ANALOJİ

Yapılandırmacılığı bilmeyen birine bu

kavramı nasıl anlatırsınız?
 Günümüzde yapılandırmacılık kuramı ışığı
altında yenilenen öğretim programında,
matematiksel bilgi ve beceriler gerektiren
konular hafifletilmiş, daha çok kavram öğretimine
önem verilmiştir.
Yapılandırmacı kurama göre öğrenme,
bireylerin çevrelerinden bilgi edindikleri ve
önceki bilgi ve deneyimlerine dayanarak
bireysel yorumlama ve anlamlandırmaları
yapılandırdıkları aktif bir süreçtir.
Konuların öğretiminde öğrencinin bilimsel bir
olayı açıklayabilecek bilgi düzeyinin
olmaması sık karşılaşılan bir durumdur.

Bu durumda öğrenciden konu ile ilgili

kavramları ezberleyerek bilginin kalıcı
olduğunu kabul etmek gerçekçi değildir.
 Bu problemlerin giderilmesinde
kullanılabilecek çeşitli yöntem ve teknikler
bulunmaktadır.

Bu tekniklerden bir tanesi de

ANALOJİLER’dir.
 Analoji Nedir?

Öğretimde kavram yanılgılarını gideren

önemli yöntemlerden biridir.

Derslerde analoji kullanmak, öğretmene ve

öğrenciye büyük kolaylıklar sağlamakta, aynı
zamanda öğrencilerde kavramsal değişimin
gerçekleşmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Analoji; bilinmeyen, yabancılık çekilen bir
olgunun, bilinen, benzer olgularla
açıklanması olarak tanımlanmaktadır.
 • Bilinen durum → Kaynak
• Bilinmeyen durum → Hedef

KAYNAK HEDEF
(BİLİNEN/TANINAN OLGU) (BİLİNMEYEN OLGU)
 Analoji, çok güçlü bir öğrenme ve
öğretme aracı olup, problem çözme,
açıklama yapma ve tartışma ortamı
oluşturma gibi birçok amaç için de iyi bir
araçtır.
 Analoji Nasıl Oluşturulur?

1. Hedef kavram tanıtılır.

2. Kaynak kavram hedef kavrama göre
düzenlenir.
3. Hedef ve kaynak kavramlar arasındaki benzer
özellikler tanımlanır.
4. Benzerlik ayrıntılı olarak belirtilir.
5. Analojinin ayrıldığı yerler varsa belirlenir.
6. Sonuç, bir çizelge ile belirtilir.
 Bir Analoji Örneği

 Fotoğraf makinesi ile insan gözü

arasında kurulan analoji:
1. Hedef kavramın tanıtılması 4. Fotoğraf İnsan gözü
(insan gözü) makinesi (hedef
2. Kaynağın çıkarılması için ip uçları (kaynak kavram)
(fotoğraf makinesi) kavram)

3. Kaynak ve hedef durumun benzer

Lens Lens
özelliklerinin tanıtılması (retina ve
film) Diyafram İris
5. Analojilerin nerede geçersiz Film Retina
olduğunun gösterilmesi
Ters görüntü Ters görüntü
6. Sonuçların belirtilmesi
Örnek 2
Örnek 3
 Analoji Kullanılırken Dikkat Edilecek
Noktalar:
• Hangi konuda, hangi analojinin kullanılacağı
tespit edilmeli ve ona göre plan yapılmalıdır.
• Öğrenciler, kendi analojilerini oluşturabilmeleri
için yönlendirilmelidir.
• Analojilerin konuyla yakından ilişkili olmasına,
kavram yanılgısına yol açmamasına ve ön
bilgilerle bağlantılı olmasına dikkat edilmelidir.
• Kullanılan analojiler, öğrencilerin bilişsel
seviyelerine uygun olmalıdır.
 Analoji Çeşitleri

• Basit analojiler
(kalbin pompaya, sinir sisteminin telefon kablosuna
benzetilmesi…)
• Hikaye tarzında analojiler
(Konunun bir hikâyeye dayandırılarak
anlatılması…)
• Resimli analojiler
(diyagramlar, fiziksel deneyler, öğrencilerin yer
aldığı simülasyonlar, bilgisayar destekli
aktiviteler…)
Basit Analojiler

Herhangi bir olay-olgunun bire bir benzetilmesidir.

Örneğin;
• Kalbimizin (H) - Bir pompaya (K),

• Elektrik-telefon kabloları (K) - Sinir Sistemine (H)

• Bir şehrin şu şebeke sistemini (K) – vücudumuzdaki

Dolaşım sistemine (H)

• Akyuvarlar (H) - asker (K)

DNA molekülü iç içe geçmiş
iki merdivene
benzetilmektedir.
Merdivenin iki yanı şeker ve
fosfat bileşikleri içerir.
Böbrekler bir filtre görevi görür ve vücuttaki su ve
tuz miktarını düzenler. Kan böbreğe girer ve
temizlemiş olarak çıkar, atık materyaller de
filtrelenir.
Hikâye Tarzındaki Analojiler

Bir olayın açıklanmasının hikayeleştirilerek bir başka olayla

(bazen de oyunla) açıklanmasıdır.
FOTOSENTEZ
 EKMEK PİŞİRME VE FOTOSENTEZ

SÜREÇ EKMEK FOTOSENTEZ

PİŞİRME
Materyaller Un, Süt, Su, Karbondioksit, Su
yağ, yumurta
Enerji Fırının ısısı Güneş ışığı
Kaynağı
Son ürün Ekmek Şeker
(Glikoz)Oksijen
Resimli Analojiler

Olay / olgunun açıklanmasını resimli olarak ifade etmek ve resim

üzerinde gerekli benzetmeler yapmaktır.

Örneğin; bir hücredeki organeller ve görevleri (H)

çizilmiş resim üzerinde bir okula (K) benzetilerek
açıklanabilir.
Mitokondri (H) bir Enerji Santrali/ kalorifer
dairesine (K);
Lizozom (H) çöpçü arabasına (K) ;
Hücre zarı (H) okulun kapısındaki bekçi ya da
bahçe duvarlarına (K)
benzetilebilir.
• Yukarıdaki resimli analojide hücre bir fabrikaya
benzetilmektedir.
• Hücre içindeki organeller de fabrikanın bölümleridir.
 Analojinin Faydaları

• Öğrencilerin eğitim ortamına aktif katılımını sağlar,

bilimsel düşünme, problem çözme ve tahmin etme
yeteneklerini geliştirir.
• Öğrenenlerin düşünme yeteneklerini ve yaratıcılıklarını
geliştirir.
• Bilimsel kavramların öğrenilmesini ve akılda uzun süre
tutulmasını kolaylaştırır.
• Anlaşılması zor olan soyut kavramların somut hale
getirilmesinde oldukça kullanışlıdır.
• Eğitimde analoji kullanmak, öğrenci merkezli, aktif
öğretim ortamının oluşturulmasına katkıda bulunur.
TEŞEKKÜRLER…
ELİF BAKAR