Het pensioenpakket

Het totale pensioenpakket van

rustgepensioneerde werknemers en koppels

Prof. Dr. Jos Berghman

Pensioencolloquium 13 oktober 2009

 Onderzoeksopzet

 Evaluatie van de toereikendheid van de

pensioeninkomens in België

 Zowel op individueel als op koppelniveau

 Samenstelling en hoogte van het totale

pensioenpakket:
• rol eerste en tweede pijler, verschillen naar leefsituatie,
verschillen in bijdrage tussen beide partners,…
 Data

 Administratieve data uit Datawarehouse Arbeidsmarkt

en Sociale Bescherming (2006)

 Koppeling van:
• Pensioenkadaster (pensioengegevens)
• Rijksregister (gezinssamenstelling)

 Populatie:
• Alle Belgische gepensioneerden < rustgepensioneerden <
rustgepensioneerde werknemers
• Alleenstaanden en gepensioneerden in koppelverband
 Overzicht resultaten

I. Samenstelling van het totale pensioenpakket

1. Het wettelijk pensioeninkomen

2. Het aanvullend pensioeninkomen
3. Relatieve belang in het totaal pensioeninkomen

II. Hoogte van het totale pensioeninkomen

Evaluatie naar leefsituatie
I. Samenstelling van het
totale pensioenpakket
 1. Het wettelijk pensioeninkomen
Verdeling naar soort rustpensioen

Inkomensgarantie
voor Ouderen
4%
Rustpensioen +
overlevingspensioen RP Gemengd;
14% 27 %

Overlevingspensioen RP Ambtenaren;
18 %
9% Rustpensioen
RP Zelfstandigen;
73%
7%

RP Werknemer;
48 %
 Verdeling van de gepensioneerden naar leefsituatie,
geslacht en soort pensioen, percentages, 2006

Alleenstaand In koppelverband Totaal

Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen

Alle gepensioneerden 9 26 41 23 100

Alle rustgepensioneerden 11 7 55 27 100

Rustgepensioneerde 11 6 51 32 100
werknemers
 Euro

0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
1.252
RP WN
604

677
RP ZST
213

2.375
RP AMBT
1.952

Totaal
RP 1.345
Gemengd 907

1.137
RP WN
964

610
RP ZST
438

2.167
RP AMBT
2.153

Alleenstaand
RP 1.295
Gemengd 1.165

1.379
RP WN
536

776
RP ZST
189

2.419
RP AMBT
1.881
Koppelv erband
en pensioenstelsel, voor rustgepensioneerden, 2006
Hoogte van het wettelijk pensioeninkomen, naar geslacht

RP 1.355
 Inkomensverdeling voor alleenstaande rustgepensioneerde
werknemers, naar geslacht, wettelijk pensioeninkomen

35

30
30
25

23
20
20
%

15

13 13
10
10 11 10
9
9
5 7
6 6 6
5 5
0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 4
0
0-100

100-200

200-300

300-400

400-500

500-600

600-700

700-800

800-900

900-1000

1100-1200

1200-1300
1000-1100

1300-1400

1400-1500
 Inkomensverdeling voor rustgepensioneerde werknemers die in
koppelverband leven, naar geslacht, wettelijk pensioeninkomen

35

30

25

24
20
%

15 17
16
15 15
13
10 12 12 13

5 7 7 7
6 6 6
0 0 0 0 0 0 4 0 4 4
0
0-100

100-200

200-300

300-400

400-500

500-600

600-700

700-800

800-900

900-1000

1100-1200

1200-1300
1000-1100

1300-1400

1400-1500
 2. Het aanvullend pensioeninkomen
Toegang tot de tweede pijler: Mattheüseffect

Geslacht Alleenstaand In koppelverband Totaal

% % N %
Man 42 51 161.147 49
Vrouw 32 16 37.234 19

Totaal 39 37 198.381 38
 Toegang tot de tweede pijler naar hoogte van het
eerstepijlerpensioen, rustgepensioneerde (RP) werknemers

100

90

80

70
7
60 68

50 57
%

40 45
30 38
33
20

10 15 16 16 15
6 10 12
0 4 5 5
0-100

100-200

200-300

400-500

500-600

800-900
300-400

600-700

700-800

900-1000

1100-1200

1200-1300

1300-1400

1400-1500
1000-1100
Inkomensklassen eerstepijlerpensioen (Euro)
 3. Het relatieve belang van de pijlers: Lucas-effect
Aandeel van het eerste en tweede pijlerpensioen, alleenstaande RP werknemers

4.500

4.000

3.500

3.000

2.500
Euro

2.000

1.500
Armoedelijn
€ 878
1.000

500

0
0-100

200-300

400-500

600-700

800-900

1.000-1.100

1.400-1.500

1.600-1.700

2.400-2.500

2.600-2.700
1.200-1.300

1.800-1.900

2.000-2.100

2.200-2.300

2.800-2.900
Inkomensklassen totaal pensioen (Euro)
 Aandeel van het eerste en tweede pijlerpensioen,
RP werknemers die in koppelverband leven

4500

4000

3500

3000

2500
Euro

2000

1500
Armoedelijn
€ 878
1000

500

0
1800-1900

2400-2500

2800-2900
400-500

800-900

1000-1100

1200-1300

1400-1500

1600-1700

2000-2100

2200-2300

2600-2700
0-100

200-300

600-700

Inkomensklassen totaal pensioen

 Samenstelling van het totale pensioen
Koppels met min. één RP WN: aandeel per pijler en per partner

6.000

5.000

4.000

3.000
Euro

Arm oed elijn

2.000
€ 1 .3 1 7

1.000

0
0-100

200-300

400-500

600-700

800-900

1.400-1.500

1.600-1.700

2.600-2.700

2.800-2.900
1.000-1.100

1.200-1.300

1.800-1.900

2.000-2.100

2.200-2.300

2.400-2.500

3.000-3.100

3.200-3.300

3.400-3.500

3.600-3.700

3.800-3.900
Ink om ensk lassen totaal pensioen op huishoudniveau (Euro)
 II. Hoogte van het
totale pensioenpakket

Marcuseffect
 Hoogte van het totale pensioeninkomen
Alleenstaande rustgepensioneerde werknemers

30
Armoedelijn
€ 878
25

20

15
%

10

0
0-100

200-300

400-500

600-700

800-900

1.200-1.300

1.600-1.700

1.800-1.900
1.000-1.100

1.400-1.500

2.000-2.100

2.200-2.300

2.400-2.500

2.600-2.700

2.800-2.900
Inkomensklassen totaal pensioen (Euro)
 %

0
2
4
6
8
10
12
14
16
0-100

200-300

400-500

600-700

800-900

1.000-1.100
€ 1.317
Armoedelijn

1.200-1.300

1.400-1.500

1.600-1.700

1.800-1.900

2.000-2.100

2.200-2.300

2.400-2.500

2.600-2.700

2.800-2.900
Inkomensklassen totaal pensioen op huishoudniveau (Euro)

3.000-3.100

3.200-3.300

3.400-3.500

3.600-3.700

3.800-3.900
Koppels met minstens één rustpensioen voor werknemers
Hoogte van het totale pensioeninkomen
 Hoogte van het totale pensioeninkomen
Vergelijking tussen alleenstaanden en koppels

Leefsituatie N Pensioen op Equivalent pensioeninkomen

koppelniveau
Zonder Met
schaalvoordelen schaalvoordelen
Alleenstaanden 87.660 1.250 1.250 1.250

Mannen 55.727 1.348 1.348 1.348

Vrouwen 31.933 1.080 1.080 1.080

Koppelniveau 195.783 1.968 984 1.312

Gezinspensioen 81.070 1.933 967 1.289

Alleenstaandenpensioen+ 57.725 2.190 1.095 1.460

Alleenstaandenpensioen

Alleenstaandenpensioen 56.988 1.803 902 1.202

 Hoogte van het totale pensioeninkomen
Cumulatieve verdeling naar leefsituatie, met schaalvoordelen

100
A rmo edelijn
90
€ 878
80

70

60

50
%

40

30

20

10

0
0-100

200-300

400-500

600-700

800-900

1.400-1.500
1.000-1.100

1.200-1.300

1.600-1.700

1.800-1.900

2.000-2.100

2.200-2.300

2.400-2.500

2.600-2.700

2.800-2.900
Inkomensklassen totaal pensioen (Euro)

Alleenstaanden - Mannen Alleenstaanden - Vrouw en Koppel - Gezinspensioen

 Conclusie

 Onze pensioenen zijn loopbaangekoppeld. Dit geeft nog steeds grote

verschillen tussen mannen en vrouwen.

 Er zijn veel kleine pensioenen maar beeld verbetert in koppelcontext

 Toch nog veel kleine pensioenpaketten, vooral bij:

• Alleenstaande vrouwen
• Koppels met slechts 1 pensioen
(1 alleenstaandenpensioen/1 gezinspensioen)
 Inzetten op 2 pensioenhuishoudens –
2 pensioenen alleenstaanden
 Conclusie

 1e pijlerstelsels verschillen sterk m.b.t. 2e pijler

• 2e pijler:
› zichtbaar bij werknemers
› niet terzake bij statutaire ambtenaren (en onbestaand
bij contractuelen)
› Niet gekend bij zelfstandigen

 2e pijler – dekt slechts deel (Mattheüs)

- vaak erg laag (Lucas)
 Conclusie

 Waar zitten de kwetsbare groepen?

• IGO-trekkers
 De onderkant van de pensioenbescherming

• Vrouwen
 De pensioenbescherming van vrouwen: diversiteit troef