ГИДРОСФЕРА. 8 СЫНЫП. ҚҰРЛЫҚ СУЛАРЫ
Эстуарий және
Құрлық суларына нелер кіреді?Өзендер, Көлдер, Батпақтықтар, Мұздықтар,
Жерасты сулары, жасанды су көздері
Жасанды көздері?Бөгендер, Каналдар, Тоғандар
Құрлық суларын орналасуына байланысты қалай бөлеміз?Беткі және Жерасты
сулары
Жерасты суларының көлемі? (км³, %)60,000 мың км³, 66,8%
Мұздықтардың көлемі? (км³, %)29,000 мың км³, 32,28%
Көлдердің көлемі? (км³, %)750 мың км³, 0,835%
Батпақтар көлемі? (км³, %)75 мың км³, 0,084%
Өзен сулары көлемі? (км³, %)1,2 мың км³, 0,001%
Құрлық суының жалпы көлемі? (км³)89,826 мың км³
Өзен батпақтарға қарағанда қанша есе аз су жинақтайды?4
Өзен көлдерге қарағанда қанша есе аз су жинақтайды?60
Өзен суының алмасуы(жаңаруы) үшін қанша күн қажет болады?11 (11-14)
Батпақтарда сулардың алмасуы үшін қанша уақыт керек?5 жыл
Ағынды көлдің суының алмасуы үшін қанша уақыт керек?17 жыл
Өзі жасап, өзі өңделген арнамен ағатын табиғи су ағыны?Өзен
Өзен жүйесі қандай бөліктерден тұрады?1.Басты өзен 2.Бастауы мен сағасы 3.Сол Өзі қазып әрі өңдеп алған ойыс арнасы арқылы тұрақты ағатын және өз алабындағы
және оң жақ салалары
Өзен жүйесінің су жинақтайтын аумағын не деп атайды?Өзеннің су жинау алабы
Дүниежүзіндегі алабы ең үлкен өзен?Амазонка (7 млн км²)
Дүниежүзіндегі ең үлкен су жинақтайтын алапты өзеннің су жинау мөлшері?7 млн
км²
Жер бетіндегі ағатын немесе жиналып қалатын су түрі?Беткі су
Беткі сулар?Өзен, көл, батпақ
Жер қыртысының жоғары бөлігіндегі ылғал ұстау мүмкіндігі бар шөгінді жыныстар
құрамында кездесетін су?Жер асты сулары
Жер асты сулары қандай күйде кездеседі?Қатты, сұйық, газ
Теңіз, көл немесе басқа су айдынына ортақ арна арқылы барып құятын өзендер
жиынтығы?Өзен жүйесі (салалардан тұрады)
Өзендердің алаптарының түрлері? (өзіме түсінікті болу үшін)Мұхитқа құятын, ішкі суларымен
тұйық
Алаптар арасындағы шекара?Суайрық
Өзен жүйесіне енетін барлық өзендердің жалпы ұзындығының алып жатқан ауданына бойы тұрақты жоғары болатын өзендер?Амазонка, Конго
қатынасын не деп атайды?Өзен торының жиілігі
Жаңбыр көп жауатын Кавказ тауларында өзен торының жиілігі?1,5 км/км²
Қазақстанның жауын-шашын көбірек түсетін солтүстігінде өзен торының жиілігі?
0,04-0,06 км/км²
Қазақстанның оңтүстігінде шөл зонасында өзен торының жиілігі?0,005 км/км²
Өзеннің көлденең қимасынан белгілі бір уақыт бірлігі ішінде ағып өтетін су мөлшері? Су шығынының 85-95%ы көктемге келетін өзендер?Торғай, Сағыз, Ембі (Қар
Су шығыны
Амазонка өзенінің орташа су шығыны көрсеткіші?220 000 м³/с
Ертіс өзенінің су шығыны мөлшері?960 м³/с
Өзеннің сағасы арқылы бір жыл ішінде ағып өтетін су шығыны?Жылдық ағын
Өзен сулары тасымалдайтын жыныстар?Шағыл, Малатас
Амазонка өзені жылына қанша қатты жыныстарды тасымалдайды?500 млн тонна
Ең лайлы өзен?Хуанхэ
Хуанхэ сөзінің мағынасы?қытайша 'сары өзен'
Хуанхэ өзені жылына қанша қатты жыныстарды тасымалдайды?1 млрд 820 млн
тонна
Жер қыртысының жоғары қабаттарына сіңген сулар .... құрайды.Жерасты суларын
Жер бетіне жақын, бірінші су өткізбейтін қабаттың үстінде жатқан сулы қабаттағы
сулар?Грунт сулары
Грунд сөзінің мағынасы?немісше 'топырақ, негіз'
Грунт суларының басқаша атауы?Еспе сулар
Еспе/Грунт сулары қанша тереңдікте таралған?3-30 м
Екі су өткізбейтін қабат арасындағы сулардың арасында орналасқан су?Артезиан суы Жер шарындағы ең терең көл?Байкал көлі
"Артезиан" атауы қалай пайда болған?1126 жылы Францияның Артуа
провинциясында құдық қазып шығарып алған, сол үшін
Қазақстан аумағында қанша Артезиан алабы бар?70
Қазақстанда Артезиан алабының 50%ға жуығы орналасқан аймағы?Оңтүстік
Қазақстан
Температурасы 20°©дан аспайтын сулар?Суық сулар
Температурасы 20-1000°© аралығындағы сулар?Термальды сулар?
Ыстық судың жер бетіне субұрқақ түрінде атқылап шығуы?Гейзер
Гейзерлер кең тараған аудандар?Исландия, Камчатка, Жаңа Зеландия, Жапония, Финляндия еліндегі көлдер саны?87,000
АҚШ жерлерінде
Құрамында адам организмне қажетті әртүрлі элементтер бар сулар?Минералды
сулар
+20°© ға дейінгі минералды сулар?Салқын
+20°©тан +37°©қа дейінгі минералды сулар?Жылы
+37°©+ тағы минералды сулар ?ыстық минералды сулар
Қазақстан жерінде қанша минералды сулар бар?300ден астам
Өзен алаптары?Солтүстік Мұзды Мұхит, Үнді Мұхит, Тынық Мұхит, Атлант
мұхиты
Қай елдерде тұщы судың 85%дан астамы ауылшаруашылық қажетіне жұмсалады?
Азия
Мұзтауларды ауыз су ретінде пайдаланатын елдер?Батыс Еуропа
Айсбергтердің(мұзтаулардың) қанша пайызы су астында болады?90%
Дүниежүзіндегі ірі қалалардың қанша пайызы ауызсумен жерасты суы есебінен
қамтамасыз етіледі?70%
Тұзды көлдерде қандай минералды заттар бар?Калий тұзы(Индер көлі), ас тұзы,
сода, йод, бром
Қазақстанда минералды бұлақтардың саны?300
Гидротехникалық құрылыстар?бөгендер, каналдар, бөгеулер
Өзендердің жер бедерін құрудағы басты факторлары?Өзен ағысы, Өзен ағысының Ауданы жөнінен Жер шарындағы тұщы көлдердің ең ірісі?Жоғары көл
жылдамдығы
Өзен ағысы өзінің ағу барысында арна айналасындағы тау жыныстарын бұзып,
ағызып әкетіп, жаңа өзен арнасын қалыптастырады. Бұл Эрозия
Өзен қалыптастыратын эрозияның түрлері?1.Бүйірлік 2.Түпкі
Жазық жерде болатын эрозия?Бүйірлік
Таулы аймақта болатын эрозия?Түпкі
Өзеннің суы барып құйылатын көл, теңіз, мұхит деңгейі не деп аталады?Эрозия
базисі
Өзеннің құяр жері?Сағасы
Қалыптасу ерекшелігіне қарай өзеннің сағасы қалай бөлінеді?
Атырау(Дельта)
Эстуарий жасап құятын өзендер?Енисей, Сена, Конго, Темза, Парана
Ең үлкен эстуарий?Парана өзенінде, Ла-Плата шығанағына сәйкес келеді
Ла-Плата шығанағы бойындағы астана?Аргентина астанасы Буэнос-айрес
Парана өзенінің эстуарийінің ұзындығы/ ең кең жері320км ұзындығы, ең кең жері
220км
Атырау(Дельта) жасап құятын өзендер?Ніл, Еділ, Лена, Ориноко
Атыраулық жазықтар?Ұлы Қытай жазығы, Месопотамия
Атыраулық жазық қалай қалыптасады?Өзендердің көп тармақты атыраулары бір-
бірімен қосылып атыраулық жазықтарды пайда етеді
Аңғарлар өзі ағып өтетін аймақтың жер бедері сипатына қарай қандай аңғарларға
бөлінеді?Таулы және Жазық
Қазақстанның жазық жер өзендері?Ертіс, Есіл, Тобыл, Сырдария, Жайық
Өзен аңғарларынның негізгі элементтері?Арнасы, Жайылма, Терасса
Өзен суы үнемі үздіксіз ағатын аңғар табанының ең терең бөлігі?Арна
Өзен аңғарының өзен суы тасыған кезде су басып кететін бөлігі?Жайылма
Тегіс немесе аздаған еңкіштігі бар аңғардың беткейлер шегінде сатылары орналасқан
алаңдарын қалай атайды?Терассалар
беткі, жерасты сулары есебінен толығып отыратын су ағыны?Өзен
Өзеннің теңізге немесе көлге құяр бөлігінде аллювийлік тұнба жыныстардың
жиналуынан түзілетін саға?Атырау(Дельта)
Теңіз суының өзен аңғарына тереңдеп енуінен пайда болатын терең шығанақтар?
Эстуарийлер
Өзен аңғарының сағана жақын жиектерінің су астында қалған бөліктері?Лиман
Таулы аймақтардағы өзен аңғары түрлері?Сайылау, Шатқал, Каньон
Екі жағы тік құламалы, терең аңғарлар?Сайылау
Көлденең қимасы латынның V әрпі тәрізді терең аңғар?Тау шатқалы
Жағаларының беріктігі әртүрлі, қабатталып жиналған тау жыныстарын судың қазып,
тілемдеуі нәтижесінде қалыптасқан саты тәрізді аңғар?Каньон
Өзендердің көректену түрлері?Мұздықпен, қармен, жауынмен, жер асты
Белгілі бір мерзім ішінде өзен деңгейінің өзгерістері?Өзен режимі
Жыл бойы жаңбыр мол жауатын аумақтар арқылы ағатындықтан, деңгейлері жыл
Басым түрде мұздық суымен көмектесетін өзендердің жазғы су шығыны жылдық су
шығынының қанша пайызын құрайды?80%
Басым түрде мұздықпен көректенетін мұздықтардың бастаулары қайда?Шпицберген,
Скандивания таулары, Франц-Йосиф, Исландия
Басым түрде қар суымен көмектесетін өзендердің көктем соңы50%
суының үлесі басым)
Су шығынының 50%ы көктем мен жазға келетін (сәуір-шілде) өзендер?Есіл, Нұра
Қар суына + қосымша жаңбыр суының да үлесі бар өзендер?Нұра, Есіл
Биік таулы аймақтардан басталатын, қар және мұздық суларының үлесі басым
өзендер?Сырдария, Ертіс, Іле
'Өзендер - климаттың өнімі' деп атап көрсеткен кім?А.И.Воейков
Жацылмалар мен шабындық жерлер үшін, ауылшаруашылық дақылдарын егу үшін
пайдаланатын өзендер?Ертіс, Есіл, Тобыл, Жайық, Сырдария
Дүниежүзілік мұхитпен тікелей байланысы жоқ, табиғи қазаншұңқырда, ойыстар
орналасқан су айдынын не деп атайды?Көл
Көлдер құрлық ауданының жалпы аумағының қанша пайызын алып жатыр?2%
Көлділік деңгейі дегеніміз не?Көлдің жиілігі
Көлдер шығу тегі мен қалыптасуына байланысты қалай бөлінеді?1.Тектоникалық
2.Мұздық 3.Мұздық-тектоникалық 4.Қалдық 5.Жанартаулық
Жер қыртысының қатты майысып, төмен түскен бөліктерінде және терең опырмалы
жарықтар бойында орналасқан көлдер?Тектоникалық көлдер
Байкал шығу тегі бойынша қандай көл?Тектоникалық
Терең тектоникалық жарық?Грабен
Терең тектоникалық жарық, грабен бойында орналасқан көлдерді қалай атайды,
соларға мысал?Рифтілік көлдер, Байкал, Танганьика
Ең үлкен көл?Каспий көлі
Ең тұзды көл?Өлі Теңіз
Поляр шеңберінен солтүстікке қарай орналасқан ең ірі көл?Таймыр
"Мың көлдер елі"?Финляндия
Әлемдегі ең терең көлде шамамен қанша су жинақталған?Ол Байкал, 23,000 км³
Азов теңізінің суымен салыстырғанда 95 есе көп суы бар көл?Байкал
Ең әйгілі, Орталық Азиядағы орнын ауыстырып отыратын көл?Лобнор көл
Лобнор көлінің орын ауыстыруын қалай түсіндіреді?Оған құятын өздеріне
байланысты
Лобнор көліне құятын өзендер?Тарим, Кончедария
Балқаш көлінің ерекшелігі?Батысы Тұщы, Шығысы Ащы
Батысы Тұщы, Шығысы Ащы болатын көл?Балқаш көлі
Танзания мемлекетінің аумағында орналасқан көлдер?Танганьика, Виктория, Ньяса
Тектоникалық көлдер?Байкал, Есік, Марқакөл, Зайсан, Шығыс Африка көлдері,
Ыстықкөл
Қырғызстандағы тектоникалық көл?Ыстықкөл
Қазақстан жеріндегі тектоникалық көл?Марқакөл, Зайсан
Төрттік мұз басулар барысында мұздықтар тереңдетіп, өңделген тектоникалық
қазаншұңқырларда орналасқан көлдердің типі?Мұздық-тектоникалық көлдер
Мұздық-Тектоникалық көлдерге мысал?Солтүстік Америкадағы Ұлы Көлдер,
Фенноскандия көлдері
Дүниежүзінің шамамен тұщы су қорының 20%ға жуығы шоғырланған көл?Ұлы
көлдер
Ұлы көлдердің жалпы аумағы қай мемлекеттің аумағымен бірдей?Италия
Онтарио көлінің солтүстігіндегі, Канаданың өнеркәсіптік қалалары?'Алтын таға'
қалалары: Торонто, Кобург, Гамильтон
Ұлы көлдер маңындағы ең алып қала?Чикаго, Мечиган көлінің оңтүстігінде
1806 жылы іргетасы қаланған қала?Чикаго
Халқының саны жөнінен АҚШтың топ-3 қаласы?Нью-Йорк, Лос-Ангелс, Чикаго
Чикаго қаласының халқы саны?3 млн +
'Тамаша су' мағынасын беретін көл атауы?Онтарио
Мұздың қазу және сырғу әрекеті нәтижесінде қалыптасқан қазаншұңқырлары алып
жатқан көл типі?Мұздық көлдер
Мұздық көлдер тараған таулар?Альпі, Кавказ
Бір кездері аса ірі теңіз алабының орнында қалған көлдерді қалай атайды?Қалдық
көлдер
Қалдық көлдер?Каспий, Чад
Өлі теңіз ұзындығы, ауданы?80км ұзындығы, Ауданы 940км²
Өлі Теңіз тереңдігі?403м
Жер шарындағы теңіз деңгейінен ең төмен орналасқан жер?Өлі теңіз терең жері,
403м
Өлі теңіздегі тұз мөлшері?әр 1 литрде 322грамм тұз (322‰)
Өлі теңіздегі еріген тұз мөлшері?44 млрд тонна
Көлдер суындағы тұздылық көрсеткіші?14-300 г/л (14-300‰)
Тұздылығы өте жоғары көлдер?АҚШ жеріндегі үлкен тұзды көл, Оңтүстік-Батыс
Азиядағы Өлі Теңіз
Мұздықтар қазіргі кезде құрлық ауданының шамамен қанша пайызын алып жатыр?
11%
Құрлықтағы мұздықтардың аумағы?15 млн км²
Қатты-күйде түсетін жауын-шашынның жинақталып, біртіндеп өзгеруінен құрлыққа
түзілетін көп жылдық мұз қабаты?Мұздық
Мұздықтың түзілу кезіндегі үдеріс/құбылыс?Фирнгеге, сосын глэтчерге айналуы
Құрлық мұздықтары қалай бөлінеді?1.Тау мұздықтары 2.Жамылғы мұздықтар
Жамылғы мұздықтарға мысал?Антарктида, Греландия
Тау мұздықтарының бөлінуі?1.Тау шыңы мұздығы 2.Тау беткейі мұздығы 3.Тау
аңғары мұздығы
Ең кең тараған тау мұздығы?Аңғар мұздығы
Тау аңғары мұздығы қалай аталады?трог
Немісше, трог деген не мағынаны білдіреді?Астау
Аляскадағы Хабборд мұздығының ұзындығы?145 км
Жыл бойы қардың ерімей сақталатын биіктігі?Қар сызығы
Тянь-Шань, Алтай, Сауыр тауларындағы қар сызығы биіктіктері?Тянь-Шань - 3800м,
Алтай - 2600м, Сауыр - 3300м
Мұздықпен тасымалданатын тау жыныстары қалай аталады?Морена
Еліміздегі тұщы су қоры жылына 1км²қа шаққанда?37,56мың м³
Еліміздегі тұщы су қоры жан басына шаққандағы жылына?6,84мың м³
Қазақстандағы таза су қоры қанша пайыз?3
Еліміздегі жер үсті су қорының қанша пайызы республика аумағында ғана жиналады?
58%
Бүгінгі таңда Қазақстандағы су тапшылығы қанша пайызды құрайды?20%
Еліміздегі 2011-2020 жылдарға арналып қабылданған бағдарлама?'Ақ бұлақ'
Мақсаты қалалар мен ауыл тұрғындарын сапалы ауыз су мен қамтамасыз ету болған
бағдарлама?Ақ бұлақ
Суды тазартудың түрлері?1.Механикалық 2.Химиялық 3.Физикалық-Химиялық
4.Биологиялық
Тұндыру және сүзгіден өткізу арқылы тазарту?Механикалық
Түрлі химиялық заттарды қосу арқылы тазарту?Химиялық
Ультрадыбыс, электр тогы мен өңдеу және озон, хлор сияқты заттарды қосу арқылы
тазарту?Физикалық-химиялық
Ұсақ тірі организмдер және бактериялар көмегімен тазарту?Биологиялық
Еліміздегі таза су қоры?100 млрд м³
Ең үлкен эстуарий қайда? Парана өзені сағасындағы Ла-Плата шығанағында.
Шағын эстуарийлер не деп аталады? кірме деп аталады
Атырау қалай пайда болады? Өзеннің өзімен бірге шайып әкелген жыныстарының
сағасына жинақталуынан атырау пайда болады.
Атырау өзен сағасына қалай әсер етеді? Атыраудың әсерінен өзен сағасы
тармақталып кетеді.
Өзен сағысы қалай бөлінеді?Қалай аталады? Өзен ағысының бастауға жақын бөлігі
жоғарғы ағыс, сағасына жақын бөлігі төменгі ағыс, екеуінің аралығы орта ағыс
болып есептеледі
Өзен анғары деген не?Оған не жатады? Өзеннің бастауынан сағасына дейін
созылып жатқан ұзынша ойысты өзен аңғары дейміз. Өзен аңғарының
элементтеріне арна, жайылма, терраса жатады
арна деген не? Аңғардың табанындағы өзен суы ағып жататын ең терең бөлігі
арна деп аталады
Каньон деген не? саты тәрізді аласаратын аңғар түрін каньон дейді.
Шонғал қалай құрайды?Сарқырама деген не? Өзен аңғарының түбінде кейде қатты
кристалдық тау жыныстары кездеседі. Олар судың бетіне шығып шоңғал
құрайды. Осындай жартастар өзен арнасын кесе- көлденең алып жатса, су одан
төмен қарай құлап ағады, мұны сарқырама дейміз
Жер шарындағы ең биік сарқырама Анхель, биіктігі 1054 м.
дүниежүзіндегі ең ірі сарқырамалар жүйесі Игуасу каскадтары болып табылады.
Оның ені 2700 м, биіктігі 72 м
Өзендер қалай қоректенеді? Өзендердің қоректену көзі әртүрлі. Оларды
мұздықпен, қар суымен, жаңбыр және жерасты суымен қоректенетін өзендер деп
жіктеуге болады
Өзеннің режимі Өзеннің режимі- оның су деңгейінің жыл ішіндегі өзгерістері
судын тасуы Судың тасуы -жыл сайын өзен суының белгілі бір маусымда едәуір
көбеюі.
Тасқын деген не? өзендегі су деңгейінің кенет көтерілуін тасқын деп атайды
«өзендер климаттың өнімі» дегенді кім айтты? А.И. Воейковтың сөзімен айтсақ
«өзендер климаттың өнімі».
Су шығыны.Қалай есептелінеді? Су шығыны- өзеннің көлденең қимасынан белгілі
бір уақыт ішінде ағып өтетін су мөлшері. Су шығынын 1 секундта ағып өтетін су
мөлшерімен есептейді (м³/с).. Өзеннің жылдық ағыны өзен сағасынан бір жылда
ағып өтетін су шығыны мөлшерімен (км3) анықталады. Жылдық ағын арқылы
өзендегі қатты ағын, яғни өзен суы тасымалдайтын қатты заттардың да көлемі
анықталады.
Дүниежүзіндегі ең лайлы өзен және оның тасымалы. Дүниежүзіндегі ең лайлы өзен
Хуанхэ (қытайша «сары өзен») бір жылда 1 млрд 820 млн т қатты заттарды
тасымалдайды.
Көлдер Дүниежүзілік мұхитпен байланысы жоқ, табиғи қазаншұңқырда
орналасқан су айдыны көл деп аталады
көлдердің түрлері Көлдер шығу тегі мен қалыптасуына байланысты мынадай
түрлерге бөлінеді: тектоникалық, мұздық, мұздық-тектоникалық, қалдық,
жанартаулық
Тектоникалық көлдер деген не?Оған қандай көлдер жатады?қалай пайла болады? Жер
қыртысының қатты майысып, төмен түскен бөліктерінде және терең жарықтар
бойында орналасқан көлдер тектоникалық көлдер деп аталады. Мұндай
көлдерге Жер шарындағы ең терең көл - Байкал және Ыстықкөл, Зайсан,
Марқакөл т.б. жатады. Терең тектоникалық жарықтарда орналасқан Байкал,
Танганьика сияқты көлдерді рифтілік көлдер деп те атайды.Ол тау жасалу
кезінде бірге пайда болады.
Мұздық көлдер қайда орналасқан?Көбінесе қай жерде?Қалай пайда болады? √
Мұздық көлдер мұздың қазу әрекеті нәтижесінде қалыптасқан
қазаншұңқырларда орналасқан. Мұндай көлдер көбіне таулы аудандарда
таралған.Ол мұздақтар әрекетінен пайда болады.Мұздықтардың салмағынан
немесе қатпарлану әрекетінен.Сосын олар ериді и көл пайда боладя.
Мұздық-тектоникалық көлдер қайда қалыптасады?Қалай пайда болды?қайда
Мұздық-тектоникалық көлдер мұз басу дәуіріндегі мұздықтар қазған
тектоникалық қазаншұңқырларда қалыптасады. Мысалы, Солтүстік
Америкадағы Ұлы көлдер мен Фенноскандия көлдері.Олар бірінші
тектоникалық әрекетінен пайда болды.Сосын мұздар келіп еріп сол көлді
толтырды.
Қалдық көлдер деген не?Мысалдар.Қалай пайда болды? Қалдық көлдер дегеніміз
бұрынғы аса ірі теңіз алабының орнында қалған көлдер. Оның мысалына
дүниежүзіндегі ең үлкен көл - Каспий жатады. Одан басқа Арал, Африкадағы
Чад көлдерін атауға болады.Ол бұрында мұхит,теңіз бөлігі болған.Сосын ол
мұхит тартылып ол көл бөлек қалып қойға
Көлдер режиміне қарай қалай бөлінеді? Көлдер режиміне қарай ағынды және
ағынсыз болып бөлінеді.
жанартаулық көлдер қайда орналасады? Жанартаудың краторында.
Ағынсыз көл неге ащы болады? Ағынсыз көлге өзен келіп құйғанмен, ағып
шықпағандықтан, суы көбіне ащы болады.
Мұздықтар құрлық ауданының неше пайыз жерін алып жатыр? Мұздықтар құрлық
ауданының 11%-дай жерін алып жатыр
Мұздықтар күрделі үдерісі туралы Мұздықтар жауған қардың жентектеліп, мұз
массасы фирнгге, оның ауырлық күшіне байланысты тығыздалып, глетчерге
(мұздық мұзы) айналуынан түзіледі. Бұл күрделі үрдіс әдетте бірнеше ондаған
жылдарға, ал Антарктиданың орталық бөлігінде тіпті 1000 жылға дейін
созылады. (Айсберг)
Құрлық мұздықтарын қандай деп бөледі? Құрлық мұздықтарын жамылғы және тау
мұздықтары деп бөледі
Жамылғы мұздықтар деген не? Жамылғы мұздықтар Антарктида мен Гренландия
және арктикалық аралдарды жауып жатқан тұтас мұз жамылғысы.
Тау мұздықтарының ең көп тараған түрі . қалай аталады Тау мұздықтарының ең көп
тараған түрі - аңғарлық мұздықтар, олардан тау өзендері бастау алады.Мұндай
аңғарды трог (немісше trog астау) деп атайды.
Әлемдегі ең ұзын мұздық оны қалай атайды? Әлемдегі ең ұзын мұздық -
Аляскадағы Хабборт мұздығы, ұзындығы 145 км.
Морена деген не? Мұздықпен тасымалдаған жыныстарды мореналар дейді.
Жер бетіндегі тұщы судың көбісі қай жерде жинақталған? Жер бетіндегі тұщы
судың 97%-ы мұздықтар мен мәңгі қарларда жинақталған
Жерасты сулары деп нені атайды? Жерасты сулары деп жер қыртысының
жоғарғы бөліктеріндегі суларды атайды.
қар сызығы деген не? Таудағы жауған қардың жыл бойы ерімей, жинақтала
беретін биіктігі қар сызығы деп аталады.
Жер бетіне жақын, бірінші су өткізбейтін қабаттың үстінде жатқан суларды не деп
атайды?Қай кездеседі? Жер бетіне жақын, бірінші су өткізбейтін қабаттың үстінде
жатқан суларды грунт сулары (немісше grund- топырақ) немесе еспе сулар деп
атайды. Олар 3-30 м аралығындағы тереңдікте кездеседі.
Артезиан сулары деген не?Неге солай аталды? Екі су өткізбейтін қабаттың
арасында жатқан су артезиан сулары деп аталады.Бұл атау Францияның Артуа
провинциясында ең алғаш қазылған артезиан құдығына байланысты шыққан.
Термальды сулар деген не?Не үшін қолданылады? Температурасы +20°С-тан
+1000°С-қа дейін жететін сулар термальды сулар деп аталады. Құрамында адам
организміне қажетті элементтер кездесетін минералды сулар емдік мақсатта
қолданылады.
бөген деген не?Канал деген не?Олар ненің бөлігіне кіреді? Жасанды су көздеріне
жататын канал, бөгендер де құрлық суының бір бөлігі болып саналады.бөген
жасанды су қоймасы.Канал дегеніміз жасанды өзен.
бөген деген не бөген жасанды су қоймасы
Канал деген не? Канал дегеніміз жасанды өзен.
Мұздық деп нені атайды? . Мұздық бір жерге жиналған көпжылдық мұзды
айтады.
Ағынды көл неге тұщы болады? Ағынды көлге өзен келіп құйып әрі ағып
шыққандықтан, суы тұщы болады.
Рифтілік көлдерге не жатады? Терең тектоникалық жарықтарда орналасқан
Байкал, Танганьика сияқты көлдерді рифтілік көлдер деп те атайды
Дүниежүзінде су шығыны ең жоғары өзен.Оның көрсеткіші. Дүниежүзінде су
шығыны ең жоғары өзен Амазонкада бұл көрсеткіш 220 000 м³/с
жалғастыр «өзендер климаттың ... «өзендер климаттың өнімі».
Жайылма деген не? Аңғардың өзен тасығанда су басатын бөлігін жайылма дейді
Терасса деген не? Жайылмадан кейінгі сатыланып орналасқан алаңдар терасса
деп аталады.
Саңылау деген не? Екі жағы тік құламалы, тар аңғарларды саңылау деп атайды
ең үлкен жамылға мұздықтар қайда орналасақан? Антарктидада
Ең үлкен тау мұздығы қайда орналасқан? Аляскадағы Хабборт мұздығы