Myth

The Great Flood

(Tinggian)
• Ang mga Tinggian, isang pangkat ng mga
taong naninirahan sa mga burol sa dakong
loob ng Abra, ay may sarili nilang salaysay
tungkol sa Malaking Baha.
• Ang pinagsimulan ng matinding sakuna ay
ang pagdukot ni Aponi-tolau kay Humitau,
isang adang tagapangalaga ni Tau-mari-u,
bathala ng karagatan. Heto ang kuwento.
• Isang araw, katatapos lamang mangaso sa gubat ni Aponi-tolau.
Siya ay humiga at nagpahinga sa lilim ng isang puno. “Hay,
nakakabagot naman,” sabi niya sa kanyang sarili habang
humihikab. Siya, ang bathala ng kabundukan at bayaning
pinapanginoon ng mga Tinggian, ay walang ginawa sa araw-
araw kundi ang mangaso at magtanim ng mga halaman at puno
sa kagubatan ng kabundukang Cordillera. “Pambihira, wala na
akong ibang magawa rito…” Ilang ulit siyang
napapabuntunghininga habang nakatingala sa mga dahon ng
punong kanyang kinaroroonan.
• Maya-maya ay bigla na lamang nagliwanag ang kanyang
nababagot na mukha. “Alam ko na! Ano kaya kung bumaba
ako? Nagsasawa na ako rito sa kabundukan. Tutungo ako sa
kapatagan! Nais kong maglakbay. Bahala na kung saan man ako
makarating.” At siya’y masiglang tumayo at naghanda na sa
kanyang paglalakbay pababa ng kabundukan.
• Pagdating sa kapatagan, ang binata’y naglakad nang naglakad nang walang
iniisip na patutunguhan. Walang nakatawag ng kanyang pansin sa paligid.
Bagot na bagot pa rin siya. Patuloy siya sa paglakad, hanggang sa siya ay
mapadpad sa tabing-dagat. Doon ay biglang nagbago ang kanyang
pakiramdam. Ang payapang bughaw na dagat, ang dambuhalang iyon na
maamo sa ilalim ng nagniningning na ginintuang araw sa umaga – ay
lubhang pinamangha ang bathala. Hindi siya nakatiis sa pang-aakit ng
magaganda’t nagsasayawang mga alon. Kung kaya’t gumawa siya ng isang
balsang yari sa yantok (rattan) at namangka sa karagatan.
• Sumagwan siya nang sumagwan, at siya ay nakarating sa dulo ng mundo.
Doon, sa lugar na iyong pinagtatagpuan ng langit at ng dagat, nakakita si
Aponi-tolau ng isang napakataas na toreng bato. Iyon ay walang iba kundi
ang tahanan ni Tau-mari-u, bathala ng karagatan. Binabantayan iyon ng
siyam na naggagandahang mga anak ng damong-dagat (seaweeds). Ang
sinag ng araw sa karagatan na naghahatid ng ginto’t pilak na kinang sa
luntiang buhok ng siyam na tagapangalaga, ang masasayang
pagtatawanan, paglalaro, at paghahabulan ng mga ito, ay labis na
humalina sa diyos ng kabundukan.
• Nilakasan ang loob, ang mandirigma’t bathala ng mga
Tinggian ay nagtungo sa mga pinto ng
palasyo.“Magandang araw. Mawalang-galang na sa
inyo, mga binibini. Ibig ko lamang malaman kung ano
ang pook na itong aking kinaroroonan?” ang magalang
niyang tanong sa maririkit na tagapagbantay.
• Subalit pawang mga tawa lamang ang isinukli ng mga
diwata sa kanya. Nagtaka si Aponi-tolau. “Ano ito?
Magalang ang aking tanong, bakit nila ako
pinagtatawanan?” wika niya sa kanyang sarili. “Aba,
heto’t niyayaya pa nila akong pumasok sa palasyo, ngunit
patuloy pa rin silang nagtatawanan! Pinaglalaruan ba nila
ako?” gulat na dagdag pa niya nang makitang
iniimbitahan siyang pumasok ng mga nimpa.
• Sinundan niya ang magagandang dilag. Ngunit ang
patuloy na halakhakan ng mga ito ay nagpapanting sa
tainga ng bathala.
• “Aaahh!” biglang sigaw niya. “Bakit?! Bakit ang iingay ninyo?!
Pinagkakaisahan ninyo ako! Tigilan ninyo iyan!” ang galit na bulyaw
niya. Ang mga diwata namang inosente at sadyang masasayahin
lamang ay biglang natigilan at natakot. Lalo pa silang nangamba
nang ilabas ng diyos ang kanyang mahiwagang kawit (hook), at
kanyang inihagis sa mga nimpa.
• Nagtilian ang mga nahintakutang tagapangalaga ng palasyo.
Natamaan ang pinakabata sa kanila at siyang pinakamaganda, si
Humitau. Kinuha siya ni Aponi-tolau. Humiyaw nang napakalakas
ang diwata, at nagpumilit pumiglas sa mahigpit na pagkakahuli sa
kanya ng bathala. Ngunit ang mahiwagang langis na inilagay ng
bathala sa dulo ng kanyang kawit ay pinanghina ang dugo ng nimpa
hanggang sa nawalan ito ng malay.
• Isang malakas at marahas na pagkakagulo ang sumunod.
Nagsigawan ang mga bantay ng palasyo at nagsilabasan sa mga
pintuan. Nagmamadaling binuhat ni Aponi-tolau ang walang-malay
na diwata, nagtungo sa kanyang balsa, at matuling nagsagwan
palayo. Ilang saglit lamang pagkaraang makaalis ng bayaning
Tinggian, lumabas buhat sa kanyang silid si Tau-mari-u para tingnan
kung ano ang nangyayaring kaguluhan. Subalit huli na ang lahat.
• Sa kanyang matinding galit, tinawag ni Tau-mari-u ang mga
alon at ang mga tuna ng karagatan. “Hindi ito maaari! Ang
pangahas na iyon! Ano ang karapatan niyang umapak sa aking
teritoryo? At sinaktan pa ang aking mga diwata! Hulihin ninyo
at dalhin ang lapastangang iyon sa akin! Ngayon din!” At
hinampas nang malakas ng mga alon ang balsa ng bathala ng
kabundukan habang itinutulak naman ito pabalik sa palasyo
ng mga tuna.
• Gulat at nabalot ng pangamba, humingi ng saklolo si Aponi-
tolau sa kanyang ina, si Lang-an ng Kadalayapan, diyosa ng
hangin at ulan. Narinig ng ina ang palahaw ng anak at kaagad
siyang nagpadala ng malalakas na hangin upang hilahin si
Aponi-tolau papuntang pampang. Sa kabila ng pagngangalit ng
mga alon at pagpupumilit ng mga tuna, ang bayaning Tinggian
ay nakarating sa dalampasigan nang maayos at walang
pinsala.
• Lalong sumidhi ang galit ni Tau-mari-u. Agad siyang
nagpatawag ng pulong sa mga diyos at kalahating-diyos
(demigods) ng mga katubigan.“Mali ang kanyang ginawang
panghihimasok sa iyong kaharian!” wika ng isang bathala.
• “At isa pa niyang pagkakasala ang pagdukot kay
Humitau!” dagdag ng isa pa.“Hinding-hindi ko siya
mapapatawad! Isang tampalasan! Ang aking
Humitau, ang kaawa-awa kong Humitau…”
humihikbing ngitngit ni Tau-mari-u.
• “Huminahon ka, kapatid. Nagkasala siya kaya’t
siya’y karapat-dapat lamang na maparusahan.
Tutulungan ka namin,” alo naman sa kanya ng
kanyang mga kasama.“Kung gayon, ano ang
ipapataw natin sa kanya?”
• “Baha. Isang malaking bahang wawasak sa lahat
ng mga nasa lupang siyang tirahan ni Aponi-tolau.
Ito ang magiging kabayaran sa mga malagim
niyang ginawa.”
• Mula sa langit ay nabatid ni Lang-an ang kanilang
pinaplano. Dali-dali niyang ipinatawag ang hangin
sa hilaga at pinababa ito sa lupa upang magbigay
ng mensahe sa kanyang anak.“Anak, bakit mo ba
kasi ginawa ang gayon?” tanong ni Lang-an sa
anak sa pamamagitan ng hangin.
• “Alam ko po ang aking ginagawa, Ina. Ako na po
ang bahala sa aking sarili. Magiging asawa ko si
Humitau,” paliwanag ni Aponi-tolau.
• “May binabalak na masama sa iyo ang mga
bathala ng katubigan! Parurusahan ka nila sa
iyong ginawa! Gagawa sila ng isang malaking
bahang pupuksa sa lahat ng nasa lupa!”
• “Hindi maaari!” biglang hiyaw ni Aponi-tolau.
“Anak, dapat kayong umakyat sa pinakatuktok ng kabundukan ng Cordillera
para makaligtas. Dalhin mo ang iyong asawa at magtungo kayo roon.”
• Sumunod naman si Aponi-tolau. Nagpunta sila sa tuktok ng bundok at
naghintay roon. At ang baha’y dumating. Mula sa mga pintuan ng kanyang
palasyo, kitang-kita ni Tau-Mari-u ang malalakas na dambuhalang along
humampas sa mga kapatagan, umagos sa mga lambak, tumangay at
nagwasak sa mga halaman, hayop, at mga taong naninirahan sa lupa.
Tumaas nang tumaas ang tubig hanggang sa maabot nito ang tuktok ng
bundok. Ilang mga dipa na lamang ang agwat nito sa lugar kung saan
naroroon si Aponi-tolau at kanyang asawa.
• Binalot ng matinding takot, si Humitau ay napasigaw. “Panginoong Tau-
mari-u! Nagmamakaawa ako sa inyo! Hindi na ako marunong lumangoy…
at hindi na kailanman makatitira pa sa tubigan… matapos kong makain ang
pagkain sa kabundukan na ibinigay sa akin ni Aponi-tolau… Ang pagkaing
iyo’y may gayuma… na inalis sa akin ang aking kapangyarihan. Kaya…
parang awa n’yo na… Iligtas n’yo kami!” lumuluhang pagsusumamo niya.
• Sa kabila ng kanyang galit, ang bathala ng karagatan ay
nahabag sa kanyang paboritong diwatang si Humitau.
Kung kaya’t tinawag niya pabalik ang mga tubig at alon.
Subalit isinumpa niyang magmula noon ay maglulubog
siya ng mga sasakyang-dagat at maglulunod ng mga tao
hangga’t hindi pinagbabayaran ni Aponi-tolau ang
kanyang mga kasalanan.
• Nang humupa na ang baha, sina Aponi-tolau at
kanyang asawa ay bumaba nang muli sa kapatagan. Sa
kanilang dalawa nagmula ang lahat ng mga tao sa
sandaigdigan.
 Main Characters:
• Aponi-tolau- God –hero of the Tinggians
• Humitau – Sea-maiden guard
• Tau-mari-u- Lord of the sea
• Lang –an- mistress of the wind and rain
• Theme-angry and pity
• Setting- happen on the seashore., on the edge
of the world and the towering house of tau-
mari-u
Folktale