09 373737373737373737373737373737373737373737
*73737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737 o Nagkaroon ito ng impact sa
373737373737373737373737373737373737373737 pagtingin ni Rizal sa kolonyal na
373737373737373737373737373737373737373737 gobyerno
373737373737373737373737373737373737373737  Pag-aaral
373737373737373737373737373737373737373737 o Orihinal na plano ang abogasya
373737373737373737373737373737373737373737 ngunit binalaan muna siya ng
373737373737373737373737373737373737373737 kanyang kuya na huwag muna dahil
373737373737373737373737373737373737373737 sa init ng mga mata ng mga Espanyol
373737373737373737373737373737373737373737 sa kanya
373737373737373737373737373737373737373737 o Medisina sa Ateneo at UST
373737373737373737373737373737373737373737  Nakalibot sa Europa
373737373737373737373737373737373737373737 o France, Belgium, Germany
373737373737373737373737373737373737373737 o Ferdinand Blumentritt
373737373737373737373737373737373737373737
 Ethnographer at kaibigan ni
373737373737373737373737373737373737373737
Rizal na tumulong sa kanya
373737373737373737373737373737373737373737
sa pag-aaral ng kasaysayan
373737373737373737373737373737373737373737
 “An Attempt of Writing
373737373737373737373737373737373737373737
Filipino Ethnography”
373737373737373737373737373737373737373737
 Hiningan ni Rizal ng
373737373737373737373737373737373737373737
foreword para sa El Fili;
373737373737373737373737373737373737373737
kapalitan ng mga liham
373737373737373737373737373737373737373737
o Dahil sa pagkasangkot ni Rizal sa
373737373737373737373737373737373737373737
mga German scholars at sa hostility
373737373737373737373737373737373737373737
sa pagitan ng Germany at Spain,
373737373737373737373737373737373737373737
pinagkamalan si Rizal na espiya ng
373737373737373737373737373737373737373737
Spain
373737373737373737373737373737373737373737
o Nakilala ang Luna brothers, Paterno,
373737373737373737373737373737373737373737
373737373737373737373737373737373737373737 at Del Pilar
373737373737373737373737373737373737373737  “bahagi ang mga Pilipino sa pagiging kanser
373737373737373737373737373737373737373737 ng lipunan”
373737373737373737373737373737373737373737  London
373737373737373737373737373737373737373737 o Annotated bibliography on Antonio
373737373737373737373737373737373737373737 Morga
373737373737373737373737373737373737373737 o Kawalan ng “baon” = sakripisyo sa
373737373737373737373737373737373737373737 pagsusulat
373737373737373737373737373737373737373737  Banned ang Noli Me Tangere dahil sa nag-
373737373737373737373737373737373737373737 iinit na pananaw ng mga Espanyol sa kanya
373737373737373737373737373737373737373737 noong bumalik si Rizal sa Pilipinas
373737373737373737373737373737373737373737  Tula bago mamatay sa Bagumbayan
373737373737373737373737373737373737373737 o Mi Ultimo Adios
373737373737373737373737373737373737373737 o Liham ng paghingi ng tawad sa
373737373737373737373737373737373737373737 simbahan
373737373737373737373737373737373737373737 o patunay na may retraksyon
373737373737373737373737373737373737373737  pagbalik ni Rizal sa
373737373737373737373737373737373737373737 Kristiyanismo
373737373737373737373737373737373737373737  kagustuhang pakasalan si
3737373737373737373737373737373 Josephine Bracken
als Review o excommunicated sa simbahan
o walang dignidad ang pagkamatay
 walang maayos na libing
BUHAY AT AKDA NI RIZAL  matagal bago nahanap ang
Buhay ni Rizal katawan
 display of power ng mga
 Galing sa pamilyang may kaya (source of Espanyol para sa mga
income ang lupang pinapaalaga ng mga nagbabalak na tumaliwas sa
prayle) kanila
 Unang guro ang ina (impormal, 1870), na  June 19, 1861
nakulong o Calamba, Laguna
o “Sa aking mga kabata”: kritisismo na o 7/11
‘di daw siya ang nagsulat kundi ang
kanyang ina
 o Ama: Francisco Rizal Mercado y
Alejandro
o Ina: Teodora Alonso Realonda y
Quintos
 1871
o Pormal na edukasyon sa Binan
o Justiniano Aquino Cruz at Luas
Padua
 1872
o GOMBURZA (Cavite Mutiny)
o Hinuli at kinulong si Dona Teodora
 Tinulungan niya diumano
lasunin ang asawa ng
kanyang kapatid
o Ateneo Municipal de Manila
o “Jose Rizal”: upang maging low
profile dahil involved si Pacinio sa
GOMBURZA
 1874-1875
o Nakilala ang kanyang mga tula
 1877
o Philosophy sa UST (exelente)
o Natagpuan ang paglabo ng mata ng
ina
 Ophthalmology sa UST
o Memoir: “Memorias de un estudiante
de Manila” sa ilalim ng pangalang P.
Jacinto Rizal
 1882
o Lumipad papuntang Madrid
 Medisina sa Unibersidad
Central de Madrid
 Jose Mercado
o El Amor Patrio
 Kauna-unahang sanaysay na
isinulat para sa Diariong
Tagalog
 1884: Otto Becker; press freedom
 1885: attempts to capture Rizal; sinabihan
siya ng kanyang kuya na huwag muna
bumalik
 1887
o Noli Me Tangere (Berlin): naalarma
ang mga Katolikong opisyal
o Agosto 5: umuwi ng Pilipinas
o Pagbabawal ng paglimbag at
pagbabasa ng Noli
 1888: La Solidaridad kasama ni Marcelo H.
Del Pilar bilang EIC
 1891: tumigil sa La Solidaridad upang isulat
ang El Fili
 1892
o La Liga Filipina
o Idineklara na kalaban ng estado
 Pagtataksil, sedisyon, pagbuo
ng illegal na lipunan
 1896
o Cuba: inaresto sa paratang na
pakikipagsabwatan
o December 15: nakulong sa Fort
Santiago
 Hindi minungkahi ni Rizal na humiwalay
tayo sa Espanya
 Writing contest: nagging second place lang
dahil siya ay Pilipino; Dominican ang UST
 Inquilino system
o Malawak na lupain ang pagmamay-
ari ng mga religious congregations
(Dominicans)
o May tenants sa ilalim ng sistemang
ito
o Umayaw ang ama ni Rizal dahil sa
pagtaas ng renta
 Tumayong abogado si Rizal
 Pinaglakad ang ina mula
Binan
o Feudalism
El Amor Patrio
 Inilimbag noong si Rizal ay 21 taong
gulang; isa sa kanyang mga akda at isinulat
sa ilalim ng pangalang Laong Laan
 “Love of country” sa wikang Kastila
o Paggamit ng mga metapora upang
ilarawan ang kalikasan sa patria
(bansa)
o Pagbanggit kina Napoleon, Ovid,
Hesus
o Wenceslao Retana
 Dahilan ng suspisyon ng mga
Kastila kay Rizal
 Nationalist and liberal
tendency
 Patria Grande: Spain
 Patria Chica: Pilipinas
 Ang lupang sinilangan ay dapat mahalin at
sambahin.
 Sa lupang sinilangan ang mga unang alaala
ng isang tao.
 Likas sa lahat ang pagmamahal sa bayan,
anuman ang estado ng buhay o propesyon.
 Ang lupang sinilangan ay karapat-dapat sa
sakripisyo mula sa mga mamamayan nito.
 Mga inspirasyon
o Julian Felipe
 Himno Nacional Filipino
 “Bayang Magiliw”, “ang
mamatay nang dahl sa’yo”,
“perlas ng silanganan”
o Andres Bonifacio
 Pag-ibig sa Tinubuang Lupa;
inilathala sa dyaryo ng
Katipunan (Kalayaan)
Noli Me Tangere
 1887 (Germany); kritikal sa
kontemporaryong lipunan noong panahon ng
pananakop ng mga Kastila sa Pilipinas
 Inspired by “Uncle Tom’s Cabin” by Harriet
Beecher Stowe; titulo na “Noli Me Tangere”
ay nanggaling sa bibliya
 Minungkahi ni Rizal sa isang grupo ng mga
Pilipino sa bahay ni Pedro Paterno sa
Madrid ang isang libro tungkol sa Pilipinas.
Kabilang sa mga sumang-ayon ay sina
Paterno, Maximino Paterno, Graciano Lopez
Jaena, Valentin Ventura, at Evaristo Aguirre.
 Maikling Buod
o Pagmamahalan nina Crisostomo
Ibarra at Maria Clara
o Mainit ang mata ng mga prayle kay
Ibarra
o Malalaman ni Ibarra ang ginawa ni
Padre Damaso sa kanyang ama na si
Don Rafael Ibarra sa ilog
o Nagpatayo ng paaralan si Ibarra para
sa mga Indio
o Pagnanasa ni Padre Sibyla kay Maria
Clara
o Planong paghihimagsik nina Kapitan
Pablo at Elias kung hindi ipapadala
ni Ibarra ang kanilang mga hinaing
sa sa gobyerno
 Nadawit ang pangalan ni
Ibarra sa himagsikan
 Ilang mga simbolismo
o Crisostomo Ibarra: liberal, Pilipinong
may pinag-aralan; perpektong
halimbawa ni Rizal ng kabataang
Pilipino
o Crispin: walang katarungang
pagpatay ng estado sa mga
ordinaryong Pilipino
o Maria Clara: innocence of a sheltered
Filipina (purity, obedience); hango
kay Leonor Rivera
o Padre Damaso: mga prayle noong
panahon ni Rizal (kritiko); paghahari
ng Espanya
o Elias: rebolusyonaryo; mulat sa
maling Sistema
o Pilosopo Tasyo: namulat sa
opresyon; reporma ang hangad
o Donya Victorina: kolonyal na
mentalidad
o Don Tiburcio: kamangmangan ng
mga Pilipino sa pagsakop ng
Espanya; di pa mulat sa katotohanan
o Sisa: naghihirap na inang bayan
 Ilang isyu sa lipunan
o Kawalan ng katarungan
o Karahasan
o Bulok na Sistema ng edukasyon
o Pag-aabuso sa kapangyarihan
o Panghihimasok ng simbahan sa
pamahalaan
o Maling pagbabadyet
 Relevance
o Rizal Bill (Sen. Claro Recto)
 Great sense of nationalism
 Independence from the
American government
o Historical awareness
o Produkto ang Noli ng nasyonalismo
ni Rizal
 Tema/kaibahan sa El Filibusterismo
o More on the prevailing situation;
expose lang
o Elias
 Pinagsisisihan ni Rizal na
pinatay niya ang karakter nito
o Kalagayan ng mga babae
 Maria Clara
 Sisa
 Juli
El Filibusterismo
 See report for details
 Kaibahan sa Noli
o Simoun; anarchism
o Kabesang Tales (tulisares)
 “pagbuhay kay Elias”
o Ayaw ni Padre Florentino sa
anarchism
 Sama-samang pagkilos
o Pagbibigay ni Rizal ng suhestiyon;
diskurso sa kung ano ang dapat
gawin upang magbago ang lipunan
Annotations on “Sucesos de las Islas”
 Antonio de Morga Sanchez Garay y lopez de
Garfias
o Seville, Espanya
o Hukom (oidor)
o 21 years pangulo ng Audencia
o 43 years in service sa Spanish
government
o Unang layman na nagsulat ng
kasaysayan ng Pilipinas
 Dahilan ng pagsulat
o Paggunita sa mga nagawa ng
Espanyol sa pagdiskubre, pananakop,
at pag-convert sa Pilipinas
o Pagkumbinsi na ang pagsakop sa
Filipinas ay kapakipakinabang sa
mga katutubo
o Attempts na i-consolidate ang mga
colonies at i-expand ang teritoryo ng
Espanya
o Kritikal sa mga misyoneros, maliban
sa mga Franciscano
o Mataas na pagtingin sa mga Hapon;
hostile sa mga Tsino
 Banta ang mga Tsino sa mga
maliliit na komunidad ng
mga Espanyol
 Content of the annotations
 o Aims: gisingin ang kamalayan sa
kasaysayan at itama and mga maling
naisulat
o Comparison between Morga
(political history) vs. accounts ng
mga misyonero (simpleng tala ng
mga pangyayari)
o Pananakop
 Walang sinuman ang may
monopoly sa relihiyon
 Pananakop sa pamamagitan
ng pakikipag-alyansa at
kasunduan
 Maraming mga katutubo ang
nasa panig ng mga Espanyol
 Pagtulong ng mga Cebuano
at Kapampangan sa mga
Espanyol
 Hindi nasakop ang mga nasa
kabundukan
 Motibasyon sa pananakop:
relihiyon at likas na yaman
(spices and gold)
o “hindi sibilisado”
 May hukbo at hukbong-
pandagat ang mga katutubo
 Kahusayan sa paggawa ng
karyon (Panday Pira)
 May kulturang pandagat at
masisipag nag mga Pilipino
 Salcedo/Hernando Cortez
o Apo ni Legazpi
o Hinahangaan ng mga katutubo dahil
sa talent, katapatan, at katapangan
o Nagligtas sa Maynila mula kay Li
Ma-hong
o Tanging encomendero na
nagbabahagi ng yaman sa mga
katutubo
 Sinulat ni Rizal ito matapos ang Noli at bago
ang El Fili; nakita niya ang kanyang
kahinaan sa pagsusulat ng kasaysayan
 Arcina: kasaysayan ng Visayas
 Pinapatay ang mga Tsino noong Spanish
colonization dahil kontrolado nila ang
commerce
 Magellan
o Moluccas (regional trading post)
 Monopoly sa spice trade
 Ginto sa Butuan (BSP, Ayala
museum collection)
 Surigao (San Miguel): baul
ng ginto
o Trade war between Butuan ang
Cotabato
 Political ang pag-aasawahan
to build alliances
 Darangen: epiko ng mga
Miranao
Filipinas Dntro de Cien Anos
 Background
o Inilathala ni Rizal sa La Solidaridad
noong 1890
o Supplement sa Noli at El Fili
o Isang babala para sa Espanya
o Itaguyod ang nasyonalismo sa mga
Pilipino
o Prediction sa kalagayan ng bansa
 Pagdurusa ng mga Pilipino
o Patakarang military
o Lack of culture and identity
o Walang representation sa Spanish
Cortes at press freedom
o Pagsuko ng mga Pilipino at pagiging
pasibo
o Pagdami ng mga ilustrado
o Nagging desidido ang mga Pilipino
na umahon sa kahirapan
o Paglaban sa gutom, kahirapan, at
digmaan
 Unang prediction
o Mamumulat ang mga Pilipino
o Mapipilitang baguhin ng Espanya
ang pagtrato sa mga Pilipino
o Representasyon sa Spanish Cortes at
free press
o Mananatiling kolonya ang Pilipinas
 Pangalawang prediction
o Rebolusyon: tagumpay ang
pagpapatalsik sa mga Kastila
o Babalik ang kasarinlan ng Pilipinas
 Pangatlong prediction
o Mayroong papalit na kolonyang
lakas (US)
 Nagkatotoo ang mga prediction ni Rizal
The Indolence of the Filipino
 Addresses the accusations about the
indolence of the Filipinos; Rizal strived to
find the causes of indolence
 Mga dahilan
o Trading restrictions
 Namatay ang mga industries
o Unfair labor systems
o Lack of government support
 Walang ginawa ang mga
Espanyol upang tulungan
tayong i-promote ang mga
produkto
o High taxes
 Wala nang natitira sa mga
Pilipino
o Katolisismo: “poor men go to
heaven”
 Hindi karakter ng mga Pilipino ang
katamaran
 Pre-colonial Philippines
o Rich history even before the
Spaniards arrived
 o Trading
 Tondo with China at Manila
Bay
 Butuan (gold products)
 Relevance
o Better working conditions = better
economy
o Step back and learn our country’s
needs through history
La Liga Filipina
 Lihim na organisasyon na itinatag ni Rizal;
“non-violent reform society” (July 3, 1892)
 Mga miyembro
o Jose Rizal
o Ambrosio Salvador
o Andres Bonifacio
o Agustin Dela Rosa
o Bonifacio Arevalo
o Deodato Arellano
 Layunin
o Unite whole archipelago into one
compact, homogeneous body
o Mutual protection in case of trouble
and need
o Defense against any violence and
injustice
o Development of education,
agriculture, and commerce
o Study and implementation of reforms
 Rationale behind provisions
o Proteksyon laban sa monopoly
o Pagkakaisa ng mga negosyanteng
Pilipino
 Fallout
o Cuerpo de Compromisados
o Katipunan
o Mga problema
 Unity
 Kakulangan sa leadership
 Karamihan ay middle to
upper class; kawalan ng
kamalayan o pag-intindi sa
mga isyung panlipunan
Mi Ultimo Adios
 “My Last Farewell”: huling mensahe ni
Rizal
o Sinulat noong bisperas ng kanyang
pagkamatay
o Walang pamagat, petsa, lagda;
nakapaloob sa “cocinilla”
o Orihinal: Kastila; 14 saknong
o Mariano Ponce: “Mi Ultimo
Pensamiendo”
o Ginawan ng pamilya ni Rizal ng mga
kopya para sa mga kaibigan sa
Pilipinas at ibang bansa
o Walang titulo upang maitago sa mga
Kastila
 Content
o “Patriotism is the warp and woof of
Rizal’s poetry”
o Paghanga ni Rizal sa tinubuang
bayan
o Paglahad ng damdamin sa mga
kaibigan, bansa, at mundo habang
ginugunita ang pagkawala
o Pangarap para sa bansa
 Kalayaan sa kahirapan
 Makalaya sa kalungkutan
mula sa pagmamalupit ng
mga Kastila
 Kahalagahan ng kabataan sa
paghubog ng bansa
 Kahalagahan
o Patunay na hindi binawi ni Rizal ang
kanyang mga paniniwala
o Nagpasiklab sa Rebolusyong Pilipino
o Pagpasa ng Philippine Bill noong
1992
KALAGAYAN NOON
The Philippines: A Past Revisited
 Ika-19 na siglo; Renato Constantino
 Codiz Constitution ng 1812
o Trend of the liberalism movement in
Europe
o Nilikha sa Espanya para sa
pagkakapantay-pantay ng bawat tao
 Monopolyo ng Gobyerno
o Wine, tobacco
o Pagkita ng mga gobernadorcillo,
cabeza de barangay, at mga
mangangalakal
o Paghimagsik laban sa mga Kastila;
sa probinsya
 Poly y Servicio
o Mga lalaking 16-60 taong gulang
o Forced labor nang walang bayad (40
days)
 Ekonomiya
o Namatay ang mga industriya
o Import-dependence sa bigas
o Pagkita ng mga dayuhan
 Relihiyon
o Pagdami ng mga Pilipinong pari;
heswita (1859)
 Pang-aabuso sa mga paring
Pilipino
 Ilustrado
o Ipinagtanggol ang masa; ipinahayag
ang hirap ng mga Pilipino
o Galing sa pamilyang may kaya;
nakapag-aral sa ibang bansa
 Land-grabbing
o Expert cash crop economy
o Pagtaas ng upa at presyo ng lupa
bawat taon
  Napilitang magtrabaho sa  Encomienda: forced labor
sariling lupa  Asyenda: pagtatanim para
 Apektado ang mga manggagawa at masa sa ibenta sa mga kapitalista
depresyon sa ekonomiya noong 1891-1895 o Nagtagal dahil sa:
 Rebolusyon at protesta  Armadong pwersa, relihiyon,
o Reporma (hindi angkop; hindi paggamit ng mga local na
naipapatupad) naghaharing-uri
o Kilusan ng mga ilustrado
Paked, Chapter 1  Sekularisasyon, propaganda
 Mayaman ang Pilipinas pero naghihirap ang  Ilustrado: mga Pilipinong
mga Pilipino nakapag-aral sa loob/labas ng
 Likas na yaman bansa
o Yamang-gubat o Rebolusyong Pilipino: Aug. 23,
 Mga pananim para sa pagkain 1896: Sigaw sa Pugadlawin
at iba pang mga industriya o Imperyalismong US
 Kahoy  Likas na yaman; murang
o Mga mineral mula sa mga lakas-paggawa
kabundukan  “imbakan” ng kanilang mga
o Yamang-tubig (mga isda; mga produkto
daungan para sa kalakalan)  December 10, 1898: Taratado
ng Paris
 Dahilan ng paghihirap
 Pananatili ng pyudalismo sa
o Imperyalismo ng US at iba pang mga
Pilipinas
bansa
 Pagdami ng mga
o 1%: mga panginoong maylupa at
proletaryado/ uring
malaking burgesyang komprador manggagawa
 Kalagayan ng sambayanang Pilipino o Paghahari ng US
o Paghihirap ng mga manggagawa at
 Paggamit ng Ingles sa
mga magsasaka edukasyon ng bansa
 Mababang kita at sahod  Laban ng magsasaka at
 Walang seguridad sa trabaho masang manggagawa laban
 Pagtaas ng presyo sa lupa = sa naghaharing-uri
pagbaba ng sahod o Partido Komunista ng Pilipinas
o Mga apektado
(PKP)
 Working class o Hapones
 Magsasaka
 WWII: para makapang-agaw
 Maliliit na Negosyo
ng kolonya
o Semi-feudal at semi-colonial
 Pananakop sa Maynila noong
 Reaksiyonaryong gobyerno 1942
 Liberalism movement  Laurel: pupper government
o European sympathizers dahil sa mga  HUKBALAHAP
ilustrado o Pagbalik ng imperyalistang US +
o Liberal na kaisipan pupper government
o Kaunting pagtulong sa paglimbag ng  Hulyo 4, 1946: huwad na
El Fili Kalayaan ng PH
 Malakolonyal, malapyudal
KALAGAYAN NGAYON
 Roxas (kasunduang US-RP)
MKLRP, Chapter 2  Base at tulong
military
 Naghaharing-uri vs masang Pilipino  Batas Bell sa
o Pre-colonial PH kalakalan at batas sa
 Malakomunal at mala-alipin ari-arian
 Pyudal  Quirino
 Primitibong komunal  1951: Treaty of US-
o Pananakop ng mga Espanyol RP sa
 Kalakalan; mina at mga pagdedepensahan
produkto  Kasunduan sa
o Paano sinakop? pagpasok ng
 Relihiyon at kawalan ng mangangalakal ng
pagkakaisang political imperyalistang US
o Mga pinalaganap  Magsaysay
  Laurel-Langley  Imperyalismo
 SEA Treaty o Monopolyong yugto ng kapitalismo
Organization: pigilan o Giyera laban sa paghahari nito
ang paglaganap ng o HINDI kaaway ng mga Pilipino ang
komunismo sa bansa mga mamamayan ng mga
 Garcia imperyalismong bayan
 1958: Batas sa Anti- o Walang kolonya = walang lakas ang
Subersyon imperyalistang palawakin ang
 “Pilipino Muna” kapangyarihan
 Macapagal o Pagkontrol sa Pilipinas
 Naubos ang reserbang  Ekonomiya
dolyar ng Pilipinas  Paghawak sa mga
 Marcos industriya sa Pilipinas
 Investment Incentives  Import at export
Act  Pagkatali ng piso sa
 Export Incentives Act dolyar
 Sept. 21, 1972:  Politika
deklarasyon ng  Puppet na gobyerno;
Martial Law reaksyonaryong
 PD 27; negosasyon sa armadong pwersa
base military ng US  Kultura: paggamit ng Ingles
 Aquino  Ugnayang panlabas:
 April 1986: Oplan pagsuporta ni Arroyo sa
Mamamayan “giyera laban sa terorismo” ni
 CARP Bush
 Herrera Bill (RA o Pananamantala ng US
6715)  Kolonyal na kalakalan
 Jan. 22 1987: masaker  Tuwirang pamumuhunan
sa Mendiola  Pagpapautang
 Ramos  Pyudalismo
 GATT: tariffs and o Sistema na ang pangunahing pwersa
trade sa produksyon ang mga magsasaka at
 Philippines 2000: ang lupang binubungkal nila
imperyalismo ng US o Monopoly ng iilang panginoong
 Omnibus amendments maylupa
to the Labor Code: o Atrasadong pagsasaka sa mga
mas murang lakas- kanayunan
paggawa o Walang interes ang mga panginoong
 Estrada maylupa sa pagpapaunlad ng
 Visiting Forces pagsasaka
Agreement  Burukratang Kapitalismo
 Macapagal-Arroyo o Gobyerno bilang isang Negosyo;
 US-RP Mutual pagpapayaman ng mga nakaupo sa
Logistics Support kapangyarihan
Agreement o Pasismo at hindi pantay na
 Oplan Bantay Laya I kasunsduan sa batas; korapsyon
and II  Malakolonyal at malapyudal na lipunang
 Aquino III Pilipino
 CARPER; K-12; o Paggamit ng gobyerno ng kontra-
public-private rebolusyonaryo
partnership
 April 2014: Enhanced Movement for a Democratic Philippines
Defense Cooperation  Speech ni Jose Maria Sison
Agreement (EDCA)  Pagmulat at pagmobilisa ng mga
o Kalayaan laban sa papet na mamamayan laban sa monopoly at
pamahalaan imperyalismo
MKLRP, Chapter 3  Rebolusyon ng masa
o Militanteng aksyon masa
 Imperyalismong US, pyudalismo, at o Tungo sa demokratikong simulain
Burukratang Kapitalismo
 o Legal na organisasyong masa; isang
rebolusyong pang-kultura
Kasaysayang pang-ekonomiya ng Mindanao-
Sulu, Chapter 3-4
 Economic system
o Solusyonan ang gutom
o Panahon ng lumang bato, bagong
bato
o Sobra sa produksyon
o Barter
o Palitan ng produkto (salapi)
 Pagsasamantala ng tao sa tao
o Modong alipin
o Pamamaalipin at pamamanginoon ng
mga lupa
o Pagdiskubre ng mga depositing mina
 Hindi linyar ang pag-unlad ng modo ng
produksyon (hybrid na modo)
 Sama Delaut (Badyaw)
o Nagdala ng kaalaman sa paggawa ng
mga kagamitang metal
 Panlipunang pormasyon
o Primitibo komunal (classless)
o Alipin
o Malaalipin at pyudal
o Kolonyal at malapyudal
o Malakolonyal at malapyudal
 Classless society
o Political na kapangyarihan ay ayon
sa komunal na pagmamay-ari sa
lupa/yaman
 Makauring lipunan
 Organisasyong panlipunan
o Pisan
o Puro
o Ili
o Magani/Bagani
o Banwa
MGA PANANAW KAY RIZAL
Filipinos and Their Revolution (Ileto)
 Rizal and the Underside of the Philippine
History
o Underside: marginalized groups and
their struggles during the revolution
o Challenge the view of PH history;
among the educated elite lamang
o How Rizal addressed
 Advocacy of reform and
social justice
 Secular, democratic
government
 Critique of the Spanish
colonization
 Portrayal of marginalized
groups
 The power of King Bernardo (Bernardo
Carpio)
o Source of inspiration and
empowerment for the masses
o Representation of the struggle of the
Filipinos
 Pasyon
o Narrative poem about the life,
suffering, and death of Jesus Christ;
every Holy Week
o Part ng religious and cultural
tradition ng mga Pilipino
o Use of vernacular language to
express the experiences of the
common people
 Engagement with religious
and social issues
 Shaping national
consciousness
o Incorporation of Filipino beliefs and
tradition
 Textualization of Rizal
o Writing as form of resistance against
colonialism
o Reflection of personal beliefs and a
commentary of social and political
issues of his time
o Rizal as a revolutionary figure
instead of a peaceful reformist
o Pasyon (comparison of Rizal to
Jesus) + Bernardo Carpio = shaping
of national consciousness
 Pasyon as rebolusyon (Milagros Guerrero)
o Kamukha ng pasyon ang rebolusyon
Veneration without Understanding
(Constantino)
 National hero =/= revolution’s leader
o Rizal refused to align himself with
the revolutionary forces
o PH revolution was overshadowed by
Rizal’s reputation
 Rizal as an American-sponsored hero
o A hero that would not run against the
grain of American colonial policy
o Rizal never advocated for
independence/armed resistance
 Reformist, not separatist
 Kung wala si Rizal, mayroon pa ring mag-
eemerge
o Only a “limited” Filipino
 Ilustrado for national unity;
against the revolution
 Not a hero in the sense that
he could have altered the
course of events
o Independence =/= liberty
 Katipunan
o Early rebellions were “movements
without consciousness”
o Separatist goal
  Hero-worship must be both historical and
critical
o Look at the historical conditions and
circumstances that made one a hero
o At some point a hero’s applicability
ceases its value
o Evolving historical period = evolving
view of Rizal
 No need to extend Rizal’s meaning so that
he may have contemporary value
o We cannot rely on Rizal alone
o A true hero as one with the masses
 “Hindi dapat ituring na national hero si
Rizal.”
 Hispanization and assimilation as
ideological expression of affluent Indios and
mestizos
 National consciousness not fully realized;
not distinguished true Filipino from
incipient Filipino
o The elite having disrespect to the
ability of the people to decide on the
most crucial times
 Dialectical na ugnayan ng reporma at
rebolusyon
o Repormistang kilusan; hanggang
doon lamang sila
 Trade unionism sa means of
production
o Ang rebolusyon ay kailangan din ng
reporma
 National democratic
movement; genuine agrarian
reform and revolutionary
movement
 Industrial endeavors
o Within the revolution, there is reform
 Rizal as a reformist; ayaw sa
estadong kolonyal
 La Liga
 Pagpapakilos ng mga Pilipino
(mga manggagawa at mga
nasa itaas)
 1985 before the EDSA
revolution
 Mga petiburges na tinalikuran
ang sariling uri upang
magturo ng teorya ukol sa
rebolusyon (Jose Maria
Sison)
o Bawat uri ay may sariling pag-iisip;
yakapin ang pag-iisip ng mga naaapi
Rediscovering Rizal (San Juan)
 “Mi Retiro” by Jose Rizal
o Hopes and dreams ni Rizal for the
next generations
o “triumphant king”: tagumpay sa
kalayaan
 June 19, 2011: 150th birthday ni Rizal
 Naghahanap pa rin ng karapatan ang mga
Pilipino; nahihirapan pa rin matamasa ang
kalayaan
 Proklamasyon ng kalayaan ni Aguinaldo
o Nasakop ng mga Amerikano
o Kasunduan sa Biak na Bato (exile)
 Utang na loob sa mga
Amerikano
o Neocolonalism at barbarism
 Paggabay ng mga Amerikano sa transisyon
sa Kalayaan = iilang panginoong maylupa
na nagmamay-ari ng lupa
 Class war: nakolonisa muli ng Amerika ang
Pilipinas
o Guerrero: “first Filipino”
o Palma: Pride of Malay Race
o Bonoan: Rizal as a God
o San Juan: renew commitment to
Rizal himself
 Prologue to an Interest
o Pagkalimot sa pananaw ng Historical
Materialism
 Critique of the Orthodox Canon
o Rizal is “not a tragic hero”
o “reluctant revolutionary”
o “First Filipino”
 Hindi nabuo ni Rizal ang
konsepto ng nasyon kahit
napag-isa niya ang mga
subersibo at mga progresibo
 Purging the sins of the Father
o Mga Pilipino sa kamay ng mga
Espanyol
o Sekularisasyon
 GOMBURZA
 Diplomasya; hindi
matagumpay kaya naging
radikal si Rizal (from Noli to
El Fili)
 Anatomy of the Hero’s Soul
o Iskolastikong pagtatangi
o “To suffer and to work!”
o Collateral damage ang mga Pilipino
 Either/or: Hermeneutics of Suspects
o Nais ni Rizal ang reporma;
rekunstruksyon ng lipunan
o Rebolusyonaryo ba si Rizal?
 Propeta raw si Rizal
(simbolismo ng El Fili)
 An Inventory of Symptoms
o Importansya ng El Fili
 Paniniwala ukol sa
asimilasyon at separasyon ng
estado
 Indicting Malediction
 Paradigm Metamorphosis
o Comparison and contrast between
Ibarra and Simoun
  Ibarra: pamamaalam sa
kabataan ni Rizal bago
tumawid ng “dark side”
 Simoun: pagbalik ng
paniniwala sa hustisya at
diplomasya
 Inquest of Maria Makiling
o Pagtalakay sa mga kababaihan sa
Malolos
o Liham ni Rizal
o Si Rizal at mga babae
 Mahalaga sa lipunan ang mga
kababaihan (bilang mga ina)
 The Mother of all Insurgencies
o Pitong bilin ni Rizal sa mga
kababaihan ng Malolos
 Kahalagahan ng mga ina sa
lipunan
 Dapat maging edukado ang
mga babae
o Pagpupugay ni Mabini kay Rizal
(Quibuyen)
Si Jose Rizal bilang Pambansang Bayani
(Agoncillo)
 The Revolt of the Masses: The Story of
Bonifacio and the Katipunan
 Pagpapahalaga sa kasaysayan ng mga
karaniwang Pilipino
o Pagsulat ng kasaysayan sa
perspektibo ng mga Pilipino
 Buhay ni Bonifacio bilang isang Katipunero
o Epekto ng mga inilathala ni Rizal sa
pagkabuo ng Katipunan (Noli at El
Fili)
o Opinion ni Rizal sa rebolusyon
o La Liga Filipina: upper class; goal is
reform; reluctant in the struggle
o Katipunan: mamamayan at mga
manggagawa; separatist; armed
independence movement
o Discouse of nationhood
 Betrayal of middle class
 Biak na Bato: betrayal sa
revolutionary movement
o Walang proper na biography si
Bonifacio
 Rizal vs Bonifacio as national hero
o Pantay dapat
 Implied na mas preferred si
Bonifacio
o Rizal as a dominant symbol of
freedom
 Rizal cannot be a symbol of the next and
higher level of the movement.
Rizal and the Revolution (Quibuyen)
 Rizal as an idol or a national hero?
 Katipunan: three cheers
o Long live the Katipunan
o Long live Jose Rizal
o Long live Philippine Independence
 Ricarte (Rizalinos)
 Retana, Pardo de Tavera
o Rizal is an anti-revolutionary
reformist
o Assimilationist; reformist
 Deeply loyal subject of Spain
o Rizal’s denial of his identification
with Ibarra
 Opposite privileges unlike his
experiences
 Was Rizal against the revolution?
o Zaide: he supported it but opposed
its violent and transitory nature
 Rizal on the Revolution
o Reforms must come from above
o Dapat maging edukado ang mga
Pilipino
o We can be independent (it is won)
 Rizal’s Manifesto
o Anti-colonial, anti-eliminationist
politics
o Education for the people para
palayain ang sarili
o Pio Valenzuela
 Uprising
 Two declarations in prison
o Bonifiacio: Rizal is a coward
 Bonifacio’s account of events
o Valenzuela consulted Rizal about the
armed revolt
o Question on historiography and
Rizal’s martyrdom
 Voluntary sacrifice on the
revolutionary struggle
o Rizal betrayed the PH revolution
twice
 Demonstrating loyalty to
Spain
 Condemning the revolution
 Rizal’s three-fold counsel
o Arms and ammunition with the
cooperation of wealthy Filipinos
must be secured
o Discovery of the Katipunan = fight
(don’t flee)
o Rich Filipinos refusing support =
neutralize
 Rizal as a central figure of the nationalist
movement
 Marx and Engels
o Workers’ movement, kulang pa ang
paghahanda
o Similar to Rizal at some point when
he opposed the revolution
o Communist manifesto
 For Quibuyen and San Juan, they are pro-
Rizal
  Paghanay kay Rizal sa mga lider-
rebolusyonaryo (Ho Chi Mihn, etc.)
 Rizal is an ant-revolutionist, just more
implicit and reserved about it
Watawat ng Lahi
 Rizal as a reincarnation of Christ
 10 utos ni Rizal
o 1972: nahati; nagpagamit sa Marcos
admin
 Simbahan sa Calamba
 Philippine Benevolent Missionary
Association (PBMA)
o Surigao (Dinagat Islands) to Davao
(Mainland)
o Inaway ng simbahan dahil sila ay
politically-involved
MGA PALABAS/PELIKULA
Bayaning Third World
 1999 PH Mockumentary ni Mike de Leon
 Buod
o Tungkol sa dalawang filmmakers na
gumagawa ng pelikula tungkol kay
Rizal
o Sino?
 Pambansang bayani
 The Great Malayan
 Natatanging Indio Bravo
o Ano?
 Piso (kasama sa pagtanda)
o Retraction of Rizal’s stance about the
church
 Totoo o peke? (pakana ng
simbahan/ upang pakasalan si
Josephine Bracken)
o Pampelikula?
 Imbestigasyon
pagkabayani ni Rizal
 May rosary bas a kanyang
kamay noong siya ay
pinatay?
 Expose of Josephine Bracken
 Kasal ba si Rizal kay
Bracken?
o Interview of the characters about
Rizal’s life
o Retraction pero nakalimutan daw
itong lagdaan
 Genuine text pero forged sa
Fort Santiago
 December 29, 1896 (date sa
sulat)
o Reporma ay dapat nagmumula sa
mga namumuno
 Habang may Pilipinas, mananatili si Rizal na
isa sa mga Sino at Ano
 Different perspectives on Rizal
o Retraction of stance
o Rizal and Bracken
o Tinalikuran ang rebolusyon?
Maria Clara at Ibarra
 Premise of the series
o Klay (Maria Clara Infantes)
o Transported to the world of Noli
upang maintindihan ang mga
pangyayaring nakapaloob dito
 Mga pagkakaiba
o Sisa bilang simbolo ng Inang
Bayan; not too exposed sa Noli/El
Fili
 Pagkamulat ni Klay upang
baguhin ang tadhana ni Sisa;
pakikisalamuha ni Ibarra
kay Sisa
 Fidel: matalik na kaibigan ni
Ibarra
o No character development for
Maria Clara; rigid
 Klay influenced her to be
more assertive
o Pinagbawalan si Maria Clara na
lapitan si Ibarra matapos maging
excommunicado
 Tumanggi si Maria Clara
kina Linares at Padre
Damaso
o Dinakip si Ibarra dahil kay Padre
Salvi
 Nakatakas sandali si Ibarra
o Namatay si Elias sa wakas ng Noli
 Hindi siya namatay dahil
tinulungan siya ni Klay
 Lider ng rebolusyon kasama
si Fidel
o Bago maabutan ni Simoun, namatay
si Maria Clara
sa  Tinulungan ni Klay at grupo
nina Elias si Simoun
 Nagkita sina Simoun at
Maria Clara
o Nagpakamatay si Juli
 Napigilan ni Klay ito
 Iilang Tema
o Nasyonalismo
 Progressiveness ni Klay
 Pagkabuhay ng kamalayan
ni Klay
o Feminismo
 Challenging the notion of an
“ideal” Filipino woman
 Paglaban ni Klay para sa
Karapatan ng mga
kababaihan
 VAW
o Radicalization of Ibarra
 Katolisismo sa Pilipinas
o Different perspectives on the
revolution
o Fidel
 Simbolismo ng mga
bayaning hindi kilala
 Pagbibigay-sigla lalo na sa
mga pangkaraniwang
mamamayan
 rebolusyonaryo