OSNOVE GRAĐE I

FUNKCIJE
LOKOMOTORNOG
SISTEMA
 Lokomotorni sistem izgrađuju:

- kosti
- zglobovi
- mišići
 KOST (OS) – tvrd organ, osigurava
stabilnost tela i pruža dovoljnu otpornost
na pritiske i istezanje

 ZGLOB (JUNCTURA)– skup elemenata

pomoću kojih se kosti međusobno spajaju

 MIŠIĆ (MUSCULUS) – mek elastičan

organ, sposoban da se grči (kontrahuje) i
da svojom kontrakcijom vrši pokret u
zglobu
 ZGLOBOVI

 Delese na nepokretne i pokretne

zglobove
 Nepokretni zglobovi: vezivni i
hrskavičavi spojevi kostiju
uloga nepokretnih zglobova:
daju stabilnost pojedinim delovima
kostura
 POKRETNI ZGLOBOVI
 Pokretni
zglob (articulatio) je pasivni
deo lokomotornog sistema

 Najosetljivije mesto pribora za

kretanje

 Svakipokretni zglob ima u svom

sastavu glavne i sporedne elemente
GLAVNI I SPOREDNI ELEMENTI ZGLOBA
 Glavni elementi:
- zglobne površine
- zglobna šupljina
- zglobna čahura

 Sporedni elementi:
- zglobne veze
(ligamenti)
- vezivno-hrskavičave
ploče (meniskusi,
diskusi, čašične usne)
GLAVNI ELEMENTI ZGLOBA
 Zglobne površine – delovi
kostiju pokriveni
hrskavicom čija debljina
zavisi od pritiska koji trpi
zglob

 Zglobna šupljina – prostor

između zglobnih površina
ispunjen sluzavom
tečnošću – sinovijom

 Zglobna čahura – sastoji

se iz spoljašnjeg sloja
(fibrozna kapsula) i
unutrašnjeg sloja
(sinovijalna membrana)
SPOREDNI ELEMENTI ZGLOBA
 Ligamenti – fibrozne
trake koje spajaju
zglobne krajeve
kostiju i pojačavaju
zglobnu čahuru spolja
(ekstrakapsularne
veze) ili se nalaze u
zglobnoj šupljini
(intrakapsularne veze)

 Vezivno – hrskavičave
ploče – nalaze se
unutar pojedinih
zglobova; ublažuju
udarce, adaptiraju i
povećavaju zglobne
površine
 PODELA POKRETNIH ZGLOBOVA

- PREMA BROJU KOSTIJU KOJE ULAZE U SASTAV

ZGLOBA
 Prosti zglobovi (izgrađuju ih 2 kosti)

 Složeni zglobovi (3 ili više kostiju)

- PREMA OBLIKU ZGLOBNIH POVRŠINA

 loptasti, jajasti, valjkasti, sedlasti, ravni zglobovi

- PREMA RAVNIMA U KOJIMA SE IZVODI POKRET

 jednoosovinski, dvoosovinski, troosovinski
zglobovi
MIŠIĆI
 U našem telu postoje
glatki, poprečno
prugasti mišići i srčani
mišić

 POPREČNO-
PRUGASTI, SKELETNI
MIŠIĆ (MUSCULUS) –
aktivni deo
lokomotornog sistema

 Mišići čine 42% težine

muškaraca i 39%
težine žena
SPOLJAŠNJI IZGLED MIŠIĆA

 Osnovni delovi
mišića:
- trbuh mišića
(venter)
- tetiva (tendo)
GRAĐA MIŠIĆA
 Trbuh mišića grade:
- poprečno- prugasta mišićna
vlakna
- vezivno tkivo u vidu
omotača vlakana
(endomizijum,
perimizijum,epimizijum)
- krvni sudovi
- nervi

 Tetive – nastavak
perimizijuma; izgrađene od
snopića kolagenih vlakana;
urastaju u pokosnicu kostiju
 PODELA MIŠIĆA

 Prema uglu spajanja mišićnih i tetivnih vlakana :

- jednoperasti (unipennatus)
- dvoperasti (bipennatus)
- segmentarni (npr. pravi trbušni mišić)
- zupčasti

 Prema broju mišićnih trbuha:

- jednoglavi (prosti)
- složeni
dvoglavi (biceps)
troglavi (triceps)
četvoroglavi (quadriceps)
 PODELA MIŠIĆA

 Prema obliku:
- dugi
- kratki (ovalni, obli, kružni)
- pljosnati (lepezasti, trouglasti)

 U odnosu na funkciju:
- jednozglobni
- višezglobni (prelazi preko više zglobova)
 FUNKCIJA MIŠIĆA
 KONTRAKCIJA
- dinamička (izotonična) - vodi pokretu u
odgovarajućem zglobu
- statička (izometrijska)-bez pokreta u
zglobu
* DINAMIČKA KONTRAKCIJA
- koncentrična – vlakna se skraćuju
- ekscentrična – spoljašnja sila je jača od
sile mišića, pa se vlakna izdužuju iako su
kontrakciji

 RELAKSACIJA
 POMOĆNI ORGANI MIŠIĆA

 SLUZNE KESE (BURSA SYNOVIALIS)

- kese izgrađene od vezivnog tkiva ispunjene
tečnošću; smeštene između mišića i čvrste
površine (kosti, zgloba); sprečavaju trenje
prilikom kontrakcije

 TETIVNI OMOTAČI
- nalaze se na mestima gde tetive prolaze kroz
koštano-vezivne otvore i kanale; smanjuju trenje

 FASCIJE
- vezivne opne koje obavijaju mišiće, pojedinačno
ili čitave grupe; fiksiraju mišiće
ZGLOBOVI
 Dele se na:
- zglobove glave
- zglobove gornjeg
uda
- zglobove trupa
- zglobove donjeg
uda
ZGLOBOVI GORNJEG UDA

 Dele se na:

- spojeve ramenog
pojasa

- spojeve ruke
SPOJEVI RAMENOG POJASA

 Spadaju:
- grudno-ključni zglob
(art.
sternoclavicularis)

- ključno – natplećni
zglob (art.
acromioclavicularis)

- kljunasto – ključna
veza (lig.
coracoclaviculare)
GRUDNO – KLJUČNI ZGLOB
 Spaja unutrašnji okrajak
ključnice sa drškom grudne
kosti

 Zbog različite zakrivljenosti

zglobnih površina između njih
je umetnut hrskavičavi kolut
koji ima ulogu adaptera

 Zglobna čahura je spolja

ojačana sa četiri ligamenta:
sa gornje, donje, prednje i
zadnje strane

 Troosovinski zglob, ponaša se

kao kuglasti zglob: ključnica
se pomera napred, nazad,
gore, dole, a moguća je i
rotacija

 Funkcionalno dopunjuje zglob

ramena
KLJUČNO – NATPLEĆNI ZGLOB
 Spaja spoljašnji okrajak
ključnice i natplećak
lopatice

 Između zglobnih površina

umetnut je hrskavičavi
kolut

 Zglobna čahura je ojačana

sa gornje i donje strane
putem dva ligamenta

 Polupokretan zglob, u
njemu se odvijaju mali
pokreti klizanja napred-
nazad
MIŠIĆI KOJI UČESTVUJU U POKRETIMA
RAMENOG POJASA
 Povlačenje ključnice put
nazad vrše leđni mišići koji
se pripajaju na kičmenom
stubu, ključnici i lopatici:
- rombasti mišić (m.
rhomboideus)
- trapezni mišić (m.
trapezius)

 Povlačenje ključnice put

napred vrše grudni mišići
koji se pripajaju na
rebrima i lopatici:
- mali grudni mišić (m.
pectoralis minor)
- prednji zupčasti mišić
(m. serratus anterior)
 Povlačenje ključnice put
naviše vrše leđni mišići koji
se pripajaju na kičmenom
stubu, ključnici i lopatici:
- trapezni mišić (gornji
snopovi) (m. trapezius)
- mišić podizač lopatice (m.
levator scapulae)

 Rotiranje ramenog pojasa

upolje vrše:
- trapezni mišić (m.
trapezius)
- prednji zupčasti mišić (m.
serratus anterior)

 Rotiranje ramenog pojasa

put unutra vrše:
- rombasti mišić (m.
rhomboideus)
- mali grudni mišić (m.
pectoralis minor)
- mišić podizač lopatice (m.
levator scapulae)
ZGLOB RAMENA (ART. HUMERI)
 Spoj između glave
ramenice i čašične
jame na spoljnom
uglu lopatice

 Glava je poluloptastog
oblika, a čašica je
plitka, pa se zato na
njenoj perifernoj ivici
nalazi fibrozno –
hrskavičava usna
(labrum); otupljuje
nagle pokrete
ramenice
 Zglobna čahura je veoma
labava, spreda je
pojačavaju kljunasto –
ramena veza i tri čašično –
ramene veze koje
predstavljaju zadebljanje
zglobne čahure

 U zglobnoj šupljini se
nalazi tetiva duge glave
dvoglavog mišića nadlakta
(m. biceps brachii)

 Ovaj zglob osiguravaju i

okolni mišići: nadgrebeni
mišić (m. supraspinatus),
podgrebeni mišić (m.
infraspinatus), mali obli
mišić (m. teres minor) i
podlopatični mišić (m.
subscapularis)
 Najpokretljiviji loptasti zglob

 Vrše se pokreti: fleksija,

ekstenzija, abdukcija
(odvođenje ruke u stranu),
adukcija (privođenje ruke
trupu), unutrašnja, spoljašnja
rotacija i kružno kretanje

 fleksiju vrše veliki grudni mišić

(m. pectoralis major), deltasti
mišić - prednja vlakna
(m. deltoideus), kao i mišići
nadlakta dvoglavi mišić
(m. biceps brachii) i kljunasto-
ramenični mišić
(m. coracobrachialis)

 Ekstenziju vrše: deltasti mišić –

zadnja vlakna(m. deltoideus),
najširi leđni mišić (m. latissimus
dorsi), troglavi mišić nadlakta –
duga glava (m.triceps brachii),
veliki obli mišić (m.teres
major), veliki grudni mišić
(m. pectoralis major)
 Abdukciju vrše deltasti mišić –
srednja vlakna (m. deltoideus) i
nadgrebeni mišić
(m.supraspinatus)

 Adukciju obavljaju veliki grudni

mišić (m. pectoralis major),
kljunasto-ramenični mišić
(m.coracobrachialis), veliki obli
mišić (m.teres major) i najširi
leđni mišić (m. latissimus dorsi)

 Unutrašnju rotaciju vrše:

podlopatični mišić (m.
subscapularis), veliki obli mišić
(m.teres major), najširi leđni
mišić (m. latissimus dorsi), veliki
grudni mišić (m. pectoralis major)
i deltasti mišić – prednja vlakna
(m. deltoideus)

 Spoljašnju rotaciju vrše mali obli

mišić (m. teres minor),
podgrebeni mišić (m.
infraspinatus) i deltasti mišić –
zadnja vlakna (m. deltoideus)
ZGLOB LAKTA (ART. CUBITI)
 Složen zglob, tipa
šarke

 Izgrađuju ga donji
okrajak ramenice i
gornji okrajci žbice i
laktice

 U sastav ovog zgloba

ulaze: ramenično-
lakatni zglob (art.
humeroulnaris),
ramenično – žbični
zglob (art.
humeroradialis) i
žbično-laktični zglob
(art. radioulnaris)
 Zglobna čahura je
zajednička za sva tri
zgloba: na svom prednjem
zidu ima kružni, slepo
zatvoreni kesasti nastavak
koji olakšava pokrete
obrtanja gornjeg okrajka
ramenice

 Između fibrozne i
sinovijalne zglobne čahure
nalaze se masni jastučići
koji ispunjavaju jame na
donjem okrajku ramenice
pri pregibanju i opružanju
podlakta; sprečavaju
utiskivanje zglobne čahure
Zglobnu čahuru ojačavaju dva bočna ligamenta i
jedna prstenasta veza koja obavija glavu žbice
 U ramenično – lakatno
zglobu vrše se pokreti
fleksije i ekstenzije, a u
žbično- lakatnom zglobu
vrše se pokreti uvrtanja
(pronacija) i izvrtanja
podlakta (supinacija)

 Fleksiju obavljaju dvoglavi

mišić nadlakta(m. biceps
brachii), nadlakatni mišić
(m.brachialis), nadlakatno-
žbični mišić (m.
brachioradialis) i mišić
podlakta – obli uvrtač
podlakta (m. pronator
teres)

 Ekstenziju vrše troglavi

mišić nadlakta (m. triceps
brachii) i mišić podlakta -
srpasti mišić (m.
anconeus)
 Izvrtanje (supinaciju)
obavljaju: izvrtač podlakta
(m. supinator), dvoglavi
mišić nadlakta(m. biceps
brachii) i nadlakatno-žbični
mišić (m. brachioradialis)

 Uvrtanje (pronaciju) vrše:

mišić podlakta – obli
uvrtač podlakta (m.
pronator teres), četvrtasti
uvrtač podlakta (m.
pronator quadratus) i
nadlakatno-žbični mišić
(m. brachioradialis)
GORNJI ZGLOB ŠAKE (ART.
RADIOCARPEA)
 Elipsoidni, složeni zglob

 Gornji zglob šake izgrađuju

donji okrajci žbice i laktice
i prve tri kosti
proksimalnog reda ručja
(carpus)

 Donji okrajak žbice se

direktno zglobljava sa
čunastom i
polumesečastom kosti, a
laktica se preko
hrskavičavog diskusa
zglobljava sa trorogljom
kosti ručja
 Zglobnu čahuru
pojačavaju spreda dva
ligamenta (prednja
žbično-ručna i
laktično-ručna veza),
sa zadnje strane šake
jedan ligament
(zadnja žbično-ručna
veza) i dva bočna
ligamenta
 U ovom zglobu se
vrše pokreti
palmarne fleksije
(pregibanje šake
put napred),
dorzalne fleksije
(pregibanje šake
put nazad),
radijalna, ulnarna
abdukcija i kružno
kretanje
 Palmarnu fleksiju šake vrše
mišići podlakta: unutrašnji
pregibač šake (m. flexor carpi
ulnaris), spoljašnji pregibač
šake (m. flexor carpi radialis),
dugi dlanski mišić (m. palmaris
longus), površni pregibač
prstiju (m. flexor digitorum
superficialis), duboki pregibač
prstiju (m. flexor digitorum
profundus) i dugi pregibač
palca (m. flexor pollicis longus)

 Dorzalnu fleksiju (ekstenziju)

vrše:dugi spoljašnji opružač
šake (m. extensor carpi
radialis longus), kratki
spoljašnji opružač šake (m.
extensor carpi radialis
brevis),unutrašnji opružač
šake (m. extensor carpi
ulnaris), opružač prstiju (m.
extensor digitorum), opružač
kažiprsta (m. extensor indicis),
opružač malog prsta (m.
extensor digiti minimi), dugi
opružač palca (m. extensor
pollicis longus) i kratki opružač
palca (m. extensor pollicis
brevis)
 Radijalnu abdukciju vrše:
spoljašnji pregibač šake (m.
flexor carpi radialis), dugi
spoljašnji opružač šake (m.
extensor carpi radialis
longus), kratki spoljašnji
opružač šake (m. extensor
carpi radialis brevis), dugi
opružač palca (m. extensor
pollicis longus) i kratki
opružač palca (m. extensor
pollicis brevis) i dugi
odvodilac palca (m. abductor
pollicis longus)

 Ulnarnu abdukciju vrše:

unutrašnji pregibač šake (m.
flexor carpi ulnaris) i
unutrašnji opružač šake (m.
extensor carpi ulnaris)