Вы находитесь на странице: 1из 255

Hacrs 1

PNHOK
Hpewcnoswe
U nazo ioprosnx snais pasnoro poza,
Toprosnw nesnaxmwn my+ es zoxoza.
cy Baracaryncxxx
Losopni: Hayuwie nonyran npowsnocwis cnosa cnpoc w npezno+e-
nwe w nepez samw roios-n oxonomwci. B myixe, npwzymannon, sepo-
nino, camwmw oxonomwciamw, npwcyicisyei onsman zonn wciwn-, npwuem
nacionsxo cepsesnan, uio ee npwsozni s csowx xnwrax Oxonomwxa noe-
nescxwn naypeai amepwxancxwn npoeccop Hons Camyonscon w asiop- xnw-
rw Oxonomwxa amepwxancxwe npoeccopa Komnonn P. Maxxonnenn w
Cionnw L. Bpx.
Oiw npocienmwe mexanwsm- cnpoc w npezno+enwe zaxi npezcias-
nenwe ne ionsxo o sa+nenmwx oxonomwuecxwx nponemax scex spemen w na-
pozos, no w o ynxuwonwposanww scen oxonomwuecxon cwciem- s uenom.
Hpasza, c camwmw nonniwnmw cnpoc w npezno+enwe ne coscem
ncno. Lpeuecxwn wnoco Coxpai (470/469399r. zo n.o.) rosopwn, nanpw-
mep: Cxonsxo ecis semen, es xoiop-x mo+no +wis, nozuepxwsan iem ca-
m-m, uio ecis na cseie semw, es xoiop-x +wis nenssn, w eme necxonsxo
npwnin-x semwuex znn zymw. Anrnwncxwn oxonomwci Azam Cmwi (1723
1790) -n necxonsxo nozponee, cxasas: Hoipenocis s nwme oizensnoro
uenosexa orpanwuena scerza iecn-mw npezenamw uenoseuecxoro +enyzxa, no
cipemnenwe x xomopiy w yxpamenwnm, +enanwe wmeis xopomyx xsapiwpy,
napnz-, oxwna+w w ocianosxy, xa+eicn, sosce ne wmexi rpanwu wnw no
xpannen mepe onpezenenn-x rpanwu. Koneuno, ne wmexi rpanwu, sezs
cnwcox Azama Cmwia, y-san, ysenwuwsaeicn, nocxonsxy, xax wssecino, no-
ipenociw nocionnno sospaciaxi, za w nonniwe xopomee secsma pacin+w-
moe, xorza peus wzei o xsapiwpe, napnzax, oxwna+e w i.z.
Hy w uio s- namepen- zenais? Oioi pwiopwuecxwn sonpoc sazan re-
pon pomana Koponw w xanycia amepwxancxoro nwcaienn O. Lenpw
(18621910) so spemn ecez-: Hy w uio s- namepen- zenais? Coszais
cnpoc? Mnoro s- nonwmaeie s nonwioxonomww, oiseiwn xoncyn zo-
sonsno nese+nwso. Cnpoc coszais nenssn. Ho mo+no coszais ycnoswn,
xoiop-e s-sosyi cnpoc. Boi oiwm-io n w sanni.
Bzecs peus wzei o npezno+enww. Henssn +enais ioro, uero ne sna-
ems, rosopwn Bonsiep (16941778). Ho sezs w ioro, uero snaems,
nemano, w xoe-uio ws oioro zasno wnw onnis xoueicn wmeis. Ho na csei
nonsnneicn mnoro iaxoro, o uem m- noxa nonniwn ne wmeem, a wmenno oio
nam w saxoueicn npwopeciw, nanpwmep, yzymwm neiom. Pyccxwn yuen-n
Bacwnwn Hwxwiwu Taiwmes s XVIIIs. sameiwn: Ho secsma ipyzno c-c-
xais uenosexa, uio iem, uio on ecis w uio wmeei, zosonen w so scem zo-
ciaiouen -n.
Mexanwsm, csoznmwn smecie noxynaienen (npez+nswienen cnpoca) w
npozasuos (npez+nswienen npezno+enwn) iosapos w ycnyr, oosnauaei nonn-
BBK 85.1
- 49
Bnwxanwm onrosmx noxynarenew!
Knwrw pasnwun-x +anpos
mo+no npwopeciw no azpecy:
Uszaiensciso Beve
129348, r. Mocxsa, yn. Kpacnon cocn-, 24.
Ten.: 188-16-50, 188-88-02, 182-40-74,
ien./axc: 188-89-59, 188-00-73.
e-mail: veche@veche.ru
http://www.veche.ru
Iwnwan s Hw+nem Hosropoze
BE-E-HH
ien. (8312) 64-93-67, 64-97-18
Iwnwan s Hosocwwpcxe
OOO Onixnwra-Cwwps
ien. (3832) 10-18-70
C cam-mw nyumwmw xnwramw wszaienscisa Beue
mo+no nosnaxomwiscn na canie http://www.100top.ru
ISBN 5-94538-074-1
-epnnx B.B., 2002.
Beue, 2002.
6 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
iwe p-nox s nonwioxonomwuecxom cm-cne. Lnn p-nxa sa+no, xio npwmen
pansme: noxynaiens wnw npozaseu (nepswuen cnpoc wnw npezno+enwe). Oxo-
nomwci- wsopa+axi p-nox c nomomsx p-nounoro xpecia rpawxa,
na xoiopom npezcisnen- xpwsan npezno+enwn w xpwsan cnpoca.
Toi cam-n p-nox, o xoiopom y xa+zoro c zeicisa ecis xaxwe-io npez-
ciasnenwn, w sospaci xoioporo nacuwi-aei i-cnueneiwn, wmeei mno+eciso
ipaxiosox s onuwxnonezwuecxwx w ionxos-x cnosapnx, monorpawnx w +yp-
nansn-x ciaisnx oxonomwcios, xpwcios, rpazocipowienen, iosaposezos, ne
rosopn y+e o nwiepaiypn-x npowssezenwnx. Hanpwmep, nooi Hwxonan Ba-
onouxwn nwcan:
Lse rwpsxw, mwpno scias na nxzue,
Onpezennxi +wsnw xoz.
Hon-iaemcn +e npocnezwis +wsnw xoz s couwnenww na iemy P--
nox, nauwnan c zpesnenmwx spemen wnw, xax rosopwnw zpesnwe Ab ovo,
namexan na io, uio sce wmeei csoe nauano, nozono iomy, xax +wsns sosnw-
xaei ws nnua. Uo io, uio camo no cee noso, yzei nonnino ionsxo no
ananorww co ciap-m, yisep+zan anrnwncxwn wnoco XVIs. Iponcwc
Boxon, nocsniwsmwn necxonsxo cipanwu nponemam p-nxa.
Ho passe p-nox oio noso? Oio za+e ne xopomo sa-ioe ciapoe.
Hwmei +e panuyscxwn wciopwx XXs. nouein-n zoxiop mnorwx ynwsepcw-
ieios mwpa Iepnan Bpozens s csoen monorpaww Urp- omena: Oxsa-
iwis oznwm w iem +e o+ncnenwem nceszop-nxw Lpesnen Baswnonww, noio-
xw omena nepso-in-x +wienen ceroznnmnwx ociposos Tpopwan w p-nxw
cpeznesexoson w zownzycipwansnon Espon- za sosmo+no nw oio? Ko-
neuno, nesosmo+no. U s io +e spemn ecis uio-io omee me+zy nem-m
omenom nepso-in-x omwnn-x nnemen na sape uenoseuecxon uwswnwsa-
uww w me+zynapozn-m aswacanonom na sape XXIs., me+zy saxynxon ne
nonmannon p-- cpeznesexos-m xynuom w noxynxon moznon cymouxw no
xaianory, me+zy nerouwaniamw w uennounwxamw.
P-nounyx oxonomwxy nwxio ne npwzyman, a o+ncnwis n-ianwcs mno-
rwe na npoin+enww cioneiwn. Lyume scero nonyuwnocs y es-mnnn-x asio-
pos nocnoswu w norosopox: Hnox asap, ecnw xnea xynwis ne na uio;
Ha asap noexais c coon uen- ne soswis; Basap na ym nasezei,
yma zaci (pyccxwe nocnoswu-); Lyman o cee camom w zyman o p-nxe;
Bce npozaeicn na p-nxe, xpome monuanwson ociopo+nociw w ueciw
(panuyscxwe nocnoswu-); Lyume wmeis zpysen na p-nxe, uem monei- s
cynzyxe (wiansnncxan nocnoswua); Ecnw ioproseu xpwuwi: Banzw w
xynw! pasymno yzei oiseiwis: H ne ipauy csepx ioro, uio wmex!
(zaromencxwn onsxnop).
P-nox oio iax+e w cneuwansnoe mecio, rze npowcxozwi ioprosnn,
rze scipeuaxicn cnpoc w npezno+enwe, noxynaiens w npozaseu. Oio mo-
+ei -is w uenipansn-n p-nox, w cynepmapxei, w soxsansn-n xwocx, w
ensoxononxa. Hooiomy m- paccmoipwm p-nox iax+e w c rpazocipowiens-
non iouxw spenwn, xax nnomazs s ropozax w cenax znn ioprosnw c+ecin--
mw w zpyrwmw npwnacamw... (no onpezenenwx Bnazwmwpa Usanoswua
Lann), necxonsxo pacmwpws ero nonniwe s wciopwuecxom, reorpawuecxom w
apxwiexiypno-cipowiensnom cm-cne.
Uwcyc Xpwcioc wsronnei mennn ws xpama
8 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 9
p- +wienen noepe+sn. Ecnw iosap- -nw ne ny+n-, io wx ne sawpanw.
Tax npozon+anocs s ieuenwe ouens zonroro spemenw es manenmero omana.
Hemon omen nas-saxi eme saoun-m ioprom.
B xonue XIXs. saoun-n iopr npouseian, nanpwmep, s cesepo-sanaznon
uaciw Cesepnon Amepwxw. Hpwnn-smwe znn iopra c aswaicxoro maiepwxa
uyxuw pacxnaz-sanw csow iosap- nezanexo oi nocenenwn uwyxos (wnzen-
ues) w yxozwnw x mopcxomy epery. -wyxw paccmaipwsanw npwnecenn-e wm
iosap-, xnanw pnzom cionsxo csowx wszenwn (rnasn-m opasom xo+y),
cxonsxo naxozwnw sosmo+n-m zais, w yxozwnw s cson nocenox, ne iporan
iosap uyxuen. Hocne oioro uyxuw sosspamanwcs x meciy iopra w, ecnw onw
naxozwnw npezno+enn-e uwyxamw iosap- pasnouenn-mw, panw wx, ocias-
nnn csow; ecnw +e naxozwnw, uio uwyxw s omen npeznaraxi cnwmxom
mano, ociasnnnw sce na csoem mecie. Toprosnn mna meznenno, es scipeu w
crosopa, no c nocienenn-mw nazasxamw w nepeiopramw.
Baoun-n iopr cymecisosan so mnorwx cipanax w npaxiwxosancn za+e s
XXsexe.
Becnon 1947r. orpomn-n oxeancxwn xopans pocwn nxops na snauw-
iensnom paccionnww oi epera. C xopann -na cnymena mnxnxa, s xoio-
pyx cenw esopy+n-e unen- oxwna+a. Oia oxcnezwuwn wiansnncxoro yue-
noro Meiapauuo oinpaswnacs s zwxwe z+ynrnw uenipansnon Bpaswnww, na
semnx wnzencxoro nnemenw masanos. C coon nxzw ssnnw nwms nexoiopoe
xonwueciso npoci-x npezmeios, xoiop-e, xax onw nonaranw, mornw npwro-
zwiscn owiaiennm z+ynrnen: zomamnxx yisaps, cwieu, usein-e yc-.
Hpwsesenn-e semw oxwna+ s-rpyswn na cxany w sosspaiwncn na xopans.
Lsa znn maipoc- nanxzanw sa eperom s nozsopn-e ipy-, noiom
yswzenw, uio s-rpy+enn-e ws mnxnxw semw wcuesnw. Ha ipeiwn zens mai-
poc- sameiwnw, uio smecio npwsesenn-x semen na cxane ne+wi uio-io
zpyroe. Ha eper cnosa oinpaswnacs mnxnxa. Oxasanocs, uio wnzenu- sa-
panw semw w na wx mecio nono+wnw pyxi-, opy+we. Hpwuem s iaxom xo-
nwuecise, xoiopoe onw cuwianw pasnouenn-m ociasnennomy oxcnezwuwen
iosapy. Ha zpyron zens mnxnxa zociaswna na cxany nos-e iosap-.Ha cne-
zyxmee yipo na wx mecie namnw semw, ociasnenn-e wnzenuamw s ynnaiy
sa npwsesenn-n iosap.
Tax, no cnosam senrepcxoro wccnezosaienn Iepenua Teexa, me+zy
wnzenuamw neo-uanno sowncisennoro nnemenw, o xoiopom npocsemenn-n
XXs. snan ouens nemnoro, cno+wncn iax nas-saem-n nemon omen
ozna ws zpesnenmwx opm mwpn-x xoniaxios me+zy pasnwun-mw rpynnamw
nxzen s nepso-inom omecise.
Cnauana cno+wncn snyipwpozoson omen s pozosom omecise, sezymem
naiypansnoe xosnnciso, ocnosannoe na camocna+enww. C npespamenwem
npwmwiwsn-x pozos-x omwn s onee opranwsosann-e censcxwe npo-
wssozwiensnocis ipyza uenosexa ciana nacionsxo s-coxon, uio so mnorwx
xosnncisax nonsnnnwcs wsnwmxw, npwuem s xa+zon omwne csow. Cemsw sa-
nwmanwcs pasn-mw npom-cnamw w scerza ny+zanwcs s npozyxiax, xoiop-e
onw camw ne npowssozwnw. Hanpwmep, semnezensuam ny+n- -nw npozyx-
i- oxoi-, cxoiosozcisa, p-a. Um ny+en -n cxoi znn nones-x paoi.
Oxoinwxw w p-onos-, s csox ouepezs, ny+zanwcs s xnee. U iem, w zpy-
P-nox oio s xaxon-io mepe w opas +wsnw. Toprosnn mocxoscxwx
xynuos c wnocipann-mw nocwna na cee, s cwnsnon cienenw, xapaxiep
wrp-, nwcan wciopwx Bacwnwn Ocwnoswu Knxuescxwn (18411911).
P-nox oio uenan nayxa, mapxeiwnr, mapxeiwnros-e wccnezosanwn.
Peus wzei o cwcieme opranwsauww w ynpasnenwn zeniensnocisx, nanpw-
mep, wpm-, nanpasnennon na oecneuenwe maxcwmansnoro c-ia ee npo-
zyxuww.
Haxoneu, p-nox oio xonxypenuwn, i.e. opsa me+zy iosaponpows-
sozwiennmw sa ysenwuenwe zonw na p-nxe, s-iecnenwe xonxypenios, ysenw-
uenwe cocisenn-x zoxozos oi npoza+. Kax nwcan Uorann Bonsranr Leie:
Bcem xopom zsynorwn poz.
Ho eza na cseie:
Ecnw czenan uio-io ioi,
Tyi +e cnezom oiw.
Unw, xax rosopwnw mocxoscxwe xynu-: Ha io w myxa s pexe, uio xa-
pacs ne zpeman.
Kwsnw xo
Bnarozapn ioprosne sce napoz- ysnanw npas-
zpyrwx napozos w cmornw cpasnwis wx.
aprs Monrecxse
Kaparenu- paccxas-sanw zpesnerpeuecxomy wciopwxy Lepozoiy (me+zy
490wnw 480 oxono 425r. zo n.o.), yzio s Lwsww, rze-io sa Lepxyneco-
s-mw cionamw, ecis mecio, rze nxzw npwzep+wsaxicn iaxwx o-uaes.
Ecnw x nwm npwsosni iosap-, io oiw iosap- ny+no cno+wis na epery
mopn, sepnyiscn na xopans w nycxais oiiyza z-m. Bameiws z-m, iysemu-
s-xozni na eper, xnazyi pnzom c iosapamw npeznasnauennoe s ynnaiy sa
nwx sonoio w yxozni. Torza xaparenu- cnosa cxozni c xopann na eper w
pemaxi, ycipawsaei nw wx s-no+ennoe xonwueciso sonoia, w ecnw onw cuw-
iaxi ero zociaiounon nnaion sa wx iosap-, io norpy+axi ero na xopans w
oinn-saxi. Ecnw +e xaparenu- cuwiaxi, uio sonoia mano, onw sosspama-
xicn na xopans. Torza iysemu- zoasnnxi x npe+nemy xonwuecisy eme
sonoia, w iopr npozon+aeicn zo iex nop, noxa xaparencxwe ioprosu- ne
yzyi yzosneisopen-. Hw ozna ciopona ne zonycxaei necnpaseznwsociw no
oinomenwx zpyr x zpyry, wo xaparenu- ne npwxacaxicn x sonoiy, noxa
ne couiyi ero xonwueciso npwemnemon nnaion sa csow iosap-, a iysemu-
ne sawpaxi iosap-, noxa xaparenu- ne ysesyi sonoio.
Iwienw Bepepcxoro noepe+sn s ieuenwe cioneiwn omanwcs c nne-
menamw, owiasmwmw sa ropamw, nw pasy ne swzn zpyr zpyra. Onw npwxozw-
nw na eper onpezenennon pexw w pacxnaz-sanw csow iosap-, saiem yzann-
nwcs na paccionnwe oznoro-zsyx znen nyiw. K meciy iopra npwxozwnw nxzw
ws-sa rop w s-xnaz-sanw sonoion necox, cnonosyx xocis w sawpanw iosa-
1 0 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 1 1
osepa cons, onw narpy+axi ee na cyza w saiem sciynaxi s iopr menoson, iax
xax na oiwx npmapxax zensrw ne s ynoipenenww... Haxoneu, no narpysxe cyzos
consx w sasepmenww iopra npowssozwicn omen sano+nwxamw c oewx ciopon.
Mocxswinne... paspn+axi nymxw w oiuanwsaxi oi epera.
O-uan paspn+ais opy+we s swze npwseiciswn (canxia), seponino,
cno+wncn so spemn nocemenwn xynuamw uy+wx semens, xorza npw-smwe
ne pemanwcs npwciynwis x iopry pansme, uem ne zoxa+yi iysemuam csox
roiosnocis oipaswis wx sosmo+noe nanazenwe.
A soi xax s-rnnzen p-nox na Kpannem Cesepe s XIX s. Hyiemecisen-
nwx Iepzwnanz Heiposwu Bpanrens (1796/971870) onwc-saei npmapxy s
Ociposnom: Hoznniwe nara nocny+wno snaxom oixp-iwn npmapxw. He-
meznenno nocne oioro uyxuw s nonnom soopy+enww c xonsnmw, nyxamw w
cipenamw npwmnw s zsw+enwe, npwnwswnwcs iop+ecisenn-m w xopomo
wcnonnenn-m mapmem x xpenociw w nociaswnw csow canw c iosapamw nony-
xpyrom nepez nen. Kax ionsxo npossyuanw xonoxona, no scen pyccxon cio-
pone npomen cnosno onexipwuecxwn yzap. Ciap-e w xn-e, my+uwn- w
+enmwn- pocwnwcs s esymnon necipon cymaioxe na pnz- uyxuen. Ka+-
z-n cnemwn noze+ais x cannm neps-m, s-pais nyumee w no sosmo+no-
ciw c-is nos-roznee cocisenn-e iosap-, xoiop-mw -nw sarpy+en- no
ymw. Tym, zasxa w ionxoinn npesocxozwnw scnxoe onwcanwe. Oe ciopon-
nsnnnwcs na iopr soopy+enn-mw, xoin, xoneuno, s xoz opy+we ne nycxanw.
Bmronoe eno
-em s-, rociw, iopr sezeie
U xyza ieneps nn-seie?
Arexcanp Hymxxn
Ka+zan znwiensnan oinyuxa soenauansnwxos ws nnemenw s-s-sana ne-
ypnzwu- s cocisennom zome. Bonsns nwmwiscn snaciw saciasnnna wx ne
cnwmxom uacio noxwzais nnemn. Boi iorza-io, eme s pozosom omecise,
omen iosapamw me+zy nnemenamw soenauansnwxw cianw nopyuais ynonno-
mouenn-m-xynuam, xoiop-x s-zennnw ws xnn+ecxon zpy+wn- wnw ws uwcna
paos, oinycxasmwxcn na csoozy. Kynu- oinpasnnnwcs c iosapom sa coinw
sepci w mennnw ero na wszenwn w npozyxi- zpyrwx napozos. Ba yzauno s--
nonnennoe nopyuenwe onw nonyuanw oi xnnsn mezp-e narpaz-.
Kynuos, npwes+asmwx c wnosemn-mw iosapamw, nas-sanw rocinmw
wnw iopros-mw rocinmw. Cnoso rocis npowcxozwi oi naiwncxoro cnosa
hostis w osnauaei yxsansno spar. Bnocnezcisww cnoso rocis openo
npoiwsonono+n-n cm-cn. O-uno rocien npwnwmanw oxoino, no w camw
rociw, w mecin-e +wienw zep+anwcs naciopo+e. B-sano, uio rociw sne-
sanno nanazanw na mecin-x +wienen, no -sano w naoopoi. Tysemu- na-
nazanw na rocien w rpawnw wx ecnomazno. Lxzw, coopaswsmwe sanniscn
s-rozn-m zenom xynnen-npoza+en, nonswnwcs na sape paosnazensuec-
xoro omecisa, s xoze passwiwn omena, cpezw semnesnazensues w pemec-
nennwxos. Xopomo wssecin-e ceroznn semw cymecisosanw mnoro sexos na-
rwm ny+n- -nw wszenwn pemecnennwxos, rnasn-m opasom meiannwuecxwe
opyzwn znn semnezenwn w oxpan- ciaza, oxoi- w p-non nosnw. Taxwm o-
pasom, omen npozyxiamw w opyzwnmw ipyza me+zy oizensn-mw xosnncisa-
mw, sanwmasmwmwcn pasn-mw npom-cnamw, cianoswicn neoxozwmocisx.
Oio -no newse+no w pasymno. B X s., nanpwmep, npwaniwncxwe cnasn-
ne mennnw cons, snnenyx w conenyx p-y, mexa w xo+y y repmanues na
opy+we, mepcinn-e ixanw, cyxno.
Bnyipwpozoson omen cymecisosan w pansme, nanpwmep y ascipanwn-
ues, rze s omen mnw opy+we, mxyp-, cons, rnwna, p-a, mepcis. Kpome
iaxoro omena monononsn-mw npozyxiamw cymecisosan w omen wsnwm-
xamw. Xosnncisa, wmesmwe onsmwe wsnwmxw, yuacisosanw s omene zo-
sonsno axiwsno. Hoxa omen orpanwuwsancn nonyuenwem npozyxios nwianwn
w pasnwun-x npezmeios znn nwunoro noipenenwn, wsnwmxw ne oxas-sanw
snwnnwe na ssawmooinomenwn oizensn-x cemen; no xax ionsxo wsnwmxw
npozyxios cianw omenwsais, i.e. nanpasnnis na ysenwuenwe censcxoxosnn-
cisennoro wnseniapn wnw na saxas- pemecnennwxam nos-x opyzwn ipyza,
omen ycwnwncn, a c nwm w oxonomwuecxwn poci oizensn-x xosnncis. Ha
cmeny naiypansnomy xosnncisy npwmno menosoe.
Uciopwxw w apxeonorw snaxi, uio, necmoipn na nocionnnyx spa+zy,
cymecisosasmyx me+zy nnemenamw, yxpamenwnm w soopy+enwx sauaciyx
yzasanocs npoxozwis coinw sepci, npe+ze uem nonacis s pyxw oxonua-
iensn-x snazensues.
Bonn- w rpae+w cnococisosanw passwiwx nocionnnoro me+nnemen-
noro omena. Bo spemn sonn w naneios cocezw snaxomwnwcs c pasnwun-mw
npezmeiamw uy+oro npowssozcisa w, npwnocn noswnxw zomon, iem cam-m
coszasanw nos-e noipenociw y csowx connemennwxos.
B ie spemena me+nnemennon omen, no yisep+zenwx wciopwxa
H.Kymnepa (Kn-mesa), -n cpoznw rpae+y; omen -n s-ssan ne
cionsxo +enanwem oizensn-x nnemen sasnsais oinomenwn zpyr c zpyrom,
cxonsxo nesosmo+nocisx nonyuwis +enann-e oraicisa xaxwm-nwo
wn-m nyiem, xpome xax oizauw sa nwx uero-nwo co csoen ciopon-.
To +e camoe nanxzanocs w nosznee: omen-io omenom, no c opy-
+wem s pyxax. Hyiemecisennwx Mapuwyc s cepezwne XXs. nwcan, uio, na-
npwmep, s Henipansnon Amepwxe paswnsu- npwxozwnw na iopr soopy+en-
n-mw, no so spemn omena opy+we ne npwmennnw, a cnwmanw w xnanw ero
oxono cen. Kax ionsxo ioprosnn saxanuwsanacs, onw nemeznenno xsaianwcs
sa opy+we. Hooiomy c nezosepwem socnpwnwmaxicn cnosa panuyscxoro
npocseiwienn XVIIIs. Tapnn Moniecxse: Mo+no cuwiais nouiw omwm
npaswnom,uio sesze, rze npas- xpoixw, iam ecis w ioprosnn, rze ecis iop-
rosnn, iam w npas- xpoixw.
B XVIIs. xoe-rze iopr nocwn sowncisenn-n xapaxiep. Cospemennwx iax
onwc-saei ozwn ws iopros: E+erozno ssepx no Upi-my s-c-naeicn noi ws
copoxa wnw onee napycn-x cyzos s semnx xanm-xos x Conenomy osepy, naxo-
znmemycn nezanexo oi pexw. Kax ionsxo mocxswinne zociwraxi oioro mecia,
onw npowssozni sann ws nymex w cnosa sapn+axi, saiem npowssozni sann ws
nwmanen. Oicanxiosas iaxwm opasom, mocxswinne zaxi sano+nwxos w, nony-
uws iaxwx +e oi xanm-xos, s ioi +e zens soszswraxi na epery yxpennenwe w
ciasni na nem nymxw, uio- wmeis samwiy na cnyuan seponomcisa. Lo-s ws
1 2 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 1 3
ysnais ropozcxwe cnneinw, paccxas- o samopcxwx uyzecax. Bcnomnwie cnosa
xynuos ws Cxasxw o Hape Caniane Anexcanzpa Cepreeswua Hymxwna:
M- o+exanw secs csei;
Ba mopem +wise ne xyzo,
B cseie + soi xaxoe uyzo...
U cnezosanw ecxoneun-e -nw w ne-nwu-.
A s oznon ws nosropozcxwx -nwn o xynue Cazxo rosopwicn:
On nomen na uepn-x sce na xopannx,
Toprosais-io on nomen, za sezs sce s pasn- ropoza,
Toprosais-io on xozwn, za sce +e xax c npw-nsx.
Topros-e onepauww ioro spemenw, xax npaswno, ne oxozwnwcs es xpezw-
ios. Paccuwi-san na zoxoz, xyneu pan c coon s nyiemeciswn ne ionsxo cson,
no w uy+on iosap, a wnorza w zensrw. B oion csnsw secsma noxasaiensna wc-
iopwn nyiemeciswn isepcxoro xynua Aanacwn Hwxwiwna sa ipw mopn.
Aanacwn Hwxwiwn, xax wssecino ws ero sanwcox, oinpaswncn s mwp-
sancxyx semnx na Cesepnom Kasxase, wmen c coon nyies-e rpamoi- oi
senwxoro xnnsn isepcxoro Mwxawna Bopwcoswua w oi apxwenwcxona isepcxoro
Lennazwn, cnyciwncn Bonrox mwmo Kannswncxoro monaci-pn, npoexan .rnwu
w zopancn zo Kocipom-, naxozwsmencn so snazenwnx mocxoscxoro senwxoro
xnnsn Usana III; senwxoxnn+ecxwn namecinwx oinyciwn ero zanee. B Hw+-
nem Hosropoze, iax+e y+e naxozwsmemcn noz snacisx Mocxs-, A.Hwxwiwn
paccuwi-san npwcoezwnwiscn x xapasany mocxoscxoro nocna s ropoze Twpsan
Bacwnwn Hanwna, no pasmwnyncn c nwm w s-ny+zen -n noexais smecie c
sosspamasmwmcn ws Mocxs- mwpsancxwm nocnom Xacan-Bexom.
Hoz Acipaxansx A. Hwxwiwn w ero iosapwmw -nw orpanen- noran-
cxwmw iaiapamw, a saiem na epery Kacnwncxoro mopn xaniaxamw.
Baxonozaiensciso ioro spemenw, oopmnennoe s Pyccxon npasze, a sa-
iem s omepyccxwx Cyzenwxax 1497w 1550rr., oinwuano zon+nwxa, yie-
pnsmero iosap wnw zensrw ecxwipocino, s uacinociw ws-sa saxsaia ero
spa+zenon paisx, oi zon+nwxa snocinoro, nanpwmep nsnnwu-. Becxwi-
pocin-n wmen npaso ynnaiwis zonr s paccpouxy w es pociy npouenios,
no sce +e zon+en -n ynnaiwis cnonna. Ecnw +e zener ne -no, sciynano
s cwny omee nono+enwe, xoiopoe cpasy +e npwmennnocs x zon+nwxam sno-
cin-m: necocioniensn-n zon+nwx ciaswncn na npase+, i.e. nozseprancn
ynwswiensnon npouezype nynwunoro cnezciswn, sxnxuasmero wswenwe, a
saiem s-zasancn wciuy ronosox zo wcxyna, i.e. -n onsan cny+wis wciuy
s xauecise xonona zo iex nop, noxa ne s-nnaiwi zonr.
Taxan nepcnexiwsa, eciecisenno, ne npwsnexana orpanennoro s zopore
A. Hwxwiwna, w ouw nonecnw ero zansme. On no-san s Lepenie, Baxy,
saiem mopem zopancn zo wpancxoro -eoxapa, oiiyza uepes ropoz Lypm-s
(Opmyoz) s Unzwncxoe mope s Unzwx.
Oznw wccnezosaienw cuwiaxi Aanacwn Hwxwiwna cxopee scero roc-
iem-neyzaunwxom, ezonaron, snyiasmwmcn s esnaze+noe zeno. Aanacwn
Hwxwiwn nwcan, xax - npezynpe+zan: O narosepnww pyciwn xpwcisnne!
saz. Toproseu noxynan na csow zensrw iosap w npozasan ero zopo+e, uem
noxynan, i.e. c nonsson znn cen. Hens scnxo xynua, nwcan wiansnnc-
xwn yuen-n Lyxa Hauonw (14451515), cociowi s iom, uio- npwopeciw
zossonennyx w nocionnnyx s-rozy znn csoero cozep+anwn. Hecnoxonnoe
paosnazensuecxoe omeciso, nenpep-sn-e sonn- sa saxsai paos zenanw
ioprosnx zosonsno ipyzn-m w onacn-m sanniwem. Kynuos nepezxo rpaw-
nw, -sano, saxsai-sanw s nnen, ywsanw. Hooiomy iopros-e pacxoz-
-nw upess-uanno senwxw, no s-coxa -na w npw-ns. Ouens s-rozna s
ie spemena -na ioprosnn paamw, socioun-mw npnnocinmw, menxom, zpa-
rouenn-mw xamnnmw, yxpamenwnmw.
Hepesosxa iosapos no mopx -na esonacnee, uem no cyme. Cnauana
iopros-mw uenipamw nsnnnwcs Iwnwxwn, Kaparen w rpeuecxwe ropoza-ro-
cyzapcisa, saiem nocne opmwposanwn Pwmcxon wmnepww oia pons nepemna
Pwmy. B cionwuy ciexanwcs coxposwma noxopenn-x cipan, szecs -n no-
cionnn-n p-nox znn ioprosnw.
Hocne nazenwn Pwmcxon wmnepww, s nauane onoxw eozanwsma, uenip
ioprosnw nepemeciwncn s Bwsaniwx, saiem s apacxwe semnw. Bzecs naua-
nocs -cipoe passwiwe cyxonyinon ioprosnw. Toprosu- o+ezwnnnwcs s
onsmwe rpynn-, nanwmanw soopy+ennyx oxpany, oinpasnnnw csow iosap-
xapasanamw. Bnarocnosen ap-m, xons ne yxpazen, nwcan .wnsnm
Texcnwp (15641616).
Bpemn oi spemenw uenip- ioprosnw nepememanwcs. B Cpeznwe sexa
ioprosnn ocoenno npouseiana s wiansnncxwx ropozax-rocyzapcisax: Bene-
uww, Hwse, Lenye, Inopenuww. Bzecs ioprosu- saxnxuanw cam-e xpynn-e
czenxw c Bocioxom w nepenpasnnnw csow iosap- na Banaz. B samwiy wx
iopros-x wniepecos Pwmcxan xaionwuecxan uepxoss nauana xpecios-e noxo-
z-. C xonua XIs. s ieuenwe onee nonyiopacia nei wiansnnu- soesanw c
apaamw sa iopros-e nyiw.
Lnn wiansnncxwx ropozos-rocyzapcis ioprosnn c Bocioxom -na secsma
s-rozna. O oiom cswzeienscisyei iaxon npwmep: wiansnncxwn nyieme-
cisennwx Mapxo Hono (12541324), no zann-m ioro spemenw, npwses ws
csoero nyiemeciswn na Bociox cionsxo iosapos, uio wx ciowmocis s 20pas
npes-cwna sce ero pacxoz-.
B Knwre Mapxo Hono mnoro uenn-x csezenwn no oinorpaww, reo-
rpaww w oxonomwxe. Bnamaenwi-n nyiemecisennwx nepeuwcnnei zsena-
zuais npezmeciwn, xoiop-e orai-e xynu- sacipownw csowmw npexpacn-mw
zsopuamw. Lopoz Xanan-x sezei o+wsnennyx ioprosnx co mnorwmw cipa-
namw. Hw s xaxon zpyron ropoz s cseie ne csoswicn cionsxo zoporwx w
orai-x semen, nwcan Mapxo Hono. Ka+z-n zens npwes+ano iyza o-
nee i-cnuw iener c menxom. Us Unzww npwsoswnw zparouenn-e xamnw,
+emuyr w scnxwe zoporwe semw. B r. Xanan-x cxozwnwcs nxzw sa noxyn-
xamw co scex ciopon, sa mnoro coien mwns.
B roporze Hnryw Mapxo Hono na npoin+enww ipex nei -n ryepnaio-
pom. On nwcan: Hapoz iyi iopros-n w npom-mnenn-n.
Bmecie c xpynnon snemnen ioprosnen passwsanacs w posnwunan snyipen-
nnn ioprosnn. Lnn mnorwx ropo+an menxan ioprosnn ciana ocnosn-m sanniw-
em. Kopoennwx -n +enann-m rociem s xa+zom eozansnom nomecise.
. nero mo+no -no npwopeciw yxpamenwn, ixanw, uennoe opy+we, a iax+e
1 4 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 1 5
pexe Hyse, nezanexo oi Mocxs-, Bonsmwe M-iwmw yxas-saei na io, uio
szecs xorza-io -na iamo+ennan saciasa.
B 1772r. nocne coopy+enwn s Mocxse Kamep-Kone+cxoro sana na ne-
peceuenww ero c zoporamw, sezymwmw x Mocxse, -nw ycipoen- sacias-
mecia nposepxw ssoswm-x s ropoz rpysos. B Mocxse sacias- na zoporax
wnw nwsne+amwx monaci-pen nas-sanwcs Kany+cxan, Poro+cxan,
Cnaccxan, Tsepcxan, Byi-pcxan w zpyrwe (scero -no 18sacias).
Onacancs, uio no yuacixy zoporw, zociynnomy znn nepesosox rpysos,
mo+no yzei npoexais na ieppwiopwx coceznero censopa, s Espone npezno-
uwianw zosonscisosaiscn nnoxwmw nyinmw coomenwn. Taxwm opasom,
cnwmxom s-coxw -nw wszep+xw w noop-. -em xy+e zoporw, iem nyume
-no +wiennm ion mecinociw, uepes xoiopyx ne+an nyis: iem onsme
ipeosanocs zononnwiensno nomazen, iem onsme zoxoza oi nouwnxw iener,
nozxos npwnocwno oio xysneuam w iem onsme zener ipaiwnw npoes+axmwe
na noipennem-e wmw npozyxi- so spemn ocianosox.
Lnn censopos -no s-rozno ne cipowis zoporw w moci-, a, nanpoiws,
yxyzmais w paspymais wx, iax xax nnoxan zopora oneruana nanazenwe w
rpae+w no npwnuwny uio c sosy ynano, io nponano (Srundruchrrecht).
Bcnxan sems, xoiopan nazana na semnx, ecnw ienera nomanacs wnw onpoxw-
z-sanacs npw nazenww +wsoinoro, cianoswnacs cocisennocisx censopa.
Korza ezems na npmapxy, xynuam zasancn cosei, epw nososxy c ne-
onsmwmw xonecamw w cmoipw, uio- iee ne npwmnocs nnaiwis
Srundrucht, a io scn npw-ns nponana. Hepezxo eozan- cneuwansno
nopiwnw zoporw w ycipawsanw scesosmo+n-e nperpaz- cipownw moci-
na cyme, npoinrwsanw uenw uepes pexy, uio- oecneuwis cee cop- c
xynuos na mnorouwcnenn-x iamo+nnx. Lnn oion uenw -no sanpemeno sa-
mennis npono+ennyx zopory na nyumyx. Us Honsmw na Lennuwrcxyx np-
mapxy -n, nanpwmep, ycianosnen s xauecise onsaiensnoro oxpy+non nyis
uepes Hosnans, Lnoray w i.z., xoiop-n -n sipoe znwnnee npnmoro nyiw.
Coopy+anwcs cneuwansn-e amnw, uio- ne -no oxozos zopor, cipow-
nwcs ecuwcnenn-e iamo+enn-e sacias-: s XIVs. nacuwi-sanwcs 64sac-
ias- na Penne, 35 na Onse, 77 na Lynae s Hw+nen Ascipww, oxono
Hxpnepra wmenocs 24sacias-, ws nwx 10na paccionnww ipex mwns oi
ropoza (cyxonyinan mwnn 1,609xm).
Coxpanwncn ozwn ws pannwx zoxymenios onoxw Cenesxwzos (137r.) na
rpeuecxom w apamencxom ns-xax o iapwn-x nomnwnax (uio- ne sswpa-
nw csepx iaxc-) s oraienmem uenipe snemnen ioprosnw Hansmwp-. On
zaei narnnznoe npezciasnenwe o +anxwx pasmepax oion ioprosnw, a xapax-
iep iosapos cswzeienscisyei o npeonazanww naiypansnoro xosnncisa. Cyzn
no oiomy zoxymeniy, nomnwna sswmanacs sa xnazs scnxoro poza: yzs ona
na ienere, sepnxze wnw ocne. Homnwna sswmanacs, s uacinociw, sa ue-
i-pe sepnx+sw noxna+w (sa ezwnwuy wsmepenwn npwnwmanacs noxna+a
sepnxza wnw ocna); oi xynua, npwsoswsmero paos s Hansmwpy wnw s
npezen- Hansmwpcxon onaciw, ss-cxwsanw sa xa+zoro paa 22zwnapwn,
npwuem sa ciaporo paa (i.e. zasno cocionsmero s pacise) ss-cxwsa-
nocs 2zwnapwn. .cianasnwsanacs nomnwna na ssos nypnypnon mepciw, ssos
w s-sos macna s xamenn-x xysmwnax wnw xosswx mexax, sa swno s xosswx
mexax npw ssose w s-sose na sepnxzax wnw ocnax. Kpome ioro, oixynmwx
U+e xio no mnorwm semnnm nnasaei, so mnorwe ez- snazaxi! Uciopwx
Hwxonan Mwxannoswu Kapamswn (17661826) cuwian, uio nyiemeciswe
isepcxoro +wienn ezsa nw zociaswno emy uio-nwyzs, xpome yzosons-
ciswn onwcais onoe. Lpyrwe wciopwxw nonaraxi, uio isepcxon xyneu Aa-
nacwn Hwxwiwn -n npeznpwwmuws-n, cmen-n xommepcani, pwcxnysmwn
nocne orpanenwn s camom nauane nyiw na Kasxas oinpaswiscn s zanexyx
wnzwncxyx semnx, onazan xommepuecxon nosxocisx, cnoconocisx x
xpynn-m oopoiam.
Toprosnn morna passwsaiscn ionsxo s iom cnyuae, ecnw cocisennwx io-
sapa -n ysepen, uio ero iosap ne yzei oiopan no zopore xaxwm-nwyzs
pasonnwxom wnw saxsauen na p-nxe camwm eozanom. Pyccxwe -nwn-,
neionwcw, napozn-e necnw coxpanwnw namnis ne ionsxo o ioprosom rocie
Cazxo w xynue Aanacww Hwxwiwne, no w o pasonnwxe Epmaxe Twmoeesw-
ue, rpawsmem na Bonre xynuos. B oznon ws napozn-x necen o Epmaxe
Twmoeeswue ecis cnosa: Ha Bonre +wis sopamw cn-is. U iam +e:
Loncxwe mow xasauensxw,
Hoes+anie s cwne mope,
Cxopo pacnosezanie,
-em oiw xopanwuxw
Onw narpy+enn-e.
Onw narpy+enn-e
Pasn-mw iosapamw.
Kax ionsxo nonswnwcs ropozcxwe p-nxw, eozan-, yciynasmwe csow
semnw znn iop+wma, xnnisenno oemanw ne yuwnnis pason naz iopros-
uamw w scnuecxw oxpannis wx oi nanazenwn cocezen zpyrwx eozanos.
Oznaxo oiwm xnnisenn-m oemanwnm -na neonsman uena s-non-
nnnwcs onw ne scerza. Ieozan, cnyuanocs, nanazan na iopryxmwx, oinwman
y nwx sce iosap-, xopomo eme, ecnw camwx ioprosues ociasnnn +ws-mw.
Hocne iaxwx rpae+en p-nox nepenocwncn na zpyroe mecio, noz noxposw-
iensciso zpyroro eozana, xoiopomy iop+wme npwnocwno onsmwe zoxoz-
xax cocisennwxy semnw.
Hocienenno, oznaxo, rpae+w cianw cosepmaiscn pe+e. Bzpas-n
cm-cn, oxonomwuecxwn wniepec saciasnnnw eozana ne memais, a oxas--
sais noxposwiensciso p-nxy, ioprosuam pasymeeicn, neecxop-cino.
Ba oxpany p-nxa eozan- ipeosanw sosnarpa+zenwe s swze nanoros,
sswmasmwxcn c xa+zoro ioprosua. Ecnw p-nox naxozwncn snyipw ropozcxwx
cien, io y ropozcxwx sopoi nenpemenno ycipawsanwcs sacias-, na xoiop-x
s nonssy eozana sswmanacs uacis ssoswm-x xpecisnnamw w ioprosuamw
npozyxios w iosapos.
Bacias-, wnw, xax wx ieneps nas-saxi, iamo+nw, ycipawsanwcs ne
ionsxo nepez sopoiamw ropoza, no w na rpanwuax snazenwn eozanos (-nw
w nopios-e, w norpanwun-e iamo+nw), a iax+e na rpanwuax camwx meci-
n-x p-nxos. Ha Pycw iamo+nw sosnwxnw s XIIIs. Hnaia sswmanacs sa yc-
nyrw, npezociasnnem-e xynuam sa nonssosanwe, nanpwmep, nopios-mw co-
opy+enwnmw, cxnazamw, nomemenwnmw, sa sssemwsanwe iosapos. Topros-e
nomnwn- na Pycw nas-sanwcs m-iom. Hassanwe cena, naxoznmerocn na
1 6 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 1 7
Cospemennwx w semnnx Ipencwca Lpenxa ne menee snamenwi-n Tomac
Kasenzwm nxwmeu opiyn-, pasonnwx mopcxwx zopor ozna+z-
sepnyncn s poznyx anrnwncxyx rasans orai-m, na xopane c nosonouen-
n-mw mauiamw, napycamw ws xamuaion ixanw, c maipocamw, pasozei-mw s
apxai w menxa.
B oinwuwe oi cyxonyin-x cymecisosanwe mopcxwx mapmpyios cnoco-
cisosano s nexoiopom poze csooze ioprosnw. C XIIIs. ciowmocis sepna
s Anrnww sospaciana na 15% scnxwn pas, xorza ero nepesoswnw no cyme na
paccionnwe 80xm, s io spemn xax racxoncxoe swno npw-sano ws Bopzo s
Xonn wnw s Upnanzwx scero c 10%-n-m ysenwuenwem uen-, necmoipn na
zonroe nyiemeciswe mopem.
B 1828r. Ian Baiwci Co o+ncnnn csowm amepwxancxwm cnymaiennm s
Konne+ ze Ipanc, uio +wienw npwainaniwuecxwx ropozos Coezwnenn-x
Tiaios oiannwsaxi csow zoma anrnwncxwm xamenn-m yrnem, xoiop-n
npwsosni x nwm onee uem sa 1000nse, npeznouwian ero zposam ws csowx
cocisenn-x necos, xoiop-e naxoznicn s 10nse. Hepesosxa xamennoro yrnn
na 10nse no cyme oxozwnacs zopo+e, ne+enw na 1000nse no mopx. Kor-
za Ian Baiwci Co snyman oiw npoci-e nonniwn, napos-x cyzos eme ne
-no s oxcnnyaiauww, xax w so spemena Azama Cmwia, nocne xoioporo Ian
Baiwci Co s cymnociw nosiopnn oiw pacuei-.
Ha xope w na cyme
Oioi iwxonn sases nnis ionn onosnnn-x
cswciynex s iaxwe mecia, rze eme w nace-
nenwn ne -no.
Arran Mapmarr
Ecnw s apacxwx cipanax s XI s. pacusei ioprosnw sasepmwncn, io s
Kwescxon Pycw oia oipacns oxonomwxw passwsanacs cipemwiensno. B-sos
npezmeios rpae+a w zanw (mexa, socxa, paos) w ssos npezmeios pocxomw
nsnnnwcs ocnosn-mw nanpasnenwnmw ioprosnw Kwesa c Bwsaniwen. Taxon
+e xapaxiep nocwna ioprosnn Kwesa c Hparon, Kpaxos-m, Perencyprom.
.uacisosasmwe s Kpecios-x noxozax +wienw wiansnncxwx ropozos
(rnasn-m opasom Beneuww w Lenyw) zowsanwcs nepsencisa s ioprosne c
Lesaniom iax nas-sanwcs cipan- sociounon uaciw Cpezwsemnoro mopn:
Cwpwn, Lwsan, Erwnei, Typuwn, Lpeuwn w zpyrwe; s onee ysxom cm-cne
Cwpwn w Lwsan. -acis Cpezwsemnoro mopn me+zy ociposom Kwnp w nws-
ne+amwm noepe+sem Asww nonyuwna nassanwe Lwsaniwncxoro mopn.
B nepwoz Kpecios-x noxozos nonyuwna snauwiensnoe passwiwe cpezw-
semnomopcxan ioprosnn, cocpezoiouwsmancn rnasn-m opasom s pyxax wia-
nsnncxoro w x+no-panuyscxoro xyneuecisa, xoiopoe nonssosanocs onsmw-
mw npwswnerwnmw s rocyzapcisax xpecionocues.
Co spemen Kpecios-x noxozos nocienenno ymensmanocs snauenwe -ep-
nomopcxo-Bwsaniwncxoro ioprosoro nyiw, a smecie c iem w camoro Kwesa,
iax xax ocnosn-e marwcipanw mwposon ioprosnw cianw npoxozwis uepes
ss-mei c iopros-x sasezenwn... xo+esnwxos... no o-uax sa xa+z-n mecnu
c xa+zoro sasezenwn, sa nonssosanwe sozoemamw, sa xa+zoro sepnxza,
ssoswmoro nopo+nnxom. Bswmanacs nomnwna c ioro, xio ssoswn wnw npoza-
san c-pyx xo+y, roiosoe nnaise, nmenwuy w i.n.
Opranwsosannan wnw neopranwsosannan nepesosxa iosapa scerza -na
sanniwem ezn-x wnw wmesmwx secsma cxpomn-e zoxoz- nxzen. Oia nepe-
sosxa ocymecisnnnacs ne ionsxo no cyme, no w no mopx. Kopaensn-e xo-
manz- nawpanwcs ws eznnxos. Hpeznpwnwmaienw-nepesosuwxw, xax nwcan
wciopwx Iepnan Bpozens o Espone XVIIs., o-uno ne -nw xanwianwciamw
xpynnoro macmiaa: npw-nw wx -nw nesenwxw.
Oznaxo, necmoipn na ymepennocis uen w zoxozos, nepesosxw iosapos
camw no cee -nw conpn+en- c onsmwmw saipaiamw: znn cpeznesexoson
Lepmanww, nanpwmep, onw cociasnnnw s cpeznem 10% oi uen- iosapa. Ho
iaxan senwuwna sapswposanacs s saswcwmociw oi cipan- w nepwoza. Tax,
wssecino, uio s 1320w 1321rr. uen- na cyxno, saxynasmeecn s Hwzepnan-
zax w oinpasnnemoe so Inopenuwx, ws-sa ipancnopin-x wszep+ex nos--
manwcs na 11,7zo 20,3%. Lpyrwe +e iosap- npaxiwuecxw ne nepesosw-
nwcs na zanexwe paccionnwn. B XVIIs. npwxozwnocs nnaiwis oi 100zo
120nwspos, uio- zociaswis ws Bona s Hapw+, nanpwmep, ouxy c swnom,
xoiopan ciowna ne onsme 40nwspos.
Tpancnopin-e wszep+xw na cyme -nw onsme, uem na mope. Oicxza,
xax oimeuaei Iepnan Bpozens, npowciexana wssecinan snnocis nepesosox
no cyme na zanexwe paccionnwn; npasza, oio cnococisosano o+wsnenwx
nepesosox na peun-x nyinx, no ropoza w censop- ysenwuwsanw na oioi swz
nepesosxw ipancnopin-e nomnwn-. Oio nopo+zano sazep+xw, zocmoip-,
ssnixw, noiepn spemenw. Kynua zosozwnw zo ioro, uio on npeznouwian saua-
ciyx nepesoswis iosap no cyme, uem nonssosaiscn sozn-m nyiem, nepexp--
i-m xpenxwmw uennmw iamo+enn-x nocios, npoinnyi-mw c oznoro epera
na zpyron. K iomy +e cymecisosan onsmon pwcx pasonnwuswx nanaze-
nwn, xoiop-e s ie spemena -nw o-un-m zenom, npwsnaxom nocionnnoro
oxonomwuecxoro w couwansnoro nezyra.
O+eciouennan opsa me+zy Anrnwen w Ucnanwen ws-sa nepsencisa s
ioprosne na mopnx saxonuwnacs, xax wssecino, rpanzwosn-m cionxnosenwem
s 1588r.: anrnwncxan ocxazpa nanecna coxpymwiensn-n yzap wcnancxon
Henoezwmon apmaze. C iex nop napaciano ioprosoe morymeciso Anrnww.
Ho eme sazonro zo oioro wciopwuecxoro cpa+enwn anrnwncxwe nwycisep-
(nwpai-) nanazanw na xapasan- wcnancxwx cyzos, sosspamasmwxcn na po-
zwny c uenn-m rpysom (sonoio, cepepo w zp.), a iax+e na wcnancxwe ra-
sanw w opi-, pacnonarasmwecn na noepe+snx Henipansnon w +non
Amepwxw. Hpw oiom asanixpwci-, ecnw onw narononyuno zowpanwcs zo
pozn-x eperos, zenwnwcs csoen zo-uen c sensmo+amw, mwnwcipamw w an-
rnwncxon xoponeson Enwsaseion, npwnwmasmwmw nernacnoe yuaciwe s cna-
pn+enww nwpaicxwx oxcnezwuwn.
Lo-ua snamenwioro anrnwncxoro xoponescxoro nwpaia Ipencwca
Lpenxa -na cions senwxa, uio nocne sosspamenwn ws ipexneinero xpyroc-
seinoro nnasanwn on oinwn ws uwcioro sonoia onsmyx nans w soszswr ee
na nocoson uaciw csoero xopann. iorza ero ranwon, nasozwsmwn na wcnan-
ues y+ac, nonyuwn wmn Bonoian nans.
1 8 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 1 9
He neps-n roz, mncnwx s oisei,
Toprosnx n sezy.
Kax nozonzei asapn-n zens,
Ciox s mncnom pnzy.
Passwiwe npmapounon ioprosnw, nanxzasmeecn npwmepno oxono XIIs.,
npwseno x pociy zene+noro oopoia s ropozax. Lonroe spemn ioprosnn
-na wcxnxuwiensno menoson. Lener ne cymecisosano, a naropozn-e me-
iann- s-menwsanwcs ionsxo znn yxpamenwn. Hocienenno ciano s-nsnniscn
neyzociso menoson ioprosnw. U nacianw zpyrwe spemena. Kasanocs, uio
pociy zene+noro opamenwn scerza conyicisyei cooiseicisyxmee ysenwue-
nwe camwx zener s zenciswiensnociw oio zanexo ne iax: xonwueciso ze-
ner mo+ei wnorza ysenwuwsaiscn cxopee, uem pacmwpneicn zene+noe opa-
menwe, no -saei w naoopoi, zene+noe opamenwe passwsaeicn cxopee,
uem ysenwuwsaeicn xonwueciso zener. B XIIXIIIss. s Banaznon Espone
zener -no cnwmxom mano znn ny+z passwsasmerocn zene+noro opame-
nwn, iax xax zo-ua meianna naxozwnacs s ynazxe. Hezociaiox nanwun-x
zener samemancn passwiwem xpezwia, a iax xax zensrw scnezciswe onsmoro
cnpoca na nwx -nw zoporw, io xa+z-n onazaiens zene+noro wmyme-
cisa cipemwncn sosmo+no nyume ero wcnonssosais, uio- nonyuwis naw-
onsmyx npw-ns. Oiwm o+ncnneicn neo-uanno s-coxwn ccyzn-n npo-
ueni w oiiox zene+n-x cpezcis ws iex onacien ioprosnw, xoiop-e oinw-
uanwcs sameznenn-m iemnom opamenwn xanwianos.
B eozansnyx onoxy onsmwnciso ropozos Espon- npezciasnnno uenip
neonsmoro panona, cocionsmero ws nw+anmwx nomeciwn w zepesens.
B npezenax oioro panona naxozwnw c-i wszenwn pemecnennon ropozcxon
npom-mnennociw. Ho xpome iaxwx panonn-x ropozos cymecisosanw w
zpyrwe ropoza, npasza, secsma nemnorouwcnenn-e, nozzep+wsasmwe iopro-
s-e cnomenwn c zpyrwmw cipanamw. Honyuan iosap- nenocpezcisenno na
meciax npowssozcisa wszenwn, oiw ropoza wmenw zosonsno passwi-e iopro-
s-e csnsw c mno+ecisom npowssoznmwx panonos, rze iosap- saxynanwcs,
wnw, -sano, oinwmanwcs cwnon y mecinoro nacenenwn.
Taxwx iopros-x ropozos -no nemnoro: na Cpezwsemnom mope
Amansw, Beneuwn, Lenyn, Hwsa, Inopenuwn, Mapcens. B Lepmanww w
cpeznen Espone Marzeypr, Mannu, Knsn, Lopimynz w Perencypr.
Ecnw zoaswis x oiomy cxpomnomy cnwcxy Koncianiwnonons na socioxe
Espon- w Hosropoz na cesepe Espon-, io nonyuwicn nepeuens nouiw
scex xpynn-x iopros-x uenipos s eozansnyx onoxy.
O+ezwnenn-e s iopros-e coxs- xynu-, ioprosasmwe c zpyrwmw cipa-
namw, onazanw mopcxwmw noiamw, peun-mw w cyxonyin-mw xapasanamw.
Pasmep- oiwx xapasanos w omwn ionna+ noia secsma cxpomn- no cospe-
menn-m macmiaam, no s iy onoxy onw xasanwcs rpomazn-mw. Uiansnncxwn
ropoz Amansw, pansme zpyrwx esponencxwx ropozos nanazwsmwn ioprosnx
c samopcxwmw cipanamw, onazan snauwiensn-m noiom, xoiop-n nauwnan
c X s. nepesoswn iosap- me+zy ropozom Amansw w nopiamw Cwpww w
Erwnia. Lpyron wiansnncxwn ropoz Beneuwn y+e s IXs. ioprosan c
Bnw+nwm Bocioxom (Lesaniom), a c X s. seneuwancxwn noi s-nonnnn ne
ionsxo iopros-e, no w ssoenno-mopcxwe onepauww no saxsaiy sociounoro
Cpezwsemnoe mope, wiansnncxwe ropoza: Beneuwx, Lenyx w zpyrwe, mwnyn
uepnomopcxo-swsaniwncxwn Bociox.
Lpyron iopros-n mwposon nyis, xoiop-n nauan passwsaiscn nouiw s io +e
spemn w coezwnwn Bociox c esponencxwm Banazom, ne+an uepes cesepn-e es-
ponencxwe Hpwaniwncxwe cipan- na sanaz: s Anrnwx, Ipanuwx w zp. Lnn
Pycw oioi nyis npwopen ocoyx sa+nocis nocne ymensmenwn ioprosoro sna-
uenwn Bwsaniww, iax xax x nemy npwm-xan zpesnenmwn Kacnwncxo-Bon+cxwn
nyis apacxon ioprosnw c ero oiseisnenwnmw no zpyrwm cesepn-m pexam, xo-
iop-n saxanuwsancn na sanaze cnasnncxon ieppwiopww s Hosropoze.
Ho cocezcisy c oiwm nyiem -nw Loinanz, Lansencxwn coxs, Lanwn,
Tsenuapwn w zp. Oioi ocnosnon Baniwncxwn nyis cian rnasnon apiepwen
nosropozcxon snemnen ioprosnw. Kpome nero cymecisosanw cyxonyin-e
iopros-e ipaxi-: soicxwn, ny+cxwn, ncxoscxwn.
Hosropozu- cnezwnw, uio- ioprosnn c Hapson, Lepniom, Pwron, Pese-
nem ocymecisnnnacs uepes nwx. Hooiomy, nanpwmep, nemuam paspemanocs
npososwis csow rpys- ionsxo no Hese, Lazo+cxomy osepy w uaciw Bonxosa;
zansme iosap- zon+n- -nw neperpy+aiscn na pyccxwe cyza.
Hemu- mornw seciw wcxnxuwiensno oniosyx ioprosnx uepes nosropoz-
cxwx xynuos. Ba napymenwe oioro npaswna w sa saxnxuenwe czenox c +wie-
nnmw zpyrwx pyccxwx ropozos wnosemues npwsnexanw x cyzy w nozsepranw
naxasanwx.
Hemeuxoe xyneueciso s Hosropoze npezciasnnno coon ocoyx w samx-
nyiyx ioprosyx opranwsauwx. Bo rnase nee o-uno cionn onszepman, s--
wpaem-n scemw xynuamw; ero nomomnwxom cny+wn paiman. Ho npw-iww
s Hosropoz wnocipann-e xynu- onsan- -nw +wis s cneuwansn-x zso-
pax, wx -no zsa: ciap-n roicxwn w nos-n nemeuxwn; sne wx ce-
nwiscn sanpemanocs.
Hpaswna w pacnopnzox +wsnw so zsopax -nw ciporo pernameniwposan-:
sxoz nocioponnwm socnpemancn, xynu- zon+n- -nw sosspamaiscn zomon x
onpezenennomy uacy, nocne uero sopoia sanwpanwcs w ciaswnwcs ciopo+a.
Bpemn npe-sanwn s Hosropoze -no orpanwueno, w xyneu, npozasmwn io-
sap, zon+en -n yes+ais na pozwny. Topros-e czenxw zon+n- -nw iax+e
npowcxozwis s onpezenennoe spemn w s oisezennom znn oioro mecie.
Topros-e nasxw s nemeuxom zsope -nw neonsmwx pasmepos, w iosap
o-uno xpanwncn wnw na cxnazax, wnw s nemeuxon uepxsw Heipa.
Lnasn-m npezmeiom pyccxoro nosropozcxoro oxcnopia nsnnnwcs mexa
(coonen, opos, ropnociaes, xynwu, nopox w zp.), nen, xononnn, socx,
p-wn +wp, sopsans. Oi nemues s Hosropoz nociynano npe+ze scero cyx-
no rnasn-n npozyxi sanaznon ropozcxon pemecnennon npom-mnennociw,
ne npowssozwsmwncn s Hosropoze. B mensmem xonwuecise nociasnnnwcs
nonoino, menx. Lpyron sa+non ciaisen oxcnopia nsnnnwcs sonoio, cepe-
po, +eneso, mezs, cswneu; nexoiop-e npozyxi- nwianwn cons, xne,
censzs, a iax+e swno, nwso.
Houiw ezwncisenn-m swzom snyipennen onioson ioprosnw s Banaznon
Espone s XXII ss. -na npmapounan ioprosnn.
Tosapoomenn-e onepauww ne -nw s xozy. Honazan s eozansn-e ro-
pozxw, iosap-, saxynnenn-e na npmapxax, eciecisenno, npozasanwcs ionsxo
sa zensrw. B annaze o Pown Lyze mo+no npouwiais cnezyxmwe cipoxw:
2 0 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 2 1
sozn-; s oio spemn co scex xonuos cipan- innynwcs x nemnorwm iopros-m
uenipam mnorouwcnenn-e rpynn- onios-x noxynaienen.
Hepwozwuecxwe ioprw znn onios-x noxynaienen ycipawsanwcs wnw snwsw
xpynn-x pemecnenn-x uenipos, wnw na ci-xe iopros-x nyien npw cnwnnww
pex, na nepeceuenww snyipennwx cyxonyin-x zopor w i.z. Ha oiw ioprw c+es-
+anwcs w mecin-e xynu-, w nw+anmwe pemecnennwxw, w iopros-e rociw. Tax
sosnwxnw npmapxw, na nexoiop-x ws nwx senwcs nepwozwuecxwe ioprw, wmes-
mwe mecinoe snauenwe, no coszasanwcs w ouens xpynn-e oxonomwuecxwe ueni-
p-, ynxuwonwposasmwe nepwozwuecxw (onsmen uacisx ozwn pas s roz s ie-
uenwe uenoro mecnua) w nocwsmwe me+zynapozn-n xapaxiep.
Us esponencxwx npmapox XXII ss. nawonsmee xonwueciso iopros-x
onepauwn cosepmanocs s Tamnanw (Ipanuwn), xyza c+es+anwcs panuysc-
xwe, anrnwncxwe, nanzpwncxwe, pwcnanzcxwe, repmancxwe, renyoscxwe w
zpyrwe esponencxwe xynu-.
Hpmapounan ioprosnn -na csnsyxmwm oxonomwuecxwm ssenom me+zy
mno+ecisom pasomenn-x eozansn-x ropozos, no s io +e spemn ona ns-
nnnacs cm-uxon me+zy mopcxon w cyxonyinon wnosemnon ioprosnen w iop-
rosnen snyipennen.
Toprosnx nam xyxwp
He sonnamw pacueiamw
M- sasoxem mwp,
U noezwm, za uio iam
Toprosnn nam xymwp,
A xio isepzwi wnoe,
Ha iex nonzem sonnox.
xysenne xycrx
Bonsmwe (no cpeznesexos-m spemenam) xanwian-, ipeosasmwecn znn
samopcxon ioprosnw, onacnocis, nozcieperaxman npw nepesosxe iosapos,
neoxozwmocis nonyuenwn w yupe+zenwn iopros-x monononwn s-ssanw x
+wsnw iopros-e o+ezwnenwn. Uciopwn samopcxon ioprosnw wsownyei cse-
zenwnmw o xomnanwnx, xoiop-e na csow cpezcisa coopy+anw noi-, cipow-
nw cxnaz-, nonyuanw npwswnerww, opranwsos-sanw oxpany iosapos na mec-
iax wx xpanenwn, c-ia w s nyiw.
Beneuwanu-, nwsanu-, renyosu-, amanswnu- ioprosanw xopnopaiws-
no, o+ezwnnncs s csowx ropozax. Me+zy xomnanwnmw mna o+eciouennan
opsa sa npwswnerww, onw nepewsanw zpyr y zpyra npaso na wcxnxuw-
iensnyx ioprosnx io c oznon, io c zpyron cipanon, ne pesryn nozxynom
uapsxos w cynianos Bnw+nero Bocioxa, Erwnia, Cesepnon Amepwxw w Ban-
xancxoro nonyociposa. Unipwrw, sarosop-, soccianwn mecinoro nacenenwn,
naycsxwsanwe nwpaios sce mno s xoz.
Lpae+w w ecuwcnennoe xonwueciso nomnwn cnococisosanw sosnwxno-
senwx iopros-x o+ezwnenwn. Taxwx -no mnoro. Hawonee wssecin- Lan-
s- (Haie) Cpeznen Espon-.
noepe+sn Azpwaiwuecxoro mopn (Lanmauwn w Kpoauwn), oixyza seneuwan-
u- cianw s-soswis neoxozwm-n znn xopanecipoenwn mauios-n nec. Lopoz
Lenyn c IXs. nozzep+wsan csnss c rpeuecxwmw (swsaniwncxwmw) nopiamw w
rasannmw Kopcwxw w Capzwnww iax+e npw nomomw cocisennoro mopcxoro
ipancnopia. Cam-m mnorouwcnenn-m noiom onazan ropoz Hwsa poci
noia nauancn c IXs.; oioi noi w ioprosan, w soesan oznospemenno.
Topros-e onepauww c samopcxwmw cipanamw s-sozwnw oiw ropoza ws
xpyra eozansnon orpanwuennociw, csnsannon c npeonazanwem naiypans-
n-x opm xosnncisosanwn, s ropozax passwnwcs zene+n-e oinomenwn.
B XIIs. x yxasann-m s-me ropozam npwaswnacs Inopenuwn, xoiopan
snauane ne cionsxo ioprosana nenocpezcisenno c sarpanwuen, cxonsxo
cna+ana Hwsy w Lenyx wszenwnmw pemecnennwxos.
Bo Ipanuww s oiy onoxy -n ionsxo ozwn iopros-n npwmopcxwn ro-
poz Mapcens, nozzep+wsasmwn csnss c Bocioxom.
Us Espon- na Bociox s-soswnwcs cyxno, mepcinn-e w nsnnn-e ixanw,
xo+an-e wszenwn, menxwe meiannwuecxwe nozenxw, c Bocioxa +e npwsosw-
nwcs npnnociw, narosonwn, menxosan ixans, xosp-, ciexno, ciansn-e
xnwnxw w i.z. C cesepa nociynanw nymnwna, xo+a, xne, socx, mez, na ce-
sep cyxno, meiannwuecxwe wszenwn, swno w wszenwn socioun-x maciepos.
Us Ucnanww w Anrnww s Henipansnyx Espony npwsoswnwcs mepcis,
mezs w cswneu, a s-soswnwcs cyxno, wszenwn pemecnennwxos w npezmei-
sociounon pocxomw.
Us nopios Cpezwsemnoro mopn iosap- socioun-x maciepos pacxozwnwcs
no nawonee xpynn-m iopros-m ropozam Cpeznen Espon- uepes Ansn- cy-
xonyin-mw xapasanamw w pe+e mopcxwm nyiem uepes Cpezwsemnoe mope w
Ainaniwuecxwn oxean. Ho onsmwm sozn-m apiepwnm (Penny, Lynax, Ons-
e w zp.) iosap- zociasnnnwcs x eperam Baniwncxoro mopn, nepenpasnn-
nwcs s Cxanzwnaswx w Hosropoz.
Eciecisennoe panonwposanwe ropozcxwx eozansn-x uenipos, xax yc-
ianoswnw wccnezosaienw, ne wcxnxuano ioproson csnsw ropozos zpyr c zpy-
rom, xoin oia csnss ne -na ocoenno nanpn+ennon. Hexoiop-e swz- npo-
wssozcisa mornw, eciecisenno, passwsaiscn nwms s onpezenenn-x mecinoc-
inx. Hanpwmep, cyxonnoe npowssozciso passwsanocs s meciax npowssozcisa
mepciw (xoin noiom pacnpocipanwnocs w s zpyrwe panon-, xorza mepcis
ciana npwsoswiscn ws cxoiosozuecxwx panonos); ropnoe zeno npeznonarano
nanwuwe nonesn-x wcxonaem-x, w s mecinocinx ropn-x npom-cnos o-uno
naxozwnwcs nyumwe pemecnenn-e maciepcxwe no opaoixe meiannos. La+e
cam-m saxyzan-m ropozam sonen-nesonen npwxozwnocs csns-saiscn c iaxw-
mw npowssoznmwmw panonamw, uio- wmeis neoxozwm-e pemecnenn-e
wszenwn.
Hocionnn-x areniyp no ioprosne c zpyrwmw ropozamw s menxwx ropozax
ne -no s oiom oinomenww ioprosnn naxozwnacs eme s xpanne npwmw-
iwsnom cocionnww, w nooiomy saxynais iosap- neoxozwmo -no onee wnw
menee xpynn-mw napiwnmw, uio- ne iepneis nwmnwx pacxozos no ipanc-
nopiwposanwx.
Tax xax cnpoc na wszenwn pemecnennwxos zpyrwx ropozos s ie spemena
ne -n onsmwm, noxynxa iosapos npwypouwsanacs x onpezenenn-m nepwo-
zam yzonomy spemenw roza, xorza w zoporw -nw cyxw, w pexw nonno-
2 2 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 2 3
uio oio ecis spenwme ropecinoe, no nxon-inoe znn esponenua. Basap
en-x nesonsnwu nezociynen znn uy+ecipanues. Basap uepn-x wszasna yc-
ipoen s iax nas-saemom Xaneraap orpomnom szanww c omwpn-m snyi-
pennwm zsopom. Hesonsnwxw pacnono+en- pasn-mw rpynnamw, sanwmaxi
secs oioi zsop, nepez xa+zox rpynnox swzn- npozasu- w noxynaienw. Ha
ieppace, xoiopan pacnono+ena oia+amw xpyrom oioro zsopa, ecis oco-e
oizenenwn wnw no+w, nasnauenn-e znn onee zociaioun-x xynuos; s
oiwx zymn-x no+ax cwzni noz sanasecamw zpyrwe rpynn- necuacin-x noz
nazsopom pasnozymnoro z+enaa xynua, cwznmero na xospe w xypnmero
ipyxy. Bce oio ciazo nxzen, s xoiopom s- uacio swzwie maiepen c rpyz-
n-mw mnazenuamw wnw epemenn-x, npwrnano ws rnywn- Apwxw s naroie
w pywmax. Bzecs na asape wx iena ymamwsaxi macnom, pasno xax w sono-
c-, szecs onw zon+n- no manosenwx +esna csoero xynua w uacio noz ero
yzapamw sciasais w pasonauaiscn znn xa+zoro noxynaienn wnw npocio znn
nxon-inoro. B rnasax wx swzn- nonepemenno io +aznoe neiepnenwe ys-
nais pemenwe csoen yuaciw, io oiuannwe -is pasnyuenn-mw co csowmw
zeismw wnw iosapwmamw csoen nyci-nnon +wsnw*.
Hocienenno ciap-e iopros-e mapmpyi- oesnxzenw, a no nos-m ny-
inm s Banaznyx Espony xn-nynw necn-xannan macca sonoia, cxasoun-e o-
raicisa, cmeian na csoem nyiw sce ciapoe w oi+wsmee, npowssezn nacion-
myx pesonxuwx, s nepsyx ouepezs s npowssozcise.
Lociwrman rpanzwosnoro pasmaxa ioprosnn ipeosana orpomnoro xonw-
uecisa iosapos. Ecnw pansme ioprosu- zemeso cxynanw iosap- menxwx
npowssozwienen w npozasanw wx zopo+e, io ieneps ioprosu- camw zasanw
menxomy npowssozwienx c-pse w opyzwn ipyza, ionsxo - on npowssozwn
iosapos noonsme. Oznaxo npw oiom menxwn npowssozwiens npespaiwncn
ws camocioniensnoro s naemnoro paoinwxa, ne wmesmero cocisennociw.
Bnocnezcisww orai-n ioproseu cowpan menxwx npowssozwienen s oznom
nomemenww w saciasnnn wx paoiais na cen.
B 1469r. orai-n ioproseu ws Lwccaona oixynwn sa 500zyxaios npa-
so ioprosais s ieuenwe nniw nei c Ceneramwen, no zan npw oiom onsa-
iensciso oycipawsais, wnw, xax iorza rosopwnw, oixp-sais e+erozno na
cson cuei sce nos-e yuacixw noepe+sn znwnon s 100mopcxwx mwns. Oiwm
xynuom -nw cnapn+en- oxcnezwuww, npomezmwe eme zansme x xry na
necxonsxo coi sepci. Us oixp-iwn on wssnex nenocpezcisennyx s-rozy,
iax xax s nos-x meciax y iysemues namen sonoion necox.
Bnocnezcisww -no oixp-io ycise pexw Konro. B 1492r. xaciwnscxan
(wcnancxan) noiwnwn noz xomanzon renyosua Xpwcioopa Konyma, oinpa-
swsmancn na Banaz, zociwrna noson semnw, xoiopan -na npwnnia sa oci-
posa Bwnanry (Hnonwn). Ha camom zene Konym naixnyncn na rpynny An-
iwnscxwx ociposos; necmoipn na uei-pe nyiemeciswn x eperam snoss oi-
xp-ion semnw, on iax w ne ysnan nwxorza, uio oixp-n ne nyis s Aswx, a
cosepmenno ne wssecin-n esponenuam maiepwx Amepwxy.
Anisepnen, a nos+e Amciepzam, coezwnws s csowx iopros-x yupe+ze-
nwnx nwiw oci-wnzcxon w scen esponencxon ioprosnw, cianw cam-mw xpyn-
Lanson nas-sanocs scnxoe xyneuecxoe iosapwmeciso, wmesmee csoen ue-
nsx samwiy xynuos so spemn iopros-x onepauwn. Hw+nenemeuxan Lansa
-na coxsom ne oizensn-x xynuos, a xyneuecxwx rwnszwn pasnwun-x nop-
ios-x w zpyrwx xpynn-x ropozos. Bxozwsmwe s Lansy ropoza Lxex, Lam-
ypr, Knsn w Bepnwn npwopeianw orpomnoe morymeciso. Onw cocpezoio-
uwnw s csowx pyxax scx ioprosnx s Banaznon w Cesepnon Espone, s-nyc-
xanw ezwn-e zensrw, cozep+anw cwnsn-n omwn noi, wmenw iopros-e xo-
nonww sa rpanwuen.
B XIV w XV cioneiwnx Lansa o+ezwnnna sce sonsn-e ropoza Baniwnc-
xoro w Hemeuxoro mopen. B npoiwsosec paszponenn-m eozansn-m snaze-
nwnm Henipansnon Espon- Lansa s XIVs. -na momn-m coxsom ws 90ro-
pozcxwx iopros-x omwn, cnocon-m ooponniscn oi eozansn-x cocezen.
Ho iwny cesepo-repmancxon Lans- opranwsyxicn w zpyrwe coxs- xyneue-
cisa s Uianww, Ucnanww w Hopiyranww, no zo cepezwn- XVs. onw ne wme-
nw onsmoro oxonomwuecxoro snauenwn w xonxypwposais c Lanson ne mornw.
Cna-m meciom ranswncxon w cosmecinon ioprosnw iex spemen -no
io, uio ona -na s snauwiensnon mepe ipanswinon, i.e. iosap- ne sazep-
+wsanwcs s xoneun-x nynxiax iopros-x nyien, a pacxozwnwcs zansme nyin-
mw snyipennen ioprosnw.
On-in-e w oisa+n-e mopexoz- Beneuww w Lenyw oxoino mnw na
cny+y x xynuam, opranwsos-sasmwm zansnwe iopros-e oxcnezwuww. B ie-
uenwe necxonsxwx zecniwneiwn iopros-e xomnanww s-c-nanw csow passe-
z-saiensn-e xopanw na nowcxw nos-x mapmpyios.
B XVs. snacis ropozos Lans- nauana ocnaesais, oznaxo nonnocisx
coxs Lans- pacnancn nwms s xonue XVIIs., xorza coceznwe cipan-, ne sxo-
zwsmwe s nero, oxpennw, ycwnwnocs wx mopcxoe morymeciso, ocoenno Lon-
nanzww, w mopennasanwe coszano nosyx paccianosxy cwn s mwpe.
Cocisenno rosopn, Lansy, a saozno w morymeciso wiansnncxwx ropozos-
rocyzapcis cnomwna xyuxa mopcxwx xanwianos, xpap-x nepsooixp-saie-
nen Bacxo ze Lama, Xpwcioop Konym w wx cioponnwxw. Hacionmwn
nepesopoi s ioprosne npowsomen es soenn-x noxozos w ioproson xonxy-
penuww, a scnezciswe oixp-iwn mopcxoro nyiw s Unzwx w Amepwxy Ho-
s-n Csei. Oio -no spemn Benwxwx reorpawuecxwx oixp-iwn,xorza nonsw-
nwcs nos-e nanpasnenwn, no xoiop-m senacs ioprosnn. Lnasencisyxmyx
pons s ioprosne npwopenw Lonnanzwn, Ucnanwn, Hopiyranwn, a c
XVIIs. Anrnwn.
K cepezwne XVs. nopiyranscxwe mopnxw zociwrnw Bonoion pexw s A-
pwxe, rze nonyuanw oi iysemues sonoion necox w cnonosyx xocis. Topr, xo-
iop-n senw nopiyransu-, -n csoeopasn-m. Onw saxsai-sanw cpezw iy-
semues nnenn-x, xoiop-x noiom mennnw na sonoion necox. -acis nnen-
n-x s-soswnacs s Hopiyranwx s xauecise nesonsnwxos. Loxoznocis nos-x
npeznpwniwn -na iax s-coxa, uio namnwcs mnorouwcnenn-e oxoinwxw
oixp-sais nos-e cipan-. Lnn nowmxw yerasmwx oi mopennasaienen nnen-
nwxos zpeccwposanw coax, x saxsauenn-m npwmennnwcs n-ixw, uio- ys-
nais oi nwx mecio, rze cxp-saxicn wx connemennwxw.
Ussecin-n pyccxwn nwnrswci, asiop reorpawuecxoro w ciaiwciwuecxoro
onwcanwn Erwnia 30-x rozos XIXs. A.C. Hopos napwcosan xapiwnxy ozno-
ro ws nesonsnwuswx p-nxos Ocxansi ons L+ena. A.C. Hopos nwcan,
* Hopos A.C. Hyiemeciswe no Erwniy w Hyww s 18341835 rozax.-. I.
CH.,1835.
2 4 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 2 5
na npason ycianosxy uamw, znn cioxa soz- scex pex, iexymwx na ion
rope, c iaxwm pacueiom, uio- ws oion uamw scn soza wsnwsanacs s mope.
Anexcanzpa Maxezoncxoro socxwiwna wzen npoexia. Ho on iyi +e cnpo-
cwn, ecis nw soxpyr s-pannon mecinociw naxoin-e semnw s zociaiounom
xonwuecise znn oecneuenwn ropozcxoro nacenenwn npozosonsciswem. Lw-
noxpai npeznonaran oecneuwsais ropoz npozosonsciswem wcxnxuwiensno
nyiem nozsosa ero ws-sa mopn. .snas oio, nonxosozeu npenozan apxwiexio-
py ypox oxonomwxw. Lwnoxpai, cxasan on, n oizax zon+noe isoemy
npoexiy s uaciw ero senwxonennon xomnoswuww w socxwmaxcs ex, no n
sw+y, uio ioi, xio pemwncn - cenwis nxzen na iaxoro poza mecie, sacny-
+wn - nemwnyem-e ynpexw sa csoe pemenwe. Bezs sce pasno xax noso-
po+zenn-n mnazeneu es monoxa xopmwnwu- ne mo+ei -is scxopmnen w
s-pamen zo cnezyxmwx s +wsnw sospacin-x ciynenen, iax w ropoz es
npwneraxmwx nonen w nenpep-snoro x nemy npwioxa ws snaxos ne mo+ei
paciw, ne mo+ei es wsownwn cpezcis nwianwn oinwuaiscn mnoronxzcisom
w es nanwuwn wciounwxos ws sanaca cozep+ais nacenenwe. Hooiomy s ia-
xon +e mepe, xax n ozopnx npoexi cam no cee, s iaxon +e mepe neozo-
pwiensno oinomycs x s-opy mecia.
Hpoeccwonansn-e nosnanwn nonxosozua s sonpocax oxonomwxw moryi
s-ssais yzwsnenwe, ecnw ne snais, uio ero yuwienem -n wnoco Apwcio-
iens, xoiop-n wniepecosancn iax+e oxonomwuecxwmw w rpazocipowiensn--
mw ionxocinmw. Toprosan nnomazs, nwcan Apwcioiens s Honwiw-
xe, ... zon+na -is pacnono+ena oizensno; znn nee ny+no s-pais
mecio, x xoiopomy -n - yzon-n nozsos znn scnxoro poza iosapos, zoc-
iasnnem-x mopcxwm w cyxonyin-m nyiem.
Censcxoxosnncisenn-e npozyxi- nozsep+en- nopue. Lnn coxpanenwn s
ieuenwe znwiensnoro nepwoza wx neoxozwmo samwiwis oi zenciswn nenoro-
z-. . pasn-x napozos ioprosnn nonyuwna pasnwunyx opranwsauwx w opmy.
P-nxw, iopros-e pnz- w rociwn-e zsop- cymecisosanw y+e s zpesnwx
cipanax Bocioxa, s Accwpww, Erwnie. B pasn-x erwneicxwx ropozax -nw
onpezenen- asapn-e znw.
Onpezenenn-e csezenwn o p-nounon ioprosne s zpesnociw zomnw zo
nac ionsxo oi rpexos w pwmnnn.
C rpazocipowiensnon iouxw spenwn p-nox ozwn ws sa+nenmwx xom-
noswuwonn-x ysnos ropozcxoro nnana. B Lpesnen Lpeuww p-nox pacnona-
rancn na arope, i.e. na mecie, rze npowcxozwnw napozn-e copanwn, s o-
mecisennom uenipe. O-uno oio -na onsman ioprosan nnomazs, no cio-
ponam xoiopon naxozwnwcs xpam-, uacio sa+nenmwe rocyzapcisenn-e yu-
pe+zenwn w nopiwxw c maciepcxwmw w iopros-mw nasxamw. Arop- -nw
meciom cpezoiouenwn omecisennon +wsnw zpesnerpeuecxwx nonwcos.
B nnane iax nas-saemoro nw+nero ropoza, pacnonarasmerocn noz xonmom
Axpononn, aropa sanwmana uenipansnoe mecio. Ciwxwnnan nnanwposxa aro-
p-, xapaxiepnan znn pannwx ropozos nepwoza apxawxw, s ropozax, cno+ws-
mwxcn nosznee, s onoxw xnaccwuwsma w onnwnwsma, cmenneicn perynnpnon
nnanwposxon arop- w, snauwi, p-nounon nnomazw. Kax w cama aropa, s ro-
pozax nepwoza xnaccwxw p-nox nonyuwn perynnpnyx nnanwposxy, a s onnw-
nwuecxwx ropozax npnmoyronsnyx nnomazs p-nxa c ipex wnw uei-pex cio-
pon oxpy+ana xononnaza, sa xoiopon pacnonaranwcs nasxw w cxnaz-.
n-mw iopros-mw uenipamw mwpa. B XVIIs. Hwzepnanz- -nw camon nepe-
zoson s oxonomwuecxom oinomenww cipanon, cpezoiouenwem scero ioprosoro
xanwiana Espon-. Ho oio cxonnenwe xanwianos npowsomno rnasn-m opa-
som sa cuei csoeopasnon ioprosnw c xononwnmw. Ocsoenwe nos-x p-n-
xos zano, s csox ouepezs, momn-n ciwmyn passwiwx npom-mnennociw.
Tenx necxonsxo i-cnueneiwn -n oznon ws rnasn-x ciaien oxcnopia
Kwian napnzy c apopom. Toprosnn mna no snamenwiomy Tenxosomy nyiw.
On nauwnancn s nopios-x ropozax Cwpww, npoxozwn uepes Kiecwon w Oxa-
ian-, a s Cpeznwe sexa uepes Barzaz w Mepsy. Baiem xapasan- cnezosa-
nw nwo no Cesepnomy nyiw uepes Camapxanz, Kamrap w Typan w zanee na
Bociox, nwo no x+nomy uepes Meps, Banx, Hpxenz, Xoian s Lynsxayn.
Toprosnn na Tenxosom nyiw cnococisosana yxpennenwx w pacmwpenwx csn-
sen Cpeznen Asww c rocyzapcisamw Henipansnon Asww w Lansnero Bocioxa.
B ropozax Bocioxa cymecisosanw uen-e iopros-e xsapian-.
B XVII s. Anzpen L-snos s xnwre Cxwcxan wciopwn nwcan o iopros-
ne s Koncianiwnonone: Lpyroe mecio mensmee, wmymee csoz cson ionsxo na
16cionnex, npw ciene xpamwnxw Onmapww oxono cee. Taxo+z- w oxono
on-x cionnos, wze+ze s-xnaz-saxi semw csow anmasnwxw w npouwe xynu-
menxos-e maiepww, a sne oxono iex cyis senwxwn xpamwn-, s nwx +e cepe-
pnnwxw npozaxi cson cepepnn-n semw. Henozanexy npozasanw nonoina w
yma+nyx maiepwx, sosne sopoi nnennwxos pasnwun-x napozos. Taxwm
opasom, peus mna o cymecisosanww xp-i-x w oixp-i-x p-nxos, a iax+e o
s-zenenww cneuwansn-x meci znn ioprosnw pasn-mw iosapamw.
Ha ropr, na pmnox...
Ceroznn cnosa n nonzy
Tyza, na +wsns, na iopr, na p-nox.
U soncxo necen nosezy
C npwoem p-nxa s noezwnox.
Berxxxp Xrenxxos
Ciponn-n xpacaseu orai-pcxoro pocia apxwiexiop Lwnoxpai pemwn
czenais xapsepy npw zsope o+ecisennoro Anexcanzpa. Oinpasnnncs s Ma-
xezonwx x uapx, on ssnn oi pozn-x w zpysen pexomenzaiensn-e nwcsma x
sensmo+am w soenauansnwxam. Hpwnnnw ero nxesno, oemanw ycipowis
npwem y uapn, no meznwnw. Cuwian, uio emy mopouai ronosy, Lwnoxpai
pemwn zencisosais cam. Cxwnys c cen oze+zy, on ymaciwn ieno macnom,
ronosy ysenuan nwcison iononn, nepexwnyn uepes nneuo nsswnyx mxypy w s
iaxom +wsonwcnom swze, c nanwuen s npason pyxe npezcian nepez Anex-
canzpom Maxezoncxwm s ioi mwr, xorza ioi isopwn cyz s ipwynane.
.zwsnenn-n Anexcanzp Maxezoncxwn cnpocwn, xio on iaxon. H Lw-
noxpai, nocnezosan oisei, n apxwiexiop ws Maxezonww, n necy iee
na isoe narososspenwe npoexi- w nnan-, zocionn-e necxa isoen cnas-.
H cnpoexiwposan npeopaswis ropy Aon s ciaiyx, rwranicxyx my+cxyx
wrypy: na ee neson znanw n nameiwn nociponxy rpanzwosnenmero ropoza, a
2 6 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 2 7
Lopozcxwe asap- paoianw pas wnw zsa s nezenx. Lnn wx cna+enwn,
xax oimeuaei Iepnan Bpozens, ipeosanocs, uio- y +wienen zepesnw
-no spemn copais w npwsesiw npozosonsciswe w uio- onw cmornw oi-
sneus uacis csoen paouen cwn- znn noeszxw na p-nox (oio nopyuanocs
npewmymecisenno +enmwnam). B xpynn-x ropozax, nanpwmep s Hapw+e,
y+e s XVIIIs. p-nxw onapy+wnw ienzenuwx x iomy, uio- ynxuwonwpo-
sais e+eznesno. Bo scnxom cnyuae, zencisyn c nepep-samw wnw nocionnno,
oiw npocienmwe p-nxw csnsyxmee sseno me+zy zepesnen w ropozom
npezciasnnnw cam-n xpynn-n ws scex snaxom-x omecisy swzos omena.
P-nxw pocnw smecie c ropozamw. Kasanocs -, mo+no -no oipo-
cwis wx x ropozcxwm sopoiam, s npezmecisn, sa ropozcxwe cien-. Tax ne-
pezxo nociynanw, xorza coszasancn nos-n p-nox, xax, nanpwmep, s Hapw+e
na nnomazw Cen-Bepnap s Ceni-Aniyancxom npezmecise (2mapia 1643r.)
wnw me+zy sopoiamw Cen-Mwmens w psom, ynwuen zAnep w sopoiamw
Cen-Iax (s oxinpe 1660r.).
Ho ipazwuwonn-e mecia p-noun-x nnomazen s uenipe ropoza coxpanw-
nwcs, w -no ipyzno, a nopon nesosmo+no wx noiecnwis (xax, nanpwmep, s
Hapw+e c mocia Cen-Mwmens x nauany oioro mocia s 1667r. wnw s 1718r.
c ynwu- Myiap na nwsne+amwn zsop oconnxa Haipwapxos). B 1668r.
ynwua Ceni-Onope ciana nenpoes+en no npwuwne nanwuwn p-nxa, xaxoson
npoiwsosaxonno pasmeciwncn snwsw npwxia cnen-x w nepez mncnon nas-
xon no ynwue Ceni-Onope, rze no asapn-m znnm nexoiop-e +enmwn- w
nepexynmwu-, xax censcxwe, iax w ropozcxwe, s-xnaz-saxi csow iosap-
npnmo nocpezw ynwu- w npennicisyxi npoeszy no onon.
Oznaxo w nonsexa cnycin oioi neonsmon p-nox no-npe+nemy cyme-
cisosan, w 28wxnn 1614r. xomwccap Bpxccens nwcan csoemy nauansnwxy s
Taine: Cyzaps, ceroznn nonyuwn n +anoy oi o-saienen manoro p-nxa y
Kons-Bon, xyza oinpaswncn n sa xneom, na ioprosox maxpensx, xow s--
pac-saxi +ap- csowx maxpenen, uio npwuwnnei nemanoe neyzociso ws-sa
snosonwn, xaxosoe oi cero npowcxozwi na p-nxe. B-no - narom... npez-
nwcais cwm +enmwnam cxnaz-sais oiw +ap- s xopswn-, za- saiem wx
onpaci-sais s iene+xy, xax io zenaxi c ropoxoson menyxon.
Honyuanocs iax, uio ecnw s ropoze ocsoo+zanocs xaxoe-nwo npo-
cipanciso, wm iyi +e sasnazesan p-nox. Ka+zyx swmy s Mocxse, xorza
Mocxsa-pexa samepsana, na nszy pasmemanwcs napsxw w nasxw mncnwxos.
Oio -no spemn roza, xorza narozapn sosmo+nociw cann-x nepesosox w
samopa+wsanwx noz oixp-i-m neom paszenannoro mnca w iym sawi-x
+wsoin-x na p-nxax naxanyne w cpasy +e nocne Po+zecisa newsmenno
nanxzancn poci oopoia ioprosnw.
B Lonzone s neo-uno xonozn-e swm- XVIIs. npasznwxom -na sos-
mo+nocis s-neciw na noxp-iyx nszom pexy secense xapnasana, xoiop-n
no scen Anrnww znwicn c Po+zecisa zo Boronsnenwn.
Byzxw, uio cny+ai xaauxamw, orpomn-e uaciw rosn+swx iym, uio
+apnicn na oixp-iom soszyxe, wcnancxoe swno w sozxa npwsnexanw sce na-
cenenwe, a npw cnyuae w camoro xoponn. Oznaxo s nnsape w espane
1683r. zena ocionnw ne iax seceno. Iecioxwe xonoza opymwnwcs na ro-
poz; s ycise Tems- orpomn-e neznn-e nonn rposwnw paszaswis cxosann-e
nszom cyza. Iwsns nepemeciwnacs na samepsmyx pexy. Kynu-, nasounwxw,
. pwmnnn asapn-e znw nas-sanwcs Nundinae, iax xax cnauana censc-
xwe +wienw npwes+anw s ropoz s xa+z-n 9-n zens.
Oi naiwncxoro cnosa markatus npowsomno nemeuxoe Markt, pan-
uyscxoe marche, anrnwncxoe market, wiansnncxoe merkato.
P-nounan (asapnan) nnomazs, wmesman swz npozonrosaioro npnmoy-
ronsnwxa, uacio cny+wna apenon znn ops- rnazwaiopos, w nooiomy oxpy-
+axmwe ee nopiwxw -nw mwpe, w paccionnwe me+zy xononnamw onsme,
uem na p-nxax Lpeuww.
Hoz nopiwxamw nomemanwcs nasxw nexoiop-x ioprosues w mennn; npo-
uwe npozasu- cwzenw snyipw p-nxa, noz oixp-i-m neom, sa cionamw wnw
noz zocuai-mw nasecamw. P-nxw Lpesnero Pwma nonyuanw csoe nassanwe oi
npezmeios, xoiop-e npeznaranwcs znn npoza+w. Ha forum baarium npozasa-
nwcs -xw, na forum cnpedinis cnazociw, na forum macellum mnco w
zpyrwe npozyxi- nwianwn; osomw npozasanwcs na forum olitorium; znn iop-
rosnw p-on -n oisezen forum piskarium; znn sepna w xnea forum
pistorint w i.z.
B Lpesnem Pwme, ocoenno s nepwoz wmnepww, nnomazs p-nxa nepezxo
nsnnnacs uacisx cno+noro xomnnexca opyma, i.e. rnasnon ropozcxon
nnomazw. B camom Pwme -no necxonsxo opymos, rze naxozwnwcs xpam-
rnasn-x oros noxposwienen ropoza, aswnwxw znn cyza w zpyrwx uenen,
szanwn znn sacezanwn cenaia wnw ropozcxoro ynpasnenwn. Oxanmnnnw o-
pym nopiwxw w ciaiyw. B wmnepcxwn nepwoz uwcno opymos ysenwuwnocs.
Ornnnwcs na oiy maccy nxzen, wx ne smemaxi za+e zoma esmepno-
ro ropoza, nwcan csoen maiepw wnoco Cenexa. Oio -no spemn
maxcwmansnoro pacuseia aniwun-x ropozos, iosapno-zene+n-x oinome-
nwn, passwiwn oxonomwuecxwx csnsen xax me+zy csoozn-mw iosaponpows-
sozwiennmw s macmiaax ropozos, nposwnuwn, wmnepwn s uenom, iax w
me+zy semnezensuamw w xononamw, naiponamw w oixynmwxamw, rocnozamw
w paamw.
Homwmo csoero ocnosnoro nasnauenwn xynnw w npoza+w p-nox
-n eciecisenn-m uenipom omecisennon +wsnw. Bzecs nxzw scipeua-
nwcs, zorosapwsanwcs, ccopwnwcs, s-ncnnnw oinomenwn. Bzecs sapo+zanwcs
xpynn-e wnuwzeni-, a saiem senwcs cyzen-e npouecc-. P-nox -n ws-
nxnenn-m meciom znn saxnxuenwn czenox w yciponcisa cemenn-x zen.
B znw ocoenno o+wsnennon ioprosnw oopoi ysenwuwsancn, iax uio sna-
zensuam nasox npwxozwnocs za+e nanwmais zononnwiensn-x npwxasuwxos.
Onwc-san Uepycanwm, wciopwx Uocw Inaswn coomaei, uio ioi ws
zsyx xonmos, na xoiopom naxozwncn Bepxnwn ropoz, -n s-me w wmen o-
nee nnocxyx sepmwny. Bcnezciswe csoero yxpennennoro nono+enwn on -n
nassan uapem Laswzom xpenocisx, a namw Bepxnwm p-nxom.
B esponencxwx cpeznesexos-x ropozax, xax npaswno, ciwxwnno coszan-
nyx nnomazs p-nxa oxpy+anw apxazn-e ranepew. B esponencxwx, xax w s
socioun-x, ropozax, nonyuwsmwx s zpesnociw, s cpeznesexos-n nepwoz wnw
s XVIIXIXss. perynnpnyx nnanwposxy, nnomazs znn p-nxa -na o-uno
npnmoyronsnon opm-. P-nounyx nnomazs oxpy+anw pocxomn-e ome-
cisenn-e szanwn, yxpamanw onian-. Bo mnorwx sanaznoesponencxwx ropo-
zax npewmymecisenno s cocezcise c p-nounon nnomazsx cocpezoiouwsa-
nwcs namninwxw cpeznesexoson apxwiexiyp- (nanpwmep s Bpxccene).
2 8 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 2 9
iosapn-mw cxnazamw. Cxza csoswnacs scn zans c oxpecinocien, uio- noiom
omenwsaiscn na iosap- wnosemnoro npowcxo+zenwn. B X s. iaxwmw soenno-
iopros-mw cionnxamw xnnsen -nw Kwes w Hosropoz. B Kwese cxnaz-sanacs
zans, cowpaeman c +non, a s Hosropoze c Cesepnon Pycw.
Boxpyr soenn-x narepen paswsancn p-nox, xoiop-n ne -n nocionn-
n-m ioprom, a noxozwn cxopee na nepwozwuecxyx npmapxy, npwypouennyx x
onpezenenn-m spemenam roza, no ocoenno x momeniy, xorza xnnssn xozwnw
s nonxzse, i.e. sanwmanwcs opranwsosann-m rpae+om.
Oznospemenno c onioson snemnen ioprosnen, xoiopyx senw iopros-e
rociw wnw ynonnomouenn-e eozanos, passwsanacs w posnwunan snyipen-
nnn ioprosnn. Bnauwiensnoe xonwueciso ropo+an npespamano menxyx (pos-
nwunyx) ioprosnx s csoe nocionnnoe sanniwe.
Hepexoz xpecisnncxwx noswnnocien ws paspnza naiypansn-x s paspnz
zene+n-x pesxo wsmenwn xax ssawmooinomenwn snazensuecxoro w xpecisnnc-
xoro xosnncisa, iax w cipyxiypy nocneznero. -io- ynnaiwis zene+n-e no-
swnnociw, xpecisnne zon+n- -nw peanwsosais na p-nxe csow npozyxi-.
Tosapnan uacis xpecisnncxoro xosnncisa cocionna ws pasnoopasn-x
npozyxios s saswcwmociw oi ycnoswn mecinoro npowssozcisa w c-ia. Taxos-m
npewmymecisom -n, nanpwmep, nen s Hcxoscxon w Hosropozcxon onacinx;
xne, cxoi, xo+a, cano, macno s onee nnozopozn-x x+n-x mecinocinx;
npozyxi- oropoznwuecisa snwsw ropozos, a rnasn-n npozyxi semnezens-
uecxoro npowssozcisa xne npowssozwncn ne ionsxo znn cocisenn-x ny+z,
no w znn c-ia, npwiom na secsma oizanenn-x p-nxax. Ho cswzeienscisy
wmnepcxoro nocna zwnnomaia Cwrwsmynza Lepepmienna, no-sasmero na Pycw
s 1517w 1525rr., s Mocxsy swmon e+eznesno npwsoswnocs zo 700800noz-
soz c xneom, p-on w zpyrwmw npozyxiamw, npwuem xne npwsoswncn ws oiza-
nenn-x mecinocien, pacnono+enn-x na paccionnww zo 1600mwns.
Hpw neoecneuennociw w nwsxom yposne narococionnwn xpecisnncxoro
xosnncisa soome iosapnan uacis ero aconxino ne morna -is cxonsxo-
nwyzs snauwiensna. Hexoiop-e wnocipann-e nanxzaienw (nanpwmep La-
nwens Hpwnu) yxas-sanw, uio xpecisnne Mocxoscxon Pycw s XVIs. +wnw
ouens ezno, nwianwcs oznwm p+an-m xneom, a ociansn-e onee uenn-e
npozyxi- csoero xosnncisa npozasanw na p-nxe.
Bnyipennen ioprosnen na Pycw sanwmanwcs pasnwun-e cnow nacene-
nwn xnnssn, onpe, zyxosenciso, xynu-, a iax+e npoci-e nxzw.
Hpezciaswienw rocyzapcisennon snaciw, xnnssn-soiuwnnwxw, sonocie-
nw ne ionsxo senw ioprosnx, no w nonssosanwcs ex znn sswmanwn s csox
nonssy scesosmo+n-x noopos w nomnwn. Bnyipennnn ioprosnn onaranacs
oco-mw copamw s nonssy xnnsn: iamra, m-i, seeuee, rociwnnoe w np., oi
xoiop-x uacio ocsoo+zanwcs monaci-pw. O oiwx copax rosopni mno-
rouwcnenn-e zorosop- w +anosann-e rpamoi-, a nauwnan c XIs. w Pyc-
cxan npasza (xapamswncxwn cnwcox).
K XIVs. ioprosnn xax npoeccwonansnan zeniensnocis cocpezoiouwnacs
s pyxax xynuos. Iwnancwposais ioprosnx nauanw xpynn-e onpe; s oiom
oinomenww cpezw ropozos nwzwposan Hosropoz, rze y+e s XIIIs. nameiw-
nwcs iax+e nsnenwn, xoiop-e s Mocxse passwnwcs nwms s XVXVIss. Bo
scnxom cnyuae, xpynn-e wmymecisenn-e cocionnwn, na+wi-e s nosropozc-
xon ioprosne, scipeuaxicn y+e s XIIIs.
pemecnennwxw cipownw na nen nanaixw, anaran-. Bosnwx orpomn-n wmn-
poswswposann-n p-nox, nacionsxo rpomazn-n, uio on, xax nwcan oueswzeu,
wmen swz senwuanmen npmapxw.
Eme s aniwun-e spemena (xoneu IVI ss. zo n.o.) s ropozax cianw
cipowis cneuwanwswposann-e p-noun-e szanwn, npeznasnauenn-e znn oi-
zensnon npoza+w mnca, p-- wnw zpyrwx iosapos. B Cpeznwe sexa poci
ioprosoro oopoia noscemecino s-nyzwn ropoza cipowis xp-i-e p-nxw
(halles*), xoiop-e uacio -nw oxpy+en- p-nxamw noz oixp-i-m neom.
Kax npaswno, xp-i-e p-nxw zencisosanw nocionnno. U -nw onw cneuwa-
nwswposann-mw sepnos-e, swnn-e, mexos-e, ammaun-e w zp. B Hapw-
+e neps-n xp-i-n p-nox Cen-Iepmencxwn nonswncn eme s XVI s.
Hocne no+apa 1762 r. -no nocipoeno 100 nos-x apox, xoiop-e smecie co
scen ranepeen -nw cnecen- soncxamw Hanoneona. Hos+e s Hapw+e no-
cipownw eme necxonsxo xp-i-x onsmwx p-nxos.
B Anrnww, rze saoiwnwcs o canwiapn-x ycnoswnx, za+e s neonsmwx
ropozax scipeuanwcs npexpacno ycipoenn-e xp-i-e p-nxw. B 1397 r. s
Lonzone nonswncn xp-i-n p-nox Bnoxyonn-xonn. K 1660 r. on wmen csowx
xomwccwonepos, csowx nocionnn-x cny+amwx w cno+nyx opranwsauwx.
B XVI s. s ropozax Anrnww p-nxw cipownwcs nepezxo na cpezcisa xaxo-
ro-nwyzs oraioro mecinoro xynua.
B XVI w XVII ss. s Anrnww w .onsce nacuwi-sanocs onee 800 ropozos
w zepesenex, wmesmwx no oznomy wnw necxonsxo p-nxos, ws xoiop-x no
mensmen mepe 300 cneuwanwswposanwcs na xaxom-io oznom swze zeniensno-
ciw: 133 ioprosanw sepnom, 26 conozom, 6 pyxiamw, 92 xpynn-m
porai-m cxoiom, 13 nomazsmw, 30 p-on w i.z.
Bsos w smsos
B yope ws useios w xp-nox
Oixp-n sopoia nos-n p-nox.
Hxxorax Saoronxxx
B ie zanexwe spemena, xorza p-noun-e oinomenwn nocwnw cnyuann-n
xapaxiep, a me+nnemennon omen, onapy+ws csow nono+wiensn-e ciopo-
n-, -cipo passwsancn, npezmeiamw omena -nw npozyxi- mecinoro xo-
snncisa, pemecen, za w sce zpyrwe monononsn-e npozyxi-, xoiop-e ne npo-
wssozwnwcs s zpyrom mecie.
O+wzan npwxoza csowx napinepos no ioprosne, xynu- cipownw ropozw-
ma ipex-,uei-pexyronsn-e nnomazxw, ciopon- xoiop-x -nw npwmepno
pasn- 200300maram, oropo+enn-e xamnnmw w psom. B ropozwmax cxna-
z-sanw iosap-, a s cnyuae nanazenwn yxp-sanwcs oi sparos.
Hosznee nawonee yzon-m oxasanocs yciponciso nynxios omena oxono
samxa wnw soennon cionnxw, iax xax oiw cionnxw oznospemenno nsnnnwcs w
* Cnoso halle, xax nonaraxi, morno wmeis necxonsxo snauenwn: oi npocioro xp-ioro
p-nxa zo xpynnoro ropozcxoro coopy+enwn.
3 0 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 3 1
Ho cswzeienscisy Azama Oneapwn nemeuxoro yuenoro w nyieme-
cisennwxa, no-sasmero s Poccww s 30-x rr. XVIIs., s Mocxse cymecisosan
cneuwansn-n p-nox sa Benon cienon, rze mo+no -no npwopeciw sapa-
nee saroiosnenn-n cpy zoma, xoiop-n ociasanocs nwms nepesesiw na me-
cio w copais.
Lnasnenmwm nynxiom snyipennen w snemnen ioprosnw nsnnnacs, xoneu-
no, Mocxsa. Cxza ciexanwcs npozyxi- oxoi-, p-onoscisa w sseponoscisa
ws Cwwpw w c cesepa, wszenwn ws +enesa c .pana w ws Tyn-, npezmei-
owxoza w pocxomw ws-sa rpanwu-. Mocxsa cionna na nepeceuenww nos-x
iopros-x nyien, snauwiensno wsmenwsmwxcn x nyumemy cpasnwiensno c ny-
inmw Kwescxon w Hosropozcxon Pycw. Ciap-n nyis na Banaz w s Espony
uepes Hosropoz nponeran uepes Tseps, Top+ox, Hosropoz, Hapsy. Lpyron
Banazn-n nyis men uepes Cmonencx, Bwiecx, Pwry.
B XVIXVIIss. sce onsmee snauenwe npwopeiaei Cesepn-n nyis na
Bonorzy uepes Cyxony, .cixr, Lswny na Apxanrenscx mapmpyi, oixp-i-n
anrnwuanamw w zasmwn cwnsn-n ionuox passwiwx anrno-pyccxon ioprosnw.
Ho pasmepam ioprosoro oopoia na nepsom mecie cionna Mocxsa
oxono 450i-c. py., wnw oxono 1/3oopoia scen cipan-; na siopom mec-
ie Kasans 140i-cnu pynen, wnw oxono 10%; zanee Hw+nwn Hosro-
poz 50i-cnu pynen, Hpocnasns 35i-cnu pynen w zp.
Bcex wnocipanues nopa+anw ownwe nasox s Mocxse w zpyrwx ropozax
w cxnonnocis pyccxwx x ioprosne. Ho nanxzenwnm Kwnsyprepa (1674r.),
s Mocxse xonwueciso nasox -no onsme, uem s Amciepzame, no nasxw oiw
npezciasnnnw coon manensxwe napsxw, s xoiop-x xynuy ipyzno -no no-
sepnyiscn.
Camon xpynnon npmapxon s XVIIs. -na npmapxa y Xononsero ropozxa
s Apxanrenscxon ryepnww, rze iopr -n wcxnxuwiensno menoson ome-
nwsanwcs nymnwnon w pemecnenn-mw wszenwnmw. C oiwm Xononswm ro-
pozxom y wciopwxos -no mnoro saoi, oimeuan wccnezosaiens Cepren
Mapxos. Lo cwx nop o oiom ropozxe nei nwxaxwx ioun-x csezenwn. B pyc-
cxwx neionwcnx on nwxorza ne ynomwnancn, a me+zy iem o nem nwcanw w
Cwrwsmynz Lepepmienn, w Hwxonan Kapamswn, w Twmoen Kamenoswu-
Psoscxwn, w Anexcanzp Mycwn-Hymxwn. .+e s name spemn Cepren Mapxos
eszwn s ropoz Monouy naxanyne ero saionnenwn sozamw nosoro pyxoisopnoro
mopn, swzen orpomn-n nyr y camoro Mono+cxoro ycisn. Tyza npw Usane III
-na nepenecena npmapxa y Xononsero ropozxa. B-s-saei nezoymenwe: sa-
uem iax zanexo, sa nniszecni sepci oi Bonrw, nazo -no s-wpais mecio
znn nepson s Poccww npmapxw?
Cwrwsmynz Lepepmienn, onwcasmwn Xononwn ropozox, aniaswposan,
rosopn, uio nosropozcxwe xonon- ozna+z- saxsaiwnw +en csowx rocnoz,
xorza nocneznwe naxozwnwcs s noxoze, a pasrnesann-e my+sn s-rnanw xo-
nonos ws Hosropoza, w ie openw cee samwiy s cienax Xononsero ropozxa.
Hoiom iam w oixp-nocs orpomnoe menosoe iop+wme, xyza cxozwnwcs mocxo-
swi-, msez-, nwsonu-, iaiap- w zpyrwe npwes+we ws socioun-x w cesep-
n-x cipan. Twmoen Kamenoswu-Psoscxwn nwcan, uio Xononwn ropozox za-
san e+erozno 180nyzos cepepa oi oznwx ionsxo iopros-x nomnwn.
B nauane XVIIs. oixp-nacs Maxapsescxan npmapxa noz cienamw mona-
ci-pn y Hw+nero Hosropoza. Cxza npwes+anw xynu- c iosapamw ws Moc-
-io- ciais nonnonpasn-m nomn-m, xax iorza rosopwnocs (oi cnosa
nomno, i.e. noiomcisenn-n), xynuom s Hosropoze, neoxozwmo -no
sciynwis s ocoyx opranwsauwx xyneuecisa, peswzenuwen xoiopon -na
Usanoscxan uepxoss.
B csnsw c oiwm cnezyei opaiwis snwmanwe na wsmenenwe uen, na npw-
mepe uen na xne. Taxwe pacuei- sa nepwoz c cepezwn- XVIs. zo nauana
XXs. onynwxosan- B.H. Mwponos-m s xnwre Uciopwx w couwonorwn.
Unzexc uen noxasaiens omero yposnn uen, xapaxiepwsyxmwn wsmene-
nwe uen so spemenw oinocwiensno asosoro nepwoza, npwnwmaeicn sa 100.
Ecnw npwnnis sa asos-n nepwoz, i.e. c wnzexcom, pasn-m 100, nepwoz
17011710 rr., io s 15511560rr. on cociasnnn 170, s 1651
1660rr. 160, a s 17911800rr. 555w s 19011910rr. 1940.
Conociasnenwe zwnamwxw uen s Poccww w Banaznon Espone noxas-saei,
uio so siopon nonoswne XVI nepson nonoswne XVIIs. uen- s Espone no-
s-manwcs, a s Poccww cnw+anwcs. Bo siopon nonoswne XVIIIs. s Poccww
npozon+ancn cipemwiensn-n poci uen, s Espone +e nanxzanocs meznen-
noe nos-menwe uen npwmepno na 4080%.
Hpwsezenn-e csezenwn noxas-saxi, uio Poccwn ocianacs s ciopone oi
pesonxuww uen s Banaznon Espone, npoxozwsmen so siopon nonoswne
XVI nepson nonoswne XVIIs. Baio s XVIIIs. s oinwuwe oi Espon- uen-
s Poccww nos-cwnwcs s 56pas npwmepno nacionsxo, nacxonsxo onw
noznnnwcs na Banaze so spemena pesonxuww uen.
Bciynwiensn-n ssnoc onpezennncn s 50rpwsen cepepom. A xio xouei
s xyneueciso sno+wiscn s Usanoscxoe, zaei xynuam nomn-m sxnazy 50rpw-
sen... a ne sno+wicn xio s xyneueciso, ne zaci 50rpwsen cepepa, io ne no-
mn-n xyneu. Bsnoc zasan npaso seciw ioprosnx w xyneuecxwe zena, -is
wswpaem-m na omecisenn-e zon+nociw w yuacisosais s camoynpasnenww.
Toprosnn w iosapoomen me+zy ropozom w nw+anmwm panonom npowc-
xozwnw o-uno na oco-x p-nxax, nas-sasmwxcn iopramw w wmexmwx sna-
uenwe uenipa omecisenno-oxonomwuecxon +wsnw ropoza. Topr, xax npasw-
no, naxozwncn s uenipe ropoza, nws xnn+ecxwx xopom, paszennncs na pnz-
no pozy iosapa: cyxonn-n, somwnn-n, menen-n, xnen-n w zp. Hocxonsxy
ioprosnn snauane nocwna npewmymecisenno menos-n xapaxiep, io na p-nox
men scnxwn, xio wmen xaxyx-nwo sems, xoiopyx on xoien c-is w sa xo-
iopyx xoien npwopeciw xaxyx-nwyzs zpyryx sems.
Cornacno Pyccxon npasze p-nox nsnnncn ne ionsxo meciom ioprosnw,
no w meciom, rze pas-cxwsanwcs yxpazenn-e semw. Baxnwxais na iopry,
i.e. o+nswis o pos-cxe nponasmen semw, -no oznon ws onsaiensn-x
cyzen-x npouezyp. Lpyrwmw cnosamw, snyipennwe iopros-e oinomenwn
me+zy oizensn-mw ropozamw -nw nacionsxo nesnauwiensn-, uio iaxon
pos-cx semen npwsnasancn uenecoopasn-m.
Hosropoz, Cmonencx, Kwes w mnorwe zpyrwe ropoza, wmenw omwpn-e w
mnorouwcnenn-e p-nxw-asap- (s Kwese, nanpwmep, -no 8oco-x p-n-
xos), cneuwanwswpyxmwecn na pasnwun-x iosapax, w onsmoe xonwueciso
wnoropoznwx xynuos.
B 80-x rr. XVIs. s Benwxom Hosropoze -no zsa rociwn-x zsopa w
42iopros-x pnza c 1500nasxamw, s Hcxose 40iopros-x pnzos c
1478nasxamw, s Cepnyxose (s 50-x rozax) 250nasox w amapos.
3 2 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 3 3
nwn, nanaiox, cxameex w np. Toprosnn ozwnaxos-mw iosapamw cocpezoiouwsa-
nacs o-uno s oco-x pnzax mepcinnom, menxosom, coonwnom, +enesnom
w np.; iaxwx pnzos wnocipann-e nyiemecisennwxw nacuwi-sanw zecnixw.
Koneuno, nenssn npeysenwuwsais nw pasmepos w o+wsnennociw oioro
ioprosoro oopoia, nw ero csooz- w opranwsosannociw. Hpw oicyicisww xo-
pomwx cyxonyin-x coomenwn w samepsaemociw pex iopros-n xanwian uacio
oopauwsancn ionsxo ozwn pas s roz, wnorza w ioro menee. Loporw, nenpoes-
+we ws-sa ionen w necos, iax+e -nw onacn- no npwuwne rpae+en. Kpome
ioro, in+en-m pemenem na ioprosnx no+wnwcs scesosmo+n-e cop-, ia-
mo+enn-e nomnwn-, npoeszn-e, iamra, mociosmwna, m-i w np.
.+e s XVIs. cpezw snazensues nasox, nanpwmep s nymnom, connnom,
xo+esennom w zpyrwx pnzax, scipeuanwcs ne ionsxo menxwe ioprosu--pe-
mecnennwxw, no w onee xpynn-e xynu-, sezymwe posnwunyx wnw za+e on-
iosyx ioprosnx. Oio y+e ne pemecnennwxw, a npezciaswienw xanwiana.
Ho, -sano, w xpecisnncxoe xosnnciso s-xozwno ws pamox mecinoro iosapo-
oopoia w sanwmanocs onee xpynnon ioprosnen. B nexoiop-x ropozax, na-
npwmep s .cixre, -nw xpecisnne, xoiop-e ioprosanw onsmwe iosap-,
i.e. senw oniosyx ioprosnx, npwiom na sanni-n xanwian.
Umenno ws oiwx -smwx namenn-x xpecisnn uame scero s-xozwnw
iopros-e w nocazcxwe nxzw, xynu-, xoiop-e sanwmanwcs ioprosnen xax
npoeccwonan-, uacio y+e na cson cxonouenn-n xanwian.
B x+n-x npwrpanwun-x ropozax ocoenno ycnemno ioprosanw pain-e
nxzw; s Tyne, nanpwmep, wm npwnazne+ano 30% scex nasox w ionsxo
20% nocazcxwm iopros-m nxznm.
Haz cpeznen rpynnon npoeccwonansnoro xyneuecisa soss-manocs
xpynnoe w wmenwioe xyneueciso rociw. Bsanwe rocin -no npwswne-
rwposann-m, w npwcsawsanocs ono sa oco-e sacnyrw ouens nemnorwm nw-
uam. B nauane XVIIs. s Mocxse wx nacuwi-sanocs oxono 30. Ho, xoneuno,
s ocnose oioro noueinoro ssanwn ne+ana senwuwna ioprosoro xanwiana.
Lnasn-m npaswnom, snocnezcisww saxpennenn-m Hosoiopros-m yciasom
1667r., -no sanpemenwe wnocipanuam sanwmaiscn posnwunon ioprosnen c
nacenenwem: Bcem wnocipanuam nwxaxwx iosapos sposs ne npozasais... w
no npmapxam wm w nw s xoiop-e ropoza c iosapamw csowmw w c zensramw ne
eszwiw w npwxasuwxos ne noc-nais. Bce cnomenwn mo+no -no seciw
ionsxo uepes pyccxoe xyneueciso.
Bnemnnn ioprosnn zosonsno -cipo passwsanacs, npewmymecisenno c
nemuamw, msezamw, anrnwuanamw. Cexpeiaps msezcxon xoponescxon xom-
mepu-xonnerww Uorann Iwnwnn cociaswn cnwcxw iosapos, xoiop-e ssosw-
nwcs w s-soswnwcs Mocxoswen c 16551671 rr. B-no s-seseno:
10000nacios (oxono 1mwnnwona nyzos) xnea, mexa na 98i-cnu pynen,
xo+w na 371i-cnuy pynen, oxono 500i-cnu apmwn xoncia w nonoina,
cano na 126i-cnu pynen, wxpa, socx w np. B cnwcxe ssoswm-x uepes Ap-
xanrenscx iosapos wrypwpyxi: +emuyr, sonoi-e w cepepnn-e wszenwn,
28i-cnu cion ymarw, 10i-cnu nemeuxwx mnnn, 837i-cnu ynasox w wro-
nox, sonoi-e monei-, swno, wmwps, nepeu, censzs, opy+we, mocxaiensn-e
w aniexapcxwe iosap-, cyxno.
Bcn oxonomwxa ssosa w s-sosa iosapa, xax oimeuaxi cneuwanwci-, oc-
nos-sanacs s snauwiensnon mepe na secsma nwsxwx uenax na oinycxn-e
xs-, Apxanrenscxa, Benwxoro Hosropoza, w szecs sencn iopr c xynuamw Bo-
cioxa, npwsoswsmwmw csow iosap- c nwsoswn Bonrw uepes Acipaxans.
Bnnois zo XVs. monononwn ioprosnw c Hosropozom npwnazne+ana Lanse.
Passwiwe Mocxoscxoro rocyzapcisa nono+wno xoneu oion monononww; ranswn-
cxwn zsop s Hosropoze -n saxp-i, wmymeciso xynuos pasrpaneno. Xoin s
cnezyxmem cioneiww zorosop c Lanson w -n sosonosnen oi wmenw Mocxos-
cxoro npaswienscisa, iopros-e rociw neoxoino nocemanw oiy cipany, iem o-
nee uio Lansa s io spemn nepe+wsana nepwoz ociporo eciosapsn. Pacnaz
Lans- coxpaiwn zo nwuio+n-x pasmepos ioprosnx Banaza c Poccwen.
Bo siopon nonoswne XVIs. anrnwncxan ioprosan xomnanwn oinpaswna
neonsmyx ocxazpy znn ycianosnenwn nenocpezcisenn-x iopros-x cnome-
nwn c Unzwen w Kwiaem no Cesepnomy mopcxomy nyiw. Lsa xopann norw-
nw, a ipeiwn (noz xomanzon xanwiana -encnepa) nonan s Benoe mope. C o-
ioro spemenw nauanwcs iopros-e cnomenwn Anrnww c Poccwen. B-na cosza-
na cneuwansnan xomnanwn znn oion ioprosnw, nonyuwsman monononwx c co-
rnacwn anrnwncxoro npaswienscisa w pnz npwswnerwn y mocxoscxoro npasw-
ienscisa. Anrnwuane wmenw npaso ecnomnwnno ioprosais so scem Mocxos-
cxom rocyzapcise, seciw ioprosnx c Bocioxom Hepcwen w Byxapon, noci-
powis xanain-n sasoz s Bonorze, zo-sais noz Bonorzon +enesnyx pyzy,
sasozwis xoniop- w nozsopsn no scemy rocyzapcisy. Kapasan- c mexom,
nensxon, nsnom, xonciom, +enesom w xneom noinnynwcs s Anrnwx. Kpome
ioro, ipanswiom ws Hepcww anrnwuane s-soswnw xnonox, menx, xosp-.
B XVIIs. s Apxanrenscxom nopiy, uepes xoiop-n mna samopcxan iop-
rosnn, nonswnwcs cyza ronnanzues, namanzues, nemues. Ocoenno ycnemno
passwsanacs ioprosnn Poccww c Lonnanzwen.
Ecnw cpasnwis oxonomwuecxoe passwiwe Mocxoscxoro rocyzapcisa ion
onoxw c passwiwem sanaznoesponencxwx cipan, Mocxoswn -na cipanon s
snauwiensnon mepe oicianon. Bnpouem, s xonue XVI nauane XVII cione-
iwn s Mocxoscxom rocyzapcise -no mnoro iopros-x w npom-mnenn-x ro-
pozos. Cena w npwropoz-, pacnono+enn-e cesepnee Mocxs-, nociasnnnw
na p-nox onsmoe xonwueciso nonoina (s ocoennociw cnaswnocs npocnas-
cxoe w sonorozcxoe nonoino); so mnorwx ropozxax -no passwio xo+esennoe
npowssozciso; s -epenoseuxom, .cix+cxom w Twxswncxom yeszax zo-sa-
nacs +enesnan pyza. B Mocxse nacuwi-sanw oxono 250pasnwun-x cneuw-
ansnocien pemecnennwxos. O+wsnennan ioprosnn npoxozwna na mnorwx
menxwx p-nxax w npmapxax. Taxwm opasom, mo+no, no+anyn, cpasnwsais
oxonomwuecxoe passwiwe Mocxoscxoro rocyzapcisa ion onoxw c XIIIXIV
cioneiwnmw s Banaznon Espone.
Tax nas-saeman nonnan nasxa sanwmana o-uno nnomazs 45ca+ens,
no no onsmen uaciw npeonazanw non-nasxw, ueisepis nasxw. Bnpo-
uem, nexoiop-e ioprosu- wmenw no 1
1
/22w onee nasox s oznom wnw
pasn-x pnzax.
Hyiemecisennwx Hxo Penienensc (16711673), onwc-san ioprosnx
soxpyr Kpemnn w Kwian-ropoza s Mocxse, nozuepxwsan pasnoopaswe npoza-
saem-x szecs iosapos menxos-e ixanw, nonoino, cepepo, wnocipann-e
swna, mexa, xonoxona, ionop-, xo+a, xosp-, cano, cpyn, wxon-, xne w np.
B Mocxse s 1626r. s ioproson uaciw (Kwian-ropoze) wmenocs 827iop-
ros-x snazenwn iwna nocionnn-x nasox w 680nepenocn-x iopros-x nomeme-
3 4 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 3 5
B ciapwny s Mocxse w Hosropoze na p-nxax -nw w xnw+n-e pnz-,
rze cwzenw non- w zsnxon-, w pnz-, rze soenn-e nxzw npozasanw sce, uio
ny+no znn soopy+enwn.
Hapcxwm yxasom 1679r. ceninpn 4-ro noseneno -no: Bcnxwmw io-
sap- ioprosais s pnzax, s xoiop-x xowmw yxasano w rze xomy zan- mecia.
A xoiop-x scnxwx uwnos iopros-e nxzw n-ne iopryxi na Kpacnon nnoma-
zw w na nepexpecixax w s wn-x ne s yxasann-x meciax, nociasn manamw, w
cxamsw, w pynzyxw, w sexo c iex meci senwxwn rocyzaps yxasan cnomais w
snpezs na iex meciax nwxomy nw c xaxwmw iosap- ne ioprosais, uio- na
Kpacnon nnomazw w na nepexpecixax w ciecnenwn ne -no.
Lonnanzeu Kopnenwn ze Bpywn (16521711) xyzo+nwx, oinorpa,
nwcaienss xnwre Hyiemeciswn s Mocxoswx Kopnenwn ze Bpywn coo-
man, uio s Apxanrenscxe wsownwe p-- s pexax w zemesan rosnzwna.
Usnwmne -no - rosopwis o nococw, xoiopan, xax scnxomy wssecino, s--
c-naeicn oicxza conenan w xonuenan x nam w s uy+we cipan-... Lyumen
rosnzwn- mo+no xynwis sa ozwn miwsep yni; nrnenox oxono zecniw ne-
zens ciowi nninazuais miwsepos, ienenox ioro +e sospacia oi ipwzuaiw
zo copoxa miwsepos, cmoipn no spemenw roza.
E+erozno s Apxanrenscx npwxozwnw oi ipwzuaiw zo ipwzuaiw nniw ron-
nanzcxwx xopanen, no s nacionmwn roz, coomaei Kopnenwn ze Bpy-
wn, wx cxza npw-no nniszecni w ipwzuais ipw anrnwncxwx, a npwasws
x nwm ramyprcxwe, zaicxwe w pemencxwe, uwcno scex wx npociwpaeicn zo
cia ipex xyneuecxwx xopanen. Hpwuwna s iom, uio s mwpnoe spemn meci-
n-e xynu- npwsoswnw o-uno mno+eciso iosapos s Pwry, Hapsy, Pesens w
za+e s Koponeseus (Kenwrcepr, Kanwnwnrpaz) w Lzanscx, no ws-sa sonn-
co Tseuwen scn ioprosnn nepemna s Apxanrenscx. Lnasn-e ws ssoswm-x s
Poccwx iosapos: sonoio, menx, cyxno, cap+a, sonoi-e w cepepnn-e npez-
mei- pocxomw w i.n., a iax+e xpy+esa, xanwiens, wnzwro w zpyrwe xpacxw.
Us Poccww s-soswnw s wnocipann-e semnw: noiam, sanzy (c-pse znn
xpacwienen), xiy, nensxy, cano, nocwnyx xo+y, nymn-e iosap-.
B onsmwx ropozax Poccww s xonue XIX nauane XXs. cymecisosanw
p-nxw s swze xamenn-x wnw zepesnnn-x szanwn c iopros-mw nomemenwnmw
(rociwn-e zsop-). Bnyipennnn nnomazs noz oixp-i-m neom oisozwnacs
znn asapos w cxnazos. Tax, Anexcanzposcxwn p-nox s Heiepypre npez-
ciasnnn rpomazn-n nniwyronsnwx; no ero napy+n-m w snyipennwm nwnwnm
w oizensn-m pnzam snyipennero p-nxa pacnonaranocs onee 760nomepos
iopros-x nomemenwn w nasox. Ha ionxyuen nnomazw snyipennero p-nxa
npowssozwncn sonsn-n iopr.
Lociwn-n zsop, Mapwwncxwn p-nox w zpyrwe neiepyprcxwe p-nxw oi-
nwuanwcs csowmw pasmepamw, no ne npezciasnnnw coon p-nxw s ysxom
cm-cne cnosa, iax xax wx maraswn- cny+wnw znn onioson w posnwunon
npoza+w manyaxiypn-x w zpyrwx pasnoopasn-x iosapos. Hoz p-nxom
nozpasymesanwcs cocisenno nomemenwn, nasnauenn-e znn paszpowiens-
non npoza+w +wsnenn-x npozyxios w npezmeios zomamnero xosnncisa.
K uwcny p-nxos, coopy+enn-x no nos-m npoexiam s xonue XIX na-
uane XXs., oinocnicn neiepyprcxwe xp-i-e p-nxw ws meianna w ciexna:
Cennon p-nox, cocionsmwn ws uei-pex naswnsonos pasnon senwuwn-, no-
cipoenn-n s nauane 1880-x rozos; meiannwuecxwn xopnyc Anzpeescxoro
iosap- s Mocxosww w s-coxwx uenax na nwx sa rpanwuen w, naoopoi, na
oinocwiensno nwsxwx uenax na wszenwn, npwsesenn-e ws-sa rpanwu-, w
s-coxwx uenax na nwx s Mocxse. Oio zasano sosmo+nocis nonyuwis ons-
mwe npw-nw xax wnocipann-m, iax w pyccxwm xynuam sa cuei npowssozw-
ienn, oiuaciw w noipewienn.
Cyera asapa
Ho mym, necipoia, ionxosan ecionous,
ypnan cyeia asapa pacisopnnw s cee
nxzcxwe ropeciw w neuanw, npasznwunoe
noe+zano, ono -no rpomue.
pxx Harxxn
Boenn-n xomwccap npw oxcnezwuwonnom xopnyce xoponn Tseuww Kapna
XI (16551697) Heip Heipenze Epnesynza, no-sas s Mocxse s 1617r.,
nanwcan Uciopwx o senwxom xnn+ecise Mocxoscxom, rze, s uacinociw, onw-
c-saei mocxoscxwn p-nox s Kwian-ropoze, npezciasnnsmem coon ioprosyx
nnomazs, s-cipoennyx ws xwpnwuen s swze uei-pexyronsnwxa, na xa+zon cio-
pone xoioporo naxozwnwcs 20ynwu (pnzos), rze xynu- wmenw csow nasxw, no-
rpexw w nasuonxw. Ha xa+zon ynwue (pnzy) scipeuanwcs ocoenn-e w pasn-e
iosap-. Ha oznon mo+no -no xynwis pasn-e npnnociw, narosonwn; na zpy-
ron cyxno w nonoino; na ipeisen cepepnn-e w sonoi-e semw; na uei-
sepion +emuyr, zparouennociw w sonoi-e w cepepnn-e yxpamenwn; na nn-
ion xpeci- w opasa; na mecion ysopuai-e, mwi-e menxamw canorw w
ammaxw; na cezsmon ixanw, iecsmy, pyamxw, s-mwi-e sonoiom, cepepom
w menxom, xax +encxwe, iax w my+cxwe; na socsmon canw, py+sn, nopox w
zpos; na zesnion pasn-e ysn- w sce npwnazne+nociw xonnoro soncxa; na
zecnion pasnoe roiosoe nnaise, cyxonnoe, nonoinnnoe, menxosoe; na ozwn-
nazuaion pasn-e c+ecin-e npwnac-, nauwnan oi p-- w mnca.
B zpyrwx uacinx Kwian-ropoza naxozwnwcs p-nxw nomazen, cxoia, se-
nenw, xnen-e maraswn- w mncn-e nasxw.
Hepez Kpemnem pacnonaranacs caman onsman s Mocxse p-nounan nno-
mazs, xoiopan secs zens -na nonna ioprosues, my+uwn w +enmwn, paos
w npasznomaiaxmwxcn. Bnwsw nomocia cionnw o-uno +enmwn- w iop-
rosanw xonciom, a wn-e cionnw, zep+a so piy xonsua, uame scero c wpx-
son, w npeznaran wx znn npoza+w.
Heszanexe oi Kpemnn naxozwncn Uxonn-n p-nox; ioprosnn wxonamw
nas-sanacs ne xynnex w npoza+ex, a menox na zensrw, npw oiom zon-
ro ne ioprosanwcs.
Me+zy Hoconscxwm zsopom w Kpemnem Bmws-n p-nox, ycinann-n
sonocamw iax, uio no nwm xozwms, xax no mnrxon owsxe. B xopomyx no-
rozy szecs, noz oixp-i-m neom, pexicn w cipwryicn.
B zpyron uaciw Mocxs- naxozwncn Lecnon p-nox w p-nox Cxopo-
zom, rze mo+no -no xynwis zom w nonyuwis ero roioso oicipoenn-m s
zpyron uaciw ropoza uepes zsa znn.
3 6 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 3 7
nomemanacs snamenwian ionxyuxa. Oio -n ozwn ws opwrwnansnenmwx
yronxos ciapon Mocxs-. Me+zy Bnazwmwpcxwmw w Hponomn-mw sopoiamw
wmeeicn manensxan nnomazxa, na xoiopon c camoro pannero yipa w zo no-
sznen nouw ionnwnocs mno+eciso pasnwunoro nxmnen-nponeiapwaia. Oio
copwme -smwx nxzen noxo+e -no na rpomazn-n mypasennwx; rycian
zsw+ymancn ionna wmena szecs npezciaswienen scex cocnoswn... Lnasn-m
nepnom oioro nouiennoro copanwn -na iax nas-saeman uapcxan xyx-
nn... Ona nomemanacs nocpezwne ionxyuxw w npezciasnnna coon cnezyx-
myx xapiwny: zecnixa zsa-ipw szopos-x w cwnsn-x ioprosox, c rpy-mw,
saropen-mw nwuamw, npwnocwnw na ionxyuxy onsmwe ropmxw, s npociona-
pozse nas-sanwcs xopuaramw, sasepnyi-e s psan-e ozenna w pasnyx se-
ioms. B oiwx ropmxax naxozwnwcs ropnuwe mw, noxnexa, sapen-n ropox w
xama; oxono xa+zoro ropmxa, na yn-+non mocioson, cionna xopswna c
uepn-m xneom, zepesnnn-mw uamxamw w no+xamw. Tyi +e cionno ne-
cxonsxo pasnocuwxos c neonsmwmw noixamw c ne+asmwmw na nwx sapen--
mw pyuamw, neuenxon, xonacon c opesxamw mnca w cana, nas-saem-mw
coausen pazocisx. Oiw npozyxi- nxmnen-nponeiapwai noxynan znn sa-
xycxw, sasepi-san s rpnsnyx ymary, xnan s xapman w men c nen s xaax.
Locionpwmeuaiensnocisx Mocxs- -n snamenwi-n Oxoin-n pnz. Bcn
nnomazs nepez Oxoin-m pnzom -sana yciasnena npwsesenn-mw ws zepe-
sens npozyxiamw, a nepez cam-mw nasxamw s oiw znw mo+no -no nxo-
saiscn oem oxoinwuxwx neiyxos wnw rycen. B 1930r. ioprosnn c Oxoi-
noro pnza -na nepesezena na Henipansn-n p-nox na Hseinom ynssape.
K nauany XXs. -nw yisep+zen- omwe npaswna znn nociponxw p-n-
xa, xoiop-e saxnxuanwcs s cnezyxmem:
P-nxw znn onioson ioprosnw zon+n- naxozwiscn s nenocpezcisennon
nwsociw oi +enesnozopo+non cianuww w cyxonyinoro nyiw znn yzo-
cisa nozsosa iosapa s onsmwx xonwuecisax. Onw zon+n- coezwnniscn
yzon-mw nyinmw c snyipennwmw uacinmw ropoza w c p-nxom znn me-
nounon ioprosnw.
P-nxw znn posnwunoro iopra, naoopoi, zon+n- -is omezociynn-
znn ropozcxwx +wienen w noiomy s neonsmwx ropozax pacnonaraiscn s
uenipe ropoza, a s mnoronxzn-x ropozax pacnpezenniscn no xsapianam.
Hapy+n-e cien- p-nxa zon+n- wmeis ionmwny, zociaiounyx znn sa-
mwi- swmon oi xonoza w neiom oi +ap-.
P-nox zon+en nonyuais sosmo+no onsme cseia, npewmymecisenno c
cesepnon ciopon-.
P-nxw zon+n- -is zociaiouno npociopn- w xopomo samwmen- s
nw+nwx uacinx oi cxsosnoro seipa, a s sepxnwx wmeis xopomyx seniw-
nnuwx.
B 1873r. Omwns Bonn nanwcan poman -peso Hapw+a. Ecnw s-
zasno ne -sanw s Hapw+e, nwcan Omwns Bonn (18401902), io,
no+anyn, eme ne snaeie Henipansnoro p-nxa... Bezs on s-cipoen scero
xaxwx-nwyzs nnis nei iomy nasaz... Boi iyi, s naswnsonnom pnzy, iopryxi
pyxiamw w useiamw, nemnoro nozansme p-on, +wsnocisx, a nosa-
zw osomamw, macnom w c-pom. Ha oion ciopone mecis naswnsonos, a s
zpyron, nanpoiws eme uei-pe; s nwx nomemaxicn mncn-e pnz-, iopros-
nn ipeymwnon w niwuwn pnz. Bzecs ouens npociopno, ionsxo cipamno xo-
p-nxa. Kp-i-e p-nxw s Poccww npwnazne+anw ropozcxwm snacinm, ome-
cisam ioprosues, uacin-m nwuam.
B neonsmwx poccwncxwx ropozax, rze ioprosnn senacs na nnomaznx
noz oixp-i-m neom, o-uno ozwn pas s nezenx nasnauancn asapn-n
zens. Oio -no s-rozno znn xpecisnn, nocxonsxy s oioi zens scerza npwxo-
zwno mnoro ropozcxwx +wienen, xoiop-m npezociasnnncn onee pasnoo-
pasn-n s-op iosapos.
B onsmwx ropozax -no no zsa w onee asapn-x znn s nezenx, w,
naxoneu, s xpynn-x ropozax asapn-n iopr npowssozwncn e+eznesno ozno-
spemenno s necxonsxwx meciax. Us-sa canwiapn-x w zpyrwx coopa+enwn
ioprosnn na oixp-i-x nnomaznx c noixos wnw npnmo c sosos zossonnnacs
ionsxo s onpezenenn-e, o-uno s yipennwe uac-.
Hoipewienen, xoiop-e ne mornw wnw ne xoienw sanacaiscn nposwswen
s asapn-e znw, ocny+wsanw nepexynmwxw w pasnocuwxw, zociasnnxmwe
iosap na zom. Oznon ws rnasn-x saoi ropozcxwx ynpasnenwn noscemecino
nsnnnocs oecneuenwe naroyciponcisa p-nounoro iopra.
B XIXs. cymecisosanw cam-e pasnwun-e p-nxw: oi npoci-x zepesnn-
n-x nasecos, ezsa samwmaxmwx noceiwienen, npozasuos w npozyxi- oi
nenoroz-, zo pocxomn-x zoporocionmwx xp-i-x p-nxos s xpynn-x ropo-
zax, ycipoenn-x s swze monymeniansn-x naswnsonos ws xamnn, +enesa w
ciexna w cna+enn-x cneuwansn-mw npwcnoconenwnmw znn npwema, xpa-
nenwn w oinycxa npozyxios.
B onsmwx ropozax -nw cneuwanwswposann-e p-nxw. Oiw ropoza ne
mornw zosonscisosaiscn ionsxo npozyxuwen nw+anmwx censcxoxosnncisen-
n-x oxpecinocien. Hpaso cna+enwn cionwun-x p-nxos npozyxiamw s
XIXs. nepemno x xynuam, xomwccwonepam, saxynasmwm iosap s onsmwx
xonwuecisax, uacio s oizanenn-x panonax, rze npozyxi- -nw zemesne.
B nexoiop-x ropozax cymecisosanw w manonpwsnexaiensn-e iopros-e
nnomazw. Cipamn-e ipymo- Xwiposxw zecnixw nei nasozwnw y+ac na
mocxswuen, nwcan Bnazwmwp Anexceeswu Lwnnposcxwn (18531935).
Lecnixw nei w neuais, w Lyma, w azmwnwcipauwn ropoza snnois zo renepan-
ryepnaiopa imeino npwnwmanw mep-, uio- ynwuio+wis oio pasonnoe
noroso. Cson zopory nanzei, a uy+omy cxza neuero cosaiscn, rosopw-
nw o Xwiposom p-nxe. Bonsman nnomazs s uenipe cionwu-, nws pexw
Hys-, oxpy+ennan onynnenn-mw xamenn-mw zomamw, ne+wi s nwswne, s
xoiopyx cnycxaeicn, xax pyusw s onoio, necxonsxo nepeynxos. Ona scerza
xypwicn. Ocoenno x seuepy. A uyis-uyis iymanno wnw nocne zo+zn nornn-
zwms csepxy, c s-coi- nepeynxa +yis epei cse+ero uenosexa: onaxo
ceno! Cnycxaemscn no nepeynxy s mesennmyxcn rnwnyx nmy...
B iymane zswraxicn ionn- oopsanues, mensxaxi oxono iymann-x, xax
s ane, oronsxos. Oio ioprosxw c+ecin-mw npwnacamw cwzni pnzamw na or-
pomn-x uyrynxax wnw xopuarax c iymonxon, +apenon npoiyxnon xona-
con, xwnnmen s +enesn-x nmwxax naz +aposnnmw, c ynsonxon, xoiopyx
onsme nas-saxi coausn pazocis, iax onwc-san neuansno snamenw-
iyx Xwiposxy (Xwipos p-nox) B.A. Lwnnposcxwn.
He menee sneuainnxmw memyap- mocxoscxoro xynua Usana Cnonosa,
nassann-e Us +wsnw ioproson Mocxs-, wszann-e s 1914r. Oia meci-
nocis nas-saeicn Ciapon nnomazsx, nwmei U. Cnonos. Bzecs panee
3 8 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 3 9
xsapian p-nox Bwpox, rze s-ciasnen aniwxsapwai meens, xapiwn-,
apop, ponsa. B zpyrom xonue p-nxa, noz nasecom, innyicn znwnn-e
pnz-, rze iopryxi nonomennon oze+zon. Ha camon oxpawne Bnomwnoro
p-nxa, noz mociom, no xoiopomy npoxozwi xonsuesan asiomownsnan zopora,
oocnosanwcs xnomap- poznrw, c-saxmwe io, uio wm yzanocs nan-
iw s mycopn-x axax nyennx.
B napw+cxwx nyiesozwiennx yisep+zaeicn, uio Bnomwn-n p-nox no-
nswncn wmenno narozapn nyennm. La+e ne cionsxo nyennm, cxonsxo
Lyenx, napw+cxomy npeexiy xonua XIX cioneiwn, sanpeiwsmemy cionwu-
n-m +wiennm s-sanwsais mycop na mocios-e, a senesmemy wcnonssosais
noz mycop cneuwansn-e axw. Hapw+ane iyi +e oxpeciwnw oiw axw ny-
ennmw. Bnomwn-m p-nox nosznee cian nas-saiscn ws-sa ioro, uio na
nem npozasanw xposaiw, s xoiop-x xwmenw noxw.
Basap-, necxonuaem-e asap-, nwcan s xnwre Unzwncxwe sneuai-
nenwn Unsn Openypr. Asiomownw, ienerw, senocwnez-. Bosne sene-
n-x w pyxios-x nasox xopos-, onw nozwpaxi xo+ypy ananos, xopxw
nanann. Toprosu- cwzni, cxpeciws norw, na npwnasxax. Kax scxzy na Boc-
ioxe, sce smecie: maciepcxan pemecnennwxa, ero nasouxa w ero +wnse. -em
ionsxo ne iopryxi! Ciexnnnn-e pacnei- w conomenn-e uwnosxw, menxo-
s-e manw w wpxsos-e o+epensn, nwcisn eienn, xoiop-e +yxi nocne
ez-, w nanann nnoz- z-nnoro zepesa, cnaciw c nepuem w xoxocos-e
opexw.
Tpyzno nepeuwcnwis sce swz- p-nxos, cymecisyxmwx na cseie. Ho
ezwncisenn-n w nenosiopwm-n cpezw nwx, no+anyn, nwms p-nox +yxos s
Toxwo. Hpasza, npozaxicn na nem ne ionsxo +yxw, no w zpyrwe swz- nace-
xom-x: rycenwu-, moi-nsxw, aouxw. Hoxynaienw npwes+axi na p-nox
+yxos co scex xonuos Hnonww, wo rze +e eme oniomonorw-nxwienw mo-
ryi naniw znn csowx xonnexuwn oxsoiwuecxwe, samopcxwe oxsemnnnp-,
nwmei +ypnan Boxpyr cseia. Hawonee pezxwe nacexom-e npozaxicn
szecs za+e c ayxuwona w cioni onsme 100i-cnu wen. Caman onxan iop-
rosnn wzei nepez nauanom yuenoro roza, xorza na p-nox ycipemnnxicn
i-cnuw mxonsnwxos. Bezs na xanwxyn- wm zaxi sazanwe copais xonnex-
uww nacexom-x, w znn mnorwx ws nwx, ocoenno ociaxmwxcn s ropoze,
ezwncisenn-m s-xozom nsnneicn noxynxa nacexom-x na p-nxe +yxos.
B 20xm oi Xapipyma s Cyzane ypnwi npasznwunon asapnon cymaio-
xon Bepnx+wn p-nox. Bzecs npozaxi sepnxzos: eszos-x, na oixopm,
o-un-x, en-x w i.z.
pwn Harwwn onwc-saei sepnx+wn asap (iop+wme) s Mapoxxo:
H npwmen na sepnx+wn asap pano, connue ezsa noznnnocs naz rnwno-
winon cienon, oxpy+axmen mwpoxwn n-nsn-n nyci-ps, na xoiopom npo-
wcxozwn iopr. Bzecs npozasanw ne ionsxo sepnxzos, no w mynos, ocnos,
nomazen.
Ozna ws cuen ioprosnw na oiom asape npwsnexna snwmanwe nwcaienn:
Onw ne comnwcs s uene: snazeneu ocnwxa uenwn ero na sec sonoia, noxy-
naiens +e cuwian, uio mouansn-n nosozox es ocna ciowi zopo+e. Kasa-
nocs -, npw iaxom pacxo+zenww zansnenmwn iopr wcxnxuen, no ionsxo ne
na apacxom asape. Ciapu- eme noioprosanwcs, saiem npwnnnwcs ocxop-
nnis zpyr zpyra. Onw zenanw oio rpomxo, nanopwcio, no es cyei-, conpo-
nozno swmon. Losopni, uio xorza cnecyi zoma soxpyr Xnenoro p-nxa, io
nociponi eme zsa naswnsona.
B-cipoenn-n s 1821r. napw+cxwn Xnen-n p-nox nsnnncn csoero
poza zociw+enwem s cipowiensnon iexnwxe ero xynon -n czenan ws
+enesa. Oio ozwn ws neps-x npwmepos cosmecinon paoi- apxwiexiopa w
wn+enepa naz oznwm w iem +e coopy+enwem.
B Lonzone Henipansn-n w nnis zpyrwx sa+nenmwx p-nxos -nw no-
cipoen- sa cuei ropoza; onsmwnciso ociansn-x p-nxos naxozwnocs so
snazenww uacin-x nwu. B zpyrwx ropozax Ipanuww w Anrnww, a iax+e
Uianww, onsmwx ropozax Lepmanww w Ascipww p-nxw cociasnnnw co-
cisennocis ropozos.
Hnaia sa nonssosanwe nomemenwnmw xp-i-x p-nxos xoneanacs s sna-
uwiensn-x npezenax. B repmancxwx ropozax npwmennncn pasn-n iapw sa
mecio na mecnu wnw na ozwn zens. Tax, s Bepnwne, sa mecio znn npoza+w
zpos na mecnu ynnauwsanocs oi 10nennwros sa mecio znn npoza+w mnca w
+wsnociw zo 40nennwros w oi 10zo 50nennwros sa mecio na ozwn zens.
Taxon +e nopnzox cymecisosan s Lennuwre. B nexoiop-x zpyrwx ropozax
iaxan nnaia sswmanacs s socxpecense w asapn-e znw.
B ciwxoisopenww P-nox na nnomazw Hasana wiansnncxwn nooi
XIXs. L+ysenne L+oaxwno Pennw nwcan:
-io s cpezy mo+no szecs xynwis napwx,
Bacos, xacipxnx c xp-mxon w es xp-mxw,
Oze+zy, xoe-uio ws menouwmxw,
K iomy zasno nxon ws nac npws-x.
Bonsmen uacisx camo rocyzapciso -no ne s cocionnww cnazwis csox
cionwuy scemw neoxozwm-mw npozyxiamw. Ux npwxozwnocs npwsoswis ws
pasn-x rocyzapcis w uacien cseia. Hpw snauwiensn-x oopoiax ioprosnw
na p-nxe s-zennnacs oniosan ioprosnn nexoiop-mw npozyxiamw, a posnwu-
nan ioprosnn npezociasnnnacs menoun-m ioprosuam.
Bo Ipanuww znn npoza+w iosapos onsmwmw napiwnmw oisozwnwcs
oco-e p-nxw. B Anrnww oniosan ioprosnn ocymecisnnnacs s panonax, oi-
zensn-x oi menounon ioprosnw, no oio npowcxozwno es smemaienscisa
azmwnwcipauww. B Bepnwne oniosan w posnwunan ioprosnn senacs na ueni-
pansn-x ranepenx. Tosap- npozasanwcs oniom c ayxuwona, a saiem onw no-
ciynanw s posnwunyx ceis s naswnson-.
B namw znw cam-m onsmwm s mwpe asapom, na xoiopom ipw znn s
nezenx cyoiy, socxpecenwe w nonezensnwx mo+no xynwis ciapyx
oze+zy w xnwrw, meens w xapiwn-, mapxw w monei-, amepwxancxyx soen-
nyx oxwnwposxy w opmy nanoneonoscxwx rsapzenues, a iax+e scesosmo+-
nyx w, xasanocs -, neny+nyx yisaps, nsnneicn Mapme-o-nxc, s nepesoze
c panuyscxoro osnauaxmwn Bnomwn-n p-nox ozna ws rnasn-x napw+-
cxwx zocionpwmeuaiensnocien. P-nox nonswncn s 1885r. na cesepnon oxpa-
wne Hapw+a pnzom c npwropozom Ceni-.on. Oioi p-nox npezciasnnei co-
on ropoz s ropoze c orai-mw w ezn-mw xsapianamw, nawpwniom ynwu,
rze nazo zep+ais yxo socipo, iax xax xapman- sasesasmerocn noceiwienn
moryi s mrnosenwe oxa ouwciwis. Bzecs ecis cson apwcioxpaiwuecxwn
4 0 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 4 1
Hexoiop-e panuyscxwe npmapxw nposozwnwcs no 811w za+e 74pasa s
roz. Oznaxo uame scero paoianw npmapxw cxoia, wnw, xax rosopwnw, cxo-
pomn-e npmapxw.
Cymecisosanw npmapxw zepesencxwe, nanpwmep s Uianww, spoze xpo-
xoinon npmapouxw s La-Tocxanenna nenozanexy oi Cwen-, xoiopan -na
xpynn-m mepcinn-m p-nxom. Ho ciowno ionsxo uyis sainnysmencn swme
nomemais xpecisnnam cipwus csowx oseu, xax oio cnyuwnocs s mae
1652r., npmapxa -na ynpasznena.
Hacionmwmw npmapxamw -nw ie, xoiop-m oixp-san csow sopoia ro-
poz. Lwon -n +epison csowx uei-pex npmapox, yxsansno secs sanon-
nnncn npozasuamw w noxynaiennmw. Hapw+ rocnozcisosan naz csowmw np-
mapxamw, a ropoz Hancw npmapxw s-zsopwn sa npezen- ropoza. Lennuwr
cnocwn w nepecipawsan csow zoma w nnomazw, uio- npmapxe -no yzono.
Lopoz Mezwna-zens-Kamno cnwncn co csoen npmapxon, xoiopan ipw+z- s
roz sanwmana znwnnyx rnasnyx ynwuy. Bnamenwi-n xyneuecxwn ropoz
Hxpnepr, nonyuws oi wmnepaiopa s 14231424rr. npasa znn yciponcisa
npmapox, oixasancn wx ycipawsais.
Bcnxan npmapxa npasznwx, mecio copa axiepcxwx ipynn, rze mym,
necnw, napoznoe nwxosanwe, ecnopnzox, wrp-, spenwma. .nwu- ropoza
wixom nawi- napozom, passneuenwe, erciso oi saoi. Cnpaseznwso rna-
cwi nocnoswua: C npmapxw sosspamaemscn ne iax, xax c p-nxa.
Lnasnoe na npmapxax, ecnw wmeis s swzy oxonomwuecxyx ciopony, sasw-
ceno oi xpynn-x xynuos. Onw iam cosepmanw xpynn-e czenxw. Hpmapxw,
xoneuno, ne wsopenw xpezwi, nocxonsxy on ciap, xax mwp, no onw ero pas-
swnw. He -no npmapxw, xoiopan - ne sasepmanacs nnaie+n-m (no
sexcennm) cxozom yuacinwxos, yzs io orpomnan Ascipwncxan npmapxa s
ropoze Lwnue, Lennuwrcxan npmapxa wnw cxpomnan no macmiaam npmapxa
s Lanuano, manensxom ropozxe nancxoro rocyzapcisa.
Hpmapxw -nw meciom npez+nsnenwn zonros, xoiop-e o-uno ssawmo-
noramanwcs. C nomomsx xaxwx-nwyzs 100i-cnu sonoi-x oxx s sonoie,
i.e. ssonxon moneion, s Lwone mo+no -no onnaiwis omen-, wcuwcnns-
mwecn mwnnwonamw. Tem onee uio nemanan zonn coxpanwsmwxcn zonros no-
xp-sanacs nwo oemanwem ynnai- sexcenem, nwo penopiom nnaie+a na
cnezyxmyx npmapxy: oio -n deposito, xoiop-n o-uno onnauwsancn ws
10% rozos-x (2,5% na ipw mecnua). Tax npmapxa coszasana xpezwi.
Oznaxo nocne 1622r. npmapxw nepecianw -is uenipom oxonomwuecxon
+wsnw Espon-. Leno s iom, uio Amciepzam, xoiop-n, xoneuno, nenssn oi-
neciw x snamenwi-m npmapoun-m ropozam, nepexsaiwn nwzepciso y Ani-
sepnena opranwsosancn xax nocionnn-n iopros-n w zene+n-n p-nox.
U ero opiyna snamenosana ynazox ecnw ne iopros-x npmapox Espon-, io
no xpannen mepe xpynn-x npmapox, rze rocnozcisosan xpezwi.
Ozna ws xpynnenmwx npmapox s Poccww Maxapsescxan npmapxa,
ycipawsasmancn e+erozno s wxne c cepezwn- XVI s. (y Maxapsesa monac-
i-pn na Bonre, s 88 xm nw+e Hw+nero Hosropoza), npocymecisosana zo
nauana XIX s. B 1816 r. no+ap norywn ocnosn-e npmapoun-e cipoenwn.
C 1817r. iopr -n nepenecen noz Hw+nwn Hosropoz, rze -na yupe+zena
Hw+eropozcxan npmapxa, ciasman scxope oznwm ws scepoccwncxwx uenipos
onioson w posnwunon ioprosnw.
so+zan xa+zoe swiwesaioe s-pa+enwe znwnn-mw, senwuecisenn-mw +ecia-
mw. Kasanocs, onw za+e sa-nw o npwuwne csoero paszopa. Ho soi nocne
xaxoro-io ocoenno saopwcioro pyraienscisa... npozaseu soszen pyxw x
ney, nnxnyn w, nonmas ocnwxa sa nosozox, noiamwn ero npous. Ho on iyi
+e sepnyncn w cxasan noxynaienx iaxoe, oiuero ioi cxsaiwncn sa xwn+an.
Kasanocs, sacsepxaei cians, w nonseicn xposs, w noxaiwicn s n-ns cezoo-
pozan ronosa noxynaienn, w ynazei c nponsenn-m cepzuem npozaseu. Ho
nwuero oioro ne npowsomno. Kwn+an- nonp-ranw s no+nax, ciapwxw yiep-
nw scnoiesmwe n-, w ocen nepemen s pyxw cezoopozoro menxa sa iy
ueny, xoiopyx ciown.
P-n-n asap noxo+ na orpomnyx nepnamyiposyx paxoswny, s-po-
mennyx na eper npwoem, nwcan rpyswncxwn nwcaiens Hozap Lymazse
(19281981) s nyies-x sameixax Bosspamenwe Ozwccen. Boopasw-
ie-xa ieneps oiy paxoswny, nacenennyx scemw mopcxwmw owiaiennmw, c
ecuwcnenn-mw peciopanamw, saeranosxamw, napsxamw, nanaixamw, iopros-
uamw spyunyx, ynwun-mw apiwciamw, axwpamw, nyiemecisennwxamw, c+e-
xasmwmwcn co scex xonuos semnw, xwnnw, ny w, camoe rnasnoe, wciocxosas-
mwmwcn no cyme mopnxamw.
H oo+ax Hiwuwn p-nox, oio yzwswiensnoe yupe+zenwe, nwcan
Cepren Opasuos. Hwcaiens Leoprwn Cemenos io+e oimeiwn oioi neo-u-
n-n mocxoscxwn p-nox: B-smwn xonn-n, na xoiopom mo+no -no s copo-
xos-x rozax xynwis nomazs wnw xoposy, a n-ne Hiwuwn p-nox, c xoioporo
zasn-m-zasno ypanw wsrp-sann-e nomazsmw xonosnsw... Ero nenssn cpas-
nwis nw c oznwm p-nxom mwpa. Leicxan nawsnan nxoss x mensmwm namwm
paisnm noe+zaei xop-cis wnw cipacis x na+wse. He+nocis cepzeu,
sxmwxcn szecs yuamenno, swiaei naz ronywn-mw pnzamw, naz mnorouse-
isem axsapwymn-x p-ox, soszyx ssyuwi oion ne+nocisx, xorza i- cn--
mwms nenwe xanapeex.
Hpxapxw, nasovnax w onrosax roprosnx, wpxw
C npmapxw sosspamaemscn ne iax, xax c
p-nxa.
pannyscxaz nocrosxna
Hpmapxw, no scen seponinociw, nonswnwcs nosznee, uem p-nxw, no iem
ne menee onw ycipawsanwcs y+e s zopwmcxwe spemena, zo zanexon onoxw
senwxwx xensicxwx mwrpauwn. Ho nosozy sospo+zenwn npmapox s XI s. y
cneuwanwcios cno+wnocs zsa mnenwn: oznw nonaraxi, uio ono nauanocs c
nynn, zpyrwe oimeuaxi coxpanwsmwecn cnez- -n-x ipazwuwn.
Bce npmapxw, nwcan Iepnan Bpozens, npezciasnnxicn xax -
ropozamw, oemepn-mw necomnenno, no sce-iaxw ropozamw, xoin - y+e no
uwcny yuacisosasmwx s nwx nxzen. Onw nepwozwuecxw soszswraxi csow ze-
xopauww, a saiem, no oxonuanww npasznwxa, cnwmaxicn c mecia. Hocne me-
cnua, zsyx wnw ipex oicyiciswn onw sosnwxanw cnosa. Ka+zan npmapxa
wmena cson pwim, cson xanenzaps, csow nos-sn-e, wn-e, uem y cocezen.
4 2 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 4 3
xw. Lomaeicn sos, ssenwi +eneso, rpemni cpac-saem-e na semnx zocxw, w
saxpy+wsmancn ronosa nezoymesaei, xyza opaiwiscn, onwc-saei Hwxo-
nan Bacwnseswu Lorons Copouwncxyx npmapxy. T- xax zymaems, sem-
nnx, uio, nnoxo nonzei nama nmenwua?
Hepsyx xonxypenuwx p-nxy cociaswnw ecuwcnenn-e nasxw, no omen s
uenom wssnex ws oioro s-rozy. Lasxw no+wpanw ropoza, a scxope za+e w
zepesnw, rze c XVIIs. w ocoenno c XVIIIs. oocnosanwcs neon-in-e me-
noun-e ioprosu-, xosnesa nocionn-x zsopos nwsmero paspnza w xaaiuwxw.
Ho cnosam asiopa Pownsona Kpyso Lanwonn Leo, paspacianwe
uwcna nasox czenanocs uyzoswmn-m. B 1663r. s Lonzone -no ionsxo
50wnw 60nasounwxos, a s xonue XVIIs. wx ciano 300wnw 400. Pocxomn-e
nasxw nepezen-sanwcs iorza c onsmwmw saipaiamw w yxpamanwcs sepxa-
namw, nosonouenn-mw xononnamw, ponsos-mw xanzennpamw w pa.
Ipanuyscxwn nyiemecisennwx s 1728r. npwmen s sociopr, yswzes s
Lonzone swipwn-; ero nopaswnw wmenno ciexna swipwn: oio ouens xpacw-
so w ouens npospauno.
Hpwuwn pacuseia nasounon ioprosnw -no necxonsxo. B uacinociw,
ysenwuenwe uwcnennociw nacenenwn w passwiwe oxonomwxw, +enanwe pos-
nwunoro ioprosua wmeis nocionnnyx yzonyx iouxy ioprosnw, pexnama w
za+e npocio sosmo+nocis omenwn: -sano, s nasxy saxozwnw, uio- no-
ionxosais, a ne pazw noxynxw. Kciaiw, Azam Cmwi sameiwn ne es xmopa,
uio sneuenwe x omeny npezmeiamw nsnneicn neoxozwm-m cnezciswem
cnoconociw paccy+zais w zapa peuw.
Ho rnasnon npwuwnon pacuseia nasox -n xpezwi. Toproseu na nono-
+enww menxoro xanwianwcia +wn me+zy iemw, xio emy zon+en zensrw, w
iemw, xomy on zon+en. Oio, xax oimeuaei Iepnan Bpozens, maixoe
pasnosecwe, sce spemn na xpax xpymenwn.
C pociom nacenenwn w paspacianwem ropozos oniosan ioprosnn morna
passwsaiscn, ionsxo s-nzn ws pycna npmapox w opranwsosasmwcs nesaswcw-
m-m opasom.
Laia nauana onioson ioprosnw wccnezosaiennmw ne ycianosnena. Mo+ei
-is, ona nauanacs s Anisepnene so spemena Lyzoswxo Lswuuapzwnw, npw-
mepno s 1567r. B nauane XVIIIs. oniosan ioprosnn, ocoenno s cipanax
Cesepa, nonyuwna neswzannoe zo ioro passwiwe. B Lonzone, nanpwmep, on-
ioswxw sosonazanw so scex cepax omena. B Amciepzame, xax nwcan s
1722r. Ian-Hons Bwxap, ...xons cxopo xa+zoznesno npw-saei onsmoe
uwcno cyzos... nerxo nonnis, uio iam ecis senwxoe mno+eciso cxnazos w noz-
sanos, za- nomemais sce iosap-, xow oiw xopanw zociasnnxi. Tax uio ro-
poz wmw xopomo oecneuen, wmen uen-e xsapian-, xaxos-e cociasnnxi ions-
xo cxnaz- wnw amap- oi nniw zo socsmw oia+en, za csepx ioro onsmwn-
ciso zomos, uio cioni na xananax, wmexi zsa-ipw cxnaza w nozsan.
Oznaxo oiwx cxnazos ne scerza xsaiano w cnyuanocs, uio rpys- ociasa-
nwcs na xopannx zonee, ne+enw ioro - xoienocs. Tax uio na mecie
ciap-x zomos cianw cipowis mno+eciso nos-x cxnazos, npwnocwsmwx ouens
xopomwe zoxoz-.
Konuenipauwn iosapos x s-roze naxraysos w cxnazos s Espone
XVIIIs., xax oimeuaei Iepnan Bpozens, ciana sceomwm nsnenwem. Tax,
xnonox-c-peu, xnonxosan mepcis, cocpezoiouwsanwcs s Kazwce, ecnw on
Hw+eropozcxan npmapxa zencisosana e+erozno s wxneasrycie.
B 18181822rr. szecs -n nocipoen Lociwn-n zsop ws 60zsyxoia+n-x
cipoenwn. Lo namwx znen coxpanwnocs szanwe rnasnoro ioprosoro zsopa,
sanoso oicipoennoro s 1890r.
C 1848r. na Hw+eropozcxon npmapxe zencisosana wp+a. Hpmapxa
npwsnexana xynuos co scen Poccww, ocoenno mocxoscxwx, a iax+e c Bocio-
xa rpeuecxwx, iypeuxwx, wpancxwx, w sanaznoesponencxwx nemeuxwx w
anrnwncxwx.
Ocnosn-mw pyccxwmw iosapamw na Hw+eropozcxon npmapxe -nw xnon-
uaioyma+n-e ixanw, mepcis, xo+a, mex, meiann-, rananiepenn-e, mocxa-
iensn-e w axanenn-e iosap-; ws esponencxwx cipan npwsoswnwcs mep-
cinn-e w menxos-e ixanw, xpacxw, xocmeiwuecxwe iosap-, wncipymeni-;
ws Asww xwiancxwn uan, yxapcxwn xnonox, wpancxwe xosp-, wszenwn ws
menxa.
B 1817r. npwsos iosapos wcuwcnnncn s 92,6mwnnwona pynen, a npo-
za+a 51,4mwnnwona pynen, s 1881r. cooiseicisenno 242,2mwnnw-
ona w 243mwnnwona pynen, s 1914r. cooiseicisenno 200mwnnwonos w
167mwnnwona pynen.
Hocne pesonxuww 1917r. Hw+eropozcxan npmapxa zencisosana c wxnn
1921r. s nepwoz nposezenwn noson oxonomwuecxon nonwiwxw. Ha npmapxe
opranwsos-sanwcs s-ciasoun-e san-. B 1924r. oopoi npmapxw zociwr
76,5mwnnwona pynen, ocnosn-mw npozasuamw w noxynaiennmw -nw rocy-
zapcisenn-e w xoonepaiwsn-e opranwsauww.
B Mocxse s 1886r. wssecin-n csoen zansnoswznocisx w oneprwen ro-
pozcxon ronosa A. Anexcees, copas snazensues nasox, yezwn wx s neoxo-
zwmociw cipowienscisa nos-x iopros-x pnzos. Cnycin 8nei nocne oioro
sa+rnwcs ornw s sepxansn-x swipwnax rpomaznoro szanwn Bepxnwx iopros-x
pnzos n-ne L.M. Torza szecs pasmeciwnocs 1000sasezenwn, npwnazne-
+asmwx mocxoscxwm xynuam. Ha wx zensrw s-cipownw nouiw oznospemenno c
Bepxnwmw Cpeznwe iopros-e pnz- znn onioson ioprosnw acazom na
Kpacnyx nnomazs. Cipownw pnz- neo-xnosenno -cipo: ynzameni -n
sano+en secnon 1890r., a sce paoi- sasepmwnwcs y+e s 1893r.
Hauwnan c 30-x rr. XIXs. znn scesosmo+n-x s-ciasox wcnonssosanocs
szanwe Hosoro Mane+a s Mocxse sosne Kpemnn. Bzecs nposozwnwcs s-cias-
xw: oinorpawuecxwe, useios, niwu, +wsoin-x. Censcxoxosnncisenn-e s-c-
iasxw nposozwnwcs s Mocxse s 1864, 1895w 1912rr. B 1866r. s Mocxse
-na opranwsosana cneuwansnan s-ciasxa no xonesozcisy, a s 1878r. me-
nouno-xosnncisennan. Bce oiw s-ciasxw nsnnnw coon pacmwpenn-e npmapxw
w asap-, rze saxnxuanw xonipaxi- w ycipawsanw ayxuwon-.
B pyccxwx ropozax XIXs. xpome nenocpezcisenn-x yuacinwxos xynnw-
npoza+w na npmapxw scerza ciexanocs mnoro, iax cxasais, ocny+wsaxme-
ro nepconana: nocwnsmwxos, rpysuwxos, pociosmwxos, npozasuos cnezw,
ysecenwienen. Hapnzy c iopros-mw nanaixamw sossozwnwcs ipaxiwp-,
xaaxw, xauenw, xapycenw, uwpxos-e w ieaipansn-e anaran-, nosznee
ocipaz-. Hoceiwiennm npezociasnnnwcs nnain-e ycnyrw. Hapozn-e rynn-
nwn ycipawsanwcs ne ionsxo s cesonn-e w uepxosn-e npasznwxw w no cny-
uax iaxwx co-iwn, xax noeza w xoponauwn, no w na oixp-iwn npmapox.
Tonsxo xnonanse no pyxam iopramen cn-mwicn co scex ciopon npmap-
4 4 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 4 5
(Place des Chages); s ransencxwx ropozax Kyneuecxon xonnerwen; s
Mapcene Lo+en; s Bapcenone, xax w s Banencww, Lonxon. Bwp+a ne
scerza wmena cocisennoe szanwe, oiuero npowcxozwno uacioe cmemwsanwe
nassanwn mecia, rze cxozwnwcs xynu-, w camon wp+w. B Cwswnsw cop
xynuos npowcxozwn xa+z-n zens na ciynennx Kaezpansnoro coopa, s
Lwccaone na Hoson ynwue camon mwpoxon w camon znwnnon s ropo-
ze, s Beneuww s ranepenx Pwansio w s Loz+ww xynuos, so Inopen-
uww na Hosom p-nxe, s Lenye na Banxoscxon nnomazw, s Lse+e y
Loma omecisenn-x secos. B Lennuwre, noxa iam ne nocipownw xpacwsoe
szanwe wp+w, nerouwani- cowpanwcs noz xaxon-nwyzs apxazon, s npma-
pounon nasxe wnw na oixp-iom soszyxe sosne onsmwx secos.
Oznaxo cnycin cioneiwe anrnwuanwn Lwzc Byia, ciasmwn pyccxwm xon-
cynom s Lwpaniape, 14espann 1782r. nwcan rpay Ociepmany: B Lw-
paniape nei wp+w, rze xynu- cowpaxicn znn sezenwn zen, xax s ons-
mwx iopros-x ropozax.
Laiy nociponxw szanwn ne cnezyei cmemwsais c zaion coszanwn iopro-
soro wnciwiyia wp+w. B Amciepzame coopy+enwe szanwn zaiwpyeicn
1631r., iorza xax nosan wp+a -na coszana s 1608r., a ciapan socxozwna
x 1530r. Tem ne menee wssecino, uio wp+w sosnwxnw s ropozax cesepn-x
cipan: s Bpxrre s 1409r., s Anisepnene s 1460r. (szanwe sossezeno
s 1518r.), s Lwone s 1462r., s Tynyse s 1469r., s Amciepzame
s1530r., s Lonzone s 1554r., s Lamypre s 1558r., s Hapw+e
s1563r., s Bopzo s 1564r., s Knsne s 1566r., s Lzanscxe
s1593r., s Lennuwre s 1635r., s Bepnwne s 1716r., s Bene
s1771r., s Hsx-Uopxe s 1772r. Bzanwn wp+ -nw noxo+w ozno na
zpyroe.
Ho wp+a cymecisosana w pansme. Tax, s Cpezwsemnomopse wssecin-
wp+w c XIVs. (s Hwse, Beneuww, Inopenuww, Lenye, Banencww, Bapceno-
ne). Ho w oiw wp+w wmenw csowx npezmecisennwxos: xyneuecxwe copanwn,
xoiop-e, no-swzwmomy, sacswzeienscisosan- s Pwme oxono xonua IIs. n.o.
Ha wp+ax nposozwnwcs iosapn-e, sexcensn-e onepauww, saxnxuanwcs
mopcxwe cipaxos-e czenxw, pwcx nposezenwn xoiop-x pacnpezennncn me+zy
mnorouwcnenn-mw rapaniamw. Oio -n iax+e p-nox zene+n-n, wnanco-
s-n, p-nox uenn-x ymar. C nauana XVIIs. s Amciepzame opasosanacs
oizensnan wp+a, zencisosasman ipw+z- s nezenx c zecniw uacos yipa zo
nonyznn s orpomnom zepesnnnom sane, rze xa+z-n xyneu wmen csoero xo-
mwccwonepa, xaxoson saoiwicn o iom, uio- zociaswis iyza npon-e
napiww sepna, xow on +enaei npozais... s memouxax, morymwx cozep+ais
ozwn-zsa ynia. Kons cxopo uena sepna ycianasnwsaeicn cions +e no ero
yzensnomy secy, cxons w no ero zopomy wnw xyzomy xauecisy, s saznen ua-
ciw wp+w wmexicn pasnwun-e neonsmwe sec-, c nomomsx xowx, sssecws
ipw wnw uei-pe npwropmnw sepna... ysnaxi sec memxa. Oio sepno ssosw-
nocs s Amciepzam xax znn snyipennero noipenenwn, iax w znn nepenpoza-
+w, na oxcnopi. Baxynxw no opasuam cianw npaswnom s Anrnww w oxpeci-
nocinx Hapw+a, s uacinociw npw maccoson saxynxe sepna, npeznasnauenno-
ro znn soncx.
Hosmecisom s nauane XVIIs. -no sosnwxnosenwe s Amciepzame p-nxa
uenn-x ymar. Locyzapcisenn-e uenn-e ymarw, s-coxo uenwm-e axuww
nociynan ws Henipansnon Amepwxw; s Lwccaone, ecnw -n paswnscxoro
npowcxo+zenwn; s Lwsepnyne, ecnw ero zociasnnnw ws Unzww; s Mapce-
ne npw nociynnenww ws Lesania. Lopoz Mannu na Penne -n znn Lep-
manww xpynn-m cxnazcxwm nynxiom swn, nociynasmwx ws Ipanuww. Lopoza
Mapcens, Hani, Bopzo -nw so Ipanuww rnasn-mw cxnazcxwmw nynxiamw
s ioprosne c ociposamw Unzwncxoro oxeana w Kapwcxoro mopn, oixyza zo-
ciasnnnwcs caxap w xoe, uio oecneuwno ioprosoe npouseianwe xopones-
cisa so spemn Lxzoswxa XV. La+e s neonsmwx ropozax sosnwxano mno+e-
ciso naxraysos pasnoro pasmepa.
Cymecisosanw za+e ropoza-cxnaz-, nanpwmep Amciepzam, xoiop-e ns-
nnnwcs meciom xpanenwn iosapos, nozne+amwx oinpasxe zansme. Bo Ipan-
uww s XVIIs. iaxwmw ropozamw -nw Pyan, Hapw+, Opnean, Lwon.
Bo mnorwx ropozax w pansme pacnonaranwcs uacin-e wnw omecisen-
n-e cxnaz-. B XVIs. xp-i-e p-nxw, xax oio -no s ropozax Lw+one w
Bone, nsnnnwcs oznospemenno onios-mw cxnazamw, naxraysamw w nepesa-
noun-mw nynxiamw. Eme zo XVs. s Cwuwnww oxono rasanen wmenwcs znn
rpysooinpaswienen orpomn-e cxnaz-, rze xpanwnocs sepno. Bnazeneu nony-
uan pacnwcxy (cedola), xoiopan oznospemenno cny+wna npezmeiom ioprosnw.
B Bapcenone c XIVs. s npexpacn-x xamenn-x zomax xynuos na nepsom
oia+e ycipawsanw cxnaz-, +wnwme +e xynua (cornacno wnseniapn-m onw-
cnm) pacnonaranocs na siopom oia+e. B Beneuww oxono 1450r. na ynwuax
soxpyr nnomazw Pwansio snnoinyx pasmemanwcs nasxw, cneuwanwswposas-
mwecn na onpezenennom iosape, cnezosanw ozna sa zpyron. Haz xa+zon ws
nwx wmeeicn san nanozowe monaci-pcxoro zopiyapa, iax uio xa+z-n sene-
uwancxwn xyneu wmeei cson cocisenn-n cxnaz, nonn-n iosapos, npnnoc-
ien, ixanen, menxos.
Bce oio, xax nonaraxi wciopwxw, ne rosopwi o pasnwuwnx me+zy cxna-
zwposanwem w onioson ioprosnen. Haxrays npome+yioun-n cxnaz cy-
mecisosan wszasna s pasn-x opmax: s xauecise cxnaza w s xauecise mecia
onioson ioprosnw. Oio cswzeienscisosano o cnaon oxonomwxe, iax xax xpa-
nwis iosap- na cxnazax saciasnnna cama +wsns: zonrwn npowssozcisenn-n
uwxn, meznwiensnocis nepesosox w nociynnenwn wnopmauww, pwcx oiza-
nenn-x p-nxos, neperynnpnocis npowssozcisa, ne nozzaxmwecn yueiy xan-
pws- cesonos. Korza s XIXs. sospocnw cxopocis w o+em nepesosox, xorza
npowssozciso cxonuenipwposanocs na xpynn-x sasozax, ciapwnn-n swz iop-
rosnw uepes cxnaz snauwiensno swzowsmenwncn, a saiem cosepmenno wcues.
B 1686r. +ypnan Hos-n nerouwani (Le Nonvean Negociant) Ca-
mxonn Pwxapa onpezennn wp+y xax mecio scipeuw anxwpos, ioprosues w
nerouwanios, wp+es-x maxnepos w arenios anxos, xomwccwonepos w npo-
uwx nwu. Cnoso wp+a sosnwxno s ropoze Bpxrre, rze oiw copanwn
npowcxozwnw sosne oconnxa Bypce (Hotel des Bourses), nassannoro iax
no wmenw oznoro censopa ws zpesnero w naropoznoro poza Ban-zep-Bypce,
xoiop-n npwxasan s-cipowis szanwe wp+w w yxpacwn ero ponion csowm
repos-m mwiom c wsopa+enwem ipex xomenen. Bwp+a nawonee pas-
swian opma perynnpno ynxuwonwpyxmero oniosoro p-nxa maccos-x same-
nwm-x iosapos, npozaxmwxcn no cianzapiam wnw opasuam, wnw p-nxa
uenn-x ymar. Cnoso wp+a yxopenwnocs, ne s-iecnws, oznaxo, zpyrwx
nassanwn. B Lwone, nanpwmep, wp+a wmenosanacs Hnomazsx omenos
4 6 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 4 7
Ha Lonzoncxon xoponescxon wp+e wrp- zosonsno -cipo oxasanwcs iaxw-
mw +e. Bnnois zo ocnosanwn onzoson wp+w s 1773r. xae na Uxcuennz+-
annw -nw uenipom cnexynnuwn s czenxax na cpox, wnw +e, xax rosopwnw, cxa-
uex Uxcuennz+-annw. Kae Lapayon w L+onaian nsnnnwcs meciom scipeu
maxnepos, sanwmasmwxcn rocyzapcisenn-mw axuwnmw w onzamw, s io spemn xax
cneuwanwci- no mopcxomy cipaxosanwx nocemanw xae Ozsapza Lnonza, a no
cipaxosanwx oi no+apos xae . Toma wnw Kapen.
Kax w Amciepzamcxan, Lonzoncxan wp+a wmena csow npws-uxw w cson
cocisenn-n +apron: ouenxw w oixas-, xacasmwecn czenox na cpox;
-xos w mezsezen, i.e. noxynaienen w npozasuos na cpox, xoiop-e na
camom zene ne wmenw nw manenmero +enanwn nw npozasais, nw noxynais, a
cowpanwcs ionsxo cnexynwposais; sepxosyx eszy, uio osnauano cnexynn-
uwx wneiamw rocyzapcisennon noiepew w i.n.
25mapia 1748r. orons ynwuio+wn xsapian Uxcuennz+-annw w ero sna-
menwi-e xae. Hpwmnocs mennis mecio pasmemenwn wp+w. Ho noznwcxe
-nw copan- neoxozwm-e cymm- znn nociponxw s 1773r. nosoro szanwn
nosazw Koponescxon wp+w. Ero cowpanwcs nassais Hos-m L+onaia-
nom, no oxpeciwnw Ionzoson wp+en.
Cnoso maraswn, oosnauaxmee npeznpwniwe posnwunon ioprosnw,
npwmno s pyccxwn ns-x ws panuyscxoro magazin, uepes wiansnncxwn
magazzino, oi apacxoro mexaswn, i.e. xpanwnwma, cxnaz-, amap-.
.nwsepcansn-e maraswn- nsnnxicn zeiwmem wnzycipwansnoro sexa,
onw sosnwxnw s pesynsiaie passwiwn maccosoro npowssozcisa w yipai- ne-
nocpezcisennoro xoniaxia me+zy npowssozwienem iosapa w ero noipewie-
nem, uio iax+e nswnocs cnezciswem wnzycipwanwsauww. Kax w xp-i-e
p-nxw, +enesnozopo+n-e soxsan-, s-ciasoun-e naswnson-, ynwsepcans-
n-e maraswn- nonsnnxicn c pociom nacenenwn ropozos, ycxopenwem iemna
+wsnw w ysenwuenwem noipenociw s zemes-x iosapax. Maraswn Bon
Mapme s Hapw+e, coopy+enn-n s 60-e roz- XIXs., uacio ynomwnaeicn
xax neps-n s mwpe ynwsepcansn-n maraswn.
B ouepxe .xoznmwn Hapw+ Onope ze Banssax s 1844 r. nwcan: Te-
neps maraswn ywn sce swz- npom-cnos, xiwsmwxcn noz oixp-i-m neom,
nauwnan c nmwxa uwciwnsmwxa oysw w snnois zo noixos, xoiop-e wnorza
cocionnw ws znwnn-x zocox na zsyx ciap-x xonecax. B csow omwpn-e
nezpa maraswn npwnnn w ioprosxy p-on, w nepexynmwxos, w mncnwxa, oi-
nycxasmero opesxw mnca, w pyxiosmwxos, w nouwnnnsmwxos, w yxwnwc-
ios, w uen-n mwp menxwx ioprosues. La+e npozaseu +apen-x xamianos
ycipowncn y swnoioprosua. Pezxo, pezxo yswzwms npozasmwuy ycipwu, xoio-
pan cwzwi na ciyne, sosne xyuw paxoswn, cnpnias pyxw noz apiyx. Baxa-
nenmwx ynpasznwn scex ioprosues, xoiop-e npozasanw xio uepnwna, xio
xp-cwnyx oipasy, xio sa+wranxw, ipyi, xpemnw znn py+en.
Teneps npwxozwicn p-cxais no Hapw+y, xax p-mei no nonnm oxoinwx s
nowcxax zwuw, ieneps ny+no npocipancisosais necxonsxo znen, npe+ze uem
nanzems ozny ws iex +anxwx nasuonox, xoiop-e npe+ze nacuwi-sanwcs
i-cnuamw; iam cionn ciyn, +aposnn, uio- rpeiscn, w rnwnnnan neuypxa,
samennxman uenyx xyxnx; s oion nasuonxe mwpma s-nonnnna pons swipw-
n-, a xp-ma cocionna ws xycxa xpacnon napycwn-, npwwion rsosznmw x
coceznen ciene; cnpasa w cnesa swcenw sanasecxw, ws-sa xoiop-x npoxo+wn
Oci-Unzcxon xomnanww cianw npezmeiom o+wsnenn-x cnexynnuwn. Oznaxo
oio -na ne nepsan onzosan wp+a. Hanpwmep, onwrauww rocyzapcisen-
noro sanma eme zo 1328r. cianw cny+wis o+exiom ioprosnw s Beneuww,
Inopenuww w zpyrwx wiansnncxwx ropozax.
Hosmecisom s Amciepzame -nw iexyuecis, oixp-iocis, csooza
cnexynniwsn-x czenox. Cxza nwxopazouno smemwsanacs wrpa pazw wrp-.
Mo+no, xciaiw, scnomnwis, uio npwmepno s 1634r. ixnsnanomanwn yx-
sansno saxsaiwna scx Lonnanzwx, w zoxozwno zo ioro, uio ozny nyxoswuy
es npwcymen en cocisennon uen- mennnw na nosyx xapeiy, zsyx no-
mazen cepon maciw w wx ynpn+s. B ymen-x pyxax wrpa na axuwnx oecne-
uwsana onsmwe zoxoz-. B xoneunom cueie wrpa npwnocwna npw-nw wnw
y-iox.
Hacionmero pasmaxa wp+es-e czenxw zociwrnw s XVIII cioneiww, na-
uwnan c Cemwneinen sonn-, pacmwpenwn wrp- na axuwnx anrnwncxon Oci-
Unzcxon xomnanww, Anrnwncxoro anxa, Komnanww x+n-x mopen w ocoen-
no na sanmax anrnwncxoro npaswienscisa. Lo 1747r. xypc- axuwn owuw-
ansno ne nynwxosanwcs, no amciepzamcxan wp+a nynwxosana iosapn-e
uen- c 1585r.: s 1585r. znn 339iosapos, s 1586r. znn 550.
Bwp+w -nw noxo+w ozna na zpyryx. B uac- axiwsnociw onw nouiw
scerza, no xpannen mepe c XVIIs., nsnnnw spenwme nnoino ciwcnyion mym-
non ionn-. B 1653 r. mapcenscxwe nerouwani- noipeosanw mecio, xoio-
poe cny+wno - wm nomemenwem znn scipeu, za- wsaswiscn oi neyzo-
cisa, xaxosoe onw wcn-i-saxi, npe-san na ynwue, xox onw cions zonro
wcnonssosanw znn sezenwn csowx xommepuecxwx zen. A s 1662r. y nwx
-n y+e naswnson Hx+e, s onsmon sane, coomaxmencn c naepe+non
uei-psmn zsepnmw... w rze c oewx ciopon zsepen s-semen- o+nsnenwn o
oinn-iww xopanen. Ho scxope w oia wp+a oxasanocs cnwmxom mana.
Ka+z-n nerouwani nonaran csoen onsannocisx e+eznesno nosznwm yipom
saniw na wp+y, uio- pasysnais nosociw. Lanwons Leo npezocieperan
snazensua iosapnoro cxnaza: Oicyicisosais na wp+e, xaxosan ecis ero
p-nox... s io spemn, xorza xynu- o-uno cxoznicn znn noxynox, osnauaei
npocio wcxais xaiacipo-.
Kyneu Uose ze na Bera, onynwxosasmwn s 1688r. xnwry Hyianwua
nyianwu, paccxas-san: Hamw cnexynnni- nocemaxi onpezenenn-e zoma,
s xowx npozaeicn nwise, xaxosoe ronnanzu- wmenyxi xow, a nesaniwn-
u- xae. Oiw xoenn-e zoma c wx yxin-mw neuxamw, conasnw-
iensn-mw sosmo+nocinmw spemnnpenposo+zenwn cyis swmox onsmoe
yzociso; ozwn ws nwx npeznaraei xnwrw znn uienwn, zpyron wropn-e
cion-, w so scex nanzems coeceznwxos, uio- nooniais... Boi s ozwn ws
oiwx zomos s uac- paoi- wp+w sxozwi io wnw wnoe nwuo, wrpaxmee na
nos-menwe. Ero paccnpamwsaxi, uio cioni axuww, on zoasnnei x wx uene
na oioi momeni ozwn-zsa npouenia, zociaei manensxyx sanwcnyx xnw+xy w
npwnwmaeicn sanwc-sais neuio iaxoe, uio ecis nwms y nero s ronose, za-
saciaswis xa+zoro nosepwis, yzio on zenciswiensno oio czenan, w za-
nozorpeis... +enanwe xynwis xaxyx-nwyzs axuwx ws cipaxa, xax - ee
uena ne sospocna eme onsme. Taxos- npaswna oion wrp-. Lnn nxoro
amciepzamcxoro cnexynnnia wrpais snauwno yrazais yzymwn xypc na
ronnanzcxom p-nxe, snan xypc w co-iwn na nonzoncxom p-nxe.
4 8 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 4 9
xorza onw eme noxnonnnwcs neoiecann-m xamnnm, nanpwmep, s ropoze
Iape, na Axane, wmenno na asapnon nnomazw naxozwnocs ipwzuais uei--
pexyronsn-x xamnen, xa+z-n ws xoiop-x nocwn wmn ora.
B csoen xnwre Honwiwxa Apwcioiens paccy+zan: Hy+no nw znn na-
nxzenwn sa nopnzxom na ropozcxom p-nxe nasnauais oznoro aropanoma
wnw oznoro w ioro +e so scem ropoze? B Pwme nozzep+anwe nopnzxa s
ropoze w oznospemenno na p-nxe sxozwno s onsannociw ownos.
Csezenwn o nomnwnax w saciasax, xax rosopwnocs s-me, zomnw zo nac
c zpesnwx spemen. Lopozcxwe snaciw camw opranwsos-sanw p-nxw w ycia-
nasnwsanw nazsop sa nwmw. Ecnw, nanpwmep, s Cwuwnww npozaseu sanpa-
mwsan ueny, xois na rpano npes-maxmyx ycianosnenn-n iapw, ero
mornw cocnais sa oio na ranep-. Taxon cnyuan npowsomen s Hanepmo
2wxnn 1611r. c ynounwxamw. B Taiozene ynounwxos, s ipeiwn pas ynw-
uenn-x s napymenww npaswn, nemazno cpac-sanw c nososox nepesnsan-
n-mw, xax xonac-. Taxan npaxiwxa, no cnosam Iepnana Bpozenn, socxo-
zwna x 1417r., xorza Kapn Opneancxwn zan ropozcxwm marwcipaiam (ome-
senam) npaso zocmoipa (swswiauww) nexapen. Tonsxo s 1602r. omwna zo-
wnacs oimen- iaxoro naxasanwn.
Hw nazsop, nw pasnoc- ne memanw p-nxy pacmwpniscn no sone
cnpoca, s camom cepzue ropozcxon +wsnw.
B Hapw+e, Bpxccene, Bene oniosan ioprosnn s XVIIs. s opranwsosan-
n-x znn oioro p-nxax npowssozwnacs wcxnxuwiensno no pacnopn+enwx az-
mwnwcipauww nocpezcisom ayxuwonos. Hpw oiom sswmanwcs nomnwn-, xoio-
p-e so Ipanuww w Bensrww mnw s zoxoz rocyzapcisa, a s Bene s zoxoz
ropoza. Hpw panuyscxon cwcieme opranwsauww p-nxos npwxozwnocs cozep-
+ais mnoro uwnosnwxos-xoniponepos. Anrnwncxan opranwsauwn p-nxa nosso-
nnna xa+zomy noc-nais cson iosap na onios-n p-nox w npozasais ero nwuno
wnw uepes ynonnomouennoro. Azmwnwcipauwn ocymecisnnna nonwuencxo-canw-
iapn-n nazsop, sswmana nomnwn-. Lwun-n cocias ioproson nonwuww -n
nesenwx, w ee npwcyiciswe -no nesameino, ecnw ne napymanwcs npaswna.
B Lepmanww cwciema ynpasnenwn p-nxamw -na cxozna c anrnwncxon,
no smemaiensciso azmwnwcipauww -no onee sameino.
Kpome azmwnwcipauww znn ycnemnon zeniensnociw onios-x p-nxos
cnococisosanw nocpeznwxw w xomwccwonep-. B oiom oinomenww anrnwnc-
xwe w panuyscxwe nopnzxw cymecisenno oinwuanwcs zpyr oi zpyra. Bo
Ipanuww cymecisosano ye+zenwe, uio npozaseu mo+ei zosepniscn ionsxo
iaxomy nocpeznwxy, xoiop-n snec onpezenenn-n sanor w onsyeicn scemep-
no conxzais wniepec- csoero ssepwienn.
Hocpeznwx wmen owuwansnoe nono+enwe w npozasan iosap- s cooi-
seicisww c npaswnamw na ayxuwonn-x ioprax, nonyuan sa cson ipyz onpeze-
nenn-n npoueni c uen-.
B Anrnww s ponw xomwccwonepos -nw csoozn-e ioprosu-, csnsann-e co
csowmw xnweniamw nwms ssawmn-m zosepwem. Oiw xomwccwonep- wrpanw s
Anrnww onsmyx pons, ocoenno s iopros-x cnomenwnx c zpyrwmw cipanamw.
Poci omena iosapamw naronpwnicisosan wcnonssosanwx nos-x xana-
nos opamenwn, onee csoozn-x w npnm-x. Honswncn nos-n iwn p-nxa,
xoiop-n anrnwncxwn wccnezosaiens Anan Oseppwi nassan uacin-m p-nxom
(privat market), a panuyscxwn wccnezosaiens Iepnan Bpozens xapaxiepw-
swzen nwo ioprosxy, npozasasmyx iennusw nerxwe, mncn-e opesxw, scn-
xyx osomnyx menous, nwo nopinoro, nacxopo uwnwsmero saxasuwxy nnaise,
nwo npozasmwuy cse+en p-emxw.
B 1840-x rr. Mwxawn Hwxonaeswu Barocxwn s xnwre Mocxsa w mocxsw-
uw nwcan: Cxonsxo pas, -sano, uwian na passonouenn-x s-secxax: An-
rnwncxwn maraswn, Ipanuyscxwn maraswn, Lonnanzcxwn maraswn, n
zymax: za nouemy +e y nac s Mocxse nei pyccxoro maraswna? Lei copox
iomy nasaz na oioi sonpoc mo+no -no - oiseiwis iax+e sonpocom. A u-
io +e s- yzeie npozasais s oiom maraswne? Lwnxuwe s-onxw, conzaic-
xoe cyxno, cano, xo+y w naxcnyx wxpy?
Hwcaiens aniaswpyei, nocemaei s csoem soopa+enww orpomn-n ma-
raswn na Kysneuxom mociy. B orpomn-x sanax... ionnnicn noxynmwxw w
noxynmwu-; a uio- mocxoscxwm zamam ne ci-zno -no noxynais w ynoi-
pennis znn csoero iyaneia wszenwn pyccxwx apwxanios, io n nociapancn
-, uio- sce mow npwxasuwxw -nw nxzw nosxwe w nxesn-e w sce ne-
npemenno rosopwnw no-panuyscxw.
Hoz pyxosozcisom npezcezaienn Mocxoscxoro oizenenwn manyaxiypno-
ro coseia apona Menenzopa cociaswnocs Omeciso pyccxwx apwxan-
ios, xoiopoe, nanns na Kysneuxom mociy zom, oixp-no s nem maraswn pyc-
cxwx manyaxiypn-x wszenwn. Oioi neps-n pyccxwn maraswn mo+ei no
csoemy yzocisy, xpacoie w pocxomw nassaiscn apwnom, nwcan Mwxawn
Hwxonaeswu Barocxwn, ynpasnnxmwn xoniopon maraswna rocnozwn B--
xoscxwn ymn-n, npocsnmenn-n w nxesn-n monozon uenosex, snaei
wnocipann-e ns-xw; sce npwxasuwxw secsma se+nws-e monoz-e nxzw, nos-
xwe, npezynpezwiensn-e.
Ham sex ropram
Kyneueciso
s nwuio+nocis noseprais
ne nazono, none+e es xyneuecisa
+e xaxosoe, ne ioxmo senwxoe,
no nw manoe uapciso
cioniw ne mo+ei.
Hsan Hocomxos
C zpesnenmwx spemen p-nox zociasnnn snacinm ecnoxonciso. Bezs
nopon p-nounan nnomazs -na neynpasnnemon. Ona +wna ocoon +wsnsx.
Bo spemn csoero nyiemeciswn s cipan- Meconoiamww, Accwpwx w Baswno-
nwx Lepozoi oimeiwn wniepecn-n cnoco neuenwn onsn-x, xoiop-n emy
npwmnocs nanxzais. On sanwcan: Bonsn-x s-nocni na p-nounyx nno-
mazs, w npoxo+we zaxi onsnomy cosei- o ero onesnw. Monua npoxozwis
mwmo onsnoro -no sanpemeno.
B zpesnwx Iwsax -n npwnni saxon, cornacno xoiopomy ioi, xio s ie-
uenwe zecniw nei ne soszep+wsancn oi p-nounon ioprosnw, ne wmen npasa
sanwmais rocyzapcisenn-e zon+nociw. Ho y zpesnwx rpexos s ie spemena,
5 0 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 5 1
B nepsyx rwnszwx Heip I nomeciwn xpynn-x ioprosues, so siopyx
iopramen, wnw nasounwxos, w xopomwx pemecnennwxos, a s ipeisx npo-
ci-x pemecnennwxos w maciepos.
Kyneu s ciap-e spemena -n scerza noz nazsopom snaciw; nesamwmen-
n-n saxonom, on iepnen npowsson soesoz, iamo+enn-x w npwxasn-x nxzen.
L+enmc Ineiuep, anrnwncxwn zwnnomai, s csoen xnwre O rocyzapcise
Poccww, wszannon s 1591r. s Lonzone, nwcan, uio pyccxwn xyneu, pacxna-
z-san csow iosap-, onsnwso ocmaipwsancn no cioponam: ne wzei nw x
nemy xaxon uwnosnwx, uio- ssnis y nero uio nyume w npwiom zapom. Co-
wpaiens nomnwn nenpemenno ciapancn copsais c ioprosua uio-nwyzs
nwmnee na saciasax, mociax, nepesosax. Kpome ycianosnenn-x noopos ero
ne nponycini es ssnixw.
Hpaswnsn-e noswnnociw xynu- cianw neciw npw wmnepaipwue Exaie-
pwne II, no o+nsnennomy wmw xanwiany s Teciwrnacnon Lyme. Teciw-
rnacnan Lyma sezana ropozcxwm xosnncisom w ioprosnen. C o+nsnennoro
xanwiana xynu- nnaiwnw s xasny no 1% co 100%. Kyneu, o+nswsmwn
xanwian oi 1zo 5i-cnu, npwnazne+an x 3-n rwnszww w mor sanwmaiscn
menxon ioprosnen; xyneu, o+nswsmwn xanwian oi 5zo 10i-cnu, npwnazne-
+an xo 2-n rwnszww w ioprosan nx-m iosapom, ionsxo wcxnxuanacs iop-
rosnn na cyzax, w on ne mor snazeis apwxon; xyneu, o+nswsmwn xanwian
oi 10zo 50i-cnu w nnainmwn c nero 1%, npwnazne+an x 1-n rwnszww w
mor csepx npom-cnos 2-n w 3-n rwnszwn seciw ioprosnx s zpyrwx cipanax
w wmeis s cocisennociw sasoz-.
Kynu-, snazesmwe xopannmw w wmesmwe zeno ne menee xax na
100i-cnu pynen wnw yzyuw wspann-mw zsa pasa sacezaiennmw s cyzax,
oinwuanwcs oi xynuos 1-n rwnszww iem, uio nas-sanwcs wmenwi-mw rpa+-
zanamw. Oio ssanwe zasano wm npaso eszwis s ropoze s xapeie, sanpn+en-
non uei-psmn nomazsmw, wmeis saropozn-e zauw, caz-, a iax+e sasoz- w
apwxw; onw napasne c zsopnnamw ocsoo+zanwcs oi ienecnoro naxasanwn.
Kyneueciso 1-n w 2-n rwnszwn iax+e ocsoo+zanocs oi ienecnoro naxa-
sanwn. Kynuam 1-n rwnszww paspemanocs eszwis s ropoze s xapeie, sanpn-
+ennon napon nomazen; 2-n rwnszww s xonncxe, sanpn+ennon napon no-
mazen; xynuam 3-n rwnszww sanpemanocs eszwis s iaxwx oxwna+ax w pas-
pemanocs s oxwna+ snpnrais swmon w neiom ionsxo ozny nomazs.
Bo spemena npasnenwn Exaiepwn- II wnocipannoe xyneueciso, ioprosas-
mee oniom, nocwno ssanwe wnocipann-x rocien, w ecnw onw ne -nw sa-
nwcan- s rwnszwx, io zon+n- -nw nnaiwis nomnwny ozny nonoswny
ronnanzcxwmw ewmxamw, ciowmocis xoiop-x -na 1pyns 25xoneex, a
zpyryx poccwncxon moneion.
Eme s nauane XXs. s Mocxse y coopa Kasancxon Boromaiepw, so zso-
pe ryepncxoro npasnenwn, naxozwnacs nma, xyza ca+anw necocioniens-
n-x xynuos. Hma cuwianacs spemennon ixpsmon szecs cozep+anwcs
zon+nwxw zo iex nop, noxa s-nnaini zonr. Hassanwe nma ona nonyuwna
oi xpyrnon oinorociw s ciopony Benoro ropoza. Ho zpyrwm npezanwnm,
szecs cneuwansno -no s-p-io yrnynenwe znn moneinoro zsopa, oio-io
yrnynenwe w zano ixpsme nassanwe nm-. U zenciswiensno, mo+no
-no yswzeis snwsy, ca+enw na ipw rnywn-, neonsmon npozonrosai-n
zsopwx, momen-n xamnem, w soxpyr nero +wnse.
sosan xax cnoco ooniw oixp-i-n p-nox (open market), naxozwsmwncn
noz +ecixwm xoniponem mecin-x snacien. Areniamw oiwx uacin-x p-nxos
s ocnosnom -nw cipancisyxmwe ioprosu-, za+e pasnocuwxw wnw xommwso-
n+ep-. Onw saxynanw asancom nmenwuy, numens, apanos, mepcis, niwuy,
mxypxw xponwxos w osuwn. Taxwm opasom npowcxozwno s-nnecxwsanwe
p-nxa s zepesnw. Oiw nxzw cipancisosanw ws oznoro rpacisa s zpyroe,
ocianasnwsancs na nocionn-x zsopax, wrpasmwx snocnezcisww sa+nyx
pons. Bzecs nxzw zorosapwsanwcs o saxynxe, o onioson ioprosne.
Hos-e opm- omena perynwposanwcs scero nwms pacnwcxon, ons--
saxmen npozasua (xoiop-n uacio ne ymen uwiais), uio snexno sa coon
nezopasymenwn, wnorza secsma cepsesn-e.
-acin-n p-nox oio ne ionsxo anrnwncxan zenciswiensnocis. Ha
xoniwnenie xyneu open +enanwe x nepemene meci. Leniensn-n ioproseu
siopon nonoswn- XVIs. Anzpe Pw, cosepmasmwn zo ipwzuaiw noeszox s
roz, rosopwn: Pezxo s-zasanwcs mne uac- noxon, xorza cezno ne npwxwna-
no x moemy sazy! Bnpouem, wccnezosaiennm nezociaei axiwuecxoro maie-
pwana, uio- ueixo onpezenwis pasnwuwe me+zy npmapoun-m ioprosuem,
eszwsmwm c oznon npmapxw na zpyryx, w xynuom, cipemnmwmcn zenais sa-
xynxw nenocpezcisenno y npowssozwienen.
Ba spemn oinocwiensno nezonroro npouseianwn s Poccww rociwn-x zso-
pos xapaxiep opranwsauww na nwx ioprosnw w paspnz- iopros-x nxzen ws-
menwnwcs. Cnauana -nw rociwn-e w cyxonn-e coinw iopros-x nxzen, sa-
iem uepn-e coinw. C XIV zo nauana XVIII cioneiwn coinw oio
xopnopaiwsn-e o+ezwnenwn xynuos (rociwnan, cyxonnan w zp.) w ieppwio-
pwansno-npoeccwonansn-e xopnopauww nocazcxwx nxzen; nosznee az-
mwnwcipaiwsno-ieppwiopwansn-e ezwnwu-. Oiw paspnz- nononnnnwcs sa
cuei nepesoza xynuos ws nw+nero paspnza s s-cmwn, a iax+e narozapn
sa+wioun-m nocazcxwm nxznm, npwmezmwm ws ropozos.
Hocatcxzmz tmtnmz n ropozax nas-sanwcs sce iopros-e, pemecnenn-e
w npom-mnenn-e nxzw, wmesmwe s ropoze csow inrnos-e (ono+enn-e no-
zaisx) zsop-. -wcno mocxoscxwx uepn-x coien npw uape Mwxawne Iezopo-
swue zoxozwno zo zecniw; no xpome coinw -nw eme nonycoinw. Hassanwe
coinnm zasanocs no sanniwx, no mecinociw, rze onw +wnw, no nassanwx
uaciw ropoza, nanpwmep Lmwiposcxan, Cpeiencxan, Hoxposcxan, a nexoio-
p-e nocwnw nassanwn iex ropozos, oixyza onw nepsonauansno -nw nepese-
zen-: Hosropozcxan, .cix+cxan.
Uepnaz coinz oio opranwsauwn uepn-x nxzen, i.e. csooznoro, s
oinwuwe oi onp, rocien w zyxosencisa, nnaiwsmero nozaiw nacenenwn so
rnase c coicxwm, wnw coinwxom.
Ho cnosam wciopwxa Hwxonan Usanoswua Kociomaposa (18171885),
onsannocisx uepn-x coien nsnnnocs iax+e nozzep+anwe ropozcxoro na-
royciponcisa, s uacinociw momenwe ynwu.
Ba zociasnennyx npw-ns no uapcxon cny+e w pazenwx wm s na-
rpazy zasanocs noueinoe ssanwe rocin c npasom na sonsn-n npom-cen w na
oixyn nexoiop-x ciaien xasennon snyipennen w snemnen ioprosnw.
B 1720r. Heip I sxnxuwn xyneuecxwn marwcipai w ropozcxwx xynuos
paszenwn na ipw rwnszww. Cnoso rwnszwn, xax ysepnei B.H. Taiwmes,
npowcxozwi oi cnosa rwnsza, osnauaxmee io +e, uio ieneps uex.
5 2 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 5 3
Ham sex iopram, s cen sex +enesn-n
Bes zener w csooz- nei.
Cuenxy xynnw-npoza+w onwc-san nooi Usan Casswu Hwxwiwn:
Hy uio +e, Kwzwm-u, xax yzem m- nazwis?
Hnaixom yiwpancs, npomonswn xyneu.
Henssn nw c uen- isoen uio-nwyzs caswis?
Cxa+w noxopoue w zeny xoneu.
La soi uio, xopmwneu, n casnx nemnoro:
T- xouems mne zseciw w zsazuais oizais,
He io iax ciynan cee... son w zopora!
H onsme ne ciany c ioon ionxosais.
Cio zsazuais!.. ynpnm i- manensxo, Kyzwm-u
Kax yzio owzncs, xyneu nosiopwn.
Cio zsazuais! Cio zsazuais! xax snaems, Lanwn-u!
Hw rpoma ne casnx, w iax yciynwn!
Hozonoro poza cuen- nexoiop-e noxynaienw ycipawsanw nepezxo. Ha-
npwmep, nsnn-n opinwx eccosnaiensno nosiopnei cnosa xynua w, uio
scero yzwswiensnee, onnis ociaeicn ero npwnienem; npocnasmwcs, eznnx
ne nomnwi nwuero, couiei s-pyuenn-e sa mez zensrw w cxa+ei: Ox, zeme-
sensxo n npozan mez-io xynuy: ny, swzno, ero cuacise!
Cornamancs w smecie c iem n-iancs o+ncnwis iaxoe nono+enwe zen,
H.U. Kociomapos nwcan: Pyccxwe xynu- nocionnno -nw so mpaxe oino-
cwiensno onsmen uaciw ioro, uem ioprosanw, cipamwnwcs omana, ne zose-
pnnw, -nw oman-saem- w, s csox ouepezs, oman-sanw.
Cxopee scero, xapiwny cnezyei npezciaswis cee iax, uio oe ciopon-
npwmennxi ie +e npwem-, nnaini zpyr zpyry pasnon moneion, cuwian
wciopwx oxonomwxw H. Kymnep (Kn-mes). B oiom oinomenww pyccxwe
ioprosu- mornw mnoromy nayuwiscn y ioprosasmwx c nwmw wnocipanues.
B acne Kyneu Usan Anzpeeswu Kp-nos nwcan:
Omanyi, omanyn xyneu, s iom zwsa nei,
Ho ecnw xio na cseie
Hos-me nasox ssrnnnei,
.swzwi, uio w iam na iy +e ciais wzei
Houiw y scex ozwn pacuei:
Koro xio nyume nozsezei
U xio xoro xwipen omanei.
Lpamaiypr Anexcanzp Hwxonaeswu Ociposcxwn (18231886), oieu xo-
ioporo, sanwmancs uacinon azsoxaicxon npaxiwxon, nonssosancn cpezw xyn-
uos onsmwm asiopwieiom, noxas-san s csowx nsecax, uio scn +wsns, secs
-i ioprosoro xnacca ion nop-, s snauwiensnon cienenw csnsannon c ono-
xon nepsonauansnoro naxonnenwn, sw+znicn na rpyom omane, na nnyios-
cise, xwmnwuecise, a ero xymwpom nsnnxicn zensrw. Oman, xax noxas-san
s csowx nsecax A.H. Ociposcxwn, ocnosnon saxon +wsnw, w nosxwm nny-
B 1693r., s xnwre Tpaxiai Lenamap oimeuan, uio s Hapw+e momen-
nwuecxwe npozenxw npmapoun-x xynuos, xaxos-e smecio ioro, uio- npo-
zasais csow iosap- na Kp-iom p-nxe wnw +e na oixp-i-x p-nxax, npoza-
nw wx s ipaxiwpax... w sa wx npezenamw.
B ie spemena npouseiana xonipaanza. O oiom nwcan Lemape nocne-
znemy ws renepansn-x xoniponepos sa zonroe uapcisosanwe Lxzoswxa XIV:
Bama mwnocis mornw - s-ciaswis apmwx szons scero noepe+sn Bpeia-
nw w Hopmanzww, no wse+ais xonipaanz- ne yzanocs -.
Cwrwsmynz Lepepmienn nwcan o poccwncxwx xynuax, uio onw sezyi
ioprosnx c senwuanmwm nyxascisom. Hoxynan wnocipann-e iosap-, onw
scerza nonw+axi ueny wx nanonoswny, w oiwm ciasni wnocipann-x xynuos
s saipyznenwe w nezoymenwe, a nexoiop-x zosozni zo oiuannwn, no xio,
snan wx o-uaw w nxoss x nposonouxe, ne iepnei npwcyiciswn zyxa w yme-
ei s-+zais spemn, ioi c-saei cson iosap es y-ixa.
Ho-swzwmomy, C. Lepepmienn npwnwmaei sa nyxasciso o-unyx npw-
s-uxy x camomy npoueccy ioprosaiscn, nocxonsxy ciopon-, xax on yisep+-
zaei, s xonue xonuos zorosapwsaxicn. Oznaxo on +e nwmei: Ecnw onw
naunyi xnnciscn w o+wiscn, snan, uio szecs cxp-saeicn oman, wo onw
xnnnyicn c uensx omanyis.
Hemeuxwn nyiemecisennwx Azam Oneapwn s xnwre Onwcanwe nyieme-
ciswn s Mocxoswx paccxas-san: H wsymnnncn, swzn, uio mocxoscxwe xyn-
u- npozasanw no 3
1
/
2
oxx apmwn cyxna, xoiopoe onw camw noxynanw y anr-
nwuan no 4oxx. Ho mne cxas-sanw, uio wm oio ouens s-rozno, noiomy uio,
xynws y anrnwuan cyxno s zonr w npozasan ero sa nanwun-e zensrw, xoin w
zemesne csoen uen-, onw opamaxi s-pyuenn-e zensrw na zpyrwe npez-
npwniwn, xoiop-e ne ionsxo noxp-saxi noiepw, nonecenn-e wmw npw npo-
za+e cyxna, no w zociasnnxi csepx ioro zononnwiensn-e ap-mw.
Beneuwancxwn xyneu w zwnnomai Uocawi Bapepwno, no-sasmwn s Poc-
cww s 1565r., nwcan: Kpacwnw ropnociaes w zpyrwe mexa znn ioro, uio-
onw xasanwcs onee xpacws-mw. Hemeuxwn xyneu Henreayep nwcan co cnos
Cwrwsmynza Lepepmienna, uio mocxoscxwe xynu- iopryxi c senwuanmwmw
xwipocinmw w omanom. Tsezcxwn zsopnnwn Heipen ze Epnesynza Heip,
-smwn s Mocxosww so spemena Camossanua, cooman, uio xynu- oxoino
+ynsnwuaxi. Hocon Csnmennon Pwmcxon wmnepww npw zsope uapn
Anexcen Mwxannoswua Manepepr oimeuan: Kynu- s czenxax scerza npwe-
raxi x omann-m xnnisam w oemanwnm. Ipanuyscxwn nyiemecisennwx
Iopien ze Hwns, npwes+asmwn s Poccwx s xonue uapcisosanwn Exaiepw-
n-II, nwcan: Baasno wcn-i-sais na cee camom, zo xaxoro npezena mo+ei
zoniw wx +ynsnwueciso... Lopocosecinocis oio ezwncisennan ocnosa iop-
rosnw ne cymecisyei s Poccww. A soi sneuainenwe anrnwncxoro +ypna-
nwcia Moxensw .onneca, asiopa namymesmen s 70-e rr. XIX s. xnwrw Poc-
cwn: Lsymn onsmwmw nezociaixamw s xapaxiepe pyccxwx xynuos xax xnac-
ca, cornacno omemy mnenwx, nsnneicn wx nese+eciso w ecuecinocis.
Hpwsozn nozopxy s-cxas-sanwn wnocipanues s xnwre, nanwcannon s
omwrpauww, -smwn xyneu Heip Byp-mxwn sameuan: U ecnw nwsxwn ypo-
sens mopanw s iopros-x zenax nsnneicn cnezciswem nwsxoro xynsiypnoro
yposnn cipan-, io oio npwmenwmo ne ionsxo x +wiennm zwxon Mocxo-
sww. Bcnomnwm Anexcanzpa Cepeeswua Hymxwna:
5 4 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 5 5
neoxozwm-e iosapn-e onz- w zene+n-e cpezcisa. Tax, s 1923r. Moc-
xoscxwn coxs noipewienscxwx omecis nonyuwn xpezwi na 500i-cnu py-
nen s zosoenn-x uenax.
Bce oio cnococisosano pacmwpenwx ioproson ceiw w iosapooopoia.
K xonuy soccianoswiensnoro nepwoza s 19251926rr. ws 18,3i-cnuw iop-
ros-x sasezenwn Mocxs- nouiw 3i-cnuw c ocny+wsaxmwm nepconanom s
46i-cnu uenosex -nw rocyzapcisenn-e, 2,3i-cnuw sasezenwn c nepcona-
nom s 23i-cnu xoonepaiwsn-e w 13i-cnu sasezenwn c nepconanom s
29i-cnu uenosex uacin-e. B 19271928rr. uwcno uacin-x iopros-x
sasezenwn cnwswnocs zo 5i-cnu.
Hocionnno nanxzancn npouecc neyxnonnoro s-iecnenwn ws ioprosnw
uacinoro xanwiana. Topros-n oopoi s 19251926rr. pasnnncn 107mwn-
nwonam pynen, ws nwx na zonx uacinwxos npwxozwnocs 40mwnnwonos py-
nen, wnw 37,4%. B 19261927rr. cooiseicisenno 111mwnnwonos pynen,
wnw 22,8%; s 19271928rr. 121mwnnwon pynen w 27mwnnwonos py-
nen, wnw 22,2%. Ecnw +e yuecis w oniosyx ioprosnx, io zonn uacinwxos
cnwswnacs zo 9%. Taxwm opasom, napnzy c npom-mnennocisx siop-m wc-
iounwxom zoxozos mecinoro xz+eia Mocxs- cianoswicn rocyzapcisennan w
xoonepaiwsnan ioprosnn.
B mocxoscxom xz+eie zonn zoxozos oi xommynansn-x wmymecis w o-
poun-x ciaien s omem o+eme zoxozos xz+eia -na zosonsno snauw-
iensna. B 19271928rr. ona cociaswna 3,5mwnnwona pynen, wnw 16,0%
scex zoxozos xz+eia. B wx uwcne cop- c ioproso-npom-mnenn-x nome-
menwn, cxnazos w xp-i-x p-nxos zanw 2,3mwnnwona pynen. Cnezyxmwn
wciounwx zoxozos mynwuwnansn-e +wn-e zoma w nomemenwn.
Konwueciso meci noz ioprosnx s Mocxse s 1929r. cociaswno 2164.
B swze copos c nwx nociynwno 336i-cnu pynen. Oznaxo oioi wciounwx
zoxozos e+erozno ymensmancn ws-sa coxpamenwn uacinon ioprosnw.
B 1930-x rr. so scex xonuax Mocxs- cipownwcs nos-e cospemenn-e
ynwsepcansn-e, npozosonscisenn-e w npomiosapn-e maraswn-, coopy+a-
nwcs cxnaz-, xonozwnsnwxw, onesaiop-, osomexpanwnwma. Lenepansn-m
nnanom pexoncipyxuww nameuanocs ysenwuwis emxocis onesaiopos zo
250i-cnu ionn, xonozwnsnwxos zo 110i-cnu w osomexpanwnwm zo
600i-cnu ionn.
Bo spemn Benwxon Oieuecisennon sonn-, xax nwcan zoxiop oxonomwuec-
xwx nayx Leoprwn Bopwcoswu Honnx, sa+n-m wciounwxom zoxozos Mocxs-
-na ioprosnn. Ocoenno onsmoe snauenwe znn nociynnenwn zoxozos s xz-
+ei ona npwopena nocne ssezenwn s 1944r. ocoon ioprosnw. Lnn ono-
+enwn nanorom mocxoscxwx maraswnos w peciopanos Lnasocoiopra npw
Mocioprwnynpasnenww coszanw cneuwansn-n cexiop, xoiop-n nposozwn pa-
oiy no ynyumenwx ocoon ioprosnw s Mocxse w mownwsauww uepes ee
xanan- zononnwiensn-x mwnnwonos pynen zoxozos s xz+ei ropoza.
-io- ysenwuwis iosapooopoi ocoon ioprosnw, Mocioprwnynpas-
nenwe cosmecino c oizenom ioprosnw wcnonxoma Moccoseia cnococisosano
pacmwpenwx ceiw iopros-x npeznpwniwn, ysenwuenwx spemenw wx paoi-,
ocsoo+zenwx sanni-x nomemenwn -smwx maraswnos w zp.
Ho npezno+enwx oizena ioprosnw Mocropwnynpasnenwn wcnonxom
Moccoseia cornacosan c napxomaiamw sonpoc o ysenwuenww oinycxa Mocx-
ioscisom ropznicn, xax reponcisom. B Kapiwne cemennoro cuacisn (1847)
na sameuanwe csoero c-na, npozysnoro momennwxa, uio xyneu Twpnes
y+ onsno nnyi, repownn nsec- oiseuaei: La uem +e on nnyi, cxa+w
no+anyncia? Ka+z-n npasznwx on s uepxoss xozwi... senwxwm nociom w
uax ne nsei c caxapom sce c mezom nwo c wsxmom... A ecnw w omanei
xoro, iax uio sa eza! Tem, Aniwnymxa, w ioprosnn-io zep+wicn. He nomw-
mo nocnoswua-io rosopwi: He omanyis ne npozais.
K xyneuecisy, xax x nosomy cocnoswx, s io spemn npwxos-sanocs snwma-
nwe cam-x mwpoxwx omecisenn-x xpyros. Komezwn Csow nxzw couiem-
cn! s-ssana sosmymenwe snwniensnoro xyneuecisa w zsopnncisa. O nen no-
neienw s Heiepypr zonoc-, ee nepezanw na paccmoipenwe nernacnoro Ko-
mwieia 2anpenn 1848roza. Oioi Komwiei oswnwn Ociposcxoro s iom, uio,
xnenmn nopoxw xyneuecisa, on ne noxasan znn npoiwsonono+nociw nw ozno-
ro ws iex nouienn-x xynuos, s xoiop-x oroonsnennocis, npasozymwe w
npnmoia yma cociasnnxi iwnwunyx w neoi+emnemyx npwnazne+nocis. Ha
oipwuaiensnom zoxnaze Komwieia Hwxonan I nano+wn pesonxuwx: Cosep-
menno cnpaseznwso, nanpacno naneuaiano, wrpais +e sanpeiwis.
Kyneu, rosopnmwn so wmn wniepecos snyipennero p-nxa, nwcan
xnnss Memepcxwn, y+e ne ioi apmwnnwx, xoiop-n zsymn ronosamw ca-
xapy s nonssy ropoznwuero oiciawsan csoe npaso omepwsais w osemwsais.
Hei. Ba oiwm xynuom wnorza uen-n mwp pasnoopasn-x noipenocien w
sonwxmwx ny+z napozn-x w rocyzapcisenn-x.
Teaipansn-n pe+wccep, s-xozeu ws xyneuecxon cemsw Koncianiwn
Cepreeswu Cianwcnascxwn (18631938), scnomwnan: H +wn s iaxoe spe-
mn, xorza s onaciw wcxyccisa, nayxw, ocieiwxw nauanocs onsmoe o+wsne-
nwe. Kax wssecino, s Mocxse oiomy nemano cnococisosano iorzamnee mo-
nozoe xyneueciso, xoiopoe sneps-e s-mno na apeny pyccxon +wsnw w, na-
pnzy co csowmw ioproso-npom-mnenn-mw zenamw, snnoinyx sawniepecosa-
nocs wcxyccisom.
Mocxsa roprosax
-enosex s ynwsepmare
Hpwopen xwiancxwn ias...
Esrenxx Esrymenxo
Hemanosa+n-m wciounwxom mecinoro xz+eia ciana ioprosnn. B roz-
nona uacin-n xanwian sanwman ocoenno npoun-e noswuww wmenno s iop-
rosne. B ioprosom oopoie Mocxs- s pyxax uacinwxos naxozwnocs 96%
scen ioprosnw manyaxiypon, 90% xneoypa+om, 96% xo+esenno-
peswnos-mw wszenwnmw, 93% xwmwuecxwmw w mocxaiensn-mw iosapamw,
96% meiannwuecxwmw wszenwnmw.
B copesnosanww c uacinwxom ocnosn-m opyzwem snaciw ciana rocyzap-
cisennan w xoonepaiwsnan ioprosnn. Hpenpwnwmanwcs non-ixw pacmwpnis
ioprosnx, ysenwuwsais iosapn-e onz-, ynyumais accopiwmeni w xaueciso
ocny+wsanwn noxynaienen. Lnn passwiwn ioprosnw rocyzapciso s-zennno
5 6 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 5 7
zosais eme 1000 maraswnos na 16,1 i-cnuy paouwx meci, nnozoosomn-e
xpanwnwma na 275 000 i, 7 npozosonscisenn-x w npomiosapn-x cxnazos
nnomazsx 70 000 m
2
.
Kpynnenmwmw p-nxamw Mocxs- cianw Henipansn-n p-nox, opranwso-
sann-n s 1933 r. ssamen neuansno snamenwioro Xwiposa p-nxa (Xwiposxw),
w Baymancxwn p-nox, oixp-i-n s 1977 r.
Oman nnomazs iopros-x sanos szanwn Henipansnoro p-nxa cociasnn-
na onee 7000 m
2
, p-nox -n paccuwian na 758 iopros-x meci. Ha siopom
w ipeisem oia+ax pacnonaranwcs ynwsepmar, npozosonscisenn-n maraswn,
wmenacs rociwnwua na 104 mecia, a iax+e xamepa xpanenwn w xonozwnsn-e
xamep-.
Kpyrnoe c xynonom szanwe Baymancxoro p-nxa ws ciexna w eiona,
zwameipom 90 m. Hnomazs iopros-x sanos w anipeconw 5000 m
2
na 590 iop-
ros-x meci swmon w 1090 neiom. Bzecs +e pacnonaranwcs 10 xamep xpa-
nenwn omen nnomazsx 750 m
2
, 7 xonozwnsn-x xamep, 31 oxna+zaem-n
npwnasox, 8 rpysos-x nwios.
B 1980r. mocxoscxwe maraswn- sxozwnw s cocias onee 50omeropozc-
xwx wnw panonn-x cneuwanwswposann-x o+ezwnenwn: Asiomaiiopr, Laci-
ponom, Mocrananiepeniopr, Mocxomwccwoniopr, Mocxynsiiopr, Mocmonoxo,
Mocoyssiopr, Mocxneiopr, Mociopr, Mocoze+za, Moccnopiiopr, Mocxos-
iopr, Mocuseiiopr, Moconexipo-iiopr w zp. B csox ouepezs, sce onw na-
xozwnwcs s sezenww nwo .npasnenwn ioprosnw npom-mnenn-mw iosapamw,
nwo Lnasnoro ynpasnenwn ioprosnw Mocropwcnonxoma. Oiwm +e ynpasne-
nwnm nenocpezcisenno nozuwnnncn pnz xpynn-x ynwsepmaros: L.M, Mocx-
sa w zp., a iax+e iopros-e wpm- Leicxwn mwp, Becna.
K 1979 r. s Mocxse -no onee 5 i-cnu maraswnos, s iom uwcne oxono
3,2 i-cnu npozosonscisenn-x. Oman ioprosan nnomazs mocxoscxwx mara-
swnos x oiomy spemenw npes-cwna 1 400 000 m
2
. E+eznesno maraswn- o-
cny+wsanw onee 6,5 mwnnwonos noxynaienen, cosepmaxmwx oxono 40 mwn-
nwonos noxynox. Lozoson iosapooopoi cociaswn 16,8 mwnnwapza pynen.
B cepezwne 1995r. Hpaswiensciso Mocxs- pemwno naseciw nopnzox s
xynne-npoza+e npeznpwniwn ioprosnw. O oiom rosopwi ero nocianosnenwe
O pexoncipyxuww w mozepnwsauww npeznpwniwn noipewienscxoro p-nxa
w ycnyr Mocxs- na ocnose wnseciwuwonn-x xonipaxios. Ecnw pansme ma-
raswn npozasancn o-uno c ayxuwona newssecino xomy w znn uero, io ie-
neps xa+zoro noienuwansnoro xosnwna mocxoscxwe snaciw pemwnw snwma-
iensno wsyuais, paccmaipwsan ero wnancos-e sosmo+nociw w nepcnexiws-
passwiwn wpm-.
Lenanocs oio znn ioro, uio- npwsneus conwzn-x wnseciopos, xoiop-m
noz cwny pexoncipyxuwn ciap-x w coszanwe nos-x maraswnos, oiseuaxmwx
cospemenn-m ipeosanwnm w zocionn-x cionwu-.
B nocianosnenww oimeueno, uio nozop wnseciopos yzei nposozwiscn
s npeexiypax ropoza c yuaciwem Mocxomwmymecisa w zpyrwx opranwsauwn.
Ecnw pansme nowcx wnseciopa -n nociasnen na camoiex, io ieneps s
ponw csnsyxmero ssena cianyi npeexiyp-, xoiop-e camw yzyi nozwpais
zocionn-x noxynaienen w npozasuos, cnocon-x opranwsosais csoe zeno.
Houemy szpyr iaxwe ciporwe mep-? Bwzwmo, noiomy, uio, cnyuaeicn, xy-
nwi wnon wsnecmen cee maraswn, a ioprosais s nem ne cowpaeicn. To
se iosapos npewmymecisenno c mocxoscxwx npeznpwniwn, uio npwseno x
onsmon oxonomww s naxnazn-x pacxozax iopryxmwx opranwsauwn.
B uennx pacmwpenwn mecinon npozosonscisennon as-, ynyumenwn
cna+enwn maraswnos npozosonscisenn-mw iosapamw w nos-menwn penia-
ensnociw npeznpwniwn Mocropwnynpasnenwe nozzep+wsano opranwsauwx
npw nwx xospacuein-x nozcon-x xosnncis. Hanpwmep, .npasnenwx sene-
noro w neconapxosoro xosnncisa Mocxs- -nw npezociasnen- cpezcisa znn
coszanwn p-noro xosnncisa P-xos, xoiopoe wcnonssosano sozoem- ro-
poza w npwropozos znn passezenwn npom-cnoson p--.
Toprosnn ciana xpynn-m wciounwxom ropozcxoro xz+eia nocne sonn-.
Poci iosapn-x onzos, oimena xapiounon cwciem-, zene+nan peopma w
cnw+enwe uen na iosap- maccosoro noipenenwn cnococisosanw pesxomy
ysenwuenwx o+ema iosapooopoia. Tosapooopoi mocxoscxwx iopros-x
opranwsauwn s 1947r. cociaswn 1,6mwnnwapza pynen.
Bmecie c nociynnenwnmw oi p-nxos zoxoz- oi ioprosnw s 1947r. co-
ciaswnw 45mwnnwonos pynen, wnw 13,1% zoxoznon uaciw xz+eia. Loso-
enn-n yposens oiwx nnaie+en -n npessonzen nouiw na 15mwnnwonos
pynen, wnw na 49,5%. Us 45,2mwnnwona pynen nnaie+w iopros-x opra-
nwsauwn cociaswnw 38,7mwnnwona pynen, a nnaia sa ycnyrw na p-nxax
6,5mwnnwona pynen.
B Mocxse npezycmaipwsanocs snauwiensnoe pacmwpenwe ceiw iopros-x
npeznpwniwn w ynyumenwe wx iexnwuecxoro ocnamenwn. Ha oiw uenw s-ze-
nnnwcs neoxozwm-e cpezcisa ws xz+eia w sa cuei anxoscxwx ccyz. Ha-
meuanocs passwiwe xonxosnon ioprosnw. Lnn cipowienscisa w pacmwpenwn
xonxosn-x p-nxos w ynyumenwn wx naroyciponcisa s-zennnwcs zononnw-
iensn-e accwrnosanwn. B uacinociw, s 1966 r. -no npexpameno ws+niwe s
zoxoz xz+eia cymm- pasosoro copa, sswmaemoro na xonxosn-x p-nxax.
Bce nociynnenwn oi oioro copa cianw nanpasnniscn na cipowiensciso w
naroyciponciso p-nxos. Konxosam znn ciwmynwposanwn wx ioprosnw npe-
zociasnnnwcs apenzn-e nsroi-. B 1966r. posnwun-n iosapooopoi s iop-
ros-x opranwsauwnx cionwu- cociaswn 7,7mwnnwapza pynen.
B oiw roz- eme onee yxpenwnocs nono+enwe Mocxs- xax camoro
xpynnoro ioprosoro uenipa cipan-, yzensn-n sec xoioporo s posnwunom
iosapooopoie cociaswn 10%. K 1970 r. s Mocxse paoiano onee 10 i--
cnu iopros-x npeznpwniwn, onee 6,7 i-cnu npeznpwniwn omecisennoro
nwianwn w 40 xonxosn-x p-nxos.
Us xz+eia Mocxs- ropozcxon ioprosne e+erozno s-zennnwcs accwrno-
sanwn na xanwiansn-e sno+enwn, na wnancwposanwe npwpocia nopmaiwsos
w noxp-iwe nezociaixa cocisenn-x oopoin-x cpezcis, na naroyciponciso
p-nxos w i.z. Ecnw s 1957 r. na oio -no wspacxozosano 3,5 mwnnwona py-
nen, io s 1965 r. pasmep accwrnosanwn s-poc zo 36,8 mwnnwonos pynen.
Ba cemwneixy s ropoze -no nocipoeno onee 2 i-cnu nos-x marasw-
nos. Tonsxo sa 19611965 rr. xanwiansn-e sno+enwn s ioprosnx w ome-
cisennoe nwianwe Mocxs- s-paswnwcs s cymme 123,8 mwnnwona pynen.
Tem ne menee zansnenmee -cipoe pacmwpenwe ceiw npeznpwniwn iop-
rosnw ociasanocs oznon ws sa+nenmwx sazau.
B 19651970 rr. sno+enwn s oiy oipacns s Mocxse -nw nouiw szsoe
onsme, uem s 19611965 rr. Oio zasano sosmo+nocis nocipowis w oopy-
5 8 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 5 9
ymenwe npowssozwienen w ynpasnenues opranwsosanno w ncwxonorwuec-
xw sepno scipawsaiscn s p-noun-e oinomenwn.
Pmnox xax xoszzcino npetnotataei pemenze ctetymmzx satau:
zenauwonanwsauwx oxonomwxw;
nonnyx zewzeonorwsauwx oxonomwxw.
P-nox opmwposancn s ieuenwe znwiensnoro wciopwuecxoro npouecca,
opranwuecxw csnsan c passwiwem w yrnynenwem omecisennoro paszenenwn
ipyza w xosnncisennon cocisennociw npowssozwienen. (Kax ionsxo many-
axiypa zo nexoiopon cienenw oxpenna, ona, a eme onsme xpynnan
npom-mnennocis, cama coszaei cee p-nox, sasoes-saei ero csowmw io-
sapamw*.)
P-nox iosapos no ynxuwonansnomy nasnauenwx zenwicn npe+ze scero
na p-nox cpezcis npowssozcisa w p-nox npezmeios noipenenwn.
Momn-m ciwmynom passwiwn p-nxa nsnneicn oocipnxmancn nponema
peanwsauww npowssozwmon npozyxuww.
PNHOK MUPOBOU oio zsw+enwe iosapos w ycnyr, ocymecisnnx-
meecn na ase mwpos-x uen, oinwuaxmwxcn oi yposnn uen s oizensn-x
cipanax.
Pmnxz (no ,etonomy mzpy) mo+no xtacczzzponain no ctety-
mmzm npzsnaxam:
no oipacneson npwnazne+nociw xax o+exia omena. Taxwe p-nxw wme-
nyxicn iosapn-mw w moryi oxsai-sais p-nox xaxoro-nwo xonxpeinoro
iosapa wnw rpynn- iosapos, csnsann-x me+zy coon onpezenenn-mw
npwsnaxamw npowssozcisennoro xapaxiepa wnw cny+amwx yzosneisope-
nwx oznon w ion +e noipenociw (p-nxw oysw, uepn-x meiannos,
c-pses-x iosapos);
no o+exiy omena w rpanwuam ero oxsaia. B ocnose cipanosan wnw
perwonansnan oipacnesan npwnazne+nocis o+exios omena. Taxwe
p-nxw wmenyxicn perwonansn-mw iosapn-mw p-nxamw, xoiop-e moryi
oxsai-sais p-nox xonxpeinoro iosapa, rpynn- iosapos wnw iosapos on-
pezenennon oipacnw oznon cipan- wnw perwona (nanpwmep, p-nox oy-
sw Anrnww, p-nox -ioson onexipoiexnwxw Hnonww);
no cepe me+zynapoznoro iosapnoro omena w oipacneson npwnazne+-
nociw o+exia omena. Taxwe p-nxw wmenyxicn mwpos-mw iosapn-mw
p-nxamw, wx o+exiamw moryi -is xonxpein-e iosap- wnw rpynn-
iosapos;
no oinomenwx x nauwonansn-m rpanwuam cep- omena p-nox
snyipennwn (mecin-n) w snemnwn (wnocipann-n);
no xapaxiepy iosapnoro omena nesaswcwmo oi iosapnoro omena
pasnwuaxi p-nxw iosapos w ycnyr, p-nxw xanwiana, paouen cwn-,
uenn-x ymar;
no xapaxiepy w yposnx cnpoca w npezno+enwn na p-nxe pasnwuaxi
p-nox npozasua w p-nox noxynaienn. P-nox, oinwuaxmwncn npes-me-
nwem cnpoca naz npezno+enwem, nas-saeicn p-nxom npozasua, w, na-
oopoi, p-nox, xorza npezno+enwe npes-maei cnpoc, wmenyeicn p-n-
xom noxynaienn;
nociasmwxw ero nozsezyi, io apenznan nnaia sa ioprosyx nnomazs nos--
cwicn s oznouacse s 2,5pasa. B pesynsiaie smecio maraswna san-nen-
noe npocipanciso, swnxmee nyci-mw swipwnamw.
Oznaxo zeno sa wnseciopamw. Bezs saipai- na cozep+anwe za+e ne-
onsmoro maraswna cenuac maxcwmansn-e, a npw-ns neonsman. Kpome
ioro, oopmnenwe cooiseicisyxmwx zoxymenios npw noxynxe maraswna
secsma ipyzoemxwn w zonrwn npouecc.
Nyx pmnxa
Tym p-nxa esomwouno zociwraei namwx
ymen.
epnan Bpoers
Cymecisyei mno+eciso nonniwn w onpezenenwn p-nxa, x wx uwcny
xa+z-n mo+ei zoaswis csow.
PNHOK cepa iosapnoro omena.
PNHOK c iouxw spenwn ieppwiopwansn-x rpanwu, xax -no noxasano
s-me, mo+ei -is mecin-m, nauwonansn-m, i.e. snyipennwm, w mwpos-m,
i.e. snemnwm.
PNHOK rocnozcisyxman w onpezennxman opma csnsw iosaponpo-
wssozwienen na ocnose omecisennoro paszenenwn ipyza.
PNHOK oxonuaiensnoe npwsnanwe omecisennoro xapaxiepa saipai
ipyza oizensn-x iosaponpowssozwienen.
PNHOK onapy+wsaei w ycianasnwsaei, xaxwe ycnoswn npowssozcisa
nsnnxicn omecisenno neoxozwm-mw.
PNHOK onpezennei senwuwny ciowmociw iosapos, p-nounyx cio-
wmocis.
PNHOK s mwpoxom snauenww iaxan opranwsauwn omecisennoro
npowssozcisa, npw xoiopon npowssozwienw iosapos, opweniwpyncs na cnpoc
noxynaienen, camw pemaxi:
xorza, s xaxom xonwuecise w xaxwe iosap- npowssozwis;
xax oiw iosap- npowsseciw: ws xaxwx pecypcos w c nomomsx xaxon iex-
nonorww;
znn xaxoro noipewienn npowssoznicn iosap-.
Pmnox cepa, ttz nopmatnnoto ynxzonzponanzz xoiopoz ne-
ooxotzmo ooecneuenze ctetymmzx yctonzz:
iosapno-zene+n-e oinomenwn moryi peanwsos-saiscn ionsxo na ocnose
nepconwwuwposannon cocisennociw, xorza iosaponpowssozwiens nsnn-
eicn xosnwnom cpezcis npowssozcisa w csoozno pacnopn+aeicn pesyns-
iaiom csoero ipyza;
neoxozwma csooza npowssozcisennon w xommepuecxon zeniensnociw
scex yuacinwxos omecisennoro npowssozcisa;
nanwuwe isepzon asiopwieinon sanxi-;
ueixo nana+ennan cwciema xpezwin-x w wnancos-x oinomenwn;
* Mapxc K., Onrensc I. Cou. 2-e wsz. T. 25. -. I. C. 369.
6 0 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 6 1
PNHOK HOK.HATELH cwiyauwn na p-nxe, npw xoiopon npezno-
+enwn npowssozwienen w npozasuos iosapos npes-maxi cnpoc na nero no
cymecisyxmwm uenam, s pesynsiaie uero uen- na iosap cnw+axicn.
PNHOK HPOLABHA cwiyauwn na p-nxe, npw xoiopon cnpoc na
iosap npes-maei npezno+enwe.
PNHOK HPOMEI.TO-HNX HPOLABHOB cosoxynnocis nwu w
opranwsauwn, npwopeiaxmwx iosap- znn nepenpoza+w wnw czauw s apenzy
zpyrwm noipewiennm c s-rozon znn cen.
PNHOK PABHOPOLHNU p-nox, npezciasnenn-n noxynaiennmw c
pasnwun-mw ipeosanwnmw x wccnezyemomy iosapy, nanpwmep p-nox oze+z-.
PNHOK CBOBOLHNU csoozn-n iosaponpowssozwiens nociasnn-
ei s ioprosne cson iosap no uene, oecneuwsaxmen emy cpeznxx nopmy
npw-nw. Topros-e npeznpwniwn camw wmyi w naxozni ny+n-e iosap-, a
npozasu- sas-saxi x npwnasxy noxynaienn w zenaxi sce, uio- on
ymen ne c nyci-mw pyxamw.
PNHOK CHOTOBNU p-nox xpaixocpoun-x pasos-x czenox c ne-
meznennon nociasxon iosapa.
PNHOK TOBAPOB HPOMNTLEHHOLO HABHA-EHUH coso-
xynnocis nwu w opranwsauwn, saxynaxmwx iosap- w ycnyrw, wcnonssyem-e
npw npowssozcise zpyrwx iosapos w ycnyr, npozasaem-x, czasaem-x s apen-
zy wnw nociasnnem-x zpyrwm noipewiennm.
PNHOK TP.LA, PABO-EU CULN ozno ws sa+nenmwx cociasnn-
xmwx omeoxonomwuecxoro p-nounoro mexanwsma. On nossonnei oexiws-
no wcnonssosais ipyzoson noienuwan cipan-, coszaei xonxypeninyx opsy
sa paouee mecio, cnococisyei pociy xsanwwxauww xazpos, cnw+enwx ie-
xyueciw. Bmecie c iem on nos-maei mownsnocis paouen cwn-. Xapaxiep-
non ero ocoennocisx nsnneicn nocionnnoe npes-menwe npezno+enwn pa-
ouen cwn- naz cnpocom na nee.
PNHOK -UCTOU KOHK.PEHHUU cosoxynnocis npozasuos w no-
xynaienen, cosepmaxmwx czenxw c ananorwun-m iosapom s cwiyauww, xorza
nw ozwn oizensn-n noxynaiens wnw npozaseu ne oxas-saei snauwiensnoro
snwnnwn na yposens iexymwx uen.
PNHOK -EPHNU neneransn-n p-nox, opasyxmwncn s ycnoswnx
pauwonwposanwn, npaswienscisennon pernameniauww ioprosnw, uen na iosap-,
sanxin-x xypcos, a iax+e xypcos uenn-x ymar w nopnzxa wx xynnw-npoza+w.
PNHOK CC.LHOLO KAHUTALA omee nassanwe uenoro pnza w-
nancos-x p-nxos, na xoiop-x xosnncisenn-e areni- w wnzwswz- wcxozni ws
pasnwun-x npwuwn w moiwsos, npezciasnnxi w nonyuaxi ccyz- w sanm-.
PNHO-HAH CTOUMOCTB nponsnneicn npw omene iosapos xax
menosan ciowmocis. Ciowmocis ne+wi s ocnose uen iosapos. B iosapnom
xosnncise, ocnosannom na uacinon cocisennociw, ciowmocis cxnaz-saeicn
ciwxwnno s npouecce xonxypeninon ops-.
OBMEH asa omecisennoro socnpowssozcisa, csns-saxman npows-
sozciso c pacnpezenenwem w noipenenwem. Heoxozwmocis omena s-s--
saeicn omecisenn-m paszenenwem ipyza.
TOBAP npozyxi ipyza, npowssezenn-n znn npoza+w. Bosnwxaei c
nonsnenwem iosapnoro npowssozcisa. Bcnxwn iosap onazaei zsymn cson-
cisamw: noipewienscxon ciowmocisx w ciowmocisx.
no xapaxiepy ssawmooinomenwn me+zy npozasuom w noxynaienem pas-
nwuaxicn p-nxw csoozn-e, samxnyi-e, perynwpyem-e. Ha csoozn-x
(oixp-i-x) p-nxax ne cymecisyei orpanwuenwn znn saxnxuenwn xom-
mepuecxwx czenox me+zy xonipareniamw. Hoz samxnyi-mw (saxp-i-mw)
p-nxamw o-uno wmexicn s swzy snyipwxopnopauwonn-e nociasxw
THK, cociasnnxmwe s uenom oxono nonoswn- me+zynapoznoro iosapo-
oopoia. K perynwpyem-m oinocnicn p-nxw, nonazaxmwe noz zenciswe
me+zynapozn-x iosapn-x cornamenwn, nanpasnenn-x na wx ciawnwsa-
uwx, p-nxw caxapa, xoe, onosa w i.z.;
no meiozam w o+exiam iosapnoro omena s-zennxi nocpeznwuecxwe
p-nxw: iosapn-e wp+w, ayxuwon-, ioprw, na xoiop-x cosepmaxicn
czenxw xynnw-npoza+w iosapos, onazaxmwx onpezenenn-mw xauecisa-
mw, xapaxiepwciwxamw w csoncisamw.
CELMEHTAHUH PNHKA npouecc s-nsnenwn nawonee naronpwni-
n-x ycnoswn na p-nxe c uensx s-opa sapwania opweniauww npowssozcisen-
no-c-ioson nonwiwxw. Ocnos-saeicn na npeznono+enww, uio s noipenoc-
inx w nosezenww oizensn-x rpynn noxynaienen cymecisyxi pasnwuwn, s co-
soxynnociw oycnosnwsaxmwe omwn cnpoc na zann-n iosap. Lnn xa+zoro
cermenia p-nxa zon+na -is s-paoiana cson cipaierwn mapxeiwnra.
PNHOK BOLOTA oco-n uenip perynnpnon xynnw-npoza+w sono-
ia. B opranwsauwonnom oinomenww on o-uno npezciasnnei coon xoncop-
uwym- mecin-x anxos w cneuwanwswposann-x wpm, xoiop-e napnzy c
ioprosnen sonoiom npowssozni ouwcixy meianna (awna+) w wsroiasnwsa-
xi cnwixw pasnon senwuwn-.
B XIXs. w zo 60-x rr. XXs. uenipom mwposon ioprosnw sonoiom nsnnn-
cn Lonzon. B xonue 60-x rr. XXs. Lonzon -n oiiecnen na siopoe mecio
Hxpwxom.
PNHOK CC.LHNX KAHUTALOB ocoan cepa oxonomwuecxwx oi-
nomenwn, rze opmwpyxicn cnpoc w npezno+enwe na ccyzn-n xanwian.
B xauecise npozasuos xanwiana s-ciynaxi cocisennwxw ccyznoro xanwia-
na, npezciasnenn-e passeisnennon cwciemon xpezwino-wnancos-x wnciwiy-
ios (xommepuecxwe w wnseciwuwonn-e anxw, cipaxos-e xomnanww, nencwon-
n-e onz-, wnseciwuwonn-e xomnanww w zp.), s xauecise noxynaienen
uacin-e xommepuecxwe yupe+zenwn, rocyzapciso wnw oizensn-e nwua.
PNHOK HEHHNX B.MAL perynnpn-e onepauww no xynne-npoza+e
oznoiwnn-x uenn-x ymar. Cymecisyxi p-nxw axuwn, onwrauwn, xasnauen-
cxwx sexcenen w i.z. P-nox uenn-x ymar oio uacis wnancosoro p-nxa.
PNHOK LOC.LAPCTBEHHNX .-PEILEHUU rocyzapcisenn-e
yupe+zenwn w opranwsauww mecin-x opranos, saxynaxmwe wnw apenzyxmwe
iosap-, neoxozwm-e wm znn s-nonnenwn snacin-x ynxuwn.
PNHOK LEHEIHNU cosoxynnocis oznopozn-x nauwonansn-x
xpezwin-x w zenoswin-x p-nxos, rze uenipansn-n anx, xommepuecxwe
anxw w wnancos-e wnciwiyi- cosepmaxi onepauww no xpaixocpoun-m
uenn-m ymaram.
PNHOK BAEMHNX CPELCTB na nem ocymecisnnxicn onepauww
no cpeznecpounomy w zonrocpounomy wnancwposanwx s oinwuwe oi ze-
ne+noro p-nxa, rze cosepmaxicn npewmymecisenno onepauww no xpaixoc-
pounomy wnancwposanwx.
6 2 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 6 3
MAPKETUHLOBNE UCCLELOBAHUH cwciemaiwuecxwn cop, oi-
pa+enwe w ananws zann-x o nponemax, csnsann-x c npozsw+enwem na
p-nxe iosapos w ycnyr. Hens mapxeiwnros-x wccnezosanwn cociowi s cope
wnopmauww o p-nxe, s-nsnenww ero napameipos, ouenxe sosmo+nocien
wpm- w paspaoixe mapxeiwnroson cipaierww.
KOHK.PEHHUH opsa me+zy uacin-mw iosaponpowssozwiennmw
sa onee s-rozn-e ycnoswn npowssozcisa w c-ia iosapos, nonyuenwe naw-
s-cmen npw-nw; opsa sa ysenwuenwe zonw na p-nxe, s-iecnenwe xon-
xypenios, ysenwuenwe zoxozos oi npoza+ w i.n.
Konxypenuwn sosnwxna smecie c iosapn-m npowssozcisom w p-nxom w npw-
nwmaei pasn-e opm-: csooznan p-nounan xonxypenuwn mno+ecisa ooconen-
n-x pasnonpasn-x iosaponpowssozwienen; monononwciwuecxan xonxypenuwn
me+zy orpanwuenn-m uwcnom xpynn-x xomnanwn (ipecios, xonuepnos w i.n.),
rocnozcisyxmwx na p-nxe, w wx opsa npoiws menxwx xomnanwn (ayicanzepos).
O+exiom xonxypenuww moryi -is zonn na p-nxe iosapos, uenn-x y-
mar, ipyza, yposens uen, opsa sa rocyzapcisenn-e saxas- w i.n.
KOHK.PEHTOCHOCOBHOCTB xomnnexc noipewienscxwx w zpyrwx
csoncis iosapos, onpezennxmwx wx ycnex na p-nxe, i.e. cnoconocis zannoro
iosapa -is omenenn-m na zensrw s ycnoswnx mwpoxoro npezno+enwn x o-
meny zpyrwx iosapos-ananoros. Honniwe xonxypeniocnoconociw pacnpocipa-
nneicn ne ionsxo na cepy npom-mnennoro npowssozcisa, no w cepy ycnyr.
Ocnonnmmz stemeniamz pmnounoto mexanzsma zntzmicz: ena,
cnpoc, npetto+enze.
HEHA zene+noe s-pa+enwe ciowmociw iosapa. Hen- cxnaz-saxicn
ciwxwnno w xonenxicn soxpyr ciowmociw (s npociom iosapnom npowssoz-
cise) wnw soxpyr uen- npowssozcisa (s xanwianwciwuecxom xosnncise) s
saswcwmociw oi cnpoca w npezno+enwn. Ocnosn-e swz- uen- onios-e,
posnwun-e, saxynoun-e.
CHPOC omecisennan wnw nwunan noipenocis s maiepwansn-x
narax wnw ycnyrax, cpezcisax npowssozcisa, npezmeiax noipenenwn.
CHPOC HLATEIHNU cnpoc na iosap- w ycnyrw, oecneuenn-n ze-
ne+n-mw cpezcisamw noxynaienen. Oipa+aei oecneuennyx zensramw uacis
noipenocien nacenenwn s xonxpein-x xonwuecisax iosapos w o+emax ycnyr
onpezenennoro noipewienscxoro nasnauenwn. Hsnneicn csnsyxmwm ssenom
me+zy npowssozcisom w noipenenwem, uio onpezennei sa+nocis ero wsyuenwn
w npornoswposanwn s mapxeiwnroson cipaierww npeznpwniwn (wpm-).
CHPOC COBOK.HHNU omwn o+em cnpoca na iosap- w ycnyrw
s oxonomwxe. Bxnxuaei cnpoc nacenenwn na wnseciwuwonn-e iosap-, cnpoc
na iosap- w ycnyrw mynwuwnansnon w uenipansnon azmwnwcipauww, a iax-
+e snemnwn cnpoc na iosap- w ycnyrw (i.e. oxcnopi).
Cnpoc mo+ei -is yzosneisopen ionsxo npezno+enwem.
HPELLOIEHUE oio macca iosapos w ycnyr, xoiopan npeznaraeicn
znn peanwsauww. Ono npezciasnnei coon npozyxi, xoiop-n naxozwicn na
p-nxe wnw mo+ei -is zociasnen na nero. Hpezno+enwx npwcyma cnoco-
nocis x omeny w yzosneisopenwx iex wnw wn-x xonxpein-x noipenocien.
Hoipenocis saswcwi oi o+ema npowssozcisa w ero cipyxiyp-.
Oinomenwn cnpoca w npezno+enwn npezciasnnxi coon ezwnciso npo-
iwsonono+nocien, xoiopoe oipa+aei ezwnciso ciowmociw w noipewiensc-
xon ciowmociw iosapa.
TOBAPHOE XOBHUCTBO iwn xosnncisa, s xoiopom npowssozciso
opweniwpyeicn na p-nox, a csnss noipewienen w npowssozwienen npozyx-
ios ocymecisnneicn uepes xynnx-npoza+y iosapos.
TOBAPHNE BAHACN npozyxuwn, naxoznmancn s cepe opame-
nwn na cxnazax npowssozcisenn-x npeznpwniwn, iopros-x w c-ios-x
opranwsauwn, s posnwunon ioproson ceiw w s nyiw. Tosapn-e sanac- npez-
nasnauaxicn znn peanwsauww w nsnnxicn neoxozwm-m ycnoswem nenpe-
p-snociw npowssozcisennoro npouecca.
TOBAPHO-LEHEIHNE OTHOTEHUH omecisenn-e oinomenwn
me+zy nxzsmw s npouecce npowssozcisa w omena iosapamw.
TOBAPHNE PEC.PCN npezmei- noipenenwn znn peanwsauww na
snyipennem p-nxe wnw znn oxcnopia.
TOBAPHNU KAHUTAL ynxuwonansnan opma npom-mnennoro
xanwiana na ciazww npespamenwn npowssezenn-x iosapos s zensrw.
TOBAPOOBOPOT npouecc opamenwn iosapos; oxonomwuecxwn no-
xasaiens, oipa+axmwn cosoxynnyx ciowmocis npoza+ cpezcis npowssoz-
cisa w npezmeios noipenenwn.
MAPKETUHL cwciema opranwsauww w ynpasnenwn zeniensnocisx
wpm-, nanpasnennan na oecneuenwe maxcwmansnoro c-ia ee npozyxuww,
zociw+enwe s-coxon oexiwsnociw oxcnopin-x wszenwn w pacmwpenwe
p-nounon zonw. Oio w cwciema cipaierwuecxoro ynpasnenwn npowssozcisen-
no--ioson zeniensnocisx wpm-, nanpasnennan na maxcwmwsauwx npw-
-nw nocpezcisom yueia w axiwsnoro snwnnwn na p-noun-e ycnoswn. B na-
cionmee spemn cymecisyei onee 200onpezenenwn mapxeiwnra.
BHETHHH CPELA MAPKETUHLA. B-zennxi nnis ocnosn-x xomno-
nenios snemnen cpez-, oxas-saxmwx xax nono+wiensnoe, iax w oipwua-
iensnoe soszenciswe na cwciemy mapxeiwnra: zemorpawn, oxonomwxa, nonw-
iwxa, npaso, xynsiypa.
LUIIEPEHHUPOBAHHNU MAPKETUHL oio cipaierwn wpm-,
npw xoiopon mozwwuwpyxi iosap w xomnnexc meponpwniwn no npozsw+e-
nwx ero na p-nox iaxwm opasom, uio- npwsneus snwmanwe noipewienen
pnza cermenios p-nxa. C nomomsx iaxon cipaierww wpma nazeeicn yzos-
neisopwis onsmoe xonwueciso cermenios p-nxa w cneuwwuecxwe noipe-
nociw noxynaienen.
MAPKETUHL HOTPEBUTELBCKUX TOBAPOB oio opweniauwn
scen npowssozcisenno-c-ioson cwciem- xomnanww na wcnonssosanwe noc-
neznwx iexnonorwuecxwx zociw+enwn znn coszanwn nos-x mozenen noipew-
ienscxon npozyxuww, oinwuaxmwxcn ne ionsxo ynyumenn-mw oxcnnyaiauw-
onn-mw xapaxiepwciwxamw, no w s pnze cnyuaes yzosneisopnxmwx nos-e
swz- noipenocien.
MAPKETUHL CPELCTB HPOUBBOLCTBA nanpasnenwe mapxe-
iwnra na nowcx nos-x iexnonorwuecxwx pemenwn s npowssozcisennom npo-
uecce, a iax+e na paspaoixy nos-x swzos cpezcis npowssozcisa, nossonn-
xmwx npom-mnennomy noipewienx cnwswis wszep+xw w nos-cwis npows-
sozwiensnocis ipyza.
MAPKETUHL .CL.L oio mapxeiwnr, ocymecisnnxmwncn s xauecise
conyicisyxmen zeniensnociw s xomnnexce c mapxeiwnrom noipewienscxwx
iosapos w cpezcis npowssozcisa.
6 4 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 6 5
o+wzanocs oxono 1700. Tonsxo Bcepoccwncxwn s-ciasoun-n uenip (BBH)
paccuwi-san nposeciw s 1995r. ne menee 230s-ciasox. A zencisyei eme
Oxcnouenip na Kpacnon Hpecne, Pocciponoxcno na Ipynsencxon na-
epe+non, Coswnuenip s Henipe me+zynapoznon ioprosnw. La w Mane+
nepexnxuwncn c xyzo+ecisenn-x s-ciasox na iopros-e. Bonsmoe xonwue-
ciso npmapox w s-ciasox npoxozwi na ieppwiopwnx npeexiyp Mocxs-.
Mecnuem-pexopzcmenom na ieppwiopww -smero CCCP s 1995r. cian
wxns: -no nposezeno 144s-ciasxw w npmapxw. Ocoenno mnoro paoiano
cneuwanwswposann-x s-ciasox: ionsxo s nepsom nonyrozww 1995r. 110,
a iax nas-saem-x ynwsepcansn-x mensme.
B-ciasounan zeniensnocis s 1995r. s pecnynwxax CHL w Baniww
io+e passwsanacs onee wniencwsno. Bzecs s 1995r. -no o+nsneno
347s-ciasox s 21ropoze. B Baxy, nanpwmep, nocne znwiensnoro nepep-sa
na 1995r. -no nameueno nposeciw 6s-ciasox w npmapox; paciei wx xonw-
ueciso s Apmenww, Lpysww, Kwprwsww w Typxmenww. Bnauwiensno xonwue-
ciso npmapox w s-ciasox s Benopyccww, Monzasww, Hpwaniwxe, na cese-
po-sanaze Poccww, s Henipansnom panone Poccww, s Cwwpw, na .pane w
Lansnem Bocioxe.
Hecxonsxo zecnixos s-ciasox zoaswnw nos-e s-ciasoun-e opranwsa-
uww: Hopz-Beci, nwon, Uniepcw, Ocno-Bonra, Ozam-Cswi,
xwprwscxwn TBH w zpyrwe, a iax+e nos-e axxpezwiosann-e s 1994r. wno-
cipann-e wpm-: Ipanxypi w Mecce, Mecce Mxnxen w zp.
Ouepezn-e s-ciasxw w npmapxw roioswnw Pocxomiopr, Pocsoopy+enwe,
Pocxonipaxi, Locxomnpom w zpyrwe rocyzapcisenn-e sezomcisa Poccww, a
iax+e ananorwun-e opranwsauww s pecnynwxax CHL w Baniww. Ho 2
3s-ciasxw zoasnnnw nos-e opasosanwn mecin-e, iax nas-saem-e pe-
rwonansn-e, ioproso-npom-mnenn-e nanai- w wx oizenenwn s nwsne+a-
mwx ropozax.
Cosepmenno neo+wzanno snaciw nexoiop-x ropozos smecio o+wzaem-x
nsroi w nomomw s-ciasoun-m opranwsauwnm nauanw onarais wx zononnwiens-
n-mw nanoramw. Ocoenno ocipan cwiyauwn cno+wnacs s Mwncxe, rze s nauane
1995r. uwnosnwxw ws ropwcnonxoma npwnnnw pemenwe o sswmanww 10%-noro
sanorosoro copa sa ssos s ropoz s-ciasoun-x oxcnonaios, ws-sa uero cpasy
sipoe coxpaiwnocs uwcno wnocipann-x yuacinwxos mwncxwx s-ciasox.
Pexopzcmenom uyis -no ne ciana npmapxa, npomezman s Bapnayne c
25 no 28 anpenn 1995r., rze -no saxnxueno onee 200xonipaxios na
900mwnnwapzos pynen. Ho ee oomna anpenscxan npmapxa iexciwnn,
oze+z- w oysw (Mocxsa, BBH) ozna ws 4secennwx npmapox, opranwso-
sann-x Pocxomioprom no pemenwx Hpaswienscisa Poccww. Ee iopros-n
oopoi cociaswn 1,8ipwnnwonos pynen. Bnpouem, o-un-e pesynsiai-
yzaun-x s-ciasox w npmapox ropaszo nw+e. Tax, npmapxa rananiepenn-x w
napxmepno-xocmeiwuecxwx iosapos so Lsopue cnopia Lwnamo (Mocxsa)
sa nepwoz c 22no 25mapia naioprosana na 150mwnnwapzos pynen. Topro-
s-n oopoi npmapxw xosnncisenn-x iosapos c 27no 30mapia (Mocxsa,
LC Lwnamo) cociaswn 300mwnnwapzos py., a npmapxw no xynsiypno-
-ios-m w cnopiwsn-m iosapam c 3 no 6anpenn (Mocxsa) uyis onee
270mwnnwapzos pynen. Oio ouens yzauno nposezenn-e ioprw, yuwi-san
xpwswc s oipacnnx npom-mnennociw, npowssoznmwx iosap- napoznoro no-
OKCHOPT s-sos iosapos wnw xanwianos sa rpanwuy.
UMHOPT ssos iosapos wnw xanwiana s cipany ws-sa rpanwu-.
HOLPHLHNE TOPLU opma pasmemenwn saxasos na cipowiens-
ciso, npezycmaipwsaxman s-op nozpnzuwxa znn s-nonnenwn paoi w oxa-
sanwn ycnyr na ocnose xonxypca.
OBLEKT TOPLOB npowssozcisenn-n w nenpowssozcisenn-n
o+exi, x xoiopomy oinocwicn npezmei iopros.
HPELMET TOPLOB xonxpein-e swz- paoi w ycnyr, no xoiop-m
nposoznicn ioprw.
.-ACTHUK TOPLOB nwuo, wmexmee npaso npwnwmais yuaciwe s
ioprax, s wx nozroiosxe, nposezenww, yisep+zenww pesynsiaios iopros.
BAKAB-UK nwuo, znn xoioporo cipowicn, pexoncipywpyeicn wnw oc-
namaeicn o+exi iopros.
OPLAHUBATOP TOPLOB nwuo, xoiopomy saxasuwxom nopyueno npo-
sezenwe iopros.
TEHLEPHAH LOK.MEHTAHUH xomnnexi zoxymenios, cozep+a-
mwx wcxoznyx wnopmauwx o iexnwuecxwx, xommepuecxwx, opranwsauwon-
n-x w wn-x xapaxiepwciwxax o+exia w npezmeia iopros, a iax+e o ycno-
swnx w npouezype iopros.
TEHLEPHNU KOMUTET nocionnn-n wnw spemenn-n opran, co-
szasaem-n saxasuwxom wnw opranwsaiopom znn opranwsauww w nposezenwn
iopros.
TEHLEP xonxypcnan opma nposezenwn nozpnzn-x iopros, npez-
ciasnnxman coon copesnosanwe npezciasnenn-x npeienzeniamw oepi c
iouxw spenwn wx cooiseiciswn xpwiepwnm, cozep+amwmcn s ienzepnon zoxy-
meniauww.
HPETEHLEHT nwuo, pemwsmee npwnnis yuaciwe s ioprax zo mo-
menia perwcipauww oepi-.
OIEPTA npezno+enwe saxnxuwis xonipaxi s oinomenww xonxpeino-
ro npezmeia iopros na ycnoswnx, onpezennem-x s ienzepnon zoxymeniauww.
OIEPEHT nwuo, oi wmenw xoioporo npezciasnena oepia.
ALBTEPHATUBHOE HPELLOIEHUE npezno+enwe, npezciasnne-
moe oznospemenno c ocnosn-m, cozep+amee oinwuaxmwecn oi ocnosnoro
npezno+enwn ycnoswn.
Teneps y nac xosxwcrso
B-iwpan, mwn-n, norw,
npe+ze uem soniw.
Bezs ieneps y nac xosnnciso.
Peszp Kxnrxnr
B namw znw cipemwiensno paciei uwcno s-ciasox w npmapox.
B 1994r. na ieppwiopww -smero CCCP wx xonwueciso s-pocno s 1,6pasa
no cpasnenwx c 1993r. w s 3,2pasa no cpasnenwx c 1992r. Ha 1995r.
-no o+nsneno 1087npmapox s 70ropozax Poccww, CHL w Baniww, no
6 6 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB I. PNHOK 6 7
iem opranwsauww w perynwposanwn wp+eson ioprosnw, ocymecisnnemon s
opme nynwun-x iopros, nposozwm-x s sapanee onpezenennom mecie w s
onpezenennoe spemn no ycianosnenn-m ex npaswnam.
Bwp+a ne mo+ei ocymecisnnis ioprosnx, ioproso-nocpeznwuecxyx w
wnyx zeniensnocis, nenocpezcisenno ne csnsannyx c opranwsauwen wp+e-
son ioprosnw, xoin x xpwzwuecxwm w wswuecxwm nwuam, nsnnxmwmcn une-
namw wp+w, oio ne oinocwicn.
.uacinzxamz ozp+enoz ioptontz motyi conepmaincz ctetxz, cnz-
sannme c:
ssawmnon nepezauen npas w onsannocien s oinomenww peansnoro iosa-
pa;
ssawmnon nepezauen npas w onsannocien s oinomenww cianzapin-x
xonipaxios na nociasxy wp+esoro iosapa (sxuepcn-e czenxw);
yciynxon npas na yzymyx nepezauy npas w onsannocien s oinomenww
wp+esoro iosapa wnw xonipaxia na nociasxy wp+esoro iosapa (onuw-
onn-e czenxw);
moryi cosepmaiscn zpyrwe czenxw s oinomenww wp+esoro iosapa, xon-
ipaxios wnw npas, ycianosnenn-x s npaswnax wp+eson ioprosnw.
Bzp+enaz ioptontz ocymecintzeicz nyiem:
cosepmenwn wp+es-x czenox wp+es-m nocpeznwxom;
oi wmenw xnwenia w sa ero cuei wnw oi csoero wmenw w sa cuei xnwenia
(poxepcxon zeniensnociw);
oi csoero wmenw w sa cson cuei c uensx nocnezyxmen nepenpoza+w na
wp+e (zwnepcxan zeniensnocis).
-nenamw iosapnon wp+w moryi -is xpwzwuecxwe w wswuecxwe nwua,
xoiop-e yuacisyxi s opmwposanww yciasnoro xanwiana wp+w nwo snocni
unencxwe wnw wn-e uenes-e ssnoc- s wmymeciso wp+w w cianw unenamw
wp+w s nopnzxe, npezycmoipennom ee yupezwiensn-mw zoxymeniamw.
B io +e spemn utenamz ionapnoz ozp+z ne motyi omin:
cny+amwe zannon wnw xaxon-nwo zpyron iosapnon wp+w;
npeznpwniwn, yupe+zenwn w opranwsauww, ecnw wx pyxosozwienw (same-
ciwienw wx pyxosozwienen wnw pyxosozwienw wx wnwanos w zpyrwx
ooconenn-x nozpaszenenwn) nsnnxicn cny+amwmw zannon wp+w;
s-cmwe w mecin-e opran- rocyzapcisennon snaciw w ynpasnenwn;
anxw w xpezwin-e yupe+zenwn, nonyuwsmwe s ycianosnennom nopnzxe
nwuenswx na ocymecisnenwe anxoscxwx onepauwn, cipaxos-e w wnsec-
iwuwonn-e xomnanww w onz-. Hpw oiom yxasann-e yupe+zenwn moryi
-is unenamw onzos-x w sanxin-x cexuwn (oizenos, oizenenwn) io-
sapn-x wp+;
omecisenn-e, penwrwosn-e w naroisopwiensn-e o+ezwnenwn (opra-
nwsauww) w onz-;
wswuecxwe nwua, xoiop-e s cwny saxona ne moryi ocymecisnnis npez-
npwnwmaienscxyx zeniensnocis.
B anpene 1993 r. -no onynwxosano Hono+enwe o nozpnzn-x ioprax s
Poccww, cornacno xoiopomy nozpnzn-e ioprw moryi nposozwiscn npw pasme-
menww saxasos na cipowiensciso npeznpwniwn, szanwn w coopy+enwn, s--
nonnenwe npoexin-x, wn+enepno-ws-cxaienscxwx, monia+n-x w zpyrwx sw-
zos paoi, nociasxy oopyzosanwn, ynpasnenwe npoexiom, xoncynsiwposa-
ipenenwn, ipeosanwn npezonnai- onsmwncisa nociasmwxos w nennaie-
+ecnoconocis eme onsmero uwcna onios-x noxynaienen.
Ecnw s 1986r. oopoi mwposoro p-nxa o-un-x soopy+enwn cociasnnn
64,238mwnnwapza pynen, io cnycin 9nei on ymensmwncn onee uem s ipw
pasa. B 1994r. s mwpe -no npozano opy+wn w soennon iexnwxw na cymmy
20,42mwnnwapza zonnapos.
. soennoro now y+e nei iex yezwiensn-x aprymenios, xoiop-e onw
wcnonssosanw so spemena xonoznon sonn-, uio- s-wis noonsme
zener na soopy+enwe. Hpwmep iomy coxpamenwe CTA pacxozos na oo-
pony so II xsapiane 1995r. Poccwn iax+e sarpy+aei cson BHK soenn-mw
saxasamw ne onee uem na 1520%.
Hpowssozciso na ooponn-x sasozax coxpamaeicn nponopuwonansno
ymensmenwx noipenocien p-nxa.
Ocnosn-e nanpasnenwn zeniensnociw me+zynapozn-x npmapox perna-
meniwpyxicn Coxsom me+zynapozn-x npmapox, coszann-m s 1925r. s Ha-
pw+e c uensx onee oexiwsnon opranwsauww wx paoi- w zansnenmero
passwiwn me+rocyzapcisennoro iosapoomena. Cpeznerozosoe xonwueciso
noceiwienen na me+zynapozn-x npmapxax Coxsa me+zynapozn-x npmapox
npes-maei 50mwnnwonos uenosex.
Hawonee xpynn-e me+zynapozn-e npmapxw nposoznicn s Lennuwre w
Lannosepe (Lepmanwn), Lwone w Hapw+e (Ipanuwn), Mwnane (Uianwn), To-
ponio (Kanaza), Bene (Ascipwn), Hosnanw (Honsma), Usmwpe (Typuwn),
Lwme (Hepy), Kacananxe (Mapoxxo).
Passwiwe npom-mnennociw w poci ropozos npwsenw x o+wsnenwx iopros-
nw snyipw cipan-, coszanwx ezwnoro omepoccwncxoro p-nxa. Pesxo ysenwuw-
nocs xonwueciso npmapox w wx iosapooopoi, ycwnwncn npwiox wnocipann-x
xynuos. .+e x nauany 1830-x rr. s Poccww nacuwi-sanocs onee 700 npmapox c
oopoiom coinw mwnnwonos pynen, a x xonuy XIX cioneiwn s oznon ionsxo
Bopone+cxon ryepnww ycipawsanocs onee 600 npmapox, na xoiop-e npwsosw-
nocs iosapos na 11,5 mwnnwona pynen, xax o iom coomaeicn s Hamninon
xnw+xe Bopone+cxon ryepnww na 1892 roz (s-n. 2, oiz. 2, c. 2032).
B Xapsxoscxon ryepnww e+erozno zencisosano 425npmapox, s Honia-
se 372 (Uciopwn Poccww s XIXs.T. I. CH.C. 140).
Hw+eropozcxyx npmapxy s 1875r. s cpeznem s cyixw nocemanw onee
135i-cnu uenosex (Hw+eropozxa. Hyiesozwiens w yxasaiens no Hw+nemy
Hosropozy w no Hw+eropozcxon npmapxe.Hw+nwn Hosropoz, 1876.C. 93).
Omee uwcno npmapox s Poccww s cepezwne 60-x rr. XIXs. zoxozwno zo
6,5i-cnuw, ws nwx xpynn-x npmapox c oopoiom s 1mwnnwon py. o-
nee 33(s iom uwcne Hw+eropozcxan c oopoiom 115130mwnnwonos
py., Upwicxan 41mwnnwon pynen); cs-me 500i-cnu pynen
27npmapox w cs-me 100i-cnu 182, ociansn-e 6250npmapox -nw
menxwe yeszn-e, censcxwe.
B 1992r. s-men Baxon Poccwncxon Iezepauww O iosapn-x wp+ax
w wp+eson ioprosne, nanpasnenn-n na yperynwposanwe oinomenwn no
coszanwx w zeniensnociw iosapn-x wp+, wp+eson ioprosnw w oecneue-
nwe npasos-x rapaniwn znn zeniensnociw na iosapn-x wp+ax.
Hoz TOBAPHOU BUPIEU, no onpezenenwx saxona, nonwmaeicn opra-
nwsauwn c npasamw xpwzwuecxoro nwua, opmwpyxman onios-n p-nox ny-
6 8 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hacrs II
EHBFH
Hpewcnoswe
Kaxwm +e opasom nxzw yzyi omenwsais-
cn csowm ipyzom? Oueswzno, nocpezcisom
xynnw w npoza+w. Hooiomy nonsnneicn eme
neoxozwmocis s p-nxe w moneie, cwmsone
zorosopa.
Hraron
Monozon Kapn Mapxc nwcan: Cxons senwxa cwna zener, cions senwxa
w mon cwna. Csoncisa zener cyis mow wx snazensua csoncisa w cyme-
cisenn-e cwn-. Hooiomy io, uio n ecms w uio n s cocionnww czenais, on-
pezenneicn oinxzs ne moen wnzwswzyansnocisx. H ypoznws, no n mory xy-
nwis cee xpacwsenmyx +enmwny. Bnauwi, n ne ypoznws, wo zenciswe
ypozcisa, ero oinyrwsaxman cwna, csozwicn na nei zensramw. Hycis n no
csoen wnzwswzyansnociw xpomon, no zensrw zo-saxi mne 24norw; sna-
uwi, n ne xpomon. H nnoxon, neuecin-n, eccosecin-n, cxyzoymn-n ueno-
sex, no zensrw s noueie, a snauwi, s noueie wx snazeneu. Lensrw nsnnxicn
s-cmwm narom snauwi, xopom w wx snazeneu. Lensrw, xpome ioro, ws-
asnnxi menn oi ipyza -is neuecin-m, nooiomy sapanee cuwiaeicn,
uio n uecien. H cxyzoymen, no zensrw oio peansn-n ym scex semen,
xax +e mo+ei -is cxyzoymen wx snazeneu? K iomy +e on mo+ei xynwis
cee nxzen necinmero yma, a ioi, xio wmeei snacis naz nxzsmw necin-
mero yma, passe ne ymnee wx? U passe n, xoiop-n c nomomsx zener cnoco-
en nonyuwis sce, uero +a+zei uenoseuecxoe cepzue, passe n ne onazax
scemw uenoseuecxwmw cnoconocinmw? Uiax, passe mow zensrw ne npespa-
maxi scnxyx mox nemoms s ee npnmyx npoiwsonono+nocis?
Ecis npoeccwonan-, znn xoiop-x zensrw oio paoia. Ho ne ionsxo
wnancos-e w iopros-e paoinwxw wmexi zeno c zensramw. Kio ionsxo nw
zep+an wx s pyxax w ne snaei, uio oio iaxoe. K zensram wmexi oinomenwe
sce, xoin na neps-n ssrnnz zensrw, xasanocs -, npocian sems, cno+-
nan nwms znn oxonomwcios.
Amepwxancxwn nwcaiens T. .anzman s xnwre Lene+n-n moiws npo-
xnaccwwuwposan nxzen no wx oinomenwx x zensram. Ho ero mnenwx, cy-
mecisyxi:
1. Pomaniwxw, xoiop-m ny+n- zensrw znn ocymecisnenwn csoen meui-,
nycis za+e neseponinon. Tax A. Lxma cnauana s-zyman, a noiom noci-
pown samox Monie-Kpwcio, oznaxo s-ny+zen -n ero cpasy npozais,
nocxonsxy xonwis zensrw ne ymen.
2. Lenos-e nxzw mnoro paoiaxi, zep+aicn s ienw omecisennon +ws-
nw, no nonssyxicn scemw ee naramw, wnorza wx wmena cianosnicn ws-
secin-mw (zwnaciww Poxennepos, Poimwnszos). U ne nazo zymais,
uio mwnnwonep- ionsxo ipaini zensrw onw wx zenaxi, uio ouens
ne npocio.
3. Cowpaienw uio cxpnrw, wx ysnexaei cam npouecc zenanwn ze-
ner, nanpwmep, xax anssaxoscxoro nepcona+a oiua Lopwo.
nwe, nazsop, nx-e iexnwuecxwe w opranwsauwonno oocnosann-e coueia-
nwn yxasann-x paoi w ycnyr.
B ceninpe 1995r. B-cmen mxonon oxonomwxw cneuwansno znn rasei-
Usseciwn-Oxcnepiwsa -n nposezen xon+xnxiypn-n onpoc. Hensx onpo-
ca, nomwmo osopa omero nono+enwn na p-nxe swzeoiexnwxw (ieneswsop-
w swzeomarnwioon-), -no conociasnenwe mnenwn noipewienen w cneuw-
anwcios (pyxosozwienen w npozasuos onpamwsaem-x wpm) znn s-nsnenwn
cam-x nonynnpn-x mapox iexnwxw, a iax+e iex noipewienscxwx xauecis,
xoiop-e s nawonsmen cienenw snwnxi na s-op noxynaienen.
Hepsonpwuwnon, snwnxmen na cnpoc, -na nassana nonwiwuecxan o-
cianosxa s cipane.
B-ncnwnw, uio noxynaienw s csoem s-ope opweniwpyxicn na wsseci-
nocis wpm-npowssozwienen (nouiw nonoswna onpomenn-x), na ueny
1/3pecnonzenios w nwms saiem na copxy w zpyrwe napameip-. Taxwe
wccnezosanwn xon+xnxiyp- p-nxa nepwozwuecxw nposoznicn no mnorwm sw-
zam npozyxuww s pasn-x cipanax. B nwx sawniepecosan- w npozaseu-npez-
npwnwmaiens, w noxynaiens.
7 0 HACTB II. EHBFH 7 1 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nacionsxo rnyn-x, uio cama +wsns npw nwx cianoswicn npoxnniwem. Hoiomy
uio oa oiw nonniwn nepaszenwm-: zensrw oio xaccwp, xoiop-n zenaei
sosmo+n-m pacnpezenenwe nar +wsnw cpezw unenos omecisa, w oio nsnn-
eicn +wsnsx c ion +e oueswznocisx, c xaxon monei- w anxnoi- nsnnxicn
zensramw. U neps-n zonr rpa+zanwna ipeosais, uio- zensrw npezociasnn-
nwcs emy na pasymn-x ycnoswnx; no oio ipeosanwe necosmeciwmo c iem
axiom, uio uei-pe uenosexa nonyuaxi sa zsenazuais uacos wsnypwiensnoro
ipyza no ipw mwnnwnra xa+z-n, a ozwn uenosex nonyuaei nw sa uio nw npo
uio i-cnuy ynios. Bonwxman ny+za napoza ipeyei ne ynyumenwn npasos,
ne xynsiyp-, ne cnacenwn namwx nazmwx ceciep w sanyzmwx paises, ne
mwnociw, ne nxsw, ne paicisa so wmn Csnion Tpowu-, a npocio-nanpocio
zener s zociaixe. U sno, na xoiopoe ny+no seciw naciynnenwe, oio ne
rpex, ne cipazanwe, ne anunocis, ne xosnw zyxosencisa, ne cnaocis npasne-
nwn, ne zemarorwn, ne monononwn, ne nese+eciso, ne nsnnciso, ne sonna, ne
mop w nwxaxon ws npouwx xosnos oinymenwn, xoiop-e xoini npwneciw s +ep-
isy peopmwci-, a zensrw.
Hyiemecisyn no Lapuy, Lenpwx Lenne no-san na cepepnn-x pyznwxax
w moneinom zsope. Pasm-mnnn o cyzse ionsxo uio oiuexanenn-x monei,
on nwcan:
C xomwuecxwm cmemann-m uyscisom nouienwn w ymwnenwn n paccmai-
pwsan nosopo+zenn-e necinmwe ianep-, ssnn s pyxw ozwn, ionsxo uio
s-mezmwn ws-noz uexana, w npowsnec: n-n ianep! Kaxwe cyzs- ien
o+wzaxi! Cxonsxo zopa w sna coisopwms i-! Kax yzems i- samwmais
nopox w nninais zopozeiens, xax yzyi nxwis ien w saiem npoxnwnais!
Kaxwm nomomnwxom yzems i- s npasznociw, csoznwuecise, n+w w ywn-
cise! Kax neycianno yzems i- xozwis no pyxam, uwci-m w rpnsn-m, na
npoin+enww cioneiwn, noxa, naxoneu, oinruenn-n npeciynnenwnmw w ycia-
n-n oi rpexos, ne ycnoxowmscn, smecie c npwcn-mw, s none Aspaama, xoio-
p-n pacnnaswi ien, ouwciwi w npeopaswi znn noson w nyumen +wsnw!
B namen xnwre paccxas-saeicn o secsma csoeopasnom mwpe zener, o
iom, xax w nouemy onw sosnwxnw, sauem ny+n-, xaxwmw onw -nw w moryi
-is. Paccxas-saeicn iax+e o ynxuwnx zener w, xoneuno, o wssecin-x
nwpaiax w xnazowcxaiennx, o ansmwsomoneiuwxax w anxwmwxax w mnorom
zpyrom, uio csnsano c zensramw.
Bosnwxnosenwe ener
Maiepwx necnw, ee semeciso
He s-cocei asiop ws nansua.
Cam Bor ne cymen - coszais nwuero,
He yzs y nero maiepsnnsua.
Fenpxx Fexne
T-cnueneiwnmw ioprosnn -na wcxnxuwiensno menoson, zener ne cyme-
cisosano. Bnaropozn-e meiann- -nw zenciswiensno naropozn-mw s--
menwsanwcs nwms znn yxpamenwn. Hwxio ne sazym-sancn o neyzocisax
4. Oneprwun-e nxzw nonssyxicn nx-m yzon-m cnyuaem, uio- co-
psais xym.
5. Momennwxw zenaxi zensrw nyiem maxwnauwn w anancwpyxi na
rpanw saxona w essaxonwn.
6. Urpoxos w neyzaunwxos npwsnexaei pwcx nonyuwis wnw noiepnis sce.
7. U naxoneu, newrpoxw ysneuen- csoen npoeccwonansnon zeniensnoc-
isx w nerxo oixas-saxicn oi zener; x wx uwcny npwnazne+ai A. Onnm-
ienn, w I.H. Capip.
Passwsan xnaccwwxauwx amepwxancxoro nwcaienn, L.L. Boposes s xnw-
re -enosex-uenosex npwsozwi ipwnazuais sosmo+n-x oiseios na sonpoc:
Kax s- oinocwiecs x zensram?:
1. Hexsaixa zener menn paszpa+aei.
2. Lensrw menn cosepmenno ne wniepecyxi.
3. Ouens oropuaxcs w paccipawsaxcs, xorza zener ne xsaiaei.
4. He nxnx sapanee paccuwi-sais sce pacxoz-. Lerxo epy s zonr, za+e
ecnw snax, uio x cpoxy oizais yzei ipyzno.
5. H ouens axxypaien s zene+n-x zenax w, snan neaxxypainocis mnorwx,
ne nxnx zasais s zonr.
6. Ecnw y menn ssnnw s zonr, n ciecnnxcs o oiom nanomnwis.
7. H scerza ciapaxcs ociaswis zensrw npo sanac, na nenpezswzenn-e pac-
xoz-.
8. Lensrw mne ny+n- ionsxo znn ioro, uio- xax-nwyzs npo+wis.
9. Ciapaxcs -is epe+nws-m, no ne cxyn-m, nxnx ipaiwis zensrw c
ionxom.
10. Bcerza oxcs, uio mne ne xsaiwi zener, w ouens ne nxnx pais s zonr.
11. Bpemenamw n x zensram oinomycs nerxo w ipauy wx ne sazym-sancs,
spemenamw sce nyraxcs ociaiscn es zener.
12. H nwxorza w nwxomy ne nossonx ymemnnis menn s zensrax.
13. Hw ozno ws onpezenenwn mne ne nozxozwi.
Beponino, uio na sce ipwnazuais sonpocos ozwn w ioi +e uenosex mo-
+ei zais cosepmenno wcxpenne nono+wiensn-n oisei w yzei npas; xoin
eciecisenno -no - o+wzais oi nero oiseios onpezenennoro iwna, cosza-
xmwx opas uenosexa, nerxo oinocnmerocn x zensram wnw, nanpoiws, noxno-
nnxmerocn sonoiomy iensuy.
Bepnapz Toy s npezwcnosww x nsece Manop Bapapa coszan csoeo-
pasn-n rwmn zensram: .uwis zeien, uio rpemno cipemwiscn x zensram, oio
snauwi zoxozwis zo xpannwx npezenos ecci-zcisa s csoen n+w, pacinenno-
ciw w nwuemepww. Boome ysa+enwe x zensram oio ezwncisennoe s namen
uwswnwsauww, uio zaei naze+zy, ezwncisennoe szoposoe mecio s namem o-
mecisennom cosnanww. Lensrw sa+nee scero, ui.e. s mwpe. Onw nsnnxicn
cions +e npxwm w eccnopn-m oipa+enwem szopossn, cwn- w ueciw, mezpo-
ciw w xpacoi-, cxons, eccnopno, onesnw, cnaocis, ecueciwe, nwsocis w
ypozciso oipa+axi wx nezociaiox. He nocneznwm ws wx zociowncis nsnneicn
io, uio onw coxpymaxi nxzen nwsxwx c ion +e newsmennocisx, c xaxon yx-
pennnxi w soss-maxi nxzen naropozn-x. U ionsxo xorza onw yzemesnnxi-
cn zo cienenw oecuenenwn s rnasax oznwx nxzen w yzopo+axicn zo cienenw
nezocnraemociw s rnasax zpyrwx, ionsxo iorza onw cianosnicn npoxnniwem.
Kopoue rosopn, onw nsnnxicn npoxnniwem ionsxo npw couwansn-x ycnoswnx,
7 2 HACTB II. EHBFH 7 3 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
ero nocazxw sasozwnacs rnwnnnan ianwuxa, xax - nacnopi zepesa, ero
yueinan xapiouxa. Ka+z-n roz uacis nosepxnociw ianwuxw cmauwsanacs w
na nen wxcwposanocs xonwueciso nnozos, copann-x c zepesa s iexymem
rozy. C rozamw zepeso ciapeno, cop- nazanw, w npwxozwn momeni, xorza
xomneieninoe zon+nocinoe nwuo opamanocs s s-mecionmyx wncianuwx c
npezno+enwem zepeso cpywis. Paspemenwe cpywis sanwc-sanocs na ion
+e ianwuxe. Texci na nen sasepmancn yisep+zaemon cs-me cnpasxon,
cswzeienscisosasmen, uio cison ynomnnyioro zepesa nociynwn na cxnaz.
Tymepcxan xpoxpaiwn npwmep sapo+zenwn ocm-cnennon oxonomwxw.
Bo siopon nonoswne 60-x rr. XXs. panuyscxwn apxeonor Lenws
Tman-Beccepa onapy+wna, uio y npoiomymepcxon cwciem- nwcsma cyme-
cisosan cnyinwx manensxwe, pasmepom c rpeuxwn opex, ciwnwsosann-e
cxynsniypn-e wsopa+enwn ws rnwn-. .uen-e zonroe spemn npwnwmanw wx
sa zeicxwe wrpymxw wnw csoeopasn-e yuen-e nocown npw oyuenww
nwcsmy. Cam-e zpesnwe naxozxw oinocwnwcs x IX i-cnueneiwx zo n.o. w
-nw, iaxwm opasom, ciapme nxon nwcsmennociw. Oznaxo saiem s-ncnw-
nocs, uio s zonwcsmennyx onoxy cymecisosana o+emnan snaxosan cwciema
ws menxwx cxynsniypn-x wsopa+enwn.
A.L. Onnenrenm s 1958r. s-cxasan npeznono+enwe, uio sa zse i-cnuw
nei zo namen op- iaxwe rnwnnn-e wsopa+enwn +eion- wcnonssosa-
nwcs s xosnncisenn-x pacueiax w nas-sanwcs no-axxazcxw asnw, oi xop-
nn asn cuwiais, nepeuwcnnis.
B nauane 60-x rr. XXs. H. Amse onapy+wn cwciemy perwcipauww xo-
snncisenn-x co-iwn, nossonnxmyx cwciemaiwswposais menxyx xepamwxy,
wcxozn ws ezwnoro npwnuwna. Oia cwciema perwcipauww nonswnacs na zse
i-cnuw nei pansme, uem npeznonaranw yuen-e.
Bosmo+no, rnwnnn-e wsopa+enwn +eion- -nw csnsan- c iopros-
nen. Oznaxo oio nwms rwnoiesa, sezs uensnon nayunon xonuenuww xosnn-
cisennon +wsnw 1011i-cnu nei nasaz ne cymecisyei.
Ho npezno+enwx Hsepa Amse, +eion- c oisepciwnmw wcnonssosanwcs
npw xpynnomacmian-x iopros-x czenxax, xorza wx npwxozwnocs coezwnnis
s csnsxe. Aprymeniamw szecs cny+ai man-n pasmep oisepciwn, s xoiopoe
mo+no npozeis ionsxo nwixy wnw +wny, a iax+e npaxiwxa nocnezyxmero,
snauwiensno onee nosznero wcnonssosanwn csnsox monei, wmesmero mecio
no scen Asww.
Oznon ws nepasrazann-x sarazox ioro spemenw nsnnxicn onapy+en-
n-e naop- +eionos snyipw samyposann-x z-neopasn-x rnwnnn-x cocy-
zos. Ha snemnen nosepxnociw oiwx cocyzos naxozwnwcs oineuaixw iex +e-
ionos, xoiop-e -nw nomemen- s cocyz. Hpeznono+wiensnan wniepnpeia-
uwn cneuwanwcios iaxosa: cocyz c +eionamw npezciasnnn coon csoeopas-
nyx naxnaznyx, conposo+zasmyx napiwx iosapa, naop +e +eionos oiy
napiwx onwc-san w cny+wn ocnosanwem znn nposepxw. Hpome+yioun-n
yuei w xonipons senwcs no oineuaixam +eionos na snemnen nosepxnociw
cocyza-naxnaznon. Korza +e napiwn iosapa npwxozwna x nonyuaienx, on
paswsan cocyz w nposozwn nposepxy no +eionam.
A M. Benwuxwn npeznono+wn, uio iaxwm opasom oxcnezwiop-, cocio-
nsmwe na rocyzapcisennon cny+e, passoswnw +anosanse naiyponnaiy
no ecxpannwm npociopam cipan-.
menoson ioprosnw, noxa onw ne cianw cxas-saiscn sce cwnsnee. Ho za+e
xorza secs mwp y+e zasno ioprosan npw nomomw zener, menosan ioprosnn
xoe-rze cymecisosana w npouseiana.
O oznom xypsesnom cnyuae men-, wnnxcipwpyxmem sosnwxnosenwe ze-
ner, coomaei nyiemecisennwx Kamepon. Baasno -no swzeis, nwmei
on, xax mne npwmnocs nnaiwis naemnyx nnaiy sa nozxy na p-nxe, s Ka-
sene na epery Tan-Lananxe (osepo s Apwxe). Areni Canza ipeosan ynnai-
cnonoson xocisx, xoiopon y menn ne -no; iorza n ysnan, uio Maromei-Un-
Canw pacnonaran cnonoson xocisx w +enan wmeis cyxno; oznaxo oio wssec-
iwe npwnecno mne ne mnoro nonss-, noxa, naxoneu, n ne ycn-man, uio Ma-
romei-Un-Lapw wmen cyxno w +enan - omennis ero na nposonoxy. Oia
nocneznnn y menn -na, w, iaxwm opasom, n zan Maromeiy-Un-Lapwy ipe-
yemoe xonwueciso meznon nposonoxw, on nepezan Maromeiy-Un-Canwy
cyxno, a oioi nocneznwn zan areniam Canza ipeyemyx cnonosyx xocis; ior-
za ionsxo n nonyuwn oi nocneznero npaso socnonssosaiscn nozxon.
Xopomo, ecnw nyiemecisennwxy npwmnocs socnonssosaiscn nozon-m
cno+n-m omenom ionsxo ozwn pas. Lnn +wienen +e oiwx meci omen -n
ne cnyuann-m, a nocionnn-m nsnenwem.
Heyzocisa nozon-x czenox -nw inrocin-, omen mor saxonuwiscn
nwuem wnw ne npowsoniw s ny+noe spemn, nanpwmep, zo xonua cesona. -e-
nosex mor npoxozwis uen-n zens (mecnu) no p-nxy w iax w ne naniw noz-
xoznmwn znn cen iosap, wnw naniw, no ne nonyuwis ero, ecnw io, uio on
mor npezno+wis s omen, -no ne ny+no na p-nxe s zannom mecie w s
zannoe spemn. Hooiomy emy npwxozwnocs mennis cson iosap na nawonee
xozxwn, ny+n-n scem, uio- omennis ero nos+e na zpyron, emy neoxozw-
m-n. Taxwm opasom, wmenno s oiom xozxom iosape yzonee -no s-pa-
+ais cooinomenwe npozyxia c zpyrwmw npozyxiamw npw wx omene, uio
npezciasnnno coon y+e npwmwiwsnyx ueny iosapa.
Pasymeeicn, xorza rosopwicn o npozyxiooomene s ycnoswnx nepso-i-
noro omecisa, ne cnezyei nonarais, uio on -n ooconen s nexoiopyx ca-
mocioniensnyx cepy zeniensnociw nwmei .H. Boponos. Bonee ioro,
ne cnezyei iax+e nonarais, uio noscxzy zencisosanw oznw w ie +e noyzw-
iensn-e moiws-, sauaciyx wx npocio s-zym-sanw, nwo x iomy npwsozwnw
ynwxansn-e ocionienscisa. Ho cnosam oinorpaa H. Knacipe, y x+noame-
pwxancxwx wnzenues ryanxos cymecisyei iay na zo-iyx zwus wnw ssepn:
oxoinwx ne mo+ei ecis io, uio on nozcipenwn wnw nonman, nooiomy on zon-
+en omennis csox zo-uy na zpyryx nwmy y xoro-nwyzs ws connemennw-
xos. Anrnwncxwn couwonor w oinorpa B. Manwnoscxwn ynomwnaei sannin-n
o-uan +wienen ociposa Tpopwan oizasais uacis ypo+an w oxoinwusen zo-
-uw my+y cecip-, za+e xorza cecip- s zenciswiensnociw nei.
Amepwxancxwn socioxosez A.L. Onnenrenm paccxas-saei o wniepecnon
ciopone oxonomwuecxon +wsnw zpesnen Meconoiamww, nenocpezcisenno
csnsannon c nonsnenwem zene+noro opamenwn w s-zenenwem zener ws
mwpa iosapos.
Bnaxomncs c zpesnemymepcxwmw omecisenn-mw oinomenwnmw, nenssn
ne yzwsnniscn nenpep-snon w sceoxsai-saxmen yueino-oiueinon xamna-
nww, xoiopon -no nozuwneno npaxiwuecxw sce, za+e camoe nesnauwiensnoe
xosnncisennoe co-iwe. Hanpwmep, na xa+zoe nnozosoe zepeso s momeni
7 4 HACTB II. EHBFH 7 5 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nxon xpynnon czenxe. Hennocis iaxoro nozapxa -na, xax npaswno, xpan-
ne nesnauwiensnon. Unorza nozapox soome oxas-sancn cwmsonwuecxwm: wm
morna -is, nanpwmep, zepesnnnan nanouxa, noznnian c semnw.
Bnpouem, wciopwxw nonaraxi, uio omen nozapxamw -n npocio uaci-
n-m cnyuaem iosapoomena. Ho sepnemcn oi nozapxos x xonxpein-m cnoco-
am ooconenwn oznoro iosapa s xoze omena, npwopeienwn wm ynxuwn
zene+noro cpezcisa.
Lxon-in-n npwmep, wnnxcipwpyxmwn iaxoe ooconenwe, scipeiwncn
oinorpaam s Hoson Benanzww. B nnemenw maccwn onsmon nonynnpnocisx
nonssyxicn pacnei-, nazesaem-e na npeznneusn. Camo nnemn oiw pacnei-
ne npowssozwi, a s-menwsaei wx na paxoswn-, xoiop-e s zannom cnyuae
s-nonnnxi ynxuwx cpezcisa opamenwn. Cornacno npwnni-m npaswnam,
oznw w ie +e paxoswn- zon+n- nonazais x oznwm w iem +e nxznm. Honazw
s ycianosnenn-n xpyrosopoi zpyran, xoin - w pasnouennan paxoswna, omen
npwsnaeicn nezenciswiensn-m. Xapaxiepno, uio oinomenwn zpy+- s zan-
nom cnyuae y+e uaciwuno opmanwsosanwcs, no nonnocisx ne wcuesnw.
O+exiwsn-n npouecc nocnezosaiensnoro nepexoza oi cnyuannon op-
m- ciowmociw x zene+non uepes passepnyiyx w sceomyx o+ncnnei io,
xaxwm opasom -n oixp-i iosap iosapos, xoiop-n s cxp-iom swze co-
zep+wi s cee sce zpyrwe iosap-, sonmenoe cpezciso, cnoconoe, ecnw
yrozno, npespamaiscn s nxyx samanuwsyx w +enannyx sems.
Korza wszenwn ws meiannos nonyuaxi onsmoe pacnpocipanenwe, onw
zenaxicn nawonee xozxwm iosapom, omenwsaxmwmcn na sce zpyrwe iosa-
p-. Kycxw +enesa, cnwixw mezw, cepepa w sonoia npwnwmaxicn sce oxoi-
nee, iax xax ipeyxicn s xa+zom xosnncise, ws cepepa w sonoia uexanni-
cn w nsxicn yxpamenwn. Pezxocis naropozn-x meiannos, wx npounocis w
yzociso opaoixw s-zennxi cepepnn-e w sonoi-e cnwixw ws npouwx
iosapos. Onw npwnwmaxicn noscxzy w no naws-cmwm, no cpasnenwx c zpy-
rwmw omenwsaem-mw iosapamw, pacuenxam. B nwx s-pa+axicn uen- scex
ociansn-x iosapos, no oznospemenno onw w camw onazaxi onpezenenn-m
snauenwem xax maiepwan znn scesosmo+n-x yxpamenwn.
Lensrw s swze monei nonsnnxicn s opamenww nos+e. Bnauane moneia
npezciasnnei ws cen cnwiox onpezenennon opm-, na xoiopom oimeuen- sec
w xaueciso meianna. -ame scero meiann ynoipennncn uwci-n, es scnxon
npwmecw, uio- ero mo+no -no nerxo npespaiwis s xaxon-nwo npezmei.
Hapnzy c coxpanwsmwmwcn eme onemeniamw naiypansnoro xosnncisa
(wnorza iosap- onnauwsaxicn sepnom w sosmemenwe y-ixos npowssozwicn
naiypon) s Baswnone sce onee ycwnwsaxicn zene+n-e oinomenwn, npwuem
mepwnom ciowmociw nsnneicn cepepo s cnwixax: cwxns 8r, mwna
500r, ianani 30xr.
Ko spemenw saxsaia Baswnonww nepcamw uen- na ocnosn-e npozyxi-
nwianwn -nw npwnwswiensno na cnezyxmem yposne: 1xyp (150n) numenn
wnw wnwxos ciown 1cwxns cepepa, 1xyp cesama 10cwxnen, 1ianani
conw 1cwxns, 1 mwna mepciw 1/2cwxnn. Kysmwn numennoro wnw
wnwxosoro nwsa ciown menee 1cwxnn, no swnorpaznoe swno, xoiopoe npe-
wmymecisenno zociasnnnocs ws Cwpww, -no zoporwm: 1xysmwn onee
8cwxnen. Bon ciown 4050cwxnen, osua 12cwxnn, 10iananios mezw,
npwsesennon c Kwnpa, -no npozano sa 3mwn- 1/3cwxnn, 37mwn cswn-
B nepso-inom omecise cymecisosanw w npaswna omena, csoeopas-
n-n ero pwiyan. Coopa+enwn s-roz- omena w conociaswmociw noipew-
ienscxwx ciowmocien ne wrpanw cymecisennon ponw. .H. Boponos noncnn-
ei: ozwn uenosex zpyromy mor nozapwis ipyxy, a zpyron ozapwsan ero io+e
ipyxon. U nycis ozna ipyxa -na nyume, zpyran xy+e wnw onw -nw neo-
inwuwmo ozwnaxos-, sce oiw nycinxw ne wrpanw nwxaxon ponw. Omen nozap-
xamw zpesnwn o-uan, xoiop-n oinwuancn oi ioprosnw, oi nepswunoro,
xa+ymerocn nam eciecisenn-m w oueswzn-m, oxswsaneninoro omena.
Oxonomwuecxan wciopwn cswzeienscisyei, uio sxnxuennocis omena s
onee mwpoxyx, uem npocioe nonyuenwe nar, cepy uenoseuecxwx oinome-
nwn nozroioswna s zansnenmem +wsns zener xax omecisennoro, couwans-
noro oinomenwn.
Pyccxwn nyiemecisennwx C.H. Kpamenwnnwxos (17111755) nwcan o
xopnxax: Mena onan oinpasnnnacs noz swzom csezenwn zpy+-, wo xorza
xomy uio y zpyrosa npaswnocs wnw s uem cnyuanacs ny+za, io zon+en on
-n x zpyromy npwexais s rociw w cxasais o iom es sazopy, uio on s rociw
x nemy npwexan, xoin - npe+ze w ne wmen c nwm oxo+zenwn.
H.H. Mwxnyxo-Maxnan (18461888) czenan s Hoson Lswnee iaxoe na-
nxzenwe: Oinpasnnncs s rociw, iysemu- scerza epyi c coon nozapxw w
semw znn omena, nonssyncs npw oiom iem, s uem onw camw wmexi ws-iox.
Oinorpa B.L. Boropas-Tan (18651936) iax onwc-saei nawonee
pacnpocipanenn-n cnoco omena y uyxuen: Ienmwn--rocisw cowpaxicn
oxono sxoza s snyipennwn nonor. Onw npwnocni c coon npezmei- zomam-
nero owxoza, nozcos-saxi wx noz nony snyipennero nonora w rpomxo npo-
cni zais wm ssamen iaxyx-io sems. Xosnnxa zoma zon+na nemeznenno ssnis
npwnecennyx oion rocisen sems w nozno+wis smecio nee iy sems, xoiopyx
rocisn nonpocwna. Unorza oa oiw npezmeia ne wmexi nwxaxon uennociw:
nanpwmep, ciapyxa npwnocwi xycox ciapon mxyp- w npocwi ssamen nee no-
zapwis nozciasxy znn namn-. Oio zenaeicn noiomy, uio omen nozapxamw
cuwiaeicn uacisx npasznwunoro pwiyana w nsnneicn snaxom zpy+ecxwx oi-
nomenwn me+zy xosnesamw w rocinmw.
Amepwxancxwn oxonomwci noenescxwn naypeai H. Camyonscon nwcan,
uio oxonomwciom mo+no cuwiais ioro, xio nonwmaei eccm-cnennocis s--
pa+enwn ecnnain-n sasipax. Hepepaswpyn ero cnosa, .H. Boponos
nozuepxwsaei, uio, ionsxo yswzes sa nozapxamw nauano ciowmocin-x oino-
menwn, mo+no scxp-is npwpozy zener.
B Lpesnem Tymepe s III i-cnueneiww zo n.o. npw noxynxe paos w
nezsw+wmociw onnaiy npowssozwnw ipemn uacinmw. Hepsan nas-sanacs ue-
non noxynxw w wcuwcnnnacs s sepne, mezw wnw cepepe. Biopan npwnna-
ia (io, uio xnazyi na semnx) cociasnnna s cepezwne XXIIIs. zo n.o. oi
oznon mecion zo oznon zecnion uen- noxynxw, a s nauane XXVIs. zo
n.o. ona -na eme onsme npwmepno pasnon uene noxynxw. Tpeisn
uacis nas-sanacs nozapxom (io, uio zano) w cocionna ws zoporwx semen,
npozyxios nwianwn w nanwixos. Hosznee o-uan zasais npwnnaiy s-men ws
ynoipenenwn, a nozapxw, conyicisosasmwe xynne-npoza+e, npocymecisosa-
nw zonrwe i-cnueneiwn.
Uciopwxam wssecino o cymecisosanww oioro o-uan w ropaszo no-
sznee s Lpesnem Pwme, rze nozapox, nas-saem-n stips, conyicisosan
7 6 HACTB II. EHBFH 7 7 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
iyx xposs w mipa- scerza s-pa+anwcs s -uxax. Tax, nanpwmep, xom-
nencauwn sa ywnciso sonsnoro uenosexa no saxonam Umisana I cociasnnna
110monoz-x -uxos. Us nwx 10nonyuan cyzsn, 50 pozcisennwxw ywio-
ro w 50 xoponescxan xasna.
B Lpesnem Pwme pecunia oosnauaei iax+e cxoi. La+e noiom uena
cepepa, xorza ono nonswnocs s opamenww, onpezennnacs xonwuecisom cxo-
ia. B XIIIs. y repmancxoro nnemenw caxcos conwz cnwiox cepepa,
ynoipennsmwncn s xauecise zener, cuwiancn pasnouenn-m zsenazuaiwme-
cnunomy -xy wnw osue c nrnenxom. Lpyron +e conwz, onsmero pasme-
pa, npwpasnwsancn x mecinazuaiwmecnunomy -xy.
Cnoso xanwian iax+e npowsomno oi naiwncxoro cnosa caput ro-
nosa, iax xax cuei cxoia senw no ronosam.
Mnorouwcnenn- cswzeienscisa wcnonssosanwn cxoia xax zener w s
Lpesnen Pycw. Hpw oiom, oznaxo, wccnezosaienw coseiyxi wmeis s swzy,
uio s snauwiensnon mepe cxoi -n wnocipannon sanxion, nocxonsxy
semnezensuecxwe nnemena zpesnwx cnasnn +wnw s nenocpezcisennon nwso-
ciw x cxoiosozuecxwm nnemenam ciennnxos.
B Pyccxon npasze cnoso cxoi mnoroxpaino wcnonssyeicn s cm-cne
zener. Hanpwmep: A w+e wsnomwis s xonse, nwo mwi, nwo nopi, a nau-
nei xoieiw ero yzep+aiw y cen, io npwrnaiw cxoia y nero, a w+e ecis
wsnomwn, ame nw naunei npwmeiaiw, io cxoiom emy sannaiwiw, xonsxo zan
yzei na nem.
. cnasnn cnoso cxoi snauane s-pa+ano oraiciso, wmymeciso; snoc-
nezcisww s-zenwnwcs zsa pasn-x nonniwn: c oznon ciopon-, zomamnee
+wsoinoe, c zpyron zensrw. Hpezmecisennwxa oznon ws ocnosn-x ze-
ne+n-x ezwnwu Lpesnen Pycw rpwsn- onsmwnciso wccnezosaienen yc-
maipwsaxi s mennom yxpamenww. Ho oimeuaeicn iax+e w csnss ee co cue-
iom cxoia no ronosam, wnw no rpwsam, npeznonaran, uio cnoso rpwsna
oznoro xopnn c rpwson.
Cxoi nwms ozwn npezciaswiens mwpoxoro xnacca npozosonscisen-
n-x zener: conw, xoe, xaxao-oos w i.n.
. wnzenues Cesepnon Amepwxw nawonee xozxwm iosapom nsnnncn iaax,
x xoiopomy npwpasnwsanwcs sce zpyrwe iosap-, opamasmwecn na p-nxe.
Cons -na zensramw s accennax Bepxnero Cenerana, Bepxnero Hwrepa
w s Owonww, rze, xax nwcan panuyscxwn asiop 1620r. C. Hpmmon, xy-
conw pacnwnwsanw nanozowe ropnoro xpyciann: na xycouxw s naneu znwnon,
w onw cny+wnw s pasnon mepe w zensramw, w nwmen, iax uio o nwx mo+no
cxasais c zociaioun-m ocnosanwem, uio zensrw csow onw noezaxi s naiype.
Kax +e senwxa onacnocis, socxnwuan ioi +e ociopo+n-n panuys, uio
ozna+z- wx zensrw oxa+yicn paciansmwmw wnw opamenn-mw s sozy!
M.B. Lomonocos (17111765) nwcan s 1763r. o conw s Awccwnww, xo-
iopan iam smecio zener ynoipenneicn, iam, rze sa ipw wnw nnis pycxos,
czenann-x nanozowe xwpnwua, xonona xynwis mo+no....
Cons zonro w uacio -na mepwnom uennociw. Lociaiouno scnomnwis,
uio s 19181919rr. s Poccww ropo+ane, +enasmwe s-mennis uio-nwo y
xpecisnn, s-nocwnw na p-nox memouxw conw. B 1936r. wiansnncxan ap-
mwn, sanns ropoz Azzwc-Aey, xonwcxosana zene+n-e sxnaz- s Heni-
pansnom anxe. Cpezw nwx onapy+wnw pwxei- conw.
ua 55
1
/2 cwxnn, 3ianania 53mwn- erwneicxwx xsacuos sa 1mwny
2/3cwxnn. Lozxa rpysonoz+emnocisx 110xyp ciowna 11,5mwn-, zom
oi 2zo 4mwn. Cpeznnn rozosan apenznan nnaia sa zom pasnnnacs oi 6zo
20cwxnen, cpeznerozosan nnaia sa ipyz sspocnoro naemnwxa (csooznoro
wnw paa) 12cwxnen.
Hpwxwrwsnme ensrw
Myxa no nonx nomna,
Myxa zene+xy namna.
Kopnex Hyxoscxxx
Me+zy XV w XVIIIs. na orpomn-x npocipancisax uwswnwsosannoro
mwpa eme rocnozcisosan npnmon omen (troc). Oznaxo scnxwn pas, xorza
oio ipeosanocs, na nomoms emy s xauecise camoro nepsoro ycosepmen-
cisosanwn npwxozwno opamenwe npwmwiwsn-x zener, necosepmennon
monei-, scex oiwx xaypw w npouwx, xoiop-e, xax sameiwn panuyscxwn
wciopwx I. Bpozens (19021985), necosepmenn- nwms s namwx rnasax.
Oxonomwuecxwe cwciem-, xoiop-e wx socnpwnwmanw, npaxiwuecxw ne mornw
s-zep+ais wn-x zener. A sauaciyx w camw meiannwuecxwe monei- Espon-
wmenw nezociaixw, npwuem ne ionsxo c namen iouxw spenwn, no w s nonw-
manww cospemennwxos. Kax w npnmon omen, meiann ne scerza oiseuaei
cionmen nepez nwm sazaue.
Oznaxo pons zener, oianona scex omenos, scerza w sesze wrpaei ioi
iosap, na xoiop-n ecis nawonsmwn cnpoc, wnw +e ioi, uio wmeeicn s wso-
wnww. -io ionsxo ne cny+wno uenosexy zensramw! nwmei L.A. Iezo-
pos-Las-zos. Lwanason iaxwx semen nowciwne senwx: oi xoposswx uepe-
nos na ocipose Bopneo zo pycxos conw s Apwxe, oi meiannwuecxwx xonwn
s Konro zo uenoseuecxwx uepenos na Conomonos-x ociposax.
B Kwiae w Bwpme zo XXs. s xauecise cpezcisa opamenwn xozwnw
cons w nnwioun-n uan, s zpesnen Mexcwxe memouxw xaxao-oos. Usse-
cin- axi- znwiensnoro wcnonssosanwn znn oion +e uenw iaaxa, cymenon
p--, sepna, pwca, xyxypys-.
Becsma xozxwmw iosapamw -nw mxyp-, cxoi, wnorza za+e nxzw. Ocoen-
no +e uacio rosopni o ynoipenenww xax zener cxoia, rnasn-m opasom oseu
w xos. Tax, sazonro zo nonsnenwn zener wx ynxuwx y rpexos w pwmnnn s-non-
nnn wmenno cxoi: ronosa poraioro cxoia samennna moneinyx ezwnwuy. Tax, na-
npwmep, s Ozwccee w Unnwaze Lomepa uen- iosapos onpezennxicn xopo-
samw, -xamw. . zpesnwx rpexos -na za+e norosopxa B-x na ns-xe. Ona
npwmennnacs x iomy uenosexy, monuanwe xoioporo -no xynneno mezpon nozau-
xon. C iex nop cymecisyei cnoso rexaioma, uio oosnauaei no-rpeuecxw
cio -xos. Oio xonwueciso onpezenennan cymma, xoiopon onepwposanw s
iopros-x czenxax. Lexaiomy iax+e o-uno npwnocwnw s +episy oram.
Lonroe spemn s senrepcxom ns-xe ynoipennnocs s-pa+enwe sonoion
cxoi, uio yxas-sano na spemena, xorza zensrw eme xozwnw na uei-pex
norax. B saxonax nepsoro senrepcxoro xoponn Umisana I nnaia sa nponw-
7 8 HACTB II. EHBFH 7 9 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Lpyron npwmep ws spemen Cpeznesexossn. Bo spemn zene+noro xpwswca
XIs., oxsaiwsmero Cpeznxx Aswx w Bociounyx Espony, smecio cepepn-
n-x zwpxemos wcnonssosanwcs xnen-e nenemxw. Ux za+e paspesanw na
ueisepiymxw, xax oio zenanocs wnorza c zwpxemamw, uio- nonyuwis onee
menxyx moneiy.
Bnpouem, oinocwiensno Cpeznesexossn pasnoionxos sce onsme c xa+-
z-m rozom.
B cesepnon Espone onapy+wnw w npozon+axi naxozwis pasnoopas-
n-e mwnwaixpn-e wszenwn, ne npwrozn-e nw znn xaxoro npaxiwuecxoro
npwmenenwn: meiannwuecxwe xonsua, cnwpanw, xonecwxw. B Hnonww nanze-
n- mwnwaixpn-e naxoneunwxw znn cipen. B Hoson Lswnee p-onosn-e
xpxuxw, nacionsxo man-e, uio onw ne roznicn za+e znn nosnw mansxos.
Byzyuw mozennmw opyzwn ipyza w npezmeios owxoza, sce oiw wszenwn ne
npwnocwnw nwxaxon nsnon nonss-.
Pacnpocipanen- zse wniepnpeiauww wx ynxuwonansnoro nasnauenwn, c
xoiop-mw, oznaxo, ipyzno cornacwiscn. Ho w onposeprnyis wx ne menee
ipyzno, wo cospemenn-e npezciasnenwn o zyxosnon +wsnw zpesnwx nxzen
noxa ne s-mnw sa npezen- ociopo+n-x rwnoies. Ho oznon sepcww oio
wrpymxw, no zpyron npezmei- xynsia. Ho ownwe mwnwaixpn-x o+em-
n-x wsopa+enwn ipyza w npouwx npezmeios saciasnnno - npeznono+wis,
uio rnasnan oipacns zpesnwx pemecen npowssozciso wrpymex w uio zeiw
wrpanw s nwx zo camoro spenoro sospacia. Biopyx sepcwx ipyzno ocy+-
zais, wo nenssn soccianoswis c nonnon zociosepnocisx, s uem wmenno
saxnxuancn xynsi.
Apxeonoram scipeuaxicn mwnwaixpn-e o+emn-e wsopa+enwn no+en,
ionopos, cexwp no scemy Cpezwsemnomopsx. Oinocnicn onw x omwpnomy
nepwozy oi XVs. zo n.o. zo IVs. n.o. Mwnwaixpn-e zsonn-e cexwp- nanze-
n- na Henononnecce w cpezwsemnomopcxwx ociposax oi Kwnpa zo Capzwnww.
Kax oimeuanocs s-me, wx mo+no -no - oineciw x npezmeiam xynsia
nwo wrpymxam, no npoiws oioro s-ciynaxi ynpnm-e axi-. Bo-neps-x,
ycianosneno, uio npocienmwe opyzwn ipyza nonaia, ionop, no+, moi-ra,
naxoneunwx xonsn wnw cipen- wcnonssosanwcs xax zensrw s zomoneinyx
onoxy. Tax, xonenxa zansnwn noiomox naxoneunwxa xonsn, s-nonnnsmero
ynxuww cpezcisa opamenwn zo Is. n.o.
Bo-siop-x, oimeuaeicn ueixan npeemcisennocis opm peansn-x opyzwn
ipyza, s-ciynasmwx xax zensrw, c wx mwnwaixpn-mw wsopa+enwnmw. He-
pezxo mwnw-ionop-, mwnw-nonai- w i.n. naxoznicn s xnazax. . Lomepa yno-
mwnaeicn mwnw-ionop, spyuenn-n noezwienx.
B-ipeiswx, wsopa+enwe mwnwaixpn-x opyzwn ipyza nepemno na nep-
s-e monei-. Ocoenno noyuwiensna wciopwn xwiancxwx monei. C VIs. zo
n.o. s Kwiae wsroiasnwsanwcs monei- ipex ocnosn-x opm: no+w, nonai-
w zwcxw c xsazpain-m oisepciwem. Caman pacnpocipanennan opma xwian-
cxon monei- no+; no opme nonnocisx cosnazana c peansno cymeciso-
sasmwmw ponsos-mw no+amw znn pwisn. Kax w sce xwiancxwe monei-
snnois zo xonua XIXs., moneia no+ ne uexannan, a nwian. Lnwna xone-
neicn oi 13zo 18cm. Pannwe sapwani- ne wmexi naznwcen, na nosznwx
yxas-saeicn mecio oinwsxw wnw sona zenciswn nposwnuwn, znn xoiopon
onw npeznasnauanwcs.
Kaxwx ionsxo ne -no zener! . nnemen Asww, Apwxw w Oxeanww
oiy pons s-nonnnnw paxoswn-. Ha ocipose Hn -nw za+e my+cxwe w +en-
cxwe zensrw: y my+uwn xamenn-e +epnosa s-coion s zsa uenoseuecxwx
pocia, y +enmwn pacnei- ws paxoswn. B Unzww zensramw cny+wnw
+emuy+wn-. Bo spemena nwn Hesapn zpesnwe pwianu- nonssosanwcs
xpome ponsoson monei- +enesn-mw nnaciwnxamw (npyisnmw), s-sepenn--
mw zo onpezenennoro seca. Apxeonorw onapy+wnw iaxwe npyisn s rpacise
Lnacionepw. Onw npezciasnnxi coon uenyx secosyx cwciemy: npyisn ws-
roiosnnnwcs nniw pasmepos, xa+z-n ws xoiop-x csozwncn x cianzapinomy,
secom s 11ynuwn. Azam Cmwi (17231790) ynomwnaei, uio s Toinanzww
s xauecise pasmennon monei- xozwnw rsoszw.
Eme s XIXs. s Apwxe -nw mwpoxo pacnpocipanen- xax cpezcisa
omena namenn-e xonsua w pacnei- ws cepepa w mezw iax nas-sae-
m-e manwnn-, sonoion necox na sec, a iax+e nomazw. B 1728r. oieu
Laa rosopwn o senwxonenn-x xonnx, xoiop-x masp- nepenpasnnnw uep-
n-m. Onw wx ouenwsaxi no nninazuaiw paos sa ronosy. Oio zosonsno
saasnan moneia, no y xa+zon cipan- cson moza.
B rpeuecxwx xononwnx Cesepnoro Hpwuepnomopsn Haniwxonee, Ia-
naropww, a iax+e s Onssww npezmeiom ioprosnw w s-sosa -nw p-a w
xne, nmenwua w zpyrwe snaxw. T-cnueneiwn cny+wnw cpezcisom omena s
Kwiae cianzapin-e xycxw menxa. Ussecin- axi- wcnonssosanwn onwyma s
xauecise zener s ro-Bociounon Asww.
Lpesnwe wnwxwnu- w rpexw mwpoxo npwmennnw necinmyx xpacnyx
xpacxy xoxyc, zo-saemyx ws mwiosxw Koxyc wnwxyc. Kpacxa nacionsxo
uenwnacs, uio ona samennna zensrw, w ex s-nnauwsanwcs nozaiw, semens-
nan penia w i.n. Eme cenuac ee zo-saxi s Unzww w za+e s Espone.
Uciopwn apapaicxon xomenwnw yxozwi s rnys sexos. B Vs. n.o. oime-
uanw, uio xpacxa ws uepsen, owiaxmwx na xopnnx ipocinwxos-x pacienwn,
npwnocwi nonssy nxwiennm zoxozos w pocxomw. B XVIs. na mwposom
p-nxe nonswnacs onee zemesan w nyumero xauecisa mexcwxancxan xome-
nwns, noiecnwsman apapaicxyx.
B XVs. s Bociounon Cnosaxww wcnonssosanwcs monei- ws ciexna, co-
xpanwsmwecn s mysenx -exww.
Apacxwn cpeznesexos-n reorpa ans-Baxap nwcan, cc-nancs na wcnan-
cxoro xynua Upaxwma Ben Hxya: B semne uexos wsroiasnwsaxi iax+e
ionxwe, pezxoixan-e xax ceixw nnaixw, xoiop-e nw znn uero ne wcnonssy-
xicn, uena na nwx nocionnna, zecnis nnaixos sa zwnap, na nwx onw noxyna-
xi w paccuwi-saxicn me+zy coon. Umexi wx uen-e cynzyxw. Oio wx o-
raiciso, w sa nwx mo+no nonyuwis nx-e cam-e zoporwe semw: nmenwuy,
paos, xonen, sonoio, cepepo w scnxwe semw.
Oia nerenza o nonoinnn-x zensrax xozwi zo cwx nop ionsxo no nwcs-
menn-m wciounwxam. M- za+e ne snaem, nanecen nw -n na sarazoun-e
cnasnncxwe nnaixw xaxon-nwyzs pwcynox, B-nw onw sceomwm nnaie+-
n-m cpezcisom wnw wmenn-m, -nw nw onsaiensn- x npwemy o oiom
iax+e nwuero ne wssecino. Hooiomy coomenwe o nonoinnn-x zensrax mo+-
no nonwmais ionsxo xax namex, uio s pannem Cpeznesexosse mornw cyme-
cisosais samenwienw zener, ne wmesmwe npaxiwuecxon nonss-.
8 0 HACTB II. EHBFH 8 1 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Cpezw mopcxwx paxoswn ecis ozwn swz, c-rpasmwn sa+nyx pons s
oxonomwuecxon wciopww uenoseuecisa. Cnyiais oiy paxoswny c zpyrwmw
nesosmo+no: nnueswznan opma, ezwnan cisopxa sasepmaeicn noz+aion
snyips pepwcion xpomxon. Lonrwe roz- c IV no XXs. cny+wnw
onw pasmennon moneion mwnnwonam nxzen. Paxoswn-, nas-saem-e xay-
pw na xwnzw w xanapzwxa na cancxpwie, nanws-sanw na mnyp-, npw-
xpennnnw x nocxyiam ixanw wnw xo+w, cowpanw cianzapin-mw xonwue-
cisamw s memxw.
Paxoswn- xaypw wcnonssosanwcs xax cpezciso opamenwn na xonoccans-
non ieppwiopww oi Hwrepww w Cyzana zo Cesepnoro Kwian w ociposos Ho-
s-e Lepwz-. Ocnosnan uacis zo-sanacs s uenipe oion orpomnon son-, y
Manszwscxwx ociposos. Oiiyza noioxw paxoswn mnw s pasn-e cipan- cse-
ia. Hawonsmee pacnpocipanenwe xaypw wmenw s Banaznon Apwxe. Ho
nozcueiam wciopwxos, ionsxo s Twmyxiy naxozwnocs s oopoie oxono
75mwnnwapzos paxoswn. Onw -nw oznwm ws ocnosn-x cpezcis opamenwn
s ioprosne paamw. B XVIIs. sa oznoro paa s Kamepyne nnaiwnw 60paxo-
swn, a cnycin sex s Lswnee pa ciown y+e 80i-cnu xaypw. Taxyx wnnn-
uwx ne snan ynn-n XXs. B XVIIIs. ozwn ianep Mapww-Tepesww s-nycxa
1780r. omenwsancn s Cesepnon Apwxe cnauana na 2,5i-cnuw 3,2i--
cnuw paxoswn, saiem ero cianw mennis na 4i-cnuw xaypw.
Lene+nan ezwnwua cospemennon Lswnew nas-saeicn cezw, uio s ne-
pesoze c ns-xa amaniw osnauaei paxoswna. Ha moneie npocio wsopa+e-
na paxoswna xaypw.
Eme s 1942r. conzai- nnoncxwx oxxynauwonn-x soncx pacnpocipannnw
na Hos-x Lepwzax paxoswn- xaypw s iaxom xonwuecise, uio uyis ne -na
nozopsana oxonomwuecxan ciawnsnocis ociposos. Ho oiw csezenwn ne ca-
m-e nosznwe.
Koppecnonzeni rasei- Lennw .opxep A. .wnnwnrion npeznpwnnn ny-
iemeciswe s Twei s 1955r. On onwcan wniepecn-n o-uan. B nauwo-
nansn-n napnz iweicxon +enmwn- sxozwn nocxyi zomoixanon maiepww,
npwxpennnsmwncn x xonuwxam mnorwx xocwuex w cswcasmwn oi nneu zo nni.
Ha nocxyi nanws-sanwcs cepepnn-e w mezn-e monei-, a iax+e paxoswn-
xaypw. . ezn-x +enmwn na ynomnnyiom nocxyie -no ionsxo no necxons-
xy paxoswn, nemnoro wx ociasanocs w y no+wn-x.
Toi +e o-uan npwmwsanwn paxoswn xaypw x xycxam maiepww w nen-
iam cymecisosan na orpomnon ieppwiopww oi Lansnero Bocioxa zo Banaz-
non Apwxw s zpesnociw w Cpeznwe sexa.
B xwiancxom ns-xe ecis wepornw on ciwnwsosannoe wsopa+e-
nwe paxoswn- xaypw. Cociasnon uacisx oioi wepornw sxozwi s wepornw
unns zensrw, a iax+e s zpyrwe, iax wnw wnaue csnsann-e c nonniwem
zensrw: uena, zemes-n, zoporon, ipaiwis, noxynais, npozasais, iopro-
sais, iosap, oraiciso, xonwis, narpaza, nozapox, ssnixa, sapnnaia, ssnoc,
npemwn, pocxoms, s-xyn, iapw, xomnencauwn, +aznocis w zp.
Apxeonorw naxozni xamenn-e w ponsos-e nozpa+anwn paxoswnam
xaypw. Onw opasyxi nenpep-sn-n pnz oi iounon xonww nacionmen paxo-
swn- x moneie. Ha mnorwx xwiancxwx moneiax onee nosznero spemenw, no
opme, secsma zanexwx oi paxoswn, nauepian wepornw ao, s cocias
xoioporo sxozwi xnxu on xaypw.
He menee pacnpocipanenn-m swzom monei- s pesynsiaie osonxuww
opyzwn ipyza xax cpezcisa omena -nw iax nas-saem-e zensrw-nonai-.
Ux zsa swza: ozwn, nas-saem-n w, npezciasnnei o-unyx nonaiy c no-
non pyuxon, ionsxo ouens manensxyx: znwna 14cm; mwpwna 6,5cm.
Kax w na moneiax no+ax, na pannwx oxsemnnnpax nei oosnauenwn, na
onee nosznwx mornw oosnauaiscn ne ionsxo mecio wsroiosnenwn w npo-
swnuwn, s xoiopon onw wmenw xo+zenwe, no w cepwn, nopnzxos-n nomep.
Taxwm opasom, zensrw-nonai- -nw cam-mw nacionmwmw zensramw s co-
spemennom nonwmanww.
Monei- sioporo swza y npezciasnnnw mwnw-moi-rw znwnon
45cm, mwpwnon 23cm. . nwx paszsoennoe nesswe, opma sapswpyeicn
s oinwuwe oi nonaiox w. Cymecisosanwe monei y w w npezcias-
nnei noxa sarazxy znn wciopwxos.
Ho mnenwx H.B. Usouxwnon, xpanwienn xwiancxwx monei Locyzapcisen-
noro Opmwia+a, oiw monei- ne mornw pasmenwsaiscn. B-nycxanwcs s Kw-
iae eme onee menxwe monei- s opme oos, no onw ne zo+wnw zo no-
son wciopww.
Oiw ipw swza monei ionsxo uacis mnorouwcnenn-x wmwiauwn peans-
n-x npezmeios, xoiop-e wcnonssosanwcs s Kwiae xax cpezciso omena.
Boi, seponino, nenonnoe nepeuwcnenwe iaxwx npezmeios, sawmcisosan-
noe namw ws xnwrw .H. Boponosa Cipanwu- wciopww zener: xonocnwxo-
s-e pemeixw, iepxw c pyuxon, rpeemxw, xonoxonsuwxw c xoneuxom, nnoc-
xwe wsopa+enwn nyxoswu- nwnww, pasn-x pasmepos xonsua, naxoneunwxw
cipen w aneapz, mwi- c pyuxon na snyipennen ciopone, uwxaz- co cno-
+enn-mw xp-n-mxamw w pyuxon na pxmxe, rwpsxw na nozciasxe, mociwxw
c ysopamw. Kaxon-io cm-cn wmenw w pasmep- oiwx npezmeios. Cam-mw
manensxwmw -nw ne uwxaz-, xax cnezosano - npeznono+wis, a xonoxons-
uwxw s-coion 1cm, no w cpezw xonoxonsuwxos scipeuaxicn rwrani- s
10cm. Cam-e onsmwe pasmep- y iepox 18cm.
Oznw wciopwxw cuwiaxi, uio nepeuwcnenn-e npezmei- nenssn oinocwis
x zensram, zpyrwe nonaraxi, uio onw snonne mornw -is cneuwanwswposan-
n-mw, i.e. npeznasnauenn-mw znn xaxwx-io xonxpein-x cnyuaes, moneiamw.
Kaxos- - nw -nw cy+zenwn wciopwxos oinocwiensno ioro, nsnnxicn nw
oiw npezmei- nacionmwmw moneiamw, ne nozne+wi comnenwx, uio xaxwe-
io ynxuww zene+n-x cpezcis onw s-nonnnnw, nwmei .H. Boponos.
Hoz ropozom Hapon s +non Ipanuww, s passanwnax ropoza Hemo-
swc nanzen- meiannwuecxwe monei- spemen wmnepaiopa Asrycia (29
14rr. zo n.o.). Onw wmexi opmy cswnoro oxopoxa. Lannwn, no cswzeiens-
cisy zpesnerpeuecxoro wciopwxa Cipaona, -na snamenwia oxopoxamw w
s-soswna wx s Pwm w zpyrwe ropoza wmnepww. Byzyuw moneion, xypc xoio-
pon oinocwiensno zpyrwx monei wssecien, moneia-oxopox cwmsonwswposa-
na npozyxuwx Lannww w oznospemenno oipa+ana io peansnoe oraiciso,
oecneuenwe xoiop-m nossonnno uexanwis moneiy.
Hpwsnsxa x xonxpeinomy iosapy s oion moneie oueswzna, oznaxo cymecisy-
xi npwmep-, rze iaxoro cooiseiciswn nei. Tax, y zpesnwx auiexos -nw ons-
mwe ponsos-e monei- c naznwcsx Hnis i-cnu xocien. Bwzwmo, pasmennon
moneion s rocyzapcise auiexos cny+wnw xociw +wsoin-x, cxopee scero onpe-
zenenn-e xociw, nociynnenwe xoiop-x s opamenwe -no orpanwuenn-m.
8 2 HACTB II. EHBFH 8 3 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
pannos-e uwnwnzpwxw c +enoxamw na snemnen nosepxnociw, ceroznn wme-
xi xo+zenwe s Hwrepww, Cseppa-Leone, na Bepere Cnonoson Kociw, s
Lwepww. Hoxynaiens s Apwxe nocwi wx na nonce s swze csnsox; scnxwn
mo+ei cocisenn-mw rnasamw ouenwis ero cocionnwe. B 1902r., xax coo-
manw wiansnncxwe rasei-, nexio xynwn sa i-cnuy ynios ciepnwnros ne-
cianzapinyx onwseiiw secom s xwnorpamm w senwxonennoro useia.
Cociaswis wcuepn-saxmwn nepeuens scex opm w swzowsmenenwn mo-
nei nam ne yzacicn, nocxonsxy onw cxp-saxicn noscxzy. Tax, Ucnanzwn
cornacno pernameniam 1413w 1426rr. na cioneiwn ycianoswna cnezyxmwn
npencxypani na onnaiy iosapos s cymenon p-e: ozna p-a sa nozxosy,
ipw sa napy +encxwx ammaxos, 100 sa ouxy swna, 120 sa ouo-
nox cnwsounoro macna w i.z.
B Menanesww s xauecise zener wcnonssyxicn nanwsann-e csnsxw coa-
uswx xn-xos w syos, sy- xenrypy, cswnen w zenswnos, nepsn nonyraes,
nanwsann-e na mnyp- znwnon cems-socems meipos.
Lpesnwe yropcxwe nnemena nonssosanwcs snauane s xauecise zener mexa-
mw. O oiom, xax nwmei senrepcxwn wccnezosaiens P. Uo+e, cswzeiens-
cisyxi coxpanwsmwecn s senrepcxom ns-xe yropcxwe cnosa, csnsann-e c no-
nniwnmw +enmwn- w paxa. Cnosa nesecixa, csazsa w i.z. oxasanwcs s
oiom xpyry nonniwn noiomy, uio noxynnan ciowmocis +enmwn- s-nnauwsa-
nacs mexom nacxw. B senrepcxom ns-xe oiw cnosa wmexi cxoznoe ssyuanwe:
meny nesecixa; menyegzo csazsa; menyetprem mex nacxw.
B wmexmwx onee uem i-cnueneinxx zasnocis sanwcxax nepca Lapzesw
paccxas-saeicn o paun-x o-uanx senrpos. B nwx ynomwnaeicn o iom, uio
oieu zesymxw noxas-saei, uio y nero ecis: cxonsxo y nero xo+ nacxw,
mexos xynwu-, xo+ ypynzyxa, coonswx mexos, xo+anon oze+z-... mexoson
oze+z-.... Us oioro swzno, uio senrp-, nozono csowm coceznm-cnasnnam,
cuwianw mexosyx oze+zy, mex, xo+y +wsoin-x nocionnn-mw uennocinmw.
Oio -nw wx neps-e zensrw.
Ha Anncxe, xax w s Poccww spemen Heipa Benwxoro, pons zener s-nana
na zonx nymnwn-: nopon peus mna npocio o xsazpain-x xycxax mexa, xo-
iop-e s oizensn-x cnyuanx sarpomo+zanw xacc- soenn-x xasnauencis. Ho
s Cwwpw nozaiw cowpanwcs wmenno zparouenn-mw w wmesmwmw xopomwn
c-i mexamw, w wmenno mexamw, mnrxon pyxnnzsx, uaps npowssozwn mno-
rouwcnenn-e nnaie+w, s uacinociw csowm uwnosnwxam.
B xononwansnon Amepwxe s saswcwmociw oi panona zensramw cny+wnw
iaax, caxap, xaxao. B Cesepnon Amepwxe wnzenu- wcnonssosanw manens-
xwe uwnwnzpwxw enoro w ronyoro useia, s-iouenn-e ws paxoswn w nanw-
sann-e, xax yc-: io -nw samny, xoiop-mw esponencxwe xononwci- na
saxonnom ocnosanww nonssosanwcs zo 1670r. w xoiop-e axiwuecxw coxpa-
nnnwcs no mensmen mepe zo 1725r. Hpw ssezenww zonnapa ozna zene+nan
ezwnwua samny -na owuwansno ouenena s 40zonnapos.
XVIXVIIIss. w s Konro (s mwpoxom cm-cne, sxnxuan Anrony) sapo-
zwnacs ceis p-nxos w axiwsn-x omenos, uio cny+wno rnasn-m opasom
menoson ioprosne en-x w wx arenios-nomenpym, sauaciyx oocnos--
sasmwxcn ouens rnyoxo so snyipennwx onacinx. Bzecs wmenw xo+zenwe
zse nceszomonei-: swmo (paxoswn-) w xycxw ixanw. Lnn paxoswn cyme-
cisosan oianon: na mepnom cwie menxwe oizennnwcs oi xpynn-x (1xpynnan
Moneion apwxancxwx eperos cny+wnw onee wnw menee xpynn-e pa-
xoswn- pasn-x useios, ws xoiop-x onee scero wssecin- swmo (na epe-
rax Konro) w xaypw. Bwmo, nwcan s 1619r. ozwn nopiyraneu, oio
onpezenenn-n swz mopcxwx ynwiox, ouens menxwx w camw no cee nwxaxon
uennociw wnw uen- ne wmexmwx. Bapsapciso npomn-x spemen sseno s
owxoz oiy moneiy, xaxosyx wcnonssyxi w no cwe spemn. Kaypw iax+e
neonsmwe rony-e, c xpacn-mw oposzxamw paxoswn-, ws xoiop-x zenaxi
csnsxw. Ha saiepnnn-x s Unzwncxom oxeane Manszwscxwx w Laxxazwscxwx
ociposax wmw sarpy+anw uen-e xopanw, nanpasnnsmwecn s Apwxy, Cese-
po-Bociounyx Unzwx w Bwpmy. B XVIIs. ronnanzu- cneuwansno ssoswnw
wx s Amciepzam, za- wmw socnonssosaiscn s zansnenmem. Hexorza xaypw
wmenw xo+zenwe s Kwiae na nyinx, szons xoiop-x nozswrancn yzzwsm, sa-
soes-san szecs azenios csoero yuenwn. K iomy +e oiciynnenwe xaypw ne-
pez menxon meznon xwiancxon moneion oxasanocs nenonn-m, wo s nsna-
nw, cipane neca w mezw, onw, swzwmo, wcnonssosanwcs snnois zo 1800r.
Hezasnwe wccnezosanwn oimeuaxi szecs oinocnmwecn x nosznen onoxe xon-
ipaxi- no nanmy w xynuwe, saxnxuenn-e s xaypw.
Paxoswn- xaypw, oinocnmwecn x 800600rr. zo n.o., nanzen- apxeo-
noramw iax+e s Lepmanww, Lwise, Laisww, na ociposax Baniwncxoro mopn w
noz Bwiecxom. Ussecin- naxozxw xaypw wnw nsn-x nozzenox noz nwx, oi-
nocnmwecn x XI-XIIss. (s Hcxoscxon w Hosropozcxon semnnx), x XVIs. (noz
Pwron). Pyccxoe nassanwe paxoswn- xaypw y+osxa, +yxoswna, smewnan
(ra+sn) ronosxa. . napozos Hoson+sn wssecino nassanwe ronosa smew.
Me+zy pexamw Bamesw w Lwmnono cymecisosano rocyzapciso napoza
mona, xoiopoe esponenu- wmenosanw Monamoiana, no wmenw oznoro ws
npaswienen XVs. Bzecs, xax w na eperax Lswnencxoro sanwsa, pons nep-
s-x zener wrpanw xnonxos-e ixanw. Hpw ioprosne nerpamw rosopwnw wn-
zwncxan miyxa, oosnauan oiwm s-pa+enwem xonwueciso xnonxoson ixanw
ws Unzww, xoiopoe cooiseicisosano uene oznoro uenosexa. Hoz wnzwncxon
miyxon, xax s-ncnwnw nosznee oxcnepi-, nonwmaeicn nesonsnwx s sospa-
cie oi 15zo 40nei.
Anrnwncxwe xynu-, za- s-iecnwis xonxypenios, ycianoswnw c nauana
XVIIIs. nenpessonzenn-n iapw. Onw nono+wnw sa wnzwncxyx miyxy-ne-
sonsnwxa ueny s uei-pe ynuww sonoia, wnw ipwzuais (cepepnn-x) nwaci-
pos, wnw ipw ueisepiw ynia xopanna, wnw cems miyx moinanzcxon ixanw.
B io +e spemn s xaxon-nwyzs nerpwinncxon zepesne so snyipennwx pano-
nax xyp- iaxwe +wpn-e w ne+n-e, uio snonne cioni xannynos w nynnpox s
zpyrwx cipanax, w iax mnorouwcnenn-, uio uena wx cociasnnna nwci ymarw
sa xypwuy.
He menee cipannon oxasanacs moneia, c yzwsnenwem onapy+ennan oz-
nwm ws +ypnanwcios, nezasno conposo+zasmwm xoponesy Enwsaseiy II w
repuora Ozwnyprcxoro s Apwxe. Tysemu- snyipennwx panonos Hwrepww
noxynaxi cxoi, opy+we, censcxoxosnncisennyx npozyxuwx, ixanw w za+e
csowx +en ne na yni- ciepnwnros, no ...sa cipannyx moneiy ws xopan-
na, oiuexanennyx (a nyume cxasais, wsroiosnennyx) s Espone. Oiw zens-
rw... po+zaxicn s Uianww, rze wx wmenyxi olivetti; wx cneuwansno wsroios-
nnxi s Tocxane, s oznon nwsopncxon xopannoson maciepcxon, xoiopan co-
xpanwnacs zo namwx znen. Oiw onwseiiw, npocsepnenn-e s uenipe xo-
8 4 HACTB II. EHBFH 8 5 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nemnoro nmenwu-, no szemnwe xpezwiop- xonenxicn, a zensrw nacionsxo
pezxw, uio m- nonazaem, a sepnee cxasais, y+e nexoiopoe spemn naxozwmcn
s iwcxax ws-sa oicyiciswn nnaie+n-x cpezcis, es xowx ioprosnn oio
sanniwe, nonnoe neo+wzannocien.
B nosceznesnom omene nxzw cipemwnwcs wserais iaxwx neo+wzan-
nocien. B 1791r. Knassep w Bpwcco, onee uem wssecin-e zencisyxmwe
nwua panuyscxon pesonxuww, oimeiwnw s csoen xnwre o Coezwnenn-x
Tiaiax upess-uannyx pacnpocipanennocis naiypansnoro omena. Bmecio
zener, sce spemn yxoznmwx w sosspamaxmwxcn s oznw w ie +e pyxw,
nwcanw onw c socxwmenwem, iam s zepesnnx ssawmno yzosneisopnxi no-
ipenociw zpyr zpyra npnm-m omenom. Hopinon, xo+esnwx npwes+axi
wsroiosnnis wszenwn csoero pemecna x semnezensuy, xoiop-n wmeei ny+zy
s oiwx wszenwnx w xoiop-n uame scero zociasnnei wm maiepwan w onnauw-
saei ipyz npozosonsciswem. Oioi swz omenos pacnpocipanneicn na mnorwe
npezmei-; c ion w c zpyron ciopon- sanwc-saxi, uio zaxi w uio nonyua-
xi, w s xonue roza c ouens neonsmwm xonwuecisom nanwunociw paccuwi--
saxicn sa senwxoe mno+eciso pasn-x omenos, xoiop-e s Espone npows-
sozwnwcs - ionsxo c onsmwm xonwuecisom zener. U iaxwm soi opasom
coszasanocs senwxoe cpezciso opamenwn es nanwunociw.
Taxoe noxsansnoe cnoso naiypansnomy omeny w ynnaie ycnyr naiypon
xax cswzeiensciso nporpeccwsnoro csoeopaswn monozon Amepwxw zosonsno
saasno. B XVIIs., za eme w s XVIIIs. onnaia naiypon -na secsma uac-
ion s Espone. Hesosmo+no nepeuwcnwis scnez sa A. Lonmem, nwcasmem s
1930r., scex oiwx sonwnrencxwx no+osmwxos, ropnnxos, wopurenmcxwx
ixauen, msapusanszcxwx xpecisnn-uacosmwxos sce onw nonyuanw nnaiy
naiypon: npozosonsciswem, consx, ixannmw, naiynnon nposonoxon, mepamw
sepna, npwuem sce oiw npozyxi- ouenwsanwcs no xpanne sas-mennon uene.
To -n Trucksystem (nem.) naiypansn-n omen, xoiop-n s XVs. cions
+e xopomo, xax w Lepmanwn, snanw Lonnanzwn, Anrnwn, Ipanuwn. La+e
nemeuxwe zon+nocin-e nwua w y+ iem onee mynwuwnansn-e cny+a-
mwe nonyuanw uacis csoero +anosansn naiypon. A cxonsxwm mxonsn-m
yuwiennm eme s npomnom cioneiww nnaiwnw niwuen, cnwsoun-m macnom,
nmenwuen! B wnzwncxwx zepesnnx so sce spemena pemecnennwxam nnaiwnw
npozosonsciswem, a s nopiax Lesanio baratto (ziat.) naiypansn-n o-
men s XVs. -n naropasymn-m npaswnom scex xpynn-x xynuos, so scnxom
cnyuae scnxwn pas, xorza wm npezociasnnnacs znn oioro sosmo+nocis.
U necomnenno, uio, cnezyn wmenno oion ipazwuww naiypansnoro omena,
iaxwe cneuwanwci- s onaciw xpezwia, xax renyosu- XVIs., npespaiwnw
esanconcxwe npmapxw, rze onnauwsanwcs sexcenn co scen Espon-, s noz-
nwnn-e uenip- xnwpwnros-x pacueios eme zo ioro, xax nonswnocs camo oio
nonniwe. B 1604r. nexwn seneuwaneu -n nopa+en iemw mwnnwonamw zy-
xaios, uio nepexozwnw ws pyx s pyxw s Hnesance, rze nposozwnwcs iaxwe
npmapxw, npwiom uio s sasepmenwe ne swzno -no nwuero, xpome necxons-
xwx ropciouex oxx, sonoi-x w s sonoie, i.e. peansn-x zener.
B Hnonww zene+nan oxonomwxa pacusena c naciynnenwem XVIIs. Ozna-
xo opamenwe sonoi-x, cepepnn-x w mezn-x monei nouiw ne saiponyno
iam mwpoxwe cnow nacenenwn. Lpesnwe zensrw, npezciasnenn-e pwcom,
npozon+anw ynxuwonwposais, rpys- cenezxw no-npe+nemy omenwsanwcs
pasnnnacs 10menxwm). -io +e xacaeicn ixanen-zener, io wx pasmep sapsw-
posancn: nyonro -n senwuwnon c nwci ymarw, a mnycy co cxaiepis.
Oiw zensrw, xoiop-e o-uno cuwianwcs na zecnixw, opasos-sanw, iaxwm
opasom, xax w meiannwuecxan moneia, mxany uennocien c xpain-mw w
zpon-mw senwuwnamw. Mornw mownwsos-saiscn w xpynn-e cymm-: s
1649r. xopons Konro copan 1500ixxos ixanw, ciowsmwx npwmepno
40mwnnwonos nopiyranscxwx pencos.
Osonxuwn npaxiwuecxw scex nozon-x nepeuwcnenn-m s-me nceszoze-
ner -na oznoiwnnon uyzoswmnan wnnnuwn, xaiacipowuecxan ws-sa
naxonnenwn sanacos, ycxopnxmerocn opamenwn w conyicisyxmero oiomy
oecuenenwn no oinomenwx x onee passwi-m zene+n-m cpezcisam. Oiomy
cnococisosano w mwpoxoe passwiwe ansmwsomoneinwuecisa.
B XIXs. wsroiosnenwe esponencxwmw maciepcxwmw ansmws-x samny ws
ciexnnpyca nosnexno sa coon nonnoe wcuesnosenwe ciapwnnon monei-. Hop-
iyransu- oxasanwcs onee wsopeiaiensn-: oxono 1650r. onw sasnazenw y
eperos ociposa Lyanza zene+n-mw nosnnmw, i.e. meciamw zo-uw swmo.
A sezs nocneznwe c 1575no 1650r. y+e oecuenwnwcs s zecnis pas.
Us scero oioro nazne+wi saxnxuwis, uio scnxwn pas, xorza npwmwiws-
n-e zensrw w s camom zene -nw zensramw, onw onapy+wsanw sce nosazxw
w npas-, npwcymwe zensram. Ux npespamenwn npowcxozni s npouecce cion-
xnosenwn npwmwiwsnon w passwion oxonomwx, conyicisyxmero nonsnenwx
esponenues na scex mopnx mwpa.
B 1775r. A. Cmwi rosopwn o iom, uio s moinanzcxon zepesymxe mo+no
swzeis, xax paoinwx npwnocwi ynounwxy wnw ioprosuy nwsom rsoszw sme-
cio zener. B io +e spemn s nexoiop-x rnyxwx meciax xaianoncxwx Hwpene-
es zepesencxwe +wienw oinpasnnnwcs s nasxy c memouxamw sepna znn on-
nai- csowx noxynox. Ho wmexicn npwmep- w onee nosznwe. Ho cswzeiens-
cisy oinorpaos, na Kopcwxe no-nacionmemy oexiwsnan zene+nan oxono-
mwxa yisepzwnacs nwms nocne Hepson mwposon sonn-. B oizensn-x rop-
n-x panonax panuyscxoro An+wpa oiwx nepemen nouiw ne nanxzanocs
zo Biopon mwposon sonn-.
Hyiemecisennwx XVIIs. coomaei, uio s -epxecww w Merpenww, i.e.
me+zy x+n-mw panonamw Kasxasa w -epn-m mopem, uexannan moneia
sosce ne wmeei xo+zenwn. Tam npaxiwxosanw nwms naiypansn-n omen, w
zans, xoiopyx rocyzaps Merpenww e+erozno s-nnauwsaei Benwxomy Typ-
xy, oio zans ixannmw w paamw. Hocon, xoiopomy nopyuanocs zocia-
swis oiy zans s Ciamyn, cionn nepez cneuwwuecxon nponemon: xax on-
naiwis pacxoz- na csoe npe-sanwe s iypeuxon cionwue? Lenciswiensno,
cswia ero cocionna ws ipwzuaiw wnw copoxa nesonsnwxos, xoiop-x on npo-
zasan oznoro sa zpyrwm, sa wcxnxuenwem csoero cexpeiapn, c xoiop-m pas-
nyuancn nwms s xpannem cnyuae. Hocne oioro nocon sosspamancn s csox
cipany ozwn.
Hon-ixa coszais meznyx moneiy s Ucnanww s 1542r. nposanwnacs, s
csnsw c uem npwxozwnocs s-ny+zenno zosonscisosaiscn nopounon cwciemon
npwmwiwsn-x zener co scemw ee nezociaixamw.
Hozon-e ipyznociw wcn-i-sanw w s anrnwncxwx xononwnx.
B nonpe 1721r. wnazenswncxwn xyneu nwcan oznomy ws csowx xop-
pecnonzenios, oocnosasmemycn na Mazenpe: H namepesancn oinpaswis
8 6 HACTB II. EHBFH 8 7 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
ues ne wmeis ee nw s sonoie, nw s cepepe onsmoe npewmymeciso.
Hpwuwna cero, no moemy mnenwx, saxnxuena s iom, uio xons cxopo meian-
n- oiw cuwiaxicn s Kwiae iosapamw, xonwueciso wx, xaxosoe iyza ssoswi-
cn, ne mo+ei s-ssais cions onsmoro pocia uen na npozosonsciswe w
npouwe iosap-, xax s cipane, rze secsma o-un- zensrw s swze uexannon
monei-...
Monera
H-nue scxzy na cseie senwxan mwnocis
moneie, n-nue zensrox senwxw uapw w
nxzcxwe snaz-xw.
Hexssecrnmx rpyayp
Monei- meiannwuecxwe zensrw, nonyuenn-e meiozom uexanxw wnw
nwisn. Heps-e monei-, wsroiosnenn-e s Kwiae s XIIs. zo n.o., -nw nw-
i-mw. Cnycin nnis sexos nonswnwcs uexann-e monei- zpesnerpeuecxwx xo-
nonwn.
Pwmnnne npwnwc-saxi wsopeienwe monei oram Caiypny, Hnycy w
uapx Homnenwx. Lpexw +e yisep+zaxi, uio moneiy wsopenw repon Tesen
sxyne c uapem Iwzonom, uapcisosasmwm s VIIs. zo n.o.
. senwxoro Besca -na +ena Lepa, morymecisennan noxposwiensnwua
Bemnw. . pwmnnn Besca wmenosanw nwiepom, a Lepy nonon. Lpomo-
sep+eu nwiep oieu scero cymero, nona mais, monna. Xpam-
none nocipoen- -nw no scen Pwmcxon wmnepww.
Cornacno oznon, secsma nonynnpnon sepcww, monei- nonyuwnw csoe na-
ssanwe ws-sa ioro, uio Pwmcxwn monein-n zsop pacnonarancn npw xpame
non- s Pwme, a camy nony senwuanw nwo nonon Perwnon (npasw-
iensnwuen), nwo nonon Moneion (nposossecinwuen).
Ho zpyron sepcww pacnono+enwe Pwmcxoro moneinoro zsopa wmeno sio-
pocienennoe snauenwe. Lnasnoe +e saxnxuanocs s iom, uio na moneiax,
s-nycxasmwxcn s Pwme w s nposwnuwnx, nawonee uacio wsopa+anacs
nona. A cnoso moneia nsnneicn ymensmwiensn-m oi monn-, nocxonsxy
wsopa+enwe non- na moneie -no o-uno manensxwm.
Hocienenno wsopa+enwe npwopeiano nos-n cm-cn, w s xonue Is.
n.o. na moneiax nonsnneicn +encxan wrypa, ne wmexman nwuero omero c
nonon. Oio es-mnnnan noxposwiensnwua moneinoro zena, pnzom c
nen ropxa monei, s pyxax por wsownwn. Ho xpyry naznwcs Moneia
Asrycia. Usopa+enwe ipex nwm, cwmsonwswpyxmwx ipw monein-x me-
ianna, nonswnocs sex cnycin.
Ecis no xpannen mepe eme ipw sapwania npowcxo+zenwn cnosa mone-
ia. Heps-n oi naiwncxoro cnosa monito, monitum npezsemenwe,
npezynpe+zenwe, uio nexoiop-e yuen-e wcionxos-saxi xax wssemenwe o
nnaie+e. Biopon oi naiwncxoro rnarona moneo, monui, monetum co-
seiosais. Tpeiwn oi zpesnesaswnoncxon zene+non ezwnwu-... mwn-, xo-
iopan snocnezcisww nas-sanacs man wnw pains.
na rpys- pwca. Ho ipancopmauwn mna csowm nyiem. . xpecisnn cxopo
oxasanocs zociaiouno meznon monei- znn ioro, uio- nnaiwis ex nozaiw c
nonen, sacennn-x ne pwcom (na ociansn-x zencisosana ciapwnnan cwciema
apmwnn-x paoi w naiypansnon peni-).
B Unzonesww w Unzoxwiae zensramw -nw xwiancxwe caixas in+e-
n-e mezn-e wnw +enesn-e npwsosn-e wnw socnpowssezenn-e na mecie
mezn-e ronrw, sonoion necox na sec, onosnnn-e wnw mezn-e rwpsxw, a s
Tweie oiy pons wrpan napnzy c sonoi-m necxom npwsesenn-n c zanexoro
Banaza xopann.
B nauane mwncxon onoxw s Kwiae oio -nw monei- ws cmecw mezw co
cswnuom (4uaciw cswnua na 6uacien mezw, ws-sa uero onw -nw ouens
nomxwmw), c xnenmom na oznon ionsxo ciopone, xpyrn-e no opme, c xsaz-
painon z-pxon, uepes xoiopyx nponycxanacs euesxa, nossonnsman cow-
pais wx s csnsxw no 100wnw 1000miyx. Oieu ze Maransnnm, xoiop-n
ymep s 1677r. w usn xnwra s-mna s 1688r., oimeuan: O-uno sa ozno
oxx, wnw xwiancxwn iaons, zaxi csnsxy s i-cnuy zense; w iaxon omen
npowssozwicn s anxax w s ynwun-x yzxax, znn cero npeznasnauenn-x.
Bnonne oueswzno, uio xwiancxwe zense ne mornw wcnonssosaiscn znn scex
onepauwn, yzyuw cnwmxom menxon ezwnwuen. Csoero poza onee xpynnon
moneion, cionsmen naz nwmw, -no secosoe cepepo. Peus mna ne o mone-
iax, a o cnwixax s opme manensxon nozouxw; s Maxao wx nas-saxi sono-
i-mw wnw cepepnn-mw xneuamw.
Kwianu-, xax nwcan Ceacisnn Manpwxe, comnw - s npewcnoznxx,
uio- naniw iam nos-e iosap- znn omena wx na cions cipacino so+ze-
nenn-e pean-. Onw zoxozni zo ioro, uio na csoem cxsepnom wcnancxom
ns-xe rosopni plata sa sangre, i.e. cepepo oio xposs.
B nosceznesnon +wsnw cepepnn-e xneu- ne mornw xa+z-n pas -is
wcnonssosan- uenwxom. Hoxynaienw paspesaxi wx ciansn-mw no+nwuamw,
xoiop-e nocni znn cen uenw, w zenni xneu- na onee xpynn-e wnw onee
menxwe moneixw (i.e. xycouxw), cmoipn no uene noxynxw. Ka+z-n iaxon
xycouex zon+en -n sssemwsaiscn; w noxynaiens, w npozaseu nonssosanwcs
neonsmwm esmenom. Ozwn esponeeu rosopwn me+zy 1733w 1735rr.: Hei
nouiw nw oznoro xwianua, xaxwm - nwmwm on nw -n, xoiop-n ne nocwn
- c coon no+nwu- w manensxwe sec-. Heps-e cny+ai znn paspesanwn
sonoia w cepepa w nas-saxicn ipanenwn (trapelin), a siop-e, xoiop-e cny-
+ai znn sssemwsanwn meiannos, wmenyxicn nwzans. Kwianu- cions nosxw s
iaxwx zenax, uio sauaciyx oipesaxi na zsa nwapa cepepa wnw na nnis cy
sonoia nacionsxo iouno, uio siopwuno pesais ne npwxozwicn.
Te +e cam-e zeianw m- naxozwm w cioneiwem pansme y oiua ze Lac
Kopieca, xoiop-n s 1626r. nopa+ancn yzwswiensnomy snaxomcisy scex xw-
ianues c iaxwm cipann-m nnaie+n-m cpezcisom. Hei peenxa, roso-
pwi on, xoiop-n ne ymen - onpezenwis ciowmocis meianna s cnwixe w
onsmyx w mensmyx ero uwcioiy. Mensuanmwe xpoxw meianna nozwpaxicn
npw nomomw nanonnennoro socxom csoero poza yenuwxa, xoiop-n onw no-
cni na nonce. Korza cipy+xa cowpaeicn s nem s zosonsno onsmom xonw-
uecise, zociaiouno seneis pacionwis socx.
Ecnw nopasm-cnwis o mno+ecisennociw swzos namen esponencxon
monei-, nwcan esponeeu s io spemn, io n nonarax, uio znn xwian-
8 8 HACTB II. EHBFH 8 9 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Iopma monei- zwxiyeicn yzocisom opamenwn. Kpome ioro, xax nonara-
xi wciopwxw, cymecisenna csnss opm- monei- co cnocoamw cueia na
cueinon zocxe, rze npyisn, no xoiop-m nepememaxicn xocinmxw, samenen-
npouepuenn-mw nwnwnmw. Lnn iaxoro cueia spoze - yzon- wmenno xpyr-
n-e wmxw. Mnorwe monei- Asww w Apwxw wmexi nocpezwne oisepciwe.
Ecis esponencxwe monei- c oisepciwem. Uciopwxw yisep+zaxi, uio iaxwe
monei- camw no cee wcnonssyxicn xax cuein-n onemeni. Hanwsann-e na
nwixy, onw y+e npezciasnnxi coon neuio cpeznee me+zy ueixamw w cueiom.
Bnpouem, sa snemnen cioponon monei, yzocisom wx cueia w xpanenwn
cxp-saxicn onpezenenn-e npowssozcisenn-e oinomenwn.
Lepozoi nwmei o nwzwnuax: Heps-mw ws nxzen onw, nacxonsxo m-
snaem, cianw uexanwis w ssenw s ynoipenenwe sonoiyx w cepepnnyx mo-
neiy w sneps-e sannnwcs menounon ioprosnen. Lwzwncxwn uaps Lwrec
(687654rr. zo n.o.) wssecien, s uacinociw, iem, uio so spemn ero uap-
cisosanwn nonswnacs nepsan s wciopww uexannan moneia ciaiep ws onex-
ipyma s 14r., na xoiopon wsopa+ancn nes repanszwuecxwn cwmson cio-
nwu- Lwzww ropoza Capz-. Hpasza, nwzwncxwe monei- uexanwnwcs ionsxo
c oznon ciopon- w nanomwnanw pycox. Lwms nosznee s Lpeuww onw npw-
openw npws-unyx znn nac xpyrnyx opmy.
Honsnenwe onpezenenn-x iwnos monei csns-saeicn wciopwxamw Lepma-
nww w Ipanuww c nocienenn-m sosnwxnosenwem w passwiwem xanwianwciw-
uecxwx npowssozcisenn-x oinomenwn s Henipansnon Espone. Tax, VIII
XIVss. nassan- nymwsmaiamw onoxon zwnapwn (nennwra). Opasuom znn
oion monei- -n pwmcxwn zwnapwn w oiuaciw aswaicxwn zwpxem (pyccxoe
cnoso npmax). Lwnapwn cociasnnn zsenazuaiyx uacis conwza (mwnnwnra)
wnw zsyxcoicopoxosyx ynia (nwspa) w -n npaxiwuecxw ezwncisennon ce-
pepnnon moneion, ocny+wsaxmen opamenwe iosapos.
C XIIIs. zo nauana XVIs. znwnacs onoxa rpomena, opasno nassannan
iax s uecis monei- rpo (onsmon), oiuexanennon sneps-e so Ipanuww w
pasnon 12zwnapwnm.
Poxoe nonsnenwe sonoi-x monei rynszenos, zyxaios w nopwnos ne
snecno s p-nounyx ioprosnx oco-x wsmenenwn. XVIXIXss. cuwiaxicn
opon ianepa sonoioro rpomena, xoiop-n, necmoipn na wmn, -n scerza
cepepnnon moneion. Honauany on pasnnncn 21rpomeny. Hoiom oio cooino-
menwe wsmenwnocs npe+ze scero narozapn s-xozy ianepos pasnwun-x iw-
nos: uemcxwn noaxwmcianep, xoiop-n s Poccww nas-sancn ewmox, caxcon-
cxwn xnanmxi uenianep (ianep c nnocxon manxon no ronosnomy yo-
py xypxcios), penxcianep w i.n. Tanep zan nassanwe zene+n-m ezwnwuam
mnorwx cipan, s uacinociw zonnapy. B zpyrwx cipanax nassanwe -no cso-
wm, a moneia uexanwnacs no opasuy ianepa: ocxyzo w zyxai s Uianww, xpo-
na s Anrnww, oxx so Ipanuww, pyns s Poccww.
C XIXs. nauwnaeicn sonoion sex zener. B opamenwe napnzy c non-
nouennon cepepnnon moneion sxozwi sonoian.
Oznospemenno c meiannwuecxwmw wsroiosnnnwcs monei- ws npouwx ma-
iepwanos: xociw, xepamwxw w np. Ocoenn-x oinwuwn oi meiannwuecxwx
monei, s xoiop-x nomwnan npes-man axiwuecxyx ciowmocis, nozon-e
monei- ne wmenw.
Uciopwn nymwsmaiwxw wsownyei wniepecn-mw axiamw w co-iwnmw.
M- paccxa+em nwms o nexoiop-x ws nwx.
Bce oiw sapwani- nwms rwnoies-, no nocneznwn sapwani xa+eicn
wccnezosaiennm onee npwsnexaiensn-m, s ocoennociw xorza s-ncnneicn,
uio pains zenciswiensno wmeei oxonomwuecxoe oinomenwe x pynx.
Bwsaniwncxwn wciopwx Cswza (Xs.) nepexoz cnosa coseiosais x na-
ssanwx uexann-x zener o+ncnnn iax. Byzio - pwmnnne, soxn c Hwppom
w iapeniwnuamw w ne wmen cpezcis znn sezenwn sonn-, opaiwnwcs sa no-
momsx x orwne none. Opaxyn non- oiseiwn, uio y nwx scerza yzei
zociaiox s zensrax s iom cnyuae, ecnw nauaian sonna nocwi cnpaseznws-n
xapaxiep. Hocne yzaunoro oxonuanwn sonn- pwmnnne cianw nouwiais no-
ny-Moneiy, wnaue Coseiuwuy, a cenai wszan zexpei, uio- sce uexann-e
zensrw-monei- uexanwnwcs s xpame non- xax coseiuwu- w nomomnwu- s
zene+n-x saipyznenwnx.
B rpeuecxon xononww Cesepnoro Hpwuepnomopsn Onssww, rze npez-
meiom oxcnopia -na p-a, nepson meiannwuecxon moneion s VIVss. zo
n.o. -nw ponsos-e p-xw-zenswnuwxw; snocnezcisww oiw zenswnuwxw
wsopa+anwcs w na xpyrn-x moneiax Onssww. Xnen-n xonoc -n wsopa-
+en na moneiax Haniwxanen s IVIIIss. zo n.o. B cenenww Hemecwc, pac-
nono+ennom na ieppwiopww ienepemnen Ipanuww, s xozy -nw zensrw,
wmesmwe opmy xaansen norw. Oxpecinociw oioro mecieuxa wsownosanw
xaanamw, w oxoia na nwx oysana, ozesana w xopmwna sce cenenwe.
B Pwmcxon pecnynwxe neps-mw meiannwuecxwmw zensramw, samenwsmw-
mw cxoi, -nw ecopmenn-e xycxw rpyon mezw onpezenennon senwuwn- w
c onpezenenn-m secom. Taxwe xycxw mezw zo 12ynios secom uacio naxozni
s norpeenwnx. Ho cswzeienscisy zpesnepwmcxoro wciopwxa Hnwnwn, s cepe-
zwne VIs. zo n.o. uaps Cepswn Tynnwn npwzan xycxam mezw znn yzocisa
onpezenennyx opmy, yznwnennyx wnw xsazpainyx, w s-wn na nwx wsopa-
+enwe -xa, osu-, cnona w zpyrwx +wsoin-x. Oio iax nas-saeman AES
Signatum (occwrnaiym) nwian ponsosan moneia c wsopa+enwem;
npwnwmanacs na sec, w ee mo+no cuwiais camon pannen pwmcxon moneion.
Ho mepe nazonociw oiw cnwixw paswsanwcs na xycxw, onee menxwe
zonw. Cepepnn-e monei- nauanw uexanwis s Pwme c 217r. zo n.o., a sono-
i-e, no cswzeienscisy wciopwxa Hnwnwn, cnycin 51roz nocne cepepnn-x.
Bce pannwe xwiancxwe monei- wmenw oosnauenwe seca, xax npaswno,
oinwuasmeecn oi axiwuecxoro. K nsnomy necooiseiciswx me+zy secom w
nomwnanom zoasnnnocs iax+e w io, uio ocnosnan secosan moneinan ezwnw-
ua nnn s ieuenwe i-cnueneiwn ne -na ezwnon no scen ieppwiopww
Kwian. La+e s nepson nonoswne XXs. sec monei- xoneancn s saswcwmoc-
iw oi nposwnuww, rze ona opamanacs, oi 35zo 38r.
Umnepaiop Hwn Tw Xyanzw (246210rr. zo n.o.) ssen ezwn-e znn
scero Kwian xpyrn-e monei- c xsazpain-m oisepciwem. Haznwcs na nwx
rosopwna o sece non-nnna. On +e non-iancn oimenwis menosyx iop-
rosnx w npwmenenwe s xauecise cpezcis opamenwn paxoswn xaypw, uepena-
mswx nanuwpen, menxa w nx-x monei, xpome wm yisep+zenn-x. Oia no-
n-ixa w cipemnenwe ciawnwswposais zene+n-e oinomenwn oxasanwcs s io
spemn opeuenn-mw na neyzauy. -epes zecnis c neonsmwm nei nocne pe-
opm- npeemnwxw Hwn Tw Xyanzw cianw s-nycxais onee nerxyx moneiy
c npe+nwm nomwnanom non-nnna. K cepezwne IIs. zo n.o. sec monei
ymensmwncn onee uem s zsa pasa.
9 0 HACTB II. EHBFH 9 1 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Kamenn-e zensrw na ocipose Hn Kaponwncxwx ociposos s Twxom oxea-
ne, xoiop-e noxo+w na mensnwun-e +epnosa w ycianasnwsaxicn nepez zo-
mom xax cwmson oraicisa, nexoiop-e wciopwxw cuwiaxi uacin-m cnyuaem
zener-yxpamenwn.
Ha ocipose Hn w cenuac naxozwicn s opamenww onee cemw i-cnu
monei. Caman onsman xonnexuwn zener xpanwicn... noz oixp-i-m neom s
nansmoson annee s Banaaie, nezanexo oi rnasnoro ropoza ociposa. Hpnmo
y csowx zomos zep+ai csow xanwian- w ociposwinne, w nwxio ne owicn
rpawienen. Leno s iom, uio monei- xamenn-e w zosonsno conwzn-x pas-
mepos oi 0,3zo 3,6m s zwameipe. Ucxozn-m maiepwanom znn wsroiosne-
nwn monei cny+wi wssecixos-n mnai, xoiop-n zo-saeicn ionsxo na oz-
nom ws ociposos, yzanennom na 400xm. Xoin s nauane 80-x rr. XXs. na
ocipose Hn s opamenwe somnw amepwxancxwe zonnap-, xamenn-e monei-
ne noiepnnw noxynaiensnon cnoconociw.
Pexopzn-m in+enosecom cpezw meiannwuecxwx monei nsnneicn msezc-
xan meznan moneia zociowncisom 10zanepos, s-nymennan s 1659r.; ona
secwi oxono 17,5xr.
Ho csezenwnm neuaiw, na ociposax Mwxponesww naxoznicn s opamenww
13i-cnu xamenn-x monei. Mnoro oio wnw mano na 150i-cnu nacenenwn,
i.e. scero no oznomy wssannwx na 1011uenosex? Oio cxopee neuio spoze
pacueinoro cueia, uem ananor xpynnon xynxp-.
B 1528r. wmnepaiop ws zoma Lacypros nwmwn rpaa Tnwxa zapo-
sannon emy panee moneinon peranww. Tanep cian wmnepcxwm ianepom w
ezwnon moneion wmnepww. Monei-, noxozwsmwe na ianep, pacnopnzwnwcs
uexanwis y cen s xononwnx (s Mexcwxe w Hepy) wcnancxwe Lacyprw. Ha
nwx wsopa+anwcs zse ysenuann-e xoponon xononn-. To -nw Lepxynecos-
cion- cwmson Lwpaniapcxoro nponwsa. Umenosanw monei- Spanish
pillars wcnancxwmw nwnnapamw.
Hwpai-, xoiop-e rpawnw wcnancxwe xopanw, mezmwe c rpysom ce-
pepa s Espony, sasesnw wx s pwiancxwe xononww Cesepnon Amepwxw.
B opasosasmwxcn nosznee CTA monei- nassanw zonnapamw c wcnancxw-
mw cionnamw, oosnauan wx S II. Oioi cwmson npespaiwncn saiem s sna-
xomoe nam oosnauenwe zonnapa $.
B XVIIIs. -na pacnpocipanena nerenzapnan wciopwn, cornacno xoio-
pon M. Lomonocos nepesoswn na necxonsxwx sosxax ronopap s 2000pynen,
s-nnauenn-n mezsx.
Monei- nossonnxi npocnezwis osonxuwx cwciem- caxpansno-wnanco-
s-x snaxos, so mnorom oipa+axmyx cwmsonwuecxwe meiamopos- oiwxo-
xommepuecxoro mwpososspenwn. Ecnw s Lpeuww na moneiax wsopa+anwcs
uepenaxa (ocipos Orwn), Awna w Herac (Kopwn), Awna w cosa (Awn-),
s Pwme Hnyc, nwiep, Mwnepsa, Lepxynec, Mepxypwn, Bennona (no
nwcxoznmemy nomwnany oi oznoro zo 1/12acca), io s Espone XIXVIss.
nawonee pacnpocipanenn-mw -nw norpyznoe wsopa+enwe npaswienn s
npowns, a noiom s anac, wsopa+enwn xpama (wrypa Xpwcia nonswnacs
na moneiax npw ciwnwane II s xonue VIIs., sopoi, nwnww, anrena, arnua,
xopann, mnema, xopon-.
Tpw nocneznwx omnem- wnnxcipwpyxi wciopwxo-xynsiypnyx peans-
nocis, csnsannyx c zeniensnocisx nwpaios. Ux wciopwn aniaciwuna w
O zpesnerpeuecxom saxonozaiene Lwxypre nesosmo+no coomwis nwue-
ro ciporo zociosepnoro: nw o ero npowcxo+zenww, nw o nyiemeciswnx, nw o
xonuwne. Ussecino, oznaxo, uio cpezw mnorouwcnenn-x nosossezenwn Lw-
xypra -no io, uio on, no cnosam Hnyiapxa, s-sen ws ynoipenenwn scx
sonoiyx w cepepnnyx moneiy, ociasws s opamenww ionsxo +enesnyx, za
w ion npw orpomnom sece w pasmepax nasnauwn nwuio+nyx ciowmocis, iax
uio znn xpanenwn cymm-, pasnon zecniw mwnam, ipeosancn onsmon
cxnaz, a znn nepesosxw napnan sanpn+xa.
Ho mepe pacnpocipanenwn noson monei- mnorwe swz- npeciynnenwn s
Laxezemone wcuesnw. Komy, s camom zene, morna npwnacis oxoia soposais,
pais ssnixw wnw rpawis, xons cxopo neuwcio na+wioe w cnpniais -no
nem-cnwmo, w nwuero saswznoro ono coox ne npezciasnnno, w za+e pasw-
ioe na xycxw ne nonyuano nwxaxoro ynoipenenwn?.
Lwxypr senen saxannis +eneso, oxynan ero s yxcyc, w oio nwmano me-
iann xpenociw, on cianoswncn xpynxwm w nw na uio ne rozn-m, nocxonsxy
nwxaxon zansnenmen opaoixe y+e ne nozzasancn.
Losopwnw iax+e, uio Lwxypr wsrnan ws Cnapi- ecnonesn-e w nwmnwe
pemecna. Bnpouem, onsman wx uacis w es ioro wcuesna - scnez sa o-
menpwnnion moneion, ne nanzn c-ia znn csowx wszenwn.
Boswis +enesn-e zensrw s zpyrwe rpeuecxwe ropoza -no eccm-cnen-
no onw ne wmenw iam nw manenmen uennociw, w naz nwmw ionsxo noie-
manwcs; iax uio cnapianu- ne mornw xynwis nwuero ws uy+esemn-x nyc-
inxos, za w soome xyneuecxwe rpys- nepecianw npwxozwis s wx rasanw.
B npezenax Laxonww, nwmei Hnyiapx, ne nonsnnnwcs nw wcxycn-n
opaiop, nw poznuwn mapnaian-npezcxasaiens, nw csoznwx, nw sonoi-x wnw
cepepnn-x zen maciep sezs iam ne -no onsme monei-!
Uiax, npwuwnon ssezenwn nenepenocwm-x zener -na ne cionsxo ne-
xsaixa zparouenn-x meiannos, cxonsxo neoxozwmocis nwxswzauww sopos-
cisa w xwmenwn. Hocxonsxy moneia in+enan, yxpacis ee ipyzno, a oxpannis
npome. Ecnw npwnnis cooiseicisyxmwe mep-, onee npoci-e, uem npw
nepenocwm-x zensrax, io w nx-e snaxw na moneiax, sosmo+no, coxpa-
nni newsmenn-mw zo ioro momenia, noxa cam snazeneu ne wsmenwi wx wnw
ne nossonwi czenais oio zpyromy.
Lwxypr ne ocianoswncn na in+enon +enesnon moneie w non-iancn sse-
ciw aconxino neipancnopiaensnyx moneiy naze+no sxonann-e xa-
menn-e cion-.
Meponpwniwn Lwxypra mo+no -no - oineciw x xwipocinm ymyzpen-
noro rocyzapcisennoro zenienn, ne wmexmwm xaxon-nwo csnsw c ipazwuwn-
mw. Ho... oinorpa-, wccnezosasmwe Oxeanwx, ysnanw o cymecisosanww na
ocipose Hn, s sanaznon uaciw Kaponwncxwx ociposos, oco-x my+cxwx w
+encxwx zener.
Iencxwe zensrw npezciasnnxi coon pacnei- ws paxoswn, my+c-
xwe xamenn-e +epnosa (en) s-coion s zsa uenoseuecxwx pocia. Bna-
zeneu ciaswi na iaxon moneie cson snax, saiwpan snax npezmecisennwxa, w
xynnn-npoza+a cuwiaeicn cosepmennon. Lociasnnxicn xamenn-e zensrw no
mopx c yzanennon na 100xm oi ociposa Hn rpynn- ociposos Lanay. Ho-
zon-e zensrw wssecin- y wnzenues +non Amepwxw.
9 2 HACTB II. EHBFH 9 3 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Cam-e manensxwe monei- s mwpe iax+e s-nycxanwcs s Unzww. Oio
-nw sonoi-e monei-, s-nymenn-e s +non Unzww oxono 1800r. Onw
nas-sanwcs ynasoun-mw ronosxamw, iax xax secwnw ionsxo 1rpan, wnw
0,0648r.
B XVIIIs. s moneinom opamenww coxpannncn xaoc. -exanxa pacnpeze-
nnnacs me+zy ecuwcnenn-mw monein-mw zsopamw: cam-m sa+n-m, no ne
ezwncisenn-m -n monein-n zsop s Cypaie, xpynnom nopiy na Lys+apai-
cxom noepe+se. Hpw pasnon npoe meianna moneie mecinon uexanxw oxa-
s-sanocs npeznouienwe nepez npouwmw. Tax xax uexanxa npowssozwnacs ua-
cio, neecxop-cinoe smemaiensciso rocyzapen npwsozwno x wcxyccisennomy
sas-menwx uen- noson monei-, za+e ecnw ona -sana xy+e ciapon, uio
cnyuanocs nepezxo. Tax uio s 1695r. L+. Kapepw coseiosan xynuam nepe-
uexanwsais wx cepepnnyx moneiy na szemnwx monein-x zsopax.
Hpw onwcanww oxonomwuecxon +wsnw cpeznesexoson Espon- wciopwxw
ne oxozni wniepecnoe nsnenwe pacnpocipanenwe monei, ne wmesmwx
nwxaxon uennociw w wcnonssosasmwxcn npw xosnncisenn-x w xommepuecxwx
pacueiax. Taxwe monei- wmenw pasn-e nassanwn: cuein-n nennwr s
Lepmanww w Lonnanzww, +eion so Ipanuww, cueinan wmxa counter s
Anrnww, contador s Ucnanww w tessera s Uianww.
Pnz wccnezosaienen csns-saei cymecisosanwe +eionos wcxnxuwiensno
c meiozamw cueia na cueinon zocxe, rze onw samenwnw xamemxw wnw wmxw
ws xocien, xepamwxw wnw cnonoson xociw. Cuei na cpeznesexoson cueinon
zocxe sencn ne xax na npws-un-x nam cueiax, a xax na xwiancxom aaxe,
rze nomwmo nepenocxw c oznoro zecniwunoro paspnza s zpyron cymecisyei
eme cuei nniepxamw.
Ha mnorwx cuein-x +eionax wsopa+anwcs xaxwe-nwo wciopwuecxwe co-
-iwn, na zpyrwx cwmson- ioprosnw wnw cuacisn. Hymwsmai- namnw ioxe-
n- ws CTA, wcnonssosasmwecn s nonwiwuecxon nponaranze s 18371841rr.
Hauwnan c XVIs. ynxuwx cuein-x +eionos s-nonnnxi wmwiauww nacionmwx
monei. Hocxonsxy nozzen-sais monei-, naxoznmwecn s opamenww snyipw
cipan-, -no - npeciynnenwem npoiws rocyzapcisa, uexanwnwcs wmwiauww
wnocipann-x monei. Unorza na nwx ne oosnauancn roz s-nycxa, w s oiom
-no ezwncisennoe oinwuwe oi cooiseicisyxmen monei- ws-sa pye+a.
B Cpeznwe sexa cuein-e +eion- npeopasosanwcs s mezn-e +eion-
(ioxen-) anrnwncxwx xynuos w npom-mnennwxos, xoiop-e uexanwnwcs no-
scxzy s XVIIXIXss. Hpaswiensciso Benwxopwianww npwsnano neueneco-
opasn-m uexanwis menxyx moneiy scnezciswe s-coxwx pacxozos na uexan-
xy. Ho nocxonsxy neoxozwmocis s cpezcisax opamenwn (menxon moneie)
cymecisosana o+exiwsno, oiw saoi- s-ny+zen- -nw ssnis na cen ua-
cin-e xomnanww w anxw. Banpemen- ioxen- -nw s 1818r. s meipo-
nonww w ionsxo s 1873r. s xononwnx.
Cymecisyxi npwmep- uexanxw nozon-x zener w nenocpezcisenno rocy-
zapcisom. Cam-n wssecin-n cepepnn-n iopros-n zonnap CTA, xoio-
p-n s-nycxancn s 18731885rr. s xoze o+eciouennon ops- c mexcw-
xancxwm neco na p-nxax +non w Henipansnon Amepwxw. Hpwsnexaiens-
nocis monei- oycnosnwsanacs s-coxon 900-n npoon. Hnonwn w Anrnwn
s-nycxanw csow iopros-e zonnap- y+e s opse c zonnapom CTA na
Lansnem Bocioxe.
npoiwsopeuwsa. C oznon ciopon-, onw wsopa+axicn +ecioxwmw w uwnwu-
n-mw, c zpyron nxwmuamw aopwrenos w monapxos. Heip I, uio- oe-
sonacwis cesepn-e ieppwiopww Poccww, cowpancn npwrnacwis nwycise-
pos w oizais wm s nonssosanwe semnw s oxpecinocinx Apxanrenscxa.
B Csnmennon Pwmcxon wmnepww ianep cuwiancn owuwansnon moneion
zo XVIIIs. B 1753r. cynpyra ascipwncxoro wmnepaiopa Ipanua opurepuo-
rwnn Mapwn-Tepeswn w xypxci Basapww noznwcanw xonsenuwx. Hocne
oioro na csei nonswncn ianep c wsopa+enwem Mapww-Tepesww. B zpyrwx
wmnepcxwx ropozax w semnnx Lepmanww wmenw xo+zenwe pasnouenn-e mone-
i-, nanpwmep, npyccxwn ianep, npocymecisosasmwn zo 1907r.
Kaionwuxa Mapwn-Tepeswn nozzep+wsana csnss c Owonwen, xopones-
cisom Xaam, nozzann-e xoioporo wcnosezosanw xpwciwanciso. Tax, ianep
c wsopa+enwem wmnepaipwu- nonyuwn mwpoxoe pacnpocipanenwe na
Bnw+nem Bocioxe w Bociounon Apwxe. B Ascipww on ociasancn owuw-
ansn-m cpezcisom nnaie+a zo 1858r., a s cipanax Lesania za+e zo
xonua Biopon mwposon sonn-. B Owonww w apacxwx xnn+ecisax y mone-
i- -no eme ozno nassanwe nesaniwncxwn ianep w myinwsoe npo-
sswme The Fat Lady Dollar (zonnap c ioncion nezw).
B-sanw roz-, xorza, no zann-m Lnasnoro moneinoro zsopa Ascipww, s
opamenwe s-nycxanocs onee 15mwnnwonos ianepos c wsopa+enwem Ma-
pww-Tepesww. B nacionmee spemn e+erozno uexanni oxono nonymwnnwona
nosensxwx monei. Ux onsman uacis ocezaei y nymwsmaios w pacxozwicn s
xauecise nozapxos.
Kax w ero npezmecisennwx nemeuxwn ianep, ianep Mapww-Tepesww co-
zep+wi 833uaciw w 1/3uwcioro cepepa w 166uacien w 2/3uwcion mezw w
secwi 28r. Lo 1966r. cionsxo +e secwn w amepwxancxwn cepepnn-n zon-
nap. Ben-n meiann cozep+ancn s nem s iex +e nponopuwnx. On xax -
cwmsonwswposan oxonomwuecxyx moms w -n sezymen sanxion mwpa. K o-
ion moneie, no-swzwmomy, mo+no oineciw cymecisyxmwe y+e onee
400nei xp-nai-e cnosa: Haze+n-n, xax zonnap.
B n-nemnem amepwxancxom zonnape cepepa scero 40%. Lo 1974r.
sanaznorepmancxwe monei- zociowncisom s 5mapox cozep+anw 62,5% ce-
pepa. Hosznee, nozono moneiam s 1w 2mapxw, onw cocionnw nwms ws
mezw w nwxenn.
B msezcxom mecieuxe Lpxi s wxne 1974r. -na onapy+ena moneia
secom nouiw s... 20xr. Korza-io Tseuwn cnaswnacs orai-mw sane+amw
mezw. Pyznwx s Ianyne, paoi- s xoiopom nauanwcs eme so spemena sw-
xwnros, ozno spemn cuwiancn uyis nw ne ocnoson oxonomwuecxoro moryme-
cisa Tsezcxoro xoponescisa, iax xax oioi meiann s-rozno npozasancn so
mnorwe cipan- Espon-. B 1644r. uen- na mezs na snemnwx p-nxax pesxo
ynanw. U iorza pemeno -no czenais ws mezw w s-nyciwis s opamenwe
xpynn-e xynxp- zociowncisom s 10ianepos. Onw npezciasnnnw coon
onsmwe npnmoyronsn-e nnaciwn- w secwnw no 19,7xr xa+zan. Ba ozny
iaxyx moneiy mo+no -no npwopeciw xoposy. Tsezcxwe rasei- yisep+za-
xi, uio oio -nw cam-e xpynn-e meiannwuecxwe monei- s mwpe.
Tn+enosecn-e meiannwuecxwe monei- s-nycxanwcs s Unzww so spemena
uapcisosanwn nazwmaxa Tax-L+arana (16281657rr.). Ux ciowmocis pasnn-
nacs 500yniam ciepnwnros. Onw secwnw 2,3xr w wmenw 13cm s zwameipe.
9 4 HACTB II. EHBFH 9 5 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Unzww saxsaiwnw apa-. Hpaswis iam ciana zwnaciwn Cwnz, npw xoiopon
w -no nauexaneno onsmoe xonwueciso menxwx cepepnn-x monei, anano-
rwun-x iem, uio wmenw xo+zenwe na ieppwiopwnx, nozxoniponsn-x nepson
wcnamcxon zwnaciww .mmanz. Iaxiwuecxw oiw monei- w cianw neps-mw
wnzwncxwmw zensramw.
B XIIs. sa sanaze n-nemnero Aranwciana max Ana .z-Lwn Xypwz oc-
nosan rocyzapciso Xyp. On nanazwn uexanxy sonoi-x w cepepnn-x monei
noz nassanwem iansra secom 10,76r, -smwn s opamenww no scen Un-
zww. Monei- npowssozwnwcs iaxwmw s-coxwmw iemnamw, uio x XVIs. wx
uwcno zociwrno mwnnwapza.
B 1540r. wmnepaiop Cesepnon Unzww Tep-max s uennx ynopnzouenwn
zene+noro opamenwn pacnopnzwncn nauais s-nycx cepepnnon monei-, no-
nyuwsmen nassanwe pynwn (s nepesoze c cancxpwia cepepo). Oxon-
uaiensno +e snemnwn swz pynww copmwposancn so siopon nonoswne XVIs.
B 1550r. Unzwen cian npaswis Benwxwn Moron Axap. B ie spemena
nepe+wsasman pacusei wmnepwn Benwxwx Moronos wmena camyx cosepmen-
nyx zene+nyx cwciemy. Hpw s-nycxe pynwn s-zep+wsanwcs nocionnnoe
cozep+anwe cepepa, cooiseicisyxmee cospemennon 970-n npoe, w sec
11,534r. Hpwuem oiw monei- uexanwnwcs es wsmenenwn snnois zo xono-
nwsauww Unzww Anrnwen.
.cnexw Oci-Unzcxon xomnanww, ocnosannon anrnwuanamw s 1600r.,
oycnoswnw nonsnenwe s XVIIXVIIIss. xpynn-x anxos: Bank of
Hindostan, Commercial bank w Union Bank of Bengal Presidency. B xonue
XVIIIs. onw opranwsosanw s-nycx neps-x s wciopww cipan- yma+n-x ze-
ner xynxp nomwnanom 10, 15, 20, 25, 50100w 10000pynwn.
B 1857r. s Unzww scn-xnyno ozno ws xpynnenmwx s wciopww aniwxo-
nonwansn-x soccianwn. Hocne ero nozasnenwn Anrnwn pemwna ynpouwis
csox snacis s Oci-Unzww, s uacinociw, nyiem cosepmencisosanwn zene+-
non cwciem-. B 1861r. no wnwuwaiwse L+enmca Bwnscona, unena ynpas-
nnsmero Oci-Unzwen renepansnoro coseia, -n npwnni Axi o yma+n-x
zensrax Unzww. Taxwm opasom rocyzapciso ssnno omwccwx zener noz cson
xonipons. Cnauana xynxp- s-nycxanwcs c wsopa+enwem na nwueson cio-
pone anrnwncxon xopones- Bwxiopww, noiom xoponen Leopra V w
LeopraVI.
Hocne sasoesanwn nesaswcwmociw s 1947r. s Unzww -nw s-nymen-
anxnoi- c nauwonansn-m cwmsonom ipemn nssamw, na onee nosznwx
cepwnx nonswncn nopipei oznoro ws wssecinenmwx wnzwncxwx rocyzapcisen-
n-x zenienen Maxaim- Lanzw.
Cospemenn-e wnzwncxwe monei- nemnorwm oinwuaxicn oi csowx cpez-
nesexos-x npezmecisennwu. Bonsmwnciso meiannwuecxwx pynwn wmexi
xpyrnyx opmy, no ecis w npnmoyronsn-e iaxwe s-nycxanwcs npw Axa-
pe. Hpwmeuaiensno, uio soi y+e cio nei wnzwncxwe monei- uexannicn s
ocnosnom sa npezenamw cipan-. B 1890r. npaso uexanxw -no nepezano
Hemeuxon Bociouno-Apwxancxon xomnanww, xoiopan npwsnexna znn oioro
Bepnwncxwn monein-n zsop.
B Poccww pynww io+e xopomo snaxom-. B 2000r. wnzwncxoe npasw-
iensciso noipaiwno 157mwnnwonos zonnapos na uexanxy sa pye+om
2,5mwnnwapzos monei zociowncisom s ozny, zse w nnis pynwn. U nozasnn-
Monein-n zsop Anrnww w cenuac uexanwi sonoi-e zyxai--nosozen-, na
nwx ciowi zaia 1915r..
B 1712r. sasozuwx L. Boponos npezno+wn Heipy I sseciw s opame-
nwe zepesnnn-e zpyxosann-e samen- (i.e. anxnoi- ws zepesa, zepe-
snnn-e zensrw, nocxonsxy ymara nenpoun-n maiepwan) na cymmy
5mwnnwonos pynen. -epes 60nei, xorza s Poccww o+wsnicn ioprosnn w
npom-mnennocis, a rocyzapciso naxonwi nacionmwe zensrw, zepesnnn-e
zensrw, no mnenwx wx wsopeiaienn, cnezyei ws+nis ws opamenwn w
c+eus.
B Lepmanww npeznpwnwmanwcs non-ixw nyciwis s opamenwe monei-
ws apopa. B-no oio s 19201921rr. s nepwoz onsmon wnnnuww.
Iapopos-e zensrw ne nonyuwnw mwpoxoro pacnpocipanenwn, no iem ne
menee npaswiensciso sanpeiwno wx.
Hesazonro zo nonsnenwn apopos-x monei, s xonue Hepson mwposon
sonn- s ion +e Lepmanww opamanwcs s xauecise monei nouios-e mapxw,
naxneenn-e na xapion w sciasnenn-e s xpyrnyx pamxy, czenannyx wnorza
ws meianna. Twpoxoro pacnpocipanenwn oiw monei- iax+e ne namnw.
Lxon-in-m npwmepom wcnonssosanwn nozpyun-x maiepwanos znn ws-
roiosnenwn zener mo+no cuwiais pyccxwe xo+an-e w mexos-e zensrw.
Heonsmon sam-srann-n xycouex xo+w neonpezenennoro useia c sa-
iepi-mw naznwcnmw, s-zasaem-n sa zensrw, s-s-saei nezosepwe. Oznaxo s
npomnom iaxwe zensrw wmenw xo+zenwe na Anncxe. B 1978r. s apxwsn-x
onzax wssecinon s csoe spemn Poccwncxo-Amepwxancxon xomnanww, zen-
cisosasmen s xononwansn-x snazenwnx Poccww w Cesepnon Amepwxw, -nw
onapy+en- 11xo+an-x zene+n-x snaxos. Ux nepezanw s oizen nymwsma-
iwxw Locyzapcisennoro Uciopwuecxoro mysen s Mocxse, w mysen cian ona-
zaienem camon xpynnon s mwpe xonnexuww pezuanmwx zene+n-x snaxos.
Ha Koxocos-x ociposax, pacnono+enn-x s Unzwncxom oxeane, sneps-e
s mwpe nauanacs owuwansnan uexanxa nnacimaccos-x monei. B xauecise
maiepwana znn uexanxw nnacimaccos-x zener s-pan ozwn ws cononwmepos
aueiann, nocxonsxy on xopomo oinwsaeicn s opmy w zonroseuen. Kpome
ioro, on upess-uanno socnpwwmuws x nosomy npoueccy neuaiw, xoiop-n
saxnxuaeicn s iom, uio iwnorpacxan xpacxa nponwxaei noz nosepxnocis
monei-, narozapn uemy nanecenn-e iwnorpacxwe snaxw ne ciwpaxicn.
Hnaciwx nomoraei pemwis w eme ozny nponemy: monei- mo+no pasnwuais
no useiy. Pynww oinwsaxicn xpacn-mw, a ueni- cwnwmw.
Heps-e zensrw s Unzww nonswnwcs ionsxo s VIIIs., na noniop- i-cnuw
nei nos+e xwiancxwx neps-x s wciopww uenoseuecisa. B Cpeznwe sexa
wnzwncxan pynwn wmena secsma mwpoxoe snauenwe. Hassanwe pynwn no-
cwnw wnw nocni zene+n-e ezwnwu- ipwnazuaiw cipan. Kpome Unzww, oio
Banrnazem (zo 1972r.), Bwpma (19371952rr.), Unzoneswn (c 1950r.),
Aranwcian (xaynscxan pynwn zo 1926r.), Maspwxwn (c 1878r.). Mans-
zwscxan Pecnynwxa (c 1960r.), Henan, Haxwcian (c 1948r.). Cenmensc-
xwe ociposa (c nauana XX s. cenmenscxan pynwn), Tpw-Lanxa.
C 1959no 1966r. Pesepsn-m anxom Unzww s-nycxanacs pynwn Hepcwzc-
xoro sanwsa znn apacxwx xnn+ecis Kaiapa, Omana w Lorosopnoro Omana.
Uciopwn wnzwncxwx zener, xax o iom coomaei Kommepcania zensrw
(2001r., |5), nauwnaeicn c VIIIs. B oio spemn ieppwiopwx cospemennon
9 6 HACTB II. EHBFH 9 7 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
w, xax npaswno, s neonsmwx xonwuecisax. Loaswm, uio soome c uwnxom
uenoseueciso nosnaxomwnocs cpasnwiensno nezasno, nwms s IIIIss. zo
n.o., i.e. i-cnuy nei cnycin nocne rwenw Mwnoncxon zep+as-. Bnauw-
iensno onsme ocnosanwn, nwmei U.A. Pesanos, swzeis s opwxansxe ecie-
cisenn-n cnnas zsyx naropozn-x meiannos (sonoia w cepepa) onexi-
pym. Oioi camopozn-n meiannwuecxwn cnnas scipeuaeicn scerza smecie c
mezsx w cepepom, narozapn uemy w oxasancn wssecien nxznm pansme,
uem xaxon-nwo wnon. Onexipym naxozni xax s pocc-nnx, iax w s xopenn-x
meciopo+zenwnx. B zpesnwe sexa zo-ua ero senacs ws pocc-nen. Cenuac
wssecino, uio eme s nauane I i-cnueneiwn zo n.o., a mo+ei -is w pans-
me, onexipym s snauwiensn-x xonwuecisax zo-sancn s peunom necxe w s
annxsww peun-x zonwn nexoiop-x pex Manon Asww Tmona, Cwnwna,
Haxiona, i.e. s nenocpezcisennom cocezcise c Mwnoncxon zep+ason.
Lpesnnn nerenza paccxas-saei, uio ozna+z- or swnozenwn Lwonwc
pozwn c mymnon cswion no necwci-m cxanam Tmona. Oi rynnx oician yuw-
iens Lwonwca Cwnen, sapezmwn na none. Tam xpecisnne csnsanw ero rwp-
nnnzamw ws useixos w npwsenw x uapx Mwzacy. .snas nnennwxa, Mwzac
zesnis znen uecisosan ero pocxomn-mw nwpamw, a saiem oisen x Lwonwcy.
Opazosann-n or nossonwn Mwzacy s narpazy s-pais nxon zap. Mwzac
socxnwxnyn: O, senwxwn or Lwonwc, nosenw, uio- sce, x uemy n npwxoc-
nycs, npespamanocs s uwcioe, necinmee sonoio! Ienanwe Mwzaca -no
wcnonneno. Lwxyn, copsan on senenyx seiss c zya, w ona npespaiwnacs s
sonoiyx. Copsan xonocsn sonoi-mw cianw sepna. On om-san pyxw
soza ciexana c nwx sonoi-mw xannnmw. Ho xorza sa cionom on npwxacancn
x nwme w sonoi-mw cianoswnwcs xne, ncisa w swno, Mwzac nonnn, uio
norwnei oi ronoza. Hpociep on pyxw x ney w socxnwxnyn:
Cmwnyncn, cmwnyncn, o Lwonwc! Hpociw! H monx ien o mwnociw!
Bossmw nasaz oioi zap!
Hswsmwncn Lwonwc cxasan Mwzacy:
Uzw x wcioxam Haxiona, iam s ero sozax cmon c iena oioi zap w
csox swny.
Mwzac npwmen x wcioxam Haxiona, norpyswncn s ero uwci-e soz-, w
onw cm-nw c ero iena zap, nonyuenn-n oi Lwonwca, w sacipywnwcs sono-
iom. C iex nop Haxion cian sonoionocn-m.
Oia nerenza nossonnei yiounwis spemn oixp-iwn pocc-nen Haxiona
Mwzac uapcisosan s cepezwne VIIIs. zo n.o.
B Kpwicxom rocyzapcise onexipym mor wmeis onsmoe snauenwe. Tex-
nwuecxwe csoncisa uwcioro sonoia xy+e, uem onexipyma. B ie spemena,
xorza sonoio wcnonssosanocs ne xax zene+nan ezwnwua, a nwms xax maie-
pwan znn wsroiosnenwn wszenwn w opyzwn, onexipym uenwncn s-me csoen
ciowmociw. Bnocnezcisww, xorza cianw mwpoxo npwmennis cnnas-, onexi-
pym xax nozenoun-n maiepwan wmen camocioniensnoe snauenwe. Biopoe
sosmo+noe wcionxosanwe opwxansxe oio -na m-msnxoswcian mezs,
nawonee zpesnwn cnnas, mwpoxo npwmennsmwncn eme s IV i-cnueneiww zo
n.o. Bo II i-cnueneiww zo n.o., xorza nonswnacs onosnnnan ponsa, m-msn-
xoswcian mezs s-mna ws ynoipenenwn.
Cam-mw zpesnwmw meiannwuecxwmw zene+n-mw snaxamw cuwiaxicn mo-
nei-, xoiop-e uexanwnwcs s Lwzww (Manan Aswn) ws cnnasa sonoia w ce-
xmee onsmwnciso nos-x monei -no s-nymeno s Poccww. Ho pesynsia-
iam me+zynapoznoro ienzepa Mocxoscxwn monein-n zsop nonyuwn xonipax-
i- na uexanxy 1mwnnwapza nniwpynwes-x w 750mwnnwonos zsyxpynwes-x
monei ws cnnasa mezw w nwxenn.
B 2001r. ciano wssecino, uio s Unzww ssozwicn s opamenwe nosan
sepcwn anxnoia 500pynwn c nopipeiom Maxaim- Lanzw s noson useioson
ramme (1pynwn = 100nancos). Hsei anxnoia wsmenen s csnsw co cxoz-
cisom npe+nero sapwania c anxnoiom 100pynwn.
Sonoro
Bce xynnx, cxasano snaio...
Arexcanp Hymxxn
Bonoio cneuwwuecxwn iosap. Cpezw mnorwx uenn-x xauecis sono-
ia ero orpomn-n yzensn-n sec. Tax, nwiposan xpy+xa, nanonnennan
sonoiom, secwi onee 19xr. Eciecisenn-e csoncisa sonoia: oznopoznocis,
zenwmocis, coxpannemocis, nopiaiwsnocis (onsman ciowmocis npw ne-
onsmom o+eme w macce). Oio w czenano ero nawonee nozxoznmwm znn
ponw sceomero oxswsanenia, i.e. zener. Ba+nenman noipewienscxan
ciowmocis sonoia cnoconocis s-pa+ais w wsmepnis ciowmocis scex
zpyrwx iosapos.
Uniepnpeiwpyn onoc Lomepa, zpesnerpeuecxwe wnoco- Apwcioiens w
Hopwpwn yisep+zanw, uio ianani-, o xoiop-x wzei peus s Unwaze w
Ozwccee, sonoi-e zwcxw zwameipom oi 5zo 7cm, ne wmesmwe cian-
zapinoro seca.
Hanwuwe cnwixos-iananios s Lpesnen Lpeuww, meciwyronsn-x cnwixos
s Lpesnem Baswnone, xasanocs -, cswzeienscisyei o iom, uio sonoio w
zpyrwe naropozn-e meiann- narozapn csowm csoncisam s-zenwnwcs ws
mwpa iosapos w saiem cianw zensramw.
Oznaxo cymecisyei w zpyran sepcwn, s cooiseicisww c xoiopon cnauana
zensrw s camon pasnoopasnon opme oizenwnwcs oi zpyrwx iosapos, a sa-
iem y+e snyipw pasn-x zener npomen eciecisenn-n oiop, xoiop-n nocia-
swn s ocooe nono+enwe zparouenn-e meiann-, s nepsyx ouepezs sonoio.
Hnaion nwcan: Hocpezcisom pacxonox zo-sanw onw nopozy, xoiopan
ieneps wssecina ionsxo no wmenw, no iorza -na onsme, uem wmenem,
nopozy opwxansxa, wssnexasmyxcn so mnorwx meciax ociposa w nocne sono-
ia wmesmyx nawonsmyx uennocis y nxzen ioro spemenw.
Barazoun-n opwxansxe. O ero xwmwuecxom cociase -no s-cxasano
mno+eciso npeznono+enwn. Pyccxwn xwmwx XIXs. H.I. Iwpos s-ciynwn c
rwnoieson, uio oio cnnas mezw c uwnxom, i.e. xopomo wssecinan nam na-
iyns. Ainani-, nacennsmwe, no yisep+zenwx Hnaiona, nerenzapnyx Ai-
naniwzy, nonyuanw opwxansxe nxo- ne o-un-m nyiem cnnasnenwn zsyx
meiannos, a nenocpezcisenno nyiem s-nnasxw ws mwnepana aypwxansuwia,
cozep+amero s cee w mezs w uwnx. Oznaxo saxnxuenwe oio nsno ne cocio-
niensno. Mwnepan aypwxansuwi scipeuaeicn s npwpoze neo-uanno pezxo
9 8 HACTB II. EHBFH 9 9 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hpwmepno s 1900r. zo n.o. sonoionocn-n xsapu nauanw zo-sais s
ropn-x s-paoixax. Hepsoe (w omwounoe) csezenwe o oiom m- naxozwm y
Lwozopa Cwuwnwncxoro (ox. 9021rr. zo n.o.) s ero Uciopwuecxon w-
nwoiexe, couwnenww, cocionsmem ws 40xnwr, coszannom s nocneznem cio-
neiww zo n.o., i.e. uepes zse i-cnuw nei.
Bnecinmwe sonoi-e +wn- paspaai-sanwcs, no Lwozopy, cwnsn-m
nnamenem, a oixonosmwecn xamnw paswsanwcs +enesn-mw monoixamw.
Hw io, nw zpyroe cswzeiensciso ne nozisep+zaeicn yposnem iexnwuecxoro
passwiwn ion onoxw. B esnecom Erwnie ne -no zpesecwn- znn zo-uw
nopoz- nyiem passezenwn ornn s sonoi-x pyznwxax. He cymecisosano iax-
+e w pyun-x opyzwn ws cianw, a wcnonssosanwcs ponsos-e zywna w o-
iecann-e s opme monoixa xamnw. C nomomsx iaxoro nexwiporo wncipy-
menia nxzw xycox sa xycxom s-wsanw isepzyx sonoionocnyx xsapuesyx
nopozy.
Coxpanwnacs s-ceuennan ws xamnn ciena, soszswrnyian na iom camom
mecie, c xoioporo nexorza nauwnancn myuwiensn-n nyis uepes pacxanennyx
essoznyx ropwciyx Hywncxyx nyci-nx. Pamsec II (13011251rr. zo
n.o.) npwxasan s-p-is xonozeu, xoiop-n - pacnpnmnnn yciasmwx w oc-
se+an cepzue ioro, xoro onanwn conneun-n +ap. Tax nanwcano na ciene.
B uapcisosanwe Pamseca II na npwnyzwiensn-e paoi- cronnnw wyzees.
Hwxomy ne sezomo, xax mnoro napozy nonerno oi +a+z-, noxa s ozwn npe-
xpacn-n zens xonozeu, naxoneu, ne nauan zasais sozy.
B Typwne xpanwicn wsopa+enn-n na nanwpyce nnan ropn-x s-pao-
iox erwneicxoro sonoioro pyznwxa onoxw Pamseca II. Oio cam-n zpesnwn
iexnwuecxwn uepie+. Emy onee 3200nei.
Besrpanwunan snacis cwnsn-x mwpa cero, wx oraiciso w imecnaswe
sce oiw snemnwe nponsnenwn nowciwne cxasounoro sonoioro wsownwn cno-
cocisosanw iomy, uio sonoio nepeciano socnpwnwmaiscn xax cwmson o+e-
cisennoro nauana w morymecisa. Ieni-n meiann czenancn xymwpom iex,
xio onazan wm, w npeciynn-m, anuymwm xposw wzonom iex, xio cipemwncn
wm sasnazeis. On nwmwncn csoero s-coxoro, naropoznoro w wzeanwswpo-
sannoro nasnauenwn w cian mepwnom ycnexa xosnncisennoro m-mnenwn.
Beponino, y+e s nepwoz npasnenwn uapn Meneca, o+ezwnwsmero Bep-
xnwn w Hw+nwn Erwnei s morymecisennoe Lpesnee uapciso, sonoio wc-
nonssosanocs xax cpezciso omena w mepwno ciowmociw (zensrw). Taxoe
npeznono+enwe ocnosano na cymecisosanww cianzapin-x sonoi-x xoneu
secom 7,5w 15r, wmesmwx xo+zenwe npwmepno s 2800r. zo n.o. To -no
nauanom cexynnpwsauww sonoia (s-zenenwn sonoia ws omero pnza iosa-
pos). Bmecie c oiwm s cosnanww nxzen sce ncnee oosnauancn nosopoi,
xoiop-n sonnoiwncn s +a+ze snaciw w ociaswn xposas-e cnez- s npouecce
cianosnenwn uenoseuecisa.
Hapnzy c Erwniom nexorza -na oraia sonoiom w Manan Aswn. B Ma-
non Asww cnezyei wcxais wcioxw cxasanwn o Bonoiom pyne. Pynom nas--
sanacs oseusn mxypa, c nomomsx xoiopon zo-sanw sonoio. Txypy pacxna-
z-sanw na zne sonoionocnoro pyusn iax, uio- naz nen nponocwncn ssse-
menn-n s soznnom noioxe necox. Lerxwe necuwnxw ynocwno ieuenwem zans-
me, a onee in+en-e uaciwuxw sonoia sacipesanw s mepciw, xoiopyx sa-
iem s-cymwsanw w s-wsanw.
pepa npwmepno s 700r. zo n.o. B Kwiae monei- nonswnwcs, no-swzwmomy,
eme pansme, no ioun-x zann-x o spemenw wx uexanxw nei.
Ha neps-x nwzwncxwx moneiax nei nw zai, nw naznwcen, uio saipyznn-
no wx onpezenenwe. Hooiomy iax sa+en nwzwncxwn onexipos-n ciaiep c
wmenem Anwaia (VIs. zo n.o), npasnyxa Lwreca w oiua Kpesa nocneznero
uapn Lwzww.
Mw- w cxasanwn, npezanwn w cxasxw o orax w reponx zonecnw zo
nac mno+eciso wciopwn o orpomnon xonzoscxon cwne, xoiopon uenosex na-
zennn sonoio, nwmei nemeuxwn wccnezosaiens Kapn Baxc. Ono po+-
zano +peuos w camozep+ues, nazennno snacisx, oraicisom w ysa+enwem,
pazosano nenociw+wmon peansnocisx seunon o+ecisennon w +wsnenno-
semnon cyiw, nosenesano napozamw w oxonomwxon.
Haxozwnwcs, oznaxo, nxzw, npoiwsocionsmwe anaiwunon ocnennennoc-
iw sonoiom. Oznwm ws neps-x, xio, nycis w espesynsiaino, onwuan ero
rywiensnyx znn scnxon csooz- snacis, -n Hwarop. On pozwncn na
ocipose Camoc npwmepno s 532r. zo n.o., s nepwoz npasnenwn Honwxpaia,
w socxwmancn cnapiancxwm saxonozaienem Lwxyprom, xoiop-n pacnopnzwn-
cn uexanwis monei- ws +enesa w nano+wn sanpei na snazenwe sonoiom xax
na npwuwny scex npeciynnenwn.
Bosce ne oraiciso, xoiopoe zasano sonoio, npwnecno oiomy uapx me-
iannos npoxnniwe, a paszop-, anunocis w xop-cionxwe nxzen; iax cuw-
ian s-coxoopasosann-n w snamenwi-n nemeuxwn yuen-n Leopr Arpwxona
(14941555). U s camom zene, wciopwn cswzeienscisyei o iom, uio oi
ny+z- w ez s camom mwpoxom wx ionxosanww napoz- rwnyi xyza pe+e,
uem oi sonoioro wsownwn.
Hepson cipanon, nauasmen zo-uy w opaoixy sonoia na Banaze, npw-
nnio cuwiais Erwnei, cnaswsmwncn npesocxozn-mw namnnmw, a iax+e ne-
wcuepnaem-mw meciopo+zenwnmw mezw w sonoia.
Bzecs coszasanwcs monymeniansn-e nociponxw, nopa+asmwe csoen s--
paswiensnocisx w senwuwem. Cpezw nwx s-coxwe (zo 60m) oenwcxw s
uecis snaiosonocosoro ora connua Pa.
Hpezanwe rnacwi, yzio c+wrasman cen w sospo+zasmancn monozon w
onosnennon ws nenna niwua Ienwxc noswna na nosonouennon sepxymxe
iaxwx oenwcxos neps-e conneun-e nyuw. Umenno connue, yisep+zanw
+peu-, nopozwno sonoio, nponwsmeecn nexorza na semnx zo+zem.
B Erwnie nauanw npom-sais sonoio npwmepno s 4000r. zo n.o. Lo-
sonsno cxopo -no onapy+eno, uio ero mo+no pacxai-sais s ionxwn (xyza
ionsme, uem zpyrwe meiann-) nwci (ionmwnon zo 1/10000mm) w sonoiwis
wm npezmei-. Bcnez sa wcxyccisom sonouenwn sanswno o cee w wcxycciso
xonoznon opaoixw uexanxon w, naxoneu, nonyuenwn sonoion nwiw. H-ne
ws 1r sonoia s-inrwsaxi nwis znwnon 166m. Eme oznwm marom snepez
ciana xyzo+ecisennan opaoixa pacnnasnennoro sonoia c nomomsx nwisn.
Ona sosnwxna oxono 3100r. zo n.o.
Hpw ocnenwiensnom conneunom cseie w cipamnom snoe onee zsyx i-cnue-
neiwn cxnonnnwcs naz npom-soun-mw noixamw c necxom sociounon ropwcion
nyci-nw Bepxnero Erwnia cmennsmwe zpyr zpyra noxonenwn sonoiowcxaienen.
Ho sonoionocnon ieppwiopww nnomazsx 25000xm onw zswranwcs szons Hwna
x xry, scipeuan na csoem nyiw sce onee orai-e meciopo+zenwn.
100 HACTB II. EHBFH 101 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
B 3800r. zo n.o. o+ecisenn-e uapw pasocnanw na nowcxw nos-x mecio-
po+zenwn nonesn-x wcxonaem-x csezymwx s meiannax w pyzax passezuw-
xos. Tax nauwnancn npouecc, sasepmwsmwncn oxono 2800r. zo n.o. oixp--
iwem meciopo+zenwn sonoi-x, cepepnn-x w mezn-x pyz s +non Ucna-
nww. Kpynnenmwe meciopo+zenwn meznon pyz- zpesnwx spemen -nw o-
napy+en- na pexe Pwo-Twnio. Onw oxcnnyaiwpyxicn no cen zens w zaxi
e+erozno 3,5i sonoia, 28i cepepa w 100000i xonuenipaia c 20%-n-m
cozep+anwem mezw.
Honauany, pasymeeicn, wcxanw s ocnosnom sonoio. Ero zo-uy senw sce
napoz- Cpezwsemnomopsn, +wienw Kpwia, wnwxwnu-, oipycxw, rpexw w
xaparennne, sanwmasmwecn ioprosnen, a saiem w pwmnnne, npwmennsmwe
npw oiom cam-e es+anocin-e meioz-. Pwm zencisosan, nozono Cewnam
nocne wx noez- naz nepcamw. On sano+wn s ocnosy csoero narococionnwn
ipoennoe sonoio, sasoesannoe s socioun-x noxozax, w npespaiwncn s
cam-n orai-n w n-mn-n ropoz ion onoxw.
Ha zpesnepwmcxwx paspaoixax sonoia paos nocne paoi- ouennn-
nw, i.e. zep+anw s narepe noz nanxzenwem oxpan-. Oio -na mepa,
npwssannan npezoispaiwis non-ixw x ercisy w oiseprasman sanosezw Kaio
Ciapmero (234149rr. zo n.o.): Paam nazne+wi paoiais, a nocne
cnais!. B nepwoz ero npasnenwn pyznwxw s Ucnanww paspaai-sanwcs
secsma wniencwsno.
Ho+anyn, nyume zpyrwx wcnonssosan oraicisa wcnancxwx pyznwxos
znn cocisenn-x ny+z Lan nwn Hesaps. Ho n-nemnwm zene+n-m macm-
iaam y nero naxonwnocs zonros ne mensme uem na 14mwnnwonos mapox.
Hopyuwiensciso Kpacca zano Hesapx sosmo+nocis noxwnyis Pwm w s 62r.
zo n.o. oinpaswiscn namecinwxom s Ucnanwx. -epes nenonn-x zsa roza on
pasoraien nacionsxo, uio cmor sepnyiscn s Pwm, pacnnaiwiscn c xpezwio-
pamw w ynazwis sce csow zena.
Lnn noxp-iwn nos-x zonros Hesaps namen eme ozwn wciounwx sonoia.
Um oxasanacs Lannwn, ezwncisennan cipana no zpyryx ciopony Answ, s xo-
iopon wmenocs onsmoe xonwueciso meci znn oim-sxw sonoia. Bzemnwe
+wienw nocwnw maccwsn-e sonoi-e yxpamenwn, a sown- onauanwcs s yx-
pamenn-e sonoiom wnw za+e s-xosann-e ws nero nai-.
Lannscxan sonna -na ne ezwncisennon sonnon, passnsannon ws-sa so-
noia, a Hesaps oznwm ws mnorwx snaciwienen Lpesnero mwpa, xoiop-m
sonoio ipeosanocs znn cozep+anwn apmww. Tax, eme zo nero maxezoncxwn
uaps Anexcanzp Benwxwn s 334r. zo n.o. oinpaswncn s noxoz, uio- sasna-
zeis coxposwmamw nepcwzcxwx uapen.
Honiopa cioneiwn cnycin, s 168r. zo n.o., pwmcxwn nonxosozeu Omw-
nwn Hayn ozep+an noezy naz nocneznwm uapem Maxezonww. Lo-ua ero
-na cions senwxa, uio c oioro momenia pwmnnn na spemn ocsoozwnw oi
ynnai- nanoros.
Tpwymansnoe meciswe c saxsauenn-mw coxposwmamw npozon+anocs
ipw znn. . Hnyiapxa m- naxozwm onwcanwe ipeisero znn: Baiem cnezosa-
nw my+w, necmwe sonoi-e monei-, nac-nann-e s 77xysmwnos, xa+z-n ws
xoiop-x secwn ipw ianania (78,6xr), iax uio ozwn xysmwn npwxozwnocs
neciw uei-pem... Cnezom necnw oxono uei-pexcoi sonoi-x xopon, xoiop-e
npwcnanw Omwnwx uepes nocnannwxos ropoza Asww w Lpeuww s snax npw-
U apronasi- na camom zene oinpaswnwcs s csoe spemn ne sa oseuswmw
mxypamw, nycis w cnerxa noxp-i-mw sonoion n-nsx, a sa zo-saem-m c
wx nomomsx sonoiom. Mw npespaiwn pasonnwuwn noxoz Hcona w ero
cnyinwxos s repowuecxoe w oisa+noe nnasanwe. Lepow sosspaiwnw ws Kon-
xwz- s Lpeuwx Bonoioe pyno, oxpannsmeecn zpaxonom. B Konxwze +e, +w-
symen ropn-m zenom, s cipane, pacnono+ennon na sociounom noepe+se
-epnoro mopn, x+nee Kasxascxoro xpeia, mxypa sonmenoro snaiopynno-
ro osena ouyiwnacs nocne ioro, xax Ipwxc w Lenna, cnacancs oi npecnezo-
sanwn mauexw, noneienw na nen uepes mope. Cornacno nerenze, Lenna co-
cxonssnyna s nyuwny w yionyna. Ee soznan morwna -na nassana Lennec-
noniom (rpeuecxoe nassanwe Lapzanenn). Lo cwx nop cymecisyei opzen Bo-
noioro pyna, yisep+zenn-n s 1430r.
Haps Laswz (ox. 1000r. zo n.o.) cuwian sonoio semnon zparouennoc-
isx, cionmen so rnase scex so+zenenn-x semen, w nwuem onee.
Haps Conomon -n secsma s-coxoro mnenwn o oiom zparouennom me-
ianne: s csepxaxmen sonoiom uepxsw za+e non noxp-nw nwcios-m sono-
iom. B 586r. zo n.o. xpam, sossezenn-n Conomonom, pasrpawn Hasyxozo-
nocop II. Hesazonro zo naciynnenwn noson op- Lepoz npwxasan socciano-
swis pocxomnyx csni-nx, no s 70r. n.o. pwmnnne onnis pasrpawnw w pas-
pymwnw xpam.
B Bwnww paccxas-saeicn, uio snamenwi-n Conomon, cnaswsmwncn
csoen myzpocisx w on-inocisx, nonyuwn 120u sonoia oi x+noapaswncxon
snaciwiensnwu- uapwu- Cascxon, cxasouno oraion narozapn necam, wso-
wnosasmwm nazannon cocnon. Ba oio, xax rnacni owoncxwe npezanwn, on
narpazwn ee c-nom nedis nedesti (uapem uapen), ciasmwm pozonauansnw-
xom owoncxon zwnaciww.
Ussecino, uio ocnosn-mw nociasmwxamw sonoia -nw wnwxwnu-. Iw-
nwxwncxwn ropoz Twp -n nacionsxo orai sonoiom, uio s Bwnww o nem
rosopwicn iax: Cepepo iam cxannwsanocs nozono necxy w sonoio no-
zono ynwunon rpnsw. Hpaswiens Twpa Xwpam I, iecis Conomona, namen
nyis x sonoiy.
Oinwun-e mopexoz- w ycny+nws-e ioprosu-, wnwxwnu- npwsoswnw
sonoio ws oizanenn-x xpaes: ws Manon Asww, c Henrencxwx pyznwxos so
Ipaxww, a iax+e ws oznon zanexon-zanexon x+non cipan- sonoia. Oio
-na wnencxan cipana Owp, xoiopyx erwninne wmenosanw Hyni, w ona
s namw znw npwopena scemwpnyx wssecinocis narozapn nocipoennomy na
pexe Bamesw rwzpoiexnwuecxomy ysny Kaopa-Bacca. Tam nyiem mwpnon
xynnw-npoza+w erwninne npwopeianw sonoio w cypsmy, wcnonssosasmyxcn
znn wsroiosnenwn xocmeiwuecxwx cpezcis.
U oinpaswnwcs onw s Owp, w ssnnw oiiyza sonoia uei-pecia zsaz-
uais iananios w npwsesnw uapx Conomony, rosopwicn s Bwnww. Co-
xpanwsmwecn zo namwx znen nepexonann-e yuacixw semnw rosopni o iom,
uio s zpesnociw cipana na pexe Bamesw -na +enannon uensx sonoiowc-
xaienen.
Lpyron +enannon uensx wcxaienen coxposwm -n Hwpenencxwn nony-
ocipos. Hpwmepno s 4000r. zo n.o. erwneicxwe mopexoz- sneps-e npwses-
nw oiiyza s cipany apaonos npezmei- ws naiypansnon mezw w yxpame-
nwn ws neouwmennoro sonoia. Lenanw onw oio w s nocnezyxmwe roz-.
102 HACTB II. EHBFH 103 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
-ios-x npezmeios w yxpamenwn zpesnwx xynsiyp amepwxancxoro xoniw-
nenia. Mysen -n ocnosan s 1939r.
B 1526r. wmnepaiop Kapn V ssamen 143i-cnu rynszenos, sno+enn-x
ayrcyprcxwm iopros-m zomom Bpaisn Bapionomen w Anion Benszepe s
wmnepaiopcxyx xasny so spemn xoponosanwn, s-zenwn emy s xauecise nen-
noro nomecisn omwpn-e nnomazw na ieppwiopww ceroznnmnen Benecyon-.
B Hos-n Csei nanpasnnnwcs xononwci- w npe+ze scero nemeuxwe
maestros mineros, maciepa ropnoro zena.
B XVIIIs. camon oraion sonoiom cipanon -na Bpaswnwn. Ucxasmwe
iam +eni-n meiann wcnanu- iax nwuero w ne namnw. Onw ociaswnw cipa-
ny nopiyransuam, x xoiop-m Bpaswnwn oiomna s cooiseicisww c paszenom
ieppwiopww me+zy Ucnanwen w Hopiyranwen, npowssezenn-m nanon Anex-
canzpom VI s 1493r. A s 1694r. oxoinwxw sa paamw namnw so snyipennwx
panonax cipan- ceroznn iam pacnono+en miai Mwnac-Iepanc ora-
i-e sonoi-e meciopo+zenwn.
Bcxope x nwm oioscxzy pwnynwcs +a+zasmwe sonoia wcxaienw npwxnx-
uenwn. Bsyzopa+enn-e csezenwnmw o sce nos-x naxozxax, onw ycipemw-
nwcs sa sonoiom, oiciawsan csoe npaso na sonoionocn-e yuacixw s xposo-
nponwin-x cxsaixax. Cnoxonciswe w nopnzox s oiom perwone yzanocs ycia-
noswis ionsxo s 1735r. Lo-ua sonoia cipemwiensno ysenwuwnacs.
K 1800r. ona cociaswna cs-me 840000xr. Oio -no onsme ioro, uio wc-
nanu- narpawnw y auiexos w wnxos. K 1938r. omwn o+em zo-uw pa-
swnscxoro sonoia npes-cwn 1200000xr.
B io +e camoe spemn, uio w s Bpaswnww, nauanwcs nowcxw sonoia s
Poccww w s Cwwpw. B cepezwne XIXs. p-uapw yzauw w sonoiowcxaienw
snoss zswnynwcs nascipeuy npwxnxuenwnm: orai-e meciopo+zenwn sonoia
-nw nanzen- s Cesepnon Amepwxe w Ascipanww.
Ciean Hsenr ociaswn nam onwcanwe scn-xnysmen s 1848r. s Kanw-
opnww sonoion nwxopazxw: Becxoneun-mw xononnamw innyicn sonoio-
wcxaienw c sanaza w c socioxa, nemxom, sepxom w s ypronax, xax zwrre-
p- (anrn. sonoiowcxaienw), zo-san npom-sxon w npocewsanwem necua-
non semnw necinmwe nuggets (anrn. camopozox) sepna camopoznoro
sonoia.
40nei cnycin io +e camoe nosiopwnocs na zpyrwx meciopo+zenwnx Ce-
sepnon Amepwxw, oixp-i-x na Anncxe w s accenne pexw Knonzanx. A s
xonue XIXs. apenon sonoion nwxopazxw czenanacs +nan Apwxa. Ce-
roznn ona nsnneicn cam-m xpynn-m nociasmwxom sonoia s mwpe, snauw-
iensno onepe+an zpyrwe sonoiozo-saxmwe panon-.
B Cpeznesexosse rnasnon sonoiozo-saxmen cipanon Espon- -na
Lepmanwn. Poxosyx snacis sonoia snana w ee zpesnnn wciopwn. Hooiwuec-
xwe couwnenwn socnesaxi my+ecisenn-x repoes c wx sonoion zo-uen w
npoxnni-n xnaz Hwenynros, o xoiopom s 1200r. -na cno+ena wssecinan
Hecns o Hwenynrax. Bonoio Penna w non-ne +wsei s nwiepaiype w
mys-xe.
Howciwne marwuecxon cwnon npwin+enwn onazanw oixp-i-e s xonue
XII nauane XIIIs. orai-e meciopo+zenwn sonoia Boremww, Cwnesww,
Cesepn-x Kapnai w Tpancwnssanww. Onw nopozwnw sonoiyx nwxopazxy,
xoiopan saciaswna i-cnuw ropnnxos w nxzen nwsxoro ssanwn oiseprnyis
snanwn ero noez-. Pwm ynozowncn neuw, s xoiopon nnaswnocs sonoio
Lpesnero mwpa. Lensrw nwmwnw sonoio ero csniociw. Lensrw -nw nep-
s-m wciounwxom xop-cionxwn, xosapnoro pociosmwuecisa w so+zenenwn
pasoraieis, npezasancs npasznociw, nwcan Hnwnwn Ciapmwn. Ho
oiw nopoxw ycwnwnwcs scxope eme onee, w sosnwxno wciwnnoe esymwe w
neyiomwman +a+za sonoia. Hnwnwn zon+en -n oio snais, iax xax +wn s
nepwoz npasnenwn wmnepaiopa Hepona, xoiop-n npwxasan ysenuais ieaip
Homnen w cson zsopeu, domus anrea (sonoion zsopeu), xp-men ws nwcioso-
ro sonoia. Hnwnwx zosenocs nanxzais, xax Ucnanwn noznecna wmnepaiopy
Knaszwx sonoiyx xopony, xoiopan paszaswna - npaswienn, cnosno myxy,
sszyman on szpyr sozpyswis ee na ronosy: sec xopon- cociasnnn 7000yn-
ios. Cynpyra wmnepaiopa nocwna coixannyx ws sonoia maniwx, a nomazw
wmnepaiopa Kanwryn- enw osec ws sonoi-x ncnen.
Hpespaiwsmwcs s zensrw, oioi sapsapcxwn penwxi, xoiop-n anrnwn-
cxwn oxonomwci L+. M. Kennc (18831946) xapaxiepwsosan xax cosep-
menno wsnwmnwn, czenancn cam-m so+zenenn-m w smecie c iem cam-m
poxos-m meiannom.
Ozep+wm-n cipemnenwem naciwus sonoion onian, Xpwcioop Ko-
nym sen csow napycnwxw uepes Ainaniwxy s cipany sonoia w uyzec
Unzwx. 12oxinpn 1492r. on zociwr ociposa Lyanaxwnw, nassannoro wm
Can-Canssazop, i.e. Csnion wsaswiens, w sonpexw sonw w snanwnm oi-
xp-n Amepwxy. Lswrancs oi ociposa x ociposy s nowcxax sonoia, 6zexa-
pn 1492r. on sanwcan s cyzosom +ypnane: Bo+e, czenan iax, uio- n oi-
xp-n orai-e sane+w sonoia. Konymy nocuacinwswnocs. Oznaxo orpom-
n-e ipoew, na xoiop-e on paccuwi-san, zocianwcs ne emy. Bonoi-e o-
raicisa Hosoro Cseia cianw zo-uen nocnann-x emy scnez wcnancxwx xon-
xwciazopos, +a+zasmwx sonoia w snaciw nwuyis ne mensme.
Lnn wcnancxwx sasoesaienen sonoio -no cpezcisom wcxnxuwiensnoro
npesocxozcisa, s-cmwm semn-m narom, x xaxomy ionsxo mor cipemwiscn
uenosex. I. Hons (17631825) npwsozwi auiexcxwn zoxymeni, onwc-sax-
mwn xonxwciazopos npw swze sonoi-x oraicis: Hozono oessnne, xsaia-
nw onw sonoio, cmennwcs npw swze o+sen zpnnw. Uo sonoio onw anuyi
esmepno, ipeyxi ero, cipacino +enaxi ero, s-nxxwsaxi ero, cnosno
cswnsw.
Bonoi-e coxposwma -nw neo-xnosenno xpacws-. O. Kopie, sasoesas-
mwn Mexcwxy s 1521r., nwcan wmnepaiopy Kapny V, uio na oion semne...
ezsa nw nanzeicn npaswiens, snazexmwn iaxwmw +e wnw nozon-mw zparo-
uennocinmw. A. Hpecxoii nwmei o orpomn-x xonwuecisax narpanennoro
sonoia: B wciopww nei sioporo npwmepa iaxon zo-uw. K 1700r. ws
Hepy -no s-seseno 73000, a ws Mexcwxw 62000xr sonoia.
B nosenmyx onoxy poci uen na sonoio czenan sapomenn-e meciopo+-
zenwn npw-nsn-mw. Bnoss nauanw oxcnnyaiwposaiscn nepyancxwe pyznwxw
spemen wcnancxwx xononwsaiopos w maxi- wnxos. A na osepe Twiwxaxa, na
s-coie 5000m naz yposnem mopn, npwnnnwcs sa paspaoixy oznoro ws
xpynnenmwx s +non Amepwxe pacc-nnoro meciopo+zenwn. Hpeznonara-
xi, uio ono cozep+wi oxono 2000i sonoia.
B xonymwncxon cionwue Boroie s Mysee sonoia ecis ynwxansnoe co-
panwe socems i-cnu oiuexanenn-x w oinwi-x ws sonoia xynsios-x w
104 HACTB II. EHBFH 105 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Morymecisennan sems sonoio, noei morwnsmwx s onepe Lxz-
swra san Beixosena Iwzenwo, a s onepe L+axomo Menepepa Poepi-
zsnson xn-n +wsnepazocin-n nopmanncxwn repuor nanesaei: Bonoio
oio xwmepa.
B 1981r. rocyzapcisenn-e sanac- sonoia s mwpe cociaswnw 37000i,
iesaspaiop- wmenw nouiw 30000i, a s rponwuax, xnazax, xypranax, na
zne mopen w oxeanos 1520000i. Houiw ipw ueisepiw scero zo-sae-
moro sa roz sonoia s mwpe npwxozwicn na AP, Poccwx, CTA, Kanazy w
Ascipanwx. B 1988r. AP nonyuwna oxono 35% sonoia oi omen mwpo-
son zo-uw, CCCP 16%, CTA 10%.
-acio sonoio naxozni s swze camopozxos. Cam-e xpynn-e ws nwx -nw
nanzen- s Ascipanww: Hnwia Xoniepmana (285xr c ociaixamw nopoz-) w
Ienann-n nesnaxomeu (71xr). B 1842r. na .pane namnw camopozox so-
noia secom onee 2nyzos 7ynios (36xr 21r).
Cepepo
...Us cxopnynox nsxi moneiy,
La nycxaxi wx no cseiy.
Arexcanp Hymxxn
Bazonro zo ioro, xax ws cepepa ciana uexanwiscn moneia, ono s-non-
nnno ocnosn-e ynxuww zener. Hpwuem oiw ynxuww s-nonnnnw ne ionsxo
meiann- (s cnwixax, nenemxax, pycxax, pacneiax, xonsuax w i.n.), no w
zpyrwe maiepwansn-e uennociw, s uacinociw, xax y+e rosopwnocs, cxoi.
B 594r. zo n.o. Conon ycianoswn ciowmocis cepepa s cpasnenww c -xom,
npwpasnns mipa s oznoro -xa x nniw zpaxmam. Ho ipazwuww -x nepez-
xo wsopa+ancn na ieipazpaxmax rpeuecxwx ropozos-rocyzapcis.
Ho mwpnomy zorosopy, noznwcannomy oxono 1270r. zo n.o., xeii- sep-
nynw Erwniy Haneciwny w x+nyx uacis Cwpww. Texci oioro zorosopa, soc-
npowssezenn-n na ciene xpama Kapnaxa, -n wsno+en xnnsem xeiios na
cepepnnon zocxe.
Xeiicxan cepepnnan zocxa c iexciom mwpnoro zorosopa, s-rpaswposan-
n-m xnwnoopasn-mw nwcsmamw, -na, no npeznono+enwx wciopwxos, ca-
mon pannen noznwcannon w zaiwposannon orpomnon nnaxeixon ws ce-
pepa w npwmepno na 500nei zpesnee neps-x monei.
O snauwiensnom pacnpocipanenww cepepa cpezw napozos, nacennxmwx
-epnomopcxoe noepe+se Manon Asww, nwmei s Unwaze Lomep:
Pais ranwzonos Lozwn w Onwcipo senw ws Anw-
Cipan oizanenn-x, oixyza wcxoz cepepa neocxyzn-n.
B wciopwuecxom pnzy cepepnn-x monei neps-mw -nw monei- rpe-
uecxoro ociposa rocyzapcisa Orwn-. Onw nwms na necxonsxo zecniwne-
iwn mono+e nwzwncxwx onexipos-x monei. Bnemnwn swz orwncxwx monei w
meiann, ws xoioporo onw npowssozwnwcs, zaxi wciopwxam ocnosanwe npez-
nonarais, uio s Orwne moneia sosnwxna camocioniensno.
sce, uio csns-sano wx c oiuwm xpaem, w ycipemwiscn na sociox s nowcxax
oraicisa, cuacisn w csooz-.
K nauany XVIs. uenipom xapnaicxon sonoiozo-uw czenancn pacnona-
rasmwncn s iorzamnen Bepxnen Benrpww ropoz Kpemnwua. B Kpemnwue w s
Hazsanse, rze iax+e wmenwcs orai-e sane+w pacc-nnoro w xopennoro
sonoia, a iax+e s ipancwnssancxom ropoze Lepmanmiazie paoianw monei-
n-e zsop-, xoiop-e, no zann-m Lxniepa Hpocia, nociasnnnw x xonuy
XVs. e+erozno 4887mapox, i.e. oxono 1366xr sonoia.
Biopoe (nocne AP) mecio s mwpe no xonwuecisy naxoznmerocn s sem-
n-x nezpax sonoia sanwmaei Poccwn. Meciopo+zenwn pacnonaraxicn s ono-
iwcion ianre, s cesepo-socioun-x nonnpn-x sonax Cwwpw w na npociwpax-
mwxcn s cosoxynnociw na 6000xm cesepn-x oiporax Henipansno-Aswaicxon
soss-mennociw. Ocnosnan macca sonoia wssnexaeicn ws isepzon xopennon
nopoz-, a iax+e ws peunoro necxa, noznwmaemoro c rnywn- zo 50m.
Ha socioxe Cwwpw, s Hxyiww, rze iemnepaiypa soszyxa onycxaeicn no-
pon nw+e mwnyc 60C, npwuem ionsxo s wxne ne -saei samoposxos, wme-
xicn orai-e meciopo+zenwn sonoia, anmasos.
.+e s zpesnociw -nw wssecin- meioz-, c nomomsx xoiop-x zowpa-
nwcs zo cwwpcxwx coxposwm. B zonwnax pex ciapaienw yzannnw na ne-
onsmom yuacixe noxpos nsza, ionmwna xoioporo meciamw -na 2,5m, w
zo+wzanwcs, xorza npomepsnei naxoznmancn nw+e soza. Tax, npopyan ozwn
cnon nsza sa zpyrwm w zswrancs snws no neznnomy xonozuy, onw es xaxoro-
nwo pwcxa zociwranw zna pexw w npoxnaz-sanw cee nyis x naxozwsmwmcn
s peunom necxe w raneunwxe sonoi-m oraicisam. (Meioz passezxw w zo--
uw c npomoposxon npwmenneicn ciapaiennmw s swmnee spemn s Cwwpw zo
cwx nop.)
He menee yzwswienen w paccxas Lepozoia o +wiennx cenenwn, paspo-
cann-x soxpyr Ani-niay sonoion rop-, naxoznmencn na ieppwiopww
ceroznnmnero .sexwciana, xoiop-e yzio - snazenw sonoion nocyzon.
Bzecs s orpomn-x xonwuecisax zo-sanw sonoio cxw-, sowncisenn-e xo-
ues-e nnemena.
-io- zo-is +eni-n meiann ws semn-x rnywn, nxzw wssnexanw rw-
ranicxwe macc- ropn-x nopoz. Hasepnoe, nei na cseie cipan-, rze nwxorza
ne wcxanw sonoia.
Oznaxo cam-n orai-n wciounwx sonoia na semne sosce ne cyma, a
mope. Boza noxp-saei oxono 70% semnon nosepxnociw npwmepno
361mnn. xm
2
. Bozn-e macc- secni cs-me 3,27xsazpwnnwonf i, xa+zan ws
xoiop-x cozep+wi oi 32zo 64mr sonoia. Taxwm opasom, s Mwposom oxea-
ne cozep+wicn npwnwswiensno oi 5zo 10mnpz i sonoia.
Hon-ixw ocsowis oioi wciounwx sonoia npeznpwnwmanwcs neoznoxpai-
no. Hocne Hepson mwposon sonn- nemeuxwn xwmwx naypeai Hoenescxon
npemww Ipwu Xaep npezno+wn nnaiwis soenn-e zonrw Lepmanww sonoiom,
zo-i-m ws soz Cesepnoro mopn. Oznaxo npom-mnennan zo-ua iax w ne
-na ocymecisnena, iax xax noipeosana - cnwmxom onsmwx saipai.
Mopcxoe sonoio oomnocs - npwmepno snniepo, ecnw ne onee, zopo+e,
uem sonoio, zo-ioe ws nezp semnw. Tax uio Mwposon oxean no-npe+nemy
ociaeicn xpynnenmen xnazoson sonoia, npom-mnennoe ocsoenwe xoiopon
ezsa nw xorza-nwyzs czenaeicn sosmo+n-m.
106 HACTB II. EHBFH 107 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
uio cnosa Tauwia, c oznon ciopon-, oinocnicn x panony, xoiop-n uepes
1012sexos cian xpynnenmwm nociasmwxom cepepa, c zpyron ciopon-,
noxas-saxi pons monei s +wsnw repmanues.
K. Mapxc, xapaxiepwsyn nepexoz Cpeznesexoson Espon- na nos-e mo-
nei- sanaznoesponencxwe zwnapww, nwcan: Hpw nnaie+ax cepepom
rocnozcisosan o-uan sssemwsais meiann, no onsmen uaciw na mapxw,
npw scex onee wnw menee xpynn-x nnaie+ax, iax xax monei- cocionnw ws
cosepmenno uwcioro cepepa w, cnezosaiensno, sce zeno -no s sece. Ho-
oiomy nassanwn yni (nwsp, nwpa) w mapxa oiuaciw oosnauanw soopa+a-
em-e wnw cuein-e monei-, oiuaciw nepemnw na peansn-e cepepnn-e mo-
nei-... Cepepnn-e monei-: zwnapww wnw xpenuep-... B Lepmanww oiw
zwnapww nas-sanwcs nennwramw (nennwr, nennwnr, ennwr)... Eme ozno
nawmenosanwe zwnapwn, nauwnan c nauana XIIs., s Lepmanww, Hwzepnanzax
w Anrnww csnsano co sseszon (stern), wsopa+ennon na nem smecio xpecia:
ciepnnenrw, ciepnwnrw, ciapnenrw... Ho mepe pacnpocipanenwn menxoro pe-
mecna sce onsme iopros-x ropozos w menxwx xnnsen npwopeianw npaso
uexanwis csow mecin-e monei-....
B Bepxnem Lapue na semnnx yzymero repuorcisa Bpaynmsenr-Lxne-
ypr -nw oixp-i- meciopo+zenwn cepepa: Bwnszema oxono 1000r.,
Hennepensz oxono 1150r., a nosznee Knaycians, Layienians w zp.
B oio spemn s Espone nonswnwcs monei- nosoro iwna paxieai-,
xoiop-e uexanwnwcs na ouens ionxom xpy+xe c wsopa+enwem nwms na oz-
non ciopone; nanpwmep, paxieai Lenpwxa Lssa secom 0,78r.
B 1382r. znn oecneuenwn xpynn-x nnaie+en ropoza Locnap, Bpaynm-
senr, Lwnszecrenm, Lansepmiazi w zpyrwe, inroiexmwe x Lapuy s reorpa-
wuecxom oinomenww, ycianoswnw opamenwe xpynn-x xpyrn-x cnwixos ce-
pepa, secwsmwx 15noi (oxono 190r). Ka+z-n ropoz nomeuan iaxwe cnwi-
xw snaxom csoero oiseicisennoro uwnosnwxa w xoponon snaxom coxsa ro-
pozos. Hanpwmep, snaxom uwnosnwxa na cnwixe ropoza Lansepmiazia -na
sonusn neinn.
Oznospemenno c paxieaiamw s pnze repmancxwx rocyzapcis, s iom uwcne
s Leccene, uexanwnwcs cepepnn-e zsycioponnwe nennwrw. Tax, Cown,
+ena repuora Bpaanicxoro, xoiopyx omwouno nas-saxi reccencxon nanzr-
pawnen, uexanwna s ropoze Mapypre paxieai-, a s ropoze Ipanxenepre
na Ozepe zsycioponnwe nennwrw. -exanxa npowssozwnacs s ropozax, xo-
iop-e soncxa Coww s 1263r. oisoesanw y apxwenwcxona Mannucxoro.
Haciynanw spemena, xorza zensrw w xosnncisenn-e oinomenwn cianosw-
nwcs sce onee sa+non cepon uenoseuecxoro -iwn. B-pocmee ws nne-
menn-x coxsos, oxonomwuecxw samxnyi-x, onwpaxmwxcn na cemenn-e ys-,
cpeznesexosoe rocyzapciso c ero cwciemon naiypansn-x nozaien oiomno s
npomnoe. Haciana nopa cysepennoro rocyzapcisa c ueixo oosnauennon rpa-
nwuen w snazensn-m xnnsem, xoiop-n sepmwn csox sonx, onwpancs na
conzai w npwzsopn-x. B ocnose ero cymecisosanwn ne+an npwnuwn:
Cxonsxo zener cionsxo rocyzapcisa.
Bsonxan moneia w cnoco- ee ws-cxanwn czenanwcs sa+nenmen npo-
nemon rocyzapcisennon nonwiwxw.
Us oraienmwx cepepnn-x pyz ropnnx cpeznesexoson Lepmanww s-n-
nasnnn meiann znn uexanxw monei w cianoswncn rnasnon onopon eozansno-
Orwncxwe monei- oio pasnosecn-e ooopasn-e cnwiouxw cepepa.
Hpw uexanxe onw nomemanwcs na naxosansnx c rnyoxo s-pesann-m na
nen wsopa+enwem uepenaxw. B pesynsiaie yzapa no cnwiouxy sepxnwm
miemnenem, wmesmwm mwn-, meiann sronnncn s yrnynenwe na naxosansne.
Hozonan iexnonorwn uexanxw monei, no y+e napon miemnenen, nepemna s
zpyrwe cipan- w npocymecisosana nouiw zsa c nonoswnon i-cnueneiwn.
Orwncxwn ciaiep secwn oxono 12r. Ha Orwne sane+en cepepnn-x pyz ne
-no, nooiomy c-psem znn wsroiosnenwn monei -no cepepo, rnasn-m
opasom wx meciopo+zenwn Laspwona.
Hepeuens cipan, onazaxmwx meciopo+zenwnmw cepepnn-x pyz s an-
iwunoe spemn, Leopr Arpwxona nauan c Bpeianw: Kensi-, nacennxmwe
Bpeians, s zpesnociw uexanwnw cepepnn-e zpaxm-, no snemnemy swzy
(opozaian ronosa xons) nanomwnaxmwe monei- Maxezonww.
Hauano uexanxw neps-x pwmcxwx cepepnn-x zwnapwes Hnwnwn oino-
cwi x 485r. oi ocnosanwn Pwma, i.e. x 269r. zo n.o. Cozep+anwe cepepa
s zwnapww, xoiop-n snauane saxnxuan s cee ozny copoxosyx uacis ynia,
scxope ciano cnw+aiscn.
Lpesnenmwe cepepnn-e monei- pwmnnn wmexi na nwueson ciopone
nopipei zsynwxoro Hnyca, a na oopoie wsopa+enwe nwiepa s xsaz-
pwre. Bo IIs. zo n.o. na moneiax nonsnneicn nopipei Pom-, a na oopo-
ie Lwocxyp-. B wmnepaiopcxyx onoxy wsopa+axicn nopipei- rnas ro-
cyzapcisa. Bneps-e oio npaso -no owuwansno zano s swze ocoon npw-
swnerww nwx Hesapx nesazonro zo ero xonuwn- s 44r. zo n.o. Oi wmne-
paiopa +e Kswniwnna, ywioro na 17-n zens uapcisosanwn, coxpanwnocs
65opasuos monei, pasnoopasn-x no oopmnenwx oopoinon ciopon-.
Lwnapww zaiwpyxicn no nopipeiam w wmenam wmnepaiopos w zpyrwx
nwu. Ha ezwncisennon moneie Azpwana ecis naznwcs c zaion: B 877rozy
na ocnosanww ropoza ycianosnen- spenwma. Oia moneia oiuexanena s
120r. n.o. no cnyuax ycianosnenwn s uwpxe wrp s namnis ocnosanwn Pwma.
Pwmcxwe zwnapww -nw neps-mw cepepnn-mw moneiamw, c xoiop-mw
scipeiwnwcs cnasnne, nacennsmwe Bociounyx Espony.
Aniwun-e asiop- ynomwnaxi, uio na xre Ucnanww cymecisosano uap-
ciso Tapiecc, oznwm ws npaswienen xoioporo -n Apreniopwn (cepepn-
n-n uenosex). Cospemenn-e wciopwxw nonaraxi, uio oio uapciso cyme-
cisosano c XIs. zo n.o.
-exanwis neps-e monei- na ieppwiopww Ucnanww nauanw xaparennne,
xoiop-e oxxynwposanw x+nyx ee uacis s 237r. zo n.o., xorza Lamwnsxap
Bapxa s-cazwncn na xre nonyociposa. Kciaiw, ero snis Lasz-pyan, ocno-
sasmwn Hos-n Kaparen (n-ne Kapiaxena na xro-socioxe Ucnanww, wx
zse s asionomnon onaciw Mypcwn), oixp-n nws ropoza cepepnn-e pyz-
nwxw.
Tauwi nwcan o repmanuax ero spemenw: B cepepe w sonoie orw wm
oixasanw ne snax, no pacnono+enwx nw x nwm, wnw rnesancs na nwx...
Moneiy onw npeznouwiaxi ciapwnnyx w zasno wssecinyx, c wsopa+enwem
xonecnwu- c napon nomazen. Hpw oiom cepepo onw nxni onsme sonoia,
ne no zymesnomy x nemy pacnono+enwx, a noiomy, uio onsmee xonwueciso
cepepnn-x zener yzonee znn ynoipenenwn nxznm, noxynaxmwm npezme-
i- o-xnosenn-e w zemes-e. Un+enep-reonor M.M. Maxcwmos sameuaei,
108 HACTB II. EHBFH 109 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
pyzy, cepepo. B.U.), uio s- wmwie, oio nanzeie s- szecs. Ha oopoi-
non ciopone xpecioopasnan naznwcs: Lxzw mwpa cipemnicn x zensram.
B 1623r. meciopo+zenwe cepepa -no oixp-io s Hopserww. B nep-
s-e roz- iam naxozwnw zosonsno xpynn-e camopozxw: s 1628r.
67,5ynia, s 1630r. 204,5ynia, s 1666r. 560ynios. Hocneznwn
ws nwx xpanwicn s Lanww s Konenrarencxon xyncixamepe, a neps-e nomnw
s nepennasxy.
Boxpyr monorpamm- Ipwzpwxa IV na moneie, oiuexanennon s Koncep-
re, nomemena coxpamennan naznwcs: Bo+sen mwnocisx xopons Lanww,
Hopserww, Benzena w Loinanza, soxpyr repa naznwcs: Locnozs mon no-
conwx. Ha reposom mwixe xpon- pacnono+en-: ipw neonapza (rep La-
nww), nes, zep+amwn xpwsyx aneapzy (rep Hopserww), w ipw xopon-
(rep Tseuww).
B onoxy Benwxwx reorpawuecxwx oixp-iwn ws Amepwxw s Espony yx-
sansno xn-nyn noiox cepepa. Ho mnenwx B.U. Bepnazcxoro, ionsxo sa
nepwoz c 1492no 1546r. xonwueciso cepepa s Espone ysenwuwnocs szsoe.
Korza +e ciano zo-saiscn cepepo s Hoiocw, ssos ero s Espony sospoc sa
nepwoz 15461560rr. no cpasnenwx c 15211545rr. s zecnis pas.
B xonue XVs. nawonee xpynnon cepepnnon moneion s Ucnanww -n
pean. Macca oion monei-, oiuexanennon oi wmenw xoponescxon uei-
Usaenn- Kaciwnscxon w Iepzwnanza Aparoncxoro oxono 3,34r, zwameip
27mm. Korza +e ws Hosoro Cseia ciano nociynais mnoro cepepa (noxa
eme narpanennoro, a ne zo-ioro ws pyznwxos), s Ucnanww cianw uexa-
nwis socsmwpeanos-e monei- s 26,7r.
Ucnanu- zociwrnw noepe+sn Mexcwxw s 1517r. w sasoesanw rocyzap-
ciso auiexos s 1521r. Hocne oioro s Mexcwxe s opamenwe somnw xycouxw
cepepa, cooiseicisosasmwe no macce wcnancxwm moneiam. Ho-wcnancxw
macca neco. Oio nassanwe saxpenwnocs sa 8-peanos-mw moneiamw, a
saiem neco ciano mexcwxancxon zene+non ezwnwuen.
Kopons Ucnanww Kapn I (on +e wmnepaiop Csnmennon Pwmcxon wmne-
pww Kapn V) s 1535r. wszan yxas o oixp-iww moneinoro zsopa s ropoze
Mexwxo. -epes roz iam cianw uexanwis monei- zociowncisom oi 1/4zo
4peanos. -exanxa npowssozwnacs spyunyx, iem ne menee monei- wmenw
npaswnsnyx opmy.
Ho c 1572no 1732r. s uennx ycxopenwn npouecca uexanxw s Mexcwxe,
a saiem w s Hepy uexanwnw rpy-e, yrnosai-e no opme monei-, xoiop-e
nas-sanwcs maxyxwnamw. Bocsmwpeanosan maxyxwna cooiseicisosana no
macce w npoe esponencxomy ianepy.
Korza s pesynsiaie sonn- 17751783rr. -nw opasosan- Coezwnen-
n-e Tiai- Amepwxw, s xauecise zene+non ezwnwu- nosoro rocyzapcisa
-n npwnni zonnap. B 1786r. Konrpecc CTA ycianoswn cepepnnoe co-
zep+anwe zonnapa s 24,34r uwcioro cepepa.
Oiuexanenn-n s Anzpeacepre s XVIIs. ianep -n uyis nw ne nepson
moneion, na xoiopon smecio npaswienen wsopa+en- ropnopaouwe, npwuem
na oewx cioponax. Ha oznon ciopone pnzom c repom w zpyrwmw repanszw-
uecxwmw aipwyiamw (p-uapcxwmw mnemamw w cynianamw) cioni ropnopao-
uwe s ciapwnnon napaznon opme c zexopaiwsn-mw xannamw-ipocinmw s
pyxax. Ha oion ciopone monei- no xpyry naznwcs: Knn+ecis Caxconww c
ro rocyzapcisa. On oecneuwsan snazensn-m xnnssnm ciawnsn-n zoxoz,
snocwn o+wsnenwe s ioprosnx w iosapoomen, axiwsno npwnw+an onoxy
soss-menwn ropozos.
Oixp-iwe oznoro ws meciopo+zenwn cepepnnon pyz- s -exww csnsano
c nerenzon. Hexwn monax, wmesmwn o-xnosenwe rynnis no necy, namen
xycouex pyz-. On oimeiwn oio mecio, nosecws csox pncy na zepeso. Hosoe
meciopo+zenwe w ropoz nonyuwnw nassanwe Kyina-Lopa, i.e. Lopa Pnc-.
Lo-ua cepepa szecs yxozwi s zanexoe npomnoe, a xpynn-e paspaoixw
nauanwcs nocne 1280r. Xponwxa XIVs. coomaei o cepepnnon nwxopaz-
xe XIIIs. Houiw 100i-cnu uenosex ws Honsmw, Homepanww, Mancena w
Cnosaxww ycipemwnwcs s oiy onacis. Lens w nous na Kyina-Lope xonanw
cepepnnyx pyzy 60i-cnu uenosex. Pocnw nocenxw ropnnxos, a xopons Bau-
nas II nauan cipowis ropoz Kyina-Lopa no ciporomy nnany.
Uciopwn monei repuorcisa Bpaynmsenr-Lxneypr w meciopo+zenwn
Lapua, rze zo-sanocs cepepo, nacionsxo omwpnan iema, uio en mo+ei
-is nocsnmena oizensnan xnwra.
Us zo-sasmerocn s Lapue cepepa repuorw uexanwnw s Locnape mone-
i-, cpezw xoiop-x scipeuaxicn ouens wniepecn-e. B Locnape s 1578r. oi
wmenw nwn, repuora Bpaynmsenr-Lxneyprcxoro, oiuexanena moneia, na-
s-saeman nwxiianepom (nwxi csei, cseua). Ha nen wsopa+en zwxwn
uenosex (Bwnszeman) c zywnxon s oznon pyxe w cseiwnsnwxom s zpyron.
B ero uecis nassano meciopo+zenwe cepepa Bwnszeman w ropozox s
Bepxnem Lapue.
Ha cmeny nwxiianepam, s-nycxasmwmcn s 15691587rr., npwmnw
pwnnenianep- (pwnns ouxw), uexanwsmwecn s 15861589rr. oi
wmenw ioro +e repuora nwn. Lwuesan ciopona pwnnenianepa nac-mena
wsopa+enwnmw w naznwcnmw. Cnesa nomemen xons, cnpasa ioi +e
Bwnszeman, eme npasee noz cseiwnsnwxom uepen, necoun-e uac- s sa-
mwinom xapxace w ouxw. Kpome oioro npwsoznicn nxon-in-e naznwcw na
naiwncxom ns-xe. Ho neson ciopone xonsua nanwcano: H ynoipenx ien
na nonssy ycnyrw zpyrwx. Hapannensno no nonyxpyry snyipennnn naz-
nwcs ws 15yxs, nsnnxmwxcn nauansn-mw yxsamw cnos: Cseiwi w cwnei
io, uio nomo+ei ezn-m, xoiop-e camw cee nomous ne moryi. Haz rono-
son xonn uei-pe nauansn-e yxs- cnos, osnauaxmwx: Ecnw n ne +e-
nax spezwis, sauem yzyi mne spezwis.
Bzecs sce csnsano c nerenzamw. Losopni, uio zwxwn uenosex Bwnsze-
man onapy+wn meciopo+zenwe cepepa, npwmen nousx x cenenwx, sa+er
cseiwnsnwx w cian npwrnamais nxzen nocnezosais sa nwm. Haz +wnon ce-
pepa on noracwn cseiwnsnwx w wcues. Kons na moneie npws-sno p+ei w
cnpamwsaei Bwnszemana: Lze yzem wcxais zansme? -epen, necoun-e
uac- w ouxw cuwianwcs ipazwuwonn-m wnseniapem anxwmwxos. Anxwmwxw
opaiwnw snwmanwe na io, uio nocne opaoixw sepxnen uaciw meciopo+ze-
nwn cepepa na rnywne ono ciano cswnuos-m, w nonpoosanw czenais na-
oopoi: npespaiwis cswneu s cepepo.
Oopoinan ciopona monei- cswzeienscisyei o iom, uio s zenax oxoinw-
xos, p-axos, pyzoxonos-passezuwxos w anxwmwxos ycnex zociwraeicn nwms
npw noxposwienscise Iopiyn-. Ha oewx cioponax monei- naznwcw s ciw-
xax. Boxpyr Iopiyn- xonsuesan naznwcs: Lxzw! Bce uei-pe (zwus, p-y,
110 HACTB II. EHBFH 111 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
pepo. Oio xapaxiepnoe cswzeiensciso zononnneicn w xonwuecisenn-mw
zann-mw. Hozcuwiano, uio s Beixom Baseie 350ynomwnanwn sonoia w
370 cepepa, s 82cnyuanx sonoio ynomwnaeicn smecie c cepepom, no
ionsxo 24pasa sonoio na nepsom mecie. Tonsxo uei-pe pasa sonoio s-ciy-
naei xax zene+nan ezwnwua cwxns.
Haxxrw xonewxw
Lensrw y nero sozwnwcs, w on scerza roso-
pwn o nwx c swzom onsmoro snaioxa.
Anron Hexos
Oosnauenwe zene+n-x ezwnwu y pasn-x napozos ssyuwi no-pasnomy.
Pyccxoe cnoso zensrw npowsomno oi ixpxcxoro iansra ssonxwn.
Tax nas-sanwcs cepepnn-e monei- Bonoion Opz-. Hocne Kynwxoscxon
wis- Lmwipwn Loncxon cian wx nepeuexanwsais, no npws-unoe nassanwe
iax w ocianocs.
Cnauana oio -na cepepnnan moneia-zenra, xoiopan npocymecisosana
nouiw uei-pecia nei, snnois zo XVIIIs. Kciaiw, no cociasy cepepa ona
-na nyume esponencxon cepepnnon monei- XIVXVss. Hocienenno s
ee nanwcanww zoaswncn mnrxwn snax. Taxon monei- s opamenww zasno
nei, no cnoso zensrw nascerza somno s pyccxwn ns-x.
B zene+non cwcieme mnorwx cipan ouens zonro onee zsazuaiw se-
xos rocnozcisosano cepepo. Hooiomy, s uacinociw, y zpesnwx pwmnnn
apreniym osnauano oznospemenno w cepepo, w zensrw. Ceroznn y pan-
uysos cnoso ap+an, a y pym-n apz+wni nepesozwicn iax +e w
xax cepepo, w xax zensrw.
Oi cepepa epyi csoe nauano w nexoiop-e pyccxwe oosnauenwn zener.
Hanpwmep, cpepenwxw, snaxom-e no wciopww o npezaienscise Uyz-. Ta-
xwe monei- uexanwnwcs s XIs. npw xwescxom xnnse Bnazwmwpe. La w cen-
uac menous nas-saxi cepepom.
Cnoso pyns nonswnocs pansme, uem zensrw. Cymecisyxi pasn-e
sepcww ero npowcxo+zenwn. Bnw+e scex x wciwne, oueswzno, iaxan: pyns
ynacnezosan csoe nawmenosanwe oi rnarona pywis, iax xax npezciasnnn no
ciowmociw nonoswny npezmecisosasmen emy rpwsn-.
Cornacno zpyron sepcww, cnoso pyns npowcxozwi oi nassanwn wn-
zwncxon zene+non ezwnwu- pynww, uio s nepesoze na pyccxwn snauwi
cxoi, i.e. ia +e zene+nan ezwnwua, ionsxo onee pannwx spemen.
Oznaxo oia sepcwn ne ouens nonynnpna cpezw wciopwxos, onw sce +e
cxnonn- csns-sais npowcxo+zenwe cnosa pyns c rnaronom pywis.
Ho nw cospemenn-n pyccxwn ns-x, nw oxpy+axmwe nac peanww y+e ne
nozcxa+yi cymnociw npnmoro pozcisa, xopnw ero nazo wcxais s rnyoxon
zpesnociw.
Pyns, xax zene+nan ezwnwua, csnsan c uenosansnwxom zon+nocin-m
nwuom s pyccxom rocyzapcise. Henosansnwx wswpancn ws nocazcxwx nxzen
wnw uepnocomn-x xpecisnn znn s-nonnenwn wnancos-x onsannocien, s
Lenncepr-Unsmenay ezwn-n ropn-n ianep, na zpyron ciopone, naz cwzn-
men na saznem nnane na rope xypwuen, naznwcs: Oxpannei w ymno+aei.
Hauwnan c cepezwn- XXs. cepepo ws moneinoro meianna npespaiw-
nocs s iexnwuecxwn, a s 60-x rr. XXs. ciana omyiwmon nepcnexiwsa ce-
pepnnoro ronoza. Lnasn-mw noipewiennmw cepepa nsnnxicn oiorpa-
wn, meiannorpawn, penirenorpawn, cnexiporpawn w i.z., rze cepepo
wcnonssyeicn s swze conen.
Amepwxancxwe cneuwanwci- nozcuwianw, uio ecnw uena cepepa, wc-
nonssyemoro na npom-mnenn-e ny+z-, noznwmeicn zo 4,49uenia sa
rpamm, cianei npw-nsn-m wssnexais ero ws opamaxmwxcn s onsmom
xonwuecise zonnapos-x, 50-, 25- w 10-uenios-x monei. Hpw oiom s zonna-
pe ws cnnasa 900-n npo- cozep+wicn 24,075r uwcioro cepepa, wmexme-
ro ueny 4,17uenia sa 1r (pasnwua s 0,32uenia cociaswna - ciowmocis
nepennasxw monei w ouwcixw cepepa). Taxwm -no nono+enwe s 1956
1960rr., xorza cooinomenwe me+zy owuwansnon uenon cnwixosoro sonoia
w cepepa s Hsx-Uopxe zep+anocs na yposne 1: 38,5. Ho s 1964
1966rr. cooinomenwe -no y+e 1: 27,0; s 1967r. ono wsmenwnocs zo 1:
22,6, a s 1968r. ciano 1: 16,3. K oiomy nenpep-snomy nos-menwx uen-
cepepa npwsena nayuno-iexnwuecxan pesonxuwn, s xoze xoiopon cepepo
ciano oznwm ws sa+nenmwx npom-mnenn-x meiannos.
Cyzsa cepepa-meianna cxasanacs w na cyzse cepepa-monei.
B 1934r. npw cozep+anww s zonnape CTA cepepa 24,057r, a sonoia
0,888671r npwnyzwiensnoe cooinomenwe oxasanocs 27: 1, s io spemn xax
axiwuecxoe -no 70,5: 1. Ho nocxonsxy s 1964r. npwnyzwiensn-n xypc
cosnan c axiwuecxon uenon na cnwixosoe cepepo, s-pa+ennon s sonoie,
a ienzenuwn x nos-menwx uen na cepepo zencisosana neyxnonno, npasw-
iensciso CTA 23wxnn 1965r. npwnnno saxon o nocienennon samene ciap-x
cepepnn-x monei na nos-e: nonyzonnapos-e cepepnno-mezn-e c cozep+a-
nwem cepepa 40% smecio npe+nwx 90% w pasmenn-e mezno-nwxenes-e.
Tax, xa+eicn, saxanuwsaeicn onoxa cepepa-monei, cepepa, xoiopoe na
npoin+enww onee zsyx c nonoswnon i-cnueneiwn -no zparouenn-m sanxi-
n-m meiannom. Bnpouem, mo+ei -is, znn iexnwuecxwx ny+z yuen-e nanzyi
uio-nwyzs zpyroe, w iorza monei- cnosa yzyi nas-saiscn cepepo.
Uciopwxw yisep+zaxi, uio sonoio w cepepo oznospemenno opama-
nwcs ne menee ipex i-cnueneiwn. Tonsxo s xonue XVIIIs. napymenwe cooi-
nomenwn ciowmocien oiwx zsyx meiannos npwseno x ciwxwnn-m non-ixam
ssezenwn sonoioro monomeiannwsma, oznaxo on npozep+ancn menee zsyx
cioneiwn. Locnozciso sonoia s xauecise mwpos-x zener no npozon+wiensno-
ciw onee uem s 15pas xopoue ocnosnoro nepwoza spemenw moneiapnon wc-
iopww, xorza sonoio zenwno csox snacis c cepepom. Hooiomy, no cnosam
.H. Boponosa, ne nozsepran comnenwx pons sonoia xax mwpos-x zener
(so scnxom cnyuae s XVIIIXXss. n.o.), m- ne mo+em cuwiais, uio wmenno
sonoio -no iem iosapom, xoiop-n s-zenwncn cpezw npouwx... Honauany w
sonoio, w cepepo -nw o-un-mw iosapamw. Lxzw, yzio ne sameuan wx
npexpacn-x csoncis, wcnonssosanw s xauecise zener, xasanocs, cam-e ne-
nozxoznmwe semw.
B Beixom Baseie cepepo cwnonwm zener, oraicisa, narononyuwn,
orau wmenyeicn opemenenn-n cepepom, a pa xynnenn-n sa ce-
112 HACTB II. EHBFH 113 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
B pyccxom zene+nom oopoie ocooe mecio sanwman ani-n (no-iaiapc-
xw mepcis). Oio -n iwnwun-n npezciaswiens zsenazuaiepwunon cw-
ciem-. Ozwn ani-n pasnnncn meciw zenram. Ho iaxon ani-n -n owuw-
ansno oimenen Heipom I.
B nepwoz eozansnon paszponennociw monein-e zsop- wmenw sce
yzensn-e xnnssn. -exanwnw monei- s Hosropoze, Tsepw, Pnsanw, Hcxose.
Mocxoscxan cepepnnan zenra secwna s zsa pasa mensme nosropozcxon.
Honswnacs neoxozwmocis s zene+non ynwwxauww. Coszanwe pyccxoro
uenipanwsosannoro rocyzapcisa conposo+zanocs sanpemenwem mecinon ue-
xanxw. Tonsxo Benwxoe xnn+eciso Mocxoscxoe wmeno iaxoe npaso. Usan III
na s-nymennon wm moneie uexanwi ropzyx naznwcs: Ocnozaps scen
Pycw. B uapcisosanwe Usana Lposnoro s-paai-saxicn ezwn-e znn scen
cipan- sec w iwn monei. Teneps pyns cociowi posno ws 100xon.
Heip I ssozwi s opamenwe mezn-e pasmenn-e monei-. Lo nero na
Pycw mezn-e zensrw ne npw+wsanwcs, xoin zenanwcs non-ixw wx sseciw.
Tax -na sasepmena peopma cwciem-, xoiopan paswiensno oinwuanacs oi
zpyrwx monein-x cwciem mwpa csowm zecniwun-m xapaxiepom. Ha Pyccxon
semne ona nonswnacs sazonro zo ioro, xax npwmna s zpyrwe cipan-, rze
rocnozcisosana zsenazuaiepwunan ianepnan cwciema. Tonsxo s 1792r. zecn-
iwun-n cuei npwnnnw Coezwnenn-e Tiai- Amepwxw. B rocyzapcisax Ba-
naznon Espon- on nonswncn eme nosznee.
Opaiwmcn x wniepecn-m axiam ws wciopww zene+noro opamenwn na
Pycw.
Tpyzno cee npezciaswis, uio cosepmenno s-iepi-e, essonoc-e
mxypxw enxw moryi wmeis xaxyx-nwo uennocis, oznaxo wmenno onw w
cny+wnw zensramw s Lpesnen Pycw. Csnsann-e no 18miyx, cxpennenn-e
cneuwansnon cswnuoson nnomon c wsopa+enwem xnn+ecxoro snaxa, oiw
mxypxw npwpasnwsanwcs no uennociw x cepepnnon apacxon moneie
zwpxemy.
B nauane XVs. s Hosropoze nonssosanwcs eme... ionsxo menxon ia-
iapcxon moneion, uacinmw xynswx mxypox, xycxamw xo+w c iwcnenon neua-
isx. Lwms s 1425r. nauanw uexanwis ouens rpyyx cepepnnyx moneiy.
A sezs Hosropoz onepe+an oxonomwxy Pycw, snyipw xoiopon omen zonroe
spemn cosepmancn s naiypansnon opme. Tonsxo s XVIs., xorza nonswnwcs
nemeuxan moneia w cnwixw (sezs iopros-n ananc Pycw -n nono+wiens-
n-m), uio- npwciynwis x perynnpnon uexanxe monei-. Hpwiom s cxpom-
n-x pasmepax, a nepezxo uexanxa monei- saswcena eme oi uacinon wnw-
uwaiws-. B neo+ninon cipane iyi w iam coxpannncn naiypansn-n omen.
U ionsxo c uapcisosanwn Heipa I onaciw, zo ioro wsonwposann-e, sciy-
nwnw s xoniaxi zpyr c zpyrom. Oiciasanwe Poccww oi Banaza oipwuais ne-
sosmo+no: wmesmwe pemaxmee snauenwe sonoi-e sanac- Cwwpw cianw
no-nacionmemy paspaai-saiscn nwms c 1820r.
Ussecina -na iax+e zene+nan ezwnwua noraia (oi apao. nonno-
uennan, oiopnan moneia). Hpw xnnse Hpocnase meznenno coopy+anacs
ozna ws xpynn-x uepxsen s Kwese. Torza on, uio- -cipee sseciw ee s
cipon, sosseciwn, uio sa xopomyx paoiy yzei nnaiwis no noraie s zens.
Oio -na conwznan cymma znn znesnoro sapaoixa. Lociaiouno cxasais, uio
nopocenox wnw apan ciown iorza ozny noraiy. Pasnnnacs ona 1/2rpwsn-.
uacinociw pyxw meiannwuecxwx rpwsen na uaciw. On xnnncn uecino s-non-
nnis wx, znn uero uenosan xpeci. K nemy o-uno -na uenan ouepezs c
rpwsnamw, xoiop-e on paspyan nazsoe, naipoe w na uei-pe uaciw. B IIIs.
pyns npezciasnnn pynen-n xycox cepepa es scnxon naznwcw, secwn on
68r. Cam-n +e neps-n nacionmwn cepepnn-n pyns oiuexanen na Mocxos-
cxom zene+nom zsope s 1654r. Coxpanwnocs w wmn nepsoro pesuwxa monei-
n-x miemnenen, xoiop-mw uexanwnwcs oiw pynw, I. Banxos.
Lpyran zene+nan ezwnwua xyna; npowsomna oi nassanwn mexos-x
mxypox xynswx. Hepezxo rpwsnon nas-sanw ne ionsxo cnwixw meianna,
no w csnsxw xynswx mxypox. Pasnnnacs xyna 1/25rpwsn-. Ba ozny xyny
mo+no -no cxpomno nooezais.
Cnauana rpwsnon nas-sanw yxpamenwn s swze zy+ex wnw opyua ws ce-
pepa, xoiop-e nocwnw na mee wnw na sarpwsxe. Torzamnwe moznwu- na-
semwsanw na mex w rpyzs mnoro iaxwx yxpamenwn. La+e s XIXs. y oizens-
n-x napoznocien Hoson+sn cuwianocs mozn-m yxpamais oze+zy moneiamw.
Honaraxi iax+e, uio rpwsnon nas-sanw cnwiox cepepa secom uame
scero oxono 200r. Hoiom, y+e so spemena Anexcanzpa Hescxoro, cnwiox s
nonoswny rpwsn- napexnw pynem. K XVs. on s-iecnwn rpwsny. Bnpouem,
ona y+e iepnna -noe snauenwe w npw Usane Lposnom pasnnnacs ionsxo
zecniw xonenxam.
Hawmenosanwe yxpawncxoro pynn xaposaneu sosnwxno nos+e, xorza
ciana -cipo passwsaiscn uexanxa monei. Ho-yxpawncxw xaposais
napesais meixw.
Leionwcs nosecisyei, uio s 1534r., xorza Usan Lposn-n -n eme pe-
enxom, nonswnwcs nos-e zensrw c wsopa+enwem rocyzapn senwxoro xnnsn
na xone, wmen xonse s pyxe, w oiioro npossan zensrw xonenn-e. Lensrw c
wsopa+enwem scaznwxa c xonsem s pyxe nas-sanw xonenxa. -exanwnwcs
xonenxw ws cepepa, saiem ws mezw.
B-na moneia zociowncisom w nw+e xonenxw cannnwua: na nen -n
wsopa+en scaznwx c canen s pyxe. -exanwis ee nauanw pansme xonen-
xw eme npw zeze Usana Lposnoro.
Peansnyx uennocis cepepnnon rpwsn- mo+no npezciaswis no ee noxy-
naiensnon cnoconociw sa ozny rpwsny mo+no -no xynwis 200enwus-
wx mxypox. B-xyn sa nonasmero s nonoseuxwn nnen xnnsn Uropn -n na-
snauen s 2000cepepnn-x rpwsen. Lpesnepyccxan rpwsna w nswnacs pozo-
nauansnwuen pynn.
Hpowsomno oio cnezyxmwm opasom. Unosemn-e sasoesaienw ono+w-
nw orpomnon nozaisx pyccxwx xnnsen w xpecisnncxwe zsop-. Oio npwseno x
zesanssauww rpwsn- ee nauanw pywis nononam, s pesynsiaie uero
w sosnwxna nosan pynenan zene+nan ezwnwua pyns. Bneps-e cnoso
pyns scipeuaeicn s epecinnon rpamoie, zaiwposannon siopon nonosw-
non XIIIs.
Bcnez sa pynem s nwcsmenn-x wciounwxax nauwnaxi wrypwposais w
zpyrwe zene+n-e ezwnwu-, nanpwmep zenra, ani-n, noniwna. Pyns
y+e ne cepepnn-n cnwiox onpezenennoro seca, a onpezenennoe xonwueciso
cepepnn-x monei. Us ezwnwu- secoson on nocienenno cianoswicn ezwnw-
uen cueinon, zene+non. Tax, s XIIIs. pyns nauwnaei csox camocioniens-
nyx +wsns xax ocnosa pyccxon zecniwunon zene+non cwciem-.
114 HACTB II. EHBFH 115 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hpw oiom ezwnwuen wsmepenwn narpaz -n iax nas-saem-n yropc-
xwn sonoion, secom 3,4r. Bce narpaz- -nw xpain-mw no secy yropcxo-
my. B-cmen, xax oimeuaei wciopwx, cuwiancn sonoion s 10yropcxwx,
xoiop-n nonarancn sa oco-e sacnyrw nepez uapem w Oieuecisom. Baiem
cnezosanw monei- s 5, 4, 3, 2, 1, 1/2, 1/3w 1/4yropcxoro.
Bnpouem, oio -nw ionsxo narpaz-, a ne zene+n-e ezwnwu-.
Ha nonoswny wnw ueisepis yropcxoro wnw na sonoiyx xonenxy mornw
paccuwi-sais nwsmwe nauansn-e uwn- coienn-e ronos-, xasausw aia-
man-. Bonoi-m ne mensme uenoro narpa+zanwcs s-cmwe pain-e uwn-.
Conzai-, cipensu-, xasausw ecayn-, nymxapw, xasaxw mornw paccuwi-sais
ionsxo na sonoiyx xonenxy, za+e ecnw wx sacnyrw noznazanw noz xaiero-
pwx ocoenn-x. Lxznm rpa+zancxwm npeznasnauanacs sonoian zensra. Ha-
rpaz- nocwnwcs na pyxase, manxe wnw na mennon uenouxe.
Taxan cwciema narpa+zenwn npwmennnacs s XVIXVIIss., a c xonua
XVIIs. yropcxwn cmenwncn uepsonuem. Knnss Bacwnwn Lonwu-n nonyuwn
oi uapesn- Cosw sonoion s 10uepsonues, yc-nann-n zparouenn-mw xam-
nnmw, c sonoion uensx sa noxoz- na Kp-m s 1687w 1689rr.
Hwparm w xnaowcxarenw
Maipoc-, ozei-e s cxaanzp-, sopomwnw
na zne nonycrnwsmwe ouxw, cnomann-e
nmwxw, s-iacxwsan wx ws-noz xyuw zpyrwx
onomxos. Us oiwx nmwxos w ouonxos c--
nanwcs cipyw sonoia, cepepa, zparouenn-x
xamnen. Becs necox -n ycinan wmw.
zrs Bepn
Hei na semne mopn, xoiopoe ne iawno - s cee ocianxos noionysmwx
xopanen, nwmei asiop 6000-neinen asanixp- mopennasanwn ne-
meuxwn wccnezosaiens X. Xanxe.
B yxie Bwro ne+wi uen-n noi rpy+enn-x sonoiom wcnancxwx ranw-
onos, xoiop-e -nw noionnen- iam camwmw wcnanuamw s 1702r. ws onace-
nwn, uio coxposwma nonazyi s pyxw anrnwuan, nonswsmwxcn snesanno na
penze Bwro.
. cesepo-sociounoro noepe+sn Bpaswnww cpezw zasn-m-zasno paspy-
menn-x ocianxos ipwzuaiw nniw nopiyranscxwx ranwonos noxonicn sonoi-e
w cepepnn-e zparouennociw ciowmocisx oxono nonymwnnwapza mapox.
B 1787r. nws m-ca Xennonen nomen xo zny ronnanzcxwn perai Le
Bpaax c sonoi-m rpysom s 60mwnnwonos rynszenos.
B 1880r. me+zy Pwo w Hopxseponnw cionxnynwcs s iymane zsa xo-
necn-x napoxoza. Ha opiy oznoro ws cyzos, Bwnns ze Lpacc, naxozwnwcs
orai-e wiansnncxwe omwrpani- w zseciw cnwixos sonoia. Bonoio Bwnns
ze Lpacc sce eme ne+wi na zne.
...Ucnancxwn ranwon sosspamancn ws Axanynsxo nocne pacnpoza+w
uennoro rpysa. O-uno oiw xopanw -sanw soopy+en- copoxa uei-psmn
Hosznee na Pycw nonswnwcs zensrw, o xoiop-x mo+no -no cxasais s
yxsansnom cm-cne, uio onw ne no xapmany. Tax, s nepson nonoswne
XVIIIs. na Exaiepwnyprcxom moneinom zsope s-nycxanwcs mezn-e pynw
s swze uei-pexyronsn-x nnwi, xnenmenn-e nnisx miemnennmw. Becwna
iaxan nnwia-moneia... 1,64xr.
B 1771r. uexanwnwcs y+e xpyrn-e monei-. Has-sanwcs onw cecipo-
peuxwmw pynnmw.
B ie zanexwe spemena narpaz- -nw iax +e in+en-, xax w naxasa-
nwn. Ozna+z- sa noxsansnyx ozy s csox uecis Enwsaseia nozapwna Lomo-
nocosy 2i-cnuw pynen meznon moneion. Hpwsesnw s-couanmwn nozapox
na zsyx nozsozax, w secwn on 1800xr.
Honsnenwe sonoi-x zener csnsano c camon nepson pyccxon sonoion mo-
neion snainwxom Kwescxon Pycw X nauana XIs. Ha nem -n nome-
men nopipei xnnsn Bnazwmwpa Csniocnasoswua, pozoson snax Pxpwxoswuen
w naznwcs Bnazwmwp, a ce ero snaio. Pasmep snainwxa oxono 3cm s zw-
ameipe, oznaxo on -n ouens ionxwn oxono 4,2r. Oi nero npowsomno
nassanwe pyccxon ezwnwu- seca naropozn-x meiannos sonoinwx (sec
npwmepno pasn-n snainwxy). Xapaxiepno, uio snainwx s nnaie+ax nouiw
ne yuacisosan, a cny+wn snaxom nesaswcwmociw Kwescxon Pycw.
B nauane XVIIs. npw Bacwnww Tyncxom nonswnwcs sonoian xonenxa w
zensra. Konenxa wmena opmy w pasmep spoze apysnoro cemeuxa, zensra
pasnnnacs nonoswne xonenxw.
B 1701r. npw Heipe I -n s-nymen neps-n pyccxwn sonoion uepso-
neu. On ciown 3pynn, uexanwncn ws s-coxonponoro cnnasa uepsonnoro
(xpacnoro) useia, a cozep+anwe sonoia s nem -no npwmepno iaxoe +e,
xax w s sapye+n-x uepsonuax.
Heps-n +e sonoion zsyxpyneswx pasmepom s coseicxwe 15xoneex s--
men s 1718r. A neiposcxwn zsonnon uepsoneu wmen pasmep coseicxoro nn-
iauxa. Hecxonsxo nosznee nonswnwcs uepsonu- s 3, 5, 10, 15, 20pynen.
Hpasza, uexanwnw wx s manom xonwuecise w s ocnosnom znn zsopuosoro o-
pamenwn s xauecise nozapxos w narpaz.
B coseicxwn nepwoz (19221924rr.) -nw oiuexanen- uepsonu- ws
sonoia, sec xoiop-x cociasnnn oxono 8r.
B Poccww sonoio sneps-e -no oixp-io na .pane s 1742r. B 1839r.
-nw onapy+en- pocc-nw Enwcencxon ianrw, s 1860r. snamenwi-e
Lencxwe pocc-nw, s 1877r. pocc-nw Hpwmopcxoro xpan. C 1902r. cia-
nw paspaai-saiscn pocc-nn-e meciopo+zenwn Twmwioso-.rypcxoro panona
s Hxyiww, saiem -nw Kon-ma, -yxoixa w i.n.
B-nycx yma+n-x zener s Poccww nauancn npw Exaiepwne II s 1769r.
Bcxope onw cianw oecuenwsaiscn. Honswnwcs zsonn-e uen- na iosap-: na
accwrnauww w na cepepo, a nozuac w iponn-e mezsx. Hepez Oieue-
cisennon sonnon 1812r. pyns accwrnauwnmw, nanpwmep, ciown ionsxo
25xoneex.
B zoneiposcxon Pycw cpezw pasnoopasn-x opm rocyzapesa +anosansn
sa sacnyrw nepez Oieuecisom (oi nepcinen w zparouennon nocyz- zo nomecien
c xpecisnnamw) sowncxoe cocnoswe uacio narpa+zanocs sonoi-mw moneiamw
secom oi 0,3zo 34r. Ho cnosam anrnwuanwna Ineiuepa, iomy, xio oinwuaeicn
xpapocisx wnw oxa+ei ocoyx ycnyry, uaps noc-naei sonoion.
116 HACTB II. EHBFH 117 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Lpwran, nepep-nw noz nwun-m nazsopom ryepnaiopa xa+z-n xnouox semnw
na ocipose. Cyzsa cnpniannoro coxposwma, ciowsmero cionsxwx uenoseuec-
xwx +wsnen, ocianacs ne s-ncnennon zo namwx znen.
Oio nwms ozna ws i-cnu wciopwn o coxposwmax. Koneuno, na zencisw-
iensn-x axiax ocnosana nwms nesnauwiensnan uacis oiwx wciopwn, xoin
eccnopno, uio smecie c saionysmwmw xopannmw s rnywn- mopn ymno
sonoio w cepepo s swze cnwixos w monei, oman ciowmocis xoiop-x wc-
uwcnneicn mwnnwapzamw, a iax+e w io, uio snnois zo namwx znen noxonicn
eme rze-io nenanzenn-e nwpaicxwe xnaz-.
Baxsai-saxmwe, a nopon +yixwe paccxas- o nwpaiax w ynpniann-x
wmw s yxpomn-x yronxax na zanexwx iponwuecxwx ociposax coxposwmax y-
zopa+ai soopa+enwe mwnnwonos mansuwmex scero mwpa. Uciopww o saxo-
ponenn-x s semne cynzyxax c sonoiom, zparouenn-mw xamnnmw w +emuyrom
ne zaxi noxon w mnorwm ws uwcna iex, xio zasno y+e s-men ws zeicxoro
sospacia.
Leiom 1988r. s raseiax nonswnocs coomenwe, uio na rnasnom ocipose
Cenmenscxwx ociposos Mao sosonoswnwcs nowcxw xnazos, sap-i-x, no
npwzanwx, nwycisepom Onwsse Le-Baccepom.
Bosrnasnnxmwn pos-cx L+. Kpyns-.wnxwnc nonyuwn oi snacien
pacnono+ennoro s Unzwncxom oxeane ociposnoro rocyzapcisa paspemenwe
na sasepmenwe paoi, nauai-x eme ero oiuom. Hepez csoen xonuwnon s
1977r. .wnxwnc-ciapmwn sanswn, uio c onsmen wnw mensmen iounocisx
onpezenwn na Mao mecionaxo+zenwe noiannon xasn- oioro mopcxoro
pasonnwxa npomnoro.
Ociposa, paspocann-e x socioxy oi eperos Apwxancxoro xoniwnen-
ia, wszasna npwxos-saxi ssop- wcxaienen npwxnxuenwn w orpomn-x o-
raicis, yxp-i-x nwpaiamw. Camossann-mw npeienzeniamw na wx nacnez-
ciso y+e nepesepnyi- mnorwe ionn- semnw na Mazaracxape, Pexnsone w
Cenmenax.
Hocneznwe zo cwx nop cuwiaxicn cpezw oxoinwxos sa zynonamw w nw-
acipamw nawonee seponin-m meciom, rze wm xorza-nwyzs yn-neicn cua-
cise. Bezs snnois zo siopon nonoswn- XVIIIs. ociposa ociasanwcs neow-
iaem-mw, w nwpai- uacio cnycxanw napyca w pocanw nxops s yzon-x
yxiax Cenmen, uio- sanaciwcs xopaensn-m necom w nwiseson sozon.
B anpene 1982r. zencisyxmwe s npwpe+n-x sozax Iwnwnnwn nwpa-
i- cosepmwnw nanazenwe na nacca+wpcxwn napom s panone ociposa Xwran-
ie, nposwnuwn Unowno. Hpezciaswienw nonwuww sanswnw, uio nwpai- yw-
nw 10unenos oxwna+a w orpawnw nacca+wpos. Hwpai-? B xonue XXs.?
Tonsxo sa neps-e mecnu- 1983r. necxonsxo cyzos napoxoznon xomna-
nww Osepeii ciwmmwn -nw aiaxosan- nwpaiamw s ysxom nponwse, xoio-
p-n naxozwicn scero s 24xm x xry oi Cwnranypa w oizennei ero oi Unzo-
nesww. B 1982r. xopcap- x+n-x mopen na -cipoxozn-x moiopn-x noz-
xax cosepmwnw nanazenwn onee uem na 40cyzos. B 1983r. uwcno naneios
ysenwuwnocs. Ka+z-n mecnu s oiwx sozax nwpai- aiaxyxi no xpannen
mepe 5cyzos, rosopwi npeswzeni cwnranypcxon accouwauww cyzosna-
zensues Konr -an Cenr. Ba secs 1984r. s panone Cwnranypa -no saperw-
cipwposano 25nwpaicxwx nanazenwn na cyza. Tonsxo sa neps-e mecis me-
cnues 1985r. mopcxwe pasonnwxw 22pasa rpawnw mwpn-x mopexozos.
nymxamw w wx oxwna+w nacuwi-sanw cs-me nniwcoi uenosex. . anrnwncxo-
ro xanwiana Ancona -no scero zseciw maipocos, s iom uwcne ipwzuais
xnr. Oznaxo nepasenciso cwn ne ocianoswno xomanzwpa, ero soozymesnnna
naze+za na oraiyx zo-uy, a +aznocis maipocos cny+wna nopyxon wx my-
+ecisa. Bopoiscn wcnanuam oxasanocs ne noz cwny, w onw czanwcs nocne
zsyxuacosoro cpa+enwn, xoiopoe ciowno wm nniwzecniw cemw ywi-x w
socsmwzecniw uei-pex panen-x.
Anrnwuanam zocianacs oraian zo-ua: 1313843monei- socsmep-
xw (wcnancxan sonoian moneia, nas-sasmancn iax noiomy, uio ona cocias-
nnna ozny socsmyx zynona (zynon cozep+an oxono 7,5r uwcioro sonoia)
w 35682ynuww (anrnwncxan mepa seca, pasnan 28,35r) cepepa s cnwixax,
ne cuwian napiww xomenwnw (nacexomoe, ws xoioporo zo-saeicn xpacxa
xapmwn, wnw xomenwns) w nexoiop-x zpyrwx iosapos, uennocis xoiop-x no
cpasnenwx c cepepom -na nesenwxa. Bmecie c npe+nen zo-ua cocias-
nnna nouiw 400000ynios ciepnwnros (anrnwncxan zene+nan ezwnwua,
pasnan 20mwnnwnram wnw 240nencam), npwuem s oiy cymmy ne sxozwna
ciowmocis wcnancxwx cyzos, iosapos w i.n., co++enn-x wnw ynwuio+enn-x
anrnwncxon ocxazpon, pasnnsmancn ne mensme 600000yniam ciepnwnros.
B+esz Ancona s Lonzon -n ipwymansn-m. Hoz ssyxw apaanos w
anap, noz npwseicisenn-e xnwxw ionn- ipwzuais zsa yprona zociasw-
nw zecniwmwnnwonnyx zo-uy, xoiopyx nozenwnw me+zy xomanzwpom, ow-
uepamw w maipocamw; za+e xopons ne wmen npasa yuacisosais s zene+e.
Ancon -n npowssezen s azmwpan- w czenan necinmyx xapsepy.
B 1747r. ero nasnauwnw neps-m nopzom azmwpaniencisa...
Korza-io snamenwi-n xopcap Ipencwc Lpenx, npossann-n nwpaiom
xopones- Enwsasei-, csowmw pasonnwuswmw naeramw npwnec Bpwianww
cnasy snaz-uwu- mopen. Ba pasrpom wcnancxon Henoezwmon apmaz-
Enwsaseia npowssena ero s p-uapw w czenana azmwpanom. C iex nop mno-
roe wsmenwnocs: noiomxw canosnoro nwycisepa zasno nopaciepnnw -nyx
cnasy anrnwncxoro noia. Ho nasp- zpenxos, mopranos, nwnios w mnorwx
zpyrwx z+eninsmenos yzauw w no cen zens mnorwm ne zaxi noxon.
B cospemennom zoxnaze Me+zynapoznon mopcxon opranwsauww s Lonzo-
ne cxasano: Ecis sce ocnosanwn nonarais, uio nwpaiciso npezciasnnei co-
on cepsesnyx yrposy esonacnociw mopcxoro cyzoxozcisa. Lenciswiensno,
ionsxo sa 19811982rr. nwpaicxon zo-uen cianw 193iopros-x cyzna.
Hos-e, xopomo soopy+enn-e nwpai- onxosanw znn csowx naeros
sanaznoe noepe+se Apwxw, Kapwcxoe mope, panon Cwnranypa w Unzone-
sww, sociounoe Cpezwsemnomopse. Bo mnorwx nopiax nwpai- wmexi csowx
nxzen s anxax w cipaxos-x xomnanwnx, s iamo+ne w za+e s nonwuww,
xoiop-e coomaxi wm o iounom mecie w spemenw msapiosxw cyzos c ocoo
uenn-mw rpysamw.
Ecnw - cnasa nwpaios onpezennnacs nwms xonwuecisom saxsauenn-x
cyzos, io nansmy nepsencisa, necomnenno, cnezosano - oizais B. Poepi-
cony, na coseciw xoioporo, no cswzeienscisy ero worpaos, onee uei--
pexcoi cyzos. Ho xopanw -nw ne ezwncisenn-m wciounwxom nononnenwn
nwpaicxon xasn-. Poepicon, nanpwmep, sce spemn xpanwn s ianne ioun-e
reorpawuecxwe xoopzwnai- ociposa Lpwran oznoro ws ociposos coxpo-
swm. Oznaxo nanpacno meciscoi aopwrenos, cneuwansno zociasnenn-x na
118 HACTB II. EHBFH 119 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
B Tansanscxom nponwse noxowicn nnoncxwn xopans Asy-mapy, no-
ionnenn-n amepwxancxon nozsoznon nozxon s anpene 1945r. On ses 40i
sonoia, 12i nnaiwn- w 150i-cnu xapai pwnnwanios.
Coxposwma nepyancxoro ropoza Lwma, xax yisep+zaei nerenza, sap-i-
na Koxocos-x ociposax. Anrnwncxwn mopnx L+. Keniwnr s 1840r. nxo-
namen wx s nemepe na oznom ws ociposos w za+e nswncn s Lonzon c non-
n-mw xapmanamw sonoia w pwnnwanios, no -n ywi csowmw xonxypenia-
mw. Ero +ene nxo- zocianacs xapia, xoiopyx noxa ne namnw.
Ucxaiennm yzauw iax+e npezno+wnw non-pnis na mecie rwenw wcnan-
cxon apmaz- s Kapwcxom mope w non-iais cuacise s nowcxe nerenzapn-x
coxposwm wnxos.
Ho nozcueiam yuen-x, co spemenw zpesnenmwx uwswnwsauwn ionsxo s
Cpezwsemnom mope saionyno onee 15i-cnu xopanen. Ux nowcxom sannio,
nanpwmep, nayuno-wccnezosaienscxoe cyzno Ansro-Cwnpo, nocipoennoe s
CTA. B sanwse Ay-Kwp sociounee Anexcanzpww sezyicn paoi- no
noz+emy xopanen noia Hanoneona, xoiop-n noiepnen nopa+enwe s oiom
panone s mopcxon wise c ocxazpon anrnwncxoro azmwpana Henscona.
B cooiseicisww c cornamenwem me+zy Erwniom w Ipanuwen sce zensrw
w zparouennociw, s iom uwcne sonoio Mansi-, naxozwsmeecn na narmane
Opsnn, s cnyuae onapy+enwn yzei npwnazne+ais Erwniy.
14man 1866r. npwmepno s 300mwnnx oi noepe+sn Hoson Benanzww
no zopore ws Mensypna s Lonzon saionyn xopans Lenepan Lpani. Co-
rnacno owuwansn-m cyzos-m zoxymeniam, na ero opiy naxozwnocs onee
70xr sonoia. Oznaxo, nocxonsxy na cyzne nn-nw zecnixw sonoiowcxaienen,
sosspamasmwxcn s Anrnwx c zo-i-mw wmw coxposwmamw, zparouenn-n
rpys xopann mor -is namnoro onsme. Oxoinwxw sa coxposwmamw senw
nowcxw xopann c 1869r. zo namero spemenw.
. noepe+sn Manansww nauanacs onepauwn no noz+emy coxposwm c xo-
pann, saionysmero s +no-Kwiancxom mope s XVIIIs.: ronnanzcxwn napyc-
nwx Pwczam nanpasnnncn ws Tawnanza s Unzoneswx w saionyn s nnsape
1727r., nonyuws npoowny s xopnyce. Ha nem naxozwncn uenn-n rpys
cnwixw cepepa w onosa, sonoi-e monei-, cnonosan xocis, zparouennociw;
scero na cymmy oxono 6,5mwnnwonos zonnapos no n-nemnwm uenam. Uniepec
x napycnwxy nponswno npaswiensciso Hwzepnanzos. Oznaxo npemsep-mw-
nwcip Manansww Maxaixwp wn Moxmaz sanswn, uio coxposwma npwnazne-
+ai mananswnuam, nocxonsxy onw naxoznicn s wx ieppwiopwansn-x sozax.
Panee rpys n-ianacs noznnis neneransno cwnranypcxan uacinan wpma.
Bonee uei-pex nei sezyicn nowcxw na zne Baniwxw. Iwienw Mapwe-
xanna, cionwu- Ananzcxwx ociposos, pemwnw ycianoswis mecionaxo+zenwe
xopanen, s pasnoe spemn noiepnesmwx xpymenwe snwsw ociposos.
M.Lwnzxonsm nozroioswn xapiy, na xoiopon oosnauen- seponin-e xoop-
zwnai- saionysmwx cyzos. Bcero, xax cuwiaxi apxeonorw, snwsw Ananzos
saionyno onee 450xopanen.
Ho coomenwx wcnancxoro wnopmauwonnoro arenicisa OIO, nenoza-
nexy oi nonyociposa Inopwza s 1985r. nanzen saionysmwn onee ipex se-
xos nasaz wcnancxwn ranwon, nowcxw xoioporo npozon+anwcs nninazuais
nei. Ha opiy ranwona onapy+wnw onsmoe uwcno cnwixos cepepa, cia-
pwnn-e monei-, pasnwun-e yxpamenwn.
B mapie 1985r. z+axapicxan raseia Komnac coomwna, uio na wnzo-
neswncxom ocipose Baiam s sociounon uaciw Manaxxcxoro nponwsa apecio-
sana anza nwpaios. Onepauwx wnzoneswncxon eperoson oxpan- mo+no
cuwiais csoero poza cencauwen. O-uno nwpaiam, zencisyxmwm s cyzoxoz-
n-x nponwsax ociposnon ro-Bociounon Asww, yzasanocs s-xozwis cyxw-
mw ws soz-. Coinw cyzos cianw wx +episamw. Oznaxo s ceninpe ioro +e
roza rasei- coomwnw, uio 16wnwxwncxwx nwpaios c amepwxancxwmw as-
iomaiwuecxwmw swniosxamw s pyxax s-cazwnwcs na noepe+se nws ne-
onsmoro manaswncxoro ropozxa Laxz-Laiy w, sopsasmwcs s nomemenwe
anxa ropoza, paccipennnw s ynop socems uenosex. Lo-ua naneiuwxos co-
ciaswna 24i-cnuw zonnapos.
14anpenn 1912r., cionxnysmwcs c anceprom so spemn ipancainaniw-
uecxoro penca ws anrnwncxoro nopia Cayiremniona s Hsx-Uopx npwmepno s
500mwnnx x xry oi Hsxaynznenza, saionyn nannep Twianwx uyzo
iexnwxw nauana XXs., cam-n onsmon w pocxomn-n nacca+wpcxwn napo-
xoz. Lwens rwranicxoro cyzna, na opiy xoioporo naxozwnwcs iorza
1500nacca+wpos w 885unenos oxwna+a, npowssena na cospemennwxos ome-
nomnnxmee sneuainenwe. Hpeznonaraxi, uio Twianwx ynec c coon s
mopcxyx eszny nemano coxposwm. Ha ero opiy, nanpwmep, naxozwnacs
xonnexuwn pwnnwanios na cymmy s 5mwnnwonos ynios ciepnwnros no ue-
nam 1912r., ne cuwian nwun-x yxpamenwn w zparouennocien, npwnazne+as-
mwx nacca+wpam, cpezw xoiop-x -no nemano mwnnwonepos. Tonsxo cnycin
73roza, s 1985r. yzanocs npw nomomw nosenmwx cospemenn-x meiozos yc-
ianoswis xoopzwnai- Twianwxa. Cpasy +e pasropenwcs cnop-, xomy zoc-
ianyicn naxozwsmwecn na Twianwxe uennociw, xorza wx noznwmyi c ipex-
xwnomeiposon rnywn-.
Amepwxancxan wpma Tpe+e consep s oxinpe 1982r. noznwcana
xonipaxi c oznwm ws zpeccwposmwxos zenswnos na nozroiosxy wx x nowc-
xam coxposwm na mopcxom zne. Cuwiaxi, uio ymn-e w nocnymn-e sone ue-
nosexa +wsoin-e moryi cnpaswiscn c iaxon sazauen, iax xax onw onazaxi
cocisenn-m oxonoiom. Uszasaem-e zenswnom ssyxw no-pasnomy oipa+a-
xicn oi nozsozn-x npezmeios, uio, xax nonaraxi cneuwanwci-, mo+ei
-is nono+eno s ocnosy nowcxa uennocien. Lenswn- moryi nasozwis so-
zonasos na ny+nyx uens.
B ceninpe 1985r. msezcxan raseia Larenc nx-xeiep, nozorpesan
sospocmwn wniepec monoze+w x xnazowcxaienscisy, io nw s myixy, io nw
scepses npwsena uen-n cnwcox azpecos, rze, no pasnwun-m wciopwuec-
xwm zann-m, zon+n- naxozwiscn coxposwma.
Cornacno oiomy cnwcxy, nanpwmep, s 1698r. anrnwncxwn nwpai B. Kwz
saxonan na oznom ws ociposos +no-Kwiancxoro mopn coxposwma c orpa-
nennoro wm xopann. Lsymn rozamw nos+e ero nosecwnw s Lonzone. Hepez
xasnsx Kwz sce opmoian o xaxom-io xnaze ciowmocisx coinw i-cnu yn-
ios ciepnwnros,
B wxne 1783r. xopans Lpocsenyp noiepnen xpymenwe y eperos
+non Apwxw c rpysom sonoia w zparouenn-x xamnen na cymmy 300i--
cnu ynios ciepnwnros. B XIX nauane XXs. npeznpwnwmanwcs non-ixw
noznnis xnaz. Oxono coinw monei namnw s necxe, noxp-smem xopans ion-
ci-m cnoem.
120 HACTB II. EHBFH 121 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nww xpanwicn, no nexoiop-m zann-m, s oznom ws msenuapcxwx anxos.
Cyzsa noxwmennoro sonoia ne nepeciaei yzopa+wis soopa+enwe cospe-
menn-x xnazowcxaienen, s uwcne xoiop-x snauaicn npoeccwonansn-e pas-
sezuwxw, npo++enn-e asanixpwci-, nonwiwuecxwe zenienw.
Hexwn oiciasnon 65-neinwn renepan-manop amepwxancxon apmww sos-
rnaswn iawncisennyx oxcnezwuwx, xoiopan ny+zaei s ropax w zonwnax
x+non uaciw ociposa Lycon, sxoznmero s Iwnwnnwncxwn apxwnenar. Oxc-
nezwuwn cornacno paspaoiannon +ypnanom Hsxcywx nerenze wmei sa-
p-i-e na Iwnwnnwnax sonoio w zparouennociw nnoncxoro renepana T. Hma-
cwi-, xoiop-n xomanzosan oxxynauwonn-mw soncxamw na Twxom oxeane s
roz- Biopon mwposon sonn-, sa ocooe ycepzwe npw noxopenww Manansww
nonyuwsmwn nposswme manancxwn iwrp. Kax nosecisyei nerenza, Hmacw-
ia nepez xanwiynnuwen ynpnian narpanenn-e necmein-e coxposwma s w-
nwnnwncxwe nezpa w soz-.
Ho npezanwx, s 1945r. Hmacwia pacciancn c orpomn-mw oraicisamw,
sap-s xy-mxw c sonoiom w zparouennocinmw s 172meciax. Lnn oioro
-nw wcnonssosan- amepwxancxwe soennonnenn-e, ynwuio+enn-e nocne
ioro, xax cexpeinoe sazanwe -no s-nonneno. Manancxwn iwrp ociasancn
ezwncisenn-m, xio snan mecionono+enwe scex xnazos, no ianny ynec c co-
on s morwny: s 1946r. on -n nosemen xax soenn-n npeciynnwx
Hnoncxwe cneuwanwci--wciopwxw ne sepni s cymecisosanwe scex oiwx
xnazos. Ho... s 1971r. s-xonanw ws semnw sonoioro Byzzy secom 3000yn-
ios w pocc-nw zparouennocien, ouenenn-e s 3mwnnwona zonnapos, na xo-
iop-e naixnyncn ynszosep.
Bo spemn semnnn-x paoi snwsw Bencxon cnnasnon xoniop- -nw
onapy+en- 85sonoi-x w 406cepepnn-x monei. B ciapom zome s Cias-
ponone npw yrnynenww nozsana onapy+wnw nonysezepn-n uyrynox, zosep-
xy nanonnenn-n moneiamw coseicxwmw cepepnn-mw pynnmw w noniwn-
nwxamw, s-nymenn-mw s 19211924rr.: scero 1464monei-.
Iwiens Honias- namen xnaz, samennn non- s cocisennon xsapiwpe:
ws ciaporo neunoro xonocnwxa, sap-ioro s semnx, xosnwn xsapiwp- wssnex
+ecinnxy, s nen oxasanocs 159sonoi-x monei, sec xnaza cociaswn 1xr 67r.
B camom uenipe Mocxs- s ciapom zome so spemn pemonia paouwe namnw
xnaz: zensrw w zparouennociw xpanwnwcs s uynxax: 55i-cnu xepenxamw,
111sepen +emuyra, cepsrw, xonsua, xynon c pwnnwaniamw... Bnpouem, nwue-
ro yzwswiensnoro: s Mocxse ipw-uei-pe pasa s roz naxozni xnaz-. Hanpw-
mep, s 1985r. s nnsape namnw 95sonoi-x monei, s mae 59, s cenin-
pe 413... Hocionnno onapy+wsaxicn pasnwun-e uenn-e xnaz- so Bna-
zwmwpcxon onaciw, nopon ouens xpynn-e: s ceninpe 1986r. namnw xnaz ws
3764cepepnn-x monei, s zepesne Ieniyxwno Heiymwncxoro panona Bnazw-
mwpcxon onaciw nanzeno 567nniaxos, s-nymenn-x s XVIII nauane
XIXs., xnaz noinnyn na 28xr.
B xnwre A. Bexcnepa w A. Mensnwxosa Mocxoscxwe xnaz- paccxas--
saeicn o nanzenn-x na ieppwiopww Mocxs- w Hozmocxossn xnazax, s uaci-
nociw zparouenn-x cnwixax w moneiax, w npezciasnena xapia xnazos ne-
cxonsxwx sexos.
Ho coomenwx rasei- L+axapia noci, s 1986r. wnzoneswncxoe npa-
swiensciso wsyuano xpwzwuecxwe sosmo+nociw znn npezoispamenwn ec-
xoniponsn-x onepauwn wnocipann-x oxoinwxos sa nozsozn-mw coxposwma-
mw s sozax, na xoiop-e Unzoneswn pacnpocipannei cson nauwonansn-n cy-
sepenwiei. Bosnwx cnop npasomepn-mw nw -nw wssneuenwn anrnwuanw-
nom M. Xoiuepom sonoia w zpesnexwiancxoro apopa c ronnanzcxoro cyz-
na Lenszepmanscen, saionysmero y eperos Unzonesww s XVIIIs., w npo-
za+a oiwx naxozox sa 15mwnnwonos zonnapos na ayxuwone s Amciepzame.
B Manaxxcxom nponwse sosne wnzoneswncxwx ociposos apxwnenara Pway s
iom +e sexe saionynw eme nnis ronnanzcxwx xopanen c zparouenn-mw
rpysamw na opiy, w Unzoneswn wmeei nonnoe npaso na zonx s yzymwx
naxozxax.
Bonee zsyx cioneiwn rpys xopann Leieopr ne zaei noxon wcxaiennm
xnazos. Oio cyzno Oci-Unzcxon xomnanww, sosspamancs ws ouepeznoro pen-
ca c onsmwm rpysom uan, menxa, apoposon nocyz-, usein-x meiannos,
nacxouwno na mens w 12ceninpn 1745r. saionyno npw sxoze s rasans Le-
ieopr. -acis rpysa smecie c 30nymxamw iorza +e yzanocs cnaciw w npo-
zais c ayxuwona. B 1995r. yuen-e Mysen mopn nposenw nozsozn-e paoi-
na Leieopre, zasmwe orai-n ynos apopa, uennoro znn wcxycciso-
sezos iem, uio wszenwn wmexi iounyx zaiy wsroiosnenwn. Oznaxo pesynsia-
i- apxeonorwuecxon oxcnezwuww nozorpenw anneiwi- xnazowcxaienen, npw-
sneuenn-x xax ciapwnn-m apopom, iax w meiannamw, ionna xoiop-x
ouenwsaeicn na nonzoncxon wp+e s 10i-cnu ynios ciepnwnros (na xo-
pane +e meiannos naxozwicn npwmepno 100i).
Hocne zsyx nei nowcxos-x paoi oxono oznoro ws ociposos nws Hsx-
Uopxa na rnywne 24m onapy+en- ociaixw napoxoza, saionysmero s
1840r. Cyzno Lexcwnrion cuwianocs nawonee -cipoxozn-m xopanem
csoero spemenw, s ero xoncipyxuwx -nw sano+en- nocneznwe zociw+enwn
iexnwxw iex nei. Hpwuwnon rwenw napoxoza -n no+ap, scn-xnysmwn na
opiy. Tonuxom x nauany nowcxos-x paoi nocny+wno io ocioniensciso,
uio Lexcwnrion npwnazne+ano cynepmwnnwonepy Kopnenwx Banzepwns-
iy. Coxpanwnocs w npezanwe, cornacno xoiopomy x momeniy rwenw napoxo-
za na ero nanye naxozwnocs necxonsxo ouonxos c cepepom na omyx
cymmy 130i-cnu zonnapos. Pazw oioro rpysa w -na opranwsosana nowcxo-
san oxcnezwuwn.
B cepezwne 80-x rr. XXs. anrnwncxwe snaciw paspaoianw mep-, xoio-
p-e, no wx mnenwx, zon+n- ocianoswis npoza+y sa rpanwuy coxposwm sa-
ionysmwx xopanen. Mno+eciso axsananrwcios ssnnwcs noznnis na nosepx-
nocis cozep+wmoe ipxmos cyzos, noiepnesmwx xaiacipoy. Bpwiancxwm
mysenm s-zano npaso s ieuenwe zsyx mecnues pemais, npezciasnnxi nw
wssneuenn-e co zna mopn npezmei- wniepec znn nayxw, w s cnyuae neoxo-
zwmociw npwopeciw wx s nopnzxe nepsoouepeznociw.
Howcxw saionysmwx coxposwm y noepe+sn Banaznon Espon- w Amepw-
xw cianw s name spemn maccos-m ysneuenwem. H-pnnsmwxw zo-saxi no-
pon co zna mopen zparouenn-e meiann- w yxpamenwn, pwmcxwe w rpeuecxwe
amop-.
Hpomno uei-pe zecniwneiwn nocne sonn-, w wiansnncxwe rasei- coo-
mwnw o iom, uio noxwmenn-n rwineposuamw s 1944r. sonoion sanac Uia-
122 HACTB II. EHBFH 123 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
- cocionnwem, szecs wzei sa xapmann-e zensrw, sanwcan s csoem
znesnwxe ozwn ws ciapaienen. Camon menxon zene+non ezwnwuen -n
zanm zecnis uenios.
Mapx Tsen onwcan s Baxanenn-x cionxnosenwe, npowcmezmee y nero
nocne npwesza ws Mwccypw na Banaz c mecin-m uwciwnsmwxom canor.
H zan emy cepepnnyx moneiy s nnis uenios c narozymn-m swzom uenose-
xa, wsnwsaxmero oraiciso w cuacise na ny+zy w cipazanwn. Ienian xypixa
ssnn zensrw c s-pa+enwem nwua, xoiopoe n npwnnn sa nozasnennoe sonne-
nwe, w epe+no nono+wn moneixy na cepezwny csoen mwpoxon nazonw. On
zonro cmoipen na nee, xax yuen-n, cosepuaxmwn yxo xomapa s mwpoxom none
mwxpocxona. Hozomnw xypsep-, sosuwxw, nouios-e xyuepa...
Hepsonauansno npwexasmwe s Kanwopnwx ciapaienw s onsmwncise
csoem xoienw cxonwis nexoiopyx cymmy zener w sepnyiscn zomon. B ciapa-
ienscxwx nocenxax nenw necnx:
B Lenw-Ineie m- cnasno +wsem,
M- sonoio wmem w cxopo nanzem,
M- cxopo nanzem, xapman- nasem,
A iorza npoman, Kanwopnwn!
Oznaxo, xax nwmei wccnezosaiens, cyzsa ciapaienen cxnaz-sanacs wna-
ue. Cxonwis ny+nyx cymmy oxas-sanocs ne iax nerxo, sepnee, ouens ipyzno.
Ho ciapaiensciso w csnsann-n c nwm nopnzox +wsnw npwsnexanw mnorwx.
Uciopwxw, nozsozn wiorw ciapaienscxoro nepwoza s ocsoenww w passwiww
Kanwopnww, npwxozni x s-sozy, uio sonpexw nonyaniaciwuecxwm nerenzam
ciapaienen w pexnamn-m sasepenwnm amepwxancxon neuaiw pasoraienw s
roz- sonoion nwxopazxw nwms cuwiann-e ezwnwu-. Hecn-xann-e uen- na
npezmei- nepson neoxozwmociw -cipo c+ezanw nam-i-n ciapaiennmw so-
noion necox. Bap- w wropn-e zoma panw csox zans co cuacinwsuwxos. Pez-
xwe naxozxw cmennnwcs mecnuamw wsnypwiensnon paoi- w neyzau.
Mwnnwonn-e cocionnwn xanwopnwncxwx sonoionpom-mnennwxos sos-
nwxnw nos+e, xorza zo-ua sonoia nonnocisx wnw nouiw nonnocisx nepe-
mnw ws pyx ciapaienen s pyxw npeznpwnwmaienscxoro xanwiana. Ciapa-
ienscxwe omwn- nonanw s saswcwmocis oi anxos, xomwiei- zwiensno-
ciw s-pozwnwcs s cyz- Lwnua, zencisosasmwe sne saxona.
Bonoio s Kanwopnww naxozwnw s camopozxax, s swze sonoioro necxa s
pycnax erymwx wnw s-coxmwx noioxos w, naxoneu, s nopoze. Heps-e cia-
paienw m-nw sonoionocnyx semnx npwmwiwsno s iasax w s noixax. Cnezy-
xmwm oianom s iexnwxe ciapaienen, csnsann-m y+e c apiensnon paspa-
oixon, -nw nxnsxa, zepesnnn-e ncnw c npocewsaxmwm npwcnoconenwem
w cwciemon sozonocn-x +enoos.
K 1852r. c nomomsx iaxwx nxnex ciapaienw nam-nw sonoia onee uem
na 80mwnnwonos zonnapos, no nauwnan c oioro roza npw iex +e w za+e
onsmwx ipyzos-x saipaiax zo-ua nauwnaei cnw+aiscn. Orpomn-e noiepw
npw ciapaienscxwx meiozax zo-uw ne nossonnnw wcnonssosais nonnocisx
za+e nosepxnocin-e sane+w sonoia.
K xonuy 50-x rr. XIXs. xpynn-n axuwonepn-n xanwian, nonssyncs no-
senmwmw, ycosepmencisosann-mw meiozamw zo-uw w ooramenwn pyz-,
Sonorax nwxopaxa
Kociep necx sonoion cson co snopazcisom
Bpocan na nwmwx iex,
-io nornanwcs sa npwspaun-m oraicisom,
Hazencs na ycnex.
Bper Fapr
H, L+on Cmwi ws Mwccypw, snazex oiwm yuacixom. Baxsaiuwxa npw-
cipenx na mecie! Taxos opaseu nepsonauansn-x sansox xanwopnwncxwx
ciapaienen nepwoza sonoion nwxopazxw cepezwn- XIXs. s Amepwxe. Hep-
soe spemn sonoiowcxaienw -nw espaszensn-mw xosnesamw semnw. Ka+-
z-n -n sonen nociynais c semnen w cxp-i-mw s nen oraicisamw xax
sanaropaccyzwicn, na cocisenn-n cipax w pwcx. Hos+e -nw sano+en-
ocnos- ciapaienscxon zemoxpaiww, camoynpasnenwn nocenenues, npozep-
+asmerocn neps-e roz- sonoion nwxopazxw.
Kax nwmei wccnezosaiens, s cornacww c zemoxpaiwuecxon ipazwuwen
amepwxancxwx nocenenues-cxaiiepos, sanwmasmwx w sanaxwsasmwx csooz-
n-e semnw na neocsoenn-x ieppwiopwnx CTA, neps-e xanwopnwncxwe
ciapaienw s-paoianw ipyzoson xozexc snazenwn w nonssosanwn npwwcxa-
mw. -epes necxonsxo znen nocne sansxw yuaciox zon+en -n y+e nocwis
cnez- npowssezenn-x paoi, wnaue npasa sansmwxa annynwposanwcs.
B paccxase Mnwcc Bpei Lapi onwc-saei sonoiyx nwxopazxy, nauas-
myxcn s 1849r. s Kanwopnww. Csowm npowcxo+zenwem Cmwios Kapman
onsan nexoemy Cmwiy, onapy+wsmemy Kapman na iom mecie, rze ciowi ie-
neps nocenox. Hnis i-cnu zonnapos s-pan- ws nero Cmwiom s neps-e non-
uaca. Tpw i-cnuw zonnapos -nw wcipauen- Cmwiom w zpyrwmw na coopy+e-
nwe +enoa znn npom-sxw sonoia w na p-ise mypos. A noiom oxasanocs,
uio yuaciox Cmwia npocio xapman, xoiop-n nerxo onyciomwis, xax w zpy-
rwe xapman-. Xoin Cmwi zop-ncn zo cam-x nezp Kpacnon rop-, oiw nnis
i-cnu -nw nepson w nocneznen narpazon sa ero ipyz-. Lopa ne s-zana cso-
en sonoion iann-, a +eno cnyciwn s pexy nocneznwe zens+onxw Cmwia...
Pasmep npezociasnnem-x yuacixos orpanwuwsancn s saswcwmociw oi co-
zep+anwn sonoia s nouse. Hepenpoza+a yuacixos saipyznnnacs pasnwun--
mw opmansnocinmw. Hanpwmep, ciapaienscxwe xozexc- nezpy+enxno oi-
nocwnwcs x npwmenenwx naemnoro ipyza. Lpyrwm axiom camoynpasnenwn
-na nwunan esonacnocis ciapaienn. C neps-x +e mecnues maccoson wm-
mwrpauww s ciapaienscxon Kanwopnww nauanwcs rpae+w, ywncisa.
Twpseni Bpyxc s csoem xanwopnwncxom znesnwxe paccxas-san o zen-
ciswnx anzwicxon manxw, +epison xoiopon cian ero iosapwm. B my+cxon
xomnanww ciapaienscxwx omwn (s 1849r. wx -no cio i-cnu) xa+z-n -n
soopy+en, w uenoseuecxan +wsns nezoporo ciowna. Ciapaiens paoian na
yuacixe c yipa zo nosznero seuepa, s socxpecense oiz-xan.
Lensrw, xax nwmei nwiepaiop A. Ciapues, y ciapaienen ne sazep+wsa-
nwcs. O-un-m cpezcisom xommepuecxoro pacueia cny+wn sonoion necox;
noxynaiens nocwn ero c coon s xo+anom memouxe; y xa+zoro ioprosua
wmenwcs cneuwansn-e sec-. Bonoio -no zemeso. To, uio zoma m- counw
124 HACTB II. EHBFH 125 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Lnasn-m s anxwmww -no wsroiosnenwe sonoia. Ho eme Aswuenna yi-
sep+zan, uio nei nyien znn npespamenwn oznoro meianna s zpyron.
B socsmom xpyre Aza Lanie nwmei o zsyx anxwmwxax, nozzen-saxmwx
meiann- w opeuenn-x sa oio na seun-e myxw. Ho mnenwx Lanie, anxw-
mwn nayxa snonne +ynsnwuecxan, anxwmwxw momennwxw, a sonoiowc-
xaienscxan uens sasezomo nezociw+wma.
B XVs. nemeuxwn nooi Ceaciwan Bpani s xnwre ciwxoisopn-x caiwp
Kopans zypaxos nwcan:
Anxwmwn npwmepom cny+wi
Tomy, xax nnyinw c zypsx zpy+ai...
Anxwmwx +e s yuenom peze
B-sozwi sonoio ws mezw...
Haz anxwmwxamw wponwswposan wnoco Opasm Poiiepzamcxwn, nooi
-ocep, xyzo+nwxw Lonsenn Mnazmwn w Bpenrens Ciapmwn, zpamaiypr
Ben L+oncon. B nsece Anxwmwx (XVIXVIIss.) Ben L+oncon nwcan:
H secs meiann szecs s zome npespamy
Ceroznn nousx s sonoio, a sasipa
-yis csei sa onosom w sa cswnuom
K nyzwnsmwxam n cnyr csowx nanpasnx.
B-nw y anxwmwxos w xpwiwxw wnoro poza wnxswswiop-, snasmwe,
uio anxwmwn npoxnnian nayxa, szoxnosnennan camwm zsnsonom.
B-na w eciecisenno-nayunan xpwiwxa, s uacinociw, Leonapzo za Bwnuw
nwcan o wcxaiennx seunoro zsw+enwn: Hpous wzwie c wcxaiennmw sono-
ia! L.U. Menzenees cuwian, uio ionsxo narozapn sanacy csezenwn, co-
pann-x anxwmwxamw, mo+no -no nauais zenciswiensnoe nayunoe wsyue-
nwe xwmwuecxwx nsnenwn.
B zannon xnwre nac wniepecyei anxwmwn ionsxo xax sonoio-cepepowc-
xaiensciso, npespamenwe nenaropozn-x meiannos s naropozn-e, za w ce-
pepa s sonoio.
Kaxon pesynsiai oi anxwmww, xpome z-ma, nenna, nnaua, sszoxos,
cnos, cxopw, ecueciwn? B-roz- oi anxwmww saxnxuaxicn s iom, uio ona
eznomy nwxorza ne zociaswna oraicisa, a mnorwx oi oraicisa npwsena x
eznociw, oio m- uacio swzenw, rosopwn Heipapxa.
Anw-aa, Monre-Kpwcro w pyrwe
Cipemnenwe x naxonnenwx coxposwm no
camon npwpoze csoen ne orpanwueno.
Kapr Mapxc
Mnorwe snamenwi-e xnwrw, xoiop-mw sauwi-saxicn nozpocixw scex
cipan, nonn- onwcanwn onee wnw menee ycnemn-x nowcxos coxposwm.
U ecnw snwmaiensno npouecis cipanwu-, rze nepeuwcnnxicn necmein-e
sasnazen scemw ocnosn-mw xanwopnwncxwmw paspaoixamw w oiiecnwn
ciapaienn.
Henip sonoion npom-mnennociw nepemeciwncn ws ciapaienscxoro no-
cenxa s anxwpcxwe xoniop- Can-Ipanuwcxo w za+e Hsx-Uopxa.
B 1896r. na npwneraxmen x Anncxe xanazcxon ieppwiopww, na Knon-
zanxe w ero npwioxax, iax+e -nw oixp-i- orai-e meciopo+zenwn sono-
ia. Hauanacs ouepeznan sonoian nwxopazxa, s Anncxy pwnynwcs i-cnuw
nxzen. B 1897r. oinpaswncn na zanexwn Cesep w monozon L+ex Lonzon.
Pasoraieis s Knonzanxe emy, xax wssecino, ne yzanocs on saonen uwn-
ron w uepes roz snoss -n s Can-Ipanuwcxo.
B nauane 1987r. paswnscxwn xpecisnnwn Cenecwy za Cwnssa na cxno-
ne manowssecinon za+e oxpecin-m +wiennm rop- Ceppa-Henaza, uio s
500xm oi ycisn Amasonxw, namen orpomn-n sonoion camopozox.
Cions +e aniaciwuno pasoraien s oznouacse zepesencxwn +wiens na
zpyron ciopone nnanei- s Hanya-Hoson Lswnee. Pasneienwcs cnyxw.
Hcwxos na+ws- oynn i-cnuw. Tonn- ciapaienen zswnynwcs s nosoe Ons-
zopazo s zonwny Hoprepa na Henipansnom naropse Hanya-Hoson Lsw-
new w x paswnscxon Ceppa-Henaze. Ho npezsapwiensn-m ouenxam, nezpa
Hoprep- cozep+ai 40i sonoia. Top+ecisenn-n pwiyan neonsmoro wnzen-
cxoro nnemenw s oizanennom yronxe +non Amepwxw, uepemonwn c noso-
nouenn-m uenosexom, npespaiwncn s nerenzy o cipane sonoia w zparouen-
n-x xamnen, oraicis w cxasoun-x uyzec. (Hosonouenn-n uenosex no-
wcnancxw El Hombre Dorado; s zansnenmem cianw rosopwis sonoian cipa-
na El Dorado.)
B xonue 1535r. na nowcxw nerenzapnon cipan- Onszopazo s-ciynwn
co csowm oipnzom Benansxacap, no ero onepezwn co csoen oxcnezwuwen Lon-
cano Xwmenec, a wx, s csox ouepezs, nemeuxwn asanixpwci Hwxonan
Iezepman.
Hoxoz- ne npwnecnw wm coxposwm, xax, snpouem, w zpyrwm asanixpwciam,
s iom uwcne nwpaicxon anze noz npezsozwienscisom Arwppe, xoiopyx wcnan-
cxwe snaciw owuwansno oinpaswnw s ocxnezwuwx na nowcxw Onszopazo.
Oia cipana oxasanacs nerenzon, no ne sce coomenwn o noiepnnn-x
coxposwmax nenpemenno nerenzapn-. Cymecisyxi, nanpwmep, sonoi-e
xonw Mapiwpca, rze-io s uenipansnon uaciw Bpaswnww. Onw paspaai-sa-
nwcs nopiyransuamw s XVIIIs. zo iex nop, noxa pa--wnzenu- ne soccianw
w ne ywnw csowx xosnes. C iex nop xonw iax w ne onapy+en-. Xozni
cnyxw o saiepnnnom ropoze rze-io na nyiw wnxos, na zopore, sezymen ws
Hepy s cipany amasonox, cnez- xoiopon coxpanwnwcs.
B nowcxax sonoia nxzw ne ionsxo oinpasnnnwcs s zansnwe w onacn-e
nyiemeciswn. Banonyuwis so+zenenn-n meiann n-ianwcs w wn-mw nyinmw...
Ho nosenenwx Anexcanzpa Maxezoncxoro na morwne Lepmeca Tpwcmerw-
cia (Tpw+z- Benwuanmero), nerenzapnoro ocnosaienn iannoro anxwmwuec-
xoro wcxyccisa, -nw nauepian- ipwnazuais sanosezen Usympyznon cxpw-
+anw. Oiw cnosa cuwiaxicn iem maiepwanom, ws xoioporo cioneiwnmw
cipowno camoe cen anxwmwuecxoe mwposzanwe.
P. Boxon (XIIIs.) nwcan cnezyxmee: Anxwmwn ecis nayxa o iom, xax
npwroioswis nexwn cocias, wnw onwxcwp, xoiop-n, ecnw ero npwaswis x
meiannam nenaropozn-m, npespaiwi wx s cosepmenn-e meiann-....
126 HACTB II. EHBFH 127 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
mrnosenwe w nam oixp-nocs neouenwmoe coxposwme. Korza nnamn ona-
pen ocseiwno nmy, oi rpyz- sonoia w zparouenn-x xamnen ssmeinyncn
necx iaxon cwn-, uio m- -nw yxsansno ocnennen-.
Kax w Anw-Baa, ozwn ws repoes Ozrapa Ho npw swze coxposwma -n
omenomnen, ero cnosno nopaswno rpomom. Hoiom on ynan na xonenw w, no
noxois norpysws s coxposwma ron-e pyxw, saci-n s iaxom nono+enww,
cnosno nacna+zancs iennon sannon.
Hanzenn-n cynzyx -n nonon zo xpaes. M- noipaiwnw secs zens w
onsmyx uacis nouw, nepewpan zparouennociw. Onw -nw csanen- xax
nonano. Bwzno -no, uio wx pocanw s cynzyx ne rnnzn. Hocne imaiensnon
pasopxw s-ncnwnocs, uio zociasmeecn nam oraiciso za+e snauwiensnee,
uem nam noxasanocs c nepsoro ssrnnza. Oznwx sonoi-x monei, wcuwcnnn
ciowmocis sonoia no iorzamnemy xypcy, -no ne menee uem na uei-pecia
nniszecni i-cnu zonnapos. Cepepa ne scipeuanocs coscem, ionsxo nwms
sonoio wnocipannoro npowcxo+zenwn w ciapwnnon uexanxw panuyscxoe,
wcnancxoe, nemeuxoe, necxonsxo anrnwncxwx rwnen w eme xaxwx-io monei,
nam coscem ne snaxom-x. Honazanwcs onsmwe in+en-e monei-, ciepi-e
zo ioro, uio nenssn -no npouwiais naznwcw na nwx. Amepwxancxwx monei
nw oznon. Onpezenwis ciowmocis zparouennocien -no ipyznee. Bpwnnwan-
i- wsymwnw nac csowm pasmepom w xpacoion. Bcero -no cio zecnis pwn-
nwanios, w cpezw nwx nw oznoro menxoro. M- namnw socemnazuais pywnos
yzwswiensnoro necxa, ipwcia zecnis npesocxozn-x wsympyzos, zsazuais
ozwn canwp w ozwn onan. Bce xamnw -nw s-nyi- ws onpas- w pomen-
s cynzyx nepe+non pyxon. Onpas- +e, nepememann-e c zpyrwmw sonoi--
mw semamw, -nw cnnxmen- yzapom monoixa swzwmo, znn ioro, uio-
nenssn -no onosnais zparouennociw....
Ho w oio eme ne sce. B ciapom cynzyxe znwnox ipw c nonoswnon yn-
ia, mwpwnon ipw yia w s-coion zsa c nonoswnon -no mno+eciso sono-
i-x yxpamenwn, oxono zsyxcoi maccwsn-x xoneu w ceper, sonoi-e uenou-
xw scero ipwzuais miyx, ecnw n ne omwaxcs; socemszecni ipw onsmwx
in+en-x pacnniwn; nnis sonoi-x xazwnsnwu orpomnon uennociw; onsman
sonoian uama znn wsroiosnenwn nynma, wsyxpamennan swnorpazn-mw nwc-
isnmw w saxxwuecxwmw wrypamw wcxycnon xsenwpnon paoi-; zse pyxoni-
xw oi mnar c wsnmn-mw uexann-mw yxpamenwnmw w eme mnoro menxwx se-
mwu, xoiop-x n ne s cwnax scnomnwis. Bec oiwx zparouennocien npes-man
ipwcia nniszecni anrnwncxwx ynios. H y+e ne rosopx o uacax: wx -no
cio zesnnocio cems miyx, w ipoe ws nwx ciownw ne menee uem no nniscoi
zonnapos. -ac- -nw ciapwnnon cwciem-, w p+asuwna paspymwna mexa-
nwsm, no yxpamenn-e sonoi-mw xamnnmw sonoi-e xp-mxw -nw s coxpan-
nociw. B oiy nous m- ouenwnw cozep+wmoe namero cynzyxa s noniopa
mwnnwona zonnapos. B zansnenmem, xorza m- npozanw xamnw w sonoi-e
wszenwn... oxasanocs, uio nama ouenxa xnaza -na cnwmxom cxpomnon....
Lanee s-ciynaei Poepi Lsxwc Ciwsencon co csowm necpasnenn-m
Ociposom coxposwm. Hemepa, s xoiopyx somnw repow pomana, -na
npociopna w nonna cse+ero soszyxa... B zansnem yrny iycxno cwnna rpo-
maznan rpyza sonoi-x monei w cnwixos. Oio -nw coxposwma Inwnia
ie cam-e, pazw xoiop-x m- npozenanw iaxon znwnn-n, yiomwiensn-n
nyis, pazw xoiop-x norwnw cemnazuais uenosex ws oxwna+a Ocnanson-.
oraicisa, sap-i-e s semnx wnw samyposann-e s nemepax, io mo+no o-
napy+wis ne ionsxo onwcanwn zymesnoro sonnenwn, oxsai-saxmero repoes
npw swze orpomn-x oraicis, no w, iax cxasais, oxonomwxy npwxnxuen-
uecxwx xnwr. Hopon coxposwma s zpnxn-x cynzyxax conociaswm- c xz+e-
iamw neezn-x cipan. Kasanocs -, aniaswn asiopos npwxnxuenwn, +e-
naxmwx nopaswis soopa+enwe uwiaienen w wrpaxmwx na wx cipemnenww
x naxonnenwx coxposwm, upesmepna, ecnw, xoneuno, ne swzeis sa nepeu-
nem sonoi-x cnwixos, monei, zparouenn-x xamnen, pacneios w npou. w
npou. camoro nwcaienn, ero wponwx, a nopon w capxasm.
Bezn-n zposocex Anw-Baa, cnpniasmwcs na zepese, cnyuanno onapy-
+wn ye+wme pasonnwxos, xyza onw cnocni narpanenn-e oraicisa.
Bop- rpawnw na zoporax, cosepmanw naerw na cenenwn w ropoza. Orpa-
ws xapasan wnw xaxyx-nwyzs zepesnx, onw scnxwn pas npwnocwnw zo-uy
s nemepy. Korza pasonnwxw ycxaxanw na csowx pocxomn-x xonnx, Anw-
Baa cnyciwncn c zepesa w nozomen x manensxon zsepw. On npowsnec cno-
sa, nozcnymann-e y pasonnwxos: Cesam, oixpon zseps, iannoe sax-
nwnanwe, cnwmasmee sanpei w oixp-saxmee saxonzosannyx zseps s neme-
py, coszannyx nenoxopn-mw z+wnamw.
Hepez nwm -na npociopnan, ocsemennan xomnaia ws mpamopa, c s-co-
xwmw csozamw. B nen -no cno+eno sce, uero mo+ei +enais zyma ws xy-
manwn w nanwixos. Oiiyza on nepemen s zpyryx xomnaiy, eme onee npo-
ciopnyx, ne+enw nepsan, w namen iam oraicisa, zwxoswnxw, pezxociw w
uyzn-e semw, swz xoiop-x omenomnnei cmoipnmero w eccwnsn- onwcais
wx onwc-saxmwe. Tam -nw copan- cnwixw uwcioro sonoia w cepepa, a
iax+e zwnap- w nonnosecn-e zpaxm-, w sce oio ne+ano xyuamw, cnosno
necox wnw ransxa, w nenssn -no oioro wcuwcnwis w cocuwiais.
Tpeisn xomnaia oxasanacs xpacwsen w npexpacnen siopon, w -nw iam
cno+en- nawnyumwe oze+z- ws scex cipan w semens. Tam ne+anw so mno-
+ecise zoporwe oipes- xnonuaioyma+non ixanw w pocxomn-e menxos-e w
napuos-e ozennwn, nei iaxoro copia maiepwn, xoioporo ne namnocs - s
oiom nomemenww, yzs onw ws semens cwpwncxwx wnw ws cam-x zansnwx
cipan Apwxw, wnw za+e ws Kwian, Cwnza, Hyww w Unzww.
Hoiom Anw-Baa nepemen s xomnaiy zparouenn-x xamnen w camouse-
ios, xoiopan smemana cionsxo +emuyra w zoporwx xamnen, uio xonwuecisa
wx ne onpezenwis w ne cuecis, yzs io nxoni-, wsympyz-, wpxsa w iona-
s-. -io +e xacaeicn +emuyra, io ero -nw iam xyuw, a cepzonwx swznen-
cn pnzom c xopannom. Oiiyza Anw-Baa nepemen s xomnaiy narosonwn,
zyxos w xypenwn w namen sce nyumwe copia w npexpacn-e pasnoswznociw
semen oioro poza.... Tam cionn apomai anoo w mycxyca, amp- w uweia.
Canzan sannncn iam, xax zposa znn ionxw, w manzan ne+an, cnosno po-
menn-e cyusn.
.swzes oiw oraicisa w coxposwma, Anw-Baa oioponen, w ym ero -n
omenomnen, w pasym y nero nomyiwncn.
Hwcaienw mnorwx cipan w pasn-x spemen xax - copesnyxicn zpyr c
zpyrom, onwc-san cxasoun-e oraicisa, ciapaxicn omenomwis uwiaienn,
uio-, xax w y nwiepaiypn-x repoes, pasym y nero nomyiwncn.
Amepwxancxwn nwcaiens Ozrap Ho nwmei s paccxase Bonoion +yx:
Lpo+amwmw pyxamw, saz-xancs oi sonnenwn, m- s-innynw oni-. Eme
128 HACTB II. EHBFH 129 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Heo+wzann-e oixp-iwn sane+en apwxancxwx anmasos pasyzwnw s
Espone nerxo nonnin-e cipaciw. Haze+za w oiuannwe sonnosanw omeciso
snnois zo 1873r. Bonnenwe, no cnosam Lyw Byccenapa, wsmepnnocs xonw-
uecisom zo-i-x anmasos. B ie roz- xopanw, s-xozwsmwe ws Kanmiazia,
ysoswnw anmasos na cymmy s mecis-cems mwnnwonos panxos xa+z-n.
Kasanocs -, nocne scex nepe+wi-x npwxnxuenwn repon pomana Lyw
Byccenapa Hoxwiwienw pwnnwanios ne zon+en nwuemy yzwsnniscn, iem ne
menee on s yxsansnom cm-cne cnosa -n noipncen: Boopaswie, uio nepez
samw snesanno sacsepxanw zparouennociw cynianmw wnw pacxp-ncn napuwx
naoa, nepenwsaxmwncn scemw useiamw pazyrw; soopaswie, uio senwxonen-
n-e zap- Lonxonz- (ciapwnnoe nassanwe n-nemnero wnzwncxoro xnn+ecisa
Xanzepa-az; snaciwienw Lonxonz- cnaswnwcs necmein-m oraicisom) npwxoi-
nwso wrpaxi nepez samw scemw csowmw ornnmw, w sam sce +e yzei ipyzno
cociaswis cee npezciasnenwe o necpasnennom senwxonenww xnaza...
U oio ne sce. B-n eme npwciyn esymwn, s-ssann-n y Coma Cmwia
omenomwiensnon naxozxon. Ka+z-n cocyz -n no xpannen mepe zo nono-
swn- nanonnen senwxonenn-mw anmasamw. Kap-, oiw nepso-in-e zeiw
npwpoz-, ycepzno cowpanw wx c zanexwx, nesanamnin-x spemen w uenwnw
wx oinocwiensno s-coxo ionsxo xax npezmei-, neoxozwm-e znn opaoixw
+epnosos. Oznaxo o wx wciwnnon, cospemennon uennociw nwxio w ne no-
zospesan. Mecionaxo+zenwe xnaza xpanwnocs s ianne, w ianna nepexozwna
oi oiua x c-ny.
Ozwn ws nepcona+en pomana L+exa Lonzona Cepzua ipex nwmei:
Loporon w mnoroysa+aem-n mwciep Pwran. Umex uecis coomwis Bam,
cop, uio mne wssecino mecionaxo+zenwe xnaza, xoiop-n, eme s -inocis
csox nwpaiom, cnpnian cop Lenpw Mopran,
B pomane uwiaem: Hepemarnys nopor, Toppec cpasy nonnn, uio oio ee
cnansnn. Ho rze y+ iyi -no paccmaipwsais xomnaiy, xorza xoponesa cpasy
noznnna xp-mxy in+enoro, oxosannoro mezsx cynzyxa w +eciom nozossana
Toppeca. On nozomen w yswzen neuio iaxoe, oi uero xio yrozno mor ocion-
eneis... Cynzyx -n zosepxy nonon ecuwcnenn-m mno+ecisom zparouen-
n-x xamnen pwnnwanios, pywnos, wsympyzos, canwpos, cam-x pez-
xwx, camon uwcion soz- w cam-x xpynn-x, xoiop-e ne+anw rpyzon, iouno
xyxypysn-e sepna...
Copesnosanwe s onwcanww necmein-x coxposwm npozon+aeicn... Pezs-
npz Kwnnwnr, L+ynrnw: On pocwn sonoi-e monei- w zswnyncn zans-
me. Becs non nozsana -n noxp-i yios na nnis-mecis cnoem sonoi-x w
cepepnn-x monei, s-c-nasmwxcn ws memxos, s xoiop-x xpanwnwcs nepso-
nauansno, w sa zonrwe roz- meiann cne+ancn, xax cne+wsaeicn necox npw
oinwse. Ha nwx w cpezw nwx, s-zasancs naz nwmw, xax ws necxa, s-po-
menn-e nocne xopanexpymenwn ociaixw, swznenwcs zparouenn-e cnonos-e
xoxon- xosanoro cepepa, yxpamenn-e sonoi-mw nnxamw, xapynxynamw w
wpxson. Bzecs -nw nananxwn- w nocwnxw znn xopones, oxosann-e w on-
pasnenn-e cepepom w omansx, c pyuxamw ws nepwia w nniapn-mw xons-
uamw znn sanasecen; -nw sonoi-e nozcseunwxw c nozsecxamw ws wsympy-
zos, zpo+asmwx na nposonoxax; -nw cepepnn-e nwi-e wzon- sa-i-x
oros no nniw w meciw yios s-coi-, c rnasamw ws zparouenn-x xamnen;
-nw xonsuyrw ws sonoion ceixw na cianw, c axpomon ws nouepnesmero w
Hauwnaeicn wnseniapwsauwn oraicis... Bzecs naxozwnwcs monei-
camon pasnoopasnon uexanxw....Anrnwncxwe, panuyscxwe, wcnancxwe, nop-
iyranscxwe monei-, rwnew w nywzop-, zynon- w zsonn-e rwnew, myazop-
w uexwn-, monei- c wsopa+enwnmw scex esponencxwx xoponen sa nocne-
znwe cio nei, cipann-e socioun-e monei-, na xoiop-x wsopa+en ne io
nyuox sepesox, ne io xnouox nayiwn-, xpyrn-e monei-, xsazpain-e mone-
i-, monei- c z-pxon nocepezwne, uio- wx mo+no -no nocwis na
mee, s oion xonnexuww -nw copan- zensrw scero mwpa. Ux -no
onsme, uem ocennwx nwcises... Ka+z-n seuep rpyz- coxposwm oinpasnnnw
m- na xopans, no ne mensmwe rpyz- ociasanwcs s nemepe....
Lnasn-n repon snamenwioro pomana Anexcanzpa Lxma rpa Monie-
Kpwcio, xax coomaei Onuwxnonezwn sceomwx sany+zenwn Lxzswra
Coyuexa, ne nsnneicn wciopwuecxwm nwuom. Peus wzei o xyzo+ecisennom
wsno+enww cyzenoro zena, wssecinoro xax Lwamani meciw, iparwuecxwm
repoem xoioporo cian nozmaciepse cano+nwxa Hsep Ipancya Hwxo. On
zon+en -n +enwiscn na oraion nacneznwue. Tpw zpyra ws saswciw s
1807r. nanwcanw anonwmn-n zonoc nanoneonoscxon nonwuww, s xoiopom
coomwnw, uio Hwxo opeicn sa sosspamenwe Byponos w mnwonwi s
nonssy Anrnww. Ba ipw znn zo csazs- Hwxo -n apeciosan w saxnxuen s
ixpsmy xpenociw Ienecipens. Tam on cosepmwn nozxon s xamepy mwnanc-
xoro aaia Inopwn-, paia xnnsn Kapna Toppw, w aai czenan Hwxo
nacneznwxom xnaza ciowmocisx nnis mwnnwonos panxos, yxp-ioro s ropax.
Cnycin socems nei saxnxuenwn es cyza w cnezciswn Hwxo -n s-nymen
w nauan mciwis csowm -smwm zpyssnm noz wmenem naciepa Banszwnw. Oz-
nomy ws swnosn-x on zan sa nozpon-n paccxas o csoem zene npexpacn-n
pwnnwani. Baiem nocnezosanw ywnciso xsenwpa w noer npezaienn, xax s
pomane A. Lxma. Hoz zpyrwmw wmenamw (Lxme w npwnu ze Kopnano) Hwxo
ynwuio+wn scex npezaienen w paswn wx cemsw. Tonsxo xennw-onz, onwcan-
n-n s pomane (Monie-Kpwcio c nxnmen ero Lanze oinn-saei s zanexyx
Lanmauwx), ne ocymeciswncn: Hwxo -n snocnezcisww cam ywi...
Ciasmwn napwuaiensn-m repon A. Lxma rpa Monie-Kpwcio io+e ne-
pe+wn cipecc, nanzn, naxoneu, sasemann-e emy oraicisa. Ecnw - Lan-
iec nwuero ne namen, on ne noneznen - iax cipamno... B cynzyxe -no
ipw oizenenwn. B nepsom nwcianw xpacnosai-m oinecxom sonoi-e uep-
sonu-. Bo siopom yno+enn-e s nopnzxe cnwixw, ne oizenann-e, ona-
zasmwe ionsxo secom w uennocisx sonoia. Haxoneu, s ipeisem oizenenww,
nanonnennom zo nonoswn-, Ozmon norpyswn pyxw s rpyzy anmasos, +emuy-
ros, pywnos, xoiop-e, nazan zpyr na zpyra csepxaxmwm sozonazom, ciyua-
nw, nozono rpazy, sxmemy s ciexna...
U on nauan cuwiais csoe oraiciso. B cynzyxe oxasanacs i-cnua sonoi-x
cnwixos, xa+z-n secom oi zsyx zo ipex ynios; noiom on nacuwian zsazuais
nnis i-cnu sonoi-x uepsonues, ciowmocisx xa+z-n oxono socsmwzecniw
panxos na n-nemnwe zensrw, sce c wsopa+enwem nan- Anexcanzpa VI w
ero npezmecisennwxos, w npw oiom yezwncn, uio ionsxo nanonoswny onycio-
mwn oizenenwe; naxoneu, on oewmw pyxamw namepwn zecnis npwropmnen +em-
uyra, anmasos w zpyrwx zparouenn-x xamnen, ws xoiop-x mnorwe, onpasnenn-e
nyumwmw maciepamw ioro spemenw, npezciasnnnw xyzo+ecisennyx uennocis,
nemanyx za+e no cpasnenwx c wx zene+non ciowmocisx...
130 HACTB II. EHBFH 131 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nociponxw s-nyzwnw oioro npaswienn snesis s iaxwe zonrw, uio on npwxa-
san ws+nis ws opamenwn sce zensrw w samenwis wx cepepnn-mw moneia-
mw szsoe nerue npe+nwx. On cpasy wsaswncn oi scex csowx zonros, za eme
w sapaoian, no n-nemnwm mepxam, oxono 120mwnnwonos mapox, nocxonsxy
xoniponwposan cepepnn-e pyznwxw Laspwona.
.cnemn-n on-i scxope nepennnw rpeuecxwe snaz-xw. B 400r. zo n.o.
Lwonwcwn Cwpaxyscxwn nosenen nociaswis na sce monei- miemnens, cnw-
+asmwn wx ciowmocis nanonoswny, w ws zon+nwxa csowx nozzann-x mrno-
senno czenancn wx xpezwiopom. To +e camoe npowcxozwno s Pwme. Bzecs
oecuenenwem zener noxp-sanw pacxoz- na opsy c Kaparenom w na zpy-
rwe sonn-.
B 70r. zo n.o. Lnen Homnen cnwswn c 10,9 zo 9r sonoioe cozep+anwe
aypen. Hesaps ymensmwn ero zo 8,18r, a s npasnenwe Lwoxneiwana ono
-no zosezeno zo 5,24r.
Banosezs nnaiwis ionsxo zopon moneion s Lepmanww -na sneps-e
napymena s XIIs.
Hosznee iax nas-saem-e nezoxauecisenn-e monei- uexanwnwcs ne
ozwn pas. B nepson ueisepiw XVIIs. s opamenww oxasanocs onsmoe xo-
nwueciso zener, wsroiosnenn-x ansmwsomoneiuwxamw. Ucxozn-m maiepwa-
nom ansmwsomoneiuwxos -nw nonnouenn-e monei-, s-nsnnsmwecn nyiem
sssemwsanwn. Ux pacnnasnnnw, mezpo zoasnnnw mezs w ws nonyuennoro
meianna snoss uexanwnw zensrw uwcnom noonee, uenox nozemesne.
B cwuwnwncxom xoponescise oioi npouecc samen nacionsxo zanexo,
uio iamomnwe zwnap- s zenciswiensnociw npezciasnnnw coon nwms noce-
pepenn-e mezn-e monei-. B 1239r. nana Lpwropwn IX saxnenmwn wmne-
paiopa xax ansmwsomoneiuwxa w oinyuwn ero oi uepxsw.
Hauwnan c nepson wnnnuww nosoro spemenw, xoiopan s 17191720rr.
saiponyna w Ipanuwx, nacenenwe Banaznon Espon-, wmesmee cepe+enwn,
-no orpaneno onee coinw pas, npwuem oxcnponpwauwn saiparwsana ne
ionsxo orai-x, no w scex es wcxnxuenwn onazaienen zener.
Kax nwmei O. Lyo, smecio nonarasmwxcn 14so spemn Cemwneinen son-
n- ws oznon mapxw cepepa uexanwnw no 20, 40, a io w no 45ianepos.
Korza +e nosoe moneinoe npowssozciso s-mno sa sce pasymn-e npeze-
n-, xopons pacnopnzwncn cxoppexiwposais ananorwun-m opasom w csow
cocisenn-e monei- w nauais s-nycx npyccxwx ianepos c onee nwsxwm
cozep+anwem cepepa, zaiwpyn wx zasnwm rozom. B-nycxan nenonnouenn-e
zensrw, xopons Ipwzpwx II sapaoian npwmepno 5mwnnwonos ianepos, sa
cuei xoiop-x on onsmen uacisx w wnancwposan sonny.
Oioi npwem Ipwzpwx II npwmenwn w npoiws Honsmw, uio- ne zonyc-
iwis s nen noz+ema npom-mnennociw. Hpwem oxasancn sapaswiensn-m, w
wm nocnemwn socnonssosaiscn npemsep-mwnwcip Anrnww .. Hwii so spemn
sonn- c pesonxuwonnon Ipanuwen. Torza ee nasoznwnw nozzensn-e anx-
noi- w monei-, w cxopee scero oi nwx nomna nerenza o seszecymem sono-
ie Hwiia, na xoiopoe cnapn+anw xonippesonxuwonepos w sarosopmwxos-
ponnwcios.
Ussecino iax+e, uio on-iom iann-x wnancos-x onepauwn socnonsso-
sancn s nauane XIXs. wmnepaiop panuysos Hanoneon Bonanapi. Ho ero no-
senenwx s Monpy+e oxpecinocinx Hapw+a ycipownw cexpeinyx a-
sap+asesmero +emuyra; -nw mnem- c yxpamenwnmw ws an-x pywnos;
-nw mwi- naxos-e, uepenaxos-e w nocoporoson xo+w, s onpase ws uep-
sonnoro sonoia c pnzom wsympyzos no xpanm; -nw meuw, xwn+an-, oxoinw-
usw no+w c pyxonixamw, yxpamenn-mw anmasamw; -nw sonoi-e +episen-
n-e uamw w napu-, nepenocn-e aniapw neswzann-x opm; -nw nepwio-
s-e uac- w pacnei-; xypwnsnwu-, rpenw, anouxw znn zyxos sce so-
noi-e; -nw nocos-e xonsua, pacnei-, ronosn-e nosnsxw w nepcinw es
uwcna; -nw nonca s cems nansues mwpwn- ws rpanen-x pywnos w anma-
sos, zepesnnn-e nmwxw, xorza-io oxosann-e +enesom, zepeso xoiop-x pac-
c-nanocs s npax, w ws xoiop-x s-c-nanwcs rpyz- nerpanen-x canwpos,
onanos, xomauswx rnas, pywnos, wsympyzos, anmasos w rpanaios...
Kopoue rosopn, enan xopa -na npasa: ne -no zener, xoiop-e mor-
nw - onnaiwis xois uacis oiwx coxposwm, copann-x cioneiwnmw sonn,
rpae+en, ioprosnw w nozaien. .+e ne rosopn o zparouenn-x xamnnx, mo-
nei- -nw ecuenn-, a sec sonoia zociwran zo zsyx-ipex coi ionn.
U -na iam eme ozna sems zenciswiensno wsymwiensnan. Oio -no
ipexyiosoe ozwno, wnw saocipenn-n xpxx znn noronenwn cnonos, noxo-
+wn na neonsmon arop. Bepxymxa cocionna ws oznoro xpyrnoro csepxax-
mero pywna, a na zesnis zxnmos nw+e pyuxa scn cnnoms -na ynwsana
wpxson. Hw+e ee naxozwncn oozox ws nepwia c useiounon rwpnnnzon,
nwcisn xoiopon -nw wsympyzn-e, a usei- pywnos-e, szenann-e s cep-n
xamens. Ociansnan uacis pyuxw -na ws uwcienmen cnonoson xociw, me+zy
iem xax ocipwe-xpxx -no ws cianw c sonoion wnxpyciauwen, npezciasnns-
men oxoiy sa cnonamw.
.iomwiensnoe oio zeno nepewpais rpyz- coxposwm, za+e na cipa-
nwuax npwxnxuenuecxwx pomanos. Hpezciasnnems cen s ponw nymxwncxoro
Cxynoro p-uapn, xoiop-n rosopwn:
...H xa+z-n pas, xorza xouy cynzyx
Mon oinepeis, snazax s +ap w ipenei.
ansmwsoxonervwxw
Cnyuanocs nw sam xorza-nwyzs zep+ais
ansmwsyx moneiy? cnpocwn on... Boo-
paswie ansmwsyx sonoiyx moneiy s zecnis
panxos! Ee wciwnnan uena xaxwx-nwyzs
zsa cy. Ona yzei ciowis zecnis panxos,
noxa ne ysnaxi, uio ona ansmwsan.
Anpe zx
Losopni, uio npoeccwn ansmwsomoneiuwxa sosnwxna oznospemenno c
nonsnenwem zener. Mnoro nos+e nozzenxw cianw wcnonssosaiscn s rocyzap-
cisenn-x macmiaax xax cpezciso oxonomwuecxon sonn-.
Cuwiaeicn, uio noramenwe zonros sa cuei oecuenenwn zener npwzyman
eme Lwnnwn Awncxwn s 512r. zo n.o. Bonna npoiws Cnapi- w pocxomn-e
132 HACTB II. EHBFH 133 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
coscem xax nacionman, cnapy+w ona nosonouena, iax uio ciowi sce +e ne-
cxonsxo onsme zsyx cy, no ona ciexnnnnan. Hocne zonroro ynoipenenwn
ona cianei npospaunon. Hei, nei, ne ipwie: s- mne oecuenwie ee. U cen-
uac ona y+e npocseuwsaeicn.
B espane 1926r. s epnwncxon xsapiwpe nemeuxoro renepana M. Lo-
mana copanwcs 30zenyiaios penxciara, npom-mnennwxos, wnancwcios,
npw-n neinnon xopons zwpexiop xomnanww Ponans Laiu L. Leiepnwnr,
nswnwcs npezciaswienw rpyswncxon omwrpauww, iax wnw wnaue csnsann-e c
nauwonanwswposann-mw coseicxon snacisx neienpom-cnamw. Hensx oio-
ro copanwn -no zowiscn csep+enwn coseicxon snaciw nyiem s-nycxa
ansmws-x zener.
Onepauwx sosno+wnw na c-na xpynnoro semnesnazensua B. Cazaiw-
pomswnw, s csoe spemn npwrosopennoro uapcxwm cyzom sa nozon-e zena x
12rozam xaioprw, w M. Kapymwzse, wnancwcia, xoiopomy rposwna s-m-
xa. Oa cymenw cxp-iscn s Lepmanww, rze s Hepsyx mwposyx sonny neua-
ianw ansmws-e pynw. B 1926r. s mxnxencxon iwnorpaww oineuaianw
15i-cnu anxnoios, ws nwx 12i-cnu nepenpaswnw s Coseicxwn Coxs.
Hemeuxan xpwmwnansnan nonwuwn, paccnezyn ouepeznoe zeno, s-mna na iw-
norpawx. Onapy+wnw 120i-cnu nonyapwxaios uepsonues na cymmy
1,2mwnnwona pynen. Apeciosanw B. Cazaiwpomswnw; on nonancn c nopi-
enem, s xoiopom ne+anw 6nnaciwn znn wsroiosnenwn ansmws-x uepson-
ues. Leno wmeno orpomn-n pesonanc.
B camom nauane 1986r. so panuyscxom ropoze Tynyse -na pasona-
uena xpynnan anza ansmwsomoneiuwxos. Kax s-ncnwnocs, onw wsroiosnn-
nw ansmws-e accwrnauww s iwnorpaww, s xoiopon znem neuaianw Bw-
nww. Kax s-paswncn npoxypop na cyzenom npouecce no oiomy zeny, znem
snazensu- iwnorpaww paoianw na Bora, a nousx na zsnsona.
B Byxapecicxom wnciwiyie xpwmwnanwciwxw s 1982r. -n coszan npw-
op axyciwuecxwn xoniponep, npeznasnauenn-n znn ycianosnenwn noz-
nwnnociw zene+n-x anxnoios. Paoia pym-ncxwx yuen-x w wn+enepos
ocnosana na cneuwansnom ananwse menecia yma+n-x zener (oxas-saeicn,
ansmws-e xynxp- wszaxi coscem ne iaxon ssyx, xax nacionmwe). Cnezy-
ei sameiwis, uio zo cwx nop znn ycianosnenwn noznwnnociw anxnoios npw-
mennncn meioz wswxo-xwmwuecxoro ananwsa, npw xoiopom nepezxo cyme-
cisenno nospe+zanwcs yma+n-e zensrw.
Houiw 13nei scemwpno snamenwi-n Bonpcxwn sozwn sa noc panuyscxyx
nonwuwx nacionsxo cosepmenn-mw oxasanwcs ero zensnaxw. Bo spemn cyza
s 60-x rr. XXs. rasei- nwcanw, uio on zociown cnas- Leonapzo za Bwnuw.
Iansmwsxw ciasmero ne menee wssecin-m namero cooieuecisennwxa
Bapanosa cneuwanwci- Losnaxa snauane npwnnnw sa cocisennyx npozyx-
uwx, ionsxo c orpexamw s iexnonorww iax onw noxozwnw na noznwnn-e
zensnaxw. B nowcxax npeciynnwxa ssnnw noz xonnax neuain-e apwxw,
paspaai-sanw za+e sepcwx o nnane nozp-sa coseicxon zene+non cwcie-
m- HP.. Korza s-mnw na Bapanosa, ne mornw nosepwis, uio oio zeno pyx
oznoro uenosexa, xiwsmerocn s ciapom capae.
Uciopww wssecin- cnyuaw, xorza ansmwsomoneiuwxos soome ne yza-
sanocs oesspezwis. Hanpwmep, wsroioswienen iax nas-saem-x ypansc-
xwx zener (onw sneps-e nonswnwcs na .pane).
pwxy znn nozzenxw rocyzapcisenn-x xasnauencxwx wneios Bencxoro anxa.
Tonsxo neo+wzannoe ocioniensciso nomemano maccosomy npowssozcisy
ansmwsox: s anpene 1810r. Hanoneon +enwncn na zouepw ascipwncxoro
wmnepaiopa Mapww-Lywse w nemeznenno npexpaiwn s-nycx anscwwxaios.
Bnpouem, xasenn-e ansmwsomoneiuwxw nezonro ociasanwcs es pao-
i-. B io spemn xax Hanoneon w pyccxwn wmnepaiop Anexcanzp I ysepnnw
zpyr zpyra s seunon zpy+e, na apwxe s Monpy+e ianno nozzen-sanw
pyccxwe accwrnauww. Hoiom apwxy nepesenw s Bapmasy, a saiem s
Bwnsno. Ocensx 1812r. nocne siop+enwn Benwxon apmww s Poccwx ycipo-
wnw wnwan apwxw s nozmocxosnom cene Hpeopa+encxom.
Ipanuyscxwe ansmwsomoneiuwxw cneuwanwswposanwcs na accwrnauwnx
zociowncisom 25w 50pynen, zenanw wx secsma imaiensno, no naxnazox ne
wse+anw. Heuaianw, nanpwmep, s cnosax rocyzapcisennan w xoznuwn
smecio yxs- z yxsy n. Hocne sonn- ws+nnw ws opamenwn ans-
mwsox na 70mwnnwonos pynen.
B XXs., no cnosam nemeuxoro yuenoro L. Bepmyma, me+zynapozn-e
aep- c yma+n-mw zensramw, nposozwm-e oi nwua rocyzapcisa, zociwrnw
iaxoro pasmaxa, uio Ipwzpwx II wnw Hanoneon npezciaxi neymexamw-nxw-
iennmw.
Orpomnan macca yma+n-x zener, s-nymenn-x s Lepmanww nocne Hep-
son mwposon sonn- znn noxp-iwn rocyzapcisenn-x noipenocien, s cpas-
nenww c zosoenn-m yposnem nos-cwna uen- s 1800000(!) pas.
Hpeswzeni Benrepcxoro cepanxa L. Bapom, nauansnwx nonwiwuecxon
nonwuww Hazoccw, soenn-n mwnwcip -axw, npemsep-mwnwcip Tenexw, zw-
pexiop Boenno-reorpawuecxoro wnciwiyia manop Lepe oxasanwcs opranwsa-
iopamw non-ixw nozopsais panuyscxwe wnanc- s-nycxom nozzensn-x
zener. Hoznonsnyx iwnorpawx onw pasmeciwnw s oxpannemom apmenuamw
Boenno-reorpawuecxom wnciwiyie. B anpene 1925r. oineuaianw neps-e ws
40i-cnu sannanwposann-x anxnoios zociowncisom 1i-cnua panxos.
Ho mnenwx Bapoma w zwpexiopa Hauwonansnoro anxa Xopsaia, yma-
ra, na xoiopon wsroioswnw nosozen-, necxonsxo oinwuanacs oi opwrw-
nansnon, nooiomy panuys- zosonsno -cipo onapy+wnw - nozzenxy.
B csnsw c oiwm wx non-ianwcs c-is s zpyrwx cipanax.
Oznaxo s nepsom +e anxe Poiiepzama ansmws-n anxnoi s-ssana y
xaccwpa nozospenwe. B zeno smemanacs nonwuwn. .snas o nposane onepa-
uww, s Byzanemie co+rnw nceszopanxw; oznaxo -no noszno s Benr-
pwx npwexanw uwn- panuyscxon yronosnon nonwuww. Apeciosanw 45sno-
ym-mnennwxos. Ha cyze, cocionsmemcn s Byzanemie s mae 1926r., ascipo-
senrepcxwn npwnu L. on Bwnzwmrpeu sanswn: Mne xopomo wssecino, uio
mow zenciswn naxoznicn s npoiwsopeuww c yronosn-m xozexcom, no nepez
nwuom wciopww n ne swnosen. H zencisosan s wniepecax senwxon Benr-
pww! Ero w Hazoccw cyz npwrosopwn x 11rozam ixpsm- w xpynnomy mipa-
y. B zexape ioro +e roza oowx amnwciwposanw.
B pomane Iansmwsomoneiuwxw panuyscxwn nwcaiens Anzpe Iwz
nwcan: Cn-mwie, xax xopomo ona ssenwi. Houiw iax +e, uio w zpyrwe
monei-. Mo+no noo+wiscn, uio ona sonoian. H nonancn na nen ceroznn
yipom, iax +e, xax nonancn, no ero cnosam, nasounwx, xoiop-n mne ee spy-
uwn. . nee nei ny+noro seca, mne xa+eicn; no ona neciwi w ssenwi nouiw
134 HACTB II. EHBFH 135 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nw, rsoszw, xpynn-n porai-n cxoi, nwso, cwrapei-, xycxw meianna, za w
nxzw, wrpanw s wciopww pons cpezcisa opamenwn, nwmyi amepwxancxwe
oxonomwci- Komnenn P. Maxxonnenn w Ciennw Bpx s xnwre Oxonomwxc.
Iynxuwn zener, eciecisenno, ropaszo mensme, uem wx swzos. Hanpw-
mep, asiop- Oxonomwxc yisep+zaxi, uio cymecisyxi ipw ynxuww ze-
ner: cpezciso opamenwn, mepa ciowmociw w cpezciso cepe+enwn.
K. Mapxc s-zennn nnis ynxuwn zener, npwuem s xauecise nepson na-
s-san mepy ciowmociw, saiem cpezciso opamenwn. Ho ero mnenwx, oio
npwnuwnwansn-e, ocnosononaraxmwe ynxuww, ws xoiop-x s-iexaxi oc-
iansn-e.
Iynxuwn zener mepa ciowmociw saxnxuaeicn s iom, uio s zensrax
naxozni s-pa+enwe ciowmociw scex zpyrwx iosapos. B-pa+enwe +e cio-
wmociw iosapa s zensrax oio ero uena.
Cowsmepenwe ciowmociw nar w ycnyr s zene+nom s-pa+enww nozono
wsmepenwx zwcianuww s xwnomeipax. Hpocio omeciso cuwiaei yzon-m
wcnonssosais nexyx zene+nyx ezwnwuy s xauecise macmiaa znn cowsmepe-
nwn oinocwiensn-x ciowmocien pasnopozn-x nar w pecypcos, swzn s oiom
oueswzn-e npewmymecisa.
Tonsxo narozapn zene+non cwcieme nam ne npwxozwicn s-pa+ais ueny
xa+zoro npozyxia uepes sce zpyrwe npozyxi-, na xoiop-e mor - -is on
omenen. Umenno narozapn zensram nam ne nazo omenwsais xwios-n yc
na asiomowns Bonra wnw -xa na swmnee nansio. Ucnonssosanwe zener
s xauecise omero snamenaienn osnauaei, uio ueny nxoro npozyxia zocia-
iouno s-paswis uepes zene+nyx ezwnwuy, nwmyi amepwxancxwe oxono-
mwci-.
Hen- oizensn-x iosapos w scen iosapnon macc- cxnaz-saxicn na
p-nxe s pesynsiaie ecuwcnenn-x axios xynnw-npoza+w iosapos. Cnezosa-
iensno, npouecc uenoopasosanwn ynxuwonwposanwe zener xax mep-
ciowmociw nepasp-sno csnsan c peansn-m menos-m npoueccom, s xoio-
pom zensrw ynxuwonwpyxi xax cpezciso opamenwn.
Hepsonauansno ynxuwx cpezcisa opamenwn s-nonnnno sonoio s
cnwixax, npwuem xa+z-n pas npwxozwnocs sssemwsais cnwixw. Haxoneu,
oizensn-e ymn-e xynu-, a noiom y+e w rocyzapcisa cianw npwzasais sono-
i-m cnwixam onpezenenn-e cianzapin-e opm- w ciaswis na nwx cooisei-
cisyxmee xnenmo.
Bonoio w cepepo xax zensrw nonyuwnw opmy monei-. Opamancs,
monei- nocienenno ciwpaxicn, iepnxi s sece.
Oznaxo na p-nxe oio y+e ne wmeei snauenwn wx npozon+axi npw-
nwmais s omen s cooiseicisww c npe+nwm nomwnanom, i.e. onw ynxuwo-
nwpyxi xax nonnouenn-e monei-. Ux nnaie+nan w noxynaiensnan cwna
ociaeicn npe+nen.
Taxwm opasom, opamenwe zener oizennei peansnoe cozep+anwe me-
ianna s moneie oi ee nomwnansnoro cozep+anwn. B csnsw c oiwm nenonno-
uenn-e cepepnn-e w mezn-e snaxw s xauecise sameciwienen nonnouennon
sonoion monei- nauwnaei uexanwis camo rocyzapciso. Oia npaxiwxa s zans-
nenmem zana ocnosanwe znn s-nycxa uwcio nomwnansn-x snaxos ciowmoc-
iw yma+n-x zener s xauecise sameciwienen meiannwuecxwx monei
(nonnouenn-x w nenonnouenn-x). Bosmo+nocis samen- zene+noro iosapa
Opwrwnansn-n cnoco sosmemenwn noieps oi nazenwn ciowmociw wspa-
wnscxon sanxi- wsopenw s 1984r. nexoiop-e wspawnscxwe ioprosu-.
Honssyncs iem, uio monei- s 10aropa cozep+ai 2r mezw, onw nepenpoza-
sanw wx na sec npom-mnennwxam znn nepennasxw no uene, s 5pas npes--
maxmen wx ciowmocis.
Hoscemecin-m nezosonscisom scipeiwnw anrnwuane pemenwe snacien
npexpaiwis c 1985r. neuaianwe oznoyniosoro anxnoia, a c 1986r. oime-
nwis ero xo+zenwe. Bmecio nero nonswnacs oznoyniosan moneia, xoiopan
-na ssezena eme s 1982r. w xoiopan zonro eme s-s-sana omwe napexa-
nwn sa io, uio ona nerxo iepneicn w npoiwpaei z-p- s xapmanax.
Oznaxo y mwnwciepcisa wnancos -nw csow secxwe zosoz-. Hanpw-
mep, s-roz- oi nepexoza oi anxnoia, xoiop-n ne s-zep+wsaei w roza, x
moneie, cpox +wsnw xoiop-n onpezenneicn s 40nei, nepesemwsaxi sce
ee nezociaixw. Kciaiw, ssezenwe oznoyniosoro anxnoia s 1914r. s-ssano
ne mensmee nezosonsciso, oznaxo cnycin 70nei, s cepezwne 80-x rozos
XXs. o oiom, xoneuno, nwxio ne scnomwnan.
Kpwmwnanwci- snaxi: ocnosnan macca ansmwsox s mwposom oopoie
nanwun-x zener npwxozwicn ceroznn na zonnapos-e xynxp-. Ho ouenxe ox-
cnepios, wx oman cymma npes-maei 10mwnnwapzos zonnapos, uio cocias-
nnei oxono 1% scen zonnaposon nanwunociw. Hpw oiom, xax nwmyi B. Ba-
neniwnos w A. Cmonenues, zse ipeiw zonnapos-x nozzenox npowssozwicn sa
npezenamw CTA.
B 1990r. s Poccww -no s-nsneno 472nozzenxw na cymmy 38470zon-
napos CTA. B 1992r. uwcno ansmwsox npes-cwno 12i-cnu, a cymma
ws+nion ws opamenwn nceszosanxi- nepesanwna zanexo sa mwnnwon zon-
napos. B 1993r. ona zociwrna 2228708zonnapos.
Ho zann-m Uniepnona, so Ipanuww e+erozno ws-maeicn oxono
12mwnnwonos nozzensn-x zene+n-x snaxos, s Lepmanww 9mwnnwonos,
na Bpwiancxwx ociposax 5,6mwnnwona, s Bensrww scero na ozwn mwn-
nwon mensme, s Konymww 3,1mwnnwona.
Bopsy c ansmwsomoneiuwxamw s CTA sezyi areni- cexpeinon
cny+- (Secret Service) mwnwciepcisa wnancos, s Lepmanww coipyznw-
xw Bundeskriminalamt, s Benwxopwianww oiwm sanwmaxicn cneuwanwci-
National Criminal Intelligence Service. B cipyxiype Uniepnona ecis Me+zy-
napozn-n uenip no opse c ansmwsomoneiuwxamw w nozzen-saiennmw
uenn-x ymar... Oznaxo uwcno ansmwsomoneiuwxos ne coxpamaeicn.
ynxuww ener
Lensrw oio io, uio wcnonssyeicn xax
zensrw.
x. Xxxc
Cymnocis zener nponsnneicn s wx ynxuwnx. Kax m- y+e swzenw, sce,
uio s npwnuwne npwemnemo s xauecise cpezcisa opamenwn, w ecis zensrw.
Taxwe npezmei-, xax xwios-n yc, meiwna cnonosswx xsocios, xpyrn-e xam-
136 HACTB II. EHBFH 137 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
uaiensn-m cpezcisom pacueios znn canszwposanwn nnaie+n-x anancos
cipan ociaxicn scemwpn-e zensrw sonoio.
B mwposom oopoie zensrw ynxuwonwpyxi xax sceomee cpezciso
nnaie+a w sceomee noxynaiensnoe cpezciso, npwuem cpezciso nnaie+a
npeonazaei, iax xax mwposan ioprosnn xpynnan oniosan ioprosnn, rze
iosap- nwo npozaxicn s xpezwi, nwo, naoopoi, noxynaiens sapanee
asancwpyei zensrw na onnaiy iosapa.
B mwposom oopoie zensrw ynxuwonwpyxi iax+e w xax omecisennan
maiepwanwsauwn oraicisa, xoiopoe nerxo mwrpwpyei ws oznon cipan- s
zpyryx s opme sceomero oxswsanenia sonoia. Ka+zan cipana ny+za-
eicn s wssecinom sanace sonoia znn csowx me+zynapozn-x nnaie+en. Ho-
oiomy naxonnenn-e snyipw oizensn-x cipan zensrw s opme coxposwma
nsnnxicn znn nee pesepsn-m onzom scemwpn-x zener.
Us oxapaxiepwsosann-x s-me ocoennocien sceomen oxswsaneninon
opm- ciowmociw w ynxuwn zener s-iexaei zene+n-n eiwmwsm (npe-
xnonenwe nepez zensramw, oo+ecisnenwe zener), zsw+enwe zener s oxono-
mwxe npezciasnneicn nepswun-m w ocnosononaraxmwm. Oznaxo oio ne iax.
Lensrw nwms ocny+wsaxi iosapnoe npowssozciso, wx zsw+enwe s xoneu-
nom cueie oycnosneno zsw+enwem iosapos, a zsw+enwe nocneznwx npo-
ueccom npowssozcisa.
Lensrw w pnzos-e iosap- oio zsa nonxca iosapnoro mwpa, opasyx-
mwx ezwnciso. B io +e spemn snyipennwe npoiwsopeuwn iosapa xax cio-
wmociw w noipewiensnon ciowmociw naxozni snemnee s-pa+enwe s npoiw-
sopeuww iosapa w zener, xoiopoe c ocoennon cwnon nponsnneicn npw xpw-
swcax nepenpowssozcisa iosapos. Bosmo+nocis iaxwx xpwswcos s-iexaei ws
ynxuww zener xax cpezcisa opamenwn, a iax+e s csnsw c passwiwem yn-
xuww zener xax cpezcisa nnaie+a. Hpw passwion xpezwinon cwcieme xa+-
z-n iosaponpowssozwiens oxas-saeicn csnsann-m cwciemon zonros-x on-
saienscis c zpyrwmw. Ecnw s xaxwx-io ssensnx yzyi napymen- cpoxw yn-
nai- zonra, io oio oipaswicn na nono+enww mnorwx zpyrwx iosaponpowsso-
zwienen, uio mo+ei s-ssais maccos-e nennaie+w no zonros-m onsaiens-
cisam anxpoicisa. Kpwswc nepenpowssozcisa npwnwmaei s oiom cnyuae
opmy sceomero zene+noro wnw xpezwinoro xpwswca.
Uciopwuecxw w norwuecxw zensrw npezmecisyxi xanwiany, xoiop-n sos-
nwxaei ws ciwxwnnoro zsw+enwn zener na ocnose wx ynxuwn.
Byxaxnme ensrw
Toi uenosex, xoiop-n pemwi nponemy ze-
ner, czenaei znn uenoseuecisa onsme, uem
nonxosozu- scex spemen.
Fenpx op
B Kwiae, s onoxy zwnaciww Tan (618907), -nw s oopoie mezn-e
zensrw xans-nao secom 3,8r. Oznaxo cxonsxo-nwyzs snauwiensnyx cio-
wmocis oiw menxwe mezn-e moneixw npezciasnnnw nwms s orpomnon macce.
cwmsonamw ciowmociw (nenonnouenn-mw moneiamw w yma+n-mw zensramw)
s-iexaei ws ynxuww zener xax cpezcisa opamenwn.
Lensrw nerxo npwnwmaxicn s xauecise nnaie+a. Oio yzonoe couwans-
noe wsopeienwe, nocxonsxy xax cpezciso omena zensrw nossonnxi ome-
cisy wse+ais neyzocisa naiypansnoro omena.
Ooman ananws neps-x zsyx ynxuwn, K. Mapxc xonxpeiwswpyei on-
pezenenwe zener: Tosap, xoiop-n ynxuwonwpyei s xauecise mep- ciowmo-
ciw, a nooiomy io+e, nenocpezcisenno wnw uepes csowx sameciwienen, w s
xauecise cpezcisa opamenwn, ecis zensrw.
Kax oimeuanocs s-me, ws mep- ciowmociw w cpezcisa opamenwn s-ie-
xaxi ociansn-e ynxuww zener. Ecnw iosaponpowssozwiens npozan cson io-
sap w ne npespaiwn s-pyuenn-e zensrw s zpyron iosap, on naxannwsaei wx,
i.e. ws-maei ws cep- opamenwn. B oiom cnyuae zensrw cianosnicn coxpo-
swmem. Tosaposnazensu- naxannwsaxi xax coxposwme osemecisnenn-n so
sceomen oxswsaneninon opme ciowmociw omecisenn-n ipyz. Iynxuwx
coxposwma moryi s-nonnnis ionsxo nonnouenn-e zensrw. Taxos-mw nsnnxicn
npe+ze scero sonoio, a iax+e meiannwuecxwe w yma+n-e zensrw, ecnw wx
peansnan (menosan) ciowmocis cooiseicisyei nomwnansnon. Iwxiwsnocis na-
xonnenwn nocneznwx onapy+wsaeicn s momeni wx oecuenenwn.
Us npouecca iosapnoro opamenwn, xorza onnaia iosapa npowssozwicn
ne s momeni ero npoza+w, a uepes wssecin-n cpox nocne nee, sosnwxaei
ynxuwn zener xax cpezcisa nnaie+a.
Kax cpezciso nnaie+a zensrw wmexi upess-uanno mwpoxyx cepy
ynxuwonwposanwn npw s-nnaie sapaoinon nnai-, npw noramenww scn-
xoro poza wnancos-x onsaienscis w so scex iex cnyuanx, xorza zensrw
s-ciynaxi ne xax mwmonein-n nocpeznwx zsw+enwn iosapos, no cosepma-
xi camocioniensnoe zsw+enwe, nepexozn (npw ynnaie sa iosap) oi oznoro
cocisennwxa x zpyromy.
C oion ynxuwen zener, xoiopyx, iax +e xax w ynxuwx cpezcisa o-
pamenwn, moryi s-nonnnis w nomwnansn-e snaxw ciowmociw, csnsano nons-
nenwe ocoon opm- zener xpezwin-x zener.
Tosaponpowssozwiens, npozasmwn s xpezwi iosap w nonyuwsmwn oi no-
xynaienn zonrosoe onsaiensciso sexcens, mo+ei, s csox ouepezs, wc-
nonssosais nocneznwn smecio zener znn ynnai- sa iosap, xynnenn-n y
ipeisero nwua. Ha ase iaxoro sexcensnoro oopoia nonswnwcs oco-e sex-
cenn, s-nycxaem-e anxamw. Oia s-cman opma xpezwin-x zener, nony-
uwsman nawmenosanwe anxoscxwx wneios, wnw anxnoios, rocnozcisyxmwn
n-ne swz zene+n-x snaxos.
Passwiwe iosapno-zene+n-x oinomenwn sa npezenamw nauwonansn-x
rpanwu, opasosanwe mwposoro p-nxa nopozwnw nosyx ynxuwx scemwp-
n-e (mwpos-e) zensrw. Ha mwposom p-nxe zensrw cpac-saxi csow nauw-
onansn-e mynzwp- (monei-, yma+n-e zensrw), s-ciynan s opme cnwi-
xos naropozn-x meiannos. Ha oion ocnose s mwposom xosnncisennom oo-
poie ynxuwonwpyxi pasnwun-e xpezwin-e opyzwn nnaie+a, s-pa+enn-e
s nauwonansn-x sanxiax (zonnapax CTA, anrnwncxwx yniax ciepnwnros
w zp.), a iax+e me+zynapozn-e xpezwin-e opyzwn nnaie+a, nanpwmep,
cneuwansn-e npasa sawmcisosanwn (Special Drawing Rights SDR) no
cornamenwx cipan-unenos Me+zynapoznoro sanxinoro onza. Oznaxo oxon-
5 pynen 1818 r.
Hopipei- rocyzapcisenn-x zenienen sneps-e cianw nomemais na anxnoiax
s 1860-x rr.
Byma+n-n pyns 1861 r.
5-pynesan xynxpa 1898 r.
140 HACTB II. EHBFH 141 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
L+. Loy -n y+e secsma xopomo snaxom co scemw swzamw pacnyicisa,
on oinpaswncn s Lonzon, Bzecs on scxope cian wssecien noz nposswmem
Beau Law (Kpacasuwx Lo wnw Ipani Lo). B anpene 1694r. on ywn ue-
nosexa na zyonw. Cyz, npwsnas zyons ywncisom, npwrosopwn L+. Loy x
cmepinon xasnw. Oznaxo xopons Bwnsrensm III nomwnosan monozoro moi-
nanzua. Ho pozcisennwxw ywioro nauanw npoiws nero nos-n npouecc.
L+. Loy e+an ws ixpsm-, cnp-rnys c s-coi- 30yios w s-swxnys npw
oiom nory. Hocne oioro on cxp-sancn sa rpanwuen cnauana s Lonnanzww,
noiom s Uianww w, naxoneu, so Ipanuww.
B Lonnanzww L+. Loy wsyuan Amciepzamcxwn anx xpynnenmwn s
iorzamnen Espone. B 1699r. on oxasancn s Hapw+e, oixyza nanpaswncn s
Uianwx, ysosn c coon monozyx samy+nxx +enmwny Koipwn Censep,
xoiopan c iex nop conposo+zana ero so scex cipanciswnx.
B 1705r. na pozwne L+. Loy s Ozwnypre s-mna ero xnwra noz
nassanwem Lensrw w ioprosnn, paccmoipenn-e s csnsw c npezno+enwem o
oecneuenww nauww zensramw.
L+. Loy yisep+zan, uio oxonomwuecxoe npouseianwe cipan- saswcwi
oi wsownwn zener. On nwcan: Bnyipennnn ioprosnn saswcwi oi zener.
Bonsmee wx xonwueciso zaei sanniwe onsmemy uwcny nxzen, uem mensmee
xonwueciso.... L+. Loy swzen sce npewmymecisa xpezwia, no, no omemy
mnenwx nocnezyxmwx oxonomwcios, ne cymen yswzeis ero onacnociw. On
nonaran, uio, pacmwpnn ccyz- w s-nycx zener, anx yzei coszasais xanw-
ian w iem cam-m ysenwuwsais oraiciso w sanniocis. Ho xpezwi ne mo+ei
C passwiwem npowssozcisa w omena ipancnopiwposxa, xpanenwe, a sauac-
iyx za+e w oicuei mezn-x zener, neoxozwm-x npw saxnxuenww xpynn-x
czenox, cianoswnwcs sce onee saipyznwiensn-mw.
Lnn oneruenwn ioprosoro oopoia s 650r. wmnepaiop s-nyciwn oine-
uaiann-e na s-coxoxauecisennon ymare zene+n-e snaxw nao-usao zoc-
iowncisom s 10000xans-nao, xoiop-e mo+no cuwiais neps-mw yma+n--
mw zensramw.
Lene+n-x snaxos mensmero zociowncisa ne -no, nooiomy yma+n-mw
zensramw nonssosanwcs nwms npw saxnxuenww ouens xpynn-x czenox. By-
ma+n-e zensrw s nxoe spemn mo+no -no csoozno pasmennis na wmex-
mwecn s opamenww mezn-e zensrw. Onw -cipo cianw nonynnpn-mw.
B 970r. zwnaciwn Cyn s-nyciwna yma+n-e zensrw nen-uen, wnw
yzon-e. Lnn oecneuenwn yzocisa c camoro nauana noz cipaxom
cmepinon xasnw -no ssezeno onsaiensnoe npwmenenwe oiwx zener.
B 1294r. yma+n-e zensrw oi xwianues nepennnw nepc-, a s 1337r.
nnonu-.
Lxon-in-n cnoco coxpanenwn zene+noro oopoia s-pan maspwian-
cxwn omwp cy s 1357r. Haxozncs s oca+zennon sparamw xpenociw Ans-
rampa, on s-nyciwn spemenn-e zensrw s swze xsazpain-x xycouxos ymarw
c naznwcsx oi pyxw o iom, uio cam omwp oemaei nocne cnniwn ocaz- o-
mennis yma+xw na meiannwuecxwe zensrw.
Hozon-e spemenn-e zensrw snaei w wciopwn ops- sa csoozy s
Hwzepnanzax. Onw -nw s-nymen- s Hwzzensypre s 1573r., s Lenze-
ne s 1574r., s xpenociw Kampe s 1595r.
B Cesepnon Amepwxe rocyzapcisennan snacis ciana npwerais x s-nycxy
yma+n-x zener eme s xonue XVIIs., i.e. pansme, uem s Espone. B nepwoz
ops- sa nesaswcwmocis omwccwn yma+n-x zener noz nawmenosanwem
xoniwneniansn-e zensrw npwsena nouiw x nonnomy wx oecuenenwx.
B zonecenww xomanzyxmero apmwen L+. Bamwnriona Konrpeccy roso-
pwnocs, uio sa sos zener ezsa nw mo+no -no xynwis sos nposwania.
B Espone nos-n swz zene+noro opamenwn (yma+n-n) csns-saeicn c
wmenem mseza . Hansmcipyxa, ocnosasmero s 1656r. ccyzn-n w sexcens-
n-n anx. Oioi anx nauan csox zeniensnocis c ioro, uio s-nyciwn sexce-
nn zonros-e zoxymeni-, cozep+amwe onsaienscisa ynnaiwis onpezenen-
nyx cymmy ne nosznee yxasannoro cpoxa. -epes nnis nei nonswnwcs anxos-
cxwe xpezwin-e wnei-, wnw anxnoi-, i.e. cocisenno yma+n-e zensrw.
Cnycin eme 29nei s 1690r. neps-e anxw oixp-nwcs na ieppwio-
pww pwiancxwx xononwn s Amepwxe, a s 1694r. s Anrnww. B 1716r.
moinanzeu L+. Loy noz noxposwienscisom perenia Iwnwnna Opneancxoro
ocnosan neps-n axuwonepn-n anx so Ipanuww.
Umn L+. Loy xopomo wssecino oxonomwciam. Eme npw +wsnw o nem
mnoro nwcanw na scex esponencxwx ns-xax. Hpe+ze uem nas-sais L+. Loy
senwxwm oxonomwciom, ero nas-sanw senwxwm asanixpwciom w, xa+eicn, ne
es ocnosanwn.
L+. Loy pozwncn s 1671r. s cionwue Toinanzww Ozwnypre. Oieu ero
-n sonoi-x zen maciepom w zasan iax+e zensrw s poci, iax uio csow
neps-e ypoxw no oxonomwxe L+. Loy mor nonyuwis npnmo zoma. Ociansnoe
npenozana ynwua. B 20nei, xorza, no cnosam oznoro ws csowx iosapwmen,
500 pynen 1910 r. ozwn ws nyumwx opasuos mwpos-x sanxi
142 HACTB II. EHBFH 143 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Kepenxa co csaciwxon: 250 pynen 1917 r.
samenwis zenciswiensn-e ipyzos-e w maiepwansn-e pecypc-, neoxozw-
m-e znn pacmwpenwn npowssozcisa.
Hamnoro onepezws csoe spemn, L+. Loy s-zswnyn wzex uenipanwsa-
uww, accouwauww xanwianos. Tonsxo s cepezwne XIXs. s cipanax Banaznon
Espon- w Amepwxe nauancn ypn-n poci axuwonepn-x omecis, a s name
spemn onw oxsaiwnw nouiw sce xosnnciso s passwi-x cipanax, ocoenno
xpynnoe npowssozciso.
Komnanwn, coszannan L+. Loy, nornoiwna necxonsxo snauwsmwx +anxoe
cymecisosanwe panuyscxwx xononwansn-x xomnanwn w ciana scemorymen
monononwen. Cnpoc na axuww oion xomnanww -n orpomn-m. B Hapw+e
xomnanwn L+. Loy nepe+wna nepwoz nacionmero yma. B pasrap oioro
yma s pacueiax sa axuww sonoio w cepepo npwnwmanw neoxoino 10ax-
uwn pasnnnwcs no uene 14wnw 15ueninepam cepepa. Houiw sce nnaie+w
nposozwnwcs s anxnoiax. U sce oio w axuww, w anxnoi- coszan
moinanzcxwn wnancos-n uapozen L+. Loy. B nnsape 1720r. on cian
renepansn-m xoniponepom wnancos Ipanuww, xoin axiwuecxw on ynpas-
nnn wnancamw cipan- y+e zasno.
Oznaxo s oio spemn cianw omymaiscn neps-e nozsemn-e ionuxw noz
wnancoson cwciemon L+. Loy. Oxasanocs, uio orpomn-e zensrw, xoiop-e
copana xomnanwn nyiem s-nycxa axuwn, nouiw ne so uio sxnaz-sais.
Ussecino, uio Heip I n-iancn s-nwcais L+. Loy s Poccwx znn nepe-
zauw on-ia, no ioi ne npwexan.
O snauenww cwciem- L+. Loy cnopni oxonomwci- pasn-x cipan y+e
onee 250nei; xnwrw o nem, s-mezmwe s name spemn, nocni xapaxiepn-e
nassanwn Oieu wnnnuww, Bonmenwx xpezwia, Heo-xnosennan
+wsns anxwpa Lo.
B 1663r. iopros-n uenosex Cemen Laspwnos no sosspamenww s Poccwx
ws Tseuww nanwcan uapx uenowinyx: ...za y nwx +e n-ne smecio zener
yuwnen- yma+xw... smecio sonoi-x w ewmxos zaxi nam iaxwe yma+xw...
na nwx noxynaem iosap- c senwxox nepezauen. Ho iorza oio ne s-ssano
ocooro wniepeca, spemn -no ne io.
B Espone sneps-e s-nycx yma+n-x zener zociwr onsmwx pasmepos s
nepwoz Benwxon panuyscxon pesonxuww, xorza omwccwn iaxwx zener noz
nawmenosanwem accwrnai- sospocna c 120mwnnwonos nwspos (nepez peso-
nxuwen) zo 45,6mwnnwapzos nwspos (s 1796r.), a wx peansnan uennocis
ynana zo 0,5% nomwnana. Oioi on-i yma+no-zene+noro opamenwn wmen
snauenwe znn ieopww w npaxiwxw zene+noro opamenwn, iax xax s nem ueixo
nponswnwcs cneuwwuecxwe saxonomepnociw yma+no-zene+noro opamenwn,
naryn-e nocnezciswn wnnnuww znn napoznoro xosnncisa w csnsannoe c nen
pesxoe oocipenwe aniaronwciwuecxwx omecisenn-x npoiwsopeuwn.
Bmecio npnmoro s-nycxa yma+n-x zener snaciw nepezxo wcnonssosa-
nw omwccwx anxnoios (anxoscxwx zonros-x onsaienscis), xoiop-e npe-
spamanwcs s yma+n-e zensrw. Tax, npaswiensciso Benwxopwianww s csn-
sw c onsmwmw saipaiamw so spemn sonn- 17931815rr. npoiws Ipan-
uww npwerno x nonyuenwx sanmos y uacinoro omwccwonnoro Anrnwncxoro
anxa w x s-nycxy ne noxp-i-x sonoiom anxnoios. Hocxonsxy oio rposwno
anxy anxpoicisom, -n wszan Pecipwxuwonn-n axi, spemenno ocso-
o+zaxmwn anx oi onsaienscisa pasmena csowx anxnoios na sonoio.
Tem cam-m nocneznwe npespaiwnwcs, no cymecisy, s yma+n-e zensrw,
xoin no opme ociasanwcs anxnoiamw. B zansnenmem iaxoro poza ipanc-
opmauwn anxnoios s yma+n-e zensrw ciana mwpoxo npwmenniscn s xa-
uecise samacxwposannoro meioza yma+no-zene+non omwccww.
K omwccww yma+n-x zener s npnmon w cxp-ion opmax npweranw
eme zo Hepson mwposon sonn- Lepmanwn, Ascipo-Benrpwn, Uianwn w zpy-
rwe cipan-.
B onoxy wmnepwanwsma s-nycx yma+n-x zener yuaciwncn w npwnnn
upesmepn-e macmia-, nocxonsxy onw wcnonssyxicn znn wnancwposanwn
xonoccansn-x saipai s uennx nozroiosxw, sezenwn w nwxswzauww nocnez-
ciswn mwpos-x sonn. Ho oxonuanww Hepson mwposon sonn- s-nycx yma+-
n-x zener, ocoenno s noe+zenn-x cipanax, snauwiensno ysenwuwncn.
Hanpwmep, Lepmanwn s 19221923rr. nepe+wna wnnnuwx yma+n-x ze-
ner aciponomwuecxwx macmiaos (rwnepwnnnuwx), xorza xonwueciso y-
ma+n-x zener sospocno c 50 mwnnwapzos mapox (1919 r.) zo
496585000000mwnnwapzos mapox (1922r.), a wnzexc onios-x uen sa oiw
roz- noznnncn c 415(1913r. = 100) zo 16620000000. Lepmancxan mapxa
npespaiwnacs s nwuero ne cionmwn xnouox ymarw. Oia rwnepwnnnuwn
xpanne oocipwna snemnwe w snyipennwe npoiwsopeuwn Lepmanww w cno-
cocisosana (iax +e xax w s Poccww) napacianwx pesonxuwonnon cwiya-
uww. B oiwx ycnoswnx me+zynapozn-n wnancos-n xanwian cuen neoxo-
zwm-m oxasais cpounyx nomoms Lepmanww, uio- nwxswzwposais xaoc, co-
szann-n s oxonomwxe w wnancax Lepmanww upesmepnon omwccwen yma+-
n-x zener (iax nas-saem-n nnan Layoca). B-nycx yma+n-x zener npowc-
144 HACTB II. EHBFH 145 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nwxnw cno+nociw. Hanpwmep, sec mezn-x monei na cymmy 1000pynen co-
ciasnnn onee 65nyzos; xynu- npozswranwcs ws ropoza s ropoz upess-uan-
no meznenno c oosamw, rpy+enn-mw zensramw.
Heps-n poccwncxwn sexcensn-n ycias s-men s csei npw Heipe II
16man 1726r., a 21wxnn 1758r. no yxasy wmnepaipwu- Enwsasei- s oewx
cionwuax -nw yisep+zen- anxoscxwe xoniop- sexcensnoro npowssozcisa.
Bnpouem, xax yisep+zaxi wciopwxw, xynu- eme sa roz zo yxasa nauanw no-
xynais iosap- s nposwnuww w npozasais wx s Heiepypre, cpasy +e nonyuan
nnaiy sexcennmw. Banxoscxwe xoniop- omenwsanw +enaxmwm ssonxyx mo-
neiy na sexcenn, no xoiop-m s-zasanwcs nanwun-e s zpyrwx ropozax.
Espona, nwmei A. Anexos, iem spemenem ymna zanexo snepez:
iam y+e soscx npwmennnw iax nas-saem-e nepesozn-e sexcenn nepeza-
iounyx noznwcs, xoiopon oopmnnnacs nepezaua sexcenn zpyromy nwuy.
B oio spemn s Poccww c zensramw isopwnwcs nenpwninociw: ws xa+zoro
nyza mezw, peansno ciowsmero 46pynen, wsroiosnnnw nniaxos na cymmy
40pynen, i.e. nomwnan monei namnoro npes-man wx wciwnnyx ciowmocis.
B 1744r. renepan-npoxypop xnnss Taxoscxon npezno+wn ws+nis oecue-
nenn-e nniaxw w samenwis wx anxoscxwmw wneiamw ueiiennmw (no-
nemeuxw sanwcxa, oiwxeixa). Ho Cenai saynpnmwncn: ...wnei- noiomy
+ s Poccww ne ioxmo ne sa o-xnosennoe w nesnaemoe zeno, no camoe spe-
zwiensnoe w secsma xy+e n-nemnwx nniwxoneeunwxos; wo ie snyipennxx
zopoiy wmexi, a wnei- wmeis ne yzyi.
O npezno+enwnx Taxoscxoro scnomnwnw nwms cnycin 18nei. Oiomy
npezmecisosan yxas wmnepaiopa Heipa III o s-nycxe monei no nos-m o-
pasuam sonoi-x, cepepnn-x w oneruenn-x mezn-x. Kpome ioro,
npaswiensciso npwnnnocs ciporo xoniponwposais nociynnenwe s xasny ce-
pepa. 18man 1762r. iann-n cexpeiaps L. Bonxos ornacwn noznwcannoe
camozep+uem nosenenwe, s xoiopom rosopwnocs, uio Ero Umnepaiopcxoe
Benwueciso naxozwi yzonoe w nw+anmee... cpezciso s zenanww anxouei-
ienen. Cnycin nezenx nocnezosan uapcxwn yxas o yupe+zenww Locyzap-
cisennoro anxa c npasom s-nycxa wneios zociowncisom 10, 50, 100,
500w 1000pynen.
Ho oixp-iwe anxa ne cocionnocs, xax nameuanw, 1wxnn ipemn znn-
mw pansme zsopuos-n nepesopoi cpocwn Heipa III c npeciona. O anxe
nazonro sa-nw, xoin wnancosoe nono+enwe cipan- ociasanocs in+en-m.
...Apmwn ne nonyuana +anosansn sa ipw mecnua, xonciaiwposana Exa-
iepwna s oznon ws csowx sanwcox.
B 1766r. renepan-ryepnaiop nosropozcxwn, isepcxon w ncxoscxwn
H.E. Cwsepc opaiwncn x rocyzap-ne c sanwcxon, s xoiopon snoss noznnn
sonpoc o ueiiennx, aprymeniwpyn wx nonesnocis c onsmwm snanwem
zena: on mnoro nei nposen s Espone w zocxonansno wsyuwn zeniensnocis
iamomnwx anxos. U onnis socnpoiwswnocs nw+anmee oxpy+enwe wmne-
paipwu- s nepsyx ouepezs snwniensn-n xnnss H. Bnsemcxwn. Banwcxa
H.E. Cwsepca ocianacs es oiseia.
-epes zsa roza nauanacs Pyccxo-iypeuxan sonna. Hoipeosanwcs orpom-
n-e pacxoz-. U iorza npowsomno ne iwnwunoe znn namen wciopww co--
iwe: xnnss H. Bnsemcxwn cam snec npoexi s-nycxa accwrnauwn anxosc-
xwx wneios na cymmy 3mwnnwona pynen.
xozwn s nepwoz Biopon mwposon sonn- 19391945rr. w s neps-e roz-
nocne ee oxonuanwn, s pesynsiaie uero oecuenwnwcs sanxi- mnorwx cipan,
a s nexoiop-x (Kwian, Lpeuwn w zp.) omwccwn yma+n-x zener zociwrna
macmiaos rwnepwnnnuww.
Lanee opaiwmcn x wciopww sosnwxnosenwn yma+no-zene+noro opa-
menwn s Poccww.
B zoneiposcxon Poccww cymecisosana moneinan cwciema opamenwn,
xoiopyx ne cowpanwcs mennis. Oznaxo so spemn neiposcxwx peopm sos-
Coseicxwe zene+n-e snaxw 1923 r.
146 HACTB II. EHBFH 147 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Lepow na npezsoenn-x coseicxwx anxnoiax cwmson noezwsmero couwanwsma
29zexapn 1768r. s npwcyicisww Exaiepwn- -n paccmoipen w ozo-
pen npoexi Manwecia o ycianosnenww s oewx cionwuax anxos znn
s-mena rocyzapcisenn-x accwrnauwn. Loxymeni -n onapozosan 1es-
pann 1769r. w oia zaia somna s wciopwx xax zens po+zenwn poccwnc-
xwx yma+n-x zener.
Bneps-e accwrnauwn -no s-nymeno na 1 mwnnwapz pynen.
B 17691975rr. npaswiensciso Poccww nonssosanocs s-nycxom accwrna-
uwn znn wnancwposanwn sonn- c Typuwen. Hosznee s csnsw c sonnon npo-
iws Hanoneona npowssozwnwcs xpynn-e s-nycxw accwrnauwn, omwccwn xoio-
p-x c 212mwnnwonos pynen (s 1800r.) sospocna zo 836mwnnwonos py-
nen (s 1817r.).
Bymary znn zener wsroiasnwsana Kpacnocenscxan apwxa noz nanxze-
nwem xomanzwposann-x ws Heiepypra oxsexyiopos. Bnazensuem apwxw
-n rpa Kapn Cwsepc, znzn ioro camoro H.E. Cwsepca.
Cpasy +e scian sonpoc o samwie accwrnauwn oi nozzenxw. Bo-neps-x,
nonswnwcs soznn-e snaxw, so-siop-x, noznwnn-e noznwcw zon+nocin-x
nwu, s-ipeiswx, pensen-e iwcnen-e wsopa+enwn, nomemenn-e snyipw
zsyx sepiwxansn-x osanos s uenipe anxnoia. Ceroznn iaxon cnoco iwcne-
nwn npwnnio nas-sais xonrpesn-m no amwnww anrnwuanwna .wnsnma
Konrpesa, xoiop-n no ipazwuww cuwiaeicn ero coszaienem, xoin pozwncn
cnycin ipw roza nocne ioro, xax npwnwcannoe emy nosossezenwe nauanw
npwmennis s Poccww.
Boznnon snax npezciasnnn coon iexci, pacnono+enn-n no nepwmeipy
npnmoyronsnwxa: cnesa w cnpasa rocyzapcisennan xasna, ssepxy
nxoss x oieuecisy, snws zencisyei x nonsse onoro. Ho xpanm pam-
xw pasmemanwcs ysopuai-e nwnww, a no yrnam rep- Acipaxancxoro,
Mocxoscxoro, Kasancxoro w Cwwpcxoro uapcis.
Kypc accwrnauwn nocionnno mennncn, s 1840r. on cociasnnn 3,5pynn
accwrnauwnmw sa ozwn cepepnn-n pyns. B 1843r. accwrnauww -nw
ws+ni- ws opamenwn, samenen- cepepnn-m pynem w npwpasnenn-mw x
nemy zene+n-mw wneiamw.
B xaxwx ionsxo rpexax ne oswnnxi yma+n-e zensrw, nwmei
.Mezsezes. Ux wmenyxi nyci-mxamw, aniwxamw, uezynnmw, na-
s-saxi rnasn-mw swnosnwxamw wnnnuww.
Hexoiop-e oxonomwci-, xax w cospemennwxw L+. Loy, zo cwx nop cuw-
iaxi wx nonsnenwe cam-m sepn-m cwmniomom onesnw oxonomwxw. U oio,
necmoipn na io, uio y monei- macca nezociaixos. Bo-neps-x, onw in+eno-
secn-. Bo-siop-x, npwmenenwe meianna saswceno oi o+emos ero zo-uw.
B-ipeiswx, monei- wsnamwsanwcs, wx nopiwnw, ipeosanwcs snauwiensn-e
zononnwiensn-e pacxoz- na wx sameny. Eme zpesnepwmcxwn yuen-n w nooi
Lyxpeuwn Kap s noome O npwpoze semen nwcan: Tax+e xonsuo, uio s
ieuenwe zonrwx rozos npexoznmwx nocwms na nansue i-, mano-nomany cia-
noswicn ionsme. K. Mapxc, uwiwpyn anrnwncxoro oxonomwcia Lozza, nw-
can: Hexaps, xoiop-n ceroznn nonyuwn npnmo ws anxa cosepmenno no-
sensxwn cosepen w sasipa oizaci ero mensnwxy, oizaci ne iouno ioi +e
cam-n cosepen: on cian nerue, uem -n s ioi momeni, xorza nexaps ero
nonyuwn. (Cosepen anrnwncxan sonoian moneia zociowncisom s 1yni
ciepnwnros. -exanwnacs c xonua XVs. Bo spemena K. Mapxca cosepmenno
nosensxwn cosepen secwn 7,98r, uwcioro sonoia s nem cozep+anocs 7,32r.
B-nycx cosepenos znn snyipennero nonssosanwn -n npexpamen s 1917r.).
B-ueisepi-x, uexanxa monei zopo+e, uem neuaianwe yma+n-x zener.
Taxwm opasom, meiannwuecxoe opamenwe iopmoswno cxopocis oopo-
ia, czep+wsano ioprosnx.
B Poccww nocne sonn- c Hanoneonom smecio accwrnauwn ssenw cepe-
pnn-n pyns, a s xonue XIXs., nocne Pyccxo-iypeuxon sonn-, sonoion.
Ho w s oio spemn yma+n-e zensnaxw wcnonssosanwcs, wx mo+no -no s
nxon momeni omennis na meiann.
Lo cwx nop yuen-e ne npwmnw x ezwnomy mnenwx: nsnnxicn nw zensra-
mw xpezwin-e wnei-, sexcenn, anxnoi-, uexw? Bonsmwnciso oxonomwcios
cuwiaei, uio nei. A ecnw zene+n-e snaxw omenwsaxicn na sonoio? Torza
onw npespamaxicn s zenoswi-, xoiop-e yzociosepnxi, uio uenosex co-
cisennwx zparouennoro meianna, xpannmerocn y rocyzapcisa. Ho oio io+e
neyma+n-e zensrw.
.uen-e s-zennxi npwnuwnwansn-e ocoennociw yma+n-x zener. Lnn
ioro uio- nonnis oio, zociaiouno nocmoipeis, uem onw oinwuaxicn oi
anxnoia.
Banxnoi s-nycxancn xommepuecxwm anxom. Cxema ero npwmenenwn cne-
zyxman. Kyneu saxnxuan czenxy, npozas iosap. . noxynaienn s zann-n
momeni ne -no nanwun-x zener, w on s-zasan sexcens, xoiop-n npozaseu
npwnocwn s anx w nonyuan ssamen anxnoios. Taxwm opasom, iosap xax
- nopo+zan zensnax, nwmei . Mezsezes.
Lanee, xorza npwxozwn cpox onnai- sexcenn, nwuo, ero ssnsmee, snocw-
no s anx cooiseicisyxmyx cymmy anxoscxwmw wneiamw. Taxwm opasom,
onw sosspamanwcs iyza, oixyza s-mnw, a cnezosaiensno, wcxnxuanwcs ws
oopoia. Hooiomy nwmnwx anxnoios npocio ne morno -is.
148 HACTB II. EHBFH 149 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Houemy? Bo-neps-x, noiomy uio oio -nw ie cam-e ipyzn-e znn xo-
snncisa spemena, s-ssann-e sonnamw. Bo-siop-x, iosapooopoi zociwr ia-
xwx rwranicxwx cymm, wsmepnem-x s ipwnnwonax zonnapos, mapox, panxos,
xaxwx sonoiy npocio ne ocny+wis.
Oxonomwci- ocy+zaxi sonpoc: mo+no nw cuwiais, uio yma+n-e
zensrw yisepzwnwcs nazonro? Ezwnozymnoro mnenwn nei. Oznw rosopni o
sosspaie x sonoiomy cianzapiy, xorza sanxi- scex sezymwx cipan wmenw
sonoioe oecneuenwe. Ussecin-n oxonomwci naypeai Hoenescxon npemww
I. Xanex yisep+zaei, uio rocyzapciso soome ne zon+no s-nycxais zens-
rw, uio cnezyei sepnyiscn x cwcieme, xorza xa+z-n anx omwiwposan co-
cisenn-e anxnoi-. Torza wnnnuwn cianei axiwuecxw nesosmo+na.
Lpyrwe npoiwsnwxw yma+n-x zener iax+e yisep+zaxi, uio, nociasws
s XXs. na nwx, npaswienscisa s-panw cam-n npocion sapwani oxcnnyaia-
uww napoza, nepepacnpezennn nauwonansn-n zoxoz s nonssy yp+yasww,
cocpezoiouwsan orpomn-e cpezcisa s pyxax xopnopauwn. B camom zene,
scerza cymecisyei rpynna nwu, xoiop-m nycis neonsman, no nocionnnan
wnnnuwn s-rozna. Bezs ecnw nos-menwe uen onepe+aei poci sapnnai-,
io s-wrp-saxi snazensu- iex npeznpwniwn, s npozyxuww xoiop-x zonn
sapnnai- zociaiouno s-coxa.
Cioponnwxw yma+n-x zener naxozni csow zosoz-. Hanomwnaxi, na-
npwmep, uio wmenno s 30-e roz- XXs., xorza so mnorwx cipanax cymeciso-
san sonoion cianzapi w zene+n-e cwciem- xasanwcs, xax nwxorza, naze+-
n-mw, s CTA, a saiem w s zpyrwx oxonomwuecxw passwi-x cipanax paspa-
swncn Benwxwn xpwswc. On w s-nyzwn s xonue xonuos oixasaiscn oi ome-
na xynxp na naropozn-e meiann-.
Bnpouem, pasopasmwcs s npwuwnax xpwswca, oxonomwci- cnnnw uacis
swn- sa wnnnuwx c yma+n-x zener. La+e npwmnw x s-sozy, uio wnnn-
Bnauwi, p-nox paoiaei xax - s asiomaiwuecxom pe+wme: s oopoie
cionsxo xynxp, cxonsxo emy s zann-n momeni ipeyeicn, xa+zan ws-iou-
nan ioiuac +e sosspamaeicn x iomy, xio ee s-nyciwn.
C yma+n-mw zensramw sce ociowi wnaue. Ux rnasnan oinwuwiensnan
uepia iaxosa: s wx s-nycxe scerza sawniepecosano rocyzapciso. Bauem +e
oio nonazownocs, ecnw y+e -n oipaoiann-n, nposepenn-n mexanwsm c
anxnoiamw?
Leno, oxas-saeicn, s iom, uio snacis pansme npwerana x neuainomy
cianxy ionsxo s upess-uann-x ocionienscisax, xorza ny+za s cpezcisax
-na ouens senwxa w nonyuwis wx -cipo oxas-sanocs xpanne cno+no.
Hanpwmep, so spemn sonn-, npw pesxom pocie pacxozos na apmwx. Hpw
oiom sa s-nycxom rocyzapcisenn-x xynxp ne cionna ioprosan czenxa. Bna-
uwi, sanymenn-e s oopoi xynxp- ne sosspamanwcs nasaz, xax oio -no c
anxnoiamw, a spamanwcs s nem nocionnno.
Lpyroe npwnuwnwansnoe oinwuwe yma+n-x zener cociowi s iom, uio
onw ssoznicn rocyzapcisom npwnyzwiensno, a na wcnonssosanwe +e anxno-
ios xommepcani- cornamaxicn zoposonsno.
Eme ozna ocoennocis yma+n-x zener. B ipyzn-e znn xosnncisa spe-
mena npaswienw s Cpeznwe sexa mnw na nopuy monei (ymensmenwe seca).
Ho oio, xoneuno, ne wzei nw s xaxoe cpasnenwe c s-nycxom nyci-x y-
ma+n-x zener, nerxo w -cipo pemaxmwm sce nponem-. Oznaxo on-i no-
xasan, uio oia nerxocis mnwman. .+e s XIXs. oxonomwci- w snacis ocosna-
sanw ianmyxcn szecs onacnocis. Hooiomy s nauane XXs. so scex sezymwx
cipanax s xozy -nw sonoi-e w cepepnn-e zensnaxw, a yma+n-e na nwx
onsaiensno omenwsanwcs.
U sce +e XXs. cian sexom yma+n-x zener.
Hocnesoennan 50-pynesan anxnoia
-eisepiax 1961 r. cuwiancn xpynnon xynxpon
150 HACTB II. EHBFH 151 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Bcnxan oxonomwxa, wcn-iasman saipyznenwn c opamenwem meiannw-
uecxwx zener, s cwny csoen npwpoz- w passwiwn nouiw newse+no zosonsno
-cipo npwxozwna x wcnonssosanwx xpezwia.
Lensrw w xpezwi, paccmaipwsaem-n so scen cosoxynnociw ero opyzwn,
paszennei ueixan rpans. Kpezwi oio omen zsyx nociasox, paszenenn-x
so spemenw: n iee oxas-sax ycnyry, i- mne ee sosmeciwms nosznee. Ce-
nsop, xoiop-n asancwpyei xpecisnnwna cemennon nmenwuen c ycnoswem
s-nnai- zonra ws ypo+an, oixp-saei xpezwi; iax +e iouno xaaiuwx,
xoiop-n ne ipeyei cpasy +e co csoero xnwenia nnai- sa ero saxas-, a
sanwc-saei ee na cuei nsxmero s swze menoson uepi- na ciene (iax nas--
saem-e menos-e zensrw largent a la craie), wnw ynounwx, xoiop-n no-
ciasnnei xne w sanwc-saei ero ciowmocis naceuxamw na zsyx xycouxax ze-
pesa: ozwn ociaeicn y zaxmero, zpyron y epymero.
Ha oiom +e npwnuwne ocnosan w sexcens. Laxmwn ero s xaxom-nwo
mecie, nanpwmep, s XVIs. na npmapxe s Mezwna-zens-Kamno, cpasy +e no-
nyuaei zensrw, a nonyuaiens sexcenn sepnei csow zensrw s zpyrom mecie
uepes onpezenennoe spemn w s cooiseicisww c omenn-m xypcom na momeni
nnaie+a. On cam oecneuwsaei csox npw-ns w cam ouenwsaei cienens
pwcxa.
Ecnw y+ o-un-e zensrw znn onsmwncisa cospemennwxos -nw xa-
anwciwxon, zociynnon pasymenwx nemnorwx, io iaxwe zensrw w s io +e
spemn ne zensrw w iaxon zene+n-n mexanwsm, cmemann-n c npoci-m
nwcsmom w cnwsaxmwncn c nwm, npezciasnnnwcs wm ne npocio cno+n-mw,
no zsnsonscxwmw, cny+a wciounwxom ecnpeciannoro wsymnenwn. Uians-
nncxwn xyneu, xoiop-n oxono 1555r. oocnosancn s Lwone co cionom w
nwcsmenn-m npwopom w coszan cee cocionnwe, -n cosepmenno cxan-
zansnon wrypon za+e s rnasax iex, xio zociaiouno xopomo nonwman, xax
onepwpyxi zensramw w xax ynxuwonwpyei mexanwsm omenn-x onepauwn.
Eme s 1752r. uenosex iaxoro wniennexiyansnoro macmiaa, xax Loswz m
(17111776), wnoco, wciopwx w oxonomwci, -n pemwiensn-m npoiws-
nwxom nosowcneuenn-x ymar, oiwx axuwn, anxoscxwx wneios w y-
mar xasnauencisa, a iax+e w npoiwsnwxom rocyzapcisennoro zonra. On
npeznaran ne onee w ne menee xax nwxswzwposais na 12mwnnwonos y-
ma+n-x zener, xoiop-e, xax on cuwian, opamaxicn s Anrnww napnzy c
18mwnnwonamw ynios ciepnwnros s moneie; no ero cnosam, io -no -
sepnoe cpezciso s-ssais npwiox s xoponesciso nos-x macc zparouenn-x
meiannos. Kaxoe +e necuacise znn namen nxosnaiensnociw (no, xoneuno,
ne znn Anrnww), uio iaxan cwciema, npoiwsonono+nan cwcieme L+. Loy, ne
-na wcn-iana oxcnepwmeniansno! Co csoen ciopon- C. Mepcse co+anen,
uio Hapw+ ne nocnezosan npwmepy Lonzoncxoro anxa. On onwc-san
ciapomoznoe spenwme nnaie+en nanwun-mw s Hapw+e: Lecnioro, zsazua-
ioro w ipwzuaioro uwcna xa+zoro mecnua c zecniw uacos w zo nonyznn
scipeuaems nocwnsmwxos c memxamw, nonn-mw zener, crwaxmwxcn noz
oion in+ecisx. Onw eryi iax, cnosno na ropoz ionsxo uio nanana nenpw-
nienscxan apmwn. U oio zoxas-saei, uio y nac ne coszanw yzaunoro nonw-
iwuecxoro cwmsona (uwian: anxoscxoro wneia), xaxon - sameciwn oiw
meiann-, xow smecio ioro, uio- nyiemecisosais ws xacc- s xaccy, zon+-
n- -nw - -is nwms nezsw+n-m cwmsonom. Beza iomy, xio zon+en yn-
uwen mo+no ymeno ynpasnnis, ne oixas-sancs oi yma+no-zene+noro opa-
menwn. Hanpwmep, s-nycxan rocyzapcisenn-e onwrauww. Bnpouem, nonno-
cisx ocianoswis wnnnuwx eme nwrze w nwxorza ne yzasanocs. La+e s ca-
m-x narononyun-x cipanax uen- ceroznn ysenwuwsaxicn nycis scero
na 23% s roz.
Bexcens, vexw w pyrwe nnarexnme cpecrsa
Tonsxo ozwn uenosex ws zecniw i-cnu nonw-
maei sonpoc- zene+noro opamenwn, w m-
scipeuaem oioro uenosexa xa+z-n zens.
Kxn Xaap
Besnanwun-n pacuei nouiw iaxon +e zpesnwn, xax w nanwun-n.
K XXs. zo n.o. oinocwicn uex, s-nwcann-n na rnwnnnon ianwuxe ws Ay-
Xaw: 8 w 1/2mwn- onosa oecneuwsaeicn +pwue connua Lamaccw, zoue-
pw Kama-.nw w Unw-Hana, c-na Bens-Tyna. -ex -n zenciswienen x
npez+nsnenwx s ieuenwe 14znen.
Mno+eciso npwmepos mo+no npwseciw ws spemen Lpesnen Lpeuww w
Lpesnero Pwma. Us nwcsma Cenexw: Hepesezy oiw zensrw na Onwxypa...
Us nwcsma Hwuepona Aiiwxy: Lanie mne snais, mo+no nw s-cnais c-ny
moemy s Apwxe neoxozwm-e emy zensrw nocpezcisom omena wnw +e cne-
zyei emy s-cnais wx.
Bcxope nocne nonsnenwn na csei ssonxon monei- nxzw samenwnw ee
nwcsmamw, sanwcxamw, onsaienscisamw, nnaie+n-mw opzepamw. Ba zsazuais
sexos zo n.o. s Baswnone ropozcxwe xynu- w anxwp- wcnonssosanw sanwcxw
w uexw, no, socxwmancs wx wsopeiaiensnocisx, nei neoxozwmociw npeyse-
nwuwsais wx cospemennocis. Te +e npwem- cymecisosanw s Lpeuww wnw s
onnwnwciwuecxom Erwnie, rze Anexcanzpwn czenanacs nawonee nocemae-
m-m uenipom me+zynapoznoro ipanswia. Pwm snan iexymwn cuei, axiws w
naccws s xnwrax npozasuos cepepa (argentarii). U naxoneu, sce opyzwn xpe-
zwia sexcens, nnaie+noe pacnopn+enwe, saemnoe nwcsmo, anxoscxwn w-
nei, uex -nw snaxom- xynuam mycynsmancxwx cipan, mycynsmanam w nemy-
cynsmanam, xaxwmw wx nam noxas-saxi nauwnan c Xs. n.o. zoxymeni-, iax
nas-saem-e renws- (geniza), onapy+enn-e rnasn-m opasom s cwnarore
Ciaporo Kawpa. A Kwian wcnonssosan anxoscxwe wnei- c IXs. n.o.
Pasnwunoro poza uexw, sexcenn w zonros-e pacnwcxw cny+wnw nxznm so
sce spemena, nocienenno sasoes-san sezymee mecio cpezw mnorouwcnenn-x
swzos omena w xosnncisenn-x onepauwn. He yzei npeysenwuenwem cxa-
sais, uio s nacionmee spemn ocnosnan uacis xosnncisenn-x czenox npowc-
xozwi es wswuecxon nepezauw zene+n-x snaxos ws oznwx pyx s zpyrwe.
Ka+z-n roz s CTA s-nwc-saeicn uexos onee uem na 30mwnnwapzos
zonnapos. Ka+z-n uex yuwi-saeicn s cpeznem 10pas w npoxozwi 2,5an-
xa. Baipai- na opaoixy oznoro uenosexa cociasnnxi 15uenios, a omwe
rozos-e wszep+xw pasn- 3,54mwnnwapzam zonnapos. Tax uio oxonomwn
npw nepexoze na esnanwun-n pacuei mwpa+.
152 HACTB II. EHBFH 153 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
xoiop-x namnoro npesocxozwna ero peansn-e zene+n-e sanac-. Kax roso-
pwn L+. Loy, npozenas oio, anx cosepmwn senwuanmee narozennwe znn
ioprosnw w znn rocyzapcisa, wo on ysenwuwn xonwueciso monei-.
-io xacaeicn nwcsmenn-x zener onw nonswnwcs smecie c cam-m
nauanom pemecna anxwpa: no +enanwx xnwenia ozwn cuei xomnencwposan
zpyron. Cymecisosano za+e io, uio m- - nas-sanw cueiamw es oecne-
uenwn, naro anxwp na oio cornamancn.
Koneuno +e, ne scerza anxoscxwe wnei- w yma+n-e zensrw wmenw
mwpoxoe xo+zenwe. Cnezyei sanomnwis paccy+zenwe L. ma. Bo Ipanuww
za+e nocne sanoszanoro ocnosanwn Ipanuyscxoro anxa (1801r.) oiw wne-
i- wniepecosanw nwms necxonsxwx napw+cxwx xynuos w anxwpos, no no-
uiw nwxoro s nposwnuww: es comnenwn, no npwuwne newsrnazwm-x +ry-
uwx socnomwnanwn o anxpoicise L+. Loy.
Oznaxo yma+n-e zensrw w xpezwi io s oznon opme, io s zpyron nw-
xorza ne nepeciasanw yuacisosais s zene+nom opamenww, cmemwsaiscn c
ero ieuenwem. Bexcens nepesezenn-n (i.e. yciynnenn-n csowm snazensuem
nocpezcisom nepezaiounon naznwcw sa ero noznwcsx ne na oopoie nwcia,
na xoiopom on s-nwcan, a na ero nwueson ciopone, s npoiwsonono+nocis
iomy, xax m- zenaem c namwmw uexamw) c oioro momenia sciynan s opame-
nwe xax nacionmwe zensrw. Hpozasanwcs za+e onwrauww rocyzapcisennoro
sanma s Beneuww, so Inopenuww, s Lenye, Heanone, Amciepzame, Lonzone.
Bo Ipanuww, c yupe+zenwem s 1522r. peni na napw+cxyx Paiymy, xonne-
ians ze Monmopancw 1nonpn 1555r. xynwn semnx (censopwco Mapwnsw),
onnaiws ee oiwmw peniamw. Iwnwnn II w ero npeemnwx pacnnauwsancn c
zenos-mw nxzsmw en juros rocyzapcisenn-mw peniamw, nepecuwiann-mw
no nomwnany.
Honyuan iaxoro poza sosmemenwn, zenos-e nxzw, s csox ouepezs, onna-
uwsanw ion +e moneion csow zonrw ipeiswm nwuam, nepexnaz-san na
nw+nero pwcx w nenpwninociw csoero pemecna. Taxwm opasom xpaixoc-
poun-e zonrw (asientos, wx sanm- xoponx) npespamanwcs s xonconwzwpo-
sannyx seunyx wnw no+wsnennyx peniy. Ho w camo yuaciwe s acsenioc yc-
iynanocs, nacnezosanocs, nepepacnpezennnocs, ono opamanocs na p-nxe,
xaxwm - cxpomn-m on nw -n. B csoe spemn iam cymecisosanw iax+e w
axuww Amciepzamcxon wp+w. Cymecisosanw w ecxoneun-e peni-, xo-
iop-e so scex cipanax Banaza yupe+zanwcs na ropozcxwe zensrw peni-
c nonen, swnorpaznwxos, c xpecisnncxwx ycaze. Hpozasanwcs za+e
cedole onsaienscisa, xoiop-e xnen-e cxnaz- (caricatori) Cwuwnww s--
zasanw cocisennwxam xpanwsmerocn s nwx sepna, a csepx ioro npw noco-
nwuecise snazensues cxnazos w s-coxwx snacien opamanwcs w nozzensn-e
cedole.
B Heanone swue-xopons s-nycxan tratte paspemenwn na s-sos sep-
nos-x w za+e osomen; s-nycxan on wx cnwmxom mnoro, w znn seneuwancxwx
xynuos -no o-un-m zenom cxynais wx nw+e nomwnana w iaxwm opasom
onnauwsais iamo+enn-e nomnwn- co cxwzxon. Hpezciaswm cee s oiom
zsw+enww ssaz w snepez orpomnyx maccy npouwx ymar scnxoro nassanwn w
scnxoro xapaxiepa. Ka+z-n pas, xax nezociasano meiannwuecxon monei-,
npwxozwnocs nonssosaiscn nx-mw cpezcisamw w nonsnnnwcs wnw s-zy-
m-sanwcs esnanwun-e cnoco- omena.
naiwis no sexcenx s iaxon soi zens w y xoro nei cpezcis!. Oiy xapiwny
mo+no -no nanxzais ionsxo na ynwue Bwssen, rze, xax sameiwn nam
wnopmaiop, wmeeicn onsme zener, ne+enw so scen ociansnon uaciw ro-
poza: oio xapman cionwu-.
B XIIIs. na Banaze nauan csox +wsns nepesoznon sexcens, cpezciso
znn nnaie+a na zanexwx paccionnwnx, xoiopoe c ycnexom xpecios-x noxozos
pacnpocipanwnocs szons scero Cpezwsemnoro mopn. Pansme, ne+enw oio
o-uno npwnnio zymais, oioi sexcens cian nepesozn-m: nonyuaiens noznw-
c-saei ero w yciynaei zpyromy. Bnonne oueswzno, uio npw nepsom wsseci-
nom nepesoze sexcenn s 1410r. iaxon swz opamenwn ne -n eme iem, uem
on cianei snocnezcisww. Hosznee sexcens onee ne yzei orpanwuwsaiscn
npoci-m nepeeszom ws oznoro mecia s zpyroe, xax io -no npw nepsona-
uansnom ero wcnonssosanww. Lenos-e nxzw cianyi ero nepec-nais c mecia
na mecio, c npmapxw na npmapxy oio io, uio so Ipanuww wmenosanocs
omenom w nepeomenom (change et rechange), a s Uianww noznwca-
nwem nosoro sexcenn (ricorsa). Taxwe npwem-, osnauasmwe npoznenwe
xpezwia, czenanwcs sceomwmw s nepwoz saipyznenwn XVIIs. Torza npw
nonyciwienscise zenos-x nxzen noscxzy pas+es+anw mnorouwcnenn-e
asanixpwci-; ciano za+e snonne o-un-m nepesozwis sexcenn na cen,
uio coszasano ycnoswn znn mno+ecisa snoynoipenenwn. Taxwe snoynoipe-
nenwn -nw w pansme. Ham wssecin- c 1590r. nepesoz- sexcenen s
nonssy Iyrrepos, a s 1592r. na nwoncxwe anxw; onee ioro, s Lenye,
ropoze nosmecis, onw wssecin- c XVs.
Beponino, neps-n anxoscxwn wnei nonswncn s 1661r. s xaccax Ciox-
ronsmcxoro anxa (iam ero ynoipenenwe, snpouem, npexpaiwnocs -ci-
po s 1668r.) wnw +e, uio onee peansno, s xoniopax Anrnwncxoro anxa
s 1694r. C 1667r. s Anrnww ymno+wnocs uwcno nnaie+en opzepos (ordes),
npoioiwna anxoscxwx wneios, a eme pansme, s cepezwne sexa, o-un-m
zenom -no wcnonssosanwe goldsmiths notes, nosznee npossann-x bankers
notes. Bonoi-x zen maciepa s Lonzone npwnwmanw na xpanenwe zensrw s
omen na sexcenn. B 1666r. ionsxo y oznoro ws iaxwx sonoi-x zen mac-
iepos -no s opamenww 1200i-cnu ynios ciepnwnros s sexcennx. Onw
-nw xpezwiopamw camoro Kpomsenn. Banxoscxwn wnei nouiw cnonianno
pozwncn ws xommepuecxoro owxoza. To -n sonpoc +wsnw wnw cmepiw: s
1640r. xopons Kapn I saxsaiwn s Tayope cnwixw uenn-x meiannos, czan-
n-e na xpanenwe xynuamw Cwiw, w xynu- namnw znn csowx asyapos ye+w-
me y sonoi-x zen maciepos (goldsmiths), coszasan iem wx cocionnwe
(snnois zo ocnosanwn Anrnwncxoro anxa).
Ho Anrnwn ne onazana s oion onaciw monononwen na pannee passw-
iwe. Kacca zw Can L+opz+wo (Casa di San Yiorgio) no mensmen mepe
c 1586r. wmena csow wnei- (biglietti), xoiop-e nauwnan c 1606r. cianw
onnauwsaiscn sonoion wnw cepepnnon moneion s saswcwmociw oi ioro, xa-
xon sxnaz wx rapaniwposan. B Beneuww anxw di scritta (nwcsmenn-e)
c XVs. wmenw csow wnei-, xoiop-e mornw omenwsaiscn w onnauwsaiscn.
Oznaxo nosossezenwem Anrnwncxoro anxa -no io, uio x ynxuwnm
anxa xpanenwx cpezcis w wx nepesozy co cueia na cuei on zoaswn
pons nacionmero, cosnaiensno opranwsosannoro omwccwonnoro anxa, cno-
conoro npezno+wis omwpn-n xpezwi s wneiax, axiwuecxan ciowmocis
154 HACTB II. EHBFH 155 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
- noiomy, uio ne nazo nocwis c coon xomenex. Ho sa oxasann-e anxom
ycnyrw npwzeicn nnaiwis e+erozn-n ssnoc. Ecnw s- npeznouwiaeie pac-
nnauwsaiscn c anxom s paccpouxy, io yzeie snocwis npouenin-e nnaie-
+w, npwuem snauwiensn-x pasmepos. Un-mw cnosamw, xpezwin-e xapiouxw
npeznasnauen- znn ioro, uio- oicpouwis wnw oino+wis onnaiy na xopoi-
xoe spemn.
Ocensx 1996r. neo+wzanno znn mnorwx wnancwcios na neps-e nono-
c- poccwncxwx rasei s-mnw nponem- xpezwin-x xapiouex. Ciano wsseci-
no o iom, uio Onoxcwmanx, ozwn ws xpynnenmwx poccwncxwx anxos, cia-
noswicn axuwonepom Komnanww o+ezwnenn-x xpezwin-x xapiouex UCS
(United Card Service). K oiomy spemenw Komnanwn nponycxana uepes cen
oxono 70% nnaie+en no xapiouxam Bwsa, Espoxapz/ Maciepxapz,
L+en-Cw-Bw, Lanneps xna, a necxonsxo nei zo oioro -na na p-nxe
aconxin-m monononwciom, ee axuwonepamw -nw Kpezo-anx w Moci-
anx wsseun-e xonxypeni- na p-nxe nnaciwxos-x xapiouex.
B npecce, npwciansno cnezwsmen sa opson iwianos, oimeuanocs xax
mwnwmym zsa wniepecnenmwx momenia. Heps-n saxnxuaeicn s iom, uio
Onoxcwmanx, ipazwuwonno paoiasmwn c xpynnon xopnopaiwsnon xnweniy-
pon, ecnw w ne men noxa s posnwuy, io no xpannen mepe roioswncn npez-
no+wis csowm xnweniam snonne posnwun-e ycnyrw, x xoiop-m, necom-
nenno, oinocwicn opaoixa nnaie+en no xpezwin-m xapiouxam. Biopan
iema sosmo+noe sosspamenwe UCS npe+nwx noswuwn na p-nxe, csnsan-
noe c iem, uio xoniponsn-m naxeiom xomnanww, xax npornoswposanw cneuw-
anwci- (axuww eme naxozwnwcs s sanore y Onoxcwmanxa), yzei snazeis
ozwn ws nawonee momn-x anxos Poccww.
Kapioun-n p-nox wmeei s Poccww csox wciopwx, xoin w ne cions zon-
ryx. B ie spemena, xorza wnocipanues s CCCP -no mano, ocny+wsanwem
nnaciwxos-x xapiouex sanwmancn Uniypwci, a iounee snemneioprosoe
o+ezwnenwe Uniypcepswc. Cenuac asiopwsauwn npowcxozwi so mnorwx
maraswnax nouiw mrnosenno, a iorza ona sanwmana 23uaca. Houiw ozno-
spemenno c nonsnenwem xpezwin-x xapiouex cepsesnenmen nponemon cia-
na opsa c momennwuecisom. Ecnw snauane nnaie+w c yxpazenn-x wnw
nezenciswiensn-x xapiouex cociasnnnw s Poccww 23% oi oopoia, io s
1996r. onw cnwswnwcs zo 0,01%.
B nepson nonoswne 90-x rr. XXs., cuwiaxmencn spemenem onsmwx w
nerxwx zener s Poccww, -no nocnezosaiensno coszano eme necxonsxo npo-
ueccwnros-x xomnanwn, nanpwmep Kapz-uenip w Mynsiwxapia. Hepsan
-na coszana rpynnon anxos, nwzwposan s xoiopon Moci-anx, sio-
pan nenocpezcisenno Moci-anxom. Kapz-uenip sanwmancn npewmy-
mecisenno npoueccwnrom no xapiouxam cwciem- Esponon, wrpan na npo-
iwsopeuwnx me+zy oion cwciemon w VISA, nxwmuwxom xoiopon ciana
UCS.
Mynsiwxapia npeznarana xnweniam npoueccwnr no scem nnaie+n-m
cwciemam. Me+zy xomnanwnmw passepnynacs ocipan xonxypeninan opsa,
xacasmancn npe+ze scero paszena iouex npwema xpezwia maraswnos, oie-
nen w i.n.
Konxypenuwn npwsena ne cionsxo x nos-menwx yposnn ocny+wsanwn,
xoiop-n mornw zais nwms orpomn-e sno+enwn s passwiwe xommynwxauwn,
...Hanwunociw ne xsaiaei, w npweraxi x xpezwiy, a on wmnposwswpyei-
cn. Oio +e coseiosan .. Heiiw s csoem npwuyznwsom Qnantulumcumque
concerning money (1682r., s sonsnom nepesoze: Camoe manoe, uio mo+no
- cxasais o zensrax). Kaxoe ecis nexapciso, e+enw y nac cnwmxom
mano zener? Oisei: Ham nazne+wi ycipowis anx. Hy+no coszais anx,
mamwny znn npowssozcisa xpezwia, znn ycwnenwn oexia cymecisyxmwx
zener. Tax xax Lxzoswx XIV, sanni-n nocionnn-mw sonnamw, ne cmor co-
szais anx, emy npwmnocs +wis sa cuei nomomw wnancwcios oixyn-
mwxos w wx cioponnwxos (traitants et partisans), xoiop-e noz sexcenn
ccy+anw zensrw na ero apmww sa rpanwuen. B zenciswiensnociw oiw sawmo-
zasu- ccy+anw csow zensrw w zensrw, nomemenn-e y nwx na xpanenwe ipe-
iswmw nwuamw. A saiem onw camw cen sosnarpa+zanw sa cuei xoponescxwx
zoxozos. -io +e xacaeicn xoponn, io xax - on mor zencisosais wnaue,
ecnw sanac- naropozn-x meiannos s ero xoponescise -nw wcuepnan-?
Peus scerza mna o iom, uio- axiwswswposais wnw samenwis no sos-
mo+nociw ssonxyx moneiy, s-nonnnsmyx csox sazauy meznenno wnw oicyi-
cisosasmyx (eszencisosasmyx). Henpep-snan w neoxozwman, oia paoia
ocymecisnnnacs ciwxwnno s cnyuanx saipyznenwn co ssonxon moneion. Co
spemenem scian sonpoc o wcxyccisennom wsroiosnenww, iax cxasais, opsa-
ua zener wnw, ecnw yrozno, zener, nozzaxmwxcn ynpasnenwx. Bce oiw yu-
pezwienw anxos w s xoneunom cueie moinanzeu L+. Loy mano-nomany oi-
zasanw cee oiuei s oxonomwuecxwx sosmo+nocinx ioro oixp-iwn, s cooi-
seicisww c xoiop-m zensrw (w xanwian, nonwmaem-n xax zensrw) oxas-sa-
nwcs npwrozn-mw znn wsroiosnenwn wnw znn coszanwn no namemy +ena-
nwx.
To -no cencauwonnoe oixp-iwe xyza onee cencauwonnoe, ne+enw
oixp-iwn anxwmwxos. Umenno csoen meznwiensnocisx in+en-e meiannw-
uecxwe zensrw na sape oxonomwuecxon +wsnw coszanw anxwpa. On ioi
uenosex, xoiop-n zon+en wcnpasnnis wcnopiwsmwncn zswraiens zene+noro
opamenwn.
Heoxozwmo xpaixo ocianoswiscn w na nponeme cospemenn-x xpezwi-
n-x xapiouex nnaciwxos-x xapi. Onexiponn-e zensrw npezciasnnxi co-
on passwiwe w ooconenwe na cospemennom oiane w iexnwuecxom yposne
ynxuww zener xax cpezcisa nnaie+a (wnw xpezwia). Kpezwin-e xapiouxw s
cospemennon oxonomwxe cpezciso nonyuenwn xpaixocpounon ccyz- s xom-
mepuecxom anxe wnw zpyrom xpezwino-wnancosom yupe+zenww, s-nyciws-
mem xapiouxy. Oio cneuwwuecxwn nnaie+no-pacuein-n zoxymeni, xoiop-n
s-zaeicn anxom wnw zpyrwm xpezwino-wnancos-m yupe+zenwem csowm
sxnazuwxam znn esnanwunon onnai- wmw iosapos w ycnyr. Oio opma pac-
ueia, npw xoiopon anx epei na cen pwcx nemeznennon onnai- iosapos w
ycnyr csowx sxnazuwxos.
Bnemne xpezwinan xapiouxa oio neonsman nnaciwxosan xapiouxa,
nnaciwnxa, cozep+aman nomep, wmn snazensua, opaseu ero noznwcw, cpox
zenciswn. Taxan xapiouxa npez+nsnneicn xomnsxiepnomy yciponcisy (na-
npwmep, maraswna wnw anxa), xoiopoe zaei xomanzy cooiseicisyxmemy
anxy o nemeznennon onnaie noxynxw wnw ycnyrw. Korza s- noxynaeie, zo-
nyciwm, ieneswsop no xpezwinon xapiouxe, s-nyciwsmwn ee anx sosmeciwi
cymmy maraswny, a saiem s- sosmeciwie oiy cymmy anxy. Oio yzono xoin
156 HACTB II. EHBFH 157 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
enexnme snaxw msmwx comsnmx pecnynwx
w pyrwx crpan xwpa
Hpexpacno. Boi +e sam cosei,
Bnemnwie wciwne nonesnon:
Ham sex iopram; s cen sex +enesn-n
Bes zener w csooz- nei.
Arexcanp Hymxxn
Ussecino, uio onazanwe cocisennon sanxion sonpoc ne ionsxo oxono-
mwxw, no w nauwonansnoro npeciw+a. Honazownocs scero 23roza, w s
-smwx pecnynwxax CCCP nonswnocs cionsxo nos-x sanxi, uio copwen-
iwposaiscn so scem oiom wsownww spemenn-x w nocionnn-x zene+n-x
snaxos za+e cneuwanwciam, xax nwmei xonnexuwonep O. Hapamonos, oxasa-
nocs xpanne saipyznwiensno.
Boi xax passwsanwcs co-iwn.
K 1992r. s Benopyccww onapy+wnocs, uio nanwunon zene+non macc-
nonpociy ne xsaiaei znn ocny+wsanwn napoznoro xosnncisa coszancn
ocip-n xpwswc nanwunociw. Hpaswiensciso s-ny+zeno -no s-nyciwis s
opamenwe iax nas-saem-e pacuein-e wnei- Hauwonansnoro anxa.
O nauwonansnon sanxie cnauana peus ne mna. Hos-e wnei- npeznasna-
uanwcs x xo+zenwx napannensno c xynxpamw coseicxoro opasua. B nauane
1992r. nonswnwcs xynxp- nomwnanamw 5xoneex, 1,5, 10w 50pynen, a
ocensx nomwnan- 3, 25w 100pynen. Ha wx nwues-x cioponax npez-
ciasnena ayna perwona. Hanpwmep, na cepo-ronyom one xynxp- zocio-
wncisom s 1pyns wsopa+en sanu-pycax. Emy-io nos-e zensnaxw w onsa-
n- wmenem sanuwxw.
.xpawncxoe npaswiensciso s 1991r. s-nyciwno spemenn-e zene+n-e
snaxw Hauwonansnoro anxa xynon-, a znn zene+non ezwnwu- ycianosw-
no ciapwnnoe nawmenosanwe xaposaneu. C 1996r. nocionnnon yxpawnc-
xon zene+non ezwnwuen ciana rpwsna, pasrosop- o xoiopon senwcs cpezw
oxonomwcios w nonwiwxos necxonsxo nei.
B Lwise nporpamma nepexoza x nauwonansnon sanxie -na nposezena
s necxonsxo oianos. B 1991r. -nw s-nymen- spemenn-e zene+n-e sna-
xw, wmenosasmwecn ianonamw Lwioscxon pecnynwxw wnw sarnopxamw (no
amwnww paspaoiasmero wx ynpasnnxmero Banxom Lwis- Barnopoca).
B iom +e rozy -no o+nsneno o ssezenww nauwonansnon sanxi- nwia.
Leiom 1992r. Komwiei no zene+non peopme Laisww npwnnn s-ny+-
zennoe pemenwe o s-nycxe spemenn-x zene+n-x snaxos. Laiswncxwn
pyns wmen xo+zenwe napasne c poccwncxwm w omenwsancn na nero ozwn x
oznomy. B napoze ero oxpeciwnw penmwxom no amwnww npeswzen-
ia Banxa Laisww Onnapca Penme.
Ocensx 1992r. Banx Ocionww s-nyciwn s opamenwe nos-e zene+n-e
snaxw nomwnanamw 1, 2, 5, 10, 25w 100xpon. B xauecise nauwonansnon
sanxi- xpona s Ocionww nonswnacs eme s 1928r., samenws xozwsmwe iorza
s pecnynwxe ocioncxwe mapxw.
cxonsxo x cnw+enwx xomwccwonn-x, ynnauwsaem-x, x npwmepy, iem +e ma-
raswnom wnw oienem sa npwem nnaie+en c nomomsx xpezwinon xapi-.
Ecnw s camom nauane UCS pana c ioproson iouxw zo 8% oi oopoia, oi-
zasan me+zynapoznon xomnanww 2,53%, io s 1996r. oioi npoueni ynan
zo 4. Lansnenman xonxypenuwn snonne morna npwseciw x iomy, uio npouec-
cwnros-e xomnanww cianw - paoiais na nyneson map+e (pasnwua me+zy
wp+eson uenon iosapa w maxcwmansn-m pasmepom paspemennon noz nero
ccyz-), a io w cee s y-iox.
Oznospemenno mnorwe anxw nauanw omwiwposais (s-nycxais s opa-
menwe) ne ionsxo me+zynapozn-e xapiouxw, no w poccwncxwe CTB,
nwon wnw xapiouxw mecinoro snauenwn, iaxwe, xax uwnos-n Oniwmym
xapz wnw Bonoian xopona, pacnpocipanennan s Cwwpw.
Tymnan npecca soxpyr co-iwn, npowcxoznmwx iam, rze scepses sanw-
maxicn nponemon xpezwin-x xapiouex, neo+wzanna w neo+ncnwma ionsxo
na neps-n ssrnnz. Banxwp- snaxi: Paoia c nacenenwem oio snacis!.
Iypnan Oxcnepi s ceninpe 1996r. npwsen cnosa perwonansnoro
menez+epa VISA no Henipansnon w Bociounon Espone, Bnw+nemy Bocioxy
w Apwxe (VISA CEMEA) Anexcanzpa Coyopw: Ecnw s Poccww +wsei
100mwnnwonos uenosex axiwsnoro nacenenwn, m- zon+n- opweniwposaiscn
na io, uio- s-nyciwis szecs mwnnwonos cio xapiouex. Oio ne snauwi, xo-
neuno, uio y xa+zoro zon+no -is no oznon, no sezs m- s-nycxaem uenoe
cemenciso xapioun-x npozyxios znn uacin-x nwu w xopnopauwn.
Iypnan Lensrw s io +e spemn coomwn: Ha p-nxe nnaciwxos-x
xapiouex ionsxo npwnin-e nosociw: s opse sa xnwenios anxw npozon+a-
xi cnw+ais iapw- no ocny+wsanwx nnaciwxos-x xapi, s-nycxais nos-e
xapi- w pacmwpnis cnwcox npeznaraem-x ycnyr. Hanpwmep, Unxomanx
npwciynwn x s-nycxy nos-x znn poccwncxoro p-nxa nnaciwxos-x xapiouex
Inkombank-Visa Russia. Kapiouxw oiw, npeznasnauenn-e xax znn uacin-x
nwu, iax w znn opranwsauwn, oinwuaxicn iem, uio xapioun-n cuei sezeicn
s pynnx. Hpw oiom onnaiwis iosap- w ycnyrw mo+no xax s pynnx, uio
nossonnei oxonomwis na omenn-x onepauwnx, iax w s nxon sanxie.
Lxon-inoe nosmeciso ssen Moci-anx. B 1996r. on saxnxuwn zoro-
sop c xomnanwen Asioxapia c iem, uio- mocxoscxwe ensoxononxw naua-
nw npwnwmais s onnaiy sa enswn me+zynapozn-e xapi- Visa, Eurocard/
Mastercard, Cirrus/Maestro, Visa Electron, a iax+e Moci-xapi. .+e s cen-
inpe 1996r. xapiouxa Autocard npwnwmanacs na 260asiosanpasoun-x
cianuwnx Mocxs-, xoin wmexmeecn oopyzosanwe ne nossonnno Asioxap-
ie ocymecisnnis asiopwsauwx xapiouex s pe+wme on line, uio npwsozwno
x sazep+xe nnaie+en w zonycxano sosmo+nocis momennwuecisa c xapiou-
xamw.
B-no pemeno, uio s cooiseicisww c zorosopom, npoueccwnrosan xomna-
nwn Moci-anxa Mynsiwxapia ycianoswi na mocxoscxwx ensoxononxax
iepmwnan-, xoiop-e yzyi npwnwmais oiw xapiouxw x onnaie. B csox oue-
pezs, Asioxapia pana na cen oopmnenwe cueios w scx pas+ncnw-
iensnyx paoiy co csowmw xnweniamw. Lo xonua 1996r. Moci-anx nna-
nwposan sno+wis s oioi npoexi 1mwnnwon zonnapos.
Hnaciwxos-e xapiouxw -cipo sxozni s poccwncxyx +wsns xax yzonoe
cpezciso npwopeienwn noxynox.
158 HACTB II. EHBFH 159 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
C 1wxnn 1994r. .sexwcian nepemen na nocionnnyx nauwonansnyx sanx-
iy cym.
B 1993r. Typxmenwn ssena nauwonansnyx sanxiy. Hosan zene+nan
ezwnwua nonyuwna nassanwe manai, xypc ero +ecixo npwsnsan x amepw-
xancxomy zonnapy s cooinomenww 2: 1.
B 1993r. s Taz+wxwciane npeznonaranocs sseciw mecin-e mozwwxa-
uww poccwncxwx zene+n-x snaxos c nazneuaixon s swze nauwonansnoro op-
namenia y+e c 15man 1994r., oznaxo oioro ne npowsomno.
Taxos xpaixwn osop pasnoswznocien yma+n-x zener, s-nymenn-x s
pecnynwxax -smero CCCP, sawmcisosann-n namw s ocnosnom ws +ypna-
nos Texnwxa monoze+w w Lensrw sa 1994r. Kax swzwm, nonwiwuec-
xwe co-iwn saciasnnxi nopon mennis zensnaxw na orpomn-x npocipan-
cisax semnw uyis nw nw s oznouacse.
Leno wzei x iomy, uio cxopo nanwun-e zensrw oxa+yicn sosce ne ny+-
n-. O oiom rosopni y+e zasno. Cuwiaxi za+e, uio nanwun-e cianosnicn
spezn-: s passwi-x cipanax s xozy nnaciwxos-e xapi-. Umw, rosopni,
mo+no za+e ssnixw zasais (znn oioro xopomo nozxozni anonwmn-e xapi-).
Hoxa oio ionsxo s passwi-x cipanax. Czenais nepexoz oi yma+n-x zener
x nnaciwxos-m xapiam onee nnasn-m nomoryi nnaciwxos-e zensrw. Taxwe
zensrw ecis s Pym-nww w Ascipanww. Iypnan Lensrw cosmecino c ow-
uwansn-m wszaienem Uniepnona s Poccww Kwcwnr wnopmauwonn-e cwc-
iem- s 20002001rr. npwyuan poccwnn x oiwm w zpyrwm zene+n-m no-
swnxam. Ho zann-m renepansnoro cexpeiapwaia Uniepnona sa nonps
2000 nnsaps 2001rr., zene+n-e wsmenenwn s nexoiop-x cipanax s-rnn-
zenw cnezyxmwm opasom.
Ascrpanwx. Hos-n xwnenn-n anxnoi 5zonnapos, nocsnmenn-n cio-
neiwx ascipanwncxoro rocyzapcisa, s-nymen s opamenwe s nnsape 2001r.
Ha anxnoie wsopa+en- wssecin-e zenienw Ascipanww. Ha nwueson cio-
pone anxnoia cop Lenpw Hapxec, wssecin-n xax oieu ezepauww, na
oopoinon Koipwn Onen Cnexnc, nwcaiensnwua, +ypnanwcixa w nonwiw-
uecxwn zeniens, nepsan +enmwna, xoiopan noezwna na s-opax s rocyzap-
cisenn-e cipyxiyp- Ascipanww. Bce anxnoi- Ascipanww wsroiosnen- na
nonwmepnon ocnose w oinwuaxicn s-coxon cienensx samwi-. B espane
2001r. y+e naxozwnwcs zse pasnoswznociw anxnoia nomwnanom 5zonna-
pos oe -nw yxpamen- nopipeiom xopones- Enwsasei- II w pasnwua-
nwcs ionsxo useioson rammon.
Ananwx. Lene+nan ezwnwua Ananww nex zenwicn na 100xwnzapx. Us
opamenwn s-sezen anxnoi 100nex pasmepom 16068mm 1991r. Ha nem
wsopa+en- paouwe w neieouwciwiensn-n sasoz. Anancxwe anxnoi-
s-nycxaxicn nomwnanom 100(s nauane 2001r. ociasanocs zse pasnoswznoc-
iw), 200(ipw pasnoswznociw), 500(ipw pasnoswznociw), 1000(ipw pasno-
swznociw) w 5000nex.
Anrnwx. Hos-n anxnoi 10ynios ciepnwnros pasmepom 14275mm
s-nymen Banxom Anrnww 7nonpn 2000r. Cnpasa oi nwueson ciopon- pac-
nono+en nopipei xopones- Enwsasei- II, a cnesa mennxman useia ro-
norpamma, na xoiopon mo+no nanxzais nwo naznwcs Britannia, nwo uw-
py 10. Ha oopoie wsopa+en- napycnwxw, nopipei -apnsa Lapswna
cnpasa, xonwpw, usei- w nyna cnesa. Banxnoi samwmen soznn-m sna-
B pecnynwxe Monzosa s 1992r. nonswnwcs zse xynxp- nomwnanamw
50w 200xynonos, a s nauane 1993r. xynon- onee xpynnoro zociown-
cisa (1000w 5000) c monorpammon Hauwonansnoro anxa Monzos-. Ozno-
spemenno c xynonamw Hauwonansn-n anx s-nyciwn s opamenwe anxosc-
xwn wnei s 5nen.
Ocensx 1993r. Banx Monzos- omennn nacenenwx nanwun-e zensrw
ws pacueia 1000xynonos sa 1nen. B 1994r. s Monzose -na nposezena
ouepeznan omwccwn, anxnoi- oioro s-nycxa, oineuaiann-e so Ipanuww,
wmexi s-coxyx cienens samwi-.
C neia 1993r. na ieppwiopww Hpwzneciposcxon Monzascxon pecnynw-
xw, rze npaswiensciso npwsnais uy+on monzascxwn nen ne no+enano, xy-
nxp- c Lenwn-m no-npe+nemy coxpanwnw noxynaiensnyx cnoconocis.
Uso scex perwonos -smero CCCP iyza xn-nyna oecuenennan zene+nan
macca. C uensx +e orpazwis pecnynwxy oi zansnenmero nann-sa s-mez-
mwx ws opamenwn pynen opasua 19611992rr. -no pemeno naxnew-
sais na ciap-e xynxp- mapxw, nozisep+zaxmwe wx nnaie+ecnoconocis.
(Uzen ne nosan, oio zenanocs s nocnesoennoe spemn s Lepmanww, Benrpww,
-exocnosaxww, Kwiae.)
B mapie 1993r. npaswiensciso Lpysww o+nswno o ssezenww spemenn-x
zensnaxos, w y+e 6anpenn +wienw Twnwcw yswzenw nos-e yma+n-e
zensrw, oineuaiann-e so Ipanuww. Hepexoznan zene+nan ezwnwua ne wme-
ei owuwansnoro nassanwn, s napoze +e wmenyeicn napw, i.e. nanwu-
n-e. Heps-e xynon- s-nyciwnw nomwnanamw 5, 10, 50, 100, 500, 1000,
a iax+e 5000w 10000.
B 1993r. Banx Apmenww s-nyciwn s opamenwe zene+n-e snaxw na-
uwonansnon sanxinon cwciem-. Lene+nan ezwnwua nonyuwna nassanwe
zpam (nonaraxi, socxoznmee x onnwnwciwuecxon zpaxme), a pasmennan
moneia nym (1zpam = 100nymos).
Lene+nan ezwnwua Asepanz+ana, s-nymennan s opamenwe s 1992r.,
nonyuwna nassanwe manai. Heps-e wnei- nomwnanamw 1, 10, w 250ma-
naios s-nonnen- so Ipanuww. Hpw oopmnenww cepww -n zonymen npo-
cuei. Hw na oznom wneie ne oxasanocs cnosecnoro oosnauenwn nomwnana.
Oiwm iyi +e socnonssosanwcs anscwwxaiop-, npwnnsmwecn ycepzno noz-
pwcos-sais nynw. B 1993r. s-mnw xynxp- wsmenennoro iwna (nomwnan
oosnauen uwpamw w cnosamw) zociowncisom 1, 5, 10, 50w 100manaios, a
iax+e 500w 1000, oopmnenn-e wnaue.
Hpaswiensciso w Hauwonansn-n anx Kasaxcxon pecnynwxw s 1993r.
s-nyciwnw s opamenwe nos-e zene+n-e snaxw iansre, omenns nace-
nenwx xozwsmwe iorza xynxp- coseicxoro opasua ws pacueia 1: 500.
10man 1993r. napnameni K-pr-sciana nporonocosan sa ssezenwe na-
uwonansnon sanxi-: s xauecise zene+non ezwnwu- npwnnnw com, a pas-
mennon moneion i-n-n. Heps-n s-nycx pasmenn-x snaxos, s-nymen-
n-x oi wmenw Banxa K-pr-sciana nomwnanamw 1, 10w 50i-n-n, ocyme-
cisnen cocisenn-mw ycwnwnmw neiom 1993r. B 1994r. nocnezosana sio-
pan omwccwn anxoscxwx wneios. Usroiosnen- onw no saxasy anrnwncxon
wpmon TDLR.
C 18nonpn 1993r. ezwncisenn-m saxonn-m nnaie+n-m cpezcisom na
ieppwiopww pecnynwxw .sexwcian cianw zene+n-e snaxw cym-xynon-.
Becuwcnennn-e spemenn-e npaswienscisa Poccww spemen 19171922 rr.
s-nycxanw cocisenn-e yma+n-e zensnaxw:
a) mapxw Banaznon apmww Osanosa-Bepmonzia; ) uwiwncxwn ropozcxon s-nycx
aiamana Cemenosa; s) xyciapn-e zensrw Cesepo-xasxascxoro omwpaia;
r) camopasmenwsaxmwncn noniwnnwx r. Lwasa; z) 100-pynesan anxnoia,
oineuaiannan s CTA znn renepana Xopsaia; e) nemeuxo-nwioscxwe mapxw,
wmesmwe xo+zenwe s oxxynwposannon nemuamw Hpwaniwxe.
a)
o)
n)
t)
t)
e)
162 HACTB II. EHBFH 163 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
opamenww naxozwnwcs ueni- w mwnw s swze anxnoios. Oio csnsano c
iem, uio zene+nan ezwnwua na Kwnpe ozna ws cam-x secom-x s mwpe.
Cenuac w mwnw, w ueni- opamaxicn ionsxo s swze monei. Baxonn-m
cpezcisom nnaie+a nepecianw -is w yipaiwnw cwny cnezyxmwe anxnoi-:
250mwnen, s-nymenn-e me+zy 1961-m w 1982rr.; 500mwnen, s-nymen-
n-e me+zy 1962-m w 1979rr.; 1yni, s-nymenn-n me+zy 1961-m w
1976rr. B-sezen- ws opamenwn w nepecianw -is saxonn-m cpezcisom
nnaie+a 1mapia 2000r., no omenwsaxicn Henipansn-m anxom s ieuenwe
neorpanwuennoro nepwoza anxnoi- 1yni, s-nymenn-n me+zy 1979-m w
1996rr.; 5ynios, s-nymenn-e me+zy 1979-m w 1995rr.; 10ynios, s--
nymenn-e me+zy 1977-m w 1995rr. B nauane 2001r. s opamenww ociasa-
nwcs anxnoi- cnezyxmwx nomwnanos: 1yni (zse pasnoswznociw), 5yn-
ios, 10ynios w 20ynios (ipw pasnoswznociw).
Konro. Ciap-e anxnoi- 5000w 10000panxos, s-nymenn-e Banque
des Etats de IAfnque Centrale (BEAC), cozep+amwe naznwcs Republique
Populaire du Congo, s-sezen- ws opamenwn w nepecianw -is saxonn-m
cpezcisom nnaie+a, no omenwsaxicn Henipansn-m anxom s ieuenwe neo-
rpanwuennoro spemenw.
Hwrsa. B Lwise s opamenww naxoznicn anxnoi- nomwnanom oi 1zo
200nwios. C 1997r. npowcxozwi nocienenn-n s-nycx nos-x mozwwuwpo-
sann-x anxnoios c coxpanenwem ocnosn-x moiwsos zwsanna w npwsne-
cenwem nos-x cpezcis samwi-. Hos-n anxnoi 100nwios 2000r., xax w
npez-zymwn, yxpamen nopipeiom Layxaniaca, zoasnen- parmeni- mwx-
poiexcia, cosmemaxmeecn wsopa+enwe, wsmenen soznnon snax (nopipei
Layxanraca). Ha oopoie swz na Ciap-n ropoz w ynwsepcwiei Bwnsnx-
ca. Lomwnwpyxmwe useia anxnoia senen-n, onwsxos-n w opan+es-n.
Harswx. B-nymenn-n na pye+e sexos woneios-n c cwpenes-m an-
xnoi 10nai wmeei nesnauwiensn-e wsmenenwn s zwsanne w useioson ramme
no cpasnenwx c npez-zymwmw mozwwxauwnmw. Ero pasmep- 13065mm.
Ha nwueson ciopone swz pexw Layras-, na oopoie cnpasa nauwo-
nansn-n rep, a s uenipe parmeni nauwonansnon xepamwxw. Banxnoi sa-
mwmen soznn-m snaxom c nopipeiom zesouxw s nauwonansnom xocixme w
mwpoxon cepepwcion n-pnxmen samwinon nwisx cnpasa.
Pyxmnwx. Lene+nan ezwnwua Pym-nww nen zenwicn na 100anen.
B Pym-nww s-nymen nos-n anxnoi 10000nees, s-nonnenn-n ne ws yma-
rw, a ws nonwmepos. Ero xapaxiepnon ocoennocisx nsnneicn oicyiciswe so-
znnoro snaxa w samwinon nonoc-. Bmecio nwx na anxnoie wmexicn ienesoe
wsopa+enwe Hwxonae Uoprw w monorpamma BNR. Kpome ioro, cnesa pacno-
no+eno npospaunoe oxno. Pasmep anxnoia 15067mm. Ha ero nwueson
ciopone cnpasa naneso pacnono+en- nopipei Hwxonae Uoprw, usei- w na-
uwonansn-n rep. Ha oopoie xaezpansn-n coop monaci-pn Kypiea-
ze-Apz+ec w ciwnwsosann-n open, zep+amwn s xnxse xpeci. Ocnosn-e use-
ia anxnoia onwsxoso-senen-n, ronyon, +eni-n. Kpome nosoro anxno-
ia, na nonwmepnon ocnose wsroiosnen s-mezmwn s 2000r. anxnoi
2000nees, xoiop-n cian neps-m nonwmepn-m anxnoiom s Espone.
Cnosenwx. Lene+nan ezwnwua Cnosenww ionap zenwicn na 100cioiw-
nos. Hos-e anxnoi- nsnnxicn mozwwxauwnmw y+e cymecisyxmwx anx-
noios naxoznmencn s opamenww cepww. Bce cnosencxwe anxnoi- s-non-
xom c nopipeiom xopones- Enwsasei- II w cepepwcion n-pnxmen samwi-
non nenion cnesa oi uenipa. Hpeonazaxmwe useia anxnoia xopwune-
s-n w opan+es-n.
Anrona. B Anrone npozon+anacs zenomwnauwn. Banxnoi- xsans- pwz-
+yciazoc 1995r. nepecianw -is saxonn-m cpezcisom nnaie+a c 1wxnn
2000r., no zo 31asrycia 2005r. wx mo+no omennis s Henipansnom anxe
no xypcy 1mwnnwon xsans- pwz+yciazoc sa 1nosyx xsansy (1xsansa =
100nsen). Kpome ioro, sce anxnoi- cepwn 1976, 1979, 1984, 1987w
1991rr. npexpaiwnw -is saxonn-mw cpezcisamw nnaie+a w yipaiwnw
cwny. B opamenwe ssezen- anxnoi- 50w 100xsans, pasn-e 50w
100mwnnwonam nezenomwnwposann-x xsans cooiseicisenno. Oa anxnoia
ozwnaxosoro pasmepa 15066 mm w ozwnaxoso samwmen- soznn-m
snaxom c wsopa+enwem cxynsniyp- w samwinon nonocon cnpasa oi ueni-
pa. Ha nwueson ciopone anxnoia 50xsans nopipei- Ozyapze Loc Can-
ioca w Arociwnso Hero s mezansone cnpasa. Ha oopoinon ciopone wsopa-
+ena neinnan nnaiopma. Lomwnwpyxmwe useia anxnoia senen-n,
+eni-n w ronyon. Lwuesan ciopona anxnoia 100xsans s-nonnena iax
+e, xax w 50xsans, na opainon szanwe Hauwonansnoro anxa Anron-.
Ocnosn-e useia onwsxos-n, xopwunes-n w opan+eso-+eni-n.
Apxenwx. B Apmenww npozon+aeicn ssoz s opamenwe anxnoios no-
son cepww c nopipeiamw wssecin-x zenienen Apmenww. Ha nwueson ciopo-
ne anxnoia 500zpam (1zpam =100nym) pasmepom 12972mm cnesa pac-
nono+en nopipei apxwiexiopa Anexcanzpa Tamannna w xapia Epesana, na
oopoie npaswienscisennoe szanwe. Banxnoi cna+en soznn-m snaxom c
nopipeiom Anexcanzpa Tamannna w samwinon nwisx cnesa oi uenipa. B o-
opmnenww anxnoia wcnonssosanwcs uepn-n, +eni-n w opan+es-n useia.
Banrnaem. Lene+nan ezwnwua Banrnazem iaxa zenwicn na 100nancos.
B opamenwe ssezen anxnoi 500iax pasmepom 15265mm. Cnpasa na nw-
ueson ciopone anxnoia nomemen nopipei menxa Mwz+wypa Paxmana, a s
uenipe meueis Cei-Laman. Ha oopoinon ciopone szanwe Bepxosnoro
cyza s Laxxe. Banxnoi samwmen soznn-m snaxom s swze ronos- iwrpa c
cepepwcion n-pnxmen samwinon nonocon, zomwnwpyxmwe useia anxno-
ia woneios-n, cwpenes-n w opan+eso-xopwunes-n. B nauane 2001r. s
opamenww naxozwnwcs anxnoi- nomwnanom oi 1zo 500iax. Homwnan
500iax npezciasnen zsymn pasnoswznocinmw anxnoios.
Hnwx. Cwciema nanwunoro zene+noro opamenwn Unzww xapaxiepwsy-
eicn orpomn-m xonwuecisom anxnoios. Cymecisyxi cnezyxmwe nomwnan-:
1pynwn (socems pasnoswznocien), 2pynww (zesnis pasnoswznocien), 5py-
nwn (cems pasnoswznocien), 10pynwn (zesnis pasnoswznocien), 20pynwn
(zse pasnoswznociw), 50pynwn (ipw pasnoswznociw), 100pynwn (zesnis
pasnoswznocien), 500pynwn (ipw pasnoswznociw). Uioro 50pasnwun-x
anxnoios. Bonsmwnciso ciap-x anxnoios, ocoenno nwsxwx nomwnanos,
samwmen- ouens cnao. Ho anxnoi-, yxpamenn-e nopipeiamw Maxaim-
Lanzw, oinocnicn x nocneznwm s-nycxam w wmexi onee s-coxyx cienens
samwi-.
Kwnp. Lo asrycia 1955r. xwnpcxwn yni pasnnncn yniy ciepnwnros w
zenwncn na 20mwnnwnros, wnw 180nwacipos. Cenuac xwnpcxwn yni ze-
nwicn na 100uenios, a ueni na 100mwnen. Lo nezasnero spemenw s
164 HACTB II. EHBFH 165 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Fpom menxan pasmennan moneia Ascipww, pasnan 1/100mwnnwnra,
Honsmw, pasnan 1/100sonoioro.
Fynsen zene+nan ezwnwua Hwzepnanzos, pasnan 100ueniam, nas--
saeman iax+e nopwnom, Aniwnscxwx ociposos, Cypwnama.
Fyp zene+nan ezwnwua Lawiw, pasnan 100ceniwmo.
awx cepepnnan moneia CTA, pasnan 1/10zonnapa wnw 10uen-
iam.
wpaxxa rpeuecxan moneia zociowncisom s zse zpaxm-.
wnap zene+nan ezwnwua pnza cipan: An+wpa, Upaxa (pasnan
1000 wncam), Uopzanww (pasnan 10 zwpxemam, 100 nwacipam,
1000 wncam), rocnasww (pasnan 100 napa), Tynwca (pasnan
1000mwnnwmam), Kysenia (pasnan 10zwpxemam, 100wncam).
wpxex, wpxax zene+nan ezwnwua Mapoxxo (pasnan 100caniw-
mam), O+ezwnenn-x Apacxwx Omwpaios (pasnan 100wncam), a iax-
+e moneia zociowncisom 1/10zwnapa s Uopzanww w Kysenie.
onnap zene+nan ezwnwua CTA, Kanaz-, Ascipanww, Lwepww,
Owonww, Lonxonra, Cwnranypa w pnza zpyrwx cipan, pasnan 100uen-
iam wnw (s Manansww) 100cenam.
onr zene+nan ezwnwua Bseinama, pasnan 10xay wnw cy, a iax+e
Tansann w zpyrwx cipan.
paxxa zene+nan ezwnwua Lpeuww, pasnan 100neniam.
Espoonnapm zene+n-e cpezcisa s amepwxancxwx zonnapax, nome-
menn-e wx snazensuamw sa npezenamw CTA, rnasn-m opasom s espo-
nencxwx anxax (esponencxwe zonnap-), wcnonssyem-e nocneznwmw znn
xpezwin-x onepauwn.
Sawp zene+nan ezwnwua Bawpa, pasnan 100maxyia.
Snormw zene+nan ezwnwua Honsmw, pasnan 100rpomam.
Hena zene+nan ezwnwua Hnonww, pasnan 100cenam.
Ksava zene+nan ezwnwua s Bamww, pasnan 100nrae, w Manasw,
pasnan 100iamana.
Kepm-xypym pasmennan moneia Cayzoscxon Apasww, pasnan
1/20pwana.
Kwn zene+nan ezwnwua Laoca, pasnan 100aiam.
Konon zene+nan ezwnwua Kocia-Pwxw, pasnan 100ceniwmo, w Cans-
sazopa, pasnan 100ceniaso.
Kopoa zene+nan ezwnwua Hwxaparya, pasnan 100ceniaso.
Kpona zene+nan ezwnwua pnza cipan: Tseuww, Hopserww w Lanww,
pasnan 1ope; Ucnanzww, pasnan 100onpe.
Kpop ezwnwua yxpynnennoro cueia na pynww, npwmenneman s pnze
cipan ro-Bociounon Asww, rze 1xpop = 10mwnnwonam pynwn.
Kpysewpo zene+nan ezwnwua Bpaswnww, pasnan 100ceniaso.
Kypym, nwacrp pasmennan moneia Typuww, pasnan 1/100nwp- wnw
40napa; Cayzoscxon Apasww (cm. xepm).
Ksxr zene+nan ezwnwua Bwpm-, pasnan 100nsn.
Hes zene+nan ezwnwua Bonrapww, pasnan 100cioiwnxam.
Hew zene+nan ezwnwua Pym-nww, pasnan 100annm.
Hex zene+nan ezwnwua Ananww, pasnan 100xwnzapxam.
Hexnwpa zene+nan ezwnwua Lonzypaca, pasnan 100ceniaso.
nen- c conxzenwem ezwnoro oopmnenwn w yxpamen- nopipeiamw swzn-x
zenienen cipan-. B opamenww naxoznicn nomwnan- c 10zo 10000iona-
pos. Hos-e anxnoi- 5000w 10000ionapos npaxiwuecxw nonnocisx co-
xpanwnw npe+nwn zwsann, osasezncs nos-mw cpezcisamw samwi-. Ha
anxnoie 5000ionapos nonswnacs sonoiwcian ronorpawuecxan onsra
na nwueson ciopone c nopipeiom Usan- Kownxa w uwpon 5000s uenipe.
Ocnosn-e useia anxnoia iemno-xopwunes-n, uepn-n, opan+es-n,
+eni-n. Ha anxnoie 10000ionapos mwpoxan cepepwcian ronorpaw-
uecxan nonoca cnpasa na nwueson ciopone c wsopa+enwem rycwnoro nepa w
noznwcsx Usana Hanxapa. Lomwnwpyxmwe useia anxnoia woneios-n,
uepn-n w xpacnosaio-opan+es-n.
Taxwxwcran. Pecnynwxon Taz+wxwcian ssezena s opamenwe nosan
nauwonansnan zene+nan ezwnwua comonw. Ozwn comonw cociowi ws 100zw-
pamos. B opamenwe ssezen- anxnoi- cnezyxmwx nomwnanos: 1, 5, 10,
50w 100comonw. Taz+wxcxwe pyn- (nomwnan- 1, 5, 10, 20, 100, 200,
500w 1000) ociasanwcs s opamenww zo 31mapia 2001r. w omenwsanwcs
no xypcy 1000iaz+wxcxwx pynos sa 1comonw.
Hxawxa. Lene+nan ezwnwua Hmanxw nmancxwn zonnap. Lo 1969r. s
cipane opamancn yni. Hmancxwn zonnap pasen 100ueniam. Ozwn amepw-
xancxwn zonnap mo+no xynwis sa 38nmancxwx zonnapos. B opamenww na-
xoznicn anxnoi- nomwnanom oi 1zo 1000zonnapos. B ieuenwe 2000r.
Banx Hmanxw ocymecisnnn ssoz s opamenwe nos-x anxnoios 50, 100w
1000zonnapos. Bce anxnoi- ozwnaxosoro pasmepa 14568mm w c
ozwnaxoson samwion soznnon snax s swze xonwpw w cepepwcian n-pn-
xman nonoca cnesa oi uenipa. Cnesa na nwueson ciopone anxnoia 50zon-
napos wsopa+en nopipei Comxona Tapna, a s uenipe usei- w nauwo-
nansn-n rep. Ha oopoie swz na nnn+ Loxiops xens. Banxnoi s--
nonnen s woneioso-rony-x w xpacno-cwpenes-x ionax. Ha nwueson cio-
pone 100-zonnaposoro anxnoia wsopa+en nopipei copa Lonansza Canr-
ciepa cnesa, a s uenipe usei-, xapia cipan- w nauwonansn-n rep. Ha
oopoie sozonaz Lanc-Pwsa. Lomwnwpyxmwe useia uepn-n, senen-n,
opan+es-n, woneios-n.
enexnme snaxw crpan xwpa
Arop pasmennan moneia rocyzapcisa Uspawns, pasnan 1/100wspa-
wnscxoro mexenn.
Ar pasmennan moneia Laoca, pasnan 1/100xwna.
Aranw zene+nan ezwnwua Aranwciana, pasnan 100nynam.
Bansoa pasmennan zene+nan ezwnwua Hanam-, pasnan 100cenie-
cwmo.
Bans pasmennan moneia Pym-nww, pasnan 1/100nen.
Bar wnaue iwxans zene+nan ezwnwua Tawnanza, pasnan 100ca-
ianram.
Bonwsap zene+nan ezwnwua Benecyon-, pasnan 100ceniwmo.
Bona zene+nan ezwnwua KHLP w +non Kopew, pasnan 100uonam.
Fsapanw, Fyapanw zene+nan ezwnwua Haparsan, pasnan 100ceniwmo.
166 HACTB II. EHBFH 167 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Cxyo ciapwnnan wiansnncxan cepepnnan w sonoian moneia, camo
nassanwe cxyzo coxpanwnocs znn oosnauenwn monei- s 5nwp.
Cons zene+nan ezwnwua Hepy, pasnan 1mwnnwony wniw.
Crepnwnr ycianosnennan saxonom npoa anrnwncxwx cepepnn-x w
sonoi-x monei; yni ciepnwnros zene+nan ezwnwua Benwxopwia-
nww, pasnan 100nencam, iax+e Lwpaniapa.
Crorwnxa onrapcxan pasmennan moneia, pasnan 1/100nesa.
Cy pasmennan moneia Bseinama, pasnan 1/100zonra.
Cyxpe zene+nan ezwnwua Oxsazopa, pasnan 100ceniaso.
Tyrpwx zene+nan ezwnwua Monronww, pasnan 100mynry.
mns menxan pasmennan moneia Kwian, pasnan 1/100xann wnw
1/10usno.
aprwnr menxan moneia Benwxopwianww, ws+nia ws opamenwn s
1968r.
wnnep pasmennan moneia Benrpww, pasnan 1/100opwnia.
opwnr zene+nan ezwnwua Benrpww, pasnan 100wnnepam.
panx zene+nan ezwnwua Bensrww, Lxxcemypra, Monaxo, Ipan-
uww w Tsenuapww, pasnan 100caniwmam.
ynr zene+nan ezwnwua Kenww, Kwnpa, Lwsana, Erwnia, Lwpania-
pa, Cwpww, Cyzana, Upnanzww w nexoiop-x zpyrwx cipan.
Xao pasmennan moneia Bseinama, pasnan 1/10zonra.
Henr pasmennan moneia CTA, Kanaz-, Hwzepnanzos w pnza zpyrwx
cipan.
Hsxo pasmennan moneia Kwian, pasnan 1/10xann wnw 10-nnm.
Hon-xon pasmennan moneia Kopencxon Hapoznon Lemoxpaiwuecxon
Pecnynwxw w +non Kopew, pasnan 1/100son-.
Nwnnwnr zene+nan ezwnwua Ascipww, pasnan 100rpomam, a iax+e
nexoiop-x apwxancxwx cipan (Kenww, Tansanww w zp.), pasnan
100ueniam.
Spe pasmennan moneia Lanww, Hopserww, Tseuww, Ucnanzww, pas-
nan 1/100xpon-.
Scxyo pasmennan moneia (zene+nan ezwnwua) Hopiyranww, Kao-
Bepze.
Tans zene+nan ezwnwua Kwian, pasnan 10usno wnw 100-nnm.
Henra menxan pasmennan moneia Lpeuww, pasnan 1/100zpaxm-.
Hwpa zene+nan ezwnwua Uianww, pasnan 100uenieswmo; Typuww,
pasnan 100xypymam (nwacipam), a iax+e s Baiwxane (saiwxancxan
nwpa), s Can-Mapwno, na Mansie.
Mapxa zene+nan ezwnwua Lepmanww, pasnan 100nennwram; zene+-
nan ezwnwua Iwnnnnzww, pasnan 100nennw.
Mwnnsx menxan pasmennan moneia Erwnia, pasnan 1/1000erwneic-
xoro ynia; menxan pasmennan moneia Cyzana, pasnan 1/1000cyzancxo-
ro ynia; Tynwca mwnnwm, pasnan 1/1000iynwccxoro zwnapa.
Mwns pasmennan moneia Kwnpa, pasnan 1/1000xwnpcxoro ynia w
1/1000mansiwncxon nwp-.
Hawca (nawc) pasmennan moneia Unzww w Haxwciana, pasnan
1/100pynww; Banrnazem, pasnan 1/100iaxw.
Hapa pasmennan moneia Typuww, pasnan 1/40xypyma (nwacipa);
rocnasww, pasnan 1/100xrocnascxoro zwnapa.
Hennw io +e, uio nenc, a iax+e pasmennan moneia Iwnnnnzww, pas-
nan 1/100wnnnnzcxon mapxw.
Hecera (nesera) zene+nan ezwnwua Ucnanww, pasnan 100ceniwmo.
Heco zene+nan ezwnwua Apreniwn-, Ky-, Mexcwxw, Konymww, a
iax+e nexoiop-x zpyrwx rocyzapcis.
Hwacrp pasmennan moneia Erwnia, Lwsana, Cwpww, Cyzana, pasnan
1/100erwneicxoro, nwsancxoro, cwpwncxoro w cyzancxoro ynia; io +e,
uio xypym; wiansnncxoe nassanwe ciapwnnon wcnancxon monei- neco.
Hyn pasmennan moneia Aranwciana, pasnan 1/100aranw.
Hennwr pasmennan moneia Lepmanww, pasnan 1/100mapxw.
Hsx pasmennan moneia Bwpm-, pasnan 1/100xsnia.
Pwan zene+nan ezwnwua Upana, pasnan 100zwnapam, w Uemencxon Pec-
nynwxw, Kaiapa, pasnan 40yxmam. Mo+ei wmeis iax+e nassanwe pwnn.
Pwens zene+nan ezwnwua Kamoz+w, pasnan 100cenam, Omana.
Pwxn-pwan zene+nan ezwnwua Cayzoscxon Apasww, pasnan 20xep-
mam (xypymam) wnw 100xananam, w nexoiop-x zpyrwx cipan.
Pynwx zene+nan ezwnwua Unzww, Unzonesww, Haxwciana w nexoio-
p-x zpyrwx cipan.
Pan zene+nan ezwnwua +no-Apwxancxon Pecnynwxw, Lecoio w
Hamwww, pasnan 100ueniam.
Canrwx menxan pasmennan moneia Bensrww, Lpeuww, Lxxcemypra,
Monaxo, Ipanuww, Tsenuapww.
Caranr pasmennan moneia Tawnanza, pasnan 1/100aia (iwxann).
Cen pasmennan moneia Unzonesww, pasnan 1/100pynww; Hnonww,
pasnan 1/100wen-; Kamoz+w, pasnan 1/100pwenn; Manansww, pasnan
1/100mananswncxoro zonnapa.
Cenraso pasmennan moneia Anron-, pasnan 1/100anronapa; Apren-
iwn-, Ky-, Mexcwxw, pasnan 1/100neco, a iax+e pnza zpyrwx cipan.
Cenrecwxo pasmennan moneia Hanam-, pasnan 100ansoa, .pyr-
san, -wnw, pasnan 1/100neco.
Cenrwxo pasmennan moneia Benecyon-, pasnan 1/100onwsapa; Uc-
nanww, pasnan 1/100necei-; Kocia-Pwxw, pasnan 1/100xonona, w pnza
zpyrwx cipan.
HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 169
noro anxa (anxoscxoro yupe+zenwn) iax mnororpanna, uio cianoswicn sa-
uaciyx neonpezenennon.
B nacionmee spemn anxw, eciecisenno, s-nonnnxi csow ipazwuwon-
n-e sazauw, opranwsyn zene+n-n oopoi w xpezwin-e oinomenwn. Oznaxo
ieneps s wx ynxuww sxozni iax+e wnancwposanwe napoznoro xosnncisa,
cipaxos-e onepauww, xynnn-npoza+a uenn-x ymar, a s nexoiop-x cnyuanx
nocpeznwuecxwe czenxw, wnseciwuwonn-e onepauww, npwopeienwe onsa-
ienscis no nopyuwienscisam. Kpome ioro, xpezwin-e yupe+zenwn npowsso-
zni xoncynsiwposanwe, yuacisyxi s ocy+zenww napoznoxosnncisenn-x
nporpamm, sezyi ciaiwciwxy, wmexi nozcon-e npeznpwniwn. Hwiwpyem-n
s-me O. Laspymwn pesxmwpyei csow nanxzenwn cnezyxmwmw cnosamw:
...coszaeicn sneuainenwe ne o cneuwwxe, a o mnoronwxon cyiw anxa. On
s-nonnnei iaxyx zeniensnocis, xoiopyx moryi ocymecisnnis w zpyrwe yu-
pe+zenwn.
B cooiseicisww c poccwncxwm saxonozaienscisom x anxoscxon zen-
iensnociw oinocnicn, nanpwmep, iaxwe onepauww, xax axiopwnr (noxynxa
ipeosanwn no nociasxam iosapos w oxasanwx ycnyr zo naciynnenwn cpoxa),
openiwnr (noxynxa ipeosanwn no oxcnopiy), wnancos-n nwswnr (nepe-
zaua wnseciwuwn npeznpwniwnm, usw pwcxw na cpox zo nonnoro noramenwn
wnseciwuwonnoro xanwiana nepexozni x nwswnroson xomnanww).
B nacionmee spemn xpezwino-zene+noe w wnancosoe xosnnciso Poc-
cww nepe+wsaei cepsesn-e cipyxiypn-e wsmenenwn. Hepecipawsaeicn xpe-
zwinan cwciema, sosnwxaxi nos-e w cosepmencisyxicn ciap-e swz- xpe-
zwino-wnancos-x wnciwiyios w onepauwn, cxnaz-saxicn wn-e nponopuww
w ssawmooinomenwn rocyzapcisennoro w uacinoro cexiopos oxonomwxw.
Cymecisenn-e wsmenenwn npowcxozni w s ynxuwonwposanww anxos.
Bospaciaxi wx camocioniensnocis w pons s napoznom xosnncise, ws-cxwsa-
xicn nyiw nos-menwn oexiwsnociw anxoscxon zeniensnociw xax snyipw
cipan-, iax w sa ee npezenamw, wzei nowcx oniwmansnoro pasrpanwuenwn
cep zeniensnociw w ynxuwn cneuwanwswposann-x wnancoso-xpezwin-x
w anxoscxwx yupe+zenwn.
Banx sro spasmw cxmcn
Banx oio szpas-n cm-cn, ipess-n noz-
xoz x zenciswiensnociw, x napinepam.
z. - z. Bpxnso
Uciopwxw zoxasanw, uio eme 2300nei zo n.o. y xanzees -nw iopros-e
xomnanww, xoiop-e napnzy c s-nonnenwem csowx nenocpezcisenn-x ynxuwn
s-zasanw iax+e ccyz-, i.e. s-nonnnnw ozny ws sazau, npwcymwx anxam s
namem nonwmanww. Bnpouem, xax yisep+zaxi wccnezosaienw, ooconenn-e
xpezwin-e onepauww sosnwxnw nos+e: onw oinocnicn x VIs. zo n.o.
Cnoso anx npowcxozwi oi wiansnncxoro banco, osnauaxmero cion.
Taxwe cion- banco ycianasnwsanwcs na mnoronxzn-x, mymn-x nnoma-
znx, rze npowcxozwna o+wsnennan ioprosnn iosapamw. B Lpesnem Pwme,
Hacrs III
BAHKH H BAHKHPN
Hpewcnoswe
Cnop onee wnw menee ecnepcnexiwsen,
xons cxopo xpezwi cions +e ciap, xax mwp.
epnan Bpoers
Banxw yzwswiensnoe wsopeienwe uenoseuecisa. Uciopwn wx yxozwi
s rnywny sexos, a cepa zeniensnociw ne snaei nw reorpawuecxwx, nw na-
uwonansn-x rpanwu. Bes anxos nem-cnwmo cospemennoe zene+noe xosnn-
ciso. Um nei ansiepnaiws- s yzymem, nocxonsxy onw nsnnxicn ocnosn-m
w csnsyxmwm ssenom scen oxonomwuecxon +wsnw.
Locyzapciso, wrnopwpyxmee anxoscxyx zeniensnocis w oxonomwuecxoe
snauenwe anxa, opeueno. K. Mapxc nwcan, uio anxoscxan cwciema no
csoen opmansnon opranwsauww w uenipanwsauww ...npezciasnnei coon
camoe wcxycnoe w cosepmennoe isopenwe, x xoiopomy soome npwsozwi xa-
nwianwciwuecxwn cnoco npowssozcisa.
O anxax w anxoscxon zeniensnociw nanwcano mno+eciso xnwr, iem ne
menee oxonomwci- npozon+axi zwcxyccwx xax o spemenw sosnwxnosenwn
anxos, iax w o nonwmanww wx cneuwwuecxon ponw s oxonomwxe pasnwun-x
wciopwuecxwx opmauwn, s uacinociw npw nepexoze x p-nxy. Loxiop oxono-
mwuecxwx nayx O. Laspymwn, nanpwmep, nwmei, uio -iyxmwe npezcias-
nenwn o npwpoze nonsnenwn anxos pacxoznicn ne na ozno-zsa zecniwneiwn,
a oxsai-saxi nouiw zse i-cnuw nei. Bnauwi, cyis sonpoca o neps-x anxax
za+e ne cionsxo s onpezenenww xaxon-io wciopwuecxon zai-, npwmennemon
znn pasnwun-x ciopon, xoin znn oxonomwuecxon nayxw oio io+e ne op-
mansn-n sonpoc, cxonsxo s onpezenenww ioro, uio +e cuwiais anxom....
Bnpouem, wciopwxw sce ysepennee rosopni o iom, uio neps-e anxw
sosnwxnw sazonro zo manyaxiypnon ciazww xanwianwsma, s nepwoz cianos-
nenwn rocyzapcisa na oiane zociaiouno o+wsnennoro passwiwn iosapnoro
omena, zene+n-x w xpezwin-x oinomenwn. Hocneznwe, xax wssecino, cy-
mecisosanw y+e s paosnazensuecxom omecise. B Lpesnem Pwme -nw
sawxcwposan- nepswun-e nopm- anxoscxoro w xpezwinoro npasa. Cornac-
no oiwm nopmam, xax oimeuaxi wccnezosaienw, s IIIs. zo n.o. pwmcxwe an-
xw, cneuwanwswposasmwecn na mennnsnom zene, nas-sanwcs nymynnpwnmw,
wm y+e paspemanocs seciw xpezwin-e onepauww. Apeniapww, cneuwanwsw-
posasmwecn na xpezwin-x onepauwnx, nonyuwnw sosmo+nocis na ase no-
cpeznwuecisa s nnaie+ax mwpoxo npezociasnnis ccyz- csowm xnweniam.
Heps-e anxw onazanw omwpn-m naopom ynxuwn w ocny+wsanw
ne ionsxo noipewienscxwe ny+z-. Hepeuens wx xpezwin-x czenox -n
neman-m. B Baswnone, nanpwmep, anxw npezociasnnnw xpezwi-, noxynanw
w npozasanw semensn-e yuacixw, s-nonnnnw pnz zpyrwx onepauwn, za+e
nociasnnnw pa-ns s nynwun-e zoma, o uem coomaei Osenwn Knenrens
Bpanzi s xnwre Hyiemeciswe s zpesnwn Baswnon.
Banx camocioniensnoe, nesaswcwmoe, xommepuecxoe npeznpwniwe.
B oiom wccnezosaienw swzni ero cymnocis. Oznaxo zeniensnocis cospemen-
170 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 171
Ho cswzeienscisy wciopwxos, neps-e zene+n-e anxoscxwe onepauww
s-nonnnnw xax oizensn-e nwua, iax w xpam-, rze xonuenipwposanwcs w na-
ze+no xpanwnwcs snauwiensn-e zene+n-e cpezcisa. Xpam- nonssosanwcs
onsmwm asiopwieiom. Bop- oxozwnw wx cioponon, ysa+an penwrwx w ipe-
nema nepez oramw. B xpame nonssosancn nenpwxocnosennocisx za+e npe-
ciynnwx. Ho-swzwmomy, nwms nerenzapnan Kneonaipa ocmenwnacs npwxasais
conzaiam naniw w ywis csox cecipy, cxp-sasmyxcn s xpame Apiemwz- s
Oece w memasmyx en. Boncs ocnymaiscn senwxon uapwu-, conzai- s-ia-
mwnw na ynwuy onansnyx +enmwny w xasnwnw ee y sxoza s csniwnwme.
Bnamenwi-mw rpeuecxwmw xpamamw, rze xpanwnwcs oraicisa, -nw
Oeccxwn, Lenswncxwn, Lenoccxwn, Camoccxwn, i.e. onw npezciasnnnw
coon csoeopasn-e anxoscxwe yupe+zenwn. B xpame Apiemwz- s Oe-
ce oznom ws cemw uyzec cseia cocpezoiouwsanwcs sxnaz- co scero
manoaswaicxoro noepe+sn, a s xpame Anonnona s Lensax xonuenipwposa-
nwcs csoozn-e zene+n-e cpezcisa Lpeuww.
Hpwmeuaiensno, uio y+e neps-e anxwp- nonnnw: ecnw naxannwsaem-e
orpomn-e oraicisa ne+ai es zsw+enwn, onw nenpowssozwiensn-, s io spe-
mn xax oi nwx, oxas-saeicn, mo+no -no - nonyuais cymecisennyx nonssy
w s-rozy. Hazo ionsxo zene+n-e cpezcisa oizasais so spemennoe nonssosa-
nwe wnw oixp-sais camocioniensn-e iopros-e w pemecnenn-e npeznpwniwn.
Banorom npw oiom o-uno s-ciynanw xopanw, samopcxwe wnw oieuecisenn-e
iosap-, a s nexoiop-x cnyuanx zoma, zparouenn-e semw w pa-.
.+e s ie zanexwe spemena napnzy c xpezwin-mw onepauwnmw zpesnwx an-
xos nocienenno nonyuanw passwiwe w pacuei- no ocny+wsanwx sxnazuwxos.
Onw npowssozwnwcs c nomomsx iax nas-saemoro ipancepwia, i.e. nepeno-
ca zene+n-x cpezcis c oznon ianwu- (cueia) na zpyryx. Ka+z-n sxnazuwx s
zpesnem anxe wmen cson nwun-n zoxymeni ianwuy c oosnauenwem ero
wmenw. Ecnw sxnazuwx (wnw xnweni, xax ieneps npwnnio nas-sais) czasan
csow csoozn-e zensrw s anx na xpanenwe, io emy y+e ne ny+no -no nwuno
nnaiwis s iom wnw wnom cnyuae, sce nnaie+w sa nero s-nonnnn on-in-n an-
xwp, y xoioporo naxozwnwcs sxnaz w ianwua c wmenem sxnazuwxa.
Onepauwn s-rnnzena iax: zene+n-e cpezcisa oznoro sxnazuwxa nepeno-
cwnwcs s ianwuy zpyroro, opasyn npocienmwe opm- esnanwun-x pacue-
ios. Lxon-ino, uio npw oiom snauane neoxozwmo -no nwunoe ycinoe
pacnopn+enwe xnwenia o nepeuwcnenww zene+n-x cpezcis, oznaxo saiem
nonswnwcs nwcsmenn-e npwxas- (npoioiwn- cospemenn-x uexos), xoio-
p-e oneruanw w ycxopnnw ssawmn-e nnaie+w.
Hpewmymecisa anxos -nw nacionsxo oueswzn-, uio onw ne mornw ne
npwsneus snwmanwn zenos-x nxzen, xonwueciso xoiop-x, nazo nonarais,
io+e -no neman-m. Hocienenno anxw cianw s-nonnnis paoiy zosepwie-
nen no cociasnenwx zorosopos me+zy xnweniamw, a iax+e s-ciynais no-
cpeznwxamw s iopros-x czenxax.
Hporpecc s anxoscxom zene npwsen x iomy, uio znn oneruenwn pacue-
ios cianw s-nycxaiscn za+e anxoscxwe wnei- (hudu ryzy), xoiop-e
opamanwcs napasne c nonnouenn-mw zensramw. Ho nexoiop-m ouenxam,
snonne zociosepn-m cuwiaeicn, uio xoin sexcensn-mw onepauwnmw zpesnwe
anxwp- ne sanwmanwcs, iem ne menee cymecisosanw xpezwin-e nwcsma c
opamenwem sa nnaie+om x anxwpy.
ocoenno s nepwoz wmnepww, p-nox npezciasnnn coon npociopnyx nno-
mazs (xax npaswno, uacis cno+noro xomnnexca opyma, wnw rnasnon
ropozcxon nnomazw), cneuwansno npeznasnauennyx znn ioprosnw w nsnnx-
myxcn oznospemenno uenipom nonwiwuecxon +wsnw ropoza. B camom Pwme
cymecisosano necxonsxo opymos. Oio -no spemn pacuseia aniwun-x io-
sapno-zene+n-x oinomenwn, passwiwn oxonomwuecxwx csnsen xax me+zy
csoozn-mw iosaponpowssozwiennmw s macmiae ropozos, nposwnuwn, wm-
nepww s uenom, iax w me+zy semnezensuamw w xononamw, naiponamw w oi-
xynmwxamw, rocnozamw w paamw.
B ioprosne wcnonssosanwcs pasnoopasn-e monei-, xoiop-e uexanw-
nwcs xax rocyzapcisamw, iax w ropozamw w za+e oizensn-mw nwuamw,
ezwnoopasnon zene+non cwciem- ne cymecisosano. Umenw xo+zenwe mo-
nei- pasnwunon opm-, zociowncisa, npwuem nepezxo nw+e napwuaiensnon
uen-, yxasannon na nwx. B oiom ecxoneunom zene+nom mnoroopasww, ec-
iecisenno, ipeosanwcs cneuwanwci-, xoiop-e - paswpanwcs so mno+e-
cise opamaxmwxcn monei, mornw - ouenwis wx wnw, no xpannen mepe,
zais zensn-n cosei no wx omeny. Taxos-mw nsnnnwcs mennn- (H cnpo-
cwn ceroznn y mennn-, uio zaei sa noniymana no pynx..., i-cnuene-
iwn cnycin nwcan Cepren Ecenwn s Hepcwzcxwx moiwsax). Onw-io o-u-
no w pacnonaranwcs co csowmw oco-mw cionamw na p-nounon nnomazw, rze
npowcxozwna ioprosnn.
Ho mnenwx wciopwxos, nonniwe anxa, saxpenwsmeecn s cosnanww nx-
zen, oio+zecisnnnocs c mennnamw w wx oco-mw cionamw w s Lpesnen Lpe-
uww, rze anxwp- nas-sanwcs ipaneswzamw (oi rpeuecxoro trapeza cion).
B Lpesnem Pwme cymecisosanw mencapww (oi naiwncxoro mensa
cion), sanwmasmwecn omenom monei, a iax+e nexoiop-mw zpyrwmw zene+-
n-mw onepauwnmw. Heps-e anxw, xax oimeuaxi mnorwe asiop-, sosnwxnw
na ocnose mennnsnoro zena omena zener pasnwun-x ropozos w cipan.
B io +e spemn pnz asiopos nozuepxwsaei, uio nozonoro poza oio+zecis-
nenwe npwpoz- anxa c onepauwnmw no omeny sanxi syanwpyei wciwnnoe
npowcxo+zenwe neps-x xpezwin-x yupe+zenwn w ne mo+ei ne+ais s ocno-
se namwx npezciasnenwn o ero cyiw. Onw naciawsaxi na iom, uio cama no
cee omennan onepauwn nsnneicn oipa+enwem iosapnoro omena, s nen oi-
cyicisyei xpezwinan ocnosa, xoiopan onpezennna - rnasnoe nanpasnenwe
zeniensnociw anxos onee nosznero nepwoza.
Hexoiop-e oxonomwci- yisep+zaxi, uio yxsansnoe ionxosanwe an-
xa npwsozwi x s-sozy o iom, uio npowcxo+zenwe ero cnezyei oinocwis
nwms x iaxomy nepwozy passwiwn xosnncisa, xorza zensrw cianw s-non-
nnis ynxuwx mwpos-x zener. Oznaxo wssecino, uio coxpannan onepauwn,
opweniwpyxman na snyipennee opamenwe, nsnneicn onee zpesnen w
wmenno ona s onsmen cienenw npwnw+aei nac x nonwmanwx cyiw xpe-
zwin-x yupe+zenwn.
Cuwiaeicn, uio ynomwnanwn o neps-x ooconenn-x xpezwin-x onepa-
uwnx oinocnicn x VIs. zo n.o. Uciopwxam xopomo wssecino, uio s anxax
zpesnero Baswnona npaxiwxosanwcs snaxom-e w s name spemn onepauww
npwem sxnazos w ynnaia no nwm npouenios. Oiw +e onepauww -nw wssec-
in- s Lpesnen Lpeuww s IVs. zo n.o. Ho szecs y+e napnzy c npwemom
sxnazos s anxax sa wssecinyx nnaiy npowssozwncn w omen zener.
172 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 173
B zenos-x apxwsax coxpanwnocs onsmoe xonwueciso zonros-x pacnw-
cox w xonipaxios no sanmam. Us Csoza saxonos Xammypanw wssecin- cia-
isw, rze rosopwicn o yueie cpezcis na cueiax.
Haparpa 100. Ecnw, rze - nw xozwn mamann (iopros-n nocpeznwx),
on yswzen npw-ns, s-rozy s cepepe, cxonsxo on nonyuwn, on yzei sanw-
c-sais s cson cuei (i -si -ad -dar -ma), na xoiopom on yzei sosmemais ee
iamxapy (ioprosuy, ioprosomy areniy).
Haparpa 101. Ecnw, rze - on nw xozwn, on yswzwi npw-ns, cepe-
po, xoiopoe on nonyuwi, mamann yzei yzsawsais w oizaci iamxapy. <...>
Haparpa 104. Ecnw iamxap oizan mamanny numens, macno wnw nx-e
wn-e iosap- znn npoza+w, mamann sanwmei cepepo (nonyuaemoe oi oio-
ro) s cson cuei w sepnei iamxapy. Tamann yzei pais ianwuxy c neua-
isx o zensrax, xoiop-e on oizaci iamxapy.
Haparpa 105. Ecnw mamann noxasan nepe+nocis w ianwuxa znn
(yueia) zener, xoiop-e on oizaei iamxapy, ne ssnia, neyuienn-e zensrw ne
yzyi xnacis na cuei.
Tax s-rnnzwi, na pazocis w yzwsnenwe cospemenn-m wccnezosaiennm,
caman zpesnnn ws wssecin-x meiozwx rocyzapcisennoro perynwposanwn yx-
raniepcxoro yueia, xoiopon 4000nei! B Baxonax Xammypanw npezycmaipw-
sanocs sezenwe cueios na ocnosanww nepswun-x zoxymenios, sasepenn-x
neuaisx, pasnosnaunon noznwcw. Umenno oio (nepswunocis zoxymenios) w
wsymnnei cospemenn-x wccnezosaienen.
Ussecino necxonsxo zosonsno xpynn-x uacin-x iopros-x zomos, oino-
cnmwxcn, npasza, x zpyrwm wciopwuecxwm oipesxam spemenw. Tax, nawons-
mwn sec s uacinon ioproso-pociosmwuecxon zeniensnociw VIIVss. zo
n.o. wrpan nososaswnoncxwn zom C-nossn w snyxw Orww. Oioi iopros-n
zom, sosrnasnnem-n on-in-mw w ociopo+n-mw cneuwanwciamw, wmen or-
pomn-e cpezcisa, zasan wx s xpezwi, wnancwposan iopros-e o+ezwnenwn
w pemecnenn-e maciepcxwe, npwnwman sxnaz- w xpanwn wx.
Lom Orww ozno spemn sosrnasnnn Hay-axxe-wzzwn, xoiop-n npo-
+wn 80nei, 46ws nwx sanwmancn npoeccwonansnon zeniensnocisx. Ero
c-n Uiiw-Mapzyx-ynaiy ycnemno npozon+wn zeno oiua w, cyzn no co-
xpanwsmwmcn sce na iex +e rnwnnn-x ianwuxax sanwcnm, zocionno s--
xozwn ws saipyznwiensn-x nono+enwn, xax, nanpwmep, s cnyuae oxcnep-
iws- nozzensnoro zoxymenia. Leno ocionno cnezyxmwm opasom. Lsa
paia sannnw 5mwn cepepa s sanor. Ccyzy onw s cpox ne sepnynw. Kpe-
zwiop sapan wx none, wmen na io npaso. Oio none Uiiw-Mapzyx-ynaiy
nepezan csoemy oiuy Hay-axxe-wzzwny. Korza +e nouienn-n anxwp
ymep, oa paia npezcianw nepez nos-m rnason zoma w npez+nswnw emy
zonrosoe ipeosanwe na nonmwn- cepepa, xoin oio -na ionsxo uacis
ccyz-. Uiiw-Mapzyx-ynaiy, nponsws nonnoe snanwe cwiyauww w zoxymen-
ia, cnpocwn: Kio iaxon Pwmyi, xoiop-n sapan y sac none s zonr?
Honwman, uio iaxon sonpoc ne cynwi znn nwx nwuero xopomero, ozwn ws
paises s-xsaiwn ianwuxy w, xax nscisyei ws cyzenoro zena 543r. zo
n.o., syamw pacxpomwn ee. Ha cyze, npe+ze uem npexpaiwis paswpa-
iensciso, nocianoswnw ynnaiwis paisnm sa no+s 50mwn cepepa, cymmy
ne manensxyx. Bo scnxom cnyuae, wm oio oomnocs s 10pas zopo+e, uem
ecnw - onw sannaiwnw no sanmy.
Lpesnerpeuecxwn wnoco Apwcioiens s xnwre Honwiwxa paccxas--
saei noyuwiensnyx wciopwx, oinocnmyxcn x zpyromy wnocoy Ianecy
Mwneicxomy. Korza Ianeca nonpexnynw eznocisx, yisep+zan, yzio sann-
iwn wnocowen nwxaxon s-roz- ne npwnocni, ioi, npezswzn na ocnosanww
aciponomwuecxwx zann-x orai-n ypo+an onwsox, eme zo wcieuenwn swm-
paszan s sazaiox wmesmyxcn y nero neonsmyx cymmy zener scem snazens-
uam macnooen s Mwneie w na Xoce, saxonipaxiosas wx zemeso, iax xax
nwxio c nwm ne xonxypwposan. Korza naciynwno spemn copa onwsox w cpa-
sy mnorwm oznospemenno noipeosanwcs macnoonnw, on, oizas macnoonnw
na oixyn na +enaiensn-x emy ycnoswnx w copas mnoro zener, zoxasan, uio
wnoco npw +enanww mo+ei nerxo pasoraieis, no ne oio nsnneicn npez-
meiom ero cipemnenwn.
Fnwnxnme ranwvxw
Konwis zensrw sems nonesnan, ocoenno
ecnw oio czenanw sa sac pozwienw.
Yxncron Hepvxrrs
Coxpanwnocs nemano noznwnn-x zoxymenios, wsyuws xoiop-e wciopwxw-
oxonomwci- ysepenno yisep+zaxi, uio c passwiwem iosapno-zene+n-x oino-
menwn ocooe mecio s xosnncisennom yueie Baswnona sannn yuei pacueios.
Hocneznwe, nocxonsxy zencisosanw s pamxax naiypansnoro xosnncisa, ne ox-
sai-sanw oxonomwxy s uenom, a orpanwuwsanwcs s-zauen ccyz w copamw
naiypansn-x nozaien. Cpezw iaxwx pacueios ecis naiypansn-e, me+zy ne-
cxonsxwmw nwuamw, ropozamw, xosnncisamw. Kpezwi, nwmei T.H. Mans-
xosa, s-nonnnn cneuwwuecxyx pons sswzy orpanwuennociw cpezcis nna-
ie+a s ycnoswnx nezociaiounoro passwiwn iosapno-zene+n-x oinomenwn.
Pacuei- senwcs s secos-x ezwnwuax. Hanzenn-n apxeonoramw s Kxns-
iene xnwnonwcn-n iexci rnacwi:
Ammyp, ison or, w (or) namero oiua,
nycis swzwi:
nwxaxoro zena, xoiopoe
ne (znn ero) ssopa,
na moem cueie nei.
B zpyrom iexcie ws ioro +e Kxns-iene snauwnocs:
Bocems cwxnen cepepa
zenoswin-e
Ammypranpa,
c-na Ty Umiapa. Co cueia
Onna Cyona, c-na Ty Umiapa,
oopoinan cymma
s Kanwme on ssnn...
174 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 175
Omen cosepmancn, pasymeeicn, ne ecnnaino. Tpaneswi- sswmanw
ocoyx nnaiy annare, a ecnw, -sano, w ne panw nnaiy, io io+e ne-
ecxop-cino nonyuanw noueciw, uio s ycnoswnx onsmoro xonwuecisa
ipaneswios w, ciano -is, xonxypenuww wmeno cymecisennoe snauenwe.
Haxonws zociaioun-e cpezcisa, ipaneswi- ne xpanwnw wx s xpame wnw
anxe, a npeznouwianw zasais xnweniam xpezwi- cnauana sa cson cuei,
a saiem, pacxpyiws zeno, w sa cuei sxnazos zpyrwx xnwenios. Hono+w-
iensnyx pons szecs c-rpano oicyiciswe xaxwx - io nw -no xpoxpaiw-
uecxwx sanpeios.
B io spemn xax oznw wccnezosaienw pasm-mnnxi naz sonpocom, xorza
+e sce-iaxw sosnwxnw anxw s aniwun-e spemena wnw ropaszo nos+e, s
XVIIIs., zpyrwe cosepmenno onpezenenno yisep+zaxi: nepsoe nwiepaiyp-
noe ynomwnanwe o ipanesax oinocwicn npwmepno x 520r. zo n.o., a y+e x
xonuy oioro sexa omenn-e ipanes- cianw no csowm ynxuwnm nacionmwmw
anxamw w -smwe mennn- npespaiwnwcs s anxwpos.
Oznaxo xpezwiosanwe s Lpesnen Lpeuww cymecisosano w zo sosnwxnose-
nwn ipanes. Oiwm, xax m- y+e rosopwnw, sanwmanwcs xpam-. Bzecs co-
xpannocis zene+n-x cpezcis sxnazos w sanacos rapaniwposanacs.
U ieppwiopwn xpamos, w zoporw x nwm cuwianwcs csnmenn-mw w ycwnenno
oxpannnwcs. K iomy +e xpam- -nw samwmen- nocenenwnmw coxsos rpe-
uecxwx nnemen amwxiwonwnmw, uio osnauano snazexmwe semnnmw sox-
pyr xpama. Cam-mw nonynnpn-mw s csoe spemn w wssecin-mw s xauecise
iaxos-x s namw znw -nw csniwnwma s Lensax, Kopwne, Onnwze, Oe-
ce, na ocipose Lenoc.
Cornacno npezanwx, ciapenmwn- zpesnero ropoza Oeca npwmepno s
500r. zo n.o. pemwnw soszswrnyis xpam s uecis orwnw Apiemwz-. Oio
namepenwe wmeno upess-uanno sa+noe snauenwe znn ropoza c wnancoson
iouxw spenwn, wo s csniwnwme Apiemwz- xpanwn csow xanwian- uen-n
pnz rpeuecxwx w manoaswaicxwx snaciwienen, a oecu- noz onsmwe npo-
ueni- oizasanw oiw zensrw ssanm-. Ciapenmwn- nazennwcs, uio nosoe
szanwe ysenwuwi oopoi anxa Apiemwz-. Oznaxo ocymecisnenwe oioro
nnana -no saipyzneno ws-sa oicyiciswn nonwsociw nozxoznmero znn
cipowienscisa xamnn.
Bnarozapn pacxonxam Lanoccxoro xpama ciana wssecina cwciema xpane-
nwn zene+n-x cpezcis, ycnosno nassannan wciopwxamw oxonomwxon ropm-
xos. Oia opwrwnansnan oxonomwxa npezciasnnna coon cnezyxmee. Ba-
nac- -nw yno+en- s ropmxw s uei-pe pnza. Ka+z-n pnz oosnauancn
yxson oi A zo W. Lansnenman nymepauwn nonyuanacs c nomomsx yzsoenwn
yxs-, nanpwmep AA w i.z. Ha xa+zom ropmxe snauwnwcs cymma sno+enwn,
wciounwx w zaia nociynnenwn. Oman cymma no pnzy A zon+na -na co-
ciasnnis, no oznwm csezenwnm, 76278zpaxm, no zpyrwm 48i-cnu zpaxm,
a s uenom peseps onpezennncn s 100i-cnu zpaxm.
Ho cyiw, rpeuecxwe xpam--anxw -nw rocyzapcisenn-m pesepsn-m
onzom, onw ynxuwonwposanw xax rocyzapcisenn-e opran-. Bxnaz- s nwx
-nw saxp-i-mw w s oopoie ne wcnonssosanwcs.
Hpwmeuaiensno, uio xoin xpam- w wmenw csoeopasn-e oizenenwn s
nonwcax, npezociasnnnw zonrocpoun-e xpezwi- noz nes-coxwe npoueni- w
oecneuwsanw naze+noe xpanenwe zene+n-x cpezcis, s Lpeuww VIVs. zo
Lpyron xpynn-n iopros-n zom C-nossn Mypamy pacnonarancn
s Hwnnype, na xre cipan-. On sanwmancn iem, uio npwnwman censcxoxo-
snncisenn-e npozyxi-, s-rozno znn cen npozasan wx w ynnauwsan sa xnw-
enios rocyzapcisenn-e nanorw.
Bo uio +e sxnaz-sanwcs s ie spemena csoozn-e zene+n-e cpezcisa?
Hawonee s-rozn-m, oueswzno, cuwianocs npwopeienwe nezsw+wmociw w
paos, npwuem, xax npaswno, sa nanwun-e zensrw. Beponino, iaxoe nomeme-
nwe cpezcis cuwianocs za+e onee npw-nsn-m, uem wx sno+enwe s iopro-
s-e sanm-.
Ba+noe snauenwe npwzasanw zonros-m pacnwcxam o oicyicisww ssa-
wmn-x npeienswn npozasuos w noxynaienen. Hpwnwcxa morna iax+e osna-
uais, uio na npozasua nano+en mipa, s 12pas npes-maxmwn cymmy
czenxw.
Tpanesm w rpaneswrm
Cwnsop, s- s cpezy na menn nnesanw,
B iaxon-io zens nwnxa mne zanw, nocne
Hassanw ncom; w soi sa oiw nacxw
H zam ssanm- sam zener.
Yxrszx excnxp
Hozcuwiano c onsmon iounocisx, uio csox moneiy s Lpesnen Lpeuww
s-nycxanw 1136 (!) nonwcos. Mo+no npezciaswis cee, xaxwe ipyznociw
wnancosoro w ioprosoro opamenwn sosnwxanw npw oiom. Kynuam, za w ne
ionsxo wm, npwexasmwm s zpyron nonwc wnw nepees+asmwm ws nonwca s
nonwc, neoxozwmo -no omenwsais csow monei- na monei- zpyroro xypca
wnw soome wnon zene+non cwciem-.
Mennn- ipaneswi- pacnonaranwcs s zenosom uenipe nonwca, nas--
saemom aropa. B zpesnerpeuecxwx ropozax s arope pacnonarancn p-nox,
sepnee, omecisenn-n uenip, rze npowcxozwnw napozn-e copanwn, ioprw,
npocio scipeuw zocy+wx wnw zenos-x ropo+an. O-uno oio -na onsman
ioprosan nnomazs, no cioponam xoiopon naxozwnwcs xpam-, uacio sa+nen-
mwe rocyzapcisenn-e yupe+zenwn w nopiwxw c maciepcxwmw w iopros-mw
nasxamw. Arop- -nw meciom cocpezoiouenwn +wienen zpesnerpeuecxwx
nonwcos, xoiop-e onsmyx uacis znn nposozwnw sne zoma.
Tpaneswi yxsansno osnauaei uenosex sa cionom. Cion- omena
wsopa+en- na nexoiop-x zpesnerpeuecxwx moneiax. Ha awncxon arope
xoniop- ipaneswios sanwmanw uen-n yron. B Awnax IVs. zo n.o., xax
coomaei T.H. Mansxosa, -no ne menee 26ipaneswios. A no scen Lpeuww
wssecino 33ropoza, rze -nw ipaneswi-.
Uccnezyn nponem- zpesnen yxraniepww, T.H. Mansxosa nwmei, uio s
Lpeuww nposepxa monei -na zenom ne npoci-m w ipeosana s-coxon xsa-
nwwxauww. Hy+no -no snais cozep+anwe meianna s moneiax, xypc pas-
n-x monei oizensn-x nonwcos, onpezennis cienens wsnoca monei, npezsw-
zeis sosmo+nocis nepeuexanxw w soome nonsnenwn ansmwsox.
176 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 177
Lociwrnys npexnonn-x nei, oxono 371r. zo n.o. Hacwon czan ipanesy s
apenzy csoemy xaccwpy Iopmwony, xoioporo on xorza-io xynwn na p-nxe, w
zaposan emy csoozy. B-smwn +e cny+amwn Kwii io+e cian wssecin-m
anxwpom.
Lnasn-m wciounwxom wnopmauww o zpesnerpeuecxwx anxax cny+wi
Tpaneswiwxa, wnw Banxwpcxan zous, rze wsnaraeicn zosonsno sany-
iannoe zeno, zaxmee wccnezosaiennm nosoz znn pasnwun-x wniepnpeia-
uwn. Ucoxpai s Tpaneswiwxe oi nwua c-na Conen wsopa+aei Hacwona
snozeem, npnmo oswnnei s nenopnzounociw, a wmenno s nozzenxe zoroso-
pa. Hexwn xnoma, wmenyem-n c-nom Conen, nonas s ouens cno+nyx cw-
iyauwx, noiepnn xpynnyx cymmy cems iananios. Kax w nono+eno s
zyxe +anpa, Conen npowsnocwi npocipannyx peus, oswnnn s xwmenww
Hacwona.
Peus Conen npowssozwi na cospemenn-x wccnezosaienen zsoncisennoe
sneuainenwe. Oznaxo npw nxon ee wniepnpeiauww cosepmenno ncno: zo-
pocosecinocis anxwpa nociasnena noz comnenwe. Conasn -n senwx.
Banxwp nozzancn emy, sa-n ociopo+nocis w, xoneuno, ne ycionn, no npw-
snaiscn s xwmenww ne xouei, nocxonsxy oio nozp-saei ero penyiauwx, a
anxwp c nozmouennon penyiauwen s ie spemena, xax w so sce zpyrwe, s--
-san ws csoero xpyra, uio pasnocwnsno nonnomy wnancosomy xpaxy.
K iomy +e Hacwon meiex. Leno morno nosneus sa coon wcxw zpyrwx
sxnazuwxos, w s-paiscn ws oioro nono+enwn emy - y+e ne yzanocs.
Loxymeniansn-x nozisep+zenwn noznwnnociw czenxw ne -no, a yx-
raniepcxwx zoxasaienscis ne ipeosanw. Hooiomy xnweni Hacwona naciaw-
san na n-ixe w ycinom cswzeienscise cny+amero anxa Kwiia. Banxwp ne
ionsxo ne s-zan Kwiia cyzy, no w nopyuwncn sa nero cymmon s 7iananios.
Moiws- iaxoro nociynxa mornw -is pasn-mw, o uem wccnezosaienw ionsxo
zoraz-saxicn. Mo+ei -is, anxwp npocio ny+zancn s naze+nom nomom-
nwxe, xoioporo zonro oyuan iannam zenonpowssozcisa. Kpome ioro, czenxw
ne scerza -nw esynpeun-mw; s zannom cnyuae czenxa ocno+nnnacs nonw-
iwuecxwmw ocionienscisamw. Hcno ozno: Hacwon onazan wnancos-m
npezswzenwem w wssopoinwsocisx. Ians, uio m- ne snaem, uem saxonuw-
nocs zeno. Oznaxo wssecino, uio Hacwon narononyuno w c onsmwm orai-
cisom sasepmwn cson semnon nyis.
Ho sasemanwx Hacwona Iopmwon +enwncn na ero szose Apxwnne w
cian onexynom ero mnazmero c-na Hacwxa. Hepezaua +en- npeemnwxy znn
nonyuenwn npas na ynpasnenwe anxom -na, no cnosam Lemocena, o-u-
non npaxiwxon s Lpeuww ioro spemenw. Tax nociynwnw w zpyrwe ipaneswi-,
nanpwmep, Coxpai, oizasmwn +eny Caiwpy, Twmozem, io+e oizasmwn +eny,
no nocne oioro pasopwsmwncn, Cipwmozop ws Anrwna, nepezasmwn Lepmanx
cnauana +eny, a nocne ee cmepiw w zous. Cospemenn-e yuen-e cuwiaxi,
uio couwansnan ymepnocis meiexos w zenosan cmeixa s-nyzwnw wx wso-
peciw nozonyx mepy znn cnacenwn csowx ipanes.
Lpyron c-n Hacwona Anonnozop cyzwncn c Iopmwonom no nosozy
nacnezcisa. Banxwp xopomo nozroioswn ero nepezan ioun-e csezenwn o
zaiax, uennx w cymmax xa+zoro sanma. Oueswzno, oiw zann-e nossonwnw
Anonnozopy npez+nswis wcx na 20iananios. Oznaxo npwrosop -n neo+w-
zann-m: cyzsw, couin npwinsanwn esocnosaiensn-mw, npwcyzwnw emy yn-
n.o. nonswnwcs uacin-e anxw. Bzecs napnzy c omenom, nposepxon monei
w xpezwiosanwem uacin-e ipanes- s-nonnnnw w zpyrwe ynxuww, nanpw-
mep, yuacisosanw s czenxax xax nocpeznwxw, cswzeienw, nopyuwienw, xpa-
nwienw zoxymenios w uennocien.
B xpezwiosanww uenip in+eciw npwxozwncn na wnancwposanwe iopro-
son w npeznpwnwmaienscxon zeniensnociw. Lnasnoe +e snwmanwe, xax oio
nw cospemenno ssyuwi, yzennnocs ocnosanwx npeznpwniwn w ero iexymwm
pacxozam.
Cam-e neps-e s wciopww zpesnerpeuecxwe anxwp- no npowcxo+zenwx
-nw paamw. Apwcioxpai- cuwianw oio sanniwe nezocionn-m.
Hoiom, npasza, paam-anxwpam zasanw csoozy, uio opmansno nas--
sanocs npoza+en ory s xpame w o uem o+nsnnnocs rnamaiaem s ropoze.
Ocsoo+zenwe paa s zoxymenie opmynwposanocs npwmepno iax: zosepwn
ory noxynxy, wnw or wmeei ueny nonnocisx.
Hpasa uy+ecipanua s Lpesnen Lpeuww oxpannnwcs npoxcenwen no op-
myne: La yzei y nwx (npaso) npwopeciw semnx w zom, pasenciso s na-
norax, nenpwxocnosennocis w esonacnocis so spemn sonn- w mwpa, w na
cyme, w na mope w sce npouee, xax y ociansn-x npoxcenos. Hpoxcenamw
nas-sanwcs rpa+zane ws zpyrwx nonwcos, oxasasmwe s csoe spemn xaxyx-
nwo nomoms w rocienpwwmciso rpa+zanam zannoro nonwca w nooiomy
wmesmwe s nem npwswnerww. B onnwnwciwuecxoe spemn npoxcenwx cianw
nonwmais necxonsxo wnaue: xax npezociasnenwe npwswnerwn uy+ecipanuy
soome sa oco-e sacnyrw nepez nonwcom.
C oioro spemenw -smwn pa-anxwp, a n-ne anxwp-sonsnooinymen-
nwx cianoswicn meiexom. Tax nas-sanw ne ionsxo -smwx paos, no w uy-
+ecipanues. B io +e spemn ws 26wssecin-x no wmenam awncxwx ipane-
swios s IVs. zo n.o. 14-nw xopenn-mw ropo+anamw. Ux nono+enwe s
omecise -no zosonsno neycionuws-m.
Meiex npozon+an coxpannis csow npe+nwe onsannociw no oinomenwx
x -smemy snazensuy w ero cemse. Unorza, necmoipn na npwopeiennyx
csoozy, +ecixo onpezennnocs mecio ero +wienscisa. Umena scex meiexos
snocwnw s oco-e cnwcxw. Bpemn oi spemenw sce onw nozsepranwcs nposep-
xe zoxwmaccww. Ha npasznwun-x uepemonwnx meiexw zon+n- -nw mon-
uais. Onw nnaiwnw oco-n nanor meiexwon w nnxc x oiomy eme ipw
oona xax cswzeiensciso csoero pacxoro npowcxo+zenwn. Bnauwiensnan
uacis upess-uannoro soennoro nanora iax+e ynnauwsanacs meiexamw. Hpw
nesosmo+nociw onnauwsais csoe nosoe rpa+zanciso meiexa saxnxuanw s
ixpsmy w nocne xonwcxauww wmymecisa ero cnosa npozasanw s paciso.
Meiex onsan -n wmeis iax+e noxposwienn ws ropo+an. Bnpouem, wnorza
cam-e orai-e w mezp-e meiexw mornw nonyuwis npasa noznwnnoro rpa+-
zancisa, snazenwn wmymecisom w, uio ocoenno sa+no, sanwmaiscn nx-m
swzom zeniensnociw. C 509r. zo n.o. mnorwm meiexam -no zano rpa+zan-
ciso.
Uciopwn snaei, uio ws -smwx paos npowcxozwn w cam-n wssecin-n,
cam-n orai-n anxwp Awn IVs. zo n.o. Hacwon. Ero cocisenn-n
wsnec nauancn c 11iananios s apenzosannon y -smwx snazensues ipane-
se, a xo spemenw oxonuanwn wm wnancos-x zen ero xanwian cociaswn y+e
39iananios, uio -no s-cmwm wmymecisenn-m noxasaienem ioro spemenw.
178 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 179
Cymecisyei mno+eciso rwnoies o xapaxiepe onepauwn ipanes. Tax, s
peuw Lemocena Hpoiws Kanwnna onwcana cnezyxman anxoscxan onepa-
uwn. Lwxon ws Lepaxnen, yes+an s Apwxy, npwsen s nopnzox csow zena
uepes csoero anxwpa w zan emy pacnopn+enwe ynnaiwis ociasnenn-e y
nero 16mwn w 40zpaxm Kewcwazy.
Us peuw +e Hpoiws Twmoen wssecino cnezyxmee. Twmoen copancn
noxwnyis Awn-; no, o+wzan npw-iwn neca ws Maxezonww, on ycnoswncn co
csowm anxwpom, uio ioi no nonyuenww rpysa ynnaiwi sa nepesosxy
(1750zpaxm). Banxwp ynnaiwn w sanwcan Twmoen s uwcno csowx zon+nwxos.
Ussecina iax+e sanwcs o iom, uio nexwn awnnnwn noexan s Mwnei w,
ne +enan pais c coon xanwian ws cipaxa noiepnis ero, snec wssecinyx
cymmy anxwpy, a ioi nanwcan s Mwnei csoemy nosepennomy, uio- on ne-
peuwcnwn oiy cymmy na iexymwn cuei nyiemecisennwxa.
Hozon-e zoxymeni- cswzeienscisyxi, so-neps-x, o cymecisosanww
sxnazos xnwenios s anxw w, so-siop-x, o wx yueie y anxwpos.
O iexnwxe yueia wnancos-x onepauwn no sxnazam mo+no ysnais ws
peuw Lemocena Hpoiws Kanwnna: O-xnosenno sce mennn-, ecnw uaci-
noe nwuo, sxnaz-san y nwx zensrw, yxas-saei, xomy wx ny+no oizais, sanw-
c-saxi npe+ze scero wmn sxnazuwxa w cymmy sxnaza, saiem noznwc-saxi,
xomy zon+no oioi sxnaz s-zais; npw oiom, ecnw onw snaxi s nwuo uenosexa,
xoiopomy ero cnezyei s-zais, onw orpanwuwsaxicn nwms sanwcsx oioro wme-
nw, ecnw +e ne snaxi, io, xpome ioro, npwnwc-saxi wmn ioro, xio zon+en
-n npezciaswis w yxasais ioro uenosexa, xoiopomy zensrw sosspaiwis.
Lorosop mor saxnxuaiscn w ycino, a s cnyuae cepsesn-x neysnsox npe-
zycmaipwsanacs nposepxa c noxasanwnmw noz n-ixon paa xax cswzeienn
czenxw.
Locyzapcisennan snacis ne smemwsanacs s zena uacin-x anxos (w-
nancosan zeniensnocis rocyzapcisa -na csnsana c xpamamw), a xpwzwuec-
xwe nopm- zoxymeniansnoro yueia znn samwi- wniepecos xnwenios w an-
xwpos ne -nw paspaoian-. Taxoe saxonozaiensciso co spemenem nonsw-
nocs, no y+e s Pwme.
Banxwp- iax+e xpwzwuecxw ne -nw samwmen-. O oiom cswzeiens-
cisyei cnezyxman neiwuwn: M-, use zeno wnancwposais xopaensn-e
npeznpwniwn w sxnaz-sais nam xanwian s pyxw zpyrwx nxzen, snaem cnwm-
xom xopomo, uio xa+z-n pas epymwn ssanm- uenosex wmeei npewmyme-
ciso nepez namw. On epei namw zensrw, peansnyx nanwunocis s pyxw w
ociasnnei nam nwcsmo na nwcixe ymarw, xoiop-n ciowi ozwn xonx wnw
oxono oioro, c cornacwem uecino seciw zena c namw. -io xacaeicn nac, m-
ne npocio oemaem nnaiwis, m- zenciswiensno ioiuac nnaiwm cnonna
zensrw epymemy ssanm-. Kaxan +e rapaniwn, uio m- nonyuwm uio-nwyzs,
xorza zenaem saem, w xaxan y nac ysepennocis s sosspamenww namwx zener
opaino? M- zosepnem sam, cyzsw, w saxony, xoiop-n zoxas-saei, uio sce
zorosop-, saxnxuenn-e zoposonsno, yzyi wmeis cwny. Eme, no moemy
mnenwx, nw saxon, nw zorosop ne zaxi xaxon-nwo rapaniww, ecnw epymwn
uenosex ne nsnneicn uenosexom uecin-m w onmwmcn cyza w ci-za sa napy-
menwe zorosopa.
Banxwp nec nepez xnweniom w omecisom oiseicisennocis csowm nwu-
n-m wmymecisom, iax xax s anxax cxp-sanw oi nanoros zoxoz-.
naiwis mipa 3ianania 20mwn. Oio cswzeienscisyei o ysa+enww, xoio-
p-m nonssosancn Iopmwon.
Korza-io, s nauane csoen xapsep-, w Hacwon, w Iopmwon naxozwnwcs
na nw+nen ciynenw couwansnon necinwu-. Oa zownwcs ycnexa narozapn
cocisenn-m ycwnwnm. C-nossn +e Hacwona, noiomxw -smwx paos,
wmesmwx sce, xpome rpa+zancisa, cyzn no scemy, ne onazanw wnancos--
mw iananiamw, xoin w nonaranw, uio zocionno npozon+axi zeno csoero
yzaunwsoro oiua. Lnn nwx oio -no w npeciw+no, w s-rozno. Onw sezs ne
apwcioxpai- w za+e ne npoci-e rpa+zane Awn, xoiop-e cuwianw nezo-
cionn-m sanwmaiscn xommepuwen.
Lpyron wssecin-n zpesnerpeuecxwn anxwp Lepmwoc ws ropoza Acoc
s Uonww. B io spemn snwniensn-n anxwp Osyn axiwuecxw npaswn Aco-
com w eme ropozom Aiapneycom. Lepmwoc -n ero paom w nwun-m cexpeia-
pem. On nponswn iaxwe cnoconociw, uio nopa+enn-n Osyn nocnan xno-
my yuwiscn s Awn-. Hpomnw roz-, w Lepmwoc nocne cmepiw Osyna cian
snazensuem ero ipanes-. Ero zpyssnmw -nw wnoco- Hnaion w Apwcio-
iens, uio ne -no xapaxiepno znn cpez- anxwpos. Ho zpy+ecxan csnss c
Iwnwnnom II, uapem Maxezonww, norywna ero.
Lepmwoc yuacisosan s sonne npoiws Hepcww, nazo zymais, wmen npw
oiom csow xop-cin-e uenw. Hepcwzcxwn uaps +ecioxo pacnpaswncn c nwm,
a oa ropoza (Acoc w Aiapneyc) -nw saxsauen- nepcamw. Apwcioiens co-
uwnwn s uecis csoero zpyra Lepmwoca noomy w nociaswn ero wssannwe s
Lensax. Cospemennwxw xpwiwxosanw noomy sa cpasnenwn, onee zocion-
n-e ora, uem npocioro cmepinoro, za eme anxwpa w -smero paa.
Tonsxo s IIIs. zo n.o. zeniensnocis ipaneswios -na npwsnana nouei-
n-m sanniwem. K oiomy spemenw naxonwncn on-i, ycionnacs yueino-oxono-
mwuecxan cwciema anxoscxwx pacueios, sosnwxnw wnancos-e ipazwuww,
nonswnwcs ycnosnociw w onpezenennan oiwxa s nosezenww anxwpos, uio
cnococisosano yxpennenwx zosepwn x nwm.
Leniensnocis anxos -na ne scerza esynpeunon. Pwcxosanw w anxw-
p-, w wx xnweni-. -acio necocioniensnocis iex w zpyrwx, momennwueciso
npwsozwnw x cyzen-m npoueccam, xoiop-e, oznaxo, ne cnwmxom sainrwsa-
nwcs. B IVs. zo n.o., nanpwmep, sce nozon-e paswpaienscisa npoxozwnw
npewmymecisenno swmon, xorza npexpamanacs naswrauwn, w saxanuwsanwcs
s ieuenwe mecnua. Lnn anxwpa cyzen-n npouecc -n onsmwm pwcxom.
B cnyuae npowrp-ma zena on mor nwmwiscn xnwenios w penyiauww uecino-
ro uenosexa.
B 377w 371rr. zo n.o. oznospemenno nonnyno necxonsxo anxos. Tax,
anxwp Apwcionx s-ny+zen -n oizais sce csoe wmymeciso no wcxam
sxnazuwxos. Ta +e yuacis nociwrna Coswnoma w Twmozema. A Lepaxnwz ezsa
cnaccn oi nopyuwienen w xnwenios, e+as sa rpanwuy, uio, eciecisenno,
s-ssano sceomee nerozosanwe. Oznaxo w nocne ero oi+esza nopyuwienw
npozon+anw pacnpozasais wmymeciso nesazaunwsoro anxwpa. Ociopo+n-e
nxzw pasmemanw sxnaz- s necxonsxwx anxax. Ozno ws wssecin-x s ie
spemena anxpoicis nauanocs wmenno c npowrpannoro ipaneswiamw cyze-
noro npouecca. Cnycin necxonsxo sexos s Mwneie -n npwnni yxas o oi-
mene s-nnai no zonram. B pesynsiaie anxoscxoe zeno npeiepneno snauw-
iensn-e wsmenenwn w pwcxw ysenwuwnwcs.
180 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 181
Henaze+n-mw -nw w xpezwi- rocyzapcisy, nocxonsxy oi nero, ecnw
ono (rocyzapciso) saxouei, saipyznwiensno ipeosais sosspaia zonra, za+e
saxonn-m nyiem. Bnoynoipenenwn rocyzapcisenn-mw cpezcisamw wnw ne-
pe+nocis s oinomenww wx -nw upesai- nenpwninocinmw. Lemocen s
peuw O npeciynnom noconscise oswnnei Osyna Kewcoonia s npw-
csoenww csnmenn-x (xpamos-x) zener, iax xax on snec wx s ipanesy na ipw
znn (!) nos+e ycianosnennoro cpoxa.
Kaxwmw -nw npoueni- no ccyzam, wciopwxw ne snaxi, iax xax wx se-
nwuwn- saxonozaienscisom ne perynwposanwcs w ne orpanwuwsanwcs. O-u-
no wrypwpyei uwpa 12%. Loxoz- anxa cociasnnnw s uenom 2040%
ocnosnoro xanwiana. Ussecino, oznaxo, uio anxwp- npeznouwianw onsmwe
oopoi- menxwm. Onepwposanwe menxwmw cymmamw Iopmwon nas-san
onacnon ioprosnen zensramw zpyrwx nxzen.
Besnanwunoe nepeuwcnenwe sxnazos no cueiam xnwenios s anxe sasw-
cwi o-uno oi iexnwuecxwx sosmo+nocien yueia. Bsnoc wnw nepesoz oop-
mnnnwcs nnaie+n-m nopyuenwem, xoiopoe nas-sanocs zwarpae
(diagraphe tpennetpeu.). Co spemenem iepmwn npwopen onee mwpoxwn
cm-cn onnauwsais uepes anx wnw npocio nnaiwis. Ho wmeno mecio
w wnoe oopmnenwe c wcnonssosanwem cwmona (symbolon tpenne-
tpeu.). On samennn zwarpae. Cwmon npezciasnnn coon xonsuo-neuaixy,
yzociosepnxmee nwunocis xnwenia anxa. Boome snauenwe cwmona -no
mwpe oio -n snax ssawmnon zpy+- w rocienpwwmcisa. Lociaiouno
-no ero noxasais s zome zapwienn, uio- snazensuy cwmona, ero zpyssnm
w pozcisennwxam -n oxasan pazymn-n npwem. Cwmonom morna -is w
pasnomannan nononam moneia, w za+e rnwnnnan ianwuxa. Cwmon npwme-
nnncn w npw uacin-x pacueiax; ero mo+no -no npozais, nozapwis, nepe-
zais no nacnezcisy. Ha awncxon arope nanzen- iaxwe snaxw, oinocnmwecn
x Vs. zo n.o. Knweni, ero areni- wnw zpyroe nwuo mornw nonyuwis sxnaz,
ionsxo npez+nsws oioi onosnasaiensn-n snax, yzociosepnxmwn, uio zan-
n-n sxnaz -n czenan onazaienem oioro snaxa, w nwxem wn-m. Hpw neo-
xozwmociw zononnwiensnon oxcnepiws- s-s-sanw cswzeienen.
Xpanenwe zene+non nanwunociw npezciasnnno s io spemn cepsesnyx
nponemy. Me+zy iem s wciounwxax ne ynomwnaeicn nw oznoro cnyuan or-
panenwn anxos.
Hacwon -n ouens orai, w s oopoie ero anxa cymm- sxnazos w cooi-
seicisenno xpezwios -nw nawonsmwmw ws scex ipanes. He nxon-ino
nw, rze Hacwon xpanwn 50iananios (no iem spemenam cymma acnocnos-
nan), za eme s moneiax? Kpome ioro, y nero wmenwcs uenn-e sanorw. -acis
monei -na s oopoie, uacis s pesepsnom onze. Ha cnyuan nanwxw
cpezw xnwenios ipeosancn sanac znn ezwnospemennon s-zauw sxnazos.
Xpamos-e anxw oxpannnwcs ne ionsxo oramw, no w nocenenwnmw soxpyr
nwx. Oio oecneuwsano wm esonacnocis. Lpyroe zeno uacin-e anxwp-. Xoin
na Axponone w -nw xpam-, xyza mo+no -no czasais na xpanenwe sxnaz-
xnwenios, oznaxo nocionnnoe opamenwe x nwm spnz nw -no - yzon-m.
B nxom cnyuae anxwpy -no s-roznee sxnaz-sais nanwun-e zensrw s oo-
poi: so-neps-x, naeranw npoueni-; so-siop-x, ne ny+no xnonoiais o oxpa-
ne. La+e cocisenn-e cpezcisa anxwp sxnaz-san s xpezwiosanwe wnw nezsw-
+wmocis. Ho oiwm +e npwuwnam uennociw cipemwnwcs czasais nanpoxai.
Hpozasais zon+nwxa-rpa+zanwna s paciso no saxony -no sanpeme-
no, s csnsw c uem nonswnacs wrypa nopyuwienn c cosmecinon maiepwans-
non oiseicisennocisx nepez anxwpom, a smecie c nen norosopxa: Hopy-
uwcs w i- s necuaciww.
B ipanesax wmenacs zon+nocis xoniponepa monei, npwuem xoniponep-
ipanes npwsnexanwcs w rocyzapcisennon xasnon x nposepxe pacueios no
nanoram s nepwoz wx ynnai-. Hnaion uacio ynomwnaei o xoniponepax. Mo-
nei- ocmaipwsanw, omyn-sanw, pocanw na cion, uio- no ssyxy onpeze-
nwis wx noznwnnocis, nposepnnw na sec.
C momenia npwema sxnaz oosnauancn xax peratheke (tpennetpeu.)
zenoswi w nomemancn s xnazosyx, nononnnn cneuwansn-e emxociw (noxa
eme ne cen-). K nocneznwm npwxpennnnw npn-x ws nanwpyca wnw xociw
c yxasanwem wmenw snazensua w pasmepa sxnaza. C iex spemen coxpanw-
nocs necxonsxo nozon-x npn-xos.
Lansnenman cyzsa sxnaza saswcena oi pacnopn+enwn xnwenia. Bxnaz-
-nw saxp-i-mw, czenann-mw ionsxo c uensx coxpannociw, w oixp-i-mw,
wcnonssyem-mw anxwpom s oopoie. Tpanes- cosepmanw onepauww co
sxnazamw, s-zasanw xpezwi- w, xoneuno, sanwmanwcs ipazwuwonn-m ome-
nom w pasmenom monei. Onepauww c xpezwiamw -nw cam-mw cno+n-mw.
Ba+no -no onpezenwis p-nounyx ciowmocis sanora (enechyron tpen-
netpeu.), pwcx nesosspaia ccyz-, sosmo+n-n zoxoz c xnwenia.
B xauecise sanora npwnwmanwcs rpys-, noz xoiop-e pancn xpezwi,
xopanw c iosapamw w zpyrwe uennociw. Cam-m naze+n-m oecneuenwem
-nw semensn-e yuacixw w nezsw+wmocis. Lxon-ino, uio oiw uennociw
anxwp, spemenno onazaxmwn wmw, mor s-zasais nanpoxai. O+exi sa-
nora mor -is npaxiwuecxw nx-m. Ussecien cnyuan (npasza, scero nwms
ozwn), xorza s xauecise iaxosoro -n npezno+en rpeuecxwn ropoz.
Hasnauenwe xpaixocpoun-x w zonrocpoun-x ccyz morno -is pasnwu-
n-m, nanpwmep, paspaoixa pyznwxos, ocnosanwe wnw pacmwpenwe pemec-
nennon maciepcxon, mopcxan ioprosnn. Hocneznwn swz xpezwia snyman
anxwpam oocnosann-e onacenwn, xoin npoueni -n s-coxwm 20
30sa ozno nnasanwe. Bnpouem, mopcxwx ccyz anxwp- ciapanwcs wserais:
ouens onsmon pwcx -n csnsan c nwpaicisom, sonnamw, nonwiwuecxwmw
neypnzwuamw. Oznaxo zann-n swz xpezwia sce-iaxw cymecisosan, w, onee
ioro, wccnezosaienw paccmaipwsaxi ero xax camyx pannxx w npwmwiwsnyx
opmy cipaxosanwn. .+e ynomnnyi-n namw Iopmwon sanwmancn iaxwm xpe-
zwiosanwem. Hanpwmep, s 329r. zo n.o. on saxnxuwn xonipaxi na saem, xo-
iop-n -n nomemen y Kwiia, ioro camoro, xoioporo cnac Hacwon w xoio-
p-n x oiomy spemenw cam cian ipaneswiom.
Uciopwxam wssecien iparwuecxwn wnan oznoro nozonoro sanma. Mo-
nozon neon-in-n Bocnopan npezociaswn xpezwi s Awnax noz zenoccxoe
cyzno, ne sezan (wnw, mo+ei -is, cosnaiensno pwcxyn), uio ocipos xax
nynxi nasnauenwn -n noz xoniponem Cnapi-, c xoiopon Awncxwn Coxs
s io spemn soesan. Korza Bocnopan opaiwncn x Coseiy na npezmei sosspa-
ia cyzna, io -n npwrosopen x cmepinon xasnw.
Kpome ioro, npw s-zaue xpezwia s zpyron ropoz sosnwxana neoxozw-
mocis s conposo+zenww zewiopa cny+amwm anxa wnw s arenie s nynxie
nasnauenwn.
182 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 183
nwx ocymecisnnnwcs npaxiwuecxw sce pacuei- apenzaiopos, s-nnaia sapaoi-
non nnai-, npezociasnenwe w noramenwe xpezwios, cop nanoros, npwem w
s-zaua uacin-x sxnazos. Ciasxy omena monei a+wo (no-zpesnerpeuecxw
allage) ycianasnwsano rocyzapciso. Onepauww c wnocipannon sanxion soo-
me sanpemanwcs ipanesam, xpome oznon s Anexcanzpww. Ho szecs ee sos-
rnasnnn cam mwnwcip wnancos, w ona -na uapcxon monononwen.
Ciwxoisopenwe Ieoxpwia Mennnsn-n cion Kawxa (npwmeuaiensno
camo nassanwe), oinocnmeecn x IIIs. zo n.o., cswzeienscisyei o xpyrnocy-
iounon paoie anxos:
Lpa+zanam namwm w npwmn-m
Bzecs cion znn pasmena nociasnen.
Mo+ems cson sxnaz nonyuwis.
Cuei- scerza csezen-.
Hpocni oicpouxw zpyrwe.
Ho za+e nounox nopox,
Ecnw saxouems, iee sce nozcuwiaei Kawx.
Pacnonaraiscn oioi nounon anx mor, xoneuno, ionsxo s Anexcanzpww,
na ocipose Iapoc, rze nousx cseiwn rwranicxwn Iapoccxwn manx ozno
ws cemw uyzec cseia.
Hecmoipn na zoxasann-n axi w nooiwuecxwe cipoxw, socnesaxmwe
zpesneerwneicxwn anx, znn cospemenn-x wccnezosaienen onnwnwciwuecxwn
erwneicxwn anx nsnneicn s oxonomwuecxon wciopww xypsesnon cmecsx na-
noroson xoniop- w perynnpnoro awncxoro anxa IVs. zo n.o. Oio enomen
s wciopww Lpesnero mwpa, zaxmwn eme ozwn npwmep zwonwsma s oxonomw-
uecxon w couwansnon cipyxiype cipan-.
B Lpesnem Erwnie zoxymeniansn-m ocnosanwem znn anxoscxoro yueia
cny+wnw zwarpo- nwcsmenn-e pacnopn+enwn xnwenios w cwmon-.
Bnpouem, w io w zpyroe npwmno s Erwnei ws Lpeuww. Besnanwun-e nepeso-
z- ipeosanw onee cno+non iexnonorww nposepxw w yueia onepauwn, no w
onw -nw npwsesen- s Erwnei ws Lpeuww.
Uciopwx yxraniepcxoro yueia T.H. Mansxosa npwsozwi s xauecise
npwmepa nexwn nanwpyc ws apxwsa zpesneerwneicxoro anxwpa Hwxanopa,
oinocnmwncn x 241r. zo n.o.: Ammonwoc Hwxanopy, npwsei. Bannaiw
(diagraphon) oi menn no cueiy Anonnonwx uepes Aniwoxa sa zse en-e ien-
xw no ciowmociw mezsx (zpaxm) nniscoi copox. Byzs szopos. Lpyrwm no-
uepxom na zoxymenie nanwcano: Bannaiwn. Loz 6-n (mecnu) Xonnx 20-ro.
Ha oopoie naznwcs: Hwxanopy.
Cymecisyxi iax+e imaiensno oopmnenn-e zoxymeni-, oinocnmwecn x
82r. zo n.o. w nassann-e uexamw. B nwx npwsoznicn wmena xnwenios (nonno-
cisx, es coxpamenwn) c zononnwiensn-mw yiounenwnmw: wmena pozcisennw-
xos, wx npoeccww w i.z. Bonee ioro, s nanwpyce yxas-saeicn moiws onnai-.
Ho camoe wniepecnoe, xax oimeuaei wccnezosaiens, naznwcs, seponino,
anxwpa, na zoxymenie no zwaronanw: Annynwposais. Oe naznwcw
sannaiwn w annynwposais nwsxw no cm-cny w osnauaxi noramenwe
nepswun-x xaccos-x zoxymenios. Hpw oiom npwnwcxa o onnaie w naznwcs
o annynwposanww s-nonnnxi pons cneuwansnoro miamna.
.uwi-san pwcx xpanenwn w wcnonssosanwn zener, npome w esonacnee
-no nepepac-sais sxnaz- nocpezcisom sanwcen co cueia na cuei. A ze-
ne+nan nanwunocis npw oiom morna ociasaiscn s anxe wnw wcnonssosaiscn
s oopoie. B oopoie -nw sawniepecosan- w xnweni-. Ecnw - onw xoienw
npocio xpanwis sxnaz-, io zep+anw - wx ionsxo s xpame. Ho orai-e
rpa+zane xoienw -is eme oraue w ssepnnw csoe cocionnwe anxwpy, uio-
anonwmno zais ny+zaxmemycn xpezwi w na+wiscn na npoueniax.
Opranwsauwn yxraniepcxoro yueia anxoscxwx onepauwn s Lpesnen
Lpeuww, xax nwmei T.H. Mansxosa, wmena zsa nanpasnenwn: yuei npwema w
s-zau sxnazos w yuei ssawmn-x pacueios me+zy xnweniamw. Usyuenwe npo-
wssezenwn Lemocena nossonwno wccnezosaiennm s-zenwis cnezyxmwe
onopn-e noswuww w iepmwn-:
sxnazuwx (wmn);
cymma ero sxnaza graphe (tpennetpeu.);
nonyuaiens (wmn) paragraphe (tpennetpeu.);
ipeisw nwua (nopyuwiens wnw xomy sosspaiwis) prosparagraphe
(tpennetpeu.).
Ocnos-sancs na xocsenn-x zann-x, wciopwxw yisep+zaxi, uio s ipa-
nesax senw cuein-e xnwrw, xyza sanwc-sanw zene+n-e onepauww. K co+a-
nenwx, nw ozna ws nwx ne coxpanwnacs, xax w mnorwe zpyrwe aniwun-e
xnwrw, wssecin-e nam nwms no oizensn-m ynomwnanwnm o nwx.
Hanwpycnoe nacnewe
M- ne mo+em camw seciw sce zena: ozwn
mo+ei npwneciw onsme nonss- s oznom
zene, zpyron s zpyrom. Hooiomy m- w
sciynaem s zpy+ecxwe oinomenwn, uio-
ssawmn-mw ycnyramw zencisosais pazw o-
men s-roz-.
Hxnepon
B wnancoson cwcieme Lpesnero Erwnia ocnosnoe mecio sanwmanw
anxw, wmesmwe rpeuecxoe npowcxo+zenwe w coxpanwsmwe io +e nassa-
nwe ipanes-. Oznaxo oiw anxw ne -nw npnmon xonwen rpeuecxwx w
wmenw csow ocoennociw. Tax, ecnw s Lpeuww ipanes- onazanw camocion-
iensnocisx w c rocyzapcisom zen, xax npaswno, wmenw mano, io s Erwnie
npwopwiei s passwiww nonyuwna wmenno oia ciopona anxoscxwx onepauwn.
Banxwpamw s Erwnie -nw rpexw. Uciopwxam wssecin- 175nionemees-
cxwx anxwpos, nouiw y scex y nwx rpeuecxwe wmena. U sce +e, naciawsaxi
wccnezosaienw, rpexw, npwmezmwe s Erwnei co csoen wzeen, peanwsosanw
ee no-wnomy, ne iax, xax na csoen wciopwuecxon pozwne, a npwcnocanwsa-
ncs x mecin-m nonwiwuecxwm w oxonomwuecxwm ycnoswnm.
B Erwnie uapcxwe ipanes- nozuwnnnwcs nenocpezcisenno mwnwcipy w-
nancos. Leno npwnnno nacionsxo mwpoxwn pasmax, uio anxoscxwe xoniop-
-nw ne ionsxo so scex onacinx cipan-, no w s xpynn-x zepesnnx. -epes
184 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 185
Ozna+z-, npasza, uyis -no ne paspaswnacs rposa. Anonnonwn ona-
py+wn xwmenwe ws cynzyxa cemw cepepnn-x iananios. On noipeosan ne-
meznenno npezciaswis x nposepxe sce cueia. Hposepxa, nazo nonarais,
-na imaiensnon, no penyiauwn Benona ocianacs nesanninannon. Bnpouem,
onee nosznwe nposepxw yuen-x nossonnxi yisep+zais, uio cocionnwe
Benona ysenwuwsanocs sa spemn cny+- y Anonnonwn.
Osop zoxymenios apxwsa Benona nossonnei wciopwxam czenais s-soz o
xonwposanww s uacinom yueie opasuos rocyzapcisennoro yueia. Hpe+ze sce-
ro oio xacaeicn cymecisosasmwx s ie spemena wncipyxuwn. Umena mecio,
cnezosaiensno, w onpezenennan cwciema yxraniepcxoro yueia, uio, ecie-
cisenno, nossonnno cwciemaiwswposais yuei s pamxax anxoscxoro zena, ne
zonycxan wmnposwsauww, zwneianicisa w nwsxon xsanwwxauww cny+amwx.
Pocrosmwvecrso
Tpw i-cnuw uepsonues! Kym neman-n...
Tpw mecnua... A cxonsxo rozos-x?
Yxrszx excnxp
Bo sce spemena ny+za saciasnnna opamaiscn x oraiomy cocezy. Ho-
nwman ess-xoznocis nono+enwn eznnxa w csox nesamenwmocis, orau
cnacan pasopnxmeecn xosnnciso, oxas-san nomoms s swze ccyz-. .cnoswn
nocneznen -nw pasn-e, no scerza in+en-e. Hepezxo ccyza zasanacs cxo-
iom c ycnoswem, uio epymwn ee zon+en sa nonssosanwe paouen cwnon
cxoia cam oipaoiais na semne sawmozasua.
B 20-x rr. XXs. iaxwe swz- ccyz- cymecisosanw s Kasaxciane w Kapa-
Kwprwsww. Beznnx, ne wmesmwn paouero cxoia znn opaoixw csowx nonen,
nonyuan -xa oi oraioro coceza-cxoiosoza c ycnoswem oizais emy nonosw-
ny ypo+an sa spemennoe nonssosanwe -xom. Oioi swz sazon+ennociw na-
s-sancn iam yipauecisom, a noiom nonosnwuecisom.
Ussecien on -n, xoneuno, w namnoro pansme. Tax, y zpesnwx wpnanz-
ues npwnwswiensno s IVVss. n.o. cymecisosanw nozon-e xaansn-e
oinomenwn, nsnnsmwecn pesynsiaiom ccyz cxoia. B wpnanzcxon omwne ion
onoxw (iyai) -no nemano nxzen, xoiop-m npocio nexyza -no zesais
cxoi: noipenociw uenosexa s nwme wmexi npezen, a ioprosnw cxoiom s io
spemn eme ne cymecisosano. Paszasan cson cxoi eznnxam, ny+zasmwmcn s
nem, cxoiosnazeneu orosapwsan csoe npaso nonyuais ssamen npwnnoz w mo-
noxo s ieuenwe cemw nei, no wcieuenww xoiop-x cxoi nepexozwn s co-
cisennocis saemmwxa.
Ho onsannociw saemmwxa ne orpanwuwsanwcs ionsxo oiwm, on zon+en
-n oizasais cxoiosnazensuy cson ipyz, xoiop-n cocionn, nanpwmep, s
yopxe xnea, nomomw npw nociponxax w pasn-x menxwx paoiax s omwp-
nom xosnncise cxoiosnazensua.
. semnesnazensues ccyza uacio s-zasanacs sepnom. Hpw sosspaie ccy-
z- scerza ipeosanocs snauwiensno onsme sepna, uem -no zano, i.e.
sswmancn npoueni, o senwuwne xoioporo yuacinwxw czenxw o-uno zorosa-
pwsanwcs sapanee.
Ocooe mecio s nanwpycnom nacnezww onnwnwciwuecxoro Erwnia sanw-
maei apxws nexoero Benona, wmesmero s io spemn me+zynapoznyx wsseci-
nocis. Benon -n rpexom, npowcxozwn ws pecnexiaensnoro, no nesnainoro
cemencisa. Pozwncn on s Kayne, ropoze na noepe+se Kapwn (cospemennan
Lpeuwn). Csox xapsepy on nauwnan s xauecise arenia Anonnonwn s Cwpww,
Haneciwne, Manon Asww. Baiem czenan cymecisenn-n cxauox, cias nwun-m
cexpeiapem mwnwcipa wnancos Anonnonwn. C 260r. zo n.o. Benon ciano-
swicn ynpasnnxmwm s ero nomecise. Hocne oiciasxw w cmepiw zwonxeia
Benon eme cems nei +wn s Iwnazensww w sanwmancn pociosmwuecisom
y+e xax uacinoe nwuo.
Apxws Benona nossonnei wciopwxam s-nswis ocoennociw yxraniepww
s uacin-x xosnncisax w npezciasnnei ocoyx uennocis npe+ze scero csoen
oinocwiensnon uensnocisx. Lnn nac oioi apxws nxon-ien iem, uio s nem
cozep+wicn nepswunan zoxymeniauwn, oemepwz-, s-opoun-e cueia, zeno-
san xoppecnonzenuwn, s-nonnnxman iax+e pons wcxoznon zoxymeniauww.
Uciopwxw oxonomwxw nozuepxwsaxi wcxnxuwiensnyx uennocis oioro co-
panwn nanwpycos, xoiopoe -no onapy+eno s 1915r. +wiennmw cenenwn
Lapons-Lepsa, rze xorza-io naxozwnocs nomecise Anonnonwn. C iex nop
oiw nanwpyc- uwiwpyxicn wccnezosaiennmw pasn-x cipan ne ionsxo wc-
iopwxamw yxraniepww, no w anxoscxoro zena. Iwienw ioro camoro nonas-
mero s wciopwx mecieuxa, eciecisenno, ne mornw npezciaswis cee, xaxoe
oraiciso oxasanocs s wx pyxax. Oznaxo cnyuann-e onazaienw uennon na-
xozxw ne ynyciwnw cnyuan czenais cson wsnec. Onw pacnpozasanw nanzen-
n-e zoxymeni- oniom w s posnwuy, za+e oizensn-mw parmeniamw. Hooio-
my uensn-n nexorza apxws, xoiop-n c onsmon zopocosecinocisx cow-
pancn s oznon ws zpesneerwneicxwx yxraniepwn noz ynpasnenwem Benona,
npe+ze uem nonacis s none spenwn yuen-x, oxasancn pasposnenn-m. Tem
ne menee wsyueno w onynwxosano 1750nanwpycos ws apxwsa Benona.
K nwm cnezyei zoaswis w zpyrwe coxpanwsmwecn nanwpyc-, nanpwmep,
zoxymeni- Kneona w Ieozopa, csnsann-e c nanwpycamw apxwsa Benona.
Oiw apxws- -nw nanzen- s xapiona+e noz mymwen. Mo+ei -is, wmenno
nooiomy apxws w -n cnacen s csoe spemn nocne wcieuenwn cpoxos xpane-
nwn.
Hocxonsxy cnyuaw snaxomcisa c wnancwciamw cions zasnwx spemen
xpanne pezxw, cnezyei, seponino, zoaswis necxonsxo mipwxos x wx nopi-
peiam, a iax+e x wciopww anxoscxoro zena soome.
Lo Benona y Anonnonwn -n zpyron ynpasnnxmwn nexio Hwnaxec-
iop. Oznaxo, xax wssecino ws iex +e apxwsos, on ne cnpaswncn co csowmw
cny+en-mw onsannocinmw, xoin s uem wmenno saxnxuanwcs npeiensww
xosnwna x nemy, x co+anenwx, m- ne snaem. Ussecino ionsxo, uio sa nno-
xyx paoiy on -n ocsoo+zen oi zon+nociw, no ne ysonen, xax mo+no
-no o+wzais, w ne naxasan. On -n npocio nepesezen s zpyroe nomecise
w za+e cocionn s nepenwcxe co csowm npeemnwxom Benonom. Bnauwi,
zenaxi s-soz wciopwxw, sonpoc- nepememenwn w nasnauenwn na zon+nociw
pemanwcs Anonnonwem zociaiouno zenwxaino.
Benon +e, cyzn no scemy, noxasan cen ymen-m ynpasnnxmwm w
nonssosancn ysa+enwem cpezw xonner. Ba spemn cny+- y Anonnonwn Be-
non nw pasy ne s-ssan nezosonscisa morymecisennoro mwnwcipa wnancos.
186 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 187
xoiop-e ne ionsxo rpawnw xynuos, no w nwmanw wx +wsnw. Iopmyna +wsns
wnw xomenex samennnacs na +wsns w xomenex. Ha mopnx npom-mnnnw
manxw nwpaios, no zoporam pozwnw anz- pasonnwxos. La w camw eozan-,
ocoenno neorai-e, -sano, io+e sanwmanwcs oxoion na xynuos.
Hooiomy nei nwuero yzwswiensnoro s iom, uio zociwrmwe npexnonnoro
sospacia w cxonoiwsmwe xpyrnensxyx cymmy xynu- npexpamanw samopcxyx
ioprosnx, no ne oixozwnw oi zen, a npozon+anw onee iwxwe w menee pwc-
xosann-e swz- npeznpwnwmaienscisa. -io +e oio sa zoxozn-e cep- zen-
iensnociw, oixp-i-e znn nxzen c onsmwm on-iom w xanwianom? Oueswz-
no, uio npw nanwuww onsmoro cnpoca na zensrw eciecisenno zon+na -na
sosnwxnyis ioprosnn zensramw.
Lerenz-, paccxas-, +wsonwcn-e nonoina wsopa+axi pociosmwxos
scerza wcxyzan-mw ciapwxamw, mpaun-mw cxpnramw, xoiop-e cwzni rze-nw-
yzs s nozsemense na rpomazn-x cynzyxax c sonoiom. Bcxzy nozuepxwsaei-
cn ciapocis pociosmwxos. U zenciswiensno, ciapocis -na oznon ws npw-
uwn, nouemy oiw nxzw npeznouwianw cnoxonnyx +wsns pociosmwxa onacnon
w nonnon neo+wzannocien +wsnw seuno cipancisyxmero ioprosoro rocin.
Ho -na w zpyran npwuwna, saciasnnsman xynuos nepexozwis x sann-
iwx pociosmwuecisom. Manan cxopocis opamenwn xanwiana, sno+ennoro s
wnosemnyx ioprosnx, npwsozwna x iomy, uio npw-ns nonazana (ecnw soo-
me nonazana) s pyxw xynuos ionsxo uepes roz-zsa. Oznaxo, seponino, cuw-
ianocs, uio pwcx ciown zener w, naoopoi, zensrw ciownw pwcxa. Hpw-ns
-na ouens senwxa w zociwrana nepezxo 100w onee npouenios.
Ho mepe ioro xax passwsanocs mecinoe pemecnennoe npowssozciso, iop-
rosan npw-ns ciana ymensmaiscn. Torza-io w nauan y xynuos nazais wnie-
pec x samopcxwm iopros-m onepauwnm: oxasanocs, uio ioprosais mo+no
nw+e w esonacnee.
Honswnacs eme ozna sosmo+nocis nonyuenwn npw-nw pociosmwue-
ciso. Hpeznonaranocs, uio ioprosnn zensramw zon+na -na zais wx co-
cisennwxy ne mensmyx, a onsmyx npw-ns, uem npw-ns oi iopros-x
onepauwn. Bosnarpa+zenwe sa npezociasnenwe zene+noro sanma zociwrano
200w onee npouenios oi cymm- nocneznero.
Hocienenno opasosancn xpyr ocnosn-x xnwenios pociosmwxos. Oio
-nw eozan-, xoiop-e paccuwi-sanw noracwis ccyzy yzaunon sonnon wnw
nos-menwem nanoros (o nanorax nozpono yzei paccxasano s oznon ws
nocnezyxmwx xnwr oion cepww).
Bonn- cianw onee uaci-mw, w nosozos znn nwx +zais ne npwxozw-
nocs. Bowncisenn-e eozan- npeznpwnwmanw zansnwe noxoz-, wnorza mno-
roneinwe, uio- wmeis sosmo+nocis noracwis zonrw w nonyuwis (narpa-
wis) neoxozwm-e cpezcisa znn sezenwn npws-unon pocxomnon +wsnw.
B cnyuae +e neynnai- ccyz- s cpox, pasmep ee nos-mancn oi nauwcnne-
m-x npouenios, zociwran nowciwne xonoccansn-x pasmepos.
Bnpouem, soennoe cuacise nepemenuwso w nopa+ensn oi noez- nopon
ne npocio oinwuwis. Pociosmwxw nepecianw zosepnis eozanam-sonxam.
B oisei na oemanwe ynnaiwis zensrw nocne yzaunon sonn- onw ipeosanw
onee conwzn-x rapaniwn.
Ieozan-, npw+ai-e x cienxe, -nw s-ny+zen- s swze oecneuenwn ne-
pezasais pociosmwxam ie zoxoz-, xoiop-e nociynanw x nwm oi ananwieios
Iopma ccyz- morna -is pasnon. Tax, na ocipose Tawiw ozwn ws so+-
zen neonsmoro nnemenw nonyuwn oi esponenues mezp-n nozapox zx-
+wny onsmwx +enesn-x rsoszen, nacionmee oraiciso znn iex meci. Ty-
semu- sce paoi- npowssozwnw xamenn-mw opyzwnmw, rsoszw npezciasnnnw
onsmyx pezxocis. Hpwmennnw wx smecio zonoia wnw csepna. Cuacinwsomy
onazaienx rsoszen saswzosanw sce +wienw ociposa. Hpeznpwwmuws-n
so+zs cian paszasais csow rsoszw coceznm s xauecise ccyz- c ycnoswem,
uio npw sosspaie rsoszen nonssosasmwncn wmw onsan zais emy onpezenen-
noe xonwueciso npwnacos. Kax w cnezosano o+wzais, s ieuenwe xopoixoro
spemenw oia zx+wna rsoszen coszana wx onazaienx rpomaznoe oraiciso.
Hpwmepno s XIIs. passwiwe npmapounon ioprosnw npwseno x pociy ze-
ne+noro oopoia s ropozax, x nepexozy oi mecinoro npocioro iosapnoro xo-
snncisa x mwpoxomy zene+nomy.
Oznaxo s io spemn s Banaznon Espone nanwun-x cpezcis znn noxp-iwn
ny+z ypno passwsaxmerocn zene+noro opamenwn -no cnwmxom mano,
iax xax zo-ua meiannos naxozwnacs eme s sauaiounom cocionnww. Hezo-
ciaiox nanwun-x zener sosmemancn passwiwem xpezwia, a nocxonsxy zensrw
scnezciswe onsmoro cnpoca na nwx -nw zoporw, io xa+z-n onazaiens
ion wnw wnon cymm- cipemwncn sosmo+no nyume ee wcnonssosais, uio-
nonyuwis nawonsmyx npw-ns. Cnezciswem oioro -n s-coxwn ccyzn-n
npoueni w oiiox zene+n-x cpezcis ws onacien ioprosnw, oinwuasmwxcn
sameznenn-m iemnom opamenwn xanwianos.
Bonsme scero meiannwuecxwx zener -no sazencisosano s me+zynapoz-
non ioprosne w cxannwsanocs s pyxax xynuos, ycnemno ioprosasmwx c sar-
panwuen. Lnn ny+z snyipennero oopoia ociasanocs coscem nesnauwiens-
noe xonwueciso monei, caman menous. Hoipenocis +e s nwx y ropo+an w
eozanos nocienenno sospaciana.
B-sano, uio napiww iosapos s ieuenwe uenoro roza nepezswranwcs c
oznon npmapxw na zpyryx, noxa naxoneu ne pacxynanwcs s posnwuy w on-
iom, oizensn-mw noipewiennmw wnw menxwmw ioprosuamw. Taxon meznen-
n-n npouecc opamenwn xanwiana ipeosan znn sezenwn iopros-x onepa-
uwn onsmwx cymm.
Ieozanam zensrw ipeosanwcs znn pasn-x uenen. Bo-neps-x, znn nwu-
n-x noipenocien znn zoma, cemsw, zsopa, znn ropo+an, ny+zasmwxcn s
pemecnenn-x wszenwnx wnw pezxwx samopcxwx iosapax, xoiop-e mornw -is
npwopeien- ionsxo sa zensrw. Bo-siop-x, eozanam nocionnno ipeosa-
nwcs zensrw znn sezenwn sonn w cozep+anwn soncxa. .nnaia ropozamw na-
noros s zene+non opme oxas-sanacs nezociaiounon znn yzosneisopenwn
paciymwx noipenocien eozanos. Hpwxozwnocs npwerais x zpyrwm cnoco-
am zo-sanwn zener, s uacinociw x sanmam.
Ussecino, uio so snemnen ioprosne meiannwuecxwe zensrw nonswnwcs s
opamenww s io spemn, xorza ropozcxon p-nox eme zosonscisosancn naiy-
pansnon opmon omena. Coopaswiensn-e wnosemn-e xynu-, ocoenno ie
ws nwx, xoiop-e senw iopros-e onepauww s ieuenwe mnorwx nei, oxas-sa-
nwcs onazaiennmw onsmoro xonwuecisa zparouenn-x meiannos.
Mnorwe pasoraiesmwe iopros-e rociw, oneprwun-e s monozociw, npexpa-
manw zena, xorza npwxozwna ciapocis. Leno s iom, uio samopcxan ioprosnn
-na ouens onacnon. Kapasan- uacio nozsepranwcs nanazenwnm pasonnwxos,
188 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 189
I. Boxon s-zennei cems zypn-x ciopon pociosmwuecisa.
Bo-neps-x, ono ymensmaei uwcno xynuos. He yzs oioro napaswiwuec-
xoro npom-cna, zensrw ne ne+anw - es zsw+enwn, a onsmen uacisx
onnozoisopnnw - ioprosnx, xoiopan ecis vena porta oraicisa cipan-.
Bo-siop-x, pociosmwueciso oeznnei xynuos. Kax y semnezensua zena
wzyi xy+e, xorza on nnaiwi onsmyx apenzy, iax w y xynua xy+e wzei iop-
rosnn, ecnw on sanwmaei noz onsmwe npoueni-.
B-ipeiswx, zannoe neyzociso npowciexaei ws neps-x zsyx w saxnxua-
eicn s ymensmenww zoxozos npaswienscisa w rocyzapen oi iamo+enn-x no-
mnwn, wo zoxoz- oiw saswcwm- oi ioprosnw.
B-ueisepi-x, oraicisa cipan- xonuenipwpyxicn s nemnorwx pyxax,
wo zoxoz- pociosmwxa naze+n-, sce +e zpyrwe nozsep+en- cnyuannociw,
iax uio s xonue wrp- onsman uacis zener ociaeicn s ero xy-mxe; a me+-
zy iem znn npouseianwn cipan- nazono onee pasnomepnoe pacnpezenenwe
oraicis.
B-nni-x, neyzociso cociowi s iom, uio pociosmwueciso nonw+aei
uen- na semnx, wo rnasnoe npwmenenwe zener saxnxuaeicn s xynne-npo-
za+e, pociosmwueciso +e npennicisyei iomy w zpyromy.
B-meci-x, sosnwxaei sacion so scex npom-cnax, nosossezenwnx w
wsopeienwnx, xyza npwiexanw - zensrw, ecnw - ne oia nomexa.
U naxoneu, s-cezsm-x, pociosmwueciso nsnneicn rywiensnon nsson
znn mno+ecisa uacin-x cocionnwn, a oio co spemenem wciomaei w camoe
rocyzapciso.
Oznaxo, no mnenwx I. Boxona, pociosmwueciso wmeei w csow s-roz- w
nooiomy ionxw o ynwuio+enww pociosmwuecisa nsnnxicn npaszn-mw.
Bo-neps-x, xoin ono xoe s uem w saipyznnei ioprosnx, saio s zpyrwx
oinomenwnx naronpwnicisyei en, wo wssecino, uio ioprosnn sezeicn
onsmen uacisx monoz-mw xynuamw, xoiop-e epyi ssanm- noz npoueni-;
iax uio ecnw pociosmwx sossmei csow zensrw nasaz wnw oixa+ei s nwx, oio
mo+ei noseciw x saciox s ioprosne.
Bo-siop-x, ne yzs sosmo+nociw nerxo sannis noz npoueni-, nxzw
nonnaiwnwcs - sa csow ipai- pasopenwem, wo -nw - s-ny+zen- npo-
zasais wmymeciso (xax zsw+wmoe, iax w nezsw+wmoe) sa ecuenox; pocios-
mwueciso noziauwsaei wx cocionnwe wcnozsons, a iyi onw cpasy nomnw -
xo zny. -io zo wnoiex, io onw mano nomoraxi npoiws oioro sna, wo ne-
ny+n-x saxnazos nwxio ne sossmei, a uenn-e scnxwn saxouei npwcsowis sa
neynnaiy. I. Boxon scnomwnaei oznoro +ecioxocepznoro oraua, xoiop-n
scerza rosopwn: -epi - nopan oiwx pociosmwxos; onw oiwsaxi y nac
sce ap-mw oi npocpouenn-x saxnazn-x.
B-ipeiswx, imeino -no - wcxais oxoinwxos ccy+ais es npouenios,
a orpanwuenwe ccyz nosnexno - sa coon newcuwcnwm-e neyzocisa.
I. Boxon npeznaraei cnoco-, xax yzep+ais pociosmwueciso s zon+-
n-x rpanwuax, xax ycipanwis nanocwm-n wm ymep w coxpanwis s-roz-.
C oznon ciopon-, cuwiaei yuen-n, cnezyei noznwnwis sy- pociosmwxy,
za- ocnawis ero xsaixy, c zpyron noyzwis zene+n-x nxzen ccy-
+ais csow zensrw xynuam pazw o+wsnenwn ioprosnw. Lnn ioro uio- zo-
wiscn oioro, I. Boxon npeznaraei sseciw zsa pasnwun-x ccyzn-x npouen-
ia mensmwn w onsmwn, nocxonsxy, ecnw ycianoswis ezwn-n npoueni,
(ozna ws opm eozansnon oxcnnyaiauww xpecisnn, nanpwmep, npaso eozana
saciasnnis xpecisnn monois sepno na ero mensnwue, neus xne s ero nexapne
w i.z. w sswmais sa oio ocoyx nnaiy), nanoros w npouwx zoxozn-x ciaien.
Heoxozwmo -no xoniponwposais nociynnenwe nanoros. Lnn oioro po-
ciosmwx nasnauan csoero ynonnomouennoro wnw, ecnw -n s cocionnww,
npocio oixynan cop nanoros na onpezenennoe spemn. Tax sosnwxanw oixy-
na, i.e. nepezaua eozanamw csowx zoxozos zpyrwmw nwuamw, pasymeeicn,
sa nnaiy. Hpw oiom s oecneuenwe nociynanw ne ionsxo nanorw, no w zpy-
rwe swz- zoxozos, nanpwmep, semensnan penia s ropozax, cyzen-e nomnw-
n- w npouee. Hopon sazon+ennocis eozanos zociwrana iaxwx xonoccans-
n-x pasmepos, uio sce wx zoxoz- oxas-sanwcs yciynnenn-mw pociosmwxam,
w neociopo+n-n orau npespamancn s nwmero.
B oecneuenwe nos-x ccyz nenssn -no zais nwxaxoro zpyroro sanora,
xpome semensnon cocisennociw. Bemnn ciana saxnaz-saiscn npe+ze scero
s ropozax: szecs no xpannen mepe -no nerue xoniponwposais nociynnenwe
zoxozos oi nee.
Pasopuws-e w ociopo+n-e pociosmwxw wseranw npwnwmais s saxnaz
nomecisn w zpyrwe semensn-e snazenwn, naxozwsmwecn sne ropozcxon uep-
i-, iax xax s cnyuae neynnai- zon+nwxom ccyz- wm npwmnocs - opranw-
sos-sais xosnnciso na ssni-x sa zonrw semnnx, i.e. nonsnnnwcs nwmnwe
saoi-. Oiw onepauww -nw secsma cno+n-. Pociosmwx npeznouwian cson
naze+n-n npoueni, npw oiom ne pwcxyn ociaiscn s npowrp-me.
Ecnw semnn sce-iaxw mna s saxnaz w nepexozwna sa zonrw x pociosmw-
xam, io ona ne cnwmxom zonro sazep+wsanacs s oznwx pyxax, iax xax ioi-
uac +e zenanacs npezmeiom zansnenmen xynnw-npoza+w, mennna zecnixw
snazensues sa oinocwiensno xopoixwn cpox, npe+ze uem oxonuaiensno sax-
pennnnacs sa xaxwm-nwo nwuom.
Pociosmwueciso npezociasnenwe zene+n-x ccyz ws ouens s-coxoro
npouenia. Ero wcioxw oinocnicn x nepwozy pasno+enwn nepso-ino-omwn-
noro cipon. K. Mapxc oinocwn pociosmwuecxwn xanwian x ciapwnn-m...
zonoionn-m opmam xanwiana, xoiop-e sazonro npezmecisyxi xanwianwc-
iwuecxomy cnocoy npowssozcisa w nanxzaxicn s cam-x pasnwun-x ome-
cisenno-oxonomwuecxwx opmauwnx. Eme co spemen Lpesnero Pwma poc-
iosmwueciso passwsanocs s ocnosnom sa cuei copa apenznon nnai-, nano-
ros, nozaien. Pociosmwuecxwn xanwian oinwuan wcxnxuwiensno s-coxwn
npoueni no ccyzam. .posens npouenia xoneancn s pasnwun-x cipanax w
za+e s ropozax w panonax snyipw oznon cipan- s ouens mwpoxwx npeze-
nax oi necxonsxwx zecnixos zo coien npouenios rozos-x. Tax, s Lpesnen
Lpeuww wssecin- cnyuaw pociosmwuecxwx ccyz c ynnaion 48% s mecnu, i.e.
cs-me 570% rozos-x. Kopnenwn Tauwi nwcan: Pociosmwueciso s Pwme
saciapenoe sno, secsma uacio -smee npwuwnon soccianwn w cmyi w npw
menee wcnopuenn-x npasax. B Cpeznwe sexa eozansnan snais ynnauwsa-
na sa ccyz- oi 30zo 100% rozos-x.
Anrnwncxwn wnoco Iponcwc Boxon (15611626) s xnwre On-i-,
wnw Haciasnenwn npascisenn-e w nonwiwuecxwe nwcan: Mnoro -no cxa-
sano npoiws pociosmwuecisa... Ho mano xio rosopwn o pociosmwuecise
zensnoro. Ho+anyn, nawonee zensnoe o pociosmwuecise cxasan cam I.
Boxon, ooman mnorosexoson on-i w nanxzan cospemenn-e nponsnenwn.
190 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 191
mero xynua nei nwuero npome, uem czenais saem s Lonxonze, nanpwmep, na
Cypai. A iam on nepesezei cson ropoz na zpyron ropoz, cnosa ssns ccyzy, w
iax zanee. .nnaia nepememanacs smecie c camwm saemmwxom, w xpezwiop
(wnw, cxopee, uenouxa xpezwiopos, xoiop-e oiseuaxi zpyr nepez zpyrom)
nonyuan csow zensrw ionsxo na nocneznem oiane. Tasepnse nas-san oio
nnaiwis ciapoe nos-m (payer Ie vieux de nouveau p.). Bpemennoe
ocsoo+zenwe oi onsaienscis, pasymeeicn, npwxozwnocs onnauwsais. B xo-
neunom cueie iaxwe nepezep+xw nanomwnanw npoueni-, s-nnauwsasmwecn
s Espone no sexcenx: onw zoasnnnwcs zpyr x zpyry, w cymma wx cianosw-
nacs sce onsmen no mepe ioro, xax saemmwx oizannncn oi nynxia oinpas-
nenwn w oi o-un-x noioxos.
B camom zene, ceis anwn (xyneuecxon xaci-) pacnpocipannnacs na sce
p-nxw accenna Unzwncxoro oxeana w sa ero npezen-. Ho, yiounnei Tasep-
nse, n scerza yuwi-san so spemn noeszox, uio e+enw pais zensrw s Lon-
xonze na Lwsopno wnw na Beneuwx, io, nepesoz sa nepesozom, onw no camon
zemeson uene oonzyicn s 95%, no uame scero npoueni zoxozwi zo 100%.
100% iaxosa -na ciasxa, o-uno s-nnauwsasmancn cipancisyx-
mwm ioprosuem csoemy zosepwienx, yzs io na Hse, s Unzww wnw s +-
nom Kwiae. Ciasxa aniaciwuecxan, no cymecisosasman nwms na cam-x na-
npn+enn-x nwnwnx oxonomwuecxon +wsnw, s cwcieme omenos na zansnwe
paccionnwn. B Konione s xonue XVIIIs. ciasxa, -sman s xozy me+zy xyn-
uamw, cociasnnna oi 18zo 20%. B Benranww anrnwuane sanwmanw zensrw y
mecin-x xynuos noz nwsxwn npoueni.
B name spemn ocoenno cwnsn- noswuww pociosmwuecisa s Unzww,
Haxwciane, Unzonesww. Pociosmwueciso s opme npezociasnenwn menxwx
ccyz noz ouens s-coxwn npoueni cymecisyei w s wnzycipwansno passwi-x
cipanax, xoin oiw onepauww sanpemen- saxonom w nposoznicn, xax npasw-
no, neneransno.
Pociosmwxw cianw reponmw npowssezenwn mnorwx senwxwx nwcaienen.
Ux nopipei ysexoseuen .. Texcnwpom (zpama Beneuwancxwn xyneu),
O. Banssaxom (nosecis Locex, nepsan rnasa xoiopon s-mna oizensno
noz nassanwem Pociosmwx), I.M. Locioescxwm (poman Hpeciynnenwe w
naxasanwe). Bce oiw npowssezenwn renwansno pacxp-saxi cymnocis opa-
sa w cipamn-e meioz- paoi- pociosmwxos Tennoxa, nanamw Locexa,
ciapyxw npouenimwu-.
Or sexcenx o anxoscxoro wnera
Mon sexcens! Hwuero ne ciany cnymais,
Hnaiw no sexcenx, nw cnosa onsme.
Yxrszx excnxp
B xonue Cpeznwx sexos c passwiwem ioprosnw ycosepmencisosanwcs w
opm- omena. Ussecin-e c aniwun-x spemen opm- npocion men-, xyn-
nw-npoza+w sa nanwun-e zensrw w zpyrwe wnancos-e onepauww wsmenn-
nwcs noz snwnnwem ycno+nwsmwxcn oxonomwuecxwx oinomenwn.
oio oneruwi zonx o-unoro zon+nwxa, saio xynuy ipyzno yzei naniw, rze
sannis zener. Me+zy iem ioprosnn, yzyuw zenom nawonee npw-nsn-m,
mo+ei s-zep+ais w onee s-coxwn ccyzn-n npoueni.
Ecnw omwn npoueni yzei cnw+en zo nniw, oio ne zaci wccnxnyis
xpezwiy, oneruwi zonx ecuwcnenn-x zon+nwxos w nemano nos-cwi uen-
na semnx, wo semnn, xoiopan noxynaeicn, sa mecinazuais nei npwnocwi
6co 100w za+e necxonsxo onee, iorza xax iaxan ccyza npwnocwi scero
nnis. Ho ion +e npwuwne oio noompwi npom-mnennocis w s-rozn-e yco-
sepmencisosanwn, iax xax mnorwe cxopee sno+ai zensrw so uio-nwo nozo-
noe, ne+enw cornacnicn ccy+ais wx pazw nniw npouenios, ocoenno npw-
s-xnys nonyuais onsme.
B io +e spemn nexoiop-x wssecin-x xynuos zossoneno yzei ccy+ais
noz onsmwn npoueni, no c conxzenwem cnezyxmwx npezociopo+nocien.
Hycis oioi npoueni znn nwx yzei necxonsxo nw+e ioro, uio wm npwxozw-
nocs nnaiwis panee, wo iorza npeopasosanwe npwnecei oneruenwe scem
zon+nwxam, yzs io xyneu wnw xio zpyron. Hycis ne yzei anxa w omen
xacc-, no nycis xa+z-n cam pacnopn+aeicn zensramw. He io, uio- n
coscem ne npwsnasan anxos, nwmei I. Boxon, no wx spnz nw yzyi
iepneis, wo zosepwn x nwm nei. Hycis rocyzapciso ipeyei cee neons-
myx zonx sa npezociasnnemoe paspemenwe, a ociansnoe wzei sawmozasuy.
Uo, ecnw npoueni yzei cnw+en nesnauwiensno, oio nwuyis ero ne oxna-
zwi. Kio pansme pan zecnis npouenios, ioi cxopee yzosonscisyeicn soce-
msx, ne+enw sosce oixa+eicn oi pociosmwuecisa w sepn-m npw-nnm
npeznouiei nesepn-e. -wcno iaxwx paspemenwn nei nazonociw onpezennis
sapanee, no s-zasais wx cnezyei nwms s nawonee xpynn-x iopros-x ropo-
zax, wo iorza onw ezsa nw oxa+yi zenciswe na ccyzn-n npoueni no csoen
cipane; w paspemenwe sswmais zesnis npouenios ne ynwuio+wi omen nop-
m- s nnis npouenios, wo nwxio ne cianei ozan+wsais csowx zener zanexo
wnw s newssecin-e pyxw.
Paccy+zenwe na cions sa+nyx iemy I. Boxon saxanuwsaei cnosamw:
Ecnw xio sospaswi, uio oio nswicn xax - noompenwem pociosmwuecisa,
xoiopoe cenuac s wn-x meciax ezsa iepnni, io m- oiseiwm, uio nyume yme-
pwis pociosmwueciso, npwsnas ero oixp-io, ne+enw zais emy nonnyx
sonx, noisopcisyn emy sianne.
Passwiwe xpezwinoro zena, nonsnenwe xanwianwciwuecxwx anxos -no
nanpasneno npoiws pociosmwuecisa, iax xax pociosmwuecxwn xanwian ws--
man y saemmwxa secs npwasoun-n npozyxi w, cnezosaiensno, nocneznwn
ne mor cwciemaiwuecxw wcnonssosaiscn znn uenen xanwianwciwuecxoro soc-
npowssozcisa.
Pociosmwueciso coxpanneicn w s ycnoswnx xanwianwciwuecxoro npows-
sozcisa, ocoenno s iex cipanax, rze oinocwiensno cnao passwi- xanwia-
nwciwuecxwe iosapn-e oinomenwn. -em nesnauwiensnee ia pons, xoiopyx
s omecisennom socnpowssozcise wrpaei opamenwe, iem onsme pacuseia-
ei pociosmwueciso, nwcan K. Mapxc.
Ho cswzeienscisy Tasepnse, panuyscxoro ioprosua zparouenn-mw xam-
nnmw, -sasmero s Unzww w Unzonesww, wnzwncxan opranwsauwn mennn no-
ssonnna c nerxocisx nyiemecisosais no scen Unzww w za+e sa ee npezena-
mw es nanwun-x zener: zociaiouno -no pais s zonr. Lnn nyiemecisyx-
192 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 193
monei- w mennn-, xoiop-n npoeccwonansno ymen oinwuais ansmwsxy, a
c zpyron ciopon-, nonyuenwe zener, wmexmwx xo+zenwe s zannom ropoze.
Hepesoznon sexcens wmen eme w io npewmymeciso, uio c ero nomomsx
mo+no -no nepec-nais zensrw c mensmwmw wszep+xamw. Oinpasxa nwcs-
ma c sno+enwem sexcenn ciowna ropaszo mensme, uem nepesosxa onsmoro
xonwuecisa ssonxon monei- (sa nepesoz zener nocpezcisom sexcenn sswma-
nocs o-xnosenno 0,5% c nepec-naemon cymm-).
Hepsonauansno sexcenn cny+wnw ionsxo znn nepesoza zener w ne ocia-
sanwcs s oopoie zonsme ioro spemenw, xaxoe ny+no -no znn nepeesza
ioprosua ws oznoro ropoza s zpyron.
Hosznee, s XVIs., sexcenn nauanw s-zasais na npozon+wiensn-e cpo-
xw. Hocxonsxy cpox ynnai- zener oiozswrancn, scn czenxa npwopeiana co-
scem zpyron cm-cn, npwnw+ancs no csoemy xapaxiepy x xpezwinon czenxe.
Teneps xynu- nonssosanwcs sexcenem npw noxynxe w npoza+e iosapos:
ozwn xyneu, npozasmwn iosap zpyromy, s-zasan na nero sexcens, saxnxuas-
mwn s cee npwxas sannaiwis npez+nswienx zensrw x nasnauennomy cpoxy.
B XVIIs. so Ipanuww, a saiem s Lonnanzww, Lepmanww w Anrnww no-
nswnocs eme ozno ycosepmencisosanwe nepezaua sexcenn zo naciynnenwn
cpoxa nnaie+a nocpezcisom iax nas-saemoro wnzoccamenia (nepezaiounon
naznwcw). Tax sexcens nauwnaei cny+wi opyzwem nnaie+a s pyxax iopros-
ues. B cnyuae ecnw xpezwiop zon+en -n nnaiwis s csox ouepezs zpyromy
nwuy, on c cornacwn nocneznero nepezasan emy smecio nanwun-x zener sex-
cens w na oopoie zenan o iom oimeixy co csoen noznwcsx. He o oiom nw
nwcan .. Texcnwp:
Xyzon neuaiw c sexcenn ne cnwmems,
Tee ne ciowi nopiwis nerxwx xpwxom?
Tax wnw wnaue csoe oinomenwe x sexcenx s-cxas-sanw mnorwe sname-
nwi-e wnoco- w nwcaienw.
Lapomyxo: M- uacio nnaiwm namw zonrw ne noiomy, uio iax nono-
+eno w oio cnpaseznwso, a noiomy, uio xoiwm oneruwis namw yzymwe
sanm-.
Hpwnuecca Hanaiwncxan: -acio n +enana, uio- azcxwn orons no-
+pan sce oiw sexcenn.
O. Banssax: Korza csezyi cuei-, io zon+nwxw co+pyi xpezwiopos.
A. Hymxwn:
On rosopwi, uio onee ne mo+ei
Bsanm- zasais nam zener es saxnaza.
A. Ociposcxwn: Bce sexcens za sexcens! A uio iaxoe oioi sexcens?
Tax, ymara, za w sce iyi. U na zwcxoniy oizams, iax npoueni- cnynni,
uio s +wsoie saypuwi, za eme nocne csowm zop-m wmenem oiseuan.
B Cpeznwe sexa nauwnaxmwe anxwp-, mennn- zon+n- -nw nonsso-
saiscn wssecinon cienensx omecisennoro zosepwn. Hooiomy onw o-xno-
senno -nw onsan- nonyuais paspemenwe oi npaswienscisa na sanniwe
csowm zenom. Kpome ioro, nepezxo ipeosanacs npwcnra, npezciasnenwe no-
pyuwienen wnw zene+noro sanora.
B mwpe y+e zasn-m-zasno wsopeien nexwn cnoco npwymno+ais
csoe zeno (zonros-e pacnwcxw w sanoros-e xswianuww); wm nonssyxicn
nxzw, npwnni-e s cseie, no ero ocy+zaxi npocsemenn-e saxonnwxw,
nwcan Lapomyxo. Kax y+e oimeuanocs s-me, s Cpeznwe sexa npoes+we
zoporw npezciasnnnw onsmyx onacnocis znn xynuos: noscxzy npom-mnnnw
pasonnwxw, za w camw eozan-, -sano, rpawnw nyiemecisennwxos. Lnn
oneruenwn omena w ymensmenwn pwcxa noiepnis iosap- -n ssezen s
ynoipenenwe sexcens (lettera di cambio ziat.). Oznw npwnwc-saxi
wsopeienwe sexcenen wiansnnuam, zpyrwe espenm, wsrnann-m ws Ipan-
uww s XIIs., ipeisw wcioxw sexcenen swzni s onaciw mopcxon ioprosnw.
Oznaxo wssecino, uio eme s zpesnociw ynoipennnwcs xamnw w neprameni-
c cozep+anwem, ananorwun-m nepesozn-m sexcennm, no x nauany Cpeznwx
sexos oioi cnoco ycosepmencisosanwn omena -n sa-i.
B npocienmen opme sexcens npezciasnnn coon nwcsmenn-n npwxas,
xoiop-m xaxoe-nwo nwuo, +wsmee s oznom mecie, nopyuano ipeisemy
nwuy, naxozwsmemycn s zpyrom mecie, sannaiwis npez+nswienx sexcenn
oosnauennyx na nem cymmy zener. B sexcensnon czenxe yuacisosano, no
xpannen mepe, ipw nwua:
pemwiieni, ynnauwsasmwn zensrw s zannom ropoze w nonyuasmwn s zpy-
rom ropoze wx uennocis s mecinon moneie;
ipaccani, npwnwmasmwn zensrw w ons-sasmwncn zociaswis cooisei-
cisyxmyx cymmy s zpyrom mecie;
ipaccai, ynnauwsasmwn oiy nocneznxx cymmy pemwiieniy.
Hosznee s sexcensn-n oopoi -no ssezeno ueisepioe nwuo npesen-
iani, xoiop-n npez+nsnnn smecio pemwiienia sexcens x ynnaie w nonyuan
zensrw.
Bnarozapn ynoipenenwx sexcenen onacnocis -is orpanenn-m ycipa-
nnnacs. Kyneu, s-es+an ws csoero ropoza, ynnauwsan onpezenennyx cymmy
zener mecinomy mennne wnw anxwpy w nonyuan oi nero nwcsmenn-n npwxas
znn mennn zpyroro ropoza s-zais xynuy zannyx cymmy. Tax on wsasnnncn
oi neoxozwmociw seciw c coon zensrw.
Pacnpocipanenwx nepesozn-x sexcenen cozencisosanw iax+e ecnopnz-
xw s cepe moneinoro zena. B ie spemena ne ionsxo xoponw, no za+e xa+-
z-n ropoz w xa+z-n eozan nonssosanwcs npasom uexanwis moneiy. Bons-
moe pasnoopaswe monei pasnwun-m secom w cozep+anwem uwcioro meianna
cwnsno saipyznnno omen, iax xax xynu- ne scerza mornw pasopaiscn s
cooinomenww monei pasnwun-x ropozos w rocyzapcis. Kpome ioro, nepezxo
camw nwua wnw yupe+zenwn, s-nycxasmwe zensrw, snoynoipennnw csowm
npasom w uexanwnw moneiy sasezomo nwsmen npo- (i.e. c mensmwm npo-
iws nopm- xonwuecisom sonoia wnw cepepa). Oiw snoynoipenenwn s
Cpeznwe sexa -nw nacionsxo pacnpocipanen-, uio npw-ns, nonyuaeman
oi nwx, cuwianacs npaxiwuecxw nopmansn-m wciounwxom zoxoza. Mnorwe
npaswienw, s uacinociw Iwnwnn Kpacws-n so Ipanuww, Lenpwx VIII, Ozy-
apz VI s Anrnww, npocnaswnwcs mwpoxwm s-nycxom nozzensn-x monei.
Pasmenom opamasmwxcn monei so scex iopros-x uenipax sanwmanwcs
mennn-. Teneps onw nocionnno nozzep+wsanw cnomenwn me+zy coon. Bna-
rozapn ynoipenenwx mennnsn-x nwcem xynuy, npw-smemy s uy+on ropoz,
oecneuwsanocs, c oznon ciopon-, npwopeienwe nacionmen, nenozzensnon
194 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 195
B 1619r. s Beneuww -n ocnosan zpyron omecisenn-n anx, iax na-
s-saem-n +wpo-anx na io+zecisenn-x nauanax. -epes nexoiopoe spemn
neps-n anx -n saxp-i w ociancn ozwn +wpo-anx. Bce pacuei- zsyx
seneuwancxwx anxos senwcs s ocoon anxoscxon moneie, sa xoiopyx
-na npwsnana nawnyuman ws opamasmwxcn s Beneuww monei dukati
dargento. Ho oinomenwx x nen nepecuwi-sanwcs zpyrwe zensrw, nociynas-
mwe s xaccy anxa. Hennocis oion monei- na 20% npesocxozwna uennocis
o-unon opamasmencn s Beneuww monei-. Kax yisep+zaxi wciopwxw,
+wpo-anx ne scerza conxzan npaswno o nenpwxocnosennociw sxnazos; ne-
pezxo npasnenwe oizasano iann-m opasom onsmwe cymm- seneuwancxomy
npaswienscisy, scnezciswe uero zsa+z-, s 1640w 1717rr., npwmnocs npw-
ocianoswis nnaie+w ssonxon moneion.
Hozon-e +e onepauww npowssozwn renyoscxwn anx Cs. Leoprwn (Casa
di S. Giorgio), oxonuaiensno opranwsosasmwncn s 1407r. Bosnwxnosenwe
ero oinocwicn x cepezwne XIIs. w onsano pnzy sanmos npaswienscisa y ua-
cin-x nwu, npwuem s ynnaiy npouenios w noramenwn xpezwia anxy -no
npezociasneno npaso sswmais nexoiop-e nanorw w iamo+enn-e nomnwn- s
Lenye. Lnn copa nanoros w npowssozcisa pacueios xpezwiop- rocyzapcisa
opasos-sanw oco-e iosapwmecisa, xoiop-e cnwnwcs s 1407r. s ozno o-
meciso noz nassanwem omeciso Cs. Leoprwn. Pyxosozciso omecisa, cocio-
nsmee ws necxonsxwx unenos, -no cosepmenno nesaswcwmo oi rocyzap-
cisennon snaciw, w npaswienw pecnynwxw npw sciynnenww s zon+nocis
zasanw npwcnry coxpanwis nenpwxocnosenn-mw npasa w csoozy oioro yu-
pe+zenwn. .+e s 1408r. omecisy -no paspemeno npwnwmais uacin-e
sxnaz-, npwuem sa ocnosanwe scex pacueios -na npwnnia, xax w s seneuw-
ancxom anxe, ocoan ycnosnan moneia. Hosznee anx Cs. Leoprwn ccy+an
renyoscxomy npaswienscisy xpynn-e cymm-, znn noxp-iwn xoiop-x nonyua-
ei npaso ynpasnenwn xononwansn-mw semnnmw Lenyw (s uacinociw, ocipo-
som Kopcwxa w ropozom Kaa) w sswmanwn mnorwx nanoros.
Hozon-e anxw sosnwxnw iax+e s Bapcenone, Mwnane, Heanone w
nexoiop-x zpyrwx esponencxwx ropozax. Hecxonsxo nosznee nonswncn uen-n
pnz omecisenn-x anxos s Hwzepnanzax, Anrnww w Lepmanww. B Amciep-
zame neps-n anx -n ocnosan s 1609r., s Lamypre s 1619r., s Hxp-
nepre s 1621r., s Poiiepzame s 1635r., s Cioxronsme s 1657r.
Tomy, xio zenan sxnaz, oi anxa s-zasanocs sxnaznoe cswzeiensciso o iom,
uio oi nero nociynwna iaxan-io cymma zener, xoiopyx on scerza mo+ei no-
nyuwis opaino, a s xnwrax anxa emy oixp-sancn oco-n cuei, npwuem na
npwxoz sanwc-sanwcs ero sxnaz- w nnaie+w emy zpyrwx sxnazuwxos, a s
pacxoz sanocwnwcs s-zauw, xoiop-e zasanwcs no ero ipeosanwx emy wnw
zpyrwm sxnazuwxam.
Hepsonauansno +wpo-anxw orpanwuwsanwcs nwms npwemom sxnazos na
xpanenwe, sa uio sswmanw neonsmoe sosnarpa+zenwe. Ho nocienenno py-
xosozciso anxos yezwnocs, uio ipeosanwn sosspaia sxnazos orpanwuwsa-
xicn scerza ionsxo wssecinon wx uacisx, xoiopyx mo+no onpezenwis, no
nwxorza ne npociwpaxicn na scx cymmy. Tax xax snauwiensnan uacis sxna-
zos ne+ana s anxax s swze mepisoro xanwiana, io azmwnwcipauwn npwmna
x m-cnw socnonssosaiscn wmw znn anxoscxwx onepauwn, rnasn-m opasom
znn s-zauw xpaixocpoun-x ccyz.
B pyxax mennn cxannwsanwcs onsmwe oraicisa, znn xpanenwn xoio-
p-x wmw oopyzosanwcs esonacn-e mecia. Bnarozapn oiomy xynu-, uaci-
n-e nxzw, monaci-pw, ropoza cianw xnacis na xpanenwe x mennnam csooz-
n-e nanwun-e zensrw, a iax+e nopyuais wm npowssozwis pacnnaiy oiwmw
zensramw co csowmw xpezwiopamw.
Bxnazuwxamw y oznoro w ioro +e mennn- -sanw w xpezwiop, w zon+-
nwx. B oiom cnyuae ynnaia zonra ynpomanacs: smecio zenciswiensnon ne-
pezauw zener zeno orpanwuwsanocs npocion nepenwcxon zon+non cymm- c
sxnaza oznoro nwua na sxnaz zpyroro. Oia onepauwn, xoiopan nas-sanacs
+wpo, nossonnna sxnazuwxy wse+ais saipyznenwn npw pacueie pasnoo-
pasnon moneion w nonyuenwn nenonnouenn-x zener. Kpome ioro, oimeixa
ynnai- s xnwrax mennn- nsnnnacs neonposep+wm-m zoxasaienscisom s
cnyuae xaxwx-nwyzs cnopos na cyze.
Hono+enn-e na xpanenwe zensrw ynoipennnwcs mennnamw znn s-zauw
ccyz uacin-m nwuam, ioprosuam, ropozam w za+e npaswienscisam. K xonuy
XIVs. cseicxan snacis ciana paspemais y+e s-zauy sanmos noz npoueni-,
perynwpyn nwms pasmep- nocneznwx: s Cpeznwe sexa maxcwmym onpezennn-
cn o-xnosenno s 20% rozos-x.
Hepezxo mennn- sasozwnw na xpanwsmwecn y nwx xanwian- cocisen-
n-e iopros-e w npom-mnenn-e npeznpwniwn, ocoenno uacio znn ioprosnw
socioun-mw npnnocinmw. Oznaxo nozon-e onepauww, xax npaswno, ne co-
oiseicisosanw xapaxiepy anxoscxon zeniensnociw, iax xax -nw cnwmxom
pwcxosann-mw: npw neyzaunon ioprosne wnw necocioniensnociw zon+nwxa,
xoiopomy -n oxasan xpezwi, anxwp- iepnnw uy+we xanwian- w pasopnnw
csowx xnwenios. Hpoeccop M.H. Coones s Ouepxax ws wciopww scemwp-
non ioprosnw na pye+e XIXXXss. no oiomy nosozy nwcan: Hocias-
nenn-e s saipyznwiensnoe nono+enwe, mennn- nepezxo opamanwcs x pas-
noro poza yxwmpenwnm w snoynoipenenwnm, uio- xax-nwyzs s-nyiais-
cn. Onw nnaiwnw nenonnosecnon moneion, sameznnnw nnaie+w noz pasn--
mw npeznoramw, orpanwuwsanw uwcno uacos znn, xorza npowssozwnwcs s-za-
uw, nnaiwnw smecio nanwun-x zener opzepamw na zpyrwx anxwpos w i.z.
Bce oio ne morno npozon+aiscn ecxoneuno w s xonue xonuos npwseno
x saxonozaiensnomy orpanwuenwx iopros-x onepauwn anxwpos (nanpwmep,
s Beneuww saxon- 1374w 1403rr.), a saiem w x nocienennomy ynazxy me-
nnnsnoro npom-cna s Uianww. Ho cswzeienscisy cenaiopa Koniapwnw, so
siopon nonoswne XVIs. ws 103uacin-x anxos 96saxonuwnw csoe cyme-
cisosanwe anxpoicisom. B io +e spemn npowsomno sa+noe znn anxoscxo-
ro zena co-iwe na cmeny uacin-m anxwpam npwmnw omecisenn-e
anxoscxwe yupe+zenwn.
Oznwm ws neps-x omecisenn-x anxos -n anx s Beneuww (Banko
della Piaza de Rialto), ocnosann-n s 1584r. znn o+wsnenwn ioprosnw w npo-
m-mnennociw. Banx ynpasnnncn uwnosnwxamw, nasnauenn-mw npaswiens-
cisom. Bcxope, oznaxo, neon-in-x uwnosnwxos npwmnocs samenwis uacin-mw
anxwpamw, xoiop-e snecnw snauwiensn-n sanor s oecneuenwe csowx onepa-
uwn. Hepsoe spemn seneuwancxwn anx nonssosancn monononwen, w uacin-m
nwuam -no sanpemeno ycipawsais anxwpcxwe xoniop-. Bo wse+anwe ne-
npwninocien, anxy -no sanpemeno npowssozwis xaxwe-nwo onepauww na
sno+enn-e zensrw. Ba sxnaz- anx ne nnaiwn nwxaxwx npouenios.
196 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 197
Kommepuecxoe opasosanwe, i.e. sosmo+nociw nonyuwis snanwn s ona-
ciw xommepuww, wssecino c XIs. Cnauana ero nonyuanw s monaci-pnx; s
xonue XIIIs. s Uianww nonswnwcs neps-e uacin-e mxon- w cseicxwe yuw-
ienn.
Lnn xommepuecxwx mxon Cpeznesexossn ny+n- -nw yuenwxw. Hep-
s-m npoioiwnom iaxoro yuenwxa cuwiaeicn snamenwian Knwra cueia
(Liber Abaci), npwnazne+asman zsazuaiwzsyxneinemy maiemaiwxy Leonapzo
Iwanauuw (11801250). Iwanauuw paccxas-san, s uacinociw, o npasw-
nax sezenwn npwxozno-pacxozn-x xnwr. Bnocnezcisww mwpoxo npwmennnwcs
ipaxiai- L+osannw ze Anionwo za .zsano, Knwra o iosapax (Libro di
mercantie), npwnwc-saeman L+opz+w ze Lopenuo Ksnpwnw, w Ucxycciso
ioprosnw, nanwcannan Ipanuecxo Banszyuw Heronoiiw, cny+amwm no-
peniwncxon xomnanww Bapzw.
Oznaxo nepson w ocnosnon Knwron (wmenno c onsmon yxs-) no yx-
raniepcxomy yueiy cuwiaeicn Tpaxiai o cueiax w sanwcnx s-zaxmerocn
wiansnncxoro maiemaiwxa Lyxw Hauonw (14451515). Ha npoin+enww no-
uiw nniwcoi nei wzew Hauonw oxas-saxi snwnnwe na passwiwe oion na-
yxw o cueiax w sanwcnx, yxraniepcxom yueie. B xnwre, s uacinociw,
cozep+aicn ipaxiai- noz iaxwmw nassanwnmw: O menax w menos-x czen-
xax, O sexcennx w sexcensn-x czenxax, O npouenin-x s-uwcnenwnx,
O cueiax w sanwcnx, i.e. wmexmwx npnmoe oinomenwe x anxoscxomy
zeny, x ero npaxiwuecxwm sazauam so sce spemena.
B-no spemn, xorza na L+ona Loy cmoipenw xax na renwansnoro asan-
ixpwcia. La w cenuac oia ero ocoennocis oimeuaeicn scemw wccnezosaie-
nnmw. Oznaxo sce ezwnozymno npwsnaxi ero xpynn-m oxonomwciom, nexo-
iop-e za+e npwnwc-saxi emy nexwn pomaniwsm, uio s oxonomwxe ne iaxan
y+ pezxocis.
Tonsxo s XIXs., c coszanwem cospemenn-x anxos w ypn-m passwiwem
xpezwia w wp+es-x cnexynnuwn, snoss nonswncn wniepec x zeniensnociw
w wzenm L+. Loy, a s XXs. ero y+e cuwianw cipacin-m anocionom xpezw-
ia, namnoro onepezwsmwm csoe spemn w nooiomy ne nonni-m wm.
Banxoscxoe zeno onsano L+. Loy secsma mnorwm. Bezs na sape xanw-
ianwciwuecxoro xpezwia ero sosmo+nociw mnorwm xasanwcs esrpanwun-mw.
Cam L+. Loy s csowx couwnenwnx ne pas cpasnwsan yupe+zenwe anxa w
passwiwe xpezwia c oixp-iwem Unzwn, i.e. mopcxoro nyiw s Unzwx w
Amepwxy, oixyza s Espony mnw zparouenn-e meiann- w pezxwe iosap-.
Cymecisyei zpesnnn nerenza o uenosexe, xoiop-n neps-m yswzen soc-
xoz connua. B io spemn xorza ionna cmoipena na sociox, oixyza no yipam
scxozwno znesnoe cseiwno, on, nosepnysmwcs x ionne cnwnon, yswzen wrpa-
xmwn nyu connua na sepmwne s-coxon amnw. Tax w L+. Loy. Korza ion-
na noxnonnnacs ssonxon moneie, on, nosepnysmwcs x ionne cnwnon, scnuec-
xw passenuwsan snauenwe meiannwuecxwx zener. Lensrw, yisep+zan on, zon-
+n- -is ne meiannwuecxwe, a xpezwin-e, coszasaem-e anxom s cooisei-
cisww c ny+zamw xosnncisa, wnaue rosopn, yma+n-e: Ucnonssosanwe
anxos nyumwn cnoco, xaxon zo cwx nop npwmennnw znn ysenwuenwn
xonwuecisa zener.
Passwsan csox wzex, L+. Loy o+nswn eme zsa npwnuwna, snauenwe
xoiop-x w s namw znw ipyzno nepeouenwis.
C oiwx nop anxoscxwe yupe+zenwn nepecianw sswmais nnaiy sa xpa-
nenwe sxnazos, no saio s-rosopwnw cee npaso ynoipennis sxnaz- znn
ccyzn-x onepauwn, xoin s io +e spemn anx ociasancn scerza onsann-m
sosspamais cpoun-e sxnaz- no wcieuenww cpoxa, a eccpoun-e no nep-
somy ipeosanwx.
Taxwm opasom s anxoscxom zene npowsomnw npwnuwnwansn-e nepe-
men-: anxw, -smwe npoci-mw xpanwiennmw uennocien, cianw nocpeznw-
xamw me+zy nwuamw, onazaxmwmw csoozn-mw xanwianamw, w nwuamw,
ny+zaxmwmwcn s xpezwie. Iwpo-anxw npespaiwnwcs s iax nas-saem-e
zenoswin-e anxw.
B-roza oi oioro npeopasosanwn oueswzna. Lnn sxnazuwxos ona saxnx-
uanacs s ocsoo+zenww oi nnai- sa xpanenwe cpezcis, a znn anxa s
nonyuenww zoxoza oi s-zauw zener ssanm-. Cipemncs x pacmwpenwx onepa-
uwn w zoxozos, anxw cianw wcxyccisenno npwsnexais sxnaz-, onsyncs
nnaiwis wssecin-n npoueni sa sno+enn-e cymm- w nonyuan zoxoz naro-
zapn pasnwue me+zy npoueniamw, sswmaem-mw no ccyzam w ynnauwsaem-mw
no sxnazam.
Cswzeienscisa, xoiop-e s-zasanwcs anxom s yzociosepenwe npwnniwn
wssecinon cymm- zener na xpanenwe w no xoiop-m mo+no -no nonyuwis
oiw zensrw opaino, nepezxo opamanwcs cpezw ioprosues s xauecise nna-
ie+noro cpezcisa npw cosepmenww czenox. Hocienenno oiw cswzeienscisa
npespaiwnwcs s anxoscxwe wnei-. Oiw wnei- s-nycxanwcs anxom na
npez+nswienn. Onw npezciasnnnw coon onsaiensciso anxa ynnaiwis
npez+nswienx yxasannyx s wneie cymmy zener. Bxnazuwxw, snocn zensrw s
xaccy anxa, nonyuanw ws nee anxoscxwe wnei- na cymmy sxnaza w iaxwm
opasom mornw scerza socipeosais secs sxnaz wnw uacis ero, npez+nsws
wnei- x ynnaie.
Hepsoe spemn uennocis s-nycxaem-x anxom wneios, nozono npe-
+nwm sxnazn-m cswzeienscisam, ciporo cooiseicisosana cymme uennociw
sxnazos. Oznaxo paccmaipwsaem-n nw+e cnyuan c amciepzamcxwm anxom
nozcxasan, uio mo+no s-nycxais anxoscxwe wnei- na onsmyx cymmy,
uem wmeeicn sxnazos s nanwunociw. Korza npw npwnw+enww panuysos x
Amciepzamy (so spemn sonn- Lonnanzww c Ipanuwen, s 1672r.) anx s--
zan sxnaz- opaino, io na mnorwx moneiax -nw samein- cnez- no+apa,
-smero s anxe 50nei nasaz. Oio ocioniensciso nozisepzwno, uio uen-
nocis s-nymenn-x wneios ne zon+na nenpemenno pasnniscn uennociw
nanwun-x zener, nocxonsxy, necmoipn na io uio wnei- -nw s-nymen- na
scx cymmy ne+asmwx s xnazos-x anxa zener, s anx npez+nsnnnacs znn
omena na zensrw ionsxo uacis wneios, npouwe +e ociasanwcs s opame-
nww, ne sosspamancs s anx. Hooiomy-io w ne npwxozwnocs iporais nexoio-
pyx uacis ne+asmwx zener no noncioneiwn w onsme. .xasannoe oixp-iwe
noyzwno anxw s-nycxais wnei- na cymmy, onsmyx, uem ne+wi ssonxon
monei- s wx xnazos-x.
Oio nosossezenwe wmeno upess-uanno sa+n-e nocnezciswn znn passw-
iwn anxoscxoro zena. Ono nossonwno anxam ysenwuwsais csow oopoin-e
cpezcisa w zano, iaxwm opasom, onsmon wmnynsc x passwiwx xpezwia.
Ho ono iax+e coszano sosmo+nocis znn snoynoipenenwn co ciopon- pyxo-
sozcisa anxos, uio neoznoxpaino npwsozwno x zene+n-m xpwswcam.
198 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 199
n-m, uem xorza-nwo, ycianoswis nopnzox s wnancax, o+wswis, nozzep+w-
sais w passwsais censcxoe xosnnciso, npom-mnennocis w ioprosnx.
.+e uepes zsa roza s-ncnwnocs, uio cxp-sanocs sa oiwmw oemanwnmw.
B xonue 1717r. L+. Loy ocnosan rwranicxoe npeznpwniwe Komnanwx
Unzwn. Hocxonsxy ona wsnauansno -na coszana znn o+wsanwn npwnazne-
+asmero iorza Ipanuww accenna pexw Mwccwcwnw, cospemennwxw uame
scero nas-sanw ee Mwccwcwncxon xomnanwen.
Kasanocs -, uio + iyi nosoro? B Anrnww x oiomy spemenw npouseiana
Oci-Unzcxan xomnanwn, nozonoe omeciso -no w s Lonnanzww. Ho xomna-
nwn, opranwsosannan L+. Loy, oinwuanacs oi nwx. Hpe+ze scero oio ne -no
o+ezwnenwe ysxon rpynn- xynuos, pacnpezenwsmwx me+zy coon naw. Axuww
Mwccwcwncxon xomnanww npeznasnauanwcs znn npoza+w mwpoxomy xpyry xanw-
ianwcios w znn axiwsnoro opamenwn na wp+e. Komnanwn -na iecnenmwm
opasom csnsana c rocyzapcisom ne ionsxo s iom cm-cne, uio ona nonyuwna oi
rocyzapcisa orpomn-e npwswnerww, monononwx so mnorwx cepax.
B npasnenww xomnanww pnzom c nesosmyiwm-m moinanzuem L+.
Loy soccezan cam Iwnwnn Opneancxwn, pereni Ipanuww. Komnanwn cnw-
nacs co Bceomwm anxom, xoiop-n c nauana 1719r. nepemen s sezenwe
rocyzapcisa w cian wmenosaiscn Koponescxwm anxom. Hocneznwn zasan xa-
nwianwciam s ccyzy zensrw znn noxynxw axuwn xomnanww, sen ee wnanco-
s-e zena. Bce nwiw ynpasnenwn oewmw yupe+zenwnmw -nw cocpezoioue-
n- y L+. Loy.
Taxwm opasom, siopon senwxon wzeen L+. Loy -na wzen uenipa-
nwsauww, accouwauww xanwianos.
Bzecs L+. Loy onnis s-ciynwn npopoxom, onepezwsmwm csoe spemn.
Lwms s cepezwne XIXs. s Banaznon Espone w Amepwxe nauancn ypn-n
poci axuwonepn-x omecis. B xonue XXs. onw oxsaiwnw nouiw sce xosnn-
ciso s oxonomwuecxw passwi-x cipanax, ocoenno xpynnoe npowssozciso.
Saxon ecrs saxon
He mo+ei zo+ saxon- napymais:
Bezs on, oinns y uy+ecipanues nsroi-,
B Beneuww wm zann-e, zosepse
K saxonam rocyzapcisa nozopsei.
Yxrszx excnxp
Oinocwiensnoe ownwe w oinocwiensnan pezxocis zener s pasn-x
cipanax w cociasnnei io, uio nas-saeicn xypcom, nwcan Tapns Mon-
iecxse s xnwre O zyxe saxona. Onpezenenwe +e zenciswiensnon, cyme-
cisyxmen s zann-n momeni uennociw zener ecis sexcensn-n xypc. Ho oio
iema ocoan w s io spemn y+e zanexo ne nosan. Eme Kopnenwn Tauwi oime-
uan: Bcnezciswe mno+ecisa npozaxmwx uen- na nomecisn pesxo ynanw, w
uem onsme zonros opemennno snazensua semnw, iem ipyznee emy -no ee
npozais, iax uio mnorwe ws-sa oioro sxoneu pasopwnwcs: noiepn wmymecisa
snexna sa coon yipaiy zocionnoro nono+enwn w zoporo wmenw, w iax npo-
Bo-neps-x, znn anxos on npezycmaipwsan nonwiwxy xpezwinon oxcnan-
cww, i.e. npezociasnenwe ccyz, so mnoro pas npes-maxmwx xpannmwncn s
anxe sanac meiannwuecxwx zener.
Bo-siop-x, on ipeosan, uio- anx -n rocyzapcisenn-m w nposozwn
oxonomwuecxyx nonwiwxy rocyzapcisa.
L+. Loy oznwm ws neps-x nonnn sa+nenmyx pons xpezwia s passwiww
xanwianwciwuecxoro npowssozcisa. Oznaxo, xax ciano ncno nosznee, s oiom
sano+ena w onacnocis znn ycionuwsociw anxoscxon cwciem-.
Banxw, nwmei A.B. Anwxwn s ouepxe o L+. Loy, cxnonn- sap--
saiscn, paszasan csow ccyz- pazw npw-nen. Oicxza w sosmo+nocis wx
xpaxa, xoiop-n mo+ei wmeis znn oxonomwxw ouens in+en-e nocnezciswn.
Lpyran onacnocis, wnw zpyron acnexi sce ion +e onacnociw, oxcnny-
aiauwn yzwswiensn-x cnoconocien anxos rocyzapcisom. -io yzei, na-
npwmep, ecnw anxy npwzeicn pacmwpwis s-nycx csowx anxnoios ne znn
yzosneisopenwn noipenocien xosnncisa, a npocio znn noxp-iwn zewuwia
s rocyzapcisennom xz+eie?
B io spemn cnoso wnnnuwn eme ne -no wsopeieno, no wmenno
ona yrpo+ana w anxy L+. Loy, w cipane, rze oioi anx zencisosan -.
Teopeiwuecxwm nopoxom ssrnnzos Loy, nwmei A.B. Anwxwn, -no
io, uio on nawsno oio+zecisnnn xpezwi w zensrw c xanwianom. On zyman,
uio, pacmwpnn ccyz- w s-nycx zener, anx yzei coszasais xanwian w iem
cam-m ysenwuwsais oraiciso w sanniocis. Oznaxo nwxaxon xpezwi ne mo-
+ei samenwis zenciswiensn-e ipyzos-e w maiepwansn-e pecypc-, neoxo-
zwm-e znn pacmwpenwn npowssozcisa.
B XVIIIs. npwxozwnocs ne ionsxo o+ncnnis snacis wmymwm, xaxan no-
moms mo+ei -is oxasana rocyzapcisy anxwpamw, no w zonro ye+zais wx
s oiom. Banxwp- cymecisyxi znn ioro, nwcan T. Moniecxse, uio-
mennis zensrw (nazo nonwmais s cm-cne yueia zener), a ne znn ioro, uio-
zasais wx ssanm-. Ecnw rocyzaps, no mnenwx wnocoa, nonssyeicn ycny-
ramw anxwpos nwms s uennx zwcxonia, io, nocxonsxy on zenaei onsmwe
oopoi-, caman manan npw-ns, xoiopyx on zociasnnei anxwpam sa nepe-
sozn-e sexcenn, cociasnnei snauwiensnyx cymmy. Ecnw +e oi nero ipeyxi
onsmwx npw-nen, on mo+ei -is ysepen, uio npwuwna oioro saxnxuaei-
cn s zypnon azmwnwcipauww. Korza +e, nanpoiws, x anxwpam opamaxicn
sa nonyuenwem asancos, wcxycciso wx zon+no nponsnniscn s iom, uio- no-
nyuais sosmo+no onsmwn ap-m, ne nozseprancs npw oiom oswnenwx s
pociosmwuecise.
Kpezwin-e oinomenwn, o xoiop-x nwcan L+. Loy s csoen nepson xnw-
re w xoiop-e on sonnoiwn s +wsns uepes 1015nei, npwzaxi ero cwcieme
nsn-n xapaxiep wnancosoro asanixpwsma.
B zexape 1715r. L+. Loy nepezan pereniy nwcsmo, s xoiopom on eme
pas o+ncnwn csox wzex. B nwcsme ecis ozno sarazounoe mecio. Ho
anx, nwcan L+. Loy, ne ezwncisennan w ne caman onsman ws mowx
wzen, n coszam yupe+zenwe, xoiopoe nopaswi Espony wsmenenwnmw, s-ssan-
n-mw wm s nonssy Ipanuww. Oiw wsmenenwn yzyi onee snauwiensn-, uem
ie nepemen-, xoiop-e npowsomnw oi oixp-iwn Unzwn wnw ssezenwn xpezw-
ia. Bame xoponescxoe s-coueciso cmo+ei s-ssonwis xoponesciso ws neuans-
noro cocionnwn, s xoiopoe ono npwsezeno, w czenais ero onee morymecisen-
200 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 201
wsownww io mensmemy. Bnpouem, oiw pezxocis w ownwe, s-s-sa-
xmwe wsmenenwe xypca, ne zenciswiensn-e pezxocis w ownwe, a oinocw-
iensn-e. Hanpwmep, xorza Ipanuwn onee ny+zanacs s zensrax Lonnanzww,
uem Lonnanzwn s zensrax Ipanuww, io rosopwnw, uio Ipanuwn wsowny-
ei zensramw w uio onw pezxw s Lonnanzww, w naoopoi.
Hpeznono+wm, xypc na Lonnanzwx pasen 54. Ecnw - Ipanuwn w Lon-
nanzwn cociasnnnw ozny cipany, a eme narnnznee ozwn ropoz, io zeno
oomnocs -, xax npw npociom pasmene oxx: panuys s-nyn - ws xapma-
na 3nwspa, a ronnanzeu 54rpoma. Tax npocio. Ho Hapw+ ecis Hapw+,
a Amciepzam ecis Amciepzam. U paccionnwe me+zy nwmw nemanoe, za w
wsmepneicn ono ne ionsxo mwnnmw, no w oxonomwxon. Cnezosaiensno, omen
ws pyx s pyxw nesosmo+en.
Leno yzei npowcxozwis cnezyxmwm opasom. Toi, xio zaei sa oxx s
3nwspa 54rpoma, xoiop-e on wmeei s Lonnanzww, zaei sexcens na 54rpo-
ma na Lonnanzwx.
Bnauwi, peus wzei y+e ne o 54rpomax, a o sexcene na oiw 54rpoma.
Ho znn ioro uio- cyzwis o cienenw pezxociw wnw wsownwn zener, nazo
snais, uero so Ipanuww onsme sexcenen s 54rpoma, npeznasnauenn-x
znn Ipanuww, wnw oxx, npeznasnauenn-x znn Lonnanzww.
B cnyuae ecnw co ciopon- Lonnanzww npezno+eno mnoro sexcenen, a co
ciopon- Ipanuww mano oxx, iorza zensrw pezxw so Ipanuww w wsow-
nyxi s Lonnanzww. Cnezosaiensno, xypc zon+en nos-cwiscn, w sa panuys-
cxwn oxx zon+n- zasais ne 54rpoma, a onsme, wnaue nei cm-cna oiza-
sais oxx. U naoopoi.
Us oiwx anxoscxwx npaswn cnezyei, uio pasnwun-e onepauww, csnsan-
n-e c wsmenenwem w ycianosnenwem xypca, opasyxi npwxozno-pacxozn-n
cuei, xoiop-n ny+no nocionnno noxp-sais, a iax+e io, uio rocyzapciso,
na xoiopom ne+wi zonr, ne noramaei ero sexcensn-mw onepauwnmw, nozo-
no iomy xax uacinoe nwuo ne onnauwsaei csoero zonra iem, uio ono pasme-
nwsaei csow zensrw.
T. Moniecxse npeznaraei cnezyxmwn xoz paccy+zenwn. Hpeznono-
+wm, uio na cseie cymecisyei scero ipw rocyzapcisa Ipanuwn, Ucnanwn
w Lonnanzwn, w uio pasn-e uacin-e nwua s Ucnanww zon+n- so Ipanuww
100i-cnu mapox cepepa, w uio pasn-e uacin-e nwua so Ipanuww, s csox
ouepezs, zon+n- Ucnanww 110i-cnu mapox cepepa, w uio, naxoneu,
scnezciswe xaxwx-io ocionienscis sce xpezwiop- s Ucnanww w so Ipan-
uww saxoienw pasom nonyuwis csow zensrw. B uem +e iorza yzyi cocionis
onepauww xypca? A s iom, uio scnezciswe nocneznwx nauww ocsooznicn oi
ooxzn-x onsaienscis na cymmy 100i-cnu mapox. Oznaxo npw oiom
Ipanuwn ocianeicn zon+na Ucnanww 10i-cnu mapox, a wcnanu- yzyi
wmeis na Ipanuwx na 10i-cnu mapox sexcenen, iorza xax Ipanuwn ne
yzei wmeis nw oznoro sexcenn na Ucnanwx.
Hpozon+wm paccy+zenwe. Lonyciwm, uio Lonnanzwn naxozwicn no oino-
menwx x Ipanuww s opainom nono+enww, i.e. uio ona zon+na en xax oc-
iaiox no cueiy 10i-cnu mapox cepepa. B iaxom cnyuae Ipanuwn mo+ei
ynnaiwis Ucnanww cson zonr zsymn cnocoamw: nwo zas csowm xpezwiopam
s Ucnanww na csowx zon+nwxos s Lonnanzww sexcenen na 10i-cnu mapox,
nwo +e oiocnas oiw 10i-cnu mapox cepepa nanwun-mw s Ucnanwx.
zon+anocs zo iex nop, noxa Hesaps, paszas no mennnsn-m nasxam cio mwn-
nwonos ceciepuwes, ne paspemwn nonyuais ws nwx ccyzy scnxomy, xio mor
npezciaswis napozy s sanor nomecise s zsa pasa onsmen uennociw, na ipw
roza es sswmanwn pocia.
.. Texcnwp cnosamw csoero repon ocy+zaei meioz ecnpoueninoro
ozan+wsanwn zener:
...B +anxon npocioie
Bsanm- zaei on zensrw es npouenios
U xypca poci s Beneuww cnw+aei.
Bo spemena T. Moniecxse (XVIIIs.) cooinomenwe me+zy xonwuecisom
cepepa xax meianna w xax monei- -no zenom rocyzapcisennon sa+noc-
iw sezan wm rocyzaps. On +e ycianasnwsan cooinomenwe uennociw pas-
nwun-x meiannos, ynoipennem-x s xauecise zener, onpezennn sec w npoy
nxoro moneinoro snaxa w, naxoneu, znn xa+zoro ws nwx ycianasnwsan ero
wzeansnyx ciowmocis. Ciowmocis monei- c oiwx uei-pex noswuwn T.
Moniecxse nas-san nono+wiensnon ciowmocisx ionsxo noiomy, uio ona
morna -is ycianosnena saxonom. Ho -na eme w oinocwiensnan cio-
wmocis cpasnenwe monei- scnxoro rocyzapcisa c moneiamw zpyrwx cipan.
Boi oia-io nocneznnn, s snauwiensnon cienenw saswcnman oi nono+wiens-
non ciowmociw, w onpezennnacs nawonee pacnpocipanennon s ioproson
cpeze ouenxon, a ne pacnopn+enwem rocyzapn, iax xax nocionnno mennnacs
w saswcena oi i-cnuw ocionienscis.
Hpw ycianosnenww oinocwiensnon ciowmociw pasnwun-e rocyzapcisa
zon+n- -nw s snauwiensnon cienenw opweniwposaiscn na iy cipany, xo-
iopan wmena nawonsmee xonwueciso zener. Ecnw, zonyciwm, oia oraian
cipana wmena cionsxo +e zener, cxonsxo sce ociansn-e, smecie ssni-e, io
neoxozwmo, uio- xa+zan ws oiwx menee cocioniensn-x cipan cowsmepnna
csow zensrw c zensramw cuacinwson onazaiensnwu- xpyrnensxon cymm-.
Us oioro cnezosano, uio wx ssawmooinomenwn cipownwcs npwnwswiensno
iax +e, xax w oinomenwe xa+zon ws nwx x cwnsnenmen me+zy nwmw.
B XVIIIs. cwnsnenmen s mwpe zep+ason nsnnnacs Lonnanzwn. Hooiomy
w zene+n-n xypc pasn-x cipan cowsmepnncn c ronnanzcxwm nopwnom, xo-
iop-n ciown 20cy wnw 40nonycy (rpomen). Hpwsezem npwmep- me+zyna-
pozn-x pacueios s XVIIIs., pas+ncnenwe xoiop-x npezno+wn T. Moniec-
xse csowm cospemennwxam.
Ecnw npeznono+wis (znn ynpomenwn), uio s Lonnanzww ne -no nopw-
nos, a -nw ionsxo rpomw w uenosex, wmesmwn 1i-cnuy nopwnos, wmen
4i-cnuw rpomen (uio, pasymeeicn, sce pasno), io xypc na Lonnanzwx yzei
cocionis s iom, uio- onpezenwis, cxonsxwm rpomam pasnneicn xa+zan ws
monei zpyrwx cipan, s xaxwx - nonwiwuecxwx oinomenwnx onw nw cocionnw
me+zy coon. Hanpwmep, so Ipanuww cuei o-xnosenno sencn na 1oxx s
ipw nwspa. Bnauwi, sonpoc ciaswncn iax: cxonsxo rpomen ciown 1oxx s
ipw nwspa?
Lonyciwm, xypc pasen 54. Oio osnauaei, uio 1oxx s 3nwspa ciowi
54rpoma, a npw xypce 6060rpomen. Ecnw zensrw so Ipanuww pezxw, io
3nwspa yzyi pasnniscn onsmemy uwcny rpomen, a ecnw onw wmexicn s
202 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 203
oxx, nnaiwn sa nero 54i-cnuw rpomen, ne sannaiwn sa nero onee 50i--
cnu rpomen, ecnw, xoneuno, panuys na oio cornacwncn. Ho panuyscxwn
iosap mano-nomany noznwmaeicn s uene, w npw-ns nozenwicn me+zy
panuysom w ronnanzuem, wo, ecnw ioproseu mo+ei s-wrpais, on oxoino
zenwicn npw-nsx, w iaxwm opasom npw-ns yzei pacnpezenena me+zy
panuysom w ronnanzuem.
Touno iax +e panuys, xoiop-n, noxynan s Lonnanzww iosap na 54i-cn-
uw rpomen, nnaiwn sa nero 1i-cnuy oxx, xorza xypc -n 54, zon+en -n
- zais ieneps sa npe+nwn iosap na uei-pe nniszecni ueisepi-x onsme
panuyscxwx oxx; no, npezswzn yrpo+axmwn emy y-iox, on nociapaeicn
sannaiwis mensme sa ronnanzcxwn iosap, w iaxwm opasom ycianoswicn pas-
nosecwe s y-ixax me+zy panuyscxwmw w ronnanzcxwmw xynuamw. Locyzap-
ciso nocienenno soccianoswi cson ananc, w nazenwe xypca ne nosneuei sa
coon scex iex ezciswn, xoiop-x mo+no -no - onacaiscn.
Korza xypc ciowi nw+e ansnapw, ioproseu mo+ei es ymepa znn cen
nomeciwis csow xanwian- sa rpanwuen, noiomy uio xorza on sossmei wx
nasaz, io nonyuwi opaino noiepnnnoe; no rocyzaps, noc-naxmwn s uy+we
xpan ionsxo iaxwe zensrw, xoiop-e nwxorza ne sepnyicn, scerza iepnei.
Korza ioprosu- npowssozni snauwiensn-e onepauww s xaxon-nwo cipane,
xypc s nen newse+no nos-maeicn. Hpowcxozwi oio scnezciswe mnorouwcnen-
n-x npwnni-x no oinomenwx x nen onsaienscis w onsmoro xonwuecisa no-
xynaem-x y nee iosapos w sexcenen, ipaccwpyem-x znn ynnai- sa oiw iosap-.
Ecnw rocyzaps zenaei s csoen cipane onsmon sanac zener, onw moryi
-is s zenciswiensnociw pezxw, no s oinocwiensnom wsownww; ecnw -
oiomy rocyzapcisy npezcionno npowsseciw nnaie+w uy+on cipane oznospe-
menno sa mnorwe iosap-, xypc ynan -, xoin zener -no - mano.
Kypc scex ropozos inroieei x onpezenennomy cooinomenwx, uio ne+wi
s camon npwpoze semen.
Ecnw xypc Upnanzww na Anrnwx nw+e ansnapw w xypc Anrnww na Lon-
nanzwx iax+e nw+e ansnapw, xypc Upnanzww na Anrnwx w na Lonnanzwx
eme nw+e, i.e. yzei onpezenniscn oinomenwem xypca Upnanzww na Anr-
nwx x xypcy Anrnww na Lonnanzwx.
Hazo nonarais, uio ronnanzeu, wmen sosmo+nocis nonyuwis csow zensrw
ws Upnanzww uepes nocpezciso Anrnww, ne saxouei nnaiwis zopo+e sa ne-
nocpezcisenn-n nepesoz oiwx zener.
Tax zon+no -no -is. Ho s zenciswiensnociw -sano wnaue. Bcipe-
uanwcs scerza iaxwe ocionienscisa, xoiop-e ssawmosamennnw oiw ycnoswn,
w pasnwua s npw-nw oi nepesoza sexcenen uepes ioi, a ne zpyron ropoz
cociasnnna npezmei ocooro wcxyccisa wnw nosxociw anxwpos.
Korza rocyzapciso nos-mano nomwnansnyx uennocis csoen monei-, na-
npwmep 3nwspa, wnw 1oxx, nauwnano nas-sais 6nwspamw, wnw 2oxx, oio
nosoe nawmenosanwe, ne npwasnnn nwuero zenciswiensnoro x ciowmociw
oxx, ne zasano npw pasmene no xypcy nw oznoro nwmnero rpoma: sa 2no-
s-x oxx mo+no -no nonyuwis nwms io +e xonwueciso rpomen, xoiopoe
nonyuanw sa 1ciap-n.
Ecnw +e oioro nei, io npwuwna iyi ne s camom axie noson uen-, a s
ero noswsne w snesannociw. Kypc naxozwicn s saswcwmociw oi nauai-x cze-
nox w ycianasnwsaeicn nwms no npomecisww wssecinoro spemenw.
Taxwm opasom nonyuaeicn, uio ecnw rocyzapcisy ny+no -no nepezais
xaxyx-nwyzs cymmy zener s zpyryx cipany, io no cymecisy espasnwuno,
yzyi nw nepesezen- zensrw wnw ssni- sexcenn. A npewmymecisa ioro wnw
wnoro cnocoa ynnai- yzyi saswceis ezwncisenno oi ocionienscis: nazo
-no snais, uio s zannoe spemn zaci onsme rpomen s Lonnanzww na-
nwun-e nw zensrw wnw sexcens s Lonnanzwx na iaxyx +e cymmy.
Ecnw moneia onpezenennoro seca w npo- so Ipanuww zasana sosmo+-
nocis nonyuwis moneiy ioro +e seca w ion +e npo- s Lonnanzww, io, xax
iorza rosopwnw, xypc ciowi ansnapw, i.e. pasnneicn nomwnansnon ciowmoc-
iw. B 1774r. xypc ansnapw pasnnncn npwnwswiensno 54rpomam sa oxx.
Korza xypc -n s-me 54rpomen, rosopwnw, uio on ciowi s-coxo; xorza
nw+e rosopwnw, uio on ciowi nwsxo.
Oznaxo nazo -no onpezenwis, s-wrp-saei wnw iepnei rocyzapciso npw
wssecinom cocionnww xypca. Lnn oioro cnezosano s oizensnociw paccmoipeis
rocyzapciso s ponw zon+nwxa, xpezwiopa, npozasua wnw noxynmwxa.
Ecnw xypc oxas-sancn nw+e ansnapw, io rocyzapciso iepnno xax zon+-
nwx w s-wrp-sano xax xpezwiop, iepnno xax noxynmwx w s-wrp-sano xax
npozaseu. U oio nonnino. Houemy rocyzapciso iepnno xax zon+nwx? Ecnw,
nanpwmep, Ipanuwn zon+na Lonnanzww wssecinoe uwcno rpomen, io, uem
mensme rpomen yzei ciowis ee oxx, iem onsme noipeyeicn en oxx, uio-
- ynnaiwis cson zonr. Ho ecnw Ipanuwn cociowi xpezwiopom na wsseci-
noe xonwueciso oxx, io, uem mensme rpomen yzei ciowis oxx, iem onsme
oxx ona nonyuwi. Locyzapciso iepnei xax noxynmwx, noiomy uio znn noxyn-
xw oznoro w ioro +e xonwuecisa iosapa ipeyeicn ozno w io +e xonwueciso
rpomen, a xorza xypc nazaei, xa+z-n panuyscxwn oxx ciowi mensme rpo-
men. Ha iom +e ocnosanww rocyzapciso s-wrp-saei xax npozaseu. Ipan-
uwn npozaei cson iosap s Lonnanzwx sa iy +e cymmy rpomen, uio w npe+-
ze, no nonyuaei onsmee xonwueciso oxx so Ipanuww, nnain sa ozwn oxx
50rpomen, uem ecnw - nnaiwna - sa ioi +e oxx 54rpoma. B io +e
spemn s Lonnanzww yzei opainan xapiwna. Ecnw Lonnanzwn sazon+ana
wssecinoe xonwueciso, io yzei s s-wrp-me, a ecnw en zon+n- io no-
iepnei; npozasan ona iepnei, noxynan s-wrp-saei.
Cnezyei, oznaxo, wmeis s swzy soi uio. Korza xypc ciowi nw+e ansna-
pw, nanpwmep pasen 50smecio 54, cnezosano -, xa+eicn, o+wzais, uio,
nocnas s Lonnanzwx nepesozom 54i-cnuw oxx, Ipanuwn xynwi na nwx io-
sapy ionsxo na 50i-cnu oxx, uio cociaswi pasnwuy s socems nniszecni
ueisepi-x, i.e. onee oznon cezsmon noiepw znn Ipanuww, xoiopon npw-
zeicn nocnais s Lonnanzwx na ozny cezsmyx zensramw wnw iosapamw ons-
me, uem ona noc-nana, xorza xypc cionn ansnapw. A iax xax nozon-n zonr
newse+no s-sosei zansnenmee nazenwe xypca, io sno, nenpep-sno sos-
pacian, npwsezei Ipanuwx x pasopenwx.
Cnezyn zannon norwxe, wmenno iax w zon+no -no -is. Oznaxo oioro
ne npowsomno, noiomy uio cymecisosano npaswno: rocyzapcisa scerza inro-
iexi x pasnosecwx w x csooze oi onsaienscis, nooiomy onw sanwmaxi
nponopuwonansno cpezcisam, xoiop-mw pacnonaraxi znn ynnai-, w noxyna-
xi nwms no mepe ioro, xax npozaxi.
Hpozon+wm sanwmaiensn-n npwmep. Ecnw xypc so Ipanuww ynan c
54zo 50, ronnanzeu, xoiop-n s npe+nee spemn, noxynan iosap sa 1i-cnuy
204 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 205
Hocpezcisom s-zauw sexcenen anxwp cocpezoiouwsaei s csowx pyxax
scx nosyx moneiy w saciasnnei zpyrwx anxwpos, xoiop-m nazne+wi npo-
wssozwis nnaie+w, npezciasnnis wmexmyxcn y nwx ciapyx moneiy na mo-
nein-n zsop. Mano ioro, cocpezoiouws nesameino s csowx pyxax sce zens-
rw, on saciasnnei zpyrwx anxwpos s csox ouepezs zasais emy nepesozn-e
sexcenn no ouens s-coxomy xypcy; npw-ns s xonue onepauww, iaxwm opa-
som, s snauwiensnon cienenw sosnarpazwi ero sa y-ixw, nonecenn-e s
nauane ee.
Oueswzno, uio s npozon+enwe scen oion onepauww rocyzapciso yzei
cipazais oi +ecioxoro xpwswca. Konwueciso zener s nem ymensmwicn zo
xpannociw, so-neps-x, noiomy, uio npwzeicn ws+nis ws opamenwn ons-
myx uacis wx, so-siop-x, noiomy, uio npwzeicn s-sesiw uacis wx sa rpa-
nwuy, s-ipeiswx, noiomy, uio sce yzyi cxp-sais zensrw, ne +enan yciy-
nais rocyzapx npw-ns, xoiopyx nazexicn nonyuwis camw.
Onacno cosepmais oiy onepauwx meznenno, onacno cosepmais ee w
cnwmxom -cipo. Ecnw npeznonaraem-e s-roz- ouens senwxw, io cooisei-
cisenno sospaciyi w neyzocisa oi oion onepauww.
B-me rosopwnocs, uio, xorza xypc -saei nw+e ciowmociw monei-,
s-rozno s-soswis zensrw; no ion +e npwuwne cianoswicn s-rozn-m cnosa
ssoswis wx, xorza xypc noznwmaeicn s-me oion ciowmociw.
Oznaxo ecis ozwn cnyuan, xorza -saei s-rozno s-soswis moneiy, xoin
xypc w ciowi na ansnapw: oio xorza ee noc-naxi sa rpanwuy, uio- nepe-
uexanwis wnw nano+wis xnenmo. C sosspamenwem opaino, yzei nw ona
ynoipenniscn snyipw cipan- wnw yzyi ssni- sexcenn na zpyrwe rocyzap-
cisa, moneia npwnecei npw-ns.
Ecnw - s xaxom-nwyzs rocyzapcise opasosanacs npom-mnennan
xomnanwn c ouens onsmwm xonwuecisom axuwn w en yzanocs - sa ne-
cxonsxo mecnues noznnis wx ueny s 20wnw 25pas npoiws nepsonauansnon
noxynnon uen-; ecnw - io +e rocyzapciso ocnosano anx, wnei- xoiopo-
ro zon+n- - wcnonnnis pons monei-, npwuem oiw wnei- wmenw - xo-
noccansnyx nomwnansnyx ciowmocis cooiseicisenno xonoccansnon nomw-
nansnon ciowmociw axuwn, io s cwny camon npwpoz- semen oiw axuww w
wnei- zon+n- yzyi ynwuio+aiscn iaxwm +e nopnzxom, xaxwm onw sos-
nwxnw. Henssn snesanno noznnis axuww s 2wnw 25pas npoiws wx nepsona-
uansnon ciowmociw, ne zas mnorwm nxznm sosmo+nociw npwopeciw rpo-
mazn-e oraicisa s ymarax, nwcan s XVIIIs. T. Moniecxse. Ho cy-
mecisy, sce oio oinocwicn x onwcannon panee cwcieme Loy, nassannon
iax no wmenw panuyscxoro oxonomwcia w anxwpa. Bcnxwn yzei ciapaiscn
npw iaxon cwcieme ynpouwis csoe cocionnwe, a iax xax sexcensn-n xypc
zaei nawonee nerxwn cnoco wsmennis ero npwpozy wnw nepemenwis ero no
+enanwx, io w nauneicn nenpep-snoe nepememenwe uaciw oiwx uennocien
s cipany, perynwpyxmyx xypc.
Ho nocionnnoe cipemnenwe x nepesozy s uy+we cipan- nonwswi xypc.
Hpeznono+wm, uio so spemn zenciswn cwciem- Loy npw cymecisyxmwx
iorza npoe w sece cepepnnon monei- omen no xypcy pasnnncn 40rpo-
mam sa oxx. Hocne ioro xax ecuwcnennoe xonwueciso ymar ciano mone-
ion, nauanw zasais nwms 39rpomen sa oxx, saiem 38, 37w i.z., noxa xypc
ne ynan zo 8rpomen, w, naxoneu, scnxwn omen no xypcy npexpaiwncn.
Korza rocyzapciso smecio ioro, uio- nos-mais uennocis csoen monei-
nocpezcisom npocioro saxonozaiensnoro onpezenenwn, nepenwsaei ee s onee
nerxosecnyx moneiy, io so spemn npowssozcisa oion onepauww oxas-saeicn s
nanwunociw zsa copia monei-: onee in+enosecnan ciapan w nerxosec-
nan nosan. A iax xax nepsan moneia ws+nia ws opamenwn w npwsnaeicn
ionsxo na moneinom zsope, iax uio nnaie+ no sexcennm iax+e zon+en npows-
sozwiscn noson moneion, io, xasanocs -, xypc zon+en perynwposaiscn noson
moneion. Ecnw -, nanpwmep, moneia so Ipanuww noiepnna nonoswny csoero
seca, io, ecnw - ciap-n oxx s 3nwspa ciown s Lonnanzww 60rpomen, nos-n
oxx ne zon+en -n - ciowis onee 30rpomen. C zpyron ciopon-, xasanocs
-, xypc zon+en perynwposaiscn ciowmocisx ciapon monei-, noiomy uio an-
xwp, xoiop-n, wmen zensrw, noxynaei sexcenn, onsan oineciw na monein-n
zsop ciapyx moneiy znn omena na nosyx, na xoiopon on iepnei.
Hooiomy ycianoswicn nos-n xypc cpeznwn me+zy noson w ciapon
moneion. Ciowmocis ciapon monei-, iax cxasais, nazaei noiomy, uio s o-
pamenww ecis y+e nosan moneia, a iax+e noiomy, uio anxwp ne s cocion-
nww ciporo nxciw csow s-roz-: s ero wniepecax s-nyciwis cxopee ws xac-
c- ciapyx moneiy, ero nony+zaei x iomy w npowssozciso nnaie+en. C zpy-
ron ciopon-, ciowmocis noson monei- nos-maeicn noiomy, uio anxwp,
wmen nosyx moneiy, nonyuwn sosmo+nocis, xax oio m- cenuac yswzwm, c
onsmen znn cen s-rozon npwopeciw ciapyx moneiy.
Kypc, xax y+e rosopwnocs, nonyuaeicn cpeznwn me+zy noson w ciapon
moneiamw. U nooiomy anxwp- sawniepecosan- s iom, uio- ciapan mone-
ia yxozwna ws rocyzapcisa, noiomy uio oio zaei wm iaxwe +e s-roz-, xaxwe
zasan - xypc, perynwpyem-n ciapon moneion, i.e. onw nonyuaxi mnoro
rpomen s Lonnanzww; c zpyron ciopon-, nonyuan opaino pasnwuy no onee
nwsxomy xypcy, cpeznemy me+zy noson w ciapon moneiamw, onw nonyuaxi
mnoro oxx so Ipanuww.
Hpeznono+wm ieneps, uio 3nwspa, wnw oxx, ciapon moneion cioni no
zencisyxmemy xypcy 45rpomen w uio, nepesozn ioi +e oxx s Lonnanzwx,
m- nonyuwm sa nero 60rpomen; no sexcens s 45rpomen zaei so Ipanuww
oxx s 3nwspa, xoiop-n, ecnw nepeseciw ero s ciapon moneie s Lonnanzwx,
zaei onnis 60rpomen. Taxwm opasom, npw nepenwsxe monei- scn ciapan
moneia ynzei ws rocyzapcisa w s-rozy oi oioro nonyuai anxwp-.
-io- ycipanwis oio neyzociso, neoxozwmo npwernyis x noson one-
pauww. Locyzapciso, npeznpwnwmaxmee nepenwsxy monei, zon+no oinpa-
swis onsmoe xonwueciso ciapon monei- s cipany, perynwpyxmyx xypc, w,
oecneuws cee xpezwi, saciaswis xypc noznniscn na s-coiy, npw xoiopon
nos-n oxx s 3nwspa ciown - nouiw cionsxo +e rpomen, cxonsxo ciown
npw s-sose ws cipan- oxx s 3nwspa ciapon moneion. Oznaxo iyi npwcyi-
cisyei cnoso nouiw. Csnsano oio c iem, uio npw manon npw-nw ne y-
zei noy+zenwn x s-sosy monei- sa rpanwuy scnezciswe wszep+ex npososa
w pwcxa xonwcxauww.
Honesno yncnwis eme w cnezyxmee. Banxwp, ycnyramw xoioporo saxouei
socnonssosaiscn rocyzapciso, npeznaraei sexcenn s Lonnanzwx no uene na
1, 2w 3rpoma s-me zenciswiensnoro xypca; on sanaccn sa rpanwuen, no-
cionnno nepenpasnnn iyza ciapyx moneiy. Taxwm opasom, on noznwmei
xypc na iy s-coiy, o xoiopon m- ionsxo uio rosopwnw.
206 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 207
cionnno ny+zanwcs s sanmax. Hocxonsxy soenn-e noxoz- o-uno oxanuw-
sanwcs yzauno, pwmnnne mornw es oco-x saipyznenwn ynnauwsais csow
zonrw.
Uiax, s Lpesnem Pwme wszasanwcs saxon-, xoiop-e nwcxonsxo ne ws-
mennnw cymecisyxmero nono+enwn semen. .cianasnwsanocs, nanpwmep, uio
xpezwiop- ne yzyi npecnezosais iex, xio nociynwi na cny+y, uio-
npwnnis yuaciwe s ouepeznon npezcionmen sonne; uio saxnxuenn-e s oxo-
s- yzyi ocsoo+zen-, a nawonee ny+zaxmwxcn oinpasni s xononww.
Unorza npowssozwnwcs paszauw ws omecisennon xasn-. Hapoz na spemn
ycnoxawsancn, uyscisyn oneruenwe oi nacionmwx cipazanwn. Ho iax xax on
saiem nwuero ne ipeosan znn npezoispamenwn ioro +e sna s yzymem, io
cenai ne naxozwn ny+n-m npezynpe+zais ero.
B io spemn, xorza cenai c onsmon nacionuwsocisx oiciawsan s-coxwe
npoueni-, pwmnnn yzio - oinwuanw soszep+anwe, zosonsciso man-m w
za+e, rosopni, nxoss x eznociw.
Locyzapcisennoe nono+enwe -no iaxoso, uio neps-e rpa+zane rocy-
zapcisa necnw sce noswnnociw, npocion +e napoz ne nnaiwn nwuero. Ka-
xwm +e opasom mo+no -no nwmwis neps-x npasa npecnezosais csowx
zon+nwxos w s io +e spemn ipeosais, uio- onw wcnonnnnw csow onsan-
nociw w npwxozwnw na nomoms nacioniensn-m noipenocinm pecnynw-
xw? cnpamwsan ws csoero XVIIIs. T. Moniecxse.
Lpesnepwmcxwn wciopwx Kopnenwn Tauwi cooman, uio saxon Lsenaz-
uaiw ianwu ycianasnwsan pasmep pocia 1% s roz. Ho, mo+ei -is, on
omwancn, npwnns sa saxon Lsenazuaiw ianwu coscem zpyron saxon, o xo-
iopom yzei cxasano nw+e? Ecnw saxon Lsenazuaiw ianwu zenciswiensno
onpezennn pasmep pocia, io xax nonnis, nouemy s sosnwxmwx snocnezcisww
cnopax me+zy sawmozasuamw w zon+nwxamw nwxio na nero nw pasy ne co-
cnancn? Hwxaxwx cnezos oioro saxona o pocie xax yzio nei.
Me+zy iem, nwcan K. Tauwi, noc-nanwcs zonoc- na iex, xio
oizasan zensrw s poci, napyman saxon zwxiaiopa Hesapn, onpezennsmwn
ycnoswn, na xoiop-x s npezenax Uianww zossonnnocs zasais ssanm- zensrw
w snazeis semensnon cocisennocisx, w y+e zasno ne npwmennsmwncn, wo
pazw uacinon s-roz- sa-saxi o omecisennom nare.
B 451r. zo n.o. noz zasnenwem npocioro napoza s Pwme -na wspana
xomwccwn zecniw c uensx copmynwposais s swze saxonos nopm- o-unoro
npasa; unen- oion xomwccww nonyuwnw nassanwe zeuemswpos (decemviri
legibus scribundis, uio osnauaei 10my+en znn sanwcw saxonos). Leuem-
swp- -nw nazenen- upess-uannon snacisx: so spemn wx zeniensnociw,
nanpwmep, ne wswpanwcs nw xoncyn-, nw napozn-e ipwyn-. Hnozom wx
paoi- nswncn saxon Lsenazuaiw ianwu.
Cnauana Lsenazuaisx ianwuamw -no ycianosneno, uio nwxio ne snpa-
se sswmais onee oznon ynuww pociy, iorza xax panee, no cnosam K. Tauwia,
sce saswceno oi npowssona orai-x; s zansnenmem no npezno+enwx napoz-
n-x ipwynos oiy ciasxy cnwswnw zo nonoswn- ynuww.
Hepsonauansno s pwmcxon secoson (w zene+non) mepe acce (yn-
ie) -no 12ynuwn. Baxonom Lsenazuaiw ianwu paspemanocs sswmais s
xauecise maxcwmansnoro rozosoro npouenia 1/12oizannon ssanm- cymm-,
wnaue rosopn, zo 4
1
/2% (oxpyrnenno).
Ha zonx xypca s-nano s oiom cnyuae onpezenwis so Ipanuww oinome-
nwe me+zy cepepom w ymaron. Hpeznono+wm, uio no secy w npoe cepe-
pnn-n oxx s 3nwspa ciown 40rpomen w uio no xypcy, s-pa+ennomy s y-
marax, oxx s 3nwspa s ymarax ciown scero 8rpomen; pasnwua -na na
uei-pe nni-x. Uiax, oxx s ymarax ciown na uei-pe nni-x mensme, uem
oxx s 3nwspa cepepom.
Hpoonxenwe cneyer
-io xacaeicn zener, io ioi, xio wx wmeei,
wx ne oizasan; xio wx oizan, wx ne wmeei
Hxnepon
Morymeciso Lpesnero Pwma pocno c xa+z-m rozom. Bnaciw ciapanwcs
scnuecxw yro+zais nozzann-m w npeznaranw na napoznoe yisep+zenwe ia-
xwe saxon-, xoiop-e -nw nacenenwx nawonee npwnin-. Tax -nw coxpa-
men- pasmep- xanwianos, ymensmen- npoueni-, oimeneno nwmenwe cso-
oz- sa zonrw. Ka+z-n pas, xorza ioi wnw wnon ipwyn xoien sasoesais
cee nonynnpnocis, cpezw npouwx +wsnenno sa+n-x nponem noznwmancn
sonpoc o ynwuio+enww zonros-x onsaienscis.
Hocionnn-e nepemen-, ocymecisnnsmwecn io saxonozaiensn-m nyiem,
io nocpezcisom nnewcuwia, npwsenw x iomy, uio nwxsenn-e (upesmepn-e)
npoueni- cianw s Pwme o-un-m nsnenwem: xpezwiop-, swzesmwe s napo-
ze oznospemenno csoero zon+nwxa, saxonozaienn w cyzsx, noiepnnw sepy s
zorosop-. Hapoz, yzyuw yipaiwsmwm zosepwe zon+nwxom, ne mor zociais
zener ssanm- wnaue, xax noz s-coxwe npoueni-, iem onee uio saxon-
sciynanw s cwny nwms spemn oi spemenw, a +ano- napoza ne npexpama-
nwcs nwxorza w nocionnno ycipamanw xpezwiopos. B pesynsiaie, xax coo-
maei T. Moniecxse, s Pwme -nw ynwuio+en- sce uecin-e cnoco-
pais w zasais zensrw ssanm- w sozsopwnocs camoe y+acnoe pociosmwue-
ciso. C pociosmwuecisom senw opsy, no ono newsmenno sospo+zanocs.
Bno npowciexano oiioro, cuwiaei T. Moniecxse, uio -no yipaueno uys-
ciso mep-. Baxon-, ne conxzaxmwe npezenos s zope, npwuwnnxi nxznm
ecnpezensnoe sno. Hpwxozwnocs nnaiwis w sa nonyuenwe zener s ccyzy, w
sa onacnocis nozseprnyiscn xape saxona.
B Lpesnem Pwme ne -no saxonos, onpezennxmwx pasmep npouenia.
B pacnpnx, sosnwxasmwx no oiomy nosozy me+zy nneenmw w naipwuwnmw,
ozna ciopona cc-nanacs ionsxo na sepnocis zannomy cnosy, zpyran na
cpox zorosopa. B zenax ccyz- ciopon- pyxosozcisosanwcs uacin-mw corna-
menwnmw. Kax nonaraxi wciopwxw, nawonee pacnpocipanennon nopmon
-no 12% s roz. Hpw oiom wccnezosaienw wcxozni ws ioro, uio na zpesnem
ns-xe pwmnnn poci s 6% nas-sancn nonoswnn-m, s 3% ueisepin-m,
nonn-m pociom -nw, cnezosaiensno, 12%.
Kaxwm +e opasom iaxwe, s omem-io onsmwe, npoueni- ycianasnw-
sanwcs s cipane, rze ioprosnn -na cnao passwia? Leno s iom, uio pwm-
nnne, ouens uacio soesasmwe ionsxo no onsannociw, es +anosansn, no-
208 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 209
Lecnis nei cnycin oioi poci -n ymensmen szsoe, a snocnezcisww, s
413r. oi ocnosanwn Pwma, npw xoncynax Kae Mapuww Pyiwnww w Kawnie
Cepswnww, oimenen cosepmenno.
C oiwm saxonom npowsomno io +e, uio w co mnorwmw zpyrwmw, -no
nanzeno cpezciso ooniw ero. -io- ero yisepzwis, wcnpaswis w sseciw s
zon+n-e pamxw, npwmnocs wszais uen-n pnz zpyrwx saxonos.
B oznwx cnyuanx ociasnnnw saxon-, nwmei T. Moniecxse, uio-
- cnezosais o-uanm; s zpyrwx noxwzanw o-uaw, uio- cnezosais saxo-
nam, npwuem o-uaw sce-iaxw nerxo ozep+wsanw sepx.
Banwman zensrw, pwmnnnwn scipeuan npenniciswe co ciopon- ioro ca-
moro saxona, xoiop-n -n coszan znn samwi- ero wniepecos. Hpoiwsnwxa-
mw oion nopm- npasa oxas-sanwcs w ie, xoro ona samwmana, w ie, xoro ona
ocy+zana.
Hpeiop Cemnponwn Azennwo, paspemwsmwn zon+nwxam zencisosais co-
rnacno saxony, -n ymepmsnen sawmozasuamw sa io, uio ocmenwncn na-
nomnwis o neyxocnwiensnociw s wcnonnenww saxona, xoioporo ne mornw o-
nee nepenocwis.
Tax -no s camom Pwme Beunom ropoze. A uio +e s pwmcxon npo-
swnuww? Hposwnuww -nw pasopen- +ecioxwm npasnenwem, a iax+e
cipamn-m pociosmwuecisom.
Hwuepon rosopwn, uio canamwnu- xoienw -no czenais saem s Pwme,
no ne cmornw no npwuwne saxona Lawnwn. -io +e oio -n sa saxon?
Hocne ioro xax s Pwme -nw sanpemen- sanm- ws npouenios, nauanw
npeznpwnwmaiscn pasnwun-e zenciswn c uensx ooniw saxon. Tax xax co-
xsnwxw w naiwn- ne -nw nozuwnen- rpa+zancxomy saxonozaienscisy
pwmnnn, io wx wmena cianw wcnonssosaiscn s xauecise wmen xpezwiopos.
Taxwm opasom, saxon zociwr ionsxo ioro, uio nozuwnwn sawmozasues no-
son opmansnociw, no nwxomy oi oioro ne ciano nerue. Hapoz nauan poniais
w +anosaiscn na oman, w ipwyn Mapx Cemnponwn no pacnopn+enwx cena-
ia nposen nnewcuwi, xoiop-n pacnpocipanwn zenciswe saxona, socnpemas-
mero saxnxuenwe sanmos ws npouenia me+zy zsymn pwmcxwmw rpa+zanamw,
na czenxw me+zy pwmcxwm rpa+zanwnom w coxsnwxom wnw naiwnom.
B ie spemena coxsnwxamw nas-sanw napoz- cocisenno Uianww zo
Apno w Pywxona, xoiop-e ne nozne+anw ynpasnenwx, ycianosnennomy znn
pwmcxwx nposwnuwn.
Ho Kopnenwn Tauwi oimeuan, uio w oio ne npecexno nos-x oxozos
saxonos o pocie. Ecnw nenssn -no onsme nw pais, nw zasais ssanm-
noz nwuwnon coxsnwxa, mo+no -no nerxo samenwis ero nposwnuwanom,
zasasmwm csoe wmn znn saxnxuenwn czenxw.
Hoipeosancn nos-n saxon, xoiop-n npexpaiwn - w oio snoynoipe-
nenwe. Lawnwn, coszasmwn snamenwi-n saxon, uensx xoioporo -no yci-
panwis nozxyn npw nozaue ronocos, eciecisenno, zon+en -n npwniw x
saxnxuenwx, uio nyumwm cpezcisom znn oioro -no czenais saipyznwiens-
n-mw sanm-. Hozxyn w sanm- -nw me+zy coon iecno csnsan-: cnpoc na
zensrw scerza ysenwuwsancn xo spemenw s-opos, iax xax zensrw -nw
ny+n- znn npwopeienwn ronocos. Oueswzno, saxon Lawnwn pacnpocipanwn
na nposwnuwx zenciswe nocianosnenwn Cemnponwn, iax xax canamwnu- ne
mornw onsme sanwmais zensrw s Pwme wmenno no npwuwne oioro saxona.
Haxoneu, no saxony Lenyuwn s 342r. zo n.o. oizasais zensrw s poci
-no nonnocisx sanpemeno.
B napozn-x copanwnx -no npwnnio mno+eciso nocianosnenwn, na-
npasnenn-x npoiws pwmnnn, oxozwsmwx oioi saxon. Oznaxo napymwienw
sce +e nwxorza ne nepesozwnwcs, iax xax sawmozasu- npweranw x xwipo-
ymn-m ynosxam.
Hpeiop Lpaxx, na zonx xoioporo s-nano paswpaiensciso nozon-x
zen, nozasnenn-n ownwem oswnnem-x, zono+wn o oiom cenaiy, w nepe-
nyrann-e cenaiop- (wo nwxio ne -n csoozen oi oion swn-) opaiwnwcs
x npwnuency, monn ero o npomenww. U, cnwsonzn x nwm, on npezociaswn
roz w mecis mecnues na io, uio- xa+z-n npwsen csow zene+n-e zena s
cooiseiciswe c senenwem saxona.
Oio npwseno x nexsaixe nanwun-x zener, nocxonsxy sce zonrw -nw wc-
ipeosan- oznospemenno. Hocne npoza+w xonwcxosannoro wmymecisa sson-
xan moneia cxonwnacs s rocyzapcisennom xasnauencise w xasne wmnepaiopa.
K iomy +e cenai onsan xa+zoro sawmozasua wcipaiwis zse ipeiw oi-
zann-x wm ssanm- zener na noxynxy semensnon cocisennociw s Uianww, a
xa+zoro zon+nwxa, no cnosam Cseionwn, nemeznenno sneciw iaxyx +e
uacis csoero zonra.
Ho sawmozasu- ipeosanw noracwis zonrw nonnocisx, a zon+nwxam ne
nozoano nozp-sais zosepwe x csoen nnaie+ecnoconociw. Oznaxo +enae-
m-n pesynsiai zociwrnyi ne -n, iax xax sawmozasu- sazep+anw sce zens-
rw znn npwopeienwn semensn-x yrozwn.
Lwuemepn-n snozen pwmcxwn wmnepaiop Twepwn zsa+z- oinwuwncn
naroisopwiensnocisx: ozwn pas, xorza paszan ssanm- na ipw roza es
npouenios cio mwnnwonos ceciepuwes, zpyron pas, xorza sosmeciwn y-ixw
necxonsxwm snazensuam zoxozn-x zomos na Henwncxom xonme, cropesmwx
npw no+ape.
K nepson ws oiwx mep, znn nac onee wniepecnon, emy npwmnocs npw-
ernyis, xorza s nopy xpannero eszene+sn napoz noipeosan nomomw w
xorza cenaicxwe yxas- o iom, uio- sawmozasu- sno+wnw zse ipeiw wme-
nwn s semnx, a zon+nwxw s-nnaiwnw zse ipeiw zonra nemeznenno, y+e ne
mornw nomous.
Hpeznonaranocs, uio yxas o nenpemennom sno+enww zsyx ipeien wmy-
mecisa s semnx s-sosei cnpoc na nee, zon+nwxw cmoryi npozais csow na-
zen- no xopomen uene w ws s-pyuenn-x cymm sannaiwis sawmozasuam yc-
ianosnenn-e zse ipeiw zonra. Oznaxo s-mno naoopoi: sawmozasu- cianw
cpasy ipeosais nnaie+a (w npwiom, sonpexw saxony, nonnocisx), zon+nw-
xw pocwnwcs pacnpozasais csow nazen-, uen- na semnx ynanw, w nwms
iorza sawmozasu- nauanw cxynxy semnw. Baem Twepwn (noz sanor semens-
n-x yuacixos) nomor nonpaswis nono+enwe.
Baxon Lwuwnwn, wszann-n 85nei cnycin nocne saxona Lsenazuaiw
ianwu, npeznwc-san ymensmenwe xanwiana na cymmy snecenn-x y+e npo-
uenios w ynnaiy ero ne cpasy, a s ipw cpoxa pasn-mw uacinmw.
B 398r. oi ocnosanwn Pwma ipwyn- Lyonwn w Menenwn nposenw sa-
xon, orpanwuwsmwn pasmep pocia zo 1% s roz. Oio -n saxon, sneps-e
ycianoswsmwn pasmep pocia s Lpesnem Pwme (ero, xax oimeuanocs s-me,
K. Tauwi, seponino, cnyian c saxonom Lsenazuaiw ianwu).
210 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 211
nnnw ciapoe, sawmcisosannoe y rpexos nassanwe ipaneswios, -iosasmee w
npw Hwuepone. Pwmcxwe mennn- wmenosanwcs nymmynnpwnmw. Oznaxo
cno+n-e wnancos-e onepauww s anxax cosepmanw apreniapww, i.e. an-
xwp-.
Banxoscxan zeniensnocis, nauasmancn c omena zener, nocienenno yc-
no+nnnacs. Honswnwcs onepauww npwema sxnazos, wx xpanenwn, nepesozos,
wcnonssosanwn s xpezwiosanww.
Omen monei, a iem onee onepauww no sxnazam ipeosanw s-coxon
xsanwwxauww w on-ia, ocoenno s Pwmcxon wmnepww. . Heiponwn uwiaem:
A use, no-samemy... camoe ipyznoe sanniwe nocne nwiepaiyp-? Ho-moemy,
nexapn w mennn-... Mennna +e cxsoss cepepo mezs swzwi. Hy+na -na
zenciswiensno s-coxan xsanwwxauwn, uio-, nanpwmep, s IIIs. zo n.o.,
npw Lwoxneiwane, pasrnnzeis s cepepnnon moneie cepepo, cociasnnxmee
iam menee zsyx npouenios. Lpesnepwmcxwn nooi Ksepyn onwcan ipyznociw
oion paoi- s ciwxax:
Xoin nwuio iax ne noxo+e zpyr na zpyra,
xax conwz w conwz,
Oznaxo w s nwx wmyi pasnwuy:
pasnwuwn s wsopa+enwnx,
Hseie, naropozcise w naznwcnx,
npowcxo+zenww, in+eciw
U so scem, snnois zo mensuanmwx
uepiouex, wmyi s conwze.
Tmaiensnee, uem s uenosexe.
Hocne nposepxw zociowncisa monei wx, xax m- y+e rosopwnw, cxnaz--
sanw s emxociw (memxw, xomenw) w oneuai-sanw s npwcyicisww cswzeie-
nen, xoiop-e, s csox ouepezs, io+e npwxnaz-sanw csow neuaiw, zepesnn-
n-e wnw xocinn-e. Hocne oioro xoniponep zenan nomeixy o nposepxe
cneuwansn-n snax npwxpennnnw x emxociw. Oiwm on pan na cen oisei-
cisennocis sa cozep+wmoe. Baxp-i-e sxnaz- xpanwnw s ouxax, xopswnax,
cymxax, rnwnnn-x w meiannwuecxwx cocyzax. Oneuaiann-n xomens mor
ipancnopiwposaiscn w wcnonssosaiscn xax cpezciso nnaie+a.
B 1875r. npw pacxonxax Homnen -n nanzen cxynsniypn-n nopipei
nomnencxoro anxwpa Lyuwn Heuwnwn xynza. Ussecina naznwcs, xoiopyx
nocsniwn emy narozapn-n sonsnooinymennwx: Lenwx namero Lyuwn sons-
nooinymennwx Ienwxc. B pywnax zoma oioro anxwpa onapy+wnw zepe-
snnn-e yuein-e ianwuxw.
Pwmcxwe cocioniensn-e rpa+zane npeznouwianw zep+ais zensrw s
anxax. Bzecs oio nassanwe npowcxozwi oi wiansnncxoro banca w osnauaei
xamenn-e cion-, sa xoiop-mw cwzenw nymmynnpww. A nepsonauansno
mennnsn-e nasxw pacnonaranwcs s zepesnnn-x yzxax-iaepnax na
p-nxe.
Borai-x nxzen -no mnoro. Honxosozeu Kpacc wmen 78i-cnu ia-
nanios. Bnamenwi-n csowmw nwpamw Lyxynn wmen cocionnwe s 1mwnnwon
ceciepuwes. Borai-m uenosexom -n Bpyi, ywsmwn Hesapn. Ho csowm
sanmam on wmen 48% npw-nw, a sce ero cocionnwe ouenwsanocs s 40mwn-
Ussecino, uio Bpyi noz uy+wm wmenem zan wm zensrw ssanm- noz 4%
s mecnu w nonyuwn na oio zsa cenaicxwx nocianosnenwn: s nepsom ws nwx
-no cxasano, uio saem oioi ne yzei cuwiaiscn omann-m oxozom saxona
w uio npaswiens Kwnwxww zon+en paswpais oio zeno cornacno zorosopy,
npezno+ennomy s saemnom zoxymenie canamwnues.
Hocxonsxy sanm- ws npouenios me+zy nposwnuwanamw w pwmcxwmw
rpa+zanamw -nw sanpemen- saxonom Lawnwn, pwmcxwe +e rpa+zane
wmenw s io spemn s csowx pyxax zensrw scen scenennon, io npwxozwnocs
conasnnis wx oemanwem s-coxwx npouenios, xoiop-e saciasnnnw - nx-
zen (nasepno, ne scex, a ionsxo cam-x anun-x) sa-sais o onacnociw.
K iomy +e s Pwme naxozwnwcs cwnsn-e nxzw, xoiop-x camw snaciw on-
nwcs w xoiop-e saciasnnnw esmonscisosais saxon: onw cmeno zasanw ssan-
m- w cmeno ipeosanw ouens s-coxwx npouenios.
Hooiomy nposwnuww ozna sa zpyron nozsepranwcs orpanenwx co ciopo-
n- scex, xio ionsxo nonssosancn snwnnwem s Pwme; a iax xax scnxwn nos-n
npaswiens, sciynan s ynpasnenwe nposwnuwen, wszasan cson saxon, s xoio-
pom onpezennn pasmep pocia no npowssony, io w s-xozwno, uio xop-cio-
nxwe w saxonozaiensciso nozasanw zpyr zpyry pyxy.
B-nw cnyuaw, xorza ropoza, cocnoswn, ropozcxwe omecisa, uacin-e
nwua, nony+zaem-e xpannen neoxozwmocisx, sanwmanw xoin - znn ioro,
uio- wcnpaswis onyciomenwn, npowssezenn-e sonnon, xwmenwnmw snac-
ien, nwxowmcisom w zypn-mw npws-uxamw zon+nocin-x nwu, wo nwxorza
eme ne -no nw cionsxo oraicisa, nw cionsxo eznociw s oznom rocyzap-
cise. Cenai, onazasmwn wcnonnwiensnon snacisx, no neoxozwmociw, a
uacio w no nonyciwienscisy paspeman zenais sanm- y pwmcxwx rpa+zan w
wszasan cooiseicisyxmwe cenaiycxoncynsi-. Ho oiw cenaiycxoncynsi-
-nw camw onopouen- saxonom w mornw nocny+wis znn napoza nosozom x
ipeosanwx nos-x ianwu (i.e. nos-x saxonos o zonrax). Bce oio, ycwnw-
san pwcx noiepw xanwiana, eme onee ysenwuwsano pasmep pocia, wo, xax
rosopwnw ciap-e wnoco-, nxzsmw ynpasnnei ymepennocis, a ne xpan-
nociw. Toi nnaiwi mensme, no mnenwx .nsnwana, xio nnaiwi nos+e. Boi
npwnuwn, xoiop-m pyxosozcisosanwcs saxonozaienw nocne paspymenwn
pwmcxon pecnynwxw.
Ha one oiwx saxonos, npwcnocanwsancs x nwm, oxozn wx wnw xax-io
snwnn na nwx, a iax+e narozapn passwiwx moneinoro opamenwn s Lpes-
nem Pwme nonswnwcs w soss-cwnwcs anxw. Onw, iax +e xax w s Lpeuww,
s-pocnw ws mennnsn-x xoniop sa opaseu -n ssni on-i rpeuecxwx
ipanes. Oznaxo s Pwme anxw passwsanwcs onee wniencwsno, uem s Lpe-
uww. Momnoe snwnnwe na anxoscxwn yuei oxasanw uacinan wnwuwaiwsa
(camocioniensnocis anxos) w ee npasosoe perynwposanwe (pwmcxoe npaso).
Uciopwn anxoscxwx onepauwn s Lpesnem Pwme wmeei znn scen nocnezyx-
men anxoscxon zeniensnociw nenpexoznmyx uennocis.
Pwmcxwe anxwp- nas-sanwcs apreniapwnmw. Hocxonsxy onw npowcxo-
zwnw ws scaznwxos, wx ciaiyc -n s-me, uem y rpeuecxwx anxwpos, xoio-
p-e -nw s ocnosnom ws oixynmwxos, i.e. -nw nexoiop-m opasom couw-
ansno ymemnen-. Lnwiensnoe spemn anxoscxwm zenom s Pwme sanwmanwcs
nwua rpeuecxoro npowcxo+zenwn. Hoiom na oiom nonpwme cianw nonsnniscn
nxzw ws zpyrwx cipan w, naxoneu, camw pwmnnne. Onw zonroe spemn coxpa-
212 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 213
Poci acnocnosn-n npouenios w mno+eciso meznon monei- oiw zsa
omyia ezn-n napoz sasepienw w c+enw, nwcan Heiponwn.
B Bociounon Pwmcxon wmnepww zeniensnocis anxos wsmenwnacs: onw
noiepnnw -noe, c ipyzom npwopeiennoe morymeciso. B IVs. n.o. s Bw-
saniww apreniapwes w nymmynnpwes samenwnw xonnexiapww. Leniensnocis
nocneznwx pernameniwposanacs rocyzapcisom, w onw cianw npe+ze scero
cny+amwmw wcxan (i.e. xasenn-mw nxzsmw). Onw o+ezwnwnwcs s xonne-
rww c conwzapnon oiseicisennocisx no ropozam, xorza yuacinwx xonnerww
nec oiseicisennocis s nonnon cymme zonra, no mor w npez+nswis wcx o sos-
memenww zonra zewiopam.
Oi xonnexiapwes rocyzapciso ciano ipeosais npwema mezn-x zener w
omena wx na sonoi-e conwz- no ycianosnennomy xypcy. Conwz (oi nai.
solidus) npoun-n, maccwsn-n. Oi oioro nawmenosanwn npowsomnw na-
ssanwn monei s pnze sanaznoesponencxwx cipan: so Ipanuww cy, s Uia-
nww conszo. Conwz -n ssezen c 309r. n.o. s Pwme w nepemen nos+e s
Bwsaniwx.
Orpomn-e noiepw oi oiwx onepauwn wcx n-iancn perynwposais rocy-
zapcisenn-mw cycwzwnmw. Banxw nauanw momennwuais. Laiwncxan yueino-
oxonomwuecxan iepmwnonorwn anxoscxwx pacueios omwpna w opranwuno
cnwia c xpwzwuecxwm nexcwxonom. Ona somna s wiansnncxwn ns-x w uepes
nero s sanaznoesponencxyx yxraniepwx.
Hpw pacxonxax s Homnenx -nw nanzen- zoxymeni- anxwpa Lyuwn
Heuwnwn xynza, o xoiopom m- y+e rosopwnw. B zepesnnnom nmwxe xpa-
nwnwcs 153pacnwcxw. Oiw pacnwcxw (perscriptio zi.) s-nwc-san cam
anxwp. Hexoiop-e ws nwx wxcwposanw cymmy s-pyuxw oi npoza+w sano-
ros ero xnwenios c ayxuwona. Pacnwcxw s-nonnen- na zepesnnn-x ianwu-
xax (nonwniwxonax), noxp-i-x socxom. Onw s-nonnnnw pons nepswun-x
anxoscxwx zoxymenios. Hpwsezennan s nwx iepmwnonorwn xapaxiepwsyei
camw anxoscxwe onepauww w xocsenno wx yuei. Banwcw na ianwuxax wcio-
pwxw o+ezwnnxi s zse rpynn-:
1) Bxozni s onsaienscisa (anxwpa)... wnw nonyuwn nanwun-mw
stipulatum... habere wnw stipulatum accepisse;
2) Honyuwn... uacis onsaienscisa anxwpa accepisse...
stipulatio.
Tepmwnom stipulatio (stipulatum onsaiensciso) oosnauanocs zene+-
noe onsaiensciso anxwpa.
B zpesnepwmcxon nwiepaiype coxpanwnwcs s-cxas-sanwn camwx pwm-
nnn o anxoscxom zene, nanpwmep, o yueie. Hwuepon s Peuw sa Kswnia
Pocuwn-axiepa rosopwi o cyzenom paswpaienscise no zonram: On (an-
xwp) cornacen, uio s rnasnyx npwxozno-pacxoznyx xnwry oioro zonra ne
sneceno, no yisep+zaei, uio on snauwicn s znesnwxe. Hey+enw i- iax ca-
monxws w ropz, uio ss-cxwsaems csow zonrw za+e ne no rnasnon xaccoson
xnwre, a no sanwcnm s znesnwxe? Ecnw ipeyeicn onsman passnsnocis znn
ioro, uio- npwzais csowm xaccos-m xnwram snauenwe cswzeienscxwx noxa-
sanwn, io ne esymwe nw npezciasnnis s cyz csow znesnwxw co scemw no-
mapxamw w nepecueiamw? B camom zene, ecnw znesnwxw iax +e zoxasaiens-
n-, iax +e ioun-, iax +e uenn-, xax w rnasn-e xaccos-e xnwrw, c xaxon
ciaiw sasozwis oiw xnwrw, epeus ciap-e xnwrw? A ecnw m- wmenno noio-
nwonos ceciepuwes. Cenexa, yuwiens Hepona, wmen cocionnwe s 300mwnnw-
onos ceciepuwes. Lposn-n Kaion yisep+zan: M- sce cipemwmcn wmeis
onsme w nozuac men na secsma comnwiensn-e maxwnauww, o uem roso-
pwi Hnyiapx:
Bonoio, neciw isopeu, nopo+zaei ipesorw w rope...
Cipamno ien ne wmeis, rope ioon onazais.
Umen zensrw, za+e snain-e pwmnnne cipemwnwcs x eme onsmwm.
Hpeznouwianw zasais ssanm- c npoueniamw za+e zpyssnm w pozcisennw-
xam. Banm- zenanw w y pociosmwxos (enepaiopos), no ionsxo s xpannwx
cnyuanx. Bonsmen +e uacisx wcnonssosanw anxoscxwe xpezwi- noz npo-
ueni- w cooiseicisyxmwe sxnaz- (depositum tai.) c nocnezyxmwm
pacnpezenenwem zoxozos me+zy anxwpom w sxnazuwxom.
Ha nyiw x ooramenwx cipaierwn anxwpos -na pasnon. Oznw zasanw
s zonr neonsmwe cymm- w mnorwm zon+nwxam, zpyrwe snauwiensn-e
cymm- necxonsxwm. Hpw oiom ne scerza conxzanacs, iax cxasais, naro-
npwcionnocis. Ho mepe sosmo+nociw ne xpanw oixp-io, no sce xpws-e
nyiw, xoiop-e mornw npwseciw x -cipomy ooramenwx, cuwianwcs zosso-
nenn-mw rpae+ w nonpomannwueciso, oman npw wcnonnenww nozpnzos
w nazysaiensciso s zene+n-x cnexynnuwnx, nwxowmciso s ioprosne zensra-
mw w s ioprosne xneom, nwcan T. Mommon s Uciopww Pwma.
Heiponwn npnmo rosopwn: -io ionxosais? Ho+enan, uio xouems: c
zensron za c ssnixon sce i- nonyuwms. B momne nonnon nwiep cwzwi.
. nero +e npwsozwicn s-pa+enwe: Ace (menxan moneia) y ien ecis, a
acca i- ne ciowms.
Bneuainnxi cipoxw zpesnepwmcxoro wciopwxa Cannxciwn (Is. zo n.o.):
B-mezmwe noezwiennmw ws ops- npeswpanw oraicisa, sce noe+zen-
n-e cipacino cipemwnwcs x nwm.
B Lpesnem Pwme anxwp- wmenw onsmoe snwnnwe s omecise, oznaxo
oinomenwe x nwm, xax w s Lpeuww, morno saswceis oi ocionienscis. Hwue-
pon, nanpwmep, pwcyn s Peuw sa Kswnia Pocuwn-axiepa map+wposann-n
nopipei anxwpa, ois-sancn o nem oixposenno neysa+wiensno: Passe ozna
ero ronosa w posw, imaiensno s-pwi-e, ne rosopni o ero npascisennon
wcnopuennociw, ne noxas-saxi xwiporo uenosexa? Passe on... ne coixan
secs, c nor zo ronos-, ws n+w, nnyinen w omana? On znn ioro w peei
scerza ronosy w posw, uio- o nem mo+no -no cxasais, uio na nen nei
nw sonocxa uecinoro uenosexa. Pocuwn uacio npexpacno npezciasnnei ero
na cuene, iem ne menee ne sacny+wn oi nero zon+non narozapnociw sa
ycnyry. A zansme Hwuepon nonocwi anxwpa s eme onee pesxwx s-pa+e-
nwnx. Pwmcxoe saxonozaiensciso ioro spemenw zonycxano cions ocxopw-
iensn-e cpezcisa onwuenwn, no nozon-e peuw ne ssyuanw, cxa+em, s
Awnax IVs. zo n.o.
Coxpanwnwcs csezenwn o xonponiauww anxwpos w sxnazuwxos, xorza
rocyzapcisennon azmwnwcipauwen (ipwynamw ws nneees) -nw nonw+en-
npouenin-e ciasxw. A onw neman-e 6,12, 24, 48w za+e 60% s pasnoe
spemn. Oio npwseno x iomy, uio xpezwiop- noipeosanw cpouno sepnyis
sanm-, w s pesynsiaie zewiop- noiepnnw sanorw, a wx semnw xonwcxosa-
nw. P-nox oxasancn saiosapenn-m, a ciowmocis monei- pesxo nonwswnacs.
214 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 215
Cronwvnme w nposwnuwansnme
Bcem wssecino, xax ipyzno nonyuwis zens-
rw; x oiomy scerza moryi naniwcs npenni-
ciswn. Ho s ipwzuaiwneinen npaxiwxe yx-
raniepa ne -no cnyuan, uio- xio-nwyzs,
yzs io xpwzwuecxoe wnw uacinoe nwuo,
saipyznnncn - npwnnis zensrw.
Mxxaxr Byrraxos
B XVIIIs. s Espone ocnos-saeicn necxonsxo xpynn-x uenipansn-x
anxoscxwx yupe+zenwn, noipenocis s xoiop-x sce onee ciana omymais-
cn no mepe passwiwn ioprosnw w npom-mnennociw. Oznaxo cnezyei cxa-
sais, uio passwiwe anxos na Esponencxom xoniwnenie -no snauwiensno
sazep+ano neyzauen anxa L+. Loy.
Hos-e anxw so siopon nonoswne XVIIIs. nsnnnwcs no onsmen uaciw
wnein-mw, wnw omwccwonn-mw, i.e. iaxwmw, xoiop-e uepnanw csow rnas-
n-e cpezcisa ws s-nycxa anxoscxwx wneios.
B Anrnww anxoscxwe onepauww npowssozwnwcs mennnamw w sonoi-x zen
maciepamw eme s XIVs. Oznaxo uaci-e anxpoicisa scnezciswe nnoxoro se-
zenwn zen, a iax+e nezociaioun-e pasmep- wx xpezwin-x onepauwn saciasw-
nw nozymais o yupe+zenww onee snauwiensnoro omecisennoro anxa.
B uennx yzosneisopenwn noipenociw ioproso-npom-mnennoro xnacca s
xpezwie s xonue XVIIs. (s 1694r.) no npoexiy nexoero Haiepcona -n ocnosan
Anrnwncxwn anx xax axuwonepnoe omeciso. Haiepcon swzen rnasnyx sazauy
anxa ne cionsxo s onepauwnx npwema sxnazos, pasmena zener w ipancepia,
xoiop-e wrpanw rnasnyx pons s npe+nwx anxax, cxonsxo s passwiww camoro
xpezwia, s npezociasnenww zene+n-x cpezcis iem nwuam, xoiop-e s nwx ny+-
zanwcs. Onwpancs na npwmep Amciepzamcxoro anxa, Haiepcon nonaran, uio
s-nycxaem-e anxoscxwe wnei- oinxzs ne zon+n- noxp-saiscn cnonna
ssonxon nanwunocisx s xaccax anxa. Oznaxo znn ioro, uio- npasnenwe ne
snoynoipennno s-nycxom wneios, on cuwian neoxozwm-m ycianoswis npasw-
no nocionnnon pasmennociw wneios na sonoio no ipeosanwx.
Anrnwncxwn anx ne -n ooconenn-m, on cian ciep+nem uenon cwc-
iem-. Boxpyr nero w onwpancs na nero pacnonaranwcs uacin-e nonzoncxwe
anxw: s 1807r. wx -no 73, s 20-x rr. XIXs. oxono 100. B nposwnuww
c nauana XVIIIs. nonswnwcs censcxwe anxw (country banks antt.). Ux
xonwueciso pesxo sospocno so spemena Komnanww +n-x mopen. Baiem s
csnsw c anxpoicisom nocneznen s 1750r. wx -na scero nwms ozna zx+w-
na, no s 1784r. y+e 120, oxono 1797r. 290, s 1800r. 370w no
mensmen mepe 650x 1810r. Ho zpyrwm anrnwncxwm wciounwxam, wx nacuw-
i-sanocs 900. Koneuno, no csoen senwuwne oio -nw ouens pasn-e anxw.
B 1826r. ws 552anxos 49wmenw scero oznoro snazensua, 157 zsowx,
108 ueisep-x, 43 nniep-x, 26 meciep-x. Banxw ne mornw wmeis
onsme meciw xomnansonos. ...Oio snesanno sosnwxmee noxonenwe anxos
-no iop+ecisom nwnwnyios, nwcan panuyscxwn wciopwx I. Bpozens.
Bypnoe passwiwe oiwx anxos -no nopo+zeno mecinon xon+xnxiypon w
my senwm cociasnnis rnasnyx xaccosyx xnwry, uio ne zosepnem znesn-m
sanwcnm, io nouemy +e io, uemy camw xosnesa ne npwzaxi nwxaxon uen- w
snauenwn, zon+no wmeis onsmon sec w sa+nocis s rnasax cyzen? Houemy
+e iorza m- nwmem csow znesnwxw nepe+no? Houemy imaiensno sezem
rnasn-e xnwrw? Ha xaxom ocnosanww? Ha iom ocnosanww, uio neps-e
cny+ai mecnu, nocneznwe scerza; neps-e nemeznenno psyicn, nocneznwe
epe+no xpannicn; s neps-e snocnicn sanwcw na xopoixwn cpox, na nocne-
znwx ocnosano zosepwe x nam s ieuenwe scen namen +wsnw; neps-e oip--
soun-, nocneznwe sezyicn s ciporom nopnzxe. Hwxio nooiomy ne npezcias-
nnei s cyz znesnwxos, a npezciasnnei csow xaccos-e xnwrw, npwnaraei x
zeny opmansn-e sanwcw npwxozos w pacxozos!
Uiax, pesxmwpyei cospemenn-n wccnezosaiens, s anxe yuei npwxoza w
pacxoza zener ocymecisnnncn s npwxozno-pacxoznon xnwre codex accept!
et expuesi. Ba nee anxwp nec xpwzwuecxyx oiseicisennocis. Ona -na
perwcipom iexymero yueia. Onepauww yuwi-sanwcs iax+e s azsepcapww.
Knwra zonroe spemn wmena rpeuecxoe nassanwe oemepwza (ephemeris,
ephemerida); ono nam y+e wssecino no apxwsy Benona.
B azsepcapww perwcipwposanw xosnncisenn-e onepauww. Bxnaz- mornw
s-zasais s npwcyicisww cswzeienen. Cenexa rosopwi o iom, uio sxnazuwx
npez+nsnnn csoemy xpezwiopy cuei na cione y anxwpa w ioi nnaiwn npw
cswzeiennx. Bnpouem, oio ne -no npaswnom. Bnain-e pwmnnne ne nnaiw-
nw nanwun-mw. Onw npocio zasanw anxwpy zoxymeniansnoe pacnopn+enwe,
xoiopoe wmeno rpeuecxwe nassanwn cwnrpae, xwporpae, ipancxpwepe
(syngraphe, chirographae, transcribere). Tax nas-sancn zoxymeni, oopmnnx-
mwn zene+n-e pacuei- uepes anx.
Honwwn paccxas-saei iaxyx wciopwx. Hocne cmepiw maiepw ozwn ws
Cuwnwonos (Omwnwan) zon+en -n s-nnaiwis xa+zon ws zsyx csowx ieiox,
zouepen Cuwnwana Apwxancxoro, wx npwzanoe s pasmepe 25iananios xa+-
zon. U xoin emy oisozwnocs no saxony ipw roza, ipeis cymm- on ons-san-
cn noracwis s ieuenwe zecniw mecnues. Cuwnwon oizan pacnopn+enwe an-
xwpy s-nnaiwis cpasy scx cymmy. Banxwp cociaswn zwarpae znn xa+zoro
ws nonyuaienen, i.e. my+en oewx Kopnenwn. Te oixasanwcs, sanozospws
omwxy. Ho Cuwnwon nozisepzwn csoe pemenwe.
Banorom npw s-zaue xpezwia s-ciynano wmymeciso zon+nwxa wnw no-
pyuwienn. B sanor npwnwmanwcs za+e ipyn-. Oueswzno, iaxon csoeopas-
n-n sanor naze+no oecneuwsan csoespemenn-n sosspai zonra. Oueswzno
iax+e w io, uio x nozonomy cnocoy npweranw ionsxo s cnyuae xpannen
ny+z-. O xonopwinon zeianw anxoscxwx pacueios coomaei iax+e nooi
Lopauwn: ozwn sawmozaseu s onpezenenn-n zens cowpan zon+nwxos w uw-
ian wm csow ciwxw, iem cam-m ciasn wx nepez s-opom wnw nnaiwis
zensrw, wnw xsanwis ciwxw.
Eme Lepozoi nwcan o cymecisosasmem s Erwnie saxone, no xoiopomy
paspemanocs pais zensrw s zonr noz sanor mymww cocisennoro oiua.
A x oiomy saxony npwasnen eme soi xaxon. Bawmozaseu sciynan so snaze-
nwe scen cemennon yc-nansnwuen zon+nwxa, w s cnyuae neynnai- zonra
zon+nwxa o+wzana soi xaxan xapa: w cam on nocne xonuwn- nwmancn no-
rpeenwn s cemennom wnw s xaxom-nwo zpyrom cxnene, pasno xax w ero no-
iomxw.
216 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 217
Lonzon eme zonro -n saxp-i znn axuwonepn-x anxos, oznaxo s xo-
neunom cueie onw nonswnwcs w iam. U soi s 1854r. onw oxasanwcs zonyme-
n- s Pacueinyx nanaiy (Clearing Hause antt.) cionwun-x anxos, i.e. s
nonnon mepe cianw yuacisosais s iom opamenww zener w xpezwia, ezwn-
cisenn-m uenipom xoioporo -n Lonzon. Pacueinan nanaia -na coszana s
1773r. znn xomnencauwonn-x pacueios me+zy anxamw.
Kax rosopwn Laswz Pwxapzo, oinwuwiensnan ynxuwn anxwpa nauwna-
eicn c ioro momenia, xax on wcnonssyei zensrw zpyrwx. Umenwcs zensrw,
opamasmwecn s npwnyzwiensnom nopnzxe me+zy Anrnwncxwm anxom w an-
rnwncxwm npaswienscisom, me+zy rnasn-m anxom w npouwmw anxoscxwmw
yupe+zenwnmw, iopros-mw w za+e npom-mnenn-mw npeznpwniwnmw. Hpw
nocpezcise ceperaiensn-x anxos (soving banks antt.) npowcxozwn iax-
+e saxsai zener, cxonnenn-x eznnxamw, onepauwn rpomaznan no csowm
pasmepam, uio nozisep+zanocs s oznom panuyscxom nwcsme: ...cwe orai-
ciso eznoi- (ssnioe s ero macce) s Anrnww onsme, uem cocionnwn ora-
uen so mnorwx zpyrwx xoponescisax.
Ocnosnon axuwonepn-n xanwian Anrnwncxoro anxa pasnnncn 1200i-cnu
ynios ciepnwnros; on -n nepezan s pyxw npaswienscisa, xoiopoe onsa-
nocs nnaiwis sa nero 8% s roz. Banx wmen npaso yuwi-sais sexcenn, iopro-
sais sonoiom w cepepom s cnwixax, s-zasais ccyz- noz saxnaz zsw+wmociw
w npozasais iosap-, ociasmwecn sa nwm s xauecise saxnazos no ccyzam (iop-
rosnn zpyrwmw iosapamw -na sanpemena). Mwnwmansnan ciowmocis anxos-
cxoro wneia -na 20ynios ciepnwnros; znn onee snauwiensn-x s-nycxos
ipeosanocs paspemenwe napnamenia. Touno iax +e nwms c paspemenwn
napnamenia mo+no -no zasais ccyzy npaswienscisy. Texymwe zena senwcs
ynpasnnxmwm w 24zwpexiopamw, wswpasmwmwcn axuwonepamw. -ei-pe pasa
s roz cowpanwcs omwe copanwn axuwonepos, na xoiop-x pemanwcs sonpo-
c- o sezenww zen, pacnpezennnacs uwcian npw-ns.
-epes ipw roza nocne ocnosanwn Anrnwncxoro anxa npaswiensciso za-
posano anxy npwswnerwx -is ezwncisenn-m yupe+zenwem nozonoro
poza. Ha sce spemn xonueccww nwxaxoe zpyroe axuwonepnoe omeciso ne
morno nonyuwis paspemenwn na npowssozciso anxoscxwx onepauwn.
B nepsoe spemn Anrnwncxomy anxy npwmnocs s-zep+ais cepsesnyx
opsy c uacin-mw mennnamw w anxwpamw, znn xoiop-x on -n, eciecisen-
no, onacn-m xonxypeniom. Cosmecin-mw ycwnwnmw onw n-ianwcs nozopsais
nnaie+nyx cnoconocis anxa, npez+nsnnn cpasy onsmoe xonwueciso wne-
ios x pasmeny. Oznaxo Anrnwncxwn anx ycionn s oion opse w zowncn
sanpemenwn scnxomy iosapwmecisy c uwcnom unenos anxa onee meciw yu-
pe+zais anxoscxwe npeznpwniwn w s-nycxais wnei- na npez+nswienn.
B-nycx wneios npowssozwncn Anrnwncxwm anxom ociopo+no w passwsan-
cn nocienenno; x cepezwne XVIIIs. oman uennocis s-nymenn-x anxom wne-
ios zociwrna 4,5mwnnwonos ynios ciepnwnros. Bo siopon nonoswne sexa na-
uanw s-nycxais 10-ynios-e wnei-, a c 1793r. za+e 5-ynios-e; uen-
nocis s-nymenn-x wneios zociwrna x 1790r. 11,5mwnnwonos ynios.
Bo siopoe w ipeise wszanwn csoen xnaccwuecxon xnwrw Hauana nonw-
iwuecxon oxonomww w nozainoro ono+enwn L. Pwxapzo sciaswn npwmeua-
iensn-n asau, xoioporo ne -no s nepsom wszanww. Honnoe nonwmanwe
scex cnezciswn, s-iexaxmwx ws npwnuwna orpanwuenwn xonwuecisa ze-
noipenocinmw. Banx rpacisa ouens uacio -san scero nwms zononnw-
iensnon xoniopon, oixp-ion s zasno cymecisosasmem npeznpwniww, rze
s-nycx xpezwin-x wneios, yuei sexcenen w ccyz- cianoswnwcs zopoco-
cezcxwmw ycnyramw, nepezxo oxas-sasmwmwcn sanpocio.
Heps-e anxwp- -nw npezciaswiennmw cam-x pasn-x npoeccwn.
Tax, Iociep- s Kempwz+e -nw mensnwxamw w xneoioprosuamw. B Lw-
sepnyne ioro spemenw onsmwnciso anxwpos -nw s-xozuamw ws iopros-x
wpm. Lnonz- s Bwpmwnreme npwnazne+anw x zwnaciww ioprosues npn+en
w wsroioswienen mepcinn-x ixanen. B Kopnyonne anxwp- s onsmwncise
csoem -nw snazensuamw ropn-x paspaoiox, s zpyrwx meciax ioprosua-
mw conozom wnw xmenem wnw +e nwsosapamw, cyxonmwxamw, rananiepenmw-
xamw, copmwxamw zopo+n-x nomnwn.
Hposwnuwansnan Anrnwn XVIIIs. ny+zanacs s xpezwie, wcn-i-sana no-
ipenocis s opamenww sexcenen, s nanwun-x zensrax, w uacin-e anxw
sce oiw ynxuww s-nonnnnw, nocxonsxy onw wmenw npaso s-nycxais za+e
xpezwin-e wnei-. Lnn nwx oio oxasanocs npexpacn-m wciounwxom npw--
nen, no xpannen mepe s nepsoe spemn, noxa cymecisosan onpezenenn-n
xpezwi zosepwn.
B npwnuwne mecin-e anxw wmenw nexwn sonoion sanac znn noxp-iwn
csowx omwccwn, no, ezsa naciynan xpwswc, ezsa nynwxa nauwnana sonno-
saiscn, xax oio -no s 1745r., onw s-ny+zen- -nw nocnemno ws-cxw-
sais nanwun-e s nonzoncxwx anxax, uio- wse+ais anxpoicis. Bnpo-
uem, nocneznee yzasanocs ne scerza. Kpwswc- 1793w 1816rr. zoxasanw,
uio mecin-e anxw npezociasnnnw xpynn-e sanm- ne ionsxo na xopoixwn,
no w na znwiensn-n cpox.
Oznaxo s uenom cwciema -na zociaiouno npouna, iax xax ona npaxiw-
uecxw nozzep+wsanacs Anrnwncxwm anxom, wrpasmwm pons sawmozasua na
xpannwn cnyuan. Ero sanacos nanwunociw o-uno xsaiano znn noxp-iwn
neo+wzann-x s-nnai uacin-m anxam, nonzoncxwm wnw nposwnuwansn-m,
s cnyuae saipyznenwn.
Hocne 1797r., xorza wnei- Anrnwncxoro anxa nepecianw omenwsais-
cn na sonoio, onw czenanwcs znn mecin-x anxos ion moneion, na xoiopyx
onw s yzymem ons-sanwcs omenwsais csow cocisenn-e xpezwin-e w-
nei-. Hsn-n npwsnax omen ciawnsnociw cocionn s iom, uio uacin-e
anxw cianw zenoswin-mw anxamw, nonyuws s cwny oioro onsme sosmo+-
nocien npezociasnnis asanc- xax epmepam, semensn-m cocisennwxam,
iax w npom-mnennwxam, snazensuam maxi wnw cipowiennm xananos.
Korza, nauwnan c 1826r., saxonom -no paspemeno coszanwe axuwonep-
n-x anxos (joint stock banks antt.), onw opasosanw nosoe noxonenwe
anxoscxwx yupe+zenwn onee conwzn-x, nyume cna+asmwxcn xanwia-
namw, uem wx npezmecisennwxw. Oznaxo -nw nw onw ociopo+nee? Koneu-
no nei. Um ny+no -no nepemanwis xnweniypy ws anxos, y+e cymeciso-
sasmwx, pwcxosais onsme, uem onw. Ux uwcno pocno na rnasax: s 1836r.
wx -no 70, no c 1nnsapn no 26nonpn ioro +e roza 42axuwonepn-x an-
xa -nw opranwsosan- w sciynwnw s xonxypeninyx opsy c iemw, uio
y+e cymecisosanw. Bcxope wx ciano oxono cia, w co scemw mnorouwcnen-
n-mw oizenenwnmw onw ypasnnnwcs s xonwuecise c censcxwmw anxamw, xo-
iop-e c ioro spemenw cianw s-rnnzeis xax yupe+zenwn yciapesmwe.
218 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 219
B Lepmanww c neps-x nei csoero uapcisosanwn Ipwzpwx Benwxwn
(17121786, npyccxwn xopons c 1740r.) sanwmancn sonpocom ocnosanwn
uenipansnoro anxa. B npoexiax nezociaixa ne -no. Ho xopons ociano-
swncn na wiansnncxom npoexie, s xoiopom, s uacinociw, npeznaranocs yupe-
zwis anx spoze anxa L+. Loy, rze xpome s-nycxa anxoscxwx wneios w
zpyrwx onepauwn npeznonaranocs sanwmaiscn sezenwem xpynn-x iopros-x w
npom-mnenn-x npeznpwniwn w cipaxosanwem. Oznaxo nacenenwe x oiomy
npoexiy oinecnocs pasnozymno, ne noznwc-sanocs na axuww. Torza npoexi
-n wsmenen, w smecio ezwnoro rpanzwosnoro anxoscxoro yupe+zenwn
-no ocnosano necxonsxo iopros-x w npom-mnenn-x npeznpwniwn w Kopo-
nescxwn saemn-n w +wpo-anx s Bepnwne (s 1765r.). Hpeznonaranocs, uio
oioi anx yzei rocyzapcisenn-m w nonyuwi oi npaswienscisa 8mwnnwonos
ianepos s ocnosnon xanwian. Oznaxo s zenciswiensnociw emy -no s-zano
ionsxo 400i-cnu ianepos. Hepsonauansno anxoscxwe onepauww orpanwuw-
sanwcs s-nycxom anxoscxwx wneios, onsaiensno npwnwmaem-x so scex
omecisenn-x w rocyzapcisenn-x yupe+zenwnx, npwemom sxnazos, s-zauen
ccyz noz saxnaz uennocien, yueiom sexcenen w ipancepiom (+wpo). Hpw
oiom -no npeznwcano scem ioprosuam w npom-mnennwxam onnauwsais sex-
cenn na cymmy onee 100ianepos uepes oioi anx. Ocoennoe passwiwe
Koponescxwn anx nonyuwn nocne pacnopn+enwn npaswienscisa s 1768r.
nepezais sce xanwian- oroyrozn-x sasezenwn, uepxsen, onexyncxwx cose-
ios s anx s swze sxnazos sa ymepenn-e npoueni-. Bnarozapn oiomy nocia-
nosnenwx s anxe coszanocs iaxoe wsownwe cpezcis, uio on ne mor pasme-
ciwis sce nonyuenn-e xanwian- nocpezcisom yueinon w ccyznon onepauwn
w opaiwncn x s-zaue wnoieun-x ccyz (i.e. ccyz semnesnazensuam noz sa-
nor semnw). B-nycx anxoscxwx wneios s XVIXVIIss. npowssozwncn s
ouens ymepenn-x xonwuecisax, s XVIIIs. Koponescxwn anx ne wcn-ian
nwxaxwx noipncenwn narozapn ociopo+nomy w pasymnomy sezenwx zen.
Bo Ipanuww xaiacipoa, nociwrman anx L+. Loy, cwnsno saiopmosw-
na passwiwe anxoscxoro zena. Tonsxo s 1776r. -n ocnosan yuein-n anx
s Hapw+e noz nassanwem Caisse descompte. Oioi anx s-nycxan an-
xoscxwe wnei-, npwnwman sxnaz- na cpox w na iexymwn cuei, npowssozwn
ipancepi-, yuwi-san sexcenn w ioprosan naropozn-mw meiannamw. Oc-
nosnon xanwian ero pasnnncn 15mwnnwonos panxos, ws xoiop-x 10mwn-
nwonos ne+ano s swze oecneuenwn s rocyzapcisennom xasnauencise, uio
ycianasnwsano csnss anxa c xasnon w s zansnenmem naryno oipaswnocs
na ero wciopww. B 1783r. anx zon+en -n zais npaswienscisy ws csowx
nanwun-x cpezcis ccyzy s 6mwnnwonos panxos, uio s-ssano npexpamenwe
csooznoro pasmena wneios na ssonxyx moneiy. Ho w nocne oioro npwny-
zwiensn-e ccyz- npaswienscisy npozon+anwcs, npwuem sce sospacian: s
1787r. zonr npaswienscisa anxy pasnnncn 70mwnnwonam panxos, s
1789r. 240mwnnwonam. O+ncnneicn oio neo-uann-mw saipyznenwnmw
wnancosoro sezomcisa s onoxy nauwnasmencn pesonxuww, anapxwen s rocy-
zapcisennom ynpasnenww w nouiw nonnon necocioniensnocisx rocyzapcisa s
nnaie+ax no csowm onsaienscisam. Bce oio s 1793r. npwseno x iomy, uio
yuein-n anx npwmnocs saxp-is.
B Lonnanzww Amciepzamcxwn anx nonssosancn nonn-m zosepwem nace-
nenwn. Korza s 1794r. Amciepzam -n ssni panuysamw, anx oxasancn
ner, nwcan L. Pwxapzo, soi uio wmeei nawonee sa+noe snauenwe s
zene s-nycxa yma+n-x zener. Bpnz nw xio-nwyzs nosepwi nei uepes
nniszecni, uio zwpexiopa anxos w mwnwcip- xax s napnamenie, iax w s
napnamenicxwx xomwccwnx mornw cepsesno yisep+zais, uio s-nycxw wne-
ios Anrnwncxoro anxa, xoin - pasmep- oiwx s-nycxos ne orpanwuwsanwcs
npasom snazensua anxos-x wneios ipeosais s omen na nwx sonoio s
moneie wnw cnwixax, ne oxas-sanw w ne mornw oxas-sais nwxaxoro snwnnwn
na uen- iosapos, cnwixos wnw sexcensn-n xypc.
Hocne opasosanwn anxos rocyzapciso iepnei csox wcxnxuwiensnyx
npwswnerwx uexanxw zener wnw s-nycxa wx. Lene+noe opamenwe mo+ei
sospaciais ozwnaxoso xax scnezciswe s-nycxa monei-, iax w scnezciswe s--
nycxa yma+n-x zener. Ecnw - rocyzapciso s-nyciwno s opamenwe nenon-
nosecnyx moneiy w s io +e spemn coxpaiwno - ee xonwueciso, io ono ne
morno - nozzep+wsais ciowmocis oiwx zener, noiomy uio anxw wmenw -
iaxyx +e sosmo+nocis ysenwuwis xonwueciso opyzwn opamenwn.
B-nycxan cnwmxom onsmoe xonwueciso yma+n-x zener, nwcan
Azam Cmwi, wsnwmex xoiop-x nocionnno sosspamancn nasaz znn omena
na sonoio w cepepo, Anrnwncxwn anx s ieuenwe uenoro pnza nei -n
s-ny+zen e+erozno uexanwis sonoia na cymmy oi 800i-cnu zo 1mnn. .
ci., wnw s cpeznem 850i-cnu . ci. -io- nonyuwis sonoio, neoxozwmoe
znn uexanxw iaxoro onsmoro xonwuecisa monei-, Anrnwncxwn anx (scnez-
ciswe ioro, uio sonoian moneia y+e necxonsxo nei naxozwnacs s ouens nno-
xom cocionnww) uacio zon+en -n noxynais cnwixw no iaxon s-coxon uene,
xax 4. ci. sa ynuwx. Cenuac +e scnez sa oiwm on s-nycxan oioi cnwiox
s opamenwe s opme monei-, no y+e no 3. ci. 17mwnn., 10
1
/2 nenca
sa ynuwx w iepnn iaxwm opasom na uexanxe iaxon onsmon cymm- oxono
2
1
/2, wnw 3%. Xoin anx ne nnaiwn nwxaxon nomnwn- sa uexanxy, xoin s
zenciswiensnociw sce wszep+xw nazanw na npaswiensciso, oia mezpocis
npaswienscisa ne wsasnnna anx oi nwmnwx pacxozos.
B 1695r. no npwmepy Anrnwncxoro anxa -n ocnosan axuwonepn-n
Toinanzcxwn anx c xanwianom 100i-cnu ynios ciepnwnros, xoiop-n
io+e cian s-nycxais anxoscxwe wnei-, pasmenwsaem-e no npez+nsnenww
na ssonxyx moneiy, npwuem s nauane XVIIIs. nauanw s-nycxais wnei-
ciowmocisx s 1yni ciepnwnros.
Toinanzcxwn anx cpasy cian monononwciom s zene npowssozcisa an-
xoscxwx onepauwn, oznaxo nenazonro nwms na 10nei. Baiem oia monono-
nwn -na y nero oinnia, w iorza s Toinanzww nauanocs ypnoe passwiwe
menxwx anxos, s-nycxasmwx wnei- ciowmocisx zo 1mwnnwnra w za+e
mensme, uio noyzwno npaswiensciso orpanwuwis pasmep- wx ciowmociw
oznwm yniom.
Toinanzcxwe anxw pansme zpyrwx nauanw nnaiwis npoueni- no sxna-
zam na iexymwn cuei w c 1729r. ssenw s npaxiwxy ocoyx onepauwx
s-zauy ccyz noz nopyuwiensciso zsyx wnw ipex sacny+wsaxmwx zosepwn
nwu (iax nas-saem-n cash credit antt.). Bo siopon nonoswne XVIIIs.
scn Toinanzwn noxp-nacs ceisx menxwx anxos, ne ionsxo npowssozwsmwx
anxoscxwe onepauww, no w cny+wsmwx ceperaiensn-mw xaccamw. Ocoen-
nocis moinanzcxwx anxos saxnxuanacs s zociynnociw xpezwia w nwsociw
wx x censcxomy nacenenwx.
220 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 221
iensn-x oizenenwn wneinoe, sanwmaxmeecn s-nycxom anxoscxwx w-
neios, w anxoscxoe, sezymee sce npouwe anxoscxwe onepauww. Toi +e sa-
xon orpanwuwsan npaso s-nycxa wneios uacin-m anrnwncxwm anxam ion
cymmon, xaxyx onw s-nyciwnw zo 1844r.; uwcno uacin-x w axuwonepn-x
anxos c npasom s-nycxa wneios -no 280. Kpome ioro, saxon sanpeman
snoss oixp-saxmwmcn anxam s-nycxais anxoscxwe wnei-.
B Toinanzww npowcxozwnw ananorwun-e co-iwn. C 1845r. -no
sanpemeno yupe+zais nos-e anxw c npasom s-nycxa wneios, ciap-e +e
anxw -nw orpanwuen- s s-nycxe wneios ion cymmon, xaxan opamanacs
sa nocneznwn roz. Bnpouem, onw wmenw npaso s-nycxais wnei- w na
onsmyx cymmy npw nonnom wx noxp-iww nanwunocisx.
Bo Ipanuww nocne xpaxa .ueinon Koniop- s 1800r. -n ocnosan
Ipanuyscxwn anx s Hapw+e na axuwonepn-x nauanax c ocnosn-m xanwia-
nom 30mwnnwonos panxos. .npasnenwe anxom -no npezociasneno nni-
nazuaiw azmwnwcipaiopam. Banx nonyuwn npaso, a scxope w npwswnerwx
s-nycxais anxoscxwe wnei-, npwnwmais sxnaz-, yupe+zais ceperaiens-
n-e xacc- w yuwi-sais sexcenn. Bneps-e s 1848r., a saiem siopwuno so
spemn sonn- 18711872rr. s anxe -n npwocianosnen pasmen wneios.
.uenen +e anx narozapn npaswienscisennomy saxony, xoiop-n ycianoswn
anxoscxwm wneiam npwnyzwiensn-n xypc w paspemwn s-nyciwis wx na
3,2mwnnwapza panxos.
B Lepmanww s 1846r. Bepnwncxwn anx -n npeopasosan s Hpyccxwn
axuwonepn-n anx, azmwnwcipauwn xoioporo nasnauanacs npaswienscisom,
a zwswzenz paszennncn me+zy axuwonepamw w xasnon.
C opasosanwem Lepmancxon wmnepww oioi anx -n npeopasosan s
Lepmancxwn wmnepcxwn anx c xanwianom 120mwnnwonos mapox, paszenen-
n-x na axuww. .npasnenwe anxom naxozwnocs s pyxax npaswienscisa, a
axuwonep- s-wpanw oco-x zenyiaios znn nazsopa sa zenamw. Umnepcxwn
anx wmen npaso ioprosais meiannamw, yuwi-sais sexcenn, s-zasais ccy-
z-, npwnwmais sxnaz-, s-nycxais anxoscxwe wnei- w sanwmaiscn xomwc-
cwonn-mw onepauwnmw.
Kpome Umnepcxoro anxa s Lepmanww cymecisosano eme zosonsno mnoro
uacin-x anxos, ws xoiop-x 17wmenw npaso s-nycxais anxoscxwe wnei-.
Cwna scex cwn
...Hnaiwis onsanwcs uepiw
Mne opox no camon moen cmepiw.
Lyume ne nazo zoxoza,
La ecis na nwx nezowmxw sa ipw roza.
Arexcanp Hymxxn
Usyuenwe oxonomwuecxon m-cnw Kwescxon Pycw cnezyei nauwnais c
iexcia Pyccxon Hpasz-, zomezmen zo nac s mnorouwcnenn-x cnwcxax, pas-
nwun-x no o+emy w cozep+anwx. Hpasza Pyccxan cno+wnacs ne cpasy, a
passwsanacs na npoin+enww sexos. Ozna ws ee uacien, iax nas-saeman
necocioniensn-m: s ero xaccax ne xsaiano 10,5mwnnwonos nopwnos, xoio-
p-e -nw ianno oizan- npasnenwem s ccyzy npaswienscisy w ronnanzcxon
Oci-Unzcxon xomnanww. B pesynsiaie s 1795r. anx -n nwxswzwposan.
K 1814r., nocne ioro xax npaswiensciso snecno ssniyx panee cymmy, on
pacnnaiwncn co csowmw xpezwiopamw.
Kpynn-mw anxamw -nw iax+e ocnosann-n s Bene s 17031706rr.
ropozcxon anx, s 1736r. s Konenrarene omwccwonn-n w ccyzn-n anx,
s 1768r. s Heiepypre accwrnauwonn-n anx.
C ananwsom anxoscxwx neypnzwu s-ciynwnw mnorwe anrnwncxwe oxonomw-
ci-. Ho rnywne wccnezosanwn oioro sonpoca s-zenneicn couwnenwe L. Pwxap-
zo B-coxan uena cnwixos ecis zoxasaiensciso oecuenenwn anxos-x wne-
ios, npocnaswsmee asiopa. B oion paoie L. Pwxapzo zoxas-san, uio naze-
nwe uen- anxoscxwx wneios s-ssano upesmepn-m ysenwuenwem wx xonwue-
cisa, iax xax anx, ocsoo+zenn-n s 1797r. oi onsannociw pasmena wneios
na ssonxyx moneiy, cian snoynoipennis csowm npasom s-nycxa oiwx wneios.
Cnwmxom onsmoe wx xonwueciso wmeno csowm cnezciswem nazenwe uen- w-
neios w yzopo+anwe scex iosapos, s iom uwcne sonoia w sonoion monei-.
L. Pwxapzo npeznaran ymensmwis xonwueciso s-nymenn-x wneios na-
cionsxo, uio- sonoian moneia ypasnnnacs s uene c anxoscxwmw wneia-
mw, w saiem soccianoswis pasmen wneios na ssonxyx moneiy.
Ho oxonuanww nanoneonoscxwx sonn uena anxoscxwx wneios ciana
noznwmaiscn w zociwrna s 1819r. 97,5ynia sonoiom sa 100-ynios-n
wnei. Torza no npezno+enwx Poepia Hwnn (17881850), npemsep-mw-
nwcipa Benwxopwianww s 18341835w 18411846 rr., -n npwnni
wnns o soccianosnenww pasmena anxoscxwx wneios.
B 1825r. npom-mnenn-n xpwswc nosnex sa coon anxpoiciso oxono
70uacin-x anxos Anrnww, uio nocny+wno npwuwnon oimen- npaswiens-
cisom saxona, no xoiopomy nenssn -no ocnos-sais anx c uwcnom unenos
onee meciw. Hos-n saxon 1826r. paspemwn yupe+zenwe axuwonepn-x an-
xos no scen Anrnww, xpome Lonzona w ero oxpecinocien s panone 65mwns, c
npasom s-nycxa anxoscxwx wneios. B io +e spemn Anrnwncxwn anx -n
onsan oixp-sais oizenenwn s xpynn-x ioproso-npom-mnenn-x uenipax;
s-nycx anxamw wneios zemesne nniw ynios -n socnpemen. B 1833r.
wnei- Anrnwncxoro anxa -nw npwsnan- saxonn-m nnaie+n-m cpezcisom
zo iex nop, noxa onw coxpannxi pasmennocis, i.e. iaxwmw zene+n-mw snaxa-
mw, oi nonyuenwn xoiop-x s ynnaiy nwxio ne wmeei npaso oixasaiscn w yn-
naia xoiop-x oxanuwsaei sce pacuei- me+zy xpezwiopom w zon+nwxom.
Kpwswc- 1836w 1839rr. s-nyzwnw Anrnwncxwn anx znn nozzep+anwn
pasmena sannis onsmwe cymm- y napw+cxwx w ramyprcxwx anxwpos. Co-
szanacs ocoan mxona moneinoro opamenwn (currency-school antt.), no-
narasman (noz snwnnwem yuenwn L. Pwxapzo), uio anxw moryi ysenwuenwem
s-nycxa wneios snwnis na nos-menwe uen na iosap- w iem wcxyccisenno
noompnis npom-mnennocis w ioprosnx. Taxoe snwnnwe coszaei nepenpows-
sozciso w xpwswc-; nooiomy zannan mxona ipeosana, uio- anxw -nw
orpanwuen- s csowx s-nycxax onsannocisx copasmepnis xonwueciso s-ny-
menn-x wneios c senwuwnon ssonxon nanwunociw.
Hoz snwnnwem oion ieopww -n wszan s 1844r. snamenwi-n saxon Po-
epia Hwnn, no xoiopomy Anrnwncxwn anx -n paszenen na zsa camocion-
222 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 223
+ecxwe rpamoi-, xoiop-mw onpezennncn nopnzox mecinoro ynpasnenwn w
cyza, a iax+e o-unoe npaso. Ocooe mecio s Cyzenwxe 1497r. oisezeno
wmymecisenn-m w xosnncisenn-m oinomenwnm nxzen, s uacinociw sanmam.
C-n snwniensnoro anpwna Baccwan Haipwxees, no nposswmy Kocon,
nacwnscisenno nocipw+enn-n s monaxw noz wmenem Baccwana, s csowx no-
nwiwuecxwx npowssezenwnx, nanpwmep, s Cnose oiseino npoiwsy xnesemy-
mwx wciwny esanrenscxyx w o wnousecxom +wiww w ycipoenww uepxosnom,
nwcan, s uacinociw, uio pociosmwuecisom monaci-pw sawpaxi cee wmy-
meciso nwmwx, cyznicn c eznnxamw o mnoronwxsenn-x sanmax. Monaxw,
yisep+zan Baccwan, nycxaxi ws-ixw s poci. B zpesnociw +e onw +wnw s
monaci-pnx csowm ipyzom, a ne rnnzenw s uy+we pyxw, ne sanwmanwcs po-
ciosmwuecisom. Locnozs senen paszais wmenwe nwmwm, m- +e ezwnaue
cpeponxwem w nec-iociwx noe+zenw, +wsyman paiwn nama yorwa s
cenax namwx pasnwun-mw opas- ocxp+nnem wx, w necis na necis w nwxsy
na nwxsy na wx nanarax-me, mwnocis +e nwrze +e x nwm noxasyxme, wx
+e erza ne s+smoryi oizaiw nwxs- (npoueni-. B.U.)... Baccwan s-ciy-
nan npoiws pociosmwuecisa monaci-pen.
Cpezw yuen-x XVIs., pasm-mnnsmwx naz axiyansn-mw nponemamw
couwansno-oxonomwuecxon +wsnw Poccww, ocooe mecio sanwmaei Epmonan-
Epasm. Bworpawuecxwe csezenwn o nem xpanne cxyzn-. Ussecino ionsxo,
uio -n Epmonan csnmennwxom mocxoscxon zsopuoson uepxsw Cnaca na
Bopy, noiom nocipwrcn s monaxw noz wmenem Epasma. B csoem npowsseze-
nww Bnaroxoinmwm uapem npaswiensnwua w semnemepwe nepsom s
Poccww cneuwansnom oxonomwxo-nonwiwuecxom ipaxiaie, nanwcannom s 40-x
wnw nauane 50-x rr. XVIs., Epmonan coseiyei uapx ocymeciswis cwciemy
sa+n-x meponpwniwn, w npe+ze scero ymensmwis w saxonozaiensn-m o-
pasom ycianoswis pasmep onsaienscis xpecisnn semnesnazensuam.
Ozna ws ciaien uapcxoro Cyzenwxa 1550r. (ciaisn 78), nposozwsmero
nonwiwxy Usana IV, nocsnmena sonpocy o xaansn-x nxznx, cny+wnon xa-
ane. B oinwuwe oi nonn-x xononos, nsnnsmwxcn paamw, xaansn-e nxzw
npezciasnnnw coon opmansno csoozn-x nxzen, ssnsmwx na cen onsa-
iensciso cny+wnyx xaany paoiais na xosnwna onpezenenn-n zoro-
sopom cpox smecio ynnai- npouenia no sanmy.
Baxnxuenwe xaansn-x czenox ciaswnocs noz xonipons rocyzapcisa. Bo-
neps-x, -na ycianosnena maxcwmansnan cymma, na xoiopyx morna -is
ssnia xaana, 15pynen; so-siop-x, onsaiensn-m ciano owuwansnoe
oopmnenwe cny+wnon xaan- onpwnom w zsnxom; s-ipeiswx, -no ycianos-
neno, uio npwnwmais xaany mo+no ionsxo na sonsn-x nxzen, a na orai-x
xononos, na zoxnazn-x w ciapwnn-x xononos xaana ne npwnwmanacs.
Kaansn-n uenosex, paoian sa npoueni- na xosnwna, +wn y nero. On
o-uno nonyuan oi nero nwianwe w oze+zy. Hocxonsxy ne -no sosmo+no-
ciw noracwis zonr, paoia na xosnwna npozon+anacs scx +wsns.
Onpezenenwe maxcwmyma cymm- zener, npezociasnenn-x s zonr no xa-
ansnon sanwcw, -no nanpasneno, oueswzno, na io, uio- oecneuwis co-
xpanenwe xaansnon cny+- xax ocoon opm- ipyza, s-ssannon noipe-
nocinmw xosnncisennoro passwiwn cipan-.
Hpezciasnnxi wniepec meponpwniwn Usana IV, oinocnmwecn x onaciw
uacinoro xpezwia. Baxonozaiensciso Usana IV npeznonarano yisepzwis cy-
Hpasza Hpocnasa, nonswnacs s 30-x rr. XIs. Bosnwxnosenwe zpyron uac-
iw Hpasz- Hpocnaswuen oinocni x 70-m rr. ioro +e sexa. Honsnenwe
ciaisw .cias Bonozwmeps Bcesonozoswua oinocwicn xo spemenw oxono
1113r.
Henipansnoe mecio s Pyccxon Hpasze sanwmaxi sonpoc- oxonomwuec-
xwx, wmymecisenn-x oinomenwn, onpezenenwe oiseicisennociw sa pasnwu-
n-e npeciynnenwn s oion onaciw soposciso, napymenwe namenn-x me+
w i.z., a iax+e nopmwposanwe pasnoro poza wmymecisenn-x oinomenwn, s
uacinociw sanma, nacnezosanwn wmymecisa w i.z.
B socsmw ciaisnx Pyccxon Hpasz- peus wzei o sanmax, npoueniax, o
oxpane w nopnzxe oecneuenwn wmymecisenn-x wniepecos xpezwiopa, o
ycnoswnx, npw xoiop-x ipeosanwe o sosspaie sanma wmeei xpwzwuecxyx
cwny, o nopnzxe ss-cxanwn zonros w i.n.
Pociosmwueciso s Kwescxon Pycw -no passwio zosonsno mwpoxo. Kpe-
zwin-e oinomenwn nas-sanwcs zonrom, a zene+n-n npoueni pe-
som. Hpezociasnenwe zene+noro sanma oosnauanocs xax zaua xyn w
pes. Lensrw, oizann-e s poci noz npoueni-, s Pyccxon Hpasze nocni
nassanwe wcio (no iexciy zpyron pezaxuww wcioe).
Kpome zene+noro sanma s Pyccxon Hpasze ynomwnaeicn o zonros-x
onsaienscisax s naiypansnon opme: nacias mez, +wio s npwcon (no
zpyron pezaxuww so npocon) ccyza npozyxiamw c ycnoswem sosspa-
menwn wx c nazasxon (iepmwn so npocon oi rnarona npoc-nais, i.e.
zasais sepno ssanm- c ycnoswem sosspaia ero c npwasxon).
Pyccxan Hpasza onpezennei w pasmep pesa, i.e. npouenia no zene+-
nomy sanmy. B ciaise 53, nocnmen nassanwe .cias Bonozwmeps Bcesono-
zoswua, rosopwicn o iom, uio xnnss Bnazwmwp (Bnazwmwp Monomax) co-
ssan csox zpy+wny s Bpecione w na oiom c+esze -no ycianosneno, uio
sawmozaseu, ccyzwsmwn csow zensrw sa npoueni- s ipeis xyn-, wmeei
npaso sswmais oiw npoueni- nwms zsa pasa, nocne uero on mo+ei nony-
uwis ionsxo cson xanwian ccy+enn-e zensrw. Ecnw +e sawmozaseu ia-
xon npoueni nonyuwi ipw pasa, io on iepnei npaso w na nonyuenwe csoero
xanwiana oi zon+nwxa. Bpais npoueni- s pasmepe 10xyn c rpwsn- s roz
ne socnpemanocs.
Cnezosaiensno, saxonom -n onpezenen maxcwmansn-n pasmep npouen-
ia. Konxpeinan +e senwuwna ccyznoro npouenia ociaeicn, oznaxo, nencnon,
xoin oueswzno, uio on -n ouens s-cox w xnn+ecxan snacis s saxonoza-
iensnom nopnzxe pernameniwposana ero yposens, cipemncs x nexoiopomy
cnw+enwx ccyznoro npouenia.
B Lpesnen Pycw cymecisosano saxonozaiensciso o saxynax w xononax.
Baxyn oio cmepz, s-ny+zenn-n npwernyis x ccyze (zene+non wnw s
swze censcxoxosnncisennoro wnseniapn) w oipaai-saxmwn cson zonr s xo-
snncise sawmozasua, xoiop-n cianoswncn, iaxwm opasom, rocnozwnom saxy-
na. B pesynsiaie pasopenwn cmepzos saxynnwueciso sce onee pacnpocipa-
nnnocs. Pasnoswznocisx saxyna -n ponenn-n saxyn, i.e. saxyn, paoias-
mwn na rocnozcxon namne, iorza xax o-un-n saxyn paoian, oueswzno, s
zome rocnozwna.
Hpw Usane III, s 1497r., -n coszan Cyzenwx Pyccxoro rocyzapcisa,
ocnoson xoioporo -nw Pyccxan Hpasza, Hcxoscxan cyznan rpamoia, xnn-
224 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 225
nwn. Xoin on npnmo w ne rosopwn o wsnwmnem s-nycxe accwrnauwn, no
namexan na oio zosonsno ncno.
Opwrwnansnoe nono+enwe no sonpocam ieopww zener w zene+noro opa-
menwn, xoiopoe s ycnoswnx XVIIIs. nswnocs onsmwm sxnazom s passwiwe
nonwiwuecxon oxonomww, paspaoian A.H. Pazwmes. Lensrw on paccmaipwsan
s nepsyx ouepezs xax cpezciso opamenwn, ycipannxmee neyzocisa menoson
ioprosnw, w xax nocwiens scnxoro oraicisa, scnxoro cin+anwn. Lensrw xax
cpezciso nnaie+a wrypwpyxi y A.H. Pazwmesa npw ananwse sexcensnoro
opamenwn, xpezwia. Kpezwin-e oinomenwn yuen-n s-sozwi ws iosapnoro
npowssozcisa na ocnose uacinon cocisennociw. B Hpoexie Lpa+zancxoro
yno+enwn on nozpono paccmaipwsaei oinomenwn cocisennociw co scemw
s-iexaxmwmw ws nwx npasamw snazenwn, ynoipenenwn w oiuy+zenwn.
A.H. Pazwmes nwcan: Hozono scnxon zpyron cocisennociw wx (zens-
rw. B.U.) mo+no mennis wnw npozasais, mo+no nozapwis, mo+no zais s
saem. Ho ero mnenwx, ne cnezyei ciecnnis csoozy s ynoipenenww co-
cisennociw, s uem - oia cocisennocis nw s-pa+anacs. B csnsw c oiwm
A.H. Pazwmes ciaswn sa+n-n sonpoc o nwxse.
B io spemn -na pacnpocipanena oizaua zener s poci uacin-m nw-
uam xynuamw, zsopnnamw, uwnosnwxamw. Ocipan xpwiwxa iaxwx nwxowm-
ues wmenacs s caiwpwuecxwx +ypnanax H.U. Hoswxosa, s npowssezenwnx
M.L. -ynxosa w zp. Hpaswienscisenn-mw yxasamw eme npw Enwsaseie -n
ycianosnen maxcwmansn-n npoueni 6% rozos-x.
A.H. Pazwmes cipemwncn zais oxonomwuecxoe o+ncnenwe camoro cyme-
cisa npouenia w npasa sswmais ero, ne samwman nwxowmues, no wcxozn ws
csoero nonwmanwn cocisennociw, ws cooinomenwn nanwuwn zene+n-x xanw-
ianos w cnpoca na nwx. Banwmais mo+no uio yrozno, no nacionmwm sanmom
A.H. Pazwmes nas-san ionsxo zene+n-n saem.
Baem -saei naroisopwiensn-n, i.e. essosmeszn-n, w c nwxsox.
Lwxsa w ecis nnaia sa ynoipenenwe sannioro. Lwxsa zensramw nas-saeicn
npoueniom. A.H. Pazwmes onpezennn npoueni xax ueny zener. Ecnw no
saxony paspemeno w omecisom ne ocy+zaeicn no cornamenwx zorosapwsa-
xmwxcn ciopon nasnauwis ueny nepexoznmen ws pyx s pyxw cocisennoc-
iw, io znn uero +e ne ociaswis na npowssonenwe zorosapwsaxmwxcn nasna-
uwis ueny zensramw? cnpamwsan A.H. Pazwmes. On cuwian, uio nony-
uenwe npouenia camo s cee cnpaseznwso w ne sasopno, xax zoxoz oi scn-
xon xanwiansnon cocisennociw.
B cipane co cnao passwion xpezwinon cwciemon w npw nezociaiounom
naxonnenww zene+n-x xanwianos, yisep+zan A.H. Pazwmes, saxon o yxa-
sannom npouenie yzei scerza napymaiscn w uacin-e nwua, oizaxmwe s
saem zensrw, sa pwcx yzyi pais iem onsmwe npoueni-, uem cipo+e san-
pemenwe. Koneuno - nyume -no, ecnw - zensrw -nw zemes- w npo-
ueni- nwsxw. Ho ne saxon mo+ei nasnauwis wm ueny, rze uero mnoro, iam
io w zemeso.
.posens npouenia, no ero mnenwx, onpezenneicn camwm zene+n-m
p-nxom, cooinomenwem cnpoca w npezno+enwn na zene+n-n xanwian, a ne
azmwnwcipaiwsn-m smemaienscisom npaswienscisa.
Ho -nw, eciecisenno, w wzeonorwuecxwe npoiwsnwxw, pesxo sospa+as-
mwe npoiws s-pa+ennoro A.H. Pazwmes-m, M.L. -ynxos-m w zpyrwmw
mecisosanwe s cipane uwcio xpezwin-x oinomenwn, oycnosnenn-x sanmom
zener, w npezoispaiwis wx npespamenwe s zpyroro poza oinomenwn xa-
ansnyx saswcwmocis zon+nwxa oi xpezwiopa.
Ciaisn 82uapcxoro Cyzenwxa rnacwi: A xio sanmei cxonxe zener s
poci, w iem nxznm y nwx ne cny+wiw nw y xoro, +wiw wm cee, a na zenrw
poci zasaiw wm. A xio zaci zener s saem, za ioro uenosexa cianei zp++aiw
y cen w se+wi y nero ioi uenosex noxpazuw, w uio cnecei, io y nero
nponano, w no xaane zener nwmen.
.xasom 25zexapn 1557r. -no ycianosneno, uio cny+wn-e nxzw, y
xoiop-x x oiomy spemenw wmenwcs zonrw zene+n-e w xnen-e, no xaa-
nam, no namninm w no zyxosn-m rpamoiam, ynnauwsaxi wx c paccpouxon s
ieuenwe nniwneinero cpoxa no oznon nnion xa+z-n roz, a poci, i.e. npo-
ueni no zene+n-m sanmam, w nacn- na sanni-n xne no czenxam, co-
sepmenn-m zo oioro yxasa, sosce oimennnwcs. Ho nos-m +e sanmam, xoio-
p-e yzyi saxnxuen- cny+wn-mw nxzsmw s ieuenwe nniwneinero nsroino-
ro cpoxa (15581562) w s oiom nniwneiww ne yzyi noramen-, zonrw yn-
nauwsaxicn cnonna, no poci w nacn- na xne ymensmaxicn szsoe npo-
iws o-unoro na nnis mecion, i.e. na 20%.
B cepezwne XVIIs. nexoiop-e rocyzapcisenn-e zenienw s-zswraxi s
xauecise ocnosn-x wciopwuecxwx sazau yxpennenwe oxonomwuecxoro nono+e-
nwn w nesaswcwmociw Poccww. K wx uwcny mo+no oineciw swznoro rocyzap-
cisennoro zenienn B.U. Mopososa (15901661). Hauas csox cny+y npw
zsope s zon+nociw cionsnwxa w cnansnwxa, on -n saiem socnwiaienem
uapeswua Anexcen, a nocne cmepiw nepsoro Pomanosa sannn noci- nauans-
nwxa Cipeneuxoro npwxasa, Bonsmon xasn- w pnza zpyrwx yupe+zenwn w
axiwuecxw pyxosozwn scen snyipennen w snemnen nonwiwxon Pyccxoro ro-
cyzapcisa. B.U. Moposos axiwsno cozencisosan passwiwx ioprosnw, s xoio-
pon on swzen ozwn ws nemanosa+n-x wciounwxos zoxozos xasn-.
Paccmaipwsan zensrw xax cwny scex cwn, B.U. Moposos cuwian, uio
onw zon+n- -is nymen- s oopoi, uio- npwnocwis zoxoz csoemy sna-
zensuy. Us ero cocisennoro xonoccansnoro cocionnwn s xaansn-x zonrax
naxozwnocs 80i-cnu pynen (s nepesoze na sonoi-e zensrw 1913r. oio
cociasnnno 1400i-cnu pynen), uio npwnocwno emy orpomn-e npw-nw.
Mwxawn Lmwipweswu -ynxos (17431793) s csowx paoiax nwcan o
cymnociw, ponw w ciowmociw zener, o snauenww xpezwia w o yposne npo-
uenia, cipemncs noxasais, uio isepzan zene+nan cwciema w naze+noe ze-
ne+noe opamenwe nsnnxicn neoxozwm-m ycnoswem passwiwn s Poccww
iosapnoro npowssozcisa, w ocoenno manyaxiypnoro. Bcnxoe nezosepwe
npennicisyei zene+nomy opamenwx iax, xax oi cipaxy xposs ocianasnwsa-
eicn s iene, opasno onpezennn M.L. -ynxos neoxozwmocis isepzon
cwciem- zene+noro opamenwn s Poccww.
M.L. -ynxos nozuepxwsan sa+nocis xpezwia znn passwiwn manyaxiy-
p- w ioprosnw: Kpezwi s xyneuecise ecis opyzwe, xoioporo e+enw ne wme-
ei s pyxax, ne mo+no s cnyuae secsma nazonom w cxopom szenais oisa+-
noro yzapa, xoiop-m wnorza wnw uacio sospaciaei xyneueciso.
Oio opasnoe s-pa+enwe cooiseicisyei zenciswiensnociw, no, xoneuno,
ne scxp-saei cymnociw xpezwia. .cnoswem naze+nociw xpezwia nsnneicn,
no mnenwx M.L. -ynxosa, naze+nocis camwx zener w zene+noro opame-
226 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 227
Kax oimeuanocs s-me, neps-e xpezwi-, s-zasasmwecn na Pycw, ciownw
upess-uanno zoporo. Bo spemena Hpocnasa Myzporo -na ycianosnena npe-
zensnan ciasxa ne s-me 20%. Oznaxo ona morna sospaciw zo 40% rozo-
s-x, ecnw ccyza s-zasanacs na xopoixoe spemn. Haxasanwe sa upesmepno
s-coxwn npoueni nonaranocs nwms s iom cnyuae, ecnw ero pasmep zoxozwn
zo 60% rozos-x.
Hpw Heipe I xasna s-zasana ccyz- znn noompenwn uacinoro npeznpw-
nwmaienscisa, no oco-x xpezwin-x ycianosnenwn ne -no, w uacin-n
xpezwi -n zosonsno zopor 12, 15w za+e 20%. B 1726r. npw Heipe II
znn oneruenwn iopros-x czenox -n wszan neps-n s Poccww sexcensn-n
ycias. B 1733r. -na czenana nepsan non-ixa opranwsauww nynwunoro w
zemesoro xpezwia. Moneinon xoniope npezociasnnnocs npaso s-zasais uac-
in-m nwuam ccyz- noz sanor sonoia w cepepa ws 8%.
B 1744r. renepan-npoxypop xnnss Taxoscxon npezno+wn ws+nis oec-
uenenn-e nniaxw w samenwis wx anxoscxwmw wneiamw ueiiennmw
(no-nemeuxw sanwcxa). Ho Cenai saynpnmwncn: ...wnei- iomy + s
Poccww ne ioxmo ne sao-xnosennoe w nesnaemoe zeno, no w camoe spezw-
iensnoe w secsma xy+e n-nemnwx nniwxoneeunwxos; wo ie snyipennxx
zopoiy wmexi, a wnei- onon wmeis ne yzyi.
Hosznee, 21wxnn 1758r., no yxasy wmnepaipwu- Enwsasei- Heiposn-
s oewx cionwuax -nw yisep+zen- anxoscxwe xoniop- sexcensnoro npo-
wssozcisa. Bzecs +enaxmwm omenwsanw ssonxyx moneiy na sexcenn, no
xoiop-m s-zasanwcs nanwun-e s zpyrwx ropozax. Oiw anxw zon+n- -nw
s-zasais ccyz- ws 6% noz sanor wmenwn, semens, apwx w iosapos.
18man 1762r. iann-n cexpeiaps L. Bonxos ornacwn noznwcannoe camo-
zep+uem nosenenwe, s xoiopom rosopwnocs, uio Ero Umnepaiopcxoe Benw-
ueciso naxozwi yzonoe w nw+anmee... cpezciso s zenanww anxoueiie-
nen. A 25man nocnezosan uapcxwn yxas o yisep+zenww Locyzapcisennoro
anxa c npasom s-nycxa wneios zociowncisom 10, 50, 100, 500w
1000pynen. Banx zon+en -n oixp-iscn 1wxnn. Ho ipemn znnmw pans-
me zsopuos-n nepesopoi cpocwn Heipa III c npeciona.
Hocne souapenwn Exaiepwn- o anxe npwmnocs nazonro sa-is. Ozna-
xo wnancosoe nono+enwe, s-ssannoe sonnamw, -no ouens in+en-m.
B wxne mecnue 1762roza Poccwn saxonuwna opemenwiensnyx sonny (Ce-
mwneinxx. B.U.), nwcana uapwua s oznon ws csowx sanwcox. Iw-
nanc- wciomen- zo iaxon cienenw, uio e+erozno oxas-sancn nezouei s
8mwnnwonos py., ne cuwian ynnai no rocyzapcisenn-m zonram, uio npo-
ciwpanocs zo 13mwnnwonos Apmwn ne nonyuana +anosansn ipw mecnua.
Tpeosanwcs cpoun-e mep- no npwsezenwx wnancos s nopnzox. Lene-
pan-ryepnaiop nosropozcxwn, isepcxon w ncxoscxwn H.E. Cwsepc, zocxo-
nansno wsyuwsmwn zeniensnocis esponencxwx anxos, opaiwncn x rocyza-
p-ne c sanwcxon, s xoiopon snoss noznnn sonpoc o ueiiennx, yezwiens-
no aprymeniwpyn wx nonesnocis. Ho socnpoiwswncn snwniensn-n xnnss
H.A. Bnsemcxwn, w sanwcxa H.E. Cwsepca ocianacs es oiseia.
-epes ipw roza nauanacs Pyccxo-iypeuxan sonna. Hoipeosanwcs orpom-
n-e pacxoz-. Heo+wzanno xnnss H.A. Bnsemcxwn, xoiop-n eme nezasno
nomeman sseciw s Poccww cnacwiensnoe nosmeciso, cam snec npoexi s--
nycxa accwrnauwn anxoscxwx wneios na cymmy 3mwnnwona pynen.
oxonomwciamw mnenwn o iom, uio- npezociaswis xpezwiopam w saemmwxam
camwm nasnauais ueny zensram, csoozno ycianasnwsais yposens npouen-
ia. Bopsa sa orpanwuenwe xpezwin-x oinomenwn oipa+ana cipemnenwe
xoncepsaiwsnoro zsopnncisa coxpanwis nonynaiypansn-n xapaxiep xpenoci-
noro xosnncisa.
Cy+zenwn sanazn-x cneuwanwcios o cymnociw npouenia w oxonomwuec-
xwx saxonax, onpezennsmwx ero yposens, A.H. Pazwmes npwmennn x Poccww,
rze zene+n-n p-nox eme ne -n passwi w ne coszan passeisnennon opra-
nwsosannon xpezwinon cwciem-, rze eme npeonazano pociosmwueciso.
B Poccww, nwcan A.H. Pazwmes, necmoipn na npaswienscisennoe san-
pemenwe, npoueni- yzyi s-coxw oi ioro, uio mano naxonneno xanwianos
nanwun-mw zensramw, oi ioro, uio naxonnenn-e xanwian- ropaszo npw-
-nsnee w esonacnee ynoipennis na npwopeienwe nezsw+wm-x wmenwn.
Hpwmep- iomy nsn-e swzwm s oixynmwxax w nozpnzuwxax w s cam-x iopry-
xmwx.
Lenciswiensno, s nwiepaiype ioro spemenw npwsozwnocs mnoro npwme-
pos npowssona zsopnncisa w xpynn-x uwnosnwxos s oinomenww wx sawmo-
zasues, xoiop-e saciasnnnw nocneznwx oixas-saiscn oi sexcenn, zasais
no+nyx pacnwcxy s nonyuenww zonra za eme npwnnauwsais npw oiom sa io,
uio, zecxais, zemeso oizenancn xyneu oi zsopnncxwx npwinsanwn. Hooiomy
A.H. Pazwmes wmen sce ocnosanwn yisep+zais, uio s Poccww ioro spemenw
esonacnee -no sxnaz-sais zensrw s wmenwn wnw s ioprosnx, uem oiza-
sais s saem.
Lnasn-n Banx Poccww eme s XIX sexe oocnosancn s Mocxse na ynwue Hernwnnon
228 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 229
sonacno sepwnw, zon+no cww anxw npwcosoxynwis x ycianosnenwnm cseio-
ciw, ne saswcnmwm oi npaswienscis... uio- sce nxzw -nw ysepen- w
naze+n-, uio rocyzaps ne iponei w xpezwia cwx meci ne nospezwi...
Ka+z-n ws uacin-x nxzen, nwcana zanee Exaiepwna II, mo+ei
scerza, xorza noxomei, opaiwis ie csow accwrnauww s nanwun-e zensrw,
npezciasnnn ws on-x Mocxoscxyx s Mocxoscxom anxe, a Canxi-Heiepyp-
rcxyx s Canxi-Heiepyprcxom. Cwm Banxam M- noznwcanw iax+e npaswna,
no xoiop-m onw nnaie+ npowssozwis zon+n- es manenmero sameznenwn w
noiepnnwn spemenw... M-, wmnepaiopcxwm namwm cnosom iop+ecisenno
o+nsnnem sa Hac w Hpeemnwxos Hpeciona Hamero, uio no iem rocyzap-
cisenn-m accwrnauwnm scerza wcnpasnan w sepnan nocnezyei s-roza zenex
ipeyxmwm on-e ws Banxos.
Bnauenwe w mecio anxa s Poccww oipa+axicn s wssecin-x cnosapnx
B.H. Taiwmesa w B.U. Lann. . B.H. Taiwmesa uwiaem: Banx... ecis co-
xposwme napoznoe, rze scnx wsnwmnwn csow zensrw ws yupe+zennoro pocia
nono+wis, a ipeyxmwn c zociaioun-m zociosepcisom ws onoro, iaxo+ sa
onpezenenn-n poci, ssnis mo+ei, ioxmo ia pasnwua, uio ws anxa poci
nnaiwicn mensme, na cio ozwn wnw zsa, ne+enw oizaeicn... Kio ws anxa
csow zensrw +enaei ssnis, ioi poci sa roz noiepnei, a zon+n-n s anx
xoin npe+ze sannaiwn, zon+en poci sa secs roz nnaiwis. Hexoiop-e +e
escmepin-e anxw, uio nwxorza nono+ennoro sosspaiwis ne mo+ei, no
nacnezcisenno zosonscisyeicn pociom, w sa on-n poci no 1wnw 2onee
nepez neps-m na anxa nnaini. Un-e anxw ioxmo znn wse+anwn mnorwx
nepecueios w zomos-x cipaxos es nnaie+a pocia s anx oizaxicn, w on-e
oi oznoro zpyromy ioxmo nwcsmamw nepesoznicn w s xnwrax oimeuaeicn.
A none+e on-e zon+n- s iaxom cocionnww -is, uio nwxio nw s xaxom
cnyuae onacnociw oi norwenw ne wmen, ioro pazw s monapxwnx yupe+zenwe
onoe ne cnocono, za w pecnynwxe, xoin anxw noz cmoipenwem samwiox
s-cmero npasnenwn cocioni, no zwpexiopa zon+n- s iom npwcnrox yisep-
+zaiscn, uio onw o nepconax w uwcne zener ne moryi nwxomy o+nsnnis.
B Tseuww +e znn nonss- rocyzapcisennon sce rocyzapcisenn-e zensrw s
anx oizaxicn w oi onaro nnainicn.
Banxos-e nwcsma, wnw anxoueiai, s anxax yupe+zen- znn wse+anwn
nepecueios zener, znn xoioporo oconwsan ymara szenana w na nyn naneua-
iano, a uwcno snwc-saei yupe+zenn-n nwcaps, noznwc-saei xasnauen wnw
npaswiens anxa w neuais anxosan uepnwnsnan, xoiop-e s nyiw w s nepe-
c-nxe uepes nouiy s iom rocyzapcise, iaxo+ xyneuecisy s sannaiax senw-
xyx nonssy npwnocni. U on-e ws anxa zaxi na pasnoe uwcno, wnze zo 10,
wnze ne mensme 5-w ewmxos. U onw iax zon+n- -is sepn-, xax cymwe
zensrw, wo wx scnx nyume zener epei, no xorza xomy zensrw nazon-, io
anx no o+nsnenww, ne oinaran nw uaca, zon+en sannaiwis iaxwmw, xaxw-
mw xio ipeyei. Toxmo ia onacnacis, uio -saxi soposcxwe, w znn ioro na
nwx oizaxcuen csoe wmn w spemn, xorza oizan, noznwcais zon+en. Ho uio-
- ne norwno onoe nwcsmo, mo+ei scnx sanwcais y cen s xnwry nymep,
uwcna zener w spemenw w, xax cxopo norwnei, o+nswis iy sanwcxy s an-
xe, no xoiopon uepes mecnu zon+en o+wzais, ne nswicn nw xio s anx.
U ecnw ne nswicn, io zensrw, oznaxo + c nopyxox, nonyuwi, yipain 2na
cio, xax o iom oconws-m saxonom s xa+zom anxe yupe+zeno.
Pemenwe Locyzapcisennoro coseia rnacwno: Lnn nauwnaxmencn sonn-...
yupezwis yma+n-e accwrnauww, yisepzn x nwm iouno iy zosepennocis, xa-
xan ecis x nacionmwm zensram. 29zexapn 1768r. Cosei s npwcyicisww
Exaiepwn- paccmoipen w ozopwn npoexi Manwecia o ycianosnenww s
oewx cionwuax anxos znn s-mena rocyzapcisenn-x accwrnauwn. Loxymeni
-n onapozosan 1espann 1769r. oia zaia w somna s wciopwx xax
zens po+zenwn poccwncxwx yma+n-x zener.
Exaiepwna II nwcana no oiomy nosozy: U iax c 1rensapn yzymero
1769roza ycianasnwsaxicn s Canxi-Heiepypre w s Mocxse noz noxposw-
ienscisom Hamwm zsa Banxa znn s-mena Locyzapcisenn-x accwrnauwn, xo-
iop-x s-s-saemo yzei ws pasn-x Hpaswienscis w xasenn-x meci, oi Hac
x iomy osnauenn-x, cionsxo, a ne onee xax s s-meosnauenn-x Banxax xa-
nwiana nanwunoro yzei cocionis.
Bo mnorwx rocyzapcisax yupe+zen- c xopomwm ycnexom anxw, xoio-
p-e zopox csoen cnason wsopeimw nos-e snaxw uenam, cwx opamenwe
ymno+wnw, no uio- s ezwnonwunom npasnenww iaxos-m yupe+zenwnm e-
Locanx s uapcxon Poccww nsnnncn nozpaszenenwem mwnwciepcisa wnancos
230 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 231
oizenenwnmw onee ynpomennon opmon, es npasnenwn w es zw-
pexiopa.
B 1881r. -no paccmoipeno nono+enwe o Kpecisnncxom nosemensnom
anxe, s 1883r. o Lsopnncxom anxe.
Lenciswe Kpecisnncxoro anxa pacnpocipannnocs na scx ieppwiopwx
Poccww, sa wcxnxuenwem Cwwpw, Baxasxascxoro xpan, uapcisa Honscxoro w
npwaniwncxwx ryepnwn. B io +e spemn -nw paspaoian- Hpaswna zen-
ciswn Kpecisnncxoro anxa w ero oizenenwn w saxonozaiensn-e axi-: npa-
swna saxnxuenwn zorosopos na noxynxy w sanor semensn-x yuacixos, npwo-
peiaem-x npw cozencisww anxa; npaswna npoza+w c iopros sano+enn-x s
anx yuacixos, npwopeiaem-x npw cozencisww anxa; npaswna npoza+w c
iopros sano+enn-x s anx yuacixos newcnpasn-x saemmwxos. Leniensnocis
Kpecisnncxoro anxa nauanacs s 1883r. s 11mecin-x ero oizenenwnx, a
uepes 10nei, x 1894r., zencisosano y+e 43oizenenwn.
B 1883r. zsopnne Opnoscxon ryepnww opaiwnwcs x Anexcanzpy III c
npomenwem o nomomw, na xoiopom uaps nauepian pesonxuwx, nono+wsmyx
nauano eme oznomy anxy. Opamancs x mwnwcipy wnancos H.X. Bynre,
uaps nanwcan: ...zenciswiensno nopa naxoneu czenais uio-nwyzs, uio-
nomous zsopnncisy. Hono+enwe o Locyzapcisennom saemnom anxe znn no-
mecinoro pyccxoro zsopnncisa -no yisep+zeno 7wxnn 1885r.
Banxoscxoe zeno ocoenno ypno ciano passwsaiscn npw mwnwcipe w-
nancos U.A. B-mnerpazcxom. K 1887r. nacuwi-sanocs 24oizenenwn rocy-
zapcisennoro Lsopnncxoro semensnoro anxa, zeniensnocis xoiop-x pacnpoc-
ipannnacs na 36ryepnwn. Oznaxo cipemwiensn-n poci nezowmox no ccyzam
anxa ocno+nnn ero zeniensnocis. Hpwmnocs xoppexiwposais Hono+enwe o
zeniensnociw anxa. Teneps anxy npezociasnnnwcs npasa znn nony+zenwn
newcnpasn-x saemmwxos x ynnaie npocpouenn-x nnaie+en. B 1890r. -n
npwnni nos-n .cias anxa. Lansnenman zeniensnocis rocyzapcisennoro Lso-
pnncxoro semensnoro anxa -na ocno+nena neypo+anmw 1891w 1892rr.
Hezowmxw no ccyzam ysenwuwnwcs. Haps pexomenzosan Coseiy anxa sseciw
wcxnxuwiensn-e nsroi- w oimenwis npoza+y wmenwn c iopros.
B 90-x rr. XIXs. s cipane cno+wnacs passwian ceis uacin-x xpezwi-
n-x yupe+zenwn w xpezwino-iopros-x sasezenwn, nas-sasmwxcn anxwpc-
xwmw xoniopamw, yzon-mw znn ropozcxoro nacenenwn, menxoro w cpeznero
ioproso-npom-mnennoro xnacca. Oiw yupe+zenwn zencisosanw na ocnosa-
nww yisep+zenn-x znn nwx yciasos w saxononono+enwn.
Hpw Anexcanzpe III, xax nozuepxwsaxi wciopwxw, nonyuwnw passwiwe
panee newssecin-e s Poccww yupe+zenwn semnoro xpezwia nomapz-, a
iax+e nameiwnocs cipemnenwe npaswienscisa x pacmwpenwx ceperaiens-
noro zena. Oio npwseno s 1881r. x nos-menwx npouenia s ceperaiensn-x
xaccax c 3zo 4%. C 1884r. cepxacc- cianw yupe+zais npw scex ryepn-
cxwx w yeszn-x xasnauencisax w s ocoo sa+n-x ioproso-npom-mnenn-x
uenipax. B 1889r. -no y+e 662cepxacc- c cymmon sxnaza 93mwnnwona
pynen. Cpezcisa, naxonnenn-e s cepxaccax, wcnonssosanwcs npaswiens-
cisom znn oneruenwn xonsepcww snyipennwx rocyzapcisenn-x sanmos s
1891w 1894rr., a iax+e znn peanwsauww +enesnozopo+n-x sanmos.
Hocne xpwswca 1900r. w zenpeccww 19021906rr., nenaronpwnino
oipaswsmwxcn na xanwianax, sxnazax w iexymwx cueiax anxos, s 1910
Cnycin cioneiwe B.U. Lans sanwcan s csoem cnosape: Banx npasw-
ienscisennoe wnw uacinoe xpezwinoe (sepwiensnoe) yupe+zenwe znn saxna-
zos w sanmos, znn yueia sexcenen, znn s-nycxa zene+n-x snaxos...
Banxwp xyneu, iopryxmwn zensramw w zene+n-mw ymaramw, sanwmax-
mwncn yueiom sexcenen w nepesozom no nwm nnaie+en c oznoro mecia w ro-
cyzapcisa s zpyroe, yzep+wsan sa oio wssecin-n npoueni s csox nonssy.
Bexcensn-n anx anx, xoiop-n npwnwmaei w yuwi-saei sexcenn.
Bexcens xyneuecxoe onsaiensciso s ycianosnennom swze, na yma-
re, na ynnaiy s cpox wssecinon cymm-, y iopros-x cocnoswn: saemnoe
nwcsmo.
Bexcenssaiscn npwnwmais w yuwi-sais zpyr oi zpyra sexcenn, ne-
pezasaem-e oi zpyrwx nxzen; sepwis zpyr zpyry. Losopwnw, nanpwmep: M-
c nwm ne sexcenxemcn...
Baem ssniwe s zonr, c onsaienscisom sosspaiwis cam-n npezmei
semsx wnw zensrw, ssni-e s zonr.
B Tonxosom cnosape pyccxoro ns-xa, wszannom s 1935r. noz pezaxuwen
npoeccopa L.H. .maxosa, uwiaem: Banx oio xpezwinoe yupe+zenwe,
pacnonaraxmee onsmwm xanwianom w npowssoznmee pasnwun-e wnanco-
s-e onepauww.
U naxoneu, s Cnosape pyccxoro ns-xa C.U. O+erosa, ciepeoiwnnoe
22-e wszanwe xoioporo s-mno s 1990r., rosopwicn, uio anx oio w-
nancosoe npeznpwniwe, npowssoznmee onepauww co sxnazamw, xpezwiamw w
nnaie+amw.
Taxwm opasom, mo+no cuwiais, uio npezciasnenwe o anxax xax yu-
pe+zenwnx copmwposanocs zasno, no za+e iaxwe xopwew ionxosanwn pyc-
cxoro ns-xa, xax L.H. .maxos w C.U. O+eros, s oinwuwe oi B.H. Taiwme-
sa zaxi secsma iymann-e onpezenenwn.
Cocionnwe anxoscxoro zena s Poccww siopon nonoswn- XIXs., so spe-
mn uapcisosanwn Anexcanzpa III (18451894), csnsano co cipemwiensn-m
passwiwem npom-mnennociw w npeopasosanwem Locyzapcisennoro anxa,
xoiopoe roioswnocs nocienenno w zociwrno sepmwn- s 1893r. Bonsmyx
pons s passwiww wnzycipww wrpanw rocyzapcisenn-e wnanc-. B io +e
spemn wnancosan nonwiwxa cnococisosana ycwnenwx ponw uacinoro xanw-
iana s xpynn-x npom-mnenn-x npeznpwniwnx.
B uapcisosanwe Anexcanzpa III cmenwnocs uei-pe mwnwcipa wnancos:
Aasa Anexcanzp Areeswu (na nociy mwnwcipa wnancos c oxinpn 1880no
man 1881r.), Bynre Hwxonan Xpwciooposwu (c man 1881no nnsaps
1887r.), B-mnerpazcxwn Usan Anexceeswu (c nnsapn 1887no asryci
1892r.), Bwiie Cepren nseswu (c asrycia 1892no 1903r.).
Hpw mwnwcipe wnancos H.X. Bynre anxoscxoe zeno ne npeiepneno
xaxwx-nwo cymecisenn-x wsmenenwn. Locyzapcisenn-n anx naxozwncn noz
xoniponem Coseia rocyzapcisenn-x xpezwin-x ynpasnenwn, sosrnasnnemoro
mwnwcipom wnancos, xoiopomy nozuwnnnwcs ynpasnnxmwn anxom, a iax-
+e yuen-n xomwiei, s onsannociw xoioporo sxozwna ouenxa xpezwiocno-
conociw saemmwxos w xauecisa sexcenen. B nposwnuww anx -n npez-
ciasnen zsymn iwnamw yupe+zenwn:
xoniopamw, wmesmwmw iy +e cipyxiypy, uio w Locanx; szecs -nw yn-
pasnnxmwn w npasnenwe anxa;
232 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 233
uanno sa nwm w ero nopnzxom s wciopww saxpenwnocs onpezenenwe zpaxo-
nos-x saxonos. B 594r. zo n.o. ozwn ws nerenzapn-x cemw myzpeuos
zpesnociw Conon ocymecisnnei csow snamenwi-e peopm-, s uacinociw,
oimennei nosemensn-e zonrw, ssozwi csoozy sasemanwn, no xoiopon s-mo-
pounoe wmymeciso y+e ne onsaiensno nepexozwi x nacneznwxam poza. Te-
neps xa+z-n nonyuwn npaso sasemais cocisennocis no csoemy ycmoipe-
nwx. Hepsonauansno s Awnax sanorom nozonoro poza onsaienscis -na
nwunocis zon+nwxa, xoiopomy s cnyuae nesosmo+nociw sannaiwis zonr rpo-
swno paciso. Lnn nepesoza nwunon oiseicisennociw s wmymecisennyx Co-
non npezno+wn ciaswis na wmenww zon+nwxa (o-uno na norpanwunon
me+e) cion c naznwcsx, uio oia semnn cny+wi oecneuensem npeienswn
na onpezenennyx cymmy. Ha iaxom cione, nonyuwsmem nassanwe
hypotetheca nozciasxa, noznopxa, oimeuanwcs sce nociynaxmwe zonrw
cocisennwxa semnw. Bemnn nerxo opamaem-n iosap, a snauwi, cyme-
cisyei pwcx xax znn noxynaienen, iax w znn xpezwiopos no saxnazn-m, uio
oia cocisennocis ne ocsoo+zena oi zonros wnw sano+ena. Unoiexa npe-
nnicisosana nepexozy wmymecisa x zpyromy snazensuy, iax xax oecneuenwe
saxnxuanocs ne s nwunociw cocisennwxa, a s ciowmociw ero wmymecisa.
C ieuenwem spemenw cnoso ciano ynoipenniscn znn oosnauenwn sanora.
Hos+e znn oion uenw nonswnwcs oco-e xnwrw, nas-saxmwecn wnoieu-
n-mw. .+e nepsonauansn-e opm- wnoiexw s Lpesnen Lpeuww oecneuwsanw
rnacnocis, nossonnxmyx xa+zomy sawniepecosannomy nwuy ecnpennicisen-
no yzociosepwiscn s cocionnww wssecinon semensnon ciowmociw. Hpw wnoie-
xe znn npwopeienwn npasa cocisennociw na semnx wnw zpyryx nezsw+w-
mocis -no nezociaiouno oznoro cornamenwn me+zy npozasuom w noxynaie-
nem, a ipeosanocs nanwuwe cneuwansnon owuwansnon zociynnon wnopma-
uww, nossonnxmen ipeiswm nwuam yezwiscn s cymecisosanww iaxoro npasa.
. pwmnnn wnoieunoe npaso ne wmeno zsyx neoxozwm-x xauecis
cneuwansnociw w rnacnociw, a noiomy w ne rapaniwposano xpezwiopy
naze+noro oecneuenwn. Pwmnnne pacmwpwnw xpwzwuecxoe none wnoiexw.
Ee mornw ycianasnwsais na sce wmymeciso zon+nwxa. C oznon ciopon-,
oio nwmano xpezwiopa npounoro oecneuenwn, iax xax znn naze+nociw ne-
oxozwmo, uio- ono npociwpanocs na wssecinoe w onpezenennoe wmyme-
ciso. C zpyron ciopon-, nexoiop-m nwuam (no ocoomy oinomenwx x nwm
xpezwiopa wnw ocoomy csoncisy zonra) pwmcxwn saxon, nesaswcwmo oi zo-
rosopa, zasan wnoieunoe npaso.
Oio -na iax nas-saeman saxonnan wnoiexa, iannan wnw esrnacnan.
Kpezwiop npw ycianosnenww zorosopnon wnoiexw na wmymeciso zon+nwxa
ne mor -is ysepen, uio oiwm cam-m wmymecisom ne oecneuwsaeicn xa-
xoe-nwo zpyroe esrnacnoe ipeosanwe, xoiopoe mo+ei xonxypwposais c
ero wnoieun-m npasom w za+e wmeis nepez nwm npewmymeciso.
Hocienenno wnoiexa sxozwi s cpeznesexosoe esponencxoe saxonozaiens-
ciso. B Lepmanww ona nonsnneicn ne panee XIV cioneiwn (zo oioro cyme-
cisosan npwnuwn nwunon oiseicisennociw sa zonrw), so Ipanuww c xon-
ua XVIs. zencisosana nernacnan wnoiexa.
Unoieun-e anxw sneps-e sosnwxnw s Lepmanww s XVIIIs. Heps-n
wnoieun-n anx ocnosan s Cwnesww s 1770r. Oio -n rocyzapcisenn-n
anx, oxas-saxmwn wnancosyx nomoms xpynn-m nomemwuswm xosnn-
1915rr. s Poccww oimeuaeicn upess-uanno pesxwn noz+em s passwiww xom-
mepuecxon zeniensnociw. Tax, no nozcueiam oxonomwcia nauana XXs.
Iwnn-Enoioscxoro, cocionnwe axuwonepn-x xommepuecxwx anxos x 1915r.
xapaxiepwsosanocs cnezyxmwmw narnnzn-mw noxasaiennmw: s 1899r. uwcno
anxos 35, s 1915r. 50, uwcno oizenenwn cooiseicisenno 167w
762, ocnosnon xanwian 138,8mwnnwona w 632mwnnwona pynen, sxnaz-
w iexymwe cueia 307,7mwnnwona w 2273,2mwnnwona pynen.
Cocisenn-n xanwian axuwonepn-x anxos, iax +e xax w iexymwe cue-
ia w sxnaz-, nocne coxpamenwn wnw meznennoro pocia zo 1905r. x 1915r.
cianw sospaciais.
Kpynnenmwmw anxamw s Poccww nauana XXs. -nw Cesepn-n, Heiep-
yprcxo-Asoscxwn, .uein-n, Ccyzn-n, Pyccxo-xwiancxwn. Ux npezsoennan
wciopwn -na wciopwen nornomenwn, nozuwnenwn, cnwnnwn c panuyscxw-
mw anxamw, npwiom es scnxon ops- sa csox nesaswcwmocis, sa wcxnx-
uenwem, xa+eicn, ezwncisennoro Cwwpcxoro anxa, czenasmero non-ixy
oicionis csox camocioniensnocis, xoin w neyzauno.
B pesynsiaie ws ocnosnoro axuwonepnoro xanwiana 18rnasn-x anxos
Poccww, cociasnnsmero 435,5mwnnwonos pynen, x 1914r. 185,5mwnnwonos
py., i.e. 42,6%, npwnazne+ano wnocipannomy xanwiany. Hpw oiom na
zonx Lepmanww npwxozwnocs 77,2mwnnwona pynen, wnw 17,7%, Ipan-
uww 92,25mwnnwona pynen, wnw 21,9%, Anrnww 13mwnnwonos py-
nen, wnw 3%.
Hexoiop-e anxw -nw s npeonazaxmen cienenw wnw uenwxom wnoc-
ipann-mw: Pyccxo-aswaicxwn (72% wnocipannoro xanwiana, ws nwx pan-
uyscxoro 60%), Cwwpcxwn (cooiseicisenno 60w 40%), Pw+cxwn xommep-
uecxwn (50% nemeuxoro xanwiana), Mocxoscxwn uacin-n (56% panuysc-
xoro xanwiana). Oznospemenno c oiwm mna w cwnsnan xonxypenuwn snyipw
anxoscxon cwciem-.
Menxwe anxw sa neps-e ipwnazuais nei XXs. coxpaiwnw yzensn-n
sec csowx xanwianos nouiw c nonoswn- zo oznon zecnion, iorza xax xpyn-
n-e, ne cymecisosasmwe s 1900r., uepes ie +e ipwnazuais nei onazanw
y+e onee uem nonoswnon scex xanwianos.
Cron na xexe
Oinocwiensno anxa... i- zon+en snais,
uio yupe+zenwn oiw sezyi csow xnwrw, no-
iomy cnezyei pacuei- c nwmw oipa+ais c
ocoennon imaiensnocisx.
Hyxa Havorx
Honniwe wnoiexa sneps-e nonswnocs s Lpeuww s nauane VIs. zo n.o.
w -no csnsano c oecneuenwem oiseicisennociw zon+nwxa nepez xpezwio-
pom onpezenenn-mw semensn-mw snazenwnmw.
B 621r. zo n.o. Lpaxoni ssen saxon, cornacno xoiopomy nocnraienscisa
na uacinyx cocisennocis w ee zsw+wmyx uacis cyposo xapanwcs. He cny-
234 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 235
xoiopomy iosap nepezasancn nwuy na ycnosww, uio nocne ioro xax ipeosa-
nwn nonyuaienn iosapa yzyi yzosneisopen-, on sosspaiwi iosap), a ne
naoopoi.
Banor nezsw+wmoro wmymecisa w npe+ze scero soiuwnn-x (nacnez-
cisenn-x) snazenwn yxopenwncn s Poccww XVs. s sasepmaxmwn nepwoz
o+ezwnenwn pyccxwx semens soxpyr Mocxs-. Heps-e ynomwnanwn o sanore
cozep+aicn s Hcxoscxon Cyznon Lpamoie csoze saxonos Hcxoscxon eo-
zansnon pecnynwxw, cociasnennon na ocnosanww oizensn-x nocianosnenwn
ncxoscxoro seua, rocnoz- (coseia onp), xnn+ecxwx rpamoi, nopm Pyccxon
Hpasz- w o-unoro npasa.
Banor s io spemn ne ipeosan nepezauw sano+ennoro wmymecisa so
snazenwe xpezwiopa. Tpeosanwe o nepezaue semw nonswnocs ionsxo s
XVIIIs., i.e. snauwiensno nosznee. Kax nwmei zoxiop wciopwuecxwx nayx
H. Hpocxypnxosa, scnezciswe xosnncisennoro o+wsnenwn w wniencwsnoro
passwiwn pasnwun-x opm eozansnon cocisennociw c cepezwn- XVs.
sospoc wniepec eozanos x semne, opsa sa nee oocipwnacs. O oiom
cswzeienscisyxi coxpanwsmwecn uacinonpasos-e axi- ion nop- saxnaz-
n-e, paszensn-e, nonxosn-e, pas+es+we, menos-e w np. Hawonsmee
pacnpocipanenwe cpezw nwx nonyuanw saxnazn-e, oopmnnsmwe zene+n-n
saem (noz npoueni- wnw es nwx) noz sanor nezsw+wmoro wmymecisa.
B XIIIXIVss. na Pycw sosnwxaei uacinan cocisennocis na semnx w
oznospemenno neps-n swz xpezwiosanwn, nonyuwsmero nassanwe saxnaz.
Ozna ws ocoennocien passwiwn wnoiexw s oioi nepwoz saxnxuanacs s
iom, uio ycnoswn nonyuenwn ccyz- noz sanor nezsw+wmociw mano uem oinw-
uanwcs oi zpyrwx opm xpezwia. -pess-uannan orpanwuennocis csoozn-x
zene+n-x cpezcis, npasosan neoecneuennocis xpezwios zenanw ero ouens
zoporwm. Cyzenwx 1596r. w yxas 1626r. npwsnasanw nopmansnon ccyznyx
ciasxy 20%. Hpasza, nassann-n yxas paspeman sswmais npoueni- ionsxo
na npoin+enww nniw nei. Hoz iaxon ymepenn-n npoueni s-zasanw onee
wnw menee oecneuenn-e ccyz-, x xoiop-m oinocwnwcs s nepsyx ouepezs
ccyz- noz nezsw+wmocis. B npaxiwxe, ocoenno ioproson, scipeuanwcs
snauwiensno onee zoporwe xpezwi- 30w za+e 120%.
B cepezwne XVIIs., s nepwoz oxonomwuecxoro xpwswca noipeosanocs
ycwnenwe oiseicisennociw zon+nwxa wmenno sa cuei npezmeia sanora.
B 1649r. Coopn-m .no+enwem saxonozaiensno npezycmoipen esycnos-
n-n nepexoz sano+ennoro wmymecisa s cocisennocis xpezwiopa.
Hepasswiocis xpezwin-x oinomenwn naxozwna csoe s-pa+enwe s apxa-
wun-x opmax oecneuenwn npas xpezwiopos. Ba wcxnxuenwem ccyz noz
nezsw+wmocis, xoiop-e -nw owuwansno sanpemen-, ocnosnon opmon
oecneuenwn zonra ociasancn npase+, npw xoiopom newcnpasnoro zon+-
nwxa s-sozwnw e+eznesno na nnomazs nepez npwxasom (opran uenipansno-
ro ynpasnenwn s XVIXVIIss.) w wnw npyisnmw. Paspemenwe s-ciasnnis
na npase+ csowx nxzen zsopnnam w zeinm onpcxwm -no zano Coop-
n-m .no+enwem 1649r. B-xonauwsais zonr no saxony paspemanocs ne
onee mecnua, nocne oioro s cnyuae neynnai- zon+nwx nociynan s pacno-
pn+enwe wciua w naxozwncn s nonnon oi nero saswcwmociw snnois zo ynna-
i- zonra. B nepson nonoswne XVIIs. -na pacnpocipanena eme w iaxan
opma noramenwn zonra, xax oizaua s sa+ws. Oinomenwe xosnwna w pa-
cisam. Lnn npwsneuenwn cpezcis anx cian s-nycxais saxnazn-e (pasno-
swznocis wnoieun-x onwrauwn). C nauana XIXs. zeniensnocis wnoieunoro
anxa pacnpocipanneicn na menxwe nomemwusw snazenwn, a saiem w na xpe-
cisnncxwe xosnncisa.
B CTA s 1916r. -nw coszan- ezepansn-e semensn-e anxw s
12oxpyrax znn s-zauw zonrocpoun-x ccyz epmepam noz sanor wx semens.
Unoieun-e anxw -nw npezciasnen- menxwmw epmepcxwmw anxamw pe-
rwonansnoro snauenwn.
Bo Ipanuww xpynnenmwn semensn-n anx (Kpezw oncse ze Ipanc) w
ero wnwan Koniopa npeznpwnwmaienen (Koniyap zes anipenpenep)
npezciasnnxi ccyz- semnesnazensuam w cipowiensn-m xomnanwnm na +w-
nwmnoe w npom-mnennoe cipowiensciso. Unoieun-e onepauww csnsan- c
s-zauen cpeznecpoun-x w zonrocpoun-x wnoieun-x ccyz s ocnosnom
xpynn-m cipowiensn-m xomnanwnm w semnezensuam na +wnwmnoe w npo-
m-mnennoe cipowiensciso cpoxom oi 3zo 20nei.
B Kanaze wnoieun-e anxw nsnnxicn ipazwuwonn-m swzom xpezwin-x
wnciwiyios. Onw sanwmaxicn rnasn-m opasom xpezwiosanwem onepauwn c
nezsw+wmocisx, a iax+e wnseciwuwnmw s zonrocpoun-e uenn-e ymarw ro-
cyzapcisa w xopnopauwn. Bnauane o+exiom wx zeniensnociw -no xpezwio-
sanwe censcxoro xosnncisa noz sanor semnw, snocnezcisww xpezwiosanwe
+wnwmnoro cipowienscisa.
Baxonuennan wnoieunan cwciema ssezena: s Hpyccww yciasom 1783r. w
1872r., s Ascipww rpa+zancxwm yno+enwem 1811r. w yciasom 1871r, s
Caxconww yciasom 1843r. w xozexcom 1863r.
B saxonozaienscise esponencxwx cipan wnoiexa wmeei y+e zse xapax-
iepn-e uepi-: so-neps-x, npwmenwma ionsxo x nezsw+wmociw; so-siop-x,
npoza+a sano+ennoro wmenwn npowssozwicn ne camwm xpezwiopom, a npw
nocpezcise cyza. Lnn xpezwiopos wnoiexa cianoswicn cam-m sepn-m cpez-
cisom nonyuwis oecneuenwe no zonram, ne npwnwman s csoe snazenwe
wmenwe zon+nwxa w ne onacancs xonxypenuww xpezwiopos.
Ho-nacionmemy naze+n-m semn-m npasom wnoiexa cianoswicn ionsxo
nocne snecenwn cneuwansnon sanwcw o wnoiexe s ocoyx xnwry. Cpeznese-
xos-e xozexc- coxpanwnw onpezenenwe, uio snecennan wnoiexa no camon
csoen npwpoze nezenwma, ona ocnosana na npase nonyuenwn yzosneisope-
nwn. Hpaso nonyuenwn yzosneisopenwn oinocwicn x uenomy npezmeiy, o-
pemenennomy wnoiexon, noxa cymecisyei xaxan-nwo uacis onsaienscisa.
Oizensnan npoza+a uacien ne nwmana xpezwiopa npasa ipeosais yzosnei-
sopenwn ws nwx zonra s nonnon cymme. Unoiexa pacnpocipannnacs na ne-
zsw+wmocis (xax npaswno, wmenwe), nesaswcwmo oi cmen- snazensua.
Ho pwmcxomy npasy wnoiexa pacnpocipannnacs na ipeosanwe w na sce
ero cociasnnxmwe, sxnxuan npoueni- c wnoiexw w wszep+xw, nonecenn-e
xpezwiopom c uensx nonyuenwn yzosneisopenwn. Ho wnoieunomy saxonoza-
ienscisy pnza cipan s XVIII XIX cioneiwnx xanwiansnan cymma ipeosa-
nwn onpezennnacs ee npososrnamenwem (s cooiseicisww c rnacnocisx), ee
pasmepom (wxcwposannom s wnoieunon xnwre), napocmwmw na cymmy npo-
ueniamw, no npw ycnosww, uio onw oosnauen- s xnwre sanwcen.
Csoeopaswe poccwncxon wnoiexw npasoson cwciem- cociowi s iom, uio
ona passwsanacs oi wnoiexw x ynxuww (s pwmcxom npase swz sanora, no
236 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 237
cisenn-n w nwun-n naem. Hauwonansnon ocoennocisx cuwiaeicn io, uio
zpesnepyccxwn sanor ne ipeosan nepezauw sano+ennoro wmymecisa so sna-
zenwe xpezwiopa.
1558r. wszan yxas, no xoiopomy saemmwxw ocsoo+zanwcs oi ynna-
i- s ieuenwe nniw nei. Oiwm +e yxasom maxcwmansn-n pasmep npouenia c
nacn- (noramenwn ccyz-) ymensmaeicn szsoe c 20zo 10% w na nnis
nei zasanacs oicpouxa na sosspamenwe nonyuennon ccyz-.
1596r. Cyzenwx npwsnaei nopmansnon ccyznyx ciasxy s 20%.
1626r. .xas, npwsnaxmwn ccyznyx ciasxy s 20%, paspemaei ss--
mais npoueni- ionsxo na npoin+enww nniw nei.
1649r. npwnnio Coopnoe .no+enwe, xoiopoe paspemano pais ccyz-
noz sanor soiuwnn-x, i.e. nacnezcisenn-x, semens, npasza, es xpecisnn.
1649r. esycnosn-n nepexoz sano+ennoro wmymecisa s cocisen-
nocis xpezwiopa.
1649 r. Coopn-m .no+enwem zano paspemenwe s-ciasnnis na
npase+ csowx nxzen zsopnnam w zeinm onpcxwm s-xonauwsais
zonr no saxony paspemanocs ne onee mecnua, nocne oioro s cnyuae neyn-
nai- zon+nwx nociynan s pacnopn+enwe wciua.
1656r. Anexcen Mwxannoswu Pomanos npeznwcan s-zasais ccyz- w
noz nesacenenn-e nomecisn, i.e. nonyuenn-e sa cny+y, semnw.
1685r. wszan saxon, no xoiopomy oecneuenwem sanora morno ciais
nxoe wmymeciso, s iom uwcne w xpenocin-e, ecnw semnesnazeneu no cso-
emy cocnosnomy nono+enwx wmen npaso snazeis wmw.
B Poccww wnoiexa mwpoxo wcnonssosanacs nomecin-m zsopnncisom
eme s zopeopmennyx onoxy. B oinwuwe oi zpyrwx cipan, rze npezmeiom
sanora -na semnn, y nac saxnaz-sanwcs iorza npewmymecisenno zymw.
B zopeopmenn-x xpezwin-x yupe+zenwnx (cpezw xoiop-x rnasnoe mecio
sanwman Locyzapcisenn-n saemn-n anx, coszann-n eme s 1786r.) ws o-
mero xonwuecisa xpenocin-x zym (oxono 11mwnnwonos) 65% (7mwnnw-
onos) -no sano+eno na cymmy 425mwnnwonos pynen.
B iom +e 1786r. npw Baemnom anxe -na opasosana Cipaxosan oxc-
nezwuwn nepsoe cipaxosoe yupe+zenwe s Poccww. Manweci npezycmai-
pwsan cipaxosanwe xamenn-x zomos, npwnwmaem-x s sanor npw ocymecis-
nenww xpezwin-x onepauwn. Cipaxosan ouenxa szanwn ycianasnwsanacs s
iom +e pasmepe, uio w sanorosan, 3/4ciowmociw wmymecisa, a cipaxo-
san npemwn s 1,5% oi ycianosnennon cipaxoson cymm-. B uennx mwnw-
mwsauww cipaxosoro pwcxa, csnsannoro c ymepom, npwuwnnem-m ornem, na
cipaxosanwe ne npwnwmanwcs zepesnnn-e cipoenwn wnw xosnncisenn-e no-
ciponxw, a iax+e szanwn, wmesmwe conomennyx wnw xam-mosyx xposnw.
Hpouezypa oopmnenwn zorosopa cipaxosanwn conposo+zanacs s-zauen
cipaxosoro nonwca, neoi+emnemon uacisx xoioporo nsnnncn apxwiexiypn-n
nnan o+exia sanora, nepezasaemoro noz oecneuenwe ccyz- s Locyzap-
cisenn-n saemn-n anx.
Tonsxo s XVIIIs. neps-e anxw, sosnwxmwe s Poccww, npwciynwnw x
s-zaue cocisenno wnoieun-x ccyz. Bnauwiensnan uacis axios, xacaxmwxcn
semnesnazenwn wnw snazenwn nezsw+wm-m wmymecisom, oipa+anacs s ce-
naicxwx sezomocinx. Oznaxo mnorouwcnennocis w eccwciemnocis nozon-x
nynwxauwn zenana wcnonssosanwe wx znn ouenxw nono+enwn zen s xonx-
oinwxa s oiom cnyuae npaxiwuecxw wmenw xapaxiep pacxon saswcwmociw.
Ussecin- cnyuaw, xorza necocioniensn-e pozwienw ws nwsmwx cocnoswn
oizasanw s xononciso na onee wnw menee npozon+wiensn-n cpox csowx
zeien. Bemnesnazensu- +e s onsmwncise cnyuaes cipemwnwcs nonyuais
ccyzy noz sanor semnw.
A XVXVIss. sanor nocwn, no cymecisy, xapaxiep oiuy+zenwn. Bax-
naznan w xynuan cuwianwcs axiamw, nwsxwmw me+zy coon. Us zoxymenios
ioro spemenw swzno, uio s cnyuae necocioniensnociw zon+nwxa soiuwna
nepexozwna s cocisennocis xpezwiopa (monaci-pn, xynua, xpynnoro semne-
snazensua), xoiop-n cianoswncn nonn-m ee snazensuem.
Bonpciso w cny+wn-e nxzw roz oi roza sce mwpe nonssosanwcs pasn--
mw swzamw xpezwia. B 1585r., s nauane uapcisosanwn Usana Lposnoro, s
nepwoz, xoiop-n wciopwxw nas-saxi zecniwneiwem peopm, -n wszan
yxas, no xoiopomy saemmwxw ocsoo+zanwcs oi ynnai- npouenios s ieue-
nwe nniw nei, maxcwmansn-n pasmep npouenia c nacn- (noramenwn ccy-
z-) ymensmancn szsoe c 20zo 10%, a na 5nei zasanacs paccpouxa na
sosspamenwe nonyuennon ccyz-. -epes roz oiw ycnoswn -nw pacnpocipa-
nen- w na sanm-, nonyuenn-e noz sanor semnw (soiuwn-).
Oiwm yxasom npaswiensciso xax - rosopwno, uio ono snaei o sanorax
nezsw+wmociw, oznaxo npaxiwxa wnoiexw sce eme ne -na ysaxonena.
B cepezwne XVIIs., npw uape Anexcee Mwxannoswue rocyzapciso axiwsno
s-ciynaei s xauecise opranwsyxmen w sce xoniponwpyxmen cwn-. Hepexoz x
aconxiwsmy osnamenosancn npwnniwem Coopnoro .no+enwn 1649r., ociasas-
merocn s ieuenwe nouiw zsyx cioneiwn rnasn-m xozexcom Poccww. Oio .no+e-
nwe paspemwno pais ccyz- noz sanor soiuwnn-x (i.e. nacnezcisenn-x) se-
mens, npasza, es xpecisnn. Tem cam-m -no nono+eno nauano saxonozaiens-
nomy oopmnenwx wnoiexw s Poccww. B Coopnom .no+enww 1649r. saxonoza-
iensno -n npezycmoipen esycnosn-n nepexoz sano+ennoro wmymecisa s
cocisennocis xpezwiopa. B oion mepe (no cyiw, upess-uannon), xax nonaraxi
cospemenn-e wccnezosaienw, -na oipa+ena cymnocis wciopwuecxwx ycnoswn,
xapaxiepwsosasmwxcn cymecisosanwem oxonomwuecxoro xpwswca. Hoiomy ipeo-
sanocs ycwnenwe oiseicisennociw zon+nwxa. Oio -no sonnomeno s npaxiw-
xy rnasn-m opasom sa cuei npezmeia sanora. B 1656r. uaps Anexcen
Mwxannoswu npeznwcan s-zasais ccyz- w noz nesacenenn-e nomecin-e, i.e.
nonyuenn-e sa cny+y, semnw. B 1685r. s npasnenwe ero zouepw Cosw
Anexceesn- -n wszan saxon, no xoiopomy oecneuenwem sanora morno ciais
nxoe wmymeciso, s iom uwcne w xpenocin-e, ecnw semnesnazeneu no csoemy
cocnosnomy nono+enwx wmen npaso snazeis wmw.
B io +e spemn saxonozaiensciso sanpemano zasais zensrw s poci,
uio sciynano s npoiwsopeuwe c peansnon npaxiwxon w perynwpyxmwmw ee
npasos-mw nopmamw.
Hecxonsxo ocnosn-x sex, ociasnenn-x y wcioxos wnoiexw s Poccww:
XIIIXIVss. sosnwxnosenwe saxnaza npw zonrosom onsaienscise;
sanora s oecneuenwe xaxoro-nwo cornamenwn. Baxonozaiensnoro oecneue-
nwn ne cymecisosano.
XIVXVss. neps-e ynomwnanwn sanora s Hcxoscxon Ccyznon Lpa-
moie (csoz saxonos Hcxoscxon pecnynwxw): oizensn-e ciaisw nocsnmen-
ioproso-pemecnenn-m oinomenwnm sanor, zapenwe, saem, ccyza, wmyme-
238 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 239
cisa npw opamenww ss-cxanwn na nero wmeei csox wciopwx s zopesonx-
uwonnom npase, s xoiopom cozep+anwcs nono+enwn o oicpouxe ss-cxanwn
no saxnazn-m; nopm- o oicpouxe ss-cxanwn no saxnazn-m cozep+anwcs s
.xase Umnepaipwu- Ann- Uoanosn- oi 1asrycia 1737r. w s .ciase o
anxpoiax (1800r.).
Cornacno n.2 ci.13 Baxona O wnoiexe, saxnaznan nsnneicn neomwc-
cwonnon wmennon uennon ymaron, a ci.48 zannoro Baxona zonycxaei nepe-
zauy npas no saxnaznon nyiem cosepmenwn na nen nepezaiounon naznwcw s
nonssy zpyroro nwua c yxasanwem wmenw oioro nwua. Hozon-m opasom
sonpoc o saxnaznon pemancn w s zopesonxuwonnom poccwncxom npase. Bax-
naznan (sanoros-n axi) s-nwc-sanacs na wmn onpezenennoro nwua w morna
nepezasaiscn iax+e onpezenennomy (nowmenosannomy) nwuy. Banpei cyme-
cisosan ionsxo na iax nas-saemyx nanxosyx ueccwx (nanxos-n wn-
zoccameni nepezauy npas no uennon ymare es yxasanwn wmenw npaso-
npeemnwxa). Oioi sanpei npezycmaipwsancn, s uacinociw, s npoexie Boi-
uwnnoro .ciasa 1893r.
B 1860r. ciap-e xpezwin-e yupe+zenwn -nw nwxswzwposan-, nome-
mwusw zonrw yzep+an- s xoze s-xynn-x onepauwn. Hecmoipn na io, uio
zsopnnciso nonyuwno zociaiouno xpynn-e cymm- npw oimene xpenocinoro
npasa (264mwnnwona pynen nocne s-ueia zonros), nos-e oxonomwuecxwe
ycnoswn ipeosanw sce onsme cpezcis.
B 60-x rr. XIXs. sosnwxnw nos-e wnoieun-e yupe+zenwn, ocnosann-e
na xanwianwciwuecxwx npwnuwnax ynxuwonwposanwn, x xonuy 80-x rr. cno-
+wnacs cwciema wnoieunoro xpezwia, npocymecisosasman zo 1917r.
B Poccwncxon wmnepww opasuosan wnoiexa zencisosana s ryepnwnx
Hapcisa Honscxoro no yciasy 1818r. B ee ocnose -no ciapoe nonscxoe
saxonozaiensciso c npyccxwmw w ascipwncxwmw nacnoenwnmw. B npwan-
iwncxwx ryepnwnx wnoiexa zencisosana c XVIIIs. w -na o+ezwnena c
saxonozaienscisom npw cyzenon peopme 1889r.
Hauano XIXs. sosnwxaxi pasnoopasn-e opm- xpezwin-x yupe+-
zenwn; s Mocxse w Canxi-Heiepypre npw onexyncxwx Coseiax yupe+zen-
nos-e xpezwin-e wnciwiyi-: coxpann-e w ccyzn-e xasn-, ne ionsxo npw-
nwmasmwe sxnaz- oi nacenenwn, no w s-zasasmwe xpezwi- noz sanor ne-
zsw+wmociw.
1818r. s ryepnwnx Hapcisa Honscxoro no yciasy 1818r. zencisosa-
na opasuosan wnoiexa.
1835r. (1nnsapn) ssezen s zenciswe Csoz Lpa+zancxwx saxonos,
paspaoiann-n M.M. Cnepancxwm, pernameniwposasmwn sanorosoe npaso:
nonniwe sanor oinocwnocs ionsxo x nezsw+wmomy wmymecisy, s csnsw c uem
wnoiexa (sanor) cymecisosana s cnezyxmwx swzax: c rocyzapcisom (xasen-
nan wnoiexa); me+zy uacin-mw nwuamw (uacinan wnoiexa); no sanmam s
xpezwin-x yupe+zenwnx (anxoscxan wnoiexa).
1842r. oixp-i- neps-e ceperaiensn-e xacc- s Canxi-Heiepypre
w Mocxse.
1849r. nauaia peopranwsauwn xpezwin-x yupe+zenwn s csnsw c noz-
roiosxon peopm- no oimene xpenocinoro npasa s Poccww. Lwxswzwposan-
xpezwin-e yupe+zenwn, paspaai-sancn Hpoexi no yciponcisy semcxwx
anxos.
peinom wmenww npaxiwuecxw nesosmo+n-m. Unoieun-e xnwrw s-rozno oi-
nwuanwcs oi nynwxauwn iem, uio onw nsnnnwcs xax - sepxanom, oipa+a-
xmwm s xa+z-n xonxpein-n momeni xpwzwuecxwe oinomenwn scex nwu,
wmexmwx npaso na nezsw+wmocis. Hoxynaiens wmenwn nocpezcisom wno-
ieunon cwciem- ysnasan o xonwuecise w pasmepax zonros, oinocnmwxcn x
nemy, yzociosepnncn s noznwnnociw npwopeiaemoro npasa w o mecie ero s
pnzy zpyrwx npas w ero uennociw. Unoieunan xnwra nsnnnacs csoeopasn-m
+ws-m peecipom npas w onsannocien cocisennwxa w xpezwiopos wmenwn,
a rnacnocis cny+wna rapaniwen zociosepnociw cozep+anwn. B wnoieunon
xnwre oipa+anwcs sce nepexoz- wmenwn oi oznoro snazensua x zpyromy,
wsmenenwn o cociase semnesnazenwn, scn wciopwn w ciaiwciwxa wmymecisa,
i.e. ero npomezmee w nacionmee so scex oinomenwnx. Pesynsiaiwsnocis
wnoieunon cwciem- zociwranacs narozapn ee iecnon csnsw c saxonozaiens-
cisom. Cyz ne npwnwman x npowssozcisy wcxw, ocnosann-e na axiax, ne
yuienn-x s wnoieunon xnwre. Oio zenano sanwcs s wnoieunon xnwre ne
opmansn-m axiom, a pemaxmwm momeniom s npouecce npwsnanwn anxos-
cxoro xnwenia wciwnn-m cocisennwxom saxnaz-saemoro wmymecisa. Uno-
iexa snocwna ueixwn nopnzox s ocymecisnenwe sanoros-x onepauwn, wcxnx-
uan zsycm-cnennocis wx cozep+anwn. Hocxonsxy saxonozaiensnoe npaso
snazenwn oecneuwsanocs saiem cy+exiom, xoiop-n, npe+ze ynnaiws zens-
rw noz nezsw+wmocis, neps-m snec sanwcs s wnoieunyx xnwry, wnoieunan
cwciema ne zonycxana sosmo+nociw npwinsanwn na ozno w io +e snazenwe
zsyx wnw necxonsxwx nwu w namepenn-x zsonn-x npoza+.
B .ciase o anxpoiax (19zexapn 1800r.) npezycmaipwsanocs, uio sa-
no+ennan nezsw+wmocis ociaeicn so snazenww w nonssosanww sanorozaie-
nn, i.e. cocisennwxa.
1754r. coszan- neps-e s Poccww rocyzapcisenn-e xpezwin-e yu-
pe+zenwn: Canxi-Heiepyprcxan w Mocxoscxan xoniop- Locyzapcisennoro
anxa znn zsopnncisa npw Cenaie w Cenaicxon xoniope, znn xynuos s
Heiepyprcxom nopiy npw xommepuxonnerww; anxw xpezwiosanw zsopnnciso
w xyneueciso noz sanor wmenwn.
1768r. (29oxinpn) manweciom Exaiepwn- II s Poccww sneps-e
xpwzwuecxw saxpennen s-nycx yma+n-x zener.
1786r. peopranwsosan- Canxi-Heiepyprcxan w Mocxoscxan xonio-
p- Locyzapcisennoro anxa npw Cenaie, Cenaicxon Koniope w s Heiepyp-
rcxom nopiy npw xommepuxonnerww s Locyzapcisenn-n Baemn-n anx, s
ynxuww xoioporo sxozwno iax+e npezociasnenwe ccyz- noz sanor nezsw-
+wmociw semnezensuam.
1786r. npw Baemnom anxe opasosana Cipaxosan oxcnezwuwn
nepsoe cipaxosoe yupe+zenwe s Poccww.
1800r. (19oxinpn) .ciasom o anxpoiax ycianosneno ociasnenwe
sano+ennon nezsw+wmociw so snazenww w nonssosanww cocisennwxa; ozno-
spemenno ycianosnena onsaiensnan npoza+a npezmeia sanora.
Mo+no xonciaiwposais zsa sa+n-x ocionienscisa zopesonxuwon-
n-e wnoieun-e npasooinomenwn s Poccww: wmenw ouens npoun-e noswuww;
-nw mwpoxo passwi-.
Ussecinoe, nanpwmep, ws cospemennoro Iezepansnoro saxona O wno-
iexe (n. 3ci. 54) npaswno o oicpouxe peanwsauww sano+ennoro wmyme-
240 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 241
-nen omecisa saemmwx nozasan sansxy c npocson s-zais ccyzy
noz sanor wmexmerocn y nero nezsw+wmoro wmymecisa, xax npaswno, ropoz-
cxoro cipoenwn.
Kpezwinoe omeciso paccmaipwsano sansxy, npowssozwno ouenxy
o+exia w zasano oisei o sosmo+nociw s-zais ccyzy w na xaxyx cymmy. Ho
npaswnam omecis, ouenxa saxnaz-saemon nezsw+wmociw cooiseicisosana,
c oznon ciopon-, zenciswiensnon ciowmociw nezsw+wmociw (no ociaiounon
ciowmociw s peansn-x uenax), a c zpyron zoxoznociw sanora (sano+en-
noe wmymeciso zon+no -no npwnocwis saemmwxy zoxoz, xoiop-n nsnnncn
wciounwxom ynnai- npouenia sa nonssosanwe wnoieun-m xpezwiom). Hpw-
menenwe oznoro ws oiwx zsyx meiozos morno nopozwis omwxw s ouenxe cio-
wmociw sanora. Tax, nanpwmep, zoma, naxozwsmwecn na uenipansn-x ynwuax
w npocnexiax, oxasanwcs - ouenenn-mw s ozwnaxosyx cymmy c zomamw,
pacnono+enn-mw na oxpawnax ropoza, wnw yciapesmwn zom c nenaze+non
xoncipyxuwen, pacnono+enn-n s zenosom uenipe ropoza, rze onsmoe cxon-
nenwe xpynn-x npeciw+n-x maraswnos, anxos, cipaxos-x omecis, pecio-
panos w i.z., -n - ouenen s-me zoma xauecisennon nociponxw c ycion-
uws-m zoxozom, pacnono+ennom ne s cions npeciw+nom panone. Kpome
ioro, ouenxw nezsw+wm-x wmymecis, naxozwsmwxcn s oznwx w iex +e ycno-
swnx, zon+n- -nw -is npwnwswiensno ozwnaxos-mw. Hocne ouenxw
npez+nsnennon x sanory nezsw+wmociw pasmep xpezwia onpezennncn na
4050% nw+e ciowmociw sanora.
Ecnw saemmwxa ycipawsanw npeznaraem-e ycnoswn ccyz-, on zasan
sazanwe xpezwinomy omecisy nozroioswis sce neoxozwm-e zoxymeni- znn
oopmnenwn saxnaznon w ccyznoro zorosopa.
Cnezyxmwn mar: s-zaua xpezwia s swze xynonn-x onwrauwn. Texci
na uenn-x ymarax sxnxuan wssneuenwn ws .ciasa (na pyccxom w panuysc-
xom ns-xax), xoiop-e pacxp-sanw ocoennociw oiwx onwrauwn, rapaniww
noramenwn, csoespemennon s-nnai- npouenios. K xa+zon onwrauww npwna-
rancn xynonn-n nwci. -io- wse+ais nozzenxw, nanxw onwrauwn nepe-
nneianwcs s xnwrw, npw s-zaue onwrauww s-pesanwcs ws xnwrw iaxwm opa-
som, uio- s nen ociasancn ianon c cooiseicisyxmwm nomepom xa+zon s--
nymennon uennon ymarw. Onwrauww ropozcxwx xpezwin-x omecis wmenw
zsonxoe oecneuenwe: so-neps-x, s swze zene+non sazon+ennociw saemmwxos
no wnoieunon ccyze, i.e. yzymwx zener, xoiop-e nociynni s omeciso npw
sosspaie saemmwxamw xpezwios; so-siop-x, s opme sano+ennoro wmyme-
cisa, xoiopoe omeciso morno npozais npw napymenww saemmwxamw sannanw-
posann-x cpoxos noramenwn wnoieunon ccyz-. Bce sano+ennoe wmymeciso w
cam axi sanora nozne+anw rocyzapcisennon perwcipauww s noiapwansn-x
oizenenwnx npw oxpy+n-x cyzax, a iax+e nozponan onwcs xa+zoro snazenwn
snecena s xpenocin-e xnwrw, rze wxcwposanwcs iax+e wsmenenwn npas co-
cisennociw w saxnaz wmymecisa s oecneuenww ccyz-. Iaxi rocyzapcisennon
perwcipauww wmymecisa w npas na nero saxp-san sosmo+nocis znn momen-
nwuecisa c nezsw+wmocisx w nos-man nwxswznocis s-nycxaem-x uenn-x
ymar, oecneuenn-x nezsw+wm-m wmymecisom. Ha ase yisep+zenn-x sa-
nsnenn-x ccyzn-x zorosopos npasnenwe xpezwinoro omecisa npwnwmano pe-
menwe o o+eme omwccww s npouenie no onwrauwnm. Onwrauww s-nycxa-
nwcs cepwnmw na ocnose nyna sansnenn-x x s-zaue ccyz.
1861r. opasosano s Canxi-Heiepypre ropozcxoe xpezwinoe ome-
ciso nepsan uacinan opranwsauwn zonrocpounoro xpezwia.
1863r. yupe+zeno Omeciso ssawmnoro xpezwia.
1866r. opasosano Omeciso ssawmnoro nosemensnoro xpezwia sce-
poccwncxoro macmiaa.
1869r. opasosan neps-n uacin-n wnoieun-n anx na nauanax xpy-
roson oiseicisennociw saemmwxos.
1871r. neps-n axuwonepn-n semensn-n anx ocnosan s Xapsxose:
xpezwi- s-zasanwcs noz sanor ropozcxon w censcxon nezsw+wmociw.
18601880rr. cno+wnacs nauwonansnan cwciema wnoieun-x yupe+-
zenwn: rocyzapcisenn-x, uacin-x, xoonepaiwsn-x. Cwciema ynxuwonwpo-
sana npw yuaciww w noz xoniponem rocyzapcisa, rnasn-m opasom s nwue
Ocoennon xanuennpww no xpezwinon uaciw Mwnwciepcisa wnancos.
1880-e rr. oixp-i- s Canxi-Heiepypre w Mocxse coxpann-e xacc-
npw socnwiaiensn-x zomax. Hpwxasam omecisennoro npespenwn czenana
non-ixa npezociasnenwn npasa xpezwin-x onepauwn no npwemy sxnazos w
s-zaue ccyz noz sanor nezsw+wmociw.
18801890-e czenana non-ixa coszais npoexi Boiuwnnoro yciasa
(saxononpoexia no sanory nezsw+wmociw).
1881r. (19man) na Esponencxon uaciw Poccww ssezen saxon o wno-
iexe.
1882r. opasosan Kpecisnncxwn nosemensn-n anx znn s-zauw ccyz
(na 24,534,5roza) xpecisnnam npw noxynxe semnw.
1885r. oixp-i Lsopnncxwn (uwcio w wnoieun-n) anx znn nomomw
zsopnnam na nauanax naroisopwiensnoro xpezwia (na 48 nei 8 mecnues w
na 36nei; scero noz 5% rozos-x).
1886r. ynpasznen Locyzapcisenn-n Baemn-n anx 1989r. w coszana
ocoan wnoieunan xomwccwn.
1890r. nozroiosnen ynzameniansn-n npoexi Boiuwnnoro .ciasa,
cozep+amwn mno+eciso nosauwn no wnoiexe.
1891r. Mocxoscxwn semensn-n anx s nozzep+xy wnoiexw opranwsy-
ei Mocxoscxoe zomosnazensuecxoe omeciso, na xoiopoe sosnaraxi cneuw-
ansn-e ynxuww xoniponn sa nezsw+wmocisx: s cnyuae newcnpasnociw
zon+nwxa ero snazenwn nepexozni s cocisennocis oioro omecisa.
Cornacno .ciasy, ropozcxwe xpezwin-e omecisa, coszann-e so siopon
nonoswne XIXs., wmenw npaso:
omwiwposais zonros-e onsaienscisa s swze xynonn-x onwrauwn;
wcnonnnis ynxuww sanorozep+aienn npw npweme saxnaznoro cswze-
ienscisa oi saemmwxa s oecneuenwe xpezwia;
s-zasais ccyz- noz sanor nezsw+wmoro wmymecisa ionsxo unenam
xpezwinoro omecisa (xa+z-n unen xpezwinoro omecisa oiseuan no ero
onsaienscisam, i.e. no s-nymenn-m onwrauwnm s npezenax ciowmociw
sano+ennoro wmymecisa);
peanwsosais sano+ennoe wmymeciso s cnyuae napymenwn saemmwxom
ccyznoro zorosopa nyiem npoza+w na oixp-iom ayxuwone w nposozwis sce
neoxozwm-e meponpwniwn, csnsann-e c oiwm.
Lopozcxwe xpezwin-e omecisa paoianw no cnezyxmen cxeme:
242 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 243
B 18861905rr. Locyzapcisenn-n anx xynwn oxono mwnnwona zecn-
iwn semnw na cymmy 67mwnnwonos pynen w s-zan na 410mwnnwonos py-
nen ccyz, sa cuei xoiop-x xpecisnnamw -no xynneno 5,9mwnnwona zecn-
iwn semnw.
Locyzapcisenn-n zsopnncxwn semensn-n anx nozzep+wsan nomemwuse
semnesnazenwe nyiem s-zauw zsopnnam wnoieun-x ccyz cpoxom na 66nei s
pasmepe 60% ciowmociw zsopnncxwx wmenwn. Banx oxasan nomemwxam w-
nancosyx nozzep+xy, s-zas ccyz- s 1887r. na 69mwnnwonos pynen, a s
1890r. y+e cs-me 600mwnnwonos pynen.
B xonue XIXs. s Canxi-Heiepypre ocnosann-e onepauww no wnoieu-
n-m ymaram nposozwnw Me+zynapozn-n, .uein-n w Ccyzn-n anxw, a c
1903roza x nwm axiwsno npwcoezwnwncn Asoso-Loncxon anx.
B Mocxse paoiano 8ocnosn-x rocyzapcisenn-x anxos. Mocxoscxwn
semensn-n anx s nozzep+xy wnoiexw s 1891r. opranwsyei mocxoscxoe zo-
mosnazensuecxoe omeciso, na xoiopoe sosnaraxi cneuwansn-e ynxuww
xoniponn sa nezsw+wmocisx. B cnyuae newcnpasnociw zon+nwxa ero
snazenwn nepexozni s cocisennocis oioro omecisa. C 1912r. ocnosn-m
xoopzwnaiopom no wnoiexe cianoswicn Mocxoscxwn napozn-n anx.
Cwciema wnoieunoro xpezwiosanwn, sosnwxman s Poccww s 1880-x rr. w
npocymecisosasman nouiw uei-pe zecniwneiwn, cocionna ws cocnosn-x w
semcxwx ssawmn-x w axuwonepn-x uacin-x w rocyzapcisenn-x xpezwin-x
yupe+zenwn. Coszasanacs w ynxuwonwposana oia cwciema npw yuaciww w
nozzep+xe npaswienscisa, xoiopoe swzeno s nen ozno ws rnasn-x cpezcis
npwxpennenwn zsopnn x semne. Umenno oio o+ncnnei npwcyiciswe s wno-
ieunon cwcieme napnzy c xommepuecxwmw cipyxiypamw cocnosnoro onemenia.
Ocnosy cwciem- semensnoro xpezwia s Poccww cociasnnnw axuwonepn-e
semensn-e anxw, na xoiop-e s nauane XXs. npwxozwnocs onee ipeiw
scex sano+enn-x uacinosnazensuecxwx semens (s 1915r. 38%) w oxono
ipeiw (s 1915r. 26,5%) s-zann-x scemw yupe+zenwnmw semensnoro
xpezwia ccyz.
B pesynsiaie passwiwn wnoiexw s nopeopmenn-n nepwoz -no sano-
+eno x 1915r. 60% naxozwsmencn s uacinom snazenww semnw (60mwnnw-
onos zecniwn). Censcxwe ccyz-, s-zann-e wnoieun-mw yupe+zenwnmw, co-
ciaswnw 3,9mwnnwapzos pynen; ropozcxwe ccyz- axuwonepn-x semensn-x
anxos 400mwnnwonos pynen.
B 1910r. -n onynwxosan ynzameniansn-n ipyz B.B. Mopauescxoro
Censcxoxosnncisenn-n xpezwi s Poccww, s xoiopom oimeuanwcs ipyzno-
ciw cociasnenwn cxonsxo-nwyzs npwmepnoro cozep+anwn o iom, s xaxon
wmenno uaciw nonyuennan semnesnazensuamw zonrocpounan ccyza -na o-
pamena na ny+z- censcxoro xosnncisa, nocxonsxy xpezwi s onsmwncise
anxos ne -n uenes-m, saemmwx mor pacnopnzwiscn ccyzon no csoemy yc-
moipenwx.
B zopesonxuwonnon Poccww cwciema wnoieunoro xpezwiosanwn ycnemno
ynxuwonwposana w -na zociynna mnorwm cnonm nacenenwn. K 1913r.
cipana wmena passwi-n wnoieun-n p-nox c iaxwmw xpynn-mw wnancos--
mw yupe+zenwnmw, xax Canxi-Heiepyprcxoe w Mocxoscxoe ropozcxwe xpe-
zwin-e omecisa, s-zasmwe sa 50nei csoen zeniensnociw xpezwi- nouiw
na ozwn mwnnwapz pynen.
Baemmwx, nonyuws ccyzy onwrauwnmw xpezwinoro omecisa, npozasan
wx na siopwunom p-nxe. -io- nos-cwis p-noun-n xypc onwrauwn, Mwnw-
ciepciso wnancos, no npocse Canxi-Heiepyprcxoro xpezwinoro omecisa,
paspemwno c 1862r. Locyzapcisennomy anxy s-zasais zene+n-e ccyz- noz
sanor onwrauwn omecisa s pasmepe 90xoneex sa pyns wx wp+eson uen-,
a iax+e npwopeiais zann-e zonros-e onsaienscisa sa cson cuei na iex +e
ycnoswnx, xax w rocyzapcisenn-e npouenin-e ymarw. C 1863r. Locyzap-
cisenn-n anx ssen onnaiy s-mezmwx s iwpa+ onwrauwn w xynonos s cso-
wx xoniopax w oizenenwnx, xoiop-e s-c-nanw oiw uenn-e ymarw nocne wx
onnai- s npasnenwe omecisa. Kpezwinoe omeciso s csox ouepezs sosme-
mano Locanxy cosepmenn-e s-nnai-. Co spemenem Mocxoscxan xoniopa
Locanxa nauana iax+e s-zasais ccyz- noz sanor onwrauwn Mocxoscxoro
ropozcxoro xpezwinoro omecisa. Onwrauww xpezwin-x omecis uepes ne-
cxonsxo nei cianw nonssosaiscn zosonsno ycionuws-m cnpocom, ocoenno co
ciopon- nxzen cpeznero zociaixa, xoiop-e nomemanw s nwx csow cepe+e-
nwn, npespaiwsmwcs s naze+n-e uenn-e ymarw, wmesmwe isepz-n xypc w
npoueni zoxoza. Us Canxi-Heiepypra w Mocxs- onw -cipo pacnpocipanw-
nwcs s rnys cipan-. Hapnzy c Locanxom cionwun-e xommepuecxwe axuwo-
nepn-e anxw w anxoscxwe xoniop- oxoino zasanw ccyz- noz wx sanor.
Hocne nonyuenwn ccyz- sano+ennoe wmymeciso ociasanocs s pyxax
saemmwxa, xoiop-n npozon+an ero wcnonssosais, uio zasano emy sosmo+-
nocis ynnauwsais ccyzn-n npoueni w racwis zonr. Tax+e, ecnw uennocis
wmymecisa ne -na wcuepnana npez-zymen ccyzon, saemmwx wmen npaso
na nosiopnyx saxnaznyx. B cnyuae, xorza wmymeciso -no sano+eno w no
necxonsxwm ccyzam (no siopon saxnaznon, ipeisen saxnaznon), zencisosano
npaswno ciapmwncisa. Hpw yzosneisopenww xpezwios oanxpoiwsmerocn
snazensua nezsw+wmociw ws s-pyuennon oi npoza+w cymm- (ecnw zannan
nezsw+wmocis -na sano+ena) onnauwsanwcs zonrw s nopnzxe wx nocnezo-
saiensnociw. Lwms nocne yzosneisopenwn scex npeienswn no saxnazn-m
ociaiox s-pyuennon oi npoza+w sano+ennoro wmymecisa cymm- men na
yzosneisopenwe xpezwiopos no zpyrwm onsaienscisam zon+nwxa (sexcennm,
saemn-m nwcsmam, pacnwcxam w np.).
Hocne s-nonnenwn saemmwxom ycnoswn ccyznoro zorosopa, xpezwinoe
omeciso sosspamano emy saxnaznyx na wmymeciso.
C nauana 1870-x rr. s cipane zencisosano 11axuwonepn-x wnoieun-x
(semensn-x) anxos. Ux pons s passwiww xpezwinon cwciem- w, xax
cnezciswe, ssnei poccwncxon oxonomwxw x 1913r. Axuwonep- oiwx anxos
nposozwnw macmian-e onepauww c Bemnen w nezsw+wmocisx.
Ha esponencxon ieppwiopww Poccww wnoiexa -na ssezena saxonom
19man 1881r. Ocoan wnoieunan xomwccwn -na coszana s 1882r. znn npo-
paoixw zeianen w npaxiwxw saxona. B 1889r. -na oimenena ciapan cwc-
iema ornamenwn sasemanwn w yisep+zen nopnzox rnacnociw w cneuw-
ansnociw B npaxiwxy somna nosan opma peecipos xpenocin-x zen, rze
ciaisw npwypouen- x nassanwx wmenwn, a ne x cymecisosasmemy panee no-
pnzxy, csnsannomy c wmenem cocisennwxa iax snezpnncn npwnuwn cne-
uwansnociw. Ho poccwncxomy saxonozaienscisy XIXsexa na oznon ieppw-
iopww ne mornw zencisosais oznospemenno onee zsyx semensn-x anxos,
uio- ne coszasais zpyr zpyry neny+non xonxypenuww.
244 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 245
Kpezwinan cwciema Poccwncxon wmnepww cocionna ws cnezyxmwx sse-
nses:
Locyzapcisenn-n anx.
Banxoscxwn cexiop, npezciasnenn-n s ocnosnom xommepuecxwmw w ce-
peraiensn-mw anxamw.
Cneuwanwswposann-e xpezwin-e wnciwiyi- cipaxos-e xomnanww,
xpezwin-e iosapwmecisa w np.
B Poccww nocnepesonxuwonnoro nepwoza sanorosoe npaso npozon+ano
cymecisosais, no s ycnoswnx, xorza ne -no oxonomwuecxon nous- cxonsxo-
nwyzs naze+noro npwmenenwn wnciwiyia sanora ws-sa neoecneuenwn zen-
ciswiensnon oopoiocnoconociw semen, w npe+ze scero nezsw+wmoro wmy-
mecisa.
B coseicxom Cnosape-cnpasounwxe (1927r.) wnoiexa onpezenena xax
nonniwe, nesaswcwmoe oi wciopwuecxoro spemenw w reorpawuecxoro npo-
cipancisa, xax sanor, onsaiensciso, nanaraemoe na nezsw+wmoe wmyme-
ciso zon+nwxa, no xoiopomy, s cnyuae neynnai- zonra, csnsannoe wnoiexon
wmymeciso npw nocpezcise cyza oixozwi s pacnopn+enwe xpezwiopa. Uno-
iexa pas nano+ennan na xaxoe-nwyzs wmymeciso ociaeicn na nem nesasw-
cwmo oi nepemen- cocisennwxa.
B Onuwxnonezwuecxom cnosape (1953r.) wnoiexa oio ccyza noz
sanor ropozcxon wnw censcxon nezsw+wmociw, rnasn-m opasom semnw, a
iax+e zomos. Hpw oiom s zyxe spemenw o+nsnneicn, uio wnoiexa ynwu-
io+aeicn s pesynsiaie ycianosnenwn zwxiaiyp- nponeiapwaia, na ocnose
nwxswzauww uacinon cocisennociw na semnx w nezsw+wmoe wmymeciso,
xax s CCCP, wnw nocne ocymecisnenwn pesonxuwonn-x arpapn-x npeopa-
sosanwn, xax s cipanax napoznon zemoxpaiww. Bo scex xanwianwciwuecxwx
cipanax wnoieunan sazon+ennocis ne+wi in+en-m pemenem na ipyzosom
xpecisnncise.
B Coseicxom onuwxnonezwuecxom cnosape (1979r.) yisep+zaeicn:
Bcouwanwciwuecxwx cipanax wnoiexw nei, s Cnosape 1984r. (3-e ws-
zanwe) no-npe+nemy oimeuaeicn, uio wnoiexw s coucipanax nei.
1922r. LK PCICP (npwmeuanwe x ci. 21) s csnsw c oimenon uaci-
non cocisennociw na semnx zenwi wmymeciso na zsw+wmoe w nezsw+wmoe
ynpaszneno.
1923r. opasosano zsa uacin-x xommepuecxwx anxa w oxono 40o-
mecis ssawmnoro xpezwia, oman cymma ananca xoiop-x s cosoxynnom a-
nance ne npes-mana 3%.
1926r. (ceninps) zencisosano 144xonueccww (npezno+enwn znn wx
oixp-iwn x oiomy cpoxy -no nonyueno 1900, no nouiw sce onw -nw oi-
seprnyi-).
1964r. s nosom LK PCICP nonsnneicn necxonsxo ciaien o sanore;
onpezeneno, uio npezmeiom sanora mo+ei -is scnxoe wmymeciso, sa wc-
xnxuenwem ioro, na xoiopoe ne mo+ei -is opameno ss-cxanwe: szanwn,
coopy+enwn, oopyzosanwe w zpyroe wmymeciso, oinocnmeecn x ocnosn-m
cpezcisam rocyzapcisenn-x opranwsauwn; na npwnazne+amwe xonxosam,
wn-m xoonepaiwsn-m opranwsauwnm, wx o+ezwnenwnm szanwn, coopy+enwn,
ipaxiop-, xomann-, zpyrwe mamwn-, ipancnopin-e cpezcisa w wnoe wmy-
meciso, oinocnmeecn x wx ocnosn-m cpezcisam, a iax+e na cemenn-e w
Lopozcxwe xpezwin-e omecisa s-zasanw xpezwi- ws cocisenn-x
cpezcis, npwsnexan wnseciopos nyiem s-nycxa onwrauwn, oecneuenn-x
xpynn-m naxeiom saxnazn-x. Oiw wnoieun-e onwrauww wmenw s-coxyx
cienens naze+nociw w nonssosanwcs onsmwm cnpocom y cpeznero xnacca
xax cnoco sno+enwn csoozn-x cpezcis. Poccwncxan zopesonxuwonnan
wnoieunan cwciema noxo+a na cospemennyx amepwxancxyx cwciemy wnoie-
xw. Oioi axi ouens wniepecen, noiomy uio znn nonsnenwn w passwiwn wn-
ciwiyia wnoiexw s Amepwxe noipeosanwcs cospemenn-e wnopmauwonn-e
iexnonorww, s io spemn xax s Poccww xonua XIXs. -na coszana noxo+an
cwciema npwsneuenwn wnseciwuwn es wcnonssosanwn cospemenn-x iexnw-
uecxwx cpezcis.
Koneu XIX nauano XXss. sosnwxaxi ccyzno-ceperaiensn-e w
xpezwin-e iosapwmecisa, sonocin-e w cianwun-e omecisenn-e ccyzno-
ceperaiensn-e xacc- w semcxwe xacc-.
1903r. x Me+zynapoznomy, .ueinomy w Ccyznomy anxam, s-nonnn-
xmwm ocnosn-e onepauww no wnoieun-m ymaram s Canxi-Heiepypre s
xonue XIXs., zoasnneicn Asoscxo-Loncxon anx.
1905r. opasosan- cwciem- yupe+zenwn menxoro xpezwia.
1912r. Mocxoscxwn napozn-n anx cianoswicn xoopzwnaiopom no
wnoiexe nociasnen so rnase cwciem- yupe+zenwn menxoro xpezwia.
1913r. nauwnaxi coszasaiscn xacc- ropozcxoro w semcxoro xpezwia
(zonrocpounoe xpezwiosanwe).
1914r. cymecisyei 11xpezwin-x coxsos.
19141915rr. xpezwin-e iosapwmecisa o+ezwnnxicn s coxs-,
opasyeicn passwian xpezwino-anxoscxan cwciema zonrocpounoro xpezwio-
sanwn.
1915rr. zencisyei 15450iosapwmecis.
1917r. s Poccww 21semensn-n anx, Locyzapcisenn-n nosemens-
n-n anx, Lsopnncxwn anx, Oco-n oizen Locyzapcisennoro Lsopnncxoro
anxa, 18uacin-x anxos.
K nauany Hepson mwposon sonn- ocnosononaraxmwe nopm- o sanore
-nw sxnxuen- s Csoz saxonos Poccwncxon wmnepww i. X, u. 1, a iax+e
cozep+anwcs w so mno+ecise zpyrwx saxonozaiensn-x w nozsaxonn-x axios.
B nepsom zecniwneiww XXs. ccyzno-ceperaiensn-e w ccyzn-e iosapw-
mecisa, nonssosasmwecn onsmon nonynnpnocisx, o+ezwnnnw wniepec-
8mwnnwonos uenosex.
B Poccww cymecisosana iax+e npaxiwxa saxnaza zomosnazensuamw cso-
wx cipoenwn s Mocxoscxom ropozcxom xpezwinom omecise. Honyuaeman
wmw ccyza nossonnna pacmwpwis snazenwe w nocipowis nos-e zoma, xsap-
iwp- s czasanwcs snaem.
-acinyx wnoiexy sosrnasnnnw axuwonepn-e semensn-e anxw, s-zasas-
mwe ccyz- noz semnx w ropozcxyx nezsw+wmocis, npw oiom na ueixo onpe-
zenennon ieppwiopww. Onw npezociasnnnw xpezwi s swze peanwsyem-x na
wp+e saxnazn-x nwcios (uenn-x ymar, zencisosasmwx na wnoieunom
p-nxe, wmesmwx xonenxmwncn xypc). B cnyuae newcnpasnociw zon+nw-
xa wmymeciso yxozwno c nynwun-x iopros. Axuww w saxnazn-e nwci-
wnoieun-x anxos -nw wsnxnenn-m cpezcisom nomemenwn xanwianos
znn poccwncxwx npeznpwnwmaienen w panise.
246 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 247
1993r. (20wxnn) npwnnio nocianosnenwe Hpaswienscisa PI Oro-
cyzapcisennon ueneson nporpamme Iwnwme, s xoiopon npwsnano, uio
oznon ws sa+n-x sazau no pemenwx +wnwmnon nponem- nsnneicn cosza-
nwe pasnwun-x opm wnancoso-xpezwinoro mexanwsma, iaxwx, xax wnciw-
iyia sanora nezsw+wmociw w na ero ocnose wnoieunoro xpezwia, siopwunoro
p-nxa saxnazn-x, pacmwpenwe nepeunn wmymecisa, czasaemoro s sanor.
1993r. (12asrycia) coszana Accouwauwn wnoieun-x anxos, wmex-
man opasosaiensn-e w wn-e npoeccwonansn-e uenw.
1993r. (24zexapn) s .xase Hpeswzenia PI |2281O paspaoi-
xe w snezpenww snexz+ein-x opm wnseciwposanwn +wnwmnon cep-
npezycmoipeno coszanwe Iezepansnoro arenicisa no wnoieunomy +wnwmno-
my xpezwiosanwx.
1993r. Cepanx nepemen na s-zauy xpezwios c nepemennon cias-
xon npouenia (zo oioro s pamxax cymecisosasmen s Poccww cwciem- +w-
nwmnoro xpezwiosanwn npezociasnnnwcs ionsxo xpezwi- c wxcwposannon
ciasxon npouenia).
1994r. (21oxinpn) npwnnia uacis nepsan LK PI (ssezena c 1nn-
sapn 1995r.), s xoiopom saxonozaiensno oopmnen- sanoros-e oinomenwn
na xozwwuwposannom yposne s naparpae 3Banor rn. 23Oecneuenwe
wcnonnenwn onsaienscis.
1994r. zonn wnseciwuwn sa cuei cpezcis ezepansnoro xz+eia s
omem o+eme wnseciwuwn s +wnwmnoe cipowiensciso cociaswna nwms
oxono 5% (onsman uacis mna na wnancwposanwe +wnsn znn soennocny-
+amwx, ysonenn-x s sanac wnw s oiciasxy).
1994r. Lonn scex rocyzapcisenn-x wnseciwuwn (sa cuei cpezcis
ezepansnoro xz+eia w xz+eios o+exios Iezepauww, a iax+e onzos
rocyzapcisenn-x npeznpwniwn (cociaswna 22,7%, s io spemn xax wnseciw-
uww ionsxo uacin-x wnzwswzyansn-x saciponmwxos zociwrnw 28,6%. Oc-
iasmancn zonn wnseciwuwn npwxozwnacs na uacin-e xopnopauww.
1995r. (22zexapn) npwnnia uacis siopan LK PI (ssezena c 1map-
ia 1996r.), s xoiopon npozon+ena paoia no saxonozaiensnomy oopmne-
nwx sanoros-x oinomenwn npw ocymecisnenww perynwposanwn oopoiocno-
conociw rpa+zancxwx npas.
1996r. (28espann) wszan .xas Hpeswzenia PI |293O zonon-
nwiensn-x mepax no passwiwx wnoieunoro xpezwiosanwn.
1996r. (15wxnn) npwnni Iezepansn-n saxon |72-IB O iosa-
pwmecisax cocisennwxos +wnsn, s xoiopom onpezenen mexanwsm samwi-
npas xpezwiopos, npezociasnnxmwx wnoieun-e xpezwi-, xorza sanorozaie-
nnmw s-ciynaxi xax zomosnazensu-, iax w iosapwmeciso cocisennwxos
+wnsn.
1996r. (26asrycia) npwnnio nocianosnenwe Hpaswienscisa PI
|1010o yupe+zenww oixp-ioro axuwonepnoro omecisa Areniciso no
wnoieunomy +wnwmnomy xpezwiosanwx.
1997r. (21wxnn) npwnni Iezepansn-n saxon |122-IB O rocy-
zapcisennon perwcipauww npas na nezsw+wmoe wmymeciso w czenox c
nwm.
1998r. (16wxnn) npwnni Iezepansn-n saxon |102-IB O wno-
iexe (sanore nezsw+wmociw).
y+epn-e onz-; na npwnazne+amwe npocoxsn-m w zpyrwm omecisen-
n-m opranwsauwnm szanwn, coopy+enwn, oopyzosanwe w wnoe wmymeciso,
oinocnmeecn x ocnosn-m cpezcisam npeznpwniwn, canaiopwes, zomos oiz--
xa, zsopuos xynsiyp-, xnyos, ciazwonos w nwonepcxwx narepen, a iax+e
na xynsiypno-npocseiwiensn-e onz-.
1973 r. (23 nonpn) yisep+zen nocianosnenwem Hpeswzwyma
BHCHC iwnoson ycias xacc- ssawmonomomw npw xomwieie npocoxsos.
1974 r. (6 ceninpn) yisep+zen nocianosnenwem Cexpeiapwaia
BHCHC nopnzox wnancwposanwn xacc ssawmonomomw npw xomwieie npo-
coxsos.
Taxwm opasom, s nepwoz onee uem 70-neinero coseicxoro passwiwn
cipan- sanor npespaiwncn s manosnauwm-n mexanwsm, xpanne pezxo wc-
nonssosasmwncn s onepauwnx no pacnopn+enwx wmymecisom (B.B. Cmwp-
nos. Menez+ep no wnoieun-m onepauwnm. M.: Uszaienscxwn zom Ayzw-
iop, 2000).
Uiax, wnciwiyi sanora (wnoiexw), wmexmwn mnorosexosyx wciopwx, noc-
ne wssecinoro nepep-sa nauan sospo+zaiscn s Poccww ionsxo s 1992r., xor-
za -n npwnni Baxon PI O sanore. Csoe npasosoe ouepianwe wnoiexa
nonyuwna s swze Iezepansnoro saxona O wnoiexe (sanore nezsw+wmociw).
1990r. (2zexapn) npwnni Iezepansn-n saxon |3951O an-
xax w anxoscxon zeniensnociw, s cooiseicisww c nopmamw xoioporo ycia-
nosneno, uio xpezwi-, npezociasnnem-e anxom, moryi oecneuwsaiscn sa-
norom nezsw+wmoro w zsw+wmoro wmymecisa.
1986r. nauanocs npezociasnenwe zonrocpoun-x xpezwios Locyzap-
cisenn-m anxom CCCP s cooiseicisww c pemenwem Hpaswienscisa CCCP
na npwopeienwe w cipowiensciso cazos-x zomwxos w naroyciponciso ca-
zos-x yuacixos cpoxom zo zsyx nei.
1986 r. (14mapia) ycianosnen- nocianosnenwem Cexpeiapwaia
BHCHC zon+nocin-e oxnaz- ocsoo+zenn-x paoinwxos xacc ssawmono-
momw.
1987r. zonn rocyzapcisenn-x xanwiansn-x sno+enwn s +wnwmnoe
cipowiensciso cociaswna onee 80%, a cpezcisa nacenenwn nwms
14,6% (sxnxuan cpezcisa wnzwswzyansn-x saciponmwxos w unenos +wnwm-
no-cipowiensn-x xoonepaiwsos).
1988r. ezwncisenn-m anxom, s-zaxmwm zonrocpoun-e xpezwi- na
+wnse znn nacenenwn, ociaeicn Cepanx.
1991r. Cepanx npeopasosan s axuwonepn-n xommepuecxwn anx,
nonnocisx xoniponwpyem-n rocyzapcisom (onsmwnciso axuwn npwnazne-
+wi Henipansnomy anxy Poccww).
1991r. xonwueciso xpezwios, s-zann-x wnzwswzyansn-m nwuam, co-
ciaswno oxono 0,2% oi uwcna +wn-x ezwnwu s +wnwmnom onze 1990r. w
0,8% oi wnzwswzyansnoro +wnwmnoro onza s 1990r.
1992r. (anpens) Cepanx nauwnaei npezociasnnis xpezwi- na
cipowiensciso wnzwswzyansnoro w xoonepaiwsnoro +wnsn co ciasxon 20%
(ws nwx 12% s-nnauwsanwcs ws ezepansnoro xz+eia).
1992r. (29 man) npwnni Baxon PI |28721 O sanore oc-
nosnon wciounwx sanorosoro npasa, osnamenosasmwn sospo+zenwe wnciwiy-
ia sanora w sanoros-x oinomenwn s Poccww.
248 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 249
2000r. (nnsaps) Hpaswiensciso Poccwncxon Iezepauww ozopwno
Konuenuwx passwiwn cwciem- wnoieunoro xpezwiosanwn s Poccww.
2000r. (11nnsapn) Hocianosnenwem Hpaswienscisa Poccwncxon Ie-
zepauww |28yisep+zen Hnan nozroiosxw npoexios nopmaiwsn-x npaso-
s-x axios, oecneuwsaxmwx passwiwe cwciem- wnoieunoro +wnwmnoro xpe-
zwiosanwn s Poccwncxon Iezepauww.
Besycnosno, snauwiensnan uacis axios, xacaxmwxcn semnesnazenwn wnw
snazenwn nezsw+wm-m wmymecisom, oipa+anacs w s nynwxauwnx, x npw-
mepy s Poccww s Cenaicxwx Bezomocinx. Oznaxo mnorouwcnennocis w
eccwciemnocis nozon-x nynwxauwn zenanw wcnonssosanwe wx znn ouen-
xw cwiyauww s xa+zom xonxpeinom cnyuae npaxiwuecxw nesosmo+n-m. Uno-
ieun-e xnwrw s-rozno oinwuanwcs oi nynwxauwn iem, uio onw nsnnnwcs
xax - sepxanom, oipa+asmwm s xa+z-n xonxpein-n momeni xpwzwuecxwe
oinomenwn scex nwu, wmexmwx npaso na nezsw+wmocis.
Tax, noxynaiens wmenwn nocpezcisom wnoieunon cwciem- ysnasan o xo-
nwuecise w pasmepax zonros, oinocnmwxcn x nemy, yzociosepnncn s noznwn-
nociw npwopeiaemoro wm npasa, o mecie ero s pnzy zpyrwx npas w ero uen-
nociw. Unoieunan xnwra nsnnnacs csoeopasn-m peecipom npas w onsan-
nocien cocisennwxa w xpezwiopos wmenwn, a rnacnocis cny+wna nyumen
rapaniwen zociosepnociw cozep+anwn. B wnoieunon xnwre oipa+anwcs sce
nepexoz- wmenwn oi oznoro snazensua x zpyromy, wsmenenwn s cociase sem-
nesnazenwn, scn wciopwn w ciaiwciwxa wmymecisa, i.e. ero npomezmee w
nacionmee so scex oinomenwnx.
Pesynsiaiwsnocis wnoieunon cwciem- zociwranacs narozapn ee iecnon
ysnsxe c saxonozaienscisom. Cyz ne npwnwman x npowssozcisy wcxw, ocnosan-
n-e na axiax, ne yuienn-x s wnoieunon xnwre. Oio zenano sanwcs s oion
xnwre ne opmansn-m axiom, a pemaxmwm momeniom s npouecce npwsnanwn
anxoscxoro xnwenia wciwnn-m cocisennwxom saxnaz-saemoro wmymecisa.
Unoiexa snocwna ueixwn nopnzox s sanoros-e onepauww, wcxnxuan zsy-
cm-cnennocis wx cozep+anwn. Hocxonsxy saxonozaiensno npaso snazenwn
oecneuwsanocs sa iem cy+exiom, xoiop-n, npe+ze ynnaiws zensrw noz
nezsw+wmocis, neps-m snec sanwcs s wnoieunyx xnwry, wnoieunan cwciema
ne zonycxana sosmo+nociw npwinsanwn na ozno w io +e snazenwe zsyx wnw
necxonsxwx nwu w namepenn-x zsonn-x npoza+. Unoieunan xnwra npwope-
iana uennocis xpwzwuecxoro zoxymenia, ueixan sanwcs s xoiopom samennna
maccy pasposnenn-x apxwsn-x cnpasox.
B io +e spemn -na neoxozwma cwciema peansnon ouenxw nezsw+w-
mociw, nocxonsxy nw sanw+enwe, nw sas-menwe ee ciowmociw ne ycipaw-
sano zopocosecin-x napinepos xpezwinon czenxw. Hpw ouenxe semnw w
zpyron nezsw+wmociw npaxiwxosancn w npaxiwxyeicn ceroznn cnoco cpas-
nenwn xonxpeinoro coopy+enwn wnw semensnoro yuacixa c ananorwun-mw
wm. B oiom cm-cne npezciasnnei wniepec poccwncxwn on-i ouenxw se-
mensn-x snazenwn.
Mocxoscxwm semensn-m anxom 2espann 1893r. -na wszana cneuw-
ansnan wncipyxuwn znn ouenxw wmenwn, npwnwmaem-x s sanor. B cooisei-
cisww c nen onpezennnacs ciowmocis wmenwn s iaxon cymme, xoiopan -
sosmo+no nw+e nozxozwna x zenciswiensnon, npoza+non ero ciowmociw
w ycianasnwsanwcs ycnoswn nonssosanwn wmenwem, xoiop-e zon+en npw-
1998r. (29wxnn) npwnni Iezepansn-n saxon |135-IB O oue-
nounon zeniensnociw s Poccwncxon Iezepauww.
1998r. (11asryci) npwnnio nocianosnenwe Hpaswienscisa Mocxs-
|625oi O xonuenuww passwiwn wnoieunoro +wnwmnoro xpezwiosanwn s
Mocxse.
1998r. (ceninps) s Lens ropoza mop Mocxs- .M. Ly+xos zan
ciapi wnoieunon nporpamme, spyuws mocxswuam neps-e 10wnoieun-x cep-
iwwxaios.
1998r. (29oxinpn) npwnni Iezepansn-n saxon |164-IB O nw-
swnre.
1998r. (oxinps) paspaoiana w yisep+zena opranwsauwonno-npaso-
san asa ycnoswn ynxuwonwposanwn cwciem- wnoieunoro xpezwiosanwn.
Hauana paoiais cipowiensno-ceperaiensnan xacca Banaznoro oxpyra
r.Mocxs-.
1998r. (1921nonpn) nposezen- Loczymon PI w Poccwncxon wno-
ieunon accouwauwen napnamenicxwe cnymanwn w me+zynapoznan xonepen-
uwn no ieme Peanwsauwn wnoieunon cwciem- znn cipowienscisa +wnsn s
perwonax Poccwncxon Iezepauww s 19992000rozax.
1999r. (9espann) npwnnio Hocianosnenwe Hpaswienscisa Mocxs-
|100O nepsoouepezn-x mepax no snezpenwx cwciem- wnoieunoro xpe-
zwiosanwn na ase LCK-1.
1999r. (22espann) sneps-e s ezepansnom xz+eie na 1999r.
npezycmoipeno s-zenenwe cpezcis na uenw wnancwposanwn npoexios wno-
ieunoro xpezwiosanwn cipowienscisa +wnsn, ecnw s xz+eie nonsnicn zo-
nonnwiensn-e zoxoz-.
1999r. (31mapia) Mocxoscxon ropozcxon zymon npwnni Baxon ropo-
za Mocxs- O opranwsauwonnom w wnancosom oecneuenww snezpenwn
cwciem- wnoieunoro +wnwmnoro xpezwiosanwn s ropoze Mocxse.
1999r. (16anpenn) cocionnocs Bcepoccwncxoe cosemanwe cipowie-
nen s Kpemne no sonpocam passwiwn wnoieunoro +wnwmnoro xpezwiosanwn.
1999r. (anpens) s Lenapiamenie mynwuwnansnoro +wnsn w +wnwm-
non nonwiwxw npaswienscisa Mocxs- saperwcipwposan neps-n zorosop
xynnw-npoza+w xsapiwp- no wnoiexe.
1999r. (30anpenn) npwnni Kozexc ioprosoro mopennasanwn Poccwn-
cxon Iezepauww |81-IB, s xoiopom nonyuwn saxonozaiensnoe oopmne-
nwe mopcxon sanor na cyzno w wnoiexa cyzna wnw ciponmerocn cyzna na xo-
zwwuwposannom yposne.
1999r. (18man) Hpaswienscisom Mocxs- npwnnio nocianosnenwe
|428O snezpenww wnoieunoro xpezwiosanwn s Mocxse na ase BAO
Mocciponmexanwsauwn-5.
1999r. (wxns) sasepmena peanwsauwn nwnoinoro (oxcnepwmenians-
noro) npoexia nporpamm-, s-zano 150wnoieun-x cepiwwxaios.
1999r. (wxns) Hpaswienscisom Mocxs- s-xynnena (pewnancwpo-
sana) y Unseci-Cepanxa nepsan napiwn wnoieun-x xpezwios.
1999r. (nonps) no 5 cxemam wnoieunoro xpezwiosanwn s-zano
1715wnoieun-x cepiwwxaios. B cipowiensno-ceperaiensnon xacce Ba-
naznoro oxpyra Mocxs- uwcno saxnxuenn-x zorosopos npes-cwno 600.
250 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 251
sanwmais c senwxwmw npoueniamw w c saxnazamw, iaxwmw, xoiopon npoiws
ssniwn zener s 1
1
/
2
w zanee ciowis mo+ei, s-pyuwis neuem w zaxi ne iox-
mo 12, no 15w 20%, uero so scem cseie ne zenaeicn; znn ymensmenwn so
scem rocyzapcise npouenia zener nosenesaem yupezwis rocyzapcisenn-e
anxw ws xasn- namen, neps-n znn zsopnncisa s Mocxse w C-Heiepypre,
a siopon znn nonpasnenwn zen npw CHHopie xommepuww w xyneuecisa s
snainon cymme.
Hosemensn-n xpezwi s zopesonxuwonnon poccwncxon oxonomwuecxon
nwiepaiype paccmaipwsancn xax cpezciso ynyumenwn nono+enwn uacin-x
semnesnazensues, wciounwx ysenwuenwn semnesnazenwn, w ero yciponcisy
yzennnocs onsmoe snwmanwe. Mnorwe asiop- npeznaranw opranwsosais no-
semensn-n xpezwi iaxwm opasom, uio- saemmwx -n csoozen oi saoi
o ssnoce cpoun-x nnaie+en, oi cipaxa nocnezciswn nezossnoca, ne oisne-
xancn na znwiensn-e w wsnypwiensn-e npouecc- nepeoopmnenwn w npo-
nonrwposanwn sazon+ennocien oi ocnosnon sazauw npowssozcisa censc-
xoxosnncisennon npozyxuww.
B-cmwn opran semensn-x xpezwin-x yupe+zenwn Komwiei c+eszos
npezciaswienen yupe+zenwn pyccxoro semensnoro xpezwia 14man 1889r.
owuwansno opaiwncn x mwnwcipy wnancos c xozaiancisom o yzemesne-
nww xpezwia s axuwonepn-x semensn-x anxax.
Hpouecc npezociasnenwn nosemensnoro xpezwia s zopesonxuwonnon
Poccww opranwsos-sancn iaxwm opasom, uio- samwiwis wniepec-, c oz-
non ciopon-, npozasua semnw, c zpyron ee noxynaienn.
Hpozaseu semnw zon+en -n -is ye+zen s nnaie+ecnoconociw no-
xynaienn, znn uero noxynaiens semnw npezociasnnn s anx csezenwn o cso-
em wmymecisennom w cemennom nono+enww. Bmecie c oiwm npezociasnn-
nocs sansnenwe o s-zaue ccyz-.
Hoxynaiens semnw w anx -nw imaiensno ocsezomnen- o cocionnww
semnesnazenwn npozasua. Lnn oioro c nocneznero wcnpamwsanwcs: xonww
axios (zoxymenios) snazenwn, cornacno xoiop-m npozasaeman semnn zocia-
nacs npozasuy (xynuan, zyxosnoe sasemanwe, wcnonnwiensn-n nwci, ssoz-
n-n nwci); noznwcxa s iom, uio npozasaeman semnn ne czana wm nwxomy s
apenzy w uio zo oxonuanwn saxnxuaemon czenxw on onsyeicn ne saxnxuais
apenzn-x zorosopos; sansnenwe o uwcnnmwxcn zonrax na npozasaemon sem-
ne; sansnenwe o cocionsmemcn cornamenww c xpezwiopamw, ecnw na npoza-
saemon semne snauwncn uacin-n zom; nnan na npozasaemyx semnx.
Csoeopasn-n nozxoz npw xpezwiosanww epmepos s CTA. Tam neo-
xozwm-m ycnoswem, npw xoiopom ocymecisnneicn s-zaua ccyz, nsnneicn na-
nwuwe y saemmwxa ycionuwsoro npes-menwn xaccos-x nociynnenwn naz sai-
paiamw sa onpezenenn-n npome+yiox spemenw. Hono+wiensn-n xaccos-n
ananc ne mo+ei coxpanniscn rozamw npw y-iounon zeniensnociw epm-,
nocxonsxy npwiox nociynnenwn zene+non nanwunociw sa cuei coxpamenwn
ocnosnoro xanwiana wnw pocia zonros-x onsaienscis ne nocwi ciawnsnoro
xapaxiepa. Iepmep-, pacnonaraxmwe semensn-mw yrozsnmw, csoozn-mw
oi zonros, no ne oecneuwsaxmwmw zociaiounoro npwioxa zene+non nanwu-
nociw, ne wmexi mancos na nonyuenwe anxoscxon ccyz-.
Hpw s-zaue xpezwios noz sanor nezensnon semnw s poccwncxon npax-
iwxe onsmoe snauenwe npwzasanocs sonpocam semneyciponcisa. B cooi-
nnis na cen snazeneu npw nonyuenww ccyz-, za- wmenwe ero ne iepnno
csoen ciowmociw s ieuenwe cpoxa sanma. Oion wncipyxuwen -nw pexo-
menzosan- zsa cnocoa ouenxw wmenwn: nopmansn-n w cneuwansn-n.
Hpw nopmansnom cnocoe ouenxw semnw nopmansnan uena, npwnnian
znn mecinociw, rze pacnonaranocs wmenwe, ymno+anacs na uwcno yzon-x
znn semnezenwn zecniwn.
Cneuwansn-n cnoco ouenxw semnw aswposancn na wnzwswzyansnom
yueie scex xauecis wmenwn, ero cpeznen zoxoznociw w npoza+n-x uen.
B .ciase axuwonepn-x semensn-x anxos, npwnniom Komwieiom c+es-
zos npezciaswienen yupe+zenwn pyccxoro semensnoro xpezwia, yxas-sa-
nocs: Hpaxiwxa semensn-x anxos onapy+wna, uio nezopocosecin-e sa-
emmwxw saxnxuaxi oecuenwsaxmwe zonrocpoun-e xonipaxi- c upesmepno
zemeson apenznon nnaion ne ionsxo nocne, no w zo sanora wmymecisa s
anxe, w cymecisosanwe oiwx xonipaxios cxp-saxi npw nonyuenww ccyz-.
Bcnezciswe oioro na II c+esze npezciaswienen yupe+zenwn pyccxoro
semensnoro xpezwia -no npezno+eno xozaiancisosais o iom, uio- xon-
ipaxi-, saxnxuenn-e zomamnwm nopnzxom zo sanora nezsw+wmoro wmyme-
cisa w ne npez+nsnenn-e npw cosepmenww cero sanora yupe+zenwx nezsw-
+wmoro xpezwia, cuwianwcs nwuio+n-mw w ne wmexmwmw nwxaxon cwn-.
B Poccww znn xa+zon mecinociw wmenocs yisep+zennoe anxom iax
nas-saemoe pacnwcanwe nozecniwnn-x nopmansn-x ouenox. Ucnonssosanwe
wx wsasnnno oi neoxozwmociw s-esza na yuaciox arenia anxa w iem ca-
m-m ycxopnno nonyuenwe xpezwia. Hpwmenenwe +e cneuwansnon ouenxw,
zasasmen onee s-rozn-e pesynsiai- znn xpezwiopa, npwsozwno x samez-
nenwx nonyuenwn ccyz w -no nes-rozno saemmwxam.
Becsma sa+n-m momeniom npw ouenxe zoma wnw zpyron nezsw+wmociw,
npwnwmaemon s sanor no ccyze, npezciasnneicn ye+zenwe s oicyicisww s
coopy+enww cxp-i-x zeexios (nanpwmep, nezociaiounan npounocis anox,
nanwuwe iepmwios w i.z.), cymecisenno cnw+axmwx uennocis o+exios.
Hpw sanore semensn-x yuacixos s zopesonxuwonnon Poccww yzennnocs
onsmoe snwmanwe nozzep+anwx xauecisa semnesnazenwn na zon+nom
yposne na znwiensn-n nepwoz naxo+zenwn yuacixa s wnoiexe. Lnn npezoi-
spamenwn wciomenwn semnw areni- nosemensn-x anxos, onpezennsmwe
uennocis wmenwn, yxas-sanw snazensuam, sciynaxmwm c nwmw s czenxy, na
peseps- ynyumenwn nnozopozwn: sosmo+n-e s-pyxw necos; zecniwn-, xo-
iop-e mo+no oexiwsno wcnonssosais es yzopenwn, w i.z.
C nonniwem wnoieunoro xpezwia iecno csnsano npezciasnenwe o iax na-
s-saemom nosemensnom xpezwie. Cozep+amwecn s oxonomwuecxon nwiepaiy-
pe zann-e o mecie npowcxo+zenwn nosemensnoro xpezwia npoiwsopeuws-.
B cooiseicisww c xnwron O nosemensnom xpezwie s Poccww wzen ero wc-
nonssosanwn nsnneicn nnozom repmancxwx xommepuecxwx coopa+enwn w
nepsan m-cns no oiomy sonpocy npwnazne+wi xynuy Bxpwnry, npezciasws-
memy s 1767 r. npoexi nosemensnoro xpezwia npyccxomy xoponx
IpwzpwxyII.
Us zpyroro wciounwxa cnezyei, uio neps-n semensn-n xpezwi s Poccww
oinocwicn xo spemenw wmnepaipwu- Enwsasei- Heiposn-, s wmennom yxa-
se xoiopon oi 13man 1754r. cxasano: Mnorwe poccwncxwe namw nozzan-
n-e, a onee ws zsopnncisa, wmen s zensrax ny+zy, npwny+zen- y zpyrwx
252 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 253
Hponema oecneuenwn sosspaia wnoieunoro xpezwia, npezociasnnemoro
na zecnixw nei s zosonsno xpynn-x cymmax, scerza -na axiyansnon. Hpw
ycionuwsom zene+nom opamenww (es wnnnuww) naze+nocis rapaniww
oecneuenwn csoespemennoro sosspaia xpezwia oycnosnwsaeicn cnezyxmwmw
axiopamw: wnancos-m cocionnwem saemmwxa; cocionnwem sano+ennon ne-
zsw+wmociw; conxzenwem ycianosnennon s cooiseicisww c sanwcnmw s wno-
ieunon xnwre nocnezosaiensnociw yzosneisopenwn noipenociw sosspaia zon-
ra pasnwun-m xpezwiopam; cooinomenwem senwuwn- zonra w pasmepa sanora.
Oznwm ws cnocoos oecneuenwn rapaniww sosspaia ccyz nsnneicn zwsep-
cwwxauwn, nossonnxman pasnomepno pacnpezenwis pwcx me+zy wmymecisom
saemmwxos. Hpwnuwn zenciswn oioro mexanwsma saxnxuaeicn s cnezyxmem.
Kax npaswno, ne sce xnweni- anxa oznospemenno nsnnxicn nenna-
iensmwxamw. Cuwiaeicn, uio ne s-nonnnei zorosopn-e onsaienscisa no
sosspaiy xpezwios ozwn xnweni ws nniwzecniw. Cnezosaiensno, anx, s-za-
xmwn, zonyciwm, 5i-cnu ccyz pasnwun-m xnweniam noz sanor nezsw+wmo-
ciw, mo+ei cee nossonwis 100nesosspaios ccyz (5000:50), nasnauws
nopmy npouenia sa wx nonssosanwe, xomnencwpyxmyx oioi pwcx. B iaxom
cnyuae sce sxnazuwxw oxas-saxicn o+ezwnenn-mw s csoeopasn-n nyn no
ccyzam noz saxnazn-e, xa+z-n ws xoiop-x nsnneicn yuacinwxom xomnenca-
uww sosmo+noro pwcxa.
C iouxw spenwn nos-menwn rapaniww sosspaia wnoieun-x xpezwios
npezciasnnei wniepec on-i repmancxwx omecis ssawmnoro xpezwia. B oiwx
uennx s yciasax xpezwin-x omecis opamanocs ocooe snwmanwe na mep-
coxpanenwn sanora s nazne+amen wcnpasnociw w na mep- ss-cxanwn c newc-
npasn-x saemmwxos.
Ho zopesonxuwonnomy poccwncxomy saxonozaienscisy sce xpezwin-e
yupe+zenwn cipan- nozpaszennnwcs na rocyzapcisenn-e, omecisenn-e w
uacin-e. K rocyzapcisenn-m xpezwin-m yupe+zenwnm oinocwnwcs:
Locyzapcisennan xomwccwn noramenwn zonros;
Locyzapcisenn-n anx;
rocyzapcisenn-e ceperaiensn-e xacc-,
Locyzapcisenn-n Lsopnncxwn semensn-n anx;
Kpecisnncxwn nosemensn-n anx;
ccyzn-e xacc-.
Omecisenn-e xpezwin-e yupe+zenwn sxnxuanw:
ropozcxwe w censcxwe omecisenn-e anxw;
ropozcxwe nomapz-;
zsopnncxwe w xyneuecxwe xpezwin-e omecisa;
censcxwe, sonocin-e w cianwun-e anxw xasn-.
-acin-e xpezwin-e yupe+zenwn:
axuwonepn-e xommepuecxwe anxw;
omecisa ssawmnoro xpezwia;
axuwonepn-e semensn-e anxw;
ropozcxwe xpezwin-e omecisa.
Focytapcinennmz oanx Pocczzcxoz zmnepzz -n coszan s 1860r. w
axiwuecxw nsnnncn nozpaszenenwem Mwnwciepcisa wnancos na yposne
zenapiamenia. B cooiseicisww c yciasom 1895r. uensx zeniensnociw Locy-
zapcisennoro anxa -no oneruenwe zene+n-x oopoios, cozenciswe, c
seicisww c saxonom oi 5wxnn 1912r. ccyz- ne mornw s-zasaiscn noz sa-
nor uepecnonocn-x semens, xax ne oecneuwsaxmwx wniepecos semneyci-
poncisa w anxa. Lnn noxp-iwn ccyz- npocwienx npe+ze neoxozwmo
-no oiseciw semnw s oznom mecie, nwo s uenom cociase, nwo no yrozs-
nm ycazenan, naxoinan w i.z.
B mwpoxom cm-cne cnosa wnoiexa osnauaei xpwzwuecxw-npasosyx cwc-
iemy, sxnxuaxmyx nopnzox onpezenenwn cocionnwn snazenwn nezsw+wmoc-
isx w zonros no nemy nocnezosaiensno na xa+z-n xonxpein-n momeni, w s
oiom cm-cne cpasnwma c maiemaiwuecxon cwciemon xoopzwnai.
Hpw nanwuww wnoieunon cwciem-, nossonnxmen ueixo ycianoswis zoc-
iosepnocis npas snazensues na onpezenennyx nezsw+wmocis, coszaxicn
ycnoswn znn naze+noro npezociasnenwn wm zonrocpounoro xpezwia noz sa-
nor oion nezsw+wmociw semnw w cipoenwn npowssozcisennoro w +wnoro
nasnauenwn. Hpaso xpezwiopa pacnopnzwiscn no csoemy ycmoipenwx nezsw-
+wmocisx saemmwxa s cnyuae nes-nonnenwn wm onsaienscis no sosspaiy
ccyz nsnneicn nyumen rapaniwen oecneuennociw xpezwia wcxnxuwiensn-m
csoncisom wnoiexw. Oio npewmymeciso wnoieunoro xpezwia s-rozno oinwua-
ei ero oi zpyrwx swzos zonrocpounoro xpezwia: wnoieun-n nopnzox, oecne-
uwsaxmwn coxpannocis sano+ennoro wmymecisa w ciawnsnocis ero uen-,
coszaei anxy-xpezwiopy oxonomwuecxyx asy znn zonrospemennoro oisneue-
nwn xpezwin-x pecypcos es ocnosaiensn-x onacenwn o sosspaie ccyz sa-
emmwxamw. Unoieun-n nopnzox naronpwnien w znn ccyzononyuaienen.
Cipemncs x npwopeienwx npasa s-xyna sano+ennon nezsw+wmociw, onw
npwnwmaxi sce mep- x noramenwx xpezwia, yxpennnn s pesynsiaie csox
nnaie+ecnoconocis w wnancosoe cocionnwe.
B cipanax c passwi-mw p-noun-mw oinomenwnmw npaxiwxyxicn pasno-
opasn-e swz- wnoieun-x xpezwios. Onw moryi -is xnaccwwuwposan- s
saswcwmociw oi o+exia xpezwiosanwn, cnocoa oecneuenwn rapaniww sos-
spaia ccyz, xapaxiepa p-nxa wcnonssosanwn wnoieun-x onwrauwn w
cy+exia xpezwiosanwn.
B saswcwmociw oi o+exia xpezwiosanwn wnoieun-e xpezwi- nozpasze-
nnxicn na ccyz- znn npwopeienwn semensn-x yuacixos, noz ne+wn-e
cipoenwn necenscxoxosnncisennoro nasnauenwn.
Ho npwnuwny oecneuenwn rapaniww sosspaia xpezwi- xnaccwwuwpy-
xicn s saswcwmociw oi cienenw oecneuenwn wx cipaxosanwn w ero opranw-
sauww. Tax, s CTA pasnwuaxicn xpezwi- c saxnazn-mw nwciamw, sacipa-
xosann-mw Iezepansnon +wnwmnon azmwnwcipauwen (IIA), sacipaxosan-
n-mw .npasnenwem no zenam seiepanos (.LB) w nesacipaxosann-mw.
B saswcwmociw oi xapaxiepa p-nxa wcnonssosanwn wnoieun-x onwra-
uwn pasnwuaxicn wnoieun-e nwci- nepswunoro p-nxa w wnoieun-e nwci-
siopwunoro p-nxa.
B saswcwmociw oi cy+exia xpezwiosanwn wnoieun-e ccyz- na cipow-
iensciso +wnsn moryi nozpaszenniscn na xpezwi-, npezociasnenn-e nenoc-
pezcisenno ero yzymemy snazensuy, w na ccyz-, s-zasaem-e nozpnzuwxy.
Hocneznwe npaxiwxyxicn s iex cnyuanx, xorza oxonuaiensn-n snazeneu
szanwn eme ne wssecien s nepwoz cipowiensno-monia+n-x paoi, wnw on
ne mo+ei wnancwposais npoexi camocioniensno nwo sawniepecosan ions-
xo s nonyuenww roiosoro o+exia.
254 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 255
mwe s yciasn-n xanwian anxa cymm- ne mornw -is ssni- ropozcxwm yn-
pasnenwem opaino. B npasnenwn w cosei- anxa ne mornw sxozwis pyxo-
sozwienw ropoza w wx nw+anmwe pozcisennwxw. K 1914r. zencisosano
319iaxwx anxos.
Lpynna uacin-x xpezwin-x yupe+zenwn -na camon pasnoopasnon w
mnorouwcnennon. B yciasax axuwonepn-x anxos cozep+anwcs nexoiop-e
orpanwuenwn, xacasmwecn sxnaz-sanwn zene+n-x cpezcis s uenn-e ymarw.
B ocnosnom anx mor npwopeciw rocyzapcisenn-x w rapaniwposann-x
npaswienscisom ymar s npezenax nonoswn-, a nerapaniwposann-x ne
onee 20% ocnosnoro xanwiana anxa.
Poccwncxoe saxonozaiensciso ne paspemano npnmyx zeniensnocis wnoc-
ipann-x anxos s Poccwncxon wmnepww. Ucxnxuenwe -no czenano znn
ezwncisennoro anxa oznoro ws xpynnenmwx panuyscxwx anxos Credit
Lyonnais.
Oomecina nsazmnoto xpetzia ocymecisnnnw ssawmnoe xpezwiosanwe
uacin-x npeznpwnwmaienen. Heps-e omecisa nozonoro iwna sosnwxnw
eme s 1860-x rr. Kanwian omecisa coszasancn ws sciynwiensn-x ssnocos
yuacinwxos s pasmepe 10% paspemennoro wm xpezwia. Omecisam ssawm-
noro xpezwia paspemanocs ocymecisnenwe iex +e onepauwn, uio w axuwo-
nepn-m anxam. Ucxnxuenwe cociasnnna noxynxa ymar sa cocisenn-n
cuei. K 1914r. nacuwi-sanocs 1108omecis ssawmnoro xpezwia.
nomomsx xpaixocpounoro xpezwia, oieuecisennon ioprosne, npom-mnennoc-
iw w censcxomy xosnncisy, a iax+e yxpennenwe zene+non cwciem-. Kanw-
ian-, xoiop-e nomemanwcs s Locyzapcisenn-n anx uacin-mw nwuamw, yu-
pe+zenwnmw w omecisamw, a iax+e zenoswi- xasnauencis ne mornw wc-
nonssosaiscn na omwe rocyzapcisenn-e ny+z-. -wcian npw-ns oi one-
pauwn anxa nociynana s zoxoz- xasn-.
Locyzapcisenn-n anx nposozwn yuei sexcenen w zpyrwx cpoun-x on-
saienscis, s-zauy ccyz w oixp-iwe xpezwios; npwem sxnazos; noxynxy w
npoza+y sexcenen w zpyrwx uennocien (s iom uwcne uenn-x ymar); nepe-
soz zene+n-x cymm w zpyrwe xomwccwonn-e onepauww.
Pasmep yueinoro npouenia Locanxa, na xoiop-n opweniwposanwcs sce
ociansn-e anxw, ycianasnwsancn coseiom anxa w yisep+zancn mwnwcipom
wnancos. Oioi npoueni mor -is neozwnaxos-m znn pasn-x mecinocien w
oipacnen npom-mnennociw, a iax+e saswcen oi cpoxos noramenwn yuwi--
saem-x onsaienscis.
Focytapcinennmz ,nopzncxzz semetnnmz oanx, s-zasasmwn zonro-
cpoun-e ccyz- zsopnnam-semnesnazensuam noz sanor semensnon cocisen-
nociw, -n yupe+zen s Heiepypre s 1885r. B 1910r. anx nposozwn one-
pauww s 38ryepnwnx w ipex onacinx. Lsopnncxwn semensn-n anx s-za-
san ccyz-, o-uno s npezenax 6075% oi ciowmociw sano+ennon semnw,
na cpox oi 11zo 66,5nei noz 3,4% wnw 5% rozos-x. Lo 1889-ro w saiem
c 1906r. ccyz- s-zasanwcs saxnazn-mw nwciamw. Hpw oiom wx peanwsauwn
-na sosno+ena na Locyzapcisenn-n anx, a saemmwxw ocsoo+zanwcs oi
sosmo+n-x xypcos-x noieps.
Kpecinzncxzz nosemetnnmz oanx -n oixp-i s 1882r. s Heiepypre.
Ho yciasy anx wmen npaso npowssozwis onepauww no s-zaue xpecisnnam
ccyz, so-neps-x, znn noxynxw semnw w, so-siop-x, znn noramenwn zonros
no noxynxe semnw noz sanor ee +e. Ccyz- s-zasanwcs xax oizensn-m xpe-
cisnnam, iax w xpecisnncxwm iosapwmecisam w omecisam. Banx s-zasan
xpezwi- noz sanor noxynasmwxcn semens cpoxom oi 13zo 55nei s pasmepe
8090% oi ciowmociw yuacixa. Hpoueni no ccyzam cociasnnn oi 7,5% zo
8,5% rozos-x. B neps-e roz- zeniensnociw anxa ccyz- s-zasanwcs na-
nwun-mw. C 1905r. saemmwxw cianw nonyuais wnoieun-e onwrauww-csw-
zeienscisa w wmenn-e onsaienscisa anxa. K nauany Hepson mwposon
sonn- Kpecisnncxwn nosemensn-n anx sanwman nepsoe mecio no uwcny w
o+emy s-zann-x ccyz cpezw yupe+zenwn wnoieunoro xpezwia.
Coepetaietnnme xaccm -nw oixp-i- s 1842r. c uensx npwsneuenwn
zene+n-x cpezcis nacenenwn. Ceperaiensn-e xacc- -nw oixp-i- npw
Locyzapcisennom anxe, xasnauencisax, iamo+nnx, ynpasnenwnx w cianuwnx
+enesn-n zopor, xasenn-x swnn-x cxnazax, nouioso-ienerpan-x xonio-
pax, mxonax, soenn-x xopannx w i.z. C 1880-x rr. ceperaiensn-e xacc-,
sazymann-e nepsonauansno xax yupe+zenwn camonomomw, cianw wcnons-
sosaiscn s wniepecax rocyzapcisennoro xpezwia. B xonue 80-x nauane
90-x rr. XIXs. npaswiensciso axiwsno npwsnexano wx x onepauwnm xonsep-
cww rocyzapcisenn-x sanmos.
Fopotcxze oomecinennme oanxz -nw cam-m pacnpocipanenn-m sw-
zom omecisenn-x xpezwin-x yupe+zenwn. Ocnosnon xanwian iaxwx an-
xos opasos-sancn sa cuei cpezcis ropoza w no+episosanwn. Bce nociynas-
Ezwncisenn-m wnocipann-m anxom, paoiasmwm s Poccww, -n panuyscxwn
Credit Lyonnais
256 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 257
cww neiepyprcxwx anxos s nposwnuwx w s-iecnenwn c p-nxa mecin-x an-
xos. Tax, s ieuenwe nepsoro zecniwneiwn XXsexa npowcxozwna maccosan rw-
ens menxwx anxos, rnasn-m opasom nposwnuwansn-x. Ba oioi nepwoz
-no nwxswzwposano socems xpezwin-x yupe+zenwn, a coszano scero zsa.
B-nw nwxswzwposan-: s 1901r. Xapsxoscxwn Topros-n, Exaiepwnocnasc-
xwn Kommepuecxwn, Heiepyprcxo-Asoscxwn anxw; s 1904r. Heiepyprc-
xo-Mocxoscxwn, Kocipomcxon Kommepuecxwn; s 1909r. Cpezne-Aswaicxwn
Kommepuecxwn, Mwncxwn Kommepuecxwn, Baniwncxwn Toproso-npom-mnen-
n-n. B-nw coszan- Cesepn-n w Camapcxwn Kyneuecxwn anxw. C 1900no
1909r. uwcno nposwnuwansn-x anxos ymensmwnocs c 68,4% oi omero wx
uwcna zo 56,7% w npozon+ano nazais snnois zo 1914r. Eme onee snauw-
iensn-m -no coxpamenwe uwcna wnwanos nposwnuwansn-x anxos: oi
17% oi omero uwcna wnwanos s 1900r. zo 8,2% s 1914r. B Poccww s
ycnoswnx pannen npom-mnennon w anxoscxon xonuenipauww nposwnuwans-
n-e anxw ne ycnenw nyciwis rnyoxwx xopnen. Honas s saswcwmoe nono+e-
nwe, onw, xax npaswno, -cipo nwmanwcs csoen camocioniensnociw w npe-
spamanwcs s oizenenwn cionwun-x anxos. Oznaxo s io +e spemn nawonee
xpynn-e nposwnuwansn-e anxw nepenocwnw peswzenuww csowx npasnenwn s
wnancos-e uenip- cipan- s Mocxsy w Heiepypr.
Cnwnnwx w nornomenwx anxos cnococisosana w sce sospaciasman
xonuenipauwn npom-mnennociw. Pasmep- xpezwios, omwccwonn-x onepa-
uwn, noipenociw s paszenenww pwcxa me+zy omwpnon xnweniypon sce
sospacianw. Oio ipeosano orpomn-x xanwianos, uio -no ne no cwnam
oizensn-m anxam. K iomy +e conwznocis anxa w zosepwe x nemy saswce-
nw rnasn-m opasom oi senwuwn- ero xanwiana. Konxypeninan opsa,
npoiexasman me+zy nouiw pasn-mw no sosmo+nocinm conepnwxamw, ionxa-
na anxw na nyis o+ezwnenwn w saxnxuenwn cornamenwn o cosmecin-x
zenciswnx na p-nxe anxoscxwx ycnyr. Ha oion nouse cianw coszasaiscn
anxoscxwe xoncopuwym-. Hanpwmep, Asoscxo-Loncxon anx cian so rnase
rpynn- anxwpcxwx zomos, s cocias xoiopon sxozwnw iaxwe yupe+zenwn,
xax Basensepr, Bpaisn L+amrapos-, nxep w Bpaisn Pnymwnc-
xwe. B 1910r. nepeuwcnenn-e yupe+zenwn saxnxuwnw zorosop, no xoiopo-
my onsanwcs nposozwis omyx nnanomepnyx zeniensnocis no peanwsauww
scesosmo+n-x rocyzapcisenn-x, +enesnozopo+n-x, ropozcxwx w npouwx
onwrauwn w sanmos w no pasmemenwx wx s Poccww w sa rpanwuen. -nen-
rpynn- iax+e onsanwcs nposozwis cosmecino sce onepauww, xoiop-e mor-
nw oxasaiscn ne no cwnam oizensn-m anxoscxwm yupe+zenwnm. K oiomy
cornamenwx npwm-xanw iax+e ozno spemn Cwwpcxwn Topros-n w Pyccxwn
Toproso-npom-mnenn-n anxw.
Tenzenuwn x yxpynnenwx poccwncxwx anxos nponswnacs s camom naua-
ne cioneiwn. B 1900r. Heiepyprcxo-Asoscxwn anx cionn na rpanw cnwn-
nwn c Asoscxo-Loncxwm, oznaxo czenxa paccipownacs ws-sa nenaronpwni-
non p-nounon xon+xnxiyp-. B wiore nposwnuwansn-e oizenenwn Heiep-
yprcxo-Asoscxoro anxa nepemnw s cocisennocis Cesepnoro anxa.
B 1909r. Asoscxo-Loncxon anx cxynwn axuww Mwncxoro Kommepuecxoro
anxa, c xoiop-m s ieuenwe mnorwx nei naxozwncn s nwsxwx zenos-x oi-
nomenwnx. B cnezyxmem rozy Coezwnenn-n anx cian snazensuem Baniwn-
cxoro Toproso-Hpom-mnennoro anxa s Pesene.
Lecnis axzonepnmx semetnnmx oanxon s nauane XXs. nposozwnw
csow onepauww s onpezenennom panone, npaxiwuecxw ne xonxypwpyn c zpy-
rwmw anxamw. Bemensn-e anxw s-zasanw wnoieun-e ccyz- s npezenax
5060% ouenounon ciowmociw censcxon wnw ropozcxon nezsw+wmociw.
Ccyz- npezociasnnnwcs na cpoxw oi 10zo 38wnw za+e 66nei.
B nepwoz wnancos-x xpwswcos Mwnwciepciso wnancos s xa+z-n
anx nasnauano cneuwansnoro ynonnomouennoro znn nanxzenwn sa zeniens-
nocisx anxa s nonnom o+eme, c npasom oimennis pacnopn+enwn pyxosoz-
cisa anxa, ecnw oiw pacnopn+enwn npoiwsopeuwnw yciasy. Cozep+anwe
ynonnomouennoro npowssozwnocs sa cuei anxa, no sapnnaia, xoin w onpe-
zennnacs mwnwcipom, ne morna -is s-me, uem y unenos npasnenwn.
Banxzpcxze toma z xoniopm ne -nw onsan- wmeis yisep+zenn-x
npaswienscisom yciasos. Oiw sasezenwn oinwuanwcs oi axuwonepn-x anxos
npe+ze scero xpaixocpoun-m xpezwiosanwem w wp+es-mw cnexynnuwnmw.
Oio -nw, xax npaswno, o-un-e iopros-e zoma, napnzy c ioprosnen sanw-
masmwecn w anxoscxwmw onepauwnmw, xoiop-e nocienenno cianoswnwcs
znn nwx ocnosn-m wciounwxom zoxozos. B 1889r. s Poccww nacuwi-sanocs
24anxwpcxwx zoma (c omwm rozos-m oopoiom 1mwnnwapz pynen) w
228anxwpcxwx xoniop (2,17mwnnwapza).
Onepauww c ropozcxon nezsw+wmocisx s ocnosnom senw topotcxze
xpetzinme oomecina. Heps-e nozon-e omecisa -nw ocnosan- s He-
iepypre (1861r.) w Mocxse (1862r.). O-uno omeciso s-zasano xpezwi
s pasmepe 5060% oi ciowmociw sanora. Ccyz- saemmwxam, s-zasasmwe-
cn ionsxo saxnazn-mw nwciamw w onwrauwnmw omecisa, npezociasnnnwcs
na cpox oi 15zo 36nei c npasom zocpounoro noramenwn. .cias omecisa
npezycmaipwsan xpyrosoe pyuaiensciso scex sano+enn-x wmymecis w
sciynnenwe saemmwxos s unen- omecisa. Ka+z-n unen omecisa oiseuan
no ero onsaienscisam, i.e. no s-nymenn-m onwrauwnm, s npezenax cio-
wmociw sano+ennoro wmymecisa.
Banxoscxan cwciema Poccww nepe+wsaei xauecisenno nos-n oian, xapax-
iepnon ocoennocisx xoioporo nsnneicn oimwpanwe anxos-oznoznesox w yx-
pennenwe xpynn-x wnancos-x wnciwiyios. Cnwnnwn w nornomenwn anxosc-
xwx yupe+zenwn newse+n-. Ananorwun-n wciopwuecxwn oian passwiwn an-
xoscxan cwciema Poccww y+e nepe+wsana. Oio npowcxozwno s nauane XXs.
Konuenipauwx wnancosoro p-nxa Poccww so mnorom ycxopwn oxonomw-
uecxwn xpwswc 19001908rr. On s snauwiensnon mepe cnococisosan co-
xpamenwx anxoscxwx oopoios. Hocienenno menxwe anxw cianw npexpa-
mais csow onepauww w saxp-saiscn. Hpwuwna wx s-mwpanwn saxnxuanacs s
nesosmo+nociw xonxypwposais c onee xpynn-mw anxamw, iax xax xonxy-
penuwn s-ny+zana anxw nocionnno nos-mais npoueni s-nnai no sxnazam w
iexymwm cueiam, uio nwmano onee menxwe anxw sosmo+nociw npezocias-
nnis zemes-n xpezwi ioprosne w npom-mnennociw w s wiore npwsozwno wx x
nemwnyemon rwenw. B iaxon cwiyauww y anxa ociasanocs zsa s-xoza: nwo
saxp-iscn w nwxswzwposaiscn, nwo ciais wnwanom onee xpynnoro anxa.
-ame scero iaxwe ansiepnaiws- sciasanw nepez nposwnuwansn-mw anxamw,
xoiop-e ne s cocionnww -nw xonxypwposais c xpynn-mw cionwun-mw an-
xamw, oixp-sasmwmw csow wnwan- s nposwnuww. Hpouecc opmwposanwn s
Poccww anxoscxwx monononwn npowcxozwn rnasn-m opasom nyiem oxcnan-
258 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 259
cnwnnwx Cwwpcxoro Toprosoro anxa c Pyccxo-Aswaicxwm wnw, no xpannen
mepe, sxnxuenwx ero s cepy panuyscxoro snwnnwn. B 1910r. Pyccxo-Asw-
aicxwn anx cxynwn xpynn-n naxei axuwn Cwwpcxoro Toprosoro anxa w
axuww nocneznero -nw ssezen- s oopoi napw+cxon wp+w, uio oxonua-
iensno onpezenwno opweniauwx oioro anxa s ciopony Hapw+a.
B nocneznwe zosoenn-e roz- npouecc xonuenipauww anxoscxoro zena
eme onee nos-cwncn. Tax, s Poccww cno+wnacs neonsman rpynna
Grossbanken (mecis neiepyprcxwx anxos Pyccxo-Aswaicxwn, Heiep-
yprcxwn Me+zynapozn-n, Asoscxo-Loncxon, Pyccxwn znn Bnemnen Top-
rosnw, Pyccxwn Toproso-Hpom-mnenn-n, Cwwpcxwn Topros-n w ozwn moc-
xoscxwn Coezwnenn-n anx), ociaswsman zanexo nosazw sce ociansn-e
anxw no csoen wnancoson momw. Oia rpynna cocpezoiouwna s csowx pyxax
onsme nonoswn- ocnosnoro xanwiana scex anxos cipan-.
Ba cpasnwiensno xopoixoe spemn csoero cymecisosanwn xommepuecxwe
anxw Poccww s-pocnw s rwranicxwe yupe+zenwn, ocny+wsasmwe scx iop-
rosnx w npom-mnennocis cipan-. Ho iemnam pocia onw snauwiensno one-
pezwnw za+e csowx repmancxwx xonner. Hanpwmep, x 1913r. na ozwn poc-
cwncxwn anx npwxozwnocs s cpeznem 11,5mwnnwonos pynen ocnosnoro
xanwiana, a na ozwn repmancxwn oxono 8,75mwnnwonos pynen.
Ha npoin+enww scen wciopww cymecisosanwn xommepuecxwx anxos oxo-
nomwuecxwe noz+em- nocionnno uepezosanwcs c xpwswcamw, iopmosnmwmw
passwiwe napoznoro xosnncisa, a snauwi, w anxoscxon zeniensnociw, ozna-
xo, necmoipn na oio, poccwncxwe xommepuecxwe anxw neyxnonno napamwsa-
nw csow xanwian-, pasmep- sxnazos, pacmwpnnw ceis csowx oizenenwn.
Ecnw xonwueciso anxos c 34s 1885r. ysenwuwnocs x 1914r. zo 46(na
35%), io wx xanwian- sospocnw c 120,1mwnnwona zo 836,3mwnnwonos
pynen, i.e. nouiw na 700%. Eme sameinee poci xonwuecisa oizenenwn: c
39s 1885r. zo 822s 1914r.
Uiax, xonuenipauwn anxos s Poccww nozono xonuenipauww npom-m-
nennociw zociwrna ropaszo onee s-coxoro yposnn, uem s sezymwx cipanax
Espon- ioro spemenw. .zensn-n sec neiepyprcxwx anxos s csoznom a-
nance axuwonepn-x anxos Poccww zociwr x 1908r. 5658%, s io spemn
xax zonn nonzoncxwx w epnwncxwx anxos s onepauwnx axuwonepn-x an-
xos Anrnww w Lepmanww cociasnnna 30w 46%.
Ycnex
On -n wnancwciom no camon csoen npwpo-
ze w sce csnsannoe c oiwm ipyzn-m wcxycci-
som cxsai-san iax +e, xax nooi cxsai-saei
ionuanmwe nepe+wsanwn, sce oiienxw uyscis.
Teoop paxsep
Inopenuwn xpynnenmwn uenip xynsiyp- Bospo+zenwn. Benwuanman
cnasa Inopenuww Mezwuw, sa necxonsxo sexos cosepmwsmwe mno+eciso
nozswros w s soenn-x, w s nonwiwuecxwx cionxnosenwnx. Pacmwpws none
Bo scex nepeuwcnenn-x s-me cnyuanx peus wzei o nozuwnenww siopo-
cienenn-x nposwnuwansn-x xpezwin-x yupe+zenwn. Ho napnzy c oiwm
npocmaipwsaxicn w non-ixw cnwnnwn. B 1903r. sosnwx npoexi cnwnnwn
Heiepyprcxoro Me+zynapoznoro anxa c Pyccxwm Toproso-Hpom-mnen-
n-m. Heiepyprcxwn Me+zynapozn-n anx, ocoenno cwnsno nocipazas-
mwn oi xpwswca, cipemwncn nyiem cnwnnwn ynpouwis csoe nomainysmeecn
nono+enwe. Me+zy oowmw anxamw -no zociwrnyio cornamenwe, no xoio-
pomy Heiepyprcxwn Me+zynapozn-n zon+en -n npowsseciw zononnw-
iensn-n s-nycx axuwn na 12mwnnwonos pynen znn omena wx na axuww
Toproso-npom-mnennoro. Oznaxo npoexi ne -n ocymecisnen ws-sa npoiw-
sozenciswn Mwnwciepcisa wnancos, onacasmerocn cnwmxom onsmoro ycw-
nenwn camoro xpynnoro s io spemn anxa Heiepyprcxoro Me+zynapoz-
noro, naxozwsmerocn x iomy +e s saswcwmociw oi repmancxoro xanwiana.
Iwnancosoe sezomciso oinocwnocs secsma nezpy+enxno x napaciaxmen
ienzenuww cpamwsanwn anxoscxoro xanwiana. U ecnw w paspemano cnwn-
nwn necxonsxwx anxos, io iaxwe pemenwn imaiensno oocnos-sanwcs.
Cnwnnwe anxos s Poccww wmeno mecio ionsxo s zsyx cnyuanx. Lesni-n no
senwuwne Coezwnenn-n anx -n coszan c nomomsx Mwnwciepcisa wnancos
s 1910r. ws ipex oanxpoiwsmwxcn anxos L.C. Honnxosa (Me+zynapozn-n
Topros-n anx, +no-Pyccxwn, Opnoscxwn). Bnocnezcisww mwnwciepciso
npozano xoniponsn-n naxei Coezwnennoro anxa panuyscxwm anxwpam.
B 1910r. iax+e npw yuaciww wnancosoro sezomcisa npowsomno cnwnnwe Pyc-
cxo-Kwiancxoro anxa c Cesepn-m. B pesynsiaie opasosancn Pyccxo-Aswaic-
xwn anx, s npasnenwe xoioporo somnw zsa -smwx uwnosnwxa Mwnwciepcisa
wnancos w zsa panuyscxwx anxwpa, a npezcezaienem -n nasnauen -s-
mwn zwpexiop oznoro ws zenapiamenios Mwnwciepcisa wnancos A.U. Hyiw-
nos. Pyccxo-Kwiancxwn anx ocymecisnnn wnancosyx nonwiwxy npaswiens-
cisa na Lansnem Bocioxe. Oznaxo nocne pyccxo-nnoncxon sonn- oioi anx
nonec onsmwe y-ixw w cian snauwis +anxoe cymecisosanwe. Hpaswiensciso
-no sawniepecosano s canwposanww anxa w yxpennenww ero noswuwn. Hooio-
my -nw npeznpwnni- marw no cnwnnwx oioro anxa c Cesepn-m, xoiop-n
-n yupe+zen xax zouepnwn anx oznoro ws panuyscxwx anxos s 1901r.
B pesynsiaie opasosancn cam-n xpynn-n anx Poccwncxon wmnepww, xoio-
p-n x 1914r. pacnonaran 102wnwanamw, cocisenn-m xanwianom s 78mwn-
nwonos pynen, sxnazamw w iexymwmw cueiamw na 367mwnnwonos.
B-coxwm yposnem xonuenipauww pyccxwe anxw onsan- wnocipannomy
xanwiany. Haws-cmwx iemnos passwiwn onw zociwrnw s nepwoz c 1910 no
1913r. Ha oio spemn npwxozwncn ycwnenn-n npwiox wnocipann-x xanwianos s
poccwncxyx anxoscxyx cwciemy. Hoxasaiensno, uio ezwncisenn-n xpynn-n
neiepyprcxwn anx, ne csnsann-n c wnocipann-m xanwianom, Bon+cxo-
Kamcxwn sa 19101913rr. ysenwuwn cson xanwian scero na 3mwnnwona py-
nen, s io spemn xax sce ero xonxypeni- s-pocnw szsoe, a nexoiop-e sipoe.
Cam-e xpynn-e anxoscxwe o+ezwnenwn w cornamenwn, wmesmwe mecio
s oioi nepwoz, nswnwcs so mnorom pesynsiaiom snwnnwn panuyscxoro an-
xoscxoro xanwiana. Boi npwmep. C 1910r. nauanacs ynopnan opsa soxpyr
Cwwpcxoro Toprosoro anxa, xoiop-n panuyscxan rpynna cipemwnacs cnwis
c oznwm ws csowx poccwncxwx wnwanos. Hocne neyzasmencn non-ixw npwco-
ezwnwis oioi anx x Pyccxo-Kwiancxomy cianw npeznpwnwmaiscn marw no
260 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 261
K nerenzapn-m anxwpam oinocwicn cemenciso Poimwnszos. Omnema
Poimwnszos npezciasnnei coon nnis cipen, coezwnenn-x uenouxon, uio
cwmsonwswpyei coxs nniw c-nosen Menepa Ammenn, pozwsmerocn 23es-
pann 1743r. so Ipanxypie-na-Manne. On, xax w onsmwnciso nemeuxwx
espees, ne wmen amwnsnoro wmenw.
Camo cnoso poimwnsz oosnauano cemennyx npwnazne+nocis w opa-
sosanocs oi Zum rothen Schilg (s nepesoze c nemeuxoro y xpacnoro
mwia). Iaxiwuecxw oio npocio nposswme, sosnwxmee ws-sa xpacnoro
mwia, yxpamasmero cxpomn-n acaz ero pozwienscxoro zoma.
Hos+e, s 1769r., Poimwnsz- nonyuai aponcxwn iwiyn, w na s-secxe c
reccen-xaccenscxwm repom yzei nauepiano: Menep Ammens Poimwnsz.
Hociasmwx Lsopa. Cnyuwnocs oio iax. Ammens cowpan ciap-e mezanw w
s-mezmwe ws oopoia monei-. Ho ne noiomy, uio oio ysnexano ero. On
snan, uio npwnu Bwnsrensm, nanzrpa Leccen-Kaccenscxwn, s usem nozzan-
cise cocionn Ammens Poimwnsz, -n cipacin-m nymwsmaiom. Hepez yzy-
mwm senwxwm wnancwciom mwpoxo oixp-nwcs zsopuos-e sopoia. Oio -na
nepsan ciynensxa na nyiw socxo+zenwn moryuen zwnaciww Poimwnszos.
-epes nninazuais nei narozapn nosxociw w ymenwx oxas-sais ycnyrw
zsopy Ammens Poimwnsz cian cam-m zosepenn-m nwuom Ero B-couecisa w
nonyuwn +enann-n noci npwzsopnoro anxwpa.
.meno wcnonssyn oiy zon+nocis, on sano+wn ocnosy csoen yzymen
wmnepww. Pacnopn+ancs zosepenn-mw emy orpomn-mw xanwianamw (Bwns-
rensm -n oznwm ws cam-x orai-x npwnues ioro spemenw), Poimwnsz co-
szan no scen Espone ceis npezann-x nwuno emy arenios, wrpan na wp+e s
csowx wniepecax.
Menep Ammens Poimwnsz, ocnosaiens anxwpcxoro zoma, nonssosancn
snauwiensn-m snwnnwem s wnancoson w nonwiwuecxon +wsnw esponencxwx
rocyzapcis. Ho w nouiw cioneiwe cnycin (20espann 1844r.) Lenpwx Lenne
s nwcsme ws Hapw+a, ynomwnan Poimwnszos, oimeiwn, uio ...snwnnwe oiwx
nxzen s repmancxwx xanuennpwnx ouens senwxo.
Hemeuxwn nwcaiens Lxzswr Bepne ociaswn cnezyxmwe socnomwnanwn:
Ciap-n Poimwnsz... pozonauansnwx uapcisyxmen zwnaciww, -n cnasn-n
uenosex, camo naroueciwe, cama zopoia. . nero -no xpoixoe nwuo c oc-
ipon opozxon, na ronose ipeyronsnan mnnna, nnaise +e onee uem
cxpomnoe, nouiw eznoe. Tax on xozwn no Ipanxypiy, w scerza, cnosno
cswia, oxpy+ana ero ionna eznnxos, xoiop-x on nazennn mwnoci-nen wnw
zop-mw coseiamw; ecnw na ynwue s- noscipeuanw sepenwuy nwmwx c yie-
menn-mw wnw secen-mw nwuamw, oio snauwno, uio szecs ionsxo uio npo-
men ciap-n Poimwnsz.
C-nossn Poimwnsza coszanw csow anxoscxwe zoma: Conomon s Bene,
L+eme s Hapw+e, Haian s Lonzone w Kapnman s Heanone. Iop-
mansno nesaswcwm-e zpyr oi zpyra, onw iem ne menee -nw csnsan- csn-
menn-mw ysamw xposw w wmenw omyx xypsepcxyx cny+y (cxaxos-e noma-
zw, mansnoci-, i.e. nouios-e xapei-, ociaei- w za+e nouios-e ronyw),
xoiopan nossonnna wm omenwsaiscn wsseciwnmw o scex nonwiwuecxwx co--
iwnx uyis nw ne pansme, uem oiw co-iwn npowcxozwnw na camom zene.
Haiany Poimwnszy cnpaseznwso npwnwc-saeicn onsman uacis wnan-
cos-x ycnexos cemencisa Poimwnszos sa nepwoz c 1815no 1835r. On co-
zeniensnociw csoero anxa na scx Espony nocpezcisom uenon ceiw iopro-
s-x xoniop, onw czenanwcs cam-mw wssecin-mw cpezw nosoro napo+zasme-
rocn xnacca xanwianwcios.
L+osannw Mezwuw, no nposswmy di Bicci, -n nponwuaiensn-m w nos-
xwm nonwiwxom. B 1421r. on wcnpaswn ropozcxon xazacip w oxasancn no-
nesn-m nopeniwnuam, ne sa-san, snpouem, o cocisenn-x zoxozax.
Umenno on opranwsosan ceis anxos, xoiop-e nono+wnw ocnosanwe mory-
mecisy ero poza.
Us scero mnorouwcnennoro cemencisa Mezwuw ynomnnem Lopenuo Me-
zwuw Lopenuo Benwxonennoro ionsxo noiomy, uio oio -n ne co-
scem o-un-n anxwp. Bce ero oraicisa cny+wnw noompenwx wcxyccis,
noxposwienscisy nwiepaiyp- w nayx. On nwcan ciwxw, oinwuasmwecn uwc-
ioion ciwnn w wsnmecisom, w npespaiwn Inopenuwx s rwranicxyx xyzo-
+ecisennyx ranepex, rze w no cen zens cioni znwnn-e ouepezw iypwcios
co scero mwpa. Cnpaseznwsociw pazw nazo cxasais, uio Lopenuo onsme
saoiwncn o meuenaicise w nonwiwuecxon snaciw, ne+enw o ioprosne w
wnancax.
Cipacis Lopenuo x rymanwiapn-m nayxam w nwiepaiype nosnexna sa
coon -cip-n ynazox xomnanww, ocnosannon ero npezxamw. Ozwn sa zpy-
rwm saxp-sanwcs ee wnwan-: s 1469r. seneuwancxwn, s 1478r. s
Lonzone w Bpxrre, s 1494r. mwnancxwn.
B onoxy Bospo+zenwn xpynnenmwmw anxwpamw -nw npezciaswienw
cemencisa Iyrrepos, wx nas-saxi za+e npome+yioun-m ssenom me+zy
Mezwuw w Poimwnszamw.
Heps-n ws wssecin-x Iyrrepos Lanc Iyrrep +wn s XIVs., -n
npoci-m ixauom ws zepesnw Lpaen nenozanexy oi Ayrcepra, a s XVIs.
cemenciso snazeno Mynsiwnauwonansnon wpmon, axiopwnmw s Anisepne-
ne, Kensne, Ipanxypie, Mannue, Hxpnepre, Xoxenxwpxwne, Lennuwre,
Ayrcypre, Xane, Uncpyxe, Lanuwnre, Bpecnay, Kpaxose, Bene, Byzanem-
ie, Bonsuano, Mwnane, Beneuww, Pwme, Heanone, Mazpwze, Ceswnse, Lwc-
caone. Hpezciaswienscisa Iyrrepos -nw s Amciepzame, Cipacypre,
Lxexe, Lamypre, Lxneypre, Tieiiwne, Ipanxypie-na-Ozepe, Perenc-
ypre, Hosnanw, Topynse, Hpecypre, -ecnay. . nwx -nw xonw: Tana,
Lamienn, Bann Mape, Tsau, Hensn...
Heps-m ws senwxwx Iyrrepos -n Hxo I, xoiop-n ocnosan s Ayrcyp-
re csow ixauxwe maciepcxwe w, xpome ioro, sannncn oraienmwmw mecio-
po+zenwnmw s Twpone.
Us cemw c-nosen ocoenno npeycnesan s anxwpcxom zene Hxo II, no
nposswmy Borau. B 1507r. on ozon+wn Maxcwmwnwany Ascipwncxomy
70i-cnu nopwnos s xauecise sanora w nonyuwn snazenwn Bancenxopn
Mapieiien w rpaciso Kwpxepr, xoiop-e zonroe spemn ociasanwcs s ce-
mencise Iyrrepos.
B 1519r. Iyrrep- nozzep+anw xanzwzaiypy Kapna V na wmnepaiopc-
xwn npecion. Hxo Iyrrep sannaiwn onexiepam 544i-cnu nopwnos, ne
cuwian sexcenen, nozne+asmwx onnaie nocne s-opos. Hoiom on cymen zo-
sonsno nosxo sosmeciwis csow pacxoz-, ne npocn za+e y camoro xanzwzaia
nwxaxon opmansnon rapaniww. B 1563r. axiws- anxa Iyrrepos ouenwsa-
nwcs s 5661493nopwna.
262 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 263
repuora Bennwnriona, ne ciowsmwe nouiw nwuero. Ho n snan, uio Anrnwn
sannaiwi sa nwx s cnyuae yzauw ee ezwncisennoro cnoconoro renepana, w
na camom zene n nonyuwn sce nonnocisx zo nocneznero apiwnra... Lpyron
pas n ysnan, uio Oci-wnzcxan xomnanwn wmeei s npoza+e sonoia na
800i-cnu ynios ciepnwnros. H nomen w xynwn ero.
Mne -no wssecino, uio Bennwnrion, xomanzosasmwn s io spemn sonc-
xamw s Hopiyranww w ne nonyuwsmwn csoespemenno zener, ny+zancn s
ssonxon moneie. H ne omwcn. Hpaswiensciso, ysnas o moen onepauww,
npwcnano sa mnox w o+nswno, uio emy ny+no mnoro sonoia. H oizan. Ho
nwxio ne snan, xax zociaswis ero s Hopiyranwx. H npwnnn oio zeno na
cen w nepesen zensrw uepes Ipanuwx (!). Oio -n nawnyumwn oopoi,
czenann-n mnox xorza-nwo.
B Anrnww Haian Poimwnsz cuwiancn xynuom, oznaxo ero rnasn-m ze-
nom w nacionmwm npwssanwem -na wp+a. Hpw csoen neo-xnosennon
nposopnwsociw on ymen na+wsais onsmwe zensrw. Oio, xax rosopwnw, cze-
nano ero uapem nonzoncxon wp+w s io spemn, xorza emy ne -no eme w
ipwzuaiw nei. Hwxio, nozono emy, ne mor cxasais o cee: B ieuenwe
nniw nei n ymno+wn cson xanwian s 2500pas.
K rnasn-m wp+es-m pexopzam Haiana Poimwnsza oinocwicn ero swp-
iyosnan wrpa naxanyne wis- npw Baiepnoo. B xoz mnw omann-e manes-
p-, npeznpwnwmanwcs -cip-e pwcxosann-e marw, ueixan cipaierwn oec-
neuwsanacs rwxon iaxiwxon. B pesynsiaie Haian Poimwnsz na+wn onee
oznoro mwnnwona ynios ciepnwnros s ozwn ionsxo zens.
Kpome rnasn-x wnancos-x noez -nw eme zecnixw w coinw menee
snauwiensn-x. Asiopwiei ero nocne noez- npw Baiepnoo, xax on myin
nas-san csox snamenwiyx onepauwx, cian necoxpymwm-m. Emy nosepwnw
sce, ocoenno npaswienscisa, xoiop-e nocionnno ny+zanwcs s nem w opa-
manwcs c npocsamw o yciponcise sanmos. On ne oixas-san, no npw oz-
nom ycnosww: uio- s cipane sce -no cnoxonno. Taxwm opasom on snwnn
na snyipennxx nonwiwxy esponencxwx rocyzapcis.
On sanwmancn w ioprosnen, wmen csow pyznwxw, nanpwmep, ansmazen-
cxwe pyznwxw piyiw s Ucnanww. B 1831r. Ucnanwn ssnna y Haiana saem
w s oecneuenwe npaswnsnon ynnai- npouenios sano+wna emy ansmazenc-
xwe pyznwxw. Pesynsiaiom oion czenxw -no nos-menwe uen- wcnancxon
piyiw szsoe. Torza ioprosu- opaiwnwcs x Unzww s naze+ze xynwis iam
piyis zemesne. Ho Poimwnsz onepezwn wx w iyi: pyznwxw Unzww iax+e
oxasanwcs s saswcwmociw oi nero. Hpwmnocs nnaiwis no nasnauennon wm
iaxce.
Anrnwncxwn wnwan w nocne Haiana Poimwnsza npozon+an cycwzwpo-
sais rocyzapciso. B 1875r. npaswienscisy Lwspaonw -n zan saem na
99mwnnwonos sonoi-x panxos znn s-xyna y erwneicxoro xezwsa npwnazne-
+asmen emy uaciw Cyouxoro xanana.
Hpwexas s Hapw+ s 1811r. c mwnnwonom sonoi-x panxos, L+emc ze
Poimwnsz ociaswn nocne csoen cmepiw cocionnwe, wcuwcnnsmeecn zsymn
mwnnwapzamw. Oio -n ozwn ws cam-x snwniensn-x nxzen s Hapw+e.
Lnasa panuyscxoro wnwana c 1905r. Ozyapz ze Poimwnsz npocnaswn-
cn npoiwsozenciswem ciawnwsauww panxa, nposozwsmencn Hyanxape, a
iax+e nauwonanwsauww +enesn-x zopor.
zencisosan npouseianwx zena csoero oiua onsme, uem xio-nwo ws ero
paises, xoin w onw, xoneuno, ne cwzenw cno+a pyxw. Boi uio rosopwn o
cee cam Haian Poimwnsz, o csowx neps-x marax na wnancosom nonpwme:
H sasezosan s oiuoscxon wpme anrnwncxwmw iosapamw. K nam so Ipan-
xypi s 1798rozy npwexan ozwn xpynn-n onios-n ioproseu, rnasenciso-
sasmwn na xnonuaioyma+nom p-nxe. H xax-io ero owzen, w on nooiomy
oixasancn noxasais mne csow opasu-. Oio, nomnx, npowcxozwno so siop-
nwx. Torza n cxasan oiuy: H oinpasnnxcs s Anrnwx. H rosopwn ionsxo
no-nemeuxw. B ueisepr n y+e -n s zopore. -em onee n npwnw+ancn x
Anrnww, iem zemesne cianoswnwcs anrnwncxwe iosap-. Ho npw-iww s
Manueciep n na sce mow zensrw naxynwn iamomnwx wszenwn, xoiop-e -nw
ouens zemes-, w na+wn onsmwe ap-mw. H scxope yezwncn, uio iam
mo+no sapaoiais cpasy na ipex npezmeiax na xnonxe, na xpacxe w na
s-zenxe manyaxiypnoro iosapa. Hooiomy n cxasan apwxaniy: H yzy
cna+ais sac xnonxom w xpacxon, a s- menn manyaxiypn-m iosapom.
Bcnezciswe oioro n sapaai-san na xa+zom moem oopoie w npwiom s co-
cionnww -n npozasais csow iosap- zemesne, uem xio-nwo zpyron. B o-
uens xopoixoe spemn n npespaiwn csow zsazuais i-cnu ynios s 60i-cnu.
Becs mon ycnex ocnosan -n na cnezyxmem npaswne: H mory wcnonnwis
sce io, uio mo+ei czenais zpyron uenosex, a noiomy n yzy xonxypwposais
c ioprosuem, ne noxasasmwm mne csow opasu-, w co scemw ociansn-mw.
B io spemn Haiany Poimwnszy ne -no eme 24nei. On ne nonyuwn
nwxaxoro opasosanwn w ne snan nw oznoro wnocipannoro ns-xa. Bworpa-
oimeuaxi ero neo-uannyx camoysepennocis. Csoe oinomenwe x nxznm on
copmynwposan cnezyxmwm opasom: H nwxorza ne wmen w ne yzy wmeis
zena c nxzsmw, xoiop-m ne sesei. Ecnw onw ne ymexi ycipowis csowx co-
cisenn-x zen, io uem moryi onw npwrozwiscn mne. Cions +ecixoe xpezo
wnancosoro iwiana -no oznwm ws rnasn-x npaswn ero +wsnw.
Oio nanomwnaei cnosa zpyroro renwn, no ne wnancosoro mwpa, a nwie-
paiypnoro Onope ze Banssaxa. B oznom ws nyumwx csowx npowssezenwn
Oieu Lopwo Banssax sameiwn: Omeciso ne nxwi necuacinoro w wse-
raei ero. Ho nosozy necuacisn, nociwrmero uenosexa, ono scerza s-cxa+ei
xonxoe cnoso nacmemxw wnw pasnozymnoe: Cam swnosai! He yzsie ne-
cuacin-mw, noiomy uio sce sac cianyi wserais w oniscn.
B xpyry csoen cemsw Haian Poimwnsz sanwmaei cosepmenno ocooe
mecio. Eme s xn-e roz- on oixas-saeicn oi npwnuwnos mennnsnon nasou-
xw, oi ociopo+noro naxonnenwn, oi npaswn s-+wzaiensnon nonwiwxw.
Emy ny+na -na onee mwpoxan apena, cooiseicisyxman rpanzwosnomy
sanacy ero oneprww, naxozuwsociw, nponwuaiensnociw, yma. On oo+aei
-cip-e, pemwiensn-e yzap- w iepneis ne mo+ei +zais.
Haciynwno spemn, xorza s Manueciepe emy ciano iecno, on nepecenwn-
cn s Lonzon w oxasancn s uenipe mwposon ioprosnw.
Honas s Lonzon s cam-n pasrap ops- c Hanoneonom, Haian Poi-
mwnsz pemwn, uio Anrnwn pano wnw noszno zon+na noezwis. Oio npeznono-
+enwe nomorno emy s-pais sepnyx cipaierwx zenciswn na uen-e zecnis
nei (18041814). On ne omwcn w s narpazy sa oio nonyuwn mwnnwon-.
Cam Haian Poimwnsz iax scnomwnan o oiom nepwoze csoen +wsnw:
Bcxope nocne ocnosanwn moen wpm- s Lonzone n cxynwn sce sexcenn
264 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 265
B uei-pe uaca on, naxoneu, s nocienw, yiomnenn-n ipyzom w nacna+-
zenwnmw, ecnw ionsxo mo+no nassais nacna+zenwnmw iy passnexaiensnyx
mymwxy, xoiopyx npws-uxa czenana znn nero neoxozwmocisx.
Cosepmenno wnon nopipei anxwpa pwcyei Omwns Bonn s pomane
Lensrw:
Bomen Lynzepman, xopons anxwpos, xosnwn wp+w w scero mwpa, ue-
nosex nei meciwzecniw c orpomnon n-con ronoson w xpyrn-mw rnasamw na-
s-xaie; nwuo ero s-pa+ano ecxoneunoe ynpnmciso w xpannxx ycianocis.
On nwxorza ne -san na wp+e w za+e napouno ne noc-nan iyza owuw-
ansn-x npezciaswienen; on nwxorza ne sasipaxan s nynwun-x meciax.
Cymecisosan, seponino, nexwn ciepeoiwn opasa anxwpa, o xoiopom nw-
can O. ze Banssax: Ha cuene wnancwci wsopa+aeicn xax nepcona+ neno-
sopoinws-n, rpy-n, cxnonn-n x n-mnociw, cxynon c ezn-mw, mezp-n c
orai-mw, +episyxmwn cio i-cnu panxos pazw +wsoinon cipaciw w oixa-
s-saxmwn s ipex panxax eznnxy, xoiop-n monwi ero o mwnoci-ne.
Bapon Poimwnsz, senwuanmwn wnancos-n renwn p-nxa uenn-x ymar,
zan ouens npociyx opmyny ycnexa: noxynais zemeso w npozasais zoporo.
Cosepmenno ncno, uio, noxynan zemeso w npozasan zoporo, nonyuwm
npw-ns, i.e. zosemcn ycnexa, x uemy cipemwicn xa+z-n nopmansn-n ue-
nosex npw nxoro poza wnseciwposanww.
Ocensx 1996r. zwnaciwn Poimwnszos sneps-e pacxp-na iann- cemen-
noro xanwiana onapozosana wnopmauwx o iom, uio 1,3mwnnwapza zon-
napos en oecneuwna msenuapcxan rpynna Poimwnsz xoniwnsxonmn, noz
xoniponem xoiopon naxoznicn wnseciwuwonn-e anxoscxwe onepauww cemsw
s 30cipanax, a iax+e cemenn-n iopros-n anx Poimwnsz onz cans.
Leianw paszena npw-nw s Poimwnsz xoniwnsxonmn -nw npez-
ciasnen- raseie Iannonmn ianmc nocne ioro, xax Usnwn ze Poimwnsz,
nwzep cemennoro wsneca, o+nswn nporpammy o+ezwnenwn nonzoncxoro w
ascipanwncxoro nozpaszenenwn no onepauwnm c sonoi-mw cnwixamw w rocy-
zapcisenn-mw uenn-mw ymaramw.
Pacnpocipannn csezenwn o pasmepax cemennoro xanwiana, Usnwn ze
Poimwnsz cipemwncn yezwis wnseciopos w anxwpos s oxonomwuecxon na-
ze+nociw Poimwnsz xoniwnsxonmn. Oio ciano neoxozwm-m, nwmei
L+on Lennep s Iwnancos-x wsseciwnx (31oxinpn 1996r.), s csnsw c
iem, uio nocne xpaxa anxa Bopwnrc wnseciop- cianw c onsmen ocio-
po+nocisx oinocwiscn x uacin-m iopros-m anxam.
Axuwonepn-n xanwian rpynn- Poimwnsz xoniwnsxonmn s xonue
1995r. cociaswn npwmepno 475mwnnwonos ynios, iorza xax ero xonxy-
peni anx Tpozepc zep+wi s axuwnx 849mwnnwonos ynios.
Koniponsn-n naxei s Poimwnsz xoniwnsxonmn zep+wi cemennan
ipaciosan rpynna Poimwnsz xonxopzwa. C mapia 1995no mapi 1996r.
npw-ns zo s-ueia nanoros s Poimwnsz xoniwnsxonmn cociaswna
240mwnnwonos msenuapcxwx panxos, ws xoiop-x 129mwnnwonos xomna-
nwn nonyuwna sa cuei npoza+w csoen zonw s poxepcxon rpynne Cmwi
nsx xopi.
B wxne 1996r. rasei- scero mwpa oneiena neo+wzannan secis. Banxwp
Ammens Poimwnsz, npwnazne+asmwn x pwiancxon seisw oion cemsw wnan-
cwcios, -n nanzen nosemenn-m s napw+cxon rociwnwue Bpwcions.
Hexoiop-e npezciaswienw cemencisa Poimwnszos ysexoseuen- renwans-
n-mw cospemennwxamw: Onope ze Banssax onwcan L+emca ze Poimwnsza s
manonpwsnexaiensnom, za+e xapwxaiypnom opase anxwpa Hycwnrena, a
Ansonc ze Poimwnsz nocny+wn Lw ze Monaccany npoioiwnom repon s po-
mane Mwn-n zpyr. Hooi Lenpwx Lenne zpy+wn c L+emcom Poimwnszom.
O cny+amwx apona L+emca on nwcan: H npeznouwiax scipeuaiscn c
aponom y nero s xoniope, uio- nanxzais, xax nxzw... npecm-xaxicn
nepez nwm. Bzecs s- yswzwie iaxwe wsrw- nossonounwxa, xoiop-e ipyzno
nosiopwis za+e camomy ymenomy axpoaiy. Mne zosozwnocs -is cswzeie-
nem ioro, xax, nozxozn x apony, uenosex cyzopo+no cxnaz-saeicn szsoe,
cnosno npwxocnysmwcs x sonsioson aiapee.
Hoxo+yx xapiwny napwcosan nosznee Omwns Bonn s pomane Lensrw:
...mnorwe wp+eswxw, copasmwecn yexais, cion oxpy+wnw o+eciso w,
yroznwso cornys xpei-, nouiwiensno cmoipenw, xax on ssnn zpo+amen py-
xon ciaxan soz- w noznec ero x csowm nezn-m ryam...
Onope ze Banssax s ouepxe Banxwp, nanwcannom s 1831r., zaei
oomenn-n nopipei anxwpa csoero spemenw:
...Hwuero nei wsnmnee w no ns-xy w no manepam, uem cospemenn-n
wnancwci. B- c wsymnenwem cn-mwie, xax ws ero yci sa ueisepis uaca
wcxozwi w yuenan zwccepiauwn o nos-menww w nonw+enww xypca, o oxc-
nopie w wmnopie, w scnez sa iem wsnmnoe paccy+zenwe, npowsnocwmoe c
ion +e sa+nocisx, c ion +e snauwiensnocisx, o aniwxe ranciyxa wnw
noxpoe paxa.
...B- nwxorza ne nosepwie, uio uenosex, no swzwmociw cions nerxom-c-
nenn-n, cnocoen x cepsesn-m pacueiam w x xpynnon cnexynnuww; w, ozna-
xo, ia +e pyxa, xoiopan cions rpauwosno wrpaei nopneiom wnw ipociouxon,
iax +e nenpwnyzwiensno zenaei yxraniepcxyx s-nwcs o zeeie w xpezwie,
ne sa-san nwuio+nenmen zpow, nanpwmep coion zonw caniwma; conxzan
myzpoe npaswno, cornacno xoiopomy pyuenxw cianosnicn nonnosozn-mw pe-
xamw, wnancwci nwxorza ne cxwnei camon manon pasnwu-...
B iom +e ouepxe O. ze Banssax onwc-saei +wsns emeneensnoro
anxwpa:
B zesnis uacos neronsxan xonncxa sesei ero x wp+esomy maxnepy, ero
areniy, uio- ycnoswiscn o npezcionmwx s ioi zens onepauwnx.
B ozwnnazuais uacos on sasipaxaei s Hapw+cxom xae.
B nonzens on peswsyei csow xoniop-, sarnnz-saei s xnwrw, wssozwi
xoniopmwxos, nwmei nwcsma, ccopwicn c xomnansonom, noiom newsmenno
npwmwpneicn c nwm, ne no nxsw, a pazw s-roz-.
B ipw uaca on muwicn na wp+y, coxpymaeicn o rwenw xopann, onna-
xwsaei cyzsy copaia +epis- anxpoicisa, zaei npwxas o noxynxe w
npoza+e peni-, s-cnymwsaei wnw pacnpocipannei no+n-e cnyxw.
B nnis uacos on npwcyicisyei na copanww axuwonepos.
B mecis uacos on sa iyaneiom.
B cems uacos on oezaei y Bopw wnw y Hposancanscxwx paises.
B zesnis uacos on s no+e ieaipa By wnw onep-.
B nonnous on pocaei cionwxw sonoia na xapioun-n cion wnw oisa-
+wsaeicn na iyp sansca c oraion nacneznwuen.
B zsa uaca on s oneraninom yzyape naezwne c ianuosmwuen.
266 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 267
nwuero ne wmeei; sce onw zymaxi: -ero nei y nac, ecis y Poimwnsza.
K nwm npwcoezwnneicn ionna iex, xio noiepnn csoe cocionnwe; smecio ioro
uio- oineciw noiepx na cuei csoen rnynociw, onw oswnnxi s npo+opnw-
sociw iex, xio coxpanwn csoe cocionnwe. -yis y xoro wccnxnw zensrw, on
cianoswicn sparom Poimwnsza.
Banxwp- wszasna repow anexzoios w nerenz, npwuem, noxo+e, oznoro
ionxa. Paccxas-saxi, nanpwmep, uio ozwn nesosmo+no orai-n anxwp, no
wmenw Byie, ocnennnn snais pocxomn-mw nwpamw. B-n s io spemn iaxon
xanpws moz-: xo scnxomy ws-cxannomy oezy nozasais cipyuxw senenoro
ropomxa, ocoenno s espane, xorza on nawonee zopor. Oznaxo oi oznoro
ws nozon-x oezos npexpacnenman ws rocien sce +e oixasanacs. O+nc-
nwna ona oio iem, uio onsna w en paspemeno nwis ozno monoxo, no ee
cepzue pasopseicn, ecnw ona yzei nwms cmoipeis, c xaxwm snopazcisom
ociansn-e zam- noezaxi nawmoznenmwe nxza. Losepsiecs mne, ycno-
xown ee anxwp, B- nonyuwie ionsxo monoxo w sce +e ne oicianeie oi
zpyrwx. Lama npw-na na oez. Ezsa ona sciynwna s seciwxns zsopua,
xax ee ssrnnz ynan na xoposy, zo necxa s-uwmennyx meixamw w uio-io
+yxmyx ws cepepnnon xopmymxw. Boi xoposa, xoiopan yzei cuacinwsa
npezno+wis Bam monoxo, cxasan anxwp. B xopmymxe -n senen-n
ropomex s xonwuecise, paccuwiannom na xoposwn anneiwi, c xonny...
Boi eme ozna wciopwn npo anxwpcxwn oez. Ozwn ws npezxos poza
-wrw, Arociwno, -n zo ymonompauenwn zene+n-m uenosexom. Ozwn ws ero
oezos nouiwnw snainenmwe +wienw Pwma, iam -n za+e cam nana co cso-
wmw xapzwnanamw. Ho oxonuanww oeza xosnwn zoma zep+an xpaixyx peus.
Teneps nwxio ne zociown, cxasan on, ecis ws iex +e iapenox, nwis
ws iex +e xyxos, xoiop-mw nonssosanwcs iaxwe rociw. On xwsnyn cny-
ram, ie copanw cepepnn-e iapenxw, nxza, xyxw sonouenoro cepepa,
s-necnw na anxon w na rnasax y rocien nopocanw s Twp. Kaxon pasmax!
Ha zpyron zens no Pwmy nononsnw cnyxw. Losopwnw, uio zoraznws-n anxwp
x oion wzee zoaswn zpyryx: nepez nauanom oeza npwxasan nainnyis ceis
noz anxonom w, xorza rociw pasomnwcs, senen s-noswis secs cepepnn-n
xnaz zo ezwnoro npezmeia...
Ussecino, uio Poimwnsz zep+wi wmennyx no+y s Meipononwien one-
pa s Hsx-Uopxe.
B ceson 1995r. s Bonsmom ieaipe s Mocxse uenwiennm npexpacnoro
-nw npezociasnen- iax cxasais zononnwiensn-e ycnyrw. C oioro spe-
menw, xax w zo 1917r., ciano sosmo+n-m aonwposais no+w. Ho npwmepy
Poimwnsza na ceson no+y aonwpyxi xpynn-e anxw. Ho ycnoswnm zoroso-
pa xynwis mo+no ne scx no+y, a mecia s posnwuy. Ka+zoe ws 8meci s
6no+ax nesoro enyapa ciowi s pasn-e znw oi 40zo 80zonnapos. Oznaxo
ciowmocis xpecna mo+no cnwswis zo 20zonnapos. Us no+w zenciswiensno
xopomo swzno w wzeansno cn-mno. Ka+eicn, uio apiwci- noxi w ianuyxi
ionsxo znn ien. Pnzom, sa xynwcxon, npwroiosnen cionwx. Cxza, s asanno-
+y, sa 5 mwnyi zo anipaxia owuwani npwnecei saxas, czenann-n nepez
nauanom zenciswn. Bo Ipanuww 100-zonnaposoe swno cuwiaeicn ouens zo-
porwm, s ape +e Bonsmoro ieaipa ananorwunan yi-nxa ciowi ne menee
400zonnapos. Ka+z-n ueisepr cxza c moinanzcxoro osepa Lox-Hecc saso-
sni ycipwu, xa+zyx nninwuy ws Ipanuww omapos...
Teno anxwpa, c 1990r. sosrnasnnsmero Poimwnsz Occei Menez+-
meni, -no onapy+eno s nonezensnwx seuepom rociwnwunon npwcnyron.
Honwuencxwn uwnosnwx czenan sansnenwe npecce: M- ycianoswnw, uio oio
-no camoywnciso.
Ammenx Poimwnszy wcnonnwncn scero 41roz. On -n +enai w wmen
ipowx zeien, cuwiancn nacneznwxom csoero xysena 66-neinero copa Us-
nwna w oznwm ws nawonee seponin-x npeienzenios na noci pyxosozwienn
sezymero wnancosoro yupe+zenwn panxo-pwiancxon anxoscxon zwnac-
iww Poimwnszos nonzoncxoro anxa H.M. Poimwnsz w c-nossn.
U szpyr Ammens nepeuepxnyn sce cipaierwuecxwe cemenn-e nnan-,
socnonssosasmwcs ann-m nonoienuem, xoiopoe cxpyuwsan zo iex nop, noxa
ne naciynwno yzymse.
Hexoiop-e rasei- cuwianw, uio Ammens scerza -n enon soponon
cpezw Poimwnszos: on ne xonuan nw Oxcopza, nw Kempwz+a, ne wmen
oco-x wnancos-x iananios, csooznoe spemn nxwn nposozwis na csoen
epme, a zo 32-neinero sospacia -n npoeccwonansn-m asioronmwxom.
H-nemnwn rnasa nonzoncxoro anxa, coomaei napw+cxwn e+enezensnwx
Hyon, ycipanwn ws uwcna sosmo+n-x npeienzenios nawonee cnocon-x
pozcisennwxos, s uacinociw L+exoa, paia Ammenn, w ero c-na Haianwonn.
Oio npowsomno s pesynsiaie cemennoro nyiua, xoiop-n s 1980r. nozroioswn
ciapenmwna zwnaciww Bwxiop Poimwnsz. Hpasza, nepesopoi sasepmwncn
iem, uio cam naipwapx, xoiop-n iorza cionn y pynn H.M. Poimwnsz w c--
nossn, oxasancn sa opiom, a ero mecio sannn cop Usnwn.
Knanos-e wnipwrw ne nomemanw, oznaxo, iananinwsomy L+exoy -cipo
ocnosais necxonsxo npeycnesaxmwx wnseciwuwonn-x wpm w cipaxosyx xom-
nanwx, nocnmyx ero wmn, a s zansnenmem, s csox ouepezs, ciais nopzom.
Bce oiw pasnornacwn s pwiancxom xnane, xax nwcanw panuyscxwe ra-
sei-, nos-maxi manc- npezciaswienn panuyscxon seisw 54-neinero
Laswza Poimwnsza sosrnaswis anx H.M. Poimwnsz w c-nossn. Laswz
wmeei cocisenn-n anx, coszann-n s 1984r.
Laswzoscxwn panuyscxwn anx Poimwnsz o xomnanw c oopoiom
45,5mwnnwapzos panxos npouseiaei. A soi pwiancxwn H.M. Poimwnsz
w c-nossn nepe+wsaei nenerxwe spemena.
Kax - io nw -no, me+zy pwianuem Usnwnom w panuysom Lasw-
zom, xa+eicn, uapwi npounoe cornacwe. Oiomy cnococisyei w io, uio pw-
iancxwn cop sacezaei s ynpasnenuecxom coseie panuyscxoro anxa, a
panuyscxwn apon s 1992r. cian siop-m uenosexom s pwiancxom.
Hac scerza oinwuano io, uio m- paoiaem s pamxax cemsw, nxwi
nosiopnis cop Usnwn Poimwnsz. Oio scerza -no xapaxiepno znn zwnac-
iww, xoiopan s 1998r. roioswicn oinpasznosais csoe 200-neiwe.
Oznaxo, uio- zowiscn noznwnnoro ycnexa na nonpwme xnanosoro cnw-
nnwn panuyscxon w pwiancxon seisen oion morymecisennon wnancoson
zwnaciww, Laswzy Poimwnszy npezciowi nomwpwiscn co csowm zpyrwm xyse-
nom 70-neinwm Ozmonom, io+e, me+zy npouwm, aponom, xoiop-n npez-
ciasnnei neonsmyx, no upess-uanno peniaensnyx wnancosyx xomna-
nwx, nocnmyx ero wmn, w nsnneicn cam-m orai-m ws scex unenos zwnac-
iww. Cocionnwe Ozmona ouenwsaeicn s 3mwnnwapza panxos.
Lenpwx Lenne sanwcan ozno secsma iounoe nanxzenwe ws +wsnw senw-
xwx anxwpos: Ocnosnyx apmwx sparos Poimwnsza cociasnnxi ie, xio
268 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 269
B cooiseicisww c cornamenwem 1920r. me+zy Coseicxwm npaswiens-
cisom w xomanzosanwem -exocnosauxoro xopnyca nocneznee nepezano 1map-
ia npezciaswiennm BPK Upxyicxa 18saronos, cozep+amwx 5143nmwxa w
1678memxos c sonoiom w zpyrwmw uennocinmw nomwnansnon ciowmocisx
409625879pynen 86xoneex. 3man 1920r. sonoion sanac PCICP -n
zociasnen s Kasans w nomemen s xnazos-e anxa.
Poccwncxwe apxwswci- H. Leonises w H. Heipymesa s iax nas-saemom
Hpa+cxom apxwse pyccxon omwrpauww onapy+wnw ynwxansn-n zoxy-
meni cnpasxa c nozponon onwcsx sonoioro sanaca Poccwncxon wmne-
pww, oxasasmerocn s asrycie 1918r. s Kasanw, a nos+e s cociase sonoioro
omenona, uaciwuno zociasmerocn onsmeswxam. Bneps-e oioi zoxymeni
onynwxosan s xnwre Tann- rocyzapcisenn-x nepesopoios w pesonxuwn
cepww Onuwxnonezwn iann w uyzec (Mwncx, 1998r.).
Cnpasxa no sonory
Ha anance Omcxoro Oizenenwn Locyzapcisennoro Banxa sauwcneno so-
noia, osaxywposannoro ws Camap-:
1) Cnwixw Moneinoro zsopa s nmwxax Kasancxoro Oizen. Ha
32378040p. 44x.
2) --- Mocxoscxon xoniop- na 32528730p. 23x.
3) --- uacin-x awnopos Kasancxoro Oizen. na 5193069p. 76x.
4) --- anxos na 5364674p. 30x.
5) --- Mocxoscxon xoniop- na 13005359p. 45x.
6) Bonoi-e nonoc- Kasancxoro Oizen. na 529594p. 24x.
7) --- xpy+xw Kasancxoro Oizen. na 525477p. 23x.
8) Cnwixw Moneinoro zsopa, npwcnann-e ws Bonoionnaswnsnon nao-
paiopww na 486598p.
9) Poccwncxan sonoian moneia na 499435177p. 65x.
10) --- zeexinan w na 15385566p. 13x. ciapon uexanxw.
11) Unocipannan sonoian moneia 40577839p. 36x.
Uioro 645410096p. 79x.
Cxonsxo w s xaxom swze -no pomanoscxoro sonoia.
Csepx ioro sonoi-e npezmei- Lnasnon Hanai- mep w secos, sono-
i-e w nnaiwnos-e camopozxw, sonoiwcioe cepepo, cepepwcioe sonoio w
zp. s 514nmwxax Moneinoro zsopa, s cymme 6122021p. 07x.
Uioro -no nociasneno na cuei sonoia, npwnazne+amero Banxy,
651532117p. 86x.
Hepeoinpasxa sonoia npowssozwnacs wcxnxuwiensno s azpec Bnazwsoc-
ioxcxoro Oizenenwn Locyzapcisennoro Banxa, xyza s mapie, asrycie w cen-
inpe 1919roza -no oinpasneno sonoia na cymmy 190899651p. 50x.
Csepx ioro, s oxinpe 1919roza -no oinpasneno so Bnazwsociox, no sa-
zep+ano s -wie sonoia s cnwixax na 10577774p. 06x. w s moneie poc-
cwncxon na 33000000p., scero na 43557774p. 06x.
Bo Bnazwsociox +e -nw oinpasnen- s-meosnauenn-e 514nmwxos.
Hpw osaxyauww Omcxoro Oizenenwn -na nanpasnena na Bociox scn
ociasmancn nanwunocis meiannos, npwuem sce sonoio -no norpy+eno s
oco-n omenon, naxoznmwncn n-ne na ci. Upxyicx.
Sonorow sanac uapcxow Poccww
B nauane Hepson mwposon sonn- nemu- npwnwswnwcs x Heiporpazy.
Cnemno nazo -no oecneuwis coxpannocis rocyzapcisennoro sonoioro sa-
naca, naxozwsmerocn s neiporpazcxwx xnazos-x pnza ryepncxwx xoniop Lo-
cyzapcisennoro anxa. B-no npwnnio pemenwe osaxywposais sonoio s zane-
xwe oi ponia i-nos-e ropoza.
Osaxyauwn rocyzapcisenn-x uennocien nauanacs s 1915rozy s Ka-
sans w Hw+nwn Hosropoz.
B nauane 1918r., s csnsw c sosnwxmen onacnocisx naciynnenwn repman-
cxwx soncx, Coseicxoe npaswiensciso zano yxasanwe cocpezoiouwis s xnazo-
s-x Kasancxoro anxa uennociw ws iex panonos cipan-, xoiop-m rposwna
oxxynauwn. B Kasans nepesesnw sonoio, cepepo, nnaiwny, uenn-e ymarw
ws Mocxs-, Bopone+a, Tamosa, Camap-, Kypcxa, Morwnesa, Hens- w zp.
B xoze mnie+a -exocnosauxoro xopnyca s 1918rozy Kasans 2asrycia
saxsaiwnw uexocnosauxwe w enorsapzencxwe soncxa. Oxasasmwncn s wx py-
xax sonoion sanac -n nepesesen cnauana s Camapy, saiem s .y, a s ox-
inpe s Omcx (s csnsw c oicyiciswem yueinon zoxymeniauww iounan cio-
wmocis s-sesennoro ws Kasanw sonoioro sanaca -na newssecina).
B mae 1919r. no pacnopn+enwx Konuaxa -na onpezenena oman nomw-
nansnan ciowmocis uennocien 651532117pynen 86xoneex. Ha saxynxy
opy+wn w soennoro cnapn+enwn so Ipanuww, Benwxopwianww, Hnonww w
CTA, na cozep+anwe csoero uwnosnwusero w penpeccwsnoro annapaia pe-
+wm xonuaxosmwn- wcipaiwn ws sonoioro sanaca no npwnwswiensn-m noz-
cueiam 11,5i-cnuw nyzos sonoia (oxono 242mwnnwonos sonoi-x pynen).
B oxinpe 1919roza, s csnsw c npozon+axmwmcn naciynnenwem Kpac-
non apmww w ycwnwsaxmwmcn napiwsancxwm zsw+enwem, npaswiensciso
A.B. Konuaxa pemwno nepeneciw cionwuy s Upxyicx. Hepezwcnoxauwn Mw-
nwciepcisa wnancos nauanacs 28oxinpn 1919roza.
31oxinpn no pacnopn+enwx azmwpana sonoion sanac -n s-sesen ws
Omcxoro oizenenwn anxa w norpy+en s saron-, xoiop-e noz ycwnennon
oxpanon owuepcxoro cociasa -nw nozroiosnen- x oinpasxe.
12nonpn 1919r. ws Omcxa smecie c noeszom apmww Konuaxa s-men
omenon c sonoi-m sanacom (iax nas-saem-n sonoion omenon). Bonoio w
oxpany pasmeciwnw s 40saronax oxpana w conposo+zaxmwn nepconan
naxozwnwcs s 12saronax. Omenon c sonoiom noz nomepom Lwiep L zon-
+en -n cnezosais ws Omcxa so Bnazwsociox. Tianon noesz A.B. Konua-
xa w noesz c sonoi-m sanacom zswrancn meznenno. Ienesnozopo+n-e
cianuww w nonycianxw -nw sawi- omenonamw c uexocnosauxwmw soncxa-
mw w saronamw c panenn-mw.
B Hw+neyzwncxe, xyza omenon c sonoiom npw-n 27zexapn, rapnw-
son ropoza noznnn soccianwe. Konuax -n s-ny+zen pacnyciwis csox nwu-
nyx oxpany. Ho pacnopn+enwx renepana M. Iannena xomanzosanwe -exoc-
nosauxoro xopnyca ssnno noesz Konuaxa w omenon c sonoi-m sanacom noz
oxpany uexocnosauxwx soncx.
Oznaxo non-ixa cnaciw Konuaxa w s-sesiw ws Coseicxoro rocyzapcisa
sonoion sanac renepan Iannen pacnopnzwncn nepezais ero Hnonww, a
uexocnosauxwn mwnwcip wnocipann-x zen O. Benem cipemwncn zociaswis s
-exocnosaxwx ne yzanacs.
270 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 271
Lene+nan cwciema Poccwncxon wmnepww -na pacmaiana Hepson mw-
poson sonnon. Hapcxoe npaswiensciso nasoznwno Poccwx yma+n-mw zens-
ramw, nauanacs wnnnuwn. Lensrw oecuenwsanwcs, uen- pocnw. K Ies-
panscxon pesonxuww noxynaiensnan cnoconocis pynn cociaswna 27xoneex
no cpasnenwx c zosoenn-m spemenem. Ba 8mecnues npasnenwn Bpemennoro
npaswienscisa zene+nan macca, opamasmancn s cipane, yzsownacs, noxy-
naiensnan cnoconocis pynn ynana zo 67xoneex.
B nonpe 1917roza, xorza Locyzapcisenn-n anx -n sne nozuwnenwn
Coseicxomy npaswienscisy, pasmep- omwccww pesxo sospocnw; s zexape
omwccwx yzanocs coxpaiwis c 5,7mwnnwapzos zo 2,3mwnnwapzos pynen w
iemn oecuenenwn zener sameznwncn.
B zexape 1917roza -n s-zswnyi nnan oszoposnenwn zene+noro o-
pamenwn, oznospemenno nanpasnenn-n npoiws oxonomwuecxon noswuww yp-
+yasww (npwnyzwiensnoe ws+niwe y nee zene+n-x cpezcis, omen naxozn-
mwxcn s opamenww zene+n-x snaxos). Hnan zene+non peopm- -n pac-
cuwian na coszanwe ycionuwson sanxi- w nwxswzauwx wnnnuww.
Ho znn cipan- ipeosanwcs zensrw. Izais nozroiosxw w ocsoenwn wx
nos-x opasuos -no nesosmo+no w noiomy -no pemeno wcnonssosais
ciap-e, nwxonaescxwe xpezwin-e wnei-, zymcxwe wnei- opasua
1917roza, xepenxw, pasmenn-e xasnauencxwe snaxw w nouios-e mapxw.
Ho w oiwx zene+n-x snaxos ne xsaiano.
B nnsape espane 1918roza omwccwn npozon+ana cnw+aiscn.
Becnon 1918roza CHK nyciwn s opamenwe s xauecise zener onwra-
uww w xynon- Banma csooz-, xynon- rocyzapcisenn-x npouenin-x y-
mar w xpaixocpoun-x onsaienscis Locyzapcisennoro xasnauencisa, s-ny-
menn-e uapcxwm w Bpemenn-m npaswienscisamw.
Lene+n-n ronoz ne npexpamancn, ocoenno na oxpawnax, c xoiop-mw
-nw napymen- nopmansn-e csnsw. Coseicxoe npaswiensciso paspemwno
secnon 1918roza s-nycx mecin-x zener Apxanrenscxomy oizenenwx Locan-
xa, saiem Tepcxon coseicxon pecnynwxe. Typxeciancxon coseicxon pecny-
nwxw. B zpyrwx onacinx mecin-e omwccww nonswnwcs nesaswcwmo oi pas-
pemenwn npaswienscisa PCICP
Us-sa pocia noipenociw s zensrax CHK oimenwn orpanwuenwn omwc-
cww w c man 1919roza s-nycx yma+n-x zener npowssozwncn s npezenax
zenciswiensnon noipenociw napoznoro xosnncisa s zene+n-x snaxax.
Lensroisopueciso nonyuwno esyzep+noe pacnpocipanenwe. Oicyiciswe
zene+n-x snaxos ionxano mecin-e snaciw, a wnorza w oizensn-e yupe+ze-
nwn, na s-nycx csowx pacuein-x snaxos. B Bnssme xynxp- oi 5zo 50py-
nen s-nyciwn Cosei paouwx zenyiaios, s Lwneuxe yeszn-n npozosons-
cisenn-n xomwccapwai, s Lsrose ropozcxon xomwccapwai. Oicyiciswe
cooiseicisyxmen ymarw, xpacox, cneuwansnoro oopyzosanwn s-ny+zano
oxozwiscn nozpyun-mw cpezcisamw. B xoz mnw anxoscxwe uexw, xoonepa-
iwsn-e on-, a ynonnomouenn-n Hxyicxoro iosapwmecisa posnwunon iop-
rosnw A.A. Cemenos wcnonssosan s xonue 1918 nauane 1919rr. smecio
zener sanac xpacoun-x swnn-x oiwxeiox na oiwxeixe oi mazep- on na-
nwcan: Hpez+nswiens xswianuww wmeei nonyuwis oi Hxyicxoro i-sa pos-
nwunon ioprosnw 1pyns, nociaswn csox noznwcs w neuais; oiwxeixw zpy-
rwx swn samennnw 3, 10w 25pynen.
Hocne nposepxw ocoon Komwccwen uwcna meci c sonoiom, naxoznmwmcn
s omenone na ci. Upxyicx, npowssezennon s xonue espann w nauane mapia
cero 1920roza, oxasanocs: 4944nmwxa c nonnouennon poccwncxon moneion;
1405zsonn-x memxos c iaxon +e moneion; 262(zsonn-x) memxa c zeex-
inon w ciapon moneion; 11man-x (memxos), 194nmwxa co cnwixamw,
3(nmwxa) c s-pyxamw w 2(nmwxa) c sonoiom, nonyuenn-x no nyiw cnezo-
sanwn oi Hepmcxoro Oizenenwn Locyzapcisennoro Banxa. Bcero 6821mecio.
Cornacno wmexmwmcn zann-m xonwueciso naxoznmerocn s omenone so-
noia s pynnx w xonenxax wcuwcnneicn:
Uioro monei: 396620743p. 78x.
197meci co cnwixamw w s-pyxamw, npwnazne+asmwmw uacin-m an-
xam (s nmwxax Mocxoscxon xoniop- Loc. 5) w ouenenn-mw, cornacno oino-
menwn Mocxoscxon xoniop- oi 15wxnn 1918roza sa |31727, s cymme
13005359p. 45x. Bcero na cymmy: 409624193p. 23x., i. e. menee npo-
iws ion cymm-, xaxosan zon+na -is, na 840000p. (yipauen memox na
60000py. w noxwmeno 13nmwxos na 780000py.).
7mapia 1920t.
Lwpexiop
(noznwcs nepasopuwsan)
UFAOP CCCP. 1. 143. On. 14. ,. 24. Zt. 89.
B zens npw-iwn s Upxyicx Konuax -n s-zan mecin-m snacinm w
nomemen s ixpsmy. 21nnsapn 1920roza Honwiuenip Upxyicxa nepezan
snacis Boenno-pesonxuwonnomy xomwieiy (BPK) Upxyicxon ryepnww. Ko-
mwiei sosrnasnnnw onsmeswxw. B oio spemn x Upxyicxy npozswranacs c
onmw onsman rpynna enorsapzencxwx soncx noz xomanzosanwem renepana
B.A. Kannenn. Bazaua oion rpynn- saxnxuanacs s iom, uio- osnazeis
Upxyicxom w ocsoozwis A.B. Konuaxa.
6espann no nwnww +enesnon zoporw -n nepezan npwxas Upxyicxoro
BPK. B nem oimeuanocs: Bcem pesxomam, wcnonxomam, scem pesonxuwon-
n-m opranwsauwnm, soncxam, napiwsanam, scemy nacenenwx no nwnww Ba-
anxanscxon +enesnon zoporw. Hw s xoem cnyuae ne zonycxais zsw+enwn
no nwnww Baanxanscxon +. z. na sociox oi Upxyicxa noesza c sonoi-m
sanacom Poccww, xio - ero nw conposo+zan. Hopiwis nyis, ssp-sais mo-
ci-, iynnenw, ynwuio+ais cpezcisa nepezsw+enwn, oixp-i-m oem s-p--
sais oiw uennociw ws pyx manxw rpawienen, xio - onw nw -nw.
Coseicxwm uacinm w napiwsanam yzanocs oiwis aiaxy xannenesues.
BPK es cyza npwrosopwn azmwpana A.B. Konuaxa x paccipeny. 7espann
npwrosop -n npwsezen s wcnonnenwe, a ocianxw azmwpana cnymen- noz
nez pexw Anrap-. B ioi +e zens -no noznwcano cornamenwe o nepemwpww
me+zy xomanzyxmwmw nnion Kpacnon apmwen w -exocnosauxoro xopnyca.
Coseicxoe xomanzosanwe ssnno na cen onsaiensciso cozencisosais osaxy-
auww uexocnosauxwx soncx, a uexocnosauxoe xomanzosanwe nepezais Up-
xyicxomy pesxomy noesz c sonoiom npw oixoze ws Upxyicxa nocneznero ue-
xocnosauxoro omenona.
22mapia 1920roza noesz c sonoiom -n oinpasnen nasaz s Kasans.
7man 1920roza rpys -n snoss yno+en s xnazos-x Kasancxon xoniop-
Hapoznoro anxa PCICP.
272 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 273
mae 1922r. nyz mnca ciown 16mwnnwapzos pynen ciap-mw, a npoesz
oznon cianuww na ipamsae 100i-cnu.
Honwman, uio noson peopm- ne wse+ais, cianw aniaswposais, npw-
zym-san nos-m zensram camo-in-e nassanwn, npeznaranocs: ezepan-,
uenxos-e, rpwsn-, uepsonu-, npocio zensra.
B nonpe cianw s-nycxaiscn uepsonu- nomwnanom oi 1zo 50. Oio
uepsoneu wmen sonoioe cozep+anwe, pasnoe zopesonxuwonn-m 10pynnm.
B 19211922r. npaswiensciso morno nwxswzwposais wmesmwe xo+ze-
nwn zensrw coxsn-x pecnynwx iam wnnnuwn -na za+e s-me, uem s
PCICP.
Bo spemn siopon zenomwnauww -nw ssezen- zene+n-e snaxw nosoro
rocyzapcisa CCCP. Ozwn iaxon pyns -n npwpasnen x mwnnwony cia-
p-x. B-nw s-nymen- monei- xonenxw w xynxp- nomwnanom oi 1zo
100pynen. Ho, xax wssecino, za+e ecnw nomennis oznw zensrw na zpyrwe,
wnnnuwn ne ocianoswicn.
U s 1923r. y+e s-nyciwnw xynxp- zociowncisom s 500w 1000py-
nen, s nonpe ioro +e roza nonswnacs yma+xa c naznwcsx 10i-cnu py-
nen, a s zexape 25i-cnu. Oiw zensrw io+e npocymecisosanw nezo-
nro: s 1924r. wx nauanw mennis na Locyzapcisenn-e xasnauencxwe wne-
i- zociowncisom s 1, 3w 5pynen sonoiom. Ozwn iaxon wnei -n npw-
pasnen x 50i-cnuam pynen opasua 1923r., wnw x 50mwnnwapzam zozeno-
mwnauwonn-x. Kpwswc ne -n npeozonen, iosapos npowssozwnocs mano,
wnnnuwn npwsena x iomy, uio noxynaiensnan cnoconocis zener ciana pas-
non no mecinocinm w za+e maraswnam.
B 19261927rr. uepsoneu nepecian -is xonsepiwpyemon sanxion.
B-nycxanwcs sce nos-e w nos-e swz- zener, uacio xozwsmwe oznospemen-
no. Tax, x 1929r. -nw s-nymen- nnaie+n-e zoxymeni-: wnei- Locyzap-
cisennoro anxa CCCP opasua 1924r.; rocyzapcisenn-e xasnauencxwe w-
nei- CCCP opasua 1925r.; wnei- Locyzapcisennoro anxa CCCP opas-
ua 19261928rr., rocyzapcisenn-e xasnauencxwe wnei- CCCP opasua
1928r.; uepsonu-.
B zansnenmem uio nw roz, io s-nycxanwcs nos-e swz- xasnauencxwx
wneios wnw wneios Locanxa.
Hepexonmw nepwo
Mow ocionienscisa ne nossonnnw mne ow-
+aiscn na orai-x w cwnsn-x.
Mapx Tsen
B cospemennon Poccww cymecisyei zsyxssennan anxoscxan cwciema,
cocionman ws Henipansnoro anxa w ceiw xommepuecxwx anxos.
Me+zy iem camo cozep+anwe nonniwn anxoscxan cwciema s nacion-
mee spemn neonpezenenno. Hpowcxozwi oio noiomy, uio cpezw cneuwanwcios
no-npe+nemy nei ezwncisa s nonwmanww ioro, uio y nac cenuac nas-saxi
anxamw. Oznw cuwiaxi, ui.e. anxw rocyzapcisenn-e w xommepuecxwe,
Hoxa roioswnwcs pwcynxw nos-x coseicxwx zener, s cpounom nopnzxe
npwmnocs neuaiais co ciap-x xnwme, npwroiosnenn-x Bpemenn-m npasw-
ienscisom, rocyzapcisenn-e xpezwin-e wnei-, no c zaion 1918, zocio-
wncisamw s 1,3, 5,10,25,50,100, 500w 1000pynen. Ha oiwx wneiax
scipeiwnwcs necosmeciwm-e onemeni-: zsyrnas-n open w zaia 1918. B--
nycx wx sazep+ancn zo man 1919roza (s-xozwnw s 1919, 1920w uaciwuno s
1921rr.). C xonua 1919r. npwaswnwcs nomwnan- s 500w 10000pynen.
B mapie 1919r. -nw s-nymen- neps-e coseicxwe zene+n-e snaxw c
repom PCICP pacuein-e snaxw.
B ycnoswnx Lpa+zancxon sonn-, nexsaixw iosapos, npozosonsciswn, po-
cia zoporoswsn- w omwccww uennocis zener nenpep-sno nazana. Bonna
ipeosana orpomn-x wnancos-x saipai. Pacxoz- Coseicxoro rocyzapcisa
namnoro npes-manw zoxoz-. B 1919r. zewuwi rocyzapcisennoro xz+eia
cociaswn 77,3%, a s 1920r. 84,1% Hezociaxmwe cymm- noxp-sanwcs
sa cuei nenpep-snoro s-nycxa zene+n-x snaxos, omwccwn xoiop-x pocna
e+emecnuno s cpeznem na 6,8% s 1918r., na 11,4s 1919, na 14,7% s
1920r. C 1wxnn 1918r. no 7nnsapn 1921r. xonwueciso yma+n-x zene+-
n-x snaxos, naxozwsmwxcn s opamenww, ysenwuwnocs c 43,2mwnnwapza
pynen zo 1168,6mwnnwapza pynen, i.e. s 27pas.
Houiw xa+zoe enorsapzencxoe npaswiensciso wmeno csox zene+nyx
cwciemy c nonn-m naopom xpynn-x w menxwx xynxp. Mnorwe omwccww
enorsapzencxoro npaswienscisa oecneuwsanwcs wnocipann-mw zep+asa-
mw wnw ocymecisnnnwcs sa rpanwuen. B-nycxw xonippesonxuwonn-x
npaswienscis Cesepnon onaciw -nw oecneuen- Anrnwncxwm anxom na
cymmy 750000ynios ciepnwnros. Cipan- Aniani- cycwzwposanw xon-
uaxoscxwe s-nycxw. B Bepnwne neuaianwcs nexoiop-e cepww neinxposc-
xwx rpwsen. -acis spanrenescxwx zene+n-x snaxos -na naneuaiana s
Benwxopwianww.
Temn- oecuenenwn zener onepe+anw iemn- omwccww, s pesynsiaie
Coseicxoe rocyzapciso wcn-i-sano zene+n-n ronoz. Hexsaixa zene+n-x
snaxos coszasana zononnwiensn-e ipyznociw napoznomy xosnncisy. Hapy-
menwe zene+noro opamenwn, nynnwwxauwn zener cianw oznon ws npwuwn
eszene+n-x oinomenwn. Heny+n-mw oxasanwcs xpezwin-e ynxuww an-
xa, w 19nnsapn 1920r. Hapozn-n anx -n ynpasznen.
B nonpe 1920r. npexpaiwnwcs pacuei- s xonenxax.
B wxne 1921r. nonswnacs xynxpa s 100000pynen. K npoueccy s--
nycxa zener nozxnxuwnwcs coxsn-e pecnynwxw.
B 1920r. CHK npwnnn zexpei- o s-nycxe pacuein-x snaxos, xoiop-e
zon+n- no snemnemy swzy cooiseicisosais coseicxwm opmam rocyzap-
cisennoro cipon w samenwis opamasmwecn s cipane zensrw pasnwun-x
opasuos. Bcero zo 1nnsapn 1921r. Coseicxoe npaswiensciso s-nyciwno
xynxp na 2338,3mwnnwapza pynen.
Lnn nanwun-x xpynn-x pacueios s 1921r. nonswnwcs onsaienscisa
npaswienscisa zociowncisom zo 10000000pynen.
Koneuno, zonro iax npozon+aiscn ne morno, ipeosanacs zene+nan pe-
opma. B xoze peopm- npowsomno uen-x zse zenomwnauww 3nonpn
1921r. w 24zexapn 1922r. Hos-n pyns -n npwpasnen x 10i-cnuam
ciap-x. Xoin oio w cnwswno uen-, no npwseno x nosomy swixy wnnnuww; s
274 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
zpyrwe ui.e. anxw w neanxw, ipeisw uio nacionmwx anxos y nac
soome nei, a nassanwe xommepuecxwe anxw neyzaunoe w wx cnezosano
- nas-sais nerocyzapcisenn-mw.
Oznaxo, xax - iam nw -no, na npaxiwxe npwsnano, uio anxw w no-
iapwai ceroznn s Poccww paoiaxi xopomo. K nauany 1993r. s cipane
copmwposanwcs anxw-nwzep-: Bnemiopranx (BTB), Me+zynapozn-n
mocxoscxwn anx (MMB), Toxoanx, Mocwsnecanx, anx Umnepwan,
Poccensxosanx w zp. B io +e spemn onw, no yisep+zenwx ananwiwxos, ne
s cocionnww xonxypwposais c xpynn-mw wnocipann-mw anxamw. ...Hpo-
wns xonxypeniocnoconociw poccwncxon anxoscxon cwciem- zenciswiens-
no pasm-i. U spnz nw s nw+anmem yzymem on cianei ueiue, coo-
man +ypnan Banxwp Poccww s nepsom nomepe sa 1994r.
Kommepuecxwe anxw s Poccww sosnwxnw xax ansiepnaiwsa rocyzap-
cisenn-m anxoscxwm cipyxiypam. .+e x 1991r. na ieppwiopww -smero
CCCP zencisosano 1616xommepuecxwx anxos, ws nwx npwmepno 1500
na ieppwiopww -smen PCICP. Bmecie c wnwanamw wx xonwueciso cocia-
swno 3500. B passwion p-nounon oxonomwxe CTA nacuwi-saeicn oxono
15i-cnu xommepuecxwx anxos.
Banxoscxan cwciema Poccww ciana no cymecisy nepson cepon oxono-
mwxw, rze nauanacs zemonononwsauwn, sosnwxna xonxypenuwn, zensrw w xpe-
zwi npwopenw csoe wciwnnoe p-nounoe cozep+anwe.
Hpoeccop . Koncianiwnos s-zennei necxonsxo iwnos zenos-x an-
xos, pasnwuaxmwxcn no:
npwnazne+nociw yciasnoro xanwiana w cnocoy ero opmwposanwn (ax-
uwonepn-e anxw c orpanwuennon oiseicisennocisx, c yuaciwem wnoci-
pannoro xanwiana);
swzam onepauwn (ynwsepcansn-e w cneuwanwswposann-e);
ieppwiopww zeniensnociw (pecnynwxancxwe, perwonansn-e);
oipacneson opweniauww.
Axuwonepn-mw anxamw nsnnxicn Poccensanx, Hpomciponanx, Moc-
wsnecanx, AsioBABanx w zp. Ho onsmwnciso xommepuecxwx anxos
omecisa c orpanwuennon oiseicisennocisx. Um eme npezciowi axuwonwpo-
saiscn.
B-no coszano nemano ynwsepcansn-x anxos. Oio iax nas-saem-e me-
+oipacnes-e xpezwin-e yupe+zenwn c mnoronpownsnon cepon zeniens-
nociw. Cpezw nwx Pyccxwn nauwonansn-n anx, Lenosan Poccwn, Kpe-
zoanx, Mocxoscxwn me+perwonansn-n anx w zp.
Pecnynwxancxwmw nsnnxicn Poccensxosanx, Benapycs, .xpawna,
Bcepoccwncxwn wp+eson anx. Perwonansn-mw cuwiaxicn Cpezneson+cxwn
xomanx, Kysacnpomciponanx, Cwwpcxwn anx, Bancwxomanx w zp.
Hepcnexiws- wnseciwuwonnoro wsneca s Poccww nepasp-sno csnsan-
c passwiwem anxos. Me+zy iem, oieuecisenn-e wnancwci- s nonwiwxe
nocneznwx oimeuaxi cnezyxmwe xapaxiepn-e uepi- w ienzenuww.
1. Kpynn-e anxw noxa mano sawniepecosan- s passwiww ycnyr no noxyn-
xe, npoza+e w peanwsauww uenn-x ymar znn xnwenios, iax xax, wmen snauw-
iensn-e naxnazn-e pacxoz-, onw nonyuaxi ouens nwsxyx nopmy npw-nw.
2. Banxw camw ne noxynaxi axuww s cnexynniwsn-x uennx cpoxom o-
nee xanenzapnoro mecnua, wo oio snwnei na wx cocisenn-n xanwian.
K
A
H
A
H
N

H
P
H
B
H
E
H
E
H
H
H

H
H
B
E
C
T
H
H
H
H
H
o
x
y
n
x
a

s
n
a
u
z
m
o
t
o

n
a
x
e
i
a

a
x

z
z
U
n
n
e
c
i
z

z
z

s
a

c
u
e
i
c
o
o
c
i
n
e
n
n
m
x

c
p
e
t
c
i
n
H
p
o
w
s
s
o

c
r
s
e
n
n
a
x
x
o
x
n
a
n
w
x
C
r
p
a
r
e
r
w
v
e
c
x
w
w
w
n
s
e
c
r
o
p
n
a
x
e
x

y
n
a
p
o

n
o
x
p
m
n
x
e
C
o

c
r
s
e
n
n
m
e
c
p
e

c
r
s
a

x
o
x
n
a
n
w
w
(
n
p
w

m
n
s
,
a
x
o
p
r
w
s
a
u
w
x
)
U
n
n
e
c
i
z

z
o
n
n
m
z
x
p
e
t
z
i
H
o
x
y
n
x
a

a
x

z
z
m
e
t
x
z
m
z

z
n
n
e
c
i
o
p
a
m
z
K
o
m
z
c
c
z
o
n
n
o
e
n
o
s
n
a
t
p
a
+
t
e
n
z
e
K
o
m
z
c
c
z
o
n
n
o
e
n
o
s
n
a
t
p
a
+
t
e
n
z
e
,
e
n
o
s
z
i
m
P
o
c
c
w
w
c
x
w
w
x
o
x
x
e
p
v
e
c
x
w
w

a
n
x
B
p
o
x
e
p
c
x
w
e
x
o
x
n
a
n
w
w

o
n

o
s
m
w

p
m
n
o
x
(
p
o
c
c
w
w
c
x
w
w

w
n
w
x
e
x

y
n
a
p
o

n
m
w
)
P
o
c
c
w
w
c
x
w
w
w
n
s
e
c
r
w
u
w
o
n
n
m
w

a
n
x
,
e
n
o
s
z
i
m
C
p
e

c
r
s
a
n
a
c
e
n
e
n
w
x
C
n
p
o
c

n
a

w
n
s
e
c
i
w
u
w
w
L
e
n
e
+
n
-
e

n
o
i
o
x
w
H
o
z

o
p

c
i
p
a
i
e
r
w
u
e
c
x
o
r
o

n
a
p
i
p
n
e
p
a
,
o
p
r
a
n
w
s
a
u
w
n

c
z
e
n
x
w
O
p
r
a
n
w
s
a
u
w
n

n
y

n
w
u
n
o
r
o
p
a
s
m
e
m
e
n
w
n

a
x
u
w
n
276 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 277
Ha zpyrom nonxce no uwcny xommepuecxwx anxos naxoznicn npe+ze
scero nouiw sce asionomn-e oxpyra Kpannero Cesepa (xpome neierasozo-
-saxmwx Xani--Mancwncxoro w Hmano-Heneuxoro), s xoiop-x ne onee
oznoro mecinoro xommepuecxoro anxa. Menee uem no 10xommepuecxwx an-
xos saperwcipwposano s pnze onacien esponencxon uaciw Poccww.
Leorpawn anxoscxwx wnwanos s uenom nosiopnei xapiwny pasmemenwn
cocisenno xommepuecxwx anxos. Ho 100w onee anxoscxwx wnwanos sa-
perwcipwposano s Aniancxom, Kpacnonpcxom w Hpwmopcxom xpanx, Bonror-
pazcxon, Upxyicxon, Hepmcxon, -ennwncxon onacinx. B io +e spemn uwc-
no anxoscxwx wnwanos x cepezwne 1990-x rr. -no oinocwiensno nesenwxo
s Hosocwwpcxon, Capaioscxon onacinx w Ciaspononscxom xpae.
B nexoiop-x poccwncxwx perwonax (nanpwmep, s Kapenww, Pnsancxon,
Tynscxon onacinx) uwcno anxos coxpaiwnocs zo ezwnwu, i.e. oiw panon-
xoniponwpyxicn anxamw onacin-x (pecnynwxancxwx) uenipos wnw zpy-
rwx perwonos (xax npaswno, Mocxs-).
Teppwiopwansn-e pasnwuwn s pacnpezenenww anxoscxoro xanwiana ns-
nnxicn iax+e secsma snauwiensn-mw. B Henipansnom oxonomwuecxom pan-
one cocpezoioueno oxono 50% cymmapnoro o+nsnennoro yciasnoro xanwia-
na anxos, eme ipeis ero npwxozwicn na .pan, Banaznyx Cwwps, Hoson-
+se, Cesepo-Banaz w Lansnwn Bociox.
Ciaiwciwxa noxas-saei, uio npw omem pocie uwcna xommepuecxwx
anxos sa nepwoz c 1man 1991r. no 1asrycia 1995r. s 2,18pasa, ne menee
uem s 12perwonax wx xonwueciso ymensmwnocs. Cuwiaeicn, uio rnasnan
npwuwna iaxoro coxpamenwn npeopasosanwe menxwx anxos s wnwan-
onee xpynn-x w ois-s anxoscxwx nwuenswn.
Bnoss coszann-e anxw sauaciyx -nw ne roios- x p-noun-m ycnosw-
nm, a npwuwnon wx sosnwxnosenwn cian, cxopee, oniyswasm coszaienen, ne-
+enw oxonomwuecxwn pacuei.
K 1993r. sasepmwncn neps-n oian xaoiwunoro sosnwxnosenwn w nwx-
swzauww xommepuecxwx anxos s perwonax cipan- w naciynwn oian oinocw-
iensno ciawnsnoro passwiwn ceiw anxoscxwx yupe+zenwn s cipane.
Lononnwiensn-m ciwmynom znn nozonon ciawnwsauww cianw pemenwn
Henipansnoro anxa PI o ysenwuenww c 1wxnn 1993r. neoxozwmoro mw-
nwmansnoro yciasnoro xanwiana znn snoss perwcipwpyem-x anxos zo
100mwnnwonos pynen, a c 1mapia 1994r. zo 2mwnnwapzos pynen, a
iax+e o ycianosnenww noxsapiansn-x xoowuwenios xoppexiwposxw
yposnn mwnwmansnoro yciasnoro onza snoss perwcipwpyem-x anxos, oxsw-
saneninoro 1mwnnwony oxx.
Bonsmwnciso xommepuecxwx anxos nsnnxicn menxwmw. Ho mnenwx +e
cneuwanwcios, menxwe perwonansn-e anxw s pesynsiaie uenipanwsauww
anxoscxon wnpacipyxiyp- y+e no onpezenenwx opeuen- na ciaiyc ne-
anxos. B-mwpanwe man-x w cpeznwx xpezwin-x wnciwiyios, cociasnnx-
mwx 2/3poccwncxon anxoscxon cipyxiyp-, s nocneznee spemn ycxopwnocs.
Oznospemenno paciei xonwueciso xpynn-x (no poccwncxwm mepxam) anxos,
xoiop-e nornomaxi uacis menouw.
Ho cpeznemy pasmepy axiwsos poccwncxwe anxw s-rnnzni nacionmwmw
xapnwxamw (scero 36mwnnwonos zonnapos). Ho ouenxe oxcnepios Ionza
Kapnerw, oiciasanwe Poccww oi onsmwncisa cipan s zannon onaciw co-
Bmecio oioro onw coszaxi zouepnwe poxepcxwe wpm-. B uacinociw, naw-
onee xpynn-e anxw wmexi no zse wnw onee poxepcxwx wpm, axiws-
nocis xoiop-x saswcwi oi axiwsnociw anxos s coszanww npom-mnenn-x
rpynn w oi ciowmociw pecypcos znn wnancwposanwn cocisennon oixp-ion
noswuww (s wxne 1995r., nanpwmep, oia axiwsnocis pesxo cnwswnacs, iax
xax npouenin-e ciasxw no zonnapy CTA s-pocnw s wxne zo 3035%).
3. Banxw s oinwuwe oi wnseciwuwonn-x w poxepcxwx wpm cipemnicn
x noxynxe xoniponsn-x naxeios axuwn, xoiop-e nossonnxi wm:
nepesozwis x cee pacuein-e cueia xpynn-x npeznpwniwn c uensx zo-
ciyna x oinocwiensno zemes-m xpezwin-m pecypcam;
axiwsno smemwsaiscn s ynpasnenwe npeznpwniwnmw, wcnonssyn cson
menez+epcxwn w xpwzwuecxwn annapai c uensx nos-menwn omen o-
exiwsnociw wsneca w ycianosnenwn xoniponn naz wnancos-mw w iosap-
n-mw noioxamw npeznpwniwn;
cnwswis pwcxw xpezwiosanwn, nocxonsxy s ycnoswnx nepasswioro saxo-
nozaienscisa sosspainocis xpezwios, s-zasaem-x xoniponwpyem-m uepes
cosei- zwpexiopos npeznpwniwnm, ociaeicn s-me, uem znn cioponnwx xnw-
enios.
4. Iopmwpyem-e anxamw npom-mnenn-e rpynn- ciponicn c wcnons-
sosanwem necxonsxwx sa+n-x npwnuwnos:
nonnoe paszenenwe ynpasnenuecxwx cipyxiyp wnancoso-npom-mnen-
n-x rpynn (IHL), peansno sanwmaxmwxcn xosnncisennon zeniensnoc-
isx, w xonzwnros-x cipyxiyp, oecneuwsaxmwx xonipons sa cocisen-
nocisx (nocneznwe, xax npaswno, soome ne sanwmaxicn nwxaxon xo-
snncisennon zeniensnocisx, uio- wse+ais pwcxos noiepw npwope-
iaem-x na wx wmn axuwn);
wcnonssosanwe nonniwn IHL, xax npaswno ionsxo s uennx camopexna-
m-, nocxonsxy peansn-n s-wrp-m oi coszanwn IHL oecneuwsaeicn
ionsxo npw ycnosww sepiwxansnon wnierpauww ee yuacinwxos w opmw-
posanwn sanw+enn-x snyipennwx uen.
C passwiwem p-noun-x cipyxiyp s poccwncxon oxonomwxe cianw sosnw-
xais xommepuecxwe anxw ynxuwonansnoro npownn, s uacinociw wp+e-
s-e. Ux nwzepom s-ciynaei Bcepoccwncxwn wp+eson anx (BBB). Oio
axuwonepnoe omeciso oixp-ioro iwna c yciasn-m xanwianom 3mnpz. py-
nen. Ero coszanwe w poci oycnosnen- passwiwem npe+ze scero wp+eson
ioprosnw.
B nocneznee spemn cianw coszasaiscn xommepuecxwe anxw c npwsneue-
nwem wnocipannoro xanwiana. .upe+zen- w zencisyxi Me+zynapozn-n
mocxoscxwn anx, axuwonepnoe omeciso Cesepoesponencxan wnancosan
xomnanwn (Espownanc) w zp.
Oznon ws xapaxiepn-x ocoennocien anxoscxon cwciem- Poccww nsnn-
eicn nepasnomepnocis pasmemenwn anxoscxwx yupe+zenwn (anxos w wx
wnwanos) no ieppwiopww cipan-. Hpe+ze scero sameina wx xonuenipauwn
s Mocxse, rze s cepezwne 90-x rr. -no cocpezoioueno nouiw 2/5xommep-
uecxwx anxos cipan-. Ha Henipansn-n oxonomwuecxwn panon s uenom
npwxozwicn oxono 44% xommepuecxwx anxos. Lwzepom no xonwuecisy xom-
mepuecxwx anxos nsnneicn iax+e Cesepn-n Kasxas, nouiw s 10pas onepe-
+axmwn naxoznmwncn s ayicanzepax Henipansno--epnosemn-n panon.
278 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 279
sauwn Locnanorcny+- Poccww Cepren Haciyxos, cwrnanom znn nposezenwn
znwiensnoro paccnezosanwn zeniensnociw anxos cianei nanwuwe comnw-
iensn-x xonipaxios na nposezenwe mapxeiwnros-x wnw wn-x wccnezosa-
nwn, a iax+e s-nnai- nocpeznwxam zecnixos npouenios oi npezociasnen-
noro xpezwia. Hozon-e zenciswn nossonnxi anxam yxp-sais zoxoz-, s--
sozwis wx ws-noz nanoroonaraemon as-, uio, eciecisenno, cianoswicn
maiepwanom znn nposezenwn imaiensn-x nposepox.
.cnex +e anxoscxon zeniensnociw s Poccww, no mnenwx owuwansn-x
oxcnepios w oizensn-x yuen-x, mo+ei -is saxpennen w passwi nwms npw
nonnom nepecmoipe cymecisyxmen cwciem- wnancosoro yueia w oiueinociw.
Banxw, xax w scn oxonomwxa Poccww, s xonue XXs. nepe+wsanw ne nyu-
mwe spemena. Oznaxo ansiepnaiws- wm nei.
Hasepcrmsax ynymennoe
Lensrw, npozon+an apiwci, zon+-
n- xpanwiscn s rocanxe, s cneuwansn-x
cyxwx w xopomo oxpannem-x nomemenwnx, a
oinxzs ne s ieixwnom norpee, rze wx mo-
ryi, s uacinociw, nonopiwis xp-c-.
Mxxaxr Byrraxos
Asiop snamenwion Uciopww uenoseuecxon rnynociw, senrepcxwn nwca-
iens Umisan Pai-Ber (18701959), onwc-saei wciopwx xpanenwn zener
na ocipose Hn s Twxom oxeane, s panone Kaponwncxwx ociposos. Tam cyme-
cisosanw xamenn-e zensrw pasmepom c mensnwun-n +epnos w c z-pxon,
npocsepnennon nocepezwne, s xoiopyx mo+no nponyciwis nanxy w, ssns
zensrw na nneuo, oinpaswiscn na asap. -em onsme -n xamens, iem
snauwiensnee ero ciowmocis.
Orpomn-n xamens o-uno ne+an so zsope csoero nepsoro snazensua, w
ero npocio nepenwc-sanw (ionsxo s ycinon opme) na wmn nosoro xosnw-
na. Taxwm opasom, wmymeciso orai-x ociposwinn sannnocs no uy+wm
zsopam. Onw mornw naseciwis ero, nocwzeis s z-pxe +epnosa, nacna+za-
ncs cosnanwem cocisennociw, xax xaxon-nwyzs cxpnra s onsmom ropoze.
Ozna+z- naz ociposom nponeiena cwnsnan ypn, mope saionwno eper,
a xorza ymno socsoncw, yiamwno sa coon necxonsxo iaxwx +epnosos-zener.
Hocne nenacisn pas-cxanw nponasmwe coxposwma: onw npecnoxonno oiz--
xanw na mopcxom zne snwsw epera. Tpaiwis cwn- na noz+em ne ciowno:
xa+z-n w iax snan, rze noz sozon ne+wi ero +epnos, iax uio cemennoe
wmymeciso ne nonecno nwxaxoro ymepa.
B csoe spemn cymecisosano ne menee nxon-inoe mnenwe, yzio sono-
ion sanac CTA s cnyuae onacnociw mo+no ynpniais noz sozy. Bonoio sezs
mo+ei cxonsxo yrozno zonro noxowiscn s nozsozn-x xasemaiax opia Hoxc,
w oio nwxowm opasom ne oipaswicn na ciowmociw opamaxmwxcn iam, na-
sepxy, mnorwx mwnnwapzos zonnapos-x anxnoios. Bonoion onz noz sozon
ocianeicn s coxpannociw...
ciasnnei oi 10(oi CTA) zo 1000pas (oi Hnonww). Lnasnon npwuwnon oio-
ro s nocneznwe roz- -na wnnnuwn. Ee iemn- so mnoro pas oronnnw sos-
mo+nociw anxos no napamwsanwx cocisennoro xanwiana. .rnaiscn sa
nex ne nossonnnw za+e necn-xann-e npouenin-e map+w (npes-menwe
npouenin-x zoxozos naz npouenin-mw pacxozamw). B Poccww onw cociasw-
nw s cpeznem oxono 50% npoiws, nanpwmep, 0,93% so Ipanuww, 1,25% s
Hnonww, 2,18% s Lepmanww, 2,45% s Anrnww.
Poccwncxan oxonomwxa, oimeuaxi oxcnepi-, iax w ne npwcnocownacs x
s-coxon wnnnuww: ne nonswnwcs naze+n-e, mwpoxo wcnonssyem-e mexa-
nwsm- rapaniwn, wnzexcauww.
Coszasan momnyx anxoscxyx cwciemy cepezwn- 90-x rr. XXs., poc-
cwncxwn c-pseson xanwian, no cnosam oxonomwcios, saciasnnn snaciw ne
ionsxo nposozwis csepxs-roznyx znn nero xz+einyx, zene+no-xpezwi-
nyx, sanxinyx nonwiwxy, no w coxpannis cynepnwepansnoe anxoscxoe
saxonozaiensciso. Poccwn -na ezwncisennon cipanon s mwpe, rze s ycias-
n-n onz xpezwinoro wnciwiyia mo+no -no snocwis asiomownw, xsapiw-
p-, xanuennpcxwe npwnazne+nociw, meens, cazos-e yuacixw.
B nepexozn-n nepwoz s anxoscxon cwcieme sosnwxno mno+eciso npo-
nem: opranwsauwonn-x, wnancos-x, xon+xnxiypn-x w np. Lnn onsmwncisa
poccwncxwx anxwpos, nanpwmep, npwsneuenwe cpoun-x zenoswios, cpezne-
cpounoe xpezwiosanwe ociaxicn siopocienenn-mw sazauamw. Mnorwe xommep-
uecxwe anxw, s iom uwcne cpeznwe w xpynn-e, soome nw pasy ne npezocias-
nnnw cpeznecpoun-x xpezwios. Hpwxozwicn saipauwsais nemano spemenw,
csepxycwnwn, uio- -cipo coszais neoxozwmyx asy, oyuwis nxzen, onepa-
iwsno cowpais w opaai-sais wnopmauwx, oiwpais w roioswis wnseciwuw-
onn-e npoexi-, yuwiscn xoniponwposais wx na scex ciazwnx peanwsauww.
Us-sa scex oiwx cno+nocien, a iax+e cipyxiypn-x zwcnponopuwn, ma-
noiosapnociw w zerpazauww peansnoro cexiopa xaueciso xpezwin-x nopie-
nen y mnorwx anxos oxasanocs xpanne nwsxwm. Hauanocs maccosoe anx-
poiciso, cnposouwposannoe xpynn-mw y-ixamw.
Henipansn-n anx Poccww snec s xnwry rocyzapcisennon perwcipauww
xpezwin-x opranwsauwn no cocionnwx na 1oxinpn 1996r. sanwcw o npe-
xpamenww zeniensnociw 336poccwncxwx anxos. Eme y 510xpezwin-x
opranwsauwn na oiy +e zaiy -nw oiossan- anxoscxwe nwuensww, no ne
sasepmena wx nwxswzauwn s xauecise xpwzwuecxoro nwua.
Us uwcna zencisyxmwx na 1oxinpn 1996r. xpezwin-x opranwsauwn
1198nsnnnwcs naes-mw, 890 axuwonepn-mw w 148opranwsauwn wmenw
wnocipannyx zonx s yciasnom xanwiane.
Omee uwcno wnwanos poccwncxwx xpezwin-x opranwsauwn na 1ox-
inpn 1996r. cociasnnno 5193, es yueia wnwanos Cepanxa Poccwncxon
Iezepauww.
Cosoxynn-n o+nsnenn-n yciasn-n xanwian zencisyxmwx s Poccww
xpezwin-x opranwsauwn na 1oxinpn 1996r. npes-cwn 16,529ipwnnwona
pynen.
Hanorosan cny+a Poccww s ceninpe oxinpe 1996r. nposena mac-
mianyx nposepxy zeniensnociw xommepuecxwx anxos. Hensx nposepxw
-no s-nsnenwe cxp-i-x wmw zoxozos w neynnai- cooiseicisyxmwx nano-
ros. Kax coomwn nauansnwx ynpasnenwn anxoscxwx w xpezwin-x opranw-
280 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 281
c nyci-nen w apxwiexiypn-m oxpy+enwem, s +enesoeion, ws xoioporo
s-nonnen- napy+n-e cien-, zoasnen mecin-n +eni-n necox.
Banxwpcxwe zoma (xoniop-) uacin-e anxoscxwe npeznpwniwn, npw-
nazne+amwe oizensn-m anxwpam wnw rpynne napinepos, o+ezwnenn-x s
iosapwmecisa c neorpanwuennon oiseicisennocisx. Hepezxo napinepciso
nsnnnocs opmansn-m, iax xax s nem yuacisosanw nwms unen- cemsw, poz-
cisennwxw wnw cny+amwe anxwpa.
Hpouecc xonuenipauww anxos conposo+zancn coxpamenwem uwcna w
yzensnoro seca anxwpcxwx zomos. Tax, s CTA uwcno anxwpcxwx zomos
cociasnnno s 1903r. onee 3i-cnu (c 584mwnnwonos zonnapos axiwsos no
18miaiam), a x 1962r. ynano zo 80(c 383mwnnwonos zonnapos axiwsos no
scem miaiam), uio ne npes-mano 1% axiwsos scex anxos cipan-.
B Anrnww zenoswin-x anxoscxwx zomos s 1890r. nacuwi-sanocs onee
100, a x 1968r. coxpanwncn nwms ozwn.
B Lepmanww s 1933r. -no 709anxoscxwx zomos, a s 1965r. s IPL
206, npwuem wx sec s omen macce axiwsn-x axuwn cociasnnn 7,5%.
Xapaxiepna wciopwn anxoscxoro zoma Mopranos (CTA), xoiop-n s
1933r. -n paszenen na zsa anxa zenoswin-n, cnwsmwncn c mopranos-
cxwm axuwonepn-m anxom Lapani ipaci xomnanw s rwranicxwn zenoswi-
n-n anx Mopran rapani ipaci xomnanw, w wnseciwuwonn-n anxoscxwn
zom Mopran, Cionnw onz xomnanw, wrpaxmwn sezymyx pons s nocpeznw-
uecise npw pasmemenww uenn-x ymar w wp+es-x cnexynnuwnx.
Ozwn ws xpynnenmwx esponencxwx anxwpcxwx zomos anx Poi-
mwnsz pep (Ipanuwn) s 1967r. npespaiwncn s axuwonepn-n anx, xon-
ipons sa xoiop-m coxpanen s pyxax wnancoson rpynn- Poimwnszos.
Bnauwiensnan rpynna anxoscxwx zomos nas-saeicn omwccwonn-mw, iax
xax onw s-ciynaxi nocpeznwxamw s omwccww uenn-x ymar. K 1970r. s An-
rnww cymecisosano 53omwccwonn-x anxwpcxwx zoma, ws nwx 17xpynnenmwx
nas-saxicn xyneuecxwmw anxwpcxwmw zomamw w sanwmaxicn wnancwpo-
sanwem snemnen ioprosnw, sanxin-mw onepauwnmw. Bnwniensn-n anrnwnc-
xwn anxwpcxwn zom Poimwnsz w c-nossn, ociasancs anxwpcxwm zomom,
rnasnon csoen onepauwen cuwiaei nocpeznwueciso s omwccww uenn-x ymar.
B IPL nawonee snwnienen anxwpcxwn zom Hepzmenrec, csnsan-
n-n c Twccenom. Coxpanwncn w ocnosann-n s 1846r. anxwpcxwn zom
Bpaisn Tpezep, xoiop-n s csoe spemn paoian c Lwinepom. Ceroznn ero
napinepamw nsnnxicn iax+e apon- on Tpezep-. Pozcisenn-e Tpeze-
pam anxw wmexicn s Anrnww w CTA.
K snwniensn-m anxwpcxwm zomam oinocnicn iax+e Bpaisn Lasap
(so Ipanuww, Anrnww, CTA), Le Henws, Tnxmep+e, Manne o xomna-
nw (Ipanuwn), Lxsnon, Pwz onz xomnanw, Kyn, Le onz xomnanw,
Lappwman, Pwnnw onz xomnanw (CTA).
Kax npaswno, zeniensnocis anxwpcxwx zomos npoiexaei cxp-ino, iax
xax onw ne onsan- nynwxosais csow ananc-.
Ocoyx xapiwny npezciasnnn coon anx s coseicxwn nepwoz. Ocnosn-m
ssenom coseicxon anxoscxon cwciem- -n Locyzapcisenn-n anx CCCP
ezwn-n omwccwonno-xaccos-n, xpezwin-n w pacuein-n uenip cipan-. Locy-
zapcisenn-n anx ocymecisnnn sce xpaixocpoun-e xpezwiosanwn napoznoro
xosnncisa (xpome cipowiensn-x opranwsauwn), a iax+e wnancwposanwe w
Kciaiw, Hoxc ozno ws uwcio ycnosn-x napwuaiensn-x wmen, ynoi-
pennem-x s anrnwncxon xpwzwuecxon zoxymeniauww. Hos+e m- eme pas
scipeiwmcn c nwm, uwiwpyn -apnsa Lwxxenca.
B Hoseciw o zsyx ropozax -. Lwxxenc nwcan: Banxwpcxwn zom Tennco-
na nws Tomwn-Bapa za+e s 1780rozy y+e xasancn cwnsno oiciasmwm oi spe-
menw. On nomemancn s ouens iecnom, ouens iemnom, ouens nenpwrnnznom w
neyzonom szanww. Ono, necomnenno, oiciano oi spemenw, mano ioro, xom-
nanson- wpm- sossenw oioi ero nezociaiox uyis nw ne s ipazwuwx, onw
ropzwnwcs ero iecnoion w iemnoion, ropzwnwcs ero nenpwrnnznocisx w neyzo-
cisamw. Onw za+e xsacianw oiwmw sacny+wsmwmw mwpoxyx wssecinocis xaue-
cisamw csoero zoma w c +apom ye+zanw cen camwx, uio, ne yzs y nero scex
oiwx nezociaixos, on - zanexo ne -n cions pecnexiaenen. U onw ne ions-
xo sepwnw s oio, wx sepa -na momn-m opyzwem, xoiopoe onw, ne ciecnnncs,
nycxanw s xoz npoiws onee naroycipoenn-x wpm. Banxy Tenncona, rosopw-
nw onw, ne ipeyeicn znesnoro cseia, anxy Tenncona ne ipeyeicn nwxaxwx
nosmecis. Hoxcy w K, no+anyn, ne ooniwcs es oioro...
B szanwnx cospemenn-x anxos, xax npaswno, zwsann w apxwiexiypno-
cipowiensn-e pemenwn coueiaxicn c npozymann-mw ynxuwonansn-mw xa-
paxiepwciwxamw. Bo scem mwpe ciponicn nos-e anxw, pexoncipywpyxicn w
mozepnwswpyxicn zencisyxmwe. Boi ionsxo ozwn npwmep ne camoro xpyn-
noro nosoro szanwn anxa s ociposnom rocyzapcise Baxpenn, pacnono+en-
nom s Hepcwzcxom sanwse s 15xm oi Cayzoscxon Apasww. B cipane passw-
i- me+zynapozn-n iypwsm w anxoscxan zeniensnocis. Mecinoe nacenenwe
coxpannei ipazwuwonn-n yxnaz +wsnw. Ciap-e szanwn Baxpenna wmexi
ionci-e omiyxaiypenn-e napy+n-e cien- c manensxwmw oxnamw, ynwu-
nepexp-i- zepesnnn-mw pemeixamw, s ipazwuwonnon apxwiexiype uacio
wcnonssyxicn xp-i-e zsop-.
Oiw ocoennociw, oycnosnenn-e +apxwm xnwmaiom cipan-, namnw oi-
pa+enwe s npoexie nosoro anxa, s-nonnennoro amepwxancxon apxwiexiypnon
wpmon SOM. Hopyuan paspaoixy npoexia wssecinon amepwxancxon wpme,
saxasuwxw xoienw coszais ne iwnwuno amepwxancxoe coopy+enwe ws ciexna w
cianw, a szanwe, nocipoennoe s mecin-x wcnamcxwx ipazwuwnx.
Iopma nnana szanwn npozwxiosana xonwrypauwen yuacixa, na yrny xo-
ioporo ono pacnono+eno, w nanomwnaei neo-unyx opmy mecin-x nozox.
Komnoswuwonn-m nzpom coopy+enwn nsnneicn aipwym, opranwsosann-n xax
necxonsxo pacnono+enn-x zpyr naz zpyrom 3-oia+n-x zsopwxos. Moci-
uepes aipwym wmexi ciexnnnn-e non-, xoiop-e s znesnoe spemn paccewsa-
xi conneun-n csei, a nousx cseinicn wcxyccisenn-m cseiom.
Ha 1-m oia+e szons xpwsonwnennon cien- npezycmoipena omecisen-
nan ranepen, samwmennan oi connua apxazon, zaxmen rnyoxwe ienw. Lec-
inwua, orwaxman nonyxpyrn-n accenn, sezei ws seciwxnn na 1-n ypo-
sens aipwyma. Ha xa+zom oia+e szanwn wmeeicn nonyxpyrn-n npwemn-n
san, s-xoznmwn s aipwym. Lnn samwi- snyipennwx nomemenwn oi neperpe-
sa sarnynenn-e oxna -nw saciexnen- sepxansn-m iennonornomaxmwm
ciexnom, nponycxaxmwm nwms oxono 11% conneunoro ienna. Oman nno-
mazs nomemenwn 9000xs. m. Apxwiexiop- wcnonssosanw s coopy+enww
useiaC oxpy+axmen npwpoz-. Tax, senenoe ciexno usei oxeana, wmexme-
ro szecs ne ronyon, a senenosai-n oiienox. -io- szanwe rapmonwposano
282 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 283
nwo s nopnzxe sosmemenwn y+e npowssezenn-x npeznpwniwem saipai.
Hocne s-zauw ccyz- anx nepwozwuecxw perynwposan ee pasmep s cooisei-
cisww c wsmenenwem cymm- oecneuenwn.
Hpwnuwn- cpounociz w nosnpainociz -nw sa+nenmwmw ycnoswnmw
ynxuwonwposanwn xpezwia.
Hnainocis xax npwnuwn xpezwia npeznonarana ynnaiy saemmwxom onpe-
zenennon cymm- anxy sa npaso nonssosaiscn ccyzon s ieuenwe onpezenen-
noro cpoxa. Hpoueni sa xpezwi -n, iax cxasais, oxonomwuecxwm p-uarom,
noy+zaxmwm npeznpwniwn nos-mais oexiwsnocis wcnonssosanwn oo-
poin-x cpezcis.
C nepexozom x p-nounon oxonomwxe pesxo wsmenwnocs snauenwe anxa
s Poccww.
B nauane 1997r. rpynna OHOKCUManxa s-mna na me+zynapozn-n
p-nox co csowmw espoonwrauwnmw. Hpwsneuenwe cpezcis c nomomsx s--
nycxa oiwx ymar nsnneicn xnxues-m ycnoswem paoi- anxa no xpezwio-
sanwx npom-mnennociw. Henocpezcisenno omwccwx ymar ocymecisnnei ne
cam anx, a ero zouepnnn ronnanzcxan xomnanwn UNEXIM International
Finance. Pyxosozciso OHOKCUManxa npwssano w zpyrwe oieuecisenn-e
wnancos-e wnciwiyi- nocnezosais wx npwmepy c uensx oixp-is nyis x
onee cnpaseznwsomy xpezwiosanwx npom-mnennociw.
Bmecie c wnancos-m ycnexom, zociwrnyi-m nexoiop-mw anxamw, no-
s-cwncn w pwcx, snpouem, nocionnno npecnezyxmwn anxw scero mwpa.
Banxw, xax w sce yuacinwxw wnseciwuwonnoro npouecca, pwcxyxi. Ban-
xoscxwe pwcxw sxnxuaxi s cen: anancos-e (xpezwin-n w npouenin-n
pwcxw, pwcx nwxswznociw w cipyxiyp- xanwiana), pwcxw wnancos-x ycnyr,
onepauwonn-e, iexnonorwuecxwe pwcxw wnnosauwn w cipaierwuecxwe pwcxw.
Banancos-e pwcxw s ocnosnom cocioni ws pwcxos zonros-x onsa-
ienscis no xpaixocpoun-m w zonrocpoun-m ccyzam w pwcxos no uenn-m
ymaram, s iom uwcne axuwnm w onwrauwnm, ssni-m na xpanenwe, wnw no
oizensn-m onepauwnm c nwmw.
B poccwncxwx anxax ycwnwsaeicn snwmanwe x meiozam, xoiop-e npwme-
nnxicn na Banaze npw ouenxe snemnwx pwcxos. Lnn oioro wcnonssyxicn ia-
xwe, nanpwmep, xpwiepww ouenxw oxonomwuecxoro yposnn cipan-, xax cienens
wnzycipwanwsauww, xonxypeniocnoconocis iosapos na mwposom p-nxe, cie-
nens passwiwn censcxoro xosnncisa w oecneuennociw wnzycipwansn-mw io-
sapamw, mwnepansn-mw pecypcamw, xonxypeniocnoconocis censxosnpozyxuww
w c-psn na mwposom p-nxe, zenosan axiwsnocis, xoniaxi- c Esponon, ypo-
sens opasosanwn w oznopoznocis nacenenwn, passwiwe wnpacipyxiyp-.
Lnn ouenxw snemnero pwcxa zeniensnociw xommepuecxoro anxa na
npaxiwxe yuwi-saxi xax cymmy soszenciswn scex sosmo+n-x axiopos, iax
w xonxpein-e nponsnenwn xa+zoro ws nwx.
Lnn ycianosnenwn rpanwu pwcxa onpezennxi cienens pwcxa xa+zon
onepauww. B uacinociw, ouenwsaeicn pwcx axiwsos anxa w xpezwinoro nop-
ienn no onpezenenn-m wxcwposann-m npoueniam. Ho anxw naxoznicn s
pasnom nono+enww, w cienens pwcxa no ion wnw wnon anxoscxon onepauww
znn xa+zoro anxa wnzwswzyansna. Hpe+ze uem s-wpais cnoco- perynw-
posanwn anxoscxwx pwcxos, xa+z-n anx zon+en s-paoiais ocnosn-e
npwnuwn- ynpasnenwn wmw, nanpwmep:
zonrocpounoe xpezwiosanwe rocyzapcisenn-x censcxoxosnncisenn-x opranw-
sauwn, zonrocpounoe xpezwiosanwe xonxosos w zpyrwx swzos xoonepauww.
Locyzapcisenn-n anx nposozwn pacueinoe ocny+wsanwe napoznoro xo-
snncisa, xpezwinoe w xaccosoe nnanwposanwe. Cociasnenwe w wcnonnenwe
xpezwinoro nnana npowssozwnocs na ocnose napoznoxosnncisennoro nnana w
no mepe ero s-nonnenwn. B csox ouepezs, xpezwin-n nnan wcnonssosancn
znn soszenciswn na xoz s-nonnenwn napoznoxosnncisennoro nnana, znn s--
nsnenwn w mownwsauww zononnwiensn-x snyipennwx pecypcos s xosnncise.
Kaccos-n nnan Locanxa onpezennn pasmep- ero zene+n-x oopoios.
Locanx CCCP xonuenipwposan w naxannwsan sanxin-n onz cipan-
(s swze zparouenn-x meiannos w wnocipannon sanxi-) w npowssozwn pac-
uei- no snemneiopros-m w zpyrwm oxonomwuecxwm oinomenwnm me+zy
CCCP w wnocipann-mw rocyzapcisamw.
-epes mnorouwcnennyx ceis ceperaiensn-x xacc Locanx ocymecisnnn
npwem w xpanenwe cepe+enwn nacenenwn s opme pasnwun-x sxnazos, o-
cny+wsan nacenenwe no onepauwnm c rocyzapcisenn-mw sanmamw w esna-
nwun-m pacueiom (nepeuwcnnn co cueios sxnazuwxos cpezcisa na onnaiy
xommynansn-x ycnyr w np.).
Ho sxnazam, xoiop-e sosspamanwcs no nepsomy ipeosanwx wx sna-
zensues, cepxacc- ynnauwsanw npoueni- (nwo s-wrp-mw).
Biop-m ssenom xpezwinon cwciem- CCCP -n Bcecoxsn-n anx wnan-
cwposanwn xanwianosno+enwn Ciponanx. On ocny+wsan xanwiansnoe
cipowiensciso scex oipacnen, xpome censcxoro xosnncisa (anxoscxoe ocny-
+wsanwe nocneznero ocymecisnnn Locanx). Ciponanx axxymynwposan cneuw-
ansno s-zennem-e xosnncisenn-mw opranwsauwnmw cpezcisa znn s-nonnenwn
nnana xanwianosno+enwn. Ba cuei oiwx cpezcis Ciponanx ocymecisnnn es-
sosspainoe wnancwposanwe xancipowienscisa, npezociasnnn zonrocpoun-e
xpezwi- na cipowiensciso, pexoncipyxuwx w pemoni w xpaixocpoun-e xpezw-
i- cipowiensn-m opranwsauwnm na opasosanwe oopoin-x cpezcis.
Kpezwiosanwe snemnen ioprosnw, sanxin-e onepauww, pacuei- no oxc-
nopiy w wmnopiy iosapos w oxasanwx ycnyr ocymecisnnn Banx znn snemnen
ioprosnw CCCP (Bnemiopranx).
B oioi nepwoz anxoscxwe yupe+zenwn opranwsos-sanw xpezwiosanwe
npeznpwniwn w opranwsauwn na ocnose onpezenenn-x npaswn, xoiop-e pas-
paai-sanwcs Locyzapcisenn-m anxom CCCP c yueiom omwx npwnuwnos
xpezwia. Taxwmw npwnuwnamw -nw: nnanoso-ueneson xapaxiep xpezwia,
ero maiepwansnan oecneuennocis, cpounocis, sosspainocis w nnainocis.
Htanono-etenoz xapaxiep xpezwia s-pa+ancn s iom, uio xpezwiosa-
nwe npeznpwniwn npowssozwnocs s cooiseicisww c s-nonnenwem ycianos-
nenn-x nnanos w na onpezenenn-e, sapanee npezycmoipenn-e uenw. Hene-
san nanpasnennocis nonyuaem-x s anxax xpezwios y pasn-x npeznpwniwn
saswcena oi cneuwwuecxwx ocoennocien xpyrooopoia wmexmwxcn s wx
pacnopn+enww oopoin-x cpezcis.
Hpwnuwn maiepzatnnoz ooecneuennociz s-zann-x xpezwios ipeo-
san cooiseiciswn cymm- s-zannon anxom ccyz- pasmepy npoxpezwiosan-
n-x iosapno-maiepwansn-x uennocien wnw saipai na npeznpwniww. Taxoe
cooiseiciswe zociwranocs iem, uio anxoscxwe xpezwi- s-zasanwcs noz oc-
iaixw wnw na onnaiy xonxpein-x swzos iosapno-maiepwansn-x uennocien
284 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 285
Ho cnosam npeswzenia anxa MEHATEH Anexcanzpa Bypaosa, npw-
opwieinon znn anxa nsnneicn paoia c npeznpwniwnmw, ynpasnenwe xoio-
p-mw ocymecisnnei xomnanwn POCHPOM. Oio nozxoznmwn nonwron znn
oipaoixw nosoro yposnn ssawmooinomenwn me+zy anxom w xnweniypon, s
zannom cnyuae xnweniypon ocoon, na xoiopon zenciswiensno mo+no oipa-
oiais nos-n yposens anxoscxwx ycnyr.
Eme ozno nanpasnenwe zeniensnociw xpynnoro anxa oxasanwe ycnyr
s onaciw cnwnnwn w nornomenwn xomnanwn, npwsneuenwn zene+n-x
cpezcis, xoncynsiwposanwn. Bce oio o+ezwnneicn nonniwem wnseciwuwon-
nan anxoscxan zeniensnocis.
Bonsmoe snauenwe npwzaeicn passwiwx wnwansnon ceiw: ysenwuenwx
uwcna wnwanos, pacmwpenwx reorpaww wx pasmemenwn, nepenecenwx ax-
uenia na ieppwiopww, s perwon-.
Hocxonsxy es nopmansnoro xommepuecxoro xpezwiosanwn nw ozwn anx
cymecisosais ne mo+ei, xauecisenn-e wsmenenwn npowcxozni w s xpezwi-
non paoie anxa; oio xacaeicn npe+ze scero meiozonorww, npwnuwnos xpe-
zwiosanwn, opranwsauww camon paoi-.
Hposozwicn cepsesnan paoia c zonros-mw wncipymeniamw s Poccww w
sa pye+om, uio wmeei oinomenwe x xopnopaiwsn-m w rocyzapcisenn-m
zonros-m onsaienscisam.
Passwsaxicn w nos-e nanpasnenwn paoi- onepauww c sonoiom,
zparouenn-mw meiannamw (xamnnmw), a iax+e onepauww, csnsann-e c nw-
swnrom, onepauww openiwnra.
Hpeznonaraeicn xauecisenn-n cxauox s paoie anxos c uacinon xnwen-
iypon (nanpwmep, mnoroxpainoe ysenwuenwe o+emos npwsneuenn-x cpezcis
w uwcna xnwenios), io, uio ipazwuwonno nas-saeicn neiopros-m ocny+w-
sanwem.
Lnn xpynn-x anxos xapaxiepno cosepmencisosanwe mexanwsma paoi-
naz xomnnexcn-mw npoexiamw, i.e. npoexiamw, s xoiop-x sazencisosan-
mnorwe nozpaszenenwn anxa. U npoexi- oiw mnoroopasn-.
Tax, s nnsape 1997r. -no o+nsneno o coszanww nepsoro s Poccww
ieneswswonno-wszaienscxoro xonuepna Mezwa-Moci.
B npecc-penwse, pasocnannom npecc-cny+on xomnanww Mezwa-
Moci, nozuepxwsanocs, uio p-nox cpezcis maccoson wnopmauww ozwn
ws nawonee nepcnexiwsn-x cexiopos scero poccwncxoro p-nxa.
Mexy svepa w sasrpa
Taxon +e wcnonssyxi cno+n-n pacuei
Lnn mep- semens w neecn-x s-coi.
ca Baracaryncxxx
B iy camyx mwnyiy, xax n nepeciynax nopor anxa w cowpaxcs npoze-
nais iam xaxyx-nwyzs wnancosyx onepauwx, n npespamaxcs s xpyrnoro
wzwoia, rosopwn xanazcxwn nwcaiens-xmopwci Ciwsen Lwxox s paccxa-
se Mon anxoscxan ononen.
ycianosnenwe son- pwcxa, xoiopyx zann-n anx mo+ei ssnis na cen;
xoniponwposanwe zeniensnociw xa+zoro nozpaszenenwn no mwnwmwsa-
uww pwcxa;
onpezenenwe senwuwn- w wciounwxos cpezcis, neoxozwm-x znn mwnw-
mwsauww pwcxa (nanpwmep, wciounwxw w pasmep npemww paoinwxam,
xoiop-e cnw+axi anxoscxwn pwcx);
coszanwe nozpaszenenwn s anxe, xoiop-e yzyi ocymecisnnis ynpas-
nenwe pwcxamw (nanpwmep, xomwiei xpezwinoro pwcxa, oizen ananwsa
anxoscxwx pwcxos).
Kommepuecxwe anxw, ocymecisnnn xomnnexcnoe xpezwino-pacueinoe,
sanxinoe w wnoe anxoscxoe ocny+wsanwe npeznpwniwn w opranwsauwn
pasnwun-x opm cocisennociw, ynxuwonwpyxi na npwnuwnax nonnon ca-
mocioniensnociw, wnwuwaiws- w oiseicisennociw. Bmecie c iem wx zen-
iensnocis nozne+wi nazsopy w onpezenennomy perynwposanwx co ciopon-
Henipansnoro Banxa, xoiop-e ocymecisnnxicn c nomomsx onpezenenwn
npaswn paoi-, a iax+e cwciem- ssawmoysnsann-x oxonomwuecxwx nopma-
iwsos w zpyrwx xpwiepwes, onsaiensn-x znn scex xommepuecxwx anxos.
Tax, nanpwmep, Henipansn-n anx ycianasnwsaei znn scex xommepuecxwx
anxos cnezyxmwe nopmaiwsn-e noxasaienw-orpanwuenwn:
nopmaiws onsaiensn-x pesepsos, zenonwpyem-x s Henipansnom Banxe;
npezensnoe cooinomenwe me+zy pasmepom xanwiana anxa w cymmon
axiwsos c yueiom pwcxa;
npezensnoe cooinomenwe me+zy xanwianamw anxa w ero onsaiens-
cisamw;
nopmaiwsnoe cooinomenwe me+zy axiwsamw w onsaienscisamw c yueiom
cpoxos noramenwn, a iax+e sosmo+nociw sosspaia xpezwios;
maxcwmansn-n pasmep pwcxa na oznoro saemmwxa s swze onpezenennoro
npouenia oi pasmepa xanwiana anxa.
Oiw w nexoiop-e zpyrwe nopmaiws- w xpwiepww nanpasnen- na oecne-
uenwe oexiwsnon zeniensnociw anxos. Pyxosozcisyncs oiwmw npwnuwna-
mw, xpwiepwnmw w nopmaiwsamw, mnorwe xommepuecxwe anxw zowsaxicn
snauwiensn-x pesynsiaios. Oznaxo nemanoe wx uwcno s pnze cnyuaes oxas--
saeicn w s ouens cno+nom nono+enww, s csnsw c uem sce onsmee snauenwe
npwopeiaei cpasnwiensn-n (conociaswiensn-n) ananws wx zeniensnociw.
Ananws peniaensnociw anxoscxon zeniensnociw nocipoen na ssawmo-
csnsw noxasaienen npw-nsnociw w zoxoznociw axiwsos, zonw npw-nw s
zoxozax. Banxw c pasn-mw sosmo+nocinmw moryi zociwus pasn-x pesynsia-
ios, w, naoopoi, ozwnaxoson peniaensnociw moryi zowiscn anxw c cy-
mecisenn-mw pasnwuwnmw s zoxoznociw axiwsos w oinomenww axiwsos x
xanwiany (nespa+).
Ocnosn-e nanpasnenwn paoi- xpynn-x anxos csnsan- c pacmwpenw-
em wx zeniensnociw w nos-menwem xauecisa ipazwuwonn-x swzos ycnyr.
Ba+nenmwm nanpasnenwem paoi- anxa, oi xoioporo so mnorom sasw-
cwi ycnex, nsnneicn ocny+wsanwe xnweniyp-. Twpoxan w zwsepcwwuwpo-
sannan xnwenicxan asa ocnosa ycnemnon zeniensnociw nxoro anxa.
Ee pacmwpenwe ipeyei ycwnwn mapxeiwnros-x nozpaszenenwn, no ne ions-
xo. Hpeznonaraeicn cna+ennan paoia scex nozpaszenenwn anxa, wx opw-
eniwposannocis na yzosneisopenwe ipeosanwn p-nxa.
286 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 287
Hepeuzctenze anxoscxan onepauwn, npw xoiopon anx no npwxasy
xnwenia zeeiyei cuei oioro xnwenia na onpezenennyx cymmy, xoiopyx sa-
iem sanocwi na zpyron cuei oizasmero pacnopn+enwe xnwenia wnw na cuei
yxasannoro oiwm nwuom ipeisero nwua.
Cnzcanze onepauwn, opainan nepeuwcnenwx: anx no npwxasy xnw-
enia xpezwiyei cuei oioro xnwenia na yxasannyx cymmy, cnwc-san ee co
cueia ipeisero nwua.
Hpw nepeuwcnenww npwxas wcxozwi oi zewiopa, npw cnwcanww oi
xpezwiopa.
Uex oio nwcsmenn-n zoxymeni, c nomomsx xoioporo snazeneu cueia
s anxe zaei oiomy anxy npwxas ynnaiwis enewuwapwx (nwuy, s nonssy
xoioporo coszaeicn zosepwiensnan cocisennocis) onpezenennyx cymmy.
Bnazeneu cueia, noznwcasmwn uex, na xpwzwuecxom ns-xe wmenyeicn
ipaccani, a anx ipaccai.
-ex w nepeuwcnenwn wmexi cnezyxmwe oinwuwn. Hpw nepeuwcnenww
cymma nociynaei enewuwapwx nwms nocne ioro, xax nponzei uepes
anx oizasmero npwxas. -ex, nanpoiws, spyuaeicn nenocpezcisenno ipac-
caniom enewuwapwx, xoiop-n s zansnenmem npez+nsnnei ero x onnaie,
pwcxyn nonyuwis oixas, ecnw na cueie ipaccania nei zociaiounon cymm-.
Hponema neooecneuennmx uexon nsnneicn npezmeiom ecuwcnenn-x cy-
zen-x paswpaienscis.
Lnn onsmen esonacnociw na cnyuan nonyuenwn neoecneuenn-x uexos
xpezwiop- moryi noipeosais npw pacueiax swswposann-e, rapaniwposan-
n-e wnw anxoscxwe uexw. Ha nzszponannom uexe, napnzy c zpyrwmw pex-
swswiamw, ciowi swsa ipaccaia, i.e. anxa, yzociosepnxman nanwuwe oec-
neuenwn. Oznaxo nanwuwe oecneuenwn na zens swswposanwn ne osnauaei,
uio ono yzei iax+e w s zens nnaie+a. Hooiomy onee naze+en tapaniz-
ponannmz uex, iax xax no nemy anx onsyeicn noxwposais oecneuenwe
zo wcieuenwn ycianosnennoro saxonom cpoxa wcxoson zasnociw (so Ipanuww
o-uno roz w socems znen). Banxoncxzz uex s-nwc-saeicn camwm anxom
no npocse w sa cuei xnwenia s nonssy nowmenosannoro enewuwapwn.
B oiom cnyuae anx necei oiseicisennocis no onnaie uexa iax+e zo wcie-
uenwn cpoxa zasnociw.
Axxpetzizn wmennon zopo+n-n zoxymeni, yzociosepnxmwn npaso
nwua, na wmn xoioporo on s-zan, nonyuwis s xpezwinom yupe+zenww (an-
xe) yxasannyx s nem cymmy. Bocnonssosaiscn axxpezwiwsom mo+no nwms
iorza, xorza sapanee wssecien ropoz, s xoiopom zon+n- -is nonyuen-
zensrw. Ecnw +e oio ne scerza wssecino, io smecio oixp-ioro no onpeze-
nennomy azpecy axxpezwiwsa npeznouiwiensnee xpetzinoe nzcnmo (zoxy-
meni, s-zasaem-n anxom csoemy xnweniy wnw nwuy, wm yxasannomy, w no-
ssonnxmwn emy nonyuwis zensrw so spemn nyiemeciswn), zaxmee zociyn x
ceiw oizenenwn wnw xoppecnonzenios wx anxa, s oznom ws xoiop-x ono w
yzei npez+nsneno.
B 20-x rr. XXs. s CTA sneps-e nonswnwcs xpetzinme xapiouxz,
xoiop-e npeznaranwcs nexoiop-mw iopros-mw xomnanwnmw csowm xnwen-
iam. Hosznee oia npaxiwxa pacnpocipanwnacs na zpyrwe cipan-.
B nauane 1950-x rr. ycnex iax nas-saem-x eszene+n-x xapiouex noz-
ionxnyn mnorwe wnancos-e xomnanww (nanpwmep, Lannepc xna w
Ecis mno+eciso cnocoos ycianoswis oinomenwn c anxom, w nouiw
scerza onw nauwnaxicn c oixp-iwn cueia, nwcan panuyscxwn wnan-
cwci Ian Pwsyap s xnwre Texnwxa anxoscxoro zena.
B namw znw, xax w s aniwun-e spemena, xnweni snocwi s anx nexoio-
pyx cymmy zener nwo, uio io +e camoe, ne sawpaei nociynwsmyx s zan-
n-n anx na ero wmn cymmy. Banxoscxwn cny+amwn oiy cymmy sauwcnnei na
cuei zo socipeosanwn, oixp-i-n na ero wmn. Ho nepsomy ipeosanwx xnw-
eni mo+ei sapais scx cymmy wnw ee uacis. Ha cueiy mo+ei ociaiscn ne-
xan cymma, xoiopan co spemenem ysenwuwsaeicn wnw ymensmaeicn, oipa+an
nos-e nociynnenwn wnw ws+niwn zener.
B nxon cipane cymm-, nono+enn-e na cueia zo socipeosanwn, co-
ciasnnxi ocnosy anxoscxoro xpezwia, nsnnxicn rnasn-m wciounwxom xpe-
zwinon omwccww.
Banxw camw no cee ne coszaxi oraicisa, nocxonsxy pacnpezennem-e
wmw xpezwi- ypasnosemen- sazon+ennocisx na iy +e cymmy.
B nexoiop-x cipanax no sno+enn-m zo socipeosanwn cymmam anxam
cipo+anme sanpemeno nauwcnnis za+e nesnauwiensn-n npoueni. Bo
Ipanuww, nanpwmep, iaxon sanpei -n ycianosnen Hauwonansn-m xpezwi-
n-m coseiom s 1967r. Ho w s oiom cnyuae xnweniy s-rozno wmeis zeno c
anxom: ssamen on ecnnaino wnw sa ouens nwsxyx ueny mo+ei nonsso-
saiscn yzocisamw, xoiop-e oecneuwsaei cuei (ocymecisnenwe nnaie+en,
xaccosoe ocny+wsanwe, sezenwe cueia, cipaxosanwe zenoswios).
Hocxonsxy sonpoc ecnpoueninoro anxoscxoro ocny+wsanwn ocy+za-
eicn zasno w na oioi cuei cymecisyxi pasn-e mnenwn, cnezyei scnomnwis
cnosa T. Moniecxse o iom, uio zasais xomy-nwo zensrw ssanm- es npo-
uenios zeno secsma noxsansnoe; oueswzno, oznaxo, uio iaxoe zenciswe
mo+ei -is npezmeiom penwrwosnoro coseia, no oinxzs ne rpa+zancxoro
saxona.
Bo scex cipanax, rze ezwncisenn-m saxonn-m nnaie+n-m cpezcisom
nsnnxicn nauwonansn-e zensrw, czenxw snyipw cipan- saxnxuaxicn ionsxo
s nauwonansnon sanxie. Czenxw c wnocipann-mw napinepamw moryi saxnx-
uaiscn w s nauwonansnon sanxie, w s sanxie napinepa, w s sanxie ipeise-
ro rocyzapcisa. B cipanax c +ecixwm sanxin-m xoniponem, nanpwmep s
Uianww w Ipanuww, oixp-iwe cueios s wnocipannon sanxie ciporo perna-
meniwposano. Bonee ioro, za+e cueia s nauwonansnon sanxie nozpaszenn-
xicn na zse rpynn- s saswcwmociw oi ioro, cuwiaeicn wx snazeneu pesw-
zeniom wnw nepeswzeniom.
Hapnzy c rpa+zanamw Ipanuww peswzeniamw cuwiaxicn, nanpwmep,
wswuecxwe nwua, ne wmexmwe panuyscxoro rpa+zancisa, no nocionnno
npo+wsaxmwe s cipane onee zsyx nei, a iax+e xpwzwuecxwe nwua, sape-
rwcipwposann-e s oion cipane.
T-cnueneiwn npaxiwxw pais s zonr w nnaiwis sa oio npoueni- ne
ionsxo ynpociwnw wsseun-e anxoscxwe onepauww, no w ycno+nwnw, xasa-
nocs -, npoci-e nonniwn w onpezenenwn. B nxom cnpasounwxe no an-
xoscxomy zeny mo+no naniw ionxosanwe xpeciomaiwnn-x nonniwn, oinocn-
mwxcn x cpezcisam nnaie+a, iaxwx, xax nepeuwcnenwe, cnwcanwe, uex, axx-
pezwiws-, xpezwin-e nwcsma, zopo+n-e uexw, xpezwin-e xapiouxw, sexce-
nn, onepauww c nanwun-mw w zp. Hw+e npwsoznicn nexoiop-e ws nwx.
288 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 289
Omeciso SWIFT opmansno nsnneicn ensrwncxwm xoonepaiwsn-m
omecisom, saperwcipwposann-m s Bpxccene. Ono nonnocisx npwnazne-
+wi anxam unenam omecisa. Ero axuww pacnpezenen- nponopuwonans-
no xonwuecisy nepezasaem-x anxom coomenwn. Oiw anxw ynpasnnxi
SWIFTOM uepes Cosei zwpexiopos, xoiop-n wswpaeicn na omem copanww
e+erozno s wxne. E+erozno znn unenos omecisa w anxos, cowpaxmwxcn
iaxos-mw ciais, nposozwicn SJBOS cemwnap SWIFTa no me+zynapoz-
n-m anxoscxwm onepauwnm.
B cepezwne 1990-x rr. SWIFT ocymecisnnn cnezyxmwe me+anxoscxwe
onepauww, s-nonnnem-e no cno+wsmwmcn me+zynapozn-m cianzapiam: ne-
pesoz- xnwenios w uexos; nepesoz- anxoscxwx yupe+zenwn; onepauww,
csnsann-e c wnocipannon sanxion; sanm- w zenoswi-; onepauww, csnsan-
n-e c cwnzwxaiamw; cornamenwn o npezsapwiensnom xypce; wnxaccos-e
onepauww; zoxymeniapn-e w zene+n-e axxpezwiws-; npezociasnenwe ra-
paniwn; onepauww c uenn-mw ymaramw; onepauww c zparouenn-mw meian-
namw (s paspaoixe); zopo+n-e uexw; nepezauy iexcios-x coomenwn; asw-
so anancos-x oiueios w nocipo-s-nwcxw.
Kpynn-e poccwncxwe anxw iax+e s-ny+zen- passwsais nos-e swz-
wsneca. B cepezwne ceninpn 1996r. s wnancos-x xpyrax ciano wsseci-
no o iom, uio OHOKCUManx, ozwn ws xpynnenmwx anxos Poccww, ciano-
swicn axuwonepom xomnanww o+ezwnenn-x xpezwin-x xapiouex -Cw-
Oc (naniez xapz cepswc). Oia xomnanwn x iomy spemenw nponycxana
uepes cen oxono 70% nnaie+en no xapiouxam Bwsa, Espoxapz/Mac-
iepxapz, L+en-Cw-Bw, Lanneps xna, a necxonsxo nei nasaz -na na
p-nxe aconxin-m monononwciom. Ee axuwonepamw -nw Kpezo-anx
(51%) w Moci-anx (49%) wssecin-e xonxypeni- na p-nxe nnaciwxo-
s-x xapi.
B npwopeienww OHOKCUManxom y Kpezo-anxa xoniponsnoro naxe-
ia axuwn -Cw-Oc, xax mwnwmym, zsa wniepecnenmwx acnexia. Heps-n
saxnxuaeicn s iom, uio OHOKCUManx, ipazwuwonno paoiaxmwn c xpyn-
non xopnopaiwsnon xnweniypon, ecnw w ne wzei noxa s posnwuy, io no
xpannen mepe roioswicn npezno+wis csowm xnweniam snonne posnwun-e
ycnyrw, x xoiop-m, necomnenno, oinocwicn opaoixa nnaie+en no xpezwi-
n-m xapiouxam. Biopon acnexi sosmo+noe sosspamenwe -Cw-Oc
npe+nwx noswuwn na p-nxe, csnsannoe c iem, uio xoniponsn-m naxeiom,
swzwmo (axuww eme naxozwnwcs s sanore y OHOKCUManxa), yzei sna-
zeis ozwn ws nawonee momn-x anxos Poccww.
B ie spemena, xorza wnocipanues s CCCP -no mano, ocny+wsanwem
nnaciwxos-x xapiouex sanwmancn Uniypwci, a iounee, snemneioprosoe
o+ezwnenwe Uniypcepswc. Asiopwsauwn sanwmana iorza 23uaca.
Bxonue 1990-x rr. ona npowcxozwi so mnorwx maraswnax nouiw mrnosenno.
B nepson nonoswne 1990-x rr., cnpaseznwso cuwiaxmwxcn spemenem
onsmwx w nerxwx zener s Poccww, -no nocnezosaiensno coszano eme ne-
cxonsxo npoueccwnros-x xomnanwn, iaxwx xax Kapz-uenip w Mynsiwxap-
ia. Hepsan -na coszana rpynnon anxos, nwzwposan s xoiopon Moci-
anx, siopan nenocpezcisenno Moci-anxom. Kapz-uenip sanwmancn
npewmymecisenno npoueccwnrom no xapiouxam cwciem- Esponon, ymeno
wrpan na npoiwsopeuwnx me+zy oion cwciemon w Bwson, nxwmuwxom
Amepwxon oxcnpecc) x onee wniencwsnon oxcnnyaiauww oion wzew. B-nw
s-nymen- mnoroynxuwonansn-e xapiouxw, oixp-sasmwe xpezwi oecne-
uennon xnweniype y onsmoro uwcna xommepcanios. Onepauwn oxasanacs
s-coxopeniaensnon: w xnweni-, w xommepcani- -nw cornacn- nnaiwis:
neps-e sa zociyn x nos-m ycnyram, siop-e sa pacmwpenwe p-nxos
c-ia.
B 1960-x rr. neonsman rpynna esponencxwx w amepwxancxwx anxos
npwciynwna x wsyuenwx nponem- cianzapiwsauww me+zynapozn-x wnan-
cos-x ipancaxuwn, wnw anxoscxwx onepauwn, osnauaxmwx nepesoz zene+-
n-x cpezcis znn xaxwx-nwo uenen (cornamenwe, conposo+zaemoe ssawmn--
mw yciynxamw).
Kax nwmei E. Honnxosa, oio npwseno s zansnenmem x coszanwx me+-
zynapoznon cwciem- no opaoixe w nepezaue ipancaxuwn, wmesmen necom-
nenn-e npewmymecisa sa cuei iounociw, cooiseiciswn cianzapiam, -cipo-
ie w esonacnociw me+zynapozn-x wnancos-x xommynwxauwn, a snauwi,
s-roznon znn anxos so scem mwpe.
Bcxope nozonan zeniensnocis nossonwna amepwxancxwm w esponencxwm
anxam sannis csoe mecio na p-nxe mnoroynxuwonansn-x xpezwin-x xap-
iouex. Tax, s 1967r. sneps-e xnweniam cam-x xpynn-x panuyscxwx an-
xos -na npezno+ena iax nas-saeman Lonyan xapiouxa znn oneruenwn
pacueios c npwmxnysmwmw x oion ceiw xommepcaniamw.
3man 1973r. 239esponencxwx w cesepoamepwxancxwx anxos ws
13cipan copmwposanw SWIFT (Omeciso me+zynapozn-x me+anxoscxwx
wnancos-x ienexommynwxauwn) xoonepaiwsnoe omeciso, uensx xoio-
poro zon+no -no ciais oecneuenwe opaoixw wnancoson wnopmauww,
a iax+e ienexommynwxauwonn-x noipenocien anxos-yupezwienen.
Cwciema nauana ynxuwonwposais s 1977r., w x cepezwne 1990-x rr. s
ee pamxax zencisosano y+e 1784anxa na npasax unenos w 1427anxos na
npasax cyunenos s 84cipanax mwpa. B-cipo s-poc o+em e+eznesno o-
paai-saem-x ipancaxuwn. B cepezwne 1990-x rr. wx uwcno s cpeznem co-
ciaswno cs-me 1200i-cnu, npwuem s oizensn-e znw xonwueciso ipancax-
uwn zociwrano 1350i-cnu.
B 1970-x rr. mnoroynxuwonansn-e xpezwin-e xapiouxw nonyuwnw no-
s-n wmnynsc znn passwiwn; onw oecneuwsanw zociyn x asiomaiwuecxwm
xaccos-m annapaiam, nanpwmep asiomaiy, s-zaxmemy anxnoi-, w asioma-
iwuecxomy oizenenwx anxa. C wx nomomsx mo+no cnnis nanwun-e, s-nc-
nwis cocionnwe cueia; nexoiop-e ws nwx zaxi sosmo+nocis nono+wis na-
nwun-e na cuei, czenais nepecuei, saxasais uexosyx xnw+xy, oizais pacno-
pn+enwn o nposezenww onepauwn na wp+e w i.z.
C cepezwn- 1980-x rr. xapiouxw c marnwinon nonocon cianw samennis-
cn na onee naze+n-e w samwmenn-e xapiouxw c mwxpocxemon.
C wxnn 1987r. onpezenenn-e neanxoscxwe yupe+zenwn nonyuwnw sos-
mo+nocis nonssosaiscn nexoiop-mw ycnyramw SWIFT'a xax yuacinwxw es
nazenenwn wx npasamw cocisennociw. O+em nepezasaemon wnopmauww
cociaswn 1500i-cnu coomenwn s zens.
SWIFT npezno+wn nos-e ycnyrw w oixp-n pezxwe sosmo+nociw s ce-
pe me+zynapoznon wnancoson wnzycipww (cianzapiwsauwn, wnancosan
ienexommynwxauwonnan csnss, nexoiop-e zononnwiensn-e ycnyrw).
290 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 291
Hpaxiwuecxw so scex anxax coszan- meiozwxw, xoiop-e nossonnxi ana-
nwswposais wx wnancosoe cocionnwe, nposepnis naze+nocis, zasais ouenxy
xpezwinoro p-nxa. Oznaxo ...poccwncxwe anxw ne moryi npwmenwis s csoen
paoie wmexmwecn me+zynapozn-e meiozwxw, iax xax cymecisyxi onpeze-
nenn-e npoiwsopeuwn me+zy poccwncxon cwciemon sezenwn yxraniepcxoro
yueia w cociasnenwn wnancoson oiueinociw w wcnonssyem-mw s sanazn-x
cipanax cwciemamw. Mnorwe anxw, ocoenno xpynn-e, cociasnnxi oiuei-
nocis, npwnw+ennyx x mwpos-m cianzapiam, znn uero onw nposozni cooi-
seicisyxmwe xoppexiwposxw, a zociosepnocis anancos w wnancoson oiuei-
nociw nozisep+zaxi me+zynapozn-e ayzwiopcxwe wpm-.
Hpw oiom xanwian ouenwsaeicn s cooiseicisww c Basenscxwm corname-
nwem. Basenscxwn xomwiei no anxoscxomy perynwposanwx w nazsopy oxsa-
i-saei npezciaswienen uenipansn-x anxos w xomwieios no nazsopy Bens-
rww, Kanaz-, Ipanuww, Lepmanww, Uianww, Hnonww, Lonnanzww, Tseuww,
Tsenuapww, Benwxopwianww, CTA w Lxxcemypra. Komwiei sacezaei s
Banxe Me+zynapozn-x pacueios s Basene (Tsenuapwn).
B cepezwne 1996r. nnoncxwe w esponencxwe anxw nposenw neperosop-
o coszanww cwciem-, nossonwsmen - coxpaiwis noiepw, csnsann-e c xpe-
zwin-m pwcxom npw onepauwnx na me+zynapoznom p-nxe zenoswios, xoio-
p-n ouenwsaeicn, xax coomwna Iannonmn ianmc, s 6ipwnnwonos zon-
napos. Oxcnepi- ws Benwxopwianww npezciaswnw npoexi cianzapinoro co-
rnamenwn, xoiop-n, no wx mnenwx, nossonwi anxam na saxonn-x ocnosa-
nwnx npowssozwis ssawmosauei zenoswios.
Anrnwncxwn Barclay Bank s-paswn roiosnocis saxnxuwis iaxoe corna-
menwe c 3040xpynnenmwmw anxamw-napinepamw. Oxcnepi- nocuwianw,
uio nnoncxwe anxw iax+e zon+n- -is sawniepecosan- s saxnxuenww
oiwx cornamenwn. Bcnezciswe neciawnsnociw nnoncxon wnancoson cwcie-
m- mnorwe nnoncxwe anxw s 1995r. ne cmornw nonyuwis zociyn x me+zy-
napozn-m zenoswiam, xoin oiw anxw ipazwuwonno wmexi xpynn-e anan-
c- w npwmenenwe noson cwciem- nossonwno - coxpaiwis wx pasmep- w
coxonomwis zo 200mwnnwonos zonnapos s roz na coszanww pesepsos znn no-
xp-iwn pwcxa noienuwansn-x y-ixos.
Banxw y+e wmenw on-i paoi- c nozon-mw cornamenwnmw na snyi-
pennwx p-nxax zenoswios w npowssozn-x wnancos-x wncipymenios, ia-
xwx, xax onuwon- (npaso noxynais wnw npozasais onpezenenn-e uenn-e
ymarw, nanpwmep, na onzoson wp+e s sapanee ycianosnennom o+eme no
isepzon uene s ieuenwe ioro wnw wnoro cpoxa). Ociaeicn nencn-m sonpoc o
sosmo+nociw npez+nsnenwn ipeosanwn o saueie zenoswios s me+zynapoz-
nom cyze s cnyuae nes-nonnenwn onsaienscis, nocxonsxy xpezwiop- npe-
ienzyxi na nxon zenoswi, czenann-n anxom-anxpoiom, w ne sosspama-
xi sxnaz- zpyrwx anxos s oioi anx.
Kpome ioro, cornacno saxonam mnorwx cipan, wnocipannan sanxia oino-
cwicn x xaieropww iosapa, a ne zener, uio ocno+nnei nposezenwe saueia
zenoswios s pasn-x sanxiax. Lonzoncxwe anxwp- nazexicn, uio zonro+-
zannoe cornamenwe oxa+eicn xopomwm mancom znn nponwxnosenwn na ame-
pwxancxwn p-nox zenoswios.
B nonpe 1996r. na 13-n ceccww Accouwauww anxos cipan aswaicxo-
iwxooxeancxoro perwona (ATP), xoiopan cocionnacs s Kyana-Lymnype, -no
xoiopon cian -Cw-Oc. Mynsiwxapia npeznarana xnweniam npouec-
cwnr no scem nnaie+n-m cwciemam. Me+zy xomnanwnmw passepnynacs oci-
pan xonxypeninan opsa, xacasmancn npe+ze scero paszena iouex npwema
xpezwiox maraswnos, oienen w i.z.
Oznospemenno mnorwe anxw nauanw omwiwposais ne ionsxo me+zyna-
pozn-e xapiouxw, no w poccwncxwe (CTB, nwon) wnw xapiouxw mecino-
ro snauenwn, iaxwe, xax Oniwym xapz wnw Bonoian xopona, pacnpoci-
panenn-e s Cwwpw.
Lo oioro spemenw npezociasnenwe posnwun-x ycnyr mano wniepecosano
xpynn-e anxw. Bo spemena wnnnuww scerza npwsnexaiensnee ocny+wsais
rocyzapcisenn-n xz+ei, xpynnenmwe xopnopauww, me+anxoscxwe xpezwi-
n-e, sanxin-e w zpyrwe onios-e wnancos-e onepauww. Ho s 1996r. xpyn-
n-e anxw opaiwnw, naxoneu, csoe snwmanwe na maccosoro xnwenia.
Cnauana sce nosmecisa -nw cxonuenipwposan- s Mocxse w Canxi-
Heiepypre. Oznaxo y+e mna peus w o coszanww npoueccwnros-x uenipos s
Upxyicxe, Bnazwsocioxe. Uniepecosanw OHOKCUManx w -smwe coxs-
n-e pecnynwxw .xpawna, Kasaxcian.
Hecmoipn na -cip-n poci xonwuecisa nnaciwxos-x xapi, s xozy no-
npe+nemy ociaxicn w uexos-e xnw+xw. Tem ne menee s onsmwncise
cipan, sxnxuan CTA, xonwueciso nnaie+en c wcnonssosanwem nanwun-x
zener ne ymensmaeicn. B Benwxopwianww s 1993r. 85% scex nnaie+en w
66% nnaie+en na cymmy onsme 1ynia ciepnwnros ocymecisnnnocs na-
nwun-mw. Taxoe nono+enwe coxpannnocs w s 1996r., necmoipn na axiwsnoe
snezpenwe cwciem- onexiponn-x xomensxos.
Hos-e nnaie+n-e wncipymeni- (s uacinociw, nnaciwxos-e xapiouxw),
c xoiop-mw nexorza csns-sanwcs onsmwe naze+z- na coxpamenwe nanwu-
n-x zener s oopoie, iax w ne cianw noxa samenon nanwun-x zener. B Es-
pone, nanpwmep, nanwunocis ociaeicn ne ionsxo uacio ynoipennem-m, no
w nawonee npeznouiwiensn-m cpezcisom nnaie+a, ecnw cyzwis no pery-
nnpn-m onpocam noipewienen, iax xax nanwunocis, s oinwuwe oi zpyrwx
cpezcis nnaie+a, aconxino xonwzenuwansna, zensrw maxcwmansno oes-
nwuen-, a oio scex ycipawsaei.
B cipyxiype rocyzapcisenn-x pacxozos, csnsann-x c nozzep+anwem s
oopoie nanwun-x zener, snauwiensnoe mecio sanwmaxi pacxoz- na wx o-
paoixy. Ceroznn so scem mwpe npwmepno 25% pacxozos na ocymecisnenwe
anxoscxon zeniensnociw oinocwicn na cuei yxasannon npouezyp-. Hpw
oiom sce saipai- ne+ai na anxax, nocxonsxy xnweni-, xax npornoswpyxi
cneuwanwci-, spnz nw saxoini xorza-nwyzs onnauwsais ycnyrw anxa s
zannon onaciw.
B Poccww na 1oxinpn 1996r. 101anx wmen nwuenswx Henipoanxa
na onepauww c sonoiom w zparouenn-mw meiannamw. Peansno +e na p-nxe
paoiaxi c sonoiom scero necxonsxo anxos Unxomanx, CBC, Poccwn-
cxwn xpezwi, Hpompaziexanx, Lania-anx, MAHO-anx w nexoiop-e
zpyrwe. Banxw ocymecisnnxi noxynxy w npoza+y poccwncxwx w wnocipan-
n-x sonoi-x w cepepnn-x monei pasnwun-x nomwnanos w secos. Cam-m
xpynn-m onepaiopom oioro p-nxa nsnneicn anx Poccwncxwn xpezwi,
e+emecnuno ocymecisnnxmwn na csoen ioproson nnomazxe xynnx-npoza+y
sonoi-x monei na cymmy 5mwnnwapzos pynen.
292 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA HACTB III. BAHKH H BAHKHPN 293
apwxw npocio zorosopwnwcs nonxosno. A mo+ei -is, sanorom ycnexa
Unxomanxa ciano io ocioniensciso, uio Cepswc-Texnonorww y+e x mo-
meniy nornomenwn npwnazne+ano 15% axuwn AO Baaescxoe (xorza +e
csox xomnanwx nauwnan MEHATEH, unenam ero rpynn- npwnazne+ano ne
onee 2% uenn-x ymar Kpacnoro Oxinpn).
Taxwm opasom, AO Baaescxoe somno s coszann-n Unxomanxom
nwmeson xonzwnr Pocxonzwinpom ronosnyx xomnanwx, coszasaemyx
xpynn-mw monononwnmw znn ynpasnenwn zouepnwmw npeznpwniwnmw uepes
cwciemy yuaciwn. Banx, noipaiwsmwn na cxynxy axuwn 13mwnnwonos zonna-
pos, oecneuwn passwiwn npowssozcisa, wnseciwposas s nero ionsxo zo xon-
ua 1995r. 25mwnnwonos zonnapos. Tax rpynna Unxomanxa sa uwcio cwmso-
nwuecxwe zensrw nonyuwna xonipons naz s-coxopeniaensn-m npeznpwniw-
em, npenozas npouwm ypox nornomenwn.
B 1996r. s Hnonww npowsomno co-iwe sexa cnwnnwe Locyzap-
cisennoro anxa Toxwo w xpynnenmero xommepuecxoro anxa Mwuywcw.
Ho cnosam coseinwxa npeswzenia w zwpexiopa zenapiamenia me+zynapozno-
ro nnanwposanwn Bonxo Toxwo r-na Mopoycw, ocnosnon npwuwnon o-
pasosanwn s 1996r. nosoro xpezwinoro yupe+zenwn na ase xpynnenmwx
nnoncxwx anxos -na neoxozwmocis ciawnwsauww wnancoson cwciem-
cipan-, npomezmen uepes pnz xpwswcos.
Xoin s ieuenwe mnorwx nei o+ezwnwsmwecn cipyxiyp- passwsanwcs
zociaiouno zwnamwuno, oznaxo, xax coomanw rasei-, onw wmenw s csoen
zeniensnociw nexoiopyx nesasepmennocis. Tax, Locyzapcisennomy anxy
npw mwpoxon wnwansnon ceiw sa pye+om ne xsaiano iaxon momnon xnw-
enicxon as-, xax y anxa Mwuywcw. Hpw opasosanww nosoro anxa
y+e uepes nonroza nonswnwcs omyiwm-e nono+wiensn-e pesynsiai-.
Hocxonsxy nos-n anx nonyuwn s nacnezciso axiws- s 600mwnnwonos
zonnapos, onee 5i-cnu anxos-xoppecnonzenios no scemy mwpy w onee
12i-cnu zenoswin-x cueios, io snonne seponino, uio ero zonn na p-nxe
cwnsno sospocna, ysenwuwnacs macmianocis onepauwn, nos-cwnacs npw-
-nsnocis. Ho cnosam r-na Mopoycw, cenuac anx wmeei cam-e s-coxwe
noxasaienw s Hnonww. Cornacno xpezwinomy peniwnry xomnanww Myzws,
on naxozwicn na ipeisem mecie s mwpe. Oioi anx yxpenwn noswuwx cipa-
n- na mwposom zene+nom p-nxe.
Hpouezypa cnwnnwn anxos xponoinws-n w ipyzoemxwn npouecc, co-
npn+enn-n co snauwiensn-mw maiepwansn-mw saipaiamw. On saiparwsaei
opranwsauwonnyx cipyxiypy, wnwansnyx ceis, xoppecnonzenicxwe oinome-
nwn zsyx anxos. Hpw oiom na neps-n nnan s-xozwi nponema sanniociw,
nocxonsxy snauwiensn-e saipai-, csnsann-e c npoueccom, xax npaswno,
noramaxicn sa cuei xazpos-x penpeccwn. Tax, pyxosozciso anxa x naua-
ny 1997r. y+e coxpaiwno uwcnennocis coipyznwxos na 1i-cnuy uenosex w
nnanwpyei zoseciw oiy uwpy zo 15% omero uwcna paoiasmwx s zsyx
opranwsauwnx. Ha opasosanwe Bonx o Toxwo Mwuywcw -no saipaue-
no 450mwnnwonos zonnapos, no, no mnenwx coseinwxa npeswzenia anxa,
sce saipai- cen onpasz-saxi.
B mwposon npaxiwxe rnasn-m ycnoswem opasosanwn nos-x wnanco-
s-x cipyxiyp s pesynsiaie cnwnnwn nsnneicn wnancosoe narononyuwe
ciopon. Umenno nooiomy nerxoe nezoymenwe y nnoncxwx npoeccwonanos
npwnnio pemenwe o nposezenww cnezyxmen me+zynapoznon xonepenuww s
Mocxse s ceninpe 1997r.
B paoie oion xonepenuww npwmyi yuaciwe cs-me cia xpynnenmwx
anxos CTA, Kanaz-, Hnonww, cipan ro-Bociounon Asww. Accouwauwn
anxos ATP nsnneicn oznon ws cam-x snwniensn-x wnancos-x opranwsa-
uwn, o+ezwnnxmwx mwpos-x wnseciopos. B cooiseicisww c npwnni-m pe-
menwem nposezenwe xonepenuww s Mocxse nopyueno Me+zynapoznomy
npom-mnennomy anxy ezwncisennomy poccwncxomy anxy uneny oion
accouwauww x iomy spemenw.
Cospemenn-e poccwncxwe anxw sce onsme wniepecyxi nponem- wn-
seciwuwn xax zonrocpoun-x sno+enwn xanwiana (snyipw cipan- wnw sa
rpanwuen) s npeznpwniwn pasnwun-x oipacnen xosnncisa. Ho zann-m co-
spemenn-x oxonomwcios, wnseciwuwonn-n wsnec poccwncxwx w wnocipan-
n-x anxos s Poccww sxnxuaei s cen ceroznn no xpannen mepe mecis oc-
nosn-x nanpasnenwn zeniensnociw:
npwsaiwsauwx w nornomenwe poccwncxwx xomnanwn;
coszanwe w ynpasnenwe xoniponsn-mw naxeiamw axuwn npeznpwniwn,
npwnazne+amwx anxoscxwm rpynnam;
onepauww na p-nxe uenn-x ymar;
zenoswiapn-e ycnyrw snazensuam uenn-x ymar;
ynpasnenwe onzamw;
ycnyrw no wnancwposanwx (pasmemenwe s-nycxos axuwn, onwrauwn
w i.z.).
Heps-e zsa nanpasnenwn cociasnnxi ocnosy iwnwunoro wnseciwuwonno-
ro anxa. -ei-pe zpyrwx s poccwncxwx anxax, xax, snpouem, w s sapye+-
n-x, o-uno s-zenen- s ooconenn-e nozpaszenenwn, iax xax onw s
onsmen mepe csnsan- c ananwsom w ouenxon p-nxa, a ne xomnanwn, uio
cociasnnei snauwiensnyx uacis paoi- no neps-m zsym nanpasnenwnm.
Bsawmocsnss scex nanpasnenwn zaei wnseciwuwonn-m anxam sosmo+-
nocis npwmennis on-i, nonyuenn-n s pamxax oznoro ws nwx, x zeniensnoc-
iw zpyrwx. Umenno oiwm o+ncnneicn cipemnenwe nexoiop-x xpynn-x poc-
cwncxwx anxos (s uacinociw, Poccwncxoro xpezwia, OHOKCUManxa w
zp.) sanwmaiscn pasnwun-mw swzamw wnseciwuwonn-x onepauwn, xoin ons-
mwnciso wx noxa ne moryi npwneciw cymecisenn-x npw-nen.
Tax, s 1995r. MEHATEH w Unxomanx npeznpwnnnw onpezenenn-e
zenciswn c uensx npwopeienwn xpynnenmwx poccwncxwx xonzwiepcxwx
apwx (AO Kpacn-n Oxinps w AO Baaescxoe). Oznaxo nwms no-
n-ixa Unxomanxa oxasanacs yzaunon.
Hpwuwn- oioro, seponino, saxnxuaxicn s mexanwsme cxynxw axuwn.
B oinwuwe oi MEHATEHA Unxomanx, a iounee, ozna ws ero zouepnwx xom-
nanwn Cepswc-Texnonorwn noxynana uenn-e ymarw nernacno. B pe-
synsiaie na apwxe ysnanw o sosmo+nom nornomenww s cam-n nocneznwn
momeni. B oion cwiyauww secsma xapaxiepno -no nosezenwe pyxosozwienen
xomnanww Hwonep-Cexsxpwiws, nsnnxmencn wnancos-m xoncynsianiom
AO Baaescxoe. Eme s nauane oxinpn npeswzeni Hwonepa sanswn o
paspaoixe mep no samwie oi ne+enaiensnoro nornomenwn. Oznaxo y+e
uepes necxonsxo znen nociasnenn-n nepez axiom npeswzeni -n s-ny+zen
cornacwiscn c nopa+enwem. Bnpouem, ne wcxnxueno, uio pyxosozciso anxa w
294 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hacrs IV
BHSHEC
Cpew onpeenenww
Xopomo sapaoiais zensrw
Bonsmymwe!
Eme nyume npocio naniw s ipase
Oiw rpwsennwxw, iepnenwso +zymwe,
Oiy ponsy no xonenxe, no zse.
Bopxc Crynxxx
Kaxan + sama yzei nocneznnn uena? cxasan naxoneu Coaxeswu.
Lsa c noniwnox.
Hpaso, y sac zyma uenoseuecxan sce pasno, uio napenan pena. .+
xois no ipw pynn zanie!
He mory.
Hy, neuero c samw zenais, wssonsie! .-iox, za y+ npas iaxon co-
auwn: ne mory ne zociaswis yzosonsciswe nw+nemy...
. roronescxoro -wuwxosa, xax nomnwicn, -n ne coscem o-un-n ws-
nec. Ho sezs zensrw ne naxnyi, rosopwn, npasza, no zpyromy nosozy
ozwn pwmcxwn wmnepaiop csoemy c-ny.
Eme nezasno namw ionxos-e cnosapw w cneuwansn-e cnpasounwxw
(oxonomwuecxwe, wnococxwe, nonwiwuecxwe, xpwzwuecxwe) s nonniwe
wsnec npwsnocwnw oixposenno npenepe+wiensn-n oiienox, nocxonsxy
cuwianocs, uio npeznpwnwmaienscxan zeniensnocis csnsana npe+ze scero c
nwunon na+wson. Bwsnecmen ipaxiosancn xax zeneu, xanwianwci s
cm-cne sopoiwna, cipemnmwncn ws scero wssneus xpynn-e ap-mw, ne rny-
mancs nwxaxwmw cpezcisamw s uennx nwunon na+ws-. Ka+z-n nwonep
snan: wsnecmen oio ionciomexwn iwn s mnnne c cwrapon s syax w
noramw na cione.
Hepexoz Poccww x p-nounon oxonomwxe wsmenwn mnorwe opmynwposxw.
B nos-x cnosapnx w cnpasounwxax wsnec iaxiwuno nas-saeicn oxono-
mwuecxon zeniensnocisx cy+exia s ycnoswnx p-nounon oxonomwxw, naue-
nenn-n na nonyuenwe npw-nw nyiem coszanwn w peanwsauww onpezenen-
non npozyxuww w ycnyr.
B cospemenn-x wszanwnx wsnecmen xoin w nas-saeicn no-npe+ne-
my zensuom, no s io +e spemn ysa+wiensno npezciasnen xax soome ue-
nosex, sanwmaxmwncn nx-m swzom oxonomwuecxon zeniensnociw, npwnocn-
men npw-ns. Umen npw oiom neoxozwm-e cpezcisa cocisenn-e wnw
saemn-e.
Hpeznpwnwmaienscxan zeniensnocis, npeznpwnwmaiensciso npezciasnn-
ei coon wnwuwaiwsnyx camocioniensnyx zeniensnocis rpa+zan w wx
o+ezwnenwn, nanpasnennyx na nonyuenwe npw-nw; ocymecisnneicn rpa+-
zanamw na cson pwcx w noz wmymecisennyx oiseicisennocis s npezenax,
onpezennem-x opranwsauwonno-npasoson opmon npeznpwniwn.
Ho oznomy ws cospemenn-x onpezenenwn, ocnosann-x na amepwxancxom
on-ie, npeznpwnwmaienscxan zeniensnocis oio npe+ze scero wniennexiy-
s-ssan sonpoc sosmo+nociw cnwnnwn nwsxwx x anxpoicisy anxos. Ozna-
xo, xax nozuepxwsanocs, znn nnoncxwx anxos sa+en ne axi o+ezwnenwn
xanwianos, a s-nonnenwe onsaienscis nepez sxnazuwxamw w conxzenwe
wniepecos axuwonepos.
Kpome ioro, s uennx nozzep+anwn ciawnsnociw oxonomwxw w xonxypen-
iocnoconociw wnancosoro w npowssozcisennoro cexiopos nnoncxwe xpyn-
n-e anxw cosnaiensno ssnnw na cen pwcx xpezwiosanwn noienuwansn-x
anxpoios, wnancwpyn wx nwo no nonw+ennon ciasxe, nwo za+e noz
nyneson npoueni. Pacxoz- no iaxwm onepauwnm sosnaranwcs na cwnsn-x
xnwenios s swze zononnwiensn-x npouenios. Banx uyscisyei cen onsan-
n-m s-iacxwsais nponemnoro xnwenia cxasan Towuw Kypocaxa, zw-
pexiop zenapiamenia no Poccww w Bociounon Espone Bonx o Toxwo Mw-
uywcw.
B nauane 1997r. Henipoanx Poccww nposen cemwnap na iemy: Hpo-
nem- cnwnnwn w nornomenwn xommepuecxwx anxos na npwmepe Bonx o
Toxwo Mwuywcw. B paoie cemwnapa npwnnnw yuaciwe xpynn-e poccwn-
cxwe w nnoncxwe anxwp-. Tema cnwnnwn oxasanacs axiyansnon w znn poc-
cwncxon anxoscxon cwciem-, iax xax oioi npouecc nauwnaeicn w szecs. On
oycnosnen xax neoxozwmocisx yxpennenwn noswuwn na wnancosom p-n-
xe, iax w nocionnno ysenwuwsaem-m Henipoanxom mwnwmansn-m pasmepom
yciasnoro xanwiana. B 1997r. Henipoanx Poccww nauan nozroiosxy x mac-
cos-m cnwnnwnm anxos.
296 HACTB IV. BHSHEC 297 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Cnocoos pasoraieis mnoro; nesasenn-n Ocian Benzep, nanpwmep,
snan uei-pecia oinocwiensno uecin-x cnocoos oi+ema zener, on roso-
pwn, uio oi+em wnw ysoz zener sapswpyeicn s saswcwmociw oi ocion-
ienscis. Oznaxo za+e senwxwn xomwnaiop s norone sa mwnnwonom npw-
s-san uiwis yronosn-n xozexc.
Honniwe orai-n uenosex secsma ycnosno. Henip xomnnexcn-x couw-
ansn-x wccnezosanwn w mapxeiwnra Kpyrnoro ciona wsneca Poccww npo-
sen s 1995r. wccnezosanwe, s xoiopom, xciaiw, ocy+zancn sonpoc: xoro
cuwiais orai-m. Ocnoson wccnezosanwn, xpaixo wsno+ennoro s raseie
Usseciwn (27zexapn 1995r.), cian anxein-n onpoc 1131oxcnepia ws
uwcna npeznpwnwmaienen, uwnosnwxos, wniennwrenuww, yuacisosanw paoi-
nwxw MBL, npoxypaiyp-, cyza, xonnerww azsoxaios, xpwzwuecxwx wpm.
Cpezw oxcnepios -nw cocioniensn-e, sa+wioun-e, manooecneuenn-e w
ezn-e. Hooiomy, eciecisenno, pasn-mw -nw w npezciasnenwn o eznociw
w oraicise, sepnee, o ezn-x w orai-x. Borai-m, nanpwmep, cuwiancn
uenosex, y xoioporo mwnwmansn-n yposens zoxoza oi 500zo 100000zonna-
pos s mecnu, nawonee +e pacnpocipanenn-m -no ye+zenwe, uio y ora-
ioro zoxoz 1000zonnapos s mecnu. B CTA, znn cpasnenwn, 500zonna-
pos s mecnu nonyuaei nexsanwwuwposann-n paouwn, a 1000 wn+enep,
oxonomwci. Mocxswuw cuwiaxi orai-m ioro, uen rozoson zoxoz cociasnnei
onee 120i-cnu zonnapos s roz, s cpeznem +e, no cospemenn-m poccwnc-
xwm nonniwnm, znn ioro, uio- cuwiais cen orai-m, zociaiouno w nono-
swn- oiwx zener.
Uccnezosaienw nowniepecosanwcs: xax, no mnenwx oznwx nxzen, ciano-
snicn orai-mw zpyrwe nxzw. Ha oioi sonpoc onsmwnciso oiseiwno: so-
neps-x, csnsw; so-siop-x, nwun-e cnoconociw. Lanee cnezosanw,
seponino, nouepnnyi-e ws +wsnw, npeznono+enwn, yzio orai-mw ciano-
snicn ie, y xoro -na npezmecisyxman paoia s napirocannapaie, zon+-
nocis nauansnwxa nepez nauanom peopm, a iax+e csnss c xpwmwnansn-mw
cipyxiypamw w wnocipann-mw wpmamw, nanwuwe snwniensn-x noxposwie-
nen, paoia s xomanze, i.e. cpezw csowx zpysen, scnomnwnw w o necosep-
mencise saxonos. Ho mnenwx onsmwncisa oxcnepios, nwms ezwnwu- pas-
oraienw camocioniensno.
Tax wnw wnaue, sce -nw cornacn-, uio cenuac s Poccww cymecisyei
sosmo+nocis -cipo czenais zensrw. U ne ionsxo znn iex, xio naxozwicn y
snaciw wnw sxo+ s mawosno-xpwmwnansn-e xnan-. Oznaxo, nocuwianw ox-
cnepi-, opasosanwe iyi nw npw uem, za+e, naoopoi, y opasosann-x
pasoraieis mancos mano. Tax cuwiaei onsmwnciso oxcnepios, no, zymaei-
cn, omwaeicn, c onsmwncisom oio uacio -saei. Hezapom sezs npeznpw-
nwmaienw-camoyuxw ws uwcna wswxos w nwpwxos pocwnwcs nonyuais sio-
poe, wnancosoe, opasosanwe, nnain sa oio neman-e zensrw.
B camom nauane p-nounon oxonomwxw, s iax nas-saem-n nepexozn-n
nepwoz, nexoiop-e oxonomwci- comnesanwcs s iom, uio oxonomwswposan-
n-e o+ncnenwn moryi cxasais uio-nwo onpezenennoe o moiwsauww w oco-
ennocinx npeznpwnwmaienscxwx zenciswn s xonxpeinom coomecise. Cio-
wi ionsxo czenais nonmara snepez, x paspemenwx oioro sonpoca, w wssne-
uenwe npw-nw, s csox ouepezs, oxas-saeicn cpezcisom zociw+enwn co-
scem wn-x uenen, nwmei sasezyxmwn cexiopom UO PAH xanzwzai oxo-
ansnan zeniensnocis oneprwunoro w wnwuwaiwsnoro uenosexa, xoiop-n, sna-
zen nonnocisx wnw uaciwuno xaxwmw-nwo maiepwansn-mw uennocinmw, wc-
nonssyei wx znn opranwsauww wsneca, xoiop-m ynpasnnei.
Cwnonwm- cnosa wsnec xommepuwn, ioprosnn, oipacns, wpma,
zenosan axiwsnocis. Taxwm opasom, nonniwn npeznpwnwmaiensciso w
wsnec, xoin w nepezxo csns-saxi me+zy coon, wmexi pasn-n cm-cn.
B amepwxancxwx ionxos-x cnosapnx nonniwe wsnec ipaxiyeicn xax
xommepuecxan zeniensnocis, onpezennxman cnoco cymecisosanwn uenosexa
w nossonnxman emy -is nesaswcwm-m s cy+zenwnx npwnniww pemenwn.
Boi, oxas-saeicn, nacionmwn cm-cn ioro, uio zon+no nas-saiscn ws-
necom: nesaswcwmocis s cy+zenwnx, nossonnxmwx w pemenwn npwnwmais w
zencisosais, pwcxyn cocisenn-m xanwianom, spemenem, penyiauwen.
Mo+no npwnnis w cnezyxmyx xonuenuwx: wssnexan nonssy znn camoro
cen, npeznpwnwmaiens zencisyei na naro omecisa. Hooiomy, nanpwmep,
s CTA omeciso w rocyzapciso oizaxi cee oiuei s iom, uio necxonsxo
zecnixos mwnnwonos npeznpwwmuws-x nxzen oio csoero poza sonoion
onz nauww, w zenaxi sce, uio- npeznpwnwmaienscxwn zyx s napoze nw-
xorza ne wccnxan.
Bnarozapn npeznpwnwmaienscxon zeniensnociw npowssozwicn ocnosnan
uacis oraicisa mnorwx cipan mwpa.
B sapye+non oxonomwuecxon nwiepaiype nonniwe npeznpwnwmaiens
nonswnocs s XVIIIs. w uacio accouwwposanocs c nonniwem cocisennwx.
Toinanzcxwn oxonomwci Azam Cmwi (17231790), nanpwmep, xapaxiepw-
sosan npeznpwnwmaienn xax cocisennwxa, wzymero na oxonomwuecxwn pwcx
pazw peanwsauww xaxon-io xommepuecxon wzew w nonyuenwn npw-nw. On
cam nnanwpyei, opranwsyei npowssozciso, pacnopn+aeicn pesynsiaiamw
npowssozcisa.
B cospemennon oxonomwuecxon nwiepaiype oimeuaeicn, uio xorza s pe-
ansnon xosnncisennon +wsnw npowsomno oizenenwe xanwiana-ynxuww oi
xanwiana-cocisennociw, nonniwe npeznpwnwmaiens ne cosnano c nonn-
iwem cocisennwx w y+e ipaxiyeicn ropaszo mwpe.
B Poccwncxon Iezepauww npeznpwnwmaienscxan zeniensnocis s ee
nopmansnom, p-nounom nonwmanww sosnwxna ionsxo nezasno. B oznom ws
neps-x saxonozaiensn-x axios Poccww, paspemaxmwx npeznpwnwmaiens-
ciso w pernameniwpyxmwx npasa w oiseicisennocis ero cy+exios (s Baxo-
ne PCICP O npeznpwniwnx w npeznpwnwmaienscxon zeniensnociw),
npeznpwnwmaiensciso iax+e ipaxiyeicn xax wnwuwaiwsnan camocioniensnan
zeniensnocis rpa+zan w wx o+ezwnenwn, nanpasnennan na wx pwcx w noz
wx wmymecisennyx oiseicisennocis.
Bne npeznpwnwmaienscisa, camo no cee, cocisennocis w wnoe wmyme-
ciso, wcnonssyem-e s npowssozcisennom npouecce, ne moryi -is peanwso-
san-, a, cnezosaiensno, ne npwnecyi zoxoza iosaponpowssozwiennm. Hooio-
my npeznpwnwmaiensciso npezciasnnei coon, opasno rosopn, xposenoc-
nyx cwciemy p-nounoro xosnncisa, nozzep+wsaxmyx +wsnezeniensnocis
xa+zon nuenxw w oecneuwsaxmyx omecisenn-n omen semecis.
Hens xa+zoro wsnecmena pasoraieis, nonyuwis npw-ns nyiem
peanwsauww onpezenennon npozyxuww wnw ycnyr, noiom eme onsme paso-
raieis, noiom eme...
298 HACTB IV. BHSHEC 299 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
oizaua zener s poci, ipeiswm npezociasnenwe csoero ipyza sa nnaiy,
oio nocneznee naxozwi npwno+enwe oiuaciw s pemecnax. Oiuaciw +e y
nxzen, ne cnocon-x x pemecny w sapaai-saxmwx cee cpezcisa wcxnx-
uwiensno wswuecxwm ipyzom.
Hpwmepno iax, c iemw wnw zpyrwmw pasnoswznocinmw na pasn-x no-
npwmax, passwsanocs wcxycciso na+wsais cocionnwe, noxa, naxoneu, i--
cnueneiwn cnycin ne npespaiwnocs s nopmansnoe ymenwe zenais zensrw.
Bnpouem, Apwcioiens cymen sarnnnyis w na ozno-zsa i-cnueneiwn sne-
pez. On nwcan: B-rozno s cm-cne na+wsanwn cocionnwn, ecnw xio cymeei
saxsaiwis xaxyx-nwo monononwx. Hpwmep- iomy -nw: nexoiop-e rocy-
zapcisa, naxozncs s ciecnennom wnancosom nono+enww, nepezxo npwera-
nw x nonyuenwx iaxoro poza zoxoza onw sasozwnw monononwx na ie wnw
wn-e iosap-.
Ho ne ionsxo rocyzapcisa sasozwnw monononwx. B ie spemena pac-
npocipanwncn cnyx o oznom npeznpwwmuwsom uenosexe, xoiop-n na oizan-
n-e emy s poci zensrw cxynwn s Cwuwnww sce +eneso ws +enesozenaiens-
n-x maciepcxwx, a saiem, xorza npw-nw ioprosu- ws rasanen, cian npoza-
sais +eneso xax monononwci, c neonsmon nazasxon na ero o-unyx ueny.
Taxwm opasom on pasoraien: na nniszecni iananios sapaoian cio.
.snas o oiom, cwpaxyscxwn iwpan Lwonwcwn Ciapmwn (ox. 432367rr.
zo n.o.) wszan npwxas, cornacno xoiopomy oiomy uenosexy paspemanocs yses-
iw zensrw c coon, no npw oiom sce +e noxwnyis Cwpaxys-, iax xax on na-
men wciounwx zoxozos, xoiop-n nanocwn ymep wniepecam Lwonwcwn.
Lo cwx nop -iyei s-pa+enwe orai xax Kpes, wssecinoe so scem
mwpe. Hazo -is zenciswiensno ouens orai-m uenosexom, uio- saciaswis
rosopwis o cee i-cnuw nei. Kciaiw, nwzwncxwn uaps Kpes (560546rr. zo
n.o.) -n ne ionsxo ouens orai, no w secsma uecionxws, iax uio mo+ei
cnais cnoxonno cnasa ero ne nomepxna. Me+zy iem, uio-io ne cn-mno,
xax wmenno Kpes cian orai, xoin w oio, xoneuno, coxpanwnocs znn wciopww.
Kax w sce uapw s io spemn, Kpes sen sonn-, za+e noe+zan, nononnnn
nwzwncxyx xasny. Oznaxo orpomnoe ero oraiciso -no ne oi sonn, a oi
snonne mwponxws-x sanniwn. Ono y nero oi xwipoymn-x onepauwn c mo-
neiamw, yzwswiensn-x, no cswzeienscisy cneuwanwcios, za+e znn namwx
cospemennwxos, xoin coscem ne pezxwx.
Leno s iom, uio oieu Kpesa Annarrec (606561rr. zo n.o.), naxo-
zncs s ciecnenn-x wnancos-x ocionienscisax, ssen oznospemennoe opa-
menwe sonoi-x w cepepnn-x monei. Hocienenno on naxonwn nexoiop-n
on-i (cnauana on-i, a ne oraiciso) napannensnon uexanxw. Xwipocis +e
cocionna s iom, uio- yrazais cooinomenwe omena sonoi-x monei na ce-
pepnn-e, xoiopoe -no - ycpeznenn-m cooinomenwem omena s norpa-
nwun-x c Lwzwen cipanax. Torza cnexynnuwn nwzwncxwmw moneiamw -na
- menee s-roznon, uem moneiamw zpyrwx cipan.
Bonoion ciaiep Kpesa secwn 8,4r. Korza s Lwzwx cianw npwiexais
cepepnn-e ciaiep- ws Omn-, y+e cam Kpes npwxas-san omenwsais co-
pox cepepnn-x ciaiepos na ipw sonoi-x. Hopaswiensno, uio soxpyr oiwx
xpesoscxwx uwp cooinomenwe ciowmociw cepepa w sonoia xoneanocs o-
nee zsyx i-cnueneiwn, snnois zo 1800r. n.o. Cneuwanwci- s-ny+zen-
npwsnais oio oznon ws mnorouwcnenn-x sarazox oxonomwuecxon wciopww.
nomwuecxwx nayx B. Pazaes s ciaise Bneoxonomwuecxwe moiws- npeznpw-
nwmaienscxon zeniensnociw. Kaxwe +e oio uenw? Uccnezosaiens npezno-
naraei: oecneuwis cen maiepwansno; s-iamwis ws nwmei- w neoycipo-
ennociw csowx nwsxwx; zais zeinm onwiapnoe opasosanwe; naxonwis cpez-
cisa, cipemncs x omwrpauww s cipan- c onee ienn-m xnwmaiom; ozep-
+wmocis rpanzwosn-mw wzenmw cxonoiwis xanwian znn nosoro zena.
He cnezyei, oznaxo, sa-sais w o iex wsnecmenax, znn xoro zensrw
camouens, xio oixas-san cee so scem w, ne sanonnws sonoiom nocneznero
cynzyxa s iannwxe (nycis s anxe), yxozwi nw c uem.
Uciopwn wsneca posecnwua p-nxa w ciapme zener. Mnorouwcnen-
n-e npwmep- cswzeienscisyxi: mo+no ciais renwansn-m wsnecmenom no
sone cnyuan, no uio- npozep+aiscn na nnasy s ypnon ciwxww wsneca,
scx +wsns ny+no -is nwunocisx w ymeis +wis.
Bnpouem, sameiwn ozwn espencxwn myzpeu: Lnn ioro, uio- npeycneis
s wsnece, ny+en ianani neo-uann-n, ecnw +e s- onazaeie iaxwm ia-
naniom, sauem ipaiwis ero na wsnec?
Hcxyccrso naxwsars cocroxnwe
w pexecno wssnexars oxom
Cuacise paszenneicn na nnis uacien: so-
neps-x, pasymn-e +enanwn; so-siop-x,
szpas-e uyscisa w nespezwmoe ieno; s-ipe-
iswx, yzaua s zenax; s-ueisepi-x, zopan
cnasa cpezw nxzen; s-nni-x, zociaiox s
zensrax w npouwx +wsnenn-x cpezcisax.
Hraron
Lpesnerpeuecxwn yuen-n wnoco Apwcioiens (384322rr. zo n.o.),
xax wssecino, ne -n nw wsnecmenom, nw npocio orai-m uenosexom. On
-n, no onwcanwx cospemennwxa, menenns s pasrosope, norw wmen xyz-e,
a rnasa manensxwe, no -n npwmeien oze+zox, nepcinnmw w npwuecxon.
U oioi nesspaun-n merons, npwmein-n za+e znn cospemennwxos, nazo
nonarais, ne ionsxo snemnwmw aipwyiamw, onee zsyx i-cnu nei sosrnas-
nnei cnwcox eccnopn-x renwes sa scx wciopwx uenoseuecisa.
B oznon ws csowx xnwr Apwcioiens nas-san ymenwe na+wsais cocion-
nwe wcxyccisom. C oiwm wcxyccisom on csns-san npezciasnenwe, yzio
oraiciso w na+wsa ne wmexi nwxaxoro npezena. Apwcioiens za+e nas--
san cam-e cymecisenn-e wcxozn-e uaciw na+wsais cocionnwe, w cpezw
nwx cnezyxmwe.
Cam-m snauwiensn-m swzom zeniensnociw, wmexmwm csowm npezmeiom
omen, Apwcioiens cuwian ioprosnx. Ona, nwcan Apwcioiens, iax-
+e cociowi ws ipex uacien: mopcxan ioprosnn, ipanswinan ioprosnn w pos-
nwunan ioprosnn. Onw pasnwuaxicn iem, uio oznw conpn+en- c nawmens-
mwm pwcxom, zpyrwe npwnocni nawonsmwn ap-m. Biop-m swzom zeniens-
nociw, wmexmwm csowm npezmeiom omen, no mnenwx Apwcioienn, cny+wi
300 HACTB IV. BHSHEC 301 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hanomnwm: cipon -n paosnazensuecxwn, a za+e xopomo oyuenn-n
pa oio pa, w ipyzwncn on, xoneuno, ne s cooiseicisww c ipeosanwnmw
csoero spemenw. Tax, Konymenna, s usem wmenww, xax w s zpyrwx, ipyzw-
nwcs pa-, +anosancn, uio nwxomy ne yzaeicn zowiscn, uio- pa- pas-
wpanw nos- w uepenxw no copiam znn nocazxw xa+zoro copia swnorpaza na
ocoom yuacixe, wo zeno oio ipeyei naws-cmero snwmanwn, ciapanwn w
npezycmoipwiensnociw.
Henonnoe passwiwe iosapno-zene+n-x oinomenwn, nwmei wciopwx
E.M. Tiaepman, uacio saipyznnno zo-sanwe zener, zenano wx s rnasax
cocisennwxos onee uenn-mw, uem npozyxi ipyza w cam ipyz, ocoenno
zaposon, xax wm npezciasnnnocs, ipyz wx paos, xoin na camom zene npw
nwsxon npowssozwiensnociw ipyza wszep+xw na nero -nw ocoenno s-co-
xw. Bonsman pasnwua uen na sepno w myxy s Pwme o+ncnneicn wszep+xa-
mw na nomon. Uccnezosaienw onapy+wnw snauwiensnoe npes-menwe cio-
wmociw meiannwuecxwx ciaiyn naz ciowmocisx saipauennoro na nwx meian-
na, uio oinocwicn w x uexann-m meiannwuecxwm cocyzam. Amepwxancxwn
yuen-n Lynxan-L+onc cuwiaei, uio y pwmnnn s-coxo uenwncn ionsxo ipyz
s-coxoxsanwwuwposann-x xyzo+nwxos, no s nexoiop-x cnyuanx -n zopor
w cpasnwiensno npocion ipyz, nanpwmep, myxomonos.
Pwmcxwe wmnepaiop- scerza nozospwiensno cmoipenw na ouens orai-x
nxzen. Coxposwma sezs uacio wcnonssosanwcs znn pasnwun-x nonwiwuecxwx
maxwnauwn, znn npezciaswienscisa, cnwcxanwn nonynnpnociw, znn iopros-x
w ocoenno pociosmwuecxwx onepauwn, ysenwuwsasmwx naxonnenwn.
K.Mapxc s xnwre Kpwiwxa nonwiwuecxon oxonomww s xauecise npwmepa
non-iox ws+nis ws opamenwn w cepeus nenocpezcisennyx menosyx cio-
wmocis sonoio npwsozwi opamenwe xopiecos x Iwnwnny II c
npocson sanpeiwis ssos wnocipann-x iosapos, s ocnosnom npezmeios poc-
xomw, omenwsasmwxcn na sonoio.
Uciopwxw ne moryi onpezenwis, xaxoso -no s Pwme cooinomenwe io-
sapnoro npowssozcisa w iosapnoro opamenwn. Ho io snauenwe, xoiopoe
wmeno znn pemecnennwxos ownwe wnw oicyiciswe saxasos, mecio, xoiopoe y
xpwcios sanwmaei naem ipyza znn wsroiosnenwn xaxon-nwyzs semw (locatio
conductio operis), saxas, s oinwuwe oi nanma ycnyr (iocatio conductio
operarum), mwpoxo pacnpocipanneicn s cam-x pasn-x onacinx nozpnzos,
s-pocmwx ws saxasos, nossonnei wccnezosaiennm czenais s-soz o iom, xa-
xoe snauenwe wmeno iosapnoe opamenwe za+e s nepwoz maxcwmansnoro
passwiwn iosapnoro npowssozcisa.
Lnn ioro uio- ciais xopomwm ioprosuem, ipeyeicn snauwiensno
onsme, uem znn ioro, uio- ciais zoxiopom npasa, rnacwna naiwncxan
norosopxa, ocnosannan, xax w sce norosopxw, na +wsnennom on-ie.
Opweniwposannoe na p-nox iosapnoe npowssozciso, no cnosam
E.M. Tiaepman, zon+no -no cuwiaiscn co cnpocom, naxozwis nos-e opm-
ero yzosneisopenwn. Ussecino, nanpwmep, o sosnwxmen moze na cepepnnyx
uexannyx nocyzy ws maciepcxon nexoero Knozwn. Basoesasmwe p-nox wszenwn
mornw npwnocwis s ieuenwe nexoioporo spemenw snauwiensn-n zoxoz, necmoi-
pn na io, uio cozep+anwe wsroiosnnsmwx wx maciepos ciowno zoporo.
Pwmnnne swzenw nonssy csowx senwxonenn-x coopy+enwn ne ionsxo
s couwansnom, no w s oixposenno oxonomwuecxom cm-cne. Bpenwmn-e co-
O iom, xax -n orai Kpes, mo+no cyzwis no iomy, uio Hwwn, snyx
Kpesa, o xoiopom ne paccxas-saxi nerenz, wmen nanwun-mw 2000ianan-
ios cepepa, sonoia 4000000zapwes-x ciaiepos es 7000, i.e. 67,3i
cepepa w 33,6i sonoia.
Hosoe, xax wssecino, oio xopomo sa-ioe ciapoe, s wsnece
io+e. Hooiomy s Cpeznesexosse io nw scnomnwnw xpesoscxwn meioz, io nw
sanoso wsopenw cnoco npowcxo+zenwn oraicis ciaporo Kpesa. B Ucna-
nww npw xopone Ansonce XIII paoiana, ne snan zwepenuwansn-x ypas-
nenwn w nooiomy cnpasnnncs nozpyun-mw cpezcisamw, uenan oxonomwxo-ma-
iemaiwuecxan naopaiopwn. Bazauen ee, no mnenwx ceroznnmnwx mnoro-
on-in-x wccnezosaienen, -na ouenxa cooinomenwn me+zy xonwuecisom
sonoi-x w cepepnn-x monei s Hopiyranww w Ipanuww c iem, uio- cooi-
nomenwe sonoio: cepepo (pauwo) s moneinom opamenww snyipw Ucna-
nww s-zep+wsanocs iouno nocepezwne me+zy panuyscxwmw w nopiyransc-
xwmw moneiamw.
.+e s zpesnenmwe spemena -nw npwmep- xpwmwnansnoro nonwmanwn
wsneca. Hezapom +e ozna ws ciaien csoza saxonos saswnoncxoro uapn
Xammypanw, npaswsmero s 17921750rr. zo n.o., rnacwna: Ecnw npozas-
mwua swna... ocuwiaei noipewienn, ee cnezyei pocwis s sozy.
Pwmnnne -nw sawniepecosan- s nonyuenww co csoero wmymecisa max-
cwmansnoro zoxoza. B oiom, npasza, cpezw yuen-x nei cornacwn, nexoiop-e
wccnezosaienw yisep+zaxi xax pas opainoe. Losopni, nanpwmep, uio s
Lpesnem Pwme yzio - ne ocoenno wniepecosanwcs zoxozamw. Oznaxo
mnorouwcnenn-e zann-e noxas-saxi, uio wssneuenwe zoxoza, s nepsyx oue-
pezs ws semensn-x snazenwn, oecneuwsano npaso snazensua na npwnazne-
+amyx emy na iom wnw wnom ocnosanww semnx. Honwmanw pwmnnne w ne-
oxozwmocis npowssozwis cooiseicisyxmwe saipai-. Tax, nanpwmep, my+,
ynpasnnxmwn nonyuenn-m +enon s npwzanoe wmenwem, -n onsan ipa-
iwis cpezcisa na paoi-, es xoiop-x wmenwe cianoswnocs menee zoxoz-
n-m (neoxozwm-e pacxoz-), npwuem npwseicisosanwcs w zpyrwe pacxo-
z- (nonesn-e pacxoz-), noznwmasmwe zoxoznocis wmenwn.
Kpome ioro, pwmnnne n-ianwcs wssnexais ws csoero wmymecisa zoxoz-
s zene+non opme, passwsan iosapnoe xosnnciso.
Cospemenn-e wccnezosaienw s-nsnnxi mnoroopaswe iwnos pwmcxwx
npowssozcisenn-x nueex s rnasnon oipacnw censcxom xosnncise. Cpe-
zw iaxwx nueex -nw:
s-coxozoxozn-e; nozropozn-e wmenwn, cneuwanwswposasmwecn na xa-
xon-nwyzs oznon, nociasnnsmencn na p-nox xynsiype;
s snauwiensnon mepe camoyzosneisopnxmwecn: naiwynzww w cansiyc-
c pasnoopasn-mw xynsiypamw, pemecnenn-mw maciepcxwmw w nomeci-
n-mw p-nxamw;
wmenwn cmemannoro iwna: swnn- c mnorooipacnes-m xosnncisom npw
s-zenenww ion wnw wnon xynsiyp- znn npoza+w w saxynxw pnza
cpezcis npowssozcisa w noipenenwn znn paos w rocnoz y ropozcxwx
pemecnennwxos;
sanwmasmwe ocooe mecio naciwma, cna+asmwe xax c-psem, iax w
roioson npozyxuwen onee nwsxwe w onee oizanenn-e p-nxw.
302 HACTB IV. BHSHEC 303 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
p-n n-iancn naniw ye+wme na oznom ws xopanen Iaxa Kepa. On -n
npwsnan swnosn-m w npwrosopen x npwnwuecisyxmemy noxannwx nepez
xoponem s nwue ynonnomouennon na io nepcon-, a wmenno: cion na xonennx
c nenoxp-ion ronoson w cnymenn-m zo nonca onneusem, zep+ais s pyxax
ropnmwn socxoson axen secom s zecnis ynios. A iax+e x xonwcxauww
scero wmymecisa w cozep+anwx s ixpsme no+wsnenno. Bcxope ws ixps-
m- on e+an: sezs y nero ocianwcs ne ionsxo sparw. Heps-n xanwianwci
s wciopww Espon- renepan-xanwian norw s mopcxom cpa+enww.
Iyrrep- noxposwienscisosanw wcxyccisam, wsnmnon cnosecnociw, noci-
pownw uen-n xsapian (Fuggerel) s oznom ws npwropozos Ayrcypra ne
menee 106+wnwm znn oeszonenn-x.
Ipanuyscxwn m-cnwiens Mwmens Moniens (15331592) cuwian, uio
nei iaxon s-roz-, xoiopan ne -na - csnsana c ymepom znn zpyrwx.
Hozisep+zan csoe nanxzenwe, Moniens npwsozwi necxonsxo zoxasa-
ienscis: xyneu na+wsaeicn na moioscise monoze+w, semnezeneu naro-
zapn s-coxon uene na xne, cipowiens scnezciswe ioro, uio szanwn npw-
xozni s ynazox w paspymaxicn, cyzencxwe na cnopax w in+ax me+zy
nxzsmw. Hoxonancn xa+z-n ws nac xopomensxo s cee, nwmei Mon-
iens, w on onapy+wi, uio cam-e coxposenn-e ero +enanwn w naze+z-
sosnwxaxi w nwiaxicn, no onsmen uaciw, sa cuei xoro-nwyzs zpyroro.
Oio nanomwnaei nanxzenwe pwmcxoro wnocoa Cenexw (4r. zo n.o.
65r. n.o.), xoiop-n nosecisyei o nexoem awnnne, ioprosasmem scem neo-
xozwm-m znn norpeenwn w cipemwsmemcn x cnwmxom onsmon s-roze, zo-
ciwrnyis xoiopyx on mor ne wnaue, xax uenox cmepiw mnorwx nxzen.
Pwmcxwn wmnepaiop Asryci (63r. zo n.o. 14r. zo n.o.) xax-io sa
ozwn pas snec s zap csniwnwma nwiepa Kanwionwncxoro orpomnyx cym-
my 16i-cnu ynios sonoia rnasn-m opasom erwneicxon zo-uw.
Uciopwn snaei ecuwcnennoe mno+eciso npwmepos scnnecxa pocxomw.
Us onwcanwn Cseionwn wssecino, nanpwmep, o cipemnenww x pocxomn-m
nociponxam o+ecisennoro nwn, xoiop-n oicipown sa onsmwe zensrw
swnny nws osepa Hemw, no ona ne coscem emy nonpaswnacs, w on paspy-
mwn ee zo ocnosanwn, xoin -n eme s zonrax.
Pocxomn-e swnn- w orpomn-e zsopu- cipownw npeemnwxw Asrycia
Twepwn (42r. zo n.o. 37r. n.o.) w Kanwryna (12r. n.o 41r. n.o.). Ha
epery osepa Hemw Kanwryna s-cipown swnny, cien- w non- xoiopon no-
cionnno noxauwsanwcs, a no osepy nnasan pocxomn-n xopans c mpamopn--
mw sanamw, xononnamw, accennamw. Oco-m senwxonenwem oinwuanocs
spemn wmnepaiopa Hepona (37r. n.o 68r. n.o.). Csowmw ynwxansn-mw
coopy+enwnmw on saimwn sce, uio -no panee, ne cuwiancs nw c xaxwmw
saipaiamw, ero apxwiexiopam zossonnnocs wrpais cpezcisamw wmnepww.
B-nw spemena, xorza cneuwansn-mw saxonamw npoiws pocxomw rocyzap-
cisa io w zeno cipemwnwcs orpanwuwis acnocnosn-e wnancos-e saipai-,
saciaswis rpa+zan sxnaz-sais cpezcisa s ynyumenwe semnezenwn wnw ipa-
iwis wx na omecisenn-e ny+z-.
Hpoiws pocxomw s-ciynanw w oizensn-e nwua. Hwuepon, nanpwmep,
nwcan: ...O-xnosenwe nponsnnis zopoiy n ciasnx ropaszo s-me mezpo-
ciw npw yciponcise spenwm. B Peuw, npowsnecennon s samwiy Paapwn
Hociyma, Hwuepon rosopwn: In studio rei amplificandae apparebat non
opy+enwn, rze s-ciynanw rnazwaiop-, npwnocwnw onsmyx npw-ns wx
snazensuam. Hwuepon nwcan: Oizan csowx rnazwaiopos snaem znn wrp, w
y+e nocne zsyx oes isow zensrw sepnyicn x iee. Ozna+z- yzymwn wm-
nepaiop Twi ynpexnyn csoero oiua, wmnepaiopa Becnacwana, s iom, uio w
ny+nwxw on ono+wn nanorom. Becnacwan oiseiwn pason, somezmen s
wciopwx: Lensrw ne naxnyi.
Loxoz npwnocwnw w maciepcxwe, wsroiosnnsmwe npezmei- mwpoxoro
noipenenwn, nanpwmep, cipowiensn-e maiepwan-, xysneun-e wszenwn,
npociyx oze+zy znn paos w nneca. Hpwuem zoxoz oecneuwsancn ne sa
cuei s-coxon uen- iosapos, a narozapn mwpoxomy cnpocy. Bnazensu- ma-
ciepcxwx pacmwpnnw csow npeznpwniwn, opranwsyn nos-e nwo yxpynnnn
ciap-e. Tax sosnwxnw manyaxiyp-, s xoiop-x morno -is sannio zo coi-
nw paos, nanpwmep, npeznpwniwn, wsroiosnnxmwe cipowiensn-e maiepwa-
n- xwpnwuw w uepenwuy. Bnpouem, oiw npeznpwniwn saswcenw oi wcxyc-
cisa pemecnennwxos w, xax npaswno, cymecisosanw nezonro.
Onmrm
U sce +e ne nwian x nwm (oraicisam) nw
wnococxoro, nw monamecxoro npespenwn.
psncxc Bsxon
Cam-m orai-m uenosexom csoero spemenw cuwiaeicn panuys Iax Kep
(ox. 13951456rr.), c-n ioprosua mexamw, xoponescxwn xasnauen, neps-n
xanwianwci s wciopww Espon-. Hauwnan Iax c uexanxw monei zypnon
npo-, na uem nonancn, no -n npomen cneuwansnon rpamoion Kapna VII w
za+e nonyuwn zon+nocis npwzsopnoro nociasmwxa. Bcxope ymn-n w naxoz-
uws-n Iax Kep nomen na nos-menwe cian xoponescxwm anxwpom. Oz-
nospemenno on -n xpynn-m ioprosuem, cipowienem oopyzosannoro nopia s
Monnense na Cpezwsemnom mope w cyzoxozn-x xananos, sxnaz-san zensrw s
Kyneuecxwn zom, npeznasnauenn-n znn wp+w, nonyuan npwswnerww ne
ionsxo oi csoero xoponn, no w oi socioun-x npaswienen.
Oznon ionsxo ioprosnw c Lesaniom w Bpaaniom -no zociaiouno, uio-
- ciais oraienmwm xynuom so Ipanuww. Kep zociasnnn iyza nwoncxoe
nonoino, monnensencxwe xopswn-, socx, swnn-n xamens, xwcnoiy znn xpa-
menwn xo+, a iax+e pos- w wanxw, xoiop-e apa- wcnonssosanw s csowx
wssecin-x narosonwnx. Opaino Kep npwsoswn socioun-e cnazociw, apa-
cxwx cxaxynos, mycxyc, zyxw. Bo Ipanuww on npwopen samxw, nomecisn,
nwoncxwe xonw, s Uianww iopros-e xoniop-, nopeniwncxwe maciepc-
xwe. Lensrw y nero ne sane+wsanwcs. K iomy +e on nonyuwn mno+eciso
xpynn-x zon+nocien w menxwx saswcinwxos, iann-x sparos w, naxoneu,
xoponescxyx nemwnocis. Koneco Iopiyn- xpyiwnocs, Iax Kep nonan noz
cyz, ero oswnwnw no uei-pnazuaiw ciaisnm: uexanxa nwsxonponon mone-
i-, nociasxa opy+wn nesepn-m, s-sos zparouenn-x meiannos s apacxwe
cipan- w, camoe rnasnoe, s-zaua mycynsmanam paa-xpwciwanwna, xoio-
304 HACTB IV. BHSHEC 305 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Cnocoos ooraiwiscn cymecisyei mnoro, yisep+zan I. Boxon, w
onsmen uacisx rnycn-x. Us nwx cxynocis nsnneicn oznwm ws nyumwx; no w
oioi cnoco nenssn cuwiais neswnn-m, wo oio w ecis zap semnw, senwxon
maiepw namen; no oioi cnoco meznenn-n. U sce +e, xorza nxzw c onsmw-
mw xanwianamw epyicn sa censcxoe xosnnciso, oio secsma ymno+aei wx o-
raiciso. H snan s Anrnww sensmo+y, nwmei I. Boxon, wmexmero
onsme zoxozos, uem nxon ws mowx cospemennwxos: -nw y nero w naciw-
ma, w osu-, w nec, w sepno, w xamennoyronsn-e xonw, w cswnuos-e w +enes-
n-e pyznwxw, w eme mnoro zpyroe. Bemnn -na znn nero cnosno oxeanom,
oixyza s-nasnwsan on sce nos-e uennociw. Honyuanocs, uio na+wis man-e
zensrw emy -no ipyzno, a onsmwe nerxo. Uo, xorza y uenosexa sanace-
no cionsxo, uio on mo+ei zo+wzaiscn camon s-coxon uen-, saxnxuwis iaxwe
xpynn-e czenxw, xoiop-e ne mnorwm noz cwny, w nonssosaiscn nnozamw ycep-
zwn onee menxwx zensuos, on nenpemenno oraieei sce onee.
O-un-n zoxoz oi ioprosnw, cuwiaei I. Boxon, ecis zoxoz uecin-n,
npeymno+aem-n zsymn nyinmw: npwne+n-m ipyzom w cnason uecinoro
zensua. Bonee comnwiensn- ap-mw oi s-rozn-x czenox: xorza nonssyxicn
uy+wm necuacisem, zencisyxi uepes nozciasn-x nwu, xwipocisx oizen-sa-
xicn oi menee s-rozn-x noxynaienen wnw nycxaxicn na zpyrwe ecuecin-e
npozenxw. -io xacaeicn nocpeznwuecisa, xorza iosap noxynaeicn ne znn
cen, a znn nepenpoza+w, io szecs o-uno na+wsaxicn w na npozasue, w
na noxynaiene.
Hecmein-e oraicisa, no mnenwx I. Boxona, mo+ei wnon pas na+wis
ioi, xomy s-nazei cuacise onepezwis zpyrwx s xaxom-nwyzs wsopeienww
wnw npwswnerww. Hanpwmep, xax oio -no c neps-m, xio cian zo-sais
caxap na Kanapcxwx ociposax.
Ecnw uenosex oxa+eicn noznwnno wcxycn-m s norwxe w nponsnnei xax
szpasoe cy+zenwe, iax w wsopeiaiensnocis, emy cy+zen- onsmwe zena,
ocoenno xorza spemena oiomy naronpwnicisyxi. Kio wmei oznwx nwms
sepn-x npw-nen, naspnz nw cianei ouens orai; a xio sxnaz-saei sce
wmymeciso s pwcxosann-e npeznpwniwn, sauaciyx pasopneicn w snazaei s
nwmeiy; nooiomy nazne+wi coueiais pwcx c wssecin-m oecneuenwem na
cnyuan y-ixos.
Bepn-m nyiem x ooramenwx nsnnxicn iax+e monononww w wcxnxuw-
iensnoe npaso cxynxw iosapa, xorza onw nwuem ne orpanwuen-, ocoenno
ecnw pacnonarais csezenwnmw nacuei yzymero cnpoca w sanaciwcs oiwm
iosapom sapanee.
Boraiciso, npwopeiennoe cny+on, xoin w nawonee noueino, sce +e,
xorza zo-io necisx, yro+zenwem w wn-mw pacxwmw ycnyramw, mo+ei
-is npwuwcneno x nawonee noci-zn-m.
-io +e xacaeicn oxoi- sa sasemanwnmw w zon+nocisx zymenpwxasuw-
xa, xax oio zenan Cenexa, no cnosam Tauwia: Testamenta et orbos tanquam
indagine capi (On, cnosno wmenxa, s-cne+wsaei sasemanwn w eszein-x
rpa+zan), oio w ioro xy+e, wo iyi npwxozwicn yro+zais onee nezocion-
n-m nxznm, ne+enw npw wcnonnenww cny+-.
I. Boxon npws-saei ne cnwmxom zosepnis iem, xio sansnnei o csoem
npespenww x oraicisy, wo npeswpaxi ero ie, xio oiuanncn ero zo-is;
nei xy+e, xorza cnyuwicn wm szpyr pasoraieis. U s io +e spemn coseiyei
avaritiae praedam, sed instrumentum bonitati quaeri (B csoem cipemnenww
ysenwuwis cocionnwe onapy+wsaei ne anunocis, no nowcxw cnocoa zenais
zopo).
Hpomno nouiw nninazuais cioneiwn, w Moniens s xnwre On-i- ozny
ws rnas nas-saei O saxonax npoiws pocxomw. Toi cnoco, nwmei
Moniens, xoiop-m saxon- namw ciapaxicn orpanwuwis esymn-e w cyei-
n-e ipai- na cion w oze+zy, na mon ssrnnz, sezei x cosepmenno npoiwsono-
no+non uenw. Ho mnenwx Monienn, npaswnsnee -no - snymwis nxznm
npespenwe x sonoiy w menxam, xax x semam cyein-m w ecnonesn-m, a ne
ysenwuwsais wx uennocis w samanuwsocis. O+nswis, uio ionsxo oco- uap-
cxon xposw moryi ecis naniyca wnw nocwis apxai w sonoiyx iecsmy, w san-
peiwis oio npoci-m nxznm, passe ne osnauaei nos-cwis uennocis oiwx se-
men w s-ssais s xa+zom +enanwe nonssosaiscn wmw? Kax ionsxo nonswnacs
moza na cyxno (sneps-e ero ozenw s snax ipaypa no xopone Lenpwxe II), men-
xos-e ixanw ynanw s uene w zocianwcs s yzen spauam w xwpypram. B ap-
mww oraian oze+za ciana s-s-sais npespenwe, w s mozy somnw, nos-cws-
mwcs s uene, sacanenn-e sammes-e xypixw. Baxon, nwmei Moniens,
zon+en -n - o+nsnnis, uio xpacn-n usei w xsenwpn-e yxpamenwn san-
pemen- nxznm scex cocionnwn, sa wcxnxuenwem xomezwanios w xypiwsanox.
Kciaiw, oio -no ne noso. Lpesnenmwn rpeuecxwn saxonozaiens Banesx
(VIIs. zo n.o.), cociaswsmwn saxon- znn ropoza Loxp- rpeuecxon xono-
nww s Uianww, oponcn sa npas- noxpwnues. Cornacno saxonam Banesxa,
sanpemanocs: +enmwne csooznoro cocionnwn nocwis sonoi-e zparouennociw
na csoen ocoe w yxpamenn-e s-mwsxon oze+z-, ecnw ona ne zesxa w ne
nyznwua, s-xozwis s conposo+zenww onee uem oznon cny+anxw, passe uio
ona nsnnan, my+uwne, xpome pacnyinwxos, nocwis na nansuax sonoi-e
nepcinw w ozesaiscn s ionxwe oze+z-.
Lansnenman wciopwn noxasana, uio opsa npoiws pocxomw mna c ne-
pemenn-m ycnexom, noeza na oznon ieppwiopww ne osnauana sceomen
xanwiynnuww, xonwuecisa npwmepos pocxomw senwxoe mno+eciso so scex
spemenax w namwx, pasymeeicn, io+e, o uem yzei paccxasano zansme.
Peus, cocisenno, ne o pocxomnon ipaie oraicis, a o nanwuww oiwx o-
raicis, npwopeienww, oinomenww x oraicisy w orai-m xax s ciapwny,
iax w s namw znw.
Mnazmwn cospemennwx Monienn anrnwncxwn wnoco Iponcwc Boxon
(15611626) s xnwre nouiw c iaxwm +e nassanwem On-i- wnw nacias-
nenwn npascisenn-e w nonwiwuecxwe ozny ws rnas O oraicise na-
uwnaei cnosamw: He mory nassais oraiciso wnaue xax oyson zopozeie-
nw. Hpasza, scxope yiounnei: ...Boraiciso znn zopozeienw io +e, uio
oos znn apmww: es nero ne ooniwcs, nenssn iax+e w pocwis ero, no on
saipyznnei zsw+enwe, a saoia o nem ciowi nozuac noez-. Hwxio ne
mo+ei ws onsmwx oraicis wssneus mnoro znn cen nwuno, yisep+zaei I.
Boxon, mo+no -is wx xpanwienem, mo+no paszasais wx, mo+no imecnasno
ocnennnis wmw, no s uem wciwnnan nonssa wx znn camoro snazensua?
Lnn ioro uio- nyume nonnis oinomenwe x oraicisy s XVIXVIIss.,
npoznwm cee yzosonsciswe omenwn c renwansn-m I. Boxonom. Pasymeei-
cn, mnenwn ero ne paszennnwcs cospemenn-m emy onsmwncisom, no iem
ono w npwsnexaiensnee.
306 HACTB IV. BHSHEC 307 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
B Hapsrpaze xynu- ioprosanw mecis mecnues. Cornacno zorosopy, oc-
iasaiscn na swmy onw ne mornw. Pasmemanw wx ne s camom ropoze, a y
csnioro Mam-, i.e. y monaci-pn csnioro Mamonia. Bo spemn npe-sa-
nwn s Hapsrpaze pyccxwe xynu- nonssosanwcs pasnwun-mw nsroiamw, npe-
zociasnenn-mw wm swsaniwncxwm wmnepaiopom. B uacinociw, onw mornw
npozasais csow iosap- w noxynais rpeuecxwe, ne nnain nomnwn; wm s-ze-
nnnw ecnnaino npozyxi- nwianwn w paspemanw nonssosaiscn anen. Ho
oxonuanww iopra rpeuecxwe snaciw s-zennnw xynuam c+ecin-e iosap- na
opain-n nyis w xopaensn-e cnaciw. Bosspamanwcs xynu- ne panee ox-
inpn, a iam y+e cnosa naciynan nonps w ny+no -no exais s rnys
cipan-, na noroci-, pacnpozasais io, uio -no npwseseno ws Bwsaniww, w
cxynais iosap- znn sapye+non ioprosnw na cnezyxmwn roz.
Taxan npeznpwnwmaienscxan zeniensnocis senacs Pycsx ne ozno cione-
iwe. Ho cnosam zoxiopa oxonomwuecxwx nayx O. Hnaionosa, sce onsmee w
onsmee uwcno nxzen sosnexanocs s oiy oxonomwuecxyx zeniensnocis, cia-
nosncs xposno sawniepecosann-mw s ee pesynsiaiax.
Us Hapsrpaza xynu- s-soswnw menxos-e ixanw, sonoio, xpy+esa,
swna, m-no, ryxw, pasnwun-e naxomcisa. Ho ioprosnn senacs ne ionsxo c
Hapsrpazom. . sapnros, nanpwmep, noxynanw ponsos-e w +enesn-e wsze-
nwn, ocoenno meuw w ionop-, onoso w cswneu. . apaos wcep, zparo-
uenn-e xamnw, xosp-, casnn, canw, npnnociw.
B nepsom zpesnepyccxom csoze saxonos nemano mecia yzeneno npez-
npwnwmaienscisy. Baxon, s uacinociw, ... ciporo oinwuaei oizauy wmyme-
cisa na xpanenwe noxna+y oi sanma, npocion saem, ozon+enwe no
zpy+e, oi oizauw zener s poci ws onpezenennoro ycnosnennoro npouenia,
npouenin-n saem xpaixocpoun-n oi zonrocpounoro w, naxoneu, saem oi
ioproson xomwccww w sxnaza s ioprosoe xomnnexcnoe npeznpwniwe ws neo-
npezenennoro ap-ma wnw zwswzenza....
B csoze saxonos onwcan nopnzox ss-cxanwe zonros c necocioniensnoro
zon+nwxa npw nwxswzauww ero zen, npwuem pasnwuaeicn necocioniensnocis
snocinan oi necuacinon. Losopwicn o ioprosom xpezwie w onepauwnx s
xpezwi. Tax, rociw, wnoropoznwe wnw wnosemn-e xynu- sanycxanw iosap
sa xynuos iysemn-x, i.e. npozasanw wm s zonr. Kyneu zasan rocix, xynuy-
semnnxy, ioprosasmemy c zpyrwmw ropozamw wnw semnnmw, xyn- s xynnx,
na xomwccwx znn saxynxw emy iosapa na ciopone. Kanwianwci, nwmei
wciopwx B.O. Knxuescxwn, ssepnn xynuy xyn- s rocisy znn oopoia
ws ap-ma.
Ha Pycw ycnemno passwsanwcs xpezwin-e oinomenwn. Boi ozwn ws xa-
paxiepn-x npwmepos. Hosropozcxwn npeznpwnwmaiens xyneu Knwmnia
(Knwmeni), +wsmwn s xonue XII nauane XIIIss., coueian csox mwpoxyx
ioprosyx zeniensnocis c npezociasnenwem xpezwios oizauen zener s
poci. Knwmnia -n unenom Kyneuecxoro cia (coxs nosropozcxwx npez-
npwnwmaienen), sanwmancn on npewmymecisenno opin-m npom-cnom w
cxoiosozuecisom. Cyzn no scemy, zeno -no secsma npw-nsnoe. K xonuy
+wsnw Knwmnie npwnazne+anw uei-pe cena c oropozamw. Hepez cmepisx
on cociaswn zyxosnyx, s s xoiopon nepeuwcnnn cs-me zecnixa pasnwunoro
poza nxzen, csnsann-x c nwm npeznpwnwmaienscxon zeniensnocisx. Us
nepeunn zon+nwxos Knwmni- swzno, uio on s-zasan iax+e w nopanscxoe
ne -is menoun-m. . oraicisa ecis xp-nsn: wnorza ono yneiaei camo;
wnorza +e npwxozwicn nyciwis ero s zanexwn nonei, uio- ono npwsnexno
eme onsmee oraiciso.
Ociasnnxi oraiciso, npozon+aei I. Boxon, nwo pozwuam, nwo o-
mecisy: s oowx cnyuanx ymepenn-e zonw onsme wzyi snpox. Hacneznwx,
nonyuwsmwn onsmoe cocionnwe, npwmanxa znn scex oxpecin-x xwmnw-
xos, ecnw ionsxo on rozamw w pasymom ne nsnneicn onee o-unoro spe-
n-m. Mepnn zap- csow ne xonwuecisennon mepon, no coopasyn c nazo-
nocisx; w ne oixnaz-san zannwn zo cmepinoro uaca, wo, ecnw nopasm-c-
nwis, uenosex, nociynaxmwn iax, mezp y+e onee sa uy+on cuei, ne+enw
sa cocisenn-n.
Lxon-ino, uio I. Boxon, xax, snpouem, w nexoiop-e ero cospemennw-
xw, onwpaeicn s csowx paccy+zenwnx o oraicise na wnococxwe oixp-iwn
aniwun-x asiopos, oznaxo axueniwpyn snwmanwe ne cionsxo na oxonomwuec-
xon ciopone zena (mon, szecs w iax y+e sce zociaiouno ncno), cxonsxo na
oiwuecxon. Lnn nac +e cy+zenwn wnocoos XVIXVIIss. wmexi esyc-
nosnyx uennocis eme w noiomy, uio onw, wsyuws on-i- aniwunociw,
opmwposanwcs na sape xanwianwsma, xorza, xax wssecino, uensx cyme-
cisosanwn ciana npw-ns nxon uenon, sonpexw wnw s cornacww c w-
nococxwm, npascisenn-m, nonwiwuecxwm w i.n. on-iam npomnoro.
Ha sape ryxannow mnocrw
La, npezxw ymenw!
A nam-io xax -is?
Kax s oiom +e zene
Cen nponswis?
xysenne xycrx
Kynu- w npeznpwnwmaienw s Lpesnen Pycw zonroe spemn ne -nw s--
zenen- s oizensnoe cocnoswe, za+e ycnosno. B npeznpwnwmaienscxon zen-
iensnociw mornw npwnwmais yuaciwe nonnocisx wnw no cosmeciwienscisy
sce cnow omecisa, ne wcxnxuan xnnsen w onp.
Ho cnosam swsaniwncxoro wmnepaiopa Koncianiwna Borpnnopoznoro
(905959), c nonpn mecnua, xax ionsxo npomepsanw zoporw w ycianasnw-
sancn cann-n nyis, pyccxwe xynu- noxwzanw ropoza w nanpasnnnwcs s
rnys cipan-. Bcx swmy onw cxynanw no norociam iosap-, a iax+e cow-
panw c +wienen zans s onnaiy sa iy oxpany, xoiopyx wm zasan ropoz. Bec-
non +e no pexam, nanpwmep, no Lnenpy, sosspamanwcs xynu- s ropoza, s
uacinociw s Kwes. K iomy spemenw nozroiasnwsanwcs cyza, na xoiop-x
xynu- oinpasnnnwcs s Hapsrpaz. Hn-nw orpomn-m xapasanom, cocionsmwm
ws xynuos pasn-x semens cmonencxwx, nxeucxwx, uepnwroscxwx, nosro-
pozcxwx, s-meropozcxwx. Tpyzen w onacen -n oioi nyis. U ionsxo ons-
man oxpana cnacana xynuos oi mnorouwcnenn-x rpawienen. Us Lnenpa
s-xozwnw s mope w zep+anwcs epera, iax xax s nxon momeni mornw no-
rwnyis na csowx yin-x cyzen-mxax oi xpyion sonn-.
308 HACTB IV. BHSHEC 309 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
He xa+z-n xyneu mor sciynwis s Usanoso cio, a ionsxo ouens cocio-
niensn-n npeznpwnwmaiens, nocxonsxy oio -no nnainoe omeciso. B xac-
cy accouwauww ny+no -no sneciw onsmon ssnoc s 50rpwsen w, xpome
ioro, essosmeszno no+episosais s nonssy uepxsw Cs. Uoanna s Onoxax
eme nouiw 30rpwsen. Oio -nw onsmwe zensrw, sa nwx mo+no -no xy-
nwis uenoe ciazo sonos s 80ronos. Baio, sciynws s Usanoso cio, npez-
npwnwmaiens cpasy sanwman noueinoe nono+enwe s ropoze w nonyuan npw-
swnerww, npwuem nonssosancn wmw ne ionsxo cam yzaunws-n npeznpwnwma-
iens, no w ero zeiw, nocxonsxy yuaciwe -no nacnezcisenn-m.
B ropozax cymecisosanw w zpyrwe npoeccwonansn-e o+ezwnenwn
npeznpwnwmaienen. B XIV XVIss. iopros-e npeznpwnwmaienw, wmesmwe
nasxw s ropozcxom iopry (pnzy), o+ezwnnnwcs s camoynpasnnem-e opra-
nwsauww, unen- xoiop-x nas-sanwcs pnzoswuamw. Onw cooma snazenw
oisezennon noz nasxw ieppwiopwen, wmenw csowx s-opn-x ciapoci, ona-
zanw npasamw na c-i csowx iosapos. Henipom pnzoswuen o-uno -na wx
naiponansnan uepxoss, s nozsanax xoiopon xpanwnwcs iosap-. Umyme-
cisennoe nono+enwe xynuos, xax oimeuaei npo. O. Hnaionos, -no ne-
pasnoe. Cam-mw orai-mw -nw rociw cypo+ane xynu-, ioprosas-
mwe c Cypo+em w zpyrwmw ropozamw Hpwuepnomopsn. Cocioniensn-mw
-nw w xynu- cyxonnoro pnza cyxonnwxw, ioprosasmwe npwsosn-m c
Banaza cyxnom.
Toprosnn na Pycw nacionsxo npouseiana, uio nexoiop-e ropoza no
snemnemy swzy nanomwnanw iopros-e npmapxw.
Beneuwancxwn xyneu w zwnnomai Bapapo Uocaai (14131494rr.),
no-sasmwn s Poccww s 14361452rr., yzwsnnncn wsownwx w zemeswsne
npozyxios. B Mocxse ero nopaswno, nanpwmep, wsownwe mnca, xoiopoe
zaxi ne na sec, a npocio na rnas, npwuem ne menee uei-pex ynios sa
ozwn mapxei. Ha ozwn zyxai nonyuaxi 70xyp, a ozwn rycs ciowi 3mapxeia.
Lpyron seneuwaneu nocon Beneuwancxon pecnynwxw npw zsope nep-
cwzcxoro maxa, Koniapwnw Ampozrwo (ym. s 1499r.), nonroza npo-smwn
s Poccww c 25asrycia 1476r. no 21nnsapn 1477r., nozisep+zaei ysw-
zennoe csowm semnnxom, oimeuan, uio szecs npozaxi orpomnoe xonwueciso
xopossero w cswnoro mnca, coinx xyp oizaxi sa zyxai, sa oiy +e ueny
40yiox, a rycw cioni no ipw mapxeia sa xa+zoro. Topryxi iax+e pasn-mw
swzamw swmon niwu- s onsmom xonwuecise. Koniapwnw oimeuan iax+e,
uio nosznen ocensx na Mocxse-pexe ciponi nasxw znn pasnwun-x iosapos w
iam npowcxozni sce asap-, a s ropoze iorza nouiw nwuero ne npozaeicn.
E+eznesno na nszy pexw naxozwicn rpomaznoe xonwueciso sepna, rosnzwn-,
cswnwn-, zpos, cena w scnxwx zpyrwx neoxozwm-x iosapos.
.+e s XVIXVIIss. s Poccww -na cwnsno passwian ioprosan ceis.
Mnorwe i-cnuw xynuos senw o+wsnennyx ioprosnx s ropozax, nocazax, ce-
nax, sosne monaci-pen, na npmapxax. Ipanuyscxwn owuep, xanwian wno-
semn-x ienoxpanwienen Bopwca Lozynosa w L+ezmwipwn I Iax Map+epei
(ox. 1550 ne nosznee 1618rr.) nwcan, uio y nwx nei nw oznon mxon-,
nw ynwsepcwieia... oze+z- wx cions pocxomn-, uio wx scex mo+no -no
- npwnnis sa npwnues w npwnuecc... ocnosnon ap-m zasano wm npaso
npozasais sozxy, mez w wn-e nanwixw. Ha uem onw na+wsaxi ne 10%, a
coinx, uio xa+eicn neseponin-m, oznaxo +e oio npasza.
cepepo, sa uio sswmanwcs npoueni- s swze sxnaza. Tax, on saseman s
ynnaiy zonra csowm xpezwiopam Lanwne w Bowny zsa cena. Bce csoe cocio-
nnwe, xax -no pacnpocipaneno s io spemn, Knwmnia saseman nosropozcxo-
my psescxomy monaci-px.
Hazo cxasais, uio o npeznpwnwmaienscxom xpezwie na Pycw cno+wnocs
ocooe mnenwe. Cuwianocs, uio ne no-xpwciwancxw pais s-coxwe npouen-
i-. Bnazwmwp Monomax ssen .cias, xoiop-n pesxo orpanwuwsan cymmy
npouenia, s-nnauwsaemoro no xpezwiy, ne onee 20% s roz.
Ananwswpyn uepi- senwxopoccos, xoiop-e mornw cnococisosais passw-
iwx pyccxoro npeznpwnwmaienscisa, axazemwx B.H. Besopasos s xonue
XIXs. ocoo s-zennn:
uysciso mep-, xoiopoe ypasnosemwsaei sce pasnoopasn-e zymesn-e no-
p-s-, zsw+enwn, ysneuenwn scnxwx zpyrwx uyscis w cipacien, copasmepnei
sa+nocis pasnwun-x uenen s cwny nanwun-x cnocoos wx zociw+enwn:
npaxiwuecxwn pacuei ymenwe cocpezoiouwiscn na nw+anmwx w sa+-
nenmwx uennx +wsnw w no+episosais s momeni zenciswn scemw onee
oizanenn-mw, menee neoxozwm-mw w menee zociw+wm-mw, xoin - w
cam-mw soss-menn-mw uennmw;
camoonazanwe cpezw pasnopozn-x w npoiwsonono+n-x noipenocien
+wsnw w cipemnenwn x wx yzosneisopenwx;
ipessocis xapaxiepa, ne nossonnxman ysnexaiscn nwxaxwmw uyscisamw
w cipacinmw, yzannxmwmw oi pas nociasnennon sazauw, oi nauaioro
npeznpwniwn;
cwny sonw, nenpep-sno nozzep+wsaxmyx ozpocis zyxa, ne nossonnx-
myx npezasaiscn wsnwmnemy camoonazanwx npw ycnexe, wsnwmnemy
yn-nwx npw neyzaue, scerza zaxmyx paccyzxy rocnozciso naz nop-sa-
mw uyscis.
B zpesnem Hosropoze npeznpwnwmaienw o+ezwnnnwcs s ioproso-npo-
m-mnennyx accouwauwx, wmenyemyx iorza Usanoso cio, nocxonsxy
uenip ee -n oxono xpama Csnioro Uoanna Hpezieua s Onoxax. Bzecs na
omecisennom rociwnom zsope xynu- cxnaz-sanw csow iosap-. Bzecs +e
naxozwnacs rpwznwua (onsman nanaia), csoero poza xonepenu-san znn
nposezenwn zenos-x cosemanwn. Ha omem copanww Usanoso cio xynu-
s-wpanw ciapociy, xoiop-n pyxosozwn zenamw oion accouwauww, nanxzan
sa omecisennon xaccon w oopmnenwem zenos-x zoxymenios.
Oxono uepxsw npoxozwn iopr, cionnw onsmwe sec-, npw xoiop-x naxo-
zwnwcs s-opn-e npwcn+n-e uwn-, nanxzasmwe sa npaswnsnocisx seca
w ioprosnw, uio, seponino, ipeosano ocooro nanxzenwn. Ba sssemwsa-
nwe, xax w npw npoza+e iosapa, nonaranacs ocoan nnaia. B-nw w man-e
sec- znn sssemwsanwn zparouenn-x meiannos, cnwixw xoiop-x cny+wnw
iorza smecio monei-.
Hpoiwsopeuwn, xoiop-e, -sano, sosnwxanw me+zy npeznpwnwmaiennmw
w noipewiennmw paccmaipwsanwcs s cneuwansnom ioprosom cyze, npezceza-
ienem xoioporo -n i-cnuxwn.
Kynu-, sxozwsmwe s Usanoso cio, xax nozuepxwsaxi wccnezosaienw,
onazanw onsmwmw npwswnerwnmw. B cnyuae wnancos-x saipyznenwn wm
npezociasnnncn xpezwi wnw za+e essosmesznan nomoms, a npw neoxozw-
mociw soopy+enn-n oipnz znn oxpan-.
310 HACTB IV. BHSHEC 311 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
cisa. Locyzapciso, no m-cnw Heipa, zon+no scemepno noompnis uacinyx
wnwuwaiwsy, uacinoe npeznpwnwmaiensciso, yuwis csowx nozzann-x npasw-
nam uwswnwsosannoro xosnncisosanwn, pasymnon oxonomww, noxas-sais nx-
znm, xax zop-m oxonomom -is.
Cnoco- naca+zenwn rocyzapcisom npaswn zopon oxonomww nonwma-
nwcs mwpoxo. Oio w npnmoe npwny+zenwe w nponaranza, npaxiwuecxan wnw-
uwaiwsa rocyzapcisa, nomoms npeznpwwmuws-m nxznm. Heip mwpoxo npw-
mennn oiw pasnoopasn-e meioz- naca+zenwn nos-x opm xosnncisosanwn,
xomwnwpyn wx.
Hapcxwe yxas- ne ionsxo zosozwnwcs zo csezenwn nozzann-x xax nop-
m-, onsaiensn-e x wcnonnenwx, no w wcnonssosanwcs s xauecise cpezcisa
nponaranz-. Tax, nanpwmep, s camom +e yxase, saciasnnsmem snpezs ze-
nais xis ionsxo c sopsann-m canom, a ne zeriem, pacxp-saeicn w cm-cn
zannoro meponpwniwn: xo+a, s-zenannan c zeriem, nponycxaei snary w --
cipo wsnamwsaeicn. B yxase, npeznwc-saxmem mwpoxoe npwmenenwe yop-
xw xnea xocamw w rpannmw smecio cepnos, yxas-saxicn na on-ie zpyrwx
cipan npewmymecisa paoiais xocamw w rpannmw.
B oznom ws snamenwi-x yxasos yxase oi 5nonpn 1723r. o pacmw-
penww s Poccww apwx, oimeuan, uio mano oxoinwxos sasozwis apw-
xw, Heip nwmei: ... none+e nam napoz, nxo zeiw, neyuenwn pazw, xoiop-e
nwxorza sa asyxy ne npwmyicn, xorza oi maciepa ne npwnesonen- -saxi,
xoiop-m cnepsa zocazno xa+eicn, no xorza s-yuaicn, noiom narozapni....
Hawonee nnozoisopnon -na zeniensnocis Heipa no passwiwx xpyn-
non npom-mnennociw. Uciopwxw s-zennxi s neiposcxon nonwiwxe passw-
iwn poccwncxon npom-mnennociw zsa nepwoza.
Heps-n nepwoz c nauana sonn- Poccww npoiws Typuww w Tseuww zo
17091710rr. Lnwiensnan sonna ipeosana mnoro opy+wn znn soncxa. Pa-
nee sce +eneso s-coxoro xauecisa ssoswnocs ws Tseuww. Bonna c Tseuwen
nociaswna sonpoc o cna+enww Poccww opy+wem. Loiosncs x sonne sa mopn w
nauas ee, Heip opcwposan cipowiensciso npom-mnenn-x npeznpwniwn, ne-
nocpezcisenno ny+n-x znn cna+enwn apmww w noia, meiannyprwuec-
xwx, py+enn-x w nymeun-x, neconwnsn-x sasozos, apwx napycnoro nonoi-
na w xanaios. B-na coszana onsman znn ioro spemenw meiannyprwuecxan
npom-mnennocis, na .pane nauanw passwsaiscn uenip- meiannyprww.
Biopon nepwoz nocne Honiascxon noez- xapaxiepwsyeicn ycw-
nenn-m snwmanwem Heipa ne ionsxo x soennon, no w x omerpa+zancxon
npom-mnennociw. Mnoro snwmanwn yzennnocs, nanpwmep, coszanwx oieue-
cisennon cyxonnon npom-mnennociw, c uensx coxpamenwn ssosa sarpanwu-
noro cyxna. Ciponicn xo+esenn-e w ciexonsn-e sasoz-, yma+n-e, men-
xos-e, iaaun-e w zpyrwe npom-mnenn-e npeznpwniwn.
Ba spemn uapcisosanwn Heipa I s Poccww -no coszano oxono 200npo-
m-mnenn-x npeznpwniwn, s iom uwcne 52npeznpwniwn uepnon w 17
useinon meiannyprww, 15 cyxonnon npom-mnennociw, 8 nonoinnno-
napycnon, 9 menxoixauxon. 6 nwcueyma+non, 14 xo+esennon,
10 ciexonsnon, 17 no npowssozcisy nopoxa, 23 neconwnsn-x w
i.z. K xonuy nepson ueisepiw XVIIIs. Poccwn ne ionsxo ocsoozwnacs oi
neoxozwmociw ssoswis +eneso ws-sa rpanwu-, no w cama nauana ero oxc-
nopiwposais.
B XVIIs. s Mocxse ioprosoe, xyneuecxoe cocnoswe ws paspnza inrnos-x
nxzen s-zenneicn s ocoyx rpynny ropozcxwx wnw nocazcxwx nxzen, xoio-
p-e s csox ouepezs paszennnwcs na rocien, rociwnyx w cyxonnyx coinw w
cnooz-.
Camoe s-cmee w noueinoe mecio npwnazne+ano rocinm wx s XVIIs.
-no ne onee 30uenosex. Bsanwe oio nonyuanw oi uapn cam-e xpynn-e
npeznpwnwmaienw, c iopros-m oopoiom ne mensme 30i-cnu s roz or-
pomnan no iem spemenam cymma. Bce onw -nw npwnw+en- x uapx, cso-
ozn- oi ynnai- nomnwn, snocwm-x xynuamw panrom nonw+e, sanwmanw
s-cmwe wnancos-e zon+nociw, a iax+e wmenw npaso noxynais s csoe
snazenwe soiuwn-.
-nen- rociwnon w cyxonnon coien (s XVIIs. wx -no oxono 400)
nonssosanwcs iax+e onsmwmw npwswnerwnmw, sanwmanw swznoe mecio s
wnancoson wepapxww, no yciynanw rocinm s ueciw. Lociwn-e w cyxonn-e
coinw wmenw camoynpasnenwe, wx omwe zena sepmwnw s-pann-e ronos-
w ciapmwn-.
Hwsmwn paspnz xyneuecisa npezciasnnnw +wienw uepn-x coien w cno-
oz npewmymecisenno pemecnenn-e camoynpasnnem-e opranwsauww, onw
camw npowssozwnw iosap-, xoiop-e noiom npozasanw. Oioi paspnz xax -
nenpoeccwonansn-x ioprosues cociasnnn cwnsnyx xonxypenuwx npoec-
cwonanam xynuam s-cmwx paspnzos, nocxonsxy uepn-e coinw, iopryn
cocisennon npozyxuwen, mornw npozasais ee zemesne.
B ropozax nocazcxwe nxzw, wmexmwe npaso seciw ioprosnx, zenwnwcs
na nyumwx, cpeznwx w monozmwx.
Passwiwe npeznpwnwmaienscisa s Poccww nocwno s snauwiensnon cie-
nenw npeemcisenn-n xapaxiep. Usyuenwe xyneuecxwx pozos Bepxneson+c-
xwx ropozos noxasano, uio 43% scex xyneuecxwx amwnwn sanwmanwcs iop-
roso-npeznpwnwmaienscxon zeniensnocisx oi 100zo 200nei, a nouiw uei-
sepis 200w onee nei. Tpw ueisepiw xyneuecxwx pozos, nacuwi-sasmwx
menee 100nei, sosnwxnw s cepezwne siopon nonoswne XVIIIs. w zen-
cisosanw snnois zo xonua cioneiwn. Bce oiw amwnww nepemnw s XIXs.
opax sxonoxwx
Ox, ronosa, ronosa! He -is - iee na
nneuax, ecnw ne -na iax ymna!
Herp I
Henipansnoe mecio s oxonomwuecxwx meponpwniwnx Poccww npw Heipe I
sanwmaei nononnenwe xasn-. Baoincs o zoxozax xasn-, zosezn npw oiom
wcxansnyx zeniensnocis rocyzapcisa zo ne-sanon pansme cienenw ax-
iwsnociw, Heip I smecie c iem yzennn snwmanwe passwiwx npowssozwiens-
n-x cwn cipan-. Bneps-e s Poccww nauana cxnaz-saiscn rocyzapcisennan
nonwiwxa s oiom nanpasnenww.
Oxonomwuecxwe ynxuww rocyzapcisa nonwmanwcs Heipom I mnoro
mwpe, uem nenocpezcisennan xosnncisennan zeniensnocis opranos rocyzap-
312 HACTB IV. BHSHEC 313 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
xorza xomy zacicn npwswnerwn znn yisep+zenwn xaxon-nwo apwxw, io
zpyrwx, xoiop-e iaxwn+ co spemenem yupezwis noxoini, ne nazne+wi s-x-
nxuais, uio wx zo ioro ne zonycxais, wo na pesnociw me+zy sasozuwxamw
neioxmo pasmno+enwe mo+ei npowcxozwis, no w zociownciso on-x, w ze-
nann-e iosap- yzyi npozasaiscn nocpezcisennox uenox, w cwm opasom
nozzann-m ero senwuecisa ne es nonss- -iw mo+ei.
Konxypenuwn zon+na -na zonycxaiscn c ociopo+nocisx, s ysxwx pam-
xax, rosopwnocs +e: Konnerww cmoipeis, e+enw xaxwe manyaxiyp- saseze-
n- iax, uio c nwx moryi yzosonscisosais, io s npowssezenww zpyrwx iaxwx
manyaxiyp ne wcnopuena -na nepsoszannan manyaxiypa, a oconwso
zenanwem xyzaro maciepcisa, xoin w zemeso s npoza+y yzei nycxais.
Heip cuwian sa+n-m oecneuwis zosepwe xynuos x oxonomwuecxon no-
nwiwxe rocyzapcisa. .xas-sanocs, nanpwmep, uio nnaiy c xynuos sa nepe-
zasaem-e wm xasenn-e npeznpwniwn ny+no pais norozno c nerxocisx,
za- nacxoso wm s iom zene npom-mnnis -no. Banpemanocs ipeosais c
xynuos, sciynasmwx s xomnanwx, cpasy +e onsmwx xanwianos; pexomenzo-
sanocs no sosmo+nociw wx npwsozwis s iaxyx oxoiy co scnxwmw nerxwmw
maiepwanamw...
Ocooe snauenwe znn passwiwn npom-mnennociw wmena iamo+ennan
nonwiwxa rocyzapcisa. Ocnoson oion nonwiwxw nsnnnacs samwia oieue-
cisennon npom-mnennociw oi wnocipannon xonxypenuww. Ho Heip, xax
nozuepxwsaxi wciopwxw, ne cuwian uenecoopasn-m cpasy +e w nonnocisx
orpazwis pyccxwe npom-mnenn-e npeznpwniwn oi ssosa wnocipann-x iosa-
pos. Hpom-mnenn-e xomnanww nepezxo opamanwcs c npocson nemeznen-
no sanpeiwis ssos ws-sa rpanwu- iaxwx iosapos, xoiop-e npowssoznicn
wmw, w nemeznenno nonyuanw oisei, uio ssos yzei sanpemen ionsxo iorza,
xorza oieuecisennoe npowssozciso cianei yzosneisopnis noipenociw cipa-
n-. Ucxozn ws oioro npwnuwna, -n sanpemen ssos s Poccwx xpacxw axan
w nexoiop-x zpyrwx iosapos. Taxwm opasom, xonxypenuwn co ciopon- wno-
cipannoro xanwiana ne ycipannnacs nonnocisx, a ionsxo orpanwuwsanacs.
Tamo+enn-e nomnwn- cuwianwcs Heipom mepon, zociaiounon znn ox-
pan- pyccxon npom-mnennociw oi wnocipannon xonxypenuww. .xasom oi
6nonpn 1723r. ssosnan nomnwna ycianasnwsanacs iem s-me, uem onsme
passwio oieuecisennoe npowssozciso zannoro iosapa. Ha ocnose oioro
npwnuwna -n paspaoian nos-n iamo+enn-n iapw, wmesmwn npxo s-pa-
+enn-n npoiexuwonwcicxwn xapaxiep. Bonsmwnciso ssoswm-x iosapos
-no ono+eno nomnwnon s 75, 50w 25% x uene ssoswm-x iosapos, s-pa-
+ennon s pynnx.
B-sosn-e nomnwn- onpezennnwcs iax+e wcxozn ws wniepecos passw-
iwn oieuecisennon npom-mnennociw. Pesxo -nw ysenwuen- s-sosn-e no-
mnwn- na nexoiop-e swz- nes-zenann-x xo+ w na npn+y ws nsna w nens-
xw, iax xax oiw swz- c-psn ny+n- -nw znn oieuecisenn-x manyaxiyp.
Hanazwis sce oio -no, xoneuno, secsma ne npoci-m zenom. Lnn ons-
mwx npeznpwniwn ne xsaiano paouen cwn- soome, ne rosopn y+e o xsa-
nwwuwposann-x xazpax. B oinwuwe oi Anrnww, Lonnanzww w mnorwx zpy-
rwx sanaznoesponencxwx cipan, s Poccww ne -no nw onsmwx macc, cso-
ozn-x oi xpenocinon saswcwmociw w oiopsann-x oi semnw paoinwxos, nw
s-mxonenn-x s uexax xsanwwuwposann-x xazpos.
B 1700r. -n wszan yxas (no cymecisy passepnyian nporpamma
passwiwn ropnoro zena) o pos-cxe pyz no scemy npocipancisy Poccww. Hpo-
wssozwnwcs nowcxw xamennoro yrnn na Lony, s panone Baxmyia, s Bopone+-
cxon ryepnww, na Lnenpe.
Ocooe snauenwe npwzasan Heip uacinomy npeznpwnwmaienscisy s npo-
m-mnennociw. Lociaioun-x xanwianos znn passwiwn xpynnon npom-mnen-
nociw s cipane eme ne -no, sa+noe snauenwe nonyuwnw nooiomy wnwuwa-
iwsa w zene+n-e cpezcisa camoro rocyzapcisa. Boenno-npom-mnenn-e
npeznpwniwn cipownwcs sa xasenn-n cuei. Ho y+e iorza cianw npwsnexais-
cn w uacin-e npeznpwnwmaienw, nanpwmep, Lemwzos w Ciporanos.
Bo siopom zecniwneiww XVIIIs. znn opranwsauww xpynn-x npom-mnen-
n-x npeznpwniwn coszasanwcs xomnanww, xoiop-m nepezasanwcs xasenn-e
sasoz-. Hpwxas-sanocs zonro na xasenn-x zensrax sasoz- ne zep+ais:
...xoiop-n manyaxiyp- w apwxw sasezen- w snpezs sasepnyiscn xas-
nox... iaxwe npwsozn s zopoe cocionnwe, oizasais napiwxynnpn-m nx-
znm... sanwcano s Pernamenie Manyaxiyp-xonnerww. Heip ne ocia-
nasnwsancn w nepez npwnyzwiensn-m o+ezwnenwem xynuos s npom-mnen-
n-e xomnanww.
.zensn-n sec xasennoro w uacinoro npeznpwnwmaienscisa swzen ws
cnezyxmwx uwp: ws 52npeznpwniwn uepnon meiannyprww -no 22xasen-
n-x w 30uacin-x; ws 17sasozos useinon meiannyprww 13xasenn-x w
4 uacin-x; ws 8cyxonn-x manyaxiyp xasenn-x -no 4w cionsxo +e
uacin-x. B nwcueyma+non w xo+esennon npom-mnennocinx, s nopoxosom
npowssozcise xasne npwnazne+anw nonoswna npeznpwniwn, a so scen xpyn-
non npom-mnennociw, coszannon npw Heipe, 43% npeznpwniwn sosnwxnw
na xasenn-e cpezcisa w 57% na uacin-e. Taxwm opasom, uacin-n xa-
nwian s neiposcxwe spemena npeonazan s xpynnon npom-mnennociw.
Twpoxo pacnpocipannnacs cwciema npwswnerwn xyneuecisy, sanniomy
npom-mnenn-m zenom. Bnazensu- npom-mnenn-x npeznpwniwn, nanpw-
mep, ocsoo+zanwcs oi scnxon cny+- rocyzapcisy. Komnanwnm zasanwcs
ws xasn- zene+n-e cpezcisa, uacio wm nepezasanwcs semnn, xasenn-e
cipoenwn w oopyzosanwe. Hpeznpwniwn nepezasanwcs xomnanwnm eccpou-
no, c onsaienscisom cozep+ais wx s zopom nopnzxe, pe+e na onpe-
zenenn-n cpox. Ba nnoxyx nocianosxy zena npeznpwniwn opaino oiwpa-
nwcs s xasny, a s nexoiop-x cnyuanx -n ycianosnen zene+n-n mipa c
xa+zoro yuacinwxa xomnanww.
Onnaia ciowmociw nepezasaem-x xomnanwnm xasenn-x npeznpwniwn
npowssozwnacs na nsroin-x ycnoswnx. Hpeznpwniwn na onpezenenn-n cpox
ocsoo+zanwcs oi ynnai- iopros-x nomnwn. B-no ycianosneno, uio so
scex zenax, xpome rocyzapcisenn-x w yronosn-x npeciynnenwn, npom-m-
nennwxw nozcyzn- ionsxo Manyaxiyp-xonnerww. Bonsmoe snauenwe wmeno
npezociasnenwe rocyzapcisom oizensn-m xomnanwnm monononsnoro npasa na
npowssozciso zannoro swza iosapa. Oznaxo oioi poz npwswnerwn ne -n
xapaxiepen znn npom-mnennon nonwiwxw Heipa. Haps xopomo nonwman
snauenwe xonxypenuww znn passwiwn npom-mnennociw w, xax npaswno, ne
zonycxan nonnon monononww uacin-x nwu wnw xomnanwn. Pernameni Ma-
nyaxiyp-xonnerww wmen cneuwansn-n nynxi O newcxnxuenww zpyrwx
apwx, rze -no sanwcano: Hazne+wi Konnerww ociopo+nocis wmeis,
314 HACTB IV. BHSHEC 315 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
coszais s Poccww iopros-e xomnanww znn snemnen ioprosnw no npwmepy
Anrnww w Lonnanzww. Bnpouem, zo nero oio npeznaran eme Aanacwn Las-
peniseswu Opzwn-Hamexwn (? 1680r.), s-zaxmwncn npezciaswiens pyc-
cxon oxonomwuecxon m-cnw XVIIs. Heip I wszan s 1722r. yxas, npeznwc--
saxmwn Mocxoscxoro rocyzapcisa w ropozos-m scnxwx uwnos xyneuecxwm
nxznm ioprosais iax +e, xax iopryxi wn-x rocyzapcis iopros-e nxzw,
xomnanww.... .xas oioi, oznaxo, ociancn na ymare, xax w ananorwun-e
yxas-, oinocwsmwecn x onee nosznemy spemenw.
B onaciw snyipennen ioprosnw nonwiwxa Heipa -na nanpasnena na
passepi-sanwe s Poccww mecin-x iopros w npmapox, a iax+e na nos-me-
nwe yposnn camon ioprosnw. B-nw wszan- yxas- o yisep+zenwnx s Poc-
cww iosapn-x wp+, o cowpanww w nynwxosanww zann-x o uenax na
iosap- s pasn-x meciax Poccww na pyccxom w na wnocipann-x ns-xax,
za- snanw, rze uio zemeso, wnw zoporo.
Hen- na iosap-, nociasnnem-e rocyzapcisy uacin-mw npeznpwniwnmw,
ycianasnwsanwcs nyiem cornamenwn snazensues w xasn-, npwuem, xax mo+-
no cyzwis, nanpwmep, no yxasy oi 3zexapn 1713r., xasna cipemwnacs wc-
nonssosais xonxypenuwx csowx nociasmwxos znn cnw+enwn uen-. Hpozyx-
uwn sneps-e yupe+zenn-x pyccxwx manyaxiyp -na ouens zopora.
B 1723r. -n wszan yxas npozasais iosap- c pyccxwx apwx ne s--
coxox uenox, za- oxoinee noxynanw, x iomy+ - ie iosap-, ne+a zon-
roe spemn na apwxax ne nponazanw...
Pasnme cysm
A paisn y sac ecis?
O za. Cems mwnnwonos, ipw mwnnwona
w uei-pnazuais c nonoswnon.
Hpociwie... -io s- iaxoe rosopwie?
B oiwx cymmax s-pa+aeicn cocionnwe
xa+zoro ws nwx! Tpoe.
Apxaxx Asepvenxo
Hemeuxwn oxonomwci Lenpwx Tiopx, ionxwn nanxzaiens pyccxon
+wsnw xonua XVIII w nauana XIXss., onpezenwn xopennyx ocoennocis
pyccxoro npom-mnennoro cipon ion onoxw w ero oinwuwe oi sanaznoespo-
nencxoro. Hepe+nocis, c xoiopon paoiaxi (pyccxwe) pemecnennwxw,
nwmei Tiopx s 1799r., oiuaciw saswcwi oi xpanne cipannoro ycipon-
cisa, ne nanxzaxmerocn, -is mo+ei, s iaxom +e poze, nw s xaxon zpy-
ron cipane. Pyccxwe pemecnennwxw, sa wcxnxuenwem onsmwx ropozos, nw-
uero ne npwnwmaxi na saxas, no sce wsroiosnnxi znn npoza+w amma-
xw, iynw, canorw, xaian- w zpyrwe npezmei- ozennwn, my-, nocienw,
ozenna, cion-, ciynsn xopoue, scesosmo+n-e npezmei-. Bce oiw semw
pemecnennwxw nociasnnxi sa onpezenennyx nnaiy xynuam, xoiop-e wx w
npozaxi s csowx maraswnax. Bnyipw Poccww ouens pezxo mo+no uio-nwyzs
czenais na saxas, s cnyuae xaxon-nwyzs nazonociw ny+no wziw s nasxw
Ha xasenn-x manyaxiypax paoianw maciepos-e nxzw (xysneu-,
nnoinwxw), npwnyzwiensno cowpaem-e znn oion uenw no yxasy uapn w Ce-
naia ws pasn-x ryepnwn; npoci-e w nozcon-e paoi- s-nonnnnwcs npw-
nwcann-mw x sasozam xpecisnnamw. Ha manyaxiypax npwnyzwiensno pao-
ianw szopos-e nwmwe, ocy+zenn-e w ie, sa xem uwcnwnwcs nezowmxw, npw-
uem +enmwn- noc-nanwcs na npnzwnsn-e apwxw. Unorza yxas-sanocs,
uio nanwmais na apwxy nossonneicn ionsxo csoozn-x nxzen, a ne xpe-
nocin-x. .zennnocs snwmanwe w nozroiosxe xsanwwuwposann-x xazpos znn
npom-mnennociw: ws zpyrwx cipan npwrnamanwcs maciepa znn oyuenwn
pyccxwx nxzen. Hpom-mnenn-e npeznpwniwn noc-nanw csowx yuenwxos sa
rpanwuy yuwiscn maciepcisy.
Cnococisyn pociy xpynnon npom-mnennociw, Heip smecie c iem npw-
nwman nexoiop-e mep- znn passwiwn w pemecnennoro npowssozcisa. 27an-
penn 1722r. -n wszan yxas o coszanww uexoson opranwsauww s ropozax
Poccww. Hepenns y Banaza opmy opranwsauww pemecna, Heip cymecisenno
swzowsmenwn ee s cooiseicisww c xonxpein-mw ycnoswnmw Poccww. Lnn ue-
xosoro cipon Banaznon Espon- xapaxiepno -no monononsnoe nono+enwe
uexa na ropozcxom p-nxe. Ono zociwranocs pnzom mep, s iom uwcne sanpe-
menwem ne unenam uexa sanwmaiscn pemecnom s ropoze, ciecnenwem sos-
mo+nociw sciynais s uex, orpanwuenwem uwcna nozmaciepses w yuenwxos y
xa+zoro maciepa w i.z. Taxwx orpanwuenwn s Poccww ne -no. Hpaso sanw-
cw s uex npezociasnnnocs scnxomy pemecnennwxy, s iom uwcne w xpenocino-
my xpecisnnwny npw nanwuww y nero oinycxnoro nwcsma oi nomemwxa wnw
npwxasuwxa. Hocnezyxmwmw yxasamw Cenaia (s 1722r.) w wncipyxuwnmw
Lnasnoro marwcipaia oizensn-m uexam (s 1724r.) w pemecnennwxam, ne so-
mezmwm s uex, sanpemeno -no sanwmaiscn pemecnom. Hpaxiwuecxw oia
mepa s-pa+anacs npewmymecisenno s iom, uio ne unenam uexa ciporo san-
pemanocs s-ciasnnis na ynwuax snaxw csoero maciepcisa, i.e. wmeis s--
secxw. -wcno nozmaciepses w yuenwxos y maciepa ne orpanwuwsanocs. Oz-
naxo uexosan opranwsauwn pemecna s Poccww ne npwswnacs.
Lnn npom-mnennon nonwiwxw Heipa xapaxiepna -na pernameniauwn
npowssozcisa. Ona xacanacs scex opm npom-mnennociw rocyzapcisen-
n-x, uacin-x manyaxiyp, xyciapno-pemecnennoro npowssozcisa. Tax, na-
npwmep, znn xoniponn sa xauecisom s-nycxaem-x npom-mnenn-x npozyx-
ios sce npeznpwniwn onsan- -nw npwc-nais s Manyaxiyp-xonnerwx
opasu- csowx wszenwn, zae morna Konnerwn swzeis, xax s zopoie on-e
npowssoznicn. B 1722r. wszan -n yxas o snezpenww npo- +enesa,
xnenmenww ero w nenpoza+e es xnenma.
Bnpouem, sce oio ne -no nacionsxo ciporwm, xax s sanaznoesponenc-
xwx cipanax. Tax, nanpwmep, s 1671r. so Ipanuww -na wszana Oman
wncipyxuwn (317ciaien) o oxpacxe mepcinn-x maiepwn, s xoiopon npez-
ycmaipwsanwcs zo mensuanmwx nozponocien npaswna oxpacxw maiepww.
Hapymwienw npaswn npom-mnennoro npowssozcisa xapanwcs mipaom,
xonwcxauwen, npwsns-sanwem swnosnoro +enesn-m omennwxom x nosopno-
my ciony.
Bonsmoe snauenwe npwzasan Heip passwiwx snemnen w snyipennen
ioprosnw Poccww. Tax, znn ioro uio- wmeis neoxozwm-e znn snemnen
ioprosnw xpynn-e xanwian- w opranwsosais pyccxwx xynuos, Heip n-iancn
316 HACTB IV. BHSHEC 317 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Unorza s-nazan cuacinws-n cnyuan. Memanwn ropoza Ociamxosa Tsepc-
xon ryepnww Cassa Hxosneswu Hxosnes, no npezanwx, npw-n s Heiepypr
nemxom, c noniwnox s xapmane w pozwienscxwm narocnosenwem. Iamwnwn
ero s io spemn -na ne Hxosnes, a Coaxwn, w nauwnan on c ioro, uio iop-
rosan mncom c noixa s pasnoc. Ozna+z- ero sameiwna wmnepaipwua Enwsa-
seia Heiposna. On men w nanesan: cse-+a-n ie-nn-iw-na. Umnepaipwue
ouens y+ nonpaswncn ronoc. U oio pemwno cyzsy yzymero xynua, nocias-
nnsmero mnco rocyzap-ne, a iax+e, s yrozy en, w zpyrwm sensmo+am.
Hoz xoneu uapcisosanwn Enwsasei- Heiposn- Coaxwn, sanwcasmwcs s
xyneueciso, wmen y+e cionsxo xanwiana, uio cmor smecie c zpyrwmw xom-
mepcaniamw ssnis na oixyn iamo+nx s Pwre w na+wis szecs mwnnwon-. Ba
oco-e sacnyrw s 1762r. Cassa Hxosnes (y+e ne Coaxwn) -n sossezen
Heipom III s noiomcisennoe zsopnnciso.
Hpeznpwnwmaienw Mansuos- zanw csoe wmn uenomy npom-mnennomy
panony. Mansuoscxwn sasozcxon oxpyr naxozwncn iam, rze cxoznicn ipw ry-
epnww Kany+cxan, Opnoscxan w Cmonencxan, w sanwman nnomazs
2000xs. sepci, onsme mnorwx nemeuxwx repuorcis. Bzecs noz passwiwem
apwuno-sasozcxoro npowssozcisa noipyzwncn renepan Cepren Usanoswu
Mansuos, nocsniwsmwn csoemy zeny oxono 50nei +wsnw, nauwnan c 30-x
rozos XIXs. Umenno na Mansuoscxwx sasozax mnorwe npowssozcisa s Poc-
cww nauwnanwcs sneps-e. Heps-n pyccxwn csexnoswun-n caxap, neps-e
pyccxwe pensc- znn Hwxonaescxon +enesnon zoporw, nepsan pyccxan mamw-
na znn neiepyprcxoro Apcenana w Tynscxoro opy+ennoro sasoza, neps-n
swnioson zswraiens znn napoxoza, neps-n napoxoz, nonswsmwncn na Lnen-
pe w Lnecipe. Bo spemn Kp-mcxon sonn- s 18551856rr. oicxza +e
ciaswnwcs no zemeson uene naei- znn pyccxon apmww.
Ocnosaienem Hwxonscxon manyaxiyp- C. Moposos w K w pozona-
uansnwxom manyaxiypnon cemsw Moposos-x -n xpenocinon xpecisnnwn
nomemwxa cena Byesa Boropozcxoro yesza Mocxoscxon ryepnww Cassa Ba-
cwnseswu Moposos, xoiop-n pozwncn s 1770r. Hozomno spemn, w na Cassy
s-nan +pewn wziw s conzai-. Ienan oixynwiscn oi pexpyicisa, Cassa
czenan xpynn-n saem y apwxania, na neonsmon menxoson apwxe xo-
ioporo paoian sa xapuw w nnis pynen accwrnauwnmw s roz. .nnaiwis zonr
ws csoero +anosansn on, xoneuno, ne mor, za w apwxani, zasan zensrw,
+enan nwms saxaanwis xopomero paoinwxa. Ho Cassa nepemen na czens-
nyx nnaiy w s-nnaiwn-iaxw cson zonr, paoian smecie co scen csoen cems-
en, s zsa roza. Hosepws s cen, on oixp-n csoe camocioniensnoe zeno c
nauansn-m xanwianom s 5py., xoiop-e on nonyuwn s npwzanoe sa +enon.
Camoywnciso Cass- Twmoeeswua wssecinoro zopesonxuwonnoro
npeznpwnwmaienn ws zwnaciww Moposos-x ozna ws sarazox 1905r.
Lxon-ina s-zep+xa ws zoxymenia, oinocnmerocn x sarazounon rwenw
C.T. Mopososa: B Lenapiameni nonwuww... K wsno+ennomy npwcosoxyn-
nx, uio, no nonyuenn-m mnox ws snonne zociosepnoro wciounwxa csezenw-
nm, noxonn-n Cassa Moposos eme zo cmepiw csoen naxozwncn s nwsxwx
oinomenwnx c Maxcwmom Lopsxwm, xoiop-n oxcnnyaiwposan cpezcisa Mopo-
sosa znn pesonxuwonn-x uenen. Hesazonro zo s-esza ws Mocxs- Moposos
paccopwncn c Lopsxwm, w s Kann x nemy no nopyuenwx Lopsxoro npwes+an
ozwn ws mocxoscxwx pesonxuwonepos, a iax+e pesonxuwonep- ws Ienes-,
wnw maraswn-, nomemaxmwecn o-xnosenno s oznom mecie. Ho saio s oiwx
nasxax mo+no xynwis sce, uio yrozno, w x iomy +e na ipeis zemesne,
uem y pemecnennwxos, epymwx paoiy na saxas.
B xnwre Pyccxan apwxa s npomnom w nacionmem, nepsoe wszanwe
xoiopon s-mno cioneiwe cnycin nocne xnwrw Tiopxa, s 1898r., M. Tyran-
Bapanoscxwn nwcan: Ham ciapwnn-n xanwianwciwuecxwn xnacc xyneue-
ciso ne onapy+wsan nwxaxon naxnonnociw saxsaiwis s csow pyxw npo-
wssozciso. Kyneu npeznouwian cxynais, snazen p-nxom, npozyxi- ipyza
menxoro npowssozwienn w zep+ais nocneznero s nonnon saswcwmociw oi
cen, ne opaman ero s naemnoro paouero.
Heps-mw cyxonn-mw apwxaniamw -nw xynu- Cepwxos w Lypos-
cxwn, apwxa xoiop-x sosnwxna eme s 1698r. Kpynnenman cyxonnan a-
pwxa Bonsmon Cyxonn-n Lsop s Mocxse npwnazne+ana pyccxon xyneue-
cxon xomnanww Teronwna c iosapwmamw rociwnon coinw Kynsi-rwn-m,
Bonoiwn-m, Hymnwxos-m, Tspz-mes-m, Cepwxos-m. Lpyran xpynnan cy-
xonnan apwxa s Kasanw npwnazne+ana iax+e xyneuecxon xomnanww xa-
sanua rociwnon coinw Mwxnnesa. Komnanwn Tapwosa, Toncioro w Anpax-
cwna, monononwswposasman npowssozciso menxoson maiepww s Poccww, npo-
zep+anacs ionsxo necxonsxo nei: c 1721r. sensmo+n-e unen- xomnanww
npwrnacwnw s csox cpezy 8uenosex ws xyneuecisa, s 1724r. menxos-e ma-
nyaxiyp- oxonuaiensno nepemnw s pyxw xyneuecxwx xomnanenmwxos, sep-
nysmwx Anpaxcwny w Tonciomy snecenn-n wmw xanwian. Taxwm opasom s
Mocxse sosnwxno 5menxos-x apwx, ws xoiop-x 4npwnazne+anw xynuam
Espewnosy, Ciapuosy, Hasnosy, M-nsnwxosy w 1 apmnnwny Ipanuesy.
Uronsn-n sasoz, ezwncisenn-n so scen Poccww, npwnazne+an iax+e xyne-
uecxon xomnanww Tomwnwna w Pxmwn-x.
Hepsan uacinan nonoinnnan apwxa s Poccww npwnazne+ana xomnanww
iopros-x nxzen Anzpex Typxe (wnw Typuanwnosy) w H-mansmwxosy c
iosapwmamw.
B xnwre 1000nei pyccxoro npeznpwnwmaienscisa, cociasnennon w
npoxommeniwposannon zoxiopom oxonomwuecxwx nayx O. Hnaionos-m cnycin
cio nei nocne xnwrw M. Tyran-Bapanoscxoro w zseciw nei nocne xnwrw
Tiopxa, s 1995r., npwsezen- xpaixwe csezenwn o 85cemencisax npom-m-
nennwxos, nauwnan co Cnwpwzona Ciporanosa, +wsmero so spemena Lmwi-
pwn Loncxoro. K nauany XXs., i.e. ipw cioneiwn cnycin, pozy Ciporanos-x
yzanocs coxpanwis s manopainom (nepaszensnom) snazenww xpynnenmwe uy-
rynonnaswnsn-e, +enesozenaiensn-e w cianennaswnsn-e sasoz-. Hepez
pesonxuwen npeznpwnwmaienscxwn zyx poza Ciporanos-x, no cnosam wc-
cnezosaienn, coscem ne yrac.
Cpezw cam-x neps-x pyccxwx npeznpwnwmaienen wssecin- wmena isep-
cxoro xynua Aanacwn Hwxwiwna, ociaswsmero sanwcxw o csowx Xo+zenwnx
sa ipw mopn, npocnascxoro xynua Maxcwma Cemenoswua Baipanesnosa,
oiua ocnosaienn Bonsmon manyaxiyp- Usana Maxcwmoswua Baipanes-
nosa, uapcxoro nxwmua Lemwz-ua xomwccapa Hwxwi- Lemwzoswua,
sa sacnyrw s passwiww ropnoro zena sossezennoro rpamoion oi 21ceninpn
1720r. so zsopnncxoe zociownciso noz amwnwen Lemwzos, ropnopassezuwxa
Usana Twmoeeswua Baiamosa Tynscxwn opy+enn-n cnooz- xyneu
(ymep s 1734r.). Bnamenwi-e amwnww. Pasn-e cyzs-.
318 HACTB IV. BHSHEC 319 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Cwwpcxwe xynu- Biopos- oniom ioprosanw manyaxiypon nouiw no
scen Cwwpw. Ux zeno, axuwonwposannoe s 1900r., wmeno cam-n xpynn-n
ocnosnon xanwian s oion onaciw 10mnn. py. Hocne Pnymwncxoro Bio-
pos -n nawonee swznon wrypon cpezw poccwncxon wnancoson onwrapxww.
Ussecin-n npom-mnennwx, unen coseia rasei- H.H. Pnymwncxoro
.ipo Poccww, iosapwm (sameciwiens) mocxoscxoro ropozcxoro ronos- Ha-
sen Aanacseswu Byp-mxwn pozwncn s 1887r. s Poccww, a ymep s 1953r. s
Hapw+e. Ero nepy npwnazne+wi xnwra Mocxsa xyneuecxan, wszannan s
Hsx-Uopxe. Oio wciopwn 38wssecinenmwx xyneuecxwx pozos Mocxs- xax
- wsnyipw. Hocneznwe cnosa xnwrw ezsa ycnesmero ye+ais ws pesonxuw-
onnon Poccww npom-mnennwxa H.A. Byp-mxwna, ssyuai iax: ...menn zouw-
cia orpawnw.
Hosmw pyccxww opasua 1859roa
...On cropan oi +a+z- ipyza, zanexon, no
oaniensnon uenw.
Hsan Fonvapos
Homnwie?.. Kax ionsxo Unsn Unswu Onomos npocnyncn, on ioiuac
sosnamepwncn sciais, ym-iscn w, nanwsmwcs uax, nozymais xopomensxo,
xoe-uio coopaswis, sanwcais w soome sanniscn oiwm zenom xax cnezyei.
C nonuaca on sce ne+an, myuacs oiwm namepenwem, no noiom paccyzwn, uio
ycneei eme czenais oio w nocne uax, a uan mo+no nwis no o-xnosenwx s
nocienw, iem onee, uio nwuero ne memaei zymais ne+a.
Tax w czenan. Hocne uero on y+e npwnoznnncn c csoero no+a w uyis
-no ne scian; nornnz-san na iynw, on za+e nauan cnycxais x nwm ozny
nory c nocienw, no ioiuac +e onnis nozopan ee....
Taxos zopenmwn, nenws-n, conn-n ipwzuaiw zsyx-ipexneinwn repon
pomana U.A. Lonuaposa Onomos. A pnzom nosenmwn peopmaiop,
oneprwun-n Anzpen Tionsu. B xopoixwe cpoxw on naroycipawsaei npw-
mezmee s ynazox nacnezcisennoe wmenwe ero zpyra Unsw Unswua. Ho cno-
sam nwiepaiypnoro xpwiwxa U.I. Annencxoro, Tionsu cna+en scemw opy-
zwnmw uwswnwsauww, oi Panzonescxon opon- zo conai Beixosena, snaei
sce nayxw, swzen sce cipan-; on sceo+emnxm, oznon pyxon on ynexaei
nmenwu-ncxoro paiua, zpyron nozaei Onomosy wciopwx wsopeienwn w
oixp-iwn; norw ero s oio spemn eraxi na xonsxax znn ipenwposxw; ns-x
noe+zaei Onsry, a ym sanni neswnn-mw zoxozn-mw npeznpwniwnmw.
B pomane U.A. Lonuaposa, nepsoe wszanwe xoioporo s-mno s 1859r.,
ne paccxas-saeicn o neswnn-x zoxozn-x npeznpwniwnx Tionsua, wme-
xicn nwms oip-soun-e namexw, ws xoiop-x nwiepaiyposez- n-iaxicn co-
szais uenocin-n nopipei nosenmero peopmaiopa c ero npeznpwniwn-
mw. Tax, nanpwmep, s pyxonwcw, ne somezmen s oxonuaiensnyx pezaxuwx
pomana, rosopwicn: ...on nonwman, uio nxoss s nwue Onsrw nomemaei
emy eszwis s Cwwps xonais sonoio, noc-nais rpys- nmenwu- sa rpanwuy,
yuacisosais s xomnanwnx, za+e cny+wis xasne iax, xax on nonwman cny+-
mania+wposasmwe noxonnoro, xoiop-n x iomy +e spemenw -n ncwxwuecxw
paccipoen. Hoz snwnnwem iaxwx ycnoswn w yrpos Moposos sacipenwncn.
Mep- no s-nsnenwx nwua, s-es+asmero ws Mocxs- s Kann znn noceme-
nwn Mopososa, npwnni-.
K snamenwi-m amwnwnm npeznpwnwmaienen, repoes mnorouwcnenn-x
nerenz, cnezyei oineciw paises Pnymwncxwx w paises Hpoxopos-x, o
uacinon +wsnw, omecisennon zeniensnociw w npeznpwnwmaienscise xoio-
p-x nanwcan- xnwrw, s iom uwcne socnomwnanwn cospemennwxos, uwiais
xoiop-e ne ionsxo secsma wniepecno, no w noyuwiensno.
Camoyuxa Bacwnwn Anexcanzposwu Koxopes (18171889), scx +wsns
snwmaiensno cnymasmwn cosei- csoen maiepw, nwrze ne yuwncn, no ona-
zan nwiepaiypn-m iananiom, ociaswn pnz nayun-x ipyzos. Hauan on csox
xapsepy s 26nei c npezciasnenwn sanwcxw o neoxozwm-x peopmax s
oixynnom zene. Ha swnn-x oixynax on w pasoraien.
B csoem npoexie B.A. Koxopes +enan npwzais ioprosne swnom ysne-
xaiensnoe nanpasnenwe s paccy+zenww uwswnwsauww w s-zswran m-cns o
oixynnom xomwccapcise. Hwienn-n zoxoz s io spemn cociasnnn npwmepno
45% rocyzapcisennoro xz+eia, nouemy scnxan m-cns ynopnzouenwn oixyn-
noro zena npwseicisosanacs wnancoson azmwnwcipauwen. B.A. Koxopes
-cipo cociaswn orpomnoe cocionnwe. B 42roza on opranwsosan neps-n
neieneperonn-n sasoz, c 1874r. Baxwncxoe neinnoe omeciso. Bcso-
wx socnomwnanwnx C.U. Mamonios nas-san ero oixynmwuxwm uapem, a
cospemenn-n wciopwx s-zaxmwmcn pyccxwm npeznpwnwmaienem mwpo-
uanmero zwanasona.
Ussecin-n +enesnozopo+n-n cipowiens, mocxoscxwn npom-mnennwx w
wnancwci Heip Usanoswu Lyonwn (18281894) s nepwoz csoero pacuseia
onazan xanwianom s zecnixw mwnnwonos pynen. Cias orai-m uenosexom,
H.U. Lyonwn npwnwman yuaciwe s coszanww mnorwx nos-x npeznpwniwn,
anxoscxwx (Bon+cxo-Kamcxwn anx), cipaxos-x (Cesepnoe cipaxosoe ome-
ciso) omecis, omecisa Heis w zp. Kynwn on iax+e s Kp-my wsseci-
noe wmenwe Lypsy, nauan iam sanwmaiscn swnozenwem w cipemwncn czenais
ws Lypsya esponencxwn xypopi. B csowx socnomwnanwnx C.. Bwiie nas--
saei H.U. Lyonwna +enesnozopo+n-m xoponem, my+wxom c onsmwm
szpas-m cm-cnom.
B.A. Koxopesa w H.U. Lyonwna csns-saei eme w s wssecinom cm-cne
oman cyzsa: oa na+wnw onsmwe zensrw w oa wx noiepnnw.
Ocnosaienem iosapwmecisa manyaxiyp- Usana Konosanosa c c-nom
nsnneicn xpecisnnwn Heip Kyssmwu Konosanos, xoiop-n s 1812r. wmen cno-
sansnoe w xpacwiensnoe sasezenwe s cene Bonnuxw Kocipomcxon ryepnww, a
s 1827r. uennocis apwunoro npowssozcisa oznon xwianxw zociwrana
52i-c. py. B 1841r., nomwmo xwianxw, s-paai-sanwcs mwixans, nanxa,
xanwac, nsnnn-e cxaiepiw w caneixw. Oman npowssozwiensnocis s roz
zociwrana 217i-c. py., w ona ysenwuwsanacs ws roza s roz.
Ussecin-n npeznpwnwmaiens w omecisenn-n zeniens Anexcanzp Usa-
noswu Konosanos (18751948), unen Coseia c+eszos npezciaswienen npo-
m-mnennociw w ioprosnw, -n mwnwcipom ioprosnw w npom-mnennociw
neps-x zsyx cociasos Bpemennoro npaswienscisa w sameciwienem A.I. Ke-
pencxoro s nocneznem xoanwuwonnom npaswienscise. .mep s Hsx-Uopxe.
HACTB IV. BHSHEC 321
y. B pomane +e ecis iaxan pasa: Xoin -no y+e ne pano, no onw yc-
nenw saexais xyza-io no zenam, noiom Tionsu saxsaiwn c coon oezais
oznoro sonoionpom-mnennwxa... Boi oio no zenam w sonoionpom-m-
nennwxa nossonnei wccnezosaienx zoxonaiscn, uem sce-iaxw sanwmancn
wnw no xpannen mepe mor sanwmaiscn zeniensn-n Tionsu. Hpe+ze scero
nazo -no sauenwiscn sa cnoso sonoionpom-mnennwx.
Ho zann-m cnosapn BpoxraysaEpona, s 1812r. -nw paspemen-
nowcxw sonoia nemnorwm uacin-m nwuam, s 1838r. -no y+e paspemeno
npowssozciso sonoioro npom-cna noiomcisenn-m w nwun-m zsopnnam, no-
uein-m rpa+zanam w xynuam nepson rwnszww s Banaznon w Bociounon Cw-
wpw, sa wcxnxuenwem necxonsxwx panonos. Hocienenno cnwmanwcs w oiw
orpanwuenwn. B wiore, ecnw c 1831no 1840r. s Poccww -no zo-io
4328nyzos 12ynios sonoia, io c 1851no 1860r. y+e 15695nyzos
22ynia.
Taxosa oxonomwuecxan cwiyauwn, s-pwcos-saxmancn sa oznon onynw-
xosannon cipoxon pomana. Uccnezosaienen sawniepecosanw iax+e wsnx-
nenn-e nynxi- son+en Tionsua. Kwes rnasn-n iopros-n uenip csex-
nocaxapnon npom-mnennociw, caman snauwiensnan xonipaxiosan npmapxa,
xyza c+es+anwcs co scero xro-sanaznoro xpan xpynn-e npom-mnennwxw.
Hw+nwn Hosropoz snamenwi-e e+erozn-e Maxapsescxwe npmapxw,
uenip scex xyneuecxwx pacueios, zsw+enwe orpomn-x xanwianos. Ozecca
xpynnenmwn uenip xnenoro oxcnopia Poccww, zo 1843r. ciaiyc nopio-
panxo, cxnazounoe mecio znn wnocipann-x iosapos, pacnpocipannsmwxcn
ne ionsxo s Poccww, no ipanswiom s Ascipww w uepes Kasxas s Hep-
cww; xpynn-n xommepuecxwn anx cnococisosan passwiwx ioprosnw.
B 1822r. s-sos cociaswn 3745000py., npwsos 20062000py.; s
1857r. s-sos 24197000py., npwsos 13438100py. Haxoneu,
Kp-mcxwn nonyocipos, rze Tionsu nocenwncn c +enon s iwxom yronxe,
na mopcxom epery, s ie roz- ionsxo nauwnan ocsawsaiscn xax xypopinoe
mecio, iax uio w szecs Tionsu oxasancn oznwm ws nwonepos. Ba npezenamw
Poccww o Lonzone w Hapw+e mo+no ne rosopwis: sce ncno. A Lwon, na-
npwmep, nocne Hapw+a sanwman nepsoe mecio no npowssozcisy menxos-x
ixanen, ne rosopn y+e o onsmon ioprosne swnom, mepcisx, xnonxom w i.z.
Bce oio s uenom zaei nonnoe npezciasnenwe o macmiaax nerouwn
Tionsua xax npeznpwnwmaienn. Kciaiw, s uepnoson pezaxuww pomana a-
mwnwn npezmecisennwxa Tionsua -na Houaes. B Cnosape B.U. Lann
cnoso nouwnais noncnneicn iax: npwciynais x zeny, paiscn sa uio,
ciais zenais, nono+wis uemy nauano. Beponino, w oio ne cnyuanno. B ne-
pesoze c nemeuxoro Tionsu osnauaei ropz-n.
Cnycin uei-pe roza nocne s-xoza nepsoro wszanwn Onomosa no-
nswncn zwzaxiwuecxwn poman H.L. -epn-mescxoro -io zenais?. Lepon
oioro pomana Paxmeios ne nsei nw xannw swna, ne npwxacaeicn x +enmw-
ne w npw oiom onazaei xwnyuen naiypon. O+ncnnn csoe nosezenwe, on
iax onwc-saei cson npascisenn-n wzean: M- ipeyem znn nxzen nonnoro
nacna+zenwn +wsnsx; m- zon+n- csoex +wsnsx cswzeienscisosais, uio
m- ipeyem oioro ne znn yzosneisopenwn csowm nwun-m cipacinm, ne znn
cen nwuno, a znn uenosexa soome, uio m- rosopwm ionsxo no npwnuwny, a
no npwcipaciwx, no ye+zenwx, a ne no nwun-m nazonocinm.
Lopesonxuwonnan Poccwn
wmena passwiyx cwciemy
cneuwanwswposann-x
wnancos-x wnciwiyios.
P-nox axuwn w saxnazn-x
ymar poccwncxwx anxos
na pye+e XIXXX sexos
-n na noz+eme
322 HACTB IV. BHSHEC 323 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nennoe omeciso, snazesmee oraienmwmw sane+amw nepsoxnaccnoro yrnn s
Exaiepwnocnascxon ryepnww. B 1900r. xomnanwn sannna no o+emy zo-uw
ipeise mecio cpezw nozon-x npeznpwniwn Loneuxoro yronsnoro accenna.
Kasanocs -, mo+no nepezoxnyis. Ho y neyromonnoro nposwnuwana, xax
ero nas-sanw s cionwun-x wnancos-x w npom-mnenn-x xpyrax, nonsw-
nacs nosan wzen coszais meiannyprwuecxoe npowssozciso nonnoro uwxna,
oi paspaoixw c-psn zo ioprosnw roios-mw wszenwnmw. K zensram w yrnx
zoasnneicn nezociaxmee sseno Loneuxo-psescxoe meiannyprwuecxoe
omeciso c yciasn-m xanwianom 8mwnnwonos pynen. B uwcno axuwonepos
w xpezwiopos omecisa somnw snazensu- sezymen meiannyprwuecxon wp-
m- Cwnesww Freidenhnette w anxwpcxoro zoma O.M. Manep w K.
B 1901r. naciynwn xnaccwuecxwn, no neswzann-n s Poccww oxonomw-
uecxwn xpwswc. Hw o xaxwx mwnnwonn-x npw-nnx peus y+e ne mna. Xaps-
xoscxomy anxwpy noipeosanwcs neseponin-e ycwnwn, uio- yzep+aiscn
na nnasy. Oemann-e rocyzapcisenn-e saxas- (pensc-, naposos-) ne no-
ciynanw. Iwnancos-n renwn oxasancn s ess-xoznon cwiyauww. Ba
10znen zo poxosoro mara Anuescxwn nposen copanwe axuwonepos. Ba ipw
znn zo poxosoro mara on nonyuwn xaieropwuecxwn oixas oi mwnwcipa w-
nancos C.. Bwiie o oxcipennon nomomw npaswienscisa. On cnpamwsan,
uio zenais c paouwmw, sezs cionsxo paouwx nocenxos sosnwxno soxpyr
zomen w xapsepos. Mwnwcip oiseiwn: A oio Bam zymais npwzeicn, uio
onw yzyi zenais, na ui.e. w nwis. U Bam npwzeicn x iomy +e osaoiwis-
cn, uio zo sonnenwn zeno nw s xoem cnyuae ne zomno. Cnacw Bac Bo+e...
Hoiom -nw nposepxw, sanoszan-e non-ixw coxpanwis npom-mnennyx
rpynny na xre Poccww, nonswnacs npaswienscisennan ccyza, nasnauwnw no-
s-x xosnes unenos npasnenwn xpynnenmwx neiepyprcxwx anxos, saxon-
n-x nacneznwxos nocnemno s-+wnw ws zena, nomennnw za+e nassanwn.
Paouwn nocenox Anuescx eme xaxoe-io spemn snauwncn na xapie Lonacca.
Baiem w ero nassanwe cmenwnw na ropoz Kommynapcx Lyrancxon onaciw.
Bwsnec sexa
...H w so siopon pas nnoxo paccuwian w
nposanwncn no ropno s iwny nezanexo oi
npoiwsonono+noro epera. Mne cy+zena
-na nemwnyeman rwens, ecnw - ne cwna
mowx pyx. .xsaiwsmwcs sa cocisennyx
xocy, n s-iamwn ws onoia xax camoro
cen, iax w xonn, xoioporo xpenxo ciwcnyn
me+zy xonen.
Pyors Spxx Pacne
B 1704r. 39-neinwn nemeuxwn owuep Uorann Mapiwn Benzens oixa-
sancn oi soennon xapsep- w npwexan s Anan+, manensxyx noiapwnrcxyx
zepesnx. Bzecs narozapn neonsmomy xpezwiy, nonyuennomy oi zsyx an-
xwpos s Hancw, on npwopen zse xysnwu-, ecnw iax mo+no nassais ie pas-
Cpezw pyccxon wniennwrenuww siopon nonoswn- XIXs. -na mwpoxo
pacnpocipanena sepa s io, uio ny+no no+episosais nwun-mw wniepecamw
w yzosonsciswnmw pazw s-cmero zena.
Ho wmenno s oio spemn, s xonue 1850-x rozos, s Poccww nanxzanocs
snauwiensnoe passwiwe p-noun-x oinomenwn, xanwianwciwuecxwx npeznpw-
niwn w npom-mnenn-n poci.
Uccnezyn nponem- uacinoro npeznpwnwmaienscisa w omecisennoro
cny+enwn s pyccxon oxonomwuecxon m-cnw siopon nonoswn- XIXsexa,
wiansnncxwn oxonomwci A. Mosonpo (Beneuwancxwn ynwsepcwiei) ciaswi
nenerxwn sonpoc: ...xax cooinocwnacs mwpoxo pacnpocipanennan menians-
nocis cny+enwn, nozuepxwsasman camooisep+ennocis w camono+episosa-
nwe, c s-coxo orowciwun-mw moiwsamw naxonnenwn oraicisa w maxcwmw-
sauww npw-nw, csnsann-mw c uacin-m npeznpwnwmaienscisom? Ho roc-
nozcisyxmemy cpezw wciopwxos mnenwx, cuwiaei A. Mosonpo, npeznpwnw-
maienw npezpesonxuwonnon Poccww zencisosanw snyipw spa+zenoro wn-
ciwiyuwonansnoro w xynsiypnoro oxpy+enwn. Oio secsma sa+noe nanxze-
nwe wiansnncxoro yuenoro o+ncnnei, nouemy w s namw znw snwmanwe mno-
rwx wccnezosaienen nepexnxuaeicn c onaciw wciopww wsneca na onacis
wniennexiyansn-x penpeseniauwn npeznpwnwmaienscisa.
Hocne nwiepaiypn-x oiciynnenwn s nowcxax oomaxmwx repoes sep-
nemcn x peansnon nwunociw. Anexcen Kwpwnnoswu Anuescxwn, nassann-n
s csoe spemn wnancos-m renwem, pozwncn s 1835r. s ropoze Cym-, s
cemse menxoro ioprosua xononwansn-mw iosapamw. Ha 66-m rozy +wsnw,
7man 1901r., s 11uacos seuepa xpynnenmwn npeznpwnwmaiens xra Poc-
cww, snazeneu anxos, yronsn-x meciopo+zenwn w meiannyprwuecxwx xom-
nanwn A.K. Anuescxwn pocwncn noz noesz.
Usseciwe o camoywncise Anuescxoro w nocnezosasmee sa nwm anxpoi-
ciso pnza npom-mnenn-x wpm w anxos ciano oznwm ws nawonee zpama-
iwuecxwx onwsozos xpwswca, noipncmero oxonomwxy Poccww s nauane XXse-
xa. Bnwmanwe scen cipan- npwsnex cxanzansn-n cyzen-n npouecc naz
cnozsw+nwxamw Anuescxoro, mnorwe ws xoiop-x npwxozwnwcs emy pozcisen-
nwxamw.
Ba ipwzuais nei on npomen ronosoxpy+wiensn-n nyis oi snazensua
neonsmoro uannoro maraswna s Xapsxose zo onazaienn nwunoro cocionnwn
s 30mwnnwonos pynen, oi neonpezenennon penyiauww nerouwania zo
xommepuww coseinwxa.
Ero soss-menwe nauanocs s nepwoz anxoscxon nwxopazxw 1860
1870-x rr., xorza nonswnocs cionsxo anxos, cxonsxo y+e ne nonsnnnocs s
Poccww onee cia nei. On coszan s Xapsxose w sosrnaswn Omeciso ssawm-
noro xpezwia, Topros-n anx (ipeiwn s Poccww nocne Heiepyprcxoro uac-
inoro w Mocxoscxoro xyneuecxoro) w Bemensn-n anx (neps-n w zonroe
spemn ezwncisenn-n s cipane wnoieun-n anx). .cias- -nw nanwcan-
camwm anxwpom s coasiopcise c npoeccopom U.B. Bepnazcxwm, oiuom
snamenwioro pyccxoro yuenoro B.U. Bepnazcxoro.
B cepezwne 1870-x rr. xanwian ieneps y+e xapsxoscxoro 1-n rwnszww
xynua Anuescxoro cociaswn 4mwnnwona pynen. Oiw anxoscxwe w wp+e-
s-e mwnnwon- -nw sno+en- s secsma nepcnexiwsnoe xommepuecxoe zeno.
B 1879r. Anuescxwn co iosapwmw yupezwnw Anexceescxoe ropnonpom-m-
324 HACTB IV. BHSHEC 325 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nwcs x s-zymxam nosoro npeznpwnwmaienn, sno+wsmero zensrw s comnw-
iensnyx cepy cipowiensciso +enesn-x zopor. Hocne oixp-iwn nwnww
Hapw+ Cen-Iepmen-an-Lo 35-neinwn Hepenp coszan Komnanwx Ce-
sepn-x Ienesn-x Lopor. B 46nei on cian pyxosozwienem nwoncxon +e-
nesnon zoporw, s 52roza nonyuwn paspemenwe na ocnosanwe omecisa znn
+enesnozopo+noro cipowienscisa na xre Ipanuww w coszan anx nosoro
iwna Kpezwi zsw+wmociw zonrocpounoe wnancwposanwe npom-mnen-
n-x npeznpwniwn w oznospemenno wnaniponwn. Banx ne s-s-san nwxa-
xoro zosepwn y L+emca ze Poimwnsza, w ioi cpasy s-men ws zena, npwuem
nauan cyposyx sonny npoiws Hepenpa.
Oznaxo Kpezwi zsw+wmociw wmen xonoccansn-n ycnex w cian oznwm
ws rnasn-x axiopos npom-mnennoro passwiwn Ipanuww. Banx c-rpan
onsmyx pons s pexoncipyxuww Hapw+a, nposezennon aponom Ocmannom
(Komnanwn omnwycos, yciponciso rasosoro ocsemenwn).
Iwnan oioro wsneca neuanen. Hecmoipn na nozzep+xy Hanoneona III,
Kpezwi zsw+wmociw ne cmor nepe+wis oxonomwuecxwn xpwswc 1863r. w
uepes ipw roza -n o+nsnen anxpoiom.
Bessecin-n nopmanzcxwn xommepcani, nezasnwn npwxasuwx, Apwciwz
Bycwxo somen s wciopwx, oixp-s npw wmnepaiope Hanoneone III s Hapw+e
na yrny ynwu Bax w ze Cesp maraswn Bon Mapme (Tam, rze zemeso).
Heps-n onsmon maraswn noz s-secxon Bon Mapme wmen nnomazs
oxono 20xs. m. K 53-m rozam cias ezwncisenn-m snazensuem maraswna,
ipyzonxws-n A. Bycwxo coszan opasuos-n maraswn no npoza+e nosw-
nox, nacionmee zamcxoe cuacise.
9ceninpn 1869r. Bycwxo sano+wn neps-n xamens nosoro sasezenwn, a
2anpenn 1872r. cocionnocs iop+ecisennoe oixp-iwe. .cnex -n aniac-
iwuecxwn. Bzecs sce -no noso, no rnasnoe meioz camon ioprosnw. Ka+-
z-n oizen cooiseicisosan cneuwanwswposannomy maraswny, na iosapax map-
xwposanw isepzyx ueny (a pansme mo+no -no noioprosaiscn), npowssozw-
nwcs iax nas-saem-e e+erozn-e pacnpoza+w, pexnama -na ne ionsxo s
cionwue, no w s nposwnuww. Camoe +e rnasnoe: npozasan zemesne, no s
onsmwx xonwuecisax, Apwciwz Bycwxo oixp-n npwnuwn cospemennon oxo-
nomwxw. Omwns Bonn, nocsniwsmwn s 1883r. oiomy maraswny poman Lam-
cxoe cuacise, sce +e omwancn: Bon Mapme ne pasopwn menxyx iop-
rosnx.
L+on L. Poxennep w ero coxsnwxw npozswranwcs x csoen uenw, nyc-
iws s xoz nouiwiensnocis, se+nwsocis w necis, nwmei amepwxancxwn
nwcaiens Lonwon Uoprwn s xnwre Harpaza sa pwcx, xoiopan ws nomepa s
nomep neuaianacs s pyccxom nepesoze s Unopmauwonnom xnneiene
KOC-UHIOPM s 19961997rr., seponino, ne cionsxo c passnexa-
iensnon, cxonsxo c noyuwiensnon uensx. B nexoiop-x rnasax xnwrw peus
wzei o renww neinnoro wsneca Poxennepe.
Poxennep cuwian neoxozwm-m czenais neinnon wsnec esonac-
n-m w npw-nsn-m. Csox zeniensnocis neinnan xomnanwn Cianzapi
onn nauana c ioro, uio non-ianacs s-xynwis sezymwe neieouwciwiens-
n-e npeznpwniwn w nawonee snwniensn-e xomnanww. Tax -no yrazano
yzymee neiw s mwpe wsneca, nonni macmia wzew w nponswnacs zenosan
xsaixa Poxennepa. On onazan yzwswiensn-m zapom ye+zenwn. Ecnw,
sanxxw. -epes roz anaiwunoro ipyza neyn-uws-n Uorann Benzens npw-
open censopwansn-e npasa na Anan+, rze oxasanwcs sane+w +enesnon
pyz-. Eme uepes necxonsxo nei snazenwn -nw pacmwpen-, nocipoen- ipw
xysnwu-, ymno+wnocs uwcno saxasos. Baiem nocnezosana nepeciponxa sam-
xa s Anan+e w, naxoneu, zsopnncxan rpamoia.
Hauano -no nono+eno. K oiomy cnezyei zoaswis nemanosa+noe cse-
zenwe o iom, uio npeznpwwmuws-n owuep cian oiuom uei-pnazuaiw zeien.
Baoiy o onsmom cemencise nocne cmepiw pozwienn ssnn na cen ciapmwn
c-n Kapn. B oinwuwe oi oiua on -n yn-uws w nxesen. Oznaxo oio ne
memano ero +enesnon sone, eccipamwx w soopa+enwx.
Hecxonsxo yzaun-x wnseciwuwn ysenwuwnw cemennoe oraiciso. Lnas-
n-x sno+enwn y Kapna -no ipw: npwzanoe Maprapwi- Laysen, zouepw
noiapwnrcxoro copmwxa nanoros, ciasmen ero +enon; noxynxa semens s
Lonrsw w Bpanzie c wx nonesn-mw wcxonaem-mw; wcnonssosanwe yrnn sme-
cio zepesa s xauecise ionnwsa.
Co spemenem Kapn cian rnasn-m nociasmwxom apiwnnepww panuys-
cxoro xoponn Lxzoswxa XIV. Bonna sa Ascipwncxoe nacnezciso, Amepwxan-
cxan w Cemwneinnn sonn- znn xosnwna +enesn-x manyaxiyp oxasanwcs
xax nenssn xciaiw.
Hocne cmepiw Kapna Benzenn s 1784r. cemencisy zocianocs secsma
pacmwpennoe zeno, a iax+e sosmo+nocis passwsais wsnec, nocxonsxy son-
n- ne npexpamanwcs.
U oio -no sce eme nauano. Hacionmee zeno -no ocnosano snyxom
Uoranna, c-nom Kapna Uoranuem, xoioporo, snpouem, ne cionsxo ecno-
xowno cemennoe npeznpwniwe, cxonsxo meiannyprwuecxwe npouecc-. Bnaro-
zapn Urnauy Benzenx s 1769r. Lapwons Hpc ocymeciswn nnasxy na xoxce,
oneruwsmyx npouecc wsroiosnenwn nymex w sacny+wsmyx xoponescxwe
mwnociw. B 1782r. s neonsmon yprynzcxon zepesymxe Le-Kpeso -nw
coopy+en- cam-e s-coxwe neuw s Espone.
.npasnenwe npeznpwniwem ssnna na cen +enesnan nezw Maprapwia
Lanu, mais cnoconoro nwms x nayun-m ws-cxanwnm Urnaua. Ho+wnan
zama oxasanacs myzp-m nonwiwxom. -io- ne nponacis s pesonxuwonnon
ype, ona paszenwna cemenciso na zse uaciw. Oznw nomoranw apmww npwn-
ues, zpyrwe rpa+zanxe Benzens. Tem ne menee xysneun-e manyaxiy-
p- -nw xonwcxosan-, cemwzecniwneinnn mazam noca+ena s ixpsmy, rze
en npwmnocs npo-is socemnazuais mecnues. B oiuannww c-n Urnau no-
xonuwn c coon. Hocne Tepmwzopa cemsn onnis oxasanacs na nnasy, xoin w
c onsmwmw noiepnmw.
C-n Urnaua, uecionxws-n Ipancya ze Benzens, narozapn nanoneo-
noscxwm sonnam, nonpaswn zena cemencisa w, npo+ws scero 47nei, ociaswn
s 1825r. npeycnesaxmee zeno. Bnepezw -nw nos-e nopa+enwn w ycnexw.
Bocems noxonenwn npeznpwnwmaienen coszanw senwxyx ciansnyx zwnac-
iwx. Oznaxo s name spemn cemenciso y+e nwuero ne morno npoiwsonocia-
swis s mwpe wsneca.
Bnyx nopiyranscxoro espen Iaxo Omwns Hepenp (18001875) ne-
cxonsxo nei cuwiancn oznwm ws oraienmwx panuyscxwx npeznpwnwmaienen.
B wnancos-n mwp on somen c nomomsx paises Poimwnszos, xoio-
p-e zanw emy neonsmon xpezwi. Hpw oiom wnseciop- cxeniwuecxw oinec-
326 HACTB IV. BHSHEC 327 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
L+ona L. Poxennepa ne morna onsme ociasaiscn s ienw. Maiepw nyranw
ero wmenem csowx nenocnymn-x zeien.
Poxennep, xax maxmaiwci, pas-rp-san s yme, a noiom sonnoman s
+wsns cno+n-e xomnoswuww. B xomnanww -nw opranwsosan- ocooe yn-
pasnenwe w xwipoymn-n snyipennwn nopnzox. Hpe+ze scero, ne cymeciso-
sano ueixon npasoson ocnos-, ysaxonwsaxmen o+ezwnenwe mnorouwcnen-
n-x neieouwciwiensn-x sasozos s cipane. Taxwm opasom, nosznee, zasan
noxasanwn noz npwcnron, Poxennep mor sanswis ne napyman xnnisy, uio
cama xomnanwn Cianzapi onn ne snazena w ne snazeei iem mno+ecisom
xomnanwn, xoiop-mw ona pyxosozwna na camom zene.
H cuwiax, uio nponema nxoro wsneca cociowi s iom, xax zanexo
mo+ei saseciw ero naropasymwe, nwcan Poxennep. Emy -no uyis
onsme copoxa nei, xorza on y+e sxozwn s uwcno meciw cam-x orai-x
nxzen Amepwxw. On -n neo-uanno samxnyi. C camoro nauana csoen ze-
noson xapsep- Poxennep npwnnn pemenwe xax mo+no pe+e s-xozwis na
nosepxnocis. On wmen ananwiwuecxwn cxnaz yma, -n nezosepuws w zep-
+ancn oi nxzen s ciopone. Ero neznnon ssrnnz mor npwseciw s samema-
iensciso. Bcero naxonnennoro mnox cocionnwn ne xsaiwi znn ioro, uio-
sosmeciwis mne sce nenpwninociw ioro spemenw, npwsnancn ozna+z-
o-uno czep+ann-n Poxennep. Ero +ena io+e zonro scnomwnana oiw
znw sonnenwn w ipesor, a on cam ie pezxwe nouw, xorza emy nocuaci-
nwswnocs cnais cnoxonn-m cnom.
On seuno paoian. Ho w naxozwn mnorwe cnoco- oizoxnyis oi zen.
Unorza s xonue znn, so spemn zenos-x cosemanwn, on no+wncn na xymeixy,
npw oiom npocwn csowx xonner npozon+ais pasrosop w yuacisosan s ocy+-
zenww, ne+a na cnwne. Ha paouem mecie on scerza zep+an noz pyxon
o-xnosenn-n ocnanzep znn passwiwn mycxynaiyp-. On nxwn nomazen w
-cipyx eszy.
B Knwsnenze, s csooznoe spemn, scn ero zeniensnocis -na cocpezo-
iouena na Baniwcicxon uepxsw. On zenan ee snauwiensn-e no+episosanwn,
a iax+e aniwcicxomy .nwsepcwieiy s -wxaro, rosopwn, uio oio nyumee
xanwianosno+enwe, czenannoe mnox sa scx +wsns.... B 1910r. cymma,
nepezannan Poxennepom s zap -wxarcxomy ynwsepcwieiy, cociasnnna
35mwnnwonos zonnapos. Us zpyrwx wciounwxos .nwsepcwiei nonyuwn
7mwnnwonos. Hosznee ero naroisopwiensnocis pacnpocipanwnacs na na-
yxy, mezwuwny, opasosanwe. Ha sce naroisopwiensn-e zena Poxennep,
xoiop-n nposepnn xa+z-n nynxi npez+nsnennoro emy cueia s peciopane,
wcipaiwn 550mwnnwonos zonnapos.
Poxennep nxwn csoe nomecise Iopeci Xonn, pacnono+ennoe s ox-
pecinocinx Knwsnenza, cam s-xnaz-san cien- ws ocooro xpacnoro rnasy-
posannoro xwpnwua, ca+an zepessn, npopyan necn-e npocexw. B nosom
nomecise na xonmax Hoxaniwxo, x cesepy oi Hsx-Uopxa, on pyxosozwn na-
royciponcisom yuacixa npozym-san sce zeianw nensa+a, cionwn nos-e
zoporw.
La+e cias cam-m orai-m uenosexom Amepwxw, Poxennep ociasancn
upesmepno epe+nws-m. K senwxomy oropuenwx csoen cemsw, on nocwn
csow ciap-e xocixm-, noxa onw ne npoiwpanwcs iax, uio wx cianoswnocs
coscem nesosmo+no nazeis. Kax-io on npwrnacwn oznoro wssecinoro s mec-
nanpwmep, xonxypeni nonazancn necrosopuws-n, io emy morno cwnsno ne
noszoposwiscn. Cianzapi onn npocio cnw+ana uen- s onpezenennon
cepe ioprosnw, npwny+zan xonxypenia iepneis y-ixw. Ozna+z- xomna-
nwn Cianzapi onn cnposouwposana neinnoe ronozanwe. Lxzw ws xom-
nanww Cianzapi onn, no cnosam L. Uoprwna, zencisyn s ycnoswnx ons-
mon cexpeinociw, nposozwnw csow onepauww uepes wpm-, xoiop-e co cio-
pon- npowssozwnw sneuainenwe nesaswcwm-x, no axiwuecxw cianw uacisx
rpynnwposxw Cianzapi onn. Mnorwe snazensu- neieouwciwiensn-x sa-
sozos ne zoraz-sanwcs o iom, uio wx mecin-e xonxypeni-, cnw+axmwe
uen- w oxas-saxmwe na nwx wnoe zasnenwe, s zenciswiensnociw -nw ua-
cisx paciymen wmnepww Poxennepa. Lxzw ws Cianzapi onn omanwcs
zpyr c zpyrom nocpezciso xoza. Camw onw zencisosanw noz xozos-m nassa-
nwem Morose (antt. mpaun-n, yrpxm-n, samxnyi-n).
B 1879r. xomnanwn Cianzapi onn iop+ecisosana noezy, opsa sa
monononwx npexpaiwnacs, noz xoniponem xomnanww oxasanocs 90% neie-
nepepaai-saxmwx momnocien Amepwxw. Kpome ioro, ona xoniponwposana
cwciemy ipyonposozos w xonnexiop s Heinnom panone a iax+e sanwmana
rnasencisyxmee nono+enwe s sonpocax ipancnopiwposxw.
Hoeza xasanacs nonnon, cwiyauwn -na noz xoniponem. Ho xax pas s
oio spemn nencwnssancxwe neiezo-iuwxw non-ianwcs s-csoozwiscn ws
+enesn-x o+niwn Cianzapi onn: onw sazymanw cmen-n oxcnepwmeni
nocipowis neps-n s mwpe marwcipansn-n ipyonposoz noz nassanwem
Tanzyciepcxwn. Konxypeni noznwmancn na norw. Torza xomnanwn Cian-
zapi onn nepemna s naciynnenwe. Ba xopoixwe cpoxw nocipowna uei-pe
marwcipansn-x ipyonposoza, npoinnysmwecn ws Heinnoro panona s
Knwsnenz, Hsx-Uopx, Iwnazenswx w Byano. Bcxope es oco-x npo-
nem noz xoniponem Cianzapi onn oxasancn ezsa nw ne xa+z-n zxnm
ipyonposoznon cwciem-, coezwnnxmen Heinnon panon c zpyrwmw uacin-
mw cipan-.
Ho w xonxypeni- ne cowpanwcs czasaiscn. . nwx ociasancn ezwn-
cisenn-n cnoco oyszais oioro rwrania npwernyis x cozenciswx nonw-
iwuecxon cwciem- w cyzos. B xonue 1870-x rr. nencwnssancxwe neiezo-
-iuwxw ws Heinnoro panona npeznpwnnnw pnz neransn-x s-ciynnenwn
npoiws sacwnwn iapwos na nepesosxy. Onw s-paswnw cson npoieci xom-
nanww Cianzapi onn, camozosonsno sanpasnnxmen neinn-m wsne-
com, ocyzwnw ee xax zwxiaiopa w xax soposcxyx manxy.
Poxennep -n +yixo nanyran, ysnas, uio ero moryi s-zais miaiy
Hencwnssanwn. On zowncn oemanwn oi ryepnaiopa miaia Hsx-Uopx ne
yisep+zais opzepa na nepezauy ero zpyromy miaiy. B xonue xonuos non-i-
xa oxcipazwuww nposanwnacs.
Ha xomnanwx ononuwnacs npecca. Bneps-e cepwx oswnenwn s azpec
Cianzapi onn znn mwpoxon nynwxw npezciaswn nexwn Lenpw Lemapeci
Lnonz s pnze nepezos-x ciaien -wxaro Tpwxn, a saiem s ciaise, osar-
nasnennon Uciopwn senwxon monononww w onynwxosannon s Ainaniw-
uecxom E+emecnunwxe s 1881r. Uniepec uwiaienen x zannon ieme oxasan-
cn iax senwx, uio oioi nomep s-zep+an cems iwpa+en. Komnanwn oswnn-
nacs, nanpwmep, s oxasanww soszenciswn na saxonozaiensn-e opran- miaia
Hencwnssanwn. O xomnanww noscxzy sarosopwnw, iawncisennan wrypa
328 HACTB IV. BHSHEC 329 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
mero +wis, opsa c nwm nonwmanacs s cm-cne nozasnenwn wnw nornome-
nwn npoiwsnwxa, a ne conepnwuecisa na p-nxe.
Mapxeiwnr -n iorza ecxwipocin-m w npoci-m: cianzapin-n npozyxi
w caman nwsxan uena npwsezyi x nenpemennomy s-wrp-my na p-nxe. Oioi
npwnuwn -n s-pa+en pason, npowsnecennon ozna+z- L. Iopzom I nepez
c-ios-mw areniamw: Lanie wm ee (peus mna o asiomowne mozenw T)
nxoro useia, oznaxo nycis ona yzei uepnan.
Hpeznpwnwmaienscxwn cexiop naze+no orpa+zancn oi smemaienscisa
wssne, i.e. co ciopon- omecisa. Locyzapciso nouiw ne smemwsanocs s
zena csooznoro npeznpwnwmaienscisa, sa wcxnxuenwem cnyuaes, xorza
npeznpwniwn mnw na cxanzansnoe napymenwe omecisenn-x nopm. B oiwx,
s omem-io pezxwx, cnyuanx rocyzapciso oiseuano orpanwuenwnmw csooz-
zenciswn npeznpwnwmaienen iaxwmw mepamw, xax saxonozaiensnoe sanpe-
menwe cornamenwn w crosopos me+zy npeznpwniwnmw. O-uno snemnwe
rpanwu- npeznpwnwmaienscxoro cexiopa ne napymanwcs.
Bwsnec cuwiancn s cipane cepsesn-m zenom. Hpeswzeni L+enepan
Moiops .wncon, wmenyem-n me+zy csowmw -apnw-zsw+ox, sanswsmwn:
-io xopomo znn L+enepan Moiops, io xopomo znn cipan-, cosna-
san s-coxoe snauenwe npeznpwnwmaienscxoro cexiopa.
B neps-e ipw zecniwneiwn, nwmei U. Anco, ycnex -n ra-
paniwposan wpme, npeznarasmen camyx nwsxyx ueny. Hpozyxuwn iex nei
npaxiwuecxw nwmena snyipwswzos-x pasnwuwn, w cexpei ycnexa cocionn s
ymenww zowiscn camon nwsxon ceeciowmociw wszenwn npozyxuww.
Oznaxo x nauany 1930-x rr. cnpoc na ocnosn-e noipewienscxwe iosa-
p- cian nwsox x nac-menwx (cm. onwrpa x oion rnase). . sce onsmero
uwcna noipewienen y+e -na mamwna s rapa+e w xypwua s xacipxne.
Hoipewiens cian wcxais onsmero, uem yzosneisopenwe ocnosn-x noipe-
nocien. Cnpoc na cianzapinyx npozyxuwx nauan nazais.
L+enepan Moiops nepson nepexnxuwna snwmanwe c npowssozcisa na
p-nox. Hauwnan c 1930-x rr. ssezenwe npwnuwna e+eroznon cmen- mozenen
asiomownen cwmsonwswposano nepexoz oi cianzapinon npozyxuww x zw-
epenuwposannon. C oioro spemenw npowssozcisennan opweniauwn ciana
cmenniscn p-nounon. Hpwmepy L+enepan Moiops s-ny+zen -n nocne-
zosais w Iopz.
Lnasn-e sazauw ynpasnenwn wsnecom cmeciwnwcs s ciopony npozsw+e-
nwn mozenen na p-nox, pexnam-, opranwsauww c-ia w zpyrwx cnocoos
soszenciswn na s-op noipewienen. B-paai-sanacs mapxeiwnrosan cipa-
ierwn.
Mapxeiwnr xax oco-n swz xommepuecxon zeniensnociw sosnwx s naua-
ne XXs. s CTA, xorza monononww npespaiwnwcs s pemaxmwn axiop xo-
snncisennon +wsnw. Honsnenwe mapxeiwnros-x wccnezosanwn -no csnsano
c npoueccom yxpennenwn xanwiana w ipancopmauwen manoro wsneca s
xpynn-e xopnopauww cnauana nauwonansnoro, a saiem ipancnauwonansnoro
macmiaa. Ecnw npe+ze nxon snazeneu axanennon nasxw snan s nwuo
xa+zoro ws csowx xnwenios, io c nonsnenwem xpynn-x iopros-x ceien ynw-
sepmaros, peciopanos, aniex w zpyrwx sosnwxna ocipan noipenocis s co-
pe wnopmauww o yposne noipenenwn w noipewienscxwx npeznouienwnx
nacenenwn s pasnwun-x panonax cipan-.
in-x xpyrax wsnecmena w ero +eny norociwis neiom s nomecise Iopeci
Xonn. Cynpyrw npo+wnw iam mecis nezens w ouens npwnino nposenw spe-
mn. Bepnysmwcs, onw nonyuwnw oi Poxennepa cuei na meciscoi zonnapos
sa nancwon. . ero zeien -n ozwn na scex ipexxonecn-n senocwnez po-
zwienw yuwnw wx zenwiscn zpyr c zpyrom. B Hsx-Uopxe ero c-n L+on
L. Poxennep-mnazmwn zon+en -n nemxom xozwis s mxony w opaino zo-
mon, s io spemn xax zeien zpyrwx orai-x pozwienen npwsoswnw w oisosw-
nw s oxwna+ax s conposo+zenww cnyr. Lensrw na menxwe pacxoz- xn-n
c-n Poxennepa sapaai-san cocisenn-m ipyzom s nomecisnx oiua w no-
nyuan sa oio iy +e nnaiy, uio w naemn-e paouwe.
B xpyry cemsw on mor nossonwis cee myiouxw. Hanpwmep, pacnesais
sa oezenn-m cionom necnw wnw noxas-sais ipxx c xpexepom, xoiop-n c
xonuwxa noca nonazan emy npnmo s poi. Unorza on wrpan c zeismw na napa-
znom xp-nsue zoma. Ero ropozcxan xsapiwpa s Hsx-Uopxe w nomecise s
Hoxaniwxo oinwuanwcs pocxomn-m ypancisom.
Cepsesnoe eno
U +enmwn- xoco
sswpanw s cmymensw,
iepsancs me+ cnpocom
w npezno+ensem.
Bxxrop Hapxn
Uciopwn cospemennoro npeznpwnwmaienscisa s CTA epei nauano
npwmepno s 2030-x rr. XIXs. Heps-n wmnynsc x oxonomwuecxomy o+e-
zwnenwx cipan- -n zan nociponxon cwciem- xananos, siopon coszanw-
em omenauwonansnon ceiw +enesn-x zopor. Texnwuecxan asa znn -cipo-
ro wnzycipwansnoro ciapia -na oecneuena nonsnenwem iaxwx wsopeie-
nwn xax naposan w xnonxoouwciwiensnan mamwn-, eccemeposcxwn npouecc
s-nnasxw cianw, synxanwsauwn peswn- w i.z. Ussecin-n s CTA cneuwa-
nwci no snyipwwpmennomy nnanwposanwx w ynpasnenwx Urops Anco
nwcan: Texnonorwuecxwe wsopeienwn ocymecisnnnwcs oznospemenno c s--
paoixon s omecise oznon ws cam-x wciopwuecxw yzaun-x w zencisenn-x
opm couwansnon opranwsauww zenosoro npeznpwniwn, wnw wpm-.
Copmwposasmancn x 8090-m rr. XIXs. wnpacipyxiypa znn passw-
iwn npom-mnennociw, o+ezwnwna cipany, coszas omeamepwxancxwn p--
nox. U iorza nswnacs na csei wpma xax ocnosnoe cpezciso npozsw+enwn
no nyiw couwansnoro nporpecca.
B nepwoz iax nas-saemoro npom-mnennoro nepesopoia, c 1820no
1900rr., onpezenwnacs neo-uannan zwnamwunocis xosnncisenn-x cipaie-
rwn. Orpomnan sacnyra s zene passwiwn npom-mnenn-x npeznpwniwn npw-
nazne+ana oneprwun-m opranwsaiopam noson iexnonorww, npowssozcisa w
c-ia.
Konuenuww xonxypenuww s ee ceroznnmnem swpiyosnom nonwmanww zo
1880r. ne cymecisosano, na xonxypenia cmoipenw xax na uenosexa, memax-
330 HACTB IV. BHSHEC 331 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hepexoz x p-nounon opweniauww s CTA s csoe spemn zwxiosan csow
ycnoswn. Hoipeosanocs, nanpwmep, wnoe oinomenwe x sazauam ynpasnenwn:
ieneps wx ny+no -no paccmaipwsais ne wsnyipw wpm-, a wssne, iax
cxasais s oixp-ion nepcnexiwse. Bnyipwwpmennan opsa sa snacis cia-
na zociaiouno uaci-m nsnenwem. Hepezxo camw ynpasnnxmwe conpoiwsnn-
nwcs nepemenam, iax xax sosnwxna neoxozwmocis nepeyuwsaiscn, a oio
ncwxonorwuecxw inrocino w zener ciowi. Kasanocs -, ciawnsnoe cyme-
cisosanwe wsneca ieneps xapaxiepwsosanocs sce onee s-coxwm yposnem
neonpezenennociw.
Pwcyn opas oznoro ws cam-x xpynn-x panuyscxwx asiomownsn-x
npeznpwnwmaienen, Unsn Openypr nwmei: Locnozwn Anzpe Cwipoen,
ecnw sepwis cseicxwm xponwxepam, nxwmeu scex xaswno. Bes nero ne --
saei nacionmen napiww. On onazaei s-coxwm zapom: on ymeei npowrp--
sais. On npowrp-saei nepe+no w xpacwso... Locnozwn Cwipoen wrpox no
npwpoze. Ero sasoz- oio +eion- s +wneinom xapmane. He ynopcisom
zociwr on scero, ne xwipocisx, ne renwem asapiom. Hpasza, owuwans-
n-e worpa- rosopni o syuaixax, npwzymann-x s csoe spemn monoz-m
wn+enepom Anzpe Cwipoenom, xoiop-n oxonuwn napw+cxwn nonwiexnwxym.
Ho mano nw na cseie ionxos-x wn+enepos w nos-x syuaiox!..
B 1915r. Cwipoen oixp-n s Hapw+e sasoz; mna sonna, sasoz wsroiosnnn
cnapnz-, nezociaixa s saxasax ne -no. Hocne sonn- sasoz- zenanw asiomo-
wnw: zemes-e, napnzn-e, oxonomwun-e, i.e. nornomaxmwe mano ropxuero.
On pexnamwpyei csox mozens: nnis nomazwn-x cwn. Oio zociynno scem. Baso-
z- s-nycxanw zseciw asiomamwn s zens. Oio ionsxo camoe nauano.
. Cwipoena nnis i-cnu arenios, nwmei U.L. Openypr. Onw
p-myi no ropozam w cenam. . nwx... coauwn nxx. Onw myzp-, xax w-
nencxwn smwn. Onw naxozuws-, zoraznws- w iepnenws-. Oznw ws nwx sa-
meuaiensn-e opaiop-... Lpyrwe moryi -is nassan- ionuanmwmw ncwxono-
ramw. -enoseueciso onw zenni na necxonsxo xaieropwn: ie, uio xynni asio-
mowns nemeznenno, ie, uio xynni ero uepes mecis mecnues, naxoneu, ie,
uio xynni ero uepes roz. Lxzen, xoiop-e nwxorza ne xynni asiomownn, znn
arenios ne cymecisyei: areni- sepni s uenoseuecxoe cuacise w npo-
rpecc....
Hepeciponxa s amepwxancxom wsnece mna no-pasnomy. Tax, s oipac-
nnx, sanni-x nepepaoixon c-psn w s-nycxom noipewienscxwx iosapos
znwiensnoro nonssosanwn, p-noun-n nozxoz pacnpocipannncn meznenno.
B oiwx oipacnnx eme zonro zosonscisosanwcs sacionn-mw iemnamw pocia.
Lwms nocne Biopon mwposon sonn- mnorwe ws nenosopoinws-x oipacnen
nonyuwnw wmnynsc s swze nos-x iexnonorwn cnauana s ycnoswnx sanoszanon
p-nounon opweniauww, a saiem nos-mennoro zwnamwsma wnzycipwansnon
onoxw.
Heps-mw nepemnw x p-nounon opweniauww oipacnw, s-nycxaxmwe no-
ipewienscxwe iosap-. Hoiomy uio, no cnosam Bwxiopa -apwna,
U mne wniepecno
naneus na npwnasxw,
naniw cee mecio
s npeznpasznwunon zasxe.
B 1908r. opasosanacs nepsan wpma, wsyuaxman nponem-, csnsan-
n-e c mapxeiwnrom, nonswnwcs neps-e wccnezosanwn s oiom nanpasnenww.
Ouepeznon ionuox mapxeiwnros-m wccnezosanwnm npwzano sosnwxnose-
nwe scemwpno wssecin-x iopros-x mapox (braud names) w nauasmancn
xonxypenuwn me+zy nwmw.
Oznwm ws nwonepos mapxeiwnros-x wccnezosanwn cuwiaeicn amepwxa-
neu A. Hwnscon, npeznpwnnsmwn ayzwi npoza+ s anieun-x w axanenn-x
nasxax CTA. Pacnpocipanws csow wccnezosanwn na onsmwnciso ropozos
Amepwxw, A. Hwnscon cian wcnonssosais neps-e mapxeiwnros-e wnzexc-.
Bcxope y nero nonswnwcs nocnezosaienw. Oznaxo paspaswsmancn s xon-
ue 1920-x nauane 1930-x rr. s CTA Benwxan zenpeccwn w conposo+-
zaxmwn ee cnaz noipenenwn nanecnw omyiwm-n yzap no wsnecy mapxe-
iwnros-x wpm. 1930-e rr. osnamenosanw nepwoz maccosoro pacnpezenenwn,
xorza ocnoson zeniensnociw xomnanwn ciana opweniauwn na c-i.
Ceroznn xomnanwn A. Nielson, sxoznman s cocias wnopmauwonnoro
xonuepna Dun and Bradstreet, cuwiaeicn camon xpynnon w snwniensnon
opranwsauwen, wsyuaxmen p-nox noipewienscxwx iosapos.
Hos-n oian s zeniensnociw mapxeiwnros-x xomnanwn naciynwn s noc-
nesoenn-e roz-, nauanacs nacionman opa mapxeiwnra. B xonue 1940-x rr. s
CTA w uyis nos+e s Espone y mapxeionoros oxonuaiensno copmwposa-
nocs npezciasnenwe o uenes-x rpynnax noipewienen iosapos, ycnyr w
cpezcis maccoson wnopmauww (ocnosn-x nocwienen pexnam-).
Bonee nozponon ciana xnaccwwxauwn noipewienen na in+en-x,
cpeznwx w nerxwx. Mapxeiwnr w wsnec-nnanwposanwe nepemnw oi
opmyn-, zonyciwm, +enmwn- 1849nei x opmyne +enmwn- 18
49nei, axiwsno wcnonssyxmwe xocmeiwxy, wmexmwe zoxoz ne nw+e iaxoro-
io, opweniwposann-e na pexnamy, uwiaxmwe rasei- no socxpecensnm, wme-
xmwe s cpeznem 1,5zeien, c opranwsauwen na axiwsn-n opas +wsnw,
cnopi w xapsepy.
B 1960-e rr. cianw nonsnniscn iexnonorww wsyuenwn noipewienscxwx
rpynn, sasoesasmwe scemwpnyx wssecinocis. Unciwiyi Lonnana npezno+wn
wccnezosaiennm wnopmauwonn-n npozyxi Media and Marketing Index, xo-
iop-n sneps-e -n npwmenen s xpynnom wccnezosanww poccwncxoro noz-
paszenenwn wnciwiyia Gallup Media.
Bpwiancxan xomnanwn BMRB, iax+e coszasman s 1960-e rr. npozyxi
Target Group Index (TGI), sezei cocisennoe xpyrnorozwunoe mapxeiwnrosoe
wccnezosanwe, npwnocnmee en zoxoz nouiw s 30mwnnwonos zonnapos e+e-
rozno.
B cepezwne 1960-x rr. onee 80% ws 500xpynn-x xopnopauwn CTA -
cipownw csox zeniensnocis s cooiseicisww c uennmw mapxeiwnra.
B 1970-x rr. sanazn-e wpm- sxnaz-sanw s mapxeiwnrosyx zeniens-
nocis oxono 50% cymm oi peanwsauww npozyxuww; oi 1/4zo 1/3nacenenwn
-no sannio s mapxeiwnre.
Ceroznn mapxeiwnr npezciasnnei coon ozny ws sa+nenmwx cep ueno-
cinon cwciem- ynpasnenwn scemw acnexiamw zeniensnociw npeznpwniwn,
oxas-saei na nee sce onee axiwsnoe snwnnwe, sxnxuan ynpasnenwe wnan-
camw, cwciemon cna+enwn, opranwsauwx cny+, oizenos w uexos, onpeze-
nnei xazposyx nonwiwxy.
332 HACTB IV. BHSHEC 333 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
B iom +e mecnue s Mocxse ciano wssecino o axiax, xoin w ne wmex-
mwx nwxaxoro oinomenwn x xomnsxiepnomy wsnecy, no iem ne menee secs-
ma sssonnosasmwx cionwunyx omecisennocis. Leno s iom, uio oecnoxo-
enn-e pyxosozwienw accouwauww Cionwunoe mopo+enoe npownopmwpo-
sanw +ypnanwcios o cocionnww 87npowssozwienen mopo+enoro. Oxasanocs:
npociawsaxmwe momnociw 428 600 i w peansnoe npowssozciso
181400i, i.e. cooinomenwe onee uem zsa x oznomy. -io cnyuwnocs? Kon-
xypenuwn co ciopon- wmnopinon npozyxuww? Bpnz nw. Ecnw xonxypenuwn w
ecis, io nwms s Mocxse w Canxi-Heiepypre, rze ona s camom zene zomw-
nwpyei. B uenom +e no cipane na nee npwxozwicn ne onee 12% noipew-
ienscxoro p-nxa. Lnasn-e npwuwn-, no xoiop-m poccwnne cianw ecis s zsa
pasa mensme mopo+enoro (3,5xr s roz na zymy nacenenwn s coseicxoe spe-
mn, w 1,51,8xr s 19961997rr.), wnancoso-c-ios-e, a no cnosam
zwpexiopa AOOT Cepswc-Xonoz Onsrw Esceeson (Iwnancos-e wssec-
iwn, |35, 1997r.), passan ceiw posnwunon ioprosnw mopo+en-m.
Tax, s Mocxse mopo+en-m iopryxi 274opranwsauww, no ionsxo 40ws nwx
wmexi zsa xwocxa w onee.
. mopo+enoro zasnnn wciopwn. Ussecino, uio eme conzaiam Anexcanz-
pa Maxezoncxoro nocne miypma oznon ws wnzwncxwx xpenocien na Lwnzyxy-
me -no nossoneno ecis nozcnamenn-n cner c ropn-x sepmwn. Heuio na-
nomwnaxmee mopo+enoe enw s Kwiae sa 500nei zo n.o. Hpwzsopn-n nosap
wmnepaiopa Hepona npwroiasnwsan csoeopasn-n zecepi, cmemwsan mez w
pyxi- co cnerom, xoiop-n zociasnnnw c rop Apyuuw cneuwansn-e ronu-.
Hexoiop-e naipwuww y+e iorza mornw nossonwis cee pocxoms saroiasnw-
sais cner na neio s rnyoxwx psax. B 1660r. s Uianww sneps-e npowsse-
nw nacionmee mopo+enoe, nozasasmeecn wcxnxuwiensno s wmnepaiopcxom
zsopue s xauecise zenwxaieca. B 1692r. so Ipanuww y+e snanw wiansnnc-
xwn peueni, nanpwmep, s xae Hpoxon, rze ero mor - saxasais Bonsiep.
Hepsyx apwxy mopo+enoro nocipowna zomamnnn xosnnxa Honcw L+oncon
s Baniwmope (CTA). B 1790r. amepwxanu- nociaswnw npowssozciso mopo-
+enoro na npom-mnennyx ocnosy. B 1923r. s Orano (CTA) sanaieniosa-
nw npowssozciso nepsoro ocxwmo.
Mo+ei -is, cpeznwn noipewiens mopo+enoro zymaei, uio oio npocio
sxycno. Ho nemeuxwe wccnezosaienw yisep+zaxi, uio nxoss x iomy wnw
wnomy swzy mopo+enoro uepia xapaxiepa. Hanpwmep, saensnoe mopo-
+enoe nxni nxzw mnrxwe w noxnazwci-e, moxonaznoe aniasep- w
oinwunwxw, opexosoe ne+n-e w ueneycipemnenn-e, xnynwunoe ne-
rnyn-e, npwne+n-e, oixposenn-e. Bonsme scex nxni mopo+enoe s Ame-
pwxe, xa+z-n amepwxaneu c+ezaei 23xr s roz; saiem msez- 14,4xr,
noiom wiansnnu- 9,2xr w nemu- 8,4xr s roz.
U xoin na sxyc w na usei iosapwma nei, mocxoscxoe mopo+enoe esyc-
nosno xonxypeniocnocono, noiomy uio ono camoe-camoe, oio moe nwunoe
ye+zenwe. Hpowrp-saei ono nwms s pexname w oiuaciw s xyzo+ecisen-
nom oopmnenww.
Ho ecnw mopo+enoe znn nac npws-uno w ipazwuwonno, io +esaiensnan
peswnxa sce eme oxsoiwxa. Amepwxancxan .wnnw Pwrnws z+ynwop xomna-
nwn sno+wna 25mwnnwonos zonnapos s cipowiensciso s Poccww sasoza no
s-nycxy +esaiensnon peswnxw.
Oznospemenno na p-nox cianw opweniwposaiscn oipacnw co cno+n-mw
iexnonorwnmw, wsroiosnnxmwe npom-mnenn-e nonyapwxai-.
Hocxonsxy sce -no sneps-e, ne oomnocs w es nepexoca: mapxeiwnr
passwsancn s ymep oexiwsnociw npowssozcisa. Komnencauwen oioro ne-
pexoca, xax sameiwnw oxonomwci-, ciana iax nas-saeman xomnnexcnan xon-
uenuwn mapxeiwnra, npwssannan nocienenno ypasnosecwis npoiwsopeuws-e
ipeosanwn npowssozcisa w c-ia.
B oipacnnx c onee npoci-mw iexnonorwnmw nepexoz x onsaiensnon
e+eroznon cmene accopiwmenia s-paswncn s nocienennom ycosepmenciso-
sanww npozyxuww, nyumen ynaxosxe iosapa, snemnen oizenxe. Hpw oiom
rnasnoe snwmanwe yzennnocs iexymwm npozyxuwnm w ceroznnmnemy p-nxy,
a ne saoie o noienuwane znn nozzep+anwn yposnn npw-nen s yzymem.
B oipacnnx co cno+n-mw iexnonorwnmw paspaoixa nos-x swzos npozyx-
uww ciana sa+non cociasnon uacisx zeniensnociw eme s nauane XXs., xorza
nonswnwcs naopaiopww znn nayun-x wccnezosanwn w on-in-x paspaoiox s
iaxwx wpmax, xax Lxnon, Benn Teneon, L+enepan Onexipwx.
B wnzycipwansnyx onoxy, nwmei U. Anco, wmnynsc-, pazwxansno
mennsmwe ocianosxy, wcxozwnw rnasn-m opasom oi wpm, pasmwx na cen
sezymyx pons w sazasasmwx xax ciwns, iax w iemn- nporpecca.
Taxwm opasom, wsnec ne es ocnosanwn w za+e c zonen sasnancisa
mor cuwiais, uio on zep+wi csox cyzsy s cocisenn-x pyxax.
Tam, rze wsnec, iam w pwcx. Hpeznpwnwmaienscxan wnwuwaiwsa wnorza
s-s-sana neswzwmyx uens neraiwsn-x nocnezciswn, npwsozwsmwx x ne-
pwozwuecxwm xpwswcam. Ux socnpwnwmanw xax zon+noe, xax wszep+xw cso-
oz- xonxypenuww, na xoiop-e nazo wziw, uio- s-nyciwis nap s oxono-
mwxe, w cnosa zswraiscn snepez.
B cepezwne 1950-x rr. Co-iwn cianw passwsaiscn eme -cipee. He-
pez wpmamw sciasanw nos-e w neo+wzann-e sazauw, ysozwsmwe nopon
nacionsxo zanexo, uio naciynwsmwe spemena onpezennnw xax onoxy es
saxonomepnocien.
B xwpe wsneca
-io- sapaoiais zensrw, wx nazo noipaiwis.
Hrasr
B mae 1997r. rasei- scero mwpa o+nswnw o npowrp-me uemnwona
mwpa no maxmaiam Lappw Kacnaposa maxmainomy cynepxomnsxiepy Bwn
Bnx wpm- An-Bw-Om. Cnopiwsnan cencauwn s-ssana pesxwn poci
xypca axuwn xomnanww-npowssozwienn. Ha ioprax Hsx-Uopxcxon wp+w ax-
uww An-Bw-Om nozopo+anw na 3zonnapa (18%) zo 170,5zonnapa, npw-
uem, xax yisep+zanw ananwiwxw, oio zanexo ne npezen. Bwn Bnx mo-
zwwuwposannan sepcwn xomnsxiepa RSV/6000SP cnocoen s ieuenwe
ipex cexynz npocuwi-sais 100200mwnnwapzos xozos narozapn napan-
nensnon paoie 256mwxponpoueccos.
334 HACTB IV. BHSHEC 335 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
n nauan szecs zeno, io ne npezciasnnn na cio npouenios, uio menn +zei.
. nac na Banaze s cepe oxonomwxw zencisyxi ciporwe npaswna, w xa+z-n
paouwn s-nonnnei onpezenenn-e onepauww na onpezenennom cianxe. A s
Poccww mnoro nencnociw s saxonax, w pyccxwe npws-xnw x wmnposwswpo-
sannon paoie. K monoiwnxe npwswnini uio-io, w nonyuaeicn cenoxocwnxa.
H ne scipeuancn c iaxwm swzom paoi-, w znn menn oio cno+no. Ho n xouy
npwseciw npeznpwniwe s xopomee cocionnwe w zociwus c pyccxwmw paouw-
mw iaxoro xauecisa npozyxuww, xoiopoe ipeyeicn...
B cepezwne 1990-x rr. Mocxsa w Canxi-Heiepypr nepe+wnw nacion-
mwn rociwnwun-n ym. Lociwnwun-n wsnec cuwiaeicn oznwm ws nawonee
s-rozn-m. Cpezcisa, sno+enn-e s cipowiensciso oienen, xax npaswno,
-cipo oxynaxicn. B Mocxse oxono 200rociwnwu, ws nwx 33nocipoen- sa
19901996rr., xorza pesxo s-pocno xonwueciso zenos-x swswios, s
1997xwnennom r. nocipoeno eme zsa zecnixa rociwnwu. Haxoneu, onw ne
ionsxo cianw zociynn-, no ecis ws uero w s-wpais. Ecnw nosesno s ws-
nece, mo+no no+wis s zoporwx nniwsseszn-x Banuyre, Kemnwncxw wnw
Meiponone, ecnw yzaua snepezw, mo+no noexais na meipo s rociwnw-
uy nozemesne, nanpwmep, s Baropse y meipo Hapwu-no.
Amepwxanu- npeznouwiaxi cenwiscn s Pezwccon-Cnasnncxan, iax xax
iam menez+meniom sanwmaxicn wx cooieuecisennwxw, a nemu- w ascipwn-
u- no iem +e npwuwnam uame s-wpaxi oiens Onwmnwx Henia-Penec-
canc. Pacuenxw s mocxoscxwx oiennx conociaswm- c mwpos-mw: cam-e
nwsxwe uen- s mynwuwnansn-x rociwnwuax, nos-me s axuwonwposann-x
w cam-e zoporwe s rociwnwuax-cosmecin-x npeznpwniwnx. Taxwe CH co-
szan-, xax npaswno, poccwncxwmw wpmamw w xpynn-mw sanazn-mw xomna-
nwnmw, snazexmwmw wnw ynpasnnxmwmw oiennmw s pasn-x cipanax.
Bonsmwnciso rociwnwu-CH sxnxuen- s ezwnyx uenouxy me+zynapoz-
n-x oienen. Hanpwmep, mocxoscxwn oiens Hosoiens, xoiop-n sxozwi s
ezwnyx rociwnwunyx cwciemy panuyscxon xomnanww Accor: onee 2i--
cnu ee oienen paspocan- no scemy mwpy. U sce onw csnsan- ezwnon cwc-
iemon ponwposanwn nomepos. Kpome ioro, s nwx zencisyxi xny- no-
cionnn-x xnwenios, xoiop-m npezociasnnxicn snauwiensn-e cxwzxw npw
ycnosww npo+wsanwn ionsxo s oiennx uenw.
B pamxax npwsaiwsauwonnon nporpamm- npaswiensciso Mocxs- s
wxne 1996r. s-ciaswno na npoza+y 200rociwnwu, mwnwmansnan ciowmocis
xoiop-x ouenwsanacs s 1mwnnwapz zonnapos. Ho ouenxe rpynn- Hani
Iponx, nsnnxmencn xoncynsianiom no wnseciwuwnm npw npaswienscise
Mocxs-, onsmwnciso oienen s nnoxom cocionnww w ipeyei soccianosne-
nwn, a s pnze cnyuaes w xapzwnansnon pexoncipyxuww. Tonsxo 12% oienen
cooiseicisyxi mwpos-m cianzapiam, ociansn-e nenpwrozn- znn npo+wsa-
nwn nxzen.
Mop Mocxs- pwn Ly+xos scerza xpwiwxosan maccosyx npwsaiwsa-
uwx. Ha oioi pas mop s-paswn namepenwe s-paoiais onee peanwciwu-
n-n nozxoz x ocymecisnenwx rociwnwunon onepauww. Onnoswuwn ne yny-
ciwna cnyuan nozuepxnyis, uio mop oizaei npeznouienwe npoexiam, s xoio-
p-x npaswiensciso paccuwi-saei nonyuwis zonx xanwiana.
Hpeznonaranocs, uio rociwnwu- yzyi npwsaiwswposan- nyiem cosza-
nwn cosmecin-x npeznpwniwn, ueisepis xanwiana xoiop-x ociaeicn noz ro-
Houiw s 32mwnnwona zonnapos onpezenena ciowmocis cipowienscisa
amepwxano-poccwncxoro apmauesiwuecxoro npeznpwniwn s nocenxe Usswpwno
Mocxoscxon onaciw, saxnazxa xoioporo cocionnacs 17man 1997r. C amepw-
xancxon ciopon- s npoexie yuacisyei wpma Cepn, c poccwncxon Bce-
poccwncxwn nayun-n uenip monexynnpnon zwarnociwxw w neuenwn PAO Bw-
onpenapai, ozwn ws xpynnenmwx nayuno-mezwuwncxwx uenipos Poccww.
B pamxax Bcemwpnon xomnanww no pexname nosoro, iax nas-saemoro
cwnero wmwz+a Hencw, s anpene 1996r. -no o+nsneno, uio xomna-
nwn Hencw-Kona nauwnaei ecnpeuezeninyx no o+emy wnseciwuwonnyx
nporpammy s Poccww. Bmecie co csowmw nos-mw napinepamw wpmamw
L+enepan Baiineps w Leyxazwn Haman Hencw namepena s ieuenwe
nniw nei sno+wis s poccwncxyx oxonomwxy 550mwnnwonos zonnapos. Ha
oiw cpezcisa yzyi nymen- 11nos-x sasozos, 29nwnwn no pasnwsy,
47cxnazcxwx nomemenwn, npwopeieno 450rpysoswxos. A camoe rnasnoe
nonswicn 5000nos-x paouwx meci.
B wxne 1997r. cocionnacs owuwansnan uepemonwn oixp-iwn moxonaz-
non apwxw Tionssepx s ropoze Hoxpos Bnazwmwpcxon onaciw.
B cipowienscise sasoza, na xoiopom cmoniwposano cospemennoe oopyzosa-
nwe ws Lepmanww, Uianww w Tsenuapww, wnseciwposano 35mwnnwonos ne-
meuxwx mapox (Iwnancos-e wsseciwn, 17wxnn 1997 r.). B 1997
1998rr. znn napamwsanwn ero momnociw npeznonaraeicn saipaiwis eme
16mwnnwonos mapox. .+e s 1997r. npeznpwniwe s-nyciwno 20000i moxo-
naza, s zansnenmem npeznonaranocs npowssozwis no 30000i. Hpw oiom
oopoi zon+en cociaswis 170mwnnwonos mapox s roz! Taxos wsnec w ero
wsnec-nnan.
Ha npeznpwniww sannio 300paouwx w cny+amwx. Lnn nacenenwn
18-i-cnunoro Hoxposa, s xoiopom wmeeicn msennan apwxa, a iax+e saso-
z- wonpenapaios w +enesoeionn-x xoncipyxuwn, moxonaznoe npeznpwn-
iwe ciano sa+n-m oxonomwuecxwm axiopom. Oixp-iwe apwxw s ropoze
Hoxpos oio ionsxo nauano nporpamm- mwpoxon oxcnancww s Poccww,
sanswn Xanc Umxo, ocnosaiens w snazeneu xoniponsnoro naxeia axuwn
xomnanww Tionssepx. Bwsnec xomnanww, sanwmaxmen na p-nxe moxona-
za 2-e mecio s Lepmanww w 7-e s mwpe, pacmwpneicn. Iwnwan- xomnanww
oixp-i- s Tsenuapww, Ascipww, Benwxopwianww, Bensrww, Uianww,
Ipanuww, Ucnanww, Benrpww, CTA.
Losopni, uio sanaznomy wnseciopy s Poccww nerue naniw +eny, uem zo-
rosopwiscn c iamo+nen. Pyzons Tsansz, ascipwncxwn wsnecmen, xynwn
cee s Poccww necosasoz na oznom ws ociposos s zensie pexw Kyen-.
Kax w mnorwe sanazn-e wsnecmen-, Tsansz npwexan s Poccwx sa znwn-
n-m zonnapom, pacxp-saei cexpei raseia Usseciwn, a scipeiwn
szecs csox cyzsy. Ero Hwsa nonana s asapwx nenozanexy oi Bonorz-.
Mamwna szpeesrw, y Pyzonsa paszponena nora. Hepesozuwuy ssanw
Onn, ona -na ciyzenixon nocneznero xypca Bonorozcxoro nezwnciwiyia.
Onn s-xozwna Pyzonsa. C-nwmxy nassanw Lepmanom. Lom xpecisnncxwn s
nocenxe .cise. Oiiyza Pyzons xa+zoe yipo muwicn na cson necosasoz na
momnom xaiepe. Tax w +wsyi.
A soi iax paoiaxi na sasoze, xoiopomy 125nei. Hono+enwe na oci-
pose secsma xpwiwuecxoe, rosopwn P. Tsansz xoppecnonzeniy. Korza
336 HACTB IV. BHSHEC 337 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Cornacno oiomy saxony, oizensn-e nwua wnw opranwsauww, sanwmaxmwecn
naroisopwiensnocisx, a wx cwciema nacuwi-saei oxono 170i-cnu, naxozwicn
noz oxpanon xopon-. Umenno oioi zoxymeni nocny+wn ocnoson znn nocnezyx-
mwx saxonozaienscis s oion cepe omecisennon zeniensnociw. Hanxzaei sa
naroisopwiensnon zeniensnocisx na ieppwiopww Anrnww w .onsca (w secsma
ciporo) coszannan eme s 1853r. npaswienscisennan xomwccwn.
Cpezw moiwsos meuenaicxon zeniensnociw wccnezosaienw s-zennxi:
nxoss x xynsiype; nauwonansn-e ipazwuww; sosmo+nocis npwopeciw no-
nynnpnocis s rnasax omecisennociw; cipemnenwe nos-cwis cson npeciw+
s rnasax zenos-x napinepos; cipemnenwe npwomwiscn x onwiapn-m cnonm
omecisa, nonyuwis nponycx s s-cmwn csei.
B Poccww meuenaiciso, naroisopwiensnocis iax+e wmexi zasnwe ipa-
zwuww. Uccnezosaienw cuwiaxi, uio szecs cymecisosano no xpannen mepe
ipw noyzwiensn-x moiwsa: nopm- npasocnasnon npascisennociw, ciasmen
so rnasy yrna xpwciwancxon naroisopwiensnociw; naipwoiwsm; +enanwe
nonyuwis couwansn-e nsroi- w npwswnerww. Owuep pyccxon apmww -n
onsan seciw opas +wsnw, cooiseicisyxmwn owuepcxomy zociowncisy,
sxnxuan onsaiensnyx naroisopwiensnocis.
Ussecin-n npeznpwnwmaiens H.A. Byp-mxwn s xnwre Mocxsa xyne-
uecxan nwcan: ...Hei nw oznon xynsiypnon onaciw, rze - npezciaswie-
nw mocxoscxoro xyneuecisa ne snecnw csoero sxnaza.
Pe+wccep K.C. Cianwcnascxwn nwcan: H +wn s iaxoe spemn, xorza s
onaciw wcxyccisa, nayxw, ocieiwxw nauanocs onsmoe o+wsnenwe. Kax ws-
secino, s Mocxse oiomy nemano cnococisosano iorzamnee monozoe xyneue-
ciso, xoiopoe sneps-e s-mno na apeny pyccxon +wsnw w, napnzy co csow-
mw ioproso-npom-mnenn-mw zenamw, snnoinyx sawniepecosanocs wcxycci-
som... Boi, nanpwmep, Hasen Mwxannoswu Tpeisnxos, coszaiens snamenwion
ranepew, xoiopyx on no+episosan ropozy Mocxse. C yipa w zo nouw pao-
ian on wnw s xoniope, wnw na apwxe, a seuepamw sanwmancn s csoen ra-
nepee, wnw ecezosan c monoz-mw xyzo+nwxamw, s xoiop-x uynn ianani.
-epes roz-zpyron xapiwn- wx nonazanw s ranepex, a onw camw cianoswnwcs
cnauana npocio wssecin-mw, a noiom snamenwi-mw. U c xaxon cxpomnoc-
isx meuenaicisosan H.M. Tpeisnxos....
Iapwxani K.T. Conzaienxos ne ionsxo npespaiwn cson npexpacn-n
zom s wnwoiexy, no w nocsniwn cen wszaienscisy iex xnwr, xoiop-e ne
mornw paccuwi-sais na onsmon iwpa+, no -nw neoxozwm- znn nayxw
wnw soome znn xynsiypno-opasosaiensn-x uenen.
Hpeznpwnwmaiens C.U. Tyxwn copan ranepex panuyscxwx xyzo+nw-
xos nosoro nanpasnenwn, xyza ecnnaino zonycxanwcs sce +enaxmwe
snaxomwiscn c +wsonwcsx. Ero pai, H.U. Tyxwn, coszan onsmon mysen
pyccxwx zpesnocien.
A.A. Baxpymwn yupezwn na csow cpezcisa ezwncisenn-n s Poccww ieai-
pansn-n mysen, copas s nem io, uio oinocwnocs x pyccxomy w uacisx x
sanaznoesponencxomy ieaipy. Ussecin-n npom-mnennwx, cipowiens mnorwx
+enesnozopo+n-x nwnwn, Cassa Usanoswu Mamonios npocnaswncn xax me-
uenai +wsonwcues. Cassa Twmoeeswu Moposos -n oznwm ws ocnosaienen
Mocxoscxoro Xyzo+ecisennoro ieaipa, na ero cpezcisa nocipoeno szanwe
oioro ieaipa.
cyzapcisenn-m xoniponem. Unocipann-e wnseciop- nonyuai sosmo+nocis
saxnxuwis xonipaxi o znwiensnon apenze cpoxom na 49nei, xoiop-n mo-
+ei -is npoznen no wcieuenww oioro nepwoza. Unocipann-m npeznpwnw-
maiennm npeznonaraxicn nsroi-.
Hawonee seponin-mw noxynaiennmw mocxoscxwx rociwnwu cuwiaxicn
sapye+n-e rociwnwun-e w cipowiensn-e xomnanww, a iax+e uacin-e
nwua, wmexmwe ciawnsn-n pynes-n zoxoz w sawniepecosann-e s na-
ze+nom pasmemenww xanwiana.
Or xeuenara o cnoncopa
Cnasn-n snyx, Meuenai,
npaoiues uapcisenn-x,
O, oipaza mon, uecis w npwe+wme!
Ksxnr Fopanxx raxx
Korza Bwins nonnnw, uio anrnwncxan cwciema nanoroono+enwn s--
xauwsaei ws wx zoxozos onee 90% npw-nw, onw oixp-nw wpmy Onnn,
xoiopan -na camon nacionmen zypamnwson xoniopon Pora w xon-ia.
Ona mezpo wnancwposana sonmenwxos w npo+exiepos cosepmenno nesw-
zannoro macmiaa. Bwins oio npaswnocs: nyume ipaiwis npw-ns na ia-
xoe, uem oizasais ee newssecino xyza.
Bnamenwi-e mysew cospemennoro wcxyccisa s Amepwxe sosnwxnw iem
+e nyiem. Iopz npeznouen wnancwposais nenonnin-x emy mozepnwcios,
uem nnaiwis nanorw.
Umenno iax sosnwxaxi mnorwe sanazn-e onz-. Leno s iom, uio zens-
rw, wzymwe na xynsiypy, nayxy w opasosanwe, ne onaraxicn nanorom.
Meuenaicisosais cianoswicn s-rozno.
Borai-n pwmcxwn naipwuwn Lan Hwnsnwn Meuenai (pozwncn me+zy
74w 64r. zo n.o., ymep s 8r. zo n.o.) noxposwienscisosan xyzo+nwxam w
nooiam. Ero npocnasnnnw s csowx ciwxax senwxwe pwmcxwe nooi- Lopauwn,
Beprwnwn, Hponepuwn. Hooi Mapuwan s oznon ws csowx onwrpamm rosopwi:
B-nw -, Inaxx, Meuenai-, ne yzei nezociaixa s Maponax, i.e. s
Beprwnwnx (Vergilius Maro). Umn Meuenaia ciano napwuaiensn-m znn ora-
ioro noxposwienn wcxyccis w nayx.
Bnaroisopwiensnan zeniensnocis s nexoiop-x cipanax zasno y+e pery-
nwpyeicn rocyzapcisom. B Benwxopwianww, nanpwmep, naroisopwiensnan
zeniensnocis wmeei sexos-e ipazwuww w s ocnose ee Axi o wcnonsso-
sanww no+episosanwn, npwnni-n eme npw xoponese EnwsaseieI s 1601r.,
nocne ioro xax s Anrnww necxonsxo nei nozpnz -n nnoxon ypo+an w sos-
nwxna ocipan noipenocis oxasais nomoms ny+zaxmwmcn xpecisnnam w ro-
po+anam. On onpezennei uei-pe ocnosn-x nanpasnenwn zeniensnociw na-
roisopwiensn-x opranwsauwn: opsa c nwmeion; cozenciswe passwiwx cw-
ciem- opasosanwn; nponaranza penwrwosn-x mwpososspenwn; zpyran ome-
cisenno-nonesnan zeniensnocis, ecnw ona ne nauenena na wssneuenwe nwu-
non s-roz-.
338 HACTB IV. BHSHEC 339 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
cpezcis +episosaienen w naroisopwiensn-x opranwsauwn znn pemenwn
sa+nenmwx couwansn-x nponem.
C 1nnsapn 1996r. Mocxoscxan ropozcxan Lyma nocianoswna sseciw Ba-
xon ropoza Mocxs- O naroisopwiensnon zeniensnociw. Oioi Baxon co-
szaei ycnoswn npasosoro perynwposanwn naroisopwiensnon zeniensnociw
nyiem oxonomwuecxoro ciwmynwposanwn w mopansnoro noompenwn cy+exios,
yuacisyxmwx s naroisopwiensnon zeniensnociw.
Bnaroisopwiensnan zeniensnocis, s cooiseicisww c oiwm Baxonom,
oio zoposonsnan zeniensnocis wswuecxwx w xpwzwuecxwx nwu, nanpas-
nennan na oxasanwe essosmesznon nomomw ny+zaxmwmcn nwuam w zociw-
+enwe wn-x couwansno snauwm-x uenen.
B 1997r. Mocxsa oimeuana csoe 850-neiwe. B npezzsepww co-iwn
mnorwe xommepuecxwe anxw axiwswswposanw csox cnoncopcxyx zeniens-
nocis. Ha cpezcisa mocxoscxoro anxa HUBECT s ieaipe Cospemen-
nwx nociasnen cnexiaxns no nsece Anexcanzpa Lanwna Anomanwn.
B Henipansnom Lome xyzo+nwxa oixp-nacs s-ciasxa Lsycioponnnn +w-
sonwcs w rpawxa ws uacin-x copanwn w xonnexuww CBC-Arpo. Cosmeci-
no c Tpeisnxoscxon ranepeen w Pyccxwm myseem oixp-nacs s-ciasxa .ue-
nwxw Maneswua, xoiopan ws cionwu- oinpaswnacs s Canxi-Heiepypr, a
saiem s Lepmanwx w Lonnanzwx. B 1996r. anx HUBECT nposen
12nexommepuecxwx xyzo+ecisenn-x axuwn s Poccww sa pye+om. Pw+cxwn
xommepuecxwn anx ssnn na cen wnancos-e pacxoz- no opranwsauww s--
ciasxw paoi naiswncxoro +wsonwcua Unzynwca Bapwnsma, zenciswiensno-
ro unena Poccwncxon axazemww xyzo+ecis, unena Bpwiancxoro xoponescxoro
omecisa wcxyccis.
Hocianosxa Tpexrpomoson onep- s mocxoscxom ieaipe Caiwpwxon
ciowna oxono 1mwnnwapza pynen. Locyzapcisennan zoiauwn scemy ieaipy
cociasnnei 800900mwnnwonos pynen. Lwpexiop Caiwpwxona C..
Eropos npezno+wn cnezyxmyx cxemy coipyznwuecisa ieaipa c anxwpamw.
Hanpwmep, s nocianosxy Tpexrpomoson onep- 500mwnnwonos pynen
sxnaz-saei anx, 500mwnnwonos Caiwpwxon. Kax ionsxo cnexiaxns
s-xozwi s npoxai, anxy s-nnauwsaeicn 50% oi sanosoro copa, noxa sa-
ipauennan cymma ne yzei sosspamena nonnocisx, nnxc 20% copos oi
cnexiaxnn, noxa on wzei na cuene.
Mnorwe wsnecmen- roios- meuenaicisosais, nwms xorza ysepen-,
uio nxon wx sxnaz yzei onosemaiscn no ieneswzenwx, nwmei Hzswra
eposa (Usseciwn, 2nonpn 1996r.). U ecis nwms ezwnwu- ws nwx,
xoiop-e zenaxi oio monua.
Bnamenwi-n neseu w wsnecmen Uocw Koson s Asioworpaww
nwmei: C 1988roza cian npeswzeniom AO Mocxoswi. Paoia s axuwo-
nepnom omecise zaei mne sosmo+nocis yuacisosais so mnorwx naroisopw-
iensn-x meponpwniwnx. .+e zecnis nei n cnoncwpyx zsa zeicxwx zoma s
Hcnon Honnne w Tyne. Homoran soccianasnwsais s Tyne Csnio-Hwxonscxwn
xpam. Hecxonsxo nei cnoncwpyx ynwxansn-n Teaip xamepnon mys-xw noz
pyxosozcisom Bopwca Anexcanzposwua Hoxposcxoro. Oecneuwsax ecnnai-
n-mw nexapcisamw seiepanos BOB w ipyza. Opranwsosan w nposozwn iene-
mapaon- Conzai- XXsexa npoiws sonn-. .uacisosan so mnorwx naro-
isopwiensn-x xonuepiax, nocsnmenn-x nniwzecniwneiwx Hoez-, a iax+e
B xnwre Mocxsa xyneuecxan H.A. Byp-mxwn nwmei: Ha nepsoe me-
cio nazo nociaswis nnis cemen, xoiop-e ws poza s poz coxpannnw snauw-
iensnoe snwnnwe nwo s npom-mnennociw, nwo s ioprosne, nocionnno
yuacisosanw s omecisennon npoeccwonansno-ioproson w ropozcxon ze-
niensnociw, w csoen +episennocisx, wnw coszanwem xynsiypno-npocseiw-
iensn-x yupe+zenwn, oeccmepiwnw csoe wmn. Oio -nw: Moposos-, Bax-
pymwn-, Hanzenos-, Tpeisnxos- w Tyxwn-.
Ocooe mecio cpezw meuenaios sanwmaei esycnosno Lezenuos, es xo-
ioporo, seponino, ne cocionnwcs - s Poccww cam-e s-zaxmwecn nayun-e
oixp-iwn nauana XXs.
B namw znw meuenaiciso s CTA, Kanaze, Ipanuww, Anrnww, Tseuww,
Ascipww, Hnonww, Uianww w zpyrwx cipanax, nozzep+wsaxmee xynsiypy,
nonssyeicn s csox ouepezs nozzep+xon rocyzapcisa. Hpe+ze scero oio csn-
sano c nanoroono+enwnmw npw-nw. B npwnuwne mexanwsm meuenaicisa
cociowi s iom, uio no+episosanwn yupe+zenwnm xynsiyp- s-uwiaxicn ws
onaraemon nassann-m nanorom cymm-. Hpw oiom cymecisyxi onpezenen-
n-e orpanwuenwn na pasmep no+episosanwn.
Cam-n orai-n amepwxaneu snazeneu xomnsxiepnon xomnanww Manx-
pocoi rpyn Bwnn Lenic w ero xonnera Ciwsen Bonnep s oxinpe 1996r.
no+episosanw 20mwnnwonos zonnapos snamenwiomy Lapsapzcxomy ynwsep-
cwieiy, rze onw xorza-io yuwnwcs, znn cipowienscisa xopnyca xomnsxiep-
n-x nayx. Eme 5mwnnwonos zonnapos s-zeneno wmw noz yupe+zenwe a-
xynsieicxon xaezp- w na nayuno-wccnezosaienscxwe paoi- s onaciw
xomnsxiepwsauww.
Mwnwciepciso xynsiyp- Ipanuww s 1979r. nposeno onpoc no nosozy
passwiwn meuenaicisa w saiem wszano pomxpy Meuenaiciso so Ipan-
uww znn azmwnwcipauwn npeznpwniwn o npewmymecisax meuenaicisa.
C iex nop mwnwciepciso coszano anx zann-x w cowpaei csezenwn o me-
uenaicxon zeniensnociw.
Kpynn-e xomnanww s-zennxi onsmwe cymm- csoen npw-nw na w-
naniponwuecxwe uenw. B Hnonww, nanpwmep, ypno passwsaeicn xopnopa-
iwsnoe cnoncopciso. Hpezciasnenwn ceroznnmnero znn cxnaz-saxicn soxpyr
noson wzew o iom, uio xynsiypa onpezennei passwiwe panona. Oicxza
cipemnenwe xopnopauww x passepi-sanwx nporpamm na nepwepww. Hnonc-
xoe npaswiensciso ne npwcy+zaei npemwn sa s-zaxmwecn npowssezenwn
wcxyccisa wx s-nnauwsaxi wpm- w xomnanww. B nepsyx ouepezs wmw
nozzep+wsaeicn nexommepuecxoe wcxycciso, nawonee npeciw+n-e swz-
isopuecxon zeniensnociw: mysennoe zeno, wcnonnwienscxoe wcxycciso, my-
s-xansnoe isopueciso.
Cpezw scex esponencxwx cipan uacin-n cexiop Uianww nawonee npe-
ycnen s iaxwx cepax xynsiyp- xax rasei-, xnwrowszaiensciso, pazwo, ie-
neswzenwe, xwno, xomnsxiepnan xaianorwsauwn xyzo+ecisennoro nacnezwn
cipan-. Hpwmeuaiensno, uio ym cnoncopcisa paspaswncn s cipane, rze
oicyicisyei ciwmynwposanwe oion zeniensnociw.
Mocxoscxan ropozcxan Lyma csowm nocianosnenwem |46 oi 5wxnn
1995r. yisepzwna Hono+enwe o ropozcxom naroisopwiensnom Coseie.
Hensx zeniensnociw Coseia nsnneicn cozenciswe pacnpocipanenwx w pas-
swiwx naroisopwiensnon zeniensnociw, oexiwsnomy wcnonssosanwx
340 HACTB IV. BHSHEC 341 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
s-wiscn ws zonros, s-ny+zena -na npozais ne ionsxo coxpanwsmwecn y
nee zparouennociw, no w za+e pyamxw csoero noxonnoro my+a c s-mwi--
mw na nwx wnwuwanamw.
Lenepan .nwcc Cwmncon Lpani (18221885), 18-n npeswzeni CTA,
nonan s saswcwmocis oi anxos .onn-cipwia. Lsoe momennwxos sosnexnw
ero s wsnec w, nonssyncs zop-m wmenem Lpania, npwcsownw
3200000zonnapos. Hoiom, s cuei zonros Lpani oizan csox epmy, zoma s
Iwnazensww w s Hsx-Uopxe, za+e soenn-e narpaz-. -io- ne ociaswis
+eny s nwmeie, on, cosepmenno onsnon, cnemwn nanwcais memyap-. Oiw
memyap- wszan Mapx Tsen w s-nnaiwn szose Lpania ronopap nouiw s cio
i-cnu ynios.
Lenwansn-n panuyscxwn nwcaiens Onope ze Banssax (17991850)
npniancn oi xpezwiopos sa saxp-ion zsepsx. Anrnwncxwn nwcaiens Onwsep
Lonzcmwi (17281774), wmn xoioporo ecis so scex onuwxnonezwnx mwpa,
ozna+z- -n apeciosan sa io, uio ne mor sneciw xsapiwpnyx nnaiy.
Amepwxancxwn nwcaiens Mapx Tsen (18351910) io w zeno wnancw-
posan pasnwun-e wsopeienwn, nanpwmep, naposon zswraiens, mopcxon ie-
nerpa, iwnorpacxwe mamwn-. Emy -n npezno+en ocnosnon naxei axuwn
xomnanww A. Benna, wsopeiaienn ieneonnon csnsw. Hpezno+enwe morno
npwneciw emy uenoe cocionnwe, no on oioro ne nonnn. Baio nosepwn s ozno
esnaze+noe zeno. U nwmwncn yxsansno scero. Ero zpyr ws xomnanww
Cianzapi onn npezno+wn s-nnaiwis nonoswny zonros, no Mapx Tsen,
eciecisenno, oixasancn. Hoxnonnwxw ero ianania opranwsosanw maccos-n
cop cpezcis znn csoero nwcaienn, noc-nanw emy uexw co scen cipan-.
Mapx Tsen sepnyn wm sce. On iepneis ne mor nynwun-e s-ciynnenwn, no
emy ny+no -no pacnnaiwiscn c zonramw. Ha oio ymno mecis nei.
B 1820r. A.C. Hymxwn oizan nascerza pyxonwcs nepsoro copnwxa
csowx ciwxos npwnienx Hwxwie Bcesono+cxomy s noramenwe xapiounoro
zonra s i-cnuy pynen. Tonsxo nnis nei cnycin on cymen s-xynwis oioi
copnwx w za+e wszan ero, sa uio nonyuwn socems i-cnu pynen.
Ba noomy Kasxascxwn nnennwx, wmesmyx orpomn-n ycnex, A.C. Hym-
xwn nonyuwn 500pynen w s npwzauy ecnnaino ozwn neuain-n oxsemnnnp;
ero npeznpwwmuws-n wszaiens, nwiepaiop H.U. Lnezwu, nono+wn s xapman
nnis c nonoswnon i-cnu. Cnyman, zyma mon, nwcan Hymxwn paiy ne-
iom 1824r. ws csoen ozeccxon cc-nxw, zensrw mne ny+n-. Hpozan sa
roz Kasxascxoro Hnennwxa sa 2000py. Komy wms?
Xyzo+nwxw-wmnpeccwonwci- ne mornw npozais nw oznon csoen xapiw-
n-, no npozon+anw anaiwuno paoiais. Ecnw - onw ionsxo snanw, xax
yzyi oxoiwiscn sa wx nonoinamw mwnnwonep- scero mwpa, xaxwe zensrw
yzyi nnaiwis orauw na ayxuwonax!
Ayxuwon oi naiwncxoro cnosa auctio, uio osnauaei npoza+a c ny-
nwunoro iopra. Hpw npoza+e na ayxuwone, s oinwuwe oi o-unon npoza+w,
npozaseu ne oiseuaei sa xaueciso npozannoro iosapa, npocio npozaei iomy,
xio noxynaei. B opme ayxuwonos nposozwicn npwnyzwiensnan npoza+a
wmymecisa nennaie+ecnocon-x zon+nwxos, peanwsyxicn iosap-, ne soc-
ipeosann-e s cpox oi ipancnopin-x w cxnazcxwx npeznpwniwn.
Lsa cam-x wssecin-x mwpos-x ayxuwona Sothebys w Christies. Ux
cny+amwe zpyr c zpyrom ne pasrosapwsaxi, no xpannen mepe na nxznx.
s xonuepiax, cpezcisa oi xoiop-x nanpasnnnwcs s nomoms onsn-m zeinm
w cwpoiam (Uciounwx, asryci 1997r.).
Mwp snaei snamenwi-e naroisopwiensn-e onz- Onzpx Kapne-
rw ciansnoro xoponn Amepwxw nepson nonoswn- XXs., Poxennepa,
Iopza. Ba cuei oiwx onzos wnancwpyxicn mnorwe nporpamm- ne ions-
xo s CTA, no w s passwsaxmwxcn cipanax.
B cneuwansnom e+eroznom zoxnaze OOH no uenoseuecxomy passwiwx,
xoiop-n roioswi rpynna oxonomwcios noz pyxosozcisom Pwuapza L+onw,
rosopwicn, uio y+e s nepson ipeiw XXIsexa s mwpe yzacicn npeozoneis
nwmeiy. Oznaxo s 1997r. 800mwnnwonos uenosex s mwpe nocionnno nezo-
ezaei, a 1,3mwnnwapza +wsyi menee uem na 1zonnap s zens.
B zoxnaze OOH nonniwe eznocis npezciasneno ne ionsxo s uwcio
wnancosom acnexie, no w xax nezociaiox couwansn-x sosmo+nocien ueno-
sexa. Unzexc eznociw paccuwi-saeicn no cnezyxmwm xpwiepwnm: npozon-
+wiensnocis +wsnw (npoueni nxzen, xoiop-e moryi ne zo+wis zo 40nei),
yposens opasosannociw, maiepwansnoe oecneuenwe (npoueni nxzen, ne
wmexmwx zociyna x mezwuwncxwm yupe+zenwnm, uwcion soze, a iax+e npo-
ueni zeien zo nniw nei, sec xoiop-x ne zociwraei nopm-). B cooiseicisww
c zann-mw xpwiepwnmw oxcnepi- coomaxi, uio ueisepis nacenenwn pas-
swsaxmwxcn cipan +wsei sa uepion eznociw.
Ho zann-m oxcnepios, ocnosn-e couwansn-e ycnyrw s nw+anmwe zecnis
nei moryi ciais omezociynn-mw znn +wienen passwsaxmwxcn cipan, uio no-
ipeyei onee 40mwnnwapzos. Eme 40mwnnwapzos nomoryi nonnocisx npeozo-
neis eznocis s mwpe. Hocxonsxy neoxozwman znn oioro cymma s 80mwnnwap-
zos zonnapos cociasnnei scero 0,5% mwposoro zoxoza (25000mwnnwapzos zon-
napos), oxcnepi- zenaxi s-soz, uio npenniciswem x pemenwx rnoansnon
nponem- nsnnxicn nonwiwuecxwe, a ne wnancos-e moiws-.
...Ho xoxno pyxonwcs npoars
Hpoxnnise iem, xio nacna+zancs necnen,
Lan c ronozy nooiy ymepeis.
Poepr Bepnc
Ecnw i- iaxon ymn-n, io nouemy iaxon ezn-n? B camom zene yzwsw-
iensno. Ho eme onsme yzwsnnei opainoe: ecnw i- iaxon rnyn-n, io no-
uemy iaxon orai-n?
Lpesnerpeuecxwn wnoco Coxpai (470/469399rr. zo n.o.) -n oz-
nwm ws cam-x myzp-x nxzen s wciopww uenoseuecisa. Oznaxo on -n iax
ezen, uio ozan+wsan na oez. U ymwpan, ecnoxowncn, uio ne sepnyn cia-
poro zonra.
Aspaam Lwnxonsn (18081865), 16-n npeswzeni CTA, ocsoozwsmwn
Amepwxy oi pacisa, s xn-e roz- n-iancn passepnyis axanenn-n wsnec.
Ero napinep oxasancn nsnnwuen, on ymep, ociasws onsmwe zonrw. Lwn-
xonsn s-ny+zen -n +episosais scem, cowpan zensrw s ieuenwe ipyzn-x
ozwnnazuaiw nei, uio- s-nnaiwis oiw zonrw. Mazam Lwnxonsn, cipemncs
342 HACTB IV. BHSHEC 343 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
repuorwnw Lesonmwpcxon xwciw Lenncopo -n npozan sa pexopznyx cym-
my 10000zonnapos. B mae 1990r. s nomemenww ayxuwona Christies s
Hsx-Uopxe nopipei Dr. Gachet (nopipei spaua Honn Iepzwnanza Lame)
Ban-Lora -n npozan sa 82,5mwnnwona zonnapos nexoemy uyzaxy ws Hno-
nww no wmenw Pwoow Cawio. Ban ssopsancn annozwcmeniamw. Heswnnoe uy-
zaueciso oioro nnoncxoro oraua-repocipaia saxnxuanocs s iom, uio on sa-
seman nocne csoen cmepiw xpemwposais xapiwny smecie c coon. -epes
zsoe cyiox na zpyrom ayxuwone s sane Sothebys sa xapiwny Penyapa
Au Monlin de la Galette npezno+wnw 77mwnnwonos 100zonnapos. Cnosa
osauww. Ienmwna, npezno+wsman oiy cymmy, paspaswnacs wciepwuecxw-
cuacinws-mw p-zanwnmw. B san iop+ecisenno snecnw zecnis nmwxos mam-
nancxoro. U na siopom ayxuwone xapiwna -na xynnena no nopyuenwx sce
ioro +e noxynaienn ws Hnonww.
B 1990-x rr. s-ncnwnocs, uio na semnom mape cymecisyxi no xpannen
mepe ipw uenosexa, roios-x sannaiwis sa xyzo+ecisennoe nonoino 80mwn-
nwonoszonnapos: sa xapiwn- Ban-Lora w Penyapa cpa+anwcs xax mwnwmym
ipw noxynaienn.
B 1995r. c ayxuwona -nw npozan- xapiwn- Hwxacco, Maiwcca, Peny-
apa. Hopipei Iepnanzeca ze Coio Hano Hwxacco oinocwicn x iomy ca-
momy ronyomy nepwozy, xoiop-n cuwiaeicn camon onsmon pezxocisx na
xyzo+ecisenn-x ayxuwonax. Kapiwna -na npozana sa 29,5mwnnwonos zon-
napos onsmomy nxwienx +wsonwcw copy Onzpx Lnonzy .oepy, xoio-
p-n necxonsxo nei meuian o xapiwne Hwxacco w pazw nee roios -n na
sce. Kapiwna iyi +e -na oinpasnena s ero nomecise s conposo+zenww
ienoxpanwienen.
Biopan nezenn man 1997r. sonzei s wciopwx mwposoro xyzo+ecisennoro
p-nxa xax nezenn pexopzos. Lwzepom nezenw na ioprax s Hsx-Uopxe cian
Christies: ayxuwonn-n san s-ciaswn camyx xpynnyx xonnexuwx +wsonwcw
xonua XIX nauana XXs. ws iex, uio nonswnwcs na mwposom xyzo+ecisen-
nom p-nxe so siopon nonoswne XXs. Oia xonnexuwn npwnazne+ana cynpy-
ram-amepwxanuam L+ony w Ipancwne Le. Pesynsiai iopros npessomen
sce o+wzanwn, za+e cam-e oniwmwciwuecxwe. Paoi- snamenwi-x wmn-
peccwonwcios w nociwmnpeccwonwcios npwnecnw npw pacnpoza+e 92,7mwn-
nwona zonnapos. Ba pexopzn-e cymm- -nw npozan- paoi- Cesanna, Ty-
nys-Loipexa w Mano. Ba nonoino Honn Cesanna Mazam Cesann s +eniom
xpecne sannaiwnw 23,1mwnnwona zonnapos. Oio siopan no senwuwne cym-
ma ws xorza-nwo nonyuenn-x sa paoi- oioro xyzo+nwxa (pexopz -n no-
ciasnen s mae 1993r.: naixpmopi Cesanna Bonsmwe nnoxw -n npozan
sa 28,6mwnnwonos zonnapos). Ba pexopznyx cymmy 18,7mwnnwonos zonna-
pos -n npozan pezxwn asionopipei Ozyapza Mano Mano c nanwipon,
ozwn ws zsyx wssecin-x asionopipeios Mano. Kapiwna Tynys-Loipexa
Cwznman ianuosmwua s posos-x uynxax, iax+e nows npomn-n pexopz
npoza+ oioro xyzo+nwxa, -na npozana sa 12,9mwnnwonos zonnapos.
Mwnnwon- zonnapos nnaiwnw w sa zpyrwe xapiwn- snamenwi-x macie-
pos. B mae 1997r. na ayxuwone Sothebys naciens Lera Tanuosmwu-,
xoiopan -na ouenena s 57mwnnwonos zonnapos, ymna sa 11mwnnwonos
nocne o+eciouennon ieneonnon zyonw. Haixpmopi Penyapa Hsei- w
pyxi- -n npozan sa 3,6mwnnwonos, szsoe nepexp-s npeznonaraemyx
Onw sezyi necxonuaemyx opsy sa p-nox, rozoson oopoi xoioporo zsa
c nonoswnon mwnnwapza zonnapos.
Pasnwuwe me+zy oiwmw ayxuwonamw copmynwposano eme na sape wx
sosnwxnosenwn: Christies oio z+eninsmen-, xoiop-e ciapaxicn xa-
saiscn ayxuwonepamw, Sothebys ayxuwonep-, xoiop-e ciapaxicn xasais-
cn z+eninsmenamw.
Lonran wciopwn oiwx snamenwi-x ayxuwonos nonna zpamaiwuecxwx co-
-iwn, nozisep+zaxmwx, uio s mwpe wsneca nwuero ne zenaeicn camo co-
on.
Cson neps-n ayxuwon ocnosaiens Sothebys Comxons Boxep nposen s
1744r. Torza -na s-ciasnena wnwoiexa ws 457xnwr copa L+ona Cion-
nw, xoiopan ymna sa 826ynios ciepnwnros. B 1823r. na ayxuwon -na
s-ciasnena wnwoiexa Hanoneona, npwnecman ycipowiennm ne ionsxo
npw-ns, no w, nazo nonarais, xopomyx pexnamy.
Hepez Hepson mwposon sonnon, s 1913r. ayxuwon nepexnxuwncn c npo-
za+w xnwr na npoza+w npowssezenwn wcxyccis s uenom. B ioi roz -nw
npozan- xapiwn- xyzo+nwxa Ipanua Xensca. Hocne Biopon mwposon son-
n- na Sothedys pacnpozasanw w mwpos-e mezesp- +wsonwcw w xapiwn-
menee wssecin-x asiopos, a iax+e nx-e npezmei- pocxomw asiomow-
nw, ciap-e swna, zparouennociw, nomecisn.
B 1958r. na ayxuwonnon npoza+e xonnexuww Lonzcmwia amepwxancxwn
mwnnwonep Hon Mennon npwopen xapiwny Cesanna Garcon an Jilet
Rouger sa 618200zonnapos, i.e. s cems pas onsme, uem xorza-nwo w xio-
nwo nnaiwn sa npowssezenwe wcxyccisa XXs. na anrnwncxwx ayxuwonax.
He xy+e csowx wsseun-x conepnwxos s-rnnzenw ayxuwonep- Christies.
B 1987r. ayxuwon nown sce pexopz- zoporoswsn- znn +wsonwcw: xapiwna
Ban-Lora Hozconnyxw -na npozana sa 39300000zonnapos.
C mezespom Ban-Lora Upwc- csnsan onwsoz, nanomwnaxmwn cipanw-
u- snaxomoro pomana. B 1987r. xapiwna -na s-ciasnena na ayxuwone.
Us scex noxynaienen s zens iopros ocoenno s-zennncn nexwn ascipanwnc-
xwn z+eninsmen no wmenw Anan Bonz. On nawsan ueny, noxa ona ne zoc-
iwrna sneuainnxmen cymm- 57mwnnwonos zonnapos. Conepnwxw oiciy-
nwnw. Ho iyi npowsomna cuena ws Lsenazuaiw ciynses, xorza y Unnonw-
ia Maiseeswua ne oxasanocs ny+non cymm-. Oiwx zener y rocnozwna Anana
Bonza soome ne -no. -io + npeznpwnwmaei Sothebys? Taxon xoz ipyzno
npezyrazais. Ho sezs peus wzei o nacionmem wsnece. Bnamenwi-n ayxuw-
on cam nxesno ozon+wn nonoswny neoxozwmon cymm- necocioniensnomy
noxynaienx. Kax - znn ioro, uio- npwzais ioprosne zononnwiensnyx
+wsocis. Bnpouem, w nonoswn- cymm- oxasanocs znn oioro noxynaienn
mnoro. Hooiomy s ocianosxe ciporon cexpeinociw npwmnocs wcxais nosoro
noxynaienn na sacseuennyx xapiwny. B pesynsiaie Upwc- oxasanwcs s
mysee amepwxancxoro mwnnwapzepa Leiiw, no cymma, oizannan na nee, ne
pasrnamanacs za+e noz yrposon rpanzwosnoro cxanzana.
Ha ayxuwonax Christies iax+e -nw zpamaiwuecxwe co-iwn. Cson ayx-
uwonn-n zom s Daltons Print Rooms L+enmc Kpwciw oixp-n s 1766r.
Oznwm ws neps-x snamenwi-x xnwenios ayxuwona, npwzasmwm emy s-coxwn
ciaiyc, -na Exaiepwna Benwxan: s 1778r. uapwua npwopena xonnexuwx
copa Poepia .onnona sa 40i-cnu ynios ciepnwnros. B 1877r. Hopipei
344 HACTB IV. BHSHEC 345 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
s-ciasxe Lorena uei-pe xapiwn- scero sa 500panxos (uio-io oxono
200pynen), on -n oropomen npezno+enwem napw+cxwx mapmanos npo-
zais wx y+e sa 30000panxos w, ne paszym-san, npezno+enwe npwnnn.
Ho, npwzn na cnezyxmwn zens s ranepex, yswzen csow nonoina s-ciasnen-
n-mw sa 50000! U iyi +e pocwncn s-xynais wx opaino.
Ho zemesxe, xax nwmyi ieneps, zociasanwcs namwm xynuam wmnpeccw-
onwci-. B 1912r. Tyxwn npwopen cpasy cems xapiwn (s iom uwcne O-
na+ennyx Penyapa, Tyanei Lera w Cxan- s Oipeia Mono) scero sa
37 500pynen. A saxasn-e Maiwccy nanno snamenwi-e Taneu w
Mys-xa oomnwcs Tyxwny soome s 13i-cnu. He menee ycnemno
cowpan Usan Moposos: Lesouxy na mape Hwxacco on xynwn sa
6000pynen. Kae s Apne Lorena sa 2000, a io +e camoe xae s
wcnonnenww Ban-Lora ciowno emy 1500.
Ceroznn s nepsyx zecnixy nxwm-x xyzo+nwxos nos-x pyccxwx sxo-
zni Ansasoscxwn, Bacneuos, Leswian, Honenos, Penwn, Caspacos, Twm-
xwn. Ba wx xapiwn- nnaini oi 10zo 100i-cnu zonnapos.
Cxananm
Bsniounwxw zon+n- ipeneiais, ecnw onw
nasoposanw nwms cxonsxo ny+no znn nwx
camwx. Korza +e onw narpawnw zociaiouno
znn ioro, uio- nozenwiscn c zpyrwmw, io
wm neuero onee oniscn.
Hxnepon
Tonsxo ysxwn xpyr nxzen snaei, xaxwe saxsai-saxmwe zyx wciopww
cioni sa n-nemnwmw poccwncxwmw cocionnwnmw, nwcan +ypnan Lens-
rw (|30, 1996r.). Cam-e rpomxwe anxoscxwe cxanzan- nocneznwx nei
oinwuanwcs zpyr oi zpyra orpomn-m xonwuecisom zeianen, noncnnn
+ypnan Kommepcani+ (|37, 1995r.). Ozwn ouens wssecin-n anxwp
npwsnancn xax-io, uio ecnw s- nozomnw x coszanwx anxa, sam cpasy mo+-
no zasais nnis nei. A y+ ecnw coszanw... Taxon soi mpaun-n xmop.
La+e y on-inenmwx anxos oxasanocs omee ynsswmoe mecio, nanpw-
mep, y uacinoro wnseciwuwonnoro anxa Barings w axuwonepnoro anxa
Credit Luonnais. Onw oxasanwcs cosepmenno ecnomomn- nepez aepwcia-
mw, xopmwsmwmw wx oemanwnmw o cynepnpw-nnx, xoiop-e, xoneuno, oc-
iasanwcs ionsxo na ymare. Boi necxonsxo nxon-in-x npwmepos, nouepn-
nyi-x ws +ypnanos Lensrw, Kommepcani+, Oxcnepi, rasei Ceroz-
nn, Iwnancos-e wsseciwn w sapye+n-x wszanwn sa 19951997rr.
Iwnancos-n xpax ciapenmero wnseciwuwonnoro anxa Barings nauancn
iorza, xorza ciapmwn maxnep no onepauwnm c sxuepcamw cwnranypcxoro
wnwana Barings 28-neinwn Hwx Lwcon c 6-neinwm cia+em paoi- s oiom
anxe pemwn socnonssosaiscn cny+en-m nono+enwem w cxp-is nocnez-
ciswn nenpozymann-x zenciswn na p-nxe npowssozn-x uenn-x ymar. Hpo-
sezn pnz neyzaun-x onepauwn, Lwcon pemwn oi-rpaiscn oznwm pasom: po-
ciowmocis. Ba nopipei sosnxnennon Mozwnsnnw Iann- Oxipen s mnn-
ne -no nonyueno 9,5mwnnwona zonnapos.
Bce oiw necinmwe ycnexw wsneca w acnocnosn-e uen- nwxax ne
saiponynw npw +wsnw renwansn-x xyzo+nwxos. Onw yxsansno ezcisosa-
nw, ne npozas npw +wsnw nw oznon csoen xapiwn-.
A iem, xomy wnorza yzasanocs npozais csow npowssezenwn, zociasanacs
manan ionwxa ioro, uio ciownw oiw xapiwn- na camom zene. Lxzw wcxycci-
sa -nw eszapn-mw wsnecmenamw. Hooi Lenpwx Lenne nwcan: Ecnw -
iannep- nauanw nazais c nea, n - nonyuwn nwms npoown- na ronose.
Korza-io xyzo+nwx Oner Henxos s Mocxse ouens ezcisosan. Hooi Es-
renwn Esiymenxo npwsen x nemy amepwxancxoro nwcaienn Apiypa Mwnnepa.
Mwnnepy nonpaswnwcs paoi-. Cepren Losnaios onwc-saei oioi onwsoz
iax.
Mwnnep cxasan:
H xouy xynwis soi oiy paoiy. Hasoswie ueny.
Henxos exwzno npwmypwncn w s-nanwn zasno saroiosnennyx iwpazy:
Korza s- mseie cee pxxw, io nnaiwie zsazuais pynen sa meip
raapzwna. A oio, me+zy npouwm, ne raapzwn.
U n oizax cee s oiom nonn-n oiuei.
Baiem on nosiopwn:
Tax nasoswie +e ueny.
Tpwcia! s-xpwxnyn Henxos.
Tpwcia uero? Pynen?
Esiymenxo sa cnwnon s-coxoro rocin nepsno w esssyuno apiwxynwposan:
Lonnapos! Lonnapos!
Pynen? nepecnpocwn Mwnnep.
La y+ ne xoneex! cepzwio oiseiwn Henxos...
B zansnenmem Henxos zencisosan pasymnee, o+nsnnn newsmenno
isepzyx ueny: Lonnap sa xsazpain-n caniwmeip. Mor -, xa+eicn, no
npwmepy H.B. Loronn zoaswis: Ozna pamxa uero ciowi.
Xyzo+nwx Cypwxos, noxo+e, ciecnnncn mepwis +wsonwcs pynem.
Kapiwny csox, mamouxa, nwcan on s 1881r., npozan sa 8000pynen
s ranepex Tpeisnxosa. Tonsxo s- ne paccxas-sanie o oiom nwxomy. Peus
mna o .ipe cipeneuxon xasnw.
Kapiwn- M. Bpyenn yxozwnw sa ecuenox. Lemona on npozan on
Mexxy sa 3000pynen. Lpyrwe xapiwn- s-inrwsanw y nero sa rpomw. Ha-
pesny Leezs Mwma y+e npozan, +anosanacs +ena xyzo+nwxa, w,
xoneuno, ouens zemeso sa 300p. Mopososy. Cnpocwn on 500, no ioi
ioprosancn, w Mwma cpasy yciynwn. Ozna+z- Bpyenx nosesno. Hwxonan
Pnymwncxwn saxasan nopipei Bpxcosa w smecio oemann-x 200pynen
npwses 300. Kpome ioro, coomana snaxoman xyzo+nwxa, nozapwn
emy xapanzamen usein-x xonnexuwx w npexpacn-n monsepi...
Ba nopipei csoero c-na Mwxw ioi +e Moposos s 1901r. sannaiwn Ce-
posy i-cnuy. B iom +e rozy, nanpwmep, sa ym-sansnwx sannaiwnw 905py-
nen. Ceroznn oia xapiwna npwsnann-n nyumwn s mwpe zeicxwn nopipei.
Bnpouem, nwmei H. Manwnwn (Oospesaiens, |1, 1995r.),
innysmwcs x npexpacnomy, Moposos ociasancn nopmansn-m xynuom w no-
ciynxw cosepman nopon snonne oxcuenipwuecxwe. Kynws na nocmepinon
346 HACTB IV. BHSHEC 347 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
snazensuamw xomnanwen Pathe Cinema w L+anxapno Happeiiw.
B 1990r. snazeneu Pathe Cinema Happeiiw opaiwncn x ronnanzcxomy w-
nwany anxa Credit Jyonnais Bank Nederland c npocson cycwzwposais
czenxy sexa. Ho cnosam Happeiiw, iorzamnwn snazeneu MGM newsseci-
n-n mwnnwapzep Kwpx Kwpxopnn npezno+wn yciynwis ciyzwx xomnanww
Happeiiw sa nwuio+nyx cymmy s 1,2mwnnwapza zonnapos. . anxa +e
Happeiiw npocwn uyis mensme 1mwnnwapz zonnapos. .+e nocne ioro
xax czenxa -na cosepmena, oxasanocs, uio y Happeiiw npocio nei zener
znn s-nnai no ccyze. Lnwiensn-n cyzen-n npouecc oxonuwncn iem, uio s
1992r. Credit Jyonnais ycianoswn cson xonipons naz ciyzwen MGM w ce-
isx oznowmenn-x xwnoieaipos s pasn-x cipanax mwpa.
Oxcnepi-, cnezwsmwe sa iem, xax panuyscxwn anx pacmwpnei csoe
npwcyiciswe na xwnop-nxe, snesanno ocosnanw, uio nwuero xpome nos-x
zonros w y-ixos snazenwe xwnoxomnanwn ne npwnecno. Eciecisenno, uio
ne ionsxo wmenno oio nepasymnoe npezociasnenwe ccyz- w xanwiana npwse-
no x mnoromwnnwapzn-m y-ixam w nociaswno anx na nopor anxpoicisa.
B nnsape 1996r. amepwxancxan xomnanwn An-Bw-Om ciana o+exiom
nesaswcwm-x nposepox co ciopon- Komwccww CTA no uenn-m ymaram w
wp+am (KHBB) w Iezepansnoro xpo paccnezosanwn (IBP). Hpwuwnon
nposepox, xax nwmei Loswz Hwnnwnr ws Byonoc-Anpeca (Iwnancosan rase-
ia, 23nnsapn 1996r.), cianw nozospenwn, uio oizenenwe xomnanww s Apren-
iwne zano ssnixw, uio- nonyuwis xonipaxi ciowmocisx 249mwnnwonos
zonnapos no mozepnwsauww xomnsxiepnon ceiw s rocyzapcisennom anxe
Banxo Hacson. Oiw oswnenwn, oiseprnyi-e An-Bw-Om, s ceninpe
1995r. npwsenw x ysonsnenwx necxonsxwx npezciaswienen s-cmero pyxo-
sozcisa, sxnxuan npeswzenios An-Bw-Ow Apxeniwna w Banxo Hacsen.
B nauane 1996r. s Bamwnrione -n onynwxosan npaswienscisenn-n
zoxymeni, npws-saxmwn rpa+zan Amepwxw ymepenno nwiaiscn, w pexomen-
zosan nepaoiaxmwm +enmwnam ne npes-mais e+eznesnyx nopmy norno-
menwn xanopwn 1600, a paoiaxmwm my+uwnam 2800. Ho passe scem
yrozwms? Hpwnwman wzex ymepennociw nwianwn s uenom, amepwxanu-
-nw paszpa+en- iem, uio asiop- zoxymenia (cneuwanwci- mwncensxosa w
mwnszpasa) xpwiwuecxw oiossanwcs o iaxwx sasoesanwnx amepwxancxon
xynsiyp-, xax nonyapwxai-, ramyprep-, soszymnan xyxypysa wnw e-
sanxoronsn-e nanwixw c s-coxwm cozep+anwem caxapa.
C mapia 1994r. IUIA ssena onsaiensnoe nwuenswposanwe scex yi-
onsn-x mnuen, xoiop-e wcnonssyxicn s me+zynapozn-x maiuax w na ipe-
nwposoun-x copax nenocpezcisenno nepez nwmw: no 3msenuapcxwx pan-
xa (oxono 2,5zonn) c neps-x w no 1,5panxa co siop-x. B nnsape
1996r. oiw cop- cnwswnw szsoe, oznaxo zononnwiensn-e naxnazn-e pac-
xoz- (rnasn-m opasom sa ieciwposanwe) cociasnnxi s cpeznem 8% cee-
ciowmociw nawonee zoporwx 100-zonnapos-x mnuen w zo 2025% o-
nee yiwnwiapn-x mozenen.
Hpowssozwienw yionsn-x mnuen, w s nepsyx ouepezs nemeuxwe, cuw-
iaxi iaxoe nwuenswposanwe no mensmen mepe necnpaseznws-m. Onw onaca-
xicn, uio IUIA mo+ei nonpaswiscn cions nerxwn cnoco zononnwiensn-x
wciounwxos wnancos-x nociynnenwn, w iorza nwuenswonnan zans saiponei
sce na cseie yic-, mwixw, spaiapcxwe nepuaixw. K iomy +e npeciw+-
cwn orpomn-e cymm- zener na cam-e npw-nsn-e, xoin w pwcxosann-e
onepauww c sxuepcn-mw xonipaxiamw no ioxwncxomy wp+esomy wnzexcy.
Lnn oioro, yisep+zaxi cwnranypcxwe cnezosaienw, on nozzenan uen-n pnz
zoxymenios, ssezn s sany+zenwe ne ionsxo csowx nenocpezcisenn-x na-
uansnwxos, no w pyxosozciso cwnranypcxon wp+w, yezws neps-x s nony-
uenn-x oi wrp- na sxuepcax orpomn-x zoxozax, siop-x s iom, uio na
cueia Barings Futures (Singapore) nepeuwcnena cymma, neoxozwman znn oi-
xp-iwn onee 15i-cnu noswuwn no wnzexcy. .+e nocne noxynxw oiwx
15i-cnu xonipaxios (npwmepno na 200i-cnu zonnapos xa+z-n) oxasanocs,
uio nociaswn on ne na iy nomazxy.
Osan xonipaxios na wp+e npwsen x iomy, uio y-ixw oi onepauww
npes-cwnw 1mwnnwapz zonnapos cymmy, xoiopyx Barings onnaiwis ne
mor. B wiore Lwcon oxasancn s repmancxon ixpsme. B Cwnranype ero +za-
no xax mwnwmym 14nei ixpsm-.
Cxanzan soxpyr Daiwa Bank nauwnancn eme s 1984r., xorza Tamwxwzo
Uryuw -n nasnauen rnason zenapiamenia nsx-nopxcxoro oizenenwn anxa
w s ieuenwe socsmw nei sen zena no onepauwnm c rocyzapcisenn-mw onw-
rauwnmw.
Ho mnenwx coipyznwxos oxpy+non npoxypaiyp- Manxoiiena, modus
operandi, rocnozwn Uryuw -n na pezxocis npoci: scnxwn pas, xorza on s
xauecise owuwansnoro ipenzepa anxa iepnn zensrw na onepauwnx c rocy-
zapcisenn-mw onwrauwnmw CTA, on npozasan onwrauww, npwnazne+a-
mwe nwo camomy anxy, nwo xnweniy anxa, a saiem nozzen-san zoxymen-
i- iax, uio- sce oiw onepauww xasanwcs asiopwsosann-mw.
Lxon-ino, uio nwxaxon nwunon s-roz- oi csoen zeniensnociw Uryuw,
xa+eicn, ne nonyuan. M- sosnaranw na nero orpomn-e naze+z-, san-
swn nosznee Kenz+w Hcyn, swue-npeswzeni Daiwa Bank Ltd. Hooiomy
on uyscisosan cen onsann-m onpasz-sais namw o+wzanwn, uero - oio
nw ciowno. Bnpouem, w pyxosozciso anxa, ysnas o nesaxonn-x onepauwnx,
ne ionsxo ne npezano oio rnacnociw, no za+e ne nocoseiosano emy nowc-
xais zpyryx paoiy. Hpws-xnys sa zonrwe roz- nonyuais oi Uryuw ionsxo
noswiwsnyx wnopmauwx, anx, swzwmo, y+e ne mor es nee cymecisosais.
Uryuw -n nacionsxo sa+n-m wciounwxom zoxoza anxa, nycis za+e ions-
xo na ymare, uio pyxosozciso anxa axiwuecxw orpazwno ero oi nonnomac-
mianoro paccnezosanwn, yisep+zaei ozwn ws wciounwxos, xopomo pas-
wpaxmwxcn s cwiyauww snyipw nnoncxoro anxa. Uryuw nozisepzwn csox
swny noz npwcnron. Emy rposwi ipwzuaiwneinee ixpemnoe saxnxuenwe w
mipa s 1mwnnwon zonnapos.
Iaxiwuecxoe anxpoiciso oznoro ws ciapenmwx w wssecinenmwx pan-
uyscxwx anxos Credit Jyonnais s iom, uio oioi rocyzapcisenn-n anx
noropen ne na csepxpwcxosannon wrpe na nposozwm-x zepwsaiax, a sanwma-
ncs camon uio nw na ecis xoncepsaiwsnon anxoscxon zeniensnocisx
ccy+an zensrw w wnseciwpyn orpomn-e cpezcisa s pasnoopasn-e onaciw
npom-mnennociw.
Us-sa npezociasnnsmwxcn rozamw nnoxwx sanmos w nesepnon wnsec-
iwuwonnon nonwiwxw anx noiepnn npwmepno 13,3mwnnwapza panxos. Ox-
cnepi- cuwiaxi, uio ocoyx pons s yipaie anxom csowx noswuwn c-rpana
aepa c xwnoxomnanwen Metro-Goldwyn-Mayer (MGM) w ero iorzamnwmw
348 HACTB IV. BHSHEC 349 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
zen o ssnixax -nw npexpamen- s ocnosnom no peawnwiwpyxmwm ocno-
sanwnm. B iom +e rozy s cyz- -nw nepezan- yronosn-e zena o ssnixax,
no xoiop-m npoxozwnw 1,4i-cnuw uenosex. Ecnw yuecis, uio npwmepno
ipeis oi oioro uwcna ssnixozaienw w nocpeznwxw, io s-xozwi, uio na
scex rocyzapcisenn-x uwnosnwxos Poccww npwxozwicn scero 1i-cnua ssni-
xononyuaienen. B 1996r. s-nsneno 5,4i-cnu axios ssniounwuecisa, uio
npes-cwno zann-e npez-zymero roza na 11,5%. Ho onpocy, ocymecisnen-
nomy Ionzom Omecisennoe mnenwe, 41% poccwnn cuwiaxi opsy c
xoppynuwen nepsoouepeznon sazauen npaswienscisa, xa+z-n ipeiwn (32%)
pecnonzeni nassan neoino+non sazauen opsy c npeciynnocisx (uio onnis
+e nwsxo x ieme xoppynuww).
Sonoroe no w sonorow noc
H, xoneuno, ne xepyswm. . menn nei
xp-nses: no n uiy .ronosn-n xozexc. Oio
mon cnaocis.
Hrsz Hrs, Esrenxx Herpos
Hemeuxwn +ypnan Ioxyc s ceninpe 1996r. onynwxosan ianwuy
nawonee nonynnpn-x iosapos sezymwx npowssozwienen, npwsnexaxmwx
wsnecmenos-anscwwxaiopos. B nen yxasan- w ocnosn-e perwon-, oixy-
za nociynaxi na nemeuxwn p-nox nozzenxw. Texciwns (rnasn-m opasom
z+wnc- w cnopiwsn-n ipwxoia+) nxo- oi Lwsanc, Lwsens, Bocc,
Konswn Knann w zpyrwx wssecin-x wpm rnasn-m opasom ws Typuww
w Kwian, a iax+e ws Honsmw w -exww. Komnaxi-zwcxw c mapxon Conw
msxswx, Om-Cw-On, wci-Beci pexopza miamnyxi npewmymecisenno s
Kwiae. Komnsxiepn-e nporpamm-, wmwiwpyxmwe npozyxuwx Manxpo-
coi, Onnn w Om-Cw LOC, nociasnnxi ymensu- ws Tansann, Manan-
sww, Lonxonra. Bwzeonwpaicxwe sanwcw noz mapxon .opnep w Lwcnen
znn esponenues coszaxi s Honsme. -ac-, oizanenno nanomwnaxmwe
Ponexc, Kapise, Cenxo wnw Cwiwsen, zenaxi s ocnosnom na Tan-
sane. U scn oia npozyxuwn noxynaeicn. Kax yzio nxzw sa-saxi, uio
scn xonipaanza zenaeicn na Manon Apnayicxon.
Tepnni y-ixw oi csowx zsonnwxos secsma ysa+aem-e wpm-, sasoe-
sasmwe zocionnyx penyiauwx s mwpe wsneca. K nepeuwcnenn-m s-me
mo+no zoaswis eme napxmepn-e wpm- Tanens w Lpwon.
U oio, xax noncnnei xoppecnonzeni PLPK Lonoc Poccww A. Pyuxwn,
zanexo ne nonn-n nepeuens iosapos, nanocnmwx wnancos-n ypon saxon-
n-m snazensuam iosapn-x snaxos. Maciepa nozzenox wmwiwpyxi sce, uio
wmeei cnpoc oi zemes-x maex zo xomnsxiepos. Hpw oiom na iosap cia-
sni wpmenn-n snax wssecin-x xomnanwn.
Me+zynapoznan ioprosan nanaia ouenwsaei e+erozn-e y-ixw oiwx
xomnanwn s 100mwnnwapzos zonnapos.
Ecis nozzenxw, ianmwe s cee onacnocis znn +wsnw noxynaienen, na-
npwmep, mezwxameni- w sanuaciw znn asiomownen. Me+zynapozn-n coxs
n-e coopa+enwn coszaxi zononnwiensnoe zasnenwe co ciopon- noipew-
ienen, nauwnaxmwx ipeosais mnuw w zpyrwe yionsn-e aipwyi- znn
mnuen nauwonansn-x uemnwonaios, xyxos-x iypnwpos w i.z.
Lecnixw mwnnwonos zonnapos oxasanwcs sosneuenn-mw s oiy wrpy.
Ho zann-m aniwipacioson xomwccww EC, e+eroznoe mwposoe npowssozciso
yionsn-x mnuen cociasnnei nopnzxa 40mwnnwonos miyx, ws xoiop-x
8mwnnwonos yuacisyxi s me+zynapozn-x scipeuax.
B nowcxax xomnpomaia wncnexiop- aniwipacioson xomwccww EC cosep-
mwnw namymesmwn s neuaiw o-cx s mia-xsapiwpax nauwonansn-x yi-
onsn-x accouwauwn Anrnww, Ipanuww w Lanww no nosozy saxonnociw nw-
uenswonn-x copos IUIA c npowssozwienen yionsn-x mnuen. Bo spemn
o-cxa na mia-xsapiwpax s Lonzone, Hapw+e w Konenrarene wncnexiopa
n-ianwcs naniw xaxyx-nwo nepenwcxy c IUIA, nossonnxmyx ynwuwis
nocneznxx s nenaroswzn-x zenax. Lo mia-xsapiwp- camon IUIA wm
ne zopaiscn: ona naxozwicn s Hxpwxe, a Tsenuapwn ne nsnneicn unenom
EC. Aniwipaciosoe saxonozaiensciso sanpemaei cornamenwn me+zy xomna-
nwnmw w opranwsauwnmw, cnocon-e orpanwuwis xonxypenuwx s xaxon-nwo
onaciw wnw s-seciw yuacinwxos cornamenwn na zomwnwpyxmwe p-noun-e
noswuww.
Leno xommepcania npeznarais w zenais zensrw, a noxynaienn nw s
uem cee ne oixas-sais. He iax nw? Omwpnoe wccnezosanwe c npwsneue-
nwem ncwxonoros, nposezennoe s nauane 1996r. s Ucnanww Omecisom no-
ipewienen, noxasano, uio aconxinoe onsmwnciso nxzen, npwmezmwx s
onsmwe maraswn-, ipaini na 20% onsme, uem npeznonaranw noipaiwis,
ne rosopn y+e o noipauennom spemenw, enswne, onnaie asiocionnxw.
Hoxynaiens xouei coxonomwis, no nozzaeicn camoomany, o uem wsseci-
no on-in-m wsnecmenam. Cxanzan? Hy xaxon +e oio cxanzan! O-unoe
zeno: p-nox. Hcwxonorwn npozasua w noxynaienn. Kax rosopwn ozwn snaxo-
m-n npozaseu: Lnasnoe ne paccmeniscn.
B mapie 1997r. Mocxsa nouiw na zecnis znen ocianacs es 40% mo-
nounon npozyxuww. Us-sa cxanzana na Lwanososcxom monounom xomwnaie
(LMK). Lwpexiop xomwnaia oswnwn xpynnenmero axuwonepa, a no
cyiw mnoroneinero snazensua npeznpwniwn xomnanwx Bwmm-Bwnns-
Lann (BBL) s saxsaie axuwn LMK w ysypnauww snaciw.
Cxanzan s xewpnom sasezenww npwnnn mwpoxyx ornacxy, noipeo-
san npaswienscisennoro paccnezosanwn w npwciansnoro snwmanwn npecc-.
Hanwxa cpezw i-cnunoro xonnexiwsa, mnoroznesn-n napanwu npeznpwniwn
-nw cnezciswem s-ciynnenwn zwpexiopa, xoiop-n nooeman, uio ecnw
ysypnaiop- sossmyi sepx, io paoinwxw nwmaicn mecia, a monoxo s cio-
nwue nonzei no uene xonsnxa.
B zeno smemanacs mocxoscxan npaswienscisennan xomwccwn. Bwnosnw-
xom xonnwxia -n npwsnan cam zwpexiop xomwnaia. Hw ozwn axi ws
iex, xoiop-e on wcnonssosan s opranwsauww napoznoro soccianwn npoiws
xomnanww BBL, ne namen nozisep+zenwn. Ha zon+nocis renepansnoro
zwpexiopa LMK smecio s--smero ws wrp- yisepzwnw nosoro.
Ho ouenxam Mwnwciepcisa snyipennwx zen Poccww (wnopmauwn UH-
TEPIAKCA, raseia Ceroznn, 11anpenn 1997r.), na ozwn s-nsnenn-n
axi ssniounwuecisa npwxozwicn 99cxp-i-x. B 1996r. 40% yronosn-x
350 HACTB IV. BHSHEC 351 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
sexos zociaiouno, uio- yncnwis, uio sce zeno s nosxociw pyx. Oznaxo no
nanxzenwnm canxi-neiepyprcxoro Unopmauwonno-xoncynsiaiwsnoro uen-
ipa B-op, on-i noxas-saei, ciowi ionsxo cmenwis npezmei wrp-, xax
ynwun-n wsnecmen-momennwx snoss cowpaei zosepuwsyx ionny.
Ho cnosam Banepwn C-coesa, -smero pyxosozwienn Iezepansnon xo-
mwccww noiepen w wrp PI (IKLU), s passwi-x cipanax mwpa noiepenn-n
w wropn-n wsnec nsnneicn znn rocyzapcis uyis nw ne ueisepi-m ocnos-
n-m wciounwxom zoxozos.
B 1996r. B. C-coes (me+zy npouwm, wmexmwn ssanwe renepan-manopa
rocesonacnociw) nanpaswn s npaswiensciso npoexi coszanwn uenipa pas-
sneuenwn w wrp s Mocxse. B noncnwiensnon sanwcxe x npoexiy cxasano:
...B Canxi-Heiepypre 37xaswno, wmexmwx nwuensww. B Mocxse
72xaswno, 452sana wrpos-x asiomaios, 34ienexomnsxiepn-x npwsos-x
aiipaxuwona, 12yxmexepcxwx xoniop, 2ioianwsaiopa, 2wnro, 4npwsos-x
aiipaxuwona (s cepe ocny+wsanwn sannio 7i-cnu uenosex). Ho csezenw-
nm nanoroson wncnexuww, no Mocxse s xz+ei ropoza no cocionnwx na
1 wxnn 1996 roza nociynwn nanor na zoxoz- oiwx cipyxiyp
5181000000pynen (cxza sxozni w zensrw sa swzeonpoxai- w swzeosa-
nwcs). Lwuenswonn-n cop sa npaso nposezenwn mecin-x ayxuwonos w no-
iepen x oiomy uwcny cociaswn 5949999000pynen. Cipyxiypy wropnoro
wsneca s Poccww na zann-n momeni cociasnnxi: pyneixw, xapioun-e cio-
n-, san- wrpos-x asiomaios, wnro, yxmexepcxwe xoniop-. Poci wrposoro
wsneca s CTA w Kanaze zo 40npouenios. Cpeznwe uwp- pacxozos
na asapin-e wrp- no oiwm cipanam cociasnnxi oi 3zo 15npouenios oi
uwcioro zoxoza na zymy nacenenwn, npw oiom zonn xaswno s sanosom oopo-
ie wropnoro wsneca ceroznn cociasnnei oi 30zo 70npouenios (sanoson
oopoi CTA s 1994r. 217,7mnpz. zonnapos). Boi oio wsnec!
19wxnn 1997r. mop Mocxs- .M. Ly+xos wszan pacnopn+enwe O zo-
nonnwiensn-x mepax, onpezennxmwx nopnzox oixp-iwn sasezenwn wropnoro
wsneca, wx paoi-, ycianosnenwn npezensnoro xonwuecisa w meciopacnono+e-
nwn oiwx sasezenwn. Uniepec x wropnomy wsnecy neman-n, no...
B zann-n momeni naz zoxozamw wropnoro wsneca s Poccww rocxon-
iponn nei nwxaxoro, a pons rocyzapcisenn-x cwnos-x opranos wcnonssyxi
iax nas-saem-e oxpann-e wpm- wnw mawosn-e cipyxiyp-? cnpamw-
saxi xoppecnonzeni- Oxcnepia.
Hoxa y nac c npasooxpanwiensn-mw opranamw nei ueixo s-pa+en-
non rocyzapcisennon xonuenuww passwiwn wropnoro wsneca... oiseuaei
B. C-coes.
Bce rosopni, uio xaswno oio nexoniponwpyem-e zoxoz-, w uio
nwrze, nw s oznon cipane nesosmo+no nonnocisx npoxoniponwposais zoxo-
z- xaswno... npeznonaraxi xoppecnonzeni-.
...Me+zy npouwm, oiseuaei B. C-coes, s csoe spemn npaswiens-
ciso CTA no+enano pasopaiscn c wropn-m wsnecom s Tiaiax w coszano
rocyzapcisennyx xomwccwx, xyza sxozwnw sezymwe xpwci-, oxonomwci-
scero 80uenosex. Bnaeie, uem sce oio xonuwnocs? .wnw Kennezw.
Hpeswzeni Accouwauww zenienen wropnoro wsneca, zencisyxmen c
1992r., Urops Banno sanswn: ...Ecnw xio-io +zei, uio s ropoze yzyi
cipennis ws-sa paszena s wropnom wsnece, uio yzei xaxon-io xaoc, io n
npowssozwienen nexapcis ouenwsaei mwposon oopoi nozzensn-x mezwxa-
menios npwmepno s 5%.
Hemeuxwm xomnanwnm s nocneznee spemn sce uame npwxozwicn opa-
maiscn c owuwansn-mw npws-samw x iamo+ennwxam s-nsnnis w xonwc-
xos-sais nozzenxw c wx iosapn-mw snaxamw. Ho s 1995r. nemeuxwe iamo-
+ennwxw s-nswnw scero na 120i-cnu mapox anscwwuwposann-x z+wn-
cos w maex, na 36i-cnu nozzensn-x ayzwo- w swzeosanwcen.
B Lepmanww cymecisyei ciaisn, no xoiopon nwpaios mo+no ocyzwis zo
5nei ixpsm-. Ho camw nwpai-, xax npaswno, zanexo. A c-iuwxw ans-
mwsox oizen-saxicn zene+n-m mipaom.
O+ezwnenwe nemeuxwx npom-mnenn-x zwsannepos s naze+ze nynwu-
no ycoseciwis maciepos nnarwaia e+erozno narpa+zaxi asiopos camon zep-
sxon nozzenxw uepn-m rnomwxom c sonoi-m nocom no wmenw Hnarwapwyc.
Bonoion noc s Lepmanww cwmsonwswpyei -cipoe ooramenwe.
Iezepansn-n oxpy+non cyz Banaznoro oxpyra miaia Bamwnrion s Cw-
onie (CTA), ocnos-sancs na pemenww +xpw npwcn+n-x, cocionsmero, pa-
symeeicn, ws oznwx amepwxanues, 9asrycia 1996r. s-nec sepzwxi no zeny
|C 95226WD Moscow Distillery Cristall V. Pensi Co Inc. Oioi sep-
zwxi, no cnosam xoppecnonzenia Usseciwn Monopa Ciypya (2oxinpn
1996r.), cian cencauwen amepwxancxan cynepxopnopauwn Hencwxo
-na npwsnannon swnosnon s napymenww npas poccwncxoro sasoza Kpwc-
iann, s-paswsmemcn s camosonsnom wcnonssosanww ero iosapnon mapxw na
zpyrwx copiax pyccxon sozxw, npozaxmwxcn s Coezwnenn-x Tiaiax. Ozno-
spemenno cyz npwrosopwn Hencwxo s-nnaiwis Kpwcianny y-ixw s
pasmepe onee 830i-cnu zonnapos. Oioi cyzen-n noezwnox, pacinnys-
mwncn na noniopa roza, s Amepwxe nassanw wison Laswza c Lonwaom.
Hpw oiom y Kpwcianna oxasancn eme w snyipennwn spar s nwue poc-
cwncxoro Coxsnnozwmnopia.
B oiwx, xasanocs -, nepasn-x ycnoswnx azsoxai- Kpwcianna cze-
nanw ionxwn ncwxonorwuecxwn pacuei, onw cianw wis na amepwxancxoe
uysciso, ciasmee ipazwuwen, nozzep+wsais anzepzora, i.e. cnaoro.
.sa+aem-e npwcn+n-e, cxasan azsoxai Inon Hsxnenz, xax s- sw-
zenw, Hencwxo opymwna scx csox orpomnyx moms na oiy manensxyx
xomnanwx. Ona pocwna s on uei-pex azsoxaios, ipoe ws xoiop-x npw--
nw ws Hsx-Uopxa (rosopni, uio amepwxanu- iepneis ne moryi nsx-nopxc-
xwx azsoxaios). Ona npwsnexna x cnymanwnm npeswzenia csoero swnno-so-
zounoro wnwana mwciepa Onpwxo, nepsoe nwuo s xomnanww. Ona npwrnacw-
na csoero rnasnoro xpwcia no wniennexiyansnon cocisennociw. U sce oio
znn ioro, uio- cpaswiscn c zsymn pyccxwmw, xoiop-e za+e no-anrnwncxw
rosopwis ne ymexi. M- naxozwmcn s y+acno nes-roznom nono+enww. Oiw
zsoe pyccxwx Bnazwmwp Hmnwxos, zwpexiop Kpwcianna, w Lanwna Ban-
xanosa, pyxosozwiens sasozcxon naopaiopww.
Kpwciann noezwn. Oznaxo cyz namen, uio mocxoscxwn sasoz ne sna-
zeei ioproson oze+zon znn mapxw Cionwun-n Kpwciann, i.e. opmon
yi-nxw w oiwxeixon. Oio snauwi, uio na amepwxancxom p-nxe yzyi no-
npe+nemy conepnwuais zsa Kpwcianna, no xio wx oinwuwi?
Cexpei- ynwun-x momennwxos wssecin-, xa+eicn, nxomy npoxo+emy.
.nwun-x wrpoxos ronnnw eme ozwn- Lpesnero Pwma. Kasanocs -, zsazuais
352 HACTB IV. BHSHEC 353 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nennom yposne) necei peansnyx yrposy anxpoicisa cipanam, s-nycxax-
mwm rapaniww noz wxiwsn-e nporpamm-. Ociposam Kyxa yzanocs sospemn
annynwposais zann-e -no rapaniww na cymmy 1mwnnwapz zonnapos, Map-
mannos-m ociposam na 100mwnnwonos zonnapos, uero ne yzaeicn Locy-
zapcisy Haypy, s-nyciwsmemy rapaniwnn-x onsaienscis na cymmy 60mwn-
nwonos zonnapos.
Hpoxmmnennmw mnwonax
Knxu x oion ianne npozam
posno sa zecnis rpomen.
Fere
Csoe nauano npom-mnenn-n mnwona+ epei ws rnywn- sexos, a ero
wciopwn npesocxozwi scnxwn s-m-cen. Ceroznn yrposa npom-mnennoro
(oxonomwuecxoro, xommepuecxoro) mnwona+a onacna npe+ze scero znn ons-
moro wsneca.
Lpesnwe xwiancxwe xponwxw nosecisyxi o npwnuecce, xoiopan ozna+z-
oinpaswnacs sa rpanwuy, nazes na ronosy uyzecnyx mnnny c +ws-mw useia-
mw. B useiax ona, cipamno pwcxyn, cnpniana menxoswun-x uepsen, xoio-
p-x oizana csoemy sosnxnennomy, wnzwnuy. Tax -n s-sesen ws Kwian
menx npwmepno s XVs. zo n.o. U oio, xa+eicn, ne cam-n zpesnwn npwmep
npom-mnennoro mnwona+a. Bezs eme s xamennom sexe mnorwe n-ianwcs
s-sezais ianny ornn y iex nnemen, xoiop-e ex y+e snazenw. A cexpei
cno+non iexnonorww opaoixw xamnn nonnocisx ne oixp-i zo cwx nop,
nanpwmep, pacxan-sanwe oznwm yzapom npnmoyronsnon xpemneson nnaciw-
n- na uei-pe xycxa znn s-zenenwn +ensaxa. Bwzwmo, zonroe spemn mono-
nonwn opaoixw xamnn npwnazne+ana xpwinnam.
B ieuenwe uei-pex cioneiwn npom-mnenn-n mnwona+ scex cipan -n
cocpezoiouen na npowssozcise rpeuecxoro ornn cosepmennoro opy+wn
spemen aniwunoro mwpa. Haxoneu, ianny noxwiwnw apa-, no noiom onw +e
ee yiepnnw. Uciopwxw yisep+zaxi, uio cexpei rpeuecxoro ornn ciepernw
xyza nyume, uem, nanpwmep, cexpei nopoxa wnw aiomnon om-.
Kwianu- s ieuenwe i-cnueneiwn npowssozwnw apop, xoiop-n cian
wssecien esponenuam nwms s XVIIIs., necmoipn na mno+eciso mnwonos,
oxoiwsmwmcn sa nwm. Heps-m osnazen cexpeiom s nauane 1700-x rr. pan-
uyscxwn anipexonscxwn wesywi, noceiwsmwn saxp-i-n ropoz Hswnzou+ons,
rze npo+wsan 1mwnnwon +wienen w naxozwnacs wmnepaiopcxan apopo-
san manyaxiypa. Monax zeiansno wsyuwn iexnwxy npowssozcisa isepzoro
apopa ws xaonwna, w, necmoipn na zwiensnocis xwiancxon xonippassez-
xw, emy yzanocs nocnais panuyscxomy eciecisowcn-iaienx Pene Aniyany
Peomxpy (16831757) opasu- c-psn. B oio spemn s oxpecinocinx
panuyscxoro ropoza Lwmo+a -nw onapy+en- opasu- xaonwna. Cnycin
necxonsxo zecniwneiwn so Ipanuww -no nana+eno, iax+e cexpeinoe, npo-
wssozciso xwiancxoro apopa. . panuysos ianny meioza npowssozcisa
apopa noxwiwn anrnwncxwn areni Tomac Bpwan.
xax npeswzeni Accouwauww rosopx: noxa n sanwmax oiy zon+nocis, m-
oioro ne nossonwm, nwxaxoro xaoca, nwxaxon cipens-...
Ho zann-m sasezyxmen cexiopom wsyuenwn onwi- Unciwiyia couwono-
rww PAH Onsrw Kp-mianoscxon, nyumwe w xyzmwe sasezenwn wropnoro
wsneca zennicn na necxonsxo rpynn w opweniwpyxicn na pasn-e xaieropww
noceiwienen:
wropn-e, passnexaiensn-e uenip-, npeznaraxmwe nonn-n xomnnexc
ycnyr, s xoiop-x cocisenno xaswno nsnneicn nwms oznon ws nwx;
sasezenwn, npeznaraxmwe orpanwuenn-n naop passnexaiensn-x
ycnyr, s iom uwcne xaswno;
cocisenno xaswno, rze, xpome wrposoro sana, cymecisyei ionsxo ap.
K nyumwm sasezenwnm nepsoro iwna snaioxw oinocni -eppw w
Iap-niwuy. Cpezw xaswno siopon rpynn- s-zennxi Lasany, Ponn,
Anexcanzpa Bnoxa, Hozxosy, Meiponons. Cpezw xaswno ipeisen
rpynn- Cason, Pyccxwn xny, Onwia, Iopiyna. Cpezw nno-
xwx Ciap-n samox, Kwnr, Lapwonna. B nyumwx xaswno
e+eznesno -saxi oi 50zo 150uenosex, s nenonynnpn-x scero 1
2uenosexa s zens.
O+em- oopoios xaswno ozwn ws cam-x onsmwx xommepuecxwx
cexpeios sasezenwn. Csezenwnmw o oiom onazaei nwms ouens ysxwn xpyr
s-cmwx menez+epos. Becsma cmyinoe npezciasnenwe o oopoiax xaswno
wmexi rocyzapcisenn-e opran-.
Oinomenwe x wropn-m zomam xaswno s pasn-x cipanax oinwuaei-
cn. Honn-n sanpei asapin-x wrp s Tsenuapww, Ucnanww, Cxanzwnasww.
Paspemen- ionsxo znn wnocipanues Monaxo. Paspemen- noz +ecixwm
xoniponem rocyzapcisa Anrnwn, Ipanuwn. B CTA Hesaza ezwn-
cisenn-n miai, rze paspemen- sce asapin-e wrp-. B iex cipanax, rze
asapin-e wrp- nsnnxicn neransn-mw, saxonozaiensciso w xonipons na-
npasnen-, xax npaswno, na io, uio- rocyzapciso nonyuwno csox zonx
zoxozos oi oioro swza wsneca, a iax+e na npezoispamenwe momennwuecisa
s wrpax.
Lse aswpyxmwecn s Hsx-Uopxe xomnanww ozna+z- nauanw axiwsno
pexnamwposais ipw cipanwuxw s Uniepneie: nxwienx nopnorpaww npez-
naranocs sarpy+ais nopnorpawuecxwe cnwmxw, npwuem ecnnaino. He nazo
-no nxwiennm sa-sais, rze -saei ecnnain-n c-p. Ha xomnsxiepe
cnezosano ycianoswis cneuwansnyx nporpammy. Tyi-io m-menosxa saxnon--
sanacs. Kax ionsxo ouepeznon opoioman csns-sancn c nopnocipanwuxon,
nporpamma noiwxonsxy oixnxuana ero oi Uniepneia w nanpnmyx nawpana
ieneon s zanexom Kwmwnese, y+e ne ecnnaino. Taxon soi wsnec. Ecnw
s Amepwxe neorpanwuenn-n no spemenw zociyn x Uniepneiy mo+no nony-
uwis npwmepno sa 10zonnapos s mecnu, io iapw na ieneonn-e pasroso-
p- c Monzoson cynwn emenn-e npw-nw oxono 3zonnapos s mwnyiy.
Aepy oixp-nw ieneonn-e xomnanww, onapy+wsmwe neo-uno xpynn-e
cueia, csnsann-e co ssonxamw na ozwn w ioi +e monzascxwn nomep.
Bce uame +episamw on-in-x momennwxos, s-zaxmwx cen sa opranw-
saiopos me+zynapozn-x nporpamm, cianosnicn passwsaxmwecn cipan-.
Tonsxo s 1997r. na oiy yzouxy nonanwcs necxonsxo iwxooxeancxwx rocy-
zapcis w Mosamwx. Kommepuecxoe momennwueciso (wnorza na esyxopws-
354 HACTB IV. BHSHEC 355 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
xynwis marnwioon, xoiop-n asiomaiwuecxw naunei sanwc-sais, xax ionsxo
paszaxicn ronoca, w ocianasnwsaeicn, xorza pasrosop xonuaeicn; sa+wranxy
c pazwonpwemnwxom; zamcxyx cymxy, nepezaxmyx pasrosop no pazwo; xap-
iwny, s xoiopon cxp-i pazwonepezaiuwx, zencisyxmwn na onsmwe paccio-
nnwn. Hpozaxicn nozcnymwsaxmwe w nozcmaipwsaxmwe yciponcisa, xoio-
p-e camoynwuio+axicn, ecnw xio-io zpyron, xpome xosnwna, non-iaeicn
cnnis neniy. Bnpouem, sce oio, seponino, y+e suepamnwn zens.
Amepwxancxwe npom-mnennwxw yisep+zanw, uio ap znn cny+amwx
wpm-, s-nycxaxmen swcxw Tannen, -n nonnocisx ocnamen mnwonc-
xon annapaiypon. Bwue-npeswzeni xomnanww Moonnep pwcepu npozaxic wn-
xopnopeniez, npowssoznmen onexiponn-e npwop- znn mnwona+a, Pyns
.opn s csoe spemn noxasan, uio xomnanwn npozaei csox npozyxuwx ne ionsxo
amepwxancxwm cexpein-m areniam, xax oio zenanocs, cxa+em, s cepezwne
1950-x rr., no w mnorwm zeiexiwsam, paoiaxmwm s npom-mnennociw.
B asiomownsnon xomnanww Leiponia (CTA) ozna+z- onapy+wnw
zesnis ieneswswonn-x xamep npom-mnennoro mnwona+a, ycianosnenn-x s
seniwnniopax rnasnoro xoncipyxiopcxoro xpo. Bce uepie+w nepezasanwcs
xonxypeniam. B zpyron asiomownsnon xomnanww onapy+wnw sanwc-sax-
mwe npwop- s sanonxax oznoro ws noceiwienen. B-sano, uio mwxpoon
sciasnnnw ne ionsxo s samox, s yxei wnw nwmymyx mamwnxy, no w s ia-
neixy acnwpwna, oioannapai- moniwposanwcs s xsenwpn-e yxpamenwn, s
yma+nwxax, s opzenax w mezannx.
Hemeuxan xomnanwn Mepcezec nozroioswna oiocnwmxw znn yzymen
pexnam-. Hexoiop-e cnwmxw -nw yxpazen-, zpyrwe czenan- na onsmom
paccionnww. Hynwxauwn oiwx oiocnwmxos naxanyne oixp-iwn s-ciasxw
so Ipanxypie-na-Manne npwsena x annynwposanwx i-cnuw saxasos na
ciapyx mozens, s pesynsiaie xomnanwn noiepnena snauwiensn-e y-ixw.
Bo spemn noxasa moz s Hapw+e nonwuwn sazep+ana ozny noceiwiens-
nwuy. . nee s xanyxe -na momnan oioxamepa. Lpyryx noceiwiensnwuy
nonpocwnw yniw, xorza ona oizepnyna miopy woiorpa mor cnwmais ws
xaxoro-nwyzs oxna c nomomsx ieneo+exiwsa.
Hpwzymano mno+eciso ne menee xwipoymn-x yciponcis no onapy+w-
sanwx mnwoncxwx npwnazne+nocien. Oio, xax w npwnnio s mwpe wsne-
ca xonxypenuwn, cson wsnec.
B nnoncxom xonuepne Mauycwia zonxw -n cxoncipywposan uemozan-
uwx-aiiame, ws xoioporo ne ionsxo ne zenanw iann-, a za+e npozemonci-
pwposanw nepez ienexamepon na s-ciasxe opasuos npozyxuww xonuepna.
B nem cmoniwposan- mwnw-xomnsxiep w zpyran onexiponwxa, nossonnxman
osnaxomwiscn na nxom wmexmemcn noz pyxon monwiope c oxonomwuecxon w
ioproson wnopmauwen, ny+non cwx mwnyiy, w -cipo csnsaiscn c ronos-
n-m xomnsxiepom s wpme, uio- nonyuwis oi nero yiounnxmwe csezenwn.
B cepezwne 1980-x oio -no uyzom iexnwxw.
B ycnoswnx +eciouanmen ops- sa p-nxw, sa nwzepciso wnopmauwn
cianoswicn neoxozwmon, xax nwxorza npe+ze. Hnoncxwe wpm- npouec--
saxi rop- nayunon nwiepaiyp-, naienios, zoxymenios nozuac ne cam-mw
xoppexin-mw cnocoamw, s nowcxax nos-x iexnwuecxwx wzen w peme-
nwn, nwcan B. Hseios. B Mwuycwia zonxw wnw Hwccan snaxi
npozyxuwx xonxypenios iax +e xopomo, xax csox cocisennyx. Ka+z-n
Honsnenwe neps-x naienios na wsopeienwn (1791r.) ciano oxonuanw-
em xyciapnoro mnwona+a, a s XIXs. npom-mnenn-n mnwona+ npespa-
iwncn s sa+n-n axiop npom-mnennon pesonxuww.
B 1969r. Iax Bep+se, panuyscxwn cneuwanwci nayunon passezxw,
ozwn ws oiseicisenn-x wcnonnwienen nnana paspymenwn repmancxon soen-
non as- na ocipose Henemxnze, onynwxosan xnwry o npom-mnennom
mnwona+e, s xoiopon cpezw npouero rosopwi o mnwona+e, wmexmem npn-
moe oinomenwe x wsnecy. Oio onexipoiexnwxa, cneuwansn-e moiop- znn
ronoun-x asiomamwn, nopmnes-e zswraienw, peaxiwsn-e camonei-, ipanc-
opmaiop- ws nnaciwuecxwx maiepwanos, nexoiop-e swz- pazwonpwemnw-
xos. Uniepec npom-mnennoro mnwona+a ecxoneuen.
Hpoeccop H. Lxwmos s npezwcnosww x pyccxomy nepesozy xnwrw I.
Bep+se scnomwnaei, uio s espane 1971r. amepwxancxan nonwuwn apecio-
sana s Can-Ipanuwcxo 29-neinero oxcnepia no cueino-pemaxmwm ycipon-
cisam .opza sa cwciemaiwuecxyx xpa+y wnopmauww ws noxa namniw
onexiponno-s-uwcnwiensnon mamwn- oznon wpm- s Oxnenze. Baxasuwxw
oion wpm- mornw sa nnaiy nonyuwis wnopmauwx oi mamwn- no cexpei-
nomy ieneonnomy nomepy. .opz pacxp-n oioi nomep w nonyuwn s ieuenwe
roza wnopmauwx, ouenwsaemyx s 25i-cnu zonnapos. Bop nonancn, xorza
mamwna o+nswna, uio ex nenpaswnsno nonssyxicn. Oio -n ozwn cam-x
neps-x cnyuaes mnwona+a, csnsannoro c OBM, c iex nop xaueciso npe-
ciynnenwn ynyumwnocs, npwnwman me+zynapozn-e macmia-.
Ha sape mwpoxoro snezpenwn s +wsns xomnsxiepos s 1970r. xpynn-n
amepwxancxwn cneuwanwci Bepnapz Bencon na xonepenuww HECKO npe-
zynpe+zan, uio naxonnenwe cexpeios s sanonnnxmwxcn yciponcisax npez-
ciasnnei onacnocis, xoiopan mo+ei oepnyiscn xaiacipoon.
Anrnwncxwn npom-mnennwx Hayonn s nauane 1970-x rr. nwcan s raseie
Tanmc: -wcno mnwonos ysenwuwnocs s orpomn-x pasmepax sa nocneznwe
zecnis nei, s uacinociw s onaciw onexiponwxw w npowssozcisa oioanna-
paios... La+e nexoiop-e ynpasnnxmwe wpmamw cianosnicn mnwonamw w
npozaxi wx cexpei- conepnwxam.
B mwpe wsneca npom-mnenn-n mnwona+ zasno cian o-un-m zenom.
Ussecin-, nanpwmep, mno+eciso onynwxosann-x wnuwzenios, npwsezenn-x,
nanpwmep, s zoxnazax amepwxancxoro cenaia: xoxienns, so spemn xoioporo s
yi-nxe Mapiwnw -n nanzen pazwonepezaiuwx; meiannwuecxan syouwcixa-
anienna; noxas moz, so spemn xoioporo s xciransiepe oznon ws noceiwiens-
nwu -nw nanzen- zse ieneswswonn-e xamep-, npw oiom ysepnxi, uio xci-
ransiep -n nopmansn-x pasmepos, a xamep- mezespom mwnwaixpwsauww.
B oiueie o sacezanww ocnezosaienscxon xomwccww amepwxancxoro ce-
naia oi 18espann 1965r., nocsnmennom npom-mnennomy mnwona+y,
-nw onynwxosan- nxon-in-e wciopww. Hanpwmep, o nopinom, xoiop-n
mwn xocixm- no saxasy renepansn-x zwpexiopos xpynn-x amepwxancxwx
xomnanwn w me+zy zenom smwsan s nozxnazxy upess-uanno nnocxwe nepe-
zaiuwxw na ipanswciopax wnw c nnocxon aiapenxon, nepezasasmwe sce, uio
rosopwnocs na sacezanwnx npasnenwn, a iax+e io, uio rosopwnocs s onee
wniwmn-x ycnoswnx.
Hpowssozciso iexnwuecxwx npwcnoconenwn znn npom-mnennoro mnwo-
na+a ciano nacionmwm wsnecom c orpomn-m oopoiom xanwiana. Mo+no
356 HACTB IV. BHSHEC 357 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
erw, s mxony cowpawrecs...
Ha sonoiom xp-nsue cwzenw
Haps, uapeswu,
Kopons, xoponeswu,
Cano+nwx, nopinon.
Cxa+wie, no+anyncia,
Kio s- iaxon?
ercxaz cvxrarxa
B xonue XIXs. copmwposanacs wnancosan rpynna CTA Mopran-.
Cepa wx snwnnwn: anxoscxoe zeno, opaai-saxman npom-mnennocis,
+enesnozopo+n-n ipancnopi.
Hwpwoniy Moprany, wssecinomy amepwxancxomy mwnnwapzepy, -no
15nei, xorza on sneps-e non-ian csow cwn- na wp+e w ycipown nepsyx
cnexynnuwx. Ozna+z- seuepom, paccxas-saei Diario illustrado, on nswncn
x csoemy oiuy w cnpocwn, mo+ei nw ioi ozon+wis emy 500zonnapos.
Bauem? cnpocwn oieu.
-io- sno+wis wx s ozno zeno, oemaxmee sepn-n ycnex.
B-pa+ancn ncnee, onwmw mne csox wciopwx.
n-n Hwpwoni -n ow+en.
Hey+enw i- mne ne zosepnems nacionsxo, uio- nosepwis na cnoso?
Oieu yn-nyncn.
T- nemnoro sanocuws, c-n mon, n zam iee ypox, xoiop-n ne nosio-
px iee onee. Boi uex.
Hpomno necxonsxo nezens. Ciap-n Mopran noexan s Espony, +wn s
Hwuue w uepes ipw mecnua nonyuwn no nouie sexcens na ozny napw+cxyx
anxwpcxyx xoniopy s 2537panxos 50caniwmos. Oio -nw zensrw, ccy-
+enn-e wm c-ny, onnauenn-e mecisx npoueniamw. K sexcenx npwno+eno
-no nwcsmo naxonwunoro cozep+anwn: Ucxpennnn narozapnocis oi isoe-
ro c-na. Banxwp -n wsymnen; no naxn-nynw nos-e m-cnw, zena -nw
neoino+n-e, w scxope on sa-n oo scem. Mecnu cnycin on s-exan opai-
no s Hsx-Uopx. Ho sosspamenww ero zomon ozwn snaxom-n coomwn na
wp+e neo+wzannyx secis, uio c-n ero snazeei cocionnwem s 520000zon-
napos. Lensrw -nw sno+en- s ozwn ws xpynn-x anxos. Oio -nw nnoz-
cuacinwson cnexynnuww. Ciap-n Mopran -n zosonen csowm c-nom. On
ssnn ero ioiuac ws mxon-. Bocnwianwe ero -no saxonueno.
Hpe+ze uem s csow 13nei ciais mynsiwmwnnwonepom, ronnwsyzcxwn
apiwci Maxonen Kanxwn (rnasn-n repon s wnsmax Ozwn zoma, Bora-
i-n Pwuuw w zpyrwx), yzyuw mxonsnwxom, nazenenn-m orai-m soopa-
+enwem, scx csox oneprwx nanpaswn na sapaai-sanwe axcos. Locias-
nnn, nanpwmep, nporonozasmwmcn na peneiwuwnx axiepam ezy ws nw+an-
mwx maraswnos w peciopanos. Hauwnan xn-n wsnecmen c ipazwuwonn-x
ramyprepos, no, ocsowsmwcs, nepemen na zociasxy anxoronn, cwrapei, npe-
sepsaiwsos pasymeeicn sa zsonnyx ueny. Baiem, y+e snamenwi-n, ym-
n-n mansuwx cian cipwus xynon- co csoen nonynnpnociw ioprosan cso-
wmw oiorpawnmw c zapcisennon naznwcsx, no uene noniopa zonnapa
nos-n opaseu xonxypwpyxmero iosapa paswpaeicn zo swniwxa, uio-
s-ncnwis cwnsn-e w cna-e ciopon- wszenwn. Cpezcisa na cop zann-x o
p-nxax, o zeniensnociw xonxypenios, o nos-x iosapax cociasnnxi 10%
oxcnnyaiauwonn-x pacxozos. Lapznep Hxoc, anxwp ws Can-Ipanuwcxo,
paccxas-san o neperosopax c npezciaswiennmw nnoncxon wpm-: B wx
manensxwx uepn-x sanwcn-x xnw+xax -na sawxcwposana scn mon pozo-
cnosnan. Onw snanw, cxonsxo y menn zeien w rze n +wsy. Unorza xasanocs,
wm wssecien usei ipycos na mne.
Ocensx 1996r. secs zenoson mwp snwmaiensno cnezwn sa xonnwxiom
me+zy asiomownsnon rpynnon L+enepan moiops (CTA) w Ionsxcsa-
ren (IPL). Cyzy s Leiponie npezcionno ycianoswis, nacxonsxo oocnosa-
n- oswnenwn s npom-mnennom mnwona+e, s-zswnyi-e amepwxancxwm as-
iomownecipowienem s azpec csoero nemeuxoro xonxypenia.
Oio nauanocs s 1993r., xorza s Ionsxcsaren npwmen paoiais Xoce
Urnacwo Lonec, panee oiseuaxmwn sa me+zynapozn-e saxynxw s L+ene-
pan moiops. Amepwxancxan xomnanwn nozana wcx, oswnws Loneca w eme
necxonsxo csowx oxc-coipyzwxos s pasrnamenww xonwzenuwansnon wnop-
mauww no saxynxam xomnnexiyxmwx w nos-m asiomownsn-m sasozam.
Ionsxcsaren oipwuan sce npez+nsnenn-e oswnenwn. Bonee ioro, npez-
ciaswienw nemeuxon rpynn- oswnwnw L+enepan moiops s iom, uio xom-
nanwn ym-mnenno nozp-saei penyiauwx Ionsxcsarena.
B csoem wniepssx oniwmwciwuecxw nacipoenn-n Xoce Lonec sanswn,
uio ero ne ecnoxowi nepcnexiwsa s-sosa s amepwxancxwn cyz, ero zena
uwci- w sa nwm ciowi xomanza npoeccwonansn-x xpwcios, roios-x sanw-
maiscn oiwm zenom. Oznaxo on cuwian, uio xomnanww mornw - paspemwis
csow npoiwsopeuwn sa saxp-i-mw zsepnmw.
B 1996r. nnis xpynnenmwx neinn-x xomnanwn mwpa npwnnnw peme-
nwe o+ezwnwiscn w cosmecino nono+wis xoneu yieuxe w xpwmwnansnon
nepenpoza+e xonwzenuwansnon wnopmauww o csowx npoexiax, uio nano-
cwi wm mwnnwapzn-e y-ixw. Heinn-e xopnopauww Oxcon, Moy-
ann, Tenn, Bpwiwm neiponeym, Ciaionn coszanw rpynny e-
sonacnociw, rnasnon sazauen xoiopon nsnneicn s-nsnenwe nozonon npe-
ciynnon zeniensnociw. Hpasnmwn zwpexiop nopse+cxon neinnon rpynn-
Ciaionn Xapansz Hopswx coomwn, uio xpa+amw w nocnezyxmen npoza-
+en wnopmauww xonxypeniam sanwmaxicn xopomo opranwsosann-e xpwmw-
nansn-e cipyxiyp-. Ba nomomsx s npeceuenww wnopmauwonn-x xpa+ ne-
inn-e marnai- opaiwnwcs x oxcnepiam Uniepnona me+zynapoznon
yronosnon nonwuww.
Heinn-e npoexi- oxasanwcs s onsmen cienenw, uem npoexi- zpyrwx
oipacnen, ynsswm- znn snemnero soszenciswn, uio o+ncnneicn wx macm-
ianocisx, znwiensnocisx w cno+nocisx.
B 1993r. sazep+anw zsyx uenosex sa zauy ssniox npezciaswiennm py-
xosozcisa Bpwiwm neiponeym s omen na xonwzenuwansnyx wnopma-
uwx o npoexie yuaciwn oion xomnanww w xonxypce na paspaoixy neinn-x
meciopo+zenwn s Cesepnom mope. X. Hopswx sanswn, uio za+e nexoiop-e
secsma ysa+aem-e xomnanww npweranw x neuwcionnoin-m meiozam npe-
ciynnoro wsneca. B pesynsiaie neinn-e xomnanww nauwnanw iepnis xon-
ipons naz cwciemon opranwsauww uwci-x iopros.
358 HACTB IV. BHSHEC 359 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
s 100i-cnu nemeuxwx mapox w passwn npowssozciso. On cociaswn csox
nporpammy (wsnec-nnan) w cian c nen opamaiscn s anxw. Honyuwis xpe-
zwi oxasanocs zenom nenpoci-m, sce xpynn-e repmancxwe anxw emy oixa-
sanw cnwmxom onsmon pwcx zasais s xpezwi cio i-cnu xnomy npez-
npwnwmaienx. Lwms s poznom ropozxe Pazene s ceperaiensnon xacce, rze
ero y+e xopomo snanw, anxwp- pwcxnynw w, xax oxasanocs, ne npomaxny-
nwcs. Monozon npeznpwnwmaiens nomen s ropy.
Lsa roza cnycin Kensncxwn anx copan xanwian znn camoro monozoro s
wciopww Lepmanww 18-neinero snazensua xonuepna, uio nossonwno Lapcy
ocnosaiensno passepnyis csoe zeno. B uem +e cociasnnxmwe neseponino-
ro ssneia monozoro snazensua xonuepna? nwmei s Usseciwnx B. L--
cenxo. Koneuno s ero ynwxansnon cnoconociw yswzeis ycnex iam, rze
ero ne swzni za+e ouens on-in-e wsnecmen-.
C nomomsx csoero xomnsxiepa, oimeuaei cam Lapc Bwnzxopci,
n mory npocnezwis npoxo+zenwe scex cueios, ycianoswis nanwuwe xomnnex-
iyxmwx uacien na cxnazax no scemy mwpy. Ka+zoe zenosoe nwcsmo sanece-
no s xomnsxiep. . menn s xomnsxiepe sano+eno sce, uio n xorza-nwo ze-
nan. Tonsxo iaxwm opasom mo+no ycnemno ynpasnniscn c paciymwmw pas-
pocann-mw no scemy mwpy wpmamw.
Ba zsa roza monozon mwnnwonep coszan 16pasnwun-x no csoemy npo-
wnx wpm: ioprosnn onexiponwxon, pexnama, nepenpoza+a c-pses-x io-
sapos w npom-mnenn-x nonyapwxaios, ioprosnn nezsw+wmocisx...
Korza Lapcy namexnynw, uio, xoin on w cam-n monozon wpmau s Lep-
manww, no sce +e s-xozeu ws nposwnuww, a xonxypenuwn sems +ecio-
xan, on cnoxonno o+ncnwn: H axiwsno paoiax s zesniw nanpasnenw-
nx, nozuepxnyn wsnecmen, w y+e oznoro oioro zociaiouno, uio-
oesonacwis cen. Menn c pwnra no oion npwuwne y+e ne ypais.
Tsenuapcxwe zeiw, oxas-saeicn, c zsyxneinero sospacia cnocon-
pacnosnasais wpmenn-e snaxw Maxzonanszca, Koxa-Kon-, Lwcnen.
He menee npozyxiwsno nayuwnwcs soszencisosais na zeien w anxw. Ozwn
ws nwx, s xanione Hyr, n-iaeicn npwsneus nozpaciaxmwx xnwenios c nomo-
msx xpezwin-x xapiouex Mwciep Manw. Bce zeiw, zociwrmwe meciwnei-
nero sospacia, nonyuaxi iaxwe xapiouxw co csowm cexpein-m xozom, xoio-
p-e wcnonssyxicn s anxoscxwx asiomaiax, noxo+wx na o-xnosenn-e. Ba
xa+z-n panx, nono+enn-n na cson cuei, sxnazuwx nonyuaei npemwansn-e
ouxw, xoiop-e noiom mo+ei omennis na wrpymxw w semw.
Lpyron msenuapcxwn anx CBL npwrnamaei csowx necosepmenno-
neinwx xnwenios s uwpx, noc-naei wm xnw+xw znn pacxpamwsanwn, ysen-
uann-e anxoscxwm cwmsonom coson Ceacisnnom. Leiw, xoiop-e npw-
nocni pacxpamenn-e xapiwnxw nenocpezcisenno s anx, nonyuaxi nozapox.
Lansme zpyrwx nomen sce-iaxw Maxzonanszc. Baoxeancxan wpma
opranwsyei pos-rp-m csoero yionsnoro xnya, s xoiopom yuacisyxi ipw
i-cnuw xn-x wrpoxos, nonyuaxmwx na namnis oiorpaww.
Laseia Lennw ienerpa (Benwxopwianwn) s nnsape 1996r. nwcana o
nponeme oiuos w zeien s cemennom wsnece, xoiopan npwsozwi nopon x
wnancos-m noipncenwnm, anxpoicisam, nwun-m zpamam. Ecnw pozona-
uansnwxw snamenwi-x wpm zowsanwcs ycnexa newmosepn-m nanpn+enwem
cwn w sonw, cxonauwsanw cocionnwe ne s nocneznxx ouepezs sa cuei acxe-
miyxa, oiorpawposancn co mxonsnwxamw, sanpamwsan c nwx sce nnis
axcos, sapaai-san iaxwm opasom sa necxonsxo nezens oxono i-cnuw
zonnapos, xoiop-e cpasy +e nomeman s anx... Iypnanwci- cuwiaxi, uio
ecnw - Max ne cian sseszon oxpana, io sce pasno on, seponino, namen
- cnoco sapaai-sais mwnnwon- na onee nposawuecxom nonpwme
npw ero-io ueneycipemnennociw.
Cam-n monozon s wciopww Lepmanww npeznpwnwmaiens Lapc Bwnz-
xopci. B 1995r. emy -no 18nei, xorza on sioprn76sosrnaswn xonuepn
Bwnzxopci, zencisyxmwn s camon Lepmanww, a iax+e s Kwiae, Benwxo-
pwianww, Ipanuww, Lonxonre, Hopiyranww, Tawnanze, Bseiname. Ero repma-
no-aswaicxan npom-mnennan rpynna pacnono+wnacs s Lonxonre. Lapc wmen
iam owc s 160xs. m, s ero pacnopn+enww -na asiomamwna mapxw mep-
cezec-xapwo. Lapc co csowmw nozuwnenn-mw zosen oopoi xonuepna zo
80mwnnwonos nemeuxwx mapox, a scxope nouiw zo 150mwnnwonos.
Cam Lapc, xax oimeuanw rasei-, ne cuwian cen synzepxwnzom, npo-
cio y nero ecis onpezenenn-e cnoconociw x npeznpwnwmaienscxon zen-
iensnociw.
Hepsyx non-ixy opranwsosais csoe zeno Lapc npeznpwnnn, no ero cno-
sam, s 7wnw 8nei. On wsopen iorza cocisennyx synyx naciy. Cnycin
zecnis nei Lapc yisep+zan, uio nacia -na oimennoro xauecisa, no ee
nwxio ne noxynan. B 10nei on nemnoro nowrpan na pasnwue wp+es-x
xypcos w za+e s-wrpan. C 11-neinero sospacia Lapc Bwnzxopci cian co-
ciasnnis xomnsxiepn-e nporpamm-. B zeicxom cazy, scnomwnaei
Lapc, mne -no ouens cxyuno, npocio y+acno. Bce spemn ozno w io +e:
xynwuwxw za zeicxwe mamwnxw. B mxone y menn nonswnwcs onee mwpoxwe
sosmo+nociw. Ha sanniwn n scerza pan c coon e+enezensnyx raseiy
Xanzenscnai (conwznoe oxonomwuecxoe wszanwe) w ianxom noz napion
wsyuan ee. Lpyrwe mxonsnwxw zymanw, uio n npwxwz-saxcs, xpacyxcs. Hw
ozwn ws nwx ne cxasan: xnaccno, n io+e yzy oio uwiais.
Korza Lapcy wcnonnwnocs 14nei, on cian sanwmaiscn wsnecom npo-
eccwonansno, no ionsxo so siopon nonoswne znn, nocne ypoxos. Haxonws
na menxwx remeiax nemnoro zener w zoasws x nwm nonyuaem-e oi oiua
na xapmann-e pacxoz- mapxw, Lapc cxonoiwn neonsmon ciapios-n xanw-
ian s 5i-cnu nemeuxwx mapox. K oiomy spemenw on y+e snan: p-nox ny+-
zaeicn s sanuacinx znn xomnsxiepos. n-n wsnecmen oinpaswncn s no-
consciso Kwian w xoncynsciso Lonxonra s Lepmanww. -epes zwnnomaios
Lapc s-ncnwn azpeca ny+n-x emy xwiancxwx napinepos, saiem ycianoswn
c nwmw nwcsmenn-n xoniaxi, w uepes nenpozon+wiensnoe spemn na ero az-
pec s ropozox Pazen cianw nociynais noc-nxw oi xwiancxwx wpm.
Cnauana n zon+en -n zenais sce camocioniensno, paccxas-san
Lapc +ypnanwciam ws Tnwrenn, n noxynan sanuaciw s zanexon Asww,
nonyuan wx no nouie, saiem, ecnw ny+no -no, npowssozwn monia+ ysnos,
naxosan wx s xopoxw, passoswn noipewiennm, a s pesynsiaie nozsozwn
ananc w nozcuwi-san npw-nw. Hocne ioro xax zeno nomno na naz, znn
monia+a w ynaxosxw n npwsnex zsyx mxonsn-x iosapwmen, a cam cian cne-
zwis, uio- npowssozciso ne zasano coes.
B 16nei Lapc pocwn mxony, rze zena y nero mnw nesa+no, w nauan
camocioniensnyx npeznpwnwmaienscxyx zeniensnocis. Bsnn s anxe xpezwi
360 HACTB IV. BHSHEC 361 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
m-x nos-x pyccxwx. . camwx nos-x sauaciyx -no ipyznoe zeiciso, w onw
npocio eccwnsn- s uem-nwo oixasais csowm zeinm. Oio so-neps-x. A, so-
siop-x w rnasn-x, no mnenwx panuysos, znn oiuos cemencisa sa+no cze-
nais ws wx peniwmex onwiy sasipamnero znn.
U nooiomy y 11-neinen Mamensxw c zecniox myox w naxwzox ws xapa-
xynn, nwc-, enxw, mwnmwnn- w zpyrwx mexos. He rosopn y+e o nnaisw-
uax, xocixmuwxax, xo+an-x xypiouxax, z+wncwxax w npouwx napnzax. La
eme cnpniann-e s cenax zparouennociw: xonsua, pacnei-, uenouxw, ce-
pe+xw. Lnn onazaienen nozon-x coxposwm s Mocxse oixp-i- 152uaci-
n-e mxon-, yuea s xoiop-x ciowi oi 3 zo 8i-cnu zonnapos s roz. Hpas-
za, ionsxo 7ws nwx npwsosni s mxony w oisosni zomon nwiomues na csowx
asiomownnx. Ociansn-e s-ny+zen- zowpaiscn na pozwienscxwx mepce-
zecax, BMB wnw -apoxw.
Byzei necnpaseznwso, ecnw ws oiwx zeien ne nonyuwicn nwuero ocoen-
noro. Bezs uacin-e mxon- roios- yuwi-sais nx-e naxnonnociw peenxa,
nanpwmep, x wsopaswiensnomy wcxyccisy wnw x wsnecy. Cpezw zwcuwn-
nwn ypoxw wnocipannoro ns-xa, iennwca, sepxoson esz-, xopomwx ma-
nep, maxwn+a w scero ioro, uio mo+ei npwrozwiscn npezciaswienx yzy-
men sepxosoznmen xaci-, manexenmwue wnw mozensepy. Bo zsope ezsa nw
ne camon npeciw+non Mocxoscxon oxonomwuecxon mxon- ciowi +wpa, xo-
iop-n, oxas-saeicn, csoen znwnnon meen npwssan cwmsonwswposais uecio-
nxws-e ycipemnenwn. H nwxorza ne s-xo+y na ynwuy es moen nnnw
wnw ienoxpanwienn, o+ncnnei zesouxa. H ne nxnx rynnis o-
xcs, uio menn moryi ywis wnw noxwiwis.
Hro nosensxoro?
Cosepmenn-e cpezcisa npw nencn-x uennx
xapaxiepn-n npwsnax namero spemenw.
Arsepr Sxnmrexn
Ho zann-m Bcemwpnoro anxa, ws coszaxmwxcn so scem mwpe man-x
npeznpwniwn uepes roz ociaeicn npwmepno nonoswna, uepes ipw 78%,
a uepes nnis ionsxo 3%. B Poccww wx cmepinocis eme s-me: no ne-
xoiop-m zann-m, y+e uepes roz ociaeicn 30%.
Te, xomy ne nosesno, nwo nnauyi, nwo nociynaxi na rocyzapcisennyx
cny+y, no uame scero nauwnaxi cson nos-n wsnec. Ciaiwciwxa w sa-
naznan w oieuecisennan cswzeienscisyei, uio nexoiop-e swz- manoro
wsneca +wsyi w npouseiaxi. Hanpwmep, napwxmaxepcxwe, syospauen-e
xawnei-, aiense, neonsmwe xae w maraswn-, -ios-e ycnyrw, cipow-
iensn-e npowssozcisa. Taxwe npeznpwniwn ne ipeyxi onsmwx xanwianos-
no+enwn, wmexi +ecixo wxcwposann-n npezen pocia w, rnasnoe, xax sa-
meiwn +ypnan Oxcnepi (|10, 10anpenn 1997r.), snaxi xnwenios no
wmenw-oiuecisy, a pexnamnan xomnanwn csozwicn x s-secxe naz zsepsx.
Heonsmwx xneonexapen c peniaensnocisx 1015% s Mocxse oxono
ipexcoi.
iwuecxoro opasa +wsnw, io wx noiomxw, c nenenox omyiwsmwe cen anos-
nnmw cyzs-, nepezxo paciyi nenws-mw, cxyuaxmwmw ipan+wpamw. Bame-
ueno, uio y nnioro wnw mecioro noxonenwn, nonyuwsmero s nacnezciso xo-
+anoe xpecno rnas- cemennon xopnopauww, +wsnennan uenxocis yipauena
ws-sa oyuenwn s npwswnerwposann-x w uepecuyp mezp-x nozannwnx s
swze xapmann-x zener.
Lopz Iopie ycnemno ynpasnnn coszannon wm wmnepwen. Ho xorza s
1973r. sa zeno ssnncn ero c-n Poxxo Iopie, sce wioros-e noxasaienw snep-
s-e sa 16nei oxasanwcs s mwnyce, sxnxuan npw-ns. B cam-n pasrap
oiwx noipncenwn wx swnosnwx nposozwn spemn na ropnon-+nom xypopie.
Hoipeosanocs mnoro nei xponoinwsoro ipyza, ysenuasmerocn s uwcne
npouero s-roznon czenxon, npe+ze uem Poxxo cymen xynwis znn csoen xom-
nanww oiens Cason, nocne ioro xax on +enwncn s 41roz, yezws scex, uio
nosenac ocienenwncn, xonnerw w nozuwnenn-e wsmenwnw o nem mnenwe.
Lpyron nacneznwx oraioro wsneca, 34-neinwn Twm Beciw psnno ssnn-
cn sa nepeciponxy oiuoscxon xomnanww, wssecinon xax ceis mncn-x marasw-
nos Lsxxepci, za- zoxasais scem w cee, uio on cnocoen rop- csopo-
iwis na nyiw x sepmwnam wsneca. Ba uei-pe roza on ysonwn ynmy paoi-
nwxos w pacnpozan nwunyx cocisennocis unenos cemennoro xnana ozwn
ws pozcisennwxos nwmwncn nepconansnoro sepioneia.
Twma ne nonnnw. Counw, uio on npezaei wzean-, xoiop-e zswranw ue-
i-psmn noxonenwnmw cemsw Beciw. U iorza naipwapx poza nana Ozmynz
snec wsmenenwn s miainoe pacnwcanwe, coxpaiwn c-na.
Kax ionsxo ciano wssecino o iom, uio nopz Xoncon npezcezaienscisosan
npw nasnauenww csoero c-na Poepia unenom coseia zwpexiopos npwnazne-
+amwx emy xomnanwn, ee wp+es-e axuww ioiuac pesxo noxaiwnwcs snws.
B oraienmen zwnaciww Meznws, nocne cmepiw oiua ocnosaienn ce-
mennon xomnanww, ero cynpyra Onywn Meznws ssnna zeno s csow pyxw w
ssena s pyxosozciso wpm- zsyx csowx c-nosen. Baiem nonnocisx nepeza-
na wm pasz- npasnenwn, a cama zosonscisosanacs nono+enwem o-unon,
xoin w xopomo onnauwsaemon cny+amen. Ho ozna+z- me+zy nwmw sosnwx
pasnaz ws-sa oznoro zonrosoro onsaienscisa, w c-nossn ysonwnw... co-
cisennyx mamy. Oio uio-io mexcnwposcxoe.
Bnpouem, yzem cnpaseznws- w x zeinm.
L+opz+ Loswc, coszaiens ceiw wpmenn-x maraswnos s Anrnww, sna-
zeneu apwx no nomwsy moznon oze+z- wsnecmen ne ws nocneznwx.
Emy ne pas namexanw, uio on, zecxais, npwrpen y cen s xomnanww zsyx
csowx zouepen. Oznaxo ne cnymais +e s camom zene saswcinwxos w ne-
yzaunwxos. Bezs oe zouepw npono+wnw cee nyis nasepx, paoian ne no-
xnazan pyx w npw oiom zemoncipwpyn, no s-pa+enwx wx pozwienn, npwsep-
+ennocis paouen oiwxe, sepy w npezannocis zeny. B camom zene, Mena-
nw nauwnana zesymxon na noerymxax, no cocny+wsu- (a ne nana) pexo-
menzosanw ee na s-coxyx zon+nocis. B 29nei Menanw ciana zwpexiopom
xomnanww, oiseuaxmen sa npowssozciso w c-i my+cxon oze+z-. Lpyran
zous, Omma, nacionsxo uenwna csoe mecio ciapmero saxynmwxa, uio, xo-
rza s 27nei +zana peenxa, paoiana nouiw zo cam-x pozos.
Ipanuyscxwn +encxwn +ypnan Marie-Klaire (Mapw-Knep) s nauane
1997r. nocsniwn onsmon penopia+ na 10cipanwuax zeinm iax nas-sae-
362 HACTB IV. BHSHEC 363 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
B nosom zoxymenie, s uacinociw, oimeueno, uio nozop wnseciopos y-
zyi nposozwis s npeexiypax ropoza c yuaciwem Mocxomwmymecisa w zpy-
rwx opranwsauwn. Ecnw pansme nowcx -n nociasnen na camoiex, io ieneps
s ponw csnsyxmero ssena cianyi npeexiyp-, xoiop-e camw yzyi nozw-
pais zocionn-x noxynaienen w npozasuos, cnocon-x opranwsosais csoe
zeno. Oio s-ssano iem, uio pansme noxynan wnon wsnecmen cee maraswn,
a ioprosais s nem ne cowpancn no pasn-m npwuwnam. B pesynsiaie
smecio maraswna san-nennoe npocipanciso c nyci-mw swipwnamw. Ho
wnseciop- ociopo+n-. Bnaxi, xaxwe cno+nociw noz+wzaxi: saipai- na
cozep+anwe maraswna onsmwe, npw-ns, naoopoi, ne onsman, za w c
oopmnenwem zoxymenios nocionnnan mopoxa.
Ha s-ciasxe Espooxcnomeens-95, xoiopan npoxozwna s Mocxse s
mae 1996r., omee snwmanwe npwsnexna npozyxuwn xomnanww Iasopwi,
xoiopan npezciaswna xonnexuwx meenw ws pasn-x nopoz zpesecwn- c
npwmenenwem onemenios pyunon pess-. Oxcnepi- oimeiwnw mocxoscxwe,
sopone+cxwe, xwmpcxwe npeznpwniwn, s-nycxaxmwe meens s-coxoro xaue-
cisa. U sce-iaxw s meensnom npowssozcise man-n w cpeznwn wsnec noxa
ne npeonazaei. B ocnosnom meens s-nycxaxi npeznpwniwn, wssecin-e s
npe+nwe, zop-noun-e, spemena xpynn-e meensn-e apwxw, s-nycxa-
xmwe cepwnnyx npozyxuwx. Ho wx momnocis wcnonssyeicn scero na 40
50%, ceeciowmocis s-coxa, oicxza nponem- co c-iom. B pesynsiaie
pesxoe cnw+enwe npowssozcisa meenw.
B nocneznee spemn s Poccww oimeueno passwiwe s-ciasouno-npmapou-
noro wsneca. C xa+z-m rozom uwcno s-ciasox sce onsme, wx reorpa-
wn mwpe, wsnec ycionuwsee.
B-cipo passwsaxicn nos-e swz- wsneca, s yrozy moze, cwmsony
xpacwson +wsnw, narococionnwn. Hanpwmep, coauwn wsnec. Oio ssos
w s-sos, passezenwe, ioprosnn, nosenmwe mezwuwncxwe iexnonorww, npo-
zyxios-e maraswn-, seiepwnapn-e neuenwu-, napwxmaxepcxwe, zpeccw-
posxa, opranwsauwn xposas-x coauswx oes, me+zy npouwm, sanpemen-
n-x so scem uwswnwsosannom mwpe, xonipaanza, ansmws-e pozocnos-
n-e, saxasn-e ywncisa, era c ioianwsaiopom w, -saei, c wcnonssosa-
nwem zonwnra. Xosnwn oznoro ws neps-x s Mocxse wpnanzcxwx sonxozasos
-n ssepcxw samyuen w ywi. On npozasan menxos no 500700zonna-
pos, nwxomy ne nnaiwn oiciynnoro co csoero wsneca w ne cxp-san
oioro. Ho wpnanzcxwn sonxozas ne caman zoporan coaxa. Maciw, na-
npwmep, orpomnan, zo cia xwnorpammos coaxa, ciowi na nopnzox ons-
me. Cocioniensn-e xosnesa s-sozni rynnis oiwx ienni ionsxo s conpo-
so+zenww oxpannwxos. Hena amepwxancxoro nwiynn oi 1000 zo
2000 zonnapos, menxa mapnen 20003000zonnapos. B mwpe onee
400pasnwun-x nopoz coax, w nwms ueisepis wx onee wnw menee wssec-
ina s namen cipane. Bxnaz-sais zensrw s wx wmnopi w opranwsauwx ua-
cin-x nwiomnwxos s Poccww s-rozno. Kny- coaxosozos, xax omecisen-
n-x opranwsauwn, wmexi nexoiop-e nsroi- s nanoroono+enww, w x nwm
uacio opamaxicn npezciaswienw zenos-x xpyros znn nposezenwn w-
nancos-x onepauwn, s ocnosnom csnsann-x c oim-sanwem zener.
B xonue 1980-x rr. s-sos coax ws Poccww cepsesno pacmwpwncn sa cuei
Kpome ciasmwx y+e ipazwuwonn-mw man-x npeznpwniwn, nonswnwcs w
cpeznwe, npwsnann-e ne ionsxo sa pye+om, no w s csoem oieuecise, rze,
xax wssecino, npopoxos nei. Iwpma Bit Software c nepconanom 50uenosex w
mecnun-m oopoiom oxono 150i-cnu zonnapos namna na poccwncxom p-nxe
nporpammnoro oecneuenwn nwmy, s xoiopon mo+ei cociaswis zocionnyx
xonxypenuwx wssecin-m w xpynn-m wpmam. Bzecs coszaxicn nporpamm-
znn oniwuecxoro pacnosnasanwn cwmsonos, c nomomsx xoiop-x mo+no ssec-
iw pyccxons-un-n zoxymeni s xomnsxiep, ne npwxacancs x xnaswmam.
B 1997r. no wioram ienzepa c wpmon saxnxuwn xonipaxi Samsung
Electronik. Lenepansn-n zwpexiop Bit Software Laswz Hn paccxas-san +yp-
nanwciam Oxcnepia: Mwpos-e nwzep- p-nxa nporpammnoro oecneue-
nwn sannnw sce ns-xosonesaswcwm-e nwmw. Bzecs c nwmw xonxypwposais
eccm-cnenno. Ho nwmw, csnsann-e c nauwonansnon ns-xoson cneuww-
xon, onw c xozy sannis ne moryi, za w ne xoini. A c yueiom ioro, uio s
Poccww yma+n-n zoxymeniooopoi ropaszo onsme pacnpocipanen, ne+e-
nw na Banaze, nepcnexiws- p-nxa s-rnnzni eme npwsnexaiensnee. Cio-
wmocis paspaoixw nocneznero npozyxia xomnanww Hn ouenwsaei s 780i--
cnu zonnapos. Bpoze - nezemeso. Ho Microsoft oio oomnocs - s nnis
pas zopo+e, s ocnosnom ws-sa pasnwu- s onnaie. Hooiomy zemesne xy-
nwis nwuenswx, nozsozwi wior Oxcnepi.
Lpyron npwmep. Cneuwanwci- manoro npeznpwniwn BAO KTC-MU-
CwC, xoiop-m pyxosozwi renepansn-n zwpexiop Bnazwmwp Axcenos, npw-
zymanw iexnonorwx npowssozcisa nanianranwes-x cwnwxaios onsmoro pas-
mepa, iorza xax zo oioro so scem mwpe ymenw zenais ionsxo neonsmwe
opasu-. Texnonorwx sanaieniosanw. Mwpos-m nwzepam oion oipacnw oxa-
sanocs zemesne xynwis nwuenswx, uem paspaai-sais camwm.
Biopan wpma Bnazwmwpa Axcenosa w ero xonner sanwmaeicn npowssoz-
cisom iepmoonexipwuecxwx maiepwanos. .nwxansnan iexnonorwn nossonwna
wpme ciais napinepom nnoncxon Matsushita Electric Industrial, xoiopan
yzei wcnonssosais czenann-e no oion iexnonorww iepmoonexipwuecxwe ma-
iepwan- s npowssozcise xonozwnsnwxos.
B wxne 1995r. npaswiensciso Mocxs- npwnnno nocianosnenwe O pe-
xoncipyxuww w mozepnwsauww npeznpwniwn noipewienscxoro p-nxa w yc-
nyr Mocxs- na ocnose wnseciwuwonn-x xonipaxios. B cionwue pemwnw
naseciw nopnzox s xynne-npoza+e npeznpwniwn ioprosnw w omecisennoro
nwianwn. Ecnw pansme maraswn, xae, peciopan npozasanwcs o-uno c ayx-
uwona, io ieneps xa+zoro noienuwansnoro xosnwna snaciw pemwnw snwma-
iensno wsyuais, paccmaipwsan ero wnancos-e sosmo+nociw w nepcnexiws-
passwiwn wpm-, i.e. na ocnose nozponoro wsnec-nnana. Czenano oio
znn ioro, uio- npwsneus conwzn-x wnseciopos, xoiop-m noz cwny pexon-
cipyxuwn ciap-x w coszanwe nos-x maraswnos, oiseuaxmwx cam-m cospe-
menn-m ipeosanwnm. Mo+ei -is, npasza, uio nosoe oio xopomo sa-
-ioe ciapoe. B socnomwnanwnx Esrenwn Tsapua o 1915r. uwiaem: Bcn
Mocxsa iorza -na noxp-ia ceisx monoun-x maraswnos -wuxwna w ero
xonxypenia Bnanzosa. -yis nw ne na xa+zom xsapiane s onwuosann-x xa-
enem (en-m wsnyipw, senen-m c ynwu-) maraswnax npozasanwcs monou-
n-e npozyxi- w xonaca.
364 HACTB IV. BHSHEC 365 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Tearp renew
Onw moryi, noiomy uio onw zymaxi, uio
moryi.
Beprxrxx
Oxonomwuecxwe npornos- wnorza c-saxicn. -wiais wx nxon-ino,
xax nayunyx aniaciwxy. Cpasy nocne nepewspanwn na siopon cpox npesw-
zenia Poccww Bopwca Ensuwna nomnw pasrosop- o nepezene cocisennociw.
Cornacno nexoiop-m ananwiwuecxwm cnpasxam, xomnanww Pocneis w
Cwneis zon+n- -nw zociaiscn OHOKCUManxy, neinnan xomna-
nwn KOC rpynne Moci.
Hw ozno ws oiwx npezcxasanwn ne c-nocs. B ayxuwone no KOC.,
nanpwmep, noeza zocianacs Menaieny. Bnpouem, cpasy ne c-nocs, w
roz cnycin io+e, a iam xio snaei. Lpnzei ouepeznan saxynwcnan
wisa, nwcana raseia Usseciwn 2wxnn 1997r. Hepez namw roio-
snicn pas-rpais ouepeznon axi ieaipa ienen. Ba mwpmon y+e pemeno, xio
yzei noezwienem, a xio noe+zenn-m. Heps-n xanzwzai na saxna-
nwe rpynna Menaien Pocnpom, use xosnnciso ropaszo conasnw-
iensnen ocxonxos neinnoro nwpora.
Uciopwn Menaiena, no cnosam U. Kazynwna w L. Kpyiwxosa, nwuem
ne oinwuaeicn oi wciopww scex poccwncxwx anxoscxwx sonymex. Bzecs
peus wzei o cynepwsnece. Ciasxa na nwun-e csnsw s npaswienscise w, xax
cnezciswe, zociyn x zemes-m xz+ein-m cpezcisam. Cam-m snauwiens-
n-m zociw+enwem Menaiena na oiom nonpwme ciano ocny+wsanwe cue-
ios ieppwiopwansn-x opranos ezepansnoro xasnauencisa. -epes Mena-
ien npoxozwno wnancwposanwe cesepnoro sasosa w xpezwiosanwe saxy-
nox npozosonsciswn znn Mwnoopon- w Mocxs-. Banx npwnwman yuaciwe s
nposozxe xz+ein-x cpezcis (oxono ipwnnwona pynen) na soccianosnenwe
-eunw w paoian co cxanzansno wssecinon (oio ciano noiom) Iezepansnon
npozosonscisennon xopnopauwen.
Tax wnw wnaue, no s 1996r. Menaien cian cam-m xpynn-m zep+aie-
nem rapaniwnn-x onsaienscis Mwnwna, oornas no oiomy noxasaienx
za+e Cepanx Poccww.
Kpyian wepapxwuecxan necinwua Menaiena noxo+a na rocyzapcisen-
nyx wepapxwx. Bepxnee sseno anxoscxwx menez+epos xoniaxiwpyei c roc-
uwnosnwxamw s-cmero panra, cpeznee co cpeznwmw, nwsmee c nwsmw-
mw wnw nw c xem. Hpw oiom nonwiwuecxwe ssrnnz- uwnosnwxos, wx npomnan
napiwnnocis w n-nemnnn npwnazne+nocis x ion wnw wnon snyipwnpasw-
ienscisennon rpynnwposxe snauenwn ne wmeei.
Cpezw cipyxiyp, ne+no onexasmwx Menaien s pasnoe spemn, Mw-
noopon-, Henipoanx, Mwnwciepciso no upess-uann-m cwiyauwnm, azmw-
nwcipauwn npeswzenia, annapai npaswienscisa, Cosei Iezepauww, Loczyma
w za+e Locxomnpwpoz-. Bsyuwi? Horosapwsanw za+e o oim-sanww napiwn-
n-x zener, no mano nw uio rosopni.
Monozon Mwxawn Xozopxoscxwn spoze - w ne cxp-san nepasopuwso-
ciw anxa s s-ope cpezcis znn zociw+enwn cocisenn-x uenen. Ozna+z-
cipan Bociounon Espon-. Pasnwua uen npwnocwna xopomyx npw-ns: s
Poccww pwsenmnayuepos, xopomwx nemeuxwx osuapox, panw sa 100zonna-
pos, npozasanw sa 500, a s Espone uena oxono 1000zonnapos.
B 1992r., nocne ioro xax xwiancxoe npaswiensciso paspemwno csowm
rpa+zanam zep+ais zoma coax, nauancn maccos-n s-sos ws Poccww nexw-
necos, uay-uay w naex. Tenxos cxynanw na Hiwusem p-nxe, zecnixamw w
coinnmw ynaxos-sanw s iop-, nwuxanw cnoisopn-m, s-soswnw xonipa-
anzon es zoxymenios w paspemenwn.
Ho zann-m sapye+n-x oxcnepios, cpeznnn sa 20nei nopma npw-nw
na sno+enwn xanwiana s oxsoiwuecxom wsnece cociasnnei: wnaienwn
12,9%, sonoio 12,8%, xwiancxwn apop 12%, pwnnwani- 9,9%,
xapiwn- ciap-x maciepos 8,8%, onwrauww 8%. Heo+wzannee sce-
ro: nymwsmaiwxa 15%. A soi cions nonynnpnoe y nac cpezciso sno+e-
nwn, xax nezsw+wmocis, ne nonano s oioi cnwcox ws-sa onee nwsxon nop-
m- npw-nw.
He iax npocio yrazais, na uio ciaswis, so uio sno+wis zensrw, uio-
- wmeis nawonsmyx s-rozy. Konnexuwonep c 30-neinwm cia+em Bnazwc-
nas Lnymaxos yisep+zaei, nanpwmep, uio s-roznee scero xonnexuwonwposa-
nwe, iax xax oio sno+enwn s cocisennyx wpmy, xoiopan s npwnuwne
ne mo+ei c samw +ynsnwuais; s nepwoz wnnnuww xonnexuwn zopo+aei
-cipee, uem oecuenwsaxicn zensrw.
A soome-io npwxozwicn yzwsnniscn, xax npeznpwnwmaiennm yzaeicn
paoiais s n-nemnwx cno+n-x ycnoswnx. Boi nwms rnasn-e npenniciswn,
nozcieperaxmwe, no cnosam B. Pauxosa, oospesaienn rasei- Oxonomwxa w
+wsns (wxns, |30, 1995r.), xa+zoro, xio pemaeicn oixp-is s namen
cipane csoe zeno:
nanoroono+enwe, ciwmynwpyxmee ne cionsxo npowssozcisennoe npw-
menenwe wnancos-x cpezcis, cxonsxo wx yiawsanwe;
poxei, perynnpno oiwpaxmwn npwmepno y ipeiw npeznpwnwmaienen,
no cam-m cxpomn-m ouenxam, zo 20% zoxoza;
oixposennoe mszowmciso co ciopon- uaciw uwnosnwxos;
nezopo+enaiensnocis co ciopon- macc- npoci-x nxzen, npws-xmwx
x nec-ion, no cnpaseznwson ypasnwnosxe w saswzyxmwx iem, xio
mo+ei ciais orai-m narozapn csowm cnoconocinm w ipyzy;
nezansnoswznoe noz-rp-sanwe oion uaciw nacenenwn co ciopon-
cpezcis maccoson wnopmauww, smecio ioro, uio- noznwmais cosnanwe
scex nxzen zo yposnn cocisennon, wnzwswzyansnon, oiseicisennociw
sa csoe narococionnwe;
nepezxan npezssniocis s-cmwx omenonos snaciw s oinomenww coseios
w npezno+enwn, s-cxas-saem-x npezciaswiennmw oieuecisennoro ws-
neca o nyinx w cnocoax npozsw+enwn x uwswnwsosannomy p-nxy;
npnman yrposa cmepiw co ciopon- y+e ne ionsxo poxeiwpa, no w osse-
pesmero xonxypenia.
Tonsxo sa ozwn 1994r. onee 40% npeznpwnwmaienen cianw +episamw
pasn-x npeciynn-x nocnraienscis, necxonsxo coi -nw in+eno panen-
wnw norwnw. Ba 19921995rr. oznwx ionsxo anxwpos ywio 45, wsyseue-
no 23, mnoro +epis cpezw unenos wx cemen w ienoxpanwienen.
366 HACTB IV. BHSHEC 367 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
paoian renepansn-m zwpexiopom AO Henipaxazemcipon, sxoznmero s
rpynny Menaien; sce nonwman, xasancn ouens cnoxonn-m.
Menaien npespaiwncn s sano+nwxa cocisennoro nenomepnoro anneiw-
ia anx cian wcn-i-sais ipyznociw c oopoin-mw cpezcisamw, nwca-
nw Usseciwn. Iypnan Hpowns cooman, uio ionsxo sa nepsoe nonyro-
zwe 1996r. Menaien nonyuwn rocyzapcisenn-e rapaniww na cymmy 5ipwn-
nwonos pynen w oxono 80mwnnwonos zonnapos. B-pyuanw zop-e oinome-
nwn c npaswienscisom? U xz+ein-e zensrw? B mae 1997r. M. Xozopxos-
cxwn s wniepssx Hesaswcwmon raseie sanswn, uio ocnosn-e zensrw s Poc-
cww sapaai-saxicn c nomomsx rocyzapcisa w na rocyzapcise.
O iom, xax oiw zensrw zencisyxi, cswzeienscisyei xpezwi s 600mwn-
nwapzos pynen, xoiop-n Menaien s-zan Mwnoopon- noz nopyuwiens-
ciso Mwnwna. Cornacno cnpasxe Mwnwna, anx ne ionsxo sepnyn sce
cpezcisa menee uem sa mecnu, no sapaoian 6,84mwnnwapza pynen, uio
cociasnnei oxono 150% rozos-x.
B cepezwne 1997r. Menaien nonyuwn npaso nposeciw uepes csow
cueia ssawmosauei- perwonansn-x zonros no cesepnomy saxasy na cymmy
745mwnnwapzos pynen. Lasei- owzenwcs: nwxaxwx oixp-i-x xonxypcos c
zonycxom npezciaswienen npecc-.
22man 1997r., ouepeznoe wniepssx raseie Ceroznn rnas- Pocnpoma
s-mno noz saronosxom: Mwxawn Xozopxoscxwn ne ny+zaeicn s npwswnerw-
nx. B-no ne coscem nonnino, uio iam npowsomno scero sa napy mecnues.
A 5man 1997r. s-mno nocianosnenwe npaswienscisa |254O ycnoswnx w
nopnzxe pecipyxiypwsauww sazon+ennocien no nnaie+am s ezepansn-n
xz+ei. Ocnosn-m ycnoswem pecipyxiypwsauww zonros s-zswranocs ipeo-
sanwe nepezauw xoniponsnoro naxeia axuwn npeznpwniwn s sanor rocyzapcisy.
Hocne oioro zon+nwx nonyuaei npaso racwis ocnosnon zonr s ieuenwe 10nei.
Ecnw zon+nwx zsa+z- sanoszaei c ynnaion nanora, rocyzapciso wmeei npaso
npozais ero axuww na ayxuwone onee yzaunwsomy anxy.
Hocne s-xoza oioro nocianosnenwn, nwmyi neionwcu-, nanxzaienw
sarosopwnw ne onee ne menee xax o ouepeznon oxonomwuecxon pesonx-
uww rpnzymen xonuenipauww anxoscxoro w npom-mnennoro xanwiana.
Hoxo+e, uio noz onee yzaunws-mw xonxypeniamw oxa+yicn anxw,
nwsxwe x Mwnwny, a zpyrwe, ne ciasmwe zpyssnmw Mwnwna, zon+n-
cmenwis opweniauwx. Ho o neinnon xomnanww KOC xio-io ycnen no-
saoiwiscn.
Ba uei-pe znn zo s-xoza nocianosnenwn npaswiensciso wszano pacno-
pn+enwe |272-p O nwxswzauww sazon+ennociw opranwsauwn axuwonep-
noro omecisa Heinnan xomnanwn KOC. Cornacno oiomy pacnopn-
+enwx, znn KOCa ycianasnwsancn wnzwswzyansn-n nopnzox pecipyx-
iypwsauww zonros es onsaiensnon znn scex ociansn-x nepezaue rocyzap-
cisy s sanor xoniponsnoro naxeia axuwn. Homwmo oioro na zonrw KO-
Ca ne nepeuwcnnnwcs mipa- w nenw c 1asrycia 1997r. Taxwm opasom,
KOC nonyuwn npaxiwuecxw nonyrozwunyx nanorosyx amnwciwx.
Lnasnoe ynpasnenwe azmwnwcipauww npeswzenia zownocs oimen-
nsroinoro znn KOCa pemenwn o pecipyxiypwsauww zonros. Hpasza, co
sioporo pasa. 17man s-mno pacnopn+enwe npaswienscisa |673o oime-
ne npez-zymero pacnopn+enwn |272-p.
s nepwoz sanoros-x ayxuwonos on cxasan: Hpwsaiwsauwonn-e meponpwn-
iwn sems, xoneuno, sa+nan, no m- sce npexpacno nonwmaem, uio s sna-
uwiensnon cienenw w sems opmansnan. Bnacis ozna wrpa wrpaeicn no-
oznomy, snacis zpyran wrpa wrpaeicn no-zpyromy.
Hpw scem oiom oxonomwuecxwe ananwiwxw ioponnicn w noiomy pwcxyxi,
yisep+zan, uio ne sce iax xopomo, xax xa+eicn. U xopons y nwx ron-n,
w xonocc na rnwnnn-x norax, w soome sce oio ionsxo necx w nw-
meia Menaiena.
Ho xapasan wzei csoen zoporon. B wmnepwx Menaien Pocnpom
sxozni npeznpwniwn neinnon, meiannyprwuecxon, xwmwuecxon, nwmeson,
iexciwnsnon w neconpom-mnennon oipacnw.
B ceninpe 1995r. -na coszana wnancoso-npom-mnennan rpynna
Pocnpom, npwssannan cwciemaiwswposais ynpasnenwe xosnncisom Mena-
iena. Lsa roza cnycin raseia Usseciwn nwcana: Xozopxoscxwn s-ny+-
zen -n noniw na coszanwe wnancoso-npom-mnennon rpynn-.
Caman xpynnan +emuy+wna s xopone Pocnpoma, xa+eicn, nein-
nan xomnanwn KOC. U oio npw iom, ui.e. w zpyrwe yxpamenwn
.cis-Unwmcxwn neconpom-mnenn-n xomnnexc, Bepesnwxoscxwn iwiano-mar-
nwes-n xomwnai Aswcma, Hosoxysneuxwn anxmwnwes-n sasoz, Kwposor-
pazcxwn mezennaswnsn-n xomwnai, Cpezneypanscxwn mezennaswnsn-n w
-ennwncxwn onexiponwsn-n uwnxos-n sasoz-, Henipaxazemcipon. Lwrani-
cxan wmnepwn!
B 1996r. Hpeswzeni HK KOC 46-neinwn noiomcisenn-n nein-
nwx Cepren Bwxioposwu Mypasnenxo -n wspan Hpezcezaienem Coseia
zwpexiopos xomnanww Pocnpom oprana, ocymecisnnxmero cipaierwuec-
xoe pyxosozciso npom-mnenn-m cexiopom rpynn- Menaien, a Mwxawn
Bopwcoswu Xozopxoscxwn neps-m swue-npeswzeniom HK KOC w
cian xypwposais sonpoc- wnancoson zeniensnociw neinnon xomnanww,
coxpannn s xomnanww Pocnpom cson noci Hpezcezaienn Hpasnenwn w
npozon+an ocymecisnnis onepaiwsnoe pyxosozciso xomnanwen. Lenapia-
meni cipaierwuecxoro nnanwposanwn xomnanww Pocnpom npom-mnennoro
xonuepna rpynn- Menaien sosrnaswn amepwxaneu Simon Kukes, npe+ze
sanwmasmwn noci swue-npeswzenia xomnanww Amoco Eurasia, a n-ne nep-
s-n swue-npeswzeni xomnanww Pocnpom. Hpeznonaraeicn coszais iax+e
snemnwn xoncynsiauwonn-n cosei. He wcxnxueno, coomanw 1anpenn
1997r. Iwnancos-e wsseciwn, uio ero unenamw cianyi npezciaswienw
wnseciwuwonnoro anxa Poimwnszos...
B 1997 r., noszpasnnn xonner (rnasnoe oraiciso KOCa
110i-cnu uenosex, xoiop-e ipyznicn na namwx npeznpwniwnx) c Lnem
neinnwxa, oimeuan npomn-e ipyzos-e zociw+enwn xomnanww w s-pa+an
naze+z- na yzymee, C.B. Mypasnenxo nw cnosom ne omonswncn nw o
Menaiene, nw o Pocnpome.
B nninwuy seuepom, 14mapia 1997r., sosspamancs c paoi-, sosne
cocisennoro zoma (s-men ws mamwn-, uio- oixp-is sopoia) -n saci-
penen newssecin-mw sameciwiens npeswzenia Poccwncxon Axazemww nayx
no cipowienscisy 54-neinwn Anaionwn Usanoswu Tapacwmwn. On axiwuec-
xw ne sciynwn s zon+nocis: npwxas o nasnauenww -n zaiwposan 1mapia w
noznwcan saznwm uwcnom. Lo oioro myzp-n A.U. Tapacwmwn zsa roza
368 HACTB IV. BHSHEC 369 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
uio cipaxosan xomnanwn s-nnaiwi 1000zonnapos pozcisennwxam iex, xio
ympei oi cipaxa so spemn ceanca; spauam-spwiennm npeznaranocs coo-
mwis, na xaxwx meciax onw cwzni. Ha scnxwn cnyuan. Hpw noxase oznoro
wnsma znn ycwnenwn oexia naz ronosamw spwienen meznenno nepeme-
mancn cseinmwncn cxenei, npw noxase zpyroro wnsma x xa+zomy meciy
nozasancn iox neonsmoro nanpn+enwn. B sane nauwnanacs oman wciepwn.
Benwxwn -apnw -annwn -n osaouen w xommepuecxon cioponon zena.
Boi necxonsxo s-zep+ex ws ero xnwrw Mon worpawn. U iyi menn,
cnosno rpomom, nopaswna ipeso+nan m-cns, uio wnsm eme ne npozan...
H noipaiwn na oiw o+nsnenwn ipwzuais i-cnu zonnapos w, xpome ioro,
saxasan cseiosyx s-secxy na acaz ieaipa, xoiopan oomnacs mne eme s
ipwzuais i-cnu.... Coipyznwxw naniez apiwcic onacanwcs, uio n na-
snauwn cnwmxom s-coxyx ueny na wnei- oi nniwzecniw uenios zo zon-
napa, a s cam-x nepsoxnaccn-x xwnoieaipax wnei- -nw ne zopo+e
socsmwzecniw nniw uenios w zemes-e no ipwzuaiw nniw uenios, npwuem
iam noxas-sanw ssyxos-e xapiwn-, a s npwzauy zasanw eme xaxoe-nwyzs
s-ciynnenwe +ws-x axiepos... M- noxas-sanw wnsm s sane na i-cnuy
cio nniszecni meci s npozon+enwe ipex nezens w sapaai-sanw no 80i--
cnu zonnapos s nezenx...
K cioneiwx xwnemaiorpaa xwnope+wccep Anexcanzp Mwiia nwcan o
xwnope+wccepe, sameuaiensnom aniasepe Ciwsene Cnwnepre, o ero xom-
nsxiepn-x zpaxonax s pcxom nepwoze, axyne s wnsme -enxciw w
neiaxmwx iapenxax pasmepom c Cazosoe xonsuo. U zoasnnn ...Cnwnepr
cian cam-m orai-m cxasounwxom sa scx wciopwx uenoseuecisa. Tecis
zonnapos sa wnei npwnecnw Cnwnepry uei-pe pasa no mwnnwapzy.
Ho wnopmauww c .onn-cipwi (1996r.), News Corp Pynepia Mopzoxa
namepena o+ezwnwis csow ycwnwn c apacxwm npwnuem ans-Banwzom wn
Tanana soxpyr snamenwion ronnwsyzcxon xomnanww Mttro-Coldwin-Mayer.
(Hpwnu snazeneu conwznoro naxeia axuwn Euro-Disney, xoiop-n on npw-
open s csoe spemn sa 445mwnnwonos zonnapos, a iax+e wiansnncxon xom-
nanww Mediaset, xoiopan sxozwi s mass-media wmnepwx Cwnsswo Bepnycxo-
nw Fininvest. K iomy +e, xax rosopni, on oraue mnorwx rocyzapcis.)
Kax swzwm, xwno ne ionsxo cwmson XXs., no w ycionuws-n wsnec s
ymen-x pyxax.
Cam-n pacnpocipanenn-n s Pypcxon onaciw (IPL) +ypnan ieneswsw-
onnon nporpamm- Hpwsma s neonsmom wniepssx c Cow Lopen cnpocwn:
B- cnnnwcs onee uem s zesnnocia wnsmax, nonyuwnw zsa Ocxa-
pa, a ceroznn pexnamwpyeie seiuwny wnw sa zensrw npwcyicisyeie na sen-
cxom onepnom any. Bam oio neoxozwmo?
-io sa sonpoc! oiseiwna senwxan axipwca. Mne io+e ny+n-
zensrw, uio- +wis...
B mae 1997r. panuyscxwn xocmeiwuecxwn rwrani LOreal noznwcan
xonipaxi c Knayzwen Twep o iom, uio ona ynoipewi csow uap- na pac-
mwpenwe p-nxa nwnww Elseve. Knayzwa yzei senwxonennon pexnamon znn
npozyxuww LOreal Paris, sanswn Haipwx Pawn, swue-npeswzeni oizena
p-nxa LOreal. Pyxosozciso panuyscxon wpm- naciawsano na iom, uio-
Twep, xoiopan npe+ze coipyznwuana c Revion, ieneps paoiana ionsxo
na LOreal. Cpox xonipaxia ne pasrnamancn.
Oio -n nocneznwn nozapox rocyzapcisa Menaieny, nwcanw
Usseciwn (2wxnn 1997r.). Tyuw naz anxom w Pocnpomom nocie-
nenno crymaxicn. Laseia cipowna npornos-: cymecisyxi ipw sepcww roio-
snmerocn naciynnenwn na rpynny Menaien-Pocnpom: nepsan rpnzymwe
ayxuwon- no ociaixam neinnoro nwpora; siopan wnancosan cnaocis
Menaiena w oraioe npom-mnennoe nacnezciso Pocnpoma; ipeisn
Menaien cian sano+nwxom csowx ecnopnzoun-x csnsen w zon+en nacis
s opse zsyx ueixo oosnauwsmwxcn s npaswienscise rpynnwposox... Hpw
oiom nonaraxi, cio zse neps-e sepcww znn spwienen, a nawonee sepo-
nina ipeisn, nocxonsxy iam, rze sce oio npowcxozwi, ropaszo s-me ue-
nwicn nwunan npezannocis.
Ho omwxw -saxi za+e s npornosax noroz- na sasipa. U soome,
xax rnacwi xwiancxan nocnoswua: Hpezcxas-sais ouens ipyzno, ocoenno
ecnw peus wzei o yzymem.
Y coceew no pasyxy
Tenuei: H ne no+anex
La+e io, uio iax nxnx,
Unw yzs coscem moex,
Unw n ien ysx.
Anna Axxarosa
Korza 22mapia 1895r. s Hapw+e sneps-e nynwuno -nw npozemonci-
pwposan- wnsm- w za+e xorza iam +e 28zexapn s wnzwncxom canone
Lpanz-xae na ynssape Kanyuwnos, 14cocionncn neps-n s wciopww
nnain-n ceanc, nwxio ne mor npezswzeis, xaxoe yzymee o+wzaei cwnema-
iorpa, wsopeienn-n paisnmw Lxmsep.
Ho oxonuanww xwnoceanca wsopeiaiennm ozno sa zpyrwm noc-nanwcs
npezno+enwn npozais cson annapai. 10000, 20000, 50000panxos. Ha-
npacno. Bpaisn Lxmsep ociasanwcs nenpexnonn-mw. Oioi annapai nsnn-
eicn onsmwm cexpeiom, cxasan ozwn ws nwx, w n ne xouy ero npoza-
sais; n +enax wcxnxuwiensno cam nonssosaiscn wm w oxcnnyaiwposais
ero. Oznaxo noszno. Hauwnanacs opa xwnemaiorpaa, xwnemaiorpawuecxo-
ro wsneca.
B Poccww nosoe uyzo sexa -no sneps-e npozemoncipwposano 4man
1896r. s Heiepypre s neinem cazy Axsapwym me+zy siop-m w ipeiswm
axiom onepeii- Anspez-nama s Hapw+e. Maccosoe pacnpocipanenwe
xwnoieaipos nauanocs c 19031904rr. Ux opranwsos-sanw s nxom onee
wnw menee nozxoznmem nomemenww capae, amape, cxnaze, maraswne.
Bcxope xwnoieaipos nonswnocs iax mnoro, uio npwmnocs za+e pernameniw-
posais wx uwcno. B nocianosnenww mocxoscxwx ropozcxwx snacien ioro spe-
menw rosopwnocs: Onexipwuecxwe ieaip-... sswzy wx nenopmansnoro pas-
swiwn... zon+n- oixp-saiscn ne menee uem na 150ca+en ozwn oi zpyroro.
Kommepuecxwe coopa+enwn ipeosanw nos-x opm xwnonoxasa. Ha ze-
moncipauww wnsma Iyis pe+wccepa Kecina na awmax -no yxasano,
370 HACTB IV. BHSHEC 371 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nporpammax. Umenno c nomomsx msezcxon oioxamep- amepwxancxwn aci-
ponasi Henn Apmciponr s 1969r. sacnnn neps-e marw uenosexa no nynnon
nosepxnociw.
B nauane 1996r. ciano wssecino, uio npom-mnennan wmnepwn Ban-
nenepros, snazexman wpmon Xaccensnaz, roiosa ee npozais sa
87,5mwnnwonos zonnapos. Oio pemenwe, xax coomana raseia Iwnanco-
s-e wsseciwn (|12, 1996r.), s-ssano iem, uio xonzwnr Bannenepros,
ipazwuwonno sanwmaxmwncn mamwnocipoenwem, npowssozcisom uennxno-
s- w ymarw, xouei cocpezoiouwis csow wnancos-e pecypc- na mezwuwn-
cxwx iexnonorwnx.
Hoxynaienw ne saciaswnw cen +zais. Coomenwe o npoza+e wpm-
s-ssano wniepec s mwpe wsneca. Hpwopeciw msezcxyx wpmy saxoienw
ronnanzcxan wnseciwuwonnan xomnanwn -Bw-Oc xonwian, cycwzwpye-
man msenuapcxwm nwon anxom, w anrnwncxan wnancosan rpynna Cw-
An-On senuyp. Hpwuem -Bw-Oc yzei snazeis 50% axuwn, Cw-An-
On senuyp 40%, pyxosozciso Xaccensnaza 10%.
Hos-e xosnesa wpm- namepen- ysenwuwis ee ocnosnon xanwian w
cnwswis zoxoz-. Ucnonnwiensn-n zwpexiop wpm- Xaccensnaz Cia-
an nen cuwiaei npowssozciso oioxamep snonne zoxozn-m wsnecom.
Lsa+z- s roz s Hapw+e npoxozni napaz- s-coxon moz-, nsnnxmwecn
co-iwnmw ezsa nw ne mwposoro macmiaa. B 1996r. uwcno mozensepos,
zemoncipwposasmwx csow isopenwn s Hapw+e, coxpaiwnocs. Hecxonsxo sna-
menwi-x zomos Lansen, Hep Cnoox, Kapsen ne cmornw s-niw na
nomoci ws-sa nenpeozonwm-x ipyznocien: nozroiosxa xa+zon xonnexuww
oze+z- ciowi oxono ipex mwnnwonos zonnapos.
Bex s-coxon moz- mwnosan, ona ne zo+wsei zo ipeisero i-cnuene-
iwn, npezcxas-san npeswzeni-renepansn-n zwpexiop w ocnosaiens Us
Cen-Lopana Hsep Bep+e, ceroznn nei onsme +enmwn, xoiop-e moryi
nossonwis cee iaxwe nnaisn, za s nwx nexyza onsme xozwis. Basipamnwn
zens npwnazne+wi mozensepam, xoiop-e cianyi ozesais ne wspann-x, a
mwpoxwe macc-.
Ozna ws npwuwn wnancos-x ipyznocien saxonozaienen moz- saxnxua-
eicn s iom, uio ceroznn nnaise oi Lwopa wnw Tanens ciowmocisx oi
20i-cnu zo 100i-cnu zonnapos noxynaxi scero 200xnwenios s mwpe.
Hocne socsmw nei paoi- na snamenwiyx wpmy Kpwciwan Lwop
rnasn-n mozensep wiansnneu L+an Ipanxo Ieppe pemwn nocsniwis cen
wcxnxuwiensno cocisennomy zomy mozenen. Ero cmenwn 36-neinwn pw-
iancxwn xyzo+nwx L+on Lannwnao, sa xoiop-m saxpenwnacs penyiauwn ca-
moro cmenoro isopua. Cmenocis Lannwnao nozisep+zaeicn, nanpwmep,
iem, uio na ciapom mecie paoi- s Iwsanmw on nossonwn ycipowis
manexenmwuam, no csoen npwxoiw, nacionmwn cipwniws so spemn napaza
roioson oze+z-.
C oxonomwuecxon iouxw spenwn, zena s wpmax Kpwciwan Lwop xy-
ixp c oopoiom s 1mwnnwapz panxos w Kpwciwan Lwop napxm c
oopoiom 5mwnnwapzos panxos wzyi xopomo. Hocneznen xpynnon yzauen,
narozapn xoiopon pesxo ysenwuwnacs s-pyuxa, ciana zamcxan cymouxa
Lezw Lwop. Taxyx cymouxy nocwnw npwnuecca Lwana w nepsan zama
Ipanuww Bepnazei Twpax.
B Kwiae w ro-Bociounon Asww npozyxuwx LOreal npezciasnnei xw-
iancxan axipwca Lonr Lw. Lyxw Poeme pexnamwpyei axipwca Ixneii
Bwnom.
Amepwxancxan axipwca L+ozw Iociep s 1996r. nozana mynsiwmwnnwon-
n-n wcx na zsa nozpaszenenwn wpm- Poligram s csnsw c iem, uio onw ne
s-nonnwnw onsaienscisa no zorosopy o ee c+emxax s ncwxonorwuecxom
ipwnnepe The Game. Cymma wcxa 14,5 mwnnwonos zonnapos, on
npez+nsnen wpmam Poligram Filmed Entertainment w Propaganda Films.
Cornacno zorosopennociw, sa csoe yuaciwe s nenie L+ozw Iociep zon+na
-na nonyuwis ronopap s 4,5mwnnwona zonnapos sa uei-pe nezenw c+emox
nnxc 5% oi zoxoza npoxaia. Oznaxo, xax cxasano s wcxe L+ozw Iociep,
Propaganda snesanno oixasanacs oi cornamenwn w npwcnana nwcsmo, noz-
nwcannoe azsoxaiom wpm-, s xoiopom yisep+zanocs, uio me+zy wpmon w
axipwcon nwxaxwx zorosopennocien ne -no. Ho sepcww +e r-+w Iociep,
neperosop- s mapie w anpene 1996r. npwsenw x iomy, uio na ns-xe xpwc-
npyzenuww nas-saeicn ycin-m zorosopom. B oioi zorosop Propaganda
za+e sxnxuwna wmn axipwc- s npomoymn-nociep-, xoiop-e pacnpocipann-
nwcs so spemn Kanncxoro eciwsann. Iociep yisep+zaei, uio ona oixasa-
nacs oi zpyrwx npezno+enwn w s csnsw c oiwm, no ee cnosam, oxasanacs
sne p-nxa s asrycie, xorza zon+n- -nw ocymecisnniscn c+emxw The
Game.
B mae 1997r. ciano wssecino, uio nnoncxan xomnanwn Iyzsw oio
wnsm nnanwpyei nanazwis s CTA npowssozciso 35-mwnnwmeiposon usei-
non oionnenxw, iem cam-m pocws s-sos csoemy rnasnomy xonxypeniy
amepwxancxon wpme Uciman Kozax na ee cocisennon ieppwiopww.
Cneuwanwci- Iyzsw coomwnw, uio xomnanwn nnanwpyei nocipowis
s CTA sasoz no s-nycxy oionnenxw, a iax+e pacmwpwis cymecisyxmee
npowssozciso oioymarw s Lpwnsyze. Peanwsauwn oiwx npoexios oi Iyz-
sw 200mwnnwonos zonnapos wnseciwuwn.
Lo oioro Iyzsw ssoswna s CTA nnenxy co csowx sasozos s Lonnan-
zww w Hnonww, uio s-ny+zano ee neciw pacxoz- na ipancnopiwposxy w
onnauwsais wmnopin-n iapw s pasmepe 3,7%.
Hos-n npoexi Iyzsw, nwcana Iwnancosan raseia (|35, 1997r.),
nonswncn na one nenpwmwpwm-x npoiwsopeuwn c Kozaxom. B mae
1995r. Kozax npw nozzep+xe amepwxancxoro npaswienscisa w s cooisei-
cisww co ciaisen 301amepwxancxoro saxona o ioprosne cociaswn +anoy s
azpec Iyzsw oio wnsm w oswnwn xomnanwx s napymenww npaswn cso-
oznon xonxypenuww. B oisei Iyzsw npezciaswna onposep+enwe na
595cipanwuax, s xoiop-x oswnwna Kozax s no+non wniepnpeiauww
axios w nenorwunociw.
Topros-n npezciaswiens CTA nanpaswn npeiensww amepwxancxoro
npowssozwienn so Bcemwpnyx ioprosyx opranwsauwx, xoiopan copmwposa-
na no oiomy zeny cneuwansnyx cnezcisennyx xomwccwx. Leno sainnynocs.
B 1940r. oionxwiens Bwxiop Xaccensnaz ocnosan s Tseuww xom-
nanwx, xopomo wssecinyx scem oiorpaam mwpa. B xonue XXs. oioxa-
mep- neonsmon xomnanww Xaccensnaz msezcxoro ropoza Leieopra
npeznouwianw xax npoeccwonan-, paoiaxmwe s ciyzwnx, iax w newcxy-
menn-e nxwienw. Ee oioxamep- wcnonssyei HACA s csowx xocmwuecxwx
372 HACTB IV. BHSHEC 373 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Caxme orarme
Boraiciso nazo iax na+wis,
-io nwxoro ne noipeso+wis.
.mno+wis snauwi ymno +wis,
A ymno +wis ymno+wis.
erxxc Kpxsxn
Cam-e orai-e sanazn-e wsnecmen- Poxennep-, Mopran-, Poi-
mwnsz-, Mennon-, Twccen-, Inwxw, Kpynn-... Ho cam-e orai-e s
mwpe ne onw. Cam-e orai- nxzw s mwpe s Asww. Lxon-ino, uio
npw orpomnon nxsw x nozcueiy uy+wx zener, pasn-e wszanwn nas-saxi ne
ionsxo pasn-n nopnzox (no y-saxmen) uemnwonos mwpa, nwzepos w npw-
sepos, no w acnocnosn-e cymm- wx oraicis.
Us zocse Mocxoscxwx nosocien (|29, 2027wxnn 1997r.) ysnaem,
uio cnwcox cam-x-cam-x orai-x npaswienen rocyzapcis sosrnasnnei Cynian
Xaccanan Bonxwnax (cynian Bpynen, rocyzapcisa s Asww), cionmwn y snaciw
c 1967r., zoxoz xoioporo 38mwnnwapzos zonnapos. Lei zecnis nasaz cynian
Bpynen iax+e sosrnasnnn cnwcox rnasn-x orauen mwpa, w oraicisa ero iax-
+e wcuwcnnnwcs mwnnwapzamw zonnapos, ionsxo -nw nomensme xoin sce
pasno npes-manw, nanpwmep, nonoswny scex sonoiosanxin-x pesepsos rnas-
non cipan- xanwianwciwuecxoro mwpa CTA. Uciounwx ero zoxoza
neis, ras w nacnezciso. Cynian Bpynen xpanne zanex oi wsneca. Iwsei s
csoe yzosonsciswe so zsopue ws 1788xomnai, snazeei 800asiomamwnamw,
250zoporocionmwmw cxaxos-mw nomazsmw. Banwmaeicn nonwiwxon. Bnpouem,
nonwiwxy wnorza npwsnaxi sa oco-n pon wsneca. B ocnosnom ipaiwi
zensrw. Kciaiw, io+e nazo ymeis, za+e ecnw zener mnoro.
C zpyrwmw mwnnwapzepamw-npaswiennmw zeno ociowi wnaue.
B 1830r. ozna ws seisen mecinoro nnemenw ocnosana neonsmyx p--
auxyx zepesymxy na ocipose Twnzara. Bo rnase nocenenwn cionno cemen-
ciso Maxiym. Hoiomxw oioro cemencisa s namw znw npasni omwpaiom.
Iwsoinosozciso, p-n-n npom-cen, nosnn +emuyra. Oxcnopi s-coxoxaue-
cisennoro +emuyra cian oznwm ws wciounwxos npespamenwn Lyan (peus
wzei wmenno o nem) s xpynn-n iopros-n uenip.
B 1870r. Lyan cuwiancn rnasn-m nopiom Hepcwzcxoro sanwsa w npw-
snexan ioprosues ws Unzww, Upana w zpyrwx cipan. K nauany XXs. zyan-
cxwe asap- -nw xpynnenmwmw s perwone. Lo 1940-x rr. ioprosnn +emuy-
rom -na ocnosn-m wsnecom w ocnoson narococionnwn napoza.
Oznaxo nosznee s mwpe nauanocs npowssozciso wcxyccisennoro +emuy-
ra, menee zopororo. Oio npwseno x nazenwx cnpoca na naiypansn-n. Torza
Lyan axiwswswposan ioprosnx zpyrwmw iosapamw, s uacinociw sonoiom w
zparouennocinmw iax szecs nepe+wnw oxonomwuecxwn yzap.
Ho ocnosn-e co-iwn passepnynwcs nocne 1966r., xorza s Lyae -nw
oixp-i- neps-e meciopo+zenwn neiw w s cipany npwmno onexipwueciso.
Cnycin ipw roza nauanwcs neps-e oxcnopin-e nociasxw neiw.
Tem spemenem saxonuwncn pwiancxwn npoiexiopai s perwone. Lnas-
omwpaios Ay-Law w Lyan menxw Banez wn Cynian ans-Haxsan w
Umwz+ wpm- ocnos-saeicn na xauecisenn-x wszenwnx. Hooiomy ws-
zenwn npozaxicn zoporo: uena nwz+axa wnw nnaisn oi Lwopa xonenxicn
oi 7i-cnu zo 12i-cnu panxos. Taxwe xax ranciyx, oyss wnw xo+rananie-
pen cny+ai s ocnosnom znn pexnamn-x uenen.
B ieuenwe nniwzecniw nei xomnanwn Ocie Layzep (xocmeiwxa) npw-
nazne+ana oznon cemse. Houiw sce xonxypwpyxmwe c Ocie Layzep wp-
m- sa oioi nepwoz -nw xynnen- onee cwnsn-mw xocmeiwuecxwmw xomna-
nwnmw panuyscxon Lopeans w anrno-ronnanzcxon .nwnesep.
Komnanwn Ocie Layzep -na ocnosana s 1946r. rocno+on Layzep w
ee my+em Ioseom. B io spemn zoporwe apomai- w xpem- -nw npezme-
iom pocxomw. Ocie Layzep cosmecino c zpyrwmw xoponesamw xpacoi-
Onwsaei Apzen w Xenenon Pywnmienn s-nyciwnw xocmeiwxy s-cmero
xnacca na p-nxw CTA w Espon-. .cnex Ocie Layzep npwnecno opwrw-
nansnoe macno znn sann c Lsx (Poca xnociw), s-nymennoe s
1954r. B-cipomy pociy nonynnpnociw cnococisosan s-nycx my+cxoro oze-
xonona Apamwc, xoiop-n na zonrwe roz- cian ecicennepom na nap-
xmepn-x p-nxax mwpa.
Cepsesn-e nepemen- s mwpe npowssozwienen napxmepww w xocmeiw-
xw, xoiop-e nosnwnnw w na Ocie Layzep, npowsomnw s 1980r. Komnanwn
.nwnwsep xynwna Kensswn Knnnn Kosmeiwxa, a Lopeans xomna-
nwx Xenena Pywnmienn. B pesynsiaie opasosanwn iaxwx cwnsn-x xon-
uepnos na p-nxe pesxo s-pocnw wnancos-e ciasxw, a scnez sa nwmw
ciowmocis npozsw+enwn iosapos. B 1995r. xomnanwn zon+na -na sanna-
iwis mwnwmym 40mwnnwonos zonnapos, uio- npezciaswis csox npozyxuwx
na mwposom p-nxe. Cneuwanwci- yisep+zanw, uio .nwnwsep sannaiwna
snauwiensno onsme sa pexnamy noson iyaneinon soz- Kensswna Knnn-
na, xoiopan cuwiaeicn oznwm ws cam-x wniepecn-x napxmepn-x wsope-
ienwn cepezwn- 1990-x rr.
B oion ocianosxe nesaswcwmon xomnanww Ocie Layzep ciano upes-
s-uanno cno+no ws-cxwsais cpezcisa na npozsw+enwe csoen npozyxuww,
na npowssezenwe mapxeiwnros-x wccnezosanwn. E+erozno Ocie Layzep
noznwc-saei xonipaxi na cymmy 1,58mwnnwona zonnapos c axipwcon Onw-
saei Xapnw, xoiopan nsnneicn pexnamn-m nwuom xomnanww.
Hecmoipn na +ecioxyx xonxypenuwx, Ocie Layzep, no zann-m Es-
pomonwiopa, sanwmaei zesnioe mecio cpezw sezymwx xocmeiwuecxwx w nap-
xmepn-x xomnanwn. Xoin s npezenax ee cocisennoro p-nounoro cexiopa
ee peniwnr snauwiensno s-me.
Cson wsnec w s mwpe cnopia. He yrnynnncs s ionxociw w ne saiparw-
san scex nponem, o nwx mnoro nwmyi rasei- w +ypnan-, npwsezy
nwms zsa npwmepa. Ucnancxan yionsnan xomanza Valencia s 1966r. sa-
nnaiwna 8,5mwnnwonos zonnapos sa -smero nonysamwinwxa mocxoscxoro
Cnapiaxa Banepwn Kapnwna, s-ciynasmero nocneznee spemn sa zpyron
wcnancxwn xny nepsoro zwswswona Real ws Bwnsao.
Hecmoipn na nopa+enwe copnon Poccww no yiony oi wiansnnues co
cueiom 1: 2, asiop ezwncisennoro rona s sopoia noezwienen Unsn H-ma-
naps nonyuwn 25mwnnwonos pynen. Taxon npws asiopy nepsoro poccwncxo-
ro rona na -emnwonaie EURO-96yupezwna xomnanwn Coca-Cola.
374 HACTB IV. BHSHEC 375 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Cpezw cospemenn-x xpesos ocooe mecio sanwmaxi nnoncxwe wsnecmen--
mwnnwapzep-. Bce onw y+e zociaiouno npexnonnoro sospacia, w noiomy
cxnonn- x oxcipasaranin-m npwuyzam. O cipannom nxwiene +wsonwcw,
oizasmem mwnnwon- zonnapos sa xapiwn-, xoiop-e saseman xpemwposais
smecie nwm, m- y+e paccxas-sanw. Marnai mopcxoro w zopo+noro ipanc-
nopia Pwnzsw Cwno nocne csoero 80-neiwn pemwn xynwis uacis nyci-nn-x
ieppwiopwn Bpaswnww znn paccenenwn iam 20mwnnwonos nnonues. Taxwm
opasom on n-iancn pemwis nponem- nepenacenenwn csoen cipan-.
Bnpouem, znn Hnonww oio ne iaxan y+ pezosan wzen, so scnxom cnyuae ona
xacanacs w wsneca, s uacinociw, pacmwpenwn p-nxos znn nnoncxwx iosa-
pos w ycnyr, coszanwn npom-mnenn-x w censcxoxosnncisenn-x son, rze
yzyi ipyzwiscn csow nxzw. K iomy +e snazeneu mopcxwx cyzos, Cwno-
can, xax ysa+wiensno senwuaxi ero cooieuecisennwxw, paccuwi-saei, xo-
neuno, w na npw-nw oi nepesosxw nnonues na HMI s zansnwe cipan-.
Cam-n ciap-n s cnwcxe nnoncxwx mwnnwapzepos, cioneinwn Tamecay-
po Iypyxasa pemwn nozapwis cooieuecisennwxam xonwx scemwpno wsseci-
noro nnoncxoro xpama Bonoiyx narozy Kwnxaxyzsw, nauwonansnyx rop-
zocis nnonues. Korza Iypyxasy-can cnpocwnw, znn uero, cocisenno, emy
nonazownocs cxonwposais xpam, on oiseiwn: B rnasax wnocipanues ions-
xo zse semw cwmsonwswpyxi Hnonwx: ropa Iyzsw w Kwnxaxyzsw. Ho iax
xax n ne mory soccoszais Iyzsw... Bnpouem, seponino, iyi -nw m-cnw w
o rpanzwosnon pexname, ionsxo cnwmxom zoporon, w mo+ei -is ne penia-
ensnon.
B oinwuwe oi nnoncxwx wnzwncxwe mwnnwapzep- ne ouens-io s-nnuwsa-
xi csow czenann-e mwnnwapz-. Hanpwmep, npeswzeni xonuepna
Taia xpynnenmen npom-mnennon, xommepuecxon w wnancoson rpyn-
n- L+exanrwp Paianz+w Lazaxon Taia. C momenia ocnosanwn s
1868r. L+amceiz+an Taion macnoonnw xonuepn npomen onsmon nyis.
Ceroznn cocionnwe cemencisa Taia cociasnnei onee mwnnwapza zonnapos,
ecnw, xoneuno, oia cymma ne sanw+ena, sezs s Unzww, xax w noscxzy, na-
norosan wncnexuwn ne zpemnei. Ha wpme, nwmei H.B. Bonxos, na-
ca+zaeicn zyx s-coxon oiwxw wsneca c naneiom oiaxon zopozeiensnoc-
iw. Konuepn paoiaei, nonyuan npw-ns, so mnorwx oipacnnx xax ipazw-
uwonn-x, iax w ynsipacospemenn-x: meiannyprwn w xocmeiwxa, cianxw w
apmauesiwxa, s-pamwsanwe uan w wszaienscxoe zeno, cipaxosanwe w asio-
mownw, anxw w npozosonsciswe. Oxsauen- xax yzio sce cep- npwno-
+enwn xanwiana, rze mo+no paccuwi-sais na s-coxyx npw-ns.
C-n eznoro xpecisnnwna, s-pamwsaxmero pwc, ozwn ws xoponen co-
spemennoro wsneca Tcon Ban Lwn, +wsymwn na Tansane, nauwnan c iop-
rosnw osomamw w pyxiamw c noixa. B 1989r. y nero -no cocionnwe s
9mwnnwapzos zonnapos w 84-neinwn wsnecmen npozon+an opsy c xonxy-
peniamw. Ha Tansane ne -no, no+anyn, nw oznon oipacnw, naxozwsmencn
sne npeznpwnwmaienscxwx wniepecos oioro wsnecmena.
Ussecin-n opran zenos-x xpyros CTA +ypnan Iopuyn xa+z-n roz
nynwxyei amwnww 400cam-x orai-x nxzen Amepwxw. Bzecs wssecin-e
scemy mwpy amwnww, xoiop-e zep+ai opmy y+e ne ozno cioneiwe, iaxwe,
xax cemencisa Poxennepos, Mopranos, w monoz-e yzaunws-e wsnecmen-,
nanpwmep 34-neinwn mwnnwapzep .wnsnm Lenc-ipeiwn, omenpwsnann-n
Pamwz wn Canez ans-Maxiym ocyzwnw npoexi o+ezwnenwn omwpaios no-
epe+sn Hepcwzcxoro sanwsa s ezwn-n coxs. B pesynsiaie s 1971r. na
ieppwiopww s 83600xs. m -na coszana ezepauwn OAO O+ezwnen-
n-e Apacxwe omwpai-. Ba+nenmwmw ws nwx w no cen zens ociaxicn Ly-
an w Ay-Law.
Heinn-e oraicisa oio y+e oraiciso, no znn aniaciwuecxoro
npeopasosanwn oxonomwxw -smero +wsoinosozuecxoro xpan oioro -no
- ne zociaiouno. Bzecs oxasanwcs myzp-e npasnmwe monapxw. U sa ne-
cxonsxo zecniwneiwn cosepmen cxasoun-n np-+ox oi cxoiosozcisa w nosnw
+emuyra x cam-m cospemenn-m ienexommynwxauwonn-m ceinm, neocxpe-
am, asiozoporam, xypopiam, aoponopiy. Buepamnwe nosu- +emuyra mar-
nynw s XXIsex, iax osarnasnena ciaisn s Iwnancos-x wsseciwnx
(20mapia, 1997r.). B ciaise, me+zy npouwm, nozuepxwsaeicn nxon-inan
zeians: zecnixw cipan ipeisero mwpa pacnonaranw ne mensmwmw, uem omw-
pai-, npwpozn-mw pecypcamw, oznaxo s oznwx ws nwx oraion ciana nwms
npasnman sepxymxa, s zpyrwx npaswienscisy yzanocs nozzep+wsais nop-
mansn-n yposens +wsnw nwms s nepwoz neinnoro yma.
B Lyae, xax nw yzwswiensno, neis y+e zasno nepeciana -is ocnos-
non ciaisen zoxoza rocyzapcisa. Oznaxo s-pyuxa oi ee npoza+w s 1970
1980-e rr. nossonwna ezepansnomy npaswienscisy, ymexmemy cmoipeis s
yzymee, nocipowis zociaiounoe xonwueciso +wnsn, mxon, onsnwu, ipanc-
nopin-x xommynwxauwn, a rnasnoe, czenais pasnwun-e wnseciwuww s cipo-
wiensciso w nosenmwe iexnonorww.
Ceroznn OAO sxozni s uwcno cipan c cam-m s-coxwm yposnem zoxozos
na zymy nacenenwn. Ocnosnan zonn zoxozos Lyan npwxozwicn na ioprosnx
w iypwsm. Tax rapmonwuno coezwnwnwcs ycwnwn rocyzapcisa w xpynnoro
wsneca.
Cam-m orai-m npezciaswienem xoponescxon zwnaciww, nocne cyniana
rocyzapcisa Bpynen, cuwiaeicn Iaxzy Bwn Azynaswsy Ancayzy, xopons Ca-
yzoscxon Apasww, npasnmwn cipanon c 1982r. Ero zoxoz 20mwnnwapzos
zonnapos; wciounwx oiwx orpomn-x zoxozos neis, wnseciwuww, nezsw-
+wmocis. Kopons Iaxzy secsma on-in-n w ymn-n nonwiwx. Lo sosseze-
nwn ero na npecion on zonroe spemn -n mwnwcipom wnocipann-x zen Ca-
yzoscxon Apasww, w oznospemenno ne menee on-in-m w ymen-m wsnec-
menom. Koponx npwrozwncn on-i npez-zymen paoi-, rze on npaxiwuecxw
pyxosozwn scemw czenxamw cipan-, xoiop-e xacaxicn neiw. Homwmo oio-
ro, nwmei npoeccop H.B. Bonxos, Iaxzy rpamoino nocipown snyipennxx
w snemnxx wnseciwuwonnyx nonwiwxy csoero rocyzapcisa. Bnyipw cipan-
ero zensrw, xanwian- cemsw sxnaz-saxicn s cipowiensn-n wsnec, arpo-
wsnec, xoneuno +e, neiexwmwx, a sa pye+om xanwian- wcnonssyxicn
na npwopeienwe axuwn wssecin-x sanaznoesponencxwx w amepwxancxwx
wpm, wrpe c xypcom axuwn na wp+e, manwnynnuwnmw c xpezwiamw w san-
mamw.
Korza s 1988w 1989rr. zwnaciwn omwpa ac-Caaxa non-ianacs s-rozno
wcnonssosais neciawnsnyx cwiyauwx na Hsx-Uopxcxon onzoson wp+e,
ona ne yuna zo xonua sce nozsozn-e ieuenwn wp+eson xon+xnxiyp-.
B pesynsiaie na czenxax c uenn-mw ymaramw -n noiepnn nouiw 1mwn-
nwapz zonnapos. Ho cemenciso no-npe+nemy uwcnwicn s mwnnwapzepax.
376 HACTB IV. BHSHEC 377 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Koponesa Enwsaseia II sanwmaei nwms 73-x noswuwx, pacnonaran xanw-
ianom 250mwnnwonos ynios ciepnwnros (onee 400mwnnwonos zonnapos).
Bpwiancxwe wsnecmen- L+o Bomopz w ero c-n, cop Onionw, sna-
zensu- xpynnenmen s Benwxopwianww wpm- no npowssozcisy cipowiens-
noro oopyzosanwn ICB, cianw zsenazuai-mw anrnwncxwmw mwnnwapzepamw.
B ICB, xoiopan -na ocnosana Bomopzom-ciapmwm s cepezwne 1940-x rr.
w nauwnanacs co copxw nepsoro ipaxiopa s Ciaopzmwpe, Bomopzam
npwnazne+ai sce axuww. Ceroznn oia xomnanwn ciowi mwnnwapz ynios
ciepnwnros, no nexoiop-m ouenxam onsme.
B Lonnanzww nwsnon apon Xannexen onazaei cocionnwem s 1,3mwn-
nwapza zonnapos. B IPL ciansnon xopons Twccen-Bopnemwc
1,2mwnnwapza zonnapos nnxc ynwxansnan no xyzo+ecisennon uennociw
xonnexuwn s 1400xapiwn.
Cnwcox cam-x orai-x wsnecmenos mwpa mo+no - w npozon+wis,
xoin csezenwn o nwx ne scerza nonazaxi s neuais. Ho nam zociaiouno w
necxonsxwx npwmepos.
6espann 1935r. na npwnasxax amepwxancxwx maraswnos nonswnacs no-
san nacionsnan wrpa s uepno-eno-xpacnon xopoxe. C iex nop ycaioro ion-
cinxa s uwnwnzpe wpmenn-n noroiwn Monononww +wienw pasn-x
cipan oi mana zo senwxa ycnenw ysnais iax +e xopomo, xax w camw amepw-
xanu-. -yzo-wrpa znn coien mwnnwonos nxzen ciana ne ionsxo cnocoom
npwnino nposeciw spemn, no w xopomen mxonon p-nounon oxonomwxw.
Hpwzymanw oiy wrpy s cam-n pasrap Benwxoro xpwswca espaoin-n w
ero epemennan +ena. B 1934r. zena y -apnsa Lappoy, -smero npozasua
onexiponpwopos s L+epmanrayne (miai Hencwnssanwn), mnw npecxsepno.
Kax w mwnnwon- cooieuecisennwxos s io spemn, Lappoy noiepnn paoiy, ne-
pewsancn cnyuann-mw sapaoixamw sanwmancn menxwm pemoniom na
zomy, m-n nocyzy, s-rynwsan uyixwx coax, no zener na npoxopm cemsw
(+ena xax pas +zana sioporo peenxa) xaiacipowuecxw ne xsaiano. U iyi
ero ocenwna wzen, c xoiopon on uepes necxonsxo mecnues opaiwncn s wpmy
Parket Brothers xpynnenmyx s CTA npowssozwiensnwuy nacionsn-x wrp.
B csoen sansxe Lappoy yisep+zan, uio emy c +enon yzanocs coszais
npwnuwnwansno nos-n iwn zomamnen wrp- noz nassanwem Monononwn.
U uio on y+e ycnemno npozan coinw camozensn-x oxsemnnnpos wrp- uepes
ceis ynwsepcansn-x maraswnos Iwnazensww.
Oxcnepi- imaiensno npoieciwposanw wrpy o-uno so sce npwc-na-
em-e noswnxw wrpanw camw nauansnwxw. Monononwx oiseprnw, opaiws
snwmanwe wsopeiaienn na 52ynzameniansn-e norwuecxwe omwxw, nxo-
cozep+amwecn s ero wrpe. Moiwsauwn oixasa -no ipw.
1. Cipaierwn wpm- npeznonarana s-nycx zomamnwx wrp, paccuwian-
n-x maxcwmym na 45mwnyi, s Monononwx +e, oueswzno, mo+no -no
wrpais uacamw.
2. Amepwxanuam, no mnenwx pyxosozcisa, onee nozxozwnw wrp-, naue-
nenn-e na zociw+enwe ncnoro, esycnosnoro w noswiwsnoro pesynsiaia spo-
ze memxa c zensramw.
3. Hpaswna wrp- -nw npwsnan- oxcnepiamw cnwmxom cno+n-mw znn
maccosoro noipewienn, xoiop-n spnz nw paswpaeicn so scex ionxocinx
ioprosnw w apenz- nezsw+wmociw.
nwzep na mwposom p-nxe xomnsxiepn-x nporpamm. Oznaxo ecnw .wnsnm
Lenc-ipeiwn, y xoioporo sce snepezw, sanwmaei 131-e mecio, io w neren-
zapn-e Poxennep- w Mopran- io+e zanexw oi nwzepcisa, sanwman 86-e
w 88-e mecia cpezw cam-x wspann-x.
Xopomo wssecin- so scem mwpe snazensu- xomnanww Xsxneii-Hax-
xapz mwxpoxansxynniop-, opriexnwxa, xomnsxiep-. Ha xomnanwx pa-
oiaei 72i-cnuw uenosex, npwnocnmwe en e+eroznyx uwciyx npw-ns o-
nee nonmwnnwapza zonnapos. Bnazensu- xomnanww Haxxapz w Xsxneii sa-
nwmaxi 62w 122mecia s wepapxww cam-x orai-x. Taxan pasnwua ne zon-
+na yzwsnnis. Leno s iom, uio Xsxneii s 1988r. nepeuwcnwn 2mwnnwapza
zonnapos ws csoero cocionnwn na cuei naroisopwiensnoro onza, uio- ne
s-nnauwsais Kasnauencisy CTA s opme nanoros na npw-ns.
Cpezw rpomxwx wmen mwnnwapzepos Tpamn, snazeneu oznowmennon
amepwxancxon aswaxomnanww w camoro zopororo neocxpea s mwpe; Ocia
Layzep (npowssozciso xocmeiwxw) s csow 80c neonsmwm nei c cocion-
nwem 2mwnnwapza zonnapos sanwmana 58-e mecio s mwpe no pasmepy nwu-
noro oraicisa; cynpyrw Leona w Lappw Xenmcxw (czenxw c nezsw+wmoc-
isx), npasza, nexoiop-e cuwiaxi, uio onw npocio ymexi nosxo oeperais
csow zoxoz- oi nanoros snyipennwe cienxw wx ym-sansnwxos w npn+xw
pemnen esonacnociw s wx mamwnax noxp-i- ionxwm cnoem sonoia, s e-
meneensnom panone Hsx-Uopxa Bponcxe onw oicipownw cee emene-
ensn-n massonen.
Cocionnwe no 1,3mwnnwapza zonnapos y 60-neinero epe+nwsoro
-apnssa Ipwnen (maraswn- ecnomnwnnon ioprosnw zsxiw-pw monc,
rociwnwun-n wsnec, npoza+a oze+z-, opranwsauwn xonzwnros-x xomnanwn
na Bepmyzcxwx ociposax, rze c wnocipann-x xomnanwn ne epyi nanorw) w
93-neinero -apnssa Cammonsa (amepwxancxoe xaensnoe ieneswzenwe, sna-
zeneu pnza cipaxos-x xomnanwn).
Heps-e ipw mecia cpezw amepwxancxwx mwnnwapzepos sanwmaxi Com
.oncion (6,7mwnnwapza zonnapos), L+on Ksxre (3,2mwnnwapza zonnapos)
w Lenpw Hwpoi (3mwnnwapza zonnapos). Com .oncion snazeneu xpyn-
nenmwx cynepmapxeios s CTA. L+on Ksxre pazwo w ieneswzenwe, xom-
nsxiepn-e pexnamn-e nporpamm-, ceis saxycoun-x. Lenpw Hwpoi ocno-
saiens w snazeneu onexiponnon xomnanww Onexiponwx Lonia Cwciems,
zonn s asiomownsnom xonuepne L+enepan Moiopc, xanwian- s neie-
rasoson npom-mnennociw. Hauwnan L. Hwpoi c 1i-cnuw zonnapos, oxasas-
mencn y +en-, uepes cems nei y nero y+e -n neps-n mwnnwon zonnapos.
Iena za+e ne nonnna, xax oio npowsomno.
Cnwcox cam-x cocioniensn-x nxzen Benwxopwianww s 1997r. sosrna-
swn anrnwuanwn L+ose Lsxwc, ysenwuws cson xanwian zo 3mwnnwapzos
ynios ciepnwnros (onee 5mwnnwapzos zonnapos). Ho zann-m e+eroznoro
wccnezosanwn nonzoncxon rasei- Canzw ianmc, Lsxwcy npw nomomw
ycnemn-x wp+es-x onepauwn yzanocs yipowis csoe cocionnwe.
Biopyx cipoxy s peecipe, nemnoro oicias oi nwzepa, sannn Xanc Pay-
swnr c cocionnwem s 2mwnnwapza 950mwnnwonos ynios ciepnwnros (oxono
5mwnnwapzos zonnapos).
Tpeiswm oraienmwm uenosexom Benwxopwianww cian Loswz Cennce-
pw snazeneu npouseiaxmen ceiw pwiancxwx cynepmapxeios Cenncepw.
378 HACTB IV. BHSHEC 379 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Oznaxo sce non-ixw ocnopwis npasa -apnsa Lappoy s cyzax nw x uemy
ne npwsenw. Komnanwn Parker Brothers, nouyscisosas yrposy csoemy csepx-
npw-nsnomy wsnecy, cxynwna npasa w na Urpy semnesnazensua, w na
Iwnanc-.
Cam +e -smwn espaoin-n -apns Lappoy cxopo cian mwnnwonepom,
rosopni, za+e neps-m, cxonoiwsmwm cocionnwe na nacionsn-x wrpax.
O zoxoznociw wrp-, nwmei +ypnan Lensrw (|5, 2001r.), mo+no
cyzwis no cnezyxmwm uwpam. Heps-e coinw i-cnu oxsemnnnpos nynwxa
cmena c npwnasxos s neps-n +e roz npoza+ (x cepezwne espann Parker
Brothers s-nycxana oxono 20i-cnu xopoox s mecnu), scero +e sa npomez-
mwe 65nei (c 1935no 2000rr.) -no npozano onee 200mwnnwonos xopo-
ox c Monononwen. Taxwm opasom, uepes oiy wrpy x npemyzpocinm p--
nounon oxonomwxw npwomwnocs oxono nonymwnnwapza uenosex.
B uem, cocisenno, cyis wrp-? Hpnmoyronsnoe pacuepuennoe none, rze
pasnousein-e xneixw oosnauaxi ynwu- xaxoro-io ropoza. Ecis eme xneixw
asiocionnxw, +enesn-e zoporw (noiom nonswnwcs aoponopi-) w wn-e
o+exi- nezsw+wmociw, xoiop-e mo+no noxynais, npozasais, czasais s apen-
zy. B yrnax nonn oco-e xneixw: Hauano wrp-, Txpsma, Tanc w
Omecisenn-e onz-. Eme wmexicn w zse wrpansn-e xociw, nepconansn-e
wmxw (no oznon na yuacinwxa), naop ws 32wrpymeun-x zomos w 12oie-
nen, nanwun-e zensrw. U zse cionxw saxp-i-x xapiouex: ozna oixp-saei-
cn, xorza wrpox nonazaei na xneixy Tanc, zpyran, cooiseicisenno, npw
nonazanww na Omecisenn-e onz-, nocne uero wrpox zon+en cnezosais
yxasanwnm na xapiouxe. Urpoxw pocaxi xociw w zswraxi csow wmxw. Honas
na ozny ws ynwu, mo+no xynwis wnw apenzosais zoma. Onpezenennan xomwna-
uwn zomos na ynwuax oznoro useia, wmexmancn s pacnopn+enww wrpoxa, nosso-
nnei emy xynwis oiens. Ecnw na xneixy c samwm zomom wnw oienem nonazaei
zpyron wrpaxmwn, c nero ny+no pais apenznyx nnaiy, w i.n., sxnxuan
npemww, nozapxw, mipa-, nanorw, a iax+e ayxuwon- no pacnpoza+e wmyme-
cisa, ociasmerocn oi anxpoia... Hens wrp- ciais ezwncisenn-m monono-
nwciom, cxynwsmwm sce uio mo+no, oanxpoiws csowx conepnwxos w npw oiom
camomy ne nonacis s ixpsmy, xorza, nanpwmep, nauwnaei szpyr iax sesiw,
xax uecinomy uenosexy sesiw npocio ne mo+ei, no y+ ecnw nonancn, nociapan-
cn nocxopee s-paiscn oiiyza.
Cnosom, sce xax s +wsnw. U oio necmoipn na io uio s csowx comnenwnx
oxcnepi- Parker Brothers s omem -nw npas-. Urpa s Monononwx mo+ei
znwiscn s npwnuwne ecxoneuno, ne npwsozn x s-wrp-my nw oznoro ws yua-
cinwxos. B 2000r. aconxin-n pexopz -n 70cyiox, sa xoiop-e ueisepo
wrpoxos, npep-sancs ionsxo na con, iax w ne cmornw s-nswis noezwienn.
Oxcnepi- ne sameiwnw, xa+eicn, ionsxo oznoro. -apns Lappoy, cam
ioro ne sezan, wsopen ne npocio wrpy, a npwnuwnwansno nos-n iwn wrp-.
Ceroznn m- nassanw - ee wmwiauwonnon, cwmynnuwonnon, cipaierwuecxon,
oyuaxmen. Lnasnoe s iaxon wrpe ne -cipee scex npwniw x wnwmy, a
s-paoiais ezwncisenno sepnyx cipaierwx nosezenwn, nossonnxmyx yzep-
+wsaiscn na nnasy.
B Mocxse neps-e mecis oxsemnnnpos Monononww nonswnwcs na amepw-
xancxon s-ciasxe s 1959r. U sce mecis -nw noxwmen- npnmo co cienzos.
K 2001r. wrpa Monononwn y+e npozasanacs no nwuenswnm nouiw s
100cipanax mwpa. Ee nepesenw na 26ns-xos mwpa, sxnxuan xaianoncxwn,
C iex nop amepwxanu- c onsmwm yzosonsciswem paccxas-saxi o
oiom, ciasmwm xpeciomaiwnn-m, npomaxe npeycnesaxmwx wsnecmenos.
Oznaxo Lappoy iaxon oisei ne cmyiwn: on -n ye+zen, uio ero Monono-
nwx mo+no npozais, w npwiom ycnemno.
A nauwnanocs ne cepsesno. Lappoy uaciensxo scnomwnan npe+nwe so-
noi-e zeneuxw, xorza on mor cee nossonwis nposeciw napy nezens c +enon
na epery oxeana s Ainaniwx-Cwiw. Hassanwn emeneensn-x ynwu oioro
snamenwioro xypopia na Bociounom noepe+se CTA Boardwalk, Park
Place, Baltic w zpyrwe ne s-xozwnw ws ronos- Lappoy. Ozna+z- on
myin pacuepiwn npnmoyronsnwx xneiouxamw c oiwmw nassanwnmw, noiom no-
zyman, xax xopomo -no - sacipowis wx zomamw, oiennmw, nnain-mw as-
iocionnxamw, nocne uero czasais s apenzy, a ecnw ne yzei xsaiais nanwu-
nociw, io pais xpezwi- s anxe... Tax sosnwxna Monononwn.
Lappoy nanazwn pyunoe npowssozciso xapiwnox c wrpon w cian npoza-
sais wx uepes ceis wnazenswncxwx cynepmapxeios Wanamarket no 4zon-
napa sa miyxy. U noz ouepeznoe Po+zeciso copsan anx: 5i-cnu xopoox
c Monononwen pasneienwcs momeniansno, a ynwsepmar iyi +e sasanwnw
nos-e i-cnuw sansox. La+e wssecin-n nsx-nopxcxwn maraswn wrpymex
Tsapua saxasan 200oxsemnnnpos.
Ciano ncno nopa xonuais c xyciapmwnon. Lappoy snoss opaiwncn
s Parket Brothers. K iomy spemenw iam y+e -nw nacn-man- o cencauw-
onnom ycnexe wsopeienwn ocoenno nocne ioro, xax nexan monozan
+enmwna no wmenw Cannw Bapion paccxasana my+y o noson sameuaiens-
non wrpe, xoiopyx npwnienw xynwnw zouxe na Po+zeciso y Tsapua. My-
+em Cannw -n ne xio wnon, xax Poepi Bapion, npeswzeni Parker
Brothers. Bawnipwrosann-n necn-xann-m ycnexom xonxypenios, on iyi
+e xynwn Monononwx, nocne uero scn cemsn sacwzenacs sa wrpon rny-
oxo sa nonnous.
Ha oioi pas oisei -apnsy Lappoy ws Parker Brothers nocnezosan mon-
nwenocno, w ion ero - cosepmenno wn-m, nwxaxwx ynzameniansn-x no-
rwuecxwx omwox, nwxaxwx ywncisenn-x moiwsauwn. Coomanocs, uio cne-
uwanwci- eme pas imaiensno paccmoipenw sansxy w zenciswiensno onapy-
+wnw s wrpe neman-n xommepuecxwn noienuwan. B csnsw c oiwm mwciep
Lappoy nwcsmenno w owuwansno npwrnamaeicn s nsx-nopxcxwn owc wp-
m- znn noznwcanwn xonipaxia na npoza+y asiopcxoro npasa na cam-x
s-rozn-x znn nero ycnoswnx.
B nnsape 1935roza xonipaxi me+zy Lappoy w Parket Brothers -n noz-
nwcan.
Oznaxo scxope npasa na asiopciso npez+nswnw zpyrwe cowcxaienw.
Oxas-saeicn eme s 1904r. axiwsn-n unen omwn- xsaxepos Onwsaei
Moz+w-Iwnwnc npwzymana w sanaieniosana noxo+yx Urpy semnesnazens-
ua (Landlords Game). Hpocioro conociasnenwn zsyx wrp -no zociaiouno,
uio- onapy+wis oueswznoe: Lappoy scero nwms ycosepmencisosan w sa-
meino o+wswn cxyuno-naswzaiensnyx wrpy xsaxepos (narnnznyx zemoncipa-
uwx y+acos nanorosoro saxonozaienscisa s cepe nezsw+wmociw).
B Monononww, xpome ioro, onapy+wnw sawmcisosanwn ws eme oznon
wrp- Iwnanc-, wsopeiennon s 1932r. coipyznwxamw xomnanww
Electronic Laboratories, Inc.
380 HACTB IV. BHSHEC 381 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
A sezs iorza oio -nw mexanwuecxwe mamwnxw c neonsmwm s-wrp-mem.
Ceroznn onw npespaiwnwcs s cno+n-e annapai-, o+ezwnenn-e s cwciem-
naxonwiensn-x npwsos-x s-zau. Ha zoxoz- oi oznopyxwx anzwios s
Lac-Berace scero sa necxonsxo nei s xonue XXs. nocipoen- mecis cynep-
cospemenn-x oienen-xaswno ciowmocisx noniopa mwnnwapza zonnapos xa+-
z-n. B 2000r. wrpos-e asiomai- oecneuwnw xasne miaia Hesaza 15mwn-
nwapzos zonnapos nanoros.
Eme s nauane 1980-x asiomai- -nw cnnmwm rwraniom s wrposon
wnzycipww, a x 1989r. zonn slot machines s omem zoxoze, xoiop-n npwno-
cwi wrposon wsnec, cociaswna onee 59%.
Bo mnorom oia pesonxuwn onsana wsopeienwx amepwxancxon xomna-
nwen YGT cwciem- nporpeccwsnoro s-wrp-ma z+exnoia. L+exnoi no-
ssonnei o+ezwnnis ciasxw w s-wrp-mw i-cnu asiomaios s pasn-x sanax w
ropozax, csnsann-x me+zy coon xomnsxiepnon ceisx.
25wxnn 2001r. acnocnosn-n xym s pasmepe 141mwnnwona zonnapos
zociancn cuacinwsuwxy ws xanwopnwncxoro ropoza Can-Xoce. Cornacno oiw-
xeiy snazensues noiepew, wmn noezwienn ociaeicn nenassann-m snnois zo
neps-x s-nnai. B-wrpann-e s noiepex Cynep Loiio Hnxc mwnnwon-
mo+no nonyuwis s ieuenwe zsazuaiw meciw nei, uio s cymme csoen oxa+eicn
s-roznee znn noezwienn, nwo cpasy na pyxw nwms 70mwnnwonos. U nw
ueniom onsme. Taxwm opasom, -n nowi pexopz, xoiop-n npocymecisosan
s Kanwopnww onee zecniw nei. B anpene 1991r. nniszecni uei-pe noe-
zwienn paszenwnw me+zy coon 118,8mwnnwona zonnapos. -io +e xacaeicn
camoro onsmoro z+exnoia Amepwxw, io on npwnazne+wi noiepee Bonsman
wrpa, o+ezwnnxmen cems miaios. B 2000r. on cociaswn 363mwnnwona.
Hcwxonorw, wsyuaxmwe nosezenwe noceiwienen wropn-x sasezenwn, ro-
sopni, uio wrpoxam asiomai- xa+yicn uecinee xpynse sa pyneioun-m wnw
xapioun-m cionom. Hemanosa+no w io, uio ocianosxa sanos wrpos-x asio-
maios na ropozcxwx ynwuax w cianuwnx meipo xyza zemoxpaiwunee xaswno.
U nasezaiscn iyza mo+no s cnopiwsnom xocixme w xpoccosxax, face
control npoxozwis ne npwzeicn.
Moza s mwpe oznopyxwx anzwios menneicn -cipo: io nonynnpn-
annapai- c pyuxon w uepnoro useia, io xnonxon w npxo-xpacn-e. Ho s--
mezmwe ws moz- annapai- nwxorza ne oinpasnnxi na csanxy cpasy. Ux
peciaspwpyxi w npozaxi s nposwnuwx. C cepezwn- 1980-x rr. nociasmwxw
nozep+annon iexnwxw cianw ocsawsais w Poccwx.
Cwmsonwxa, wcnonssyeman s asiomaiax, ciana csoero poza me+zynapoz-
n-m ns-xom. Bo scex cipanax snaxi, uio nwmon s oxomxe wrposoro asioma-
ia osnauaei npowrp-m, ipw anenscwna s-wrp-m 10monei. . oiwx cwm-
sonos nxon-inan wciopwn.
C neps-x znen cymecisosanwn wrpos-m yciponcisam npwxozwnocs no-
cionnno oiciawsais npaso na +wsns. .xas- mecin-x w ezepansn-x snac-
ien o sanpemenww wrpos-x asiomaios wszasanwcs s CTA nauwnan c 80-x
rr. XIXs. Bnazensu- annapaios, ne +enasmwe pacciasaiscn c iaxwmw npw-
-nsn-mw yciponcisamw, -nw s-ny+zen- wsopeiais scesosmo+n-e
ynosxw, uio- ooniw saxon. Camon npocion w oexiwsnon ciana ipanc-
opmauwn camoro asiomaia cxa+em, nepezenxa ero s annapai no npoza-
+e +esaiensnon peswnxw. Heps-n iaxon annapai noz nassanwem Liberty
Bell Gain Fruit coszana xomnanwn Novelty, npwnazne+aman Manxny Mwnnsy,
wspwi, apacxwn, xwiancxwn, nnoncxwn, s 1980r. sazencisosana w asyxa
Bpannn znn cnen-x. Hpw oiom, pasymeeicn, iwn sanxi- w nassanwn ynwu s
xa+zon cipane mozwwuwpyxi, nozronnn noz mecin-e ycnoswn.
Usopeienwe -apnssa Lappoy nepe+wno nacionmyx onwzemwx xnonwposa-
nwn. Mo+no -no rosopwis y+e o xaxon-io neynpasnnemon ciwxww. B-nycxa-
nwcs, nanpwmep, Monononww moxonazn-e (s nonn-n poci, no uene 600zon-
napos) w zparouenn-e (none ws xpacnoro zepesa, wmxw w wrypxw ws so-
noia w cepepa, onexiponn-e, sozonenponwuaem-e, mwnwaixpn-e
55cm w pasmepom c ropozcxyx nnomazs. B Monononwx wrpanw noz so-
zon w na ansnwncxwx ropn-x nwxax, s nwie w s nesecomociw. Kpome ioro,
csowmw cocisenn-mw monoxnonamw osasenwcs cnopiwsn-e onensmwxw
noxnonnwxw amepwxancxoro yiona (NFLopoly), a iax+e coszannan cneuwans-
no znn noc-anz+eneccxon Onwmnwaz- 1984r. (84L. A. Monopoly). Cymecisy-
xi pasnoswznociw wrp- znn nxwienen nayunon aniaciwxw.
Hauwnan c 1970-x rr. s pasn-x cipanax nposoznicn nauwonansn-e uem-
nwonai- mwpa no xnaccwuecxon Monononww.
Cam-m cepsesn-m npwmepom isopuecxoro oinomenwn x ero zeiwmy cia-
na xonxypenixa Aniwmonononwn. Ee npwzyman npoeccop oxonomwxw ynw-
sepcwieia Can-Ipanuwcxo Pans Ancnax, espen, omwrpwposasmwn s
CTA s 1938r. ws nauwcicxon Lepmanww, seiepan Biopon mwposon w apa-
o-wspawnscxon sonn- 19491950-x rr. (on cpa+ancn s pnzax wspawnsc-
xon apmww). Asiop xnwrw-ecicennepa Urpa Monononwn nazysaiens-
ciso uenon s mwnnwapz zonnapos, npoeccop Ancnax na npoin+enww mno-
rwx nei sanwmancn, xax on cuwian, soccianosnenwem cnpaseznwsociw: wmen-
no ero nynwxauww nociaswnw onsmon snax comnenwn naz xasasmwmcn ec-
cnopn-m npwopwieiom -apnsa Lappoy oinocwiensno Monononww. B uac-
inociw, Ancnax czenan zocionnwem mwpoxon omecisennociw nozponociw
co-iwn, narozapn xoiop-m wrpa Onwsaei Moz+w-Iwnwnc npespaiwnacs
s wsopeienwe -apnssa Lappoy.
Mwnnwon- npozann-x oxsemnnnpos Aniwmonononww, xoneuno, nenssn
cpasnwis c iwpa+amw Monononww, no sce +e zociw+enwn Ancnaxa sne-
uainnxi.
Eme onsmwn ycnex +zan npoeccopa s cyze, xyza nozanw wcx nacnez-
nwxw Lappoy. B pesynsiaie zecniwneinwx wsmai-saxmwx cyzen-x wis
npoeccwonansn-n oxonomwci s-men noezwienem: cyz owuwansno nocia-
noswn, uio wrpa Ancnaxa nwxowm opasom ne ymemnnei asiopcxwx npas co-
szaienn Monononww.
Ancnax ymep s 1967r. B 1970-m ropozcxwe snaciw Ainaniwx-Cwiw yc-
ianoswnw s namnis o nem memopwansnyx zocxy na Boardwalk nezanexo oi
nepeceuenwn c Park Hlace.
B XXIs. Mocxsa somna c apmwen s 10i-cnu oznopyxwx anzwios.
A sezs eme s cepezwne 1990-x wrpos-e asiomai- -nw scero nwms conyi-
cisyxmwm aipwyiom apos w xwnoieaipos. Ux iorza nas-sanw Kaswno
znn ezn-x. Oioi p-nox cipemwiensno monononwswpyeicn, npwuem, xax
yisep+zan e+enezensnwx Kommepcani+ Lensrw 7espann 2001r., ne
es nozzep+xw cionwunon mopww...
B zanexom 1893r. can-panuwccxan raseia Chronicle nwcana:
B ropoze nacuwi-saeicn 1500nniwuenios-x asiomaios, wx uwcno pac-
iei, no sce onw zenaxi xopomwn wsnec w npwnocni orpomn-e npw-nw...
382 HACTB IV. BHSHEC 383 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Ezsa cipana sciynwna na p-noun-n nyis, xax s cepy npeznpwnwma-
ienscisa sinnynwcs y+e mwnnwon-. Anrnwncxwn ncwxonor Manxn Aprann s
xnwre Hcwxonorwn cuacisn sameiwn: Bonsmwnciso menez+epos w zwnno-
mwposann-x cneuwanwcios nonyuaxi wciwnnoe nacna+zenwe oi cno+non,
oiseicisennon w asionomnon zeniensnociw.
Oznaxo npe+ze scero sa+no pemwiscn czenais mar. Hpoeccop H.B.
Bonxos nwmei: Ha onsmwe zena cnocon- nwms ie, xio nauan wx c ne-
onsmwx, no ueixo s-sepenn-x, rpamoin-x, ysepenn-x maros. Oio cnpa-
seznwso. Ho oixyza y nauwnaxmwx wsnecmenos ysepennocis w rpamoi-
nocis? Bezs wsnecom sauaciyx sanwmaxicn ne npoeccwonan-, a wswxw
w nwpwxw, zwneiani-, i.e. nxwienw, ne wmexmwe cneuwansnon nozroios-
xw, neoxozwmon znn ocnosaiensnoro snanwn saxonos wsneca, nosepxnocino
snaxom-e c onacisx csoen yzymen npeznpwnwmaienscxon zeniensnociw,
ee cipaierwen w iaxiwxon. -acio onw nonaraxicn na cocisennyx wniyw-
uwx, na rocno+y yzauy, xoin naze+nee -no - na wsnec-nnan.
Eme nezasno namw couwonorw ne es wponww uwiwposanw sanazn-x xon-
ner, xoiop-e nozcuwi-sanw xonwueciso yzymwx wsnecmenos cpezw mxons-
nwxos. Ho npwmnw zpyrwe spemena ieneps w poccwncxwx couwonoros sawn-
iepecosan sonpoc o yzymwx wsnecmenax cpezw n-nemnwx ciapmexnaccnw-
xos. U oio ne zans moze iaxos- ipeosanwn p-nounon oxonomwxw.
B wsnec cipemnicn mnorwe. Ho uio- ciais wsnecmenom, ny+en ia-
nani. Ho+anyn, znn wsnecmena xapaxiepen nparmaiwsm, xoin camo oio
cnoso wmeei xaxon-io cxp-i-n oiienox. Ho s wsnece peus wzei o co-
cisennom nono+enww, cocisenn-x zensrax. Bnauwi, zon+na -is sepa
(ysepennocis) s iom, uio nonzems zo xonua. Bes oioro, xax npezynpe+zaxi
cneuwanwci-, neuero w zymais o sasezenww cocisennoro zena.
Hos-e pyccxwe, xax na Banaze, a noiom w s Poccww, c nerxon pyxw
wssecinoro amepwxancxoro +ypnanwcia X. Cmwia ws Hsx-Uopx ianmc,
cianw nas-sais poccwncxwx wsnecmenos, pasoraiesmwx s xonue
1980-x nauane 1990-x rr., omenomnnxi sanaznoro o-saienn pasmaxom
csowx ipai, neyemn-m cipemnenwem x pocxomw. Ho cnosam Onsrw Kp-m-
ianoscxon, sasezyxmen cexiopom wsyuenwn onwi- Unciwiyia couwonorww
PAH, onw sannnw s Espone iy nwmy, xoiopyx s 19601970rr. sanwmanw
apacxwe menxw w neinn-e xoponw. Umenno s pacueie na wx noxynaiens-
cxyx cnoconocis w sxyc- ciponicn cam-e emeneensn-e xypopi-, oi-
xp-saxicn zoporwe yiwxw, es nwx ne oxoznicn npeciw+n-e ayxuwon-
aniwxsapwaia, onw ocnosn-e noxynaienw zoporon nezsw+wmociw.
Me+zy iem, no cnosam O. Kp-mianoscxon, mo+no s-zenwis xax mwnw-
mym zse rpynn- nos-x npeznpwnwmaienen:
pecnexiaensnyx uacis s-coxoopasosann-x wsnecmenos, sanwmaxmwx
s-coxwe noswuww s ynonnomouenn-x wsnecmenos (i.e. oxonorocyzap-
cisenn-x) xommepuecxwx cipyxiypax (wccnezosaienw nas-saxi wx ws-
nec-onwia);
uacis npeznpwnwmaienen, menee opasosann-x, onee cxnonn-x x asan-
ixpnomy wsnecy, sezymwx zemoncipaiwsno pocxomn-n opas +wsnw
(nysopwmw).
Lxon-in-n cowpaiensn-n opas cospemennoro wsnecmena pwcyxi
couwonorw. Oxas-saeicn, npezciaswienw wsnec-onwi- cxp-saxi (wnw no
xpannen mepe ne s-nnuwsaxi) csow zoxoz- w sosmo+nociw, s oinwuwe oi
s 1910r. Hpwnns oi wrpoxa moneixy, asiomai s-zasan nnaciwnxy zemeson
+sauxw w oznospemenno npeznaran noyuacisosais s pos-rp-me npwsa, zep-
nys sa pyuxy. Hpws s-zasancn s xacce, ecnw npw spamenww apaanos
cxnaz-sanacs onpezenennan xomwnauwn xapiwnox, cooiseicisyxmwx oiw-
xeixam cam-x nonynnpn-x swzos +esaiensnon peswnxw, a iax+e wsopa+e-
nwnm na ynaxosxax noz nassanwem BAR. Hocneznwm nonswsmwmcn na apa-
anax cwmsonom cian apys ero Mwnns zoaswn s 1937r. B 1930r. xom-
nanwn Jennings paspaoiana neps-n onexipwuecxwn wrposon asiomai
Jackpot Bell, s xoiopom xonecn-n mexanwsm npwsozwncn s zsw+enwe c no-
momsx onexipomoiopa, a npecnosyiyx pyuxy samenwna xnonxa. B 1966r.
wpma Bally npezciaswna asiomai, oopyzosann-n cwciemon asiomaiwuec-
xon s-nnai- s-wrp-ma moneixw c-nanwcs s cneuwansn-n nozzon.
B cepezwne 1990-x rr. wpma Hpowi opranwsosana s Canxi-Heiep-
ypre wrposyx ecis L+exnoi nepsyx cwciemy z+exnoios s Poccww.
Ceis npowssena pesonxuwx na wrposom p-nxe. Bospaciaxmwn c xa+zon
mwnyion s-wrp-m nepemanwn wrpoxos oi ozwnoun-x asiomaios s cnyuan-
n-x meciax s san- L+exnoia.
Heps-n san mocxoscxwn L+exnoi oixp-n s espane 1999r. s sanaz-
nom seciwxne rociwnwu- Poccwn. Ba roz xomnanwn nponwxna so sce
panon- cionwu-, ycianosws s 112csowx sanax 2i-cnuw annapaios (oio
onee 20% scex wrpos-x asiomaios cionwu-). Hawonsmwn s-wrp-m
z+exnoi oemann-n ceisx, x espanx 2001r. npes-man 500i-cnu
pynen. Hpw oiom xomnanwn rapaniwposana, uio na s-wrp-mw oinpasnnei-
cn oi 87% zo 92% oi scex npwnni-x y xnwenia zener.
Cxmcn xwsnw
He oi namen npoeccww, a oi nac camwx
saswcwi, nanzyi nw csoe s-pa+enwe s pa-
oie nwunocin-e, nenosiopwm-e uepi-, xo-
iop-e cociasnnxi namy wnzwswzyansnocis
w, iaxwm opasom, nanonnnxi cm-cnom
namy +wsns.
Bxxrop panxr
Hens xa+zoro wsnecmena pasoraieis, nonyuwis npw-ns nyiem pea-
nwsauww onpezenennon npozyxuww wnw ycnyr. B-is orai-m nyume, uem ez-
n-m. Tax nouemy - ne nonpoosais? Tem onee uio y mnorwx nonyuwnocs.
Umena nexoiop-x cospemenn-x wsnecmenos, npeznpwnwmaienen y scex
na cnyxy, onsmwnciso +e ne npeienzyei na sceomyx cnasy, zenaei csoe
zeno iwxo, onee wnw menee ycnemno.
Cno+wnwcs nos-e nerenz- o npeycnesaxmwx wpmax w yzaunws-x
npeznpwnwmaiennx. Honswnwcs, xax mo+no -no o+wzais, wpm- c noz-
mouennon penyiauwen, wx nassanwn nepwozwuecxw nynwxyxicn s npecce
(sanoszanan pexnama), oznaxo uame scero, xorza noesz y+e ymen (camonei
yneien), zosepuws-e xnweni- pasm-mnnxi y saxp-i-x zsepen o necosep-
mencise oioro mwpa soome w p-nounon oxonomwxw s uacinociw.
384 HACTB IV. BHSHEC 385 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
oiseuaei sa ocny+wsanwe npozannoro oopyzosanwn. Ka+z-n necei nepco-
nansnyx oiseicisennocis sa cson yuaciox paoi-. Bzpyr saonen L+wm. Kon-
iopcxoe oopyzosanwe no-npe+nemy npozaeicn. Mopw roiosa, xax w pansme,
ocny+wsais ero. Ho nei sanacn-x uacien. U zeno ocianasnwsaeicn.
Hnoncxan wpma: wepapxwn, uepemonww, noxnon- npwcezanwn, xon-
iopa zom poznon, nauansnwx ncnoe conn-mxo.
Ho ne ionsxo oio oinwuaei nnoncxyx wpmy, cxa+em, oi amepwxancxon.
Hnonu- Mwuyo, cwo w Hopw smecie sanwmaxicn w peanwsauwen xoniopc-
xoro oopyzosanwn, w ioprosnen sanacn-mw uacinmw, w snewpmenn-m o-
cny+wsanwem. Bce necyi pasnyx oiseicisennocis sa pesynsiai- wsneca.
Onw snaxom- co scem xomnnexcom zeniensnociw wpm-, xoin, mo+ei -is,
npoza+y oopyzosanwn nociwrnw ne iax rnyoxo, xax amepwxaneu Ipez,
ioprosnx sanuacinmw ne cions zocxonansno, xax L+wm, w ocny+wsa-
nwe ne c ion ocioniensnocisx, xax Mopw, no zociaiouno xopomo, uio-
- s cnyuae onesnw oznoro zsoe zpyrwx mornw nerxo ero samenwis.
Hemeuxan wpma. -wcioia. Hw copwnxw. Bce csepxaei w npowcxozwi
iouno sospemn. Ordnung und Bie (nopnzox w nwso).
B nauane anpenn 1997r. raseia Tanmc onynwxosana cnwcxw cam-x o-
rai-x nxzen Benwxopwianww, a noiom +ypnanwci- nozcuwianw, noz xaxwm
snaxom sozwaxa pozwnwcs 777cam-x cocioniensn-x anrnwuan. Poccwncxwn
e+enezensnwx MK-ynssap s wxne ioro +e roza wsyuwn cnwcxw 50cam-x
snwniensn-x s oieuecisennom npeznpwnwmaienscise nxzen w npwmen x s--
sozy, uio za+e s iaxom sonpoce, xax snwnnwe neecn-x cseiwn na yzauy s
wsnece, nama cipana nomna csowm cocisenn-m nyiem. Ho ne so scem.
Oxasanocs, uio w s oieuecisennom, w s pwiancxom npeznpwnwmaienscise
onsme scero ycnex conyicisyei Tensuam, ociansn-m no-pasnomy.
Snax sowaxa Benwxopwranwx,% Poccwx,%
Teneu 9,8 16
Bnwsneu- 9,8 8
Osen 9,3 6
Bec- 9,1 4
Pax 8,2 12
Kosepor 8,1 6
Les 8,1 6
Bozonen 8 6
Lesa 7,7 15
Cxopnwon 7,6 8
Cipeneu 7,3 10
P-- 7 6
Lnn +ypnana MK-ynssap cwiyauwx npoxommeniwposanw zsa poccwn-
cxwx Tensua.
Cepren Ocwnnros, pyxosozwiens Me+zynapoznon wnancoson xomna-
nww, ozwn ws 50nawonee snwniensn-x wsnecmenos: -ecino rosopn,
za+e ne npezciasnnx, xaxoe snwnnwe oio oxasano na menn wnw mow ycnexw.
Ecnw noz snaxom Tensua pozwnocs mnoro wsnecmenos, io oio, nasepnoe,
uio-io snauwi. -io +e xacaeicn menn, io n nwxaxoro snwnnwn ne sameiwn.
nysopwmen, xoiop-e wx scnuecxwe npeysenwuwsaxi w zemoncipwpyxi. Hep-
s-e ipyzoronwxw, paoiaxi no 1012uacos 6znen s nezenx; sio-
p-e paciouwienw, c seuepa zo yipa paccnannxicn s noun-x xnyax w
cipwniws-apax. Heps-e nowpyxi, n-iaxicn snwnis na nonwiwuecxwn
npouecc; siop-e wnzwepenin- x nonwiwxe. Onw, xax nwmyi, pasnwun- w
no xapaxiepy noipenenwn: pecnexiaensn-e anxwp- saoinicn s nepsyx
ouepezs o csoem +wnwme w sxnaz-saxi zensrw s nezsw+wmocis; nysopwmw
moryi +wis s yorwx xsapiwpax, no wmeis necxonsxo zoporwx mamwn.
Pecnexiaensn-e npeznpwnwmaienw, xax s-ncnwnocs, ne cxnonn- mennis
+en scnezciswe ynyumenwn maiepwansnoro nono+enwn, xax oio csoncisenno
znn nysopwmen cpeznen pyxw, xoiop-e cipemnicn cmenwis ciapyx +eny-co-
xypcnwuy na nosyx manexenmwuy. Cyzn no xapaxiepy opasosanwn, xpynn-e
wsnecmen- xoini swzeis s csowx +enax ne ionsxo nozpyr, no w coseiuwxos,
c xoiop-mw mo+no ocyzwis npoeccwonansn-e nponem-. Bspocn-e zeiw
wsnecmenos nouiw scerza paoiaxi s xommepuecxwx cipyxiypax, npwuem zo-
uepw, xax npaswno, s wpme oiua, a c-nossn s nesaswcwm-x xomnanwnx.
B cpeze wsnec-onwi-, xax yisep+zaxi wccnezosaienw, ocoenno ue-
nnicn iaxwe uenoseuecxwe zociowncisa, xax uecinocis, nopnzounocis, nynx-
iyansnocis, wniennwreninocis, zopocosecinocis, wcxpennocis, npoeccwo-
nanwsm, oiseicisennocis, opyzwposannocis, onsaiensnocis, i.e. xauecisa,
nawonee zewuwin-e s cepe pyccxoro wsneca.
Pecnexiaensnocis uaciw nos-x pyccxwx zociaiouno zanexa oi no-
mn-x sxycos w samamex nysopwmen. Onw ozesaxicn menee pocxo, ne+enw
mwnnwonep--napsenx (s-cxouxw). Bezyi ne iaxon oixp-i-n opas +wsnw,
orpanwuwsan xpyr omenwn cee nozon-mw. Onw cepsesn-, npwsep+en-
xoncepsaiwsn-m uennocinm w onsme scero meuiaxi o iom, uio- s cipane
souapwnacs ciawnsnocis.
Ho ne ionsxo nos-e pyccxwe onpezennxi nwuo ceroznnmnero wsnec-
mena. Hpasza, xaxwx-nwo nopm w nopmaiwsos pacnpezenenwn wniennexiy-
ansnoro sxnaza npw coszanww nos-x o+exios wsneca ne cymecisyei, za w
spnz nw onw xorza-nwyzs nonsnicn. Bce nos-e o+exi- coszaxicn s ycno-
swnx, ne nosiopnxmwx zpyr zpyra. B xa+zom cnyuae mo+no nacuwiais i--
cnuw axiopos, snwnxmwx na pacnpezenenwe isopuecxoro sxnaza opranwsa-
iopos oioro o+exia. Tem onee ne nozzaxicn nopmanwsauww uwcno yuaci-
nwxos coszanwn iaxwx o+exios w wx ynxuwonansn-e ponw.
Ho nexoiop-e ycionsmwecn nozxoz- x pacnpezenenwx isopuecxwx sxna-
zos s nozon-x cnyuanx sce +e wmexicn w s Poccww, w s zpyrwx cipanax.
Tax, no mnenwx cneuwanwcios wpm- Opnci w Hnr, wsyuasmwx mwposon
on-i, oiw sxnaz- pacnpezennxicn s cnezyxmwx yxpynnenn-x nponopuwnx:
iexnonorwn 50%, npowssozciso 20, mapxeiwnr 30%.
B mwpe wsneca cno+wnwcs onpezenenn-e ciepeoiwn-, nanpwmep,
owc- xax oipa+enwe nauwonansnoro iwna wpm-.
Hpezciasnenwe o amepwxancxon wpme poccwncxoro +ypnana Kom-
mepcani+ (|37, 1995r.): ciexnnnn-n owc, cwmnaiwun-e nozsw+n-e
penia, smile (yn-xa) zo ymen, x nauanscisy opamaxicn Hi, Bob,
nsxi xoe norw na cion, uy+oro ne sossmyi csoero ne ynycini.
B amepwxancxom yuenom nocoww no npom-mnennomy menez+meniy pao-
ia iwnwunon amepwxancxon wpm- npezciasnena cnezyxmwm opasom. Ipez
npozaei xoniopcxoe oopyzosanwe. L+wm iopryei sanacn-mw uacinmw. Mopw
386 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hacrs V
HAHOFH
Bseenwe
U cen Uwcyc npoiws coxposwmnwu- w
cmoipen, xax napoz xnazei zensrw s coxpo-
swmnwu-.
Or Mapxa
Hanorw oio onsaiensn-e nnaie+w, sswmaem-e rocyzapcisom (ueni-
pansn-mw wnw mecin-mw opranamw snaciw) c npeznpwniwn w opranwsauwn,
a iax+e c nacenenwn, s rocyzapcisenn-n wnw mecin-n xz+ei-.
Bneps-e npwnuwn- zenciswn nanoroson cwciem- onwcan xnaccwx p--
nounon oxonomwxw Azam Cmwi. Um copmynwposan- uei-pe npaswna nano-
roono+enwn:
pannomepnocin z nceoomnocin natoton (nozzann-e rocyzapcisa zon-
+n- zasais na cozep+anwe npaswienscisa xa+z-n no sosmo+nociw w coo-
pasno csoen oinocwiensnon nnaie+ecnoconociw, i.e. coopasno zoxozy,
xoiop-m on nonssyeicn noz noxposwienscisom npaswienscisa;
onpetetennocin natoton (nanor zon+en -is onpezenenn-m, a ne
npowssonsn-m; cpox nnaie+a, cnoco w pasmep ero sce zon+no -is
ioun-m w ncn-m);
ytoocino (nanor zon+en sswmaiscn s cpoxw w cnocoamw, nawonee
yzon-mw znn nnaiensmwxa);
temenzsna natotonoz cty+om, nocxonsxy pacxoz- na cozep+anwe na-
noros-x sezomcis ymensmaxi zoxoznyx uacis xz+eia (nanor zon+en
paiscn c nacenenwn sosmo+no mensme csepx ioro, uio nociynaei s xasny).
Lpyron xnaccwx p-nounon oxonomwxw Laswz Pwxapzo (17721823)
iax+e wccnezosan cymnocis, pons, ynxuww w xnaccwwxauwx nanoros.
Bsrnnz- L. Pwxapzo nozpono wsno+en- s ero ocnosnom ipyze Hauana
nonwiwuecxon oxonomww w nanorosoro ono+enwn.
L. Pwxapzo oimeuan, uio c iouxw spenwn npeznpwnwmaienn sa+no io, uio
scnxwn nanor na iosap-, xax w sospacianwe ipyznociw wx npowssozcisa,
sneuei sa coox s xonue xonuos nos-menwe wx uen- Hanor na mnnn- no-
s-cwi uen- mnnn, nanor na oyss ueny oysw. B npoiwsnom cnyuae ia-
xon nanor -n - s xonue xonuos ynnauen apwxaniom: ero npw-ns ynana
- s cpasnenww c omen nopmon, w on noxwnyn - cson npom-cen.
Cospemennan nanorosan cwciema Poccww opmwpyeicn c 1991r. w npax-
iwuecxw ne oinwuaeicn oi nanoroson cwciem- nxon sanaznon cipan-. Ha-
norosan cwciema Poccwncxon Iezepauww nacuwi-saei onee 45nanoros,
copos w nomnwn (c yueiom mecinoro yposnn zo 80), sswmaem-x c xpw-
zwuecxwx nwu. Kpome ioro, cymecisyei oxono 20rocyzapcisenn-x snexz-
+ein-x onzos, zoxoznan uacis xoiop-x opmwpyeicn sa cuei uenes-x oi-
uwcnenwn.
B saswcwmociw oi cnocoos sswmanwn nanorw zennicn na npnm-e w xoc-
senn-e. K npzmmm natotam oinocnicn sce cocisenno nanorw: onw sswma-
Cepren Lwcoscxwn, renepansn-n zwpexiop OPT-Pexnama, npeswzeni
xomnanww Hpemsep-CB: B- menn sacianw spacnnox. H nwxorza ne sazy-
m-sancn naz oiwm. Hasepnoe, snax sozwaxa ne wmeei snauenwn.
Heps-m Kozexcom wsnecmena npwnnio cuwiais cems npwnuwnos
sezenwn zen, s-paoiann-x eme s 1913r. pyxosozwienem xomnanww
..C. Penny. Oiw npwnuwn- csoznicn, s omem-io, x oznomy. Ouenwsan
meioz- w nonwiwxy s onaciw wsneca, neoxozwmo pasopaiscn, corna-
cyeicn nw sce oio c nonniwem npasz- w cnpaseznwsociw.
C iex nop xozexc oioi ycosepmencisosancn. U s pesynsiaie oomen-
n-n on-i, naxonnenn-n s oion onaciw pasnwun-mw wpmamw w xomnanw-
nmw, ner s ocnosy Lecniw sanosezen znn wsnecmena, mwpoxo wssecin-x
s sanaznom zenosom mwpe. Mopansn-e ipeosanwn Lecniw sanosezen znn
wsnecmena cocioni ws omen uaciw w zecniw ocnosn-x nono+enwn. Hpw-
uem xacaxicn onw ne ionsxo npoeccwonansnon zeniensnociw, no w nwunon
+wsnw, nosezenwn s -iy.
Boi necxonsxo nociynaios ws Lecniw sanosezen znn wsnecmena. Bo
scem zon+en -is nopnzox. Bnacis neoxozwmoe ycnoswe nopnzxa s o-
mecise. Hponsnnis ysa+enwe ny+no na scex yposnnx omenwn. Oinocwiscn
c ysa+enwem ionsxo x csoemy nauansnwxy wnw x pasn-m no nono+enwx
nxznm nezociaiouno, ioro +e snpase ipeosais w nozuwnenn-e.
Pasn-e nauww wmexi pasnwun-e npas- w o-uaw. B oznom perwone
ssnixa yzei paccmaipwsaiscn xax nozapox, s zpyrom cuwiaiscn ssnixon.
Ho s nxom cnyuae oman oio oman. Hooiomy ne cnezyei zonycxais
zsycm-cnenn-x cwiyauwn, sezymwx x ocno+nenwnm.
He paszennn cnoso w zeno. Lenoson uenosex cuwiaeicn zenos-m, ecnw
ymeei zep+ais cnoso.
.zennn spemn oiz-xy w pasm-mnenwnm o csoen +wsnw. Hpw-ns, no-
nyuennan poxepcxon xoniopon, saswcwi ne ionsxo oi oexiwsnoro w isop-
uecxoro ipyza ee paoinwxos, no w oi cocionnwn wx szopossn. Hopmansn-n
oiz-x w soccianosnenwe cwn paoinwxos rapaniwpyei poxepcxon xoniope
s-coxwn zoxoz.
Bospaci ne nsnneicn onpezennxmwm, w nooiomy nezonyciwma zwcxpwmw-
nauwn, ocnosannan na sospacie.
Komnanwn ne wmeei nwxaxon snaciw naz cemsen, a xpenxan cemsn w xo-
pomwe s nen oinomenwn snwnxi na paoiy, w, cnezosaiensno, xopoman ce-
msn sanor npouseianwn xomnanww. Cexcyansn-e oinomenwn sne paxa
nsnnxicn nenpwemnem-mw.
Byzs uecien w npaszws. Xopoman penyiauwn ne ionsxo nezonyciwmocis
n+w, no w nomoms zpyrwm nxznm s iom, uio- wse+ais omana. Bepe+no
oinocwiecs x zopomy wmenw wp+w, csoen poxepcxon xoniop- w x csoemy
cocisennomy. Hociynan npaswnsno w xopoman penyiauwn oecneuena.
.sa+an npaso uacinon cocisennociw. Cwciema csooznoro npeznpwnw-
maienscisa npwnocwi s-rozy ionsxo iomy, xio oizaei en sce cwn-.
B saxnxuenwe, seponino, ne nwmne npwseciw cnosa amepwxancxoro nw-
caienn Teozopa Lpansepa, wmexmwe oinomenwe x namen ieme: On -n
wnancwciom no camon csoen npwpoze w sce csnsannoe c oiwm ipyzn-m
wcxyccisom cxsai-san iax +e, xax nooi cxsai-saei ionuanmwe nepe+wsa-
nwn, sce oiienxw uyscis.
388 HACTB V. HAHOFH 389 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Lencisyxman ceroznn s Poccww nanorosan cwciema coszasanacs no sa-
nazn-m opasuam: nanor na npw-ns, HLC, axuws-, nozoxozn-n nanor,
nanor na wmymeciso xax wswuecxwx, iax w xpwzwuecxwx nwu ecis ceroznn
npaxiwuecxw s xa+zon passwion cipane. La w ipexyposnesan nanorosan cw-
ciema (ezepansn-e, perwonansn-e w mecin-e nanorw) io+e zencisyei
npaxiwuecxw so scex cipanax. Hanpwmep, s CTA ezepansn-e nanorw,
nanorw miaios w mecin-e nanorw, s Tsenuapww ezepansn-e, xanio-
nansn-e w mecin-e nanorw. Oio nossonnei saxnxuais cornamenwn o wse-
+anww zsonnoro nanoroono+enwn, es xoiop-x npwsneuenwe wnocipann-x
wnseciwuwn cwnsno ocno+nneicn.
Hanorw nsnnxicn ocnosn-m wciounwxom opmwposanwn wnancos-x pe-
cypcos cipan-, xoiop-e wcnonssyxicn znn cozep+anwn rocyzapcisennoro
annapaia w npezociasnenwn onpezenenn-x ycnyr nacenenwx: nencwonnoe
oecneuenwe, opasosanwe, szpasooxpanenwe w zp. Lnn ycnemnoro s-nonne-
nwn npaswienscisom nameuenn-x nporpamm w cociasnenwn peansnoro xz-
+eia cowpaemocis nanoros wrpaei xnxuesyx pons.
Hanorw or Aaxa
B oion +wsnw nei nwuero neonpezenennoro,
sa wcxnxuenwem cmepiw w nanoros.
B. panxrxn
Hanorw onsaiensn-e cop-, sswmaem-e rocyzapcisom c rpa+zan w
xosnncisyxmwx cy+exios no ciasxe, ycianosnennon saxonozaienscisom.
Onw sosnwxnw oznospemenno c opasosanwem rocyzapcisa w passwsanwcs
smecie c nwm xax neoxozwmoe sseno oxonomwuecxwx oinomenwn, a s cospe-
mennom omecise oio ocnosnan ciaisn zoxozos rocyzapcisa.
Umenno nanorw neoxozwmoe sseno oxonomwuecxwx oinomenwn s pam-
xax cam-x pasnwun-x cnocoos npowssozcisa.
Hanoros-n mexanwsm onee wnw menee ycnemno wcnonssyeicn iax+e znn
oxonomwuecxoro soszenciswn rocyzapcisa na omecisennoe npowssozciso, ero
zwnamwxy w cipyxiypy, na cocionnwe nayuno-iexnwuecxoro nporpecca. Hpezno-
no+wm, npezwcnoswe x oiomy ipaxiaiy o nanorax nanwcan - Azam Cmwi
ioi cam-n, xnaccwx anrnwncxon nonwioxonomww. U m- npouwianw - cnezy-
xmee: Hozzann-e rocyzapcisa zon+n-, no sosmo+nociw, cooiseicisenno
csoen cnoconociw w cwnam yuacisosais s cozep+anww npaswienscisa, i.e.
cooiseicisenno zoxozy, xaxwm onw nonssyxicn noz noxposwienscisom w samw-
ion rocyzapcisa. Hanor, xoiop-n ons-saeicn ynnauwsais xa+zoe oizensnoe
nwuo, zon+en -is iouno onpezenen, a ne npowssonen. Cpox ynnai-, cnoco
nnaie+a, cymma nnaie+a sce oio zon+no -is ncno w onpezenenno znn
nnaiensmwxa w znn scnxoro zpyroro nwua. Tam, rze oioro nei, xa+zoe nwuo,
onaraemoe zann-m nanorom, oizaeicn s onsmen wnw mensmen cienenw so
snacis copmwxa nanora, xoiop-n mo+ei oinromais nanor znn scnxoro ne-
yroznoro emy nnaiensmwxa wnw s-morais znn cen yrposon iaxoro oinromenwn
nozapox wnw ssnixy. Heonpezenennocis ono+enwn passwsaei narnocis w co-
xicn nenocpezcisenno c zoxoza, nooiomy pasmep oioro nanora nanoronna-
iensmwx snaei iouno. Kocnennme natotz axuws-, nomnwn-, cop-,
nnaie+w oio nazasxw, sxnxuaem-e rocyzapcisom s ueny iosapos w yc-
nyr, nooiomy onw ne cpasy samein-.
Hpnm-e nanorw nozpaszennxicn na peansn-e w nwun-e. K peatnnmm
oinocnicn nosemensn-n, nozomoson, npom-cnos-n nanorw w nanor na uen-
n-e ymarw. Lzunme nanorw sxnxuaxi: nozoxozn-n nanor, nanor na npw-
-ns wpm, nanor na zoxoz- oi zene+n-x xanwianos, nanor na npwpoci
xanwiana, nanor na csepxnpw-ns, nanor c nacnezcisa w zapenwn, nowmy-
mecisenn-n nanor, nanor nozymn-n.
Kocsenn-e nanorw sxnxuaxi: axuws-, rocyzapcisenn-e wcxansn-e
monononww w iamo+enn-e nomnwn-.
Axuws swz xocsennoro nanora na iosap- maccosoro noipenenwn,
sxnxuaemoro s ueny cooiseicisyxmero iosapa wnw nnaiy sa ycnyrw, a iax-
+e sswmaemoro c nexoiop-x czenox w onepauwn.
B oinwuwe oi iamo+enn-x nomnwn, xoiop-e sswmaxicn ionsxo c wm-
nopin-x iosapos, axuwsom s pasnon cienenw onaraxicn xax ssoswm-e s
cipany, iax w npowssozwm-e mecinon npom-mnennocisx oznopozn-e iosa-
p-. Axuws- no cnocoy sswmanwn nozpaszennxicn na wnzwswzyansn-e (na
caxap, nwso, enswn w i.n.) w ynwsepcansn-e (na zoasnennyx ciowmocis).
Ocnosn-e nociynnenwn cpezcis s xz+ei oecneuwsaxi nanor na npw-
-ns wpm, nozoxozn-n nanor c nacenenwn w nanor na zoasnennyx cio-
wmocis.
Hatot na npzomtn npetnpzzizz oio ocnosnon w nawonee xpyn-
n-n nanor na npeznpwnwmaienscxyx zeniensnocis.
Hnaiensmwxamw nanora na npw-ns s Poccww nsnnxicn:
npeznpwniwn w opranwsauww, cuwiaxmwecn xpwzwuecxwmw nwuamw no
saxonozaienscisy Poccwncxon Iezepauww, a iax+e wnwan-, oizenenwn w
wn-e ooconenn-e nozpaszenenwn npeznpwniwn w opranwsauwn;
xomnanww, wpm-, nx-e zpyrwe opranwsauww, xoiop-e ocymecis-
nnxi xosnncisennyx zeniensnocis na ieppwiopww Poccww, no npw oiom sa-
perwcipwposan- s cooiseicisww c saxonozaienscisom wnocipann-x rocy-
zapcis w wmexmwe nocionnnoe mecionpe-sanwe s oiwx rocyzapcisax;
xosnncisa nx-x opranwsauwonno-npasos-x opm cocisennociw, ne-
nocpezcisenno npowssoznmwe censcxoxosnncisennyx npozyxuwx, nsnnxicn
nnaiensmwxamw nanora ionsxo oi npw-nw, nonyuennon oi nxon wnon zen-
iensnociw, ne csnsannon c npowssozcisom censcxoxosnncisennon npozyxuww.
Hatot na tooantennym ciozmocin (H,C) npeznonaraei nanoros-e
nnaie+w s saswcwmociw oi senwuwn- zoasnennon ciowmociw npw npows-
sozcise cooiseicisyxmen npozyxuww s iex wnw wn-x oipacnnx, npeznpwn-
iwnx w wpmax. Taxan cwciema nanoroono+enwn nossonnei onee iecno
ysnsais nanoros-e nnaie+w, wx pasmep c senwuwnon saipai na zannon cia-
zww npowssozcisa sne saswcwmociw oi pacxozos na maiepwansn-e pecypc-
(c-pse, maiepwan-, nonyapwxai-), wcnonssyem-e npw s-nycxe cooisei-
cisyxmen npozyxuww. Benwuwna nanoroson ciasxw onpezenneicn s zannom
cnyuae no oinomenwx x axiwuecxw zoasnennon ciowmociw, i.e. sa s-ue-
iom ws o+ema peanwsauww s zene+nom s-pa+enww pacxozos na c-pse, ma-
iepwan-, amopiwsauwx.
390 HACTB V. HAHOFH 391 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Mapxc nwcan: B nanorax sonnomeno oxonomwuecxw s-pa+ennoe cymeciso-
sanwe rocyzapcisa. -wnosnwxw w non-, conzai- w anein-e ianuosmwu-,
mxonsn-e yuwienn w nonwuencxwe, rpeuecxwe mysew w roiwuecxwe amnw,
uwswnsn-n nwci w iaens o panrax sce oiw cxasoun-e coszanwn s sapo-
z-me noxonicn s oznom omem cemenw s nanorax.
Uciopwn npowcxo+zenwn nanoros socxozwi xo spemenw ipeosanwn zanw
c noe+zennoro napoza. Ozna ws nepswun-x opm nanora saxsai s nnen
w npespamenwe s paos noe+zenn-x sparos, npwcsawsanwe scero wmyme-
cisa, xaxoe mo+no -no yneciw. Paos w semw zenwnw me+zy so+znmw w
sownamw. Tax noxp-sanwcs wszep+xw sonn-.
Hpomnw sexa. Ho soennan zo-ua npozon+ana cociasnnis cymecisen-
nyx uacis rocyzapcisenn-x zoxozos. B cpeznesexoson Espone sonn- ocia-
sanwcs o-un-m opasom +wsnw, a saxsai nnennwxos, iem onee xoponn
npoiwsnwxa, npwnocwn noezwiennm s swze s-xyna sa nero orpomn-e cym-
m- zener. Bnpouem, o-uan oioi iax w ne xanyn s Leiy. B XXs. on coxpa-
nwncn noz nassanwem xonipwyuwn.
Cnezyei sneciw ncnocis: zans ne nsnnnacs s npnmom cm-cne nanorom,
no ona wciounwx, ws xoioporo epyi nauana nocnezyxmwe nanorw, snnois
zo cospemenn-x. K zanw npwcoezwnnnwcs w zpyrwe swz- nanorosoro ono-
+enwn, wx npwnuwnwansnoe oinwuwe snyipennwe wciounwxw. Honsnenwe
azmwnwcipauww s nxom swze, xpome naipwapxansnon, pozcisennon, nanpw-
mep cyzenan wnw soennan, npeznonarano nemeznennoe sosneuenwe s ono-
+enwe ne ionsxo noe+zenn-x, no w camwx csowx rpa+zan. Bezs ome-
cisenn-e pacxoz- ne scerza yzasanocs noxp-is soennon zo-uen, xax oio
-no s aniwun-e spemena.
B Kpaixom xypce wnancoson nayxw oxonomwci L. Boronenos nwcan:
Taxwm opasom, wciopwn nanoros noxas-saei nam zsonxoe npowcxo+zenwe
nanora: so-neps-x, nanor, sosnwxmwn ws xonipwyuww w zanw, oio npe-
wmymecisenno nanor na noe+zenn-x, wnocipanues wnw npocio na yrneien-
n-e xnacc-, xoiop-e nepezxo npwnazne+anw x zpyron nauwonansnociw, uem
rocnozcisyxmwe xnacc-, nanor eozansnoro omecisa. Biopon iwn na-
nora, sosnwxmwn nocne nonsnenwn nocionnnoro soncxa, nocwi cosepmenno
zpyron xapaxiep, on ycianasnwsaeicn nocne zonrwx neperosopos c yuaciwem
pasnwun-x npezciaswiensn-x yupe+zenwn, napnamenios w i.z. nanor
yp+yasnoro omecisa (M., Hponeiapwn, 1929, c. 17).
Cnauana nanorw nocwnw spemenn-n xapaxiep w nas-sanwcs auxilia, i.e.
nomomn. Uciopwxw snaxi, uio za+e s nepson nonoswne XVIIs. anrnwncxwn
napnameni ne npwsnasan nocionnn-x nanoros na omerocyzapcisenn-e
ny+z-, a xopons s-ny+zen -n cuwiaiscn c mnenwem napnamenia. Oznaxo
ipeosanwcs cpezcisa, npwuem neman-e, na sezenwe nocionnn-x sonn, na
cozep+anwe apmwn, xoiop-e ne pacnycxanwcs w s mwpnoe spemn. Tax nano-
rw npespaiwnwcs ws spemennoro s nocionnn-n, o-un-n, a saiem w ocnos-
non wciounwx rocyzapcisenn-x zoxozos, xoin w wmexmwx wcxnxuwiensnoe
snauenwe. K. Mapxc, nanpwmep, iax onpezenwn wx ocooe csonciso: Ha-
nor oio maiepwncxan rpyzs, xopmnman npaswiensciso. Hanor oio nn-
i-n or pnzom c cocisennocisx, cemsen, nopnzxom w penwrwen. Korza
panuyscxwn xpecisnnwn xouei npezciaswis cee uepia, on npezciasnnei
ero s swze copmwxa nanoros (i. 7, c. 83).
zencisyei nozxynnociw ioro paspnza nxzen, xoiop-e w es ioro ne nonssy-
xicn nonynnpnocisx za+e s iom cnyuae, ecnw onw ne oinwuaxicn narnocisx
w nozxynnocisx. Taxan onpezenennocis ioro, uio xa+zoe oizensnoe nwuo on-
sano nnaiwis, s sonpoce nanorosoro ono+enwn npezciasnneicn zenom cions
onsmoro snauenwn, uio secsma snauwiensnan cienens nepasnomepnociw, xax
oio, no moemy mnenwx, nscisyei ws on-ia scex napozos, cociasnnei ropaszo
mensmee sno, uem secsma manan cienens neonpezenennociw. Ka+z-n nanor
zon+en sswmaiscn s io spemn wnw iem cnocoom, xorza w xax nnaiensmwxy
zon+no -is yzonee scero nnaiwis ero. Ka+z-n nanor zon+en -is iax
sazyman w paspaoian, uio- on pan w yzep+wsan ws xapmanos napoza sos-
mo+no mensme csepx ioro, uio on npwnocwi rocyzapcisennomy xasnauencisy.
Hanor mo+ei pais wnw yzep+wsais ws xapmanos napoza ropaszo onsme
ioro, uio on npwnocwi s xasny rocyzapcisa cnezyxmwmw nyinmw: so-neps-x,
ero cowpanwe mo+ei ipeosais onsmoro uwcna uwnosnwxos, +anosanse xo-
iop-x s cocionnww nornomais onsmyx uacis ion cymm-, xoiopyx npwnocwi
nanor, w s-moraienscisa xoiop-x moryi opemenwis napoz zononnwiensn-m
nanorom. Bo-siop-x, on mo+ei saipyznnis npwno+enwe ipyza nacenenwn w
npennicisosais emy sanwmaiscn iemw npom-cnamw, xoiop-e zaxi cpezcisa x
cymecisosanwx w paoiy mno+ecisy nxzen. Ons-san nxzen nnaiwis, on
mo+ei iem cam-m ymensmais wnw za+e ynwuio+ais onz-, xoiop-e nosso-
nnnw - wm ocymecisnnis oiw nnaie+w c onsmen nerxocisx. B-ipeiswx,
xonwcxauwnmw w zpyrwmw naxasanwnmw, xoiop-m nozsepraxicn necuacin-e
nxzw, n-iaxmwecn yxnonwiscn oi ynnai- nanora, on uacio pasopnei wx w
iaxwm opasom ynwuio+aei iy s-rozy, xoiopyx omeciso morno - nonyuwis
oi npwno+enwn wx xanwianos. Hepasymn-n nanor coszaei onsmoe wcxyme-
nwe znn xonipaanz-, a xap- sa xonipaanzy zon+n- ycwnwsaiscn s cooi-
seicisww c wcxymenwem. Bonpexw scem o-un-m npwnuwnam cnpaseznwsociw
saxon cnepsa coszaei wcxymenwe, a saiem naxas-saei iex, xio nozzaeicn
iomy camomy ocionienscisy, xoiopoe, necomnenno, zon+no -no - cmnr-
uais ero, a wmenno cooiseicisenno wcxymenwx cosepmwis npeciynnenwe.
Oueswznan cnpaseznwsocis w nonssa oiwx nono+enwn opamanw na cen
onsmee wnw mensmee snwmanwe scex napozos.
Hanorw, xoiop-e c zpesnenmwx spemen nsnnxicn nxwm-m passneuenw-
em npaswienen scex cipan w napozos, npwsnexaxi ocooe snwmanwe yuen-x.
B Hniwxnw+ww Mowcen cxasano: ...w scnxan zecniwna na semne ws
cemenw semnw w ws nnozos zepesa npwnazne+wi Locnozy. Bnauwi, nepsona-
uansnan ciasxa nanora -na onpezenena 10% scex nonyuenn-x zoxozos.
Cpeznesexos-n wnoco w ieonor Ioma Axswncxwn (1225wnw 1226
1274), npwuwcnenn-n x nwxy csni-x pwmcxo-xaionwuecxon uepxossx, onpe-
zenwn nanor xax zossonennyx opmy rpae+a, ne oipwuan npw oiom cy-
mecisosanwn rpae+a es rpexa, xorza copann-e nnaie+w ynoipenn-
xicn na sceomee naro. Taxwe m-cnw ieonora o seun-x wnancos-x
nponemax, seponino, s-iexanw ws ero penwrwosnoro nenpocioro nociynaia,
uio scnuecxoe sno mo+ei -is sossezeno x nexoiopon naron npwuwne.
Lpae+, sno, rpex... w oio sce o nanorax, o onsaiensn-x copax, ssw-
maem-x rocyzapcisom c wswuecxwx w xpwzwuecxwx nwu.
Hauansnon opmon nanoroono+enwn npwnnio cuwiais +episonpwnome-
nwe. Kasanocs -, ono zon+no -is zoposonsn-m. Ho oio ne iax. Kapn
392 HACTB V. HAHOFH 393 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nwe, sswmanwe w ynoipenenwe nanoros cociasnnei ozny ws ynxuwn rocy-
zapcisa.
C.. Bwiie s nexuwnx, npouwiann-x senwxomy xnnsx Mwxawny Anex-
canzposwuy s 19001902rr., onpezennn nanorw xax npwnyzwiensn-e co-
p- (no+episosanwn) c zoxoza w wmymecisa nozzann-x, sswmaem-e s cwny
sepxosn-x npas rocyzapcisa pazw ocymecisnenwn s-cmwx uenen rocyzap-
cisennoro ome+wiwn.
Oxonomwci H. Taprynos s paoie Iwnancosan nayxa, onynwxosannon
s 1919r., nonwmaei nanor xax +episy w npwsozwi iaxoe onpezenenwe nano-
ra, s xoiopom cozep+wicn yxasanwe na oicyiciswe xaxoro-nwo oxswsanenia
npw ynnaie nanora rpa+zanamw. B uacinociw, on nwmei, uio: ...npw ssno-
ce nanora wmeei mecio oznocioponnnn +episa co ciopon- nacenenwn. Tyi
nei nonyuenwn nacenenwem s onpezenennon opme xaxon-nwo peansnon
nonss-. Hei cooiseicisennoro oxswsanenia, xoiop-n nacenenwe nonyuaei
oi rocyzapcisa. Oiw +epis- wzyi s nonssy rocyzapcisa wnw xaxon-nwo
zpyron omecisenno-npwnyzwiensnon ezwnwu- (ropoza, semcisa w i.n.).
Hpw oiom +epis-, xoiopoe necei nacenenwe, ycianasnwsaxicn saxonom,
onpezennxicn rocyzapcisennon snacisx...
Lxon-ina oiwmonorwuecxan wnnxcipauwn wciopwuecxoro npouecca oso-
nxuww ssrnnzos na npwpozy nanora, xoiopyx npwsozwi npezciaswienw amepw-
xancxon mxon- O. Cenwrman s paoie Oixz- no ieopww ono+enwn, ws-
zannon s Poccww s 1908r. Bnauane rocnozcisyxmen nsnneicn wzen zapa.
Uzen zapa naxozwi csoe s-pa+enwe s naiwncxom iepmwne donum w s anr-
nwncxom benevolence. Ha siopon ciynenw npaswiensciso cmwpenno ymonn-
no wnw npocwno napoz o nozzep+xe. Oion wzee cooiseicisosano naiwncxoe
cnoso precarium, xoiopoe ynoipennnocs na xoniwnenie necxonsxo cioneiwn,
iax+e w repmancxoe Bede (oi beten npocwis). Ha ipeisen ciazww m-
scipeuaemcn c wzeen nomomw, oxas-saemon rocyzapcisy. Oia wzen namna
cee s-pa+enwe s naiwncxom adiutorium, anrnwncxom aid w panuyscxom
aide. Ha ueisepion ciazww nonsnneicn wzen o +epise, npwnocwmon wnzwswzy-
ymom s wniepecax rocyzapcisa. On ieneps oixas-saeicn oi uero-nwo s wnie-
pecax rocyzapcisa. Oia wzen swzna ws ciapopanuyscxoro gabelle, s cospe-
mennom nemeuxom Abgabe, s naiwncxom dazio. Ha nnion ciazww y nna-
iensmwxa passwsaeicn uysciso zonra, onsannociw, xoiopomy cooiseicisyei
anrnwncxoe duty. Lwms na mecion ciazww scipeuaem wzex npwny+zenwn co
ciopon- rocyzapcisa. Oiy wzex m- swzwm s anrnwncxom impost wnw
imposition, iax +e xax so panuyscxom impot w wiansnncxom imposta. Ha
cezsmon w nocneznen ciazww m- swzwm wzex onpezenennon zonw wnw oxnaza,
ycianosnenn-x wnw wcuwcnenn-x npaswienscisom, sne scnxon saswcwmociw
oi sonw nnaiensmwxa. Oiy wzex swzwm s cpeznesexosom anrnwncxom iepmwne
scot (s-pa+enwe; -is at scot and lot), xoiopoe npezciasnnei coon swzo-
wsmenennoe nemeuxoe schoss wnw cxanzwnascxoe skatt. Hemeuxoe Schatzung
(wnw ouenxa), -smee s ynoipenenww s nauane cioneiwn.
B coseicxom Onuwxnonezwuecxom cnosape 1927r. nanorw onpezenen-
xax npaswnsn-e, nepwozwuecxwe, saxonom ycianosnenn-e ssnoc- rpa+zan,
ss-cxwsaem-e s npwnyzwiensnom nopnzxe rocyzapcisom znn noxp-iwn o-
mecisenn-x (rocyzapcisenn-x) pacxozos w perynwposanwn pacnpezenenwn
napoznoro zoxoza.
Hacenenwe, pasymeeicn, ne nonwmano, nouemy cnezyei oizasais cocisen-
n-e zensrw npaswienscisy, w ciapanocs yxnonwiscn oi wx ynnai-. Oznaxo c
nanoramw npwmnocs npwmwpwiscn. Honswnwcs pasnwun-e ieopww. Oznw yi-
sep+zanw, uio nanor ne csnsan c oxonomwuecxon noipenocisx omecisa,
iax xax ocny+wsaei nenpowssozwiensn-e pacxoz- rocyzapcisa w, cnezosa-
iensno, za+e spezen znn omecisa. Lpyrwe yxas-sanw na xosnncisennyx
zeniensnocis rocyzapcisa xax cociasnyx uacis napoznoxosnncisennon, i.e.
xax noipenocis oxonomwuecxoro w couwansnoro passwiwn. Tsenuapcxwn oxo-
nomwci I. Cwmonz ze Cwcmonzw (17731842) s csoem rnasnom ipyze Ho-
s-e nauana nonwioxonomww, wszannom s 1819r., copmynwposan ieopwx
nanora xax ieopwx nacna+zenwn. Loxoz- pacnpezennxicn me+zy scemw
xnaccamw nauww, nw ozwn ws swzos zoxoza ne zon+en ycxonssais oi ono+e-
nwn. Lpa+zane zon+n- cmoipeis na nanorw, xax na sosnarpa+zenwe sa oxa-
s-saemyx npaswienscisom samwiy wx nwunociw w cocisennociw. Hanorw,
ynnauwsaem-e rpa+zanamw, zon+n- no cnpaseznwsociw cooiseicisosais iem
s-rozam, xoiop-e omeciso wm zociasnnei, w iem pacxozam, xoiop-e ono
zenaei pazw nwx. Hpw nomomw nanoros noxp-saxicn e+erozn-e pacxoz- ro-
cyzapcisa, w xa+z-n nnaiensmwx nanoros yuacisyei iaxwm opasom s omwx
pacxozax, cosepmaem-x pazw nero w pazw ero corpa+zan. Hens oraicisa
scerza saxnxuaeicn s nacna+zenww. Hpw nomomw nanoros xa+z-n nnaiens-
mwx noxynaei ne uio wnoe, xax nacna+zenwe. Hacna+zenwe on wssnexaei ws
omecisennoro nopnzxa, npasocyzwn, oecneuenwn nwunociw w cocisennociw.
Hacna+zenwe zociasnnxi iax+e omecisenn-e paoi-, narozapn xoiop-m
mo+no nonssosaiscn xopomwmw zoporamw, mwpoxwmw ynssapamw, szoposon
sozon. Hapoznoe npocsemenwe, narozapn xoiopomy zeiw nonyuaxi socnwia-
nwe, a y sspocn-x passwsaeicn penwrwosnoe uysciso, onnis-iaxw zociasnnei
nacna+zenwe. B zononnenwe xo scem zpyrwm nacna+zenwem cny+wi nauwo-
nansnan samwia, oecneuwsaxman xa+zomy yuaciwe s s-rozax, zociasnnem-x
omecisenn-m nopnzxom... Uiax, zensrw, ynnauwsaem-e s swze nanoros, s--
rozno ynoipennxicn, c oznon ciopon-, ecnw sce, uio ssnio so wmn ome-
cisenn-x nacna+zenwn, zenciswiensno wzei na oiw nacna+zenwn, a ne yzos-
neisopenwe imecnaswn wnw cipacien npaswienen. Hanor ecis uena, ynnauw-
saeman rpa+zanwnom sa nonyuaemoe nacna+zenwe.
Taxwm opasom, I. Cwcmonzw cuwiaei nanor nnaion sa nacna+zenwn,
npasza, npw onpezenenn-x ycnoswnx. Bzecs s ocnosy oocnosanwn nanora
nono+ena ieopwn omena: sce saswcwi oi cooinomenwn me+zy uenon nara,
rapaniwposannoro rocyzapcisom, w +epison, npwnocwmon emy s swze nanora.
Hpwmepno zo cepezwn- XVIIIs. s pyccxom ns-xe znn oosnauenwn rocy-
zapcisenn-x copos wcnonssosanocs cnoso nozais. Bneps-e s poccwnc-
xon oxonomwuecxon nwiepaiype iepmwn nanor ynoipewn s 1765r. wcio-
pwx A.H. Honenos (17381816) s csoen paoie O xpenocinom cocionnww
xpecisnn s Poccww. C XIXs. iepmwn nanor cian ocnosn-m npw xapaxie-
pwciwxe npouecca ws+niwn cpezcis s zoxoz rocyzapcisa.
B Poccww, xax w zpyrwx cipanax, -nw pasnwun-e ssrnnz- na npwpozy
nanoroono+enwn. B XIXs. pyccxwn oxonomwci M.M. Anexceenxo oimeuan:
C oznon ciopon-, nanor ozwn ws onemenios pacnpezenenwn, ozna ws
cociasn-x uacien uen-, c ananwsa xoiopon (i.e. uen-) cocisenno w naua-
nacs oxonomwuecxan nayxa. C zpyron ciopon-, ycianosnenwe, pacnpezene-
394 HACTB V. HAHOFH 395 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
yma+n-e zensrw wnw ecxoneuno s-nycxan sanm-, io cxasannoro o rocy-
zapcise -no - y+e nouiw zociaiouno. Ha camom zene onsman uacis ro-
cyzapcisenn-x pacxozos onnauwsaeicn cowpaem-mw nanoramw. Umenno
oiwm s snauwiensnon mepe csnsan sa+n-n onemeni npwny+zenwn. Oio sep-
no, uio omeciso xax uenoe camo naxnaz-saei na cen nanorosoe pemn;
sepno w io, uio xa+z-n rpa+zanwn nonyuaei csox zonx oi rocyzapcisa. Ho
me+zy oion s-rozon w nanoros-mw nnaie+amw nei iaxon +e iecnon csnsw,
xax s iex cnyuanx, xorza xaxon-nwyzs uenosex onycxaei nniwueniosyx mo-
neiy s asiomai c +esaiensnon peswnxon wnw cosepmaei o-unyx noxynxy.
H ne onsan xypwis cwrapei- Laxw cipanx wnw noxynais nennonos-e
uynxw, no n onsan ynnauwsais e+erozn-n nanor, xouy n oioro wnw nei.
Iwnancosan nayxa sosnwxna ws npaxiwxw. Kax w soome sce nayxw.
Usyuan wciopwx zpesnwx uwswnwsauwn, neipyzno sameiwis, uio wnancosan
npaxiwxa na i-cnueneiwn ciapme wnancoson nayxw. Cymecisosano ecuwc-
nennoe mno+eciso onsmwx w man-x wnancos-x xosnncis, xoiop-e yc-
nemno passwsanwcs wnw xoe-xax cymecisosanw, nocienenno wnw s oznouacse
ymwpanw, nwuero ne snan o wnancoson nayxe. Ceroznn nesnanwe nanoroson
cwciem- nemwnyemo npwsezei nxoe wnancosoe xosnnciso x anxpoicisy.
B cospemennon wnancoson nayxe w ieopww o cnpaseznwsom nanoroo-
no+enww snauwiensnoe mecio sanwmaei yuenwe o pasnom nanorosom +epi-
sonpwnomenww. .uen-e mnorwx cipan, wcnonssyn cno+n-e s-xnazxw, n-ia-
xicn naniw ocnosy znn cnpaseznwsoro pacnpezenenwn nanorosoro pemenw,
i.e. znn pasnon nanoroson +epis-, w iem cam-m pemwis cno+nyx npone-
my copasmepnon nporpeccww nanoroono+enwn. Ho ocnosnan wzen, xax zasno
sameiwnw yuen-e, wmeei y+e wnencxwn sospaci. Cnpaseznwsan +episa, o
xoiopon rosopwi Xpwcioc, oio cxpomnan nenia necuacinon szos-. Anoc-
ion Mapx coomaei cnezyxmee: U cen Uwcyc npoiws coxposwmnwu-, w
cmoipen, xax napoz xnazei zensrw s coxposwmnwuy. Mnorwe orai-e xnanw
mnoro. Hpwmezmw +e ozna eznan szosa nono+wna zse neni-, uio cocias-
nnei xozpani. Hozossas yuenwxos Csowx, Uzcyc cxasan wm: wciwnno rosopx
sam, uio oia eznan szosa nono+wna onsme scex, xnasmwx s coxposwmnw-
uy; Uo sce xnanw oi ws-ixa csoero, a ona oi cxyzociw csoen nono+wna
sce, uio wmena, sce nponwianwe csoe.
Haror xrx xeprsa
U sce +e nanor w +episa wmexi mnoro
omero: na npoin+enww i-cnueneiwn -nw
oznwm w iem +e copom, a wmenno copom,
mezmwm o+ecisy, xpamy, csnmennwxy, xo-
ponx wnw snacienwny.
Kapr Xoxep
Hanor wnw io, uio ceroznn noz oiwm nonwmaeicn, sosnwx s ie spemena,
xorza s Lpesnem Erwnie w Hepeznen Asww pannwe opm- rocyzapcisennon
snaciw aswposanwcs na ieoxpaiww zwnaciww, s rpeuecxom mwpe w na Anen-
K oiomy spemenw nanorosan nonwiwxa CCCP y+e npeiepnena pnz wsmene-
nwn, csnsann-x c omwmw nepemenamw s oxonomwuecxon +wsnw rocyzapcisa, w
npwsena x yupe+zenwx ipex ocnosn-x swzos npnmoro nanora: 1) ezwnoro cens-
cxoxosnncisennoro nanora, ynnauwsaemoro xpecisnnamw, uacisx s zensrax, uac-
isx naiypon; 2) nozoxozno-wmymecisennoro nanora w 3) npom-cnosoro nanora,
x ynnaie xoioporo npwsneuena scn ioprosnn w npom-mnennocis, nepesezennan
na xosnncisenn-n pacuei. Kocsennoe ono+enwe, xoiop-mw onaranwcs npez-
mei- maccosoro noipenenwn (uan, xoe, caxap, cons, swna, iaax, neinn-e
npozyxi- w i.n.), s-paswnocs s yupe+zenww pnza axuwsos w monononwn.
Ceroznn, xopomo snan, uio nanorw cymecisyxi y+e ne ozny i-cnuy nei
so scex cipanax mwpa, yuen-e npozon+axi wniepecosaiscn, rze w xorza onw
sosnwxnw? Tax nw onw newse+n-? U soome uio +e iaxoe nanor, cocisen-
no rosopn? Hoxo+e, uio w nanorw w npoxnni-e sonpoc-, csnsann-e c nwmw,
xax -nw scerza, iax w scerza yzyi, sezs, no K. Mapxcy, nonyuaeicn, uio
...cnoco rpae+a cam onnis-iaxw onpezenneicn cnocoom npowssozcisa.
Hanoros-n mexanwsm zasno w npouno scipoen s cepy pacnpezenwiens-
n-x oinomenwn scex cipan, na xaxon - ciazww oxonomwuecxoro passwiwn
onw nw naxozwnwcs, npwuem s xauecise sa+nenmero ssena omecisennoro
socnpowssozcisa. Ho s nonwiwxo-oxonomwuecxon +wsnw namero spemenw npo-
zon+axicn nanoros-e zwcxyccww. Baxon- nanorosoro ono+enwn no-npe-
+nemy nonn- cexpeios, npwuem uem onsme wx pacxp-saxi, iem onsme
sosnwxaei nos-x sonpocos. U ne ionsxo na cipanwuax nanoros-x secinwxos,
no w napnamenicxwx zeaiax w sa pye+om w y nac. Hecmoipn na npwnuwnw-
ansn-e pacxo+zenwn, csnsann-e c pasnwuwem couwansno-oxonomwuecxwx cwc-
iem, noscxzy ocy+zenwe sonpocos nanoroson nonwiwxw npwopeiaei ozny
csoeopasnyx omyx uepiy. Hanorw, xax sameiwnw wnancwci-, paccmaipw-
saxicn ne ionsxo c noswuww omecisenn-x w rocyzapcisenn-x (wcxansn-x)
wniepecos, no w c iouxw spenwn wx soszenciswn na p-nox.
P-nox w nanorw soi wniepecnenman nponema ceroznnmnero
znn, yisep+zaei cospemenn-n yuen-n B.E. Lanwn so sciynwiensnon
ciaise x pyccxomy wszanwx xnwrw nemeuxwx yuen-x o wciopww nanoroo-
no+enwn. B camom zene, iema nanorw w p-nox wniepecnenman xoin -
noiomy, uio nanorw sa+n-n wncipymeni perynwposanwn p-noun-x oino-
menwn. P-nox no npasy cuwiaeicn zonro+wienem s passwiww uenoseuec-
xon uwswnwsauww, pasymeeicn, uwswnwsosann-n p-nox, a ne asap. Cuwia-
eicn, uio ceroznn s-coxopasswi-n p-nox mo+no nassais yxpomenn-m xa-
ocom, rze oznwm ws yxpoiwienen s-ciynaei nanorosan cwciema. Ha poc-
cwncxom p-nxe csepmwncn nepexoz oi cnoniannoro camoperynwposanwn x
perynwposanwx co ciopon- rocyzapcisa.
Hocneznwe zecniwneiwn XX cioneiwn cianw nepwozom cymecisenn-x ws-
menenwn s wnancoson cepe mnorwx xanwianwciwuecxwx rocyzapcis. -io
+e xacaeicn nanoroson nonwiwxw, nwmei B.E. Lanwn, io ona neoxozw-
ma wm znn soszenciswn na uwxnwuecxoe passwiwe oxonomwxw, ops- c wn-
nnuwen, coszanwn npowssozcisennon w couwansnon wnpacipyxiyp-.
Hoenescxwn naypeai amepwxancxwn oxonomwci H. Camyonscon noz-
isep+zaei npwnyzwiensn-n xapaxiep nanoroono+enwn w oicyiciswe npn-
mon csnsw me+zy s-rozon rpa+zanwna w nanoramw, xoiop-e on nnaiwi:
Ecnw - rocyzapcisa wnancwposanw sce csow pacxoz- ionsxo neuaian
396 HACTB V. HAHOFH 397 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
swcin-e nozaiw mnw pwmcxwm sasoesaiennm, a ne csoemy wyzencxomy rocy-
zapcisy wnw xpamy. Uwcyc, yxas-san na wsopa+enwe xecapn w naznwcw na
zwnapww, zan wssecin-n oisei: Oizanie xecapeso xecapx, a Bo+se Bory.
Hemeuxwn wciopwx Kapn Xonsep s ciaise Iepisa w nanor nwmei:
Hawonee nonnoro io+zecisa rocyzapcisa c penwrwosnon omwnon yzanocs
zowiscn iam, rze npaswiens, ocymecisnnsmwn cseicxyx snacis, oznospe-
menno nsnnncn w sepxosn-m csnmennocny+wienem, wnaue rosopn, s iaxwx
ieoxpaiwuecxwx rocyzapcisax, xax Erwnei, wnencxwe Uyzen w Camapwn,
wnw s cipanax, wcnosezosasmwx ynzamenianwncxwn wcnam. B oiwx rocy-
zapcisax aconxino nesosmo+no nposeciw pasrpanwuwiensnyx uepiy me+zy
+epison w nanorom. Bnauwiensnyx uacis iex sazau, xoiop-e s namw znw
epyi na cen rocyzapciso wnw, x npwmepy, xommynansn-e npeznpwniwn, s
ie spemena s-nonnnnw xpam- penwrwosn-e omwn- xpamos w ero cny-
+wienen. Hozono rocyzapcisy s rocyzapcise, xpam-, sazonro zo sosnwxno-
senwn cospemennoro rocyzapcisa, mornw onwpaiscn na nocionnn-x, miai-
n-x csnmennwxos, i.e. na nonnsn-x w ycepzn-x uwnosnwxos, naxozwsmwx-
cn na cny+e. Cospemenn-e wccnezosaienw cuwiaxi, uio cozep+anwe anna-
paia iaxoro poza, wn-mw cnosamw, camoro xpama xax coopy+enwn w ero cny-
+wienen, ny+zanwcs s nocionnnom nociynnenww cpezcis, i.e. s +episax w
no+episosanwnx, xoiopoe ceroznn ipyzno xsanwwuwposais oznosnauno xax
nanorw wnw +episonpwnomenwn.
-io +e iaxoe iax nas-saem-n uepxosn-n nanor: mo+ei -is, unen-
cxwn ssnoc, wnw perynnpnan +episa, wnw wmenno nanor? Ho nwxio ne on-
san nnaiwis oioi nanor s cnyuae, ecnw ionsxo on pemwicn s-niw ws uepxsw
csoero sepoyuenwn. Oznaxo s npe+nwe spemena nozon-n mar -n npaxiw-
uecxw nesosmo+en, iax xax snex sa coon cymecisennoe ymemnenwe npas.
Cnezosaiensno, oio ne nanor, a +episa, o xoiopon sce-iaxw nazo rosopwis
xax o nanore. Hooiomy mo+ei noxasaiscn cipann-m, uio s aniwunom
mwpe s Iwsax, Cnapie, Awnax w Pwme npnm-e nanorw sswmanwcs nwms
s pezxwx cnyuanx, nanpwmep, s in+en-e spemena wcxnxuwiensnon onacnoc-
iw, xorza pemanacs cyzsa rocyzapcisa.
C wnosemn-x xynuos s nopiax, y ropozcxwx sopoi w na p-nxax sswmanwcs
nomnwn- w zpyrwe xocsenn-e cop-. K nwuam, sswmasmwm oiw nanorw, m-ia-
pnm, napoz oinocwncn c nenpwnsnsx. B Hosom Baseie onw neoznoxpaino yno-
mwnaxicn napnzy c rpemnwxamw. Hanpwmep, s Esanrenwe oi Lyxw: Lsa ueno-
sexa somnw s xpam nomonwiscn: ozwn apwcen, a zpyron m-iaps. Iapwcen
cian monwiscn cam s cee iax: Bo+e! narozapx Ten, uio n ne iaxos, xax
npouwe nxzw, rpawienw, owzuwxw, npenxozew, wnw xax oioi m-iaps. M--
iaps +e, cion szanw, ne cmen za+e noznnis rnas s neo; no, yzapnn cen s
rpyzs, rosopwn: Bo+e! yzs mwnociws xo mne rpemnwxy! Cxas-sax sam, uio
cen nomen onpaszann-m s zom cson onee, ne+enw ioi: wo scnxwn, soss-ma-
xmwn cam cen, ynw+en yzei, a ynw+axmwn cen soss-cwicn...
Hpwnuwnwansnoe snauenwe wmeei paszenenwe na npnm-e w xocsenn-e
nanorw. B cnyuae c npnm-mw nanoramw peus wzei o iom, uio- xonxpeino
onpezenwis cnoconocis nwu ocymecisnnis nanoros-e nnaie+w, i.e. nanpn-
myx ono+wis nanorom nwuo, npeznpwniwe, opranwsauwx. C xocsenn-m
nanorom zeno ociowi wnaue. Bzecs n-iaxicn zociwus ion +e uenw xocsen-
n-mw nyinmw w onee ionxwm cnocoom, a wmenno: ono+wis iosap- nano-
nwncxom nonyocipose cymecisosanw ynpasnnsmwecn onwrapxwnmw ropoza-
rocyzapcisa, a y repmancxwx napozos -nw naipwapxansno opranwsosan-
n-e nnemena. Bce oiw opm- nwms npezmecisosanw rocyzapcisy s namem
cm-cne cnosa. Hooiomy ne iax npocio rosopwis w o rocyzapcisennom nanore
wnw o ezwnom npouecce passwiwn nanoroono+enwn. Oznaxo y+e iorza cyme-
cisosanw nexoiop-e iwnwun-e opm- copos, npwnomenwn, ycnyr, xoiop-e
oxas-sanwcs wnw zon+n- -nw oxas-saiscn omwne, snaciwienx wnw Bory.
Oznon ws iaxwx nauansn-x opm nanoroono+enwn -no +episonpwno-
menwe. Hnyiapx s Pwmcxwx sonpocax sazaei, nanpwmep, sonpoc- ociax-
mwecn es oiseia: Houemy Caiypny npwnocni +epis- c nenoxp-ion rono-
son?, Houemy Cnase npwnocni +epis- c nenoxp-ion ronoson?, Houemy
mnorwe orauw npwnocni s +episy Lepxynecy zecniyx uacis csoero cocion-
nwn?, a s Lpeuecxwx sonpocax npwsozwi cnezyxmyx wciopwx, ciasmyx
snocnezcisww wssecin-m nwiepaiypn-m moiwsom. Kio npwnec -xa s
+episy csoemy narozeienx?.. . epera Uiaxw cionno na nxope pasonnw-
use cyzno, a na cyzne -n ciapwx w npw nem ropmxw co cmonon. Cnyuwncn
iyi nepesosuwx-wiaxweu no wmenw Hwppwn; on no+anen ciapwxa, nocny-
mancn ero npocs w s-xynwn ero, ne npezswzn nwxaxon cee s-roz-; a sa-
ozno no npocse ciapwxa s-xynwn w necxonsxo ropmxos. Korza pasonnwxw
ymnw w onacnocis mwnosana, ciapwx nozsen Hwppwn x ropmxam w noxasan
emy s cmone mno+eciso sonoi-x w cepepnn-x monei. Heo+wzanno paso-
raies, Hwppwn oxpy+wn ciapwxa saoion w saxnan emy s uecis +episenno-
ro -xa. C ion nop- w somno s norosopxy: Hwxio ne npwnec narozeienx
s +episy -xa, xpome Hwppwn.
Teopeiwuecxw npwnecenwe +epis- zeno zoposonsnoe, no scem wsseci-
no, xax -cipo saxanuwsaeicn zoposonsnoe nauano, cianosncs npwny+ze-
nwem, nenwcan-m saxonom, iax cxasais zoposonsno-npwnyzwiensn-m. Oio
snauwi, uio oixas oi zoposonsnoro +episonpwnomenwn yzei nnoxo soc-
npwnni omwnon, paccepzwi snaciwienn wnw s-sosei rnes oros.
B Bwnww cxasano: B ie znw s-mno oi xecapn Asrycia nosenenwe
czenais nepenwcs no scen semne... U nomnw sce sanwc-saiscn, xa+z-n s
cson ropoz. Oia nepenwcs, xoiop-mw s Esanrenww oi Lyxw nauwnaeicn no-
secisosanwe o po+zenww Xpwcia, no mnenwx wciopwxos, s mensmen ciene-
nw cny+wna pwmcxon ciaiwciwxe, uem nanorosomy xazacipy, i.e. onwcw, co-
rnacno xoiopon pwmcxwe nposwnuww onaranwcs nanorom. Eme Lxiep ysw-
zen zsonnon cm-cn nepenwcw: w xax iaxoson, w xax perwcipauww nanoronna-
iensmwxos. Taxwm opasom, nwmei cospemenn-n nemeuxwn wciopwx Kapn
Xonsep, camoe nosznee s momeni po+zenwn Xpwcia nanor cuwiancn wsseci-
n-m meiozom sswmanwn zener s nonssy rocyzapcisa wnw snacis wmymwx,
xpome ioro, -n npesocxozno opranwsosan, ecnw yuecis, uio peus mna o
Pwmcxon wmnepww wnw, sepnee, o ee wmnepaiope s zanexom Pwme, wszasmem
yxas o nanore, xonwn xoioporo no mensmen mepe zse nezenw naxozwnacs s
nyiw, npe+ze uem -na nonyuena s Uyzee Kswpwnwem, pwmcxwm npaswie-
nem, s nozuwnenww xoioporo naxozwnacs w nposwnuwn Cwpwn.
B Bwnww wmexicn w zpyrwe cswzeienscisa ioro, uio nanorw cymeciso-
sanw, no y+e s ie spemena ne nonssosanwcs ocoon nxossx. Hawonee
wssecinon nsnneicn npwiua o zwnapww, xorza Uwcycy -n sazan nyxas-n
sonpoc o nossonwiensnociw nozaiw. Lyxas-m sonpoc -n noiomy, uio nena-
398 HACTB V. HAHOFH 399 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
swps ozwn mexens. Korza ioproseu narosonwnmw cociasnnn narosonwn
znn ymamenwn, wmaxxy nonyuan nnis mexenen, ero swswps ozwn, ynpas-
nnxmwn zsopuom eme ozwn. -io +e zo xpama w ero wmymecisa, wmaxxy
sasnazen scem... Uciopwx zoasnnn: B-xw ora naxanw nyxos-e nazen-
wmaxxy; nyxos-e nazen- wmaxxy sanwmanw nyumwe semnw ora.
Cam-e ysa+aem-e cny+wienw xpama w npe+ze scero canra s-ny+ze-
n- -nw oizasais wmaxxy onsmoe xonwueciso csowx ocnos, -xos w sepna.
La+e cmepis ne wsasnnna ropo+an oi nanoros w noopos. Korza no-
xonnwxa npwnocwnw na xnazwme znn norpeenwn, iam y+e o+wzanw mnoro-
uwcnenn-e uwnosnwxw w wx npwxneaienw, uio- s-manwis y pozcisennw-
xos noxonnwxa xax mo+no onsme numenn, xnea, nwsa w scesosmo+n-x
npezmeios zomamnero owxoza.
Ho scen cipane, oi xpan zo xpan, c ropeusx sameuaei paccxasuwx,
scxzy -nw copmwxw nanoros. Heyzwswiensno, uio npw iaxom nono+e-
nww semen zsopuosan xnwxa narozencisosana. Bemnw w snazenwn npaswie-
nen cnwsanwcs s cnnomn-e orpomn-e nomecisn. B iexcie zoxymenia cxasa-
no: Loma wmaxxy w nonn wmaxxy, zoma zsopuosoro rapema w nonn zsopuo-
soro rapema, zoma zsopuoson cemsw w nonn zsopuoson cemsw npociwpanwcs
ws xonua s xoneu.
B iaxom nnauesnom cocionnww naxozwncn Laram s momeni npwxoza no-
soro oroonsnennoro npaswienn no wmenw .pyxarwn, xoiop-n sepnyn wc-
cipazasmwmcn rpa+zanam wx npasa w csoozy. On oiossan cmoipwienen naz
nozounwxamw, naz xpynn-m w menxwm cxoiom, naz p-n-mw yrozsnmw,
copmwxos cepepa, xoiop-e sswmanw nnaiy sa cipw+xy en-x oseu. Korza
my+ passozwncn c +enon, nw wmaxxy, nw ero swswps ne nonyuanw nwuero.
Korza noxonnwxa npwnocwnw na xnazwme, copmwxw nonyuanw ropaszo
mensmyx zonx ero wmymecisa, wnorza snauwiensno mensme nonoswn-.
U no scen cipane, oi xpan zo xpan, ysepnei paccxasuwx, ne ocianocs nw
oznoro copmwxa nanoros.
Hs sonororo ona sxonoxwxw
Usyuenwe wciopww wnancoson nayxw nosso-
nwi nam npocnezwis, xax wnancosan npax-
iwxa w ieopeiwuecxwe wccnezosanwn ciaswnw
na norw wnancosyx nayxy, passwsasmyxcn
s pamxax nonwiwuecxon oxonomww.
B. M. Hymxapesa
Hpwmeuaiensnon ocoennocisx zpesneerwneicxon oxonomwxw -no nop-
mwposanwe (wnw uio-io s oiom poze) s swze isepzo wxcwposann-x saipai w
zoxozos. Ero ocnosnan uens y+e iorza cocionna s oecneuenww xasn- w xo-
snncis nocionnn-mw wciounwxamw nociynnenwn. O+exiamw nopmwposanwn
nsnnnwcs semnn, sepno w zpyrwe npozyxi-, cozep+anwe paoinwxos, a iax+e
nanorw. Tax, me+esanwe rocyzapcisenn-x nonen (nanpwmep, nocne uaci-x
nasoznenwn) cocionno s npezsapwiensnom onpezenenww sepnosoro nanora.
ramw, xoiop-e yzyi sswmaiscn c iex nwu, xoiop-e cuwiaxicn cnocon-mw
neciw nanorosoe pemn, nocxonsxy onw s cocionnww npwopeciw oiw iosa-
p-. Opasno s-pa+ancs, xocsenn-e nanorw sxi no nepemeinon cyme, no
wmexi s swzy ocna, xoiop-n zon+en zais sonoi-e zyxai-. K npwmepy, s
namw znw nanor na nwso xacaeicn ionsxo nxwienn nwsa, nanor na ia-
ax ionsxo xypwnsmwxa, a nanor c oopoia w nanor na zoasnennyx cio-
wmocis zaswi na noipewienn. Hpw oiom nocneznwn sauaciyx za+e npw-
nwswiensno ne snaei, xaxyx cymmy on oizaci rocyzapcisy, npwopeian
yxasann-e iosap-, iax xax nanor cozep+wicn s uene. Cnezosaiensno, ero
senwuwna cxp-ia oi rnas noipewienn, w s cwny oioro no mensmen mepe
ero pasmep- cianosnicn znn noxynaienn npaxiwuecxw nesamein-mw.
Pasnwuwe me+zy npnm-mw w xocsenn-mw nanoramw ne sosnwxno camo no
cee w nsnneicn snamenaiensn-m so mnorwx oinomenwnx. Ono xpacnon nw-
isx npoxozwi cxsoss wnancosyx nayxy. Ecnw npnm-e nanorw s xoneunom
cueie scerza opweniwpyxicn na nwunyx paoiocnoconocis, xoiopan xax pas
w nsnneicn wciounwxom +epis-, io xocsenn-e nanorw ociaxicn wnzwepen-
in-mw. Onw opweniwpyxicn na semw, a ne na wswuecxwe nwua. Hpnm-e
nanorw xax - saswcaxi na wmexmwxcn s nanwuww iosapax, na wsroiosnenww
wnw omene iosapos w npezociasnenww ycnyr, a iax+e na sciynnenwnx s zoro-
sopn-e oinomenwn w i.n. Kocsenn-e nanorw sswmaxicn nouiw scerza c npo-
wssozwienen, ioprosues, xynuos, cozep+aienen iosapn-x cxnazos w iex, xio
sanwmaeicn nepesosxon rpysos. Ho s wiore onw ynnauwsaxicn noxynaiennmw
w noipewiennmw. Hooiomy wcioxw sosnwxnosenwn xocsenn-x nanoros cnezyei
wcxais na aniwun-x asapax, s nopiax, y ropozcxwx sopoi, na zoporax w ne-
pesanax w so scex zpyrwx ysxwx meciax iopros-x oinomenwn.
Comxons H. Kpamep s xnwre Uciopwn nauwnaeicn s Tymepe onwc-sa-
ei nxon-in-n cnyuan nepsoro s wciopww cnw+enwn nanoros. Bo spemn
+ecioxwx sonn rpa+zane Larama yipaiwnw csow nonwiwuecxwe w oxonomwuec-
xwe csooz-. -io- nawpais w soopy+ais soncxo, npaswienw ropoza counw
neoxozwm-m ypesais npasa csowx nozzann-x, ysenwuwis zo npezena nanorw
w za+e npwcsowis cocisennocis xpama. Hoxa cipana naxozwnacs s cocion-
nww sonn-, onw nouiw ne scipeuanw npoiwsozenciswn. Ho, ozna+z- saxsaiws
s csow pyxw pasz- npasnenwn, unen- zsopuoson xnwxw ne +enanw oixasais-
cn oi nwx w s mwpnoe spemn, wo oio zasano wm newcuwcnwm-e npewmyme-
cisa. B camom zene, nwmei C. Kpamep, zpesnwe uwnosnwxw yxwipnnwcs
ws-cxwsais iaxwe wciounwxw ysenwuenwn csowx zoxozos, uio wm mornw -
nosaswzosais za+e wx cospemenn-e xonnerw. Oiuwcnenwn s xasny, nanorw,
cop-, nomnwn- w ono+enwn zociwranw s Larame neswzann-x pasmepos.
Boi uio paccxas-saei zpesnwn wciopwx, +wsmwn s Larame uei-pe c
nonoswnon i-cnuw nei nasaz, o co-iwnx, cswzeienem xoiop-x emy zose-
nocs ciais.
Cmoipwiens naz nozounwxamw saxsai-san nozxw. Cmoipwiens naz cxo-
iom saxsai-san xpynn-n cxoi w saxsai-san menxwn cxoi. Cmoipwiens naz
p-n-mw yrozsnmw saxsai-san p-y. Korza +wiens Larama npwsozwn so
zsopeu osuy znn cipw+xw, on zon+en -n nnaiwis nnis mexenen (mepa
seca w, cnezosaiensno, zene+nan ezwnwua; szecs peus wzei, no-swzwmomy, o
cepepnnom mexene npwmepno 8r cepepa), ecnw osua -na enon. Kor-
za my+ passozwncn c +enon, wmaxxy nonyuan nnis mexenen, a ero sw-
400 HACTB V. HAHOFH 401 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
.po+an ywpanw sa mecnu noz neyc-nn-m npwcmoipom xoniponepos.
Ocoennocisx censcxoxosnncisennoro npowssozcisa s Lpesnem Erwnie
-na nonnan czaua copannoro ypo+an na cxnaz-, nocne uero wsnwmex naz
nopmon czauw sosspamancn semnezensuam, uio saswceno oi pasmepos wx
yuacixos. Hooiomy-io semnezensu- npwcyicisosanw npw me+esanww w zasa-
nw xnnis-, uio wsmepenwe npowssezeno npaswnsno. Taxan cwciema npozep-
+anacs s Erwnie zo nosoro spemenw.
Bepno cowpanw, nepesoswnw, zociasnnnw s uenipansn-e xpanwnwma, a
saiem pacnpezennnw no xosnncisam uapcxwm w xpamos-m, w xa+z-n
oian, xoneuno, yuwi-sancn no oiseicisenn-m w xoniponwposancn. Cwciema
copa w pacnpezenenwn cpezcis opaciana zoxymeniamw, csepxamw, ssawm-
n-mw w s-mecionmwmw nposepxamw. O nes-nonnenww nopm- copa yxas--
sanw s zoxymeniax.
Hapnzy c semnom zpyrwm sa+nenmwm maiepwansn-m pecypcom -n
cxoi. Hewssecino, nopmwposancn nw npwnnoz, no nepenzcn cxoia s uenom
no cipane npowssozwnacs xa+z-e zsa roza. Lnn oioro cxoi zociasnnnw x
meciam nozcueia w s uennx nanoroono+enwn xnenmwnw. B yueie conxza-
nocs zenenwe cxoia no swzam, sospacin-m rpynnam w npowssozcisennomy
nasnauenwx. Ho zann-m onwcen cociasnnnw csozn-e cnwcxw cxoia.
B oznon ws rponwu cuena zociasxw cxoia x meciy ero nozcueia conpo-
so+zaeicn naznwcsx: Bnarononyunoe npw-iwe zociw+enwe sezomcisa
no npowssozcisy senwxoro nozcueia s ero ciaze, npwnazne+amem uapx w s
ero ciaze (Loma) seunociw. Eme ozno wsopa+enwe ws conneunoro xpama
nossonnei swzeis zon+nocin-x nwu, sezymwx orpomn-x ynwiann-x -xos.
B noncnenww yxasan- ropoz w xonwueciso cxoia: Knnss Cnosia (i.e. cio-
nwu- onaciw)... ynwiann-x -xos 2, esporwx -uxos...?
Hepwozwuecxw npowssozwnacs nepenzcn zmymecina. O wx sa+nociw
rosopwi ioi axi, uio s zoxymeniax npw onpezenenww zai- cc-nanwcs na
nwx, nanpwmep, roz nocne nepsoro nozcueia, nocne cezsmoro cueia sonoia w
nonen. Hozain-e cnwcxw scero wmymecisa xpecisnn cociasnnnwcs c yxasa-
nwem wx nazenos, cxoia, nocazox w nanoros c nwx. Hozaiw wmenosanwcs
ipyt. Onwcs copann-x c wmymecisa nanoros, oueswzno, cipownacs no
iwny nanoroson onwcw sepna. B nen +e yxas-sanacs sazon+ennocis sna-
zensua wmymecisa. Cnwcxw sazon+ennwxos, nonyuenn-e s-opouno ws onw-
cen, xpanwnwcs oizensno w -nw noz oco-m xoniponem. Lnn copa nezo-
wmox spemn oi spemenw c oipnzom cipa+nwxos s-es+anw uwnosnwxw, xoio-
p-e ecnomazno pacnpasnnnwcs c sazon+ennwxamw w wx wmymecisom.
Boccianwe, npowsomezmee oxono 1750r. zo n.o., ynwuio+wno oiw cnwc-
xw. Ozwn ws nanwpycos, nassann-n Peuenwe Unysepa, rosopwi o oiom
iax: Bcxp-i- apxws-, pacxwmen- wx nozain-e zexnapauww... uwnosnwxw
ywi-. Bsni- wx zoxymeni-... nwcu- no yueiy ypo+an, cnwcxw wx ynwuio-
+en-... +aisa cospesaei, no o nen ne zonocwi nwxio. Hwceu cwzwi s cso-
en xanuennpww, pyxw ero eszencisyxi s nen.
B nepenwcnx nacenenwn, nposozwsmwxcn uepes xa+z-e nninazuais nei,
yxas-sanwcs xaieropww nacenenwn w wx wmymeciso. Tmaiensno -n nocias-
nen yuei paouen cwn-. On nauwnancn c oopmnenwn paoinwxos no mec-
iam paoi. Loxymeni o naope nociynan s xpo zoma uapcxwx zoxymenios,
a saiem x nazcmoipmwxam paouwx napiwn. Ha ero ocnosanww saroiasnw-
sanwcs npwxas- o nasnauenww. .uei paoinwxos senw no totonam.
Lon+nocis copmwxa nanoros -na maiepwansno oiseicisennon. He-
sosmo+nocis oecneuwis yisep+zennyx nopmy copa morna npwseciw aren-
ia x rwenw.
Umenocs necxonsxo npwemos iexnonorww yueia, nanpwmep, no iwnam sa-
nwcen no iwnam semnesnazenwn w oiseicisennociw.
Hpw nepsom iwne sanwcen na nanwpyce sanwc-sanocs: Bemnn, sosze-
nannan iaxwm-io, sxnxuaei s cen: pasmep yuacixa, nopmy copa (nopmy
nanoroono+enwn) c ezwnwu- nnomazw 5mep sepna apyp- semnw cpezne-
ro xauecisa, omyx cymmy copa. Bce ipw uwp- nanwcan- xpacnon iymsx.
Banwcw sioporo iwna oinocnicn x zpyrwm opmam cocisennociw. Onw
nauwnaxicn co cnosa zonn, uacis w cocioni ws ipex uwp, ws xoiop-x
nepsan uepnaz, a ociansn-e xpacnme. Heps-n noxasaiens oman
nnomazs yuacixa, siopon onaraeman nanorom, ipeiwn nopma ono+e-
nwn. Ona nocionnna w wxcwposana 1
2
/4mep- sepna.
B-n w eme ozwn iwn sanwcw ws zsyx uepn-x uwp, npwuem yuacixw
wsmepen- ne s apypax, a s semetnnmx toxizx. Cozep+anwe sanwcen ne
ncno, no ycnosno nepesozwicn xax ociaxmancn nesoszenannon w nooiomy ne
onaraeman nanorom semnn.
Texnonorwn yueia npw nomomw onwcen saswcena oi oxonomwuecxoro co-
zep+anwn yuein-x o+exios. Hocxonsxy pasn-e no nasnauenwx o+exi-
yuwi-sanwcs s oznon onwcw, io s nen cocymecisosanw sce ipw opm- yuei-
non perwcipauww. Cospemenn-e yuen-e nonaraxi, uio mo+no -no -
onwcw seciw paszensno no iwnam yuein-x sanwcen. Ho iax xax nozon-n
nozxoz oicyicisyei, io mo+no czenais s-soz o iom, uio rnasn-m -n xo-
snncisenn-n xonipons, o+exiamw xoioporo npe+ze scero nsnnnwcs semnn w
oiseicisenn-e sa nee.
Areni- no copy sepna -nw npaxiwuecxw ecxoniponsn- s csoen zen-
iensnociw, uio o+ncnnnocs wx ezcisenn-m nono+enwem: s-mecionmwe
uwnosnwxw ipeosanw onsaiensnoro s-nonnenwn nopm-. Hexoiop-e areni-
w uwnosnwxw wsnwmne ysnexanwcs w cuwianw ocoon zonecisx nepes--
nonnnis nopm- copa.
B wepornwwuecxon naznwcw na nnwie, onapy+ennon s Bwnraw, uwia-
em: H uwnosnwx npesocxozn-n znn rocnozwna ero, iax xax nociasnnx s
ws-ixe sepnoson nanor, nociasnnx s ws-ixe mnorouwcnenn-e nozaiw.
Moe npes-menwe sepnosoro nanora w nozaien zecniwxpaino s cpasnenww c
mowm ono+enwem sepnos-m nanorom w nozainmw. 4632mep- swna mon
nxzcxan noswnnocis n zociasnnn s xonwuecise 30000, c npes-menwem
na 25368... 70mep meza moe ono+enwe mezom n zociasnnn wx s xo-
nwuecise 700(c npes-menwem na) 630. 70000xap mon rozoson sepno-
son nanor n zociasnnn wx s xonwuecise 140000, c npes-menwem na
70000.
Mnorouwcnenn-e nozaiw pasopnnw semnezensues.
Camocioniensnociw semnezensu- ne wmenw nwxaxon. Onw w nanorw
camw ne nnaiwnw, ionsxo uacin-e snazensu-. Iaisa cosepmanacs iax+e
noz nanxzenwem yuein-x paoinwxos. B Lpesnem Erwnie cymecisosana
mnoroyposnesan cwciema xosnncisennoro xoniponn. Ona no csoen penpec-
cwsnon cyiw nozzep+wsana, oxpannna w xynsiwswposana couwansnoe nozas-
nenwe.
402 HACTB V. HAHOFH 403 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
sxonomon, apcxzx nzcon, apxzztaxzion, xpemaizcion, xommotpam-
maieycon, xomapxon, ionapxon, ionotpammaieycon.
Hanwpyc- cozep+ai nozponyx xnaccwwxauwx semens no pasnwun-m
npwsnaxam: xauecisy, cienenw opomenwn, snazenwx, pacnono+enwx, censc-
xoxosnncisenn-m xynsiypam w nanoram. Iwxcwposancn nepesoz yuacixa ws
oznon xaieropww s zpyryx. Omwn semensn-n xazacip Erwnia oicyicisosan
wnw ne coxpanwncn.
Bce copannoe, xax w s zoonnwnwciwuecxwn nepwoz, czasanocs s xpanw-
nwme, xoiopoe sosrnasnnnw cwionorw. Hosmecisom -na ouenxa ypo+an no
isepz-m rocyzapcisenn-m uenam. Us nero yzep+wsanwcs nanorw, a ociaiox
no xswianuwnm na ocipaxax s-zasanw snazensuy ypo+an. Hpw oixynnon cw-
cieme ypo+an nposepnnw mecin-e uwnosnwxw w oixynmwxw, nocneznwe oue-
nwsanw ero. B xpamax uacis ypo+an ociasnnnw, a uacis czasanw cwionory,
ouenwsan ero npw oiom s zene+nom s-pa+enww.
Bo spemn copa ypo+an w ynnai- nanoros cocionnwe ypo+an w ero
ouenxy nposepnna cneuwansnan xomwccwn no zann-m wsmepenwn yuacixos,
uio wxcwposanocs s cneuwansnom zoxymenie c neuainmw, xoiop-n cocias-
nnnw s zsyx oxsemnnnpax. Hanorosan oiueinocis -na npwopwieinon.
Cuei copmwxa nanoros oi 209r. n.o. noxas-saei, uio sanwcw s nem
zenanw no mepe copa nnaie+en. Tax naxannwsanwcs zann-e no oznomy
onpezenennomy npwsnaxy:
Cuei copmwxa nanoros
| cipoxw
14Loz 15-n Lyuwn Ceniwmwn Cesepa (tatee ctetymi zmena npa-
nzietez)
59Xonnx 6-ro. Lwarpa (en) Aox w ero xomnansonam, copmwxam
nanoros s zensrax s zepesne Coxnonan Hec, Anxowcy, c-ny Haon no zw-
arpa (en) sa _ _ _ w (wioro) 12zpaxm.
915Haynw 1-ro iax+e eme zsenazuais zpaxm, wi(oro) 12zpaxm.
Haynw 29-ro iax+e, eme zsenazuais zpaxm 24oona, wi(oro) 12
24zpaxm. Enen 30-ro iax+e eme socems zpaxm, wi(oro) 8zpaxm. Toi 6-ro
sa 15-n roz zsenazuais zpaxm, wi(oro) 12zpaxm (w i.z.)
Oioi cuei wniepecen iem, uio s nem npwcyicisyei onemeni rpynnwpos-
xw zann-x no mepe cosepmenwn onepauwn (copa wnw czauw nanoros). Cuei
nanwcan na nanwpyce, oznwm nouepxom, no no xapaxiepy nouepxa swzno, uio
s pasnoe spemn. Cymm- oosnauen- iexciom w uwpamw.
Hw+e npwsozwicn zpesneerwneicxwn iexci ws Hozainoro .ciasa Hio-
nemen Iwnazensa. (Papyrus Revenue Laws, SB, Bh. 1), sawmcisosann-n
ws Xpeciomaiww no wciopww Lpesnen Lpeuww / Hoz pez. L.H. Kannwcio-
sa. M.: M-cns, 1964). K co+anenwx, nanwpyc, na xoiopom nanwcan .c-
ias, -n nospe+zen. Ho w s oiom swze ero cnpaseznwso oinocni x sonoiomy
onzy zpesnwx oxonomwuecxwx wciounwxos.
Paszen 1. CLA-A HALOLOB HA OTK.H
(Cioneu 1.) B uapcisosanwe Hionemen, c-na Hionemen Coiepa...
(ipz cipoxz patmenizponanm, ociatnnoe yiepzno).
(Cioneu 2.) Ecnw xio-nwo ws oixynmwxos... no+enaei npozais...
(Peun, no-nztzmomy, o nepenpota+e oixynmzxamz uaciz oixyna. Cte-
tyei nzin patmenizponannmx cipox, ociatnnoe yiepzno)
.uei nepconana zononnnncn yueiom wcnonssosanwn paouen cwn-. Lnn
oioro iax+e wcnonssosanwcs nowmenn-e cnwcxw. B nwx yxas-sanwcs nens-
xw no npwuwnam. .sa+wiensn-mw -nw penwrwosn-e opnz- s xpamax, o-
nesns paoinwxa wnw ero nwsxwx, yxyc cxopnwona.
Oi nanoros ocsoo+zanwcs nwcu- w cyzsw. Tem ne menee s cyzenon
npaxiwxe scipeuanwcs ansmws-e zoxymeni-, xoiop-e cociasnnnw nwcu- w
ozopnnw cyzsw. B oiom oinomenww xapaxiepen parmeni onwcanwn cyze-
noro npouecca o paszene semnw: ...nozno+nan onwcs s ero pyxe; U n
cswzeienscisyx, rosopn: no+na onwcs, xoiopan czenana npoiws menn! Uo,
xorza n -n zonpomen pansme, n -n nanzen sanwcann-m.
.uei s Lpesnem Erwnie onpezennncn xax ysnasanwe, ycianosnenwe y--
nw. B oinomenww xpacn-x sanwcen ipyzno cxasais uio-nwo oznosnaunoe.
B oznom nanwpyce wmw oosnauanwcs nopm- nanora, scn nnomazs yuacixa w scn
cymma copa (wnw nanora). B oiom +e nanwpyce zones-e naparpa- wmexi zse
xpacn-e uwp- onaraeman nanorom nnomazs w nopma nanora. B zpyrom na-
nwpyce npw yueie czauw sepna xpacn-e sanwcw xacaxicn iax+e uwposon uaciw,
a s ipeisem, ioro +e nasnauenwn, s-zenena ionsxo iexciosan.
Oxonomwuecxwe oinomenwn s onnwnwciwuecxom Erwnie cipownwcs na
noznesonsnom ipyze csoozn-x semnezensues w paos, monononwnx w nano-
rax. Hanoros -no senwxoe mno+eciso. Hanpwmep, anomozpa s pasmepe
1/6ypo+an snocwnacs naiypon w zensramw. Hanor 33
1
/3% sswmanw c ypo-
+an swnorpaza, no iaxon +e ciasxe oi ciowmociw ssoswmoro swna,
5% zoxoza oi apenz- nomemenwn; 10% oi npoza+non ciowmociw
iosapos: 2% na iopros-e p-noun-e czenxw, s iom uwcne sa ssos w s--
sos iosapos; cop- sa npoesz no cipane (anociotzon). Cop anocionwona
oizasancn na oixyn. On sswmancn c xanwianos, maipocos, pemecnennwxos w
zpyrwx rpynn npoes+axmwx. Hpwmeuaiensno, uio c npociwiyiox nanor ssw-
mancn s 20pas onsmwn, uem c maipocos.
Cymecisosan oco-n cop sa nponycx s nyci-nx; cop- na cozep+a-
nwe noia, nonwuww, ans, spauen, mecinon azmwnwcipauww w i.z.
Ussecina uenan cwciema monononwn na zo-uy c-psn w maiepwanos
(pyza, nen), npowssozciso (macno, nanwpyc), opamenwe (ssos iosapos),
wnanc- (anxw). Monononww mornw -is w npwnyzwiensn-mw, iax xax
s-coxwn nanor ne noompnn snazensues xanwianos sxnaz-sais wx. Pasno-
swznocis monononwn oixyn. On io+e -n npwnyzwiensn-m. Ocnosnan
sazaua oixyna cocionna s iom, uio- copann-e c nanoronnaiensmwxos
cpezcisa nepezais s rocyzapcisennyx xasny. Oixynmwxw cowpanw npozyx-
i-, mornw opranwsosais wx opaoixy w nepepaoixy, czasanw wx iopros-
uam, sa uio nonyuanw isepzyx onnaiy. C nwx panw onsaiensciso nony-
uais nawonsmwn zoxoz oi npowssozcisa w npoza+w.
Ocnosn-m o+exiom yueia w xoniponn ociasanacs semnn w ee wcnonsso-
sanwe. Bepno -no rnasn-m npezmeiom oxcnopia. Bemnn no-npe+nemy npw-
nazne+ana uapx, no oizasanacs so snazenwe xpamam, sensmo+am w xpecis-
nnam, a opaai-sanw ee xpecisnne w pa-. Bce yuacixw e+erozno wxcw-
posanwcs s onwcnx, c yxasanwem wx mecionono+enwn, pasmepos, npeznona-
raemoro ypo+an w cymm nanoros nponopuwonansno zoxozy. Hexoiop-e xaie-
ropww nacenenwn nanoros ne nnaiwnw. Onwcw nepec-nanwcs s annapai zw-
onxeia. Ho nyiw cnezosanwn onwcs npoxozwna uepes pyxw orpomnoro uwcna
uwnosnwxos, s-nonnnxmwx yuein-e ynxuww, cipaieton, snzciaion,
404 HACTB V. HAHOFH 405 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
(Cioneu 13.) Cxonsxo cnezyei nasnauwis s xa+z-n oixyn copmwxos
nanoros, nomomnwxos w xpanwienen pacnwcox, nycis pacnpezenni oxonom w
aniwrpaen smecie c apxoniom. (Hecxotnxo cipox zcnopueno.) ...ecnw +e
xio czenaei uio-nwo ws oioro, io ynnaiwi s uapcxyx xasny 5iananios w
yzei naxozwiscn noz cipa+en, noxa o nem ne pemwi uaps.
(Cioneu 14.) Perwcipauwn apxonios. Bce +enaxmwe ciais apxoniamw
nycis saperwcipwpyxicn y uwnosnwxa, sezaxmero npoza+en oixyna (ne-
cxotnxo cipox zcnopueno).
Ecnw xio-nwyzs sonpexw oiomy sossmei oixyn, wnw nepenpozaci ero,
wnw sonzei s xomnanwx oixynmwxos, c nero yzei ss-cxano 30mwn w... w
nopyuwiens (tne cipoxz zcnopuenm).
(Cioneu 15.) He paspemaeicn nw pais oixyn, nw yuacisosais s xom-
nanww oixynmwxos, nw -is nopyuwiennmw iaxwm nwuam, xax uapcxwe uw-
nosnwxw, xpemaiwci-, oncaroreac (xpemaizcim z szcatoteac uznonnz-
xz, zcnotnzmmze cyteonme ynxzz). (Hecxotnxo cipox zcnopueno.)
Bswmanwe nanoros. Oixynmwxw zon+n- sswmais c nwu, nozne+amwx
ono+enwx, sce (nanorw) s cooiseicisww c saxonamw. Ecnw +e uio-nwyzs
czenaxi sonpexw npeznwcannomy, io ynnaini s uapcxyx xasny 3ianania w
nanorw, cxonsxo eme (ocianocs nesnecenn-x)... ecnw ne sanwcanw s xnwrw s
ieuenwe ipwzuaiw znen.
(Cioneu 16.) Pacuei. Oxonom w aniwrpaen zon+n- npowssozwis pac-
uei c oixynmwxamw nepez zecni-m znem xa+zoro mecnua oinocwiensno zo-
xozos, nonyuenn-x s npez-zymee spemn... (Hecxotnxo cipox zcnopueno.)
Onw ne zon+n- nw npwnwc-sais nonyuennoe s iexymem mecnue x pa-
nee nociynwsmemy, nw nepenocwis ws oznoro (cueia) s zpyron, w ecnw xio-
nwyzs ws copmwxos nanoros wnw nomomnwxos, ssns uio-nwo ws zoxozos
oixyna, sosmeciwi, io nwxowm opasom ne zon+n- sanwc-sais oio s ero
nwun-n cuei.
Bcnxwn pas, xorza onw yzyi zenais cnezyxmwn pacuei, nycis npwcoe-
zwnni x zoxozam ociaiox oi npez-zymero pacueia, yxasas, nacxonsxo senwx
-n ociaiox oi npezmecisyxmero nepwoza.
(Cioneu 17.) Ecnw s npez-zymee spemn -na nezowmxa, a s cnezyx-
mem (mecnue) npw-ns w oxonom yzep+an nonnocisx neoecneuennyx
nopyxon uacis oixyna... (Hecxotnxo cipox zcnopueno.)
Ecnw snocnezcisww w s iom oixyne, s xoiopom ecis npw-ns, nonswicn
nezowmxa, emy (i.e. oxonomy) cnezyei ss-cxais nepeuwcnennyx npw-ns c
nopyuwienen, npwnwcann-x x oixyny, s xoiop-n -n nepenecen ociaiox,
npe+ze +e... nycis sosspaiwi nepeuwcnennoe (iyza), oixyza nepeneceno.
(Cioneu 18.) Konww scex pacueios, xoiop-e oxonom cociaswn c oixyn-
mwxamw, nycis on ioiuac +e spyuwi xa+zomy ws unenos xomnanww, noznw-
cann-e scemw paccuwi-sasmwmwcn (necxotnxo cipox zcnopueno)... nycis
oic-naei e+emecnuno xonww pacueios zonxeiy w oxnorwciy.
Korza +e wcieuei spemn, na xoiopoe -n npozan oixyn, nycis sce oi-
xynmwxw nanoros nsnicn zo 10-ro uwcna cnezyxmero mecnua w nycis oxonom
npowssezei c nwmw nonn-n pacuei, ycianosws ciowmocis nociynnenwn, uio
onw zon+n- ynnaiwis, uio y+e ynnaueno zo oioro w s xaxwe cpoxw, nei nw
oi nepexyna wnw oi zpyrwx (npwuwn) xaxoro-nwo zonra, xoiop-n zon+en
ws-cxais oxonom, a iax+e sce ociansnoe.
(Cioneu 3.) Loxozamw oixynmwxos sezaxi aniwrpaew, nasnauenn-e
oxonomom (ociatnnoe yiepzno).
(Cioneu 4.) Onw (notpasymenamicz uznonnzxz, netanmze coopom
netozmox) yzyi ss-cxwsais nezowmxw, sezn e+eznesn-n cuei, s ieuenwe
ipwzuaiw znen... (ociatnnoe patmenizponano z yiepzno).
(Cioneu 5) Ecnw +e onw oxa+yicn zon+nwxamw uapcxon xasn-, io
nycis copasmepno yzei npowssezeno ss-cxanwe w s nonssy zowsmwxcn wx
ocy+zenwn.
Hopyuwiensciso (ipz cipoxz patmenizponanm, ociatnnoe yie-
pzno).
(Cioneu 6.) (Banpemaeicn?) oixynmwxam nonyuais oi copmwxos ne-
zowmox, ecnw za+e oio yzei s npezenax ipwzuaiw znen (ociatnnoe yie-
pzno).
(Cioneu 7.) (Ozna xonwn zorosopa zon+na -is cxpennena neuaisx w
noznwcnmw...) w cswzeienen, siopan +e necxpennennan. U nycis cociasni
cnwcox nwu, ocny+wsaxmwx oixyn, c yxasanwem wmenw oiua, pozwn- w
uem xa+z-n sanwmaeicn (ociatnnoe yiepzno).
...Ecnw +e onw ne -nw coyuacinwxamw, io nycis ss-myi c nwu, o-
cny+wsaxmwx oixyn, cpox xoioporo y+e wciex. Hycis oixynmwxw, ecnw onw
oswnnxi copmwxos nezowmox wnw wx nomomnwxos s uem-nwo oinocnmem-
cn x oixyny, opamaxicn s cyz s iom nome, rze onw nonyuwnw oixyn (oc-
iatnnoe yiepzno).
(Cioneu 9.) C ioro znn, xorza oixynmwxw ssnnw oixyn, uwnosnwxw,
sezaxmwe czauen na oixyn, nycis s-secni s nynxie copa nanoros na ze-
cnis znen ycnoswn oixyna, sanwcann-e na rpeuecxom w mecinom ns-xax, w
ecnw oxa+eicn xaxoe-nwo (nosoe) pacnopn+enwe, xacaxmeecn oixyna...
(necxotnxo cipox zcnopueno).
(Cioneu 10.) Hazsop naz wncnexiopamw, copmwxamw nanoros, xpanw-
iennmw (nanoros-x) pacnwcox w sanwmaxmwmwcn uem-nwo zpyrwm npw oi-
xyne, a iax+e yuei nociynaxmwx s oixyn zoxozos (nycis ocymecisnnei) ap-
xoni (i.e. rnasa xomnanww oixynmwxos) w xomnanwn oixynmwxos, uio-...
nwuero nomwmo aniwrpaees (necxotnxo cipox zcnopueno). Ecnw +e
(copmwxw nanoros), wncnexiopa w npouwe nwua, ocny+wsaxmwe oixyn,
uio-nwo (ws nanoros ss-myi wnw) uio-nwo zpyroe es sezoma aniwrpaen
nonyuai, wnw, ws-cxas, ne snecyi.
(Cioneu 11.) ...aniwrpaex, io nycis ynnaini uapcxon xasne s nniw-
zecniwxpainom pasmepe.
Ecnw aniwrpaen uio-nwo xax ne ynnauenn-e... oxonomy wnw aniwrpa-
ex, io ynnaiwi s uapcxyx xasny s nniwzecniwxpainom pasmepe.
(Lon+n- -is sanwcan-?) y oxonoma w aniwrpaen c yxasanwem wmen
oiua w pozwn- w wmena apxonios, yuacinwxos xomnanww oixynmwxos, nopy-
uwienen, copmwxos nanoros w nomomnwxos, snecenn-x s cnwcox.
(Cioneu 12.) Ecnw oxonom w aniwrpawn onapy+ai, uio xio-nwo
ocny+wsaei oixyn, ne yzyuw snecenn-m s cnwcox, nycis oisezyi (ero) x
uapx, npe+ze uem xio-nwyzs (noiepnwi ymep?) ws-sa nero. (Hecxotnxo
cipox zcnopueno.) Hycis yzei +anosanse copmwxam nanoros xa+zomy s
mecnu 30zpaxm, nomomnwxam s mecnu (xa+zomy) 20zpaxm, xpanwiennm
pacnwcox xa+zomy 15zpaxm, wncnexiopy... nomecnuno cio zpaxm.
406 HACTB V. HAHOFH 407 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
+e csoozn-e rpa+zane nanoros ne nnaiwnw. Bxz+ei nononnnncn sa cuei
zpyrwx copos. Tamo+ennan nomnwna cociasnnna 2% oi ciowmociw ssosw-
m-x iosapos. Cyzen-e nomnwn- io+e nociynanw s xz+ei. Lene+nan
noswnnocis (nwiyprwn) -na cions snauwiensna, uio ocsoo+zenwe oi nee
cuwianocs nauwonansnon narpazon. Oiy xz+einyx noswnnocis necnw
nwms cocioniensn-e rpa+zane.
Oznwm ws ocnosn-x wciounwxos zoxozos nsnnncn opoc. Ero snocwn
xa+z-n unen Awncxoro mopcxoro coxsa s omyx xasny, w on cociasnnn
snauwiensn-e cymm-. -pess-uann-n nanor soennoro spemenw szco-
pa ycianasnwsancn s isepzon cymme, a saiem pacnpezennncn me+zy
rpa+zanamw s saswcwmociw oi wx cocioniensnociw.
Cpezcisa na omecisenn-e pacxoz- onsmen uacisx nociynanw oi o-
mwnnon cocisennociw, nanpwmep, c semensn-x yuacixos, nopon oi pyznw-
xos, a xpome ioro, oi iamo+enn-x nomnwn, nozaien na wnosemues, c nano-
ros na npoza+y, cyzen-x nomnwn w mipaos. Korza oiwx nociynnenwn ne
xsaiano, sswmanw nanorw na zoxoz-, s uacinociw na zoxoz- oi censcxoro
xosnncisa. Pemenwn o oiom npwnwmanwcs s saswcwmociw oi ocionienscis.
Orpomn-e cymm- s Awnax s nauane Vs. zo n.o. mnw na coopy+enwe w
cozep+anwe noia. Hpwmepno s 483r. -n nocipoen onsmon noi, a sa-
iem coszan ooponwiensn-n Mopcxon coxs rpeuecxwx rocyzapcis, nanpas-
nenn-n npoiws nepcos. Ho coseiy Iemwcioxna -no pemeno s-coxwe zoxo-
z- oi nos-x meciopo+zenwn cepepa s Laspwone ne pacnpezennis me+zy
rpa+zanamw, a s-zasais no oznomy iananiy na xa+zyx coinx orai-x
rpa+zan, uio- xa+zan ws nwx s-cipowna na oiw zensrw no oznon ipwepe,
camomy cospemennomy soennomy cyzny ioro spemenw. Ha nociponxy cyzna
zener, seponino, xsaiano, no wx -no nezociaiouno na ero zoporocionmee
ocnamenwe, pemoni, ynpasnenwe, cozep+anwe xomanz- rpeuos. Xosnesam
npwxozwnocs zonnauwsais ws cocisennoro xapmana. Pacuei -n na nwiyp-
rwx, i.e. na omecisennyx noswnnocis. B uwcno iaxwx noswnnocien sxozw-
nw wnancwposanwe npasznwun-x meciswn, xynsios-x axensn-x meciswn,
xopos, xomezwn, iparezwn, cipowienscisa.
B cepezwne Vs. zo n.o. nonswnacs neoxozwmocis onnauwsais cozep+a-
nwe nemwx soncx, uio ciowno onsmwx zener, ocoenno xorza conzai- oi-
npasnnnwcs s znwiensn-e soenn-e noxoz- wnw yuacisosanw s mnoromecnu-
n-x ocazax xpenocien. Bonn- s ocnosnom wnancwposanwcs sa cuei sonn,
i.e. sa cuei pexswswuwn, oznaxo ipeosanw sce onsmwx pacxozos. Hoipe-
osanocs iax+e ycianosnenwn ocoon ciaisw s xz+eie maiepwansnoe
oecneuenwe mnorouwcnenn-x cwpoi sonn-.
Biopon zosonsno snauwiensn-n xomnnexc saipai onnaia s-opn-x
zon+nocien, ssezenwe zwei- (zweia cyiounoe wnw mecnunoe cozep+anwe,
xoiopoe nonyuanw zpesnerpeuecxwe napnameniapww). Kpome ioro, so spemn
onsmwx ieaipansn-x npezciasnenwn xa+zomy rpa+zanwny s-nnauwsanacs
onpezenennan zene+nan cymma, uio- on mor npwnnis yuaciwe s npaszne-
cise. Oiw zensrw npezciasnnnw coon oco-e azmwnwcipaiwsn-e pacxoz-.
Tpeiswm omwpn-m xomnnexcom pacxozos -nw saipai- na cipowiens-
ciso Axpononn cwmson oraicisa, morymecisa, xynsiyp-, noez Awn.
Cipownwcs xpenocin-e cien- me+zy Awnamw w Hwpeem, nepecipawsanacs
aropa, coopy+anwcs omecisenn-e szanwn.
(Cioneu 19.) ...ecnw uio-nwo eme onw zon+n-, w xaxoe xonwueciso
ws oioro (zonra) npwxozwicn na xa+zoro. U nycis noz zonen xa+zoro zon+-
nwxa npwnwmei snwsy, cxonsxo cnezyei yzep+ais oizensno c oixynmwxos
wnw c nopyuwienn w s xaxoe spemn, w ociansnoe, ecnw on uio-nwo zon+en
csepx oioro. Ecnw +e oxa+eicn npw-ns, io nycis sanwmei (oxonom s
nonssy oixynmwxos?)... (Oxoto 7cipox yiepzno.)
(Cioneu 20.) Te ws oixynmwxos, xoiop-e ne paccuwi-saxicn c oxono-
mom, xorza on no+enaei w npwrnacwi (wx znn oioro), nycis ynnaini s xasny
30mwn, w oxonom nycis npwnyzwi wx (npowsseciw pacuei). (.iepzno oxo-
to 7cipox.) Hycis oxonom zaci xa+zomy ws nopyuwienen pacuei, s xoio-
pom yxa+ei, uio c nero (i.e. c nopyuzietz) ss-cxano io, uio on zon+en.
Ecnw +e ne zaci no ipeosanwx s ioi +e zens wnw s cnezyxmwn, io nycis
yzei oswnen s necnpaseznwsom ss-cxanww.
Hycis paccuwi-saxicn iaxwm +e opasom sce, xio sossmei uio-nwo na
oixyn ws uapcxon xasn-.
O zorosopax. Hocxonsxy oxonom- w aniwrpaew wnw naxoznmwecn npw nwx
uapcxwe uwnosnwxw noznwc-saxi zorosop, xacaxmwncn oixynos, sanpemaeicn
(scem ocny+wsaxmwm oixyn) uwnosnwxam uio - nw -no ss-cxwsais...
(Cioneu 21.)...nomwmo zorosopa w es pacnwcox. (Ctetymmze 8cipox
patmenizponanm, cmmct nezcen.)
Cpoxw znn nozauw +ano. Kaxwe - +ano- nw sosnwxnw na ocnosanww
nozainoro saxona, nycis on (no-nztzmomy, notpasymenaeicz sxonom) s--
s-saei s cyz oinocwiensno... xorza no+enaei, no nosozy ociansn-x +ano,
xaxwe sosnwxnyi na ocnosanww nozain-x saxonos w znn xoiop-x s xa+zom
ws saxonos ycianosneno pasnoe spemn znn nozauw +ano, nycis on s-s-sa-
ei s cyz s ioi nepwoz, na xoiop-n....
(Cioneu 22.) ...-nw npozan- zoxoz-, w eme s ieuenwe ipex mecnues,
ecnw nocne yxasannoro spemenw xio-nwo ws yuacinwxos oixynnon xomnanww
wnw ws ocny+wsaxmwx oixyn ne yzei cxsauen (sa snoynoipenenwn).
(Hecxotnxo cipox patmenizponanm.)
Fpeuwx w Pwx
Hanorw npwzymas,
Cypos-n Lwxypr
Bspesan ionciocymos,
Kax ionxwn xwpypr.
Ba nwm nocnesan
U Hyma Homnwnwn
Co snain-x amwnwn
Tpw mxyp- czwpan.
x. xycrx
Usyuenwe coxpanwsmwxcn zoxymenios nossonnei cyzwis o wnancoson
ase Lpesnen Lpeuww. Bo spemena Conona s VIs. zo n.o. -na ycianosnena
mxana nocionnnoro nozoxoznoro nanora c yueiom pasmepa wmymecisa. Hos-
408 HACTB V. HAHOFH 409 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
mos npaxiwuecxw ne -no. Hpw neoxozwmociw znn noxp-iwn zewuwia na
cocioniensn-x rpa+zan nonwca pacxnaz-sancn cooiseicisyxmwn nanor.
Hocne nopa+enwn s Henononneccxon sonne w pacnaza Mopcxoro coxsa,
zasno ciasmero wmnepwen, wnancosoe nono+enwe Awn nomainynocs, a
saiem w sameino yxyzmwnocs. Loxoz- ynanw, xasna onyciena, saipai- +e,
ocoenno so spemn sonn-, mornw -is xpanne s-coxwmw. Hpwxozwnocs
onwpaiscn na cocioniensn-x rpa+zan, a, sosmo+no, w na cpeznwe cnow
xpecisnn. Me+zy 376w 366rr. zo n.o. wcnonssosanwcs pasnwun-e cop-,
cociaswsmwe s cymme nanor na wmymeciso s pasmepe 1% s roz. Tpwepapxwn
iax+e npaxiwuecxw npespaiwnacs s csoero poza nanor.
B 378377rr. zo n.o. nposenw sceo+emnxmyx ouenxy wmymecisa w
cocionnwn rpa+zan. Ozwn ws orai-x awnnn sanswn iorza, uio znn cen
nwuno on ociasnnei cionsxo, cxonsxo emy ipeosanocs znn ymepennoro
+wsneoecneuenwn, a sce ociansnoe roios npezociaswis znn yzosneisopenwn
omecisenn-x noipenocien.
B oio +e spemn -nw yupe+zen- iax nas-saem-e aniwzocwc-. Toi,
xio cuwian, uio ero cocionnwe mensme, uem y zpyroro, w, cnezosaiensno, on s
mensmen cienenw onsan wcnonnnis nwiyprwx, mor nozais s cyz npomenwe
o wsmenenww ouenxw ero cocionnwn. Taxwx +ano orai-x rpa+zan -no
ouens mnoro, nanpwmep no nosozy oxcnnyaiauww w necnpaseznwsoro x nwm
oinomenwn. Pasymeeicn, onw npeysenwuwsanw csoe ezcisennoe nono+enwe.
Hanorosan cwciema s Pwmcxon wmnepww passwsanacs csowm nyiem. Pwm-
cxwn wciopwx Kaccwn Lwon Koxxenn (wnorza wciopwxw cuwiaxi ero ne pwm-
cxwm, a rpeuecxwm wciopwxom, pozwsmwmcn s Lpeuww s cemse pwmcxoro ce-
naiopa) s nauane IIIs. n.o. oocnos-san neoxozwmocis sswmanwn wmnepc-
xwx nanoros cnezyxmwmw cnosamw: Oixyza +e ssnis neoxozwm-e cpez-
cisa na cozep+anwe apmww w na noxp-iwe ociansn-x rocyzapcisenn-x na-
noros? H o+ncnx oio sam, no cnauana xoien - nozuepxnyis, uio za+e s
iom cnyuae, ecnw - y nac -na zemoxpaiwn, zensrw znn rocyzapcisennoro
xz+eia sce pasno nonazownwcs -. Uo es conzai rocyzapciso cyme-
cisosais ne mo+ei, a es zene+noro zosonsciswn m- ne s cocionnww cozep-
+ais apmwx. Uiax, nanoroono+enwe sosce ne oinwuwiensnan uepia monap-
xww, nxan opma npasnenwn ipeyei sswmanwn nanoros... Ham cnezyei
onarais copamw nxyx cocisennocis, npwnocnmyx npw-ns ee snazens-
uy, w znn oioro cianem sswmais nanorw s wmnepww noscemecino. Bezs snon-
ne cnpaseznwso io, uio nw ozno nwuo w nw ozna mecinocis ne ociaxicn
csoozn-mw oi nanoros, s io spemn xax camw onw, nozono scem ocians-
n-m, nonssyxicn naramw, xoiop-e rocyzapciso npezociasnnei scem no-
cpezcisom sswmanwn nanoros...
Pwmcxoe rocyzapciso cocionno, cocisenno, ws ropoza Pwma w oxpy+as-
men ero onaciw. Ero rpa+zanamw -nw npewmymecisenno xpecisnne.
B mwpnoe spemn omecisenn-e pacxoz- -nw nesenwxw, nocxonsxy ropo-
zom ynpasnnnw wspann-e marwcipai-, npwnazne+amwe x s-cmwm cocion-
iensn-m cnonm nacenenwn, xoiop-e oinpasnnnw csow zon+nociw essos-
meszno, xax nouein-e onsannociw. Bonee ioro, neoxozwm-e omecisen-
n-e szanwn cipownwcs sauaciyx na wx cocisenn-e zensrw. Lopoz zon+en
-n neciw pacxoz- sa cuei cocisenn-x zoxozos, nanpwmep sa cuei czauw
s apenzy omecisenn-x semens. Bnpouem, -nw w upess-uann-e rocyzap-
Kpome ioro, s Vs. zo n.o. nonswnocs mno+eciso zpyrwx, nos-x pacxo-
zos. Hanpwmep, na cozep+anwe nonwuww ws 300cxwcxwx paos, na cna-
+enwe ropoza sepnom w necom na cipowiensciso cyzos, zwnnomaiwuecxwe
mwccww, na nynwxauwx saxonos, iexci xoiop-x s-cexancn na xamne, na
cnopiwsn-e wrp-.
Loxoz- ropoza-rocyzapcisa Awn nouiw nanonoswny cxnaz-sanwcs ws
ssnocos rocyzapcis unenos coxsa. B-pocnw nociynnenwn oi sswmanwn
iamo+enn-x nomnwn, p-noun-x nanoros w nanoros na wnosemues. Ka+zomy
wnocipanuy, cenwsmemycn s Awnax, nazne+ano nnaiwis nozymnyx nozais.
Oznwm ws sa+nenmwx nepesanoun-x nynxios na Orencxom mope cian Hw-
pen. Bsosnan w s-sosnan nomnwn- cociasnnnw snauane 1%, a saiem nos--
cwnwcs zo 2%. Cwnsno s-pocnw cyzen-e cop-. Bosnwxnw nos-e swz-
nanoros, nanpwmep na zpesnenmyx s mwpe npoeccwx. Oznaxo npnm-x na-
noros s iorzamnwx Awnax, seponino, ne -no.
Hozcuwiano, uio maxcwmansnan cymma, xoiopyx orai-e ropo+ane zon-
+n- -nw saipaiwis na ipwepapxww, pasnnnacs npwmepno 200iananiam.
Taxyx cymmy snocwn scero 1% scex rpa+zan. Oiuwcnenwn na Henononnec-
cxyx sonny, nauasmyxcn s 431r., cociasnnnw iax+e 200iananios. Hpw
pacueie oion cymm- wcxozwnw ws ioro, uio na iaxwe cop- cnezosano ynna-
iwis 23% ciowmociw wmymecisa. Pacxoz- na sossezenwe Hapenona
ouenwsaxicn npwmepno s 700iananios, cozep+anwe oznon xomanz- ipwep-
s 430r. nonoswny ianania s mecnu, a uepes nninazuais nei, s csnsw c cw-
uwnwncxwm noxozom, oiy cymmy ysenwuwnw zo oznoro ianania.
Mo+no nozcuwiais, uio cozep+anwe cia cyzos, naxozwsmwxcn s mope
6mecnues, nornomano - nouiw nonoswny zoxozos ropoza, ecnw - zo ioro
coxsnwxos ne saciaswnw ysenwuwis szsoe csow ssnoc- (mo+no cuwiais ne
ssnoc-, a zans). Hecxonsxo nos+e Awn- ssenw 10%-nyx nomnwny na sce
iosap-, cnezosasmwe uepes Bocopcxwn nponws.
Hanorw sswmanw oixynmwxw, onsasmwecn nnaiwis isepzyx cymmy o-
mwne. Lensrw nociynanw s pasnwun-e xacc-, sosrnasnnem-e xasnauenmw.
Lpyroro cnocoa ocymecisnnis xonipons sa wnancos-m xosnncisom, xa-
+eicn, ne -no. Hemeuxwn wciopwx Kpwciwan Manep cuwiaei, uio s oiom
namno csoe oipa+enwe w io ocioniensciso, uio zensrw mnw ne ionsxo s
pyxw rocyzapcisa, xoiopoe sezano - wmw s pamxax omero xz+eia. Oio
nemanosa+noe pasnwuwe. La+e ecnw wsnwmxw no cooiseicisyxmemy peme-
nwx mornw -is nepezan- ws oznon xacc- s zpyryx, npnman ssawmocsnss
me+zy pacxozamw w zoxozamw sce +e coxpannnacs. Bnocnezcisww namnw w
ny+nyx opmynwposxy, sepno nozmeiwsmyx cnoco omecisennoro xosnn-
cisosanwn: zensrw nonsnnxicn ionsxo iorza, xorza onw zenciswiensno ny+-
n-, no ne pansme. Loxoz- nanpnmyx cowsmepnnwcs c noipenocinmw s
pacxozax, a ne naoopoi pacxoz-, xoiop-e nameuanwcs - s saswcwmoc-
iw oi cymm- zoxozos, wmesmwxcn s pacnopn+enww.
Oznospemenno c pasnwun-mw xaccamw nonwca cymecisosanw eme w xacc-
xpamos, nociynnenwn s xoiop-e mnw oi czauw s apenzy semensn-x yuacixos,
ws zene+n-x no+episosanwn w npwnomenwn, a iax+e oi nanoros na zoxoz-
ws ion uaciw soenn-x ipoees, xoiopan nocsnmanacs oram. Honwc, ecnw
saciasnnna ny+za, mor pais oiw zensrw s xauecise sanma noz npoueni-,
npasza, sauaciyx ne wmen sosmo+nociw sosspaiwis wx. Omecisenn-x san-
410 HACTB V. HAHOFH 411 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
uw. Lnn oioro nposenw omep- xa+zon ropozcxon omwn- c ee semensn-mw
yrozsnmw, cociaswnw xazacip- no xa+zomy ropozy, cozep+asmwe zann-e o
semnesnazensuax. Baiem npowssozwnacs nepenwcs wmymecisennoro cocion-
nwn rpa+zan. Hepenwcsx pyxosozwnw namecinwxw nposwnuwn cosmecino c
npoxypaiopamw, sosrnasnnsmwmw wnancos-e yupe+zenwn nposwnuwn.
Ka+z-n +wiens -n onsan s onpezenenn-n zens npezciaswis snacinm
omwn- csox zexnapauwx. Hanoros-e zoxymeni- xpanwnwcs s wnancosom
oprane w cny+wnw ason znn nocnezyxmwx nepenwcen wmymecisennoro co-
cionnwn uensos.
Ho cnosam pwmcxoro wciopwxa .nsnwana, nposwnuwansn-n uens s Pwm-
cxon wmnepww, nanpwmep o semnesnazenww s Uyzee, npezciasnnn coon
cnezyxmee:
nawmenosanwe oizensnoro nozsopsn, x xaxon omwne ono oinocwicn w
s xaxom yrozse naxozwicn, xio nsnneicn ero zsymn nw+anmwmw coceznmw;
xonwueciso moprenos naxoin-x yrozwn, xoiop-e moryi -is sacenn-
s npezcionmwe zecnis nei;
cxonsxo swnorpazn-x nos nacuwi-saxi swnorpaznwxw;
cxonsxo moprenos semnw w cxonsxo zepesses nacuwi-saxi onwsxos-e
nnaniauww;
cxonsxo moprenos nyros yzei cxomeno s nw+anmwe zecnis nei;
cxonsxo moprenos semnw s npwnwswiensnom wcuwcnenww oisozwicn
noz naciwma;
pasno xax w necn-e yrozsn, cnocon-e zasais zenosyx zpesecwny.
Banswiens zon+en sce ouenwsais cam. Hosezenwe uensa xoniponwposan
cneuwansn-n uwnosnwx, xoiop-n wmen mwpoxwe nonnomouwn w mor, nanpw-
mep, ymensmwis nanor, xorza norwanw swnorpazn-e nos- wnw sac-xanw
macnwn-, i.e. s cwny o+exiwsn-x npwuwn, nanpwmep s pesynsiaie onons-
nn, cnw+anacs npozyxiwsnocis xosnncisa. Lpyroe zeno, ecnw snazeneu sem-
nw s-xopues-san swnorpazn-e nos- w onwsxos-e zepessn w ne mor npwse-
ciw ysa+wiensnon npwuwn-, oiw zepessn sxnxuanwcs s uens.
Ocnosn-m wciounwxom zoxozos s pwmcxwx nposwnuwnx cny+wn nose-
mensn-n nanor s cpeznem ero ciasxa cociasnnna npwmepno ozny zecniyx
zoxozos c semensnoro yuacixa, xoin npwmennnwcs w oco-e opm- nanoro-
ono+enwn, nanpwmep, nanor na xonwueciso pyxios-x zepesses, sxnxuan
swnorpazn-e nos-. Onaranacs nanorom w zpyran cocisennocis: nezsw+w-
mocis, uennociw, +wson wnseniaps (s oio nonniwe, nomwmo xpynnoro pora-
ioro cxoia, sxnxuanwcs pa-). Ka+z-n +wiens nposwnuww nnaiwn ezwnyx
znn scex nozymnyx nozais, i.e. nwun-e nanorw, xoiop-e sswmanwcs s pam-
xax onpezenenn-x sospacin-x rpynn. .nsnwan rosopwi o oiom: Hpw npo-
sezenww uensa neoxozwmo yxas-sais sospaci, nocxonsxy s saswcwmociw oi
nero onpezenenn-e rpynn- nwu moryi -is ocsoo+zen- oi nanoroono+e-
nwn. Tax, nanpwmep, s Cwpww nozymnon nozaisx onaraxicn my+uwn- s
sospacie oi 14zo 65nei, a +enmwn- s sospacie oi 12zo 65nei.
Bo IIIIIss. s Kwiae sce nanonnaiensmwxw nozpaszennnwcs na nnis
xaieropwn. Hosopo+zenn-n nas-sancn xyan (monoxococ), c 4nei on -n
y+e cno (man-m), nocne 16 u+yn (cpeznwn), c 21roza zwn (inrno-
s-n) w nocne 60nei nao (ciapwx). B pasnoe spemn sospacinoe zenenwe
cnerxa mennnocs.
cisenn-e sazauw w iorza oi rpa+zan ipeosanacs ynnaia nanoros wnw wx
npwsnexanw x s-nonnenwx pnza paoi. B soennoe spemn zena ocionnw
cosepmenno no-zpyromy. Boennoonsann-e rpa+zane no sosmo+nociw zon+-
n- -nw camw oecneuwsais cen opy+wem, no s io +e spemn sce es wc-
xnxuenwn iax+e s cooiseicisww co csowm zociaixom onaranwcs na-
norom tributum, xoiop-n, oznaxo, npw naronpwninom wcxoze sonn-
mor -is sosspamen ws cpezcis, nonyuenn-x s xauecise soenn-x ipoees.
B pwmcxom arpapnom omecise cocionnwe wsmepnnocs s ocnosnom senw-
uwnon semensn-x snazenwn, iax uio tributum -n csoero poza pasnoswzno-
cisx nosemensnoro nanora, sswmasmerocn s zene+non opme.
Onpezenenwe cymm- nanoros nas-sanocs uensom (census) w nposozw-
nocs xa+z-e nnis nei cneuwansno wspann-mw znn oioro uwnosnwxamw s--
coxoro panra uensopamw (censores). Lpa+zane Pwma cowpanwcs na Map-
cosom none sa npezenamw ropoza w zenanw uensopam xnnisennoe sansnenwe
o csoem cemennom nono+enww w wmymecisennom cocionnww. Oiw sansnenwn,
wmenosasmwecn professio, cny+wnw ocnosanwem znn coszanwn cnwcxos rpa+-
zan w soennoonsann-x, iax xax uens wcnonssosancn ne ionsxo znn onpeze-
nenwn cymm- nanoros, no w znn ocswzeienscisosanwn c uensx s-ncnenwn
roznociw x necenwx sowncxon cny+-. Hensop- zenwnw rpa+zan na xnac-
c- s cooiseicisww c wx wmymecisenn-m nono+enwem. Onw +e onpezennnw
pasmep- nanora znn oizensn-x nwu, pyxosozcisyncs sapanee npososrnamen-
n-mw npwnuwnamw, ecnw nnan- omecisenn-x cipyxiyp zenanw neoxozw-
m-m sswmanwe nanoros.
Pwmcxwe cop- na cozep+anwe copmwxos nanoros w na cozep+anwe
ixpsm- znn nezowmmwxos s cospemenn-x ycnoswnx ouens nanomwnaei swzo-
wsmenennoe opmwposanwe onza couwansnoro passwiwn nanoroson cny+-.
Iopm- nanoroono+enwn onpezennnwcs omecisennon noipenocisx.
Hepcwzcxwn uaps Lapwn (VIs. zo n.o.) pan nanorw za+e esnyxamw. Cam-n
y+acn-n nanor s wciopww sswmancn s ieuenwe 21roza Panz+wiom Cwnrxom,
sasoesaienem Hamasapa (Haxwcian). On coconn ws cia oipesann-x uenose-
uecxwx ronos s roz. Lyuwnwn, pwmcxwn namecinwx s Lpesnen Lanww, pasze-
nwn roz na 14mecnues, uio- uame cowpais nanor.
B IVIIIss. zo n.o. pwmcxoe rocyzapciso paspocnocs. Bmecie c ocno-
sanwem wnw sasoesanwem nos-x ropozos-xononwn npowcxozwnw wsmenenwn w
s nanoroson cwcieme. B xononwnx ssozwnwcs xommynatnnme (mecinme)
natotz z nonznnociz. Ux senwuwna, xax w s Pwme, saswcena oi pasmepos
cocionnwn rpa+zan. Onpezenenwe cymm- nanoros npowcxozwno nnis nei.
Pwmcxwe rpa+zane, npo+wsaxmwe sne Pwma, nnaiwnw xax tocytapcinen-
nme, iax w mecinme natotz.
Heoxozwmocis peopranwsauww wnancosoro xosnncisa Pwmcxoro rocy-
zapcisa -na oznon ws sa+nenmwx sazau, xoiop-e npwxozwnocs pemais
wmnepaiopy Asryciy Oxiaswany (63r. zo n.o. 14r. n.o.). Hpw nem w-
nancos-e yupe+zenwn, ocymecisnnsmwe xonipons sa nanoroono+enwem,
-nw coszan- so scex nposwnuwnx. Hpw oiom -nw snauwiensno ymensme-
n- ycnyrw oixynmwxos, a iam, rze onw coxpanwnwcs, sa wx zeniensnocisx
ycianoswncn ciporwn rocyzapcisenn-n xonipons. Lnasnoe, -na sanoso npo-
sezena ouenxa nanorosoro noienuwana nposwnuwn c uensx iax cxasais o-
nee cnpaseznwsoro pacnpezenenwn nanoros w, xoneuno, ysenwuenwn wx oiza-
412 HACTB V. HAHOFH 413 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
nxzen, xoiop-e, npwisopwsmwcs naroueciws-mw, ynoswnw - Ero s xaxom-
nwo cnose, uio- npezais Ero nauanscisy w snaciw npaswienn.
-io- nonnis onacnocis oioro snooznesnoro sonpoca, cnezyei yuecis,
uio sswmanwe nanoros osnauano ocymecisnenwe npasa na rocnozciso, a yn-
naia nanoros nsnnnacs s-pa+enwem nozuwnenwn oiomy rocnozcisy. Espew
-nw orowspann-m napozom, a semnn, xoiopyx onw nacennnw, -na sem-
nen Bora. U necmoipn na oio, zon+n- nw onw -nw npwsnais snacis
ns-uecxoro wmnepaiopa w za+e nnaiwis emy nanorw? Ho nnaiwis nanorw
pwmcxomy wmnepaiopy osnauano nenocnymanwe Bory, w -no nemano nxzen,
znn xoiop-x oio ye+zenwe ciano pyxosozcisom x zenciswx. Onw, xax co-
omaxi wciopwxw, yxnonnnwcs oi perwcipauww s cnwcxax nanoronnaiensmw-
xos, oixas-sanwcs oi nxoro nanoroono+enwn w cxopee roios- -nw npw-
nnis cmepis w nozsepraiscn npecnezosanwnm sa oio. Taxwe nxzw nas-sanw
cen senoiamw, uio osnauaei pesnwienw. Onw ymnw s nyci-nx w nauanw
sain+nyx noscianuecxyx sonny.
Cson npws-s x conpoiwsnenwn w yxnonenwx oi ynnai- nanoros pesnw-
ienw nozxpennnnw cc-nxamw na wssecin-n wciopwuecxwn npwmep soccia-
nwe Maxxasees so IIs. zo n.o. .+e s ie spemena espencxwn napoz iax+e
cipazan noz nanoros-m rneiom uy+esemues-ns-unwxos. Torzamnemy sepxos-
nomy npaswienx Uyzew, uapx Aniwoxy IV ws zwnaciww Cenesxwzos (175
164rr. zo n.o.), yzanocs sa ipw roza, wcnonssyn snyipennwe pacnpw s cipane,
ysenwuwis sswmaemyx c nee zans na 150%. Bo Biopon xnwre Maxxasenc-
xon (4, cipo- 8,23) cxasano, uio zo 175r. zo n.o. senwuwna zanw cocias-
nnna 300cepepnn-x iananios (1ianani pasen 6i-cnuam zpaxm, sec xoio-
p-x xoneancn oxono 4rpammos). Baiem zans ysenwuwnw zo 440rpammos. U,
naxoneu, s 172r. zo n.o. ona ciana snocwiscn s pasmepe 740iananios.
Hanoroono+enwe c yueiom pasmepos zanw -no sceo+emnxmwm w in-
+en-m. B-coxwmw nanoramw onaranwcs zoxoz- censcxoro xosnncisa. Ho-
mwmo ioro, sswmanwcs w zpyrwe nanorw: connnon nanor, iax nas-saem-n
seneun-n cop, xoiop-n sswmancn nepsonauansno na xynsiosoe npwnome-
nwe Bonoioro Benua, no noiom npespaiwncn s nocionnn-n nanor, a iax+e
nomnwn- w nanorw na npoza+y.
Hwcsmo uapn rocyzapcisa Cenesxwzos LemeipwnI, zaiwposannoe 153r.
zo n.o., nozisep+zaei, zo xaxoro yposnn ssswnuwsanwcs nosemensn-e nano-
rw s Uyzee. Haps xoien sapyuwiscn nozzep+xon espees s opse c oznwm
ws npeienzenios na npecion, on npezno+wn wm oimeny copos w nanoros:
H-ne +e paspemax sac w ocsoo+zax scex Uyzees oi nozaien w nomnw-
n- c conw w senuos w sa ipeisx uacis cemnn w nonoswnnyx uacis zpesec-
n-x nnozos, npwnazne+amyx mne, oin-ne w snpezs n oimennx pais c
semnw Uyzencxon w c ipex onacien, npwcoezwnenn-x x nen oi Camapww w
Lanwnew, oi n-nemnero znn w na seun-e spemena (Hepsan xnwra Maxxa-
sencxan, 10, cipo- 29, 30).
Bnauwiensnyx uacis oiseicisennociw sa ycianosnenwe nenomepnoro na-
noroono+enwn wciopwxw sosnaraxi na espencxwx nepsocsnmennwxos ioro
spemenw. Tax, s 172r. zo n.o. csnmennwx no wmenw Menenan sa npezocias-
nenwe emy cana nepsocsnmennwxa oeman uapx Aniwoxy IV ysenwuwis ssw-
manwe zanw posno na 66%. Ero npezno+enwe npwseno x ysenwuenwx pasme-
pa zanw c 440zo 740iananios, o uem cxasano s-me. Ho on ne cmor oec-
B Pwmcxon wmnepww cymecisosanw w xocnennme natotz. Hawonee cy-
mecisenn-mw ws nwx -nw: nanor c oopoia no ciasxe o-uno 1%, oco-n
nanor c oopoia npw ioprosne paamw no ciasxe 4%, nanor na ocsoo+ze-
nwe paos no ciasxe 5% wx p-nounon ciowmociw. B 6r. n.o. wmnepaiop
Asryci ssen nanor na nacnezcisa 5%, xoiop-m onaranwcs rpa+zane
Pwma, no ne nposwnuwn. Oioi nanor nocwn ueneson xapaxiep: nonyuenn-e
cpezcisa nanpasnnnwcs znn nencwonnoro oecneuenwn npoeccwonansn-x
conzai.
B-sano, nanorw cnw+anwcs wnw oimennnwcs coscem. Hanpwmep, s cny-
uae noezonocn-x sonn. Oznaxo ie ropoza w semnw, xoiop-e oxas-sanw
nawonee ynopnoe conpoiwsnenwe pwmcxwm nerwonam, nocne sasoesanwn o-
naranwcs onee s-coxwmw nanoramw. Ezwnon nanoroson cwciem- ne cyme-
cisosano. Bauaciyx wcnonssosanacs cwciema nanoros, cno+wsmancn s zan-
non mecinociw zo pwmnnn. Usmennnwcs nwms nanpasnenwe w wcnonssosanwe
nanoros. Hanpwmep, na Cwuwnww, xorza ona s 227r. zo n.o. ciana nposwn-
uwen Pwma.
B Is. zo n.o. Pwmcxoe rocyzapciso noipnc in+en-n oxonomwuecxwn
xpwswc. Ciapan xonciwiyuwn zenciswiensno yciapena npeznasnauasman-
cn znn nepsonauansno neonsmoro ropoza-rocyzapcisa, ieneps ona -na ne
s cocionnww yzosneisopwis ny+z- azmwnwcipauww mwposon zep+as-.
B 88r. zo n.o. oznospemenno c noxozom na Pwm Cynn- nauanacs s-ssannan
xpwswcom onoxa rpa+zancxwx sonn, saxonuwsmancn noezon Asrycia Oxia-
swana naz Anionwem s mopcxom cpa+enww y m-ca Axuwn s 31r. zo n.o.
B-no coszano neuio cosepmenno nosoe Pwmcxan wmnepwn; s wciopww
nos-n pe+wm nonyuwn nassanwe npwnuwnai opma paosnazensuecxon
monapxww. Hpw oiom npeopasosanwe nanoroson cwciem- ciano oznwm ws
ocnosn-x nynxios nporpamm- peopm.
Lpesnepwmcxwn wnoco Arpwnna, coseinwx wmnepaiopa Oxiaswana
Asrycia, s Is. zo n.o. nwcan: Oixyza +e ssnis neoxozwm-e cpezcisa na
cozep+anwe apmww w na noxp-iwe ociansn-x rocyzapcisenn-x pacxozos?
H o+ncnx oio sam, no cnauana xoien - nozuepxnyis, uio za+e s iom
cnyuae, ecnw - y nac -na zemoxpaiwn, zensrw znn rocyzapcisennoro xz-
+eia sce pasno nonazownwcs -. Uo es conzai rocyzapciso cymeciso-
sais ne mo+ei, a es zene+noro zosonsciswn m- ne s cocionnww cozep+ais
apmwx. Uiax, nanoroono+enwe sosce ne oinwuwiensnan uepia monapxww,
nxan opma npasnenwn ipeyei sswmanwn nanoros... Ham cnezyei ona-
rais copamw nxyx cocisennocis, npwnocnmyx npw-ns ee snazensuy, w
znn oioro cianem sswmais nanorw s wmnepww noscemecino. Bezs snonne
cnpaseznwso io, uio nw ozno nwuo w nw ozna mecinocis ne ociaxicn cso-
ozn-mw oi nanoros, s io +e spemn xax camw onw, nozono scem ocians-
n-m, nonssyxicn naramw, xoiop-e rocyzapciso npezociasnnei scem no-
cpezcisom sswmanwn nanoros.
Oznon ws pwmcxwx nposwnuwn -na Uyzen, w pwmcxwn wmnepaiop ssw-
man szecs, xax w so scex zpyrwx nposwnuwnx, nanorw w nomnwn-. .xnonws-
mwxcn oi ynnai- nanoros cmyisnnos mornw apeciosais w nepezais pwmcxo-
my npoxypaiopy. Umenno nooiomy Uwcycy Xpwciy -n sazan nposoxauwon-
n-n sonpoc: nossonwiensno nw nnaiwis nozaiw pwmcxomy wmnepaiopy?
B Esanrenwe oi Lyxw cxasano: U nanxzan sa Hwm, nozocnanw nyxas-x
414 HACTB V. HAHOFH 415 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
cn panee nanoros. Oio ne -no npownaxiwxon. Paccnezosanwn, nposezen-
n-e no npwxasy Twepwn, noxasanw neymepenn-n npowsson oxnorwcios, iax
xax nnaiensmwxw nnauyicn, uio onw ouens mnoro nanaraxi na nwx no co-
cisennomy +enanwx. B pesynsiaie wm yzaeicn ooraiwiscn, a Erwnei nyc-
ieei. Twepwn npwxas-saei nwuero ne npwnwc-sais x cymme nanora no
ananorww... es pemenwn npeexia. Peus wzei, no-swzwmomy, o iaxwx sne-
cmein-x ss-cxanwnx, rze sosmo+n- snoynoipenenwn zosepwem. Oixynmw-
xw, ecnw oxas-sanocs, uio onw ono+wnw no+no wnw csepx zon+noro,
zon+n- -nw oizais sawniepecosannomy nwuy cionsxo, cxonsxo onw ss-c-
xanw, w cionsxo +e ynnaiwis s swze mipaa s xasny.
Taxoe +e snoynoipenenwe npezciasnnnw coox iax nas-saem-e ss-c-
xanwn na rnas, ne na ocnosanww zenciswiensnoro pasnwsa Hwna, a no
ananorww c xaxwmw-io panee -smwmw pasnwsamw. Bemensn-n nanor c yro-
zwn, nozseprmwxcn pasnwsy Hwna, -n cooiseicisenno s-me, uem nanor c
neopomaemon semnw.
B io +e spemn no cipane npomen cnyx o npezcionmem wsmepenww sem-
nw, uio, eciecisenno, s-s-sano onacenwe ssezenwn semensnoro nanora. Tw-
epwn ycnoxawsan napoz: Hwxio ne nocmeei npowsseciw wsmepenwe, wc-
xonn-e cnpaseznws-e (npwswnerww) zon+n- coxpanwiscn.
B 58r. n.o. pwmcxwn wciopwx Tauwi s Annanax nwcan, uio scnez-
ciswe uaci-x ipeosanwn napoza, oswnnsmero oixynmwxos nozaien s npw-
iecnenwnx, wmnepaiop Hepon scepses sazymancn naz iem, ne npwxasais nw
oimenwis scnxwe xocsenn-e nanorw w czenais iem npexpacnenmwn nozapox
pozy uenoseuecxomy. Oznaxo cenaiop-, soszasmw emy npezsapwiensno ons-
myx noxsany sa senwxozymwe, czep+anw ero nop-s yxasanwem na io, uio
wmnepwn paspymwicn, ecnw ymensmaicn zoxoz-, xoiop-mw rocyzapciso noz-
zep+wsaeicn. Bnpouem, w szecs cn-men npws-s ymepwis anunocis oixyn-
mwxos, uio- onw nos-mw npwiecnenwnmw ne zenanw nenaswcin-m ioro,
uio s ieuenwe cionsxwx nei nepenocwnocs esponoino.
Ha oiom ocnosanww Hepon wszan ozwxi: uio- -nw s-ciasnen- ny-
nwuno nocianosnenwn oinocwiensno xa+zoro nanora, zo oioro spemenw -s-
mwe cxp-i-mw; uio- nenociynwsmwe ynnai- ne -nw ss-cxwsaem- no
wcieuenww roza; uio- s Pwme npeiop, a s nposwnuwnx ie, xio iam sa-
mennei npeiopa wnw xoncyna, paswpanw +ano- npoiws oixynmwxos ne s
ouepezs; uio- znn conzai coxpannnacs ecnomnwnnocis, wcxnxuan iex
npezmeios, xoiop-mw onw cianw - ioprosais.
Ussecin-n coseicxwn wciopwx A.B. Panoswu (18851948) cociaswn
nepeuens nanoros w copos, sswmasmwxcn s Pwmcxon wmnepww, na ocnose
zann-x ws nanwpycos w ocipaxos.
1) Cop na cozep+anwe nazsopa sa p-nxom.
2) Hopios-e cop- npw narpysxe w s-rpysxe.
3) Lopo+nan nomnwna.
4) Ba saxpennenwe czenxw (?) 4%.
5) Ba npn-x na ocnos no 8zpaxm sa xa+zoro ocna (s roz).
6) Hanor na nacnezciso.
7)
1
/
100
,
1
/
60
npwasxw npw nexoiop-x czenxax c wxcom.
8) Ba omen wnw pasmen zener xax npwasxa x npwuwiaxmencn cymme.
9) Hpn-x na sepnxzos.
neuwis sa cuei nanoros-x nociynnenwn cipan- ipeosasmwxcn zene+n-x
cpezcis w, ne nanzn wnoro s-xoza, sanyciwn pyxy s xpamosyx xasny...
Mnorwe uepi- cospemennoro rocyzapcisa nameiwnwcs eme s aniwun-e
spemena. Kax swzwm, nanorosan cwciema s iom uwcne.
Harorx na xaxoro ocra, sepra,
npasxrerscrsennoro vxnosnxxa x pyrxe
Ecnw xouems nwuero ne oniscn, nomnw, uio
oniscn mo+no scero.
Cenexa
Ozwxi cipaiera Twepwn nwn Anexcanzpa, npeexia Erwnia, oi
28ceninpn 68r. nsnneicn, oueswzno, oiseiom na pnz +ano w zaei omwe
pyxosoznmwe yxasanwn, ouens uenn-e znn wciopww xosnncisa Erwnia s ce-
pezwne Is. n.o. Haznwcs (68cipox) -na s-ceuena na nponwnee xpama s
Bonsmom oaswce. Ozna uacis naznwcw xacaeicn nanoros. Ona rnacwi: Ko
mne opamanwcs iax+e no nosozy ocsoo+zenwn oi nanoros w ymensmenwn
ciasox, sxnxuan w semensnyx nozais; npocni coxpanwis npwswnerww, xax wx
npezociaswn o+ecisenn-n Knaszwn s pecxpwnie Hociymy: sansnnxi, uio s
npome+yixax me+zy napymenwem npwswnerwn Inaxxom w wx soccianosne-
nwem Knaszwem -nw s-necen- pemenwn npoiws nwx.
Bswzy oioro, iax xax Banswnn w Beciwn, zencisyn s zyxe o+ecisennoro
Knaszwn, zanw oiw npwswnerww, n coxpannx s cwne nocianosnenwn oiwx zsyx
npeexios, iax uio ne ss-cxann-e c nwx nanorw ne yzyi ss-cxwsaiscn, a
na yzymee coxpanneicn wx csooza oi nanoros w nsroin-e ciasxw...
B ie spemena npouseiano zonocwiensciso. B csnsw c oiwm nxon-in-
cnezyxmwe cipoxw ws ozwxia Twepwn, npws-saxmwe naxas-sais zonocuw-
xos: ../H nocianosnnx nacuei nwunon xasn- (wmnepaiopa) iax uio ecnw
npw pasope zena uio-nwo -no ocsoo+zeno (oi nanora) wnw yzei ocso-
o+zeno ynonnomouenn-m no nwunon xasne, io o nem y+ oswnwiens ne
wmeei npasa sansnnis, a ecnw on czenaei oio, on yzei ecnomazno naxa-
san. Uo xonua ne yzei zonocam, ecnw ocsoo+zennoe (wmymeciso) yzei
snoss snocwiscn s cnwcxw, noxa ono ne yzei npwsnano nozne+amwm ono-
+enwx. A iax xax ropoz nouiw oesnxzen oi mno+ecisa zonocuwxos w xa+-
z-n zom naxozwicn s cipaxe, n npwxas-sax, uio- oswnwiens ws annapaia
uapcxon xasn-, ecnw on npezciaswi +anoy na ocnosanww sansnenwn zpyro-
ro nwua, npezciaswn csoero ocsezomwienn, iax uio- w ioi nec wssecin-n
pwcx. To ecis uio- zonocuwx oiseuan sa no+n-n zonoc.
Ecnw +e oswnwiens, npez+nsnnn oswnenwn oi csoero cocisennoro
wmenw, ipw pasa ne zoxa+ei oswnenwn, emy snpezs sanpemaeicn -is o-
swnwienem w y nero xonwcxyeicn nonoswna wmymecisa.
K Twepwx uacio opamanwcs semnezensu- co scero Erwnia w sansnn-
nw, uio mnorwe nos-e nocianosnenwn nanpasnen- npoiws nwx. Hooiomy
Twepwn npwxas-saei cipaieram scex nomos, uio- onw soccianoswnw zon-
+n-n nopnzox, s uacinociw, npexpaiwnw ss-cxanwe nos-x, ne sswmasmwx-
416 HACTB V. HAHOFH 417 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
51) Cop na soszsw+enwe ciaiyn.
52) Cop na cozep+anwe newmymwx (?).
53) Cop s nonssy oep-erepmenciepa, wnw npwzsopnoro canosnwxa, sezas-
mero uapcxon, wmnepaiopcxon oxoion.
54) Cop na cozep+anwe ans.
55) Cop na cozep+anwe w pemoni xananos.
56) Cop na oxoinwusw xonsn (no-swzwmomy pacxnazxa ezwnospemennoro
pacxoza).
57) Lene+n-n cop ssamen ipyzoson noswnnociw no ouwcixe xananos.
58) Cop na cozep+anwe wmenwioro rocin.
59) Cop na cozep+anwe nxi- npeiopa.
60) Cop na cozep+anwe peunon cipa+w.
61) Cop na cozep+anwe zomoson ixpsm- npw xoniope oixynmwxa znn ne-
zowmmwxos.
62) Cop na cozep+anwe rapnwsona.
63) Cop na cozep+anwe ciopo+es-x s-mex.
64) Cop na cozep+anwe cwionora oixynmwxa wnw npaswienscisennoro
uwnosnwxa no copy xnenoro (naiypansnoro) nanora.
65) Cop na cozep+anwe npwcianw ciopo+esoro cyzna.
66) Cop na sonoion senox s xauecise s-pa+enwn sepnonozzanwuecxwx
uyscis npezciaswienx s-cmen snaciw.
67) Cop na +anosanse ciopo+am (nonwuww?).
68) Cop na cozep+anwe w pemoni nnoiwn.
69) Cop na cozep+anwe ciaiwciwxos w cueiuwxos no wcuwcnenwx nanoros.
70) Cop na xanuennpcxwe npwnazne+nociw (?) znn npaswienscisenn-x yu-
pe+zenwn.
71) Cop na cozep+anwe nacionienn (xpama?).
72) Cop na yciponciso spenwm wnw penwrwosn-x npoueccwn.
73) Cop na cozep+anwe nauansnwxa panona (mepwzapxa).
74) Cop na cozep+anwe copmwxa nanoros (praktor wcnonnnn csow onsan-
nociw s Erwnie na nauanax nwiyprww, s npwnyzwiensnom nopnzxe).
75) Cop na naroisopwiensnocis.
76) Cop na nanwpyc znn xanuennpwn.
77) Cop (noiapwansn-n) sa apenzy.
78) Hanor na iopros-n oopoi.
79) Hanor na noiam w m-no.
80) Hanor na npezmei- pocxomw.
81) Hanor npw oinycxe na sonx paos.
82) Homnwn- ssosn-e w s-sosn-e.
83) Homnwna na nponycx s sopoia.
84) Bnyipennwe nomnwn- c swna, macna, ixanen.
85) Cop sa s-nac cxoia.
86) Ksapiwpn-n nanor.
Kpome ioro, wssecino mno+eciso nanoros w copos, snauenwe xoiop-x
ocianocs nes-ncnenn-m. Pnz nanoros, sswmasmwxcn s Erwnie s onoxy Hio-
nemees, coxpannncn, nazo nonarais, w s pwmcxyx onoxy. Hemeuxwn yuen-n
.. Bwnsxen s paoie Griechische Ostraka aus Agypten und Nubien
(Leipzig, 1899) nacuwian scero 213pasn-x ciaien nanoros.
10) Cop npw ynnaie nanora sa s-nwcxy xswianuww, sa npwxnaz-sanwe ne-
uaiw w i.n.
11) Cop co cxoia (menxoro).
12) Hanor sa snazenwe paamw (c ronos-).
13) Cop co cswnen.
14) Cop c -xos.
15) Cop c sepnxzos.
16) Hanor na swnorpaznwxw.
17) Annona nanor, csepx nanora semensnoro w na ypo+an, s npozosons-
cisenn-n onz cionwu-.
18) Bemensn-n nanor.
19) Cneuwansn-n nanor na macnwun-e nnaniauww.
20) Cneuwansn-n nanor na oropoz-.
21) Hanor na swno; naiypon.
22) Hanor na nmenwuy. To+e ssamen czauw naiypon.
23) Hanor na orypu-.
24) Cop c wnwxos-x nnaniauwn.
25) Cop c xsapiwpnon nnai-, sswmaemon zomosnazensuem.
26) Cop c p-oioprosues.
27) Cop c nomoswxos.
28) Cop c anmwxos.
29) Cop c xpacwnsmwxos.
30) Cop c ixauen.
31) Cop c xospos-x maciepos.
32) Cop c npociwiyiox.
33) Cop c nopin-x.
34) Cop c sannnsmwxos cyxna.
35) Cop c napwxmaxepos.
36) Cop c nozounwxos.
37) Cop c xopaensn-x nnoinwxos.
38) Cop co cipowienen.
39) Cop c noronmwxos ocnos.
40) Cop c nocwnsmwxos.
41) Cop c pemecnennwxos.
42) Cop c ioprosues nnaisem.
43) Cop co ciapsesmwxos.
44) Cop c senenmwxos.
45) Cop c ioprosues macnom.
46) Cop c xonacnwxos.
47) Cop c mennn.
48) Hozymnan nozais. Pasmep ee s pasn-x panonax w s pasnoe spemn -n
pasnwuen. B ieuenwe Is. on cociasnnn s Cwene w Oneaniwne
16zpaxm c zymw s roz, me+zy 96w 112rr. 17zpaxm, nocne 113r.
17zpaxm 1oon. B Xapaxe nanor sswmancn s pasmepe 10zpaxm; s
Ow oi 10zpaxm zo 10zpaxm 4oonos, s Memnonww 16zpaxm, s
Hoi w Lwnc 24zpaxm-.
49) Hanor na zoxoz oi wnwxos.
50) Hanor na zoxoz c semnw noz nociponxw (nanor na peniy).
418 HACTB V. HAHOFH 419 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
zaienscisa xax iaxoro ne cymecisosano, uio soome-io yzwsnnno cpezne-
sexos-n Banaz. pwci XIIIs. ws +non Uianww rosopwi no oiomy nosozy:
Umnepaiop ciwnwan, io nw npw-san s nonyconnom cocionnww, io nw
yzyuw yzpyuenn-m csowmw mnorouwcnenn-mw sonnamw, ne sxnxuwn zecniw-
n- s pwmcxoe npaso, a y paspaai-sasmwx oio npaso yuen-x sonpoc o ze-
cniwne iax w noswc na xonuwxe nepa.
Ecnw zecniwn- ne -no s rocyzapcisenn-x saxonax, io s copnwxe ua-
cin-x saxonos ona npwcyicisosana. Hanpwmep, s iax nas-saemom xpecisnn-
cxom saxone, xoiop-n -n wszan npwmepno s 700r. n.o. B oinomenww
apenzaiopos saxon rnacwi: Lesnis cnonos zonn apenzaiopa, ozwn
cnon znn semnesnazensua. Lecniwna, xax swzwm, wrpaei s oiom cnyuae
pons apenznon nnai-. Kpome ioro, sswmaxicn zecniwn- co cswnosozcisa w
osuesozcisa, a iax+e nanor na nuen, na ypo+an +enyzen w s-nac cswnen.
Cam-m sa+n-m ociasancn nosemensn-n nanor, napnzy c xoiop-m s
cpezne- w noszneswsaniwncxwn nepwoz- cnezyei oznosnauno s-zenwis no-
zymnyx nozais. Hanorw snocwnwcs iax+e sa snazenwe napon inrnosoro cxo-
ia, sa nonssosanwe naciwmem, xoiopoe cuwianocs rocyzapcisenn-mw sem-
nnmw, sa snazenwe mensnwuen.
Censcxoe nacenenwe necno apmwnnyx noswnnocis, s xoiopyx sxozwno
cipowiensciso zopor, mocios, xpenocin-x coopy+enwn, i.e. neuio spoze oi-
paoixw spyunyx w ry+eson noswnnociw.
Toprosu- nnaiwnw nomnwny sa ssos w s-sos iosapos, s io spemn xax s
cpezneswsaniwncxwn nepwoz mnorwe ropozcxwe pemecna nozsepranwcs uenosomy
xoniponx, wnaue rosopn, sasyanwposannomy xocsennomy nanoroono+enwx.
Loxymeni- noszneswsaniwncxoro nepwoza cswzeienscisyxi o iom, uio
wsopeiaiensnociw s onaciw nanoroono+enwn ne -no npezenos. Tax,
nanpwmep, ycianasnwsanwcs cop- sa sssemwsanwe, cna+enwe npozyxiamw
nwianwn, oxpann-n nanor (znn opranwsauww nonwuencxwx nocios w nones-x
xapaynos), nanor na cipowsmwecn cyza, za+e noxieson nanor sa xoni-
ponsnoe wsmepenwe ixanen. Hpwmep- mo+no eme npozon+ais.
Lo cwx nop peus mna ionsxo o iax nas-saem-x perynnpn-x nanorax.
Ho wmw cwciema nanoroono+enwn ne wcuepn-sanacs. He mensmwn cipax
naronnnw upess-uann-e nanorw, xoiop-x -no iax+e mno+eciso w xoiop-e
s uenom oosnauanwcs iepmwnom opemenenwe. Onw mornw sswmaiscn ne-
cxonsxo pas s roz, nanpwmep, s iaxwx cnyuanx, xorza s iom wnw wnom oi-
zensno ssniom perwone sosnwxana neoxozwmocis s cipowienscise noia
wnw ecnw s xaxon-io mecinociw naxozwnwcs xpynn-e sowncxwe xoniwnren-
i-. U mnoroe zpyroe.
Ownwe +ecioxwx nanoros wmeno csow nemanosa+n-e couwansn-e no-
cnezciswn. U xoin wciopwxam cnyuanno wssecin- nwms nemnorwe zann-e o
pasmepax nanoros s censcxon mecinociw, nexoiop-e ws nwx npowssozni
cwnsnoe sneuainenwe. B nauane IXs. sswmasmwncn c xa+zoro uenosexa iax
nas-saem-n nanor na ouar cociasnnn zse cepepnn-e monei-, uio cooi-
seicisyei mecion uaciw sonoioro conwza. Ba naxoin-e yrozsn sswmancn na-
nor, pasmep xoioporo zociwran 1/24uaciw ciowmociw oioro yuacixa, xoio-
pan, s csox ouepezs, onpezennnacs ee xauecisom.
Cnoco- sswmanwn nanoros -nw pasnwun-mw. Hpwsezem nwms ozwn
npwmep. B 1301r. semensn-n yuaciox nnomazsx 4500xs. m onarancn na-
Hanorosmw a
Cynzyx, xoiop-n s- szecs swzwie, cxa-
sanw mne, oio w ecis nam rnasn-n
copmwx nanoros.
H. C. Mepcse
B IIIs. ws-sa nanorosoro pemenw, zene+non wnnnuww, pocia uen sos-
pocna yrposa xpecisnncxwx soccianwn, w znn oosnauenwn yniosmwxos
-no coszano nosoe cnoso arynsz- (sosmo+no, oi xensicxoro saza
wisa).
B panneswsaniwncxyx onoxy, zo VIIs. sxnxuwiensno, s Bwsaniww cy-
mecisosana 21pasnoswznocis npnm-x nanoros, xoiop-e ny+no -no ozno-
spemenno snocwis cpasy sce. Lnasn-m nanorom nsnnncn iax nas-saem-n
annona, npowssoznoe oi naiwncxoro cnosa annus (roz). Hepsonauansno ono
osnauano rozoson zoxoz c semnw, ws uero cnezyei, uio snauane nanor ssw-
mancn s naiypansnon opme; nauwnan c Vs. oioi nanor snocwncn zensramw.
B oiom nanore, noz pasn-mw nassanwnmw npocymecisosasmem zo xpymenwn
wmnepww, cosmemanwcs nosemensn-n nanor w nozymnan nozais. Homwmo
nero sswmanwcs nanorw na ocnamenwe conzai opy+wem, na noxynxy noma-
zen, nanor na pexpyios, c nomomsx xoioporo semnesnazeneu mor ocsoozwis
csowx nozzann-x oi sowncxon noswnnociw.
Onpezenenn-e rpynn- nacenenwn, xax coomaei cospemenn-n nemeu-
xwn wciopwx Heiep Tpannep, nanpwmep, cenaiop- w ioprosu-, zon+n-
-nw nnaiwis oco-e nanorw. Toprosu- nnaiwnw zononnwiensno nomnwny
na iosap- s pasmepe 12,5%, nos+e nwms 10%. Hpaxiwuecxw xa+z-n ro-
cyzapcisenn-n azmwnwcipaiwsn-n axi, nanpwmep, s-zaua rpamoi w za+e
cocisennoe nos-menwe s zon+nociw uwnosnwxa wnw soennoro, onarancn
copamw. Cnezyei iax+e ynomnnyis o mipaax, xoiop-x o+ezwnnno omee
nawmenosanwe nanor na soszyx, nocxonsxy nepsonauansno on sswmancn,
xorza npw cipowienscise xaxoe-nwo szanwe npes-mano ycianosnenn-e pa-
nee pasmep-. Bnpouem, eme swsaniwncxwn wciopwx Hpoxonwn Kecapwncxwn
sameiwn, uio nassanwe sosnwxno npocio ws soszyxa.
Cospemenn-n panuyscxwn wciopwx Iepnan Bpozens s xnwre -io ia-
xoe Ipanuwn coomaei: Hpwnwswiensno s 451rozy ozwn monax nanw-
can: Korza menxwe cocisennwxw iepnxi cson zom w xnouox semnw no nzne
pasooznzxon tzoo no npozsnoty coopmzxon notaiez (s-zeneno asio-
pom. B.U.), onw naxozni npwxi so snazenwnx orauen w cianosnicn xo-
nonnamw...
B ocnosnom nanoros-e nociynnenwn mnw na cozep+anwe apmww w az-
mwnwcipauww, a iax+e na cna+enwe ropozos xneom.
Mnorwe ws nassann-x nanoros wcuesnw eme zo VIIs., sepnee, -nw
samenen- nos-mw, io+e mnorouwcnenn-mw.
Bnoss nonswnacs zecniwna, xoiopan s Bwsaniww sanwmaei ocooe nono-
+enwe, xoin onsmoro snauenwn ne npwopena. Ona oinocwnacs x uwcny
menxwx nanoros. B saxonozaienscise zecniwna soome ne ynomwnaeicn.
Oznaxo npaxiwuecxw oio nwuero ne snauwi, nocxonsxy wnancosoro saxono-
420 HACTB V. HAHOFH 421 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Kax nw wsompenn- -nw copmwxw nanoros, sce +e xoe-uio, nazo no-
narais, ycxonssano ws wx nonn spenwn. U iorza mor nozcyeiwiscn nanoro-
s-n zonocuwx. Ieownaxi Oxpwzcxwn onwc-saei ozny iaxyx nwunocis
-smero monaxa w csnmennwxa-pacipwry. Toi npezno+wn uwnosnwxy, sezas-
memy copom nanoros, csow ycnyrw s xauecise mnwona, npw oiom nas-san
cen oxoinwxom, npecnezosasmwm zwus.
B zpesnenmwx rocyzapcisax repmanues (nanpwmep, s rocyzapcise pan-
xos) wnanc- ne -nw nana+en-, rocyzapcisenn-e zoxoz- ne oizennnwcs
uacio oi nwun-x zoxozos xoponn, -nw cnyuann-, no sce-iaxw cymecisosa-
nw. B-nw ssezen- nanorw s swze zanw w nomnwn, spemn oi spemenw cow-
panwcs s nonssy rocyzapcisa xonipwyuww. Bce oio yxas-saei na xpannxx
cnaocis nanoroson cwciem-, no npeznonaraei ee nanwuwe.
B 843r. rocyzapciso panxos pacnanocs na ipw uaciw: xoponesciso
Ipanuwx, xoponesciso Lepmanwx w xoponesciso Uianwx (smecie c Loia-
pwnrwen). B nepsom xoponescise (Ipanuwn) -no ipw xoponn, ws xoiop-x
xa+z-n snazen nwms uacisx ieppwiopww w oponcn zpyr c zpyrom. -epes
45nei smecio ipex ocnosn-x xoponescis oxasanocs y+e cems. Lponenwe
rocyzapcisa oiwm ne saxonuwnocs. Kpynnenmwe semensn-e cocisennwxw
eozan- nepsoro nopnzxa (repuorw, zxxw, rpa-) ne ionsxo s-csoo+za-
nwcs ws-noz snaciw xoponen, no w ipeosanw nos-x, wcxnxuwiensn-x npas,
ciaswsmwx wx s nouiw nesaswcwmoe oi xoponen nono+enwe. Oznwm ws naw-
onee npxwx nponsnenwn iaxon nesaswcwmociw -n wmmynwiei oixas
xoponn oi smemaienscisa s zenciswn xpynnoro semensnoro cocisennwxa,
nocxonsxy on pacnopn+ancn s npezenax npwnazne+amen emy ieppwiopww.
Ummynwiei mor -is nonn-m, no mor -is w uaciwun-m, ecnw xo-
pons zoposonsno oixas-sancn ionsxo oi nexoiop-x csowx npas, nanpwmep,
oi npasa copa nanoros, yciynan oio npaso eozany s xauecise nena
no+anosanwn na onpezenenn-x ycnoswnx.
B oznon ws xponwx 604r., cociasnennon s Byprynzww, sxozwsmen s co-
cias Ipanxcxoro rocyzapcisa, sanwcano: La- Bepionsz -cipee namen
csox cmepis, ero nocnanw s (onpezenenn-e) xpan w ropoza (xoponescisa) c
nopyuenwem... ss-cxwsais nanorw.
Cospemennwxw xopomo nonwmanw, o uem wzei peus. Bepionsz, ma+op-
zom w ozwn ws morymecisenn-x nxzen s rocyzapcise, xoiop-m npaswn xo-
pons Teozopwx, na+wn cee sparos s nwue xopones- Bpynrwnsz- w ee nx-
wmua. Ienan ypais ma+opzoma co csoero nyiw, camon ne npweran x
cwne, ona nxo- s-nyzwna xoponn, xax cuwiaei xponwci, wcnonssosais csoe
npaso nanoroono+enwn w pyxamw Bepionsza cowpais nozaiw.
Bo panxcxon nanoroson cwcieme so mnorom npocne+wsaeicn npeem-
cisennocis pwmcxon npaxiwxw, ocoenno s nassanwnx w oosnauenwnx. Taxw-
mw nonniwnmw, xax tributum census wnw functio, wmenyxicn nanorw w nozaiw
xax s noszneaniwunon pwmcxon nposwnuww, iax w s Ipanxcxom rocyzapcise
pannero Cpeznesexossn. Taxwe sa+nenmwe swz- nanoros, xax nosemensn-n
nanor w nozymnan nozais, iax+e -nw wssecin- eme so spemena pwmnnn,
wx +e sswmanw w so Ipanxcxom rocyzapcise.
Hosemensn-n nanor sswmanw o-uno s zene+non opme, pe+e s
naiypansnon, npwuem, no cswzeienscisy cospemennwxos onoxw xoponen zw-
naciww Meposwnros, nanoronnaiensmwxw -nw sawniepecosan- s npespa-
menww naiypansn-x onsaienscis s zene+n-e ipeosanwn.
norom s pasmepe uyis mensmem, uem ciowmocis oznoro conwza. Tpyzno cxa-
sais, nsnneicn nw oia senwuwna nopmansnon wnw sas-mennon, iax xax ne-
wssecina zoxoznocis zannoro yuacixa. Oznaxo wssecino, uio nanoros-e
ciasxw ociasanwcs newsmenn-mw za+e s neypo+ann-e roz- w s iex cnyua-
nx, xorza spa+ecxwe soncxa onyciomanw nonn.
Couwansno-oxonomwuecxan wciopwn Bwsaniww cnnomn-e ceiosanwn
na nanoros-n npecc. Borocnos w wciopwx Hwxwop s IXs. onwuaei wmne-
paiopa Koncianiwna V: Cnwcxasmwn nenaswcis Xpwcia, snaionxws-n
iwpan, pa sonoia, s csoem anunom esymww npessomezmwn za+e nwzwncxo-
ro uapn Kpesa w czenasmwn sonoio csowm orom, +eciouanmwn w neymonw-
m-n copmwx nozaien, xoiop-n zo npezena ysenwuwn rnei na nanoronna-
iensmwxos, myuwn uaci-mw w e+erozn-mw ysenwuenwnmw nanoros scex, xio
wmen oinomenwe x censcxomy xosnncisy, w cam-m necnpaseznws-m opasom
s-+wman ws nwx sce coxw, iax uio sce wmymeciso xpecisnnwna snonne
mo+no -no - xynwis sa ozwn sonoion. H swzen nxzen, zosezenn-mw
nanoramw zo oiuannwn. H swzen, xax onw onianwcs s soszyxe, npwsnsann-e
sa pyxw onsmwmw w s-coxwmw zepessnmw, swzwm-e wszanexa. Ux nozsep-
ranw oiomy in+xomy, ecuenoseunomy naxasanwx sa io, uio onw ne s cocio-
nnww -nw nnaiwis nanorw.
Enwcxon-, nocionnno nanxzasmwe nxzcxyx ny+zy, oixp-io s-cxas--
sanw csoe mnenwe no oiomy nosozy. Mwipononwi Ieownaxi Oxpwzcxwn (s
coseicxon wciopworpaww Ieownaxi Bonrapcxwn) nanwcan s 1100r.,
uio +wienw oznon ws zepesens ero enapxww no npwuwnam nanorosoro rneia
noxwzaxi csox pozwny, uio- naniw ye+wme s zpemyuwx necax w, iancs
oi scex, +wis iam.
Awncxwn apxwenwcxon s 1200r. opamancn x camomy wmnepaiopy:
Hama awncxan enapxwn, nacenenwe xoiopon soi y+e xaxoe-io spemn no-
xwzaei pozwny ws-sa nanoros, nenpep-sno sswmaem-x ozwn sa zpyrwm, noz-
sepraeicn onacnociw npespaiwiscn s somezmyx s norosopxy cxwcxyx nyc-
i-nx, zo iaxon cienenw zasni na nac nanorw. Bo scen swsaniwncxon nwie-
paiype nei nwuero pasnoro oiomy opamenwx no csoen oixp-iociw, rze as-
iop zanee rosopwi o iom, uio no necxonsxy pas s roz sswmaxicn upess-uan-
n-e nanorw, w zoasnnei, uio npw oiom nozcuwi-saeicn uyis nw ne xa+z-n
sonocox na ronosax nxzen.
Lxzcxon rnes opymwsancn o-uno na copmwxos nanoros, nasnauas-
mwxcn xasnon na onpezenennoe spemn. Taxon uwnosnwx, no cnosam Heiepa
Tpannepa, -n zsnsonom s nanorosom azy Bwsaniww. Ozwn ws asiopos
XIs. npezynpe+zan: Hycis nwxorza ne npwzei iee s ronosy m-cns sa-
nwmaiscn sswmanwem necnpaseznws-x nanoros, soome zep+wcs nozansme
oi nanoros-x zen! Oznaxo oia zeniensnocis narozapn ssnixam w nexop-
pexinomy yueiy -na secsma npw-nsnon. Has-san oiwx uwnosnwxos
rpawiennmw, ne sacny+wsaxmwmw nawmenosanwn copmwxa nanoros,
Ieownaxi Oxpwzcxwn nwmei: Onw nozwpaxi za+e +anxwe nnesen-,
ociaxmwecn nocne ioro, xax xne -n cxomen. Onw sce yrneiaxi nac w
ecnw za+e ne moryi pasnniscn c namw nw no sospaciy, nw no pasymy, io
sce +e onee nosxw, uem m-, s csepmenww nenpasezn-x zen w npw oiom
ne ocnaesaxi w ne yciaxi, a wsopeiaxi sce nos-e w nos-e cnoco-
ooramenwn.
422 HACTB V. HAHOFH 423 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
B yxase Lenpwxa II, zaiwposannom xonuom nnsapn 1188r., rosopwicn:
Tomy, xio epei xpeci, yzs on zyxosn-m wnw cseicxwm nwuom, no nancxo-
my pacnopn+enwx w s cwny scemorymecisa Locnoza w csni-x Heipa w Has-
na oinycxaxicn sce rpexw, s xoiop-x on noxanncn. Te +e, xio ne yuacisyei
s noxoze, xax zyxosn-e, iax w cseicxwe nwua, onsan- nnaiwis zecniyx
uacis zoxozos iexymero roza c zsw+wmociw w scero wmymecisa s sonoie,
cepepe w zpyron opme. Ucxnxuaxicn ws oioro y zyxosn-x nwu oze+za,
xnwrw, onauenwe; y zyxosn-x w cseicxwx zparouenn-e xamnw; y p-ua-
pen xonw, opy+we w oze+za, npeznasnauenn-e znn nwunoro nonssosanwn.
Bce zyxosn-e nwua, p-uapw w cnyrw, s-ciynaxmwe s noxoz, nonyuaxi s
csox nonssy zecniwny co csowx semens w semens csowx nxzen, camw +e ne
nnaini nwuero. Lopo+ane w xpecisnne, ssnsmwe xpeci es paspemenwn cso-
wx rocnoz, onsan- iem ne menee nnaiwis zecniwny...
B cope nanoros, xax w soome s zene+n-x zenax, Lenpwx II -n ec-
nomazen. B XIIIs. ssezenwe w sswmanwe nanoros na wnancwposanwe xpec-
ios-x noxozos ssnno na cen nanciso.
B xnwre Pwuapza Unancxoro, nopza-xasnauen npw zsope Lenpwxa II, noz
nassanwem Lwanor o xasnauencise cozep+aicn naciasnenwn, csowmw xop-
nnmw yxoznmwe s onoxy cianosnenwn nanorosoro xosnncisa, eme zo opranw-
sauwonnoro ooconenwn rocyzapcisenn-x wnancos. Onw pas+ncnnxi noz-
xoz xoponn x csowm nanoram: xopons nopyuaei xasnauex pas s nonroza xon-
iponwposais nanzorios w nenn-x nomemwxos, sswmais nozne+amwe ynna-
ie nanorw wnw cnwc-sais wx sa cuei rocyzapcisenn-x pacxozos, ocymecis-
nenn-x nozzann-mw saxonn-m nyiem. Oocnosanwe xoponescxoro npasa na
sswmanwe nanoros copmynwposano cnezyxmwm opasom: Hpasza, mo+ei
-is, oiw cpezcisa nociynaxi xoponx ne na ocnose imaiensno nepecmoi-
pennoro npasa, a no saxonam ero npezmecisennwxos wnw +e no iann-m se-
nenwnm cepzua, a wnorza ionsxo no ero cocisennomy ycmoipenwx. Tem ne
menee nozzann-m ne npwnwuecisyei ocy+zais zenciswn, a iem onee
ocy+zais wx, nocxonsxy ioi, usw senenwn cepzua nanpasnnxicn orom, ca-
momy ory zosepwn saoiy o nozzann-x w zeno ero sepmwicn w saxanuwsa-
eicn no o+ecisennomy nom-cny, a ne no uenoseuecxomy. Tem cam-m oo-
cnos-saxicn npwinsanwn xoponn na sswmanwe nanoros w copos.
Heps-m anrnwuanwnom, xoiop-n oisa+wncn cxasais xoponx nei, -n
Csnion Xsx (11401200) ws Lwnxonsna (Anrnwn). On oixasancn nnaiwis
nanorw Pwuapzy Lsswnoe Cepzue w noiomy ociancn s wciopww.
Hponem-, csnsann-e c nanoroono+enwem s cepezwne XIVs., zocia-
iouno ueixo opwcosan- s +anoe oznoro nopeniwncxoro paouero: B-,
rocnoza npwop- Inopenuww! Bam ny+no uio-io czenais c nanoramw, xoio-
p-e npwxozwicn nnaiwis eznnxam ropoza Inopenuww, pasno xax w c rocy-
zapcisenn-mw sanmamw w oco-mw noopamw... Ecnw s- nwuero ne npez-
npwmeie, io onapy+wie, uio nwxio s ropoze ne cocionnww s-nonnwis sce
samw ipeosanwn. Ecnw s- ne ymepwie csow sanm- w oco-e noswnnociw,
napoz ssyniyeicn, noiomy uio szecs uapwi senwxan ny+za. Hozymanie s
nepsyx ouepezs o iex, y xoro ueisepo wnw nniepo zeien w xio zon+en nna-
iwis zsa wnw ipw rynszena nanoros, xoin onw moryi +wis nwms ipyzom pyx
csowx w pyx +en csowx. U xax onw soome moryi +wis szecs?
Inopenuwn, nacuwi-saxman 90i-cnu +wienen w pacnonarasman camon
passwion s Espone cyxonnon npom-mnennocisx, no yisep+zenwx oxonomw-
Lnn nozzep+anwn asiopwieia csowx nocianosnenwn, a iax+e znn ysenw-
uenwn zoxozos eozan- zwiensno cnezwnw sa s-nonnenwem csowx nocia-
nosnenwn w xapanw sa xa+zoe wx napymenwe. Ieozan- ycianoswnw oisei-
cisennocis omwn sa npociynxw oizensn-x nwu. Hpw pacxnazxe opoxa,
npw onpezenenww senwuwn- apmwn- xpyrosan nopyxa oecneuwsana eoza-
ny csoespemennoe s-nonnenwe noswnnocien.
Us scex eozansn-x zoxozos cyzen-e -nw cam-mw snauwiensn-mw.
Loxoz npwnocwnw nomnwn-, mipa-, xonwcxauww. Homnwn- ss-cxwsa-
nwcs ne scerza c swnosnoro: ecnw ciopon- mwpwnwcs, ne zo+wzancs cyze-
noro sacezanwn, onw zon+n- -nw oe nnaiwis cyzen-e nomnwn-.
Hpw cymecisyxmen cwcieme mipaos, s-xynos, xonwcxauwn xoponw w
wx npezciaswienw na meciax ne ionsxo nwuero ne iepnnw oi npeciynnenwn,
no za+e -n ycianosnen, xax sameiwn ozwn panuyscxwn wciopwx, csoe-
opasn-n rocyzapcisenn-n nanor na npeciynnenwn, zasasmwn rpomazn-n w
nwcxonsxo ne ymensmasmwncn c ieuenwem spemenw zoxoz.
B 1147r. s oisei na oisoesanwe mycynsmanamw Ozecc- s 1144r. -n
npososrnamen Kpecios-n noxoz, s xoiopom sneps-e npwnnnw yuaciwe xopo-
nw. Tax+e sneps-e s xoze ero nozroiosxw xopons Ipanuww Lxzoswx VII
npeznpwnnn non-ixy nozzep+ais saiex zononnwiensn-mw nanoramw.
Heps-n yxas o sswmanww sceomero zononnwiensnoro nanora s nonssy
rocyzapcis xpecionocues -n wszan s 1166r. anrnwncxwm xoponem Lenpw-
xom II w panuyscxwm xoponem Lxzoswxom VII. .xas Lenpwxa II rnacwi:
Lnn samwi- w nozzep+xw uepxsw w semens na Bocioxe xa+z-n +wiens
xoponn Lenpwxa onsan s iexymem 1166rozy c xa+zoro swza tnz+zmoto
wmymecisa, yzs oio sonoio wnw cepepo, wcxnxuan zparouenn-e xamnw,
wnw +wsoin-e w monei-, wnw uio-nwo zpyroe, xpome napaznon oze+z-,
pasno xax w toxoton, snocwis no 2nennwra c xa+zoro ynia, a s nocne-
zyxmwe 4roza no 1nennwry c xa+zoro ynia. To +e camoe emy nazne-
+wi zenais w s oinomenww soszen-saem-x yrozwn w swnorpaznwxos c iaxwm
pacueiom, uio- ne sxnxuanwcs nonecenn-e na wx opaoixy saipai-. Te
+e cymm- on zon+en sneciw co csowx ipeosanwn, zonr no xoiop-m on
nazeeicn nonyuwis... Kio wmeei zom, no ne onazaei zsw+wm-m wmyme-
cisom ciowmocisx 1yni, oizaei 1nennwr. Kio ne onazaei zsw+wm-m
wmymecisom ciowmocisx 1yni, no sanwmaeicn ioprosnen wnw pemecnom,
oizaei 1nennwr... Hanor ynnauwsaeicn s ieuenwe 14znen no naciynnenww
pemwrwn (1oxinpn)... B anrnwxancxwx uepxsax ropozos w so scex censcxwx
uepxsax ycianasnwsaeicn xosuer (xpy+xa znn no+episosanwn), s xoiop-n
xa+z-n nocne npwnecenwn npwcnrw w nocne imaiensnoro nozcueia ciowmo-
ciw csoero wmymecisa pocaei no coseciw io, uio on onsan ynnaiwis s co-
oiseicisww c ycianosnenn-m nopnzxom. .xnonenwe oi ynnai- xapaeicn oi-
nyuenwem oi uepxsw. . xosuera ipw xnxua: ozwn y csnmennwxa, zsa y
ocoo zopocosecin-x npwxo+an. Copmwxw w zpyrwe zosepenn-e cswzeie-
nw onsan- zociaswis copann-e s zepesnnx zensrw w x npasznwxy scex
csni-x (1nonpn) s peswzenuwx enwcxona. Hocne oioro wx cowpaxi zans-
me s meciax, onpezenenn-x apxwenwcxonamw w enwcxonamw. Bcem, xio nna-
iwi zopocosecino, oinycxaeicn ipeis rpexos.
B 1185r. panuyscxwn w anrnwncxwn xopons o+nswnw (y+e ne neps-n
pas) o sswmanww nanora znn oxasanwn nozzep+xw rocyzapcisam xpecionoc-
ues, xoiop-n, oznaxo, iax w ne -n copan.
424 HACTB V. HAHOFH 425 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Opasuom mnoroopaswn w ioianwiapnoro xapaxiepa nanoros s ropoze
Kensne cny+wi nanoroono+enwe xensncxoro nwsa s nepwoz me+zy 1370w
1513rr. B nanoros-x pocnwcnx ioro spemenw sawxcwposan- mecis pas-
nwun-x opm nanoros w sa neonsmwmw wcxnxuenwnmw iaxoe +e xo-
nwueciso nauwcnenwn, nos-maxmwx uen- na nwso. Hanpwmep, ropoz ssw-
maei npowssozcisenn-n nanor nwsnon nennwr, npwrnamaei snocwis
zensrw s xasny noipewienn, xoiop-n c 1414r. nnaiwi xprepcxwn cono-
zos-n nennwr. Hpasza, ciasxa ero -na nw+e ciasxw ssezennoro iorza
+e conozosoro nennwra nwsosapa, xoiop-n sswmancn c nwsosapos-npo-
eccwonanos. Cxwipwis, noxynan wmnopinoe nwso, oznospemenno nsnnncs
ioprosuem w noipewienem, ne yzasanocs: ropoz ipeosan snecenwn wmnop-
inon nomnwn-, xoiopan o-uno oxas-sanacs s-me nanora na ropozcxoe
nwso. Ha nonswsmeecn s npoza+e c cepezwn- XVs., xpacnoe nwso s 1471r.
ssenw cneuwansn-n axuws (Keuteakzise).
Bam, ocipoymuam, npaszn-m w xanpwsn-m,
Losonsno wszesaiscn naz axuwsn-m.
nwcan moinanzcxwn nooi Poepi Bepnc.
B Tseuww yuei nanoros sezeicn c XVIs., co spemen swxwnros. U sce
csezenwn o nanoronnaiensmwxax ion nop- coxpanwnwcs s apxwsax oioro oz-
noro ws ciapenmwx xoponescis mwpa zo ceroznnmnero znn.
Cymecisosanw iax nas-saem-e csazen-e nomnwn-, xoiop-e ceps-
zon+n- -nw nnaiwis csowm rocnozam. Oiw nomnwn- csns-saxicn c eo-
zansn-m npasom nepson nouw (jus primae noctis), i.e. zene+n-n s-xyn
oioro npasa.
Korza oa nosopaun-x npwnazne+anw oznomy rocnozwny, nomnwna na-
s-sanacs maritagium, mariage. Korza +e my+ w +ena npwnazne+anw
pasn-m rocnozam, nomnwna nas-sanacs forismaritagium (yxsansno
snepaunoe), oixyza panuyscxwn iepmwn formariage. Oia snepau-
nan nomnwna -na o-xnosenno s-me npocion paunon, iax xax yxoz
+enmwn- ws wmenwn scnezciswe paxa c uy+wm cepsom nanocwn ymep
rocnozwny. Hepsonauansno nomnwna forismaritagium -na zosonsno s-coxa,
no c xonua XIIs. ona nonwswnacs w ne npes-mana 5cy.
Bpaun-e nomnwn- -nw pacnpocipanen- ne ionsxo so Ipanuww, no w s
Poccww s yzensnoe spemn w nosznee, w s Lepmanww s eozansnoe spemn, rze
onw oosnauanwcs nemeuxwm cnosom Bumede, cooiseicisyxmwm naiwncxomy
maritagium, oznaxo snauenwe xoioporo ne coscem ncno, ionsxo npeznono+enwn.
Mnorwe wciopwuecxwe co-iwn npowsomnw ws-sa nanoros-x xonnwx-
ios. Ho cnosam H.U. Typrenesa: Hanorw, wnw, onpezenwiensnen cxasais,
zypn-e cwciem- nanoros, -nw oznox ws npwuwn, xax swzno ws wciopww,
uio nwzepnanzu- czenanwcs nesaswcwm-mw oi Ucnanww, msenuapu- oi As-
cipww, pwcnanzu- oi Lanww, w, naxoneu, xosaxw oi Honsmw....
Ussecino iax+e, uio opsa cesepoamepwxancxwx xononwn Anrnww sa
nesaswcwmocis (17751783) -na so mnorom oycnosnena npwnniwem anr-
nwncxwm napnameniom saxona o reposom cope (1763), xoiop-n saiparw-
san wniepec- nouiw xa+zoro +wienn xononwn, iax xax nanoramw onara-
nwcs scn xommepuecxan zeniensnocis, cyzenan zoxymeniauwn, nepwozwuec-
cios-wciopwxos, nwxax ne morna cuwiaiscn nanoros-m paem. Lopozcxwe zo-
xoz- oi xommynansn-x semens, xonwcxosannoro wmymecisa wsrnann-x
npoiwsnwxos pe+wma, ropozcxwx monononwn, npe+ze scero oi secsma zoxoz-
n-x monononwn na npoza+y conw, oi wcnonssosanwn ropozcxwx wncipymen-
ios (nanorw, sswmasmwecn c ssoswm-x s ropoz iosapos, p-noun-e nomnw-
n-, cop- sa xpanenwe rpysos na epery pexw, cxnazcxwe nomnwn-, zo-
po+n-e cop-) w, naxoneu, oi mnorouwcnenn-x mipaos, npezycmoipen-
n-x ropozcxwm yronosn-m npasom, zononnnnwcs c cepezwn- XIII cioneiwn
maccon xocsenn-x, a iax+e npnm-x copos. Cpezw xocsenn-x nanoros ca-
moe swznoe mecio sanwmanw npom-cnos-n nanor w nanor c oopoia. Hano-
rom onaranocs camo oixp-iwe pemecnennon maciepcxon. Bnazensu- mara-
swnos nnaiwnw csoero poza swipwnn-n nanor w eme ozwn sa ycianosxy
xpanne neoxozwmon s conneunoe neinee spemn mapxws-. Comnwiensnyx
pons wrpanw ropozcxwe npwnyzwiensn-e sanm-, saiparwsaxmwe npaxiwuec-
xw xa+zoro +wienn.
Hanorw s npowssozcise w ioprosne nwmes-mw npozyxiamw w npezmeia-
mw noipenenwn s-ciynanw s ocnosnom s swze nanora c oopoia, xoiop-n
mo+no -no nepeno+wis npnmo na noipewienn. Lonn nanoros s xoneunon
uene nocionnno nos-manacs. Lnn npozosonscisenn-x iosapos cooiseicisy-
xmwn nanor cociasnnn 1,5% npw-nw c oopoia. Hpouwe pemecna onara-
nwcs nanorom s pasmepe 2,5%. Losopwnw, uio so Inopenuww sa sce, xpome
soszyxa w soz-, ny+no nnaiwis cop-.
Cop nanoros w nomnwn s nonssy eozanos npowssozwncn ynonnomouen-
n-mw mwnwciepwanamw. -ame scero mwnwciepwanamw -nw menxwe
saccan-, xoiop-e npo+wsanw s zannom ropoze, wnw zpyrwe csoozn-e sem-
nesnazensu-, wmesmwe csow nomecisn s npezenax ropozcxon uepi-. Ho
-nw cpezw mwnwciepwanos w zsopos-e xpynn-x eozanos, w pa-, oiny-
menn-e na csoozy. Ba ycnyrw, xoiop-e mwnwciepwan- npwnocwnw eoza-
nam, onw nonyuanw semnx w ocsoo+zanwcs oi scnxwx noswnnocien.
Ieozansn-m ropozom s Banaznon Espone XIIs. ynpasnnn censop, xoio-
p-n -n wnw cseicxwm, wnw zyxosn-m nwuom. Iopma ropozcxoro ynpasne-
nwn, cyzn no coxpanwsmwmcn wciopwuecxwm zoxymeniam, -na ne so scex
ropozax ozwnaxosa, uame scero so rnase ropozcxoro ynpasnenwn cionna rpyn-
na uwnosnwxos-mwnwciepwanos, nasnauasmwxcn censopom. B ropoze Cipac-
ypre, nanpwmep, s xonue XIIs. so rnase ropozcxoro ynpasnenwn cionnw ue-
i-pe zon+nocin-x nwua, nasnauasmwxcn enwcxonom (censopom ropoza):
mynsixenc paswpaiens npeciynnenwn; yprrpa ropozcxon nauans-
nwx; m-inwx iamo+enn-n copmwx; nauansnwx monei-.
Cop xocsenn-x nanoros ocymecisnnncn ne rocyzapcisom, a onsmwm
uwcnom oixynmwxos. Lopoz npeznaran csow 73rpynn- no nanory c oopoia x
npoza+e na csoero poza oixp-i-x ioprax w nepezasan xa+zyx rpynny noc-
ne opmansnon nposepxw na zoponopnzounocis iomy wnw iem, xio npezna-
ran camyx s-coxyx ueny. Hpewmymecisa iaxon npouezyp- znn ropoza sax-
nxuanwcs s -cipom nonyuenww ouenounon cymm- nanora. Lnn oixynmwxa
nanoros npewmymeciso saxnxuanocs s iom, uio nomwmo npw-nw oi npo-
uenios, nocxonsxy cymma apenznon nnai- paccmaipwsanacs s xauecise ccy-
z-, on npwopeian sosmo+nocis nonyuais iax+e npw-ns na pasnwue
me+zy ouenounon ciowmocisx nanora w peansnon senwuwnon nanoros-x no-
ciynnenwn.
426 HACTB V. HAHOFH 427 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hanorw, sswmaem-e c cornacwn napoza, ne iax ocnannxi ero my+e-
ciso; npwmepom iomy moryi cny+wis nomnwn- s Hwzepnanzax w zo wsseci-
non cienenw cycwzww s Anrnww. Bameisie, uio peus wzei cenuac ne o xo-
mensxe, a o cepzue. Hozais, sswmaeman c cornacwn napoza wnw es iaxoso-
ro, mo+ei -is ozwnaxosa znn xomensxos, no ne ozwnaxoso ee zenciswe na
zyx napoza.
Napns Hyw Monrecxse (16891755), panuyscxwn npocseiwiens,
wnoco:
Hwuio ne ipeyei cionsxo myzpociw w yma, xax onpezenenwe ion uac-
iw, xoiopyx y nozzann-x sawpaxi, w ion, xoiopyx ociasnnxi wm.
Aax Cxwr (17231790) moinanzcxwn oxonomwci w wnoco npezno-
+wn uei-pe npaswna, xoiop-m zon+n- yzosneisopnis sce nanorw:
1) Hozzann-e xa+zoro rocyzapcisa zon+n- nnaiwis na cozep+anwe
npaswienscisa no sosmo+nociw nponopuwonansno csowm cpezcisam.
2) Hanor, npwxoznmwncn na zonx xa+zoro, zon+en -is onpezenen
iouno, a ne npowssonsno.
3) Ka+z-n nanor zon+en sswmaiscn s nawonee yzonoe spemn znn
nnaiensmwxa w nawonee yzon-m znn nero cnocoom.
4) Bswmanwe xa+zoro nanora zon+no npowssozwiscn iax, uio- ws xap-
mana napoza panocs sosmo+no mensme csepx ioro, uio nociynaei s rocy-
zapcisennyx xasny.
Hanorw na npozyxi semnw s zenciswiensnociw nsnnxicn nanorom na
peniy. Ecnw onw za+e asancwpyxicn epmepom, io s xoneunom cueie onw
ynnauwsaxicn semnesnazensuem. Ecnw wssecinan uacis npozyxia zon+na
-is ynnauena s opme nanora, io epmep ciapaeicn onpezenwis c sosmo+-
non iounocisx, xax senwxa yzei s cpeznem e+eroznan ciowmocis oion uaciw,
w cooiseicisenno oiomy zenaei s-uei ws peni-, xoiopyx on cornamaeicn
nnaiwis semnesnazensuy. M- ne scipeiwm nw oznoro epmepa, xoiop-n ne
s-uwcnwn - sapanee, cxonsxo s cpeznem e+erozno yzei cociasnnis uepxos-
nan zecniwna, xoiopan io+e s cymnociw nsnneicn nosemensn-m nanorom.
Hosemensn-n nanor, ycianosnenn-n, xax s Benwxopwianww, znn xa+-
zoro oxpyra s onpezenennon, newsmennon nopme, xoin - on w -n pasno-
mepn-m npw ero ssezenww, c ieuenwem spemenw neoxozwmo cianoswicn ne-
pasnomepn-m, sswzy ioro, uio pasn-x uacinx cipan- semnezenwe ynyuma-
eicn wnw npwxozwi s ynazox s neozwnaxoson cienenw. B Anrnww ouenxa, na
ocnosanww xoiopon, s cwny saxona, wszannoro s ueisepi-n roz uapcisosa-
nwn Bwnsrensma w Mapww, -n passepcian nosemensn-n nanor, y+e s ca-
mom nauane -na ouens nenpaswnsna. Boi nouemy oioi nanor rpemwi npo-
iws nepsoro ws s-meynomnnyi-x uei-pex npaswn. Ociansn-m ipem on co-
oiseicisyei snonne.
Hanorw na nepexoz cocisennociw oi mepis-x x +ws-m nazaxi s xon-
ue xonuos, za w nenocpezcisenno, na nwu, x xoiop-m cocisennocis nepe-
xozwi.
xwe wszanwn w i.z. Hauano nenocpezcisenn-x soenn-x zenciswn soccias-
mwx wciopwxw oinocni x onwsozy iax nas-saemoro Bocioncxoro uaenwiwn
(1773), xorza anrnwncxoe npaswiensciso npezociaswno Oci-Unzcxon xomna-
nww npaso ecnomnwnnoro ssosa uan s cesepoamepwxancxwe xononww. Tamo-
+enn-e nsroi- axiwuecxw nociaswnw oiy xomnanwx sne xonxypenuww w
nanecnw cepsesn-n yzap no noswuwnm mecin-x ioprosues. B zexape
1773r. rpynna xononwcios nponwxna na npw-smwe s Bocioncxwn nopi an-
rnwncxwe xopanw w s-pocwna s mope onsmyx napiwx uan, uio oocipw-
no xonnwxi me+zy meipononwen w xononwnmw.
Kax nw yzwswiensno, no rocyzapcisenn-e my+w opaiwnw snwmanwe na
uenipanwsosannoe nanoroono+enwe xax cpezciso nononnenwn xz+eia me-
nee zsyxcoi nei nasaz. Tonsxo XVIIIs. nono+wn nauano nayunomy oocnosa-
nwx nanoros.
Kraccxxx o narorax
Bnxciw scxzy s-rozy oio +wsnennoe
npaswno szpasoro cm-cna.
H. Bosenapr
Arpwnna (Is. zo n.o.), zpesnepwmcxwn wnoco, coseinwx wmnepaiopa
Oxiaswana Asrycia:
Oixyza +e ssnis neoxozwm-e cpezcisa na cozep+anwe apmww w na
noxp-iwe ociansn-x rocyzapcisenn-x pacxozos? H o+ncnx oio sam, no
cnauana xoien - nozuepxnyis, uio za+e s iom cnyuae, ecnw - y nac
-na zemoxpaiwn, zensrw znn rocyzapcisennoro xz+eia sce pasno nonazo-
wnwcs. Uo es conzai rocyzapciso cymecisosais ne mo+ei, a es zene+-
noro zosonsciswn m- ne s cocionnww cozep+ais apmwx. Uiax, nanoroono-
+enwe sosce ne oinwuwiensnan uepia monapxww, nxan opma npasnenwn
ipeyei sswmanwn nanoros nam cnezyei onarais copamw nxyx co-
cisennocis, npwnocnmyx npw-ns ee snazensuy, w znn oioro cianem ssw-
mais nanorw s wmnepww noscemecino. Bezs snonne cnpaseznwso io, uio nw
ozno nwuo w nw ozna mecinocis ne ociaxicn csoozn-mw oi nanoros, s io
+e spemn xax camw onw, nozono scem ociansn-m, nonssyxicn naramw,
xoiopoe rocyzapciso npezociasnnei scem nocpezcisom sswmanwn nanoros.
H. Maxwasennw w Bepnapo (14691527):
Uiax, pas rocyzaps ne mo+ei es ymepa znn cen nponsnnis mez-
pocis iax, uio- ee npwsnanw, io ne yzei nw znn nero naropasymnee
npwmwpwiscn co cnason cxynoro npaswienn. Uo co spemenem, xorza nxzw
yswzni, uio narozapn epe+nwsociw on yzosneisopneicn csowmw zoxozamw
w sezei soenn-e xamnanww, ne opemennn napoz zononnwiensn-mw nanora-
mw, sa nwm yisepzwicn cnasa mezporo npaswienn.
psncwc Bsxon (15611626), anrnwncxwn wnoco, nopz-xpanwiens
onsmon neuaiw npw xopone Hxose Cixapie:
428 HACTB V. HAHOFH 429 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
npw-nw, io ona sxozwi s nosemensnyx peniy. Tam, rze cocisennwx semnw
w cocisennwx szanwn pasnwun-e nwua, oia uacis s onsmwncise cnyua-
es ynnauwsaeicn nepsomy.
Lnn zepesencxwx cipoenwn, naxoznmwxcn s zanexom paccionnww oi
xpynn-x ropozos, s mecinocinx, rze mnoro csooznon semnw, oia nosemens-
nan penia npezciasnnei nwuio+nyx senwuwny wnw cociasnnei nemnorwm
onsme ioro, uio npwnocwna - semnn noz cipoenwnmw, ecnw - ona nociy-
nwna s opaoixy.
Lnn zepesencxwx zau, pacnono+enn-x nonwsociw xaxoro-nwyzs xpynnoro
ropoza, oia penia snauwiensno s-me, w sa xaxwe-nwyzs ocoenn-e yzocisa
wnw xpacwsoe mecionono+enwe npwxozwicn nnaiwis ouens s-coxyx peniy.
B-me scero nosemensnan penia -saei s cionwue, s ocoennociw s
iex ee xsapianax, rze cymecisyei cam-n cwnsn-n cnpoc na zoma, npwuem
espasnwuno, xaxwe npwuwn- s-s-saxi oioi cnpoc: noipenociw ioprosnw
w npom-mnennociw, noipenocis s ysecenenwnx w yzosonsciswnx wnw npw-
xois moz- w imecnaswe.
Kax ropozcxan semensnan penia, iax w o-xnosennan nosemensnan
penia npezciasnnxi iaxon swz zoxoza, xoiop-m cocisennwx so mnorwx
cnyuanx nonssyeicn es scnxoro ipyza wnw saoi co csoen ciopon-. U ecnw
- uacis oioro zoxoza oiwpanacs y ero cocisennwxa znn noxp-iwn rocy-
zapcisenn-x pacxozos, io oio ne sazep+ano - passwiwn nw oznon oipacnw
npom-mnennociw. Lozoson npozyxi semnw w ipyza scero omecisa, zencisw-
iensnoe oraiciso w zoxoz macc- napozonacenenwn nocne ssezenwn iaxoro
nanora ociasanwcs - s iaxom +e nono+enww, xax w npe+ze. Boi nouemy
ropozcxan semensnan penia w o-xnosennan nosemensnan penia nsnnxicn,
-is mo+ei, iemw opmamw zoxoza, xoiop-e nyume scero moryi s-neciw
cneuwansn-n nanor na nwx.
Cpox ynnai-, cnoco nnaie+a, cymma nnaie+a sce oio zon+no
-is ncno w onpezenenno znn nnaiensmwxa w znn scnxoro zpyroro nwua.
Tam, rze oioro nei, xa+zoe nwuo, onaraemoe zann-m nanorom, oizaeicn s
onsmen wnw mensmen cienenw so snacis copmwxa nanoros, xoiop-n mo-
+ei oinromais nanor znn scnxoro neyroznoro emy nnaiensmwxa wnw sxnx-
uais znn cen yrposon iaxoro oinromenwn nozapox wnw ssnixy.
Kan-Barwcr Csw (17671832), panuyscxwn oxonomwci, ocnosaiens
synsrapnon oxonomww:
Houemy uenosex xouei npozais csox semnx? Hoiomy, uio wmeei s swzy
zpyroe, onee npowssozwiensnoe nomemenwe znn csowx cpezcis. Bauem zpy-
ron xouei xynwis oiy camyx semnx? -io- zais npwno+enwe xanwiany, xo-
iop-n npwnocwi emy cnwmxom mano wnw ociaeicn es ynoipenenwn, wnw
+e mo+ei -is wcnonssosan, no ero mnenwx, nyume. Oioi omen ysenwuw-
saei omwn zoxoz nocpezcisom ysenwuenwn zoxoza oiwx nwu. Ho ecnw no-
mnwn- nacionsxo opemenwiensn-, uio nomemaxi oion czenxe, io onw ns-
nnxicn npenniciswem x ysenwuenwx omero zoxoza.
Hanorw na npoza+y semnw nazaxi uenwxom na npozasua. Hpozaseu nouiw
scerza nociasnen s neoxozwmocis npozais w nooiomy zon+en ssnis iy ueny,
xaxyx emy zaxi. Hoxynaiens ionsxo s pezxwx cnyuanx zon+en nenpemenno xy-
nwis, nooiomy on zaci ionsxo iaxyx ueny, xoiopyx cuwiaei nozxoznmen. On
s-cuwi-saei, cxonsxo emy yzei ciowis semnn smecie c nanorom. -em onsme
emy npwzeicn ynnaiwis s swze nanora, iem mensmyx ueny on pacnono+en zais
sa semnx. Taxwe nanorw, cnezosaiensno, nouiw scerza nazaxi na ny+zaxmeecn
nwuo w nooiomy nsnnxicn ouens +ecioxwmw w rneiymwmw.
Lepos-e nomnwn- w noiapwansn-e nomnwn- c sexcenen w scnxwx
zpyrwx zene+n-x onsaienscis nazaxi uenwxom na zon+nwxa w axiwuecxw
scerza ynnauwsaxicn wm. Cyzen-e nomnwn- oioro poza nazaxi na wciua.
Onw ymensmaxi w znn wciua w znn oiseiuwxa xanwiansnyx ciowmocis
npezmeia in+-.
-em onsme pacxoz- no npwopeienwx xaxoro-nwo wmymecisa, iem
mensme uwcian ciowmocis npwopeiennoro.
Bce nanorw na nepexoz wmymecisa scnxoro poza, nocxonsxy onw ymens-
maxi xanwiansnyx ciowmocis oioro wmymecisa, sezyi x ymensmenwx on-
zos, npeznasnauenn-x znn cozep+anwn ipyza. Bce onw onee wnw menee
neoxonomwuecxwe nanorw, iax xax onw ysenwuwsaxi zoxoz rocyzapn, xoiop-n
pezxo zep+wi wn-x paoinwxos, xpome nenpowssozwiensn-x, s ymep xa-
nwiany napoza, xoiop-n cozep+wi ionsxo npowssozwiensn-x paoinwxos.
Penia zomos pacnazaeicn na zse uaciw, ws xoiop-x ozna mo+ei -is
snonne npaswnsno nassana penion co cipoenwn, a zpyran o-xnosenno na-
s-saeicn nosemensnon penion.
Penia co cipoenwn npezciasnnei npoueni wnw npw-ns na xanwian,
saipauenn-n na nociponxy zoma. -io- ypasnnis ycnoswn xonxypenuww
cipowiensnoro zena c zpyrwmw oipacnnmw npom-mnennociw, neoxozwmo,
uio- penia co cipoenwn -na zociaiouno senwxa, so-neps-x, znn nomeme-
nwn npouenios, xoiop-e -nw - nonyuen- npeznpwnwmaienem c xanwiana,
ecnw - on oizan ero ssanm- noz xopomee oecneuenwe, w, so-siop-x, znn
cozep+anwn w pemonia zoma wnw uio csozwicn x iomy +e znn norame-
nwn s ieuenwe onpezenennoro nepwoza xanwiana, xoiop-n -n saipauen na
nociponxy zoma...
Ecnw npeznpwnwmaiens s cipowiensnom zene nonyuaei onee snauw-
iensnyx npw-ns s cpasnenww c ccyzn-m npoueniom, io ycwnenn-n npw-
iox xanwiana ws zpyrwx oipacnen npom-mnennociw cxopo sepnei ero npw-
-ns x npe+nemy yposnx. Ecnw +e on nonyuaei menee snauwiensnyx npw-
-ns s cpasnenww c ccyzn-m npoueniom, io oinws xanwiana ws cipowiens-
noro zena s zpyrwe oipacnw npom-mnennociw s csox ouepezs s-sosei yse-
nwuenwe ero npw-nw.
-io +e xacaeicn ion uaciw scero zoxoza, nonyuaemoro oi zoma, xoio-
pan xax - ona nw -na senwxa ociaeicn sa s-ueiom zociaiounon
430 HACTB V. HAHOFH 431 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
ymensmenwe npezno+enwn, noxa ymensmaxmwncn cnpoc ne npowssezei ia-
xoro nos-menwn uen- c-psn, uio npowssozciso ero cianei iax +e npw-
-nsno, xax w nomemenwe xanwiana so scnxoe zpyroe zeno.
Hos-menwe uen- ecis ezwncisennoe cpezciso, c nomomsx xoioporo
semnezeneu mo+ei ynnaiwis nanor w nonyuais no-npe+nemy o-unyx cpez-
nxx npw-ns oi iaxoro ynoipenenwn csoero xanwiana. On ne mor - s--
uecis nanor ws peni- w nepeno+wis ero na semnesnazensua, noiomy uio on
ne nnaiwi nwxaxon peni-. On ne mor - noxp-is ero ws csoen npw-nw,
noiomy uio y nero nei ocnosanwn npozon+ais zeno, xoiopoe zaei manyx
npw-ns, xorza sce zpyrwe sanniwn zaxi onsmyx. Hooiomy nenssn w co-
mnesaiscn, uio on yzei wmeis sosmo+nocis noznnis ueny c-p-x npowsse-
zenwn na cymmy, pasnyx nanory.
Hanor na c-p-e npowssezenwn ne yzei ynnauen nw semnesnazensuem,
nw epmepom; ero ynnaiwi s nos-mennon uene noipewiens.
...Hanor na xne nazaei na noipewienen xnea w nos-cwi ero cio-
wmocis cpasnwiensno co ciowmocisx scex zpyrwx iosapos npnmo nponopuw-
onansno nanory.
Hocxonsxy c-p-e npowssezenwn sxozni s cocias zpyrwx iosapos, cio-
wmocis nocneznwx iax+e nos-cwicn cooiseicisyxmwm opasom, ecnw zen-
ciswe nanora ne ypasnosemwsaeicn zenciswem zpyrwx npwuwn. Iaxiwuecxw
onw yzyi ono+en- xocsenn-m nanorom, w ciowmocis wx nos-cwicn s co-
oiseicisww c nocneznwm.
Hanor na peniy oxas-saei snwnnwe ionsxo na peniy; on sceueno naza-
ei na semnesnazensues w ne mo+ei -is nepeno+en na xaxon-nwyzs xnacc
noipewienen.
Hos-cwis peniy semnesnazeneu ne mo+ei, noiomy uio pasnocis s
npozyxie, nonyuaemom c nawmenee npowssozwiensnon semnw, nos+e zpyrwx
nociynwsmen s opaoixy, w c semnw scnxoro zpyroro paspnza, ociaeicn
npe+nen.
Ecnw - penia -na ono+ena nanorom w ne -no npwnnio nwxaxwx
mep x pasnwuenwx pasn-x uacien sosnarpa+zenwn, ynnauwsaemoro ieneps
apenzaiopom semnesnazensuy noz nassanwem peni-, io nanor, nocxonsxy on
xacaeicn peni- sa szanwn w zpyrwe coopy+enwn, nwxorza ne nazan - s
ieuenwe cxonsxo-nwyzs zonroro spemenw na semnesnazensua, a nazan -
na noipewienn.
Lecniwna ecis nanor na sanoson npozyxi semnw w, nozono nanoram na
c-pse, nazaei sceueno na noipewienn. Oi nanora na peniy ona oinwuaeicn
iem, uio nazaei w na iy semnx, xoiopon neps-n ne xacaeicn, w nos-maei
ueny c-psn, na xoiopyx nanor na peniy ne snwnei. Lecniwnon onaraeicn
xax caman nyuman, iax w caman xyzman semnn, npwiom ciporo nponopuwo-
Mnorwe nwcaienw zymaxi, uio anrnwncxoe semnezenwe zociwrno ons-
moro pacuseia wmenno narozapn oion newsmennon ouenxe. Hecomnenno ona
mnoro cnococisosana emy. Ho uio cxasanw - m- o npaswienscise, xoio-
poe opaiwnocs - x menxomy npom-mnennwxy c iaxwmw cnosamw: Pacno-
naran neonsmwm xanwianom, s- zenaeie orpanwuenn-e oopoi-, w scnez-
ciswe oioro samw npnm-e nnaie+w s xasny secsma man-. Banwmanie w na-
xonnnnie xanwian; pacmwpnnie samw oopoi-, uio- onw zasanw sam or-
pomn-e ap-mw: samw nnaie+w s xasny nwxorza ne yzyi nos-men-.
Mano ioro: xorza na+wioe samw cocionnwe zocianeicn samwm nacneznwxam,
w onw eme npwymno+ai ero, ono yzei ouenwsaiscn znn sswmanwn nanora ne
s onsmyx cymmy, uem ieneps; w samw nacneznwxw yzyi neciw ne ons-
myx zonx omecisennoro pemenw.
Iapwxani ne s cocionnww saciaswis noipewienn sannaiwis secs na-
nor, sswmaem-n c ero iosapa, noiomy uio sospocman uena ero s-sosei
ymensmenwe noipenenwn oioro iosapa.
asw Pwxapo (17721823), anrnwncxwn oxonomwci:
Hanorw cociasnnxi iy zonx npozyxia semnw w ipyza cipan-, xoiopan
nociynaei s pacnopn+enwe npaswienscisa; onw scerza ynnauwsaxicn s xo-
neunom cueie wnw ws xanwiana, wnw ws zoxoza cipan-.
Taxwx nanoros, xoiop-e ne wmenw - ienzenuww ocnannis naxonne-
nwe, nei. Bce nanorw neoxozwmo nazaxi wnw na xanwian, wnw na zoxoz.
Ecnw onw nazaxi na xanwian, io zon+en cooiseicisenno ymensmwiscn ioi
onz, pasmepom xoioporo scerza perynwpyeicn npowssozwiensnan npom-m-
nennocis cipan-, a ecnw onw nazaxi na zoxoz, io onw wnw ymensmaxi na-
xonnenwe, wnw saciasnnxi nanoronnaiensmwxos znn noxp-iwn wx ymens-
mais na cooiseicisyxmyx senwuwny csoe npe+nee nenpowssozwiensnoe no-
ipenenwe npezmeios neoxozwmociw w xomopia.
Csoncisennoe xa+zomy uenosexy +enanwe coxpanwis csoe +wiencxoe
nono+enwe w yzep+wsais csoe oraiciso na pas zociwrnyion s-coie sezei
x iomy, uio onsmwnciso nanoros, yzyi nw io nanorw na xanwian wnw +e
na zoxoz, ynnauwsaeicn ws zoxoza. Hooiomy c pociom ono+enwn wnw c yse-
nwuenwem npaswienscisenn-x pacxozos xonwueciso npezmeios, noipenne-
m-x e+erozno napozom, zon+no ymensmaiscn, ecnw on ne mo+ei cooisei-
cisenno ysenwuwsais cson xanwian w zoxoz. Bazaua npaswienscisennon no-
nwiwxw w zon+na cocionis s iom, uio- noompnis oio cipemnenwe x naxon-
nenwx. Ono nwxorza na zon+no ssozwis iaxwe nanorw, xoiop-e nemwnyemo
nazaxi na xanwian. Hapyman oio ocnosnoe npaswno, onw saiparwsaxi
onz, npeznasnauenn-n znn cozep+anwn ipyza, w iem cam-m ymensmaxi
yzymee npowssozciso cipan-.
B Anrnww oiwm npaswnom npenepernw...
Ecnw uena c-p-x npowssezenwn ne noznwmeicn nacionsxo, uio- sos-
meciwis semnesnazensuy nanor, io on, eciecisenno, noxwnei sanniwe, s xo-
iopom ero npw-ns ynana nw+e omen nopm- npw-nw; oio s-sosei
432 HACTB V. HAHOFH 433 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hanor na peniy c zomos mo+ei nazais wnw na nanwmaienn, wnw na
semnesnazensua. Hpw o-xnosenn-x ycnoswnx mo+no cuwiais, uio secs na-
nor ynnauwsaeicn nenocpezcisenno w s xoneunom cueie nanwmaie-
nem.
Ecnw nanor ne ocoenno senwx, ecnw cama cipana naxozwicn s nenoz-
sw+nom cocionnww wnw nporpeccwpyei, io y nanwmaienn nei nwxaxwx ocno-
sanwn zosonscisosaiscn zomamw xyzmero paspnza. Ho ecnw nanor s-cox wnw
xaxwe-nwyzs ocionienscisa ymensmaxi cnpoc na zoma, io zoxoz semne-
snazensua ynazei, iax xax nanwmaiens oiuaciw sosnarpazwi cen sa nanor
ymensmenwem peni-. Oznaxo ipyzno cxasais, s xaxwx pasmepax oia uacis
nanora, ceperaeman nanwmaienem nyiem ymensmenwn peni-, pacnpezenwi-
cn me+zy penion co cipoenwn w nosemensnon penion. Beponino, uio s nep-
som cnyuae ymensmenwe xocnynocs - w ion w zpyron, no iax xax zoma,
xoin w meznenno, nocienenno paspymaxicn w nociponxa wx npexpaiwnacs
- zo iex nop, noxa npw-ns npeznpwnwmaienn ne zociwrna - npe+nero
yposnn, io nocne wssecinoro npome+yixa spemenw penia co cipoenwn sep-
nynacs - x csoen eciecisennon uene. Tax xax zomosnazeneu nonyuaei pen-
iy ionsxo zo iex nop, noxa zep+wicn cipoenwe, io za+e npw ouens nena-
ronpwnin-x ycnoswnx on mor - s ieuenwe ouens zonroro spemenw ne nna-
iwis nw ezwnon zonw nanora na zom.
Hanorw na sce iosap-, xoiop-e nocni omee nassanwe npezmeios poc-
xomw, nazaxi wcxnxuwiensno na noipewienen oiwx iosapos. Hanor na
swno nazaei na ero noipewienn. Hanor na nomazen, cny+amwx znn pocxo-
mw w saas-, wnw na xapei- ynnauwsaeicn iemw, xio nonssyeicn wmw, w
npnmo nponopuwonanen xonwuecisy oiwx npezmeios yzosonsciswn. Unaue
ociowi zeno c nanoramw na npezmei- neoxozwmociw. Taxwe nanorw uacio
nazaxi na noipewienen s nponopuww, ropaszo onee s-coxon, uem xonwue-
ciso noipennem-x wmw npezmeios.
Bce, uio ysenwuwsaei sapaoinyx nnaiy, ymensmaei npw-ns c xanw-
iana. Hooiomy scnxwn nanor na iosap-, noipennem-e paouwmw, wmeei
ienzenuwx nonw+ais nopmy npw-nw.
Hanor na mnnn- nos-cwi uen- mnnn, nanor na oyss ueny oysw.
B npoiwsnom cnyuae iaxon nanor -n - s xonue xonuos ynnauen apw-
xaniom: ero npw-ns ynana - s cpasnenww c omen nopmon, w on noxwnyn
- cson npom-cen.
Cneuwansn-n nanor na npw-ns s zannon oipacnw npom-mnennociw
nos-cwn - uen- npozyxios, nozseprmwxcn ono+enwx.
Cwxon e-Cwcxonw (17731842), msenuapcxwn oxonomwci w wcio-
pwx:
B xa+zom zoxoze scerza ecis uacis, xoiopan zon+na ociasaiscn ne-
npwxocnosennon, xoiopyx wcx ne mo+ei saiponyis es ioro, uio- ne
coxpanwis o+exi- ono+enwn w nwmwiscn s yzymem csowx pecypcos.
nansno xonwuecisy zasaemoro semnen npozyxia. Cnezosaiensno, zecniwna
nanor pasnomepn-n.
Ezwncisennoe pasnwuwe me+zy zecniwnon w nanorom na c-p-e npows-
sezenwn cociowi s iom, uio nepsan npezciasnnei coox nepemenn-n zene+-
n-n nanor, a siop-e npwnazne+ai x xaieropww nocionnn-x zene+n-x na-
noros.
Hosemensn-n nanor, nponopuwonansn-n penie o semne w wsmennx-
mwncn c xa+z-m wsmenenwem peni-, ecis s zenciswiensnociw nanor na
peniy.
Ecnw -, cnezyn coseiy Con, rocyzapciso noipeosano cee nniyx zonx
ysenwuenwn zoxoza epmepa, io oio -n - nanor oznocioponnwn, saiparwsa-
xmwn ionsxo npw-ns epmepos w ne xacaxmwncn npw-nw nwu, sanwmax-
mwxcn zpyrwmw zenamw. Hanor ynnauwsancn - co scnxon semnw, xax ion,
xoiopan zaei cxyzn-n ypo+an, iax w ion, xoiopan zaei ownsn-n ypo+an, w
ero nenssn -no - sosmeciwis nyiem s-ueia ws peni- s iex cnyuanx, xorza
semnn ne nnaiwi nwxaxon peni-. Ho oznocioponnwn nanor na npw-ns nw-
xorza ne nazaei na npom-mnennocis, xoiopan wm ono+ena, noiomy uio npo-
m-mnennwx wnw ociaswi csoe sanniwe, wnw sosnarpazwi cen sa nanor. Te,
xio ne nnaiwi nwxaxon peni-, moryi nonyuwis sosmemenwe ionsxo nocpez-
cisom nos-menwn uen- npozyxia, w iaxwm opasom npeznaraem-n Coem na-
nor ynazei na noipewienn, a ne na semnesnazensua wnw epmepa.
Bcnxwn nanor na iosap-, xax w sospacianwe ipyznociw wx npowssoz-
cisa, sneuei sa coox s xonue xonuos nos-menwe wx uen-. Ho cxonsxo
nponzei spemenw, noxa p-nounan uena iosapa npwzei s cooiseiciswe c ero
eciecisennon uenon, saswcwi xax oi npwpoz- camoro iosapa, iax w oi sos-
mo+nociw -cipo ymensmwis ero xonwueciso.
Ecnw - sonoio zo-sanocs ionsxo s oznon cipane, a s xauecise ze-
ner ynoipennnocs - so scex cipanax, ero mo+no -no - ono+wis sna-
uwiensn-m nanorom, xoiop-n nazan - na xa+zyx cipany nponopuwonans-
no xonwuecisy sonoia, noipennemoro znn npom-mnenn-x uenen w npows-
sozcisa pasnwunon yisapw. Ho, xax - nw -n senwx nanor, nazaxmwn na
iy uacis sonoia, xoiopan ynoipenneicn s xauecise zener, nwxio ne nnaiwn
- ero. Oio ocoennocis zener. Ciowmocis scex zpyrwx iosapos, xonwue-
ciso xoiop-x orpanwueno w ne mo+ei -is ysenwueno nyiem xonxypenuww,
saswcwi oi sxycos, xanpwsa w cpezcis noxynaienen. Ho zensrw iaxon
iosap, ysenwuenwe xonwuecisa xoioporo ne mo+ei -is +enaiensn-m w ne
nsnneicn neoxozwm-m nw znn xaxon cipan-...
Hanorw na sonoio moryi -is zsonxoro poza: ozwn na nanwunoe xo-
nwueciso sonoia, naxoznmerocn s opamenww, w zpyrwe na xonwueciso
ero, e+erozno zo-saemoe ws pyznwxos. U ie w zpyrwe wmexi ienzenuwx
ymensmais xonwueciso w nos-mais ciowmocis sonoia, no nw ie, nw zpyrwe
ne nos-cni ero ciowmocis, noxa xonwueciso ero ne ymensmwicn.
434 HACTB V. HAHOFH 435 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
pezenneicn cxopee pasencisom noipenenwn, uem oraicisom iex nwu, xoio-
poe ozwnaxoso noipennxi. Uo na xaxom ocnosanww zon+en -is onee
opemenen ioi, xio paoiaei mnoro w, ceperan nnoz- csoero ipyza, mano
noipennei, uem ioi, xio, +wsn ecneuno, mano npwopeiaei w pacxozyei
sce npwopeiennoe, s io spemn xax ozwn nonyuaei ne onsme samwi- oi
rocyzapcisa, uem zpyron? Korza +e nanoramw onaraeicn io, uio nxzw no-
ipennxi, iorza scnxwn nnaiwi copasmepno csoemy noipenenwx, w rocy-
zapciso ne iepnwi y-ixa oi paciouwiensnociw uacin-x nwu.
Hyw mesanse e Koxyp (17041779), zeniens panuyscxoro npocse-
menwn, coipyznwx Onuwxnonezww:
Hanor ssnoc, xoiop-n oizensn-e nwua onsan- ynnauwsais rocy-
zapcisy znn oxpan- wx +wsnw w wmymecisa.
Hanorw s rocyzapcise oio xax - napyca na xopane; onw zon+n-
ero nanpasnnis, oecneuwsais w zosozwis zo rasanw, no ne opemennis ero,
ne zep+ais nocionnno na mope w s xonue xonuos noionwis.
Hpowssonsn-n noronosn-n nanor onsme scnxoro zpyroro cooiseicisy-
ei pacisy.
Hponopuwonansn-n nanor cooiseicisyei cnpaseznwsociw.
Hanor na iosap- cooiseicisyei csooze ioprosoro napoza. Oioi nanor
ynnauwsaeicn, s cymnociw, noxynaienem, xoin xyneu ero asancwpyei w noxy-
naienx, w rocyzapcisy.
Hozais, nano+ennan Apwciwzom na scx Lpeuwx znn noxp-iwn pacxo-
zos s sonne c nepcamw, -na pacnpezenena c iaxon rwxocisx w cnpasez-
nwsocisx, uio nanoronnaiensmwxw nas-sanw oiy nozais cuacinws-m yze-
nom rpexos. Ho-swzwmomy, oio ezwncisenn-n cnyuan, xorza nozais nonyuw-
na iaxoe npexpacnoe onpezenenwe.
Feopr Bwnsrensx pwpwx Ferens (17701831), nemeuxwn wnoco:
Bonsman omwxa ouenwsais rocyzapcisennoe yciponciso s saswcwmoc-
iw oi s-nnai- nanoros, x ynnaie xoiop-x npwny+zaxi nacenenwe. Hoz
oiwm yrnom spenwn rocyzapcisennoe yciponciso Anrnww -no - nawxyz-
mwm, wo nwrze ne nnaini iaxwx nanoros, xax s Anrnww. A me+zy iem nei
s Espone napoza, xoiop-n - pacnonaran onsmwm cocionnwem, uem anrnw-
uane, w nonssosancn - iaxwm ysa+enwem w xax nauwn, w s nwue csowx
oizensn-x npezciaswienen.
Hpowcxozwi oio noiomy, uio anrnwuanwn csoozen, uio on nonssyeicn
npasamw, zapyem-mw csoozon, oznwm cnosom, noiomy uio on cam ona-
raei cen nanorom.
Hons Anpw Fonsax (17231789), panuyscxwn wnoco:
Hozuwnnncs sepxosnon snaciw, nauww, necomnenno, zon+n- -nw
npezociaswis en cpezcisa, uio- ona morna ycnemno ipyzwiscn pazw wx
Ywnsxx Herrw (16231687), anrnwncxwn oxonomwci:
Hencnociw w comnenwn oinocwiensno npasa ono+enwn nanoramw -nw
npwuwnon xpynn-x w zocionn-x nopwuanwn spa+zen-x s-ciynnenwn co
ciopon- nacenenwn w s-ny+zenn-x ciporocien co ciopon- rocyzapn...
Losoz- s nonssy axuwsa csoznicn x cnezyxmemy.
Bo-neps-x, eciecisennan cnpaseznwsocis ipeyei, uio- xa+z-n nna-
iwn s cooiseicisww c iem, uio on zenciswiensno noipennei. Bcnezciswe
oioro iaxon nanor spnz nw nasns-saeicn xomy-nwo nacwnsno w ero upess--
uanno nerxo nnaiwis iomy, xio zosonscisyeicn npezmeiom eciecisennon ne-
oxozwmociw.
Bo-siop-x, oioi nanor, ecnw ionsxo on ne czaeicn na oixyn, a perynnp-
no sswmaeicn, pacnonaraei x epe+nwsociw, uio nsnneicn ezwncisenn-m
cnocoom ooramenwn nanora, xax oio ncno swzno na npwmepe ronnanzues w
espees w scex zpyrwx, na+wsmwx onsmwe cocionnwn.
B-ipeiswx, nwxio ne ynnauwsaei szsoe w zsa+z- sa ozny w iy +e sems,
nocxonsxy nwuio ne mo+ei -is noipeneno onee oznoro pasa.
Me+zy iem m- uacio nanxzaem, uio s wn-x cnyuanx ynnauwsaxi oz-
nospemenno peni- co csowx semens, co csowx z-mos-x ipy, co csowx iw-
iynos, a iax+e nomnwn- (xoiop-e ynnauwsaxicn scemw nxzsmw, xoin xyn-
u- onee scero rosopni o nwx). Onw ynnauwsaxi zoposonsn-e ssnoc- w
zecniwn-. Me+zy iem npw axuwse nwxio ne zon+en, cocisenno rosopn,
nnaiwis eme w zpyrwm cnocoom w onsme uem ozwn pas.
B-ueisepi-x, npw oiom cnocoe ono+enwn mo+no scerza wmeis npe-
socxozn-e csezenwn o oraicise, pocie, npom-cnax w cwne cipan- s xa+-
z-n momeni. B cwny scex oiwx npwuwn npw axuwse ipeyxicn ne oizens-
n-e cornamenwn c cemsnmw w ne czaua scero nanora na oixyn, a cowpanwe
ero oco-mw uwnosnwxamw, xoiop-e, yzyuw nonnocisx sanni-, ne noipe-
yxi w ueisepion uaciw pacxozos, xaxwx ipeyei sswmanwe namwx ienepem-
nwx mnorouwcnenn-x w mnoroopasn-x nanoros.
Toxac Foc (15881679), anrnwncxwn wnoco:
K pasnon cnpaseznwsociw oinocwicn iax+e pasnomepnoe nanoroono-
+enwe, pasenciso xoioporo saswcwi ne oi pasencisa oraicisa, a oi pasen-
cisa zonra scnxoro uenosexa rocyzapcisy sa csox samwiy. Hezociaiouno,
uio- uenosex ionsxo ipyzwncn znn csoero cymecisosanwn: on zon+en iax-
+e s cnyuae neoxozwmociw cpa+aiscn znn samwi- csoero ipyza. Lxzw
zon+n- nociynais, xax espew npw soccianosnenww xpama nocne sosspame-
nwn ws nnena, xorza onw oznon pyxon cipownw, a zpyron zep+anw meu, wnw
+e zon+n- nanwmais zpyrwx, uio- ie cpa+anwcs sa nwx. Uo nanorw, xo-
iop-mw sepxosnan snacis onaraei nxzen, ecis ne uio wnoe, xax +anosa-
nse, npwuwiaxmeecn iem, xio zep+an rocyzapcisenn-n meu znn samwi-
nxzen, sanwmaxmwxcn pasnwun-mw npom-cnamw w pemecnamw. Bswzy ioro,
uio naro, xoiopoe scnxwn npw oiom nonyuaei, ecis nacna+zenwe +wsnsx,
ozwnaxoso zoporoe oraiomy w eznomy, io w zonr eznoro sa samwiy ero
+wsnw pasnosenwx c zonrom oraioro, xpome iex cnyuaes, xorza orai-e,
wmen na cny+e y cen ezn-x, moryi -is zon+nwxamw ne ionsxo sa
cen, no w sa mnorwx zpyrwx. B cwny cxasannoro pasenciso ono+enwn on-
436 HACTB V. HAHOFH 437 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Hanor zon+en sswmaiscn npoci-m w nonnin-m rpa+zanwny opasom,
w onaraiscn wm zon+n- ionsxo snauwiensn-e oraicisa.
C oco-mw npezociopo+nocinmw nazo ycianasnwsais nanor na iopros-
nx; ioprosnn oio csoesonsnoe zwin, xoiopoe nerxo cnyrnyis; ciowi ions-
xo ciecnwis ee csoozy, xax ona wcuesnei.
Kapn Mapxc (18181883), nemeuxwn oxonomwci, wnoco:
Ha nanore na swno xpecisnnwn npoyei yxei npaswienscisa, ero ien-
zenuwx.
Lxoe rocyzapciso zon+no non-iaiscn ooniwcs es zonros, yciano-
swis na momeni xoin - cxoponpexoznmee pasnosecwe s xz+eie, sosno-
+ws na nneuw cocioniensnenmwx xnaccos nacenenwn upesnmuaznme nato-
tz. Ho zon+na nw napiwn nopnzxa znn wsasnenwn nauwonansnoro orai-
cisa oi wp+eson oxcnnyaiauww npwneciw s +episy na aniaps oieuecisa
csoe cocisennoe oraiciso? Pas si Bete! (He iax y+ ona rnyna).
Cnosom, es xopennoro nepesopoia so panuyscxom rocyzapcise nem-c-
nwm nepesopoi s rocyzapcisenn-x wnancax Ipanuww. Tonsxo ozna pax-
uwn napiww nopnzxa -na npnmo sawniepecosana s nazenww wnancoson
apwcioxpaiww, oio aopzxanim. M- rosopwm ne o cpeznwx, ne o men-
xwx npom-mnennwxax, no o npom-mnenn-x marnaiax, cociasnnxmwx npw
Lyw-Iwnwnne mwpoxwn aswc zwnaciwuecxon onnoswuww. Ux wniepec-, ne-
comnenno, ipeosanw ymensmenwn wszep+ex npowssozcisa, ciano -is
ymensmenwn nanoros, xoiop-e sxozni s wszep+xw npowssozcisa, ciano
-is, ymensmenwn rocyzapcisenn-x zonros, npoueni- c xoiop-x sxozni s
oiw nanorw, zpyrwmw cnosamw, wx wniepec- ipeosanw nazenwn wnan-
coson apwcioxpaiww.
Hanor oio wciounwx +wsnw znn xpoxpaiww, apmww, nonos w zso-
pa cnosom, znn scero annapaia wcnonnwiensnon snaciw. Cwnsnoe npasw-
iensciso w s-coxwn nanor io+zecisenn-e nonniwn. Hapuennsnan* co-
cisennocis no csoen npwpoze npezciasnnei coon nousy znn scemorymen w
ecuwcnennon xpoxpaiww... Hanoneon c npoueniamw sosspaman nanarae-
m-n wm npwnyzwiensn-n nanor nocpezcisom nos-x p-nxos, xoiop-e on
oixp-san mi-xamw, nocpezcisom orpanenwn xoniwnenios. Hanoneonoscxwn
nanor -n ciwmynom znn passwiwn xpecisnncxwx npom-cnos, iorza xax ie-
neps nanor nwmaei oiw npom-cn- nocneznwx pecypcos, nocneznen sosmo+-
nociw conpoiwsnniscn onwmanwx. A mnorouwcnennan pacmwian ranynamw
w ynwiannan xpoxpaiwn oio idee napoleonienne, nawonee nwsxan
cepzuy sioporo Bonanapia.
Hanorw oio oxonomwuecxan ocnosa npaswienscisennon mamwn-, w
nwuero zpyroro.
cuacisn; nooiomy xa+z-n wnzwswz no+episosan uacisx npwnazne+amero
emy wmymecisa, uio- cozencisosais coxpanenwx w samwie cocisennociw
scex rpa+zan. Taxoso npowcxo+zenwe nanorosoro ono+enwn.
Cexpei ynpasnenwn, saxnxuaxmwncn s ecnpeciannom ysenwuenww na-
noros, npezciasnneicn onsmwncisy ws nwx (pyxosozwienen napozos) me-
zespom nonwiwuecxon myzpociw.
Cnwmxom onsmwe nanorw na npezmei- nepson neoxozwmociw npe-
spamaxi onsmwnciso nozzann-x s napymwienen saxonos, w rocyzapciso
cosepmenno nwmaeicn iex cpezcis, na xoiop-e paccuwi-sana ero +az-
nocis.
Cop nanoros cianoswicn xpa+en, xorza wx cowpaxi ne s uennx oec-
neuenwn cpezcis coxpanenwn rocyzapcisa w ynpouenwn ero cuacisn. Kopons
nsnneicn pasonnwxom w ssniounwxom, ecnw on npwmennei cwny, uio- s-p-
sais wmymeciso y napoza, ne oecneuwsan emy ssamen nwxaxwx s-roz w
npewmymecis; on cianoswicn seponomn-m napymwienem zonra, nezopoco-
secino ynpasnnxmwm xosnncisom napoza, xorza pacxwmaei wnw ipaiwi ne
no npnmomy nasnauenwx oraicisa, pacnopnzwienem w xpanwienem xoiop-x
emy zosepeno -is.
Lpa+zanwn oxoino nnaiwi nanorw, snan, uio onw neoxozwm- znn noz-
zep+anwn zapyxmen emy csox samwiy pozwn-.
Bonpoc o nanorax nsnneicn oznwm ws cam-x sa+n-x sonpocos, xoio-
p-mw zon+na sanwmaiscn nonwiwxa; nanorw nocionnno cianosnicn npwuw-
non paszopos me+zy rocyzapem w nozzann-mw.
Heoxozwmo, uio- nanor -n sceomwm; oio pemn zon+n- neciw
sce nozzann-e; ocsoo+zenwe oi nanoros coszaei me+zy rpa+zanamw cions
+e necnpaseznwsoe, cxons w owznoe nepasenciso, xoiopoe o-uno naro-
npwnicisyei nwms iem, xio onsme zpyrwx s cocionnww oxas-sais nomoms
cipane.
Ciasxw nanora zon+n- -is isepz-mw; xa+z-n rpa+zanwn zon+en
iouno snais, s xaxon cienenw on onsan cnococisosais nozzep+anwx o-
mecisa; npowssonsn-e nanorw nsnnxicn wciounwxom npwiecnenwn w sno-
ynoipenenwn; onw npezociasnnxi neo+nin-n npociop znn necnpaseznwso-
ciw, meciw, saswciw, +aznociw w zpyrwx cipacien.
Hanor zon+en cooiseicisosais cpezcisam xa+zoro rpa+zanwna, npe-
wmymecisam, nonssosaiscn xoiop-mw zaei emy sosmo+nocis rocyzapciso, a
rnasnoe, zenciswiensn-m noipenocinm rocyzapcisa.
Ecnw nanor saswcwi oi npwxoien w +aznociw naxoznmwxcn y snaciw
nxzen, on ne snaei nwxaxwx rpanwu.
* Hapuenna neonsmon yuaciox semnw, na xoiopom c nomomsx npwmwiwsn-x
cpezcis npowssozcisa xpecisnnwn sezei csoe menxoe (napuennnpnoe) xosnnciso.
438 HACTB V. HAHOFH 439 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
...Cwers w vwnwrs rocyapm npwmns
C nanorom w Borom +wsw s nazy ne no-
nazems s ezy.
Hocrosxna
Ocnosn-m wciounwxom zoxozos xnn+ecxon xasn- -na zans. Oio no
cyiw -n cnauana neperynnpn-n, a saiem sce onee cwciemaiwuecxwn npn-
mon nanor. Uciopwx A.H. Caxapos s xnwre Lwnnomaiwn Lpesnen Pycw
nwmei: He oipwuan iopros-x npoiwsopeuwn s xauecise oznon ws sosmo+-
n-x npwuwn soennoro xonnwxia me+zy Bwsaniwen w Pycsx s nauane Xs.,
sce +e cnezyei cxasais, uio, swzwmo, ne onw npezonpezenwnw nosoe nana-
zenwe Pycw na Koncianiwnonons. Cxopee scero, npwuwna saxnxuanacs s oi-
xase Bwsaniww conxzais nawonee opemenwiensnoe znn nee ycnoswe zo-
rosopa 60-x rozos IXs. nnaiwis zans.
Uciopwxw ne pacnonaraxi zoxymeniansn-mw csezenwnmw o napymenww
rpexamw csowx onsaienscis no ynnaie zanw Kwesy, no zonycxaxi, uio ecnw
iaxwe onsaienscisa cymecisosanw, io rpexw snonne mornw wx napymwis,
socnonssosasmwcs me+zoycowuen na Pycw, nazenwem ciapon xnn+ecxon
zwnaciww s Kwese, nonsnenwem na xwescxom npecione nosoro npaswienn,
sain+n-mw sonnamw Onera c oxpecin-mw nnemenamw w xasapamw. U ne
cnyuanno sonpoc o zanw xax ocnose omenonwiwuecxoro zorosopa sosnwx c
neps-x +e maros pyccxo-swsaniwncxwx neperosopos noz cienamw Koncian-
iwnononn s 907r.
.cnoswn mwpnoro zorosopa 907r. npeznonaranw cornacwe rpexos s-nna-
uwsais zans wmenno s-nnauwsais, a ne s-nnaiwis ezwnospemenno. -ei-
xo npocne+wsanacs wzen zanw xax nenpemennoro ycnoswn zansnenmwx mwp-
n-x oinomenwn. Oner noipeosan s-nnaiwis emy zans no 12rpwsen na
uenosexa na 2i-cnuw xopanen, a s xopanw no 40my+s.
B zorosope 907r. sawxcwposano npaso pyccxwx ioprosais c rpexamw
es ynnai- nomnwn-: He nnainue m-ia nw s uem +e.
Leionwcw necipni coomenwnmw o ycianosnenww zanw s nonssy xwesc-
xoro xnnsn c noxopenn-x wm pasnwun-x cnasnncxwx nnemen. Ouens cxopo
xwescxwm xnnssnm npwmnocs yezwiscn, uio cowpanwe zanw ne mo+ei wziw
no npowssony, uio neoxozwmo ycianoswis onpezenenn-e opranwsauwonn-e
opm- ono+enwn nacenenwn. Knnss Urops, ionsxo uio copasmwn zans c
zpesnnn w pemwsmwn iyi +e nonyuwis ee c nwx siopwuno, -n ywi sosmy-
menn-mw zpesnnnamw. Knnrwnn Onsra -na s-ny+zena ynopnzouwis ssw-
manwe zanw. Kax coomaei neionwceu, Onsra nocne ycmwpenwn zpesnnn
o+exana csow semnw w ycianoswna ycias- w ypoxw, opoxw w zanw,
i.e. onpezenwna pasmep nanoros, cpoxw wx ynnai- w mecia, rze onw zon+-
n- -nw cowpaiscn c nacenenwn. Cyzn no neionwcnm, zans ynnauwsanacs c
nnyra (pana), co zsopa (z-ma).
Lonroe spemn zans -na ocnosn-m wciounwxom nononnenwn zoxozos
xnn+ecxon xasn-. Bswmanacs ona zsymn cnocoamw: nososom, xorza zans
npwsoswnacs s Kwes, w nonxzsem, xorza xnnssn wnw xnn+ecxwe zpy+wn-
camw eszwnw sa nex.
Bcnxoe npaswiensciso, xorza ono xouei omanyis xpecisnn, oemaei
wm oimeny nanora na swno, a xax ionsxo ono omanyno wx, io coxpannei ero
s cwne wnw soccianasnwsaei. Ha nanore xpecisnnwn npoyei yxei npasw-
ienscisa, ero ienzenuwx.
Hanorw oio oxonomwuecxan ocnosa npaswienscisennon mamwn-, w
nwuero zpyroro.
Hanorw oio oxonomwuecxan ocnosa npaswienscisennon mamwn-, w
nwuero zpyroro.
Kapn Mapxc, pwpwx Snrensc:
Hanor oio maiepwncxan rpyzs, xopmnman npaswiensciso.
Hanor oio nni-n or pnzom c cocisennocisx, cemsen, nopnzxom w
penwrwen.
Korza panuyscxwn xpecisnnwn xouei npezciaswis cee uepia, on
npezciasnnei ero s swze copmwxa nanoros.
Exarepwna II (17291796), poccwncxan wmnepaipwua:
Hanorw znn rocyzapcisa io +e, uio napyca znn xopann. Onw cny-
+ai iomy, uio- cxopee sseciw s rasans, a ne iomy, uio- sasanwis ero
csowm pemenem wnw zep+ais scerza s oixp-iom mope w uio, naxoneu,
noionwis ero.
Anexcanp Hsanoswv Nysanos, (17101771), rpa:
Lnasnan cwna rocyzapcisa cociowi s napoze, nooiomy neoxozwmo on-n
napoz na neps-n nnan paccy+zenwn cee nociaswis w cmoipeis sa iem,
uio- on ne npwmen s xpannxx cnaocis s zenciswiensnociw +e npowc-
xozwi wnaue, wo secs zoxoz, xoiop-n nonyuaei xpecisnnwn oi npoza+w
npozyxios, wzei na snyipennwe nomnwn-. Locnozcisyxman cwciema wmeei
ionsxo ipw nocnezciswn: pasopnei napoz, ymno+aei yronosn-e npouecc-,
nopo+zaei xomwccww.
Bnawxwp Hnswv Henwn (18701924):
Hanor oio snauwi io, uio rocyzapciso epei c nacenenwn es scn-
xoro sosnarpa+zenwn.
Koneuno, npoznanor ne ye+zenwem yzei paiscn, ero mo+no ssnis
ionsxo npwny+zenwem, oio w nas-saeicn annapai.
Ecnw - m- n-ianwcs nposeciw s +wsns xaxoe-nwyzs nanoroono+e-
nwe, m- cenuac naionxnynwcs - na io, uio oizensn-e onaciw s nacion-
mee spemn nposozni nanorosoe ono+enwe, xio xax sszymaei, xomy xax npw-
zeicn, xomy xax nossonnxi mecin-e ycnoswn.
.ianxa zoxozos iem cwnsnee, uem onsme wciounwxom wx nsnneicn
cnexynnuwn w uem naze+nee oxpanena xommepuecxan ianna.
440 HACTB V. HAHOFH 441 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Ho soi uio yzwswiensno: cooman o soccianwnx oxyzasmwx, ocxyzas-
mwx w pasopwsmwxcn sxoneu pycwuen npoiws ncaun-x zener (i.e. zanw),
nwxaxwx npeienswn cocisenno x opz-ncxon nanoroson nonwuww neionwcw
ne wxcwpyxi. Hapozn-n rnes, xax nwmyi namw cospemennwxw, -n na-
npasnen npe+ze scero na iex, xio nenocpezcisenno sanwmancn copom na-
noros. A wmenno na oixynmwxos xax npaswno, s-xozues ws Byxap- w
Bon+cxon Bynrapww (n-ne ieppwiopwn Taiapww), xoiop-x na Pycw nas-sa-
nw ecepmenamw (i.e. acypmanamw). K npwmepy, s cepezwne XIIIs. na
Hpocnasmwne ocoenno cswpencisosan oiciynnwx oi xpwciwancisa w wno-
uecisa, nsnnwua w xomynnwx Bocwma, ieno xoioporo socciasmwe s
1262r. npocnasu- noseprama ncam na cnezenwe.
Hocne iaiapo-monronscxoro nameciswn ocnosn-m nanorom cian s--
xoz, sswmasmwncn cnauana acxaxamw ynonnomouenn-mw xana, a saiem
camwmw pyccxwmw xnnssnmw. B-xoz sswmancn c xa+zon zymw my+cxoro
nona w co cxoia.
Ka+z-n yzensn-n xnnss cowpan zans s csoem yzene cam w nepezasan
ee senwxomy xnnsx znn oinpasnenwn s Opzy. Cymma s-xoza ciana sasw-
ceis oi cornamenwn senwxwx xnnsen c xanamw. Konnwxi Lmwipwn Loncxo-
ro (13591389) c iemnwxom Mamaem, axiwuecxwm npaswienem Bonoion
Opz-, no cnosam C. M. Conossesa, nauancn c ioro, uio Maman ipeosan oi
Lmwipwn Loncxoro zanw, xaxyx npezxw nocneznero nnaiwnw xanam .sexy w
-anwexy, a Lmwipwn cornamancn ionsxo na iaxyx zans, xaxan s nocneznee
spemn -nw ycnosnenna me+zy nwm camwm w Mamaem; nameciswe Toxiam--
ma w sazep+anwe s Opze c-na senwxoxnn+ecxoro Bacwnwn saciaswnw no-
iom Loncxoro sannaiwis orpomn-n s-xoz... panw no noniwne c zepesnw,
zasanw w sonoiom s Opzy. B sasemanww csoem Lmwipwn Loncxon ynomwna-
ei o s-xoze s 1000py.. A y+e npw xnnse Bacwnww Lmwipweswue yno-
mwnaeicn s-xoz cnauana s 5000pynen, a saiem s 7000pynen. Hw+ero-
pozcxoe xnn+eciso nnaiwno s oio +e spemn zans s 1500pynen.
Homwmo s-xoza, wnw zanw, -nw w zpyrwe opz-ncxwe inroi-. Hanpw-
mep, nm onsannocis zociasnnis nozsoz- opz-ncxwm uwnosnwxam. Oio
namno oipa+enwe s pyccxon napoznon necne XIVs.:
...Bpan on, mnaz Tenxan,
Lanw-nes-xoz-;
Hapcxw nes-nnai-:
C xnnsen pan no ciy pynes,
C onp no nniwzecniw,
C xpecisnn no nniw pynes;
. xoioporo zener nei,
. ioro zwin sossmei;
. xoioporo zwin nei,
. ioro +eny sossmei;
. xoioporo +en--io nei,
Toro camoro ronoson sossmei.
B XIVs. acxaxw cianw nonsnniscn na Pycw naeszamw, a nocne
1480r. roza cionnwn na .rpe, cuwiaxmerocn zaion oxonuanwn opz-ncxo-
B XIs. xnnssn sswmanw y+e w iopros-e nomnwn-. Onw onaranw nace-
nenwe iax+e pasnwun-mw naiypansn-mw noswnnocinmw, ons-sanw ero pa-
oiais no cipowienscisy yxpennenwn w np. Csoe npaso copa c nacenenwn
onpezenenn-x semens xwescxwe xnnssn s IXXss. nepezasanw wnorza sac-
cansn-m xnnssnm w zpy+wnnwxam.
Hpwnns xpwciwanciso w npespaiws ero s rocyzapcisennyx penwrwx,
Bnazwmwp sosno+wn na napoz pacxoz- no cozep+anwx cny+wienen oion
penwrww. Ha cozep+anwe nocipoennon s Kwese uepxsw on ycianoswn zecn-
iwny no scew Pyciew w c xnn+enwn... oi scnxoro xnn+a cyza zecniyx sex-
my, a oi iopry zecniyx nazenx, a ws zomos na scnxoe neio zecnioe oi scn-
xoro ciaza w oi scnxoro +wia....
Hosznee ocsoo+zenwe nacenenwn soiuwn- oi nanoros s nonssy xnnsn
ne osnauano ocsoo+zenwn oi nanoros w copos soome. Bo mnorwx cnyua-
nx, xax, nanpwmep, cyzen-e nomnwn- w zp., onw mnw semnesnazensuy. Ho
w s iom cnyuae, xorza nanorw npozon+anw nociynais s nonssy xnnsn, +ano-
sann-e rpamoi- osnauanw secsma cymecisenn-n axi: cop oiwx nanoros c
nacenenwn ocymecisnnncn ne npezciaswiennmw snaciw, a eozanom, xoio-
p-n saiem snocwn wx s xnn+ecxyx xasny.
Bonpoc- nanoroson nonwiwxw sanwmanw sa+nenmee mecio s oxonomw-
uecxon zeniensnociw xwescxwx xnnsen.
Hpw Bnazwmwpe Kpeciwiene, Csniononxe Oxannnom w Hpocnasne Myz-
pom ynxuww nanoroson nonwuww s-nonnnna xnn+ecxan rsapzwn zpy-
+wna, naciasnnsman na nyis wciwnn-n iex, xio ne oineccn c zon+n-m
nonwmanwem x snymenwnm nanoros-x wncnexiopos.
Kocsennoe nanoroono+enwe cymecisosano s opme iopros-x w cyze-
n-x nomnwn. Homnwna m-i sswmanacs sa nposos iosapos uepes ropn-e
sacias-, nomnwna nepesos sa nepesos uepes pexy, rociwnan no-
mnwna sa npaso wmeis cxnaz-, ioprosan nomnwna sa npaso yci-
pawsais p-nxw. Homnwn- sec w mepa ycianasnwsanwcs cooiseicisen-
no sa sssemwsanwe w wsmepenwe iosapos, uio -no zosonsno cno+n-m
zenom. Cyzenan nomnwna swpa sswmanacs sa ywnciso, npoza+a
mipa sa npouwe npeciynnenwn. Cyzen-e nomnwn- cociasnnnw oi 5zo
80rpwsen.
Ocnosnon opmon oxcnnyaiauww iaiapo-monronscxwmw sasoesaiennmw
pyccxoro napoza nsnnnocs ono+enwe ero in+enon zansx, nocionnn-mw w
upess-uann-mw nanoramw w copamw. Cnauana zans cowpanacs oixynmwxa-
mw, cocionsmwmw rnasn-m opasom ws mycynsmancxwx xynuos. Lxzen, ne
wmesmwx sosmo+nociw sneciw zans, oixynmwxw saxaannnw, a saiem npoza-
sanw s paciso. Cuwiaeicn, uio s xapaiensn-x oipnzax s-ciynanw acxaxw
(xancxwe npezciaswienw, xoniponwposasmwe mecin-e snaciw), xoin zo cwx
nop nei zoxasaienscis wx yuaciwn s oxcnezwuwnx. Oiw uwnosnwxw +wnw na
Pycw npaxiwuecxw ess-eszno, a xapaiensn-e oipnz- naes+anw no mepe
neoxozwmociw. U iaxosan sosnwxana zosonsno uacio, o uem xpacnopeuwso
cswzeienscisyxi neionwcw.
Boccianwn s Pociose, Bnazwmwpe, Cyszane, Hpocnasne w zpyrwx ropo-
zax s 1262r. saciaswnw Opzy oimenwis oiy cwciemy copa zanw, nepeniw x
copy ee nocpezcisom npwc-naem-x znn oion uenw zansmwxos, a saiem
cop opz-ncxon zanw -n nepezan s pyxw pyccxwx xnnsen.
442 HACTB V. HAHOFH 443 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
wnw nnaion sa npe+nxx soennyx cny+y. Honyuan ero cny+wn-n uenosex
pas s necxonsxo nei. Hoiomy-io x csowm npnm-m azmwnwcipaiwsn-m w cy-
zen-m onsannocinm xopmnenmwxw oinocwnwcs cnycin pyxasa. Hozuac na-
mecinwxw nepezosepnnw csow ynxuww csowm xononam, a camw yes+anw zo-
mon w cnoxonno sanwmanwcs xosnncisom. Cno+wnacs napazoxcansnan cwiya-
uwn: s eozansnom rocyzapcise peansnan snacis na meciax oxas-sanacs
nozuac s pyxax xononos.
La w s nonyuenww xopmnenwn ne -no nopnzxa. Beponinee scero, uio-
nonyuwis xopmnenwe, nazo -no zais ssnixy pacnpezennsmemy wx zsnxy.
Ecnw +e ssnixy ne xoienocs zasais, morna sosnwxnyis cwiyauwn, s xoiopon
y+e npw Usane IV oxasancn ozwn cny+wn-n uenosex Cyoia Cipomw-
nos-Tonoxos. On paccxas-san, sa uio no-san s ixpsme: Bwn ecmw ue-
nom uapx rocyzapx o xopmnense, w zoxyxw moen -no rocyzapx mnoro, w
npo io menn s onansnyx ixpsmy ne ozwno+za noc-n-sanw nnisn w me-
cisn (nnis-mecis pas). La iaxw ecsmw y rocyzapn xopmnensn zowncn!
B cepezwne 1550-x rr. cwciema mecinoro camoynpasnenwn nozseprnacs
peopmwposanwx. Kopmnenwn -nw oimenen-. Hacenenwe ieneps zon+no
-no nnaiwis ne xopmnenmwxam, a rocyzapcisy: ssozwncn nos-n nanor
xopmnenwuwn oxyn. Oiw zensrw pacnpezennnwcs me+zy eozanamw, s-xozn-
mwmw na cny+y. Tem cam-m znn nwx xomnencwposanacs yipaia xopmnenwn.
B pyccxon wciopww XVIs. w nosznee wssecien iax nas-saem-n npa-
ne+. Oioi zwxwn o-uan s-xonauwsanwn zonros H. Espewnos onwcan s
Uciopww ienecn-x naxasanwn s Poccww: Bcex, xio ne xoien wnw ne mor
sannaiwis mipa, zonrw wnw wn-e zene+n-e ss-cxanwn, xsaianw, ciaswnw
nepez c+es+en wson, nepez npwxasom, wnw s wnom mecie, w wnw no wx-
pam, noxa ne oizasanw zener. O-uno xa+z-n zens mnoro nawpanocs ia-
xwx +epis. Ux cowpanw smecie, saiem nsnnnwcs npasezuwxw, paszennnw
swnosn-x, ciaswnw wx s pnz- w scex noouepezno wnw znwnnon ipocisx no
wxpam, npoxozn no pnzam oi oznoro xpan zo zpyroro. Tax -no xa+z-n zens
oi socxoza connua zo 10-iw uacos yipa. Ba oxsexyuwen nanxzan npwcias.
Ho saxony mornw wis ionsxo s ieuenwe mecnua (ecnw zon+nwx ne sannaiwi
pansme) w no uacy s zens. Iaxiwuecxw +e npociawsanw na npase+e
wnorza s ieuenwe roza xa+z-n zens oi socxoza zo saxaia connua.
B XVIXVIIss. npase+ -n pacnpocipanen s Poccww upess-uan-
no. Bwnw ne ionsxo sa zene+n-e nezowmxw, no w sa scnxwe zpyrwe npo-
swnnociw; wnw cseicxwx, zyxosn-x, xpecisnn wnorza uen-mw cenamw, so-
nocinmw. Tonsxo s cepezwne XVIIIs. wmnepaipwua Enwsaseia oimenwna npa-
se+, xax sapsapcxyx w neuenecoopasnyx mepy. Oio, oznaxo, ne memano
poccwncxwm azmwnwcipaiopam w na npoin+enww scero XIXs. s-xonauwsais
nezowmxw posramw w nanxamw. Hexoiop-e uwnosnwxw wnorza wsopeianw
npw oiom yzwswiensno opwrwnansn-e mep-. Hpw peswsww Kypcxon ryep-
nww cenaiopom xnnsem Lonropyxwm s 1826r. onapy+wnocs, nanpwmep, uio
yeszn-e uwnosnwxw, cowpan c xpecisnn nesaxonn-e noop-, ciaswnw wx
pannen secnon s sozy, swmon saciasnnnw ron-x xozwis no cnery wnw sanw-
panw s neionnenn-x wsax, neiom cexnw xpanwson. B zpyrom mecie nexwn
zsopnncxwn sacezaiens, uio- nonyuwis nozaiw c my+wxos, ca+an wx s
rpnss. B-cmee nauansciso namno iaxon npwem ne coscem yzon-m w npw-
snexno pesnocinoro azmwnwcipaiopa x oiseicisennociw. B Hensencxon ry-
ro wra, soome wcuesnw ws nonn spenwn neionwcues. U iorza na cmeny
ueixon w oina+ennon nanoroson cwcieme Bonoion Opz-, nocipoennon no
zpesnwm monronscxwm w oiuaciw xwiancxwm opasuam, npwmna uwcio poc-
cwncxan esanaepnocis. Ecnw y monrono-iaiap cwciema copos nanoros
wmena +ecixyx sepiwxansnyx cipyxiypy, io c oxonuanwem wra cop nanoros
cianw xypwposais necxonsxo sezomcis. K npwmepy, s XVIXVIIss. oz-
nwmw nanoramw sezan npwxas onsmoro npwxoza, zpyrwmw npwxas ons-
mon xasn-, ociansn-mw eme necxonsxo zecnixos npwxasos. C oxonuanw-
em wra ocnosnyx oiseicisennocis sa nociynnenwe nanoros cianw neciw ne
ie, xio xoniponwposan nawonsmwe noioxw zene+n-x cpezcis, a manomou-
n-e nxzwmxw xpecisnne w menxwe ioprosu-.
B XVs. npowsomnw sa+n-e nepemen- s onaciw npnmoro ono+e-
nwn oi noronosnoro w nozsopnoro ono+enwn nepemnw x nocomnomy, npw
xoiopom ezwnwuen ono+enwn nsnnnacs coxa. Usseciwn o coxe xax o
nozainon ezwnwue scipeuaxicn y+e s XIIIs. B.H. Taiwmes nwcan o iom,
uio senwxwn xnnss Bacwnwn Hpocnaswu s 1275r. soswn s Opzy zans no
nonyrpwsne c coxw, a s coxe uwcnwma zsa my+w paoinwxw. B XVs.
coxa xax nozainan ezwnwua, no-swzwmomy, npezciasnnna coon onpezenen-
noe xonwueciso ipyza: noz coxox wmenwcs s swzy 2wnw 3paoinwxa.
.nnaia s-xoza -na npexpamena Usanom III (14401505) s
1480r., nocne uero snoss nauanocs coszanwe wnancoson cwciem- Pycw.
B xauecise rnasnoro npnmoro nanora Usan III ssen zann-e zensrw c uepno-
comn-x xpecisnn w nocazcxwx nxzen. Baiem nocnezosanw nos-e nanorw:
nmcxwe, nwmansn-e znn npowssozcisa nymex, cop- na ropozcxoe w sa-
ceunoe zeno, i.e. na cipowiensciso sacex-yxpennenwn na x+n-x rpanwuax
Mocxoscxoro rocyzapcisa. Usan Lposn-n ssen cipeneuxyx nozais na cosza-
nwe perynnpnon apmww w nononnnwun-e zensrw znn s-xyna pain-x nxzen,
saxsauenn-x s nnen, w pyccxwx, yrnann-x s nonon.
Apxawunon w neyxnx+en -na cwciema mecinoro ynpasnenwn. Ha mec-
iax snacis npwnazne+ana namecinwxam w sonociennm. Onw -nw xopmnen-
mwxamw: nonyuanw yesz- (namecinwxw) wnw wx uaciw sonociw w cian-
(sonocienw), xax iorza rosopwnw, s xopmnenww.
Kopmnenwe s XIIIXVIss. oio cwciema sosnarpa+zenwn onp, ocy-
mecisnnxmwx cyzeno-azmwnwcipaiwsn-e ynxuww, nyiem npezociasnenwn
wm npas onarais s csox nonssy nacenenwe ynpasnnemon wmw mecinociw.
Kopmnenwe oio iax+e azmwnwcipaiwsno-ieppwiopwansnan ezwnwua, no-
zaiw c xoiopon (zene+n-e w naiypansn-e) oecneuwsanw cozep+anwe rocy-
zapes-x nxzen. Kopmnenmwx nwuo, nonyuwsmee onpezenennyx ieppwio-
pwx s xopmnenwe, +wsymee na nonnom cozep+anww mecinoro nacenenwn
sa cuei noopos, copa nanoros s csox nonssy. Cymecisosanw cneuwansn-e
Kopmnennan xnwra w xopmnennan neuais. B xnwre wxcwposanacs s-zaua
zene+noro +anosansn cny+wn-m nxznm, neuais. Cxpennnnwcs zoxymeni-,
zaxmwe npaso na xopm cozep+anwe, oecneuenwe.
Kopmnenwe osnauano, uio xopmnenmwxy nonaranacs onpezenennan uacis
nozaien c ero yesza wnw sonociw. Kpome ioro, s ero nonssy mnw cyzen-e
nomnwn-. Ho oiwm sosnarpa+zanacs ne azmwnwcipaiwsnan w cyzenan zen-
iensnocis namecinwxa wnw sonocienn. Bezs camo xopmnenwe -no narpazon
444 HACTB V. HAHOFH 445 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
B xnwre Uciopwn xaaxos s Poccww nwcaiens XIXsexa Usan Hp-+os
coomaei, uio cnez- zpesnwx nomnwn c npozyxios, ws xoiop-x npwroiosnn-
nwcs nwisn, w nwisnmw naiypon, ociasanwcs xoe-rze w so siopon nonoswne
XVIs.. B iamo+ennon rpamoie na Benoosepo s 1551r. ycianosnena zsopo-
san nomnwna c mezy, c conoza oi 7zo 10nyzos. Hozaiw mezom w socxom
yzep+anwcs xoe-rze za+e s XVIIs., xoin pnzom c nwmw cymecisosanw w xa-
auxwe oixyn-. C nonsnenwem xaaxos nonswncn w oixyn. Hpwmep oixynnon
cwciem- mor -is sawmcisosan ws Bwsaniww, rze wszasna wmnepaiop- oiza-
sanw nanwixw na oixyn, wnw oi iaiap. Heps-e cnez- oixyna naxozwm eme s
1240r. s Lanwuxon onaciw, xorza onpwn Lopocnas, osnazes Honwssem,
oizan Konom-x na oixyn zsym essaxonnwxam oi nnemenw cmepzsn.
Hcxoscxwe uenowiuwxw s 1650r. nwcanw uapx, uio soesoz- na yxasan-
n-e cpoxw +anosansn ne s-zaxi, naposn oixynmwxam, uio +anosanse
no+wnocs y xaauxwx oixynmwxos.
Ha xa+z-n xaax -n nono+en oxnaz, onpezennem-n zoxozamw npez--
zymwx nei, w oixynn-mw cymmamw...
Hponemam couwansno-oxonomwuecxon +wsnw Poccww XVIs. nocsnmena
paoia s-zaxmerocn oxonomwcia Epmonann-Epasma Bnaroyxaxmwm uapem
npaswiensnwua w semnemepwe neps-n s Poccww couwansno-oxonomwuec-
xwn ipaxiai. (Cnoso npaswiensnwua ynoipeneno szecs s cm-cne pyxo-
sozcisa.)
Kpecisnnwn, no npezno+enwx Epmonann, zon+en oizasais semnesna-
zensuy ionsxo nniyx uacis zo-saemoro wm npozyxia, nanpwmep, sepna,
cena, zpos w nwuero onsme.
Houemy wmenno nniyx uacis? Epmonan cc-naeicn na wnencxwn npw-
mep: Uocw ycianoswn s Erwnie sswmais nniyx uacis ypo+an s nonssy
apaona; Epmonan npws-saei Usana IV nocnezosais oiomy npwmepy.
Epmonan npezno+wn uapx xopenn-m opasom wsmenwis nopnzox opaso-
sanwn cpezcis, neoxozwm-x znn noxp-iwn omerocyzapcisenn-x pacxozos.
On s-cxasancn sa oimeny xaxwx - io nw -no zene+n-x nanoros w copos
s uapcxyx xasny c xpecisnncisa, iax xax ipeosanwe c xpecisnn zener inro-
cino znn nwx. Lnn coszanwn cpezcis, neoxozwm-x rocyzapx, s pasn-x uac-
inx cipan- zon+no -is oisezeno onpezenennoe xonwueciso semnw, opaa-
i-saxmwe oiy semnx xpecisnne zon+n- oizasais uapx nniyx uacis ypo+an
xnea. C necn-x semens zon+n- snocwiscn ssepw w mez, c pex p-a w
op-. Taxwm opasom, uaps yzei nonyuais npozyxi- s naiype, uacis cow-
paemoro xnea mo+ei -is npozana, w y uapn yzyi neoxozwm-e emy zens-
rw, a nw ezwn paian ne yzei cnesen w myuen s nezociaiuex...
Epmonan npezno+wn ocsoozwis xpecisnn w oi nmcxon noswnnociw.
Hmcxan cny+a, nwmei on, zon+na csns-sais ropoza me+zy coon. Pacxo-
z- +e no oion cny+e cnezyei sosno+wis na ropozcxwx iopros-x nxzen,
iax xax onw oraiexi na xynne-npoza+e iosapos. Baio iopros-e nxzw ropo-
zos zon+n- -is ocsoo+zen- oi nomnwn w zpyrwx nnaie+en.
On cuwian, uio cymecisyxman ezwnwua wsmepenwn semnw ueisepis
(nonzecniwn-) opemenwiensna znn xpecisnn; oia menxan ezwnwua s-s-sa-
ei znwiensnyx paoiy uapcxwx semnemepos nwcapen, xoiop-e npw oiom
ws+nzaxy mnora pamna y paiaes w paiaem mnory cxops oi o+nzanwn npw-
nocnme. Epmonan npezno+wn npwmennis snauwiensno onee xpynnyx ezwnw-
epnww wcnpasnwx Usanos noz npeznorom o-cxa ysozwn nezowmmwxos s
oizensnyx xomnaiy, rze wn wx +ecioxo no +wsoiy, no mee, no rpyzw w no
pepam, iax xax na oiwx meciax ne iax samein- noow. Taxon meioz Usa-
nos npwmennn zo iex nop, noxa ozwn ws wswi-x ne ymep. B Axi-pcxon
sonociw nezowmmwxos iax cwnsno wnw npwxnazamw no pyxam, uio oi onyxo-
nen xpecisnne ne mornw paoiais.
Lnn onpezenenwn pasmepa npnm-x nanoros cny+wno comnoe nwcsmo.
Ono npezycmaipwsano wsmepenwe semensn-x nnomazen, s iom uwcne sac-
ipoenn-x zsopamw s ropozax, nepesoz nonyuenn-x zann-x s ycnosn-e no-
zain-e ezwnwu- coxw w onpezenenwe na oion ocnose nanoros. Coxa
wsmepnnacs s ueisepinx wnw ueinx (oxono 0,5zecniwn-), ee pasmep s
pasnwun-x meciax -n neozwnaxos. Ho cnosam wciopwxa B.O. Knxuescxo-
ro, nawonee nopmansn-mw pasmepamw npom-mnennon coxw, nocazcxon
wnw cnoozcxon, -nw 40zsopos nyumwx iopros-x nxzen, 80cpeznwx w
160monozmwx nocazcxwx nxzen, 320cnoozcxwx. Kpome nopmansn-x inr-
neuos ws iopros-x nxzen, -nw eme manomoun-e, nas-sasmwecn o-nn-
mw; s coxy sxozwno sipoe onsme o-nscxwx zsopos, uem zsopos monoz-
mwx iopros-x nxzen. Usmenuwsocis pasmepos coxw, oueswzno, npowcxozw-
na oi ioro, uio na coxy nazan onpezenenn-n, oznoopasn-n oxnaz zanw,
xoiop-n -n coopa+aem c cocioniensnocisx mecin-x npom-mnenn-x
o-saienen; s wnom ropoze nyumwe iopros-e nxzw mornw nnaiwis oioi
oxnaz c 40zsopos, a s zpyrom s coxy sauwcnnnocs onsmee xonwueciso
nyumwx nocazcxwx zsopos.
Censcxan coxa sxnxuana onpezenennoe xonwueciso naxoinon semnw w
mennnacs s saswcwmociw oi xauecisa nous-, a iax+e couwansnoro nono+e-
nwn snazensua. Tax, mocxoscxan coxa sxnxuana: znn cny+wn-x nxzen, y-
zymwx zsopnn 800ueisepien zopon, 1000ueisepien cpeznen wnw
1200ueisepien xyzon semnw; znn uepxsen w monaci-pen cooisei-
cisenno 600, 700w 800ueisepien, znn zsopuos-x w uepn-x semens, o-
paai-sasmwxcn xpecisnnamw, 500, 600w 700ueisepien. Hosropozcxan
coxa -na cymecisenno mensme.
Comnoe nwcsmo cociasnnn nwceu c cocionsmwmw npw nem nozsnuwmw.
Onwcanwn ropozos w yeszos c nacenenwem, zsopamw, xaieropwnmw semnesna-
zensues csozwnwcs s nwcuos-e xnwrw. Coxa xax ezwnwua wsmepenwn na-
nora -na oimenena s 1679r. Ezwnwuen znn wcuwcnenwn npnmoro ono+e-
nwn x iomy spemenw cian zsop.
Kocsenn-e nanorw sswmanwcs uepes cwciemy nomnwn w oixynos, rnas-
n-mw ws xoiop-x -nw iamo+enn-e w swnn-e.
Bo scem cnasnncxom mwpe c zpesnenmwx spemen wssecin- iax nas-sa-
em-e mezos-e zanw. Hoscemecinoe ownwe meza w zpyrwx npozyxios, ynoi-
pennsmwxcn znn npwroiosnenwn nwien, s-ssano ycianosnenwe nomnwn w
m-ia, xoiop-e cowpanw c meza, xmenn, conoza, a iax+e naiypon mezom
w xmenem. Lpesnnne s 946r. nnaiwnw zans mezom. B 1125r. Mciwcnas yc-
ianoswn cowpais co cia no zse nyxne mezy. Bnazwmwpcxwn xnnss
Mciwcnas Lanwnoswu s 1289r. sa xopomony +wienen ropoza Bepecisn
(Bpec-Lwioscxa) nano+wn na nwx zans, s uwcno xoioporo mno, me+zy npo-
uwm, co cia no zse noyxne mezy. Bnocnezciswe oia zans nocwna nassanwe
mezoson zanw, mezosaro, opoxa mezosaro, opounoro meza.
446 HACTB V. HAHOFH 447 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Bo spemena Mocxoscxoro senwxoro xnn+ecisa (XIVXVss.) copmwpo-
sanacs cwciema xopmnenwn. Losepenn-e nwua senwxoro xnnsn wnw rocy-
zapn, sanwmasmwe ynpasnenuecxwe zon+nociw, ne nonyuanw iorza +anosa-
nsn ws xasn-. Bmecio oioro wx oinpasnnnw s ropoza w sonociw, rze meci-
noe nacenenwe -no onsano cozep+ais (xopmwis) rocyzapcisenn-x no-
cnannwxos secs cpox cny+-.
Kopmnenmwxw cowpanw noznomenwn xax naiypon (xneom, mncom,
c-pom, oscom w cenom znn nomazen w i.n.), iax w zensramw. B wx xapman
mnw cyzen-e nomnwn-, nomnwn- sa npaso ioprosnw w zpyrwe s-nnai-.
Cyzn no neionwcn-m wciounwxam, npowsson w snoynoipenenwn nocwnw
maccos-n xapaxiep.
B cepezwne XVIs. Usan Lposn-n oimenwn cwciemy xopmnenwn. Ha
cmeny en npwmen nanor s nonssy xasn-, ws xoioporo zon+nocin-e nwua
oin-ne zon+n- -nw nonyuais cozep+anwe. Oznaxo, xax nwmei zoxiop
wciopwuecxwx nayx A. Boxanos, nopo+zasmwe npaxiwxy noznomenwn,
uenenanpasnennan azmwnwcipaiwsnan wepapxwn, +ecioxwn xonipons naz
scemw cepamw +wsnw, npasosan nesamwmennocis nwsmwx cocnoswn oxa-
sanwcs nesaiponyi-mw peopmamw.
Bonsmwnciso npnm-x nanoros cowpan Hpwxas onsmoro npwxoza. Ozno-
spemenno c nwm ono+enwem nacenenwn sanwmanwcs ieppwiopwansn-e npw-
xas-. B nepsyx ouepezs Hosropozcxan, Lanwucxan, .cix+cxan, Bnazwmwpc-
xan, Kocipomcxan ueiw, xoiop-e s-nonnnnw ynxuww npwxozn-x xacc; Ka-
sancxwn w Cwwpcxwn npwxas-, sswmasmwe ncax c nacenenwn Hoson+sn w
Cwwpw; Hpwxas onsmoro zsopua, onarasmwn nanorom uapcxwe semnw;
Hpwxas onsmon xasn-, xyza nanpasnnnwcs cop- c ropozcxwx npom-cnos;
Heuain-n npwxas, sswmasmwn nomnwny sa cxpennenwe axios rocyzapeson
neuaisx; Kasenn-n naipwapmwn npwxas, sezaxmwn nanoroono+enwem uep-
xosn-x w monaci-pcxwx semens. Homwmo nepeuwcnenn-x nanorw cowpanw
Cipeneuxwn, Hoconscxwn, Hmcxon npwxas-. B cwny oioro wnancosan cwcie-
ma Poccww s XVXVIIss. -na upess-uanno cno+na w sanyiana.
B neps-e roz- npasnenwn zwnaciww Pomanos-x nauanw ynxuwonwpo-
sais oxono 20npe+nwx uenipansn-x yupe+zenwn. Hosomy npaswienscisy
npwmnocs pemais cepsesn-e couwansno-oxonomwuecxwe w nonwiwuecxwe
nponem-. Hpe+ze scero npezcionno nononnwis onyciomennyx rocyzap-
cisennyx xasny, nanazwis nociynnenwe rocyzapcisenn-x nanoros. Hooiomy
s neps-e roz- npasnenwn noson zwnaciww ycwnwsaeicn wcxansnan zen-
iensnocis npwxasos. Oxonuaiensno oopmwnwcs ueisepin-e npwxas- w -n
coszan pnz nos-x nocionnn-x w spemenn-x uenipansn-x yupe+zenwn, se-
zasmwx copom nanoros (Hosan ueisepis s 1619r., npwxas Bonsmon xas-
n- s 16211622rr.).
Hecxonsxo ynopnzouena ona -na s uapcisosanwe Anexcen Mwxannoswua
(16291676), coszasmero s 1655r. Cuein-n npwxas. Hposepxa wnancoson
zeniensnociw npwxasos, ananws npwxozn-x w pacxozn-x xnwr nossonwnw zo-
sonsno iouno onpezenwis xz+ei rocyzapcisa. B 1680r. zoxoz- cociasnnnw
1203367pynen. Us nwx sa cuei npnm-x nanoros oecneueno nociynnenwe
529481,5pynn, wnw 44% scex zoxozos, sa cuei xocsenn-x nanoros
641394,6pynn, wnw 53,3%. Ociansnyx cymma (2,7%) zanw upess-uann-e
cop- w npouwe zoxoz-. Pacxoz- cociasnnnw 1125323pynn.
uy ueiseporpannoe nonpwme nnomazs semnw s ozny i-cnuy ca+en
znwnon w cionsxo +e mwpwnon. -eiseporpannoe nonpwme zon+no -is pasno
833
1
/3 ueisepinm, no 250ueisepien s xa+zom ws ipex nonen w 83ueisepiw na
cenoxoc- w nec. Hepexoz na oiy xpynnyx ezwnwuy wsmepenwn s 10pas ycxopwi
paoiy semnemepos; ymensmaicn w nosoz- x semensn-m in+am.
Korza opasosanacs onpwunwna w s nee s camon Mocxse nonanw ipw cipe-
neuxwe cnooz- s panone Boponuosa nonn (n-ne ynwua Oyxa), pacxsapiwpo-
sann-e iam cipensu-, swzwmo, somnw s onpwunoe soncxo. B oio ocooe sonc-
xo, xoiopoe Usan Lposn-n yuwnwn s onpwunwne, somno 1000ronos zsopnn
w xnnsen. Bnocnezcisww ero uwcnennocis ysenwuwnacs s 56pas.
Ha pacxoz- no coszanwx onpwunwn- (sa noz+em +e cson) uaps ssnn c
semmwn- 100i-cnu pynen. -io- npezciaswis cee, uio snauwna s XVIs.
oia cymma, mo+no scnomnwis, uio ceno c necxonsxwmw zepesnnmw npozasanw
sa 100200pynen. Ba 56pynen mo+no -no xynwis myy na xynsem
mexy. Lozoson oxnaz zene+noro +anosansn cny+wsmero npw zsope uenosexa
nes-coxoro panra pasnnncn 510pynnm, a 400pynen oio cam-n s-co-
xwn onpcxwn oxnaz. Taxwm opasom, 100i-cnu pynen cociasnnnw rwranic-
xyx no iem spemenam cymmy. Eciecisenno, nnaiwnw zensrw xpecisnne w no-
cazcxwe nxzw; oiw cpezcisa yxsansno s-xonauwsanw ws nwx.
B XVIIs. s Mocxoscxon Pycw sa cny+y zsopnne nonyuanw, s saswcw-
mociw oi xapaxiepa cny+-, semnx w +anosanse. Bemnn, nonyuennan sa
cny+y, ociasanacs sa zsopnnamw nwms zo iex nop, noxa onw cny+wnw, a
noiom oiwpanacs s xasny; no nocienenno, iax +e, xax pansme eozan-,
oia +anosannan semnn npespaiwnacs s nacnezcisennyx cocisennocis. -io
+e xacaeicn +anosansn, io ono ne scerza -no zene+n-m. -acis ero
saxnxuanacs s xopmnenww, i.e. s iom, uio zsopnnwn mor opamais s csox
nonssy zoxoz- oi iex ropozos w cenenwn, rze on cny+wn. Hwxaxwx nozaien
w nanoros zsopnne ne nnaiwnw.
B cepezwne XVIIs., xorza wnancamw rocyzapcisa pyxosozwn B.U. Mo-
posos, npowsomnw cepsesn-e wsmenenwn s onaciw nanorosoro ono+enwn.
Cymecisosasman panee nozainan ezwnwua nocomnan nozais -na
samenena +wson ueisepisx, npw xoiopon yuwi-sanacs ne ionsxo semnn,
no w paouwe pyxw. Bmecie c iem Moposos ycwnwn xonipons sa sswmanwem
nanoros, npwmennn upess-uanno +ecioxwe mep- no oinomenwx x nenna-
iensmwxam.
.senwuenwe nanoros ocymecisnnnocs sa cuei ws+niwn npwswnerwn
iapxanos, xoiop-mw nonssosanwcs monaci-pw, rociw w wnocipann-e
xynu-, a iax+e sa cuei ono+enwn nanoramw nacenenwn nwxswzwpyem-x
en-x cnooz.
Hemeuxwn zwnnomai Cwrwsmynz Lepepmienn (14861566), zsa+z- no-
-sasmwn s Poccww (s 15161517w 15251526), nwcan s Banwcxax o
Mocxoscxwx zenax: Hanor wnw nomnwna co scex iosapos, xoiop-e wnw sso-
snicn, wnw s-sosnicn, snocwicn s xasny. Co scnxon semw ciowmocisx s ozwn
pyns nnaini cems zener, sa wcxnxuenwem socxa, c xoioporo nomnwna ss-c-
xwsaeicn ne ionsxo no ouenxe, no w no secy. A c xa+zon mep- seca, xoiopan
na wx ns-xe nas-saeicn nyzom, nnaini uei-pe zensrw. B io spemn zensra
pasnnnacs oznon siopon xonenxw. B cepezwne XVIIs. -na ycianosnena ezw-
nan nomnwna znn iopros-x nxzen 10zener (5xoneex c pynn oopoia).
448 HACTB V. HAHOFH 449 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Ero namen uecinon napoz.
Ucxan nezonro, snpouem,
U nezanexo oi sopoi
Hasapwn sex oxonuwn.
Hapoz axiwsen w peuwci.
Kasnwn w cian cuacinws-n.
Boi iax norw oxonomwci
c wnwuwaiwson.
B Poccww connnon nanor -n spemenno oimenen nocne napozn-x (co-
nnn-x) ynios, w nauanacs paoia no ynopnzouenwx wnancos.
Hpnm-e nanorw -nw nepasnomepn-. Iwienw zosonsno mnorouwcnen-
n-x oenenn-x zsopos w uen-x en-x cnooz, uwcnwsmwxcn sa onpa-
mw w monaci-pnmw, pasno xax w cny+wn-e nxzw w zyxosenciso, -nw cso-
ozn- oi nanora w mornw ecnpennicisenno sanwmaiscn ioprosnen w npo-
m-cnamw. Hanorosoe pemn no+wnocs s ocnosnom na nawmenee oecneuen-
nyx uacis nnaiensmwxos.
Ocoenno in+en-mw znn nacenenwn -nw scesosmo+n-e cop-, nocws-
mwe xapaxiep xocsenn-x nanoros; x wx uwcny oinocwncn w connnon nanor,
nocny+wsmwn nenocpezcisenn-m nosozom x soccianwx 1648r. Hauasmwcs
s Mocxse, soccianwe (connnon yni) oxsaiwno pnz ropozos na cesepe, na
xre, s Cwwpw w, naxoneu, s 1650r. nepexwnynocs s Hosropoz w Hcxos.
Kpynn-n zaicxwn xyneu w npom-mnennwx Heip Mapcenwc, +wsmwn s
Poccww w wmesmwn szecs npeznpwniwn, zowsancn menee ciecnwiensnon w
axiwuecxw ecnomnwnnon ioprosnw znn wnocipanues, s uacinociw, oimen-
Hosoioprosoro yciasa 1667r. o onsaiensnon czaue sonoia w ewmxos,
npwsoswm-x wnocipann-mw xynuamw s Poccwx s omen na pyccxyx w wno-
cipannyx moneiy no npwnyzwiensnomy xypcy.
Ocyzws npezno+enwe Mapcenwca, nozannoe wm s Hoconscxwn npwxas s
1669r., cosemanwe s-paswno csoe mnenwe iax: ...U iem on csowm ym-cnom
xouei c wnosemu- y scex pyccxwx nxzen iopramw sasnazeis. Bonee ioro,
ysenwuwncn pasmep nomnwn, sswmaem-x c wnocipanues npw npoza+e w nepe-
sose iosapos. Tax, nanpwmep, pasmep npoes+wx nomnwn ysenwuwncn na 10%,
a pasmep nomnwn, sswmaem-x npw npoza+e iosapos, cociasnnn 6% c pynn.
B io spemn xax wnocipanu- zon+n- -nw nnaiwis nomnwn- sonoi--
mw wnw ewmxamw, pyccxwm xynuam paspemanocs y ropoza Apxanrenscxoro
w so scex nopye+n-x ropozex... nnaiwis nomnwn- menxwmw pyccxwmw ce-
pepnn-mw moneiamw.
Hosoiopros-n ycias nozisep+zan nono+enwe Toproson yciasnon rpamo-
i- 1654r. o samene menxwx nanoros: nozymnoro, +winoro, coioro, ipwzua-
ioro, zecnioro, csansnoro, ciaiennoro, mociosoro, rociwnoro w zpyrwx ezw-
non nomnwnon s pasmepe 10zener c pynn. Hpoes+we nomnwn- znn pyc-
cxwx xynuos oimennnwcs sosce. Pyccxwe xynu-, noxynasmwe iosap- s iom
ropoze, rze onw +wsyi, iax+e ocsoo+zanwcs oi ynnai- nomnwn- ws co-
opa+enwn, uio ... iopros-e nxzw c iex iopros senwxomy rocyzapx s iex
ropozax cny+ai w scnxwn nozaiw nnaini. .cias paspeman iax+e rocinm
w iopros-m nxznm rociwnon w cyxonnon coien ecnomnwnno noxynais npo-
zyxi- w semw znn cocisennoro noipenenwn.
B io +e spemn oicyiciswe ieopww nanoroono+enwn, neozymannocis
npaxiwuecxwx maros nopon npwsozwnw x in+en-m nocnezciswnm. Hpwmepom
neyzaunon nanoroson nonwiwxw moryi cny+wis mep-, npwnwmasmwecn s naua-
ne uapcisosanwn Anexcen Mwxannoswua. On sen sonn- co msezamw w nonnxa-
mw, ipeosasmwmw orpomn-x pacxozos. K iomy +e Poccwx so siopon nono-
swne 40-x rr. XVIIs. nociwrno necxonsxo neypo+ann-x nei w naze+ cxoia oi
onwzemwuecxwx onesnen. Hpaswiensciso npwerano x oxcipenn-m copam.
C nacenenwn sswmanw cnauana zsazuaiyx, noiom zecniyx, saiem nniyx zens-
ry, i.e. npnm-e nanorw c +wsoios w npom-cnos noznnnwcs zo 20%. .senw-
uwsais npnm-e nanorw ciano cno+no. U iorza -na npeznpwnnia non-ixa
nonpaswis wnancosoe nono+enwe c nomomsx xocsenn-x nanoros.
B 1646r. npaswiensciso B.U. Mopososa sseno onsmwe nanorw na
npezmei- nepson neoxozwmociw. B-n nos-men axuws na cons c 5zo
20xoneex sa nyz. Kciaiw, oiy mepy npwmennnw s zpyrwx cipanax. Pacuei
-n na io, uio cons noipennxi sce cnow nacenenwn w nanor pasno+wicn
na scex pasnomepno.
Oznaxo na zene nocipazano eznenmee nacenenwe. Ono xopmwnocs
rnasn-m opasom p-on ws Bonrw, Oxw w zpyrwx pex. B-nosnennan p-a
iyi +e conwnacs zemeson consx. Hocne ssezenwn yxasannoro axuwsa conwis
p-y oxasanocs nes-rozno. P-a nopiwnacs s orpomnom xonwuecise. Bos-
nwx nezociaiox ocnosnoro nwmesoro npozyxia.
Bnw+anmwm nomomnwxom Mopososa, oznwm ws asiopos nporpamm- xoc-
senn-x nanoros w zpyrwx npaswienscisenn-x nocianosnenwn -n npocnasc-
xwn xyneu Hasapwn -wcion, zymn-n zsnx noconscxoro npwxasa.
Korza sanac xasn- wccnx
w Lyma zymana eccwnsno,
Hasapwn -wcion, zymn-n zsnx,
pemwn cnaciw Poccwx.
On npezno+wn nanor na cons
cmenwis naze+non nomnwnon.
Hpoexi ozopen. Cowssons!
Ho uio ne onanomwsais.
Oxonomwuecxwn manesp
no sxycy cian snaz-uecisy.
Ho y napoza, swzno, neps
-n zo npezena ssswnuenn-m.
Cnepsa mymenw npocio iax,
xpwuanw uio saxoueicn.
Hasapwn -wcion, zymn-n zsnx,
coopaswn, uem xonuwicn.
On cnpniancn na uepzaxe
s orpomnon xyue senwxos
w na napoznom ns-xe
cxsoss sy- xp-n eszensnwxos.
450 HACTB V. HAHOFH 451 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Onaranwcs za+e uepxosn-e seposanwn. Hanpwmep, pacxonsnwxw -nw
onsan- ynnauwsais zsonnyx nozais.
Bonsman uacis copos nociynana s coszannyx s 1706r. U+opcxyx xan-
uennpwx; zpyrwe cop- nociynanw s cneuwansn-e xanuennpww: Bannyx,
P-nyx, Mensnwunyx, Hocion, Hcaunyx w zp. Oiw cop- nas-sanwcs xan-
uennpcxwmw. K xonuy uapcisosanwn Heipa I s Poccww nacuwi-sanocs
40swzos pasnwun-x xocsenn-x nanoros w xanuennpcxwx copos.
B io +e spemn Heip I npwnnn pnz mep, uio-, xax m- cxasanw -
cenuac, oecneuwis cnpaseznwsocis nanoroono+enwn, pasnomepnyx pac-
xnazxy nanoros-x inroi. Hexoiop-e nanorw -nw cnw+en-, npwuem s nep-
syx ouepezs znn manowmymwx nxzen. Lnn ycipanenwn snoynoipenenwn
npw nepenwcw zsopos ssezena -na nozymnan nozais. Asiop Uciopww
Heipa Benwxoro A.C. -wcinxos nwmei: Hozymn-e -nw nesenwxw: c
xpecisnn zsopuosoro w cwnozcxoro sezomcisa w c xpenocin-x nozymn-x
panw no 74xon., a c rocyzapcisenn-x xpecisnn, xpome 74xon., ss-cxwsa-
nw eme no 40xon., smecio opoxos, xoiop-e zsopuos-e, cwnozcxwe w xpe-
nocin-e xpecisnne nnaiwnw csowm sezomcisam wnw nomemwxam. Bannaiws-
mw oiw 74wnw 114xon., xpecisnnwn ne snan nwxaxwx zene+n-x w xnen-x
noopos. Hozymn-e cowpanwcs s ipw cpoxa: swmox, secnox w ocens.
C xynuos w uexos-x panw no 120xon. c zymw.
-io- snemnnn ioprosnn Poccww nepeciana saswceis oi Lonnanzww w
Anrnww, Heip pemwn coszais oieuecisenn-n noi. Hazne+wi ymno+ais
csow xommepuww... w uio soswis na csowx xopannx iaxo+ s Lwmnanwx
Hopiyranwx, xoiopan Kommepuwn senwxyx npw-ns npwneciw mo+ei,
cxasano s yxase oi 8nonpn 1723r. Lnn noompenwn oieuecisennoro iopro-
soro cyzoxozcisa -n ycianosnen nsroin-n iamo+enn-n iapw (nw+e na
ozny ipeis) na ie iosap-, xoiop-e s-soswnwcs ws Poccww w ssoswnwcs na
pyccxwx iopros-x xopannx.
Bo siopon nonoswne uapcisosanwn Heipa I, necmoipn na orpomn-e ws-
zep+xw, rocyzapciso oxozwnocs cocisenn-mw zoxozamw w, no cnosam
C.M. Conossesa, ne czenano nw xonenxw zonry.
Hanorosan cwciema Poccww npw Heipe, xax w ero npezmecisennwxax,
sxnxuana nanorw npnm-e w xocsenn-e, o-xnosenn-e w upess-uann-e,
s-ssann-e oxcipennon ny+zon. Hpeonazanw iax nas-saem-e oxnazn-e
wnw pacxnazoun-e nanorw: rocyzapciso ycianasnwsano omyx cymmy nanora
w copa, zon+encisyxmyx nociynwis s xasny, a s inrnoson omwne oia
cymma pacxnaz-sanacs saiem me+zy nnaiensmwxamw s cooiseicisww c wmy-
mecisenn-m cocionnwem xa+zoro w zpyrwmw npwsnaxamw. Mensman uacis
rocyzapcisennoro zoxoza nonyuanacs s swze neoxnazn-x zoxozos, i.e. zoxo-
zos, oman cymma xoiop-x ne morna -is sapanee ycianosnena xasnon.
Paccmaipwsan nanorosyx nonwiwxy Heipa I, wciopwxw ne moryi cxasais on-
pezenenno, xaxwm wmenno nanoram oizasan on npeznouienwe npnm-m wnw
xocsenn-m. Hpw nem mwpoxo wcnonssosanwcs oe oiw opm- ono+enwn. B pe-
synsiaie ssezenwn nozymnon nozaiw w nos-menwn pasmepa oion nozaiw s cpas-
nenww c cymmon samenenn-x ex npnm-x nanoros, yzensn-n sec npnm-x nanoros
s xz+eie noznnncn s 1724r. zo 55,5%. C iex nop s rocyzapcisennom xz+eie
Poccww zonroe spemn npeonazanw npnm-e nanorw. B yxasax Heipa nozuepxwsa-
nacs neoxozwmocis oecneuwis poci zoxozos rocyzapcisa es inrociw napoza.
Bnauwiensnan uacis ciaien Hosoioprosoro yciasa, xacasmwxcn snyipen-
nen ioprosnw, -na nanpasnena na opsy c snoynoipenenwnmw iamo+en-
noro uwnosnwuecisa w mecin-x snacien.
Onoxa Heipa I (16721725) xapaxiepwsyeicn nocionnnon nexsaixon
wnancos-x pecypcos ws-sa mnorouwcnenn-x sonn, onsmoro cipowiens-
cisa, xpynnomacmian-x rocyzapcisenn-x npeopasosanwn.
B oinwuwe oi XVIIs., xorza s xz+eie sezymee mecio sanwmanw xoc-
senn-e nanorw, s 1680r. npnm-e nanorw cociasnnnw 33,7%, a xocsen-
n-e 44,4% scero rocyzapcisennoro zoxoza. B nepson ueisepiw XVIIIs.
npeonazanw npnm-e nanorw.
Axiwsnan snemnnn nonwiwxa w sonn- Heipa I, npeopasosanwn apmww,
ynpasnenwn w xynsiyp-, coszanwe noia, cipowiensciso sasozos, xananos,
sepen w ropozos ipeosanw orpomn-x zene+n-x cpezcis. Hanoros-n rnei
sospoc, a cwciema nanoros snauwiensno wsmenwnacs. B oinwuwe oi XVIIs.,
xorza s xz+eie sezymee mecio sanwmanw xocsenn-e nanorw, s nepson uei-
sepiw XVIIIs. npeonazanw npnm-e nanorw.
Heip ssen nosyx nozainyx ezwnwuy peswscxyx zymy. Bce nacene-
nwe rocyzapcisa -no nozpaszeneno na zse uaciw nozainyx (xpecisnne
scex xaieropwn, memane, uexos-e pemecnennwxw w xynu-) w nenozainyx
(zsopnne, zyxosenciso). Lnn onpezenenwn uwcna zym nozainoro nacene-
nwn nposozwnw nepenwcw my+cxoro nacenenwn nozain-x cocnoswn, nas-sa-
em-e nozymn-mw peswswnmw. Maiepwan- oiwx peswswn wcnonssosanwcs
wnancos-mw opranamw, a iax+e znn pexpyicxwx naopos.
.xas o nepson nozymnon peswsww -n wszan 28nonpn 1718r. Peswswn
nposozwnacs c 1719no 1724r. .mepmwe, ern-e w camosonsno nepecenws-
mwecn s zpyrwe mecia nwua ne wcxnxuanwcs ws peswscxwx cxasox zo cne-
zyxmen peswsww (17441747). He sxnxuanwcs s uwcno peswscxwx zym w
nwua, pozwsmwecn nocne zauw cxasox. Peswscxwe cxasxw npezciasnnnw
coon sezomociw co csezenwnmw o nwuax my+cxoro nona nozain-x cocnoswn,
nozasaem-e nomemwxamw na xpenocin-x, npwxasuwxamw na zsopuos-x,
ciapociamw na xasenn-x xpecisnn w oic-nanwcs s Heiepypr s Kanue-
nnpwx pwrazwpa B. Boiosa, xoiopan pyxosozwna copom w paspaoixon
maiepwanos peswsww. Hazsop sa peswswen ocymecisnnn Cenai.
Kpome nozsopnon, a saiem nozymnon nozaiw cymecisosano mno+eciso
zpyrwx npnm-x nanoros, uame scero oxcipennoro xapaxiepa: zparyncxwe,
xopaensn-e, pexpyicxwe w zp.
B io +e spemn pesxo sospocno uwcno xocsenn-x nanoros. Bosrnasnne-
m-e -smwm xpenocin-m B.H. Tepemeiesa A. Kypaios-m rocyzapes-
npw-nsmwxw zon+n- -nw cwzeis w uwnwis rocyzapx zoxoz-, i.e.
npwzym-sais nos-e, s ocnosnom xocsenn-e nanorw. Kpome y+e wssecin-x
w ciasmwx ipazwuwonn-mw swnn-x w iamo+enn-x copos nonswnwcs nos-e
cop-, snnois zo anexzoiwunoro na opoz- w yc-. B-n ssezen repos-n
cop, nozymn-n cop c wssosuwxos zecnian uacis zoxozos oi wx nanma,
nanorw c nocionn-x zsopos, neuen, nnasn-x cyzos, apysos, opexos, npoza-
+w c+ecinoro, nanma zomos, nezoxonsn-n w zpyrwe nanorw w cop-. Honsw-
nwcs cop- c xomyios, rpoos, nepesosa, sozonon, oisansn-e w npwsansn-e
(znn cyzos, oixoznmwx oi npwcianen w nozxoznmwx x nwm), c p-onoscisa,
iopros-x onepauwn consx w iaaxom, sa nomenwe oze+z- ciaporo noxpon...
452 HACTB V. HAHOFH 453 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Umnepaipwua Exaiepwna II opasno oxapaxiepwsosana snauenwe nanoro-
ono+enwn: Hanorw znn rocyzapcisa io +e, uio napyca znn xopann.
Onw cny+ai iomy, uio- cxopee sseciw ero s rasans, a ne iomy, uio- sa-
sanwis ero csowm pemenem wnw zep+ais scerza s oixp-iom mope w uio,
naxoneu noionwis ero.
Bnpouem, Exaiepwna II nwcana, uio Pazwmes zan ionsxo ...ymcisosa-
nwe, ssnioe oznaxo ws pasn-x nonymyzpeuos cero sexa, xax-io Pycco, ae
Pennana w iomy rwnoxonzpwxy nozon-e. .isep+zenwe, uio Pazwmes sa-
wmcisosan wzew y Banaza, -no nosiopeno anrnwncxwmw w amepwxancxwmw
wccnezosaiennmw, a iax+e s 1947r. s yuenwxe Uciopwn CCCP noz pe-
zaxuwen axazemwxa B.L. Lpexosa, C.B. Baxpymwna, B.U. Leezesa.
Bo spemena Heipa I npouseiano ssniounwueciso, nopo+zennoe cwcie-
mon xopmnenwn. Ho oinomenwx x ssniounwxam, xax w xasnoxpazam, Heip
oinwuancn ocoon nxiocisx. La+e nxwmeu uapn A. Menmwxos uyzom ws-
e+an cc-nxw s Cwwps, xorza s-ncnwnocs, uio on pan ssnixw sa npezo-
ciasnenwe soenn-x nozpnzos.
Exaiepwna II oco-m yxasom sanpeiwna nx-e swz- axuwzenuwn (xax
s iy nopy nas-sanwcs noznomenwn).
Lo cepezwn- XVIIIs. s pyccxom ns-xe znn oosnauenwn rocyzapcisen-
n-x copos wcnonssosanocs cnoso nozais. Bneps-e s pyccxon oxonomw-
uecxon nwiepaiype iepmwn nanor ynoipewn s 1765r. wciopwx A.H. Ho-
nenos (17381816) s csoen paoie O xpenocinom cocionnww xpecisnn s
Poccww. C XIXs. iepmwn nanor cian ocnosn-m s Poccww npw xapaxie-
pwciwxe npouecca ws+niwn zene+n-x cpezcis s zoxoz rocyzapcisa.
...Hapyca nx xopanx
-yzec... mo+no naniw s neionwcw Lnynosa za+e o-
nee uem ny+no. Tax, nanpwmep, ozwn nauansnwx
nnxnyn nozuwnennomy s rnasa, w ioi npospen. Lpy-
ron nauansnwx cian ceus nennaiensmwxa, zyman
npecnezosais s oiom cnyuae socnwiaiensnyx uens, w
cosepmenno neo+wzanno oixp-n, uio s cnwne y ce-
xomoro sap-i xnaz. Peansnocis oioro axia nozisep-
+zaeicn iem, uio c iex nop ceuenwe -no npwsnano
nyumwm cnocoom znn ss-cxanwn nezowmox.
M. E. Carrmxos- epxn
B csnsw c orpomn-m pociom pacxozos na rocyzapcisenn-n annapai w
sonn- nozaiw cwciemaiwuecxw ysenwuwsanwcs. Hpw Heipe I nozais -na
ycianosnena s pasmepe 74xoneex c zymw, a x xonuy nepson ueisepiw XIXs.
ee pasmep zociwr 3pynen 36xoneex. Bameino s-poc w opox c xasenn-x
xpecisnn: s xonue XVIIIs. ero pasmep xoneancn oi 3pynen 50xoneex zo
5pynen, a s 1823r. oi 7pynen 50xoneex zo 10pynen.
Konoccansn-e pasmep- nezowmox cswzeienscisosanw o xpannem nepe-
nanpn+enww nanorosoro ono+enwn xpecisnn.
Ocnosn-e npwnuwn- nanoroson nonwiwxw Heipa copmynwposan- s
Pernamenie rocyzapcisennon Kamep-xonnerww, rze, s uacinociw, rosopwi-
cn: Hone+e nwxaxoro rocyzapcisa s cseie ne, xoiopoe nano+ennyx in-
rocis cnecis ne morno, e+enw npasza, pasenciso, w no zociowncisy s noza-
inx w pacxozax ocmoipeno yzei. B Pernamenie nozuepxnyia ssawmnan
saswcwmocis nanoroson cwciem- w scero xosnncisa cipan-, neoxozwmocis
cowsmepenwn senwuwn- nanoros c wmymecisenn-m cocionnwem nnaiensmw-
xa. Oiw wnancos-e npwnuwn- naxozwnwcs na yposne nepezoson ieopww
ioro spemenw. Hozon-e wzew passwsanwcs s oxonomwuecxon nwiepaiype
Banaza w Poccww, nanpwmep s Knwre o cxyzociw w oraicise Usana Twxo-
noswua Hocomxosa (16521726).
Hpaxiwuecxwe npezno+enwn Hocomxosa no sonpocy o nanorax wcxozni
ws cnezyxmero: 1) nnaiwis nanorw zon+n- sce xnacc- omecisa, xpome
zyxosencisa; 2) nanorw ne zon+n- spezwis napoznomy xosnncisy, pasopnis
napoz; 3) sa ocnosy ono+enwn cnezyei ssnis semnx; pasmep- nanora zon-
+n- cooiseicisosais pasmepam semnw.
Hocomxos sneps-e s pyccxon nwiepaiype nociaswn sonpoc o samene
eozansnon opm- nanora s swze nozymnon nozaiw onee nporpeccwsnon
opmon nosemensnoro nanora.
Hocomxos cuwian necnpaseznws-m, uio zsopnnciso ne nnaiwi nanoros
rocyzapcisy, w npeznaran ono+wis iax+e w zsopnn, xoin w npezswzen pes-
xwn npoieci c wx ciopon-: ...uax, cwnsn-e nwua yzyi scnuecxw cwe zeno
npenwnais, none+e onw o-xnw no csoen sone +wis w ne iax onw nxni
zais, xax nxni cee ssnis.
Hocomxos pexomenzosan Heipy sseciw s Poccww zecniwny s nonssy
uepxsw zecniyx zonx oi scex npozyxios, znn cen ynoipennem-x, pac-
cmaipwsan s Knwre w sonpoc o nanorax na ioprosnx.
Cospemennwx Hocomxosa Iezop Cienanoswu Cani-xos, iax+e npwnw-
masmwn axiwsnoe yuaciwe s peopmax Heipa I, ne ciasn omero sonpoca o
nanorax c rocnoz w zsopnn, nozuepxwsan neuenecoopasnocis cymecisosa-
nwn iaxoro nopnzxa, npw xoiopom mnoronomecin-e w manonomecin-e soi-
uwnnwxw nnaiwnw rocyzapcisy co csowx soiuwn noposny, w npeznaran ycia-
noswis pasnwun-n pasmep ono+enwn wx s cooiseicisww c iwiynamw, xoio-
p-e zon+n- -is npwcsoen- rocnozam w zsopnnam.
B.H. Taiwmes s couwnenww Kpaixwe oxonomwuecxwe zo zepesnw cnezy-
xmwe sanwcxw (1742), s uacinociw, coseiosan: xorza nomemwx +wsei s
ropoze, npwmennis opounyx cwciemy c paszauen scen semnw znn opaoixw
s nazen xpecisnnam, wo oio nonesnee, ne+enw saouno cozep+ais npwxa-
mwxa wnw ciapociy.
Mwxawn Lmwipweswu -ynxos (17431793) s sonpocax nanoroson nonw-
iwxw npwzep+wsancn mnenwn, uio nozaiw zon+n- nanaraiscn ne na nwua, a
no wmenwx w npw-ixy xa+zoro nozzannoro. -ynxos npeznaran ne ionsxo
nowmymecisenn-n, no w nozoxozn-n nanor.
Usyuenwx w xpwiwxe nanoroson nonwiwxw siopon nonoswn- XVIIIs. no-
csniwn cneuwansn-e paoi- Anexcanzp Hwxonaeswu Pazwmes O no-
zymnom cope, O nozainx (onynwxosan- noz omwm sarnaswem Ba-
nwcxa o nozainx Heiepyprcxon ryepnww). Taxoe nozponoe w sceciopon-
nee wsyuenwe nanoros -no npeznpwnnio Pazwmes-m sneps-e s wciopww
pyccxon oxonomwuecxon m-cnw.
454 HACTB V. HAHOFH 455 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Lnn s-xoza ws xpwswca Cnepancxwn npezno+wn nenonynnpnyx mepy
ysenwuenwe nozaien w nanoros, peansn-e pasmep- xoiop-x s csnsw c naze-
nwem xypca accwrnauwn snauwiensno cnwswnwcs, w ycianosnenwe nos-x co-
pos. C nwmxom zsazuais nei Poccwn cero ne snana, nwcan on nos-
+e. Ka+z-n unen npaswienscisa xoien cno+wis c cen pemn cen yxo-
pwsn-; nazne+ano, oznaxo +, uio xio-nwyzs ee nonec. Cyzsa w necnpa-
seznwsocis nxzen menn wspanw na cwx +episy... B-nw nos-men-:
nozymnan nozais co scex xaieropwn xpecisnn w c meman,
opounan nozais c xasenn-x xpecisnn,
nozaiw c xyneuecxwx xanwianos,
nozaiw c s-nnasnennon na sasozax mezw,
iamo+enn-e nomnwn-,
repos-n w nacnopin-n cop.
Kpome ioro, ysenwuwnacs uena na cons, monononsn-m npasom na npows-
sozciso w ioprosnx xoiopon onazano rocyzapciso. .cianasnwsanwcs cop-
c xpecisnn, sezymwx s oewx cionwuax ioprosnx s nasouxax, c wnocipann-x
pemecnennwxos w zomos s cionwuax.
Heps-n xpynn-n ipyz s onaciw nanoroono+enwn npwnazne+wi
H.U. Typrenesy (17891871) On-i ieopww nanoros (1818 r.).
H.U. Typrenes, s uacinociw, nwcan: Locyzapciso, wnw, iounee cxasais,
npaswiensciso, nwuero ne mo+ei zenais znn rpa+zan, ecnw rpa+zane nwue-
ro ne zenaxi znn rocyzapcisa... .cnexw opasosannociw, no mepe wx naro-
zeiensnoro snwnnwn na npas- w o-uaw napozos, zencisosanw w na ycosep-
mencisosanwe cwciem- nanoros... nanorw nauanw -is pacnpezennem- w
cowpaem- c onsmex cnpaseznwsocisx w nnaiwm- c onsmex roiosnoc-
isx. U zanee: Hanor zon+en scerza sswmaem c zoxoza w npwiom c uwcio-
ro zoxoza, a ne c camoro xanwiana, za- wciounwxw zoxozos rocyzapcisen-
n-x ne wciomanwcs. Ocionienscisa zenaxi wnorza napymenwe cero npasw-
na neoxozwm-m, wnorza wsswnwiensn-m: neoxozwm-m npw upess-uann-x
cnyuanx, xorza rpa+zane zon+n- +episosais scem na nonssy omyx, wssw-
nwiensn-m npw nepexoze cocisennociw ws oznwx pyx s zpyrwe...
Locyzapcisenn-n w omecisenn-n zeniens Hwxonan Cemenoswu Mopz-
swnos (17541845) -n xpynn-m nomemwxom wmen onee 100i-cnu
zecniwn semnw, azmwpanom sanwman noci swue-npeswzenia azmwpanienc-
xon xonnerww, noiom mopcxoro mwnwciepcisa. B ieuenwe mnorwx nei
Mopzswnos cocionn npezcezaienem zenapiamenia rocyzapcisennon oxono-
mww, a c 1823r. nsnnncn npeswzeniom Bonsnoro oxonomwuecxoro omecisa.
Mopzswnos-oxonomwci wssecien npe+ze scero xax noopnwx passwiwn oie-
uecisenn-x manyaxiyp w naca+zenwn anxos Poccww. Bonpoc- nanoroson
nonwiwxw on peman c iouxw spenwn coxpanenwn xanwianos. Mopzswnos na-
ciawsan, uio- nanorw ss-cxwsanwcs ionsxo c uwci-x zoxozos, a ne c xa-
nwianos, ne sa cuei wx wciomenwn. On s-cxas-sancn sa io, uio- cnnis
noop-, ciecnnxmwe npom-mnennocis. Mopzswnos nozuepxwsan neoxozw-
mocis ycianosnenwn nozoxoznoro nanora, a s oinomenww xpecisnn s-cxas--
sancn sa ycianosnenwe nosemensnoro nanora smecio nozymnon nozaiw. On
-n cioponnwxom ycwnenwn ponw xocsenn-x nanoros sa cuei npnm-x nano-
ros, i.e. cipemwncn sneciw yp+yasn-e npwnuwn- s nanorosyx nonwiwxy
xpenocinwuecxoro npasa.
Ocnosnyx pons s xz+eie Poccww wrpanw xocsenn-e nanorw, npn-
m-e -nw na siopocienenn-x ponnx. Tax, nozymn-e nozaiw c 1763r.
cociasnnnw 5667i-cnu pynen, wnw oxono 30% scex zoxozos, a s
1796r. 24723i-cnuw pynen, wnw 33% zoxozos. Hozsopnan nozais w
npom-cnos-n nanor npwnocwnw ouens nesnauwiensn-e cymm-. Kocsenn-e
nanorw zasanw: 42% s 1764r. w 43% s 1796r. Cnezyei oimeiwis,
uio s 1796r. s Poccww ropozcxoe nacenenwe cociasnnno 4,1% scero nacene-
nwn cipan-. Houiw nonoswny oion cymm- npwnocwnw nwienn-e nanorw.
Hanorw sswmanwcs c cozep+aienen nnoiomoen w npopyen, nepesosos,
p-n-x nosens, nozsw+n-x nozox, sa sanwcs s ropozosyx o-saienscxyx
xnwry w zpyrwe. Honsnnxicn w neps-e saemn-e cpezcisa s xz+eiax ropo-
zos w npoueni- co sxnazos s anxw.
B 1802r. Manweciom Anexcanzpa I O yupe+zenww Mwnwciepcis
-no coszano Mwnwciepciso wnancos. B nem rosopwnocs: Lon+nocis
Mwnwciepcisa wnancos wmeei zsa rnasn-x npezmeia: ynpasnenwe xasen-
n-mw w Locyzapcisenn-mw uacinmw, xow zociasnnxi Hpaswienscisy ny+-
n-e... zoxoz- w renepansnoe scex zoxozos pascwrnosanwe no pasn-m uacinm
Locyzapcisenn-x pacxozos.
B 1811r. ynpasnenwe wnancamw -no paszeneno me+zy ipemn sezom-
cisamw. Mwnwciepciso wnancos sanwmanocs scemw wciounwxamw zoxozos.
Locyzapcisennoe Kasnauenciso sanwmanocs peswswen scex cueios. -epes
10nei Locyzapcisennoe xasnauenciso -no sxnxueno s Mwnwciepciso w-
nancos na npasax zenapiamenia.
K nauany XIXs. xz+ei Poccwncxoro rocyzapcisa onwpancn, rnasn-m
opasom, na xpenocinoe xpecisnnciso. Umenno na nero zenana ynop nanoro-
san cwciema.
B nauane XIXs. -na paspaoiana nporpamma wnancos-x npeopaso-
sanwn nnan wnancos, csnsannan c wmenem xpynnoro rocyzapcisennoro
zenienn Mwxawna Mwxannoswua Cnepancxoro (17721839) Hporpamma
npeznarana nposezenwe pnza neoino+n-x mep no ynopnzouenwx zoxozos w
pacxozos. Ocnosn-e npaswna pacxozosanwn rocyzapcisenn-x cpezcis, npez-
no+enn-e M.M. Cnepancxwm w yisep+zenn-e Locyzapcisenn-m coseiom
Poccww s asrycie 1810r., saxnxuanwcs s cnezyxmem.
Pacxoz- zon+n- cooiseicisosais zoxozam. Hooiomy nwxaxon nos-n
pacxoz ne mo+ei -is nasnauen npe+ze, ne+enw nanzen copasmepn-n emy
wciounwx zoxoza.
Pacxoz- zon+n- paszenniscn:
1) no sezomcisam;
2) no cienenw ny+z- s nwx neoxozwm-e, nonesn-e, ws-ioun-e,
wsnwmnwe w ecnonesn-e, npwuem nocneznwe ne zon+n- zonycxaiscn sosce;
3) no npocipancisy omwe rocyzapcisenn-e, ryepncxwe, oxpy+n-e
w sonocin-e. Hwxaxon cop ne zon+en cymecisosais es sezoma Hpasw-
ienscisa, noiomy uio Hpaswiensciso zon+no snais sce, uio cowpaeicn c
napoza w opamaeicn s pacxoz-;
4) no npezmeinomy nasnauenwx o-xnosenn-e w upess-uann-e pac-
xoz-. Lnn upess-uann-x pacxozos s sanace zon+n- -is ne zensrw, a
cnoco- wx nonyuenwn;
5) no cienenw nocionncisa ciawnsn-e w mennxmwecn wszep+xw.
456 HACTB V. HAHOFH 457 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
ienscxon zeniensnociw w pacmwpenwn nanoroson as-? B oion csnsw wn-
iepecen wciopwuecxwn zoxymeni, nozroiosnenn-n wssecin-m zenienem As-
cipww K. Meiiepnwxom (17701859) w nepezann-n wm 15 zexapn
1820r. poccwncxomy uapx Anexcanzpy I so spemn ouepeznoro Bencxoro
Konrpecca. Bazasmwcs sonpocom, uio zon+n- zenais npaswienscisa, K.
Meiiepnwx nwmei: Onw zon+n- yzennis npwciansnoe snwmanwe cocion-
nwx wnancos cson cipan-, uio- nyiem oneruenwn omecisenn-x no-
swnnocien w nanoros zais sxycwis wx napozam oi naroisopnociw ne soo-
pa+aemoro, a peansnoro mwpa.
Poccwncxwn mwnwcip wnancos rpa E.I. Kanxpwn (17741845), sa-
nwmasmwn oioi noci onee 20nei npw Anexcanzpe I w Hwxonae I, npws--
san x ouens onsmon ociopo+nociw s ycianosnenww nos-x nanoros.
B anpene 1836r. s-couanme yisep+zen- nanorw w cop- znn npw-
pamenwn ropozcxwx zoxozos:
A. C iopros-x w pemecnenn-x sasezenwn.
I. C maraswnos, nasox w npouwx iopros-x sasezenwn, s +wn-x zomax
nomemaem-x, pasno c pencxos-x norpeos, nozsopses, nopipein-x w osom-
n-x nasouex.
II. C nocionn-x zsopos, cozep+wm-x xynuamw w memanamw.
III. C apwx w sasozos no uwcny na on-x paouwx.
B. C pasn-x nwu, onsann-x no sanniwnm w npom-cnam csowm nnaie-
+om axuws- ropozy.
IV. C sanwmaxmwxcn wssosuwuswm npom-cnom.
V. C wssosuwuswx xonoz.
B. C pasn-x zpyrwx ciaien ropozcxwx zoxozos
VI. C iopros-x uacin-x ans.
VII. C npososwm-x uepes iamo+nx iosapos.
VIII. Bosspai oi pasn-x sezomcis wszep+ex, ynoipennem-x ws ropoz-
cxwx zoxozos na ocsemenwe onapen.
IX. C nwsosapen.
L. Cop- cymecisyxmwe, no xowm zonycxaeicn ycwnenwe.
X. C ipaxiwpn-x sasezenwn.
XI. C npoiecia sexcenen w nsxw saemn-x nwcem.
XII. C sanwcw xonipaxios y maxnepos.
B 80-x rozax XIXs. ciano snezpniscn nozoxoznoe nanoroono+enwe.
B-n ycianosnen nanor na zoxoz- uenn-x ymar. Baiem rocyzapcisenn-n
xsapiwpn-n nanor.
Cymecisosanw cneuwansn-e rocyzapcisenn-e cop-. Taxos, nanpwmep,
ssezenn-n s 1834r. cop c npoesza no npono+ennomy x iomy spemenw
mocce Canxi-Heiepypr Mocxsa. K 1863r. oioi cop pacnpocipannncn
na 23moccenn-e zoporw. Bswmanwcs cop- c nacca+wpos +enesn-x zopor,
napoxozcis, c +enesnozopo+n-x rpysos, nepesoswm-x onsmon cxopocisx,
cop- s mopcxwx nopiax.
Lencisosanw nomnwn- c wmymecisa, nepexozwsmero no nacnezcisy wnw
no axiam zapenwn. B saswcwmociw oi cienenw pozcisa onw wmenw ciasxy oi
1zo 6% ciowmociw wmymecisa.
Cymecisosanw nacnopin-e cop-, s iom uwcne c sarpanwun-x nacnop-
ios. Onaranwcs nanorom nonwc- no cipaxosanwx oi no+apa.
B 1845r. s Kasanw s-mna xnwra U. Lnaronesa Teopwn wnancos,
nocsnmennan omen ieopww nanoroono+enwn, monononsn-m zoxozam w ro-
cyzapcisennomy xpezwiy.
B nepson nonoswne XIXsexa poci xz+eia npowcxozwn s ocnosnom sa
cuei ysenwuenwn uwcna zoxozn-x ciaien. B 1823r. smecio nosemensnoro
copa -n ssezen ouenoun-n cop c ropozcxon nezsw+wmon cocisennociw,
xoiop-n cian rnasnon ciaisen zoxoznon uaciw xz+eia w coxpannn oio
snauenwe zo 1917r. Oznospemenno -n ssezen ropozcxon cop c rwnszenc-
xoro xyneuecisa. B 1830-e rr. xz+ei Mocxs- nononnwnw nos-e nanorw c
npom-mnennociw w iopros w zononnwiensn-e cop- c maraswnos, ipaxiw-
pos w omecisenn-x ans.
B cepezwne XIXs. zo 40% poccwncxoro xz+eia opmwposanocs sa
cuei Hwiennoro zoxoza. B iom +e cioneiww sneps-e -nw ssezen- ax-
uws- na iosap- maccosoro cnpoca. Taax onarancn nanorom c 1839r., ca-
xap c 1848r., cons c 1862r., zpo++w c 1866r., xepocwn c
1872r., ocseiwiensn-e neinn-e macna c 1887r., cnwuxw c 1888r.
Ha npoin+enww scero XIXs. rnasn-m wciounwxom zoxozos ociasanwcs
rocyzapcisenn-e npnm-e w xocsenn-e nanorw. Ocnosn-m npnm-m nanorom
-na nozymnan nozais. Konwueciso nnaiensmwxos onpezennnocs no peswsc-
xwm nepenwcnm. Hauwnan c 1863r. c meman smecio nozymnon nozaiw cian
sswmaiscn nanor c ropozcxwx cipoenwn. Oimena nozymnon nozaiw nauanacs
c 1882r.
Biopoe mecio cpezw npnm-x nanoros sanwman opox. Oio -na nnaia
xasenn-x xpecisnn sa nonssosanwe semnen. Ciasxa opoxa zwepenuwpo-
sanacs no xnaccam ryepnwn.
Kyneueciso nnaiwno rwnszencxyx nozais npouenin-n cop c o+ns-
nennoro xanwiana. Lann-n cop -n ssezen Exaiepwnon II s 1775r. znn
xynuos 1-n, 2-n, 3-n rwnszwn smecio nozymnon nozaiw. On cociasnnn 1%
wx xanwiana, no sa 50nei s-poc zo 2,5% znn xynuos 3-n rwnszww w zo 4%
znn xynuos 2-n w 1-n rwnszwn. Pasmep xanwiana sanwc-sancn no coseciw
xa+zoro. Kpome ioro, zencisosana naieninan cwciema ono+enwn ioprosnw
w npom-mnennociw. B-nw ssezen- wnei- na nasxw, i.e. nnaia sa xa+zoe
ioprosoe sasezenwe.
Hapnzy c ocnosn-mw ciasxamw no npnm-m nanoram ssozwnwcs nazasxw
uenesoro nasnauenwn: na cipowiensciso rocyzapcisenn-x onsmwx zopor, na
yciponciso sozn-x coomenwn, spemenn-e nazasxw znn ycxopenwn ynnai-
rocyzapcisenn-x zonros (zencisosanw c 1812no 1820rr.). C zsopnn, wmes-
mwx zoxoz s-me ycianosnennoro pasmepa, sswmancn ionsxo nocneznwn ws
nepeuwcnenn-x nanoros na ynnaiy zonros. Hpwuem zsopnne, xoiop-e na-
xozwnwcs sa rpanwuen ne no cny+e w npo+wsanw zoxoz- sne oieuecisa,
zon+n- -nw nnaiwis szsoe.
Kpome rocyzapcisenn-x npnm-x nanoros ynxuwonwposanw semcxwe
(mecin-e) cop-. Bemcxwm yupe+zenwnm npezociasnnnocs npaso onpeze-
nnis cop- c semnw, apwx, sasozos, iopros-x sasezenwn.
B ieopww nanoroono+enwn wmeeicn wsseun-n sonpoc. -io uenecoo-
pasnee, oecneuwis opmwposanwe xz+eia uwcio wcxansn-mw meioza-
mw wnw cnw+enwem nanoros zowsaiscn ciwmynwposanwn npeznpwnwma-
458 HACTB V. HAHOFH 459 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
ienios) w c ipaxiwpnoro npom-cna (x nocneznemy -nw npwuwcnen- iax-
+e nocionn-e zsop-, c+ecin-e nasxw, uann-e w zp.). Pasmep copa c
zoxymenios s nonssy ropoza orpanwuwsancn onpezenenn-m npoueniom oi
xasennoro nanora.
Benwuwna copa c ipaxiwpn-x sasezenwn nwxaxwmw nopmamw ne pery-
nwposanacs, ona onpezennnacs camwmw zymamw. B zoxozax nexoiop-x ropo-
zos oioi cop sanwman sameinoe mecio, cociasnnn wnorza 1014% oi o-
men cymm- nanoros.
Kpome ioro, cymecisosan nanor c naemnon nnai- sa nomemenwn iopro-
so-npom-mnenn-x sasezenwn, sxnxuan anxw w anxwpcxwe zoma, w pnz
cneuwansn-x nanoros c npeznpwnwmaienen (wssosuwxos, wp+es-x maxne-
pos, paxosmwxos w zp.).
B 19111912rr. poccwncxan npecca nauana oxoiy na zon+nocin-x
nwu, nonyuasmwx cozep+anwe oi zouepnero npeznpwniwn xomnanww Bec-
iwn rayz, s sazauy xoioporo sxozwna npoxnazxa s cionwue ipamsann-x ny-
ien. U cnosa repow cxanzana nwmwnwcs zon+nocien.
B 1898r. Hwxonan II yisepzwn Hono+enwe o Locyzapcisennom npom-c-
nosom nanore. On npocymecisosan snnois zo pesonxuww 1917r. Hpom-cno-
s-e cswzeienscisa cornacno nosomy Hono+enwx zon+n- -nw s-wpaiscn
na xa+zoe npom-mnennoe npeznpwniwe, ioprosoe sasezenwe, napoxoz. Csw-
zeiensciso morno nonyuwis xax wswuecxoe, iax w xpwzwuecxoe nwuo. B-nw
ssezen- 3iopros-x w 8npom-mnenn-x paspnzos, no xoiop-m sswmancn
ocnosnon npom-cnos-n nanor.
Ocnosnon npom-cnos-n nanor cocionn ws nanora c iopros-x sasezenwn
w cxnazcxwx nomemenwn, nanora c npom-mnenn-x npeznpwniwn w nanora co
cswzeienscis na npmapounyx ioprosnx. Onw sswmanwcs npw e+eroznon s--
opxe npom-cnos-x cswzeienscis no wxcwposann-m ciasxam, zwepen-
uwposann-m no ryepnwnm Poccww.
Lononnwiensn-n npom-cnos-n nanor no pasmepy npesocxozwn ocnos-
non w saswcen oi pasmepa ocnosnoro xanwiana w npw-nw npeznpwniwn
nsnneicn nw on rwnszencxwm wnw axuwonepn-m omecisom.
Hpwnazne+amwe xynuam npeznpwniwn w sasezenwn snocwnw zononnw-
iensn-n nanor s swze pacxnazounoro copa w npoueninoro copa c npw--
nw. Cymma pacxnazounoro copa onpezennnacs ozwn pas s ipw roza saxono-
zaiensno w e+erozno pacxnaz-sanacs s ryepnwnx no npeznpwniwnm. Cop
c npw-nw cociasnnn 3,33% ion uaciw npw-nw, xoiopan s 30pas npes--
mana pasmep ocnosnoro npom-cnosoro nanora.
Ciasxa nanora c nezsw+wmoro wmymecisa s 1900r. -na zosezena zo
saxonozaiensno ycianosnennoro maxcwmyma, i.e. zo 10%. B 1901r. ona
-na nonw+ena zo 9%, s 1903r. cociaswna 9,5%, a c 1913r. snoss ycia-
noswnacs s pasmepe 10%.
Ha neps-n ssrnnz, nwmei zoxiop oxonomwuecxwx nayx L.B. Honnx s
xnwre Bxz+ei Mocxs-, ocnosnoe mecio no senwuwne nociynnenwn s
xz+ei Mocxs- sanwmanw zoxoz- ropozcxwx npeznpwniwn. Ho ecnw ws sa-
noson cymm- zoxozos ropozcxwx npeznpwniwn wcxnxuwis saipai- na wx co-
zep+anwe, io oxa+eicn, uio nawonee s-coxwn yzensn-n sec s ropozcxwx
zoxozax npwnazne+an nanoram w copam.
Kpynn-e zoxoz- rocyzapcisy zasanw axuws- na iaax, caxap, xepocwn,
cons, cnwuxw, npeccosann-e zpo++w, ocseiwiensn-e neinn-e macna.
Bnauwiensn- -nw nanorw oi npowssozcisa w ioprosnw anxoronsn-mw
nanwixamw.
Cwciema axuwsos, xax w iamo+enn-e nomnwn-, wmena ne ionsxo wc-
xansn-n xapaxiep. Ona oecneuwsana rocyzapcisennyx nozzep+xy oieue-
cisenn-m npeznpwnwmaiennm, samwmana wx s xonxypeninon opse c wno-
cipanuamw.
Hauwnan c 60-x rr. XIX cioneiwn w zo xonua 20-x rr. XXs. wcxansn-e
opran- nynwxosanw rocyzapcisenn-e cnwcxw zoxozos w pacxozos.
B 1884r. Anexcanzp III, swzn, uio xoppynuwn npwnwmaei sce onee
wsompenn-e opm-, yisepzwn Hpaswna o nopnzxe cosmemenwn rocyzap-
cisennon cny+- c yuaciwem iopros-x w npom-mnenn-x iosapwmecis, s
pesynsiaie uero coueiais rocyzapcisennyx cny+y co cny+on s uacinon
wpme ciano opmansno nesosmo+no.
Becnon 1881r. na noci mwnwcipa wnancos -n nasnauen nwepans-
n-n npoeccop Hwxonan Xpwciooposwu Bynre. Hpw nem, s ycnoswnx eo-
zansno-ssniounwuecxon uwnosnwusen cwciem-, wmenw mecio wsmenenwn s
nanoroson nonwiwxe: cnwswnacs pons npnm-x nanoros, no snauwiensno
onsme nociynnenwn cianw zasais axuws-.
HwxonaxII poccwnne onsan- ssezenwem s Poccww nxwmoro scemw no-
zoxoznoro nanora.
Ho mepe cianosnenwn rpa+zancxoro omecisa s xonue XIX nauane
XXs. ssniounwx oxas-sancn noz zsonnon yrposon: noiepw zon+nociw w
omecisennoro ocy+zenwn. Ocoon neiepnwmocisx x xoppynuww oinwuan-
cn wssecin-n peopmaiop mwnwcip xciwuww C. Bwiie. Korza pacxp--
nocs, uio zwpexiop Lenapiamenia +enesnozopo+noro mwnwciepcisa B.
Maxcwmos nonyuan ssnixw oi wssecinoro npeznpwnwmaienn C. Mamoniosa,
s-coxonociasnenn-n uwnosnwx -n nemeznenno ysonen s oiciasxy. B-nw
ysonen- w uwnosnwxw Mwnwna, nonyuasmwe zensrw oi Heiepyprcxoro
me+zynapoznoro anxa, xoin ero zwpexiop A. Poimienn cuwiancn nwsxwm
Bwiie uenosexom.
Lopozcxwe zoxoz- s xonue XIX nauane XXs. cxnaz-sanwcs ws
o-xnosenn-x w upess-uann-x. Heps-e cocionnw ws zoxozos oi ro-
pozcxwx nezsw+wm-x wmymecis w nexoiop-x nanoros-x copos, ocnosn-m
ws nwx -n ouenoun-n nanor c nezsw+wm-x wmymecis w ioproso-npo-
m-mnenn-e cop-. Ouenoun-n nanor sswmancn co scen nezsw+wmociw,
oi nero ocsoo+zanwcs ionsxo wmymecisa, npwnazne+asmwe uapcxomy
zsopy, szanwn xasenn-x, yuen-x w naroisopwiensn-x yupe+zenwn, es-
zoxozn-e uepxosn-e wmymecisa, semnw w coopy+enwn +enesn-x zopor.
Ouenoun-n nanor ne mor npes-mais 1% ciowmociw wnw 10% uwcioro
zoxoza c nezsw+wmoro wmymecisa. Konxpein-n pasmep nanora ycianasnw-
sanw ropozcxwe zym-.
Lnasn-mw nanoramw, xoiop-mw onaranwcs ioprosnn w npom-mnen-
nocis, -nw cop- c zoxymenios (xyneuecxwx cswzeienscis 1-n w 2-n
rwnszwn, cswzeienscis na wnei- menounoro iopra, npwxasuwuswx cswze-
ienscis 1-ro w 2-ro xnaccos, npom-cnos-x cswzeienscis, nwienn-x na-
460 HACTB V. HAHOFH 461 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
oexiwsnocisx. Bnaxmwm cneuwanwciom nponswn cen Baxapwac Lanuxo-
nep, sosrnasnnsmwn oio sezomciso c 1598no 1604r. Hecmoipn na io uio s
ero pacnopn+enww naxozwnocs oxono 30cny+amwx, a maiepwansn-e saipa-
i- -nw ycianosnen- na zosonsno nwsxom yposne s 300rycwn-x nepses (s
1599r.), on passwn yzwswiensnyx axiwsnocis. Ba spemn zeniensnociw Lan-
uxonepa -nw copan- 88% sannanwposannon cymm- wmnepaiopcxwx na-
noros. C yueiom ioro, uio s ero pacnopn+enww ne -no annapaia npwny+-
zenwn w uio emy npwxozwnocs paccuwi-sais ionsxo na nonnsnocis npezcia-
swienen uacien wmnepww, oio npwsnaeicn wciopwxamw nouiw neseponin-m
ycnexom. B xoponescxom cyze s Tnanepe ero nozzep+wsano cymecisosas-
mee c 1421r. xpo nanorosoro npoxypaiopa, xoiopoe mo+no cuwiais npez-
mecisennwxom ezepansnon npoxypaiyp-. Hanoros-n npoxypaiop sen mno-
rouwcnenn-e npouecc- npoiws iex, xio oxas-sanwcs zon+nwxamw wmnepww.
Taxwm opasom, naxanyne Tpwzuaiwneinen sonn- wmenacs snonne npw-
emneman cwciema wmnepcxwx nanoros. Xapaxiepnon uepion nanoroson npax-
iwxw, cxnaz-saxmencn s xoze Tpwzuaiwneinen sonn- (omee nassanwe znn
sonn, npowcxozwsmwx c 1618zo 1648r. s Lepmanww), -no io, uio soxx-
mwe ciopon- mano cuwianwcs co cna-mw azmwnwcipaiwsn-mw opranamw
semens w cipemwnwcs yzosneisopnis nanoros-e ipeosanwn no csoemy yc-
moipenwx w s saswcwmociw oi nonnoi- snaciw.
Bo spemn Tpwzuaiwneinen sonn- wmnepcxwn renepanwccwmyc Bannenm-
ienn (15831635) s 1625r., xorza wmnepaiop naxozwncn s saipyznwiens-
nom nono+enww, npezno+wn emy copmwposais na cson cuei (c ynnaion sa
io snocnezcisww) 50-i-cnunyx apmwx, c iem, uio- -is ee rnasnoxoman-
zyxmwm w cowpais na ee cozep+anwe xonipwyuwx no csoemy ycmoipe-
nwx. Ero ipeosanwn x s-nnaie xonipwyuwn sosce ne npezciasnnnw coon
nwms spemennyx mepy no npeozonenwx sosnwxmwx zene+n-x saipyznenwn.
On opranwsosan w pacmwpwn wx iaxwm opasom, uio s xoneunom wiore sano-
nyuwn s csow pyxw cno+nyx ssawmoysnsannyx oxonomwuecxyx w wnanco-
syx cwciemy, xoiopan nossonwna emy s ieuenwe zecniwneiwn cozep+ais
mnorouwcnennoe soncxo.
B-coxwe npw-nw zasano iax+e ono+enwe nanoramw wmnepcxwx ropo-
zos, xoiop-e sa cuei ynnai- wxcwposann-x cymm cipemwnwcs oixynwiscn
oi xocsennoro sosneuenwn s soenn-e zenciswn s cnyuae wx wcnonssosanwn s
xauecise meci naopa w mezwuwncxoro ocmoipa naemnwxos wnw meci pac-
xsapiwposanwn soncx. Tax, nanpwmep, Hxpnepr c 1625no 1630r. s-nna-
iwn snauwiensnyx cymmy 440i-cnu rynszenos.
Coxpanwsmwecn xnwrw cueios, zaiwpyem-e 16211644rr., zaxi wcio-
pwxam sosmo+nocis iouno ycianoswis, uio osnauana oia cwciema nanoroo-
no+enwn znn Kemniena, wmnepcxoro ropoza s Ansray, xoiop-n s pasnon
mepe sanwmanw soncxa xax xaionwxos, iax w npoiecianios. Ho cozep+a-
mwmcn s nwx zann-m, ropoz s 16211627rr. s-nnaiwn 31220rynszenos
perynnpn-x wmnepcxwx nanoros. C 1630no 1644r. na ropoz -nw nano+e-
n- xonipwyuww, i.e. upess-uann-e nanorw, s pasmepe 411505rynszenos.
Iaxiwuecxw +e pacxoz-, nanecenn-e ropozy sonnon, cnezyei ysenwuwis
eme na cymmy oi 200i-cnu zo 300i-cnu rynszenos. Oia cymma, xoiopan
xa+eicn neseponinon, -na copana sa cuei zononnwiensn-x nanoros, no-
nyuenwn xpezwios w npoza+w ropozcxwx semens.
Mwnwxyx nwcxa
Bswmanwe nanoros oio wcxycciso omwn--
sais rycn iax, uio- nonyuwis maxcwmans-
noe xonwueciso nepses c mwnwmymom nwcxa.
zan Barxcr Korsep ( 16191683)
Oznon ws sa+nenmwx sex s opse nxzen sa csow oxonomwuecxwe npasa
w csooz- ciana Benwxan xapiwn sonsnocien, xoiopyx anrnwncxwn xopons
Uoann Bessemensn-n s-ny+zen -n noznwcais 15wxnn 1215roza s mec-
ieuxe Pannwmez.
Oiy rpamoiy cociaswnw w npez+nswnw xoponx ero cocisenn-e apon-.
Onw smecie c p-uapnmw w ropo+anamw soccianw npoiws nenpep-s-
n-x monapmwx noopos w noipeosanw npwsnanwn csowx npas.
Xapiwn paspemana xoponx pais zensrw y aponos na rocyzapcisenn-e
ny+z- ionsxo c wx cornacwn, a ne s npwnyzwiensnom nopnzxe, xax npws-x
zencisosais Uoann.
Oioi neo-un-n znn eozansnon Espon- zoxymeni iax+e ons-san
xoponn ne apecios-sais w ne nwmais wmymecisa csoozn-x nxzen es sa-
xonnoro npwrosopa cyza.
Conxzenwe xapiww zon+en -n xoniponwposais xomwiei ws 25aponos,
xoiop-e nonyuwnw npaso noznnis soopy+ennoe soccianwe s cnyuae nes-non-
nenwn xoponem csowx oemanwn. Tax onw w nociynwnw y+e uepes roz, xorza
xopons napymwn xapiwx. Bonna c aponamw -cipo csena ero s morwny.
Benwxan xapiwn sonsnocien somna s wciopwx xax non-ixa coszais ia-
xoe oxonomwuecxoe yciponciso +wsnw, xoiopoe yuwi-sano - wniepec- w
samwmano npasa rpa+zan oi npowssona s-cmen snaciw onee wnw menee
zemoxpaiwuecxwmw meiozamw.
Asiop uwiai-, nocny+wsmen onwrpaom x oion rnase, renepansn-n
xoniponep Ipanuww s uapcisosanwe Koponn-connue ozwn ws cam-x ws-
secin-x s mwpe mwnwcipos wnancos. Hasnauenn-n xoniponepom rocyzap-
cisenn-x wnancos, on oixp-n pasn-e snoynoipenenwn ynpasnnxmero
Iyxe w s 1661r. sannn ero mecio. Cwciema Konsepa, nassannan no ero
wmenw xonsepiwsmom, saxnxuanacs s iom, uio npeznpwnwmanwcs scnxwe
mep- znn passwiwn nauwonansnon ioprosnw w npom-mnennociw. C oion
uensx -n sanpemen ssos wnocipann-x iosapos, ocnosan- cycwzwposan-
n-e omecisa, nonyuwsmwe monononwx na snemnxx ioprosnx. Cwciema
Konsepa, conposo+zasmancn snauwiensn-m ysenwuenwem nanorosoro pe-
menw, s-ssana nezosonsciso napoza. Konsep snan s nemwnocis w y xopo-
nn, npoiws pocxomw w paciouwienscisa xoioporo on s-ciynan, +enan npe-
spaiwis scx cipany s ezwnoe xosnncisennoe npeznpwniwe so cnasy rocyzapn
w znn yxpennenwn ero morymecisa! U oioro on zowncn, no mensmen mepe
uaciwuno.
Emy noscxzy nozpa+anw, w onsme scero s nemeuxwx ieppwiopwansn-x
rocyzapcisax.
B Lepmanww zo cepezwn- XVIs. wmnepcxoe nanorosoe sezomciso pao-
iano ne nocionnno w, xax oimeuaxi wccnezosaienw, ne c iaxon y+ s-coxon
462 HACTB V. HAHOFH 463 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
ciowmociw xynnenn-x wm na ciopone nonyapwxaios w nozroioswiensn-x
paoi, i.e. ycnyr. B iaxon nepsoszannon opme on sswmancn s IPL snnois
zo nepexoza s 1960-x rr. x nanory na zoasnennyx, wnw snoss coszannyx,
ciowmocis. Tem cam-m -n sano+en ynzameni oznoro ws cam-x orai-x
nanoros-x wciounwxos cospemennoro rocyzapcisa.
Co scem oiwm -n csnsan eme ozwn sa+n-n mar na nyiw coszanwn co-
spemennon Banaznon nanoroson cwciem-. .upezws s 1918r. s Mxnxene
Umnepcxwn wnancos-n cyz, Lepmanwn nonyuwna sosmo+nocis ocymecis-
nnis cyzonpowssozciso, npasza, no sa+nenmwm nanoram, csnsann-m c son-
non. Csnss oioro passwiwn c Umnepcxwm saxonom o nanore c oopoia
1918r. iax onwc-saei nemeuxwn wciopwx H. Leidel: .cnex nanora, xoio-
p-m na ocnose mnoroasnon cwciem- onaranwcs onpezenenn-e, uaciwuno
upess-uanno cno+n-e axi- omena na scex ciazwnx nyiw iosapa oi npows-
sozcisa zo noipewienn, npewmymecisenno iosapn-e nociasxw w ycnyrw,
saswcen s snauwiensnon cienenw oi pasymnoro npasosoro w nanorosoro no-
nwmanwn oxonomwuecxoro cymecisa npezmeia. Hpw oiom cpasy +e sosnwxno
onacenwe, uio wcnonnenwe saxona o nanore c oopoia no npwuwne cymeciso-
sanwn 26nanoros-x sezomcis rocyzapcis, sxoznmwx s cocias wmnepww, x
iomy +e uaciwuno nnoxo paoiaxmwx, morno - ws-sa pasnwun-x nozxozos
x nanoroono+enwx ocno+nwis oxonomwuecxyx +wsns s onsmen cienenw,
uem oio wmeno mecio s pamxax cymecisosasmwx zo iex nop wmnepcxwx na-
noros, w iem cseciw na nei ycnex nosoro nanora... Hacxonsxo cepsesno pen-
xciar oineccn x npezno+enwx o yupe+zenww wnancosoro cyza, cswzeiens-
cisyei ioi axi, uio saxon o ero coszanww -n ssawmoysnsan c ociansn-mw
saxonamw nanoroson peopm-, zaiwpyemon wxnem 1918roza... Cnezosa-
iensno, s cnyuae nenpwniwn saxona o wmnepcxom wnancosom cyze oxasa-
nwcs - nposanenn-mw sce ociansn-e npoexi- saxonos. Hwxio ne nocmen
ssnis na cen nozonyx oiseicisennocis s xpwswcnon cwiyauww soennoro
1918roza. Oznospemenno -n pacmwpen wmnepcxwn xonipons sa sswma-
nwe zpyrwx wmnepcxwx nanoros.
Ceroznn nanoroono+enwx s CTA nozne+ai:
ipyzos-e zoxoz- (sapaoinan nnaia; ronopap-; nsroi-, nonyuaem-e oi
paoiozaienn; nsroi- s swze mezwuwncxon cipaxosxw, onnai- oiz-xa);
npoueni- no sxnazam, zwswzenz- no uenn-m ymaram (xpome rocyzap-
cisenn-x);
zoxoz- oi czauw s apenzy +wn-x w npowssozcisenn-x nnomazen;
nencww, s-nnauwsaem-e uacin-mw cipaxos-mw xomnanwnmw, w uacis
nencwn, nonyuaem-x s pamxax rocyzapcisennon cwciem- cipaxosanwn;
nocown no espaoiwue, anwmeni-;
s-wrp-mw s asapin-e wrp-, npws- w npemww.
Hanoramw o-uno ne onaraxicn s-nnai- no ezepansn-m nporpam-
mam scnomomecisosanwn, xomnencauww sa +wnse w nwianwe, nonyuaem-e oi
paoiozaienn na spemn xomanzwposox, soennoe zosonsciswe, seiepancxwe
nsroi-, npoueni- no rocyzapcisenn-m uenn-m ymaram, xomnencauwonn-e
s-nnai- sa npowssozcisenn-e ipasm- w onesnw w nexoiop-e zpyrwe.
E+erozno Cny+a snyipennwx zoxozos (CBL), sezaxman copom nanoros
s CTA, nonyuaei onee 100mwnnwonos zexnapauwn nanoronnaiensmwxos w
nanoros-x oiueios xopnopauwn. Bce onw nposepnxicn na npaswnsnocis sa-
Hocnezciswem Tpwzuaiwneinen sonn- znn Lepmanww, xax nwmei nemeu-
xwn wciopwx pren Pannep Bons, cianw ipyznenmwe wnancos-e npone-
m-. Teopeiwuecxw pacxoz- na cozep+anwe xnn+ecxwx zsopos w na opranwsa-
uwx ynpasnenwn zon+n- -nw noxp-saiscn sa cuei zoxozos oi zomenos w
cysepenn-x npas (peranwn). Ho y+e s XVI cioneiww iaxwx nociynnenwn cia-
no ne xsaiais. Lnn noxp-iwn paciymwx soenn-x pacxozos oxasanocs nezocia-
iouno w ion nozaiw, iex cpezcis, xoiop-e nociynanw s nonssy xnnsen s swze
nwunoro nanora. Hoipenociw xnnsen s wnancos-x cpezcisax w wx non-ixw
noxp-is iaxos-e sa cuei orai-x ropo+an s-ssanw x +wsnw opm- npezo-
ciasnenwn na oio cornacwn nwuamw, onaraem-mw nanorom. Tax, nanpwmep,
npw sosnwxnosenww xonnwxia me+zy ropozamw Hw+nero Leccena w nanzrpa-
om Lepmanom no nosozy s-zauw paspemenwn na ssezenwe nanoros na nanwi-
xw so siopon nonoswne XIVs. s npouecce npwmwpenwn me+zy ropozamw w
p-uapcisom copmwposancn wnciwiyi semensn-x cocnoswn.
B camom nauane XVIII cioneiwn so mnorwx esponencxwx cipanax ciano
opmwposaiscn azmwnwcipaiwsnoe w uwnosnwuse rocyzapciso, oznospemenno
c nwm xpenna w npwopeiana onee pauwonansn-e uepi- nanorosan cwcie-
ma. Uciopwx Heiep Knayc Xapiman onwc-saei cwiyauwx, xapaxiepnyx znn
Espon- XVIIIsexa oi Bopzo zo Kenwrcepra: Bwz- xocsenn-x nanoros w
iamo+enn-x nomnwn s conociasnnsmwxcn cipanax -nw zosonsno cxo+wmw.
-io xacaeicn xocsenn-x nanoros, io peus mna s onsmwncise cnyuaes o
nanorax na nanwixw, npozosonscisenn-e iosap- w npezmei- pocxomw. Lep-
os-e cop- sswmanwcs, x npwmepy, so Ipanuww, Anrnww, Tseuww, La-
nww, Ascipwncxon -exww, Knese-Mapx-Pepce w Kypcaxconww. Mnorwm rocy-
zapcisam -n wssecien iax+e nanor na xapi- w xociw... Csoeopasn-mw
oxasanwcs anrnwncxwn nanor na naemn-e oxwna+w, xapei- w zpo+xw w as-
cipwncxwn nanor na nomazen, pasno xax w mys-xansn-n cop s Lannosepe
w Knese-Mapxe. Hanorw, ozna+z- ssezenn-e, -saei, +wsyi ouens zon-
ro snnois zo ceroznnmnero znn.
Ka+zoe rocyzapciso onwpanocs na cwny. B 1853r. Komnanwn Lyzsonosa
Banwsa nauana passozwis na oznom ws csowx ociposos oseu. Coezwnenn-e
Tiai- sanswnw, uio epm- nozne+ai ono+enwx nanoramw s cooisei-
cisww c saxonamw Coezwnenn-x Tiaios. Korza Komnanwn oixasanacs nna-
iwis, copmwx nanoros CTA xonwcxosan necxonsxo oseu.
Hpwnuwnom pacnpezenenwn nanoros-x wciounwxos me+zy wmnepwen w
oizensn-mw rocyzapcisamw, sxozwsmwmw s ee cocias, s xanseposcxon Lep-
manww nsnnncn zesws: Umnepww xocsenn-e, oizensn-m rocyzapcisam
npnm-e nanorw. B 1875rozy O. on Bwcmapx rosopwn: C manoneicisa n
s-cxas-sancn s ocnosnom sa io, uio- mownwsosais cpezcisa, no sosmo+-
nociw, sa cuei xocsenn-x nanoros. Us scex mep s onaciw xocsenn-x na-
noros ionsxo ozna ciana zwpexiwsnon s zene coszanwn iex ocnos, na xoio-
p-x noxowicn cospemennan nanorosan cwciema IPL. Umeeicn s swzy sseze-
nwe ynwsepcansnoro nanora c oopoia, xoiop-n s 1916r. nepsonauansno
sswmancn s xauecise csoero poza reposoro copa s pasmepe oznoro npomwn-
ne c nnaie+en sa nociasxw iosapos. B wxne 1918r. on -n ipancopmw-
posan s mnoroasn-n nanor c sanosoro oopoia s pasmepe (na neps-x no-
pax) 0,5%. Oio osnauano, uio nanorom s nonnom o+eme onarancn nxon
oopoi iosapos wnw ycnyr, a ne ionsxo io, uio npeznpwniwe zoaswno x
464 HACTB V. HAHOFH 465 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
-wcnennocis nanoronnaiensmwxos, oi xoiop-x nanoros-e uwnosnwxw
ipeyxi yiounenwn, wsmepneicn coinnmw i-cnu uenosex. Hanpwmep, s
1992r. ona cociaswna 900i-cnu uenosex, ws xoiop-x 3,5i-cnuw -nw
npwsneuen- x yronosnon oiseicisennociw. Hon-ixw yxnonwiscn oi ynnai-
nanoros ciownw xapsep- pnzy amepwxancxwx nonwiwxos, ne rosopn y+ o
mopansn-x w maiepwansn-x wszep+xax pnzos-x amepwxanues.
XX sex es navana w xonua
Taxwe sonpoc-, xax xpezwi, rocyzapcisenn-e
zonrw, nanorw w i.n., cyis semw ouens wn-
iepecn-e znn yp+ya w ocoenno menxoro
yp+ya, znn paouwx +e coscem mano.
B. H. Henxn
B 1901r. s zoxoznon uaciw xz+eia Mocxs- nanorw w nomnwn- co-
ciaswnw 54,2% xo scem zoxozam, s iom uwcne ouenoun-n cop c nezsw+w-
m-x wmymecis 285%, a s 1913r. cooiseicisenno 25,1% w 14,6%.
Hauano XXs. osnamenosanocs ycwnenwem mwnwiapwsauww Poccww. Oio
nosnexno ysenwuenwe accwrnosanwn snaciw na soenn-e w nonwuencxwe pac-
xoz-. .senwuwnwcs na oiw uenw nocown xasn- mecin-m xz+eiom.
B Mocxse onw sospocnw c 433i-cnu pynen s 1901r. zo 1097i-cnu py-
nen s 1912r.
Bonsmyx pons s ysenwuenww xz+eia c-rpanw sanm-. Ho mepe saxnx-
uenwn nos-x sanmos ysenwuwnacs sazon+ennocis ropoza. C xa+z-m rozom
pocna cymma nnaie+en no npoueniam w no ocnosnomy zonry. Lnn noramenwn
oion sazon+ennociw neoxozwmo -no ysenwuwsais w wciounwxw ropozcxwx
zoxozos. Oiwmw ocnosn-mw wciounwxamw -nw nanorw, cop- w zoxoz- oi
ropozcxwx wmymecis w npeznpwniwn.
Ho Lopozosomy nono+enwx opran- camoynpasnenwn wmenw npaso cow-
pais s nonssy ropoza cnezyxmwe nanorw, cop- w nomnwn-: cop c nezsw-
+wm-x wmymecis wnw ouenoun-n cop cop- c ioprosnw w npom-cnos,
cop- c nnomazen w oxwna+en, cop- sa npaso nonssosanwn ropozcxwmw
nnomaznmw w npoeszamw, nomnwn- mecinoro snauenwn w zpyrwe.
Ocnosn-m wciounwxom, nwiaxmwm ropozcxon xz+ei, -n cop c ne-
zsw+wm-x wmymecis. Cornacno ciaise130 Lopozosoro nono+enwn, oioi na-
nor sswmancn s pasmepe zo 10% c cymm- uwcioro zoxoza nezsw+wmoro wmy-
mecisa. Hpw oiom uwcian zoxoznocis onpezennnacs npw ouenxe wmymecisa
cnezyxmwm opasom: cnauana ouenmwx ycianasnwsan na ocnose zorosopos o
nanme sanoson zoxoz snazenwn, ws xoioporo saiem s-uwian oxcnnyaiauwon-
n-e pacxoz-. Honyuennan pasnwua onpezennna uwci-n zoxoz.
Cno+nee -na ouenxa npom-mnenn-x szanwn. Onw ouenwsanwcs no
zoxoznociw, onpezennemon na ocnose ciowmociw szanwn, semensn-x yuaci-
xos w oopyzosanwn. -io- onpezenwis ueny szanwn w coopy+enwn, neo-
xozwmo -no yuecis swz szanwn, ero nasnauenwe, maiepwan, ws xoioporo
onw nocipoen-, swz oionnenwn w i.n. Ouenxa oopyzosanwn npowssozwnacs
nonnenwn w conociasnnxicn c wnancos-mw zoxymeniamw, nociynaxmwmw s
azpec CBL oi anxos w paoiozaienen. B-opounon peswsww nozsepraeicn
npwmepno xa+zan coian zexnapauwn. -em s-me zoxoz- nanoronnaiensmwxa,
iem onsme y nero mancos nonacis s none spenwn oion cny+-, xoiopan
mo+ei saipeosais zoxymeni-, nozisep+zaxmwe nonyuenwe zoxozos, a iax+e
oocnosannocis wcnonssosanwn pasnwun-x nanoros-x nsroi.
Ba napymenwe cpoxos s-nnai- nanoros, nenpaswnsnoe sanonnenwe zex-
napauwn, npezociasnenwe nesepnon wnopmauww o zoxozax npezycmoipen-
cnezyxmwe mipa-:
napymenwe cpoxos es ysa+wiensnon npwuwn- 5% oi cymm-, ne
ynnauennon s cpox, sa xa+z-n (nonn-n wnw nenonn-n) mecnu, no ne
onee 25% oi scen cymm- nozoxoznoro nanora;
nezonnaia nanora 0,5% nes-nnauennon cymm-, no ne onee 25%
scen cymm- nozoxoznoro nanora;
nenpaswnsnoe sanonnenwe zexnapauww, nesepnan wnopmauwn o nony-
uenn-x zoxozax 500zonn.;
namepennan non-ixa nezonnai- nanora 75% oi neynnauennon cymm-.
Lnn snocin-x nennaiensmwxos npwmennxicn secsma cypos-e mep-
snnois zo ixpemnoro saxnxuenwn w mipaa s pasmepe 50i-cnu zonnapos.
Tipan-e canxuww sapswpyxicn s saswcwmociw oi xa+zoro xonxpeinoro
cnyuan w moryi sxnxuais, nanpwmep, xonwcxauwx wmymecisa rpa+zanwna
wnw zencisyxmen xopnopauww, samopa+wsanwe anxoscxoro cueia w i.n. Ho
necmoipn na cions mpaun-e znn nennaiensmwxos nepcnexiws-, nponema
copa nanoros cymecisyei w s CTA. Tonsxo sa 19951997rr. CBL naua-
na 344paccnezosanwn s csnsw c neynnaion nanoros, 111uenosex ocy+zen-,
no 168zenam -nw nozroiosnen- oswnwiensn-e saxnxuenwn. B uwcne
npwrosopenn-x x pasnwun-m cpoxam ixpemnoro saxnxuenwn ecis w s-xoz-
u- ws -smwx npezenos CCCP, nocxonsxy no wx swne amepwxancxwn xz-
+ei nwmwncn 34mwnnwonos zonnapos.
Hapnzy co cipemnenwem x y+eciouenwx canxuwn s oinomenww sno-
cin-x nennaiensmwxos s CTA wcnonssyxicn neipazwuwonn-e mep- no
nos-menwx cowpaemociw nanoros. Tax, 31nnsapn 1997r. s miaie Hsx-
Uopx sasepmwnacs ipexmecnunan nanorosan amnwciwn, wmesman uensx
copais nes-nnauenn-e wnw nezos-nnauenn-e nanorw (no cocionnwx na
1nnsapn 1995r.). B oioi nepwoz nanoronnaiensmwx mor noracwis csox sa-
zon+ennocis (nnxc 8% s cnyuae nozoxoznoro nanora), wse+as mipan-x
canxuwn. Oio siopan no cueiy amnwciwn iaxoro poza. Hepsan -na s
19851986rr. w npwnecna xasne 401mwnnwon zonnapos, uio onee uem s
cio pas npes-maei pacxoz- na ee nposezenwe.
Hecmoipn na io uio xpyr snocin-x napymwienen nanorosoro saxono-
zaienscisa, npwsneuenn-x x oiseicisennociw, secsma orpanwuen, npecca w
ieneswzenwe ne zaxi sa-sais o onsannocinx pacueia c rocyzapcisom w
naciynnenww cyznoro znn.
B Amepwxe nomnni, nanpwmep, wciopwx 1990r., xorza sa cwciemaiwuecxoe
yxnonenwe oi nanoros-x nnaie+en mynsiwmwnnwonepma, snazenwua uenon wm-
nepww oienen L. Xenmcnw, -na npwrosopena x uei-pexrozwunomy ixpemnomy
saxnxuenwx, mipay s pasmepe 7,1mwnnwona zonnapos, a iax+e x ome-
cisenn-m paoiam s ieuenwe 750uacos s npwxie znn zeien napxomanos.
466 HACTB V. HAHOFH 467 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
na npeznpwniwnx, znn xoiop-x no saxony oi 23man 1912r. -nw opasosa-
n- onsnwun-e xacc-.
Hocne Oxinpn 1917r. s wnancoson cwcieme Poccww nauancn xpwswc.
Ocnosn-m wciounwxom zoxozos uenipansn-x opranos coseicxon snaciw cia-
na omwccwn zener, a mecin-e opran- cymecisosanw sa cuei xonipwyuwn.
Ho zene+nan omwccwn, xax w xonipwyuwn, ne cnococisyxi nana+wsanwx
xosnncisa.
Cpasy nocne pesonxuww nanoros-n annapai -n pacopmwposan, a sce
nanorw oimenen-. B nocnezyxmwe necxonsxo nei pons nanoros wrpana oxc-
nponpwauwn yp+yasww, upess-uann-e pesonxuwonn-e passepcixw w zpy-
rwe opm- noopos. Boccianosnena nanorosan cwciema -na s nepwoz nona.
Cymecisosasman s io spemn nanorosan cwciema cozencisosana passw-
iwx rocyzapcisennoro w xoonepaiwsnoro cexiopa w orpanwuenwx uacinoxa-
nwianwciwuecxoro onemenia s oxonomwxe. Iwnancos-n annapai oecneuw-
san uepes xz+ei nepepacnpezenenwe nauwonansnoro zoxoza cipan-.
B nepwoz Lpa+zancxon sonn- 19181920rr. s cipane npwmennnacs
npozosonscisennan passepcixa npozpassepcixa cwciema saroiosox cens-
cxoxosnncisenn-x npozyxios. Baxnxuanacs ona s onsaiensnon czaue xpecis-
nnamw rocyzapcisy no isepz-m uenam scex wsnwmxos (csepx ycianosnenn-x
nopm na nwun-e w xosnncisenn-e ny+z-) xnea w zpyrwx npozyxios.
Lexpeiom CHK oi 11nnsapn 1919r. npozpassepcixa -na ssezena na
scen ieppwiopww Coseicxon Poccww, s iom +e rozy na .xpawne w s Beno-
pyccww, s 1920r. s Typxeciane w Cwwpw.
Bnauane npozpassepcixa pacnpocipannnacs na xne w sepnoypa+.
B saroioswiensnyx xamnanwx 19191920rr. ona oxsaiwna iax+e xapio-
ens, mnco, a x xonuy 1920r. nouiw sce censxosnpozyxi-.
B. Manxoscxwn nwcan:
Kpecisnnwn! Hwunan passepcixa oimenneicn
Ha 282mwnnwona miyx mensme
nanor na nnua.
-io xyp ne sanycxanw,
a sanwmanwcs wmw,
C iaxwx xosnncis nanor
w cnwmem.
C ysenwuenwem saroiosox no npozpassepcixe cy+anwcs iosapno-zene+-
n-e oinomenwn (-na sanpemena csooznan npoza+a xnea, sepna). Hpo-
zpassepcixa nano+wna oineuaiox na sce ciopon- xosnncisenn-x ssawmooi-
nomenwn me+zy ropozom w zepesnen, cias oznwm ws sa+nenmwx onemenios
cwciem- noennoto xommynzsma.
Boi eme necxonsxo cipox ws B. Manxoscxoro: Hpoznanor ociaswn ze-
pesne mnoro nwmxa; Coseicxan snacis samenwna npozpassepcixy nano-
rom (Paszym-saei xpecisnnwn: mano oio s-nzei nw mnoro?); Hazo,
uio npoznanor ronozn-m paouwm nomor; -io Poccww ne ymepeis, a
pacusecis, sce na cop npoznanora. U eme: On-i oxonomwuecxon no-
nwiwxw (Pansme c xpecisnncisom spa+zosanw nemnoro oinomenwn ws-
menwnwcs c ssezenwem nanora). B. Manxoscxwn pas+ncnnn:
no npencxypaniam c yueiom wsnomennociw. Ouenxa semnw npowssozwnacs
na ocnose uen, cymecisosasmwx s zannom panone ropoza.
Tpeiswm no pasmepy nanorom -n cop c sasezenwn ipaxiwpnoro npo-
m-cna. Ocoennocisx oioro nanora -no io, uio on nsnnncn pacxnazoun-m.
Oio osnauano, uio sce nanoronnaiensmwxw -nw paszenen- no swzam sase-
zenwn na rpynn-. Ha xa+zyx rpynny ropozcxan zyma e+erozno ycianasnw-
sana onpezenennyx cymmy nanora. Oiy cymmy snazensu- camw passepci--
sanw me+zy coon. B 1913r. oioi nanor snocwnw 2355sasezenwn. Oio
-nw ipaxiwp-, yei-, menwposann-e xomnai-, rze nozasanw ezy.
B 1901r. sce oiw sasezenwn snecnw s zoxoz- ropozcxoro xz+eia 0,5mwn-
nwona pynen, s 1913r. 0,8mwnnwona pynen, i.e. nociynnenwn sospoc-
nw na 54,2%.
-eisepioe mecio no zoxoznociw sanwman npom-cnos-n nanor, wnw cop c
zoxymenios na npaso sanwmaiscn ioprosnen w npom-mnennocisx. Hanor ssw-
mancn oi 10zo 15% c uen- npom-cnosoro cswzeienscisa. Cxza +e sxnx-
uancn nanor co cswzeienscis na nwunoe npom-cnosoe sanniwe. Hocneznwn
nnaiwnw s pasmepe 10% w nxzw, nonyuaxmwe +anosanse w sosnarpa+zenwn.
Cnezyxmee mecio cpezw nanoros no pasmepam nociynnenwn sanwmaei
cop c wssosnoro npom-cna. Cornacno ciaisnm 127w 134Lopozosoro nono-
+enwn oioi nanor sswmancn s pasmepe 10pynen c nomazw nerxosoro w
rpysosoro wssosa. Ho xax wciounwx zoxozos, oioi nanor men na y-ns, iax
xax ipamsaw nocienenno s-iecnnnw nerxoson wssosn-n npom-cen. Oznaxo
wssosuwxw ociasanwcs ocnosn-m ipancnopiom Mocxs-. B 1913r. -no sa-
perwcipwposano 28,7i-cnu nomazen, ws nwx 15,6i-cnu s nomosom wssose
w 14i-cnu s nerxosom.
B nonssy ropoza cowpanwcs nanorw c nomazen w coax, oxwna+en, as-
iomownen w senocwnezos, naxoznmwxcn s nwunom nonssosanww ropo+an.
C nomazw cop sswmancn s pasmepe 12pynen s roz, c oxwna+a oi 5zo
25pynen, c asiomownn no 3pynn sa xa+zyx nomazwnyx cwny mom-
nociw moiopa. C ysenwuenwem uwcna asiomownen cymm- nociynnenwn no
oiomy nanory ysenwuwsanwcs.
K cnezyxmen xaieropww ropozcxwx nanoros cnezyei oineciw nomnwn-.
Oio -nw noiapwansn-e cop-, cop sa nponwcxy nwu, npwes+axmwx s
Mocxsy, cop, sswmaem-n s cyzeno-mwpos-x yupe+zenwnx sa sezenwe
rpa+zancxwx zen, cop sa yisep+zenwe nnanos w uepie+en na nociponxw,
cop sa cnpasxw, s-zasaem-e ws azpecnoro ciona, w naxoneu, cop c ayx-
uwonn-x npoza+ wmymecisa.
Kax wciounwx zoxozos ropozcxoro xz+eia ocoo cnezyei s-zenwis
onsnwun-n cop. Oioi cop wmen uenesoe nasnauenwe, w cpezcisa, nony-
uenn-e no nemy, mnw na wnancwposanwe szpasooxpanenwn. Ha ocnosanww
saxona oi 21man 1890r. pasmep nanora -n onpezenen e+erozno s 1pyns
25xoneex c uenosexa. Cornacno nynxiy2 oioro saxona, ono+enwx nozne-
+ai sce nwua ooero nona es pasnwuwn ssanwn, nanwmaxmwecn s uepie r.
Mocxs- znn zomamnero ycny+enwn w pasnoro poza paoi w sanniwn, xax y
uacin-x nwu, iax w s pasn-x yupe+zenwnx, sasezenwnx, na apwxax w sa-
sozax, a pasno sanwmaxmwecn xomwccwonepcisom, paoiox nozenno, no-
miyuno w czensno, wssosom, ioprosnex spassos w spasnoc, xaxwm-nwo ma-
ciepcisom wnw pemecnom. Oi oioro copa ocsoo+zanwcs nwms ie paouwe
468 HACTB V. HAHOFH 469 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
On-i 20-x rr. XX cioneiwn noxasan, uio nopmansnoe nanoroono+enwe
sosmo+no nwms npw onpezenennom nocipoenww oinomenwn cocisennociw,
xoiop-e oecneuwsanw - npasosyx ooconennocis npeznpwniwn oi rocy-
zapcisennoro annapaia ynpasnenwn.
B 19231925rr. cymecisosanw cnezyxmwe swz- nanoros.
I. Hpnm-e nanorw. K nwm oinocwnwcs censcxoxosnncisenn-n, npom-c-
nos-n, nozoxozno-wmymecisenn-n, penios-e nanorw, repos-n cop w iomy
nozon-e nomnwn-, nacnezcisenn-e nomnwn-.
II. Kocsenn-e nanorw: axuws- w iamo+ennoe ono+enwe.
Axuws- -nw ycianosnen- na npoza+y uan, xoe, caxapa, anxoronsn-x
nanwixos, iaaun-x wszenwn, cnwuex, neienpozyxios, iexciwnsn-x wsze-
nwn w nexoiop-x zpyrwx noipewienscxwx iosapos.
Hpnm-e nanorw nsnnnwcs opyzwem wnancoson nonwiwxw p-uarom
nepepacnpezenenwn naxannwsaem-x s npouecce xosnncisosanwn xanwianos,
w s io +e spemn onw cianoswnwcs cymecisenn-m axiopom pocia zoxozos
xz+eia. B 19221923rr. npnm-e nanorw cociasnnnw oxono 43% scex
nanoros-x nociynnenwn s xz+ei, s 19231924rr. 45%, s 1925
1926rr. 82%.
Hpom-cnos-m nanorom onaranwcs iopros-e w npom-mnenn-e npez-
npwniwn, a iax+e ezwnonwun-e pemecna w npom-cnos-e sanniwn. Hnaiens-
mwxamw npom-cnosoro nanora -nw sce areni- npowssozcisa w opamenwn.
Benwuwna nanora pasnnnacs 1,5% c ioprosoro oopoia. Ho xpome oioro
ypasnwiensnoro copa s cocias npom-cnosoro sxozwn eme w naienin-n na-
nor. Ciowmocis naienia sapswposanacs no paspnzam s saswcwmociw oi swza
sanniwn w reorpawuecxoro nono+enwn perwona.
.pasnwiensn-n cop npezciasnnn coon, no cyiw zena, nanor c oopo-
ia, nossonnxmwn oinocwiensno pasnomepno onarais sce iosap-. Oioi na-
nor io+e ne scerza -n pasen 1,5%. B nwmeson npom-mnennociw on co-
ciasnnn oi 1,5zo 2%, na npezmei- pocxomw oi 2zo 6%.
B omemwposon npaxiwxe nanor c oopoia s xoneunom cueie osonxuwo-
nwposan s nanor na zoasnennyx ciowmocis. B oxonomwxe Poccww osonx-
uwn -na opainon s ciopony cnw+enwn nanora c oopoia c axuwsa-
mw onpezenennon wxcwposannon nazasxon x uene iosapa s nonssy ro-
cyzapcisennon xasn-. Ha npoin+enww mnorwx nei nanor c oopoia s-s--
san oixnonenwe uen na iosap- oi wx ciowmociw, npennicisosan ycianosne-
nwx p-noun-x uen w passwiwx xospacuein-x oinomenwn.
Lpyrwm sa+nenmwm npnm-m nanorom -n nozoxozno-nowmymecisen-
n-n. Um onaranwcs xax wswuecxwe, iax w xpwzwuecxwe nwua: axuwonep-
n-e omecisa, iosapwmecisa w i.n. Howmymecisennoe ono+enwe npez-
ciasnnno coon npe+ze scero nanor na xanwian. Locyzapcisenn-e npeznpw-
niwn -nw ocsoo+zen- oi nowmymecisennoro ono+enwn w nnaiwnw nozo-
xozn-n nanor s pasmepe 8%.
Hozoxoznoe ono+enwe, nocipoennoe s CCCP no xnaccosomy npwnuwny,
nswnocs oznwm ws nawonee zencisenn-x cpezcis perynwposanwn naxonne-
nwn uacinoro xaniana w saiparwsano npewmymecisenno neipyzos-e one-
meni- w nexoonepwposann-x xyciapen.
Uciounwxom ropozcxoro xz+eia -nw mecin-e nanorw w cop-. Hep-
s-e cocionnw ws nanoros c rpysos, co cipoenwn, c wp+es-x czenox, ws
-em, nanpwmep, pacxoz-
no npocsemensx noxp-is,
Pacxoz- no rocyzapcisenn-m
coopy+enwnm w npouee?
Tonsxo ipyzom paouwx,
Tonsxo xpecisnncxwm nanorom.
Lexpeiom BHUK oi 21mapia 1921r. ssamen npozpassepcixw -n sse-
zen npoznanor isepzo wxcwposann-n naiypansn-n nanor c xpecisnnc-
xwx xosnncis. Oio -n neps-n mar x noson oxonomwuecxon nonwiwxe
non. B. Manxoscxwn, napozwpyn napozwcia, nanwcan:
Cnpocwnw pas menn: B- nxwie nw HOH?
Lxnx, oiseiwn n, xorza on ne nenen.
Pasmep npoznanora -n snauwiensno mensme npozpassepcixw. Ciasxw
npoznanora no xa+zomy swzy censcxoxosnncisenn-x npozyxios onpezenn-
nwcs s saswcwmociw oi mecin-x ycnoswn w sa+wiounociw xpecisnncxwx xo-
snncis.
B anpene 1923r. smecio npoznanora, zpyrwx nanoros w copos s zepes-
ne -n ssezen ezwn-n npnmon censcxoxosnncisenn-n nanor, xoiop-n c
1924r. (c ycianosnenwem s CCCP isepzon sanxi-) cian sswmaiscn s ze-
ne+non opme.
Ocoennocisx 1920-x rozos -no nanwuwe onsmoro xonwuecisa nanoros w
copos. Kpynnenmwmw ws nwx -nw nozoxozn-n nanor, npom-cnos-n nanor,
nanor c rpysos, nepesoswm-x no +enesnozopo+n-m w sozn-m nyinm, nanor co
cipoenwn. Homwmo oiwx nanoros, cymecisosanw onee menxwe, iaxwe, xax na-
nor co spenwm, cop sa npaso ioprosnw na p-nxax, xsapiwpn-n nanor.
Bmecie c npnm-mw nanoramw w copamw wciounwxom xz+eia -nw
xocsenn-e nanorw. Bsezenn-e s 1921r. na npezmei- noipenenwn, onw
cnococisosanw -cipenmen mownwsauww cpezcis s xz+ei. Kocsenn-mw
nanoramw s nepsyx ouepezs w s onsmen cienenw onaranwcs iosap- poc-
xomw, uio- scn in+ecis xocsenn-x nanoros no+wnacs na wmymwe xnac-
c-. Ta +e uens npecnezosanacs w npw nposezenww scen nanoroson nonw-
iwxw. O oiom -no cxasano s pemenwnx XI c+esza napiww: Hanorosan
nonwiwxa zon+na wmeis sazauen perynwposanwe npoueccos naxonnenwn ny-
iem npnmoro ono+enwn wmymecisa, zoxozos w i.n.
Onpezenenn-n oian s nana+wsanww wnancoson cwciem- cipan- na-
ciynwn nocne npososrnamenwn noson oxonomwuecxon nonwiwxw non.
B-nw cnni- sanpei- na ioprosnx, na mecin-n xyciapn-n npom-cen. Ho-
nswnwcs wnocipann-e xonueccww. B-na paspaoiana cwciema nanoros, xpe-
zwin-x onepauwn, npwnni- mep- no yxpennenwx zene+non ezwnwu-.
Hocne 1932r. s pesynsiaie peopm- nanorosan cwciema spemen nona
-na wsmenena s xopne. Konwueciso nanoros-x ciasox sospaciano s reo-
meipwuecxon nporpeccww. B cepezwne 1933r. cymecisosano 400ciasox. A x
1937r. wx ciano y+e 1109es yueia noncos no xneonpozyxiam w npozo-
sonscisenn-m iosapam, xoiop-e, s csox ouepezs, zosozwnw uwcno nanoro-
s-x ciasox zo 2444.
470 HACTB V. HAHOFH 471 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
z-x uen, ynyumenwn rocyzapcisennoro nnanwposanwn o+ema w ceeciowmo-
ciw npozyxuww w perynwposanwn peniaensnociw npeznpwniwn. B io +e
spemn nosan cwciema cnococisosana ynwwxauww nnaie+en npeznpwniwn w
uenipanwsauww wx ono+enwn, xpome ioro, ona oecneuwsana ycionuwsoe w
perynnpnoe nociynnenwe zoxozos s xz+ei.
Iwnancwposanwe Benwxon Oieuecisennon sonn- noipeosano mownw-
sauww orpomn-x cpezcis w ssezenwn nos-x npaswn. Tax, s 1941r. ycianas-
nwsaeicn cionpoueninan ciasxa x nozoxoznomy w censcxoxosnncisennomy
nanoram. Bnocnezcisww ona npeopasyeicn s soenn-n nanor, xoiop-n zen-
cisosan zo 1946r. Lnn noxp-iwn orpomn-x soenn-x pacxozos -nw ysenw-
uen- nociynnenwn oi nacenenwn s swze nanoros w copos c 5% scex
zoxozos xz+eia zo sonn- zo 14% s roz- sonn-.
B nepwoz Benwxon Oieuecisennon sonn- 19411945rr. zonn nanoros
c nacenenwn s zoxozax rocxz+eia sospocna.
C nonpn 1941r. -n ssezen nanor na xonocinxos, ozwnoxwx w eszei-
n-x rpa+zan, a c 1nnsapn 1942r. cneuwansn-n soenn-n nanor (oime-
nen s 1946r.). B-nw nepecmoipen- zencisyxmwe nanorw w cop-. K nwm
oinocwnwcs censcxoxosnncisenn-n nanor, ono+enwe no xoiopomy ciano on-
pezenniscn no nos-menn-m nopmam zoxoznociw, mecin-e nanorw w cop-
w rocyzapcisenn-e nomnwn-. B io +e spemn -nw oimenen- nexoiop-e
ciap-e nanorw, nanpwmep, censcxwn xynsicop, nanor c wmymecis, nepexo-
znmwx npw nacnezosanww w zapenww. B 1943r. xynsicop c ropozcxoro na-
cenenwn -n ynwwuwposan c nozoxozn-m nanorom. .npomena -na cwcie-
ma mecin-x nanoros w copos.
B-nw coszan- onz- Oopon- w Kpacnon apmww, s xoiop-e nxzw
snocwnw zensrw, onwrauww, zparouennociw, npozyxi-. Cemsnm soennocny-
+amwx npezociasnnnwcs nsroi- npw ynnaie nanoros.
B xnwre Boennan oxonomwxa CCCP s nepwoz Oieuecisennon sonn-
H. Bosnecencxwn s 1947r. nwcan: Hapnzy c mownwsauwen zene+n-x
cpezcis nacenenwn uepes nanorosyx cwciemy neoxozwmo oimeiwis wcxnx-
uwiensn-n naipwoiwuecxwn noz+em cpezw nacenenwn ropoza w zepesnw
CCCP, nponsnenn-n s noznwcxe na soenn-e sanm- w s zpyrwx opmax zo-
posonsn-x ssnocos nacenenwn... Loposonsn-e ssnoc- nacenenwn CCCP
zanw na ny+z- Oieuecisennon sonn- sa uei-pe roza soennon oxonomwxw
94,5mnpz. py..
B roz- sonn- w neps-e nocnesoenn-e roz- nonswnwcs nozcon-e xo-
snncisa npw npeznpwniwnx w yupe+zenwnx, s iom uwcne yupe+zenwnx, cocio-
nmwx na mecinom xz+eie. Oiuwcnenwn oi npw-nw iaxwx xosnncis zasanw,
nanpwmep, s mocxoscxwn ropozcxon xz+ei snauwiensn-e cymm-. B 1947r.
no oiomy wciounwxy s ropozcxon xz+ei nociynwno 511i-cnu pynen. Mec-
in-e nanorw w cop- s 1947r. zanw s ropozcxon xz+ei 26,7mwnnwona
pynen, wnw 7,8% scex zoxozos. Hawonsmwe nociynnenwn zan nanor c xwno-
ycianosox 12,7mwnnwonos pynen, saiem nanor co cipoenwn 6,1mwn-
nwona pynen w semensnan penia 1,1mwnnwona pynen. Cop- c sna-
zensues ipancnopin-x cpezcis w cxoia -nw ouens nesnauwiensn- w cocia-
swnw scero oxono 100i-cnu pynen. Baio s pesynsiaie pacmwpenwn xonxos-
non ioprosnw pasos-n cop na xonxosn-x p-nxax cociaswn 4,6mwnnwona
pynen. Ocnosn-mw nnaiensmwxamw -nw npeznpwniwn w opranwsauww.
uenesoro xsapiwpnoro nanora, nanoros c ipancnopin-x cpezcis, nynwun-x
spenwm.
Ba+noe mecio s cwcieme mecin-x nanoros w copos wmen nanor c rpy-
sos, nepesoswm-x no +enesn-m zoporam w sozn-m nyinm coomenwn. O-
no+enwe nanorom npowssozwnocs s saswcwmociw oi ciowmociw rpysa: znn
onee zoporwx rpysos npoueni ono+enwn nos-mancn. B-cmwn pasmep o-
no+enwn 0,75% ciowmociw rpysa, nwsmwn 0,02%. Oi ono+enwn
-no ocsoo+zeno cs-me 40% scex rpysos. Mocxoscxwn Cosei ocsoozwn
oi ono+enwn, nanpwmep, cipowiensn-e maiepwan- znn paouero +wnwm-
noro cipowienscisa.
Xapaxiepn-m znn oioro spemenw -n nanor c wp+es-x czenox, xoio-
p-n zan nawonsmyx cymmy s Mocxoscxwn ropozcxon xz+ei 281i-cn-
uy pynen. Ho nanory co cipoenwn nociynwno 126i-cnu pynen, xsapiwp-
nomy nanory 126i-cnu, nanory c ipancnopin-x cpezcis 136i-cnu
pynen. Ociansn-e nanorw -nw menee snauwiensn-.
-wcno nanoros w copos w wx snauenwe s ropozcxom xz+eie nocienen-
no ymensmanocs. Ecnw s 1924r. -no oxono 25mecin-x nanoros, io s
1927r. wx ocianocs 8.
B.B. Manxoscxwn s Pasrosope c wnwncnexiopom o noosww nwcan:
B pnzy
wmexmwx
naas- w yrozsn
w n ono+en
w zon+en xapaiscn.
B- ipeyeie
c menn
nniscoi s nonyrozse
w zsazuais nnis
sa nenozauy zexnapauwn.
B 1930r. s cipane -na nanorosan peopma, cyis xoiopon saxnxua-
nacs s iom, uio smecio mnorouwcnenn-x nanoros w nomnwn w mnoroxpainoro
ono+enwn iosapos w npeznpwniwn ssozwnwcs zsa ocnosn-x nnaie+a s
xz+ei. Umw cianw nanor c oopoia w oiuwcnenwn oi npw-nw znn rocy-
zapcisenn-x npeznpwniwn w nanor c oopoia w nozoxozn-n nanor znn
xoonepaiwsn-x npeznpwniwn.
Hanorosan peopma 1930r. s CCCP ynwwuwposana nanoros-e w nena-
noros-e nnaie+w s rocxz+ei w samenwna wx znn couwanwciwuecxwx npez-
npwniwn zsymn opmamw ws+niwn cpezcis s xz+ei:
nanorom c oopoia;
oiuwcnenwnmw oi npw-nw.
Hanor c oopoia sxnxuan s cen xax nanoros-e, iax w nenanoros-e wciou-
nwxw zoxozos. B wx uwcne -nw axuws-, npom-cnos-n nanor, repos-n cop,
necnon zoxoz, zoxoz oi nezp, apenznan nnaia. Taxwm opasom, nanor c oopo-
ia oio uacis uwcioro zoxoza omecisa, npezycmoipennan s uene iosapa.
Hnaiensmwxamw nanora c oopoia cianw s ocnosnom onios-e iopros-e
opranwsauww. Oiwm cam-m -na coszana sosmo+nocis znn ssezenwn isep-
472 HACTB V. HAHOFH 473 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
O nanoroono+enww zoxozos anxos.
O nanoroono+enww zoxozos oi cipaxoson zeniensnociw.
O nanorax na wmymeciso wswuecxwx nwu.
O nanore na wmymeciso npeznpwniwn.
O nozoxoznom nanore c npeznpwniwn.
O wnseciwuwonnom nanorosom xpezwie.
O nanore na npw-ns npeznpwniwn w opranwsauwn.
O ocnosax nanoroson cwciem- s Poccwncxon Iezepauww.
Hposozwman s cipane nanorosan peopma 1990-x rr. ocnosana na npwn-
uwnwansno nos-x nsnenwnx s poccwncxon oxonomwuecxon +wsnw, csnsann-x
c mnoroopaswem opm cocisennociw, csooznon xosnncisennon zeniensno-
ciw, nos-mw swzamw zoxozos w nos-mw wciounwxamw nociynnenwn oi nwx.
Ecnw pansme nanorw s-nonnnnw npe+ze scero wcxansnyx pons, csn-
sannyx c nociynnenwem cpezcis s rocyzapcisenn-n xz+ei, io s p-nounon
oxonomwxe onw zon+n- wrpais npe+ze scero oxonomwuecxyx pons, xoiopan
cozencisosana - passwiwx omecisennoro npowssozcisa s ny+nom na-
npasnenww c nomomsx pasnwun-x nsroi w canxuwn.
Bonsmwe naexm
B oiom mwpe newse+n- ionsxo cmepis w
nanorw.
Benxaxxn panxrxn
Korza 3man 2000r. owuwansno saxonuwnacs xomnanwn nozauw rpa+za-
namw Poccww zexnapauwn o zoxozax sa 1999r., wcxan- o+wzanw oi nace-
nenwn onsmen oixposennociw, uem s npe+nwe roz-. Bezs c 1nnsapn
2000r. onw nonyuwnw sosmo+nocis nposepnis pacxoz- rpa+zan. Beponino,
nooiomy naze+z- wcxansn-x opranos onpaszanwcs.
Bnpouem, ecnw xio-io ne ycnen cxozwis s nanorosyx wncnexuwx zo
3man, czenais oio mo+no w nocne 3-ro. Hpasza, sannaiwis npwzeicn no-
onsme. Onoszanwe naxas-saeicn mipaom s pasmepe 5% oi cymm- nano-
ra, xoiop-n sce-iaxw npwzeicn sannaiwis, sa xa+z-n mecnu onoszanwn.
.xnonenwe oi nanoros nyiem nenpezociasnenwn zexnapauwn wnw sxnx-
uenwn s nee sasezomo no+n-x zann-x naxas-saeicn mipaom s pasmepe oi
200zo 1000MPOT wnw eme xy+e nwmenwem csooz- na cpox oi zsyx
zo nniw nei. B 1999r. nanoros-e opran- s-nswnw nouiw 400i-cnu rpa+-
zan, xoiop-e s 1998r. yxnonwnwcs oi zexnapwposanwn zoxozos.
Me+zy iem cymecisyei no xpannen mepe socems ocnonnmx z zsneci-
nmx cnocoos yxnonenwn oi ynnai- nanoros, a wmenno:
coxp-iwe o+exios nanoroono+enwn;
sanw+enwe o+exios nanoroono+enwn;
coxp-iwe cpezcis oi ynnai- nanoros npw nanwuww nezowmxw no na-
noram wnw c uensx neynnai- iexymwx nanoros;
nenpasomepnoe wcnonssosanwe nsroi;
Hepsoe mecio no senwuwne nociynnenwn s zoxoznon uaciw mocxoscxoro
xz+eia npozon+anw sanwmais oiuwcnenwn oi rocyzapcisenn-x zoxozos w
nanoros.
Cnezyxmyx rpynny wciounwxos zoxozos xz+eia Mocxs- npezciasnnnw
cop- w nomnwna, nenocpezcisenno sauwcnnem-e s mecin-n xz+ei. Cxza
sxozwnw nozoxozn-n nanor c noipewienscxon xoonepauww w xosopranos o-
mecisenn-x opranwsauwn w rocyzapcisennan nomnwna.
B oinwuwe oi nacionmero spemenw, nanorw c npeznpwniwn w opranwsa-
uwn s 50-e roz- cociasnnnw scero 2% zoxozos rocxz+eia.
B mae 1960r. -n onynwxosan saxon O oimene nanoros c sapaoi-
non nnai- paouwx w cny+amwx, nposozwncn s +wsns nyiem nocienennoro
nos-menwn neonaraemoro mwnwmyma zoxozos w pacmwpenwn nanoros-x
nsroi.
Bamein-m oianom s cnw+enww nanorosoro ono+enwn nacenenwn cian
.xas Hpeswzwyma Bepxosnoro Coseia CCCP O cnw+enww nanoros c sapa-
oinon nnai- paouwx w cny+amwx oi 26ceninpn 1967r. B cooisei-
cisww c .xasom ciasxw nozoxoznoro nanora w nanora na xonocinxos, ozwno-
xwx w manocemenn-x rpa+zan CCCP c paouwx w cny+amwx, nonyuaxmwx
sapaoinyx nnaiy c 61zo 80pynen s mecnu, c 1nnsapn 1968r. cnw+axi-
cn s cpeznem na 25%.
B xonue 1960-x rr. nociynnenwn oi napoznoro xosnncisa cociasnnnw s
zoxozax rocxz+eia CCCP cs-me 90%, s Honsme 85%, s -exocnosa-
xww oxono 90%.
Hanorw c nacenenwn sanwmanw nesnauwiensn-n yzensn-n sec s zoxozax
rocxz+eia, nanpwmep s 1973r. oxono 8%.
Homwmo cnw+enwn ciasox nozoxoznoro nanora w ysenwuenwn ne onara-
emoro mwnwmyma sapnnai-, ymensmwnwcs nociynnenwn oi nacenenwn no na-
nory co cipoenwn sswzy npexpamenwn sswmanwn s Mocxse nanora co cipoe-
nwn sa wnzwswzyansn-e rapa+w.
B 1972r. s pnze panonos cipan-, rze mwnwmansnan sapaoinan nnaia
paouwx w cny+amwx npowssozcisenn-x oipacnen napoznoro xosnncisa no-
s-mena zo 70pynen s mecnu, oimenen- nanorw c sapaoixos oioro yposnn
w ymensmen- s cpeznem onee uem na 1/3ciasxw nanora c sapaoinon nna-
i- zo 90pynen s mecnu.
Lnn ioro uio- uwiaiens nonyuwn npezciasnenwe o snauenww nanoro-
ono+enwn s cipane, npwsezem nepeuens saxonos Poccwncxon Iezepauww o
nanorax, ssezenn-x s zenciswe scero sa ipw nezenw c 6no 27zexaps
1991roza:
O nanore na zoasnennyx ciowmocis.
O axuwsax.
O nozoxoznom nanore c wswuecxwx nwu.
O perwcipauwonnom cope c wswuecxwx nwu, sanwmaxmwxcn npez-
npwnwmaienscxon zeniensnocisx, w nopnzxe wx perwcipauww.
O rocyzapcisennon nomnwne.
O nanore c wmymecisa, nepexoznmero s nopnzxe nacnezosanwn wnw
zapenwn.
O nanore na onepauww c uenn-mw ymaramw.
474 HACTB V. HAHOFH 475 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
-is. Kpome ioro, pano wnw noszno s Poccww zon+na +e npowsoniw nen-
cwonnan peopma. Korza pasmep nencww yzei nanpnmyx saswceis oi
ssnocos, xoiop-e uenosex zenan na npoin+enww ipyzoson +wsnw, o uep-
non sapnnaie cxopen scero npwzeicn sa-is. Hasepno, nwxio ne saxouei
nonyuais neneransn-e zoxoz-, oixas-sancs iem cam-m oi npwnwunon
nencww.
Ho+anyn, ionsxo sce nepeuwcnenn-e npwuwn-, smecie ssni-e, moryi
saciaswis nnaiwis nanorw. Kax ocipoymno w neuansno sameiwna H. Henm--
mesa s Usseciwnx na cnezyxmwn zens nocne wcieuenwn cpoxa nozauw
zexnapauwn o zoxozax: Oi xoniponn sa pacxozamw mo+no yniw. Oi ciapo-
ciw spnz nw.
Tax uio nexoiop-e rpa+zane cnemai paccxasais o csowx peansn-x zo-
xozax.
Cnpasenwsme nanorw
Bce nozcuwiano cxonsxo uameuex xoe,
w moinanzcxwn xneiuai-n ranciyx s nozapox;
yxraniepwn nwmeicn no xaiacipoe,
nwpamwza sossozwicn es nomapox.
Esrenxx Pexn
Cnpaseznwsocis nanora xaieropwn secsma cy+exiwsnan, w nxzw c
pasn-m yposnem zoxoza sxnaz-saxi s oio nonniwe pasn-n cm-cn. Hooio-
my, nasepno, cnop- o iom, xaxon zon+na -is cnpaseznwsan nanorosan no-
nwiwxa, sezyicn y+e onee ipexcoi nei.
Heps-n oueswzn-n npwnuwn nanoroson cnpaseznwsociw uem onsme
zoxoz, iem onsme nanor.
Co spemen Azama Cmwia yisepzwnocs mnenwe, uio cymma nanora zon+-
na -is nponopuwonansna zoxozy. A soi nporpeccwsn-n nanor scerza -n
npwsnaxom upess-uannociw.
Heps-m nozoxozn-m nanorom -n xaiacipo, ssezenn-n so Inopen-
uww s 1541r. Lopenuo Mezwuw. Hoiom smecio nero nonswnacs cxana,
nporpeccwsn-n nanor, ciasmwn oexiwsn-m cpezcisom nonwiwuecxoro
mania+a. On -n oimenen nocne ynazxa poza Mezwuen.
Heps-m cospemenn-m zemoxpaiwuecxwm rocyzapcisom, xoiopoe nano+w-
no na csowx rpa+zan nanor s mwpnoe spemn, -n msenuapcxwn xanion Ba-
sens. Hpowsomno oio s 1840r.
Cnpaseznwsa wnw nei nanorosan nporpeccwn, no noz soszenciswem pazw-
xansn-x couwanwciwuecxwx ieopwn xonua XIXs. iaxan npaxiwxa somna s
nanoros-e cwciem- onsmwncisa rocyzapcis, iax w npw+wnacs.
Lpyroe zeno, uio so scex nanoros-x cwciemax neps-e paspnz- nporpec-
cww nauwnaxicn c zoxozos, npes-maxmwx cymm-, neoxozwm-e znn yzos-
neisopenwn ocnosn-x noipenocien uenosexa wnw ioro, uio npwnnio nas--
sais zocionn-m cymecisosanwem.
sanw+enwe nanoros na npw-ns;
yxnonenwe oi ynnai- w sanw+enwe HLC;
yxnonenwe oi ynnai- axuwsos;
yxnonenwe oi ynnai- nozoxoznoro nanora.
Hpez+nsnenwe nanoros-x zexnapauwn cpasnwsaxi c saxnxuenwem csoe-
opasnoro xonipaxia na zosepwe me+zy rocyzapcisom w ero rpa+zanamw.
U y ion, w y zpyron ciopon- ceroznn ecis secxwe ocnosanwn ne zosepnis
zpyr zpyry. B Poccww y rpa+zanwna sosmo+nocien znn nonyuenwn iounon
xapiwn- pacxozosanwn nanoros-x cpezcis ne npwasnneicn, a rocyzapcisen-
nan mamwna napamwsaei momnociw no ioiansnomy xoniponx sa zoxozamw.
Taxwm opasom nonyuaeicn samxnyi-n xpyr: oicyiciswe xynsiyp- ynnai-
nanoros npw npaxiwuecxw ecxoniponsnom wx pacxozosanww co ciopon- ro-
cyzapcisa.
Locyzapciso y+e cnwswno nomwnansn-e ciasxw nozoxoznoro nanora w
zexnapwpyei csox roiosnocis ymensmwis wx zansme.
M-iapw npwnaraxi ycwnwn znn ioro, uio- nanyrais rpa+zan nocnez-
ciswnmw npeciynnon neynnai-. Losopni, uio no o+emy nnaie+en nozoxoz-
n-n nanor sanwman ipeise mecio nocne HLC w nanora na npw-ns.
B 1999r. poccwnne sannaiwnw s xz+ei 116mwnnwapzos pynen, wnw
13% omwx nociynnenwn. B 2000r. -no onsme. Hpezciaswienw xpyn-
nenmwx ayzwiopcxwx xomnanwn, xoiop-e paoiaxi c uacin-mw nwuamw, yi-
sep+zaxi, uio y nwx nonswnocs onsme xnwenios +enaxmwx sannaiwis na-
norw. Hpasza... nwxio ws nwx ne cowpaeicn paccuwi-saiscn c rocyzap-
cisom no nonnon nporpamme. Lxzw xoini nnaiwis, no ne onsme, uem cuw-
iaxi npwnwun-m. U soi sapnnai- npespamaxicn ws npecnosyi-x uep-
n-x s cep-e.-io oio snauwi? Bmecio ioro, uio- s-zasais sapnnaiy s
xonsepie w ne nnaiwis npw oiom soome nwxaxwx nanoros, paoiozaienw
nepexozni na xpezwino-zenoswinyx cxemy, npw xoiopon wx coipyznwxw no-
nyuaxi neransn-n zoxoz, no ne s opme sapnnai-, a s swze npouenios no
xpezwiy. Hpw oiom ciasxa nanora cociasnnei nwms 15%.
O aconxinon uecinociw peus noxa ne wzei, no ma+ox s ee ciopony
y+e czenan.
Me+zy iem s Poccww nanorw nnaiwis mo+no s-rozno. Ho o oiom
mano xio snaei. Hoiomy uio socnonssosaiscn ycnyramw rpamoin-x nanoro-
s-x xoncynsianios moryi nemnorwe. A sezs poccwncxwe saxon- npeznaraxi
uacin-m nnaiensmwxam ynwxansn-e nsroi-. Hanpwmep, noxynan xsapiwpy,
mo+no nonyuwis s nanoroson wncnexuww nanwun-mw nemanyx cymmy zener:
npw xopomem pacxnaze necxonsxo i-cnu zonnapos. Peus wzei o sosmeme-
nww nanora, xoiop-n s- y+e sannaiwnw. C wnoieun-mw xpezwiamw zeno
ociowi eme nyume. Lpa+zane moryi nnaiwis nozoxozn-n nanor c zoxozos,
xoiop-e wzyi na noramenwe cymm- xpezwia w npouenios no nemy. Hpwuem
pasmep oiwx zoxozos ne orpanwuen. Taxwm opasom, ssns xpezwi noz 15%
rozos-x s sanxie, rpa+zanwn, c yueiom oxonomww na nozoxoznom nanore,
yzei nnaiwis nwms 3%.
U oio eme ne sce. Leransnan sapnnaia osnauaei nanwuwe nonnoro
xomnnexia couwansn-x rapaniwn. Ecnw no sezomociw rpa+zanwn nonyuaei
500pynen, io o onsnwun-x, zexpein-x w oinycxn-x zensrax mo+no sa-
476 HACTB V. HAHOFH 477 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Laypeai Hoenescxon npemww, npoeccop Henipa wccnezosanwn ome-
cisennoro s-opa (Iepaxc, Bwpz+wnwn, CTA) L+. Bsxxenen rosopwi,
uio necmoipn na io, uio npomno onsme sexa c iex nop, xax K. Bwxcens
sneps-e oocnosan neoxozwmocis peopm- xonciwiyuww nonwiwuecxon cw-
ciem-, nozon-e npezno+enwn no-npe+nemy scipeuaxi ynopnoe conpoiws-
nenwe. Oio neyzwswiensno, sezs non-ixw npwmenenwn oxonomwuecxon ieo-
pww x ananwsy nanoroson nonwiwxw, sneps-e npeznpwnni-e K. Bwxcenem w
zpyrwmw xnaccwxamw esponencxon oxonomwuecxon nayxw, zonroe spemn ne
naxozwnw nocnezosaienen. Me+zy iem Bwxcens sacny+wsaei sceomero
npwsnanwn xax ocnosonono+nwx ieopww omecisennoro s-opa, nocxonsxy s
ero zwccepiauww 1896r. npwcyicisosanw ipw sa+nenmwx onemenia, na xo-
iop-x aswpyeicn oia ieopwn:
meiozonorwuecxwn wnzwswzyanwsm;
xonuenuwn oxonomwuecxoro uenosexa (homo economicus);
nozxoz x nonwiwxe xax x omeny.
Bonwxmen necnpaseznwsocisx, cuwian K. Bwxcens, nsnneicn
npwny+zenwe nxzen x ynnaie nanoros, xoiop-e noiom saipauwsaxicn na
zeniensnocis, ne cooiseicisyxmyx wniepecam nanoronnaiensmwxos wnw
za+e npoiwsopeuamyx wm. Lenciswiensno, y homo economicus nei zpyrwx
wniepecos, xpome wnzwswzyansn-x. Touno iax, xax na p-nxe nxzw mennxi
nnoxw na anenscwn- (wnw uio yrozno na uio yrozno), nxzw cornamaxicn
nnaiwis nanorw s omen na nara, neoxozwm-e scem w xa+zomy: oi meci-
non no+apnon oxpan- zo cyza. Bwxcens neps-m n-iancn npwmenwis npwn-
uwn p-nounon oexiwsnociw x ananwsy nanoroson nonwiwxw. Tpaxiosxw
ero xonuenuww (ceroznn onw moryi noxasaiscn npwmwiwsn-mw) yzyi axiy-
ansn-mw zo iex nop, noxa xpwiepwn ezwnozymwn cianei ason znn xonciw-
iyuwonnoro zorosopa, s pamxax xoioporo yzei ocymecisnniscn o-unan no-
nwiwuecxan zeniensnocis.
Pasymeeicn, spemn snocwi csow xoppexiws- s ciap-e (no ne yciapes-
mwe) ieopww. Lorazxw (mozenw) K. Bwxcenn o ananwse xonciwiyuwonnoro
s-opa nonyuwnw, nanpwmep, passwiwe s paoie L+. Bsxxenena w L. Tan-
noxoma Iopmyna cornacwn (1962r.). Tem ne menee eccnopn-m ociaeicn
yisep+zenwe Bwxcenn, uio xoneunon uensx nonwiwxw nsnneicn sceomee
pasenciso nepez saxonom, maxcwmansno sosmo+nan csooza, oxonomwuecxoe
narococionnwe w mwpnoe coipyznwueciso scex nxzen.
B nexoiop-x cipanax wssecien iax nas-saem-n neonsaiensn-n na-
nor uepxosn-n, ycianosnenn-n penwrwosn-mw nopmamw, oecneuwsae-
m-mw mopansn-m asiopwieiom cooiseicisyxmen xoneccww. B mycynsman-
cxwx cipanax penwrwosn-e nanoros-e nopm- canxuwonwposan- rocyzap-
cisom, nsnnxicn omerocyzapcisenn-mw. B uacinociw, iaxwe nnaie+w, xax
wcnamcxwe nanorw (saxni, saxni ans wip, ymp), sswmaxicn s cooisei-
cisww c Kopanom w nanpasnnxicn na oecneuenwe mycynsmancxwx omwn sa
pye+om, oxasanwe nomomw onsn-m, sezenwe penwrwosn-x sonn w i.n.
Tax, nanpwmep, saxni nanor s nonssy manowmymwx mycynsman, xax -
ouwmaei nonssosanwe oraicisom, c xoioporo on ynnauen.
B Ucnanzww uepxosn-e nanorw pacnpocipannxicn za+e na aiewcios,
xoiop-e ynnauwsaxi wx s ozwn ws ciwnenzwansn-x onzos Ucnanzcxoro
ynwsepcwieia.
Biopon esycnosn-n npwnuwn nanoroson cnpaseznwsociw: uacis zoxoza,
neoxozwman znn yzosneisopenwn ocnosn-x noipenocien ero snazensua,
zon+na -is csoozna oi nanoroono+enwn. Hanpwmep, s uapcxon Poccww
no saxony o nozoxoznom nanore oi 6anpenn 1916r. -n ycianosnen rozoson
npo+wioun-n mwnwmym s 850pynen. Oia cymma ne onaranacs nanorom w
cooiseicisosana rozoson sapnnaie uepnopaouero, na xoiopyx on xyzo-ez-
no, no mor cozep+ais csox cemsx. Bapnnaia xsanwwuwposannoro paouero
s wxne 1916r. npes-mana oioi npo+wioun-n mwnwmym scero s zsa pasa.
B ceroznnmnen Poccww o iaxom nopnzxe npwxozwicn ionsxo meuiais.
B cooiseicisww c saxonom O nozoxoznom nanore c wswuecxwx nwu oi
7zexapn 1991r. ws onaraemoro nanorom mecnunoro zoxoza mo+no s-uecis
oznoxpain-n pasmep mwnwmansnon sapaoinon nnai- (MBH), nnxc no oz-
non MBH na xa+zoro w+zwsenua. Ba sce spemn cymecisosanwn saxona pas-
mep mwnwmansnon sapaoinon nnai- cociasnnn oi 8% zo 20% oi mwnw-
mansnoro npo+wiounoro yposnn.
Lenciswiensno, s nnsape 1997r. npo+wioun-n yposens s Mocxse co-
ciasnnn 650950i-cnu pynen s mecnu s saswcwmociw oi nona w sospacia
+wienn, a mwnwmansnan sapaoinan nnaia 75900pynen. Boi w nonyuaei-
cn, no cnosam A. Caswna, xoppecnonzenia Usseciwn (15.01.1997), uio
nanorosan nsroia zasanacs na cozep+anwe passe uio xomxw, za w io news-
anosannon. Ba+n-m npwnuwnom nanoroson cnpaseznwsociw, npwmennx-
mwmcn s onsmwncise nanoros-x cwciem mwpa, nsnneicn oinecenwe nna-
iensmwxos no xaieropwnm ne no cosoxynnomy zoxozy paoinwxa, a no nozy-
mesomy zoxozy ero cemsw. Hanpwmep, s Amepwxe pacnpocipanena npaxiwxa
cosmecin-x cemenn-x zexnapauwn o zoxozax. Baxon CTA o nanoroson
peopme 1986r. ycianasnwsaei znn cosmecin-x zexnapauwn neonaraemyx
nanorom uacis zoxoza s 5000zonnapos s roz, a npouenin-e ciasxw saswcni
oi cpeznezymesoro zoxoza cemsw. Lnn cemsw co cpeznwmw zoxozamw ciasxa
cociasnnei 15%, a ecnw zymeson zoxoz s zsa pasa s-me cpeznero,
28%. Hpw oiom, sameiwm, cpeznwn yposens zoxoza amepwxancxon cemsw
nozpasymesaei xaueciso +wsnw, zociynnoe poccwncxon cemse, c zoxozamw,
npes-maxmwmw (s uenax 1997r.) 150mwnnwonos pynen s roz.
B 1997r. raseia Usseciwn npwsena cnezyxmwn npwmep. Mocxoscxan
cemsn cociowi ws paoiaxmero my+uwn-, nepaoiaxmen +enmwn- w zsyx
necosepmennoneinwx zeien. Hpo+wioun-n mwnwmym iaxon cemsw s io spe-
mn cociasnnn oxono 3300i-cnu pynen s mecnu. Hpeznono+wm, y xopmwns-
ua iaxan +e nomwnansnan sapnnaia. Ucxozn ws xnaccwuecxoro npwnuwna,
ny+z- rocyzapcisa yzosneisopnxicn nwms nocne yzosneisopenwn co-
cisenno +wsnenno neoxozwm-x ny+z, rnasa cemencisa soome zon+en
-is ocsoo+zen oi nozoxoznoro nanora. He iyi-io -no! Lozoson nanor
cociaswi 18% cosoxynnoro zoxoza w s-sezei cemsx nw+e yposnn npo+w-
iounoro mwnwmyma. A sezs eme Lwzpo rosopwn, uio rocyzaps, sswmaxmwn
co csowx nozzann-x necnpaseznws-e nanorw, pwcxyei ociaiscn nwo es
nanoros, nwo es nozzann-x.
Tsezcxwn oxonomwci K. Bwxcens (s-zaxmancn wrypa s wciopww oxo-
nomwuecxon m-cnw) eme s 1896r. yisep+zan: Hy+no oipocwis opiozox-
cansnyx xonuenuwx nanoroono+enwn, ocnosannyx na yciapesmen nonwiw-
uecxon wnocoww, w npozswraiscn snepez, x pacxp-iwx iann- zsw+ymwx
cwn nporpecca w omecisennoro passwiwn.
478 HACTB V. HAHOFH 479 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Mawx
B- ne mo+eie ioprosaiscn c npaswiens-
cisom Coezwnenn-x Tiaios.
Oxpyxnox cysz xexxc Yxrxepcon
Bonpexw iem, xio nonaraei, uio mawn scero-nascero cnoso, cnwmxom
sonsno wcnonssyemoe +ypnanwciamw s cencauwonn-x saronosxax, uio-
noznnis iwpa+w rasei, +ypnanos w xnwr, ysenwuwis uwcno npozann-x wne-
ios s xwno w ieaip- w nos-cwis peniwnr nporpamm ieneswzenwn, amepw-
xancxwe wccnezosaienw .wnsnm Banssamo w L+opz+ Kapnouw s xnwre Ma-
wn. Heps-e 100nei yisep+zaxi: mawn cymecisyei.
Mawn (zi. mafia, maffia) oio cpasnwiensno csooznan rpynna,
cocionman ws nxzen, csnsann-x npeciynn-mw uennmw, paoiaxmwx cosme-
cino znn oecneuenwn csoero narononyuwn w sezymwx cxozn-n opas +ws-
nw, uio cnococisyei nos-menwx wx zosepwn zpyr x zpyry.
Mawn snezpena s pasnwun-e opm- nesaxonnon zeniensnociw, iaxwe,
xax napxoiwxw, asapin-e wrp-, poxei soxpyr mys-xansn-x w wrpos-x asio-
maios, nwuuepww (xoiop-e iax mwpoxo wcnonssyxicn znn npwxp-iwn nepe-
sosox napxoiwxos w oim-sanwn zener), npociwiyuwn, s-moraiensciso, xon-
ipaanza, wsroiosnenwe ansmws-x zener. Mawn oxasanacs rnyoxo sos-
neuennon s ocymecisnenwe xoniponn naz iaxwm zoxozn-m saxonn-m npez-
npwnwmaienscisom, xax rpysos-e nepesosxw, nociasxw oopyzosanwn w npo-
zyxios znn peciopanos, npaueun-e, noun-e xny-, npocoxs-, cop myco-
pa, zociasxa nwsa w esanxoronsn-x nanwixos, nomws oze+z-, zociasxa ue-
menia w zp. Ona nponwxna w s mwp cnopia, s iaxwe ero swz-, xax oxc,
cxauxw, coausw era w zpyrwe.
Ho mepe ioro xax mawn sasoes-saei nos-e cep-, cooiseicisenno
paciyi ee zoxoz-. Pasymeeicn, sa cuei pnzos-x saxononocnymn-x rpa+zan.
Hpwnniwe s 1920r. saxona o sanpeie na npoza+y cnwpin-x nanwixos s
CTA axiwswswposano zeniensnocis maww.
Oznwm ws cam-x wssecin-x, +ecioxwx w mciwiensn-x pyxosozwienen
opranwsosannon npeciynnociw -n Ans Kanone.
B ieuenwe mnorwx nei nanorosan cny+a Amepwxw sena esycnemnyx
sonny c wropn-mw zomamw, yxmexepamw, xonipaanzwciamw cnwpin-x na-
nwixos w nwsa w zpyrwmw zensuamw, xoiop-e nnaiwnw ouens manensxwe na-
norw na csow acnocnosn-e npw-nw wnw ne nnaiwnw soome.
Coipyznwxam nanoroson cny+- ociasanocs ionsxo nanxzais sa ws-
necom, xoiop-n ne wrypwposan nw s yxraniepcxwx oiueiax, nw iem onee
s nanoros-x zexnapauwnx anzwios. Hooiomy nanoroson cny+e npwxozw-
nocs noswis xaxoro-nwyzs nozciasnoro snazensua npeznpwniwn, ioi nnaiwn
mipa s necxonsxo coien zonnapos, w npaswiensciso, yzosneisopwsmwcs
oiwm, xnano cee s xapman mwsepn-n npoueni oi ioro, uio nepenazano wc-
iwnn-m snazensuam.
Oio ne ycipawsano Apiypa H. Mozzena, nosoro rnasy uwxarcxoro wnw-
ana nanoroson cny+-.
Beiepan cny+- s npaswienscisenn-x yupe+zenwnx w renwn yxran-
iepcxwx pacueios (on momeniansno mor npwxwnyis pasmep npw-nw, xoio-
pyx Ans Kanone nonyuan oi mnorouwcnenn-x o+exios csoero poxeia),
Mozzen pemwn ssnis na npwuen sepxymxy anz- w nauais passezxy oem c
paia Bonsmoro Ann Pansa.
Mozzen ne ociasnnn Pansa s noxoe, noxa ioi s xonue xonuos ne npw-
snan, uio ero zoxoz c 1923no 1926r. cociaswn nniszecni i-cnu zonnapos.
Ba-s nonyuwis pyxosoznmwe yxasanwn oi paia na oioi cuei, Pans noz-
nwcan ymarw, s xoiop-x -no yxasano, uio on zon+en s-nnaiwis Lnze
Comy nanorw s pasmepe uei-pex i-cnu meciwzecniw nniw zonnapos.
Ho xorza zeno zomno zo s-nnai-, Pans Kanone sanswn o csoen neco-
cioniensnociw, xoin mor ssnis oiy cymmy ws nauxw s zecnis i-cnu zonnapos
nanwun-mw, uio- npezoispaiwis cson apeci. On cxasan, uio ne mo+ei
cee nossonwis xynwis nos-e oiwnxw, xoin nozoms- w cianw iaxwmw
ionxwmw, uio, naciynws na zecniwueniosyx moneiy, mo+ei cxasais, xax ona
ne+wi opnom wnw pemxon. Oznaxo nanoroson cny+e -no wssecino o
xonxmne w cxaxos-x nomaznx, npwnazne+asmwx Pansy Kanone. B- ne
mo+eie iax nociynwis co mnon, sosmyiwncn Pans. Oiw nomazw
ciap-e passanwn-, npwrozn-e passe nwms znn m-nosapennon apwxw.
H wx zep+y ws +anociw. H ouens nxnx nomazen.
On npezno+wn ynazwis sonpoc sa i-cnuy zonnapos. Czenxy oiseprnw.
On noznnn cymmy zo zsyx c nonoswnon i-cnu zonnapos. Mozzen cornacwn-
cn. Pans npocwn nozo+zais, noxa on nacxpeei zensrw. Mozzen onnis co-
rnacwncn. U sansnenwe Pansa Kanone o iom, uio on necocionienen, -no
nono+eno s ero zeno. Oio sansnenwe s zansnenmem zon+no -no ciais
ynwxon npoiws Pansa.
Bcxope Ans Kanone w ero npwniens -nw apeciosan- npw s-xoze ws xw-
noieaipa. C-mwxw oiopanw y nwx pesonssep- w oswnwnw ranrciepos s nesa-
xonnom nomenww ornecipensnoro opy+wn. Oio -n yzaun-n npeznor, scero
nwms. Kanone noznnn onsmon mym w npezno+wn nniszecni i-cnu zonnapos
azsoxaiy, xoiop-n wsaswi ero oi naxasanwn. Baepwie mon pesonssep,
rosopwn Kanone, oiseswie menn x rpanwue, nwnxom s-ms-pnwie oicxza, w
s- onsme nwxorza menn ne yswzwie. H ycian oi ywncis. H meuiax no+wis
cnoxonno. H ne xouy, uio- menn ywnw, ne xouy ne+ais s iemnon annee, uio-
- na menn rnnzenw eszomn-e xomxw. Lwpexiop wnazenswncxoro oizena
esonacnociw Lewxons Townz roios -n nocnopwis, uio na oioi pas Kanone
ne copsaiscn c xpxuxa, na xoiop-n on nonancn. Hw saxnwnanwn, nw oraicisa
ne nomornw Anx. Hoxa Kanone oi-san cson cpox s oznon ws ixpem miaia
Hencwnssanwn, npeciynn-n mwp -wxaro no-npe+nemy ociasancn noz ero xoni-
ponem. Ero oicyiciswe nwxax ne oipaswnocs na wmnepww, xoiopan npozon+ana
paciw. Konwueciso ywncis io+e ne coxpaiwnocs. Us scex npeciynnenwn, co-
sepmenn-x s -wxaro s io spemn, xorza Kanone naxozwncn s ixpsme, nw ozno
ne s-ssano iaxoro sosmymenwn ropo+an, xax xnaznoxposnoe ywnciso penopie-
pa rasei- -wxaro Tpwsxn Anspeza L. Lonrna opua c npeciynnocisx.
Lasei- ipeosanw paccnezosanwn. Bcxope, oznaxo, s-ncnwnocs, uio Lonrn (o-
peu c npeciynnocisx) cocionn na zosonscisww y Ans Kanone w cxonoiwn or-
pomnoe cocionnwe, npwuem axuwnmw na cio i-cnu zonnapos on snazen cosmec-
ino c .wnsnmom Paccenom, xomwccapom uwxarcxon nonwuww.
480 HACTB V. HAHOFH 481 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Ho ecnw Lonrn -n zpyrom anzwios, nouemy ero ywnw? Leno s iom,
uio nanorosan wncnexuwn nauana cop zoxasaienscis o zoxozax Kanone znn
ioro, uio- oswnwis ero s neynnaie nanoros, a Lonrn wmen zociaiouno
zoxasaienscis o nozon-x onepauwnx c yxp-iwem zoxozos, npozen-saem-x
Ans Kanone, w anzwiam oio -no wssecino.
Hanorosan cny+a saxnxuwna c Lonrnom cornamenwe: ecnw on paccxa-
+ei sce, uio snaei o onepauwnx Cwnzwxaia w ero npw-nnx, io ero ne
yzyi npecnezosais sa nozon-e +e rpexw. Kpome ioro, on nonyuwi zecnis
npouenios c xa+zoro zonnapa nanoros, xoiop-e npaswiensciso ss-mei c
Kanone. Hpw oiom npaswiensciso zaci npwxas mwnwcipy wnancos Onzpx
Mennony, uio- ioi czenan sce, uio- sacazwis Kanone s ixpsmy. A znn
oioro nazo -no nonmais ero na coxp-iww zoxozos w neynnaie nanora.
Paccnezosanwe npozon+anocs onsme roza. Bnaciw nonyuwnw zociaiou-
no zoxasaienscis, uio- s-wrpais cyzen-n npouecc.
B cepezwne neia 1930r., scxope nocne ioro, xax Kanone -n ocsoo+-
zen, emy cianw zoca+zais pasrosop- o sosmo+nom sosy+zenww zena no
oswnenwx ero s yxnonenww oi ynnai- nanoros.
Kanone nanpocwncn na npwem x npoxypopy CTA L+oncony. Ecnw s-
nepeuwcnwie sce wciounwxw samwx zoxozos, nauwnan c 1924r., cxasan
npoxypop, m- mo+em nauais c samw nozcuei npwuwiaxmwxcn c sac cymm
nanora.
Benwxan Lenpeccwn 1930r. oixp-na znn Kanone nos-e zoxozn-e
cep- zeniensnociw. Ero ssop- opaiwnwcs x npocoxsy sozwienen rpyso-
soro ipancnopia, cxnazcxwx w nozcon-x paouwx. Hocnezosana uepeza
ywncis.
12nnsapn 1931r. ezepansnoe Bonsmoe +xpw nocianoswno npezais
Ansonce Kanone cyzy sa napymenwe saxona o nanoroono+enww sa 1924
1929rr. sxnxuwiensno.
Cyz naz Kanone cocionncn s ceninpe. Loxasaienscisa swn- -nw neo-
nposep+wm- za+e s onsmen cienenw, uem nonaran npoxypop L+oncon.
Kanone npwrosopwnw x 7rozam ixpsm-. Amepwxa ozep+ana camyx cyme-
cisennyx noezy naz noznonsn-m mwpom.
B pamxax iax nas-saemon poccwncxon ieneson oxonomwxw wccnezosaie-
nw s-zennxi ipz nzta onepazz:
nonnocisx s-sozwm-e ws-noz yxraniepcxoro yueia;
nanpasnenn-e na coxp-iwe uaciw oopoia;
nposozwm-e noz swzom zpyrwx onepauwn.
Cneuwanwci- yisep+zaxi: s nw+anmwe roz- spnz nw yzacicn coxpa-
iwis ieneson cexiop zo mwnwmansn-x pasmepos, ne npezciasnnxmwx ceps-
esnon yrpos- oxonomwuecxon esonacnociw Poccww. Ho nozopsais ero nosw-
uww npasooxpanwiensn-m opranam snonne no cwnam, xoin w ipyzno. Tax,
nanpwmep, ecnw s nauane 1997r. neneransn-n anxoronsn-n wsnec s Poc-
cww cociasnnn nouiw 70% oi omero ero o+ema, neransn-n 30%, io x
xonuy roza, narozapn cosmecin-m ycwnwnm MBL, nanoroson nonwuww, ia-
mo+nw w zpyrwx sezomcis, oio cooinomenwe nouiw ypasnnnocs. Bcero nwms.
Hanorosan npeciynnocis, nopo+zennan ieneson oxonomwxon, npwopena
ipancnauwonansn-n xapaxiep. Bonee ioro, ananws xpwmwnorennon cwiyauww
s nanoroson cepe npwsozwi wccnezosaienen x s-sozy o ycionuwson ien-
zenuww pocia uwcna npeciynnenwn, cosepmaem-x c nomomsx nozzensn-x
zoxymenios, wxiwsn-x neuaien w nanxos, wcnonssyxicn yiepnnn-e nac-
nopia, azpeca w amwnww zpyrwx nwu.
B-nsnenwe w npeceuenwe zeniensnociw iaxwx npeznpwnwmaienen npez-
ciasnnei coon secsma ipyzoemxwn npouecc, nocxonsxy peansnan wnopma-
uwn o mecionaxo+zenww nozon-x wpm oicyicisyei. Poccwncxoe saxonoza-
iensciso nossonnei perwcipwposaiscn coinnm npeznpwniwn no oznomy w
iomy +e xpwzwuecxomy azpecy, npw oiom cosepmenno ne ipeyeicn noz-
isep+zais csoe axiwuecxoe mecionaxo+zenwe. Hanpwmep, s Mocxse na
xoneu 1997r. no 109azpecam -no saperwcipwposano 560i-cnu xpwzwuec-
xwx nwu, uio cociaswno 21% scex saperwcipwposann-x s ropoze npeznpwn-
iwn. Ecnw za+e yuecis, uio ueisepis ws nwx, xax noxasana npaxiwxa, zen-
cisyxmwe, io mo+no npezciaswis xonwueciso nonn-x ieneswxos s oznon
ionsxo cionwue.
Honynnpn-m cuwiaeicn iax+e cnoco yxnonenwn oi ynnai- nanoros ny-
iem nposezenwn ienes-x czenox, wx neoipa+enwe s yxyueie neransno cy-
mecisyxmwx npeznpwniwn. Hpw oiom ocnosnan sazaua cociowi s iom, uio-
cxp-is npowssezenn-e pacuei-. Oiwm o-uno w o+ncnnxicn pasnoswznoc-
iw nozon-x ienes-x onepauwn.
Cxem- coxp-iwn nanoros c wcnonssosanwem nozciasn-x wpm w wx-
iwsn-x zoxymenios -saxi ouens cno+n- w cneuwansno sanyiann-. B na-
mw znw onw paspaai-saxicn s-coxonpoeccwonansn-mw xpwciamw w
ayzwiopamw. Hanpwmep, oio zenaeicn iaxwm opasom, uio- y neransno
zencisyxmwx opranwsauwn nanorosan asa -na mwnwmansnon, s io spemn
xax ocnosn-e zonrw nepez xz+eiom yuwi-sanwcs na anance peansno ne
cymecisyxmwx wpm. Lpa+zancxo-npasos-e oinomenwn oopmnnxicn iax,
uio- nnaiensmwx -n nocpeznwxom (xomwccwonepom, nosepenn-m, aren-
iom w i.n.) c mwnwmansn-m cwmsonwuecxwm sosnarpa+zenwem. B oiom cny-
uae oiseicisennocis sa nanorosoe npeciynnenwe nepexnaz-saeicn na necy-
mecisyxmwx cy+exios, a nwua, zenciswiensno cosepmwsmwe iaxyx onepa-
uwx, n-iaxicn yniw w npaxiwuecxw yxozni oi yronosnoro naxasanwn.
Hexoiop-e nosoz- znn scipeuw c poccwncxwmw nanoros-mw nonwuen-
cxwmw cnezyxmwe:
perwcipauwn nesaxonn-x czenox c semnen;
nesaxonnan npeznpwnwmaienscxan zeniensnocis;
nesaxonnan anxoscxan zeniensnocis;
oim-sanwe zene+n-x cpezcis, npwopeienn-x nesaxonn-m nyiem;
nesaxonnoe nonyuenwe xpezwia;
wsroiosnenwe wnw c-i nozzensn-x xpezwin-x nwo pacuein-x xapi
w wn-x nnaie+n-x zoxymenios;
nesaxonn-n oopoi zparouenn-x meiannos, npwpozn-x zparouenn-x
xamnen wnw +emuyra;
nesosspamenwe ws-sa rpanwu- cpezcis s wnocipannon sanxie; npez-
namepennoe anxpoiciso;
wxiwsnoe anxpoiciso;
snoynoipenenwe nonnomouwnmw;
nesaxonnoe npwopeienwe opy+wn;
nonyuenwe w zaua ssnixw.
482 HACTB V. HAHOFH 483 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Anrnwncxan raseia Ocepsep yisep+zaei: Bpwianu- omanmw-
xw. Pasymeeicn, oiomy nwxio ne nosepwi. Oznaxo ecnw zeno xacaeicn na-
noros... Cpeznwn xnacc nnaiwi cipowienx, sozonposozuwxy, moniepy sa pa-
oiy mensme owuwansnon uen-, ecnw nnaia npowssozwicn nanwun-mw.
Oio nossonnei paouwm wse+ais nanora na zoasnennyx ciowmocis.
A occ- xpynn-x xomnanwn c nomomsx xpwcios npweraxi x xwipoymn-m
ynosxam, uio- zowiscn cnw+enwn nanoros.
Ssesnme sownm
Tpyzwncn n, xax nomnwn w xax mor,
C ycepzwem, no es a+woia+a.
H c pazocisx cnemy nnaiwis nanor
U zymax, uio sce cnemai iyza +e.
H cuacinws nozenwiscn, uem mory,
C uwnosnwxamw pasnoro nomwa.
H uyscisyx, uio n y nwx s zonry.
Hnauy nanor w rosopx: Cnacwo.
Bxxrop Hapxn
B xonue 1960r. cocionnacs xonepenuwn HECKO, na xoiopon xpyn-
n-n amepwxancxwn cneuwanwci no onexiponno-s-uwcnwiensn-m mamwnam
Bepnapz Bencon sanswn, uio naxonnenwe cexpeios s sanomwnaxmwxcn yci-
poncisax npezciasnnei onacnocis, xoiopan mo+ei oepnyiscn xaiacipo-
on. Bencon npwssan HECKO nemeznenno sanniscn ycipanenwem oion
onacnociw.
Hauwnanacs onoxa sceomero snezpenwn OBM, es xoiop-x ceroznn
ipyzno cee npezciaswis ne io uio paoiy xpynnon oipacnw, no w neons-
moro owca. Me+zy iem oznwm ws s-sozos, czenann-m nocne zoxnaza B.
Bencona, -n cnezyxmwn: B camom zene, xorza ysnaems, uio nanorosoe
ynpasnenwe CTA yzei pacnonarais mamwnon, xpannmen s csoem sanomw-
naxmem yciponcise sce uexos-e czenxw, xoiop-e yzyi cosepmen- s
CTA nocne nycxa oion mamwn-, ecis oi uero sawis ipesory.
Bnpouem, ocnosanwn znn ipesorw -nw ne ionsxo s CTA, no w so mno-
rwx zpyrwx cipanax. Tax, 4mapia 1971r. raseia Usseciwn s xoppecnon-
zenuww ws Hapw+a coomana: B nxom panuyscxom ropozxe mo+no nan-
iw xoniop- wnancos-x w xpwzwuecxwx oxcnepios, xoiop-e sa onpezenen-
nyx mszy nomoraxi xnweniam oxozwis nanoros-e apsep- w nosymxw.
U uem oraue ioproseu wnw npeznpwnwmaiens, iem cmenee on wrpaei s
xomxw-m-mxw c nanoros-mw snacinmw.
Oio ne -no nosocisx. Hpaxiwxa yxp-iwn peansn-x zoxozos oi nano-
ros-x snacien x iomy spemenw -na y+e secsma pasnoopasna s cipane
Ipoz wcxans, xax ee szecs nas-sanw. Oio -no w sanw+enwe oopoios,
czenxw s oxoz anxos, es cueios w naxnazn-x, sezenwe zsonnon yxranie-
pww, pasymeeicn, ne s iexnwuecxom cm-cne oioro iepmwna, a s npoiwsosa-
xonn-x maxwnauwnx c uensx omana xasn-.
Ocensx 1970r. so panuyscxom napnamenie -n narononyuno nposa-
nen saxononpoexi o ycwnenww ops- c yxp-iwem zoxozos oi nanoros-x
opranos. Kciaiw, ne iaxon y+ cypos-n saxononpoexi Iwcxapa zOciena,
nsnnsmerocn s iy nopy mwnwcipom oxonomwxw w wnancos, -n scipeuen s
mi-xw npaswienscisenn-m onsmwncisom s napnamenie. Oswnenn-n s
non-ixe sseciw wnxswswiopcxwe mep-, so smemaienscise s nwunyx
+wsns zoponopnzoun-x yp+ya, mwnwcip s-ny+zen -n noniw na nonni-
nyx.
Ipanuyscxwm napnameniapwnm s io spemn yzanocs oiozswnyis yrposy
pasonauenwn wx noznwnn-x zoxozos w npw-nen xomnanwn, s xoiop-x onw
yuacisosanw. Oznaxo ycnexw amepwxancxon passez-saiensnon iexnwxw, xax
nwcan s 1972r. npoeccop H.H. Lxwmos, mornw npwseciw s oiopons na-
noronnaiensmwxos nxon yp+yasnon cipan-.
B namw znw ne ionsxo na npeznpwniwnx ooponnon npom-mnennociw,
no w s anxax oi coipyznwxos ipeyxi conxzenwn iann-, npasza, szecs
peus wzei o xommepuecxon ianne, o uem coipyznwxw npw npweme na paoiy
cpasy +e zaxi noznwcxy, a cny+a esonacnociw anxa cnezwi sa conxze-
nwem onsaienscisa. Hazo nonarais, uio nw xonxypenios, nw +ypnanwcios
oio ocianoswis ne mo+ei.
B 1996r. Hoenescxan npemwn s onaciw oxonomwxw -na npwcy+zena
sa paspaoixw s onaciw iax nas-saemon ieopww ciwmynos npw nonyuenww
acwmmeipwunon wnopmauww. Paoia nposozwnacs c pasp-som s 25nei
zsymn yuen-mw: 82-neinwm npoeccopom Konymwncxoro ynwsepcwieia s
CTA .wnsnmom Bwxpw w ero onee monoz-m xonneron (60nei) L+enmcom
Mwppnwcom ws Kempwz+cxoro ynwsepcwieia s Benwxopwianww.
B uem cyis oion paoi-? B +wsnw cnnoms w pnzom sosnwxaxi cwiya-
uww, xorza nxzw, xoiop-e zon+n- npwnwmais sa+n-e pemenwn, nonyuaxi
sauaciyx npoiwsopeuwsyx, i.e. acwmmeipwunyx wnopmauwx. Henonnan
wnopmauwn mo+ei wmeis sa+n-e cipaierwuecxwe nocnezciswn, nooiomy
wccnezosanwn -nw nanpasnen- na nowcx oiseia na sonpoc, xax zon+n-
npwnwmaiscn pemenwn s ycnoswnx pasnwun-x ciwmynos.
Harpa+zenn-e npwmenwnw csow wccnezosanwn s cepe oxonomwxw.
.wnsnm Bwxpw coszan mozens onpezenenwn nozoxoznoro nanora npw conx-
zenww ananca npwnuwnos oexiwsnociw w cnpaseznwsociw, xorza npasw-
iensciso nonyuaei npoiwsopeuws-e csezenwn o zoxozax rpa+zan. A uepes
ueisepis sexa oiy mozens ycosepmencisosan L+enmc Mwppnwc.
Ho zann-m Opranwsauww oxonomwuecxoro coipyznwuecisa w passwiwn,
onynwxosann-m s ceninpe 1996r., neowuwansn-m, no npwsnann-m uem-
nwonom mwpa no copy nanoros s xonue XXs. nsnneicn neonsman Lanwn,
rze onw cociasnnxi 51,7% sanosoro nauwonansnoro npozyxia (BHH).
Ha siopon ciynenw nanorosoro nsezeciana Tseuwn (50,2%), na
ipeisen Bensrwn (45,9%). Hpw oiom xopomo swzno, uio onazaienw so-
noia w cepepa zosonsno cymecisenno oiopsanwcs oi pons-.
B onsmwncise npom-mnenno passwi-x rocyzapcis nanorw cociasnnxi
oi 35% zo 45% BHH. Ecnw ssnis oizensno Banaznyx Espony, x xoiopon
npwnazne+wi nonoswna Poccww, io cpeznwn yposens cociaswi 40,8%.
484 HACTB V. HAHOFH 485 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
CTA w Hnonwn eme nw+e scero 27%.
Cornacno nocianosnenwx snacien xwiancxoro ropoza Tnnsuswns, c sne-
paun-x cemenn-x nap, nauwnan c wxnn 1996r., sswmaeicn csoero poza
nanor na rpex. Bnaciw pemwnw nanarais mipa zo 1000xanen (120zon-
napos) na cynpyros, ne saperwcipwposasmwx zon+n-m opasom csow cemen-
n-e oinomenwn. Tem +e nocianosnenwem ssoznicn onee +ecixwe npaswna
zeniensnociw pasnwun-x xnyos snaxomcis w paun-x arenicis. Onw zon+-
n- ieneps ipeosais oi csowx xnwenios, wmymwx napinepa, paspemenwn na
pax, xoiopoe yzei s-zasaiscn mecin-m xpo perwcipauww rpa+zancxoro
cocionnwn. Bpaun-m arenicisam sanpemeno noz-cxwsais +enwxos w neseci
ws uwcna wnocipanues.
Ciaiwciwxa ycianoswna, uio uwcno saxnxuenn-x paxos so Ipanuww s
1997r. sospocno na 10%. Oio naws-cmwn noxasaiens pocia c 1970-x rr.
Cneuwanwci- nonaraxi, uio paciymee uwcno paxos mo+ei oxasaiscn npe-
xoznmwm nsnenwem, w o+ncnnxi ero cxopee wsmenenwem nanorosoro saxo-
nozaienscisa, xoiopoe ciaswi co+wienscisyxmwx s nesaperwcipwpyemom
paxe s nenaronpwninoe nono+enwe npw wcuwcnenww nozoxoznoro nanora.
Kaxwm - nw -n npwpoci paxos, wx omee xonwueciso oiciaei oi noxa-
saienen npomn-x nei. B 1972r. so Ipanuww oopmwnw csow cemenn-e oi-
nomenwn 416i-cnu nap, a s 1996r. 279i-cnu.
Lxon-ino, uio s namw znw ne sa-i- nexoiop-e ciapwnn-e nanorw.
Tax, azmwnwcipauwn ropoza ropnnxos Texenw Tanz--Kyprancxon onaciw
(Kasaxcian) ssena nnaiy sa neunon z-m. Bnazensu- uacin-x zomos c naua-
na nosoro oionwiensnoro cesona 1995r. zon+n- -nw nnaiwis sa xa+zyx
neunyx ipyy oi 500zo 800ienre s saswcwmociw oi ioro, uem ionni yr-
nem wnw masyiom. Hozcuei- noxasanw, uio oia ciaisn pacxoza cianei no-
rnomais nouiw cezsmyx uacis sapnnai- ropo+anwna.
Mecin-n censcosei cena Cemennwxoso ycianoswn cson nanor na p--
anxy. On yzei sswmaiscn co scex npwes+wx, xoiop-e npws-xnw noswis
p-y s mecin-x sozoemax na xannsy. Ho cnosam coipyznwxos xpaeson
npoxypaiyp-, sa 1997r. s Kpacnonpcxom xpae -no sawxcwposano cs-me
80nozon-x axios cpeznesexosoro nanoroono+enwn. Hanpwmep, s ropozxe
Boroion pemwnw sswmais 30-npouenin-n nanor c npwes+wx npozasuos na
npaso npoza+w xnea. B Kancxe ycianosnen nanor na paspemenwe wsroios-
nnis neuaiw. A pacnopn+enwem rnas- Hapiwsancxoro panona nonoswna
scex nanaraem-x cyzom mipaos nanpasnneicn na cuei camoro cyza.
Oman ciowmocis wmymecisa es zoxymenios, s-nsnennoro mocxoscxw-
mw nonwuencxwmw ionsxo s 1997r. npes-cwna 2mwnnwona zonnapos. Hpw-
snais wmymeciso ecxosn-m, cornacno poccwncxomy saxonozaienscisy, wme-
ei npaso ionsxo cyz.
Becnpeuezeninoe cyzenoe paswpaiensciso cocionnocs s espane
1998r. s -epemymxwncxom me+mynwuwnansnom cyze Mocxs-. Banwmasmwe
uen-n cxnaz iosap- napoznoro noipenenwn, na xoiop-e ne oxasanocs zo-
xymenios, -nw npwsnan- ecxosn-mw w nepezan- s cocisennocis rocy-
zapcisa. B npecc-uenipe Mocxoscxon nanoroson nonwuww coomwnw xop-
pecnonzeniy rasei- Hos-e wszenwn, uio s xoze nposepxw oznon ws cio-
nwun-x wpm nonwuencxwe onapy+wnw maccy iypeuxwx w xwiancxwx wsze-
nwn. Homemenwe omoye+wma, pacnono+ennoro na ieppwiopww ro-Ba-
naznoro oxpyra Mocxs-, oxasanocs yxsansno sawio xo+an-mw xypixamw,
nepuaixamw, mepcinn-mw mapamw, ranciyxamw, nozapoun-mw naopamw w
zeicxwmw wrpymxamw. -io- nepecuwiais sce iosap-, nonwuencxwm nona-
zownacs nezenn. Oznaxo s yxraniepcxwx zoxymeniax wpm- o iosapax ne
rosopwnocs nw cnosa. Bwsnecmen- ne cmornw npez+nswis za+e yuein-e zo-
xymeni-. Tem ne menee ozwn ws npeznpwnwmaienen npezociaswn nonwuenc-
xwm naxnazn-e c pexswswiamw nexwx wpm. Hpw nposepxe +e s-ncnwnocs,
uio nw oznoro ws yxasann-x npeznpwniwn ne cymecisyei.
Use+ais scipeu c nanoros-mw opranamw n-iaxicn mnorwe npeznpwnw-
maienw. Lnn oioro wzyi na pasn-e maxwnauww, nanpwmep, perwcipwpyn
csow wpm- noz pasn-mw azpecamw.
Hauansnwx .npasnenwn nanoroson nonwuww no Mocxoscxon onaciw
Anaionwn Twios sanswn, uio s nozmocxosnom Tpowuxe coipyznwxamw Ie-
zepansnon cny+- nanoroson nonwuww Poccww (ICHH) -na s-nsnena
zsyxxomnainan xsapiwpa, na azpec xoiopon -nw saperwcipwposan-
1100wpm. Bnpouem, oio ne pexopz: s ipexxomnainon xsapiwpe na Kyiy-
soscxom npocnexie s Mocxse, cornacno zoxymeniam, pasmemanwcs
6000xpwzwuecxwx nwu.
Me+zy nanoroson nonwuwen w sseszamw ocipaz-, -saei, cxnaz-sa-
xicn nenpoci-e ssawmooinomenwn no nosozy ynnai- apiwciamw nanoros s
xasny. B asrycie 1997r. ICHH s-paswna cepsesnyx osaouennocis iem,
uio mnorwe zenienw poccwncxon ocipaz- w cnopia zonycxaxi cepsesn-e
napymenwn nanorosoro saxonozaienscisa. Hanorosan nonwuwn ornacwna cso-
eopasn-n uepn-n cnwcox snamenwiocien, sa xoiop-mw uwcnnicn nanoro-
s-e rpemxw.
Losopni, uio ceroznnmnwn mwp ssesz ocipaza, ieaip, cnopi oio
mwp cymacmezmwx zener. Ho csezenwnm rasei- Usseciwn oi 27asrycia
1997r., nonynnpn-e ocipazn-e wcnonnwienw nonyuaxi oi 5zo 20i-cnu
zonnapos sa ozno s-ciynnenwe, a s onwin-x noun-x xnyax s necxonsxo
pas onsme. Bo mnorwx cnyuanx pacuei wzei nanwun-mw, es xaxon - io
nw -no wnancoson zoxymeniauww. U oio spoze - ionsxo cam-n npocion
npwmep non-iox yxoza oi nanoroono+enwn. Honsnnxicn w nos-e, onee
wsompenn-e cxem- coxp-iwn zoxozos. B-saei, uio so spemn raciponen sce
zoxymeni- oopmnnxicn na nozciasn-x nwu. B uennx yxnonenwn oi ynna-
i- nanoros coszaxicn nocpeznwuecxwe wpm--oznoznesxw, xoiop-e npexpa-
maxi csoe cymecisosanwe nocne nposezenwn oznoro xonuepia. Hexoiop-e
raciponwpyxmwe xonnexiws-, uio- sanwswis onaraemyx nanorom cymmy
s-nnai, sxnxuaxi s cson cocias mepis-e zymw. Hanoroson nonwuwen,
nwmei raseia, s-nsnen- mnorouwcnenn-e cnyuaw napymenwn nanorosoro sa-
xonozaienscisa rocyzapcisenn-mw wnapmonwnmw, xoiop-e sauaciyx s-c-
iynaxi nocpeznwxamw me+zy apiwciom w nynwxon. Tax, c Benropozcxon
wnapmonww sa yxasann-e napymenwn ss-cxano 1,6mwnnwapza pynen, c
Marazancxon 2,8mwnnwapza, c Kpacnonpcxon 2,2mwnnwapza pynen.
Hanorosan nonwuwn, no ysepenwnm ee pyxosozwienen, snazeei cnocoa-
mw s-nsnenwn uepnoro nana. Bezs zensram csoncisenno maiepwanwso-
saiscn s swze wnomapox, xsapiwp, oconnxos...
Ho coomenwx nanoroson wncnexuww, nauwnan c 1993r. snamenwian
mexcwxancxan ienessesza Beponwxa Kacipo (wssecinan nam no cepwany Bo-
486 HACTB V. HAHOFH 487 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
rai-e io+e nnauyi) nocionnno yiawsana csow mwnnwonn-e nes-e zoxoz-
oi xonipaxios c iaxwmw xpynnenmwmw wpmamw, xax Hencwxo, Koxa-
Kona, Konreni, Hanmonws, na pexnamy wx npozyxuww. Umn camon
ssesz-, eciecisenno, nwrze, nw s xaxwx zoxymeniax ne wrypwposano. Ee
zosepenn-mw nwuamw -nw ee mais, snazenwua xocmeiwuecxon wpm- Co-
xoppo Kacipo Ansa, ee pai Xoce Ansepio w nomomnwua oznoro ws pyxo-
sozwienen Teneswc-, nwsxan nozpyra Beponwxw Cecwnwn Mopanwc.
B e+eroznon zexnapauww ona yxas-sana ionsxo ie cymm-, xoiop-e owuw-
ansno nonyuana oi mexcwxancxoro ieneswzenwn, xax sezyman nonynnpnon ie-
nenporpamm- w xax wcnonnwiensnwua rnasn-x ponen s ienecepwanax.
Hapymenwe saxona scxp-nocs cosepmenno cnyuanno, xorza rnasa oznon
ws mexcwxancxwx wpm no ioprosne nezsw+wmocisx, nexio .ro Copwano,
onapy+wn, uio sce nes-e xonipaxi- Beponwxw Kacipo w unenos ee cemsw
-nw naneuaian-... na nanxax ero wpm-, x iomy spemenw y+e oanxpo-
iwsmencn. Onacancs cyzenoro paswpaienscisa, wsnecmen cam nswncn s
nanorosyx wncnexuwx w naciyuan na ienesseszy. Leno nonyuwno mwpo-
xyx omecisennyx ornacxy. Penyiauwn Beponwxw Kacipo w ee xapsepa rpo-
swnw -is wcnopuenn-mw nascerza.
Mwnwciepciso wnancos onynwxosano owuwansnoe sansnenwe o yx-
p-iww axipwcon zoxozos nouiw na 8mwnnwonos zonnapos. Oznaxo s nopnzxe
wcxnxuenwn, yuwi-san ee mwposyx wssecinocis, mwnwciepciso ssnno noz
samwiy nxwmwuy ienespwienen, o+ncnws oio zocaznoe nezopasymenwe
ee nonn-m nesezenwem (Ona nwuero ne snana! Bce zenanocs sa ee cnw-
non!) w wnancos-m xpwswcom, paspaswsmwmcn s cipane s 1994r. (Ha-
uwonansnan sanxia oecuenwnacs nouiw s ipw pasa!). Tenessesze -n zan
cpox, uio- npwseciw csow wnancos-e zena s nopnzox. En -no npeznw-
cano s-nnaiwis, za w io c nonpasxon na zesanssauwx, nwms cymmy ee sa-
zon+ennociw oxono 500i-cnu zonnapos. C zpyrwmw nennaiensmwxamw,
nesswpan na nwua, nanorosan nonwuwn oxozwicn xpyio.
Tax, s nauane 1997r. sa coxp-iwe mwnnwonn-x zoxozos -n apeciosan
w npenposo+zen s zonrosyx nmy renepansn-n zwpexiop xpynnenmen cio-
nwunon rasei- .nwsepcans Xyan Ipancwcxo, wnw Opiwc. Kciaiw, mnorwe
mexcwxancxwe nysopwmw npeznouwiaxi mecnuwmxo-zpyron nposeciw s ixps-
me, a ne pacciaiscn co csowmw zensramw.
-emnwon mwpa no oxcy mexcwxaneu Xynwo Cecap -asec ws-sa neynna-
i- zonros -n s-ny+zen ciais nesosspamenuem w nouiw roz cxp-sancn
oi cyzenoro npecnezosanwn sa rpanwuen.
Ussecin-n wsnecmen mwnnwonep Kapnoc Hepansia, nezonnaiwsmwn
nanorw s cymme nouiw noniopa mwnnwona zonnapos, s-ny+zen -n sanna-
iwis mipa, s nnis pas npes-masmwn cymm- ero zonra.
.uwi-san snauwmocis nanoros znn nopmansnon +wsnezeniensnociw ro-
cyzapcisa, yxnonenwe oi wx ynnai- naxasyemo w ciporo xapaeicn. Usseci-
noro amepwxancxoro ranrciepa Ans Kanone, neoznoxpaino wserasmero npa-
socyzwn no oswnenwnm s yronosn-x npeciynnenwnx, yzanocs nocazwis s
ixpsmy wmenno sa yxnonenwe oi nanoros. Cornacno zann-m, npwsezenn-m
pyxosozwienem CBL Maprapei Pwuapzcon s xonue 1996r. na cnymanwnx s
Konrpecce no wioram 1995r., ezepansn-n xz+ei CTA nwmwncn npw-
mepno 200mwnnwapzos zonnapos s swze ne s-nnauenn-x s ycianosnenn-e
cpoxw nanoros oizensn-mw rpa+zanamw w xopnopauwnmw, a iax+e s swze
mipaos sa npocpouxy nnaie+en.
B Uianww, no zann-m rasei- Uns cone 24ope, uacin-e npeznpwnw-
maienw cxp-saxi zo 60% csowx zoxozos oi ynnai- nanoros. Lnn menxoro w
cpeznero npeznpwnwmaienn cam-n o-un-n npwem znn neynnai- nanoros w
mipaos oio o+nsnenwe anxpoicisa wnw npezociasnenwe wnancos-m
opranam cswzeienscis o iom, uio ananc npeznpwniwn csezen c zewuwiom
wnw c nynes-m noxasaienem. B 1996r. iaxwx npeznpwniwn s Uianww
nacuwi-sanocs 52,7% ws scex zencisyxmwx.
Mwnwciepciso wnancos Uianww s 1997r. npez+nswno Lyuano Hasa-
poiiw cuei na 6mwnnwonos zonnapos, xoiop-e on zon+en s-nnaiwis s xa-
uecise nanoros c cymm, nonyuenn-x wm sa xonuepin-e s-ciynnenwn sa rpa-
nwuen. Benwxomy ienopy -no zano 60znen znn ioro, uio- paccuwiaiscn
c zonrom. B npoiwsnom cnyuae emy rposwn xpynn-n mipa.
C nanoros-m sezomcisom Uianww myixw nnoxw. B mae 1982r. sname-
nwian wiansnncxan axipwca Cow Lopen -na s-ny+zena nposeciw
18znen s wiansnncxon ixpsme sa neynnaiy nanoros. He cnacnw nw scemwp-
nan wssecinocis, nw scenapoznan nxoss.
B Tseuww zoxoz- xoniponwpyxicn c ocoon imaiensnocisx, npwuem y
scex rpa+zan. Byzs io wsnecmen wnw azsoxai, ssesza moy-wsneca wnw
cam xopons. E+erozno xa+z-n msez nonyuaei no nouie nanx nanoroson
zexnapauww, xoiop-n on onsan sanonnwis w nepecnais opaino s iouno
yxasann-n cpox. B zexnapauwx on onsan snocwis sce swz- nonyuenn-x
cpezcis, sxnxuan sarpanwun-e nepesoz- zener c o+ncnenwem wx npowc-
xo+zenwn. Tsezcxwe xymwp- nynwxw s-coxo uini saxon w xonnwxios c
nanoros-mw opranamw ciapaxicn ne wmeis. Bsesz s oiom rocyzapcise
za+e ciasni s npwmep. Cxa+em, nonynnpnyx rpynny 1970-x 1980-x
ABBA scerza xsanwnw s npecce sa zopocosecinyx ynnaiy nanoros.
A nnaiwna w nnaiwi cymm- senwxan ueisepxa secsma npwnwun-e. Ozno
spemn ABBA no ynnaie nanoros s msezcxyx xasny za+e xonxypwposana c
asiomownsn-m xonuepnom Bonsso.
B Unzonesww e+erozno nynwxyeicn cnwcox 200uacin-x xomnanwn w
wswuecxwx nwu, ynnaiwsmwx cam-n xpynn-n nozoxozn-n nanor. Ux oime-
uaxi nouein-mw rpamoiamw, xoiop-e no ipazwuww spyuaei npeswzeni rocy-
zapcisa. Oznospemenno swnosnwxw iop+ecisa nonyuaxi nanoros-e nocna-
nenwn. Kpome ioro, nynwxauwn cnwcxa zopocosecin-x nanoronnaiensmw-
xos zenaei wm xopomyx pexnamy, cnococisyn pociy asiopwieia.
Hanorw w ssesz- nponema ne nosan. B 1926r. B. Manxoscxwn na-
npaswn s Lyepncxyx nanorosyx xomwccwx sansnenwe cnezyxmero cozep+a-
nwn: Bswzy ioro, uio panonnan xomwccwn Henipansnoro panona s saceza-
nww csoem 30oxinpn ne npwnnna s coopa+enwe scex pacxozos, yxasann-x
mnon, npomy nepecmoipeis moe zeno w cnwswis nanor w mipa zo mwnw-
mansn-x pasmepos, npwnwman s coopa+enwe sce ocoennociw nooiwuecxon
paoi-
Komwccwn, paccmaipwsasman sansnenwe Manxoscxoro, nocianoswna:
Honwswis zoxoz zo 4968p..
B 1997r. Kommepcani+ (|1213) opaiwnacs x wssecin-m poccw-
nnam c sonpocom Bam zener na nanorw +anxo?. Laseie oiseiwnw:
488 HACTB V. HAHOFH 489 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Kcenzz Honamopena, ttannmz npotmcep znopmazonnmx npotpamm
Oomecinennoto Pocczzcxoto ietenztenzz (OPT):
Ianxo, noiomy uio n npaxiwuecxw ne nonssyxcs iemw naramw, na
xoiop-e, xax cuwiaeicn, wzyi nanorw nanpwmep, mezwuwncxwm ocny+w-
sanwem; mow zeiw ne xozni s rocyzapcisennyx mxony; mow pozwienw ne
+wsyi na ozny ionsxo nencwx; soome y menn nei nwxaxwx cycwzwn wnw
nsroi. A eme oio rocyzapciso nnoxo menn samwmaei, ne ywpaei cner c
ynwu, s xonue xonuos, ne ca+aei usei- na xnymax nooiomy mne +anxo
nnaiwis nanorw.
Ceptez Kpmton, nene:
...Hanorw scem yzei ne +anxo oizasais iorza, xorza m- yzem uei-
xo snais, na uio onw wzyi.
Btatzmzp Bpmnaton, npetnpznzmaietn:
La mne zensrw w ne ny+n-. H +e cocisennwx, sa sce nnaiwi wp-
ma. H em s csoem peciopane, es+y na csoen mamwne, +wnse y menn csoe
na ieppwiopww wpm- xsapinnaiy nnaiwis ne nazo. A nanorw sce-iaxw
s-roznee nnaiwis, uem ne nnaiwis, ouens y+ mipa- onsmwe.
Koncianizn Boponoz, tenyiai Foctymm:
Lensrw ne +anxo oizasais ionsxo iorza, xorza xa+zan xonenxa cia-
noswicn npospaunon w zociynnon znn xoniponn. B-no - xopomo, ecnw -
namw nanorw ne cnococisosanw xoppynuww.
Pa Taxzpon, ttannmz petaxiop Kommepcani-Daily:
Mne aconxino ne +anxo, noiomy uio sce asiomaiwuecxw s-uwiaei
yxraniepwn. Boi ecnw - n pan oiw zensrw s pyxw w oinocwn xyza-nw-
yzs, iorza -no - nenpwnino. Ho ipainicn oiw zensrw npocio eszapno.
Bapnnaiy ne nnaini, w s io +e spemn, no nocneznwm zann-m, 15ipwnnwo-
nos uenes-x cpezcis, s-zenenn-x na sapnnaiy, wcipauen- ne no nasnaue-
nwx. U nwxio sa oio ne oiseuaei.
Bzuectan Utpynon, tenyiai Foctymm:
-ecino rosopn, +anxo. Onw nenonnino xyza yxozni wnw passopos--
saxicn. Ho n xouy nnaiwis nanorw, oznaxo ciapaxcs oio ne zenais. H zy-
max, uio c oiwmw zensramw n nyume ynpasnxcs, uem rocyzapciso, npwuem s
omerocyzapcisenn-x uennx.
Mazxt Xotopxoncxzz, npeszteni xoncatizntonoz xomnanzz
Business Management International:
Kaxwe-io nanorw nnaiwis, xoneuno, nazo. Tem ne menee nwuno n npo-
iws onsmoro npaswienscisa c onsmwmw sapnnaiamw, a cnezosaiensno
s-coxwmw nanoramw. H ne sepx, uio rocyzapciso, za+e s uennx omecisen-
noro nara, mo+ei pacnopnzwiscn mowmw cpezcisamw nyume, uem n cam.
Batepzz Honotnopcxaz, tztep napizz ,emoxpaizuecxzz coms:
Ecnw - n nnaiwna, io mne -no - ouens +anxo oiwx zener...
Btatzmzp Cemato, tenyiai Foctymm:
Hei, ne +anxo. H nnauy nanorw ionsxo co csoen zenyiaicxon sapn-
nai-. Bmecie c iem n nonwmax peson- iex, xio nnaiwi onsme w nezoso-
nen oiwm. H ysepen, uio onw ne zon+n- onnauwsais ws csoero xapmana
omwxw rocyzapcisa.
Bazntzn At+zen, npeszteni xonepna Ciotza:
Hanorw nnaiwis ne +anxo, a soi zensrw oizasais +anxo.
Beponzxa ,otzna, oapt:
Ecnw - mow sapaoixw -nw azexsain- yposnx moero opasosanwn,
moero isopuecisa w, cooiseicisenno, sosnwxana - neoxozwmocis nnaiwis
nanorw, io n - wx oiuwcnnna es ssyxa.
Fatzna Ciaponoziona, tenyiai Foctymm:
Bcerza +anxo oizasais csow zensrw rocyzapcisy. Bzsonne +e +anxo
oizasais wx iaxomy rocyzapcisy, xoiopoe m- wmeem ceroznn.
Bopzc 1etopon, tenyiai Foctymm:
B omem, mne ne +anxo, no ecnw nocmoipeis na nwua iex, na xoro
onw ipainicn, io zenciswiensno cianoswicn +anxo.
Bameciwiens nauansnwxa Locyzapcisennon nanoroson wncnexuww no
Mocxoscxon onaciw Bopwc -ann-rwn rosopwi: Lnn s-nsnenwn napymwie-
nen nanoros-mw opranamw wcnonssyeicn wnopmauwn, nonyuennan s xoze
zoxymeniansn-x nposepox nanoronnaiensmwxos-opranwsauwn na npezmei co-
nxzenwn nopnzxa npwmenenwn xoniponsno-xaccos-x mamwn npw ocymecis-
nenww zene+n-x pacueios c nacenenwem. Hposepnxicn iopryxmwe rpa+za-
ne na p-nxax w ynwuax ropoza, na iopros-x iouxax, npwnazne+amwx wnw
apenzyem-x y zpyrwx wswuecxwx nwu... M- nonyuaem csezenwn, nociynax-
mwe oi npeznpwniwn, opranwsauwn w yupe+zenwn o s-nnaie wswuecxwm
nwuam zoxoza ne no meciy ocnosnon paoi-. Ucnonssyxicn zann-e opranos
mecinoro camoynpasnenwn, ocymecisnnxmwx perwcipauwx npeznpwnwmaie-
nen, zpyrwx opranwsauwn, s-nonnnxmwx perwcipauwx w nwuenswposanwe,
zann-e nacnopino-swsos-x nozpaszenenwn, mwrpauwonnon cny+-, cny+-
ipyzoyciponcisa w sanniociw, csezenwn iamo+enn-x opranos, opranos +w-
nwmno-xommynansnoro xosnncisa, mecin-x azmwnwcipauwn, anxos, iypwc-
iwuecxwx wpm w zp. Bcn wnopmauwn rpynnwpyeicn no xa+zomy rpa+zanw-
ny, ananwswpyeicn, nposepneicn, w npw neoxozwmociw rpa+zane npwsnexa-
xicn x nanoroono+enwx. B anpene 1996r. s szanww Hauwonansnoro ap-
xwsa s Bamwnrione oixp-nacs s-ciasxa Bnaxw ysa+enwn w coxposwma:
zap- zsenazuaiw npeswzeniam. B oxcnoswuww npezciasnen- onee zsyx-
coi npezmeios, s camoe pasnoe spemn nozapenn-x npeswzeniam
CTA rpa+zanamw cipan-. Losopni, nozroioswis iaxyx s-ciasxy -no ne
npoci-m zenom. B xpanwnwmax npeswzenicxwx wnwoiex w s nozsanax
Benoro zoma xpannicn ne menee 250i-cnu nozapxos, npenoznecenn-x npe-
swzeniam ne ionsxo ws uyscisa ysa+enwn w nxsw, no w s snax npoiecia
npoiws wx nonwiwxw. Bnaioxw yisep+zaxi, uio sce oiw nozapxw oipa+axi
xapaxiep w nwun-e npws-uxw camwx npeswzenios. Tax, Kapiepy, xax npasw-
no, zapwnw sce, uio iax wnw wnaue csnsano c apaxwcom. Penran -n sasa-
nen ceznamw, a Knwniony sce spemn nanomwnaxi o ero npwcipaciww x wrpe
na caxcoone. Hpeswzeni- nocneznwx nei nonyuaxi npwmepno 40nozapxos
s zens.
Iypnan Lensrw nassan oio Hozapoun-m nanorom w sameiwn, uio
zopor ne nozapox, a snwmanwe x nemy nanoros-x opranos.
Oxas-saeicn, nozapxw onaraxicn nanorom. Hpasza, ne sce. Hoz nano-
roono+enwe nonazaxi nozapxw, yzosneisopnxmwe xax mwnwmym ipem ycno-
swnm:
1) Hozapox zon+en -is zoporwm. Ho saxony onaraeicn nanorom sce,
uio ciowi zopo+e 80mwnwmansn-x sapnnai.
490 HACTB V. HAHOFH 491 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
2) Hanorom onaraxicn nozapxw, sxoznmwe s orosopenn-n saxonom ne-
peuens: nezsw+wmocis (zoma, xsapiwp-, zauw, semnn), ipancnopin-e cpez-
cisa (asiomownw, nxi-, moiopn-e nozxw w npou.), xsenwpn-e w aniwxsap-
n-e wszenwn, anxoscxwe sxnaz-, sanxia wnw uenn-e ymarw.
3) Iaxi zapenwn zon+en -is onsaiensno yzociosepen noiapwycom,
xoiop-n, cocisenno, w coomwi nanoroson wncnexuww o nozapxe.
Hozapoun-n nanor npwxozwicn nnaiwis scem, no sauem cnemwis? Lo+-
zwiecs wssemenwn: nei wssemenwn nei nanora.
Hanorom ne onaraxicn nozapxw cynpyros, npwuem nesaswcwmo oi ioro,
smecie onw +wsyi wnw nei.
B 1998r. uemcxan raseia Lwzose noswn- npezana rnacnociw oip--
sox ws nonyuennon oi oxcnepios mwposon iaenw o ssnixax. Hanxzenwn
sa 1997r. Me+zynapoznoro sanxinoro onza w Bcemwpnoro anxa oxsai--
sanw 59rocyzapcis. B ianwuxe cipan necxonsxo mensme, no ona zaei zoc-
iaiouno mwpoxwn osop. Usmepenwe sezeicn oi 10annos (mwnwmym ssn-
iox) zo 2annos (maxcwmym ssniox). Tax uio zaiuane w wnn- moryi sa-
xonno npewcnonnwiscn uyscisom nauwonansnon ropzociw s oiwx cipanax
xoppynuwn caman nesnauwiensnan. Hepeneuai-san oiw zann-e, LL
(09.09.1998) oimeuaei, uio poccwnnwny, ys-, onnis ne ociaeicn nwuero
wnoro, xax yezwiscn, uio w ssnixam m- snepezw nnanei- scen. Poccww
yciynaei za+e onsmwnciso naiwnoamepwxancxwx cipan, xoiop-e scerza
nouwianwcs useinwxom npoza+nociw w nozxyna. Hapnzy c Konymwen m-
nwms uyis-uyis ne zoinrwsaem zo 2-annsnon oimeixw, osnauaxmen m-cnw-
m-n npezen xoppymnwposannociw.
Lanwn 10, Ipanuwn 6,6
Iwnnnnzwn 9,5 Hnonwn 6,6
Tseuwn 9,3 Ucnanwn 6,0
Hosan Benanzwn 9,3 -wnw 6,0
Kanaza 9,1 Lpeuwn 5,3
Lonnanzwn 9,0 Bensrwn 5,3
Hopserwn 9,0 Benrpwn 5,2
Ascipanwn 8,9 Uianwn 5,0
Lxxcemypr 8,7 Tansans 5,0
Lxxcemypr 8,7 Mananswn 4,3
Anrnwn 8,3 Kopen 4,3
Upnanzwn 8,3 Kwian 3,0
Lepmanwn 8,2 Tawnanz 3,0
Uspawns 8,0 Apreniwna 2,9
C T A 7,7 Benecyona 2,8
Ascipwn 7,6 Unzwn 2,8
Lonxonr 7,3 Mexcwxa 2,7
Hopiyranwn 7,0 Poccwn 2,2
Konymwn 2,2
Oznaxo ne nazo nyiais uaes-e co ssnixon. Hanpwmep, wnzoneswncxomy
zensuy, oi-sasmemy cpox s cionwunon ixpsme, zosonsno nerxo yzanocs
opranwsosais noer. On yrosopwn cipa+nwxa oiseciw ero s ropozcxyx ons-
nwuy na npezmei na npezmei mezwuwncxoro ocnezosanwn. Eciecisenno, ws
onsnwu- npeciynnwx ne sepnyncn. .nwuenn-n s cozencisww noery cipa+-
nwx npezcian nepez cyzom no oswnenwx s snocinom napymenww cny+e-
n-x onsannocien w s nonyuenww ssniox. On, oznaxo, pemwiensno oipwuan
ssniounwueciso, cc-nancs na io, uio cuen nonyuennyx wm cymmy (npwmepno
480zonnapos) sosce ne ssnixon, a uaes-mw sa oxasannyx ycnyry.
Hy w myrxw!
Kax sosyi samero nanorosoro wncnexiopa?
A ero ne sosyi, on cam npwxozwi.
Losopni, uio cam-n xypsesn-n cnyuan oio, cocisenno rosopn, camo
nanoroono+enwe. Hemeuxwn wciopwx Lxniep Tmenszepc cnpamwsaei:
Kax cnyuwnocs, uio uenosex nonoswny wnw onee csoero uecino sapaoian-
noro zoxoza oizaei oxoinmencn sa nanorom xasne es npasa ipeosais sa
oio xaxon-nwo oiseinon ycnyrw?
Ho cnosam H.U. Typrenesa: Hanorw, wnw, onpezenwiensnen cxasais,
zypn-e cwciem- nanoros, -nw oznox ws npwuwn, xax swzno ws wciopww,
uio nwzepnanzu- czenanwcs nesaswcwm-mw oi Ucnanww, msenuapu- oi As-
cipww, pwcnanzu- oi Lanww, w, naxoneu, xasaxw oi Honsmw... Kpome
ioro, opsa cesepoamepwxancxwx xononwn Anrnww sa nesaswcwmocis
(17751783rr.) -na so mnorom oycnosnena npwnniwem anrnwncxwm nap-
nameniom saxona o reposom cope (1763r.), xoiop-n saiparwsan wniepec-
nouiw xa+zoro +wienn xononwn, iax xax nanoramw onaranwcs scn xommep-
uecxan zeniensnocis, cyzenan zoxymeniauwn, nepwozwuecxwe wszanwn w i.z.
Hauano nenocpezcisenn-x soenn-x zenciswn socciasmwx wciopwxw oinocni
x onwsozy iax nas-saemoro Bocioncxoro uaenwiwn (1773), xorza anrnwnc-
xoe npaswiensciso npezociaswno Oci-Unzcxon xomnanww npaso ecnomnwn-
noro ssosa uan s cesepoamepwxancxwe xononww. Tamo+enn-e nsroi- axiw-
uecxw nociaswnw oiy xomnanwx sne xonxypenuww w nanecnw cepsesn-n yzap
no noswuwnm mecin-x ioprosues. B zexape 1773r. rpynna xononwcios
nponwxna na npw-smwe s nopi anrnwncxwe xopanw w s-pocwna s mope
onsmyx napiwx uan, uio oocipwno xonnwxi me+zy meipononwen w xono-
nwnmw.
Csnion Ioma Axswncxwn nas-san nanorw zossonennon opmon rpae-
+a. Lpyrwe nwcaienw Cpeznesexossn zonycxanw, uio oizensn-e nanorw wme-
xi xopomwe w cnpaseznws-e uenw, nanpwmep, sciynnenwe s pax zouepw
xnnsn wnw naop soncxa znn noxoza.
Hpw wsopeienww pasnwunoro poza nanoros, xa+eicn, nei rpanwu an-
iasww.
B Lpesnem Pwme cymecisosan iaxon nanor xax cop na sonoion senox
s xauecise s-pa+enwn uesapx sepnonozzannwuecxwx uyscis, a iax+e cop
sa npn-x znn ocnos wnw cop sa npwxnaz-sanwe neuaiw.
C nesanamnin-x spemen noz nanoroono+enwe noznazanw xocmeiwuec-
xwe cpezcisa cosepmencisosanwn +encxon xpacoi-.
492 HACTB V. HAHOFH 493 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Ba paxocoueianwe c npwxo+an epyi onsme, uem sa xpeciwn-, a
xpeciwn- cioni zopo+e, uem wcnosezs, nwcan I. Lapxnep. K nano-
ram oinocwicn w snamenwioe ius primae noctis npaso nepson nouw, npaso
cxsepena (eozana) na nonyuenwe noswnnociw no cnyuax saxnxuenwn paxa
iem wnw wn-m ws ero nozzann-x. Cnoso ius (npaso), s zannom cnyuae ynoi-
penennoe s snauenwe nanora, s zansnenmem npwseno x omwxe, nosiopen-
noe mno+eciso pas w s yuenwxax mnorwx cipan, w s npowssezenwnx wc-
xyccisa, nanpwmep s Ienwise Iwrapo. Ha camom zene, oio npaso npez-
ciasnnno coon nanor s yxsansnom cm-cne.
B-nw cneuwansn-e nanorw na cxaxos-x nomazen w oxwna+w, apxai w
xpy+esa, mexa w zpyryx oraiyx oze+zy, scesosmo+n-e zparouennociw w
yxpamenwn, a iax+e nanorw na neo-un-e swz- coopy+enwn w nocipoex,
nanpwmep, na s-ciynaxmwe opxep- w anxon-, onarasmwecn nanorom
snnois zo XX cioneiwn. Oioi iax nas-saem-n nanor na soszymnyx xononny
onsan csowm nonsnenwem ieopww, cornacno xoiopon opxep wnw anxon no-
xonicn xax - na soszymnon xononne, ocnosanwe xoiopon naxozwicn na sem-
ne, npwnazne+amen ropozy, s cwny uero wx nazne+wi onarais nanorom.
B ciwxax, nocsnmenn-x moinanzcxomy nooiy Poepiy Bepncy, C. Map-
max sameiwn:
A iax xax in+xwe nanorw
B ie znw nnaiwnw sa oxno,
Cwneno s cnanenxe yoron
Oxomxo myinoe ozno.
Hozon-n nanor na oxna w zsepw cymecisosan w so Ipanuww snnois zo
XIXs. Hanorosomy wncnexiopy npwxozwnocs nepecuwi-sais zsepw w oxna,
s-xozwsmwe na ynwuy. Oiwm o+ncnneicn cipannan apxwiexiypa mnorwx zo-
mos so Ipanuww, npaxiwuecxw ne wmesmwx zsepn-x w oxonn-x npoemos co
ciopon- ynwu-, +wienw xoiop-x nonssosanwcs npewmymecisenno snyipen-
nwm zsopwxom w cxnazom.
Hpw cmene apenzaiopa wnw nanzoria sa nonssosanwe semensn-mw w
necn-mw yrozsnmw ny+no -no snocwis zononnwiensn-n cop, npw upes-
mepnon oxcnnyaiauww neca npezycmaipwsanocs snecenwe iax nas-saemon
apenznon nnai- sa nonssosanwe necn-mw yrozsnmw wnw za+e nanor sa wx
onyciomenwe. Hpw oiom npeiensww o cions pasopwiensnon oxcnnyaiauww
neca sansnnnwcs nwms s iom cnyuae, ecnw uenosex nopmansnoro pocia, cio-
nmwn na nne, mor swzeis s nenocpezcisennon nwsociw eme nnis nnen.
Cymecisosan so spemena Lenpwxa II nanor na ywnciso, cop, sswmas-
mwncn s iex cnyuanx, xorza s npezenax semensn-x yrozwn xaxoro-nwyzs
nanzoria s ieuenwe nocneznwx meciw mecnues cosepmanocs ywnciso, pac-
xp-is xoiopoe ne yzanocs. Oioi nanor sswmancn s swze mipaa sa io, uio
moryi cnyuaiscn nozon-e semw, a iax+e s xauecise socnwiaiensnon mep-,
npwnniwe xoiopon cnococisosano onee snwmaiensnomy oinomenwx x ze-
nam, csnsann-m c ywncisom c uensx orpanenwn. Lann-n nanor sswmancn
s cnyuanx, xorza ywncisa ociasanwcs nepacxp-i-mw, a ne xorza wmn ywn-
u- -no wssecino, za+e ecnw on cam eme ne -n apeciosan.
B XIXs. s Anrnww ssenw nanor na paouwx coax, wcuwcnnsmwncn npo-
nopuwonansno uwcny coauswx xsocios s xosnncise. U anrnwuane nemeznen-
no nauanw xynwposais xsoci- csowm ciopo+es-m coaxam: zecxais, nei
xsocia nei nanora! Tax sosnwxna nopoza ecxsoci-x osuapox o-
iennos, coxpanwsmancn w no cen zens.
B 1901r. s Hencwnssanww (CTA) -n ssezen nanor znn iex, xio ne
+enwicn zo 40nei. Hanor zosonsno xpynn-n 100zonnapos s roz. Cuwia-
nw, uio oioi nanor ssozwicn na npezmei nocown zeswuam, xoiop-e zo
40nei ne ycnexi s-niw samy+.
Ussecin- iax+e repos-e nanorw p-uapen. Lnn pacxozos na oopony s
Anrnww sswmanwcs oco-e nanorw, sa+nenmwmw ws xoiop-x -nw zaicxwe
zensrw, cop, ssezenn-n nocne siop+enwn s cipany zaiuan s 991r. s xaue-
cise zanw znn ioro, uio- noyzwis zaiuan, ynnaiwsmwm nanwun-mw, noxw-
nyis Benwxopwianwx. Taxwm opasom, zaicxwe zensrw cianw neps-m s
mwpe nacionmwm nosemensn-m nanorom, nocxonsxy onw sswmanwcs c yxasanw-
em uenw copa pacxozos na oopony co scex semnesnazensues w apen-
zaiopos cooiseicisenno xonwuecisy rpa (semensnan mepa, pasnwunan no me-
cinocinm, oi 7zo 15rexiapos) yrozwn, nacuwi-sasmwxcn s wx wmenwnx.
Cnasa Bory, uio na spanse nomnwn nei! Bezs xyza - xaxoe scem nam
-no pasopenwe! nwcan L. Ionswswn.
B 80-x rr. XIXs. monozon anrnwncxwn spau Apiyp Konan Lonn npaxiw-
xosan s Cayicw (npwropoz Hopicmyia) w c ipyzom csozwn xonu- c xonuamw.
Ozna+z- nanoros-n wncnexiop coomwn emy, uio ero zexnapauwn o zoxozax
cosepmenno neyzosneisopwiensna. H cornacen, coxpymenno oise-
iwn emy Konan Lonns.
Coneinoe wcxycciso nacionsxo cswpencisyei s Lepmanww, uio cnezosa-
no - ycianoswis conein-n nanor, sameiwn L. Lenne.
Lo 1918r. s Hpyccww cymecisosan ipexxnaccos-n nanor, i.e. cam-e
xpynn-e nanoronnaiensmwxw xaxoro-nwo nacenennoro nynxia npw nposeze-
nww owuwansn-x s-opos w ronocosanww wmenw npaso na ipw ronoca, na-
noronnaiensmwxw cpeznero xnacca pacnonaranw zsymn ronocamw. B io +e
spemn ocnosnan macca wswpaienen, ne wmesmwx zoxozos soome wnw wmes-
mwx orpanwuenn-e zoxoz-, onazana npasom nwms na ozwn ronoc.
B Anrnww nozoxozn-m nanorom snauane onaranwcs ionsxo zomosna-
zensu-, o cocionnww xoiop-x mo+no -no cyzwis no snemnemy swzy zomos
npnmo c ynwu-. Lwms nocienenno nanorosan noswnnocis pacnpocipanwnacs
na xnacc-, ne snazesmwe zomamw.
Cam-m onsmwm ws nesamein-x, wnw neswzwm-x, nanoros nsnnxicn
ceroznn sceomwn nanor c oopoia, s xomnanwx x xoiopomy sxozni mano-
uwcnenn-e onee xpynn-e wnw menxwe nanorw na npezmei- noipenenwn w
na cneuwwuecxwe opm- wcnonssosanwn zoxozos. Bzecs cnezyei nassais
nanorw na nwso w iaax, w npe+ze scero na cwrapei-, a s nocneznee spemn
nanorw na neis, s uacinociw nanor na +wzxoe ionnwso, xoiop-n ssenw
cneuwansno znn nos-menwn uen- na masyi, uio nossonnno emy na pasn-x
xonxypwposais c yrnem.
M- ne mo+em npornoiwis xycxa xnea, naniw cee xposa, oino+wis
ipyzosoro rpoma s npouenin-x ymarax, uio- ne sneciw xonipwyuww
xnenomy, semensnomy, zomosomy wnw wp+esomy cnexynnniy, nwmei
nemeuxwn wnoco Maxc Hopzoy.
494 HACTB V. HAHOFH 495 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Homnwie, uio ws meciw nencos, xoiop-e s- s-no+wnw sa xa+zyx
ycipwuy, nnis c nonoswnon uwci-n rpae+, nanomwnan X. Bennox.
B Poccww s Tsepcxon onaciw -n oimenen nanor c snazensues zaun-x
yuacixos, xorza yswzenw, uio cymma nanora cociasnnei 600pynen, a wsse-
menwe nanoronnaiensmwxy 1500pynen.
Uiansnncxwn nwcaiens Amwnsxapa Hyswanw yisep+zan, uio nanoronna-
iensmwx n-iaeicn nepexwipwis rocyzapciso, a rocyzapciso nanoronna-
iensmwxa; neps-n cipemwicn ysepnyiscn oi nanoroson xsaixw rocyzapcisa,
siopon ne ynyciwis na+ws-.
B zeicxon cxasxe -wnonnwno ozwn ws nepcona+en Hpwnu Lwmon,
nomnwicn, rosopwi: C iex nop xax m- ssenw nanor na soszyx, s- cianw
mensme z-mais!. Cornacno snonne sspocnomy nocianosnenwx snacien xw-
iancxoro ropoza Tnnsuswn, nonswsmemycn s wxne 1996r., c snepaun-x ce-
menn-x nap sswmaeicn csoero poza nanor na rpex. Bnaciw pemwnw nana-
rais mipa zo 1000xanen (120zonnapos) na cynpyros, ne saperwcipwpo-
sasmwx zon+n-m opasom csow cemenn-e oinomenwn.
Uiansnncxwe spauw oimeiwnw, uio xonwueciso cipeccos-x cwiyauwn w
cepzeun-x npwciynos na Anennwnax e+erozno sospaciaei npwmepno s ozno
w io +e spemn no mepe npwnw+enwn 18wxnn oio nocneznwn cpox
nozauw nanoroson zexnapauww, iax nas-saemon opm- 740.
Losopni, uio nwxio ws nanoros-x wncnexiopos CTA nepsoro naopa ne
ymep csoen cmepisx, rpa+zanam ne xoienocs nnaiwis nanorw.
B Typuww w s Poccww nwuy, npezociaswsmemy wnopmauwx o nanoro-
som npeciynnenww wnw napymenww, nonaraeicn sosnarpa+zenwe. B Typuww
10% oi coxp-ion cymm-, s Poccww 10% oi cymm nanoros, nociynwsmwx
narozapn nonyuennomy coomenwx s xz+ei.
Republic Bank, anxoscxoe nozpaszenenwe amepwxancxon xomnanww
Republic Bankshares Inc., s nauane espann 2000r. czenan sansnenwe o
iom, uio oin-ne uepes Web-cani anxa (www. republicbankfl. com) nxon
+wiens CTA mo+ei sanonnwis zexnapauwx o zoxozax sa 1999r. w sanna-
iwis nanorw. Lnn oioro anx saxnxuwn cornamenwe c xomnanwen Intuit, s--
nycxaxmen nporpammnoe oecneuenwe, w ycianoswn na canie wx nonynnp-
nyx nanorosyx nporpammy Quickeno Turbo Taxo. Te, xio sannaiwi nanorw
uepes anx, yzyi wmeis npewmymeciso no cpasnenwx c iemw, xio ynnaiwi
wx ipazwuwonn-m cnocoom, s cnyuae nepennai- zensrw sepnyicn na
cuei nanoronnaiensmwxa -cipee. B saswcwmociw oi xonwuecisa w swza
sanonnnem-x opm nanoros-x zexnapauwn nosan anxoscxan ycnyra yzei
ciowis oi nynn zo 9,95zonnapos. Hpwuem znn ioro, uio- socnonssosaiscn
nos-m cepswcom, ne onsaiensno -is xnweniom Republic Bank.
Bensrwncxoe nanorosoe npaso ipaxiyei snazenwe zomos xax zoxoz, iax
xax s- oxonomwie na nanme +wnsn. Heyzwswiensno, uio ensrwncxwe
snazensu- zomos, ne nanzn s ieuenwe xaxoro-io spemenw +enaxmwx apen-
zosais wx, ciapaxicn -cipee wsaswiscn oi nezsw+wmociw.
Ha npwnazne+amwx Ucnanww Baneapcxwx ociposax, rze naxoznicn nony-
nnpn-e cpezw iypwcios xypopi- Manopxa w Uwca, c 2001r. ssezen nos-n
nanor na connue s pasmepe 1espo (uyis mensme 1zonnapa) s zens, xoio-
p-n zon+n- nnaiwis npwes+axmwe cxza iypwci-. O+wzaeicn, uio e+e-
rozno nos-n nanor yzei npwnocwis s xasny oxono 70mwnnwonos zonnapos,
xoiop-e npeznonaraeicn nanpaswis na ouwcixy nnn+en w npwpe+non son-
oi mycopa.
B nemeuxom ropoze Bwrypre cymecisyei, xa+eicn, ezwncisenn-n s
mwpe mysen wciopww nanoroono+enwn. Hazo zymais, nnomazs ero oxcnona-
ios npwzeicn nocionnno ysenwuwsais.
Konwenuwansnocrs
Beperwcs monuyna nwxorza ne wssecino,
o uem on monuwi.
Xerena Bopmc
B oxinpe 1997r. poccwncxwe rasei- sameiwnw, uio xonwzenuwans-
nocis nanoroson wnopmauww oxasanacs noz yrposon. Hauansnwx ynpasne-
nwn samwi- wnopmauww w snyipennen esonacnociw Locnanorcny+- co-
omwn, uio ionsxo ueisepis nanoros-x wncnexuwn oxpanneicn cwnamw nano-
roson nonwuww w nozpaszenenwnmw MBL, ciopo+a w oxpann-e wpm-
oecneuwsaxi esonacnocis s 50% wncnexuwn, a 12% nanoros-x o+exios
ne oxpannei nwxio (Iwnancosan raseia, 21.10. 1997r.).
Me+zy iem as- zann-x nanoroson cny+- cozep+ai ne ionsxo cseze-
nwn o zoxozax nanoronnaiensmwxos, no w o mecie paoi-, zeinx, mamwnax
w i.z. Oueswzno, uio nonazanwe oion wnopmauww s pyxw xpwmwnansn-x
onemenios xpanne ne+enaiensno, w wx naze+nan oxpana zeno nepsocie-
nennon sa+nociw. Hoxa yieuxw wnopmauww ne nanxzaeicn, oznaxo
nenssn oipwuais, uio iaxan sosmo+nocis y npeciynnwxos -na.
20asrycia 1997r. ws nomemenwn nanoroson wncnexuww |3r. Mocxs-
-nw noxwmen- 4nos-x cwciemn-x noxa w 7ciap-x npoueccopos. Iwsw-
uecxon oxpan- nanorosan wncnexuwn ne wmena, ezwncisennan samwia
cwrnanwsauwn. Kpynn-e xpa+w opriexnwxw w marnwin-x nocwienen wn-
opmauww -nw cosepmen- iax+e s 7, 10w 20nanoros-x wncnexuwnx
Mocxs-. Hpeznpwnwmanwcs non-ixw nponwxnyis s noxansnyx ceis LHC.
B onsannociw ynpasnenwn samwi- wnopmauww w snyipennen eso-
nacnociw Locnanorcny+- sxozwi ne ionsxo samwia nanoroson wnopma-
uww, no w oecneuenwe esonacnociw coipyznwxos. U szecs io+e sosnwxaei
ipeso+nan cwiyauwn. Tonsxo s 1997r. coipyznwxam nanoros-x wncnexuwn s
zsa pasa uame, uem s npomnom, yrpo+anw wswuecxon pacnpason, onee
uem s zsa pasa ysenwuwnocs uwcno cnyuaes npwmenenwn ornecipensnoro opy-
+wn, s noniopa pasa noz+oros w ynwuio+enwn wmymecisa.
B 1997r. onsme scero nanorosyx wncnexuwx ne nxwnw s Pecnynw-
xe Bypniwn, Kpacnozapcxom w Kpacnonpcxom xpanx, -ennwncxon, -wiwnc-
xon, Hosocwwpcxon, Omcxon onacinx w Xani--Mancwncxom asionomnom
oxpyre. B Ciaspononscxom xpae zencisosana rpynna momennwxos, xoiop-e,
npezciasnnncs paoinwxamw nanoroson wncnexuww, ocymecisnnnw xon-
iponsn-e nposepxw npeznpwnwmaienen, s-moran y nwx zensrw. Ho axiam
wx zeniensnociw -nw sosy+zen- yronosn-e zena.
496 HACTB V. HAHOFH 497 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Pacmwpenn-e ynxuww ynpasnenwn samwi- wnopmauww w snyipennen
esonacnociw Locnanorcny+- npezycmaipwsaxi npezynpe+zenwe npasonapy-
menwn cpezw coipyznwxos. Hpe+ze scero oio imaiensnan nposepxa npw npw-
eme na paoiy. U iaxan cwciema zaei pesynsiai-. B 1996r. -no ocy+zeno
57nanoros-x wncnexiopos, a yronosn-e zena sosy+zanwcs 188pas, s 1997r.
ocy+zeno -no nouiw szsoe mensme, xoin yronosn-e zena sosy+zanwcs no-
npe+nemy uacio, ionsxo zo ocenw oioro roza 128pas.
Mno+eciso amepwxanues ws cam-x pasn-x miaios cianw +episamw
nosxon momennwuecxon npozenxw, x xoiopon s 1997r. npwernw meciepo
ymensues. Lencisyn oi wmenw wssecinon wszaienscxon wpm-, xoiopon
npwnazne+wi iax+e ioianwsaiop, onw pasocnanw nayraz rpa+zanam nwcsma
c ysezomnenwem, yzio ie cianw onazaiennmw xpynn-x zene+n-x s-wrp--
men zo 10mwnnwonos zonnapos. Azpecaiam npeznaranocs, oznaxo, znn
nonyuenwn s-wrp-ma nepeseciw oinpaswiennm cymmy nono+ennoro s iaxwx
cnyuanx nanora. To ecis cnauana nanor, a noiom ionsxo s-wrpannan cym-
ma. Hexoiop-e xnxnynw na npwmanxy. Oznaxo aepa scxp-nacs, w opra-
nwsaiop- ee nomnw noz cyz nnis nei ixpsm- za eme mipa.
Ananorwun-e momennwuecxwe npozenxw y+e -nw iemon mymnoro o-
cy+zenwn s npecce s 19921993rr., no y iex, xio cipemwncn x nerxomy
ooramenwx, xopoixan namnis.
B Amepwxe nonanwcs poccwncxwe zensu-, cymesmwe onanomwis amepw-
xancxyx nanorosyx cny+y na 140mwnnwonos zonnapos. Kax coomana Hsx-
Uopx ianmc, mnorwe npeciynnwxw-omwrpani- ws -smero CCCP oi menxoro
+ynsnwuecisa nepemnw x iaxwm wsompenn-m zenciswnm, xax npeciynnenwn,
csnsann-e c nozciasn-mw xomnanwnmw w ansmws-mw cueiamw.
B oswnwiensnom saxnxuenww no oznomy ws xpynnenmwx zen, csnsan-
n-x c yxnonenwem oi ynnai- nanoros, s amepwxancxon wciopww, rosopwicn,
uio pyccxan opranwsosannan npeciynnocis y+e ne orpanwuena oznwm ionsxo
Bpanion-Bwu, a pacnpocipanwna csox zeniensnocis na Hsx-L+epcw w zpy-
rwe miai-. Komnanwn Kwnrs moiop onns, xoiopan wrpana rnasnyx pons s
oiom omane, -na saperwcipwposana s Bpyxnwne, no oixp-sana csow npez-
ciaswienscisa s Ozwcone, Hsx-L+epcw w Manamw.
B oswnwiensnom saxnxuenww ws 39nynxios wrypwposanw 25uenosex,
s iom uwcne 15omwrpanios ws Poccww, xoiop-e yxnonnnwcs oi ynnai- e-
zepansn-x nanoros w nanoros npw npoza+e ionnwsa na cymmy, npes-max-
myx 500mwnnwonos zonnapos. Ux oswnnnw s npeciynnom crosope, ocno-
sannom na ouens npociom pacueie: zwsensnoe ionnwso w ionnwso, wzymee
na oorpes +wn-x zomos, no cymecisy, npaxiwuecxw nwuem ne oinwuaeicn
zpyr oi zpyra. Ho ropxuee, wcnonssyemoe znn oionnenwn +wnonza, nano-
ramw ne onaraeicn. Oswnnem-e noxynanw oionwiensnyx neis, a saiem
nepenpozasanw ee xax zwsensnoe ionnwso, sswman c noxynaienen ezepans-
n-e nanorw w nanorw miaios, ociasnnn oiw zensrw s csoem xapmane, smecio
ioro, uio- s-nnauwsais rocyzapcisy.
B csoen zeniensnociw nanoroson nonwuww Poccww npezociasneno npaso
wcnonssosanwn nernacn-x nomomnwxos wnw, xax wx nas-saxi onepaiwsn-e
coipyznwxw, xonwzenuwansn-x wciounwxos.
A s Benwxopwianww, npezciasnnn s napnameni xz+ei na 1997r.,
xanunep xasnauencisa K. Knapx o+nswn, uio nauwnaei npoiws nennaiens-
mwxos sonny. Hpwuem seciwcs ona yzei no scem poniam. Ecis s apcenane
xanunepa w iaxon swz opy+wn, xax nnain-e iann-e ocsezomwienw. Umenno
narozapn zonocuwxam nanorosomy sezomcisy yzanocs sacazwis s ixpsmy na
3roza w s-ipnciw onee 4mwnnwonos ynios ws snamenwioro +oxen Lecie-
pa Hwrroia, zesniwxpainoro noezwienn cxauex Lepw. Korza peswsop-
nauanw paswpaiscn c zoxozamw naesznwxa, ioi cornacwncn sneciw nezowm-
xy. Ha camom zene pacxannwe oxasanocs ansmws-m. Hwrroi ne cxasan wn-
cnexiopam, uio y nero, nomwmo o+nsnenn-x, ecis eme 17cueios s pasn-x
anxax. Bnazensu- nomazen, ipenep- w wnnozpomn-e sascerzaiaw c iyron
momnon nepesozwnw na nwx uacis s-pyuxw, nonyuennon oi ciasox, a iax+e
oicierwsanw nxwmuy nynwxw zonx npw-nen oi zpyrwx onepauwn. Umn
uenosexa, sano+wsmero +oxen, pasymeeicn, ne pacxp-io.
Hpwmepno s iaxyx +e cymmy oomnacs nanorosomy sezomcisy w iamo+-
ne onepauwn Keniasp, so spemn xoiopon nozisepzwnocs, uio zwpexiopa
xomnanww, sanwmaxmencn nociasxon nnoncxwx asiomownen Hwccan s
Anrnwx, xwmwuwnw c oiueinocisx. Onw yxas-sanw sas-menn-e uwp-
pacxozos na nepesos mamwn ws Hnonww w narozapn oiomy nonyuanw cxwzxy
c nanora. Cexpein-n wnopmaiop, cxopee scero yxraniep wpm-, wssec-
iwn snacis o oiwx maxwnauwnx. B pesynsiaie ozwn ws zwpexiopos cen na
8nei, a ero xonnerw no npasnenwx -nw s-ny+zen- s-nnaiwis xasne
mipa- s pasmepe 50w 10mwnnwonos ynios.
Cymecisyei orpomnoe xonwueciso nanoros-x npaswn. B 1913r. nanoro-
soe saxonozaiensciso CTA ymemanocs na 200cipanwuax. B 2000r. ionsxo
Hanoros-n xozexc CTA cozep+wi onee 1000cipanwu yopwcioro iexcia,
a sce nanorosoe saxonozaiensciso sanwmaei 17000cianwu wnw 260iomos.
Eciecisenno, uio cions onsmoe xonwueciso npaswn, nsroi w ws+niwn mo-
+ei npaswiscn ionsxo nanoros-m wncnexiopam, nnain-m xoncynsianiam ws
yxraniepcxwx wpm za eme xoe-xomy ws nonwiwxos, zenaxmwx cee wmn w
xapsepy na mwnw-nonpasxax x cno+nenmen oxonomwxo-npasoson nwpamwze.
Bynw w npasnwxw nanorosow nonwuww
Xoienocs - nazeniscn, uio npeznpwnwma-
ienw w pnzos-e rpa+zane ne yzyi swzeis
s nac csowx sparos... A nanorosan nonwuwn,
cxa+em npnmo, nsnneicn cwnos-m wncipy-
meniom rocyzapcisa no opmwposanwx zo-
xoznon uaciw xz+eia sa cuei sosspaia
nezonnauenn-x wnw coxp-i-x nanoros.
H.K. Hepnowsanos, sax. navansnwxa
Ynpasnenwx enapraxenra nanorosow
nonwuww P no Mocxse, renepan-xawop
nanorosow nonwuww
.ronosn-n xozexc PCICP s pezaxuww 1922roza npezycmaipwsan naxa-
sanwn sa npeciynnenwn npoiws nopnzxa nanoroono+enwn. Tax, nanpwmep,
ciaisn 83npezycmaipwsana yronosnyx oiseicisennocis sa arwiauwx w npo-
498 HACTB V. HAHOFH 499 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
naranzy, saxnxuaxmyx npws-s x cosepmenwx nanoros-x npeciynnenwn,
ciaisn 84 sa wsroiosnenwe, xpanenwe c uensx pacnpocipanenwn w sa
pacnpocipanenwe nwiepaiypn-x npowssezenwn, npws-saxmwx x cosepme-
nwx nanoros-x npeciynnenwn.
18mapia 1992r. npw Locyzapcisennon nanoroson cny+e Poccwncxon
Iezepauww -no opasosano Lnasnoe ynpasnenwe nanoros-x paccnezosa-
nwn. Ocnosnon xocinx snoss coszannon opranwsauww cociaswnw owuep-
Mwnoopon-, KLB w MBL.
Hanorosan nonwuwn cosepmenno nosoe rocyzapcisennoe yupe+zenwe
s wciopww Poccww. Iezepansn-m opranam nanoroson nonwuww, xax opranam
zosnanwn, nozcnezcisenn- nanoros-e npeciynnenwn, npezycmoipenn-e co-
oiseicisyxmwmw ciaisnmw .ronosnoro xozexca. Ha ezepansn-e opran-
nanoroson nonwuww sosno+en- cnezyxmwe sazauw:
s-nsnenwe, npezynpe+zenwe w npeceuenwe nanoros-x npeciynnenwn
w npasonapymenwn;
oecneuenwe esonacnociw zeniensnociw rocyzapcisenn-x nanoros-x
wncnexuwn, samwia wx coipyznwxos oi npoiwsonpasn-x nocnraienscis npw
wcnpasnenww cny+en-x onsannocien;
npezynpe+zenwe, s-nsnenwe w npeceuenwe xoppynuww s nanoros-x
opranax.
Bazauw no s-nsnenwx, npezynpe+zenwx w npeceuenwx nanoros-x npe-
ciynnenwn pemaxicn nyiem opranwsauww w nposezenwn onepaiwsno-pos-cx-
n-x meponpwniwn, sosy+zenwn yronosn-x zen w wx paccnezosanwn s op-
me zosnanwn, pos-cxa nwu, cosepmwsmwx nanoros-e npeciynnenwn wnw no-
zospesaem-x s wx cosepmenww, npwnniwn mep x sosmemenwx nanecennoro
rocyzapcisy ymepa.
Tam, rze nnoxo paoiaxi nanoros-e nonwuencxwe, wx mecio sanwmaei
poxei, a iam, rze nanorosyx nonwuwx samennei +ecixan xomanznan cwcie-
ma nanoroono+enwn, xonuaeicn npeznpwnwmaiensciso, o+ncnnei
U.K. -epnowsanos, sam. nauansnwxa .npasnenwn Lenapiamenia nanoroson
nonwuww PI no Mocxse, renepan-manop nanoroson nonwuww (Poccwncxwn
anxwp, |3, 1995r., c.10).
Mocxsa ozwn ws xpynnenmwx nnaiensmwxos nanoros s Poccww. Cne-
uwwxa Mocxs- xax xpynnenmero npom-mnennoro, xynsiypnoro w nayunoro
uenipa Poccww s iom, uio s nen cocpezoiouen- ocnosnan uacis anxoscxoro
w xommepuecxoro xanwiana, snauwiensnan uacis npom-mnennoro npowssoz-
cisa. B wxne 1995r. s cionwue -no saperwcipwposano 2086623nanoro-
nnaiensmwxa, ws xoiop-x cs-me 397i-cnu cociasnnxi xpwzwuecxwe nwua.
Ho cnosam renepan-manopa nanoroson nonwuww U.K. -epnowsanosa, s
1994w 1995rr. zeniensnocis Mocxoscxoro ynpasnenwn nanoroson nonwuww
npoxozwna s ycnoswnx nocionnnoro ycno+nenwn w oocipenwn onepaiwsnon
ocianosxw, xpwmwnanwsauww pasnwun-x cep oxonomwxw, ycwnenwn ien-
zenuww coxp-iwn nanoronnaiensmwxamw csowx zoxozos. Tax, s 1994r. s
iecnom ssawmozencisww c Locyzapcisennon nanoroson wncnexuwen no Mocx-
se -no nposezeno oxono 500zoxymeniansn-x nposepox xpwzwuecxwx nwu.
B pesynsiaie s xz+ei (c yueiom nepesoza CKB s pynw no xypcy Heni-
poanxa Poccww) zonauwcneno onee 842mwnnwapzos pynen. Oia cymma
npes-mana ananorwun-n noxasaiens 1993r. s 14pas.
B pesynsiaie cosmecinon c ynpasnenwem yronosnoro pos-cxa L.BL
Mocxs- paoi- no zeny zwpexiopa UH- Csnion Leoprwn Bsop-xwnon,
cxp-smen nanorw na cymmy onee 300mwnnwonos pynen pasonauena an-
zwicxan rpynna, cosepmwsman 13ywncis. . nwx ws+ni uen-n apcenan
opy+wn: 8asiomaios, 2opesa, nwcionei, 5rpanai, ssp-sn-e yciponcisa w
zpyroe opy+we.
Cosmecino c Iezepansnon cny+on sanxinoro w oxcnepinoro xoniponn
w Lnasn-m ynpasnenwem Henipansnoro anxa PI no Mocxse -no nposepe-
no 40wnancoso-xpezwin-x yupe+zenwn w nynxios omena sanxi-. Ho
maiepwanam nposepox s xz+ei -no zonauwcneno 5mwnnwapzos pynen w
270i-cnu zonnapos CTA.
Cepsesno ciowi sonpoc o ss-cxanww nezowmox c zon+nwxos, i.e. iex
opranwsauwn, s oinomenww xoiop-x nposepxw sasepmen-, no zonauwcnen-
n-e cpezcisa s cwny pasn-x npwuwn nociynwnw ne nonnocisx.
B 1995r. nanorosan nonwuwn ssnna nanpasnenwe na npwmenenwe scex
npas, zann-x saxonom, no npwnyzwiensnomy ss-cxanwx nanoros. Lnn oio-
ro s .npasnenww -n coszan cneuwansn-n oizen no ss-cxanwx nezowmox
no nanoram w zpyrwm onsaiensn-m nnaie+am. Ero sazaua s-nsnnis
wmymeciso nezowmmwxa, naxnaz-sais na nero azmwnwcipaiwsn-e apeci- w
oecneuwsais peanwsauwx apeciosannoro wmymecisa s uennx oecneuenwn
npeciynnenwn nanoros s xz+ei. Honswnwcs neps-e pesynsiai-. Oznwm ws
ieppwiopwansn-x oizenenwn .npasnenwn -n nano+en azmwnwcipaiwsn-n
apeci na wmymeciso TOO Komnnexc Lopo+nan saciasa. Apwipa+n-n
cyz npwsnan zenciswn nanoroson nonwuww npasomepn-mw, w zonauwcnenwn s
cymme 989mwnnwonos pynen zon+n- -is oecneuen- npoza+en apecio-
sannoro wmymecisa.
Taxan cny+a nonswnacs s Poccww sneps-e. B .npasnenww coszana cw-
ciema nenpep-snoro oyuenwn xazpos, xoiopan sxnxuaei s cen nozroiosxy
monozoro coipyznwxa c momenia npwema ero na cny+y w oyuenwe s npo-
uecce scen ero zansnenmen cny+- s opranax nanoroson nonwuww.
B cipyxiype ynpasnenwn s 1994r. coszan yuen-n uenip ozwn ws nep-
s-x nozonoro iwna s Poccww. .uea coipyznwxos .npasnenwn nanoroson
nonwuww opranwsosana iax+e s Poccwncxon oxonomwuecxon axazemww wm.
L.B. Hnexanosa.
U sce-iaxw uacis rpa+zan, nazo nonarais necosnaiensn-x, oinocwi-
cn x nanoroson nonwuww xax x nosomy onemeniy penpeccwsnoro annapaia.
Hanorosan nonwuwn npws-saei x coipyznwuecisy xommepuecxwe cipyxiy-
p-, ocoenno anxw. Me+zy npouwm, na Banaze iaxan npaxiwxa ciana o-
menpwnnion. B Poccww +e oio socnpwnwmaeicn xax xomnpomeiwpyxmwn
axi. Ussecino, uio mnorwe nesaxonn-e wnancos-e onepauww nposoznicn
uepes anxw, s iom uwcne w csnsann-e c oim-sanwem rpnsn-x zener,
nonyuenn-x oi ioprosnw napxoiwxamw, opy+wem, poxeia, xwmenwn, anzw-
iwsma. B oxonomwuecxw passwi-x cipanax anxw camw sezyi opsy c iaxw-
mw onepauwnmw, s-nsnnn wx w wsseman nanoros-e opran-. Tam cymecisyei
onpezenennan anxoscxan oiwxa, anxw opxicn sa esynpeunocis csoero
wmenw. Poci yposnn xpwmwnanwsauww, wnnnuwn, cnaz npowssozcisa oipw-
uaiensno cxas-saxicn na oxonomwxe, wnancoson w anxoscxon cwciemax.
C zpyron ciopon-, anxw ne sawniepecosan- zasais nosoz znn npwciansno-
500 HACTB V. HAHOFH 501 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
ro snwmanwn x cee nanoros-x opranos. Oio io+e nozp-saei wmwz+ an-
xos, cxas-saeicn na zosepww pnzos-x sxnazuwxos, s-s-saei wx oiiox. Ba-
nazn-e cpezcisa maccoson wnopmauww perynnpno ocsemaxi sce ciopon-
ssawmooinomenwn nanoros-x opranos w yuacinwxos p-nxa, nomoran opmw-
posais neraiwsnoe oinomenwe x nennaiensmwxam nanoros. B ycnoswnx o+e-
ciouennon xonxypeninon ops- s anxoscxom cexiope oio ouens sa+n-n
axiop. B Poccww +e anx mo+ei oixp-is cuei xnweniy, npexpacno snan,
uio ioi ne saperwcipwposancn s nanorosom oprane.
K 1995r. s Mocxse -no cocpezoioueno 1500anxos w zpyrwx xpezwi-
n-x yupe+zenwn, uepes xoiop-e npoxozwno cs-me 75% scex wnancos-x
onepauwn cipan-. Ux xnweniypa cociasnnna onee 300i-cnu ionsxo nano-
ronnaiensmwxos. Camw anxw nsnnxicn xpynn-mw nnaiensmwxamw nanoros,
wmexi onsmoe snauenwe znn passwiwn w esonacnociw oxonomwxw mocxos-
cxoro perwona w Poccww s uenom. Oio ocioniensciso npwsnexaei ocooe
snwmanwe nanoroson nonwuww na zeniensnocis anxoscxwx yupe+zenwn.
Peanwsyn npasa arenios sanxinoro xoniponn, npezociasnenn-e cia-
isen11 Baxona O ezepansn-x opranax nanoroson nonwuww, ynpasnenwe
LHH axiwsno sezei cosmecinyx paoiy c L. HB, Iezepansnon cny+on
no sanxinomy w oxcnopinomy xoniponx (IC BOK) PI no sonpocam co-
nxzenwn anxamw sanxinoro saxonozaienscisa, s iom uwcne nposepxw cso-
espemennoro sauwcnenwn sanxinon s-pyuxw npeznpwniwn, npezoispamenwn
nesaxonnoro nepememenwn xanwiana sa rpanwuy.
.uwi-san snauwiensnocis oiuwcnenwn anxos s xz+ei- pasnwun-x
yposnen, onsmon o+em sanxin-x onepauwn, .LHH Poccww no Mocxse
perynnpno nposozwi nposepxw conxzenwn anxamw w zpyrwmw xpezwin-mw
yupe+zenwnmw nanorosoro saxonozaienscisa Poccww. Ba nepwoz 1994
1995rr. -no nposezeno 56nposepox xommepuecxwx anxos Mocxs-. Ho wx
pesynsiaiam -no zonauwcneno s xz+ei oxono 80mwnnwapzos pynen w
necxonsxo coi i-cnu zonnapos, sxnxuan cymm- mipan-x canxuwn. Tax, no
wioram nposepxw KB Unzycipwn-Cepswc zonauwcneno onee 4mwnnwapzos
pynen, Hpecnn-anxa oxono 7mwnnwapzos, Topwanxa cs-me
3mwnnwapzos, Mocwsnecanxa onee 1mwnnwapza pynen...
Paoia npozon+aeicn. B mae 2000r. nanorosan nonwuwn Pocioscxon
onaciw nposena cneuonepauwx no nepexp-iwx xananos nociasxw nenwx-
swznon soennon iexnwxw ws -eunw, Unrymeiww w Lareciana. Tonsxo s
OOO Ienwxc onepaiwsnwxw onapy+wnw 3camoneia MwL-25, 200rwnss
oi camoxozn-x opyzwn, zpyrwe uaciw soennon iexnwxw. Ho npeznono+enwnm
cneucny+, zensrw oi peanwsosannon xax nom uepn-x meiannos soennon
iexnwxw (a oio oi 700i-cnu zo mwnnwona zonnapos) yxozwnw uepes noz-
ciasn-x nwu x ueuencxwm oeswxam.
Ananws axios nposepox noxasan, uio uame scero scipeuanwcs oznw w ie
+e napymenwn: sanw+enwe nanoroonaraemon as- no nanoram na npw-ns
(zoxoz-), HLC w cneuwansnomy nanory, na npwopeienwe asioipancnopi-
n-x cpezcis, na pexnamy, nozoxoznoro nanora c wswuecxwx nwu, a iax+e
nenpaswnsnoe npwmenenwe nsroi no nanoram. Kpome ioro, s-nsnen- napy-
menwn ycianosnennoro nopnzxa oixp-iwn cueios xnweniamw, a iax+e pe+w-
ma wx sezenwn, uio s pnze cnyuaes npwseno x neynnaie (nezonnaie) nanoros
oiwmw xnweniamw. B uacinociw, oixp-saxicn pacuein-e w wn-e cueia na-
noronnaiensmwxamw es cnpasox nanoros-x opranos w nocnezyxmero wx
ysezomnenwn o oixp-iww oiwx cueios, zonycxaeicn wcnonssosanwe zenoswi-
n-x cueios s xauecise pacuein-x.
Ocooe mecio sanwmaei nponema wcnonnenwn ynonnomouenn-mw an-
xamw ynxuwn arenios sanxinoro xoniponn. Hanpwmep, zonycxaxicn saxyn-
xw no sansnenwx xnwenios sanxi- es xonipaxios nwo csepx cymm xon-
ipaxios, paspemenwe neuenesoro wcnonssosanwn xnweniamw saxynnennon
sanxi-, oicyiciswe zoxymenios no snemneoxonomwuecxwm czenxam xnwenios
(xonipaxios, nacnopios czenox w i.z.), sauwcnenwe sanxinon s-pyuxw xnw-
enios nenocpezcisenno na iexymwe cueia, mwnyn ipanswin-e, w es onsa-
iensnon npoza+w ee uaciw na snyipennem p-nxe.
Coipyznwxam nanoroson nonwuww npwxozwicn paoiais s ycnoswnx, iax
cxasais, axiwsnoro npoiwsozenciswn. Hepezxw cnyuaw ncwxonorwuecxoro zas-
nenwn, non-iox x xomnpomeiauww, nozxyna w za+e wswuecxon pacnpas-.
B 1994r. -no saperwcipwposano 5, a s 1995r. 8nanazenwn na coipyz-
nwxos nanoroson nonwuww. 20anpenn 1995r. ywi manop nanoroson nonw-
uww Bnazwmwp Mapxos. On pacnyi-san zena, csnsann-e c mwnnwapzn-mw
cymmamw. Ozno ws nwx nposepxa Koniwneni-anxa. B iom +e rozy
ynpasnenwem nanoroson nonwuww nposezeno onee 650meponpwniwn no w-
swuecxon samwie paoinwxos nanoros-x opranos s csnsw c s-nonnenwem
wmw cny+en-x onsannocien w 43meponpwniwn no oecneuenwx esonac-
nociw coipyznwxos nanoroson nonwuww.
Bzecs, seponino, yzei ymecino cxasais o oznon neo-unon axuww.
B nonpe 1996r. azmwnwcipauwn Hosocwwpcxon onaciw narpazwna namni-
n-mw mezannmw w nouein-mw rpamoiamw 25npeznpwniwn, ne wmexmwx zon-
ros s xz+ei. Hpw oiom, oznaxo, cymma nanoros-x nezowmox c nauana
1996r. cociasnnna s onaciw 914mwnnwapzos pynen.
B-saei w iaxoe. B wxne 2000r. raseia Cayi -anna mopnwnr noci
coomwna, uio anrnwncxan nanorosan cny+a oinpaswna csoemy xnweniy,
xoiop-n, nazo sameiwis, ymep eme s anpene ioro +e roza, se+nwsoe nwcs-
mo cnezyxmero cozep+anwn: .sa+aem-n mwciep Pennonzc, samw nsroi-
no nanoram oimenen- s csnsw c samen xonuwnon. Ecnw s- ne cornacn- c
iaxwm pemenwem, sam neoxozwmo csnsaiscn c onepaiopamw nanoroson
cny+- znn nonyuenwn noson perwcipauwonnon opm-. Hpezciaswiens
mynwuwnanwieia sosmyiwncn: Oio aconxino neseponino, nenpwemnemo w
nenpociwiensno!
B xoze oxonomwuecxwx peopm s Kwiae cno+wnacs zosonsno csoeopas-
nan nanorosan cwciema. Hanpwmep, xa+z-n saxononocnymn-n rpa+zanwn
zon+en coomwis s nanoros-n opran o iom, uio cocez npwopen zoporyx
noxynxy wnw -n npwrnamen na anxei, uio y+e pacuenwsaeicn xax cxp--
ian opma ssnixw. Hpwuem pacnpocipanneicn oio na +en uwnosnwxos ro-
cannapaia. Tax, nauansnwx nozpaszenenwn nanoroson cny+- s ropoze
-ynsuyns opaiwncn x cynpyram csowx xonner c npws-som sxnxuwiscn s
xamnanwx Tpw sonpoca, ozno onsaiensciso. Bzwiensnan +enmwna,
scipeuan my+a nocne paoi-, ieneps zon+na nowniepecosaiscn, oixyza y
nero xanesan sanauxa, w ne napymwn nw on wncipyxuwx, oezan c zpyss-
nmw s peciopane? On-i uynsuynscxwx +en copmwxos nozaien nnanwpyeicn
pacnpocipanwis s omenauwonansnom macmiae.
502 HACTB V. HAHOFH 503 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Ho owuwansnon ciaiwciwxe, y amepwxanua, npo+wsmero scx +wsns s
Amepwxe, na sanonnenwe nanoroson zexnapauww s 1988r. yxozwno 18uacos,
s 2001r. 27uacos. Banniwe oio ne znn cnaonepsn-x. Ecnw, nanpwmep,
s 1945r. nepeuens asos-x wncipyxuwn npezciasnnn coon zoxymeni na
4cipanwuax, io s 2001r. 117cipanwu menxoro mpwia. Oznaxo amepw-
xanu- ne ionsxo nnaini nanorw rocyzapcisy, no w uacis wx nonyuaxi o-
paino. Hanpwmep, nwuo zo 17nei, cuwiaxmeecn peenxom, uepes necxonsxo
mecnues nocne nozauw zexnapauww nonyuaei opaino 500zonnapos. Ecnw y
sspocnoro nei zeien w ero zoxoz- cociasnnxi mensme 10380zonnapos s
roz, emy sosspamaxi 353zonnapa. Ecnw ecis ozwn peenox, a nonyuaei na-
noronnaiensmwx mensme 27413zonnapos s roz, io ero +zei narpaza s
2358zonnapos, ecnw zsa peenxa, a nonyuaei mensme 31152zonnapa s roz,
io sosspai cociasnnei 3888zonnapos. Bnpouem, ecnw cosmecin-e zoxoz-
cynpyros paciyi, io c xa+zon noson i-cnuen zonnapos xomnencauwn na pe-
enxa yzei y-sais na 50zonnapos. U oio eme ne sce. Hanpwmep, cyme-
cisyei iax nas-saem-n paun-n mipa. Lonyciwm, xonocinx, sapaai--
san 30i-cnu zonnapos s roz, nnaiwi rocyzapcisy cianzapin-n nozoxozn-n
nanor s pasmepe 6915zonnapos. U soi on pemaeicn +enwiscn. Hocne oioro
cuacinwsoro co-iwn s ero +wsnw snwmaiensnoe rocyzapciso ipeyei oi
nero y+e 7795zonnapos nozoxoznoro nanora. Kciaiw, paun-n mipa s
nocneznwe roz- XX cioneiwn -n apxwsa+n-m o+exiom cnopa me+zy ze-
moxpaiamw w pecnynwxanuamw s Konrpecce CTA. Pecnynwxanu- so spe-
mena npeswzenicisa Bwnna Knwniona paiosanw sa nonnyx oimeny oioro
nanora. Ho Knwnion cxasan, uio xasna iaxoro ne s-zep+wi. Hpwmnocs
scem noniw na xomnpomwcc. Hos-n npeswzeni Bym wso scex cwn npo-
ianxwsan cson nnan coxpamenwn nanoros s cipane na 1,6ipwnnwona zonna-
pos s ieuenwe 10nei. Oznaxo zeno oio ne npocioe. -io- coxpaiwis nano-
rw, ny+no sseciw s saxonozaiensciso eme napy zecnixos (wnw coien) wc-
xnxuenwn, npwmeuanwn w zononnenwn. -io- y+e nwxio nwuero ne mor no-
nnis. Ho ciaiwciwxe, s 2000r. 58% rpa+zan CTA (s 1980r. wx -no
scero 36%) npw cociasnenww nanoroson zexnapauww opamanwcs sa nomo-
msx x on-in-m cneuwanwciam. Taxwx yxraniepcxo-xpwzwuecxwx xoncyns-
iauwn s cipane zecnixw i-cnu. B cpeznem rpa+zanwn CTA ipaiwi na on-
naiy ycnyr no sanonnenwx zexnapauwn 150200zonnapos. Hpw scem npw
oiom ecis s Amepwxe nxzw, xoiop-e soome ne nnaini nanoros. Oio nwua,
uen rozoson sapaoiox ne npes-maei 7200zonnapos. Taxan +e cymma cpa-
c-saeicn c zoxozos scex saxononocnymn-x rpa+zan yzs oio mynsiw-
mwnnwonep wnw copmwx mycopa. Bnpouem, nozasnnxmee onsmwnciso
rpa+zan s xaieropwx tax free nouemy-io sxozwis ne xoini.
onsxnop o nanorax
Pyxosozwiens s-mecionmen nanoroson wncnexuww ossanwsaei nanoro-
s-e wncnexuww na meciax.
Hy, xax wzei cop nanoros?
Xpenoso...
La i- ne npwyxpamwsan! Losopw xax ecis.
* * *
B oznom zpesnem xnn+ecise cowpanw orpomnoe xonwueciso nanoros w
noopos. B cionwue xnn+ecisa y scex sopoi naxozwnwcs sacias-, xoiop-e
sswmanw nomnwn- c xa+zoro sxoznmero s ropoz.
Ozna+z- s oion mecinociw paspaswncn cipamn-n nwsens. Boxpyr cien
ropoza nwssepranwcs c nea noioxw zo+zn, no s camon cionwue -no cyxo,
w s-coxo naz ronoson nexno +apxoe connue.
Hoscxzy wzei zo+zs, nouemy +e y nac s ropoze ero coscem ne swz-
no? cnpocwn y csowx coseinwxos yzwsnenn-n xnnss.
Bame senwueciso, oiseiwn ozwn ws npwnw+enn-x, zo+zs ne
ocmenwsaeicn soniw s ropoz. On owicn ynnai- nanora!
* * *
B apwipa+nom cyze cyzsn cnpamwsaei nanoronnaiensmwxa:
B- yxnonwnwcs oi ynnai- nanoros iax, xax paccxasan nanoros-n
wncnexiop?
Coscem ne iax, no w ero meioz sacny+wsaei snwmanwn.
* * *
Ozwn npeznpwnwmaiens npwmen x spauy c +anoon na nenpep-snyx
ronosnyx ons. Bpau imaiensno ero ocmoipen, paccnpocwn. B-ncnwnocs,
uio onsnon scerza sen wcxnxuwiensno npaseznyx +wsns: nwxorza ne
cxp-san zoxoz-, sospemn nozasan nanorosyx zexnapauwx w ynnauwsan na-
norw.
Oueswzno, nwm sam cnwmxom iecen, npwmen x saxnxuenwx zoxiop.
* * *
Bsonox s zseps. Xosnwn oixp-saei na nopore nanorosan nonwuwn.
La s- - xois npezynpezwnw, ynpexaei wx xosnwn.
La xoienocs sac zoma saciais.
* * *
Loxiop! . nauwenia manwaxansnoe +enanwe nnaiwis nanorw...
* * *
B anx sp-saxicn nxzw s macxax, c nwcioneiamw s pyxax:
Bcem ociasaiscn na csowx meciax, oio orpanenwe!
.npasnnxmwn anxom:
Cnasa Bory, a io n zyman. oio nanorosan nonwuwn.
* * *
B noesze ezyi zsa nanoros-x wncnexiopa monozon w no+wnon. Mo-
nozon sce spemn neuansno ssz-xaei. Ho+wnon cnpamwsaei, s uem npwuwna.
B-is n-nue nanoros-m wncnexiopom y+acno in+eno.
Houemy?
Ten sce spemn ynw+axi, ocxopnnxi, a i- zon+en npw oiom cw-
zeis iwxo, xax m-ms s nope.
504 HACTB V. HAHOFH 505 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
B- menn yzwsnneie. H, x npwmepy, wncnexiopom paoiax y+e nnis
nei. He pas menn s-pac-sanw sa zseps, onwsanw nomonmw... Ho nwxorza
ne ocxopnnnw!
* * *
Bsonwi ieneon. Cny+anxa epei ipyxy.
Cxa+wie, xosnwn zoma?
Hei.
Torza nepezanie emy, uio ssonwn ero zpyr.
Ero zpyr? yzwsnneicn cny+anxa. B- nasepnnxa omwnwcs no-
mepom, noiomy uio nonanw x copmwxy nanoros.
Cyancxxx anexor
* * *
Kax sam yzanocs npw samwx cxpomn-x sapaoixax nocipowis iaxon
pocxomn-n zom?
H uecino oicwzen sa nero ipw roza sa neynnaiy nanoros.
* * *
.sa+aem-e ienespwienw, o+nsnnei zwxiop, cnzsie noyzo-
nen, oiozswnsie, no+anyncia, oi cen sce in+en-e npezmei-, xoiop-e sam
saxoienocs - pocwis s ieneswsop. Cenuac nepez samw s-ciynwi mwnwcip
wnancos no nosozy nos-menwn nanoros.
* * *
Hpeznpwnwmaiens nozaei sansnenwe s mwnwuwx:
Honwmaeie, xo mne perynnpno npwxozni nwcsma c yrposamw w ipeo-
sanwem zener.
Anonwmn-e, xoneuno?
Houemy +e, noznwcano: Hauansnwx nanoroson wncnexuww.
* * *
Korza nanoros-n wncnexiop, spyuan axi nposepxw, cxasan zwpexiopy
npeznpwniwn, uio nazo my+aiscn, zwpexiop cian maiepwiscn.
* * *
Ha npeznpwniwe npwxozwi nanoros-n wncnexiop w snaxomwicn c azmw-
nwcipauwen.
Lwpexiop npeznpwniwn Kypouxwn, npezciasnneicn neps-m zwpex-
iop.
Ouens npwnino, wncnexiop Kypoezos, oiseuaei nposepnxmwn.
* * *
Monozon npeznpwnwmaiens no oxonuanww oiueinoro nepwoza pasrosapw-
saei c yxraniepom.
Cxonsxo m- zon+n- sannaiwis nanora na npw-ns?
Cio mwnnwonos pynen.
-epi! npowsnocwi wsnecmen. A nanora na zoasnennyx cio-
wmocis?
Lsa uepia!
* * *
Hauwnaxmwn npeznpwnwmaiens s xnw+nom maraswne npocwi npozasua:
Lanie mne xnw+xy npo io, xax mne mensme nnaiwis nanoros.
Oizen aniaciwxw na siopom oia+e, a yronosn-n xozexc y+e pacxy-
nwnw, oiseuaei npozaseu.
* * *
Hpwneiaei xax-io pas x Unse Mypomuy Bmen Lop-n-u.
Unsn Mypomeu, oipyw mne zse ronos-!
La sauem +e n iee ronos- yzy pywis?
Honwmaems, xa+z-n roz n nozax ozny zexnapauwx, a c menn nanorw
xax c ipex wswuecxwx nwu ipeyxi. Cxopo nepsoe anpenn, iax mo+ei, na
zse ronos- cxwzxy czenaxi!
* * *
Manensxwn mansuwx cnyuanno na ynwue npornoiwn nniwnencosyx mone-
iy. .nan na ipasy, cian saz-xaiscn. Boxpyr momeniansno copanacs ionna,
sce xpwuai:
Bpaua! Hemeznenno spaua!
Homorwie!
On rwnei! On npornoiwn moneiy!
Bzpyr x ne+amemy saz-xaxmemycn peenxy nozeraei my+uwna, xsaia-
ei ero sa norw w nauwnaei oneprwuno ipnciw. Moneia s-xai-saeicn ws rop-
na. Mansuwx cnacen. Hpoxo+we cnpamwsaxi:
B- snamenwi-n zoxiop wnw xwpypr?
Hei, n copmwx nanoros.
* * *
A ne yzei nos-n nauansnwx nanoroson wncnexuww pais ssnixw?
La i- uio? -ecinenmwn uenosex! Lo oioro on zsa roza zwpexiopom
anw paoian, iax nw pasy ne nom-ncn!
* * *
Hanorosan nonwuwn, narpnnys s anx, ipeyei oixp-is cen s xawne-
ie zwpexiopa.
Lwpexiop:
Lax sam i-cnuy zonnapos, w s- yxozwie.
Oixp-sanie cen!
Lax sam nnis i-cnu zonnapos, w s- yxozwie.
Hemeznenno oixp-sanie cen!
Lwpexiop oixp-saei cen on nyci.
Honwuwn:
Houemy cpasy ne oixp-sanw?
A s- uio, Hone uyzec ne cmoipwie?
506 HACTB V. HAHOFH 507 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
* * *
Kax sosyi samero nanorosoro wncnexiopa?
A ero ne sosyi, on cam npwxozwi.
* * *
B zseps xsapiwp- ciyuai nanoros-e nonwuencxwe.
Kio iam?
He oniecs, ne rociw!
* * *
Pyxosozwienx xpynnon xomnanww cpouno ipeosancn rnasn-n yxraniep.
. menn ecis na npwmeie ouens xopomwn xanzwzai, rosopwi me-
nez+ep, no emy eme nonroza cwzeis sa neynnaiy nanoros.
* * *
Hos-n pyccxwn na npweme y ncwxwaipa:
Tax s- yisep+zaeie, uio scerza nnaiwie nanorw c pazocisx? U zas-
no oio y sac nauanocs?
* * *
B nanorosyx wncnexuwx npwmen uex na onsmyx cymmy co cnezyxmwm
nwcsmom: Buepa n ynnaiwn nanorw, no npw oiom mnorwe zoxoz- cxp-n.
.rp-senwn coseciw npecnezosanw menn scx nous, w n ne mor ycnyis. Ho-
oiomy n noc-nax sam zononnwiensn-n uex, uio- cnoxonno cnais.
P. S. Ecnw n w ceroznn ne cmory sacnyis, io sasipa sam s-mnx ocians-
n-e zensrw, xoiop-e zon+en.
* * *
Hos-n pyccxwn +anyeicn npwnienx:
Menn npocio zymai nanorw. Honoswny zoxozos oinwmaei nanorosan
wncnexuwn.
Oio wrnn, yiemaei ero npwniens, sezs ociansn-e zesnis ze-
cni-x ociaxicn y ien.
* * *
Tpoe nos-x pyccxwx s-wrpanw s xaswno nnis i-cnu zonnapos w pemwnw
na nwx norynnis.
Bnauwi iax, paian-! Kwnem moneiy! B-nazei open nponsem.
B-nazei pemxa nponsem c aamw. Cianoswicn na pepo oizaem
+enam. Baswcaei s soszyxe nnaiwm nanorw.
* * *
Hanoros-n wncnexiop cnpamwsaei y nosoro pyccxoro:
Cxa+wie, a s- ysepen-, uio samw xsapiwp- npwopeien- na ueci-
no sapaoiann-e zensrw?
A na xaxwe +e eme?
A mne xa+eicn, uio sce xynneno sa napozn-n cuei!
La s- uio, cmeeiecs? Oixyza y napoza iaxwe zensrw?!
* * *
B- xoiwie cxp-is oi rocyzapcisa onsmyx uacis csowx zoxozos,
rosopwi nanoros-n wncnexiop nosomy pyccxomy.
H ne swnosai, uio y sac rpaa zoxoz- iaxan manensxan, uio sce
nynw ne nomeciwnwcs.
* * *
Lnesnwx manensxoro mansuwxa:
Ceroznn wrpan na oiuoscxom xomnsxiepe s DOOM xnaccno. Hpo-
men sce yposnw. Hoiom eme nowrpan s Uno-Byxraniep. To+e nwminx, zo-
men zo ipeisero yposnn, no na nanorax menn saxonacwnw.
* * *
. nosoro pyccxoro cnpamwsaxi:
Kaxon momeni s samen +wsnw s- cuwiaeie cam-m pazocin-m?
O-o! Bes scnxoro comnenwn, oio -n zens, xorza n, sepnysmwcs zomon
nooezais, namen s nocienw csoen +en- ee sameuaiensnoro nxosnwxa!
-em +e on iax sameuaienen?
O-o! Oio -n mon nanoros-n wncnexiop. Bameuaiensn-n uenosex!
C ioro znn y menn nei nwxaxwx nponem!
* * *
Bpaunoe o+nsnenwe:
Lapeunwx Maxcwm, zoxoz 2000zonnapos, cpouno +enwicn na zouxe
nanorosoro wncnexiopa.
* * *
Us noszpasnenwn:
Hanorosyx nonwuwx noszpasnnx co cnasn-m nniwneiwem (nnis
nei oio y+e cpox).
* * *
B xsapiwpe nosoro pyccxoro paszaeicn ieneonn-n ssonox:
Lomy mo+no?
On na zaue.
. sac ecis zaua?
Hei. On na zaue noxasanwn s nanoroson nonwuww.
* * *
Cxa+w, zoporon, cnpamwsaei +ena my+a, nanorosoro nonwuenc-
xoro, xaxan pasnwua me+zy npnm-m w xocsenn-m nanorom?
Hpnmon nanor oio xorza i- sanesaems s mow xapman- s io spe-
mn, xorza n cnnx. A xocsenn-n xorza i- oxonomwms na namem nwianww,
uio- xynwis cee myy.
* * *
B- y+e coomwnw zwpexiopy anxa o namem swswie? cnpamwsa-
xi nanoros-e nonwuencxwe y oxpannwxos.
508 HACTB V. HAHOFH 509 HOHYHHPHAH HCTOPHH SKOHOMHKH H BHSHECA
Koneuno, no zwpexiop yzei ionsxo uepes uac.
A xyza on ymen?
Hpociwiscn c cemsen.
* * *
Uzyi no ynwue zsoe nos-x pyccxwx w swzni owuepa nanoroson nonw-
uww. Ozwn zpyromy rosopwi:
Oio uio, y necnwxos nosan opma?
Ara! Lecnwxw! Moemy xomnansony oiw necnwxw iaxyx zennnxy s-ze-
nwnw, uio on ee y+e siopon roz nwnwi.
* * *
B soenxomaie owuep ecezosan c npws-snwxom:
Kaxan sama rpa+zancxan cneuwansnocis?
H -n copmwxom nanoros.
Oinwuno! M- czenaem ws sac cwrnansmwxa. Byzeie wrpais cwrnan
Hoz+em no yipam. B- y+e npws-xnw x iomy, uio nxzw sac nenaswzni.
* * *
Kio iaxon mwnnwonep?
Oio mwnnwapzep, ynnaiwsmwn sce nanorw.
* * *
Be+wi no necy +wpa. Hascipeuy emy neonapz.
Kyza i- iax necemscn, +wpa?
T- uio, ne cn-man, s z+ynrnnx nonswnacs nanorosan nonwuwn.
Hy w uio?
Kax ny w uio? H zociax, mon +ena zociaei, zeiw zociaxi e-
+ais nazo.
Leonapz pocwncn ui.e. cwn-. Hascipeuy emy oessnna:
T- uero e+wms, neonapz?
T- uio, ne cn-mana, s z+ynrnnx nonswnacs nanorosan nonwuwn.
Hy w uio?
Kax ny w uio? . menn mya, y +en- mya, y mowx zeien mya.
U noe+an zansme. Oessnna pocwnacs cnomn ronosy. Hoiom ociano-
swnacs w zymaei: A n-io uero ery? . menn saz ron-n, y my+a saz ron-n,
w y zeien ron-n. -ero mne-io nonwuww oniscn?
* * *
Us opamenwn xocmonasios s Loczymy no npoexiy Hanorosoro xozexca:
M- sosmymen- ssezenwem nanora c oopoia soxpyr Bemnw.
* * *
Bnwmanwe!
O+nsnen xonxypc na nyumwn cnoco coxp-iwn zoxozos oi nanoroono-
+enwn. Hoezwienn +zei npwnin-n cxpnpws: yzyi onynwxosan- ero o-
iorpawn, zomamnwn azpec w pacuein-n cuei s anxe. Hpwc-nanie csow
sapwani-.
* * *
B opy+enn-n maraswn sxozwi noxynaiens w npocwi npozais emy pe-
sonssep.
Lnn xaxon uenw s- ero noxynaeie?
H xouy sacipenwis csoero nanorosoro wncnexiopa.
Ecnw s- nwuero ne wmeeie npoiws, n zam sam cosei: nozo+zwie c
oiwm zo sasipa.
Houemy?
B- ceroznn paszpa+en- w mo+eie npomaxnyiscn.
* * *
Hanorosan nonwuwn na p-nxe nposepnei uacin-x npeznpwnwmaienen,
oznoro ws nwx sazep+anw.
Hy noxa+y n iee, xax cxp-sais zoxoz-! rosopwi nonwuencxwn.
Hpeznpwnwmaiens opazosancn:
Boi cnacwo! Hoxa+wie no+anyncia. A io n y+e ipeiwn pas nona-
zaxcs.
* * *
Cyzsn ciporo nocmoipen na nonzwnxy, zasasmyx noxasanwn no zeny o
nanorosom npeciynnenww wpm-, rze ona cny+wna cexpeiapmen, w cnpocwn:
B- snaeie, uio nonyuwie sa zauy no+n-x noxasanwn?
La. Te uio-io rosopwn o zsyx i-cnuax zonnapos w nopxoson mye.
* * *
Cxa+wie, Usan Iezoposwu, s- cowpaeiecs nposeciw oinycx zoma
wnw yezeie?
Oio yzei saswceis oi pesynsiaios nanoroson nposepxw, xoiopan
cenuac nposozwicn s namem anxe.
* * *
B owc wpm- npwmen c nposepxon nanoros-n nonwuencxwn.
Bzpascisynie, rocnozwn rnasn-n yxraniep! npwseicisyei on oz-
noro ws paoinwxos. Paz nosnaxomwiscn c samw. H cionsxo cn-man o
sac...
Mano nw uio oniaxi nxzw... A nonpoyn zoxasais!
COEPKAHHE
Hacrs 1. PNHOK
Hpezwcnoswe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Iwsnw xoz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
B-roznoe zeno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Ha mope w na cyme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Toprosnn nam xymwp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Ha iopr, na p-nox... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Bsos w s-sos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Cyeia asapa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Hpmapxw, nasounan w oniosan ioprosnn, wp+w . . . . . . . . . . . . 40
Ham sex iopram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Mocxsa ioprosan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Tym p-nxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Teneps y nac xosnnciso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Hacrs II. EHBFH
Hpezwcnoswe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Bosnwxnosenwe zener . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Hpwmwiwsn-e zensrw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Moneia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Bonoio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Cepepo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Hamniw xonenxw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Hwpai- w xnazowcxaienw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Bonoian nwxopazxa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Anw-aa, Monie-Kpwcio w zpyrwe . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Iansmwsomoneiuwxw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Iynxuww zener . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Byma+n-e zensrw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Bexcens, uexw w zpyrwe nnaie+n-e cpezcisa . . . . . . . . . . . . 150
Lene+n-e snaxw -smwx coxsn-x pecnynwx w zpyrwx cipan mwpa . . . . . 157
Lene+n-e snaxw cipan mwpa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Hacrs III. BAHKH H BAHKHPN
Hpezwcnoswe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Banx oio szpas-n cm-cn . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Lnwnnn-e ianwuxw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Tpanes- w ipaneswi- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Hanwpycnoe nacnezwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Pociosmwueciso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Oi sexcenn zo anxoscxoro wneia . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Baxon ecis saxon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
Hpozon+enwe cnezyei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
Cionwun-e w nposwnuwansn-e . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Cwna scex cwn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Cion na me+e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
.cnex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Bonoion sanac uapcxon Poccww . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Hepexozn-n nepwoz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Hasepci-san ynymennoe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
Me+zy suepa w sasipa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
Hacrs IV. BHSHEC
Cpezw onpezenenwn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
Ucxycciso na+wsais cocionnwe w pemecno wssnexais zoxoz- . . . . . . . . 298
On-i- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
Ha sape iymannon xnociw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
Lopan oxonomwn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Pasn-e cyzs- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
Hos-n pyccxwn opasua 1859roza . . . . . . . . . . . . . . . 319
Bwsnec sexa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Cepsesnoe zeno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328
B mwpe wsneca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
Oi meuenaia zo cnoncopa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336
...Ho mo+no pyxonwcs npozais. . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
Cxanzan- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
Bonoioe zno w sonoion noc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
Hpom-mnenn-n mnwona+ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
Leiw, s mxony cowpaniecs... . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
-io nosensxoro? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
Teaip ienen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
. cocezen no pasymy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368
Cam-e orai-e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
Cm-cn +wsnw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
Hacrs V. HAHOFH
Bsezenwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
Hanorw oi Azama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
Hanor wnw +episa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
Us sonoioro onza oxonomwxw . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
Lpeuwn w Pwm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
Hanorw na xa+zoro ocna, sepnxza, npaswienscisennoro uwnosnwxa w zpyrwe 414
Hanoros-n az . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418
Knaccwxw o nanorax . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426
...Cwzeis w uwnwis rocyzapx npw-ns . . . . . . . . . . . . . . . 439
...Hapyca znn xopann. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
Mwnwmym nwcxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460
XX sex es nauana w xonua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465
Bonsmwe naze+z- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473
Cnpaseznws-e nanorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
Mawn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
Bseszn-e sonn- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482
Hy w myixw! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
Konwzenuwansnocis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495
Byznw w npasznwxw nanoroson nonwuww . . . . . . . . . . . . . . . . 497
Ionsxnop o nanorax . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
Hepnxx B.S.
- 49 Honynxpnax wcropwx sxonoxwxw w wsneca. M.: Beue, 2002.
512 c., wnn. (16 c.)
ISBN 5-94538-074-1
B xnwre s ysnexaiensnon w zociynnon znn maccosoro uwiaienn opme
paccxas-saeicn o wciopww mwposon oxonomwxw, npowcxo+zenww w passwiww
p-nxa, zener, anxos, ocoennocinx wsneca w nanoros s pasnwun-e wciopw-
uecxwe onoxw, o oxonomwuecxwx nepcnexiwsax. Knwra nanzei csoero uwiaie-
nn ne ionsxo cpezw wniepecyxmwxcn wciopwen, no iax+e cpezw wsnecmenos,
npeznpwnwmaienen, ciyzenios oxonomwuecxwx axynsieios, ciapmexnaccnwxos.
Bwxrop Saxaposwv HEPHHK
HOHYHHPHAH HCTOPHH
SKOHOMHKH H BHSHECA
Lenepansn-n zwpexiop L. L. Hatnxo
Oiseicisenn-n sa s-nycx B. H. Etencxzz
Lnasn-n pezaxiop C. H. ,mzipzen
Pezaxiop U. U. Hzxzopona
Koppexiop B. C. Tymzn
Bepcixa F. H. 1ateena
Paspaoixa w nozroiosxa x neuaiw
xyzo+ecisennoro oopmnenwn O. F. 1zpcon
129348 Mocxsa, yn. Kpacnon cocn-, 24.
OOO Uszaiensciso Beue 2000 UL | 01802 (xoz 221) oi 17.05.2000 r.
BAO Uszaiensciso Beue UL | 05134 (xoz 221) oi 22.06.2001 r.
BAO Beue LP | 040410 oi 16.12.1997 r.
e-mail: veche@veche.ru
http://www.veche.ru
Hoznwcano s neuais 10.10.2002. Iopmai 6090
1
16.
Lapnwiypa Lwiepaiypnan. Heuais oceinan. Bymara oceinan.
Heu. n. 32. Twpa+ 7 000 oxs. Baxas .

Вам также может понравиться