BAHAGIAN OPERASI

PENGENALAN
satu rangkaian aktiviti-aktiviti

merancang,mengguna dan mengawal segala

sumber yang ada bagi menghasilkan sesuatu
keluaran atau perkhidmatan.
Fungsi Operasi dalam sesebuah perniagaan

ialah untuk menghasilkan keluaran atau

perkhidmatan
sebagaimana
yang
telah
ditetapkan oleh pengurusan.

KONSEP
PENGELUARAN
aktiviti untuk menghasilkan produk yang dapat

memuaskan keperluan dan kehendak manusia

menghasilkan nilai faedah
meliputi proses menukar bahan mentah

kepada barang siap

Keputusan untuk rancangan menentukan berapa

banyakkah keluaran yang akan dibuat bagi
tempoh operasi mestilah dibuat dengan teliti oleh
usahawan.
Bagaimana ia ditentukan sama ada dalam bentuk
unit atau amaun bergantung kepada beberapa
faktor seperti berapa banyak syer pasaran yang
dijangkakan, terdapatnya bekalan bahan mentah
yang mencukupi serta mengambilkira masa dan
hari bekerja.

MATLAMAT
PERANCANGAN
OPERASI
Perlu merekacipta sesuatu sistem untuk
menghasilkan keluaran-keluaran yang
dikehendaki dengan:
1.
2.
3.
4.
5.

jumlah (kuantiti) yang diperlukan,

mempunyai mutu (kualiti) yang bertepatan,
tepat pada masa dan tempat diperlukan,
kos yang menjimatkan
kadar keuntungan yang optimum.

PROSES OPERASI
Perlu mengenalpasti dengan seberapa tepat apakah

aktiviti-aktiviti yang mesti dilaksanakan dan

bagaimana pula aktiviti-aktiviti tersebut disesuaikan
dalam RP.
Bagi perniagaan yang berbentuk perkilangan,
usahawan perlu menentukan sistem pengeluaran
dan aliran proses yang berlaku di dalam perniagaan
bermula daripada bahan mentah hinggalah ke
barang siap dan bagaimana kerja-kerja sebenarnya
akan dilaksanakan.

PROSES OPERASI
Bagi

perniagaan bukan perkilangan, sistem

operasi dan aliran proses biasanya bermula
daripada
pelanggan
yang
memerlukan
perkhidmatan hinggalah pelanggan mendapat
kepuasan daripada perkhidmatan yang diterima.

Rancangan
Operasi
Produk

Proses
Pengeluaran
Operasi
Pengeluaran

Belanja
Operasi
Tenaga
Kerja

Bahan
Mentah

Lokasi
Pengeluaran

PRODUK
Kenalpasti jenis produk

yang dikeluarkan
Tentukan jumlah

keluaran mengikut
tempoh seperti sehari,
sebulan, setahun, 3
tahun dan 5 tahun
(Rujuk Ramalan Jualan)

P r o s e s P e n g e lu a r a n

C a r t a p r o s e s p e n g e lu a r a n

K a e d a h p e m p ro se sa n

:Operasi
:Angkutan
:Pemeriksaan
:Kelewatan
:Penyimpanan

CARTA
CARTAALIRAN
ALIRANPROSES
PROSESPERKHIDMATAN
PERKHIDMATANSEBUAH
SEBUAHKEDAI
KEDAIRUNCIT
RUNCIT

Angkutan masuk stok

Pemeriksaan barang

Barang disimpan
Barang dipindah ke kedai

Pelanggan datang ke kedai dan buat pilihan

Bersambun
g

CARTA
CARTAALIRAN
ALIRANPROSES
PROSESPERKHIDMATAN
PERKHIDMATANSEBUAH
SEBUAHKEDAI
KEDAIRUNCIT
RUNCIT

Pelanggan membawa barang ke kaunter

Operasi membungkus dan menerima bayaran

Membawa barang keluar

ALIRAN PROSES
PEMBUATAN DODOL

OPERASI PENGELUARAN
T e k n ik p e n g e lu a r a n

m anual

t e k n o lo g i

K a p a s it i
p e n g e lu a r a n p r o d u k

s p e s ifik a s i

M e s in

pem bekal

R a ja h k e d u d u k a n
ru a n g a n k e d a i

h a rg a

t u ju a n

MESIN DAN PERALATAN

Melalui carta aliran proses yang dibuat,sekiranya mesin

dan peralatan telah ditentukan dan diperlukan untuk

sesuatu projek , maka peralatan tersebut perlu di
senaraikan mengikut keperluan dan jenis kegunaan.
Spesifikasi model,bilangan unit yang diperlukan, kos-kos

dan kapasiti-kapasiti dinyatakan dengan jelas untuk

memastikan mesin dan peralatan berupaya
mengeluarkan output semaksimum yang diperlukan.

17

Bil

Jenis

Pembekal

Qty

Harga/
Unit (RM)

Jumlah
(RM)

Mixer

Kump. Ind.
Sdn.Bhd.

4500

9 000

Oven

Kump. Ind.
Sdn.Bhd.

5000

10 000

Refrigerator

Kump. Ind.
Sdn.Bhd.

2000

2 000

Deep Freezer

Kim Soon
Supplier Sdn.
Bhd.

3500

7 000

Jenis dan struktur

bangunan

Pelan bangunan
dan pemiliknya

LOKASI
PENGELUARAN
Maklumat asas
infrastruktur

LOKASI
Penerangan yang lengkap mestilah dibuat ke atas

lokasi yang telah dipilih untuk menentukan bahawa

lokasi tersebut adalah sesuai kecuali mempunyai
sebab-sebab tertentu.

Antara faktor-faktor pemilihan lokasi ialah:

Terdapatnya kemudahan sumber-sumber tenaga

pekerja mahir dan tidak mahir.
ii) Berdekatan dan mudah mendapatkan sumbersumber bahan mentah.
iii) Berdekatan dengan pasaran.
iv) Kemudahan infrastruktur dan sebagainya yang
sesuai dengan projek yang akan dijalankan.
i)

Kedudukan ruang kilang/kedai, susunan tempat

menjalankan kerja, pejabat,stor dan lain-lain

hendaklah ditunjukkan dengan gambarajah dan
diterangkan secara ringkas.

Objektif susunatur yang baik ialah:

1. menggunakan ruang secara efektif
2. ruang bekerja yang selesa dan selamat
3. angkut-mengangkut bahan-bahan yang minimum
4. kelicinan aliran kerja
5. fleksibel iaitu mudah untuk dibuat apa-apa
perubahan susunatur sekiranya didapati perlu
dimasa hadapan.

BAHAN MENTAH
Kos bahan
mentah
Kuantiti
diperlukan
Pembekal
Jenis bahan
mentah

Bahan Mentah
RM80,000???

Jenis-jenis bahan mentah yang diperlukan hendaklah

disenaraikan dengan dinyatakan dari mana ia diperolehi
iaitu siapa pembekalnya.
Perlu juga diberi sebab-sebab mengapa mereka dipilih.
Nyatakan

juga

berapa

banyak

yang

diperlukan

mengikut pelbagai peringkat operasi,kos-kos semasa

dan kemungkinan akan meningkat dan bagaimana
kedudukan bekalan sama ada ataupun tidak.

Bil Jenis Bahan Pembekal

1. Tepung
Blue Key
2. Marina
Margerine
3. Sponge Mix
4. Chocolate
Rice

Alor Gajah,
Melaka
Alor Gajah,
Melaka
Maurim Sim
&Co. Sdn.Bhd
Maurim Sim
&Co. Sdn.Bhd

Hrg(RM/
Unit)
22/beg

Qty

30/kotak

10

65/pek

20

20/pek

30

10

TENAGA KERJA
Bilangan
Jawatan
Tugas
Gaji/upah
Nama staf dan
pekerja

Jawatan

Bilangan Pekerja

Pegawai Pengeluaran

Pekerja Am

10

Penyelia

Pemandu Lori

BELANJAWAN OPERASI
Semua perkara yang

Contoh kos:

Perlu mengenalpasti kos

- kos bahan mentah

- kos bahan tak
langsung
- pembungkusan
- belanja overhed

melibatkan kos-kos akan

dirumuskan menjadi
belanjawan operasi.
pengeluaran yang terlibat

Maklumat ini akan dijadikan

asas dan digunakan untuk

disatukan dengan rancangan
pemasaran, organisasi dan
menjadi rancangan kewangan
iaitu rancangan menyeluruh
untuk segala bentuk nilaian
ringgit perniagaan.

Perkara
Bahan Mentah
Buruh Lansung
KWSP/SOCSO
Overhead Kilang:
Elektrik
Air
Telefon
Sewa Kilang

Kos (RM)
104 250
36 000
4 000
9
4
4
1

600
000
000
800

Jumlah (RM)

144 250

19 400

1.
2.
3.
5.
6.
7.
8.
9.

Barangan yang dikeluarkan

Proses Pengeluaran
Senarai Perabot dan Alat kelengkapan Pejabat
Lokasi
Susunatur
Senarai Bahan Mentah
Senarai Buruh Langsung
Senarai Jawatan,Tanggungjawab, dan Huraian Tugas
Pekerja-pekerja Lain.
10. Belanjawan Pengeluaran/Operasi
33