giI ton ho hc bng phng php th

I. phng php th

C s ca phng php l vic s dng th trong ton hc

gii mt s h phng trnh.
Trong ho hc, mt s dng bi tp c gii da trn c s ni
dung ca phng php ny. l trng hp m trong th nghim ho
hc c hai qu trnh lng kt ta tng dn, sau gim dn n ht
khi lng cht phn ng c d. C th vn dng phng php ny trong
ho hc cc trng hp ch yu sau:
- Thi kh CO2 vo dung dch cha hiroxit ca kim loi phn
nhm chnh nhm II.
- Rt t t dung dch kim n d vo dung dch mui nhm
hoc mui km.
- Rt t t dung dch axit n d vo dung dch mui c cha
anion AlO2- hoc ZnO22-.
Ta xem xt phng php gii mt s bi tp da trn c s
thng qua mt s v d sau.
II. Cc v d

V d 1: Cho 10 lt (ktc) hn hp A gm N2 v CO2 ktc vo 2

lt dung dch Ca(OH)2 0,02 M th thu c 1 gam kt ta.
Tnh % CO2 trong hn hp A theo th tch..
(Sch Ho hc - Lp 12 - NXB Gio dc H ni).
Li gii
* Phng php t lun:
Phng trnh ho hc ca nhng phn ng ln lt xy ra nh sau:
CO2 + Ca(OH) 2 CaCO3 + H2O
CO2 + H2O + CaCO3 Ca(HCO3)2
Ta c: S mol Ca(OH) 2 = 2. 0,02 = 0,04 (mol)
S mol CaCO3 = 1 : 100 = 0,01 (mol)
Trng hp 1: Ch c phn ng (1) Ca(OH) 2 d.
Theo phng trnh ta c:
S mol CO2 = S mol CaCO3 = 0,01 (mol)
= S mol Ca(OH) 2 < 0,04 (mol).
0,01 22,4
100% = 2,24%
10
Vy, A c % CO2 =

(1)
(2)

0,01
Gio vin: Nguyn Vn Minh
0,04
Trng hp 2: C phn ng (1) v (2) u xy ra Ca(OH) 2 ht.
Theo phng trnh (1):
S mol CaCO3 (1) = S mol Ca(OH) 2 = 0,04 (mol).
S mol CaCO3 (2) = 0,04 - 0,01 = 0,03 (mol).
Theo phng trnh (1) v (2):
S mol CO2 = 0,04 + 0,03 = 0,07 (mol)
0,07 22,4
100% = 15,68%
10
Vy, A c % CO2 =

* Phng php th:

Da vo t l phn ng phng trnh (1) v (2) ta v c th
biu din lng kt ta thu c theo lng CO2 phn ng nh sau:
S mol CaCO3

0,01

0,04

0,07 0,08

S mol CO2

Da vo th, nu sau phn ng thu c 1 gam kt ta th ta

c ngay:
Trng hp 1: S mol CO2 = 0,01 (mol).
Trng hp 2: S mol CO2 = 0,07 (mol).
V d 2: Ho tan 26,64 gam cht X l tinh th mui sunfat ngm
nc ca kim loi M ho tr n vo nc c dung dch A.
Cho A tc dng vi dung dch NH3 d, lc ly kt ta, nung n
khi lng khng i th thu c 4,08 gam cht rn B. Nu cho A tc
dng vi dung dch BaCl2 d th thu c 27,96 gam kt ta.
a. Tm cng thc ca X.
b. Tnh th tch dung dch NaOH 0,2 M cn thm vo A thu
c lng kt ta ln nht, nh nht.
c. Cho 250 ml dung dch KOH tc dng ht vi A th thu c 2,34
gam kt ta. Tnh nng ca dung dch KOH.
( thi tuyn sinh - NXB Gio dc H ni - 1998).
2

Gio vin: Nguyn Vn Minh

Li gii
a. Kt qu tnh ton cho ta cng thc mui l: Al2(SO4)3.18H2O.
Nh vy, dung dch A c:
S mol Al3+

2 4,08
= 0,08 (mol ).
= 2. S mol Al2O3 = 102

* Phng php t lun:

Phng trnh ho hc ca nhng phn ng ln lt xy ra nh sau:
Al3+ + 3 OH- Al(OH)3

(1)

Al(OH) 3 + OH- AlO2- + 2 H2O

(2)

b. lng kt ta ln nht th ch xy ra phn ng (1).

Theo phng trnh:
S mol OH- = 3. S mol Al3+ = 3. 0,08 = 0,24 (mol)
lng kt ta nh nht th xy ra c phn ng (1) v (2).
Theo phng trnh:
S mol OH- = 4. S mol Al3+ = 4. 0,08 = 0,32 (mol)
Vy, th tch dung dch NaOH 0,2 M cn thm vo A lng kt
ta thu c ln nht, nh nht tng ng l:
V = 0,24 : 0,2 = 1,2 (lt) v V' = 0,32 : 0,2 = 1,6 (lt).
c. S mol kt ta Al(OH) 3 thu c l 2,34 : 78 = 0,03 (mol).
Trng hp 1: Ch c phn ng (1) Al3+ d.
Theo phng trnh ta c:
S mol OH- = 3. S mol Al(OH) 3 = 3. 0,03 = 0,09 (mol)
S mol Al3+ (p) = S mol Al(OH) 3 < 0,04 (mol).
0,09
= 0,36 ( M )
Vy, nng dung dch KOH l: [KOH] = 0,25

Trng hp 2: C phn ng (1) v (2) u xy ra Al3+ ht.

Theo phng trnh (1):
S mol Al(OH) 3 (1) = S mol Al3+ = 0,08 (mol).
S mol Al(OH) 3 (2) = 0,08 - 0,03 = 0,05 (mol).
Theo phng trnh (1) v (2):
S mol OH- = 3. 0,08 + 0,05 = 0,29 (mol)
0,29
= 1,16 ( M )
0
,
25
Vy, nng dung dch KOH l: [KOH] =

* Phng php th:

Da vo t l phn ng phng trnh (1) v (2) ta v c th
biu din lng kt ta thu c theo lng OH- phn ng nh sau:
3

Gio
0,03vin: Nguyn Vn Minh
0,08
S mol Al(OH) 3

0,09

0,24

0,29

0,32

S mol OHDa vo th ta c ngay:

b. S mol OH- cn c lng kt ta thu c ln nht, nh nht tng ng l 0,24 v 0,32 (mol).
c. Nu sau phn ng thu c 2,34 gam kt ta th:
Trng hp 1: S mol OH- = 0,09 (mol).
Trng hp 2: S mol OH- = 0,29 (mol).
V d 3: Ho tan va ht m gam Al vo dung dch NaOH th thu
c dung dch A v 3,36 lt H2 (ktc).
a. Tnh m.
b. Rt t t dung dch HCl 0,2 M vo A th thu c 5,46 gam kt
ta. Tnh th tch dung dch HCl dng.
Li gii
a. Phng trnh phn ng:
2 Al + 2 H2O + 2 NaOH 2 NaAlO2 + 3 H2
Theo phng trnh: S mol Al = 2/3. S mol H2 = 0,1 (mol).
m = 2,7 (gam).
* Phng php t lun:
Phng trnh ho hc ca nhng phn ng ln lt xy ra nh sau:
H+ + H2O + AlO2- Al(OH)3
3 H+ + Al(OH) 3 Al3+ + 3 H2O

(1)
(2)

b. Theo gi thit: S mol Al(OH)3 = 5,46 : 78 = 0,07 (mol)

Trng hp 1: Ch c phn ng (1) AlO2- d.
Theo phng trnh ta c:
S mol H+ = S mol Al(OH)3 = 0,07 (mol).
S mol AlO2- (p) = S mol Al(OH)3 < 0,1 (mol).
4

0,07
Gio
0,1 vin: Nguyn Vn Minh

0,07
= 0,35
0
,
2
Vy, th tch dung dch HCl l: [HCl] =
(lt).

Trng hp 2: C phn ng (1) v (2) u xy ra AlO2- ht.

Theo phng trnh (1):
S mol Al(OH) 3 (1) = S mol AlO2- = 0,1 (mol).
S mol Al(OH) 3 (2) = 0,1 - 0,07 = 0,03 (mol).
Theo phng trnh (1) v (2):
S mol H+ = 0,1 + 3. 0,03 = 0,19 (mol)
0,19
= 0,95
Vy, nng dung dch HCl l: [HCl] = 0,2
(lt).

* Phng php th:

S mol Al(OH) 3

0,07 0,1

0,19

0,4

S mol H+
Da vo t l phn ng phng trnh (1) v (2) ta v c th
biu din lng kt ta thu c theo lng H+ phn ng nh trn.
b. Nu sau phn ng thu c 5,46 gam kt ta th:
Trng hp 1: S mol H+ = 0,07 (mol).
Trng hp 2: S mol H+ = 0,19 (mol).
III. Phng php chung

Qua vic gii cc bi tp trn bng hai phng php khc nhau ta
nhn thy:
- C th gii mt s bi tp ho hc theo phng php th mt
cch nhanh chng m khng b b st nghim.
- Cc bi tp ho hc gii c theo phng php ny gm hai loi
ch yu sau:
1. Tnh lng cht phn ng tng ng vi lng kt ta thu c.
2. Tm iu kin khi lng kt ta thu c ln nht, nh nht.
Dng 1: Thi t t kh CO2 n d vo dung dch cha a mol
Ca(OH) 2 hoc Ba(OH) 2. Sau phn ng thu c b mol kt ta.
5

b
Gio a
vin:bNguyn Vn Minh
a
S mol kt ta

S mol

2a

CO2
S mol CO2 phn ng l:

x = b (mol)

y = 2a - b (mol).
Dng 2: Rt t t dung dch kim n d vo dung dch cha a
mol mui Al3+ hoc Zn2+. Sau phn ng thu c b mol kt ta.
* S mol OH- phn ng l:

x = 3b (mol)

y = 4a - b (mol).
S mol Al(OH) 3

S mol
OHx

3a

4a

x = 3b ; y = 4a - b

S mol Zn(OH) 2

mol

OH-

2a

4a

* S mol OH- phn ng l: x = 2b (mol)

y = 4a - 2b (mol).
Dng 3: Rt t t dung dch axit n d vo dung dch cha a
6

b
b
Gio a
vin:
Nguyn Vn Minh
a
mol mui AlO2- hoc ZnO22-. Sau phn ng thu c b mol kt ta.
S mol Al(OH) 3

S mol H+
x

4a

* S mol OH- phn ng l: x = b (mol)

y = 4a - 3b (mol).
S mol Zn(OH) 2

S mol
H+
x

2a

* S mol H+ phn ng l:
x = 2b (mol)
y = 4a - 2b (mol).

4a