Вы находитесь на странице: 1из 15

c pp. c p 1. 2009.

75

45


620.178.15:543.063


-
1
()
2
. .

27 2008 .
,
,
. .
, .
,
ISO. .




(, , ), , , , - ( ), ,
[1, 2]. , R* 1 (
)
[3 11].
R* 100 1000 ,
R* 10
(. 1). ,

- .
- . ()
.
P
A ( )
Ac (
H, )
1

(
06-02-96316 07-02-00906) .
, . , ,
golovin@tsu.tmb.ru.

,
,

(. 2). () , .
, , , [12],
[13, 14],
.
( ,
),
, ,

,
80- 90- [15 19],
, . , 15
10 . .
,
[20 25], , [26]

46

c pp. c p 1. 2009. 75

. 1. M/E R*: ; , , , , ; I R* 10 ; II ; III ; IV , (E )

, [27], , , [28], [29 32].


.




-, - ,
. .
ISO 14577 [33],
, : - (2 P 30000 ), (P < 2 , h > 20 ) - (h 20 ), P ; h .
,
1 , ,
, .
-, -
,
- .

, P
( h), ( )

. 2. ,
(),

(), (), (),
() ()

(. 3).
[27],

[3 11].

,
.

.
, ,
,
.

.
P ,

c pp. c p 1. 2009. 75

.
, (, ),
.
H, (H ~ h1/2) .
, ~0,1 10 .
, .
, P p 1 h p 10
1 , . , ( ), .

, :
1. .
.
, .
2. ,
,
, -
( , /)
.
3. ( , , , . .)
.

, , (. 4, )
, ( ). 1 2
3,

47

. 3. (1) (2) P
:
;

4, 5; 6 7

, , .

.
z, y,
Sy
Fl,
, f = Fl/FN (FN
, ).
,
8 - 9,
10.
, , ,
, .
.
, , - (Atomic Force
Microscopy, AFM), (. 4, ).
.
, -

48

c pp. c p 1. 2009. 75

,

. , AFM ,
, .

(. 5, )
P(t) -

15

15

. 4. () - (): 1 ; 2
3;
4 ; 5
; 6 ; 7 ; 8 ;
9 ; 10 ; 11 ;
12 ; 13 (); 14
; 15 ;

h(t). ,
P = f(h) (. 5, ),
= f() ( )
. c h (c = H P)
(. 5, ).

(. 6),
dP/dt,
Pmax, P0 ( ). , ,
,
, , (. 7)
.
, ,
.

P(t), -

. 5. , , P(t)
h(t) (), P h (), H ( c) (): 1 2 R;
; : up , cr , down , e , v-e , max ; We ; Wpl , -

c pp. c p 1. 2009. 75

49

. 6. : tup
0
Pmax; tcr Pmax
( ); tdown 5 10 % Pmax; t0
P0 ( , .)

P(t) = P sin 0t, P ^ Pmax , 0


. h = h sin (CSMt ), h
( 1
2 ); . P*
Dh*
S*, . Continuous Stiffness Measurement (CSM). S* ,
(
). 0
P h . CSM
[34], [35, 36]. ,
CSM ,
[37].
, CSM ,

. CSM
,

.

(), , .
, . -

. 7. : ; ; ; ; ;
( e = const); ( );
(1) (2)

. ,
, R
30 .
, ,

.
R 50 100 .

50 . R
.

50

c pp. c p 1. 2009. 75

, ,
,
P e.

P(t),

P/P = const. , e .

. , ; , .; ; ; ;
..

tt = 10 100 ,
.
10 .
, 106 102 [38].
[39 41]
-3,
-150 - SOLVERLS [42], -
, .
:
1000
( 10 000 );
1 105 ;
(,
, .)
(, , .);
1000 ;
10 300 ;
1 100 ;
15 ;
:
0,15 , 5 ;
,
;
- ();

on-line
.

,
- . , , - ,
. ,

,
.



.
, , . : E; H;
K1c; ,
S, Sr Sim ; Pc
c ; y; n = y + Be np ,
p ; = f(), P = f(h);
Wpl, ,
We ; ;
P = Mh

; ln Ds y
y =
ln De
ln DH
; dh/dt,
y =
ln De
W, , g
dh/hdt = qtg; (, ,

c pp. c p 1. 2009. 75

), ; -

,
( -); ; ;
; ; .
. , .
:
, , ;
,
;
; ; , ; ;
, ; ; , ;
, , ; , .
P h
H
P
Ac:
H = P/Ac,

(1)

.. . Ac
,
hc
(. 8). hc area function , hc Ac:
Ac = f(hc).

P h H, E, S, Wpl, We . -

51

max

. 8. ()
()


. . ()
[16, 17]. ( [16] 5 . !) ,
. , . [18, 19] . [20].
[33].
H, S, E .

, ,
, . (, , ) , -,

.
. , [43] [44], , hc,
H, hc =
= hmax cPmax/S, S = dP/dh (. 9);
c , , 0,72, 0,75, 1. ISO 14577

c = 0,75. (Pmax 1 )
Ac = 24,5hc2 .
. Ac = f(hc)
.

52

c pp. c p 1. 2009. 75

.
m
1,25 1,51. , .
P h
P S2,
, ,
:

hcr

dP/dt

Pmax

P
p H
=
.
2
S
( 2b ) 2 E 2

Wp
We
he

hr
hc

ha

hmax
h
. 9.
: hr ; he ; hp ; ha ; hmax
Pmax; hcr P = const;
Wp ; We ; dP/dh = S

E

S =b

2
p

Er Ac ,

(2)

1,02 1,08
.
= 1,05. S Ac () (Er).
,

1 1 - n 2 1 - n 2i
=
+
,
Er
E
Ei

(3)

E Ei , i
. ,
, S.
P h . [16, 18] S
P = ki(hmax hr)m, ki m -

(4)

H E,
.
, H
,
[45]. , P/S2
.
. . Ac, hp, .
. ,
[16, 17].
( ) .
(, 7),

(, ).
Er [. (3)] ,
Ac =

pS 2
4 E r2

. Ac = f(hp).
, :
Ac = 24,5h p2 .

Ac = f(hp)
n

A c = C 0 h c2 + C i h c1 m ,

(5)

i =1

m = 1, 2, 4, 8, 16, 32. C0 = 24,5 (


), Ci

c pp. c p 1. 2009. 75

.


- .
, :
Ac =

ph c2
ctg 2 j

+ 4 pRh c + 4 pR 2 ctg 2 j c .

c = 70,8 ; R ; hc P h .
. P h R
[18]
S=

dP
= 2 RE r ( h - h r ) 1 2
dh

(6)


hc = (hmax + hr)/2,

hr .
Ac = (2Rhr h r2 ).

(7)

H E (1), (6) (7).


. ,
,
. ,
H E , ,
. , Ac (5) (7), ,
P h
.
y/E,
Ac .
,
Ac
, , H E,
, .

53

,
.
[22,
46 49]. , [46] , , ,
,
h . h,

. [22]
H = P/Ac Pmax,
, H = dH/dAc, [49, 50]
.
, H [/2] Wpl/V = [/3] = [/3] = [/2].
, -, . [51]. [52] , ,
,
P h (.. ,
).
.
() [53 55]. , ,

, :
H = 1c2(Wp + We)/Wp,

(8)

Er = 2c2(Wp + We)/We.

(9)

1 = 0,0408 ( ), 2 =
= (1 2)2/{4 tg c}, c2
(P = c1h + c2h2), Wp
; We
.
,
.
(),
.

, . -

54

c pp. c p 1. 2009. 75

, :
Ee e e y
,
s=
n
s y ( e e y ) e > e y

(10)

y ; n ; y = y/E.
[23]
. .
(2),

. , , (W
We)/We 1 5H/Er.
Pmax/S = H/4E r2 , (4). 2
H/E* We/W (We
; W ).
(2) Ac, ,
Er =

p We S
f
,

4b 2 W Pmax
2

p W S 2
H = 2 f e
,
4b W Pmax

f(Wc/W)
.
, , P h
, . , . (, [56])

2.
,

2.



.
h.
h ^ 1 H
, , .
.
.

, .
[57]
h. .
.

.

.

.
.
P(h) ,

,
.
P h .
,
h.
.
P h
h
, , .
ISO/DIS 14577 [33] 10 2 / -
.
.

, , . , , . ,

. ,

5 10 % Pmax.
(
,
), h.

c pp. c p 1. 2009. 75

P h .
, .
,
,
.

CSM.

(~10 100 ),

, . CSM
,
, .
.
, :
, , .
, , . , (
).

.
, (. ).
C = 1/S = f(1/hp),
y = a2x + b2 (C ). , b2 .
C = f(1/hp) ,
Cf = 1/Sf. , (hp > 1 ),
, P
.

, .
,
, .

,
. 10 15

S.

55

II

III

. 10.
() (): I
; II NiP () [59]
() [60]; III
( )

S = f( Ac ), y = a3x + b3. b3
Sf.
Sf (Rs 200 ),

. ,
, .
1 2 P1 P2,
Sf :
S

P1 - ( P1 P2 ) 2 3 P2
d 1 - ( P1 P2 ) 2 3 d 2

,

,
.
(pile up) (sink
in) .
[58]. ,
(. 10). ,

56

c pp. c p 1. 2009. 75

4,5
4,0

1
2
3

3,5
3,0
2,5

. 11. , Al2O3
: Al2O3 0,05 (1), 1,0 (2) 5 (3)

- (sink in)
[59], () (pile
up) [60]. , ,

.
,
n. , n = 0
,
, = hr/hmax < 0,75,
.


.
, ,
, . ,
n > 0,2, ,
.
, pile up sink in.
, Ac
P h .
. ,
E H
y/H n, . ,
(., , [58]).
. ()
. H h,
.


.
(.,
, [61]). .

.
. , .
pile up
sink in.
.
,
.
= sR/a 02 [62], s ; R
; a0 ,
P . ,
> 0,05.
H . 11 [63],
,
Al2O3. , , , .
.
,
,

, .
( , , ..)
,
. , .
.

, -

c pp. c p 1. 2009. 75

.
. .
.
.
(, )
, .

( AFM)


( <10 ), , , , , , , . , ,
[1, 25].

.


, . ,
. ,

.

, (., , [25, 64]). ( ,
, , , , ), , , , , [1, 64 66]. .

-

57

(in situ TEM


[67 70], [71], [72, 73], .) . [74, 75], [22, 76 78],
[79, 80], [81] ..



.
,
( ).

, ,
.

:
;
, -
, , ( AFM, ,
.)
, ;

( -
);
- ;

,
.
:
; ;

;
, -

58

c pp. c p 1. 2009. 75

;
;

,
;

(, ) 0,1
10 , , ,
.
,
.

1. Springer Handbook of Nanotechnology (Ed. B. Bhushan).


Berlin: Springer-Verlag, 2007. 1916 p.
2. . . . .: , 2007. 496 .
3. . ., . . . .: , 2005. 192 .
4. . . , , . .: , 2005. 416 .
5. . . : - , . .: ,
2006. 592 .
6. . . . .: , 2006.
224 .
7. . ., . .
. .: , 2007.
398 .
8. Nanostructured Materials: Processing, Properties and Applications (Ed. C. C. Koch). NY.: William Andrews Publisher,
2002. 546 p.
9. . ., . . . : . . 1, 2003. 194 .;
. 2, 2005. 352 .
10. . ., . ., . ., . .
. : , 2006. 416 .
11. Meyers M. A., Mishra A., Benson D. J. / Progr. Mater. Sci. 2006.
V. 51. P. 427 556.
12. Grodzinski P. / Plastics. 1953. V. 18. P. 312 314.
13. . ., . ., . ., . ., . . / . 1973.
. 39. 10. . 1242 1246.
14. . ., . ., . ., . ., . . / . 1975.
. 41. 9. . 1137 1140.
15. Pethica J. B., Hutchings R., Oliver W. C. / Phil. Mag. A. 1983.
V. 48. 4. P. 593 606.
16. Oliver W. C., Pharr G. M. / J. Mater Res. 1992. V. 7. 6.
P. 1564 1583.
17. Oliver W. C., Pharr G. M. / J. Mater Res. 2004. V. 19. 1.
P. 3 20.
18. Field J. S., Swain M. V. / J. Mater Res. 1993. V. 8. 2.
P. 297 306.
19. Field J. S., Swain M. V. / J. Mater Res. 1995. V. 10. 1.
P. 101 112.
20. Fischer-Cripps A. C. Nanoindentation. NY.: Springer-Verlag, 2002. 198 p.

21. Van Landingham M. R. / J. Res. NIST. 2003. V. 108. 4.


P. 249 265.
22. Wolf B., Richter A. / New. J. Phys. 2003. V. 5. 15.
P. 15.1 15.17.
23. Cheng Y.-T., Cheng C.-M. / Mater. Sci. Eng. 2004. V. R44.
P. 91 149.
24. Schuh C. A. / Mater. Today. 2006. V. 9. 5. P. 32 40.
25. Gouldstone A., Chollacoop N., Dao M., Li J., Miron A. M.,
Shen Y.-L. / Acta Mater. 2007. V. 55. P. 4015 4039.
26. . ., .
.
. .: , 2004. 100 .
27. . . / . 2008. . 50. 12. . 2113 2142.
28. . ., . . . .: , 1990.
224 .
29. . ., . . / . 2004.
6. . 1 18.
30. . ., . ., . ., . ., . . / . 2005. . 47. 6. . 961 973.
31. . ., . . / . 1987.
. 53. 11. . 76 80.
32. . ., . ., . . /
. . 2007. . 73. 6.
. 28 36.
33. ISO group TC 164/SC 3/WG1 and ASTM E28.06.11. ISO/DIS
14577-1, -2 and -3.
34. Lucas B. N., Oliver W. C., Swindeman J. E. / MRS Symp. Proc.
1998. V. 522. P. 3 14.
35. Asif S. A. S., Wahl K. J., Colton R. J. / Rev. Sci. Instrum. 1999.
V. 70. 5. P. 2408 2413.
36. Asif S. A. S., Wahl K. J., Colton R. J. / J. Mater. Res. 2000. V. 15.
P. 546 553.
37. Li X., Bhushan B. / Mater. Characterization. 2002. V. 48. 2.
P. 11 36.
38. . . / . 2000. . 170. 6. . 585 618.
39. . ., . ., . ., . . /
. 2000. . 70. 5. . 82 91.
40. Golovin Yu. I., Ivolgin V. I., Korenkov V. V., Korenkova N. V.,
Farber B. Ya. / Phil. Mag. A. 2002. V. 82. 10. P. 2173
2177.
41. Golovin Yu. I., Tyurin A. I., Farber B. Ya. / J. Mater. Sci. 2002.
V. 37. 3. P. 895 904.
42. . ., . ., . ., . . /
. 2004. 1. . 76 79.
43. . . .
.: , 1955. 408 .
44. Sneddon I. N. / Int. J. Eng. Sci. 1965. V. 3. 1. P. 47 57.
45. Tsui T. Y., Pharr G. M. / J. Mater. Res. 1999. V. 14. 1.
P. 292 301.
46. Thurn J., Cook R. F. / J. Mater. Res. 2002. V. 17. 5. P. 1143
1146.
47. Ma D., Ong C. W., Wong S. F., He J. / J. Mater. Res. 2005. V. 20.
6. P. 1498 1506.
48. Cao Y. P., Dao M., Lu J. / J. Mater. Res. 2007. V. 22. 5.
P. 1255 1264.
49. . ., . ., . ., . .,
. . / . 1996. . 18. 3.
. 36 45.
50. Dub S., Novikov N., Milman Yu. / Phil. Mag. A. 2002. V. 82.
10. P. 2161 2172.
51. Tabor D. The hardness of Metals. Oxford: Crarendon Press,
1951. 130 p.
52. . ., . ., . . /
. 1982. . 26. 8. . 769 771.
53. Sakai M. / Acta Mater. 1993. V. 41. 6. P. 1751 1758.
54. Sakai M. / J. Mater Res. 2003. V. 18. 5. P. 1631 1640.
55. Sakai M. / Scripta Mater. 2004. V. 51. P. 391 395.
56. Ma D., Zhang T., Ong C. W. / J. Mater. Res. 2006. V. 21. 1.
P. 225 233.
57. Mencik J., Swain M. V. / J. Mater. Res. 1995. V. 10. 6.
P. 1491 1500.

c pp. c p 1. 2009. 75

58. Bolshakov A., Pharr G. M. / J. Mater. Res. 1998. V. 13. 4.


P. 1049 1058.
59. Hay J. C., Pharr G. M. / MRS Symp. Proc. 1998. V. 505.
P. 65 70.
60. Tsui T. Y., Pharr G. M. / J. Mater. Res. 1999. V. 14. 1.
P. 292 301.
61. Manika I., Maniks J. / Acta Mater. 2006. V. 54. P. 2049 2056.
62. . . .:
, 1989. 510 .
63. Kim J.-Y., Kang S.-K., Lee J.-J., Jang J., Lee Y.-H., Kwon D. /
Acta Mater. 2007. V. 55. P. 3555 3562.
64. Bowen W. R., Lovitt R. W., Wright C. J. / Biotechnol. Lett. 2000.
V. 22. P. 893 903.
65. Ebenstein D. M., Kuo A., Rodrigo J. J., Reddi A. H., Ries M. /
J. Mater. Res. 2004. V. 19. 1. P. 273 281.
66. Bushby A. J., Ferguson V. L., Boyde A. / J. Mater. Res. 2004.
V. 19. 1. P. 249 257.
67. Minor A. M., Lilleodden E. T., Stach E. A., Morris J. W. / J. Mater. Res. 2004. V. 19. 1. P. 176 182.
68. Jin M., Minor A. M., Stach E. A., Morris J. W. / Acta Mater.
2004. V. 52. P. 5381 5388.
69. Jin M., Minor A. M., Morris J. W. / J. Mater. Res. 2005. V. 20.
7. P. 1735 1740.

59

70. Kim J.-J., Choi Y., Suresh S., Argon A. S. / Science. 2002.
V. 295. 5555. P. 654 656.
71. Domnich V., Gogotsi Yu. / Rev. Adv. Mater. Sci. 2002. V. 3.
P. 1 36.
72. Weihs T. P., Lawrence C. W., Derby B., Scruby C. B., Pethica J. B. / MRS Symp. Proc. 1992. V. 356. P. 361 363.
73. Shiwa M., Weppelmann E. R., Munz D., Swain M. V., Kishi T. /
J. Mater. Sci. 1996. V. 31. P. 5985 5991.
74. Ma X.-G., Komvopoulos K. / J. Mater. Res. 2005. V. 20. 7.
P. 1808 1814.
75. Frick C. P., Land T. W., Spark K., Gall K. / Acta Mater. 2006.
V. 54. P. 2223 2234.
76. Wolf B., Meyer D., Belger A., Paufler P. / Phil. Mag. A. 2002.
V. 82. 10. P. 1865 1872.
77. . ., . ., . ., . . / . 2005. . 82. 8. . 562 566.
78. Trunov M. L., Dub S. N., Shmegera R. S. / Solid State Phenomena. 2006. V. 115. P. 245 250.
79. Rar A., Pharr G. M., Oliver W. C., Karapetian E., Kalinin S. V. /
J. Mater. Res. 2006. V. 21. 3. P. 552 556.
80. Giannakoponlos A. E. / J. Appl. Mech. 2000. V. 67. P. 409
416.
81. Soifer Ya. M., Verdyan A., Azoulay J., Kazakevich M., Rabkin E.
/ Physica C. 2004. V. 402. P. 80 87.

620.172.2:621.317.42


1

. . 2
18 2008 .
105 . , . ,

, .



-
. ,
. ,
[1]. 1

, 4.12.1 4.12 .
- ,
. , .

, , ,
(3 45 , ) [2]. 3 8, [3].
,
, , . ,
,
.

Вам также может понравиться