LISTOPAD 2007

UZDRAWIAJĄCA MOC NATURY

LECZ SIĘ
miodem
TEMAT MIESIĄCA

NIE
dla cukrzycy typu II
ABC MARKETINGU

CENA
w marketingu Apteki
– INSTRUMENT DELIKATNY ALE SKUTECZNY
 ������ ��������
��������������������
���������������������������������

������������������
�������������������������������������������
���������������������������

�����������������������������������������������������������
�������������������������������������������������������
��������������������������������������������������������

������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������
�������������
��������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������
����������������������
����������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������
�����
���������������������������������������
���������������
����������������������������������������������������
�����������������������������������������������������������������
��������������
�������������������������������������������������������
�������������������������������������������������������������
�������������������������������������������������
�������
������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������
�����������������������������
 Poczucie zdrowia zdobywamy
tylko przez chorobę
GEORG CHRISTOPH

6
LICHTENBERG

11
S zanowni Państwo!
Przychodzi taki czas w roku, kiedy zieleń
NIE
dla cukrzycy typu II Ziołolecznictwo

ustępuje szarym kolorom, słońce chowa się za

ciemnymi chmurami, a naszym codziennym
przyjacielem staje się parasol. Chowamy przy-
jemne, zwiewne letnie ubrania, odziewamy się
w kurtki i czapki oraz zakładamy ciepłe buty.
I wydawać by się mogło, że to smutny czas,
nastrajający odrobiną melancholii. Ale czy tak
być musi? Przecież dzięki pochmurnej pogo-
dzie przebywamy dłużej w domu. Możemy
poświęcić więcej czasu rodzinie, powrócić do
swoich zaniedbanych hobby czy spędzić tro-
chę czasu na zwykłym leniuchowaniu. Dlate- różnorodna
go ten okres, przed zbliżającymi się świętami KANADA

38
wykorzystajmy na przyjemny relaks, w domo-
wym zaciszu.
Odrobinę tego czasu można wypełnić lektu-
rą czwartego już wydania „Z nami zdrowiej
– Magazyn dla Farmaceutów”. Życzylibyśmy
sobie, aby nasz magazyn był dla Państwa mi- O HOMEOPATII
łym odprężeniem. W tym numerze zachęcamy inaczej

16
do przeczytania artykułu „…zawiasy, piekarnik
i komputer…?” w stałym bloku „O homeopatii
inaczej”, tym razem przekonają się Państwo, że

20
będzie całkiem inaczej. Polecamy.
Gratulujemy wszystkim dotychczasowym lau-
reatom comiesięcznego konkursu i dziękujemy
za wszystkie nadesłane odpowiedzi. Serdecznie
zachęcamy do dalszego aktywnego uczestnic- LECZ SIĘ
twa w zabawie. miodem
Okres ostatnich miesięcy przyniósł kilka istot-
nych zmian w ustawodawstwie rzutujących na
branżę farmaceutyczną. Postanowiliśmy jed-
nak nie obarczać Magazynu kolejnymi inter- Z NAMI ZDROWIEJ + NAGRODY str. 33 Decyzje Głównego Inspektoratu
pretacjami i wyjaśnieniami, których otrzymali
str. 4 Nasi Pacjenci zwiedzają Ateny Farmaceutycznego: Produkty lecznicze
już Państwo z pewnością w nadmiarze.
Zapraszając do lektury, życzymy Państwu dużo wycofane/wstrzymane/dopuszczone
ZDROWIE
uśmiechu i jak najwięcej słonecznych dni.
str. 6 NIE dla cukrzycy typu II BIZNES
REDAKCJA str. 9 Mała encyklopedia farmaceuty: str. 34 Elementy MARKI i kryteria
MIGRENA ich wyboru
str. 11 Środki roślinne stosowane w leczeniu str. 36 CENA w marketingu Apteki
Redaktor Naczelna:
Alicja Micielska, tel. 042 683 53 92, amicielska@znamizdrowiej.pl układu nerwowego, cz.IV – instrument delikatny ale skuteczny
Zespół redakcyjny:
Ryszard Klesyk, tel. 017 865 03 82, rklesyk@znamizdrowiej.pl str. 16 O homeopatii inaczej
Wioletta Cielecka, tel. 017 865 03 80, wcielecka@znamizdrowiej.pl
...zawiasy, piekarniki komputer...? RELAKS
Daniel Leśniak, tel. 068 329 81 20, dlesniak@znamizdrowiej.pl
Napisz do nas: redakcja@znamizdrowiej.pl str. 20 Lecz się miodem str. 38 Różnorodna KANADA
Opracowanie graficzne, DTP i druk: PW „TOLEK” – Drukarnia im. Karola Miarki,
ul. Żwirki i Wigury 1, 43-190 Mikołów, tel. 032 326 20 90; www.tolek.com.pl
str. 40 Z Kalendarza Wielkich
AKTUALNOŚCI – Artur Grottger
„Z NAMI ZDROWIEJ – Magazyn dla Farmaceutów” nie zastępuje porady
lekarskiej, może jedynie stanowić źródło informacji. Przed skorzystaniem str. 24 Informacje z branży i nie tylko str. 41 Warto przeczytać
z porad należy skonsultować się z lekarzem. Przedruk materiałów bez
zgody wydawcy jest zabroniony. str. 25 Promocje str. 42 W kraju, syropem płynącym
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo
redagowania zamówionych tekstów, nie odpowiada za treść zamieszczo- str. 28 Nowości farmaceutyczne str. 44 Sudoku
nych reklam i ogłoszeń.
str. 45 Drzewa a znaki zodiaku
 Z NAMI ZDROWIEJ
Z NAMI
ZDROWIEJ
+ NAGRODY
Ze słonecznych Aten - stolicy Grecji, niedawno wrócili
zwycięzcy Promocji „Z NAMI ZDROWIEJ + NAGRODY”.
Szczęśliwi laureaci Loterii „Z APTEKI … DO SŁONECZNYCH
ATEN”, w której główną wygraną była wycieczka „Antyczna
Przygoda”, mieli możliwość zobaczenia starożytnych zabytków
greckiej kultury, takich, jak: Akropol, bizantyńskie klasztory na
skałach czy Olimp – świątynię Zeusa.
Z Panią Ireną Gajny, uczest-
niczką podróży po Atenach roz-
mawialiśmy na temat wrażeń,
jakich dostarczyła jej wyprawa
do kraju bogów greckich. Letnia
loteria została zakończona, a my
przypominamy, że nadal trwa
Promocja „Z APTEKI… DO
WIEDNIA”, w której oprócz pię-
ciu dwuosobowych wycieczek
do Stolicy Habsburgów, spośród
wszystkich zgłoszeń rozlosujemy
39 gwarantowanych nagród rze-
czowych w postaci atrakcyjnego
sprzętu RTV i AGD.
1. Co skłoniło Państwa do
wzięcia udziału w tej Promo-
cji?
Tak naprawdę to mąż jest zwy-
cięzcą w Loterii. Z uwagi na jego
stan zdrowia kupujemy bardzo
dużo lekarstw w naszej osiedlo-
wej Aptece, która bierze udział
w Promocji „Z NAMI ZDRO-
WIEJ + NAGRODY”. Mąż zbierał
naklejki i przyznam, że w domu
było wszędzie pełno kuponów
konkursowych. Był jednak bar-
dzo konsekwentny - zbierał je,
no i udało się!
4 Z NAMI ZDROWIEJ
2. W jakich okolicznościach
dowiedzieli się Państwo o wy-
granej w Promocji „Z APTE-
KI… DO SŁONECZNYCH
ATEN” i czy ta wiadomość
była dużym zaskoczeniem?
To była prawdziwa niespodzian-
ka. Wiadomość o wygranej
wycieczce dotarła do nas tuż
przed Świętami Wielkanocny-
mi, a dokładnie w Wielki Piątek
i była takim jakby „zajączkiem”
Wielkanocnym. Mąż wiadomość
przyjął początkowo z niedo-
wierzaniem, ale gdy zostało to
później ponownie potwierdzone
bardzo się ucieszyliśmy.
3. Czy była to Państwa pierw-
sza taka wygrana?
Tak. Nigdy niczego nie wygrali-
śmy, dlatego nasza radość z wy-
granej była ogromna.
4. Słoneczne plaże, zabytki
sztuki i kultury, śródziemno-
morska kuchnia. Czy była już
kiedyś Pani w Grecji?
Żadne z nas nie było nigdy przed-
tem w Grecji. Ja co prawda mia-
łam okazje zwiedzić kilka krajów
europejskich, ale dla męża była
to pierwsza zagraniczna podróż.
Przejazd przez połowę Europy
i Grecji, w trakcie którego moż-
na było podziwiać naprawdę
przepiękne widoki dostarczył
nam wielu wrażeń. W czasie tej
kilkudniowej wycieczki zwiedzi-
liśmy wiele atrakcyjnych miejsc.
Jeśli mogę polecić, to tylko taką
wycieczkę, gdyż samemu, bez
doświadczonego przewodnika,
nie ma możliwości zwiedzić tylu
fantastycznych miejsc, które my
zobaczyliśmy dzięki wygranej
w Promocji „Z NAMI ZDRO-
WIEJ + NAGRODY”.
5. Co zobaczyli Państwo pod-
czas wycieczki i czy program
spełnił Państwa oczekiwa-
nia?
Tak, jesteśmy obydwoje zado-
woleni z tego co zobaczyliśmy
w Atenach. Zwiedzaliśmy głów-
nie antyczne zabytki, Meteory
– bizantyńskie klasztory, Del-
fy i wiele innych atrakcyjnych
miejsc, które chociaż raz warto
zobaczyć będąc w Grecji. Pro-
gram jak najbardziej spełnił

nasze oczekiwania, co więcej,
w drodze powrotnej mieliśmy
również okazję zobaczyć nocą
przepięknie podświetlony Bu-
dapeszt, z czego osobiście byłam
bardzo zadowolona.
6. Która z atrakcji wywarła
największe wrażenie i dla-
czego?
Największe wrażenie zrobił
na nas teatr zbudowany w IV
wieku p.n.e., w którym nadal od-
bywają się spektakle dramatów
antycznych. Występuje tam fe-
nomenalna akustyka – bez żad-
nego nagłośnienia idealnie było
słychać co mówiono na scenie.
Podobno Hitler, a także Ame-
rykanie próbowali odtworzyć
budowę teatru, ale dotychczas
nikomu nie udało się uzyskać
takiego efektu jak Grekom wiele
wieków temu.
7. Co może Pani powiedzieć
naszym czytelnikom o Ate-
nach?
Ateny uważane są za klasyczne
greckie miasto ze słynnym, zna-
nym niemalże na całym świecie
Akropolem i innymi zabytkami
archeologicznymi. Miasto to jest
punktem obowiązkowym nawet
w bardzo krótkich wizytach, cho-
ciaż tak naprawdę wielką szkodą
jest zwiedzać je tylko w oparciu
o najważniejsze starożytne miej-
sca i muzea. Stara dziewiętna-
stowieczna część Plaka’i może
zachwycić mieszanką języka tu-
reckiego z greckim, mieszanką
stylów neoklasycystycznych i grec-
kich w architekturze oraz licznymi
małymi muzeami poświęconych
tradycyjnym sztukom, takim jak
ceramika czy muzyka. Oboje je-
steśmy bardzo wrażliwi na piękno
architektury i zabytki historycz-
Z NAMI ZDROWIEJ
ne, dlatego wizyta w tym mieście
była dla nas tak cenna.
8. W jakiej Aptece mąż złożył
swój szczęśliwy los?
Mąż kupuje leki zawsze w tej
samej Aptece, która znajduje się
na os. Czecha w Poznaniu i tam
też złożył kupon, który przyniósł
nam wygraną.
9. Może nam Pani zdradzić,
jakie nagrody gwarantowane
wybraliście Państwo z kata-
logu?
W porównaniu z główną wy-
graną były to drobne upominki
w postaci kredek, kremu i bre-
loczka.
10. Czy jest coś, co wywarło
negatywne wrażenie podczas
pobytu w Grecji?
Grecja jest pięknym krajem
o niezapomnianych widokach,
niezwykłej rzeźbie terenu i wy-
jątkowych atrakcjach turystycz-
nych, jednak będąc w Grecji
uwagę zwraca brak dbałości
ze strony Greków o porządek
w miejscach publicznych. Jest
to kraj zupełnie inny pod wzglę-
dem kultury niż pozostałe kraje
europejskie, które odwiedziłam.
Chciałabym przy okazji rozmo-
wy podziękować za wspaniałą
wycieczkę, za obsługę i troskę
ze strony organizatora. Sądzę,
że bardzo dużą rolę odegrał pi-
lot wycieczki. Przez cały czas,
oprócz przekazywania swojej
wiedzy, dbał o wszystkich uczest-
ników. Potrafił wesprzeć dobrą
radą tych, którzy tak jak my, byli
pierwszy raz w Grecji. Mąż był
zachwycony wycieczką – marzy
mu się kolejna wygrana, ale nie
wierzy w podwójne szczęście.
Dziękuję za rozmowę i trzy-
mamy kciuki za kolejną wy-
graną.
Rozmawiała:
NATALIA ZIMNA
 5
 Z D R O W I E temat miesiąca
NIE
dla cukrzycy typu II
Pokołorzewiduje się, że w 2025 r. będzie na świecie
300 mln osób chorych na cukrzycę typu
II, w tym 4 mln w Polsce.
Blisko 95% wszystkich chorych
na cukrzycę to osoby z insulino-
niezależną odmianą tej choroby
(typ II). Cierpiących z jej powo-
du przybywa na świecie w za-
straszającym tempie.
Zwiększoną zachorowalność ob-
serwuje się głównie w krajach
o rozwiniętej gospodarce.
Uważamy te informacje za wyma-
gające szczególnego podkreślenia,
dlatego w dalszej czę-
ści artykułu skupimy
się głównie na tema-
tyce właśnie cukrzycy
typu II, pomijając tym
samym aspekt cukrzy-
cy typu I zwanej insu-
linozależną.
Przypomnijmy zatem
na czym polega istota
cukrzycy typu II.
Zaburzenia tego typu
powstają na skutek
niewłaściwego trybu
życia. Brak ruchu i zła
6 Z NAMI ZDROWIEJ
Te z kolei są bardzo niebezpiecz-
ne. Chorzy w 85% przypadków
umierają przedwcześnie z ich
powodu. O jakich powikłaniach
mowa? Głównie sercowo-naczy-
niowych. Miażdżyca i inne cho-
roby układu krwionośnego wy-
stępujące w związku z cukrzycą
insulinoniezależną mogą skrócić
dieta potęgują ryzyko zachoro- chorobowe ujawniają się sto- pacjentowi życie nawet o 10 lat.
wania na cukrzycę typu II, która sunkowo późno, w momencie Cukrzyca typu II rozwija się przez
charakteryzuje się współistnie- zaawansowanego już stadium długi czas w ukryciu. Dlatego też
niem innych stanów chorobo- cukrzycy. nosi ona miano utajonej.
wych takich jak: otyłość, nadci- Według krajowej konsultant- Ślady mogące sygnalizować o jej
śnienie tętnicze czy zaburzenia ki ds. diabetologii prof. Anny obecności w ludzkim organizmie
przemian lipidowych. Czech, blisko 50 % chorych do- charakteryzują się objawami, ta-
Problemu tej odmiany cukrzy- wiaduje się o cukrzycy w chwili, kimi jak:
cy nie należy lekceważyć. Tym gdy występują u nich już poważ-  nadmierne pragnienie
bardziej, że pierwsze symptomy ne powikłania.  zwiększone oddawanie moczu
Za powstanie cukrzycy typu II
odpowiedzialne są dwa mechanizmy:
- zanikająca wrażliwość komórek trzustkowych
produkujących insulinę – spadek produkcji insuliny
i w konsekwencji wzrastające stężenie glukozy krążącej we
krwi;
- uodpornienie tkanek na działanie insuliny – tzw.
komórki beta zachowują zdolność wytwarzania insuliny,
lecz ze względu na zjawisko insulinoodporności tkanko-
wej, hormon obniżający poziom cukru we krwi nie może
być dostatecznie wykorzystany przez organizm.

14 listopada – Światowy Dzień Walki z Cukrzycą
W tym roku Światowy Dzień
Walki z Cukrzycą obchodzony
jest pod hasłem „Opieka
diabetologiczna dla każdego”.
 niewyjaśniony spadek masy
ciała
 skłonność do różnego rodzaju
infekcji (zwłaszcza grzybicze)
 świąd skóry
 ogólne osłabienie.
NIE DLA CUKRZYCY
TYPU II
W życiu na pewne kwestie, takie
jak predyspozycje genetyczne, nie
mamy wpływu. Rodzimy się ze
skłonnościami do różnych scho-
rzeń czy cięższych przypadłości..
Nie zawsze jednak te predyspo-
zycje skazują nas z góry na prze-
żywanie danej jednostki choro-
bowej. Tak jest też w przypadku
temat miesiąca ZDROWIE
W
cukrzycy typu II. Ryzyko jej wy-
stąpienia jest ściśle uzależnione
od trybu charakteryzującego
nasze życie. Zatem to od nas
samych zależy tak na prawdę jej
USA umieralność
wystąpienie.
Jak podkreśla przewodniczący
z powodu tej choroby wzrosła
PTD prof. Jacek Sieradzki, ludzie w ciągu ostatnich 20 lat
powinni uświadomić sobie, że
omawianej chorobie można za- aż o 30%.
pobiegać w drodze prowadzone-
go odpowiedniego stylu życia. W Polsce na każde 100 000
Właściwa dieta oraz aktywność
fizyczna to jest to, do czego za- mieszkańców umiera co roku na
chęcamy poniżej w artykule.
Warto zacząć od dziś, przyczy- cukrzycę 13 osób.
niając się tym samym do zmiany
niekorzystnej prognozy, o której
mowa na wstępie.
ZAPOBIEGANIE Aby zachować dobre zdrowie
i tym samym zapobiec m.in. cu-
Zdrowa dieta krzycy typu II warto stosować się
do następujących zaleceń:
W nieskończoność można infor-
 spożywane posiłki powinny
mować o tym jak powinno się
być urozmaicone (planu-
odżywiać. Właściwie większość
jąc dzienny jadłospis należy
z nas wie, że należy unikać tłusz-
uwzględniać odpowiednie
czów i cukrów prostych zawar-
ilości różnych pokarmów ze
tych głównie w słodyczach.
wszystkich grup produktów
Niestety wiedza nie idzie w parze
spożywczych)
z praktyką. Czasem też wiedza
 należy pamiętać o węglowo-
nie jest kompletna. Słyszymy ze-
danach złożonych, do których
wsząd różne teorie na temat zdro-
należą: produkty pełnoziar-
wego odżywiania. Raz, że należy
niste (pieczywo, kasze, ma-
ograniczać spożywanie pieczywa,
karony, ryż), warzywa w tym
innym razem, że trzeba unikać
fasola, soczewica, a także
łączenia pokarmów. Gdzie leży
o węglowodanach prostych
prawda? I co z teoriami dotyczą-
znajdujących się w owocach;
cymi tłuszczu? Czy korzystna dla
energia pochodząca z węglo-
nas jest rezygnacja z ilości spoży-
wodanów złożonych i frukto-
wanego tłuszczu przy pominięciu
zy jest stopniowo uwalniana,
aspektu jego jakości?
 7
 Z D R O W I E temat miesiąca

14 listopada – Światowy Dzień Walki z Cukrzycą

Ś
wiatowa Organizacja Zdrowia
mówi już o epidemii XXI w.
związanej z tą chorobą. Jak się przed
nią ustrzec? Czy jest dla nas jakieś
„wyjście ewakuacyjne”?
„medytację w ruchu”, a więc tra-
dycyjne chińskie ćwiczenia typu
tai chi lub qigong.
Pod kątem tego rodzaju ćwiczeń
zostały przeprowadzone bada-
nia przez zespół z australijskiego
Uniwersytetu Stanu Queensland.
Jego członkowie udowodnili,
że u pacjentów regularnie wy-
konujących przez okres 3 mie-
sięcy specjalny zestaw ćwiczeń
z zakresu wymienionych technik,
poprawiły się wskaźniki związa-
ne z zaburzeniami metabolizmu
i ryzykiem zachorowania na cu-
krzycę typu II. Oprócz spadku
masy ciała zanotowano u tych
osób spadek poziomu hemoglo-
biny glikowanej (z cząsteczką
glukozy), odzwierciedlającej stę-
żenie glukozy we krwi.
ALICJA MICIELSKA

co gwarantuje stały poziom

glukozy we krwi; cukry pro-
ste pochodzące z innych źró-
deł niż owoce należy elimino-
wać z diety
 generalne unikanie tłuszczów
nie jest właściwym rozwiąza-
niem; niezbędne w prawidło-
wej diecie są bowiem tzw. nie-
nasycone kwasy tłuszczowe,
te zawarte są głównie w ole-
jach roślinnych, ziarnach sło-
necznika, ziarnach sezamu,
migdałach, orzechach wło-
skich, rybach; warto nato-
miast ograniczyć spożywanie
tłuszczów nasyconych, które
występują przede wszystkim
w margarynie, a więc też
w kruchych ciastkach, cia-
stach oraz tłustych mięsach
 unikać smażonych potraw,
przypalonego i spalonego
tłuszczu
 jeśli smażyć to przy użyciu
oliwy z oliwek lub sklarowa-
nego masła
 należy regularnie spoży-
wać posiłki, od 4 do 5 razy
na dzień, najlepiej o stałych
porach.

RUCH
Aby cieszyć się pełnym zdro-
wiem nie można zrezygnować
z aktywności fizycznej. Ćwicze-
nia aerobowe, regularny spa-
cer, jazda na rowerze, pływanie
czy inny rodzaj sportu, w parze
z właściwym odżywianiem za-
pewnią dobre samopoczucie mi-
nimalizując jednocześnie ryzyko
zachorowania na różne choroby.
Osobom narażonym na cukrzy-
cę typu II szczególnie zaleca się

8 Z NAMI ZDROWIEJ

B óle głowy należą do najczęstszych
dolegliwości człowieka. Migrena
(hemicrania) jest uważana za odrębną
jednostkę chorobową, znaną
medycynie od ponad 5000 lat.
Pierwsze dokładniejsze studia
nad rozpowszechnieniem
tej dolegliwości podjęto
w latach 30-tych
ubiegłego stulecia.
MIGRENA
EPIDEMIOLOGIA
Częstość wykrywania migreny
zależy od przyjętych kryteriów
rozpoznawczych oraz stosowa-
nych metod. Stąd wynikają pewne
niezgodności pomiędzy wynikami
badań. Rozpowszechnienie migre-
ny w całej populacji oszacowano
na 8-16% (wśród kobiet do 25%
i średnio 8% u mężczyzn). Wia-
domo także, iż przebieg migreny
jest zróżnicowany. Są osoby u któ-
rych napady są rzadkie, u innych
bardzo częste. Migrena bez aury
występuje częściej i określa się ten
odsetek na około 75%. Częstość
migreny z aurą określa się na 1-7%
u kobiet i do 4% u mężczyzn. Roz-
miary problemu są duże. Gdyby
dane odnieść do populacji polskiej
to należałoby przyjąć liczbę oko-
ło 2 milionów osób cierpiących
z powodu tej dolegliwości, z czego
około 0,6 miliona ma kilka napa-
dów miesięcznie.
Migrena występuje względnie
równomiernie u ludzi wszystkich
ras, jednak badania populacyjne
wykazały rzadsze występowanie
migreny w krajach Afryki i Azji
w porównaniu z krajami Europy
i Stanów Zjednoczonych.
W badaniach epidemiologicznych
wykazano także, iż jedynie część
chorych zasięga porady lekarskiej.
Inni leczą się doraźnie sami, często
nie zdając sobie sprawy iż chorują
na migrenę.
Migrena ma duży wpływ na zdol-
ność do pracy. Wg badań bry-
tyjskich mężczyźni chorujący
na migrenę opuszczają rocznie
4 dni, a kobiety 2 dni pracy. Obec-
ność w pracy w czasie napadu
obniża jakość pracy o około 60%.
W badaniach epidemiologicz-
nych zwraca się ostatnio uwagę
na wpływ chorób przewlekłych
na jakość życia (quality of life).
Wpływ migreny na codzienną
i społeczną aktywność życiową
jest w tych badaniach większy niż
nadciśnienia, cukrzycy czy niewy-
dolności krążenia.
OBJAWY MIGRENY
Podstawowym objawem choroby
jest ból głowy. Pojawia się on w po-
staci napadu i trwa od kilku do kil-
kudziesięciu godzin. Po ustąpieniu
jednego napadu może pojawić się
następny, a czasem przerwa mię-
dzy napadami trwa przez kilka dni,
tygodni a nawet miesięcy. U nie-
których pacjentów bóle występują
z dużą regularnością.
Umiejscowienie bólu jest zna-
mienne. Typowy ból migrenowy
mała encyklopedia farmaceuty
jest jednostronny, umiejscowiony
zwykle za gałką oczną, w skroni
lub czole. Może być także obu-
stronny lub naprzemienny, raz
po jednej, raz po drugiej stronie.
Osoba chora na migrenę może
różnie odczuwać umiejscowienie
bólu podczas każdego napadu.
W większości przypadków lokali-
zacja występującego bólu powta-
rza się.
Natężenie bólu migrenowego jest
dość duże i może wyłączyć cał-
kowicie chorego z życia. Wysiłek
fizyczny powoduje nasilanie się
dolegliwości i może nawet unie-
możliwić chodzenie. Czasami ból
może być stosunkowo łagodny,
z okresowymi nasileniami i zwol-
nieniami objawów.
Charakter migreny jest typowy
dla pochodzenia naczyniowego.
Ból pulsuje z tętnem i kiedy pul-
sowanie jest niewyraźne, chorzy
określają go jako rozpierający,
rozsadzający, uciskający. Towarzy-
szą mu różne objawy dodatkowe
– różne, ale zawsze obecne, co jest
charakterystyczną cechą migre-
ny. Są to nudności lub wymioty.
Bodźce zewnętrzne wzrokowe
i słuchowe powodują wzmożoną
wrażliwość chorego. Izoluje się on
wtedy od otoczenia, najchętniej
leży w ciemnym pomieszczeniu
ZDROWIE
dr ANDRZEJ KLUCZYŃSKI
Lekarz specjalista neurolog
z zamkniętymi oczami. Jest blady,
może odczuwać zawroty głowy.
Przed wystąpieniem bólu migre-
nowego mogą pojawiać się różne
objawy zapowiadające wystąpienie
napadu. Objawy te zwane są aurą.
Składają się na nią objawy wzro-
kowe (mroczki migocące, plamy
lub linie w polu widzenia, ubytki
w polu widzenia) i/lub czuciowe
(mrowienia lub drętwienia) i/lub
zaburzenia mowy. Objawy aury
narastają stopniowo i trwają do
60 minut. Niektóre objawy neu-
rologiczne mogą przetrwać napad
i utrzymywać się przez wiele go-
dzin lub dni po napadzie.
Napad migrenowy ma w typowych
przypadkach przebieg trójfazowy:
1. Najpierw pojawiają się objawy
zapowiadające oraz przed sa-
mym napadem aura.
2. Następnie rozwija się sam na-
pad bólowy.
3. W trzeciej fazie następuje sen-
ność, wyczerpanie i objawy
porażenne.
Choroba zaczyna się w młodym
wieku i trwa całe życie. Inten-
sywność i ciężkość napadów oraz
częstotliwość mogą się zmieniać
w ciągu życia. Słabnie zazwyczaj
w wieku dojrzałym i starszym.
Zmieniać się może obraz choroby
i kliniczna postać migreny.
 9
 Z D R O W I E mała encyklopedia farmaceuty
KRYTERIA ROZPO-
ZNANIA MIGRENY
1. Migrena bez aury to nawra-
cające, trwające od 4 do 72
godzin napady jednostronne-
go, pulsującego bólu, umiar-
kowanego lub ciężkiego,
nasilanego przez typową co-
dzienną aktywność fizyczną,
z towarzyszącymi nudnościa-
mi i/lub światłowstrętem oraz
nadwrażliwością na dźwięki.
Do rozpoznania migreny bez
aury wymagane jest wystąpie-
nie co najmniej 5 napadów.
Ból nie może też mieć związku
z inną jednostką chorobową.
Prawie 80% chorych cierpi na tę
postać migreny. Ból rozpoczy-
na się zwykle rano i co zda-
rza się często w dni wolne od
pracy. Czasami chorzy prze-
widują wystąpienie napadu
odczuwając złe samopoczucie,
rozdrażnienie, niepokój, zabu-
rzenia snu. Zawsze są obecne
objawy towarzyszące w po-
staci nudności lub wymiotów
oraz nadwrażliwość na bodź-
ce. Ból mija bez pozostawie-
nia następstw fizycznych, ale
u wielu chorych pozostaje lęk
przed wystąpieniem kolejnego
napadu, który może chorego
wytrącić z normalnego trybu
życia w nieprzewidzianych
okolicznościach. Napad może
być sprowokowany różnymi
czynnikami zewnętrznymi jak
np. niektórymi pokarmami,
alkoholem, hałasem, jak i we-
wnętrznymi, hormonalnymi,
psychologicznymi itp.
2. Migrena z aurą. Na typową
aurę składają się objawy wzro-
kowe i/lub czuciowe i/lub za-
burzenia mowy. Charaktery-
zuje je stopniowe narastanie,
czas trwania nie dłuższy niż
60 minut oraz całkowite ich
cofnięcie się. Aura towarzyszy
bólowi głowy spełniającemu
kryteria migreny bez aury,
choć u niektórych pacjentów
mogą pojawiać się izolowane
napady aury. Do rozpoznania
migreny z aurą konieczne są
co najmniej dwa napady speł-
niające kryteria aury. Aura nie
może mieć związku z inną jed-
nostką chorobową.
Na tę postać migreny choruje
20% wszystkich cierpiących
na tę chorobę. Wyróżnia się ona
tym, że napad bólu poprzedzo-
ny jest objawami neurologicz-
10 Z NAMI ZDROWIEJ
nymi. Objawy poprzedzające
ból są wynikiem miejscowego
skurczu naczyń mózgowych
i wyrazem ubytku czynności
niedokrwionych okolic mó-
zgu lub jego pnia. Aura poza
objawami wzrokowymi w tej
postaci może mieć przebieg
bardzo burzliwy i groźnie
wyglądający. Taką aurą może
być porażenie połowicze, za-
burzenia mowy o typie afazji,
drętwienia. Aura pochodząca
z tętnicy podstawnej ( migrena
podstawna ) może powodować
trudności diagnostyczne.
LECZENIE MIGRENY
1. Leczenie napadu migreny:
a. Niesterydowe leki przeciwza-
palne (NPLZ):
Większość tych preparatów
dobrze wchłania się z przewo-
du pokarmowego po przyjęciu
doustnym. U większości czas
osiągnięcia maksymalnego
stężenia w surowicy jest krót-
szy niż 2 godziny.
Tab.1 Zalecane dawki NPLZ w napadzie migreny
Lek
Kw. acetylosalicylowy
Paracetamol
Sól sodowa naproksenu
Ibuprofen
Diclofenac /i.m./
B
lisko
25% kobiet
i 8% mężczyzn
doświadcza
migren
b. Alkaloidy sporyszu: ergotami-
na, dihydroergotamina. W le-
czeniu doraźnym napadu mi-
greny wykorzystuje się głównie
ich działanie agonistyczne
w stosunku do receptora sero-
toninowego. Nie istnieje stan-
dardowa, uniwersalna dawka
leku stosowana w czasie na-
padu migreny. Dawkowanie
jak i droga podania winny być
dostosowane indywidualnie
do pacjenta, zależnie od sku-
teczności i możliwych działań
niepożądanych. Oba preparaty
tracą w ostatnich latach na zna-
czeniu w terapii migreny.
c. Tryptany – agoniści receptora
5-HT1B/1D .
Tab.2 Zalecane dawki tryptanów
Tryptan
Sumatryptan /p.o./
Zolmitryptan /p.o./
Dawka początkowa /mg/
900
1000
825
1200
75
d. Leki przeciwwymiotne zmniej-
szją objawy autonomiczne,
a także zwiększają wchłanianie
leków przeciwbólowych.
e. Leki uspokajające wywierają
działanie przeciwlękowe, uła-
twiają zaśnięcie i „przespanie”
napadu migreny.
f. Inne. Rzadziej stosowane, cho-
ciaż skuteczne w przerwaniu
napadu migreny jak Hydro-
cortison 0,5-1,0g, Dexametha-
son 8-16 mg dożylnie. Kwas
walproinowy 500-1000 mg do-
ustnie lub dożylnie.
2. Profilaktyka napadów migre-
nowych
Wskazaniem do włączenia le-
czenia profilaktycznego migre-
ny jest pojawienie się napadów
co najmniej raz w tygodniu,
występowanie ciężkich, peł-
noobjawowych napadów nie
poddających się leczeniu do-
raźnemu. Leczenie profilak-
tyczne należy kontynuować
przez kilka miesięcy, a skutecz-
ność leczenia można oceniać
po co najmniej 4 tygodniach
regularnego przyjmowania le-
ków w pełnej dawce.
Dawka max.
Dawka /mg/
/mg/dz/
100 300
5 10
Dawka powtórna po 1-2 godz.
/mg/ jeśli jest konieczna
900
1000
825
400
-
Wśród leków stosowanych
w profilaktyce migreny znaj-
dują się:
- antagoniści receptorów beta-
-adrenergicznych,
- blokery kanału wapniowego,
- leki przeciwpadaczkowe,
- leki przeciwdepresyjne,
- nplz,
- toksyna botulinowa.
Inne sposoby leczenia niefar-
makologicznego oddziaływują
na zasadzie psychoterapii i mogą
w niektórych przypadkach przy-
nieść pożądany skutek. Zaleca
się choremu unikanie wszelkich
czynników mogących sprowoko-
wać wystąpienie napadu migreny.
Takimi czynnikami mogą być
niektóre potrawy (sery żółte, cze-
kolada), używki, alkohol (zwłasz-
cza czerwone wino), niektóre za-
pachy itp.
 ziołolecznictwo ZDROWIE

ŚRODKI ROŚLINNE
stosowane w leczeniu
układu nerwowego
cz.IV
Dr HENRYK RÓŻAŃSKI
Uniwersytet Medyczny
im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Zakład Historii Nauk Medycznych
Kierownik Zakładu:
prof. dr hab. med. Roman Meissner

Surowce i substancje roślinne działające na ośrodkowy układ nerwowy – c.d.

1.7. Surowce i substancje ro-
ślinne psychostymulujące (psy-
chotoniczne) – Psychostimulantia
i analeptyczne – Analeptica
 Herba Ephedrae – ziele przęśli,
efedryna
 Eleutherococci Rhizoma – kłą-
cze żeń-szenia syberyjskiego
 Galanthaminum – galantamina
 Gotu kola – Centella asiatica
(L.) Urban (Hydrocotyle asiati-
ca L.)- wąkrotka azjatycka; Hy-
drocotyle vulgaris L. (wąkrotka
pospolita)
 Huperzina A (hupercyna)
 Hyperici Herba – ziele dziuraw-
ca (Hypericinum – hiperycyna)
 Camphora
 Coffeinum, theophyllinum,
theobrominum (Semen Coffe-
ae – nasiona kawy, Embryo Co-
lae – zarodek kola, Pasta Guara-
na – nasienie gwarany, Folium
Theae – liść herbaty, Semen Ca-
cao – nasienie kakaowca)
 Strychni Semen – nasienie kul-
czyby wronie-oko
 Lobeliae Herba – ziele stroiczki
rozdętej (lobelii)
 Menthae piperitae Folium – liść
mięty
EFEDRYNA – Ephedrin hydro-
chlorid – Ephedrinum hydro-
chloricum, phenylmethylamino-
propanolum; chlorowodorek L
(-)-erytro-i-fenylo-2-metyloami-
noipropanolu-1, alkaloid wystę-
pujący w przęśli – Ephedra. Czysty
alkaloid ma postać białego prosz-
ku o gorzkim smaku, temp. topn.
220OC. Efedryna jest wrażliwa
na światło. Łatwo rozpuszczalna
w wodzie (3,5 cz.) i alkoholach
(w spirytusie 7 cz.), trudno roz-
puszczalna w chloroformie, nie-
rozpuszczalna w eterze i parafinie.
Wodne roztwory mają odczyn
obojętny lub lekko kwaśny.
Rodzaj Ephedra liczy około 65
gatunków. Są to rośliny euroazja-
tyckie. Do celów leczniczych są
wykorzystywane: przęśle dwukło-
sowa – Ephedra distachya L., przęśl
skrzypowata Ephedra equisetina
Bunge, przęśl chińska – Ephedra
sinica Stapf., przęśl średnia – Ephe-
dra intermedia Scher. et Mey.
Przęśl (Ephedra) zawiera oko-
ło 2% alkaloidów pochodnych
amin aromatycznych (L-efedryna
C10H15NO), pseudoefedryna, me-
tyloefedryna). Pseudoefedryna
działa silniej moczopędnie niż
efedryna.
Sproszkowane ziele przęśli – Her-
ba Ephedrae stosuje się w dawce
2-5 g jednorazowo; dziennie nie
przekraczano dawki 10 g; ekstrakt
suchy z przęśli – Extractum Ephe-
dra sicc. – 3 razy dziennie po 1 g.
Przęśl chińska może zawierać na-
wet 3% alkaloidów (w tym 90% to
L-efedryna). Efedryna została wy-
izolowana przez Nagajoshi Nagai
(18451929) w 1887 roku; wprowa-
dzona do lecznictwa w 1921 roku

 11
 Z D R O W I E ziołolecznictwo

przez Ko Kuei Chen (1898-1988) być wykorzystane do

i Carl F. Schmidt (1893-1965).
Jest to lek adrenergiczny, uwal-
niający noradrenalinę. Obkurcza
obwodowe naczynia krwionośne
(skórne) oraz jelitowe podnosząc
ciśnienie krwi. Rozszerza drogi
oddechowe (tchawica, oskrzela).
Działa ośrodkowo – pobudzająco,
a obwodowo – sympatykotonicz-
nie. Hamuje ruchy perystaltyczne
jelit. Działa słabiej niż adrenalina,
ale dłużej i wolniej. Silnie pobudza
ośrodkowy układ nerwowy, ośrod-
ki wegetatywne, zwłaszcza ośrodek
naczynioruchowy i oddechowy.
Pobudza psychicznie. Pobudza
czynności serca. Zwiększa napięcie
mięśni, siłę fizyczną i zdolność po-
strzegania oraz zapamiętywania.
Ułatwia kojarzenie zdarzeń i za-
pamiętanych informacji. Zwiększa
gotowość i chęć do pracy fizycznej
oraz psychicznej. Pobudza wzwód
prącia i łechtaczki, zwiększa od-
biór doznań seksualnych, wzma-
ga i wydłuża skurcze ejakulacyjne
(podczas wytrysku nasienia). Wy-
dłuża czas erekcji. Kurczy zwieracz
pęcherza moczowego hamując
opróżnianie pęcherza moczowego.
Efektywnie zwiększa wydolność
fizyczną. Zastosowana miejscowo
na skórę i błony śluzowe – zwęża
naczynia krwionośne, co może
leczenia kataru (do jamy
nosowej) oraz trądziku
różowatego (Acne rosa-
cea), czy teleangiektazji
(na skórę), zwłaszcza
w połączeniu z flawo-
noidami. Po podaniu
dożylnym podnosi ci-
śnienie krwi na około
20 minut. Po podaniu
podskórnych zwiększa
pojemność minutową
serca przy mniejszym
podniesieniu ciśnienia
krwi. Znosi skurcze
mięśni gładkich oskrzeli
i jelit, rozszerza źrenice.
OUN pobudza silniej
niż adrenalina. Przedaw-
kowanie efedryny wy-
wołuje drżenie mięśni,
niepokój, bóle mięśni,
drgawki, częstoskurcz,
bezsenność, gonitwę
myśli, pocenie się.
Stosowana w dychawicy
oskrzelowej, w zapa-
ściach, w podciśnieniu
i nieżytach jamy noso-
wo-gardłowej, w obrzęku Quinc- wym. Ponadto przy kolce jelitowej. poliomyelitis, miopatii. Obecnie
kego, w starczej rozedmie płuc, Nie podawać osobom chorym na rynku są dostępne nowoczesne
w myasthenia gravis. W latach 40, na nadciśnienie, nadczynność tar- preparaty w formie tabletek (1, 4,
50 i 60 XX wieku profilaktycznie czycy, częstoskurcz, równocześnie 5, 8, 12 mg) oraz ampułek (1, 10
w narkozie i znieczuleniu lędźwio- z glikozydami nasercowymi. Mak- mg) i roztworu doustnego we fiol-
symalna dawka jednorazowa 50 kach (1 ml = 4 mg substancji). Wy-
mg; dawka terapeutyczna 10-30 mienione rośliny były stosowane
mg. Miejscowo roztwory 2,5-5%. w fitoterapii od starożytności.
Obecnie podawana doustnie (ta-
bletki, krople) i donosowo (ae- GOTU COLA – Centella asiatica
rozole, krople). Dawniej również (L.) Urban – wąkrotka azjatycka
pozajelitowo (amp. 50 mg/1 ml, (synonimy: Hydrocotyle asiatica L.,
25 mg/1 ml). W pokrzywce pokar- Hydrocotyle repanda Pers., Gotu
mowej u dzieci do 1 r.ż. doustnie kola) to roślina z rodziny baldasz-
w dawce 100 mg/100 ml syropu kowatych Umbelliferae. Zawiera
– 3 razy dziennie po 1 łyżeczce; saponiny trójterpenowe, związki
u dzieci w wieku ponad 2 r.ż. 150 kumarynowe, glikozydy fenolowe,
mg/100 ml syropu – 3 razy dzien- asjatykozydy, kwas asjatowy (asia-
nie po 1 łyżeczce. tic acid), kwas madekassiowy, kwa-
sy fenolowe, fitosterole, witaminy,
GALANTAMINA jest cholino- poliiny, alkaloidy (hydrokotylina),
mimetycznym alkaloidem fe- gorycz walarynę (welarynę), kwas
nantrydynowym występującym glutaminowy, serynę, alaninę.
w rodzajach Galanthus (śnieżycz- Wyciągi z gotu kola zastosowa-

E
ka) i Leucojum (śnieżyca) z rodzi-
ny Amaryllidaceae. Ma charakter
inhibitora acetylocholinoesterazy,
przez co przeciwdziała rozkłado-
fedryna jest silnym czynnikiem wi acetylocholiny. Polepsza prze-
wodnictwo nerwowo-mięśniowe,
utraty tłuszczu zwiększa funkcje poznawcze, po-
oraz stymulatorem centralnego prawiając pamięć i proces odtwa-
rzania zapamiętanych informacji.
układu nerwowego (szczególnie w Zostało to wykorzystane w lecze-
niu otępienia w przebiegu choroby
połączeniu z kofeiną). Alzheimera oraz miażdżycy. Para-
sympatykomimetyczne właściwo-
ści galantaminy są też wykorzy-
stane w leczeniu miastenii, manii,
ne zewnętrznie działają silnie
antyseptycznie, przeciwzapalnie
i pojędrniająco, dlatego znala-
zły zastosowanie w kosmetologii.
Stymulują fibroblasty (komórki
tkanki łącznej wytwarzające włó-
kienka białkowe budujące tkankę,
np. w skórze) do syntezy kolage-
nu i elastyny. Wzmagają syntezę
kwasu hialuronowego. Roślina ma
zdolność modyfikowania struk-
tury skóry i warstwy podskórnej.
Przyśpiesza gojenie ran, zmienia
strukturę blizn, dzięki czemu moż-
na je wygładzić i zmniejszyć ich

12 Z NAMI ZDROWIEJ

przebarwienie. Wąkrotka (Cen-
tella) zapobiega cellulitis i hamuje
powstawanie zmarszczek. Hamuje
również rozwój cellulitis. Wąkrot-
ka wygładza skórę i poprawia jej
nawodnienie. Centella jest wyko-
rzystywana do leczenia wypry-
sków, bliznowców, blizn, trądziku,
cellulitis, ran, odleżyn i oparzeń.
W Szwajcarii są produkowane róż-
ne kosmetyki i preparaty doustne
zawierające wyciągi z wąkrotki.
W Polsce występuje wąkrotka
pospolita Hydrocotyle vulgaris
L., która posiada podobny skład
chemiczny i właściwości leczni-
cze oraz toksyczne. Rośnie na te-
renach wilgotnych i podmokłych.
Przedawkowana wąkrotka wy-
wołuje podrażnienie nabłonków,
zaburzenia nerwowe i ruchowe,
krwawienia i stan zapalny błon
śluzowych.
Preparaty wąkrotki podane do-
ustnie działają psychotonicznie,
pobudzają ośrodkowy układ ner-
wowy, usuwa objawy znużenia
i zmęczenia psychicznego. Popra-
wia pamięć i kojarzenie. Doustnie
podawana jest przy braku chęci
do nauki, zaburzeniach pamięci,
przy depresji, nadciśnieniu, zabu-
rzeniach krążenia obwodowego,
bólach mięśni i kontuzjach spor-
towych.
Wąkrotki nie należy podawać ko-
bietom ciężarnym i karmiącym.
Ostatnia dawka w ciągu dnia po-
winna przypaść na popołudnie.
Podana później może wywołać
bezsenność.
Wąkrotkę krajową i azjatycką za-
lecam w dawce 2 g rano i w po-
łudnie (jako sproszkowane ziele
Herba Hydrocotylae), 5-10 ml
nalewki wąkrotkowej Tinctu-
ziołolecznictwo
ra Hydrocotylae 1:5 rano
i w południe. Napary 2-3%
wypić od rana do popo-
łudnia. Zalecane niekiedy
napary z połowy łyżeczki
na szklankę wrzątku, czy
dawki ekstraktu rzędu 100
mg dziennie nie są skutecz-
ne i mogą być potraktowane
raczej jako placebo. Można
stosować równocześnie z ko-
feiną, lecytyną, teobromi-
ną, hiperycyną, karnityną,
tauryną i witaminami oraz
aminokwasami. Nie łączyć
z hordeiną, strychniną, kul-
czybą, aminkiem egipskim,
lobeliną i winkaminą.
LOBELINA (Lobelinum) to
alkaloid występujący w stro-
iczce rozdętej (lobelii) – Lo-
belia inflata L. z rodziny lo-
beliowatych (Lobeliaceae).
Rośnie w Ameryce Północ-
nej. W Europie, w tym w Pol-
sce uprawiana jako roślina
ozdobna. Lobelina jest obec-
nie otrzymywana syntetycz-
nie (chlorowodorek lobeliny)
– biały krystaliczny proszek
rozpuszczalny w wodzie (40 cz.)
i w spirytusie (10 cz.).
Surowcem farmaceutycznym jest
ziele – Herba Lobeliae, zawierają-
ce do 0,6% alkaloidów pirydyno-
wych: lobelina C22H27NO2, lobe-
lanina C22H25NO2, lobelanidyna
C22H29NO2, lobinina, izolobinina,
lobelidyna; ponadto kwas chelido-
nowy, inflantyna (fitosterol), gli-
kozyd lobelakryna, olejek eterycz-
ny. Alkaloidy stroiczki wyraźnie
pobudzają ośrodek oddechowy,
porażają nerw błędny w płucach,
oddech czynią głębszy, pobudzają
ośrodek naczynioruchowy, pod-
noszą ciśnienie krwi, zwiększają
potliwość i wydzielanie śliny, pod-
noszą potencję, aktywują proces
uczenia i zapamiętywania. Zwięk-
szają ruchliwość i znoszą uczucie
zmęczenia. Zwiększają wydolność
psychiczną i fizyczną. Izolobini-
na pobudza czynności sekrecyj-
ne nabłonka oskrzeli i zmniejsza
napięcie mięśni gładkich dróg
oddechowych. Lobelina była po-
dawana przy zahamowaniu lub
porażeniu ośrodka oddechowego,
w zatruciach czadem, morfiną,
po przedawkowaniu narkotyków,
środków nasennych, w zamartwi-
cy noworodków, w ratowaniu to-
pielców.
ZDROWIE
L
obelina jest
podawana palaczom
gdyż działa wymiotnie
tuż po zapaleniu
papierosa.
Nalewka stroiczkowa – Tinctu-
ra Lobeliae: 1 g 3 razy dziennie;
sproszkowane ziele stroiczki – Pu-
lvis Lobeliae: 100 mg 3 razy dzien-
nie lub jako psychostymulant 2
razy dziennie po 150 mg.
Lobelinum hydrochloricum 10-20
mg podskórnie, noworodkom 3
mg podskórnie lub domięśniowo.
Najwyższa dawka dzienna Lobeli-
num hydrochloricum: 100 mg.
HUPERZINA A – alkaloid bę-
dący inhibitorem acetylocholino-
esterazy. Zapobiega rozkładowi
acetylocholiny, poprawiając prze-
wodnictwo nerwowe. Dzięki temu
polepsza pamięć i kojarzenie.
Wchodzi w skład wielu prepara-
tów złożonych przeznaczonych
do łagodzenia zaburzeń pamię-
ci i koncentracji. Najczęściej jest
łączona z miłorzębem, lecytyną,
karnityną, winpocetyną, fosfaty-
dyloseryną i witaminami (B6, B12,
B3, B8, B11) oraz biopierwiastka-
mi (wanad, bor) i aminokwasami.
Jest zalecana do leczenia zaburzeń
pamięci, koncentracji, kojarzenia,
choroby Alzheimera. W prepara-
tach huperzina występuję najczę-
ściej w dawce 100-200 ug. Huper-
cyna jest pozyskiwana z widłaka
Huperzia serrata (Thunb.) Trev.
(Lycopodium serratum Thunb.)
z rodziny Huperziaceae. Dobowa
dawka hupercyny A nie powinna
być większa niż 300-400 ug.
 13
 Z D R O W I E ziołolecznictwo
Kamfora ma silne
właściwości antyseptyczne,
działa głównie na ziarniaki,
pałeczki ropy błękitnej,
gronkowce i paciorkowce.
KAMFORA – camphora ma po-
stać kryształków ulegających sub-
limacji o silnym zapachu i smaku.
Temperatura topnienia 175-179o
C. Pod względem chemicznym
jest dwupierścieniowym ketonem
terpenowym. Tereny to węglowo-
dory alicykliczne. Dawniej była
pozyskiwana z drzewa kamforo-
wego (cynamonowiec kamforowy)
– Cinnamomum camphora Nees et
Bern. z rodziny wawrzynowatych
Lauraceae. Obecnie kamfora jest
otrzymywana syntetycznie z pine-
nu lub octanu bornylu.
Kamfora dawniej miała duże
znaczenie w medycynie, obecnie
małe. Była stosowana do wewnątrz
(doustnie i pozajelitowo, odsta-
wowo) oraz zewnętrznie. Obec-
nie praktycznie tylko jest używa-
na zewnętrznie, choć jest jeszcze
kilka preparatów zagranicznych
doustnych zawierających kamforę
(np. słynne Zioła Bittnera w na-
lewce). Po podaniu do wewnątrz
kamfora pobudza ośrodek naczy-
nioruchowy, rozkurcza mięsnie
gładkie przewodu pokarmowego,
w tym układu żółciowego, ponad-
to rozszerza oskrzela, przyśpiesza
oddechy, poprawia krążenie tętni-
cze i żylne mózgowe, sercowe i ob-
wodowe. Kamfora zwiększa prze-
sączanie kłębuszkowe dając efekt
wzmożonej diurezy. W dawce 1-2
g pobudza OUN, ale równocześnie
powoduje dość nieprzyjemne od-
bijanie kamforą ze strony układu
pokarmowego i niekiedy zawroty
głowy. Przedawkowana powoduje
nadmierne pocenie się, uderzenia
gorąca, drgawki, utratę przytom-
ności, zaczerwienienie twarzy,
a nawet padaczkę.
Dawniej kamfora była podawana
po ustaniu serca po narkozie inha-
lacyjnej, przy zapaści po zatruciach
14 Z NAMI ZDROWIEJ
narkotykami, do cucenia topielców
oraz zatrutych czadem. Kamfora
słabo działa na zdrowe serce, nato-
miast pobudza do skurczów serce
osłabione i po zatruciach. Rozsze-
rza naczynia wieńcowe, zwiększa
pobudliwość bodźcowo-przewo-
dzącą serca. Zwiększa wrażliwość
ośrodka oddechowego na CO2,
przyśpieszając wentylację płuc.
Obkurcza naczynia brzuszne i po-
woduje przemieszczenie krwi ku
powierzchni ciała i do głowy. Po-
prawia to niewątpliwie czynności
mózgu i może ułatwiać reagowanie
na bodźce otoczenia. Pobudza korę
mózgową i ośrodki wegetatywne.
W nadmiernie dużych dawkach
daje jednak efekt koffeinopodob-
ny – gonitwę myśli. Nie zaburza
jednak logicznego myślenia. Nad-
miernemu pobudzeniu towarzy-
szą drgawki kloniczne. Działanie
kamfory jest jednak krótkotrwałe,
gdyż szybko jest metabolizowana
i wydalana, nawet z powietrzem
wydychanym. Pozajelitowo po-
dawano 2 ml roztworu olejowego
kamfory (20-25%), doustnie 50-
-300 mg. Dla pobudzenia proce-
sów uczenia: 500-800 mg kamfory
krystalicznej 1-2 razy dziennie.
W użyciu była również Camphora
monobromata (połączenie kamfory
z bromem), która pobudzała krą-
żenie krwi i serce, a równocześnie
uspokajała OUN (250 mg 1-2 razy
dziennie). Zewnętrznie kamfora
jest do dziś stosowana do nacie-
rania skóry (spirytus kamforowy,
mazidła, maść 10-20%) przy ner-
wo-, stawo- i mięśniobólach oraz
dla rozgrzania w przeziębieniu.
Dla przykładu podam, że przy
ustaniu czynności serca po uśpie-
niu podawano kamforę w następu-
jącej formie, wg Hosemanna (1926
r.): Spirytus kamforowy 3,5 g, spi-
rytus vini 2 g, woda destylowana rozszerzają naczynia mózgowe,
4,5 g, podawano dożylnie w ilości nerkowe i wieńcowe serca, zwężają
1-10 ml. naczynia brzuszne. Powoduje więc
Kamfora ma też silne właściwo- przepływ krwi z jamy brzusznej do
ści antyseptyczne, działa głównie skóry, mięśni i mózgu. Zwiększa
na ziarniaki, pałeczki ropy błękit- wydolność psychofizyczną. Przy-
nej, gronkowce i paciorkowce.
Kamfora korzystnie współdziała
śpiesza przemianę materii, pod-
nosi ciepłotę ciała. Duże dawki
psychostymulująco w połączeniu kofeiny zwiększają siłę skurczową
z: lecytyną, fruktozą, glukozą, mi-
łorzębem, hiperycyną, tyraminą,
mięśnia sercowego, małe dawki
kofeiny zwalniają czynność serca.
goryczką i wąkrotką. W połącze- Zwiększa wentylację płuc. W daw-
niu z efedryną, tyraminą, karni- kach leczniczych pobudza układ
tyną, witaminą B12 i inozytolem bodźcowo-przewodzący serca.
zwiększa wydolność fizyczną. Wzmaga wydzielanie soku żołąd-
kowego, pobudza ruchy robacz-
KOFEINA (Coffeinum, Coffein), kowe przewodu pokarmowego,
czyli theina (teina) to 1,3,7-tri- wzmaga ilość wydzielanego mo-
metyloksantyna. Czysta kofeina czu, nasila działanie leków prze-
jest białym krystalicznym (igiełki) ciwgorączkowych i przeciwbólo-
proszkiem ulegającym sublima- wych. Kofeina zwiększa percepcję
cji w temperaturze 178OC, temp. (odbiór) i analizowanie wrażeń,
Topnienia 238OC, rozpuszczalnym przyśpiesza i usprawnia procesy
w wodzie (75 cz.), spirytusie (50 myślowe. W małych i średnich
cz.) i chloroformie. Jest alkalo- dawkach ułatwia pracę umysłową,
idem metabolizowanym w ustro- polepsza procesy zapamiętywania
ju do kwasu 1-metylomoczowego i kojarzenia. Znosi uczucie znuże-
i 1-metyloksantyny. Czysta kofeina nia, niechęci i zmęczenia. W daw-
– Coffeinum purum jest dwa razy kach większych powoduje gonitwę
silniejsza od jej soli. myśli i ogólne rozbicie myślowe.
Kofeina czysta, podobnie jak jej Nadużywana i przedawkowywana
sole (kofeino-benzoesan sodowy osłabia koncentrację i powodu-
Coffeinum natrium benzoicum, je bezsenność, niepokój, drżenie
kofeino-salicylan sodowy Coffe- mięśniowe, a nawet drgawki klo-
inum Natrium salicylicum) po- niczne.
budzają korę mózgową i ośrodki Dawniej kofeina była szeroko
podkorowe, pobudzają ośrodek stosowana w medycynie przy nie-
oddechowy i naczynioruchowy; domodze krążenia w przebiegu
K
ofeina jest zaliczana do
stymulantów, ponieważ usuwa
zmęczenie i polepsza koncentrację.
Stymuluje także układ krążenia
i układ oddechowy.

Nkofeina
owe badania sugerują, że
może być przydatna
w leczeniu reakcji alergicznych,
ponieważ zmniejsza stężenie
histaminy - substancji biorącej
udział w reakcjach alergicznych.
przewlekłych chorób serca (łącz-
nie z ziołami glikozydowymi),
w ostrej niewydolności krążenia,
przy gorączce, zapaleniu płuc, przy
obrzękach płuc, w przebiegu cho-
rób zakaźnych, w zapaściach, po
zatruciach narkotykami, czadem,
alkoholem i atropiną; w stanach
depresji psychicznej, ospałości,
przy konieczności intensywnej
pracy umysłowej, w zmęczeniach
psychofizycznych po przebyciu
choroby zakaźnej, przy bólach gło-
wy. Ponadto preparaty koffeino-
we były stosowane w charakterze
środków moczopędnych. Doust-
nie podawano:
 Coffeinum purum – 300-500
mg jednorazowo, dobowo nie
przekraczano dawki 1500 mg;
 Coffeinum natrium salicylicum
– 200-500 mg 2-3 razy dzien-
nie; nie należy przekraczać
dawki dobowej 3 g.
 Coffeinum natrium benzoicum
– 200-500 mg 2-3 razy dzien-
nie, maksymalna dawka jedno-
razowa 1 g; maksymalna dawka
dobowa 3 g.
Zatrucie kofeiną: zaburzenia my-
ślenia, drżenie, rozkojarzenie,
niepokój, częstomocz, pocenie się,
uderzenia gorąca, dreszcze, goni-
twa myśli, szum w uszach, krótko-
trwałe zaciemnienia i błyski w wi-
dzeniu, nudności, skurcze jelit, ból
brzucha, zawroty głowy, niemia-
rowość serca i tętna. 20-30 g ko-
feiny powoduje porażenie mięśnia
sercowego i ośrodka oddechowego
oraz zgon.
Filiżanka kawy z 1 czubatej ły-
żeczki kawy zawiera około 100 mg
kofeiny.
Kofeina i teobromina występują
w wielu roślinach:
 Ilex paraguariensis A. St. Hil.
(Aquifoliaceae, ostrokrzewo-
wate) (syn. Cassine gogonha
Raben., Cassine gouguba Guib.,
Chomelia amara Vell., Ilex mate
St.Hil., Ilex paraguayensis St.-
-Hil.), czyli Mate, ostrokrzew
paragwajski – 1-1,2% koffeiny;
służy do sporządzania napoju
herba mate;
 Paullinia cupana Kunth (Sapin-
daceae, mydleńcowate) (syn.
ziołolecznictwo

Paullinia sorbilis Mart.), czyli
guarana (gwarana) – 5-6% ko-
feiny;
Theobroma cacao L. (Sterculia-
ceae) (syn. Theobroma leiocar-
pum Bernoulli, Theobroma pen-
tagonum Bernoulli, Theobroma
sativa (Aublet) Lign.,Le Bey.),
czyli kakao (cacao), kakowiec,
kakaowe drzewo – 1-4% teo-
brominy (przeciętnie 1,66%).
 Thea chinensis, Sims (Camellia
theiferaGriffith, Camellia Thea
Link, Thea sinensis) z rodzi-
ny cistronkowatych Theaceae,
czyli herbata chińska – 1-5%
koffeiny.
 Coffea arabica Linné (Rubiace-
ae, marzanowate) – kawa arab-
ska, krzew kawowy, kawowiec
– do 3% (przeciętnie 1,7%).
 Sterculia acuminata Palisot de
Beauvais, Cola acuminata, Ro-
bert Brown) z rodziny zatwaro-
watych Sterculiaceae – orzeszki
cola, kola zaostrzona – 2%
kofeiny (2,35-2,71%) i 0,023%
teobrominy.
TEOFILINA, Theophyllinum, The-
ocinum, 1,3-dwumetoksyksantyna
ma postać krystalicznego proszku
(igiełki) o gorzkim smaku, trudno
rozpuszczalnego w wodzie zim-
nej (łatwiej we wrzącej wodzie).
Jest to alkaloid purynowy uzyski-
wany z liści herbaty (0,04%) oraz
syntetycznie. Pobudza ośrodek
oddechowy i ośrodkowy układ
nerwowy. Zwiększa siłę skurczu
mięśnia sercowego. Polepsza za-
pamiętywanie i kojarzenie. Działa
silniej moczopędnie od teobromi-
ny. Dawniej stosowana w leczeniu
dychawicy oskrzelowej, oddechu
Cheyne-Stokesa, choroby wieńco-
wej i nadciśnienia tętniczego. Liść
Mate zawiera 0,05% teofiliny.
ZDROWIE
Podawana w dawkach 200-300 mg
3-4 razy dziennie. Maksymalna
dawka dobowa teofiliny: 1 g.
TEOBROMINA, Theobrominum,
3,7-dwumetyloksantyna jest alka-
loidem o działaniu moczopędnym
i hipotensyjnym (obniżającym
ciśnienie krwi). Działa pewniej
moczopędnie niż kofeina. Posia-
da gorzki smak. Trudno rozpusz-
cza się w wodzie (150 cz.), łatwiej
w roztworach benzoesanu sodu
i salicylanu sodu. Małe dawki
rozszerzają naczynia krwionośne
mózgu, naczynia wieńcowe ser-
ca i naczynia nerkowe. Hamują
resorpcję zwrotną w kanalikach
krętych. Teobromina polepsza
procesy myślowe poprzez popra-
wę ukrwienia mózgu. Duże daw-
ki teobrominy obniżają ciśnienie
krwi. Stosowana była w leczeniu
choroby wieńcowej, dusznicy bo-
lesnej, miażdżycy, niewydolności
krążenia z obrzękami, niewydol-
ności nerek z obrzękami. Teo-
bromina była podawana w dawce
500-1000 mg 2-3 razy dziennie.
Maksymalna dawka dobowa teo-
brominy: 3 g.
Liść herbaty zawiera około 0,2%
teobrominy i do 4% kofeiny (te-
iny). Kakao zawiera do 4% teobro-
miny i 0,3% kofeiny. Liść Mate za-
wiera 0,2-0,5% teobrominy i 0,05%
teofiliny.
W medycynie była także stosowa-
ny salicylan teobrominosodowy –
Teobromino-Natrium Salicylicum,
znany też pod nazwą synonimowi
Diuretyn. Substancja ta miała po-
stać białego proszku o słodkawym
smaku, rozpuszczalnego w wodzie
(1 cz.). Doustnie podawano 500-
-1000 mg 2-3 razy dziennie. Mak-
symalna dawka dobowa Teobromi-
no-Natrium Salicylicum: 6 g.
 15

Z D R O W I E homeopatia
...zawiasy, piekarnik
i komputer...?
Wstęp do medycyny chińskiej w wywiadzie ze Sławomirem Krawcem
D zisiaj u mnie będzie
zupełnie inaczej. Zaprosiłam
do swojego „kącika” Gościa.
Jest nim Pan Sławomir
Krawiec - lekarz medycyny,
który pomimo swojego
młodego wieku, bardzo
szybko został pozytywnie
zauważony przez pacjentów
(skromny, cierpliwy,
wiarygodny itd.).
16 Z NAMI ZDROWIEJ
O
HOMEOPATII
INACZEJ
Jako farmaceutkę, zaintrygo-
wał mnie już pierwszą wypisaną
pacjentowi receptą – charakter
pisma ma okropny. Po jakimś
Uległ !!! W czasie kilkugodzinnej
dyskusji (właściwie monologu),
okazało się, że od dłuższego czasu
Sławek zgłębia tajniki medycy-
czasie, co było nieuniknione, ny chińskiej. Opowiada o swojej
poznaliśmy się osobiście, dzię-
ki wspólnemu zainteresowaniu
fascynacji w sposób prosty i zro-
zumiały. Słuchając go, pomyśla-
homeopatią. Czasem spotykamy
się na szkoleniach homeopatycz-
łam: może warto zainteresować
Państwa tysiącletnimi badaniami
nych, czasem rozmawiamy tele-
fonicznie (uzgadniając szczegóły
ludzi, którzy oprócz oryginalnej
medycyny stworzyli papier, kom-
dostępności leków, które zlecił pas, dotarli do Ameryki itd. Za-
pacjentom), ostatnio mieliśmy tem dzisiaj rozmawiamy o medy-
okazję na dłuższą rozmowę … cynie chińskiej.
Wiedząc o jego szerokich zain-
teresowaniach medycyną nie- - Sławku, nie ukrywam, że tro-
konwencjonalną, wielu kursach,
w których uczestniczył, zagra-
chę przygotowałam się do tego
„wywiadu” z Tobą. Wiem już
nicznych wojażach związanych
z poznawaniem różnych tera-
na pewno, że medycyna chiń-
ska jest przepojona logiką, jest
pii – próbowałam namówić go
na wywiad. Myślałam, że poroz-
kopalnią wiedzy o przyczynach
chorób i metodach przywracania
mawiamy o homeopatii. Dawno
już nie musiałam tak bardzo
zdrowia. Nacechowana jest głę-
bokim zrozumieniem człowieka,
o coś zabiegać … jako istoty czującej i myślącej.
 homeopatia ZDROWIE

Język, jakim się posługuje jest
symboliczny, ale każdy symbol,
przez swoją prostotę, jest przez
każdego człowieka zrozumiały,
a przecież zrozumieć, to znaczy
– wyleczyć. Czy mógłbyś to po-
przeć jakimiś przykładami?
- W dzisiejszych czasach, w pędzie
cywilizacyjnym, naturalne instynk-
ty człowieka zostały stłumione do
tego stopnia, że nie wiemy czy
nasze postępowanie jest słuszne
czy też nie.
Posiłkujemy się opiniami różnych
„ekspertów”. Chciałbym Państwa
namówić, w tym krótkim wy-
wiadzie, abyście im nie wierzyli.
Zastanówcie się, czy obserwacje,
które opiszę mają sens czy też nie.
nej i nieożywionej. Wyglądamy
przez okno i widzimy, jak po dniu
następuje noc, jak zmieniają się
pory roku, których kolejności nikt,
żadną ustawą nie jest w stanie
zmienić.
Zastanówmy się nad począt-
kiem naszego dnia. Budzimy się
rano i widzimy, że ciało budzi
się wolniej niż umysł, podobnie
jak komputer – po „odpaleniu”
musimy chwilkę odczekać, aż
załadują się wszystkie programy
i dopiero po pewnym czasie
możemy zacząć z nich korzystać.
Zatem nie zrywamy się gwał-
townie z łóżka, tylko spokojnie
czekamy, aż umysł przejmie
kontrolę nad ciałem.
Czyli: nasza „stara” gimnastyka
z ćwiczeniami ogólnorozwojo-
wymi, której w szkole nikt nie
lubił... Tutaj uwaga do wszystkich
osób z przewlekłymi zespołami
bólowymi stawów i poczuciem
sztywności: zastanówcie się, jeżeli
drzwi przez wiele lat nie są uży-
wane w pełnym zakresie ruchu
czyli otwierane np. tylko do 40
stopni, a nie do 90, to po wielu
latach najprawdopodobniej zawia-
sy będą tak wyrobione, że będzie-
my w stanie ich użyć tylko w tym
zakresie (40 stopni), a w drzwiach
nigdy nie otwieranych - zardze-
wieją zawiasy i w ogóle ich nie
otworzymy. Podczas długotrwa-
łego leżenia ciało sztywnieje. Im
dłużej przebywa człowiek w po-
zycji leżącej, tym bardziej ciało
robi się sztywne. Popatrzcie Pań-
stwo na osoby obłożnie chore.
Nie „zegniecie” ich w pół. Dla-
tego tak ważna jest poranna gim-
nastyka, która delikatnie naciąga
stawy, sprawiając, że ciało staje
się bardziej elastyczne – W TAO
TE CHING napisano:
„W chwili narodzin człowiek
jest miękki i słaby,
Gdy umiera staje się
sztywny i twardy …
Zaprawdę drogą życia
jest miękkość i giętkość,
Drogą śmierci
– sztywność i twardość”

Podobnie, jak nasi pupile (psy i koty)

Użyjcie własnego rozumu. Fakty,
które podam nie są „moje” – to
tylko luźne przemyślenia.
Przyroda, otoczenie dookoła nas
nie podlega modom i różnorakim
opiniom „ekspertów” … i całkiem
– jeśli nie zostaną przestraszone,
nieźle sobie radzi, gdyż prawa,
którym podlega są niezmienne
po długim śnie powoli wstają…
i dotyczą całej przyrody ożywio- i powoli, delikatnie rozciągają wszystkie stawy.

 17
 Z D R O W I E homeopatia

Pies i kot wiedzą o tym.

A le ta poranna
gimnastyka podlega
pewnym prawom.
Ćwiczenia powinny być
wykonywane powoli
i delikatnie, bez
angażowania zbytniej
siły, tak, aby serce nie
przyspieszyło.

Podobnie jak w życiu: nie wskaku-

jemy do zimnego samochodu i nie
„dajemy po garach”… Jeśli dbamy
o samochód i chcemy, żeby silnik
nam długo służył ... Najpierw je-
dziemy delikatnie, powoli rozgrze-
wając silnik. Dajemy możliwość,
aby olej osiągnął odpowiednią
temperaturę (tj. lepkość) i idealnie
krążył po silniku. Dopiero wtedy
możemy korzystać z całej mocy
silnika. Zwróćcie Państwo uwagę,
że w zawodach samochodowych,
motocyklowych - przed startem, użyciem piekarnika, rozgrzewa spowalnia się (są wolniejsze) i od- rzeniem”… Ważne, że wiemy,
zawodnicy „grzeją silniki”. A teraz, się go. Nie wkładacie, drogie Pa- wrotnie, kiedy jest gorąco - przy- co miałeś na myśli: jesteśmy
przypomnijcie sobie Państwo zale- nie, ciasta do zimnego piekarnika, spiesza. Dlatego latem komary „ciepli” i potrzebujemy „ciepła”.
cenia „ekspertów” i modę na po- tylko do gorącego (gdyż wszystkie i muchy, podobnie jak płazy i gady Mam na myśli strawę, oczywi-
ranny jogging, pływanie, kiedy to przemiany i procesy technologicz- są bardziej żwawe. ście. Przepraszam, kontynuuj.
ciało po wstaniu poddaje się dość ne wymagają ciepła). Zastanówcie
intensywnemu wysiłkowi fizycz- się Państwo, ile znacie procesów - Sławku, akurat piekarnik - Zostawmy wywody o piekarniku
nemu ...Aby spełnić ten warunek technologicznych, zachodzących i wszelkie prace związane kulinarnym specjalistom, bo widzę,
porannych ćwiczeń nie potrzebu- w zimnie… Zimno spowalnia, za- z kuchnią nie są moją moc- że w kwestii użycia piekarnika nie
jemy żadnych badań i opieki „eks- ciska, hamuje… Gorąco pobudza, ną stroną, ale wydaje mi się, jesteśmy autorytetami. :-)) Lepiej
perta”, wystarczy zbadać tętno… rozprzestrzenia, przyspiesza… To że w „zamierzchłych czasach” wróćmy do głównego wątku.
są niezmienne prawa przyrody. wkładałam jakieś potrawy do Pierwszy posiłek dnia powinien być
- Aż nie wiem, co powiedzieć … Wpływ temperatury na organi- zimnego piekarnika. Nie wiem, ciepły, aby „rozgrzać” żołądek, któ-
To takie oczywiste … Teraz oczy- zmy żywe najłatwiej zaobserwo- jak Ty sobie radzisz z „kucha- ry jest „piecem” naszego ciała.
wiste, kiedy o tym mówisz. Jak to wać na zwierzętach zmienno-
dobrze, że nie uprawiam joggin- cieplnych czyli takich, które nie
gu zaraz po przebudzeniu … ;-)) potrafią utrzymać stałej tempera-
Co dalej?

- Wstaliśmy. Po rozgrzaniu cia-

tury wewnątrz ciała. Niezależnie
od warunków termicznych za
oknem, my zawsze mamy tem- Wypijamy coś
ła, dobrze pomyśleć o wnętrzu.
Pies i kot po przeciągnięciu za-
peraturę 36,6 stopni Celsjusza.
Zauważyliście Państwo zapewne, ciepłego
czynają szukać czegoś do jedze-
nia. My także. Był przykład męski
że muchę albo komara łatwiej
jest upolować jesienią i zimą niż i zjadamy coś
(o samochodach), więc teraz dla
równowagi - coś dla Pań. Przed
latem. Kiedy jest zimno, metabo-
lizm zwierząt zmiennocieplnych ciepłego.
18 Z NAMI ZDROWIEJ

Do przemyślenia, coraz liczniejszej
rzeszy młodych dziewcząt, które
mają przewlekle zimne ręce i stopy
oraz poczucie zimna, a odżywia-
ją się „bardzo zdrowo”, zgodnie
z zaleceniami „ekspertów”: zdrowy,
zimny jogurt z lodówki („odżywia,
wzmacnia odporność oraz reguluje
trawienie”), tudzież - serek homo-
genizowany („na małego głoda”)
popity sokiem pomarańczowym
(„z kawałkami owoców”, z dużą
ilością witamin), także z lodówki…
Według Tradycyjnej Medycyny
Chińskiej, energia krąży w ciele
cyklicznie i każdy narząd ma czas
swojej maksymalnej (wtedy, kiedy
ma najwięcej energii) i minimalnej
aktywności. I tak się ciekawie skła-
da, że jelito grube ma czas swojej
maksymalnej aktywności w godzi-
nach: 5 – 7 rano, a żołądek: 7 – 9
rano. Fizjologicznie, organizmowi
najłatwiej jest wyrzucić wszelkie
odpadki z ciała o tej właśnie godzi-
nie. W tym miejscu krótka uwaga
– stolec jest jednym z cenniejszych
narzędzi diagnostycznych dotyczą-
cych naszej diety i pracy przewo-
du pokarmowego. Jeśli występują
zaparcia lub luźne stolce, bardzo
intensywny, nieprzyjemny zapach
w toalecie, gazy i wzdęcia, niere-
gularność wypróżnień - to raczej
dieta nie jest zdrowa. Obserwując
swój stolec, sami Państwo mo-
żecie ocenić jakość zaleceń die-
tetycznych sugerowanych przez
różnych „ekspertów”, o których
czytacie w rozmaitych publika-
cjach. To jest proste i bardzo sku-
teczne narzędzie diagnostyczne.
Wracamy do zegara narządów.
Czas maksymalnej aktywności żo-
łądka to 7 – 9 rano, a więc w tym
czasie najlepiej spożyć pierwszy
posiłek (żołądek będzie mógł go
najłatwiej strawić i dostarczyć or-
ganizmowi energii). Pamiętajmy, że
oprócz doboru składników odżyw-
czych w diecie, w posiłkach bardzo
ważna jest sprawność przewodu
pokarmowego. Pokarm musi zo-
stać strawiony aby odżywić ciało.
Jeśli linia produkcyjna jest stara
i niewydolna, to mimo użycia bar-
dzo dobrej jakości substratów, nie
uzyskamy wysokiej klasy produktu
i odwrotnie - mimo najlepszej jako-
ści linii produkcyjnej, jeśli substraty
są marnej jakości, to i końcowy
produkt będzie podłej jakości.
Reasumując - rozgrzaliśmy stawy
(czyli ciało), rozgrzaliśmy żołądek
(czyli w „piecu już się pali”), wyrzu-
ciliśmy nieczystości poprzez stolec
(aby toksyny z zalegających mas ka-
łowych w jelitach nie wchłaniały się
i nie podtruwały naszego „umysłu„)
i z czystym … sumieniem możemy
wkroczyć w nowy dzień.
- Przekazałeś nam tu prawdy tak
zupełnie oczywiste, że trudno
uwierzyć, iż często postępujemy
zupełnie inaczej … To są zalece-
nia medycyny chińskiej?
Dopiero teraz zrozumiałam,
dlaczego nie chcesz rozmawiać
homeopatia
o homeopatii. Zanim zaczniemy
leczyć organizm, spróbujmy lo-
gicznie go eksploatować. Może
leczenie wcale nie będzie po-
trzebne, bo dolegliwości ustąpią.
Według medycyny chińskiej,
choroba stanowi pewną mani-
festację stanu organizmu. Czę-
sto, aby uniknąć chorób, trzeba
zmienić styl życia, a nawet spo-
sób pojmowania świata. Jeśli śpi-
my dobrze i wstajemy w dobrej
formie – to już początek sukce-
su. Dodam jeszcze od siebie, że
równie ważne są inne aspekty,
takie jak: dobry humor, pogoda
ducha. Na zdrowie wpływa nie
tylko sposób i jakość jedzenia,
ale także sposób myślenia. Do-
broć, miłość, życzliwość to rów-
nież sposób na osiągnięcie
zdrowia. Mam nadzieję, że
powiesz nam o tym. Udało
Ci się zainteresować mnie
tematem. Mam nadzie-
ję, że moich czytelników
również. Obiecaj, iż mimo
braku czasu, zechcesz być
jeszcze naszym Gościem.
- To prawda, nie jest mi ła-
two wygospodarować czas:
praca w przychodni, w ga-
binecie (homeopatia, medy-
cyna chińska z akupunkturą),
dokształcanie na kursach. Ale
dobrze, jak to mówią: cel
uświęca środki… Obiecuję.
-Dziękuję, Sławku, że przełoży-
łeś w przystępny sposób, tajniki
medycyny chińskiej na zwykłe
codzienne czynności i uświado-
miłeś nam, jak sami możemy za-
dbać o swoje zdrowie. Dziękuję
za rozmowę. Na pewno wiesz, że
po takim wstępie, nie „odpusz-
ZDROWIE
czę”, więc szykuj się na kolejny
„wywiad”.
Obiecał. :-) W „wymuszaniu”, je-
stem jednak niezła … Warto cze-
kać. Przygotowując się do wywia-
du, szperałam trochę w Internecie
… Czytałam z zażenowaniem, że
tak późno dotarłam do tematu.
Nie trzeba zgadzać się bezwzględ-
nie z medycznymi poglądami
Chińczyków ale na pewno warto
się nimi zainteresować. Dzięki
kilku tysiącom lat historii, trady-
cyjny (chiński) sposób życia połą-
czył w sobie nauki przyrodnicze,
humanistyczne i społeczne. Za-
wiera on w sobie doświadczenia
w dziedzinie dbałości o zdrowie
i wyróżnia się spośród innych tra-
dycyjnych stylów życia solidnymi
podwalinami teoretycznymi i bo-
gatymi doświadczeniami klinicz-
nymi. Przyczynił się, w znacznym
stopniu, dobrego zdrowia i samo-
poczucia Chińczyków. Może i my
coś z tego uszczkniemy…
Miałam dla Państwa jeszcze coś
od siebie na listopad (taka baj-
kę z morałem), ale ze względu
na ograniczoną ilość miejsca
w magazynie, pozostanie do wy-
korzystania w przyszłym roku.
Jeśli redakcja wytrzyma ze mną
do tego czasu. ;-))
Pozdrawiam.
DANUTA BIERNACKA
Autorką tekstu jest mgr farmacji Pani Danuta
Biernacka – absolwentka Wydziału Farmaceu-
tycznego Akademii Medycznej we Wrocławiu.
Jej wieloletnie doświadczenie w zawodzie
i wizja przyszłości skutkowały w 1997 r. otwar-
ciem prywatnej apteki w Zielonej Górze.
W tym roku mija 10 lat, jak wspólnie z ko-
leżanką prowadzą aptekę, w której oferują
szeroki asortyment leków homeopatycznych.
Wielką życiową pasją autorki jest fotografia.
Część zdjęć prezentowanych w artykule zo-
stała wykonana właśnie przez nią samą.
 19
 ZDROWIE uzdrawiająca moc natury
W e wszystkich kulturach
świata, od Egiptu po Daleki
Wschód, miód uznawany był
za lekarstwo ciała i duszy.
LECZ SIĘ
BOSKI NEKTAR
miodem
Z opasłym kubkiem mocnej
herbaty, osłodzonej złocistym
miodem zasiadam do kompu-
tera. Próbuję ogarnąć wzrokiem
wszystkie rozłożone wokół ma-
teriały do tego artykułu, kiedy
wzrok pada na zdanie: „miód to
rezultat pomysłowego przymie-
rza pomiędzy królestwem zwie-
rząt a królestwem roślin”. Ponie-
waż przymierze, od czasu wizyty
obecnego Papieża w Auschwitz,
kojarzy mi się z tęczą, czytając to
zdanie ujrzałam taki oto obraz...
Tęcza opasająca las, na skraju któ-
rego, w kolorowym ulu, niczym
w doskonałym chemicznym la-
boratorium, pracowite pszczoły
produkują złoty lek, od wieków
według tej samej technologii.
Miód. Dużo się o nim słyszy – że
zdrowy, że słodki, wreszcie, że...
na pewno pomoże.
Ale, po kolei, na początek... jego
początki.
Wiedza na temat dobrodziej-
stwa ukrytego w tym złocistym
specyfiku sięga zarania dziejów.
W Walencji odkryto, bodaj-
że najstarsze malowidło skal-
ne, powstałe ponad 20 tysięcy
lat temu, które to przedstawia
otwór w skale, wokół niego la-
tają pszczoły, a dwóch mężczyzn
wspina się po linie, zapewne
w celu podebrania miodu.
20 Z NAMI ZDROWIEJ
Z historii wiemy, że ojciec me-
dycyny - Hipokrates, miodem
leczył choroby wątroby i trudno
nie jak wiele innych darów natu-
ry, ponownie wraca do łask.
Miód jest jedną z najcenniej-
się, że faktycznie jego skład jest
niezwykły. W 90% składa się on
z węglowodanów, z czego 80% to
gojące się rany. Jego uczniowie szych i niepowtarzalnych sub- cukry proste, reszta to substan-
zaś opracowali ponad 300 recept, stancji odżywczych, jakich cje mineralne, związki azotowe
z wykorzystaniem tego złotego dostarcza nam natura. Wciąż i w niewielkim procencie olejki
produktu. jednak zbyt mało o nim wiemy, eteryczne, witaminy i inne sub-
Asyryjczycy i Egipcjanie znali aby znalazł w naszych domach stancje czynne. Ponadto moż-
przeciwbakteryjne właściwości szersze zastosowanie, aniżeli na w nim znaleźć aminokwasy,
miodu i wosku, grzebali w nich tylko jako powszechnie stoso- w tym kilka egzogennych, czyli
swoich zmarłych, a propolisem wany środek na przeziębienie takich, których organizm ludzki
balsamowali zwłoki. Egipska i ból gardła. Wprawdzie w wielu nie wytwarza, a są one niezbędne
królowa Kleopatra dla zacho- domach znajdzie się jakiś słoik w procesach metabolicznych.
wania urody zażywała kąpieli miodu, to jednak mało kto po- Trzeba dodać, że miód jest wolny
w oślim mleku i miodzie. Miód trafiłby opowiedzieć o bogac- od zanieczyszczeń chemicznych,
był w przeszłości poświęcany twie zawartym w każdej kropli gdyż pszczoły, bardzo wrażliwe
i ofiarowywany bogom. Wolno tego leczniczego płynu. na toksyny, po prostu wyginęły-
go było pić tylko ku ich czci, Co takiego kryje w sobie? by w drodze do ula, uzbierawszy
a jego produkcją mogli zajmować Gdy współcześni naukowcy wcześniej nektar z zanieczysz-
się wyłącznie kapłani i uzdrowi- wzięli miód pod lupę, okazało czonego pola.
ciele. Nie bez powodów pokarm
bogów Olimpu zapewniający
nieśmiertelność, nosił miano
nektaru. We wszystkich kultu-
rach świata, od Egiptu po Daleki
Wschód, miód uznawany był za
lekarstwo ciała i duszy.
„BY POKARM
BYŁ LEKIEM,
A LEK POKARMEM”
Obecnie, kiedy coraz większym
problemem staje się lekoodpor-
ność, a my coraz większą wagę
przykładamy do wartości spoży-
wanych posiłków, miód, podob-
 uzdrawiająca moc natury ZDROWIE

NIEZWYKŁE ści przyspieszania przebiegu

WŁAŚCIWOŚCI
Działanie składników miodu:
 Cukry proste - glukoza
i fruktoza są łatwo przyswa-
jane przez ludzki organizm.
Wchłaniane są bezpośrednio
do krwi z pominięciem pro-
cesów trawiennych. W prze-
ciwieństwie do cukru, nie
muszą być uruchamiane en-
zymy rozkładające sacharo-
zę, tak więc z powodzeniem
możemy zastąpić 2 łyżeczki
cukru, 1 łyżeczką miodu.
Działanie glukozy ukrytej
w miodzie jest czterdziesto-
krotnie skuteczniej wykorzy-
stywane przez organizm niż
glukozy uzyskiwanej che-
micznie. W procesie spalania
glukozy powstaje dwutlenek
węgla i woda oraz wyzwala
się energia. Fruktoza zaś ma-
gazynowana jest w wątrobie
biosyntezy i rozkładu białek,
tłuszczów oraz węglowoda-
nów.
 Nie sposób nie wspomnieć
ponadto o właściwościach
bakteriobójczych miodu,
bodajże najważniejszych.
Zawdzięcza je wysokiemu
ciśnieniu osmotycznemu,
spowodowanym wysokim
stężeniem cukrów. Pod
wpływem wody i tempera-
tury wydziela się z miodu
tzw. woda utleniona, która
skutecznie niszczy bakterie,
grzyby i pierwotniaki. Po
rozcieńczeniu miodu wodą,
wytwarzanie tego związ-
ku zachodzi bardzo szybko
- jego aktywność wzrasta
wtedy nawet 200 – krotnie,
w porównaniu z miodem
nierozcieńczonym.

Z
w postaci glikogenu, będą-
cego rezerwą energetycz-
ną. Ta bomba energetyczna
wzmacnia funkcje obronne powodzeniem możemy - RZEPAKOWY - zawiera pra-
organizmu. Fruktoza ma
ponadto właściwości de- zastąpić 2 łyżeczki cukru, wie wyłącznie cukry proste, stąd
jest łatwo przyswajalny przez

toksykacyjne. Miód działa
„odtruwająco” na organizm,
przykładowo przy nadużyciu
kawy, herbaty, nikotyny i al-
koholu.
 Zawarte w miodzie enzymy,
sole mineralne i kwasy orga-
niczne poprawiają trawienie
pokarmów. Są to swoiste biał-
ka wytwarzane przez orga-
nizmy zwierzęce i roślinne.
Substancje te mają właściwo-
1 łyżeczką miodu
 Oprócz zdolności niszcze-
nia bakterii, miód wzmacnia
również wydolność mięśnia
sercowego nie pogłębiając
przy tym zmian miażdży-
cowych, a także poprawia
zaopatrzenie serca w tlen
i składniki odżywcze. Obniża
również ciśnienie i wyrównu-
je braki potasu w organizmie.
Posiada właściwości przeciw-
alergiczne, przeciwzapalne
i antybiotyczne oraz napotne.
MIÓD DOBRY
NA WSZYSTKO
Obecnie dowiadujemy się coraz
więcej o miodzie i odkrywamy
coraz to inne jego właściwości.
To rodzaj kwiatów, z których
pszczoły spijają nektar, głównie
decyduje o tym, jakie schorzenia
możemy nim leczyć. Lecznicze
działanie poszczególnych ro-
dzajów miodu według różnych
znawców od apiterapii:
- WIELOKWIATOWY - lek-
kostrawny, dodaje energii i wi-
talności. Zalecany dla ogólne-
go wzmocnienia i regeneracji
organizmu, wpływa korzystnie
na przemianę materii i układu
krążenia. Stosowany przy prze-
ziębieniach, alergiach, katarze
siennym oraz chorobach serca.
wątrobę. Leczy niewydolność
krążenia, polecany przy miaż-
dżycy, chorobach wątroby i dróg
żółciowych. Obniża ciśnienie
krwi. Dzięki silnym właściwo-
ściom antybiotycznym zalecany
w stanach zapalnych górnych
dróg oddechowych. Stosowany
zewnętrznie przyspiesza gojenie
się ran oraz oparzeń.
- LIPOWY - stosowany przy
bezsenności, działa uspokajająco
i lekko nasennie. Obniża ciśnie-
nie krwi. Jest miodem o wysokiej
aktywności antybiotycznej. Bar-
dzo przydatny w leczeniu obja-
wów grypy, kaszlu, przeziębień
- ma działanie napotne, przeciw-
gorączkowe, wykrztuśne, obniża
temperaturę ciała. Wspomaga
leczenie anginy, zapalenia gar-
dła i oskrzeli. Może również być
stosowany w przypadku chorób
dróg moczowych.
- GRYCZANY - jest miodem
o najsilniejszej aktywności en-
zymatycznej. Charakteryzuje się
silnym działaniem antybakte-
ryjnym i aseptycznym. Bardzo
bogaty w witaminę C, magnez
i żelazo. Wspomaga leczenie
chorób układu krążenia, miaż-

 21
 ZDROWIE uzdrawiająca moc natury

skrystalizować się po 3-4 mie- Tymczasem nie ma nic gorszego

dżycy, zapalenia nerek. Pomocny
przy osłabieniu pamięci, wzroku
i słuchu. Poprawia przemianę
materii w organizmie człowie-
ka. Sprzyja odbudowie komórek
Polecany przy schorzeniach gór-
nych dróg oddechowych, nie-
życie żołądka, niedokrwistości
i miażdżycy.
siącach od dnia zebrania (spraw-
dzajmy zawsze datę produkcji
na etykiecie). Jeśli pozostaje
płynny to oznacza, że jego skład
jest niewłaściwy i nie może być
w pełni aktywny. Aby bezpiecz-
nie upłynnić skrystalizowany
miód należy wstawić słoik z mio-
dem do wody o temperaturze 40
stopni C i utrzymywać taką tem-
peraturę.
Niekiedy do pogorszenia jakości
miodu przyczyniają się sami ku-
pujący. Utarło się bowiem prze-
konanie, że miód tzw. scukrzony
jest niedobry lub stary i klienci
sięgają po miód w postaci płyn-
nej. Pszczelarze więc często, by
zadowolić klientów - zbiera-
ją „scukrzony” miód z półek,
podgrzewają go, by się rozpu-
ścił i znów stawiają do sklepów.
dla miodu niż jego podgrzewa-
nie. Za każdym razem podda-
jąc go wysokiej temperaturze
zmniejszamy aktywność zawar-
tych w nim enzymów.
Ponadto unikajmy miodów nie-
dojrzałych, gdyż łatwo ulegają
fermentacji. Jak je poznać? - cały
miód od samego dna zaczyna
wydzielać pęcherzyki gazu i “ro-
śnie”. Smak miodu staje się wtedy
kwaskowaty, a zapach przypomi-
na drożdże.
Miód najlepiej zakupić bezpo-
średnio od znajomego pszcze-
larza lub w takim opakowaniu
fabrycznym, które dokumentuje
pochodzenie miodu. Adresy in-
dywidualnych pszczelarzy moż-
na uzyskać w każdym większym
mieście, w siedzibach związku
pszczelarzy.

kostnych. Zalecany jest również
w nerwicach i stanach wyczerpa-
nia psychicznego.
- SPADZIOWY (ze spadzi igla-
stej) - zawiera bardzo dużo en-
zymów, biopierwiastków i wi-
tamin z grupy B. Ma działanie
przeciwzapalne i antybiotyczne,
zalecany przy schorzeniach dol-
nych dróg oddechowych, ast-
mie, katarze, zapaleniach zatok.
Wspomaga leczenie stawów,
niektórych chorób skóry, a tak-
że cukrzycy. Wpływa korzystnie
na układ nerwowy. Polecany
podczas zmniejszonej odporno-
ści organizmu.
- MNISZKOWY - ze względu
na dużą zawartość choliny ma
właściwości żółciopędne oraz
obniża poziom lipidów. Dzięki
tym cechom może być stosowa-
ny w leczeniu chorób wątroby
oraz dróg żółciowych. Zalecany
przy chorobach żołądka i zabu-
rzeniach trawienia, a także przy
chorobach jelit, nerek i dróg mo-
czowych.
M
- AKACJOWY - zalecany dia-
betykom. Stosowany przy prze-
ziębieniach, schorzeniach nerek
i przewodu moczowego. Po-
nadto niezastąpiony przy nad-
iód wzmacnia układ
kwaśności. Bardzo wspomaga
leczenie chorób przewodu po-
nerwowy, działa uspokajająco,
karmowego takich jak: wrzody
żołądka, zapalenia błony śluzo-
przeciwspazmatycznie,
wej, choroby jelit. Reguluje tra-
wienie i pomaga przy zaparciach.
poprawia samopoczucie
DOBRY, CZYLI JAKI?
i nastrój.
A skoro już wybraliśmy gatu-
nek, który potrzebujemy, to czas
sprawdzić, jak poznać miód naj-
wyższej jakości.
Wiemy już, iż prawdopodobień-
stwo, że pszczoły wyprodukują
miód z zanieczyszczonych roślin
jest minimalne. Miód pozyski-
wany zgodnie z ogólnie przyję-
tymi zasadami sztuki pszczelar-
skiej prawie zawsze jest wysokiej
jakości. Zepsuć go może jedynie
człowiek - nieprawidłowo wybie-
rając, przechowując lub dodając
do niego substancje zmieniające
jego właściwości.

- WRZOSOWY - stosowany
przy schorzeniach dróg moczo-
wych, szczególnie kamicy nerko-
wej, a także prostaty. Leczy stany
zapalne jamy ustnej i gardła oraz
stany zapalne żołądka i jelit. Po-
lecany przy biegunkach.
- MALINOWY - stosowany przy
przeziębieniach oraz stanach go-
rączkowych, działa napotnie.
22 Z NAMI ZDROWIEJ
Z
Bez względu po jaki miód się-
gniemy, należy pamiętać, że
będzie on bardzo długo aktyw- alecane dawki kuracyjne miodu:
ny biologicznie, jeżeli będzie
przechowywany w odpowied-
- niewskazany dla niemowląt
nich warunkach. Ważne, aby był - dzieci do 16 lat: 10-50 g dziennie
szczelnie zamknięty i trzymany - dorośli 50-100 g dziennie
w suchym, ciemnym i chłodnym
pomieszczeniu, najlepiej w tem-
peraturze poniżej 11 stopni C. Łyżka miodu = ok. 20 g
Każdy dobry miód powinien Łyżeczka miodu = ok. 10 g
 uzdrawiająca moc natury ZDROWIE

Po rozcieńczeniu
miodu ciepłą
wodą właściwości
bakteriobójcze
wzrastają aż 200 razy
w porównaniu do
stałego miodu

MAŁO KTO WIE, ŻE...
... dla zebrania 1 kg miodu nektarowego
pszczoły muszą wykonać od 80 do 160 tysięcy
lotów i odwiedzić od 750 tysięcy do 3 milio-
nów kwiatów, w zależności od wielkości zebra-
nej kropli nektarowej.
... nie ma lepszego piernika ponad ten z dodat-
kiem miodu gryczanego. Dziś właśnie z grycza-
nego miodu produkowane są najlepsze miody
pitne.
... ten specjał z gryki był rzeczą tak cenną, że
stanowił część posagu panny młodej.
... na strawienie miodu potrzebujemy mniej niż
dwie godziny, podczas gdy na kawę i herbatę
ponad 2 godziny.
... dwie łyżki miodu spożyte na czczo, obniżają
poziom alkoholu we krwi o 15 %.
LEKI Z PASIEKI
Wzmacniająca
kuracja miodowa
Właściwości bakteriobójcze
miodu najskuteczniej uaktywni-
my, jeśli do pół szklanki ciepłej,
przegotowanej wody dodamy
łyżeczkę miodu i pozostawi-
my taki roztwór na noc. Pod
wpływem wody i temperatury
wydziela się z niego woda
utleniona, która zabija bakterie,
grzyby i pierwotniaki. Właśnie
po rozcieńczeniu miodu wodą
wytwarzanie tego związku wzra-
sta aż 200 razy w porównaniu
do stałego miodu. Szklankę tego
„boskiego nektaru” najlepiej wy-
pijać codziennie rano na czczo,
pół godziny przed posiłkiem.
Uporczywy kaszel
250 g miodu podgrzać do stanu
płynnego. Dodać 50 g sproszko-
wanych nasion lnu, 10 g anyż-
ku oraz 10 g zmielonego imbi-
ru. Starannie wymieszać. Przy
silnym kaszlu zażywać 3 razy
dziennie, po 1 łyżeczce.
Posiekać drobno czosnek (ok.
1/8 szklanki) oraz cebulę (ok.1/2
szklanki) i wszystko zmieszać.
Dodać 1/4 szklanki miodu, lekko
podgrzanego do stanu płynnego.
Wymieszać i włożyć do słoika,
szczelnie przykryć. Podawać
przy uporczywym kaszlu, po 1-2
łyżeczki co 2-3 godziny.
Przeziębienie
Wymieszać 1 szklankę drobno
startej cebuli z 1 szklanką miodu.
Odstawić na godzinę, następnie
zagotować i przecedzić. Przyrzą-
dzony syrop pić 3 razy dziennie
po łyżeczce, sam lub dodany do
ciepłego mleka.
Maseczki upiększające
Oczyszczająca: 1 łyżeczkę płyn-
nego miodu zmieszać z 1 żółt-
kiem i 1 łyżeczką mąki owsia-
nej. Uzyskaną papkę nałożyć
na twarz. Po 15 minutach zmyć
letnią wodą.
Zmiękczająca: 2 łyżki płynne-
go miodu wymieszać z łyżeczką
soku z cytryny. Stosować okłady
na szorstką skórę łokci, kolan i
pięt (czas okładów 20 minut).
Polecana też do pielęgnacji ust.
Odżywcza dla cery suchej: 3 ły-
żeczki płynnego miodu zmik-
sować z 2 żółtkami i 2 łyżkami
śmietanki. Emulsję nałożyć na
twarz. Po 20 minutach zmyć
przegotowaną wodą.
WIOLETTA CIELECKA
Źródła:
Jośko F., Gala J.: Pszczoły i ich lecznicze
produkty, Sądecki Bartnik, Nowy Sącz,
2003.
Kałużny E.: Pszczela apteka. Leszno,
1992.
Kędzia Bogdan, Hołderna-Kędzia
Elżbieta: Leczenie miodem, PZP,
Warszawa, 1998.
http://www.bartpol.com.pl
http://www.dompszczelarza.planty.pl
http://tyitwojdom.wp.pl

 23
 AK TUALNOŚCI informacje z branży i nie tylko

CO Z TĄ
Ś W I A T
parafarmaceutyków cebulą?
Jedni nazywają je lekami, inni substancjami uzu- Cebula jest dla ludzkiego or- syrop z cebuli na kaszel. Szcze-
pełniającymi dietę. Podobnie jak na całym świecie ganizmu bardzo cennym źró- gólnie wskazana przy infekcjach,
i na polskim rynku jest coraz więcej parafarmaceu- dłem składników wpływających pasożytach układu pokarmowe-
tyków. na zdrowie, a w szczególności go, zapaleniach żył oraz hemoro-
Definicja przyjęta przez Instytut Leków i Komisję na system odpornościowy. idach. Często stosowania na rany,
Rejestracji Środków Farmaceutycznych i Materia- Wiedzieli o tym już budowniczo- oparzenia i odmrożenia. Stwier-
łów Medycznych mówi, że „parafarmaceutyki to wie egipskich piramid, zachował dzono też, że spożywanie cebuli
środki uzupełniające terapię, które ze względu się tekst mówiący o konieczności wiąże się z obniżonym ryzykiem
na skład i mechanizm działania powinny wywierać określone efekty, ale to karmienia robotników cebulą, aby zapadnięcia na nowotwory jamy
działanie nie zostało udowodnione w badaniach klinicznych”. Należą do nich nie chorowali. ustnej, gardła, nerek i jajników.
m.in. mieszanki ziołowe, preparaty wielowitaminowe połączone z wyciąga- Zawiera sód, potas, wapń, man- Marynarze przez stulecia zabierali
mi z roślin i preparaty mineralne, a także kosmetyki zawierające substancje gan, żelazo, kobalt, miedź, cynk, cebule w rejs dla aby zapobiegać
lecznicze i probiotyki (środki spożywcze zawierające tzw. dobre bakterie). fosfor, fluor, jod, karoten, witami- awitaminozie.
Nie tylko w Polsce, ale również na świecie nie prowadzi się ba- ny: E, B1, B2, B6, C; kwasy: ni- Najcenniejsza z punku widzenia
dań naukowych nad parafarmaceutykami. Głównym powodem kotynowy i foliowy. Działa przede leczniczego jest cebula rosnąca
jest ich wysoki koszt. Jednak skład i przeznaczenie tych preparatów wszystkim bakteriobójczo, od- na nie zakwaszonych glebach,
z góry pozwalają wywnioskować, jakie działanie dany medykament kwasza organizm, powoduje spa- najlepiej ekologicznych plan-
wywoła. Stosowanie parafarmaceutyków to pierwszy etap leczenia, dek poziomu cukru we krwi. tacjach, gdyż wtedy zawiera
jaki chory sam może sobie zafundować i który wybiera najczęściej. Cebulę wykorzystuje się, min. srebro, które ma nadzwyczaj
- W pierwszych dniach chorób takich, jak katar, kaszel, przeziębienie chora w leczeniu zakażeń dróg odde- dobroczynne działania na układ
osoba powinna radzić sobie sama. Jeżeli jest to schorzenie trwające tro- chowych Znany jest doskonały immunologiczny człowieka.
chę dłużej, trzeba wkroczyć z lekami, które działają spektakularnie, szybko
i z dużą gwarancją zwalczą objawy. Nie jestem jednak przeciwna stosowaniu
parafarmaceutyków w drobnych dolegliwościach. Sama chętnie sięgam po
te, które podnoszą odporność - mówi dr Anna Senderska, lekarka rodzin-
Z RTĘCIÓWKĄ pod pachą
na. Wielu specjalistów twierdzi, że również w schorzeniach przewlekłych
Ze szpitali i aptek powoli wycofywane są tra-
parafarmaceutyki nie zaszkodzą. Co prawda nie ma gwarancji, że zadziałają
dycyjne termometry rtęciowe. W niedługim
i usuną objawy choroby, ale wiara w ich korzystne działanie w pozytywny
czasie, zgodnie z przepisami unijnymi, zastą-
sposób wpłynie na psychikę chorego.
pią je nowe urządzenia elektroniczne.
Polscy klienci sięgają najczęściej po parafarmaceutyki witaminowe i minerało-
Termometry rtęciowe są bardzo dokładne, po-
we oraz odchudzające. Nasze środki konkurują z zagranicznymi niższą ceną.
dobnie jak i rtęciowe ciśnieniomierze. W przy-
Preparaty importowane sprzedają się lepiej głównie ze względu na kampa-
padku urządzeń elektronicznych najmniejszy
nie reklamowe. Jednak według sprzedawców nie różnią się niemal wcale
ruch wypacza pomiar. Który jest lepszy?
od polskich.

NOWOŚCI
z kutnowskiej Polfy
Spór
Kutnowska Polfa, fabryka jednego
z największych na świecie koncer-
o opakowania
nów farmaceutycznych Teva, będzie Producentom leków przybył nowy kłopot związany
produkować tańsze odpowiedniki z harmonizacją, czyli dostosowaniem rejestracji 9,5 tys.
lekarstw. Dotyczy to medykamen- farmaceutyków do unijnych norm.
tów, na które jest duże zapotrzebo- Chodzi o termin, w jakim muszą zmodyfikować ulotki
wanie na rynku. i opakowania medykamentów, którym resort zdrowia
- Będziemy produkować nowe leki już przedłużył ważność pozwolenia na dopuszczenie
stosowane w najczęściej występujących chorobach, na które do obrotu.
cierpią setki tysięcy osób - mówi Krzysztof Kouyoumdjian, rzecz- - Okazuje się, że w nowelizacji ustawy - Prawo far-
nik Polfy. Są one odpowiednikami leków markowych, w przy- maceutyczne nie określa jednoznacznie, do kiedy firmy
stępnych dla pacjenta cenach. Przewidujemy, że w ciągu naj- mają czas na wprowadzenie nowych ulotek informacyj-
bliższych miesięcy kutnowska fabryka spełni niezbędne wymogi nych i opakowań tych leków, które uzyskały już prze-
jakościowe, co da zielone światło dla rozpoczęcia produkcji. dłużenie pozwoleń - mówi „Rz” Marek Gnyś, prezes
Teva produkuje m.in. leki stosowane w chorobie Parkinsona, Polskiej Izby Przemysłu Farmaceutycznego i Wyrobów
stwardnieniu rozsianym, w cukrzycy typu II, schorzeniach kar- Medycznych Polfarmed. - Można więc wnioskować, że
diologicznych i układu oddechowego, leczeniu osteoporozy, są to dwa tygodnie - jak przy innych decyzjach minister-
transplantologii i onkologii. Teva posiada ok. 9% udział w świa- stwa. A dwa tygodnie nie wystarczą, żeby przygotować
towym rynku leków generycznych, w Polsce ok. 2% i wydrukować nowe materiały.

24 Z NAMI ZDROWIEJ
 wydarzenia w ACP PHARMA AK TUALNOŚCI

W e wrześniu
byliśmy
z Farmaceutami

... na
KRYMIE
Organizatorem wycieczki był Oddział Warszawa ACP PHARMA.
Podczas tygodniowego pobytu na ukraińskim półwyspie, zwanym inaczej
Taurydą, można było zwiedzić m.in. Bakczysaraj, Carskie Pałace, Sudak,
Wielki Kanion Aj-Petri, Dolinę Zjaw i wiele innych ciekawych miejsc.
Niektóre z nich prezentujemy obok na zdjęciach.

Bakczysaraj- pałac chanów krymskich. Carskie Pałace- Pałac Liwandyjski (miejsce Konferencji Jałtajskiej).

A w październiku
na grzybobraniu ... w SŁAWIE
Tym razem oddział Wro-
cław ACP PHARMA zapro-
sił Farmaceutów do lasu na
grzyby w okolice miejsco-
wości Sława (woj. lubuskie).
Drzewa sosnowe i sąsiadu-
jące z lasami jeziora two-
rzyły klimat pozwalający
na moment oderwać się od
codziennej pracy. Takiego
odpoczynku życzymy każ-
demu! Zbiory były naprawdę imponujące.
 AK TUALNOŚCI wydarzenia w ACP PHARMA

W e wrześniu nasza firma

ACP PHARMA zorganizowała
wyjazd wakacyjny dla Farmaceutów.
Cel- gorąca Turcja i słynne miasto
Alanya, którego charakterystykę
zamieszczamy na kolejnej stronie.

gorące wspomnienia...
TURCJA Oprócz błogiego lenistwa na pięknej
plaży znalazł się czas na zwiedza-
nie interesujących miejsc. W tym
przede wszystkim Pamukale – ósmy
cud świata, inaczej „bawełniana
twierdza”.

Czym są Pamukule?
To nic innego jak wapienne forma-
cje trawertynowe utworzone przez
ciepłe źródła wody (patrz: zdjęcia).
Z daleka wyglądają one jak jasne
blizny na górskim zboczu. Z bli-
ska nabierają bardziej konkretnych
kształtów.
Warto dodać, iż owe trawertyny wpi-
sano na Listę Światowego Dziedzic-
twa Kulturalnego i Przyrodniczego
UNESCO.

Ciekawym punktem jednej z wycie-

czek okazał się „Zielony Kanion”. Jest
to zbiornik wodny powstały w wyni-
ku wybudowanej tamy z elektrownią
wodną.
Farmaceuci wraz z przedstawicielami
naszej firmy mieli okazję zbadać z bli-
ska piękno kanionu podczas podróży
statkiem po lazurowej wodzie.
Widoki zapierały dech w piersi niemal
każdego z uczestników wycieczki.
26 Z NAMI ZDROWIEJ
A
wydarzenia w ACP PHARMA AK TUALNOŚCI

lanya to miasto założone już

w III wieku p.n.e. W czasach
rzymskiego imperium znane było
jako słynna przystań piratów. Okazała
twierdza wznosząca się nad siedzibą
piratów dostarcza ze swych baszt
cudowny widok na przepiękną
Plażę Kleopatry. Oprócz niej można
zobaczyć w tle Góry Taurus.
Ośrodek pulsujący życiem jest otoczony
licznymi plantacjami bananowców,
barwnymi ulicami z szeregiem
sklepików, restauracji i kawiarenek.
Zielony Kanion

Pamukale

Podczas zwiedzania fabryki tureckich dywanów.

 AK TUALNOŚCI wydarzenia w ACP PHARMA

Nowa strona internetowa

ACP PHARMA ACP PHARMA we wrześniu uruchomiła nową stronę internetową:

www.acppharma.pl.
Nowością – poza zmienioną szatą graficzną w serwisie – są sekcje dedykowane poszczególnym
grupom docelowym ACP PHARMA, w tym Aptekom, Producentom, Hurtowniom i Pacjentom.
Serwis zawiera również informacje na temat bieżących przepisów prawnych obowiązujących
w branży farmaceutycznej. Nowością w serwisie jest zakładka „Biuro prasowe”.

Wprowadzone w serwisie internetowym zmiany mają ułatwić klientom oraz partnerom wyszu-
kiwanie pożądanych informacji dotyczących firmy, jej działalności oraz oferty. Ponadto, osoby od-
wiedzające stronę mogą szybko znaleźć informację na temat organizowanej przez firmę promocji
„Z Nami Zdrowiej”, pobrać najnowszy numer magazynu dla farmaceutów pod tym samym tytu-
łem, a także zamówić produkty w sklepie internetowym.

ACP PHARMA S.A. Centrala,

Warszawa 04-458, ul. Chełmżyńska 249

ACP PHARMA SA ACP PHARMA SA ACP PHARMA SA

Oddział Sprzedaży Bydgoszcz Oddział Sprzedaży Katowice Oddział Sprzedaży Radom
85-758, ul. Przemysłowa 8 40-425, ul. Z. Nałkowskiej 10 26-600, ul. Zubrzyckiego 2
tel. (052) 323 37 00 tel. (032) 253 35 00 tel. (048) 344 64 64

Biuro Handlowe w Poznaniu Biuro Handlowe w Bielsku-Białej ACP PHARMA SA

60-179, ul. Smoluchowskiego 7
tel. (061) 863 04 54
ACP PHARMA SA
Oddział Sprzedaży Gdańsk
80-298, ul. Budowlanych 19
tel. (058) 522 63 29
ACP PHARMA SA
Oddział Sprzedaży Łódź
93-350, ul. Ustronna 3/9
28 683Z NAMI
tel. (042) 54 20
ZDROWIEJ
43-300, ul. Podwale 33
tel. (033) 828 26 26
ACP PHARMA SA
Oddział Sprzedaży Szczecin
70-846, ul. Kniewska 2D
tel. (091) 432 66 75
Biuro Handlowe w Pile
64-920, ul. Bema 13
tel (067) 350 40 10
Oddział Sprzedaży Warszawa
02-495, ul. Regulska 49
tel. (022) 576 99 99
ACP PHARMA SA
Oddział Sprzedaży Wrocław
50-513, ul. Gazowa 26a
tel. (071) 338 69 00
 promocje AK TUALNOŚCI

Sylimarol drażetka 70 mg * 30 szt.

Arcalen maść 30 g
Urosept drażetka * 60 szt.
Alax drażetka * 20 szt. Apteka
za zakup pakietu o wartości 100 zł netto
otrzyma 10% rabatu
 25
 AK TUALNOŚCI promocje

Bio URODA -

NOWOŚĆ!
PL_CLA+T_Ad_Zielona_herbata_0307

Preparat poprawiający stan skóry, włosów i

paznokci. Zawarte w nim krzem i MSM prze-

MARZYSZ dłużają jędrność skóry, utrzymują prawidłową

syntezę kolagenu i elastyny.

O SZCZUPŁEJ Bio-Uroda wzmacnia paznokcie, przeciwdziała wypadaniu

włosów oraz opóźnia ich siwienie. MSM przyspiesza pro-
ces regeneracji tkanki nabłonkowej, łącznej, mięśniowej,

SYLWETCE? przyśpiesza wydalanie toksyn, pobudza wzrost włosów i

paznokci.

Składniki odżywcze znajdujące się w Bio-Urodzie przyczynia-

Bio-C.L.A. z zieloną herbatą w połączeniu z aktywnością
fizyczną wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej.
Bio-C.L.A. pozwoli Ci zrealizować postanowienie pozbycia się kilku centymetrów
z bioder. Z Bio-C.L.A. osiągnięcie i zachowanie wymarzonej sylwetki jest
łatwiejsze niż kiedykolwiek dotąd, bez efektu jo-jo.
ją się także do jędrności ciała i stanu stawów, ponieważ biorą
udział w syntezie kolagenu (głównego komponenta chrząstki
stawowej i tkanki łącznej) i glukozaminy (dla ścięgien, wiązań,
mazi stawowej, błon, oczu, paznokci, skóry i kości.)

Bio-C.L.A. z zieloną herbatą: Preparat polecany dla wszystkich dbających o wygląd, oraz
dla osób o osłabionych włosach, kłopotach z cerą i łamią-
• Redukuje wchłanianie tłuszczu do organizmu
cych się paznokciach.
• W połączeniu z wysiłkiem wspomaga spalanie
nagromadzonego tłuszczu
Bio-Uroda to unikalna formuła wykorzystująca surowce naj-
• Zapewnia odpowiednią równowagę pomiędzy tkanką
mięśniową i tłuszczową wyższej jakości pozyskiwane z naturalnych źródeł.
• Przyspiesza utratę masy ciała bez naruszania mięśni, dzięki
czemu proces odchudzania jest bezpieczny i trwały
• Pozwala uniknąć efektu jo-jo

• Dodaje energii

Możesz wybrać Bio-C.L.A. lub wersję wzbogaconą o zieloną herbatę, która

oczyszcza, zwiększa wydatkowanie energii i spalanie tłuszczów.

A pteka za zakup preparatu

otrzyma 9% rabatu
30 dostępne
Preparaty w aptekach.
Z NAMI ZDROWIEJ www.pharmanord.pl
 promocje AK TUALNOŚCI

Uretin
Uretin Żurawina zawiera ekstrakt z żurawin oraz olej z na-
sion dyni. Substancje fitochemiczne występujące w żurawi-
nie zwane proantocjanidami utrzymują w drogach moczo-
wych środowisko niesprzyjające rozwojowi bakterii. Olej
z nasion dyni zawiera fitosterole działające tonizująco na

ŻURAWINA
pęcherz moczowy.

– SUPLEMENT DIETY A pteka za zakup preparatu

W jednej kapsułce – połączenie żurawiny amerykańskiej otrzyma 33% rabatu
i oleju z nasion dyni.

Trilac
Trilac, zawiera trzy starannie dobrane szczepy bakterii kwasu mlekowego.
Antybiotykoterapia zaburza równowagę bakteryjną w przewodzie pokar-
mowym. Skutkiem leczenia antybiotykiem często jest biegunka, wymioty,
uciążliwe wzdęcia.
Trilac, chroni osłabiony kuracją antybiotykową przewód pokarmowy.
Przywraca prawidłową florę bakteryjną jelit.
– NIEZBĘDNA OSŁONA PRZY ANTYBIOTYKOTERAPII
LEK DLA CAŁEJ RODZINY lek probiotyczny, który zapobiega powikłaniom
- dzieciom zawartość kapsułki wysypać na łyżeczkę z płynem.
po kuracjach antybiotykowych
Dawkowanie: 1-2 kapsułki trzy razy dziennie przez miesiąc, potem daw-
kowanie można zmniejszyć do 2 kapsułek dziennie. Najlepiej spożywać
z dużą ilością płynu podczas posiłku lub 1 godzinę przed posiłkiem.
Działania niepożądane: Trilac jest dobrze tolerowany, nieznane jest jakie-
kolwiek działanie uboczne.
Przeciwwskazanie: uczulenie na białko mleka krowiego.

A pteka za zakup preparatu

otrzyma 15% rabatu

Ecomer
Alkoksyglicerole i ich metoksypochod-
ne - substancje czynne leku, moblili-
zują system odpornościowy przez co
organizm ma siłę do obrony przed in-
fekcją lub do szybszego jej zwalczenia
jeśli już się pojawi.
– ZDROWIE I SIŁA REKINA W KAPSUŁCE
Alkoksyglicerole, nie są dla człowieka
substancja obcą. Znajdują się one w
lek wzmacniający odporność, zawiera mleku matki. Przekazywane dziecku,
chronią je przed atakiem wirusów,
olej z wątroby rekina grenlandzkiego grzybów i bakterii.
Naukowcy wyizolowali z oleju wątro-
by rekina grenlandzkiego alkoksygli-
cerole – substancję czynną Ecomeru.
W latach 50. XX wieku szwedzka
lekarka Astrid Brohult, zaobserwowała
że podawanie oleju z wątroby rekina
grenlandzkiego bogatego w alkoksy-
glicerole, zapobiega spadkowi białych
ciałek krwi u ludzi zatrudnionych przy
naświetlaniach w laboratorium. Lecząc
dzieci chore na białaczkę, podawała
im także ciasteczka zawierające cielęcy
szpik kostny, który podobnie jak olej z
rekina zawiera alkoksyglicerole, tyle że
w dużo mniejszym stężeniu. Później-
po 0,25 g oleju z wątroby rekina boga-
tego w alkoksyglicerole, przez 15 dni
powoduje zwiększenie liczby i procen-
tu limfocytów i leukocytów we krwi
obwodowej. ALKOKSYGICEROLE
SĄ ŚRODKIEM POOBUDZAJACYM
UKŁAD IMMUNOLOGICZNY.
Wskazania: pomocniczo w stanach ob-
niżonej odporności na zakażenia wiru-
sowe i bakteryjne, w ostrych i przewle-
kłych chorobach infekcyjnych jako lek
zwiększający siły obronne organizmu
i w stanach zmniejszonej odporności.
Lek może być stosowany wspomagają-
co w czasie radioterapii i chemioterapii
choroby nowotworowej.
Co ważne, olej z wątroby rekina gren-
landzkiego wypełniający kapsułkę Eco-
mer, został poddany standaryzacji, co
oznacza, gwarantowaną, zawsze taką
samą zawartość substancji czynnej w
1 dawce.
W każdej kapsułce Ecomer jest 50 mg
alkoksygliceroli.
Dawkowanie: dorośli 1-2 kapsułki dwa

A pteka za zakup preparatu otrzyma 18% rabatu sze badania potwierdziły ze podawa-
nie dziennie 6 kapsułek, zawierających
trzy razy dziennie, dzieci powyżej 3
roku 1 kapsułka dziennie.

 27
 AK TUALNOŚCI nowości farmaceutyczne
GRIPPOKAPS
kapsułka 12/24 szt.
PRODUCENT/PODMIOT ODPO-
WIEDZIALNY: HASCO LEK
SKŁAD: 1 tabletka zawiera 250 mg
paracetamolu i 30 mg chlorowodorku
pseudoefedryny.
DZIAŁANIE: Lek zawiera jako sub-
stancje czynne paracetamol i pseudo-
efedrynę. Stosowany jest jako środek
przeciwbólowy i przeciwgorączkowy,
zmniejszający przekrwienie błon śluzowych górnych
dróg oddechowych. Działanie przeciwgorączkowe jest
prawdopodobnie związane z zahamowaniem produkcji
prostaglandyn w podwzgórzu. Działanie przeciwbólo-
we wiąże się z ośrodkowym działaniem polegającym
na podwyższeniu progu bólowego. Paracetamol dobrze
SOK ŻURAWINOWY
sok 500 ml
PRODUCENT/PODMIOT ODPOWIEDZIALNY:
OLEOFARM
SKŁAD: 100% sok z owoców żurawiny wielko-
owocowej (Vaccinium macrocarpon), bez dodatku
cukru, bez konserwantów, pasteryzowany. 100 ml
soku zawiera: witamina C - 6,42 mg (10,7% *),
witamina A-94,2µg (12%*).
* % dziennego zalecanego spożycia.
DZIAŁANIE: Nasz naturalny 100% sok z żurawin
otrzymywany jest poprzez bezpośrednie wyciska-
nie z owoców żurawiny, co zapewnia zachowanie
aktywności biologicznej jego najcenniejszych składni-
ków: polifenoli, witamin, kwasów organicznych i mi-
ZINCOSPRAY
aerozol 125 ml
PRODUCENT/PODMIOT ODPOWIEDZIALNY:
ICN POLFA RZESZÓW
SKŁAD I DZIAŁANIE: Zincospray jest preparatem
kosmetycznym do użytku zewnętrznego stosowa-
nym u dzieci i dorosłych z problemami skórnymi.
Substancje zawarte w preparacie tj. tlenek cynku,
wyciąg z nagietka i rumianku, zapobiegają zaczer-
wienieniu skóry oraz łagodzą bolesność zmienionej
zapalnie skóry. Preparat jest szczególnie zalecany dla
28 Z NAMI ZDROWIEJ
wchłania się z przewodu pokarmowego, jest metaboli-
zowany w wątrobie, a następnie wydalany z moczem.
Pseudoefedryna jest sympatykomimetykiem. Działa
na receptory alfa-adrenergiczne znajdujące się w błonie
śluzowej górnych dróg oddechowych, powodując zwę-
żenie naczyń krwionośnych, w wyniku czego zmniejsza
się przekrwienie błony śluzowej nosa oraz zwiększa jego
drożność. Wynik działania pseudoefedryny pojawia się po
30 minutach i utrzymuje się co najmniej 4 godziny.
WSKAZANIA: Lek Grippokaps stosuje się w leczeniu
objawów grypy i zakażeń grypopodobnych, prze-
biegających z gorączką oraz bólami głowy, bólami
mięśniowymi i kostno-stawowymi, jak również w lecze-
niu objawów zapalenia błony śluzowej nosa i zatok
przynosowych. Lek może być stosowany u pacjentów,
u których stosowanie niesteroidowych leków przeciw-
zapalnych i pochodnych kwasu acetylosalicylowego jest
niewskazane.
kroelementów. Ze względu na swój unikalny skład
stanowi doskonałe uzupełnienie codziennej diety.
Działa na nasz organizm wzmacniająco i uodparnia-
jąco. Aktywne składniki soku ograniczają przycze-
pianie się szkodliwych bakterii do błon śluzowych
jamy ustnej, przewodu pokarmowego, żołądka oraz
ścian pęcherza i dróg moczowych. Zawarte w soku
polifenole, będące silnymi antyoksydantami, poma-
gają w walce ze szkodliwymi czynnikami środowiska
i procesami starzenia się organizmu.
WSKAZANIA: Naturalny sok z żurawin zalecany
jest w stanach obniżonej odporności organizmu
oraz problemach związanych z układem moczo-
wym. Polecany jest szczególnie osobom chcącym
poprawić ogólną kondycję organizmu, rekonwale-
scentom i osobom starszym.
niemowląt z pieluszkowym zapaleniem skóry oraz
dla dorosłych w profilaktyce zmian skórnych, w prze-
biegu nietrzymania moczu i odleżyn.
WSKAZANIA: Pieluszkowe zapalenie skóry, zaczer-
wieniona i podrażniona skóra.

INLACTIC
kapsułka 10 szt.
PRODUCENT/PODMIOT ODPOWIEDZIALNY:
ASA
SKŁAD: 1 kapsułka zawiera liofilizowane szczepy
bakterii: Lactobacillus acidophilus LA-5, Streptococ-
cus thermophilus StyY31, Lactobacillus delbrueckii
ssp. bulgaricus LBY27, Lactobacillus paracesei
CRL-431, Bifidobacterium animalis BB-12. Jedna
kapsułka zawiera 3 miliardy CFU bakterii kwasu
mlekowego.
DZIAŁANIE: Zawiera wyjątkową kompozycję
5 szczepów bakterii kwasu mlekowego, które
pomagają przywrócić prawidłową florę bakteryjną
przewodu pokarmowego. Odbudowują florę
bakteryjna przewodu pokarmowego po kura-
cjach antybiotykowych, zabiegach chirurgicznych
VERDINA fix
saszetka 20 szt.
PRODUCENT/PODMIOT ODPOWIE-
DZIALNY: US PHARMACIA
SKŁAD: To innowacyjna kompozycja ziól,
które w odpowiednio dobranych propor-
cjach, wzajemnie uzupelniają swoje działanie:
ziele mięty, owoc kolendry, owoc kminku,
owoc dzikiej róży, liść palczatki cytrynowej,
liść herbaty zielonej, korzeń lukrecji, korzeń
mniszka.
DZIAŁANIE: Wspomagają prawidłowe
trawienie (owoc kolendry), prawidłową
PROPOLIS I MIÓD
pastylka 8/16 szt.
PRODUCENT/PODMIOT ODPOWIEDZIALNY:
BARTPOL
SKŁAD: cukier biały, syrop glukozowy, koncentrat
propolisu – 2%, miód pszczeli.
DZIAŁANIE: Pastylki propolisowe PROPOLIS
i MIÓD są wyprodukowane na bazie naturalnego
koncentratu propolisowego, biologicznie czynnego
preparatu pszczelego, posiadającego w swym skła-
dzie m.in. flawonoidy, polifenolokwasy i mikroele-
nowości farmaceutyczne AK TUALNOŚCI
w obrębie przewodu pokarmowego. Bakterie
kwasu mlekowego zapobiegają rozwojowi bakterii
chorobotwórczych i gnilnych, stymuluja
układ odpornościowy. Są polecane dla
osób o obniżonej odporności, cierpiących
na niestrawność, zaparcia, wzdęcia, oraz
pomocniczo w alergiach pokarmowych
i biegunkach podróżnych.
WSKAZANIA: Wspomagająco w trakcie
i po kuracji antybiotykowej dla odbudowania
fizjologicznej mikroflory układu pokarmo-
wego, wspomaganie organizmu w trakcie
biegunek infekcyjnych oraz biegunek po-
dróżnych, wspomagająco w zaburzeniach
czynnościowych jelit, w stanach nietolerancji
laktozy, stymulacja i wspomaganie prawidło-
wego funkcjonowania układu w odporno-
ściowego.
pracę wątroby jaką jest wydzielanie
żółci (ziele mięty), sprzyjają naturalnej
czynności jelit (owoc kminku).
WSKAZANIA: Jest szczególnie
polecana w sytuacjach takich jak:
zarówno przed jak i po jedzeniu, po
obfitych, ciężkostrawnych posiłkach,
do codziennego stosowania, między
posiłkami.
menty działające przeciwbakteryjnie,
przeciwgrzybicznie i przeciwzapalnie.
WSKAZANIA: Pastylki skutecznie po-
prawiają funkcjonowanie gardła i krtani
oraz górnych dróg oddechowych,
a szczególnie wspomagają zwalczanie
chrypki.
 29
 AK TUALNOŚCI nowości farmaceutyczne
C O L D H O T C O O L PAT C H E S N E XC A R E
C O L D H O T C O O L PAT C H E S K I D S N E XC A R E
okład chłodzący dla dzieci
okład chłodzący dla dorosłych
PRODUCENT/PODMIOT ODPOWIE-
DZIALNY:
3M POLAND
SKŁAD: Skład: woda, mentol, olejek
miętowy, gliceryna. Opakowanie zawiera 4
okłady o wymiarach 13 x 5 cm.
DZIAŁANIE: ColdHot Cool Patches to
okłady żelowe w formie plastrów które za-
pewniają efekt chłodzenia do 4 godzin od
momentu aplikacji, delikatnie chłodzą skórę
przynosząc ulgę przy migrenach, bólach
głowy lub w stanach gorączkowych, nie są
wyrobem farmakologicznym, dlatego mogą
być stosowane jednocześnie z tradycyjnymi
tabletkami przeciwbólowymi, mogą być
stosowane w dowolnym momencie i nie
wymagają przechowywania w lodówce,
okłady są łatwe w aplikacji, usunięcie
okładu jest bezbolesne, a po jego usunięciu
nie pozostają na skórze żadne ślady. Kiedy
okład cool patch jest w kontakcie z ciepłą
KINDER TEST
jednostopniowy test ciążowy płytkowy
jednostopniowy test ciążowy strumieniowy
PRODUCENT/PODMIOT ODPOWIE-
DZIALNY: 3M POLAND
OPIS: Jednostopniowy test ciążowy płyt-
kowy - komfortowy, prosty w użyciu test
do samodzielnego wykonania. Ze względu
na pojemnik na mocz będący w standardo-
wym wyposażeniu możliwe jest wykonanie
testu w dowolnym miejscu i o dowolnej
porze.
Jednostopniowy test ciążowy strumieniowy
- Komfortowy, prosty w użyciu test do
samodzielnego wykonania. Wykonanie
testu jest możliwe w dowolnym miejscu
i o dowolnej porze w sposób wygodny
i higieniczny bez konieczności zbierania
moczu.
30 Z NAMI ZDROWIEJ
skórą następuje proces parowania wody,
która jest zawarta w produkcie, co daje
efekt chłodzenia. Efekt ten utrzymuje się
do 4 godzin. Mentol zawarty w okładzie
wzmacnia efekt chłodzenia a jego aromat
wspomaga również oddychanie. Aplikacja
ColdHot Cool Patches KIDS A jest szybka,
łatwa i delikatna. Okłady mocno trzyma-
ją się skóry, dzięki czemu dzieci mogą
pozostać aktywne. Po aplikacji nie jest
wymagane pozostanie w pozycji leżącej
lub innej uniemożliwiającej wykonywanie
jakichkolwiek czynności.
WSKAZANIA: Bóle głowy, migreny – po-
przez szybki efekt chłodzenia przynoszą
ulgę. Ponieważ okłady te nie są wyrobem
farmakologicznym mogą być stosowane
jednocześnie z tradycyjnymi tabletkami
przeciwbólowymi, stany gorączkowe
– okłady przynoszą ulgę podczas gorączki.
DZIAŁANIE: Hormon HCG zaczyna być
produkowany przez łożysko w trakcie cią-
ży, krótko po tym, jak embrion zagnieździ
się w macicy. Zazwyczaj obecność hormo-
nu HCG można wykryć stosując domowy
test ciążowy już po upływie od 7 do 10
dni po zapłodnieniu. Testy umożliwiają
wykrycie ciąży już pierwszego dnia po
upływie terminu spodziewanej miesiączki.
Im bardziej ciąża jest zaawansowana, tym
wyższe jest stężenie HC w moczu.
WSKAZANIA: Jednostopniowe testy
ciążowe wykrywają w moczu obecność
hormonu HCG – ludzkiej gonadotropiny
kosmówkowej, w celu wczesnego wykry-
cia ciąży.
 nowości farmaceutyczne AK TUALNOŚCI

TABELA NOWOŚCI
Producent Nazwa preparatu RX/OTC

Tad Pharma Amlodipinum tabl. 5mg 30 RX

Hikma Amoclan tabl. 1000mg 14 RX

Farmapol Aspafar tabl. 500mg 50 OTC

Espefa Aspar tabl. 500mg 50 OTC

Uni-Phar Asparaginian extra tabl. 50 OTC

Bewell Balsam koński ziołowy balsam 200ml OTC

ZLB Behring Berirab inj. 1500j./10ml 1 amp. RX

Polpharma Bicalutamide Polpharma tabl. pow. 50mg 28 RX

Bio-Active Bio-Active herbata good night fix 30 sasz. a 2g OTC

Virde Bodyformżel kakaowo-kofeinowy żel 350g OTC

Eli Lilly Byetta inj. 10mcg/2,4ml 1 wstrzykiwacz RX

Actavis Calubloc tabl. pow. 50mg 28 RX

Puritan’s Pride Cardiomin B6 tabl. 30 OTC

Puritan’s Pride Cardiomin B6 tabl. 60 OTC

Sigma Tau Carnitor tabl. 330mg 90 RX

Nu Science Cellfood płyn 30ml OTC

Gumitex Poli-Farm Chitozan fit C płyn 250ml OTC

Virde Cleanfit żel 350g OTC

Genexo Doxicin kapsułka 100mg 10 RX

Elicina Cosmetics Elicina krem 20ml OTC

Zentiva Endiex kapsułka 200mg 12 OTC

Aflofarm Farmacja Polska Entus junior syrop 15mg/5ml 120ml OTC

Curtis Healthcare Face okey tabl. 60 OTC

Krka Finpros tabl. 5mg 30 RX

Auriga Flavo C forte serum emulsja 15ml OTC

Merck AG Flecadura tabl. 50mg 100 RX

Ranbaxy Ganciclovir kapsułka 250mg 180 RX

Ranbaxy Ganciclovir kapsułka 500mg 180 RX

Thornton & Ross Hedrin płyn 100ml OTC

Hasco-Lek Ketokonazole tabl. 200mg 10 RX

Lallemand Lacidobaby prosz. zawies. 10 sasz. OTC

ICN Polfa Rzeszów Lamexim tabl. 25mg 30 RX

ZeinPharma Maca sativa plus cynk kapsułka 180 OTC

Now Foods Men’s Virility Power kapsułka 120 OTC

Polfa Tarchomin Neorelium tabl. pow. 5mg 20 RX

 31
 AK TUALNOŚCI nowości farmaceutyczne

Polfa Tarchomin Oksazepam tabl. 10mg 20 Rp

Hamida Pharma Prostaflow krem krem 50ml OTC

S-Lab Rapab kapsułka 32 OTC

Smith&Nephew Replicare ultra opatrunek 20cmx20cm 5 OTC

Biofarm Rispofren tabl. pow. 1mg 20 RX

Schulke&Mayr Rotasept płyn 2l OTC

Sensilab Sensilab żelazo + C tabl. mus. 20 OTC

Oleofarm Sok żurawinowy płyn 100% 500ml OTC

Symphar Symlosin kaps. o przedł. uwaln. 0,4mg 30 RX

Symphar Sympramol draż. 50mg 20 RX

Serral Talizer tabl. 100mg 50 RX

Biotech Test biocard celiac test 1 OTC

Lefrosch Versic emulsja 110ml OTC

Actavis Vestibo tabl. 16mg 60 RX

Actavis Vestibo tabl. 8mg 100 RX

TRB Chemedica Vismed light krople oczne 15ml OTC

TRB Chemedica Vismed multi krople oczne 10ml OTC

Aflofarm Farmacja Polska VitaCea krople 100mg/1ml 30ml OTC

Olimp Labs Vita-min plus dla kobiet kapsułka 30 OTC

Herbapol Pruszków Zioła nagietek koszyczek zioła 20g OTC

Eisai Zonegran kapsułka 25mg 28 RX

Centrum Medicum Żel do EKG żelpol żel 500g OTC

TABELA ZMIAN
Nowa ilość
Producent Nowa nazwa preparatu Nowa postać Nowa dawka
w opakowaniu

Scan Anida Acerin intensive krem do stóp z woskiem 75 ml

Unia Warszawa Alantan plus z witamina A maść 35 g

Mitex Alexis płyn do hig. intym. dla nastol. 275 ml

GSK Pharma Augmentin SR 1062,5 mg 28 tabl.

Queisser Pharma Doppelherz aktiv na odporność

Lab. Rubio Exter kapsułka 20mg 28 tabl.

Solpharm Floragyn dopochwowy żel 6 x 9 ml

Convatec Granuflex signal opatrunek 14 cm x 14 cm

Aflofarm Preventic Standard 250 mg 120 kaps.

Tymofarm Promen 60 kaps.

Bayer Rennie Fruit

32 Z NAMI ZDROWIEJ
 decyzje Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego AK TUALNOŚCI

data podmiot
nazwa preparatu nr serii decyzja
ważności odpowiedzialny

PRODUKTY LECZNICZE WYCOFANE

09.2009
decyzja Głównego Inspektora
VIGANTOLETTEN 1000, tabletki (różne 5048704, 5098702, 5171801, 11.2009
Merck Sp. z o.o., Warszawa Farmaceutycznego Nr 86/WC/
daty ważności) 5293903 01.2010
2007 z dnia 11-09-2007
05.2010
08.2009
11.2009
decyzja Głównego Inspektora
VIGANTOLETTEN 500, tabletki (różne daty 5047804, 5098504, 5098505, 11.2009
Merck Sp. z o.o., Warszawa Farmaceutycznego Nr 86/WC/
ważności) 5153801, 5208403, 5208405 01.2010
2007 z dnia 11-09-2007
02.2010
02.2010
THYMOGLOBULINE 5 mg/ml, 25 mg, decyzja Głównego Inspektora
proszek i rozpuszczalnik do sporządzania TH181 12.2009 Geozyme Europe B.V. Farmaceutycznego Nr 87/WC/
roztworu infuzji 2007 z dnia 20-09-2007
syrop 100ml: 2081001,
2083001, 2083701, syrop
decyzja Głównego Inspektora
LACTULOSE-MIP, syrop 100ml, syrop 200ml: 2084001, 2086701, MIP International Pharma
Farmaceutycznego Nr 88/WC/
200ml, syrop 500ml, syrop 1000ml, syrop 500ml: 2084101, Research GmbH
2007 z dnia 24-09-2007
2065501, 2065401, syrop
1000ml: 2080901
decyzja Głównego Inspektora
KALII IODIDUM, substancja do receptury Farm-Impex Rusecki Spółka
FI05062007 05.06.2010 Farmaceutycznego Nr 89/WC/
aptecznej: 25g, 50g, 100g Jawna
2007 z dnia 04-10-2007

PRODUKTY LECZNICZE WSTRZYMANE

decyzja Głównego Inspektora
TRACRIUM roztwór do wstrzykiwań lub wlewu
7039 03.2009 GlaxoSmithKline Export Ltd Farmaceutycznego Nr 68/WS/
dożylnego 10 mg/ml, 5 amp. x 5 ml
2007 z dnia 17-09-2007
decyzja Głównego Inspektora
GENTAMYCIN, roztwór do wstrzykiwań Tarchomińskie Zakłady
820206 02.2008 Farmaceutycznego Nr 69/WS/
domięśniowych 40mg/ml opakowanie 10 amp. 2 ml Farmaceutyczne „Polfa” S.A.
2007 z dnia 17-09-2007
decyzja Głównego Inspektora
GLUCOSUM 40% roztwór do wstrzykiwań dożylnych 16003907 02.2010 PLIVA Kraków Zakłady
Farmaceutycznego Nr 70/WS/
400 mg/ml, 50 amp. x 10 ml 16015306 05.2009 Farmaceutyczne S.A.
2007 z dnia 25-09-2007
decyzja Głównego Inspektora
BEBILON pepti, płyn 23/01/08 N.V. Nutricia Farmaceutycznego Nr 71/WS/
2007 z dnia 28-09-2007
INFANRIX IPV + Hib, zawiesiny do wstrzykiwań decyzja Głównego Inspektora
GlaxoSmithKline Biologicals
domięśniowych, 1 ampułkostrzykawka zawiesiny A20CA315E 02.2009 Farmaceutycznego Nr 72/WS/
S.A.
DTPa-IPV 0,5 ml + fiolka z proszkiem HIB 2007 z dnia 28-09-2007
INFANRIX IPV + Hib, zawiesina i proszek
decyzja Głównego Inspektora
do sporządzania zawiesiny do wstrzykiwań GlaxoSmithKline Biologicals
A20CA365A 09.2009 Farmaceutycznego Nr 73/WS/
domięśniowych, 1 ampułostrzykawka zawiesiny S.A.
2007 z dnia 28-09-2007
DTPa-IPV 0,5 ml + fiolka z proszkiem HIB

PRODUKTY LECZNICZE DOPUSZCZONE

decyzja Głównego Inspektora
BETALOC ZOK 50, tabletki o przedłużonym
HI3598 30.09.2009 AstraZeneca AB Farmaceutycznego Nr 78/
uwalnianiu, 28 tabletek
D/2007 z dnia 24-09-2007
decyzja Głównego Inspektora
GLIPID tabletki 1 mg 26090 02.2009 GENEXO Sp. z o.o. Farmaceutycznego Nr 79/
D/2007 z dnia 24-09-2007
Samodzielny Zakład Opieki
Zdrowotnej, Centralny Szpital decyzja Głównego Inspektora
Zestaw do otrzymywania kompleksu 99mTc-MIBI,
IV/07 27.01.2008 Kliniczny Uniwersytetu Farmaceutycznego Nr 80/
liofilizat
Medycznego, Dział Produkcji D/2007 z dnia 24-09-2007
Radiofarmaceutyków
decyzja Głównego Inspektora
XORIM 750, proszek do sporządzania roztworu do
139268 03.2008 Sandoz GmbH Farmaceutycznego Nr 81/
wstrzykiwań dożylnych, 750 mg x 1 fiolka
D/2007 z dnia 08-10-2007

 33
 BIZNES ABC marketingu
elementy
Stypendysta Fundacji Fulbright’a. Posiada pre-
stiżowy tytuł Chartered Marketer. Pracownik
MARKI
w USA oraz Executive MBA organizowanych
w dziedzinie działalności marketingowej firm,
analizy i planowania marketingowych strategii
i kryteria ich wyboru
rownikiem merytorycznym programów The
Chartered Institute of Marketing w Instytucie
książkowych i artykułów z zakresu działalności
Każdego dnia spotykamy
KORZYŚCI
STOSOWANIA MARKI
Niektóre marki budzą w nas po-
zytywne emocje, a wobec innych
się z dziesiątkami
mamy postawę obojętną bądź
nawet niechętną. Dlaczego fir-
marek. Niektóre z nich my, hurtownie, sieci aptek czy
niezależne małe punkty aptecz-
ne podejmują wysiłki, aby nadać
używamy codziennie swoim działaniom jakąś nazwę,
aby wlać w nią nieco pozytyw-
– pasta do zębów, płyn
nych emocji?
Jest oczywiste, iż dzięki takim
praktykom będą łatwiej rozpo-
do płukania jamy ustnej, znane i zauważone na rynku,
łatwiej zapamiętane. Z drugiej
strony, jak pokazują badania,
szampony, witaminy, wartość istniejących obecnie
na rynku firm w 60%, a czasem
środki wzmacniające
nawet 80% zależna jest od war-
tości niematerialnych (patenty,
wiedza, relacje) w tym także,
itp. Inne stosujemy a może przede wszystkim, od
marki. Większość zasobów ma-
terialnych (maszyny, urządzenia,
rzadziej – lekarstwa na komputery, surowce) można
obecnie bardzo łatwo nabyć. Nie
przeziębienie, bóle głowy, jest już jednak tak łatwo kupić
przyjaźń, miłość czy nawet przy-
chylność drugiej osoby. Marka
lepszy sen itp. jest w swej istocie urzeczywist-
nieniem szczególnej relacji jaka
powstaje pomiędzy apteką, le-
kiem, a klientem. Jest gwaran-
tem jakości, sposobem na roz-
wiązanie problemu. Jest źródłem
34 Z NAMI ZDROWIEJ
ROBERT KOZIELSKI
- doktor nauk ekonomicznych.
naukowy Uniwersytetu Łódzkiego (Katedra
Marketingu) oraz wykładowca na studiach
Executive MBA organizowanych przez Uni-
wersytet Łódzki z University of Maryland
przez Uniwersytet Warszawski wraz
z Univeristy of Illinois. Staż naukowy odbył
na uniwersytetach: Maryland (USA), w Lund
(Szwecja), w Edynburgu (Szkocja) oraz Mid-
dlesex (Wielka Brytania). Specjalista
rozwoju oraz działań reklamowych. Był kie-
Rozwoju Biznesu. Autor licznych publikacji
marketingowych, wydawanych w Polsce
i za granicą - m.in. pod jego redakcją ukazała
się książka „Wskaźniki marketingowe”.
satysfakcji. Marka redukuje tak-
że ryzyko zakupu niewłaściwego
produktu bądź zakupu niewła-
ściwego leku. Jest ona dla klienta
obietnicą pomocy.
Dla apteki, sieci aptek czy firmy
farmaceutycznej jest, poza źró-
dłem dodatkowego zysku, spo-
sobem na budowanie przewagi
konkurencyjnej oraz metodą
na zdobywanie zaufania klien-
ta. Można więc markę określić
jako nazwę, słowo, znak, sym-
bol, wzór lub ich połączenie,
które mają identyfikować dobra
i usługi określonego producen-
ta, sprzedawcy i wyróżniać je od
dóbr i usług konkurencji1. Moż-
na ją także określić jako obiet-
nicę stabilności i jednolitości,
gwarancję jakości oraz sposób
zabezpieczenia interesów kon-
sumenta2.
ELEMENT MARKI
Marka nie składa się wyłącznie
z prostej nazwy – np.: „Z nami
zdrowiej”. Obejmuje ona szereg
innych elementów, które dopie-
ro wspólnie, w całości decydują
o tożsamości i postrzeganiu mar-
ki. Podstawowe elementy obej-
mują nazwę, logo, symbol, postać,
opakowanie, slogan, czasem także
utwór muzyczny itp. Elementy te
wskazano na rysunku 1.
 ABC marketingu BIZNES

Rysunek 1. Elementy marki

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: K. L. Keller: Strategic Brand Mana-
gement; Prentice Hall; Upper Saddle River 2003
Wszystkie elementy podstawo-
we, które kształtują postrzeganie
i wizerunek marki winny być we-
wnętrznie spójne, konsekwent-
nie dobrane i oparte na tych
samych wartościach. Ponadto
wśród kryteriów, które pomogą
nam stworzyć w sposób właści-
wy markę naszej apteki i doko-
nać wyboru jej elementów są:
P oza wymienionymi
elementami należy pamiętać,
że tak naprawdę to
wizerunek i postrzeganie
 Dostosowanie – winny być
dostosowane do grupy doce- marki kształtowane są przez
lowej (klientów Apteki, pa-
cjentów) i oparte na istotnych
wszystkie działania bądź brak
dla tej grupy wartościach
 Zapamiętywalność – ele-
działań firmy.
menty marki winny być łatwe
do zapamiętania
 Znaczenie – winny nieść ze
sobą określone znaczenie dla

Elementy marki
mogą pełnić różne role
w tworzeniu wizerunku marki
klienta (na przykład bezpie-
czeństwo, gwarancję jakości
itp.)
 Transferowalność – winny
być możliwe do zastosowa-
nia w odniesieniu do różnych
grup odbiorców i na różnych
rynkach. Dotyczy to na przy-
kład sytuacji, gdy otwieramy
oddział naszej Apteki w in-
nym mieście.
 Adaptowalność – winny być
możliwe do zastosowanie bez
względu na upływający czas
czy zmieniająca się moda
i trendy rynkowe
 Postawa – winny budować
pozytywną postawę i wywo-
ływać pozytywne skojarzenia
Klimat Apteki, kultura sprze-
dawcy, poziom cen czy nawet
czystość będą systematycznie
powodowały, iż klienci, pa-
cjenci będą „wlewali” swoje
pozytywn,e bądź, oby jak naj-
rzadziej, negatywne emocje
w markę. To zaś będzie budo-
wało jej kapitał, który z cza-
sem, jak mamy nadzieję, będzie
procentował.
1
Definicja proponowana przez Ame-
rican Marketing Association
2
Definicja proponowana przez Euro-
pean Brand Association

 35
 BIZNES ABC marketingu
CENA
w marketingu Apteki
– INSTRUMENT DELIKATNY ALE SKUTECZNY
C eny i marża należą do
najtrudniejszych elementów
w marketingowym
zarządzaniu Apteką.
Są to bowiem kategorie
abstrakcyjne, wyrażone
w PIENIĄDZU.
36 Z NAMI ZDROWIEJ
Prof. dr hab. HENRYK MRUK
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Katedra Handlu Międzynarodowego
Specjalista ds. marketingu farmaceutycznego
Mają one jednak istotny wpływ
na poziom obrotów i zysków Apte-
ki. Cena jest definiowana jako pie-
niężny wyraz wartości. Kategoria
wartości nie jest stała i zależy od
wielu czynników. Wartość szcze-
pionki dla pacjenta jest dużo wyż-
sza w październiku niż w maju.
Sprzedany pacjentowi krem z pro-
fesjonalną poradą dermokonsul-
tantki ma wyższą wartość niż po-
zbawiony tej usługi. Wynika stąd
wniosek, że efektem podnoszenia
oferowanej pacjentowi w Aptece
wartości może być wyższa cena le-
ków. Można to odnieść do sklepów
w branży żywnościowej. Sklepy
dyskontowe (np. Lidl, Biedronka)
oferują niższe ceny i dostosowany
do nich poziom wartości. Sklepy
delikatesowe (np. Alma) oferują
wysoką jakość i odpowiedni do
tego poziom cen.
Konkretna Apteka, zlokalizowana
w danym miejscu, obsługująca
określony segment pacjentów,
może dokonać wyboru co do za-
kresu świadczonych usług, pozio-
mu oferowanej pacjentowi warto-
ści oraz wysokości cen leków.
Marża jest definiowana jako róż-
nica między ceną zakupu a ceną
sprzedaży. Stanowi zatem cenę
usługi farmaceutycznej świadczo-
nej przez Aptekę. Obejmuje wiele
czynności, takich jak: magazyno-
wanie leków, doradztwo, kom-
pletowanie, edukowanie pacjenta
itp. Z punktu widzenia rentow-
ności najważniejsza jest marża,
a zwłaszcza netto. Jest to kwota,
która pozostaje właścicielowi Ap-
teki po pokryciu wszystkich kosz-
tów jego działalności.
Marże mogą być regulowane lub
swobodnie kształtowane. Jeśli
prawo ustala sztywną wysokość
marży, wówczas Apteka nie ma
na nią wpływu. Takie rozwią-
zanie jest sprzeczne z regułami
mechanizmu rynkowego, chociaż
znajduje swoich zwolenników
w społeczeństwie. Marże mogą
być kwotowe (wyrażone w zło-
tówkach) oraz procentowe (jako
procent ceny). Mogą być one sta-
łe, degresywne lub progresywne.
W odniesieniu do leków o wyso-
kich cenach stosuje się w Polsce
marże degresywne, aby ograni-

czać chęć oferowania tylko naj-
droższych produktów.
Reakcja pacjentów na zmiany
cen jest wyrażana za pomocą
wskaźnika elastyczności ceno-
wej popytu. Przyjmuje on z re-
guły wartości ujemne, bowiem
wzrost ceny powoduje spadek
popytu, a spadek ceny – wzrost
popytu. Wskaźnik elastyczności
popytu informuje o ile zmieni
się popyt, jeśli zmieni się cena.
Każdy właściciel Apteki może
zaobserwować o ile wzrośnie
popyt np. na dany lek przeciw-
grypowy, jeśli cena zostanie ob-
niżona. Warto wykonywać tego
typu eksperymenty, aby wiedzieć
jak pacjenci danej Apteki reagują
na zmiany cen. Z punktu widze-
nia zarządzania rentownością
Apteki, łatwiej i bezpieczniej
można podejmować decyzje
o zmianach cen.
Pacjenci nabywają leki pod wpły-
wem wielu czynników, a cena jest
jednym z nich. Właściciele Aptek
oraz Farmaceuci obserwują, że
w dniu wypłaty emerytur skłon-
ność do zakupu leków jest dużo
wyższa niż dzień wcześniej. Osoby
o wyższych dochodach częściej
kupują dermokosmetyki niż oso-
by o niższych dochodach. Pilność
potrzeby, w tym przypadku wy-
nikająca często z choroby, powo-
duje, że pacjent łatwiej akceptuje
cenę. Również reklama oraz opinie
W
edług
większości teorii
ekonomicznych cena
równa się wartości
danego dobra.
autorytetów wpływają na obni-
żenie znaczenia ceny w procesie
decyzyjnym. Z tych powodów nie
jest rzeczą łatwą, aby precyzyjnie
zmierzyć wpływ ceny na zmianę
popytu na leki.
Cena jest dość powszechnie wy-
korzystywana jako instrument
konkurowania. Analiza funkcjo-
nowania rynku farmaceutycznego
w Polsce w minionych kilku latach
wskazuje tendencje do obniżania
poziomu marż. Jedynym wygra-
nym w tej sytuacji jest pacjent,
który kupuje leki taniej. Wiado-
mo, że następuje to kosztem ob-
niżenia rentowności producenta,
hurtownika i Apteki.
Dlatego trzeba z dużą ostrożno-
ścią podchodzić do wykorzysty-
wania cen jako narzędzia konku-
rencji. Nie ma dokładnych badań
z rynku aptecznego, natomiast
z obserwacji innych rynków wy-
nika, że obniżenie ceny o 1 % wy-
maga zwiększenia obrotu o 4%,
aby zrealizować ten sam poziom
marży. Oznacza to celowość oraz
konieczność głębokiego zastano-
wienia się nad obniżeniem ceny
w Aptece. Jeśli są takie możliwości,
to lepiej konkurować jakością niż
obniżaniem ceny. Wprowadzenie
własnego programu lojalnościo-
wego, zwiększenie skali działań
marketingowych, wprowadzenie
nowych usług dla pacjentów oraz
inne tego typu działania są z re-
guły lepszym sposobem
konkurowania. Najła-
twiej i najprościej od-
powiada się obniżeniem
ceny, kiedy zrobi to kon-
kurent. Niekiedy jest to
uzasadnione. W wielu
innych sytuacjach lepiej
stawiać na inne sposoby
konkurowania.
Większość pacjentów
w Aptece reguluje na-
leżność płacąc gotówką.
Pozwala to na zwiększa-
nie zadowolenia pacjenta
za pomocą instrumentu,
jakim są ceny nieokrągłe,
pozwalające na wydanie
reszty. Ma to związek
z łagodzeniem dysonan-
su pozakupowego. Pole-
ga on na spadku wiary
w celowość zakupów po
zapłaceniu za odebrane
leki. Wydanie reszty po-
woduje, że w podświado-
mości pacjenta zmniejsza
się niepokój, że podjął
ABC marketingu BIZNES
Marża handlowa jest jednym
z elementów ceny sprzedaży, który
ma zapewnić pokrycie kosztów
i rentowność sprzedaży.
złą decyzję. Budowanie autoryte-
tu i pozycji Apteki wymaga, aby
reszta była wydawana na poziomie
5 lub 50 groszy. W wielu sklepach
dyskontowych, klienci otrzymują
1 grosz reszty. Lepiej nie czynić
tego w Aptece, aby pozycjonować
ją wyżej, na poziomie sklepów ju-
bilerskich lub optycznych. Z wielu
powodów, dobrze jest łamać tzw.
progi cenowe, czyli 1, 5, 10 itd. Za-
miast ceny 1 zł, lepiej zapropono-
wać 0,95 itd.
Kolejna kwestia związana z cenami
i marżami ma związek z zachowa-
niami pacjentów. Otóż najnowsze
badania wskazują, że ludzie do-
świadczają zadowolenia zarówno
z tego, że wydają pieniądze, jak
i z tego, że je posiadają w portfe-
lu lub na koncie. Na pierwszy rzut
oka wydaje się, że jest to sprzeczne
– albo się wydało, albo się ma pie-
niądze. Tę sprzeczność ograniczają
promocje, których mechanizm
działania jest następujący: klient
kupuje krem oferowany w pro-
mocji i kumuluje tym samym dwa
rodzaje satysfakcji – z nabycia wiedza Aptekę, może ona zapro-
kremu i zaoszczędzenia np. 20 zł ponować nieco niższe ceny, niż
w związku z promocją. Nawiązu- w pozostałych godzinach otwar-
jemy tutaj do wcześniejszej uwagi, cia. Powoduje to, że pacjenci, któ-
że sztywne regulowanie cen i marż rzy mają więcej czasu, odwiedzają
niekoniecznie będzie dobrym roz- Aptekę w tych godzinach. Ułatwia
wiązaniem. Wiedząc, że promocje to organizację pracy Farmaceutów
cenowe są dobrze odbierane przez i zmniejsza sezonowość sprzedaży
pacjentów, warto w Aptekach dbać w ciągu doby.
o zachowanie umiaru. Ma to zwią- Zarządzanie cenami i marżami
zek z budowaniem szczególnej po- w Aptece powinno przebiegać
zycji Apteki na rynku. Otóż liczba w taki sposób, aby dostarczać wła-
promocji cenowych w Aptece nie ścicielowi niezbędnego poziomu
powinna przekraczać 10–20, na- obrotu oraz zysku, a jednocześnie
tomiast obniżki cen nie powinny przyciągać pacjentów i wpływać
być wyższe niż 10 do 15%. Kolejny na ich satysfakcję z odniesienia
raz można odwołać się do prakty- ceny do jakości świadczonych
ki sklepów dyskontowych z dużą usług. W strategii ustalania cen
liczbą promocji oraz poważnymi niezbędne jest także uwzględ-
obniżkami cen.
Cena jest także instrumentem,
nianie działań podejmowanych
w tym obszarze przez konkuren-
który pozwala regulować natęże-
nie ruchu pacjentów w ciągu dnia.
tów. W tej złożonej kwestii zarzą-
dzania cenami w Aptece, pomocna
Jest to związane z instrumentem
nazywanym „złote godziny”. Otóż
może być współpraca w ramach
powiązań z innymi Aptekami,
w godzinach południowych, kiedy
niewielka liczba pacjentów od-
a także współpraca z hurtowniami
i producentami.
 37
 REL AKS podróże

T ym razem liść klonu, jako że pora

jesieni, zawiódł nas w stronę Kanady.
Kraj ten, którego zakątki za chwilę
„zwiedzimy” czytając niniejszy artykuł,
ma, poza słynną Niagarą, znacznie
więcej do zaoferowania.
Przede wszystkim różnorodność
kulturową oraz uroki słynnych miast...
Toronto

różnorodna
Kanada to mozaika kulturowa,
na którą składają się liczne grupy
imigrantów żyjących obok ludów
tubylczych. Nie sposób określić
jednoznacznie stylu i charakte-
ru tego kraju. Jego mieszkańcom
trudno jest określić się mianem
wspólnoty narodowej o pewnych
jednoznacznych cechach. Pozo-
staje im cieszyć się swoją różno-
rodnością pielęgnując odrębnie
tradycje każdej z grup etnicznych.
Zatem będąc w Kanadzie można
KANADA
zderzyć się z niezależnymi środo-
wiskami reprezentującymi daną
kulturę: chińską, portugalską,
ukraińską, hinduską, holenderską,
hiszpańską, grecką czy też polską.
SŁYNNE MIASTA
KANADY
Toronto
Jedno z najładniejszych miast
Ameryki Północnej. Władze zain-
westowały w jego budowę milio-
ny dolarów, dzięki czemu można
zobaczyć w nim niespotykane
budowle o zaskakujących rozwią-
zaniach architektonicznych, efek-
towne muzea i nowoczesny sys-
tem komunikacji publicznej.
Do najsłynniejszych obiektów To-
ronto zalicza się wieżę CN Tower
liczącą 553,33 m wysokości (dru-
ga, po Burj Dubai, tak wysoko się-
gająca budowla na świecie) i sta-
dion SkyDome charakteryzujący
się zadziwiającymi
właściwościami. Po-
niżej kilka szczegółów
grywek i 91% trybun; jego waga
wynosi 11 000 ton a prędkość
zwijania - 22 metrów na minutę.
- Stadion wyposażony jest
w ogromny monitor „Jumbo
Tron”, o wymiarach 35 m na 10 m,
liczący 420 000 żarówek. Mo-
nitor ten stanowi największą
tablicę świetlną na świecie;
- Pięć poziomów stadionu obsłu-
guje: restauracja z 650 miejscami
siedzącymi, długa na 300 stóp
(ok. 91,5 metra) bar oraz kawiar-
nia The Hard Rock Cafe;
- Z okien 348-pokojowego hotelu,
także znajdującego się w polu Sky-

K
odnośnie obiektu: Dome, można obserwować roz-
- Stadion mierzy 205 grywki toczące się na boisku.
metrów średnicy Toronto może poszczycić się bo-
anada jest i może pomieścić 53 gatą kolekcją muzealną. W tym
tysiące ludzi na 161 miejscu należy wspomnieć o ta-
niewyobrażalnie rozległa lożach i 5 poziomach; kich obiektach kulturowych jak:
– rozciąga się od Oceanu - SkyDome jest
pierwszym i jedy-
Art Gallery of Ontario i Thom-
son Gallery ze zbiorami obrazów
Atlantyckiego nym stadionem, któ- najlepszych kanadyjskich arty-
ry ma całkowicie stów, Royal Ontario Museum
po Spokojny, a na północ składany dach. Ten ze zbiorami sztuki chińskiej czy
składa się w części Beta Shoe Museum z bogatym
aż do Arktycznego. i znika w ciągu 20 zbiorem historycznego obuwia
minut, całkowicie (w nim m.in. sandały starożyt-
odsłaniając pole roz- nych Egipcjan).

38 Z NAMI ZDROWIEJ

Montreal
Drugie pod względem wielkości
miasto Kanady. Pełni ono rolę
największego portu morskie-
go wschodniej części kraju oraz
głównego ośrodka gospodarczego
i kulturalnego francuskojęzycznej
części Kanady.
Korzenie Montrealu sięgają nie-
wielkiej osady francuskiej. Na-
zywano ją wówczas Mont Royal
- „Wzgórze królewskie” - stąd wy-
wodzi się obecna nazwa miasta.
Jest ona adekwatna do panującego
tam klimatu. Montreal charakte-
ryzuje się wszechobecnym dobro-
bytem, a jego mieszkańcy dumnie
deklarują swoje pochodzenie.
Architektura miasta zmierza po
części w stronę nowoczesności.
Drapacze chmur wyrastają ponad
mniejsze obiekty ze szkła i betonu.
Futurystyczna całość sąsiaduje jed-
nak z częścią, w której panuje duch
Europy. Tam spotyka się budynki
w przeróżnych stylach architekto-
nicznych, charakterystycznych dla
starego kontynentu. Do tej części
przynależy zabytkowa dzielnica
Vieux-Montréal. W niej zachwyt
wzbudzają takie budowle jak: Basi-
lique de Notre-Dame o pokaźnych
rozmiarach czy Chapelle de Notre-
-Dame-de-Bonsecours zwieńczona
iglicą. Są tam też zabytkowe domy
z XVII, XVIII i XIX w. W niektó-
rych urządzono restauracje i sklepy.
Pomiędzy nimi znajdują się wąskie,
brukowane uliczki. Co pewien czas
napotyka się na większe place.
Montréal szczyci się bogactwem
muzeów. Do najważniejszych za-
licza się Musée d’Art Contempo-
rain z kolekcją sztuki nowoczesnej
(jedyne takie w Kanadzie), Musée
des Beaux Arts (najstarsze mu-
zeum sztuk plastycznych w kraju),
Musée McCord z eksponatami
przedstawiającymi rzeczy używa-
ne przez rdzenną ludność oraz hi-
storyczne Musée d’Archéologie et
d’Historie de Montréal ze zbiorem
przedmiotów z okresu osadnictwa
Mont Royal.
Montreal
Calgary
Już 19 lat upłynęło odkąd
zorganizowano XV Zimowe
Igrzyska Olimpijskie. Odbyły
się one w 1988 r. w miejsco-
wości Calgary. Właśnie stąd
miasto zyskało na rozgłosie.
Calgary to jednak nie tylko
wspomnienia ze sportowej
areny.
W Kanadzie miasto pełni
funkcję głównego ośrodka
wydobycia i przetwórstwa
Vancouver
Calgary
ropy naftowej i gazu
ziemnego, przemysłu
p e t ro c h e m i c z n e g o,
drzewnego, mięsnego
i zbożowego. Ponadto
miasto stanowi ważny
ośrodek handlowy, kulturalny i na-
ukowy. Jest też największym w kra-
ju ośrodkiem uboju bydła. Tu także
ma swoje zakorzenione tradycje
słynne rodeo.
Jak wygląda Calgary od środka?
Cóż, starannie rozłożone ulice pod
kątem prostym, centrum i rzeka
Bow dzieląca część północną od po-
łudniowej. Wokół wyrastają schlud-
ne i zarazem chłodne nowoczesne
budynki. Nic dodać, nic ująć.
Vancouver
Miasto umiejscowione między gó-
rami a wodami oceanu. Idylliczne
plaże z jednej strony, dziewicze
tereny Gór Nadbrzeżnych z dru-
giej strony, a po środku wieżowce
i cywilizacja XXI w.
Zderzenie natury z nowoczesno-
ścią podziałało na wyobraźnię
tamtejszych obrońców przyrody,
którzy założyli w 1971 r. organiza-
cję zwaną „Greenpeace”. Ta, po dziś
dzień koncentruje swoje działania
na najbardziej istotnych, global-
nych zagrożeniach dla bioróżno-
rodności i środowiska. Greenpeace
wdraża swoje idee już nie tylko
z samego biura w Vancouver, lecz
także z oddziałów utworzonych
w 40-stu innych krajach świata.
Ottawa
Na koniec o samej stolicy Kanady
– Ottawie. Miasto nazywane jest
przez niektórych „twierdzą biuro-
kracji”, bezduszną metropolią po-
zbawioną osobliwego piękna. Lecz
czy słusznie? Pomimo stołecznej
podróże REL AKS
funkcji, Ottawa ma do zaoferowa-
nia swobodne życie, realizowane
przez swych mieszkańców, skupia-
jących się chętnie w licznych ka-
wiarniach czy restauracjach.
Malownicze usytuowanie miasta
nad rzeką Ottawa, daje powód ro-
mantyczniejszym duszom do tego,
by móc się z nim zaprzyjaźnić.
Ponadto liczne parki i wysadzane
drzewami deptaki okalające ze-
wsząd chłodne biurowce nadają
serdeczniejszy klimat miastu. Otta-
wa da się lubić. Również ze wzglę-
du na jej kontakt z kulturą. Odwie-
dzając ją warto wstąpić do National
Gallery, gdzie można zapoznać się
z bogatym zbiorem sztuki obejmu-
jącym dzieła kanadyjskich, ame-
rykańskich a także europejskich
artystów. Godnymi zainteresowa-
nia są także muzea: Canadian War
Museum prezentujące militaria
wojskowe oraz National Aviaton
Museum z kolekcją samolotów
z okresu I i II wojny światowej.
Będąc w Ottawie warto też poszu-
kać neo-gotyckiej bazyliki Notre
Dame zdobionej m.in. dużą ilo-
ścią religijnych figurek.
Dla osób szukających lekkiej roz-
rywki poleca się Byward Market.
Jest to miejsce skupiające sklepy,
restauracje, bary, kawiarnie, dys-
koteki. W nim każdy może poczuć
się dobrze, zarówno ten słuchają-
cy jazzu lub rocka, jak i osoba
złakniona rytmów dance. Oferta
muzyczna Byward Market jest
wszechstronna. Z pewnością więc
łagodzą się tam obyczaje.
ALICJA MICIELSKA
 39
 R E L A K S z kalendarza wielkich

Wybrane dzieła Artura Grottgera
Portret dziewczynki
Rekonesans
Ucieczka Henryka Walezego z Polski
ARTUR
Grottger
Artur Grottger
(11.11.1837-13.12.1867)
W listopadzie mija 170. rocz-
nica śmierci znakomitego pol-
skiego rysownika i malarza
Artura Grottgera. W swoim,
zaledwie 30-letnim życiu, zdo-
łał stworzyć dzieła, które za-
chwycają tematyką i kunsztem
malarskim.
Jego twórczość charaktery-
zowała się przede wszyst-
kim wielkim patriotyzmem,
na co wpłynęło wychowanie
ojca Jana Józefa Grottgera. Ten,
zamiłowanie do ojczyzny wpa-
jał synowi od najmłodszych
Pożegnanie powstańca
lat jego życia. Opowiadania,
którymi raczył małego Artura
dotyczyły powstańczych walk,
w których sam brał udział.
Wywarły one duże wrażenie
na przyszłym artyście, który
dał temu wyraz tworząc wspa-
niałe obrazy, do głębi porusza-
jące uczucia Polaków.
Dzięki nim utrwalone zostały
w pamięci odbiorców sceny
powstań styczniowego i listo-
padowego, a wraz z nimi mę-
czeństwo i śmierć bohaterów
walk wyzwoleńczych. Warto
też zwrócić uwagę na ideę so-
lidaryzmu narodowego, którą
Grottger umiał przedstawić we
właściwy sposób na płótnie.
W tematyce malarskiej artysty,
obok scen batalistycznych, po-
jawiały się też portrety, sceny
rodzajowe, wątki polowań oraz
konie. Do zainteresowania te-
matyką utrwalania na płótnie
koni z pewnością przyczyni-
ła się szkoła samego Juliusza
Kossaka. To pod okiem tego
mistrza Grottger uczył się ma-
lować zwierzęta, które w hi-
storii Polski odegrały przecież
kluczową rolę.
Na twórczość Grottgera wpływ
miały także nauki pobierane
w wiedeńskich pracowniach
Blaasa i Wurzingera. To dzięki
nim, w niektórych dziełach ar-
tysty można dojrzeć skłonność
do teatralizacji i nadawania im
patetycznego tonu.
Grottger znany był też jako
świetny ilustrator.
Wzorując się na sztuce Ge-
igera, znakomicie opanował
warsztat rysunkowy.
Owocem jego pracy w tym za-
kresie stały się ilustracje do dzieł
literackich, takich jak: „Faust” J.
W. Goethego, „Würde der Frau-
en” F. Schillera, czy „Konrad
Wallenrod” A. Mickiewicza.
We współpracy z samym Ge-
igerem stworzył ilustracje do
książki A. Patuzzi pt. „Oester-
reichische Geschichte”.
Istotną część w twórczości
Grottgera zajmuje sztuka por-
tretowa.
W niej znaleźć można formę
wizerunku reprezentacyjne-
go, liryczno-sentymentalnego,
czy też psychologiczny portret
członków rodziny i przyjaciół
malarza.
W kolekcji dzieł Grottgera
znajduje się też spora ilość au-
toportretów.
Odzwierciedlają one kolej-
ne etapy życia artysty, widać
w nich bowiem zmiany fizjo-
nomiczne twarzy ukazujące
jednocześnie aktualny stan
psychiczny malarza.
Ważne miejsce w sztuce Grot-
tgera zajmuje kobieta-Polka,
żona i matka heroicznie wspie-
rająca narodowowyzwoleńczą
walkę. Artysta malował też
portrety bliskich sobie kobiet,
w tym narzeczonej, Wandy,
wielkiej jego miłości.

40 Z NAMI ZDROWIEJ
 warto przeczytać... przyjemności REL AKS

BUDZIĆ NADZIEJĘ PRAWDZIWA SZTANDARY CHWAŁY

Abecadło
dziewięćdziesięciolatka
Autor:
Jan Twardowski,
Wyd.: Bellona
2007, 392 strony,
cena ok. 42 zł.
Tomik poetyc-
ko - prozatorski
przygotowa-
ny na 90. rocznicę urodzin księdza Jana
Twardowskiego. Zawiera 90 motywów
- haseł ułożonych alfabetycznie, od A jak
Anioł do Ż jak Życie, które symbolizują
najważniejsze momenty z życia księdza.
Każdy wiersz znajduje swoje rozwinięcie
w niezwykłych, napisanych prozą, prze-
myśleniach ukochanego poety Polaków.
Budzić nadzieję jest bardzo interesujące
od strony szaty graficznej. Słowa mistrza
poezji ilustrują bowiem reprodukcje obra-
zów spokrewnionego z nim mistrza ma-
larstwa, Józefa Chełmońskiego.
HISTORIA
LISTY SCHINDLERA
Autor: Mieczysław Pemper, Wyd.:
Książka i Wiedza 2006, 296 stron,
cena ok. 25 zł.
Mieczysław Pemper w swoich wspo-
mnieniach z czasów wojny odsłania -
jako naoczny świadek wydarzeń - prawdziwe kulisy pasjonują-
cej i niezwykłej historii uratowania żydowskich współwięźniów.
Przez 540 dni (od marca 1943 r. do września 1944 r.) praco-
wał - wbrew swej woli - jako kancelista i stenograf komendanta
obozu w Krakowie-Płaszowie, sadystycznego Amona Gótha.
Dzięki dostępowi do tajnych dokumentów, poznał plany nazi-
stów. Świadom ryzyka, jakie podejmuje, opracował strategię,
w jaki sposób uchronić obóz przed likwidacją i uratować jak
najwięcej ludzkich istnień. Mogła być ona zrealizowana jedynie
przy wydatnej pomocy niemieckiego przedsiębiorcy Oskara
Schindlera, nazywanego przez więźniów aniołem ocalenia. Tak
doszło do przygotowania planu Schindlera i powstania „listy
życia” - rozsławionej filmem Stevena Spielberga z 1993 r. Bra-
wurowo przeprowadzonej akcji zawdzięcza życie ponad tysiąc
„Żydów Schindlera”. Jednym z nich był Mieczysław Pemper.
Autor: James Bradley, Ron
Powers, Wyd.: Rebis 2006,
400 stron, cena ok. 40 zł.
W lutym 1945 roku Joe Ro-
senthal sfotografował sze-
ściu marines, którzy zatknęli
amerykańską flagę na naj-
wyższym szczycie Iwo Jimy.
Nagrodzone Pulitzerem
zdjęcie błyskawicznie stało się symbolem odwa-
gi i nieugiętego ducha Ameryki, a z młodych ludzi
uczyniło bohaterów.
James Bradley, syn jednego z tych żołnierzy, po-
stanowił ukazać prawdziwych ludzi kryjących się za
kulturowymi ikonami. Wykorzystując materiały od-
kryte po śmierci ojca, prześledził całe ich życie: po-
chodzenie, dzieciństwo, szlak bojowy i powojen-
ne dzieje ocalałej trójki. Historia sześciu młodych
mężczyzn, z ich ambicjami, planami i nadziejami,
ukazuje złożoność ludzkich losów uwypukloną
tragicznie przez okrucieństwo wojny. Jest to wspa-
niała epicka opowieść o wojennym pokoleniu,
o różnicach między mitem a prawdą i o znaczeniu
bohaterstwa.

���
��� �������������
������������� ��!��!
������������������!

������������!������"��#�"�$�%�!��"��&
������ ������!������"��#�"�$�%�!��"��&
������ ������!������"��#�"�$�%�!��"��&
�������� ���������������� ����������������������������������� � �������������� �� ���
�������� ���������������� ����������������������������������� � �������������� �� ��� ����� ���!
����� ���! � �
� � �� �� ���
" " � � ��� � �#����
� �#���� � � �� ����� ����������
� ���� ���������� � �����#
� �����# � �� �����������
� ����������� � ��������!
� ��������! � $���
� $��� � ���������� ��#
� ���������� ��# � �����
� ����� � �
�������� ���������������� ����������������������������������� � �������������� �� ���
� ��#����� ����� ���! �
� ��#����� �� �� � �����
� ����� �����
����� ����%��� �#�%
����%��� �#�% � � ���
� � ��� � �#��
� �#�� � &��#
� &��# � ���
� ��� � ��%
� ��% ���������� �����
���������� ����� � ��������
� �������� � ���#!�
� ���#!�
� � � � ��� � �#���� � � � ���� ���������� � �����# � � ����������� � ��������! � $��� � ���������� ��# � ����� �
" '���� ��������������#������� �����(������ ���������������� ���#�� �)�� � ����������������#�
'���� ��������������#������� �����(������ ���������������� ���#�� �)�� � ����������������#� � �
� ��#����� �� � ����� ����� ����%��� �#�% � � ��� � �#�� � &��# � ��� � ��% ���������� ����� � �������� � ���#!� �
��������� ��*��������#�%*�����&(������%������ �#��������������������#��#������������ ������
��������� ��*��������#�%*�����&(������%������ �#��������������������#��#������������ ������ �
'���� ��������������#������� �����(������ ���������������� ���#�� �)�� � ����������������#�
���������������������!�+���� ��� ��������������� ��#������(����� �������������� ����������)���#� � �
���������������������!�+���� ��� ��������������� ��#������(����� �������������� ����������)���#� �
��������� ��*��������#�%*�����&(������%������ �#��������������������#��#������������ ������
����� � �
����� � �� ���������
� ������� � �� �������
� �� ������� � � � � � ����� ���
� ����� ��� � ������#(
� ������#( � ��������#
� ����# � ���
� ��� � � � ��
� � � �� � �����
� ����� � ��������#
� ��������# �
���������������������!�+���� ��� ��������������� ��#������(����� �������������� ����������)���#�
����� �#! �
����� �#! � ,� , � ���
� ��� � �� ���
� �� ��� � � ��#
� � ��# � � �#��
� � �#�� � �� � �� � ������
� ������ � � ��
� � �� � � ���)
� � ���) � ���� �#�����
� ���� �#����� � ������������ �#!
� ������������ �#! � �
����� �
-� ���������� � ������� � �� ������� � � �
���#������ ���������� ��� ������������ ��� � ������#( � � � ����# � ��� � � � ��
������������#� ������� ������������ �% ������ � ����� � ��������# � �
-� ��������� ���#������ ���������� ��� ������� ������������#� ������� ������������ �% ������ �
����� �#! � , � ��� � �� ��� � � ��# � � �#�� � �� � ������ � � �� � � ���) � ���� �#����� � ������������ �#! �
���� ����#(�%�����������.�����������#�������!!/
���� ����#(�%�����������.�����������#�������!!/
-� ��������� ���#������ ���������� ��� ������� ������������#� ������� ������������ �% ������ �
���� ����#(�%�����������.�����������#�������!!/
�������� ��������������� ���
�������� ��������������� ���
�����������������
�����������������
�������� ��������������� ���
�'������$���"��%(���)*���"�����+%�&
����������������� �'������$���"��%(���)*���"�����+%�&

�'������$���"��%(���)*���"�����+%�&
,��#��#�� ���������#���������������� � �#!�0���������� � ���������������� ��������� �)(������
,��#��#�� ���������#���������������� � �#!�0���������� � ���������������� ��������� �)(������ � �
����#�������� �������� ���)��� ��� ��)!�+������ ��������� � ���������� � ��)���� �#������%����
����#�������� �������� ���)��� ��� ��)!�+������ ��������� � ���������� � ��)���� �#������%���� � �
,��#��#�� ���������#���������������� � �#!�0���������� � ���������������� ��������� �)(������
�������#����� � �� ������ � �� � ������� � ��� � �#�( � ����� � ���� � �� � ���������� � �
� ���������!
�������#����� � �� ������ � �� � ������� � ��� � �#�( � ����� � ���� � �� � ���������� � ���������! �
����#�������� �������� ���)��� ��� ��)!�+������ ��������� � ���������� � ��)���� �#������%����
1 ��������� � ��� � �
1 ��������� � ��� � �� � � ����������#
� ����������# � � �� ������
� ����� ��� ����#
��� ����# � �� ���(
� �� ���( � ������#
� ������# � ����
� ���� � � �� ��������(
� �������( � ������#
� ������# �
�������#����� � �� ������ � �� � ������� � ��� � �#�( � ����� � ���� � �� � ����������� �� ���������! �
� �#����� � ��������� ������ � � � �#� �����# � ������ � ����� � ��������! � -���#�#��� � � � � ���#��� � �
� �#����� � ��������� ������ � � � �#� �����# � ������ � ����� � ��������! -���#�#��� � � � ���#���
1 ��������� � ��� � � � ����������# � � � ��������� � ���!
� ������������������������ ����#� ����� ��� ����# � �� ���( � ������# � ���� � � � �������( � ������# �
� ������������������������ ����#� ��������� � ���!
� �#����� � ��������� ������ � � � �#� �����# � ������ � ����� � ��������! � -���#�#��� � � � � ���#��� �
� ������������������������ ����#� ��������� � ���! ��������� ��������������� ���
��������� ��������������� ���
��������������
��������������
��������� ��������������� ���
��������������

�������
������� ����������������� ���������
����������������� ��������� ���������
��������� ������� ������� ���
������� ������� ���
�������������������
�������������������
���� ������������� �������������������
������� ��� ������ ��!��!
����������������� ������������������������� ������� ���
���� ������������� ������������������� ��� ������
�������������������
���� ������������� ������������������� ��� ������ ��!

 41
 REL AKS przyjemności
D zisiejsza Kanada
oferuje wachlarz potraw
z całego świata.
W KRAJU
syropem płynącym
W całej Kanadzie można zna-
leźć restauracje z kuchnią chiń-
ską, grecką, francuską, indyjską
czy inną, równie egzotyczną.
Imigranci napływający z róż-
nych krajów, na własne rodzi-
me sposoby przyrządzali zasta-
ne potrawy, zaś narodowe dania
przystosowywali do kanadyj-
skich warunków. Tak kształ-
towała się nowa kulinarna ja-
kość, która ewoluuje nadal, a jej
efektem są chociażby: maślane
tarty, japońskie sushi, sos chilli,
budyń z rodzynkami, ale tak-
że francuskie poutine, polskie
pierogi, włoski makaron, in-
dyjskie curry, włoskie tiramisu.
Tradycyjne dania sięgają cza-
sów pierwszych kolonistów
i stanowią dziś część folkloru.
Potrawy przyrządzano na bazie
dziczyzny, ryb i owoców mo-
rza. Spożywano gęste, syte
zupy oraz najróżniejsze dania
z syropem klonowym. Były
to zawsze dania kaloryczne:
zupa z bobu, bób w słoninie,
potrawka z królika w cydrze,
kaczka w syropie klonowym,
pasztet z ziemniakami, mięso
zapiekane w cieście. Obecnie
podaje się je podczas dużych
uroczystości rodzinnych oraz
w niektórych tradycyjnych re-
stauracjach.
To tutaj powstaje najwięcej
na świecie syropu klonowego,
stanowiącego bez wątpienia
chlubę Kanady. Kiedy na wio-
snę, klony cukrowe budzą się ŁOSOŚ HERBACIANY
z zimowego snu, wypuszczają Z SYROPEM
sok o dużej zawartości cukru. KLONOWYM
Zbiera się go i odparowywu-
je, by otrzymać płynny syrop.
Dla uczczenia zbiorów, dla
rodziny i przyjaciół wydaje
się przyjęcie, pełne specjałów
z syropem klonowym w roli
głównej. Polewa się nim na-
leśniki i omlety, ale także
szynkę, bób zapiekany z ka-
wałkami słoniny, czy słoninę
z rusztu.
Poniżej kilka dań tej kuchni, do
przyrządzenia których zachę-
cam. Spróbujmy koniecznie!
SKŁADNIKI:
- 1 szklanka syropu klonowego
- 3 łyżki sosu sojowego
- 1 filet z łososia (poporcjowany, obrany ze skóry i ości)
- 1 szklanka ryżu
- 1 szklanka cukru
- 1 szklanka liści ulubionej herbaty (może być zielona)
SPOSÓB PRZYRZĄDZANIA:
Mieszamy syrop z sosem, polewamy nim ryby, a następnie wkładamy je
na godzinę do lodówki. Wyścielamy wok folią aluminiową, wsypujemy
ryż, cukier i herbatę i je mieszamy. Na wierzchu układamy koszyczek
bambusowy i owijamy go wilgotną ściereczką, aby stworzyć izolację.
Ustawiamy wok na małym ogniu, czekając, aż zacznie dymić. Łososia
osączamy (marynatę należy zachować), wkładamy go do koszyczka i
zostawiamy 15 minut na małym ogniu. W tym czasie łosoś uwędzi się
w herbacianym dymie. Marynatę wlewamy do rondelka, gotujemy, aż
powstanie gęsty syrop. Po wyjęciu ryb z koszyczka, układamy je w ża-
roodpornym naczyniu i smarujemy syropem. Wkładamy naczynie do
piekarnika pod rozgrzany grill, zapiekając ryby przez ok. 3 minuty. Ryby
podajemy z kluseczkami typu gnocchi, owocową salsą lub gotowanymi
warzywami.
 przyjemności REL AKS

GULASZ TRAPERA
Z WOŁOWINĄ
U nikatowy charakter
kanadyjskiej kuchni nadają
I BEKONEM regionalne specjalności,
takie jak wołowina z Alberty,
sandacze z Manitoby, łososie
z Kolumbii Brytyjskiej, homary
z Nowej Szkocji czy wreszcie
francuskie ciasta i pączki
z Quebecu. Dziczyzna,
będąca podstawą pożywienia
tubylczych plemion, pojawia
się w kartach dań najlepszych
restauracji.

SKŁADNIKI:
- 30-40 dkg bekonu STRUDELKI
- 1 kg wołowiny bez kości (pokrojona Z JABŁKAMI
na kawałki) SKŁADNIKI:
- 1/2 szklanki mąki PO KANADYJSKU
- 25 dag marchewek (pokrojone) - 2 jabłka (obrane, bez pestek i pokrojone
- 1 słoik (45 dkg) małych cebulek na kawałeczki)
- 1 1/2 szklanki białego wina - 1/2 szklanki orzechów włoskich (pokrojone)
- 1 szklanka burgunda - 1/3 szklanki rodzynek
- 300 ml bulionu wołowego - 2 łyżki mąki
- 1/2 łyżeczki soli - 1/2 łyżki cynamonu
- 1 łyżka ketchupu - 2 łyżki cukru
- 3/4 szklanki wody - 1 łyżeczka tartej gałki muszkatołowej
- 3 szklanki ugotowanego dzikiego - 1 pudełeczko (25 dag) mascarpone
ryżu - 1 opakowanie papieru na spring rolls (lepiej pszennego niż ryżowego)
- 1 listek laurowy - olej do smażenia
- 1/2 szklanki grzybów leśnych lub
pieczarek (pokrojone) SPOSÓB PRZYRZĄDZANIA:
- 2 łyżki posiekanej natki Jabłka mieszamy z rodzynkami i orzechami. Łączymy mąkę z cynamo-
- 3/4 łyżeczki oregano nem, cukrem i gałką, dodajemy do jabłek i wszystko mieszamy. Na papie-
- 1/2 łyżeczki czarnego pieprzu rze układamy jabłka i po łyżce mascarpone. Zwijamy jak krokiety, zakłada-
- 1 łyżeczka posiekanego czosnku jąc brzegi, aby farsz nie wypadł. Brzegi papieru zwilżamy wodą i sklejamy.
- 1/2 łyżeczki tymianku Strudle smażymy w głębokim oleju, na złoty kolor (4-5 minut). Osączamy
z tłuszczu. Podawajemy z sosem czekoladowym lub karmelowym.
SPOSÓB PRZYRZĄDZANIA:
Bekon kroimy w plasterki, wysmaża-
my na chrupko. Osączone z tłuszczu
skwarki odkładamy (tłuszcz również
zostawiamy). Do foliowego worecz-
ka wkładamy połowę mięsa i wsypu-
jemy mąkę (odkładamy na potem 3
łyżki mąki). Mięso smażymy na łyżce
tłuszczu wytopionego z bekonu, zdej-
mujemy z patelni i odkładamy. Na
drugiej łyżce tłuszczu smażymy resz-
tę mięsa (już bez mąki). Obie porcje
mięsa wkładamy do brytfanny, dodaje-
my marchewki, cebulki, zioła (oprócz
natki), wino, bulion, sól i ketchup.
Przykrywamy i pieczemy 1 godzinę
w temp. 160°C (aż mięso będzie
miękkie). Po upieczeniu, wymieszaną
resztę mąki z odrobiną wody, dodaje-
my do mięsa razem z grzybami, natką
i ryżem. Gulasz, w odkrytej brytfannie
pozostawiamy w piekarniku jeszcze
30 minut, aby zgęstniał. Posypujemy
skwarkami.

 43
 REL AKS przyjemności

ROZWIĄZANIE SUDOKU
8 + 5 + 5 +
4 +
5 +
8 +
6 +
3 = 44

Gratulujemy Aptekom, które przysłały prawidłowe rozwiązania

i jednocześnie zwyciężyły w konkursie.
Są to:
Apteka PRIMULA, ul. Kościuszki 14, Bełchatów
Apteka ŚRÓDMIEJSKA, ul. 1 Maja 9, Świebodzin
Apteka OGÓLNODOSTĘPNA, ul. Zawierciańska 4, Klucze

GRATULUJEMY !

SUDOKU
Sudoku to łamigłówka logiczna wymagająca
od gracza umiejętności logicznego myślenia
i cierpliwości.
Zasady gry Sudoku są bardzo proste. Kwa-
dratowy diagram gry podzielony jest na 9
identycznych kwadratów. Każdy z nich jest
podzielony na 9 kolejnych. Zadaniem gracza
jest wypełnienie wszystkich 81 kwadratów,
na które podzielony jest diagram cyframi od
1 do 9. W każdym rzędzie i każdej kolumnie
dana cyfra może wystąpić jedynie raz. Po-
dobnie w każdym z 9 większych kwadratów
– cyfry nie mogą się w nich powtarzać.


KUPON KONKURSOWY

data i podpis Przedstawiciela Handlowego pieczątka Apteki

1
+
2
+
3
+
4
+
5
+
6
+
7
+
8
= 45
Rozwiązanie sudoku* należy przekazać Przedstawicielowi Handlowemu lub przesłać na adres do redakcji (Alicja Micielska, ul. Ustronna 3/9, 93-350 Łódź).
Nagrodzone zostaną te Apteki, które jako pierwsze nadeślą prawidłowe rozwiązanie (decyduje data stempla pocztowego lub data odbioru kuponu konkur-
sowego w Aptece przez Przedstawiciela Handlowego). Nagrodą w tym wydaniu magazynu będzie jeden z trzech jajowarów firmy BOSCH (na max.7 jaj)
w kolorze granatowo-srebrnym z regulacją twardości. Nagrody dostarczymy w ciągu 14 dni od momentu ukazania się magazynu, a listę zwycięskich Aptek
opublikujemy w kolejnej jego edycji.
*W rozwiązaniu sudoku należy podać ciąg cyfr z zaznaczonych pól od 1 do 8.

44
 horoskop REL AKS

H oroskop stworzony został około 2 tysiące

lat temu, przez druidów celtyckich, stanowiących
zamkniętą i tajemniczą kastę kapłańską, żyjącą w
niezmierzonych puszczach. Podstawą opracowania
horoskopu stało się przesilenie dnia
i nocy oraz ich zrównanie. Druidzi twierdzili, że
każdy człowiek ma swego przedstawiciela
w jednym z drzew, będącego odpowiednikiem
jego skomplikowanej natury.

drzewa
A ZNAKI ZODIAKU
JABŁOŃ – Miłość
23.XII-1.I, 25.VI-4.VII
Z natury skłonna do romansów,
sentymentalna, przez całe życie
uczuciowa i zakochana. Posiada
duży urok osobisty. Lubi uporząd-
kowane i wygodne życie. Życzli-
wość jabłoni bywa nadużywana.
Jest osobą łagodną, często roz-
targnioną. Żyje raczej dniem dzi-
siejszym. Jabłoń jest inteligentna,
dowcipna, posiada zdolności ana-
lityczne i skłonności do refleksji.
Często osiąga tytuły i zaszczyty.
Jeśli się zakocha, staje się wiernym
i oddanym małżonkiem.
JODŁA – Mistyk
2.I-11.I, 5.VII-14.VII
Jodła to indywidualność, surowa
uroda, oryginalna elegancja. Kocha
piękno w każdej postaci. Kapryśna,
uparta, dla obcych chłodna. Nie
podporządkowuje się ludziom ani
konwenansom. Można na nią li-
czyć w potrzebie. Osoba zdolna,
inteligentna, bardzo ambitna i pra-
cowita. Pozycja zawodowa jest dla
niej sprawą istotną, wytrwale dąży
do zamierzonego celu. W małżeń-
stwie jest wierna i gotowa do po-
święceń, lecz nie pozwala się zdo-
minować partnerowi.
WIĄZ – Moralista
12.I-21.I, 15.VII-25.VII
Wyróżnia się urodą, otwarty, do-
broduszny, łatwo nawiązuje kon-
takty z otoczeniem. Jest spokojny
i opanowany, ale wytyka innym
wszelkie błędy i wady. Jest przy-
kładem dobrych manier, elegancji
i smaku. Nie wymaga zbyt wiele,
zadowala się drobiazgami. Lubi
kierować ludźmi, nie bardzo lubi
słuchać. Warto mu darować pew-
ną apodyktyczność bowiem jest
naturą szlachetną, uczciwą i ofiar-
ną. Jako życiowy partner kocha
gorąco i namiętnie.
CYPRYS – Wierność
22.I-3.II, 26.VII-4.VIII
Osobowość pełna kontrastów.
Cyprys to pedant i bałaganiarz
w jednej osobie, raz gwałtowny,
raz oportunistyczny, nie lubi dys-
kusji ale chce się wypowiadać.
Żyje na uboczu, raczej skromny,
uznaje prosty i surowy tryb życia.
Dość elastyczny charakter pozwa-
la mu dostosować się do każdych
warunków. Z natury pogodny i za-
dowolony, pełen optymizmu. Jego
żywa inteligencja połączona jest
ze skłonnością do refleksji. Lubi
odpływać w świat fantazji, do któ-
rego nikt nie ma wstępu.
TOPOLA – Pesymista
4.II-8.II, 5.VIII-13.VIII
Ogromna wrażliwość nie ułatwia
jej stosunków z ludźmi. Obawy
o przyszłość nie pozwalają jej cie-
szyć się codziennymi radościami,
z trudem przełamuje lęki i uprze-
dzenia. Odczuwa potrzebę życzli-
wości, miłego otoczenia, ale często
pozostaje samotna. Z natury topola
to dobry organizator, trochę filo-
zof, o artystycznych zdolnościach.
Niespokojne serce topoli zdolne do
wielkich uczuć, nie zawsze bywa
usatysfakcjonowane. Partnera
traktuje bardzo poważnie.
CEDR – Optymista 9 . I I - 1 8 . I I ,
14.VIII-23.VIII
Przystosowuje się do wszelkich
warunków życiowych, choć marzy
o najwyższym komforcie. Cedr jest
pewny siebie, zdecydowany, lubi
imponować. Zwykle osiąga za-
mierzone cele, zdolny i pracowity,
szybko podejmuje decyzje. Bywa
drażliwy i uparty. Niepoprawny
optymista, nie zniechęcający się
niepowodzeniami. Pragnie być
uwielbiany, w uczuciach wybred-
ny, zwykle długo czeka na tę jed-
ną, niepowtarzalną miłość.
SOSNA – Wyrafinowana
19.II-29.II, 24.VIII-2.IX
Trochę zapatrzona w siebie lubi
otaczać się przyjemnymi ludźmi,
cieszy się zaufaniem otoczenia.
Sosna jest aktywna, potrafi działać
szybko i skutecznie. Mimo pozor-
nych słabości jest twarda, umie
walczyć z trudnościami. Świa-
doma jest swego wdzięku, przez
co bywa nieco próżna i zapatrzona
w siebie. Jest dobrym kompanem,
w przyjaźni — odnosi się z rezer-
wą i powściągliwością. W miłości
płonie gwałtownym płomieniem,
który łatwo gaśnie.
WIERZBA – Melancholik
1.III-10.III, 3.IX-12.IX
Wierzba ma romantyczną i wraż-
liwą duszę. Piękna i jednocześnie
smutna, cieszy się powodzeniem
u płci przeciwnej. Posiada duże
zdolności artystyczne, a piękno
ceni w każdej postaci. Są w niej
dwie natury: jedna senna i czuła,
druga pełna niepokoju i zmienna.
Posiada charakter prawy i uczci-
wy, bezkompromisowa i niezależ-
na w sądach. Cechuje ją ogromna
intuicja, ma zdolności artystyczne
i wyszukany gust. Bywa kapryśna,
o zmiennych nastrojach, życie
z nią nie jest łatwe.
LIPA – Sceptyk
11.III-20.III, 13.IX-22.IX
Ze spokojem przyjmuje to, co los
jej daje. Łagodna i ustępliwa, tro-
chę leniwa i wygodna. Ciągle
o czymś marzy, na coś narzeka.
Ze względu na brak wytrwałości
rzadko realizuje swe marzenia
i rozwija zdolności. Jest bardzo za-
zdrosna, ma ukryty żal o sukcesy
innych. Nie lubi pośpiechu i wy-
siłku. Otwarta na ludzi, chętnie się
przyjaźni. Jest inteligentna, prak-
tyczna i uzdolniona. W miłości
nieufna, nie zakochuje się łatwo.

 45
 REL AKS horoskop
DĄB – Silny
21.III
Solidny, dużej odwagi i dobrego
zdrowia. Z natury dumny, silny fi-
zycznie i moralnie, nie znosi naci-
sku, sam szanuje wolność i poglą-
dy innych ludzi. Jest inteligentny
i konkretny, absolutnie niezależny.
Nie uznaje kompromisów, trudno
wdawać się z nim w dyskusje. Jest
raczej konserwatystą i racjonalistą.
Z determinacją dąży do osiągnię-
cia celów. W miłości pada ofiarą
gwałtownego uczucia od pierw-
szego wejrzenia, zaś wierność nie
jest jego mocną stroną.
LESZCZYNA – Niezwykła
22.III-31.III, 24.IX-3.X
Choć niepozorna, roztacza prze-
dziwny wpływ na otoczenie. Lesz-
czyna jest niewymagająca, wy-
rozumiała, potrafi słuchać ludzi
i chętnie służy pomocą. Leszczyna
to urodzona działaczka społeczna.
Odznacza się ogromnymi zdol-
nościami przystosowawczymi.
Wyróżnia się odwagą, wiarą i szla-
chetnością. Mniej dba o życie oso-
biste. W miłości jest nieco zabor-
cza, kapryśna i męcząca. Posiada
dużą intuicję, zmysł obserwacyjny
i często zdolności paranormalne.
JARZĘBINA – Wrażliwa
1.IV-10.IV, 4.X-13.X
Pogodna, urokliwa, mocna i wy-
trwała. Tylko pozornie delikatna,
dzielnie walczy z przeciwnościami
losu, choć przeżywa je głęboko.
Ma skomplikowany charakter,
długo rozmyśla nad decyzjami.
Lubi zmiany i ryzyko, jednak z tru-
dem osiąga sukcesy. Dobry gust
predysponuje ją do zawodów ar-
tystycznych. W miłości jednocze-
śnie gwałtowna, namiętna i uczu-
ciowa, często zmienia partnerów,
nigdy nie przebacza.
 treść ogłoszenia: .......................................................................................................................
BEZPŁATNE OGŁOSZENIA
kontakt:
Kupię, Zapraszamy do umieszczania wszelkiego rodzaju ogłoszeń związanych z branżą farmaceutyczną na łamach nasze-
go wydawnictwa „Z Nami Zdrowiej – Magazyn dla Farmaceutów”.
sprzedam, Zgłoszenia w formie wypełnionego formularza zamieszczonego powyżej, prosimy przekazywać przedstawicie-
zatrudnię... lom handlowym naszej firmy lub za pośrednictwem e-maila na adres redakcji: redakcja@znamizdrowiej.pl
50
46 Z NAMI ZDROWIEJ
KLON – Mędrzec
11.IV-20.IV, 14.X-23.X
Osobowość oryginalna. Niezwykle
inteligentny, wciąż się uczy. Jest nie-
śmiały, pełen kompleksów i zaha-
mowań, a jednocześnie dumny i za-
kochany w sobie. Klon jest ambitny,
nieco cyniczny, pomysłowy i cieka-
wy świata. Cieszy się niezłą kondy-
cją i energią. Problemem są u niego
skłonności do zmiennych nastrojów
i depresji. W miłości nie jest łatwym
partnerem, pragnie imponować,
bywa zaborczy i miewa kaprysy.
ORZECH – Namiętny
21.IV-30.IV, 24.X-2.XI
Pełen kontrastów. Często egoista,
agresywny i bezwzględny, jest rów-
nocześnie szlachetny, z umysłem
o szerokich horyzontach. Wygóro-
wane ambicje i brak elastyczności
nie czynią z niego łatwego part-
nera. Jest realistą, doskonale wie,
czego chce i dąży do tego ambitnie
i skutecznie. Nie zawsze jest lubia-
ny, lecz budzi podziw i autorytet.
W uczuciach zmienny, raz czuły,
raz brutalny, zawsze zazdrosny.
JAŚMIN – Dyplomata
1.V-14.V, 3.XI-11.XI
Lubiany, ruchliwy i towarzyski.
Jak ognia unika wszelkich zobo-
wiązań. Urodzony dyplomata, lubi
zmiany, ciekawy świata i nowych
znajomości. Do swoich racji prze-
kona każdego. Dużą wagę przy-
kłada do finansów. W związkach
wymagający, wrażliwy, ostroż-
ny a nawet chłodny. Jako rodzic
ogromnie cierpliwy, mądry i wy-
magający. Dzieci są jego najwięk-
szą radością i pasją.
KASZTANOWIEC – Sprawiedli-
wy 15.V-24.V, 12.XI-21.XI
Nie stara się o względy, zyskuje
dopiero przy bliższym poznaniu.
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
Cechuje go głębokie poczucie
sprawiedliwości. Choć pozor-
nie dumny i wywyższający się,
jest niepewny siebie i wrażliwy.
Jest osobą inteligentną, ma do-
skonały zmysł obserwacyjny.
Rozważny i konsekwentny, bywa
drażliwy. W miłości wymaga-
jący, nieufny i ostrożny. Kocha
tylko raz w życiu, za to wiernie
i oddanie.
JESION – Ambitny 2 5 . V- 3 . V I ,
22.XI-1.XII
Niezwykle ujmujący, lubiany
przez bliskich i obcych. Charakter
żywy, impulsywny, wymagający.
Jest ambitny, zdolny i błyskotliwy,
łatwo osiąga zamierzony cel. Ma
oryginalną urodę i niepospolitą
osobowość. Nie znosi ograniczeń,
jest fantastą i wolnym duchem.
Życzliwy i przyjacielski, bywa ego-
istyczny. W miłości wierny, roz-
ważny, można mu zaufać.
GRAB – Esteta
4.VI-13.VI, 2.XII-11.XII
Grab bardzo dba o swój wygląd
i kondycję. Jest trochę egoistą
i estetą. Prowadzi życie rozsądne,
zdyscyplinowane, ale pod cienką
skorupką rozsądku drzemią różne
pragnienia: poszukiwanie ciepłego
i uczuciowego partnera, poklasku,
podziwu i sławy. Nie ufa ludziom.
Jest mało ekspansywny, zbyt re-
alistyczny i ostrożny. Do partnera
podchodzi zbyt poważnie, choć
jest sympatyczny i uczuciowy.
FIGA – Sentymentalna
14.VI-23.VI, 12.XII-21.XII
Kocha życie a życie rodzinne
w szczególności. Stoi mocno
na ziemi, wyciąga wnioski z cu-
dzych błędów. Natura obdarzyła
ją inteligencją i praktycznymi
zdolnościami. Ma duże poczucie
humoru, niezależna w sądach, nie
znosi sprzeciwu. Uczuciowość po-
wiązana z niestałością przysparza
jej wiele komplikacji. Potrzebuje
życzliwości i miłości, jest senty-
mentalna i wrażliwa.
BRZOZA – Twórca
24.VI
Osoba lubiana, sympatyczna, to-
lerancyjna, poszukiwana w towa-
rzystwie. Pozbawiona snobizmu,
delikatna, kochająca życie na łonie
natury. Wytrwała i obowiązkowa.
Inteligencja, fantazja i pracowitość
powinny jej otworzyć wszystkie
drzwi. Emocje trzyma na wodzy.
W miłości jest sentymentalna, sta-
ła w uczuciach i wierna. Jest do-
brym partnerem. Potrafi stworzyć
dom pełen ciepła i miłości.
OLIWKA – Mędrzec
23.IX
Osoba rozsądna, tolerancyjna,
o spokojnym charakterze. Pogod-
na, skłonna do refleksji, inteligent-
na, lubi książki. Zraża do siebie zbyt
poważnym stylem życia. Jej prosto-
ta i szczerość bywają zaskoczeniem
dla otoczenia. Przeżywa głęboko
sprawy swoich bliskich. Toleruje
u partnera prawo do wolności, na-
wet jeśli cierpi z tego powodu.
BUK – Wynalazca
22.XII
Piękny i szlachetny. Dba o swój
wygląd zewnętrzny i kondycję fi-
zyczną, ma też dobry gust. Bywa
wynalazcą, snuje śmiałe plany, któ-
re najczęściej realizuje. Jest spryt-
ny i interesowny, ale uczciwy. To
doskonały organizator życia. Cho-
ciaż praktyczny i życiowy, zawsze
zdolny jest do uczuć szlachetnych.
W miłości wyraźnie brak mu fan-
tazji, ale jest rozsądnym i dobrym
współmałżonkiem.
horoskop REL AKS

 51
52 Z NAMI ZDROWIEJ