Вы находитесь на странице: 1из 49

SINTAXIS LATINA

El desarrollo simple y prctico de sintaxis latina que aqu incluimos puede encontrarse en el dilogo de Cicern De senectute , con ejemplos tomados del mismo texto que se comenta. ---------------------------PROPOSICIONES SIMPLES POR EL PREDICADO Nominal - Sustantivo - Adjetivo Verbal - Transitivas - Intransitivas - Reflexivas - Recprocas - Impersonales - Deponentes oooooooooooooooooo POR EL MODO DE ANUNCIAR EL JUICIO Enunciativas - Real o categrica - Potencial o posible - Irreal o potencial de pasado Interrogativas directas - Simples - Compuestas o disyuntivas 3. Volitivas - Exhortativas

- Imperativas o yusivas - de mandato - de prohibicin - Desiderativas u optativas - posible - imposible - Permisivas, concesivas o supositivas - Deliberativas - Dubitativas - Interrogativas

II

PROPOSICIONES COMPUESTAS

COORDINADAS - Asndeton ( sin nexo) - Polisndeton - Copulativas - Disyuntvas - Adversativas - Causales o declarativas - Conclusivas SUBORDINADAS - SUBSTANTIVAS O COMPLETIVAS - De infinitivo - Subjetivas - Objetivas - De subjuntivo con ut, ne , quin, quominus - subjetiva - adjetiva

- Interrogativa indirecta - Simples - Subjetiva - Adjetiva - Quod declarativum o explicativum - Subjetiva - Objetiva - Relativas o adjetivas - Propias o puras - Impropias o mixtas - Finales - Consecutivas - Causales - Narrativas - Concesivas - Adversativas - Restrictivas o limitativas - Aparentes - ADVERBIALES O CIRCUNSTANCIALES - Finales - Causales - Condicionales - Concesivas - Consecutivas - Temporales - Restrictivas - Comparativas

PROPOSICIONES INDEPENDIENTES

Una divisin usual PROPOSICIONES SIMPLES. Por el predicado. a) nominal : 1. sustantivo: Cicero fuit consul. Cicern fue cnsul 2. adjetivo: Agricolae sunt beati. Los Agricola sun felices b) verbal : transitivas: Puer amat matrem. (pers.act.) El nio ama a la madre. Mater amatur a puero. ( personal pas.) La madre es amada por el nio. Captivorum corpora trucidabant. ( pers.act.) Despedazaban los cuerpos de los cautivos. Captivorum corpora trucidabantur.(pers.pas.) Los cuerpos de los cautivos eran despedazados. 2. Intransitivas. Universus senatus reclamavit. (pers.activa) Todo el senado reclam. Ab universu senatu reclamatum est. (pers.pas.) Fue reclamado por todo el senado. Currunt ad praetorium.(impersonal act.) Corren hacia el pretorio. Curritur ad praetorium. Se corre hacia el pretorio. 3. Reflexivas. Lucretia sese morte mulctavit. ( activa)

Lucrecia se castig con la muerte. Lucretia morte a se mulctata est. ( pas.) Lucrecia fue castigada por ella misma con la muerte. 4. Recprocas. Boni pueri sese amant. Los nios buenos se aman mutuamente. tonat Truena.

5. Impersonales. (activa)

dicitur acritur pugnatum est (pasivas) Se dice que se combati duramente. 6. Deponentes. Transitivas. Rem arduam complexus sum Abraz una cuestin ardua. Intransitivas. Adulescentulus miles ad Capuam profectus sum. Soldado adolescente march a Capua. Intransitiva pasiva. Exsulare per praetorem. Es exiliado por el pretor. Captivi a consule venierunt. Los cautivos vinieron del consulado.

POR EL MODO DE ANUNCIAR EL JUICIO

Enunciativas - Real o categrica Simplemente afirman o niegan algo. -en castellano: van en indicativo. - en latn : en indicativo, generalmente en los mismos tiempos que en castellano. : cuando es futuro va en futuro perfecto o imperfecto. Ciceronem et Caesarem legi : He ledo a Cicern y a Csar. Nec Cicero nec Caesar dicent hoc. Ni Cicern ni Csar dirs esto. - Potencial o posible - afirman o niegan algo, con un tinte que indica que aquello es posible en el futuro. - en castellano van en subjuntivo, presente o pretrito perfecto. - en latn en subjuntivo, presente o pret. perfecto. Ciceronem legerem, sed nolo. Leera a Cicern, pero no quiero. Aliquid darem tibi, sed nihil habeo Te dara algo, pero no nada tengo. - Irreal o potencial de pasado - afirman o niegan algo, con un matiz que indica que ello es imposible. - en castellano van en subjuntivo , pretrito imperfecto o pluscuamperfecto. Si hubieras venido , habramos paseado. - en latn van en subjuntivo, en imperfecto si se refieren a cosa presente; en pluscuamperfecto si se refieren a cosa pasada.

Ciceronem legissem, sed non potui. Hubiera ledo a Cicern, pero no pude. Ego etiam illud fecissem. Yo tambin lo hubiera hecho.

Interrogativas directas Atendiendo al verbo pueden ser: - comunes : Quis venit ? Quin viene ? - potenciales, irreales. ( se vern en perodo hipottico) - Simples Quis te salutavit? Quin hubo que te saludase? Quae gens non id scierit? Qu nacin no habr sabido sto? Quid impedit te? Qu cosa te impide? Atendiendo a los miembros de que constan: - Compuestas o disyuntivas Utrum venis an manes ? Vienes o te quedas? Venis an non ? Vienes o no ?

Utrum consul est an occissus est? Es csul o est muerto? Utrum tu primus advenisti an frater tuus ? T viniste primero o tu hermano? 3. Volitivas Expresan un acto de voluntad - mandato, deseo, concesin. Puden ser : - Exhortativas. Como imperativo atenuado. ( Or 213) En subjuntivo. con subj. con imperat. Eamus . Vmonos! Videat . Vea.

Pan, ovium custos, tua si tibi Maenala curae, adsis. Virg. Geor. 17 ss. ( 2a. pres. subj.) Y t, oh Pan Tegeo, pastor de ovejas!, abandona el bosque patrio y las selvas de Liceo y tu querido monte Mnalo, assteme con tu favor; - Imperativas o yusivas - de mandato en pres. subjuntivo 1a y 3a. en 2a. imperativo si se manda algo. con noli - nolite + pres. de infinitivo. Ne faciamus hoc. No hagamos esto. Fac hoc. Hagamos esto. Ne feceris hoc, noli facere hoc. No hagas eso. - de prohibicin ( Or. 213) Con ne. subj. 3a. del presente Ne attingant rem publicam .

No toquen la repblica. - Desiderativas u optativas - posible En subj. presente si se refieren a cosa no pasada; en pret. perfecto si a cosa pasada. Ne veniat. Ojal no venga. Utinam venerit . Ojal haya venido. -quam palmam utinam dii immortales, Scipio, tibi reservent: la cual palma ojala que los dioses inmortales, Escipin, te reserven. - imposible En subjuntivo. Pret. imperf. si se refiere a cosa no pasada ; en pluscuamperf. si se refiere a cosa pasada. Utinam nunc pecuniam habere. Ojal tuviera ahora dinero. Ne venisset. No hubiera venido.

- Permisivas, concesivas o supositivas Como en castellano. Sit ita. As sea. Esse ita. Fuera as. Ne venisset frater tuus. ( Supongamos que ) no hubiese venido tu hermano. NOTA. Siempre la partcula negativa es ne. - Deliberativas (Or 215) Oroz une deliberativo con dubitativo.

10

( Conjunctivus dubitativus) Se usa presente, cuando se quiere expresar accin presente; pret. imperf. si se quiere expresar accin pasada. Quid faciam ? Qu hacer ? Qu puedo hacer? quid facerem? blando patriae retinebar amore, ultima sed iussae nox erat illa fugae. Ovid. I, III, 50-51 qu hacer ? era retenido por el dulce amor de la patria pero aquella noche era la ltima del ordenado destierro. - Dubitativas. Interrogativas - Reales - Simples . Constan de un solo miembro. a) pueden llevar: quis, quantus, quot, uter, ubi, quando, cur... Quis venit ?. Quin viene? b) una partcula especial: nonne, num , ne ( encltica) ... Nonne venit Cicero? . Verdad que vino Cicern ? (S) Num venit Cicero ? Acaso vino Cicern ? Venitne Cicero ? Vino Cicern ? Quid est, quod tantopere te commveat dolor intestinus? Cmo te inquieta tanto tu dolor interior? Quo cibo fecisti tantum corporis ? Con qu comida has echado tanto cuerpo?

11

- Compuestas : utrum, ne, an, an non Llevan unprimer miembro -ne , utrum o ninguna partcula ; en el segundo an= o ; an non = o no. Utrum venis an manes. Vienes o te quedas? - Potenciales e irreales . Van en subj. pres. o pret. perfecto. - Simples Non sit melior ita ? No sera mejor as ? - Compuestas : utrum - ne an, an non (Or. 239) La primera suele llevar utrum o el encltico -ne Utrum bonum ne an malum est ? bonum an malum est ? bonum malum ne est ? es bueno o malo? Utrum superbiam Verris prius commemorem an crudelitatem ? Recordar primero el orgullo o la crueldad de Verres ? Eloquear an sileam ? Hablar o callar ?

II

PROPOSICIONES COMPUESTAS

12

COORDINADAS - Asndeton ( sin nexo) Alienum nobis, nostrum plus aliis placet. Lo ajeno nos agrada, lo nuestro agrada ms a otros. ( Publio Siro). - Polisndeton - Copulativas Sed de ceteris et diximus multa et saepe dicemus Pero, acerca de las dems cosas, no slo mucho dijimos sino a menudo diremos.

- Disyuntvas Siquid ego adiuvero curamve levasso: si yo algo te ayudare o te quitara la preocupacin. - Adversativas Ille vir haud magna cum re , sed plenus fidei Aquel varn no con gran fortuna sino pleno de fe.

- Causales o declarativas quod is tam facile senectutem ferat por qu l lleva tan fcilmente la vejez.

- Conclusivas Cogito, ergo sum. Pienso , luego existo ( Descartes)

13

- Consecutivas ita se gessit ut ei pacem esse expediret de tal manera se condujo que esa paz le era provechosa

PROPOSICIONES SUBORDINADAS - SUBSTANTIVAS O COMPLETIVAS - De infinitivo - Subjetivas

a)

de infinitivo

... subjetivas ... objetivas

b) c)

de subjuntivo .... con ut- ne-quin- quominus interrogativas .... simples indirectas .... dobles quod declarativum o explicativum .... subjetivas y objetivas

d)

a. Subjetiva. ...a qua non vere simile est, cum ceterae partes aetatis bene descriptae sint, extremum actum tamquam ab inerti potae esse neglectum.

14

Por la cual no es verosmil, habiendo sido descritas las restantes partes, que el ltimo acto fuese descuidado, como por poeta sin arte. -------------Dulce et decorus est, pro patria mori. Horacio. Es dulce y bello morir por la patria. ----------------Attribuito litteris Graecis, quarum constat (relat.ppal) eum perstudiosum fuisse in senectute. subjetiva. debe ser atribuido a las letras griegas, de las cuales consta que l fue gran estudioso en la vejez.

b. -cum ille dixisset -- non eum sua, sed patriae gloria splendorem adsecutum [ fuisse ] : objetiva. como aquel hubiese dicho que l no por su propia nobleza, sino por el lustre de su patria haba alcanzado la fama. (adversativa) Stetisse per Tebonium quominus oppida patirentur videbantur. Caesar. Que al perecer Trebonio haba sido la causa de que no tomasen la ciudad. c. Dic mihi num venturus sit pater tuus : Dime si vendr tu padre. Interr. indir. Dic mihi quis venerit :Dime quin vino. Nescio utrum venerit aut manserit . Interr.compuesta. No s sivendr o se quedar. Qaesivit utrum venturus esset necne : Pregunt si vena o no. Interr. compuesta.

15

d. La completiva aclara una idea o la explica. En castellano se puede traducir por : que, el que, el hecho de que o no se traduce. Fecisti mihi pergratum quod librum ad me misisti mucho me complaciste en ( por el hecho de) enviarme el libro . Baeza . 110.

PROPOSICIONES SUBJETIVAS Impersonales: Opportet, aparet, convenit, constat. Constat Homerum caecum fuisse. Consta que Homero fue ciego. Hanc scire oportet filia tua ubi est. Plauto. Ella debe saber dnde est tu hija. Adjetivos neutros + sum: utile, pulchrum, honestum. Dulce et decorum est pro patria mori. Hor. Dulce y hermoso es morir por la patria. a qua non vere simile est, cum ceterae partes aetatis bene descriptae sint, extremum actum tamquam ab inerti potae esse neglectum. Por la cual no es verosmil, habiendo sido descritas las restantes partes, que el ltimo acto fuese descuidado, como por poeta sin arte.

16

Sustantivos + sum: opinio, opus, spes. Quid opus est tan valde affirmare . Cic. Qu necesidad hay de afirmarlo tanto ? Verba sentiendi et declarandi. Sentiet qui vir sim . Ter. Yo le har ver quin soy. Impedivit ne exiret: impidi el que se marchasen. Non obstitit qui exirent :no impidi que se marchasen. Non dubitat, quin brevi sit Troia peritura. No duda que en poco tiempo Troya habra de caer. En pasiva e impersonal: dicitur, traditur, traditum est. Aristides unus omnium iustissimus fuisse traditur Se cuenta que Aristides fue el ms justo de los hombres.

- Objetivas PROPOSICIONES OBJETIVAS CON INFINITIVO Verba dicendi et declarandi: dico, nego, affirmo, respondeo, declaro. Verba sentiendi: audio, sentio, video, scio Verba voluntatis: volo, nolo, malo, opto, cupio Verba affecti: doleo, gaudeo, miror -------------------------------------------------------------------------------------

17

Hoc enim onere ... aut iam urgentis aut certe adventantis senectutis, et te et me etiam ipsum levari volo. volo : principal et te et me etiam ipso levari ; objetiva. Deseo librar de este peso de la vejez que ya urge o ciertamente se acerca, tanto a ti como tambin a m mismo. --------------------------etsi certo scio; concesiva.: aunque ciertamente s. ppal. objetiva: te quidem id modice ac sapienter sicut omnia et ferre et laturum esse. aunque s ciertamente que esto, con sabia moderacin, como todas las cosas t no slo soportas sino soportars.

- De subjuntivo con ut, ne , quin, quominus - subjetiva - adjetiva Proposiciones objetivas con subjuntivo. Nexo subordinante afirmativo : ut ( en general) : quo ( con comparacin) Nexo subordinante negativo : ne : ut ne ( raro) : ut non ( cuando se niega una sola palabra)

PROPOSICIONES OBJETIVAS CON SUBJUNTIVO Verba timendi: afirmativa: timeo ne venias : temo que vengas.

18

negativa: timeo ut venias: temo que no vengas. ( se afirma o se niega el deseo). afirmativa (deseo) ne: temo que vengas negativa (deseo) ut : temo que no vengas. -Orator metuo ne languescat senectute: temo que el orador decaiga con la vejez. (ne: se niega el deseo: no deseo que...) Verba curandi o postulandi: oro, opto, moneo. afirmativa con ut negativa con ne Orare admitti: pedir ser admitido. Virg. Optavit ut currus patris tolleretur : pidio que le permitieran subir al carro de su padre . Cic. Impersonales de suceso: accidit, evenit, fit afirmativa: ut negativa: ut non, ut ne Accidit ut aegrotaret : sucedi que estaba enfermo. Verba impediendi: impedio, prohibetur Dii prohibeant ut existimetur: Cic. no consientan los dioses que se crea... Verba dubitandi: con quin. Non dubito quin tibi ingenio nemo praestiterit. Cic. No dudo que tu talento no tiene rival.

19

- Interrogativa indirecta ( Or 245) El verbo de la interrogacin indirecta se pone siempre en subjuntivo. 1. Con carcter indagativo. Nescio quid faciam. No s qu hacer. Quaero quis hoc fecerit. Pregunto quin ha hecho esto. -Cur tam diu vellet esse in vita: interrogativa indirecta.: tiene como antecedente ex eo. por qu tanto tiempo quera vivir. 2. Con carcter dubitativo. Croesus Solonem interrogavit putaretne quemquam ispo beatiorem. Creso pregunt a Soln si consideraba a alguien ms feliz que l mismo. Quaeritur num scripseris. Se pregunta si has escrito. 3. Si se compone de dos miembros, el primero lleva utrum o sin partculo, mientras que el segundo enlaza por medio de an ( o -ne encltico) Di, utrum sint, necne sint, quaeritur. La cuestin es si hay o no hay dioses.

- Quod declarativum o explicativum - Subjetiva - Objetiva La completiva aclara una idea o la explica. En castellano se puede traducir por : que, el que, el hecho de que o no se traduce. Fecisti mihi pergratum quod librum ad me misisti

20

mucho me complaciste en ( por el hecho de) enviarme el libro . Ba P . 110. Mitto quod venire non potui. Dejo pasar por alto que no pude venir. Gaudeo quod es bonus. Me alegro de que eres bueno.

- Relativas o adjetivas - Propias o puras Meramente relativas, si no tienen en s alguna otra idea. Van en indicativo, en los mismos tiempos que en castellano. Puer, qui venit, est bonus. En nio que vino es bueno. Cuando en la relativa hay repeticin de actos se usan los mismos tiempos de la repeticin de actos. Qui ceciderit,surgebat . El que caa se levantaba. - Impropias o mixtas . Van en subjuntivo - Finales Misi speculatores qui ( ut hi) viderent castra. Envi exploradores que viesen los campamentos. Caesar equitatum qui sustineret hostium impetum misit: Csar mand a la caballera para que detuviera el ataque de los enemigos. Omnem autem sermonem tribuimus non Tithono, ut Aristo Cius (parum enim esse auctoritatis in fabula),

21

sed M. Catoni seni, quo maiorem auctoritatem haberet oratio La atribuimos no a Titono, como Aristn de Ceos ( pues poco habra de autoridad en una fbula) sino a M. Catn el viejo, porque mayor autoridad tuviese el discurso - Quod nunquam senserim; causal con pret. perf. subj. porque nunca haya sentido -A quibus essent coli soliti: relativa impropia: por los que antes sido honrados. - Consecutivas El qui consecutivo es bastante frecuente. Hay quienes consideran como consecutivas las proposiciones dependientes de las locuciones sunt qui, invenuntur qui , nemo est qui, nemo est quin. Sunt qui malin Caesarem. Hay quienes prefieren a Csar. Non sum adeo ignavus qui te metuam. No soy tan cobarde que te tema. - Causales El qui causal suele ir reforzado : quippe qui, utpote qui. Caesar , qui esset ( quod ille erat) animo strenuo, vicit. Csar, que era de nimo forzado, venci. Litteras ad te dedi , non quod (quo) haberem magnopere quod scriberem , sed ut loquerer tecum absens. Yo te escrib, no porque tuviese mucho que haban

22

escribir, sino para hablar contigo estando ausente. - Narrativas Suelen ir en indicativo. exponit quod... a saber que... - Concesivas o Adversativas (Or 262) Ego qui sero ac leviter Graecas litteras attigissem , tamen cum Athenas venissem complures ibi dies sum commoratus Aunque me haba ocupado tarde y slo superficialmente con las letras griegas, permanec varios das en Atenas. O magnam vim veritatis quae facile se per se ipsam defendat. Qu gran fuerza la de la verdad que fcilmente se defiende por s sola !

- Restrictivas o limitativas ( Bae 141) Suelen ir en subjuntivo. El relativo, en estos casos suele ir acompaado de quidem, modo. Ciceronis orationes, quas quidem legerim, sun eloquentes. Los discursos de Cicern, a menos los que he ledo , son elocuentes. - Aparentes -qui enim citius adulescentiae senectus, quam pueritiae adulescentia obrepit? interrogacin retrica. Cmo pues ms rpidamente la vejez a la adolescencia alcanza que la adolecencia a la niez?

23

- ADVERBIALES O CIRCUNSTANCIALES - Finales Son proposiciones independientes que indican fin por el cual se ejecuta la accin principal. 1. Llevan ut o ne. Dedi ei gladium ut pugnaret. Le di la espada para que luchase. 2. Con gerundio o gerundivo , en acusativo con ad o en genitivo precedido de causa o gratia. Eo ad civitatem ad videndam matrem meam. Eo ad civitatem causa matris meae videndae. Voy a la ciudad para ver a mi madre. 3. Con participio de futuro en urus y en dus. Se pone en el caso en que est su sujeto repetido en la oracin principal En el caso del participio en dus se pone en el caso en que est su complemento directo o sujeto paciente repetido en la oracin principal. Eo ad civitatem visurus matrem meam. Accepi filium tuum erudiendum. Recib a tu hijo para educarlo.

24

4. Con supino en um si el verbo de la oracin principal es de movimiento. Eo visum matrem meam. Quibus enim nihil est in ipsis opis ad bene beateque vivendum: porque los que no tienen auxilio dentro de s mismos para vivir contentos y felices.

- Causales . Proposicin dependiente que indica la causa por la que se realiza la accin principal. Aristides nonne ob eam causam expulsus est patria quod praeter modum iustus esset ? No fue Arstides desterrado de su patria porque era justo en exceso ?

PROPOSICIONES CAUSALES Or 248 El verbo principal es cualquiera. Segn el modo: Indicativo: generalmente Subjuntivo: a) expresa el pensamiento de otro b) causa negativa c) con cum

Segn el nexo: afirmativa: quod-quia= porque

25

quoniam { cum {= supuesto que, ya que quando { siquidem { quippe qui { = porque propterea quod { non quod { non quo { porque no no quia {

negativa:

Verbos:

1. rogar: orari - petere - precari- rogare desear: optare pedir, mandar: postulare, imperare aconsejar, exhortar: suadere, hortari, impellere cuidar, esforzarse : curare , consulere, operam dare otros: facere, efficere, perficere, impetrari, assequi, consequi Cura ut valeas : cuida de estar bueno. Esse oportere ut vivas, non vivere ut edas: Conviene que comas para vivir, no vivir para comer. 2. verbos que significan : temor, sospecha o recelo Metuo ne artificium tuum tibi parum prosit. Me temo que esta habilidad tuya te ha de servir de poco. Idipsum ne non sit times: Temes que esto no sea. Timeo ne quis veniat : temo que venga alguien. ( en rigor se niega el deseo)

Ej.

26

Timeo ut ne venias . Temo que no vengas. ( deseo que vengas) Timeo ne nemo veniat. Temo que no venga nadie. -tum quod voluptatibus carerent: causal. quod causal.: ya porque carecan de los deleites.. -tum quod spernerentur ab iis: causal.: ya porque eran vivan despreciados por aquellos -cur senectus misera videatur : causal: porque la vejez parece miserable. -quod avocet a rebus gerendis : temporal: porque aparta de los negocios. -quod corpus faciat infirmius: causal: porque hace ms enfermo al cuerpo. -quod privet fere omnibus voluptatibus: causal: porque casi priva de todos los placeres. -quod haud procul absit a morte: causal: porque no est lejos de la muerte. -si placet (vobis): condicional: si os parece bien.

- Condicionales. Or 257 .si ( prop. positivas ) nisi ( prop. negativas ) prtasis ; la que expresa la condicin, es la condicional subordinada. apdosis ; la que expresa la consecuencia ; es la principal.

PERIODO HIPOTETICO Perodo hipottico: 1) Interrogativa directa + Condicional.

27

Perodo hipottico

Latin Castellano ________________________________ a) prt. y apd.en pres. Indicat. indicat. presente cualquier tiempo preferentemente b) cuando es fut. fut. perf. o imperf. o futuro imperf. de subjuntivo.

REAL

a) Si hoc faces, peccas. Si haces esto, cometes una falta. b) Si hoc fecisti, pecavisti. Si esto hiciste, has cometido una falta. c) Si hoc facies , peccabis : Si haces esto, cometers una falta .

....................................................................... Latin Castellano __________________________________ ambas prt. y apd. si vinieras, POTENCIAL en subj. pres. o perf. pasearamos (imperf.pot. simple)

a) ambas en imperf.

pluscuamperf.

habramos paseado plusc.subj.pot. comp

Dies deficiat , si velim numerare quibus bonis male avenerit. Si quisiese referir cuntos buenos han sido desgraciados, no acabars en un da. ( Cf. Oroz 257) - si multo ante a te didicerimus; condicional: si aprendemos antes de ti. - si utrique vestrum gratum futurum est; ha de ser cosa grata para y otro de nosotros. -Nam si id culpa senectutis accideret: condicional.: porque si esto mucho

28

aconteciera por culpa de la vejez. -eadem mihi usu venirent reliquisque omnibus maioribus natu; apdosis del perodo hipottico: me ocurrira a m y a los dems viejos. ....................................................................... Latn Castellano __________________________________________ a) pret. imperfecto subj. a) ipf. subj. + pot. (tratndose de algo presente) b) plusc. ( algo pasado) b) plusc. pot . com. ( Oroz 257)

IRREAL

a) Si hoc faceres , peccares : si hicieses esto cometeras una falta. b) Si hoc fecisses, peccavisses :si hubieses hecho esto , habras cometido una falta. -------------------------------------------- Ecquid erit praemi + siquid ego adiuro curamve levasso? interrogat. + condicional. Qu habr de premio + si algo yo te ayudare o te quitare la [preocupacin -------------------------Ut Themistocles fertur Seriphio cuidam in iurgio respondisse, cum ille dixisset non eum sua, sed patriae gloria splendorem adsecutum: Nec, hercule, inquit, si ego Seriphius essem, nec tu si Atheniensis , clarus unquam fuisses. Como dicen que respondio Temistocles a un Serifio que le echaba en cara que se haba hecho famoso no por su nobleza propia, sino por el lustre de su patria. "Es verdad, le dijo, que ni yo sera esclarecido si fuera Serifio, ni si t fueses ateniense, jams seras esclarecido" Cic.

29

- Atqui, Cato, gratissimum nobis feceris: hars Catn algo muy grato... si multo ante a te didicerimus : si aprendemos mucho antes de ti. condicional - Certe nam nisi tu amisses ( condicional prtasis), ego numquam recepissem (apdosis).: Cierto, pues si tu no la hubieses perdido, yo no la habra recobrado.

- Concesivas PROPOSICIONES CONCESIVAS. 1er. grupo} quamquam, tametsi= aunque } Indicativo. 2o. grupo } quamvis, licet, ut quam= por ms que, aunque } Subj. (etiamsi) 3er. grupo} etsi, etiamsi, si ( con tamen en la ppal) = dado que, aunque } I o S. 1. Quamquam non habet gladium vincit: Aunque no tiene espada, vence. 2. Quamvis prudens ad cogitandum sis: por ms prudente y sagaz que seas para pensar. Cic . Etiamsi dudum fuerat ambiguum hoc mihi, nunc non est.Ter. Aunque largo tiempo tuve dudas, en este punto,ya no las tengo. Quae mihi omnia etiamsi non prius , attamen clarius fulsisse in Scipione Aemiliano videntur

30

Parceme que todas estas prendas brillaron , si no antes, a lo menos con ms claridad en Escipin Emiliano. 3. Etsi evocatus non erit, veniet: Aunque no haya sido llamado, vendr. Do poenas temeritatis meae; etsi , quae fuit illa temeritas ? Cic. Ya estoy sufriendo el castigo de mis imprudencia ; aunque, bien considerado qu imprudencia fue la ma ?

- Consecutivas PROPOSICIONES CONSECUTIVAS. Son proposiciones dependientes que indican una consecuencia de la principal. ut (que) un non ( que no)

Modo verbal : subjuntivo. Principal palabra ponderativa: ita - sic- talis. Modo: subjuntivo. afirmativas: ut= que negativas: ut non= que no quin= ( si la propos. es negativa o interrogativa) Tambin se pueden usar : is, talis ( tal) tantus ( tan grande) tot ( tantos) sic, ita ( as, de tal manera) tam ( tan) adeo ( tan) eo ( hasta tal punto) Proposicin comparativa- consecutiva , es consecuencia de la principal, hay un comparativo.

31

Haec arbor est minor quam ut videatur. Este rbol es ms pequeo para que sea visto. a) Hay consecucin : la principal es un hecho histrico y una consecuencia. Erat adeo bonus ut omnes laudarent. Era tan bueno que todos lo alababan. Scutum tantum ei dederunt ut nullum telum ei lauderet. Le dieron un escudo tan grande que ningn dardo le hera. b) No hay consecucin cuando a la proposicin dependiente, adems de aducirla como una consecuencia , se la quiere hacer resaltar como un hecho histrico , igual que la principal. Scutum tantum ei dederunt ut nullum telum eum laeserit. Le dieron un escudo tan grande que ningn dardo le hiri. c) No hay consecucin cuando de una cosa pasada se deduce una consecuencia presente. Scutum tantum ei dederunt, ut nunc Antonius non eun occidere possit. Le dieron un escudo tan grande que ahora Antonio no le puede matar. se aduce

32

- Temporales Principal : cualquier tipo. Modo: ind. y subj. ...cum ... indicativo ... temporal ... iterativo ... inverso, idntico ... subjuntivo...histrico narrativo ... antequam, priusquam ... dum , donec, quoad -------------------------------------------Oroz 252 Particulas de Indicativo postquam, posteaquam ; " despus que" , denotan sucesin y se construyen con indicativo. ( pret. perf. histrico) Expresa hechos pasados, sin repeticin de actos. Eo postquam Caesar pervenit , obsides, arma poposcit. Despus que Csar lleg all ,pidio rehenes y armas. - cum

- cum temporale : tum, eo tempore, eo die. ( forma arcaica quom) con indicativo , si se trata de fijar la relacin entre el hecho principal y el secundario

33

Cum Caesar in Galliam venit , alterius factionis principes erant Haedui, alterius Sequani. Cuando Csar lleg a la Galia, estaban a la cabeza de un partido los eduos , y del otro los sequanos - cum inversum , cuando introduce proposiciones pospuestas ( con pret. perf. de indicativo o presente histrico) partculas : vix, vixdum, iam, etc. contienen la idea principal de la oracin Vixdum epistulam tuam legeram , cum Postumus venit. Acababa de leer tu carta, cuando lleg Pstumo. - cum coincidentiae, ( tb." explicativum") equivale a eo quod , denota que el hecho principal expresado por el verbo subordinante, coincide temporal y materialmente con el secundario, o sea el expresado por el verbo subordinado. De te autem Catilina, cum quiescunt probant; cum patiuntur , decernunt ; cum tacent , clamat. Pero cuanto contra ti dije, Catilina,consu reposo lo aprueban ; decrtanlo cuando consienten ; con su silencio dan voces. - cum iterativum, " siempre , cada vez que ". Expresa hechos repetidos. Cum sumus negotiis vacui , tum cupimus aliquid videre , audire, addiscere. La vez que estamos libres de preocupaciones deseamos ver , oir, y aprendera algo. - cum con subjuntivo. Casos especiales.

34

1. cum narrativum, se emplea en la narracin continua de hechos pasados. Cum naves appropinquarent Britaniae tempestas subito orta est. Cuando las naves se acercaron a Britania , estall de repente una tempestad. Cum in Africam venissem, nihil fuit potius. LLegado al Africa , nada tuve por mejor. -cum inter duos consulatus anni decem interfuissent: temporal. cuando entre los dos consulados haban medido diez aos. -censorque ante superiorem consulatum fuisset: temporal.: y haba sido censor antes del segundo consulado.

- cum adversativum; " mientras que" . Homo solus ex tot animantium generibus particeps est rationis , cum cetera sint omnia expertia. Slo el hombre entre tantas especies animales posee razn , careciendo de ella todas las dems. - cum concessivum; " a pesar de que" , "aunque" Lyso cum a me litteras accepisset, mihi nullas remisit. A pesar de haber recibido Lisn carta ma, no me ha contestado. - cum causale; " como" Quae cum ita sint ( se habeant) Siendo pues, todo esto as...

35

Pyrrhus , cum Argos oppugnaret, lapide ictus est. Como Pirro asaltase a Argos, fue herido por una pedrada. ---------------------------------- simul ( atque) , ubi, ut con pret. perf. histrico de indicativo para indicar sucesin inmediata de dos hechos pasados. Quod Roscius simulatque sensit , Romam confugit. Luego que Roscio se dio cuenta de esto, se refugi en Roma. ----------------ubi, ubi primum, ut, ut primum , statim ac, simul ac ( atque) luego, as que, despus que, tan pronto como, enseguida que, siempre que... a) ordinariamente llevan el verbo en pret. perf. si se refieren al pasado ; en futuro perfecto si se refieren al futuro. Ubi veni, eum vidi . Luego que vine, lo vi. Ubi venero, eum videbo. Luego que venga, lo ver

b) Si la temporal indica repeticin de actos, llevan el verbo en los tiempos de repeticin de actos. Pretrito pluscuamperfecto para el pasado Pretrito perfecto para el presente Futuro perfecto para el futuro

36

Ubi ceciderant, sugebam Luego que caa , me levantaba Ubi cecidi surgo Luego ( siempre que caigo) , me levanto. Ubi cecidero, surgam. Siempre que caiga, me levantar. dum , tiene tres sentidos temporales, adems del condicional. a) cuando es coincidencia en un solo momento el dum lleva el verbo siempre en presente de indicativo, aunque se trate de un hecho pasado o futuro. Dum lego, cecidit fulmen. Mientras lea, cay un rayo. b) cuando es coicidencia prolongada el dum lleva su verbo en indicativo, en los mismos tiempos que en castellano ( presente, pret. imperf. futuro imprf. ) Ver antequam. --------------------------------Particulas de indicativo y subjuntivo dum ( donec , quoad ) , antequam ( priusquam) Ibi fuit dum hostes pervenerunt Estuve all hasta que vinieron losenemigos. Pervenianm ad civitatem antequam portas aperuerint Llegar a la ciudad antes de que abran las puertas.

37

2. Estas partcula llevan el verbo en subjuntivo con consecucin de de tiempos incompleta , cuando se quiere hacer ver en la temporal la idea o de causalidad, o de intencin o de irrealidad, o de incertidumbre. Fugit antequam Caesar pervenisset Huy antes de que viniese Csar. En repeticin de actos, tiempos de repeticin de actos. Antequam caenaverat, deambulabat Antes de cenar , paseaba. ---------------------

- Restrictivas Baez 128. supra.

- Comparativas . ( Baez 128) Son oraciones dependientes con las que se compara su oracin principal 1) de igualdad, semejanza, o desemejanza atque , ac ( que) precedidos de aequalis, idem, similis, aequaliter, idem, pariter, similiter ..alius, contrarius, aliter, contra...talis..qualis ; tantus...quantus ; tot...quot ; tam..quam. 2 ) de superioridad o inferioridad quam, supra, ultra (ms) minus (menos) -Se Aetna gravius onus sustinere: que ellos sostienen una carga objet. de infinit.

38

ms pesada que el Etna. 3) como: ut, uti, velut, veluti, sicut, sicuti, prout, quemadmodum. 4) como si: quasi, tamquam, ut si, velut si, perinde ac si. Tiempos verbales. Los mismos que para las independientes reales, temporales o irreales. 1) Bellum gerebat eodem modo ac Caesar. Haca la guerra de la misma manera que Csar. Fecit contra quam cogitaverat. Hizo lo contrario de lo que pensaba. 2 ) Legit facilius quam scribit. Lee ms fcilmente que escribe. Faciat minus quam possit. Que haga menos de lo que puede. 3) Loquitur ut loquebatur Cicero. Habla como hablaba Cicern. 4) Amasti me ut si esset pater tuus. Me amaste cual si fuese yo tu padre. - Naturam optimam ducem tanquam deum sequimur ; causal: porque a la naturaleza como a un ptimo jefe seguimos. optimam ducem: gua suprema. - eique paremus ; causal : y [porque ] a ella obedecemos. - a qua non vero simile est; relativa: por la cual no es verosmil. -cum ceterae partes aetatis bene descriptae sint ; temporal: cuando han sido bien descritas las restantes partes.

39

- extremum actum tamquam ab inerti potae esse neglectum que el ltimo acto fuese descuidado, como por poeta sin arte. [A la naturaleza como a un ptimo jefe seguimos ] [ y porque ] y porque a ella obedecemos, por la cual no es verosmil, habiendo sido descritas las restantes partes, que el ltimo acto fuese descuidado, como por poeta sin arte. REGLA. Las oraciones comparativas suelen ir en los mismos modos que en castellano. - Faciam,ut potero : ut comparativo. - ut si qui dicant gubernatorem in navigando nihil agere objetiva.: que el timonel en la navegacin nada hace. -cum alii malos scandant: temporal: cuando unos se trepan a los mstiles. -alii per foros cursent: temporal.: y otros corren por los puentes. -alii sentinam exhauriant: temporal.: otros vacan la sentina. -ille autem clavum tenens quietus sedeat in puppi, non faciat y aquel sosteniendo el timn , quieto, sentado en la popa, no hace nada..

ADVERBRIOS CORRELATIVOS ubi ( donde) quo( a dnde) hic(aqu) huc (ac) istic (ah) istuc(ah) illic (all) illuc( all)

qua hac (por dnde) ( por ac) unde (desde d.) hinc (de.aqu)

istac illac ( por este lug.) (por all) instic (de ah) illinc (de all)

40

PROPOSICIONES (frases escogidas de Cicern, Nepote, Fedro, Virgilio y Ovidio) Proposiciones de verbo sustantivo l. Civis Romanus sum.-- 2. Sum totus vester.--3. Ero brevior. 4. Tu eris moderator omnium consiliorum meorum.-5. Ingrata es-- 6. Ille amicus est malis - .Pater eius Neoclus . . generosus fuit.--8. Tanta est magnitudo tuorum meritorum.--- 9. Est aviditas dives et pauper pudor.-10. Hoc genus consolationis miserrimum et acerbum est. --11. Mea ratio fuit alia.12. Tale fuit initium. --l3. Nulla erit praestantior disciplina. -- 14. Id erit telum acerrimum. 1. Soy ciudadano Romano.-2. Soy todo vuestro.-3. Ser ms breve.-4. T sers quien arregles todas mis resoluciones.- 5. Eres ingrata.-6. Aquel es amigo de los malos. 7. Su padre Neoclo fue hombre noble.-8. Tanta es la magnitud de tus mritos.-9. La codicia es rica, el encogimiento pobre.---10. Este gnero de consuelo es miserable y triste.-1l. Mi razn fue otra. --12. Tal fue el principio.--l3. Ninguna doctrina habr ms excelente.--14. Aquel ser un dardo cruelsimo. oooooooooooooooo l. Ipsa victoria futura esset acerbissima.-2. Nullum maius futurum esset discrimen - 3. Sumus censores.-- 4. Solliciti eramus.-5. Fuissemus alii.-6. Vos optimi testes estis.7. lnimici sunt multi. - 8. Temperatae suaves sunt argutiae.-9. Gratae tuae litterae fuerunt.-10. Multa sunt ineredibilia.-l1. Nos omnes custodes futuri sumus honoris tui.-12. Nostrae sunt irae atque discordiae futurae. 13. Sum in exspectatione omnium rerurn.-14. Ego eram Romae. 1. La misma victoria hubiera de ser muy amarga.-2. Ningn otro

41

riesgo hubiera de haber sido mayor.-3. Somos censores.-4. Estbamos cuidadosos.- 5. Hubiramos sido otros. 6. Vosotros sois testigos muy buenos.- 7. Los enemigos son muchos.- 8. Las agudezas moderadas son suaves. 9. Tu carta fue gustossima.-10. Muchas cosas son increbles. 11. Nosotros todos hemos de ser custodios de tu honor. 12. Nuestras iras y discordias han de subsistir.- l3. Estoy a la mira de todas las cosas.-14. Yo estaba en Roma. ooooooooooooooooooooo 1. Ubi sis--2. ln itinere est Antonius. 3. Est in eo summa probitas summa virtus, summa liberalitas et observantia. 4. Pompeius erat apud me.- 5. Gratum mihi erit.- 6. Etenim non necesse fuit.- Eramus longe.- 8. lbi eritis.- 9. Illi eiusdem nationis sunt.-10. Erant viginti millia militum. 1. Donde ests.-2. Antonio est en camino (en el viaje).2. Hay en l suma bondad, suma virtud suma liberaldad y respeto.---4. Pompeyo se hallaba en mi casa ( estaba junto a m) . 5. Me ser gustoso,- 6. Pues no fue necesario.7. Estbamos lejos (distantes).-8. All estaris.--9. Aquellos son de una misma nacin.- 10. Haba veinte mil soldados. ooooooooooooooooooooooo Proposiciones de verbos activos por todos sus modos 1. Res romanas exspecto et desdero -2. Illud te rogo.- 3.Non te mneo.-4. Reliquam spem nullam video.-5. Magnam voluptatem capio ---6. Lugebam miserias.-7. Damnavi consilium tuum.-8. Nihil boni putavi. -9. Accepi per breves litteras tuas.-10. Singularem fidem cognovi. -11 .Prospexi tempestatem futuram.12. Ego tuas litteras legi.~15. Hoc sbito scripsi.--14. Audivi Lucilium.- 15. Eas litteras cideram.-16. Id non feceram.-17. Omnia curabo. 1. Espero y deseo noticias de Roma.-2. Suplcote aqullo. 3. No te aviso.-4. No veo esperanza que reste.-5. Recibo gran

42

complacencia.-6 Lloraba las desgracias.-7. Desaprob tu resolucin.-8. No juzgu cosa buena. --9. Recib tu reducida carta.-10. Conoc tu singular fidelidad. - 11 . Prev la prxima tempestad.-12. Yo he ledo tu carta.-15. Escrib esto deprisa.-14. O a Lucilio -15. Haba entregado yo esa carta.-16. Yo no haba hecho eso.-17. Cuidar de todo. ooooooooooooooooooooo -2. Hoc consilii dderim. - 3. Ante suasissem illud . - 4. Id praestitissem.-5. Quanta ipse constituero- 11. Reliqua considerabis.--17. Ea para.-l8. Exhibe vocis fidem. 2 Haya yo dado este consejo.-3. Antes lo hubiera yo .persuadido.4. Hubiera omitido esto.-5. Cuanto yo mismo dispusiese. 1l . Considerars las dems cosas. 17. Prevn esas cosas.-18. Cumple tu palabra. ooooooooooooooooooo 2. Tu ineptias et desideria Urbis depone.- 3. Spem quoque habeas firmissimam.-4. Sustentes rem . 5. Suscirpias eius negotiurn.-6. Exspectares nos.-7. ld scisses. -- 8. Magnum beneficium tu auxeris. l0. Sua natura mitiorem facit.--11. Uterque suum retinebat ordinem. 15. lpsa crudelssime se gessit . 2. T djate de esas bagatelas y deseos de ir a Roma.- 3. Tn bien firmsima esperanza.-4. Suspenders el negocio.- 6. Nos esperaras:~7. Hubieses sabido esto.-8. Aumentars tu gran beneficio.- l0. Su natural le hace ms blando.- 11. Cada uno (uno y otro) guardaba su puesto 15. Ella se port con la mayor crueldad, oooooooooooooooooooooooooooo

43

Proposiciones con verbos deponentes 1. Te hortor.-2. Non imitor brevitatem.- 3. Facile id patior.4. Brevitatem secutus sum.--5. Sequar eum.-6. Cohortarer vos.7. Omnia experiar.-8. Nihil moliris.-9.Ea es adeptus, adolescens.l0 . Ipse consequere aeternam famam.

l. Te exhorto.-2. No imito la brevedad.-3. Supo esto fcilmente. 4. He dado en ser breve.- 5. Le seguir. 6. Os exhortara.-7. Har toda exneriencia.-8. Nada intentas. - 9. T, joven, has logrado estas cosas.-10. T mismo conseguirs eterna fama. ooooooooooooooooo Proposiciones segundas de activa o intransitivas. l. Ego valeo.-2. Exulas.-5. Nitet purpura.-~4. Opinio manebat.- 5. Magnus cumulus accedet.-6. Hic dies abiit.7. Scurra digrunit prior.-8. Honestissime viximus, floruimus. 9. Valete, mea desideria, valete.-10. Illa nostra ceciderunt. 1. Yo 1o paso bien.-2. Te hallas desterrado.--3. Brilla la prpura.4. Permaneca la opinin.-5. Gran colmo se agregar.-6. Este da se pas.-7. El truhn grue el primero.8. Vivimos honradsimamente, florecimos.-9. Pasadlo bien, deseos mos, pasadlo bien.-10. Aquellas nuestras (desgracias) se acabaron. ooooooooooooooooo Proposiciones en que ,se hallan palabras invariables. (A) Con preposiciones.

44

1. Ad rivum eundem Lupus et Agnus venerant.-2. Apud gratos homines beneficium ponis.-3. Ante hos sex menses maledixisti mihi. -4. Contra potentes nemo est munitus satis. 5. Pacem inter duas potentissirnas civitates conciliavit ipse.6. Juxta hostes castra habeas nautica.~-7. Ob eas causas quas scripsi.-8. Penes quos summum imperium erat.-9. Quis te feret praeter t ?- 10. Faciam propter eximium ingenium, summamque virtutem. l. Un Lobo y un Cordero haban llegado a un mismo arroyo.-2. Empleas tu favor en unos hombres agradecidos. 3. Seis meses ha que me trataste mal.-4. Ninguno est bastante fortalecido contra los poderosos.-5. Ese trat la paz con Ias dos ciudades ms poderosas.- 6. Pn la arrnada cerca de los enemigos. -7. Por estos motivos que llevo -escrito .8. En Quines estaba todo el mando ? -9. Quin te aguantar sino y . 10 Lo har por tu excelente ingenio y suma virtud. oooooooooooooooo Proposiciones de infinitivo de verbo sustantivo 1. Nolo esse longior. No quiero ser ms largo. 2. Noli molestus esse. No quieras ser molesto. 3. Is stoicus esse voluit. Ese quiso ser estoico. 4. Nullus locus debet esse dulcor. Ningn lugar deber ser ms dulce. 5. Cupio me esse clementem. Deseo ser c lemente -----------------------Proposiciones de infrnitivo de verbos activos l. Desiderare te significabas meas litteras. Dabas a entender que deseabas (echabas de menos) mi carta. 2. Navim spero nos valde bonam habere. 2. Espero tengamos nosotros una buena embarcacin. 3. lntellexi te perspcere meam pietatem. Entend que t veas

45

mi amor. 4. Moleste Pompeium ferre id constabat. Sabase que Pompeyo llevaba esto a mal. 5 Nihit attinet me plura scrbere. No es del caso escribirte yo ms largo. ooooooooooooooo Proposicionesa de infinitivo concertadas ( continuacin) 1 Non dubitavi haec ad te scribere. No dud escribirte sto. 2. Haec negotia nequidem audeo narrare tibi, quomodo se habeant. En verdad que no me atrevo a cantarte el estado de estos negocios. 3. Litteras tuas tam exspectare incipiebam. Ya empezaba a esperar carta tuya. 4. Equidem non desinam tua decreta defendere. Verdaderamente que no dejar de defender tus rdenes. 5. Nequeo ad te scribere quomodo sim affectus. No puedo escribirte del modo que me hallo.oooooooooooooooo

Proposiciones de Infinitivo en pasiva 1. Brutus a me amari intellegis. Conoces que Bruto es amado por m. 2. Te amare a me scis. Sabes que t eres querido por m. 3. Mihi tamen placui ad te praescribi. Con todo sirvime de gusto que se se te escribiese esto. 4. Omnes res ad Pompeium deferri volunt. Todos quieren que el asunto se comunique a Pompeyo. 5. Facile perspexi ex tuis litteris me a te plurimi fieri. Fcilmente infer por la tuya que soy estimado de ti. ooooooooooooooooooooo

46

Proposiciones con pronombres interrogativos relativos 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Quis es tu? Quin eres t? Quis est tam inimicus? Quin hay tan enemigo? Quis maior esset? Quin era mayor? Quae sedes iucundior est? Qu tugar hay ms gustoso? Quid enim stultius? Qu cosa hay ms necia? Quidnam futurum est? Qu ha de ser? Qui mores sunt isti? Qu cosrumbres son sas? Quae tantae fuere morae? Qu tantas detenciones hubo? Quae alia duriora sint tmpora? Qu otros tiempos son ms calamitosos? oooooooooooooooooo

Proposiciones con verbos activos, y con pronombres interrogativos. 1. Quis est tam linceus, qui in tantis tenebris nihil offendat ? Quin hay tan lince que en tanta obscuridad nada tropiece? 2. Quis te salutavit?- Quin hubo que te saludase? 3. Quae gens non id scierit? Qu nacin no habr sabido sto? 4 Quid impedit te? Qu cosa te impide? 5. Quem fructum capies ex hoc labore? Qu fruto sacas de este trabajo? 6. Quid est, quod tantopere te commveat dolor intestinus? Cmo te inquieta tanto tu dolor interior? 7. Quo cibo fecisti tantum corporis? Con qu comida has echado tanto cuerpo? ooooooooooooooo

47

Proposiciones con participio de presente l. Pontinius, proficiscens ad te, est horno cupidus et amantissimus tui. Pontinio, que marcha a ti, es hombre apasionado y amantsimo de ti. 2. Ego suspicans hoc, adhuc Romae maneo. Yo, sospechando esto, an permanezco en Roma. 3. Ex Asia rediens, coepi regiones circumcirca prospcere. Volviendo yo del Asia, comenc a mirar atentamente, de una y otra parte, las regiones. 4. Ad te confugi, tuam petens amicitiam. Me acog a t, deseando tu amistad. 5. Hujus Rex animi magnitudmem admirars, cupiensque talem virum sibi conciliari, veniam dedit. Admirando el Rey la grandeza de nimo de este, y deseando ganar para s a tal varn, te concedi el permiso (el perdn, la licencia).oooooooooooooooo Proposiciones con participios pasivos 1. Conon magnis muneribus donatus ad mare est missus. Conon, colmado de grandes premios, fue enviado al mar. 2. Praecepto monitus saepe te consi era.Instruido con este aviso, examnate a menudo. 3. Pompeius victus turpissime; amissis etiam castris, solus aufugit. Pompeyo, vencido muy vergonzosamente, perdidos tambin los campamentos, huy solo. 4. Qua victoria elatus, ipse plurima miscere coepit, et majora concupscere. Con cuya victoria engredo, empez l a introducir muchisimas cosas y a desear las mayores 5.Quae classis, celeriter effecta, Corcireos fregit.

48

Cuya armada, dispuesta con prontitud, derrot a los de Corf. 6. Turpiter repulsi protinus in urbem, armis impedimentisque amissis refugerunt. Rechazados vergonzosamente, perdidas armas y vveres, huyeron al punto a la ciudad. 7. Lisander magnam reliquit sui amam magis felicitate quam virtute patriam. Dej Lisandro mucha fama, adquirida ms por su fortuna, que lograda por su valor. 8. Magnifice Datamen donatum ad exerciturn misit Rex. El rey envi a Datames al ejrcito magnficamente premiado. 9. Dato adiutore Pharnabazo, omnibus insciis, ubi erat rex pervenit. Dndole por auxiliar suyo a Barnabazo, sin saberlo ninguno (ignorndolo todos), lleg adonde estaba eI rey. ooooooooooooooooooooo Proposiciones con participio de futuro en dus: . l. Hic animus nunquam permutandus nostram eximiam ac singularem ostendit lidem. Este nimo que nunca ha de mudarse, muestra (est diciendo) nuestra muy grande y singular fidelidad. 2. Haec conspicienda cunctis virius diu latuit. Esta virtud, que era para ser vista de todos, estuvo oculta mucho tiempo. 3. Ipse conslium prudentssimum aperuit tum maxime suscipiendum cvibus. Dio se un consejo acertadsimo, que se deba de haber tomado entonces por los ciudadanos . 4. Multa alia ipsius referam clarissima officia nullo modo praetereunda. Referir otras muchas demostraciones muy esclarecidas, que de ningn modo son para callarse. 5. Si damnanda perscrutatus crimina pater familias esset...

49

Si eI padre de familia hubiera exarninado delaciones dignas de no atenderse (de condenarse, de censurarse...) oooooooooooooooooooooo Proposiciones con supino 1. Misetunt illi Delphos consultum. Ellos enviaron a consultar a Delfos ( al orculo de Delfos). 2. Rex Pharnabazum misit exploratum .El rey envi a Farnabazo a averiguarlo. 3. Cognoscit ille haud longe abesse , profectumque eum venatum. Conoci l que no estaba lejos y que se haba ido de caza. 4. Simul exieris pastum cum tenero grege. Al mismo tiempo que salgas a pastar con tu tierna grey. 5. Haec etiam auditu maceba sunt. Tambin estas cosas son duras de oirse. 6. Incredibile hoc factu obiicitur. Se pretexta que es increble que se haga esto. 7. Difficile dictu est de singulis. Es difcil hablar de cada cosa por s. 8. Tu pro tua clementia quid optimum factu sit videbis. T vers, segn tu bondad, qu sea lo mejor que pueda hacerse. 9. Quod facillimum factu est. Lo cual es muy fcil de ponerse por obra.

Вам также может понравиться