Вы находитесь на странице: 1из 51

MAANA

PARIBHASHA
OBJECTIVES
• Measurement system of ayurveda with types
related to bhaishajya kalpana
• Measurement system of modern with types
• Uses and importance of measurement system
• Instruments for measurement
• Rules for taking dry and fresh drugs
MANA PARIBHASHA
• INTRODUCTION –

• Various units of measurements IN DAILY LIFE –


mobile data- kb&gb,
time- in micro second,seconds,minutes ,hours ,days ,month ,year etc, electric current in
ampere,
temperature in kelvin ,farenhit, degree celcious

• DEFINATION of AYURVEDA–

हिताहितं सुखं दुखं आयुस्तस्य हिताहितम् ।


मानं च तच्च यत्रोक्त आयुर्वेदः स उच्च्यते ॥

• Niruki of Maan –

मीयते अनेन इति मानम् । - अमरकोष


Mathematics in ayurveda-

• MATHEMATICS IN AYURVEDA-
• 1) Nasya- bindu matra ,marsha –pratimarsha 2 ,8 bindu
2)SHARIR KRIYA – 7 dhatu in anjali pramaan
3)Sharir rachana- sharir praman in angul
4)Surgical intruments-yantra,upayantra ,shstra (suchi-
length 3 angula ) ,nakhashastra(nail cutter )- 9 angula length
Shastrakosha(ash.hri.sutra.26/33-34)- 9 angula width ,12
angula length
5)Panchakarma- uttarbasti yantra ,aalabu ,shrunga yantra-
18 angula length – circumference 3 angula
Uses of Maana Paribhasha
• MAAN PARIBHASHA FOR RASASHASTRA &
BHAISHJYA KALPANA –
• RASASHALA-
• YANTRA- JARAN ,PALIKA,PATAN ,GARBHA,
• tapta khalva- FOR PARAD SANSKAR
MAAN OF YANTRA
PUTA
GAJAPUTA- 1 GAJA (1 AND ¼ HASTA )30 ANGULA LENGTH-BREDTH- WIDTH
1000 UPALA
FOR LOHA, AABHRAKA ,TAMRA BHASMA PREPARATION
• KOSHTIKA-
• MUSHA -
• DOSE OF MEDICINE- BHASMA , SAVISHA
KALPA , CHOORNA ETC
• KALPA PREPARATION –
• AAHAR- pranik urja
• ANUPAAN-
• RAW DRUG COLLECTION- TIME SPECIFICATION
IMPORTANCE OF MAANA
Necessity of knowledge of maana-

न मानेन विना युक्तिर्द्रव्याणां जायते क्वचित् ।


अतः प्रयोगकायार्थ मानमत्रोच्यतेः मया ॥
-शा.सं.प्र. १/१४
IMPORTANCE OF PROPER MEASURING SYSTEM ACCORDING TO
SPECIFICATION OF SUBSTANCE
VARITIES OF MAANA
• PAYYAMAANA- (MEASUREMENT OF length )- herbal
drugs, height of patient , medical instruments
• DRAVAYAMANA(LIQUID)- liquids – water ,kwatha
• PAUTAVAMAANA(WEIGHT)- weight of drug,
aaushadha matra of kalka - ½ pala
• KAALAMAANA (TIME )- 1 yaam-vatsanabh shodhana
, saveeryata avadhi (expiry date ) ,bheshaj sevan kaal
– determines action and site of action of drug-
triphala
WEIGHTS AND MEASURES OF DIFFERENT
TYPES
Mainly two types of mana :
1. Magadha – presnt bihar – followed by
charaka
2.Kalinga- ancient state kalinga – current
orrisa –followed by sushruta
Kalinga maana is half of magadha maana

currency of diffenrent country


NEED FOR UNIVERSAL SYSTEM FOR
MEASUREMENT
TYPES OF MODERN MEASUREMENT SYSTEM

• In western system of medicine also there are 
two systems of weights & measures
• 1. Imperial system
• 2. Metric system
Equipments of measurements
• According to vaijayanti kosha samany kanda
• Payya-
• Bhagsutra- measuring rope
• by Hands of human

• Druvay-Kudava patra(sharangdhar ) – mitti-lakadi- bamboo- loha 4


angula width- 4 angula height.

• Poutava- Tula

• Current- measuring tape, measuring cylinder , electric balance etc.


POUTAV MAANA
(MEASUREMENT OF
WEIGHT)
POUTAV MAANA
Poutava maana

• Magadha kalinga modern


Charak imperical
Sushruta Sushruta metric
Sharangdhara Sharangdhara
DHWANSHI
CHARAK NUSAR POUTAV MAANA-

• CHARAK NUSAR POUTAV MAANA-(cha.kalpa.12)


• 6 dwanshi= 1 marich
• 6 marichi = 1 rakta sarshap
• 8 sarshap= 1 tandul
• 2 tandul = 1 dhanyamash
• 2 dhanya masha = 1 yava =1/2 ratti = 62 mg
• 4 yava = 1 andika= 2 ratti = 250 mg
• 4 andika = 1 mashak ,hem,dhanyak=8 ratti = 1 gram
• 3 mashak= 1 shaan =24 ratti = 3 grams
• 2 shaan = 1 kol,badar,drankshan = 48 ratti= ½ tola = 6 grams
• 2 kol= 1 karsha,suvarna,aksha=96 ratti= 1 tola = 11 ½ grams
• 2 karsha= 1 shukti ,palardha,ashtamika= 2 tole =23 grams
• 2 shukti = 1 pal ,mushti, prakuncha, chaturthika, bilva shodashika
= 4 tole =46 grams
• 2 pal = 1 prasruti = 8 tole = 93 grams
• 2 prasruti= 1 kudav ,anjali = 16 tole = 187grams
• 2 kudav = 1 manika = 32 tole =374 grams
• 4prastha = 1 adhak , paatra, kansa = 3 sher 3 chatak 1 tole =2.980
kg
• 4 aadhak = 1 dron, arman,
nalwan,kalash,ghata,unmaan = 11.946 kg
• 2 dron = 1 shurpa,kumbha = 23.890 kg
• 2shurpa = 1 khari ,gauni ,bhar = 47.798 kg
• 32 shurpa= 1 waah = 15 kwintal 29 kg 436 gm
• 100 pal = 1 tula =4000 tole= 4.670 kg
• 1 sher = 80 tole = 930 gm
SUSHRUT NUSAR POUTAV MAAN

• Sushruta.chikitsa 31/7-
CHATURGUNA SUTRA
KALINGMAANA-
KALINGAMAANA BY SHARANGADHARA
COMPARISION OF MAAN AACORDING TO
OPINIONS OF AACHARYA
• MAGADHAMAANA SHRESTHATA –
• 24 ratti= 1 shaan
• 48 ratti= 1 kol
• 96 ratti= 1 karsha
IMPERICAL SYSTEM OF WEIGHT
METRIC SYSTEM OF WEIGHT
DRUVAYMAANA
(MEASUREMENT
S
FOR
LIQUIDS )
DRUVAY MAANA
DRUVAY MAANA

AYURVEDIC MODERN

IMPERICAL METRIC
AYURVEDIYA DRUVAYA MAANA
IMPERICAL SYSTEM FOR LIQUIDS
METRIC SYSTEM FOR LIQUID
PAYYA MAANA
(MEASUREMENT OF LENGTH)
PAYYA MAANA
PAYYA MAANA

AYURVEDIC MODERN

IMPERICAL METRIC
AYURVEDIYA PAYYA MANA
IMPERICAL SYSTEM OF LENGTH
METRIC SYSTEM OF LENGTH
MEASUREMENT OF TIME
MEASUREMENT OF TIME
MAANA PARIBHASHA OF RASA
GRANTHA
MAANA PARIBHASHA OF RASA GRANTHA
RULES OF TAKING FRESH AND DRY DRUGS
• GENERAL RULE-
• 1)SHUSHKA AARDRA GRAHAN NIYAM-
शुष्कं द्रव्येषु इदं मानं आदि प्रकिर्तीतम् ।
द्विगुणं तत् द्र्वेषु इष्टं तथा सद्योद्द्धृतेषु ॥
-च.क. १२/ ९८
2)Exception- vasa , kushmand , ashwagandha,nimba
3)ACCORDING TO TIME- SEASONAL COLLECTION OF
UPAYUKTANG OF DRUGS
EXCEPTION- 1YR. OLD- (sha.sa.pra.kha.1.44)
Vidanga , krishna jeerak, guda ,dhanya , ghrita, madhu
DWIGUNATA OF DRAVA DRAVYA -
Observation
• Starting of maana –
magadha – parmaanu
rrs – anu
charak- trasa renu
kalinga – gaura sarshapa
sushruta – dhanya maash
• Named after some grains , substances , fruits,spices
• prachalit sadnya –
• Dharan maana
THANK YOU

Вам также может понравиться