CE geschiedenis 2007-2008

De koloniale relatie tussen

Nederland(ers) en Nederlands-Indië
 Belangrijkste stadia
• 1600-1800 Tijdperk van de VOC
• 1800-1870 Van VOC naar cultuurstelsel
• 1870-1900 Tijdperk van liberalisme en
imperialisme
• 1900-1920 Ethische politiek
• 1920-1963 Naar een onafhankelijk
Indonesië
 Tempo Doeloe?
Hoewel er Indië goed werd De Semarangse journalist P.J.
verdiend, waren steeds Brooshooft schreef in 1884:
meer Nederlanders niet
gelukkig met de manier ‘Ik ben Nederlander, ik profi-
waarop dat gebeurde. teer dagelijks van de koloniale
De uitbreiding van de baten; voor mijn persoon zou
Nederlandse macht in de ik het belang van Nederland
19e eeuw was gerecht- moeten stellen boven dat van
vaardigd met de voogdij- Indië en toch twijfel ik er geen
gedachte. Was Nederland ogenblik aan of Nederland
een goede voogd? heeft Indië een groot onrecht
aangedaan, waartegen ieder
eerlijk hart in opstand moet
komen.’
 Tijd voor verandering
Rond 1900 willen ver- Progressieven / linkse
schillende stromingen liberalen: Nederland
een verandering in de heeft een ‘eereschuld’
Nederlandse koloniale t.o.v. vooral de Javanen
politiek.
Oorzaak: verandering in Protestanten: Nederland
het oordeel over de heeft een ‘zedelijke ver-
economische exploitatie plichting’ t.o.v. zijn
van mensen en grond- koloniën
stoffen
C. Th. van Deventer (VDB)
Van Deventer schrijft in 1899
het artikel ‘een Eereschuld’
Nederland is moreel
verplicht om de
vele miljoenen die
in het verleden aan
Indië onttrokken
waren, nu terug te
betalen om
tegemoet te ko-
men aan de
dringende behoefte
aan meer onderwijs
en om de Indonesi-
sche bevolking
 H.H. van Kol (SDAP)
‘De Javaan draagt zijn wrok in
stilte en gunt ons den tijd om door
een rechtvaardig bestuur zijne
liefde te winnen.’ (1896)
Zet zich in voor:
– verbetering van de arbeids-
toestanden op de plantages in
Deli
– uitbreiding en modernisering
van de irrigatie
– afschaffing van het batig slot
 De ARP (= Abraham Kuyper)
“...geheel het regerings-beleid
te doordringen van het besef,
dat Nederland tegenover de
bevolking dezer gewesten een
zedelijke roeping heeft te
vervullen. In verband hiermede
trekt de mindere welvaart der
Inlandse bevolking op Java
Mijne bijzondere aandacht.”
Bij de oprichting van de
ARP in 1879 pleit Kuy-
per al voor een andere
koers
Bij het aantreden van
het kabinet-Kuyper in
1901 blijkt de nieuwe
koers meteen uit de
troonrede
 Ethische politiek
 De associatiepolitiek
Het was nodig dat de inlander zich bevrijdde
van feodale tradities en zich ontwikkelde in
westerse zin, een proces van emancipatie
en opvoeding tot zelfstandigheid.
Nederlanders en Indonesiërs moesten in de
toekomst samen Indië opbouwen.
 Drie hoofdthema’s
1. Irrigatie Onderwijs wordt aange-
2. Emigratie boden naar landaard:
3. Educatie Dessascholen
Hollands-Chinese Scholen
Hollands-Inlandse Scholen
Europese Lagere Scholen
De Indonesische en
Europese elite besefte
dat een Nederlandse
opleiding het beste was
 Meer inspraak (?)
Inlanders kregen voorzichtig Samenstelling Volksraad
iets meer invloed op het bestuur
1903: Decentralisatiewet 1918 1929
 lidmaatschap van
gemeenteraden werd mogelijk Nederlanders 30 25
1918: Instelling Volksraad
Inlanders 25 30
 Adviesgevend instituut, later
met kleine meerderheid voor Andere Aziaten 5 5
niet-Europeanen
 Vanaf 1928 medewetgever
op financieel gebied
 Bevoogdend?
Bij alle genegenheid, toenadering, respect
en bewonderingDevoor Engelse koloniaal bestuurder
verschillende uitingen
J.S. Furnivall
van de Indonesische cultuurschreef in 1939 over
en samenle-
Nederlands-Indië:
ving, ging zelfs de ‘goedwillende Nederlan-
‘All these
der’ vanzelfsprekend uit people
van dewant to help so
superioriteit
van het Westen.much: “let me help you”, one
can almost hear them say, “let
me show you how to do it, let me
do it for you.”
 Resultaten
Positief: Negatief:
Landbouw moderniseert Door bevolkingsgroei
Medische zorg verbetert weinig welvaartsstijging
Betere infrastructuur Goed opgeleide inlanders
komen niet in aanmerking
Oorzaken: voor ‘goede’ banen
Europees superioriteitsgevoel Mogelijkheden inlanders
maakt werkelijke ‘ontvoogding’ om in bestuur te participe-
inlanders onmogelijk ren beperkt  zelfstandig-
Bedrijfsleven ziet Indië nog heid komt niet dichterbij
steeds als wingewest
 Gevolgen
Er komen veel meer Neder- Volkstelling 1930
landers naar Indië, hoewel Landaard Aantal
hun aantal beperkt blijft Europeanen 240.000
1.233.00
Er komen vooral meer amb- Chineezen
Andere 0
tenaren en meer experts vreemde 116.000
(ingenieurs, artsen etc.) Oosterlingen 59.138.0
Inlanders
Bij elkaar een dure grap 00
60.727.0
Totaal
00
Uitgaven van het Ned.-Indische Gouvernement (in
Jaar 1890 1895 miljoen gld.) 1910 1915 1920
1900 1905
Bedr 128 139 146 166 231 348 657
ag