobi t tretit. (1) Ne qoft se sht kontraktuar se debitori do t`i zbatoj ato q sht i obliguar n dobi te tretit vetm pas vdekjes s kontraktuesit ather ky mundet deri ather bile edhe me testamentin e vet ta revokoj prfitimin e kontratuar pr t tretin n qoft se nga vet kontrata ose nga rrethanat nuk rezulton dika tjetr. Kundrshtimet e debitorit ndaj t tretit Neni 151 Debitori mund t'i theksoj te tretit t gjitha kundrshtimet q ka ndaj kontraktuesit n baz t kontrats me t ciln sht kontraktuar prfitimi pr t tretin. Refuzimi i t tretit Neni 152 N qoft se i treti refuzon dobin q sht kontraktuar pr t apo nse kontraktuesi e revokon dobia i kalon kontraktuesit, po qe se ndonj gj tjtr nuk sht kontraktuar ose nuk rezulton nga vet natyra e puns.

Premtimi i veprimit t personit t tret Neni 153 Premtimi i br tjetrit si i treti do t kryej diqka apo se do t ometoj t tretin nuk e obligon kurse premtuesi prgjigjt pr dmin q do t psonte tjetri pr shkak se i treti nuk don t obligohet, t kryej apo t ometoj veprimin e caktuar. Premtuesi nuk do t prgjigjet nse i ka premtuar tjetrit se vetm do t angazhohet tek i treti q ky t obligohet t kryej dika apo t ometoj, kurse ktu nuk ka pas sukses megjith angazhimin e vet.

Kaptina 2 SHKAKTIMI I DMIT Nnpjesa 1 PARIMET E PRGJITHSHME Bazat e prgjegjsis Neni 154

Kush i shkakton tjetrit dmin ka pr detyr ta kompensoj, n qoft se nuk provon se dmi ka lindur pa fajin e tij. Pr dmin nga sendet ose nga veprimtarit, nga t cilat rrjedh rreziku i shtuar i dmi pr ambientin prgjigjet pavarsisht nga faji. Pr dmin pavarsisht nga faji prgjigjet edhe n raste t tjera t parashikuara me ligj. Dmi Neni 155 Dmi sht paksim i mjeteve shoqrore, respektivisht i pasuris s dikujt (dm i zakonshem) dhe parandalimi i shtimit t tyre (prfitimi i munguar), si dhe shkak i tjetrit te dhimbjs ose t friks fizike apo psiqike (demi jomaterial).

Krkesa pr mnjanimin e rrezikut t dmit Neni 156 Kushdo mund t krkoj prej tjetrit q t mnjanoj burimin e rrezikut t dmit t rndsishm q i kanoset atij ose numrit t pacaktuar njrzish si dhe t prmbahet nga veprimtarit nga t cilat rezulton trazimi ose rreziku i dmit n qoft se lindja e trazimit ose e dmit nuk mund t parandalohet me masa prkatse. Gjykata do t urdhroj me krkesn e personit t interesuar q t merren masat prkatse pr parandalimin e lindjes s dmit ose t trazimit apo t evitohet burimi i rrezikut, me shpenzimet e mbajtsit t burimit t rrezikut, n qoft se ky vet nuk e bn kt gj. N qoft se dmi lind n ushtrimin e veprimtaris me dobi te prgjithshme, pr t ciln sht marr autorizimi i organit kompetent mund t krkohet vetm shprblimi i dmit q i tejkalon kufijt normal. Mirpo edhe n kt rast mund t krkohet marja e masave shoqrisht t justiflkuara pr parandalimin e lindjes s dmit apo pr zvoglimin e tij.

Krkesa q t pushohet me shkeljen e t drejtave t prsonalitetit Neni 157 Secili ka t drejt t krkoj nga gjykata ose nga organi tjetr kompetent t urdhroj pushimin e veprimit q e shkel integritetin e personalitetit t njeriut t jets personale e familjare e t drejtave t tjera t personalitetit t tij.

Gjykata, respektivisht organi tjtr kompetent mund te urdheroj q t pushoj veprimi nenkanosjn e pagimit t nj shum t caktuara t hollash t caktuara gjithsejt ose sipas njesis s kohs n t t dmtuarit.

Nnpjesa 2 PRGJEGJSIA N BAZ T FAJSIS Ekzistimi i fajsis Neni 158 Fajsia ekziston kur dmtuesi e ka shkaktuar dmin me dashje ose nga pakujdesia. Personat e paprgjegjshm Neni 159 Personi i cili pr shkak t smundjes psiqike ose t zhvillimit t met mendor apo t shkaqeve t tjera nuk sht i zoti t gjykoj, nuk prgjigjt pr dmin q i shkakton tjetrit. Kush i shkakton dmin tjtrit n gjendje t pazotsis s kalueshme pr gjykim, sht prgjgjs pr t me prjashtim n qoft se provone se me faj t vet nuk sht sjellur n nj gjendje t till. N qoft s n kt gjndje sht sjellur me faj t dikujt pr dmin do t prgjigjet ai q e ka sjellur n gjendje t till.

Prgjegjsia e t miturit Neni 160 (1) I mituri deri n moshn shtat vje nuk prgjigjet pr dmin t cilin e shkakton.

I mituri prej moshs shtat vje deri n moshn 14. vje nuk prgjigjet pr dmin, prve n qoft se provohet se gjat shkaktimit t dmit ka qen i zoti pr t gjykuar. I mituri mbas t'i ket mbushur 14 vje prgjigjet sipas rregulleve t prgjithshme mbi prgjegjsin e dmit.

Mbrojtja e nevojshme, gjendja e nevojs, mnjanimi i dmit nga tjetri Neni 161 Kush n mbrojtje t nevojshme shkakton dmin sulmuesit nuk e ka pr detyr ta kompensoj dmin prve n rastin e kaprcimit t mbrojtjes s nevojshme.

Kur dikush e shkakton dmin n gjendje t nevojes i dmtuari mund t krkoj kompensirn nga person q sht fajtor pr lindjen e rrezikut t dmit, ose nga personi nga i cili sht mnjanuar demi, por nga kta t fundit jo m tepr se sa kan pasur prfitim nga kjo. Kush pson dm duke mnjanuar prej tjetrit rrezikun e dmit ka t drejt t krkoj prei tij shprblimin e tij dmi q i sht akspozuar me arsye. Vetndihma e lejushme Neni 162 Kush n rastin e vetndihmns s lejueshme i shkakton dmin personit q ka shkaktuar nevojen e vetndihms nuk ka pr detyr ta kompensoj Me vetndihm t lejueshme nnkuptohet e drejta e do personit pr t mnjanuar shkeljen e t drejts kur kanoset rreziku direkt n qoft se nj mbrojtje e till sht e domosdoshme dhe nse mnyra e mnjanimit t shkeljes t s drejts i prgjigjet rastit ku lind rreziku.

Plqimi i dmtuesit Neni 163 Kush n dm t vet i lejon tjetrit marrjen e ndonj veprmmi nuk mund t krkoj prej tij kompensimin e dmit t shkaktuar nga ky vepnim. Esht nul deklarata e t dmtuarit me t ciln e ka dhn plqimin q ti shkaktohet dmi me veprimin e ndaluar me ligj.

Nnpjesa 3 PRGJEGJSIA PR T TJETRIN Personat me smundjet mendore dhe t meta n zhvillimin mendor Neni 164 Pr domin t cilin e shkakton person i cili pr shkak t smundjes mendore ose t zhvillimit mendor t met ose t shkaqeve t tjera nuk sht i zoti pr t gjykuar prgjigjjet ai i cili n baz t ligjit, ose t vendimit t organit kompetent, apo t kontrats ka pr detyr t zhvilloj rnbikqyrjen e tij. Ai mund t lirohet nga prgjegjsia n qoft se provon se ka kryer rnbikqyrjen pr t ciln sht i obliguar, apo se dmi do t shkaktohej edhe po t zhvillohej mbikqyrja e kujdeshme.

Prgjegjsia e prindrve

Neni 165 Prindrit prgjigjen pr dmin q i shkaktojn tjetrit fmia e tyre deri n moshn shtat vje, pavarsisht nga faji i tij. Ata lirohen nga prgjegjsia n qoft se ekzistojn shkaqet pr prjashtimin e prgjegjsis sipas rregullave mbi prgjegjsin pavarsisht nga faji. Ata nuk prgjigjen n qoft se dmi sht krijuar gjersa fmia i sht besuar personit tjetr dhe n qoft se ky person sht prgjegjs pr dmin. Prindrit prgjigjen pr dmin q i shkaktojn tjetrit fmija i mitur i tyre q ka mbushur moshn shtat vje, prve n qoft se provojn se dmi sht krijuar pa fajin e tyre.

Prgjegjsia solidare Neni 166 N qofi se prpos prindrve prgjigjet pr dmin edhe fmia prgjegjsia e tyre sht solidare.

Prgjegjsia e personit tjetr pr t miturin Neni 167 Pr dmin t cilin i shkakton tjetrit i mituri gjersa ndodhet n mbikqyrjen e kujdestarit t shkolls ose t institucionit tjetr prgjigjet kujdestari, shkolla, respektivisht institiucioni tjetr prve n qoft se provojn se mbikqyrjen e kan kryer sipas mnyrs n t ciln kan qen t obliguar, apo se dmi do t shkaktohej edhe po t zhvillonin mbikqyrje t kujdesshme. N qoft se pr dmin prgjigjet edhe i mituri, pgjegjsia sht solidare. Prgjegjsia e veant e prindrve Neni 168 N qoft se detyra e mbikqyrjes mbi t miturin nuk bie mbi prindrit por mbi ndonj person tjetr i demtuari ka t drejt t krkoj shprblimin nga prindri kur dmi sht krijuar pr shkak t edukats s keqe t t miturit, shembujve t kqinj ose t veseve t kqija q i kan dhn prindrit, apo kur edhe ashtu dmi mund ti dedikohet fajit t prindrit. Personi i cili n kt rast mban prgjegjsi t mbikqyrjes ka t drejt t krkoj nga prindrit q t'i kompensojn shumn e paguar n qoft se ia ka paguar shprblimin dmtuesit.

Prgjegjsia n baz t drejtsis Neni 169 N rast dmi t cilin e ka shkaktuar personi q pr te nuk sht prgjegjs ndrsa shprblimi nuk mund t nxirret nga personi q e ka pasur pr detyr t zhvilloj mbikqyrjen mbi t gjykata mundet kur kt gj e krkon drejtrisht, e sidomos duke marr parasysh gjendjen materiale t dmtuesit dhe t t dmtuarit ta gjykoj dmtuesin q ta shprblej dmin trsisht ose pjesrisht. N qoft se dmin e ka shkaktuar i mituri me zotsi pr t gjykuar e i cili nuk sht n gjendje ta shprblej gjykata mundet kur kjo sht drejtsisht e sidomos duke marr parasysh gjendjen materiale t prindrve dhe t dmtuesit t'i detyroj prindrit ta kompensojn dmin trsisht ose pjesrisht megjithse pr t nuk kan faj.

Nnpjesa 4 PRGJEGJSIA E ORGANIZATAVE T PUNS S BASHKUAR DHE T PERSONAVE T TJER JURIDIK NDAJ PERSONAVE T TRET Prgjegjsia e organizatave t puns s bashkuar Neni 170 Pr dmin t cilin e shkakton puntori n pun ose lidhur me punn i shkakton i personit t tret prgjigjet organizata e puns s bashkuar ku ka punuar puntori n momentin e shkaktimit t dmit, prve n qoft se provon se puntori n rrethanat konkrete ka vepruar ashtu sikundr sht dashur. I dmtuari ka t drejt t krkoj shprblimin e dmit edhe drejtprdrejt nga puntori n qoft se dmin e ka shkaktuar me dashje. Me dispozitn e paragrafit 1 t ktij neni nuk preket n rregullat mbi prgjegjsin pr dmin e shkaktuar nga sendi i rrezikshm ose nga veprimtaria e rrezikshme.

Prgjegjsia e personave t tjer Neni 171 Dispozitat e nenit paraprak aplikohen edhe ndaj personave t tjer juridik dhe ndaj

personave q me pun personale ushtrojn n mnyr t pavarur veprimtari lidhur me prgjegjsin pr dmin q puntort t cilt punojn tek ata shkaktojn n pun ose lidhur me punn. Personi q ia ka kompensuar dmin t dmtuarit q e ka shkaktuar personi me dashje ose nga pajkujdesia e fundit ka t drejt t krkoj nga ky puntor kompensimin e shums s paguar. Kjo e drejt parashkruhet brenda gjasht muajsh nga data e kompensimit t paguar t dmit.

Prgjegjsia e personit juridik pr dmin e shkaktuar nga organi i tij Neni 172 Personi juridik prgjigjet pr dmin t cilin organi i tij ia shkakton prsonit t tret gjat ushtrimit ose lidhur me ushtrimin e funksioneve t veta. N qoft se n rastin e caktuar nuk sht parashikuar dika tjetr n ligj prsoni junidik ka t drejt kompensimi nga personi q e ka fshehur dmin me dashje ose nga pakujdesia e fundit. Kjo e drejt parashkruhet brenda gjasht muajsh nga data e pagimit t kompensimit t dnimit.

Nnpjesa 5 PRGJEGJSIA PR DMIN NGA SENDI I RREZIKSHM OSE NGA VEPRIMTARIA E RREZIKSHME DISPOZITA T PRGJITHSHME Prezullimi i kauzalitetit Neni 173 Dmi i lidhur me sendin e rrezikshm, respektivkisht me veprimtarin e rrezikshme konsiderohet se rrjedh nga ky send respektivisht nga kjo veprimtari me prjashtim n qoft se provohet se ato nuk kan qen shkak i dmit. Kush prgjigjet pr dmin Neni 174 Pr dmin nga sendi i rrezikshm prgjigjet zotruesi i saj kurse pr dmin nga veprimtaria e rrezikshme prgjigjet personi q merret me te. Zotrues konsiderohet poseduesi i sendit, si dhe personi shoqror juridik q ka t drejt disponimi, respektivisht t drejt shfrytzimi t prkohshm.

Sekuestrimi i kundrligjshm i sendit t rrezikshm nga zotruesi Neni 175 N qoft se zotruesit i sht privuar posedimorja e sendit t rrezikshm n mnyr t kundrligjshme pr dmin q vjen nga kjo nuk prgjigjet ai por ai q ia ka sekuestruar posedimoren e sendit t rrezikshm, n qoft se zotruesi nuk sht prgjegjs pr kt.

Dorzimi i sendit personit t tret Neni 176 N vend t zotruesit t sendit gjithashtu si ai prgjigjet personi t cilit zotruesi ia ka besuar sendin q t shrbehet me te ose personi q e ka edhe ashtu pr detyr q ta mbikqyr ndrsa nuk ndodhet me ne prane mirpo prpos tij do t prgjigjet edhe poseduesi i sendit po qe se dmi sht shkaktuar nga ndonj e met e fshehur ose nga veoria karakteristike e fshehur e sendit pr te ciln gj poseduesi nuk ia ka trhequr vmendjen. N kt rast personi prgjegjes q ia ka paguar kompensimin dmtuesit ka t drejt t krkoj shumn e plot t saj nga zotruesi. Zotruesi i sendit t rrzikshm q ia ka besuar personit q nuk sht aftsuar apo nuk sht i autorizuar ta prdor at prgjigjet par dmin q vlen nga ky send. Lirimi nga prgjegjsia Neni 177 Zotruesi lirohet nga prgjegjsia n qoft se provon se dmi rrjedh nga ndonj shkak q ka ndodhur jasht sendit dhe efekti i t cilit nuk ka mundur parashihet dhe as t mnjanohet ose t evitohet. Zoteruesi i sendit lirohet nga prgjegjsia edhe n qoft provon se dmi ka lindur vetem nga veprimi idmtuesit ose i prsonit t tret gj t ciln ai nuk ka mundur t parashihte dhe pasojat e t cilit nuk ka mundur ti shmang, ose t'i lejoj. Zotruesi lirohet nga prgjegjsia pjesrisht n qoft se dmtuesi pjesrisht i ka kontribuar n lindjen e dmit. N qoft se n lindjen e dmit ka kontribuar pjesnisht personi i tret ky i prgjigjet dmtuesit solidarisht bashk me zotsuesin e sendit, ndrsa e ka pr detyr t prballoj kompensimin prpjestimisht me peshn e fajit t vet.

Personi me t cilin zotruesi sht shrbyer gjat prdorimit t sendit nuk konsiderohet si person i tret.

II. PRGJEGJSIA N RAST AKSIDENTI T SHKAKTUAR NGA AUTOMJETET N LVIZJE Neni 178 N rast aksidenti t shkaktuar nga automjeti n lvizje q sht shkaktuar vetm pr faj t nj poseduesiseduesi t automjetit vihen n zbatim regullate mbi prgjegjsin n baz t fajsis. N qoft se ekziston faji dypalsh, secili zotrues prgjigjet pr dmin total q e kan psuar ata prpjestimisht me shkalln e fajsis s tyre. N qoft se nuk ka fajsi n asnj an zotruesit prgjigjen n pjes t barabarta n qoft se shkaqet e drejtris nuk krkojn gj tjetr. Pr dmin q e kan psuar personat e tret zotruesit e automjeteve prgjigjen solidarisht.

III. PRGJEGJSIA E PRODHUESVE T SENDEVE ME T META Neni 179 Kush vn n qarkullim ndonj send t cilin e ka prodhuar e q pr shkak t ndonj t mete pr t cilen ai nuk ka ditur prbn rrezik dmi pr personat ose pr sendet prgjigjet pr dmin q do t krijohej pr shkak t ksaj t mete. Prodhuesi prgjigjet edhe pr cilesit e rrezikshme t sendeve n qoft se nuk ka ndrmarr do gj q nevojitet pr dmin t cilin ka mundur ta parashihte ta parandaloj me an t paralajmrimit ambalazhit t sigurt ose me ndonj mas tjetr prkatse. Nnpjesa 6 RASTE T VEANTA T PRGJEGJSIS Prgjegjsia pr shkak t akteve terroriste demostratave ose manifestimeve publike Neni 180 Pr dmin e krijuar nga vdekja ose pr lezionmin trupor pr shkak t akteve t dhuns ose t terrorit si dhe me rastin e demonstratave dhe manifestimeve publike prgjigjet bashksia shoqrore politike organet e se cils sipas dispozitave n fuqi kan qen t detyrueshme ta parandlojn nj dm t till.

Prgjegjsia e organizatorve t manifestimeve Neni 181 Organizatori i mbledhjes s nj numri t madh njerzish n ambiente t mbyllura apo t hapura prgjigjet pr dmin e krijuar me vdekjen ose me lezionimin trupor q pson dikush pr shkak t rrethanave t jashtzakonshme q mund t krijohen n situata t tilla si jan denduria e mass, rregullimet e prgjithshme e t tjera.

Prgjegjsia pr shkak t refuzimit t dhnies s ndihms s domosdoshme Neni 182 Kush pa pasur rrezik pr vete e refuzon dhnien e ndihms personit jeta ose shndeti i t cilit jan rrezikuar haptazi prgjigjet pr dmin q ka lindur nga kjo n qoft se ai kt dm sipas rrethanave t rastit sht dashur ta parashihte. N qoft se e lyp drejtria, gjykata mund ta liroj nj person t till nga detyrimi i kompensimit t dmit.

Prgjegjsia lidhur me obligimin e lidhjes s kontrat Neni 183 Personi q sipas ligjit sht i detyrueshm t lidh ndonj kontrat ka pr detyr ta kompensoj dmin n qoft se me krkesn e personit t interesuar nuk e lidh kt kontrat pa vones.

Prgjegjsia lidhur me ushtrimin e punve me interes t prgjithshm Neni 184 Organizatat q ushtrojn veprimtari komunale ose ndonj veprimtari tjetr t ngjashme me interes t prgjithshm prgjigjen pr dmin n qoft se pa shkak t arsyeshm pezullojn ose kryejn jo rregullisht shrbimin e tyre. Nnpjesa 7

KOMPENSIMI I. KOMPENSIMI I DMIT MATERIAL Rivendosja e gjendjes s mparshme dhe kompensimi n t holla Neni 185 Personi prgjegjs ka pr detyr ta rivendos gjendjen e ekzistuar para se t shkaktohej dmi. N qoft se rivendosja e gjendjes s mparshme nuk e mnjanon plotsisht dmin, personi prgjegjs ka pr detyr q pr pjesn tjetr t dmit t jap kompensim n t holla. Kur rivendosja e gjendjes s mparshme nuk sht e mundshme apo kur gjykata konsideron se nuk sht e domosdoshme q ta bj kt personi prgjegjs, gjykata do t caktoj q ai t'ia paguaj dmtuesit shumn prkatse n t holla pr efekt t kompensimit t dmit. Gjykata do ti gjykoj dmtuesit kompensimin n t holla kur ai e krkon kt me prjashtim kur rrethanat e rastit konkrete justifikojn rivendosjen e gjendjes s mparshme.

Kur rrjedh pr pages detyrimi i kompensimi Neni 186 Detyrimi i kompensimit t dmit konsiderohet se rrjedh pr pages q nga momenti i shkaktimit t dmit.

Kompensimi n rast shkatrrimi t sendeve t sekuestruara n mnyr t palejueshme Neni 187 N qoft se sendi q ka qen sekuestruar nga zotruesi n kt mnyr t palejueshme sht shkatrruar pr t forcs madhore personi prgjegjs ka pr detyr ta kompensoj dmin n t holla.

Kompensimi n form t rents n t holla Neni 188 N rast t vdekjes t lezionimit trupor ose t dmtimit t shndetit kompensimi caktohet

si rregull n form t rents n t holla pr gjith jetn ose pr nj koh t caktuar. Renta n t holla e gjykuar pr efekt t kompensimit t dmit paguhet pr do muaj prpara, n qoft se gjykata nuk cakton dika tjetr. Kreditori ka t drejt t krkoj sigurim t nevojshm pr pagimin e rents, prve n qoft se sipas rrethanave t rastit nuk do t ishte e arsyeshme. N qoft se debitori nuk jep ndonj sigurim t cilin e cakton gjykata kreditori ka t drejt t krkoj q n vend t rents t'i paguhet nj shum e prgjithshme e cila do t caktohet sipas mass s rents dhe kohzgjatjes s mundshme t jets s kreditorit kundrejt zbritjes s kamatave prkatse. Pr shkaqe serioze kreditori mundet edhe n raste t tjera t krkoj menjher ose m von q n vend t rents t'i paguhet nj shum e prgjithshme t hollash.

II. VLLIMI I KOMPENSIMIT T DEMIT MATERIAL Dmi i thjesht dhe prfitimi i munguar Neni 189 (1) I dmtuari ka t drejt si pr kompensimin e dmit t thjesht ashtu edhe pr kompensimin e fitimit t munguar. Shuma e dmit t thjesht caktohet sipas mimeve n kohn e nxjerrjes s vendimit gjyqsor me prjashtim t rastit kur ligji urdhron dika tjetr. Gjat vlersimit t shums s perfitimit t munguar merret n konsiderim fitimi ka mundur t pritej n mnyr t bazuar sipas procesit t rregullt t sendeve ose sipas rrethanave t veanta ndrsa realiimi i t cilave sht penguar nga veprimi i dmtuesit ose nga ometimi. Kur sendi sht asgjsuar ose sht dmtuar pr shkak t veprs penale t kryer me dashje gjykata mund t caktoj shumn e kompensimit sipas vlers q ka pasur sendi pr t dmtuarin.

Kompensimi i plot Neni 190 Gjykata duke marr parasysh edhe rrethanat q kan lindur pas shkatkti it t dmit do t gjykoj kompensimin n nj shum q nvojitet q gjendja materiale e dmtuesit t sjellet atje ku do t ishte po t mos kishte veprim dmtues ose ometim. Kaksimi i kompensimit

Neni 191 Gjykata mundet duke pasur kujdes pr gjendjen materiale t dmtuesit ta gjykoj personin prgjegjs ta paguaj kompensimin m t vogl nga sa sht shuma e dmit, n qoft se dmi nuk sht shkaktuar as me dashje dhe as nga pakujdesia e fundit, ndrsa personi prgjegjs sht n gjendje t dobt pasurore, kshtu q pagimi i shums s plot do ta sjellte n skamje. N qoft se dmtuesi ka shkaktuar dm duke punuar dika pr prfitim t t dmtuarit gjykata mund t caktoj kompensim m t vogl duke pasur parasysh kujdesin q tregon dmtuesi n punt vetiake.

Prgjegjsia e pjestuar Neni 192 I dmtuari i cili ka kontribuar q dmi t krijohet ose te jet m i madh nga sa do t ishte zakonisht, ka t drejt vetm pr kompensim prpjestimisht t paksuar. Kur sht e pamundur t vrtetohet se cila pjes e dmit rezulton nga veprimi i dmtuesit, gjykata do t gjykoj kompensimin duke pasur parasysh rrethanat e rastit.

III. VEAS MBI KOMPENSIMIN E DMIT PASUROR N RAST VDEKJEJE LEZIONI TRUPOR DHE DMTIMI T SHENDETIT Humbja e fitimit dhe shpenzimet e mjekimit dhe t varrosjes Neni 193 Kush shkakton vdekjen e ndokujt ka pr detyr q t'i kompensoj shpenzimet e zakonshme t vorrimit t tij. Ai ka pr detyr. t kompensoj edhe shpenzimet e mjekimit t tij nga lezionet e marra dhe shpenzimet e tjera t nevojshme lidhur me mjekimin dhe fitimin e humbur pr shkak t paaftsis pr pun.

E drejta e personit q e ka ushqyer i vrari Neni 194 Personi t cilin i vrari e ka ushqyer ose e ka ndihmuar rregullisht, si dhe ai q sipas ligjit ka pasur t drejt t krkoj ushqim nga i vrari ka t drejt kompensimi t dmit q pson nga humbja e ushqimit ose t ndihms. Ky dm kompensohet me pgimin e rentes n t holla shuma e s cils caktohet duke marr parasysh t gjitha rrethanat e rastit e q nuk mund t jet m e madhe nga ajo q do t fitonte

i dmtuari nga i vrari po t mbetej gjall.

Kompensimi i dmit n rast t lezionimit trupor ose t prishjes s shndetit Neni 195 Kush i shkakton tjetrit lezonim trupor.ose ia prish shdetin ka pr detyr ti kompensoj shpenzimet e mjekimit she shpenzimet e tjera t nevojshme lidhur me kt, si dhe fitimin e humbur pr shkak t paaftsis pr pun gjat kohs s mjekimit. N qoft se i lezionuari pr shkak t paaftsis s plot ose t pjesshme pr pun e humb fitimin,ose nevojat i jan shtuar vazhdimisht; apo mundsit e zhvillimit t tij t mtejshm dhe, t prparimit jan zhdukuar ose jan paksuar personi prgjegjs ka pr detyr ti paguaj t lezionuarit rentn e caktuar n t holla si kompensim pr kt dm.

Ndryshimi i kompensimit t gjykuar Neni 196 Gjykata me t dmtuarit, q n t ardhmen ta shtoj renten por me krkesn e dmtuesit zvogloj ose ta heq n qoft se kan ndryshuar esencialisht rrethanat pr t cilat gjykata ka pasur parasysh me rastin e nxjerrjes s vendimit. Mosbartja e t drejtave Neni 197 E drejta e kompensimit t dmit n form rente n t holla n rast t vdekjes ose t lezionimit trupor apo t shndetit t personit t afrt nuk mund t'i kalohet personit tjetr. Shumat e rrjedha pr pages t kompensimit mund ti barten tjetrit n qoft se shuma e kompensimit sht caktuar me marrveshjen shkresore t palve ose me gjykim t forms s prer.

IV. VEAS MBI KOMPENSIMIN E DMIT MATERIAL N RAST T SHKELJES S NDERIT DHE T PRHAPJES S THNIEVE T RREME Neni 198 Kush e shkel nderin ose kush nxjerr apo prhap thnie t rreme mbi t kaluarn mbi diturin, mbi aftsin e personit tjetr ose mbi ndonj gj tjetr, ndrsa e di ose do t duhej ta dinte se jan t rreme, e n kt mnyr i shkakton dm material ka pr detyr tia kompensoj at.

Mirpo, nuk prgjigjet pr dmin e shkaktuar ai q kryen komunikim t rrem mbi tjetrin duke mos ditur se sht i rrem, n qoft se ky ose ai t cilit ia ka br komunikimin ka pasur ndonj interes serioz n kt gj. V. KOMPENSIMI I DMIT JOMATERIAL Shpallja e aktgjykimit ose e ndreqjes s gabimit Neni 199 N rast shkeljes t s drejts s personit gjykata mund t urdhroj shpalljen e aktgjykimit me shpenzim t dmtuesit, ose shpalljen e ndreqjes s gabimit apo t urdhroj q dmtuesi ta trheq deklaratn me t ciln sht br shkelja, ose dika tjetr me t ciln gj mund t realizohet qllimi q arrihet me kompensim.

Kompensimi n t holla Neni 200 Pr dhimbjet e psuara fizike, pr dhimbjet e psuara shpirtrore, pr shkak t zvoglimit t aktivitetit t jets t prishjes, t shkeljes s nderit ose t liris, t vdekjes s personit t afrm si dhe pr frikn gjykata, po t konstatoj se rrethanat e rastit pr frikn dhe zgjatja e tyre justifikon kt, do t gjykoj kompensim t drejt n t holla, pavarsisht nga kompensimi dmit material dhe nga mungesa e dmit material. Me rastin e vendosjes pr krkesn mbi kompensimin e dmit jomaterial si dhe mbi shumn e kompensimit t tij, gjykata do t ket parasysh pr rndsin e shkeljes s t mirs dhe t qllimit t cilit shrbn ky kompensim e gjithashtu edhe pr faktin se mos t u shkoj prshtat synimeve q nuk jan t pajtueshme me natyrn e saj dhe me qllimin shoqror.

Personat q kan t drejt pr kompensim n t holla n rast vdekjeje ose t invaliditetit t rnd Neni 201 N rast vdekjeje t ndonj personi, gjykata mund t'u gjykoj antarve t familjes s tij t ngushte (bashkshorti,fmijt dhe prindrit) kompensim t drejt n t holla pr dhimbjet e tyre shpirtrore Ky kompensim mund t'u gjykohet edhe vllzrve dhe motrave n qoft se midis tyre dhe pr sonit t vdekur ka ekzistuar bashkjetesa e vazhdueshme. N rast t invaliditetit sidomos t rnd t ndonj personi gjykata mund t'u gjykoj bashkshortit, fmijve dhe prindrve kompensim t drejt n t holla pr dhimbjet e tyre

shpirtrore. Kompensimi nga paragrafet 1 dhe 3 t ktij neni mund t'i gjykohet edhe bashkshortit jasht martese n qoft se midis tij dhe t vdekurit, respektivisht t lezionuar ka ekzistuar bashkgjetesa e vazhdueshme. Satisfaksioni n raste t veanta Neni 202 E drejta e kompensimit t drejt n t holla pr shkak t dhimbjeve shpirtrore t psuara i takon personit i cili me an t mashtrimit dhuns ose t shprdorimit t ndjonj raporti nnshtrimi ose vartsie sht shtyer n marrdhnie t dnueshme seksuale jashtmartese ose n veprime morale t thurura si dhe personi ndaj t cilit sht kryer ndonj vepr penale kundr dinjitetit t personalitetit dhe t moralit. Kompensimi i dmit t ardhshm Neni 203 Gjykata me krkesn e t dmtuarit do t gjykoj kompensimin edhe pr dmin e ardhshm jomaterial n qoft se sipas procesit t rregullt sht e sigurt se ai do t vazhdoj edhe n t ardhmen.

Trashgimi dhe cedimi i krkess s kompensimit t dmit jomaterial Neni 204 Krkesa e kompensimit t dmit jomaterial i kalon trashgimtarit vetm n qoft se sht njohur me aktgjykim t forms s prer ose me marrveshje shkresore. N kushte t njejta, kjo krkes mund t jet objekt cedimi, kompensimi dhe i ekzekutimit me detyrim.

Prgjegjsia e pjestuar dhe paksimi i kompensimit Nen 205 Dispozitat mbi prgjegjesin e pjestuar dhe mbi paksimin e kompensimit q vlejn pr dmin material vihen prshtatshmrisht n zbatim edhe ndaj dmit jomaterial.

Nnpjesa 8 PRGJEGJSIA E DISA PERSONAVE PR T NJJTIN DM Prgjegjesia soildare Neni 206

Pr dmin t cilin disa persona e kan shkaktuar bashkarisht, prgjigjen te gjith pjesemarrsit solidarisht. Nxitsi dhe nidihmsi, si dhe ai q, ndihmuarr q personat prgjegjs t mos zbulohn, prgjigjen solidarisht me kta. Prgjigjen solidarisht pr dmin e shkaktuar edhe personat q e kan shkaktuar duke punuar pa varsisht njri nga tjetri, n qoft se nuk mund t vrtetohen kontributet e tyre n dmin e shkaktuar. Kur nuk ka dyshim se dmin e ka shkaktuar ndonj nga dy opse m tepr persona t caktuar t cilt n ndonj mnyr jan t ndrlidhur midis tyre, ndrsa nuk mund t prcaktohet se cili prej tyre e ka shkaktuar dmin, kta prsona prgjigjen solidarisht.

PRGJEGJSIA SOLIDARE E POROSITSIT DHE E ZBATUESIT T PUNIMEVE Neni 207 Porositsi dhe zbatuesi i punimeve prgjigjen solidarisht pr pasurin e paluejtshme ndaj personit t tret pr dmin q i krijohet ktij lidhur me zbatimin. le ktyre punimeve. Regresi paguesve Neni 208 Debitori solidar q paguan m tepr nga sa sht shuma e pjess s tij n dmin e krijuar, mund t krkoj prej secilit nga debitort e tjer q t'ia kompensoj ate q ka paguar pr t. Sa sht shuma e kontributit t secilit debitor t veant i caktohet nga gjykata, duke marr parasysh peshn e fajsis s tij dhe peshn e pasojes q kan rezultuar nga veprimi i tij. N rast t pamundsis q t vrtetohen kontributet debitorve, secilit i takon pjesa e barabart, prve n qoft se drejtsia krkon q n rastin konkret t vendoset ndryshe.

Nnpjesa 9 E DREJTA E DMTUESIT PAS PARASHKRIMIT T S DREJTS PR T KRKUAR KOMPENSIM Neni 209

Pas lindjes s parashkrimit t s drejts pr t krkuar kompensimin e dmit, i dmtuari mund t krkoj nga personi prgjegjs, sipas rregullave q vlejn n rastin e fitimit pa baz q t'i cedoj at q ka marr nga veprimi me t cilin sht shkaktuar dmi.

KAPTINA 3 FITIMI PA BAZ Nnpjesa 1 RREGULLA E PRGJITHSHME Neni 210 N qoft se mjeti shoqror q drejtohet nga puntort, respektivisht nga punonjsit e tjer, pran personit t caktuar shoqror juridik ka kaluar n cilndo mnyr qoft n mjete shoqrore q drejtohen nga puntort, respektivisht punonjsit e tjer pran personit tjetr shoqror juridik, ose n posedim t ndonj personi, kurse ky kalim nuk bazohet n ndonj marrveshje vetqeverisse pse n ndonj veprim tjetr juridik apo me ligj fituesi ka pr detyr ta kthej n qoft se kjo sht e mundur, por edhe ashtu e ka pr detyr ta kompensoj vlern e prfitimit t krijuar. Dispozitat e paragrafit paraprak vihet prshtatshmrisht n zbatim kur ndonj pjes e pasuris s nj personi n cilndo mnyr ka kaluar n mjete shoqrore q drejtohen nga puntort, respektivisht punonjsit e tjer pran personit shoqror juridik, ose n posedim t ndonj personi tjetr, kurse ky kalim nuk bazohet n marrveshjen vetqeverisse, ose n ndonj pun tjetr juridike, ose n ligj. Me fjaln kalim i mjetit shoqror, respektivisht t pasuris nnkuptohet edhe krijimi i prfitimit veprimi i kryer. Detyrimi i kthimit, respektivisht i kompensimit t vlers, fillon edhe kur dika merret duke marr parasysh bazn q nuk sht realizuar ose q sht hequr m von. Nnpjesa 2 RREGULLAT E KTHIMIT Kur nuk mund t krkohet kthimi Neni 211 Kush kryen pagesn duke ditur se nuk e ka pr detyr ta paguaj nuk ka t drejt t krkoj kthimin, prve n qoft se e ka rezervuar t drejtn e krkimit t kthimi, apo n qoft se ka paguar pr t'iu shmangur dhuns

Pagimi i dyfisht i borxhit Neni 212 Kush e ka paguar t nejtin borxh dy her, qoft edhe nj her n baz t dokumentit ekzekutiv, ka t drejt t krkoj kthimin sipas rregullave t prgjithshme mbi fitimin pa baz.

Zbatami i nj detyrimi natyror, ose i ndonj detyre Morale apo shoqrore Neni 213 Nuk mund t krkohet ajo q sht dhn ose sht br pr efekt t kryerjes s ndonj detyrimi natyror ose t ndonj detyre morale apo shoqrore. Volumi i kthimit Neni 214 Kur kthehet ajo q sht fituar pa baz, duhet t kthehen frutet dhe t paguhet kamatvonesa, e pikrisht, n qoft se fituesi sht i pandrgjegjshm, q nga dita e fitimit, e pr ndryshe q nga dita e paraqitjes s krkess.

Kompensimi i shpenzimeve Neni 215 Fituesi ka t drejt n kompensimin e shpenzimeve t domosdoshme dhe t dobishme por n qoft se ka qen i pandrgjegjshm, kompensimi pr shpenzimet e dobishme i takon vetm deri n shtmn q prbn shtimin e vlers n momentin e kthimit.

Kur mund t mbahet ajo q sht marr Neni 216 Nuk mund t krkohet kthimi i shumave t paguara pa baz n emr t shprblimit t dmit pr shkak t lezionimit trupor, t prishjes s shndetit, ose t vdekjes, n qoft se pagesa i sht br drejt marrsit mirbesues. Prdorimi i sendit n dobi t tjetrit Neni 217 N qoft se dikush e ka prdorur sendin e vet apo t tjetrit n dobi t tretit, kurse nuk ka kushte pr aplikimin e rregullave mbi pundrejtimin pa urdhres, i treti ka pr detyr ta kthej sendin, respektivisht, po qe se kjo s'sht e mundur, t'ia kompensoj vlern e sendit.

Shpenzimi pr tjetrin Neni 218 Kush kryen pr tjetrin ndonj shpenzim ose dika tjetr q ky e ka pasur pr detyr n baz t ligjit ta bj, ka t drejt t krkoj kompensim prej tij. Prdorimi i sendit t huaj n dobi t vet Neni 219 Kur dikush e ka prdorur sendin e huaj pr dobi t vet, zotruesi mund t krkoj pavarsisht nga e drejta e shprblimit t dmit ose n munges t ksaj, q ky t'ia kompensoj prfitimin q ka pasur nga prdorimi. KAPTINA 4 PUNDREJTIMI PA URDHRES Nnpjesa 1 RREGULL E PRGJITHSHME Neni 220 N ushtrimin e puns s tjetrit mund t aderoj pavarsisht vetm n qoft se puna nuk duron shtyerje, kshtuq mund t shkaktohet dmi ose t ometohet prfitimi konkret.

Nnpjesa 2 DETYRIMET DHE T DREJTAT E PUNDREJTUESIT PA URDHRES Detyrimet e pundrejtuesit pa urdhres Neni 221 Pundrejtuesi pa urdhres ka pr detyr ta njoftoj pr veprimin e vet sa m pare q sht e mundur at puna e t cilit sht dhe ta vazhdoj punn e filluar, n qoft se ka mundsi t arsyeshme, gjersa ky t mos mund ta marr prsipr kujdesin pr t. Pas mbarimit t puns ai ka pr detyr t jap llogari dhe t'ia cedoj atij puna e t cilit sht do gj q ka fituar nga kryerja e puns s tij. N qoft se nuk sht urdhruar me ligj dika tjetr, pundrejtuesit pa urdhres ka detyrime t urdhrmarrsit. Kujdesi i duhur dhe prgjegjsia Neni 222 Gjat ushtrimit t puns s tjetrit pundrejtusi pa urdhres ka pr detyr t udhhiqet nga qllimet faktike ose t mundshme dhe nga nevojat e atij puna e t cilit sht.

Ai ka pr detyr t veproj me kujdesin e ekonomistit t mir, respektivisht t nikoqirit t mir. (1) Gjykata mundet duke marr parasysh rrethanat n t cilat dikush e ka filluar punn e tjetrit pa qen i ftuar ta paksoj prgjegjsin e tij, ose ta liroj fare nga prgjegjsia pr pakujdesin. Pr prgjegjsin e pundrejtuesit pa urdhres t paaft pr t vepruar vlejn dispozitat mbi prgjegjsin e tij kontraktuese dhe jashtkontraktues.

T drejtat e pundrejtuesit pa urdhres Neni 223 Pundrejtuesi pa urdhres q ka vepruar krejtsisht sikundr duhet dhe ka punuar ashtu sikundr kan krkuar rrethanat, ka t drejt t krkoj q ai punn e t cilit ka kryer ta shkarkoj nga t gjitha detyrimet q i ka marr prsipr pr shkak t ksaj pun, t marr mbi vete t gjitha detyrimet q i ka kontraktuar n emr t tij, t'i kompensoj t gjitha shpenzimet e domosdoshme dhe t dobishme, si dhe t'i shprblej dmin e psuar, edhe n qoft se rezultati i pritshm nuk sht arritur. Atij i takon edhe shprblimi shembullor pr mundin, n qoft se e ka evituar dmin nga personi puna e t cilve sht ose ia ka siguruar prfitimin q i prgjigjet krejtsisht qllimeve dhe nevojave t tij.

Ushtrimi i punve t huaja me qllim q ti ndihmohet tjetrit Neni 224 Kush ushtron pun t huaj me qllim q t'a ndihmoj tjetrit, e nuk jan plotsuar kushtet pr pundrejtim pa urdhres, i takon e drejta e kompensimit t shpenimeve t bra, por jo m tepr se dera n shumn e prfitimit q ka realizuar tjetrit.

Marrja me vete e shtesave Neni 225 do pundrejtues pa urdhres ka t drejt Vi marr me vete sendet me t cilat e ka shtuar pasurin e huaj, ndrsa nuk i kompensohen shpenzimet q ka br, n qoft se kto mund t ndahen pa dmtuar sendet t cilave u jan shtuar, por personi n punn e t cilit ka ndrhyr, mundet, n goft se dshiron, t'i mbaj kto shtesa po qe se ia kompenson vlern e tyre t tashme, por jo m tepr se dera n shumn e shpenzimeve t bra.

Nnpjesa 3 USHTRIMI I PUNVE T HUAJA KUNDR NDALESS Neni 226 Kush e pranon punn e tjetrit megjith ndalesn e personit puna e t cilit sht, kurse pr ndalesn ka ditur ose sht dashur t dinte, nuk ka t drejta q i takojn pundrejtuesit pa urdhres. Ai prgjigjet pr dmin e shkaktuar duke u przier n punt e huaja, edhe ather kur kjo sht shkaktuar pa fajin e tij. Mirpo, kur ndalesa e ushtrimit t puns sht n kundrshtim me ligjin ose me moralin, e sidomos n qoft se dikush ka ndaluar q tjetri ta plotsoj ndonj detyrim t tij ligjor q nuk duron shtyerje, vlejn rregullat e prgjithshme mbi pundrejtimin pa urdhres.

Nnpjesa 4 PUNDREJTIMI I PADREJT Neni 227 Kush ushtron punn e tjetrit me qllim q pr vete t mbaj prfitime t arritura, megjithse e di se sht pun e tjetrit, ka pr detyr q me krkesn e atij puna e t cilit sht, t jap llogari si pundrejtues pa urdhres dhe tia dorzoj t gjitha prfitimet e arritura. Ai puna e t cilit sht mund t krkoj edhe kthimin e sendeve n gjendje t mparshme, si dhe shprblimin e dmit.

Nnpjesa 5 LEJIMI Neni 228 N qoft se ai puna e t cilit sht lejon m von ate q sht kryer, pundrejtuesi pa urdhres konsiderohet si urdhrmarrsi i cili ka punuar q nga fillimi me urdhres t personit puna e t cilit sht.

KAPTINA 5 DEKLARIMI I NJANSHM I VULLNETIT Nnpjesa 1

PREMTIMI PUBLIKISHT I SHPRBLIMIT Kur obligon Neni 229 Me an t shpalljes s br publikisht t premtuarit e shprblimit atij q kryen ndonj veprim t caktuar, arrin ndonj sukses, gjendet n nj situat t caktuar, apo nse premtimi sht br nn ndonj kusht tjetr, e obligon premtuesin q ta plotsoj premtimin. Premtuesi i shprblimit apo t farndo gara shprblyese ka pr detyr t caktoj afatin e gars, e n qoft se nuk e cakton kushdo q dshiron t marr pjes n gar ka t drejt t krkoj q gjykata t caktoj afati e caktuar Revokimi i premtimit Neni 230 Premtimi mund t revokohet ashtu sikundr sht br si dhe me an t komunikimit personal, por ai q e ka kryer veprimin duke mos ditur dhe duke mos qen i obliguar ta dinte se premtimi i shprblimit sht revokuar, ka t drejt t krkoj shprblimin e premtuar, ndrsa ai i cili demi n revokimin ka br shpenzime t nevojshme pr t kryer veprime t caktuara n shpalljen publike ka t drejt t marr kompensimin e tyre, me prjashtim n qoft se premtuesi provon se ato jan br pa nevoj. Premtimi i shprblimit nuk mund t revokohet n qoft se me shpallje sht caktuar afati pr zbatimin e veprimit, respektivisht pr njoftimin mbi rezultatin e arritur ose mbi realizimin e situats s caktuar.

Kush ka t drejt t marr shprblim Neni 231 T drejt shprblimi ka ai q i pari kryen veprimin pr t cilin sht premtuar shprblimi. N qoft se disa persona e kan kryer veprimin njkohsisht, secilit i takon pjesa e barabart e shprblimit, n qoft se drejtria nuk krkon ndonje ndarje tjetr.

Rasti i konkursit Neni 232 Mbi dhnien e shprblimit n rastin e konkursit vendos organizatori i konkursit ose nj apo disa persona t caktuar prej tij. N qoft se n kushtet e konkursit, ose n disa dispozita t prgjithshme q vlejn pr konkurs t caktuar, jan vendosur rregulla sipas t cilave shprblimi duhet t jepet, secili pjesmarrs n konkurs ka t drejt t krkoj anulimin e vendimit mbi dhnien e

shprblimit, n qoft se shprblimi nuk sht dhn n pajtiim me kto rregulla. Pronsia ose ndonj e drejt tjetr n pjesn e shprblyer n konkurs, i takon organizatorit t konkursit vetm n qoft se kjo sht theksuar n shpalljen e konkursit.

Pushimi i detyrimit Neni 233 Detyrimi i premtuesit t shprblimit pushon n qoft se, askush nuk ia komunikon brenda afatit t caktuar n shpallje, se ka kryer veprimin, apo se ka arrrtur sukses, apo se n prgjithsi ka plotsuar kushtet e shtruara n shpalljen publike, e n qoft se afati nuk sht caktuar, ather pas nj viti nga data e shipalljes s br.

Nnpjesa 2 LETRAT ME VLER I DISPOZITA T PRGJITSHME Nocioni Neni 234 Letra me vler sht dokument shkresor me te cilin lshuesi i saj obligohet se ta plotsoj detyrimin e shkruar n kt dokument poseduesit. t saj t ligjshm.

Pjes prbrse esenciale Neni 235 (1) Letra me vler duhet t prmbaj kto pjes prbrse esenciale emrtimin e llojit t letrs me vler. firmn, respektivisht emrtimin dhe selin, respektvisht emrin dhe vendbanmimin e lshuesit t letrs me vler. firmn, respektivisht emrtimin ose emrin e personit me urdhr t t cilit sht dhn letra me vler ose emrtimin se letra me vler sht e pagueshme pruersit. detyrimin e shnuar sakt nga lshuesi q rezulton nga letra me vler vendin dhe datn e lshimit t letrs me vler, kurse pr ato q lshohen n seri edhe numrin e saj t seris. nnshkrimin e lshuesit t letrs me vler,respektivisht faksimilin e nnshkrimit t lshuesit t letrs me vler q emetohet n seri. Me ligj t veant pr letra t ndryshme me vler mund t caktohen edhe pjes prbrse

esenciale t tjera. okumenti q nuk prmban cilndo nga pjest prbrse esenciale nuk vlen si letra me vler. Letrat me vler t emebuara n seri, t cilat nuk prmbajn cilndo nga pjest prbrse esenciale nuk kan efekt juridik.

N emr t t cilit sht e pagueshme letra me vler Neni 236 Letra me vler mund t jet e pagueshme prursit, n emr ose sipas urdhrit. Lindja e detyrimit Neni 237 Detyrimi nga letra me vler lind n astin kur lshuesi letrn me vler ia dorzon shfrytzuesit t saj.

Kushtet e posame pr emetimin e letrave me vler n seri Neni 238 Me ligj t veant caktohen edhe kushte, t tjera pr emetimin e letrave me vler n seri. II. REALIZIMI I T DREJTAVE Kujt i takon e drejta nga letra me vler Neni 239 Krkesa nga letra me vler sht e lidhur per vet letrn me vler dhe i takon poseduesit t saj t ligjshm. Si posedues i ligjshm i letrs me vler t pagueshme prursit konsiderohet prurasi i saj. Si posedues i ligjshm i letrs me vler t pagueshme n emr ose n baz t urdhrit., konsderohet personi n emrin e t cilit sht e pagueshine letra me vler, respektivIsht personi t cilit sht bartur rregullisht. Drejtmarrsi i mirbesueshm i letrs me vler t pagueshme prursit bhet poseduesi i saj i ligjshm dhe fiton t drejtn e krkess t shkruar n t edhe kur letra me vler t ket dalur nga dora e lshuesit t saj, respektivisht t poseduesit t saj t mparshm edhe pa vullnetin e tij.

Kush mund t krkoj prmbushjen Neni 240 Prmbushjen e krkess nga letra me vler mund t krkoj, kundrejt paraqitjes s saj, vetm poseduesi i saj i ligjshm ose personi t cilin e autorzon ai.

III. BARTJA E LETRAVE ME VLER Bartja e t drejts nga letra e pagueshme pruersit Neni 241 E drejta nga letra me vler e pagueshune pruersit bartt me dorzimin e saj. Bartja e t drejts nga letra me vler n emr Neni 242 E drejta nga letra me vler n emr bartet me cedim Me ligj t veant mund t caktohet q e drejta nga letra me vler n emr t mund t bartet edhe me indosament. Bartja e s drejts nga letra me vler n emr bhet duke shnuar n vet letrn prkatsisht firmn, emrtimin, emrin e poseduesit t ri, duke vn nnshkrimin e bartsit dhe duke e shkruar bartjen n regjistrin e letrave me vler, n qoft se nj regjistr i till mbahet prana lshuesit.

Bartja e t drejts nga letra me vler sipas urdhrit Neni 243 E drejta nga letra me vler sipas urdhrit bartet me indosament

Llojet e indestamenteve Neni 244 Indosamenti mund t jet i plot, blank dhe n prursin. Indosamenti i plot prmban deklaratn mbi bartjen dhe firmen, respektivisht emrtimin ose emrin e personit n t cilin bartet e drejta nga letra me vler (indosatar) dhe nnshkrimin e bartsit (indosatantit), por mund t prmbaj edhe t dhna t tjera (vendin, datn etj.). Indosamenti blank prmban vetm nnshkrimin e indosantit. N rast t bartjes n prursin n vend t emrit t indosatarit vihet fjala prursit. Indosamenti n prursin vlen si indosamenti blank.

Indosamenti i pjesshm sht i pavlefshm.

Bartja e prokurs dhe bartja pr peng Neni 245 Letra me vler mund t bartet edhe si bartja e prokurs, respektivisht si bartja pr peng. Tek bartja e prokurs vihet klauzola vlera n prokur, ndrsa tek bartja pr peng vlera pr peng ose t ngjashme.

Efekti i bartjes t s drejts Neni 246 Me bartjen e t drejts nga letra me vler poseduesi i saj i ri fiton t gjitha t drejtat q i takonin poseduesit paraprak. Bartja e s drejts nga letra me vler n emr, qoft n rrugn e cedimit ashtu edhe t indosamentit, nuk ka efekt ndaj lshuesit gjersa ky pr kt gj t mos njoftohet n rruge shkresore, respektivisht gjersa kjo bartje t mos shkruhet n regjistrin e letrave me vler n emr, n qoft se regjistri i till mbahet pran lshuesit. Cedenti, respektivisht indosanti nuk prgjigjet pr mosprmbushjen e detyrimit nga ana e lshuesit, prve n rastin e dispozits s ndryshme ligjore, ose nse ekziston dispozita e kundrt e shkruar n vet letrn me vler.

Efekti i bartjes s prokurs dhe i bartjes pr pengun Neni 247 Poseduesi i letrs me vler q i sht bartur ktij si bartja e prokurs ose si bartja pr peng, mund t ushtroj t gjitha t drejtat q rezultojn nga kjo letr me vler, por letrn mundet me ia bart tjetrit vetm si bartje e prokurs. Dokumentimi i ligjshmris s bartjes Neni 248 Indosatari i fundit provon t drejtn e vet nga letra me vler me nj varg t parreshtur indosamentesh. Ky rregull vihet prshtatshmrisht n zbatim edhe ndaj cesionarit t fundit. Ndalimi i bartjes Neni 249 Ndalimi i bartjes me indosament t letrs me vler sipas urdhrit bhet me shprehjen ajo sipas urdhrit, ose duke vn klauzol analoge me domethnie t njejt.

E drejta nga letra me vler bartja e s clis sht e ndaluar me indosament mund t bartet vetm me secion. Bartja me indosament mund t ndalohet nga lshuesi dhe indosanti Me ligj t veant ose me deklarat t lshuesit t shkruar n vet letrn me vler n emr, mund t ndalohet do bartje e saj.

IV. NDRYSHIMET N LETRAT ME VLER Ndryshimet q i bn lshuesi Neni 250 Letrn me vler t pagueshme prursit ose sipas urdhrit, lshuesi mund ta ndryshoj n letrn me vler t pagueshme n emr, me krkesn dhe me shpenzimet e zotruesit t letrs. N qoft se ndryshimin nuk e ka ndaluar shprehimisht lshuesi i letrs me vler mundet, me krkesn dhe me shpenzimet e zotruesit t letrs ta ndryshoj letrn me vler n emr n letrn me vler t pagueshme prursit ose sipas urdhrit.

Ndryshimet q bhen nga poseduesi gjat bartjes Neni 251 Letrn me vler sipas urdhrit indosanti mundet me ia bart pruersit, n qoft se me dispozit t veant nuk sht caktuar ndryshe. Letrn me vler n emr cedenti respektivisht andosanti mund t'ia bart vetm personit t caktuar. Letra me vler e pagueshme prursit mund t'i bartet me indosament edhe personit t caktuar.

Bashkimi dhe pjestimi i letrave me vler Neni 252 (1)Letrat me vler t emetuara n seri munden, me krkesn dhe me shpenzimet e poseduesit, t bashkohen n nj ose n disa letra me vler (2)Letra me vler mundet, me krkesn dhe me shpenzimet e poseduesit, t pjestohet n disa letra me vler me shuma m t vogla, por kto nuk mund t jen nn shumn e apoenit m t vogl t letrs se emetuar n kt seri.

V. PRMBUSHJA E DETYRIMIT NGA LETRA ME VLER Pushimi i detyrimit

Neni 253 Detyrimi nga letra me vler pushon me prmbushjen nga ana e lshuesit t letrs zotruesit t ligjshm. Krkesa nga letra me vler pushon edhe kur letra i takon lshuesit, n qoft se me ligj t veant nuk sht caktuar ndryshe. Lshuesi i ndrgjegjshm i letrs me vler t pagueshme prursit shkarkohet nga detyrimi i prmbushes prursit edhe ather kur ky nuk sht posedues ligjor i letrs me vler.

Ndalimi i prmbushjes Neni 254 N qoft se lshuesi i letrs me vler t pagueshme, prursi e ka ditur ose sht dashur, ta dinte se prursi nuk sht poseduesi i ligjshm i letrs dhe as q sht i autorizuar nga ana e poseduesit t ligjshm, ka pr detyr ta refuzoj prmbushjen, prndryshe do t prgjigiet pr dmin. Lshuesi i letrs me vler nuk mund ta prmbush n mnyr t plotfuqishme detyrimin e vet po qe se kt gj ia ka ndaluar organi kompetent, ose kur e ka ditur ose sht dashur ta dinte se sht ngritur procedura pr amortizimin ose anulimin e letrs me vler.

Pagimi i kamatit ose i rendimenteve t tjera sipas pagess s kryegjse Neni 255 Debitori q ia ka paguar kryegjn poseduesit t letrs me vler ka pr detyr ti paguaj kuponet e kamatit, respektivisht t rendimenteve t tjera nga t njjtat letra, q do t'i paraqiten pr pages pas pagimit t kryegjs, ne qoft se kto krkesa nuk jan parashikuar.

Kundrshtimet mbi krkesn pr prmbushjen e detyrimit Neni 256 Kundr krkess t poseduesit t letrs me vler, lshuesi mund t theksoj vetm kundrshtime q kan t bjn me lshimin e vet letrs, si sht falsifikimi pastaj kundrshtimet q rezultojn nga prmbajtja e letrs, si jan afatet ose kushtet e n fund kundrshtimet q ka ndaj vet poseduesit t letrs, si jan, kompensimi mungesa e procedurs se parashikuar me ligj pr fitimin e letrs me vler dhe mungesa e autorizimit. Lshuesi mund t theksoj kundr krkess,s poseduesit t cilit ia ka ceduar letrn me vler t metat e veprimit juridik n baz t t cilit sht kryer bartja, por kto t meta nuk mund t

theksoj kundr krkess t ndonj poseduesit t fundit. Mirpo, n qoft se poseduesi i letrs me vler, duke marr n dor letrn nga pasardhsi i vet, e ka ditur, ose sht dashur ta dinte, se ky ia dorzon letrn me vler pr t evituar kundrshtimin t cilin lshuesi ka ndaj tij, lshuesi mund ta theksoj kt kundrshtim edhe ndaj poseduesit t letrs. Me ligj t veant mund t caktohen edhe llojet e tjera kundrshtimesh t llojet e veanta t letrave me vler.

VI. LETRAT DHE SHNAT E IDENTITETIT Letrat e Identitetit Neni 257 N biletat hekurudhore, n biletat e teatrove dhe n biletat e tjera, bonot dhe n , dokumentet e tjera analoge q prmbajn detyrim t caktuar pr lshuesin e tyre, e ku nuk sht shnuar kreditori dhe as q prej tyre ose nga rrethanat n t cilat jan lshuar rezulton se mund t'i cedohen tjetrit, vihen prshtashmrisht n zbatim dispozitat prkatse mbi letrat me vler. Shnjat e identitetit Neni 258 Shnjat e bagazheve ose shnjat e tjera analoge t cilat prbhen nga nj cop letr, metali apo material tjetr, ku zakonisht i sht stamposur nj numr ose sht shnuar numri i sendeve t dorzuara, e q zakonisht nuk prmbajn dika t caktuar mbi detyrimin e lshuesit t tyre, shrbejn vetm pr t treguar se kush sht kreditor n raportin e detyrimit me rastin e lindjes s t cilit jan lshuar. Lshuesi i shnjes s identitetit shkarkohet nga detyrimi kur n mirbesim kt ia kryen prursit, por pr prursin nuk vlen prezumimi se ai sht kreditori i vrtet, apo se sht I autorizuar t krkoj prmbushjen, kshtuq n rast kontesti, ka pr detyr t provoj kt status t vet. Kreditori mund t krkoj prmbushjen e detyrimit megjithse e ka humbur shnjen e identitetit. Lidhur me t tjera, n secilin rast konkret duhet t'i prmbahet vullnetit t prbashkt t lshuesit dhe t marrsit t shnjes, si dhe t asaj q sht e zakonshme.

VII. DISPOZITA T TJERA Zvendsimi i letrave me vler t dmtuara Neni 259 Poseduesi i letrs me vler t dmtuar q nuk sht e prshtatshme pr qarkullim, por q saktsia. dhe prmbajtja e s cils mund t prcaktohen n mnyr ekzakte, ka t drejt t krkoj lshimin e letrs s re me vler n t njjtn shum, me kusht q ta kthej letrn e dmtuar me vler dhe t'i kompensoj shpenzimet. Amortizimi i letrs me vlera Neni 260 Letra me vler e mund t amortizohet vetm n qoft se shht e pagueshme n emr apo me urdhr, po qe se me ligj t veant nuk sht caktuar ndryshe.

Parashkimi i krkesave nga letra me vler Neni 261 Pr parashkrimin e krkess nga letra me vler vlejn rregulllat mbi parashkrimin, n qoft se me ligj t veant nuk sht caktuar ndryshe.

Kreu III EFEKTI I DETYRIMEVE KAPTINA 1 T DREJTAT E KREDITORIT DHE DETYRIMET E DEBITORIT Nnpjesa 1 E DREJTA E SHPRBLIMIT T DMIT I. RREGULLA T PRGJITHSHME Prmbushja e detyrimit dhe pasojat e mosprmbushjes Neni 262 Kreditori n raportin e obliguar sht autorizuar q prej debitorit t krkoj mbushjen e detyrimit, ndrsa debitori ka pr detyr ta mbush me ndrgjegje krejtsisht sikundr sht prmbajtja e tij. Kur debitori nuk e prmush detyrimin ose vonon me prmbushjen e tij, kreditori ka t drejt

te krkoj edhe shprblimin e dmit q ka psuar pr kt shkak. Pr dmin pr shkak t voness t prmbushjes s detyrimit prgjigjet edhe debitori t cilit kreditori ia ka dhn afatin e ri plotsues pr prmbushjen e detyrimit. Debitori prgjigjet edhe pr pamundsin e pjeshme apo t plot t prmbushjes megjithse pr kt pamundsi nuk ka faj nse ka lindur pas voness s tij, pr t ciln prgjigjet. Mirpo, debitori shkarkohet nga prgjegjsia pr dmin n qoft se provohet se sendi q sht objekti i detyrimit sht shkatrruar rastsisht dhe se ai detyrimin e vet e ka prmbushur n koh.

Shkarkimi i debitorit nga prgjegjsia Neni 263 Debitori shkarkohet nga prgjegjsia pr dmin n qoft se provon se nuk ka mundur ta pmbush detyrimin e vet, respektivisht se ka vonuar me prmbushjen e detyrimit pr shkak t rrethanave t krijuara pas lidhjes s kontrats t cilat nuk ka mundur t'i parandaloj, t'i evitoj ose t'iu shmanget. Zgjerimi kontraktues i prgjegjsis Neni 264 Me kontrat mund t zgjerohet prgjegjsia e debitorit edhe n rastin pr t cilin ai zakonisht nuk prgjigjet. Mirpo, prmbushja e dispozits s tij kontraktuese nuk mund t krkohet n qoft se kjo do t ishte n kundrshtim me parimin e ndrgjegjshmris dhe t ndershmris.

Kufizimi dhe prjashtimi i prgjegjsis Neni 265 Prgjegjsia e debitorit pr qllimin ose pakujdesin ekstreme nuk mund t paraprjashtohet me kontrat. Mirpo gjykata mundet me krkesen e pals s interesuar kontraktuese ta anuloj edhe dispozitn kontraktuese mbi prjashtimin e prgjegjsis pr pakujdesin e thjesht, n qoft se nj marrveshje e till ka rezultuar nga pozita monopoliste e debitorit ose n prgjithsi nga marrdhnia e pabarabart e palve kontraktuese. sht e plotfuqishme dispozita e kontrats me t ciln caktohet shuma m e lart e kompensimit, n qoft se shuma e caktuar kshtu nuk sht n disproporcion t hapur me dmin, dhe n qoft se pr rastin e caktuar nuk sht caktuar dika tjetr nga ligji. N rastin e kufizimit t shums s kompensimit, kreditori ka t drejt n kompensim t plot

n qoft se pamundsia e prmbushjes s detyrimi sht shkaktuar me dashje ose nga pakujdesia ekstreme e debitorit. Vllimi i kompensimit Neni 266 Kreditori ka te drejt n kompensim t dmit t zakonshm dhe t dobis s munguar, q debitori sht dashur t'i parashikonte n kohn e lidhjes s kontrats si pasoja t mundshme t shkeljes s kontrats e duke marr parasysh faktet t cilat i ka pasur t njohur ather ose sht dashur ti kishte t njohura. N rast mashtrimi ose t mosprmbushjes me dashje, si dhe t mosprmbushjes pr shkak t pakujdesis ekstreme kreditori ka t drejt t krkoj nga debitori kompensimin e krejt dmit q ka lindur pr shkak t shkeljes s kontrats, pavarsisht se debitori nuk ka ditur pr rrethana t veanta pr shkak t t cilave kan lindur ato. N qoft se me rastin e shkeljes s detyrimit, prpos dmi ka lindur pr kreditorin edhe ndonj fitim pr te me rastin e caktimit t shums s kompensimit do t kihet parasysh n nj mas t arsyeshme. Pala q invokon shkeljen e kontrats ka pr detyr t marr t gjitha masat e arsyeshme pr t br q t paksohet demi i shkaktuar nga kjo shkelje, prndryshe pala tjetr mund t krkoj paksimin e kompensimit. Dispozitat e ktij neni vihen prshtatshmrisht n zbatim edhe ndaj mosprmbushjes s detyrimeve q nuk kan lindur nga kontrata, n qoft se pr disa prej tyre me kt ligj nuk sht parashikuar dika tjetr. Fajsia e kreditorit Neni 267 Kur pr dmin e krijuar, ose pr madhsin e tij, apo pr vshtirsimin e pozits s debitorit, ekziston fajsia e kreditorit ose e prsonit pr t cilin prgjigjet ai kompensimi paksohet prpjestimisht.

Prgjegisia pr shkak t ometimit t njoftimit Neni 268 Pala kontraktuese q ka pr detyr ta njoftoj paln tjetr mbi faktet q kan ndikim n raportin e tyre reciprok prgjigjet pr dmin t cilin e pson pala tjetr pr shkak se nuk ka qen e njoftur n koh.

Aplikimi i dispozitave mbi shkaktimin e dmit

Neni 269 N qoft se me dispozitat e ksaj nnpjese nuk sht parashikuar ndryshe ndaj shprblimit t ktij dmi vihen prshtatshmrisht n zbatim dispozitat e ktij ligji mbi shprbimin e dmi jashtkontraktues.

DNIMI KONTRAKTUES Rregullat e prgjithshme Neni 270 Kreditori dhe debitori mund t kontraktojn q debitori t'i paguaj kreditorit shumn e caktuar t hollash ose ndonj prfitim tjetr material po qe se nuk e plotson detyrimin e vet, apo n qoft se vonon me plotsimin e tij (dnimi kontraktues). N qoft se dika tjetr nuk rezulton nga kontrata, konsiderohet se dnimi sht kontraktuar pr rastin kur debitori vonon me plotsimin e detyrimit. Dnimi kontraktues nuk mund t kontraktohet pr detyrimet n t holla.

Mnyra e caktimit Neni 271 Palt kontraktuese mund t caktojn shumn e dnimit sipas dshirs s tyre n nj shum t prgjithshme, n prqindje, ose pr do dit vonese, apo n ndonj mnyr tjetr. Ajo duhet t jet e kontraktuar n formn e parashikuar pr kontratn nga e cila ka rezultuar detyrimi me t cilin ka t bj prmbushja. Akcesoriteti Neni 272 Marrveshja mbi dnimin kontractues pson fatin juridik t detyrimit me sigurimin e t cilit ka t bj. Marrveshja humb efektin juridik n qoft se mosprmbushja ose vonesa jan shkaktuar pr shkaqet pr t cilat debitori nuk prgjigjet.

T drejtat e kreditorit Neni 273 Kur dnimi sht kontraktuar pr rastin e mosprmbushjes s detyrimit, kreditori mund t krkoj ose prmbushjen e detyrimit ose dnimin kontraktues. Ai e humb t drejtn pr t krkuar prmbushjen e detyrimit n qoft se ka krkuar

pagimin e dmit t kontraktuar. Kur dnimi sht kontraktuar pr rastin e mosprmbushjes, debitori nuk ka t drejt ta paguaj dnimin kontraktues dhe t heq dor nga kontrata, prve n qoft se kjo ka qen qllimi i kontraktuesve kur kan kontraktuar dnimin. Kur dnimi sht kontraktuar pr rastin kur debitori vonon me prmbushjen, kreditori ka t drejt t krkpj si prmbushjen e detyrimit ashtu edhe dnimin kontraktues. Kredituesi nuk mund t krkoj dnimin kontraktues pr shkak t voness n qoft se e ka pranuar prmbushjen e detyrimit dhe nuk ia ka komunikuar pa shtyerje debitorit se e rezervon t drejtn e vet n dnimin kontraktues. Paksimi i shums s dnimit kontraktues Neni 274 Gjykata me krkesn e debitorit do ta paksoj shumn e dnimit kontraktues pr shkak t voness n qoft se me prpjestim shum t lart duke marr parasysh vlern dhe rndsin e objektit t detyrimit.

Dnimi kontraktues dhe shprblimi i dmit Neni 275 (1) Kreditori ka t drejt t krkoj dnimin kontraktues edhe kur shuma e tij e kaprcen shumn e dmit q ka psuar , si dhe kur nuk ka psuar asnj dm. (2) N qoft se dmi q ka psuar kreditori sht m i madh nga sa sht shuma e dnimit kontraktues, ai ka t drejt t krkoj diferencn deri n shprblimin e plot t dmit.

Kompensimi i caktuar me ligj dhe dnimi kontraktues Neni 276 N qoft se pr mosprmbushjen e detyrimit ose pr rastin e voness n prmbushjen e detyrimit sht caktuar me ligj shuma e kompensimit me emrtimin e penaliteteve, t dnimeve kontraktuese, t kompensimeve, ose me ndonj emrtim tjetr, ndrsa palt kontraktuese megjithat e kan kontraktuar dnimin, kreditori nuk ka t drejt t krkoj dnimin kontraktues dhe kompensimin e caktuar n ligj, me prjashtim n qoft se kjo lejohet nga vet ligji.

III. KAMATVONESA Kur ka debitim Neni 277 (1) Debitori q vonon n prmbushjen e detyrimit n t holla debiton, prpos kryegjs, edhe kamatin sipas shkalls, e cila n vendin e prmbushjes paguhet n depozimet e kursimit me t par. (2) Pr detyrimin n t holla t rezultuar nga kontrata n ekonomi kamatvonesn e cakton Kshilli Ekzekutiv Federativ. (3) N qoft se shkalla e kamats kontrakruese sht m e lart nga sa shkalla e kamatsvoness. (4) s parashikuar n paragrafin paraprak t ktij neni, ajo rrjedh edhe pas voness s debitorit.

E drejta e kompensimt t plot Neni 278 Kreditori ka t drejt t marr kamatvonsn pamvarsisht nse ka pasuar ndonj dm pr shkak t voness s debitorit. Mirpo, n qoft se dmi t cilin e ka psuar kreditori pr shkak t voness s debitorit sht m i madh nga sa sht shuma t ciln, do ta merrte n baz t kamatvonss, ai ka t drejt t krkoj diferencn deri n shprblimin e plot t dmit.

Kamata n kamat Neni 279 Pr kamatn e rrjedhur pr pages por t pa paguar, kontraktuese ose t voneses si dhe ndaj, dhnieve t tjera t kohpaskohshme n t holla q kan rrjedhur pr pages nuk rrjedh kamatvonesa prve, kur kjo sht caktuar me ligj. N shumn e papaguar t kamats mund t krkoht kamatvonesa vetm nga dita e kur i sht paraqitur krkesa gjykats pr pagimin e saj. Ndaj dhnieve t kohpaskohshme n t holla t rrjedha pr pages paguhet kamatvonesa q nga asti kur i sht paraqitur gjykats krkesa pr pagimin e tyre.

Nnpjesa 2

KUNDRSHTIMI I VEPRIMEVE JURIDIKE T DEBITORIT Rregulla e prgjithshme Neni 280 Secili kreditor krkesat e t cilit kan rrjedhur pr pages dhe pavarsist se kur kan lindur, mund ta kundrshtoj veprimin juridik t debitorit t vet q sht ndrmarr n dm t kreditorve. Konsiderohet se veprimi juridik sht ndrmarr n dm t kreditorve n qoft se pr shkak t zbatimit t tij debitori nuk ka mjete t mjaftueshme pr plotsimin e krkesave t kreditorit. Si veprim juridik nnkuptohet edhe ometimi pr shkak t t cilit debitori ka humbur ndonj detyrim pasuror.

Kushtet e kundrshtimit Neni 281 Disponimet e barrs mund t kundrshtohn n qoft se n kohn e disponimit debitori e ka ditur ose ka mundur ta dinte se me disponimin e ndrmarr u shkakton dm kreditorve t vet dhe n qoft se personit t tret s n dobi t t cilit sht ndrmarr veprimi juridik kjo ka qen e njohur ose mundur t jet e njohur. N qoft se personi i tret sht bashkshort i debitorit, ose sht n gjini n vij t drejt ose n vij t zhdrejt deri n shkalln e katrt, ose sipas gjinise s vjehrit deri n t njejtn shkall, supozohet se e ka pasur t njohur se debitori me disponime t ndrmarra u shkakton dm kreditorve. Te disponimet falas dhe t veprimet juridike t barazuara me to konsiderohet se debitori e ka ditur se me disponime t ndrmarra e sjell dm kreditorve dhe pr kundrshtimin e ktyre veprimeve nuk krkohet q personi i tret ta ket pasur t njohur kt ose t ket mundur t jet e njohur pr t. Heqja dor nga trashgimia konsiderohet disponibilitet falas.

Prjashtimi i kundrshtimit Neni 282 Nuk mund t kundrshtohen pr shkak t dmtimit t kreditorve dhurimet e zakonshme t rastit, dhuri me shprblimi, si dhe dhurimet e bra nga falnderimi n prpjestim me mundsit materiale t debitorit.

Si bhet kundrshtimi Neni 283 Kundrshtimi mund t bhet me an t padis ose t prapsimit. Padia pr kundrshtim paraqitet kundr personit t tret me t cilin, ose n dobi t t cilit sht ndrmarr veprimi juridik q kundrshtohet, respektivisht kundr pasuesve t tij universal juridike. N qoft se i treti e ka jetrsuar me ndonj barr dobin e prfituar nga disponimi q kundrshtohet, padia mund t ngritet kundr prfituesit, vetm n qoft se ky e ka ditur se prfitimi i paraadhsve t tij ka mundur t kundrshtohet, e n qoft se kt dobi e ka jetrsuar me ndonj pun pa kompensim, padia mund t ngritet kundr prfituesit edhe n qoft se ky nuk e ka ditur kt gj. I padituri mund ta evitoj kundrshtimin n qoft se e plotson detyrimin e debitorit.

Efekti i kundrshtimit Neni 284 N qoft se gjykata e aprovon krkse-padin, veprimi juridik e humb efektin vetm ndaj paditsit dhe vetm aq sa nevojitet pr plotsimin e krksave t tij. Afati pr ngritjen e padis Neni 285 Padia pr kundrshtim mund t paraqitet brenda nj viti pr rastin e disponimit t parashikuar n nenin 281. paragrafi 1, ndrsa pr rastet e tjera breda tre vjetsh. Afati nga paragrafi paraprak llogaritet q nga data kur sht ndrmarr veprimi juridik q kundrshtohet, respektivisht q nga dita kur sht dashur t ndrmerret veprimi i ometuar.

Nnpjesa 3 E DREJTA E MBAJTJES Ushtrimi i t drejts s mbajtjes Neni 286 Kreditori i krkess s arritur pr pages n duart e t cilit ndodhet ndonj send i debitorit, ka t drejt ta mbaj kt send gjersa t mos i paguhet krkesa. N rast se debitori sht br i paaft pr pages, kreditori mund t ushtroj t drejtn e

mbajtjes megjithse krkesa e tij nuk ka rrjedhur pr pages. Prjashtimet Neni 287 Kreditori nuk gzon t drejtn e mbajtjes kur debitori krkon q t'i kthehet sendi i cili ka dalur nga posedimi i tij kundr vullnetit t tij, apo kur debitori krkon q t'i kthehet sendi q i sht dorzuar kreditorit pr ruajtje ose huaprdorje. Ai nuk mund ta mbaj as autorizimin e marr nga debitori, si dhe dokumentet e tjera t debitorit, letrnjoftimet, korespondencn dhe sendet e tjera si kto dhe as sende t tjera q nuk mund t ekspozohen pr shitje.

Detyrimi i kthimit t sendeve prpara likuidimit t detyrimeve Neni 288 Kreditori ka pr detyr t'ia kthej sendin debitorit n qoft se ky i ofron sigurin prkatse t krkess s tij.

Efekti i t drejts s mbajtjes Neni 289 Kreditori i cili e mban sendin e debitorit n baz t s drejts s mbajtjes ka t drejt t arktoj nga vlera e saj n t njejtn mnyr sikurse kreditori peng, por ka pr detyr q para se t filloj ta realizoj arktimin pr qllimin e vet ta njoftoj n kohn e duhur debitorin.

KAPTINA 2 T DREJTAT E KREDITORIT N DISA RASTE Kur detyrimi prbhet nga dhnia e sendeve t caktuara sipas llojit Neni 290 Kur detyrimi prbhet nga dhnia e sendeve t caktuara sipas llojit, ndrsa debitori vjen n vones, kreditori pasi ta ket njoftuar m par debitorin mundet, sipas dshirs s vet ta gjj sendin e t njejtit lloj dhe t krkoj nga debitori komponsimin e mimit dhe shprblimin e dmit, ose t krkoj vlern e sendeve t debituara dhe shprblimin e dmit. Kur detyrimi prbhet nga brja Neni 291 Kur detyrimi prbhet nga brja, kurse debitori nuk e ka prmbushur me koh kt detyrim, kreditori mundet duke e njoftuar pr kt m par debitorin vet e me shpenzime t debitorit

t kryej at q debitori e ka pasur pr detyr ta bnte debitori, kurse nga debitori t krkoj shprblimin e dmit pr shkak t voness, si dhe shprblimin e dmit tjetr q do t kishte pr shkak t mnyrs s ktill t prmbushjes.

Kur detyrimi prbhen nga mosbrja Neni 292 Kur detyrimi prbhet nga mosbrja, kreditori ka t drejt shprblimi t dmit nga vet fakti se debitori ka vepruar n kundrshtirn me detyrimin e vet. N qoft se dika sht ndrtuar n kundrshtim me detyrimin, kreditori mund t krkoj q kjo t mnjanohet me shpenzimet e debitorit dhe q debitori t'ia shprblej dmin q ka psuar lidhur me ndrtimin dhe mnjanimin. Gjykata mund t vendos, kur konstaton se kjo sht haptazi m e dobishme duke marr parasysh interesin shoqror dhe interesin e arsyeshm t kreditorit, q t mos rrnohet ajo q sht ndrtuar, por q kreditorit t'i shprblehet dmi n t holla.

E drejta e krkimit t kompensimit n vend t sendit t gjykuar Neni 293 N qoft se debitori nuk e prmbush detyrimin e vet brenda afatit q i sht caktuar me aktgjykim t forms s prer, kreditori mund ta ftoj q ta prmbush n nj afat t ri t mvonshm dhe t deklaroj q pas skadimit t ktij afati nuk do t pranoj prmbushjen, por do t krkoj shprblimin e dmit pr shkak t mosprmbushjs s detyrimit. Pas skadimit t afatit t ri kreditori mund t krkoj vetm shprblimin e dmit pr shkak t mosprmbushjes.

Penalitetet gjyqsore Neni 294 Kur debitori nuk e prmbush brenda afatit ndonj detyrim t vet jomonetar t prcaktuar me aktgjykim t forms s prere, gjykata mundet me krkesn e kreditorit t'i caktoj debitorit afatin e ri t mvonshm dhe t'i caktoj me qllim ndikimi ndaj debitorit dhe pavarsisht nga do dm q debitori, po q se nuk e prmbush detyrimin e vet brenda ktij afati, t ket detyr t'i paguaj kreditorit nj shum t hollash pr do dit vones, ose pr ndonj njsi tjetr kohe duke filluar nga data e skadimit t ktij afati. Kur debitori e plotson m von detyrimin e vet, gjykata mund ta paksoj shumn e caktuar n kt mnyr duke pasur parasysh qllimin pr t cilin ka urdhruar pagimin e

saj. Kreu IV PUSHIMI I DETYRIMEVE KAPTINA 1 RREGULLA E PRGJITHSHME Neni 295 Detyrimi pushon kur t plotsohet, si dhe n raste t tjera t caktuara nga ligji. Me pushimin e detyrimit kryesor shuhen dorzania, pengu dhe t drejtat e tjera akcesore. KAPTINA 2 PRMBUSHJA Nnpjesa 1 RREGULLA T PRGJITHSHME MBI PRMBUSHJEN I. KUSH MUND T BJ PRMBUSHJEN DHE SHPENZIMET E PRMBUSHJES SHPENZIMET E PRMBUSHJES Prmbushja nga ana e debitorit ose e personit t tret Neni 296 Detyrimin mund ta prmbush jo vetm debitori por edhe personi i tret. Kreditori ka pr detyr t pranoj prmbushjen nga ana e secilit person q ka ndonj interes juridik q detyrimi t prmbushet, qoft edhe kur debitori e kundrshton kt prmbushje. Kreditori ka pr detyr t pranoj prmbushjen nga ana personit t tret n qoft se debitori sht dakord me kt, me prjashtim kur sipas kontrats ose nga vet natyra e detyrimit kt prmbushje duhet ta bj debitori personalisht. Kreditori mund t pranoj prmbushjen nga personi i tret pa dijen e debitorit, edhe n rastin, kur debitori e ka njoftuar se nuk pranon q i treti ta plotsoj detyrimin e tij. Mirpo, n qoft se debitori i ka ofruar q vet ta plotsoj menjher detyrimin e vet, kreditori nuk mund t pranoj prmbushjen nga personi i tret.

Prmbushja e t paaftit pr t vepruar Neni 297

Edhe debitori i paaft pr t vepruar mundet n menyr t plotfuqishme ta prmbush detyrimin n qoft se ekzistimi i detyrimit sht i padyshimt dhe n qoft se ka rrjedhur afati pr prmbushjen e tij Mirpo, mund t kontestohet prmbushja n qoft se personi i till e ka paguar borxhin e parashkruar, ose borxhin i cili rrjedh nga loja ose nga basti. Shpenzimet e prmbushjes Neni 298 Shpenzimet e prmbushjes i prballon debitori, n qoft se nuk i ka shkaktuar kreditori. II. PRMBUSHJA ME SUBROGIM Prmbushja me kalimin e t drejts n prmbushsin (subrogimd) Neni 299 N rast t prmbushjes s detyrimit t huaj secili prmbushs mund t kontraktoj me kreditorin, para prmbushjes ose me rastin e prmbushjes, q krkesa e prmbushur t'i kalohet atij me t gjitha t drejtat ose vetm me disa t drejta akcesore. T drejtat e kreditorit mund t kalojn n prmbushsin edhe n baz t kontrats midis debitorit dhe prmbushsit t prfunduar para prmbushjes. N kto raste subrogimi i prmbushsit n t drejtat e kreditorit lind n momentin e prmbushjes. Subrogimi ligjor Neni 300 Kur detyrimin e prmbush personi q ka ndonj interes juridik n kt, ather i kalohet ktij, n baz t vet t drejts n momentin e prmbushjes krkesa e kreditorit me t gjitha t drejtat akcesore.

Subrogimi n rast t prmbushjes s pjesshme Neni 301 N rast t prmbushjes s pjesshme t krkess s kreditorit, n prmbushsin kalojn t drejtat akcesore me t cilat sht siguruar prmbushja e ksaj krkese vetm n qoft se nuk nevojiten pr prmbushjen e pjess q ka mbetur t krkess s kreditorit. Mirpo kreditori dhe prmbushsi mund t kontraktojn se do t shfrytzojn garancit n prpjestim me krkesat e veta, ndrsa mund t kontraktojn edhe se prmbushsi do t ket t drejt arktimi prioritar Provat dhe mjetet e sigurimit

Neni 302 Kreditori ka pr detyr ti dorzoj prmbushsit mjetet me t cilat provohet ose sigurohet krkesa. Prjashtimisht, kreditori mund ti dorzoj prmbushsit sendin q e ka marr peng nga debitori ose nga ndonj tjetr, vetm n qoft se penglnsi sht dakord me kt, prndryshe ajo mbetet pran kreditorit q ta mbaj dhe ta ruaj pr llogari t prmbushsit.

Sa mund t krkohet nga debitori Neni 303 Prmbushsi t cilit i sht kaluar krkesa nuk mund t krkoj nga debitori m tepr se i ka paguar kreditorit.

Prjashtimi i prgjegjsis s kreditorit pr ekzistimin dhe pagueshmrin e krkess Neni 304 Kreditori i cili e ka marr n dorzim prmbushjen nga personi i tret nuk prgjigjet pr ekzistimin dhe pr mospagesn e krkess n kohn e prmbushjes. Me kt nuk prjashtohet aplikimi i rregullave mbi prfitimin pa baz.

III. KUJT I BHET PRMBUSHJA Personi i autorizuar Neni 305 Prmbushja duhet ti kryhet kreditorit, ose personit t caktuar nga ligji nga vendimi gjyqsor, nga kontrata midis kreditorit dhe debitorit, ose nga ana e vet kreditorit. Prmbushja sht e plotfuqishme edhe kur i sht br personit t tret n qoft se kreditori e ka akorduar m von, apo n qoft se e ka prdorur at.

Prmbusbja e br kreditorit t paaft pr t vepruar Neni 306 Prmbushja e br kreditorit t paaft pr t vepruar e shkarkon debitorin vetm n qoft se ka qen e dobishme pr kreditorin ose objekti i prmbushjes ndodhet ende pran tij.

Kreditori i paaft pr t vepruar mund t akordoj, pasi t jet br i aft pr t vepruar prmbushjen q e ka marr n kohn e paaftsis s vet pr t vepruar.

IV. OBJEKTI I PRMBUSHJES Prmbajtja e detyrimit Neni 307 Prmbushja prbhet nga zbatimi i asaj q sht prmbajtja e detyrimit, kshtuq as debitori nuk mund ta plotsoj me dika tjetr dhe as q kreditori mund t krkoj dika tjetr. Nuk ka prmbushje t plotfuqishme n qoft se ajo q debitori ia ka dorzuar si send t debituar dhe kreditori e ka pranuar si t till, gj q n t vrtet nuk sht dhe kreditori ka t drejt t kthej at q i sht dorzuar dhe t krkoj sendin e debituar.

Zvendsimi i prmbushjes Neni 308 Detyrimi pushon n qoft se kreditori n marrveshje me debitorin pranon dika tjetr n vend t asaj q i debitohet. N kt rast debitori prgjigjet sikundr shitsi pr t metat materiale dhe juridike t sendit t dhn n vend t asaj q ka debituar. Mirpo, kreditori n vend t krkess n baz t prgjegjsis s debitorit pr t metat materiale ose juridike t sendit mund t krkoj nga debitori, por jo m tepr nga dorzani, prmbushjeh e krkess paraprake dhe shprblimin e dmit.

Dorzimi me qllim shitjeje Neni 309 N qoft se debitori ia ka dorzuar kreditorit ndonj send ose ndonj t drejt tjetr pr t'i shitur dhe nga shumat e arritura t arktoj krkesat e veta, ndrsa pjesn tjetr ia dorzon, detyrimi pushon vetm kur kreditori t arktoj nga shuma e arritur.

Prmbushja e pjesshme Neni 310

Kreditori nuk ka pr detyr t pranoj prmbushjen e pjesshme, prve n qoft se nuk imponon dika tjetr vet natyra e detyrimit. Mirpo, kreditori ka pr detyr ta pranoj prmbushjen e pjesshme t detyrimit n t holla prve n qoft se ka ndonj interes t veant pr ta refuzuar.

Detyrimi i dhnies s sendeve t caktuara sipas llojit Neni 311 N qoft se sendet jan caktuar vetm spas llojit, debitori ka pr detyr t'i jap sendet e cilsis mesatare. Mirpo n qoft se e ka pasur t njohur destinimin e sendit i ka pr detyr t'i jap sendet e cilsis prkatse.

V. LLOGARITJA E PRMBUSHJES Radha e prmbushjes Neni 312 Kur midis personave t njejt ekzistojn disa detyrime t njllojta, kshtu q at q debitori e prmbush nuk mjafton pr t'i plotsuar t gjitha, ather, n qoft se pr kt gj nuk ekziston marrveshja e kreditorit dhe e debitorit llogaritja bhet me at radh t ciln e cakton debitori m s voni n rastin e prmbushjes. Kur nuk ekziston deklarata e debitorit mbi llogaritjen ather detyrimet plotsohen me radh ashtu sikundr kan rrjedhur pr prmbushje. N qoft se kan rrjedhur disa detyrime njkohsisht pr prmbushje, ather m par plotsohen ato prrnbushja e t cilave sht siguruar m pak, ndrsa kur jap siguruar t gjitha njsoj ather m par plotsohen ato t cilat prbjn pr debitorin barr m t madhe. N qoft se n t gjitha sa u tha m lart detyrimet jan t barabarta, plotsohen me radh sikundr kan lindur, e n qoft se kan lindur njkohsisht, ather ajo q sht dhn n emr t prmbushjes sistemohet n t gjitha detyrimet proporcionalisht me shumat e tyre.

Llogaritja e kamats dhe e shpenzimeve Neni 313 N qoft se debitori prpos kryegjs debiton edhe kamata dhe shpenzime, llogaritja bhet n mnyr q m par lahen shpenzimet, pastaj kamatat dhe n fund kryegjja.

KOHA E PRMBUSHJES Kur nuk sht caktuar afati Neni 314 N qoft se afati nuk sht caktuar, kurse qllimi i puns vet natyra e detyrimit dhe rrethanat e tjera nuk krkojn nj afat pr prmbushje kreditori mund t krkoj menjher prmbushjen e detyrimit, ndrsa debitori nga ana e vet mund t krkoj nga kreditori q menjher t marr n dorzim prmbushjen.

Prmbushja para afatit Neni 315 Kur afati sht kontratuar ekskluzivisht n interesin e debitorit ai ka t drejt ta prmbush detyrimin edhe para afatit t kontraktuar, por e ka pr detyr ta njoftoj kreditorin mbi qllimin e vet dhe t kujdeset q kjo t mos jet n koh t paprshtatshme. N raste t tjera, kur debitori ofron prmbushjen para afatit kreditori mund ta refuzoj prmbushjen ndrsa mundet edhe ta pranoj dhe ta ruaj t drejtn pr shprblimin e dmit, n qoft se pr kt gj pa shtytje njofton debitorin.

E drejta e kreditorit pr t krkuar prmbushjen para afatit Neni 316 Kreditori ka t drejt t krkoj prmbushjen paraafatit n qoft se debitori nuk ia ka dhn sigurimin e premtuar, ose n qoft se me krkesn e tij nuk e ka plotsuar sigurimin e paksuar pa faj t tij, si dhe kur afati sht kontraktuar vetm n interes t tij.

Kur caktimi i afatit i sht ln njers pal Neni 317 Kur caktimi i kohs s prmbushjes i sht ln dshirs s kreditorit ose t debitorit pala tjetr mundet, po q se i autorizari nuk cakton afat edhe pas paralajmrimit, t krkoj nga gjykata q ajo ta caktoj afatin plotsues pr prmbushjen.

Detyrimi monetar Neni 318

N qoft se pagesat bhen me an t banks ose t organizats tjetr pran s cils mbahet llogaria e kreditorit, do t konsiderohet se n qoft se palt kontraktuese nuk kan caktuar ndryshe borxhi sht likuiduar n kohn kur banks, respektivisht organizats pran s cils mbahet llogaria t'i ket arritur asignacioni n dobi t kreditorit ose urdhri (virmani) i banks s debitorit, resvektivisht i organizats q ti akordoj llogaris s kreditorit shumn e shnuar n urdhr. N qoft se me kontrat sht parashikuar pagimi me an t posts, supozohet se palt jan pajtuar se me derdhjen e shums s debituar n post debitori e ka likuiduar detyrimin e vet ndaj kreditorit e n qoft se nj mnyr e till e pagimit nuk sht kontraktuar, borxhi sht i likuiduar kur kreditori ta ket marr drgesn e t hollave. N qoft se me dispozit t veant ose n kontrat sht parashikuar pagimi i derdhjes me ek n llogari t caktuar supozohet se palt jan marr vesh se pagimi shtr kryer ather kur debitori ta derdh shumn e debituar me ek n dobi t llogaris s shnuar.

VII. VENDI I PRMBUSHJES Rregulla t prgjlthshme Neni 319 Debitori ka pr detyr ta prmbush detyrimin, kurse kreditori ta pranoj prmbushjen n vendin e caktuar nga veprimi juridik ose nga ligji Kur vendi i prmbushjes nuk sht caktuar, e nuk mund t caktohet dhe as sipas qllimit t puns, natyrs s detyrimit ose t rrethanave t tjera, ather prmbushja e detyrimit bhet n vendin ku debitorin n kohn e lindjes s detyrimit ka pasur selin, respektivisht vendbanimin e vet, e n munges t vendbanimi, ku ka pasur vendqndrimin e vet. Mirpo, n qoft se debitori sht arganizata e puns s bashkuar e cila ka disa njsi n vende t ndryshme, ather si vend i prmbushjes konsiderohet selia e njsis e cila duhet t'i zbatoj veprimet e domosdoshme pr prmbushjen e detyrimit, n qoft se kjo rrethan pr kreditorin me rastin e lidhjes s kontrats ka qen e njohur ose sht dashur t jet e njohur.

Vendi i prmbushjes s detyrimeve n t holla Neni 320 Detyrimet n t holla prmbushen n vendin ku kreditori ka selin, respektivisht vendbanimin, e n munges t vendbanimi atje ku ka vendqndrimin e vet.

N qoft se pagimi bhet me virman, detyrimet n t holla prmbushen n selin e organizats pran s cils mbahen mjetet monetare t kreditorit. N qoft se kreditori e ka ndrruar vendin ku ka pasur selin, respektivisht vendbanimin e vet n kohn e lindjes s detyrimit, kshtuq pr kt arsye jan rritur shpenzimet e prmbushjes, kjo rritje bie n ngarkim t kreditori.

VIII. DFTESA Prezumimet lidhur me dftesn Neni 321 Kush e plotson detyrimin trsisht ose pjesrisht ka t drejt t krkoj q kreditori t'i lshoj pr kt gj dftesn me shpenzimet e veta. Dbitori i cili e ka paguar detyrimin n t holla me an t banks ose t posts, mund t krkoj q kreditori t lshoj dftesn vetm n qoft se pr kt gj ka shkak t arsyeshm. N qoft se sht lshuar dftesa se sht paguar krejtsisht kryegjja, supozohet se jan paguar edhe kamatat dhe shpenzimet gjyqsore e t tjera nse ka pasur t tilla. Po kshtu, n qoft se debitori me dhnie t kohpaskohshme, si jan qirat dhe krkesat e tjera q prllogariten periodikisht, si jan ato q lindin me harxhimin e energjis elektrike, ose t ujit, apo me prdorimin e telefonit, ka dftesn se e ka paguar krkesn e arritur m von pr pages, supozohet se e ka paguar dhe ato q kan arriturr m prpara pr pages.

Refuzimi i lshimit t dftess Neni 322 N qoft se kreditori refuzion t lshoj dftesn, debitori mund t depozitoj pran gjykats objektin e detyrimit t vet.

IX. KTHIMI I OBLIGACIONIT Neni 323 Kur e plotson trsisht detyrimin e vet, debitori mundet prpos dftess, t krkoj nga kreditori q t'ia kthej obligacionin. Kur kreditori nuk mund ta kthej obligacionin, debitori ka t drejt t krkoj q kreditori ti lshoj nj dokument t vrtetuar publikisht se detyrimi ka pushuar s ekzistuari.

N qoft se debitorit i sht kthyer obligacioni, supozohet se detyrimi sht prmbushur plotsisht. Debitori q e ka prmbushur detyrimin vetm pjesrisht, ka t drejt t krkoj q kjo prmbushje t shnohet n obligacion.

Nnpjesa 2 VONESA I. VONESA E DEBITORIT Kur debitori sht n vones Neni 324 Debitori sht n vones kun nuk e prmbush detyrimin brenda afatit t caktuar pr prmbushje. N qoft se afati pr prmbushje nuk sht caktuar, debitori sht n vones kur kreditori ta ftoj q ta plotsoj detyrimin e vet, verbalisht ose me shkrim, paralajmrim jashtgjygsor, ose duke filluar ndonj procedur, qllimi i s cils sht realizimi i prmbushjes t detyrimit.

II. VONESA E KREDITORIT Kur kreditori sht n vones Neni 325 Kreditori sht n vonese n qoft se pa ndonj shkak t arsyeshm refuzon t pranoj prmbushjen, ose me sjelljet e veta e parandalon at Kreditori sht n vones edhe kur sht i gatshm t pranoj prmbushjen e detyrimit t njkohshm t debitorit, por nuk ofron prmbushjen e detyrimit t vet t rrjedhur pr pages. Kreditori nuk sht n vones n qoft se provon se n kohn e oferts s prmbushjes, ose n kohn e caktuar pr prmbushje, debitori ka qen n pamundsi ta prmbush detyrimin e vet.

Efektet e voness s kreditorit

Neni 326 Me vonesn e kreditorit pushon vonesa e debitorit dhe n kreditorin kalon rreziku i shkatrrimit t rastit ose t dmtimit t rendit. Q nga dita e voness s kreditori pushon t rrjedh kamata. Kreditori n vones ka pr detyr t'i kompensoj debitorit dmin e krijuar pr shkak t voness, pr t ciln pergjigjet, si dhe shpenzimet rreth ruajtjes s mtejshme t sendeve.

Nnpjesa 3 DEPOZITIMI DHE SHITJA E SENDIT T DEBITUAR Depozitimi pran gjykats Neni 327 Kur kreditori sht n vones ose sht i panjohur, apo kur sht e pasigurt se kush sht kreditor dhe ku ndodhet ky, ose kur kreditori nuk sht i aft pr t vepruar dhe nuk ka prfaqsues t vet, debitori mund ta depozitoj sendin e debituar pran gjykats pr kreditorin. T njejtn t drejt kan edhe personat e tret q jan juridikisht t interesuar q detyrimi t prmbushet. Mbi depozitimin e br debitori ka pr detyr ta njoftoj kreditorin po qe se di pr t dhe pr vendbanimin e tij.

Pran cils gjykat bhet depozitimi Neni 328 Depozitimi bhet pran gjykats me kompentenc lndore n vendin e prmbushjes, prve n qoft se shkaqet e levrdis ekonomike ose vet natyra e puns krkojn q depozitimi t bhet n vendin ku ndodhet sendi. do gjykat tjetr me kompetenc lndore duhet ta pranoj sendin n depozit, ndrsa debitori ka pr detyr t'i jap kompensim kreditorit n qoft se ky ka psuar dm nga depozitimi pran gjykats tjetr. Dorzimi pr ruajtje personit tjetr Neni 329 (1) Kur objekti i detyrimit sht ndonj send q nuk mund t ruhet n depozitin gjyqsor, debitori mund t krkoj nga gjykata q ta caktoj personin t cilit do t'ia dorzoj sendin pr ruajtje me shpenzime dhe pr llogari t kreditorit.

N rast t detyrimit nga kontrata n ekonomi, dorzimi i sendit t till n depon publike pr ruajtjen pr llogari t kreditorit passjell efekt depozitimi pran gjykats. Mbi dorzimin e br pr ruajtje, debitori ka pr detyr ta noftoj kreditorin.

Rikthimi i sendit t depozituar Neni 330 Debitori mund ta marr sendin e depozituar. Mbi marrjen e sendit debitori ka pr detyr ta njoftoj kreditorin. E drejta e debitorit pr ta marr sendin e depozituar pushon kur debitori i deklaron gjykats se heq, dor nga kjo e drejt, kur kreditori deklaron se e pranon sendin e depozituar, si dhe kur t vrtetohet me aktgjykim t forms s prer se depozitimi i plotson kushtet e prmbushjes s rregullt.

Efekti i depozitimit Neni 331 Me depozitimin e sendit t debituar debitori shkarkohet nga detyrimi n astin kur e ka br depozitimin. N qoft se debitori ka qen n vones, vonesa e tij pushon. Q nga asti kur sendi sht depozituar, rreziku i shkatrrimit t rastit ose i dmtimit t sendit kalon n kreditorin. Q nga dita e depozitimit pushon t rrjedh kamata. N qoft se debitori e merr sendin e depozituar konsiderohet njsoj si t mos ta ket depozituar fare dhe bashkdebitort dhe dorzant e tij mbeten n detyrim. Shpenzimet e depozitimit Neni 332 Shpenzimet e depozitimit t plotfuqishm e t parevokueshm i prballon kreditori n qoft se i kalojn shpenzimet e prmbushjes q ka pr detyr t'i prballoj debitori.

Shitja n vend t depozitimit t sendit Neni 333 N qoft se sendi sht i paprshtatshm pr ruajtje apo n qoft se pr ruajtjen e tij ose pr mirmbajtjen e tij nevojiten shpenzimet q nuk jan n prpjestim me vlern e tij, debitori mund ta shes n shitjen e br publikisht n vendin e caktuar pr prmbushje apo n ndonj vend tjetr n qoft se kjo sht n interesin e kreditorit, kurse shuma e

arritur, pasi t jen zbritur shpenzimet e shitjes, ta depozitojn pran gjykats s ktij vendi. N qoft s sendi ka mimin vijues, apo n qoft se ka vler t vogl n krahasim me shpenzimet e shitjes publike, debitori mund ta shes lirisht. N qoft se sendi sht i atill saq mund t shkatrohet, apo prishet shpejt, debitori ka pr detyr ta shes pa shtytje n nj mnyr sa m t prshtatshme. Sidoqoft, debitori ka pr detyr ta njoftoj kreditorin mbi shitjen q ka ndrmend t bj kurdo q t jet e mundur, e pas shitjes s br ta njoftoj mbi mimin e realizuar dhe mbi depozitimin pran gjykats. Dorzimi i sendit kreditorit Neni 334 Gjykata do t'ia dorzoj kreditorit sendin e depozituar nn kondita q i ka shtruar debitori.

Shitja pr t mbuluar shpenzimet e ruajtjes Neni 335 N qoft se shpenzimet e ruajtjes nuk paguhen brenda afatit t arsyeshm, gjykata do t urdhroj me krkesn e ruajtsit, q sendi t shitet dhe do t caktoj mnyrn e shitjes. Nga shuma e realizuar prej shtitjes do t zbriten shpenzimet e shitjes dhe shpenzimet e ruajtjes, ndrsa pjesa q mbetet do t depozitohet, pran gjykats pr kreditorin.

KAPTINA 3 MNYRA TJETR E PUSHIMIT T DETYRIMEVE Nnpjesa 1 KOMPENSIMI Kushtet e prgjithshme Neni 336 Debitori mund ta kompensoj krkesn q ka ndaj kreditorit me at q krkon ky prej tij n qoft se t dy krkesat kan si objekt t hollat, ose sendet e tjera t zvendsueshme t t njejtit lloj ose t njjts cilsi dhe n qoft se t dy kan rrjedhur pr pages.

Deklarata mbi kompensimin Neni 337 Kompensimi nuk krijohet posa t jan formuar kushtet pr kt, por nevojitet q njra pal t'i deklaroj tjetrs se sht duke br kompensimin. Pas deklarats mbi kompensimin konsiderohet se kompensimi sht krijuar q nga asti kur jan formuar kushtet pr kt.

Mungesa e reciprocitetit Neni 338 Debitori nuk mund t bj kompensimin e asaj q debiton kreditorit me ate q kreditori i debiton dorzanit t tij t tij. Mirpo, dorzani mund t bj kompensimin e detyrimit t debitorit ndaj kreditorit me krkesn e debitorit nga kreditori. Kush e ka dhn sendin e vet peng pr detyrimin e huaj, mund t krkoj nga kreditori q t'ia kthej sendin e ln peng kur t jen plotsuar kushtet pr pushimin e ktij detyrimi me an t kompensimit, si dhe kur kreditori ometon me faj t vet q t bj kompensimin. Krkesa e parashkruar Neni 339 Borxhi mund t kompensohet me krkes t parashkruar vetm n qoft se ende nuk ka qen parashkruar n momentin kur jan krijuar kushtet pr kompensim. N qoft se kushtet pr kompensim, jan krisuar mbasi nj nga krkesat sht parashkruar, kompensimi nuk njohet n qoft se debitori i krkess s parashikuar ka theksuar prapsimin e parashikimit.

Kompensimi me krkesn e ceduar Neni 340 Debitori i krkess s ceduar mund t'i kompensoja marrsit ato krkesa t veta t e cilat deri n njoftimin mbi cedimin ka mundur t'i kompensoj ceduesit. Ai mund t'i kompensoj edhe ato krkesa t veta nga ceduesi q i ka fituar para njoftimit mbi cedimin e afati i t cilit pr cedim nuk ka skaduar n astin kur sht njoftuar mbi cedimin, por vetm n qoft se ky afat bie para afatit pr prmbushjen e krkess s ceduar, ose n t njejtn koh. Debitori q i ka deklaruar pa rezerv marrsit se e pranon cedimin nuk mund t'i

kompensoj m asnj krkes t vet nga ceduesi. N qoft se krkesa e ceduar sht shkruar n regjistra publike, debitori mund t bj kompensimin marrsit vetm n qoft se krkesa e tij sht shkruar pran krkess s ceduar,apo n qoft se marrsi sht njoftuar me rastin e cedimit mbi ekzistimin e ksaj krkese. Rastet e prjashtimit t kompensimit Neni 341 Nuk mund t pushoj kompensimi krkesat q nuk mund t sekuestrohen; krkesat e sendeve, apo e vlers s sendeve q i jan dhn debitorit pr ruajtje, ose pr huaprdorje apo t cilat debitori i ka marr n mnyr t kundr ligjshme, ose i ka mbajtur n mnyr t kundrligjshme. krkesat e krijuara nga shkaktimi i dmit me dashje; krkesat e shprblimit t dmit t krijuar nga prishja e shndetit ose shkaktimi i vdekjes; krkesat q rezultojn nga detyrimi ligjor i ushqimit

Ndalimi i krkess s pals tjetr Neni 342 Debitori nuk mund t bj kompensimin n qoft se krkesa e tij ka rrjedhur pr pages vetm pasi dikush i treti ka vn ndalesn n krkesn e kreditorit ndaj tij.

Llogaritja e kompensimit Neni 343 Kur midis dy personave ekzistojn disa detyrime q mund t pushojn me an t kompensimit, ather kompensimi bhet sipas rregullave q vlejn pr llogaritjen e prmbushjes. Nnpjesa 2 FALJA E BORXHIT Marrveshja Neni 344 Detyrimi pushon kur kreditori t'i deklaroj debitorit se nuk do t krkoj prmbushjen e tij dhe debitori t jet dakord me kt.

Pr plotfuqishmrin e ksaj marrveshjeje nuk nevojitet q ajo t lidhet n formn sikundr sht kontraktuar puna nga e cila ka lindur detyrimi. Heqja dora nga mjetet e sigurimit Neni 345 Kthimi i pengut dhe heqja dor nga mjetet e tjera me t cilat sht siguruar plotsimi i detyrimit, nuk do t thot se kreditori ka hequr dor nga e drejta pr t krkuar prmbushjen e tij.

Falja e borxhit dorzanit Neni 346 Falja e borxhit dorzanit nuk e shkarkon debitorin kryesor, ndrsa falja e borxhit debitorit kryesor e shkarkon dorzanin. Kur ka disa dorzan dhe kreditori e shkarkon nga detyrimi njerin prej tyre, t tjert mbeten n detyrim, por detyrimi i tyre zbritet pr pjesn e dorzanit t shkarkuar.

Falja e prgjithshme e borxheve Neni 347 Me faljen e prgjithshme t borxhit shuhen t gjitha krkesat e kreditorit ndaj debitorit, prve atyre pr t cilat kreditori nuk ka ditur se ekzistojn n astin kur sht br falja.

Nnpjesa 3 PRTRITJA (NOVACIONI) Kushtet Neni 348 Detyrimi pushon n qoft se kreditori dhe debitori jan dakord se detyrimin ekzistues ta zvendsojn me nj tjetr dhe n qoft se detyrimin tjetr ka objekt t ndryshm ose bazn juridike t ndryshme. Marrveshja e kreditorit dhe e debitorit me t ciln ndryshohet ose shtohet dispozita mbi afatin, mbi vendin ose mbi mnyrn e prmbushjes, pastj marrveshja e mvonshme mbi kamatn, mbi dnimin kontraktues, sigurimin e prmbushjes, ose mbi ndonj dispozit tjetr akcesore, si dhe marrveshja. mbi dhnien e dokumentit t ri mbi borxhin, nuk konsiderohen si novacion. Lshimi i kambialit ose i ekut pr shkak t ndonj detyrimi t mparshm nuk

konsiderohet si novacion, prve kur kjo sht kontraktuar.

Vullneti pr ti br novacion Neni 349 Novacioni nuk prezumohet, kshtuq n qoft se palt nuk e kan shfaqur qllimin q ta shuajn detyrimin ekzistues kur kan krijuar detyrimin e ri, ather detyrimi i mparshm nuk pushon, por ekziston edhe m tutje prpos detyrimit t ri.

Efekti i novacionit Neni 350 Me kontratn mbi nocavionn detyrimi i mparshm pushon, kurse detyrimi i ri lind. Me detyrimin e mparshm pushojn edhe pengu dhe dorzania, prve n qoft se me dorzanin ose me pengdhnsin nuk sht kontraktuar ndryshe. E njejta gj vlen edhe pr t drejtat e tjera akcesore q kan qen t lidhura me detyrimin e mparshm.

Mungesa e detyrimit t mparshm Neni 351 Novacioni sht pa efekt n qoft se detyrimi i mparshm ka qen i pavlefshm ose sht shuar. N qoft se detyrimi i mparshm ka qen vetm i rrzueshm, novacioni sht i plotfuqishm po qe se debitori e ka ditur pr t metn e detyrimi t mparshm.

Efekti i anulimit Neni 352 Kur kontrata mbi novacionin t jet anuluar konsiderohet se nuk ka pasur novacion dhe se detyrimi i mparshm as q ka pushuar s ekzistuari.

Nnpjesa 4 UNIFIKIMI (KONFUSION) Neni 353 Detyrimi pushon me uniflkimin kur i njejti person bhet si debitor ashtu edhe kreditor. Kur dorzani bhet kreditor, detyrimi i debitorit kryesor nuk pushon. Detyrsmet e shkruara n regjistrat publike pushojn me an t unifikimit vetn pasi t bhet fshirja e regjistrimit.

Nnpjesa 5 PAMUNDSIA E PBMBUSHJES Pushimi i detyrimit pr shkak t pamundsis s prmbushjes Neni 354 Detyrimi pushon kur prmbushja e tij bhet e pamundshme pr shkak t rrethanave pr t cilat debitori nuk prgjigjet. Debitori duhet t provoj rrethanat q prjashtojn prgjegjsin e tij.

Kur sendet e caktuara sipas llojit jan objekt i detyrimit Neni 355 N qoft se objekti i detyrimi jan sendet e caktuara sipas llojit, detyrimi nuk pushon as ather kur t gjitha ato q ka debitori nga kto sende prishen pr shkak t rrethanave pr t cilat as nuk prgjigjet. Mirpo, kur detyrimi ka si objekt sendet e caktuara sipas llojit q duhet t merren nga masa e caktuar e ktyre sendeve, ather detyrimi pushon kur prishet e gjith kjo mas.

Cedimi i t drejtave ndaj t tretit prgjegjs pr pamundsin e prmbushjes Neni 356 Debitori i sendit t caktuar q sht shkarkuar nga detyrimi i vet pr shkak t pamundsis s prmbushjes ka pr detyr t'i cedoj kreditorit t drejtn q do ta kishte ndaj personit t tret pr shkak t pamundsis s krijuar.

Nnpjesa 6 KALIMI I KOHS RENUNCIMI Afati n raportin e marrdhnies debitore t vazhdueshme Neni 357 Marrdhnia debitore e vazhdueshme me afat t caktuar t kohzgjatjes pushon kur t skadoj afati, prve kur sht kontraktuar ose kur sht caktuar me ligj q pas skadimit t afatit marrdhnia debitore t zgjatet pr nj koh t pacaktuar n qoft se nuk renuncohet n koh.

Renuncimi i raportit t vazhduesm debitor Neni 358 N qoft se kohzgjatja e raportit debitor nuk sht caktuar, secila pal mund ta ndrprej, me renuncim. Renuncimi duhet t'i dorzohet pals tjetr Renuncimi mund t jepet n do koh, por jo n kohn jo t duhur Raporti debitor i renuncimit pushon kur t ket skaduar afati i renuncimit i caktuar n kontrat, e n qoft se afati i till nuk sht caktuar n kontrat, ather raporti pushon pasi t ket kaluar afati i caktuar nga ligji ose nga praktika e zakonshme, respektivisht me skadimin e afatit plotsues. Palt mund t kontraktojn se marrdhnia e tyre debitore do t pushoj me vet dorzimi i renuncimit, n qoft se pr rastin e caktuar ligji nuk urdhron dika tjetr. Kreditori ka t drejt t krkoj nga debitori at q ka rrjedhur pr pages para se detyrimi t ket pushuar me kalimin e afatit ose me renuncim. Nnpjesa 7 VDEKJA Neni 359 Me vdekjen e debitorit ose t kreditorit pushon detyrimi vetm n qoft se ka lindur duke marr parasysh veorit personale t njers nga palt kontaraktuese ose aftsit personale t debitorit.

KAPTINA 4 PARASHKRIMI Kaptina 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Rregulla e prgjthshme Neni 360 Me parashkrimin pushon e drejta e krkimit t prmbushjes se detyrimit. Parashkrimi lind kur t ket kaluar afati i caktuar me ligj brenda t cilit kreditori ka mundur t krkoj prmbushjen e detyrimit. Gjykata nuk mund t prfill parashkrimin n qoft se debitori nuk e ka invokuar at.

Kur fillon t rrjedh parashkrimi Neni 361 Parashkrimi fillon t rrjedh ditn e par pas dits kur kreditori t ket pasur t drejt t krkoj prmbushjen e detyrimit n qoft se me ligj pr raste t veanta nuk sht parashikuar dika tjetr. N qoft se detyrimi prbhet nga ajo se dika t mos bhet, t lihet pa u br ose t durohet, parashkrimi fillon t rrjedh ditn e par pas dits kur debitori t ket vepruar n kundrshtim me detyrimin. Lindja e parashkrimit Neni 362 Parashkrimi lind kur t ket skaduar dita e fundit e kohs s caktuar me ligj. Llogaritja e kohs s paraardhsve Neni 363 N kohn e parashkrimit llogaritet edhe koha q ka kaluar n dobi t paraardhsve t debitorit.

Ndalimi i ndryshimit t afatit t parashkrimit Neni 364 Me veprimin juridik nuk mund t caktohet nj koh m e gjat ose m e shkurtr e parashkrimit nga sa sht koha e caktuar me ligj.

Me veprimin juridik nuk mund t caktohet q parashkrimi t mos rrjedh pr nj koh.

Heqja dor nga parashkrimi Neni 365 Debitori nuk mund t heq dor nga parashkrimi para se t ket kaluar koha e caktuar pr parashkrimin.

Njohja me shkrim dhe sigurimi i detyrimit t parashkruar Neni 366 Njohja me shkrim e sigurimit t parashkruar konsiderohet si heqje dor nga parashkrimi. T njejtin efekt ka dhnia e pengut ose te sigurimit tjetr pr krkesn e parashkruar.

Efekti i prmbushjes s detyrimit t parashkruar Neni 367 N qoft se debitori e plotson detyrimin e parashkruar, ai nuk ka t drejt t krkoj q t'i kthehet ajo q ka dhn as ather kur nuk e ka ditur se detyrimi shte parashkruar.

Kreditori krkesa e t cilit sht siguruar Neni 368 Kur t ket kaluar afati i parashkrimit, kreditori krkesa e t cilit sht siguruar me peng ose me ipotek mund t paguhet vetm nga sendi i ngrakuar, n qoft se e mban n dor apo n qoft se e drejta e tij sht shkruar n regjistrin publik. Mirpo, krkesat e parashkruara t kamats dhe t dhnieve t tjera periodike nuk mund t plotsohen as edhe nga sendi i ngarkuar.

Krkesat akcesore Neni 369 Kur parashkruhet krkesa ather parashkruhen edhe krkesat akcesore, sikundr jan

krkesat e kamats, uzufrukteve, shpenzimeve, penaliteteve kontraktuese.

Kur nuk vihehn n zbatim rregullat mbi parashkrimin Neni 370 Rreguliat mbi parashkrimin nuk vihen n zbatim n rastet kur n ligj jan caktuar afatet brenda t cilave duhet t ngritet padia ose t kryhet nj veprim i caktuar kundrejt kanosjes humbjes s t drejtave.

Nnpjesa 2 KOHA Q NEVOJITET PR PARASHKRIMIN Afati i prgjithshm i parashkrimit Neni 371 Krkesat parashkruhen pr pes vjet n qoft se me ligj nuk sht caktuar ndonj afat tjetr i parashkrimit.

Krkesat periodike Neni 372 Krkesat e dhnieve periodike q rrjedhin vit pr vit ose n afate t caktuara m t shkurtra (krkesat periodike) si kur sht fjala pr krkesat periodike akcesore, sikunder sht krkesa e kamats, ashtu edhe kur sht fjala pr krkesn periodike t atilla n t cilat soset vetm e drejta sikundr sht krkesa e ushqimit, parashkruhen tre vjet nga rrjedhja e secils dhnie t veant pr pages. E njjta gj vlen pr anuitetet me t cilat n shuma t caktuara nj her prpara periodikisht. Paguhen kryegjja dhe kamata, por nuk vlen pr pagesat n kiste ose pr prmbushje t tjera t pjeshme.

Parashkrimi i vet t drejts Neni 373 Vet e drejta nga e cila rezultojn krkesat periodike parashkruhet pr pes vjet, duke llogaritur nga rrjedhja pr pages e krkess m t vjetr t paprmbushur pas s cils debitori nuk ka kryer dhnien.

Kur parashkruhet e drejta nga e cila rezultonjn krkesat periodike, ather kreditori humb t t drejtn jo vetm t krkoj dhnie t ardhshme periodike q kan rrjedhur pr pages para ktij parashkrimi. (3)Nuk mund t parashkruhet e drejta e ushqimit e caktuar me ligj.

Krkesat reciproke nga kontrata n qarkullimin e mallrave e t shrbimeve Neni 374 Krkesat reciproke t personave shoqror juridik nga kontrata n qarkullimin e mallrave e t shrbimeve si dhe krkesat e kompensimit pr shpenzimet e bra lidhur me kto kontrata, parashkruhen pr tre vjet. Parashkrimi rrjedh ve e ve pr do livrim malli, pun ose shrbim t kryer. Krkesa e qiras Neni 375 Krkesa e qiras si pr at q sht caktuar t paguhet periodikisht ashtu edhe pr at q sht caktuar t paguhet n shum totale, parashkruhet pr tre vjet. Krkesa e shprblimit t dmit Neni 376 Krkesa e shprblimit t dmit t shkaktuar parashkruhet pr tre vjet nga data kur i dmtuari ka msuar pr dmin dhe pr prsonin q e ka br dmin. Sidooft kjo krkes parashkruhet pr pes vjet nga data kur sht krijuar dmi. Krkesa e shprblimit t dmit t krijuar nga cenimi i detyrimit kontraktues parashkruhet pr kohn e caktuar pr parashkrimin e ktij detyrimi.

Krkesa e shprblimit t dmit t shkaktuar nga vepra penale Neni 377 Kur dmi sht shkaktuar nga vepra penale dhe pr ndjekjen penale sht parashkruar nj afat m i gjat parashkrimi, krkesa pr shprblimin e dmit ndaj personit prgjegjs parashkruhet kur t skadoj koha e caktuar pr parashkrimin e ndjekjes penale. Ndrprerja e parashkrimit t ndjekjes penale passjell edhe ndrprerjen e parashkrimit t

krkess pr shprblimin e dmit. E njjta gj vlen edhe pr ngecjen e parashkrimit.

Afati njvjear i parashkrimit Neni 378 Parashkruhn pr nj vjet: krkesa e kompensimit pr livrimin e energjis elektrike e t ngrohjes, gazit, ujit dhe shrbimet e spastrimit t oxhaqeve dhe pr mirmbajtjen e pastrtis, kur livrimi, respektivisht shrbimi sht kryer pr nevojat shtpiake. Krkesa e radiostacionit dhe krkesa e radiotelevizionit pr prdorimin e aparatit t radios dhe t aparatit televiziv. Krkesat e posts, telegrafit e t telefonave pr prdorimin e telefonit e t separateve postare, si dhe krkesat e tjera t tyre q arktohn n afatet tremujore, apo m t shkurtra. Krkesat e parapagimit n botimin periodik, duke llogaritur nga skadimi i kohs pr t cilin sht porositur botimi. Parashikimi rrjedh ngjithse livrimet apo shrbimet jan zgjatur.

Krkesat e prcaktuara para gjykats ose organeve t tjera kompetente Neni 379 T gjitha krkesat q jan prcaktuar me vendim gjyqsor t forms s prer ose me vendim gjyqsor t forms s prer ose me vendim t organit tjetr kompetent, ose me an t pajtimit para gjykats ose organit tjetr kompetent, parashkruhn pr dhjet vjet dhe ato pr t cilat ligji edhe ashtu parashikon afat m t shkurtr parashikrimi. Mirpo, t gjitha krkesat perioike q rezultojn nga vendimet ose pajtimet e tilla dhe rrjedhin pr pages n t ardhmn, parashkruhen n afatin e parashikuar pr parashkrimin e krkesave periodike.

Afatet e parashkrimit t kontratave mbi sigurimin Neni 380 Duke llogaritur q nga dita e par pas kalimit t vitit kalendarik n t cilin ka lindur krkesa. N qoft se prsoni i interesuar provon se deri n ditn e caktuar n paragrafin paraprak nuk

ka ditur se rasti i siguruar ka ndodhur, parashkrimi fillon q nga dita kur t ket msuar, pr kt me kusht q n do rast krkesa prshkruhet te sigurimi i jets pr dhjet vjet, kurse t sigurimet e tjera pr pes vjet nga data e caktuar n paragrafin paraprak. Krkesat e sigurimeve nga kontrata e sigurimit parashkruhet pr tre vjet. Kur n rastin e sigurimit nga prgjegsia personi i tret i dmtuar krkon kompensim nga i siguruari, ose e ka marr prej tij, parashikimi i krkess t t siguruarit ndaj siguruesit fillon q nga dita kur personi i dmtuar ka krkuar n rrug gjyqsore kompensim nga i siguruari, respektivisht kur i siguruari tia ket shprblyer dmin. Krkesa direkte e personit t tret t dmtuar ndaj siguruesit parashkruhet pr t njjtn koh pr t ciln parashkruhet krkesa e tij ndaj t siguruarit prgjegjs pr dmin. Prshkrimi i krkess q i takon siguruesit ndaj personit t tret prgjegs pr lindjen e rastit t sigurimit fillon t rrjedh kur fillon edhe parashkrimi i krkess s t siguruarit ndaj ktij prsoni dhe mbaron n t njjtin afat. Krkesat e kontratave t sigurimit, respektivisht t personit t tret nga kontrata e sigurimit t jets, parashkruhn pr pes vjet kurse nga kontaratat e tjera mbi sigurimin pr tre vjet.

Npjesa 3 NGECJA E PARASHKRIMIT Krkesat midis personave te caktuar Neni 381 Parashkrimi nuk rrjedh: midis bashkshortve; midis prindrve dhe fmijve gjersa zgjat e drejta prindrore; midis personit nn kujdestari dhe kujdestarit t tij, si dhe t organit t kujdestaris, gjat kohs s kujdestaris dhe gjersa t mos paraqiten llogarit. midis dy personave q bashkjetojn jasht martes gjersa ekziston kjo bashkjetes.

Krkesat e personave t caktuar Neni 382 Parashkrimi nuk rrjedh gjat kohs s mobilizimit, n rastin e rrezikut direkt nga lufta ose t lufts lidhur me krkesat e personave n detyrn ushtarake;

n pikpamje t krkesave q kan personat e punsuar n ekonomin e huaj shtpiake ndaj pundhnsit ose antarve t families s tij q bashkjetojn me te, gjersa zgjat kjo marrdhnie pune.

Pengesat e pakaprecyeshme Neni 383 Parashkrimi nuk rrjedh pr gjith kohn pr t ciln kreditori nuk ka pasur mundsi q, pr shkak t pengesave t pakaprcyeshme, t krkoj me an t gjykats prmbushjen e detyrimit.

Ndikiml i shkaqeve t parandalimit n procesin e parashkrimit Neni 384 N qoft se parashkrimi nuk ka mundur t filloj t rrjedh pr shkak t ndonj shkaku ligjor,ai fillon t rrjedh kur ky shkak ti ket pushuar s ekzistuari. N qoft se parashkrimi ka filluar t rrjedh prpara se t ket ndodhur shkaku q e ka ndalur procesin e tij t mtejshm, ai don tl rrjedh kur t pushoj s ekzistuari ky shkak, ndrsa koha q ka kaluar para ndalimit llogaritet n afatin e caktuar ligjor pr parashkrimin.

Krkesat ndaj personave t paaft pr t vepruar dhe krkesat e tyre Neni 385 Parashkriani rrjedh edhe ndaj t miturit dhe personit tjetr t paaft pr t vepruar, pavarsisht nse kan ose jo prfaqsuesin ligjor t tyre. Mirpo, parashkrimi i krkess s t miturit q nuk ka prfaqsues dhe personit, tjetr t paaft pr t vepruar pa prfaqsues, nuk mund t filloj t rrjedh gjersa t mos ken kaluar dy vjet nga data kur jan br krejtsisht t aft pr t vepruar ose nga data kur e kan fituar prfaqsuesin. N qoft se pr parashkrimin e nj krkese sht caktuar nj koh m e shkurtr se dy vjet, ndrsa kreditori sht i mitur q nuk ka prfaqsues ose ndonj person tjetr i paaft pr t vepruar pa prfaqsues, parashkrimi i ksaj krkese fillon t rrjedh nga data kur

kreditori sht br i aft pr t vepruar, ose kur e ka fituar prfaqsuesin.

Krkesa ndaj personit q ndodhet n kryerjen e shrbimit ushtarak Neni 386 Parashkrimi ndaj personit q ndodhet n kryerjen e shrbimit ushtarak ose n ushtrimet ushtarake nuk mund t filloj gjersa t mos ken kaluar tre muaj nga prfundimi i afatit ushtarak ose nga pushimi i ushtrimit ushtarak.

NDRPRERJA E PARASHKRIMIT Pohimi i borxhit Neni 387 Parashkrimi ndrpritet kur debitori pohon borxhin Pohimi i borxhit mund t blihet jo vetm duke i dhn deklarat kreditorit por edhe n mnyr indirekte, si jan dhnia e kisteve, pagimi i kamatave, dhnia e sigurimit.

Ngritja e padis Neni 388 Parashkrimi ndrpritet me ngritjen e padis dhe me do veprim tjetr t kreditorit t ndrmarr kundr debitorit para gjykatls ose organit tjetr kompetent me qllim prcaktimi, sigurimi ose realizimi t krkess.

Heqja dor, hedhja posht ose refuzimi i padis Neni 389 Ndrprerja e parashkrimit e br me ngritjen e padis ose me ndonj veprim tjetr t kreditorit t ndrmarr kundr debitorit para gjykats ose organit tjetr kompetent me qllim prcaktimi, sigurimi ose realizimin t krkess, konsiderohet se nuk ka filluar po qe se kreditor heq dor nga padia ose veprimi q ka ndrmarr. Po kshtu, konsiderohet se nuk ka patur ndrprerje n qoft se padia e kreditor ose krkesa e tij hidhen posht apo refuzohen, ose n qoft se anulohet masa e siguruar ose e ndrmarr e ekzekutimit apo e sigurimit.

Hedhja posht e padis pr shkak t lnkompetencs Neni 390 N qoft se padia kundr debitorit sht hedhur posht pr shkak t inkompetencs s gjykats ose t ndonj shkaku tjetr, q nuk prket esencs s shtjes, kshtu q kreditori prsri ngrit padin brenda afatit prej tre muajsh nga data kur vendimi i hedhur posht e t padis t ket marr formn e prer, do t konsiderohet se parashkrimi sht ndrprer me padin e par. E njejta gj vlen edhe pr invokimin n mbrojtje, si dh pr theksimin e kompensimit te krkess n kontest, si dhe n rastin kur ghykata ose ndonj organ tjetr e ka drejtuar debitorin q krkesn e vet t do ta realizoj at procedurn ndrgjyqsore.

Thirrja e debitorit Neni 391 Pr ndrprerjen e parashkrimit nuk mjafton q kreditori ta ftoj debitorin me shkrim ose me goj q ta prmbush detyrimin.

Afati i parashkrimit n rastin e ndrprerjes Neni 392 Pas ndrprerjes ose parashkrimit fillon t rrjedh prsri, kurse koha q ka kaluar para ndrprerjes nuk llogaritet n afatin e caktuar ligjor pr parashkrim. Parashkrimni i ndrprer me an t pohimit nga ana e debitorit fillon t rrjedh psri nga pohimi. Kur ndrprerja e parashkrimit ka filluar me ngritjen e padis ose me invokimin n mbrojtje, ose duke theksuar kompensimin e krkesave n kontest respektivisht me kallzimin e krkesave n ndonj proces tjetri parashkrimi fillon t rrjedh prsri q nga dita kur kontesti t ket marr fund definitivisht ose t ket mbaruar n ndonj mnyr tjetr. Kur ndrprerja e parashkrimit t ket lindur me kallzimin e krkess n procesin e falimentimit, parashkrimi fillon t rrjedh prssi q nga dita e prfundimit t ktij procesi. E njjta gj vlen edhe kur ndrprerja e parashkrimit t ket lindur me krkesn e

ekzekutimit t detyrueshm ose t sigurimit. Parashkrimi q fillon t rrjedh prsri pas ndrprerjes mbaron kur t ket kaluar aq koh sa sht caktuar me ligj pr parashkrimin q sht ndrprer.

Parashkrimi n rastin e novacionit Neni 393 N qoft se ndrprerja ka filluar me pohimin e borxhit nga ana e debitorit ndrsa kreditori dhe debitori jan marr vesh q ta ndryshojn bazn ose objektin e detyrimit krkesa e re parashkruhet pr kohn q sht caktuar pr parashkrimin e saj. Kreu V LLOJET E NDRYSHME T DETYRIMEVE KAPTINA 1 DETYRIMET N T HOLLA Nnpjesa I DISPOZITA T PRGJITHSHME Parimi i nominalizmit monetar Neni 394 Kur detyrimi ka si objekt nj shum t hollash, debitori ka pr detyr t paguaj t njejtin numr njsish t hollash t, pagueshme nga detyrimi me prjashtim kur ligji urdhron dika tjetr.

Detyrimet valutore Neni 395 N qoft se detyrimet n t holla n kundrshtim me ligj t veant federatv sht e pagueshme n ar ose n prmbushja e tij t krkohet vetm n t holla t vendit sipas kursit q ka qn n fuqi n momentin e lindjes s detyrimit.

Klauzola e indeksit Neni 396 Esht nul dispozita e kontrats me t cin shu ma e detyrimit n t holla t vendit lidhet me, ndryshimet e mimtit t t mirave, t mallrave e t shrbimeve t shprehura me indeksin e mimeve, t pr caktuar nga organizata e autorizuar (klauzola e indeksit), por do t jet e plotfuqishme n qoft se indeksi i zgjedhur sht n lidhje direkte ekonomike me objektin e puns kshtu q nuk ka rndsi, spekulative, apo sht kontraktuar nj dispozit e till pr sigurimin e standardit t jetess t pals kontras.

Shkalla e lvizshme Neni 397 N kontratat n t cilat nj pal obligohet t prodhoj dhe t livroj sende t caktuara lejohet t kontraktohet se mimi do t varet aga mimi i materialit dhe nga puna, si dhe nga pjest prbrse t tjera q ndikojn n shumn e kostos s prodhimit, n koh t caktuar n nj treg t caktuar. Pagimi i parakohshm Neni 398 Debitori mund t'j plotsoj detyrimet n t holla para kohe sht nul dispozita e kontrats me t ciln debitori heq dor nga kjo e drejt. N rast t prmbushjes s detymimit n t holla para kohe, debitori ka t drejt ta zbres kamatn nga shuma e borxhit pr kohn prej dats s pagess deri n ditn kur detyrimi t ket rrjedhur pr pages vetm kur pr kt sht i autorizuar me kontrat, apo nse kjo rezulton nga vet praktika e zakonshme.

Nnpjesa 2 KAMATA KONTRAKTUESE Shkalla e kamats kontraktuese Neni 399 Shkalla e kamats kontraktuese midis individve nuk mund t jet m e madhe nga sa sht prqindja e kamats q paguhet n vendn e prmbushjes pr depozitimet e kursimeve me t par. Lidhur me kamatn m t lart midis prsonave t tjer aplikohen dispozitat e ligjit t

veant. N qoft se kamata sht kontraktual por nuk sht caktuar shkalla saj dhe as koha e rjedhjes pr pages, ajo sht 8%, ndrsa n detyrimet e rrjedha nga kontrata n ekonomi 8% n vit dhe rrjedh pr pages pasi t ket kaluar nj vit, n qoft se pr ndonj rast t caktuar nuk sht parashikuar dika tjetr. N qoft se sht kontraktuar kamata m e madhe nga sa lejohet do t vihet n zbatim shkalla m e lart e kamats s lejueshme.

Kamata n kamat Neni 400 sht nul dispozita e kontrats me t ciln parashikohet q n kamat, pasi t rrjedh kamata po q se nuk do t paguhet. Mirpo,mund t parakontraktohet se shkalla e kamats do t shtohet n qoft se debitori nuk i paguan kamatat e rrjedha pr pages n kohn e duhur. Dispozitat e paragrafeve t msiprm nuk shtihen n veprimtarin kredituese t bankave dhe t organizatave t tjera bankare.

Kur kamata pushon t rrjedh Neni 401 Kamata pushon t rrjedh kur shuma e kamatave t rrjedha pr pages por t papaguara arrijn kryegjn.

Kamata n detyrimet jomonetare Neni 402 Dispozitat e ktij ligji mbi kamatn kontraktuese vlejn prshtatshmrisht edhe pr detyrimet e tjera q kan si objekt sendet e caktuara sipas llojit.

KAPTINA 2 DETYRIMET ME DISA OBJEKTE Nnpjesa 1 DETYRIMET ALTERNATIVE E drejta e zgjedhjes Neni 403 N qoft se ndonj detyrim ka dy ose m tepr objekte, por debitori ka pr detyr t jap vetm nj pr tu shkarkuar nga detyrimi, ather, po qe se nuk sht kontrakuar dika tjetr, e drejta e zgjedhjes i takon debitorit dhe detyrimi pushon kur ky ta ket dorzuar objektin t cilin e ka zgjedhur.

Parevokushmria dhe efekti i zgjedhjes s br Neni 404 Zgjedhja quhet e br kur pala t cils i takon e drejta e zgjedhjes e njofton paln tjetr pr at q ka zgjedhur dhe nga ky moment zgjedhja nuk mund t ndryshohet m. Nga zgjedhja e br konsiderohet se detyrimi ka qen q n fillim i thjesht dhe se q n filium ka pasur si objekt sendin e zgjedhur.

Kohzgjatja e t drejts s zgjedhjes Neni 405 Debitori ka t drejt t zgjedh gjithnj gjersa n procedurn e prmbarimit t detyrueshm nj prej sendeve debitore t mos i dorzohet plotsisht ose pjesrisht kreditorit sipas zgjedhjes s tij. N qoft se e drejta e zgjedhjes i takon kreditorit dhe ky nuk deklarohet rreth zgjedhjes brenda afatit t caktuar prmbushje, debitori mund ta ftoj q t bn zgjedhje dhe per kt t'i caktoj nj afat t ri, pas skadimit t t cilit e drejta e zgjedhjes kalon n debitorin. Zgjedhja q i besohet personit t tret Neni 406

N qoft se zgjedhja duhet t bhet nga ndonj person i tret dhe kt gj ai nuk e bn, secila pal mund t krkoj q zgjedhjen ta bj gjykata Kufizimi n objektin e mbetur Neni 407 N qoft se nj objekt i detyrimit sht br i pamundshm pr shkak t ndonj ngjarjeje pr t ciln nuk prgjigjet asnje pal detyrimi kufizohet n objektin e humbur objektin e mbetur.

Kufizimi n rast prgjegjsie t nj pale Neni 408 Kur nj objekt i detyrimit sht br i pamundur pr shkak t ngjarjeve pr t cilat sht prgjegjs debitorit detyrimi kufizohet n objektin e mbetur n qoft se e drejta e zgjedhjes i takon kreditorit, ky mundet sipas zgjedhjes s vet t krkoj objektin e mbetur ose kompensimin e dmit. Kur nj objekt i detyrimit sht br i pamundur.pr shkak t ngjarjeve pr t cilat sht prgjegjs kreditori detyrimi i kreditorit pushon, por n qoft se ktij i takon e drejta e zgjedhjes ky mund t krkoj shprblimin e dmit dhe ta kryej detyrimin e vet nga objekti i mbetur, e n qoft se e drejta e zgjedhjes i takon kreditorit ky mund t jap shprblimin e dmit dhe t krkoj objektin e mbetur.

Nnpjesa 2 DETYRIMET FAKULTATIVE DHE KRKESAT FAKULTATIVE DETYRIMET FAKULTATIVE Autorizimi i debitorit n detyrimin fakultativ Neni 409 Debitori detyrimi i t cilit ka nj objekt, por t cilit i lejohet q t shkarkohet nga detyrimi i vet. duke dhn ndonj objekt tjetr t caktuar, mund ta shfrytzoj kt mundsi gjithnj gjersa kreditori n procesin e prmbarimit t detyrueshm t mos ta ket marr trsisht ose pjesrisht objektin e detyrimit.

Autorizimet e kreditorit n detyrimin fakultativ Neni 410 Kreditori n detyrimin fakultativ mund t krkoj nga debitori vetm objektin e detyrimit, por jo edhe objektin tjetr me t cilin debitori, n qoft se dshiron, mundet gjithashtu ta prbush detyrimin e vet. Kur objekti i detyrimit bhet i pamundur pr shkak t ngjarjeve pr t cilat debitori nuk prgjigjet, kreditori mund t krkoj vetm shprblimin e dmit, por debitori mund t shkarkohet nga detyrimi duke dhn objektin t cilin sht i autorizuar ta jap n vend t objektit t debituar.

II. KRKESAT FAKULTATIVE Neni 411 Kur me ligj ose me kontrat sht parashikuar q kreditori mundet n vend t objektit t debituar t krkoj nga debitori ndonj objekt tjetr t caktuar, debitori ka pr detyr t'ia dorzoj objektin debitorit, n qoft se kt e krkon kreditori. N raste t tjera, pr krkesa t ktilla fakultative vlejn sipas qllimit t kontraktuesve dhe sipas rrethanave t puns rregullat prkatse mbi detyrimet fakultative dhe alternative.

KAPTINA 3 DETYRIMET ME DISA DEBITOR OSE KREDITORI Nnpjesa I DETYRIMET E PJESTUESHME Pjestimi i detyrimeve dhe i krkesave Neni 412 Detyrimi sht i pjestueshm n qoft se ajo q debitohet mund t pjestohet dhe t prmbushet n pjest q kan cilsi t njjta si ka i tr objekti dhe n qoft se me kt pjestim nuk humb asgj nga vlera e vet, ndrsa n t kundrtn detyrimi sht i papjestueshm. Kur n ndonj detyrim t pjestueshm ka disa kreditor, detyrimi pjestohet midis tyre

n pjes t barabarta, n qoft se nuk sht caktuar pjestimi tjetr dhe secili prej tyre prgjigjet pr pjesn e vet t detyrimit. Kur n ndonj detyrim t pjestueshm ka disa kreditor, krkesa pjestohet midis tyre n pjes t barabarta, n qoft se nuk sht caktuar dika tjetr dhe secili kreditor mund t krkoj vetm pjesn e vet t krkess. Prezumimi i solidaritetit Neni 413 Kur ka disa debitor n ndonj detyrim t pjestueshm t krijuar me kontrat, n ekonomi ata i prgjigjen kreditorit soiidarisht, prve n qoft se kontraktuesit e kan eliminuar shprehimisht prgjesingjsin solidare.

Nnpjesa 2 DETYRIMET SOLIDARE I SOLIDARITETI I DEBITORVE Prmbajtja e solidaritetit t debitorve Neni 414 Secili debitor i detyrimit solidar i prgjigje kreditorit pr krejt detyrimin dhe kreditori mund t krkoj prmbushjen e tij nga cilido q dshiron gjithnj gjersa t mos prmbushet trsisht, por kur nj debitor ta ket prmbushur detyrimin ai pushon dhe t gjith debitort shkarkohen. Nga disa debitor solidar secili mund t debitoj me afatin tjetr t prmbushjes, n kushte t tjera, dhe n prgjithsi me devijime t ndryshme. Kompensimi Neni 415 Secili debitor solidar mund t invokoj kompensimin q e ka br bashkdebitori i tij. Debitori solidar mund t bj kompensimin e krkess s bashkdebitorit t vet ndaj kreditorit me ate q kreditori i detyrohet por vetm pr aq sa sht pjesa e borxhit e ktij

bashkdebitori n detyrimin solidar. Falja e borxhit Neni 416 Falja e borxhit q bhet n rrugn e marrveshjes me nj debitor solidar shkarkon nga detyrimi edhe debitor t tjer. Mirpo, n qoft se falja ka pasur si qllim ta shkarkoj nga detyrimi vetm debitorin me t cilin sht kryer detyrimi solidar paksohet pr pjesn q sipas marrdhnieve reciproke t debitorve i takon atij, kurse debitort e tjer prgjigjen solidarisht pr pjesn e mbetur t detyrimit.

Novacioni Neni 417 Me novacionin t cilin kreditori e ka br me nj debitor solidar shkarkohen edhe debitort e tjer. Mirpo, n qoft se kreditori dhe debitori e kan kufizuar novacionin n pjesn e detyrimit q i takon ktij, detyrimi i t tjerve nuk pushon por vetm pakoshet pr kt pjes.

Pajtimi Neni 418 Pajtimi t cilin e ka kontraktuar nj nga debitort solidar me kreditorin nuk ka efekt ndaj debitorve t tjer, por kta kan t drejt ta pranojn kt pajtim n qoft se ai nuk sht kufizuar n debitorin me t cilin sht kontraktuar. Bashkimi Neni 419 Kur n nj person bashkohen cilsia e kreditorit dhe cilsia e debitorit t detyrimeve t njejta solidare, ather detyrimi i debitorve t tjer zvoglohet pr shumn e pjess q bie n t.

Vonesa e kreditorit Neni 420

Kur kreditori sht n vones ndaj nj debitori solidar, ather ky sht n vones edhe ndaj debitorve t tjer solidar.

Vonesa e nj debitori dhe pohimi i borxhit Neni 421 Vonesa e nj debitori solidar nuk ka efekt ndaj debitorve t tjer. E njejta gj vlen edhe pr pohimin e borxhit q do ta bnte nj prej debitorve solidar.

Ngecja dhe ndrprerja e parashkrimit heqja dor nga parashkrimi Neni 422 N qoft se parashkrimi nuk rrjedh ose sht ndrprer ndaj njrit debitor ai vazhdon t rrjedh. Pr debitort e tjer solidar dhe mund t mbaroj, por debitori ndaj t cilit detyrimi nuk sht parashkruar dhe i cili sht dashur ta prmbush ka t drejt t krkoj nga debitort t tjer ndaj t cilve detyrimi sht parashkruar q t'i kompensojn secili pjest e vet t detyrimit. Heqja dor nga parashkrimi i plotsuar nuk ka efekt ndaj debitorve t tjer.

E drejta e prmbushsit n kompensim Neni 423 Debitori i cili e ka prmbushur detyrimin ka t drejt t krkoj prej secilit bashkdebitor q t'i konpensoj pjesn e detyrymit q bie n t. Ndrkaq, nuk ka ndikim rrethana s kreditori e ka shkarkuar ndonj nga bashkdebitort nga borxhi ose ia ka paksuar borxhin. Pjesa q bie n dbitorin nga e cila nuk mund t merret kompensimi, pjestohet prpjestimisht n t gjith debitort.

Pjestimi n pjes t barabarta dhe prjashtimi Neni 424

N qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr, ose nuk rezulton nga marrdhniet juridike t pjesmarrsve n pun, secilit debitor i takon pjesa e barabart. Mirpo, n qoft se detyrimi solidar sht kontraktuar n interesin ekskluziv t nj debitori solidar, ather ky ka pr detyr t'ia kompensoj krejt shumn e detyrimit bashkdebitorit q e ka paguar kreditorin.

II. SOLIDARITETI I KREDITUESVE Solidariteti nuk mund t prezumohet Neni 425 Kur n ann e kreditorit ka disa persona, kta jan solidar vetm kiur solidariteti sht kontraktuar ose e caktuar me ligj.

Prmbajtja e solidaritetit Neni 426 Secili kreddtor solidar ka t drejt t krkoj nga debitori prmbushjen e krejt detyrimit, por kur njeri prej tyre paguhet detyrimi pushon edhe ndaj kreditorve t tjer. Debitori mund tia prmbush detyrimin kreditorit t cilin e zgjedh vet gjithnj gjersa nj kreditor t mos krkoj prmbushjen.

Kompensimi Neni 427 Debitori mund t bj kompensimin e detyrimit t vet me kompensimin q ka ndaj kreditorit q i krkon prmbushjen. Kompensimi me krkesn q ka ndaj ndonj kreditori tjetr debitori mund ta bj vetm deri n masn e pjess s krkess solidare q i takon ktij. Falja e borxhit dhe novacioni Neni 428 Me faljen e borxhit dhe me novacionin midis debitorit dhe nj kreditori paksohet detyrimi solidar pr aq sa sht shuma e pjess s ksaj krkese t kreditorit. Pajtimi Neni 429

Pajtimi t cilin e ka kontraktuar nj nga kreditort solidar me debitorin nuk ka efekt ndaj kreditorve t tjer, por kta kan t drejt q ta pranojn kt pajtim, me prjashtim kur ai ka t bj vetm me pjesn e kreditorit me t cilin sht kontraktuar.

Bashkimi Neni 430 Kur n nj person t nj kreditori solidar bashkohet edhe cilsia e debitorit secili prej kreditorve t tjer solidar mund t krkoj prej tij vetm pjesn e vet t krkess. Vonesa Neni 431 Kur debitori vjen n vones ndaj nj kreditori solidar, ather ai sht n vones edhe ndaj kreditorve t tjer. Vonesa e nj kreditori solidar ka efekt edhe ndaj kreditorve t tjer.

Pohimi i borxhit Neni 432 Pohimi i borxhit q i sht br nj kreditori u shrben t gjith kreditorve. Parashkrimi Neni 433 N qoft se nj kreditor e ndrpren parashkrimin, ose n qoft se ndaj tij nuk rrjedh parashkrimi kjo u shrben kreditorve t tjer dhe ndaj tyre parashkrimi rrjedh edhe m tej. Heqja dor nga parashkrimi q bhet ndaj njrit kreditor u shrben edhe nga kreditorve t tjer.

Raportet midis kreditorve pas prmbushjes Neni 434 Secill kreditor solidar ka t drejt t krkoj nga kreditori q e ka marr prmbushjen nga debitori q t'ia jap pjesn q i takon. N qoft se nga raporti midis kreditorve nuk rezulton dika tjetr, secilit kreditor solidar i takon pjesa e barabart.

Nnpjesa 3 DETYRIMET E PAPJESTUESHME Neni 435 Pr detyrime t papjesetueshme ku ka disa debitore vihen prshtatshmrisht dispozitat mbi detyrimet solidare. Kur n detyrimin e papjestueshm ka disa kreditor, midis t cilve nuk sht kontraktuar solidariteti dhe as q sht caktuar me ligj, nj krediaor mund t krkoj q debitori ti prmbush atij vetm po qe se sht i autorizuar nga kreditoret e tjer q t pranoj prmbushjen kreditorve s bashku, ose t bje depozit pran gjykats.

Kreu VI NDRRIMI I KREDITORIT OSE I DEBITORIT KAPTINA 1 CEDIMI I KRKESS ME KONTRAT (CESIONI) Nnpjesa 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Cilat krkesa mund t barten me kontrata Neni 436 Kreditori mundet me kontraten e lidhur me personin e tret ti kaloj ktij krkesat e veta, me prjashtim t atyre krkesave kalimin e t cilave sht i ndaluar me ligj, si dhe i atyre q lidhen me personin e kreditorit, ose e cila nga vet natyra e tyre nuk mund t'i bartn tjetrit. Kontrata mbi cedimin nuk ka efekt ndaj debitorit po qe se ky dhe debitori kan kontraktuar se ky nuk do t mund t'i kaloj krkesat n tjetrin, ose nuk do t mund t'i kaloj pa plqimin e debitorit.

T drejtat akcesore Neni 437 Me krkesn kalojn n pritsin t drejtat akcesore, si jan e drejta e paraarktimit, ipoteka, pengut t drejtat nga kontrata me dorzanin, e drejta n kamat, dnimin kontrakaues etj. Megjithate, ceduesi mund t'ia dorzoj sendin peng pritsit vetm n qoft se pengdhnsi e ka dhn n plqimin pr kt, prndryshe ajo mbetet pran ceduesit pr ta ruajtur pr llogari t pritsit. Presupozohet se kan rrjedhur pr pages dhe se nuk jan paguar kamatat e ceduara me krkesn kryesore.

Njoftimi i debitorit Neni 438 Pr bartjen e krkess nuk nevojitet plqimi i debitorit, por ceduesi ka pr detyr ta njoftoj debitorin mbi cedimin e br. Cedimi i br ceduesit para njoftimit mbi cedimin sht i plotfuqishm dhe e shkarkon debitorin nga detyrimi, por vetm n qoft se nuk ka ditur pr cedimin, prndryshe detyrimi mbetet dhe ai ka pr detyr t'ia plotsoj pritsit.

Cedimi i shumfisht Neni 439 N qoft se kreditori u ka ceduar t njejtn krkes personave t ndryshm, krkesa i takon pritsit pr t cilin ceduesi e ka njoftuar m par debitorin ose i cili i sht lajmruar i pari debitorit.

Nnpjesa 2 RAPORTI MIDIS PRITSIT DHE DEBITORIT Neni 440 Pritsi ka ndaj debitorit t njjtat t drejta t cilat ceduesi i ka pasur ndaj debitorit prpara cedimit. Debitori mund ti theksoj pritesit prpos prapsimeve q ka ndaj tij edhe ato prapsime t cilat ka mundur ti theksoj ceduesit deri n momentin kur ka msuar pr cedim.

Nnpjesa 3 RAPORTI I CEDUESIT DHE I PRITSTT Neni 441 Dorzimi i dokumenteve mbi borxhin Ceduesi ka pr detyr t'i dorzoj pritsit obligacionin apo dokumentin tjetr mbi borxhin, n qoft se ka nj gj t till si dhe provat e tjera mbi krkesn e ceduar dhe mbi t drejtat akcesore. N qoft se ceduesi ka kaluar n pritsin vetm nj pjes t krkeses ai ka pr detyr ti dorzoj kopjen e legalizuar t obligacionit ose t ndonj dokumenti tjetr me t cilin provohet ekzistimi i krkess s ceduar. Ai ka pr detyr q me krkesn e tij ti lshoj vrtetimine e legalizuar mbi cedimin.

Prgjegjsia pr ekzistimin e krkess Neni 442 Kur cedimi sht br me an t kontrats me kompensimin ceduesi prgjigjet pr ekzistimin e krkess n astin kur sht br cedimi.

Prgjegjsia pr arktueshmrin Neni 443 Ceduesi prgjigjet pr arktueshmrin e krkess s ceduar n qoft se kjo gj ka qen kontraktuar, por vetm deri n shumn e asaj q ka marr nga pritsi, si dhe pr arktueshmrin e kamatave, shpenzimeve rreth cedimit dhe t shpenzimeve t procedurs kundr debitorit. Prgjegjsia m e madhe e ceduesit t ndrgjegjshm nuk mund t kontraktohet.

Nnpjesa 4 RASTE TE VEANTA T CEDIMIT TE KRKESAVE Cedimi n vend t prmbushjes ose pr qllime arktimi Neni 444 Kur debitori n vend t prmbushjes s detyrimit t vet ia cedon kreditorit krkesn e vet ose nj pjes t saj me lidhjen e kontrats mbi cedimin detyrimi i debitorit shuhet deri n shumn e krkess se ceduar. Mirpo, kur debitori ia cedon kreditorit t vet krkesn e vet vetem. pr qllime arktimi, detyrimi i tij shuhet, respektivisht zvoglohet vetm. kur kreditori arkton krkesn e ceduar. Ne t dy rastet pritsi ka pr detyr t'i dorzoj ceduesit t gjitha q ka arktuar prtej shums se krkess s vet ndaj ceduesit. N rastin e cedimit pr qllime arktimi debitori i krkeses s ceduar mund ta prmbush detyrimin e vet edhe ndaj ceduesit, edhe kur shte njoftuar mbi cedimin.

Cedimi pr qllime sigurimi Neni 445 Kur cedimi sht bre pr qllime sigurimi t krkess s pritsit ndaj ceduesit, pritesi ka pr detyr t kujdeset me vmendjen e nj ekonomisti t mire, respektivisht t nikoqirit t mir mbi arktimin e krkess s ceduar dhe pas arktimit t kryer t ndal aq sa nevojitet pr t plotsuar krkesn e vet ndaj ceduesit, t'ia darzoj ktij tepricn. KAPTINA 2 NDRIMI I DEBITORIT Nnpjesa 1 MARRJA PRSIPER E BORXHIT I. DISPOZITA T PRGJITHSHME Kontrata mbi marrjen prsipr t borxhit Neni 446 Marrja prsipr e borxhit bhet me kontrat midis debitorit dhe siprmarrsit, pr t ciln gj ka dhn plqimin kreditori.

Mbi kontratn e lidhur kreditorin mund ta njoftoj secili prej tyre dhe secilit prej tyre kreditori mund ti komunikoj plqimin e vet pr marrjen prsipr t borxhit. Presupozohet se kreditori e ka dhne plqimin e vet ne qoft se pa rezerv ka pranuar ndonje prmbushje nga siprmarrsit, te ciln e ka br ky n emer t vet. Kontraktuesi si dhe secili prej tyre veas, mund ta ftojn kreditorin q brenda afatit te caktuar t deklarohet nse pranon ose jo marrjen prsipr te borxhit dhe, n qoft se kreditori nuk deklarohet brenda afatit t caktuar, konsiderohet se ka refuzuar t jap plqimin e vet. Kontrata mbi marrjen prsipr t borxhit ka efekt t kontrats mbi marrjen prsiper t prmbushjes derisa kreditori t mos ta jap plqimin e vet pr kontratn mbi marrjen prsiper t borxhit, si dhe n qoft se ky refuzon ta jap plqimin.

Rasti kur borxhi sht siguruar me ipotek Neni 447 Kur me rastin e jetrsimit t ndonj sendi t paluejtshm mbi t cilin ekziston ipoteka e kontraktuar midis marrsit dhe jetrsuesit se marrsi do ta marr pr borxhin ndaj kreditorit ipotekist, konsiderohet se kreditori ipotekist e ka dhn plqimin pr kontratn mbi marrjen prsipr t borxhit n qoft se me ftesn shkresore t jetrsuesit nuk e ka refuzuar brenda tre muajsh nga marrja e ftess. N ftesn shkresore i duhet theksuar kreditorit pr kt pasoj, prndryshe ftesa do t konsiderohet si t mos jet drguar.

II. EFEKTET E KONTRATS MBI MARJEN PRSIPR T BORXHIT Ndrrim i debitorit Neni 448 Me marrjen prsipr t borxhit siprmarrsi zn vendin e debitorit t mparshm ndrsa ky shkarkohet nga detyrimi. Mirpo n qoft se n kohn e plqimit t kreditorit pr kontratn mbi marrjen prsiper t borxhit siprmarrsi ka qen i zhytur n borxh, ndrsa kreditori kt nuk e ka ditur dhe as q ka qen i detyruar ta dinte, debitori i mparshem nuk shkarkohet nga detyrimi, ndrsa kontrata mbi marrjen prsipre t borxhit ka efektin e kontrates mbi hyrjen borxh.

Midis siprmarrsit dhe kreditorit ekziston i njjti detyrim q ka ekzistuar deri ather midis debitorit dhe kreditorit t mparshm.

T drejtat akcesore Neni 449 T drejtat akcesore q kan ekzistuar gjr ather kundrejt krkess ekzistojn edhe me tutje por dorzanit si dhe pengjet q kan dhn persona t tret pushojn s ekzistuari n qoft se dorzansit dhe pengdhnsi nuk jan dakord q t prgjigjen dhe pr debitorin e ri. N qoft se nuk sht kontraktuar dika.tjetr siprmarrsi nuk prgjigjet pr kamatat e paarktuara q kan rrjedhur pr pages deri n marrjen prsipr.

Prapsimet Neni 450 Siprmarrsi mund t theksoj ndaj kreditorit t githa prapsimet q rezultojn nga raporti juridik midis debitorit dhe kreditorit t mparshm nga i cili rrjedh borxhi i marr prsipr, si dhe prapsime t cilat siprmarrsi ka ndaj kreditorit. Siprmarrsi nuk mund t theksoj ndaj kreditorit prapsime q rezuitojn nga raporti i tij juridik me debitorin e mparshm, raporti i cili ka qen baz e marrjes prsipr.

Nnpjesa 2 ADERIMI N BORXH Kontrata mbi aderimin n borxh Neni 451 Me kontrat midis kreditorit dhe t tretit me t ciln ky obligohet ndaj kreditorit se do ta prmbush krkesn e tij nga debitori, i treti hyn n obligim prpos debitorit.

Aderimi n borxh n rastin e pranimit t ndonj trsie pasurore Neni 452

Personi n t cilin kalon n baz t kontrats ndonj trsi pasurore (duqani i zejtaris etj.) e personit t veant ose t personit civil-juridik, ose nj pjese e ksaj trsie, prgjigjet pr borxhet q kan t bjn me kt trsi, respektivisht me pjesen e saj prpos poseduesit t deriathershm dhe solidarisht me t, por vetm deri n vleren e aktivit t saj. Nuk ka efekt juridik ndaj kreditorve dispozita e kontrats me t ciln do t prjashtohej ose kufizohej prgjegjsia e prcaktuar n paragrafin paraprak.

Nnpjesa 3 MARRJA PSIPR E PRMBUSHJS Neni 453 Marrja prsipr e prmbushjes bhet me kontrat midis debitorit dhe t tretit me t ciln ky obligohet ndaj debitorit se do ta prmbushe detyrimin e tij ndaj kreditorit t tij. Ai i prgjigjt debitorit n qoft se nuk e prmbush n kohn e duhur detyrimin e vet ndaj kreditorit t tij kshtu q ky krkon prmbushjen nga debitori. Mirepo, ky nuk e merr prsipr borxhin dhe as q aderon n borxh dhe kreditori nuk ka asnj t drejt ndaj tij.

Pjesa e dyt Kreu VII SHITJA KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 454 Me kontratn e shitjes obligohet shitsi q sendin q e shet ti dorezoj blersit kshtuq blersi t fitoj t drejtn e disponimit, respektivisht t drejtn e pronsise, ndrsa blersi obligohet q shitsit ti poguaj mimin. Shitsi i ndonj t drejte tjetr obligohet q blersit t'i jap t drejtn e shitur, ndrsa kur ushtrimi i ksaj t drejte krkon zotrimin e sendit edhe t'ia dorzoj sendin.

Forma e shitjes s sendeve t paluejtshme Neni 455 Kontrata e shitjes s sendeve t palujetshme q personat shoqror juridik t vjn n qarkullim juridik n kuadrin e ushtrimit t rregullt t veprimtaris s vet duhet t lidhet n form shkresore.

Rreziku Neni 456 Deri n shitjen e sendit blersit rreziku i shkatrrimit t rastit ose t dmtimit t sendit e prballon ndrsa me dorzimin e sendit rreziku kalon n blersin. Rreziku nuk kalon n blersin n qoft se ky pr shkak t ndonj t mete t sendit t dorzuar e ka zgjidhur kontratn ose ka krkuar zvendsimin e sendit.

Kalimi i rrezikut n rast vonese t blersit Neni 457

(1)

N qoft se dorzimi i sendit nuk sht br pr shkak te voness s blersit, rreziku kalon n blersin q nga momenti kur ka dalur n vones.

(2)

Kur objekt i kontrats jan sendet e caktuara sipas llojit rreziku kalon n blersin e dalur n vones n qoft se shitsi i ka veuar sendet e destinuara haptazi pr t br dorzimin dhe pr ket gj i ka drguar njoftimin blersit.

(3)

Mirpo, kur sendet e caktuara sipas llojit jan t nj natyre t atill kshtu q shitsi nuk mund t veoj nj pjes t tyre mjafton q shitsi t'i ket kryer t gjitha veprimet e nevojshme pr t br q blersi t mund t kryej marrjen prsipr t sendit dhe pr kt ti ket drguar njoftimin blersit. KAPTINA 2 PJES PRBRSE T KONTRATS S SHITJES Nnpjesa 1 SENDI Rregulla e prgjithshme Neni 458

Sendi pr t ciln sht dashur q kontrata t jet n qarkullim, kshtuq sht e pavlefshme kontrata e shitjes s sendit q sht jasht qarkullimit. Pr shitjen e sendit, qarkullimi i s cils sht i kufizuar vlejn dispozita t veanta. Shitja mund t ket t bj edhe me sendin ardhshm.

Kur sendi sht shkatrruar para kontrats Neni 459 Kontrata e shitjes nuk ka efekt juridik n qoft se n momentin e lidhjes s saj sendi q sht objekt i kontrats sht shkatrruar. N qoft se n momentin e lidhjes s kontrats sendi vetm pjesrisht sht shkatrruar, blersi mund ta zgjidh kontratn ose t mos e zgjidh por duke e zbritur prpjestimisht mimin. Mirpo kontrata do t mbetet n fuqi dhe blersit do t ket vetm t drejtn e zbritjes s mimit n qoft se shkatrrimi i pjesshm nuk e pengon realizimin e qllimit t kontrats, ose n qoft se pr sendin e caktuar ekziston nj praktik e ktill n qarkullimin juridik.

Shitja e sendit t hauj Neni 460 Shitja e sendit t huaj e obligon kontraktuesin, por bleresi q nuk ka ditur ose nuk e ka pasur pr detyr ta dinte se sendi sht i huaj mundet, po qe se pr kt shkak nuk mund t realizohet qllimi i kontrats, ta zgjidh kontratn dhe t krkoj shprblimin e dmit.

Shitja e s drejts kontestuese Neni 461 E drejta kontestuese mund t jet objekt i kontrats s shitjes Mirpo, sht e pavlefshme kontrata me t ciln avokati apo urdhrmarrsi tjetr do ta blinte t drejtn kontestuese realizimi i s cils i sht besuar ose do ta kontraktonte pr vete pjesmarrjen n ndarjen e shums deri n shumn e gjykuar urdhrdhnsit t tij.

Nnpjesa 2 MIMI Kur mimi nuk sht caktuar Neni 462 N qoft se me kontratn e shitjes mimi nuk sht caktuar, ndrsa as kontrata nuk prmban t dhna t mjaftueshme me an t t cilave do t mund t caktohej mimi, kontrata nuk ka efekt juridik. Kur me kontratn e shitjes n ekonomi nuk sht caktuar mimi dhe as q ka t dhna t mjaftueshme n t me an t t cilave do t mund t caktohej mimi, blersi ka pr detyr t paguaj mimin q e ka arktuar rregullisht shitsi n kohn e lidhjes s kontrats, e n mungess t ksaj mimin e arsyeshsm. Me mim t arsyeshm konsiderohet mimi vijues n kohn e lidhjes s kontrats, e n qoft se ky nuk mund t prcaktohet acther at e cakton gjykata sipas rrethanave t rastit.

mimi i caktuar Neni 463 Kur sht kontraktuar mimi m tepr nga sa sht ai q pr llojin e caktuar t sendeve e ka

caktuar organi kompetent, blersi debiton vetm shumn e mimit t caktuar, e n qoft se e ka paguar mimin e kontraktuar, ka t drejt t krkoj q t,i kthehet diferenca.

Kur sht kontraktuar mimi vijues Neni 464 Kur sht kontraktuar mimi vijues, blersi debiton mimin e prcaktuar me evidenc zyrtare n tregun e vendit t shitsit n kohn kur sht dashur t bhej prmbushja. N qoft se evidenca e till nuk ekziston, ather mimi vijues caktohet n baz t elementeve me an t t cilve sipas praktiks s tregut prcaktohet mimi.

Kur caktimi i mimi i sht besuar t tretit Neni 465 N qoft se personi i tret, t cilit i sht besuar caktimi i mimit nuk dshiron ose nuk mundet ta caktoj mimin, ndrsa kontraktuesit nuk bijn dakord m von mbi caktimin e mimit dhe as q e zgjidhin kontratn, do t konsiderohet se sht kontraktuar mimi i arsyeshm.

Kur caktimi i mimit i sht ln nj kontratuesi Neni 466 Dispozita e kontrats me t ciln caktimi i mimit i lidhet vullnetit t nj kontraktuesi konsiderohet sikur t mos ishte kontraktuar fare dhe ather blersi debiton mimin sikurse n rastin kur mimi nuk sht caktuar. KAPTINA 3 DETYRIMET E SHITSIT Nnpjesa 1 DORZIMI I SENDEVE I.MBI DORZIMIN N PRGJITHSI Koha dhe vendi i dorzimit Neni 467 Shitsi ka pr detyr q sendin t'ia dorzoj blersit n kohn dhe n vendin e parashikuar

me kontrat. Shitsi e ka kryer detyrimin e dorzimit blersit si rregull, kur t'ia dorzoj sendin ose t'ia dorzoj dokumentin me t cilin mund t merret sendi. Objekti i dorzimit Neni 468 N qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr, apo nuk rezulton nga vet natyra e puns, shitsi ka pr detyr t'ia dorzoj sendin blersit n gjendje t rregullt, bashk me pjest prkatse t tij. Uzupruktet dhe debit e tjera nga sendi i takojn blersit prej momentit kur shitsi e ka pasur pr detyr t'ia dorzoj.

Kur sht kontraktuar dorzimi brenda nj periudhe t caktuar Neni 469 Kur sht kontraktuar q dorzimi i sendit t bhet brenda nj periudhe t caktuar, ndrsa nuk sht caktuar se cila pal do t ket t drejt ta caktoj datn e dorzimit brenda ksaj periudhe, kjo e drejt i takon shitsit prve kur nga rrethanat e rastit rezulton se caktimi i dats s dorzimit i sht ln blersit.

Kur data e dorzimit nuk sht caktuar Neni 470 Kur data e dorzimit t sendit blersit nuk sht caktuar, shitsi ka pr detyr ta bj dorzimin brenda afatit t arsyeshm pas lidhjes s kontrats, duke marr parasysh natyrn e sendit dhe rrethanat e tjera.

Kur vendi i dorzimit nuk i sht caktuar me kontrat Neni 471 Kur vendi i dorzimit nuk sht caktuar me kontrat dorzimi i sendit bhet n vendin ku shitsi n momentin e lidhjes s kontrats ka pasur venbanimin e vet ose n munges t

ksaj vendqdrimin e vet e n qoft se shitsi e ka lidhur kontratn n ushtrimin e veprimtaris s vet ekonomike t zakonshme, ather n vendin e selis s tij. Mirpo, n qoft se n momentin e lidhjes s kontrats kontraktuesit e kan pasur t njohur se ku ndodhet sendi, respektivisht se ku duhet t prodhohet, dorzimi bhet n kt vend.

Dorzimi transportuesit Neni 472 N rastin kur sipas kontrats nevojitet q t bhet transporti i sendeve, ndrsa me kontrat nuk sht caktuar vendi i prmbushjes, dorzimi quhet i kryer duke ia dhn n dor sendet transportuesit ose personit q organizon nisjen. Organizimi i transportit Neni 473 N qoft se shitsi e ka pasur pr detyr t'ia drgoj sendin blersit, ai duhet q n mnyrn e zakonshme dhe n kushtet e zakonshme t lidh kontrata t nevojshme pr realizimin e transportit deri n vendin e caktuar. Shpenzimet Neni 474 Shpenzimet e dorzimit si dhe ato q i paraprijn, i prballon shitsi, ndrsa shpenzimet e drgimit t sendit dhe t gjitha shpenzimet e tjera pas dorzimit i prballon blersi, n qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr. II. DORZIMII NJKOHSHM I SENDIT DHE PAGIMI I MIMIT Shtytja e dorzimit deri sa t paguhet mimi Neni 475 N qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr ose e zakonshme, shitsi nuk e ka pr detyr ta dorzoj sendin n qoft se blersi njkohsisht nuk e paguan mimin e tij ose nuk sht i gatshm q ta bj kt njkohsisht, por blersi nuk e ka pr detyr ta paguaj mimin para se t ket pasur mundsin ta shikoj sendin.

Shtytja e dorzimit n rastin e transportit t sendit Neni 476 Kur dorzimi i sendit realizohet duke ai dorzuar transportuesit,shitsi mund ta shtyj, drgimin e sendit deri n pagimin e mimit, ose ta drgoj sendin kshtuq t rezervoj t drejtn e disponimit t saj gjat kohs s transportit. N qoft se e ka rezervuar t drejtn e disponimit t sendit gjat kohs s transportit, shitsi mund t krkoj q sendi t mos i dorzohet blersit n vendin e destinimit, gjrsa t mos e paguaj mimin, ndrsa blersi nuk e ka pr detyre ta paguaj mlmin para se t ket pasur mundsin ta shikoj sendin. Mirpo,kur kontrata parashikon pagimin kundrejt dorzimit t dokumentlt prkats, blersi nuk ka t drejt t refuzoj pagimin e mimit pr shkak se nuk ka pasur mundsin ta shikoj sendin.

Parandalimi i dorzimit t sendit t nisur Neni 477 N qoft se pas nisjes s sendit vrtetohet se gjendja materiale e blersit sht e atill sa q mund t dyshohet n mnyr t bazuar se ai do ta paguaj mimin, shitsi mund ta parandaloj dorzimin e sendit blersit, edhe ather kur ky ta ket n dor dokumentin q e autorizon t krkoj dorzimin e sendit. Mirpo, shitsi nuk mund ta parandaloj dorzimin n qoft se kt e krkon ndonj person i tret q sht posedues i rregullt i dokumentit q e autorizon t krkoj dorzimin e sendit, prve n qoft se dokumenti prmban rezerva lidhur me efektin e bartjes s tij, apo n qoft se shitsi provon se sht posedues i dokumentit q tregon se kur e ka marr ka vepruar n mnyr t ndrgjegjshme n dm t shitsit. Nnpjesa 2 PRGJEGJSIA PR T METAT MATERIALE N PRGJITHSI T metat materiale pr t cilat prgjigjet shitsi Neni 478 Shitsi prgjigjet pr t metat materiale t sendit q ka pasur n mometin e kalimit t rrezikut n blersin, pavarsisht a e ka pasur t njohur kt ose jo. Shitsi prgjigjet edhe pr ato t metat materiale q shfaqen pas kalimit t rrezikut n blersin n qoft se jan pasoj e shkakut q ka ekzistuar para ksaj.

E meta materiale e parndsishme nuk merret parasysh.

Kur ekzistojn t metat materiale Neni 479 E meta ekziston: n qoft se sendi nuk ka veorit e duhura pr prdorimin e tij t rregullt ose pr qarkullim; n qoft se sendi nuk ka veorit e duhura pr prdorim special pr t ciln e blen blersi, e q e ka pasur t njohur shitsi, ose sht dashur ta kishte t njohur; n qoft se sendi nuk ka veori dhe karakteristika t cilat jan kontraktuar sbprehimisht ose nnkuptimisht, respektivilsht q jan caktuar; kur shitsi e ka dorzuar sendin q nuk i sht prshtatur mostrs ose modelit, prve n qoft se mostra ose modeli jan treguar vetm pr qllime njoftimi.

T metat pr t cilat nuk prgjigjet shitsi Neni 480 Shitsi nuk prgjigjet pr t metat, nga pikat 1 dhe 3 t paragrafit paraprak, n qoft se n momentin e lidhjes s kontrats i ka pasur t njohur blersi, ose nuk kan mundur t mbeten t panjohura. Konsidesohet se nuk kan mundur t mbeten t panjohura pr blersin ato t meta t cilat nj person i kujdesshm me diturin dhe prvojen mesatare t personit t mjeshtris dhe t profesionit t njejt sikurse blersi do t mund ti vinte re leht gjat shikimit t zakonshm t sendit. Mirpo, shitsi prgjigjet edhe pr t metat t cilat blersi ka mundur t vinte re leht, n qoft se ka deklaruar se sendi nuk ka kurfar t metash, apo se sendi ka veori ose karakteristikat t caktuara.

Shikimi i sendit dhe t metat e dukshme Neni 481 Blersi ka pr detyr q sendin e marr ta shikoj, ose ta jap pr kqyrje n mnyr t zakonshme posa kjo gj sipas procesit t zakonshm sht e mundur, dhe mbi t metat e dukshme ta njoftoj shitsin brenda tet ditsh, ndrsa pr kontratat n ekonomi pa shtytje

,prndryshe humb t drejtn q i takon mbi kt baz. Kur kqyrja sht br n pranin e t dy palve, blersi ka pr detyr q vrejtjet e veta pr shkak t t metave t dukshme t'ia komunikoj shitsit menjher, prndryshe e humb t drejtn q i takon mbi kt baz. N qoft se blersi e ka nisur sendin m tutje pa shkarkim ngarkim, ndrsa shitsi gjat lidhjes s kontrats e ka pasur t njohur ose sht dashur ta kishte t njohur mundsin e drgess s ktill t mtejshme, kqyrja e sendit mund t caktohet deri n arritjen e tij n vendin e ri t destinimit, dhe n kt rast blersi ka pr detyr ta njoftoj shitsin mbi t metat posa, sipas procesit t zakonshm t ket mundur t msoj pr to nga klijentet e vet.

T metat e fshehura Neni 482 Kur pas pritjes s sendit nga ana e blersit vrtetohet se sendi ka ndonj t met q nuk ka mundur t zbulohet nga shikimi i zakonshm me rastin e marrjes n dorzim t sendit, (e met e fshehur),blersi ka pr detyr, prndryshe e humb t drejtn, q pr kt t met ta njoftoj shitsin brenda tet ditsh duke llogaritur q nga dita kur e ka zbatuar t metn kurse pr kontratat n ekonomi pa shtytje. Shitsi nuk prgjigjet pr t metat q tregohen pasi t ken kaluar gjasht muaj nga dorzimi i sendit, prve kur n kontrat sht caktuar nj afat m i gjat.

Afatet n rast ndreqjeje, zvendsimi etj Neni 483 Kur pr shkak t ndonj t mete jan br ndreqje t sendit, livrimi i sendit tjetr, zvendsimi i pjesve e t tjera si kto, afatet nga dy nene paraprake fillojn t rrjedhin q nga dorzimi i sendit t ndrequr, dorzimi i sendit tjetr, nga zavendsimi i br i pjesve e t tjera si kto. Njoftimi mbi t metn Neni 484 N njoftimin mbi ekzistimin e t mets s sendit blersi ka pr detyr ta prshkruaj m hollsisht t metn dhe ta ftoj shitsin q ta shikoj sendin. N qoft se njoftimi mbi ekzistimin e t mets, t cilin blersi ia ka nisur n koh shitsit

me letr t porositur, telegram ose n ndonj mnyr tjetr t sigurt, vonon apo nuk arrin fare deri t shitsi, do t konsiderohet se blersi e ka kryer obligimin e vet q ta njoftoj shitsin.

Rndsia faktit se shitsi ka qen n dijeni pr t metn Neni 485 Blersi nuk humb t drejtn q t invokoj ndonj t mete edhe kur nuk e kryen obligimin e vet q sendin ta shikoj pa shtytje, ose obligimin q brenda afatit t caktuar ta njoftoj shitsin mbi ekzistimin e t mets, si dhe kur e meta t tregohet vetm pasi t ken kaluar gjasht muaj nga dorzimi i sendit, n qoft se pr kt t met shitsi ka qen n dijeni ose nuk ka mundur t mos ket qen n dijeni. Blersi q ka hequr dor nga e drejta q ta zgjidh kontratn pr shkak t t mets s sendit rezervon t drejta t tjera pr shkak t ktyre t metave.

Shitja publikisht e ber me detyrim Neni 487 Poseduesi sendi i t cilit sht shitur n shitjen e zhvilluar publikisht me detyrim nuk prgjigjet pr t metat e sendit.

II. T DREJTAT E BLERSIT Prmbushja zbritja e mimit, zgjidhja e kontrats, shprblimi i dmit Neni 488 (I) Blersi i cili e ka njoftuar shitsi n kohn e duhur dhe rregullisht mbi t metn mundet: t krkoj nga shitsi q t metan ta mnjanoj , ose t'ia dorzoj sendin tjetr pa t meta (prmbushja e kontrats) t krkoj zbritjen e. mimit; t deklaroj zgjidhjen e kontrats (2) N secilin nga kto raste blersi ka t drejt edhe pr shrbimin e dmit (3) Prpos ksaj dh pavarsisht nga kjo shitsi i prgjigjet blersit edhe pr dmin t cilin e ka psuar ky pr shkak t t metave t sendit, n t mirat e tjera t veta dhe kt sipas rregullave t prgjithshme mbi prgjegjsin pr dmin.

Mosprmbushja e kontrats brenda afatit t arsyeshm Neni 489 N qoft se blersi nuk fiton prmbushjen e krkuar t kontrats brenda afatit t arsyeshm, rezervonn t drejtn e zgjidhjes s kontrats ose t zbritjes s mimit.

Kur blersi mund t bj zgjidhjen e kontrats Neni 490 Blersi mund t bj zgjidhjen e kontrats vetm n qoft se ia ka ln shitsit afatin e ri plotsues pr prmbushjen e kontrats Blersi mund ta zgjedh kontratn edhe pa e ln afatin e ri plotsues n qoft se shitsi, pas njoftimit mbi t metat i ka komunikuar se nuk do ta prmbush kontratn, apo n qoft se nga rrethanat e rastit konkret rezulton haptazi se shitsi nuk do t mund ta prmbush kontratn as n afatin plotsues.

Mosprmbushja e kontrats n afatin plotsues Neni 491 N qoft se shitsi n afatin plotsues nuk e prmbush kontratn, kjo zgjidhet vetvetiu por blersi mund ta mbaj n qoft se pa vones i deklaron shitsit se kontrata mbetet n fuqi.

T metat e pjesshme Neni 492 Kur vetm nj pjes e sendit t dorzuar ka t meta, ose kur sht dorzuar vetm nj pjes e sendit, ose nj sasi m e vogl nga sa sht kontraktuar blersi mund ta zgjidh kontratn n kuptim t neneve t msiprme vetm lidhur me pjesn q ka t meta, ose vetm lidhur me pjesn ose sasin q mungojn.

Kur shitsi i ka dhn blersit sasin m t madhe Neni 493

Me kontratn e shitjes n ekonomi kur shitsi i sendeve t caktuara sipas llojit, i ka dhn blersit sasin m t madhe nga sa sht kontraktuar, ndrsa blersi brenda afatit t arsyeshm nuk deklaron se e refuzon tepricn, do t konsiderohet se e ka marr edhe kt tpric, kshtuq ka pr detyr ta paguaj me t njjtin mim. N qoft se blersi refuzon t marr tepricn, shitsi ka pr detyr tia shprplej dmin blersit.

Kur sht caktuar nj mim pr disa sende Neni 494 Kur me nj kontrat dhe pr nj mim jan shitur disa sende ose nj grumbull sendesh, ndrsa vetm disa prej tyre kan t meta, blersi mund ta zgjidh kontratn vetm prsa u prket ktyre sendeve, e jo edhe pr t tjera. Mirpo, n qoft se kto prbjn nj trsi, kshtu q ndarja e tyre do t ishte e dmshme, blersi mund ta zgjidh krejt kontratn, apo n qoft se ai megjithat deklaron se e zgjidh kontratn vetm prsa u prket sendeve t tjera u prket sendeve me t met, shitsi nga ana e vet, mund ta zgjidh kontratn edhe prsa u prket sendeve t tjera.

Humbja e t drejtes pr zgjidhjen e kontrats pr shkak t t metave Neni 495 Blersi humb t drejtn e zgjidhjes s kontrats pr shkak t metave t sendeve kur sht n pamundsi ta kthej sendin ose ta kthej n gjendjen n t ciln e ka marr. Megjithat, blersi mund ta zgjidh kontratn pr shkak t ndonj t mete t sendit, n qoft se sendi sht prishur trsisht ose pjesrisht ose sht dmtuar pr shkak t t metave q justifikon zgjidhjen e kontrats, apo pr shkak t ndonj ngjarjeje q nuk rezulton prej tij dhe as prej ndonj personi pr t cilin prgjigjt ai. E njejt gj vlen n qoft se sendi sht prishur ose dmtuar trsisht ose pjesrisht pr shkak t detyrimit t blersit q ta kontrolloj sendin, apo n qoft se blersi para se sht zbuluar e meta e ka konsumuar ose e ka ndryshuar nj pjes t sendit gjat prdorimit t tij normal, si dhe n qoft se dmtimi ose ridryshimi jan t parndsishme.

Ruajtja e t drejtave t tjera Neni 496

Blersi i cili pr shkak t pamundsis q ta kthej sendin ose ta kthej n gjendjen n t ciln e ka marr, e ka humpur t drejtn e zgjidhjes s kontrats, rezervon t drejta t tjera q i jep ligji pr shkak t ekzistimit t ndonj t mete.

Efektet e zgjidhjes pr shkak t t metave Neni 497 Zgjidhja e kontrats pr shkak t t metave t sendit passjell t njeta efekte sikurse edhe zgjidhja e kontratave dypalshe pr shkak t mosprmpushjes. Blersi i debiton shitsit kompensimin pr dobin nga sendi edhe kur sht n pamundsi q ta kthej krejtsisht ose nj pjes t tij, ndrsa kontrataa megjithat sht zgjidhur.

Zbritja e mimit Neni 498 Zbritja e mimit bhet sipas raportit midis vlers s sendit pa t meta dhe vlers s sendit me t meta n kohn e dhnjes s kontrats.

Zbulimi gradual i t metave Neni 499 Blersi q ka realizuar zbritjen e mimit pr shkak t ekzistimit t ndonj t mete, mund ta zgjidh kontratn ose t krkoj zbritjen e re t mimit n qoft se m von zbulohet ndonj e met tjetr. Humbja e t drejtave Neni 500 T drejtat e blersit i cili e ka njoftuar n kohn e duhur shitsin mbi ekzistimin e t metave shuhen pasi t ket kaluar nj vit, duke logaritur q nga dita e drgimit t njoftimit shitsit, prve n qoft se nga mashtrimi i br nga ana e shitsit blersi ka qen i penguar t'i prdor. Mirpo, blersi i cili e ka njoftuar n kohn e duhur shitsin mbi ekzistimin e t metave, mundet, pasi t ket kaluar ky afat, n qoft se ende nuk e ka paguar mimin, t theksoj krkesn e vet pr zbritjen e mimit ose t'i shprbhet dmi si prapsim kundr krkess s shitsit q t'i paguhet mimi.

III. GARANCIA PR FUNKSIONIMIN N RREGULL T SENDIT T SHITUR Prgjegjsis e shitsit dhe e prodhuesit Neni 501 Kur shitsi i ndonje maqine, motori, t ndonj aparati, ose t sendeve t tjera si kto, q i prkasin t ashtuquajturit mallit teknik, ia ka dorzuar blersi fletgarancin me t ciln prodhuesi garanton funksinimin t sendit gjat nj kohe t caktuar duke logaritur q nga dorzimi i saj, blersi mundet, n qoft se sendi nuk funksionon n rregull, t krkoj si nga shitsi ashtu edhe nga prodhuesi q sendi t ndreqet n afatin e arsyeshm ose, nse nuk bn kt, q n vend t tij t'ia dorzoj sendin q funksionon n rregull. Me kto rregul a nuk preket n rregullat mbi prgjegjsin e shitsit pr t metat e sendit.

Krkesa per ndreqjen ose zvendsimin Neni 502 Blersi mundet pr shkak t funksionimit jo n rregull t krkoj nga shitsi, respektivisht nga prodhuesi, ndreqjen ose zvendsimin e sendit gjat afatit t garancis, pavarsisht se kur sht shfaqur meta n funksionimin e sendit. Ai ka t drejt n shprblimin e dmit q ka psuar pr shkak se ka qen i privuar nga prdorimi i sendit q nga momenti i krkess pr ndreqjen ose zvendsimin deri n ekzekutimin e krkess.

Zgjatja e afatit t garancis Neni 503 N rast t ndonj ndreqjeje t vogi, afati i garancis zgjatet aq sa blersi ka qen i privuar nga prdorimi i sendit. Mirpo, kur pr shkak t funksionimit jo n rregull sht br zvendsimi i sendit, ose ndonj ndreqje esenciale e tij afati i garancis fillon t rrjedh prsri q nga zvendsimi, respektivisht q nga kthimi i sendit t ndrequr. Ne qoft se sht zvendsuar apo ndrequr esencialisht vetm ndonj pjes e sendit, afati i garancis fillon t rrjedh prsri vetm pr kt pjes.

Zgjidhja e kontrats dhe zbritja e mimit Neni 504 N qoft se shitsi nuk e kryenbrenda afatit t arsyeshm ndreqjen ose zvedsimin e sendit, blersi mund ta zgjidh kontratn ose t bj zbritjen e mimit dhe t krkoj shprblimin e dmit

Shpenzimet dhe rreziku Neni 505 Prkatsisht shitsi dhe prodhuesi ka pr detyr q me shpenzimet e veta sendin ta transportoj deri n vendin ku duhet t ndreqet ose t zvendsohet si dhe sendin e ndrequr ose t zvendsuar tia kthej blersit. Gjat ksaj kohe shitsi, respektivisht prodhuesi prballon rrezikun pr shkatrrimin ose pr dmtimin e sendit.

Prgjegjsia e kooperuesve Neni 506 Kur n prodhimin e pjesve t veanta t sendit, ose n zbatimin e veprimeve t veanta, kan marr pjes disa prodhues t pavarur, prgjegjsia e tyre ndaj prodhuesit final pr funksionimin jo n rregull t sendit, q rezulton prej ktyre pjesve ose prej ktyre veprimive, pushon kur pushon prgjegjsia e prodhusit final ndaj blersit t sendit.

Humbja e t drejtave Neni 507 T drejtat e blersit ndaj prodhuesit n baz t fletgarancis shuhen pasi t ket kaluar nj vit, duke llogaritur q nga data kur ka krkuar prej tij ndreqjen ose zvendsimin e sendit.

1 Nnpjesa 3 PRGJEGJSIA PR T METAT JURIDIKE (MBROJTJA NGA EDIKSIONI) T metat juridike Neni 508 Shitsi prgjigjet n qoft se n sendin e shitur ekziston ndonj e drejt e t tretit q prjashton, zvoglon ose kufizon t drejtn e blersit, e pr ekzistimin e s cils blersi nuk sht njoftuar, e as q ka dhn plqimin q ta marr sendin e ngarkuar me kt t drejt. Shitsi i ndonj t drejte tjetr garanton se ajo ekziston dhe se nuk ka pengesa juridike pr realizimin e saj. Njoftimi i shitsit Neni 509 Kur tregohet se personi i tret ushtron ndonj t drejt n sendin, blersi ka pr detyr ta njoftoj shitsin pr kt gj, me prjashtim kur kt shitsi e di dhe ta ftoj at q brenda afatit t arsyeshm ta shkarkoj sendin nga e drejta ose pretendimi i t tretit, ose kur.objekti i kontrats jan sendet e caktuara sipas llojit q t'i livroj sendin tretr pa t met juridike. Sanksionet e t metave juridike Neni 510 N qoft se shitsi nuk vepron sipas krkess s blersit, n rastin e marrjes s sendit nga blersi kontrata zgjidhet nga vet e drejta, e n rastin e zvoglimit ose t kufizimit t s drejts s blersit, blersi mundet, sipas dshirs s vet ta zgjidh kontratn ose t krkoj zbritjen proporcionale t mimit. N qoft se shitsi nuk ia plotson dshirn blersit q n afatin e arsyeshm ta shkarkoj sendin nga e drejta ose nga pretendimi i t tretit, blersi mund ta zgjidh kontratn n qoft se pr kt arsye qllimi i saj nuk mund t realizohet. Sidoqoft blersi ka t drejt pr shprblimin e dmit t psuar Mirpo, n qoft se blersi n momentin e lidhjes s kontrats ka qen n dijeni pr mundsin q sendi t'i merret, ose q i drejta e tij t'i zvoglohet ose t'i kufizohet, nuk ka t drejt n shprblimin e dmit n qoft se kjo mundsi realizohet, por ka t drejt t krkoj kthimin, respektivisht zbritjen e mimit.

Kur blersi nuk e njofton shitsin Neni 511 Blersi i cili duke mos e njoftuar shitsin ka hyr n kontest me t tretin dhe e ka humbur kontestn, mundet megjithat t'i referohet prgjegjsis s shitsit pr t metat juridike, prve n qoft se shitsi provon se ka disponuar mjete q t refuzohet krkesa e personave t tret.

Kur e drejta e t tretit sht e bazuar pa dyshim Neni 512 Blersi ka t drejt t invokoj prgjegjsin e shitsit pr t metat juridike edhe kur pa e njoftuar shitsin dhe pa kontest e ka pohuar t drejtn e t tretit t bazuar pa dyshim. N qoft se blersi ia ka paguar t tretit nj shum t hollash pr t hequr dor nga e drejta e vet e padyshimt, shitsi mund t shkarkohet nga prgjegjsia e vet n qoft se ia kompenson blersit shumn e paguar dhe dmin e psuar.

Kufizimi kontraktues ose prjashtimi i prgjegjsis s shitsit Neni 513 Prgjegjsia e shitsit pr t metat juridike mund t kufizohet me kontrat ose t prjashtohet fare. Mirpo, n qoft se n kohn e lidhjes s kontrats shitsi ka qen n dijeni, ose nuk ka mundur t mos ket qen n dijeni pr ndonj t met n t drejtn e tij, dispozita e kontrats mbi kufizimin ose mbi prjashtimin e prgjegjsis pr t metat juridike sht e pavlefshme.

Kufizimet e natyrs publiko-juridike Neni 514 Shitsi prgjigjet edhe pr kufizime t veanta t natyrs publiko-juridike t cilat nuk kan qen t njohura pr blersin, n qoft se ka ditur pr to, ose ka ditur se ato mund t priten, ndrsa nuk ia ka komunikuar blersit. Humbja e t drejtave Neni 515 E drejta e blersit n baz t t metave juridike shuhet me skadimin e vitit nga dita kur ka msuar pr ekzistimin e t drejts s tretit.

Mirpo, n qoft se personi i tret, para skadimit t ktij afatit ka filluar procesin, ndrsa blersi e ka ftuar shitsin q t ndrhyj n proces, e drejta e blersit shuht vetm pasi t ken kaluar gjasht muaj nga marrja mund e procesit n mnyr t plotfuqishme.

DETYRIMET E BLERSIT Nnpjesa 1 PAGIMI I MIMIT Koha dhe vendi i pagess Neni 516 Blersi ka pr detyr ta paguaj mimin n kohn dhe n vendin e caktuar n kontrat. N munges t dispozits kontraktuese ose t praktiks tjetr, pagesa bhet n momentin dhe n vendin ku kryhet dorzimi i sendit. N qoft se mimi nuk duhet t paguhet n momentin e dorzimit, pagesa bhet,n vendbanimin, respektivisht ne selin e shitsit.

Kamata n rast t shitjes me kredi Neni 517 N qoft se sendi i shitur me kredi jep uzurfrukte ose dobit e tjera, blersi debiton kamat prej momentit kur i sht dorzuar sendi pavarsisht nse detyrimi i pagimit t mimit ka rrjedhur ose jo.

Pagimi i mimit n rastin e livrimeve t njpasnshme Neni 518 N rastin e livrimeve t njpasnjshme, blersi ka pr detyr t paguaj mimin pr do livrim n momentin e marrjes n dorzim, prve n qoft se sht kontraktuar dika tjetr, ose rezulton nga rrethanat e puns. N qoft se n kontratn me livrimet e njpasnjshme blersi ia ka dhn shitsit paradhnien, livrimet e para arktohen nga paradhnia, n qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr.

Nnpjesa 2 MARRJA NE DORZIM E SENDIT Neni 519 Marrja n dorzim e sendit prbhet nga kryerja e veprimeve t nevojshme pr t br t mundur marrjen n dorzim t sendit si dhe pr uarjen e sendit. N qoft se blersi pa ndonj shkak t arsyeshm refuzon marrjen n dorzim t sendit q i sht ofruar n mnyrn e kontraktuar ose t zakonshme dhe n koh, shitsi mundet, n qoft se ka arsye t bazuar t dyshoj se blersi nuk do ta paguaj mimin, t deklaroj se e zgjidh kontratn. KAPTINA 5 DETYRIMET E RUAJTJES S SENDIT PR LLOGARI T BASHKKONTRAKTUESIT Rastet e detyrimit t ruajtjes Neni 520 Kur pr.shkak t voness s blersit rreziku ka kaluar n blersin para dorzimit t sendit, shitsi ka pr detyr ta ruaj sendin me vmendje t ekonomistit t mir respektivisht t nikoqirit t mir dhe pr kt qllim t ndrmarr masa t nevojshme. E njejta, gj vlen edhe pr blersiri kur i sht dorzuar sendi, ndrsa ai dshiron t'ia kthej shitsit, qoft sepse e ka zgjidhur kontratn, qoft se ka krkuar sendin tjetr n vend t tij. Si n njrin ashtu edhe n tjetrin rast kontraktuesi q ka pr detyr t marr masa pr ruajtjen e sendit ka t drejt n kompensimin e shpenzimeve t nevojshme pr ruajtjen e sendit.

Kur blersi nuk dshiron ta pranoj sendin q i sht drguar Neni 521 Blersi q nuk dshiron ta pranoj sendin q i sht drguar n vendin e destinimit dhe q i sht ln atje n disponim, ka pr detyr ta marr prsipr prllogari t shitsit, n qoft se ky nuk sht i pranishm n vendin e destinimit, dhe as q ndodhet atje ndokush q kishte me e marr prsipr sendin pr t, me kusht q kjo t jet e mundur pa paguar mimin pa

ndrlikime t mdha ose shpenzime t tepruara.

E drejta e pals s obliguar pr ta ruajtur sendin Neni 522 Pala kontraktuese q sipas dispozitave, paraprake ka pr detyr t marr masa pr ruajtjen,e sendit mundet nn kushte e me pasoja t treguara n dispozitat e ktij ligji mbi depozitimin pran gjykats dhe shitjen e sendit t debituar ta depozitoj pran gjykats, t'ia dorzoj pr ruajtje ndonj tjetri, ose ta shes pr llogari t pals tjetr. KAPTINA 6 SHPRBLIMI I DMIT N RASTIN E ZGJIDHJES S SHITJES Rregulla e prgjithshme Neni 523 Kur shitja sht zgjidhur pr shkak t cenimit t kontrats nga ana e nj kontraktuesi, pala tjetr ka t drejt n shprblimin e dmit q pson pr kt arsye, sipas rregullave t prgjithshme mbi shprblimin e dmit t krijuar nga cenimi i kontrats.

Ku sendi ka mimin vijues Neni 524 Kur shitja sht zgjidhur pr shkak t cenimit t kontrats nga ana e nj kontraktuesi, ndrsa sendi ka mimin vijues, pala tjetr mund t krkoj diferencn midis mimit t caktuar n kontrat dhe mimit vijues n ditn e zgjidhjes s kontrats n tregun e vendit ku sht kryer puna N qoft se n tregun e vendit ku sht kryer puna nuk ka mim vijues, pr llogaritjen e lartsis s kompensimit merret n konsiderim mimi vijues i tregut q do t mund ta zvendsonte n rastin konkret, t cilit i duhet shtuar diferenca n shpenzimet e transportit. Kur sht br shitja ose blerja pr kuvertim Neni 525 Kur objekti i shitjes sht nj sasi sendesh t caktuara sipas llojit dhe kur njra pal nuk e kryen n koh detyrimin e vet pala tjetr mund t bj shitjen pr kuvertim, respektivisht

blerjen pr kuvertim, dhe t krkoj diferencn midis mimit t caktuar n kontrat dhe mimit t shitjes, respektivisht t blerjes pr kuvertim. Prkatsisht shitja dhe blerja pr kuvertim duhet t bhet n afatin e arsyeshm dhe n mnyrn e arsyeshme. Prkatsisht mbi shitjen dhe blerjen e planfikuar kreditori ka pr detyr ta njoftoj debitorin. Shprblimi i dmit tjetr Neni 526 Prpos t drejts n shprblimin e dmit sipas rregullave nga nenet paraprake, pala q i mbetet besnike kontrats ka t drejt edhe n shprblimin e dmit t madh, n qoft se e ka psuar.

KAPTINA 7 RASTET E SHITJES ME UJDIT E POSAME Nnpjesa 1 SHITJA ME T DREJTN E PARABLERJES Nocioni Neni 527 Me dispozitn kontraktuese mbi t drejtn e parablerjes obligohet blersi q ta njoftoj shitsin mbi shitjen e sendit q ka ndrmend t'ia bj personit t caktuar, si dhe mbi kushtet e ksaj shitjeje. dhe t'i ofroj q ky ta blej sendin me t njejtin mim.

Afatet pr ushtrimin e t drejts dhe pr pagimin e mimit Neni 528 Shitsi ka pr detyr ta njoftoj blersin n mnyr t sigurt mbi vendimin e vet pr ta shfrytzuar t drejtn e parablerjes brenda afatit prej nj muaji duke llogaritur q nga dita kur blersi e ka njoftuar mbi shitjen q ka ndrmen ti bj personit t tret. Njkohsisht me deklaratn se ai e blen sendin shitsi ka pr detyr ta paguaj mimin e dakorduar me personin e tret ose ta depozitoj pran gjykats. N qoft se n kontratn me t tretin sht parashikuar afati pr pagimin e mimit shitsi mund ta shfrytzoj kt afat vetm n qoft se ofron sigurim t mjaftueshm.

Mundsia e trashgimit dhe t jetrsimit Neni 529 E drejta e parablerjes s sendeve t luejtshme nuk mund t jetrsohet dhe as t trashgohet, n goft se me ligj nuk sht caktuar ndryshe.

N rastin e shitjes publike t detyrueshme Neni 530 N rastin e shitjes publike t detyrueshme shitsi nukmund t invokoj t drejtn e vet t parablerjes. Mirpo, shitsi e drejta e parablerjes e t cilit sht shkruar n regjistrin zyrtar mund t krkoj anulimin e shitjes publike,n qoft se nuk sht ftuar posarisht q t asistoj n t.

Kohzgjatja e t drejts s parablerjes Neni 531 E drejta e parablerjes shuhet pas pes vjetsh nga lidhja e kontrats, n qoft se nuk sht kontraktuar q ajo t shuhet me par. N qoft se sht kontraktuar nje afat, me i gjate ai shndrrohet n pes vjet. Kur sht br bartja e pasuris pa e njoftuar shitsin Neni 532 N qoft se blersi e ka shitur sendin dhe pronsin e tij e ka bartur n personin e tret, duke mos e njoftuar shitsin, megjithse i treti e ka ditur ose nuk ka qen e mundur t mos e dinte se shitsi ka t drejtn e parablerjes, shitsi mundet brenda gjasht muajsh duke llogaritur kur ka: msuar pr kt bartje t krkoj q bartja t anulohet dhe sendi t'i cedohet ktij nn t njejta kushte. N qoft se blersi e ka njoftuar n mnyr jo t sakt shitsin mbi kushtet e shitjes s br personit t tret, megjithse i treti e ka ditur kt ose nuk ka mundur t mos e dinte, ky afat prej gjasht muajsh fillon t rrjedh nga dita kur shitsi ka psuar pr kushtet e

sakta t kontrats E drejta e parablerjes shuhet sidoqoft pasi t ken kaluar pes vjet nga bartja e pronsis s sendit n prsonin e tret.

E drejta ligjore e parablerjes Neni 533 Pr persona t caktuar e drejta e parablerjes mund t vendoset me ligj. Kohzgjatja e t drejts ligjore t parablerjes nuk sht e kufizuar Personat t cilt sipas ligjit kan t drejtn e parablerjes duhet t njoftohen me shkrim mbi shitjen e planifikuar dhe mbi kushtet e saj prndryshe kan t drejt t krkojn anulimin e shitjes. Rregullat e shitjes me t drejtn e parablerjes vihen prshtatshmrisht n zbatim edhe ndaj t drejtave ligjore t parablerjes. Nnpjesa 2 BLERJA PR PROV Nocioni Neni 534 Kur sht kontraktuar q blersi ta marr sendin me kondit q ta provoj, pr t vrtetuar nse i prgjigjet dshirave t tij blersi ka pr detyr ta njoftoj shitsin brenda afatit t caktuar n kontrat ose sikundr praktikohet, e n qoft se ky nuk ekziston, ather n afatin e ri t cilin ia cakton shitsi, nse i mbetet besnik kontrats ose jo, prndryshe do t konsiderohet se ka hequr dor nga kontrata. N qoft se sendi i sht dorzuar blersit pr ta provuar deri n afatin e caktuar, ndrsa ky nuk e kthen pa shtytje deri n skadimin e afatit, ose nuk i deklaron shitsit se heq dor nga kontrata, konsiderohet se i ka mbetur besnik kontrats.

Prova objektive Neni 535 Kur prova sht kontraktuar pr t vrtetuar nse sendi ka veorin e caktuar ose nse sht i prshtatshm pr prdorim t caktuar, mbetja n fuqi e kontrats nuk vart nga dshira e blersit, por nga fakti nse ai ka me t vrtet kto veori, respektivisht nse sht i prshtatshm pr prdorim t caktuar.

Rreziku Neni 536 Rrezikun e shkatrrimit ose t dmtimit t rastit t sendit q i sht dorzuar blersit pr prov e prballon shitsi derisa blersi t deklaroj se i mbetet besnik kontrats, respektivisht deri n skadimin e afatit kur blersi ka qen i dtyruar tia kthej sendin shitsit.

Blerja pas kqyrjes, respektivisht me rezervn e t sprovuarit Neni 537 Dispozitat mbi blerjen pr ta sprovuar sendin vihen prshtatshmrisht n zbatim edhe ndaj blerjes pr kqyrje dhe ndaj blerjes me rrezervn e t sprovuarit. Nnpjesa 3 SHITJA SIPAS MOSTRES OSE MODELIT Neni 538 N rastin e shitjes sipas mostrs ose modelit, te kontratat n ekonomin n qoft se sendi t cilin shitsi ia ka dorzuar blersit nuk i sht prshtatur mostrs ose modelit, shitsi prgjigjet sipas dispozitave mbi prgjegjsin e shitsit pr t metat materiale t sendit ndrsa n raste t tjera shitsi pr sipas dispozitave mbi prgjegjesin pr mos prmbushjen e detyrimit. Shitsi nuk do t prgjigjet pr t metn e pershtatjes n qoft se mostrn, respektivisht modelin ia ka paraqitur blersit vetm pr qllime njoftimi dhe caktimi t prafrm t karakteristikave t sendit pa premtim t prshtatjes.

Nnpjesa 4 SHITJA ME SPECIFIKIM Neni 539 N qoft se me kontrat sht rezervuar e drejta pr blersin q t caktoj me von formen, masn ose ndonj karakteristik tjetr t sendit, ndrsa blersi nuk e kryen kt

specifikim deri n datn e kontraktuar, ose derisa t kaloj nj afat i arsyeshm, duke llogaritur q nga krkesa e shitsit pr ta br kt, shitsi mund t deklaroj se e zgjidh kontratn, ose t bj specifikimin sipas asaj q sht n dijeni pr nevojat e blersit. N qoft se vet shitsi kryen specifikimin, ai ka pr detyr ta njoftoj blersin mbi hollsit e saj dhe ti caktoj nj afat t arsyeshm q t bj vet nj specifikim tjetr. N qoft se n tregun e vendit ku sht kryer puna nuk ka mim vijues, pr llogaritjen e lartsis s kompensimit merret n konsiderim mimi vijues i tregut q do t mund ta zvendsonte n rastin konkret t cilit i duhet shtuar diferenca n shpenzimet e transportit. Npjesa 5 SHITJA DUKE REZERVUAR TE DREJTEN E DISPONIMIT, RESPEKTIVISHT T DREJTN E PRONSIS Kushtet Neni 540 Shitsi i sendit t caktuar t luejtshm mundet, me dispozit t vant t kontrats t rezervoj t drejtn e disponimit, respektivisht t drejtn e pronsis edhe pasi t'ia dorzoj sendin blersit gjithnj gjersa blersi t mos e paguaj mimin n trsi. Rezervimi i t drejts ka efekt ndaj kreditorve t blersit vetm n qoft se sht br n formn e dokumentit t legalizuar publikisht, para falimentimit t blersit ose prpara sekuestrimit t sendit. N sendet e luejtshme pr t cilat mbahen regjistra t veant zyrtar mund t rezervohet e drejta e disponimit, respektivisht e drejta e pronsis vetm n qoft se kjo sht parashikuar sipas dispozitave mbi rregullimin dhe mbi mbajtjen e ktyre regjistrave. Rezervimi i t drejts s disponimit nuk mund t kontraktohet te shitja e sendeve t luejtshme midis personave shoqror juridik, prve nse me ligj federativ sht caktuar ndryshe.

Rreziku Neni 541 Rreziku i shkatrrimit ose i dmtimit t rastit t sendit prballohet nga blersi q nga momenti kur i sht dorzuar sendi.

Nnpjesa 6 SHITJA ME PAGIMIN E MIMIT N KISTE Nocioni Neni 542 Me kotratn e shitjes s sendit t luejtshm, me pagimin e mimit n kiste obligohet shitsi tia dorzoj blersit sendin e caktuar, t luejtshm para se t jet paguar trsisht mimi, ndrsa blersi obligohet ta paguaj mimin e tij n kiste, n periudha t caktuara kohore. Dispozitat e ksaj nnpjese mbi shitjen me pagimin e mimit n kiste aplikohen vetm n qoft se blersi sht individ.

Forma e kontrats Neni 543 Kontrata e shitjes me pagimin e mimit n kiste duhet t prpilohet n form shkresore.

Pjest prbrse esenciale t kontrats Neni 544 Prpos sendit dhe mimit t saj n shitjen me para t gatshme, n dokumentin e kontrats duhet me konditn e nulitetit t shnohen shuma totale e t gjitha pagesave n kiste, duke llogaritur edhe at q sht br n momentin e lidhjes s kontrats, shuma e pagesave t veanta, numri i tyre dhe afatet e tyre. Dokumenti mbi kontratn duhet q nn konditn e nulitetit, t prmbaj dispozitn se blersi mund t heq dor nga kontrata n qoft se kt ia komunikon me shkrim shitsit brenda tre ditsh nga nnshkrimi i dokumentit dhe se nga kjo e drejt blersi nuk mund t heq dor q prpara.

E drejta e blersit q ta paguaj mimin prnjher Neni 545 Blersi mundet gjithnj ta paguaj prnjher mbetjen e mimit t detyruar. Kjo mbetje paguhet e kulluar, pa kamat t kontraktuar dhe pa shpenzime. sht e pavlefshme dispozita e kundrt e kontrats.

Zgjidhja e kontrats dhe krkesa pr pagimin e plot t mimit Neni 546 Shitsi mund, ta zgjidh kontratn, n qoft se blersi sht n vones me fillimin e pagess. Pas pagess s kistit fillestar shitesi mund ta zgjidh , kontratn n qoft se blersi shtn vones me t paktn dy kiste t njpasnjeshme, q prbjn t paktn nj t tetn e mimit. Prjashtimisht, shitsi mund ta zgjidh kontratn kur blersi sht n vones me pagesn vetm t nj kisti, n qoft se pr pagesn e mimit nuk sht e parashikuar m tepr se katr kiste. N rastet e parashikuara n paragrafet 2 dhe 3 t ktij neni shitsi mundet n vend q ta zgjidh kontratn, t krkoj nga blersi pagimin e krejt mbetjes s mimit, por prpara ksaj krkese ka pr detyr t'i lej shitsit nj afat t ri prej pesmbdhjet ditsh.

Zgjatja gjygsore e afateve t pages n kisteve Neni 547 Me krkesn e blersit, gjykata mundet kur rrethanat e rastit e justifikojn, t bj zgjatjen e afateve pr pagimin e kisteve t vonuara, n qoft se blersi jep ndonj sigurim se do t'i kryej obligimet e veta dhe n qoft se pr ket shkak shitsi nuk pson dm.

Nuliteti i dnimit kontraktues Neni 548 sht e pavlefshme dispozita e kontrats mbi dnimin kontraktues pr rastin e zgjedhjes s kontrats, si dhe pr rastin n qoft se blersi sht n vones me pagimin e ndonj kisti t mimit.

Zgjidhja e kontrats Neni 549 N rastin e zgjidhjes s kontrats shitsi ka pr detyr t'ia kthej blersit kistet e marra me

kamat ligjore q nga dita kur i ka marr dhe t'i kompensoj shpenzimet e domosdoshme q ka br pr sendin. Nga ana e vet blersi ka pr detyr t'ia kthej shitsit sendin n gjendjen n t ciln ndodhej kur i sht dorzuar dhe t'i jap kompensimin pr prdorimin e tij deri n zgjedhjen e kontrats.

Aplikimi i rregullave mbi shitjen me pagimin e mimit n kiste Neni 550 Rregullat mbi shitjen me pagimin e mimit n kiste vlejn edhe n rastin e ujdive t tjera q kan t njjtn esenc, sikundr sht pr shembull, kontrata mbi qiran me dispozitn se sendin q sht dhn me qira do t kaloj n pronsin e qiramarrsit n qoft se do t paguaj qran, pr nj koh t caktuar. Ajo do t aplikohet edhe n rastin e huas q i sht dhn blersit dhe t destinuar pr blerjen e sendeve t caktuara, n qoft se huadhnsi dhe shitsi jan mar vesh q blersi, pr sendin t cilin shitsi ia ka shitur, do t'i paguj huadhnsit mimin n kiste, sipas kontrats s prfunduar midis blersit dhe shitsit.

Nuliteti i dispozitave t disfavorshme pr blersin Neni 551 Jan t pavlefshme dispozitat e kontrats s shitjes n kiste q do t ishin t disfavorshme pr blersin n krahasim me dispozitat e ktij kreu prve dispozitave mbi rezervimin e t drejts s disponimit respektivisht e t drejts s pronsis. Kreu VIII SHKMBIMI Nocioni Neni 552 N kontratn mbi shkmbimin secili kontraktues obligohet ndaj bashkkontraktuesit t vet ta dorzoj sendin q shkmbehet kshtuq ai t fitoj t drejtn e disponimit, respektivisht t drejtn e pronsis. Objekt shkmbimi mund te jen e bartshme.

Efektet e kontrats mbi shkmbimin Neni 553 Nga kontrata mbi shkmbimin lindin pr secilin kontraktues detyrime dhe t drejta t cilat nga kontrata e shitjes lindin pr shitsin. Kreu IX URDHRI I SHITJES Nocioni Neni 554 Me kontratn e urdhrit t shitjs obligohet urdhrmarrsi q sendin e caktuar t

luejtshm, t cilin ia ka dorzuar urdhrdhnsi ta shes me nj mim t caktuar n afatin e caktuar, ose q n kt afat t'ia kthej urdhrdhnsit. Urdhri i shitjes nuk mund t revokohet Rreziku i shkatrrimit dhe i dmtimit t sendit Neni 555 Sendi i dorzuar urdhmarrsit mbetet n pronsin e urdhrdhnsit dhe ai prballon rrezikun e shkatrrimit ose t dmtimit t tij t rastit, por ai nuk mund ta disponoj deri sa t mos i kthehet.

Kur konsiderohet se urdhrmarrsi e ka bler sendin Neni 556 N qoft se urdhrmarrsi nuk e shet sendin dhe nuk na dorzon mimin e caktuar urdhrdhnsit deri n afatin e caktuar, e as q e kthen n kt afat konsiderohet se ai e ka bler sendin. Mirpo, kreditort e tij nuk mund t bjn sekuestrimin e sendit gjesa ai t mos ia paguaj mimin urdhrdhnsit.

Kreu X HUAJA KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 557

(1)

Me kontratn e huas obligohet huadhnsi t'ia dorzoj n pronsi, respektivisht n disponim huamarrsit shumn e caktuar t hollash ose sasin e caktuar t sendeve t tjera t zvendsueshme, ndrsa huamarrsi obligohet ta kthej pas nj kohe t caktuar t njejtn shum t hollash, respektivisht t njejtn sasi sendesh t llojit dhe t cilsis s njejt.

Mbi sendet e marra huamarrs fiton t drejtn e disponimit respektivisht t drejtn e pronsis.

Kamata Neni 558 Huamarrsi mund t obligohet q prpos kryegjs t debitoj edhe kamatn. N kontratat n ekonomi huamarrsi debiton kamatn megjithse kjo nuk sht kontraktuar.

KAPTINA DETYRIMET E HUADHNSIT Dorzimi i sendeve t premtuara Neni 559 Huadhnsi ka pr detyr t'i dorzoj sendet e premtuara n kohn e kontraktuar, e n qoft se afati i dorzimit nuk sht caktuar, ather duhet ta bj kt kur ta krkoj huamarrsi. E drejta e huamarrsit pr t krkuar dorzimin e sendeve t caktuara parashkruhet n tre nga vonesa e huadhns, e sidoqoft pr nj vit nga lidhja e kontrats.

Gjendja e keqe materiale e huamarrsit Neni 560 N qoft se vrtetohet se gjendja materiale e huamarrsit sht e atill q tregon se sht e pasigurt a do t jet n gjendje ta kthej huan, huadhnsi mund t refuzoj ta kryej detyrimin e vet t dorzimit t sendeve t prematuara, n qoft se n kohn e lidhjes s kontrats nuk ka ditur, si dhe n qoft se keqsimi i gjendjes materiale t huamarrsit ka ndodhur pas lidhjes s kontrats. Mirpo, ai do t ket pr detyr ta kryej detyrimin e vet n qoft se huamarrsi ose ndokush tjetr pr t ofron sigurim t mjaftueshm.

Dmi pr shkak t t metave t sendeve t dhna hua Neni 561 Huadhnsi ka pr detyr t'ia kompensoj huamarrsit dmin q do t'i shkaktohej pr shkak t t metave materiale t sendeve t dhna hua Mirpo, n qoft se huaja sht pa shprblim, ai ka pr dtyr ta shprblej dmin vetm n qoft se ka qen n dijeni pr t metat e sendit, ose nuk ka mundur t mos dinte pr to, ndrsa ai pr to nuk e ka njoftuar huamarrsin.

KAPTINA 3 DETYRIMET E HUAMARRSIT Afati i kthimit t huas Neni 562 Huamarrsi ka pr detyr q n afatin e kontraktuar t'i kthej sendet e marra hua n sasi e n cilsi t njjt. N qoft se kontraktuesit nuk kan caktuar, afatin pr kthimin e huas dhe as q ky mund t caktohet nga rrethanat e huas, huamarrsi ka pr detyr ta kthej huan pasi t ket kaluar afati plotsues, duke filluar q nga krkesa e huadhnsit q huaja t'i kthehet e q nuk mund t jet m i shkurtr se dy muaj.

Zgjedhja me rastin e kthimit t huas Neni 563 N qoft se nuk jan dhn hua t hollat, ndrsa sht kontraktuar q huamarrsi do ta

kthej huan n t holla, huamarrsi megjithat sht i autorizuar q sipas dshirs s vet ti kthej sendet e marra hua ose shumn e t hollave q i prgjigjet vlers s ktyre sendeve n kohn dhe n vendin e caktuar n kontrat pr ti kthyer. E njejtja gj vlen edhe n rastin kur nuk ka mundsi t kthehet e njejta sasi sendesh dhe t cilsis e t llojit t njejt.

Heqja dor nga kontrata Neni 564 Huamarrsi mund t heq dor, nga kontrata para se huamarrsi t'i dorzoj sendet e caktuara por n qoft se pr kt shkak do t ndodhte ndonj dm pr huadhnsin, ka pr detyr ta kompensoj at.

Kthimi i huas para afatit Neni 565 Huamarrsi mund ta kthej huan edhe para afatit t caktuar pr kthim, por ka pr detyr ta njoftoj huadhnsin q prpara mbi qllimin e vet t'ia shprblej dmin.

KAPTINA 4 HUAJA ME DESTINIM Neni 566 N qoft se me kontrat sht caktuar qllimi pr t cilin huamarrsi mund t'i prdor t hollat e marra hua ndrsa ai i prdor pr ndonj qliim tjetr, huadhnsi mund t deklaroj se e zgjidh kontratn.

Kreu XI QIRAJA DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 567 Me kontratn e qiras obligohet huadhnsi q ti dorzoj sendin e caktuar qiramarrsit n prdorim,ndrsa ky obligohet t'i paguaj pr kt qiran e caktuar. Prdorimi prfshin edhe uzufruktin e sendeve (marrja e frutave), n qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr ose sht e zakonshme dika tjetr.

Aplikimi i dispozitave t veanta Neni 568 Dispozitat e ktij kreu nuk do t vihen n zbatim ndaj qirave t rregulluara me dispozita t veanta.

DETYRIMET E QIRADHNSIT Dorzimi i sendit Neni 569 Qiradhnsi ka pr detyr t'i dorzoj qiramarrsit sendin e marr me qira n gjndje t rregullt s bashku me pjes prbrse t tij. Sendi sht n gjendje t rregullt, n qoft se sht n gjendje t caktuar me kontrat, e n munges t kontrats n gjendje q t mund t shrbej pr prdorim pr t cilin sht lidhur kontrata.

Mirmbajtja e sendeve Neni 570 Qirandhnsi ka pr detyr t'i mirmbaj sendet n gjendje t rregullt gjat kohs s

qiras dhe pr kt arsye t bj riparime t nevojshme n t. Ai ka pr detyr t'i kompensoj qiramarrsit shpenzimet q i ka br ky pr mirmbajtjen e sendit, e q do t'i kishte prr detyr ky t'i bnte Shpenzimet e merremetimeve t vogla t shkatuara, nga prdorimi i zakonshm i sendit, si dhe shpenzimet e vet prdorimit, bijn n ngarkim t qiramarrsit. Mbi nevojn e riparimit qiramaresi ka pr detyr ta njoftoj qiradhnsin.

Zgjidhja e kontrats dhe zbritja e qiras pr shkak t riparimeve Neni 571 N qoft se meremetimet e nevojshme t sendit t marr me qira pengojn prdorimin e tij n nj mas t konsideruar dhe pr nj koh t gjat, qiramarrsi mund ta zgjidh kontratn. Ai ka t drejt n zbritjen e qiras proporcionalisht me kufizimin e prdorimit t sendit pr shkak t ktyre riparimeve.

Ndryshimet n sendin e marr me qira Neni 572 Qiradhnsi nuk mundet pa plqimin e qiramarrsit t bj ndryshime n sendin e marr me qira gjat kohs s qiras, n qoft e kjo do t pengonte prdorimin e sendit. N qoft se me ndryshimet e sendit do t zvoglohej n nj far mase prdorimi i sendit nga ana e qiramarrsit, do t zvoglohet edhe qiraja n prpjestimin prkats.

Prgjegjsia pr t metat materiale Neni 573 Qiradhnsi i prgjigjet qirmarrsit pr t gjitha t metat e sendit t marr me qira q pengojn n prdorimin e kontraktues ose t zaknshm t tij, pavarsisht nse ka ditur ose jo pr to, si dhe pr t metat e veorive apo t karakteristikave t parashikuara shprehimisht ose nnkuptimisht me kontrat. Nuk merren n konsiderim t metat e nj rndsise t vogl

T metat pr t cilat qiradhnsi nuk prgjigjet Neni 574 Qiradhnsi nuk prgjigjet pr t metat e sendit t marr me qira t cilat n momentin e lidhjes s kontrats kan qen t njohura pr qiramarrsin, ose nuk kan mundur t'i mbeten t panjohura. Mirpo, qiradhnsi prgjigjet dhe pr te metn e sendit t marr me qira e cila i ka mbetur e panjohur qiramarrsit pr shkak t pakujdesis treme, n qoft se ky ka qen n dijeni pr kt t met dhe me dashje ka ometuar q pr kt ta njoftoj qiramarrsin.

Zgjerimi i prgjegjsis pr t metat materiale Neni 575 Qiradhdnsi prgjigjet pr t gjitha t metat e sendit t marre me qira, ne qoft se ka pohuar se ai nuk ka kurrfar t metash.

Prjashtimi kontraktues ose kufizimi i prgjegjsis Neni 576 Prgjegjesia pr t metat materiale t sendit t marr me qira mund t prjashtohet ose t kufizohet me kontrat. Dispozita e kontrats me t ciln kjo prgjegjsi prjashtohet ose kufizohet sht e pavlefshme n qoft se qiradhnsi ka qene ne dijeni pr t metat dhe me dashje ka ometuar q pr to ta njoftoj qiramarrsin, ose po qse e meta sht e atill q bn t pamundur prdorimin e sendit t marra me qira si dhe ather kur qiradhnsi ka impomuar kt dispozit duke shfrytzuar pozitn e vet monopoliste.

Njoftimi i qiradhnsit mbi t metat dhe rreziqet Neni 577 Qiramarrsi ka pr detyr ta njoftoje qiradhnsin pa zvaritje t panevojshme pr seciln t met t sendit t marr me qira q do t tregohej gjat kohs s qiras, prve n qoft se qiradhnesi ka ditur pr t metn. Ai ka pr detyr gjithashtu ta njoftoj qiradhnsin pr do rrezik t paparashikuar q do t kanosej gjate kohs s qiras sendit t marr me qira pr t mundur t marr masa t nevojshme. Qiramarrsi i cili nuk e njofton qiradhnsin mbi shfaqjen e t mets, ose mbi rrezikun e

lindur pr t ciln ky nuk ka ditur humb t drejtn e shprblimdt t dmit q do t psonte pr shkak i ekzistimit t mets ose t rrezikut t lindur pr sendin e marr me qira dhe ka pr detyr ta shprblej dmin. q do ta psonte qiradhnsi pr kt arsye.

T drejtat e qiramarrsit kur sendi ka ndonj t met Neni 578 N qoft se n momentin e dorzimit sendi i marr me qira ka ndonj t met q nuk mund t evitohet, qiramarrsi mundet sipas dshirs s vet, ta zgjidh kontratn ose t krkoj zbritjen e mimit t qiras. Kur sendi ka ndonj t met q nuk mund t evitohet pa ndrlikime t mdha pr qiramarrsin, ndrsa dorzimi i sendit ne afatin e caktuar nuk ka qen pjese prbrese esenciale e kontrates, qiramarrsi mund t krkoj nga qiradhnsi ose evitimin te mets ne afatin plotsues, ose zbritjen e mimit t qiras. Ne qofte se qiradhnsi nuk e eviton te metn n afatin e ri plotsues qe ia ka caktuar qiramarrsi, qiramarrsi mund ta zgjidh kontratn ose t krkoj zbritjen e mimit t qiras. Sidoqoft, qiramarrsi ka t drejt n shprblimin e demit

Kur e meta lind gjat qiras dhe kur sendi nuk ka veori t kontraktuar ose t zakonshme Neni 579 Dispozitat e nenit paraprak aplikohen edhe n rastin kur gjat qirase lind ndonj e mete n sendin e marre me qira. Ato aplikohen edhe n rastet kur sendi i marr me qira nuk ka ndonji veori q sipas kontrats ose sipas praktiks duhet t kishte, apo kur kjo veori humb gjate qiras.

Prgjegjsia e qiradhnsit pr t metat juridike Neni 580 Kur dikush i treti pretendon q n sendin e marre me qira, ose n ndonj pjes t tij t ushtroj ndonj t drejt dhe i drejtohet me krkes t vet qiramarresit, si dhe n qoft se arbitrarisht e merr sendin nga qiramarrsi, ky ka pr detyr ta njoftoj pr kt qiradhnsin, prve kur ky sht tanim n dijeni pr kt, prndryshe do t prgjigjet

pr demin. N qoft se vrtetohet se personit t tret i takon ndonj e drejte e cila prjashton fare t drejtn e qiramarrsit n prdorimin e sendit, kontrata e qiras zgjidhet vetvetiu ne baz t ligjit, ndrsa qiradhnsi ka pr detyr q qiramarrsit t'i shprblej dmin e psuar pr kt arsye. Ne rastin kur me t drejtn e personit t tret vetem kufizohet e drejta e qiramarrsit, ky mundet sipas dshirs s vet ta zgjidh kontrakten ose t krkoj zbritjen e qirase, e sidoqoft shprblimin e demit. KAPTION 3 DETYRIMET E QIRAMARRSIT Prdorimi i sendeve sipas kontrats Neni 581 Qiramarrsi ka pr detyre ta prdor sendin si ekonomist i mire respektivisht si nikoqir i mir. Ai mund ta prdore vetm ashtu sikundr sht caktuar me kontrat ose me destinimin e sendit. Ai prgjigjt pr dmin e lindur nga prdorimi i sendit t marr me qira n kundrshtim me kontratn ose me destinimin e tij, pavaresisht nse a ka prdorur sendin ai ose ndonj person q punon me urdhr t tij qiramarrsi, ose ndonj person tjetr t cilit ai ia ka br t mundur prdorimin e sendit.

Renuncimi pr shkak t prdorimit n kundrshtim me kontratn Neni 582 Ne qoft se qiramarrsi edhe pas paralajmrimit t drejtuar nga qiradhnsi, e prdore sendin n kundershtim me kontratn ose me destinimin e tij, ose e ln pas dore mirembajtjen e tij, kshtuq ekziston rreziku i dmit t konsideruar pr qiradhnsin, ky mund ta renuncoje kontratn pa e dhn afatin e renuncimit.

Pagimi i qiras Neni 583

Qiramarrsi ka pr detyr ta paguaj qiran n afatet e caktuara me kontrat ose me ligj e n munges t kontrats dhe t ligjit, ashtu sikundr praktikohet n vendin ku sendi i sht dorzuar qiramarrsit. N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe ose n vendin e dorzimit t sendit nuk praktikohet ndryshe, qiraja paguhet pr do gjashtmujor kur sendi sht dhn me qira pr nj ose pr disa vjet e n qoft se sht dhn pr nj koh m t shkurtr, ather pasi t ket kaluar kjo koh.

Renuncimi pr shkak t mospagimit t qiras Neni 584 Qiradhnsi mund ta renuncoj kontratn e qiras, n qoft se qiramarrsi nuk paguan qiran dhe kt gj nuk e bn as n afatin prej 15 ditsh pasi qiradhnsi ta ket ftuar q t kryej pagesn. Mirpo, kontrata do t mbetet ne fuqi n qoft se qiramarrsi e paguan shumn e debituar t qiras para se t'i komunikohet renuncimi. Kthimi i sendit t marr me qira Neni 585 Qiramarrsi ka pr detyr ta ruaj sendin e marr me qira dhe pas mbarimit t qiras ta kthej t padmtuar. Sendi kthehet n vendin ku sht dorzuar Qiramarrsi nuk prgjigjet pr harxhimin e sendit q krijohet nga prdorimi i tij i zakonshm, si dhe pr dmtimet q rrjedhin nga vjetrimi i tij. N qoft se gjat kohs s qiras ka br ndonj ndryshim n send, ka pr detyr ta kthej n gjendjn n t ciln ndodhej kur i sht dhn me qira. Ai mund ti marre me vete shtesat q ka br n send, n qoft se mund t veohen pa ndonj dmtim t tij, por qiradhnsi mund t'i mbaj po qe se ia shprblen vlern e tyre n kohn e kthimit.

KAPTINA 4 NNQIRAJA Kur sendet mund t jepen me nnqira Neni 586 N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe, qiramarrsi mund ta jap sendin e marr me qira n nnqira tjetrit (nnqiraja), ose mbi ndonj baz tjetr tia dorzoj n prdorim, por vetm n qoft se me ket gj nuk i shkaktohet dmi qiradhnsi. Qiramarrsi i garanton qiradhnsi se nnqiramarrsi do ta prdor sendin sipas kontrats s qiras.

Kur qiradhnsi mund ta refuzoj lejen Neni 587 Kur pr dhnien e sendit t marre me qira n nnqira nevojitet leja e qiradhnsit, ky mund ta refuzoj vetm pr shkaqe t justifikuara.

Renuncimi pr shkak t nnqiras s palejueshme Neni 588 Qiradhnsi mund ta renuncoje kontratn e qiras n qoft se sendi i marr me qira sht dhn n nnqira pa lejen e tij kur kjo sipas ligjit, ose sipas kontrats sht e nevojshme.

Krkesa direkte e qiradhnsit Neni 589 Qiradhnsi mundet pr ti arktuar krkesat e veta nga qiramarrsi t krijuara nga qiraja, t krkoj direkt nga nnqiramarrsi pagimin e shums q ky i debiton qiramarrsit ne baz t nnqiras.

Shuarja e nnqiras n baz t vet ligjit Neni 590 Nnqiraja shuhet n do rast kur shuhet qiraja

KAPTINA 5 JETRSIMI I SENDIT T MARR ME QIRA Jetrsimi pas dorzimit me qira Neni 591 N rast jetrsimi t sendit i cili para ksaj i sht dorzuar ndonj tjetrit me qira fituesi i sendit mund vendin e qiradhnsit, kshtu q pas ksaj, t drejte edhe detyrimet nga qiraja lindin midis tij dhe pr qiramarrsit. Fituesi nuk mund t krkoj nga qiramarrsi q t ia dorzoj sendin para se t ket kaluar koha pr t ciln sht kontraktuar qiraja e n qoftse kohzgjatja e qiras nuk sht caktuar as me kontrat dhe as me ligj, ather para skadimit t afatit t renuncimit. Pr detyrimet fituesit nga qiraja ndaj qiramarrsit prgjigjet bartsi si dorezans solidar.

E drejta e mimit t qiras Neni 592 Fituesi i sendit t dorzuar me qira ka t drejt n mimin e qiras, duke filluar q nga afati i par i ardhshm pas fitimit t sendit, n qoft se nuk ishte kontraktuar dika tjetr e n qoft se bartsi e ka marre kt mim t qiras prpara, ka pr detyr t'ia cedoj. Q nga momenti kur sht njoftuar mbi jetsimin e sendit t marr me qira, qiramarrsi mund t'ia paguaj mimin a qiras vetm fituesit.

Jetrsimi i sendit te marr me qira para se t'i dorzohet qiramarrsit Neni 593 N qoft se sendi pr t cilin sht lidhur kontrata e qiras i sht dorzuar fituesit, e jo qiramarrsit, fituesi zn vendin e qiradhnsit dhe merr prsipr detyrimet e tij ndaj qiramarrsit n qoft se n momentin e lidhjes s kontrats mbi jetrsimin ka qen n dijeni pr ekzistimin e kontrats s qiras. Fituesi i cili n momentin e lidhjes se kontrats mbi jetrsimin nuk ka qn n dijeni pr ekzistimin e kontrats s qiras, nuk ka pr detyr t'ia dorzoj qiramarrsit sendin, ndrsa qiramarrsi mund t krkoj vetem shprblimin e dmit nga qiradhnsi. Pr detyrimet e fituesit nga dhnia me qira ndaj qiramarrsit prgjigjet bartsi si dorzans solidar.

Renuncimi i kontrats pr shkak t jetrsimit t sendit Neni 594 Kur pr shkak t jetrsimit t sendit t marr me qira t drejtat dhe detyrimet e qiradhnsit kalojn n fituesin, qiramarrsi mund ta renuncoj kontratn n do rast, duke respektuar afatet ligjore t renuncimit. KAPTINA 6 PUSHIMI I QIRAS Kalimi i kohs s caktuar Neni 595 Kontrata e qirase e lidhur pr nj kohe t caktuar pushon me vet kalimin e kohs pr t ciln sht lidhur. E njjta gj vlen edhe n rastet kur n munges t vullnetit t kontraktuesve kohzgjatja e qiras shte caktuar me ligj.

Prsrtritja nnkuptimisht e qiras Neni 596 Kur pasi t ket kaluar koha pr t ciln sht lidhur kontrata e qiras qiramarrsi vazhdon ta prdor sendin, ndrsa qiradhnsi nuk e kundrshton kt, konsiderohet se sht lidhur kontrat e re e qiras me kohzgjatje t pacaktuar, n t njjtat kushte sikundr edhe n ato paraprake. Sigurimet t cilat personat e tret kan dhn pr qiran e par pushojn me t kaluar koha pr t cilat sht lidhur kontrata.

Renuncimi Neni 597 Kontrata e qiras kohzgjatja e s cils nuk sht caktuar dhe as q mund t caktohet nga rrethanat apo nga zakonet lokale pushon me renuncim t cilin secila pal mund t'ia jap tjetrs duke respektuar afatin a caktuar t renuncimit. N qoft se kohzgjatja e afatit t renuncimit nuk sht caktuar me kontrat ose me ligj apo me zakonet lokale, ndrsa ajo sht tet dit por q renuncimi t mos mund t jepet

n kohn jo t duhur. N qoft se sendet e marra me qira jan t rrezikshme pr shndetin, qiramarrsi mund ta renunocoj kontratn pa e dhn afatin e renuncimit, edhe n qoft se n momentin e lidhjes s kontrats e ka ditur ket. Qiramarrsi nuk mund t heq dor edhe nga e drejta e parashikuar n paragrapfing 3 t ktij neni.

Shkatrrimi i sendeve pr shkak t forcs madhore Neni 598 Marrja me qira pushon n qoft se sendi i marr me qira shkatrrohet nga ndonj rast i forcs madhore. N qoft se sendi i marr me qira shkatrrohet pjesrisht ose vetm dmtohet, qiramarrsi mund ta zgjidh kontratn, ose t mbetet edhe m tej n qiramarrje dhe t krkoj zbritjen prkatse t mimit t qiras.

Vdekja Neni 599 N rast vdekjeje t qiramarrsit ose t qiradhnsit qiraja vazhdon me trashgimtar t tij po q se nuk sht kontraktuar ndryshe. Kreu XII KONTRATA E SIPERMARRJES KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 600 Me kontratn e siprmarrjes siprmarrsi (siprmarrsi, zbatuesi i punimeve) merr prsipr t kryej nj pun t caktuar si sht prodhimi apo ndreqja e ndonj sendi ose zbatimi i ndonj pune fizike ose intelektuale etj, ndrsa porositsi obligohet q pr kt t'i paguaj shprblim.

Raporti me kontratn e shitjes Neni 601 Kontrata me t ciln njra an obligohet t prodhoje nj send t caktuar t luejtshm prej materialit t vet, konsiderohet n dyshim si kontrat e shitjes. Mirpo, kontrata do t konsiderohet si kontrat e siprmarrjes n qoft se porositsi sht obliguar t jap pjesn esenciale t materialit t nevojshm pr prodhimin e sendit. Sidoqoft, kontrata konsiderohet si kontrat e siprmarrjes n qoft se kontraktuesit kan pasur parasysh sidomos punn e siprmarrsit.

Cilsia e materialit t siprmarrsit Neni 602 Kur sht kontraktuar q siprmarrsi t prodhoj nj send prej materialit t vet ndrsa nuk sht caktuar cilsia, siprmarrsi ka pr detyr t jap material t cilsis s mesme. Ai i prgjigjet porositsit pr cilsin e materialit t prdorur njsoj si shitsit. KAPTINA 2 MBIKQYRJA Neni 603 Porositsi ka t drejt t ushtroj mbikqyrjen e kryerjes s puns e t jap udhzime, kur kjo i prgjigjet natyrs s puns ndrsa siprmarrsi ka pr detyr t'ia bj t mundur kt.

KAPTINA 3 LIDHJA E KONTRATS ME AN T ANKANDIT Ftesa pr ankand mbi mimin e punimeve Neni 604 Ftesa e drejtuar numrit t caktuar ose t pacaktuar personash pr ankand pr zbatimin e punimeve t caktuara nn kushte t caktuara dhe kundrejt garancis se caktuar, obligon ftuesiti t lidh kontratn mbi kto punime me at q ofron mimin m t ult, me prjashtim n qoft se kt obligim e ka prjashtuar n ftesn pr ankand. N rastin e prjashtimit t obligimit pr t lidhur kontratn, ftesa pr ankand konsiderohet si ftes drejtuar t interesuarve q kta t hartojn oferta t kontrats sipas kushteve t shpallura.

Ftesa lidhur me ankandin pr zgjidhjen artistike ose teknike t punimeve t planifikuara Neni 605 Ftesa drejtuar numrit t caktuar ose t pacaktuar personash pr t ber ankand pr zgjidhjen artistike ose teknike t punimeve t planifikuara obligojn fituesin q sipas kushteve t prmbajtura n ftes pr ankand t lidh kontratn me pjesmarrsin e ankandit, zgjidhja e t cilit sht aprovuar nga komisioni me prbrjen e shpallur q prpara, prveq n qoft se kt obligim e ka prjashtuar n ftesen pr ankand.

DETYRIMET E SIPRMARRSIT T metat e materialit Neni 606 Siprmarrsi ka pr detyr t'ia trheq vemendjen porositsit pr t metat e materialit q ia ka dorzuar porositsi e q ka vn re ose sht dashur t'i vje re, prndryshe do t prgjigjet pr dmin. N qoft se porositsi ka krkuar q sendi t prodhohet prej materialit pr t metat e t cilit siprmarrsi ia ka trhequr vmendjen, siprmarrsi ka pr detyr t veproj sipas krkess s tij me prjashtim n qoft se sht e qart se materiali nuk esht i prshtatshm pr objektin e porositur ose n qoft se punimi prej materialit t krkuar do t mund t'i sjellte dm prestigjit t siprmarrsit n t cilin rast siprmarrsi mund t zgjidh kontratn. Siprmarrsi ka pr detyr t paralajmroj porositsin pr t metat n urdhrin e tij, si dhe pr rrethana t tjera q i ka ditur ose sht dashur t'i dinte, t cilat mund t ket rndsi pr veprn e porositur, ose pr kryerjen e saj n koh, prndryshe do t prgjigjet pr dmin. Detyrimi pr ta kryer veprn Neni 607 Siprmarrsi ka pr detyr t kryej veprn ashtu sikundr sht kontraktuar dhe sipas rregullave t puns. Ai ka pr detyr t kryej pr nj kohe t caktuar, e n qoft se kjo nuk sht caktuar ather pr nj koh q nevojitet logjikisht pr punime t tilla.

Ai nuk prgjigjet pr vonesa, t krijuara pr shkak se porositsi nuk ia ka dorzuar materialin n koh, apo pr shkak se ka krkuar ndryshime, apo sepse nuk i ka paguar paradhnien dhe n prgjithsi pr vonesa t krijuara nga sjelljet e porositsit.

Zgjidhja e kontrats pr shkak t largimit nga kushtet e kontraktuara Neni 608 (1) N qoft se gjat zbatimit t punimeve tregohet se siprmarrsi nuk u prmbahet kushteve t kontrats dhe se n prgjithsi nuk punon si duhet, kshtu q vepra e zbatuar do t ket t meta, porositsi mund t paralajmeroj siprmarrsin pr kt dhe t'i caktoj nj afat plotsues q punimet e veta t'ua prshtas detyrimeve t veta. N qoft se deri n skadimin e ktij afati siprmarrsi nuk vepron sipas krkess s porositsit, ky mund t zgjidh kontratn dhe t krkoj shprblimin e dmit. Zgjidhja e kontrats para skadimit t afatit Neni 609 N qoft se afati sht pjes prbrse esenciale e kontrats ndrsa siprmarrsi sht aq n vones me fillimin ose me kryerjen e puns saq s'ka dyshim se nuk do t kryej brenda afatit, porositsi mund t zgjidh kontratn dhe t krkoj shprblimin e dmit. Ai ka kt t drejt edhe athere kur afati nuk sht pjes prbrse esenciale e kontrats, n qoft se pr shkak t voness s till porositsi nuk do t kishte aspak interes pr prmbushjen e kontrats. T besuarit e zbatimit t punve personit t tret Neni 610 (1) N qoft se nga kontrata ose nga vet natyra e puns nuk rezulton dika tjetr, siprmarrsi nuk e ka pr detyr q punn ta kryej personalisht. (2) Edhe kur punn nuk e kryen personalisht, siprrmarrsi vazhdon t'i prgjigjet porositsit pr kryerjen e puns.

Prgjegjsia pr bashkpuntort Neni 611

Siprmarrsi prgjigjet pr personat t cilt n baz t urdhrit t tij kan punuar n punn q e ka marr prsipr t zbatoj, sikur ta ket zbatuar vet. Krkesa direkte e bashkpuntorve t siprmarrsit nga porositsi Neni 612 Pr arktimin e krkesave t veta nga siprmarrsi bashkepuntort e tij mund t'i drejtohen direkt porositsit dhe t krkojn prej tij q tu paguhen kto krkesa n ngarkim t shums t ciln ai n kt moment i debiton siprmarrsit, n qoft se kto krkesa jan pohuar.

Dorzimi i sendit t prodhuar porositsit Neni 613 Siprmarrsi ka pr detyr q sendin e prodhuar ose t riparuar q t'ia dorzoj porositsit. Siprmarrsi shkarkohet nga ky detyrim n qoft se sendin t cilin e ka prodhuar ose riparuar shkatrrohet pr shkaqe pr t cilat ai nuk prgjigjet. KAPTINA 5 PRGJEGJSIA PR T METAT Kontrollimi i veprs s kryer dhe njoftimi drejtuar siprmarrsit Neni 614 Porositsi ka pr detyr t kontrolloj veprn e kryer posa, sipas procesit t zakonshm t jet e mundur dhe pr t metat e konstatuara ta njoftoj siprmarrsin pa shtytje. N qoft se porositsi n thirrjen e siprmarrsit pr t'i kontrolluar dhe pranuar punimet e kryera nuk e bn kt pa ndonj shkak t arsyeshm, do t konsiderohet se punimet jan pranuar. Pas kontrollit t br dhe pranimit t punimeve t kryera zbatuesi i punimeve nuk prgjigjet m pr t metat q kan mundur t vihen re nga kontrolli i zakonshm, prveq n qoft se ka ditur pr t, ndrsa nuk ia ka treguar porositsit.

T metat a fshehura Neni 615 N qoft se m von tregohen disa t meta q nuk kan mundur t zbulohen me kontroll t zakonshm, porositsi megjithat mund ta invokoj at me kusht q pr kt ta njoftoj sa m par siprmarrsin por jo m von se brenda afatit prej nj muaj. nga zbulimi i ksaj t mete. Pasi to ken kaluar dy vjet nga marrja n dorzim e puns s kryer, porositsi nuk mund t invokoj m t metat.

Pushimi i t drejtave Neni 616 Porositsi i cili e ka njoftuar siprmarrsin n kohn e duhur pr t metat e puns s kryer, nuk mund ta realizoj t drejten e vet n rrug gjyqsore pasi t ket kaluar nj vjet nga njoftimi i br. Mirpo edhe pas skadimit t ktij afati, porositsi mundet, n qoft se pr t metat e ka njoftuar n kohn e duhur siprmarrsi me an t prapsimit kundr krkess s siprmarrsit pr pagimin e shprblimit, t theksoj t drejtn e vet pr zbritjen e shprblimit dhe pr shprblimin e dmit.

Kur siprmarrsi humb t drejtn q t invokoj nenet paraprake. Neni 617 Siprmarrsi nuk mund t invokoj ndonj nga dispozitat e neneve paraprake kur e meta ka t bj me faktet t cilat i ka pasur t njohura ose nuk kan mundur t mos jen t njohura pr t ndrsa pr kto nuk e ka njoftuar porositsin.

E drejta e krkess s menjanimit t t metave Neni 618 Porositsi i cili e ka njoftuar rregullisht siprmarrsin se puna e kryer ka ndonj t met, mund t krkoj prej tij q t metn ta mnjanoj dhe t'ia caktoj afatin plotsues pr kt. Ai ka t drejt edhe n shprblimin e dmit q pson pr kt arsye

N qoft se menjanimi i t metave krkon shpenzimet e tepruara, siprmarrsi mund t refuzoj t'i bj kto, por n kt rast porositsit i takon, sipas dshirs s tij e drejta e zbritjes s shprblimit ose zgjidhjes s kontrats s dhe e drejta e shprblimit t sendit. Zgjidhja e kontrats n rastin e veant Neni 619 Kur puna e kryer ka t met t atill saq e bn t paprdorshme ose shte kryer n kundrshtim me kushtet kategorike t kontrats, porositsi mundet duke mos krkuar mnjanimin paraprak t t metave, ta zgjidh kontratn dhe t krkoj shprblimin e dmit.

E drejta e porositsit n rastin e t metave t tjera t puns s kryer Neni 620 Kur puna e kryer ka t meta pr t cilat nuk sht e paprdorshme, respektivisht kur puna nuk sht kryer n kundrshtim me kushtet kategorike t kontrats, porositsi ka pr detyr t'i lejoj siprmarrsit q t metat t'i mnjanoj. Porositsi mund t'i caktoj siprmarrsit nj afat t ri pr menjanimin e t metave. N qoft se siprmarrsi nuk i mnjanon t metat deri n skadimin e ktij afati, porositsi mundet sipas dshirs s vet t bj mnjanimin e t metave n llogari t siprmarrsit ose t bj zbritjen e shprblimit apo zgjidhjen e kontrats. Kur sht fjala pr t metat e parndsishme, porositsi nuk mund ta shfrytezoj t drejtn e zgjidhjes s kontrats. Sidoqoft, ai ka t drejte edhe pr shprblimin e dmit.

Zbritja e shprblimit Neni 621 Zbritja e shprblimit bht n prpjestim midis vlers s puns s kryer pa t meta n kohn e lidhjes s kontrats ose vlers q do t kishte puna e kryer me t meta n kt koh.

KAPTINA 6 DETYRIMI I POROSITSIT Detyrimi pr ta pranuar punn Neni 622 Porosotsi ka pr detyr t pranoj punn e kryer sipas dispozitave t kontrats ose rregullave t puns.

Caktimi dhe pagimi i shprbilimit Neni 623 Shpblimi caktohet me kontrat, n qoft se nuk sht caktuar me ndonj tarif t obligueshme ose me ndonj akt t obligueshm. N qoft se shprblimi nuk sht caktuar do t caktoj gjykata sipas vlers s puns, n baz t kohs s nevojshme normalisht pr kt pun si dhe n baz t shprblimit t zakonshm pr kt lloj t pun. Porositsi nuk ka pr detyr t'ia paguaj shprblimin para se t'i ket kontrolluar punimet e kryera dhe t'i ket aprovuar kto prveq n qoft se ishte kontraktuar ndryshe. E njjta gj vlen n qoft se sht kontraktuar zbatimi dhe dorzimi i punimeve pjespjes.

Llogaritja me dorzani kategorike Neni 624 N qoft se shprblimi sht kontratuar n baz t llogaritjes me dorzani kategorike t siprmarrsit pr saktsin e tij ai nuk mund t krkoj m shtimin e shprblimit as edhe ather n qoft se n vepr ka dhn m tepr pun dhe n qoft se zbatimi i punimeve ka krkuar m tepr shpenzime nga sa sht parashikuar. Me kt nuk prjashtohet aplikimi i rregullave mbi zgjidhjen ndryshimin e kontrats pr shkak t rrethanave t ndryshuara. N qoft se shprbilmi sht kontraktuar n baz t llogaritjes pa dorzani kategorike t siprmarrsit pr saktsin e tij, kshtuq punimeve tejkalimi i llogaris tregohet i paevitueshm, siprmarrsi duhet q pr kt pa shtytje ta njofton prostitsin prndryshe humb do krkes pt shkak t shpenzimeve t shtuara.

KAPTION 7 RREZIKU Kur siprmarrsi ka dhn materialin e vet Neni 625 N rastin kur siprmarrsi e ka dhn materialin pr prodhimin e sendit, n qoft se sendi dmtohet ose shkatrrohet pr cilndo arsye para se t'i dorzohet porositsit, rrezikun e prballon siprmarrsi, kshtuq nuk ka t drejt shprblimi pr materialin e dhn dhe as t drejt shprblimi pr punn e vet. N qoft se porositsi e ka kontrolluar punimin e kryer dhe e ka aprovuar at konsiderohet se sendi i sht dorzuar ndrsa te siprmarrsi e ka ln at pr ruajtje. N qofte se porositsi sht vonuar pr shkak t mosmarrjes s sendit t ofruar rreziku i shkatrrimit ose i dmtimit t rastit t sendit kalon n t.

Kur porositsi ka dhn materialin e vet Neni 626 N rastin kur porositsi ka dhn materialin pr prodhimin e sendit, rreziku i shkatrrimit ose i dmtimit t rastit t sendit prballohet nga porositsi. N kte rast siprmarrsi ka t drejt shprblimi vetm n qoft se sendi shte shkatrruar apo dmtuar pas daljes s porositsit n vones, n qoft se porositsi nuk i sht prgjigjur ftess s tij t br rregullisht pr kontrollimin e sendit.

Rreziku n rast t dorzimit pjes-pjes Neni 627 N qoft se sht kontraktuar se porositsi do t bj kontrollin dhe pranimin e pjesve t veanta ashtu sikundr do t prodhohen siprmarrsi ka t drejt shprblimi pr prodhimin e pjesve q i ka kontrolluar dhe aprovuar porositsi edhe athere n qoft se pas ksaj do t shkatrroheshin tek ai pa fajin e tij.

KAPTINA 8 E DREJTA E PENGUT Neni 628

Pr sigurimin e arktimit t krkesave t veta pr shprblimin e puns, pr shprblimin pr materialin e harxhuar, si dhe pr krkesa t tjera n baz t kontrats s siprmarrjes, siprmarrsi ka t drejt pengu n sendet q i ka prodhuar ose riparuar, si dhe n sende t tjera q i ka dorzuar porositsi lidhur me punn e tij, gjithnj gjrsa i mban dhe gjrsa t mos pushoj vullnetarisht t'i mbaj.

KAPTINA 9 PUSHIMI I KONTRATS Zgjidhja e kontrats me vullnetin e porositsit Neni 629 Gjithnj gjrsa puna e porositur nuk ka marr fund, porositsi mund t zgjidh kontratn kurdo q t dshiroj, por n kt rast ka pr detyr ti paguaj siprmarrsit shprblimin e kontraktuar, zvogluar pr aq sa jan shpenzimet q ky nuk i ka br e q do t kishte pr detyr t'i bnte po t mos zgjidhej kontrata, si dhe shumn e fitimin q ka realizuar n ann tjetr ose q ka ometuar me dashje t realizoj.

Kreu XIII KONTRATA E NDRTIMEVE KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 630 Kontrata e ndrtimeve sht kontrat e siprmarrjs me t ciln zbatuesi i punimeve obligohet se sipas projektit t caktuar t ndrtoj n afatin e caktuar ngrehin t caktuar n tokbn e caktuar,apo q n nj tok t till respektivisht n objektin ekzistues t kryej punime t tjera ndrtimi, ndrsa porositsi obligohet q pr kt ti paguaj shprblimin e caktuar.

Kontrata a ndrtimeve duhet t lidhet n form shkresore.

Ngrehina Neni 631 Me fjaln ngrehin n kuptim t ktij kreu, konsiderohen ndrtesat, digat, urat, ujsjellsit, kanaizimet, rrugt, vijat hekurudhore, puset dhe objekte t tjera ndrtimi, punimi i t cilave krkon pun t madhe dhe t ndrlikuar.

Mbikqyrja e punimeve dhe kontrolli i cilsis s materialit Neni 632 Zbatuesi ka pr detyr t'ia bj t mundur porositsit mbikqyrjen e vazhdueshme t punimeve dhe kontrollin e sasis dhe cilsis s materialit t prdorur. Largimi nga projekti Neni 633 Pr do largim nga projekti i ndrtimeve, respektivisht nga punimet e kontraktuara zbatuesi duhet t ket, plqimin shkresor t porositsit Ai nuk mund t krkoj asnj ngritje t shprblimit t kontraktuar pr punimet q i ka kryer pa plqimin e ktilll.

Punimet urgjente t paparashikuara Neni 634 Zbatuesi mund t kryej punime t paparashikuara edhe pa pengimin paraprak t porositsit, n qoft se pr shkak t urgjencs se tyre nuk ka pasur mundsi t marr kt plqim. Punime t paparashikuara jan ato ndrmarrja e t cilave ka qen e domosdoshme pr shkak t sigurimit t stabilitetit t objektit, apo pr parandalimin e lindjes s dmit e q jan shkaktuar nga natyra e papritshme e rnd e toks, nga shfaqja e papritshme e ujit, apo nga ndonje ngjarje tjetr e jashtzakonshme dhe e papritshme. Zbatuesi ka pr detyr q pa vones t njoftoj porositsin mbi kto fenomene dhe mbi masat e marra. Zbatuesi ka t drejt t marr shprblim t drejt pr punime t paparashikuara q sht

dashur t kryhen. Porositsi mund t zgjidh kontratn n qoft se pr shkak t ktyre punimeve mimi kontraktues do t duhej t shtohej mjaft pr t ciln gj ka pr detyr q pa shtytje ta njoftoj zbatuesin e punimeve. N rastin e zgjidhjes s kontrats, porositsi ka pr detyr t'i paguaj zbatuesit t punimeve pjesn prkatse t mimit pr punime t kryera, si dhe nj shprblim t drejt pr shpenzimet e domosdoshme t bra. mimi i punimeve Neni 635 mimi i punimeve mund t caktohet sipas njsis s matjes s punimeve t kontraktuara (mimi i njsis) ose n shum totale pr krejt objektin (mimi total i kontraktuar). Ndryshimi i mimit Neni 636 N qoft se me kontrat lidhur me ndryshimin e mimit nuk sht parashikuar dika tjetr zbatuesi q i ka kryer detyrimin e vet n afatin e parashikuar mund t krkoj shtimin e mimit t punimeve n qofte se n kohn midis lidhjes s kontrats e t prmbushjes s saj kan ndryshuar mimet e elementeve n baz t t cilave sht caktuar mimi i punimeve, kshtuq do t duhej q ky mim t ishte m i madh pr m se 2 pr qind. N rastin kur zbatuesi i punimeve me faj t vet nuk i ka kryer punimet n afatin e parashikuar me kontrat, ai mund t krkoj shtimin e mimit t punimeve, n qoft se n kohn midis lidhjes s kontrats dhe dats kur sipas kontrats sht dashur t prfundoheshin punimet, jan shtuar mimet e elementeve n baz t t cilve sht caktuar mimi i punimeve, kshtuq ky do t duhej sipas mimeve t reja t ktyre elementeve t ishte m i madh pr m se 5 prqind. N rastet nga paragrafet e msiprme zbatuesi mund t krkoj vetm diferencn n mimin e punimeve q tejkalon 2 respektivisht 5 prqind. Zbatuesi nuk mund t invokoj shtimin e mimit t elementeve n baz t t cilave shte caktuar mimi i punimeve n qoft se shtimi i mimit ka ardhur si pasoj e voness s tij.

Dispozita mbi pandryshueshmrin e mimeve Neni 637 N qoft se sht kontraktuar se mimi i punimeve nuk do t ndryshoj, n rastin kur pas

lidhjes s kontrats shtihen mimet e elementeve n baz t t cilave sht caktuar mimi i punimeve, zbatuesi mund t krkoj megjithse ekziston nj dispopzit e till e kontrats ndryshimin e mimit t punimeve, n qoft se mimet e elementeve jan shtuar aq sa do t nevojitet q mimi i punimeve t ishte m i madh m tepr se 10 pr qind. Mirpo, edhe n kt rast zbatuesi mund t krkoj vetm diferencn n mimin q tejkalon 10 pr qind, prveq n qoft se shtimi i mimit t elementeve ka ardhur si pasoj e voness se tij.

Zgjithja e kontrats pr shkak t mimit t shtuar Neni 638 N qoft se n rastet nga paragrafet e msiprme mimi kontraktues do t duhej t shtihet mjaft, porositsi mund t zgjidh kontratn. N rastin e zgjidhjes s kontrats, porositsi ka pr detyr t'i paguaj zbatuesit pjesn prkatse t mimit t kontraktuar pr punimet e kryera gjer ather, si dhe kompensim t drejt pr shpenzimet si domosdoshme t bra.

E drejta e porositsit pr t krkuar zbritjen e mimit t kontraktuar Neni 639 Ne qoft se n kohn midis lidhjes s kontrats dhe prmbushjes s detyrimit s zbatuesit jan zbritur mimet e elementeve n baz t t cilave sht caktuar mimi i punimeve pr m tepr se 2 pr qind, kurse punimet jan kryer brenda afatit t kontraktuar, porositsi ka t drejt t krkoj zbritjen prkatse t mimit t kontraktuar t punimeve mbi kt prqindje. N qoft se sht (kontraktuar pandryshueshmria i mimit t punimeve, ndrsa kto jan kryer brenda afatit t kontraktuar, porositsi ka t drejt pr zbritjen e mimit t kontraktuar n rastin kur mimet e elementeve, n baz t t cilave sht caktuar mimi i elementeve, jan zbritur aq sa mimi do t ishte me e vogl m se 10 pr qind e pikrisht pr diferencn n mimin prej m se 10 pr qind. N rastin e voness s zbatuesit t punimve, porositsi ka t drejt pr zbritjen proporcionale t mimit t punimve pr do zbritje t mimit t elementeve, n baz t t cilave sht caktuar mimi i punimeve.

KAPTION 2 KONTRATA E NDRTIMIT ME DISPOZIT T VEANT Neni 640 N qoft si kontrata e ndrtimit prmban dispozitn ,,elsi n dor'', ose ndonj dispozit tjetr t ngjashme, zbatuesi obligohet n mnyre t pavarur q t kryej s bashku t gjitha punimet e nevojshme pr ndrtimin dhe prdorimin e objektit t caktuar t trsishm. N kt rast mimi i kontraktuar prfshin edhe vlern e t gjitha punimeve t paparashikuara e t teprics s punimeve, ndrsa prjashton ndikimin i mungesave t punimeve n mimin e kontraktuar. N qoft se n kontratn ,,elsi n dor'' marrin pjes disa zbatues si pal kontraktuese prgjegjsia e tyre ndaj porositsit sht solidare.

KAPTION 3 PRGJEGJSIA PR T METAT Aplikimi i rregullave nga kontrata e siprmarrjes Neni 641 N qoft se n kt kaptin nuk sht caktuar ndryshe pr prgjegjsin pr t metat e ngrehins, aplikohen dispozitat prkatse t kontrats s siprmarrjes.

Kalimi i t drejtave nga prgjegjsia pr t metat Neni 642 T drejtat e porositsit ndaj zbatuesit pr shkak t t metave t ngrehins kalojn edhe n t gjith fituesit e mvonshm t ngrehins ose t pjess s saj, por me kusht q fituesve t mvonshm t mos t'u rrjedh afati i ri pr njoftim dhe padi, por t'u llogaritet afati paraprak.

T drejtat e veanta t titullarit t s drejts s banimit Neni 643

Titullari i t drejts s banimit n penison n pronosin shoqrore ka t drejt t krkoj nga zbatuesi mnjanimin e t metave brenda kufirit t prgjegjsis s tij pr t metat n ngrehin ndaj porositsit.

KAPTION 4 PRGJEGJSIA E SIPERMARRSIT DHE T PROJEKTUESIT PR SOLIDARITETIN E E NGREHINS Nga ka prbhet Neni 644 Zbatuesi prgjigjet pr t metat n ngritjen e ngrehins q i prkasin soliditetit t saj, po q se kto t meta do t tregoheshin gjat nj kohe prej dhjet vjetsh nga data a dorzimit dhe e pranimit t punimeve. Zbatuesi prgjigjet edhe pr t metat e toks ku sht ngritur ngrehina, t cilat do t tregoheshin pr nj koh prej dhjet vjetsh nga dorzimi dhe pranimi i punimeve, prve nse organizata e specijalizuar ka dhn mendimin profesional se toka sht e prshtatshme pr ndrtim, kurse gjat ndrtimit nuk jan shfaqur rrethanat q vjn n pikpyetje bazueshmrin e mendimit profesional. E njejt gj vlen edhe pr projektuesin n qoft se e meta e ngrehins rrjedh nga ndonj e met n plan. Ata jan prgjegjs sipas paragrafeve t msiprme jo vetm para porositsit, por edhe para do fituesit tjetr t ngrehins. Kjo prgjegjsi e tyre nuk mund t prjashtohet dhe as t kufizohet n kontrat.

Detyra e njoftimit dhe humbja e t drejtave Neni 645 Porositsi ose fituesi tjetr ka pr detyr q pr t metat t njoftoj zbatuesin e punimeve dhe projektuesin brenda gjasht muajsh nga data kur i ka konstatuar t metat, prndryshe humb t drejtn q t invokoj at. E drejta e porositsit ose e fituesit tjetr ndaj zbatuesit, respektivisht ndaj projektuesit, mbi bazn e prgjegjsis s tyre pr t metat pushon brenda nj viti, duke llogaritur q nga dita kur porositsi, respektivisht fituesi e ka njoftuar projektuesin, respektevisht

zbatuesin e punimeve mbi t metn.

Paksimi dhe prjashtimi i prgjegjsis Neni 646 Zbatuesi nuk shkarkohet nga prgjegjsia n qoft se dmi sht krijuar pr arsye se gjat zbatimit t punimeve t caktuara ka vepruar sipas krkesave t porositsit. Por, n qoft se para kryerjes s puns s caktuar sipas krkess s porositsit, e ka paralajmruar kt pr rrezikun nga dmi, prgjegjsia e tij paksohet dhe sipas rrethanave t rastit konkret mundet edhe t prjashtohet.

Regreset Neni 647 Kur pr dmin jan prgjegjs zbatuesi dhe projektuesi, prgjegjsa e secilit prej tyre caktohet sipas madhsis s fajit t tij. Projektuesi q e ka hartuar projektin e ngrehins dhe t cilit i sht besuar mbikqyrja e zbatimit t punimeve t planifikuara, prgjigjet edhe pr t metat n punimet e bra q jan krajuar me faj t zbatuesit t punimeve, n qoft se ka mundur t'i vinte re me mbikqyrjen normale dhe t arsyeshme t punimeve, por ka t drejt t krkoj nga zbatuesi i punimeve kompensimin prkats. Zbatuesi i punimeve q e ka shprblyer dmin e krijuar pr shkak t t metave n punimet e kryera, ka t drejt t krkoj shprblimin nga projektuesi n masn n t ciln t metat n punimet e kryera rrjedhin prej t metave n projekt. Kur pr t metat sht prgjegjs personi t cilit zbatuesi i punimeve i ka besuar kryerjen e nj pjese t puns, zbatuesi po q se dshiron q prej tij t krkoj kompensim, duhet ta njoftoj pr ekzistimin e t metave brenda dy muajsh,duke llogaritur q nga dita kur ai ka qen i njoftuar nga porositsi pr t njjtn t met.

Kreu XVI TRANSPORTI KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 648 M kontratn e transportit obligohet transportuesi q t transportoj n vendin e caktuar ndonj person ose ndonj send, ndrsa udhtari respektivisht drgusi obligohet q pr kt t paguaj shprblim t caktuar. M fjaln transportus, n kuptim t ktij ligji konsideroht se prsoni q mrret me transport si ushtrim i veprimtaris s rregullt t tij, ashtu edhe do person tjetr i cili obligohet me kontrat t kryej transportin kundrjt shprblimit.

Detyrimet e transportuesit n transportin linear Neni 649 Transportuesi i cili ushtron transportin n nj linj t caktuar (transporti linear) ka pr detyr q rregullisht dhe n gjndje t rregullt t mbaj linjen e shpallur. Ai ka pr detyr t pranoj pr transport do person dhe do send q i prmbushin kushtet caktuara n kushtet e prgjithshme t shpallura. Ne qoft se mjetet e rregullta t transportit t transportuesit nuk mjaftojn pr kryerjen e t gjitha transporteve t krkuara, prparsi kan personat ose sendet pr t cilat kjo sht parashikuar me dispozita t veanta, ndrsa prparsi t mtejshme caktohet sipas radhs s krkesave, por midis krkesave t njkohshme prparsia caktohet sipas gjatsis m t madhe t transportit.

Heqja dor nga kontrata Neni 650 Drguesi, respektivisht udhtari mund t heq dor nga kontrata para s t filloj zbatimi i saj, por ka pr detyr t shprblej dmin t cilin transportuesi do t psonte pr kt arsye. Kur transportuesi vonon me fillimin e transportit aq sa pala tjetr nuk ka m interes pr

transport t kontraktuar, ose kur transportuesi nuk dshiron ose nuk mund t kryej transportin e kontraktuar, pala tjetr mund t heq dor nga kontrata dhe t krkoj kthimin e shprblimit t paguar pr transport.

Shuma e shprblimit pr transport Neni 651 N qoft s shuma e shprblimit pr transport sht caktuar me tarif, ose me ndonj akt tjetr t obliguar q sht shpallur, nuk mund t kontraktohet shprblimi m i madh. N qoft se shuma e shprblimit pr transport nuk sht caktuar me tarif ose me ndonj akt t obliguar tjetr t shpallur, e as me kontrat, transportuesi ka t drejt pr shprblim t zakonshm pr kte lloj transporti. N t tjera vihen prshtatshmrisht n zbatim dispozitat mbi shprblimin t prmbajtura n kreun e ktij ligji mbi kontratn e siprmarrjes. Kufizimi i aplikimit t dispozitave t ktij kreu Neni 652 Dispozitat e ktij kreu vihen n zbatim ndaj t gjitha llojeve t transportit, n qoft se me ligj pr lloje t veanta nuk sht caktuar ndryshe. KAPTINA 2 KONTRATA MBI TRANSPORTIN E SENDEVE Nnpjesa 1 DISPOZITA T PRGJITSHME Dorzimi i sendeve Neni 653 Transportuesi ka pr detyr q sendin t cilin e ka pranuar pr transport ti'a dorzoj n vendin e caktuar drguesit ose personit t caktuar (marrsit).

Pr t ciln gj drguesi duhet t njoftoj transportuesin Neni 654 Drguesi ka pr detyr t njoftoj transportuesin mbi llojin e drgess dhe mbi prmbajtjen dhe sasin e saj dhe t'i komunikoj se ku duhet t transportohet drgesa,

emrin dhe adresn e marrsit t drgess, emrin dhe adresn e vet, si dhe do gj tjetr q nevojitet q transportuesi t'i prmbush detyrimet e veta pa shtyerje dhe pengesa. Kur n drges ndodhen sende t mueshme, letrat me vler ose sendet e tjera t shtrenjta drguesi ka pr detyr q pr kt gj t njoftoj transportuesin n momentin e dorzimit t tyre pr transport dhe ti'a komunikoj vlern e tyre. Kur sht fjala pr transportin e sendeve t rrezikshme, ose t sendeve pr t cilat nevojiten kushte t veanta t transportit, drguesi ka pr detyr q pr kt gj t njoftoj transportuesin n kohn e duhur, kshtuq ky t mund t marr masa prkatse t posame. N qoft se drguesi nuk i jep transportuesit t dhnat e parashikuara n paragrafet 1 dhe 3 t ktij neni, ose i jep gabimisht, prgjigjet pr dmin q do t shkaktohej pr kt arsye.

Fletngarkesa Neni 655 Kontraktuesit mund t mirren vesh q pr drgesn e dorzuar pr transport t prpilohet fletngarkesa. Fletngarkesa duhet t prmbaj emrin dhe adresn e drguesit e t transportuesit, llojin, pr mbajtjen dhe sasin e drgess, si dhe vlern e sendeve t mueshme dhe t sendeve t tjera t shtrenjta, vendin e destinimit, shumn e shprblimit pr transport, respektivisht shnimin se shprblimi sht parapaguar, dispozitn mbi shumn me t cilin sht ngarkuar drgesa, vendin dhe datn e lshimit t fletngarkess. N fletngarkes mund t vihen edhe dispozita t tjera t kontrats s transportit. Fletngarkesa duhet t nnshkruhet nga t dy kontraktues. Fletengarkesa mund t prmbaj dispozitn sipas urdhrit ose t jet e shnuar n prursin.

Kontrata e transportit dhe fletngarkesa Neni 656 Ekzistimi dhe plotfuqishmria e kontrats s transportit jan t pavarura nga ekzistimi i fletngarkess dhe nga saktsia e saj.

Vrtetimi mbi marrjn n dorzim pr transport Neni 657 N qoft se nuk sht lshuar fletngarkesa, drguesi mund t krkoj nga transportuesi q t'i lshoj vrtetimin mbi marrjen n dorzim t fletngarkess pr transport, me t dhnat q duhet t'i prmbaj fletngarkesa. Nnpjesa 2 RAPORTET E DRGUESIT DHE T TRANSPORTUESIT Paketimi Neni 658 Drguesi ka pr detyr t'i paketoj sendet sipas mnyrs s parashikuar ose t praktikuar, kshtuq t mos shkaktohet ndonj dm ose t rrezikohet siguria e njerzve ose e vlerave. Transportuesi ka pr detyr t'i trheq vmendjen drguesit pr t metat e paketimit q mund t vihen re, prdryshe do t prgjigjt pr dmtimin e drgess q do t ndodhej pr shkak t ktyre t metave. Mirpo, transportuesi nuk do t prgjigjet pr dmtimin e drgess n qoft se drguesi, megjithse i sht trhequr vemendja pr t metat e paketimit, ka krkuar q transportuesi t pranoje drgesn pr transport me kto t meta. Transportuesi ka pr detyr t refuzoj drgesn n qoft se t metat n paketimin e saj jan t atilla saq mund t rrezikohet siguria e personave ose e vlerave, ose t shkaktohet ndonje dm. Pr dmin t cilin pr shkak t t mets n paketim do t psonin personat e tret gjat kohs gjersa sendi ndodhet prane transportuesit, prgjigjet transportuesi, ndrsa ky ka drejt t krkoje shprblimin nga drguesi.

Shprblimi pr transport dhe shpenzimet lidhur me transportin Neni 659 Drguesit ka pr detyr t'i paguaj transportuesit shprblimin pr transport dhe shpenzimet lidhur me transportin. N qofte se n fletngarkesa nuk sht theksuar se drguesi duhet t paguaj shprblimin pr transport dhe shpenzimet e tjera lidhur me transportin, nnkuptohet se drguesi a ka udhzuar transportuesin q t'i arktoj nga marrsi.

Disponimi i drgess Neni 660 Drguesi mund t disponoj drgesn dhe t'i ndryshoj urdhrat e prmbajtura n kontrata, mund t urdhroj transportuesin q t pezulloj transportin e mtejshm t drgess, t'ia kthej drgesn, t'ia dorzoj marrsit tjetr, ose t drejtoj n nj vend tjetr. E drejta e drguesit pr t'i ndryshuar urdhrat pushon pas arritjes s drgess n vendin e destinimit, kur transportuesi i dorzon marrsit fletnngarkesn, ose kur transportuesi e fton marrsin q t marr n dorzim drgesn, ose kur marrsi e krkon vetm dorzimin e saj. N rastin kur sht lshuar fletngarkesa sipas urdhrit ose t shnuar pruersit, e drejtat e drguesit nga paragrafi paraprak i takojn ekskluzivisht poseduesit t fletngarkess. Personi i autorizuar q shfrytzon t drejtn e dhnies s urdhrave t reja transportuesit, ka pr detyr t'ia kompensoj shpenzimet dhe dmin q ka psuar pr kt arsye, si dhe q me krkesn e tij t'i jap dorzani, se shpenzimet dhe dmi do t'i kompensohen.

Drejtimi i transportit Neni 661 Transportuesi ka pr detyr t zbatoj transportin n rrugn e kontraktuar. N qoft se nuk sht kontraktuar se n cilin rrug duht t bhet transporti, transportuesi ka pr detyr t bj n at rrug q i prgjigjt m tepr interesave t drguesit.

Pengesat gjat zbatimit t transportit Neni 662 Transportuesi ka pr detyr t njoftoje drguesin mbi t gjitha rethanat q do t kishin ndikim n zbatimin e transportit dhe t veproj sipas udhzimeve t marra prej tij. Transportuesi nuk ka pr detyr t veproj sipas udhzimeve t drguesit, zbatimi i t cilave do t mund t rrezikonte sigurin e personave ose t vlerave. N qoft se rasti do t ishte i atill sa t mos mund t priten udhzimet e drguesit, transportuesi ka pr detyr t veproj sikundr do t vepronte ekonomisti i mir respektivisht nikoqiri i mir n t njejtn situat dhe pr kt gj t njoftoj drguesin e t

krkoj udhezimet e tij t mtejshme. Transportuesi ka t drejt n kompensimin e shpenzimeve q ka pasur pr shkak t pengesave t krijuara pa fajin e tij.

Shprblimi n rastin e ndrprerjes s transportit Neni 663 N qoft se pr ndonj shkak pr t cilin prgjigjet transportuesi sht ndrpritur transporti, ky ka t drejt n pjesn proporcionale t shprblimit pr transportin e kryer, por ka pr detyr t shprblej dmin q do t krijohej pr paln tjetr pr shkak t ndrprerjes s transportit. N qoft se transporti sht ndrprer pr ndonj shkak pr t cilin nuk prgjigjet askush nga personat e interesuar, transportusi ka t drejt n diferencn midis shprblimit t kontraktuar pr transport dhe t shpenzimeve t transportit nga vendi ku sht ndrpritur transporti deri n vendin e destinimit. Transportuesi nuk ka t drejt as edhe n pjesn e shprblimit, n qoft s gjat transportit drgesa shkatrrohet pr shkak t fuqis madhore.

Kur drgesa nuk mund t dorzohet Neni 664 Ne qoft se marrsi nuk mund t njoftohet mbi arritjen e drgess, ose refuzon ta pranoj dhe n prgjegjsi po q se drgesa nuk mund t dorzohet, apo n qoft se marrsi nuk i paguan transportuesit shprblimin e obliguar dhe shumat e tjera q ngarkojn drgesn, transportuesi ka pr detyr t njoftoj pr kt drguesin, t krkoj prej tij udhzime dhe t marr masa t duhura pr llogari t tij pr ruajtjen e sendeve. N qoft se brenda afatit t caktuar personi i autorizuar nuk ndrmerr asgj me drgesn, transportuesi ka t drejt t shes sipas rregullave mbi shitjen e sendit t debituar n rastin e voness s kreditorit dhe t arktoj krkesat e veta nga mimi i realizuar, ndrsa pjesn q mbetet ka pr detyr t depozitoj pran gjykats pr personin e autorizuar. Prgjegjsia a transportuesit ndaj drguesit Neni 665 N qoft se transportuesi ia ka dorzuar drgesn marrsit, ndrsa nuk ka arktuar prej tij shumn me t ciln ka qen e ngarkuar, ka pr detyr t'ia paguaj kt shum drguesit, por

ka t drejt t krkoj kompensimin nga marrsi. Nnpjesa 3 RAPORTET E TRANSPORTUESIT DHE T MARRSIT Njoftimi i marrsit mbi arritjen e drgess Neni 666 Transportuesi ka pr detyr t njoftoj marrsin pa vones se drgesa ka arritur, ti vejn n dispozicion sikundr sht kontraktuar dhe t'i paraqes fletngarkesn, po q se kjo sht lshuar. N rastin kur sht lshuar fletngarkesa sipas urdhrit, apo n pruersin, ai ka pr detyr t veproj sipas paragrafit paraprak vetm n qoft se n fletngarkes sht shnuar personi n vendin e destinimit i cili duhet lajmruar se drgesa ka arritur.

Dorzimi i drgess kur sht lshuar kopja e fletngarkess Neni 667 Transportuesi mund t refuzoj t dorzoj drgesn n qoft se njkohsisht nuk jepet kopja e fletngarkess ku marrsi ka vrtetuar se drgesa i sht dorzuar.

E drejta e marrsit pr t krkuar dorzimin e drgess Neni 668 Marrsi mund t ushtroj t drejta nga kontrata e transportit ndaj transpoirtuesit dhe t krkoj prej tij tia dorzoj fletngarkesn dhe drgesen vetm pasi ajo t arrij n vendin e destinimit. Transportuesi ka pr detyr q me krkesn e marrsit tia dorzoj drgesn para se ajo t arrij n vendin e destinimit vetm n qofte se pr kt gj sht i autorizuar nga drguesi. Marrsi mund t ushtroj t drejta nga kontrata e transportit dhe t krkoj nga transportuesi t'i dorzoj drgesn vetm n qoft se i plotson kushtet e parashikuara n kontratn e transportit.

Vrtetimi i autenticitetit dhe i gjendjes se drgess Neni 669 Personi i autorizuar ka t drejt t krkoj q me procesverbal t vrtetohet autenticiteti i drgess dhe po q se drgesa sht e dmtuar nga ka prbhet ky dmtim. Po q se vrtetohet se drgesa nuk sht ajo q i sht dorzuar transportuesit, apo se dmtimi sht m i madh nga sa ka pohuar transportuesi, shpenzimet e vrtetimit i prballon transportuesi.

Detyrimi i marrsit pr t paguar shprblimin e transportit Neni 670 Me marrjen n dorzim t drgess dhe t fletngarkess po q se sht lshuar, marrsi obligohet t'i paguaj transportuesit shprblimin pr transport, n qoft se nuk sht caktuar dika tjetr n kontratn e transportit ose n fletngarkesn, si dhe t'i paguaj shumat me t cilat sht ngarkuar drgesa. N qoft se marrsi konsideron se nuk e ka pr detyr t'i paguaj transportuesit aq sa krkon ky, ai mund t ushtroj t drejtat nga kontrata vetm n qoft se pran gjykats depoziton shumn kontestuese.

Nnpjesa 4 PRGJEGJSIA E TRANSPORTUESIT PR HUMBJEN, DMTIMIN DHE VONESN E DRGESS Humbja ose dmtimi i drgess Neni 671 Transportuesi prgjigjet pr humbjen ose pr destimin e drgess q do t ndodheshin prej momentit t marrjes n dorzim deri n dorzimin e saj prve n qoft se jan shkaktuar nga veprimet e personit t autorizuar, nga cilsit e drgess ose nga shkaqet e jashtme q nuk kan mundur t parashikohen, si dhe t evitohen ose t mnjanohen. Jan t pavlefshme dispozitat e kontrats s transportit, t kushteve t prgjithshme t transportit, t tarifs ose t ndonj akti tjetr t prgjithshm ku paksohet kjo prgjegjsi. Por sht e plotfuqishme dispozita q cakton prpara shumn m t lart t shprblimit, me kondit q t mos jet n disporcion t hapur me dmin. Ky kufizim i shums s kompensimit nuk vlen n qoft se dmin e ka shkaktuar

transportuesi me dashje ose nga pakujdesia ekstreme. N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe, shuma e shprbimit caktohet sipas mimit t tregut t drgess n kohn dhe n vendin e dorzimit pr transport.

Humbja ose dmtimi i drgess s sendeve t shtrenjta Neni 672 N rastin e humbjes ose t dmtimit t drgess ku ndodhesin sende t mueshme, letrat me vler, ose sende t tjera to shtrenjta transportuesi ka pr detyr t kompensoj dmin e krijuar n kt mnyr vetm n qoft se me rastin e dorzimit t sendit pr transport ka qen i njoftuar mbi natyrn e ktyre sendeve dhe mbi vlern e tyre, apo n qoft se dmin e ka shkaktuar me dashje ose nga pakujdesia ekstreme. N qoft se me sendet e prmendura n drges kan qen edhe sende t tjera, pr humbjen, ose dmtimin e tyre transportuesi prgjigjet sipas rregullave t prgjithshme mbi prgjegjsin e transportuesit.

Kthimi i shprblimit t paguar pr transport Neni 673 N rastin e humbjes se plot t drgess, transportuesi ka pr detyr q, prpos shprblimit t dmi, drguesit ti kthejn shrbimin pr transport n qoft se sht paguar.

Kur marrsi e merr n dorzim drgesn pa kundrshtim Neni 674 (1)Kur marrsi e merr n dorzim drgesn pa kundrshtim dhe ia paguan transportuesit krkesat e tij, pushon prgjegjsia e transportuesit, prve n qoft se dmtimi sht konstatuar me procesverbal para marrjes n dorzim t drgess. Transportuesi mbetet prgjegjs pr dmtimin e drgess q nuk mund t viheshin re n momentin e dorzimit n qoft se marrsi e ka njoftuar pr kto dmtime pa vones pasi t jen zbuluar, por jo m von se tet dite nga dorzimi. Transportuesi nuk mund t invokoj dispozitat e paragrafeve n qoft se dmtimin e ka shkaktuar me dashje ose nga pakujdesia ekstreme.

Prgjegjsia e transportuesit pr vones Neni 675 Transportuesi prgjigjet pr dmin e krijuar pr shkak t voness, prve n qoft se vonesa sht shkaktuar nga ndonj fakt q prjashton prgjegjsin e tij pr humbjen ose dmtimin e sendit.

Prgjegjsia pr ndihmsit Neni 676 Transportuesi prgjigjet pr personat q kan punuar n zbatimin e transportit sipas urdhrit t tij.

Nnpjesa 5 PJESMARRJA E DISA TRANSPORTUESVE N TRANSPORTIN E DRGESS Kur kta prgjigjen solidarisht Neni 677 Transportuesi q i beson ndonj transportuesit tjetr zbatimin trsisht ose pjesrisht t transportit t drgess q e ka pranuar pr transport, mbetet gjithnj prgjegjs pr transportin e saj q nga marrja n dorzim deri n dorzimin e saj, por ka t drejt n kompensim nga transportuesi t cilit ia ka besuar drgesn. N qoft se transportuesi tjetr e merr prsipr nga transportuesi i par bashk me drgesen edhe fletngarkesn, ky bht pal kontraktuese n kontratn e transportit, me t drejtat dhe detyrat e debitorit solidar dhe t kreditorit solidar, kontributet e t cilit jan n prpjestim me pjesmarrjen e tij n transport. E njjta gj vlen edhe kur pr zbatimin e transportit t ndonj drgese obligohen me t njjtn kontrat disa transportues t cilt do t marrin pjes n transport njeri pas tjetrit. Secili prej disa transportuesve ka t drejt t krkoj q t vrtetohet gjendja e drgess n momentin kur i sht dorzuar pr zbatimin e pjess s tij t transportit. Transportuesit solidar marrin pjes n prballimin e dmit prpjestimisht n kontributet e tyre n transport, prve atij q provon se dmi nuk sht krijuar gjrsa ai ka transportuar drgesn.

Prapsimet e bra transportuesit t mvonshm kan efekt edhe ndaj transportuesve t mparshm.

Prgjegjsia e pjestuar e transportuesve Neni 678 Kur n zbatimin e transportit t nj drgese marrin pjes njeri pas tjetrit disa transportues q i ka caktuar drguesi, secili prej tyre prgjigjet vetm pr pjesn e vet t transportit.

Nnpjesa 6 E DREJTA E PENGUT Kur transportuesi ka t drejt pengu Neni 679 Pr sigurimin e arktimit t shprblimit pr transport e t shpenzimeve t domosdoshme q i ka br lidhur me transportin, transportuesi ka t drejtn e pengut n sendet q i jan dorzuar pr transport dhe lidhur me transportin gjrsa i mban dhe gjrsa ka n dor dokumentin me an t t cilit mund t'i disponoj kto. Kur n zbatimin e transportit kan marr pjes disa transportues njeri pas tjetrit, krkesat e tyre lidhur me transportin jan siguruar, gjithashtu me ket peng dhe transportuesi i fundit ka pr detyr, n qoft se fletngarkesa nuk prmban dika tjetr t'i arktoj t gjitha krkesat n baz t fletngarkess. Krkesat e transportuesit t mparshm, si dhe e drejta e tij e pengut, bartn nga vet e drejta n transportuesin e mvonshm q i ka paguar kto krkesa. E njejta gj vlen n qoft se transportuesi paguan krkesat e nissit.

Konfiikti i t drejtave t pengut Neni 680 Kur prpos t drejts s pengut t transportuesit ekzistojn n t njjtin send njkohsisht t drejtat e pengut t komisionerit, t nissit dhe t magazionerit, prparsi arktimi kan krkesat e cilit do prej ktyre kreditorve t krijuara me nisjen ,ose transportin anasjelltas radhs q jan krijuar. Krkesat e tjera t komisionarve dhe t magazionerve si dhe krkesat e nissit e t transportuesit t krijuara nga dhnia e paradhnieve arktohen vetm pas pagimit t

krkesave t prmendura n paragrafin paraprak, sipas radhs q jan krijuar. KAPTION 3 KONTRATA MBI TRANSPORTIN E PERSONAVE Dispozita e prgjithshme Neni 681 Transportuesi ka pr detyr q transportin e personave t bj n mnyr t sigurt me at mjet t transportit q sht caktuar n kontratn e transportit dhe n ato kushte komoditeti dhe higjenike t cilat sipas llojit t mjetit respektiv t transportit dhe t largsis s rrugs, konsiderohen t domosdoshm. E drejta e udhtarit pr vendin e caktuar Neni 682 Transportuesi ka pr detyr t'i jap udhtarit at vend dhe n at mjet transporti sikundr sht kontraktuar.

Prgjegjsia e transportuesit pr vones Neni 683 Transportuesi ka pr detyr t transportoj n kohn e duhur udhtarin deri n vendin e caktuar. Ai prgjigjet pr dmin t cilin udhtari do t psonte pr shkak t voness, prve n qoft se vonesa sht shkaktuar pr ndonj arsye q nuk ka mundur t evitohet as me kujdesin e ekspertit.

Prgjegjsia e transportuesit pr sigurin e udhtareve Neni 684 Transportuesi prgjigjet pr sigurin e udhtarve q nga fillimi i transportit deri n mbarim t tij, si n rastin e transportit me pages ashtu edhe n transportin falas, kshtuq ka pr detyr t kompensoj. dmin q do t krijohej nga dmtimi i shndetit, lndimi ose vdekja e udhtarit, prve n qoft se sht shkaktuar nga veprimi i udhtarit ose nga shkaku i jashtm q nuk ka mundur t parashihet dhe as t shmanget ose t evitohet. T pavlefshme jan dispozitat e kontrats, si dhe t kushteve t prgjithshme t transportit t tarifs, ose t ndonj akti tjetr t prgjithshm, t cilat e zvoglojn kt prgjegjsi.

Prgjegjsia pr bagazhin e dorzuar pr transport dhe pr sende t tjera Neni 685 Bagazhi t cilin ia ka dorzuar udhtari transportuesi ka pr detyr t transportoj n t njjtn koh kur edhe udhtarin dhe t'ia dorzoj pasi t ket marr fund transporti Pr humbjen dhe dmtimin e bagazhit q ia ka dorzuar udhtari, transportuesi prgjigjet sipas dispozitave pr transportin e sendeve. Pr dmtimin e sendeve q i mban me vete udhetari, transportuesi prgjigjet sipas regullave t prgjithshme mbi prgjegjsin.

Kreu XV KONTRATA MBI LICENCN KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocloni Neni 686 Me kontratn mbi licencn obligohet dhnsi i licencs q fituesit t licencs t'i cedoj tersisht apo pjesrisht t drejtn e shfrytzimit t pikjes, t dituris teknike e t prvojs t damks, t mostrs apo t modelit, kurse fituesi i licencs obligohet t'i paguaj pr kt kompensim t caktuar. Forma Neni 687 Kontrata mbi licenc duhet t lidhet n form shkresore.

Afati i licencs Neni 688 Licenca pr shfrytzimin e pikjes se patentuar t mostrs apo t modelit nuk mund t kontraktohet pr nj koh m t gjat nga sa sht kohzgjatja e mbrojtjes ligjore e ktyre t drejtave.

Licenca ekskluzive Neni 689 Me kontratn mbi licencn fituesi i licencs fiton t drejtn ekskluzive t shfrytzimit t objektit t licencs vetm n qoft se kjo sht kontraktuar shprehimisht (licenca ekskluzive). Mundsit e tjera t shfrytzimit t objektit t licencs i rezervon dhnesi i licencs N qoft se n kontratn mbi licencs nuk sht treguar se pr ciln licenc sht fjala, konsiderohet se i sht dhen licenca ekskluzive.

Kufizimi territorial i t drejts s shfrytzimit Neni 690 E drejta e shfrytzimit t objektit t licencs mund t kufizohet nga ana territoriale vetm n qoft se kjo nuk sht n kundrshtim me dispozitat mbi tregun unik jugosllav. N qoft se me kontratn mbi licencn nuk i sht kufizuar nga ana territoriale e drejta e shfrytzimit t objektit t licencs, konsiderohet se licenca sht e pakufizueshme nga ana territoriale

KAPTINA DETYRIMET E DHNSIT T LICENCS Dorzimi i objektit t licencs Neni 691 Dhnsi i licencs ka pr detyr q fituesit t licencs t'i dorzoj brenda afatit t caktuar objektin e licencs. Dhnsi i licencs ka pr detyr q fituesit t licencs t'i dorzoj edhe dokumentacionin teknik t nevojshm pr aplikimin praktik t objektit t licencs.

Dhnia e udhzimeve dhe njoftimeve Neni 692 Dhnsi i licencs ka pr detyr q fituesit t licencs t'i jap t gjitha udhezimet dhe njoftimet q nevojiten pr shfrytzimin me sukses t objektit t licencs.

Detyrimi i garantimit Neni 693 Dhnsi i licencs i garanton fituesit t licencs zbatueshmrin teknike dhe prdorshmrin teknike t objektit t licencs.

Dorzania Neni 694 Dhnsi i licencs garanton q e drejta e shfrytzimit q sht objekt i kontrats t'i takoj atij, se n t nuk ka barr dhe se nuk sht e kufizuar n favor t ndonj t tretit. N qoft se objekti i kontrats sht licenca ekskluzive, dhnsi i licencs garanton q t drejtn e shfrytzimit nuk ia ka ceduar tjetrit, as trsisht dhe as pjesrisht. Dhnsi i licencs ka pr detyr t ruaj dhe t mbroj t drejtn e ceduar fituesit t licencs nga t gjitha pretendimet e personave t tret.

Detyrimi i dhnsit t licencs ekskluzive Neni 695 N qoft se sht kontraktuar licenca ekskluzive, dhnsi i licencs nuk mundet n asnj form ta shfrytzoj vet objektin e licencs dhe as pjes t veanta t saj, as ti besoj ndonj tjetri n kuadrin e aplikimit territorial t licencs. KAPTINA 3 DETYRIMET E FITUESIT T LICENCS Shfrytzimi i objektit t licencs Neni 696 Fituesi i licencs ka pr detyr t shfrytzoj n objektin e licencs sipas mnyrs s kontraktuar, n volumin e kontraktuar dhe n kufij e kontraktuar.

Shfrytzimi i perfeksionimeve t mvonshme Neni 697 N qoft se me kontrat nuk sht caktuar ndryshe, fituesi i licencs nuk sht i autorizuar t shfrytzoj perfeksionime t mvonshme t objektit t licencs.

Ruajtja e objektit t licencs n fshehtsi Neni 698 N qoft se objektin e licencs e prbjn pikja e jopatentuar ose dituria dhe eksperienca teknike e fsheht fituesi i licencs ka pr detyr t ruaj n fshehtsi. Cilsia Neni 699 (1)Po q se me licenc t prodhimit sht ceduar edhe licenca e prdorimit t damks, fituesi i licencs mund t vij n qarkullim mallra me kt damk vetm nse cilsia e tyre sht e vetm sikundr jan edhe mallrat q i prodhon dhnsi i licencs. Marrveshja e kundrt nuk ka efekt juridik.

Shnimi Neni 700 Fituesi i licencs ka pr detyr q mallin ta shnoj me shnimin mbi prodhimin sipas licencs. Shprblimi Neni 701 Fituesi i licencs ka pr detyr t'i paguaj dhnsit t licencs shprblimin e kontraktur n kohn dhe n mnyr sikundr sht caktuar n kontrat. Paraqitja e raportit Neni 702 N qoft se shprblimi caktohet varssisht nga volumi i shfrytzimit t objektit t licencs, fituesi i licencs ka pr detyr ti paraqes dhnsit t licencs raportin mbi volumin e shfrytzimit dhe t bj llogarin e shprblimit pr do vit, n qoft se me kontrat pr kt gj nuk sht caktuar afati m i shkurtr.

Ndryshimi i shprblimit t kontraktuar Neni 703 N qoft se shprblimi i kontraktuar sht br haptazi i paprpjestueshm n krahasim me t ardhurat t cilat fituesi i licencs ka nga shfrytzimi i objetit t licencs, pala e interesuar mund t krkoj ndryshimin e shprblimit t kontraktuar KAPTINA 4 NNLICENCA Kur mund t jepet Neni 704 Fituesi i licencs ekskluzive mund t'ia cedoj tjetrit t drejtn e shfrytzimit t objektit t licencs (nnlicenca). Me kontrat mund t parashikohet q fituesi i licencs t mos mund t'i jap tjetrit nnlicencn, apo t mos mund tia jap pa autorizimin e dhnsit t licencs.

Kur dhnsi mund ta refuzoj lejn Neni 705 Kur pr dhnien e nnlicencs nevojitet leja e dhnsit t licencs, ky mund tia refuzoj fituesit t licencs ekskluzive vetm pr shkaqe serioze.

Renuncimi pr shkak t nnlicencs s palejueshme Neni 706 Dhnsi i licencs mund ta renuncoj kontratn e licencs pa afat renuncimi n qoft se nnlicenca sht dhn pa autorizimin e tij, kur ky sipas ligjit, ose sipas kontrats sht i nevojshm

Krkesa direkte e dhnsit t licencs Neni 707 Me kontratn mbi nnlicencn nuk krijohet asnj raport juridik i veant midis fituesit t nnlicencs dhe dhnsit t licencs, as athere kur dhnsi i licencs e ka dhn lejn e nevojshme pr kontraktimin e nnlicencs. Mirpo, dhnsi i licencs mundet, pr arktimin e krkesave t veta nga fituesi i licencs

t krijuara nga licenca, t krkoj direkt nga fituesi i nnlicencs pagimin e shums t ciln ky i debiton dhnsit t nnlicencs n baz t nnlicencs.

KAPTINA 5 PUSHIMI I KONTRATS Kalimi i kohs s caktuar Neni 708 Kontrata mbi licencn e lidhur pr nj koh t caktuar pushon vetevetiu nga kalimi i kohs pr t ciln sht lidhur, kshtuq nuk nevojitet t renuncohet. Prtritja nnkuptimisht e licencs Neni 709 Kur pasi t ket kaluar koha pr t ciln sht lidhur kontrata mbi licencn, fituesi i licencs e zgjat shfrytzimin e objektit t licencs, ndrsa dhnsi i licencs nuk e kundrshton kt, konsiderohet se sht lidhur kontrata e re mbi licencn pr nj koh t pacaktuar me kondita t njjta sikurse edhe paraprake. Sigurimet q i kan dhn personat e tret pr licencn e par pushojn pasi t ket kaluar koha pr t ciln sht kontraktuar.

Renuncimi Neni 710 Kontrata mbi licencn kohzgjatja e s cils nuk sht caktuar pushon me renuncim, t cila secila pal mund t'ia jap tjetrs duke respektuar afatin e caktuar t renuncimit. N qoft se afati i renuncimit nuk sht caktuar me kontrat, ky do t jet gjasht muaj me kusht q dhnsi i licencs t mos mund t renuncoj kontratn gjat vitit t par t afatit t saj.

Vdekja falimentimi dhe likuidimi i zakonshm Neni 711 N rast vdekjes s dhnsit t licencs, licenca vazhdon me trashgimtart e tjer, n qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe.

N rast t vdekjs s fituesit t licencs, licenca vazhdon me trashgimtart e tjer t cilt e vazhdojn veprimtarin e tij. N rast falimentimi ose t likuidimit t zakonshm t fituesit t licencs dhnsi i licencs mund t zgjedh kontratn. Kreu XVI DEPOZITA KAPTINA 1 MBI DEPOZITN N PRGJITHSI Nnpjesa 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 712 Me kontratn mbi depozitn obligohen depozitmarrsi q t paraqes sendin nga depozitdhnsi pr t ruajtur dhe pr t kthyer kur ky ta krkoj. Objekt kontrate mbi depozit mund t jen vetm sendet e luejtshme.

Depozit e sendit t huaj Neni 713

(1)

Kontratn mbi depozitn mund t lidh n mnyr t plotfuqishme posedues n emer t vet edhe personi q nuk esht titullari i t drejts s disponimit respektivisht poseduesi i sendit, dhe depozitmarrsi ka pr detyr t'i kthej sendin ktij, prve n qoft se merr vesh se sendi sht vjedhur.

N qoft se personi i tret krkon me an t padis sendin nga depozitmarrsi si titullar i t drejts s disponimit, respektivisht si posedues, depozitmarrsi ka pr detyr t'i komunikoj gjykats se prej kujt e ka marr sendin, e njkohsisht t njoftoj depozitdhnsin mbi padin e ngritur.

Nnpjesa 2 DETYRIMET E DEPOZITMARRSIT Detyrimi ruajtjes dhe i njoftimit Neni 714 Depozitmarrsi ka pr detyr ta ruaj sendin si t vetin, e n qoft se depozita sht me shprblim duhet t ruaj si ekonomist i mir, respektivisht si nikoqir i mir. N qoft se jan kontraktuar vendi ose mnyra e ruajtjes s sendit, depozitmarrsi mund t'i ndryshoj vetm n qoft se kt e krkojn rrethanat e ndryshuara, prndryshe do t prgjigjet edhe pr shkatrrimin pa dashje ose pr dmtimin pa dashje t sendit. Pr t gjitha ndryshimet q do t'i vinte re n sendin dhe pr rreziqet q sendet t prishen n cilndo mnyr qoft depozitmarrsi ka pr detyr t njoftoj depozitdhnsin.

Dorzimi i sendit dikujt tjetr pr ruajtje Neni 715 Depozitmarrsi nuk mundet pa plqimin e depozitdhnsit, ose pa nevoj t domosdoshme t'ia dorezoj dikujt sendin q i sht besuar pr ta ruajtjur prndryshe prgjigjet edhe pr shkatrrimin ose dmtimin e tij pa dashje. Prdorimi i sendit Neni 716 Depozitmarrsi nuk ka t drejt ta prdor sendin q i sht besuar pr ruajtje. N rasatin e prdorimit t palejueshm t sendit, depozitmarrsi i debiton depozitdhnsit kompensmin prkats dhe prgjigjet pr shkatrrimin ose dmtimin pa dashje t sendit q do t mund t ndodhin n kt rast. Kur n depozit sht ln ndonj send i pa konsumueshm dhe depozitmarrsit i sht lejuar prdorimi i tij, ather ndaj marrdhnieve t kontraktuesve vihen n zbatim rregullat e kontrats mbi huaprdorjen, e vetm pr qshtjet e kohs dhe t vendit t kthimit t sendit gjykohet sipas rregullave t kontrats mbi depozitn, n qoft se kontraktuesit nuk kan caktuar lidhur me kt dika tjeter.

Prdorimi dhe dorzimi i sendit dikujt tjetr Neni 717 Kur depozitmarrsi pa plqimin e depozitdhnsit dhe pa ndonj nevoj t domosdoshme

n kundrshtim me kontratn, e prdor sendin e ndryshon vendim, pse mnyrn e ruajtjes s tij ose kur sendi i sht dorzuar pr ruajtje personit tjetr, ai nuk prgjigjet pr shkatrrimin ose dmtimin pa dashje t sendit q mund t ndodhnin edhe sikur t ket vepruar n pajtim me kontratn.

Kthimi i sendeve Neni 718 Depozitmarrsi ka pr detyr t kthej sendin posa t krkoj depozitdhnsin, duke e br kt me t gjitha uzufruktet dhe prfitimet e tjera q ka pas nga sendi. N qoft se sht caktuar afati pr kthimin e sendit, depozitdhnsi mund t krkoj q sendi t'i kthehet edhe para skadimit t afatit, me prjashtim kur afati nuk sht kontraktuar eksluzivisht n interesin e depozitdhnsit. Kthimi bhet n vendin e dorzimit t sendit depozitmarrsit, n qoft se me kontrat nuk sht caktuar ndonj vend tjetr, n t cilin rast depozitmarrsi ka t drejt n kompensimin e shpenzimeve t bartjes s sendit.

Nnpjesa 3 T DREJTAT E DEPOZITEMARRSIT Kompensimi i shpenzimeve dhe i dmit Neni 719 Depozitmarrsi ka t drejt t krkoj nga depozitdhnsi q t'i kompensoj shpenzimet e bra n mnyr t bazueshme pr ruajtjen e sendit, si dhe dmin q ka pasur pr shkak t depozits.

Shprblimi Neni 720 Depozitmarrsi nuk ka t drejt n shprblim pr mundin e vet, prve n qoft se shprblimi sht kontraktuar, n qoft se depozitmarrsi merret me pranimin e sendeve pr ruajtje, ose n qoft se shprblimi ka mundur t pritet,duke marr parasysh rrethanat e puns.

Kthimi i sendit n rastin e depozits falas Neni 721 Depozitmarrsi i cili sht obliguar ta ruaj sendin pr at koh t caktuar mund tia kthej depozitdhnsit para skadimit t afatit t kontraktuar n qoft se vet sendit do t'i kanosej rreziku i shkatrrimit ose i dmtimit apo n qoft se ruajtja a tij e mtejshme do t shkaktonte dm. N qoft se afati nuk sht kontraktuar, depozitmarrsi nga paragrafi paraprak mundet n do koh t heq dor nga kontrata, por ka pr detyr q depozitdhnsit ti caktoj afatin plotsues pr marrjen n dorzim t sendit.

Nnpjesa 4 RASTE T VEANTA T DEPOZITS Depozit e zvendsueshme Neni 722 Kur n depozit jan dhn sendet e zvendsueshme me t drejt q depozitmarrsi t'i konsumoj dhe me detyrim q ta kthej t njjtn sasi sendesh t njejtit lloj, ather ndaj marrdhnieve t tij me depozitdhnsin vihen n zbatim rregullat e kontrats s huas, vetm lidhur me koh dhe vendin e kthimit do t aplikohen rregullat e kontrats mbi deposition, n qoft se kontraktuesit kt gj nuk kan caktuar dicka tjetr.

Lnia e depozits nga nevoja Neni 723 Kujt i sht besuar sendi n rast t ndonj nevoje, pr shmbull n rast zjarri, termeti, vrshimi, ka pr detyr ta ruaj me kujdesin e shtuar.

KAPTINA 2 DISPOZIT HOTELIERE Hotelieri si depozitmarrsi Neni 724

Organizatat hoteliere t puns s bashkuar dhe hotelier t tjer konsiderohen si depozitdhns lidhur me sendet q i kan marr me vete klient dhe prgjigjen pr humbjen ose dmtimin e tyre jo m teper se deri n dhjet mij dinar, por Kshilli Ekzekutiv Federativ mund t caktoj edhe shum m t madhe se kjo. Kjo prgjegjsi sht prjashtuar n qoft se sendet jan shkatrruar ose dmtuar pr shkak t rrethanave q nuk kan mundur t shmangen ose t mnjanohen pr, ndonj shkak t vet sendit, n qoft se kan humbur ose jan dmtuar nga sjelljet e vet klientit ose nga sjelljet e prsonave q i ka sjellur ky me vete ose q i kan ardhur ktij n vizit. Hotelieri debiton kompensim t plot n qoft se klienti ia ka dorzuar sendin pr ruajtje, si dhe n qoft se dmi sht krijuar, me faj t tij ose me faj t personave pr t cilt prgjigjet ai.

Detyrimi i hotelierit pr ta pranuar sendin pr ruajtje Neni 725 Hotelieri ka pr detyr t pranoj sendet pr ruajtje q i kan sjellur klientit dhe q deshirojn t'i dorzojn pr ruajtje,prve n qoft se nuk disponon lokale t prshtatshme pr vendosjen e tyre, apo n qoft se ruajtja e tyre e kaprcen mundsin e tij pr ndonj shkak tjetr. N qoft se hotelieri refuzon n mnyr t pajustifikuar ta pranoj sendin pr ruajtje, debiton kompensim t plot t dmit t cilin klienti e pson pr kt shkak.

Detyra e klientit pr ta lajmruar dmin Neni 726 Klienti ka pr detyr ta lajmroj humbjen ose dmtimin e sendeve posa t msoj pr t prndryshe do t ket t drejt n kompensim vetm n qoft se dmi sht krijuar me faj t hotelierit ose t personave pr t cilt prgjigjet ai.

Shpalljet mbi prjashtimin e prgjegjsis Neni 727

Nuk kan asnj efekt juridik shpalljet e theksuara n lokalet hoteliere me t cilat prjashtohet, kufizohet ose kondicionohet prgjegjsia e tyre pr sendet q i kan sjellur klientt.

E drejta e mbajtjs Neni 728 Organizatat hoteliere t puns s bashkuar, dyqanet dhe individt q pranojn klientt pr fjetje kan t drejt t'i mbajn sendet q i kan sjellur klientt, gjrsa t'i arktojn krkesat e veta pr strehim dhe shrbimet e tjera.

Zgjerimi i aplikimit t dispozitave mbi depozitn hoteliere Neni 729 Dispozitat mbi depozit hoteliere vihen prshtatshmrisht n zbatim edhe ndaj spitaleve, garazheve, vagonve t fjetjs, kampave t organizuara etj. Kreu XVII MAGAZIONIMI KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 730 Me kontratn mbi magazionimin obligohet magazonieri q ta pranoj dhe ta ruaj mallin e caktuar dhe t marr masa t nevojshme, ose t kontraktuara pr ruajtjn e tij n gjendje t caktuar, si dhe ta dorzoj me krkesn e depozitdhnsit ose t personit tjetr t autorizuar, ndrsa depozitdhnsi obligohet t'i paguaj shprblim t caktuar. Me rastin e dorzimit t mallit dpozitdhnsi ka pr detyr t jap t gjtha njoftimet e nevojshme mbi t dhe t deklaroj sa sht vlera e tij.

Prjashtimi i prgjegjsis dhe disa detyrime t magazionerit Neni 731 (1)Magazionieri prgjigjet pr dmin n mallin, prve n qoft se provon se dmi sht shkaktuar pr shkak t rrethanave q nuk kan mundur t shmangen ose t evitohen, apo q shkaktuar me faj sht t depozitdhnsi, t veseve ose t vet veoris natyrore t mallit, si dhe t ambalazhit n gjendje jo si duhet. (2)Magazionieri ka pr detyr ta paralajmroj depozitdhnsin pr kto t meta ose pr veorit natyrore t mallit, respektivisht pr ambalazhin n gjendje jo si duhet, pr shkak t cilave mund t vij deri n dmtimin e mallit, posa t'i ket vn re t metat e prmendura ose sht dashur t'vinte re. N qoft se n mall do t ndodhnin ndryshime t atilla t paevitueshme pr shkak t t cilave ekziston rreziku q malli t prishet ose t shkatrrohet magazionieri ka pr detyr, n qoft se kjo sipas thirrjes s tij nuk do t mund ta bnte n koh depozitdhnsi, ta shes mallin pa shtytje n mnyrn m t prshtatshme. Magazionieri sht i obliguar t ndrmarr veprime pr t'i ruajtur t drejtat e depozitdhnsit ndaj transportuesit q ia ka dorzuar mallin pr llogari t depozitdhnsit n gjendje t dmtuar ose t mangt.

Kur ekziston detyra e sigurimit Neni 732 Magazionieri ka pr detyr ta siguroj mallin e marr pr ruajtje vetm n qoft se kjo sht kontraktuar. N qoft se me kontrat nuk sht caktuar se cilat rreziqe duhet t prfshihen nga sigurimi, magazionieri ka pr detyr ta siguroj mallin kundr rreziqeve t zakonshme.

Kufizimi i shprblimit t dmit Neni 733 Shprbiimi i dmit t cilin magazionieri ka pr detyr ta paguaj pr shkak t shkatrrimit, paksimit ose t dmtimit t mallit gjat kohs s pranimit t saj deri n dorzim, nuk mund t kaloj vlern faktike t mallit, prvec n qoft se dmin e ka shkaktuar me dashje ose nga pakujdesia e fundit.

Przierja e sendeve t zvendsueshme Neni 734 Magazionieri nuk mund t'i prziej sendet e zvendsueshme t marra n dorzim me sendet e t njjtit lloj dhe t s njejts cilsi, prve n qoft se depozitdhnsi e ka dhn plqimin pr kt, apo n qoft se sht e qart se sht fjala pr sendet q mund t przihen pa rrezik nga krijimi i dmit pr depozitdhnsin. Ne qoft se sendet jan przier, magazionieri mundet me krkesn e personit t autorizuar, pa pjesmarrjen e prsonave t tjer t autorizuar nga przierja e sendeve t zvendsueshme ta ndaj pjesn q i takon.

Kontrollimi i mallrave dhe marrja e mostrave Neni 735 Magazionieri ka pr detyr t'i lejoj personit t autorizuar t'i kontrolloj mallrat dhe t'i marr mostra prej tyre.

Krkesat e magazionierit dhe e drejta e pengut Neni 736 Prpos shprblimit pr ruajtjen, magazionieri ka t drejt n shprblimin e shpenzimeve q kan qen t nevojshme pr ruajtjen e mallit. Pr krkesat e veta nga kontrata e magazionimit dhe pr krkesat e tjera t krijuara lidhur me mbrojtjen a mallit ai ka t drejtn e pengut n ket mall.

Trheqja e mallit dhe shitja e mallit t patrhequr Neni 737 Depozitdhnsi i mallit mund ta trheq at edhe para afatit t kontraktuar. N qoft se depozitdhnsi nuk e trheq mallin pasi t ket kaluar afati i kontraktuar, ose pasi t ket kaluar nj vit, n qoft se nuk sht kontraktuar afati pr ruajtje,magazionieri mundet pr llogarin e tij ta shes mallin n shitje publike, por ka pr detyr ta njoftoj m par mbi qllimin e vet dhe t'i lj nj afat t ri t paktn prej tet ditsh pr trheqjn e mallit.

T metat me rastin e marries n dorzim t mallit Neni 738 Pritsi i mallit ka pr detyr ta kontrolloj mallin n momentin e marrjes s tij n dorzim. N qoft se me rastin e marrjes n dorzim t mallit vn re t meta, pritsi ka pr detyr ta paralajmroj menjher pr kt gj magazionierin, prndryshe konsiderohet se malli sht marr n dorzim n gjendje t rregullt. Mbi t metat e mallit q nuk kan mundur t vrtetohen n momentin e marries n dorzim, pritsi ka pr detyr q n nj mnyr t sigurt ta lajmroj magazionierin brenda shtat ditsh duke llogaritur q nga dita e marries n dorzim t mallit, prndryshe konsiderohet se malli sht marr n dorzim n gjendje t rregullt.

Aplikimi i rregullave mbi depozitn Neni 739 Ndaj kontratave mbi magazionimin vihen prshtatshmrisht n zbatim rregullat mbi depozitn, n qoft se me rregullat mbi magazionimin nuk sht rregulluar ndryshe.

KAPTINA 2 BILETA E MAGAZIONIMIT Detyra e dhnies t bilets s magazionimit Neni 740 Magazionieri i cili n baz t ligjit sht i autorizuar q pr mallin e pranuar pr magazionim t lshoj biletn e magazionimit ka pr detyr t'ia jap depozitdhnstit me krkesn e tij.

Pjes prbrse dhe prmbajtja e bilets s magazionimit Neni 741 Bileta e magazionimit prbhet nga ertifikata dhe fletpengu. eritifikata dhe fletpengu permbajn kto t dhna emrtimin, respektivisht emrin dhe profesionin e depozitdhnsit, ln respektivisht vendbanimin e tij, emrtimin dhe selin e magazionierit, dats dhe numrin e bilets s magazionimit vendin ku ndodhet depoja,llojin, karakterin dhe sasin e mallit, deklarimin se deri n ciln shum sht siguruar malli, si dhe t dhnat tjera t nevojshme pr njohjen e mallit dhe catimin e

vlers s tij. ertifikata dhe fletpengu duhet t'i referohen njra tjetrs.

Bileta a magazionimit pr pjest e mallrave. Neni 742 Depozitdhnsi mund t krkoj q magazionieri t pjestoj mallrat n pjes t caktuara dhe q pr seciln pjes t'i lshoj bilet t posame magazionimi. N qoft se e ka marr biletn e magazionimit pr krejt sasin e mallit, ai mund t krkoj q magazionieri t'i pjestoj mallrat n pjes t caktuara dhe n vend t flets s magazionimit q e ka marr t'i lshoj biletat e veanta magazionimi pr seciln pjes t veant. Ai mund t krkoj q magazionieri t'i lshoj fletn e magazionimit vetm pr nj pjes t mallit t zvendesueshm q e ka ln te ai.

T drejtat e poseduesit t bilets s magazionimit Neni 743 Poseduesi i bilets s magazionimit ka t drejt t krkoj q t'i dorzohet malli i shnuar n t. Ai mund t'i disponoj mallrat e shnuara n biletn e magazionimit me bartjn e bilets s magazionimit.

Bartja e ertifikats dhe e fletpengut Neni 744 ertifikata dhe fletpengu mund t barten me indosament, s bashku ose ve e ve. Me rastin e do bartjeje, n t duhet t shnohet data. Me krkesn e marrsit t ertifikats ose t fletpengut, bartja n t do t rregjistrohet n regjistrin e depos, ku do t shkruhet edhe selia dhe vendbanimi i tij.

E drejta e poseduesit t ertifikats Neni 745 Bartja e ertifikats pa fletpengun i jep marrsit t drejtn q t krkoj t'i dorzohet malli vetm po q se i paguan poseduesit t fletpengut, ose i depoziton magazionierit pr

poseduesin e fletpengut shumn q duhet ti paguhet n ditn e rrjedhjes pr pages t krkess. Poseduesi i ertifikats pa fletpeng mund t krkoj q malli t shitet, n qoft se me mimin e realizuar mund t paguhet shuma t ciln ka t drejt poseduesi i fletpengut, me kusht q teprica e realizuar t'i dorzohet atij. Kur sht fjala pr sendet e zvendsueshme, poseduesi i ertifikats pa fletpengun mund t krkoj q magazionieri t'i dorzoj nj pjes t mallrave me kondit q t'i depozitoj magazionierit pr llogari t poseduesit t pengut shumn prkatse n t holla.

E drejta e poseduesit t fletpengut Neni 746 Bartja a fletpengut pa ertifikat i jep marrsit t drejtn e pengut t mallit. Me rastin e bartjes s par n fletpeng duhet t jen t shkruara emrtimi, respektivisht emri dhe profesioni i kreditorit, selia e puns s tij afariste respektivisht vendbanimi, shuma e krkess s tij, duke llogaritur edhe kamatn dhe datn e rrjedhjs pr pages Marrsi i par i fletpengut ka pr detyr q pa shtytje t'i lajmroj magazionierit se n t sht br bartja e fletpengut, ndrsa depoja ka pr detyr t prshkruaj kt bartje n regjistrin e vet dhe n vet fletpengun,t shnoj se ky prshkrim sht br. Pa kryerjen e veprimeve nga paragrafi paraprak, fletpengu nuk mund t bartet m tej me indosament Fletpengu q nuk prmban shumn e krkess s kreditorit t pengut, obligon n dobi t kreditorit t pengut krejt vlerat e sendit t shnuar n t.

Protesta pr shkak t mospagimit dhe t shitjes s mallit Neni 747 Poseduesi i fletpengut pa ertifikat t cilit nuk do t'i paguhet brenda afatit krkesa e siguruar me fletpeng, ka pr detyr q nn kanosjen e humbjes t t drejtave, q t krkoj pagimin nga bartsi, t ngrej protestn sipas Ligjit mbi kambiralin. Poseduesi i fletpengut q e ka ngritur protestn mundet, pasi t ken kaluar tet dit nga data e arritjes pr pages t krkess t krkoj shitjen e mallit t ln peng dhe e njejta e drejt i takon edhe bartsit q ka paguar poseduesit t fletpengut krkesn e siguruar me fletpeng. Nga shuma e realizuar nga shitja ndahet shuma e nevojshme pr mbulimin e shpenzimeve

t shitjes t krkess se magazionierit nga kontrata mbi magazionimin dhe e krkesave t tjera t tij t krijuara lidhur me lndn e mallit, e pastaj paguhet krkesa e siguruar e poseduesit t fletpengut, kurse mbetja i takon poseduesit t ertifikats.

Krkesa e pagimit nga bartsi i fletpengut Neri 748 Poseduesi i fletpengut mund t krkoj pagimin nga bartsi vetm n qoft se nuk ka mundur t realizoj pagimin e plot nga shitja e mallit peng. Kjo krkes duhet t ngritet brenda afatit t caktuar n Ligjin mbi kambialin pr krkesat ndaj indosantve dhe ky afat fillon t rrjedh nga data kur sht bar shitja e mallit. Poseduesi i fletpengut humb t drejtn pr t krkuar pagimin nga bartsit n qoft se nuk do t krkoj shitjen e mallit jo m von se brenda nj muaji nga data e protests. Kreu XVIII Urdhri Kaptina 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 749 Me kontratn mbi urdhrin obigohet urdhrmarrsi ndaj urdhrdhnsit q pr llogari t tij t marr veprime t caktuara. Njkohsisht autorizohet urdhrmarrsi pr marrjen e ktyre veprimeve. Urdhrmarrsi ka t drejt n shprblim pr punn e vet, prve n qoft se sht kontraktuar ndryshe ose rezulton nga vet karakteri i raporteve reciproke.

Personat q kan pr detyr ti prgjigjen oferts s urdhrit Neni 750 Kush merret me ushtrimin e punve t huaja si profesion ose ofrohet publikisht pr ushtrimin e ktyre punve, ka pr detyr, n qoft se nuk dshiron t pranoj urdhrin e ofruar q ka t

bj me kt pun, pa shtytje t njoftoj pr kt paln tjetr, prndryshe do t prgjigjet pr dmin t cilin do t psonte kjo pr kt arsye.

Kaptina 2 DETYRIMI I URDHRMARRSIT Zbatimi i urdhrit sikundr shkruan Neni 751 Urdhrmarrsi ka pr detyr ta zbatoj urdhrin sipas udhzimeve t marra me kujdesin e ekonomistit t mir, respektivisht t nikoqirit t mir, duke mbetur mbrenda kufijve t tij dhe krejtsisht t kujdeset pr interesat e urdhrdhnsit dhe t udhhiqet prej tyre. Kur urdhrmarrsi konsideron se zbatimi i urdhrit sipas udhzimeve t marra do t ishte i dmshm pr urdhrdhnsin , ky ka pr detyr tia trheq vmendjen e tij dhe t krkoj udhzime t reja. N qoft se urdhrdhnsi nuk ka dhn urdhzime t caktuara mbi punn q duht t kryhet, urdhrmarrsi ka pr detyr, duke u udhhequr nga interesat e urdhrdhnsit, t veproj si ekonomist i mir respektivisht si nikoqir i mir, e n qoft se urdhri sht pa shprblim ashtu sikundr do t vepronte n rrethana t njjta n shjen e vet.

Largimi nga urdhri dhe nga udhzimet Neni 752 Nga urdhri dhe udhzimet e marra urdhrmarrsi mund t largohet vetm me plqimin e urdhrdhnsit, ai mund t largohet nga urdhri dhe udhzimet vetm n qoft se sipas vlersimit t t gjitha rrethanave mund t konsiderohej n mnyr t bazuar se kt e krkojn interesat e urdhrdhnsit. Ne qoft se urdhermarrsi kapercen kufijt e urdhrit ose largohet nga udheziznet e marra, jashte rastit to parashikuar ne paragrafin paraprak, nuk do to konsiderohetsi urdhrmarrs, por si pundrejtues pa urdher pervec ne qofte se urdherdhenesi nuk aprovon me vone ate q ka her ky. Zvendsimi Neni 753 Urdhrmarrsi ka pr detyr t zbatoj urdhrin personalisht. Ai mund t'i besoj zbatimin e urdhrit tjetrit vetm n qoft se urdhnsi ia ka lejuar kt

si dhe n qoft se n kt ka qn i shtytuar nga rrethanat. N kto raste ai prgjigjet vetm pr zgjedhjen e zvendsit dhe pr propozimet q i ka dhn. N raste t tjera ai prgjigjet pr punn e zevndsit, si dhe pr shkatrrimin e rastit ose t dmtimit t sendeve q mund t ndodhesin t zvendsi. Urdhrdhnsi mundet n do rast t krkoj direkt nga zvendsi zbatimin e detyrimeve nga urdhri.

Dhnia e llogarive Neni 754 Mbi punn e zbatuar urdhrmarrsi ka pr detyr t jap llogari dhe ti dorzoj pa shtytje urdhrdhnsit t gjjtha q ka marr n baz t ushtrimit t punve q i jan besuar, pavarsisht ns kto q ka marr nga urdhrdhnsi i ka debituar ktij ose jo.

Paraqitja e raporteve Neni 755 Urdhrmarrsi ka pr detyr q m krkesn e urdhrdhnsit t paraqes raport mbi gjendjen e punve dhe t jap llogari edhe para kohs se caktuar.

Prgjegjsia pr prdorimin e t hollave t urdhrdhnsit Neni 756 N qoft se urdhrmarrsi ka prdor pr nevojat e veta t holla q i ka marr pr urdhrdhnsin, ka pr detyr t paguaje kamatn sipas shkalls m t larte t lejueshme t kontraktuar, duke llogaritur q nga dita e prdorimit, e pr t hollat e tjera t debituara q nuk i ka dorzuar n koh kamat vonesn, duke llogaritur q nga dita kur e ka pasur pr detyr ta dorzoj.

Prgjegjsia solidare e urdhrmarrsit Neni 757 N qoft se ushtrimi i ndonj pune i sht besuar disave me urdhr t njjt pr t ushtruar bashkarisht, kta prgjigjen solidarisht pr detyrimet nga ky urdhr, n qoft se nuk sht kontraktuar dicka tjetr.

KAPTINA 3 DETYRIMET E URDHRDHNSIT Paradhnia n t holla Neni 758 Urdhrdhnsi ka pr detyr q me krkesn e urdhrmarrsit t'i jap nj shum t hollash pr shpenzimet e parashikuara.

Kompensimi i shpenzimeve dhe marrja prsipr e detyrimeve Neni 759 Urdhrdhnsi ka pr detyr t'i kompensoj urdhrmarrsit, edhe ather kur mundi i tij pa fajin e tij nuk ka pasur sukses, t gjitha shpenzimet e nevojshme q i ka br pr kryerjen e udhrit, me kamat q nga dita kur jan br. Ai ka pr detyr t marr prsipr detyrimin q e ka marr urdhrmarrsi mbi vete, duke ushtruar n emr t vet detyrat q i jan besuar, ose n ndonj mnyr t shkarkoj prej tyre.

Shprblimi i dmit Neni 760 Urdhrdhnsi ka pr detyr t'i kompensoj urdhrmarrsit dmin t cilin ky e ka psuar pa fajin e vet gjat ushtrimit t urdhrit.

Shuma e shprblimit Neni 761 N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe urdhrdhnsi i debiton shprblimin q praktikohet, n qoft se nj praktik e till nuk ekziston, ather i debiton shprblim t drejt.

Pagimi i shprblimit Neni 762 N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe urdhrdhnsi ka pr detyr t'i paguaj

urdhrmarrsit shprblimin pas kryerjes se puns. N qoft se urdhrmarrsi pa fajin e vet e ka kryer urdhrin vetm pjesrisht, ka t drejt n pjesn e shprblimi proporcional. N rastin kur shprblimi i parakontraktuar sht n prpjestim t hapur me shrbime t bra urdhrdhnsi mund t krkoj paksimin e tij. E drejta e pengut Neni 763 Pr sigurimin e shprblimi dhe t shpenzimeve urdhrmarrsi ka t drejt pengu n sendet e luejtshme t urdhrdhnsit q i ka marr n baz t urdhrit, si dhe n shumat n t holla q i ka arktuar pr llogari t urdhrdhnsit.

Prgjegjsia solidare e urdhrdhnsit Neni 764 N qoft se disa prej tyre i kan besuar urdhmarrsit zbatimin e urdhrit, kta i prgjigjn solidarisht.

KAPTINA 4 PUSHIMI I URDHRIT Heqja dor nga kontrata Neni 765 Urdhrdhnsi mund t heq dor nga kontrata. N rastin e heqjes dor nga kontrata ku urdhrdhnsit i takon shprblimi pr punn e tij urdhrdhnsi ka pr detyr t'i paguaj urdhrmarrsit pjesn prkatse t shprblimit dhe t'i kompensoj q ka pasur nga heqja dor prej kontrats, n qoft se pr heqjen dor nuk ka pasur shkaqe t bazuara.

Renuncimi Neni 766 Urdhrmarrsi mund t renuncoj urdhrin kurdo q t dshiroj, vetm jo m kohn jo t duhur. Ai ka pr detyr t'i kompensoj urdhrdhnsit dmin q e ka pasur ky pr shkak t

renuncimit t urdhrit jo n kohn e duhur, prve kur pr renuncim kan ekzistuar shkaqe t arsyeshme. Urdhrmarrsi ka pr detyr t'i zgjas pas renuncimit punt q nuk durojn zgjatje, gjrsa urdhrdhnsi sht n pamundsi t marr mbi vet kujdesin pr t. Vdekja pushimi i personit juridik Neni 767 Urdhri pushon me vdekjen e urdhrdhrmarrsit. Trashgimtart e urdhrmarrsit kan pr detyr q pr vdekjen e tij t njoftojn se m par urdhrdhnsin dhe t ndrmarrin ka nevojitet pr mbrojtjen e interesave t tij, gjrsa t mos jet n gjendje t kujdeset vet pr t. Urdhri pushon me vdekjen e urdhrdhnsit vetm n qoft se sht kontraktuar kshtu, ose n qoft se urdhrmarrsi ka marr urdhr duke marr parasysh marrdhniet e veta personale me urdhr dhnsin. N kt rast urdhrmarrsi ka pr detyr t'i zgjas punt q i kan besuar, n qoft se do t lind dmi pr trashgimtart gjrsa kta jan n pamundsi q t kujdesen vet pr t N qoft se urdhrdhnsi ose urdhrmarrsi sht ndonj person juridik, urdhri pushon kur ky person t ket pushuar s ekzistuari.

Falimentimi, heqja e zotsis pr t vepruar Neni 768 Urdhri pushon kur urdhrdhnsi ose urdhrmarrsi t bijn n falimentim ose kur i hiqet plotsisht ose trsisht zotsia pr t vepruar.

Momenti i pushimit t urdhrit Neni 769 Kur urdhrdhnsi ka hequr dor nga kontrata, si dhe kur ka vdekur ose ka rn n falimentim, apo i sht hequr trsisht apo pjesrisht zotsia pr t vepruar, urdhri pushon n momentin kur urdhrmarrsi t ket msuar pr ngjarjen pr t ciln urdhri pushon. Kur urdhrmarrsit t'i jet lshuar prokura me shkrim, ka pr detyr t kthej pas pushimit t urdhrit.

Prjashtimet Neni 770 Kur urdhri sht dhn pr t br q urdhrmarrsi t mund t plotsoj ndonj krkes t vet nga urdhrdhnsi, urdhrdhnsi nuk mund t heq dor nga kontrata dhe urdhri nuk pushon me vdekjen dhe as me falimentimin e urdhrdhnsit apo t urdhrmarrsit, e as kur njri prej tyre t jet privuar plotsisht ose pjesrisht nga zotsia pr t vepruar. Kreu XIX KOMISIONI KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 771 Me kontratn mbi komisionin komisionari obligohet q me shprblim (provizion) t ushtroj n emr t vet dhe pr llogari t komitentit nj ose disa pun q i ka besuar komitenti. Komisionari ka t drejt n shprblim edhe kur ky nuk sht kontraktuar.

Aplikimi i rregullave mbi kontratn mbi urdhrin Neni 772 Pr kontratn mbi komisionin vihen prshtatshmrisht n zbatim rregullat mbi urdhrin, n qoft se me rregullat mbi komisionin nuk sht caktuar ndryshe.

Lidhja e puns nn kondita t ndryshme nga ato t urdhrit Neni 773 N qoft se komisionari ka kontraktuar ndonj pun nn kondita m t disfavorshme nga ato q jan caktuar n urdhr kur kt nuk ka guxuar t bj, ka pr detyr t'i kompensoj komitentit diferencn, si dhe dmin e shkaktuar. N rastin nga paragrafi i siprm komitenti mund t refuzoj t pranoj punn e kontraktuar me kusht q pr kt gj t njoftoj menjher komisionarin.

Mirpo, komitenti e humb kt t drejtn n qoft se komisionari tregon gadishmrin t'ia paguaj menjher diferencn dhe t'i kompensoj dmin e shkaktuar. N qoft se puna sht kontraktuar nn kondita m t favorshme nga, ajo q jan caktuar n urdhr, e gjith dobia e arritur n kt mnyr i takon komitentit

Shitja e mallit personit insolvabl Neni 774 Komisionari i prgjigjet komitentit pr dmin n qoft se ia ka shitur mallin personit pr insolvabilitetin e t cilit ka ditur ose ka mundur t dinte. Kur vet komisionari blen mallin e komitentit ose ia shet mallin e vet Neni 775 Komisionari t cilit i sht besuar shitja ose blerja e ndonj malli q ka vler n burs ose n treg mundet, n qoft se ai ka lejuar komitenti, t mbaj mallin pr vete si blers, respektivisht t liroj si shits, sipas mimit n kohn e zbatimit t puns s besuar. N kt rast midis komisionarit dhe komitentit lindin marrdhniet nga kontrata e shitjes. N qoft se mimi i burss respektivisht i tregut dhe mimi t cilin e ka caktuar komitenti nuk pajtohen, komisionari-shitsi, ka t drejt n mimin m t vogl nga sa jan kto dy mime, ndrsa komisionari blersi ka pr detyr t paguaj mimin m t madh.

KAPTION 2 DETYRIMET E KOMISIONARIT Ruajtja dhe sigurimi Neni 776 Komisionari ka pr detyr t ruaj mallin q i sht besuar me kujdesin e ekonomistit t mir. Ai prgjigjet edhe pr shkatrimin ose dmtimin e rastit t mallit n qoft s nuk e ka

siguruar e sipas urdhrit e ka pasur pr detyr t bnte kt.

Njoftimi mbi gjendjen e mallit t pranuar Neni 777 N rastin e marries s mallrave nga transportuesi q ia ka drguar komiteti, komisionari ka pr detyr t prcaktoj gjendjen e tyre dhe t lajmroj pa vones komitetin mbi datn rritjes s mallrave, si dhe mbi dmtimet e dukshme ose mbi deficitin, prndryshe do t prgjigjet pr dmin e cili pr shkak t ktij ometimi do t krijohej pr komitentin. Ai ka pr detyr t marr t gjitha masat e nevojshme pr ruajtjen e t drejts se komitentit ndaj prsonit prgjegjs.

T njoftuarit mbi ndryshimet n mall Neni 778 Komisionari ka pr detyr t njoftoj komitentin mbi t gjitha ndryshimet n mall pr shkak t t cilave mund t humb vlera e mallit n qoft se nuk ka koh pr t pritur udhzimet e tij po n qoft s at e zvarit dhnin udhzimev n rast rrziku, t dmtimit t rndsishm t mallit, komisioni ka pr detyr t shes n nj mnyr sa ma t prshtatshme.

Njoftimi i komitentit mbi emrat e bashkkontraktuesve Neni 779 Komisionari ka pr detyr t'i komunikoj komitentit me cilin person ka kryer punn q ia ka besuar komitenti. Ky rregull nuk vlen n rastin e shitjes s sndeve t lvizshme q bhn me an t shitoreve me komision, prve n qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe.

Dhnia e llogaris Neni 780 Komisionari ka pr detyr t jap llogarin mbi punn e kryer pa shtytje t panevojshme. Ai ka pr detyr t'ia dorzoj komitentit do gj q ka marr n dorzim n baz t puns

s zbatuar pr llogari t tij. Komisionari ka pr detyr t'ia kaloj komitentit krkesat dhe t drejtat e tjera q ka fituar ndaj personit t tret me t cilin ka kryer punn n emr t vet dhe pr llogari t tij.

Delkredere Neni 781 Komisionari prgjigjet pr prmbushjen e detyrimeve t bashkkontraktuesit t vet vetm n qoft se ka garantuar posarisht se ai detyrimet veta do t'i prmbush (delkredere) n t cilin rast i prgjigjet solidarisht me t. Komisionari q ka garantuar pr prmbushjen e detyrimeve t bashkkontraktuesit t vet ka t drejt edhe n shprblim t veant (provizioni delkredere).

KAPTINA 3 DETYRIMET E KOMITENTIT Shprblimi (provizioni) Neni 782 Komitenti ka pr detyr t'i paguaj komisionarit shprblimin kur t jet kryer puna t cilin e ka kryer komisionari, si dhe n qoft se kryerja e puns pengohet nga ndonj shkak pr t ciln prgjigjet komitenti. N rastin e zbatimit gradual, komisionari mund t krkoj pjesn proporcionale t shprblimit pas s cilit plotsim t pjesshm. N qoft se nuk realizohet zbatimi i puns s kontraktuar, nga shkaku pr t cilin nuk prgjigjen as komisionari e as komitenti, komisionari ka t drejt n shprblimin prkats pr mundin e vet. Komisionari q ka vepruar me mosbesimin ndaj komitentit nuk ka t drejt shprblimi.

Shuma e shprblimit Neni 783 N qoft se shuma e shprblimit nuk sht kontraktuar me kontrat ose me tarif, komisionarit i takon shprblimi sipas puns s kryer dhe, rezultatit t arritur. N qoft se n rastin konkret shprblimi sht prpjestimisht i madh n krahasim me punn e kryer dhe me rezultatet e arritura, gjykata mundet me krkesn e komitentit t

zbres n nj shum t drejt.

Kompensimi i shpenzimeve Neni 784 Komitenti ka pr detyr t'i kompensoj komisionarit shpenzimet q kan qen t nevojshme pr zbatimin e urdhrit, me kamat q nga data kur jan br. Komitenti ka pr detyr t'i jep komisionarit shprblim t posam pr prdorimin e depove dhe t mjeteve t transportit t tij n qoft se ky kompensim nuk sht prfshir n shprblimin e kryerjes s puns.

Dhnia e paradhnis n t holla komisionarit Neni 785 N qoft se me kontratn mbi komisionin nuk sht caktuar dika tjetr komitenti nuk e ka pr detyr t'i jap parandhnie komisionarit n mjete t nevojshme pr kryerjen e puns q i sht besuar.

KAPTINA 4 E DREJTA E PENGUT Neni 786 Komisionari ka t drejt pengu n sendet q jan objekt i kontrats s komisionit, gjrsa kto sende ndodhen tek ai, ose tek ndonjri q i mban pr t ose gjrsa ai ka n dor dokumentin me an t t cilit ai mund t disponoj me t. Nga vlera e ktyre sendeve komisionari mund t arktoj prpara t gjith kreditorve t komitentit krkesat e veta n baz t gjitha punve t komisionit me komitentin, si dhe n baz t huave e t paradhnieve q i jan dhn komitentit, pavarsisht nse jan krijuar ose jo lidhur me kto sende ose me dika tjetr. E drejta e prparsis s arktimit i takon komisionarit nga krkesat t cilat duke e zbatuar urdhrin i ka fituar pr llogari t komitentit.

KAPTINA 5 MARRDHNIET ME PERSONA T TRET T drejtat e komitentit n krkesat nga puna me personin e tret Neni 787 Komitenti mund t krkoj prmbushjen krkess nga puna t ciln e ka kontraktuar komisionari me prsonin e tret dhe pr llogari t tij vetm pasi t'ia cedoj komisionari. Mirpo, n pikpamje t marrdhnieve t komitentin me komisionarin dhe me kreditort e tij, kto krkesa q nga lindja e tyre konsiderohen si krkesa t komitentit.

Kufizimi i t drejts s kreditorve t komisionarit Neni 788 Kreditort e komisionarit nuk mundet pr arktimin krkesave t veta dhe as n rastin e falimentimit t tij t ndrmarrin masa ekzekutimi n t drejtat dhe sendet t cilat komisionari duke zbatuar urdhrin i ka fituar n emr t vet dhe pr llogari t komitentit, prve n qoft s sht fjala pr krkesat e krijuara lidhur me fitimin ktyre t drejtave dhe t sendeve.

Falimentimi i komisionarit Neni 789 N rastin falimentimit t komisionarit, komitenti mund t krkoj prjashtimin nga masa e falimentimit t sendeve q ia ka dorzuar komisionari pr shitje pr llogari t tij, si dhe t sendeve q i ka bler komisionari pr llogari t tij. N t njjtin rast komitenti mund t krkoj nga prsoni i trt t cilit komisionari i ka dorzuar sndet, q t'i paguaj mimin e tyre, respektivisht pjesn edhe t papaguar.

Kreu XX KONTRATA MBI AGJENCIN TREGTARE KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 790 Me kontratn mbi agjncin trgtare obligohet agjenti t kujdest vazhdimisht q persona t tret t lidhin kontrata me urdhrdhnsin e tij dhe q lidhur me kt t ndrmjtsoj midis tyre dhe urdhrdhnsit, si dhe q pas marrjs s autorizimit t lidh kontrata me persona t tret n emr dhe pr llogari t qiradhrdhnsit, ndrsa ky obligohet q pr do kontrat t lidhur t'i paguaj shprblim t caktuar (provizion). Urdhrdhnsi mund t kt n t njejtn zon dh pr t njjtin lloj pune disa agjenta. Nj agjent nuk mundet pa plqimin e urdhrdhnsit t marr prsipr obligimin q n t njejtn zon dhe pr t njejtin lloj pune t punoj pr urdhrdhnsin tjetr.

Forma Neni 791 Kontrata mbi agjencin tregtare duhet t lidhet n formn shkresore.

Lidhja e kontrats n emr t urdhrdhnsit Neni 792 Agjenti mund t lidh kontrata n emr dhe pr llogari t urdhrdhnsit t vet, n qoft se pr kte ka marr autorizim t veant, apo t prgjithshm.

Pranimi i prmbushjes Neni 793 Agjenti nuk mund t krkoj dhe as t pranoj prmbushjen e krkesave t urdhrdhnsit t vet, n qoft se pr kt nuk sht i autorizuar posarisht.

Deklaratat e dhna agjentit pr urdhrdhnsin Neni 794 Kur kontrata sht lidhur me ndrmjetsimin e agjentit ather bashkkontraktuesi i urdhrdhnsit mundet t'i bj n mnyr t plotfuqishme agjentit deklarata qe i prkasin t metave t objekteve t kontrats, si dhe deklaratat t tjera lidhur me kt kontrat, me qllim t ruajtjes ose t ushtrimit t t drejtave nga kontrata.

Deklaratat n emr t urdhrdhnsit Neni 795 Agjenti sht i autorizuar q me qllim t drejtave t urdhrdhnsit t vet t'i bj deklarat t nevojshme bashkkontraktuesit t tij.

Masat e sigurimit Neni 796 Me qllim t mbrojtjes s interesave t urdhrdhnsit, agjenti mund t krkoj marrjen e masave t nevojshme t sigurimit.

KAPTINA 2 DETYRIMET E AGJENTIT Kujdesi pr interesat e urdhrdhnsit Neni 797 Agjenti ka pr detyr t kujdeset pr interesat e urdhrdhnsit dhe n t gjitha punt q ndrmerr ka pr detyr t veproj me kujdesin e ekonomistit t mir. N kt rast ka pr detyr t respektoj udhzimet q ia ka dhn urdhrdhnsi. Ai ka pr detyr t'i heq urdhrdhnsit t gjith njoftimet e nevojshme mbi situatn e tregut, sidomos ato q kan rndsi pr do pun t veant. Pjesmarrja n kontraktimin e punve Neni 798

Agjenti ka pr detyr t marr pjes sipas udhzimeve t urdhrdhnsit n kontraktimin e punve deri n prfundimin e tyre t plot.

Ruajtja e sekreteve t puns Neni 799 Agjenti ka pr detyr t'i ruaj sekretet e puns t urdhrdhnsit t tij pr t cilat ka msuar lidhur me punn q i sht besuar. Ai prgjigjet po q se i shfrytzon ose ia zbulon tjetrit edhe pas pushimit t kontrats mbi agjencin tregtare. Kthimi i sendeve t dhna n prdorim Neni 800 Pas pushimit t kontrats mbi agjencin tregtare, agjenti ka pr detyr t'i kthej urdhrdhnsis t gjitha sendet q ia ka dorzuar ky pr prdorim gjat afatit t kontrats.

Rasti i veant i prgjegjsis Neni 801 Agjenti i prgjigjet urdhnsit pr prmbushjen e detyrimeve nga kontrata pr kontraktimin e s cils ka ndrmjetsuar, ose t ciln n baz t autorizimit e ka kontraktuar ai n emr t urdhrdhnsit, vetm n qoft se pr kt ka garantuar posarisht me shkrim. N kt rast ai ka t drejt edhe n shprblim t posam (provizion delkredere). KAPTINA 3 DETYRIMET E URDHRDHNSIT Materiali dhe dokumentacioni Neni 802 Kur pr kryerjen e punve t tij agjentit i nevojitet material i caktuar ose dokumentacioni i caktuar, urdhrdhnsi ka pr detyr t'ia vj n dispozicion. Detyra a njoftimit Neni 803 Urdhrdhnsi mundet sipas dshirs s vet t pranoj ose t refuzoj lidhjen e kontrats s pregaditur nga ana e agjentit, por ka pr detyr t njoftoj pa vones agjentin mbi

vendimin e vet. Urdhrdhnsi ka pr detyr t njoftoj agjentin pa vones mbi nevojn q volumi i punve t kontraktuara me ndrmjetsimin e tij t reduktohet n nj mas m t vogl nga sa agjenti ka mundur t pres n mnyr t bazuar kshtuq ky t zvogloj n kohn e duhur siprmarrjn e vet n nj mas prkatse, prndryshe do t prgjigjet pr dmin e psuar.

Shprblimi (provizion) Neni 804 Urdhrdhnsi ka pr detyr t'i paguaj agjentit shprblimin pr kontratat e lidhura me ndrmjetsimin e tij, si dhe pr kontratat t cilat vet agjenti i ka prfunduar, n qoft se pr kt ka qen i autorizuar. Agjenti ka t drejt n shprblimin edhe pr kontratat t cilat urdhrdhnsi i ka lidhur drejtprdrejt me klientt q i ka gjetur agjenti.

Fitimi i t drejts s shprblimit Neni 805 N qoft se midis palve kontraktuese nuk sht kontraktuar ndryshe e drejta e shprblimit fitohet nga agjenti kur kontrata t jet ekzekutuar, por kjo e drejt i takon edhe kur kontrata mbetet e paekzekutuar, n qoft se kjo realizohet pr shkaqet q jan n ann e urdhrdhnsit.

Shuma e shprblimit Neni 806 N qoft se shuma e shprblimit nuk sht caktuar me kontrat, ose me tarif, agjenti ka t drejt n shprblimin e zakonshm. N qoft se n rastin konkret shprblimi sht prpjestimisht i madh n krahasim me shrbimin e br, gjykata mundet me krkesn e urdhrdhnsit t zvogloj at n nj shum t drejt.

Shprblim i veant Neni 807

Agjenti i cili me autorizimin e urdhrdhnsit ka br arktimin e ndonj krkese t tij, ka t drejt n provizion t veant nga shuma e arktuar.

Shpenzimet Neni 808 Agjenti nuk ka t drejt n kompensimin e shpenzimeve q rezultojn nga ushtrimi i zakonshm t punve t ndrmjetsimit, prve nse sht kontraktuar ndryshe. Mirepo, ky ka t drejt n kompensimin e shpenzimeve t veanta q ka br n dobi t urdhrdhnsit, ose me urdhr t tij.

KAPTINA 4 E DREJTA E PENGUT Neni 809 Pr sigurimin e arktimit t krkesave t veta t rrjedha pr pages t krijuara lidhur me kontratn, agjenti ka t drejt pengu n shumat q ka arktuar pr urdhrdhnsin, sipas autorizimit t tij, si dhe n t gjitha sendet e urdhrdhnsit t cilat lidhur me kontratn i ka marr nga urdhrdhnsi ose nga ndonj tjetr, gjrsa kto ndodhen tek ai, ose tek ndonj tjetr q i mban pr t, apo gjrsa ka n dor dokumentin me an t t cilit mund t'i disponoj ato.

KAPTINA 5 SHUARJA E KONTRATS Zgjidhja e kontrats s lidhur pr nj koh t pacaktuar Neni 810 Kur afati i kontrats mbi agjencin tregtare nuk sht caktuar me kontrat dhe as nga rrethanat e puns mund t caktohet, secila pal mund t zgjidh kontratn n fund t do tremujori kalendarik. Renuncimi duhet t'i komunikohet pals tjetr t paktn nj muaj para dits s skadimit t tremujorit kalendarik, e n qoft se kontrata ka zgjatur tre vjet, renuncimi i duhet

komunikuar dy muaj prpara skadimit t tremujorit kalendarik. Palt kontraktuese mund t'i caktojn ndryshe afatet e renuncimit dhe t shuarjes s kontrats por midis renuncimit dhe t shuarjes s kontrats duhet t lihet afati prej t paktn nj afat prej nj muaj. Zgjidhja e kontrats pa afat renuncimi Neni 811 Pr shkaqet serioze secila pal mundet duke treguar kto shkaqe t zgjidh kontratn pa afat renuncimi. N qoft se deklarata mbi renuncimin sht br pa shkaqe serioze, apo do t konsiderohet si renuncim me afat t rregullt renuncimi. Agjenti i cili pr shkak t renuncimit t pabazuar e ka ndrprer veprimtarin e vet ka t drejt n shprblimin e dmit pr shkak t provizionit t humbur, e n qoft se ai e ka renuncuar kontratn n mnyr t pabazuar e drejta e shprblimit t dmit i takon urdhrdhnsit. Renuncimi i pabazuar i jep t drejta pals tjetr t zgjidh kontratn pa afat renuncimi.

Pushimi i kontrats s lidhur pr nj koh t caktuar Neni 812 Kur kontrata mbi agjencin tregtare sht lidhur pr nj koh t caktuar, apo pushon me skadimin e kohs s caktuar. N qoft se kontrata e till zgjatet nnkuptimisht, konsiderohet m tutje si kontrata e lidhur pr nj koh t caktuar.

Kreu XXI NDRMJETSIMI KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 813 Me kontratn mbi ndrmjetsimin obligohet ndrmjetsuesi q t prgjigjet t gjej dhe t merr n lidhje me urdhrdhnsin personin q do t bisedonte me t pr lidhjen e kontrats

s caktuar, ndrsa urdhrdhnsi obligohet t'i paguaj kompensim t caktuar, n qoft se kjo kontrat do t lidhet.

Aplikimi i dispozitave t ligjit mbi kontratn e siprmarrjes Neni 814 Kur sht kontraktuar se ndrmjetsuesi do t ket t drejta n kompensim t caktuar dhe n qoft se prpjekja e tij mbetet pa rezultat mbi kontrata t till do t gjykohet sipas dispozitave t ligjit mbi kontratn e siprmarrjes.

Pranimi i prmbushjes Neni 815 Urdhri pr ndrmjetsimin nuk prmban autorizimin pr ndrmjetsuesin q pr urdhrdhnsin t pranoj prmbushjen e detyrimit nga kontrata e prfunduar me ndrmjetsimin e tij. Pr kt gj nevojitet prokur e veant shkresore.

Revokimi i urdhrit pr ndrmjetsim Neni 816 Urdhrdhnsi mund t revokoj urdhrin pr ndrmjetsim kurdo q t dshiroj, n qoft se nuk ka hequr dor nga kjo me kondita q revokimi t mos jet n kundrshtim me mirbesimin.

Mungesa e detyrimit pr urdhrdhnsin q t lidh kontrat Neni 817 Urdhrdhnsi nuk sht i detyruar t filloj bisedime pr lidhjen e kontrats me prsonin t cilin e ka gjetur ndrmjetsuesi dhe as t lidh kontrat me t nn kondita q ia ka komunikuar ndrmjetsuesit, por do t prgjigjet pr dmin n qoft se ka vepruar n kundrshtim me mirbesimin.

KAPTINA 2 DETYRIMET E NDRMJETSUESIT Detyrimi i gjetjes s rastit Neni 818 (1)Ndrmjetsuesi ka pr detyr q me vmendjen e ekonomistit t mir, t gjej rastin pr lidhjen e kontrats s caktuar dhe t'ia theksoj urdhrdhnsit. Ndrmjetusuesi ka pr detyrt ndrmjetsoj n negociatat dhe t prpiqet q t realizohet lidhja e kontrats n qoft se ka marr prsipr nj obligim t till t posam. Ai nuk prgjigjet n qoft se megjith kujdesin e duhur nuk ka sukses n prpjekjen e vet.

Detyrimi i njoftimit Neni 819 Ndrmjetsuesi ka pr detyr t njoftoj urdhrdhnsin mbi t gjitha rrethanat me rndsi pr punn q ka ndrmend ta lidh e q i ka t njohura, ose sht dashur t jet n dijeni pr t.

Prgjegjsia e ndrmjetsuesit Neni 820 Ndrmjetsuesi prgjigjet pr dmin t cilin do t psonte njra ose tjetra pal midis t cilve ka ndrmjetsuar, e q do t ndodhte pr arsye se ka ndrmjetsuar pr personin e paaft pr t vepruar pr paaftsin e t cilit ka ditur ose sht dashur t dinte, ose pr personin pr t cilin ka ditur ose sht dashur t dinte se nuk do t mund t'i zbatoj detyrimet nga kjo kontrat dhe n prgjithsi pr do dm t krijuar pr faj t tij. Ndrmjetsuesi pgjigjet pr debating q do t krijohej pr urdhrdhnsin pr arsye se pa autorizimin e urdhrdhnsit e ka njoftuar ndonj person t tret mbi prmbajtjen e urdhrit mbi negociatat ose mbi kushtet e lidhjes s kontrats.

Ditari dhe fleta ndrmjetsuese Neni 821 Ndrmjetsuesi n ekonomi ka pr detyr q n nj regjistr t veant (ditari ndrmjetsues) t'i shnoj t dhnat m kryesore mbi kontratn q ka lidhur me ndrmjetsimin e tij dhe t lshoj ekstraktin nga ky regjistr t nnshkruar nga ana e tij (fleta e ndrmjetsimit).

KAPTINA 3 DETYRIMET E URDHRDHNSIT Shprblimi Neni 822 Ndrmjetsuesi ka t drejta shprblimi edhe kur ky nuk sht kontraktuar. N qoft se shuma e shprblimit nuk sht caktuar as me tarif ose me ndonj akt tjetr t prgjithshm, as me kontrat dhe as me praktikn e prgjithshme, do t caktoj gjykata sipas mundit t ndrmjetsuesit dhe shrbimit t br. Shprblimin e kontraktuar t ndrmjetsimit gjykata mund t zbres me krkesn e urdhrdhnsit n qoft se konstaton se sht tepr i lart duke marr parasysh, mundin dhe shprblimin e kryer nga ndrmjetsuesi. Zbritja e shprblimit t kontraktuar nuk mund t krkohet n qoft se i sht paguar ndrmjetsuesit pas lidhjes s konrtrats pr t ciln ka ndrmjetsuar.

Kur ndrmjetsuesi fiton t drejtn e shprblimit Neni 823 Ndrmjetsuesi fiton t drejtn e shprblimit n momentin e lidhjes s kontrats pr t ciln ka ndrmjetsuar, n qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr. Mirpo, n qoft se kontrata sht lidhur nn kondita t shtyerjes, ndrmjetesuesi fiton t drejtn shprblimit vetm kur kondita t realizohet. Kur kontrata sht lidhur me kondita t zgjidhjes, realizimi i kondits nuk ka ndikim n t drejtn e ndrmjetsuesit n shprblim. N rastin e pavlefshmris s kontrats, ndrmjetsuesi ka t drejta n shprblim n qoft se shkaku i pavlefshmris nuk ka qen i njohur pr t.

Kompensimi i shpenzimeve Neni 824 Ndrmjetsuesi nuk ka t drejt n kompensimin e shpenzimeve t bra n kryerjen e urdhrit, prve n qoft se kjo sht kontraktuar. Mirpo, n qoft se me kontrat i sht njohur e drejta e kompensimit t shpenzimeve, ai ka t drejt pr kt kompensim edhe n rastin kur kontrata nuk sht lidhur.

Ndrmjetsimi pr t dy palt Neni 825 N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe, ndrmjetsuesi q e ka marr urdhrin pr ndrmjetsim nga t dy palt mund t krkoj nga secila pal vetm gjysmn e shprblimit t ndrmjetsimit dhe kompensimin e shpenzimeve n qoft se kompensimi i shpenzimeve sht kontraktuar. Ndrmjetsuesi ka pr detyr q me kujdesin e ekonomistit t mir t kujdeset pr interesat e t dy palve, midis t cilave ndrmjetson.

Humbja e t drejts s shprblimit Neni 826 Ndrmjetsuesi i cili n kundrshtim me kontratn, ose n kundrshtim me interesat e urdhrdhnsit t vet, punon pr paln tjetr, humb t drejtn e shprblimit t ndrmjetsimit dhe t kompensimit t shpenzimeve. Kreu XXII DRGIMI (Shpeditimi) KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 827 Me kontratn mbi drgimin obligohet drguesi q me qllim transporti t sendit t caktuar, t lidh n emr t vet dhe pr llogari t urdhrdhnsit kontratn e transportit dhe kontrata t tjera t nevojshme pr kryerjen e transportit si dhe t kryej pun dhe veprime t tjera t zakonshme ndrsa urdhrdhnsi obligohet t'i paguaj shprblim t caktuar. N qoft se me kontraa sht parashikuar drguesi mund t lidh kontratn e transportit dhe t ndrmarr veprime t tjera juridike n emr dhe pr llogari t urdhrdhnsit.

Heqja dor nga kontrata Neni 828

Urdhrdhnsi mund t heq dor nga kontrata sipas dshirs s vet, por n kt rast ka pr detyr t'i kompensoj drguesit t gjitha shpenzimet q ka pasur gjr ather dhe t'i paguaj pjesn proporcional t kompensimit pr punn e deriathershme.

Aplikimi i rregullave mbi kontratn e komisionit respektivisht t agjencis Neni 829 Ndaj marrdhnieve t urdhrdhnsit dhe drguesit q nuk jan rregulluar sipas ktij kreu aplikohen prshtatshmrisht rregullat mbi kontratn e komisionit, respektivisht t agjencis.

KAPTINA DETYRIMET E DRGUESIT Paralajmrimi pr t metat e urdhrit Neni 830 Drguesi ka pr detyr t paralajmroj urdhrdhnsin pr t metat n urdhrin e tij, sidomos pr ato q e ekspozojn t ket shpenzime m t mdha ose t psoj ndonj dm.

Paralajmrimi pr t metat e paketimit Neni 831 N qoft se sendi nuk i sht br pako dhe n prgjithsi nuk sht br gati pr transport si duhet, drguesi ka pr detyr t paralamroj urdhrdhnsin pr kto t meta, e kur pritja q urdhrdhnsi t'i evitoj do t'i shkaktonte dm ktij, drguesi ka pr detyr t'i evitoj n llogari t urdhrdhnsit.

Ruajtje e interesave t urdhrdhnsit Neni 832 Drguesi ka pr detyr q n do rast t veproj ashtu sikundr e lypin interesat e urdhrdhnsit dhe me kujdesin e ekonomistit t mir.

Ai ka pr detyr t njoftoj urdhrdhnsin pa shtytje mbi dmtimin e sendeve si dhe mbi t gjitha ngjarjet me rndsi pr t dhe t marr t gjitha masat e nevojshme pr ruajtjen e t drejtave t tij ndaj personit prgjegjs.

Respektimi i udhzimeve t urdhrdhnsit Neni 833 Drguesi ka pr detyr t'i respektoj udhzimet mbi drejtimin e rrugs, mjetet dhe mnyrn e transportit, si dhe udhzimet e tjera t marra nga urdhrdhnsi. N qoft se nuk ka musndsi t veproj sipas udhzimeve t prmbajtura n urdhr, drguesi ka pr detyr t krkoj udhzime t reja, e n qoft se pr kt gj nuk ka koh, ose nuk sht e mundur, drguesi ka pr detyr t veproj sikundr e lypin interesat e urdhrdhnsit. Pr do largim nga urdhri, drguesi ka pr detyr ta njoftoj urdhrdhnsin pa vones. N qoft se urdhrdhnsi nuk e ka caktuar as rrugn dhe as mjetet, as mnyrn e transportit, drguesi do t'i caktoj ashtu sikurse e lypnin interesat e urdhrdhnsit n rastin konkret. N qoft se drguesi sht larguar nga udhzimet e mara prgjigjet edhe pr dmin e krijuar pr shkak t forcs madhore, prve n qoft se provon se dmi do t ndodhte edhe po t'i kishte respektuar udhzimet e dhna.

Prgjegjsia e drguesit pr persona t tjer Neni 834 Drguesi prgjigjet pr zgjedhjen e transportuesit, si dhe pr zgjedhjen e personave t tjer me t cilat n zbatimin e urdhrit ka lidhur kontratn (magazionimi i mallit etj ), por jo edhe pr punn e tyre, prve n qoft se kt prgjegjsi e ka marr mbi vete me kontrat. Drguesi i cili ia beson zbatimin e urdhrit drguesit tjetr n vend q t prmbush urdhrin vet prgjigjet pr punn e tij. N qofte se urdhri prmban autorizimin kategorik ose t nnkuptueshm drguesit q t'i besoj zbatimin e urdhrit drguesit tjetr ose nse kjo sht padyshim n interesin e urdhrdhnsit, ai prgjigjet vetm pr zgjedhjen e tij, prve n qoft se ka marr prsipr prgjegjsin pr punn e tij. Prgjegjsit nga paragrafat e msiprm t ktij neni nuk mund t prjashtohen dhe as t

kufizohen me kontrat.

Veprimet doganore dhe pagimi i dogans Neni 835 N qoft se n kontrat nuk sht caktuar ndryshe urdhri pr drgimin e sendit prtej kufirit prmban detyrimin pr drguesin q t zbatoj veprimet e duhura doganore dhe t paguaj targat doganore pr llogari t urdhrdhnsit.

Kur drguesi kryen vet transportin ose punt e tjera Neni 836 Drguesi mundet edhe vet t kryej plotsisht ose nj pjes t transportit t sendeve drgimi i t cilave i sht besuar, n qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr. N qoft se drguesi e ka kryer transportin vet ose pjesn e transportit, ka t drejt dhe detyrime t transportuesit, kshtuq n kt rast i takon edhe shprblimi prkats pr transport prve kompensimit mbi bazn e drgimit dhe kompensimit t shpenzimeve n lidhje me drgimin. E njjta gj vlen lidhur me pun t tjera t prfshira me urdhrin, praktikn q prdoret ose me kushtet e prgjithshme.

Sigurimi i drgess Neni 837 Drguesi ka pr detyr t siguroj drgesn vetm n qoft se kjo sht kontraktuar. N qoft se me kontrat nuk sht caktuar se cilat rreziqe duhet t'i prfshij sigurimi, drguesi ka pr detyr t'i siguroj sendet nga rreziqet e zakonshme.

Dhnia e llogaris Neni 838 Pas mbarimit t puns drguesi ka pr detyr t'i jap llogari urdhrdhnsit. Sipas krkess se urdhrdhnsit drguesi ka pr detyr t jap llogari edhe gjat zbatimit t urdhrit.

KAPTINA 3 DETYRIMET E URDHRDHNSIT Pagimi i shprblimit Neni 839 Urdherdhnsi ka pr detyre t'i paguaj drguesit shprblimin sipas kontrats, e n qoft se shprblimi nuk sht kontraktuar, ather shprblimin sipas tarifs ose t ndonj akti tjetr t prgjiitshm e n munges t ktij, shprblimin do t caktoj gjykata.

Kur drguesi mund t krkoj shprblim. Neni 840 Drguesi mund t krkoj shprblim kur t kryej detyrimet e veta nga kontrata mbi drgimin.

Shpenzimet dhe paradhnia Neni 841 Urdhrdhnsi ka pr detyr t'i kompensoj drguesit shpenzimet e nevojshme t bra pr zbatimin e urdhrit mbi drgimin e sendit Drguesi mund t krkoj kompensimin e shpenzimeve menjher posa t'i ket br. Urdhrdhnsi ka pr detyr q me krkesn e drguesit t'i jap n form paradhnieje nj shum t nevojshme pr shpenzimet q krkon zbatimi i urdhrit mbi drgimin e sendit.

Kur sht kontraktuar q shprblimin t paguaje marrsi i sendeve Neni 842 N qoft se sht kontraktuar se drguesi do t'i arktoj krkesat e veta nga marrsi i sendeve, drguesi rezervon t drejtn t krkoj pagimin e shprblimit nga urdhrdhnsi n qoft se marrsi refuzon t'ia paguaj.

Sendet e rrezikishme dhe t mueshme Neni 843 Urdhrdhnsi ka pr detyr t njoftoj drguesin mbi cilesit e sendeve me t cilat mund t rrezikohet siguria e njrzve ose e vlerave apo mbi sjelljen e dmit.

Kur n drgesn ndodhen sendet e mueshme, letrat me vler ose sendet e tjera t shtrenjta, urdhrdhnsi ka pr detyr t njoftoj pr kt drguesin dhe t'ia komunikoj vlern e tyre n momentin e dorzimit pr drgim.

KAPTINA 4 RASTET E VEANTA T DRGIMIT Drgimi me shprblimin fiks Neni 844 Kur me kontratn mbi drgimin sht caktuar nj shum e prgjithshme pr zbatimin e urdhrit mbi drgimin e sendit n t sht prmbajtur shprblimi pr punn e drguesit, si dhe shprblimi i shpenzimeve t transportit dhe shprblimi i t gjitha shpenzimeve t tjera n qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr. N kt rast drguesi prgjigjet edhe pr punn e transportuesit dhe t prsonave t tjer q i ka prdorur me an t autorizimit nga kontrata.

Drgimi kompleks Neni 845 Drguesi n zbatimin e urdhrave t marra mund t organizoj drgimin kompleks, prve n qoft se me kontrat kjo sht prjashtuar. N qoft se me drgimin kompleks realizon diferencn n mimin e transportit n dobi t urdhrdhnsit drguesi ka t drejt n shprblimin e posam suplementar. N rastin e drgess komplekse drguesi prgjigjet pr humbjen ose dmtimin e sendit t krijuar gjat kohs s transpotit q nuk do t shkaktoheshin po t mos t kishte qen drgimi kompleks.

KAPTINA 5 E DREJTA E PENGUT E DRGUESIT Neni 846 (1)Pr sigurimin e arktimit t krkesave t veta t krijuera lidhur me kontratn mbi drgimin, drguesi ka t drejt pengu n sendet e dorzuara pr drgim dhe lidhur me

drgimin gjithnj,gjrsa e mban, ose gjrsa ka n dor dokumentin me an t t cilit mund t'i disponoj ato. Kur n zbatimin e drgimit ka marr pjes edhe drguesi tjetr, ai ka pr detyr t kujdeset pr arktimin e krkesave dhe pr realizimin e t drejts s pengut t drguesve t mparshm. N qoft se drguesi tjetr paguan krkesat e drguesit ndaj urdhrdhnsit, kto krkesa dhe e drejta e pengut e drguesit i bartn ktij n baz t vet ligjit. E njjta gj ndodh po q se drguesi tjetr paguan krkesat e transportuesit. Kreu XXIII KONTRATA MBI KONTROLLIN E MALLRAVE DHE T SHRBIMEVE Nocioni Neni 847 Me kontratn mbi kontrollin e mallrave njra pal kontraktuese (ushtruesi i kontrollit) obligohet t kryej n mnyr profesionale dhe t pranishme kontrollin kontrakrtues t mallrave dhe t lshoj rtitifkat pr kt, kurse pala tjetr (porositsi i kontrollit) obligohet q pr kontrollin e kryer t paguaj shprblimin e kontraktuar. Kontrolli i mallrave mund t prbhet nga prcaktimi i identitetit, cilsis, kuantitetit dhe t veorive t tij t tjera mallrave.

Vllimi i kontrollit Neni 848 Ushtruesi i kontrollit ka pr detyr t kryej, kontrollin n vllimin dhe n mnyrn q jan caktuar n kontrata, e n qoft se n kontrat nuk sht caktuar asgj, n vllimin dhe n mnyrn q i prgjigjet natyrs s sendit. Nuliteti i dispozitave t veanta t kontrats Neni 849 Jan nul dispozitat e kontrats q i imponojn ushtruesit t kontrollit detyrat q do t mund t ndikonin n panshmrin e ushtrimit t kontrollit ose n rregullsin e dokumentit mbi kontrollin e kryer (ertifikata). Kontrolli konsiderohet i kryer vetm pas lshimit t ertifikats.

Ruajtja e mallrave, respektivisht e mostrave Neni 850 Mallrat q i ka dorzuar porositsi i kontrollit ushtruesit t kontrollit pr kryerjen e kontrollit kontraktues, ushtruesi i kontrollit ka pr detyr t siguroj nga zvendsimi. Ushtrues i kontrollit ka pr detyr t'i ruaj mostrat q i jan dorzuar t paktn gjasht muaj n qoft se nuk sht kontraktuer ndryshe.

Detyrimi i njoftimit t porositsit Neni 851 Ushtruesi i kontrollit ka pr detyr q pr t gjitha rrethanat e rndsishme gjat kontrollit dhe ruajtjes s mallrave t njoftoj n kohn e duhur ushtruesin e kontrollit, e sidomos mbi shpenzimet e domosdoshme dhe t dobishme q jan br pr llogari t tij.

Shprblimi Neni 852 Pr kontrollin e kryer dhe pr ruajtjen e mallrave ushtruesi i kontrollit ka t drejt pr shprblim t kontraktuar, respektivisht t zakonshm. Ushtruesi i kontrollit ka t drejt edhe pr shprblim t t gjitha shpenzimeve t domosdoshme dhe t dobishme q jan br pr llogari t porositsit t kontrollit.

E drejta e pengut Neni 853 Pr sigurimin e shprblimit t kontraktuar apo t zakonshm dhe t shprblimit t shpenzimeve t domosdoshme dhe t dobishme ushtruesi i kontrollit ka t drejt pengu mbi mallin q i sht dorzuar pr kontroll. T besuarit e kontrollit t mallit ushtruesit tjetr t kontrollit Neni 854 Ushtruesi i kontrollit mund t'ia besoj tjetrit kryerjen e kontrollit t kontraktuar t mallit prve n qoft se porositsi i kontrollit ia ka ndaluar kt shprehimisht. Ushtruesi i kontrollit i prgjigjet porositsit t kontrollit pr punn e ushtruesit tjetr t kontrollit.

Kontrolli i mallit pr ushtrimin e veprimeve t ndryshme juridike Neni 855 N baz t urdhrit kategorik t porositsit t kontrollit, ushtruesi i kontrollit sht i autorizuar q prpos kryerjs s kontrollit t mallit, t ushtroj edhe veprime t veanta juridike n emr dhe pr llogari t porositsit t kontrollit. Ushtruesi i kontrollit ka t drejt shprblimi t veant t zakonshm ose t kontraktuar pr kryerjen e veprimeve t veanta juridike n emr dhe pr llogari t porositsit t kontrollt.

Kontrolli i mallit me garanci Neni 856 Ushtruesi i kontrollit mund t garantoj pr pandryshueshmrin e veorive t mallit t kontrolluar brenda afatit kontraktues. Pr garancin e mar prsipr lidhur me veorit e mallit, ushtruesi i kontrollit ka t drejt shprblimi t veant, t kontraktuar ose t zakonshm.

Kontrolli i shprblimeve dhe i sendeve q nuk jan destinuar pr qarkullim Neni 857 N qoft se ushtrimi i kontrollit ka t bj me shrbimin ose me sende q nuk jan destinuar pr qarkullim, ushtruesi i kontrollit dhe porositsi i kontrolit kan t njjta t drejta dhe detyrime sikurse pr kontrollin e mallit. Zgjidhja e kontrats Neni 858 Porositsi i kontrollit mund t deklaroj se e zgjidh kontratn gjiithnj gjrsa t mos jet kryer kontrolli i porositur, por n kt rast ka pr detyr q ushtruesit t kontrollit t'i paguaj pjesn proporciale t shprblimit dhe shpenzimet e domosdoshme dhe t dobishme q jan br, si dhe t'ia shprblej dmin.

Kreu XXIV KONTRATA MBI ORGANIZIMIN E UDHTIMEVE KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 859 Me konrtrat mbi organizimin e udhtimit obligohet organizatori i udhtimit t'i jap udhtarit kompleksin e shrbimeve q prbhen nga transporti, qndrimi dhe nga shrbimet e tjera q lidhen me t, kurse udhtari obligohet q organizatorit ti paguaj nj shum t prgjithshme (paushale). Dhnia e vrtetimit mbi udhtimin Neni 860 Organizatori i udhtimit me rastin e lidhjes s kontrats, i lshon udhtarit vrtetimin mbi udhtimin. Vrtetimi mbi udhtimin duht t prmbaj vendin dhe datn e lshimit shenjn dhe adresn e organizatorit t udhtimit emrin udhtarit vendin dhe datn e fillimit dhe t mbarimit t udhtimit datat e qndrimit, t dhnat e domosdoshme mbi

transportin,qndrimin, si dhe mbi shrbimet e tjera q jan prfshir n mimin e prgjithshm numrin minimal t udhtarve q nevojiten mimine prgjithshm;numrin minimal t udhtarve q nevojitn t parashikuara me kontrat kushtet n t cilat udhtari mund t krkoj zgjidhjen e kontrats, si dhe t dhnat e tjera pr t cilat konsiderohet se jan t dobishme q t prmbahen n vrtetim. N qoft se para lshimit t vrtetimit mbi udhtimin udhtarit i sht dhn programi i udhtimit, ku ndodhen t dhnat nga paragrafi paraprak, vrtetimi mbi udhtimin mund t prmbaj vetm udhzime pr kt program.

Raporti i kontrats dhe i vrtetimit mbi udhtimin Neni 861 Ekzistimi dhe plotfuqishmria e kontrats mbi organizimin e ushtrimit jan t pavarur nga ekzistimi i vrtetimit mbi udhtimin dhe nga prmbajtja e tij. Mirpo organizatori i udhtimit prgjigjet pr krejt dmin q pson pala tjetr pr shkak

t mos dhnies s vrtetimit mbi udhtimin ose pr shkak t pasaktsis s tij.

Prezumimi i saktsis s vrtetimit Neni 862 Konsiderohet se sht e sakt ajo q ndodhet n vrtetim gjithnj gjrsa t mos provohet e kundrta. KAPTINA 2 DETYRIMET E ORGANIZATORIT T UDHTIMIT Mbrojtja e t drejtave dhe e interesave t udhtarit Neni 863 Organizatori i udhtimit ka pr detyr t'i jap udhtarit shrbime q kan prmbajtjen dhe veorit parashikuara me kontrat, me vrtetim, respektivisht me programin e udhtimit dhe t kujdeset pr t drejtat dhe interesat e udhtarit, n pajtim me praktikn mir afariste n kt sfer. Detyrimi i njoftimit Neni 864 Organizatori i udhtimit ka pr detyr q udhtarit t'i jap njoftime t nevojshme mbi mimet dhe kushtet e transportit, t qndrimit dhe t shrbimeve t veanta, si dhe njoftime q kan t bjn me cilsin e mjeteve t transportit e t strehimit, me itinerarin e udhtimit, ndrlidhjes, me formalitetet kufitare dhe doganore, me dispozitat sanitare, monetare e t tjera administrative.

Detyrimi i ruajtjes s sekretit Neni 865 Njoftimin q e merr mbi udhtarin, mbi bagazhin dhe lvizjet e tij, organizatori mund t'ua komunikoj personave t tret vetm me lejen e udhtarit ose me krkesn e organit kompetent.

Prgjegjsia pr organizimin e udhtarit Neni 866 Organizatori i udhtimit prgjigjet pr dmin q i shkakton udhtarit pr shkak t moszbatimt

t plot ose t pjesshm t detyrimeve q kan t bjn me organizimin e udhtimit q parashikohen me kontratn dhe me kt ligj.

Prgjegjsia e organizatorit t udhtimit kur i kryen vet shrbimet e veanta Neni 867 N qoft se i jep vet shrbimet e transportit, t strehimit ose shrbimet e tjera lidhur me kryerjen e udhtimit t organizuar, organizatori prgjigjet pr dmin q i ka shkaktuar udhtarit sipas dispozitave q kan t bjn me kto shrbime.

Prgjegjsia e organizatorit t udhtimit kur kryerjene shrbimeve t veanta ua ka besuar personave t tret Neni 868 Organizatori i udhtimit q u ka besuar prsonave t tret kryerjen e shrbimeve t transportit, t strehimit ose t shrbimeve t tjera lidhur me kryerjen e udhtimit, i prgjigjet udhtarit pr dmin e shkaktuar pr shkak t moszbatimit t plot ose t pjesshm t ktyre shrbimeve, n pajtim me dispozitat q kan t bjn me t. Mirpo, edhe kur shrbimet jan kryer n pajtim me kontratn dhe me dispozitat q kan t bjn me t, organizatori prgjigjet pr dmin q pson udhtari me rastin e kryerjes s tyre, prve n qoft se provon se sjellet si organizator kujdesshm i udhtimit gjat zgjedhjes s personave q e kan zbatuar. Udhtari ka t drejt t krkoj direkt nga personi i tret prgjegjs pr dmin, shprblimin e plot ose plotsues pr dmin e psuar. N masn n t ciln ia ka shprblyer dmin udhtarit organizatori i udhtimit fiton t gjitha t drejtat q do t'i kishte udhtari ndaj personit t tret prgjegjs pr kt dm (e drejta e regresit). Udhtari ka pr detyr t'i cedoj organizatorit t udhtimit dokumente dhe do gj q nevojitet pr realizimin e t drejts s regresit.

Zbritja e mimit Neni 869 N qoft se shrbimet nga kontrata mbi organizimin e udhtimit jan kryer n mnyr jo t plot ose jo me cilsi, udhtari mund t krkoj zbritjen proporcionale t mimit me kondit q t'i ket br prapsim organizatorit t udhtimit brenda tet ditsh nga data e prfundimit t udhtimit. Krkesa pr zbritjen e mimit nuk ndikon n t drejtn e udhtarit q t krkoj kompensimin e dmit.

Prjashtimi dhe kufizimi i prgjgjsisi s organizatorit t udhtimit Neni 870 Jan nul dispozitat e kontrats mbi organizimin e udhtimit q prjashtojn ose paksjon prgjegjsin e organizatorit t udhtimit. Mirpo, sht e plotfuqishm dispozita e shkruar e kontrats me t ciln paraprcaktohet shuma m e lart e shprblimit, me kondit q t mos jet n shprpjestim t hapur me dmin. Ky kufizim i shums s shprblimit, nuk vlen n qoft se organizatori e ka shkaktuar dmin me dashje ose nga pakujdesia ekstreme.

KAPTINA 3 DETYRIMET E UDHTARIT Pagimi i mimit Neni 871 Udhtari ka pr detyr q organizatorit t udhtimit t'i paguaj mimin e kontraktuar pr udhtimin n kohn, sikundr sht kontraktuar, respektivisht si praktikohet.

Detyrimi i dhnies t t dhnave Neni 872 Udhtari ka pr detyr q me krkesn e organizatorit, t'i jap n kohn e duhur t gjitha t dhnat e nevojshme pr organizimin e udhtimit, e sidomos pr marrjn e biletave t

udhtimit, rzervimin e strehimit, si dhe dokumentet e nevojshme pr kalimin e kufirit.

Prmbushja e kushteve t parashikuara me dispozita Neni 873 Udhtari ka pr detyr t kujdeset q ai personalisht, dokumentet e tij dhe bagazhi i tij t'i prmbushin kushtet e parashikuara me dispozitat kufitare, doganore, sanitare, monetare dhe me dispozitat e tjera administrative.

Prgjgjsia e udhtarit pr dmin e shkaktuar Neni 874 Udhtari prgjigjet pr dmin q i shkakton organizatorit t udhtimit nga moskryerja e detyrimeve q rezultojn pr t nga kontrata dhe nga dispozitat e ktij ligji.

KAPTINA 4 T DREJTAT DHE DETYRIMET E VEANTA T PALVE KONTRASTUESE Zvendsimi i udhtaritt me ndonj person tjetr Neni 875 N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe, udhtari mund t caktoj prsonin tjetr q n vend t tij t'i shfrytzoj shrbimet e kontraktuara me kondit q ky person t'i plotsoj kushtet e veanta t parashikuara pr udhtimin e caktuar dhe q udhtari t'i shprblej organizatorit t udhtimit shrbimet e shkaktuara nga zvendsimi.

Shtimi i mimit t kontraktuar Neni 876 Organizatori i udhtimit mund t krkoj shtimin e mimit t kontraktuar vetm n qoft se

pas lidhjes s kontrats kan ndodhur ndryshime, n kursin e shkmbimit t valuts apo ndryshime n tarifat e transportuesve t cilat ndikojn n mimin e udhtimit. E drejta n shtimin e mimit kontraktues nga paragrafi paraprak mund t realizohet nga organizatori i udhtimit vetm me kondit q ajo t jet parashikuar n vrtetimin mbi udhtimin. Ne qoft se shtimi i mimit t kontraktuar cakton dhjet prqind, udhtari mund t zgjidh kontratn pa qen i detyruar t shprblej dmin. N ket rast udhtari ka t drejt t'i kthehet ajo q i ka paguar organizatorit t udhtimit.

E drejta e udhtarit pr t hequr dor nga kontrata Neni 877 Udhtari n do moment mund t heq dor nga kontrata, plotsisht ose pjesrisht. Ne qoft se udhtari para fillimit t udhtimit heq dor nga kontrata n nj afat t arsyeshme q caktohet duke marr parasysh llojin e aranzhmanit (heqja dor n kohn e duhur), organizatori i udhtimit ka t drejt vetm n shprblimin e shpenzimeve administrative. N rast t heqjs dor jo n kohn e duhur nga kontrata, organizatori i udhtimit mund t krkoj nga udhtari shprblimin n prqindje t caktuar t mimit t kontraktuar, q percaktohet prpjestimisht me kohn q mbetet deri n fillim t udhtimit dhe q duhet t justifikohet ekonomikisht. Organizatori i udhtimit ka t drejt vetm n shprblimin e shpenzimeve t bra n qoft se udhtari ka hequr dor nga kontrata pr shkak t rrethanave q nuk ka mundur t'i evitoj ose t'i shmang dhe q, po t ekzistojn n kohn e lidhjes s kontrats, do t prbnin shkak t bazuar q kontrata t mos lidhet, si dhe n rastin kur udhtari e ka siguruar zvendsimin prkats apo zvendsimin e ka gjetur vet organizatori. N qoft se udhtari heq dor nga kontrata pas fillimit t udhtimit, kurse shkak pr kt nuk jan rrethanat nga paragrafi paraprak i ktij neni, organizatori ka t drejt n shumn e plot t mimit t kontraktuar t udhtimit.

E drejta e organizatorit t udhtimit pr t hequr dor nga kontrata Neni 878

Organizatori i udhtimit mund t heq dor nga kontrata, plotsisht ose pjesrisht, pa detyrimin e shprblimit t dmit, n qoft se prpara ose gjat kohs s zbatimit t kontrats lindin rrethana t jashtzakonshme q nuk kan mundur t parashikohen dhe as t shmangen ose t mnjanohen e q po t ekzistonin n kohn e lidhjes s kontrats, do t prbnin shkak t bazuar pr organizatorin e udhtimit q t mos e lidh kontratn. Organizatori i udhtimit mund t heq dor nga kontrata pa detyrimin e shprblimit t dmit edhe kur numri minimal i udhtarve i parashikuar n vrtetimin mbi udhtimin nuk sht grumbulluar me kondit q pr ket rrethan udhtari t jet njoftuar brenda afatit t caktuar q nuk mund t jet m i shkurtr se pes dit para dits kur udhtimi sht dashur t fillonte. N rastin e heqjes dor nga kontrata para zbatimti t saj, organizatori duht t kthej n trsi at q ka marr nga udhtari. N qoft se organizatori ka hequr dor nga kontrata gjat kohs s zbatimit t saj ka t drejt t marr shprblim t drejt pr shrbimet e realizuara t kontraktuara, kurse ka pr detyr t marr t gjitha masat e domosdoshme pr ruajtjen e interesave t udhtarit.

Ndryshimet n programin e udhtimit Neni 879 Ndryshimet n programin e udhtimit mund t behn vetm n qoft se jan shkaktuar nga rrethanat e jashtzakonshme q organizatori i udhtimit nuk ka mundur t'i parashikoj t'i shmang ose t'i menjanoj. Shpenzimet q jan krijuar pr shkak t ndryshimit t programit i prballon organizatori i udhtimit, ndrsa paksimi i shpenzimeve shkon n dobi t udhtarit. Zvendsimi i strehimit t kontraktuar mund t bhet vetm me prdoriminn e objektit t s njjts kategori, apo n ngarkim t organizatorit me prdorimin e objektit t kategoris m t lart dhe n vendin e kontraktuar t strehimit. N qoft se n programin e udhtimit jan br ndryshime esenciale pa ndonj shkak t arsyeshm organizatori i udhtimit duhet t kthej trsisht at q ka marr nga udhtari i cili pr kt arsye ka hequr dor nga udhtimi. N qoft se jan br ndryshime esenciale n programin gjat kohs s zbatimit t kontrats, udhtari n rast t heqjs dor prballon vetm shpenzimet efektive t shrbimeve t realizuara.

Kreu XXV KONTRATA NDRMJETSUESE MBI UDHTIMIN Nocioni Neni 880 Me kontratn ndrmjetesuese mbi udhtimin, ndrmjetsuesi obligohet q n emr dhe pr llogari t udhtarit, t lidh si kontratn mbi organizimin e udhtimit, ashtu edhe kontratn mbi kryerjen e nj ose t disa shprblimeve t veanta q bjn t mundur realizimin e ndonj udhtimi ose qndrimin, kurse udhtari obligohet t paguaj pr kt shprblim.

Detyrimi i dhnies se vrtetimit Neni 881 Kur me kontratn ndrmjetsuese mbi udhtimin merret prsipr obligimi lidhjes s kontrats mbi organizimin e udhtimit, ndrmjetsuesi ka pr detyr q me rastin e kontraktimit t lshoj vrtetimin mbi udhtimin q prpos t dhnave t cilat kan t bjn me vet udhtimin, shenjn dhe adresn e organizatorit t udhtimit, duhet t prmbaj shnjen dhe adresn e ndrmjetsuesit, si dhe t dhnat q tregojn se ai paraqitet me ket status. N qoft se n vrtetimin mbi udhtimin nuk tregon satusin e ndrmjetsuesit, ndrmjetsuesi n organizimin e udhtimit konsiderohet si organizator i udhtimit. N rastin kur kontrata ndrmjetesuese mbi udhtimin ka t bj me lidhjen e kontrats mbi ndonj shrbim t veant, ndrmjetsuesi ka pr detyr t leshoj vrtetimin q ka t bj me kt shrbim duke theksuar shumn q paguhet pr kt shrbim.

T vepruarit sipas udhzimeve t udhtarit Neni 882 Ndrmjetsusesi ka pr detyr t veproj sipas udhzimeve q ia ka dhn n koh udhtari, n qoft se ato jan n pajtim me kontratn, me ushtrimin e veprimtaris s zakonshme t ndrmjetsuesit dhe me interesat e udhtarve t tjer. N qoft se udhtari nuk jep udhzime t nevojshme,ndrmjetesuesi ka pr detyr t punoj sipas mnyrs q n rrethanat konkrete sht me e prshtatshme pr udhtarin.

Zgjedhja e prsonave t tret Neni 883 Ndrmjetsuesi ka pr detyr t bj zgjedhjen e ndrgjegjshme t prsonave t tret t cilt duhet t'i kryejn sherbimet e parashikuara me kontrat dhe i prgjigjet udhtarit pr zgjedhjn e tyre.

Aplikimi konform i dispozitave t kontrats mbi organizimin e udhtimit Neni 884 Dispozitat e ktij ligji q kan t bjn me kontratn mbi organizimin e udhtimit, vihen prshtatshmrisht n zbatim ndaj kontrats ndrmjetsuese mbi udhtimin, n qoft se me dispozitat e ktij kreu nuk sht caktuar ndryshe. Kreu XXVI KONTRATA MBI ANGAZHIMIN E KAPACITETEVE T HOTELIERIS (KONTRATA MBI ALOTMANIN). Kaptina 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 885 Me kontratn mbi alotmanin hotelieri obligohet q gjat kohs s caktuar t'i vj n dispozicion agjencis turistike nj numr shtretrish t caktuar n objektin e caktuar t'u jap shrbime hotelierere prsonave q i drgon agjencia dhe t'i paguaj provizion t caktuar, kurse kjo obligohet q t prpiqet t'i plotsoj, respektivisht t njoftoj brenda afateve t caktuara se kjo nuk sht e mundur, si dhe t paguaj mimin e shrbimeve t bra n qoft se ka shfrytzuar angazhimin e kapaciteteve t hotelit. N qoft se me kontrat nuk sht caktuar ndryshe, konsiderohet se kapacitetet e strehimit t hotelieris jan ven n dispozicion pr nj vjet. Forma e kontrats Neni 886 Kontrata mbi alotmanin duht t lidht n form shkresore.

KAPTINA 2 DETYRIMET E AGJENCIS TURISTIKE Detyrimi i njoftimi Neni 887 Agjencia turistike ka pr detyr t njoftoj hotelierin mbi procesin e mbushjs s kapaciteteve t strehimit. N qoft se nuk ka mundsi t'i plotsoj t gjitha kapacitetet e angazhuara t strehimit, agjencia turistike ka pr detyr q brenda afateve t kontraktuara ose t zakonshme t njoftoj hotelierin pr kt dhe t'i drgoj listn e klienteve, si dhe t caktoj n njoftimin e br afatin deri kur hotelieri mund t disponoj lirisht kapacitetet e angazhuara. Kapacitetet e hotelieris q n listn e klienteve nuk jan theksuar si t plotsuara,konsiderohen t lira, q nga dita e marrjs s ksaj liste nga ana e hotelit pr periudhn me t ciln ka t bj lista. Pasi t ket kaluar ky afat, agjencia turistike fiton prsri t drejtn e plotsimit t kapaciteteve t angazhuara t strehimit.

Detyrimi i respektimit t mimeve t kontraktuara Neni 888 Agjencia turistike nuk mund t llogaris personave q i drgon n objektin e hotelieris mime m t larta pr shrbimet e hotelieris nga ato q jan parashikuar me kontratn mbi alotmanin ose me listn e mimeve t hotelieris.

Detyrimi i pagimit t shrbimeve t hotelieris Neni 889 N qoft se me kontrat nuk sht caktuar ndryshe, mimin e shrbimeve t dhna t hotelieris ia paguan hotelierit agjencia turistike pas kryerjs s shrbimeve. Hotelieri ka t drejt t krkoj pagimin e paradhnies prkatse.

Detyrim i dhnies s dokumentit t veant shkresor Neni 890 Agjencia turistike ka pr detyr q prsonave t cilt i drgon n baz t kontrats mbi alotmanin tu jap dokumentin e veant shkresor. Dokumenti i veant shkresor sht i prdorshm n emr ose n nj grup t caktuar sht i pabartshm dhe prmban urdhrin drejtuar hotelierit q t'i jap shprblimet t cilat jan theksuar n t Dokumenti i veant shkresor shrben si prov se personi sht klient i agjencis turistike q ka lidhur kontratn me hotelierin mbi alotmanin. N baz t dokumentit t veant shkresor bhet prllogaritja e krkesave reciproke midis agjencis turistike dhe hotelierit.

KAPTINA 3 DETYRIMET E HOTELIERIT Detyrimi i dhnis n prdorim t kapaciteteve strehimi t kontraktuara Neni 891 Hotelieri merr prsipr detyrimin definitiv dhe t parevokueshm q brenda afatit t caktuar t vj n prdorim numrin e kontraktuar t shtretve dhe t'u jap personave q i drgon agjencia turistike shrbime t theksuara n dokumentin e veant shkresor. Hotelieri nuk mund t kontraktoj me agjencin tjetr turistike angazhimin e kapaciteteve q jan rezervuar n baz t kontrats mbi alotmanin.

Detyrimet e t vepruarit t barabart Neni 892 Hotelieri ka pr detyr q personave t cilt i drgon agjencia turistike t'u jap nn kondita t njjta shrbimet sikurse personave me t cilt ka lidhur kontrat direkte mbi shrbimet e hotelieris.

Detyrimi i hotelierit q t mos i ndryshoj mimet e shrbimeve Neni 893 Hotelieri nuk mund t'i ndryshoj mimet e kontraktuara n qoft se pr t nuk e njofton

agjencin turistike t paktn gjasht muaj prpara, prve n rastin e ndryshimit t kursit t shkmbimit t valutave q ndikojn n mimin e kontraktuar. mimet e reja mund t aplikohen pasi t ket kaluar nj muaj nga drgimi i tyre agjencis turistike. mimet e reja nuk do t aplikohen ndaj shrbimeve pr t cilat sht drguar lista e klientve. Sidoqoft, ndryshimet e mimit nuk kan efekt ndaj rezervimit q e ka konfirmuar hotelieri.

Detyrimi i pagimit t provizionit Neni 894 Hotelieri ka pr detyr q agjencis turistike t'i paguaj provizionin mbi qarkullimin e realizuar n baz t kontrats mbi alotmanin. Provizioni caktohet n prqindje prej mimit t shrbimeve hoteliere t kryera. N qoft se prqindja e provizionit nuk sht caktuar me kontrat, agjencis turistike i takon provizioni i caktuar me kushtet e prgjithshme t ushtrimit t veprimtaris s agjencis turistike, ose n qoft se kto nuk ekzistojn, sipas praktiks afariste.

KAPTINA 4 E DREJTA E AGJENCIS TURISTIKE PR T HEQUR DOR NGA KONTRATA E drejta pr t hequr dor nga kapacitetet e angazhuara t strehimit Neni 895 Agjencia turistike mund t heq dor prkohsisht nga shfrytzimi i kapaciteteve t angazhuara t strehimit dhe me kt t mos e zgjidh kontratn mbi alotmanin dhe as t krijoj pr vete detyrimin e shprblimit t dmit t hotelierit, n qoft se n afatin e kontraktuar drgon njoftimin mbi heqjen dor nga shfrytzimi. N qoft se afati i njoftimit mbi heqjen dor nuk sht caktuar me kontrat, prcaktohen n baz t praktiks afariste n hotelieri. Kur njoftimi mbi heqjen dor nuk sht drguar n afatin e parashikuar, hotelieri ka t

drejt shprblimi t dmit. Agjencia turistike mund t heq dor nga kontrata trsisht pa detyrimin e shprblimit t dmit n qoft se njoftimin mbi heqjen dor, e drgon brenda afatit t kontraktuar.

Detyrimi i agjencis turistike pr t'i plotsuar kapacitetet e angazhuara Neni 896 Me kontratn mbi alotmanin mund t parashihet detyrimi i veant i agjencis turistike pr t'i plotsuar kapacitetet e angazhuara t hotelieris. N qoft se n kt rast nuk i plotson kapacitetet e angazhuara t hotelieris, agjencia turistike ka pr detyr t'i paguaj hotelierit shprblimin pr do shtrat t pashfrytzuar dhe pr do dit. Agjencia turistike nuk ka ather t drejt q me an t njoftimit t br n kohn e duhur t renuncoj kontratn pjesrisht ose trsisht. Kreu XXVII SIGURIMET KAPTINA 1 DISPOZITAT E PRBASHKETA PR SIGURIMET PASURORE DHE SIGURIMIN E PERSONAVE Nnpjesa 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 897 Me kontratn mbi sigurimin obligohet kontraktuesi i sigurimit q mbi parimet e reciprocitetit e t solidaritetit t bashkoj nj shum t caktuar n bashksin e sigurimeve respektivisht n bashksin e rrezikut (siguruesi) kurse bashksia obligohet q nse ndodh ngjarja q paraqet rastin e siguruar, t'i paguaj siguruesit apo ndonj personit t tret kompensimin, respektivisht shumn e kontraktuar q t kryej dika tjetr. Rasti i siguruar Neni 898

Ngjarja duke marr parasysh se pr ciln lidhet sigurimi (rasti i siguruar) duhet t jet e ardhshme e pasigurt dhe e pavarur nga dshira ekskluzive e kontraktuesve. Kontrata e sigurimit sht e pavlefshme n qoft se n momentin e lidhjes s saj ka ndodhur rasti i siguruar, apo n qoft se ky ka qen n krijim e sipr apo ka qen e sigurt se do t vij, ose po q se q ather ka pushuar mundsia q ai t ndodh. Mirpo, n qoft se sht kontraktuar se me sigurimin do t prfshihet periudha e caktuar q vjen para lidhjes s kontrats, kontrata do t jet e pavlefshme vetm n qoft se n momentin e lidhjes s saj pala e interesuar e ka ditur se rasti i siguruar ka ndodhur, respektivisht se q ather ka pushuar mundsia q ai t ndodh.

Prjashtimi i disa sigurimeve Neni 899 Dispozitat e ktij kreu nuk do t aplikohen ndaj sigurimeve t lundrimit, si dhe ndaj sigurimeve t tjera mbi t cilat aplikohen rregullat mbi sigurimet e lundrimit. Dispozitat e theksuara nuk do t aplikohen as ndaj sigurimit t krkesave, si dhe ndaj raporteve prej risigurimeve.

Largimi nga dispozitat e ktij kreu Neni 900 Me kontrat mund t largohet vetm nga ato dispozita t ktij kreu n t cilat ky largim sht lejuar shprehimisht, si dhe nga ato q u ofrojn kontraktuesve mundsin q t veprojn si dshirojn. Largimi nga dispozitat e tjera po q se nuk sht e ndaluar me kt ose me ndonj ligj tjetr, lejohet vetm n qoft se sht n interesin e padyshimt t t siguruarve.

Nnpjesa 2 Lidhja e kontrats Kur kontrata konsiderohet e lidhur Neni 901 Kontrata mbi sigurimin quhet e lidhur kur kontraktuesit nnshkruajn policn e sigurimit ose e flet-depozitn. Oferta shkresore q i sht br t siguruarit pr lidhjn e kontrats mbi sigurimin obligon

ofertuesin, n qoft se ky nuk ka caktuar ndonj afat m t shkurtr, por nj koh prej tet ditsh nga data kur oferta ti ket arritur siguruesit, e n qoft se nevojitet kontrolli mjeksor ather pr nj koh prej tridhjet ditsh. N qoft se siguruesi n kt afat nuk e merr ofertn e cila nuk largohet nga kushtet n t cilat ai ushtron sigurimin e propozuar, do t konsiderohet se e ka pranuar ofertn dhe se kontrata sht lidhur. N kt rast kontrata quhet e lidhur kur oferta ti ket arritur siguruesit.

Polcia dhe flet-drgesa Neni 902 N polic duhet t shkruhen palt kontraktuese , sendi i siguruar, respektivisht personi i siguruar, rreziku i prfshir nga sigurimi, kohzgjatja e sigurimit dhe periudha e depozits, shuma e sigurimit ose se sigurimi sht i pakufizuar, primia ose kontributi, data e dhnies s polics dhe nnshkrimet e palve kontraktuese.

Sigurimi pa polic Neni 903 Me kushtet e sigurimit mund t parashikohen rastet nn t cilat marrdhnia kontraktuese nga sigurimi lind nga vet pagimi i primis.

Lidhja e kontrats n emer t tjetrit pa autorizim Neni 904 Kush lidh kontratn e sigurimit n emr t tjetrit pa autorizim t tij i prgjigjet siguruesit pr detyrimet nga kontrata gjithnj gjersa ky n emr t t cilit sht lidhur kontrata t mos e akordoj. I interesuari mund t akordoj kontratn edhe pasi t ket ndodhur rasti i siguruar. N qoft se akordimi sht refuzuar, kontraktuesi i sigurimit debiton primin pr periudhn e sigurimit n t ciln i siguruari sht njoftuar mbi refuzimin e akordimit. Mirpo, nuk do t prgjigjet pr detyrimet nga sigurimi pundhnsi pa urdhr q ka njoftuar siguruesin se paraqitet pa autorizimin n emr dhe pr llogari t tjetrit

Sigurimi pr llogari t huaj ose pr llogari t t cilit i prket Neni 905 N rastin e sigurimit pr llogari t huaj ose pr llogari t t cilit i prket, detyrimet e pagimit t primis dhe detyrimet e tjera nga kontrata ka pr detyr t'i zbatoj kontraktuesi i sigurimit por ky nuk mund t ushtroj t drejtat nga sigurimi, as edhe kur mban policn, pa plqimin e personit interesi i t cilit sht siguruar dhe t cilit ato i prkasin. Kontraktuesi i sigurimit nuk ka pr detyr t'i dorzoj policn personit t interesuar gjersa t mos i kompensohen primit q i ka paguar siguruesit, si dhe shpenzimet e kontrats. Kontraktuesi i sigurimit ka t drejt arktimi prioritar t ktyre krkesave nga kompensimi i debituar, si dhe t drejtn pr t krkuar pagimin e tyre direkt nga siguruesi. (1) (4)Siguruesi mund t'i theksoj secilit shfrytzues t sigurimit pr llogarin e huaj t gjitha prapsimet t cilat n baz t kontrats ka ndaj kontraktuesit t sigurimit.

Prfaqsuesi i sigurimit Neni 906 Kur siguruesi autorizon ndoknd q ta prfaqsoj, ndrsa nuk cakton volumin e autorizimeve t tij, prfaqsuesi sht i autorizuar q n emr dhe pr llogari t siguruesit t lidh kontrata mbi sigurimin, t kontraktoj ndryshimet e kontrats ose zgjatjen e afatit t tyre, t lshoj polica sigurimi, t arktoj primit dhe t pranoj deklarata t drejtuara siguruesi. N qoft se siguruesi i ka kufizuar autorizimet e prfaqsuesit t vet, ndrsa kjo pr kontraktuesin e sigurimit nuk ka qen e njohur, konsiderohet sikur kto kufizime t mos ken ekzistuar.

Nnpjesa 3

DETYRIMI I SIGURUESIT RESPEKTIVISHT I KONTRAKTUESVE T SIGURIMIT LAJMRIMI I RRETHANAVE T RNDSISHME PR MUARJEN E RREZIKUT Detyra e lajmrimit Neni 907 Kontraktuesi i sigurimit ka pr detyr t'i lajmroj siguruesit kur lidh kontratn t gjitha rrethanat q paraqesin rndsi pr muarjen e rrezikut e q kan qen t njohura pr t ose nuk kan mundur t mbeten t panjohura.

Lajmrimi i pasakt i br me dashje ose lnia n heshtje Neni 908 (1) N qoft se kontraktuesi i sigurimit ka br me dashje lajmrimin e pasakt ose me dashje e ka ln n heshtje ndonj rrethan t nj karakteri t atill sa q siguruesi nuk do ta lidhte kontratn po t kishte ditur pr gjendjen e vrtet, siguruesi mund t krkoj anulimin e kontrats. (2) N rastin e anulimit t kontrats pr shkaqe t treguara n paragrafin paraprak, siguruesi mban pr vet primit e arktuara dhe ka t drejt t krkoj pagimin e primis pr periudhn e sigurimit n t ciln ka krkuar anulimin e kontrats. (3) E drejta e siguruesit pr t krkuar anulimin e kontrats mbi sigurimin pushon n qoft se brenda tre muajsh nga data kur t ket msuar pr pasaktsin e lajmrimit ose t lnies n heshtje nuk i deklaron kontraktuesit t sigurimit se ka ndrmend ta shfrytzoj kt t drejt.

Pasaktsia e paparamenduar ose lajmrimi jo i plot Neni 909 (1) N qoft se kontraktuesi i sigurimit ka br lajmrim t pasakt ose ka ometuar t jap njoftim q ka pr detyr, ndrsa kt nuk e ka br me dashje, siguruesi mundet, sipas dshirs s vet, brenda nj muaj nga data kur t ket msuar pr pasaktsin ose pr lajmrimin jo t plot t lajmrimit, t deklaroj se e zgjidh

kontratn ose t propozoj shtimin e primis n prpjestim me rrezikun m t madh (2) Kontrata n kt rast shuhet pasi t ken kaluar katrmbdhjet dit nga data kur siguruesi t'ia ket komunikuar deklaratn e vet mbi zgjidhjen kontraktuesit t sigurimit, e n rastin e propozimit t siguruesit q primia t shtohet, zgjidhja vjen vetvetiu nga ligji n qoft se kontraktuesi i sigurimit nuk e aprovon propozimin brenda katrmbdhjet ditsh nga data kur e ka marr. (3) N rastin e zgjidhjes, siguruesi ka pr detyr ta kthej pjesn e primis q i takon kohs deri n fund t periudhs s sigurimit. (4) N qoft se rasti i siguruar ka ndodhur para se sht vrtetuar pasaktsia ose lajmrimi jo i plot, apo pas ksaj, por para zgjidhjes s kontrats, respektivisht para arritjes s marrveshjs mbi shtimin e primis, shprblimi zvoglohet n prpjestim midis shkallve t primive t paguara dhe shkalls s primive q do t duheshin t paguhen n baz t rrezikut faktik.

Zgjerimi i fushs s aplikimit neneve paraprake Neni 910 Dispozitat e neneve paraprake mbi pasojat e lajmrimit t pasakt ose t lnies n heshtje t rrethanave me rndsi pr muarjen e rrezikut aplikohen edhe n rastet e sigurimit t kontraktuar n emr dhe pr llogari t tjetrit, ose n dobi t tretit, apo pr llogari t huaj, ose pr llogari n t cils i prket, n qoft se kta persona kan ditur pr pa-saktsin e lajmrimit ose pr lnien n heshtje t rrethanave me rndsi pr muarjen e rrezikut.

Rastet n t cilat siguruesi nuk mund t invokoj pasaktsin ose lajmrimin jo t plot Neni 911 (1) Siguruesi i cili n momentin e lidhjes s kontrats ka ditur ose nuk ka mundur t mos ket qen n dijeni pr rrethanat q kan rndsi pr muerjen e rrezikut, e t cilat kontraktuesi i sigurimit i ka lajmruar n mnyr jo t sakt ose i ka ln n heshtje, nuk mund t invokoj pasaktsin e lajmrimit ose lnien n heshtje. (2) E njejta gj vlen n rastin kur siguruesi t ket msuar pr kto rrethana gjat

kohs se sigurimit, e q nuk i ka shfrytzuar autorizimet ligjore. II PAGIMI I PRIMIS Detyra e pagimit dhe e marrjes s primis Neni 912 Kontraktuesi i sigurimit ka pr detyr t paguaj primin e sigurimit, por siguruesi ka pr detyr t pranoj pagimin e primis prej secilit person q ka interes juridik q ajo t paguhet. Primia paguhet n afatet e kontraktuara, e n qoft se duhet t paguhet prnjher, ather paguhet me rastin e lidhjes s kontrats. Vendi i pagimt t primis sht vendi n t cilin kontraktuesi i sigurimit ka selin ose vendbanimin e vet, n qoft se n kontrat nuk sht caktuar ndonj vend tjetr.

Pasojat e mospagmit t primis Neni 913 N qoft se sht kontraktuar q primia t paguhet me rastin e lidhjes s kontrats, detyrimi i sigurimit pr t paguar shprblimin ose shumn e caktuar me kontrat fillon ditn e ardhshme nga data e pagimit t primis. N qoft se sht kontraktuar q primia t paguhet pas lidhjes s kontrats, detyrimi i siguruesit pr t paguar shprblimin ose shumn e prcaktuar me kontrat fillon nga data e caktuar me kontrat si dit e fillimit t sigurimit. Mirpo, n qoft se kontraktuesi i sigurimit nuk e paguan primin q ka rrjedhur pr pages pas lidhjes s kontrats deri n skadimin e saj, dhe as q e bn kt ndonj person i interesuar, kontrata mbi sigurimin shuhet vetvetiu n baz t drejts, pas skadimit t kohs prej tridhjet ditsh nga data kur kontraktuesit t sigurimit i sht dorzuar letra e porositur e siguruesit me njoftimin mbi rrjedhjen pr pages t primis, por me kusht q ky afat t mos mund t skadoj para se t ken kaluar tridhjet dit nga data e rrjedhjes pr pages t primis. Sidoqoft kontrata mbi sigurimin shuhet vetvetiu, n baz t vet ligjit, n qoft se primia nuk paguhet brenda nj viti nga data e rrjedhjes pr pages Dispozitat e ktij neni nuk aplikohen ndaj sigurimit t jets.

III. NJOFTIMI I SIGURIMIT MBI NDRYSHIMET E RREZIKUT Shtimi i rrezikut Neni 914 Kontraktuesi i sigurimit ka pr detyr q kur sht fjala pr sigurimin e pasuris, ta njoftoj siguruesin mbi secilin ndryshim t rrethans q mund t ket rndsi pr muarjen e rrezikut, e kur sht fjala pr sigurimin personave, ather vetm n qoft se rreziku sht shtuar pr shkak se personi i siguruar ka ndryshuar profesionin. Ai ka pr detyr ta njoftoj pa vones siguruesin mbi shtimin e rrezikut, n qoft se rreziku sht shtuar nga ndonj veprim i tij, e n qoft se shtimi i rrezikut ka ndodhur pa pjesmarrjen e tij, ather ka pr detyr ta njoftoj brenda katrmdhjet ditsh nga data kur t ket msuar pr kt. N qoft se shtimi i rrezikut sht aq saq siguruesi nuk do ta lidhte kontratn po t kishte ekzistuar nj gjendje e till n momentin e lidhjes s saj,ai mund ta zgjidh kontratn. Mirpo, n qoft se shtimi i rrezikut sht aq saq siguruesi do ta lidhte kontratn vetm me ndonj primi m t madhe po t kishte ekzistuar nj gjendje e till n momentin e lidhjes s kontrats, ai mund t'i propozoj kontraktuesit t sigurimit shkalln e re t primis. N qoft se kontraktuesi i sigurimit nuk pranon shkalln e re t primis brenda katrmbdhjet ditsh nga data e marrjs n dorzim t propozimit t shkalls s re, kontrata shuhet vetvetiu, n baz t vet ligjit. Mirpo, kontrata mbetet n fuqi, dhe siguruesi nuk mund t'i shfrytzoj me autorizimet q t'i propozoj kontraktuesit t sigurimit shkalln e re t primis ose ta zgjidh kontratn n qoft se nuk i shfrytzon kto autorizime brenda nje muaji nga data kur t ket msuar n cilndo mnyr qoft pr shtimin e rrezikut, apo n qoft se edhe para skadimit t ktij afati tregon n ndonj mnyr se sht da-kord me zgjatjen e kontrats (n qoft se pranon primin, paguan shprblimin pr rastin e siguruar q ka ndodhur pas ktij shtimi etj.)

Kur rast i siguruar ndodh n ndrkoh Neni 915 N qoft se rasti i siguruar ka ndodhur para se siguruesi t jet njoftuar mbi shtimin e rrezikut, ose pasi t jet njoftuar mbi shtimin e rrezikut, por para se ta ket zgjidhur kontratn

ose t ket arritur ma-rrveshjn me kontraktuesin e sigurimit mbi shtimin e primis, shprblimi i zvoglohet n prpjestim midis shkalls s primive t paguara dhe primive q do t duheshin t paguhen sipas shtimit t rrezikut.

Zvoglimi i rrezikut Neni 916 (1)N rastin kur pas lidhjes s kontrats mbi sigurimin t ket ndodhur zvoglimi i rrezikut, kontraktuesi i sigurimit ka t drejt t krkoj zvoglimin prkats t primis, duke llogaritur q nga dita kur mbi zvoglimin ta ket njoftuar siguruesin. N qoft se siguruesi nuk sht dakord me zvoglimin e primis, kontraktuesi i sigurimit mund ta zgjidh kontratn.

Detyrimi i njoftimit mbi lindjen e rastit t sigurimit Neni 917 (1) Kontraktuesi i sigurimit ka pr detyr, prve n rastin e sigurimit t jets, ta njoftoj siguruesin mbi lindjen e rastit t sigurimit jo m von se tre dit nga data kur t ket msuar pr kt. (2) N qoft se nuk e kryen kt detyrim t vet brenda kohs s caktuar, ka pr detyr t'ia shprblej siguruesit dmin t cilin do ta kishte ai pr kt.

Nuliteti i dispozitave mbi humbjen e t drejtave Neni 918 Jan t pavlefshme dispozitat e kontrats q parashikojn humbjen e t drejtave n shprblim ose n shumn e sigurimit, n qoft se i siguruari pas lindjes s rastit t siguruar nuk kryen ndonj nga detyrimet e parashikuara ose t kontraktuara.

Nnpjesa 4 DETYRIMET E SIGURUESIT

Pagimi i shprblimit ose i shums s kontraktuar Neni 919 Kur t ket ndodhur rasti i siguruar, siguruesi ka pr detyr t paguaj shprblimin ose shumn e caktuar me kontrat n afatin e kontraktuar, i cili nuk mund t jet m i gjat se katrmbdhjet dit, duke llogaritur q nga data kur siguruesi t ket marr njoftimin se ka ndodhur rasti i siguruar. Mirpo, n qoft se pr caktimin e ekzistimit t detyrtmit t siguruesit ose t shums s tij nevojitet nj koh, ky afat fillon t rrjedh nga dita kur sht vrtetuar ekzistimi i detyrimit t tij dhe shuma e tij. N qoft se shuma e detyrimit t siguruesit nuk vrtetohet brenda afatit t caktuar n paragrafin e par t ktij neni, siguruesi ka pr detyr, me krkesn e personit t autorizuar, ta paguaj shumn e pjess pakontestuese t detyrimit t vet n emr t paradhnies.

Prjashtimi i prgjegjsis s siguruesit n rastin e paramendimit dhe t mashtrimii Neni 920 N qoft se kontraktuesi i sigurimit, i siguruari,ose shfrytzuesi e ka shkaktuar rastin e siguruar me dashje ose me mashtrim, siguruesi nuk sht i detyruar t jap asgj dhe dispozita e kundrt kontraktuese nuk ka efekt juridik.

Prapsimet e siguruesit Neni 921 Kundr krkess s prursit t polics, si dhe t krkess s ndonj personi tjetr q e invokon at,siguruesi mund t theksoj t gjitha prapsimet q ka lidhur me kontratn ndaj personit me t cilin ka lidhur kontratn mbi sigurimin. Prjashtimisht kundr krkess s personit t tret n rastin e sigurimit vullnetar nga prgjegjsia dhe t krkess s titullarve t t drejtave t caktuara n sendin e siguruar, e drejt kjo q ka kaluar n baz t vet ligjit n baz t s drejts, me asgjsimin ose me (dmtimin e sendit t siguruar n shprblimin nga sigurimi, siguruesi mund t theksoj vetm prapsime q kan lindur para se t ket ndodhur rasti i siguruar.

Nnpjesa 5 KOHZGJATJA E SIGURIMIT Fillimi i efektit t sigurimit Neni 922 N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe, kontrata mbi sigurimin ka efektet e veta duke filluar q nga ora e njzetekatrt e dits kur sht shnuar n polic si dit e fillimit t kohzgjatjs s sigurimit e deri n mbarim t dits s fundit t afatit pr t cilin sht kontraktuar sigurimi. N qoft se afati i sigurimit nuk sht caktuar me kontrat, secila pal mund t zgjidh kontratn me ditn e rrjedhjes pr pages t primis, duke e njoftuar n rrug shkresore paln tjetr jo m von se tre muaj para rrjedhjs pr pages t primis. N qoft se sigurimi sht prfunduar pr nj afat m t (gjat se pes vjet, secila pal pasi t ket kaluar ky afat, mund ta zgjidh kontratn, duke e njoftuar paln me an shkresore me afat renuncimi prej gjasht muajsh. Me kontrat nuk mund t prjashtohet e drejta e secils pal pr ta zgjidhur kontratn sikundr sht shtruar m lart. Dispozitat e ktij neni nuk vlejn pr sigurimin e jets.

Ndikimi i falimentimit mbi sigrurimi Neni 923 N rastin e falimentimit t kontraktuesi t sigurimit, sigurimi vazhdon, por secila pal, ka t drejt ta zgjidh kontratn mbi sigurimin brenda tre muajsh nga data e hapjes s falimentimit, n t cilin rast mass se falimentimit t kontraktuesve i takon pjesa e primis se paguar q i prgjigjet kohs s mbetur t sigurimit. N rastin e falimentimit t siguruesit, kontrata mbi sigurimin shuhet pasi t ken kaluar tridhjete dit nga data e hapjs se falimentimit.

KAPTINA 2 SIGURIMI I PASURIS

Nnpjesa 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Interesi i sigurimit Neni 924 Sigurimi i pasuris mund t kontraktohet nga secili person q ka interes q t mos ndodh ndonj rast i siguruar, sepse prndryshe do t psonte ndonj dm material. T drejtat nga sigurimi mund t ken vetm personat t cilt n momentin e lindjes s dmit kan pasur interes material q rasti i siguruar t mos ndodh.

Qllimi i sigurimit t pasuris Neni 925 Me sigurimin e pasuris sigurohet kompensimi pr dmin q do t ndodhte n pasurin e t siguruarit pr shkak t lindjes s rastit t siguruar. Shuma e kompensimit nuk mund t jet m e madhe nga sa sht dmi q ka psuar i siguruari nga lindja e rastit t siguruar. N sigurimin e t mbjellurave dhe t fruteve e t produkteve t tjera t toks shuma e dmit prcaktohet duke marr parasysh vlern q do t kishin n kohn e grumbullimit, n qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe. T plotfuqishme jan dispozitat e kontrats me t ciln shuma e kompensimit kufizohet n nj shum m t vogl nga sa sht shuma e dmit. N prcaktimin e shums s dmit merret n konsiderim fitimi i humbur vetm n qoft se kjo sht kontraktuar. N qoft se gjat s njjts periudh t sigurimit ndodhin disa raste t siguruara njri pas tjetrit, kompensimi nga sigurimi pr secilin prej tyre caktohet dhe paguhet trsisht duke marr parasysh krejt shumn e sigurimit, pa zbritjen e saj pr aq sa sht shuma e kompensimeve t mparshme t paguara n at periudh N qoft se me kontratn mbi sigurimin vlera e sendit t siguruar sht prcaktuar n marrveshje, kompensimi caktohet sipas ksaj vlere, prve n qoft se siguruesi provon se vlera e kontraktuar sht shum m e madhe nga sa sht vlera efektive dhe n qoft se pr kt diferenc nuk ekziston ndonj arsye e bazuar (si pr shembull, sigurimi i sendit t prdorur n vlern e sendit t till t ri,ose sigurimi i vlers subjektive).

Parandalimi i rastit t siguruar dhe shptimi Neni 926 I sigurtuari ka pr detyr t marr masa t parashikuara, t kontraktuara dhe t gjitha masat e tjera t nevojshme pr t parandaluar lindjen e rastit t siguruar, e n qoft se rasti i siguruar vjen, ather ka pr detyr t marr do gj q varet prej tij pr t br q t kufizohen pasojat e dmshme t tij. Siguruesi ka pr detyr t'i kompensoj shpenzimet, humbjet, si dhe dmet e tjera t shkaktuara nga orvatja e arsyeshme pr t menjanuar rrezikun direkt t ardhjes s rastit t siguruar, si dhe me orvatjen q t kufizohen pasojat e dmshme t tij, edhe ather kur kto orvatje kan qen pa sukses. Siguruesi ka pr detyr ta jap kt kompensim edhe n qoft se ky, s bashku me kompensimin e dmit nga rasti i siguruar, tejkalon shumn e sigurimit. N qoft se i siguruari nuk e plotson detyrimin e vet t parandalimit t rastit t siguruar ose detyrimin e shptimit, ndrsa se pr kt nuk ka justifikim, detyrimi i siguruesit zvoglohet aq sa ka lindur dmi m i madh pr shkak t ksaj mosprmbushjeje.

Lnia e sendit t dmtuar q sht siguruar Neni 927 N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe, i siguruari nuk ka t drejt q pas lindjes se rastit t siguruar t'ia lej siguruesit sendin e siguruar t dmtuar dhe t krkoj prej tij pagimin e shums s plot t sigurimit.

Shkatrrimi i sendit pr shkak t ngjarjes q nuk sht parashikuar n polic Neni 928 N qoft se sendi i siguruar, ose sendi lidhur me prdorimin e t cilit sht kontraktuar sigurimi nga prgjegjsia, shkatrrohet gjat periudhs s sigurimit pr shkak t ndonj ngjarjeje q nuk sht parashikuar n polic, kontrata nuk ka m fuqi dhe siguruesi ka pr detyr t'i kthej kontraktuesit t sigurimit pjesn e primis n prpjestim me kohn e mbetur. Kur nj nga disa sende t prfshira me nj kontrat shkatrrohet pr shkak t ndonj ngjarjeje q nuk sht parashikuar n polic, sigurimi mbetet n fuqi edhe me tutje prsa u prket sendeve t tjera kundrejt ndryshimeve t nevojshme pr shkak t zvoglimit t objektit t sigurimit.

Nnpjesa 2 KUFIZIMI I RREZIQEVE T SIGURUARA Dmet e mbuluara nga sigurimi Neni 929 Siguruesi ka pr detyr t'i kompensoj dmet e lindura rastsisht ose pr faj t kontraktuesit t sigurimit, t t siguruarit ose t shfrytzuesit t sigurimit, prve n qoft se pr dmin e caktuar ky detyrim i tij sht prjashtuar shprehimisht me kontratn mbi sigurimin. Ai nuk prgjigjet pr dmin e shkaktuar me dashje nga kta persona, kshtuq sht e pavlefshme dispozita n polic q do t parashikonte prgjegjsin e tij edhe n kt rast. Mirpo, n qoft se do t realizohet rasti i siguruar, siguruesi ka pr detyr ta kompensoj secilin dm t shkaktuar nga ana e ndonj personi pr veprimet e t cilit i siguruari prgjigjet mbi cilndo baz qoft, pavarsisht nse dmi sht shkaktuar ose jo nga pakujdesia ose me dashje.

Dmet e shkaktuara nga t metat e sendit t siguruar Neni 930 Siguruesi nuk prgjigjet pr dmin n sendin e siguruar q rrjedh nga t metat e tij, prve n qoft se sht kontraktuar ndryshe.

Dmet e shkaktuara nga operacionet e lufts dhe kryengritjet Neni 931 (1) Siguruesi nuk ka pr detyr t'i kompensoj dmet e shkaktuara nga operacionet e lufts, ose kryengritjet, prve n qoft se sht kontraktuar ndryshe. (2) Siguruesi ka pr detyr t provoj se dmi sht shkaktuar nga ndonj prej ktyre ngjarjeve.

Nnpjesa 3 MBISIGURIMI DHE KONTRATA ME DISA SIGURUES Mbisigurimi Neni 932 N qoft se kur lidhet kontrata njra pal prdor mashtrimin dhe n kt mnyr kontrakton shumn e sigurimit m t madhe nga sa sht vlera efektive e sendit t siguruar, pala tjetr mund t krkoj anulimin e kontrats. N qoft se shuma e kontraktuar e sigurimit sht m e madhe nga sa sht vlera e sendit t siguruar, ndrsa asnjra nga palt nuk ka vepruar n mnyr t pandrgjegjshme, kontrata mbetet n fuqi,shuma e sigurimit zbritet deri n shumn e vlers efektive t sendit t siguruar, kurse primit zvoglohen prpjestimisht. N t dy rastet siguruesi i ndrgjegjshm mban primit e marra dhe ka t drejt n primin e pazvogluar pr periudhn vijuese.

Zvoglimi i mvonshm i vlers Neni 933 N qoft se vlera e siguruar zvoglohet pr kohn e afatit t sigurimit, secila pal kontraktuese ka t drejt n zbritjen prkatse t shums s sigurimit dhe t primis, duke filluar nga data kur i'a ka komunikuar pals tjetr krkesn e vet pr zbritje.

Sigurimi i shumfisht dhe i dyfisht Neni 934 N qoft se ndonj objekt sht siguruar pran dy ose m tepr siguruesve kundr t njejtit rrezik,pr t njejtin interes dhe pr t njejtn koh, kshtuq shuma totale e sigurimit nuk tejkalon vlern e ktij sendi (sigurimi i shumfisht) secili sigurues prgjigjet pr zbatimin n trsi t detyrimeve t krijuara nga kontrata q ka lidhur ai. N qoft se shuma totale e sigurimit e tejkalon vlern e sendit t siguruar (sigurimi i dyfisht) ndrsa kontraktuesi i sigurimit nuk ka vepruar me pandrgjegje, t gjitha kto sigurime jan t plotfuqishme dhe secili sigurues ka t drejt n primin e kontraktuar pr periudhn e sigurimit n vazhdim, ndrsa siguruesi ka t drejt t krkoj prej secilit sigurues t veant

kompensimin sipas kontrats s prfunduar me t, por gjithsjet jo m tepr se sa sht shuma e dmit. Kur ndodh rasti i siguruar, kontraktuesi i sigurimit ka pr detyr ta njoftoj pr kt secilin sigurues t t njejti rrezik dhe t'i komunikoj emrat dhe adresat e sigurusve t tjer, si dhe shumat e sigurimit t kontratave t veanta t prfunduara me kta. Pasi kompensimi t'i paguhat t siguruarit, secilit sigurues prballon pjesn e kompensimit n prpjestimin n t cilin qndron shuma e sigurimit n t ciln sht obliguar ai ndaj shums totale t sigurimit, kshtuq siguruesi q ka paguar m tepr ka t drejt t krkoj nga siguruesit e tjer kompensimin pr shumn e paguar m tepr. N qoft se ndonj kontrat sht lidhur pa e treguar shumn e sigurimit, ose kundrejt mbulimit t pakufizuar, konsiderohet si kontrat e lidhur kundrejt shums m t lart t sigurimit. Pr pjesn e siguruesit i cili nuk mund t paguaj, prgjigjen siguruesit e tjer prpjestimisht me pjest e tyre. N qoft se kontraktuesi i sigurimit ka lidhur kontratn e sigurimit me t ciln ka lindur sigurimi i dyfisht, duke mos ditur pr sigurimin e prfunduar m par, ai mundet, pavarsisht nse sigurimin e mparshm e ka lidhur ai apo ndokush tjetr, brenda nj muaji nga dita kur ka msuar pr kt sigurim, t krkoj zbritjen prkatse t shums s sigurimit dhe t primis s sigurimt t mvoshshm, por siguruesi mban primit e marra dhe ka t drejt n primin pr periudhn vijuese. N qoft se sigurimi i dyfisht sht realizuar pr shkak t zvoglimit t vlers s objektit t sigurimit gjat kohs s afatit t sigurimit, kontraktuesi i sigurimit ka t drejt n zbritjet prkatse t shumave t sigurimit dhe t primive, duke filluar q nga data kur ia ka komunikuar siguruesit krkesn e vet pr zbritje. N qoft se gjat lindjes s sigurimit t dyfisht kontraktuesi i sigurimit ka vepruar n mnyr t pandrgjegjeshme, secili sigurues mund t krkoj anulimin e kontrats, t mbaj primit e marra dhe t krkoj primin e pozvogluar pr periudhn vijuese.

Bashkkontraktimi Neni 935 Kur kohtrata mbi sigurimin sht lidhur me disa sigurues q jan marr vesh mbi prballimin dhe prndarjen e prbashkt t rrezikut, secili sigurues i shnuar n policn e sigurimit prgjigjet para t siguruarit pr kompensimin e plot.

Nnpjesa 4 NNSIGURIMI Neni 936 Kur t vrtetohet se n fillim t periudhs respektive t sigurimit vlera e sendit t sigurimit ka qen m e madhe nga sa sht shuma e sigurimit, shuma e kompensimit q debiton siguruesi zvoglohet prpjestimisht, prve n qoft se sht kontraktuar ndryshe. Siguruesi ka pr detyr t jap kompensim t plot deri n shumn e sigurimit, n qoft se sht kontraktuar q raporti midis vlers s sendit dhe shums s sigurimit t mos ket rndsi pr caktimin e shums s kompensimit.

Nnpjesa 5 KALIMI I KONTRATS DHE PAGIMI I KOMPENSIMIT NGA SIGURIMI TJETRIT Kalimi i kontrats n prfituesin e sendit t siguruar Neni 937 N rastin e jetrsimit t sendit t siguruar, si dhe t sendeve lidhur me prdorimin e t cilave sht kontraktuar sigurimi nga prgjegjsia, t drejtat dhe detyrimet e kontraktuesit t sigurimit kalojn vetvetiu, n baz t ligjit n prfituesin, prve n qoft se sht kontraktuar ndryshe. Mirpo, n qoft se sht jetrsuar vetm nj pjes e sendeve t siguruara, t cilat lidhur me sigurimit, nuk prbjn trsi t veant, kontrata mbi sigurimin pushon vetvetiu n baz t ligjit lidhur me sendet e jetrsuara. N rastin kur pr shkak t jetrsimit t sendeve shtohet ose zvoglohet probabiliteti i lindjes s rastit t siguruar, aplikohen dispozitat e prgjitshme mbi shtimin ose mbi zvoglimin e rrezikut. Kotraktuesi isigurimit, i cili nuk e njofton siguruesin se sendi i siguruar sht jetrsuar, mbetet n obligim pr pagimin e primive q rrjedhin pr pages edhe pas dits s jetrsimit. Siguruesi dhe prfituesi i sendit t siguruar mund t heqin dor nga sigurimi me afat renuncimi prej 15 ditsh me kusht q renuncimin ta ken pr detyr ta paraqesin jo m tepr se brenda tridhjet ditsh nga data kur t ken msuar pr renuncimin. Kontrata mbi sigurimin nuk mund t zgjidhet n qoft se polica e sigurimit sht lshuar

n prursin ose sipas urdhrit.

Akordimi i kompensimit titullarve t pengut dhe t t drejtave t tjera Neni 938 Pas lindjes s rastit t siguruar, t drejtat e pengut dhe t drejtat e tjera q kan ekzistuar me prpara n sendin e siguruar kan si objekt kompensimin e debituar, si n rastin e sigurimit t sendit vetiak, ashtu edhe n rastin e sigurimit sendeve t huaja pr shkak t obligimit t ruajtjes e t kthimit t tyre, kshtuq siguruesi nuk mund t'ia paguaj kompensimin t siguruarit pa plqimin e titullarve t ktyre t drejtave. Kta persona mund t krkojn direkt nga siguruesi q n kuadrin e shums s sigurimit dhe sipas radhs ligjore, t'u paguaj krkesat e tyre. Mirpo n qoft se n momentin e pagess siguruesi nuk ka ditur dhe as q ka mundur t dinte pr kto t drejtat pagesa e br e kompensimit siguruesit mbetet e plotfuqishme.

Nnpjesa 6 KALIMI I T DREJTAVE T SIGURUARIT NDAJ PERSONIT PRGJEGJS N SIGURUESIN (SUBROGIMI) Neni 939 Me pagimin e kompensimit nga sigurimi kalojn n siguruesin, n baz t vet ligjit, deri n shumn e kompensimit t paguar, t gjitha t drejtat e t siguruarit ndaj personit i cili mbi ciln baz qoft sht prgjegjs pr dmin. N qoft se pr faj t t siguruarit sht br e pamundur ky kalim i t drejtave n sigurues, trsisht ose pjesrisht, siguruesi shkarkohet n masn prkatse nga detyrimi i vet ndaj t siguruarit. Kalimi i t drejtave nga i siguruari n sigurues nuk mund t jet n dmin e t siguruarit, kshtuq n qoft se kompensimi t cilin e ka marr i siguruari nga siguruesi pr cilindo shkak qoft sht m i vogl nga sa sht dmi q ka psuar, i siguruari ka t drejt q prej pasuris s personit prgjegjs t'i paguhet mbetja e kompensimit prpara krkess s siguruesit n baz t t drejtave q jan bart n t. Prjashtimisht nga rregullat mbi kalimin e t drejtrave t t siguruarit n siguruesin, kto t drejta nuk kalohen n siguruesin n qoft se dmin e ka shkaktuar personi n gjini n vij t

drejt me t siguruarin, ose personi pr sjelljet e t cilit prgjigjet siguruesi, apo i cili bashkjeton me t n t njejtn ekonomi shtpiake, ose personi q sht puntor i t siguruarit, prve n qoft se kta persona e kan shkaktuar dmin me dashje. Mirpo, n qoft se dikush nga personat e prmendur n paragrafin paraprak ka qen i siguruar nga prgjegjsia, siguruesi mund t krkoj nga siguruesi i tij kompensimin e shums q i ka paguar t siguruarit. Nnpjesa 7 SIGURIMI NGA PRGJEGJSIA Prgjegjsia e t siguruarit Neni 940 N rastin e sigurimit nga prgjegjsia, siguruesi prgjigjet pr dmin e lindur nga rasti i siguruar, vetm n qoft se personi i tret i dmtuar krkon kompensimin e tij. Siguruesi prballon n kuadrirm e shums s sigurimit, shpenzimet e kontests mbi prgjegjsin e t siguruarit.

E drejta vetiake e t dtmtuarit dhe padia direkte Neni 941 N rastin e sigurimit nga prgjegjsia, personi i dmtuar mund t krkoj direkt nga siguruesi kompensimin e dmit q ka psuar nga ngjarja pr t ciln prgjigjet siguruesi, por jo m tepr se deri n shumn e detyrimit t siguruesit. Personi i dmtuar ka q nga momenti kur ka ndodhur rasti i siguruar, t drejtn vetiake n kompensimin nga sigurimi, kshtuq do ndryshim i m vonshm pr t drejtat e t siguruarit ndaj siguruesit nuk ka ndikim n t drejtn e personit t dmtuar n kompensim.

KAPTINA 3 SIGURIMI I PERSONAVE Nnpjesa 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Prcaktimi i shums s siguruar Neni 942 N kontratat mbi sigurimin e personave (sigurimi i jets dhe sigurimi kundr rastit t

fatkeqsis), shuma e sigurimit t ciln siguruesi ka pr detyr ta paguaj kur lind rasti i siguruar, prcaktohet n polic sipas marrveshjes s palve kontraktuese.

Polica e sigurimit t jets Neni 943 Prpos pjesve prbrese q duhet t'i ket do polic, n policn e sigurimit t jets duhet t shnohen:emri dhe mbiemni i personit n jetn e t cilit shtrihet sigurimi, datlindja e tij, ngjarja ose afati nga i cili varet lindja e t drejts pr t krkuar pagimin e shums s siguruar. Polica e sigurimit t jets mund t jet e shnuar n personm, e caktuar, t jet e shnuar sipas urdhrit, por nuk mund t shnohet n pruersin. Pr plotfuqishmrin e indosamentit t polics sipas urdhrit nevojitet t prmbaj emrin e shfrytzuesit, datn e indosimit dhe nnshkrimin e indosantit.

Kallzimi pasakt i moshs t t siguruarit Neni 944 Prjashtimisht nga dispozitat e prgjithshme t ktij kreu mbi pasojat e kallzimeve t pasakta dhe mbi lnien n heshje t rrethanave me rndsi pr muarjen e rrezikut, pr kallzime t pasakta mbi moshn n kontratat mbi sigurimini e jets vlejn kto rregulla: kontrata mbi sigurimin e jets sht e pavlefshme dhe siguruesi ka pr detyr q n do rast t'i kthej t gjitha primit e marra, n qoft se me rastin e lidhijs s saj sht kallzuar n mnyr t pasakt mosha e t siguruarit, ndrsa mosha faktike e tij kalon kufirin e moshs deri ku siguruesi sipas kushteve t veta dhe tarifave bn sigurimin e jets; n qoft se sht kallzuar n mnyr jo t sakt se i siguruari ka m pak vjet, ndrsa mosha faktike e tij nuk e kalon kufirin deri ku siguruesi bn sigurimin e jets, kontrata sht e plotfuqishme, ndrsa shuma e siguruar zvoglohet n prpjestim me primin e kontraktuar dhe me primit e parashikuara pr sigurimin e jets s personave t moshs s personit t siguruar; kur i siguruari ka m pak vjet nga sa sht kallzuar me rastin e lidhjes s kontrats, primia zvoglohet n shumn prkatse, ndrsa siguruesi ka pr detyr ta kthej diferencn midis primive t marra dhe primive n t cilat ka t drejt.

Pasojat e mospagimit t primis dhe zvoglimi i shums s siguruar

Neni 945 N qoft se kontraktuesi i sigurimit t jets nuk paguan ndonj primi kur rrjedh pr pages, siguruesi nuk ka t drejt q pagimin e saj t krkoj n rrug gjyqsore. N qoft se kontraktuesi i sigurimit me ftesn e siguruesit, e cila i duhet dorzuar me letr t porositur, nuk e paguan primin (e rrjedhur pr pages brenda afatit t caktuar n kt letr, e q nuk mund t jet m i shkurtr se nj muaj, duke llogaritur q nga dita kur i sht dorzuar letra, dhe as q e bn kt ndonj person tjetr i interesuar, siguruesi mundet vetm, n qoft se gjer ather jan paguar t paktn tre primit vjetore, t'i deklaroj kontraktuesit t sigurimit se e zvoglon shumn e siguruar n shumn e vlers riblerse t sigurmit, e n rastin e kundrt se e zgjidh kontratn. N qoft se rasti i siguruar ka ndodhur prpara zgjidhjes s kontrats, ose paksimit t shums se siguruar, konsiderohet sikundr t jet zvogluar shuma e siguruar, respektivisht sikur kontrata t jet zgjidhur, varisht nga fakti nse primit jan paguar t paktn pr tre vjet ose jo.

Sigurimi i personit t tret. Neni 946 Sigurimi i jets mund t shtrihet n jetn e kontraktuesit t sigurimit, por mund t shtrihet edhe n jetn e ndonj personi t tret. E njejta gj vlen edhe pr sigurimin kundr rastit t fatkeqsis. N qoft se sigurimi shtrihet n rastin e vdekjes s ndonj t treti,pr plotfuqishmrin e kontrats nevojitet plqimi i dhn me shkrim prej tij,i shnuar n polic, ose n dokumentin e veant, n rastin e nnshkrimit t polics, duke shnuar shumn e siguruar.

Sigurimi n rastin e vdekjes s personit t mitur dhe personit t privuar nga aftsia pr t vepruar Neni 947 sht i pavlefshm sigurimi pr rastin e vdekjes s personit t tret me mosh nn 14 vjec, si dhe i personave krejtsisht t privuar nga aftsia pr t vepruar, kshtuq siguruesi ka pr detyr t'i kthej kontraktuesit t sigurimit t gjitha primit e marra n baz t kontrats s ktill.

Pr plotfuqishmrin e sigurimit pr rastin e vdekjes s personit t tret m t vjetr se 14 vje, nevojitet plqimi me shkrim i prfaqsuesit t tij ligjor, si dhe plqimi me shkrim i do personi t siguruar.

Kumulimi i kompensimit dhe i shums se siguruar Neni 948 N sigurimin e personave, siguruesi q ka paguar shumn e siguruar nuk mund t ket, mbi cilndo baz, t drejt n kompensim nga personi i tret prgjegjs pr lindjen e rastit t siguruar. E drejta n kompensimin nga personi i tret prgjegjs pr lindjen e rastit t siguruar, i takon siguruesit, respektivisht shfrytzuesit, pavarsisht nga e drejta e tij n shumn e siguruar. Dispozitat e paragrafeve paraprake nuk shtrihen n rastin kur sigurimi kundr pasojave t rastit t fatkeqsis sht kontraktuar si sigurim kundr prgjegjsis.

Nnpjesa 2 RREZIQET E PRJASHTUARA Vetvrasja e t siguruarit Neni 949 Me kontratn mbi sigurimin pr rastin e vdekjes nuk sht prfshir rreziku i vetvrasjes t t siguruarit n qoft se ka ndodhur n vitin e par t sigurimit. N rastin kur vetvrasja ka ndodhur brenda tre vjetsh nga data e lidhjes s kontrats siguruesi nuk ka pr detyr t'i paguaj shfrytzuesit shumn e siguruar, por vetm rezervn matematikore t kontrats.

Vrasja me dashje e t siguruarit Neni 950

Siguruesi shkarkohet nga detyrimi q shfrytzuesit t'i paguaj shumn e siguruar, n qoft se ky e ka shkaktuar me dashje vdekjen e t siguruarit, por ka pr detyr n qoft se deri ather jan paguar t paktn tre primi vjetore, t paguaj rezervn matematikore t kontrats kontraktuesit t sigurimit, e n qoft se ky sht i siguruari ather trashgimtareve t tij.

Shkaktimi me dashje i rastit t fatkeqsis Neni 951 Siguruesi shkarkohet nga detyrimi i kontrats mbi sigurimin kundr rastit t fatkeqsis n qoft se i siguruari e ka shkaktuar me dashje rastin e fatkeqsis.

Operacionet e lufts Neni 952 N qoft se vdekja e t siguruarit sht shkakuar n operacionet e lufts siguruesi, n qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr, nuk ka pr detyr t'i paguaj shfrytzuesit t sigurimit shumn e siguruar, por ka pr detyr t'i paguaj rezervn matematikore nga kontrata. N qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr, siguruesi shkarkohet nga detyrimi prej kontrats mbi sigurimin kundr rastit t fatkeqsis, n qoft se rasti i fatkeqsis sht shkaktuar nga operacionet e lufts.

Prjashtimi kontraktues i rrezikut Neni 953 Me kontratn mbi sigurimin pr rastin e vdekjes, ose t rastit t fatkeqsis, mund t prjashtohen nga sigurimi dhe rreziqet e tjera.

Nnpjesa 3 T DREJAT E KONTRAKTUESIT T SIGURUAR PARA LINDJES S RASTIT T SIGURUAR Riblerja Neni 954

Me krkesn e kontraktuesit t sigurimit t jets, t prfunduar pr krejt jetn e t siguruarit, siguruesi ka pr detyr t'i paguaj vlern riblerse t polics, n qoft se gjer ather jan paguar t paktn tre primit vjetore. N polic duhet t shnohen kushtet n t cilat kontraktuesi mund t krkoj pagimin e vlers s saj riblerse, si dhe mnyrn se ai t prllogaritet kjo vler, n pajtim me kushtet e sigurimit. T drejtn e krkess s riblerjs nuk mund ta ushtrojn kreditort e kontraktuesit t sigurimit, si dhe shfrytzuesit e sigurimit, por vlera riblerse do t'i paguhet shfrytzuesit me krkesn e tij, n qoft se caktimi i shfrytzuesit sht i parevokueshm. Prjashtimisht nga paragrafi paraprak riblerja e polics mund t krkohet nga kreditori t cilit polica i sht dorzuar n peng, n qoft se krkesa pr sigurimin e s cils sht dhn pengu nuk paguhet n afatin e rrjedhjes s saj pr pages.

Paradhnia Neni 955 Me krkesn e kontraktuesit t sigurimit t jets, t prfunduar pr krejt jetn e t siguruarit,siguruesi mund t'i parapaguaj pjesn e shums s siguruar deri n shumn e vlers riblerse t polics, ciln kontraktuesi i sigurimit, mund ta kthej m von. Mbi paradhnien e marr kontraktuesi i sigurimit ka pr detyr t paguaj kamat t caktuar. N qoft se kontraktuesi i sigurimit vonon me pagimin e kamats s rrjedhur pr pages, do t veprohet sikundr t ket krkuar riblerje. N policn e sigurimit duhet t shnohen kushtet e dhnies s paradhnies, mundsia q shuma e marr n emr t paradhnies t'i kthehet siguruesit, shuma e shkalls s kamats, pasojat e mospagimit t kamats s rrjedhur pr pages, sikundr sht caktuar n kushtet e sigurimit.

Lnia peng e polics Neni 956 Polica e sigurimit t jets mund t lihet peng. Lnia peng e polics ka efekt ndaj siguruesit vetm n qoft se sht njoftuar me shkrim se polica i sht ln peng kreditorit t caktuar. Kur polica sht shnuar sipas urdhrit, lnia peng bhet me indosament.

Nnpjesa 4 SIGURIMI I JETS N DOBI T PERSONIT T TRET Caktimi i shfrytzuesit Neni 957 Kontraktuesi i sigurimit t jets mundet n kontrat, si edhe me ndonj veprim juridik t mvonshm, qoft edhe me testament, ta caktoj personin t cilit do t'i takojn t drejtat nga kontrata. N qoft se sigurimi shtrihet n jetn e ndonj personi tjetr pr caktimin e shfrytzuesit nevojitet edhe plqimi me shkrim i tij. Shfrytzuesi nuk nevojitet medoemos t caktohet sipas emrit, por mjafton n qoft se akti prmban t dhnat e domosdoshme pr caktimin e tij. Kur si shfrytzues jan caktuar fmijt, ose pasardhsit, dobia u takon edhe t paslindurve, ndrsa dobia e destinuar bashkshortit i takon personit q ka qen n martes me t siguruarin n momentin e vdekjes se tij.

Pjestimi i dobis midis disa shfrytzuesve Neni 958 Kur si shfrytzues jan caktuar fmijt,paspasardhsit, dhe n prgjithsi trashgimtart, n qoft se kontraktuesi i sigurimit nuk ka caktuar se si do t bhet pjestimi midis tyre, pjestimi do t bhet prpjestimisht me pjest e tyre trashgimore, e n qoft se shfrytzuesit nuk jan trashgimtar, shuma e siguruar do t pjestohet n pjes t barabarta.

Revokimi i dispozits mbi caktimin e shfrytzuesve Neni 959 Dispozitn me t ciln dobia nga sigurimi i caktohet personit t caktuar mund t revokohet vetm nga kontraktuesi i sigurimit, dhe kt t drejt t tij nuk mund ta ushtrojn as kreditort e tij dhe as trashigimtart ligjor t tij. Kontraktuesi i sigurimit mund ta revokoj dispozitn mbi dobin gjithnj gjersa shfrytzuesi t mos deklaroj n cilndo mnyr qoft se e pranon, kur ajo bhet e parevokueshme.

Megjithat, kontraktuesi mund ta revokoj , dispozitn mbi dobin edhe pas deklarats s shfrytzuesit se e pranon, n qoft se shfrytzuesi ka tentuar vrasjen e t siguruarit, e n qoft se dobia sht akorduar pa kompensim, pr revokim vlejn edhe dispozitat mbi revokimin e dhurats.

(4) Konsiderohet se shfrytzuesi e ka refuzuar dobin q i sht destinuar n qoft se pas vdekjes s kontraktuesit t sigurimit me thirrjen e trashigimtarve t tij nuk deklarohet brenda nj muaji se e pranon.

E drejta vetiake dhe e drejtprdrejt e shfrytzuesve Neni 960 Shuma e siguruar, e cila duhet t'i paguhet shfrytzuesit nuk hyn n pjesn trashgimore t kontraktuesit t sigurimit dhe as ather kur si shfrytzues jan caktuar trashgimtart e tij. E drejta n shumn e siguruar i takon vetm shfrytzuesit, e pikrisht nga lidhja e kontrats s sigurimit dhe pavarsisht se si dhe kur sht caktuar si shfrytzues, e pavarsisht nse ka deklaruar aprovimin e vet prpara ose pas vdekjes s t siguruarit,kshtuq mund t'i drejtohet direkt siguruesit me krkesn q t'i paguhet shuma e siguruar. N qoft se kontraktuesi i sigurimit ka caktuar si shfrytzues fmijet e vet, pasardhsit ose trashigimtart e vet n prgjithsi secili shfrytzues t caktuar kshtu i takon e drejta n pjesn prkatse t shums s siguruar megjithse heq dor nga trashgimia.

Kreditort e kontraktuesit t sigurimit dhe t t siguruarit Neni 961 Kreditort e kontraktuesit t sigurimit dhe t t siguruarit nuk kan asnj t drejt n shumn e siguruar t kontraktuar pr shfrytzues. Mirpo,n qoft se primit q i ka derdhur kontraktuesi i sigiurimit kan qen proporcionalisht shum t mdha n krahasim me mundsit e tij n momentin kur jan derdhur, kreditort e tij mund t krkojn q t'u dorzohet pjesa e primis e cila tejkalon mundsit e tij, nse jan prmbushur kushtet n t cilat kreditort kan t drejt n kundrshtimin e veprimeve juridike t debitorit Cedimi i shums se siguruar Neni 962 T drejtn e vet n shumn e siguruar shfrytzuesi mund t'ia kaloj tjetrit edhe prpara

rastit t siguruar. Kur shfrytzuesi i caktuar vdes prpara rrjedhjes shums pr pages Neni 963 Kur personi i cili pa kompensim sht caktuar shfrytzuesi vdes prpara rrjedhjs pr pages t krye gjse s siguruar apo t rents, dobia nga sigurimi nuk u takon

trashgimtarve t tij, por shfrytzuesit pasardhs, e n qoftse ky nuk sht caktuar, ather pasuris se kontraktuesit t sigurimit.

Sigurimi pr rast vdekjeje pa shfrytzues t caktuar. Neni 964 N qoft se kontraktuesi i sigurimit pr rastin e vdekjes nuk e cakton shfrytzuesin, apo n qoft se dispozita mbi caktimin e shfrytzuesit mbetet pa efekt pr shkak t revokimit, apo pr shkak t refuzimit t personit t caktuar, ose t cilindo shkak tjetr, ndrsa kontraktuesi i sigurimit nuk cakton shfrytzues tjetr, shuma e siguruar i takon pasuris s kontraktuesit t sigurimit dhe si pjesa e saj kalon me t drejtat e tjera t tij n trashgimtart e tij.

Pagimi i ndrgjegjshm i shums s siguruar personit t paautorizaur Neni 965 Kur siguruesi ia paguan shumn e siguruar personit i cili do t kishte t drejt n t po t mos ta kishte caktuar shfrytzuesin kontraktuesi i sigurimit, ky shkarkohet nga detyrimi prej kontrats mbi sigurimin n qoft se n momentin e kryerjes s pagess nuk ka ditur dhe as q ka mundur ta dinte se shfrytzuesi sht caktuar me testament, ose me ndonj akt tjetr, i cili nuk i sht dorzuar, ndrsa

shfrytzuesi ka t drejt t krkoj kthimin nga personi q ka pranuar shumn e siguruar. E njejta gj vlen n rastin e ndrrimit shfrytezuesit.

Kreu XXVIII PENGTU KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 966 Me kontratn mbi pengun obligohet do debitore ndokush i treti (pengdhnsi, ndaj kreditorit pengmarrsi) t'i dorzoj ndonj send t luejtshm mbi t ciln ekziston e drejta e pronsis n mnyr q prpara kreditorve t tjer t mund t arktoj nga vlera e tij, n qoft se krkesa nuk do t'i paguhet n afatin e rrjedhjes pr pages, ndrsa kreditori oblogohet q sendin e pranuar ta ruaj dhe pas shuarjes, krks t'ia kthej pengdhnsit t padmtuar.

Lnia peng e sendit n pronsi Neni 967 Sendi i lvizshm n pronsi shoqrore mund t jepet peng vetm kur kjo sht parashikuar me kt ose me ndonj ligj tjetr.

Shitja e sendit t ln peng Neni 980 N qoft se krkesa e kreditorit nuk do t paguhet n afatin e rrjedhjes pr pages, kreditori mund t krkoj nga gjykata vendimin q sendi t shitet n shitjen publike, ose sipas mimit vijues, kur sendi ka mimin e burss ose t tregut. N qoft se shpenzimet e shitjes publike do t ishin n mnyr disproporcionale t mdha n krahasim me vlern e sendit t ln peng, gjykata mund t vendos q kreditori ta shes sendin sipas mimit t vlersuar nga ekspertet, apo, po t dshiroj, ta mbaj pr vete sipas ktij mimi.

Shitja e sendit t ln peng pr krkesat nga kontrata n ekonomi Neni 981 N qoft se debitori nuk e paguan n afatin e rrjedhjes pr pages krkesn e krijuar nga kontrata n ekonomi, kreditori nuk e ka pr detyr t'i drejtohet gjykats, por rnund t filloj nga shitja e sendit t ln peng n shitjen publike pasi t kalojn tet dit nga paralajmrimi i br debitorit, si dhe pengdhnsit, kur ky nuk sht i njejti person, se do t veproj kshtu. Kreditori ka pr detyr t'i njoftoj n kohn e duhur t dy prsonat mbi datn dhe vendin e shitjes. N qoft se sendet e ln peng kan mimin e burss ose t tregut, kreditori mund t'i shes sipas ktij mimi, pasi t ken kaluar tet dit nga paralajmrimi i br debitorit dhe pengdhnsit se do t veproj kshtu.

Shitja e sendit t ln peng para kohe dhe pr shkak t prishjes ose t humbjes s vlers dhe zvendsimi i tij Neni 982 Kur sendi i ln peng prishet ose kur edhe ashtu e humb vlern, kshtuq ekziston rreziku t bhet i pamjaftueshm pr sigurimin e krkess s kreditorit, gjykata mundet, me krkesn e pengmarrsit ose t pengdhnsit, e pasi t drgoj paln tjetr, t vendos q sendi t shitet n shitjen publike,ose sipas mimit t burss apo t tregut, n qoft se ky ekziston, dhe q mimi ose pjesa e mjaftueshme e mimit t depozitohet pran gjykats pr sigurimin e krkess s pengmarrsit. Gjykata do ta refuzoj krkesn e pengmarrsit n qoft se pengdhnsi ofron q pengmarrsit t'i dorzoj n vend t sendit t ln peng ndonj send tjetr t s njejts vler, ruajtja e t cilit nuk krkon mund dhe kujdes m t madh se sa ruajtja e sendit t par t ln peng. Gjykata, n kushte t njejta, do t lejoj zvendsimin e sendit t ln peng me krkesn e pengdhnsit edhe n rastin kur pengmarrsi nuk krkon shitjen e tij.

Shitja e sendit t ln peng para kohe me krkesn e pengdhnsit Neni 983 Me krkesn e pengdhnsit gjykata mund t lejoj qe sendi i ln peng t'i shitet personit t

caktuar pr nj mim t caktuar, n qoft se gjen se mimi sht i favorshm dhe n qoft se n kt mnyr jan ruajtur interesat e justifikuara t pengmarrsit. mimi i fituar, ose pjesa e mjaftueshme e mimit, q do ta caktoj gjykata duke lejuar shitjen, hyn n vend t sendit t ln peng dhe depozitohet pran gjykats pr sigurimin e arktimit t krkess s kreditorit. E drejta e arktimit me prparsi Neni 984 Pengmarrsi ka t drejt q prej mimit t realizuar nga shitja e sendit t ln peng t arktoj para kreditorve t tjer t pengdhnsit krkesat e veta, kamatn e debituar, shpenzimet e bra pr ruajtjen e sendit t ln peng, si dhe shpenzimet rreth realizimit t arktimit t krkess.

Rangu i t drejtave t lna peng Neni 985 Kur nj send u sht ln peng disa kreditorve, radha sipas se cils paguhen krkesat e tyre nga vlera e sendit t ln peng caktohet sipas dats s lindjes t t drejtave t tyre t pengut. Nnpjesa 4 PUSHIMI I T DREJTS S PENGUT Pushimi i t drejts s pengut me humbjen e posedimit Neni 986 E drejta e kreditorit q me prparsi t arktoj vlern e sendit t ln peng pushon me pushimin e posedimit t tij. Ajo lind prsri kur kreditori e rikthen posedimin e sendit. Pushimi i t drejts s pengut me pushimin e krkess Neni 987 Kur pushon krkesa prmbushja e s cils ka qen siguruar me peng, kreditori ka pr detyr t'ia kthej pengdhnsit sendin e ln peng.

Parashkrimi i krkesave reciproke Neni 988

Krkesat e pengdhnsit ndaj pengmarrsit pr shprblimin e dmit pr shkak t keqsimit t sendit si dhe krkesat e pengmarrsit ndaj pengdhnsit pr kompensimin e shpenzimeve t bra pr prmirsimin e sendit, parashkruhet brenda nj viti nga data kur sendi sht kthyer

Kaptina 3 DHNIA PENG E KRKESAVE DHE E T DREJTAVE T TJERA Nnpjesa 1 DHNIA PENG E KRKESAVE Njoftimi i debitorit dhe dorzimi i dokumenteve Neni 989 Pr fitimin e t drejts s pengut n ndonj krkes nevojitet q debitori t njoftohet me shkrim mbi kontratn e prfunduar t pengut. Pengdhnsi ka pr detyr t'ia dorzoj pengmarrsit dokumentin mbi krkesn e pengut

Dhnia peng e krkesave nga letrat me vler Neni 990 Kreditori fiton t drejtn e pengut n krkesn e shkruar n letrn me vler t pagueshme pruersit kur t'i jet dorzuar letra me vler. Dhnia peng e drgess nga letra me urdhr bhet me indosament n t cilin sht shnuar se sht dorzuar peng.

Detyra e ruajtjes s krkess Neni 991 Pengmarrsi ka pr detyr t marr masa t nevojshme pr ruajtjen e krkess t ln peng.

Arktimi dhe llogaritja e kamats Neni 992 N qoft se krkesa e ln peng i jep t drejt n kamat, ose krkesat e tjera periodike,

pengmarrsi ka pr detyr t'i arktoj. Shumat e realizuara kshtu kompensohen me shpenzimet n kompensimin e t cilave pengmarrsi ka t drejt, pastaj me kamatn q i debitohet dhe m n fund me kryegjn.

Arktimi i krkess s ln peng Neni 993 Kur krkesa e ln peng rrjedh pr arktim,pengmarrsi ka pr detyr ta arktoj. Me prmbushjen e krkess s ln peng e drejta e pengut kalon n sendin me t cilin sht prmbushur krkesa. Kur objekti i krkess t ln peng jan pa rat, pengmarrsi ka pr detyr q n krkesn e pengdhnsit t depozitoj shumn e arktuar pran gjykats, por n qoft se objekti i krkess s tij jan gjithashtu parat, dhe n qoft se ajo ka rrjedhur pr arktim, pengmarrsi mund t mbaj pr vete aq sa i debitohet, ndrsa pjesn tjetr ka pr detyr t'ia dorzoj pengdhnsit Prapsimet e debitorit t krkess s ln peng Neni 994 Debitori i krkess s ln peng mund t'i theksoj pengmarrsit prapsime, t cilat n rastin e cedimit t krkess, debitori i krkess s ceduar mund t'i theksoj marrsit.

Nnpjesa 2 DHNIA PENG E T DREJTAVE T TJERA Mnyra e lnies peng Neni 995 Prve krkesave, mund t lidhen peng edhe t drejta t tjera. Lnia peng e ktyre t drejtave bhet sipas mnyrs s parashikuar pr bartjen e tyre n nj tjetr, n qoft se pr rastin e caktuar nuk sht parashikuar dika tjetr.

Nnpjesa 3 APLIKIMI I DISPOZITAVE MBI DHNIEN PENG T SENDEVE. Neni 996 Dispozitat mbi dhnien peng t sendeve aplikohen edhe n pengjeve t krkesave dhe t t drejtave t tjera, n qoft se pr kto nuk sht parashikuar dika tjetr. Kreu XXIX DORZANIA KAPTINA 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME Nocioni Neni 997 Me kontratn mbi dorzanin obligohet dorzansi ndaj kreditorit se do ta prmbush detyrimin, e debitorit t plotfuqishm dhe t rrjedhur pr pages, n qoft se ky nuk e bn kt.

Forma Neni 998 Me kontratn mbi dorzanin obligohet dorzansi vetm n qoft se deklaratn mbi dorzanin e ka br me shkrim.

Aftsia pr dorzanin Neni 999 Me kontratn mbi dorzanin mund t obligohet vetm kush ka aftsin e plot pr t vepruar.

Dorzania pr personin e paaft pr t vepruar Neni 1000 Kush obligohet si dorzans pr detyrimin e ndonj personi t paaft pr t vepruar, i prgjigjet kreditorit njsoj sikur dorzansi i personit t aft pr t vepruar.

Objekti i dorzanis Neni 1001 Dorzania mund t jepet pr do detyrim t plotfuqishm pavarsisht nga prmbajtja e tij. Mund t hyhet dorzan edhe pr detyrimin e kushtzuar, si dhe pr detyrimin e caktuar t ardhshm. Dorzania pr detyrimin e ardhshm mund t revokohet para se t lind detyrimi, n qoft se nuk sht parashikuar afati n t cilin ai duhet t lind. Dorzania mund t jepet edhe pr detyrimin e ndonj dorzansi tjetr (dorzansi i dorzansit).

Volumi i prgjegjsis s dorzansit Neni 1002 Detyrimi i dorzansit nuk mund t jet m i madh nga sa sht detyrimi i debitorit kryesor, e n qoft se sht kontraktuar q t jet m i madh, ai reduktohet n masn e detyrimit t debitorit. Dorzansi prgjigjet pr prmbushjen e krejt detyrimit pr t cilin ka qen dorzans, n qoft se prgjegjsia e tij nuk sht e kufizuar n ndonj pjes t tij, ose n ndonj mnyr tjetr i sht nnshtruar kushteve m t lehta. Ai ka pr detyr t'i kompensoj shpenzimet e nevojshme q i ka br kreditori pr arktimin e borxhit nga debitori kryesor. Dorzansi prgjigjet edhe pr do shtim t detyrimit i cili do t krijohej nga vonesa e debitorit ose pr faj t debitorit, n qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe. Ai prgjigjet vetm pr at kamat t kontraktuar e cila ka rrjedhur pr pages pas lidhjes s kontrats mbi dorzanin.

Kalimi i t drejtave t kreditorit n dorzansin (subrogimi) Neni 1003 N dorzansin icili e ka plotsuar krkesn e kreditorit kalon kjo krkes me t gjitha t drejtat akcesore dhe me garancit e prmbushjes s saj.

KAPTINA 2

RAPORTET E KREDITORIT DHE T DORZANSIT Format e dorzanis Neni 1004 Prej dorzansit mund t krkohet prmbushja e detyrimit vetm pasi debitori kryesor t mos e prmbush brenda afatit t caktuar n thirrjen e drejtuar me shkrim (dorzania subsidiare). Mirpo, kreditori mund t krkoj prmbushjen nga dorzansi mgjithse nuk e ka thirrur m prpara debitorin kryesor n prmbushjen e detyrimit, n qoft se s'ka dyshim se prej mjeteve t debitorit kryesor nuk mund t realizohet prmbushja e detyrimit apo n qoft se debitori kryesor ka ra n falimentim. N qoft se dorzans sht obliguar si dorzans pagues, i prgjigjet kreditorit si debitori kryesor pr krejt detyrimin dhe kreditori mund t krkoj prmbushjen e tij si nga debitori kryesor ashtu edhe nga dorzansi apo nga t dy njkohsisht (dorzania solidare). Dorzansi pr detyrimin e lindur nga kontrata n ekonomi prgjigjet si dorzans pagues, n qoft se nuk sht kontraktuar dika tjetr.

Solidariteti i dorzansve Neni 1005 Disa dorzans t nj borxhi prgjigjen solidarisht, pavarsisht a kan hyr dorzan bashkarisht ose secili prej tyre ka marr prsipr detyrimin ndaj kreditorit ve e ve, me prjashtim kur n kontrat prgjegjsia e tyre sht rregulluar ndryshe.

Humbja e t drejts n afat Neni 1006 N qoft se debitori e ka humbur t drejtn n afat t caktuar pr prmbushjen e detyrimit t tij, kreditori megjithat nuk mund t krkoj prmbushjen nga dorzani para skadimit t ktij afati, n qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe.

Falimentimi i debitorit kryesor Neni 1007 N rastin e falimentimit t debitorit kryesor, kreditori ka pr detyre't'i lajmroj krkesat e veta, falimentim dhe pr kt gj ta njoftoj dorzansin ndryshe i prgjigjet dorzansit

pr dmin t cilin do ta psonte ky pr kt gj. Paksimi i detyrimit t dorzansit kryesor n procedurn e falimentimit ose n procedurn e pajtimit me shtrnges nuk passjell edhe paksimin prkats t detyrimit t dorzansit, kshtu q dorzansi i prgjigjet kreditorit pr krejt shumn e detyrimit t vet.

Rasti i prgjegjsis s zvogluar t trashgimtarit t debitorit Neni 1008 Dorzansi prgjigjet pr krejt shumn e detyrimit pr t ciln ka hyr dorzan edhe n rastin kur nga trashgimtari i debitorit do t mund t krkohej pagimi vetm i asaj pjese t tij q i prgjigjet vlers s pasuris t trashguar.

Prapsimet e dorzansit Neni 1009 Dorzansi mund t theksoj kundr krkess s kreditorit t gjitha prapsimet e debitorit kryesor, duke prfshir edhe prapsimin e kompensimit dhe jo edhe t tjera prapsime thjesht personale t debitorit Heqje dor e debitorit nga prapsimet, si dhe njohja e tij e krkesave t kreditorit, nuk ka efekt ndaj dorzansit. Dorzansi mund t theksoj kundr kreditorit edhe prapsimet e veta personale, pr shembull,nulitetin e kontrats mbi dorzanin, parashkrimin e krkesave t kreditorit ndaj tij, prapsimin e kompensimit t krkesave reciproke.

Detyrimi i njoftimit t dorzansit mbi ometimin e debitorit Neni 1010 N qoft se debitori nuk prmbush detyrimin e vet n koh, kreditori ka pr detyr q pr kt gj ta njoftoj dorzansin, prndryshe do t'i prgjigjet pr dmin t cilin dorzansi do ta psonte pr kt

Shakarkimi i dorzansit pr shkak t zvaritjes s kreditorit Neni 1011 Dorzansi shkarkohet nga prgjegjsia n qoft se kreditori, me thirrjen e tij pas rrjedhjes pr pages t krkess, nuk krkon prmbushjen nga debitori kryesor brenda nj muaji nga data e ksaj thirjeje. Kur afati i prmbushjes nuk sht caktuar, dorzansi shkarkohet nga prgjegjsia n qoft se kreditori,me thirrjen e tij pas skadimit t nj viti nga lidhja e kontrats mbi dorzanin, nuk bn brenda nj muaji nga data e ksaj thirjeje deklarat t nevojshme pr caktimin e dats s prmbushjes.

Shkarkimi i dorzansit pr shkak t braktisjes s garancive. Neni 1012 N qoft se kreditori e braktis pengun ose cilndo t drejt tjetr me t ciln ka qen siguruar prmbushja e krkess s tij, ose e humb nga pakujdesia dhe n ket mnyr bn t pamundur kalimin e ksaj t drejte n dorzansin, ky shkarkohet nga detyrimi i vet ndaj kreditorit pr aq sa do t mund t fitonte nga ushtrimi i ksaj t drejte. Rregulla e paragrafit paraprak vlen si n rastin kur shte fjala pr t drejtn e lindur para lidhjes s kontrats mbi dorzanin, ashtu edhe n rastin kur ka lindur pas ksaj. N qoft se asignati i ka deklaruar asignatant se e pranon asignacionin, ky pranim ka efekt ndaj t gjith personave n t cilt asignacioni do t bartej n mnyr t parreshtur. N qoft se asignati i ka deklaruar fituesit n t cilin asignatari e ka bartur asignacionin se e aprovon at, ai nuk mund t'i theksoj fituesit, prapsime q ka ndaj asignatarit personalisht. KAPTINA 3 RAPORTET E DORZANSIT DHE T DEBITORIT E drejta pr t krkuar kompensimin nga debitori Neni 1013 Dorzansi q i ka paguar kreditorit krkesn e tij, mund t krkoj nga debitori t'i kompensoj t gjitha q i ka paguar n llogari t tij, si dhe kamatn nga data e pagess. Ai ka t drejt n kompensimin e shpenzimeve t krijuara n kontest me kreditorin q nga momenti kur e ka njoftuar debitorin mbi kt konteste, si dhe n shprblimin e dmit n qoft se ka ekzistuar.

E drejta e dorzansit t nj debitori solidar Neni 1014 Dorzansi i nj prej disa debitorve solidar mund t krkoj prej cilitdo prej tyre q t'i kompensoj aq sa i ka paguar kreditorit, si dhe shpenzimet.

E drejta e dorzansit n sigurimin paraprak Neni 1015 Edhe para se ta plotsoj krkesn e kreditorit, dorzansi q sht obliguar me dijen ose me plqimin e debitorit, ka t drejt t krkoj nga debitori t'i jap sigurim t nevojshm pr krkesat e tij eventuale n rastet q vijojn: n qoft se debitori nuk e ka prmbushur detyrimin e vet n afatin e rrjedhjes pr pages, po q se kreditori ka krkuar n rrug gjyqsore arktimin nga dorzansi dhe n qoft se gjendja pasurore e debitorit sht keqsuar mjaft pas lidhjes s kontrats mbi dorzanin.

Humbja e t drejts s kompensimit Neni 1016 Debitori mund t prdor kundr dorzansit, i cili pa dijen e tij ka br pagimin e krkess s kreditorit, t gjitha mjetet juridike me t cilat n momentin e ksaj pagese ka mundur t refuzoj krkesn e kreditorit. Dorzansi q ka paguar krkesn e kreditorit, ndrsa pr kt gj nuk e ka njoftuar debtiorin, kshtuq edhe ky n padijeni pr kt pages e ka paguar prsri t njejtn krkes, nuk mund t krkoje kompensim nga debitori, por ka t drejt t krkoj nga kreditori q t'ia kthej at q ia ka paguar.

E drejta pr kthimin e pjess s paguar Neni 1017 Dorzansi i cili pa dijen e debitorit e ka paguar krkesn e kreditorit q me krkesn e debitorit, m von sht anuluar ose shuar me an t kompensimit, mundet vetm t krkoj nga kreditori kthimin e pjess s paguar.

KAPTINA 4 REGRESI I PAGUESIT NDAJ DORZANESVE T TJER Neni 1018 Kur ekzistojn disa dorzans, ndrsa njri prej tyre paguan krkesn e rrjedhur pr pages, ai ka t drejt t krkoj prej dorzansve t tjer q secili prej tyre t'ia kompensoj pjesn q i takon atij.

KAPTINA 5 PARASHKRIMI Neni 1019 Me parashkrimin e detyrimit t debitorit kryesor shuhet edhe detyrimi i dorzansit. Kur afati pr parashkrimin e detyrimit t debitorit kryesor sht m i gjat se dy vjet, detyrimi i dorzansit parashkruhet pasi t ken kaluar dy vjet nga afati i rrjedhjes pr pages t detyrimit t debitorit kryesor, prve kur dorzansi prgjigjet solidarisht me debitorin. Ndrprerje e parashkrimit t krkesave ndaj debitorit kryesor ka efekt edhe ndaj dorzansit vetm n qoft se ndrprerja sht shkaktuar nga ndonj veprim i kreditorit para gjykats kundr debitorit kryesor. Ngecja e parashkramit t detyrimit t debitorit kryesor nuk ka efekt ndaj dorzansit.

Kreu XXX DRGIMI (ASIGNACIONI) KAPTINA 1 Nocioni i kontrats Neni 1020 Me an t drgess asignacionit, nj person, drguesi (asignanti) autorizon tjetrin, drguesin (asignati) q pr llogari tl tij t'i kryej dika t caktuar personit t tret, marrsit t asignacionit (asignaitari), ndrsa kt e autorizon q kt kryerje ta pranoj n emr t vet.

KAPTINA 2 RAPORTET MIDIS ASIGNATORIT DHE ASIGNATIT Aprovimi nga ana e asignatit Neni 1021 Asignatari fiton t drejtn q t krkoj nga asignati prmbushjen vetm kur ky t'i deklaroj se e pranon asignacionin.

Aprovimi i asignacionit nuk mund t revokohet. Prapsimet e asignatit Neni 1022 Me aprovimin e asignacionit midis asignatarit dhe asignatit formohet raporti debitor, i pavarur nga raporti midis asignantit dhe asignatit, si dhe nga raporti midis asignantit dhe asignatarit. Asignati q e ka pranuar asignacionin mund t'i theksoj asignatarit vetm prapsimet q kan t bjn me plotfuqishmrin e aprovimit, prapsimet q bazohen n prmbajtjen e aprovimit, ose n prmbajtjen e vete asignacionit, si dhe prapsimet q ka personalisht ndaj tij.

Bartja e asignacionit Neni 1023 Asignatari mund ta bj bartjen e asignacionit n nj tjetr edhe prpara aprovimit nga ana e asignatit, ndrsa ky mund ta bj bartjen m tej, prve kur nga vet asignacioni ose nga rrethanat e posame rezulton se ai sht i pabartshm. N qoft se asignati i ka deklaruar asignatarit se e pranon asignacionin, ky pranim ka efekt ndaj t gjith personave n t cilt asignacioni do t bartej n mnyr t parreshtur. N qoft se asignati i ka deklaruar fituesit n t cilin asignatari e ka bartur asignacionin se e pranon at, ai nuk mund ti theksoj fituesit prapsimet q ka ndaj asignatarit personalisht.

Parashkrimi Neni 1024 E drejta e asignatarit pr t krkuar prmbushjen nga asignati parashkruhet pr nj vit. N qoft se nuk sht caktuar afati i prmbushjes, parashkrimi fillon t rrjedh kur asignati ta aprovoj asignacionin, e n qoft se ai e ka aprovuar prpara se t'i jet dhn asignatarit, ather kur ti jet dhn ktij.

KAPTINA 3 RAPORTI MIDIS ASIGNATARIT DHE ASIGNATIT N qoft se asignatari sht kreditor i asignatit Neni 1025 Kreditori nuk ka pr detyr ta pranoj asignacionin q ia ka br debitori me qllim t prmbushjes s detyrimit t vet, por ka pr detyr q pr refuzimin e vet menjher ta njoftoj debitorin, prn-dryshe do t'i prgjigjet pr dmin. Kreditori q e ka aprovuar asignacionin ka pr detyr ta ftoj asignatin q ta zbatoj at.

Asignacioni nuk sht prmbushja Neni 1026 Kur kreditori e ka aprovuar asignacionin e br nga debitori i tij me qllim t

prmbushjes s detyrimit, ky detyrim nuk pushon, n qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe as me aprovimin e tij t asignacionit dhe as me aprovimin nga ana e asignatit, por vetm me prmbushjen nga ana e asignatit. Kreditori q e ka aprovuar asignacionin e br nga ana e debitorit t tij, mund t krkoj nga asignanti q t'i plotsoj at q i debiton vetm n qoft se nuk ka marr prmbushje nga asignati n kohn e caktuar n asignacion.

Detyra e asignatarit pr ta njoftuar asignantin Neni 1027 N qoft se asignati refuzon ta aprovoj asignacionin, ose e refuzon prmbushjen q krkon prej tij asignatari, ose deklaron q prpara se nuk do ta zbatoj, asignatari ka pr detyr ta njoftoj menjher asignantin pr kt gj, prndryshe do t'i prgjigjet pr dmin.

Heqja dor nga asignacioni i aprovuar Neni 1028 Asignatari q nuk sht kreditori i asignantit dhe q nuk dshiron q asignacionin ta prdor mund t heq dor prej tij, edhe n qoft se ka deklaruar se e aprovon at, por ka pr detyr q pr kt gj ta njoftoj asignantin pa vones.

Revokimi i autorizimit t dhn marrsit t drgess Neni 1029 Asignanti mund ta revokoj autorizimin q me an t asignacionit ia ka dhn marrsit t asignacionit, prve n qoft se asignacionin e ka lshuar me qllim t prmbushjes s ndonj borxhi t vet ndaj tij dhe n prgjithsi n qoft se asignacionin e ka lshuar n interes t tij

KAPTINA 4 RAPORTET E ASIGNATIT DHE T ASIGNATARIT N qoft se asignati sht debitor i asignantit Neni 1030 Asignati nuk ka pr detyr ta aprovoj asignacionin, as edhe n qoft se sht debitor i asignantit, prve n qoft se ia ka premtuar kt. Mirpo, kur asignacioni sht lshuar n baz t debis s asignatit asignantit, asignati pr detyr ta zbatoj deri n shumn e ksaj debie, n qoft se kjo nuk sht n asnj pikpamje m e rnd nga sa sht prmbushja e detyrimit ndaj asignantit. Zbatimi i asignacionit t lshuar n baz t debis s asignatit asignantit, asignati shkarkohet n t njejtn mas nga debia e vet kundrejt asignantit.

Revokimi i autorizimit t dhn asignatit Neni 1031 Asignanti mund ta revokoj autorizimin t cilin me asignacion ia ka dhn asignatit,gjithnj gjersa ky nuk i deklaron asignatarit se e aprovon asignacionin, apo se nuk e zbaton at. Ai mund ta revokoj edhe kur n vet asignacion sht shnuar se sht i parevokueshm, si

dhe kur nga revokimi do t ofendohej ndonj detyrim i tij ndaj asignatarit. Hapja e falimentimit mbi pasurin e asignantit passjell vetvetiu n baz t ligjit revokimin e asignacionit,prve me rastin kur asignati e ka aprovuar kt m par asignacionin prpara hapjes s falimentimit, si dhe kur n momentin e aprovimit nuk ka qen n dijeni dhe as q ka mundur t ishte n dijeni pr kt falimentim.

KAPTINA 5 VDEKJA DHE PRIVIMI I AFTSIS PR T VEPRUAR Neni 1032 Vdekja e asignantit, asignatarit ose t asignatit, si dhe privimi i aftsis pr t vepruar t ndonjrit prej tyre nuk ka ndikim n asignacion.

KAPTINA 6 ASIGNACIONI N FORM T LETRS N PRUERSIN Neni 1033 Asignacioni shkresor mund t'i lshohet prursit. N kt rast secili posedues i letrs ka ndaj asignatit pozitn e asignatarit. Raportet q me asignacion lindin midis asignatarit dhe asignantit, formohen n kt rast vetm midis secilit posedues t veant t letrs dhe t personit q ia ka ceduar letrn.

KAPTINA 7 ASIGNSACIONI N FORM T LETRS SIPAS URDHRIT Neni 1034 Asignacioni shkresor q sht i pagueshm n t holla, n letrat me vler, ose n sendet e zvendsueshme, mund t lshohet me dispozitn sipas urdhrit, n qoft se asignati sht person q merret me veprimtari ekonomike dhe n qoft se ajo q duhet t kryej hyn n kuadrin e ksaj veprimtarie.

Kreu XXXI DEPOZITA BANKARE N T HOLLA KAPTINA 1 DEPOZIT T HOLLASH Nocioni Neni 1035 Kontrata mbi depozit t hollash quhet e lidhur kur banka t jet obliguar ta pranoj, ndrsa depozituesi t deponoj pran banks shumn e caktuar t hollash. Me kt kontrat banka fiton t drejtn e disponimit t t hollave t deponuara dhe ka pr detyr t'i kthej sipas kushteve t parashikuara n kontrat.

Hapja e llogaris Neni 1036 N baz t kontrats mbi depozitn e t hollave banka hap llogarin n dobi dhe n ngarkim t se cils regjistron t gjitha krkesat dhe debit q rezultojn nga punt me deponuesin ose pr llogari t tij me t tretin. Nuk regjistrohen n llogari ato krkesa, respektivisht ato debi pr t cilat palt kontraktuese mirren vesh q t'i prjashtojn.

Menjanimi i saldos debitore Neni 1037 Banka sht e obliguar t kryej pagesa nga llogaria n kuadrin e mjeteve, disponibl. N qoft se banka ka kryer nj ose disa derdhje t hollash dhe pagesa n kuadrin e kontrats mbi depozitn q e bn llogarin pasive, pr kt gj duhet pa vones ta njoftoj deponuesin q ka pr detyr t marr menjher masa me qllim mnjanimi t saldos debitore.

Llojet e depozitave t hollash Neni 1038 Depozit t hollash mund t jet me t par ose e afatizuar, me afat renuncimi dhe pa afat renuncimi, me destinim t veant dhe pa destinim. N qoft se nuk sht kontraktuar e kundrta, konsiderohet se llogaria e depozits n t holla

sht me t par, kshtu q deponuesi i llogaris ka t drejt t disponoj pjesn ose tr saldon n do moment.

Gjendja e llogaris Neni 1039 Banka ka pr detyr q deponuesin ta njoftoj pr do ndryshim t gjendjes n llogarin e tij. Banka ka pr detyr q n fund t do viti, e n qoft se kjo sht kontraktuar apo praktikohet edhe m shpesh,t drgoj raport mbi gjendjen e llogaris (saldo).

Vendi i derdhjs dhe i pagess Neni 1040 N qoft se midis palve kontraktuese nuk sht kontraktuar ndryshe, mandatet pr derdhjen dhe pagesat nga llogaria e deponuesit drgohen n qendr t banks pran se cils sht hapur llogaria.

Ekzistimi i disa llogarive Neni 1041 N rastin kur i njejti person ka pran nj banke ose pran disa njsive t saj afare disa llogari, secila prej ktyre llogarive sht e pavarur. Pagimi i kamats Neni 142 Banka paguan kamatn n mjetet t cilat jan deponuar pran saj, n qoft se me ligj nuk sht caktuar ndryshe. Shuma e kamats prcaktohet me kontratn mbi deponimin e mjeteve,e n qoft se n kontrat nuk sht parashikuar asgj, paguhet kamata ligjore.

KAPTINA 2 DEPOZITA E KURSIMIT Libreza e kursimit Neni 1043 N qoft se depozita n t holla sht pranuar si depozita e kursimit, banka respektivisht

organizata e kursim-kredive i lshon deponuesit librezn e kursimit. Libreza e kursimit mund t lshohet vetm n emrin e personit t caktuar ose n prursin.

Regjistrimi n librez Neni 1044 N librezn e kursimit shkruhen t gjitha derdhjet dhe trheqjet e t hollave. Regjistrimet n librez t vrtetuara me vuln e banks dhe me nnshkrimin e personit t autorizuar prbjn prov mbi derdhjet, respektivisht mbitrheqjet n raportet midis banks dhe depozituesve. Marrveshja e kundrt sht e pavlefshme.

Pagimi i kamats Neni 1045 N depozitat e kursimit paguhet kamata.

Llojet e depozitave t kursimit Neni 1046 Depozitat e kursimit mund t jen me t par ose t afatizuara, me afat renuncimi dhe pa afat renuncimi. Kreu XXXII DEPONIMI I LETRAVE ME VLER Nocioni Neni 1047 Me kontratn mbi deponimin e letrave me vler banka obligohet se, kundrejt shprblimit, do t'i marr letrat me vler pr ruajtje dhe ushtrim t drejtash dhe detyrimesh q krkohen lidhur me ket.

Ushtrimi i t drejtave Neni 1048 N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe, banka nga deponimi i letrave me vler mund t ushtroj t drejta vetm pr llogari t deponuesit.

Detyrat e banks Neni 1049 Banka ka pr detyr ta siguroj ruajtjen e letrave me vler me kujdesin e cili krkohet nga depozitmarrsit kundrejt shprblimit dhe pr llogari t deponuesit t ndrmarr t gjitha veprimet pr ruajtjen dhe realizimin e t drejtave t tij nga letrat me vler. N qoft se midis palve kontraktuesve nuk sht dakorduar dika tjetr, banka ka pr detyr t arktoj kamata t rrjedha pr pages, kryegjn dhe n prgjithsi t gjitha shumat n t cilat japin t drejt letrat e deponuara, posa ato t rrjedhin pr pages. Banka ka pr detyr t'i vj n dispozicion t deponuesit shumat e arktuara, e n qoft se ky ka pran banks llogarin me depozit t hollash, t'i regjistroj n dobi t ksaj llogarie. Rikthimi i letrave me vler Neni 1050 Banka ka pr detyr q me krkesn e deponuesit t'i kthej letrat me vler n do koh. Kthimi, si rregull bhet n vendin ku sht br deponimi. Objekti i kthimit jan vet letrat me vler n qoft se midis palve kontraktuese nuk sht dakorduar q kthimi mund t bhet me an t pagimit t shums prkatse. Kthimi mund t'i bhet vetm deponuesit, ose pasuesve t tij juridike, apo personave q i shnojn ato, edhe kur nga vet letrat me vler sht e dukshme se ato u takojn t tretit. Krkesat e personave t tret Neni 1051 Mbi do krkes q thekson personi i tret ndaj letrave t deponuara, banka ka pr detyr ta njoftoj deponuesin.

Kreu XXXIII LLOGARIA RRJEDHSE E BANKS Nocioni Neni 1052 Me kontratn mbi llogarin rrjedhse bankare, banka obligohet q ndonj personi t'i hap llogari t veant dhe q me an t tij t marr derdhjet e shumave dhe t kryej pagesa brenda kufive t mjeteve t tij dhe t kredis s akorduar.

Forma e kontrats Neni 1053 Kontrata mbi hapjen e llogaris rrjedhse duhet t lidhet n form shkresore.

Mjetet n llogarin rrjedhse Neni 1054 Mjetet monetare n llogarin rrjedhse realizohen me derdhjen e shumave nga ana e deponuesve dhe nga arktimi i shumave t parave t bra n llogarin e tij. Banka ka pr detyr q me an t llogaris rrjedhse t kryej pagesa pr deponuesin edhe ather kur n llogari nuk ka depozit dhe pikerisht n volumin q sht parashikuar n kontratn mbi hapjen e llogaris rrjedhse ose me marrveshje t veant. Ky detyrim i banks mund t prjashtohet me kontratn mbi hapjen e llogaris rrjedhse. Kompensimi midis saldos s disa llogarive Neni 1055 N qoft se midis deponuesi pran t njejts bank ka disa llogari rrjedhse saldoja aktive dhe pasive e ktyre llogarive kompensohet reciprokisht, n qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe. Disponimi i saldos Neni 1056 Shfrytzuesi i llogaris rrjedhse mundet n do moment t disponoj saldon q n llogari shfaqet n dobi t tij, prve n qoft se sht kontraktuar afati i renuncimit.

Aplikimi i rregullave t kontrats mbi urdhresn Neni 1057 Banka prgjigjet pr zbatimin e urdhress s deponuesit sipas rregullave t kontrats mbi urdhresn. N qoft se urdhresa duhet t zbatohet n vendin ku banka nuk ka agjencin e vet, ajo mund ta kryej kt me an t banks tjetr.

Kohzgjatja e llogaris Neni 1058 N qoft se n kontratn mbi hapjen e llogaris rrjedhse nuk sht prcaktuar afati i kohzgjatjes s saj, secila pal mund ta zgjidh me afat renuncimi prej 15 ditsh.

Provizioni dhe kompensimi i shpenzimeve Neni 1059 Banka ka t drejt t'i kalkuloj provizionin pr shrbimet e bra q jan prfshir n kontratn mbi llogarin rrjedhse, si dhe kompensimin pr shpenzime t veanta t bra lidhur me kto shrbime. Kto krkesa t veta banka i regjistron n dobi t vet n llogarin rrjedhse n qoft se midis palve kontraktuese nuk sht kontraktuar ndryshe.

Drgimi i ekstrakteve Neni 1060 Banka ka pr detyr q me rastin e do ndryshimi t gjendjes s llogaris rrjedhse t lshoj ekstraktin nga llogaria me saldo t shnuar dhe t'ia drgoj klientit sipas mnyrs s prcaktuar me marrveshje. Konsiderohet se ekstrakti sht aprovuar n qoft se nuk sht kontestuar n afatin e

kontraktuar apo, n qoft se nuk ekziston marrveshja, brenda 15 ditesh. Edhe pas ktij akordimi, ekstrakti nga llogaria mund t kontestohet pr shkak t gabimeve gjat shkrimit ose n prllogaritje, pr shkak t ometimeve ose t dublifikimeve, por ky kontestim duhet t ndrmirret jo m von se brenda nj viti nga data e marrjs n dorzim t llogaris mbi likuidimin e saldos pas prfundimit t llogaris rrjedhse, prndryshe e drejta shuhet. Kreu XXXIV KONTRATA MBI KASAFORTN Nocioni Neni 1061 Me kontratn mbi kasafortn banka obligohet t'i vj n dispozicion shfrytzuesit kasafortn pr nj periudh t caktuar kohe, ndrsa shfrytzuesi obligohet q pr kt t'i paguaj banks shprblim t caktuar.

Banka duhet t ndrmarr t gjitha masa t nevojshme pr t siguruar gjendje t mir dhe mbikqyrje t kasaforts.

Hapja e kasaforts Neni 1062 Hapja e kasaforts mund t'i lejohet vetm shfrytzuesit ose autorizuesit t tij. Banka nuk guxon t mbaj pran vets duplikatin e elsit ose t elseve q i dorzohen shfrytzuesit. Sendet q nuk guxojn t vihen n kasafort Neni 1063 Shfrytzuesi nuk guxon t vj n kasafortn e vet sendin ose produktin q mund t rrezikoj sigurin e banks apo t kasaforteve t tjera. N rastin kur shfrytzuesi nuk i prmbahet ktij detyrimi, banka mund t deklaroj se e zgjidh kontratn mbi kasafortn.

T drejtat e banks n rast mospagimi Neni 1064 N qoft se shfrytzuesi nuk i paguan banks t paktn nj kist t shprblimit pas rrjedhjes pr pages, banka mund ta zgjidh kontratn pasi t ket kaluar nj muaj nga data kur e ka paralajmruar shfrytzuesin me letr t porositur pr kryerjen e arktimit. Pasi ta zgjidh kontratn, banka mund ta ftoj shfrytzuesin q t bj zbrazjen e kasaforts dhe t'ia dorzoj elsin, e nse shfrytzuesi nuk e bn kt, banka mund t krkoj q kasaforta t hapet me an t gjyqit, t konstatohet prmbajtja e saj dhe sendet e gjetura t vihen n depozit t gjykats ose t'i besohen banks pr ruajtje. Banka ka t drejt prparsie n arktimin e shprblimit t debituar t krijuar nga kontrata mbi kasafortn prej shums n t holla q sht gjetur n kasafort, si dhe prej mimit t fituar nga shitja e vlerave t tjera t gjetura n kasafort.

Kreu XXXV KONTRATA MBI KREDIN Nocioni Neni 1065 Me kontratn mbi kredin banka obligohet q t'i vej n dispozicion shfrytzuesit t kredis nj shum t caktuar mjetsh n t holla pr nj koh t caktuar ose t pacaktuar, pr ndonj destinim t caktuar ose pa destinim t caktuar, kurse shfrytzuesi obligohet t'i paguaj banks kamat t kontraktuar dhe shumn e marr t parave ta kthej n kohn dhe n mnyrn sikundr sht prcaktuar me kontrat.

Forma dhe prmbajtja Neni 1066 Kontrata mbi kredin duhet t lidhet n form shkresore. N kontratn mbi kredin prcaktohen shuma dhe kushtet e dhnies, t shfrytzimit dhe t kthimit t kredis.

Renuncim i dhnsit t kredis Neni 1067 Kontratn mbi kredin banka mund ta renuncoj para skadimit t afatit t kontraktuar n qoft se kredia sht shfrytzuar n kundrshtim, me destinimin e saj. Kontratn mbi kredin banka mund ta renuncoj para skadimit t afatit t kontraktuar edhe n rastin e insolvencs s shfrytzuesit edhe ather kur nuk sht prcaktuar me vendim gjyqsor, n rastin e shuarjes s personit juridik, apo t vdekjes s shfrytzuesit, n qoft se n kto raste dhnsi i kredis do t vihej n nj situat esencialisht t disfavorshme.

Heqja dor nga kontrata dhe kthimi i kredis para afatit Neni 1068 Shfrytzuesi i kredis mund t heq dor nga kontrata para se t ket filluar ta shfrytzoj kredin.

Shfrytzuesi i kredis mund ta kthej kredin edhe para afatit t caktuar pr kthimin e saj, por ka pr detyr q pr kt gj ta njoftoj prpara bankn. N t dy rastet shfrytzuesi i kredis ka pr detyr ta kompensoj dmin n qoft se e ka psuar dhnsi i kredis. N rastin e kthimit t kredis para afatit t caktuar, banka nuk mund ta kalkuloj kamatn pr kohn prej dits s kthimit t kredis deri n ditn kur sipas kontrats sht dashur t kthehet. Kreu XXXVI KONTRATA E KREDIS N BAZ T PENGUT T LETRAVE ME VLER Nocioni Neni 1069 Me kontratn mbi kredin n baz t pengut t letrave me vler banka akordon kredin n nj shum t caktuar, duke siguruar pengun e letrave me vler q i takojn shfrytzuesit t mjeteve ose personit t tret q e pranon kt.

Forma dhe prmbajtja Neni 1070 Kontrata mbi kredin n baz t pengut t letrave me vler duhet t lidhet n form shkresore dhe t prmbaj emrtimin e letrave me vler q lidhen peng, emrin, respektivisht firmn dhe selin, respektivisht vendbanimin e poseduesit t letrs, shumn dhe kushtet e kredis s akorduar, si dhe shumn dhe vlern e letrs q sht marr n konsiderim pr akordimin e kredis.

Kur banka mund t'i shes letrat e lna peng Neni 1071 N qoft se shfrytzuesi nuk e kthen kredin e marr n afatin e rrjedhur pr pages, banka mund t'i shes letrat me vler t lna peng.

Kreu XXXVII AKREDITIVET Detyrimi i banks akreditive dhe forma e akreditivit Neni 1072 Me pranimin e krkess s urdhrdhnsit pr hapjen e akreditivit, banka akreditive obligohet s shfrytzuesit t akreditivit do t'i paguaj shumn e caktuar t hollash, n qoft sederi n kohn e caktuar do t prmbushen kushtet e theksuara n urdhrin pr hapjen e akreditivit. Akreditivi duhet t prpilohet n form shkresore.

Kur lind detyrimi ndaj shfrytzuesit Neni 1073 Banka sht e obliguar ndaj shfrytzuesit q nga dita kur i sht komunikuar hapja e akreditivit. Urdhrdhnsi sht i obliguar me urdhrin e lshuar nga momenti kur urdhri t'i ket arritur banks.

Pavarsia e akreditivit nga veprimi tjetr juridik Neni 1074 Akreditivi sht i pavarur nga kontrata e shitjes ose nga veprimi tjetr juridik me rastin e t cilit sht hapur akreditivi.

Akreditivi dokumentar Neni 1075 Akreditivi dokumentar ekziston kur banka sht e obliguar t'i paguaj shfrytzuesit t akreditivit shumn e caktuar t hollash nn kushtin q t'i jen paraqitur dokumentet sipas kushteve t parashikura n akreditiv. Detyra e banks akreditive Neni 1076 Banka q e hap akreditivin dokumentat ka pr detyr t kryej klauzole pagesash, nn kushte t parashikuara n akreditiv.

Llojet e akreditivit dokumentar Neni 1077 Akreditivi dokumentar mund t jet i revokueshm ose i parevokueshm. N qoft se nuk sht kontraktuar ndryshe shprehimisht, akreditivi sht gjithmon i revokueshm edhe ather kur sht hapur pr nj periudh t caktuar kohe.

Akreditiv i revokueshm Neni 1078 Akreditivi i revokueshm dokumentar nuk e obligon bankn ndaj shfrytzuesit, kshtuq n do moment mund ta ndryshoj ose ta revokoj me krkesn e urdhrdhnsit ose me inisiativn e vet, n qoft se kjo sht n interesin e urdhrdhnsit.

Akreditiv i parevokueshm Neni 1079 Akreditivi dokumentar i parevokueshm prmban detyrimin e pavarur dhe direkt t banks ndaj shfrytzuesit. Ky detyrim mund t prishet ose t ndryshohet vetm me marrveshjen e t gjitha palve t interesuara. Akreditivi dokumentar i parevokueshm mund t vrtetohet nga ana e ndonj banke tjetr, e cila prpos banks akreditive, merr prsipr detyrimin e pavarur dhe direkt ndaj shfrytzuesit. Notifikimi i akreditivit t shfrytzuesit nga ana e ndonj banke tjetr nuk prbn vetvetiu vrtetimin e ktij akreditivi.

Detyra e banks lidhur me dokumentet Neni 1080 Banka ka pr detyr t ekzaminoj nse dokumentet jan ose jo krejtsisht n prshtatje me krkesat e urdhrdhnsit. Kur i merr dokumentet banka duhet q brenda nj afati sa m t shkurtr ta njoftoj pr kt gj urdhrdhnsin dhe t'i theksoj parregullsit dhe t metat e konstatuara.

Kufijt e prgjegjsis s banks Neni 1081 Banka nuk merr mbi vete asnj prgjegjsi n qoft se dokumente t paraqitura jan nga pamja e tyre t prshtatshme me udhzimet e urdhrdhnsit. Ajo nuk merr mbi vete asnj detyrim prsa i prket mallit q sht objekt i akreditivit t hapur.

Bartshmria dhe pjestueshmria e akreditivit Neni 1082 Akreditivi dokumentar sht i bartshm ose i pjestueshm vetm n qoft se banka q e hap akreditivin n dobi t shfrytzuesit t cilin e ka shnuar urdhrdhnsi, sht e autorizuar n udhzimet e shfrytzuesit t par q t'i paguaj n trsi ose pjesrisht njrit ose numrit m t madh t personave t tret. Akreditivi mund t bartet, n baz t udhzimeve kategorike, vetm nga banka q e hap dhe vetm nj her, n qoft se nuk sht kontraktuar e kundrta. Kreu XXXVIII GARANTIMI I BANKS Nocioni Neni 1083 Banks me garancin e vet obligohet ndaj marrsit t garancis (shfrytzuesit) q n rast se prsoni i tret nuk ia prmbush detyrimin n afatin e rrjedhur pr pages t'i paguaj detyrimin n qoft se do t prmbushen kushtet e shnuara n garancin. Garancia duhet t jepet n form shkresore.

Pagimi i detyrimeve nga garancia n t holla Neni 1084 Banka paguan detyrimin nga garancia n t holla edhe n rastin kur me garancin sigurohet detyrimi jomonetar.

Vrtetimi i garancis (supergarancia) Neni 1085 N qoft se banka tjetr e vrteton detyrimin nga garancia, shfrytzuesi mundet q krkesat e veta nga garancia t'ia paraqes banks q e ka lshuar garancin ose asaj q e ka vrtetuar at.

Cedimi i t drejts nga garancia Neni 1086 T drejtat e veta nga garancia e banks shfrytzuesi mund t'ia cedoj t tretit vetm me cedimin e krkesave q sht siguruar me garancin dhe me kalimin e detyrimeve t veta lidhur me krkesn e siguruar.

Garancia pa kundrshtim Neni 1087 N qoft se garancia bankare prmban klauzoln pa kundrshtim*, me thirrjen e par, ose prmban fjal q kan domethnie t njjt, banka nuk mund t theksoj ndaj shfrytzuesit kundrshtime q urdhrdhnsi, si debitor mund t'i theksoj ndaj shfrytzuesit sipas detyrimit t siguruar. Urdhrdhnsi ka pr detyr t'i paguaj banks do shum q e ka paguar banka n baz t garancis t lshuar me klauzoln nga paragrafi paraprak. Shfrytzuesi i garancis i debiton urdhrdhnesit shumn e marr n baz t garancis pr t ciln edhe ashtu nuk do t kishte t drejt pr shkak t kundrshtimeve t justifikuara t urdhrdhnsit.

Kreu XXXIX APLIKIMI I DISPOZITAVE MBI VEPRIMTARIN BANKARE Neni 1088 Dispozitat e neneve 1035 deri 1087 t ktij ligji vihen prshtatshmrisht n zbatim edhe ndaj organizatave t puns s bashkuar dhe ndaj personave t tjer shoqror-juridik, n qoft se jan t autorizuar me ligj pr kryerjen e punve t caktuara bankare.

Kreu XL PAJTIMI Nocioni Neni 1089 Me kontratn mbi pajtimin personat midis t cilve ekziston konflikti apo pasiguria lidhur me ndonj raport juridik, nprmjet lshimeve reciproke, e ndrprejn konfliktin, respektivisht mnjanojn pasigurin dhe caktojn t drejtat dhe detyrimet e veta reciproke. Ekziston pasiguria edhe kur realizimi i t drejtave t caktuara sht i pasigurt.

Ku ekzistojn lshimet reciproke Neni 1090 Lshimet mund t ekzistojn, midis tjerash n njohjen e pjesshme ose t plot t ndonj krkese t pals tjetr, ose n heqjen dor nga ndonj krkes e vet, n marrjen, mbi vete t ndonj detyrimi t ri; n zvoglimin e shkalls s kamats n zgjatjen e afatit n dhnien e plqimit pr pagimin e kisteve t pjesshme; n dhnien e t drejts s pendess. Lshimi mund t jet kondicional. Kur vetm njra pal i bn lshime tjetrs, pr shembull, ia njeh t drejtn pals tjetr, ather kjo nuk sht pajtim dhe nuk i nnshtrohet rregullave t pajtimit.

Aftsia Neni 1091 Pr lidhjen e kontrats mbi pajtimin nevojitet aftsia pr disponimin e t drejts q sht objekt i pajtimit.

Objekti Neni 1092 Objekt i pajtimit mund t jet do e drejt q mund t disponohet. I plotfuqishm sht pajtimi mbi pasojat pasurore t veprs penale. Nuk mund t jen objekt pajtimi konfliktet q kan t bjn me marrdhniet statusore.

Aplikimi i dispozits mbi kontratat dypalshe Neni 1093 Pr kontratn mbi pajtimin vlejn dispozitat e prgjithshme mbi kontratat dypalshe, n qoft se pr kt nuk sht parashikuar dika tjetr. Kur nn titullin e pajtimit kontraktuesit kryejn ndonj pun tjetr, ndaj raporteve t tyre nuk do t vihen n zbatim dispozitat e ligjit q vlejn pr pajtimin, por ato q vlejn pr punn e kryer efektive.

Dmtimi prtej mass Neni 1094 Pr shkak t dmtimit prtej mass nuk mund t krkohet anulimi i pajtimit. Efekti i pajtimit ndaj dorzanesve dhe pengdhnsve Neni 1095 N qoft se me an t pajtimit sht br novacioni i detyrimeve, dorzansi shkarkohet nga prgjegjsia pr prmbushjen e tij, ndrsa shuhet edhe pengu i dhn nga personi i tret. Prndryshe, dorzansi dhe personi i tret q e ka ln sendin e vet peng mbeten edhe m tutje n obligim, ndrsa prgjegjsia e tyre mund t zvoglohet me an t pajtimit, por jo edhe t shtohet, prve n qoft se jan dakorduar me pajtimin. Kur debitori me an t pajtimit e aprovon krkesn kontestuese, dorzansi dhe pengdhnsi rezervojn t drejtn t'i theksojn kreditorit prapsimet nga t cilat debitori me an t pajtimit ka hequr dor.

Pajtimi mbi punn q mund t anulohet Neni 1096 I plotfuqishm sht pajtimi mbi punn juridike anulimin e se cils ka mundur ta krkoj njra pal, n qoft se ajo n momentin e prfundimit t pajtimit ka qen n dijeni pr kt mundsi. Mirpo, sht i pavlefshm pajtimi mbi punn juridike t pavlefshme edhe kur kontraktuesit e kan ditur pr pavlefshmrin dhe kan dashur q me an t pajtimit ta menjanojn.

Nuliteti i pajtimit Neni 1097

Pajtimi sht i pavlefshm n qoft se sht i bazuar n besimin e gabuar i t dy kontraktuesve se ekziston marrdhnia juridike, e cila n fakt nuk ekziston, dhe n qoft se pa kt besim t gabueshm nuk do t ekzistonte midis tyre as konflikt dhe as pasiguri. E njejta gj vlen edhe kur besimi i gabueshm i kontraktuesve ka t bj me faktet e thjeshta. Heqja dor nga ky nulitet nuk ka efekt juridik dhe ajo q sht dhn n emr t zbatimit t detyrimit prej pajtimit t till mund t krkohet t kthehet. Nuliteti i nj dispozite t pajtimit Neni 1098 Dispozitat e pajtimit prbjn nj trsi, kshtuq n qoft se nj dispozit sht e pavlefshme, krejt pajtimi sht i pavlefshm, prve kur nga vete pajtimi shihet se ai prbhet nga pjest e pavarura.

Pjesa e tret

E DREJTA KOMPETENTE N RASTIN E KONFLIKTIT T

LIGJEVE

REPUBLIKANE RESPEKTIVISHT KRAHINORE

Aplikimi i ksaj pjese t ligjit Neni 1099 Dispozitat e ktij ligji aplikohen ndaj marrdhnieve t detyrimeve q jan rregulluar me ligjet e republikave, respektivisht t krahinave autonome.

E drejta kompetente lidhur me pasurin e paluejtshme Neni 1100 Ndaj t drejtave dhe detyrimeve lidhur me pasurin e paluejtshme aplikohet e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome, n territorin e s cils ndodhet pasuria e paluejtshme.

E drejta kompetente n marrdhniet kontraktuese Neni 1101 Ndaj t drejtave dhe detyrimeve nga kontrata aplikohet e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome q e kan zgjedhur palt kontraktuese. N qoft se palt kontraktuese nuk e kan zgjedhur t drejtn kompetente, aplikohet e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome n territorin e s cils sht lidhur kontrata. E drejta kompetente ne rastin e shkaktimit t dmit Neni 1102

Ndaj t drejtave dhe detyrimeve q lindin nga shkaktimi i dmit jasht marrdhnies kontraktuese aplikohet e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome n territorin e s cils sht kryer veprimi i dmshm ose ku kan lindur pasoja t dmshme. Ndaj t drejtave dhe detyrimeve q lindin nga shkaktimi i dmit jasht kontrats t kryer me veprime suksesive apo me pasoja t shumfishta, sht kompetente e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome n territorin e s cils veprimi sht ndrmarr t paktn pjesrisht ose ku pasoja ka lindur t paktn pjesrisht. N qoft se si dmtues n rastin e shkaktimit t dmit me vepr penale paraqitet i mituri ose personi tjetr t cilit i sht paksuar ose nga veprimi i dmshm i sht paksuar esencialisht aftsia pr pun apo pr jet pr detyrimin e personit prgjegjs pr ta kompensuar dmin mund t jet kompetente edhe e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome n territorin e s cils ndodhet vendbanimi i t dmtuarit, respektivisht shtetas i s cils sht ai. Organi kompetent pr t vendosur mbi shprblimin e dmit kur bn zgjedhjen midis disa t drejtave kompetente, do t aplikoj at t drejt q sht m e favorshme pr t dmtuarin.

E drejta kompetente pr marrdhniet e tjera t detyrimeve Neni 1103 Ndaj t drejtave dhe detyrimeve q rezultojn nga deklarimi i njanshm i vullnetit, fitimit pa baz, pundrejtimit pa urdhr dhe nga faktet e tjera juridike aplikohet e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome n territorin e s cils jan ndrmarr kto veprime, respektivisht n territorin e s cils kan lindur kto fakte.

E drejta kompetente pr parashkrimin Neni 1104 Ndaj parashkrimit t t drejtave dhe detyrimeve aplikohet e drejta q sht kompetente pr prmbajtjen e ktyre t drejtave dhe detyrimeve.

Marrdhniet e detyrimeve t krijuara jasht RSFJ Neni 1105 Ndaj t drejtave dhe detyrimeve q nuk jan krijuar n territorin e Republiks Socialiste

Federative t Jugosllavis, n qoft se pjesmarrsit e marrdhnieve t detyrimeve nuk kan zgjedhur t drejtn kompetente, aplikohet e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome n territorin e s cils realizohen kto t drejta dhe detyrime, e n qoft se t drejat dhe detyrimet realizohen n territorin disa republikave, respektivisht t krahinave autoferative t Jugosllavis, sht kompetente e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome q sht lidhur m afr kontrats, respektivisht t marrdhnies tjetr t detyrimeve.

Pjesa e katrt DISPOZITAT KALIMTARE DHE T FUNDIT Aplikimi i ktij ligji Neni 1106 Dispozitat e ktij ligji nuk do t aplikohen ndaj marrdhnieve t detyrimeve q jan krijuar para hyrjes n fuqi t ktij ligji.

Aplikimi i zakoneve Neni 1107 Dispozitat e rregullave t prgjithshme apo t veanta me t cilat prcaktohet prezumimi se palt kontraktuese kan rn dakord pr aplikimin e rregullave, n qoft se nuk i kan (prjashtuar me kontrat, nuk do t aplikohen pas hyrjes n fuqi t ktij ligji. Rregullat e prgjithshme mbi qarkullimin e mallrave (Gazeta Zyrtare e RFPJ, Nr. 15/54) nuk do t aplikohen pas hyrjes n fuqi t ktij ligji pr shtjet q jan rregulluar me t. N qoft se rregullat e prgjithshme ose t veanta apo zakonet e tjera afariste jan n kundrshtim me normat dispozitive t ktij ligji, do t aplikohen dispozitat e ktij ligji, prve nse palt e kan kontraktuar shprehimisht aplikimin e rregullave, respektivisht t zakone e t tjera afariste.

Shfuqizimi i dispozitave t tjera Neni 1108 Ditn e hyrjes n fuqi t ktij ligji mbetet pa fuqi Ligji mbi parashkrimin e krkesave (Gazeta Zyrtare e RSFJ,. Nr. 40/53 dhe 57/54).

Hyrja n fuqi e ktij ligji Neni 1109 Ky ligj hyn n fuqi me 1 tetor 1978.

LIGJI MBI MARRDHNIET THEMELORE JURIDIKE PRONESORE Kreu I PARIMET THEMELORE Neni 1 Qytetart, shoqatat e qytetarve dhe personat e tjer juridik civil mund t jen barts t s drejts s pronsis n kufijt dhe n kushtet e caktuara me ligj.

Neni 2 E drejta e pronsis mund t ekzistoj mbi sendet e luajtshme dhe t paluajtshme. E drejta e pronsis nuk mund t ekzistoj mbi sendet q mund t jen vetm n pronsin shoqrore.

Neni 3 Pronari ka t drejt q sendin e vet ta mbaj, ta shfrytzoj dhe ta disponoj n kufijt e caktuara me ligj.

Secili ka pr detyr t prmbahet nga shkelja e s drejts s pronsis t personit tjetr.

Neni 4 Pronari realizon t drejtn e pronsis n pajtim me natyrn dhe destinimin e sendit, si dhe n pajtim me interesin shoqror t caktuar me ligj.

Ndalohet ushtrimi i s drejts s pronsis n kundrshtim me qllimin pr t cilin sht vendosur ose njohur me ligj, ose n kundrshtim me moralin e shoqris vetqeverisse socialiste.

Neni 5 Pronari i pasuris s paluajtshme ka pr detyr q me rastin e shfrytzimit t pasuris s paluajtshme t prmbahet nga veprimet dhe t'i mnjanoj shkaqet q rrjedhin nga pasuria e tij e paluajtshme, me t cilat vshtirsohet shfrytzimi i pasurive t tjera t paluajtshme (prhapja e tymit, errave t pakndshme, ngrohtsis, blozs, dridhjeve, zhurms, rrjedhjes s ujrave reziduale e t tjera) prtej mass q sht e zakonshme duke marr parasysh natyrs dhe destinimin e pasuris s paluajtshme dhe rrethanat e

vendit, ose me t cilat shkaktohet dm i madh.

Pa ndonj baz t veant juridike ndalohet brja e pengesave nga paragrafi 1 i ktij neni me an t instalimeve t posame.

Neni 6 Mbi sendin pr t cilin ekziston e drejta e pronsis mund t vendoset e drejta e servitutit, e drejta e barrs reale dhe e drejta e pengut, n kushtet e caktuara me ligj.

Ndalohet ushtrimi i t drejtave nga paragrafi 1 i ktij neni n kundrshtim me qllimin, pr t cilin jan vendosur ose njohur me ligj, ose n kundrshtim me moralin e shoqris vetqeverisse socialiste.

Neni 7 Fitimi, mbrojtja dhe pushimi i s drejts s pronsis, i s drejts s drejts s barrs reale dhe i s drejts s pengut rregullohen me ligj.

Neni 8 E drejta e pronsis mund t merret ose t kufizohet vetm n kushtet e prcaktuara me ligj n pajtim me kushtetutn.

Kreu II E DREJTA E PRONSIS 1. Bartsit dhe objekti i s drejts s pronsis Neni 9 Qytetari mund t ket t drejtn e pronsis mbi sendet q shrbejn pr plotsimin e nevojave dhe interesave t tij personale, si dhe t nevojave dhe interesave personale t antarve t familjes s tij.

Qytetari, n kufijt e caktuar me ligj, mund t ket t drejtn e pronsis mbi ndrtesn familjare t banimit ndrtesn pr pushim ose kndellje dhe, banesn si pjes t veant t ndrtess pr plotsimin e nevojave personale dhe familjare.

Qytetari, mund ti shfrytzoj sendet nga paragrafet 1 dhe 2 t ktij neni pr t realizuar t ardhura vetm n kushtet dhe n mnyrn e caktuar me ligj.

Neni 10 Qytetari, n kufit e caktuar me ligj, mund t ket t drejtn e pronsis mbi tokn bujqsore dhe tokn tjetr, pyjet dhe tokn pyjore, ndrtesat afariste dhe lokalet afariste, si dhe mbi mjetet e puns q shrbejn pr ushtrimin e pavarur t veprimtarive me pun personale pr t realizuar t ardhura.

Neni 11 Shoqata e qytetarve dhe personi tjetr juridik civil mund t ket t drejtn e pronsis mbi sendet e luajtshme q shrbejn pr realizimin e interesave t prbashkta t

antarve t tyre dhe t qllimeve pr t cilat jan themeluar.

Bartsit e s drejts s pronsis nga paragrafi 1 i ktij neni mund t ken t drejtn e pronsis mbi ndrtesat afariste dhe lokalet afariste q shrbejn pr realizimin e interesave t prbashkta t antarve t tyre dhe t qllimeve pr t cilat jan themeluar, si dhe mbi ndrtesat e banimit dhe banesat si pjes t veanta t ndrtesave, q shrbejn pr plotsimin e nevojave t banimit t puntorve q punojn n to.

Bartsit e s drejts so pronsis nga paragrafi 1 i ktij neni mund t ken n kufijt e caktuar me ligj t drejtn e pronsis edhe mbi tokn q shrben pr realizimin e interesave t prbashkta t antarve t tyre dhe t qllimeve pr t cilat jan themeluar.

Neni 12 Kur ndrtesa mbi t ciln ekziston e drejta e pronsis sht ndrtuar n pajtim me ligjin, n tokn n pronsis shoqrore, pronari i ndrtess ka t drejtn e

shfrytzimit t toks n t ciln sht ngritur ndrtesa dhe t toks q shrben pr prdorimin e rregullt t ksaj ndrtese derisa ajo t ekzistoj.

E drejta e shfrytzimit nga paragrafi 1 i ktij neni mund t bartet vetm me bartjen e s drejts s pronsis mbi ndrtesn.

Neni 13 Disa persona kan t drejtn e bashkpronsis mbi sendin e papjestuar, kur pjesa e secilit prej tyre sht caktuar n prpjestim me madhsin (pjesa ideale).

N qoft se pjest e bashkpronarve nuk jan caktuar, supozohet se jan t barabarta.

Neni 14 Bashkpronari ka t drejt q sendin ta mbaj dhe ta shfrytzoj bashk me bashkpronart e tjer n prpjestim me pjesn e vet, duke mos cenuar t drejtat e bashkpronarve t tjer.

Bashkpronari mund t disponoj pjesn e vet pa plqimin e bashkpronarve t tjer.

N rast t shitjes s pjess s bashkpronarit mbi t ciln ekziston e drejta e pronsis bashkpronart e tjer kan t drejtn e parablerjes, vetm nse kjo sht caktuar me ligj.

Neni 15 Bashkpronart kan t drejt t drejtojn bashkarisht sendin.

Pr ndrmarrjen e punve t drejtimit t rregullt t sendit nevojitet plqimi i bashkpronarve pjest t cilve s bashku prbjn m shum se gjysmn e vlers s sendit.

N qoft se n rastet nga paragrafi 2 i ktij neni nuk arrihet plqimi, e ndrmarrja e. puns sht e domosdoshme pr mirmbajtjen e rregullt t sendit, mbi kt vendos gjykata. Pr ndrmarrjen e punve q i kalojn suazat e drejtimit t rregullt (tjetrsimi i tr sendit, ndrrimi i destinimit t sendit, dhnia e tr sendit me qira, vendosja e hipoteks mbi tr sendin, vendosja e servituteve reale, meremetimet e mdha etj), nevojitet plqimi i t gjith bashkpronarve.

Bashkpronart mund t'ia besojn drejtimin e sendit njrit ose disa bashkpronarve ose personit t tret.

Shpenzimet e shfrytzimit, t drejtimit e t mirmbajtjes s sendit dhe barrt e tjera q kan t bjn me tr sendin i heqin bashkpronart n prpjestirn me madhsin e pjesve t tyre.

Neni 16 Bashkpronari ka t drejt t krkoj n do koh pjestimin e sendit, prve n kohn kur ky pjestim do t ishte n dm t bashkpronarve t tjer, po qe se me ligi nuk sht caktuar ndryshe.

E drejta nga paragrafi 1 i ktij neni nuk parashkruhet dhe e pavlefshme sht kontrata me t ciln bashkpronari heq dor prgjithmon nga e drejta e pjestimit t sendit. Bashkpronart caktojn me marrveshje mnyrn e pjestimit t sendit, e n rast se nuk mund t arrihet marrveshja, vendos gjykata.

Gjykata do t vendos q pjestimi t bhet me shitjen e sendit, po qe se pjestimi fizik sht i pamundshm ose sht i mundshm vetm me nj zvoglim t

konsiderueshm t vlers s sendit.

Bashkpronarit, t cilit me pjestim i ka takuar sendi ose nj pjes e sendit, bashkpronart e tjer i garantojn pr t metat juridike dhe fizike t sendit n kufijt e vlers s pjesve t veta si bashkpronar. E drejta nga paragrafi 6 i ktij neni shuhet me kalimin e kohs prej tre vjetsh pas pjestimit t sendit.

Neni 17 N rastet dhe n kushtet e caktuara me ligj bashkpronsia ekziston edhe mbi sendin e papjestuar, pjesa e t cilit sht n pronsin shoqrore, kurse mbi pjesn ekziston e drejta e pronsis.

Neni 18 N rastet dhe n kushtet e caktuar me ligj mund t ekzistoj e drejta e pronsis s prbashkt. Pronsia e prbashkt sht pronsi e disa personave mbi sendin e papjestuar kur

pjest e tyre jan t caktueshme, por nuk jan caktuar q m par.

Neni 19 N rastet dhe n kushtet e caktuara me ligj mund t ekzistoj e drejta e pronsis mbi banesn dhe lokalin afarist si pjes t veant t ndrtess.

2. Fitimi i s drejts s pronsis Neni 20 E drejta e pronsis fitohet sipas vet ligjit, n baz t veprimit juridik dhe me trashgim. E drejta e pronsis fitohet edhe n baz t vendimit t organit shtetror n kushtet dhe n mnyrn e caktuar me ligj.

Neni 21 Sipas vet ligjit e drejta e pronsis fitohet me krijimin e sendit t ri, me bashkim, me przierje, me ndrtim n tokn e huaj, me ndarjen e fryteve, me parashkrimin fitues, me fitim t pronsis nga jo-pronari, me okupim dhe n raste t tjera t caktuara me ligi.

Neni 22 Personi q me material t vet, me pun personale punon nj send t ri, fiton t drejtn e pronsis mbi kt send. E drejta e pronsis mbi sendin e ri i takon pronarit nga materiali i t cilit kt send, n baz t veprimit juridik, e ka punuar personi tjetr. N qoft se ndokush nga material i huaj me punn e vet ka punuar nj send t ri, ai i takon atij po q se sht me mirbesim dhe nse vlera e puns sht m e madhe se vlera e materialit, e nse vierat jan t barabarta, lind bashkpronsia.

Neni 23 Ker sendet q u takojn pronarve t ndryshn jan t bashkuara ose t prziera asisoj sa q nuk mend t ndahen pa dmtim t konsidereeshm ose pa shpenzime t mdha, mbi sendin e ri lind e drejta e bashkpronsis n dobi t pronarve t gjerathershm, n prpjestim me vlern q e kan pasur sendet e caktuara n momentin e bashkimit ose t

przierjes. N qoft se ndonjri nga pronart ka qen me keqbesim, pronari me mirmbesim mund t krkoj brenda afatit prej nj viti nga dita e bashkimit ose e przierjes s sendeve, q i tr sendi t'i takoj n pronsi ose q i tr sendi t'i takoj pronrit me keqbesim dhe q ky t'ia kompensoj vlern e sendit t tij. N qoft se nga dy sende t bashkuara ose t perziera njri ka vler m t vogl n krahasim me tjetrin, pronari i sendit tjetr fiton t drejtn e pronsis mbi sndin e ri me obligim q personit q me kt ka humbur t drejtn e pronsis mbi sendin t'ia kompensoj vlern e tij.

Neni 24 Personi q mund t jet barts i s drejts s pronsis, e q ndrton ndrtesn ose godinn tjetr (objektin ndrtimor) n tokn mbi t ciln tjetri ka t drejtn e pronsis (ndrtuesi), fiton t drejtn e pronsis edhe mbi tokn n t ciln sht ndrtuar objekti ndrtimor, si dhe mbi tokn q sht e domosdoshme pr prdorimin e rregullt t ktij objekti ndrtimor, po qe se nuk ka ditur, as q ka mundur t dinte se po ndrton n tokn e huaj, kurse pronari i toks ka pasur dijeni pr ndrtimin dhe nuk ka kundrshtuar menjher. N rastin nga paragrafi 1 i ktij neni pronari i toks ka t drejt q brenda tre vjetsh nga dita q ka msuar pr ndrtimin e prfunduar, por jo m von se dhjet vjet pas ndrtimit t prfunduar, t krkoj q ndrtuesi t'ia kompensoj vlern e toks n lartsin e t mimit t qarkullimit n kohn kur sht marr vendimi gjyqsor.

Neni 25 N qoft se ndrtuesi ka ditur se po ndrton n tokn e huaj apo nse kt nuk e ka ditur, kurse pronari kt menjher e ka kendrshtuar, pronari i toks mund t krkoj q t'i takoj e drejta e pronsis mbi objektin ndrtimor ose q ndrtuesi t rrzoj objektin ndrtimor dhe t'ia kthej tokn n gjendjen e mparshme ose q ndrtuesi t'ia paguaj tokn sipas mimit t qarkullimit. Prjashtimisht nga dispozita e paragrafit 1 t ktij neni gjykata mund t vendos q objekti i ndrtuar ndrtimor t mos rrzohet po q se rzimi i objektit ndrtimor, duke 1 pasur parasysh rrethanat e rastit, e veanrisht vlern e objektit, gjendjen pasurore t pronarit t toks dhe t ndrtuesit, si dhe sjelljen e tyre gjat ndrtimit, nuk do t ishte shoqrisht i arsyeshm.

N rastet nga paragrafi i ktij neni pronari i toks ka t drejt edhe pr kompensimin e dmit. N qoft se pronari i toks krkon q t'i takoj e drejta e pronsis mbi objektin ndrtimor, ka pr detyr t'ia kompensoj ndrtuesit vlern e objektit n lartsin e mimit mesatar t ndrtimit t objektit n vendin ku ndodhet, e n kohn kur sht marr vendimi gjygsor. T drejtn e zgjedhjes nga paragrafi 1 i ktij neni pronari i toks mund ta realizoj m s largu brenda afatit prej tre vjetsh nga dita e prfundimit t ndrtimit t objektit ndrtimor Pas kalimit t ktij afati pronari mund t krkoj kompensimin e mimit t qarkullimit t toks. N qoft se ndrtuesi sht me mirbesim, kurse pronari i toks nuk ka ditur pr ndrtimin, n rastin kur objekti ndrtimor vlen shum m tepr se toka, objekti ndrtimor bashk me tokn i takojn ndrtuesit, kurse ky pronarit t toks i ka borxh kompensimin sipas mimit t qarkullimit t toks. N qoft se vlera e toks sht shum m e madhe, gjykata me krkesn e pronarit t toks objektin ndrtimor do t'ia caktoj me vendim atij dhe do ta obligoj q ndrtuesit t'ia kompensoj vlern e ndrtimit t objektit n lartsin e mimit mesatar t ndrtimit t objektit n vendin ku gjendet. Kt krkes pronari mund ta paraqes brenda. afatit prej tre vjetsh nga dita e prfundimit t ndrtimit t objektit ndrtimor.

Neni 26 N qoft se ndrtuesi sht me mirbesim, kurse pronari i toks nuk ka ditur pr ndrtimin, n rastin kur vlera e objektit ndrtimor dhe e toks sht prafrsisht e barabart, gjykata objektin ndrtimor, respektivisht objektin ndrtimor dhe tokn do t'ia caktoj me vendim pronarit t toks ose ndrtuesit, duke pasur kujdes pr nevojat e tyre, e sidomos pr kushtet e banimit t tyre. Pronarit t toks, respektivisht ndrtuesit i takon kompensimi pr tokn, respektivisht objektin ndrtimor sipas dispozits s paragrafit 1 t ktij neni.

Neni 27 E drejta e pronsis mbi frytet q i jep sendi i takon pronarit t sendit. Mbajtsi me mirbesim, uzufruktuesi dhe qiramarrsi i sendit q i jep fryte fiton t drejtn e pronsis mbi frytet n momentin e ndarjes s tyre. Frytet nga paragrafi 2 1 ktij neni, deri me ndarjen e tyre, jan pjes prbrse e sendit dhe i takojn pronarit t tij. Neni 28

Mbajtsi me mirbesim dhe i ligjshm i sendit t luajtshm, mbi t cilin tjetri ka t drejtn e pronsis, fiton t drejtn e pronsis mbi kt send me paras hkrim in fitues e me kalimin e kohs prej tre vjetsh. Mbajtsi me mirbesim dhe i ligjshm i sendit t paluajtshm, mbi t cilin tjetri ka t drejtn e pronsis fiton t drejtn e pronsis mbi kt send me parashkrimin fitues me kalimin e kohs prej dhjet vjetsh. Mbajtsi me mirbesim i sendit t luajtshm, mbi t cilin tjetri ka t drejtn e pronsis, fiton t drejtn e pronsis mbi kt send me parashkrimin fitues me kalimin e kohs prej dhjet vjetsh. Mbajtsi me mirbsim i sendit t paluajtshm, mbi t cilin tjetri ka t drejtn e pronsis, fiton t drejtn e pronsis mbi kt send me parashkrimin fitues me kalimin e kohs prej 20 vjetsh. Trashgimtari bhet mbajts me mirbesim nga momenti i hapjes s trashgimis edhe n rastin kur trshgimlnsi ka qen mbajts me kqbesim, e trashgimtari kt nuk e ko ditur as q ka mundur taa dinte kurse koha pr parashkrimin fitues fillon t ece nga momenti i hapjes s trashgimis. Neni 29 Mbi sendin n pronsin shoqrore e drejta e pronsis nuk mund t fitohet me parashkrimin fitues. Neni 30 Koha e nevojshme pr parashkrimin fitues fillon t ec nga ajo dit kur mbajtsi ka marr n posedim sendin dhe mbaron me kalimin e dits s fundit t kohs s nevojshme pr parashkrimin fitues. N kohn e nevojshme pr parashkrimin-fitues llogaritet edhe koha pr t ciln paraardhsit e mbajtsit t tanishm kan mbajtur sendin si mbajts me mirbesim dhe t ligjshm, respektivisht si mbajts me mirbesim. Sa i prket ndrprerjes, respektivisht, ngecjes s parashkrimit fitues aplikohen me analogji dispozital mbi ndrprerjen, respektivisht ngecjen e parashkrimit t knkess. Neni 31 Person me mirbesim fiton t drejtn e pronsis mbi sendin e luajtshm q e ka marr me shprblim nga jopronari, i cili n kuadr t veprimtaris s tij vn n qarkullim sende t ktilla, nga jopronari, t cilit pronari ia ka dorzuar sendin n posedim n baz t veprimit juridik q nuk sht baz pr t fituar t drejtn e pronsis, si dhe me an t shitjes publike.

Pronari i mparshm mund t krkoj nga fituesi me mirbesim q t'ia kthej sendin me shprblim sipas mimit t qarkullimit, po qe se ky send ka rndsi t veant pr t. Krkesa nga paragrafi 2 i ktij neni nuk mund t paraqitet pas kalimit t afatit prej nj viti nga fitimi i s drejts s pronsis mbi kt send. Neni 32 Mbi sendin e luajtshm, t cilin pronari i tij e ka braktisur, t drejtn e pronsis e fiton personi q kt send e ka marr n posedim me qllim q ta prvetsoj (okupimi), po qe se me ligj nuk sht caktuar ndryshe. Mbi pasurin e paluajtshme nuk mund t fitohet e drejta e pronsis me okupim.

Neni 33 N baz t veprimit juridik e drejta e pronsis mbi pasurin e paluajtshme fitohet me regjistrimin n librin publik ose n mnyrn tjetr prkatse t caktuar me ligj.

Neni 34 N baz t veprimit juridik e drejta e pronsis mbi sendin e luajtshm fitohet me dorzimin e ktij sendi n posedim t fituesit. Dorzimi i sendit t luajtshm konsiderohet i kryer edhe me dorzimin e dokumentit n baz t t cilit fituesi mund t disponoj kt send, si dhe me dorzimin e ndonj piese t sendit ose me veimin apo shnimin tjetr t sendit q do t thot dorzim i sendit. Kur nj send i luajtshm giendet n posedim t fituesit sipas ndonj baze juridike, ai fiton t drejtn e pronsis mbi t n momentin e lidhjes s veprimit juridik me pronarin e sendit n baz t t cilit fitohet e drejta e pronsis. N qoft se fituesi i s drejts s pronsis mbi sendin e luajtshm e l kt send edhe m tutje n posedim t kaluesit sipas ndonj baze tjetr, ai fiton t drejtn e pronsis mbi t n momentin e lidhjes s veprimit juridik me pronarin e sedit n baz t t cilit fitohet e drejta e pronsis. E drejta e pronsis mbi sendin e luajtshm q e mban personi i tret kalon n fituesin n momentin e lidhjes s veprimit juridik me t cilin kaluesi ia ka bartur t drejtn q t krkoj kthimin e ktij sendi. Personi i tret ka t drejt q ndaj pronarit t ri t'i bj t gjitha prapsimet q i ka, pasur ndaj pronarit t mparshm. Dorzimi i sendit t luajtshm konsiderohet i kryer edhe ather kur nga rrethanat konkrete rezulton se sht br dorzimi i sendit.

Neni 35

Kur disa persona kan lidhur veprime t veanta juridike pr t fituar t drejtn e pronsis mbi t njjtin send t luajtshm, q sht caktuar n mnyr individuale, kt t drejt e fiton personi t cilit s pari i sht dorzuar sendi.

Neni 36 E drejta e pronsis mbi sendin fitohet me an t trashgimit n momentin e hapjes s trashgimis n pasurin e t vdekurit, po qe se me ligj nuk sht caktuar ndryshe.

3. Mbrojtja e s drejts s pronsis Neni 37 Pronari mund t krkoj me padi nga mbajtsi kthimin e sendit t caktuar n mnyr individuale. Pronari duhet t provoj se mbi sendin kthimin e t cilit e krkon ka t drejtn e pronsis dhe se sendi gjendet nn zotrimin faktik t t paditurit e drejta e paraqitjen s padis nga paragrafi 1 i ktij neni nuk parashkruhet. Neni 38 Mbajtsi me mirbesim ia dorzon sendin pronarit me frytet q ende nuk jan vjel. Mbajtsi me mirbesim nuk sht i detyruar t paguaj shprblimin pr shfrytzimin e sendit as q prgjigjet pr keqsimin dhe shkatrrimin e sendit q jan shkaktuar gjat kohs s mbajtjes s tij me mirbesim. Mbajtsi me mirbesim ka t drejt pr kompensimin e shpenzimeve t domosdoshme t mirmbajtjes s sendit. Mbajtsi me mirmbesim mund t krkoj kompensimin e shpenzimeve t dobishme n masn n t ciln sht shtuar vlera e sendit. Shpenzimet e domosdoshme dhe t dobishme nga paragrafet 3 e 4 t ktij neni pronari i sendit sht i detyruar t'ia kompensoj mbajtsit me mirbesim n masn n t ciln kto shpenzime nuk jan prfshir me dobit q ka pasur ai nga sendi. Mbajtsi me mirbesim ka t drejt pr kompensimin e shpenzimeve q ka br pr knaqsi t vet ose pr zbukurimin e sendit vetm nse vlera e sendin sht shtuar. Po qe se ajo qe sht br pr knaqsi ose pr zbukurimin e sendit mund t ndahet prej tij pa e dmtuar, mbajtsi me mirbesim ka t drejt q kt ta ndaj dhe ta mbaj pr vete. Mbajtsi me mirbesim ka t drejt t mbaj sendin, derisa ti kompensohet shuma e shpenzimeve t domosdoshme dhe t dobishme q ka pasur lidhur me mirmbajtjen e sendit.

Krkesa e kompensimit t shpenzimeve t domosdoshme dhe t dobishme parashkruhet brenda tre vjevjete nga dita e dorzimit t sendit.

Neni 39 Mbajtsi me keqbesim ka pr detyr t'ia dorzoj pronarit t sendit t gjitha frytet. Mbajtsi me keqbesim ka pr detyr t kompensoj vlern e fryteve t vjela q i ka konsumuar, tjetrsuar ose asgjsuar, si dhe vlern e fryteve q nuk i ka vjel. Mbajtsi me keqbsim ka pr detyr t kompensoj dmin e shkaktuar me keqsimin ose shkatrrimin e sendit, prve nse ky dm do t shkaktohej edhe sikur sendi t ndodhej te pronari. Mbajtsi me keqbesim mund t krkoj kompensimin e shpenzimeve t domosdoshme q do ti kishte edhe pronari sikur sendi t ndodhej te ai. Mbajtsi me keqbesim ka t drejt pr kompensimin e shpenzimeve t dobishme vetm nse jan ts dobishme personalisht pr pronarin. Mbajtsi me keqbesim ka t drejt pr kompensimin e shpenzimeve q ka pasur pr

knaqsi t vet ose pr zbukurimin e sendit, por mund t ndahet sendin q e ka montuar pr knaqsi t vet ose pr zbukurimin e sendit kur ai mund t ndahet pa dmtuar sendin. Mbajtsi me mirbesim bhet mbajts me keqbesim q nga momenti kur i sht drguar padia, por pronari mund t provoj se mbajtsi me mirbesim sht br mbajts me keqbesim edhe para drgimit t padis.

Neni 40 E drejta e pronarit q t krkoj nga mbajtsi me keqbesim dorzimin e fryteve t vjela dhe kompensimin e vlers s fryteve q ka konsumuar, tjetrsuar, q nuk i ka vjel ose q i ka asgjsur, para shkruhet brenda tre vjetsh nga dita e dorzimit t sendit. Krkesa e mbajtsit me keqbesim t sendit sa i prket kompensimit t shpenzimeve parashkruhet brenda tre vjetsh nga dita e dorzimit t sendit.

Neni 41 Personi q ka fituar sendin e caktuar n mnyr individuale sipas bazs juridike dhe n mnyr t ligjshme, e nuk- ka ditur dhe nuk ka mundur t dinte se nuk sht br pronar i sendit (pronar i supozuar), ka t drejt t krkoj kthimin e tij edhe nga mbajtsi me mirbesim, te i cili sendi gjendet pa baz juridike ose sipas bazs m t dobt juridike. Kur dy persona konsiderojn se jan pronar t supozuar t t njjtit send, baz m t

fort juridike ka ai person q e ka fituar sendin me ngarkim me barr n krahasim me personin, i cili sendin e ka fituar pa ngarkim me barr. N qoft se bazat juridike t ktyre personave jan t nj force, prparsi ka personi te i cili giendet sendi. E drejta e paraqitjes s padis nga paragrafi 1 i ktij neni nuk pa ras hk ruhet .

Neni 42 N qoft se personi i tret pa baz trazon pronarin ose pronarin e supozuar n mnyr tjetr e jo me marrjen e sendit, pronari, respektivisht pronari i supozuar mund t krkoj me padi q ky trazim t pohoj. Kur me trazimin nga paragrafi 1 i ktij neni sht shkaktuar dmi, pronari ka t drejt t krkoj kompensimin e dmit sipas rregullave t prgjithshme mbi kompensimin e dmit. E drejta e paraqitjes s padis nga paragrafi 1 i ktij neni nuk parashkruhet.

Neni 43 Pronari, respektivisht pronari i prbashkt ka t drejt padie pr mbrojtjen e s drejts s pronsis mbi tr sendin, kurse bashkpronari ka edhe t drejt padie pr mbrojtjen e s drejts s vet t pronsis mbi pjesn e sendit.

4. Pushimi i s dretjs s pronsis Neni 44 E drejta e pronsis pushon me kalimin e sendit n pronsin shoqrore.

Neni 45 E drejta e pronsis q e ka-personi i caktuar mbi nj send pushon, kur personi tjetr fiton t drejtn e pronsis mbi kt send. Neni 46 E drejta e pronsis pushon me braktisjen e sendit. Sendi konsiderohet i braktisur kur pronari i tij ne mnyr t padyshimt shpreh vullnetin se nuk dshiron m ta mbaj. Sendi i paluajtshm i braktisur kalon n pronsin shoqrore n momentin e braktisjes s tij. Neni 47

E drejta e pronsis pushon me shkatrrimin e sendit. Mbi mbeturinat e sendit t shkatrruar pronari ruan t drejtn e pronsis.

Neni 48 E drejta e pronsis pushon edhe n raste t tjera t caktuara me ligj.

Kreu III E DREJTA E SERVITUTIT Neni 49 Servitut real sht e drejta e pronarit t nj pasurie t paluajtshme (prona sunduese) q pr nevojat e ksaj pasurie t paluajtshme t kryej veprime t caktuara n pasurin e paluajtshme t pronarit tjetr (pronashrbyese) ose t krkoj nga pronari i prons shrbyese q t prmbahet nga kryerja e veprimeve t caktuara q prndryshe do t kishte drejt ti kryente n pasurin e vet t paluajtshme. Servituti real mund t vendoset edhe pr koh t caktuar ose pr stin t caktuar t vitit. N qoft se prona sunduese ose prona shrbyese sht mjet shoqror n personin juridik shoqror, puntort dhe punonjsit e tjer n kt person juridik shoqror kan t drejtat, respektivisht obligimet q i kan bartsit e t drejtave, respektivisht t obligimeve q rjedhin nga servitutet reale, po qe se me ligj ose me kontrat nuk sht caktuar ndryshe. Neni 50 Servituti real ushtrohet ashtu q sa m pak t ngarkohet prona shrbyese. N qoft se gjat ushtrimit t servitutit real nevojitet shfrytzimi i ndonj instalimi ose ndrmarrja e ndonj veprimi, shpenzimet e mirmbajtjes s ktij instalimi dhe t ndrmarjes s ktij veprimi i heq pronari i prons sunduese. N qoft se instalimi ose veprimi shrben edhe pr interesat e pronarit t prons shrbyese, shpenzimet e mirmbajtjes s ktij instalimi dhe shpenzimet e

ndrmarrjes s ktij veprimi i heqin, n prpjestim me dobin q kan, pronari i prons sunduese dhe pronari i prons shrbyese. Neni 51 Servituti real vendoset me veprimin juridik, vendimin e organit shtetror dhe me an t parashkrimit fitues.

Neni 52 N baz t veprimit juridik servituti real fitohet me regjistrimin n librin publik ose n mnyrn tjetr prkatse t caktuar me ligj.

Neni 53 Me vendimin e gjykats mbi pjestimin e sendit ose me vendimin e organit tjetr shttror servituti real vendoset kur pronari i prons sunduese n trsi ose pjesrisht nuk mund t shfrytzoj kto pron pa shfrytzimin prkats t prons shrbyese si dhe n raste t tjera t caktuara me ligj. Servituti nga paragrafi i 1 ktij neni fitohet ditn q merr formn e prer vendimi po q se me ligj nuk sht caktuar ndryshe. Me krkesn e pronarit te tokn sherbyese, organi kompetent shtetror prcakton edhe kompensimin prkats, t cilin pronari i prons sunduese ka pr detyr t'ia paguaj pronarit t prons shrbyese.

Neni 54 Servituti real fitohet me an t parashkrimit fitues kur pronari i prons sunduese ka realizuar faktikisht servitutin gjat kohs prej 20 vjetsh, kurse pronari i prons shrbyese kt nuk e ka kundrshtuar. Servituti real nuk mund t fitohet me an t parashkrimit fitues poqese sht ushtruar me keqprdorimin e besimit t pronarit ose t mbajtsit t prons shrbyese, me forc, me mashtrim, apo nse servituti sht ceduar deri n revokim.

Neni 55 Servituti real mbi pasurin e paluajtshme q sht mjet shoqror n personin juridikshoqror nuk mund t fitohet me an t parashkrimit fitues. Neni 56 Pronari i prons sunduese mund t krkoj q ndaj pronarit t prons shrbyese t prcaktohet ekzistimi i servitutit real. N padin nga paragrafi 1 i ktij neni aplikohen me analogii dispozitat e nenit 37 paragrafi 2 t ktij ligji.

Neni 57 N qoft se pronari i prons sunduese pa baz ndalohet ose pengohet n ushtrimin e servitutit real, ai mund t krkoj me padi q ky ndalim ose pengim pushoj.

Neni 58 Servituti real pushon n qoft se pronari i prons shrbyese kundrshton ushtrimin e tij, kurse pronari i prons sunduese tre vjet rrjesht nuk e kaushtruar t drejtn e vet. Pronari i prons shrbyese mund t krkoj q t pushoj e drejta e servitutit real kur ai bhet i panevojshm pr shfrytzimin e puns sunduese ose kur nuk ekziston m arsyeja pr t ciln ai sht vendosur. Servituti real pushon po q se nuk ushtrohet gjat kohs s nevojshme pr fitimin e tij me an t parashkrimit fitues, kur i njjti person bhet pronar i prons shrbyese dhe i prons sunduese ose me shkatrrimin e prons sunduese, respektivisht t prons shrbyese.

Neni 59 N qoft se pjestoht prona sunduese servituti real mbetet n dobi te t gjitha pjeseve te saj. Pronari i prons shrbyese mund t krkoj q servituti real i pronarit t ndonj pjes t prons sunduese t pjestuar t pushoj, poqese servituti real nuk shrben pr nevojat e ksaj pjese. N qoft se sht pjestuar prona shrbyese, servituti real mbetet vetm mbi pjest pr t cilat sht ushtruar. Neni 60 E drejta e uzufruktit, e drejta e prdorimit, e drejta e banimit, si dhe e drejta e barrs reale rregullohet me ligj.

K r eu I V E DRFJTA E PENGUT Neni 61 E drejta e pengut mund t ekzistoj mbi sendet e luajtshme, sendet e paluajtshme dhe mbi t drejtat. E drejta e pengut lind n baz t veprimit juridik, vendimit gjyqsor dhe ligjit. Neni 62 N t drejtn e pengut mbi sendet e luajtshme dhe t drejtn e pengut mbi t drejtat aplikohen dispozitat mbi pengun t prmbajtura n dispozita me t cilat jan rregulluar marrdhniet e detyrimeve.

Neni 63

Me qllim q te sigurohet krkesa e caktuar, sendi i paluajtshm mund t ngarkohet me t drejtn e pengut n dobi t kreditorit (hipoteka), i cili sht i autorizuar n mnyrn e parashikuar me ligj q t krkoj arktimin e krkess s vet nga vlera e ksaj pasurie t paluajtshme para kreditorve, t cilt mbi t nuk kan hipotek, si dhe para kreditorve q hipotekn mbi t e kan fituar pas tij, pa marr parasysh ndrrimin e pronarit t pasuris s paluajtshme t ngarkuar. Hipoteka ka t bj me tr pasurin e paluajtshme me frytet e saj derisa jan t pandra, si dhe me pjest e tjera prbrse dhe akcesore t saj. Pr sigurimin e nj krkese mund t vendoset hipoteka mbi disa pasuri t paluajtshme (hipoteka prbashkt). Pasuria e paluajtshme e ln peng n trsi siguron krkesn e kreditorit deri n shlyerjen e plot t ksaj krkese pa marr parasysh pjestimin e mvonshm t pasuris s paluajtshme (pandashmri hipoteks).

Neni 64 N baz t veprimit juridik ose vendimit gjykats hipoteka fitohet me regjistrimin n librin publik n mnyr tjetr prkatse t caktuar me ligj. N baz t ligjit hipoteka fitohet n momentin kur jan plotsuar kushtet e caktuara me ligj. Neni 65 Kur mbi t njjtn pasuri t paluajtshme ekzistojn disa hipoteka, radha e hipotekave caktohet sipas momentit t lindjes s tyre, poqese me ligj nuk sht caktuar ndryshe. Neni 66 Hipoteka mund t bartet ne tjetrin vetem bashk me bartjen e krkess q m e kt hipotek sht Kreditori hipotekar mund t vendos hipoteken mbi hipotekn ekzistuese n dobi t personit t tret pa plqimin e debitorit hipotekar (mbi hipoteka). Neni 67 N qoft se debitori hipotekar zvoglon vlern e pasuris s paluajtshme t ngarkuar me hipotek ose n mnyr tjetr keqson gjendjen e saj, kreditori hipotekar mund t krkoj q gjykata t udhroj debitorin hipotekar q t prmbahet nga veprimet e ktilla, e

poqese ai kt nuk e bn, mund t krkoj arktimin e dhunshm t krkess s siguruar me hipotek edhe para se t arrij afati i krkess.

Neni 68 Pushimi i hipoteks mund t krkohet

kur debitori hipotekar paguan krkesn e siguruar me hipotek kur kreditori hipotekar heq dor nga hipoteka me deklaratn me shkrim t dhn para organit shtetror kompetent q mban librin publik n t cilin sht regjistruar hipoteka;

kur pasuria e paluajtshme e ngarkuar me hipotek ka kaluar n pronsin shoqrore; kur i njjti person sht br barts i s drejts s pronsis dhe barts i hipoteks mbi t njjtn pasuri t paluajtshme, dhe kur shkatrrohet pasuria e paluajtshme e ngarkuar me hipotek, po qe se nuk prtrihet.

Kur pasuria e paluajtshrne e ngarkuar me hipotek kalon n pronsin shoqrore fituesi ka pr detyr t paguaj krkesn e siguruar me hipotekn mbi kt pasuri t paluajtshme deri n lartsin e mimit t saj t qarkullimit n momentin e kalimit n pronsin shoqrore poqese pr disa raste me ligj nuk sht caktuar ndryshe. Kur pronarit t pasuris s paluajtshme t ngarkuar me hipotek, e cila ka kaluar n pronsin shoqrore i sht dhn si kompensim pasuria tjetr e paluajtshme, hipoteka

kalon mbi kt pasuri t paluajtshme.

Neni 69 E pavleshme sht dispozita e kontrats mbi hipotekn me t ciln kreditori hipotekar kontrakton pr vete t drejtn q n rast mospagimi t borxhit t realizoj krkesn e vet me fitimin e s drejts s pronsis mbi pasurin e paluajtshme t ln peng, me vjeljen e fryteve q i jep kjo pasuri e paluajtshme ose me shfrytzimin e pasuris s paltajtshme n mnyr tjetr.

Kreu V POSEDIMI Neni 70 Posedimin e sendit e ka do person q ushtron drejtprdrejt zotrimin faktik t sendit (posedimi i drejtprdrejt). Posedimin e sendit e ka edhe personi q zotrimin faktik t sendit e ushtron nprmjet personit tjetr, t cilit n baz t uzufruktit kontrats s shfrytzimit t baness, qiras, ruajtjes, huaprdorjes ose veprimit tjetr juridik la ka hn sendin n posedim t drejtprdrejt (posedimi i trthort). Posedimin e s drejts s servitutit real e ka personi q faktikisht shfrytzon pasurin e paluajtshme t personit tjetr n vllimin q i prgjigjet prmbajtjes s ktij servituti. Disa persona mund t ken posedimin e sendeve ose t drejtave (bashkposedimi).

Neni 71 Personi n b az t maredhnies ngjashme t ose n familje ushtron zotrimin faktik t sendit pr prsonin tjetr, zotrimin faktik t sendit pr personin tjetr, e q ka pr detyr t veproj sipas udhzimeve t ktij personi tjetr, nuk gzon posedimin.

Neni 72 Posedimi esht i ligjshm poqese mbshtetet n bazn e plotfuqishme juridike q nevojitet pr t fituar t drejtn e pronsis dhe nse nuk sht fituar me forc, me mashtrim ose me keqprdorimin e besimit. Posedimi sht me mirbesim poqese mbajtsi nuk di ose nuk mund t dij se sendi q e mban nuk sht i tij. Mirbesueshmria e posedimit supozohet.

Neni 73 Trashgimtari bhet mbajts n momentin e vdekjes s trashgimlnsit, pa marr parasysh se kur e ka fituar zotrimin faktik t sendit.

Neni 74 Posedimi humbet kur mbajtsi pushon t ushtroj zotrimin faktik t sendit. Posedimi nuk humbet poqese mbajtsi sht prkohsisht i penguar t ushtroj zotrimin faktik pavarsisht nga dullneti i tij.

Neni 75 do mbajts i sendeve dhe i t drejtave (neni 70) ka t drejt pr mbrojtje nga trazimi ose marrja e posedimit (pengimi i posedimit).

Neni 76 Mbajtsi ka t drejt pr vetndihm kundr atij q n mnyr t paautorizuar e trazon n posedim ose ia ka marr, me kusht q rreziku t jet i drejtprdrejt, q vetndihma t jet e domosdoshme dhe q mnyra e ushtrimit t saj tu prgjigjet rrethanave n t cilat ekziston rreziku. Neni 77 Mbrojtja gjyqsore nga trazimi, respektivisht nga marrja e posedimit mund t krkohet brenda afatit prej 30 ditsh nga dita e njoftimit pr pengimin dhe kryesin,

e m s largu brenda afatit prej nje viti nga dita e pengimit t br (kontesti pr shkak t pengimit t posedimit).

Neni 78 Gjykata siguron mbrojtjen sipas gjendjes s fundit t posedimit dhe pengimit t br, me 'rast nuk ka ndikimin e drejta pr posedimin, baza juridike e posedimit dhe mirbesueshmria e mbajtsit. Edhe mbajtsi q posedimin e ka fituar me forc, fshehtas ose me keqprdorimin e besimit ka t drejt pr mbrojtje, prve ndaj personit nga i cili ne mnyr t till ka realizuar posedimin, poqese nga pengimi i br nuk kand kaluar afatet nga neni 77 i ktij ligji. Neni 79 Me vendimin mbi krkesen pr mbrojtjen nga pengimi i posedimit caktohet ndalimi i trazimit t mtejshm t posedimit nn krcnimin e gjobs pektivisht kthimit t posedimit q sht marr, si dhe masat e tjera t nevojshme pr mbrojtje nga pengimi i mtejshm. Neni 80 Bashkmbajtsi gzon mbrojtjen sipas dispozits s nenit 75 t ktij ligji ndaj personave t tret, si dhe n marredhniet reciproke me bashkmbajtsit e tjert po qe se njeri prej tyre ia bn t pamundshme tjetrit mnyrn e gjerathershme t ushtrirnit t zotrimit faktik t sendit q sht n posedim t tyre.

Neni 81 Pavarsisht nga kontesti pr shkak t pengimit t posedimit ( neni 77 ) mund t krkohet mbrojtja gjyqsore e posedimit n baz t s drejts s posedimit. Kreu VI T DREJTAT E PERSONAVE T HUAJ Neni 82 Personat e huaj fizik mund t jen barts t s drejts s pronsis mbi sendet e luajtshme si edhe shtetasit e Republiks Socialiste Federative t Jugosllavis, po qe se me ligjin federativ nuk sht caktuar ndryshe. N territorin e Republiks Socialiste Federative t Jugosllavis personat e huaj fizik, n kushtet e reciprocitetit, mund t jen barts t s drejts s pronsis mbi tokn dhe ndrtesat q i kan fituar me an t trashgimit si edhe shtetasit e Republiks Socialiste Federative t Jugosllavis, po qe se me kontratn ndrkombtare nuk sht caktuar

ndryshe. Neni 83 Shteteve t huaja pr nevojat e prfaqsive t tyre diplomatike dhe konsullore, si dhe organizatave dhe agjensive t specializuara t Organizats s Kombeve t Bashkuara, me plqimin paraprak t organit federativ t adrnanistrats, kompetent pr punt e judikaturs mund t'u shiten ndrtesa pr nevojat zyrtare mbi t cilat ekziston e drejta e pronsis ose n pronsi shoqrore si dhe tokat ndrtimore mbi t cilat ekziston e drejta e pronsis pr ndrtimin e ndrtesave t ktilla. Neni 84 Personave t huaj fizik, n pajtim me planet urbanistike, respektivisht vendimet, mund t'u jepen me qira afatgjate pr pushim e kndellje t kohpaskohshme ose t prhershme dhe pr plotsimin e nevojave t tjera personale t tyre dhe t antarve t familjeve t tyre vetm ndrtesat e banimit me nj banes. Ndrtesat e banimit mund t'i japin me qira afatgjat n baz t paragrafit 1 t ktij neni vetm organizatat e puns s bashkuar dhe bashksit shoqrorepolitike. Qiraja afatgjat mund t lidhet jo m pak se pr pes vjet dhe jo m shum se pr 30 vjet.

Pas kalimit t afatit t kontraktuar qiraja mund t zgjatet, por kohzgjatja e prgjithshme e qiras sipas kontratave t mparshme dhe kontratave t reja nuk mund t jet m e gjat se 30 vjet. Me krkesn e qiramarrsit do t bhet regjistrimi i qiras afatgjat n librin publik ose n mnyrn tjetr prkatse t caktuar me ligj. Qiraja afatgjate lidhur me t ciln sht br regjistrimi ka efekt juridik edhe ndaj fituesit t mvonshm t ndrtess s banimit.

Neni 85 Ndrtesa e banimit i jipet personit t huaj fizik me qira afatgjat me kontrat me shkrim n baz t plqimit q m par sht marr nga organi i caktuar me. ligjin republikan, respektivlsht krahinor. Aktvendimin mbi dhnien ose mosdhnien e plqimit pr qira organi kompetent e merr sipas vlersimit t lir pa treguar shkaqet, dhe ai ka form t prer n procedurn administrative. Personi i huaj fizik ndertesn q i shte dhen me qira afatgjat mund t'ua jap me nnqira organizatave hoteliere e turistike t vendit pr kohn gjat s cils ai nuk e shfrytzon, n rastet dhe nn kushtet e caktuar me ligj.

Kreu VII E DREJTA -KOMPETENTE NE RAST KONFLIKTI TE LIGJEVE REPUBLIKANE RESPEKTIVISHT KRAHINORE Neni 86 Sa i prket forms s veprimit juridik q ka t bj me marrdhniet juridike-pronsore mbi pasurit e paluajtshme kompentente sht e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome n territorin e s cils gjendet pasuria e paluajtshme.

Neni 87 Pr t drejtat dhe obligimet nga marrdhniet juridike-pronsore mbi pasurit e paluajtshme kompetente sht e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome n territorin e s cils gjendet pasuria e paluajtshme. Pr t drejtat dhe obligimet nga marrdhniet juridike-pronsore mbi sendin e luajtshm kompetente sht e drejta e republiks, respektivisht e krahins autonome n territorin e s cils gjendet sendi n kohn e fillimit t kontestit. Pr t drejtat dhe obligimet nga marrdhniet juridike-pronsore mbi sendin e luajtshm q regjistrohet n librin publik, nga momenti i regjistrimit kompetente sht e drejta e republiks, respektivisht krahins autonome n territorin e s cils mbahet ky libr publik.

Neni 88 N qoft se qytetari ka pasuri t paluajtshme n territorin e disa republikave, respektivisht t krahinave autonome, pr caktimin e maksimumit t pasurive t paluajtshme mbi t cilat ekziston e drejta e pronsis kompetente sht e drejta e asaj republike, respektivisht krahine autonome q pr t sht m volitshme, me kusht q n territorin e nj republike respektivisht krahine autonome nuk mund t ket m shum nga maksimumi i pasurive t paluajtshme mbi t cilin ekziston e drejta e pronsis t prcaktuar pr at republik, respektivisht krahin autonome. Dispozita e paragrafit i t ktij neni aplikohet edhe ndaj shoqatave t qytetarve dhe ndaj personave t tjer juridik civil.

Kreu VIII DISPOZITAT E FUNDIT Neni 89 Ditn e hyrjes na fuqi t ktij ligji shfuqizohen dispozitat e neneve 40b, 40c, 40 dhe t

nenit 41 t Ligjit mbi qarkullimin e toki:s e t ndrtesave (Gazeta Zyrtare e RSFJ, dr. 43/65, 57/65, 17/67 dhe 11774) dhe dispozitat e neneve 439, 441, paragfafet 2 e 3, dhe t nnit 443 paragrafi 1 t Ligjit mbi procedurn kontestimore (Gazeta Zyrtare e RSFJu, nr. 4/77). Neni 90 Ky ligj hyn n fuqi m 1 stator 1980.

Republika e Kosovs
Republika Kosovo - Republic of Kosovo
Kuvendi - Skuptina - Assembly _______________________________________________________________________ Ligji Nr. 03/L-154

PR PRONSIN DHE T DREJTAT TJERA SENDORE

Kuvendi i Republiks s Kosovs, N mbshtetje t nenit 65 (1) t Kushtetuts s Republiks s Kosovs; Miraton

LIGJI PR PRONSIN DHE T DREJTAT TJERA SENDORE

PJESA I
DISPOZITAT E PRGJITHSHME
Neni 1 Fushveprimi i Ligjit 1. Ky ligj rregullon krijimin, prmbajtjen, bartjen, mbrojtjen si dhe shuarjen e t drejtave sendore. 2. Ky ligj rregullon pronsin si dhe t drejtat sendore t kufizuara si posedimin, t drejtat sendore t sigurimit si dhe t drejtat sendore t shfrytzimit. Kto t drejta sendore t kufizuara mund t krijohen n pronsi apo n t drejta sendore t tjera q mund t jen t prshtatshme pr kt qllim.

3. T drejtat tjera sendore mund t krijohen vetm prmes ligjit. Dispozitat e prgjithshme dhe parimet themelore t ktij ligji gjithashtu vlejn pr t drejtat sendore t cilat nuk parashihen n paragrafin 2 t ktij neni, prve nse ligjet e veanta parashohin ndryshe. 4. Pronsia dhe t drejtat sendore t tjera mund t kufizohen ose t merren kundr vullnetit t titullarit vetm sipas kushteve dhe procedurave t prcaktuara me ligj. 5. Dispozitat e ktij ligji nuk aplikohen n t drejtat sendore publike ose vlerat pasurore t prbashkta t cilat rregullohen me ligje t veanta, prve nse n mnyr specifike parashihet ndryshe me kt ligj.

Neni 2 Titullart e t drejtave sendore 1. do person mund t fitoj t drejta sendore, prve nse sht parapar ndryshe me ligj. 2. Titullari i nj t drejte sendore mund t paraqes kt t drejt kundrejt cilitdo person, prve nse me ligj parashihet ndryshe.

Neni 3 Prparsia e t drejtave sendore N qoft se n nj vler pasurore ekzistojn disa t drejta sendore, ather prparsia e tyre prcaktohet sipas kohs s krijimit t tyre, prve nse me ligj parashihet ndryshe.

Neni 4 Prezumimi i mirbesimit N oft se fitimi i nj t drejte sendore varet nga mirbesimi i fituesit, do t prezumohet mirbesimi, prve nse vrtetohet ndryshe.

Neni 5 Kufizimi i t drejtave sendore 1. T drejtat sendore mund t kufizohen me t drejtat sendore n sendet tjera ashtu si sht parapar me kt ligj 2. T drejtat sendore duhet t ushtrohen sipas natyrs s sendit dhe sipas parimeve t ktij ligji.

Neni 6 Ndalimi i keqprdorimit 1. Keqprdorimi i t drejtave sendore sht i ndaluar. 2. T drejtat sendore keqprdoren, nse prdoren ekskluzivisht ose qartas pr ti shkaktuar dm personave t tjer ose pasurive t tyre.

Neni 7 Parashkrimi i t drejtave sendore T drejtat sendore nuk parashkruhen, prve ashtu si prcaktohet me ligj.

PJESA II
Prkufizimet

Neni 8 Sendi Sende konsiderohen sendet e luajtshme, paluajtshmerit dhe t drejtat jotrupore.

Neni 9 Sendi i luajtshm 1. Sendet e luajtshme jan objektet trupore t pavarura, q nuk jan n mnyr t prhershme t lidhura me tokn ose pjest e toks dhe q n prgjithsi mund t lvizin 2. Sendet fizike q nuk jan trupore, si jan drita ose energjia jan pasuri jotrupore (t paprekshme) .

Neni 10 Paluajtshmria 1. Paluajtshmria sht nj pjes e caktuar e siprfaqes toksore, e cila sht e kufizuar ose mund t kufizohet. Paluajtshmria prfshin pasurit natyrore nntoksore, bimt me rrnj nn toksore dhe objektet tjera t lidhura me bazament toksor. 2. Nj paluajtshmri prfshin edhe: 3

2.1. nj ndrtes, e cila sht n pronsi t nj personi tjetr pr dallim nga pronari i paluajtshmris, mbi t ciln sht ndrtuar ndrtesa; 2.2. nj njsi e ndrtuar q rregullohet sipas neneve 57-62; 2.3. e drejta e ndrtimit sipas neneve 271-281; 2.4. e drejta e qiras sendore sipas dispozitave prkatse mbi qiran. 3. T gjitha vlerat tjera pasurore jan t luajtshme

Neni 11 T drejtat jotrupore T drejtat jotrupore jan t drejtat sendore t kufizuara q prfshijn, krkesn pr t krkuar nga nj person tjetr kryerjen e nj veprimi t caktuar, posarisht pagesn e t hollave,.

Neni 12 Pasurit e prbashkta 1. Pasurit e prbashkta si ajri dhe uj nuk mund t jen objekt i pronsis apo i t drejtave sendore t kufizuara t ndonj personi ose objekt i punve juridike. 2. do person mund ti prdor pasurit e prbashkta brenda kufizimeve t parapara me ligj.

Neni 13 Pjest prbrse 1. Pjes prbrse sht nj send i luajtshm i cili sipas bindjes s prgjithshme konsiderohet si pjes e nj sendi tjetr t luajtshm (sendit kryesor) ose e nj paluajtshmrie. 2. Pjes prbrse t nj paluajtshmrie prfshin sendet e luajtshme q nuk jan vetm prkohsisht t lidhura me token, qndrojn mbi tok ose shtrihen nn tok. 3. Pjest prbrse e kan t njjtin status ligjor sikur sendi kryesor i luajtshm ose paluajtshmeria dhe nuk mund t jen objekt i nj t drejte sendore t veant, prve nse jan ndar nga sendi kryesor i luajtshm ose paluajtshmria.

Neni 14 Sendi aksesor 1. Sendet aksesore jan sende t luajtshme q nuk jan pjes prbrse, por q kan pr qllim t shrbejn vijueshm qllimeve ekonomike t nj sendi kryesor t luajtshm ose paluajtshmrie dhe pr kt arsye jan vendosen n afrsi prkatse t sendit kryesor. 2. Send aksesor t nj ndrmarrjeje bujqsore jan bagtia dhe aparatet e makinat; m tej edhe prodhimet bujqsore dhe farrat, prderisa kto duhen pr mbarvajtjen e ndrmarrjes derisa t mund t korren prodhimet dhe farrat pasuese. 3. Send aksesor i paluajtshmris, n t cilat ushtrohet nj zejtari, prodhimtaria industriale ose tregtia jan makinat, veglat dhe pajisjet, t cilat duhen dhe prdoren pr qllimet e prodhimtaris ose t tregtis. 4. T drejtat dhe detyrimet q kan t bjn me sendin kryesor shtrihen edhe mbi sendin aksesor, prve nse ndryshe sht parapar me ligj ose nga palt.

Neni 15 E drejta jo-personale E drejt jopersonale sht nj e drejt e cila mund t bartet dhe vlera e s cils mund t shprehet n t holla.

Neni 16 Frutat Frutat t nj pasurie ose t drejte jopersonale jan prfitimet natyrore dhe ligjore, t cilat drejtprsdrejti burojn nga pasuria apo e drejta jopersonale nga prdorimi faktik apo juridik i tyre pa zvolglimin e vlers s pasuris ose t drejts jopersonale.

Neni 17 Shfrytzimi Shfrytzimi i pasuris ose i t drejts jopersonale nnkupton prdorimin e frutave t pasuris dhe t drejtave jopersonale dhe prfitimeve t tjera t parapara pr prdorimin e ktyre pasurive dhe t drejtave jopersonale.

PJESA III
PRONSIA KAPITULLI I DISPOZITA T PRGJITHSHME

Neni 18 Pronsia 1. Pronsia sht e drejta e trsishme n nj send. Pronari mund t disponoj me sendin sipas dshirs s tij, veanrisht at ta posedoj dhe ta prdor, me at t disponoj dhe t tjert ti prjashtoj nga fardo ndikimi, nse nuk kundrshtohet nga ligji ose nga t drejtat e nj t treti. 2. Pronsia intelektuale i nnshtrohet rregullave t posame.

Neni 19 T drejtat e njllojta

Dispozitat e ktij kapitulli vlejn edhe pr t drejta t njllojta n vlera t tjera pasurore, t cilat

nuk lidhen pr nj send, veanrisht t drejtat e krkess dhe pasuria intelektuale, prderisa n kto t drejta sipas natyrs s tyre ato dispozita jan t zbatueshme.

Neni 20 Mbrojtja e nevojshme 1. Asnj person nuk vepron n kundrshtim me ligjin nse ai e dmton ose e shkatrron pasurin e luajtshme q i takon ndonj personi tjetr me qllim t largimit nga vetvetja ose nga personi i tret rrezikun e pritshm t rrjedhur nga kjo pasuri e luajtshme, prderisa dmtimi ose shkatrrimi i ksaj pasurie t luajtshme ishte e domosdoshme pr largimin e rrezikut. Nse rreziku ishte shkaktuar nga personi q e dmton ose shkatrron pasurin e luajtshme ose nse ky person ka mundur t shmang rrezikun e pritshm por nuk ka vepruar me qllim ose nga neglizhenca, ky person sht prgjegjs pr kompensimin e pronarit t pasuris s luajtshme pr dmin e shkaktuar. 2. Pronari i nj sendi t luajtshm ose i nj paluajtshmrie nuk ka t drejt t ndaloj t tjert pr ushtrimin e ndikimeve mbi kt pron nse kjo sht e domosdoshme pr shmangien e rrezikut t pritshm, prderisa rreziku sht proporcionalisht m i madh n krahasim me dmin q i shkaktohet pronarit. Pronari mund t krkoj kompensim pr do dm t shkaktuar.

KAPITULLI II
FITIMI DHE HUMBJA E PRONSIS N SENDE T LUAJTSHME

Neni 21 Fitimi i pronsis n sende t luajtshme 1. Pr fitimin e pronsis n nj send t luajtshm sht e nevojshme nj pun juridike e vlefshme ndrmjet tjetrsuesit dhe fituesit t pronsis si dhe dorzimi i sendit te fituesi i pronsis. 2. Nse fituesi e ka n posedim sendin e luajtshm, ather puna juridike e vlefshme sht e mjaftueshme pr kalimin e pronsis. 3. N qoft se tjetrsuesi ka n posedim e sendin e luajtshm dhe dorzimi mund t zvendsohet me marrveshje midis pronarit dhe fituesit athere fituesi e fiton posedimin e trthort (indirekt) mbi sendin e luajtshm. 4. N qoft se nj person i tret ka n posedim sendin e luajtshm, ather dorzimi i sendit.mund t zvendsohet n at mnyr q tjetrsuesi ia cedon fituesit t drejtn e krkess kundr personit t tret pr kthimin e sendit t luajtshm.

Neni 22 Fitimi me mirbesim 1. Fituesi bhet pronar edhe ather, nse sendi nuk i takon tjetrsuesit, prve nse fituesi n kohn e bartjes s posedimit nuk sht me mirbesim. 2. Nse nj send i luajtshm gjat fitimit te pronsis sipas nenit 21 paragrafi 2. nuk i takon tjetrsuesit, fituesi fiton pronsin, prvese n kohn kur ai fiton posedimin nuk sht me mirbesim. 3. Nse nj send i luajtshm gjat fitimit sipas nenit 21 paragrafi 3. nuk i takon tjetrsuesit, fituesi bhet pronar, nse tjetrsuesi ia dorzon atij (fituesit) sendin, prvese n kohn kur ai merr sendin n posedimin indirekt nuk sht me mirbesim. 4. Nse nj send i luajtshm gjat fitimit sipas nenit 21 paragrafi 4. nuk i takon tjetrsuesit, fituesi fiton pronsin, kur tjetrsuesi cedon krkesn ose kur ai (fituesi) fiton posedimin nga nj i tret, prvese ai (fituesi) n momentin e cedimit ose t fitimit t posedimit nuk sht me mirbesim. 5. Fituesi nuk sht me mirbesim, kur ai ka qen n dijeni apo nga pakujdesia e madhe nuk ka qen n dijeni se sendi nuk i takon tjetrsuesit.

Neni 23 Pamundsia e fitimit me mirbesim pr sendet e humbura pa vullnetin e pronarit 1. Nuk ka fitim t pronsis me mirbesim sipas nenit 22, n qoft se sendi i sht vjedhur pronarit, i mungon ose i ka humbur n fardo mnyre, prve si sht parapar n nenin 33 t ktij ligji. 2. Rregulli sipas par. 1 t ktij neni, nuk zbatohet pr t holla, letra me vler t prursit si dhe pr rastet e tjetrsimit t sendit prmes ankandit publik.

Neni 24 Kthimi i t mirave t kulturs kombtare 1. T mira e kulturs kombtare jan sendet me vler artistike, historike ose arkeologjike, t cilat gjenden sidomos n institucione publike si n muze, arkiva ose biblioteka. 2. E mira e kulturs kombtare, e cila sht hequr kundrligjshm nga territori sovran i nj shteti antar t Unionit Evropian ose sipas kontrats s huas nuk sht kthyer n afatin e parapar, ather ajo duhet t kthehet nga poseduesi ose mbajtsi te autoriteti kompetent. 3. Paragrafi 1 zbatohet me kushtin e reciprocitetit faktik edhe pr t mirat kulturore, t cilat jan larguar nga territori sovran i vendeve t tjera.

Neni 25 Shuarja e t drejtave t personave t tret 1. Nse nj send i luajtshm tjetrsuar sht i ngarkuar me t drejtn e nj personi t tret, ather kjo e drejt shuhet me fitimin e pronsis mbi at send. 2. E drejta e personit t tret nuk shuhet, nse fituesi nuk sht me mirbesim n kohn kur sht kryer bartja e pronsis.

Neni 26 Prezumimi i pronsis pr poseduesin 1. Prezumohet se poseduesi i sendit t luajtshm sht edhe pronar. Kjo nuk vlen kur poseduesit t mparshm sendi i sht vjedhur, i ka humbur apo n ndonj mnyr tjetr jo t vullnetshme e ka humbur posedimin, Kjo nuk zbatohet pr t holla ose pr letrat me vler t prursit. 2. Prezumohet se poseduesi i mparshm ka qen pronar gjat kohs s posedimit

Neni 27 Fitimi i frutave 1. Frutat e nj sendi t luajtshm i takojn pronarit t sendit, nse me ligj ose marrdhnie juridike nuk rrjedh dika tjetr. 2. Personi i cili e posedon sendin e luajtshm si pronar , e fiton pronsin mbi frutat e sendit me ndarjen frutave nga ky send. Fitimi i pronsis mbi frutat nuk sht i mundur nse poseduesi pronar nuk sht me mirbesim n kohen kur e fiton posedimin pronsor ose merr n dijeni pr mungesn e t drejts s tij para ndarjes s frutave nga sendi

Neni 28 Fitimi me parashkrim 1. Nj person i cili ka n posedim pronsor nj send t luajtshme pr dhjet (10) vite pa ndrprerje t posedimit e fiton pronsin mbi kt send me prfundimin e kohs prej dhjet (10) vjetve (fitimi me parashkrim), n qoft se n fillimin dhe gjat kohs prej dhjet (10) viteve ai nuk ishte n dijeni se nuk i takonte e drejta e pronsis. 2. Parashkrimi prjashtohet nse personi gjat fitimit dhe kohzgjatjes s posedimit pronsor nuk ka qen me mirbesim ose nse ai gjat periudhs dhjet-vjeare e kupton se ai nuk ka t drejt pronsie n pasurin e luajtshme. 3. Nse pronsia fitohet prmes parashkrimit fitues, shuhen t drejtat e personave t tret, t cilat t drejta jan krijuar para fitimit t pronsis, prve nse pronari posedues nuk sht me mirbesim lidhur me kto t drejta gjat fitimit t posedimit pronsor.

Neni 29 Bashkimi 1. Nse sendet e luajtshme t pronarve t ndryshm bashkohen ashtu ndrmjet veti q bhen prbrs qensor t nj sendi t vetm, ather pronart e deritanishm bhen bashkpronar t sendit t ri. Pjesmarrjet prcaktohen sipas proporcioneve t vlerave, t cilat i kan pasur sendet n momentin e bashkimit. 2. N qoft se n mesin e sendeve njri mund t caktohet si send kryesor, ather pronari i tij bhet pronar i sendit t njsuar. Pronart e deritanishm t sendeve t cilt prmes bashkimit humbin pronsin, fitojn t drejtn pr shprblim t vlers s sendeve t tyre kundr pronarit t sendit kryesor. 3. Nse shuhet pronsia n nj send, ather shuhen edhe t drejtat e tjera q ekzistojn n nj send. Kjo nuk vlen, kur pronari i sendit t ngarkuar bhet bashkpronar ose mbetet pronar i sendeve t bashkuara.

Neni 30 Przierja Nse sendet e luajtshme t pronarve t ndryshm przihen ashtu q nuk mund t ndahen ose mund t ndahen vetm me shpenzime jo proporcionale, ather gjen zbatim prkats dispozita e nenit 29 t ktij ligji.

Neni 31 Prpunimi 1. Personi i cili e krijon nj send t ri t luajtshm prmes prpunimit apo ndryshimit me materialin e vet, fiton pronsin n sendin e ri t prpunuar ose t ndryshuar. 2. Personi i cili e krijon nj send t ri t luajtshm prmes prpunimit apo ndryshimit me materialin e personave t tjer ,e fiton pronsin n sendin e ri t krijuar, prve n rast se vlera e prpunimit sht qensisht m e vogl se vlera e materialit me t cilin sht krijuar sendi i ri. 3. Nse vlera e prpunimit apo ndryshimit sht saktsisht e barabart me vlern e materialeve t tjetrit, palt e fitojn bashkpronsin mbi sendin e ri n pjes t barabarta. 4. Si prpunim konsiderohet edhe shkrimi, vizatimi, pikturimi, shtypja, gravimi apo nj prpunim i ngjashm i siprfaqes. 5. N rastin e fitimit t pronsis n sendin e ri t luajtshm t gjitha t drejtat ekzistuese n material shuhen. Pronari i sendit t ri sht i detyruar ti kompensoj personat e tret pr humbjen e t drejtave t tyre.

Neni 32 Fitimi i pronsis n sendet e luajtshme pa pronar 1. Personi i cili e merr n posedim pronsor nj send t luajtshm pa pronar, e fiton pronsin n at send, nse prvetsimi nuk sht i ndaluar me ligj. 2. Nj send i luajtshm bhet pa pronar nse pronari me qllim t heqjes dor nga pronsia e braktis posedimin e sendit 3. Kafsha shtpiake bhet pa pronar, kur nuk i kthehet pronarit sipas zakonit lokal. 4. Nj luzm (tuf) bletsh bhet pa pronar kur gjendet n natyr t lir, nuk sht ndjekur nga pronari i saj brenda dyzetetet (48) orve dhe nuk sht vendosur ndonj shenj n vendqndrimin e saj t ri.

10

Neni 33 Gjetja e sendit 1. Personi i cili e gjen nj send t luajtshm dhe e merr at n posedim duhet sa m par ta lajmroj personin t cilit i ka humbur sendi ose pronarin e sendit t gjetur. 2. Nse gjetsi nuk e din identitetin apo vendndodhjen e personit q i ka humbur sendi ose t pronarit t sendit, gjetsi duhet pa ndonj vones t panevojshme ta lajmroj autoritetin kompetent pr gjetjen e sendit dhe rrethanat e gjetjes. Nse sendi nuk ka vler m t madhe se dhjet (10) Euro, njoftimi nuk sht i nevojshm. 3. Gjetsi sht i detyruar pr ruajtjen e sendit. Nse sendit i kanoset prishja ose ruajtja e tij sht e lidhur me shpenzime t mdha n proporcion me vlern e sendit, ather gjetsi sht i detyruar tia dorzoj sendin autoritetit kompetent pr ta nxjerr at n ankand publik. 4. Me kalimin e afatit prej nj viti nga njoftimi i autoriteteve kompetente, gjetsi e fiton pronsin n sendin e gjetur, prve nse gjetsi m par merr dijeni pr personin e legjitimuar pr pranim e sendit ose ky e ka lajmruar t drejtn e tij pran autoritetit kompetent. Me rastin e fitimit t pronsis, t drejtat e tjera n send do t shuhen. 5. Gjetsi mund t krkoj nj shprblim pr gjetjen nga personi q mban t drejtn pr pranimin e sendit t gjetur. Shprblimi i gjetsit sht pes pr qind e vlers s sendit deri n pesqind (500) Euro, tre prqind mbi kt vler, dhe tre (3) pr qind n rast t gjetjes s kafshve. Nse sendi ka vler vetm pr personin q mban t drejtn pr pranimin e tij, vlera e shprblimit pr gjetjen prcaktohet ashtu si sht m e drejt. Krkesa pr shprblim nuk vlen nse gjetsi shkel detyrn e lajmrimit ose e fsheh gjetjen kur sht pyetur.

Neni 34 Gjetja e thesarit 1. N qoft se gjendet nj send me vler t veant, i cili ka qndruar gjat i fshehur sa q nuk mund t gjendet pronari i tij, ather pronsia n at send fitohet sipas ksaj ndarje, 1/3 pr gjetsin, 1/3 pr pronarin e sendit t paluajtshm n t cilin ishte fshehur sendi dhe 1/3 i takon shtetit. 2. N qoft se sendi sht me vler historike, arkeologjike ose t artit, ather fitimi i pronsis parashihet me dispozita t ligjeve t veanta.

Neni 35 Heqja dor nga pronsia Heqje dor nga nj send sht, kur pronari n mnyr t qart shprehet se prfundimisht heq dor nga pronsia e tij n at send.

11

KAPITULLI III
FITIMI DHE HUMBJA E PRONSIS N PALUAJTSHMRIT

Neni 36 Fitimi i pronsis n paluajtshmri 1. Pr bartjen e pronsis n paluajtshmri sht e nevojshme nj pun juridike e vlefshme ndrmjet tjetrsuesit dhe fituesit si baz juridike dhe regjistrimi i ndryshimit i pronsis n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmeri. 2. Kontrata pr bartjen e paluajtshmris duhet t lidhet me shkrim n prezenc t dy palve n nj zyr kompetente

Neni 37 Fusha e zbatimit Pronsia n nj paluajtshmri shtrihet n hapsirn mbi siprfaqen e toks dhe n hapsirn nn siprfaqen e toks, mirpo vetm pr aq sa ekziston interesi pr ushtrimin e saj dhe nse me ligj t veant dhe t drejtat e personave t tret nuk prcaktojn dika tjetr. Neni 38 Pjest prbrse Pronsia n nj paluajtshmri shtrihet edhe n sendin e luajtshm, i cili sht br pjes prbrse e paluajtshmris.

Neni 39 Aksesori N qoft se fitohet pronsia n nj paluajtshmri, prezumohet se edhe aksesoret jan fituar njkohsisht.

Neni 40 Fitimi me parashkrim 1. Personi i cili me mirbesim e ka njzet (20) vjet n posedim t pandrprer nj paluajtshmri ose nj pjes t saj, e fiton pronsin n t. 2. Personi i cili e ka dhjet (10) vjet n posedim t pandrprer nj paluajtshmri dhe nse ai sht regjistruar si posedues pronsor n kadastr e fiton pronsin n paluajtshmrin ose n ndonj pjes t saj, n qoft se brenda ktij afati nuk sht regjistruar ndonj kundrshtim lidhur me regjistrimin.

12

Neni 41 Fitimi me parashkrim prmes regjistrimit Personi i cili pa e fituar t drejtn e pronsis sht i regjistruar n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit si pronar i nj paluajtshmrie ose t nj t drejte tjetr sendore, do t bhet pronar, n qoft se regjistrimi ka qndruar njzet (20) vjet dhe ai n kt koh paluajtshmrin e ka pasur n posedim pronsor. Kalimi i afatit sht i prjashtuar, n qoft se sht i regjistruar nj kundrshtim pr regjistrimin n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit.

Neni 42 Heqja dor nga pronsia 1. Heqja dor nga pronsia n nj paluajtshmri mund t bhet kur pronari deklaron n zyren kompetente se ai dshiron t heq dor nga paluajtashmeria dhe kjo deklarat sht regjistruar n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit. 2. N qoft se hiqet dor nga pronsia n nj paluajtshmri, ather pronsin n at paluajtshmri e fiton subjekti publik kompetent n territorin e t cils ndodht paluajtshmeria. Autoriteti publik kompetent e fiton t drejtn e pronsis n kt send me regjistrimin e t drejts s pronsis ne regjistrin e t drejtave n paluajtshmeri.

Neni 43 Bashkpronsia dhe pronsia e prbashkt n paluajtshmri Dispozitat e ktij ligji lidhur me pronsin n nj paluajtshmr jan t zbatueshme edhe pr bashkpronsin dhe pronsin e prbashkt n nj paluajtshmri

KAPITULLI IV
E DREJTA SENDORE E PARABLERJES

Neni 44 Prmbajtja e t drejts s parablerjes 1. Nj paluajtshmri (ose bashkpronsia n nj paluajtshmri) mund t ngarkohet n at mnyr, q nj person t ket t drejtn e parablerjes. 2. E drejta e parablerjes mund t krijohet prmes ligjit ose prmes kontrats. E drejta kontraktuese e parablerjes krijohet prmes marrveshjes ndrmjet pronarit t paluajtshmris dhe personit q e ka t drejtn e parablerjes. E drejta e parablerjes bhet e vlefshme ndaj personave t tret, nse regjistrohet n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit.

13

3. E drejta e parablerjes mund t caktohet pr nj apo m shum raste t blerjes, mirpo kufizohet n rastin e shitjes nga pronari i cili e ke paluajtshmerin n kohen e dhnies s t drejts s parablerjes ose nga trashgimtaret e tij.

Neni 45 Njoftimi dhe ushtrimi i t drejts s parablerjes 1. Pr njoftimin pr rastin e parablerjes vlen dispozita relevante e Ligjit pr detyrimet ose t nj ligji t tjetr t zbatueshm. 2. Ushtrimi i t drejts s parablerjes pason prmes deklarimit ndaj t detyruarit pr parablerje si dhe sht e nevojshme forma e parashikuar pr kontratn e shitjes.

Neni 46 Efektet e t drejts s parablerjes 1. Me ushtrimin e t drejts s parablerjes bhet lidhja e kontrats ndrmjet t titullarit t drejts s parablerjes dhe t detyruarit pr parablerje nn ato kushte, pr t cilat sht marr vesh i detyruari i parablerjes me blersin. 2. Ndaj personave t tret e drejta e parablerjes ka efektin e nj shnimi pr sigurimin e krkess pr bartjen e pronsis.

Neni 47 Pagesa e mimit 1. Titullari i t drejts s parablerjes duhet tia paguaj shitsit mimin e shitjes. 2. N qoft se blersi ose pasardhsi juridik i tij sht regjistruar si pronar, ather i titullari pr parablerje duhet t paguaj mimin e shitjes s paguar nga blersi te shitsi.

Neni 48 Lirimi i titullarit t parablerjes dhe i blersit 1. Prderisa titullari pr parablerje ka pr tia paguar mimin e shitjes blersit apo pasardhsit juridik t tij, ather ai lirohet nga detyrimi pr pagesn e mimit t blerjes ndaj shitsit. 2. N qoft se blersi apo pasardhsi juridik i tij humb pronsin si pasoj e ushtrimit t s drejts s parablerjes, ather blersi lirohet nga detyrimi pr pagesn e mimit t shitjes, prderisa mimi i blerjes q ka mbetur borxh prej tij nuk sht paguar. Ai nuk mund t krkoj kthimin e mimit t paguar t shitjes.

14

Neni 49 Prjashtimi i titullarit t panjohur t t drejts s parablerjes Nse nj titullar i t drejts s parablerjes sht i panjohur, ai mund t prjashtohet nga ushtrimi i t drejts s tij n t njjtn mnyr sikur nj titullar i panjohur q ka prparsi t njoftimit i cili mund t prjashtohet nga ushtrimi i t drejts s tij sipas nenit 124 t ktij ligji.

Neni 50 Zbatimi i dispozitave pr t drejtn e parablerjes Dispozitat prkatse t Ligjit t Detyrimeve jan t zbatueshme n kt kapitull mbi t drejtn e parablerjes.

KAPITULLI V
PRONSIA E DISA PERSONAVE

NN-KAPITULLI 1 BASHKPRONSIA

Neni 51 Bashkpronsia 1. N qoft se pronsia n nj send u takon disa personave n pjes t caktuara (alikuote) ata kan bashkpronsi n send. 2. N qoft se pjest e bashkpronarve jan t pacaktuara, ather prezumohet se ato jan t barabarta.

Neni 52 T drejtat e bashkpronarit 1. Bashkpronari ka t drejt, q sendin ta merr n posedim dhe ta shfrytzoj n proporcion me pjesn e tij. 2. Frutat t cilat i jep sendi ndahen sipas madhsis s pjess. N qoft se ndarja e frutave nuk sht e mundshme, ather bashkpronart e fitojn bashkpronsin mbi fruta. 3. Bashkpronari mund t disponoj me pjesn e tij n send edhe pa plqimin e bashkpronarve t tjer.

15

4. N qoft se objekt i bashkpronsis sht nj paluajtshmri, ather secilit bashkpronar i takon e drejt e parablerjes. N qoft se disa bashkpronar parashtrojn krkesn pr t drejtn e parablerjes, secilit i takon e drejta e parablerjes sipas pjess s tij. E drejta e parablerjes ekziston edhe ather, kur nj gjykat ka urdhruar shitjen e pjess n ankand publik. E drejta e parablerjes nuk ekziston, nse nj bashkpronar pjesn e tij ua shet trashgimtarve t tij.

Neni 53 Administrimi i bashkpronsis 1. Bashkpronart e administrojn s bashku nj send, n t cilin ekziston bashkpronsia. 2. Punt e administrimit t rregullt t bashkpronsis jan t pavlefshme pa plqimin e bashkpronarve, pjest e t cilve s bashku prbjn m shum se pesdhjet (50) %. prqind. 3. Pr punt e administrimit t jashtzakonshm, veanrisht disponimi me sendin dhe ngarkimi i sendit ose emrimi i administratorit, sht i nevojshm plqimi i t gjith bashkpronarve. 4. Vendimet e miratuara nga bashkpronart veprojn edhe ndaj pasardhsve juridik t nj bashkpronari.

Neni 54 Krkesat nga bashkpronsia Secili bashkpronar mund t parashtroj krkesat kundrejt personave t tret lidhur me tr sendin. krkesa pr kthim dhe pr prestimet q sipas natyrs s tyre jan t pandashme mund t parashtrohen nga bashkpronari vetm n at mnyr, q prestimi t bhet ndaj t gjith bashkpronarve.

Neni 55 Pasardhsi i veant i nj bashkpronar N qoft se bashkpronart e nj paluajtshmrie kan rregulluar administrimin dhe prdorimin apo kan prcaktuar q zgjidhja e bashksis prjashtohet prgjithmon apo prkohsisht ose kan caktuar nj afat t denoncimit, ather ky rregull vlen kundr pasardhsit t veant t nj bashkpronari, vetm nse ky rregull sht i regjistruar n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit .

Neni 56 Shuarja e bashkpronsis 1. Shuarja e bashkpronsis bhet prmes njrs nga kto mnyra: ndarjes, marrjes prsipr t sendit nga nj bashkpronar, braktisjes s sendit t luajtshm, apo kur vendoset n ankand t paluajtshmrive. 16

2. N qoft se bashkpronart vlersojn se tjetrsimi te personi i tret sht i papranueshm pr t gjith bashkpronart, ather sendi mund t shitet n ankand publik dhe t ardhurat do t ndahen bashkpronarve sipas pjesve t secilit. 3. N qoft se shuarja e bashkpronsis bhet prmes ndarjes n natyr apo kur nj apo m shum bashkpronar e fitojn pronsin n tr sendin , ather vlera e qarkullimit t sendit duhet t prcaktohet prmes ekspertizs t nj eksperti zyrtar, nse nuk heqin dor t gjith bashkpronart nga ekspertiza e vlers. 4. N qoft se ndrmjet bashkpronarve nuk mund t arrihet pajtimi rreth mnyrs s procedurs pr zgjidhjen e bashkpronsis, ather sendi i prbashkt, nse sht i luajtshm, duhet t tjetrsohet prmes rregullave t shitjes s pasuris q sht peng, ndrsa kur sht nj paluajtshmri prmes shitjes n ankand detyrues, ndrsa t ardhurat e krijuara duhet tu ndahen bashkpronarve n pajtim me pjest e tyre. N qoft se tentativa pr tjetrsimin e pronsis nuk sht e suksesshme, ather nj bashkpronar mund t krkoj prsritjen, nse ai i merr prsipr shpenzimet.

NN-KAPITULLI 2 PRONSIA N NJSI T NDRTESS

Neni 57 Pronsia n pjes t ndrtess 1. Pronsia n nj pjes t nj ndrtese (njsi ndrtese) sht pronsi e veant n nj banes, nj hapsir (lokal) afariste ose nj vend parkim garazhi s bashku me pjesn e bashkpronsis n paluajtshmri n t ciln ndodhet pjesa e ndrtess. 2. Pronsi e prbashkt ekziston n paluajtshmri (toka) mbi t ciln qndron ndrtesa si dhe pjest, instalimet dhe pajisjet, t cilat nuk qndrojn n pronsi t veant ose n pronsi t nj personi t tret. 3. Pronsia e veant n njsi t ndrtess duhet t krijohet vetm, kur banesat, hapsirat afariste ose vend parkimet n garazhe jan t kufizuara. 4. Pjesa e bashkpronsis n paluajtshmri nuk mund t ndahet nga pronsia e veant n njsi t ndrtess

Neni 58 Krijimi i t drejts s pronsis 1. Pronsia n nj njsi ndrtese krijohet prmes kontrats (n pajtim me paragrafin 2 t ktij neni) ose prmes ndarjes (n pajtim me paragrafin 3t ktij neni).

17

2. Bashkpronsia n nj paluajtshmri mund t prcaktohet prmes kontrats s bashkpronarve n at mnyr, q secilit bashkpronar i lejohet pronsia e veant n nj banes, hapsira afariste apo mbi nj vend parkim garazhi n nj ndrtes t ndrtuar apo n nj ndrtes q do t ndrtohet mbi paluajtshmri t bashkpronsis. 3. Pronari i nj paluajtshmrie mundet ta ndaj pronsin e tij n pjes bashkpronsie prmes deklarimit para zyrs s regjistrit e t drejtave n paluajtshmrit n at mnyr, q s bashku n seciln pjes t bashkpronsis pjesa e veant e pronsis sht themeluar mbi nj banes t caktuar ose nj hapsir t nj ndrtese q sht ndrtuar ose do t ndrtohet n nj paluatshmeri.

Neni 59 Ngarkimi me hipotek 1. N qoft se paluajtshmria n rastin e nenit 57 paragrafi 3 t ktij ligji ose bashkpronsia n rastin e nenit 58 paragrafi 2 t ktij ligji sht e ngarkuar me hipotek, ather ndarja e prons mund t bhet me plqimin e kreditorit hipotekues. 2. Hipoteka do t kalojn n pronsin n nj pjes t ndrtess.

Neni 60 Objekti i pronsis s veant 1. Objekt t pronsis s veant jan hapsirat e caktuara si dhe pjest prbrse t ndrtess q i takojn ktyre hapsirave, t cilat mund t ndryshohen, mnjanohen ose plotsohen, pa u cenuar pronsia e prbashkt ose pronsia e veant e personave t tret prtej mass s lejuar ose pa u cenuar pamja e jashtme e ndrtess. 2. Pronsia e veant nuk mund t tjetrsohet apo t ngarkohet pa pjesn prkatse t bashkpronsis.

Neni 61 Dispozitat lidhur me formn 1. Pr krijimin ose shuarjen e pronsis s veant sht e nevojshme marrveshja kontraktuese rreth ndryshimit juridik dhe regjistrimi n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit. . 2. Pr marrveshje nevojitet forma e caktuar n nenin 36 paragrafi 2 t ktij ligji.

18

Neni 62 Regjistrimi i t drejtave n paluajtshmri 1. Pr dhnien e plqimit nga pronari ose bashkpronari pr ndonj regjistrim n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit n prputhje me nenin 58 paragraft 2 dhe 3 t ktij ligji nevojitet: 1.1. nj skicim (vizatim) i ndrtimit i pajisur me nj nnshkrim nga autoriteti i ndrtimit, nga e cila sht e dukshme ndarja e ndrtess, pozita dhe madhsia e pjesve t ndrtesave, t cilat jan n pronsin e veant dhe n pronsin e prbashkt (plani i ndarjes). 1.2. nj vrtetim i lshuar nga autoriteti i ndrtimit, se ekzistojn kushtet pr kufizim. 2. Ndarja bhet e vlefshme, nse ajo ndarje regjistrohet n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit.

NN-KAPITULLI 3 BASHKSIA E PRONARVE T NJSIVE T NDRTESS

Neni 63 Parimet 1. Marrdhnia juridike reciproke t pronarve t njsive t ndrtess prcaktohen me dispozitat e ktij ligji. Pronart e njsive t ndrtess me marrveshje mund ti rregullojn raportet reciproke, prve nse me ligj sht parapar ndryshe. 2. Marrveshjet, prmes t cilave pronart e njsive t ndrtess parashohin dika tjetr nga dispozitat e ktij ligji, ose u shmangen marrveshjeve t veta, jan t vlefshme pr pasardhsit juridik t nj pronari t veant, nse jan regjistruar n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit si prmbajtje e pronsis s veant. 3. Veprimet juridike n shtjet, pr t cilat sipas ktij ligji apo sipas nj marrveshjeje vendoset nprmjet shumics s votave, jan t vlefshme edhe ndaj pronarve t njsive t ndrtess, t cilt nuk e kan miratuar vendimin apo nuk ishin prezent gjat marrjes s vendimit. 4. Vendimet pr t qen t vlefshme sidomos pr vlefshmrin ndaj kreditorve dhe personave t tret nuk duhet t regjistrohen n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit

19

Neni 64 Ndalimi i zgjidhjes s bashkpronsis Nj pronar i nj njsie t ndrtess mund t krkoj zgjidhjen e bashkpronsis vetm ather, nse ndrtesa sht e shkatrruar krejtsisht apo pjesrisht, dhe nuk ekziston ndonj detyrim pr rindrtim

Neni 65 T drejtat e pronarit t nj njsie t ndrtess 1. Secili pronar i nj njsie t ndrtess mund t disponoj n kuadr t ligjeve sipas dshirs me pjest e ndrtess t cilat qndrojn n pronsi t veant (specifike) dhe t tjert ti prjashtoj nga ndikimet, prderisa nuk prballen me t drejtat e personave t tret. 2. Si prmbajtje e pronsis s veant mund t kontraktohet q tjetrsimi i pronsis n nj njsi t ndrtess bhet e vlefshme vetm ather, kur pronart e tjer t njsive t ndrtess apo nj i tret aprovojn tjetrsimin. Aprovimi mund t refuzohet vetm pr ndonj nj arsye t rndsishme. Kufizimi bhet i vlefshm vetm me regjistrimin n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit.

Neni 66 Detyrimet e pronarit t nj njsie t ndrtess 1. Secili pronar i nj njsie t ndrtess sht i detyruar veanrisht: 1.1. q pjesn e ndrtess q gjenden n pronsi t veant t mirmbaj ashtu q pronsia e veant dhe pronsia e prbashkt t prdort vetm n at mnyr q asnj pronar tjetr i nj njsie t ndrtess t mos pson nj dm, 1.2. t lejoj hyrjen dhe prdorimin e pjesve t ndrtess q gjenden n pronsi t veant, kur kjo sht e nevojshme pr mirmbajtjen dhe riparimin e pronsis s prbashkt, 1.3. q t mban barrn e mirmbajtjes s pronsis s prbashkt si dhe shpenzimet e mirmbajtjes s pronsis s prbashkt sipas proporcionalitetit t pjess s tij.

Neni 67 E drejta e prjashtimit 1. N qoft se pronari i nj njsie t ndrtess n mnyr t prsritur sht fajtor pr shkelje t rnd t detyrimeve ndaj pronarve t tjer t njsive t ndrtess, n at mnyr q nuk mund t pritet edhe m tej vazhdimi i bashksis me at, ather pronart e tjer t njsive t ndrtess mund t krkojn prej tij tjetrsimin e njsis s tij t ndrtess.

20

2. Pr nj vendim t till sht i nevojshm plqimi i m shum se gjysms s pronarve. 3. Dispozitat e paragrafit 1 dhe 2 t ktij neni jan t detyrueshme. Ndonj kontrat apo marrveshje e kundrt sht e pavlefshm. 4. Nse pronari i njsis s ndrtess nuk ka marr pjes n masat e domosdoshme pr prmirsim e bashkpronsis, ather shpenzimet proporcionale q i kan takuar atij do t llogariten kur t vendoset mimi i shitjes

Neni 68 E drejta e parablerjes N rast t bartjes (tjetrsimit) s pronsis n nj njsi t ndrtess, pronarve t tjer t nj njsie n t njjtn ndrtes u takon e drejta e parablerjes. N at rast gjejn zbatim rregullat pr t drejtn e parablerjes tek bashkpronsia sipas nenit 52, paragrafi 4 t ktij ligji.

NN-KAPITULLI 4 ADMINISTRIMI

Neni 69 Administrimi i rregullt

1. Prderisa n kt ligj apo n nj marrveshje t pronarve t nj njsie t ndrtess nuk sht prcaktuar ndryshe, administrimi i pronsis s prbashkt u takon bashkrisht pronarve t njsive t ndrtess. 2. N qoft se administrimi i rregullt nuk sht rregulluar prmes marrveshjes, ather pronart e njsive t ndrtess mund t vendosin me shumic votash. 3. Nj administrim i rregullt n interes t gjith pronarve t nj njsie t ndrtess prfshin veanrisht: 3.1. mirmbajtjen dhe riparimin e rregullt t pronsis s prbashkt, lidhjen e kontratave t sigurimeve t nevojshme kundr zjarrit dhe t sigurimeve n zonn (territorin) e pronarve t shtpive dhe t paluajtshmrive detyrimi i prgjegjsis, 3.2. grumbullimin e nj rezerve t arsyeshme pr mirmbajtje, 3.3. ndrmarrjen dhe durimin e t gjitha masave, t cilat jan t nevojshme n veanti pr qasjen e ndrtess ndaj rrjetave t zakonshme, posarisht pr furnizim me uj, pr ujra t zeza dhe energji, telefon dhe instalime t telekomunikacionit,

21

3.4. prpilimin e nj plani ekonomik 3.5. dhe shpalljen e nj rendi shtpiak.

Neni 70 Administrimi i jashtzakonshm 1. Ndryshimet dhe shpenzimet e ndrtimit, t cilat tejkalojn masat e administrimit t rregullt mund t vendosen vetm unanimisht nga pronart e njsive t ndrtess. 2. N qoft se m shum se gjysma e ndrtess sht shkatrruar dhe rindrtimi nuk mund t mbulohet nga ndonj sigurim apo n ndonj mnyr tjetr, ather rindrtimi mund t vendoset vetm unanimisht.

Neni 71 Caktimi, shkarkimi, t drejtat dhe detyrat e administratorit 1. Pr caktimin e administratorit vendosin pronart e njsive t ndrtess me shumic votash. Caktimi mund t miratohet maksimalisht pr pes vjet. Nj vazhdim i mandatit sht i lejuar. 2. Caktimi i nj administratori sht i nevojshm edhe ather nse bashksia e pronarve t nj njsie t ndrtess prbhet vetm nga dy pal. 3. Administratori posarisht ka t drejt dhe detyr q t zbatoj vendimet e pronarve t nj njsie t ndrtess, t prkujdeset pr mirmbajtjen sipas rregullit t pronsis s prbashkt dhe t administroj parat e prbashkta. 4. Administratori sht posarisht i autorizuar q t kryej dhe q t pranoj t gjitha pagesat dhe shrbimet dhe deklarimet e vullnetit q jan t lidhura me administrimin e pronsis s prbashkt dhe n rrugn gjyqsore dhe jashtgjyqsore t parashtroj t gjitha krkesat q jan t lidhura me kt administrim. 5. Detyrat dhe autorizimet e administratorit sipas paragrafit 2 dhe 3 t ktij neni nuk mund t kufizohen me marrveshje t pronarve t njsive t ndrtess.

Neni 72 Kshilli administrues Pronart e njsive t ndrtess mund t vendosin me shumic votash q nga mesi i tyre t formohet nj kshill administrues, me nga nj kryetar dhe nj zvends. Kshilli administrues prkrah administratorin gjat administrimit t njsive t ndrtess dhe kontrollon veanrisht

22

planin ekonomik si dhe llogaritjet dhe parallogaritet e shpenzimeve n t cilat bazohet plani ekonomik.

Neni 73 Kuvendi i pronarve t njsive t ndrtess 1. Kuvendi i pronarve t njsive t ndrtess themelohet pr objektet, pr t cilat sipas ktij ligji ose sipas nj marrveshjeje t pronarve t njsive t ndrtess mund t vendoset me vendim t kuvendit t pronarve. 2. Kuvendi konvokohet nga administratori s paku nj her n vit si dhe ather, nse konvokimi i kuvendit krkohet nga nj antar i kshillit administrues ose s paku nga nj e katrta e pronarve t njsive t ndrtess. N qoft se nj administrator mungon apo pa arsye refuzon t thrras kuvendin, kuvendin mund ta konvokoj edhe kryetari i kshillit administrues. 3. Pr vlefshmrin e nj vendimi sht e nevojshme q gjat konvokimit t prcaktohet lnda dhe konvokimi t kryhet me nj afat prej dhjet ditsh para dits s prcaktuar pr mbajtjen e kuvendit. Nj vendim sht i vlefshm edhe pa kuvend, nse t gjith pronart e njsive t ndrtess deklarojn me shkrim plqimin e tyre. 4. Rreth vendimeve t miratuara n kuvend duhet t prpilohet nj procesverbal. Secili pronar i nj njsie t ndrtess ka t drejt q ta kqyr procesverbalin dhe t krkoj nj kopje t tij.

Neni 74 Mbajtja e kuvendit 1. Kuvendi ka kuorum, nse pronart prezent t njsive t ndrtess prfaqsojn m shum se gjysmn e pjesve t bashkpronsis, e llogaritur sipas siprfaqes s ndrtess. 2. Secila njsi e ndrtess ka nj vot. Nse njsia e ndrtess u takon disa pronarve, vota mund t jepet vetm unanimisht. 3. Nj pronar nuk ka t drejt vote, nse lnda e votimit prek nj pun juridike ose nj kontest juridik me pronart e tjer.

Neni 75 Zgjidhja e kontesteve nga gjykata Gjykata vendos n baz t krkess t nj parashtruesi rreth t drejtave dhe detyrimeve t pronarve t njsive t ndrtess rreth t drejtave dhe detyrimeve t administratorit gjat administrimit t pronsis s prbashkt, rreth caktimit t nj administratori ose vlefshmris s vendimeve t kuvendit t pronarve t ndrtesave.

23

Neni 76 Zbatimi i dispozitave pr administrimi i njsive t ndrtesave Dispozitat e neneve 69 deri 75 t ktij ligji jan t zbatueshme prve nse parashihet ndryshe me ligj t veant.

NN-KAPITULLI 5 PRONSIA E PRBASHKT

Neni 77 Pronsia e prbashkt 1. Nse disa persona kan t drejt pronsie mbi nj send n at mnyr q pjest e tyre nuk jan t caktuara, ather ata jan pronar t prbashkt 2. Pronsia e prbashkt mund t krijohet prmes ligjit ose prmes kontrats. Marrveshja me t ciln krijohet pronsia e prbashkt mund t lidhet vetm nse shprehimisht sht e lejuar me ligj.. 3. Pronart e prbashkt disponojn s bashku me pronsin dhe prgjigjen s bashku pr detyrimet n lidhje me kt pronsi. 4. Pronart e prbashkt mund t krkojn shitjen e pjesshme t pronsis s prbashkt, por jo n koh t paprshtatshme 5. Dispozitat pr bashkpronsin do t zbatohet, pr pronsin e prbashkt, prve nse me ligj parashihet ndryshe.

KAPITULLI VI
E DREJTA FQINJSORE

Neni 78 Detyrimi pr prkujdesje 1. Pronart e paluajtshmrive fqinj jan t detyruar q ti marrin parasysh t drejtat dhe interesat e fqinjve t tyre dhe t drejtat e tyre ti ushtrojn ashtu q t mos cenohen apo dmtohen t drejtat e fqinjve t tyre.

24

2. Detyrimet pr prkujdesjes dhe dispozitat ligjore t t drejts fqinjsore do t zbatohen edhe pr raportin ndrmjet pronarit t nj paluajtshmrie dhe pronarit t ndrtess, e cila gjendet mbi kt paluajtshmri, nse sipas natyrs s tyre jan t zbatueshme edhe n kt raport.

Neni 79 Ngatrrimi i kufirit N rast t ngatrrimit t kufirit, kur nuk mund t caktohet kufiri i vrtet, ather zbatohen dispozitat relevante t Ligjit pr Kadastrn.

Neni 80 Shnimi dhe instalimet e kufirit 1. Pronart e paluajtshmrive fqinj jan t detyruar q t bashkveprojn gjat caktimit e shenjave t prhershm t kufirit, apo rivendosjen e tyre kur ato jan larguar ose jan br t panjohura. 2. Shpenzimet pr caktimin apo rivendosjen e shenjave t prhershme t kufirit barten prgjysm nga pronart e paluajtshmrive fqinj, prve nse marrdhniet ekzistuese ligjore midis fqinjve parashohin zgjidhje tjetr. 3. Nse ndrmjet dy paluajtshmrive fqinj qndron nj instalim kufizues (veanrisht mur, gardh, gardhishte, hendek, ledh, mezhd) prezumohet se ai sht pronsi e prbashkt e t dy pronarve, nse ai gjendet n kufi. 4. Nse instalimi kufizues qndron n njrin prej paluajtshmrive, prezumohet se ai gjendet n pronsi t pronarit, t cilit i takon paluajtshmria. 5. Lloji dhe procedura e mbajtjes s shenjave t kufirit duhet t mbahen sipas dokeve t zakonshme t rrethit. 6. N qoft se personit t tret i shkaktohet dm pr shkak t mungess s mirmbajtjes s shenjave t kufirit, pronari i shenjs s kufirit sht i detyruar pr shprblimin e dmit t shkaktuar.

Neni 81 Pema n kufi 1. N qoft se nj pem gjendet n kufi midis paluajtshmrive, ather frutat e pems dhe vet pema u takon fqinjve n pjes t barabarta. 2. Secili fqinj mund t krkoj mnjanimin e pems. Shpenzimet pr mnjanimin e pems u bien barr t fqinjve n pjes t barabarta. Fqinj i cili krkon mnjanimin, ka pr ti bartur vet

25

shpenzimet, n qoft se pronari tjetr heq dor nga e drejta e tij pr pemn. Krkesa pr mnjanimin e pems prjashtohet n rast se pema shrben si shnim i kufirit dhe, n baz t rrethanave, nuk mund t zvendsohet me ndonj shenj tjetr kufiri. 3. Kjo dispozit gjn zbatim edhe pr bim t tjera, n qoft se ato qndrojn n kufirin midis paluajtshmrive

Neni 82 Imisione 1. Pronari i nj paluajtshmrie nuk mund t ndaloj daljen e gazrave, avujve, tymit, blozs, nxehtsis, zhurms, dridhjeve dhe ndikimeve t ngjashme q dalin nga nj paluajtshmri, prderisa ndikimet nuk cenojn ose cenojn jo qensisht prdorimin e paluajtshmris. Nj cenim i jo qensishm ekziston, nse nuk jan tejkaluar vlerat kufizuese t parashikuara n ligje dhe n akte nnligjore. 2. E njjta vlen edhe n rastet kur cenimi qensor shkaktohet prmes nj prdorimi t zakonshm vendor t paluajtshmris tjetr dhe nuk mund t pengohet prmes masave, q pr prdoruesit n aspektin ekonomik sht e pranueshme.

Neni 83 Frutat Frutat q bijn nga pema ose nj shkurre n paluajtshmrin e fqinj konsiderohen t jen fruta t pronarit t paluajtshmris fqinj prej momentit kur frutat ndahen nga pema

Neni 84 Degt dhe rrnjt 1. Pronari i nj paluajtshmrie ka t drejtn q t prej ose n ndonj mnyr tjetr ti mnjanoj degt q rriten prtej kufirit t paluajtshmris fqinj, nse ato pengojn dhe nse pronari i pems kt nuk e bn n afatin e arsyeshm prkundr krkess s fqiut. Nj e drejt e till nuk i takon pronarit, nse kufiri mes paluajtshmrive gjendet n nj pyll. 2. Rrnjt q rriten nga nj paluajtshmri fqinj, pronari i paluajtshmris tjetr mund ti shkurtoj vetm ather, kur rrnjt shkatrrojn apo rrezikojn strukturn e nj ndrtese ose t nj kulture t bimve t mbjell n paluajtshmrin e tij.

26

Neni 85 Hyrja e domosdoshme pr marrjen e kafshve 1. Kafsht q i takojn nj ekonomie shtpiake mund t merren nga pronart e tyre n paluajtshmrit fqinje t pronarve t tjer. Kjo vlen edhe pr nj luzm bletsh. 2. Pronari i paluajtshmris n t ciln ndodhen kafsht mund t refuzoj hyrjen, nse ai menjher u dorzohen kafsht pronarit t tyre.

Neni 86 Kalimi i domosdoshm 1. Nj kalim i domosdoshm npr nj paluajtshmri duhet t lejohet, nse paluajtshmria fqinj nuk ka asnj qasje tjetr n nj rrug ose nse kjo sht e lidhur me nj rrug m t gjat dhe nse dobia pr paluajtshmrin, n favor t s cils lejohet kalimi, sht m e madhe se sa dmi pr paluajtshmrin, npr t cilin duhet kaluar. 2. Drejtimi i kalimit t domosdoshm duhet t caktohet n nj mnyr q i siguron kalimin m t prshtatshm fqinji q e krkon kalimin dhe m s paku e pengon fqinji, i cili e lejon kalimin. 3. Fqinji mbi paluajtshmrin e t cilit bhet kalimi i domosdoshm duhet t kompenzohet me shprblim periodik pr prdorimin e prons si dhe pr do dm t shkaktuar gjat kalimit. 4. Kalimi i domosdoshm ndrpritet kur prfundon nevoja e kalimit. 5. Ky nen zbatohet edhe pr vendosjen e lidhjeve pr furnizim.

Neni 87 E drejta e kalimit pr ndrtesa Dispozita e nenit 78 t ktij ligji zbatohen pr pronarin e ndrtess i cili ka nevoj pr kalim t domosdoshm npr paluajtshmrin q e rrethon.

Neni 88 Shfrytzimi i prkohshm i nj paluajtshmrie fqinj 1. Pronari i nj paluajtshmrie mund t krkoj nga pronari i nj paluajtshmrie fqinj q prkohsisht ti mundsohet hyrja n palujtshmerin fqinje me qllim t kryerjes s punve n paluajtshmrin e tij personale nse punt nuk mund t kryhen n ndonj mnyr tjetr ose vetm me shpenzime proporcionalisht shum t larta. Punt duhet t lajmrohen me njoftim t duhur kohor para fillimit t tyre. 2. Pas shfrytzimit, paluajtshmria fqinj duhet t kthehet prsri n gjendjen e mparshme.

27

3. Pronari i palujatshris e cila sht shfrytzuar mund t krkoj pagesn e kompensimit t arsyeshm pr shfrytzimin e paluajtshmris s tij. Krkesa pr kompensim parashkruhet pas gjasht (6) muajsh pasi puna ka prfunduar.

Neni 89 Shembja e nj ndrtese N qoft se ekziston nj rrezik serioz, q nj ndrtes apo nj pjes e saj t shembet dhe e rrezikon paluajtshmrin fqinj ose paluajtshmrin q e rrethon, pronari i paluajtshmris q rrezikohet mund t krkoj nga pronari i ndrtess q ti marr t gjitha masat e nevojshme pr shmangien e rrezikut.

Neni 90 Ndrtimi prtej vijs s kufirit 1. N qoft se pronari i nj paluajtshmrie gjat ndrtimit t nj ndrtese ka ndrtuar prtej kufirit, pronari i prons fqinji nuk sht i detyruar ta duroj ndrtimin prtej kufirit. 2. Fqinji duhet t shprblehet prmes nj rente n t holla, nse ai ka kundrshtuar me shkrim pronarin q ka ndrtuar prtej kufirit. Kundrshtimi mund t parashtrohet vetm brenda afatit prej nj viti q nga asti kur fqinji ka marr dijeni pr ndrtimin, por jo m von se pes vite pas ndrtimit prtej kufirit. Renta paguhet prej momentit kur sht br kundrshtimit. 3. Fqinji, n paluajtshmrin e t cilit sht ndrtuar, mund t krkoj nga pronari i paluajtshmris: 3.1. q pronsia n ndrtes t ndahet n vijn e kufirit; 3.2. q ndrtuesi t mnjanon pjesn e ndrtess, e cila gjendet n paluajtshmrin e fqinjit q kundrshton; ose 3.3. q ndrtuesi t blej pjesn e paluajtshmeris e cila sht mbuluar me ndrtim. 4. Fqinji duhet ta shfrytzoj njrn nga t drejtat e parapara m lar n nn-paragraft 3.1 dhe 3.2., brenda nj viti nga kundrshtimi. Deri n ushtrimin e zgjedhjes dhe prfundimin e veprimit prkats nga pronari i ndrtess s ndrtuar jasht kufirit sipas nn-paragrafve 3.1 deri 3.3., duhet t paguhet renta e parapar n paragrafin 2 ktij neni.

28

Neni 91 Mihja rrezikuese Nj paluajtshmri nuk guxon t mihet n at mnyr q siprfaqja e paluajtshmris fqinj t humb mbshtetjen e nevojshme, prvese kur pronari i saj paraprakisht sht prkujdesur pr nj prforcim tjetr t nevojshm.

Neni 92 Rrjedha e ujit Pronari i nj paluajtshmrie nuk guxon ta ndryshoj n dm t fqinjt rrjedhn e ujit ose sasin dhe cilsin e ujit t rrjedhshm, e cila rrjedh pran apo npr paluajtshmrin e tij.

KAPITULLI VII
MBROJTJA E PRONSIS

Neni 93 Krkesa pr kthimin e sendit Pronari mund t krkoj kthimin e sendit t caktuar prej secilit i cili nuk ka t drejt posedimi.

Neni 94 Kundrshtimet e poseduesit 1. Poseduesi mund t refuzoj kthimin e sendit, nse ai ose poseduesi indirekt, prej t cilit ai e derivon (nxjerr) krkesn e tij pr posedim ka t drejt posedimi. 2. N qoft se poseduesi indirekt i paautorizuar nuk ka t drejt kundr pronarit i cili e lejon poseduesin t ket posedim direkt mbi sendin ather pronari mund t krkoj nga poseduesi kthimin e sendit poseduesit indirekt ose kur poseduesi indirekt nuk mundet apo nuk dshiron t pranoj sendin, ather tia kthej vet atij (pronarit).

Neni 95 Krkesat kundr poseduesit me mirbesim 1. Pronari mund t krkoj nga poseduesi me mirbesim i cili nuk ka t drejt posedimi kundrejt pronarit, kthimin e frutave ose dobive t tjera t vjelura nga prdorimi i sendit. 2. Poseduesi i cili sht i detyruar q pronarit tia dorzoj frutat, mund t krkoj shprblim pr shpenzimet e arsyeshme, t cilat jan krijuar pr prodhimin apo pr mbledhjen e frutave, me

29

kusht q shuma q krkohet pr shprblim t jet m e ult se vlera e frutave q duhet t dorzohen. 3. Krkesa pr kthimin e frutave dhe shprblimin e shpenzimeve parashkruhet n aftat prej tri vjetsh nga kthimi i sendit te pronari.

Neni 96 Krkesat e poseduesit me mirbesim 1. Poseduesi me mirbesim mund t krkoj nga pronari kompensimin e shpenzimeve t nevojshme si dhe t shpenzimeve t dobishme t lidhura me mbajtjen e sendit. 2. Nj shpenzim i nevojshm sht harxhimi i pasuris, i cili n kohn e harxhimit ishte i nevojshm pr mbajtjen ose mbarvajtjen e sendit sipas rregullit dhe standardit objektiv. 3. Shpenzim i dobishm sht do harxhim i pasuris, i cili sipas standardit objektiv shpie tek rritja e vlers s sendit. 4. Poseduesit me mirbesim i takon e drejta e retencionit n send derisa pronari tia kompensoj poseduesit t gjitha shpenzimet e nevojshme dhe t dobishme. 5. Krkesa pr kompensimin e shpenzimeve parashkruhet n afat prej tri vjetsh nga dorzimi i sendit.

Neni 97 Posedimi me keqbesim 1. Poseduesi sht me keqbesim nse ai ose detentori (mbajtsi) i tij ishte n dijeni ose ka mund t dij, se nuk kan pasur t drejt posedimi 2. Si posedues me keqbesim konsiderohet edhe poseduesi nga asti kur pronari krkon kthimin e sendit ose kur paraqitet krkesa sipas nenit 95 t ktij ligji

Neni 98 Krkesat kundr poseduesit me keqbesim 1. Poseduesi me keqbesim duhet tia dorzoj pronarit dobit e sendit si dhe t shprblej vlern, nse i ka harxhuar dobit ose nse ato dobi nuk i ka vjel. 2. Poseduesi me keqbesim sht prgjegjs para pronarit pr dmin q shkaktohet, kur si pasoj e fajit t tij sendi prkeqsohet, shkatrrohet apo pr ndonj arsye tjetr sht e pamundur kthimi i sendit.

30

Neni 99 Krkesat e poseduesit me keqbesim 1. Poseduesi me keqbesim kundr pronarit ka t drejtn e shprblimit t shpenzimeve t nevojshme. 2. Lidhur me kt krkes poseduesi me keqbesim nuk ka t drejtn e retencionit.

Neni 100 Prgjegjsia pr poseduesin deliktor Nse poseduesi e ka krijuar posedimin prmes veprimeve t ndaluara ose prmes nj vepre penale, ather ai i prgjigjet pronarit sipas dispozitave pr shprblimin e dmit pr shkak t veprimeve t palejuara.

Neni 101 Prjashtimi Krkesat e pronarit dhe t poseduesit kundr njri-tjetrit t parapara me nenet 93 deri 100 e prjashtojn ndonj krkes tjetr.

Neni 102 Krkesa pr largimin dhe mos-prsritjen e cenimit 1. Nse pronsia cenohet prmes largimit ose marrjes s posedimit t sendit, pronari mund t krkoj ndrprerjen e mtejme t cenimit. Nse priten cenime t mtejme, pronari mund t ngrit padi pr cenimet e tilla. 2. Krkesa kundr ndrhyrjeve n t drejtn e pronarit nuk mund t paraqitet , nse pronari sht i detyruar pr durimin e ndrhyrjeve t tilla.

PJESA IV
POSEDIMI

Neni 103 Posedimi Personi i cili e ushtron pushtet faktik mbi nj send sht posedues i drejtprdrejt.

31

Neni 104 Fitimi i posedimit Posedimi n nj send fitohet me krijimin e pushteti faktik mbi sendin. Marrveshja e poseduesit t mparshm dhe e fituesit t posedimit sht e mjaftueshme pr fitimin e posedimit, nse fituesi sht n gjendje q t ushtroj pushtetin mbi sendin n momentin e marrveshjes.

Neni 105 Detentori i posedimit N qoft se nj person e ushtron pushtet faktik mbi nj send pr ndonj person tjetr ose pr biznesin e ndonj personi tjetr apo n ndonj raport t ngjashm, n kuadr t cilave personi duhet ti prgjigjet udhzimeve t tjetrit rreth sendit, ather ai nuk sht posedues.

Neni 106 Trashgimi Me vdekjen e poseduesit, posedimi kalon tek trashgimtari.

Neni 107 Shuarja e posedimit 1. Posedimi shuhet kur poseduesi heq dor nga pushteti faktik mbi sendin ose n ndonj mnyr e humb pushtetin faktik. 2. Posedimi nuk shuhet si rezultat i moslejimit t poseduesit pr ushtrimi e kontrollit mbi sendin n nj koh t prkohshme

Neni 108 Bashkposedimi Nse disa persona e kan bashkposedimin n nj send, e drejta e nj personi pr prdorimin sendit n raport me t tjert dhe mbrojtja individuale e poseduesit pr posedimin e tij sht e kufizuar me t drejtn e personave t tjer pr prdorimin e sendit ashtu si sht parapar prdorimi

32

Neni 109 Posedimi jo i drejtprdrejt ( i trthort) 1. Posedues jo i drejtprdrejt sht personi i cili e jep posedimin e nj sendi bazuar n nj peng, qira, depozit, marrveshje ose raporte juridik t ngjashme q i japin personit tjetr t drejtn e posedimit t sendit pr nj koh t caktuar, 2. Nse poseduesi i jo i drejtprdrejt e merr posedimin e jo t drejtprdrejt (trthort) nga personi i tret bazuar ne marrdhniet juridike t parapara n paragrafin 1, ather personi i tret sht posedues i trthort.

Neni 110 Posedimi pronsor Personi i cili e posedon nj send q sht pron e tij, sht posedues pronsor

Neni 111 Veprimet e kundrligjshme n posedim 1. Personi i cili e privon nga posedimi poseduesin ose e pengon n posedim kundr vullnetit t poseduesit vepron kundrligjshm, prve nse privimi ose pengimi lejohen shprehimisht me ligj. 2. Posedimi i fituar si rezultat i pengimit t kundrligjshm sht me t met. Pasardhsi i posedimit till duhet t pranoj t metn e posedimit, nse ai ishte n dijeni pr t metn apo ai sht trashgimtar i poseduesit.

Neni 112 Vetndihma e poseduesit 1. Poseduesi mund t prdor forcn e arsyeshme pr mbrojtje nga veprimet e paligjshme n pengimin e posedimit t tij, n qoft se ndrhyrja sht atastshme dhe jan ndrmarr masat adekuate (proporcionale) pr mbrojtje, menjher me paraqitjen e ndrhyrjes (rrezikut) 2. Nse nj send i luajtshm i merret poseduesit me pengim t kundrligjshm, poseduesi mundet t prdor forc t arsyeshme q ta heq sendin nga penguesi i cili sht zn n vepr ose ndiqet. 3. T drejtat e cekura n paragraft e siprm pr vetndihmn e poseduesit mund t ushtrohen edhe nga detentori sipas nenit 105 t ktij ligji.

33

Neni 113 Krkesa kundr pengimit n posedim 1. Nse poseduesi privohet nga posedimi n mnyr t kundrligjshme, poesduesi mund t krkoj rivendosjen e posedimit prej personit ndrhyrs, i cili n raport me poseduesin sht n posedim me t meta. 2. Nse poseduesi pengohet n posedim n mnyr t kundrligjshme, ather poseduesi mund t krkoj nga penguesi mnjanimin e pengesave. Nse priten pengime n t ardhmen, poseduesi mund t krkoj mbrojtje gjyqsore. 3. Krkesa kundr ndrhyrjes n posedim sht e prjashtuar n qoft se poseduesi e ka posedimin me t meta n raport me penguesin ose t drejtn e paraardhsit t penguesit.

Neni 114 Shuarja e krkess Krkesa mund t parashtrohet vetm n afatin prej 30 (tridhjet) ditsh, pasi q poseduesi e merr dijeni lidhur me privimin apo pengimin e posedimit t tij. Krkesa shuhet pas kalimit t nj viti nga privimi ose pengimi i posedimit.

PJESA V
REGJISTRIMI I T DREJTAVE N PALUAJTSHMRIT

Neni 115 Fitimi, ndryshimi ose shuarja e nj t drejte 1. Pr fitimin, ndryshimin e prmbajtjes, bartjen, shuarjen e pronsis, t drejts s parablerjes, dhe t drejtave sendore t kufizuara n nj paluajtshmri sht e nevojshme nj pun juridike e vlefshme si baz juridike ndrmjet titullarit dhe t nj pale tjetr si dhe regjistrimi i ndryshimit juridik n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit. 2. Regjistrimi n regjistrin e t drejtave t paluajtshmrive rregullohet me Ligjin nr.2002/5, pr themelimin e regjistrit t t drejtave t prons s palujtshme, si dhe Ligjin nr. 2003/13 pr ndryshimin dhe plotsimin e Ligjit nr.2002/5

Neni 116 Kufizimet e mvonshme t disponimit N qoft se nj titullar i nj t drejte n palujtshmeri ka parashtruar krkesn pr fitim, ndryshim ose shuarjen e nj t drejte, krkesa e tij mbetet e vlefshme edhe ather, nse e drejta e tij sht kufizuar pas parashtrimit t krkess n zyrn e regjistrit e t drejtave n paluajtshmrit.

34

Neni 117 T drejtat e personave t tret N qoft se nj paluajtshmri sht e ngarkuar me t drejtn e nj personi t tret, ather pr shuarjen e s drejts ngarkuese sht i nevojshm plqimi i personit t tret. N qoft se pronari i paluajtshmeris sht titullar i t drejts q do t shuhet dhe kjo paluajtshmeri sht e ngarkuar edhe me t drejtn e personit t tret, ather sht i nevojshm plqimi i personit t tret, nse shuarja ka efekt n t drejtn e tij.

Neni 118 Prparsia e t drejtave 1. Prparsia ndrmjet disa t drejtave sendore me t cilat sht e ngarkuar nj paluajtshmri, prcaktohet sipas dats s regjistrimit t tyre. T drejtat sendore, t cilat jan regjistruar n t njjtn dit dhe t njjtin ast, kan t njjtn prparsi. 2. Regjistrimi i t drejts gjithashtu prcakton prparsin edhe ather kur puna juridike e nevojshme pr fitimin e t drejts sendore kryhet pas regjistrimit.

Neni 119 Ndryshimi i radhs s prparsis 1. Pr nj ndryshim t radhs s prparsis sht e nevojshme nj marrveshje n mes t titullarve t drejtave t cilt preken nga ndryshimi i prparsis dhe regjistrimi i ndryshimit n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit. 2. Nse nj hipotek duhet t radhitet m posht n renditjen e t drejtave, ather prve regjistrimit, sht i nevojshm edhe plqimi i pronarit t paluejtshmris. Plqimi i tij sht i parevokueshm. 3. N qoft se e drejta e radhitur m posht n renditjen e t drejtave sht e ngarkuar me t drejtn e nj personi t tret, ather sht i nevojshm edhe plqimi i tij. 4. T drejtat tjera t cilat jan renditur n mes t t drejtave t ndryshuara n renditje, mbesin t pacenuara nga ndryshimi i prparsis.

Neni 120 Rezervimi i radhs s prparsis 1. Pronari i nj paluajtshrie, n rast t ngarkimit t paluajtshmris me nj t drejt sendore, mund t rezervoj autorizimin q nj e drejt tjetr sendore vllimi i t cils sht definuar n regjistr t regjistrohet me prparsi para asaj t drejte.

35

2. Pr rezervimin e prparsis s renditjes, sht i nevojshm regjistrimi n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmri, krahas regjistrimit t drejtave t cilat duhet t zbriten. 3. N qoft se nj e drejt me rezervim t prparsis sht regjistruar pr nj paluejtshmri e cila sht e ngarkuar me nj t drejt tjetr pa ndonj rezervim t prparsis, ather rezervimi i prparsis do t jet i vlefshm vetm pr t drejtn e regjistruar m par, n qoft se kjo e drejt nuk sht e ranguar me nj renditje m posht si rezultat i rezervimit t ri t prparsis.

Neni 121 Regjistrimi i rezervimit t radhs s prparsis 1. Pr sigurimin e krkess pr lejimin apo shuarjen e nj t drejte sendore n nj paluajtshmri ose n nj t drejte q ngarkon paluajtshmrin ose pr ndryshimin e prmbajtjes apo prparsis t nj t drejte t till mund t regjistrohet nj rezervim n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit. Regjistrimi sht i lejueshm edhe pr sigurimin e nj krkese t ardhshme apo t kushtzuar. 2. Regjistrimi i nj rezervimi mund t bhet edhe n baz t nj mase t prkohshme gjyqsore pr prmbarimin e nj vendimi gjyqsor ose gjat nj procedure t falimentimit. 3. Nj disponim, i cili ndrmerret pas regjistrimit t rezervimit mbi paluajtshmrin apo mbi nj t drejt n paluejtshmri sht i pavlefshm, nse me kt veprim cenohet rnd krkesa e siguruar me rezervim. Kjo vlen edhe ather, kur vendimi pason n rrugn e prmbarimit t detyrueshm, prmes nj mase t prkohshme, ose gjat procedurs s falimentimit

Neni 122 Efekti i rezervimit 1. Kreditori i siguruar prmes rezervimit ka t drejtn q nga ndonj pal e tret, e cila kundrejt tij n mnyr t pavlefshme ka fituar pronsin ose ndonj t drejt tjetr n paluejtshmri, t krkoj plqimin pr do ndryshim n regjistr i cili sht i nevojshm pr realizimin e krkess s tij t siguruar prmes rezervimit. 2. Prparsia e t drejts sendore n paluajtshmeri e cila sht siguruar prmes regjistrimit t rezervimit n regjistrin e t drejtave n paluajtshmeri, prcaktohet n baz t momentit t regjistrimit t rezervimit n regjistr.. 3. N qoft se rezervimi sht i regjistruar pr sigurimin e krkess pr rast t vdekjes, trashgimtart jan prgjegjs kundrejt t titullarit i cili e ka krkesn e siguruar me rezervim..

36

Neni 123 Shlyerja e rezervimit pr krkesat e prjashtuara 1. Nse parashtrimi i krkess, t ciln shnimi duhet ta siguroj sht e prjashtuar pr koh t gjat, pala e detyruar mund t krkoj nga kreditori plqimin pr mnjanimin e shnimit. 2. N qoft se kreditori, krkesa e t cilit sht siguruar prmes shnimit sht i panjohur, ather prmes nj procedure t shpalljes ai mund t prjashtohet nga e drejta e tij, nse q nga regjistrimi i fundit n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit i cili ka t bj me shnimin kan kaluar dhjet vjet dhe n kt periudh kohore nuk ka pasuar asnj njohje t s drejts nga i detyruari

Neni 124 Prezumimi ligjor 1. N qoft se nj e drejt sendore sht regjistruar n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit, prezumohet se ajo e drejt i takon atij pr t cilin sht regjistruar. 2. N qoft se nj e drejt sht shlyer nga Regjistri i t drejtave n paluajtshmeri, prezumohet se ajo e drejt nuk ekziston.

PJESA VI
T DREJTAT E SIGURIMIT SENDOR

KAPITULLI I
DISPOZITA T PRGJITHSHME

Neni 125 Definicioni 1. Nj e drejt e sigurimit sendor legjitimon kreditorin e siguruar (sigurimarrsin), q n rast t shfaqjes s kushteve t caktuara me kontrat ose t caktuara me ligj, n veanti tek arritshmria e krkess s siguruar me prparsi para kreditorve t tjer t siguridhnsit t krkoj prmbushjen e krkess s siguruar si edhe t kamats dhe kostove nga e mira e siguruar. 2. Siguridhnsi mund ta krijoj t drejtn siguruese pr sigurimin e nj borxhi t vet ose si nj dorzan pr sigurimin e borxhit t nj personi tjetr.

37

Neni 126 Baza ligjore T drejtat e sigurimit sendor n vlerat pasurore t luajtshme dhe n paluajtshmrit mund t krijohen ekskluzivisht sipas dispozitave t ligjit.

Neni 127 Fushveprimi 1. Dispozitat e ksaj pjese zbatohen n t gjitha punt juridike dhe disponimet pa marr parasysh formn e tyre, t cilat pas rregullimit t tyre ndjekin qllimin q t krijojn nj siguri sendore. Dispozitat e ktij ligji zbatohen sidomos n: 1.1. nj kontrat, prmes s cils shitsi ia l pr shfrytzim blersit vlerat pasurore t blera, por kalimin e pronsis mbi blersin e bn t varur nga kushti, q blersi t paguaj mimin e blerjes pr vlern pasurore t bler (pengu i mimit t blerjes); si dhe 1.2. nj kontrat t qiras, respektivisht nj kontrat t lizingut (qiras financiare), n t ciln qiradhnsi si pronar i vlerave pasurore t dhna me qira respektivisht me lizing ia dorzon qiramarrsit ose lizingnmarrsit pr shfrytzim dhe pr nj fitim t mvonshm.

Neni 128 Prjashtimet 1. Dispozitat e ktij ligji nuk zbatohen n: 1.1. krijimin e nj t drejte siguruese mbi krkesn pr pagn t nj puntori; dhe 1.2. shitjen e krkesave n t holla n kuadr t shitjes s nj ndrmarrje.

Neni 129 Kontrata siguruese 1. Prmes marrveshjes siguruese, siguridhnsi detyrohet q sigurimarrsit tia v nj siguri sendore. 2. Marrveshja siguruese mund t jet nj kontrat e pavarur apo t jet e prmbajtur n nj kontrat tjetr, n veanti n nj kontrat kredie. 3. Siguridhnsi mund t jet debitori i krkess s siguruar apo nj i tret.

38

Neni 130 Marrveshjet nule 1. Marrveshja, e cila sht lidhur para arritshmris t krkess s siguruar sht nule, nse ajo prcakton q n rast t mos pagess pas arritjes t krkess s siguruar e mira e siguruar t kaloj n pronsi t sigurimarrsit; ose e mira e siguruar t shitet me nj mim t caktuar. 2. Pas arritshmris t krkess prmendura n paragrafin e mparshm. s siguruar jan t lejuara marrveshjet e

Neni 131 Krkesa e siguruar Nj e drejt sendore e sigurimit mund t caktohet pr sigurimin e krkesave aktuale, t ardhshme ose t kushtzuara. Neni 132 Parashkrimi i krkess s siguruar Nj e drejt sendore e sigurimit mund t ushtrohet edhe ather, kur krkesa e siguruar sht parashkruar.

KAPITULLI II
E DREJTA E PENGUT

NN-KAPITULLI 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME

Neni 133 Prkufizimi 1. E drejta e pengut(pengu) do t thot krijimi i ndonj interesi mbi pasurin e luajtshme ose mbi ndonj t drejte me an t marrveshjes ose me an t ligjit, i cili i jep pengmarrsit t rejtn pr ta marr n posedim at pasuri ose pr ta shfrytzuar at t drejt me qllim t prmbushjes s ndonj obligimi ekzistues dhe t identifikueshm q sht siguruar me an t pengut. 2. Kontrata e pengut mund ti shmanget dispozitave t ktij kapitulli. N raste t veanta ajo mund t parasheh q pengu t siguroj ndonj obligim i cili ka efekt vetm pas lidhjes s kontrats s pengut.

39

Neni 134 Llojet e t drejts s pengut 1. Nse pengdhnsi dhe pengmarrsi nuk jan marr vesh n kontratn pr pengun q pengu t jet posedimor, pengdhnsi e ruan t drejtn pr ta poseduar, prdorur dhe pr ti gzuar t gjitha t drejtat n sendin e ln peng, prve nse me kt ligj parashihet ndryshe. 2. Pengu posedimor ka efekt ndaj personave t tret vetm ather kur t nnshkruhet kontrata pr pengun dhe kur sendi i ln peng t ket kaluar n posedim t pengmarrsit ose t agjentit t caktuar nga pengmarrsi. 3. Pengu pa posedim ka efekt ndaj palve t treta vetm ather kur t parashtrohet deklarata pr njoftim n prputhje me kt Ligj. 4. Krijimi i t drejt s pengut mbi ndonj t drejt krkon regjistrimin e pengut n regjistrin e pengut.

Neni 135 T drejtat e pengut ligjor 1. Dispozitat vijuese vlejn edhe pr t drejtn e pengut n sendet e luajtshme e cila krijohet n baz t ligjit (e drejta pengut ligjor). 2. E drejta e pengut ligjor ka efekt ndaj palve t treta vetm ather kur t parashtrohet deklarata pr njoftim n prputhje me kt ligj. 3. Prve n rastet kur palt pajtohen ndryshe, e drejta e pengut ligjor t qiradhnsit ka efekt vetm ather kur sendi i ln peng t ket kaluar n posedim t qiradhnsit.

Neni 136 Kontrata e pengu 1. Q nj kontrat e pengut t jet e vlefshme sht e nevojshme nj certifikat me shkrim, e cila duhet ti prfshij kto t dhna: 1.1. emrin dhe adresn e pengdhnsit dhe debitorit, n rast se pengdhnsi sht nj person tjetr nga debitori; 1.2. prshkrimin e detyrimit q duhet t sigurohet; 1.3. prshrkimin e sendit t ln peng; 1.4. e dhna se qllimi i kontrats sht caktimi i nj pengu pr pengmarrsin;

40

1.5. nnshkrimet e palve t kontrats; dhe 1.6. data, n t ciln pengdhnsi e nnshkruan kontratn e pengut. 2. Nse kontrata e pengut sht nnshkruar nga ndonj person n emr t pengdhnsit, pengu sht i vlefshm vetm nse personi i cili e nnshkruan kontratn e pengut sht i pavarur nga pengmarrsi.

Neni 137 Specifikimi i kontrats Nj kontrat pengu mundet prve t dhnave t krkuara n dispozitn paraprake t prmbaj edhe marrveshje t palve rreth t drejtave dhe detyrimeve t tyre reciproke, prderisa n rast t veant nuk bien ndesh me rregullat imperative t ktij ligji. Kontrata mundet n do koh t plotsohet, t ndryshohet apo t shuhet.

Neni 138 Sendet e lna peng 1. Peng mund t lihet fardo vlere pasurore e luajtshme ose ndonj e drejt e cila mund t bartet n mnyr t ligjshme. 2. Pasurit nntoksore dhe hidrokarburet si dhe t drejtat n to mund t lihen peng n prputhje me dispozitat ligjore pr bartjen dhe pr t drejtn n ngarkim pr pasurit nntoksore dhe hidrokarburet apo t drejtat e tilla.

Neni 139 Autoritzimi pr shitjen e sendit t ln peng 1. Pengdhnsi duhet t jet pronar i sendit t ln peng n kohn e lnies s pengut. Nse pengdhnsi nuk sht pronar i sendit t ln peng, ai duhet t ket autorizimin ligjor pr vnien e t drejts s pengut. 2. Pasuria e nj bashkpronsie ose t nj pronsie t prbashkt mund t lihet peng vetm nse t gjith bashkpronart ose pronart e prbashkt e japin plqimin pr pengun. 3. Ndonj person i cili sht pronar i nj interesi t pjesshm n pasurin e luajtshme mund ta l peng at interes pa plqimin e pronarve tjer t interesit t pjesshm.

41

Neni 140 Fitimi me mirbesim i t drejts s pengut 1. N qoft se pengdhnsi nuk sht pronar i sendit t ln peng apo nuk e ka autorizimin ligjor pr ta ln pengun, pengmarrsi e fiton t drejtn e pengut vetm nse n kohn kur pengu prodhon efekt, pengdhnsi e ka ne posedim objektin e pengut dhe pengmarrsi mund t supozoj me mirbesim se pengdhnsi sht pronari ose e ka autorizimin ligjor pr t ln pengun. 2. Nse ndaj nj objekti t pengut ekziston nj e drejt e ndonj pale t tret, pengmarrsi e fiton t drejtn e pengut ndaj t cilit nuk ekziston ndonj e drejt, vetm ather kur pengdhnsi e posedon t drejtn e pengut n kohn kur pengu prodhon efekt dhe pengmarrsi mund t supozoj me mirbesim se ndaj pengut nuk ekziston ndonj e drejt tjetr.

Neni 141 E drejta e pengut n sendet e prziera t nj lloji 1. N qoft se n nj t drejt t pengut pa posedim shrbejn sendet e nj lloji si t mira t pengut dhe pengdhnsi kto i przien pandashm me sende t nj llojit dhe cilsis s njjt, ather pengdhnsi duhet n mnyr t sigurt t konstatoj sasin e gjendjes s trsishme n kohn e marrveshjes t s drejts s pengmarrjes sipas t dhnave objektive dhe kto tia kumtoj pengmarrsit. 2. E drejta e pengut prbhet nga nj kuot prkatse e gjendjes s trsishme, e cila me fardo ndryshimi t sasis s trsishme ndryshon n mnyr prkatse. 3. Pengdhnsi duhet t prkujdeset q t mbaj evidenc mbi hyrjet dhe daljet pr gjendjen e trsishme dhe t ruaj dshmit pr verifikimin e tyre. 4. Rregullat e siprshnuara vlejn n mnyr prkatse tek nj peng posedimor.

Neni 142 E drejta e pengut n vlera pasurore t ardhshme dhe n depo mallrash 1. Nj e drejt pengu mund t krijohet edhe n vlera pasurore t prcaktuara n kontratn e pengut n t cilat pengdhnsi e fiton pronsin ose autorizimin ligjor pas lidhjes s kontrats s pengut. 2. Nj e drejt e pengut mund t krijohet n nj depo mallrash me prmbajtje t ndryshueshme nse vendndodhja dhe prmbajtja e depos jan t prshkruara mjaft qart n kontratn e pengut. Secili mall q shtohet n depo n t ciln sht krijuar e drejta e pengut i nnshtrohet t drejts s pengut prej momentit kur ai mall i shtohet depos.

42

Neni 143 Krkesa e siguruar Nj e drejt e pengut sht e vlefshme dhe e zbatueshme nse krkesa e cila duhet t sigurohet prmes t drejts s pengut sht e vlefshme dhe e zbatueshme.

Neni 144 Fushveprimi i krkess s siguruar Nj e drejt e pengut e siguron tr shumn e krkess, duke prfshir kapitalin dhe kamatn e papaguar, dnimet kontraktuese, shpenzimet e zbatimit, t mirmbajtjes dhe shitjes s objekti t pengut.

Neni 145 Ndryshimet i objektit t pengut ose rritja e krkess s siguruar Pas krijimit t s drejts s pengut, pengdhnsi dhe pengmarrsi mund t pajtohen q ta rrisin krkesn e siguruar ose ta rrisin objektin e pengut. Pr do rritje e cila nuk sht e bashkngjitur apo e lidhur me objektin e pengut, duhet t trajtohet si krijim i nj t drejte t re t pengut.

Neni 146 Siguria plotsuese 1. Pengmarrsi mund t krkoj siguri plotsuese apo adekuate, nse sendi i pengut nuk ofron siguri t mjaftueshme pr krkesn e siguruar dhe nse pengmarrsi nuk ka mundur ta dij kt n kohn kur sht lidhur kontrata e pengut. 2. Nse pengdhnsi nuk jep siguri plotsuese apo adekuate, pengmarrsi mund t krkoj prmbushjen e menjhershme t krkess s siguruar.

Neni 147 E drejta e kontrollimit N rastin e pengut pa posedim, pengmarrsi ka t drejt q, pas njoftimit t dhn me koh pengdhnsit, ta kontrolloj sendin e ln peng. N rastin e pengut posedimor, pengdhnsi ka t drejt q, pas njoftimit t dhn me koh pengmarrsit, ta kontrolloj sendin e ln peng

43

Neni 148 T drejtat dhe detyrimet e mbajtsit t objektit t pengut 1. N rastin e pengut posedimor, pengmarrsi nuk duhet ta prdor dhe duhet ta ruaj me kujdesin m t madh sendin e ln peng. Pengmarrsi ka t drejt n prfitimet nga sendi i ln peng. N rastin e pengut pa posedim, pengdhnsi duhet ta prdor sendin e ln peng n mnyrn e prputhshme me prdorimin e zakonshm t atyre vlerave pasurore. 2. Prve n rastet kur palt pajtohen ndryshe, pengmarrsi mund ta l peng srish sendin e ln peng nse ai mund t siguroj q sendi i ln peng do ti kthehet pengdhnsit, n prputhje me kushtet e kontrats s pengut. Pengmarrsi i prgjigjet pengdhnsit pr ndonj dmtim, pr humbjen ose pr ndonj vones n kthimin e sendit t ln peng.

NN-KAPITULLI 2 E DREJTA E PENGUT NDAJ PALVE T TRETA

Neni 149 E drejta e pengut pr krkesat n t holla 1. Nse nj krkes pr pages n t holla sht ln peng, ather debitori i ksaj krkese (debitori i tret) mund ta prmbush detyrimin n prputhje me kontratn me pengdhnsin. Nse pengdhnsi ose pengmarrsi e ka njoftuar debitorin e tret lidhur me lnien peng, debitori i tret duhet tia bj pagesn pengmarrsit pasi t ket ardhur koha pr pagesn e krkess s ln peng. 2. Njoftimi pr debitorin e tret duhet t bhet me shkrim, t prfshij emrat e pengdhnsit dhe pengmarrsit, t identifikoj krkesn e siguruar me an t pengut dhe t prmbaj udhzime t sakta rreth mnyrs s pagess pr pengmarrsin.

Neni 150 Kundrshtimet e debitorit t tret Debitori i tret ka t drejt t bj kundrshtimet e njjta lidhur me krkesn pr pages nga pengmarrsi, t cilat ai i ka kundr pengdhnsit si kreditori paraprak i krkess s ln peng.

Neni 151 Prllogaritja e krkesave 1. Pas marrjes s pagess nga debitori i tret, pengmarrsi ka t drejt q ta prllogaris nga kjo pages shumn e cila i takon atij n baz t krkess s siguruar me krkesn e ln peng. Deri

44

ather kur krkesa e siguruar t bhet e arritshme pr pages, pengmarrsi duhet ta mbaj pagesn e marr nga debitori i tret, duke e prfshir kamatn e cila rrjedh aty e tutje si nj agjent n emr t pengdhnsit. 2. Nse shuma t ciln debitori i tret ia ka paguar pengmarrsit sht m e madhe se shuma q duhet paguar n baz t krkess s siguruar, pengmarrsi duhet tia paguaj pa vones pengdhnsit, shumn q sht mbi vlern e krkess. 3. Debitori i tret, i cili duhet tia bj pagesn pengmarrsit, duhet t njoftohet nga pengmarrsi nse krkesa e siguruar sht shuar prpara se t vij koha e pagess pr pengmarrsin.

Neni 152 Zbatimi i dispozitave pr t drejtn e pengut pr krkesat n t holla Dispozitat pr t drejtn e pengut pr krkesat n t holla, do t zbatohen edhe pr t drejtn e pengut n detyrimet tjera.

Neni 153 E drejta e pengut n letrat me vler 1. E drejta e pengut n nj letr me vler, e cila sht e lshuar n emr t zotruesit, vihet si nj e drejt e pengut n nj send. 2. E drejta e pengut n nj letr me vler sipas urdhrit ose n nj letr indosable me vler me emr krijohet prmes indosamentit dhe dorzimit tek pengmarrsi. Indosamenti duhet t ket t shnuar, se sht nj indosament pr pengvnie (indosament pengu). 3. Nse letra me vler e ln peng sht n emr t kreditorit, krijohet e drejta e pengut, po qe se pengdhnsi e njofton borxhliun se detyrimi nga letra me vler i sht ln peng pengmarrsit. 4. E drejta e pengut n letra t pa certifukuara me vler krijohet prmes regjistrimit t s drejts s pengut n regjistrat e atij institucioni, n regjistrat e t cilit mbahet llogaria pr letrat me vler t lna peng.

Neni 154 Dispozitat e zbatueshme pr t drejtat e pengut n letrat me vler N t drejtn e pengut mbi letrat me vler zbatohen prshtatshmrish dispozitat rreth t drejts s pengut pr krkes.

45

Neni 155 Renditja e drejtave t pengut 1. N qoft se nuk sht arritur marrveshje tjetr, nj pengdhns mund t l peng disa sende pasurore ose t drejtn e njjt. 2. Nse me kt Ligj nuk parashihet ndryshe, rangu i disa t drejtave t pengut t krijuara ndaj t s njjts objekt t pengut apo t drejts, renditet sipas kohs kur kto kan arritur efekte ndaj personave t tret. 3. T drejtat e pengut me efekte pr personat e tret kan prparsi para t drejtave t pengut n mes t pengdhnsit dhe pengmarrsit. Rangu i t drejtave t pengut pa efekte pr persona t tret renditet sipas kohs, kur kto t drejta jan br t vlefshme ndaj pengdhnsit.

Neni 156 Rregullat e posame pr renditjen e t drejtave t pengut 1. Nj peng posedues n t holla si dhe n letrat me vler t barteshe pr pjesmarrjet n shoqri, rreth t drejtave n mallrat ose t drejtave n pages t t hollave ka prparsi para secils t drejt tjetr t pengut n kto vlera pasurore. 2. Nj e drejt e pengut pr sigurimin e nj krkese pr pagesn e mimit t blerjes (pengu i mimit t blerjes) ka prparsi para do t drejte tjetr t pengut, t ciln pengdhnsi e kishte ln peng mbi t njjtin send, nse: 2.1. ka fituar efekt ndaj personave t tret; dhe 2.2. pengmarrsi i njofton pengmarrsit e mparshm pr fitimin e nj t drejte mbi mimin e blerjes dhe at m s voni, sapo pengdhnsi merr posedim n sendin e pengut. N njoftim, pengmarrsi mbi mimin e blerjes duhet t shnoj se ai e ka nj t drejt t till pengu apo s shpejti do ta fitoj; m tej njoftimi duhet t prmbaj prshkrimin e sakt t mirs s pengut, mbi t cilin ekziston apo duhet t ekzistoj pengu i mimit t blerjes. 3. Gjat vnies t nj t drejte t re t pengut sipas nenit 152 t ktij ligji nuk e arrin kjo rangun e t drejts t pengut fillestar.

46

Neni 157 Ruajtja e renditjes gjat ndrrimit t forms s pengut 1. N qoft se tek nj peng posedues i kthehet sendi pengdhnsit, e drejta e pengut ruan rangun e saj t arritur deri tani vetm ather, nse m s voni gjat kthimit t sendit t pengut prmbushen kushtet pr vlefshmrin e t drejts s pengut pa posedim ndaj personave t tret. 2. Nse sendi i pengut, n t ciln ekziston nj e drejt e pengut pa posedim e vlefshme i dorzohet pengmarrsit, ather pengu posedues ruan t njjtin rang sikurse e drejta e pengut pa posedim q ekzistonte deri tani.

Neni 158 Ndryshimi i renditjes s pengut 1. Pr ndryshimin e renditjes s drejtave t pengut, vlejn prshtatshmrish dispozitat e nenit 119 t ktij ligji. 2. Nnshkrimet e personave pjesmarrs nuk kan nevoj pr vrtetim (autenticitet) dhe n vend t regjistrimit n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmri bhet regjistrimi n Regjistrin e pengut.

Neni 159 Fitimi i sendit t ln peng nga pala e tret 1. N baz t dispozitave t ktij ligji, sendi i ln peng mund t ngarkohet apo t fitohet nga pala e tret vetm n baz t ndonj t drejte ekzistuese t pengut. Sendi i ln peng fitohet i pangarkuar, nse: 1.1. sendi i ln peng sht shitur n qarkullimin afarist t zakonshm t pengdhnsit; 1.2. sendi i ln peng sht shitur me plqimin e dhn me shkrim nga t gjith pengmarrsit t cilt kan ndonj t drejt t pengut n at send; 1.3. sendi i ln peng sht ndonj aksion, borxh ose ndonj instrument sigurie i ofruar n ndonj treg t pranuar, ndonj instrument negocimi apo dokument pronsie, ose para t gatshme;ose 1.4. blersi mund t supozoj me mirbesim n kohn e blerjes se ndaj sendit t ln peng nuk kziston ndonj e drejt tjetr. 2. Mallrat nga ndonj depo, t shitura n qarkullimin afarist t zakonshm t pengdhnsit, mund t fitohen t pangarkuara edhe nse blersi ka pas njohuri pr t drejtn e pengut.

47

Neni 160 Bartja e krkess s siguruar 1. Bartja e krkess t siguruar nga pengmarrsi konsiderohet bartje e t drejts s pengut q e siguron kt krkes. Pengmarrsi e njofton pengdhnsin lidhur me bartjen. 2. Nse pengmarrsi e bart vetm nj pjes t krkess t siguruar, pengmarrsi i ri bhet pengmarrs i prbashkt me pengmarrsin e vjetr deri n lartsin e shums s krkess q sht bartur. 3. Pengdhnsit i takojn t njjtat t drejta kundrejt pengmarrsit t ri me ato t cilat ai i ka pasur kundrejt pengmarrsit paraprak.

Neni 161 Shuarja e t drejts s pengut 1. E drejta e pengut shuhet nse: 1.1. pengdhnsi dhe pengmarrsi merren vesh pr kt; 1.2. krkesa e siguruar prmbushet ose shuhet pr ndonj arsye tjetr; 1.3. sendi ose e drejta e pengut apo ndonj zvendsim i tyre shuhet; 1.4. sendi ose e drejta e pengut ndryshohet ose inkorporohet me ndonj send ose t drejt tjetr e cila uk ekziston n nj form t identifikueshme apo t ndashme; 1.5. pengmarrsi bhet pronar i sendit ose i t drejts t pengut; 1.6. n rastin e pengut posedimor, prfundon pronsia e pengmarrsit mbi sendin e ln peng; 1.7. bartet krkesa e siguruar me an t s drejts s pengut, por kjo bartje nuk e prfshin t drejtn e pengut; 1.8. nj pal e tret n mnyr t vlefshme e fiton sendin ose t drejtn e pengut n pajtim me dispozitat e ktij ligji . 2. Pas prfundimit t nj pengu posedimor, pengmarrsi ia kthen pengdhnsit sendin e ln peng.

48

NN-KAPITULLI 3 REGJISTRIMI I T DREJTAVE T PENGUT PA POSEDIM

Neni 162 Regjistrimi i nj njoftimi t pengut 1. Regjistrimi i t drejts s pengut pa posedim n regjistrin e pengut prodhon efekt me regjistrimin e njoftimit t pengut n zyrn pr regjistrimin e pengut. Njoftimi i pengut prfshin: 1.1. identitetin e qart t pengdhnsit, personit i cili duhet ta paguaj krkesn e siguruar nse nuk sht pengdhnsi) dhe t pengmarrsit; 1.2. prcaktimin e veant apo t prgjithshm t natyrs s detyrimit t siguruar; 1.3. vlern maksimale t detyrimit t siguruar t shprehur n para; 1.4. prcaktimin e veant apo t prgjithshm t sendit t ln peng; 1.5. nnshkrimin nga pengdhnsi ose n emr t tij ;dhe 1.6. datn e kontrats s pengut. 2. Nj peng konsiderohet t jet i regjistruar n regjistrin e pengut, ather kur njoftimi i pengut t ket arritur n zyrn pr regjistrimin e pengut n formn e parashikuar dhe duke e paguar taksn e parashikuar.

Neni 163 Kohzgjatja e regjistrimit dhe vazhdimi 1. Regjistrimi n regjistrin e pengut sht i vlefshm pr tri (3) vjet nga koha e regjistrimit. 2. Me kalimin e afatit tri (3) vjear, e drejta e pengut pa posedim e humb efektin e saj ndaj personave t tret, prve kur vazhdohet regjistrimi ose kur pengu pa posedim shndrrohet n peng posedimor.

Neni 164 Shlyerja e regjistrimit 1. Nse e drejta e pengut shuhet, pengmarrsi duhet q brenda nj muaji ta regjistroj kt shuarje n regjistrin e pengut duke e paraqitur njoftimin pr shlyerje n zyrn pr regjistrimin e pengut.

49

2. Njoftimi pr shlyerje prfshin nnshkrimin e pengmarrsit dhe njoftimin se pengmarrsi nuk krkon m ndonj t drejt pengu mbi nj send apo t drejt si sht theksuar n njoftimin e pengut, i cili duhet t identifikohet me an t numrit t dokumentimit t tij. Para se t regjistrohet njoftimi pr shlyerje, i cili sht nnshkruar nga ndonj person q nuk sht pengmarrs atij duhet bashknngjitur autorizimin me shkrim t dhn nga pengmarrsi. 3. Pengmarrsi, i cili nuk e regjistron ose nuk e regjistron brenda kohs s parashikuar njoftimin pr shlyerje, i prgjigjet pengdhnsit pr dmet e shkaktuara nga vonesa ose mosregjistrimi i njoftimit pr shlyerje.

Neni 165 Themelimi i zyrs pr regjistrimin e pengut 1. Zyra pr regjistrimin e pengut themelohet me an t nj ligji t veant. 2. Zyra e regjistrimit duhet t prkujdeset q indeksi dhe dokumentet e regjistrimit t lejohen pr kqyrje publike pr s paku pes (5) or n do dit pune. 3. Me ligjin mbi themelimin e Zyrs s regjistrimit t pengut rregullohet funksionimi i brendshm i zyrs s regjistrimit.

NN-KAPITULLI 4 EKZEKUTIMI I T DREJTS S PENGUT

Neni 166 Dorzimi i sendit t ln pengut tek pengmarrsi 1. Nse pengdhnsi ose debitori i detyrimit t siguruar, nse ky nuk sht njkohsisht pengdhns, nuk e prmbush detyrimin e siguruar ose kontratn e pengut, pengmarrsi i pengut pa posedim mund t krkoj nga pengdhnsi q tia dorzoj sendin e ln peng. 2. Nse pengdhnsi i pengut pa posedim nuk e dorzon sendin e ln peng, pengmarrsi mund ta marr n posedim sendin e ln peng me ndihmn e gjykats kompetente.

Neni 167 Ekzekutimi gjyqsor i krkess pr posedim 1. Pengmarrsi i pengut pa posedim mund t paraqes nj krkes n gjykatn kompetente, q pa pjesmarrjen dhe dgjimin e pengdhnsit apo personave t tjer at ta autorizoj q sendin e ln peng ta sekuestroj dhe tia dorzoj pengmarrsit. Rreth ksaj krkese gjykata duhet t vendos m s voni pes (5) dit pune pas dats s paraqitjes s krkess.

50

2. Pengdhnsi ose debitori i krkess s siguruar, nse ky nuk sht njkohsisht pengdhns, mund t paraqes krkes n gjykatn kompetente q t konstatohet se, e drejta e pengut sht e pavlefshme trsisht apo pjesrisht. Nse gjykata vendos nj konstatim t till, ajo duhet njkohsisht t vendos a do ta abrogoj apo do ta ndryshoj vendimin e nxjerr n pajtim me paragrafin 1. t ktij neni , dhe nse vendos ksisoj, duhet t vendos nse pengmarrsi prgjigjet dhe n ciln shum prgjigjet pr dmin q sht shkaktuar prmes vendimit pr sekuestrimin apo dorzimin e sendit t ln peng tek pengmarrsi.

Neni 168 Shitja e sendit t ln peng 1. N rast t voness, pengmarrsi mund ta shes, ta huazoj apo t disponoj n ndonj mnyr tjetr me sendin e ln peng. Shtija e sendit t ln peng mund t bhet prmes ankandit publik apo n ndonj mnyr tjetr t prshtatshme. Pengmarrsi duhet t prpiqet q ta arrij vlern e duhur t tregut gjat shitjes s sendit t ln peng. 2. Pengmarrsi duhet ta njoftoj pengdhnsin s paku katrmbdhjet (14) dit para shitjes pr kohn dhe vendin e shitjes. Ky njoftim duhet ti drgohet edhe debitorit t detyrimit t siguruar, nse ky nuk sht njkohsisht pengdhns, si edhe titullarve t tjer t s drejts s pengut pr t njjtin send t ln peng. 3. T ardhurat nga shtija e sendit t ln peng llogariten sipas ksaj renditje: 3.1. me shpenzimet e arsyeshme, t cilat i jan shkaktuar pengmarrsit n lidhje me kzekutimin e t drejts s tij pr posedimin dhe shitjen e sendit t ln peng; 3.2. me prmbushjen e detyrimit t siguruar; 3.3. me prmbushjen e ndonj pengmarrsi t rangut m t ult pr t njjtin send t ln peng, nse para shitjes ky pengmarrs ka br krkes me shkrim; dhe 3.4. mbetja e t ardhurave i paguhet pengdhnsit. 4. Pengdhnsi mbetet prgjegjs n rast se shuma e fituar me an t shitjes s sendit t ln peng sht m e vogl se detyrimi i siguruar.

Neni 169 Kufizimet pr fitimin e sendit t ln peng Pengmarrsi mund ta blej sendin e ln peng vetm n ankand publik ose shitje private po q se sendi i ln peng shitet n nj treg t njohur apo n rastet ku pr sendin e ln peng ekzistojn mime standarde gjersisht t ditura.

51

Neni 170 Pranimi i sendit t ln peng 1. Pengmarrsi mund ti ofroj pengdhnsit q ta pranoj sendin e ln peng n prmbushje t plot ose t pjesshme t detyrimit t siguruar. Oferta bhet e detyrueshme nse pengdhnsi shpreh plqimin me shkrim dhe debitori i detyrimit t siguruar, nse ky nuk sht njkohsisht pengdhns, apo ndonj pal tjetr me interes ligjor pr ta prmbushur detyrimin e siguruar nuk kundrshton me shkrim brenda katrmbdhjet (14) ditve pas marrjes s oferts. 2. Pengdhnsi ose debitori i detyrimit t siguruar, nse ky nuk sht njkohsisht pengdhns, apo ndonj pal tjetr me interes ligjor pr ta prmbushur detyrimin e siguruar, mund ta shpengoj sendin e pengut pasi ta ket prmbushur plotsisht krkesn e siguruar. 3. Shpengimi mund t bhet n do koh, para se pengmarrsi ta shes apo ta pranoj sendin e ln peng n prmbushjen e pjesshme apo t plot t detyrimit t siguruar.

NN-KAPITULLI 5 NJOHJA E T DREJTAVE T SIGURIMIT T KRIJUARA N VENDIN E HUAJ

Neni 171 Barazimi i t drejtave t sigurimit t huaja 1. Nj e drejt sigurimi e fardolloj emrtimi dhe forme, e cila krijuar dhe ende sht e vlefshme sipas t drejts s vendit t huaj, e ka efektin e nj t drejte t vlefshme t pengut, nse sendi i sigurimit sht sjell n Kosov. 2. Q nga koha, kur sendi i pengut ka hyr brenda kufijve t Kosovs, efektet e ksaj t drejte t pengut vlersohen sipas t drejts s Kosovs. 3. Nj e drejt e pengut pa posedim duhet t lajmrohet pr regjistrim n Zyrn e Regjistrit t Pengut brenda tre muajve q kur sendi i pengut sht sjell n Kosov. T dhnat e nevojshme sipas nenit 146 t ktij ligji duhet t paraqiten n prkthim t vrtetuar n njrn nga gjuht zyrtare n Kosov.

52

KAPITULLI III
HIPOTEKA

NN-KAPITULLI 1 DISPOZITA T PRGJITHSHME

Neni 172 Prkufizimet Hipoteka do t thot krijimi i interesit n pasurin e paluajtshme me an t marrveshjes apo ligjit, q kreditorit t hipoteks (pengmbajtsit) i jep t drejtn t inicioj procedurn pr heqjen e t drejts mbi pronn e vn n hipotek pr pasurin e till t paluajtshme, me qllim t prmbushjes s nj detyrimi q sht siguruar me hipotek dhe q duhet t paguhet.

NN-KAPITULLI 2 KRIJIMI I HIPOTEKS

Neni 173 Krijimi i hipoteks me kontrat Hipoteka krijohet prmes nj kontrate ndrmjet pronarit t paluajtshmris s ngarkuar dhe kreditorit hipotekues si dhe prmes regjistrimit n Regjistrin e t drejtave pr paluajtshmrit.

Neni 174 Kontrata e hipoteks 1. Kontrata e hipoteks duhet t lidhet n formn me shkrim. Nnshkrimet e pronarit t paluajtshmris dhe kreditorit hipotekues duhet t vrtetohen sipas t njjtave rregulla sikurse punt e tjera juridike rreth paluajtshmris. 2. Kontrata e hipoteks duhet t prmbaj s paku kto t dhna: 2.1. emrat dhe adresat e pronarit t paluajtshmris dhe t kreditorit hipotekues si dhe t debitorit t krkess s siguruar, n rast se ky nuk sht njkohsisht pronar i paluajtshmris s ngarkuar; 2.2. prshkrimin e sakt t paluajtshmris s ngarkuar sipas vendit, rrugs dhe numrit t shtpis; ose

53

2.3. t dhna t tjera t sakta rreth pozits si dhe numrin kadastral; 2.4. nj flet poseduese dhe vrtetimet rreth prdorimit t paluajtshmris, nse sht e nevojshme; 2.5. shumn e krkess s siguruar prmes hipoteks, duke prfshir edhe kamatn; eventualisht jepet huma maksimale e kontraktuar; 2.6. nj paralajmrim n shkrim me shkronja t mdha t theksuara, se n rast t voness s pagess ose paraqitjes (arritjes) s kushteve t tjera t kontraktuara kreditori hipotekues do t nis procedurn e prmbarimit, e cila mund t shpie tek humbja e pronsis n paluajtshmrin e ngarkuar dhe braktisjen e shtpis dhe paluajtshmris; 2.7. palt bjn marrveshje t tjera, nse kt e krkon ky ligj apo ligje t tjera; 2.8. palt mund t bjn marrveshje t tjera, prderisa kt e lejojn rregullat imperative; 2.9. datn e nnshkrimit t kontrats; 2.10. nnshkrimet e vrtetuara t pronarit t paluajtshmris s ngarkuar dhe t kreditorit hipotekues.

Neni 175 Marrveshjet nule 1. Krahas marrveshjeve t prmendura n nenin 130 t ktij ligji, nule sht edhe nj marrveshje, e cila arrihet para skadimit t afatit t prmbushjes s krkess s siguruar dhe kreditorit ia lejon t drejtn e shfrytzimit t paluajtshmris. 2. Nule sht edhe nj marrveshje, prmes s cils pronari i paluajtshmris detyrohet kundrejt kreditorit hipotekues q paluajtshmrin mos ta shes apo t mos e ngarkoj m tej.

Neni 176 Paluajtshmria e ngarkuar 1. Hipoteka shtrihet mbi t gjitha pjest e paluajtshmris s ngarkuar, duke prfshir edhe ndrtesat q aty qndrojn apo jan t lidhura n mnyr t pandashme me tokn. 2. Prjashtimisht nga paragrafi 1 mund t krijohet nj hipotek e pavarur, e cila nuk shtrihet mbi pjest e tjera t paluajtshmris n nj ndrtes, n nj banes ose n nj ndrtes, t cilat i plotsojn kushtet e nenit 10 paragrafi 2 nn-paragraft 2.1. dhe 2.2. t ktij ligji.

54

Neni 177 Shtrirja e hipoteks mbi sendet aksesore 1. Hipoteka prfshin edhe t gjitha pjest tjera dhe frutat natyrore t paluajtshmris, prderisa kto nuk jan t ndara nga sendi kryesor. 2. Hipoteka prfshin edhe tr sendet aksesore t paluajtshmris, t cilat qndrojn n pronsi t pronarit t paluajtshmris. 3. Prgjegjsia pr hipotekn prfundon, nse pjest prbrse, prodhimet ose sendet aksesore shiten dhe largohen nga paluajtshmria, para se ato t jen shnuar se ato sekuestrohen n dobi t kreditorit hipotekues. N qoft se nj fitues i sendit kto i largon nga paluajtshmria, pasi q kreditori hipotekues ti ket shnuar se ato sekuestrohen, ather sekuestrimi ndaj fituesit sht i vlefshm vetm nse ky gjat largimit t sendeve nga paluajtshmria pr kt ishte n dijeni ose duhej t ishte n dijeni.

Neni 178 Paluajtshmeria e dhn me qira 1. Nse paluajtshmria sht dhn me qira, hipoteka shtrihet edhe n krkesat nga qiraja t pronarit t paluajtshmris. 2. Prderisa krkesa sht e arritshme, ajo (krkesa) lirohet nga prgjegjsia dymbdhjet muaj pas fillimit t skadimit t afatit, prve nse kreditori hipotekues m par e ka shnuar sekuestrimin.

Neni 179 Paluajtshmria me shum pronar N nj pjes t bashkpronsis ose t pronsis s prbashkt nuk mund t vihet hipoteka pa plqimin e bashkpronarve t tjer ose t pronarve t prbashkt.

Neni 180 Hipoteka e prbashkt Nj hipotek mund t vihet pr t njjtn krkes n disa paluajtshmri t t njjtit pronar ose t pronarve t ndryshm (hipoteka e prbashkt). Secila paluajtshmri prgjigjet pr tr krkesn e siguruar.

55

Neni 181 Krkesa e siguruar Nenet 143 dhe 144 vlejn prshtatshmrish pr hipotekn.

Neni 182 Hipoteka e shums maksimale 1. Nj hipotek mund t vihet edhe pr sigurimin e nj shume maksimale t caktuar (hipoteka e shums maksimale). 2. Hipoteka e shums maksimale mund t siguroj nj krkes t veant apo t gjitha krkesat nga nj marrdhnie juridike e caktuar. 3. Kamatat dhe shpenzimet e krkess s siguruar ose krkesat mund t parashtrohen vetm brenda shums maksimale.

NN-KAPITULLI 3 EFEKTET E HIPOTEKS

Neni 183 Detyrimet e pronarit t paluajtshmris s ngarkuar 1. Pronari i paluajtshmris s ngarkuar administron dhe mirmban me kujdes kt, duke prfshir edhe ndrtimet e krijuara mbi to si dhe sendet aksesore, sa sht e nevojshme pr prkujdesjen dhe mirmbajtjen e zakonshme. 2. Pronari i paluajtshmris, me krkesn e kreditorit hipotekues siguron sendet e prmendura n paragrafin1 me shpenzime t veta. 3. Pronari i paluajtshmris i lejon kreditorit hipotekues apo nj t treti t autorizuar nga ky, kqyrjen e paluajtshmris s ngarkuar, nse pr kt paralajmrohet me koh para kohs s caktuar.

Neni 184 Ofrimi i siguris n rast t zvoglimit t vlers t paluajtshmris s ngarkuar 1. N qoft se paluajtshmria ka nj t met, t ciln kreditori hipotekues nuk e kishte vrejtur gjat lidhjes s kontrats s hipoteks dhe pr kt arsye paluajtshmria nuk ofron sigurin e 56

mjaftueshme pr krkesn e siguruar, kreditori hipotekues mund t krkoj nj siguri plotsuese t arsyeshme ose pronarit tia caktoj nj afat t arsyeshm pr ti mnjanuar t metat. 2. N qoft se paluajtshmria e ngarkuar ka kumbur n vler pas krijimit t hipoteks, vlen prshtatshmrisht paragrafi 1 i ktij neni. 3. N qoft se pas skadimit t afatit t caktuar nga kreditori hipotekues nuk mnjanohet e meta ose zvoglimi i vlers sipas paragrafit paraprak dhe nse pronari i paluajtshmris nuk ka ofruar siguri plotsuese t arsyeshme, kreditori hipotekues mund t krkoj arritjen e afatit pr prmbushjen e krkess s siguruar dhe realizimin nga paluajtshmria sipas nnkapitullit 5 t ktij ligji.

Neni 185 Evitimi i rrezikut prmes gjykats 1. N qoft se pr shkak t veprimeve apo mosveprimeve t pronarit t paluajtshmris s siguruar ose t nj personi t tret sht paraqitur apo rrezikon t paraqitet zvoglimi i vlers s paluajtshmris, kreditori hipotekues mund t padit pr prmbajtjet nga sjelljet e tilla. 2. N rast t veprimeve ose mosveprimeve t pronarit t paluajtshmris s ngarkuar, t cilat sjellin n t ardhmen nj zvoglim t vlers s paluajtshmris, me krkes t kreditorit hipotekues, gjykata mund t urdhroj masa pr evitimin e rrezikimit.

Neni 186 Zvoglimi i vlers t sendit aksesor Dispozitat e nenit 184 dhe 185 vlejn n mnyr prkatse, n qoft se zvoglohet vlera e sendit aksesor s paluajtshmris t ngarkuar ose nse largohet sendi aksesor nga paluajtshmria kundr rregullave t prkujdesjes s zakonshme.

Neni 187 Kundrshtimet n lidhje me krkesn e siguruar 1. Pronarit t paluajtshmris i takojn t gjitha kundrshtimet kundr kreditorit hipotekues, t cilat i takojn debitorit pr shkak t krkess s siguruar ndaj kreditorit. 2. Pronarit t paluajtshmris i takojn prve ksaj edhe kundrshtimet t cilat mund ti bj t vlefshme nj garantues ndaj kreditorit t detyrimit t siguruar. 3. N qoft se pronari i paluajtshmris nuk sht debitori i krkess s siguruar, ai mund t referohet n nj kundrshtim t debitorit edhe ather, kur debitori ka hequr dor nga ato.

57

4. Ai nuk mund t referohet pas vdekjes t debitorit n at, se trashgimtari i debitorit prgjigjet vetm n mnyr t kufizuar pr krkesn e siguruar.

Neni 188 Pandashmria e hipoteks 1. Hipoteka siguron krkesn e siguruar deri n shlyerjen saj t plot. Nj pages e pjesshme nuk cenon prmbajtjen e trsishme t hipoteks. 2. N rast t ndarjes s paluajtshmris s ngarkuar krijohet nj hipotek e prbashkt sipas nenit 180 n paluajtshmrit, t cilat jan krijuar nga ndarja.

Neni 189 Mbarimi i hipoteks me denoncim 1. N qoft se arritshmria e krkess s siguruar varet nga nj denoncim i kontrats s hipoteks, n rast se pronari i paluajtshmris s ngarkuar nuk sht edhe debitor i krkess s siguruar, sht i vlefshm denoncimi i hipoteks, vetm nse denoncimi sht deklaruar nga kreditori ndaj pronarit t paluajtshmris t ngarkuar ose nga pronari ndaj kreditorit. 2. Nse pronari i paluajtshmris t ngarkuar nuk ka vendqndrim n Kosov ose nse personi q denoncon hipotekn sht n paqartsi rreth personit, ndaj t cilit deklarohet denoncimi, ose adresa e tij i sht e panjohur, ather me krkes t kreditorit t krkess t siguruar, gjykata n rrethin e s cils shtrihet paluajtshmria e ngarkuar ia cakton pronarit nj prfaqsues, ndaj t cilit kreditori mund ta shpreh denoncimin e hipoteks.

Neni 190 E drejta e pronarit pr prmbushje ndaj kreditorit hipotekues Pronari i paluajtshmris ka t drejt q ta prmbush detyrimin ndaj kreditorit, nse afati pr prmbushje t krkess ka arritur ose nse debitori personal ka t drejt pr prestim.

Neni 191 Bartja e krkess 1. N qoft se pronari nuk sht debitori personal dhe ai prmbush detyrimin ndaj kreditorit hipotekues, ather bartt krkesa e siguruar mbi at, nse ai prmbush detyrimin ndaj kreditorit. 2. Bartja nuk mund t parashtrohet n dm t kreditorit. Kundrshtimet e debitorit nga nj pun juridike ndrmjet tij dhe pronarit t paluajtshmris mbesin t pacenuara.

58

3. N qoft se pr krkesn ekziston nj hipotek e prbashkt, ather vlejn dispozitat e nenit 202 t ktij ligji.

Neni 192 Realizimi prmes nj pronari nga hipoteka e prbashkt 1. Pronari i nj paluajtshmrie q s bashku me paluajtshmri t tjera sht e ngarkuar prmes nj hipoteke t prbashkt sipas nenit 180, mund ta prmbush detyrimin ndaj kreditorit hipotekues n afatin e prmbushjes s krkess s siguruar. 2. N qoft se pronari i prmendur n paragrafin (1) mund t krkoj shprblim nga pronari i nj paluajtshmrie tjetr, ather n lartsin e ksaj krkese n at kalohet edhe hipoteka mbi paluajtshmrin e ktij pronari. Ajo mbetet nj hiopotek e prbashkt me hipotekn mbi paluajtshmrin e tij. 2. Paragrafi (2) vlen n mnyr prkatse, nse pronari i prmendur n paragrafin 1 ka krkesa kundr disa pronarve t paluajtshmrive t tjera, t cilat m par kan qen t ngarkuara me nj hipotek t prbashkt.

Neni 193 Shuarja e hipoteks 1. Hipoteka shuhet prmes shlyerjes s regjistrimit n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit. 2. Shuarja e hipoteks mund t krkohet, nse: 2.1. debitori i krkess s siguruar ka prmbushur krkesn prmes pagess ose n ndonj mnyr tjetr; 2.2. krkesa e siguruar shuhet pr arsye t tjera; 2.3. kreditori hipotekues heq dor nga hipoteka n formn me shkrim dhe duke vrtetuar nnshkrimin e tij; 2.4. kreditori hipotekues dhe pronari i paluajtshmris s ngarkuar jan ose bhen i njjti person; 2.5. paluajtshmria e ngarkuar shitet pr t prmbushur krkesn e siguruar.

59

KAPITULLI IV
RAPORTI NDAJ PERSONAVE T TRET

Neni 194 Vlefshmria e hipoteks 1. Hipoteka pr t qen e vlefshme duhet t regjistrohet n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit. 2. Procedura dhe efektet e regjistrimit orientohen sipas ligjit pr themelimin e nj Regjistri pr t drejtat n pronn e paluajtshme.

Neni 195 Renditja e hipotekave 1. N qoft se ky ligj nuk prcakton dika tjetr, renditja e disa hipotekave bazohet sipas kohs s regjistrimit t tyre n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit. 2. Pr nj ndryshim t renditjes vlejn dispozitat e nenit 119 t ktij ligji.

Neni 196 Bartja i paluajtshmris s ngarkuar Nj hipotek sht e vlefshme edhe kundrejt nj fituesi t paluajtshmris t ngarkuar.

Neni 197 Bartja e krkess s siguruar 1. Me kalimin e krkess s siguruar bartt edhe hipoteka tek kreditori i ri, nse ky efekt nuk sht prjashtuar nga palt. 2. Bartja i hipoteks bhet i vlefshm s pari prmes regjistrimit prkats n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit. 3. N qoft se pas vdekjes s pronarit t paluajtshmris bartt paluajtshmria e ngarkuar n disa trashgimtar, ather krijohet nj hipotek e prbashkt sipas nenit 192 t ktij ligji. 4. Pr bartjen e krkesave vlejn dispozitat relevante t Ligjit pr detyrimet.

60

KAPITULLI V
EKZEKUTIMI I HIPOTEKS

NN-KAPITULLI 1 RREGULLAT E PRGJITHSHME

Neni 198 Shkelja e kontrats nga debitori Nj shkelje e kontrats nga debitori i krkess s siguruar ekziston nse debitori gjendet n vones me pages. Pr kto raste,prshtatshmrish zbatohen dispozitat prkatse t ligjit pr detyrimet.

Neni 199 Prmbushja e krkess s kreditorit hipotekues prmes prmbarimit t detyrueshm 1. N rast t voness ose t nj shkelje tjetr t kontrats nga debitori, kreditori hipotekues mund t fitoj t drejtn prmes padis gjyqsore q paluajtshmrin e ngarkuar ta shes dhe krkesn e siguruar ta prmbush n radh t par nga shuma rezultuese (e fituar nga shitja). 2. Kushtet dhe procedura mbshteten n dispozitat e prmbarimit t detyrueshm.

Neni 200 Njoftimi pr personat e tjer T gjith personat, t cilt jan t regjistruar si titullar t nj t drejte sendore n nj paluajtshmri t ngarkuar, duhet t njoftohen pr hapjen e nj procedure t prmbarimit ose nj shitje jashtgjyqsore t paluajtshmris s ngarkuar n t njjtn koh sikurse pronari i paluajtshmris.

NN-KAPITULLI 2
EKZEKUTIMI JASHTGJYQSOR I NJ HIPOTEKE AFARISTE

Neni 201 Disponimi jashtgjyqsor i nj hipoteke afariste 1. Disponimi i nj hipoteke afariste pason ose sipas procedurs s prmendur n nnkapitullin 1 ose n mnyr jashtgjyqsore prmes nj agjenti t shitjes sipas dispozitave vijuese:

61

1.1. Nj hipotek afariste ekziston, nse jan plotsuar kto kushte: 1.1.1. pronari i paluajtshmris duhet t jet nj tregtar ose nj shoqri tregtare; 1.1.2. kreditori hipotekues duhet t jet nj institut kreditor vendas dhe i regjistruar; dhe 1.1.3. mbi paluajtshmrin e ngarkuar me hipotek zhvillohet nj shoqri tregtare. Nse pas krijimit t hipoteks mbi paluajtshmrin ndrpritet nj veprimtari ekonomike, ather prmes saj nuk cenohet kualifikimi i nj hipoteke t caktuar m par. Nj ndrmarrje bujqsore nuk sht shoqri tregtare n kuptimin e ksaj dispozite.

Neni 202 Autorizimi pr shitje 1. Autorizimi i nj pronari t paluajtshmris s ngarkuar pr disponimin jashtgjyqsor t paluajtshmris duhet t prmbaj s paku kto t dhna pr t qen e vlefshme: 1.1. emrat dhe adresat e pronarit t paluajtshmris s ngarkuar; t debitorit t krkess s siguruar, nse ky sht person tjetr nga pronari i paluajtshmris; dhe t kreditorit hipotekues. N qoft se adresat postale jan t ndryshme ato duhet t shnohen; 1.2. nj deklarat shprehimore e palve, se ato jan marr vesh, q n rast t mosprmbushjes s krkesave t pronarit t paluajtshmris s ngarkuar duhet t pasoj shitja e ksaj paluajtshmrie pa procedur gjyqsore; 1.3. nj deklarat shprehimore dhe arsyetimi rreth asaj, q tri kushtet e prmendura n nenin 210 jan plotsuar n rastin konkret; 1.4. nj autorizim e pronarit t paluajtshmris dhe e kreditorit hipotekues, me t cilin autorizohet agjenti i shitjes q ta shes palaujtshmrin sipas dispozitave t ktij ligji; 1.5. nj prshkrim i sakt i kushteve, nn t cilat duhet t ushtrohet autorizimi pr shitje. 2. Palt mund t shnojn n autorizim kushte t tjera ose sqarime, prderisa ato nuk iu shmangen dispozitave imperative t ktij ligji. 3. Palt mund t merren vesh posarisht, q autorizimi t vlej parevokueshm dhe/ose pr koh t pacaktuar; 4. autorizimi t vlej edhe n rast t vdekjes, t paaftsis, shkarkimit apo shuarjes s pronarit t paluajtshmris ose t kreditorit hipotekues dhe pastaj t lidh edhe pasardhsin ligjor t pals prkatse.

62

Neni 203 Forma dhe regjistrimi t autorizimit 1. Nnshkrimet e palve duhet t vrtetohen. 2. Autorizimi sht i vlefshm pas regjistrimit n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit.

Neni 204 Dispozitat e zbatueshme 1. Prderisa ky ligj nuk parasheh ndryshe, pr autorizimin vlejn rregullat e prgjithshme pr autorizimin sipas ligjit pr detyrimet 2. N rast t pavlefshmris t nj autorizimi kreditori hipotekues mund t realizoj hipotekn prmes rrugs s prmbarimit gjyqsor sipas nenit 199 t ktij ligji.

Neni 205 Kushtet pr ushtrimin e autorizimit pr shitje 1. Autorizimi pr shitjen e paluajtshmris s ngarkuar mund t ushtrohet, nse: 1.1. sht paraqitur rasti i mosprmbushjes i parapar me autorizim; 1.2. sht regjistruar njoftimi i mosprmbushjes n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit dhe n kadastr; 1.3. sht regjistruar nj njoftim rreth shitjes s planifikuar n regjistr dhe n kadastr.

Neni 206 Njoftimi i mosprmbushjes 1. Para fillimit t shitjes jashtgjyqsore kreditori hipotekues parashtron krkesn q t regjistrohet nj njoftim i mosprmbushjes n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit dhe n kadastr. Krkesa duhet t prmbaj kto t dhna: 1.1. prshkrimin e certifikats dhe t prmbajtjes s hipoteks pr krkesn e siguruar, e cila nuk sht prmbushur; 1.2. emrat dhe adresat e kreditorit hipotekues dhe t pronarit t paluajtshmris s ngarkuar si dhe t debitorit t krkess s siguruar, nse ky sht person tjetr nga pronari i paluajtshmris;

63

1.3. emri dhe adresa e agjentit t emruar nga kreditori hipotekues pr shitjen e paluajtshmris; 1.4. emri i dhe numri i rrugs ose nj prshkrim tjetr i gjendjes s paluajtshmris t ngarkuar si edhe numri kadastral i tij; 1.5. nj deklarat, se ekziston nj mosprmbushje dhe lloji i saj; 1.6. nj deklarat, se si dhe brenda cilit afat mund t shmanget mosprmbushja; afati nuk mund t jet m shkurt se dyzetepes (45) dit; 1.7. deklaratn, se kreditori hipotekues do ta zgjedh rrugn e shitjes jashtgjyqsore, nse mosprmbushja nuk sht shmangur brenda afatit t caktuar. 2. Njoftimi i mosprmbushjes regjistrohet n gjuhn e parashikuar me ligj. Njoftimi fillon me fjalt vijuese n shkrim t zmadhuar dhe t theksuar me fontin 14: KY SHT NJ NJOFTIM SE JU NUK PO I PRMBUSHNI DETYRIMET TUAJA T KREDIS. SIPAS T DREJTS S KOSOVS PALUAJTSHMRIA E JUAJ MUND T SHITET PA PROCEDUR GJYQSORE, NSE JU NUK E REALIZONI PRMBUSHJEN. JU KENI T DREJTN Q TI BARAZONI DETYRIMET TUAJA FINANCIARE, ASHTU Q TI KRYENI T GJITHA PAGESAT E ARRITSHME DUKE PRFSHIR EDHE KAMATAT DHE SHPENZIMET E LEJUARA BRENDA KOHS S PRCAKTUAR ME LIGJ. DITA E SHITJES S PALUAJTSHMRIS NUK MUND T CAKTOHET PARA KALIMIT T TRIDHJET (30) DITVE PAS REGJISTRIMIT T KTIJ NJOFTIMI T MOSPRMBUSHJES (DATA ,E CILA SHT E SHNUAR N KT NJOFTIM) 3. Njoftimi regjistrohet n baz t krkess s kreditorit hipotekues si n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit ashtu edhe n Zyrn e kadastrit kompetent pr at vend. Kto zyra megjithat nuk jan prgjegjse pr dmet, t cilat i shkakton kreditori hipotekues prmes gabimeve t veta.

Neni 207 Kopjet e njoftimit t mosprmbushjes 1. Kreditori hipotekues n baz t paragrafit 2 mosprmbushjes ktyre personave: 1.1. pronarit t paluajtshmris; 1.3. debitorit t krkes s siguruar, nse ky nuk sht edhe pronari i palujtshmris; 1.4. agjentit pr shitjen e paluajtshmris; duhet t'ua drgoj kopjet e njoftimit t

64

1.5. do personit tjetr, i cili sht i regjistruar si titullar i nj t drejte sendore n paluajtshmrin e ngarkuar; si dhe 1.6. do personit, i cili krkon nj kopje t till. 2. Kreditori hipotekues duhet ti drgoj kopjet e njoftimit pr mosprmbushjen brenda shtat ditve pas regjistrimit t njoftimit t mosprmbushjes. Drgimi duhet t bhet prmes nj letre t paguar me pulla me rekomand n nj zarf, i cili duhet t mbaj numrin dhe datn e drgimit t shnuar nga posta.

Neni 208 E drejta e prmirsimit t mosprmbushjes 1. Pronari i paluajtshmris dhe debitori personal, nse ky sht nj person tjetr nga pronari i paluajtshmris, kan t drejtn q t prmirsojn mosprmbushjen, ashtu q paguajn tr krkesn e siguruar duke prshir edhe kamatat dhe shpenzimet, si jan shnuar n njoftimin e mosprmbushjes, m s voni pes dit pune para asaj dite, e cila sht prcaktuar pr shitjen e paluajtshmris. Prve ksaj ata kan pr ti paguar edhe krkesat e krijuara m von, veanrisht shumn pr agjentin pr shitjen e paluajtshmris dhe shpenzimet e tij si dhe shpenzimet e kreditorit hipotekues, t cilat jan krijuar prmes prgatitjes s zbatimit jashtgjyqsor t hipoteks. 2. Nse pronari i paluajtshmris apo ndonj person tjetr i legjitimuar prmirsojn mosprmbushjen, kreditori hipotekues duhet tia drgoj nj njoftim brenda njzetenj (21) ditve pas prmirsimit t prmbushjes nga pronari t paluajtshmris, me t cilin ai e lajmron prmirsimin e mosprmbushjes q nga dita e prmirsimit. Pronari i paluajtshmris duhet t parashtroj krkesn pran Zyrs s Kadastrs dhe Zyrs s Regjistrit e t drejtave n paluajtshmrit, ku u regjistruan njoftimi i mosprmbushjes, q ky njoftim t anulohet. Pr regjistrimin e ktij njoftimi t prmirsimit nuk krkohet asnj shpenzim apo taks tjetr me prjashtim t takss s regjistrimit.

Neni 209 Njoftimi i shitjes 1. Nse mosprmbushja nuk sht prmirsuar sipas nenit 208 deri n kohn e prmendur n njoftimin e mosprmbushjes sipas nenit 206, kreditori hipotekues mund ta udhzoj agjentin pr shitje q ta vazhdoj procedurn pr shitjen jashtgjyqsore t paluajtshmris s ngarkuar. 2. Agjenti pr shitje llogarit ofertn minimale pr blerjen e paluajtshmris, e cila duhet t merret gjat shitjes n ankand t paluajtshmris t ngarkuar. Oferta minimale do t arrij s paku shumn, e cila rrjedh nga shumat e veuara si vijon: 2.1. krkesat e papaguara, pr t cilat jan regjistruar t drejtat e sigurimit n paluajtshmrin e ngarkuar;

65

2.2. aksa e agjentit pr shitjen; 2.3. mimi i shitjes s paluajtshmris ; 2.4. shuma e papaguar e tatimit pr paluajtshmrin; si dhe 2.5. shpenzimi pr procedurn e shitjes. 3. Agjenti pr shitje paraqet krkesn, q njoftimi i shitjes t regjistrohet n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit. Krkesa duhet ti prmbaj kto t dhna: 3.1. ditn dhe kohn e shitjes; 3.2. vendin e shitjes, i cili duhet t jet n at komun n t ciln shtrihet paluajtshmria q hitet; 3.3. adresn, numrin kadastral dhe emrin e vendit t Zyrs s Kadastrs s paluajtshmris s ngarkuar si dhe nj prshkrim t llojit t shfrytzimit t paluajtshmris; 3.4. shumn e oferts minimale pr shitjen e paluajtshmris; 3.5. se n vend t pagess me t holla t gatshme a mund t bhet pagesa e mimit t shitjes n ndonj mnyr tjetr dhe evntualisht n far mnyre; 3.6. shumn e nj sigurie t mundshme, e cila depozitohet; dhe 3.7. emrin, adresn dhe numrin e telefonit t agjentit pr shitjen e paluajtshmris s ngarkuar.

Neni 210 Shprndarja dhe publikimi i njoftimit pr shitjen e paluajtshmris 1. M s voni dhjet (10) dit pas regjistrimit t njoftimit pr shitjen e paluajtshmris, kreditori hipotekues dhe agjenti pr shitjen e paluajtshmris ua drgojn kopjet e njoftimit t gjith personave, t cilt jan t legjitimuar q sipas nenit 207 t marrin nj njoftim t mosprmbushjes. 2. Kreditori hipotekues dhe agjenti pr shitje ua drgojn kopjet e njoftimit pr shitjen t gjith personave t prmendur n nenin 207 t ktij ligji dhe n at procedur q sht e shnuar n kt dispozit. 3. Agjenti i shitjes publikon n tri (3) jav t njpasnjshme s paku nj her n jav njoftimin pr shitjen e paluajtshmris n gazeta ose n revista me m shum se pesmij (5000) kopje, t cilat publikohen n Kosov dhe n vendin ku shtrihet paluajtshmria q shitet. Njoftimi i par duhet t publikohet m s voni njzetenj (21) dit para kohs s caktuar pr shitje.

66

4. M s voni katrmbdhjet (14) dit para dats s shitjes agjenti pr shitje kumton njoftimin pr shitje prmes shpalljes n tabela publike pr shpallje n zyrn kompetente t vendit ku duhet t shitet paluajtshmria; si dhe n nj vend t dukshm n paluajtshmrin q do t shitet, prderisa kjo sht e mundshme dhe nuk sht e prjashtuar pr fardolloj arsyesh. 5. Nse paluajtshmria prbhet nga nj ndrtes, shpallja vendoset n dern e ndrtess. Nse kjo sht e prjashtuar apo e kufizuar, njoftimi vendoset n nj vend t dukshm t ndrtess. Nse hyrja pr n ndrtes sht e mundshme vetm prmes nj dere, shpallja vendoset n kt der apo n ndonj vend t ngjashm.

Neni 211 Shtyrja e shitjes 1. Deri tek prmbushja e t gjitha detyrimeve nga kontrata e shitjes, kreditori hipotekues mund ta udhzoj n do koh agjentin e shitjes t paluajtshmris s ngarkuar q ta shtyj shitjen. 2. Nj shitje sipas paragrafit 1 t ktij neni mund t shtyhet m s shumti dy her, pa pasur nevoj pr nj njoftim t ri pr shitje. Nse n ann tjetr nj shitje shtyhet m shum se dy her, nj njoftim i ri pr shitje sipas neneve 209 dhe 210 t ktij ligji prcakton nj dat t re pr shitje. 3. Nj agjent i shitjes t paluajtshmris s ngarkuar rivendos datn e shitjes, nse kt e urdhron gjykata kompetente ose nse procedura ndrpritet pr shkak t nj ligji ose nse jan marr vesh pr kt pronari i paluajtshmris dhe kreditori hipotekues. Nj shtyrje e shitjes n baz t ktij paragrafi nuk sht nj shtyrje vullnetare n kuptimin e paragrafit 2 dhe prandaj nuk do t numrohet gjat llogaritjes s numrit maksimal t shtyrjes s lejuar t shitjes n kuptimin e paragrafit 2. E njjta vlen po ashtu, nse agjenti i shitjes shtyrjen e shitjes t paluajtshmris s ngarkuar pr shkak t nj frike t arsyeshme se sht deponuar krkesa pr hapjen e falimentimit. Agjenti pr shitjen e paluajtshmris s ngarkuar shpall publikisht do shtyrje t shitjes si dhe arsyet e saj n vendin e fundit, ku sht dashur t mbahet shitja. N shpalljen publike njoftohet njkohsisht edhe data e re dhe koha e shitjes.

Neni 212 Shitja 1. Paluajtshmria e ngarkuar shitet sipas dispozitave t ktij neni dhe nenit vijues. do dispozit tjetr n kontratn e hipoteks sht e pavlefshme. 2. Shitjet mund t bhen n do dit prej t hns deri t shtunn mes ors 9 dhe ors 15, me prjashtim t ditve t festave, mirpo jo para dyzetepes (45) ditve q nga regjistrimi i njoftimit pr shitje dhe jo m von se nntdhjet (90) dit q nga ky regjistrim.

67

3. Para fillimit t krkess q t paraqiten ofertat, agjenti i shitjes mund t krkoj si dshmi t kualifikimit nga secili pjesmarrs n ankand depozitimin e nj shume prej dhjet (10) prqind t shums minimale t nj oferte. Depozitimi bhet n t holla t gatshme ose n nj form tjetr, e cila i prgjigjet pagess n t gatshme sipas njoftimit t shitjes.

Neni 213 Shitja prmes ankandit publik 1. Shitja bhet prmes ankandit publik. Paluajtshmria e ngarkuar i shitet ofertuesit, i cili ofron mimin m t lart t blerjes. Agjenti i shitjes shrben si udhheqs i ankandit dhe zhvillon shitjen n form t arsyeshme ekonomike q t arrij ofertn m t lart t mundshme. 2. do ofert konsiderohet si ofert e parevokueshme pr mimin e ofruar. do ofert e mvonshme e ofertuesit t njjt ose t nj ofertuesi tjetr pezullon ofertn e mparshme. 3. Brenda pes (5) ditve pas mbarimit t ankandit, ofertuesi i suksesshm ia paguan agjentit t shitjes shumn pr ofertn e fituar, duke e zbritur shumn e depozituar. 4. Nse nuk bhet pagesa sipas paragrafit 3, pronari i paluajtshmris fiton shumn e depozituar. Pastaj pason nj shitje e re.

Neni 214 Bartja e paluajtshmris s ngarkuar Bartja e paluajtshmris s ngarkuar mbi blersin bhet e vlefshme me regjistrimin n Regjistrin e t drejtave pr paluajtshmrit.

Neni 215 Shprndarja e t ardhurave nga shitja 1. Agjenti i shitjes shprndan t ardhurat nga shitja e paluajtshmris s ngarkuar sipas ksaj renditje: 1.1. krkesat tatimore n lidhje me paluajtshmrin e ngarkuar dhe barrat tjera ose krkesat e tjera n barr t paluajtshmris, t cilat gjat ekzekutimit t nj hipoteke kan prparsi; 1.2. shpenzimet e shitjes, duke prfshir tatimet, t cilat agjenti i shitjes i paguan n lidhje me udhzimin e tij sipas nenit 217 t ktij ligji; 1.3. krkesa e siguruar e kreditorit hipotekues;

68

1.4. krkesat e siguruara prmes hipoteks mbi paluajtshmrin e ngarkuar t kreditorve hipotekues sipas renditjes n rang; si dhe 1.5. teprica e pronarit t paluajtshmris. 2. Pronari i paluajtshmris i prgjigjet edhe m tej kreditorit hipotekues, prderisa krkesa e siguruar nuk mbulohet me t ardhurat nga shitja e paluajtshmris. 3. Nse kreditori hipotekues nuk krkon prmes gjykats krkesn e tij t mosprmbushur kundr pronarit t paluajtshmris brenda nntdhjet (90) ditve q nga shitja e paluajtshmris, t ardhurat nga shitja vlejn si prmbushje e trsishme e kreditorit hipotekues dhe nj pjes t paprmbushur t krkess s siguruar nuk mund ta parashtroj m.

Neni 216 Mjetet juridike t pronarit t paluajtshmris s ngarkuar 1. Pronari i paluajtshmris mund t paraqes krkes pran gjykats, e cila sht kompetente pr vendndodhjen e paluajtshmris, dhe t parashtroj krkesn, q t ndrpritet procedura pr shitjen e paluajtshmris, q nj shitje e kryer t shpallet nule ose t vendosen masa t tjera. 2. Krkesa duhet t paraqitet brenda tridhjet (30) ditsh pas lidhjes s kontrats s shitjes sipas nenit 213. Gjykata merr vendim, nse konstaton se mosprmbushja e pronarit t paluajtshmris, e cila prligj ushtrimin e t drejts pr shitjen jashtgjyqsore t paluajtshmris s ngarkuar n t vrtet ekziston; ose agjenti pr shitjen e paluajtshmris s ngarkuar, procedurat pr ofertn e shitjes dhe pr shitjen vet i ka zhvilluar duke shkelur dispozitat e ktij ligji ose dispozitat e tjera imperative. 3. Gjykata vendos rreth krkess n nj procedur t shpejtuar. 4. Instituti kreditor, i cili i shkel dispozitat e ksaj pjese t ligjit pr t fituar prfitime t paligjshme i nnshtrohet masave disiplinore t Autoritetit pr Bankat dhe Pagesat t Kosovs dhe masave t tjera, t cilat mund ti vendos gjykata.

Neni 217 T drejtat dhe detyrat e agjentit pr shitje 1. Agjenti pr shitjen e paluajtshmris s ngarkuar vepron sipas dispozitave t ktij paragrafi t ligjit. Agjenti nuk prgjigjet pr pasojat e veprimeve, t cilat ai i ka ndrmarr me mirbesim duke i respektuar dispozitat e ligjit. 2. Pr shrbimet e tij gjat shitjes t paluajtshmris s ngarkuar, agjenti n kuadr t nj marrveshjeje me kreditorin hipotekues mund t krkoj shprblim pr shpenzimet, t cilat ai i ka br pr shitjen e paluajtshmris si dhe pr tatimet q biejn n kt pun. Shuma e ktyre shpenzimeve nuk mund t jet m e lart se 1,5 prqind e t ardhurave nga shitja.

69

3. Pr do procedur t shitjes s nj paluajtshmrie t ngarkuar sipas dispozitave t ksaj pjese, agjenti i shitjes hap nj llogari bankare tek nj bank, e cila sht e licencuar nga Banka Qendrore e Kosovs. Llogaria mund t prdoret ekskluzivisht pr shprndarjen e t ardhurave nga shitja e nj paluajtshmrie t ngarkuar, n pajtim me nenin 215. Llogaria shnohet n mnyr t veant duke iu referuar paluajtshmris q shitet.

PJESA VII
T DREJTAT SENDORE T SHFRYTZIMIT

KAPITULLI I
FRUTGZIMI (UZUFRUKTI)

NN-KAPITULLI 1 FRUTGZIMI (UZUFRUKTI) MBI SENDET

Neni 218 Natyra e frutgzimit mbi sendet 1. Nj paluajtshmri apo nj send i luajtshm mund t ngarkohen n mnyr q personi(shfrytzuesi) n dobi t t cilit sht ngarkuar sendi ka t drejt ta shfrytzoj dhe ti vjel t gjitha dobit e sendit, pa e prishur substancen e sendit. 2. Frutgzimi mund t kufizohet prmes prjashtimit t shfrytzimit t veant.

Neni 219 Bartja e t drejts s frutgzimit 1. N qoft se frutgzuesi (uzufruktari) sht nj person fizik, ather ai nuk mund ta bart frutgzimin. Sendi i ngarkuar me frutgzim mund ti bartt nj personi tjetr pr ushtrimin e frutgzimit. 2. N qoft se frutgzuesi sht nj person juridik apo nj shoqri e prbashkt, frutgzimi kalohet, nse pasuria e personit juridik dhe nj shoqri e prbashkt bartt n personin tjetr n rrugn e suksesionit universal . Nse nj ndrmarrje ose pjes e nj ndrmarrje e udhhequr nga nj person juridik bartet n nj person tjetr, ather te fituesi bartet edhe nj frutgzim, nse ai mund ti shrbej qllimit t ndrmarrjes apo t nj pjese t ndrmarrjes. 70

Neni 220 Krijimi i frutgzimit Nj frutgzim mund t krijohet n baz t nj kontrate ose t nj vendimi gjyqsor.

Neni 221 Krijimi i frutgzimit mbi sende t luajtshme Frutgzimi mbi nj send tluajtshm krijohet ashtu q, pronari ia dorzon sendin frutgzuesit dhe t dyt jan pajtuar q frytgzimi bartt te frutgzuesi..

Neni 222 Krijimi i frutgzimit mbi paluajtshmri Pr krijimin e frutgzimit mbi nj paluajtshmri jan t nevojshme nj kontrat me shkrim q tregon se pronari dhe frytgzuesi kan pr qllim krijimin e uzufructit dhe regjistrimi i uzufruktit n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit.

Neni 223 Shtrirja mbi sendin aksesor 1. Frutgzimi mbi nj paluajtshmri shtrihet edhe mbi sendin aksesor. Dorzimi i sendit aksesor nuk sht i nevojshm pr krijimin e frutgzimit. 2. Pronari dhe frutgzuesi mund t merren vesh edhe ndryshe.

Neni 224 E drejta e posedimit e frutgzuesit Frutgzuesi ka t drejt pr posedimin e sendit q sht ngarkuar me frutgzim.

Neni 225 Ushtrimi i frutgzimit 1. Frutgzuesi nuk mund t ndryshoj prcaktimin e deritanishm ekonomik t sendit. Ai mund ti vjel vetm frutat, t cilat i jep sendi gjat prcaktimit ekonomik t pandryshuar. 2. N qoft se n kohn e krijimit t frutgzimit, paluajtshmria ve sht shfrytzuar pr nxjerrjen e lndve t para, si pr shembull gur, zhavorr dhe rr, ather frutgzuesi mund t ndrtoj pajisje t reja pr nxjerrjen e lndve t para.

71

Neni 226 Mirmbajtja e sendit (i riformuluar) 1. Frutgzuesi sht i detyruar q ta mirmbaj sendin n at mnyr q t mos dmtohet substanca e tij. 2. Frytgzuesi sht i detyruar pr ndreqjet dhe riparimet n at mas q i prkasin mirmbajtjes s zakonshme t sendit .. 3. Frytgzuesi nuk sht i detyruar q t prkujdeset pr ndreqje dhe riparime t jashtzakonshme por sht i detyruar ta lejoj pronarin q ti ndrmerr ato ndreqje ose riparime.

Neni 227 Kompenzimi pr shpenzime Nse frutgzuesi nuk sht i detyruar t bj shpenzime lidhur me sendin dhe ai ato megjithat i bn, ai mund t krkoj nga pronari kompensim sipas dispozitave pr gjerimin e punve t huaja pa porosi.

Neni 228 Detyrimi pr njoftim i frutgzuesit Frutgzuesi duhet ta njoftoi pronarin menjher pr dmtim apo pr shkatrrim t sendit ose nse sht e nevojshme pr ndreqje apo riparim t jashtzakonshm t sendit pr shkak t nj rreziku t paparashikuar. Informimi duhet t bhet n t njjtn mnyr edhe pr krkesat e ndonj prsoni t tret mbi sendin.

Neni 229 Pagimi i ngarkesave 1. Prderisa zgjat frutgzimi, frutgzuesi sht i detyruar ti paguaj t gjitha pagesat e rregullta publike t lidhura me sendin si jan tatimet dhe taksat. Frytgzuesi, gjithashtu sht i detyruar t paguaj edhe ngarkesat n send t cilat jan krijuar n kohen e themelimit t frytgzimit, posarisht, interesin n krkesat nga hipoteka dhe tatimet e toks. 2. Ngarkesat e jashtzakonshme publike, t prcaktuara mbi vlern origjinale t sendit, frutgzuesi nuk ka nevoj ti bart.

72

Neni 230 Mbrojtja e t drejtave t pronarit 1. N qoft se kanoset nj shkelje e madhe e t drejtave t pronarit, veanrisht e drejta e krkess pr mbajtje dhe kthim t sendit, ather pronari mund t krkoj ofrimin e siguris. N qoft se frutgzuesi nuk jep sigurin, frutgzimi vlen si i denoncuar. 2. Nse frutgzimi vlen si i denoncuar, ather frutgzuesi ka t drejtn e shprblimit adekuat pr dobit e pa vjelura.

Neni 231 Shfrytzimi i sendit pa lejen e pronarit N qoft se frutgzuesi prdor sendin pr t cilin nuk ka autorizim, pronari duhet tia trheq vrejtjen. N qoft se frutgzuesi vazhdon prdorimin pa autorizim prkundr vrejtjes s pronarit, pronari mund t padit pr pushimin e cenimit.

Neni 232 Mbrojtja e t drejts s frutgzimit N qoft se cenohet e drejta e frutgzuesit, ather frutgzuesi ka t njjtat t drejta sikur t ishte pronar.

Neni 233 Parashkrimi i krkesave pr shprblim Krkesat pr shprblim t pronarit pr shkak t ndryshimit t sendit dhe krkesat e frutgzuesit pr shprblim t shpenzimeve lidhur me sendin dhe marrjen e nj pajisje parashkruhen pas nj viti.

Neni 234 Detyrimi i frutgzuesit pr kthimin e sendit Frutgzuesi sht i detyruar q sendin tia kthej pronarit pas mbarimit t frutgzimit.

73

Neni 235 Shuarja e frutgzimit 1. Frutgzimi shuhet: 1.1. me vdekjen e frutgzuesit, nse frutgzuesi sht nj person fizik; 1.2. me shuarje, nse frutgzuesi sht nj person juridik.

Neni 236 Shuarja e frutgzimit me heqjen dor nga frutgzuesi

1. Frutgzimi mbi nj paluajtshmri shuhet prmes deklarats s frutgzuesit ndaj pronarit, se heq dor nga frutgzimi dhe me regjistrimin n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit. 2. Pr shuarjen e frutgzimit mbi nj send t luajtshm mjafton deklarata e frutgzuesit ndaj pronarit se heq dor nga frutgzimi.

Neni 237 Frutgzimi mbi pjesn e nj bashkpronari 1. Nse nj pjes e bashkpronsis sht objekt i frutgzimit, ather frutgzuesi sendin mund ta administroj dhe ta shfrytzoj si bashkpronari. 2. Krkesn pr zgjidhjen e bashkpronsis n pronn n t ciln sht krijuar frytgzimi duhet t bhen s bashku nga bashkpronari dhe frytgzuesi.

Neni 238 Frutgzimi mbi sendet e konsumueshme Nse objekt i frutgzimit sht nj send i konsumueshm, athere frutgzuesi bhet pronar i sendit. Pas mbarimit t frutgzimit , frutgzuesi duhet tia shprblen dhnsit t frutgzimit vlern t ciln sendet do ta kishin n kohn e mbarimit t frutgzimit, e cila vler i prgjigjet gjendjes, n t ciln sendet ishin n kohn e mbarimit t frutgzimit. Pronari i sendit dhe fryutgzuesi me ndonj marrveshje mund t parashohin kushte tjera pr frutgzimin.

74

KAPITULLI II
FRUTGZIMI N T DREJTA

Neni 239 Frutgzimi n t drejta 1. Nj e drejt, e cila sht e bartshme mund t ngarkohet me nj frutgzim. 2. Mbi frutgzimin n t drejtat zbatohen n mnyr prkatse dispozitat lidhur me frutgzimin mbi sendet, prve nse dispozitat e mposhtme parashohin ndryshe.

Neni 240 Krijimi i frutgzimit n t drejta 1. Pr krijimin e frutgzimit n t drejta zbatohen prshtatshmrish dispozitat e kalimit t s drejts, me modifikimet e nevojshme. 2. Frutgzimi nuk mund t krijohet n t drejtn e cila nuk mund t bartt.

Neni 241 Frutgzimi n nj t drejt prestimi N qoft se nj e drejt, e cila krijon nj krkes pr prestim kundr nj t detyruari, ngarkohet me frutgzim, mbi marrdhnien juridike ndrmjet frutgzuesit dhe t detyruarit zbatohen prshtatshmrish dispozitat, t cilat vlejn n rastin e kalimit t s drejts pr marrdhnien juridike ndrmjet fituesit dhe t detyruarit.

Neni 242 Shuarja ose ndryshimi i t drejts s ngarkuar E drejta e ngarkuar me frutgzim mund t shuhet ose ndryshohet prmes puns juridike vetm me plqimin e frutgzuesit.

Neni 243 Efekti i prmbushjes

1. Me prestimin e t detyruarit te frutgzuesi, kreditori fiton pronsin n sendin dhe frutgzuesi fiton frutgzimin. 2. N qoft se prestohen sendet e konsumueshme, ather frutgzuesi fiton pronsin.

75

Neni 244 Frutgzimi n krkesat pa kamata 1. Frutgzuesi i nj krkese mund ta arktoj krkesn, nse krkesa ka arritur. N qoft se arritshmria e krkess varet nga nj denoncim, ather ai mund t denoncoj edhe n vend t kreditorit. 2. Frutgzuesi kujdeset pr arktim t rregullt. 3. Frytgzuesi nuk sht titullar pr veprime t tjera t disponueshme.

Neni 245 Frutgzimi n krkesa me kamat 1. N qoft se nj krkes me kamat sht e ngarkuar me nj frutgzim, do t vlejn dispozitat si n vijim:. 1.1. Debitori mund tia paguaj kapitalin vetm frutgzuesit dhe kreditorit s bashku. Secili kreditor dhe frytgzues mund t krkoj q atyre tu paguhet s bashku ose t depozitohet pr t dy s bashku. 1.2. Frutgzuesi dhe kreditori mund t denoncojn vetm bashkrisht. Denoncimi i debitorit sht i pavlefshm, nse ai nuk i deklarohet frutgzuesit dhe kreditorit s bashku. 1.3. Frutgzuesi dhe kreditori jan t detyruar pr bashkveprim tek arktimi i krkess s rritur si dhe tek denoncimi, nse ky duket i nevojshm pr shkak t rrezikimit t sigurimit t krkess. 1.4. Frutgzuesi dhe kreditori jan t detyruar pr bashkpunim n investim pr kapitalin e prbashkt dhe krijimin e frytgzimit pr n dobi t frytgzuesit i cili gjithashtu mund t determinoj natyrn e investimit. Kreditori mund t refuzoj investimin e till nse investimi nuk duket mjaft i sigurt.

Neni 246 Frutgzimi n letrat me vler sipas prursit ose n letrat me vler pa urdhr 1. Nse nj letr me vler sipas prursit ose nj letr me vler pa urdhr, e cila sht e shnuar me indosament blanko ngarkohet prmes frutgzimit, frutgzuesi dhe pronari s bashku kan t drejtn pr posedimin e letrs me vler dhe t flets s dividends. Pr posedimin e flets s kamats dhe flets s pjess s fitimit q i takojn letrs me vler sht i legjitimuar ekskluzivisht frutgzuesi.

76

2. Si pronari ashtu edhe frutgzuesi mund t krkojn, q letra me vler dhe fleta e dividends t depozitohen me prcaktimin q kthimi mund t krkohet vetm nga frutgzuesi dhe pronari s bashku. 3. Frutgzuesi dhe pronari i letrs jan t detyruar ndaj njri-tjetrit, q t bashkveprojn gjat arktimit t kapitalit, gjat furnizimit me fleta t reja t kamats dhe t pjesve t fitimit ose gjat masave t tjera t administrimit t rregullt t pasuris. 4. Pr realizimin e letrs me vler vlen prshtatshmrisht neni 245 i ktij ligji.

Neni 247 Frutgzimi n pasuri, trashgimi dhe ndrmarrje Pr krijimin e frutgzimit n nj pasuri, n nj trashgimi apo n nj ndrmarrje sht e nevojshme vnia e frutgzimit n secilin objekt t veant pasuror, i cili i takon pasuris, trashgimis apo ndrmarrjes.

Neni 248 T drejtat e kreditorit t frutgzuesit 1. N qoft se krkesa e kreditorit t dhnsit t frutgzimit sht krijuar para vnies s frutgzimit, ather kreditori mund t krkoj prmbushjen e krkess nga objektet e ngarkuara me frutgzim. 2. N qoft se objekt i frutgzimit sht nj send i konsumueshm, ather kreditori i dhnsit t ftytgzimit mund t krkoj nga frutgzuesi shprblimin e vlers s sendit. Prmbushja e krkess jasht pasuris s ngarkuar me frytgzim sht e prjashtuar.

Neni 249 Marrdhnia ndrmjet frutgzuesit dhe dhnsit t frutgzimit 1. N qoft se nj krkes e krijuar bhet e arritshme para vnies s frutgzimit, dhnsi i frutgzimit mund t krkoj nga frutgzuesi kthimin e objekteve t nevojshme pr realizimin e prmbushjes s krkess ndaj kreditorit. 2. N qoft se objekti borxh sht i ngarkuar prmes frutgzuesit, frutgzuesi mund t prmbush detyrimin e dhnsit prmes dorzimit t objektit te kreditori. N qoft se objekti i borxhit nuk sht i ngarkuar me frutgzim, frutgzuesi ka t drejt t depozitoj ndonj pasuri t ngarkuar me qllim t prmbushjes s krkess s kreditorit, ather kur parashihet n mnyr t arsyeshme q kreditori nuk mund t pret prmbushen krkess nga dhnsi i frutgzimit.

77

Neni 250 Prgjegjsia e frutgzuesit 1. Kreditort e dhnsit t frutgzimit, detyrimet e t cilve ishin t kamatizuara qysh n kohn e vnies, mund ti krkojn kamatat pr kohzgjatjen e frutgzimit si nga dhnsi ashtu edhe nga frutgzuesi. Prshtatshmrisht vlen e njjta edhe pr prestimet e tjera t prsritshme, t cilat gjat administrimit t rregullt kryhen nga t ardhurat e pasuris s ngarkuar me frutgzim, nse krkesa sht krijuar para vnies s frutgzimit . 2. Frutgzuesi sht prgjegjs ndaj dhnsit t frutgzimit pr prmbushjen e detyrimeve t parapara n paragrafin 1 t ktij neni. 3. Prgjegjsia e frutgzuesit pr prmbushjen e krkess s kreditorit t dhnsit t fyrtgzimit nuk mund t prjashtohet ose kufizohet me marrveshje n mes tij dhe dhnsit t frytgzimit.

Neni 251 Frutgzimi n ndrmarrje 1. Krijimi i frutgzimit n ndrmarrje duhet t regjistrohet n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmeri dhe Regjistrin e Bizneseve. 2. Frutgzuesi ka t drejt ti shfrytzoj dhe veproj me t gjitha pasurit e ndrmarrjes dhe bhet prfitues i t gjitha krkesave q ndrmarrja i ka ndaj personave t tret, prve nese dhnsi i frytgzimit dhe frytgzuesi jan pajtuar ndryshe. 3. Frutgzuesi duhet ta udhheq ndrmarrjen me kujdes dhe me ndrgjegje t nj ndrmarrsi t zakonshm.. 4. Frutgzuesi sht titullar i t gjitha fitimeve t ndrmarrjes. Raporti financiar vjetor i ndrmarrjes prcakton shumen e fitimit pr frytgzuesin. Raporti financiar duhet t prgatitet sipas t njjtave rregulla, t cilat vlejn pr nj ndrmarrje t pangarkuar me frutgzim. T gjitha raportet financiare duhet t determinojn shumen e zhvlersimit dhe rezervate e nevojshme pr ndrmarrje. 5. N rast t mbarimit t frutgzimit, frutgzuesi duhet ia kthen dhnsit ndrmarrjen me t gjitha pasurit e saj. Nse vlera e sendeve t kthyera sht m e vogl se vlera e tyre para krijimit t frutgzimit, frytgzuesi duhet tia kompensoj vlern e humbur dhnsit t frutgzimit..

78

KAPITULLI III
SERVITUTI SENDOR

Neni 252 Nocioni 1. Servituti sendor sht e drejta e pronarit prkats t nj paluajtshmrie (paluajtshmria dominuese) q nj paluajtshmri tjetr (paluajtshmria shrbyese) n nj mnyr t caktuar ta shfrytzoj apo t ndaloj kryerjen e veprimi t caktuar ose t prjashtoj ushtrimin e s drejts s caktuar, t cila rrjedhin nga e drejta e pronsis n paluajtshmerin shrbyese. 2. Servituti sendor duhet ti siguroj ndonj dobi titullarit t servitutit, prndryshe servituti sht i palejuar. 3. Nj servitut sendor nuk mund ta detyroj pronarin e paluajtshmris shrbyese pr nj veprim.

Neni 253 Krijimi i servitutit sendor 1. Servituti sendor krijohet n baz t nj pun juridike, nj vendimi t organit shtetror ose nj ligji. 2. Pr krijimin e nj servituti sendor sipas puns juridike sht e nevojshme nj kontrat dhe regjistrimi n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit. Me kontrat palt duhet t merren vesh, pr krijimin dhe prmbajtjen e servitutit. 3. Dispozitat n paragrafin 1 dhe 2 t ktij neni do t zbatohen n t gjitha rastet prve nse me vendim administrativ ose me ligj t veant parashihet ndryshe.

Neni 254 Ushtrimi i arsyeshm i servitutit sendor 1. Titullari i t drejts s servitutit sendor duhet ta ushtron servitutin n at mnyr, q pasuris s paluajtshme shrbyese ti paraqes ngarkesn m t vogl t mundshme. 2. Gjat ushtrimit t nj servituti, titullari i servitutit i ruan n mnyr adekuate edhe interesat e pronarit t paluajtshmris s ngarkuar, derisa nuk cenohet ushtrimi i servitutit.

79

Neni 255 Detyrimi pr mbajtjen e instalimeve 1. Nse ushtrimi i nj servituti prfshin edhe shfrytzimin e nj instalimi (pajisje) n paluajtshmrin e ngarkuar, titullari i servitutit duhet ti mbaj kto instalime (pajisej). Nse instalimet mbahen n paluajtshmerin shrbyese vetm pr qllim t ushtrimit t servitutit, ather titullari i servitutit duhet ti mbaj instalimet n gjendjen e duhur, sikur krkojn interesat e pronarit t paluajtshmris shrbyese. 2. N kuptim t paragrafit 1, palt mund t dakordohen q pronari i paluajtshmris s ngarkuar ti mbaj pajisjet, nse sht n interes t titullarit t servitutit. 3. Nse edhe pronari mund ta bashkprdor pajisjen, mund t caktohet q titullari i servitutit ka pr ti mbajtur pajisjet e veta, prderisa sht e nevojshme pr ushtrimin e t drejts s prdorimit t pronarit. 4. Pr detyrimet pr mbajtje, zbatohen prshtatshmrish dispozitat pr barrn sendore.

Neni 256 Zhvendosja e ushtrimit t servitutit 1. Nse ushtrimi i servitutit sht i kufizuar n nj pjes t paluajtshmris s ngarkuar, pronari mund t krkoj q ushtrimi i frutgzimit t zhvendoset n nj vend tjetr q sht m pak ngarkuese pr t, duke u siguruar se kjo zhvendosje nuk i cenon interesat esenciale t titullarit t servitutit. 2. E drejta pr zhvendosje nuk mund t prjashtohet apo t kufizohet me pun juridike.

Neni 257 Ndarja e paluajtshmris 1. Nse paluajtshmria dominuese ndahet, servituti vazhdon t mbetet pr pjest e veanta. Nse servituti sht i dobishm vetm pr njrn pjes t paluajtshmris dominuese, ai vazhdon t qndroj vetm pr kt pjes. Ushtrimi i servitutit nuk mund t vshtirsohet pr paluajtshmrin e ngarkuar n rast t ndarjes s paluajtshmris dominuese. 2. Nse ndahet paluajtshmria e ngarkuar, servituti sendor vazhdon t mbetet pr pjest e veanta. Nse ushtrimi i servitutit sendor kufizohet n nj pjes t caktuar t paluajtshmris s ngarkuar, pjest e tjera t paluajtshmris lirohen nga servituti.

80

Neni 258 Mbrojtja e servitutit sendor Nse cenohet nj servitut sendor, titullarit i takojn t drejtat pr pushimin e cenimit sipas nenit 102 t ktij ligji.

Neni 259 Mbrojtja e posedimit N qoft se poseduesi i nj paluajtshmrie dominuese pengohet n ushtrimin e nj servituti sendor t regjistruar n regjistrin e t drejtave n paluajtshmri, ather poseduesi prshtatshmerisht e gzon t njjtn mbrojtje t posedimit sikurse pronari.

Neni 260 Shuarja e servitutit sendor 1. Pr shuarjen e servitutit sendor jan t nevojshme deklarata e pronarit t paluajtshmris dominuese pr heqjen dor nga servituti sendor dhe regjistrimi n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit. 2. Pronari i paluajtshmris s ngarkuar mund t krkoj shlyerjen e servitutit sendor, nse servituti sendor nuk sht m i nevojshm pr shfrytzimin e paluajtshmris dominuese ose nse n mnyr substanciale kan ndryshuar rrethanat. Shlyerja e servitutit duhet t regjistrohet n regjistrin e t drejtave n paluajtshmri.

KAPITULLI IV
SERVITUTET PERSONALE

Neni 261 Nocioni 1. Servituti personal sht e drejta e nj personi n favor t t cilit sht ngarkuar nj paluajtshmri q ta prdor n nj mnyr t caktuar ose t ndaloj ushtrimin e veprime t caktuara apo t prjashtoj ushtrimin e nj t drejte, e cila rrjedh nga pronsia n paluajtshmri. 2. Dispozitat e neneve 253 deri 259 t ktij ligji, zbatohen prshtatshmrisht pr servitutet personale.

81

Neni 262 Pa bartshmria e servitutit personal 1. Nj servitut personal nuk mund t bartt n favor t nj personi fizik. T drejtat q rrjedhin nga servitutit personal mund t ushtrohen nga personi i tret. Nuk sht e lejuar dorzimi i paluajtshmris te nj person tjetr me qllim q ky person t ushtroj t drejtat q rrjedhin nga servituti sendor. 2. sht e lejueshme bartja e nj servitut personal n dobi t personave juridik apo ortakrive me subjekt juridik n pajtim me nenin 219, paragrafi 2.

Neni 263 Shuarja e servitutit personal 1. Servituti personal n dobi t nj personi fizik shuhet me vdekjen e titullarit t servitutit. 2. Servituti personal n dobi t nj personi juridik ose ortakrie shuhet me shuarjen e personit juridik ose ortakris.

Neni 264 E drejta e banimit 1. Servituti personal mund t themelohet si drejt q nj person t shfrytzoj nj ndrtes apo nj pjes t ndrtess. 2. Ushtrimi i t drejts s banimit nuk mund t bartet te nj person tjetr. 3. N t drejtn e banimit zbatohen prshtatshmrish dispozitat e ktij ligji lidhur me frutgzimin.

KAPITULLI V
BARRA SENDORE

Neni 265 Barra sendore 1. Nj paluajtshmri mund t ngarkohet n at mnyr, q nj prfituesi nga ngarkimi ti paguhen n mnyr t prsritshme detyrime t caktuara nga paluajtshmria. 2. Barra sendore mund t caktohet si n favor t nj personi t caktuar (barra sendore personale) ose edhe n favor t pronarit prkats t nj paluajtshmrie tjetr (barra sendore).

82

Neni 266 Krijimi i nj barre sendore 1. Pr krijimin e barrs sendore sht e nevojshme nj kontrat n formn e shkruar dhe regjistrimi i barrs sendore n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit. 2. Barra sendore mund t krijohet edhe prmes ligjit.

Neni 267 Prgjegjsia e pronarit 1. Detyrimet e veanta nga barra sendore duhet ti prmbush pronari prkats i paluajtshmris, prve nse me ligj parashihet ndryshe. 2. Pronari i paluajtshmris s ngarkuar me barr prgjigjet edhe personalisht pr t gjitha krkesat q bhen t arritshme gjat kohzgjatjes s pronsis s tij, prve nse ndryshe sht parapar me nj marrveshje ndrmjet pronarit dhe prfituesit t barrs.

Neni 268 Detyrimet personale N prestimet individuale n barrt sendore, zbatohen prshtatshmrisht dispozitat, lidhur me pagesen e kamats pr krkesn e siguruar prmes hipoteks.

Neni 269 Ndarja e paluajtshmris dominuese 1. N qoft se ndahet paluajtshmria prfituese nga barra sendore, ather barra sendore vazhdon t mbetet pr pjest e ndara. 2. Nse detyrimi sht i pjestueshm, pjest e t drejts prcaktohen n proporcion me madhsin e pjess s ndar. 3. Nse detyrimi nuk mund t ndahet, pronari i paluajtshmris s ngarkuar duhet t kryej detyrimin ndaj t gjithve s bashku. do prfitues nga barra sendore mund t krkoj nga pronari t prmbush detyrimin pr t gjith prfituesit.. Ushtrimi i t drejts nga barra sendore n rast t dyshimit, sht e lejueshme vetm n at mnyr q nuk paraqet vshtirsi pr pronarin e paluajtshmris s ngarkuar. 4. Prfituesi mund t prcaktoj q t gjitha t drejtat nga barra sendore do t lidhen vetm me njrn pjes t paluajtshmris s ndar. Ky prcaktim duhet t regjistrohet n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit.

83

Neni 270 Pandashmria dhe pacenueshmria e barrs sendore n paluajtshmeri Barra sendore n nj paluajtshmri q ekziston n favor t pronarit t nj paluajtshmrie tjetr nuk mund t ndahet ose cenohet nga e drejta e pronsis n kt paluajtshmri.

KAPITULLI VI
E DREJTA E NDRTIMIT

Neni 271 Nocioni 1. E drejta e ndrtimit sht e drejta pr t pasur pronsin n nj ndrtes, mbi ose nn siprfaqen e paluajtshmris. 2. E drejta e ndrtimit e ngarkon paluajtshmrin n t ciln ekziston ndrtesa ose q do t ndrtohet 3. Ndrtesa e ndrtuar n baz t s drejts s ndrtimit konsiderohet si pjes prbrse e t drejts s ndrtimit. 4. Kufizimi i t drejts s ndrtimit n nj pjes t ndrtess veanrisht n nj kat, nuk sht i lejuar. 5. E drejta e ndrtimit sht e tjetrsueshme dhe e trashgueshme.

Neni 272 Zbatimi i t drejts sendore n paluajtshmri n rastin e t drejts s ndrtimit N t drejtn e ndrtimit zbatohen prshtatshmrish dispozitat pr paluajtshmrit, posarisht ato pr hipotekn.

Neni 273 Krijimi i t drejts s ndrtimit 1. Pr krijimin e t drejts s ndrtimit sht e nevojshme nj kontrat n mes pronarit t paluajtshmris dhe prfituesit me t ciln palt merren vesh pr krijimin e t drejts s ndrtimit si dhe regjistrimi i t drejts n Regjistrin e t drejtave n paluajtshmrit. 2. E drejta e ndrtimit mund t krijohet nga pronari i paluajtshmris edhe pr vetveten.

84

3. Kontrata pr krijimin e t drejts s ndrtimit prmban emrin e pronarit t paluajtshmris, emrtimin e sakt t paluajtshmris s ngarkuar me t drejt ndrtimi, nj prshkrim t sakt t paluajtshmris dhe kohzgjatjen e t drejts s ndrtimit. 4. Kohzgjatjen e t drejts s ndrtimit rregullohet me marrveshje t palve, nse nuk sht prcaktuar ndryshe me ligj t veant, por kohzgjatja nuk mund t tejkaloj nntdhjetennt (99) vjet.

Neni 274 Prmbajtja fakultative e t drejts s ndrtimit 1. Prmbajtja e t drejts s ndrtimit mund t prcaktohen me marrveshje edhe rreth: 1.1. ngritjes, mirmbajtjes dhe prdorimit t ndrtess; 1.2. krkesave t pronarit t paluajtshmris pr shkak t shkeljes s detyrimeve, veanrisht pr shkak t shkeljes s detyrimeve pr ngritjen, mirmbajtjen dhe prdorimin e ndrtess; 1.3. sigurimit t ndrtess dhe rindrtimit t saj n rast t shkatrrimit; 1.4. bartjes s ngarkesave dhe taksave publike dhe private; 1.5. nj detyrimi t titullarit pr ndrtim, q t drejtn e ndrtimit tia kaloj pronarit t paluajtshmris n rast t paraqitjes s kushteve t caktuara (rasti i shtpis); 1.6. autorizimit t pronarit t paluajtshmris q t jepet plqimi pr tjetrsim dhe ngarkim prmes hipoteks dhe barrs sendore; dhe 1.7. nj detyrimi t titullarit pr ndrtim pr pagesn e shprblimit pr shfrytzim dhe dnimet kontraktuese.

Neni 275 Kompensimi i shfrytzimit 1. N qoft se pr kompensim pr shfrytzimin e paluajtshmris sht kushtzuar nj kompensim n pagesa t prsritshme, ather pr kompensimin e shfrytzimit zbatohen prshtatshmrisht dispozitat pr barrn sendore. 2. Kompensimi i shfrytzimit duhet paraprakisht prcaktuar n lartsi t caktuar dhe pr kohzgjatjen e caktuar. Kompensimi shfrytzimit mund t llogaritet me ndonj valut t huaj. Sigurimi i vlers s kompensimit t shfrytzimit mundet prve ksaj t lidhet me indekset zyrtare t cilat tregojn nj lidhshmri faktike me t drejtn e ndrtimit. Nse nuk sht e mundshme q kompensimi i shfrytzimit t lidhet me indekse t tilla, sht e lejuar q t bhet prshtatja n lartsin e shkalls s inflacionit, t konstatuar n mnyr zyrtare.

85

3. Nse sht e pamundshme t prcaktohet kompensimi i shfrytzimit, ather gjykata kompetente do t caktoj kompensimin adekuat t shfrytzimit. Pr prshtatshmrin e kompensimit nuk merren parasysh rrethanat personale t palve.

Neni 276 Krijimi i pronsis s veant n nj pjes t ndrtess 1. N t drejtn e ndrtimit mund t krijohet pronsi n pjes t veanta t ndrtess. 2. N qoft se e drejta e ndrtimit u takon disave bashkrisht, ather secilit prej bashktitullarve duhet tu lejohet pronsia n nj ose m shum hapsira t caktuara. 3. N qoft se ekziston vetm nj titullar pr ndrtim, ather zbatohen n mnyr prkatse dispozitat pr krijimin e pronsis s veant n nj njsi t ndrtess nga ana e nj pronari.

Neni 277 Prmbarimi i detyrueshm 1. Pr prmbarimin e detyrueshm n nj paluajtshmri t ngarkuar me nj t drejt t ndrtimit, zbatohen prshtatshmrish dispozitat pr prmbarimin e detyrueshm n nj paluajtshmri t ngarkuar me nj servitut. 2. N rast kur prmbarimi i detyrueshm i t drejts s ndrtimit duhet t zbatohet kundr nj paluajtshmrie, ather prshtatshmrish zbatohen dispozitat pr prmbarimin e detyrueshm kundr nj paluajtshmrie.

Neni 278 Shuarja e t drejts s ndrtimit 1. E drejta e ndrtimit shuhet me kalimin e kohs s caktuar. 2. E drejta e ndrtimit mund t shuhet para kohe, n qoft se pronari i paluajtshmris dhe titullari i t drejts s ndrtimit merren vesh me kontrat pr zgjidhjen e t drejts s ndrtimit. 3. Pr shuarjen e t drejts s ndrtimit zbatohen prshtatshmrisht dispozitat t cilat rregullojn krijimin e t drejts s ndrtimit. 4. N qoft se e drejta e ndrtimit sht e ngarkuar me t drejtn e nj pale t tret, ather pr zgjidhjen e t drejts s ndrtimit nevojitet plqimi me shkrim i personit t tret.

86

Neni 279 Shuarja e t drejts s ndrtimit pr mos pages Nse titullari i t drejts s ndrtimit sht vonuar n pagesn e kompensimit pr shfrytzim n shumen prej dy pagesave vjetore, pronari i paluajtshmris mund t prfundoj t drejtn e ndrtimin dhe t krkoj nga titullari kthimin e t drejts s ndrtimit.

Neni 280 Pasojat e shuarjes 1. Me shuarjen e t drejts s ndrtimit, ndrtesa bhet pjes prbrse e paluajtshmris. 2. Nse pronari dhe titullari i t drejts s ndrtimit nuk jan marr vesh ndryshe, ather pronari duhet t paguaj titullarit t drejts s ndrtimit kompensimin n vler prej nj t katrtn e vlers s tregut t ndrtess. Lartsia e kompensimit duhet t caktohet sipas vlers s ndrtess n ditn e mbarimit t s drejts s ndrtimit.

Neni 281 Hipoteka dhe barrt sendore n t drejtn e ndrtimit 1. Pas shuarjes t s drejts s ndrtimit kreditori nga nj barr e t drejts s ndrtimit (kreditori hipotekues ose i legjitimuari nga barra sendore) fiton krkesn pr prmbushje nga krkesa pr shprblim. 2. Pronari lirohet nga detyrimi i tij q t paguaj shprblimin, nse ai kryen detyrimin plotsues te kreditori hipotekues ose te t legjitimuarit nga barra sendore. 3. Prndryshe kreditori hipotekues dhe titullari nga barra sendore kan t njjtat t drejta, t cilat u takojn atyre n t ardhurat n rast t prmbarimit t dhunshm .

PJESA VIII
DISPOZITAT KALIMTARE Neni 282 1. Ky ligj zbatohet n t gjitha bartjet e pronsis pr sendet e luajtshme dhe t paluajtshme pas hyrjes n fuqi t tij. 2. N bartjet e paluajtshmris, n t cilat n astin e hyrjes n fuqi t ktij ligji ka ekzistuar puna juridike e marrdhnieve t detyrimit, por vlefshmria sipas t drejts s vjetr sht varur prej kushteve plotsuese (sidomos lejimeve ose regjistrimeve), ather zbatohen dispozitat ligjore q kan qen n fuqi n kohn e krijimit t marrdhnies juridike.

87

Neni 283 1. Fitimi me mirbesim prcaktohet sipas dispozits s nenit 21 t ktij Ligji, n qoft se asti i fitimit t posedimit sipas nenit 21 paragrafi 1, 2 dhe 4 ose t fitimit t posedimit indirekt sipas nenit 21 paragrafit 3 ose t cedimit sipas paragrafit 4 ndodhet pas astit t hyrjes n fuqi t ktij ligji. 2. Kjo vlen edhe pr shuarjen e t drejtave t personave t tret sipas nenit 25 t ktij ligji.

Neni 284 Prjashtimi i fitimit me mirbesim prcaktohet me nenin 23 t ktij ligji, n qoft se asti i fitimit t posedimit ose posedimit indirekt si dhe cedimit ndodhet pas momentit t hyrjes n fuqi t ligjit. Kjo vlen edhe ather, nse asti i humbjes kundr vullnetit t sendit ndodhet para astit t hyrjes n fuqi t ktij Ligji.

Neni 285 Prezumimi i pronsis sipas nenit 26 ndaj poseduesit t mhershm sht edhe ather i prjashtuar, nse ky e ka humbur kundr vullnetit posedimin mbi sendin para hyrjes n fuqi t ligjit.

Neni 286 Dshmia e prmirsimit pr fitimin e pronsis 1. Fitimi i pronsis: 1.1. Prezumohet se jan pronar t paluajtshmris personat, t cilt n ditn e hyrjes n fuqi t ktij ligji posedojn nj tapi, e cila ata ose pasardhsit e tyre juridike i emrton si pronar t nj paluajtshmrie dhe kjo tapi sht lshuar para 23 Marsit 1989. 1.2. Prezumimi sipas paragrafit 1 mund t rrzohet vetm prmes nj vendimi t plotfuqishm t nj Gjykate. 1.3. Personat, t cilt posedojn nj tapi, e cila ata ose paraardhsit e tyre juridik i emrton si pronar t nj paluajtshmrie dhe kjo tapi sht lshuar pas 23 Marsit 1989 duhet ta vrtetojn vlefshmrin e tapive n gjykatn kompetente t Kosovs sipas procedurs s parapar.

88

Neni 287 1. Pr fitimin e pronsis n nj paluajtshmri sht i nevojshm regjistrimi n Regjistrin pr t drejtat n paluajtshmrit, nse Regjistri sht themeluar dhe ka filluar veprimtaria e regjistrimit. 2. Pr fitimin e pronsis n paluajtshmri para themelimit dhe fillimit t veprimtaris t Regjistrit pr paluajtshmrit sht e nevojshme q t regjistrohet kontrata pr fitimin e paluajtshmris n gjykatn kompetente. Rregullat e procedurs s regjistrimit prcaktohen me rregullore t ministris kompetente.

Neni 288 Nuk mund t fitohet pronsia prmes parashkrimit fitues n paluajtshmrit, pronart e t cilve n kohn n mes t 23 Marsit 1989 dhe hyrjes n fuqi t ktij ligji kan humbur posedimin direkt dhe indirekt kundr vullnetit t tyre.

Neni 289 Pronsia sipas nenit 41 t ktij ligji mund t fitohet vetm ather, n qoft se afati sipas nenit 41 ka filluar t rrjedh nga asti i themelimit t Regjistrit dhe fillimit t veprimtaris regjistruese.

Neni 290 Krkesat sipas neneve 93-102 mund t parashtrohen edhe ather, nse shpenzimet e nevojshme dhe t dobishme jan br para hyrjes n fuqi t ligjit.

Neni 291 1. N marrdhniet e posedimit q ekzistojn n ditn e hyrjes n fuqi t ligjit gjejn zbatim dispozitat e ktij ligji. 2. Pr posedimin e paluajtshmris jan t legjitimuar, nse marrdhniet juridike ekzistuese nuk prmbajn rregulla m t favorshme, pr personat fizik dhe juridik: 2.1. t cilt n baz t nj leje t plotfuqishme t organeve kompetente kan ndrtuar ndrtesa ose kan filluar me ndrtimin e ndrtesave ose 2.2. t cilt kan bler nj ndrtes t ngritur n nj paluajtshmri.

89

Neni 292 Pronsia n ndrtesat 1. Pronsia e veant n ndrtesa duhet t regjistrohet me krkesn e t legjitimuarit si barr e paluajtshmris. Pr ndrtesn duhet t vihet nj faqe (flet) e veuar e Regjistrit e t drejtave n paluajtshmrit lidhur me ndrtesn. 2. Fitimi i pronsis s veant n ndrtesn sht i mundshm vetm ather, nse pronsia n ndrtesn e nj paluajtshmrie regjistrohet si barr.

Neni 293 1. N t drejtat e pengut, t cilat sipas Rregullores s UNMIK-ut Nr. 2001/5 t dats 07. 09.2001 jan t vlefshme edhe mtutje, zbatohen dispozitat e ksaj Rregullore si dhe dispozitat pozitive lidhur me regjistrimin e Pengut 2. Pr tiu shmangur paragrafit 1 prcaktohen domosdoshmria, kushtet dhe efektet e nj regjistrimi t drejtave t prmendura n paragrafin 1 sipas dispozitave, t cilat n kohn e hyrjes n fuqi t ktij Ligji jan t vlefshme ose nxjerrn n t ardhmen.

Neni 294 1. Pr hipotekat, t cilat sipas Ligjit 2002/21 t dats 20.12.2002 jan t vlefshme, zbatohen edhe mtutje dispozitat e ktij Ligji, nse nuk sht parapar ndryshe me kt ligj. 2. Pr hipotekat, t cilat para hyrjes n fuqi s ktij ligjit duhet t jen n prputhshmri me kushtet e aplikueshme t regjistrimit t themeluara me kt ligj.

Neni 295 1. Pr t gjitha t drejtat e shfrytzimit, servituteve sendore, servituteve personale dhe barrs sendore t cilat n kohn e hyrjes n fuqi t ligjit jan t vlefshme, zbatohen edhe mtutje dispozitat, t cilat ishin t vlefshme para hyrjes n fuqi t ktij ligji. 2. Duke iu shmangur paragrafit 1 t ktij neni prcaktohen domosdoshmria, kushtet dhe efektet e nj regjistrimi t t drejtave t prmendura n paragrafin 1 t ktij neni sipas dispozitave, t cilat n kohn e hyrjes n fuqi t ktij ligji jan t vlefshme ose nxjerrn n t ardhmen. 3. N qoft se sht i nevojshm nj regjistrim n Regjistrin pr pronat e paluajtshme sipas dispozitave, t cilat vlejn n kohn e hyrjes n fuqi t ktij ligji, ather duhet t paraqitet krkesa pr regjistrim brenda tre muajsh pas hyrjes n fuqi t ktij ligji, prndryshe shuhet e drejta.

90

Neni 296 Me hyrjen n fuqi t ktij ligji, pushojn s vepruari t gjitha dispozitat e ligjeve t mparshme q kan rregulluar kt materie, prve n rastet kur me kt ligj sht parapar ndryshe.

Neni 297 Ky Ligj hyn n fuqi pesembdhjet (15) dit pas publikimit n Gazetn Zyrtare t Republiks s Kosovs.

Ligji Nr. 03/ L-154 25 qershor 2009

Kryetari i Kuvendit t Republiks s Kosovs, ________________________ Jakup KRASNIQI

91

Republika e Kosovs
Republika Kosovo - Republic of Kosovo
Kuvendi - Skuptina - Assembly _______________________________________________________________________ Ligji Nr. 03/L-139

PR SHPRONSIMIN E PRONS S PALUAJTSHME

Me ndryshimet dhe plotsimet e bra me Ligjin Nr. 03/ L-205 t dats 28 tetor 2010

Kuvendi i Republiks s Kosovs, N mbshtetje t nenit 65 (1) t Kushtetuts s Republiks s Kosovs; Miraton

LIGJ PR SHPRONSIMIN E PRONS S PALUAJTSHME

Me ndryshimet dhe plotsimet e bra me Ligjin Nr. 03/ L-205 t dats 28 tetor 2010

KREU I
DISPOZITAT E PRGJITHSHME

Neni 1 Qllimi i ligjit 1. Me kt ligj prcaktohen: 1.1. rregullat dhe kushtet sipas t cilave Qeveria ose nj Komun mund t bj shpronsimin e t drejtave pronsore ose t drejtave tjera n pronn e paluajtshme t nj personi; 1

1.2. rregullat dhe kushtet sipas t cilave Qeveria mund t autorizoj kufizimin dhe shfrytzimin e prkohshm t prons s paluajtshme, 1.3. procedurat pr kryerjen e shpronsimit ose kufizimit t pronsis 1.4. rregullat dhe procedurat t cilat do t prdoren pr prcaktimin e shums dhe pagess pr kompensimin e shpronsimit ose kufizimit t pronsis; dhe 1.5. dispozitat tjera t cilat rregullojn shtje tjera q kan t bjn me shpronsimin ose kufizimin e pronsis.

Neni 2 Prkufizimet 1. Me qllim t interpretimit dhe zbatimit t ktij ligji, termet dhe shprehjet n vijim, kurdo q prdoren n kt ligj, kan kuptimin e prcaktuar m posht, prve nse konteksti n t cilin kto terme ose shprehje prdoren, qartsisht ka kuptim tjetr: Subjekti krkues nnkupton nj autoritet publik, NP ose Person t prcaktuar n paragrafin 3. t nenit 7 t ktij ligji i cili paraqet krkesn pr shpronsimin e prons s paluajtshme pran nj Organi Shpronsues. Nse Organi Shpronsues vepron me vetiniciativ, ather ai konsiderohet subjekt krkues. Prfitues nnkupton personin ose autoritetin publik, i cili n prputhje me nenin 14 t ktij ligji, merr nga Organi Shpronsues t drejtn e shfrytzimit dhe/ose administrimit t prons s paluajtshme. Dit pune nnkupton t gjitha ditt e javs, prve t Shtuns dhe t Diels dhe festave zyrtare n Kosov. Autoritet Qendror Publik nnkupton t gjitha Autoritetet Publike prve Autoriteteve Publike Komunale. Propozimi Gjithprfshirs nnkupton Propozimin Gjithprfshirs pr Zgjidhjen e Statusit t Kosovs, t dats 26 Mars 2007. Organi Shpronsues nnkupton nj Komun ose kryerjen e shpronsimit sipas nenit 4 t ktij ligji. Qeverin q sht e autorizuar pr

Shpronsim nnkupton do vepr t nj Organi Shpronsues q prfshin (i) marrjen e nj t drejte ose interesi t ligjshm q sht n zotrim ose pronsi t nj Personi n nj pron t paluajtshme, ose (ii) krijimin e detyrueshm t nj servituti ose nj t drejte tjetr t shfrytzimit n pronn e paluajtshme. Termi Shpronsim nuk aplikohet pr veprat e ligjshme t nj autoriteti publik pr ekzekutimin e nj pengu n nj pron t paluajtshme, i cili sht krijuar n prputhje me nj ligj tjetr ose kontrat t shkruar.

Vendimi Prfundimtar nnkupton vendimin e miratuar nga Organi Shpronsues n prputhje me nenin 11 t ktij ligji. Pron e Paluajtshme nnkupton (i) tokn, (ii) ndrtesat ose pjest e veanta t nj ndrtese t ndrtuara n, mbi ose nn siprfaqen e toks si dhe (iii) pjest prbrse dhe sendet akcesore t cilat i jan bashkuar toks ose ndrtess n baz t prhershme dhe t cilat nuk mund t largohen pa prpjekje t paarsyeshme ose jo-ekonomike, dhe (iv) frutat e pashkputura nga toka. KPMM nnkupton Komisionin e Pavarur pr Miniera dhe Minerale. Kontrat e Infrastrukturs nnkupton nj kontrat pr ndrtimin, zgjerimin, themelimin ose vendosjen e punve, infrastrukturs dhe/ose pajisjeve t konsiderueshme t cilat e avancojn interesin e prgjithshm ekonomik dhe/ose mirqenien sociale t Kosovs, duke prfshir por pa u kufizuar nj marrveshje pr themelimin e nj partneriteti publiko privat. Zotruesi i Interesit nnkupton do person i cili zotron nj interes t caktuar dhe t ligjshm, prve nj interesi pronsor n nj pron t paluajtshme. Autoritet Publik Komunal nnkupton (i) nj autoritet ose organ komunal t prcaktuar n Ligjin e Vetqeverisjes Lokale, (ii) nj departament, pjes ose nn-njsi t autoritetit ose organit komunal, ose (iii) nj organ ose autoritet tjetr t themeluar nga autoriteti ose organi komunal. Komun ka kuptimin e prcaktuar n Ligjin e Vetqeverisjes Lokale. Pronar nnkupton do person i cili zotron nj interes pronsor n nj pron t paluajtshme. Person do t thot nj person fizik, Siprmarrje ose Autoritet Publik. NP nnkupton nj ndrmarrje publike t klasifikuar si t till nga, ose n prputhje me Ligjin pr Ndrmarrjet Publike. Vendimi Preliminar nnkupton vendimin e Organit Shpronsues t miratuar n prputhje me paragrafin 1. t nenit 10 t ktij ligji. Autoritet Publik do t thot seciln nga vijueset: (i) do organ, autoritet ose agjenci publike e cila - n prputhje me ligjin e Kosovs - ushtron kompetenca publike ekzekutive, legjislative, rregullative, administrative ose gjyqsore, dhe prfshin (ii) do departament, pjes ose nnnjsi t ktij organi, autoriteti ose agjencie publike. Partneritet Publiko-Privat ose Partneritet nnkupton nj partneritet publiko-privat t themeluar n prputhje me Ligjin pr Partneritetet Publiko Private. Organ Tenderues nnkupton nj Autoritet Publik i cili sht autorizuar pr ushtrimin e nj procedure t tenderimit pr dhnien e nj Kontrate t Infrastrukturs, n prputhje me dispozitat e nj marrveshje ndrkombtare ose ligji t miratuar nga Kuvendi.

Siprmarrje do t thot nj organ, shoqat, institucion, ndrmarrje, shoqri tregtare, person juridik ose organizat tjetr. 2. Fjalt e cilsdo gjini t prdorura n kt ligj nnkuptojn edhe gjinit e tjera dhe fjalt n numrin njjs nnkuptojn edhe numrin shums dhe anasjelltas. 3. Prve nse konteksti qartsisht krkon nj interpretim tjetr, t gjitha referencat n kt ligj ndaj ligjeve, rregulloreve ose akteve t tjera nnligjore ose dispozitave t caktuara t tyre duhet t interpretohen pr t prfshir t gjitha ndryshimet dhe plotsimet e tyre. Nse ligji, rregullorja ose akti nnligjor sht shfuqizuar dhe zvendsuar me akte t reja q rregullojn fushn e njjt, referencat n kt ligj duhet t interpretohen pr ti prfshir kto akte t reja dhe, sipas rastit, dispozitat gjegjse n to.

Neni 3 Dispozitat e prgjithshme 1. Vetm nj Organ Shpronsues, i prcaktuar n nenin 4 t ktij ligji sht i autorizuar t bj shpronsimin e prons s paluajtshme. Kompetencat e Organit Shpronsues pr shpronsimin e prons s paluajtshme ushtrohen n prputhje me kufizimet, rregullat dhe kushtet e prcaktuara me kt ligj. Asnj Autoritet tjetr Publik nuk sht i autorizuar t kryej shpronsime. 2. Ky ligj rregullon vetm shpronsimin dhe kufizimin formal t prons s paluajtshme nga Autoritetet Publike. Asnj dispozit e ktij ligji nuk do t interpretohet me qllim t kufizimit t t drejtave kushtetuese, ligjore ose t drejtave sipas nj marrveshje ndrkombtare, t personave pr t krkuar kompensim pr humbjet e shkaktuara nga nj mas ose vepr e marr ose miratuar nga nj ose m shum Autoritete Publike, nse mund t dshmohet se kto masa ose vepra jan n mas t konsiderueshme t barasvlershme me nj shpronsim. 3. Objekt i shpronsimit sipas ktij ligji mund t jen t drejtat private pronsore ose t drejtat tjera private n nj pron t paluajtshme, me prjashtim t t drejtave n pronn e paluajtshme t cilat jan pjes e nj kategorie t prons e cila n baz t Kushtetuts ose Propozimit Gjithprfshirs shprehimisht jan prcaktuar se nuk mund t jen objekt i shpronsimit. 4. Gjithashtu prcaktohet se Qeveria, n prputhje me paragrafin 3 t nenit 4 t ktij ligji mund t shpronsoj t drejtat pronsore ose t drejtat tjera t nj Komune ose Autoriteti Publik Komunal n pronn e paluajtshme. N kto raste, shprehimisht prcaktohet se Komuna prkatse ose Autoriteti Publik Komunal ka t drejtat e njjta si ato t cilat u jan dhn Personave privat sipas ktij ligji, duke prfshir t drejtn pr kundrshtimin e ligjshmris s shpronsimit dhe/ose shkalls s kompensimit. Prve masave t marra pr ushtrimin e ktyre t drejtave, asnj Komun ose Autoritet Publik Komunal nuk do t pengoj ose ndrhyj n realizimin e shpronsimit. Prve ksaj, shprehimisht prcaktohet se: 4.1. n asnj rast Komuna ose Autoriteti Publik Komunal nuk do t kundrshtoj ose t pengoj kryerjen e nj shpronsimi i cili realizohet nga Qeveria n prputhje me kt ligj, pr shkak t mosprputhjes me nj plan aktual ose t ardhshm hapsinor or urbanistik ose akt tjetr ligjor ose vendim t nj Autoritetit Publik Komunal; dhe

4.2. ky ligj dhe shpronsimet e ligjshme nga Qeveria n prputhje me kt ligj kan prparsi ndaj cilitdo plan, akt apo vendim t ktill.

Neni 4 Qllimi i Ligjshm Publik; Domosdoshmria; Mos-diskriminimi; Organi Shpronsues 1. Organi Shpronsues sht i autorizuar t bj shpronsimin e prons s paluajtshme vetm pas prmbushjes s t gjitha kushteve n vijim 1.1. shpronsimi bhet n mnyr t qart dhe t drejtprdrejt pr arritjen e nj qllimi t ligjshm publik brenda kompetencave t tij t prcaktuara n paragraft 2. dhe 3. t ktij neni; 1.2. qllimi i ligjshm publik nuk mund t arrihet n mnyr praktike pa kryerjen e Shpronsimit; 1.3. prfitimi publik nga shpronsimi sht m i madh se interesat t cilat do t ndikohen negativisht nga Shpronsimi; dhe 1.4. prona e paluajtshme e cila sht objekt i shpronsimit nuk sht zgjedhur pr arritjen e nj qllimi ose synimi diskriminues; dhe 1.5. Organi Shpronsues i ka prmbushur t gjitha dispozitat e aplikueshme t ktij ligji. 2. Organi Shpronsues i Komuns sht kryetari i Komuns, prve nse kuvendi komunal i komuns prkatse, prmes nj akti t miratuar n prputhje me nenin 12 t Ligjit pr Vetqeverisjen Lokale, cakton nj Autoritet tjetr Publik Komunal pr t vepruar n cilsin e Organit Shpronsues t Komuns. Organi Shpronsues i Komuns mund bj shpronsimin e prons se paluajtshme vetm nse: 2.1. kushtet e prcaktuara n paragrafit 1. t ktij neni; 2.2. shpronsimi i prek shprehimisht t drejtat private n fushveprimin e paragrafit 3. t nenit 3 t ktij ligji; 2.3. prona e paluajtshme prkatse gjendet plotsisht brenda kufijve t Komuns; dhe 2.4. shpronsimi ndrlidhet n mnyr t qart dhe t drejtprdrejt me arritjen e njrit nga qllimet publike n vijim: 2.4.1. zbatimin e nj plani urbanistik dhe/ose hapsinor i cili sht miratuar dhe shpallur nga nj Autoritet Publik Komunal n prputhje me dispozitat prkatse ligjore;

2.4.2. ndrtimin ose zgjerimin e nj ndrtese ose objekti i cili i do t shfrytzohet nga nj Autoritet Publik Komunal pr ushtrimin e funksionit t tij publik; ose 2.4.3. ndrtimin, zgjerimin, themelimin ose vendosjen e infrastrukturs dhe/ose stabilimenteve n vijim, nse kjo sht e nevojshme pr avancimin e mirqenies s prgjithshme ekonomike dhe/ose shoqrore t komuns ose ka nj prfitim tjetr t qart publik pr banort e komuns dhe sht n prputhje me kushtet e aplikueshme ligjore: 2.4.3.1. rrugt komunale (rrugt t cilat shtrihen trsisht brenda Komuns) t cilat ofrojn shrbime t transportit pr publikun; 2.4.3.2. objektet publike t cilat i nevojiten nj Autoriteti Publik Komunal pr sigurimin e shrbimeve arsimore, shndetsore dhe/ose t mirqenies sociale brenda Komuns; 2.4.3.3. gypat q prdoren pr sigurimin e shrbimeve t ujsjellsit dhe kanalizimit pr vendbanimet brenda Komuns; 2.4.3.4. deponit komunale dhe vendet pr deponimin e mbeturinave publike; 2.4.3.5. varrezat publike komunale; ose 2.4.3.6. parqet publike komunale dhe objektet publike komunale t sportit; ose 2.4.4. prvetsimin e t drejtave siprfaqsore t cilat i nevojiten nj Autoriteti Publik Komunal pr zbatimin e nj licence t shfrytzimit zejtar t mineraleve e cila i sht dhn Komuns nga KPMM n prputhje me Ligjin pr Miniera dhe Minerale. 3. Qeveria sht e autorizuar ta bj shpronsimin e pronn pr fardo qllimi tjetr t ligjshm publik i cili nuk sht prcaktuar n pikat e nn-paragrafit 2.4.1 deri m 2.4.4 t paragrafit 2 t ktij neni, nse i plotson kushtet e prcaktuara n paragrafin 1. t ktij neni. Pr kto Shpronsime, Organi prgjegjs Shpronsues sht Qeveria. Qllime t ligjshme publike n kuptim t ktij paragrafi jan, por pa u kufizuar vetm n kto: 3.1. zbatimi i nj plani urbanistik dhe/ose hapsinor i cili sht miratuar dhe shpallur nga nj Autoritet Publik Qendror n prputhje me t gjitha krkesat prkatse ligjore; 3.2. ndrtimi ose zgjerimi i nj ndrtese ose objekti i cili do t shfrytzohet nga nj Autoritet Publik Qendror pr ushtrimin e funksionit t tij publik; 3.3. ndrtimin, zgjerimin ose vendosjen e infrastrukturs dhe/ose stabilimenteve t nevojshme pr avancimin e mirqenies s prgjithshme ekonomike dhe/ose shoqrore

t Kosovs ose q ka nj prfitim tjetr t qart publik duke prfshir, prve tjerash, ndrtimin, zgjerimin ose vendosjen e: 3.3.1. rrugve shtetrore ose ndr-komunale t cilat ofrojn shrbime t transportimit pr publikun, duke prfshir rrugt me pages; 3.3.2. hekurudhave t cilat ofrojn shrbime t transportimit pr publikun; 3.3.3. punimeve, objekteve, zonave t siguris ose zonave pr ruajtjen e karburantit ose zonave pr hedhjen e mbetjeve q ndrlidhen me prodhimin, furnizimin, transmisionin ose distribuimin e energjis; 3.3.4. minierave dhe punimeve tjera, zonave t siguris dhe objekteve pr shfrytzimin e resurseve minerare; 3.3.5. stabilimenteve dhe linjave t telekomunikacionit, duke prfshir linjat telegrafike dhe telefonike, dhe t rrjetit t radios dhe televizionit; 3.3.6. objekteve publike t nevojshme pr qllime t arsimit, shndetsis dhe/ose shrbimeve t mirqenies sociale nga nj autoritet qendror publik; 3.3.7. gypat kryesor q prdoren nga nj NP pr sigurimin e shrbimeve t ujsjellsit dhe kanalizimit pr publikun; 3.3.8. deponive dhe vendeve pr deponimin e mbeturinave publike; 3.3.9. pendave; 3.3.10. rezervuarve publik t ujit; 3.3.11. varrezave shtetrore pr veteran t dalluar dhe shrbyes publik t dalluar; 3.3.12. aeroportet publike, duke prfshir zonat e siguris rreth aeroporteve publike; 3.3.13. parqet shtetrore publike dhe objektet shtetrore publike t sportit; 3.3.14. rezervatet mjedisore ose natyrore, duke prfshir ato me qasje t kufizuar pr publikun; ose 3.3.15. punimeve, infrastrukturs, objekteve, zonave ose vendeve t cilat jan parapar n nj Kontrat t Infrastrukturs t dhn nga nj Organ Tenderues, ose q nevojiten me arsye pr zbatimin e ksaj kontrate.

3.4. mbrojtjen e monumenteve t trashgimis kulturore dhe vendeve me rndsi arkeologjike, historike ose shkencore, por vetm nse vendi sht prcaktuar si i till n mnyr t ligjshme me nj rezolut t Kuvendit dhe, ose: 3.4.1. pronari i prons s paluajtshme n t cilin ndodhet monumenti ose vendi refuzon ta mbroj at ose pr shkak t pamundsis objektive nuk mundet ta mbroj monumentin ose vendin; ose 3.4.2. pronari pranon ose krkon shpronsimin e prons prkatse. 4. Prona e shpronsuar nga Organi Shpronsues i nj Komune, pas prfundimit t procesit t shpronsimit, shndrrohet n pron Komunale. 5. Prona e shpronsuar nga Qeveria, pas prfundimit t procesit t shpronsimit, shndrrohet n pron t Republiks s Kosovs.

KREU II
PUNT PRGATITORE

Neni 5 Punt prgatitore 1. N do koh para inicimit t nj procedure t shpronsimit Organi Shpronsues mund t autorizoj kryerjen e punve prgatitore pr prcaktimin e prshtatshmris potenciale t nj ose m shum parcelave t prons s paluajtshme pr qllimin prkats publik. Autorizimi i lartprmendur duhet t prcaktohet n detale n nj vendim me shkrim t Organit Shpronsues. Ky vendim me shkrim duhet t prcaktoj parceln ose parcelat e prons s paluajtshme t cilat jan objekt i autorizimit, dhe hyn n fuqi pas shpalljes sipas paragrafit 2. t ktij neni. 2. Organi Shpronsues shpall do vendim t ktill i cili autorizon kryerjen e punve prgatitore n Gazetn Zyrtare t Kosovs dhe n nj gazet me tirazh t madh n Kosov. 3. Pr t lehtsuar kryerjen profesionale t punve prgatitore, Organi Shpronsues mund tia delegoj autoritetin pr kryerjen e ktyre punve nj Autoriteti tjetr Publik ose nj pale t tret q posedon ekspertizn e nevojshme. Nse pala e tret do t kompensohet me para publike, procesi i zgjedhjes duhet t zhvillohet prmes nj procesi t ligjshm t prokurimit. 4. Punt prgatitore mund t kryhen edhe pa lejen e Pronarve dhe Zotrueseve prkats t Interesave. 5. Punt prgatitore u nnshtrohen ktyre kushteve: 5.1. Organi Shpronsues, Autoriteti Prgjegjs Publik ose pala e tret duhet tu siguroj t gjith Personave t cilt jan ose pretendojn se jan Pronar ose Zotrues t

nj Interesi n pronn e paluajtshme e cila sht objekt i punve prgatitore, nj njoftim paraprak me shkrim prej s paku njzet (20) ditve t puns mbi periudhat kohore gjat t cilave do t kryhen punt prgatitore n seciln parcel t prons s paluajtshme; megjithat, ky njoftim u drgohet vetm: 5.1.1. personave, emrat dhe adresat e t cilve mund t verifikohen nga t dhnat kadastrale ose t dhnat tjera mbi pronn e paluajtshme n Kosov, duke prfshir t dhnat e Agjencis Kosovare t Prons dhe t dhnat e fundit mbi tatimin n pron; dhe 5.1.2. personave t cilt n at koh jan duke e shfrytzuar n mnyr t vazhdueshme dhe t ligjshme pronn prkatse pr qllime banimi ose qllime afariste. 5.2. punt prgatitore duhet t kryhen vetm brenda orarit t zakonshm t puns gjat ditve t puns, prve nse: 5.2.1. pr shkak t natyrs ose qllimit t punve prgatitore, ato duhet t kryhen n nj koh tjetr; ose 5.2.2. vendi n t cilin do t kryhen punt prgatitore, duke prfshir kalimin (duke prjashtuar rrugt publike) t cilat prdoren pr t hyr ose dal nga ky vend, do t jen s paku njqind (100) metra largsi nga nj ndrtes e cila shfrytzohet n mnyr t ligjshme pr qllime banimi; dhe 5.3. punt prgatitore duhet t kryhen n nj mnyr t arsyeshme q zvoglon shqetsimet ose ndrhyrjet ndaj personit i cili n at koh ligjrisht e ka n shfrytzim pronn.

Neni 6 Kompensimi pr dmin e shkaktuar nga punt prgatitore 1. do person i cili sht pronar ose zotrues i nj interesi n pronn e paluajtshme e cila sht objekt i punve prgatitore ka t drejtn e kompensimit pr: 1.1. humbjen e t drejts pr shfrytzimin ose gzimin e prons ose cilsdo pjes t saj gjat kryerjes s punve prgatitore; dhe 1.2. t gjitha dmet tjera ndaj prons ose personit t cilat jan shkaktuar si rezultat i punve prgatitore. 2. Organi Shpronsues sht prgjegjs pr pagimin e menjhershm t ktij kompensimi. Nse sht prcaktuar shprehimisht n vendimin pr autorizimin e kryerjes s punve prgatitore ose n nj kontrat, dhe vetm deri n masn e prcaktuar n at vendim ose kontrat, Organi Shpronsues ka t drejt t krkoj kompensim (rimbursim) nga autoriteti publik ose pala e tret e autorizuar pr kryerjen e punve prgatitore.

3. Kompensimi i cili krkohet sipas paragrafit 1. t ktij neni sht i veant nga kompensimi i shpronsimit nse prona bhet objekt i nj vendimi pr shpronsim. 4. Nse Organi Shpronsues dhe pronari ose zotruesi i interesit nuk mund t pajtohen pr shumn e kompensimit t parapar n paragrafin 1. t ktij neni, pronari prkats ose zotruesi i interesit ka t drejt t paraqes padi pr kompensim pran gjykats kompetente.

KREU III
PROCEDURA E SHPRONSIMIT

Neni 7 Inicimi dhe Prfundimi i Procedurs s Shpronsimit 1. Pas prmbushjes s t gjitha kushteve t prcaktuara n nenin 4 t ktij ligji, Organi prkats Shpronsues mund t filloj ushtrimin e procedurs s shpronsimit n prputhje me procedurat dhe kushtet e prcaktuara n kt ligj. 2. Procedura e shpronsimit mund t iniciohet nga Organi prgjegjs Shpronsues, si sht prcaktuar n nenin 4 t ktij ligji, me vetiniciativ ose pas dorzimit t nj krkese n organin shpronsues. 3. Krkesat mund t dorzohen nga nj autoritet publik ose NP. Kur Organi Shpronsues sht Qeveria, krkesat gjithashtu duhet t dorzohen nga: 3.1. nj Partneritet Publiko-Privat; 3.2. njra nga palt n nj Kontrat t Infrastrukturs t dhn nga nj Organ Tenderues; ose 3.3. cilido trashgimtar, pasardhs si dhe cilido subjekt i caktuar nga Partneriteti ose pala e lartprmendur. Nse Organi Shpronsues sht duke vepruar me vetiniciativ, ky Organ Shpronsues do t urdhroj nj ose m shum nga antart ose zyrtart e tij q t prgatisin dhe dorzojn krkesn. 4. Procedura e Shpronsimit n trsi ose pjesa prkatse e saj, prmbyllet ose ndalohet: 4.1. kur e drejta pronsore n pronn e paluajtshme regjistrohet n mnyr t ligjshme n emr t Komuns (kur Shpronsimi sht kryer nga Organi Shpronsues i Komuns) ose Republiks s Kosovs (kur Organi Shpronsues sht Qeveria) pas ushtrimit t procedurs dhe pagimit t kompensimit t parapar me kt ligj; 4.2. nse Organi Shpronsues nxjerr vendim pr refuzimin, pjesrisht ose plotsisht t krkess pr shpronsim:

10

4.2.1. nse Subjekti Krkues nuk ka paraqitur ankes kundr vendimit pr refuzim para skadimit t afatit t parapar pr paraqitjen e ktyre ankesave; ose 4.2.2. nse Subjekti Krkues ka paraqitur krkesn brenda afatit t parapar, n datn e lshimit t aktgjykimit t forms s prer nga gjykata prkatse, ose nse vendimi nuk sht i forms s prer nga gjykata e apelit; ose 4.3. nse para miratimit t vendimit pr Shpronsim, Subjekti Krkues bn trheqjen e krkess pr shpronsim, pjesrisht ose plotsisht; ose 4.4. nse prmbyllja ose ndalimi i procedurs s shpronsimit ose pjess prkatse t saj krkohet me nj aktgjykim t forms s prer t gjykats kompetente. 5. Nga dita e hyrjes n fuqi t Shpronsimit shuhen t gjitha t drejtat paraprake pronsore, t drejtat e posedimit, interesat e siguruara, servitutet, t drejtat e ndrtimit dhe t parablerjes si dhe t drejtat e tjera mbi pronn e Shpronsuar nga Organi Shpronsues.

Neni 8 Krkesa pr shpronsim 1. Krkesa pr Shpronsim prmban kto t dhna: 1.1. emrin dhe adresn e Organit Shpronsues dhe, nse Organi Shpronsues nuk sht duke vepruar me vetiniciativ, emrin dhe adresn e Subjektit Krkues; 1.2. emrin dhe adresn e secilit Person i cili sht, ose pretendon se sht, Pronar ose Zotrues i nj Interesi n seciln parcel t prons t paluajtshme, nse kto t dhna mund t vrtetohen lehtsisht nga t dhnat kadastrale dhe t dhnat tjera n dispozicion mbi pronn e paluajtshme n Kosov, duke prfshir t dhnat e Agjencis Kosovare t Prons dhe t dhnat e fundit t tatimit n pron; 1.3. vendndodhjen dhe numrin e secils parcel t prons s paluajtshme, dhe nse vetm nj pjes e parcels sht objekt i shpronsimit dhe/ose vetm disa t drejta n cilndo nga kto parcela nj prshkrim t hollsishm t pjess s parcels dhe/ose t drejtave q jan objekt i krkess; 1.4. pr seciln parcel, nj prshkrim t t gjitha t drejtave (pavarsisht nse ato jan t drejta t vrtetuara ose t pretenduara) n parceln pr t ciln subjekti krkues krkon shpronsimin. 1.5. nj prshkrim i hollsishm t qllimit publik pr t cilin krkohet shpronsimi; 1.6. fardo dokumente t rndsishme t cilat e provojn ligjshmrin e qllimit publik dhe/ose nevojn pr shpronsimin e krkuar (ose, nse kto dokumente jan n

11

dispozicion n form elektronike, nj indikacion t qart t vendit n t cilin mund t merren); 1.7. t dhna t cilat prcaktojn nse dhe deri n far mase - krkohet shpronsimi i sendeve akcesore, sendeve prbrse dhe/ose t frutave t prons s paluajtshme; dhe 1.8. t dhna t hollsishme, pr aq sa ato mund t vrtetohen nga t dhnat e prcaktuara n nn-paragrafin 1.2. t ktij paragrafi, lidhur me fardo kufizimi ose kontesti mbi t drejtat pronsore ose t drejtat ose interesat tjera n zotrim ose q pretendohet se jan n zotrim t personave t identifikuar sipas nn-paragrafit 1.2. t ktij paragrafi. 2. Krkess pr shpronsim i bashkngjiten kto dokumente: 2.1. pr seciln parcel: nj kopje t flets poseduese dhe t dhnave tjera t prons s paluajtshme q ndrlidhen me t; 2.2. plani prkats kadastral dhe hartat e parcels(ave) prkatse; 2.3. nse krkesa sht pr m shum se nj parcel, hartat t cilat tregojn t gjitha parcelat dhe zonn rrethuese; 2.4. nj ekstrakt t planit ekzistues hapsinor ose urbanistik i cili i mbulon kto parcela, nse ky plan ekziston; 2.5. nse sht e aplikueshme, fardo projekt-propozimi ose plani i cili i sht dorzuar nj Autoriteti Kompetent Publik pr nj ndrtes ose objekt q parashihet ose propozohet t ndrtohet ose t zgjerohet n pron. 3. Krkess pr Shpronsim i bashkngjitet dokumentacioni prmes s cilit dshmohet n mas t knaqshme se ka ose do t ket mjete t mjaftueshme financiare pr pagimin me koh t kompensimit i cili n mnyr t arsyeshme llogaritet se do t jet i nevojshm n rast se krkesa miratohet. 4. Kur Organ Shpronsues sht Qeveria dhe nj e drejt e shfrytzimit dhe/ose administrimit t prons prkatse planifikohet t shitet, epet me qira, dhurohet ose i bartet nga Qeveria nj Partneriteti Publiko-Privat ose nj Personi privat n prputhje me nenin 14 t ktij ligji dhe Partneriteti ose Personi n fjal sht i detyruar t paguaj shpenzimet e Qeveris pr kryerjen e Shpronsimit, ather partneriteti ose personi n fjal, njkohsisht me dorzimin e krkess duhet t deponoj nj bond garantues ose nj garanci t parevokueshme bankare pr Qeverin me nj shum e cila sht llogaritur n mnyr t arsyeshme se sht e barabart me shumn e ktyre shpenzimeve. Ky bond ose garanci duhet t dorzohet s bashku me krkesn dhe sht i pranueshm vetm nse lshohet nga nj institucion financiar i cili i plotson kushtet minimale t prcaktuara nga BQK. 5. Brenda pesmbdhjet (15) ditve nga pranimi i krkess, Organi Shpronsues do t bj nj shqyrtim prima facie t krkess pr t prcaktuar nse krkesa i prmbush n shikim t

12

par kushtet e prcaktuara n nenin 4 dhe paragraft prej 1., 2. dhe 3. t ktij neni. Nse Organi Shpronsues vendos se krkesa, n shikim t par, nuk i prmbush kushtet e prcaktuara, Organi Shpronsues nuk e pranon krkesn dhe ia kthen at Subjektit Krkues s bashku me nj shpjegim me shkrim t arsyeve pr refuzimin e pranimit t saj. Nse Organi Shpronsues vendos se n shikim t par krkesa i plotson kushtet e prcaktuara, Organi Shpronsues miraton nj vendim me shkrim pr pranimin formal t krkess pr shqyrtim t mtejm n prputhje me kt ligj. 6. Brenda pes (5) Ditve t Puns pas miratimit t vendimit pr pranimin e krkess pr shqyrtim t mtejm, Organi Shpronsues i drgon nj kopje t krkess dhe t gjitha dokumenteve t bashkngjitura Zyrs pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme, t themeluar n prputhje me nenin 22 t ktij ligji, dhe nse Organ Shpronsues sht Qeveria - kopja gjithashtu i drgohet kryetarit t secils komun n t ciln ndodhen parcelat e prons s paluajtshme, . 7. Brenda dhjet (10) Ditve t Puns pas miratimit t vendimit pr pranimin e krkess pr shqyrtim t mtejm, Organi Shpronsues ua drgon dokumentet n vijim Personave t identifikuar n prputhje me nn-paragrafin 1.2, paragrafi 1. i ktij neni: 7.1. nj kopje t vendimit t Organit Shpronsues pr pranimin e krkess pr shqyrtim t mtejm; 7.2. nj kopje t krkess dhe t gjitha dokumenteve t bashkngjitura; 7.3. nj njoftim i cili: 7.3.1. prshkruan qllimin publik pr t cilin sht krkuar Shpronsimi; 7.3.2. n prputhje me paragrafin 1, t nenit 10 t ktij ligji, prcakton afatin brenda t cilit Organi Shpronsues duhet t miratoj ose refuzoj krkesn; 7.3.3. njofton se secili Person i interesuar mund t paraqes komentet e tij me shkrim lidhur me Shpronsimin e propozuar n Organin Shpronsues brenda afatit t caktuar, afat ky q caktohet n prputhje me paragrafin 1, t nenit 9 t ktij ligji;

7.3.4. njofton se: 7.3.4.1. Organi Shpronsues do t mbaj nj dgjim publik lidhur me shpronsimin prkats n seciln Komun ku gjendet prona prkatse; 7.3.4.2. t gjith Personat t cilt jan zyrtar publik t Komuns n t ciln mbahet dgjimi apo Pronar ose Zotrues t Interesit n pronn e cila gjendet brenda Komuns n t ciln mbahet dgjimi ose avokat apo prfaqsues t ligjshm t ktyre Personave, kan t drejt t marrin pjes n dgjimin publik;

13

7.3.4.3. do Personi t ktill do ti epet mundsi e arsyeshme pr ti shprehur mendimet e tij/saj gojarisht n prputhje me paragraft 2. deri 4. t nenit 9 t ktij ligji; dhe 7.3.4.4. do Person i cili dshiron t marr pjes ose t shpreh mendimet e tij/saj n dgjimin publik duhet t sjell me vete prova t arsyeshme (dokumente) t cilat dshmojn se ai/ajo sht n fakt zyrtar publik, Pronar ose Zotrues i Interesit ose avokat ose prfaqsues i ligjshm i atij zyrtari publik, Pronari ose Zotruesi t Interesit; 7.3.5. n prputhje me krkesat e paragrafit 2, t nenit 9 t ktij ligji, prmban orarin n t cilin prcaktohet data, koha dhe vendi i mbajtjes s secilit dgjim publik; dhe 7.3.6. prmban deklaratn n vijim: n rast se prona e cila sht objekt i krkess shpronsohet pas prmbylljes s procedurs s shpronsimit t iniciuar n prputhje me at krkes, asnj kompensim nuk do t paguhet pr shpenzimet ose vlern e fardo prmirsimi t br n pron, objekteve t ndrtuara ose zgjeruara n pron, ose pemve apo bimve t mbjellura n pron pas dats s prmbushjes s dispozitave prkatse t paragrafit 8, t nenit 8 t Ligjit t Republiks s Kosovs pr Shpronsimin e Prons s Paluajtshme t vitit 2009. do person i cili pretendon se ka nj interes pronsor ose interes tjetr t ligjshm n pronn prkatse kshillohet ta shqyrtoj at ligj dhe t krkoj ndihm profesionale juridike pr kuptimin e t drejtave t tyre sipas atij ligji; 7.4. nj kopje t ktij ligji; dhe 7.5. nj kopje t standardeve t vlersimit t prmendura n paragrafin 6. t nenin 15 t ktij ligji.

8. Brenda dhjet (10) ditve t puns pas miratimit t vendimit pr pranimin e krkess pr shqyrtim t mtejm, Organi Shpronsues shpall n Gazetn Zyrtare dhe n nj gazet me tirazh t madh n Kosov: 8.1. vendimin; dhe 8.2. nj njoftim i cili: 8.2.1. prmban t dhnat e siguruara n krkes, n prputhje me krkesat e nn-paragrafve 1.1. deri 1.4., paragrafi 1. t ktij neni;

14

8.2.2. prmban t dhnat, deklaratat dhe njoftimet e krkuara sipas nnparagrafit 1.3. paragrafi 7. i ktij neni; dhe 8.2.3. prmban nj njoftim shtes se do Person i cili nuk sht emruar n njoftim dhe i cili pretendon se zotron nj interes pronsor ose interes tjetr t ligjshm n cilndo parcel t prons s paluajtshme t prshkruar n njoftim menjher duhet t drgoj n Organin Shpronsues nj prshkrim t pretendimit t tij/saj, bazn juridike t atij pretendimi si dhe kopjet e certifikuara t fardo dokumenteve q ndrlidhen me at pretendim. 9. Brenda shtat deri dhjet (7-10) ditve kalendarike pas shpalljes s njoftimit t parapar n paragrafin 8, t ktij neni, Organi Shpronsues e rishpall kt njoftim n t njjtn gazet me tirazh t madh n Kosov.

Neni 9 Pranimi i Komenteve dhe Dgjimi Publik 1. Duke filluar nga data e prmbushjes s kushteve pr njoftim dhe shpallje sipas paragrafit 8, t nenit 8 t ktij ligji, do t ket nj periudh prej dhjet (10) ditve kalendarike gjat t cils Personat e interesuar kan t drejt t paraqesin n Organin Shpronsues komentet e tyre me shkrim mbi Shpronsimin e krkuar. 2. Menjher pas prfundimit t periudhs s lartprmendur kohore pr paraqitjen e komenteve me shkrim, do t ket nj periudh prej pesmbdhjet (15) ditve kalendarike gjat t cilave Organi Shpronsues do t mbaj nj dgjim publik lidhur me shpronsimin e krkuar n seciln Komun n t ciln ndodhet prona/t prkatse. Personat t cilt jan zyrtar publik t Komuns n t ciln mbahet dgjimi si dhe Pronar ose Zotrues t Interesave n pronn e cila gjendet brenda Komuns n t ciln mbahet dgjimi, ose avokat ose prfaqsues te ktyre personave, kan t drejt t marrin pjes n dgjimin publik. Secilit Person t lartprmendur i epet mundsi e arsyeshme pr ti shprehur gojarisht mendimet e tij/saj lidhur me shpronsimin e krkuar. 3. Prfaqsuesi i Organit Shpronsues mundet n do koh t krkoj nga Personi i cili dshiron t marr pjes ose sht duke marr pjes n dgjimin publik q t paraqes prova t arsyeshme me shkrim se ai/ajo sht n fakt zyrtar publik i Komuns n t ciln mbahet dgjimi publik, ose Pronar ose Zotruesi i interesit n pronn prkatse e cila gjendet brenda Komuns n t ciln mbahet dgjimi publik. E njjta vlen edhe pr avokatt ose prfaqsuesit e zyrtarit t lartprmendur publik, Pronarit ose Zotruesit t Interesit. Personit i cili nuk paraqet provat e krkuara nga prfaqsuesi i Organit Shpronsues, me vendimin e ktij t fundit: 3.1. mund ti refuzohet hyrja ose t largohet nga dgjimi publik; ose 3.2. ti lejohet pjesmarrja vetm n cilsin e vzhguesit. 4. Personit i cili dshmon se i plotson krkesat e paragrafit 2. t ktij neni duhet ti epet mundsi q t paraqes mendimin e tij/saj lidhur me shpronsimin e krkuar. Prfaqsuesi i

15

Organit Shpronsues i cili organizon dgjimin publik mund t kufizoj kohn n dispozicion t secilit Person pr shprehjen e mendimeve t tyre nse dhe vetm deri n masn e nevojshme pr ti lejuar secilit person t pranishm q t shpreh mendimin e tij/saj. Koha n dispozicion t secilit person n asnj rast nuk duhet t jet m pak se pes (5) minuta. 5. N dgjimin publik t organizuar nga Organi Shpronsues duhet t jet i pranishm nj zyrtar i lart i zgjedhur i Organit Shpronsues. Ky zyrtar duhet t siguroj: 5.1. mbajtjen e procesverbalit dhe nse sht e nevojshme video incizimin e dgjimit publik; dhe 5.2. caktimin e nj numri t arsyeshm t Zyrtarve t Uniformuar t Shrbimit Policor t Kosovs pr ruajtjen e siguris gjat dgjimit. N dgjim publik duhet t merr pjes nj avokat i Organit Shpronsues dhe nse Organi Shpronsues nuk sht duke vepruar me vetiniciativ, n dgjim publik duhet t marr pjes edhe nj avokat i Subjektit Krkues. Prfaqsues tjer t ktyre institucioneve gjithashtu mund t marrin pjes.

Neni 10 Vendimi Preliminar mbi Ligjshmrin e Shpronsimit t Propozuar 1. Brenda tridhjet (30) ditve pas prmbushjes s kushteve t prcaktuara n nenin 9 t ktij ligji, Organi Shpronsues do ti shqyrtoj komentet e pranuara dhe mendimet e shprehura gjat dgjimit(eve) publik dhe: 1.1. do t miratoj nj vendim me shkrim Vendimi Preliminar n t cilin prcakton nse dhe deri n mas sht konstatuar nga Organi Shpronsues se shpronsimi i krkuar i plotson secilin nga kushtet e parapara n nn-paragraft 1.1. deri 1.4. paragrafi 1. i nenit 4 t ktij ligji; 1.2. do t prfshij n vendimin preliminar nj njoftim me t cilin informohet do person i cili sht pronar ose zotrues i interesit n pronn e prekur nga vendimi preliminar dhe i cili ka arsye t mira pr t besuar se vendimi preliminar sht n kundrshtim me nj ose m shum kushte t prcaktuara n paragrafin 1. t nenit 4 t ktij ligji, mbi t drejtn e tij pr t paraqitur ankes pran gjykats kompetente n prputhje me nenin 35 t ktij ligji, me t ciln e kundrshton kt vendim, ose nj pjes t ktij vendimi, brenda tridhjet (30) ditve pas hyrjes n fuqi t vendimit preliminar; dhe 1.3. do t prfshij nj njoftim se Vendimi Preliminar hyn n fuqi n datn e shpalljes n prputhje me paragrafin 4. t nenit 10 dhe nenin 43 t ktij ligji. 2. Nse, pas prfundimit t periudhs kohore t parapar pr pranimin e komenteve dhe mbajtjen e dgjimit publik sipas nenit 9 t ktij ligji, Organi Shpronsues konstaton se shpronsimi i propozuar - ose nj pjes e tij nuk i plotson kushtet e prcaktuara n nnparagraft 1.1. deri 1.4. paragrafi 1. i nenit 4 t ktij ligji, Organi Shpronsues nxjerr Vendimin Preliminar pr refuzimin e Krkess pr Shpronsim pjesrisht ose plotsisht.

16

3. Brenda pes (5) Ditve t Puns pas miratimit t Vendimit Preliminar, Organi Shpronsues ia drgon vendimin Subjektit Krkues (prve nse Organi Shpronsues sht Subjekti Krkues) dhe Peronave t identifikuar n krkes n prputhje me nn-paragrafin 1.2. paragrafi 1. i nenit 8 t ktij ligji. Vendimi Preliminar gjithashtu u drgohet t gjith Personave t cilt pas pranimit pr shqyrtim t mtejm t krkess mirpo para marrjes s Vendimit Preliminar kan paraqitur nj pretendim se jan Pronar ose Zotrues t Interesit n pronn e paluajtshme. 4. Brenda dhjet (10) Ditve t Puns pas miratimit t Vendimit Preliminar, Organi Shpronsues e shpall vendimin n Gazetn Zyrtare t Kosovs dhe n nj gazet me tirazh t madh n Kosov. 5. Vendimi Preliminar hyn n fuqi n datn e shpalljes n prputhje me t gjitha kushtet e prcaktuara n paragrafin 4. t nenit 10 dhe nenin 43 t ktij ligji.

Neni 11 Vendimi Prfundimtar pr Shpronsim 1. Organi Shpronsues merr vendimin prfundimtar pr miratimin ose refuzimin, plotsisht ose pjesrisht t krkess pr shpronsim vetm gjat periudhs dymbdhjet (12) mujore e cila fillon pesmbdhjet (15) dit pas hyrjes n fuqi t vendimit preliminar. Kjo periudh dymbdhjet (12) mujore quhet Periudha Prfundimtare e Vendosjes. Periudha Prfundimtare e Vendosjes i nnshtrohet zgjatjes sipas paragrafit 2. t ktij neni. Nse krkesa prfshin m shum se nj parcel, Organi Shpronsues mund t nxjerr nj ose m shum vendime prfundimtare, ku secili prej ktyre vendimeve prfundimtare mbulon nj ose m shum parcela. 2. Nse, n prputhje me nenin 35 t ktij ligji paraqiten nj ose m shum ankesa kundr Vendimit Preliminar t miratuar sipas nenit 10 t ktij ligji ose kundr cilsdo pjes t ktij vendimi, Periudha Prfundimtare e Vendosjes e prcaktuar n prputhje me paragrafin 1. t ktij neni do t zgjatet me numrin e ditve q ndodhin ndrmjet: 2.1. dats s dorzimit t ankess s par kundr vendimit; dhe 2.2. dats n t ciln gjykata kompetente n t ciln jan dorzuar fillimisht ankesa n fjal nxjerr aktgjykimin prfundimtar lidhur me t gjitha ankesat. N rast t paraqitjes s apelit, Periudha Prfundimtare e Vendosjes do t zgjatet pr numrin e ditve q ndodhin ndrmjet dats s nxjerrjes s aktgjykimit fillestar dhe dats n t ciln vendoset mbi apelin. 3. Organi Shpronsues nuk e miraton Vendimin Prfundimtar lidhur me cilndo pron ose t drejt e cila sht objekt i ankess gjat kohs sa ankesa sht e pazgjidhur pran gjykats. Nse nj ose m shum ankesa jan paraqitur sipas nenit 35 t ktij ligji t cilat kundrshtojn vetm disa pjes t caktuara t Vendimit Preliminar, Organi Shpronsues mundet, por nuk sht i detyruar, t miratoj Vendimin Prfundimtar pr shpronsimin e asaj pjese t Vendimit

17

Preliminar e cila nuk sht kundrshtuar para nxjerrjes s aktgjykimit mbi kto ankesa. Ky Vendim Prfundimtar pr shpronsim mund t merret n do koh gjat Periudhs Prfundimtare t Vendosjes, duke prfshir zgjatjet e mundshme t ksaj periudhe t parapara n paragrafin 2. t ktij neni. Miratimi i nj Vendimi Prfundimtar sipas ktij neni nuk e cenon t drejtn e Organit Shpronsues q m von, brenda Periudhs Prfundimtare t Vendosjes (duke prfshir zgjatjet sipas paragrafit 2. t ktij neni), t miratoj Vendime tjera Prfundimtare lidhur me pronn ose t drejtat e cilat kan qen objekt i ankess, nse kto Vendime Prfundimtare jan n prputhje me aktgjykimin ose urdhrin prkats gjyqsor t nxjerr n prputhje me nenin 35 t ktij ligji. 4. do Vendim Prfundimtar pr shpronsim: 4.1. duhet t jet n prputhje me cilindo urdhr ose aktgjykim t nxjerr n prputhje me nenin 35 t ktij ligji lidhur me Vendimin Preliminar; 4.2. t jet i kufizuar sa i prket prons ose t drejtave pronsore n ato t autorizuara nga Vendimi Preliminar; dhe 4.3. duhet t prmbaj: 4.3.1. emrat dhe adresat e Subjektit Krkues, Personave t identifikuar n krkes n prputhje me paragrafin 1.2. paragrafi 1. i nenit 8 t ktij ligji dhe cilitdo Person tjetr i cili pas dats s pranimit pr shqyrtim t krkess por para marrjes s Vendimit Prfundimtar ka paraqitur nj pretendim se sht Pronar ose Zotrues i nj Interesi n pronn e paluajtshme prkatse; 4.3.2. nse me Vendimin Prfundimtar miratohet krkesa, pjesrisht ose plotsisht: 4.3.2.1. vendndodhjen dhe numrin e secils parcel t prons s paluajtshme e cila do t shpronsohet; 4.3.2.2. nse vetm nj pjes e siprfaqes s nj parcele do t shpronsohet dhe/ose vetm disa nga t drejtat pronsore n at parcel do t shpronsohen - nj prshkrim detal t pjess dhe/ose t drejtave t cilat jan objekt i vendimit; 4.3.2.3. shumn e kompensimit t ciln Zyra pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme n prputhje me kt ligj - ka konstatuar se duhet tu paguhet Personave prkats pr pronn, t drejtat pronsore dhe/ose dmet e drejtprdrejta te cilat kan rezultuar nga shpronsimi; 4.3.2.4. aktin e vlersimit i cili sht prgatitur nga kjo zyr n prputhje me nenin 22 t ktij ligji; dhe 4..2.5. nj prshkrim t kushteve t cilave u nnshtrohet shpronsimi.

18

4.3.3. nse me Vendimin Prfundimtar refuzohet krkesa, pjesrisht ose plotsisht - nj shpjegim t hollsishm t arsyeve pr refuzimin; 4.3.4. nj dispozit e cila prcakton se Vendimi Prfundimtar hyn n fuqi n datn e shpalljes n q t dyja, Gazetn Zyrtare t Kosovs dhe n nj gazet me tirazh t madh n Kosov, n prputhje me paragrafin 6 t nenit 11 dhe nenin 43 t ktij ligji; dhe 4.3.5. nj njoftim me t cilin informohet Subjekti Krkues dhe do Person i cili sht Pronar ose Zotrues i Interesit n pronn ose t drejtat pronsore t prekura nga Vendimi Prfundimtar, mbi t drejtn e tyre pr t paraqitur ankes kundr vendimit, ose cilsdo pjes t tij n prputhje me nenet 36 ose 37 t ktij ligji, dhe brenda periudhs tridhjet (30) ditore t prcaktuar n ato nene. 5. Brenda pes (5) Ditve t Puns pas miratimit t Vendimit Prfundimtar, Organi Shpronsues ia drgon kt vendim Subjektit Krkues (prve nse Organi Shpronsues sht Subjekti Krkues) dhe Personave tjer t cilt duhet t identifikohen n Vendimin Prfundimtar n prputhje pikn 4.3.1., nn-paragrafi 4.3., paragrafi 4. i ktij neni. 6. Brenda dhjet (10) Ditve t Puns pas miratimit t Vendimit Prfundimtar, Organi Shpronsues bn shpalljen e vendimit n Gazetn Zyrtare t Kosovs dhe n nj gazet me tirazh t madh n Kosov. 7. Vendimi Prfundimtar hyn n fuqi pas shpalljes n prputhje me t gjitha kushtet e prcaktuara n paragrafin 6. t nenit 11 dhe nenin 43 t ktij ligji. 8. Nse me Vendimin Prfundimtar autorizohet Shpronsimi, asnj ndryshim n t drejtat pronsore ose t drejtat tjera t Personave mbi pronn prkatse nuk do t ndodh ose zbatohet deri n pagimin e kompensimit t prcaktuar n Vendimin Prfundimtar n prputhje me nenin 16 t ktij ligji. Pas pagimit t ktij kompensimi, prona n fjal regjistrohet n emr t Komuns (nse Organi Shpronsues sht nj Autoritet Publik Komunal) ose Republiks s Kosovs (nse Organi Shpronsues sht Qeveria). 9. Personat t cilt jan pronar ose posedues t prons n fjal nuk do t detyrohen q ta lirojn ose dorzojn pronn derisa: 9.1. pr ndrtesat t cilat shfrytzohen n mnyr aktive pr qllime t banimit ose qllime afariste, njzet (20) dit kalendarike t ken kaluar nga data n t ciln kompensimi i prcaktuar n vendimin prfundimtar t jet paguar n prputhje me nenin 16 t ktij ligji; ose 9.2. pr t gjitha pronat tjera, dhjet (10) dit kalendarike t ken kaluar nga data n t ciln kompensimi i prcaktuar n vendimin prfundimtar t jet paguar n prputhje me nenin 16 t ktij ligji. 10. Subjekti Krkues ose cilido Pronar ose Zotrues i Interesit i cili ka nj interes t drejtprdrejt dhe material n pronn e paluajtshme e cila sht objekt i Vendimit

19

Prfundimtar, pavarsisht nse sht identifikuar apo jo n vendim, ka t drejt ta kundrshtoj vendimin n prputhje me nenet 36 ose 37 t ktij ligji, prmes paraqitjes s nj ankese pran gjykats kompetente n prputhje me dispozitat e atyre neneve. 11. Nse Organi Shpronsues nuk e merr formalisht Vendimin Prfundimtar brenda Periudhs Prfundimtare t Vendosjes si sht prcaktuar n prputhje me paragraft 1. dhe 2. t ktij neni, ather sipas ktij ligji kjo konsiderohet si Vendim Prfundimtar pr refuzimin e krkess n trsi. Ky refuzim hyn n fuqi n ditn e par t puns e cila vjen menjher pas dits s fundit t Periudhs Prfundimtare t Vendosjes. Subjekti Krkues mund ta kundrshtoj kt Vendim Prfundimtar n prputhje me dispozitat e aplikueshme t Ligjit pr Procedurn Administrative si sht prcaktuar n nenin 39 t ktij ligji.

Neni 12 Regjistrimi i vendimit t shpronsimit n kadastr 1. Menjher pas miratimit t Vendimit Prfundimtar me t cilin autorizohet shpronsimi i prons s paluajtshme dhe dorzimit nga Organi Shpronsues organi ose organet prkatse kadastrale e regjistrojn vendimin. 2. Pas regjistrimit, t gjith Pronart dhe Zotruesit e Interesit n pronn prkatse jan t ndaluar q: 2.1. t bartin ose dhurojn, ose t tentojn t bartin ose dhurojn, nj pale t tret fardo t drejta pronsore ose t drejta apo interesa tjera mbi pronn prkatse; dhe 2.2. t kryejn pun ndrtimore n, mbi ose nn siprfaqen e prons n fjal. 3. Nse Vendimi Prfundimtar m pas revokohet ose anulohet, Pronari ose Zotruesi i Interesit n pronn prkatse ka t drejt t krkoj nga organi kadastral q t regjistroj vendimin, urdhrin ose aktgjykimin e forms s prer t gjykats, me t cilin sht evidentuar revokimi ose anulimi i lartprmendur.

Neni 13 Shpronsimi i nj pjese t prons s paluajtshme Nse Organi Shpronsues nxjerr nj Vendim Preliminar sipas nenit 10 t ktij ligji n t cilin prcakton se qllimi prkats publik e arsyeton shpronsimin e nj pjese t prons s paluajtshme dhe/ose t drejtave t ksaj prone t paluajtshme, dhe Pronari ose Zotruesi i Interesit t ksaj prone dhe/ose ktyre t drejtave ka arsye t mira dhe t mjaftueshme pr t besuar se qllimi prkats publik mund t arrihet prmes shpronsimit vetm t nj pjese t prons s paluajtshme dhe/ose t drejtave n at pron t paluajtshme, ather ai Pronar ose Zotrues i Interesit ka t drejt t paraqes ankes pran gjykats kompetente n prputhje me nenin 35 t ktij ligji dhe t krkoj nga gjykata nxjerrjen e nj aktgjykimi me t cilin urdhrohet Organi Shpronsues q t zvogloj fushveprimin e Vendimit Preliminar me qllim t prjashtimit t asaj pjese t prons dhe/ose t drejtave t Pronarit ose Zotruesit t

20

Interesit t cilat nuk nevojiten pr arritjen e qllimit publik. T gjitha ankesat e parapara n kt nen duhet t dorzohen n gjykat brenda afatit t prcaktuar n nenin 35 t ktij ligji.

KREU IV
BARTJA E PRONS S PALUAJTSHME PRFITUESIT

Neni 14 Bartja e Prons s Paluajtshme Prfituesit; Bartja e kostos 1. Nse Qeveria ka pr qllim t bj shpronsimin e t drejtave siprfaqsore pr ti lejuar bartsit t nj licence ose leje t lshuar nga KPMM ushtrimin e t drejtat e tij n baz t licencs ose lejes, Qeveria s pari do t krkoj nga ky barts q t nnshkruaj nj zotim me shkrim pr pagimin e kompensimit pr personin(at) e shpronsuar. Qeveria e prmbyll Procesin e Shpronsimit vetm pas pagimit t kompensimit nga bartsi i licencs ose lejes. Qeveria m pas ia bart t drejtn pr shfrytzimin e prons n fjal bartsit t licencs ose lejes. Fushveprimi dhe kohzgjatja e ksaj t drejte t shfrytzimit duhet t jet e arsyeshme pr ti lejuar bartsit t licencs ose lejes ushtrimin e t drejtave t tij n baz t licencs ose lejes s tij. 2. Nse Qeveria bn shpronsimin e prons n prputhje me paragrafin 3. t nenit 4 t ktij ligji me pr t mundsuar zbatimin e nj Kontrate pr Infrastruktur t dhn nga nj Organ Tenderues, Qeveria mund tia shes, jap me qira, caktoj ose bart kontraktuesit ose Partneritetit prkats Publiko-Privat nj t drejt pr shfrytzimin dhe/ose administrimin e prons. Kontraktuesi ose Partneriteti Publiko-Privat do t bart koston e shpronsimit dhe do t paguaj t gjith kompensimin e shpronsimit, prve nse: 2.1. kontrata prkatse prmban nj ose m shum dispozita t cilat shprehimisht prcaktojn nj ndarje tjetr t ktyre shpenzimeve/kompensimit t shpronsimit; dhe 2.2. kto dispozita kan qen pjes e kontrats n kohn e ofertimit. Nse nj Kontrat pr Infrastruktur epet nga nj Organ Tenderues, dhe njri ndr qllimet mirpo jo qllimi kryesor ose i vetm i kontrats sht dhnia e nj t drejt pr marrjen e nj licence ose leje nga KPMM, ather ky paragraf 2. e jo paragrafi 1. i ktij neni e rregullon ndarjen dhe pagimin e shpenzimeve pr shpronsimin e t drejtave t nevojshme siprfaqsore. 3. Nse sht e nevojshme pr arritjen e qllimit t ligjshm publik pr t cilin sht shpronsuar prona nga Qeveria sipas nn-paragrafve 3.1. ose 3.3. paragrafi 3. i nenit 4 t ktij ligji, Qeveria mund tua shes, jap me qira, dhuroj ose bart nj t drejt t shfrytzimit dhe/ose administrimit mbi pronn, cilitdo nga kta: 3.1. nj Autoriteti Qendror Publik;

21

3.2. nj Komune; 3.3. nj NP; 3.4. nj Partneriteti Publiko Privat; 3.5. nj Personi privat, por vetm nse ky Person privat: 3.5.1. sht zgjedhur pas ushtrimit t nj procedure t hapur, transparente dhe konkurruese t ofertimit t prcaktuar sipas nj ligji t Kosovs dhe kjo procedur ka pasur pr qllim, ose njri ndr qllimet e saj ka qen, dhnia e t drejts s shfrytzimit ose administrimit; ose 3.5.2. posedon nj licenc t ligjshme t marr nga Autoriteti kompetent Publik dhe bartja e t drejts s shfrytzimit dhe/ose administrimit t prons sht e nevojshme pr ti lejuar ktij Personi ushtrimin e t drejtave t tij n baz t licencs. 4. Nse nj NP ose Komun merr nga Qeveria nj t drejt pr shfrytzimin e prons s shpronsuar n prputhje me nn-paragraft 3.2. ose 3.3. paragrafi 3. i ktij neni, NP ose Komuna sht e detyruar ti paguaj ose kompensoj Qeveris shpenzimet pr kryerjen e shpronsimit si dhe t gjitha kompensimet e shpronsimit. 5. Nse nj Partneritet Publiko Privat ose nj Person privat merr nga Qeveria nj t drejt pr shfrytzimin e prons s shpronsuar n prputhje me nn-paragraft 3.4. ose 3.5. paragrafi 3. i ktij neni, Partneriteti ose Personi sht i detyruar ti paguaj ose kompensoj Qeveris shpenzimet pr kryerjen e shpronsimit si dhe t gjitha kompensimet e shpronsimit, prve nse nj kontrat e ligjshme e lidhur nga Qeveris ose nj Autoritet tjetr Qendror Publik prmban nj ose m shum dispozita t cilat prcaktojn nj ndarje tjetr t shpenzimeve/kompensimit t shpronsimit. 6. Nse njra nga dispozitat e msiprme t ktij neni i lejon Qeveris shitjen, dhnien me qira, caktimin ose bartjen e nj t drejt t shfrytzimit dhe/ose administrimit nj NP, Partneriteti Publiko-Privat ose nj Personi privat, ather Qeveria gjithashtu mund tia shes, jap me qira, dhuroj, caktoj ose bart nj t drejt t ktill cilitdo trashgimtar, pasardhs ose Person t caktuar nga NP, Partneriteti Publiko-Privat ose Personi privat. Ve ksaj, nj NP, Partneritet Publiko-Privat ose person privat i cili pranon nj t drejt t ktill mund t shes, caktoj, bart, hipotekoj ose len peng ose tjetrsoj, prve nse sht prcaktuar ndryshe n kontrat. 7. Asnj Organ Shpronsues nuk mund t shes, jap me qira, dhuroj ose bart nj pale t drejt ndonj t drejt ose interes n pronn e shpronsuar, prve si sht autorizuar shprehimisht me kt nen. do shitje, qiradhnie, dhurim ose bartje e lejuar e t drejts s shfrytzimit dhe/ose administrimit nga nj Organ Shpronsues duhet t prcaktohet n nj dokument formal me shkrim i cili duhet q formalisht t miratohet prmes nj vendimi me shkrim t Organit prkats Shpronsues, n t cilin duhet t prcaktohet qllimi publik i cili e arsyeton shitjen, qiradhnien, dhurimin ose bartjen. Ky vendim duhet t shpallet n Gazetn

22

Zyrtare brenda pes Ditve t Puns pas miratimit. Si dokumenti ashtu edhe vendimi duhet t arkivohen n regjistrin prkats kadastral. 8. Shprehimisht prcaktohet se asnj e drejt ose interes n pronn e shpronsuar nga Qeveria pr nj qllim t prcaktuar n nn-paragraft 3.2. ose 3.4. paragrafi 3. i nenit 4 t ktij ligji, nuk do ti shitet, epet me qira, dhurohet ose bartet nj Personi tjetr, prve Autoritetit prkats Qendror Publik pr: 8.1. pr pronn e shpronsuar n prputhje me nn-paragrafin 3.2. paragrafi 3. i nenit 4 t ktij ligji, nj periudh prej dhjet (10) viteve pas prfundimit t shpronsimit; dhe 8.2. pr pronn e shpronsuar n prputhje me nn-paragrafin 3.4. paragrafi 3. i nenit 4 t ktij ligji, nj periudh prej pesdhjet (50) viteve pas prfundimit t shpronsimit. Gjat periudhs s aplikueshme, asnj Personi privat nuk i lejohet shfrytzimi ose eksploatimi i prons; me kusht q, varsisht nga rasti, qasja e publikut n pron mund t lejohet n koh dhe kushte t arsyeshme. Prgjegjsia pr mbikqyrjen dhe mirmbajtjen e prons do ti jepet Autoritetit prgjegjs Qendror Publik.

KREU V
KOMPENSIMI

Neni 15 Rregullat themelore pr prcaktimin e shums s kompensimit 1. Kompensimi bhet n baz t vlers s tregut t prons, e cila prcaktohet n prputhje me dispozitat e ktij ligji dhe aktet nnligjore t miratuara n prputhje me paragrafin 6. t ktij neni. 2. Kompensimi prfshin kompensimin e drejtprdrejt t dmit i cili mund t dshmohet, i cili i shkaktohet personit t shpronsuar si pasoj e shpronsimit plus vlern e prons s paluajtshme t shpronsuar, duke prfshir nse sht e aplikueshme - pjest akcesore dhe frutat e saj. 3. Pavarsisht nga dispozitat m sipr, shprehimisht prcaktohet se gjat prcaktimit t shums s kompensimit e cila duhet t paguhet, nuk do t merren parasysh si vijon: 3.1. kosto ose vlera e fardo prmirsimi t prons, objekteve t ndrtuara ose t zgjeruara n pron, ose pemt ose bimt e mbjellura n pron pas dats n t ciln kushteve pr shpallje t prcaktuara sipas paragrafit 8. t nenit 8 t ktij ligji jan prmbushur; 3.2. fardo ndryshimi n vlern e prons s paluajtshme q ka ndodhur pas cilsdo nga kto dy data q ndodh m par:

23

3.2.1. data e miratimit t vendimit pr autorizimin e kryerjes s punve prgatitore n pron; ose 3.2.2. data e paraqitjes fillestare t krkess pr shpronsim me t ciln krkohet shpronsimi i prons prkatse; dhe 3.3. fardo ndryshimi n vlern e tregut t prons s paluajtshme i cili ndodh para ngjarjeve t prcaktuara n nn-paragrafin 3.2. t ktij paragrafi, nse ky ndryshim n vler mund t dshmohet se ka ardhur si rezultat i manipulimit t mimit ose tregut ose spekulimeve q kan t bjn me mimin ose tregun nga Personat ose t afrmit apo bashkpuntort e tyre q kan pasur informata mbi shpronsimin e pritshm ose t mundshm t prons prkatse para ktyre ngjarjeve. 4. Prve si sht prcaktuar shprehimisht n paragrafin 5. t ktij neni, asnj kompensim nuk do t paguhet pr humbjen e cilsdo ndrtes ose objekti tjetr (t fardo lloji), nse ndrtesa ose objekti: 4.1. sht ndrtuar n kundrshtim me cilindo ligj ose rregullore t aplikueshme; dhe 4.2. nuk kan qen n gjendje q t legalizohen sipas ligjit t Kosovs t aplikueshm n datn e nxjerrjes s Vendimit Prfundimtar pr shpronsim. Nse, n datn e nxjerrjes s Vendimit Prfundimtar pr shpronsim, nj ndrtes ose objekt i ndrtuar n mnyr t jashtligjshme sht n gjendje q t legalizohet, mirpo nuk sht legalizuar, kompensimi pr humbjen e ksaj ndrtese ose ktij objekti do t kufizohet vetm n shpenzimet e dokumentuara pr ndrtimin e saj. 5. Si prjashtim ndaj n paragrafit 4. t ktij neni, shprehimisht prcaktohet se kompensimi do t paguhet pr objektet e shpronsuara t cilat jan ndrtuar n mnyr ilegale n nj pron t paluajtshme private nga pronari i ksaj prone t paluajtshme nse, dhe vetm nse: 5.1. n datn e fillimit t aktiviteteve t ndrtimit, ka qen e pamundshme q pronari t marr lejen e nevojshme t ndrtimit nga Autoriteti prkats Komunal, pr shkak se deri n at dat nuk ishte nxjerr ende nj plan urbanistik ose hapsinor i cili e mbulon pronn e paluajtshme n fjal; dhe 5.2. n t gjitha aspektet tjera as objekti dhe as ndrtimi i tij nuk kan qen n kundrshtim me cilindo ligj ose rregullore t t zbatueshme n at koh. Pronari i ktij objekti sht i detyruar t dshmoj datn n t ciln kan filluar aktivitetet e ndrtimit dhe se q t dyja, objekti dhe ndrtimi i tij nuk kan qen n kundrshtim me cilindo ligj ose rregullore t zbatueshme n at koh. 6. Ministria e Ekonomis dhe Financave do t miratoj akte nnligjore pr prcaktimin e metodologjis pr llogaritjen e kompensimit pr pronn e shpronsuar dhe dmet q kan n bjn me shpronsimin. Kto akte nnligjore duhet t jen n prputhje me: 6.1. kt nen 15,

24

6.2. vendimet e Gjykats Evropiane pr t Drejtat e Njeriut; dhe 6.3. parimet ose udhzimet tjera pr llogaritjen e kompensimit t cilat jan nxjerr ose sugjeruar nga organizatat ndrkombtare financiare. Aktet nnligjore t lartprmendura gjithashtu do t marrin parasysh standardet e vlersimit t miratuara nga Ministria e Ekonomis dhe Financave n prputhje me paragrafin 1. t nenit 12 t Rregullores s UNMIK-ut 2003/29 pr Tatimin mbi Pronn e Paluajtshme n Kosov

Neni 16 Pagesa e kompensimit 1. Prve si sht prcaktuar n paragrafin 5. t ktij neni, kompensimi paguhet n Euro ose nj valut tjetr q mund t kmbehet lirisht. 2. Organi Shpronsues ia paguan, ose krkon nga parashtruesi i krkess ose Prfituesi i pritur nse ka t ktill q tua paguaj shumn e kompensimin t prcaktuar n Vendimin Prfundimtar, Pronarit t prekur ose Zotruesit t Interesit. Kompensimi i krkuar n Vendimin Prfundimtar do t jet: 2.1. shuma e prcaktuar n aktin prkats t vlersimit plus; 2.2. interesi n at shum i cili sht akumuluar duke filluar nga data e hyrjes n fuqi t Vendimin Prfundimtar deri n datn e pagess. Ky interes akumulohet n shkall prej shtat prqind (7%) interes i thjesht vjetor dhe kapitalizohet n baz vjetore. 3. Nse nj Person refuzon pranimin e ktij kompensimi, mjetet do t depozitohen n nj xhirollogari mirbesimi n BQK n emr t Personit n fjal. N rast t shfaqjes s kontestit mbi identitetin e Personit i cili ka t drejtn e pranimit t ktij kompensimi, mjetet do t depozitohen n nj xhirollogari mirbesimi n BQK n emr t nj Prfituesi i cili mbetet t prcaktohet, ndrsa kontesti paraqitet pran gjykats kompetente pr zgjidhje. T gjitha mjetet e depozituara n nj xhirollogari mirbesimi konsiderohet se jan paguar pr qllime t ktij ligji. 4. Nse, n prputhje me nenin 36 t ktij ligji, nj Person paraqet ankes pran gjykats kompetente lidhur me shumn e kompensimit t prcaktuar n Vendimin Prfundimtar, dhe gjykata nxjerr nj aktgjykim i cili krkon pagimin e kompensimit shtes, Organi Shpronsues do t paguaj ose do t krkoj nga Subjekti Krkues ose Prfituesi i pritur nse ka t ktill q t paguaj kompensimin shtes. 5. Nse Organi Shpronsues sht Qeveria dhe pr arritjen e qllimit prkats publik nevojitet shpronsimi i m shum se njzet (20) parcelave t prons s paluajtshme, kompensimi i parapar sipas ktij ligji mund t bhet duke i siguruar secilit person t shpronsuar i cili pajtohet: 5.1. pron t paluajtshme e cila ka vler t barabart me kompensimin, ose

25

5.2. nj kombinim t parave t gatshme dhe prons s paluajtshme, t cilat s bashku kan vler t barabart me kompensimin. 6. Shuma e kompensimit t shpronsimin e prcaktuar n Vendimin Prfundimtar paguhet plotsisht brenda dy (2) viteve nga data e hyrjes n fuqi t vendimit. Nse kompensimi nuk paguhet brenda ksaj kohe, Personi i cili sht dashur t pranoj kompensimin mund t paraqes ankes pran gjykats kompetente pr t krkuar nxjerrjen e nj urdhri pr revokimin ose anulimin e ktij vendimi.

Neni 17 Kompensimi n rastin e shuarjes s servitutit real 1. Nse shpronsimi i nj prone t paluajtshme rezulton n shuarjen e nj servituti real me t cilin sht e ngarkuar prona, Vendimi Prfundimtar duhet t krkoj nga organi Shpronsues q t paguaj kompensim t arsyeshm Personave t prekur t cilt jan dmtuar nga shuarja e servitutit n nj shum t prcaktuar nga Zyra pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme. Shuma e kompensimit duhet t jet e barabart me vlern e servitutit plus dmet e drejtprdrejta t cilat kan rezultuar nga shuarja e ktij servituti. Prve nse sht prcaktuar ndryshe n nj kontrat t aplikueshme dhe t dhn n mnyr t ligjshme, Organi Shpronsues mund t urdhroj Subjektin Krkues ose Prfituesin e pritur nse ka t ktill q ta paguaj kt kompensim. 2. Nse shuarja e servitutit ndikon negativisht n vlern e nj parcele t prons e cila sht shrbyer nga ky servitut, Pronari i parcels tjetr, n prputhje me nenin 36 t ktij ligji, ka t drejt t paraqes ankes pran gjykats kompetente n t ciln krkon nxjerrjen e nja aktgjykimi me t cilin urdhrohet Organi Shpronsues q t paguaj kompensim pr humbjen e vlers nse dhe vetm pr aq sa nuk sht parapar n Vendimin Prfundimtar.

Neni 18 Kompensimi n rastin e shpronsimit t pjesshm ose shuarjes s interesit t siguruar, servitutit personal, t drejts s ndrtimit, t drejts s parablerjes, t uzufruktit ose t drejts s shfrytzimit 1. Nse, si rezultat i shpronsimit shuhet nj servitut personal, e drejta e ndrtimit, e drejta e parablerjes, uzufrukti ose e drejta e shfrytzimit mbi nj pron t shpronsuar, ather Vendimi Prfundimtar duhet t krkoj nga Organi Shpronsues q tu paguaj personave t cilt jan dmtuar si rezultat i shuarjes s ktij servituti ose ktyre t drejtave kompensim t arsyeshm, si sht prcaktuar nga Zyra pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme,. Prve nse sht prcaktuar ndryshe n nj kontrat t aplikueshme dhe t dhn n mnyr t ligjshme, Organi Shpronsues mund t urdhroj Subjektin Krkues ose Prfituesin e pritur nse ka t ktill q ta paguaj kt kompensim. 2. Zotruesit e nj interesi t ligjshm sigurues n pronn e shpronsuar ose n t drejtat pr sigurimin e nj borxhi (si mund t jet nj barr, peng, hipotek ose interes tjetr i siguruar) kan t drejt t marrin nga Organi Shpronsues at pjes t kompensimit pr shpronsim q

26

sht e mjaftueshme pr shlyerjen e plot t borxhit. Nse shuma kompensimit sht e pamjaftueshme pr shlyerjen e plot t borxhit, debitori (dhe sipas rastit garantuesi i borxhit) sht prgjegjs pr diferencn n prputhje me cilndo kontrat e cila i prcakton detyrimet lidhur me borxhin. 3. Nse me Vendimin Prfundimtar autorizohet shpronsimi i nj pjese t nj parcele t prons s paluajtshme dhe, si rezultat i ktij shpronsimi, pjesa e mbetur pson humbje t vlers (ose me arsye pritet se do t psoj humbje t vlers), Pronari i pjess s mbetur ka t drejt t paraqes ankes n prputhje me nenin 37 t ktij ligji dhe t krkoj nga gjykata kompetente nxjerrjen e nj aktgjykimi me t cilin urdhrohet Organi Shpronsues q t paguaj kompensimin pr humbjen e vlers, nse dhe vetm pr aq sa nuk sht parapar n Vendimin Prfundimtar.

Neni 19 Kompensimi n rastin e zgjidhjes s kontrats s qiramarrjes 1. Varsisht nga prputhja e qiradhnsit me detyrimin e prcaktuar n paragrafin 2. t ktij neni, nse pr shkak t shpronsimit t nj prone ndrpritet kontrata pr qiramarrje lidhur me pronn n fjal, ather Organi Shpronsues do ta kompensoj qiramarrsin pr cilindo dm t shkaktuar nga ndrprerja e kontrats. Prve nse sht prcaktuar ndryshe n nj kontrat t aplikueshme dhe t dhn n mnyr t ligjshme, Organi Shpronsues gjithashtu mund t urdhroj Subjektin Krkues ose Prfituesin e pritur nse ka t ktill q ta paguaj kt kompensim. 2. Nse kontrata e qiras prmban nj ose m shum dispozit t cilat i japin qiradhnsit t drejtn e ndrprerjes s kontrats me ose pa arsyetim para dats s skadimit, qiradhnsi, menjher pas dats s hyrjes n fuqi t Vendimit pr Shpronsim me t cilin autorizohet kryerja e shpronsimin t prons n fjal, do ta zbatoj kt t drejt dhe do ti siguroj qiramarrsit t gjitha njoftimet pr ndrprerje t cilat krkohet nga kontrata e qiras. Miratimi i Vendimit pr Shpronsim nga Organi Shpronsues, n vetvete konsiderohet arsye e mjaftueshme pr kt ndrprerje. do dshtim ose vones e qiradhnsit n prmbushjen e detyrimeve t prcaktuara n kt paragraf e bjn qiradhnsin dhe jo Organin Shpronsues, prgjegjs pr t gjitha dmet e shkaktuara qiramarrsit si rezultat i ktij dshtimi ose vonese.

Neni 20 Strehimi i prkohshm N rast t shpronsimit t nj ndrtese ose t nj pjese t veant t nj ndrtese e cila n mnyr t ligjshme sht e ndrtuar dhe shfrytzohet pr banim, Organi Shpronsues do tu siguroj banorve strehime t prkohshme pr periudhn deri n katr (4) muaj pas mbarimit t periudhs tridhjet (30) ditore kalendarike t prcaktuar n paragrafin 9. t nenit 11 t ktij ligji, prve nse Subjekti Krkues ose Prfituesi i pritur nse ka t ktill - merret vesh ndryshe me banort n fjal. Organi Shpronsues mund ta prmbush kt detyrim plotsisht ose pjesrisht duke u lejuar banorve q t qndrojn n objektin e shpronsuar gjat tr

27

periudhs katr (4) mujore ose cilsdo pjes t ksaj periudhe. Prve nse sht prcaktuar ndryshe n nj kontrat t aplikueshme dhe t dhn n mnyr t ligjshme, Organi Shpronsues mund t urdhroj Subjektin Krkues ose Prfituesin e pritur n ka t ktill q ta bart koston e sigurimit t ktij strehimi t prkohshm.

KREU VI
CAKTIMI I SHUMS S KOMPENSIMIT

Neni 21 Organi kompetent pr zbatimin e procedurs s vlersimit 1. N kudr t Departamentit t saj pr Tatimin n Pron, Ministria e Ekonomis dhe Financave do t themeloj Zyrn pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme, e cila sht autoriteti kompetent publik pr vlersimin e t gjitha pronave t paluajtshme t cilat jan objekt i procedurs s shpronsimit nga cilido Organ Shpronsues. 2. Zyra pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme mund t angazhoj ekspert tjer dhe t themeloj komisione pr t inspektuar dhe ndihmuar n vlersimin e prons e cila sht objekt i shpronsimit. Ekspertt privat duhet t angazhohen prmes nj procedure t ligjshme t prokurimit.

Neni 22 Vlersimi i Prons s Paluajtshme 1. Gjat vlersimit t t drejtave mbi pronn e paluajtshme, Zyra pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme do t vlersoj pronn n prputhje me aktet nnligjore t miratuara n prputhje me paragrafin 6. t nenit 15 t ktij ligji. Nse sht n dispozicion, vlersimi do t marr parasysh dhe do t bazohet n aktin e fundit t vlersimit t prgatitur nga Komuna n t ciln gjendet prona pr prmbushjen e detyrimeve t saj q dalin nga neni 12 i Rregullores s UNMIK-ut 2003/29 mbi Tatimin n Pronn e Paluajtshme n Kosov. 2. Gjat procesit t vlersimit, Pronart dhe Zotruesit e Interesave kan t drejt t paraqesin mendimet e tyre lidhur me vlersimin n Zyrn pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme. Korrespondenca ndrmjet Zyrs pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme dhe ktyre Pronarve, Zotruesve t Interesave ose personave q veprojn n emr t tyre duhet t bhet vetm me shkrim, dhe t gjitha komunikatat me shkrim u nnshtrohen plotsisht kushteve pr qasje nga publiku sipas Ligjit pr Qasjen n Dokumentet Zyrtare. 3. Zyra pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme do t nxjerr aktin prfundimtar t vlersimit brenda njqindepesdhjet (150) ditve nga data e pranimit t krkess nga Organi Shpronsues sipas paragrafit 6. t nenit 8 t ktij ligji. Akti i vlersimit me shkrim duhet t prmbaj:

28

3.1. vlern e prgjithshme t prons e cila sht objekt i shpronsimit s bashku me nj prshkrim t komponentve prbrs t vlers, nse sht e nevojshme; 3.2. nj vlersim t t gjitha dmeve nse ka t cilat duhet t paguhen sipas ktij ligji; 3.3. nj prshkrim t metodologjis s prdorur pr kryerjen e vlersimit; 3.4. nj shpjegim mbi at se a jan n prputhje metodologjia dhe vlersimet n prputhje me paragrafin 6. t nenit 15 t ktij ligji dhe aktet nnligjore t nxjerra n prputhje me at nen; 3.5. t dhnat e Personave t cilve do tu paguhet kompensimi dhe shuma e kompensimit e cila do ti paguhet secilit; dhe 3.6. t dhnat e Personave t cilt kan krkuar kompensim (nse ka t ktill), mirpo sht vendosur se nuk kan t drejt n t. Akti i vlersimit i drgohet Organit Shpronsues, i cili ia bashkngjit at Vendimit Prfundimtar, nse vendimi nxirret. 4. do Pronar ose Zotrues i Interesit i cili nuk sht n pajtim me cilindo pjes t aktit t vlersimit, pas hyrjes n fuqi t Vendimit Prfundimtar t cilit i sht bashkngjitur ky akt, ka t drejt t kundrshtoj aktin e vlersimit, pjesrisht ose plotsisht, prmes paraqitjes s nj ankese pran gjykats kompetente n prputhje me nenin 36 t ktij ligji.

Neni 23 Shpenzimet 1. Shpenzimet e procedurs s vlersimit i bart Organi Shpronsues. Prve nse sht prcaktuar ndryshe n nj kontrat t aplikueshme dhe t dhn n mnyr t ligjshme, Organi Shpronsues gjithashtu mund t urdhroj Subjektin Krkues ose Prfituesin e pritur nse ka t ktill q ti paguaj kto shpenzime. 2. Shpenzimet e procedurs s vlersimit jan shpenzimet shkaktuara nga Zyra pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme pr vlersimin e prons dhe t drejtave dhe interesave q ndrlidhen me t, si dhe pr caktimin e shums s kompensimit q duhet paguar Personave t prekur. Zyra pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme do t llogaris dhe prcaktoj shumn e ktyre shpenzimeve dhe ti siguroj Organit Shpronsues nj vlersim t hollsishm me shkrim t ktyre shpenzimeve. Nse Subjekti Krkues ose Prfituesi i pritur sht i detyruar ti paguaj kto shpenzime, Organi Shpronsues ia drgon vlersimin e lartprmendur pals e cila do ti bart shpenzimet. 3. Shpenzimet tjera t bra nga Organi Shpronsues n lidhje me procedurn e shpronsimit (duke prfshir shpenzimet pr prgatitjen e dokumenteve, shpalljen e njoftimeve, pagesat pr ekspert, shpenzimet administrative dhe tarifat kadastrale) gjithashtu do t barten nga Organi Shpronsues. Prve nse sht prcaktuar ndryshe n nj kontrat t aplikueshme dhe t dhn n mnyr t ligjshme, Organi Shpronsues gjithashtu mund t urdhroj Subjektin

29

Krkues ose Prfituesin e pritur nse ka t ktill q ti paguaj kto shpenzime. Nse Organi Shpronsues krkon nga Subjekti Krkues ose prfituesi i pritur q ti paguaj kto shpenzime, Organi Shpronsues prgatit nj vlersim t hollsishm me shkrim t t gjitha shpenzimeve dhe ia siguron kt vlersim pals e cila do ti bart ato shpenzime. 4. Nse Subjekti Krkues ose Prfituesi i pritur (nse ka) krkohet q t paguaj shpenzimet, dhe ai nuk pajtohet me vlersimin e shums s shpenzimeve, ai, brenda tridhjet (30) ditve, mund t krkoj rishikimin e ktij vlersimi nga Organi Shpronsues. Brenda nntdhjet (90) ditve kalendarike pas pranimit t krkess, Organi Shpronsues nxjerr vendim me shkrim me t cilin e rikonfirmon ose e ndryshon vlersimin. Mosveprimi i Organit Shpronsues brenda ksaj periudhe nntdhjet (90) ditore konsiderohet konfirmim i vlersimit. Nse Subjekti Krkues ose prfituesi i pritur mbetet i paknaqur me vlersimin e shpenzimeve, ai ka t drejt t paraqes ankes pran gjykats kompetente me t ciln e kundrshton vendimin dhe/ose vlersimin.

KREU VII
HEQJA DOR NGA SHPRONSIMI

Neni 24 Heqja dor nga shpronsimi 1. Subjekti Krkues mund ta trheq krkesn pr shpronsim, pjesrisht ose plotsimin, n do koh para miratimit t Vendimit Prfundimtar lidhur me krkesn, prmes dorzimit t nj njoftimi me shkrim pr trheqjen e krkess n Organin Shpronsues. N rast t trheqjes s krkess pr shpronsim, Organi Shpronsues menjher: 1.1. miraton vendim pr anulimin e procedurs s shpronsimit, ose pjess prkatse t saj; 1.2. shpall kt vendim n Gazetn Zyrtare dhe n nj gazet me tirazh t madh n Kosov; dhe 1.3. u drgon nj kopje t ktij vendimi t gjith Pronarve dhe Zotruesve t Interesit t cilt jan identifikuar paraprakisht t prons e cila m nuk objekt i procedurs s shpronsimit; 2. N rast t trheqjes s krkess pr shpronsim, Subjekti Krkues dhe Prfituesi i pritur (nse trheqja e krkess pr shpronsim sht br me krkes t Prfituesit t pritur): 2.1. do ti kompensojn t gjitha shpenzimet e Organit Shpronsues dhe Zyrs pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme lidhur me zhvillimin e procedurs s shpronsimit ose n rast t trheqjes s krkess s pjesshme pjesn e shpenzimeve t cilat i atribuohen asaj pjes t procedurs s cila sht anuluar; dhe

30

2.2. do tu kompensojn Pronarve dhe Zotruesve t Interesit prona e t cilve m nuk sht objekt i procedurs s shpronsimit, shpenzimet e dokumentuara dhe dmet e shkaktuara si pasoj e drejtprdrejt e procedurs s shpronsimit. 3. Nse sht e nevojshme pr kompensimin e shpenzimeve dhe dmeve t prcaktuara n paragrafin 2 t ktij neni, Organi Shpronsues do t prdor fondet e bondit garantues i cili sht depozituar nga Subjekti Krkues ose Prfituesi i pritur sipas paragrafit 4. t nenit 8 t ktij ligji.

KREU VIII
KALIMI I POSEDIMIT DHE I PRONSIS

Neni 25 Fitimi i posedimit Organi Shpronsues, subjekti krkues ose prfituesi (nse ka) mund ta marr n posedim pronn e shpronsuar vetm pas skadimit t periudhs s aplikueshme kohore t prcaktuar n paragrafin 9. t nenit 11 t ktij ligji.

Neni 26 Kalimi i pronsis 1. N prputhje me paragrafin 8. t nenit 11 t ktij ligji, t drejtat pronsore ose t drejtat tjera t Personave mbi pronn nuk preken ose zbatohen deri pas hyrjes n fuqi t Vendimit Prfundimtar dhe pagess s kompensimit t prcaktuar n vendim, n prputhje me nenin 16 t ktij ligji. Menjher pas prmbushjes s ktyre kushteve, zyra prkatse kadastrale e regjistron pronn n emr t: 1.1. komuns prkatse, kur Organ Shpronsues sht Organi Shpronsues i nj Komune; ose 1.2. Republiks s Kosovs, kur Organ Shpronsues sht Qeveria. Zyra kadastrale gjithashtu regjistron t gjitha t drejtat e shfrytzimit ose administrimit t shitura, dhna me qira ose bartura sipas nenit 14 t ktij ligji. 2. Kur sht i nevojshm shpronsimi i pjesshm i nj parcele t prons s paluajtshme, zyra kadastrale e ndan parceln prkatse. 3. Pas regjistrimit t prons n emr t Komuns ose Republiks s Kosovs, t gjitha t drejtat ose interesat paraprake mbi pronn shuhen dhe zyra kadastrale duhet t siguroj q kjo shuarje t pasqyrohet n regjistrat prkats. Megjithat, nse vendimi pr shpronsim shprehimisht prcakton se nj e drejt ose interes paraprak mbetet n fuqi, plotsisht ose pjesrisht, ather krkesa pr regjistrim t shuarjes nuk vlen pr at t drejt ose interes.

31

KREU IX
KTHIMI I PRONS S SHPRONSUAR

Neni 27 Kthimi i prons s shpronsuar 1. Personi, t drejtat pronsore t t cilin n pronn e paluajtshme jan shpronsuar, ka t drejtn, e cila mund t ushtrohet vetm brenda dhjet viteve pas hyrjes n fuqi t Vendimit Prfundimtar, t paraqes ankes pran gjykats kompetente dhe t krkoj nga gjykata lshimin e nj urdhri pr rivendosjen e t drejts pronsore n pronn prkatse, plotsisht ose pjesrisht, nse t gjitha kushtet n vijim jan plotsuar: 1.1. prona prkatse nuk sht shpronsuar nga Qeveria pr nj qllim t ligjshm publik ose nj qllim q sht n kuadr t fushveprimit t nn-paragrafit 3.3. paragrafi 3. i nenit 4 t ktij ligji; 1.2. parashtruesi i ankess siguron prova t konsiderueshme n gjykat t cilat provojn se; 1.2.1. prona e shpronsuar, ose pjesa prkatse e saj, sht shfrytzuar n mas t konsiderueshme dhe n mnyr aktive nga Organi Shpronsues ose nj Prfitues gjat nj periudhe prej tri (3) viteve ose m shum pr nj qllim i cili nuk sht qllim i ligjshm publik ose q ndrlidhet me nj qllim t ligjshm publik; ose 1.2.2. gjat periudhs tet vjeare pas hyrjes n fuqi t Vendimit Prfundimtar, prona e shpronsuar ose pjesa prbrse e saj, nuk sht shfrytzuar rregullisht pr asnj qllim; me kusht q ky arsyetim t mos prdoret si baz pr kthimin e prons nse gjat ksaj periudhe tet (8) vjeare jan marr masa t konsiderueshme pr prgatitjen e prons pr shfrytzim pr nj qllim q sht qllim i ligjshm publik; dhe 1.3. parashtruesi i ankess pajtohet: 1.3.1. t kthej fardo kompensimi pr shpronsim t paguar ose siguruar pr shpronsimin e prons; dhe 1.3.2. nse kompensimi (ose nj pjes e tij) sht br n para t gatshme, t paguaj interes, i cili llogaritet n prputhje me paragrafin 2. t nenit 16 t ktij ligji, n shumn e kompensimit n para t gatshme pr nj periudh e cila fillon nga data e pagess deri n datn e kthimit t kompensimit.

2. Organi prkats Shpronsues, Subjekti Krkues ose Prfituesi (nse ka), kan t drejt ta kundrshtojn kt ankes pran gjykats.

32

Neni 28 E drejta e refuzimit t par 1. Prve si sht prcaktuar n paragrafin 2 t ktij neni, gjat periudhs dhjet (10) vjeare pas hyrjes n fuqi t Vendimit Prfundimtar, Personi i shpronsuar ka t drejtn e refuzimit t par nse Organi Shpronsues vendos tia shes ose bart t drejtat pronsore n pronn prkatse nj pale t tret private pr tu shfrytzuar pr nj qllim q nuk sht qllim i ligjshm publik. 2. E drejta e refuzimit t par e prshkruar n paragrafin 1 t ktij neni, nuk zbatohet nse prona prkatse sht shpronsuar nga Qeveria pr nj qllim t prcaktuar n nn-paragrafit 3.3. paragrafi 3. i nenit 4 t ktij ligji ose q sht n fushveprimin e atij neni.

KREU X
MARRJA N SHFRYTZIM T PRKOHSHM T PRONS S PALUAJTSHME

Neni 29 Kushtet pr marrjen n shfrytzim t prkohshm 1. Qeveria mundet, prmes nj vendimi formal me shkrim, t marr dhe prkohsisht t shfrytzoj fardo prone t paluajtshme n pronsi private ose publike, nse nj veprim i till sht: 1.1. i nevojshm pr marrjen e masave urgjente pr mbrojtjen e jets, shndetit ose prons ose pr zbatimin ose rivendosjen e rendit publik; dhe 1.2. kto masa bhen t nevojshme pr shkak t nj force madhore ose, lufts, prishjes s rendit publik ose ngjarjeve t ngjashme t jashtzakonshme. 2. Marrja n shfrytzim t prkohshm konsiderohet e domosdoshme nse nuk ka zgjidhje tjera t arsyeshme dhe praktike. Neni 30 Pasojat juridike t marrjes n shfrytzim t prkohshm 1. Gjat shfrytzimit t prkohshm t prons s paluajtshme, t drejtat e Pronarit dhe cilitdo posedues t ligjshm t prons pezullohen. 2. Autoriteti Publik i caktuar nga Qeveria pr zbatimin e vendimit pr shfrytzimin e prkohshm t prons s paluajtshme (organi zbatues) sht i detyruar: 2.1. t ushtroj kujdes t arsyeshm gjat shfrytzimit t prons; dhe

33

2.2. aq sa sht e mundshme na baz t rrethanave, t shmang ose parandaloj dmtimin e prons.

Neni 31 Kohzgjatja e Shfrytzimit Marrja dhe shfrytzimi i prkohshm i prons s paluajtshme mund t zgjas vetm pr aq koh sa sht e nevojshme pr zbatimin e masave t prcaktuara n paragrafin 1. t nenit 29 t ktij ligji.

Neni 32 Kompensimi 1. Pronarit t prons s paluajtshme si dhe personave t tjer, t drejtat poseduese ose t shfrytzimit t t cilve cenohen nga marrja n shfrytzim t prkohshm e prons s paluajtshme, kan t drejt t marrin kompensim t arsyeshm nga Qeveria pr humbjen e prkohshme t ktyre t drejtave. 2. Pr prcaktimin e shums s kompensimit i cila paguhet nga Qeveria n prputhje me paragrafin 1. t ktij neni merret pr baz qiraja mesatare pr nj pron t paluajtshme me karakteristika t njjta ose t ngjashme n rrethinn ku gjendet prona e paluajtshme prkatse. 3. Prve ksaj, Pronari dhe do Person prona e t cilit sht dmtuar gjat shfrytzimit t prkohshm do t marr kompensim t arsyeshm pr kto dme, nse dmet: 3.1. jan shkaktuar nga organi zbatues; ose 3.2. jan shkaktuar nj Person tjetr, pal e tret ose shkak natyrore nse, dhe deri n masn praktike n baz t rrethanave, ky dm ka mundur t parandalohet n mnyr t arsyeshme nga organi zbatues.

Neni 33 Vendimi 1. Vendimin pr marrjen n shfrytzim t prkohshm t nj prone t paluajtshme mund ta marr Qeveria me vetiniciativ ose n baz t krkess s nj Autoriteti tjetr Publik. 2. Nse krkesa dorzohet nga nj Autoritet tjetr Publik, Qeveria nxjerr vendim me shkrim lidhur me krkesn brenda tri (3) ditve pas pranimit t krkess. 3. Krkesa e dorzuar nga nj Autoritet tjetr Publik prmban kto t dhna: 3.1. t dhna t plota dhe t hollsishme mbi Autoritetin Publik;

34

3.2. vendndodhjen e sakt t prons s paluajtshme e cila propozohet t merret n shfrytzim t prkohshm; 3.3. nj shpjegim t hollsishm t arsyeve pr krkesn; 3.4. nj vlersim t kohzgjatjes s pritur t shfrytzimit t prkohshm; dhe 3.5. nj vlersim t hollsishm t shums s kompensimit e cila duhet paguar nga Qeveria pas prfundimit t shfrytzimit t prkohshm; 4. Nse Qeveria e miraton krkesn, vendimi me shkrim i Qeveriss i prcaktuar n paragrafin 2. t ktij neni, prmban kto t dhna: 4.1. identitetin e Autoritetit Publik prgjegjs pr zbatimin e vendimit; 4.2. vendndodhjen e sakt t prons s paluajtshme e cila sht objekt i vendimit; 4.3. arsyet pr marrjen e vendimit dhe kohzgjatjen e marrjes s autorizuar n shfrytzim t prkohshm; dhe 4.4. shumn e kompensimit e cila duhet t paguhet pr shfrytzimin e saj. 5. Nse organi zbatues paraqet krkes pr zgjatjen e shfrytzimit t prkohshm t prons s paluajtshme dhe kjo krkes i plotson kushtet e prcaktuara n paragrafin 3. t ktij neni, si dhe arsyetohet n prputhje me paragrafin 1. t nenit 29 t ktij ligji, afati i marrjes n shfrytzim t prkohshm mund t zgjatet pas miratimit t nj vendimi t veant me shkrim nga Qeveria. 6. T gjitha vendimet pr shfrytzimin e prkohshm t miratuara nga Qeveria hyjn n fuqi n ditn e miratimit, dhe shpallen brenda pes (5) ditve t puns n Gazetn Zyrtare.

Neni 34 Kthimi i Prons s Paluajtshme Pas skadimit t afatit t prcaktuar n vendimin e Qeveris pr autorizimin e shfrytzimit t prkohshm t prons, organi zbatues e humb t drejtn dhe autorizimin pr shfrytzimin e prons s paluajtshme. Organi zbatues ka pr detyr q menjher ti mnjanoj t gjitha instalimet dhe objektet t cilat i ka vendosur mbi ose nn pronn e paluajtshme gjat kohs s shfrytzimit t saj, prve nse merret vesh ndryshe me Pronarin dhe nse sht e aplikueshme cilindo Person tjetr i cili zotron nj t drejt t ligjshme pr shfrytzimin ose posedimin e prons s paluajtshme.

35

KREU XI
MJETET JURIDIKE

Neni 35 Ankesa Kundr Vendimit Preliminar mbi Ligjshmrin e Shpronsimit t Propozuar 1. Nse nj Person sht Pronar ose Zotrues i nj Interesi n pronn e paluajtshme e cila sht objekt i procedurs s shpronsimit dhe ky person me arsye mendon se Vendimi Preliminar (ose cilado pjes e tij) sht n kundrshtim me nj ose m shum kushte t prcaktuara n paragrafin 1. t nenit 4 t ktij ligji, ky person ka t drejt t paraqes ankes pran gjykats kompetente pr kundrshtimin e Vendimit Preliminar, pjesrisht ose plotsisht.. 2. Nse Organi Shpronsues sht Organi Shpronsues i nj Komune, ankesa paraqitet pran gjykats prkatse komunale. Nse Organi Shpronsues sht Qeveria, ankesa paraqitet pran Gjykats Supreme t Kosovs. 3. do ankes e ktill duhet t dorzohet n gjykatn kompetente brenda pesmbdhjet (15) ditve kalendarike pas dats s hyrjes n fuqi t vendimit preliminar, si sht prcaktuar n paragrafin 5. t nenit 10 t ktij ligji. N t njjtn dit n t ciln parashtruesi i ankess e dorzon ankesn n gjykat, parashtruesi i ankess duhet q menjher dhe drejtprdrejt t dorzoj n zyrn ligjore t Organit Shpronsues pes (5) kopje t sakta dhe t plota t ankess (duke prfshir t gjitha dokumentet prcjellse). Nse krkesat e ktij paragrafi nuk jan plotsuar, gjykata do ta refuzoj ankesn. 4. Nse krkesat e paragrafin 3. jan plotsuar, gjykata menjher do t shqyrtoj ankesn n fjal dhe me vetiniciativ do t nxjerr vendim pr refuzimin e ankess, ose cilsdo pjes t saj, nse gjykata konstaton se ankesa prkatse ose cilado pjes e saj nuk ka t bj n mnyr t qart dhe t drejtprdrejt me prputhjen e vendimit preliminar me kushtet e prcaktuara n paragrafin 1. t nenit 4 t ktij ligji. Gjykata i siguron nj kopje t vendimit t saj parashtruesit t ankess dhe Organit prkats Shpronsues. 5. Organi Shpronsues ka n dispozicion pesmbdhjet (15) dit pas pranimit t kopjeve t prcaktuara n paragrafin 3 pr t dorzuar prgjigjen e tij n gjykat. Organi Shpronsues nuk sht i detyruar q t dorzoj prgjigjen e tij n gjykat pr nj ankes ose nj pjes t ankess, e cila sht refuzuar nga gjykata sipas paragrafit 3. ose 4. t ktij neni. 6. Menjher pas pranimit t prgjigjes s Organit Shpronsues, gjykata: 6.1. e trajton rastin n mnyr urgjente; 6.2. i jep prioritet rastit mbi t gjitha rastet dhe lndt tjera n pritje pran gjykats; 6.3. nxjerr aktgjykimin mbi rastin brenda tridhjet (30) ditve kalendarike pas pranimit t prgjigjes s Organit Shpronsues; dhe

36

6.4. i cakton afatet pr zhvillimin e procedurs mbi rastin n mnyr q ti mundsoj nxjerrjen e aktgjykimit brenda periudhs s lartprmendur prej tridhjet (30) ditve kalendarike. 7. Nse gjykata vendos, brenda periudhs tridhjet (30) ditore t prcaktuar n nn-paragrafin 6.3, paragrafi 6 i ktij neni, se vendimi preliminar ose cilado pjes e tij nuk i plotson nj ose m shum kushte t prcaktuara n paragrafin 1 t nenit 4 t ktij ligji, gjykata mundet: 7.1. t nxjerr aktgjykim me t cilin krkon nga Organi Shpronsues q t bj ndrprerjen e procedurs s shpronsimit n trsi, nse gjykata vendos se procedura n trsi nuk i plotson nj ose m shum kushte t prcaktuara n paragrafin 1. t nenit 4 t ktij ligji; ose 7.2. t nxjerr aktgjykim me t cilin krkon nga Organi Shpronsues q t ndryshoj vendimin preliminar dhe fushveprimin e procedurs s shpronsimit dhe t prjashtoj pronat dhe/ose t drejtat e caktuara nse gjykata vendos se shpronsimi i atyre pronave sht n kundrshtim me nj ose m shum kushte t prcaktuara n paragrafin 1. t nenit 4 t ktij ligji. 8. Nse gjykata nuk e nxjerr aktgjykimin brenda periudhs tridhjet (30) ditore t prcaktuar n nn-paragrafin 6.3 paragrafi 6 i ktij neni,, gjykata konsiderohet prfundimisht se ka nxjerr aktgjykim pr refuzimin e ankess n trsi menjher pas skadimit t ksaj periudhe tridhjet (30) ditore. 9. Organi Shpronsues nuk nxjerr vendimin prfundimtar mbi nj pron ose t drejt e cila sht objekt i nj ankese e cila sht dorzuar me koh sipas ktij neni, prderisa gjykata n t ciln sht dorzuar ankesa t nxjerr aktgjykim mbi ankesn, ose prderisa gjykata t konsiderohet se ka nxjerr vendimin sipas paragrafit 8. t ktij neni. 10. Prve si sht prcaktuar n paragraft 11, 13 dhe 14 t ktij neni, do aktgjykim mbi nj ankes ose refuzim i nj ankes nga gjykata sipas paragrafve t mparshm t ktij neni mund t apelohet n prputhje me ligjin e aplikueshm mbi kto apele. 11. Apeli kundr aktgjykimit t lartprmendur duhet t ngritet brenda pesmbdhjet (15) ditve kalendarike pas nxjerrjes s aktgjykimit prkats. N t njjtn dit n t ciln parashtruesi i apelit dorzon apelin n gjykat, parashtruesi i apelit duhet q menjher dhe drejtprdrejt ti dorzoj pals tjetr pes (5) kopje t sakta dhe t plota t apelit (duke prfshir dokumentacionin prcjells). Nse krkesat e ktij paragrafi nuk jan plotsuar, gjykata e apelit do ta refuzoj apelin. Pala tjetr ka pesmbdhjet (15) dit pas pranimit t kopjeve q t paraqes prgjigjen e saj. 12. Parashtrimi i apelit nuk e pengon n asnj mnyr t drejtn ose autorizimin e Organit Shpronsues pr t marr masat e prcaktuara n aktgjykimin kundr t cilit sht ngritur apeli, duke prfshir nse veprimi sht n prputhje me aktgjykimin vazhdimin e procedurs s shpronsimit, nxjerrjen e nj ose m shum vendimeve prfundimtare pr shpronsimin si dhe zbatimin e ktyre vendimeve.

37

13. Pas pranimit t apelit, gjykata e apelit: 13.1. e trajton tr rastin n mnyr urgjente; 13.2. i jep prioritet rastit mbi t gjitha rastet tjera n pritje pran gjykats; 13.3. nxjerr aktgjykimin e saj mbi apelin brenda tridhjet (30) ditve kalendarike pas dats n t ciln ka pranuar prgjigjen e pals tjetr ose pas dats s skadimit t periudhs pesmbdhjet (15) ditore pr dorzimin e prgjigjeve, cilado q ndodh m hert; dhe 13.4. i cakton afatet pr zhvillimin e procedurs n mnyr q ti mundsoj nxjerrjen e aktgjykimit brenda periudhs s lartprmendur tridhjet (30) ditore. 14. Nse parashtruesi i ankess ka dorzuar nj apel dhe parashtruesi i ankess e fiton apelin, gjykata e apelit duhet t: 14.1 nse Organi Shpronsues ende nuk e ka nxjerr vendimin prfundimtar lidhur me pronn dhe/ose t drejtat n fjal (ose cilndo pjes t tyre) gjykata e apelit do t nxjerr aktgjykim me t cilin urdhrohet Organi Shpronsues q ta ndryshoj vendimin preliminar pr ta prjashtuar pronn ose t drejtat t cilat n at koh nuk jan objekt i vendimit prfundimtar, nse gjykata e apelit konstaton se shpronsimi i ksaj pron dhe/ose ktyre t drejtave do t ishte n kundrshtim me nj ose m shum kushte t prcaktuara n paragrafin 1. t nenit 4 t ktij ligji; dhe/ose 14.2. nse Organi Shpronsues ka nxjerr vendimin prfundimtar lidhur me pronn ose t drejtat prkatse (ose cilndo pjes t tyre) gjykata e apelit nxjerr nj aktgjykim me t cilin e urdhron Organin Shpronsues q ti paguaj parashtruesit t ankess: 14.2.1. kompensimin e shpronsimit dhe kompensimet pr dmet tjera sipas dispozitave t ktij ligji nse ato nuk jan paguar deri n at koh; dhe 14.2.2. nj shum shtes e cila sht e barabart me dyfishin e kompensimit pr shpronsim i cila krkohet sipas ktij ligji, pr t gjitha pronat dhe/ose t drejtat t cilat gjykata e apelit vendos se jan shpronsuar n kundrshtim me paragrafin 1. t nenit 4 t ktij ligji. 15. Nse gjykata kompetente vendos se asnj pjes e nj ankese ose apeli t dorzuar sipas ktij neni nuk ka baz faktike ose ligjore dhe se personi i cili ka dorzuar ankesn ose apelin ka ditur ose sht dashur t dij se ankesa ose apeli nuk ka pasur asnj baz faktike ose ligjore, gjykata mund t krkoj nga ky person q t paguaj shpenzimet dhe dmet tjera t cilat i jan shkaktuar pals tjetr si rrjedhoj e dorzimit t ankess ose apelit

38

Neni 36 Ankesat mbi shumn e kompensimit 1. Nse n prputhje me nenin 11 t ktij ligji, nj Organ Shpronsues nxjerr nj Vendim Prfundimtar, do Pronar ose Zotrues i Interesit n pronn dhe/ose t drejtat t cilat jan objekt i ktij vendimi mund t paraqes ankes pran gjykats kompetente pr kundrshtimin e shums s kompensimit dhe/ose dmeve t cilat jan prcaktuar n vendim se do ti paguhen atij Pronari dhe/ose Zotruesi t Interesit.. 2. Nse Organ Shpronsues sht Organi Shpronsues i nj Komune, ankesa duhet t paraqitet pran gjykats prkatse komunale. Nse Organi Shpronsues sht Qeveria, ankesa duhet t paraqitet pran Gjykats Supreme t Kosovs. 3. do ankes e lartprmendur duhet t paraqitet jo m shum se tridhjet (30) dit kalendarike pas hyrjes n fuqi t Vendimit Prfundimtar t prcaktuar n paragrafin 7. t nenit 11 t ktij ligji. Nse ankesa paraqitet pas skadimit t ksaj periudh tridhjet (30) ditore, ajo do t refuzohet nga gjykata. 4. Brenda pes (5) ditve kalendarike pas dorzimit t ankess, parashtruesi i ankess duhet t siguroj q pes (5) kopje t ankess t dorzohen fizikisht n zyrn ligjore t Organit prkats Shpronsues. Nse parashtruesi i ankess nuk vepron n prputhje me kt paragraf, gjykata e refuzon ankesn. 5. Organi Shpronsues ka n dispozicion tridhjet (30) dit kalendarike pas pranimit t kopjeve t prmendura n paragrafin 4. t ktij neni q t dorzoj prgjigjen e tij n gjykat. 6, Nse ankesa dorzohet n prputhje me kt nen n prputhje me kt ligj, gjykata sht e autorizuar t bj ri-llogaritjen e shums s kompensimet dhe/ose dmeve t prcaktuara n vendimin e organit shpronsues. Nse gjykata konstaton se shuma e kompensimit dhe/ose dmeve e prcaktuar n vendimin e organit shpronsues sht m e ult ose m e lart se shuma e cila krkohet sipas ktij ligji, gjykata nxjerr aktgjykim me t cilin e ndryshon Vendimin Prfundimtar t Organit Shpronsues dhe e rregullon shumn e kompensimit pr shpronsim dhe/ose dmeve. 7. Ndaj aktgjykimit t gjykats sipas ktij neni mund t paraqitet apeli n prputhje me ligjin e aplikueshm mbi kto apele. 8. As paraqitja e ankess ndaj vendimit t organit t shpronsimit sipas ktij neni dhe as paraqitja e apelit ndaj aktgjykimit t gjykats mbi at ankes nuk ndikon n vendimin prkats ose t drejtn e Organit Shpronsues q t vazhdoj zbatimin e vendimit prkats Shuma e kompensimit dhe/ose dmeve t prcaktuara n vendim paguhet n prputhje me kushtet e prcaktuara n kt ligj; megjithat, pagimi i kompensimit dhe/ose dmeve nuk i cenon kompetencat e gjykats sipas paragrafit 6. t ktij neni pr ndryshimin e shums s kompensimit dhe/ose dmeve. Nse gjykata e rrit shumn e kompensimit, Organi Shpronsuar duhet t paguaj (ose ta urdhroj Subjektin Krkues apo Prfituesin q t paguaj) shumn e rritur. Nse gjykata zvoglon shumn e kompensimit dhe/ose dmeve, personat t cilt kan

39

marr kompensimin e teprt urdhrohen q tia kthejn shumn e teprt pals e cila e ka paguar at.

Neni 37 Ankesa pr Kompensimin e Dmeve t Psuara nga Shpronsimi i Pjesshm 1. Nse n prputhje me paragrafin 3. t nenit 18 t ktij ligji, Vendimi Prfundimtar autorizon shpronsimin e nj pjese t parcels s prons s paluajtshme dhe kjo rezulton, ose me arsye pritet se do t rezultoj, n humbjen e vlers s pjess s pa shpronsuar, Pronari i pjess s pa shpronsuar ka t dreth t paraqes ankes sipas ktij neni dhe t krkoj nga gjykata kompetente nxjerrjen e nj aktgjykimi i cili e urdhron Organin Shpronsues q t kompensoj humbjen e vlers, nse dhe vetm pr aq sa ky kompensim nuk sht parapar n Vendimin Prfundimtar. 2. Nse Organ Shpronsues sht Organi Shpronsues i nj Komune, ankesa duhet t paraqitet pran gjykats prkatse komunale. Nse Organi Shpronsues sht Qeveria, ankesa duhet t paraqitet pran Gjykats Supreme t Kosovs. 3. Ankesa duhet t paraqitet jo m shum se tridhjet (30) dit kalendarike pas hyrjes n fuqi t Vendimit Prfundimtar. Nse ankesa paraqitet pas skadimit t ksaj periudh tridhjet (30) ditore, ajo do t refuzohet nga gjykata. 4. Brenda pes (5) ditve kalendarike pas dorzimit t ankess, parashtruesi i ankess duhet t siguroj q pes (5) kopje t ankess t dorzohen fizikisht n zyrn ligjore t Organit prkats Shpronsues. Nse parashtruesi i ankess nuk vepron n prputhje me kt paragraf, gjykata e refuzon ankesn. 5. Organi Shpronsues ka n dispozicion tridhjet (30) dit kalendarike pas pranimit t kopjeve t prmendura n paragrafin 4. t ktij neni q t dorzoj prgjigjen e tij n gjykat. 6. Ndaj aktgjykimit t gjykats sipas ktij neni mund t paraqitet apeli n prputhje me ligjin e aplikueshm mbi kto apele.

Neni 38 Ankesa kundr ligjshmris s vendimit pr shfrytzimin e prkohshm t prons 1. Nse nj Person i cili sht Pronar ose Zotrues i nj Interesi n pronn e paluajtshme e cila sht objekt i vendimi t Qeveris pr shfrytzimin e prkohshm t saj, dhe ky person me arsye mendon se vendimi nuk i plotson kushtet e prcaktuara n nenin 29 t ktij ligji, ky person ka t drejt t paraqes ankes pran Gjykats Supreme t Kosovs pr kundrshtimin e vendimit. 2. Ankesa e lartprmendur mund t dorzohet n do koh pas hyrjes n fuqi t vendimit prkats deri n skadimin e tij.

40

3. Brenda dy (2) ditve kalendarike pas dorzimit t ankess, parashtruesi i ankess duhet t siguroj q pes (5) kopje t ankess t dorzohen fizikisht n zyrn ligjore t Qeveris. Nse parashtruesi i ankess nuk vepron n prputhje me kt paragraf, gjykata e refuzon ankesn. 4. Qeveria ka n dispozicion shtat (7) dit kalendarike pas pranimit t kopjeve t prmendura n paragrafin 3 t ktij neni q t dorzoj prgjigjen n gjykat. 5. Pas pranimit t ankess, gjykata e trajton rastin me prioritet t lart dhe nxjerr vendimin brenda tridhjet (30) ditve pas pranimit t ankess. 6. Ndaj aktgjykimit t gjykats sipas ktij neni mund t paraqitet apeli n prputhje me ligjin e aplikueshm mbi kto apele.

Neni 39 Kontestet tjera 1. Ankesat dhe kontestet tjera juridike nga nenet 35, 36, 37 ose 38 t ktij ligji do t zhvillohen n prputhje me ato nene. N rast t konfliktit ndrmjet ktyre neneve dhe dispozitave t Ligjit pr Procedurn Administrative ose cilitdo ligj tjetr procedural, kto nene kan prparsi. 2 T gjitha kontestet tjera juridike q rezultojn nga nj veprim ose vendim i nj Autoriteti Publik sipas ktij ligji i nnshtrohen do t rregullohen n prputhje me dispozitat aplikueshme t Ligjit pr Procedurn Administrative. Megjithat, nse nj dispozit e Ligji pr Procedurn Administrative eliminon ose e kufizon n mnyr t paarsyeshme t drejtn e Personi t ndikuar (Person i cili sht ndikuar n mnyr specifike nga nj veprim ose vendim i lartprmendur) pr t paraqitur ankes pran gjykats kompetente pr kundrshtim e ktij veprimi ose vendimi nuk do t zbatohet.

KREU XII
DISPOZITAT KALIMTARE, T NDRYSHME DHE PRFUNDIMTARE

Neni 40 Procedurat e iniciuara Lidhur me procedurat e shpronsimit t filluara para hyrjes n fuqi t ktij ligji zbatohen dispozitat ligjore q kan qen n fuqi n ditn e fillimit t tyre. Nse nga data e hyrjes n fuqi t ktij ligji, kompensimi pr pronn ose t drejtat e shpronsuara n baz t nj procedure t shpronsimit t iniciuar brenda periudhs paraprake tri (3) vjeare nuk sht paguar, shuma e kompensimit do t prcaktohet n prputhje me kt ligj.

41

Neni 41 Nxjerrja e akteve nnligjore 1. Ministria e Ekonomis dhe Financave ka autorizimin ekskluziv pr miratimin e akteve nnligjore t cilat shprehimisht krkohen nga ky ligj ose q nevojiten pr zbatimin e rregullt t ktij ligji. 2. Brenda gjashtdhjet (60) ditve pas shpalljes s ktij ligji, Ministria e Ekonomis dhe Financave do t themeloj Zyrn pr Vlersimin e Prons s Paluajtshme n prputhje me nenin 21 t ktij ligji. 3. Brenda njqind e njzet (120) ditve pas shpalljes s ktij ligji, Ministria e Ekonomis dhe Financave do t shpall aktet nnligjore t cilat krkohen nga paragrafi 6. t nenit 15 t ktij ligji.

Neni 42 Njoftimet dhe Komunikatat Nse nj dispozit e ktij ligji krkon drgimin e nj njoftimi me shkrim ose komunikate tjetr nj Personi, ajo krkes konsiderohet se sht prmbushur nse njoftimi ose komunikata depozitohet, adresohet dhe tarifat paguhen n mnyr t rregullt n Shrbimin Zyrtar Postar t Kosovs. Njoftimi ose komunikata konsiderohet s sht adresuar n mnyr t rregullt nse i sht adresuar Personit prkats n adresn e fundit t ditur t atij Personi, mirpo vetm nse ky informacion (adresa) mund t konstatohet lehtsisht nga t dhnat kadastrale n dispozicion ose t dhnat tjera mbi pronn e paluajtshme n Kosov, duke prfshir t dhnat e Agjencis Kosovare t Prons dhe t dhnat e fundit mbi tatimin n pron. Nse ky informacion nuk mund t konstatohen lehtsisht nga t dhnat e lartprmendura, dispozita e ktij ligji e cila krkon drgimin e njoftimit ose komunikats atij Personi sht e pazbatueshme.

Neni 43 Shpallja e Vendimeve, Njoftimeve ose Dokumenteve tjera Nse nj dispozit e ktij ligji krkon nga Organi Shpronsues q t bj shpalljen e nj vendimi, njoftimi ose dokumenti tjetr n Gazetn Zyrtare t Kosovs, nj gazet dhe/ose publikim tjetr, Organi Shpronsues e bn shpalljen e atij vendimi, njoftimi ose dokumenti n t gjitha gjuht zyrtare t Kosovs. Versionet n gjuht zyrtare t vendimit, njoftimit ose dokumentit duhet t shpallen njkohsisht, n t njjtin publikim dhe n t njjtn mnyr.

Neni 44 Interpretimi 1. Dispozitat e ktij ligji interpretohen dhe zbatohen n pajtim me Konventn Evropiane pr t Drejtat e dhe Lirit Themelore t Njeriut (duke prfshir Protokollet prkatse) si sht interpretuar dhe zbatuar Konventa e sipr cekur nga Gjykata Evropiane pr t Drejtat e Njeriut.

42

2. Ky ligj nuk zbatohet n raport me Ligjin pr Agjencin Kosovare t Privatizimit ose veprimet e Agjencis Kosovare t Privatizimit t cilat jan n prputhje me mandatin e saj sipas atij ligji. Ky ligj nuk do t interpretohet ose zbatohet me qllim t kufizimit ose pengimit t pjesve ose efektit t atij ligji sa ka t bj me shpronsimit, dhe ligjshmria e qllimit publik i cili e arsyeton at pjes ose efekt, i cili sht prcaktuar n preambuln e atij ligji, ripohohet. 3. Sa i prket prons s paluajtshme e cila ka qen pron shoqrore n datn 22 Mars 1989 apo pas ksaj date: 3.1. nse krkesat e paragrafit 1 t nenit 4 t ktij ligji jan prmbushur, Qeveria mund ta shpronsoj pronn e paluajtshme prkatse ose nse prona sht nn administrimin e nj autoriteti publik, ta heq pronn nga administrimi i ktij autoriteti publik dhe ta prdor at pr arritjen e qllimit prkats publik; dhe 3.2. do shpronsim i ktill ose heqje e administrimit t nj autoriteti publik mbi pronn e paluajtshme do t bhet n prputhje me dispozitat procedurale dhe dispozitat e tjera t ktij ligji q rregullojn shpronsimin e prons s paluajtshme. N veanti, shuma e kompensimit pr pronn e paluajtshme prkatse do t prcaktohet n prputhje me kt ligj; dhe 3.3. nse prona sht hequr nga administrimi i Agjencis Kosovare t Privatizimit, shuma e kompensimit do ti paguhet AKP-s. AKP e mban shumn e kompensimit n mirbesim me qllim t prmbushjes s t drejtave t puntorve si dhe krkesave t pronarve dhe kreditorve lidhur me pronn prkatse. Shprndarja e ktij kompensimit, duke prfshir sipas rastit kthimin e suficitit n Qeveri do t bhet n prputhje me t njjtat ligje dhe rregulluat q zbatohen pr shprndarjen e fondeve t tjera q mbahen n mirbesim nga AKP.

Neni 45 Delegimi 1. Kur Organi Shpronsues sht Qeveria, ajo mund tia delegoj nj Ministrie ose Autoriteti Qendror Publik prgjegjsin: 1.1. pr zbatimin dhe/ose mbrojtjen e cilsdo pjes t nj Vendimi Preliminar ose Vendimi Prfundimtar; dhe/ose 1.2. pr t siguruar prmbushjen e kushteve pr shpallje dhe kushteve tjera q kan t bjn me kt vendim t prcaktuara me kt ligj.

43

Neni 46 Shfuqizimi i Ligjit n fuqi Me kt ligj shfuqizohet Ligji pr Eksproprijimin (Gazeta Zyrtare e KSAK 21/78) me t gjitha ndryshimet dhe plotsimet e tij dhe ai ligj nuk ka asnj fuqi ose efekt, prve si sht prcaktuar n nenin 40 t ktij ligji.

Neni 47 Hyrja n fuqi Ky ligj hyn n fuqi menjher pas shpalljes n pajtim nenin 80 t Kushtetuts s Republiks s Kosovs.

Ligji Nr. 03/ L-139 Me ndryshimet dhe plotsimet e bra me Ligjin Nr. 03/L-205 t dats 28 tetor 2010

Antari i Kryesis s Kuvendit Xhavit HALITI

44

UNITED NATIONS United Nations Interim Administration Mission in Kosovo

UNMIK

NATIONS UNIES Mission dAdministration Intrimaire des Nations Unies au Kosovo

UNMIK RREG/2002/21 20 dhjetor 2002

RREGULLORE NR. 2002/21 PR SHPALLJEN E LIGJIT MBI HIPOTEKAT T MIRATUAR NGA KUVENDI I KOSOVS Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm, N pajtim me autorizimin q i sht dhn me Rezolutn 1244 t Kshillit t Sigurimit t Kombeve t Bashkuara t dats 10 qershor 1999, N pajtim me nenet 9.144 dhe 9.145 t Kornizs Kushtetuese pr Vetqeverisje t Prkohshme (Rregullorja e UNMIK-ut nr. 2001/9), Duke marr parasysh shkresn zyrtare t Kryetarit t Kuvendit t Kosovs t dats 21 tetor 2002 lidhur me Ligjin mbi hipotekat (Ligji nr. 2002/4) i miratuar nga Kuvendi i Kosovs m 17 tetor 2002, Duke ndjer nevojn pr t garantuar se pengmbajtsit dhe palt e treta, t drejtat e t cilave mbi pronn e vn n hipotek mund t cenohen me dokumente jashtgjyqsore dhe q tu jepet atyre nj mundsi e drejt pr ti mbrojtur t drejtat e tyre para prfundimit t proecdurs pr tjetrsimin e prons sipas ligjit t lartprmendur, Meqense kjo e drejt esenciale e hipotekave dhe e palve t treta mund t mbrohet prmes rregullave efektive qeveritare, procedurave apo udhzimeve q plotsojn ligjin, Me an t ksaj shpall Ligjin mbi hipotekat (Ligji nr. 2002/4) q i sht bashkngjitur ksaj Rregulloreje, duke nnkuptuar se rregullat, procedurat dhe udhzimet zbatuese do t prgatiten nga Qeveria pr tu siguruar pengmabjtsve dhe palve t treta mundsin q t bjn kundrshtime pr t mbrojtur interesat e tyre ligjore para prfundimit t tjetrsimit t prons s vn n hipotek.

Nnshkruar sot, m 20 dhjetor 2002.

Michael Steiner, Prfaqsues Special i Sekretarit t Prgjithshm

UNITD NATIONS United Nations Interim Administration Mission in Kosovo UNMIK

NATIONS UNIES Mission dAdministration Intrimaire des Nations Unie s au Kosovo

INSTITUCIONET E PERKOHSHME TE VETQEVERISJES PRELAZNE INSTITUCIJE SAMOUPRAVLJANJA PROVISIONAL INSTITUTIONS OF SELFGOVERNMENT

KUVENDI I KOSOVES SKUPTINA KOSOVA ASSEMBLY OF KOSOVA

LIGJI NR. 2002/ 4 PR HIPOTEKAT

Kuvendi i Kosovs, N mbshtetje t Kreut 9. Pjesa 9.1.26 /a/ t Rregullores nr.2001/9 t dt.25 maj 2001 pr Kornizen Kushtetuese mbi Vetqeverisjen e Prkohshme n Kosov, Duke marr parasysh nevojn pr hipotekat n kt faz t zhvilllimit ekonomik n Kosov si dhe duke marr parasysh mungesn e procedurave t qndrueshme t heqjes t s drejts mbi pronn pr momentin, Ligji per Hipotekat n vijim, do t implementohet. Dispozitat e tij do t jen shtje n krijimin e hollsishm t Kodit t Prons, q i adresohet prons s prgjithshme lidhur me shtjet n Kosov, Miraton Ligjin pr Hipotekat, si vijon:

Kapitulli 1 Dispozitat e prgjithshme Neni 1 Qllimi dhe Zbatimi

1.1

Ky ligj prcakton mjetet pr krijimin e hipotekave, efektet e tyre ndermjet palve n nj kontrate t till, efektt e tyre ndaj personave t tret, dhe mjetet me an t t cilave, hipotekat e shoqrive tregtare mund t ekzekutohen nprmjet procedurave jasht-gjyqsore n rast t mosprmbushjes sipas kushteve t dokumentit t hipoteks. Ky ligj nuk do t vlej pr hipotekat e krijuara me ligj.

1.2

Nni 2 Prkufizimet Prdorimi i fjalve dhe shprehjeve n vijim do t ken kuptimin e mposhtm, prve n rastet kur parashikohet ndryshe n prmbajtje ose n rastet kur ky ligj n mnyr t qart e krkon ndryshe: Shoqrti tregtare do t kuptohet do shoqri tregtare e prcaktuar me nnin 3 t Regullores Nr. 2001/6, t UNMIK -ut, mbi Shoqrit Tregtare dhe e cila sht regjistruar sipas Regjistrit t Kosovs mbi Shoqrit tregtare dhe Emrat e Nd rmarrjeve. Mosprmbushje e detyrimit sh dshtimi i pengdhnsit pr t prmbushur detyrimin ashtu si sht prcaktuar n dokumentin e hipoteks. Institucion Financiar do t kuptohet nj bank ose institucioni financiar i liensuar nga Autoritetet e Pagesave Bankare t Kosovs, n baz t Rregullors s UNMIK -ut Nr. 1999/21 t 15 Nntorit 1999, mbi Liensimin, Mbikqyrjen dhe Rregullimin e Bankave. Ekzekutimi i Hipoteks nnkupton procedurn gjyqsore pr shitjen e kolateralit t hipoteks me qllim pr t prmbushur nj detyrim q sigurohet me hipotek n rastet kur pengdhnsi nuk i prmbush detyrimet sipas kushteve t dokumentit t hipoteks. Parcela e Prons do t thot, nj pjes e toks si sht e prshkruar n Kadastrin e Prons. Hipotek do t thot e drejte reale e vendosur mbi nj pasuri t palujtshme t debitorit apo t drejts s saj n dobi t kreditorit e cila i siguron kreditorit prmbushjen e kerkess nga shitja e pasuris s palujtshme apo t drejts s saj. Marrveshja e Hipoteks sht dokumenti q themelon interesin e siguruar mbi pronn e paluajtshme ose t drejtn e hipoteks. Dokumenti i Hipoteks sht marrveshja kryesore dhe/ose marrveshja e hipoteks e cila prdoret pr krijimin e hipoteks. Dokumenti i hipoteks mund t parashtrohet n nj apo m shum dokumente. Pengmarrsi sht personi q posedon hipotekn. Pengdhnsi sht personi, pasuria e patundshme e t cilit sht e ngarkuar me hipotek. Personi nnkupton personat fizik dhe juridik. Marrveshja Kryesore sht marrveshja e cila n baz t s cils mbshteten detyrimet financiare t cilat jan t siguruara me hipotek. Zyra e Regjistrit sht organi qeveritar n nivel komunal i autorizuar t mirmbaj regjistrat e toks, pronat e patundshme, hipotekat, interesat e tjera t lidhura me pronsin, dhe transaksionet q lidhen me to. Zyra Komunale e Kadastrit do t thot adres e regjistruar nga shoqria tregtare sipas Rregullors mbi Shoqrit tregtare.

Prona tregtare prfshin pronn e patundshme apo t drejtn e saj q shrben pr ndrmarrje apo veprimtari biznesi, pa marr parasysh nse nj pron e till prdoret po ashtu edhe pr qllime rezidenciale. Agjenti i Shitjes sht prsoni i emruar nga nj institucioni financiar t shes pronn q sht objekt i hipoteks n baz t kompetencave t nj autorizimi tregtar. Fjalt e do gjinie t prdorura n kt ligj prfshijn edhe gjinin tjetr dhe fjalt n numrin njejs merren se prfshijn shumsin. Kapitulli 2 Hipotekat Neni 3 Objekti i Hipoteks 3.1 Objekti i hipoteks mund t jet prona e patundshme ose nj e drejt e saj me an t s cils pronari mund ta posedoj brnda suazave t prcaktuara me ligj. Hipoteka e ngastrs s toks- do t zbatohet n t gjith ngastrn e toks . Nj ndrtes apo apartament ose pjes tjetr e ndrtess ose struktur e ngjashme mund t hipotekohet pavarsisht nga pjesa e mbetur e strukturs s patundshme ose ngastrs s toks n hipotek. T gjitha ndrtesat ose strukturat e ngritura n ngastrn e toks do ti nnshtrohen tani do hipoteke n te poqese kan t njejtin pronar apo shfrytezues. Nni 4 Aspektet Fundamentale t Hipoteks 4.1 Hipoteka mund t siguroj detyrimet sipas marrveshjeve t kredis, fletdetyrimeve apo kambialeve, ose obligimet t tjera financiare t kontraktuara, duke prfshir detyrimet q dalin nga kontrata e dorzanis. Prve n se sht parapar ndryshe me dokumentin e hipoteks, hipoteka do t siguroj pagesn e detyrimit kryesor, kamatat, dhe taksat q i ka borxh kreditori hipotekar sipas kushtve t dokumentit t hipoteks si dhe do shpenzim t shkaktuar nga pengmarrsi si rrjedhim i procedurave t ekzekutimit t hipoteks. Kur t drejtn e posedimit t nj kolaterali t hipoteks e ka m shum se nj p erson, asnj marrveshje mbi hipotekn nuk do t jet e vlefshme nse dokumenti i hipoteks nuk sht nnshkruar nga t gjith personat q kan t drejta t tilla. Hipoteka mund t siguroj detyrimet e ardhme financiare t bazuara n paradhniet t bra nga pengmarrsi gjer n shumn maksimale t cekur n marrveshjen mbi hipotekn n t njjtn mas si kur detyrimet e ardhme t ishin br n datn e ekzekutimit t kontrates s hipoteks.

3.2 3.3

3.4

4.2

4.3

4.4

4.5

Nse pasuria e patundshme sht kolateral i disa hipotekave, t drejtat e pengmarrsve do t prcaktohen sipas momentit t regjistrimit t tyre, prve nse nuk parashikohet ndryshe me ligj. Nse pengdhnsi e zvoglon vlern e kolateralit t hipoteks ose n mnyr tjetr i vshtirson kushtet e saj, pengmarsi do t jet i autorizuar ti drejtohet gjykats pr nj vendim gjyqsor kundr akteve t tilla t pengdhnsit, dhe nse ai/ajo nuk e bn kt, mund t krkoj prmbushjen me dhun t ankess s siguruar me hipotek para dats s mbarimit t afatit. Dispozitat e kontrats q i jep pengmarrsit t drejtn e shuarjes se krkess se tij, n rast t mosprmbushjes, me an t fitimit t drejtprdrejt t kolateralit t hipoteks, ose ndryshe duke fituar t drejtn e shfrytzimit t pasuris, do t jet e pavlefshme.

4.6

4.7

Neni 5 Dokumenti i Hipoteks Pr t qen i vlefshm, dokumenti i hipoteks duhet t jet me shkrim dhe i vrtetuar n t njjtn mnyr si transaksionet e tjera q kan t bjn me pronat e paluajtshme n prputhje me legjislacionin n fuqi. Dokument i vlefshm i hipoteks do t prfshij: (a) emrin, adresn dhe t dhnat e pengdhnsit dhe pengmarrsit; (b) prshkrimin e detyrimeve t siguruara me hipotek, ose, nse detyrimi sht parashtruar n nj marrveshje t veant kryesore, referimin e sakt t marrveshjes kryesore; (c) prshkrimin e mjaftueshm q n mnyr t arsyeshme e identifikon kolateralin e hipoteks, duke prfshir numrin kadastral t prons s paluajtshme, dhe emrin e komuns ku ndodhet pasuria e patundshme; (d) fletn poseduese prkatse, ose ekuivalentin; (e) lejen prkatse t ndrtimit, nse ka; (f) lejen prkatse t shfrytzimit, nse ka; (g) shumn maksimale t detyrimit financiar ose detyrimet e mundshme t ardhme financiare t siguruara me hipotek; (h) deklaratn me shkronja t zeza t spikatura qe tregon se procedura e ekzekutimit t hipoteks mund t oj n marrjen e pasuris dhe dbimin pengdhnsit nga prona; (i) mnyrat pr drgimin e dokumenteve pengdhnsit n rast t mosprmbushjes s detyrimit ose procedurave t ekzekutimit s pasuris t ln peng; (j) datn kur sht nnshkruar dokumenti i hipoteks; nnshkrimet e autorizuara nga ose n emr t pengdhnsit dhe t pengmarrsit;

(k) dispozitat t tjera q mund t krkohen nga ky ligj dhe legjislacioni n fuqi. Neni 6 Transferimi i t Drejtave t Hipoteks

6.1 Transferimi i nj hipoteke sht kufizim i transferit t krkess s siguruar nga hipoteka. Transferi i s drejtave sipas dokumenteve t hipoteks, sht subjekt i nj njoftimi me shkrim pr pengmarrsit nga pengdhnsi. Pengmarrsi do t jet i kufizuar nga kushtet e hipoteks nga i autorizuari i pengdhnsit, pas regjistrimit t autorizimit n Regjistrin mbi t drejtn e prons s paluajtshme: (mtutje Regjistri). 6.2 Pengmarrsi nuk do t jet i autorizuar t kufizoj transferet e kolateralit t hipoteks n baz t trashgimis. 6.3 Aty ku kolaterali i hipoteks sht transferuar tek m shum persona n baz t trashgimis, secili nga pasardhsit ligjor, do ti bart pasojat e mosprmbushjes s detyrimit solidarisht dhe individualisht.

Kapitulli 3 Regjistrimi Neni 7 Efekti i Regjistrimit 7.1 Regjistrimi i hipoteks n prputhje me ligjet n fuqi do t ket ndikim n t drejtat dhe obligimet e palve. Personat q fitojn t drejta n objektin e hipoteks s regjistruar do t jen t obliguar me t drejtat e themeluara m par q i takojn nj hipoteke t till.

7.2 Nj ndryshim i dokumentit t hipoteks do t ket efekt pas regjistrimit t ndryshuar. Neni 8 Shuarja e Hipoteks me Regjistrim

hipotekes se

8.1 Hipoteka shuhet pas regjistrimit t lirimit t saj nga pengmarrsi n pajtim me kt ligj. 8.2 Brnda pesmbdhjet (15) ditve nga prmbushja e detyrimit t siguruar me hipotek, pengmarrsi do t regjistroj kerkesen per lirimin nga hipoteka. 8.3 Kerkesa do t prmbaj nje deklarat se pengmarrsi nuk krkon m t drejtat e pengmarrsit kundr kolateralit t hipoteks dhe veanrisht do t identifikoj me numr dhe dat dokumentet q i prkasin regjistrimit t hipoteks. 8.4 Nse pengmarrsi nuk e regjistron krkesn pr lirimin hipoteks si krkohet me nenin 8.2, gjykata, pas parashtrimit t nj peticioni nga peng dhnsi, do t urdhroj Zyrn Kadastrale Komunale q t regjistroj lirimin n regjistr. Pengmarrsi i till do t

prgjigjet para pengdhnsit pr cfardo dme q shkaktohen si rezultat i dshtimit t pengmarrsit q t krkoj lirimin e hipoteks n pajtim me kt nen.

Kapitulli 4 Ekzekutimi gjyqsor Neni 9 Procedura pe ekzekutimin gjyqsor Procedura dhe kushtet pr ekzekutimin e nj kolaterali t hipoteks do t zhvillohet sipas ligjit n fuqi mbi procedurn e ekzekutimit, prve rasteve kur nj autorizim i vlefshm tregtar i sht dhn nj institucioni financiar nga nj shoqri tregtare pr t shitur kolateralin e hipoteks n pajtim me kapitullin 5 t ktij ligji. Kapitulli 5 Autorizimi i Biznesit pr Shitjen e Kolateralit t Hipoteks Neni 10 Pikpamjet Themelore t Autorizimit t Biznesit pr Shitjen e Kolateralit t Hipoteks 10.1 Autorizimi i Biznesit pr shitjen e kolateralit t hipoteks do t jet dhnje e kompetncs agjencis nga pengdhnsi tek pengmarrsi pr shitjen e kolateralit t hipoteks n rast t mosprmbushjes si sht prcaktuar n dokumentin e hipoteks. 10.2 Autorizimi i Biznsit pr shitjen e objektit t hipoteks mund t jet i pa-revokueshm dhe/ose jokufizues nse jan pajtuar pengdhnsi dhe pengmarrsi n prputhje me dispozitat e ktij ligji. 10.3 Pr t qn i vlefshm dhe i zbatueshm, autorizimi i biznesit pr shitjen e kolateralit t hipoteks duhet ti plotsoj t gjitha kushtet vijuese: (a) (b) (c) autorizimi i biznesit duhet ti jepet nga nj shoqri tregtare; autorizimi i biznesit duhet ti jepet institucionit financiar; autorizimi i biznesit veanrisht duhet t parashikoj emrimin e agjentit shits pr zhvillimin e shitjes s prons q aht subjekt i hipoteks; autorizimi i biznesit duhet t lejohet vetm pr pronn e biznesit. Riklasifikimet e mvonshme t kolateralit t hipoteks si rezidenciale nuk do t ndikoj vlefshmrin e autorizimit t vlefshm egzistues t biznsit t krijuar sipas ktij ligji; autorizimi i biznesit duhet t prfshihet brenda dokumentit t biznsit; dhe autorizimi i biznesit duhet t jet n formn e krkuar nga ky ligj.

(d)

(e) (f)

10.4 Autorizimi I biznesit do te regjistrohet ne Regjister. 10.5 Autorizimi i biznesit pr shitjen e kolateralit t hipoteks mund t parashikoj se

do t mbett i vlefshm prkundr vdekjes, paaftis, shprndarjes, falimentimit apo shkrirjes qoft t pengmarrsit apo pengdhnsit, dhe mund t jet detyrues ndaj trashgimtarve juridik, tw autorizuarit, cesionistve dhe pasardhsve t pengdhnsit. 10.6 Pavlefshmria e autorizimit t biznesit nuk do t ndaloj pengmarrsin nga ekzekutimi i kolateralit t hipoteks n pajtim me kapitullin 4 t ktij ligji. 10.7 Parimet e agjencis do t zbatohen ndaj autorizimit t biznesit prve kur ndryshojn qoft shprehimisht ose n heshtje me kt lgj. Neni 11 Agjenti i Shitjes 11.1 Pr shrbimet e ofruara n lidhje me shitjen e pasuris, agjenti i shitjes ka t drejt kompensimin t shpenzimeve t dala nga shitja e pasuris dhe taksave t arsyeshme sipas marrveshjes n mes t pengmarrsit dhe agjentit shits, n nj shum q nuk tjkalon (1.5%) t mimit t shitjes. Pr do shitje t prons s paluajtshme dhe te drejtave te saj sipas ktij kapitulli, agjenti shits do t hap nj llogari bankare n bankn e liensuar nga Autoritrti Bankar dhe i Pagesave t Kosovs. Kjo llogari do t prdoret vetm me qllim t lirimit t fondeve t dala nga shitjet e pasuris n pajtim me nnin 22 t ktij ligji. Llogaria do t identifikohet n mnyr t veant duke ju referuar pasuris q shitt. Veprimet e agjenit t shitjes do t jen n pajtim me dispozitat e ktij ligji. Agjenti nuk do t jet prgjegjs pr veprimet e ndrmarra qart n mirbesim n prputhje me dispozitat e ktij ligji. Neni 12 Regjistrimi i Krkess Pr Njoftimin e Shitjes ose Ekzekutimin e Hipoteks 12.1 Nj person, pos pengdhnsit me t drejta te regjistruara n kolateralin e hipoteks ka t drejt t njoftohet nse pengmarrsi fillon procedurn e ekzekutimit t hipoteks ose shitjen sipas autorizimit t biznesit dhe nj krkes e till t jet e regjistruar. 12.2 Personat q parashtrojn krkesn e njoftimit pr ekzekutimin e hipoteks kan t drejt t njoftohen pr kt gj pikrisht n t njjtn koh sikurse edhe pengdhnsi. Neni 13 Kushtet sipas t cilave mund t ushtrohet autorizimi i biznesit Autorizimi i biznesit pr shitjen e kolateralit t hipoteks mund t ushtrohet pas mosprmbushjes s detyrimit t prshkruar n dhnien e autorizimit t biznesit, pas brjes t lajmrimit t duhur dhe procedurs s ankandit.

11.2

11.3 11.4

Neni 14 Formulari i Krkuar i Autorizimit t Biznsit Autorizimi i vlefshm i biznesit do t prmbaj:

(a) (b)

emrin, adresn dhe t dhnat e pengdhnsit dhe pengmarrsit; deklaratn shprehimore q palt jan pajtuar se kolaterali i hipoteks do t shitet pa veprim t gjykats n rast t mosprmbushjes s detyrimit t pengdhnsit sipas dokumentit t hipoteks; deklaratn se kolaterali i hipoteks sht pron biznesi; autorizimin e pengmarrsit t emroj agjentin shits pr shitjen e kolateralit t hipoteks sipas ktij ligji; prshkrimin e mosprmbushjeve t veanta sipas dokumentave t hipoteks q i mundsojn pengmarrsit t drejtn pr t ushtruar autorizimin e biznesit; adresn e miratuar nga palt pr drgimin e njoftimit q krkohet sipas ktij kapitulli, n rast se sht ndryshe nga adresa e regjistruar e pengdhnsit; dhe, do element tjetr t pajtuar nga pengdhnsi dhe pengmarrsi q nuk ndalohet me ket ligj.

(c) (d) (e)

(f)

(g)

Neni 15 Njoftimi i Mosprmbushjes 15.1 Para fillimit t shitjes jashte-gjyqsore sipas ktij ligji, pengmarrsi do te beje kerkese pr regjistrimin e njoftimit te mosprmbushjes, n regjister. Kerkesa do te permbaj: (a) prshkrimin e dokumentit t hipoteks sipas t cilit mosprmbushja ka ndodhur, duke prfshir informacionin e regjistruar t dokumentit t hipoteks; (b) (c) (d) (e) (f) (g) emrin, adresn dhe t dhnat e pengmarrsit dhe pengdhnsit; emrin, adresn dhe t dhnat e agjentit shits t emruar nga pengmarrsi; adresn, numrin kadastral dhe emrin e komuns ku ndodhet prona q sht kolateral i hipoteks; deklaratn se mosprmbushja ka ndodhur dhe prshkrimin e mosprmbushjes; deklaratn e veprimeve t nevojshme pr evitimin e mosprmbushjes dhe afatin kohor gjat t cilit mosprmbushja duhet t evitohet, i cili nuk do t jet m pak se 45 dit pas dats s regjistrimit t njoftimit; dhe deklaratn se pengmarrsi ka zgjedhur t zbatoj shitjen jo-gjyqsore t prons nse mosprmbushja nuk sht evituar brenda afatit t prcaktuar t evitimit.

15.2

Njoftimi i mosprmbushjes do te regjistrohet ne gjuhen , e cila kerkohet sipas ligjit dhe do t filloj me fjalet vijuese me madhsin 14 te nenvizuara me shkronja t mdhaja:

KY SHT NJ NJOIFTIM SE JU NUK PO I PRMBUSHNI DETYRIMET SIPAS HUAS TUAJ. SIPAS LIGJEVE T KOSOVS PASURIA JUAJ MUND T SHITET PA ASNJ PROCEDUR GJYQSORE NSE JU NUK SHMANGNI MOSPRMBUSHJEN. JU KENI T DREJT T REGULLONI LLOGARIT JUAJA FINANCIARE DUKE PAGUAR T GJITHA PAGESAT E MATURUARA PLUS MIMIN E LEJUAR DHE SHPENZIMET BRNDA KOHES SE PRCAKTUAR ME LIGJ. NUK MUND T CAKTOHET DIT E SHITJES PA

KALUAR 30 DIT NGA REGJISTRIMI I KTIJ NJOFTIMI MOSPRMBUSHJES (DAT E CILA SHNOHET N KT NJOFTIM). 15.3

ZKK-ja do t regjistroj njoftimin pr mosprmbushjes s detyrimeve sipas krkess s pengmarrsit. ZKK-ja nuk do t jet prgjegjse pr fardo dmi q mund t shkaktohet gjat veprimeve t gabuara n emr t pengmarrsit. Neni 16 Kopjet e Njoftimit T Mosprmbushjes

16.1

Jo m von se 10 dit pas regjistrimit t njoftimit t mosprmbushjes, pengmarrsi do t siguroj kopjet e njoftimit t regjistruar t: (a) (b) (c) pengdhnsit; agjentit t shitjes; do personi q ka ndonj interes t regjistruar n pronn q sht kolateral i hipoteks q do t ndikonte n shitjen (duke prfshir pronart pasardhs t prons q sht kolateral i hipotks, pengmarrsit e rinj, dhe pasardhsit e tyre t interesuar); do person i caktuar pr t marr kopjet e njoftimit t dokumentit t hipoteks; dhe do person q krkon kopjen e njoftimit sipas nenit 12 t ktij ligji.

(d) (e) 16.2

Pengmarrsi sht i detyruar t siguroj t gjitha kopjet e njoftimit t mosprmbushjes brenda afatit prej 7 ditsh, duke filluar nga regjistrimi i njoftimit t mosprmbushjes, pengmarrsi depoziton apo bn depozitimin me post n nj zarf q drgohet me post t regjistruar me taks postare t parapaguar, kopjen e njoftimit me datn e regjistrimit t shnuar n t. Neni 17 Njoftimi i Shitjes

17.1

Nse mosprmbushja nuk sht evituar n afatin e duhur t prcaktuar n njoftimin e mosprmbushjes sipas nnit 15, pengmarrsi mund ta udhzoj agjentin e shitjes t vazhdoj me shitjen jo-gjyqsore t prons s hipotkuar apo te drejtave te saj. Agjenti shits do t llogarit shumn e oferts minimale e cila do t pranohet n ankand pr pronn q sht kolateral i hipoteks. Oferta minimale nuk do t jet m e vogl se shuma e barabart me krkesat e papaguara monetare si dshmohet me instrumentet e regjistruara kundr kolateralit t hipoteks, plus komisionin e parallogaritur t agjentit, mimin e shitjes dhe do taks e papaguar e prons dhe shpenzimet. Agjenti i shitjes do te beje kerkese per te regjistruar njohtimin e shitjes ne regjister. Kerkesa e njoftimt te shitjes do t prmbaj: (a) (b) (c) (d) datn dhe kohn e shitjes; adresn ku do t bht shitja, e cila do t jet n komunn ku ndodhet prona e hipotekuar; adresn, numrin kadastral dhe emrin e komuns kadastrale t prons s hipotkuar, dhe prshkrimin e shfrytzimit t prons; shumn e oferts minimale;

17.2

17.3

(e) (f) 17.4

nse n shitje do t pranohen metoda t tjera t pagess prve parave n dor, prshkrimin e ktyre metodave, duke prfshir shumn e do depozite t krkuar; dhe emrin, adresn dhe numrin e telefonit t agjentit shits i cili do t bj shitjen.

Jo m von se 10 dit pas regjistrimit t njoftimit t shitjes, pengmarrsi do t siguroj kopjet e njoftimit t regjistruar pr secilin q ka t drejt t marr nj kopje t njoftimit t mosprmbushjes n baz t nenit 12. Pengmarrsi e ka p r detyr t siguroje t gjitha kopjet e njoftimit t shitjes brenda 7 ditve vijuese t regjistrimit t njoftimit t shitjes, pengmarrsi depoziton ose detyron t bht depozitimi me post nw nj zarf, drguar me post t regjistruar me taks t parapaguar, duke prmbajtur nj kopje t njoftimit me datn e regjistrimit t shnuar, adresuar do personi qe ka t drejt pr nj kopje t till. Agjenti i shitjes do t publikoj njoftimin e shitjes s paku nj her n jav gjat tri javsh kalendarike me radh, ku publikimi i par t jet s paku 21 dit para dats s shitjes, n gazetat me shprndarje t prditshme me mbi 5,000 kopje, q botohen n Kosov dhe n komunn ku do t bhet shitja e prons. S paku 14 dit para dites se shitjes, agjenti i shitjes do t afishoj njohtimin e shitjes: (a) (b) n tabeln e njoftimeve publike t ndertss komunale n komunn ku do t bht shitja e prons; dhe n vend t dukshm n pronn q do t shitet, kur nj gj e till sht e mundur dhe nuk ka kufizime pr fardo arsye.

17.5

17.6

17.7

Nse prona sht nj struktur e shkputur, afishimi do t bht n dern e strukturs, por nse kjo nuk sht e mundur ose eksistojn kufizime, njoftimi do t ngjitet n vnd t dukshm t prons; megjithat, nse kalimi mohohet pr shkak se hyrja e prbashkt n pron sht e kufizuar me nj port ose peng t ngjashme, njoftimi mund t afishohet n at der ose n pengesn e ngjashme. Neni 18 E Dreja e Shmanges s Mosprmbushjes

18.1

Pengdhnsi do t ket t drejtn t shmang mosprmbushjen dhe t kthej huan gjer n pes dit pune para dits s shitjes duke paguar t gjith shumn e theksuar n njoftimin e mosprmbushjes se detyrimeve (me kamat), t gjitha borxhet e mvonshme, dhe mimet e shpenzimet e agjentit t shitjes dhe t pengmarrsit, t shkaktuara n lidhje me zbatimin e hipoteks. Nse pengdhnsi ose personi tjetr i autorizuar pr t shmangur mosprmbushjen sipas ktij kapitulli, shmang mosprmbushjen, pengmarrsi brenda 21 ditve vijuese t shmangies, do ti drgoj pengdhnsit njoftimin e anulimit, me t cilin anulon njoftimin e mosprmbushjes me efekt nga data e shmangjes. Pengdhnsi do t beje nje kerkese per regjistrimin e njoftimit te anulimit n Regjister, n t cilin ishte regjistruar njoftimi i mosprmbushjes. Asnj shpenzim, prve takss se regjistrimit nuk do t paguaj pengdhnsi pr prgatitjen dhe regjistrimin e njoftimit t anulimit. N rast se shitja nuk bht n datn e paraqitur n njoftimin fillestar t regjistruar t shitjes, e drejta e rikthimit n gjendjen e mparshme, do t vazhdoj gjer n pes dit pune para dats s shitjes s shtyr.

18.2

18.3

18.4

Asnj nga paragrafet e msiprm nuk do ti japin shkak t drejts pr rikthim gjat periudhs prej pes ditsh para dats s shitjes, pa marr parasysh se a sht njoftuar data e shitjes n njoftimin e shitjes, ose deklaruar n shtyrjen e shitjes sipas nnit 19. Neni 19 Shtyrja e Shitjes

19.1 19.2

Mund t ket shtyrje t shitjes n do koh para permbushjes se detyrimit nga shitja sipas udhzimit qe e bene pengmarrsi per agjentin e shitjs. M s shumti mund t ket dy shtyrje t shitjes sipas paragrafit 19.1 pa patur nvoj pr dhnien e njoftimit t ri t shitjes. Nse shitja shtyhet m shum se dy her, caktimi i afatit t ri t shitjes do t prcaktohet me njoftimin e ri t shitjes n mnyrn e prcakuar nga neni 18. Agjenti shits do t shtyj shitjen pas urdhrit t gjykates kompetente, ose kur ndrprehet n baz t ligjit, apo me marrveshjen e prbashkt t pengdhnsit dhe pengmarrsit. Gdo shtyrje, sipas ktij neni, nuk do t jet shtyrje me qllim t prcaktimit t numrit maksimal t shtyrjeve t lejuara sipas nn-nenit 19.2. Ve ksaj, nj shtyrje nga agjenti shits bazuar n besimin e arsyeshm se krkesa pr falimentim sht deponuar, nuk do t jet shtyrje me qllim t prcaktimit t numrit maksimal t shtyrjeve sipas nn-nenit 19.2. Agjenti i shitjes do t njoftoj publikisht seciln shtyrje dhe arsyet pr kt shtyrje, n kohn dhe vendin e fundit t caktuar pr shitje. Njoftimi publik do t paraqes datn e re dhe kohn e shitjes. Neni 20 Shitja

19.3

19.4

20.1

Pasuria q sht objekt i hipoteks do t shitet vetm n pajtim me dispopzitat e ktij neni. Gdo dispozit e kundrt n dokumentin e hipoteks, do t jet e pavlefshme. Shitja mund t bht do dit nga e hna deri t shtunn n mes t ores 09:00 t mengjesit dhe ores 15:00 pasdite (prve pushimeve), por jo m par se 45 dit, dhe jo m von se 90 dit, duke llogaritur nga data e regjistrimit t njoftimit t shitjes. Para fillimit t ankandit, agjenti shits do t ket t drejt t krkoj nga secili ofertues t tregoj dshmin e aftsis s ofertuesit duke depozituar te agjenti i shitjes 10 prqind t shums s oferts minimale n para n dor ose ekuivalentin e keshit q sht caktuar n njoftimin e shitjes t pranuar nga agjenti i shitjes. Shitja do t bht me ankand publik n t cilin prona q sht kolateral i hipotekes, do t shitet me mimin m t lart t ofruar. Agjenti shits do t shrbej si drejtues i ankandit n shitje dhe do t zhvilloj shitjen n mnyr t arsyeshme komerciale me qllim t arritjes s vlers m t madhe n shitje. Gdo propozim konsiderohet t jet nj ofert e parevokueshme e br nga ofertuesi pr blerjen e kolateralit t hipoteks pr shumn e oferts. Gdo ofert e mvonshme nga i

20.2 20.3 20.4

20.5

20.6

njejti ofertues ose ndonj ofertues tjetr pr nj shum m t lart do t anuloj ofertn e mparshme. 20.7 Brenda pes (5) ditsh pune nga prfundimi i ankandit, ofertuesi fitues do ti paguaj agjentit shits shumn e oferts fituese duke zbritur depozitn. N rast se pagesa nuk sht br si parashihet n nnin 20.6, depozita e oferts s ofertuesit fitues do ti humbet pengmarrsit, dhe do t mbahet shitja vijuese.

20.8

Neni 21 Transferi i Pasuris s Hipotekuar

Transferimi i t drejts s prons s pakuajtshme hyn n fuqi vetm pas regjistrimit t saj n Regjistr n pajtim me ligjin.

Neni 22 Shprndarja e Fitimeve T Shitjes dhe Vendimi pr Mbetjet 22.1 Agjenti shits do t drejtoj shprndarjen e fitimeve t shitjes s prons si vijon: (a) t paguaj do tatim dhe taks q jan barr mbi pasurin e hipotekuar, dhe do ngarkes apo barr t vendosur n pasurin e hipotekuar q kan prioritet ndaj hipoteks n ekzekutim; t mbuloje shpenzimet e shitjes duke prfshir pagimin e taksave t agjentit shits sipas nenit 11; t paguaj shumn e borxhit dhe cilndo shum tjetr ndaj pengmarrsit; t plotsoj saldot e mbetura t papaguara t hipotekave t mvonshme, sipas rendit t tyre t priorittit; dhe do mbetje ndaj pengdhnsit.

(b) (c) (d) (e) 22.2

Paragrafi i msiprm nuk do t dmtoj t drejtat e pengmarrsit pr t paraqitur padi kundr pengdhnsit n rastin kur pengmarrsi nuk merr shumn totale n baz t dokumentit t hipoteks nprmjet ekzekutimit jasht-gjyqsor. Nse nuk fillon procedur gjyqsore brenda 90 ditve nga dita e shitjes, fitimet e shitjes konsiderohet se jan pr realizimin e plot t borxhit t debitorit, dhe nuk do t ekzistoj asnj e drejt pr t krkuar mbetjet. Neni 23 Zgjidhje Juridike dhe t tjera

22.3

23.1

Pengdhnsi do t ket t drejt t paraqes ankes n gjykatn prkatse n komunn ku ndodhet kolaterali i hipoteks q t ndaloj procedurn, anuloj shitjen e prons, ose t siguroj mjetet e tjera t nevojshme. Gjykata do t jap nj lehtsim t till nse konstaton se:

(a) (b)

aktet e mosprmbushjes q japin shkak pr ushtrimin e autorizimit t biznsit pr shitjen e pasuris s hipotkuar nuk ishin kryer nga pengdhnsi; ose agjenti shits nuk kryen ankandin dhe shitjen n mnyrn e caktuar me kt ligj apo ligje t tjera n fuqi

23.2

Gjykata do t marr vendim ndaj krkess se till me procedur t thjeshtzua E drejta e pengdhnsit pr tju drejtuar gjykats skadon pas tridhjet 30 ditsh nga data e marrveshjes pr shitjen e parapar me nnin 21 t ketij ligji. Institucioni finaciar q nuk vepron n pajtim me dispozitat e ktij kapitulli me qllim t fitimit t leverdis s pandershme pr vete do ti nnshtrohet padis disciplinore nga Autoriteti Bankar dhe i Pagesave t Kosovs, si dhe do veprimi tjetr q mund vendoset nga gjykata. Kapitulli 6 Dispozitat Prfundimtare Neni 24 Ligji n fuqi

23.3

Me hyrjen n fuqi t ktij ligji, shfuqizohen t gjitha dispozitat ligjore q m par kan rregulluar kte materie. Neni 25 Hyrja n Fuqi Ky ligj hyne n fuqi ditn e miratimit nga Kuvendi i Kosoves dhe shpalljs s tij nga Prfaqesuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm t Kombeve t Bashkuara.

Nr.2002/4 17 Tetor 2002 Kryetari i Kuvendit t Kosovs, __________________________ Akademik Nexhat Daci

RREGULLORE NR. 2001/5

REG/UNMIK/2001/5 7 hkurt 2001

PR SHOQRIT TREGTARE RREGULLORE 2001/5 PR PENGUN MBI PASURIN E LUAJTSHME Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm: N baz t autoritetit t dhn atij me Rezolutn e Kshillit t Sigurimit t Kombeve t Bashkuara nr. 1244, dat 10 qershor 1999, Duke marre parasysh Rregulloren e Misionit t Administrats s Prkohshme n Kosov (UNMIK) Nr. 1999/1, dat 25 qershor, si sht ndryshuar, pr Autoritetin e Administrats s Prkohshme n Kosov, Me synimin pr t nxitur zhvillimin ekonomik t Kosovs dhe zhvillimin e ekonomis s tregut n Kosov nprmjet transaksioneve t kredis, Duke ditur q Pengu luan nj rol jetsor n zhvillimin ekonomik dhe transaksionet e kredidhnies, Shpall si m posht: Kreu I Dispozita t Prgjithshme Neni 1 Qllimi, Fushveprimi dhe Zbatimi 1.1 1.2 1.3 Qllimi i ksaj Rregulloreje sht t prcaktoj nj struktur ligjore t thjesht, t njjt dhe t vetme pr pengun n Kosov. Kjo Rregullore prcakton mnyrat e vetme n Kosov, nprmjet t cilave krijohet dhe ekzekutohet pengu si dhe bhet i zbatueshm kundrejt palve t treta. Kjo Rregullore zbatohet pr gjith transaksionet q synojn t krijojn Pengun, pavarsisht nga forma. Megjithat, kjo rregullore nuk zbatohet pr: (a) transferimin e nj pretendimi pr shprblim t nj punonjsi;

(b) shitjen e llogarive si pjes e shitjes s veprimtaris ekonomike me t ciln llogarit ishin lidhur; dhe (c) transferimin e nj t drejte pr pages sipas nj hipoteke mbi pasuri t paluajtshme. Neni 2 Prkufizime Pr qllimet e ksaj rregulloreje: Llogari do t thot e drejta pr marrjen e pagess s nj detyrimi monetar, por nuk prfshin letrat e kreditit, llogarit depozita dhe instrumentet. Vendosje, i vendosur, vendos, vendosetdo t thot q nj peng bhet i zbatueshm kundrejt pengdhnsit n lidhje me kolateralin. Kolateral sht do pasuri q sht objekt pengu. E drejt kontratore do t thot e drejta pr t krkuar prmbushjen e nj kontrate ose pagesn sipas saj. Zyra e regjistrimit sht nj zyr e krijuar me rregullore t veant pr t kryer funksionet e caktuara n kt rregullore. Frute do t thot pasuri q krijohen nga prdorimi ose trajtimi i kolateralit, ose si rezultat i ekzistencs s kolateralit, si pr shembull interesat bankare t grumbulluara, dividentt e deklaruar por t papaguar, lnd drusore e paprer, prodhime t pakorrura, dhe klysh kafshsh t papjell akoma. Pasuri e paluajtshme sht toka dhe do pasuri tjetr q sht e pandashme prej saj duke prfshir ndrtesat dhe instalimet. Instrumente jan: (a) aksione t transferueshme n nj ndrmarrje ekonomike ose do dokument q provon nj interes prfitimi mbi do gj, duke prfshir dokumente t transferueshme, zotrimi i t cilave i jep mbajtsit t tyre t drejtn pr t marr para ose mallra; dhe (b) instrumentet e negociueshme. Inventar do t thot: (a) zrat e pasuris t mbajtur pr shitje, qiradhnie ose prdorim sipas kontratave t shrbimit; ose

(b) lndt e para, puna n proces, ose materialet e prdorura ose t konsumuara n veprimtarin ekonomike. Barr do t thot vnia e nj mjeti sigurimi mbi nj pasuri sipas ligjit, pr t siguruar pagesn ose prmbushjen e nj detyrimi duke mos patur nevoj pr miratim nga pronari i pasuris. Pasuri e luajtshme sht do gj q mund t posedohet, e prekshme ose e paprekshme, me prjashtim t pasuris s paluajtshme. Peng i ngarkuar sht nj premtim n nj marrveshje pengu nprmjet t cilit pengdhnsi pranon t mos vr pengje t tjera mbi kolateralin q sht objekt i marrveshjes s pengut. Perfeksionim i pengut do t thot q pengu: (a) sht vendosur; dhe n lidhje me t cilin (b) sht regjistruar nj deklarat njoftimi n prputhje me Nenin 16 t ksaj rregulloreje ose pengmarrsi e ka kolateralin n posedim. Person sht do person fizik ose juridik. Peng sht nj interes i krijuar enkas mbi nj pasuri t luajtshme q i jep pengmarrsit t drejtn pr ta marr n posedim kt pasuri me qllim prmbushjen ose prpjekjen pr t prmbushur nj detyrim t siguruar n prputhje me kt rregullore. Pengmarrs sht personi n favor t t cilit vendoset pengu. Pengdhns sht personi q i jep pengmarrsit t drejtn e pengut mbi kolateralin. Marrveshje pengu sht marrveshja me shkrim sipas s cils nj pengdhns i jep peng nj pengmarrsi. T ardhura prfshin do t ardhur nga shitja, kmbimi, mbledhja, ose tjetrsime t tjera t pasuris s ln peng. T ardhurat prfshijn pagesat e sigurimit pr humbje ose dmtime t sendit t ln peng ose t t ardhurave prej tij, dhe prfshijn para n dor ose instrumente t tjera t negociueshme pr aq koh sa ato jan t identifikueshme. Pengu mbi mimin e blerjes sht nj peng sipas t cilit pengmarrsi jep nj vler t caktuar monetare pr ti br t mundur pengdhnsit q t fitoj t drejta mbi kolateralin ose prdorimin e tij. Detyrim i siguruar do t thot do detyrim q sht siguruar me peng. Neni 3 Kolaterali

3.1 do pasuri e luajtshme q mund t transferohet n baz t ligjit mund t shrbej si kolateral. 3.2 Prve kur parashikohet ndryshe me ligj, mineralet, hidrokarburet, dhe t drejtat e nxjerrjes s tyre mund t shrbejn si kolateral. 3.3 Nj peng mund t ekzekutohet vetm n masn e t drejtave q pengdhnsi ka mbi kolateralin. 3.4 Pasuria q sht n bashkpronsi t disa pronarve mund t prdoret si kolateral vetm n qoft se bashkpronart bien dakord pr kt. 3.5 Nj person q sht pronari i nj pjese t nj pasurie t luajtshme mund ta prdor at interes si kolateral edhe pa plqimin e pronarve t pjesve t tjera t pasuris. 3.6 Pasuria e luajtshme e cila prftohet pas krijimit t pengut mund t lihet peng. Efekti i pengut shtrihet mbi nj kolateral t till n qoft se sht prcaktuar n marrveshjen e pengut dhe, n lidhje me t trett, n qoft se kolaterali sht prcaktuar dhe prshkruar n deklaratn e njoftimit n prputhje me Nenin 15 t ksaj Rregulloreje. 3.7 Efekti i pengut mund t shtrihet edhe mbi do t drejt t pengdhnsit n nj kolateral q ekziston sipas nj kontrate ose marrveshjeje. 3.8 Pasuria q bhet pjes ose q i bashkngjitet kolateralit sht objekt i pengut, prve kur n marrveshjen e pengut parashikohet ndryshe. 3.9 Kur mbi kolateral sht vendosur nj peng i ngarkuar, ai do t jet i detyrueshm mbi pengmarrsit dhe do pal t tret n qoft se : (a) marrveshja e pengut nprmjet s cils pengdhnsi e ka ngarkuar pengun, sht e vlefshme; (b) pengu prmbushet; dhe (c) deklarata e njoftimit q prmban shnimin ndalohet me marrveshje rivnia peng, sht depozituar t paktn dhjet dit para krijimit t ndonj pengu t mvonshm. 3.10. N qoft se marrveshja e pengut dhe deklarata e njoftimit i prshkruajn karakteristikat e prgjithshme t inventarit t vn peng n mnyr t mjaftueshme pr identifikimin e inventarit, pengu shtrihet mbi t gjith zrat dhe elementet e inventarit, pavarsisht nse ato ishin t poseduara nga pengdhnsi n kohn e krijimit t pengut, apo ishin prftuar m von. Pengmarrsi i nj inventari t vn peng nuk ka nevoj t krijoj nj peng t ri pr do z ose element t inventarit mbi t cilin pengdhnsi fiton t drejta, gjithashtu pengmarrsi nuk ka nevoj t ndrmarr veprime pr perfeksionimin e pengut t tij mbi kto zra dhe elemente t inventarit.

3.11 Nj transaksion ku nj shits-qiradhns e rezervon dhnien e s drejts t pronsis dhe ia jep pasurin me qira nj blersi-qiramarrsi konsiderohet si peng mbi mimin e blerjes, nse qiraja ka pr qllim t prdoret si garanci. 3.12 Nj transaksion n t cilin nj shits i pasuris s luajtshme i transferon t drejtat e pronsis blersit, por e kushtzon transferimin me pagesn q blersi duhet ti bj shitsit pr t gjith ose pjesn m t madhe t mimit t blerjes, sht shitje me kusht. Neni 4 Detyrimet e Siguruara Nprmjet Pengut 4.1 Prve kur parashikohet ndryshe n marrveshjen e pengut ose n nj dokument t heqjes dor, me shkrim, pengu siguron t gjith shumn e nj detyrimi t siguruar, duke prfshir principalin e papaguar, interesin, gjobat, shpenzimet e riposedimit, mirmbajtjes, shitjes, dhe gjith detyrimet e tjera t siguruara. 4.2 Prve kur parashikohet ndryshe n marrveshjen e pengut, pengu siguron ripagimin e shumave t parave q nuk jan paguar ose q nuk jan premtuar se do ti paguhen n mnyr t pakushtzuar pengdhnsit, n kohn e krijimit t pengut. Pr qllime t ksaj Rregulloreje, nj pengmarrs konsiderohet t ket dhn para n qoft se ai: (a) (b) i ka dhn fonde ose ekuivalent t tyre pengdhnsit; nuk ka ushtruar t drejta q i takonin pr t favorizuar pengdhnsin; ose

(c) n ndonj mnyr tjetr ka dhn vler pengdhnsit, para ose pas krijimit t pengut, n kmbim t dhnies s pengut nga pengdhnsi. 4.3 Pavarsisht nga parashikimet n Nenet 4.1 dhe 4.2, ndrmjet pengmarrsit dhe palve t treta, shuma e nj detyrimi t siguruar nuk mund jet m e madhe se shuma e prcaktuar n deklaratn e njoftimit q ka t bj me at detyrim t siguruar. 4.4 Nj peng mund t siguroj nj ose m shum detyrime. Detyrimet e shumfishta dhe detyrimet e ardhme q siguron nj peng duhet t identifikohen n marrveshjen e pengut dhe n deklaratn e njoftimit me prshkrime sipas kategoris ose klass s detyrimeve t siguruara. Borxhi q krijohet pas dats s marrveshjes s pengut prfshihet n detyrimin e siguruar n qoft se ai borxh sht identifikuar n marrveshjen prkatse t pengut dhe deklaratn e njoftimit. 4.5 Q nj peng t jet i ekzekutueshm, detyrimi i siguruar duhet t jet i shprehshm n terma monetare, n kohn q pengmarrsi ndrmerr veprimin pr ekzekutim sipas Kreut V t ksaj rregulloreje.

4.6 Nj detyrim i siguruar mund t identifikohet prgjithsisht ose specifikisht. N kohn q pengdhnsi jep pengun nuk sht e nevojshme t ekzistoj detyrimi pr kthimin e borxhit pengmarrsit. Kreu II Pengjet dhe Barrt Neni 5 Dispozita t Prgjithshme pr Pengjet dhe Barrt 5.1 Pengu mund t jet standard, posedimor, ose peng mbi mimin e blerjes.

5.2 Pengu sht i vlefshm vetm n qoft se siguron nj detyrim t prcaktuar n Nenin 4 t ksaj rregulloreje, dhe: (a) pengdhnsi sht pronar i kolateralit t vn peng; ose (b) pengdhnsi ka kompetenc dhe zotsi juridike pr t dhn pengun n kohn q ai u krijua ose konsiderohet t jet krijuar sipas ksaj rregulloreje. 5.3 5.4 Pengu standard krijohet me marrveshje pengu midis pengdhnsit dhe pengmarrsit. Pengu standard dhe pengu mbi mimin e blerjes vendosen kur: (a) (b) (c) (d) ka nj marrveshje pengu t vlefshme; pengmarrsi ka dhn disa vlera ose n fakt i ka dhn para pengdhnsit; pengdhnsi ka t drejta mbi pasurin e ln peng; dhe n rastin e pengut posedimor, kolaterali sht n posedim t pengmarrsit.

5.5 Barra vendoset mbi nj pasuri n kohn e krijimit t detyrimit, ose me mnyra t tjera si parashikohet nga legjislacioni n fuqi. 5.6 Barra mund t perfeksionohet me mnyrn e prcaktuar n Nenin 15.8 t ksaj rregulloreje, por nj barre e krijuar si rezultat i nj vendimi gjyqsor ose tatimeve t papaguara mund t perfeksionohet me mnyn q parashikohet nga legjislacioni n fuqi. 5.7 Pengu posedimor krijohet, vendoset dhe perfeksionohet n kohn q pengdhnsi dhe pengmarrsi nnshkruajn marrveshjen e pengut dhe kolaterali sht n posedim t pengmarrsit ose t agjentit t emruar prej tij. 5.8 Pengu posedimor mbi pasurin e ln peng q ndodhet n posedim t nj depozitmarrsi mund t perfeksionohet kur pengmarrsi ka:

(a) nj dokument t negociueshm pr dorzimin e kolateralit t lshuar nga depozitmarrsi; (b) nj dokument dorzimi ose fatur magazinimi t panegociueshm t lshuar nga depozitmarrsi, q mbulon kolateralin dhe q sht pr llogari t pengmarrsit; ose (c) do dokument t lshuar nga prmbaruesi q prshkruan pasurin e ln peng dhe q shprehimisht deklaron se depozitmarrsi pranon t mbaj sendet pr pengmarrsin. 5.9 Nj peng i dhn mbi nj peng t ngarkuar t vlefshm, nse nuk prcaktohet ndryshe nga kjo rregullore, sht i vlefshm ndrmjet pengdhnsit dhe pengmarrsit, por renditet pas pengjeve t tjera t vlefshme mbi t njjtin kolateral. 5.10 Pas krijimit t nj pengu, pengdhnsi dhe pengmarrsi mund t bien dakort t shtojn detyrimin e siguruar, t rrisin shumn maksimale t detyrimit t siguruar, ose t shtojn kolateralin. Kjo shtes ose rritje trajtohet si krijimi i nj pengu t ri dhe kshtu sht objekt i gjith dispozitave t ksaj rregulloreje. Neni 6 Marrveshja e Pengut 6.1 Marrveshja e pengut mund t lidhet pr nj ose m shum detyrime.

6.2 Marrveshja e pengut sht e pavlefshme, n qoft se nuk bhet me shkrim dhe nuk prfshin: (a) prcaktimin e pengdhnsit, personit q sht prgjegjs pr detyrimin e siguruar (n qoft se ai person nuk sht pengdhnsi) si dhe prcaktimin e pengmarrsit; (b) prcaktimin e prgjithshm ose specifik t detyrimit t siguruar;

(c) prshkrimin specifik ose t prgjithshm t mjaftueshm pr t prcaktuar n mnyr t arsyeshme kolateralin, q mund t prfshij pasuri q do t fitohet nga pengdhnsi pas dats s marrveshjes s pengut; (d) deklaratn q shpjegon se qllimi i marrveshjes sht t krijoj nj peng n favor t pengmarrsit; (e) nnshkrimet nga ose n emr t pengdhnsit dhe pengmarrsit; dhe

(f) datn e marrveshjes s pengut, e cila sht data n t ciln marrveshja sht nnshkruar nga ose n emr t pengdhnsit. 6.3 Nj marrveshje pengu mund t prfshij edhe shtje t tjera pr t cilat palt bien dakort, dhe mund te ndryshohet nga palt edhe m von.

6.4 N qoft se marrveshja e pengut nnshkruhet nga nj person i cili vepron n emr t pengdhnsit, pengu sht i vlefshm vetm n qoft se personi i cili ka nnshkruar marrveshjen e pengut sht i pavarur nga pengmarrsi. 6.5 Nj marrveshje pengu nuk krkohet t noterizohet, prve kur palt n marrveshjen e pengut bien dakort pr kt. Neni 7 T Drejtat dhe Mbrojtjet e Pengdhnsit dhe Pengmarrsit 7.1 Pengu sht i vlefshm dhe i ekzekutueshm vetm n qoft se detyrimi i siguruar pr t cilin vihet pengu sht i vlefshm dhe i ekzekutueshm. 7.2 Barra e provs lidhur me krijimin e pengut bie mbi pengmarrsin nse sht ai q ngre pretendime lidhur me nj peng. Kur pengmarrsi e ka prmbushur barrn e provs, i takon pengdhnsit ose pals tjetr n proces q t prbushin barrn e provs lidhur me prfundimin e pengut ose ndonj mbrojtje tjetr. Neni 8 T Drejtat dhe Detyrimet n Lidhje me Kolateralin 8.1 Palt n nj marrveshje pengu jan t lira t prcaktojn t drejtat dhe detyrimet e tyre, prve rastit kur prcaktohet ndryshe nga kjo Rregullore. Mjetet juridike n dispozicion t palve prcaktohen n kt rregullore. 8.2 Prve kur parashikohet ndryshe n kt rregullore, ose kur pengmarrsi dhe pengdhnsi n marrveshjen e pengut kan pranuar shprehimisht q pengu sht posedimor, pengdhnsi ruan t drejtn t posedoj, t prdor e n do mnyr tjetr t gzoj t gjitha t drejtat mbi kolateralin. 8.3 Prve kur parashikohet ndryshe n marrveshjen e pengut, t drejtat e pengdhnsit mbi kolateralin prfshijn t drejtn pr t kombinuar kolateralin me do send ose t drejt tjetr, pr t prdorur kolateralin n do proces prodhimi ose veprimtari tjetr, pr t marr gjith t ardhurat nga kolaterali prve t ardhurave nga sigurimi dhe n pengjet ku kolaterali sht inventar, pr ta shitur ose prdorur at n rrjedhn e zakonshme t veprimtaris ekonomike. T gjitha kto t drejta prfundojn, me fillimin e nj veprimi ekzekutimi sipas Kapitullit V t ksaj rregulloreje. 8.4 Pengdhnsi nuk mund t shes, t jap me qira, ose ta tjetrsoj kolateralin prve si parashikohet nga kjo rregullore ose n marrveshjen e pengut. Pengdhnsi ka prgjegjsi ndaj pengmarrsit pr dmet q shkaktohen nga mosprmbushja e ktij detyrimi. Megjithat, kjo dispozit nuk ndikon pr vlefshmrin e nj pengu t mvonshm t dhn nga pengdhnsi n kundrshtim me nj premtim t mparshm pr t mos prdorur kolateralin n nj peng t mvonshm.

8.5 Frutet e kolateralit mbeten pjes e tij derisa ndahen prej tij, prve kur parashikohet ndryshe n marrveshjen e pengut. 8.6 N qoft se pengdhnsi i ka kaluar pengmarrsit t drejtn e posedimit t kolateralit, me qllim krijimin e nj pengu posedimor, pengdhnsi ka t drejt t inspektoj kolateralin pasi e njofton pengmarrsin brenda nj kohe t arsyeshme. 8.7 Pengdhnsi q ka n posedim kolateralin sipas nj pengu standart nuk duhet ta prdor at n mnyr abuzive dhe as ta shkatrroj, por ta mirmbaj me kujdes, dhe ta prdor sikurse do t prdorej normalisht. Pengdhnsi sht prgjegjs ndaj pengmarrsit pr dmet q rezultojn nga shkelja e ktij detyrimi. Prve kur parashikohet ndryshe n marrveshjen e pengut, pengmarrsi ka t drejt t inspektoj pasurin e ln peng, pasi e ka njoftuar pengdhnsin brenda nj kohe t arsyeshme. Kreu III T Drejtat e Palve t Treta Neni 9 Prparsit 9.1 Prve kur parashikohet ndryshe n marrveshjen e pengut, nj pengdhns mund t vr m shum se nj peng mbi t njjtn pasuri. 9.2 Prve kur parashikohet ndryshe n kt nen, prparsia e pengjeve t ndryshm mbi t njjtin kolateral prcaktohet n prputhje me kohn kur perfeksionohet pengu. Pengu q perfeksionohet i pari ka prparsi mbi do peng t perfeksionuar m von derisa dhe prve kur pengu i perfeksionuar i pari bhet i pavlefshm. do peng i mvonshm mbi t njjtin kolateral do t renditet sipas rradhs s perfeksionimit. Pengjet e paperfeksionuar renditen pas gjith pengjeve t perfeksionuar, dhe sipas rradhs n t ciln ata jan vendosur mbi kolateral. 9.3 Barrt e perfeksionuara renditen me pengjet e perfeksionuara, dhe barrt e paperfeksionuara renditen me pengjet e paperfeksionuar, dhe n do rast i pari n koh ka prparsi. 9.4 Nj peng posedimor mbi instrumentat bankare ose vlerat monetare ka prparsi ndaj do pengu t mparshm. 9.5 Nj peng mbi mimin e blerjes ka prparsi ndaj do pengu tjetr mbi t njjtin kolateral t dhn prej t njjtit pengdhns n qoft se sht perfeksionuar dhe pengmarrsi i pengut mbi mimin e blerjes njofton pengmarrsin e mparshm n kohn kur pengdhnsi ose agjenti i tij merr n posedim kolateralin. Njoftimi duhet t deklaroj q personi q po njofton ka ose pret t marr nj peng mbi mimin e blerjes n kolateral dhe duhet t prmbaj nj prshkrim t hollsishm pr kolateralin objekt i pengut mbi mimin e blerjes.

10

9.6 Prparsia e nj pengu t ri t krijuar sipas Nenit 5.10 t ksaj rregulloreje nuk lidhet me pengun fillestar. 9.7 Prparsia e do pengu mund t ndryshoj n do koh me marrveshje me shkrim t nnshkruar nga: (a) pengmarrsi i do pengu tjetr q si rezultat i ndryshimit, nuk do t kishte m t njjtn prparsi mbi pengun e rirenditur; (b) pengmarrsi i do pengu tjetr q, si rezultat i ndryshimit, nuk do t prfitonte prparsi mbi pengun e rirenditur; dhe (c) do person i cili ka regjistruar nj njoftim barre n prputhje me Kreun IV t ksaj rregulloreje, por vetm n qoft se interesi i atij personi n lidhje me kolateralin do t paksohej. Neni 10 Transferimi i nj Detyrimi t Siguruar 10.1 Marrveshja e pengmarrsit pr t transferuar nj detyrim t siguruar sht marrveshje pr t transferuar do kolateral q siguron detyrimin e siguruar, prve kur parashikohet ndryshe n marrveshjen e pengut ose bihet dakort ndrmjet palve. 10.2 Marrveshja pr t transferuar do detyrim t siguruar nga nj peng posedimor sht marrveshje pr t transferuar do kolateral n posedim t pengmarrsit vetm n qoft se, n kohn e transferimit t detyrimit: (a) pengmarrsi transferon posedimin e kolateralit pengmarrsit t ri ose agjentit t pengmarrsit t ri; ose (b) transferuesi bie dakort t mbaj kolateralin n emr t pengmarrsit t ri. 10.3 Pengdhnsi mund t prdor ndaj pengmarrsit t ri q i sht transferuar pengu do mbrojtje q mund t kish prdorur ndaj pengmarrsit q e ka br kt transferim. 10.4 N qoft se pengmarrsi transferon vetm nj pjes t nj detyrimi t siguruar, athere pengmarrsi i ri fiton t drejtn mbi pengun dhe do t drejt t transferuar sipas marrveshjes s pengut, s bashku me pengmarrsin transferues, deri n shumn e detyrimit t siguruar q u transferua. 10.5 N qoft se transferimi i nj detyrimi t siguruar bhet n baz t ligjit, bashk me t transferohet edhe pengu i dhn n lidhje me at detyrim. Neni 11 Pengu mbi nj Llogari

10

11

11.1 N nj peng ku kolaterali sht llogari, personi q sht prgjegjs pr borxhin e siguruar me peng mund ta prmbush at n do mnyr t rn dakort me pengdhnsin n qoft se pengmarrsi nuk e njofton pr ekzistencn e pengut. N kt rast: (a) pengu mbi llogarin mund t prmbushet vetm duke paguar pengmarrsin ose ndonj person t caktuar prej tij, prve kur pengmarrsi bie dakort ndryshe; dhe (b) pengmarrsi mund t krkoj q t paguhet direkt nga personi q ka detyrimin pr pagimin e borxhit t vn peng. 11.2 Nj njoftim q jepet sipas Nenit 11.1 duhet: (a) (b) t jet me shkrim; t identifikoj pengdhnsin;

(c) t prshkruaj llogarin n mnyr t till q ti jap mundsi personit q detyrohet nga borxhi i vn peng pr ta identifikuar at; (d) dhe (e) ti dorzohet dorazi personit q detyrohet nga llogaria, nga nj person i caktuar nga zyra e regjistrimit, dhe ky dorzim t vrtetohet nga nj konfirmim me shkrim t firmosur nga personi q bri dorzimin. 11.3 11.4 Kur nj llogari sht prmbushur ose plotsuar, pengu prfundon. Pengu mbi nj llogari mund t perfeksionohet duke regjistruar nj deklarat njoftimi. t prfshij udhzime n lidhje me personat t cilve duhet tu paguhet llogaria; si

Neni 12 Pengjet mbi Vlerat Monetare dhe Detyrimet Kontraktore 12.1 N qoft se kolaterali nuk sht borxh n vlera monetare por nj e drejt kontraktore personi i ngarkuar me detyrimin kontraktor mund ta prmbush at n mnyrn e rn dakort me pengdhnsin, prve kur personi q ka detyrimin kontraktor merr njoftim nga pengmarrsi sipas Kreut V t ksaj rregulloreje pr ekzekutimin, dhe pengmarrsi ushtron t drejtat e tij sipas ktij kreu. 12.2 Pengu mbi nj t drejt kontraktore mund t perfeksionohet duke regjistruar nj deklarat njoftimi. 12.3 Pengu mbi vlera monetare mund t perfeksionohet vetm nprmjet posedimit.

Neni 13 Fitimi i Kolateralit

11

12

13.1 t. 13.2 kur:

do person q fiton titull mbi nj kolateral, e fiton kt titull t ngarkuar me pengun mbi Pavarsisht nga Neni 13.1, nj person fiton titull mbi nj kolateral t liruar nga do Peng

(a) pengdhnsi e transferon titullin nprmjet shitjes n rrjedhn e zakonshme t veprimtaris ekonomike t pengdhnsit; (b) pengdhnsi e transferon kolateralin me plqimin me shkrim t t gjith pengmarrsve t kolateralit; ose (c) kolaterali q transferohet sht (i) aksion ose instrument borxhi i kuotuar n nj treg t njohur; (ii) nj instrument ose dokument i negociueshm; ose (iii) vlera monetare.

Neni 14 Prjashtimi pr Rrjedhn e Zakonshme t Veprimtaris Ekonomike 14.1 Nj blers i zrave t inventarit n rrjedhn e zakonshme t veprimtaris ekonomike t shitsit prfton titull pronsie t liruar nga do peng, edhe n qoft se pengu sht perfeksionuar dhe, edhe n qoft se blersi kishte dijeni pr pengun. 14.2 Shitja quhet se sht n rrjedhn e zakonshme t veprimtaris ekonomike, n qoft se bhet nga nj shits q sht rregullisht i angazhuar n shitjen e ksaj lloj pasurie q blen blersi, dhe si blersi ashtu edhe shitsi t mos jen t lidhur me njri-tjetrin dhe t veprojn n mirbesim. Shitja e pjess m t madhe t inventarit nuk konsiderohet shitje n rrjedhn e zakonshme t veprimtaris ekonomike. 14.3 Nj blers dhe nj shits nuk quhen t lidhur me njri-tjetrin n qoft se interesat e tyre jan t pavarur, n qoft se mimi q blersi i paguan shitsit sht i drejt dhe i arsyeshm n ato rrethana, dhe n qoft se qllimi kryesor i transaksionit t tyre nuk sht mashtrimi, vonesa, ose pengimi i prpjekjeve t nj pengmarrsi apo kreditori t autorizuar pr t mbledhur detyrimin. 14.4 do marrveshje ndrmjet pengdhnsit dhe pengmarrsit q synon t kufizoj t drejtat e blersit sht e pavlefshme pr do blers.

Kreu IV Zyra e Regjistrimit dhe Njoftimi Publik i Pengjeve

12

13

Neni15 Regjistrimi i Deklarats s Njoftimit 15.1 Pr t perfeksionuar nj peng standard, duhet t regjistrohet nj deklarat njoftimi. Regjistrimi kryhet duke dorzuar n zyrn e regjistrimit nj deklarat njoftimi q prmban: (a) informacion t mjaftueshm n lidhje me pengdhnsin, personin i cili sht prgjegjs pr detyrimin e siguruar (nse nuk sht pengdhnsi), dhe pengmarrsin; (b) (c) (d) (e) (f) identifikim specifik ose t prgjithshm t detyrimit t siguruar; shumn maksimale t borxhit t siguruar t shprehur n terma monetare; identifikim specifik ose t prgjithshm t kolateralit; nnshkrim nga ose n emr t pengdhnsit; si dhe datn e marrveshjes s pengut.

15.2 N qoft se nj peng posedimor sht ndryshuar n nj peng standard dhe deklarata e njoftimit sht paraqitur pr regjistrim, kjo deklarat njoftimi duhet t prmbaj gjithashtu dhe: (a) (b) nj deklarat q pengu posedimor sht ndryshuar n peng standart; dhe datn kur pengmarrsi ka prftuar pr her t par posedimin e kolateralit.

15.3 N nj transaksion ku ka m shum se nj pengdhns, pr do pengdhns duhet t regjistrohet nj deklarat njoftimi e veant. 15.4 N qoft se nj deklarat njoftimi nnshkruhet nga nj person i cili vepron n emr t pengdhnsit, regjistrimi i saj sht i vlefshm vetm n qoft se personi i cili ka nnshkruar sht i pavarur nga pengmarrsi. 15.5 Nj deklarat njoftimi q prputhet me Nenin 15.1 t ksaj rregulloreje ka efekt kur nnshkruhet nga pengmarrsi dhe jo nga pengdhnsi n qoft se ajo regjistrohet pr t perfeksionuar nj detyrim t siguruar mbi: (a) nj kolateral q sht objekt pengu n nj juridiksion tjetr, kur ky kolateral sht sjell n Kosov ose kur vendndodhja e pengdhnsi transferohet n Kosov kjo deklarat njoftimi duhet t tregoj qart q kolaterali sht sjell n Kosov ose q vendndodhja e pengdhnsit sht transferuar n Kosov; (b) nj kolateral, deklarata e njoftimit t t cilit ka skaduar; ose (c) nj kolateral prftuar pas ndryshimit t emrit, identitetit, ose strukturs s korporats s pengdhnsit.

13

14

15.6 Nj deklarat njoftimi mund t ndryshohet duke regjistruar nj letr me shkrim t nnshkruar si nga pengdhnsi ashtu edhe pengmarrsi. Ndryshimi nuk e zgjat periudhn e vlefshmris ligjore t deklarats s njoftimit. N qoft se nj ndryshim shton kolateralin, ka efekt pr kt shtes vetm duke filluar nga data e regjistrimit t ndryshimit. Ndryshimi duhet t jet pjes e formularit t deklarats s njoftimit dhe duhet t prfshij nj prshkrim t ndryshimit, nj deklarim q njofton ndryshimin e br, dhe nj deklarim t numrit t dokumentit t deklarats s njoftimit fillestar. Zyra e regjistrimit t pengut bn ndryshime n baz t: (a) paraqitjes s dokumentit t ndryshimit; (b) pagess s tarifs prkatse; dhe (c) verifikimit q dokumenti i ndryshimit prmban nj numr dokumenti i cili i referohet deklarats s njoftimi t regjistruar. 15.7 Deklarata e njoftimit q n thelb sht n prputhje me krkesat e ksaj rregulloreje ka efekt edhe nse prmban gabime t vogla q nuk kan ndikim t rndsishm. 15.8 barr; (b) (c) (d) barra; (e) datn e krijimit t barrs; dhe prshkrimin e barrs; shumn e barrs; identifikimin specifik ose t prgjithshm t pasuris mbi t ciln sht vendosur Nj barr mund t perfeksionohet duke regjistruar nj deklarat njoftimi q prmban: (a) identifikimin e debitorit dhe kreditorit t detyrimit mbi t cilin sht vn nj

(f) nnshkrimin e kreditorit t detyrimit mbi t cilin sht vn barra ose t npunsit t autorizuar. 15.9 Deklarata e njoftimit identifikon n mnyr t mjaftueshme nj pengdhns ose pengmarrs n qoft se prfshin: (a) nj person t regjistruar, ortakri, ose emr korporate, ose n rast t nj personi q nuk zhvillon aktivitet ekonomik, emrin, adresn dhe numrin korrespondues te dokumentave t vendbanimit, pasaports, patents s shoferit, ose dokumenti tjetr identifikues. (b) emri i rrugs (adresa), numri i telefonit, ose adresa elektronike.

15.10 N qoft se nj pengdhns ndryshon emrin, identitetin, ose strukturn e veprimtaris ekonomike n at mas sa deklarata e njoftimit bhet seriozisht orientuese, regjistrimi nuk ka

14

15

efekt pr t perfeksionuar pengun mbi kolateral t fituar nga pengdhnsi m shum se katr (4) muaj pas ndryshimit, prve kur sht regjistruar nj deklarat e re njoftimi para mbarimit t ktij afati. Neni 16 Kohzgjatja e Regjistrimit; Organizimi i Sistemit t Regjistrimit 16.1 T gjith regjistrimet n zyrn e regjistrimit konsiderohen t kryera kur paraqiten n zyrn e regjistrimit n formn e duhur dhe s bashku me pagesn pr tarifn e caktuar. 16.2 Nj deklarat njoftimi sht e vlefshme pr tre (3) vjet nga data e regjistrimit. Pas skadimit, pengu bhet i paperfeksionuar, prve kur perfeksionohet me posedim. 16.3 Pengmarrsi mund t regjistroj nj njoftim vazhdimi brenda tre (3) muajve para skadimit t kohs. Njoftimi pr vazhdim duhet t nnshkruhet nga pengmarrsi, duhet t identifikohet nga numri i dokumentit t deklarats fillestare t njoftimit pr t ciln aplikohet, dhe duhet t thot shprehimisht q deklarata fillestare e njoftimit ka ende efekt. N qoft se njoftimi pr vazhdim nnshkruhet nga nj person q nuk sht pengmarrsi i mparshm, ai duhet t shoqrohet me nj deklarat t nnshkruar nga pengmarrsi i mparshm q dshmon transferimin e pengut. Njoftime t mtejshme vazhdimi mund t regjistrohen n t njjtn mnyr. N baz t kohs s regjistrimit t nj njoftimi vazhdimi, deklarata fillestare e njoftimit pr t ciln ai aplikohet vazhdon pr tre (3) vjet pas dats s fundit pr t ciln regjistrimi kishte efekt. 16.4 Zyra e regjistrimit duhet:

(a) t shnoj n do dokument t regjistruar numrin rendor t dokumentit dhe datn e orn e regjistrimit; (b) t mbaj do dokument ose kopjen elektronike pr inspektim publik, sipas numrit t dokumentit; (c) t indeksoj do dokument sipas emrit t pengdhnsit duke shnuar n indeks numrin e dokumentit dhe adresn e pengdhnsit sipas dokumentit prkats; dhe (d) t lr kt indeks n dispozicion pr inspektim publik.

16.5 Sistemi i regjistrimit dhe indeksi duhet t centralizohen dhe t mbahen vetm n nj vend n Kosov, por mnyra elektronike e prdorimit q lejon regjistrim dhe inspektim nga vende t largta mund t vihet gjithashtu n dispozicion. Neni 17 Prfundimi i Pengut 17.1 N qoft se regjistrohet nj deklarat njoftimi, duhet q pengmarrsi brenda nj muaji pasi sht shlyer detyrimi i siguruar dhe nuk ka angazhime nga ana e tij pr t br pagesa t tjera, pr t krijuar detyrime, ose pr t dhn vler n ndonj mnyr tjetr, t regjistroj nj

15

16

deklarat prfundimi e cila prmban nnshkrimin e pengmarrsit dhe nj deklarat q pengmarrsi nuk ka m pretendime pr pengun q prmban deklarata e njoftimit, t ciln ai duhet ta identifikoj me numrin e dokumentit. Nj deklarat prfundimi e nnshkruar nga nj person q nuk sht pengmarrsi duhet t shoqrohet me nj deklarat me shkrim pr caktimin e atij personi t nnshkruar nga pengmarrsi para se t mund t regjistrohet. 17.2 Pengmarrsi i cili nuk regjistron nj deklarat prfundimi si krkohet nga Neni 17.1, i detyrohet pengdhnsit, pr do dm t shkaktuar atij si rezultat i mosregjistrimit t deklarats s prfundimit. 17.3 Zyra e regjistrimit duhet t shnoj mbi deklaratn e prfundimit nj numr dokumenti dhe t pasqyroj regjistrimin e saj n indeks. Zyra e regjistrimit duhet t siguroj q gjith referencat n deklaratn e njoftimit, si edhe vet deklarata e njoftimit, t prmbajn nj referenc pr deklaratn e prfundimit. 17.4 Pengu prfundon kur: (a) (b) (c) ekzistuari; pengdhnsi dhe pengmarrsi bien dakort pr kt; detyrimi i siguruar sht prmbushur ose ka pushuar s ekzistuari; kolaterali (prfshir do t ardhur t pagueshme nga polica e sigurimit) pushon s

(d) kolaterali ndryshohet ose kombinohet me nj send ose t drejt tjetr n mnyr t till q ai pushon s ekzistuari n form t identifikueshme ose t ndar; (e) kolaterali bhet pjes e nj sendi ose t drejte tjetr n mnyr t till q Pasuria e ln peng dhe sendi ose e drejta tjetr bhen t transferueshme si nj z i vetm; (f) kolaterali bhet pron e pengmarrsit;

(g) n rastin e nj pengu posedimor, prfundon posedimi i kolateralit nga pengmarrsi; (h) detyrimi i siguruar me peng transferohet, por transferimi nuk shtrihet mbi pengun;

(i) nj pal e tret fiton titull mbi kolateralin sipas Neneve 13.2 ose 14 t ksaj rregulloreje; ose (j) nj pal e tret fiton titull mbi kolateralin pas riposedimit t tij (ose rikthimit vullnetar) dhe tjetrsimit nga pengmarrsi sipas Nenit 20 t ksaj rregulloreje. 17.5 N rastin e nj pengu posedimor, pengmarrsi duhet ti rikthej pasurin e ln peng pengdhnsit pas prfundimit t pengut, prve kur pengdhnsi dhe pengmarrsi kan rn dakort ndryshe.

16

17

17.6 N qoft se pengmarrsi dhe pengdhnsi bien dakort q pengmarrsi t liroj nj pjes t kolateralit, pengmarrsi duhet t depozitoj nj deklarat prfundimi ku shnohet qartsisht vetm prfundim i pjesshm. Kjo deklarat prfundimi sht e mjaftueshme n qoft se prshkruan kolateralin, prmban emrin dhe adresn e pengmarrsit dhe pengdhnsit, si dhe numrin e dokumentit t deklarats s njoftimit q lidhet me pengun mbi at kolateral. Nenet 17.1, 17.2, dhe 17.3 zbatohen n rastin e deklaratave t tilla t prfundimit. Neni 18 Zyra e Regjistrimit 18.1 Zyra e regjistrimit themelohet me rregullore.

18.2 Zyra e regjistrimit duhet t siguroj q indeksi dhe dokumentet n sistemin e regjistrimit t vihen n dispozicion pr inspektim publik pr jo m pak se pes (5) or do dit n ditt kur njsit shtetrore n Kosov jan t hapura. 18.3 Departamenti Administrativ nn kompetencn e t cilit ndodhet zyra e regjistrimit duhet t shpall me Udhzim Administrativ nj tabel tarifash pr regjistrimet dhe do shrbim tjetr t kryer nga zyra e regjistrimit. Kreu V Mosprmbushja dhe Ekzekutimi Neni 19 T Drejtat n Rast Mosprmbushjeje 19.1 Mosprmbushja ndodh kur nuk shlyhet detyrimi i siguruar ose kur shkelen kushtet e marrveshjes s pengut nga pengdhnsi ose personi q sht prgjegjs pr detyrimin e siguruar. 19.2 N rast mosprmbushjeje, pengmarrsi ka t drejt t marr n posedim kolateralin nprmjet: (a) (b) ose (c) administrativisht, sipas Nenit 19.6 t ksaj rregulloreje. procedurs gjyqsore; nga vet pengmarrsi n qoft se kjo mund t bhet pa prishur qetsin publike;

19.3 N qoft se zgjedh procedurn gjyqsore, pengmarrsi duhet t depozitoj nj krkes n gjykatn q ka juridiksion pr t krkuar nj urdhr, ex parte dhe pa njoftuar pengdhnsin ose ndonj person tjetr, q t autorizoj sekuestrimin e kolateralit dhe dorzimin e saj pengmarrsit

17

18

sipas procedurave gjyqsore. Kjo krkes duhet t shqyrtohet nga gjykata jo m von se tre (3) dit pune t gjykats pas dats s depozitimit t krkess. 19.4 Pengdhnsi, personi q sht prgjegjs pr detyrimin e siguruar, ose do garantues ose borxhli tjetr i dyt mund t depozitoj nj krkes pr t prcaktuar q pengu nuk sht i vlefshm n trsi ose pr nj pjes t tij. Gjykata duhet t vendos pas ksaj nse duhet t kthej ose ndryshoj urdhrin e saj t nxjerr n prputhje me nenin 19.3, dhe duhet t prcaktoj detyrimin e pengmarrsit pr dmet e shkaktuara nga urdhri i sekuestrimit dhe dorzimit t kolateralit. 19.5 Pas disponimit t kolateralit nga pengmarrsi, me krkesn e pengmarrsit, personit q ka borxh detyrimin e siguruar, ose ndonj garantuesi ose borxhliu tjetr t dyt, gjykata gjithashtu mund t prcaktoj shumn q detyrohet pr t paguar sipas detyrimit t siguruar pasi jan paguar shumat e harxhuara pr disponimin e kolateralit dhe merr vendim pr shumn e prcaktuar. 19.6 Pengmarrsi i pengut t perfeksionuar q nuk sht prmbushur mund t caktoj nj person n marrveshje me zyrn e regjistrimit pr t marr n posedim kolateralin kur: (a) pengmarrsi nuk ka t drejt t hyj n vendin ku ndodhet kolaterali;

(b) t drejtat e posedimit t pengmarrsit jan ndrthurur me ato t pengdhnsit ose t ndonj personi tjetr; ose (c) mund t ket prishje t qetsis publike;

19.7 N rast mosprmbushjeje, pengmarrsi mund ta shes, jap me qira, ose tjetrsoj kolateralin, n mnyra t tjera. T ardhurat nga disponimi i kolateralit shprndahen sipas rradhs s mposhtme: (a) pr shpenzimet e arsyeshme t bra nga pengmarrsi pr marrjen n posedim t kolateralit, vnien e tij pr shitje, dhe shpenzime t tjera t arsyeshme lidhur me shitjen; (b) pr prmbushjen e detyrimit t siguruar;

(c) pr prmbushjen e detyrimeve ndaj pengmarrsve t mvonshm mbi t njjtin kolateral, n qoft se sht br krkes me shkrim n do koh para disponimit t kolateralit; dhe (d) pjesa q mbetet i paguhet pengdhnsit.

19.8 Prve kur sht rn dakort ndryshe pengdhnsi mbetet prgjegjs pr shumn e pambuluar nga t ardhurat e shitjes. 19.9 Shitja e kolateralit mund t bhet me ankand publik ose shitje private. Metoda, mnyra, koha, vendi, dhe kushtet e shitjes duhet t jen sipas kushteve t arsyeshme tregtare.

18

19

19.10 Pengmarrsi duhet t njoftoj pengdhnsin t paktn katrmbdhjet (14) dit para pr kohn dhe vendin e shitjes. Pengmarrsi duhet gjithashtu t njoftoj t gjith pengmarrsit e tjer mbi t njjtin kolateral q kan njoftuar me shkrim pr interesin e tyre mbi kolateralin, para se njoftimi ti drgohet pengdhnsit. 19.11 Pengmarrsi nuk mund t blej kolateralin prve n nj shitje publike, n nj shitje private n qoft se kolaterali shitet n nj treg t njohur, ose kur pr kolateralin ekzistojn mime standarte t shprndara gjersisht. 19.12 Pengmarrsi mund t ofroj pranimin e kolateralit n kmbim t prmbushjes s plot ose t pjesshme t detyrimit t siguruar. Kjo ofert bhet e detyrueshme n qoft se: (a) pengdhnsi bie dakort me shkrim; dhe

(c) personi q sht prgjegjs pr detyrimin e siguruar, ose do garantues tjetr ose borxhli i dyt nuk kundrshton me shkrim brenda katrmbdhjet (14) ditve nga marrja e oferts. 19.13 Pengdhnsi, personi q sht prgjegjs pr detyrimin e siguruar, ose do garantues tjetr ose borxhli i dyt mund t fitojn kolateralin duke prmbushur gjith detyrimet e siguruara nga kolaterali si dhe shpenzimet e arsyeshme t prcaktuara n Nenin 19.7(a) t ksaj rregulloreje. Fitimi i kolateralit mund t kryhet n do koh para shitjes s kolateralit nga pengmarrsi, ose para se pengmarrsi ta ket pranuar kolateralin n kmbim t prmbushjes s plot ose t pjesshme t detyrimit t siguruar. 19.14 N qoft se pengmarrsi nuk vepron n prputhje me dispozitat e ktij Kreu, ai mund t detyrohet ose shtrngohet nga gjykata prkatse n baz t krkess s pengdhnsit, ose nj personi t autorizuar pr t marr njoftimin (duke prfshir do person pengu i t cilit mbi t njjtin kolateral i sht br i njohur pengmarrsit para shitjes). N qoft se shitja sht kryer, pengdhnsi ose do person tjetr i autorizuar pr t marr njoftim ka t drejtn t krkoj nga pengmarrsi mbulimin e do humbjeje t shkaktuar nga mosveprimi n prputhje me dispozitat e ktij Kreu. Kreu VI Dispozita t Ndryshme Neni 20 Shqyrtimi Gjyqsor 20.1 N do proes gjyqsor n nj gjykat q ka juridiksion kundr zyrs s regjistrimit (i padituri) ose kundr ndonj prej zyrtarve, npunsve, ose prfaqsuesve t asaj zyre pr do veprim t ndrmarr sipas ksaj rregulloreje, e vetmja shtje para gjykats lidhur me prcaktimin nse i padituri ka vepruar n kundrshrtim me ligjin, gabimisht ose me pakujdesi sht nse i padituri ka tejkaluar hapur kompetencat ose ka vepruar arbitrarisht apo n mnyr t

19

20

gabuar duke pasur parasysh t gjitha faktet dhe rrethanat e shtjes si dhe dispozitat dhe qllimin e ksaj rregulloreje. 20.2 Asnj zyrtar, npuns ose agjent i zyrs s regjistrimit, q sht ose ka qen i punsuar, nuk sht prgjegjs pr dmet, veprimet ose mosveprimet e kryera n mirbesim. Neni 21 Dispozita Kalimtare 21.1 do barr, peng, interes sigurues, ose detyrim q ekziston n datn e hyrjes n fuqi t ksaj rregulloreje do t mbetet i vlefshm ndaj palve t treta vetm n rast se kreditori depoziton nj deklarat njoftimi brenda gjashtdhjete (60) ditsh nga dita kur zyra e regjistrimit sht krijuar dhe sht n gjendje t pranoj depozitime. Deklarata e njoftimit e regjistruar sipas ktij neni nuk krkohet t ket bashkpunimin e debitorit ose nnshkrimin e tij. 21.2 Kjo rregullore shfuqizon gjith dispozitat e legjislacionit n fuqi n Kosov q bien n kundrshtim me t. Neni 22 Zbatimi Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm mund t nxjerr udhzime administrative pr zbatimin e ksaj rregulloreje. Neni 23 Ligji i Zbatueshm Kjo Rregullore shfuqizon do dispozit t ligji t zbatueshm q sht n kundrshitm me t. Neni 24 Hyrja n Fuqi Kjo rregullore hyn n fuqi m 7 shkurt 2001.

Hans Haekkerup Prfaqsues Special i Sekretarit t Prgjithshm

20

Republika e Kosovs
Republika Kosovo - Republic of Kosovo
Kuvendi - Skuptina - Assembly _______________________________________________________________________ Ligji Nr. 04/L-061

PR SHITJEN E BANESAVE PR T CILAT EKZISTON E DREJTA BANESORE

Kuvendi i Republiks s Kosovs; N baz t nenit 65 (1) t Kushtetuts s Republiks s Kosovs, Miraton

LIGJ PR SHITJEN E BANESAVE PR T CILAT EKZISTON E DREJTA BANESORE

KREU I
DISPOZITAT E PRGJITHSHME

Neni 1 Qllimi Me kt ligj rregullohen kushtet dhe mnyra e shitjes s banesave n pronsi shoqrore dhe publike pr t cilat ekziston e drejta banesore apo e drejta e shfrytzimit me qira pr koh t pacaktuar, s bashku me pjest e prbashkta dhe pajisjet e ndrtess si dhe mnyra e prcaktimit t mimit shits t baness dhe shuarja e s drejts banesore.

Neni 2 Fusha e zbatimit Ky ligj zbatohet pr banesat n pronsi shoqrore dhe publike pr t cilat ekziston e drejta banesore.

Neni 3 Prkufizimet 1. Shprehjet e prdorura n kt ligj kan kt kuptim: 1.1. Ndrtes banimi - trsia ose pjesa m e madhe e saj, sht e destinuar dhe shfrytzohet pr banim; 1.2. Banes - nj ose m tepr hapsira, t destinuara dhe t prshtatshme pr banim s bashku me hapsirat ndihmse, t cilat sipas rregullit prbjn nj trsi dhe kan hyrje t veant; 1.3. Hapsira ndihmse - hapsirat ose hapsirat e prbashkta t cilat qndrojn ndaras nga ndrtesa banesore, por jan n funksion t ndrtess banesore, prpos garazheve; 1.4. Shitje e baness - shitja e baness n pronsi shoqrore, respektivisht n pronsi publike pr t ciln ekziston e drejta banesore e bartsit t s drejts banesore dhe personave t tjer t autorizuar, q prcaktohen me kt ligj; 1.5. Pjest e prbashkta dhe pajisjet e ndrtess s banimit - pjest dhe pajisjet t cilat i shrbejn ndrtess si trsi, prfshir themelet, muret kryesore, kulmi, shkallt, oxhaqet, ashensort, fasada, bodrumi, tavani, korridori, ndriimi, vendi pr larjen dhe tharjen e rrobave, hapsirat pr mbeturina, hapsirat pr kshillin e ndrtess, pajisjet elektrike, rrufepritsi, kanalizimi, ujsjellsi, rrjeti telefonik, pajisjet e ngrohjes qendrore, kazanet, gazi dhe uji i ngroht dhe instalimi i antens telefonike; 1.6. Barts i s drejts banesore - personi fizik t cilit i sht ndar banesa - i sht dhn n shfrytzim dhe i cili ka lidh kontrat mbi shfrytzimin e baness; 1.7. Antar t ngusht t bashksis familjare t bartsit t s drejts banesore bashkshorti, fmijt e lindur n martes dhe jasht martese, t adaptuarit, thjeshtrit, njerka, adaptuesi, si dhe personat e tjer t cilt bartsi i s drejts banesore ka pr detyr ti mbaj sipas ligjit, apo kta persona sipas ligjit, kan pr detyr t ushqejn bartsin e s drejts banesore, e t cilt bashkjetojn; 1.8. Blers - personi q sipas kushteve t ktij ligji, mund t blej banesn pr t ciln ekziston e drejta banesore, e q prfshin bartsin e t drejts banesore si dhe antart e

ngusht t bashksis familjare t bartsit t s drejts banesore, me plqimin e tij t dhn gjat jets ose pas vdekjes s tij, me aktvendim t trashgimis; 1.9. Shits - person juridik, bartsi i t drejts s disponimit pr banesat n pronsi publike, Agjencia Kosovare e Privatizimit pr banesat n pronsi shoqrore, respektivisht komunat, pr banesat t cilave pronari sht i panjohur; 1.10. Kontrat - kontrata pr shitjen e baness pr t ciln ekziston e drejta banesore e lidhur n pajtim me dispozitat e ktij ligji; 1.11. Koficienti i lirimit - zbritja nga mimi shits i baness i caktuar n kuptim t nenit 17, 18, 19, 20 dhe 21 t ktij ligji; 1.12. Ministria - Ministria prkatse e mjedisit dhe planifikimit hapsinor.

Neni 4 1. Banesa shitet me pjest e prbashkta dhe pajisjet e ndrtess t cilat i shrbejn ndrtess si trsi. 2. Objekt i shitjes sht edhe garazhi, nse ajo sht pjes e ndrtess s banimit, apo nse bartsit t s drejts banesore i sht ndar pr prdorimin e tij/saj si pjes e baness.

Neni 5 1. Nuk konsiderohen si banesa n kuptimin e ktij ligji: 1.1. hapsirat n ndrtesa q shrbejn pr vendosje t prkohshme; dhe 1.2. hapsirat afariste dhe administrative n ndrtesa.

Neni 6 1. Banesat n pronsin e personave juridik, selia e t cilve sht n territorin e shtetit ton, t cilat gjinden n territorin e ndonj shteti t dal nga ish Jugosllavia, do t shiten n prputhje me dispozitat e marrveshjeve ndrmjet shteteve dhe nn kushtet e reciprocitetit, n qoft se ndryshe nuk sht rregulluar me marrveshjet bilaterale. 2. Shtetasit e huaj mund t blejn banes sipas kushteve t prcaktuara me kt ligj, vetm nse sht e mundur q edhe shtetasit e Republiks s Kosovs t blejn banes me kushte t njjta n shtetin prkats.

KREU II
E DREJTA PR BLERJEN E BANESS

Neni 7 1. do barts i s drejts banesore, prkatsisht shfrytzues i baness n pronsi shoqrore apo publike, prve n rastet nga neni 11 i ktij ligji, duhet t paraqes krkes me shkrim pr blerjen e baness. 2. Krkesa pr blerjen e baness i paraqitet: 2.1. Agjencis Kosovare pr Privatizim, pr banesat q barts i t drejts s disponimit sht n pronsi shoqrore; 2.2. Institucionit publik i cili e ka ndar banesn, prkatsisht i cili sht barts i t drejts s disponimit t baness, pr banesat q barts i t drejts s disponimit sht n pronsi publike. 3. Krkesa nga paragrafi 1. i ktij neni, duhet t dorzohet n afat prej dy (2) vitesh, nga dita e hyrjes n fuqi t ktij ligji, kurse kontrata e shitjes s baness duhet t lidhet n afat prej tre (3) muajsh, nga dita e paraqitjes s krkess pr blerjen e baness. 4. Nse shitsi, prkundr krkess s bartsit t s drejts banesore, respektivisht blersit t autorizuar i cili ka t drejt t blej banes, refuzon ose nuk lidh kontrat brenda afatit t parapar n paragrafin 3. t ktij neni, blersi fiton t drejtn q n procedurn jashtkontestimore t krkoj nga gjykata kompetente q t nxjerr aktvendim i cili e zvendson kontratn. 5. Prjashtimisht, afati pr lidhjen e kontrats pr blerjen e baness pr t ciln n kohn e paraqitjes s krkess pr blerje nuk dihen t gjitha faktet relevante q jan thelbsore pr shitjen e saj, afati i ri do t filloj prej dits kur kto fakte bhen t njohura. 6. Faktet e njohura pr shitblerjen e baness vlersohen n kohn e lidhjes s kontrats. 7. Shitsi sht i detyruar q n afat prej tre (3) muajsh, nga hyrja n fuqi e ktij ligji, t informoj bartsin e s drejts banesore, prkatsisht shfrytzuesin e baness pr t drejtat e tij t prcaktuara me kt nen.

Neni 8 Antart e ngusht t bashksis familjare t bartsit t s drejts banesore kan t drejt banimi n banesn e cila shitet sipas dispozitave t ktij ligji.

Neni 9 1. Kur t drejtn banesore e ka fituar njeri nga bashkshortt t cilt jetojn n familjen e prbashkt, barts i s drejts banesore sht edhe bashkshorti tjetr. 2. Bashkshortt mund ta blejn bashkrisht banesn, kurse njri nga ata vetm me pajtim t tjetrit. 3. N rastet kur bashkbanuesit jan barts t s drejts banesore, ata e blejn banesn bashkrisht, secili pr pjesn n t ciln sht barts i s drejts banesore, n qoft se ata nuk arrijn marrveshje tjetr. 4. Prjashtimisht nga paragrafi 3. i ktij neni, vlen rasti kur nj ose m shum bashkbanues nuk dorzojn krkes pr blerjen e pjess s tij/saj t baness brenda afatit t parapar n dispozitat e paragrafit 3. t nenit 7 t ktij ligji, n ato raste bashkbanuesit tjer fitojn t drejtn t blejn banesn n trsi. 5. Marrveshja, nga paragrafi 2. dhe 3. i ktij neni, bhet n form t kontrats me shkrim dhe vrtetohet n Institucionin kompetent. 6. N rast t mosmarrveshjeve, vendoset n procedur gjyqsore.

Neni 10 1. Banesat, pr t cilat sht vrtetuar se shitsi i tyre sht i panjohur, t drejtn e shitjes e bart komuna n territorin e s cils ndodhet banesa. 2. N kuptim t ktij ligji, banesat me shits t panjohur konsiderohen ato banesa n lidhje me t cilat bartsi i s drejts s disponimit sht personi juridik i cili nuk e ka regjistruar veprimtarin, ose ka ndrprer aktivitetet e tij dhe sukcesori i tij sht i pa njohur, ose selia e tij nuk dihet dhe bartsi i t drejts banesore nuk sht n gjendje t bj krkes pr blerjen e baness brenda afatit t prcaktuar me paragrafin 3. t nenit 7 t ktij ligji. 3. N rastet nga paragrafi 1. i ktij neni, bartsi i s drejts banesore, i parashtron krkes pr blerjen e baness organit t autorizuar t administrats komunale n territorin e s cils gjendet banesa.

4. Organi komunal i autorizuar, pas prfundimit t procedurs s caktuar, aprovon krkesn pr blerjen e baness s bartsit t s drejts banesore i cili i ka plotsuar kushtet e parapara me kt ligj dhe nnshkruan kontratn brenda afatit t prcaktuar me nenin 7 t ktij ligji.

KREU III
PRJASHTIMI NGA E DREJTA PR BLERJEN E BANESS

Neni 11 1. Nga shitja, sipas dispozitave t ktij ligji, prjashtohet: 1.1. banesa e cila gjendet n ndrtesat ndaj t cilave sht iniciuar procedura e rrnimit; 1.2. banesa e cila gjendet n ndrtesat administrative t cilat shfrytzohen pr ushtrimin e veprimtaris s administrats shtetrore, gjyqsis, shndetsis, si dhe ndrtesat tjera reprezentative t cilat shfrytzohen pr nevojat e institucioneve lokale dhe qendrore; 1.3. banesa e cila gjendet n institucionet bamirse, respektivisht q i ka takuar institucionit bamirs dhe e cila mund ta vazhdoj edhe m tutje realizimin e qllimeve pr t cilat sht themeluar, ndrtess s ngritur ose t bler nga mjetet e dhna ose t mbledhura pr bamirsi dhe qllime tjera pr interes publik; 1.4. banesa e cila shfrytzohet pr banim t pensionistve dhe personave tjer, n kuptim t mbrojtjes sociale. 2. Bartsit t s drejts banesore duhet ti kompensohet n mnyr ekuivalente.

KREU IV
KOMPETENCAT PR CAKTIMIN E STATUSIT T BANESS

Neni 12 1. Komuna prcakton se cilat banesa bjn pjes n ndrtesat administrative ose reprezentative, sipas nenit 11 t ktij ligji. 2. Komuna, me krkesn e personit t interesuar, vrteton se cilat banesa jan ngrit ose bler nga mjetet e dhna ose t mbledhura pr qllime bamirsie ose qllime tjera me interes publik, sipas nenit 11 t ktij ligji.

Neni 13 1. Para nnshkrimit t kontrats pr shitjen e baness, shitsi sht i detyruar q t krkoj nga Agjencia Kosovare pr Prona, q t vrtetoj se a sht ushtruar ndonj krkes pr at banes n Drejtorin pr shtje Pronsore Banesore e themeluar me rregulloren e UNMIK-ut 1999/23, dhe 2000/60, apo n Agjencin Kosovare pr Prona e themeluar me rregullore t UNMIK-ut 2006/50 e ndryshuar dhe e plotsuar me Ligjin Nr. 03/L-079. 2. Nse Agjencia Kosovare pr Prona apo trashgimtari i saj vrteton se pr banesn q sht objekt i shitjes, sht ushtruar krkes n institucione nga paragrafi 1. i ktij neni, detyrohet q shitsit tia drgoj kopjen e certifikuar t vendimit t Komisionit pr Krkesa Pronsore Banesore, prkatsisht t Komisionit t Kosovs pr Krkesa Pronsore, q shitsi duhet ta respektoj. 3. Banesat t cilat jan objekt i konfliktit t s drejts banesore nuk mund t shiten deri n marrjen e vendimit t plotfuqishm t gjykats apo institucionit tjetr kompetent.

Neni 14 Prmbajtja e Kontrats pr Shitjen e Baness 1. Shitja e baness realizohet n baz t kontrats e cila prpilohet me shkrim dhe prmban: 1.1. palt kontraktuese; 1.2. kohn dhe vendin e lidhjes s kontrats; 1.3. t dhnat e baness e cila sht lnd e ksaj kontrate; 1.4. mimin; 1.5. deklaratn e shitsit q pranon bartjen e t drejts pronsore n blersin dhe regjistrimin e saj n regjistrin mbi pronn e paluajtshme; 1.6. deklaratn e blersit q pranon regjistrimin e hipoteks mbi banes, n rastet e pagess s mimit me kste; 1.7. kushtet, mnyrn dhe afatin e prmbushjes s kontrats; dhe 1.8. shkaqet pr shkputjen e kontrats.

Neni 15 1. Kontrata e lidhur nga palt kontraktuese duhet t respektojn afatin e prcaktuar me paragrafin 3. t nenit 7 t ktij ligji. 2. Kontrata e nnshkruar nga palt kontraktuese vrtetohet n institucionin kompetent.

Neni 16 Caktimi i mimit t Shitjes 1. mimi baz pr prllogaritjen e mimit t shitjes pr banesa sht njqind (100) Euro pr m2. 2. Koeficienti i lirimit sht Kl=0.03 pr do vit vjetrsie.

Neni 17 1. mimi i shitjes s baness llogaritet sipas formuls: sh = Vl - (Vl x Vj x Kl) Ku: Csh - mimi i shitjes; Vl - vlera e baness; Vj - vjetria e baness; Kl - koeficienti i lirimeve.

Neni 18 1. Koeficienti i lirimit gjat procesit t prllogaritjes s mimit t shitjes s baness zbatohet pr periudhn e vjetrsis s baness prej pesmbdhjet (15) deri tridhjet (30) vite. 2. Pr banesat q jan m t vjetra se tridhjet (30) vite, aplikohet koeficienti i lirimit sikurse te ato me vjetrsi me tridhjet (30) vite.

Neni 19 mimi i garazhit caktohet n mnyrn e prcaktuar sipas paragrafit 1. t nenit 16 t ktij ligji, por blersi nuk ka t drejt n lirime dhe duhet t paguaj shumn e mimit t garazhit sipas nenit 20 t ktij ligji.

Neni 20 Mnyra e Pagess s mimit t Shitjes s Baness 1. Pagesa e mimit t shitjes s baness dhe garazhit mund t bhet me mjete t gatshme me rast prfitohet zbritja prej 20% nga mimi i shitjes. Afati i pagess me mjete t gatshme nuk mund t jet m i gjat se pesmbdhjet (15) dit, pas dits s nnshkrimit t kontrats. 2. Pagesa e mimit t shitjes s baness mund t bhet edhe me kste mujore pr nj periudh jo m t gjat se dhjet (10) vjet.

Neni 21 Nse blersi i baness nuk i prmbahet kontrats mbi mnyrn e pagess, pr vonesat e konstatuara do t zbatohen kamatat ndshkuese sipas ligjit n fuqi.

Neni 22 Pamundsia e Pagess s mimit t Baness 1. Nse blersi i baness nuk mund ta paguaj borxhin pr shkak t humbjes s t ardhurave t rregullta q i ka pasur ai dhe antart e bashksis familjare t tij/saj t cilt banojn me t, shkputet kontrata mbi shitjen e baness dhe krijohet bashkpronsia n pjesn e baness n prpjestueshmri me numrin e ksteve t paguara n raport me numrin e prgjithshm t ksteve t kontraktuara. 2. N rastin nga paragrafi 1. i ktij neni, blersi i baness vazhdon ta shfrytzoj banesn n cilsin e qiramarrsit t baness pr pjesn e baness n t ciln nuk e ka fituar pronsin.

KREU V
REGJISTRIMI I T DREJTS S PRONSIS N BANES

Neni 23 1. Blersi fiton t drejtn e pronsis mbi banesn, me rastin e regjistrimit t baness n regjistrin e t drejtave mbi pronn e paluajtshme. 2. Nse blersi ka kontraktuar mnyrn e pagess s mimit blers me kste, e drejta e regjistrimit t pronsis n regjistrin e t drejtave mbi pronn e paluajtshme fitohet me pagesn e kstit t fundit. 3. Nse prona e paluajtshme nuk sht e regjistruar n regjistrin e t drejtave mbi pronn e paluajtshme, e drejta e pronsis mbi banes pr t ciln sht kryer pagesa fitohet me vrtetimin dhe regjistrimin e kontrats n organin kompetent n territorin e s cils gjendet banesa. 4. Zyra e kadastrs s komuns i regjistron t drejtat e pronave t paluajtshme n regjistr sipas autorizimit t Agjensionit t Kadastrs t Kosovs dhe n pajtim me ligjin n fuqi.

Neni 24 N rastin e kontraktimit t pagess s mimit n kste, kontrata pr shitjen e baness duhet t prmbaj deklaratn e blersit me t ciln atij/asaj i mundsohet regjistrimi i t drejts s hipoteks n llogari t shitsit mbi banesn e bler, pr lartsin e mimit dhe interesit.

Neni 25 1. E drejta e hipoteks fitohet me regjistrimin e saj n regjistrin e t drejtave mbi pronn e paluajtshme. 2. N komunat ku nuk sht themeluar regjistri i t drejtave mbi pronn e paluajtshme, e drejta e hipoteks fitohet me regjistrimin e ksaj t drejte n nj regjistr tjetr adekuat pr regjistrimin e t drejts s pengut mbi pronn e paluajtshme. 3. N rastet kur organi kompetent pranon krkesn pr regjistrimin ose njohjen e t drejts s pronsis mbi banes, ajo duhet, sipas detyrs zyrtare, ta regjistroj edhe t drejtn e hipoteks n llogari t shitsit pr lartsin e mimit shits dhe interesit.

10

Neni 26 E drejta banesore do t shuhet n ditn n t ciln bartsi i t drejts banesore ose i autorizuari i tij, nnshkruan kontratn mbi shitblerjen e baness.

Neni 27 Pr kontratat e shitjes s banesave, sipas dispozitave t ktij ligji, nuk paguhet tatim-qarkullimi pr pron t paluajtshme.

KREU VI
MNYRA E SHPRNDARJES S MJETEVE T REALIZUARA NGA SHITJA E BANESAVE

Neni 28 1. Mjetet e realizuara nga shitja e banesave, q barts t s drejts s disponimit jan ndrmarrjet shoqrore, paguhen n llogarin e ndrmarrjes shoqrore dhe shfrytzohen sipas legjislacionit n fuqi pr privatizimin e ndrmarrjeve shoqrore. 2. Mjetet e realizuara nga shitja e banesave paguhen n: 2.1. n buxhetin e komuns kur barts i t drejts s disponimit jan komunat; 2.2. n buxhetin e Kosovs kur bartsi i t drejts s disponimit jan institucionet publike qendrore. 3. Mjetet e realizuara sipas paragrafit 2. t ktij neni shfrytzohen pr zgjidhjen e nevojave t banimit sipas nenit 11 t Ligjit nr. 03/L-164 pr financimin e programeve t veanta t banimit.

KREU VII
DISPOZITAT E VEANTA

Neni 29 1. Statusi ligjor i banesave t paprfunduara dhe mnyra e privatizimit t tyre do t rregullohet me ligj t veant.

11

2. Banes e paprfunduar, n kuptim t ktij ligji, konsiderohet do banes e ndrtuar e cila nuk i sht nnshtruar kontrollit teknik dhe pr t ciln nuk sht lshuar leja e prdorimit.

Neni 30 Organi i autorizuar pr udhheqje me t dhnat - regjistrat e banesave, sht i detyruar q me krkesn e shitsit ose blersit, t mundsoj qasjen n ato t dhna q jan t rndsishme pr shitjen e banesave.

KREU VIII
DISPOZITAT NDSHKIMORE

Neni 31 Me dnim n t holla n lartsin prej pesqind (500) deri n njmij (1000) Euro, do t gjobitet personi prgjegjs i organit t autorizuar n qoft se ai nuk vepron n prputhje me dispozitat e nenit 30 t ktij ligji.

KREU IX
DISPOZITAT KALIMTARE DHE PRFUNDIMTARE

Neni 32 Kontratat mbi shfrytzimin e baness t cilat jan arritur n pajtim me dispozitat e Ligjit mbi Marrdhniet Banesore (Gazeta Zyrtare e KSAK-s, Nr. 11/83, 29/86 dhe 42/86), q formalisht jan lidhur deri n ditn e hyrjes n fuqi t ktij ligji, do t jen t vlefshme deri n dy (2) vite, pas hyrjes n fuqi t ktij ligji.

Neni 33 1. Nse bartsi i t drejts banesore nuk lidh kontrat t shitblerjes para skadimit t afatit t prcaktuar me nenin 32 t ktij ligji, vazhdon ta shfrytzoj banesn si qiramarrs. 2. Shuma e qiras dhe raportet e qiramarrsit dhe qiradhnsit prcaktohen nga Komuna sipas Ligjit pr Financimin e Programeve t Veanta t Banimit.

12

Neni 34 Dispozitat shfuqizuese Me hyrjen n fuqi t ktij ligji, shfuqizohen t gjitha dispozitat ligjore, aktet dhe rregulloret t cilat jan n kundrshtim me kt ligj.

Neni 35 Hyrja n fuqi Ky ligj hyn n fuqi pesmbdhjet (15) dit pas publikimit n Gazetn zyrtare t Republiks s Kosovs.

Ligji Nr. 04/ L-061 21 dhjetor 2011

Kryetari i Kuvendit t Republiks s Kosovs, ________________________ Jakup KRASNIQI

13

Republika e Kosovs
Republika Kosovo - Republic of Kosovo
Kuvendi - Skuptina - Assembly _______________________________________________________________________ Ligji Nr. 04/-L-013

PR KADASTR
Kuvendi i Republiks s Kosovs; N mbshtetje t nenit 65 (1) t Kushtetuts s Republiks s Kosovs; Miraton:

LIGJ PR KADASTR KREU I

DISPOZITAT E PRGJITHSHE

Neni 1 Qllimi Ky ligj rregullon kadastrin e palujtshmrive, matjet shtetrore dhe kadastrale, punt gjeodezike dhe kadastrale si dhe prfitimin, regjistrimin, ruajtjen, mirmbajtjen dhe shfrytzimin e t dhnave kadastrale.

Neni 2 Fushveprimi 1. Kadastri shrben si baz pr regjistrimin e t drejtave pronsore me krijimin e njsive kadastrale pr parcela, ndrtesa, pjes t ndrtesave dhe projave dhe rindrtimin e informacioneve kadastrale.

2. Kadastri mbshtet veprimet e personave fizik dhe juridik pr qllimet administrative, juridike, ekonomike dhe shkencore. 3. T gjitha institucionet e nivelit qendror dhe lokal n Kosov t cilat merren me tokn, ndrtesat, pjest e ndrtesave dhe t projave do ti shfrytzojn t dhnat pr njsit kadastrale, t cilat jan definuar n kadastr.

Neni 3 Prkufizimet 1. Shprehjet e prdorura n kt ligj kan kt kuptim: 1.1. Prona e paluajtshme - pjes e caktuar e siprfaqes toksore, e cila sht e kufizuar ose mund t kufizohet. Prona e paluajtshme prfshin tokn, objektet natyrore t fiksuara n tok, ndrtesat afariste, ndrtesat e banimit dhe pjest e ndrtesave (apartamentet) si njsi t veanta t ndrtesave t banimit dhe pasurit natyrore nntoksore; 1.2. Parcela kadastrale - siprfaqe e prkufizuar t toks e identifikuar me numr te parcels dhe e regjistruar ne hartn kadastrale me siprfaqe reale ne projeksionin hartografik dhe siprfaqe te regjistruar ne RDPP-. 1.3. Ndrtesa - struktur ndrtimore ku personi mund t hyj dhe sht e destinuar pr banim t prkohshm apo t prhershm, pr ushtrimin e veprimtaris afariste apo t veprimtaris tjetr; 1.4. Pjesa e ndrtess - banesa, lokalet afariste apo nj ose me m shum dhoma n ndrtes, t cilat munden me qen trsi e veant fizike apo objekt i transaksioneve pronsore; 1.5. Harta kadastrale - tregon kufijt e parcelave kadastrale, referimet ndaj shenjave t kndeve t kufijve, ndrtesat mbi parcela, si dhe identifikuesit e parcelave dhe ndrtesave; 1.6. Kufiri - nj objekt fizik q shnon kufijt e parcels apo nj vij e imagjinuar apo nj siprfaqe q shnon ndarjen e dy parcelave. Gjithashtu prdoret pr t prshkruar ndarjen n mes t pjesve me karakteristika t ndryshme administrative, juridike, shfrytzimit t toks dhe topografis apo karakteristikave tjera. Kufiri i nxjerr nga Harta kadastrale ka prparsi ndaj kufijve t tjer; 1.7. Kufiri prfundimtar i parcels - kufijt juridik t nj parcele kadastrale ku vija precize sht caktuar dhe shnuar sipas koordinatave shtetrore; 1.8. Nn ndarja krijimi i dy apo m shum parcelave t reja nga parcela fillestare;

1. 9. Bashkimi krijimi i nj parcele t re nga dy apo m shum parcela fillestare apo nga parcelat e reja t nn ndara kur pronari sht i njjt apo sht pronar n bashkpronsi. 1.10. Identifikuesi Kadastral - kodi unik i cili prmban numra dhe shkronja i cili e identifikon individualisht do njsi kadastrale brenda nj zone kadastrale t nj komune; 1.11. RDPP Regjistri pr t Drejtat n Pronn e Paluajtshme i Themeluar sipas Ligjit mbi Themelimin e Regjistrit t t Drejtave mbi Pronn e Plauajtshme Nr. 2002/05; 1.12. Titull absolut - e drejtat pronsis e nj personi mbi pronn e paluajtshme, duke prfshir t drejtn e disponimit, shfrytzimit, t regjistruar n RDPP-ja si dhe i pajisur me certifikatn mbi pronsi; 1.13. Procedurat kadastrale - procedurat e parapara pr t shqyrtuar dhe vendosur n baz t ktij ligji; 1.14. Shenjat e prkohshme - shenjat e vendosura n kufijt e parcelave gjat procesit t kryerjes s matjeve kadastrave; 1.15. Shenjat e prhershme - shenjat e vendosura pas prfundimit t matjeve kadastrave dhe t paraqitura pas regjistrimit t kufirit zyrtar n kadastr; 1.16. Infrastruktura Shtetrore e t dhnave hapsinore- q prfshin teknologjin, procedurat, standardet, burimet njerzore dhe aktivitetet prkatse t domosdoshme pr fitimin, prpunimin, shprndarjen, shfrytzimin, mirmbajtjen dhe ruajtjen e t dhnave hapsinore; 1.17. Matjet kadastrale - matjet dhe grumbullimi i t dhnave n terren me qllim t regjistrimit n kadastr, apo ri-rregullimin e kufijve kadastral bazuar n t dhnat n kadastr dhe rindrtimin kadastral; 1.18. Dosja e dokumenteve kadastrale - prfshin t gjitha t dokumentet me t dhna juridike, kadastrale dhe gjeodezike q shrbejn pr prgatitjen e konceptit, prpunimin e t dhnave dhe kryerjen e matjeve kadastrale; 1.19. Gabimet teknike - gabime t cilat nuk do t ndikojn n t drejtat mbi pron t paluajtshme t ndokujt. Shembujt e gabimeve teknike prfshijn gabimet topografikekadastrale n drejtshkrim t emrave apo n shnimin e numrit personal identifikues; 1.20. Gabimet materiale - gabime t cilat do t ndikojn n t drejtat e ndokujt mbi pronn e paluajtshme. Shembujt e gabimeve materiale prfshijn regjistrimin e personit t gabuar si pronar t njsis s prons s paluajtshme apo mos regjistrimin e t drejtave t pronarit t prbashkt apo bashkpronarve;

1.21. Zona kadastrale - nj rajon territorial brenda komuns me emr dhe me numr kadastral unik. Zona kadastrale m tutje ndahet n parcela kadastrale; 1.22. Ministria - Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor; 1.23. Projat - ndrtim pr t shrbyer pr qllime t infrastrukturs, si linjat e tensionit t lart t energjis elektrike, gypat e ujsjellsit dhe kanalizimit, gypat pr transportimin e gazit dhe nafts, etj. 1.24. Siprfaqja e parcels kadastrale - siprfaqen reale t parcels kadastrale t llogaritur prmes koordinatave te kufirit t parcels n projeksionin hartografik. 1.25. Siprfaqja e parcels e regjistruar ne RDPP- siprfaqe e llogaritur nga planet analoge dhe e regjistruar n RDPP-. 1.26. AKK Agjencia Kadastrale e Kosovs. 1.27. ZKK Zyra Komunale Kadastrale.

KREU II
AUTORIZIMET DHE PRGJEGJSIT

Neni 4 Agjencia Kadastrale e Kosovs 1. AKK-ja, vepron si Agjenci ekzekutive n kuadr Qeveris s Kosovs, gjegjsisht t Ministris. 2. Selia e AKK-s sht n Prishtin. 3. Kryeshefi Ekzekutiv i AKK-s (n tekstin e mtejm: Kryeshefi) udhheq me AKK-n. 4. Kryeshefi zgjidhet n pajtueshmri me rregullat n fuqi pr emrimin e npunsve t lart civil t shrbimit civil. 5. Kryeshefi i AKK-s i prgjigjet Ministrit. 6. AKK-ja sht prgjegjse pr Kadastr dhe ka kompetenca pr nxjerrjen e udhzuesve lidhur me t gjitha veprimtarit kadastrale. 7. AKK-ja sht prgjegjse pr administrimin e sistemit shtetror kompjuterik i cili grumbullon, prpunon dhe shprndan t dhnat kadastrale.

8. AKK-ja sht prgjegjse pr certifikimin e personave n ZKK-n pr kryerjen e matjeve kadastrale dhe personave pr aprovimin e regjistrimeve n kadastr sipas nenit 13 t ktij ligji. 9. AKK-ja sht prgjegjse pr licencimin e kompanive dhe gjeodetve pr kryerjen e matjeve kadastrale. Licenca mund t jepet pr t gjitha matjet kadastrale apo pr ato specifike. 10. AKK-ja sht prgjegjse pr mbikqyrjen e t gjitha aktiviteteve t kryera sipas dispozitave t ktij ligji nga ZKK-ja, kompanit gjeodezike dhe gjeodett e licencuar. 11. AKK-ja, n baz t mbikqyrjes mund, t: 11.1. shpall urdhrin pr eliminimin e parregullsive t konstatuara gjat inspektimit; 11.2. shpall urdhrin pr ndalimin e aktiviteteve q nuk i plotsojn obligimet sipas ktij ligji; 11.3. anuloj licencn pr nj kompani gjeodete apo gjeodet te licencuar; 11.4. anuloj certifikimin pr aktivitete kadastrale t ZKK-ja. 12. Aktivitetet kadastrale t ZKK-s pas anulimit te certifikimit sipas paragrafit 11. t ktij neni, sht prgjegjse ti kryej AKK-ja. 13. Ankesa kundr vendimit t AKK-s, bazuar n paragrafin 11. t ktij neni apo kundr refuzimit pr dhnien e licencs sipas paragrafit 9. t ktij neni mund t parashtrohet n Gjykatn kompetente n pajtim me dispozitat ligjore n fuqi. 14. Me akt nnligjor t propozuar nga Ministria dhe t miratuar nga Qeveria prcaktohen prgjegjsit dhe struktura e organizimit t AKK-s.

Neni 5 Zyrat Komunale Kadastrale 1. ZKK-ja sht organ komunal dhe sht prgjegjse pr funksionimin e kadastrit. 2. ZKK-ja kryen matje kadastrale. 3. ZKK-ja kryen t gjitha aktivitetet kadastrale n prputhje me kompetencat e deleguara nga niveli qendror, dispozitat e ktij ligji dhe udhzimet administrative t nxjerra nga AKK-ja dhe Ministria. 4. Npunsi i ZKK-s q kryen matje kadastrale duhet t jen i certifikuar nga AKK-ja.

5. T gjitha aktivitetet e ZKK-s realizohen dhe pasqyrohen n bazn qendrore t t dhnave t AKK-s.

Neni 6 Kompanit dhe gjeodett e licencuar 1. AKK-ja licencon kompanit gjeodete dhe gjeodett pr kryerjen e matjeve kadastrale bazuar n kt ligj. 2. Pr tu licencuar kompania gjeodete ajo duhet t jet e regjistruar n Regjistrin e biznesit sipas Ligjit pr Shoqrit Tregtare Nr. 02/L-123. 3. Me rastin e kryerjes s funksionit publik, kompanit e licencuara dhe gjeodett e licencuar i kryejn prgjegjsit e tyre n bashkpunim me AKK-n dhe ZKK-n. 4. Kushtet, mnyra e licencimit dhe mnyra e kryerjes s matjeve kadastrale, sipas paragrafi 1. t ktij neni, do t rregullohet me akt t veant nnligjor.

KREU III
KADASTRI

Neni 7 Dispozitat e prgjithshme mbi prmbajtjen e kadastrit 1. Kadastri prbhet nga regjistri i njsive kadastrale, hartave kadastrale dhe i dosjeve t dokumenteve kadastrale. Kto duhet t jan n formn analoge dhe digjitale. 2. Njsi themelore t kadastrit jan: 2.1. parcelat kadastrale; 2.2. ndrtesat; 2.3. pjest e ndrtess, dhe 2.4. projat. 3. Njsia kadastrale sht prshkrimi grafik dhe tekstual i parcels, ndrtess, pjess s ndrtess dhe projs. do njsi kadastrale do t ket nj numr identifikues unik.

4. T dhnat grafike jan vizatime gjeometrike t parcelave kadastrale dhe ndrtesave, t cilat prmbajn numrin e parcelave katastrale dhe t ndrtesave si dhe prshkrimin gjeometrik t objekteve t caktuara siprfaqsore dhe t indetifikuar me nj numr unik. 5. Komuna sht e ndar n Zona Kadastrale. AKK-ja vendos t ndryshoj ndarjen n zona kadastrale pas konsultimit me komunn dhe n prputhje me rregullat e parapara me akt nnligjor t nxjerr nga AKK-ja. 6. Me ndryshimin e kufirit n mes dy komunave ndryshohet edhe kufiri i zonave kadastrale. Njsia kadastrale i takon nj zone t caktuar kadastrale. 7. Parcelat kadastrale, ndrtesat, pjest e nj ndrtese dhe projat formojn secila nga nj pjes t regjistrit t kadastrit. 8. Ndarja e parcelave kadastrale prbhet nga t dhnat m t reja mbi parcelat dhe nga nj trsi formularsh. Trsia e formularve prmban matjet dhe formulart tjer, mbi bazn e t cilve jan br shnimet individuale, hartat dhe regjistrimi i t dhnave t regjistruara para t dhnave m t reja. 9. T gjitha pjest e regjistrit kadastral do t mbahen s bashku n regjistrin pr t drejtat n pronn e paluajtshme.

Neni 8 Ndarja e parcelave 1. Kadastri do t prmbaj kto t dhna mbi parcelat: 1.1. numrin e parcels; 1.2. kufijt e parcels; 1.3. siprfaqen; 1.4. referimin ndaj ndrtesave n parcel; 1.5. numri i parcels apo parcelave prej t cilave rrjedh parcela e re; 1.6. indeks hartn e t gjitha parcelave; 1.7. numri i parcels pr nn-ndarjet prej parcels katastrale fillestare. 2. Me akt nnligjor prcaktohen formati dhe prmbajtja e t dhnave, t prcaktuar n paragrafin 1. t ktij neni.

Neni 9 Ndarja e ndrtesave 1. Kadastri do t prfshij t dhnat vijuese mbi ndrtesat: 1.1. numrin e ndrtess; 1.2. vendi, siprfaqja dhe forma; 1.3. shfrytzimi aktual; 1.4. referimi ndaj parcels katastrale nn ndrtes, dhe nse ndrtesa sht e ndar n disa pjes, gjithashtu referim ndaj pjesve t ndrtess; 1.5. plani i kateve; 1.6. n rast se nj ndrtes prbhet nga disa pjes t ndrtess, plani themelor do t prmbaj edhe planin e pjesve t ndrtess dhe hapsirave t prbashkta, si dhe t dhnat mbi siprfaqen e secils pjes t ndrtess dhe hapsirave t prbashkta; 1.7. pozita dhe forma e ndrtess jan prshkruar me planin toksor, identifikuar me koordinata dhe t dhnat prshkruese (numri i kateve, pozita n, mbi ose nn tok dhe t ngjashme). 2. Me akt nnligjor prcaktohen formati dhe prmbajtja e t dhnave t prcaktuar n paragrafin 1. t ktij neni.

Neni 10 Ndarja e pjesve t ndrtesave 1. Kadastri prfshin t dhnat vijuese mbi pjest e ndrtesave: 1.1. numrin i pjess s ndrtess; 1.2. lokacioni n ndrtes, siprfaqja dhe numri i dhomave; 1.3. shfrytzimi faktik; 1.4. referim n ndrtes n t ciln gjendet pjesa e ndrtess; 1.5. prdorimi i prbashkt i hapsirave t prbashkta t ndrtess, nse aplikohet; 1.6. numri i nnndarjeve nga banesa fillestare; 1.7 plani i kateve.

2. Me akt nnligjor prcaktohen formati dhe prmbajtja e t dhnave t prcaktuar n paragrafin 1. t ktij neni.

Neni 11 Ndarja e projave 1. Ndarja e projave ndahet si n vijim: 1.1. linjat telefonike t sistemeve t telekomunikacionit pr qllime publike dhe linjat publike t tensionit t ult pr sinjalizim, kontrollim, komunikim t t dhnave apo qllime t ngjashme; 1.2. linjat e tensionit t lart t energjis elektrike; 1.3. gypat e ujsjellsit, ujitjes dhe kanalizimit t cilat: 1.3.1. jan pjes e sistemit publik t ujsjellsit dhe kanalizimit; 1.3.2. furnizojn nj bashksi me uj apo kanalizojn ujrat e zeza apo papastrtit tjera nga uji; 1.3.3. sjellin dobi pr aktivitetet ekonomike apo pr instalimin e komunikacionit me rndsi pr tr vendin apo nj pjes t caktuar. 1.4. projat nprmjet t cilave kalon ngrohja, nafta, gazi apo ndonj material apo prodhim tjetr prej piks prodhuese, depos apo piks s grumbullimit dhe t cilat: 1.4.1. plotsojn nevojat publike; 1.4.2. kontribuojn n aktivitete ekonomike apo instalimeve pr komunikim me rndsi pr tr vendin apo nj lokalitet t caktuar. 2. Proja prfshin pajisjet e nevojshme pr qllimin e tyre, si jan transformatort, stacionet pompuese dhe pjest tjera. 3. Ndarja e projave prmban t dhna mbi: 3.1. llojin e projs; 3.2. karakteristikat themelore teknike; 3.3 .pozitn (skicn e vendit, listn e parcelave t caktuara); 3.4. emri dhe adresn e pronarit.

4. Nse proja sht vendosur n m shum se nj zon kadastrale, do t ekzistoj lidhja n t gjitha regjistrimeve n fjal. 5. T gjitha subjektet q prmbajn t dhnat pr projat e lartcekura, jan t obliguara q ti ofrojn t dhnat e tilla Agjencis pr regjistrim. 6. Me akt nnligjor prcaktohet formati dhe prmbajtja e t dhnave t prcaktuar n paragrafin 1. t ktij neni.

Neni 12 Matjet Kadastrale pr regjistrim n kadastr 1. Pr ta futur njsin e re kadastrale n kadastr apo pr ti ndryshuar t dhnat pr nj njsi ekzistuese kadastrale, sht e nevojshme t bhen matjet kadastrale. Matjet kadastrale bhet sipas dispozitave t ktij ligji dhe akteve nnligjore n zbatim t ktij ligji. Kur parashtrohet krkesa pr matje kadastrale n ZKK-, krkesa prfshin gjithashtu edhe krkesn pr regjistrimin e ndryshimit n kadastr. 2. Matjet kadastrale duhet ti ofroj t gjitha informatat e nevojshme pr t qen n gjendje me e krijuar njsin e re kadastrale apo me i azhurnuar t dhnat pr njsin kadastrale ekzistuese. 3. Matjet kadastrale duhet t qartsojn se kushtet pr ndryshimet n kadastr jan plotsuar, ashtu si jan parapar me kt ligj. 4. Nse matja kadastrale bhet pr t krijuar parcelat e reja, matja do t prshkruaj kufijt e ri ashtu si jan shnuar me shenja t prkohshme t kufijve nga gjeodeti dhe raportin n mes t parcelave ekzistuese dhe parcelave t reja. 5. Me akt nnligjor prcaktohen n mnyre t plot matjet kadastrale.

Neni 13 Dispozitat e prgjithshme mbi regjistrimin n kadastr 1. Krkesa pr regjistrimin e ndryshimeve n Kadastr do t bhet me shkrim n ZKK- ku ndodhet njsia kadastrale nga personi qe ka interes juridik apo me autorizim te veant. ZKK-ja do t konfirmoj kohn dhe datn e pranimit t krkess pr regjistrim. 2. Parashtruesi i krkess q krkon regjistrimin e ndryshimit do tia bashkngjes krkess edhe matjet kadastrale, t parapar me nenin 12 t ktij ligji dhe dokumentacionin tjetr pr ta mbshtetur krkesn, sipas dispozitave t ligjit t aplikueshm. 3. Krkesa pr regjistrimin e ndryshimit duhet t parashtrohet brenda afatit prej gjashtdhjet (60) ditve, nga dita e prfundimit t matjes kadastrale.

10

4. ZKK-ja do ta shqyrtoj dokumentacionin e parashtruar, dhe nse ky dokumentacion i parashtruar nuk sht i mjaftueshm sipas ktij ligjit, ZKK-ja do t caktoj nj afat brenda t cilit parashtruesi i krkess duhet ta parashtroj dokumentacionin e plot. Nse kushtet pr futjen e shnimit nuk jan plotsuar, ZKK-ja do t refuzoj krkesn pr futjen e shnimit. 5. ZKK-ja do ta regjistroj njsin e re kadastrale, ose ndryshimet e t dhnave lidhur me parceln ekzistuese, brenda afatit prej tre (3) ditsh, pas paraqitjes s krkess pr regjistrim dhe do ta informoj parashtruesin e krkess pr vendimin e saj. Regjistrimi hyn n fuqi me evidentimin e vendimit t ZKK-s n regjistr.

Neni 14 Regjistrimi i parcels 1. Krijimi i parcelave t reja kryhet prmes nnndarjes ose bashkimit. 2. N rajonet me plane rregulluese urbane, formimi i parcelave nuk mund t bhet ndryshe nga plani. Devijimet e vogla jan t lejueshme, por vetm nse qllimi i planit nuk dmtohet. Rregullat pr kt do t prcaktohen me akt nnligjor. 3. Pr ndarjen e parcels nn hipotek, paraprakisht duhet t sigurohet plqimi i hipotekuesit (huadhnsit), para se t bhet regjistrimi i ndarjes. Gjithashtu lidhur me ndarjen e parcels duhet te konsultohen edhe te gjitha palt q kan ndonj interes nga parcela. 4. Bashkimi mund t regjistrohet vetm: 4.1. nse parcelat n fjal jan t lira nga hipotekat dhe ngarkesat tjera, ose 4.2. nse kreditori apo tjer posedues t t drejtave pronsore kan dhn plqimin e tyre pr nj rend t ri t prioriteteve n parceln e re t bashkuar. 5. Me rastin e regjistrimit n kadastr t parcelave t reja t formuara, t gjitha ndrtesat mbi parcelat prkatse gjithashtu duhet t regjistrohen. 6. Kur krkesa pr regjistrimin e parcels s re nuk parashtrohet brenda afatit prej gjashtdhjet (60) ditsh nga dita e prfundimit t matjes kadastrale, apo nse krkesa sht refuzuar apo hedhur posht, apo nse procedimi sht ndrprer, pronari i parcels do ti largoj shenjat e kufijve, ose nj gj e till mund t kryhet me shpenzime t tija nga ZKK-ja.

Neni 15 Regjistrimi i ndrtesave dhe pjesve t ndrtess 1. Krkesa pr krijimin e njsis kadastrale pr ndrtesn n kadastr parashtrohet nga pronari i toks, kur fillon ndrtimi i ndrtess apo pjess s ndrtess. Personi i cili ka t

11

drejt t marr t drejtn e pronsis mbi ndrtesn apo pjesn e ndrtess, mundet gjithashtu t parashtroj krkesn. 2. Nse sht br krkes pr krijimin e njsis kadastrale pr ndrtes e cila prmban disa pjes t ndrtess, krkesa duhet t prfshij krijimin e njsive kadastrale pr pjest e ndrtess dhe hapsirat e prbashkta. 3. Nse krkesa sht br pr regjistrimin e pjess s ndrtess dhe ndrtesa nuk sht e regjistruar, ZKK-ja duhet q sipas detyrs zyrtare t bj regjistrimin e ndrtess. T dhnat pr ndrtesn, ZKK-ja, kompania gjeodete ose gjeodeti i licencuar duhet ti siguroj nga organi kompetent pr planifikim urban dhe pr urbanizm. 4. Ndrtesa mund t ndahet, duke krijuar pjes t reja t ndrtess . 5. Pjesa e ndrtess mund t ndahet, duke krijuar pjes t reja t ndrtess (nnndarje). Dy ose m shum pjes t nj ndrtese q kan t njjtin pronar mund t bashkohen, duke krijuar nj pjes t vetme t ndrtess . 6. Nj ose m shum hapsira t prbashkta mund t ndahen nga nj pjes e ndrtess dhe ti bashkohen pjess tjetr t ndrtess. 7. Nse parashikohet me ligj t veant, nnndarja dhe bashkimi i nj ndrtese apo nj pjese t ndrtess mund t bhet vetm n baz t lejes s dhn nga organi kompetent. 8. Nse nj ndrtes apo nj pjes e ndrtess sht shkatrruar apo hequr, ndrtesa do t shlyhet nga kadastri. Shlyerja do t bhet zyrtarisht ose me krkes t pronarit. Pr fshirjen zyrtare do t njoftohet personi i cili e ka t drejtn pronsore pr ndrtes apo pjes t ndrtess t regjistruar n RDPP-.

Neni 16 Regjistrimi i projs 1. Krkesa pr krijimin e njsis kadastrale pr proj duhet t prcillet me prshkrimin q prmban t dhnat e krkuara n nenin 11 t ktij ligji. 2. Nse pronari i projave ndrron lokacionin apo shfrytzimin e projs, ai sht i obliguar ti drgoj ZKK-s nj prshkrim t rinovuar q prmban t dhnat e krkuara n nenin 11 t ktij ligji, pr t br ndryshimet e nevojshme n kadastr. 3. T gjith personat q planifikojn t kryejn pun q do t mund t ndrhyjn n proja t regjistruara, jan t detyruar q s pari t kontaktojn ZKK-n, pr tu siguruar q kto rreziqe nuk ekzistojn. Nse ekziston rreziku q proja t dmtohet apo t shkatrrohet, personi n fjal duhet t kontaktoj pronarin e regjistruar t projs.

12

Neni 17 Korrigjimi i regjistrit t kadastrit 1. do puntor sipas detyrs zyrtare dhe pal q ka interes, ka t drejt q n ZKK- t paraqes gabimin potencial n kadastr. ZKK-ja do t vendos nse gabimi potencial sht n t vrtet gabim dhe, nse gabimi sht i natyrs teknike apo materiale. 2. Nse gabimi sht i natyrs teknike, ZKK-ja do t korrigjoj gabimin n kadastr. 3. Nse gabimet jan t natyrs s materiale, ZKK-ja do t shnoj vrejtjen, e cila tregon mundsin e gabimit. ZKK-ja do ta lshoj njoftimin me shkrim pr t gjith personat, t drejtat e t cilve mund t dmtohen me kt gabim dhe do t njoftoj t gjitha palt q paraqesin dokumentet sipas Ligjit pr Kadastrin dhe Ligjit pr Themelimin e Regjistrit t t drejtave n Pronn e Paluajtshme. Nse nuk ka mundsi q prsri gabimet t prmirsohen, ather pala e paknaqur duhet ta prcjell shtjen n gjykatn kompetente dhe vrejtja do t mbetet. 4. Nse gabimi i njjt teknik dhe material sht edhe n RDPP-, ZKK-ja do t korrigjoj gabimin edhe n RDPP-. Nse gabimi material nuk ka mundsi t korigjohet, ather ndalesa regjistrohet n RDPP-. 5. ZKK duhet t vendos pr prmirsimin e gabimeve materiale dhe teknike brenda afatit prej dhjet (10) ditsh.

Neni 18 Caktimi i kufijve 1. Pronart e dy parcelave fqinje munden t krkojn caktimin e kufijve. Caktimi i kufijve mundet gjithashtu t kryhet me krkesn e nj pronari, kur ai ka interes n caktimin e lokacionit t sakt t kufirit kadastral. 2. Procedura pr caktimin e kufijve do t filloj pas parashtrimit t krkess n ZKK-, kompanit gjeodete ose te gjeodet e licencuar. 3. Organet qeveritare, komuna apo organet tjera munden me iniciuar fillimin e procedurs s caktimit t kufijve n rastet e parapara me kt ligj dhe me ligj t posam. 4. Krkesa pr inicimin e procedurs pr caktimin e kufijve duhet t prcillet me rilevimin e kufijve sipas dispozitave t ktij ligji. 5. Gjeodeti prgjegjs pr rilevimin e kufijve duhet t`i ftoj pronart e parcelave fqinje. 6. Kufijt do t vendosen duke u bazuar n shnimet nga kadastri.

13

7. Pr ta vendosur pozitn e kufirit kadastral, munden t shfrytzohen shnimet m t fundit t regjistruara n kadastr. Caktimi i kufijve duhet qartazi t tregoj cila shnime jan prdorur nga gjeodeti prgjegjs pr caktimin e pozits s kufijve dhe kualitetin e atyre t dhnave. 8. Kur pronart e pranojn kufirin e parcels si sht paraqitur n terren, kufiri do t paraqitet n shnime dhe do t nnshkruhet nga pronart. Pozita e pranuar e kufirit t parcels do t konsiderohet si kufi prfundimtar i parcels. 9. N rastin kur njri pronar nuk e pranon kufirin kadastral, ai/ajo duhet t`i tregoj arsyet pr mospranimin e kufirit kadastral dhe procedura e caktimit t kufirit do t anulohet, kurse palt do t udhzohen q me ankes mund t`i drejtohen AKK-s sipas nenit 28 t ktij ligji. 10. N procedurn e caktimit t kufirit, pronari mund t prfaqsohet me autorizim t veant nga personi i trete. 11. Duke i marr parasysh paragrafin 1. t ktij neni, gjeodeti prgjegjs mund t parashtroj krkesn pr fillimin e procedurs s caktimit t kufirit, nse autorizohet nga pronari. 12. Pala e cila krkon caktimin e kufirit, sht e obliguar q brenda afatit prej gjashtdhjet (60) ditsh pas prfundimit t matjeve, t parashtroj krkes n ZKK- e cila sht kompetente pr regjistrimin e kufirit. 13. Pas pranimit t krkess pr regjistrimin e kufirit t caktuar, bazuar n shnimet e autoritetit prgjegjs, ZKK-ja do t verifikoj s pari se prcaktimi i kufirit sht kryer n pajtueshmri me legjislacionin n fuqi. 14. N rastin kur rilevimi i kufirit nuk i prfshin t gjitha elementet e krkuara, apo teknikisht sht i pasakt, ZKK-ja do t krkoj nga palt t parashtrojn rilevimin e kompletuar brenda afatit t caktuar kohor. 15. ZKK-ja do ta refuzon krkesn pr regjistrimin e kufirit n rastet kur: 15.1. krkesa nuk sht parashtruar brenda afatit t prcaktuar sipas paragrafit 12 t ktij neni. 15.2. kufiri sht caktuar m hert me nj procedur administrative apo me seanc gjyqsore apo sht n vijim e sipr; 15.3. sht paraqitur nga nj person i paautorizuar. 16. Nse krkesa pr fillimin e procedurs s caktimit t kufirit sht refuzuar apo hedhur posht, apo nse procedura pr caktimin e kufirit sht anuluar, pronari do t informohet pr mundsit e veprimit n pajtim me dispozitat e nenit 28 t ktij ligji.

14

17. Kufiri i caktuar me procedurn e caktimit t kufijve do t regjistrohet n kadastr si prfundimtar. 18. Nse ZKK-ja e kryen rilevimin lidhur me caktimin e kufirit n pajtueshmri me dispozitat e ktij ligji, krkesa pr matje do t prfshij krkesn pr regjistrimin e kufirit t caktuar n kadastr.

Neni 19 Ri-rregullimi i kufijve 1. N rastet kur vendi i kufirit pranohet zyrtarisht nga pronart, dhe si i till sht i regjistruar n kadastr, palt me plqim mund ta ri-rregullojn kufirin. Siprfaqja, kushtet dhe mnyra e ri rregullimit t parcelave prkatse prcaktohet me akt t veant nnligjor. 2. Krkesa pr ri-rregullimin e kufijve duhet t bhet nga t gjith pronart e parcelave t prfshira. Krkesa duhet t shoqrohet me matjen kadastrale e cila paraqet kufirin e vjetr dhe ri-rregullimin e krkuar. Krkesa duhet t parashtrohet jo m von se gjashtdhjet (60) dit, nga dita kur ka prfunduar matja kadastrale. 3. ZKK-ja do ta regjistroj kufirin e ri-rregulluar brenda tri (3) ditve, pas pranimit t krkess pr regjistrim dhe do ta informoj parashtruesin e krkess menjher pr caktimin e tij. Regjistrimi hyn n fuqi q nga futja e vendimit t ZKK-s n regjistr. 4. Ri-rregullimi i kufijve, n pajtueshmri me kt nen, konsiderohet kufi zyrtar kadastral.

Neni 20 Shenjat e kufijve Kufijt e ri do t shnohen me shenja t prkohshme dhe t prhershme. Sipas krkess s pronarit, kufijt mund t shnohen me shenja t prhershme. Rregullat e njjta do t duhej t aplikohen pr caktimin ose ri-rregullimin e kufijve.

KREU IV
AKTIVITETET TJERA DHE BASHKKOORDINIMI I TYRE

Neni 21 Matjet shtetrore 1. Matjet shtetrore prfshijn sistemin e t dhnave gjeodezike t nevojshme pr paraqitjen tredimensionale t territorit t Republiks s Kosovs, krijimin e hartave dhe rrjetave gjeodezike pr qellim t kadastrit, gjeodezis dhe pr qllime tjera.

15

2. Matjet shtetrore prfshijn punt themelore gjeodezike, punt pr matjet gjeodezike shtetrore dhe zhvillimin e hartave si dhe matjet dhe shnimin e kufirit shtetror. 3. Punt gjeodezike pr vendosjen e rrjetit referent shtetror, rrjetit t nivelimit dhe aktiviteteve tjera gjeodezike si dhe prcaktimin dhe shnimin e vijs kufitare shtetrore jan kompetence e AKK-s rregullohen me akte te veanta nnligjore.

Neni 22 Incizimet (fotografit) ajrore AKK-ja sht kompetente pr brjen e incizime (fotografi) ajrore pr rindrtimet kadastrale dhe qllimet tjera kadastrale.

Neni 23 Aktivitetet tjera AKK-ja sht kompetente pr bashkrendimin e krijimit t infrastrukturs shtetrore t t dhnave hapsinore.

KREU V
LSHIMI I T DHNAVE KADASTRALE , RRJETIT GJEODEZIK DHE INCIZIMEVE (FOTOGRAFIT) AJRORE

Neni 24 Parimet e t dhnave publike Qasja n t dhnat e AKK dhe ZKK, bhet n pajtim me dispozitat e Ligjit pr qasje n dokumente publike nr.03/L-215.

Neni 25 Certifikatat dhe t dhnat tjera do person ka t drejt t marr ekstrakte apo kopje mbi t dhnat e regjistruara n kadastr, sipas tarifave t prcaktuara n pajtim me legjislacionin n fuqi t propozuar nga AKK-ja.

16

Neni 26 T dhnat pr shfrytzim zyrtar Institucionet qeveritare dhe lokale marrin t dhnat nga kadastri, sipas mnyrs se prcaktuar me legjislacionin ne fuqi t propozuar nga AKK-ja.

KREU VI
RISHQYRTIMI DHE SHQYRTIMI I VENDIMEVE T ZYREVE KADASTRALE KOMUNALE

Neni 27 Rishqyrtimi i vendimeve t Zyrs Komunale Kadastrale 1. Parashtruesi i krkess mund t krkoj rishqyrtimin e vendimit nga ZKK-ja brenda tridhjet (30) ditsh nga dita e refuzimit. ZKK-ja konfirmon kohn dhe datn e pranimit t krkess pr rishqyrtim. 2. ZKK-ja do t vendos mbi regjistrimin apo jo t prons brenda pesmbdhjet (15) ditsh, nga dita e pranimit t krkess pr rishqyrtim.

Neni 28 Shqyrtimi i vendimeve t Zyrs Komunale Kadastrale 1. Brenda tridhjet (30) ditsh, nga data q sht marr vendimi i ZKK-s pr t refuzuar regjistrimin e ndryshimit n Kadastr sipas paragrafit 2. t nenit 27 t ktij ligji parashtruesi i krkess mund t krkoj nga AKK-ja t shqyrtoj vendimin e ZKK-s. 2. Kur ZKK nuk e merr vendimin mbi krkesn pr rishqyrtim brenda afatit t parapar me paragrafin 2. t nenit 27 t ktij ligji nj gj e till do t konsiderohet si refuzim pr ta rishqyrtuar vendimin. 3. AKK-ja do ta shqyrtoj vendimin e ZKK-s n afatin prej tridhjet (30) ditsh, nga dita e pranimit t krkess pr shqyrtim. 4. ZKK-ja zbaton vendimin e AKK-s. Nse ZKK-ja nuk e bn ekzekutimin ather ekzekutim e vendimit e bn AKK-ja. 5. Vendimi nga AKK, n pajtim me paragrafin 1. t ktij neni do ti nnshtrohet shqyrtimit gjyqsor t mtutjeshm n pajtim me ligjin e zbatueshm.

17

KREU VII
RINDRTIMI I KADASTRIT DHE I RDPP-s

Neni 29 Rindrtimi i kadastrit dhe i RDPP-s 1. Rindrtimi i kadastrit dhe RDPP-s lejohet kur t dhnave n nj zon kadastrale jan t pasakta dhe me mirmbajtje t rregullt nuk mund t regjistrohen. 2. Rindrtimit prfshin paraqitjen n hart dhe regjistr t gjitha njsive kadastrale n zonn kadastrale dhe t drejtat pronsore pr njsit kadastrale. 3. Rindrtimi nuk do t prfshij caktimin dhe ri-rregullimin e kufirit sipas nenit 18, 19 dhe 20 t ktij ligji. 4. Vendimi pr fillimin e rindrtimit t nj zone kadastrale apo t nj pjese t zons kadastrale merret nga Ministri. Vendimi bazohet n Planin pr rindrtim i cili prbhet nga kto informata: 4.1. zona kadastrale e cila do t rindrtohet; 4.2. vlersimi i gjendjes aktuale t regjistrit t kadastrit dhe RDPP-s dhe problemeve q i krijohen nga gjendja e pasakt e informacioneve kadastrale, 4.3. inventari i krkesave pronsore i prpiluar nga Agjencia Kosovare e Pronave; 4.4. prmbledhja e procedurave dhe metodave t puns t cilat do t zbatohen; 4.5. vlersimi i buxhetit t domosdoshm dhe mbulesa e ktij buxheti. Buxheti do t prmbaj vlersimin e kohs s domosdoshme t kuadrit t AKK-s dhe t Komuns pr kryerjen e rindrtimit. 5. Shpenzimet pr rindrtim paguhen nga qeveria, me prjashtim t rastit kur Kuvendi Komunal, pr arsye t caktuara, krkon rindrtimin. N at rast Komuna i mbulon shpenzimet. Fondet pr rindrtim do t jen n dispozicion prmes buxhetit t AKK-s. 6. Ministri do ta emroj Komisionin prgjegjs pr ekzekutimin e Planit pr rindrtim e kadastrit. Komisioni prbhet prej nj inxhinieri te gjeodezis dhe nj juristi n cilsi t kryesuesit t komisionit nga AKK-ja, nj prfaqsues i Qeveris s Kosovs, nj prfaqsues nga ZKK-ja dhe nj prfaqsues i Zons kadastrale ku kryhet rindrtimi. Kur Agjencia Kosovare e Pronave i ka te regjistruara krkesat pronsore n zonat kadastrale t cilat do t rindrtohen, n komision do t marr pjes nj prfaqsues i Agjencis Kosovare pr Prona. Aktiviteti i Komisionit do t rregullohet me nj akt nnligjor t nxjerr nga Ministria.

18

7. Komisioni do ta organizoj fushatn e sensibilizimit pr publikut, e cila rregullohet me akt t veant nnligjor. 8. Subjekti i autorizuar nga AKK-ja mbledh t dhnat n terren mbi formn faktike t njsive kadastrale dhe informata mbi transfert e paregjistruara si dhe informatat pr ndryshimet e tjera pronsore. Subjekti i autorizuar dhe Komisioni do ta shfrytzojn inventarin e krkesave pronsore t Agjencis Kosovare t Pronave. 9. Bazuar n t dhnat e mbledhura sipas paragrafit 7. t ktij neni prgatitet harta kadastrale me njsit kadastrale te rindrtuara, lista e personave te prfshir ne procesin e rindrtimit me te drejta pronsore pr pronaret e njsive kadastrale. 10. T dhnat nga paragrafi 8. i ktij neni me vendim t Komisionit paraqiten pr shikim publik. Ftesa pr t marr pjes n shikimin publik, do ti drgohet t gjith banorve t zons kadastrale dhe do t publikohet s paku ne dy gazeta t shtypit ditor. Shikim publik zgjat gjashtdhjet (60) dit dhe pas kalimit t afatit komisioni miraton t dhnat e publikuara. 11. Palt mund t kontestojn vendimin e Komisionit sipas paragrafit 9. t ktij neni brenda tridhjet (30) ditve nga marrja e vendimit. 12. Pala q ka paraqitur ankes sipas paragrafit 10. t ktij neni kundr pjess s harts apo lists s personave nga rindrtimi ftohen n seanc dgjimore nga komisioni. Komisioni tenton t arrij marrveshje n mes t palve t interesuara. Pas mbajtjes s seancs dgjimore komisioni merr vendim. 13. Pas trajtimit t t gjitha ankesave, Komisioni merr vendimin se zona kadastrale sht rindrtuar. 14. Palt q kan shfrytzuar t drejtn sipas paragrafit 10. t ktij neni mund t parashtroj ankes n gjykat. 15. Komisioni ndryshon hartn apo listn e personave nga rindrtimi bazuar n vendimin e gjykats ashtu si parashihet n paragrafin 13. t ktij neni. 16. Komisioni do t prpiloj nj raport zyrtar pr hartn dhe listn e personave nga rindrtimi me t drejtat pronsore t regjistruara dhe do ta prezantoj kt raport zyrtar n AKK-. Raporti zyrtar shqyrtohet pr ti plotsuar krkesat nga neni 36 i Ligjit nr. 03/L-154 pr pronsin dhe t drejtat sendore. Regjistrimi n RDPP- shrben si titull absolut pr t drejtat e njohura nga rindrtimi.

19

KREU VIII
FINANCIMI I KADASTRIT

Neni 30 1. Kadastri sht interes publik. Kadastri do t ket buxhetin e saj, i cili sht buxhet i ndar n kuadr t Ministris dhe i miratuar nga Kuvendi i Republiks s Kosovs. 2. Kryeshefi prgatit buxhetin e AKK-s, t cilin pastaj ia prcjell Ministrit pr shqyrtim dhe procedim t mtutjeshm n prputhshmri me procedurat e parapara me ligj. 3. Kadastri do t jet prgjegjse pr zbatimin dhe menaxhimin e buxhetit. 4. Shpenzimet pr ngritjen dhe rindrtimin e Kadastrit, mbulohen nga Buxheti i Republiks s Kosovs dhe nga t hyrat vetanake n pajtim me ligjin n fuqi pr menaxhimin e financave dhe prgjegjsive. 5. Shpenzimet pr nxjerrjen e t dhnave nga kadastri kryesisht do t mbeten barr e pronarit q krkon ndryshimet. 6. AKK-ja do ti propozoj Ministris tarifat q do t krkohen nga ZKK-ja pr shrbime kadastrale, e cila sht e arsyeshme dhe nuk mund t tejkaloj shpenzimet e vrteta t riprodhimit dhe furnizimit t dokumentit. Kjo tarif duhet t jet unike pr t gjitha institucionet publike. 7. Niveli i taksave duhet t reflektoj koston e kryerjes s shrbimeve kadastrale. 8. T gjitha t hyrat nga AKK derdhen ne buxhetin e Republiks s Kosovs.

KREU IX
DISPOZITAT E POSAME

Neni 31 Lejimi i qasjes 1. Zyrtart kadastral dhe ndihmsit e tyre, kur sht e nevojshme pr procedurn kadastrale, kan t drejt t ken qasje n nj ndrtes, t kalojn npr tok, t kryejn matjet dhe hulumtimet n tok me qllim t krahasimit t t dhnave t regjistruara n kadastr dhe gjendjes n terren. Trungjet nuk mund t dmtohen apo prer n kopshte apo pjes t tilla pa pajtimin e pronarve. Dmtimi duhet t shmanget edhe n raste tjera, nse sht e mundur.

20

2. Pa lejen e pronarit, qasja n ndrtes sht e lejuar vetm nse ndrtesa i nnshtrohet formimit t prons apo prcaktimit t kufirit. Pronari i ndrtess duhet t njoftohet m s paku tet (8) dit para s t ndrmerren veprimet kadastrale. E drejta e kalimit npr tokn q i prket tjetrit gjithashtu aplikohet pr secilin person q paraqitet n procedurn kadastrale. 3. Nse sht br ndonj dmtim nga masat e prmendura n kt nen dhe pala e dmtuar krkon t kompensoj dmin, pala duhet t paraqes ankesn pr kt para prfundimin apo anulimit t procedurs kadastrale. 4. Autoritetet kadastrale mund t krkojn ndihm nga organet e policis pr ushtrimin e kompetencave t prmendura n paragrafin 1. t ktij neni. 5. Nse nj njsi pronsore ka ndrruar pronarin gjat procedurs kadastrale, pronari i ri nuk mund t ndryshoj at q sht pajtuar apo pranuar nga pronari i mparshm.

Neni 32 Mbrojtja e shenjave t kufijve Heqja, rivendosja, fshehja apo dmtimi i shenjave kufitare n fardo mnyre tjetr sht e ndaluar. Shenjat kufitare jan pron e prbashkt e pronarve t pronave fqinje ose pronave toksore fqinje me kufirin.

KREU X
DISPOZITAT NDSHKIMORE

Neni 33 Dispozitat ndshkuese 1. Do t gjobitet me gjob prej dyqind (200) deri katrqind (400) Euro, personi fizik, prkatsisht njmij (1000) deri njmijepesqind (1.500) Euro, personi juridik i cili nuk lejon hyrjen e personave t autorizuar n pronn e tij/saj, pr aktivitetet e matjeve apo detyrave zyrtare t parapara me kt ligj. 2. Do t gjobitet me gjob prej treqind (300) deri gjashtqind (600), personi fizik, prkatsisht njmij (1000) deri dymijepesqind (2.500) Euro, personi juridik i cili zhvendos, fsheh apo dmton shenjat e kufijve apo shenjat tjera n fardo mnyre.

21

KREU XI
DISPOZITAT KALIMTARE DHE PRFUNDIMTARE

Neni 34 Dispozitat prfundimtare 1. N afat prej nj (1) viti, pas hyrjes n fuqi t ktij ligji, Ministria nxjerr akte nnligjore pr zbatimin e ktij ligji. 2. N afat prej nj (1) viti, pas hyrjes n fuqi t ktij ligji, AKK-ja do t shpall kornizat pr punn praktike t ZKK, kompanive dhe gjeodetve t licencuar. 3. Me hyrjen n fuqi t ktij ligji shfuqizohet Ligji pr Kadastrin 2003/25, si dhe Ligji nr. 02/L-96 pr ndryshimin e Ligjit nr.2003/25 pr Kadastrin.

Neni 35 Hyrja n fuqi Ky ligj hyn n fuqi pesmbdhjet (15) dit nga publikimi n Gazetn zyrtare t Republiks s Kosovs.

Ligji Nr. 04/ L-013 29 korrik 2011

Kryetari i Kuvendit t Republiks s Kosovs, ________________________ Jakup KRASNIQI

22

LIGJI NR. 2002/ 5

PR THEMELIMIN E REGJISTRIT TE T DREJTAVE T PRONS S PALUAJTSHME Kuvendi i Kosovs, N mbeshtetje t Kreut 9. Pjesa 9.1.26 /a/ te Rregullores nr.2001/9 te dt.25 maj 2001 pr Kornizn Kushtetuese mbi Vetqeverisjen e Prkohshme n Kosov, Miraton Ligjin si vijon: Neni 1 Regjistri i t drejtave mbi pronn e paluajtshme 1.1 Regjistri i t drejtave t prons s paluajtshme (n tekstin e mtejm: Regjistri), themelohet si mekanizem q njeh dhe zbaton vlefshmrin e t drejtave t prons s paluajtshme n Kosov sipas ligjeve n fuqi. 1.2 Autorizohet Agjencia Kadastrale e Kosovs (ne tekstin e mtejm: "AKK") q t bj administrimin e gjithmbarshm t Regjistrit n pajtim me dispozitat e ligjeve n fuqi. Zyrat Kadastrale t Komunave (n tekstin e mtejm:"ZKK") do t regjistrojn t drejtat e pronave t paluajtshme n Regjistr sipas autorizimit t AKK-s dhe n pajtim me dispozitat e ktij ligji dhe udhzimeve administrative t nxjerra nga AKK-ja. 1.3 AKK-ja bn prcaktimin e nivelit t pagesave pr shrbimet e bra pr regjistrimin e t t drejtave t pronave t paluajtshme t cilat inkasohen n ZKK. Neni 2 T drejtat e pronave t paluajtshme 2.1 T drejtat e pronave t paluajtshme, ashtu si rregullohen me dispozitat e ligjeve ne fuqi, q i takojn toks, ndrtesave dhe banesave (n tekstin e mtejm:"pronat e paluajtshme" ) do t regjistrohen n Regjistr. 2.2 T drejtat e pronave t paluajtshme prfshijn: a. pronsin; b. hipotekat; c. servitutet; d. t drejtat e shfrytzimit t pronave shoqrore dhe pronave shtetrore.

Neni 3 Regjistrimi i t drejtave t pronave t paluajtshme 3.1 Krkesat pr regjistrimin e t drejtave t pronave t paluajtshme i parashtrohen me shkrim ZKK-s n territorin ku ndodhet prona e paluajtshme. ZKK-ja do t konfirmoj datn dhe kohn e pranimit t krkess pr regjistrim. 3.2 Parashtruesi q krkon regjistrimin e t drejtave t pronave t paluajtshme, krkess duhet t'ja bashkangjes dokumentacionin prkats pr t mbshtetur t drejtn e prons s paluajtshme si krkohet me ligjin n fuqi t prcaktuar me nenin 3.7 t ktij ligji. 3.3 ZKK-ja do t shqyrtoj dokumentacionin e paraqitur dhe nse ky dokumentacion nuk sht i mjaftueshm sipas ligjit n fuqi, ZKK-ja cakton afatin pr parashtruesin pr ta kompletuar dokumentacionin. 3.4 ZKK-ja e refuzon regjistrimin nse dokumentacioni i paraqitur nuk sht i mjaftueshm t provoj se parashtruesi i krkess sht barts i: (i) t drejts s prons s paluajtshme, t krkuar pr regjistrim; (ii) nse krkesa dhe dokumentet mbshtetse prmbajn parregullsi t dukshme; (iii) nse validiteti i krkess ose ndonj nga dokumentet mbshtets sht n pyetje; dhe (iv) nse dokumentacioni nuk sht i kompletuar dhe nuk paraqet baz pr regjistrim. 3.5 ZKK-ja do t marr vendim me shkrim n pajtim me nenet 3.3 deri 3.4. 3.6 Pa prejudikuar nenet 3.3 dhe 3.4, ZKK-ja bn regjistrimin e t drejts mbi pronn e paluajtshme, brenda pesmbdhjet (15) ditve, prej dits s pranimit t krkess pr regjistrim dhe lidhur me t do ta njoftoj parashtruesin e krkess. Regjistrimi hyn n fuqi kur vendimi pr regjistrim i ZKK-s futet n Regjistr. 3.7 Pa prejudikuar nenin 1.2 (b) t Rregullores Nr. 1999/23, t UNMIK-ut (mbi Themelimin e Drejtoris pr shtje pronsore-banesore dhe Komisionit pr krkesa pronsore-banesore) ZKK-ja do t regjistroj t drejtn e prons s paluajtshme n Regjistr vetm nse gjykata kompetente i ka dhn dokumentin prkats me shkrim ZKK-s pr regjistrimin e t drejts s prons s paluajtshme n Regjistr. Neni 4 Rishqyrtimi 4.1 Parashtruesi i krkess mundet q brenda tridhjet (30) ditsh, nga dita qe sht informuar me shkrim nga ZKK-ja, pr refuzimin e regjistrimit te te drejts se prons se paluajtshme, t krkoj nga ZKK-ja rishqyrtimin e vendimit. 4.2 ZKK-ja do t marr vendim se a do t regjistroj ose jo t drejtn e prons s paluajtshme brenda pesmbdhjet (15) ditsh nga dita e pranimit t krkess pr rishqyrtim.

4.3 Kur ZKK-ja konstaton se parashtruesi i krkess i ka prmbushur kriteret pr regjistrim, do t bj regjistrimin e ktij vendimi dhe do ta regjistroj t drejtn e prons s paluajtshme n pajtim me t. Neni 5 Korrigjimi i Regjistrit 5.1 Cilido person q pretendon se regjistrimi i t drejts mbi pronn e paluajtshme nuk sht i ligjshm dhe se i cnon t drejtat e tij/saj mbi pronn e paluajtshme (n tekstin e mtejm: "Kundrshtuesi"), mund t krkoj nga ZKK-ja q ta plotsoj Regjistrin n baz t krkess s tij. Regjistri do t plotsohet me futjen e vrejtjes n Regjistrin mbi t drejtat e prons s paluajtshme t regjistruara. 5.2 Parashtrimi i vrejtjes nuk do t krijoj dhe as nuk do t zvogloj t drejtat ligjore t asnj personi. Aq m tepr, vrejtja nuk mund t shrbej si ndales pr shitje apo qarkullim t prons s paluajtshme, por do blers do t njoftohet pr vrejtjen apo interesin e Kundrshtuesit mbi pronn e paluajtshme t regjistruar. 5.3 Krkesa e Kundrshtuesit do t shoqrohet me dokumentet e prcaktuara me nenin 3.2 m sipr. Procedura e parapar me nenin 3.3 e deri m 3.5 do t zbatoj parimin mutatis mutandis pr futjen e vrejtjes. 5.4 Pas zgjidhjes s krkess nga gjykata kompetente ose vendimit t Drejtoris pr shtje Pronsore-Banesore, prkatsisht Komisionit pr shtje Pronsore-Banesore ose t ndonj organi tjetr kompetent i cili mund t themelohet me ligje t mvonshme, ZKK-ja do ta bj korrigjimin e Regjistrit. Neni 6 Rishqyrtimi i vendimeve t ZKK-ve 6.1 Brenda tridhjet (30) ditsh nga data e marrjes s vendimit me shkrim t ZKK-s mbi refuzimin e regjistrimit t tdrejts s prons s paluajtshme, parashtruesi i krkess mund t krkoj nga AKK-ja t bj rishikimin e vendimit t ZKK-s. 6.1 Vendimi i AKK-s n pajtim me nenin 6.1 m lart i nnshtrohet rishqyrtimit gjyqsor n pajtim me ligjet n fuqi. Neni 7 Hyrja n fuqi e regjistrimit 7.1 N momentin kur themelohet Regjistri, asnj regjistrim mbi transferin e t drejtave t prons t paluajtshme nuk do t jet valid, prpos nse sht regjistruar m pajtim me ligjin aktual. 7.2 Futjet e t dhnave n Regjistrin e t drejtave t pronave t paluajtshme, supozohet t jen t sakta, t vrteta dhe t ligjshme deri dhe nse korrigjohen n baz t procedurave t themeluara me kt ligj. T dhnat e futura n Regjistr do t jen n dispozicion pr t gjith qytetart.

Neni 8 Zbatimi Ministria e Shbimeve Publike do t nxjerr urdhresa administrative pr zbatimin e ktij ligji. Neni 9 Ligji ne fuqi Me hyrjen n fuqi t ktij ligji, shfuqizohen t gjitha dispozitat ligjore q m par kan rregulluar kte shtje. Nerni 10 Hyrja n fuqi Ky ligj hyn n fuqi ditn e miratimit nga Kuvendi I Kosovs dhe shpalljes se tij nga Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm t Kombeve t Bashkuara. UNMIK/REG/2002/22 20.12. 2002 Amandament LIGJI Nr. 2003 / 13

MBI NDRYSHIMET DHE PLOTSIMET E LIGJIT NR. 2002/5 MBI THEMELIMIN E REGJISTRIT T T DREJTAVE N PRONN E PALUAJTSHME Kuvendi i Kosovs, N baz t autoritetit t dhn sipas neneve 9.1.26, 9.1.44 dhe 9.1.45 te Kornizs Kushtetuese mbi Institucionet e Prkohshme t Vetqeverisjes n Kosov (Rregullorja e UNMIK-ut Nr. 2001/19), Duke marr parasysh se Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm (PSSP), me Rregulloren e UNMIK-ut Nr. 2002/22 mbi Shpalljen e Ligjit t Miratuar nga Kuvendi i Kosovs mbi Themelimin e Regjistrit t t Drejtave n Pronn e Paluajtshme, shpalli Ligjin Nr. 2002/5, me kusht q Ligji Nr. 2002/5 do t hyj n fuqi pas shpalljes s legjislacionit plotsues t parapar pr njoftimin e vrtet publik dhe masat tjera ruajtse pr mbrojtjen e personave t drejtat e t cilve mund t ndikohen me regjistrim, Me kt miratohet ky Ligj, si vijon:

Neni 1 N Ligjin nr. 2002/5, pr themelimin e regjistrit t t drejtave n pronn e paluajtshme pikat 3.3.a, 3.3.b dhe 3.3.c do te shtohen ne fund te paragrafit 3.3: 3.3.a do ZKK do t mbaj tabeln e shpalljeve publike ku do t afishohen krkesat pr regjistrim. Tabela e shpalljeve do t vendoset n vend t sigurt q sht e arritshme dhe e dukshme pr publikun gjat orarit zyrtar t puns. 3.3.b T paktn pes (5) dit pune para nxjerrjes s vendimit q lejon regjistrimin, ZKK do t afishoj njoftimin e krkess pr regjistrim n tabeln e shpalljeve publike. Njoftimi do t prmbaj: i. adresn e prons, dhe nse sht e mundur, numrin e ngastrs kadastrale; ii. t dhnat pr personin prej t cilit bhet bartja e t drejts mbi pronn; iii. t dhnat pr personin q me regjistrim e fiton t drejten mbi pronn; iv. e drejta q duhet t regjitrohet; dhe v. datn deri kur do pal e interesuar mund t paraqet kundrshtimin te ZKK (qe do t jet data e s paku pes (5 ) dit pune pas dats s afishimit n tabeln e shpalljeve publike). 3.3. c Para regjistrimit t do t drejte n ndrtes apo banes, ZKK do t bj nj hetim te organi i duhur i Drejtoris pr shtje Banesore dhe t Strehimit pr t vrtetuar nse sht br krkes kundr ndrtess apo baness sipas Rregullores s UNMIK-ut Nr. 2000/60 ose Rregullores s UNMIK-ut Nr. 1999/23 dhe ZKK do t vendos: i. T regjistroj t drejtn mbi pronn nse nuk sht br asnj krkes, dhe afati i fundit pr paraqitjen e krkesave ka kaluar; ii. Nse krkesa sht br, ZKK do t refuzoj regjistrimin derisa t zgjidhet krkesa nga komisioni i krkesave pronsore dhe banesore; dhe iii. Nse nuk sht br krkesa dhe afati i fundit pr paraqitjen e krkesave nuk ka kaluar, ZKK do t fut n regjistrim vrejtjen vijuese: Me kt njoftim bhet me dije se afati i fundit pr paraqitjen e krkesave sipas Rregullores s UNMIK-ut Nr. 1999/23 ose 2000/60 nuk ka kaluar q nga regjistrimi i ksaj t drejte. Megjithat sht e mundur q regjistrimi t'i nnshtrohet krkess n t ardhmen. Sugjerohet q do pal e interesuar t krkoj ndihm juridike profesionale pr t vlersuar rrezikun e krkess s br. Neni 2 Hyrja n fuqi Ky ligj do t hyj n fuqi pas miratimit nga Kuvendi i Kosovs dhe t shpalljes nga Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm t Kombeve t Bashkuara. UNMIK/ REG/2003/27

18.08. 2003

Republika e Kosovs
Republika Kosovo - Republic of Kosovo
Kuvendi - Skuptina - Assembly _______________________________________________________________________ Ligji Nr. 04/L-009

PR NDRYSHIMIN DHE PLOTSIMIN E LIGJIT NR. 2002/ 5 PR THEMELIMIN E REGJISTRIT TE T DREJTAVE T PRONS S PALUAJTSHME
Kuvendi i Republiks s Kosovs; N baz t nenit 65 (1) t Kushtetuts s Republiks s Kosovs, Miraton

LIGJ PR NDRYSHIMIN DHE PLOTSIMIN E LIGJIT NR. 2002/ 5 PR THEMELIMIN E REGJISTRIT TE T DREJTAVE T PRONS S PALUAJTSHME
Neni 1 Ky ligj ka pr qllim ndryshimin dhe plotsimin e Ligjit nr. 2002/5 pr themelimin e regjistrit te t drejtave t prons s paluajtshme.

Neni 2 Neni 1. i ligjit bazik, paragrafi 1.3. ndryshohet dhe riformulohet si vijon: 1.3. AKK-ja me akt nnligjor prcakton nivelin e pagesave pr shrbimet e ofruara pr regjistrimin e t drejtave n pronn e paluajtshme n prputhje me koston e kryerjes s shrbimeve.

Neni 3 1. Neni 2. i ligjit bazik, paragrafi 2.2 pika d) ndryshohet dhe riformulohet si vijon: d). t drejtat e shfrytzimit t pronave komunale, publike, shoqrore dhe pronave shtetrore.

2. Neni 2. i ligjit bazik, paragrafi 2.2 pas piks d) shtohet pik e re e) si vijon: e). barrat dhe ngarkesat pronsore.

Neni 4 Neni 3. i ligjit bazik, paragrafi 3.7. ndryshohet dhe riformulohet si vijon: 3.7. T drejat mbi pronn e paluajtshme q parashihen sipas nenit 2 t ligjit regjistrohen n baz t: a). vendimit t plotfuqishm t gjykats; b). vendimit t organit administrativ shtetror; c). kontrats pr bartjen e s drejts s prons s paluajtshme t vrtetuar nga organi kompetent; d). vendimit apo kontrats pr privatizim t lshuara nga Agjencia kosovare e privatizimit; e). vendimit t Komisionit pr rindrtimin e kadastrit; f). vendimit t Komisionit pr rregullimin e tokave; dhe g). dokumentit tjetr q me ligje t veanta parashihet regjistrimi i t drejtave pronsore.

Neni 5 Zbatimi Neni 8 i ligjit bazik ndryshohet dhe riformulohet si vijon: Ministria kompetente e planifikimit hapsinor, n afat prej gjasht (6) muajsh nxjerr aktet nnligjore pr zbatimin e ktij ligji.

Neni 6 Ky ligj hyn n fuqi pesmbdhjet (15) dit pas publikimit n Gazetn zyrtare t Republiks s Kosovs.

Ligji Nr. 04/ L-009 21 korrik 2011

Kryetari i Kuvendit t Republiks s Kosovs, ________________________ Jakup KRASNIQI