Fakti juridik

sht do rrethan (ngjarje natyrore ose veprim

njerzor) q ka fuqi t pranuar nga ligji q t
krijoj, ndryshoj ose shuaj ndonj t drejt
subjektive civile / marrdhnie juridiko-civile.

Tubi i fakteve juridike nevojiten m shum

fakte juridike pr t krijuar, ndryshuar ose
shuar nj t drejt subjektive civile.

Ndarja e fakteve juridike

Faktet
juridike

Ngjarje/fakt
e natyrore

Veprime
njerzore

Veprime t
lejuara

Veprime t
vullnetit

Veprime t
palejuara /
delikte
civile

Veprime n
pajtim me
drejtsin

Supozimet & fiksionet

Supozimet/
prezumimet

Fiksionet

Konsiderohen t provuar
deri sa nuk vrtetohet e
kundrta
Psh. Mirbesimi i posedimit,
atsia etj.

Fakt juridik i cili nuk ka

ndodhur/nuk do t ndodh
por merret sikur ka
ndodhur
Fmija i palindur n t
drejtn trashgimore

T drejtat
subjektive
civile

T bartshme

T
pabartshme

Kryesore

Aksesore

T drejtat absolute dhe

relative
T drejtat
sendore/reale
T drejta
absolute
T drejtat
personale

T drejtat
subjektive
civile
T drejta
relative

T drejtat
detyrimore

T drejtat
absolute

T drejtat
sendore

E drejta e
pronsis

E drejta e
servitutit

E drejta e
pengut

T drejtat
personale

Barra
sendore

E drejta e
ndrtimit

T drejtat e
personalitetit

E drejta e
autorit

T drejtat
pasurore t
autorit

T drejtat
morale t
autorit

E drejta e autorit? T drejtat e

prafrta?

E drejta e autorit e drejta q autort kan

mbi veprat e tyre autoriale t fushs s letrsis,
shkencs dhe artit.

T drejta t prafrta t drejtat e artistve

ekzekutues, t producentve fonogramik,
filmik dhe skenik, t organizatave radiotelevizive, t botuesve dhe t prpiluesve t
bazave t t dhnave.

Objekti i t drejts s autorit - Vepra

autoriale Neni 12 Ligjit pr t drejtat e
autorit
1) Vepra autoriale, sipas ktij ligji, sht krijim
intelektual dhe individual nga sfera e letrsis,
shkencs dhe artit, e shprehur n cilndo
mnyr dhe form.
2) Pr vepr autoriale konsiderohet veanrisht:
1. vepra e shkruar (libr, shkrim, artikull, doracak,
broshur, debat dhe vepra t tjera t natyrs s
njjt);
2. programi kompjuterik si vepr e shkruar;
3. vepra e folur (ligjrim, fjalim, bised dhe vepra
t tjera t natyrs s njjt);
4. vepra muzikore me ose pa tekst;
5. vepra dramatike, dramatiko-muzikore,

Vepra autoriale (neni 12 L. pr t drejtat e

autorit dhe t drejta t ngjashme)
6. vepra fotografike dhe vepra e krijuar n
procedur t ngjashme me at fotografike;
7. vepra audiovizuale, kinematografike dhe vepr
tjetr e shprehur me fotografi lvizse;
8. vepra nga arti figurativ (fotografi, vizatim,
grafik, skulptur etj.);
9. vepra nga arkitektura;
10. vepra nga arti aplikativ dhe dizajni;
11. vepra hartografike, plan, skic, vizatim teknik,
projekt, tabel, vepr plastike dhe vepr tjetr
me karakter t njjt ose t ngjashm nga sfera
e gjeografis, topografis, arkitekturs dhe
shkencs.

T drejtat morale neni 21

1)

2)

1.
2.
3.
4.

T drejtat morale e mbrojn autorin lidhur me

raportin e tij personal dhe shpirtror
(intelektual) me veprn.
Autori i ka t drejtat morale ekskluzive si
vijojn:
t drejtn e pranimit t autorsis;
t drejtn e botimit t par;
t drejtn e mbrojtjes s integritetit t veprs;
t drejtn e dorheqjes.

T drejtat materiale neni 26

1)

2)

T drejtat materiale mbrojn interesat

pronsore t autorit nga vepra e tij autoriale.
Autori ka t drejt ekskluzive q ta lejoj ose
ndaloj shfrytzimin e veprs s tij ose
ekzemplar t saj nga persona t tjer, prve
n rastet e prcaktuara n kt ligj.

Llojet e t drejtave materiale neni 27

Autori gjat shfrytzimit t veprs autoriale apo

ekzemplarve t saj ka kto t drejta:
1. t drejtn e shumzimit t veprs;
2. t drejtn e lshimit n qarkullim t veprs;
3. t drejtn e paraqitjes publike t veprs,
4. t drejtn e prpunimit t veprs

Kohzgjatja e t drejts s autorit

neni 55
1)

T drejtat materiale zgjasin gjat jets s

autorit dhe 70 vjet pas vdekjes s tij, nse me
kt ligj nuk sht prcaktuar ndryshe.

2)

T drejtat morale zgjasin n afate t ndryshme

t prcaktuara me kt ligj.

T drejtat e pronsis intelektuale

T drejtat e
pronsis
intelektuale

T drejtat e
pronsis
letrare dhe
artistike

T drejtat e
pronsis
industriale

Patenta

Marka
tregtare

Dizajni
industrial

T drejtat e
autorit

T drejtat e
prafrta

Patenta

Patenta jepet pr do shpikje, n

do fush t teknologjis, q prbn
risi, hap shpiks dhe q sht e
zbatueshme n industri.

Q shpikja t mund t gzoj mbrojtje me

patent duhet q:
1. t bhet fjal pr nj shpikje t re
(risia);
2. t prmbaj nj kontribut inventiv (rezultat i
puns krijuese);
3. t mund t prdoret n industri/bujqsi.
4. E Drejta e patents zgjat pr 20 vjet.

Marka tregtare
Neni

124 LPI Me markn tregtare mbrohet

shenja e shfaqur grafikisht, dhe shrben pr
dallimin e mallrave dhe shrbimeve t nj
pjesmarrsi n qarkullimin tregtar nga mallrat
dhe shrbimet e nj pjesmarrsi tjetr n kt
qarkullim.

1.

2.

3.

Marka tregtare ka pr objekt mbrojtjeje nj

shenj.
Kjo shenj i dedikohet dallimit t mallrave dhe
shrbimeve dhe duhet t jet distinktive.
Dallimi ka t bj me mallrat dhe shrbimet e
pjesmarrsve n qarkullimin tregtar.

Dizajni industrial

Termi dizajn industrial pr her t par

prdoret n Ligjin mbi pronsin industriale t
R.M. t vitit 2002.
Ligji mbi pronsin industriale i R.M. I vitit 1993
n vend t termit dizajn industrial prdor
termin model dhe mostr.
Modeli sht form e jashtme tredimensionale
Mostra sht form e jashtme dydimensionale.
Neni 82 i Ligjit pr Pronsin Industriale t R.M.
Me t drejtn e dizajnit industrial mbrohet form
e jashtme, fotografi, vizatim, kontur, kompozim
me ngjyra ose kombinim i tyre, i cili mund t
zbatohet n nj produkt industrial ose zejtar, ose
n nj pjes t tij, n.q.s. i plotson kushtet e

Marrdhniet detyrimore
Dhnie
(dare)

Psim
(pati)

Presti
mi

Mosbrj
e (non
facere)

Brje
(facere)

Kontrata

Letrat me
vler

Shkaktim
i i dmit

Burimet e
detyrime
ve
Premtimi
publik i
shprbli
mit

Pasurimi
pa baz
juridike

Kryerja e
punve
t huaja
pa porosi

1.
2.
3.

4.

5.

6.

Veprojn erga omnes

T
drejtat
absolute
dhe
Nuk parashkruhen
relative
Detyrimi i personave
t
tret ndaj titullarit sht
gjithnj negativ
1. Veprojn inter partes
Numri i personave t
2. Parashkruhen
detyruar nuk sht i
3. Detyrimi i pals sht
caktuar
gjithnj pozitiv (dhnie,
E drejta e krkess lind
brje, mosbrje, psim)
me shkeljen e t drejts
4. Numri i personave sht
absolute
i caktuar
Ekziston e drejta e
racionit
5. E drejta e krkess lind
kur krijohet dhe vet e
drejta

T drejtat absolute

T drejtat relative

Prfaqsimi

Kryerja e punve juridike n emr dhe pr llogari

t tjetrit zakonisht me shprblim.

Bhet

n baz t ligjit, aktit administrativ ose

deklarimit t vullnetit.

Disa

pun juridike nuk mund t kryhen me

prfaqsim (lidhja e martess, testamenti etj.)

Llojet e prfaqsimit
Prfaqsim
i

Ligjor

N baz t
statutit

Gjyqsor

Me prokur

Prokur e
prgjithsh
me

Prokur e
veant