Вы находитесь на странице: 1из 35

UNIVERSIDADE FEDERAL DO CEAR PROGRAMA DE PS-GRADUAO EM AGRONOMIA/FITOTECNIA DISCIPLINA: Resistncia de Plantas a Insetos PROFESSORA: DR Nivia Dias-Pini

FITOALEXINAS E A RESISTNCIA DE PLANTAS INSETOS

Discente: Jean Kelson da Silva Paz

INTRODUO
RESISTNCIA CONSTITUCIONAL barreiras constitucionais presentes nos tecidos da planta (herana gentica). RESISTNCIA SISTMICA VEGETAL proteo bioqumica sistmica ativa ou estimulada por estresse ou inoculao. Ela pode ser: ADQUIRIDA quando o elicitor ou indutor um agente patognico ou herbvoro. INDUZIDA quando o elicitor um agente simbitico, benfico ou neutro.

www.agrocin.com.br

COMPOSTOS ORGNICOS E A RESISTNCIA A INSETOS

POTAFOS (2004)

FITOALEXINAS
Em 1940, na Alemanha, foram descobertas plantas resistentes acumulavam substncias inibidoras do fungo causador da requeima da batata (HARBORNE, 1999). Estas substncias foram denominadas FITOALEXINAS (do grego phyto=planta e alexin= composto que repele).
So

compostos de baixo peso molecular responsveis pela defesa das plantas. As fitoalexinas no so protenas, no possuem especificidade e no imunizam a planta.

www.ambientesutentavel.org

A primeira fitoalexina descrita quimicamente foi a PISATINA, isolada em plantas de ervilha (Pisum sativum).
Diversas classes de produtos naturais, como alcalides, compostos fenlicos e flavonides entre outros tem sido descritos como fitoalexinas.

Entre estes compostos pode-se destacar:


Epxido de Rutacidona encontrada em Ruta graveolens, - Letucinina encontrada em alface (Lactuta sativa), Momilactona A encontrada em arroz (Oryza sativa) e; - Kievtona encontrada em Phaseolus vulgaris.

www.freshplaza.it

Constituem um grupo de metablitos secundrios quimicamente diverso, que se acumulam em torno do local de infeco e apresentam atividade antimicrobiana.
A produo de fitoalexinas parece ser um mecanismo comum de resistncia a microrganismos patognicos e artrpodes em uma grande variedade de plantas.

www.globorural.com.br

Os isoflavonides so fitoalexinas comuns em leguminosas, enquanto em plantas da famlia Solanaceae, como batata, tabaco e tomate, vrios sesquiterpenos so produzidos como fitoalexinas.

Em geral, as fitoalexinas no esto presentes nas plantas antes da infeco, mas so sintetizadas muito rapidamente aps o ataque de microrganismos ou artropdes.

www.globorural.com.br

OBJETIVO
Relatar a origem metablica das fitoalexinas e as suas aplicaes, destacando o seu papel na resistncia de plantas insetos.

ORIGEM METABLICA DAS FITOALEXINAS


Duas rotas metablicas bsicas esto envolvidas na sntese dos compostos fenlicos: a rota do cido chiqumico e a rota do cido malnico (TAIZ; ZEIGER, 2004). A rota do cido chiqumico participa da biossntese da maioria dos fenis vegetais. A rota do cido malnico, menos significativa nas plantas superiores. A rota do cido chiqumico converte precursores de carboidratos derivados da gliclise e da rota da pentose fosfato em aminocidos aromticos.

A rota do cido chiqumico est presente em plantas, fungos e bactrias, mas no encontrada em animais, os quais no podem sintetizar trs aminocidos aromticos (fenilalanina, tirosina e triptofano), nutrientes essenciais na sua dieta.

A formao de muitos compostos fenlicos vegetais, incluindo fenilpropanides simples, cumarinas, derivados do cido benzico, lignina, antocianinas, isoflavonas, taninos condensados e outros flavonides, inicia com a fenilalanina.

POTAFOS (2004)

GHARAM (1983)

ELICITORES DE FITOALEXINAS
Ativam os mecanismos de defesa pelos vegetais um processo iniciado com a percepo do estmulo agressor.

Os vegetais so capazes de reconhecer a presena de fitfagos por meio da deteco de compostos secretados por estes e que interagem, com constituintes da superfcie celular vegetal.

ELICITORES DE FITOALEXINAS
So produtos do metabolismo primrio ou secundrio do patgeno ou artrpodes, e tm a propriedade de desencadear uma srie de alteraes no metabolismo celular vegetal (elicitao).
Ocorre o aumento da sntese de compostos em momentos anteriores (fitoanticipinas constitutivas) ou posteriores ao ataque (fitoalexinas), constituindo uma resposta de defesa qumica do vegetal perturbao (TAIZ; ZEIGER, 2004).

ELICITORES DE FITOALEXINAS
Os compostos com ao elicitora envolvem enzimas (celulases, hemicelulases e pectinases) que determinam a formao de fragmentos de parede celular (oligossacarinas) (BUCHANAN et al., 2000).
Estes fragmentos podem atuar como elicitores, peptdeos (elicitina e criptogena, glicopeptdeos, lipdios) ou derivados de cidos graxos e metablitos secundrios (ergosterol e salicilato de metila). Podem ser considerados elicitores a temperatura e a disponibilidade de gua, bem como suas variaes.

FITOALEXINAS QUE ATUAM NO COMPORTAMENTO DOS INSETOS


Agem como qumicos que conferem resistncia as plantas pela: Presena de repelentes gustativos e olfticos. Ausncia de atraentes e arrestantes, Presena de supressores, Ausncia de incitantes, Presena de deterrentes, Ausncia de estimulantes e; Balano relativo destes estmulos.

Lara (1991) destaca vrias fitoalexinas/composto, elaborado pelas plantas, que atuam no comportamento dos insetos /caros.
Planta Fitoalexina/Composto Efeito Inseto/caro

Abies grandis Allium spp. Andropogun nardus Compositae

Vapores de monoterpenos leo de mostarda Geraniol Citrolenol Sesquiterpenos de lactona

R At At R R

Scolytus ventralis Hymelia antigua, Formia regina Dacus dorsalis Mosquitos Spodoptera frugiperda Spodoptera eridanea

Trichoplusia ni
At = Atraente ; R = Repelente.

Planta Cruciferas

Fitoalexina/Composto Efeito leo de mostarda At, Ea At , Et At, Eo At

Inseto/caro Listrodecus oblicuos Pierus brasicae, Pierus rapae Plutella maculipennis Phylotreta cruciferae

Sinalbina
Sinigrina

Et
At, Et

Plutella maculipennis
Brevicoryne brassicae, Mysus persicae, Plutella maculipennis.

At = Atraente ; Et = Estimulante de Aliementao; alimentao; Eo= Excitante de ovoposio.

Ea= Excitante de

Planta Curcubitceas

Fitoalexina/Composto Curcubitacinas

Efeito At, Ar Et

Inseto/caro Acalynna vittata; Cerotoma arcuata Diabrotica balteata, Diabrotica speciosa, Diabrotica undecimpuctata howardi

Abelhas e Vespas Tetranychus urticae

Fragaria sp.

Trans-2-haxen-1-ol

At

Tetranychus urticae Tetranychus turkestani


Tetranychus urticae Tetranychus turkestani Listrodecus obliquos

Linalool

R At, Ea

Ar= Arrestante At = Atraente ; Et = Estimulante de Aliementao; Ea= Excitante de alimentao; R= Repelente.

Planta Gossypium sp.

Fitoalexina/Composto Amnia Terpenos Glicosideos, flavonides

Efeito At R Et

Inseto/caro Anthomonus grandis Anthomonus grandis Anthomonus grandis

-bisabolol, limoneno, pineno


Lipdeos

At
Ea

Anthomonus grandis
Dysdercus kaenigii

Glycine max

Saponina, Urease Sapogenina

Eo Do Da

Callosobruchus chinensis Callosobruchus chinensis Costelytra zealandica

Lotus pendunculares

Vestitol, Sativan

At = Atraente ; Da= Deterrente de alimentao; Do=Deterrente de ovoposio; Ea= Excitante de alimentao; Et = Estimulante de Alimentao; R= Repelente.

Planta Lycopersicon sp. Mallus sp.

Fitoalexina/Composto Tomazina Florizina

Efeito R, Da Da

Inseto/caro Leptinotarsa decemlineata Mysus persicae Amphorophora agathonica

Medicago sativa

Saponinas

Da

Callosobruchus zealandica Heteronychus arator

Morus sp.

Linalool, Citral Lupeol, Ergosterol, sitosterol Inositol

At Eo Et

Bombix mori Bombix mori Bombix mori

At = Atraente ; Da= Deterrente de alimentao; Eo= Excitante de ovoposio; Et = Estimulante de Alimentao; R= Repelente.

Planta Nicotiana tabacum Olea europaea Oryza sativa

Fitoalexina/Composto Nicotina Pirocatecol, Tiresol, Hidroquinona Orizina Aspargina -sitosterol Methil chavicol D--pineno L--pineno

Efeito R Do At Et Da At Eo Da

Inseto/caro Leptinotarsa decemlineata Dacus oleae Chilo supressalis Nilaparvata lugnes Nilaparvata lugnes Papilo ajax Choristoneura fumiferana Porthetria dispar Liparis monarcha Hylobus pales Pissodes strobi Pissodes strobi Dendroctonus frontalis Cupins

Terpentina Sistosterol -pineno Limoneno 3-careno Furfural

R Et R At/Eo At Da

At = Atraente ; Da= Deterrente de alimentao; ; Do=Deterrente de ovoposio; Eo= Excitante de ovoposio; Et = Estimulante de Alimentao; R= Repelente.

Planta Solanum sp.

Fitoalexina/Composto Cis-hex-3-en-1-ol Demissina, Solanina Lecitina

Efeito Et Da Eo Da Et Da Da Eo

Inseto/caro Epilachna fulvosignata Liparis decemlineata Liparis decemlineata Locusta migratoria Schizaphis garminum Chalcodermus aeneus Ostrinia nubilalis Helicoverpa zea Ostrinia nubilalis

Sorghum sp. Vigna unguiculata Zea mays

cidos fenlicos , HCN cidos eicosenico e linoleico DIMBOA Maisina Acirtoquinona

Acares, Aminocidos

Et

Helicoverpa zea

Da= Deterrente de alimentao; Eo= Excitante de ovoposio; Et = Estimulante de Alimentao.

FITOALEXINAS QUE ATUAM NO METABOLISMO DOS INSETOS


Lara (1991) e Saxena et al (1977) relatam que algumas fitoalexinas possuem ao semelhante a ecdisnios e hormnios juvenis, alterando diapausa, produo de feromnios e desenvolvimento de ovrios. os autores destacam entre elas as seguintes fitoalexinas e compostos que atuam no metabolismo de insetos/caros.

Planta Chysantemum cinerariaefolium Derris sp. Glycine max Gossypium sp.

Fitoalexina/Composto Piretro Rotenona Pinitol Gossipol

Inseto/caro Varias espcies Varias espcies Helicoverpa zea Lygus hespenus Helicoverpa zea

Quercitina

Helicoverpa zea Pectnophora gossypiela

Tanino

Helicoverpa virensis Tetranychus urticae

Hemigossopolone
Heliocida

Helicoverpa zea
Pectnophora gossypiela

Planta Gymnosperma Larix sp. Lycopersicon sp. Malus sp.

Fitoalexina/Composto cido abitico Tomatina cido coumrico Quercitina

Inseto/caro Pectnophora gossypiela Helicoverpa virensis

Juvabione desidrojuvabione Vrias espcies

Spodoptera frugiperda
Rhagoletis pomonella Rhagoletis pomonella Costelytra zealandica

Medicago sativa

Saponinas

Acyrthosiphon pisum
Oryza sativa cido Saliclico cido Benzico Campestrol -sitosterol Chilo supressalis Chilo supressalis Chilo supressalis Spodoptera frugiperda

Planta Phaseolus vulgaris Pinus sp. Quercus macrocarpa Solanum tuberosum

Fitoalexina/Composto Pentoses Monoterpenos Morina Miristicina Solanina, Chacomina

Inseto/caro Callosobruchus chinensis Dentroctus monticolae Dentroctus brevicomis Helicoverpa virensis Bombix mori Leptinotarsa decemlineata Empoasca fabae

Zea mays

DIMBOA
Maisina

Ostrinia nubilalis
Helicoverpa zea

FITOALEXINAS QUE INDUZEM A RESISTNCIA DE PLANTAS A INSETOS


Algumas substncias vem sendo utilizadas com grande eficincia conferindo resistncia temporria insetos.
Entre eles podem ser destacados o Cis-Jasmonato, o Metil Jasmonato, o cido Jasmnico e o cido Saliclico.

Cis-Jasmonato
um produto orgnico de origem vegetal que induz a formao de volteis que repelem pragas e insetos indesejveis. Estudos demonstraram que tratamentos com Cisjasmonato podem reduzir populaes de afdeos em 99% , nas culturas do milho, pimento, tomate, feijo, algodo, batata e berinjela (BORKE, 2011). Bakk (2012) relataram que a aplicao de Cisjasmonato a 1% sobre Thrips tabaci em alho poro, teve efeito significativo sobre a ovoposio e significativa reduo na alimentao destes insetos.

Metil Jasmonato
Possui amplo espectro de atividades fisiolgicas da planta, desde a germinao das sementes de senescncia e apresentam molculas de sinalizao em defesa da planta contra herbvora (SCHALLER; STINTZI, 2008). Sampedro et al (2011) relataram que a induo de mudas de pinheiro com metil jasmonato foram 21% menos atacadas pelo gorgulho do pinheiro Hylobius abietis.

Boughton et al (2005) observaram que o metil jasmonato induziu a formao de tricomas em mudas de tomate que dificultaram a ao do trips nesta cultura.

cido Jasmnico
produzido pela planta em condies de ataque onde esta aumenta a atividade das enzimas responsveis por elevar a defesa das plantas contra o ataque de insetos (CIPOLLINI; REDMAN, 1998). Koda (1992) afirma que aplicao de soluo de 28g de cido jasmnico por litro de gua , em folhas de milho, capaz de aumentar a atividade de enzimas que atuam na proteo contra a herbivoria.

cido Saliclico
um derivado do cido benzico na rota dos fenilpropanides, acumula-se em altas concentraes nas proximidades de locais infectados e tem vrios papis nas respostas de defesa da planta (HAMMONDKOSACK; JONES, 2000). Hammond-Kosack e Parker (2003) afirmam que a sua importncia esta relacionada a defesa contra insetos mastigadores.

CONSIDERAES FINAIS
A utilizao de fitoalexinas como parte de resistncia constitucional ou induzida tem apresentado resultados positivos em diferentes culturas. A rota metablica que a planta utiliza para reagir ao ataque do inseto, definir a maior ou menor oferta de fitoalexinas. A resistncia definida atravs das interaes entre a planta, o inseto e o ambiente, sendo que o desequilbrio em qualquer um destes fatores poder afetar o resultado final da resistncia adivinda das fitoalexinas.

REFERNCIAS
BAKK, O. O. Effects of metil salicylate, methyl jasmonate and cis-jasmone on Thrips tabaci Lindeman. 64f. 2012. Master Thesis, University of Natural Resources an Life Sciences, Vienna Division of Plant. Vienna. 2012. BORKE, L.V. Cis-jasmone and synergist provides an effective natural insect control mechanism. Biopesticide for Control of Plant Insect Pests. 2011.2p. BUCHANAN, B. B.; GRUISSEN, W.; JONES, R. L. Biochemistry and molecular biology of plants. Rockville: American Society of Plant Physiologists, 2000. 1,367p. CIPOLLINI, D.F.J.R.; REDMAN, A.M. Age-dependent effects of jasmonic acid treatment and wind exposure on foliar oxidases activity and insect resitsenece in tomato. Journal of Chemical Ecology. v. 25, p.271-281.1998. GRAHAM, R.D. Effects of nutrient stress on susceptibility of plants to disease with particular reference to the trace elements. Advances in Botanical Research, v. 10, p. 221-276, 1983. HAMMOND-KOSACK, K.E.; JONES, J.D.G . Response to plant pathogens. In: B.B. BUCHANAN, W . GRUISSEM, R. L. JONES, EDS, Biochemistry and Molecular Biology of Plants. ASPP Press, Rockville, MD, p.11021156. 2000. HAMMOND-KOSACK, K.E.; PARKER, J.E. Deciphering plant-pathogen communication: fresh perspectives for molecular resistence breeding. Curr. Opin. Biotechnol., v.14, p.77-93. 2003. HARBORNE, J.B. The comparative biochemistry of phytoalexin induction in plants. Biochemical, Systematics and Ecology, v.27, p.335-367. 1999. KODA, Y. The role of jasmonic acid and related compounds in the regulation of plant development. 1, v.35:, p.155-199.1992.

LARA, F.M. Princpios de resistncia de plantas a insetos. 2.ed. So Paulo: cone, 1991. 336p.
SAXENA, B.P.; KOUL, O.; TIKKU, K.; ATAL, C.K. A new insect chemosterilant isolated from Acorus calamus L. Nature, v. 270, p. 512-513, 1977. SAMPEDRO, L.; MOREIRA, X.; ZAZ, R. Resistence and response of Pinus pinaster seedlings to Hylobius abiets after induction with methyl jasmonate. Plant Ecology. v.212, p. 397-401.2011. SCHALLER, A., STINTZI, A. Jasmonate biosynthesis and signaling for induced plant defense against herbivory. In: Schaller, A. (Ed.), Induced Plant Resistance Against Herbivory. Springer, Heidelberg, pp. 349365. 2008. TAIZ, L.; ZEIGER, E. Fisiologia vegetal. Porto Alegre: Artmed.719 p. 2004.

Esta apresentao esta disponvel para download em:


http://agronomium.blogspot.com.br/

Вам также может понравиться