Вы находитесь на странице: 1из 120

UROANLISE

PROF. SRGIO LUIZ BACH

HISTRICO

Era pr-histrica Hierglifos egpcios Sculo V A.C Hipcrates escreveu sobre uroscopia 1140 D.C criaram-se s tabelas de cores Teste do sabor para evidenciao de glicose 1694 fervura da urina para verificar albuminria Sculo XVII mtodos para quantificao do sedimento microscpico 1827 Richard Bright introduziu a uroanlise como mtodo de rotina

POR QUE REALIZAR O EXAME DE URINA?

A amostra de urina de obteno rpida e


de fcil coleta. A urina fornece muitas informaes sobre as principais funes metablicas do organismo, por meio de exames laboratoriais simples.

COMPOSIO DA URINA
95% gua;
2% sais minerais: sdio, potssio, cloro 3% subst. Orgnicas: creatinina, uria

COMPOSIO DA URINA
Em geral a urina constituda por gua e outras
substncias qumicas orgnicas e inorgnicas: Orgnicas: creatinina e cido rico. Inorgnicas: cloreto, sdio e potssio. Outras substncias: hormnios, vitaminas, e medicamentos. Substncias que no fazem parte do filtrado plasmtico podem estar presente como: clulas, cristais, muco e bactrias. Podem ocorrer variaes na concentrao dessas substncias devido influncia da alimentao, atividade fsica, metabolismo orgnico, funo endcrina etc...

ANATOMIA
RIM URETRES BEXIGA URETRA

FORMAO DA URINA
A urina formada continuamente pelos
rins. um ultrafiltrado do plasma, a partir do qual foram reabsorvidos glicose, aminocidos, gua e outras substncias essenciais ao metabolismo do organismo.
180.000 ml do plasma filtrado = 1.200 ml de urina

VOLUME
Depende da quantidade de gua excretada pelos
rins. Em geral, a quantidade normalmente excretada determinada pelo estado de hidratao do corpo. Os fatores que influenciam o volume de urina so: ingesto de lquidos, perda de lquidos por fontes no renais, variaes na secreo do hormnio anti-diurtico e necessidade de excretar grandes quantidades de solutos, como glicose ou sais. Volume normal: 1.200 a 1.500 ml/dia

VOLUME
Volume Oligria: diminuio volume; Volume Anria: ausncia da formao de urina. Volume Poliria: Aumento do volume de urina.
Diabetes, uso de diurticos, cafena, lcool (reduzem a secreo do hormnio anti-diurtico) Diabetes: o excesso da concentrao de glicose no reabsorvido pelos rins o que exige a excreo de uma maior quantidade de gua para remove-la do organismo.

BEXIGA
ARMAZENA EM MDIA 300 ML DE URINA SNA SIMPTICO RETENO SNA PARASSIMPTICO ESVAZIAMENTO

COLETA DE URINA


Usar sempre luvas; Cuidados durante a centrifugao; Descarte; Recipiente de coleta deve ser limpo e seco, de boca larga, hermtico e preferencialmente descartvel; Cuidados especiais devem ser tomados na identificao (nome, hora da coleta, nome do mdico, etc....) Analisar dentro de 1 hora, se no for possvel, refrigerar.

COLETA DE URINA
O frasco para colheita da urina deve ser
de plstico, de boca larga, com tampa de rosca, opaco e com capacidade de 35 a 50 ml. Deve-se fazer higiene adequada da genitlia externa, com gua e sabo, por pelo menos 3 vezes. Em seguida, deve-se secar a regio com toalha limpa

COLETA DE URINA
A colheita da amostra de importncia
fundamental. Apenas amostras obtidas de forma adequada fornecem resultados confiveis. Na pesquisa de leucocitria associada a doenas de bexiga, uretres e rins, a amostra mais freqentemente utilizada o jato mdio urinrio, obtida da primeira mico da manh ou aps reteno urinria de 2 a 4 horas.

COLETA DE URINA
Outras amostras podem ser, tambm,
empregadas. Especialmente na idade peditrica, nos pacientes que ainda no desenvolveram controle de esfncter, a amostra de urina pode ser colhida em sacos coletores apropriados que devem ser trocados a cada 30 minutos, aps realizao de nova higiene da genitlia externa.

COLETA DE URINA
A introduo de catteres urinrios para
colheita de amostras de urina deve ser evitada sempre que possvel pois trata-se de procedimento invasivo que facilita a introduo de microrganismos no trato urinrio do paciente.

COLETA DE URINA
Outra forma de obteno de amostras de
urina a puno suprapbica, que deve ser realizada apenas nos casos em que o diagnstico no pode ser feito com amostras de urina colhidas por outras tcnicas, especialmente em crianas, quando o paciente no colabora ou quando se suspeita de infeco por bactrias anaerbias.

CONSERVAO
Refrigerao : capaz de evitar a decomposio
bacteriana, porm pode provocar aumento na densidade, precipitao de fosfatos e uratos amorfos. * Deixar a amostra voltar a temperatura ambiente antes da anlise. Conservante qumico : deve conservar os elementos figurados do sedimento, no interferir com os testes bioqumicos, ser bactericida e inibir a urease.

CONSERVAO
Alteraes na urina no conservada:

Aumento de pH, nitrato, turvao. Diminuio de glicose, cetonas e bilirrubina. Desintegrao de hemcias e cilindros. Alterao na cor devido a oxidao ou reduo de metablitos.

EXAME FSICO DA URINA


COR: varivel, desde quase incolor, et o negro.
Urina normal amarela, devido a presena de urocromo, pigmento proveniente do metabolismo endgeno. Pode ser amarelo-plida, amarelo-escura, amareloesverdeada, vermelha, mbar, marrom ou preta.

ASPECTO: refere-se a transparncia da urina. A urina

normal, recm eliminada, geralmante transparente. Pode estar turva devido a presena de cristais, bactrias, clulas, leuccitos, hemcias, muco, talco, etc...

EXAME FSICO DA URINA


DENSIDADE: uma medida da densidade das
substncias qumicas dissolvidas na amostra. Normalmente as amostras normais variam de 1,001 a 1,035, dependendo do grau de hidratao do paciente. em repouso o odor de amnia passa a ser predominante, causada pela degradao de uria. Em infeces bacterianas, diabetes e cetonria, pode ter o odor alterado

ODOR: no tem significado clnico, porm qdo

EXAME QUMICO DA URINA


Realizado com auxlio de tiras reativas

onde pode-se realizar anlises bioqumicas como: pH, densidade, glicose, protenas, cetonas, bilirrubina, urobilinognio, nitrito, eritrcitos e leuccitos.

EXAME QUMICO DA URINA


PH: os pulmes e os rins so os principais
reguladores do equilbrio cido-bsico do organismo. Essa regulao se d pela formao de ons amnio, fosfato de H e cidos orgnicos fracos, tambm pela reabsoro de bicarbonato. Um indivduo sadio produz a primeira urina da manh com pH em torno de 5,0 e 6,0. Outros valores que determinam o pH a alimentao, infeco, e tempo transcorrido depois da coleta.

EXAME QUMICO DA URINA


DENSIDADE: til para verificar o estado
de hidratao do paciente, avaliar a incapacidade de concentrao pelos tbulos renais, diabetes, determinao da inadequao da amostra por baixa concentrao.

EXAME QUMICO DA URINA


GLICOSE: tem importncia no controle do
diabetes. A urina normal contm quantidades mnimas de glicose. Tambm tem importncia para deteco de reabsoro tubular deficiente, leses do SNC, distrbios da tireide, gravidez com possvel diabetes melito latente.

EXAME QUMICO DA URINA


PROTENAS: a dosagem mais indicativa de
doena renal. A urina normal contm quantidade muito pequena de protenas, menos de 10 mg/dl, sendo a albumina a principal protena srica encontrada na urina normal. Tambm se encontram na urina outras protenas como microglobulinas sricas e tubulares, a protena de Tamm-Horsfall produzida pelos tbulos e as protenas provenientes de secrees prostticas, seminais e vaginais.

EXAME QUMICO DA URINA


SIGNIFICADO CLNICO DA PROTEINRIA Leso da membrana glomerular Comprometimento da reabsoro tubular Mieloma mltiplo Nefropatia diabtica Pr-eclmpsia Proteinria ortosttica ou postural

EXAME QUMICO DA URINA


CETONAS: compreende trs produtos do
metabolismo das gorduras, acetona, ac. Actico e ac. Beta-hidroxibutrico. Normalmente no aparecem em quantidades mensurveis na urina. Podem estar aumentadas nos casos de incapacidade de metabolizar carboidratos, jejum prolongado.

EXAME QUMICO DA URINA


BILIRRUBINA: um pigmento biliar
resultante da degradao da hemoglobina, a presena na urina pode ser a primeira indicao de hapatopatia. Permite fazer a deteco precoce da hepatite, cirrose, doenas da vescula biliar e cncer. Tambm pode estar presente em casos de obstruo biliar.

EXAME QUMICO DA URINA


UROBILINOGNIO: pigmento tambm
resultante da degradao da hemoglobina, observado em casos de hepatopatias e distrbios hemolticos.

EXAME QUMICO DA URINA


NITRITO: melhor mtodo para detectar
ITU. til na deteco de cistites, pielonefrites, avaliao da terapia com antibiticos, monitorao da pacientes com alto risco de ITU, seleo de amostras para cultura de urina.

EXAME QUMICO DA URINA


SANGUE: pode estar presente na urina em
forma de hemcias ntegras (hematria) ou de hemoglobina (hemoglobinria). A hematria tem relao com distrbios renais ou urogenital. As principais causas da hematria so: clculos renais, doenas glomerulares, tumores, traumatismo, pielonefrite e exposio a produtos txicos ou drogas. A hemoglobinria pode ser resultante da lise das hemcias no TU, ou pode ser causada por hemlise intravascular.

EXAME QUMICO DA URINA


LEUCCITOS:
Indicam uma possvel infeco do TU. A deteco pode ser atravs da verificao da presena de esterase leucocitria nos granulcitos ou pela observao direta na sedimentoscopia.

EXAME QUMICO DA URINA


ESTERASE LEUCOCITRIA:
O teste torna-se positivo na presena de 5 a 25 leuccitos/campo, dependendo da fita reagente utilizada, razo pela qual o teste da esterase leucocitria , habitualmente, negativo em amostras de urina com menos que 5 leuccitos/campo. A sensibilidade do teste varia de 81% a 94%, dependendo do nmero de leuccitos presentes na urina, e a especificidade de 69% a 83%.

EXAME QUMICO DA URINA


ESTERASE LEUCOCITRIA:
So causas de falso negativo: proteinria acima de 500mg/dl, glicosria superior a 3g/dl, aumento da gravidade especfica da urina e eliminao de gentamicina, cefalosporinas, tetraciclina e cido ascrbico.

EXAME MICROSCPICO DA URINA


Tem utilidade para detectar e identificar os
elementos insolveis. Esses elementos so: hemcias, leuccitos, cilindros, clulas epiteliais, bactrias, leveduras, parasitas, muco, espermatozides, cristais e artefatos. cnico, cerca de 10 ml, por 5 minutos, em torno de 1.500 RPM. Aps centrifugao desprezar o sobrenadante, homogeinizar o sedimento e observar entre lmina e lamnula.

METODOLOGIA: centrifugar a urina em tubo

EXAME MICROSCPICO DA URINA


CILINDROS: formam-se principalmente na luz do
tbulo contorcido distal e do ducto coletor. O principal componente dos cilindros a glicoprotena de Tamm-Horsfall. Os tipos de cilindros so bastante variveis como: hialinos, hemticos, leucocitrio, bacterianos, de clulas epiteliais, granular, adiposo, largo. Esto presentes em casos de glomerulonefrite, pielonefrite, doena renal crnica, exerccio fsico intenso, etc.

CILINDROS
HIALINOS HEMTICOS LEUCOCITRIOS GRANULOSOS CEREOS CELULARES

CILINDROS
Quando se originam nos rins, os leuccitos
podem ser includos em cilindros, denominados cilindros leucocitrios.

Os cilindros leucocitrios podem ser difceis de

distinguir dos pseudocilindros, formados por grumos de leuccitos originados no trato urinrio baixo. Pseudocilindros podem ser o resultado de clulas brancas aderidas ao muco.

EXAME MICROSCPICO DA URINA


CRISTAIS: comum o encontro de cristais
na urina, porm raramente tm significado clnico. So formados pela precipitao dos sais da urina submetidos a alteraes de pH. Podem ser cristais de ac. rico, uratos amorfos, oxalato de clcio, fosfatos amorfos, fosfato de clcio, fosfato triplo, biurato de amnio, carbonato de clcio.

CRISTAIS
URINA CIDA; URINA ALCALINA.

EXAME MICROSCPICO DA URINA


CLULAS EPITELIAIS: so oriundas dos
tecidos de revestimento do sistema urogenital. Podem ser clulas epiteliais pavimentosas, clulas transicionais ou clulas dos tbulos renais (redondas). As clulas renais so importantes no caso de evidenciao de necrose tubular aguda, nos casos de rejeio de transplante renal.

CLULAS
CLULAS DE DESCAMAO; CLULAS TRANSICIONAIS; CLULAS DOS TBULOS RENAIS.

EXAME MICROSCPICO DA URINA


LEUCCITOS:
Normal < 5 leuccitos/campo de 400x. O nmero elevado (leucocitria) pode estar relacionado com leso glomerular ou capilar, infeces bacterianas, tais como pielonefrite e uretrite, LES e tumores.

EXAME MICROSCPICO DA URINA


HEMCIAS: como as hemcias no podem
entrar no filtrado dos nfrons ntegros, devem normalmente ser consideradas como elementos anormais. A existncia de hemcias na urina tem relao com leses na membrana glomerular ou nos vasos do sistema urogenital.

EXAME MICROSCPICO DA URINA


HEMCIAS:
Grande quantidade glomerulonefrite, infeces agudas, reaes txicas e imunolgicas, neoplasias e distrbios circulatrios.

HEMATRIA
NO GLOMERULAR GLOMERULAR

EXAME MICROSCPICO DA URINA


BACTRIAS: a urina normal no tem bactrias.
Se as amostras ficarem a TA por muito tempo podem conter quantidades detectveis de bactrias. LEVEDURAS: podem ser observadas em urinas de pacientes com diabetes e de mulheres com candidase vaginal. PARASITAS: o mais freqentemente encontrado o Trichomonas vaginalis, devido a contaminao da urina por secrees genitais.

EXAME MICROSCPICO DA URINA


ESPERMATOZIDES: encontram-se como
contaminantes da urina aps relaes sexuais ou ejaculaes noturnas.

MUCO: material proteco produzido pelas

glndulas e clulas epiteliais do TGU. No considerado clinicamente significativo.

DOENAS RENAIS
Glomerulonefrite aguda: Processo inflamatrio assptico que afeta os glomrulos e est associado a presena de sangue, protenas e cilindros na urina. Mais freqente em crianas e adultos jovens aps infeces do TR causadas por certas cepas de Streptococcus do grupo A.

DOENAS RENAIS
Glomerulonefrite aguda:
Observam-se no exame de urina, forte hematria, protenas aumentadas, oligria, cilindros hemticos, hemcias dismrficas, cilindros hialinos, granulares e leuccitos.

DOENAS RENAIS
Glomerulonefrite crnica:
Causada por distrbios que provocam leses recidivantes ou permanentes nos glomrulos. Ex: nefropatia IgA (doena de Berger), onde complexos imunes que contm IgA depositam-se na membrana basal dos glomrulos.

DOENAS RENAIS
Glomerulonefrite crnica:
Observa-se na uroanlise sangue, protenas, grande variedade de cilindros. A densidade est geralmente em torno de 1.010, o que indica perda da capacidade de concentrao renal e baixa filtrao glomerular.

DOENAS RENAIS
Sndrome nefrtica:
Caracteriza-se pela presena de forte proteinria, edema, nveis sricos elevados de lipdios e baixos de albumina. As causas mais comuns so distrbios circulatrios que afetam a presso e o fluxo de sangue para os rins. Pode ocorrer como complicao em casos de glomerulonefrite.

DOENAS RENAIS
Sndrome nefrtica:
Na uroanlise observa-se forte proteinria, gotculas de gordura, corpos adiposos ovais, clulas epiteliais dos tbulos renais, cilindros creos e adiposos e hematria.

DOENAS RENAIS
Pielonefrite:
Mais freqentemente observada em mulheres, muitas vezes decorre de episdios no tratados de cistite ou de infeces no tratadas do TUI. A forma crnica dessa doena, com leso tubular, causada por infeces recorrentes provocadas por bactrias que ficam retidas nos rins, devido existncia de anormalidades estruturais ou de obstrues no TU.

DOENAS RENAIS
Pielonefrite:
Os achados na uroanlise so: leuccitos, cilindros leucocitrios, bactrias, nitrito positivo, proteinria e hematria.

DOENAS RENAIS
Insuficincia renal:
Resultado da necrose tubular aguda, pode decorrer de vasoconstrio renal ou de leso tubular direta causada por agentes nefrotxicos. As causas mais freqentes so a hipotenso provocada por choque traumtico ou cirrgico, as queimaduras e a hemlise intravascular, como a que ocorre nas reaes transfusionais.

AUTOMAO
VRIOS EQUIPAMENTOS; REALIZAM TODAS AS DETERMINAES: ANLISE FISICOQUIMICA; ANLISE CELULAR.

Вам также может понравиться