Вы находитесь на странице: 1из 462

-

Primer of

BIOSTATISTICS
FOURTH EDITION
Stanton A. Glantz, Ph.D.
Professor of Medicine
Member, Cardiovascular Reserch Institute
Member, Institute for Health Policy Studies
University of California, San Francisco

McGRAW-HILL
Health Professions Division
New York St. Louis San Francisco Auckland
Bogota Caracas Lisbon Madrid Mexico City
Milan Montreal New Delhy San Juan
Singapore Sydney Tokyo Toronto


.-.
. .

. .
. .


1999

28
52
- Books for Civil Society
(OSI Budapest)
. (OSIAF Moskow).
. .
. . , . .
.. , . .
, 119048, , / 421
065635 19.01.1998
19.10.1998. 60 90/16. 29 . .
5000 . 1403.


143200, , . , . 93.
. . - .
. . ., , 1998. 459 .
, -

52 , , : , -

, , .
, ,
. , , . - , .
- , .

ISBN 0-07-024268-2 (.)


ISBN 5-89816-009-4 (.)

1994 by McGraw-Hill, Inc


,
, 1999

1


,
?
2

12
17
17
20
22
25
27
30
30
31
32
36
37
44
45

3 :




F

4 :


t









5



: 2

6 :

47
48
53
56
63
75
81
82
85
88
96
97
99
101
104
108
112
113
117
119
122
123
127
132
139
150
155
161
162


?



?

166
167
181
184
186
187
190

193
194
200
202
205
206
211
216
219

221
225
227
244
250
261
266
270
274
275

9



: -

10

285
286
294
305
314
318
323

.
?
:
:

:

:

324
327
338
346
354
364
365

11




372
373
376
386
395
396
398
398

12


?

402
403
405
413
417
419

A.
.

B.

423
430
439
456

10

3.1.
4.1.
4.3.
4.4.
5.7.
6.4.

F
t
q
q
2

8.6.


10.7. W
10.10. Q

10.11. Q

10.14.

60
94
110
114
148
191
264
343
352
353
358

( I );


II ;
b
( )
d

F F

k
l


N
( )

11

p
Q
q
q
r
rs

2
S
S(t)
s
s2
sa
sb
s p
sy|x
sX

t
t

W
2
r2
y

X
z

( )










t

()
()

2




z (
)


.
. ,
. , .
. ,
, .

. , . 81 . , .
-

13

.
. ,
. ,
.

.
-, ,
. .
, , ,
( , ,
). , , , , , ,
.
,
,
,
, .
-, , , .
.
-, ,

. ,
,
, , . .
.

14

, .
.
, ,
. , . , .
,
, , , , . , , , ,
.
. . , , , , . , , , ,
-
.
,
.
. . . , .
.
. ,
,

15

, *.
, . , , . ,
. ,
, . .
. .
.
, ,
300 . , , . .
,
.
. , UNIX. .
,
1977 , , , 1981 .
*

. , (S. A. Glantz, B. . Slinker Primer of Applied Regression


and Analysis of Variance New York McGraw Hill 1990).
, .

16

. . ,
,
.
. ,
. Journal of the
American College of Cardiology, . , , , , ,
.
, , , , ,
. , .
, - . , , , , , . . , ,
, . , , , , .
.

- ,
. ,
, , .
, ,
. , , .
, , , .

. XX
, .
, , -

18

700
600

. .

500
400
300
200
100
0
1960

1970

1980

1990

14
12
10
8
6
4
2
0
1960

1970

1980

1990

. 1.1. ( 1960 1990 .).


. ( ). . (
).

, 12 .

.

. .
1991 752 13,2% . , ( 1.1). .
, ,
.
. ,

19

,
*. . , .
?

,
. . ,
, , .
. , **,
.

.
,
. *** , 2 ,
*

A. L. Cockrane. Effectiveness and Efficiency Random Reflections on Health


Services, Nuffield Provincial Hospital Trust, London 1972.
** . , ( , ) . ,
, .
***D. . Knapp, D. A. Knapp, M. . Speedie, D. M. Yager, . I. Baker. Relationship
of Inappropriate Drug Prescribing to Increased Length of Hospital Slay. Am. J.
Hasp. Pharm., 36:11341137, 1979. . 9.

20

(Phvsicians desk reference). , (, ) . , . ,


, .
. ,
.
, .

. .

. , .

. (. 1.2). . ,
.

,
. , ,
, -

21

. 1.2. . 5
( ). , .
? . ,
: . ,
, . .
.

. , , ?
. . ? 1.2, . . ,
, ,
.

5 1000 . ,
.
,
.
,
, , -

22

. , . ,
. ,

.
,

. ,
.
, . , .
. 1.3
1950 1976 *. , *

. . . (. . Ross, Jr. Use of controls in medical research. JAMA,


145:7275, 1951) 100 , Journal of the
Amencan Medical Association, American Journal of Medicine, Annals of
Internal Medicine, Archives of Neurology and Psychiatry American Journal
of Medical Sciences 1950 . . (R. F. Badgley. An assessment of research
methods reported in 103 scietific articles from two Canadian medical journals.
Can. M. A. J., 85:256260, 1961) 103
Canadian Medical Association Journal Canadian Journal of
Public Health 1960 . . . (S. Schor, I. Karten Statistical
evaluation of medical journal manuscripts, JAMA 195:11231128, 1966) 295 , Annals of Internal
Medicine, New England Journal of Medicine, Archives of Surgery, American
Journal of Medicine, Journal of Clinical Investigation, Amencan Archives
of Neurology, Archives of Pathology Archives of Internal Medicine
1964 . . , . . (S. Gore, I. G. Jones, . . Rytter
Misuses of statistical methods critical assessment of articles in M J
from January to March, 1976, Br. Med. J., 1 (6053):8587, 1977) -

23

, %

80

60

40

20

1950

1960

1970

1980

. 1.3. , .
, , .
, .
, , ,
.

,
. . 1.3 , .
, . 77 , British Medical Journal
1976 .
,
(. J. Davies, A critical survey
of scientific methods in two psychiatry journals, Aust. N. Z. J. Psych., 21:367
373, 1987; D. F. Cruess. Review of the use of statistics in the American Journal
of Tropical Medicine and Hygiene for JanuaryDecember 1988. Am. J. Trop.
Med. Hyg., 41:619626, 1990)

24

, . , , ,
. , .
,
, , ,
. ,
.
,
, , .
,
.
. , , .

.
, , . , ,
,
. ,
, . . ,
.
-

25

. , .
?

,
. , . , , , ,
.
. ,
, . ,

.
,
* .
, , ,

, . , , , , , .
, ,
. , , *
. . J. Gardner, J. Bond An exploratory study of statistical assessment of
papers published in the British Medical Journal. JAMA, 263:13551357, 1990, a
ae S. . Glantz It is all in the numbers. J. Am. Coll. Cardiol., 21:835837,
1993.

26

(, , ), .
.

.
, , . .
.
.

,
. ,
, .
, . . , , .

28

, - , . .
. 2.1 (
). , , 30 ,
30 . 2.1 . , 35 45 . ( 30 )
, ( 50 ).
. ,
, 150 . :
10 20 , 15-, . . 2.2.
.
. . 2.1
2.2. , ,

N = 200

30

35

40

45

50

. 2.1. . .
, ( 40 ) , .

29

, . , (194 200) 20 ( 30
50 ). (144 150) 10 20 ,
10 .
.
,

, . . 2.1 2.2

.
, ,

, , .
.

N = 150

10

15

20

. 2.2. . , . , ,
.

30


, , , .
. ( "") :

=

X ,

N
X , N .
, ( ) . ,
:
40 , 15 .

, , . , . , ,
. ,
. ,
,
. 2. , . :

31

( X )
=

.
N
, ,
. ,
. .

( ):

( X )

= 2 =

.
N
,
. ,
5 , 2,5 .

2.1 ,
. , , , .
. 2.1 2.2, ,
68%
95% . . , ,
, 2.1.

200
40
150
15

,
5
2,5

32

. (
) :
2

1 ( X )

1
2
f (X ) =
e2 .
2
, . . 2.1 .

! ,
.
, .
37,6 , 4,5 . ,
, .

(. 2.), . 35 , 5 .

.
,
,
. .
. 2.
, . 2.. . ,
, -

33

. 2.3. . . . .
, , .

, .
,
. ,
( ). . 2.4 , 36 . 36 .
, 25 75% -

34

(50- )

25-

30

35

75-

40

45

50

. 2.4.
. , . . 36 . . 25- 75-
25- ,
75- .

35

. 25- 75- .
, 25- 75- . ( , ,
50- ). ,
. 2.4, 25- 75- 34
40 . , , , . 25 75- , , ,
.
25- 75- , . , , ( 75- ), ( 25- ).
25-
75- .
. ,
5- 95- .

, . , 95%
68% ,
.
(.
. 2.5):

2,5
16
50
84
97,5

+
+ 2


,
.

36

. 2.5. , .

, , ,
, . ,
,
. 2, 4 9,
.
. (, , . 10)


, , . : , , . ,
, . , , , -

37

, . ,
. X :
X=

X .

n
n .
(s) :

( X X )

.
n 1
. -,
X . -,
. , .
,
, n, n 1 .
. , , . , , , 25- 75- .

s=


,
. , . . ,
,

38

. 2.6. .

, .
. 2.6
. . , , , , 10 .
200 10
(. 2.6). . 2.6 , .

39

30
35
40
45
50
. 2.7. , 25 10 2 6, (
. 2.6 ). pe , .
, .
.

( X =
41,5 ) (s = 3,8 ).
,
( = 40 ) ( = 5 ).
. . 2.6. . 2.6 . (36 ) -
, ; (5 ),
.
. 2.6 .
. 2.6 . 40 5 .
. 10 .
1016. . . 2.7 . 22 .
, ,

40

, .
. 2.7. 25
.
. , , ,
, .
,
,
, . ( ,
).
. 2.7 ,
.
25
, , X X . ,
s X . X X = 40 s X = 1,6.
X X
200 .
. ,
, 200
. ,
.
, s X , 200 ? s X 1,6 ,
5 . s X ,
? , ,
. , . ,
10 , 50 ,
53 .
, -

41

10 s , s X 10 . , s X , X
. s X .
, . , , .
n, ,
, *:

.
n

X :
X =

sX =

,
n
s .

, 95% 2
.
,
, . ,
. .
, .
*

. 4.

42

.
, , , .
. 2.8 ,
,
*. , X s

. X . , .
,
.
, .

, . , . , , ,
, ,
. , , , .
*

. 2.8 . (.
2.1) . X , s s X .

. , 100.
,
, .

43

. 2.8.
. X s , .

,
, , . , ,
20 , ,
5,0 / 1 /.
, 95% -

44

. , ,
3 7 /. , .
, . ,
. ,
5,0 0,22 /.
,
, 95%
4,56 5,44 /. ( 95%) .
( . 7 ). ,
(
). , ,
.

,

.
, .
, , . , .
.
, .
.

45

2.1. , , , 25 75- 0; 0; 0; 1; 1; 1; 1;
1; 1; 1; 1; 1; 1; 1; 2; 2; 2; 2; 3; 3; 3; 3; 4; 4; 5; 5; 5; 5; 6; 7; 9; 10; 11.
,
? . ( . . 8.9. : R. Hebbel et al. Erythrocyte adherence to endothelium in sickle-cell anemia: a possible
determinant of disease seventy. N. Engl. J. Med., 302, 992995, 1980).
2.2. , , , 25 75- 289, 203, 359, 243,
232, 210, 251, 246, 224, 239, 220, 211. ,
? . (
( ) 12 .
: W. Aronow. Effect of nonnicotine cigaretts and carbon monoxide on angina. Circulation, 61:262265, 1979.
9.5.)
2.3. , , , 25 75- 1,2; 1,4; 1,6; 1,7;
1,7; 1,8; 2,2; 2,3; 2,4; 6,4; 19,0; 23,6. ,
?
. ( : G. A. Fishman et al. Bloodretinal barrier function in patients with cone or cone-rod dystrophy.
Arch . Ophthalmol., 104:545548, 1986.)
2.4. ,
. .
2.5. , , , . 20 , . ? .
?

46

2.6. . . (R. Fletcher, S. Fletcher. Clinical


research in general medical journals: a 30-year perspective. N. Engl.
J. Med., 301:180183, 1979) 612 ,
Journal of American Medical Association, New England
Journal of Medicine Lancet 1946 .
. :

1946
151
2,0
1,4
1956
149
2,3
1,6
1966
157
2,8
1,2
1976
155
4,9
7,3
.
?
?


.
.
, ,
. ,
. , ,
.
(
, *). ,
. , , ,
. ,
( ) .
*

, ,
.

48

*, .
, , ( ), , , , .
20-
. ,
.
.

(200 ) . 28 ,
.
4 7 . () , ,
, .
. . 3.2.
. ,
. ,
. . 3.1
,
.
.
*

.
= 0,05.

49

. 3.1. .
,
.


.
, (. 3.2)? 3.2,
.
: , ? ,
.
,
, ,
.
( )
, . .
3.3. ,

. . 3.2 3.3 , -

50

. 3.2. , ,
. . 3.1 , .
. ? ( ) .

. 3.2 , . 3.3.
. ? .
. 3.2. . . 3.3 .
. 3.4,

51

. 3.3. ; . ! ,
. , .


.
, , - . , (
, ), .
,
(

52

. 3.4. .
. , . .

, ). , ,
.
, , ( ),
, (
).
, .
,
-

53

. 3.5. ,
200 ( ,
).

. . 5, 8 10.
, . , ,
.

, ,
, . .
.
-, , ,

54

. . .
, . 3.2 3.3 .
-, . , .

(
, ),
. , ,
.
, , ,
,

.
. ? , , .
.
2
; s
.
2
s
=

1 2
2
2
2
s + s
+ s
+ s
,
4

2
2
2
2
s
, s
, s
, s , (), ,
. . , .
. , ,
. -

55

, X n :

.
n
, 2
:
X =

2 = n X2 .
, . 2
.
, s
2
s
= ns X2 ,

s X2
.
, ,
. ,
F:

,

F=
,
,

F=

2
s
.
2
s

,
2, F 1. ,
. 3.2, F
. . -

56

,
, , ,
. ,
,
(. 3.3), F = 68,0. ,
. 3.4, F = 24,5. , F
, .
, F 1,
. F 1,
. ,
F .
F

, F .
, . 3.5
,
200 . F = 0,5. ,
, , 200 .
, F. . .6 . F
. . 3.2
3.5. , F
( 0 2), 10 200 ( 5% ) F,
. ( . 3.6 10 ). , F 3,
5% . , F, 3. , , .
,
, , . , ,

57

5%. ( ). F
, ?

( , ).
. 6.
, , 5% , F > 3.
F 200, 1042
,
200 . ,
. F (. 3.6). F . 5% . , , , . 3.6. , , F 1042.
, , , . 3.6.
. 3.6, . . 3.6 5%
. F = 3,01, F.
4,
7 . , - F . ,
F (
0,05 0,01) ,

(). , .
= m 1.

58

. 3.6. . 7 ( ) 200 . F . . 3.2 3.5 . .


. F, 3,0.

= m (n 1).
4 1 = 3, 4 (7 1) = 24. F ,
F , . (. 3.1).
,
F .
.
.

59

1,0

2,0

3,0

4,0

F
. 3.6. (). .
4 7 F. , . 5%
F . . F , . F (
5% ). F , , F = 3,01.

.
.
3.1, .
. -

16

15

14

13

12

11

10

161
4052
18,51
98,50
10,13
34,12
7,71
21,20
6,61
16,26
5,99
13,75
5,59
12,25
5,32
11,26
5,12
10,56
4,96
10,04
4,84
9,65
4,75
9,33
4,67
9,07
4,60
8,86
4,54
8,68
4,49
8,53

199
4999
19,00
99,00
9,55
30,82
6,94
18,00
5,79
13,27
5,14
10,92
4,74
9,55
4,46
8,65
4,26
8,02
4,10
7,56
3,98
7,21
3,89
6,93
3,81
6,70
3,74
6,51
3,68
6,36
3,63
6,23

216
5404
19,16
99,16
9,28
29,46
6,59
16,69
5,41
12,06
4,76
9,78
4,35
8,45
4,07
7,59
3,86
6,99
3,71
6,55
3,59
6,22
3,49
5,95
3,41
5,74
3,34
5,56
3,29
5,42
3,24
5,29

225
5624
19,25
99,25
9,12
28,71
6,39
15,98
5,19
11,39
4,53
9,15
4,12
7,85
3,84
7,01
3,63
6,42
3,48
5,99
3,36
5,67
3,26
5,41
3,18
5,21
3,11
5,04
3,06
4,89
3,01
4,77

230
5764
19,30
99,30
9,01
28,24
6,26
15,52
5,05
10,97
4,39
8,75
3,97
7,46
3,69
6,63
3,48
6,06
3,33
5,64
3,20
5,32
3,11
5,06
3,03
4,86
2,96
4,69
2,90
4,56
2,85
4,44

234
5859
19,33
99,33
8,94
27,91
6,16
15,21
4,95
10,67
4,28
8,47
3,87
7,19
3,58
6,37
3,37
5,80
3,22
5,39
3,09
5,07
3,00
4,82
2,92
4,62
2,85
4,46
2,79
4,32
2,74
4,20

237
5928
19,35
99,36
8,89
27,67
6,09
14,98
4,88
10,46
4,21
8,26
3,79
6,99
3,50
6,18
3,29
5,61
3,14
5,20
3,01
4,89
2,91
4,64
2,83
4,44
2,76
4,28
2,71
4,14
2,66
4,03

239
5981
19,37
99,38
8,85
27,49
6,04
14,80
4,82
10,29
4,15
8,10
3,73
6,84
3,44
6,03
3,23
5,47
3,07
5,06
2,95
4,74
2,85
4,50
2,77
4,30
2,70
4,14
2,64
4,00
2,59
3,89

241
6022
19,38
99,39
8,81
27,34
6,00
14,66
4,77
10,16
4,10
7,98
3,68
6,72
3,39
5,91
3,18
5,35
3,02
4,94
2,90
4,63
2,80
4,39
2,71
4,19
2,65
4,03
2,59
3,89
2,54
3,78

242
6056
19,40
99,40
8,79
27,23
5,96
14,55
4,74
10,05
4,06
7,87
3,64
6,62
3,35
5,81
3,14
5,26
2,98
4,85
2,85
4,54
2,75
4,30
2,67
4,10
2,60
3,94
2,54
3,80
2,49
3,69

243
6083
19,40
99,41
8,76
27,13
5,94
14,45
4,70
9,96
4,03
7,79
3,60
6,54
3,31
5,73
3,10
5,18
2,94
4,77
2,82
4,46
2,72
4,22
2,63
4,02
2,57
3,86
2,51
3,73
2,46
3,62

244
6107
19,41
99,42
8,74
27,05
5,91
14,37
4,68
9,89
4,00
7,72
3,57
6,47
3,28
5,67
3,07
5,11
2,91
4,71
2,79
4,40
2,69
4,16
2,60
3,96
2,53
3,80
2,48
3,67
2,42
3,55

245
6143
19,42
99,43
8,71
26,92
5,87
14,25
4,64
9,77
3,96
7,60
3,53
6,36
3,24
5,56
3,03
5,01
2,86
4,60
2,74
4,29
2,64
4,05
2,55
3,86
2,48
3,70
2,42
3,56
2,37
3,45

246
6170
19,43
99,44
8,69
26,83
5,84
14,15
4,60
9,68
3,92
7,52
3,49
6,28
3,20
5,48
2,99
4,92
2,83
4,52
2,70
4,21
2,60
3,97
2,51
3,78
2,44
3,62
2,38
3,49
2,33
3,37

248
6209
19,45
99,45
8,66
26,69
5,80
14,02
4,56
9,55
3,87
7,40
3,44
6,16
3,15
5,36
2,94
4,81
2,77
4,41
2,65
4,10
2,54
3,86
2,46
3,66
2,39
3,51
2,33
3,37
2,28
3,26

249
6234
19,45
99,46
8,64
26,60
5,77
13,93
4,53
9,47
3,84
7,31
3,41
6,07
3,12
5,28
2,90
4,73
2,74
4,33
2,61
4,02
2,51
3,78
2,42
3,59
2,35
3,43
2,29
3,29
2,24
3,18

250
6260
19,46
99,47
8,62
26,50
5,75
13,84
4,50
9,38
3,81
7,23
3,38
5,99
3,08
5,20
2,86
4,65
2,70
4,25
2,57
3,94
2,47
3,70
2,38
3,51
2,31
3,35
2,25
3,21
2,19
3,10

251
6286
19,47
99,48
8,59
26,41
5,72
13,75
4,46
9,29
3,77
7,14
3,34
5,91
3,04
5,12
2,83
4,57
2,66
4,17
2,53
3,86
2,43
3,62
2,34
3,43
2,27
3,27
2,20
3,13
2,15
3,02

252
6302
19,48
99,48
8,58
26,35
5,70
13,69
4,44
9,24
3,75
7,09
3,32
5,86
3,02
5,07
2,80
4,52
2,64
4,12
2,51
3,81
2,40
3,57
2,31
3,38
2,24
3,22
2,18
3,08
2,12
2,97

253
6324
19,48
99,48
8,56
26,28
5,68
13,61
4,42
9,17
3,73
7,02
3,29
5,79
2,99
5,00
2,77
4,45
2,60
4,05
2,47
3,74
2,37
3,50
2,28
3,31
2,21
3,15
2,14
3,01
2,09
2,90

253
6334
19,49
99,49
8,55
26,24
5,66
13,58
4,41
9,13
3,71
6,99
3,27
5,75
2,97
4,96
2,76
4,41
2,59
4,01
2,46
3,71
2,35
3,47
2,26
3,27
2,19
3,11
2,12
2,98
2,07
2,86

254
6350
19,49
99,49
8,54
26,18
5,65
13,52
4,39
9,08
3,69
6,93
3,25
5,70
2,95
4,91
2,73
4,36
2,56
3,96
2,43
3,66
2,32
3,41
2,23
3,22
2,16
3,06
2,10
2,92
2,04
2,81

254
6360
19,49
99,50
8,53
26,15
5,64
13,49
4,37
9,04
3,68
6,90
3,24
5,67
2,94
4,88
2,72
4,33
2,55
3,93
2,42
3,62
2,31
3,38
2,22
3,19
2,14
3,03
2,08
2,89
2,02
2,78

254
6366
19,50
99,50
8,53
26,13
5,63
13,46
4,37
9,02
3,67
6,88
3,23
5,65
2,93
4,86
2,71
4,31
2,54
3,91
2,41
3,60
2,30
3,36
2,21
3,17
2,13
3,01
2,07
2,87
2,01
2,75

3.1. F = 0,05 ( ) = 0,01 ( )

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 14 16 20 24 30 40 50 75 100 200 500

60

34

32

30

29

28

27

26

25

24

23

22

21

20

19

18

17

4,45
8,40
4,41
8,29
4,38
8,18
4,35
8,10
4,32
8,02
4,30
7,95
4,28
7,88
4,26
7,82
4,24
7,77
4,23
7,72
4,21
7,68
4,20
7,64
4,18
7,60
4,17
7,56
4,15
7,50
4,13
7,44

3,59
6,11
3,55
6,01
3,52
5,93
3,49
5,85
3,47
5,78
3,44
5,72
3,42
5,66
3,40
5,61
3,39
5,57
3,37
5,53
3,35
5,49
3,34
5,45
3,33
5,42
3,32
5,39
3,29
5,34
3,28
5,29

3,20
5,19
3,16
5,09
3,13
5,01
3,10
4,94
3,07
4,87
3,05
4,82
3,03
4,76
3,01
4,72
2,99
4,68
2,98
4,64
2,96
4,60
2,95
4,57
2,93
4,54
2,92
4,51
2,90
4,46
2,88
4,42

2,96
4,67
2,93
4,58
2,90
4,50
2,87
4,43
2,84
4,37
2,82
4,31
2,80
4,26
2,78
4,22
2,76
4,18
2,74
4,14
2,73
4,11
2,71
4,07
2,70
4,04
2,69
4,02
2,67
3,97
2,65
3,93

2,81
4,34
2,77
4,25
2,74
4,17
2,71
4,10
2,68
4,04
2,66
3,99
2,64
3,94
2,62
3,90
2,60
3,85
2,59
3,82
2,57
3,78
2,56
3,75
2,55
3,73
2,53
3,70
2,51
3,65
2,49
3,61

2,70
4,10
2,66
4,01
2,63
3,94
2,60
3,87
2,57
3,81
2,55
3,76
2,53
3,71
2,51
3,67
2,49
3,63
2,47
3,59
2,46
3,56
2,45
3,53
2,43
3,50
2,42
3,47
2,40
3,43
2,38
3,39

2,61
3,93
2,58
3,84
2,54
3,77
2,51
3,70
2,49
3,64
2,46
3,59
2,44
3,54
2,42
3,50
2,40
3,46
2,39
3,42
2,37
3,39
2,36
3,36
2,35
3,33
2,33
3,30
2,31
3,26
2,29
3,22

2,55
3,79
2,51
3,71
2,48
3,63
2,45
3,56
2,42
3,51
2,40
3,45
2,37
3,41
2,36
3,36
2,34
3,32
2,32
3,29
2,31
3,26
2,29
3,23
2,28
3,20
2,27
3,17
2,24
3,13
2,23
3,09

2,49
3,68
2,46
3,60
2,42
3,52
2,39
3,46
2,37
3,40
2,34
3,35
2,32
3,30
2,30
3,26
2,28
3,22
2,27
3,18
2,25
3,15
2,24
3,12
2,22
3,09
2,21
3,07
2,19
3,02
2,17
2,98

2,45
3,59
2,41
3,51
2,38
3,43
2,35
3,37
2,32
3,31
2,30
3,26
2,27
3,21
2,25
3,17
2,24
3,13
2,22
3,09
2,20
3,06
2,19
3,03
2,18
3,00
2,16
2,98
2,14
2,93
2,12
2,89

2,41
3,52
2,37
3,43
2,34
3,36
2,31
3,29
2,28
3,24
2,26
3,18
2,24
3,14
2,22
3,09
2,20
3,06
2,18
3,02
2,17
2,99
2,15
2,96
2,14
2,93
2,13
2,91
2,10
2,86
2,08
2,82

2,38
3,46
2,34
3,37
2,31
3,30
2,28
3,23
2,25
3,17
2,23
3,12
2,20
3,07
2,18
3,03
2,16
2,99
2,15
2,96
2,13
2,93
2,12
2,90
2,10
2,87
2,09
2,84
2,07
2,80
2,05
2,76

2,33
3,35
2,29
3,27
2,26
3,19
2,22
3,13
2,20
3,07
2,17
3,02
2,15
2,97
2,13
2,93
2,11
2,89
2,09
2,86
2,08
2,82
2,06
2,79
2,05
2,77
2,04
2,74
2,01
2,70
1,99
2,66

2,29
3,27
2,25
3,19
2,21
3,12
2,18
3,05
2,16
2,99
2,13
2,94
2,11
2,89
2,09
2,85
2,07
2,81
2,05
2,78
2,04
2,75
2,02
2,72
2,01
2,69
1,99
2,66
1,97
2,62
1,95
2,58

2,23
3,16
2,19
3,08
2,16
3,00
2,12
2,94
2,10
2,88
2,07
2,83
2,05
2,78
2,03
2,74
2,01
2,70
1,99
2,66
1,97
2,63
1,96
2,60
1,94
2,57
1,93
2,55
1,91
2,50
1,89
2,46

2,19
3,08
2,15
3,00
2,11
2,92
2,08
2,86
2,05
2,80
2,03
2,75
2,01
2,70
1,98
2,66
1,96
2,62
1,95
2,58
1,93
2,55
1,91
2,52
1,90
2,49
1,89
2,47
1,86
2,42
1,84
2,38

2,15
3,00
2,11
2,92
2,07
2,84
2,04
2,78
2,01
2,72
1,98
2,67
1,96
2,62
1,94
2,58
1,92
2,54
1,90
2,50
1,88
2,47
1,87
2,44
1,85
2,41
1,84
2,39
1,82
2,34
1,80
2,30

2,10
2,92
2,06
2,84
2,03
2,76
1,99
2,69
1,96
2,64
1,94
2,58
1,91
2,54
1,89
2,49
1,87
2,45
1,85
2,42
1,84
2,38
1,82
2,35
1,81
2,33
1,79
2,30
1,77
2,25
1,75
2,21

2,08
2,87
2,04
2,78
2,00
2,71
1,97
2,64
1,94
2,58
1,91
2,53
1,88
2,48
1,86
2,44
1,84
2,40
1,82
2,36
1,81
2,33
1,79
2,30
1,77
2,27
1,76
2,25
1,74
2,20
1,71
2,16

2,04
2,80
2,00
2,71
1,96
2,64
1,93
2,57
1,90
2,51
1,87
2,46
1,84
2,41
1,82
2,37
1,80
2,33
1,78
2,29
1,76
2,26
1,75
2,23
1,73
2,20
1,72
2,17
1,69
2,12
1,67
2,08

2,02
2,76
1,98
2,68
1,94
2,60
1,91
2,54
1,88
2,48
1,85
2,42
1,82
2,37
1,80
2,33
1,78
2,29
1,76
2,25
1,74
2,22
1,73
2,19
1,71
2,16
1,70
2,13
1,67
2,08
1,65
2,04

1,99
2,71
1,95
2,62
1,91
2,55
1,88
2,48
1,84
2,42
1,82
2,36
1,79
2,32
1,77
2,27
1,75
2,23
1,73
2,19
1,71
2,16
1,69
2,13
1,67
2,10
1,66
2,07
1,63
2,02
1,61
1,98

1,97
2,68
1,93
2,59
1,89
2,51
1,86
2,44
1,83
2,38
1,80
2,33
1,77
2,28
1,75
2,24
1,73
2,19
1,71
2,16
1,69
2,12
1,67
2,09
1,65
2,06
1,64
2,03
1,61
1,98
1,59
1,94

1,96
2,65
1,92
2,57
1,88
2,49
1,84
2,42
1,81
2,36
1,78
2,31
1,76
2,26
1,73
2,21
1,71
2,17
1,69
2,13
1,67
2,10
1,65
2,07
1,64
2,04
1,62
2,01
1,60
1,96
1,57
1,91

61

4,11
7,40
4,10
7,35
4,08
7,31
4,07
7,28
4,06
7,25
4,05
7,22
4,04
7,19
4,03
7,17
4,00
7,08
3,98
7,01
3,96
6,96
3,94
6,90
3,92
6,85
3,84

3,26
5,25
3,24
5,21
3,23
5,18
3,22
5,15
3,21
5,12
3,20
5,10
3,19
5,08
3,18
5,06
3,15
4,98
3,13
4,92
3,11
4,88
3,09
4,82
3,07
4,79
3,00

2,87
4,38
2,85
4,34
2,84
4,31
2,83
4,29
2,82
4,26
2,81
4,24
2,80
4,22
2,79
4,20
2,76
4,13
2,74
4,07
2,72
4,04
2,70
3,98
2,68
3,95
2,61

2,63
3,89
2,62
3,86
2,61
3,83
2,59
3,80
2,58
3,78
2,57
3,76
2,57
3,74
2,56
3,72
2,53
3,65
2,50
3,60
2,49
3,56
2,46
3,51
2,45
3,48
2,37

2,48
3,57
2,46
3,54
2,45
3,51
2,44
3,49
2,43
3,47
2,42
3,44
2,41
3,43
2,40
3,41
2,37
3,34
2,35
3,29
2,33
3,26
2,31
3,21
2,29
3,17
2,21

2,36
3,35
2,35
3,32
2,34
3,29
2,32
3,27
2,31
3,24
2,30
3,22
2,29
3,20
2,29
3,19
2,25
3,12
2,23
3,07
2,21
3,04
2,19
2,99
2,18
2,96
2,10

2,28
3,18
2,26
3,15
2,25
3,12
2,24
3,10
2,23
3,08
2,22
3,06
2,21
3,04
2,20
3,02
2,17
2,95
2,14
2,91
2,13
2,87
2,10
2,82
2,09
2,79
2,01

2,21
3,05
2,19
3,02
2,18
2,99
2,17
2,97
2,16
2,95
2,15
2,93
2,14
2,91
2,13
2,89
2,10
2,82
2,07
2,78
2,06
2,74
2,03
2,69
2,02
2,66
1,94

2,15
2,95
2,14
2,92
2,12
2,89
2,11
2,86
2,10
2,84
2,09
2,82
2,08
2,80
2,07
2,78
2,04
2,72
2,02
2,67
2,00
2,64
1,97
2,59
1,96
2,56
1,88

2,11
2,86
2,09
2,83
2,08
2,80
2,06
2,78
2,05
2,75
2,04
2,73
2,03
2,71
2,03
2,70
1,99
2,63
1,97
2,59
1,95
2,55
1,93
2,50
1,91
2,47
1,83

2,07
2,79
2,05
2,75
2,04
2,73
2,03
2,70
2,01
2,68
2,00
2,66
1,99
2,64
1,99
2,63
1,95
2,56
1,93
2,51
1,91
2,48
1,89
2,43
1,87
2,40
1,79

2,03
2,72
2,02
2,69
2,00
2,66
1,99
2,64
1,98
2,62
1,97
2,60
1,96
2,58
1,95
2,56
1,92
2,50
1,89
2,45
1,88
2,42
1,85
2,37
1,83
2,34
1,75

1,98
2,62
1,96
2,59
1,95
2,56
1,94
2,54
1,92
2,52
1,91
2,50
1,90
2,48
1,89
2,46
1,86
2,39
1,84
2,35
1,82
2,31
1,79
2,27
1,78
2,23
1,69

1,93
2,54
1,92
2,51
1,90
2,48
1,89
2,46
1,88
2,44
1,87
2,42
1,86
2,40
1,85
2,38
1,82
2,31
1,79
2,27
1,77
2,23
1,75
2,19
1,73
2,15
1,64

1,87
2,43
1,85
2,40
1,84
2,37
1,83
2,34
1,81
2,32
1,80
2,30
1,79
2,28
1,78
2,27
1,75
2,20
1,72
2,15
1,70
2,12
1,68
2,07
1,66
2,03
1,57

1,82
2,35
1,81
2,32
1,79
2,29
1,78
2,26
1,77
2,24
1,76
2,22
1,75
2,20
1,74
2,18
1,70
2,12
1,67
2,07
1,65
2,03
1,63
1,98
1,61
1,95
1,52

1,78
2,26
1,76
2,23
1,74
2,20
1,73
2,18
1,72
2,15
1,71
2,13
1,70
2,12
1,69
2,10
1,65
2,03
1,62
1,98
1,60
1,94
1,57
1,89
1,55
1,86
1,46

1,73
2,18
1,71
2,14
1,69
2,11
1,68
2,09
1,67
2,07
1,65
2,04
1,64
2,02
1,63
2,01
1,59
1,94
1,57
1,89
1,54
1,85
1,52
1,80
1,50
1,76
1,40

1,69
2,12
1,68
2,09
1,66
2,06
1,65
2,03
1,63
2,01
1,62
1,99
1,61
1,97
1,60
1,95
1,56
1,88
1,53
1,83
1,51
1,79
1,48
1,74
1,46
1,70
1,35

1,65
2,04
1,63
2,01
1,61
1,98
1,60
1,95
1,59
1,93
1,57
1,91
1,56
1,89
1,55
1,87
1,51
1,79
1,48
1,74
1,45
1,70
1,42
1,65
1,40
1,61
1,28

1,62
2,00
1,61
1,97
1,59
1,94
1,57
1,91
1,56
1,89
1,55
1,86
1,54
1,84
1,52
1,82
1,48
1,75
1,45
1,70
1,43
1,65
1,39
1,60
1,37
1,56
1,25

1,59
1,94
1,57
1,90
1,55
1,87
1,53
1,85
1,52
1,82
1,51
1,80
1,49
1,78
1,48
1,76
1,44
1,68
1,40
1,62
1,38
1,58
1,34
1,52
1,32
1,48
1,17

G. W. Snedecor, W. G. Cochran. Statistical methods. Iowa State University Press, Ames, 1978.

120

100

80

70

60

50

48

46

44

42

40

38

36

1,56
1,90
1,54
1,86
1,53
1,83
1,51
1,80
1,49
1,78
1,48
1,76
1,47
1,73
1,46
1,71
1,41
1,63
1,37
1,57
1,35
1,53
1,31
1,47
1,28
1,42
1,11

1,55
1,87
1,53
1,84
1,51
1,81
1,49
1,78
1,48
1,75
1,46
1,73
1,45
1,71
1,44
1,68
1,39
1,60
1,35
1,54
1,33
1,50
1,28
1,43
1,26
1,38
1,03

3.1. F = 0,05 ( ) = 0,01 ( )

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 14 16 20 24 30 40 50 75 100 200 500

62

63

, , .

( ).


. , . , . . -, ,
. . ,
, < 0,05.
, . -. , ,
, . , . , .

?
.
. ? , .* , *

D. . Knapp, D. . Knapp, . . Speedie, D. M. Yaeger, . L. Baker


Relationship of inappropriate drug prescribing to increased length of hospital
stay. Am. J. Hosp. Pharm., 36:13341337, 1979.

64

. ,
.
. ,

. , , ,
( ).
, ,
. . , , . , .
. .
, , , , . , , ,
, .
,
, , . ,
, .
, .
.

. , , , ,
, .

65

( ) ,
,
. , ,
.
. .
1. .
2. , 37,8.
3. 100 000 /, .
4. 18 44 ( 44
, ).
5. , ,
, ( ).
6. ( , ).
, ,
. , Physicians Desk Reference ( ). (1- ) (2- ). 36 .
. 3.7. 4,51 . ( 1,98 .), 6,28 . ( 2,54 ). ? .
:
2
s
=

1 2
1
s1 + s22 = 1,982 + 2,54 2 = 5,19.
2
2

66

. 3.7. (1- ) . ; .
, .
?

.

1
1
X 1 + X 2 ) = ( 4,51 + 6, 28 ) = 5, 40,
(
2
2
,
X=

sX =

(X

X ) + (X2 X )
2

m 1

( 4,51 5, 40 ) + (6,28 5, 40 )
2

= 1, 25
2 1

2
s
= ns X2 = 36 1, 252 = 56, 25 .

67

F :

F=

2
s
56, 25
=
= 10,84 .
2
s
5,19

= 2 1 = 1, = 2 (36 1) = 70.
3.1 F.
1 70 7,01, . 0,01 F 7,01. ,

,
1%. ,
.
, ? , . , ,
- . ,
,
?

, .
,
. .
,
,
.
, .

, . . .*
*

. J. Conahan III, A. J. Ominsky, H. Wollman R. A. Stroth. A prospective


random comparison of halothane and morphine for open heart anesthesia: one
year expenence. Anesthesiology, 38:528-535, 1973.

68

,
.
, , .
( ) .

( )

.
(
), , ( ). , , . . ,
,
. , ,
. , . , , , , *.

? , ,
, . :
*

, ,
, . . Cochran. Effectiveness and efficiency: random reflections on health services. Nuffield Provincial Hospitals Trust,
London, 1972.

69

,
. ,
( ). ,
, . , . ,
( , ). , .
( ). ,
. , . , , ,
(- ) .
. , , , . .
, , . 11.

. . ,
.
,

70

,
. , . 5
. .

, .
, :
=

+ ,

, , . .
122 .
(1- ), (2-
). . 3.8. . , , 6,3 . . ,
, . , . 12,2 . .
14,4 . .
6,3 . .,
?
. :
1 2
1
s1 + s22 = 12, 22 + 14, 42 = 178,1 .
2
2

, , .
, ,
2
s
=

71

. 3.8.
(1- ) (2- ) .
?

.
, . 3.8,

. .

1
1
X 1 + X 2 ) = ( 66,9 + 73, 2 ) = 70 .
(
2
2
:
X=

sX =

(X

X ) + (X2 X )
2

m 1

(66,9 70,0 ) + (73,2 70,0 )


2

2 1

= 4,46

72

n 61

2
s
= ns X2 = 61 4, 462 = 1213, 4 .

F=

2
s
1213, 4
=
= 6,81 .
2
s
178,1

= m 1 = 2 1 = 1, = m (n 1) =
= 2 (61 1) = 120. 3.1
F 5% 3,92. F = 6,81,
, . , , .
? .


. , .

. , , , . . , , .
.*
*

. Dale, D. H. Gerlach, A. L. Wilhite Menstrual dysfunction in distance runners


Obs Gynecol 54 47 53 1979

73

, ,
. 78 3
26 .
, , .
8 48 .

48 .
. 3.9
. 11,5, 10,1 9,1.
?

:
1 2
1
s1 + s22 + s32 = 1,32 + 2,12 + 2, 4 2 = 3,95. .
3
3

.
2
s
=

1
1
X 1 + X 2 + X 2 ) = (11,5 + 10,1 + 9,1) = 10, 2 ,
(
3
3
:
X=

sX =

(X

X ) + (X2 X ) + (X3 X )
2

m 1

(11,5 10, 2 ) + (10,1 10, 2 ) + (9,1 10, 2 )


2

3 1

= 1, 2

n 26,

2
s
= ns X2 = 26 1, 2 2 = 37, 44.

74

. 3.9. , (1- ), (2- ) (3-


). .
.

F=

2
s
37, 44
=
= 9, 48.
2
s
3,95

= m 1 = 3 1 = 2, = m (n 1)
= 3 (26 1) = 75. F 1% 4,90. , -

75

1%. , ,
? .
,
, ? ?
. 4.

3.1. ,
. . . -
(. OHerlihy, H. MacDonaid. Influence of reproduction prostaglandin
E2 vaginal gel on cervical ripening and labor. Obstet. Gynl., 54:
708710, 1979) , 2 . 2
.
2, -. 21 , .
, 2, 8,5 ( 4,7 ),
13,9 ( 4,1 ). , 2
?
3.2. , .
, . . .
, (J. White, H.
Froeb. Small-airways dysfunction in nonsmokers chronically exposed
to tobacco smoke. N. Engl. J. Med., 302:720723, 1980).

76

-.
. .



, /

200

3,17

0,74

200

2,72

0,71

200

2,63

0,73

200

2,29

0,70

200

2,12

0,72

?
3.3.
()
. , . .
. (G. . Hartung et al. Relation of diet to hidh-density lioprotein
cholesterol in middle-aged marathon runners, joggles, and inactive
men. N. Engl. J. Med., 302:357361, 1980)
-, , . , , 43,3 % ( -

77

14,2 %), 58,0 % (


17,7 %) 64,8 % ( 14,3 %). ,
70 . .
3.4. ,
.
. . . (G.
Huber et al. Marijuana, tetrahydrocannabinol, and pulmonary arterial
antibacterial defenses. Chest, 77:403410, 1980) .
,
. , , . ,
(, ) , . 36 .
?
, %

0 ()
85,1
0,3
15
83,5
1,0
30
80,9
0,6
50
72,6
0,7
75
60
1,3
75 ( ) 73,5
0,7
150
63,8
2,6

3.5.
, . . -

78

.
,
.
36 . 51,4%, 59,4%. 3,2% 3,9%.
, ?
3.6. . ,
, , , .
. ,
,
.
, . . (A. Keane et al. Stress in ICU and
non-ICU nurses. Nurs. Res., 34:231236, 1985)
, .
, (1- , 3- ).
, , 6 16 . 6 ?

1
2
3
. . . . . .

49,9 51,2 573 46,4 43,9 65,2


1,4,3 13,4 14,9 14,7 16,5 20,5

16
16
16
16
16
16
3.7. ,
( -

79


.
, ). , ;
. ( ). . . (C. Shatney et al. Effects of infusion
of dopamine and nitroprusside on size of experimental myocardial
infarction. Chest., 73:850856, 1978)
.
,
( ). 6
, . . , , , .
:

(
)

30
15
1

13
15
2
20
9
2

20
7
1

? ( . ).
3.8. , ( , ) -

80

.
X. . (. Bessler et al. Thrombopoietic
activity in newborn infants. Biol. Neonate, 49:6165, 1986) e
.
?
, 1

15
257
159

4
37
196
359
1
31
221
340
2
13
280
263
4
10
310
95


. . ,
. .
, .
, *. ,
, . . 4.1

Circulation. 54% ,
. , *

. R. Feinstein. Clinical biostatistics: a survey of statistical procedures in general


medical journals. Clin. Phamacol. Ther., 15:97107, 1974.

82

4
50

25

2
4
3
0

. 4.1. . 142 56- Circulation ( ,


). 39% , 34% , . 27%
(S. A. Glantz.
How to detect correct and prevent errors in the med call teralure. Circulation, 61:17, 1980).
1 , 2
, 3 , 4 , 5 .

. ,
( ), .

,
. , , ,
, . -

83

. 4.2. . . . 5 . .
20 . , .

. 4.2.
240 . , - ,
. .
, .
20 . .
4.2. ,

84

. , ,

. ?
, (. . 2).

,
n
n , , .
, .
. , . ,
( ,
).
, :
X =

t=

, ,
. ( ) t,
. t,
,
.
t . . .
, .

85

. 4.3 . .
. 6 . . . ,
.

. 4. 200 .
0, 1.
. . 4. , . 4..
( ),
, . 4.. , .
100 , -

86

. . 4.3.
1,4 40% .

*.
*

,
, .
:

.
n
, n , .
X =

X =

1
( X 1 + X 2 + X 3 + X n ),
n

nX = X 1 + X 2 + X 3 + X n .
Xi 2, nX
2
nX
= 2 + 2 + 2 + 2 = n 2 ,

nX = n .
X nX n

nX

= n =
.
n
n
n
, . ,
, , ,
. , .
X =

87

, . X , 2X ,
Y Y2 ,
X Y

X2 Y = X2 + Y2 .
(. . 4.3):
, ,
.
. 4.3.
. 1.
X2 Y = X2 + Y2 = 1 + 1 = 2.
. 2 ,

40%, .

s X2 Y = s X2 + sY2 .
. ,

n.

s X2 Y = s X2 + sY2 .

s X Y = s X2 + sY2 .
t.

88

,
t=

t=

X1 X 2
s X2 1 + s X2 2

t=

X1 X 2
s12 s22
+
n n

n .
, s12 s22 2. .
s2 =

s12 + s22
.
2

t,

t=

X1 X 2
s2 s2
+
n n

, t . ,
. , , ,

89

t ,
.

, t .
t ( F ). ,
t ,
, ,
, .
. , .
, , , , . 200 , . 4.4.
.
, . , , .
t 0,2.
,
, . 4.4.
,
, (. 4.4). ,
. t 2,1. . 4.4
.
. 4.4 4.4. t 0.
1027. . 4.5
t, 200
. t. , . ,
t , , 2 +2,
.
. 4.5 , 10 200 ( 5% )
t 2,1 +2,1. ,
, ,

90

. 4.4.

91

. 4.4. . . , , .
, , . ,
. , : . . . . . .

t 2,1 +2,1, 5%.


, , , . 4.5. 5%
2,1 +2,1. , , ,
t, +2,1 2,1, 5%. , t

92

-3,0

-2,0

-1,0

0
t

1,0

2,0

3,0

. 4.5. . , . 4.4, 200


10 , t
. t . 4.4 . ,
1,5 2. . ,
2,1 5%. . , . 5% ( ) ( 5% ). t ,
, t = 2,1. t, , 5%. .
t :
5% , . ,
. , 1%
, 2,878.

93

2,1 +2,1, ,
.
, ,
t < 2,1 t > +2,1.
, . . ,
, .
. 4.4. t = 2,2.
, , . , . , .
. t 2,1 +2,1, 0,05
. ,
, ( ) 0,05. , 5%
. . 4.4.
,
0,05, 0,01. ,
. 4.5, t < 2,88
t > +2,88. - . 4.4 .

1%
.
. 6.
t ( F
) , . -

94

4.1. t ( )

0,05
0,02
0,01
12,706
31,821
63,656
4,303
6,965
9,925
3,182
4,541
5,841
2,776
3,747
4,604
2,571
3,365
4,032

1
2
3
4
5

0,5
1,000
0,816
0,765
0,741
0,727

0,2
3,078
1,886
1,638
1,533
1,476

0,1
6,314
2,920
2,353
2,132
2,015

6
7
8
9
10

0,718
0,711
0,706
0,703
0,700

1,440
1,415
1,397
1,383
1,372

1,943
1,895
1,860
1,833
1,812

2,447
2,365
2,306
2,262
2,228

3,143
2,998
2,896
2,821
2,764

11
12
13
14
15

0,697
0,695
0,694
0,692
0,691

1,363
1,356
1,350
1,345
1,341

1,796
1,782
1,771
1,761
1,753

2,201
2,179
2,160
2,145
2,131

16
17
18
19
20

0,690
0,689
0,688
0,688
0,687

1,337
1,333
1,330
1,328
1,325

1,746
1,740
1,734
1,729
1,725

21
22
23
24
25

0,686
0,686
0,685
0,685
0,684

1,323
1,321
1,319
1,318
1,316

26
27
28
29
30

0,684
0,684
0,683
0,683
0,683

31
32
33
34
35
36
37
38
39
40

0,005
127,321
14,089
7,453
5,598
4,773

0,002
318,289
22,328
10,214
7,173
5,894

0,001
636,578
31,600
12,924
8,610
6,869

3,707
3,499
3,355
3,250
3,169

4,317
4,029
3,833
3,690
3,581

5,208
4,785
4,501
4,297
4,144

5,959
5,408
5,041
4,781
4,587

2,718
2,681
2,650
2,624
2,602

3,106
3,055
3,012
2,977
2,947

3,497
3,428
3,372
3,326
3,286

4,025
3,930
3,852
3,787
3,733

4,437
4,318
4,221
4,140
4,073

2,120
2,110
2,101
2,093
2,086

2,583
2,567
2,552
2,539
2,528

2,921
2,898
2,878
2,861
2,845

3,252
3,222
3,197
3,174
3,153

3,686
3,646
3,610
3,579
3,552

4,015
3,965
3,922
3,883
3,850

1,721
1,717
1,714
1,711
1,708

2,080
2,074
2,069
2,064
2,060

2,518
2,508
2,500
2,492
2,485

2,831
2,819
2,807
2,797
2,787

3,135
3,119
3,104
3,091
3,078

3,527
3,505
3,485
3,467
3,450

3,819
3,792
3,768
3,745
3,725

1,315
1,314
1,313
1,311
1,310

1,706
1,703
1,701
1,699
1,697

2,056
2,052
2,048
2,045
2,042

2,479
2,473
2,467
2,462
2,457

2,779
2,771
2,763
2,756
2,750

3,067
3,057
3,047
3,038
3,030

3,435
3,421
3,408
3,396
3,385

3,707
3,689
3,674
3,660
3,646

0,682
0,682
0,682
0,682
0,682

1,309
1,309
1,308
1,307
1,306

1,696
1,694
1,692
1,691
1,690

2,040
2,037
2,035
2,032
2,030

2,453
2,449
2,445
2,441
2,438

2,744
2,738
2,733
2,728
2,724

3,022
3,015
3,008
3,002
2,996

3,375
3,365
3,356
3,348
3,340

3,633
3,622
3,611
3,601
3,591

0,681
0,681
0,681
0,681
0,681

1,306
1,305
1,304
1,304
1,303

1,688
1,687
1,686
1,685
1,684

2,028
2,026
2,024
2,023
2,021

2,434
2,431
2,429
2,426
2,423

2,719
2,715
2,712
2,708
2,704

2,990
2,985
2,980
2,976
2,971

3,333
3,326
3,319
3,313
3,307

3,582
3,574
3,566
3,558
3,551

95

4.1.

0,05
0,02
0,01
2,018 2,418 2,698
2,015 2,414 2,692
2,013 2,410 2,687
2,011 2,407 2,682
2,009 2,403 2,678

42
44
46
48
50

0,5
0,680
0,680
0,680
0,680
0,679

0,2
1,302
1,301
1,300
1,299
1,299

0,1
1,682
1,680
1,679
1,677
1,676

52
54
56
58
60

0,679
0,679
0,679
0,679
0,679

1,298
1,297
1,297
1,296
1,296

1,675
1,674
1,673
1,672
1,671

2,007
2,005
2,003
2,002
2,000

2,400
2,397
2,395
2,392
2,390

62
64
66
68
70

0,678
0,678
0,678
0,678
0,678

1,295
1,295
1,295
1,294
1,294

1,670
1,669
1,668
1,668
1,667

1,999
1,998
1,997
1,995
1,994

72
74
76
78
80

0,678
0,678
0,678
0,678
0,678

1,293
1,293
1,293
1,292
1,292

1,666
1,666
1,665
1,665
1,664

90
100
120
140
160

0,677
0,677
0,677
0,676
0,676

1,291
1,290
1,289
1,288
1,287

180
200

0,676
0,676

0,675

0,005
2,963
2,956
2,949
2,943
2,937

0,002
3,296
3,286
3,277
3,269
3,261

0,001
3,538
3,526
3,515
3,505
3,496

2,674
2,670
2,667
2,663
2,660

2,932
2,927
2,923
2,918
2,915

3,255
3,248
3,242
3,237
3,232

3,488
3,480
3,473
3,466
3,460

2,388
2,386
2,384
2,382
2,381

2,657
2,655
2,652
2,650
2,648

2,911
2,908
2,904
2,902
2,899

3,227
3,223
3,218
3,214
3,211

3,454
3,449
3,444
3,439
3,435

1,993
1,993
1,992
1,991
1,990

2,379
2,378
2,376
2,375
2,374

2,646
2,644
2,642
2,640
2,639

2,896
2,894
2,891
2,889
2,887

3,207
3,204
3,201
3,198
3,195

3,431
3,427
3,423
3,420
3,416

1,662
1,660
1,658
1,656
1,654

1,987
1,984
1,980
1,977
1,975

2,368
2,364
2,358
2,353
2,350

2,632
2,626
2,617
2,611
2,607

2,878
2,871
2,860
2,852
2,847

3,183
3,174
3,160
3,149
3,142

3,402
3,390
3,373
3,361
3,352

1,286
1,286

1,653
1,653

1,973
1,972

2,347
2,345

2,603
2,601

2,842
2,838

3,136
3,131

3,345
3,340

1,282

1,645

1,960

2,327

2,576

2,808

3,091

3,291

J. H. Zar. Biostatistical analysis (2 ed.). Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N. J., 1984.

n,
2(n 1). , t. ,

.

96

, . ,
X1 X 2

t=

s X2 1 + s X2 2

s X1 s X 2 .
n1, n2,
s12
s22
2
s
=
,
n1 X 2 n2

s X2 1 =

s1 s2 .
t, :
t=

X1 X 2
s12 s22
+
n1 n2

n1 n2

s2 =

( n1 1) s12 + ( n2 1) s22
n1 + n2 2

t=

X1 X 2
s2 s2
+
n1 n2

t . = n1 + n2 2.
, , n1 = n2 = n,
t.

97

,
. , , , .

?
. 3.7.
36 , ( ) ,
4,51 , 36 , 6,28
.
1,98 2,54 . ,
2
2
2
s = 1 2 (1,98 + 2,54 ) = 5,18. t,

4,51 6, 28
= 3,30.
5,18 5,18
+
36
36
= 2 (n 1) = 2 (36 1) = 70.
4.1 , 1% t 2,648, ( ). ,

, ,
1%.
.
t=


. (. 3.8)

: 66,9 . . ., -

98

4.2. .
(n = 9)
(n = 16)

2,08

1,05

1,75

0,88




, . .

76,8

13,8

91,4

19,6



2210
, -5

1200

2830

1130

T. J. Conahan et al. A prospective random comparison of halothane and morphine for openheart anesthesia one year experience. Anesthesiology, 38:528535, 1973.

73,2 . . . 12,2 14,4 . . . 61


.
:
1
s 2 = (12, 2 2 + 14, 4 2 ) = 178,1,
2

66,9 73, 2
= 2,607.
178,1 178,1
+
61
61
= 2(n 1) = 2(61 1) = 120.
4.1 , 5% t 1,980, , . ,
, .
.
( , ).
t=

99

, (
)

. 9 (. 4.2), 2,08 //2 ( 1,05 //2), 16
1,75 //2 ( 0,88 //2). ?

9 1)1,052 + (16 1) 0,882
(
2
= 0,89,
s =
9 + 16 2

2,08 1,75
= 0,84.
0,89 0,89
+
9
16
= 9 + 16 2 = 23.
t 5% 2,069, . ,
. , ?
. 6.
t=

, . , F = t2.
n X 1
X 2 s1 s2.
, F
. , :
*

,
.

100

1 2
s1 + s22 ).
(
2

:
2
s
=

sX =

(X

X ) + (X2 X )
2

2 1

s X2 = ( X 1 X ) + ( X 2 X ) ,
2

X :
1
X = ( X 1 + X 2 ).
2
X s X2 :
2

1
1

s X2 = X 1 ( X 1 + X 2 ) + X 2 ( X 1 + X 2 ) =
2
2

1
1
1
1
= X1 X 2 + X 2 X1 .
2 2
2
2
,
( b)2 = (b )2.
2

1
1
1
1

s X2 = X 1 X 2 + X 1 X 2 =
2
2
2
2

2
1
1

= 2 ( X 1 X 2 ) = ( X 1 X 2 ) .
2
2

,
2
s
= ns X2 =

2
n
X1 X 2 ) .
(
2

101

2
n
2
X1 X 2 )
2
(
X
X

(
)
s
1
2
F= 2 =2
=
=
1 2
s12 s22
s
s1 + s22 )
(
+
2
n n
2

X X2
.
= 1
s2 s2
1
2
+

n n
, t. ,
F = t2.
F
, 2 1 = 1.
, 2(n 1).
.
, ,
. ,
. 3.

.
( . . 4.1)
.
.
.
. , .

102

3 : , . t
P < 0,05. , 5%.
: 5%.
. 5% .
5%. .
5% . 5%
. , 5%, .

P = 1 (1 0,05 ) ,
k

k .

P = 0, 05k ,

,
.
,
15%.

6.
0,05
0,05, 6 0,05 = 0,30.
, 5% ,
30%.
. .
2 ,

103

. 2.6.

. , .
,
.
. . 4.6
.
. - .
t 2,39, 0,93 1,34. 2 10 2(10 1) = 18. 4.1 , 5%
t 2,101.
, ,
,
, , .
. ?
, ? ,
.

F = 2,74. = m 1 = 3 1 = 2 =
m (n 1) = 3 (10 1) = 27. F 5%
3,35, .
,
.
:

.

104

4
45

40

35

30

25

. 4.6. .
- . , - (
).

,
.
,
, ,
.

.
, , .
, . -

105

. ,
.
.
, ,
. ,
.
, ,
,
*. .

, 5% , , ,
5%, 3 5 = 15%. , k
,
, k
. :

< k ,
.
, . ,
,
/k . , 0,05/3 = 1,7%.
*


.
. W. Broun, Jr., M. Hollander. Statistics: a
biomedical introduction. Wiley, NewYork, 1977, chap. 10. Analysis of Ksamples problems.

106

, . 8, *. ,
- ( ).
, , .
, , .

t=

X1 X 2

s2 s2
+
n1 n2

s2 .
2
s
(. 3), :

t=

X1 X 2
2
s

n1

2
s

n2

t=

X1 X 2
2
2 s

n
= m(n 1). m
2,
*

,
. 6.

107

2(n 1) t .
.
,
. ,
? ? . ,
, .
2
s = 3,95.
m = 3, n = 26. , = m(n 1) = 3(26 1) = 75. (
, 2(n 1) = 2(26 1) = 50). .
:

t=

X 2 X1
2

2s

10,1 11,5
= 2,54,
2 3,95
26

n
:
t=

X 3 X1
2

2s

9,1 11,5
= 4,35,
2 3,95
26

n
:
t=

X2 X3
2

2s

10,1 9,1
= 1,81.
2 3,95
26

n
3 , -

108

0,05/3, 0,017. 4.1


*, 75
2,45.
, ,
,
.
-**


.
; , . .
. , , :

q=

XA XB
2

1
1
+
2 n A nB

, = 0,017 .
( 0,01) . 1
2, t1 t2
t = t1 + (t2 t1 )

( 1 ) ,
( 2 1 )

t a.
** ,
. .

109

2
X A X B , s

, nA nB .
q (. 4.3). (
, ) = N m ( N , m
) l, . .
j- i- , l = j i + 1. , 4- 1-
l = 4 1 + 1 = 4,
2- 1- l = 2 1 + 1 = 2.
-
, . .
1.
( 1 m), , m-e 1-, m- 2-, 3-
m 1-. (m 1-) 1-, 2- m 2-.
. , 4 : 4 1, 4 2,
4 3, 3 1, 3 2, 2 1.
2. , .
- ,
. ,
3- 1- , 3-
2-, 2- 1-.

.
-
.
11,5 10,1 9,1.
9,1, 10,1, 11,5 ( ) X 1, X 2, X 3 .
2
s
= 3,95, -

110

4.3. q = 0,05
l
5
6
7
37,08 40,41
43,12
10,88 11,74
12,44
7,502 8,037
8,478
6,287 6,707
7,053
5,673 6,033
6,330

1
2
3
4
5

2
17,97
6,085
4,501
3,927
3,635

3
26,98
8,331
5,910
5,040
4,602

4
32,82
9,798
6,825
5,757
5,218

6
7
8
9
10

3,461
3,344
3,261
3,199
3,151

4,339
4,165
4,041
3,949
3,877

4,896
4,681
4,529
4,415
4,327

5,305
5,060
4,886
4,756
4,654

5,628
5,359
5,167
5,024
4,912

11
12
13
14
15

3,113
3,082
3,055
3,033
3,014

3,82
3,773
3,735
3,702
3,674

4,256
4,199
4,151
4,111
4,076

4,574
4,508
4,453
4,407
4,367

16
17
18
19
20

2,998
2,984
2,971
2,960
2,950

3,649
3,628
3,609
3,593
3,578

4,046
4,020
3,997
3,977
3,958

24
30
40
60
120

2,919
2,888
2,858
2,829
2,800
2,772

3,532
3,486
3,442
3,399
3,356
3,314

3,901
3,845
3,791
3,737
3,685
3,633

8
45,40
13,03
8,853
7,347
6,582

9
47,36
13,54
9,177
7,602
6,802

10
49,07
13,99
9,462
7,826
6,995

5,895
5,606
5,399
5,244
5,124

6,122
5,815
5,597
5,432
5,305

6,319
5,998
5,767
5,595
5,461

6,493
6,158
5,918
5,739
5,599

4,823
4,751
4,690
4,639
4,595

5,028
4,950
4,885
4,829
4,782

5,202
5,119
5,049
4,990
4,940

5,353
5,265
5,192
5,131
5,077

5,487
5,395
5,318
5,254
5,198

4,333
4,303
4,277
4,253
4,232

4,557
4,524
4,495
4,469
4,445

4,741
4,705
4,673
4,645
4,620

4,897
4,858
4,824
4,794
4,768

5,031
4,991
4,956
4,924
4,896

5,15
5,108
5,071
5,038
5,008

4,166
4,102
4,039
3,977
3,917
3,858

4,373
4,302
4,232
4,163
4,096
4,030

4,541
4,464
4,389
4,314
4,241
4,170

4,684
4,602
4,521
4,441
4,363
4,286

4,807
4,720
4,635
4,550
4,468
4,387

4,915
4,824
4,735
4,646
4,560
4,474

n = 75, 26 . .
X 3 X 1 . :

q=

X 3 X1
2

11, 5 9, 1
= 6, 157.
3, 95 1
1
+

2 26 26

1
1
+
2 n3 n1
l = 3 1 + 1 = 3.
4. , = 0,05
= 75 l = 3

111

4.3. q = 0,01
l
5
6
7
185,6 202,2
215,8
24,72 26,63
28,2
13,33 14,24
15
9,958 10,58
11,1
8,421 8,913
9,321

1
2
3
4
5

2
90,03
14,04
8,261
6,512
5,702

3
135
19,02
10,62
8,12
6,976

4
164,3
22,29
12,17
9,173
7,804

6
7
8
9
10

5,243
4,949
4,746
4,596
4,482

6,331
5,919
5,635
5,428
5,27

7,033
6,543
6,204
5,957
5,769

7,556
7,005
6,625
6,348
6,136

7,973
7,373
6,96
6,658
6,428

11
12
13
14
15

4,392
4,32
4,26
4,21
4,168

5,146
5,046
4,964
4,895
4,836

5,621
5,502
5,404
5,322
5,252

5,97
5,836
5,727
5,634
5,556

16
17
18
19
20

4,131
4,099
4,071
4,046
4,024

4,786
4,742
4,703
4,67
4,639

5,192
5,14
5,094
5,054
5,018

24
30
40
60
120

3,956
3,889
3,825
3,762
3,702
3,643

4,546
4,455
4,367
4,282
4,2
4,12

4,907
4,799
4,696
4,595
4,497
4,403

8
227,2
29,53
15,64
11,55
9,669

9
237
30,68
16,2
11,93
9,972

10
245,6
31,69
16,69
12,27
10,24

8,318
7,679
7,237
6,915
6,669

8,613
7,939
7,474
7,134
6,875

8,869
8,166
7,681
7,325
7,055

9,097
8,368
7,863
7,495
7,213

6,247
6,101
5,981
5,881
5,796

6,476
6,321
6,192
6,085
5,994

6,672
6,507
6,372
6,258
6,162

6,842
6,67
6,528
6,409
6,309

6,992
6,814
6,667
6,543
6,439

5,489
5,43
5,379
5,334
5,294

5,722
5,659
5,603
5,554
5,51

5,915
5,847
5,788
5,735
5,688

6,079
6,007
5,944
5,889
5,839

6,222
6,147
6,081
6,022
5,97

6,349
6,27
6,201
6,141
6,087

5,168
5,048
4,931
4,818
4,709
4,603

5,374
5,242
5,114
4,991
4,872
4,757

5,542
5,401
5,265
5,133
5,005
4,882

5,685
5,536
5,392
5,253
5,118
4,987

5,809
5,653
5,502
5,356
5,214
5,078

5,919
5,756
5,559
5,447
5,299
5,157

H. I. rt. Order statistics and their use in testing and estimation. Vol. 1: Tests based on
range and studentized range of samples from a normal population. U.S. Government Printing
Office, Washington, D.C., 1970.

q 3,385, .
, .
X 3 X 2 .

q=

X3 X2
2
s
1
1
+
2 n3 n2

11, 5 10, 1
= 3, 592.
3, 95 1
1
+

2 26 26

112

, , l = 3 2 + 1 = 2.
4.3 q = 2,822. .
.
X 2 X 1 :

q=

X 2 X1
2

10, 1 9, 1
= 2, 566.
3, 95 1
1
+

2 26 26

1
1
+
2 n2 n1
, l = 2 1 + 1 = 2 ,
, .
, ,
.

.

-
. - q l.
l m, , q . -
.

l m = 3. 3,385 .

-.
. , .
q, ,
-.

113


, , . , , , ,
. .

*

,
. ,

( , ): , ,
. ( ) -
. . , .
. ,
.


.
.
, k
*

, .
.

5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
24
30
40
60
120

2
2,57
2,45
2,36
2,31
2,26
2,23
2,20
2,18
2,16
2,14
2,13
2,12
2,11
2,10
2,09
2,09
2,06
2,04
2,02
2,00
1,98
1,96

3
3,03
2,86
2,75
2,67
2,61
2,57
2,53
2,50
2,48
2,46
2,44
2,42
2,41
2,40
2,39
2,38
2,35
2,32
2,29
2,27
2,24
2,21

4
3,29
3,10
2,97
2,88
2,81
2,76
2,72
2,68
2,65
2,63
2,61
2,59
2,58
2,56
2,55
2,54
2,51
2,47
2,44
2,41
2,38
2,35

5
3,48
3,26
3,12
3,02
2,95
2,89
2,84
2,81
2,78
2,75
2,73
2,71
2,69
2,68
2,66
2,65
2,61
2,58
2,54
2,51
2,47
2,44

6
3,62
3,39
3,24
3,13
3,05
2,99
2,94
2,90
2,87
2,84
2,82
2,80
2,78
2,76
2,75
2,73
2,70
2,66
2,62
2,58
2,55
2,51

7
3,73
3,49
3,33
3,22
3,14
3,07
3,02
2,98
2,94
2,91
2,89
2,87
2,85
2,83
2,81
2,80
2,76
2,72
2,68
2,64
2,60
2,57

8
3,82
3,57
3,41
3,29
3,20
3,14
3,08
3,04
3,00
2,97
2,95
2,92
2,90
2,89
2,87
2,86
2,81
2,77
2,73
2,69
2,65
2,61

9
3,90
3,64
3,47
3,35
3,26
3,19
3,14
3,09
3,06
3,02
3,00
2,97
2,95
2,94
2,92
2,90
2,86
2,82
2,77
2,73
2,69
2,65

4.4. q = 0,05
10
3,97
3,71
3,53
3,41
3,32
3,24
3,19
3,14
3,10
3,07
3,04
3,02
3,00
2,98
2,96
2,95
2,90
2,86
2,81
2,77
2,73
2,69

11
4,03
3,76
3,58
3,46
3,36
3,29
3,23
3,18
3,14
3,11
3,08
3,06
3,03
3,01
3,00
2,98
2,94
2,89
2,85
2,80
2,76
2,72

12
4,09
3,81
3,63
3,50
3,40
3,33
3,27
3,22
3,18
3,14
3,12
3,09
3,07
3,05
3,03
3,02
2,97
2,92
2,87
2,83
2,79
2,74

13
4,14
3,86
3,67
3,54
3,44
3,36
3,30
3,25
3,21
3,18
3,15
3,12
3,10
3,08
3,06
3,05
3,00
2,95
2,90
2,86
2,81
2,77

16
4,26
3,97
3,78
3,64
3,53
3,45
3,39
3,34
3,29
3,26
3,23
3,20
3,18
3,16
3,14
3,12
3,07
3,02
2,97
2,92
2,87
2,83

21
4,42
4,11
3,91
3,76
3,65
3,57
3,50
3,45
3,40
3,36
3,33
3,30
3,27
3,25
3,23
3,22
3,16
3,11
3,06
3,00
2,95
2,91

114

2
4,03
3,71
3,50
3,36
3,25
3,17
3,11
3,05
3,01
2,98
2,95
2,92
2,90
2,88
2,86
2,85
2,80
2,75
2,70
2,66
2,62
2,58

3
4,63
4,21
3,95
3,77
3,63
3,53
3,45
3,39
3,33
3,29
3,25
3,22
3,19
3,17
3,15
3,13
3,07
3,01
2,95
2,90
2,85
2,79

4
4,98
4,51
4,21
4,00
3,85
3,74
3,65
3,58
3,52
3,47
3,43
3,39
3,36
3,33
3,31
3,29
3,22
3,15
3,09
3,03
2,97
2,92

5
5,22
4,71
4,39
4,17
4,01
3,88
3,79
3,71
3,65
3,59
3,55
3,51
3,47
3,44
3,42
3,40
3,32
3,25
3,19
3,12
3,06
3,00

6
5,41
4,87
4,53
4,29
4,12
3,99
3,89
3,81
3,74
3,69
3,64
3,60
3,56
3,53
3,50
3,48
3,40
3,33
3,26
3,19
3,12
3,06

l
7
8
9
5,56
5,69
5,80
5,00
5,10
5,20
4,64
4,74
4,82
4,40
4,48
4,56
4,22
4,30
4,37
4,08
4,16
4,22
3,98
4,05
4,11
3,89
3,96
4,02
3,82
3,89
3,94
3,76
3,83
3,88
3,71
3,78
3,83
3,67
3,73
3,78
3,63
3,69
3,74
3,60
3,66
3,71
3,57
3,63
3,68
3,55
3,60
3,65
3,47
3,52
3,57
3,39
3,44
3,49
3,32
3,37
3,41
3,25
3,29
3,33
3,18
3,22
3,26
3,11
3,15
3,19
10
5,89
5,28
4,89
4,62
4,43
4,28
4,16
4,07
3,99
3,93
3,88
3,83
3,79
3,75
3,72
3,69
3,61
3,52
3,44
3,37
3,29
3,22

. W, Dunnett. New tables for multiple comparisons with a control. Biometrics, 20:482491, 1964.

5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
24
30
40
60
120

4.4. q = 0,01
11
5,98
5,35
4,95
4,68
4,48
4,33
4,21
4,12
4,04
3,97
3,92
3,87
3,83
3,79
3,76
3,73
3,64
3,56
3,48
3,40
3,32
3,25

12
6,05
5,41
5,01
4,73
4,53
4,37
4,25
4,16
4,08
4,01
3,95
3,91
3,86
3,83
3,79
3,77
3,68
3,59
3,51
3,42
3,35
3,27

13
6,12
5,47
5,06
4,78
4,57
4,42
4,29
4,19
4,11
4,05
3,99
3,94
3,90
3,86
3,83
3,80
3,70
3,62
3,53
3,45
3,37
3,29

16
6,30
5,62
5,19
4,90
4,68
4,52
4,30
4,29
4,20
4,13
4,07
4,02
3,98
3,94
3,90
3,87
3,78
3,69
3,60
3,51
3,43
3,35

21
6,52
5,81
5,36
5,05
4,82
4,65
4,52
4,41
4,32
4,24
4,18
4,13
4,08
4,04
4,00
3,97
3,87
3,78
3,68
3,59
3,51
2,42
115

116

m 1 = /k. . . k 2 ( 3
).
0,05 , 0,05/2 = 0,025
( 0,05/3 = 0,017). 75; t = 2,31 (
2,45). l
2,54 4,35
. , . , . , ,
t . ,
.

.

q =

X X A

1
1
2
s
+

n n A
,
.
(. 4.4).
.
.
. l

117

. : = N m.
. :

q =

X X 1

11, 5 9, 1
= 4, 35.
1
1

3, 95
+

26 26

1
2 1
+
s

n n1
, l = 3. 75. 4.4 0,05. 2,28.
. .

q =

X X 2

11, 5 10, 1
= 2, 54.
1
1

3, 95
+

26 26

1
2 1
+
s

n n2
, q - 2,28. .
.
, -
, , .
, , -
, t.

. . ,

118

, . : ,

. , . , ?
, , .
F, t, q q.
, .
, , . ?
, , . .
,
.
, .
, - .
( ), , , , 5% .
. ,
, ,
5%. < 0,05. , ,
( 5% ). , . ,
, , . , 5%.
.

119

,

.
-.
.
, , . , . , , . , . I
,
. P. . II . P , . 6.

4.1. .
(9 ) (16 ) . .
4.2. , ?
4.2. ,
.
,
. (
) , . . . (S. L.
Hale, . J. Alker, S. H. Rezkalla et al. Nifedipine protects the heart
from the acute deleterious effects of cocaine if administered before
but not after cocaine. Circulation, 83:14371443, 1991) , ,

120

. , . . .
, . .

156
73
171
81
133
103
102
88
129
130
150
106
120
106
110
111
112
122
130
108
105
99
?
4.3. . .
. ,
?
,

2,5
2,5
2,2
1,7
2,6
1,5
2,0
2,5
2,1
1,4
1,8
1,9
2,4
2,3
2,3
2,0
2,7
2,6
2,7
2,3
1,9
2,2

121

4.4. 3.1 3.5 .


4.5. 3.2 , ,
. , , .
. ,
?
4.6. 3.2,
,
. .
4.7. 3.3, , ()
, . , .
4.8. 3.3
. .
4.9. 3.4, .
4.10. 3.7 . .
4.11. 4.10, . 4.10
, .
4.12. 3.6 ,

. ?

, , . .
,
. . , , ,
. , ,
.
. , , ,
. , , . . , .
, ,

123

. , ,
.
. . , .
, , . . 8 10, . . . 3.
, -
. ,
? 61 , , 8, 13,1%.
10 67, 14,9%. (
. 4 , ).
1% ,
. ,
,
?
, , . , . .

. 2 , . ,
, 50
, 150 (. 5.1).
? ,
,
. p = 50/200 = 0,25 p = 150/200 = 0,75.

124

. 5.1. 200 150 , 50 . , , , 50/200


= 0,25, 25%.

, p + p = 1. , , p = 1 p.
, p, p. ,
, ,

, 1
. , p ,
. ,
.
X, 1 0 . X

1+1+ +1+ 0 + 0 + + 0
=
N
200
50 1 + 150 0 50
=
=
= 0,25.
200
200

,
.
. N .
- ,

125

N M . X: , ,
1, , ,
0. X

M 1 + ( N M ) 0

M
= p,
N
N
N
,
.
, . , ,
, 0
1. . 5.2 200
. (5.2) . . . 5.2 , . . 5.2
. .
, .

( X )

,
N
X = 1,
N X = 0. = . ,

(1 p )

+ + (1 p ) + ( 0 p ) + + ( 0 p )
2

N
M (1 p ) + ( N M ) p 2
2

M
M
2
(1 p ) + 1 p 2 .
N
N

M N = p ,

= p (1 p ) + (1 p ) p 2 = p (1 p ) + p 2 (1 p ),
, ,
2

= p (1 p ).

126

. 5.2. , ? ,
, , .
200 . . . , , = 0. . 10 . , , = 0,2. .
: .
, = 0,5.

127

. 5.3. .
0 1, = 0. = 0,5, , = 0,5

.
. . 5.3 .

. 5.2:
= 0,5 0 0 1.

. , .

,
. . , . ,
. 2, .

128

. 5.4. . , 150 50 , 10 . 5 5
, . .
,
. p = 5/10 = 0,5.

, 200
10.
. 5.4. , . . 5.4
, , . ,
. ,
, , , 50%.
,
. 5.5.
30, 30, 10, 20%.
, ( p ) , . -

129

. 5.5. 4 . : 30, 30, 10 20%.

, p , 10 . ( 200 106 ). . 5.6 p ,


. 5.4 5.5 20
. 25
30%.
25%.
. ,

130

. 5.6. ,
. 5.4 . 5.5. 20 .
p . .

p .
14%,

,
n
p , p =

, n . =

p =

p (1 p ),

p (1 p )

.
n

p , :
s p =

p (1 p )

.
n
(. . 2) ,
p
, p . , 0 1,
. ? , -

131

, np n (1 p ) 5*. ,
95%
. ,
95% ,
2 s p p .

. ,
13,1% ( 61 ),
14,9% ( 67 ).

s p =

0,131(1 0,131)

61

s p =

= 0,043 = 4,3%,

0,149 (1 0,149 )

= 0,044 = 4, 4%.
67
, 2%,
, -, .
, ,
. ,
. .

.
.
.
.
*

, .
. J. H. Zar. Biostatistical analysis, 2nd
ed. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N. J., 1984.

132


.

.
.

t.

:
t=

p . .
,
.
z, t:
z=

p1 p2 .
p , ,

s p1 p 2 = s 2p1 + s 2p 2 .

z=

p1 p 2
p p 2
= 1
.
s p1 p 2
s 2p1 + s 2p 2

n1 n2 ,

p1 (1 p1 )

s p1 =

n1

s p 2 =

p 2 (1 p 2 )
n2

133

z=

p1 p 2
p1 (1 p1 ) p 2 (1 p 2 )
+
n1
n2

, z. (
= 0 = 1 . . 6.4). z . *.
, . z.
p1 = m1/n1 p2 = m2/n2
p, , ,

m1 + m2
.
n1 + n2

p =

s p =

p (1 p ).

s p1 p 2 =
*

s 2p
n1

s 2p
n2

1 1
p (1 p ) + .
n1 n2

, n p n(1 p ) 5.
, z ,
.
.

134


z, :

z=

p1 p 2

.
1 1
p (1 p ) +
n1 n2
,
z .
, . , t , z
.
z (. 2.5). , , z . 4.1. 5%
1,96, 1% 2,58.


z. P ,
.
, z ,
. z
. z
:

1 1 1
p1 p 2 +
2 n1 n2
z=
.
1 1
p (1 p ) +
n1 n2
z,
.

135


, ,
. . ,
, .
, .
,
.
, (1- ) 8 61 (13,1%), (2- )
10 67 (14,9%).
8 + 10
= 0,141.
61 + 67
n p
n1 p1 = 61 0,141 = 8,6 n2 p2 = 67 0,149 = 9,4.
5*, z. :
p =

1 1 1
p1 p 2 +
2 n1 n2
z=
=
1 1
p1 (1 p1 ) +
n1 n2
1 1
1
0,131 0,149 +
2 61 67
=
= 0,04.
1
1
0,141(1 0,141) +
61 67
. 1,96 *

5 n(1 p) , p < 0,5, n(1 p) > n p.

136

5% . ,
-, , .
: ,
. ,
.
- , ,
, , .

.
,
, .
, , ,
,
, , . ,

,
. ,
, , , .
, , ,
, .
, .
. , ,
,
,
. , , , , . , , , , .

137


,
.
, . :
,
. , . ;
. . ,
. , . ,
. ,
, . .*
, (160 /). . ,
,
: 1- , 2- . , ,
, .
( ) ,
, . ,
24. , .
B 1- 18 25 ,
2- 6 19.
*

. R. Harter, J. W. Burch, P. W. Majerus, N. Stanford, J. A. Delmez, . .


Anderson, . A. Weerts. Prevention of thrombosis in patients in hemodialysis
by low-dose aspirin. N. Engl. J. Med., 301:577579, 1979.

138

, ?
,
:
p1 =

18
= 0, 72,
25

6
= 0,32.
19
z: n p n(1 p) :
n1 p1= 18, n1(1 p1) = 7

n2 p2 = 6, n2(1 p2) = 13.


, 5, z .

p 2 =

p =

6 + 18
= 0,55.
19 + 25

s p1 p 2 =

1 1
1 1
p (1 p ) + = 0,55 (1 0,55 ) + = 0,15.
25 19
n1 n2

1 1
1
p1 p 2 +
2 25 19 0,72 0,32 0,05
=
= 2,33.
z=
s p1 p 2
0,15
. 4.1 , 2% z 2,3263, , .
.

139

, ( ) 2%.
: 2

,
, , ( , ). , ,
.
,
.
. ,
, z,
.
. , .
(. 5.1).
. :
() ();
, . 22.
,
.
.
.
. 5.2. ,
, . , ,
.
. 5.1 . . -

140

5.1.

18
7

6
13
, , . 5.1 5.2 , .
? 25
, 19. 24 44
, 54,55% 20
44, 45,45% .
, .
54,55% . , 54,55% 25
19, 13,64 10,36. .

45,45% 25, 11,36
45,45% 19, 8,64. ,

.
. 5.1 5.2.
. ,
, , . ,
, , ,
F, t z.
5.2. :


13,64
11,36
25
10,36
8,64
19

24
20
44

141

5.3.

53
8
61

57
10
67

110
18
128
,
, .
. 5.3. , . 5.1. . 5.4
. 5.2 , , ,
. 128 110,
85,94%.

85,94% 61, 52,42 85,94% 67,
57,58.
. 5.3 5.4. , . , . .
2 22
2 ( -) ,
, , . .
-, , ,
. 5.4.
:

52,42
57,58
110

8,58
9,42
18

61
67
128

142


,
. -
, , , , .
2 :

2 =

(O E )2
E

,
. . ,
, 2. . , -,
, -, .
2 . .
5.1 , . 5.2 .

=
2

(O E)2

=
E
(18 13, 64)2 (7 11, 36)2 (6 10, 36)2 (13 8, 64)2
=
+
+
+
= 7,10.
13, 64
11, 36
10, 36
8, 64

? (. 5.3 5.4):

2 =

(53 52, 42)2 (8 8, 58)2 (57 57, 58)2 (10 9, 42)2


52, 42

8, 58

57, 58

9, 42

= 0, 09.

2 : 7,10 0,09 , , , . 5.1 5.2 5.3 5.4.


2, -

143

. 5.7. 2 1 . 5% .

z, . , 22 2 = z2.
2
. . 5.7
2 22 , .
2 3,84 5% . , 3,84 5% .
7,10, . ,
. 5.3 .

144

, , 2 .
.
-
. , ,
.
2 , 5*. z.
2 ,
( ) ( ). :
= (r 1)(c 1),
r , . 22 = (2 l)(2 l) = l. 2
. 5.7.
2 22 (
1 ) ( z). ,
2 , 2 . ,
. ,
:

O E 1

2
2 =
.
E
, = 1,
22.
(. 5.1 5.2):
*
.

145

18 13, 64 1 7 11, 36 1

2 +
2 +
2 =
13, 64
11, 36
6 10, 36 1 13 8, 64 1

2
2 5 57

+
= , .
10, 36
8, 64
, 2
7,10. 2 6,635 1% , - 5,024 2,5%
.
2
, , . , z .
. 3 ,
*. ? . 5.5 . ,
?
165 69 ( 42%)
, 96 ( 58%) .
5.5.

14

46

69
*


40
54
14
23
42
48
96
165

, .
.

146

5.6. :

22,58
31,48
54
9,62
13,38
23

36,80
51,20
88

69
96
165
,
42% . . 5.6 . ?
2:

2 =
=

(14 22, 58 )2
22, 58

(14 13, 38 )2
13, 38

+
+

( 40 31, 42 )2
31, 42

( 46 36, 80 )2
36, 80

+
+

(9 9, 62 )2
9, 62

( 42 51, 20 )2
51, 20

= 9, 63.

,
, = (3 1)(2 1) = 2.
, ,
. 5.7 2 9,21
1% . . , 0,01
. , , , ,
()
.
, 2.
.
.

,
.
,
,

147

,

, .
22,
, . 5.7, 2.
.
, 22
2 ,
5. ? 2 ,
1 5 20%. 2 .
, .
. , .


, , ,
.
, ,
. . , . , . 4.
.
. 5.5, , ,
. .
, -

148

5.7. 2

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40

0,50
0,455
1,386
2,366
3,357
4,351
5,348
6,346
7,344
8,343
9,342
10,341
11,340
12,340
13,339
14,339
15,338
16,338
17,338
18,338
19,337
20,337
21,337
22,337
23,337
24,337
25,336
26,336
27,336
28,336
29,336
30,336
31,336
32,336
33,336
34,336
35,336
36,336
37,335
38,335
39,335

0,25
1,323
2,773
4,108
5,385
6,626
7,841
9,037
10,219
11,389
12,549
13,701
14,845
15,984
17,117
18,245
19,369
20,489
21,605
22,718
23,828
24,935
26,039
27,141
28,241
29,339
30,435
31,528
32,020
33,711
34,800
35,887
36,973
38,058
39,141
40,223
41,304
42,383
43,462
44,539
45,616


0,10
0,05
0,025
2,706
3,841
5,024
4,605
5,991
7,378
6,251
7,815
9,348
7,779
9,488 11,143
9,236 11,070 12,833
10,645 12,592 14,449
12,017 14,067 16,013
13,362 15,507 17,535
14,684 16,919 19,023
15,987 18,307 20,483
17,275 19,675 21,920
18,549 21,026 23,337
19,812 22,362 24,736
21,064 23,685 26,119
22,307 24,996 27,488
23,542 26,296 28,845
24,769 27,587 30,191
25,989 28,869 31,526
27,204 30,144 32,852
28,412 31,410 34,170
29,615 32,671 35,479
30,813 33,924 36,781
32,007 35,172 38,076
33,196 36,415 39,364
34,382 37,652 40,646
35,563 38,885 41,923
36,741 40,113 43,195
37,916 41,337 44,461
39,087 42,557 45,722
40,256 43,773 46,979
41,422 44,985 48,232
42,585 46,194 49,480
43,745 47,400 50,725
44,903 48,602 51,966
46,059 49,802 53,203
47,212 50,998 54,437
48,363 52,192 55,668
49,513 53,384 56,896
50,660 54,572 58,120
51,805 55,758 59,342

0,01
6,635
9,210
11,345
13,277
15,086
16,812
18,475
20,090
21,666
23,209
24,725
26,217
27,688
29,141
30,578
32,000
33,409
34,805
36,191
37,566
38,932
40,289
41,638
42,980
44,314
45,642
46,963
48,278
49,588
50,892
52,191
53,486
54,776
56,061
57,342
58,619
59,893
61,162
62,428
63,691

0,005
7,879
10,597
12,838
14,860
16,750
18,548
20,278
21,955
23,589
25,188
26,757
28,300
29,819
31,319
32,801
34,267
35,718
37,156
38,582
39,997
41,401
42,796
44,181
45,559
46,928
48,290
49,645
50,993
52,336
53,672
55,003
56,328
57,648
58,964
60,275
61,581
62,883
64,181
65,476
66,766

0,001
10,828
13,816
16,266
18,467
20,515
22,458
24,322
26,124
27,877
29,588
31,264
32,909
34,528
36,123
37,697
39,252
40,790
42,312
43,820
45,315
46,797
48,268
49,728
51,179
52,620
54,052
55,476
56,892
58,301
59,703
61,098
62,487
63,870
65,247
66,619
67,985
69,346
70,703
72,055
73,402

149

5.7.

41
42
43
44
45
46
47
48
49
50

0,50
40,335
41,335
42,335
43,335
44,335
45,335
46,335
47,335
48,335
49,335

0,25
46,692
47,766
48,840
49,913
50,985
52,056
53,127
54,196
55,265
56,334


0,10
0,05
0,025
52,949 56,942 60,561
54,090 58,124 61,777
55,230 59,304 62,990
56,369 60,481 64,201
57,505 61,656 65,410
58,641 62,830 66,617
59,774 64,001 67,821
60,907 65,171 69,023
62,038 66,339 70,222
63,167 67,505 71,420

0,01
64,950
66,206
67,459
68,710
69,957
71,201
72,443
73,683
74,919
76,154

0,005
68,053
69,336
70,616
71,893
73,166
74,437
75,704
76,969
78,231
79,490

0,001
74,745
76,084
77,419
78,750
80,077
81,400
82,720
84,037
85,351
86,661

J. H. Zar, Biostatistical Analysis, 2d ed, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J., 1984.

.
,
. . 5.8 ; .
22. 2 :
2

O E 1

2 =
2 =
E
2
2
9 11, 40 1
14 11, 60 1

2 +
2 +
=
11, 49
11, 60
2

46 43, 60 1
42 44, 40 1

2 +
2 = 0, 79.
+
43, 60
44, 40
.
. ,
. (. 5.9). 2 7,39,

150

5.8. ( )

9(11,40)

46(43,60)

55


14(11,60)
42(44,40)
56

23
88
111

5.8. ( )

14(22,58)
40(30,42)
54
55(46,42)
56(64,58)
111

69
96
165
6,63,
0,01.
, ,
. ,
2. 20,01 = 0,02. , 0,02
, , , .

2 22,
5.
, 2 . .

, , , .
, .

151

5.10. ,


O11
O12
R1
O21
O22
R2

C1
C2
N

R1 ! R2 ! C1 ! C2 !
N!
,
P=
O11 ! O12 ! O21 ! O22 !
R1 R2 ( ,
), 1 2 ( ). O11, O12, O21 O22
, N (. 5.10). , , *. ,
,
. , (
), . P .
2, -
. , ,
. P. , , . . 5.11 , - .** , ,
*


n! = n (n l) (n 2) 2 1. , 4! = 4 3 2 1 = 24.
.
** W. . McKinney, M. J. Young, . Harta, . . Lee. The inexact use of Fichers
exact test in six major medical journals. JAMA, 261:34303433, 1989

152

5.11.



New England Journal of Medicine 1
8
Lancet
10
4

11
12

9
14
23

. , 2 .
.
, . 5.11
9 !14 !11 !12 !
23 !
P=
= 0, 00666.
1 ! 8 ! 10 ! 4 !
.
(
) 1. ,
. . 5.12.

9 !14 !11 !12 !


23 !
P=
= 0, 00027.
0 ! 9 ! 11 ! 3 !
(, ,
,
).
, . =
= 0,00666 + 0,00027 = 0,00695.

153

5.12.


New England Journal of Medicine 0
9
Lancet
11
3

11
12

9
14
23


.
,
. ,
1, . (. 5.13). (0,00666), 0,00242 0,00007.
, = 0,00666 + 0,00027 +
+ 0,00242 + 0,00007 = 0,00944. . , New England Journal of Medicine Lancet
( = 0,009). ,
.
, , . P, , .
.
.
.

154

5.13.
7
5
12
P = 0,05330

9
14
23

9
14
23

6
5
11

3
9
12
P = 0,12438

9
14
23

7
4
11

2
10
12
P = 0,02665

9
14
23

2
9
11

3
8
11

4
7
11

5
7
12
P = 0,31983

9
14
23

8
3
11

1
11
12
P = 0,00242

9
14
23

5
6
11

4
8
12
P = 0,27985

9
14
23

9
2
11

0
12
12
P = 0,00007

9
14
23

6
6
12
P = 0,18657


, , .
.

, .
, , . ,
, ,
.
. , , .

155

5.1. . (. Bishop. High frequency neural modulation in


dentistry. J. Am. Dent. Assoc., 112:176177, 1986) . , ,
. , , . ?



24
3

6
17
5.2. 1 1 .
, ,
.
, , ,
. . . (N. Lewak et al. Sudden infant death
syndrome risk factors: prospective data review. Clin. Pediatr., 18:
404411, 1979) .
19047 , , , 1960 1967 .
1 . 48 .
44 . . 5,14.
,
.
5.3. 48 ? , ?
5.4. . . (R. Fennell et al. Urinary tract infections in
children effect of short course antibiotic therapy on recurrence rate in
children with previous infections. Clin. Pediatr., 19:121124, 1980)
-

156

5.14.


25
29
7301
25 15
11241

1
23
4694
1
11
7339

23
7654

5
4253

36
12987

8
4999

24
5228

10
9595

11
31
10512

11 11
8154
12 % 26
12613

12 % 7
2678

31
12240

9
4323

4
2153
,
44, 18 955.

316 . ( )
. . .

20
7
/
24
21

14
2
? , ?

157

5.5. . . (A. ONeil et al. A waterborn epidemic of


acute infectious non-bacterial gastroenteritis in Alberta, Canada. Can.
J. Public Health, 76:199203, 1985) . , .
. ?

,
1
39
121
1 4
264
258
5
265
146
5.6. , ,
,
. . . (R. Fletcher, S. Fletcher. Clinical
research in general medical journals: 30-year perspective. N. Engl.
J. Med., 301:180183, 1979) 612 ,
Journal of American Medical
Association, Lancet New England Journal of Medicine,
,
. :
1946
1956
1966
1976

151
149
157
155

,

76
71
49
44


24
29
51
56

.
, ,
?

158

5.7. .
, , .
. (W. Fields et al. Joint study of extracranial arterial occlusion,
V: Progress report of prognosis following surgery or nonsurginal
treatment for transient ishemic attacks and cervical carotid artery
lesions. JAMA, 211:19932003, 1970)
.

43
36

53
19
?
5.8.
,
, . , , . .
. (F. Lattanzi et al. Inhibition of dipyndamole-induced ishemia by
antianginal therapy in humans: correlation with exercise
electrocardiography. Circulation, 83:12561262, 1991) ,
. .

+
+

+ +
38
2

14
3

+
+

+ +
21
6

16
14
.

159

5.9. . . (D. Sackett, M. Gent. Controversy in


counting and attributing events in clinical trials. N. Engl. J. Med.,
301:14101412, 1979) ( 5.7). ,
, . 15
(5 , 10
) 1 , . 16 , :

58
36

54
19

?
16 ( 5.7)? ?
5.10. X 10%. Y
1000 , Z 1000 . X Y Z. : X 40%, Y 50%, Z 20%.
,
.
1000 , Y, X
10%, 100 . 50% (50 ) Y, 50
X 40%, 20 .
, 70
Y X.
900 , Y, X, 50%, 450 .
Z ,

160

52 Z X,
Z, , 180 .
,
, .

Y
Z

X
70
52

X
450
180

X Y Z.
Y Z X? ( : D. Mainland. The risk of
fallacious conclusions from autopsy data on the incidence of diseases
with applications to heart disease. Am. Heart J., 45:644654, 1953).

, . (P)
F, t,
q, q, z 2. ,
. , . , . . ,
. , .
.
, , .
* . *

. 3 4; .

162

, . : , .
. , .
,
, .

, , ,
, .
.
.
1200 1400 . . 6.1 200 , . 6.1 .
, , , .
, 10 , 1- , 2- ()
. . 6.1
. 1- 1180 ( 144 ), 2 1400 ( 245 ).
.

1 2
1
s1 + s22 = 1442 + 2452 = 40381 = 2012.
2
2
t
s2 =

t=

X 2 X1
2

s
s
+
n2 n1

1400 1180
2012 2012
+
10
10

= 2,447,

163

. 6.1. . .
200 . , , . .
. 200 . , , . . ; t = 2,447. t 18 (2,101) 5% ,
, , .

164

. 6.2. . , . 6.1, .
. , . t = 1,71, .
, , , .

165

. 6.3. . , 10
t (. .
4.5). 5% 2,1 ( ). , 2,1 5% . . , 200 (. 6.1 ). t . 111 200. ,
55%.

2,101 0,05 2(n 1) = 18.


, . .
, , . 6.2.
1216 1368
. 97 263 , 1/2(972 + 2632) = 1982. t:
t=

1368 1216
1982 1982
+
10
10

= 1, 71,

2,101. ,
, ! ?

166

, , . 4 (. . 4.5).
, . .
6.. t , . , . 6.2, 1027 10 ; . . 6.3. 111 200 t
2,101. ,
( , ) (
) 111/200 = 0,55.
( ). 1 0,55 = 0,45, 45%.
,
.


: .
; . ; , .
. , . ,
. , . : , .
, , -

167

6.1.

-

, 1


( I ),
(
, 1
II ),

, , I .
I
.
; 0,05 (
5%), - , 0,1 0,01.
, ,
, , II
. . , , , 1 .
= 0,45 1 = 0,55,
55%.
, , 6.1.
?

, ,
II , . , . , , I , . ,
, . . 55%. , , -

168

1200
1400 /, 17%?

. , ,
.
,
. ( ),
.
, ,
I, II , . . ,
.
,
,
.
. , .
.
, .
. , .

, . 6.3. , t. , , , (. 6.3).
, , (.
6.3). , , .

169

. 6.4. ,
t. , . . = 0,05, t = 2,101, 55%. . = 0,01, t 2,878 45%.

170

, . . 6.4 .
. 6.3 , , 1027 . t ,
. ,
0,05, = 0,05.
2,101,
t > +2,101 t < 2,101.
, , , t , , 200 . ,
, , 200 .
t, 2,101
( ), 0,55. , 55%;
= 1 0,55 = 0,45, 45%.
. 6.4.
t. = 0,01. t 2,878, 45%. , 5% 1% 55 45%. , II
1 0,45 = 0,55.
, , , () , .

.

, : 1200 1400 , 200 .

171

. 6.5. , t .

= 0,05 , . , , . . . 6.5 t ,
. 5% t,
2,101 +2,101. . 6.5
t ,

172
1,0

0,8

0,6

0,4

0,2

100

200

300

. 6.6.
10 = 0,05. , . 200
0,55.

173

200 ( ). 55% t: 0,55. , . 6.5


t , 100 .
17% t 2,101. ,
0,17. ,
. , . 6.5
400 .
99% t. 0,99:
.
,
, .
, . 6.6,
. ,
.
,
, .
, ,
.


; , , .
, t :

t=

X1 X 2
s2 s2
+
n1 n2

X 1 X 2 , s

174

, n1 n2 . , X 1
X 2 () 1 2. , ,
n1 = n2. t

1 2

1 2
.
2

+
n
n
n
( ) ,
: = 1 2,
t =

t =

n
.
2

2
n
, t
.
.
200 (. . 6.1).
200 400
. . 50 ,
, 4 8
. , , , 500 , 200
0,4 . .
,
, .
( ); = / .


, : . , -

175

. , ,
, , , .
, , , , . (
). .
, . -,
, , , . -,

t =

n
,
2

t n (
).
6.7 . 6.4. ,
, 200 .
10 . 6.7 . , 10, 20 . 20,
= 2(20 1) = 38. 4.1
, t 5% 2,024 ( 10
2,101). ,
. 55, 87%
t . , 10 20 0,55 0,87.
, (. 6.8).

176

. 6.7. . -, , t . -, t.

177

. , , , .
. ,
, ,
.
?
. 6.9 = / = 0,05.
.
, . , ? . 6.9 ( ),
.

. , . , , - , , ,
.
, .
. 6.9 (.
. 6.1). = 0,05.
200 .
200 ?

200
=
= 1.
200
. . 6.9
, 0,55.
=

178

. 6.8. 200 , = 0,05


= 200 . 10 0,55.

179

. . , .

. 4
(. . 4.2) . (,
.) 9 16 .
2,08 //2; 1,75 //2,
16% . , - .
: 25%? s2 = 0,89,
, 0,94 //2.
2,08 //2 0,52 //2.
,

0,52
=
= 0,553.
0,94
, 9. . 6.9 , 0,16.
25% .
.
.
:
, .
, .
, .
-.
=

180

. 6.9. = 0,05 n.

: = /. , . , , = 200 ,
= 200 , = 1. n = 10
0,55. = 0,55 n = 9 0,16.

181

*
, , . : , , . , ?
. :

n
,
2k
, k
, n **. ,
. i, i- ,
=

k 2

k
.
,
= k 1,
,
. . 6.10 = 2,
.
*


.
** .
, .

182

, . , ,
n ,
. n
.
n . n, .
, .

, ,
,
. 3 (. 3.9). , ( = 1).
k = 3; = 2.
n = 26. : = 0,05.
:

1 26
= 1,04.
2 23
= k 1 = 3 1 = 2
= k(n 1) =3(26 1) = 75. . 6.10
, 0,30.
, . , 0,80.
? , n = 26 , . . 6.10 ,
2. n = 26 1.
, ,
. n , c-

183

. 6.10. = 0,05
= 2.
.
E. S. Pearson, H. O. Hartley. Charts for power function for analysis of variance
tests, derived from the non-central F distribution. Biometrika, 38:112130, 1951
.

184

22 = 4 . , , 100 .

1 100
= 2,04
2 23

= k(n 1) = 3(100 1) = 297. . 6.10 ,


0,88, , .
, , , ,
. ? n = 75.

1 75
= 1,77
2 23

= 3(75 1) = 222 . . 6.10 , 0,80.


,
= 0,05 80% , 2 ,
75 .
*

. 6.10 ( )

**. , .
, * .
** 22
. , , 6.6. : A. F Feinstem. Clinical biostatistics. Mosby, St. Louis, 1977.

185

6.2. , 2
p11
p12
R1
p21
p22
R2
p31
p32
R3
C1
2
1,00
. 6.2 , , 32. ij i-
j- , 11
, p12
, . 1.
Ri, j.

( pij RiC j ) ,
N
=

Ri C j
( r 1)(c 1) + 1
2

r , N
. =
= (r 1)( 1),
. 6.10.
, , . , . 6.10
= (r 1)( 1) = . , N:
N=

( r 1)(c 1) + 1

(p

ij

Ri C j )

Ri C j


. ,
, ,

186

. ( . 5, . .
5.5.) , ,
. 6.3. = 0,05, N = 165.

(p

Ri C j )

ij

Ri C j

(0,025 0, 250 0,350 )

0,250 0,350

(0,225 0, 250 0,650 )

0,250 0,650

(0,200 0,300 0,650 )


0,300 0,650

(0,225 0, 450 0,650 )

(0,100 0,300 0,350 )

+
+

0,300 0,350

(0,225 0, 450 0,350 )

0, 450 0,350

0,450 0,650

= 0,114.

165
0,114 = 2,50.
(3 1)( 2 1) + 1

6.10 , = 2,50 = (r 1)( 1) =


= (3 1)(2 1) = 2 = = 0,05 0,98.

, ,
. , , . . ( ). , .
, , -

187

6.3. ,

0,025
0,225
0,250

0,100
0,200
0.300

0,225
0,225
0,450

0,350
0,650
1,00
. :
, .
,
. . , 80%, , .
, .
25%, . , , , .
?

, 4 ., , . ,
I .
, , . ,
, , .
,
. ,
, -

188

. , , ( )
- .
, . ,
, ,
, . , , ( ,
)*.
, . . , , - .
.
.** 71 ***
, 19601977 ., ( < 0,05) . 20%
,
(, . .) 25%
*

. . . . (R. A. Fletcher, S. W. Fletcher. Clinical


research in general medical journals: a 30-year perspective. N. Engl. J. Med.,
301:180183, 1979), , Journal of the
American Medical Association, Lancet New England Journal of Medicine,
1946 1976 . 16
36 .
** J. A. Freiman, . . Chalmers, H. Smith Jr., R. R. Kuebler. The importance of
beta, the type II error and sample size in the design and interpretation of the
randomized controlled trial. N. Engl. J. Med., 299:690694, 1978.
*** Lancet, New England Journal of Medicine, Journal of the
American Medical Association.

189

50%. , , 14 .

., 1990 . 1975 . ,
27%. , , , .,
. , , . , ,
. , .
- , - *? *

:
.
. : .
, : 1)
, 2) 3)
.
, ,
. : -
.

, Sequential analysis W.
J. Dixon, F. J. Massey. Introduction to Statistical Analysis, McGraw-Hill,
New York, 1969.

190


? , .
, ,
.

6.1. . 4.2,
, 50% .
6.2. , , 80% 25%
.
6.3. . 4.2,
25%.
6.4. 3.5
. , ,
, 20%, = 0,05.
?
6.5. , , 20% 90% (
= 0,05).
6.6. , 90% 90 30%.
= 0,05.
(. 6.4).
6.7. 3.2,
0,25 / = 0,05.

191

6.4.
z

( ) z
z
2,5
0,0062
0,9938
2,4
0,0082
0,9918
2,3
0,0107
0,9893
2,2
0,0139
0,9861
2,1
0,0179
0,9821
2,0
0,0228
0,9772
1,9
0,0287
0,9713
1,8
0,0359
0,9641
1,7
0,0446
0,9554
1,6
0,0548
0,9452
1,5
0,0668
0,9332
1,4
0,0808
0,9192
1,3
0,0968
0,9032
1,2
0,1151
0,8849
1,1
0,1357
0,8643
1,0
0,1587
0,8413
0,9
0,1841
0,8159
0,8
0,2119
0,7881
0,7
0,2420
0,7580
0,6
0,2743
0,7267
0,5
0,3085
0,6975
0,4
0,3446
0,6554
0,3
0,3821
0,6179
0,2
0,4207
0,5793
0,1
0,4602
0,5398
0,0
0,5000
0,5000
0,1
0,5398
0,4602
0,2
0,5793
0,4207
0,3
0,6179
0,3821
0,4
0,6554
0,3446
0,5
0,6975
0,3085
0,6
0,7267
0,2743
0,7
0,7580
0,2420

192

6.4.
z
( )
0,8
0,9
1,0
1,1
1,2
1,3
1,4
1,5
1,6
1,7
1,8
1,9
2,0
2,1
2,2
2,3
2,4
2,5

z
0,7881
0,8159
0,8413
0,8643
0,8849
0,9032
0,9192
0,9332
0,9452
0,9554
0,9641
0,9713
0,9772
0,9821
0,9861
0,9893
0,9918
0,9938

z
0,2119
0,1841
0,1587
0,1357
0,1151
0,0968
0,0808
0,0668
0,0548
0,0446
0,0359
0,0287
0,0228
0,0179
0,0139
0,0107
0,0082
0,0062

6.8. 3.3,
5 10 %. = 0,05.
6.9. , , 5 % 80% = 0,05.
6.10. 5.4
. , , , : /
, .

, 5.4? = 0,05.
6.11. , 6.10
80%?


, . , , . , . ,
,
.
: , ,
, .
. ,
,
, . , , -

194

, .
.
, (), . . 2 ,
. , 95%
.
95% .
: , , , ( ).
,
( ) .
, *. .

. 4

.

t, t
.
t, t, ( ,
; , , ). , t=

, . : . J. Rothman. A
show of confidence. N. Engl. J. Med., 299:13621363, 1978.

195

t, .
, , t (
) ,
(. . 4.5). ,
t , (. . 6.3
6.5).
t , t :


.
t=

, , .
:
t=

(X

X 2 ) (1 2 )
s X1 X 2

( ) , t
. t.
1 2,
. t
, , 1 2. ?
100
t t +t. 100(1 )
t t +t. , 95% t t0,05 +t0,05 . ( t, t0,05, . 4.1.)
, 100(1 )
t <

(X

X 2 ) (1 2 )
s X1 X 2

< + t .

196

(X

X 2 ) t s X1 X 2 < 1 2 < ( X 1 X 2 ) + t s X1 X 2 .

,
t
.
1 2. , 95%

(X

X 2 ) t0,05 s X1 X 2 < 1 2 < ( X 1 X 2 ) + t0,05 s X1 X 2 .

95%
.
,
, ,
,
*.

. 6.1 200 (. 6.1 ) (. 6.1).
= 1200,
= 1400 . , = 1400 1200 = 200 .
, ,
. . 6.1 , , , ,
10 . 1180 , , ,
1400 . :

X X = 1400 1180 = 220 .


,
*


. .: J. H. Zar. Biostatistical analysis, 2nd ed,
Prentice-Hall, Englewood Cliff, N. J., 1984, p. 191-192, 195.

197

, , 200 . ,
, ,
220 ,
, .

, ,
, (,
95%).
.
. 245 144 . 10
.
1 2
1
s s2 = 2452 + 1442 = 2012.
2
2

s2 =

s X X =

s2 s2
2012 2012
+
=
+
= 89,9.
n n
10
10

95%
. 4.1 t0,05. n = 10.
= 2(n 1) = 2(10 1) = 18. t0,05 2,101.
95%
:

(X

X ) t0,05 s X X < < ( X X ) + t0,05 s X X .


220 2,101 89,9 < < 220 + 2,101 89,9

:
31 < < 409.

, 95% 31409 . , -

198

199

95% ,
31 ,
409 . , 200
.

. 7.1.

,
. , .

. (
.)
6.1.
. 6.2 . .
1216 ,
, , 1368 . 97 263 . X X = 1368 1216 = 152 .
:

s2 =

1
97 2 + 2632 = 1982
2

. 7.1. . . 95%
, . 6.1 . (+200 ) .
, . .
, . 6.2. , :
. . 95% , (. 6.1 ).
50 . 3 27 . 95% , 5%, 55%, .

200

1982 1982
+
= 89.
10
10
95%
:
sX X =

152 2,101 89 < < 152 + 2,101 89,


35 < < 339.
(. 7.1 ) .

200 .
. 6.2, , 95% ,
, 339 35 . , . , ,
. , .

, . 6.1. 1027. .
7.1 95% 48 . 50 .
,
, , 47 50
, . 7.1 . , 95% , , 95%.

, 95% , , ,

201

, 95% . ,
k k-
. , k ,
. k
. . 7.1.
,
, . k,
k- . , 95%, 90 99% . 6.1. ,
. 4.1 t (- = 18).
90% t0,01 = 1,734.
:

220 1,734 89,9 < < 220 + 1,734 89,9,


64 < < 376.
95%, 90% (. 7.2). ? , .
, .
99%
. 4.1 t0,01 = 2,878.
220 2,878 89,9 < < 220 + 2,878 89,9,


36 < < 478.

. 7.2.
. k- , , -,
, -
k. , : 95%

202

. 7.2. (. . 6.1).
99% , 90% .
( ) .

31409 , :
, 31409 , 95%. , ,
.
95% 5% . ,
99% . ,
95% . ,
k ( , ), .

. ,
-

203

. ,
.

, , ,
= 0, . ,
. , , . .
100(1 )- ,
( < ); , ,
( > ).
. . 7.1 95%
, , ,
, ( = 0,05). , 95% . 7.1
. ,
. , .
95% . 7.1 . , 23/50 = 44%
( ) 1 0,95 = 0,05.
, , 45%
. , 45% , II . , (. . 6.4),
= 0,45, 1 0,45 = 0,55.
,

. , , . c,

204

,
, .
, . 100
, , , . X = 81 .. (
11 . .), X = 85 . .
( 9 . .).
.

s2 =

1 2
11 + 9 2 = 10 2 ,
2

t=

X X
81 85
=
= 2,83.
sX X
102 102
+
100 100

t0,01 = 2,601 0,01 = 2(n 1) = 198 (. . 4.1). ,


( < 0,01).
.
? 95% . 198
t0,05 1,972 (. . 4.1),
4 1,972 1, 41 < < 4 + 1,972 1, 41,


6,8 < < 1, 2

, 95% 1,26,8 . . ,
(9

205

11 . .). , ,
.
, ,
, , .
, , .
( ) .
, , .

. . X , , , ,
, , - . -
, , k
. k-
.

. 2: 95%
.
.
,


.
t=

. ,

206


t =
. .
:

t=

X
.
sX

. , 100(1 )- :

X t s X < < X + t s X ,
t t = n 1 (n ).


. k- , , , , k. ,

k- ,
, ( ), k.
,
.
, 20 , t0,05 2 (. . 4.1), .
20, , ,
, .

207

. . 5 z

z =
z ; . 5 z
(, , ).
, ,
, ,

z =
, .
1, 2 ,
p1 p 2 ,

z=

( p1 p 2 ) ( p1 p2 ) .
s p1 p 2

100(1 ) z
z,

z <

( p1 p 2 ) ( p1 p2 ) < z
s p1 p 2

,
100(1 )- :

( p1 p 2 ) z s p p

< p1 p2 < ( p1 p 2 ) + z s p1 p 2 .
,
. z
. 4.1 , .
95% ,
z = z0,05 = 1,96.
1

208

:
. 5 . , 95% .
8 61, p1 = 8/61 = 0,13. 10 67, p 2 = 0,15.
p1 p 2 = 0,13 0,15 = 0,02.

8 + 10
= 0,14
61 + 67

p =

s p1 p 2 =

1 1
p (1 p ) + =
n1 n2

1
1
= 0,14 (1 0,14 ) + = 0,062 = 6, 2%.
61 67
, 95% :

( p1 p 2 ) z0,05 s p p
1

< p1 p2 < ( p1 p 2 ) + z0,05 s p1 p 2 ,


0,020 1,960 0,062 < p1 p2 < 0,020 + 1,960 0,062

0,142 < p1 p2 < 0,102.
, 95% ,
14,2 10,2%.
, *.
*

, (1/n1 + 1/n2)/2.

209


. 5
.
72%, , , 32%.
, .
, 40%, .
. 5, 0,15. 95%
0,40 1,96 0,15 < p pa < 0,40 + 1,96 0,15,

0,11 < p pa < 0,69.
, 95% ,
11 69%.
?
. 6 . 71 ,
(
, . .).
. ,
, . ?
- .
. 7.3 90% ( ). ,
. . ,
. , 90% , ,
, .

210

. 7.3. 90% 71 .
. , . , ,
. . , ,
.

211

. 30%
40%. , 90% ,
, .
, . , . ,
, ,
, 50%.

, , *.
(
), .
, . , . ,
. , , ,
.
z=

,
(.
. 6.4).
*

. 5, , (1 ) 5 ( n , ).

212

z:

z=

p p
.
s p


100(1 )- :

p z s p < p < p z s p .
,
. 1.3,

4060%. , ,
.
,
. 95%
, .
1976 .
, , .
.* 77, 32. p = 32/77 = 0,42,

s p =

0,42 (1 0, 42 )

= 0,056.
77
95%
0,42 1,96 0,056 < p < 0,42 + 1,96 0,056,

0,31 < p < 0,53.
, 60- *

S. M. Gore, I. G. Jones, E. . Rytter. Misuse of statistical methods: critical


assessment of articles in BMJ from January to March 1976. Br. Med. J.,
l(6053):8587, 1977.

213

. ,
.
. , , ,
. ?

5 62 , .
,

p =
s p =

5
= 0,081,
62
0,081(1 0,081)
62

= 0,035.

95% , , :
0,081 1,960 0,035 < p < 0,081 + 1,960 0,035.
1,2 15%.

,
*. . . *

, ( . 5) , ,

. . 2 .
: W. J. Dixon, F. J. Massey. Introduction to statistical analysis, McGrawill, New York, 1983, sec. 135, Binomial distribution: proportion,
. W. Broun, Jr., M. Hollander. Statistics: a biomedical introduction,
Wiley, New York, 1977, Chap. 7, Statistical Inference for Dichotomous
Variable.

214

. 7.4. 95% , . ,
. .
, n.

, .
, , . , < 5,
.
, 30 , , ,

215

.
0
= 0%.
30
, . , 95% .
,
? p = 0 ,
p =

s p =

p (1 p )

0 (1 0 )

= 0.
30
n
, 95% . , , , , .
. 7.4. , ,
, p . , , , . 95% . p = 0 = 30.
0, 0,1.
95% ,
10%.
, 30 -
. p = 1/30 = 0,033
s p =

0,033 (1 0,033)

= 0,033.
30
,
0,033 1,96 0,033 < < 0,033 + 1,96 0,033,

216

0,032 < < 0,098.


, , , , .
? . 7.4
, 0 0,13. , ,
p = 0. , .
, ,
. ,
30, 10 .
95% , , , 13, 33%.
*


,
. , ,
. , , 95% .

- . - .

( 100 ), . ,
100, ,
? ,
.
.
*

, .

217

. 7.5. 95% ,
. 2.6. . - .
: , 95% . . - 0,05 .
.

:
.
. . 2.6 200 , 10 . 95% 31 49 .
40 , 5 . , ,
: 41,5, 36 40 . 3,8, 5 5 . . . 7.5.
, 95%
.
, , . -

218

.
.
.
. 2.6. 5 .
36
40 . 95% .

, , , -
( ).
X K s < X < X + K s,

X , s , , f ,
, , 1 . , t z. 95% 0,05; 0,05
f . 7.6.
, , t ( t , z), , *.
5 25,
, .
-
, 95% . . 7.5 95%
95%
*

, , , , : . . Lewis, Biostatistics, Reinhold, New York, 1966,


Chap. 12. Tolerance limits and indices of discrimination.

219

. 7.6. 0,05
f, 95% .

, . 2.6.
95% .
. . . 2, . - , , 95% ( 95% ,
). .

7.1. 2.6 90 95% , 1946, 1956, 1966 1976 .


7.2. ( 3.1)

220

. . - (. OHerlihy, H. MacDonald.
Influence of preinduction prostaglandin E2 vaginal gel on cervical
ripening and labor. Obstet. Gynecol., 54:708710, 1979).
, 2 . ?
, 2, 15% ,
23,9%. 21 . 95 %
, . 95% . ,
?
7.3. 3.1 95% 2 . ,
?
7.4. 5.1 95% , .
?
7.5. 3.2 95% .
?
7.6. 5.6 95% , .
7.7. 2.2 95% 90 95% .
.

(. 1.2)
.
, ,
, . ,

.
.
. , (
) .
, ,
, . . 3 4
, ( ),
( X s)

222

, .
, .
, ,
, .
*.
?
, .
, .
! ,
. , , , 200 .
. 2 ,
= 40 = 5 . ,
= 12 =2,5.
, . 8.1,
. , , , .
, , 32 .
, 7,1; 7,8;
8,3 8,8 . , 32
8 . 46 13,7; 14,5; 14,8;
15,0; 15,1; 15,2; 15,3 15,8 . 15 . , ,
, . 8.2.
, - ,
. , *

= + . , = + 2. , , = + + z. S. Glantz, .
Slinker. Primer of applied regression and analysis of variance. McGrawill, New York, 1990.

223

. 8.1. . , 200;
, .
. ,
;
. , .

224

. 8.2.
, , . ,
.

225

, . ,
, ,
. , ,
1 ,
, , .

, .
, , , , ,
. , , |.

, . ,
,
.
. , . ,
. , . . , , , . , ,
. , - , . * , *

, ,
: S. A. Glantz, W. W. Parmley. Passive smoking and

226

, .
. ( )
().
y|x.
y|x = + x.
= 0 ( ),
*.
1 0,5 , =0,5.
8 , 0 ,
. 8.2 = 8 . , ( )
y|x = 8 + 0,5x.
,
. y|x y|x. , .
, y|x
. .
.
, .
y|x .
| .
y|x .
, y|x , -

heart disease: epidemiology, physiology, and biochemistry. Circulation,


83:112,1991 S. A. Glantz, W. W. Parmley. Passive smoking and heart
disease: mechanisms and risk. JAMA, 273:10471053, 1995.
I II .
. .

227

. |
y|x. .

, . , , . . 8.
190 . . 8.3 , , .
, ?
, . ,
.
. . 1.2. 5 (
1.2),
( 1.2). ?
, .


. b.
,
, = + b . ? . 8.4. 4
. I
. II ,
, .
. III IV ,
. II I,
III II? , ,

228

. 8.3. . 10 .

229

. 8.3. . , .

230

. ,
, .
. 2.
. . (. 8.5).
. , , ,
, .
IV ,
III. , IV . , , IV

. , ,
,
. * .
, :
y = a + bx.

( Y ) ( X ) ( X )( XY )
a=
n ( X ) ( X )
2


b=

n ( XY ) ( X )( Y )
n

( X ) ( X )
2

X Y
**.
*

: S. A. Glantz.
Mathematics for biomedical applications. University of California Press,
Berkely, 1979, pp. 322325.
** , b,
a = Y bX , Y X
.

231

. 8.4. -. I II
, III IV .

232

. 8.5. III () IV ().


IV , III.
IV . 8.2. ,
.

. 8.5.

233

234

. 8.1.
XY
X
Y
2
31
7,8
961
241,8
32
8,3
1024
265,6
33
7,6
1089
250,8
34
9,1
1156
309,4
35
9,6
1225
336,0
35
9,8
1225
343,0
40
11,8
1600
472,0
41
12,1
1681
496,1
42
14,7
1764
617,4
46
13,0
2116
598,0
369
103,8
13841
3930,1
10 . . 8.1. = 10, X = 369,
Y = 103,8, X 2 =13841 XY = 3930,1.
:
a=

103,8 13841 369 3930,1


= 6,0
10 13841 369 2

10 3930,1 369 103,8


= 0, 44.
10 13841 3692
, :
y = 6,0 + 0, 44 x.
IV.
b=


b .

. X y|x. y|x

s y| x =

235

Y ( a + bX )

,
n2
+ b X,
Y ( + b) , . , 2, 1. ,
,
1.
sy|x ( s 2y| x , ). sy|x SY sX
n 1 2
sY b 2 s X2 .
n2
sX = 5,0, sY = 2,4.

s y| x =

9
2,42 0, 442 5,02 = 1,02.
8
, sy|x y|x, 1,0 .
s y| x =



( ), a b . .
. 8.3 = 6,0 b = 0,44.
(. 8.6). . 8.6
, . -

236

. 8.6. . 10 . , , .

237

. 8.6. . , ,
(. . 8.5). . 8.2.

238

. , , = 4,0 b = 0,38 /.
10 , b.
, . . , ,
. sa sb *:
sa = s y| x

1
X2
+
n ( n 1) s X2

sb =

s y| x

n 1 sX

. 8.3 :
sa = 1,02

1
36,92
+
= 2,53
10 (10 1) 5,02

1 1,02
= 0,068.
10 1 5,0
.
sb =

. ., , J. Neter
and W. Wasserman. Applied statistical models. Irwin, Home-wood, III., 1974,
chap. 3, Inferences in regression analysis.

239

?
. 1 (.
. 1.2), : , ? ,
, = 0*?
b .
, , . 4 .
:
t=

:
b
.
sb
= 0 .
,
t=

b
.
sb
. 4.1 t t = 2.
t t, < , .
. . 8.3 b = 0,44 sb = 0,068 t = 0,44/0,068 = 6,47. 10. 0,001. .
4.1
t=

. , ;
.

240

= 10 2 = 8 t = 5,041. t > t, .
, ,
(- . 1).
0,001.
. 100(1 )-

b t sb < < b + t sb .

95% .
= 10 2 = 8. 4.1 t0,05 = 2,306.
b = 0,44 sb = 0,068. ,
:

0,44 2,306 0,068 < < 0, 44 + 2,306 0,068,


0,28 < < 0,60.
, , = 0, 5%.
99,9% , , . ,
, , . , = 0,5
.
. , 95% :
a t0,05 sa < < a + t0,05 sa ,

6,0 2,306 2,53 < < 6,0 + 2,306 2,53,


11,8 < < 0,17.
= 8 .

241


.

. b. ,
,
,
. .
. . 8.7 95% . 8.3. , ,
.
, .
y .
:

1 (x X )
.
+
n ( n 1) s X2
2

s y = s y| x

,
, s y :
X , .
100(1 )- :
y t s y < y < y + t s y ,
t = n 2 ,
y :
y = a + bx.
, ,
(. . 8.3). , 95%, , -

242

. 8.7. . 95% ( . 8.3).

- . ,
. ,
,
( ).
,
. ,
, . , . 8.7 , 40
95% 11,0 12,5

243

. 8.7. . 95% .
,
.

, 95% .
.


.
sy|x, -

244

s y . ,
sY = s y2| x + s y2 .

s y
, :

1 (x X )
1+ +
.
n ( n 1) s X2
2

sY = s y| x

100(1 )-

y t sY < y < y + t sY .

, y sY
.
. 8.7 95%
.
95% . , 95% , 40- 9,5
14,0.

,
. .
b,
a.
.

. , , t :

t=

245

b1 b2
,
sb1 b2

b1 b2 , a sb1 b2 . t , , t, (n 2) + (n 2) = n1 + n2 4
.
,
sb1 b2 = sb21 + sb22 .

, (
, . 4):
s y2| x =

( n1 2 ) s y2|x + ( n2 2 ) s y2|x
1

n1 + n2 4

sb1 b2
sb1 b2 =

s 2y| x

s 2y| x

( n1 1) sx2 ( n2 1) sx2
1

a1 2.

t=

a1 a2
.
sa1 a2

sa1 a2 = sa21 + sa22 ,

.
, .
. -

246

*. , ,
.
s y2| x : ,
.
.
.
, . , , . .
.
s y2| x1 s y2| x2
s y2|x .
.

s y2| x .

. :

s y2| x =

( n1 + n2 2 ) s y2|x

( n1 + n2 4 ) s y2| x
2

s 2y| x s y2| x F:

F=

s 2y| x
s 2y| x


F = 2 = n1 + n2 4.
,
.
*

, ,
: J. H. Zar. Biostatistical analysis. 2nd ed. Prentice-Hall.
Englewood Cliffs. N. J.. 1984.

247

. 8.8. . , .
?



: , ,
. ? , . . . *
, , . 25 (1- ) 25 (2- ).
. . 8.8. ,
.
. 8.9 , .
8.8, , .
, *

P. S. Helliwell, S. Jackson. Relationship between weakness and muscle wasting


in rheumatoid arthritis. Ann. Rheum. Dis., 53:726728, 1994.

248

. 8.9. .
. . . ,
.

249

8.2.

1- 2-

25
25
50

(sa)
3,3(22,4)
7,3(25,3) 23,1(50,5)
b(sb)
2,41(0,702) 10,19(0,789) 6,39(1,579)

sx|y
40,5
45,7
129,1
. . 8.2.

s y2| x =

( n1 2 ) s y2|x + ( n2 2 ) s y2| x
1

n1 + n2 4

,
2

n1 n2 1- 2- , s 2y | x s y| x2 .
1

s y2| x =

( 25 2 ) 40,52 + ( 25 2 ) 45,7 2

= 1864.
25 + 25 4

. , . 8.2. . 8.9. s y2| x = 129,12 = 16667. :
s

2
y | x

=
=

( n1 + n2 2 ) s y2|x

( n1 + n2 4 ) s y2| x

=
2
(25 + 25 2 )16667 ( 25 + 25 4 )1864

F:

F=

s y2| x
s

2
y| x

357136
= 191,596.
1864

= 357136.

250

F = 0,011
= 2 = 25 + 25 4 5,10,
. ,
.
? . .

sa1 a2 = sa21 + sa22 = 22, 42 + 25,32 = 33,8.

t=

a1 a2 3,3 ( 7,3)
=
= 0,314.
33,8
sa1 a2

= 0,05 = n1 + 2 4 = 46 t 2,013.
t ,
, 1 2 .
t = 7,367,
. ,
, .

,
, .

.
.
, () , .
,
r. -

251

. 8.10. , 1.

1 +1. ( ),
. ,
1, , 1. .
. 8.10 r. .
; -

252

, .
, ,
.
, ,
. ,
- .
,
. 5. , , , , .
, , . , 15 , 10,
5 .
, , ,
, , .
. ,

: 1) , 2) , 3)
, 4) , 5) in situ. ,

, . . 10.

, ?
.
, , , .
. 8.11. 10
. , . -

253

. 8.11. , , .

254

. , , .
. , , . .

r=

( X X )(Y Y )
( X X ) (Y Y )
2

X Y X Y.
r X Y,
.
1 +1. ,
. . r > 0 ( ), r < 0 ( ). . 8.10. . 8.10 : r = +1. . 8.10
: r = 1. . 8.10
, : r = 0,8. , . 8.10
- : r = 0.
10 , . . . 8.3. n = 10,
X = X n = 369 10 = 36,9 Y = Y n = 103,8 10 = 10,38.
(X X )(Y Y ) = 99,9, (X X )2 = 224,8, (Y Y )2 = 51,9.
:

99,9
= 0,925.
224,8 51,9
r 1,
. , , , r=

255

8.3.
X
Y X Y Y (X X )(Y Y ) ( X )2 (Y Y )2
31
7,8
32
8,3
33
7,6
34
9,1
35
9,6
35
9,8
40 11,8
41 12,1
42 14,7
46 13,0
369 103,8

5,9
4,9
3,9
2,9
1,9
1,9
3,1
4,1
5,1
9,1
0,0

2,6
2,1
2,8
1,3
0,8
0,6
1,4
1,7
4,3
2,6
0,2

15,3
10,3
10,9
3,8
1,5
1,1
4,3
7,0
22,0
23,7
99,9

34,8
24,0
15,2
8,4
3,6
3,6
9,6
16,8
26,0
82,8
224,8

6,8
4,4
7,8
1,7
0,6
0,4
2,0
2,9
18,5
6,8
51,9

. 8.4
, .

(. 8.4) . ,
,
. , , .
, , .
8.4.

(. 8.7)
0,925
0,938
(. 8.9)
, 0,581
(. 8.9)

10
25
50

256

S ( ). Y Y S. :

r2 =1

S
.
S

r2
. , .
, , S = 0,
r = +1 r = 1,
.

. ,
, S = S. r = 0.
,
S, , ,
*.
S s y2| x S = ( 2) s 2y| x , S s 2y S = ( 1) s 2y .

2

n 2 s y| x
r =1
.
n 1 s y2
2



s 2y | x s 2y . , ( ) , .
, . ,
*

,
.

257

. , . 8.7 (r = 0,92),
, . .
b:
r =b

sX
,
sY

b , sX sY .
sX = 0,
, b = 0.

.

b = 0 r = 0, .
b :
b
.
sb
= n 2. ,
:
t=

t=

.
1 r2
n2
= 2.

258

t, . , ,
2

n 2 s y| x
r =1
,
n 1 s y2
2

n2
1 r 2 sY2 .
n 1
s y| x

s 2y| x =

s y| x

sb =

n 1 sx

sY 1 r 2
.
sX n 2
,
sb =

r =b

sX
,
sY

sY
.
sX
sb b
t = b sb .
:
b=r

r
t=

sY
sX
2

sY 1 r
.
sX n 2

r
1 r2
n2

259


, . ? .
*
39 .
. 8.12.
0,90. .

t=

0,90

= 12,56.
1 0,902
39 2
t0,001 =
39 2 = 37 3,574, . , 0,001 ,
.
, ? .
8.12. 0,15.
t=

0,15
1 0,152
39 2

= 0,92.

0,10 t
. .
,
,
. ,
? . - . *

. . Carroll. Experimental evidence of dietary factors and hormone-dependent


cancers. Cancer Res., 35:33753383,1975.

260

. 8.12. . . . .
. ,
.

261

, ,
*.
, ,
- .
,
.
, , .
,
- . , , , , ,
. , . , . , , . , , ?

, .
.
. , ,
, *

, ,
,
. (. S. Drasar, D. Irving. Environmental factors and cancer of the colon
and breast. Br. J. Cancer, 27:167172, 1973.) Ho , , , ? , - , ,
, .

262

, , .
*. ; ,
,
**.
( rs,) . . . ,
1,4, 8, 8, 12 4 2. ,
, . . :

rs = 1

6 d 2

,
n3 n
d .
, ? , .

, .
. , , ,
.
: S. Siegel, N. J. Castellan Non-parametric statistics
for the behavioral sciences (2d ed.). McGraw-Hill, New York, 1988.
** , , , . , . .
,
.

263

8.5.

,
,

31
1
7,7
2
1
32
2
8,3
3
1
33
3
7,6
1
2
34
4
9,1
4
0
35
5,5
9,6
5
0,5
35
5,5
9,9
6
0,5
40
7
11,8
7
0
41
8
12,2
8
0
42
9
14,8
9
0
46
10
15,0
10
0
,
: (3 + 4)/2 = 3,5. 12
5.
, rs
10 (. 8.5). . 1
, 10 . .
5- 6- .
(5 + 6)/2 = 5,5.
.
, :

6 ( 1) + ( 1) + 22 + 02 + 0,52 + ( 0,5) + 02 + 02 + 02
=
rs = 1
3
10 10
= 0,96.
8.6, . 0,001 n = 10
0,903, . , ( < 0,001).
2

264

8.6.


n
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40

0,50
0,600
0,500
0,371
0,321
0,310
0,267
0,248
0,236
0,217
0,209
0,200
0,189
0,182
0,176
0,170
0,165
0,161
0,156
0,152
0,148
0,144
0,142
0,138
0,136
0,133
0,130
0,128
0,126
0,124
0,121
0,120
0,118
0,116
0,114
0,113
0,111
0,110

0,20
1,000
0,800
0,657
0,571
0,524
0,483
0,455
0,427
0,406
0,385
0,367
0,354
0,341
0,328
0,317
0,309
0,299
0,292
0,284
0,278
0,271
0,265
0,259
0,255
0,250
0,245
0,240
0,236
0,232
0,229
0,225
0,222
0,219
0,216
0,212
0,210
0,207

0,10
1,000
0,900
0,829
0,714
0,643
0,600
0,564
0,536
0,503
0,484
0,464
0,446
0,429
0,414
0,401
0,391
0,380
0,370
0,361
0,353
0,344
0,337
0,331
0,324
0,317
0,312
0,306
0,301
0,296
0,291
0,287
0,283
0,279
0,275
0,271
0,267
0,264

0,05

0,02

0,01 0,005 0,002 0,001

1,000
0,886
0,786
0,738
0,700
0,648
0,618
0,587
0,560
0,538
0,521
0,503
0,485
0,472
0,460
0,447
0,435
0,425
0,415
0,406
0,398
0,390
0,382
0,375
0,368
0,362
0,356
0,350
0,345
0,340
0,335
0,330
0,325
0,321
0,317
0,313

1,000
0,943
0,893
0,833
0,783
0,745
0,709
0,678
0,648
0,626
0,604
0,582
0,566
0,550
0,535
0,520
0,508
0,496
0,486
0,476
0,466
0,457
0,448
0,440
0,433
0,425
0,418
0,412
0,405
0,399
0,394
0,388
0,383
0,378
0,373
0,368

1,000
0,929
0,881
0,833
0,794
0,755
0,727
0,703
0,679
0,654
0,635
0,615
0,600
0,584
0,570
0,556
0,544
0,532
0,521
0,511
0,501
0,491
0,483
0,475
0,467
0,459
0,452
0,446
0,439
0,433
0,427
0,421
0,415
0,410
0,405

1,000
0,964
0,905
0,867
0,830
0,800
0,769
0,747
0,723
0,700
0,679
0,662
0,643
0,628
0,612
0,599
0,586
0,573
0,562
0,551
0,541
0,531
0.522
0,513
0,504
0,496
0,489
0,482
0,475
0,468
0,462
0,456
0,450
0,444
0,439

1,000
0,952
0,917
0,879
0,845
0,818
0,791
0,771
0,750
0,729
0,713
0,695
0,677
0,662
0,648
0,634
0,622
0,610
0,598
0,587
0,577
0,567
0,558
0,549
0,541
0,533
0,525
0,517
0,510
0,504
0,497
0,491
0,485
0,479

1,000
0,976
0,933
0,903
0,873
0,846
0,824
0,802
0,779
0,762
0,748
0,728
0,712
0,696
0,681
0,667
0,654
0,642
0,630
0,619
0,608
0,598
0,589
0,580
0,571
0,563
0,554
0,547
0,539
0,533
0,526
0,519
0,513
0,507

265

8.6.
n
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50

0,50
0,108
0,107
0,105
0,104
0,103
0,102
0,101
0,100
0,098
0,097

0,20
0,204
0,202
0,199
0,197
0,194
0,192
0,190
0,188
0,186
0,184


0,10 0,05 0,02 0,01
0,261 0,309 0,364 0,400
0,257 0,305 0,359 0,395
0,254 0,301 0,355 0,391
0,251 0,298 0,351 0,386
0,248 0,294 0,347 0,382
0,246 0,291 0,343 0,378
0,243 0,288 0,340 0,374
0,240 0,285 0,336 0,370
0,238 0,282 0,333 0,366
0,235 0,279 0,329 0,363

0,005
0,433
0,428
0,423
0,419
0,414
0,410
0,405
0,401
0,397
0,393

0,002
0,473
0,468
0,463
0,458
0,453
0,448
0,443
0,439
0,434
0,430

0,001
0,501
0,495
0,490
0,484
0,479
0,474
0,469
0,465
0,460
0,456

50,
:

t=

rs

1 rs2
n2
= n 2.

.
, , .
?

. ?
* , 21 ,
,
. , . 1 ( )
*

S. A. Schroeder, A. Schliftman, . . Piemine. Variation among physicians in use of laboratory tests: relation to quality of care. Med. Care, 12:
709713, 1974.

266

21 ( ). ,
3 .
; 1, 21.

.
. 8.13.
. , rs = 0,13. rs
= 0,05
( r0,05 = 0,435).
, ? . , . . 8.13, , ... . , ,
. , , .
? - .
,
U- . 8.13.
, , , , .
, . 8.13.

, . .
,

267

. 8.13. . , 3 .
0,13. , . . , ,
, ,
U. , .

268

1 1+ r
Z = ln
2 1 r

1
.
n3

Z =

Z
Z
, . ( ). z Z Z ,
z=

1 1+
Z = ln
.
2 1
, , 10 0,05 , 0,9. . 8.14 z , . (,
. 6.7.)
z z.

1 1 + 1 1 + 0,9
Z = ln
= 1, 472
= ln
2 1 2 1 0,9

1
= 0,378.
n3
= 0,05 z = 1,960. z Z Z =
= 1,472/0,378 = 3,894. z Z =

269

. 8.14. = 0,9 n = 10
= 0,05.

1,960 3,894 = 1,934 . .


6.4 , , 1,934 , 0,97.
97%.
, 1 , , ,

z1 = z

.
1
n3
. , 1 , ,
, :
z z1
n=
+ 3.
Z

270

, , . ,
, , . , , . ,
,
. ,
.
, . ,
. , ,
,
.
, , , .
, . :
,
. ,

. , .
? , . ?
,
.
, , , , . . , , -

271


.
. .
, *. .
. . , . ,
,
, .
, .

.
, .
, . , ,
. ,
,
.

:
. , . , ,
. , *

:
D. G. Altman and J. M. Bland. Measurement in medicine: the analysis of
method comparison studies. Statistician, 32:307317,1983 J. M. Bland
and D. G. Altman. Statistical methods for assessing agreement between two
measures of clinical measurement. Lancet, 1(8476):307310, 1986.

272

8.7.


0,49
0,62
0,13
0,56
0,83
0,72
0,11
0,78
0,71
0,63
0,08
0,67
0,38
0,61
0,23
0,50
0,57
0,49
0,08
0,53
0,68
0,79
0,11
0,74
0,69
0,72
0,03
0,71
0,07
0,11
0,04
0,09
0,75
0,66
0,09
0,71
0,52
0,74
0,22
0,63
0,78
0,83
0,05
0,81
0,71
0,66
0,05
0,69
0,16
0,34
0,18
0,25
0,33
0,50
0,17
0,42
0,57
0,62
0,05
0,60
0,11
0,00
0,11
0,06
0,43
0,45
0,02
0,44
0,11
0,06
0,05
0,85
0,31
0,46
0,15
0,39
0,20
0,03
0,17
0,12
0,47
0,50
0,03
0,49
.
; , .
. ,
. , , .
, .
. - . -

273

. 8.15. .
. .
.

274

*.
. , ? 21 . . 8.15 . 8.7.
, , 0,89. , .
. 8.7
. . 8.15
. . -,
0,03,
. -, 0,12,
. -, .
, , , .

,
. , ,
, . . ,
,
(
).

A. I. MacIsaac, I. G. McDonald, R. L. G. Kirsner, S. A. Graham, R. W. Gill


Quantification of mitral regurgitation by integrated Doppler backscattei power.
J. Am. Coll. Cardioi, 24:690695, 1994.

275

8.1. .
.
X
Y
X
Y
X
Y
30
37
30
37
30
37
30
47
30
47
30
47
40
50
40
50
40
50
40
60
40
60
40
60
20
25
20
25
20
35
20
35
50
62
50
62
50
72
50
72
10
13
10
23
60
74
60
84
.
, ?
8.2. .
.
X
Y
X
Y
15
19
20
21
15
29
20
31
20
25
30
18
20
35
30
28
25
31
40
15
25
41
40
25
30
37
40
75
30
47
40
85
60
40
50
65
50
75
60
55
60
65

276

. .
8.3. . 8.16 . . ? , .
8.4. , . . (G. A. Fishman et al. Blood-retinal barrier function in
patients with cone or cone-rod dystrophy. Arch. Ophthalmoi,
104:545548, 1986) , . ?

19,5
0,0
15,0
38,5
13,5
59,0
23,3
97,4
6,3
119,2
2,5
129,5
13,0
198,7
1,8
248,7
6,5
318,0
1,8
438,5
8.5.
, , . , . . *
. (R. Slutsky et al. Left ventricular volumes by gated equilibrium
* , . ,
. , . -.

277

. 8.16. 8.3.


X
Y
10
8,04
8
6,95
13
7,58
9
8,81
11
8,33
14
9,96
6
7,24
4
4,26
12 10,84
7
4,82

5,68


X
Y
10
9,14
8
8,14
13
8,74
9
8,77
11
9,26
14
8,10
6
6,13
4
3,10
12
9,13
7
7,26

4,74


X
Y
X
Y
10
7,46
8
6,58
8
6,77
8
5,76
13
12,74
8
7,71
9
7,11
8
8,84
11
7,81
8
8,47
14
8,84
8
7,04
6
6,08
8
5,25
4
5,39
19
12,50
12
8,15
8
5,56
7
6,42
8
7,91

5,73

6,89

278

radionuclide angiography method. Circulation, 60:556564, 1979)


.
-

75
101
48
75
126
126
93
106
201
195
260
265
40
60
293
288
95
94
58
67
91
81
182
168
91
89
88
102
161
150
118
94
120
129

35
47
30
35
52
49
23
23
103
88
182
173
14
12
166
163
27
29
24
25
50
25
139
131
50
49
40
44
57
60
41
18
48
40

?
8.6. , , ,
, . , .
,
,
.
. . (. Kaneko, G. Koike. Utilization and requirement of egg protein in Japanese women. J. Nutr. Sci. Vitaminol.
(Tokyo), 31:4352, 1985)

279

, .

37 33 /. .

37 /
33 /


, /
, / , /
, /
49
30
32
32
47
22
32
20
50
29
32
17
76
22
51
10
77
15
53
20
99
10
51
18
98
11
52
21
103
10
74
4
118
1
72
16
105
4
74
14
100
13
98
6
98
14
97
7
.
.

? 37 / , .
8.7. . (W. Jernajczyk. Latency of eye movement and
other REM sleep parameters in bipolar depression. Biol. Psychiatry,
21:465472, 1986), , .
,
. , . , , .
. ,
,

280

,
. 10 , . .

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10



20
11
13
22
37
27
14
20
37
20



22
14
10
17
31
22
12
19
29
15

?
8.8. , ,
, , .
, ;
, , . . .
(F. P. Ashley et al. Effect of a 0,1% cetylpyridinium chloride mouthrinse on the accumulation and biochemical composition of dental
plaque in young adults. Caries Res., 18:465471, 1984)
. ,
. 48 :
,
. 24 ,
. ,
48- .

281

.


,
,
25
2,7
32
1,2
45
2,7
60
2,1
60
3,5
65
2,8
6S
3,7
78
8,9
80
5,8
83
4,0
100
5,1
110
5,1
120
4,8
125
5,8
140
11,7
143
8,5
143
11,1
145
7,1
148
14,2
153
12,2
, , ?
8.9.
. -
, , , .
.
. , ,
. ,

282


(
). . . (R. Hebbel et al. Erythrocyte
adherence to endothelium in sickle-cell anemia: a possible determinant of disease severity. N. Engl. J. Med., 302:992995, 1980)
,
.
.
.

15
610
10


(, )
(, )

1
2
3
2
1
2
2

,
0 13 ( 2
).
,
. ,
. . : .
20 .
. -

283

?
,
0
0
1
1
1
1
1
1
2
2
3
3
3
4
5
5
5
6
9
11


1,0
1,4
1,0
1,0
1,9
2,0
2,5
3,0
2,0
3,2
3,0
3,2
6,3
2,7
3,0
5,0
17,0
5,2
19,8
25,0

8.10.
0,6 39 5%?
8.11. , 80% 0,6
5%.
8.12. . :
,
(
).
-

284

. , . .
. (. Endre et al. Insulin resistance is coupled to low physical
fitness in normotensive men with a family history of hypertension.
J. Hypertension, 12:8188, 1994) ( ) ( ).
. 15 , (1 - ) 15 ,
(2- ).
1-



0,775
0,800
0,810
0,800
0,850
0,860
0,925
0,900
0,925
0,945
0,945
0,950
0,975
1,050
1,075

1,322
1,301
1,130
0,929
1,021
1,000
1,106
0,954
0,813
1,041
1,021
0,978
0,740
0,778
0,574

2-



0,800
0,810
0,850
0,875
0,850
0,870
0,910
0,925
0,925
0,940
0,945
0,960
1,100
1,100
0,990

1,000
0,699
0,978
0,398
0,602
0,760
0,989
0,903
0,778
0,628
0,929
0,954
0,929
0,653
0,352

. 35 , .
.
.
, , . .
, .
,

. , , .
, , . ,
.

286

, , , : ,
, , . , . ( . 10 .) , , -. , , .

, ,
. , . .
,
. .
,
, , .
,
. . 9.1 9.1 . , . . 9.1 :
, , . , . 9.1
,
, . ,
.

287

. 9.1. . 10 10
( ).
. . 10 . . , .

, , .

. 9.1 , , .
.
, t = 1,33.
t0,05 =2,101 0,05
= 2(n 1) = 2(10 1) = 18.
, .
, (.
9.1) . . : , -

288

. , 8
10 . ,
.
.
. ,
.

:

t=

. () d .

(d d )

sd =

n 1


sd =

sd
n

, :
t=

d
.
sd

= 0. , :
t=

d
.
sd


= n l.
. -

289

, .
d.
d
sd .
t = d sd .
t
= 1.

,
.

, . , .
?
. *. , , ,
,
.

.
.
. 92. , .
, . ,
, .
43,1%,
53,5%. 15,9
18,7% . ,
.
*

P. H. Levine. An acute effect of cigarette smoking on platelet function: a possible


link between smoking and arterial thrombosis. Circulation, 48: 619-623, 1973.

290

. 9.2. . , , ?

, ,
. 4, t = 1,405,
5% 20 .
. , .
, , , -

291

, . .
2, 4, 10, 12, 16, 15, 4, 27, 9, 1 15%. d = 10,3%. sd = 8% sd = 8,0 = 11 = 2, 41%. :
t=

d 10,3
=
= 4, 27.
sd 2, 41

. 4.1 t0,01 0,01 = 1 . 3,169,


. , .
. , ,
! , .
, .
, .
. , , ,

. .
,
. , , .
. 9.3 . 9.2.
,

.
.

, , .
,
. , -

292

. 9.3. , , .
, , .

, , .
, .
,
, . -

293


. .
.
, , -

- .

. ,
( , ). ( ) ,
. .
?
, ,
. 9.3, ,
, (, ) , , , ,
. ,
,

.
,
. , ,
, .
,
, , , .
( ). , ,
.
,
.

294

( ) , ( ) .
, ,

.
, ,
,
. ,
,
.
,
. 3, .
,
.
*

,
. 3.
, ( ) ,
.
*

, , - , . , . . ,
, .
, , . ,
(. . 4).

9.1. , /

4,6
4,6
4,7
5,0
4,7
5,2
4,9
5,2
5,1
5,5
5,3
5,5
5,4
5,6

4,96
5,23
0,597
0,734
= 4,98
= 4,51

295

4,3
4,4
4,9
4,9
5,1
5,3
5,6
4,93
1,294

4,3
4,4
4,5
4,9
4,9
5,0
5,6
4,80
1,200


. , . . , .
*,
. , .
, : .
. 3 . , , 200
. ()
,
, , .
, *

. 8 .

296

. . 3.1,
.
. . 3.1 , . . 3.2 .
9.1. , .
?

, (.
9.2).
. 1
4. ( ). (
) , 25
5- 2- . X ,
X 3 3- .
S :
S = ( X X ) .
2

, . 1- :
S1 = ( X 1 X 1 ) =
2

=(4,6 4,96)2 + (4,7 4,96)2 + (4,7 4,96)2 + (4,9 4,96)2 +


+(5,1 4,96)2 + (5,3 4,96)2 + (5,4 4,96)2 = 0,597.
:

( X X )
=

n 1

297

9.2.

1
2
3
4
11
21
31
41
12
22
32
42
13
23
33
43
14
24
34
44
15
25
35
45
16
26
36
46
17
27
37
47
X

X1

( X

X2

X1 )

(X

X3
X2 )

( X

X4
X3 )

(X

X4 )

( X

X)

. , .

S
.
n 1
,

s2 =

S
,
n 1
.
, . :
s2 =

1 2 2 2 2
s1 + s2 + s3 + s4 ,
m
m , 4.
2
s
=

298

:
2
s
=

S
S
S
1 S1
+ 2 + 3 + 4 ,

m n 1 n 1 n 1 n 1

n . n 1 :

1 S1 + S 2 + S3 + S4
.
m
n 1
.
S. , , ,
.

2
s
=

S = 0,597 + 0,734 + 1,294 + 1,200 = 3,825.


:
2
s
=

m ( n 1)

, . 3.
: = m(n 1).
= 4(7 1) = 24. ,
:
2
s
=

. 9.1
3,825
= 0,159.
24
. 3, F, 2
s
=

299

.
.
.
2
s

.
2
s
= ns X2 .

s X2
s

2
X

(X
=

X ) + (X2 X ) + ( X3 X ) + + (Xm X )
2

m 1

s X2 =

( X

X)

,
m 1
. ,
, , .
, :
n ( X X )

2
s
=

,
m 1

S:
S = n ( X X ) .
2

S
.
m 1
. 3, : = 1.
2
s
=

300

2
s
=

S
.

(. 9.1) = m 1 = 4 1 = 3.
2
s
= 0,685 3 = 0, 228.

F :
F=

S
.
S

F=

0,228
= 1, 4.
0,159

F . 3 . , , F = 1,4 . 3.
, ?
? ,
,
, .

S . ,
S ,
. . .
S:

S = ( X X ) .
2

301

, .

1,
( , ).
S = 4,51 = 4 7 1 = 27
, ,
,
2
s
=

( X

X)

mn 1

S
mn 1

: , ? ,
, . :
S = S + S .
( ).

(X

X ) = ( X X ) + ( X X ).

(X

X ) = ( X X ) + ( X X ) .
:

( X

X) .
2

, S.

(X

X ) + 2 ( X X )( X X ) + ( X X ) .
,
2

( X

X ) + 2( X X )( X X ) + ( X X ) .
2

302

, ( X X ) ,

S.
, , 2 ( X X )( X X ),

.
, ( X X ) ,
:
2

2 ( X X )( X X ) = 2 ( X X ) ( X X ).

,
X =

.
n

(X

X ) = X X = X nX =

= n
X = n ( X X ) = 0.
n

. X X ,

(X

X ) = n ( X X ) ,
2

S.
, :
S = S + 0 + S = S + S ,
.
,
. ,
= mn 1, = m 1 = m(n 1),
+ = m 1 + m(n 1) = m(l + n l) l = mn l = .

303

. 9.4.
.

9.3.
4

0,685
3
0,228
3,825
24
0,159

4,51
27

F=

S 0,228
=
= 1,4
S 0,159

304

. 9.5.
.

305

. 9.4.
. 9.3.
, , , .

,
.
:
. -
S (. 9.5). (S) (S) , , , (S) (S),
, . .
, , . 9.4. 4 , 3 . 9.4. ,

1
2
3
S
X
1
2
3
4

X11

21

31

X1

(X

12

22

32

X2

( X

13

23

X33

X3

( X

14

24

34

X4

( X

T1

T2

T3

X1 )

X2 )

X3 )

X4 )

306

, , 12 2- 1-
, 31 1- 3-
. X ( X1, X 2 , X 3 X 4 )
(
1-, 2- . . ):
X =

,
m
. T ( T1, T2, T3 T4)
1-, 2- . .
:
T =

,
n
.
( )
,
X=

mn
,

S = ( X X ) .
2

= 1.

. S. X1
S1 = ( X 1 X 1 ) .
2


S 2 = ( X 2 X 2 ) .
2

307

. , S :
S = S1 + S 2 + S3 + S 4 = ( X X ) .
2

=
= n(m 1).
.
X X :
S = m ( X X ) .
2

- , X
. =
= n 1.
*, -
:

S = S + S .

, S,
S, . , , T
X :
S = n (T X ) .
2

,
.
= m 1.
:
S = S S .
*

. : . J. Winer, D. R. Brown, . . Michels.


Statistical principles in experimental design, 3d ed. McGraw-Hill, New York,
1991.

308

:
= = n(m 1) (m 1) = (n 1)(m 1).
: ,

s2 =

S
,

:
2
s
=

S
,

F:

F=

s2
.
2
s


. F
.
. 3.1,
, .
,
, . . ,
, . ,
.

,
. -

309

, . -
.
. , ,
. . . * ,
. 4 . : , 48 36
. ( 1,2 3-
.) , , . : , .
. 9.6. ,
. , . , .
. 9.5.
4 . ,
17,0 + 6,3 + 6, 2
= 9,83,
3
1- :
X2 =

22, 2 + 17,0 + 14,1 + 17,0


= 17,58.
3
X = 11,63, S = 289,82.
. 9.5
. ,
S 2 = (17,0 9,83)2 + (6,3 9,83)2 + (6,2 9,83)2 = 77,05.
T1 =

L. J. Rubin and R. H. Peter. Oral hydralazine therapy for primary pulmonary


hypertension. N. Engl. J. Med., 302:6973, 1980.

310

. 9.6. 4 .


S = 147,95 + 77,05 + 18,35 + 21,45 = 264,80.

S = 3[(12,73 11,63)2 + (9,83 11,63)2 +
+ (10,63 11,63)2 + (13,33 11,63)2] = 25,02.
, , ,
S = S + S.
S ( ,
):
S = 4[(17,58 11,63)2 + (7,73 11,63)2 + (9,60 11,63)2] = 218,93.
:

311

9.5.

1
2
3

1
22,2
5,4
10,6
12,73
147,95
2
17,0
6,3
6,2
9,83
77,05
3
14,1
8,5
9,3
10,63
18,35
4
17,0
10,7
12,3
13,33
21,45
17,58
7,73
9,60
X = 11,63. S = 289,82.
= m 1 = 3 1 = 2.
,
S = S S = 264,80 218,93 = 45,87
= (n 1)(m 1) = (4 1)(3 1) = 6 .
. 9.6. ,
, . 9.3. , ,
.
, :

s2 =

S 218,93
=
= 109, 47

2

:
2
s
=

S 45,87
=
= 7,65.

6

, , F:

F=

2
s
= 14,31.
2
s

= 2

312

9.6. (
)

S = 25,02
3
S = 264,80
8
S = 218,93
2
S = 45,87
6
S = 289,82
11

F=

109,47
7,65

s2
= 14,31
2
s

= 6 10,92, . , . . ,
, .

(.4).

. 4
. :

t=

Xi X j

.
2s 2
n
, , = /k,
( ),
k . , , , .

313

. ,
t s2
2
, s

( ) T . t
:

t=

Ti T j

.
2
2 s
n
.
. 2
s
= 7,65.
n = 4.
1- 2- :

t=

17,58 7,73

= 5,036.
2 7,65
4
1- 3- :
t=

17,58 9,60

= 4,080.
2 7,65
4
, 2- 3- :
t=

7, 73 9, 60

= 0,9561.
2 7,65
4

0,05,

0,05/3 = 0,016.

314

= 6 . 4.1 , 3,37 ( = 0,016,


= 0,01 = 0,02).
t ,
. 0,05
( 0,016, )
, .
, ,
. ,
, ,
, ,
. . 4. ,
2
, s
,
.

, , , s s, .
: -

, , , . , ,
, ( -

315

. 5).
. , . -.


. .

. ,
. . , 48
.
.
, , , ,
.
, .* .

. , .
, ,
.
. 9.7 . , .
2. *

J. A. Roth, F. R. Eilber, J. A. Nizle, D. L. Morton. Lack of correlation between


skin reactivity to dinitrochlorobenzene and croton oil in patients with cancer.
N. Engl. J. Med., 293:388389, 1975.

316

, .
2 = 1,107. 3,841, 0,05 . : .
, . 2 . 5 .
, ,
. ,
.
, . ,
. ,
, : , ,
, , , .
. - ,
, .
23 , 48. ,
, , , . ,
(23 + 48)/2 = 35,5. 2. (
1, .) :

317

9.7.

81
48
+

23
21
2

OE 2
=
2 =
E
2

1
1

23 35,5 48 35,5
2
2
=
+
= 8,817.
35,5
35,5
0,01 2
6,635 (. . 5.7),
. , , .
,
.
-, , , (). , , . , , 9.9 9.10.
-.
,
, , .
.

.
2 .
2 ,
.

318

9.1. . ., 8.8, : . 48
, . ( ).
.

32
60
25
45
65
60
68
83
120
110

14
39
24
13
9
3
10
14
1
36

?
9.2. ( , ) ,
. ,
. : , .
. . (. Baker et al. Influence of preimmunization
antibody levels on the specificity of the immune response to related
polysaccharide antigens. N. Engl. J. Med., 303:173178, 1980)
20
. .

319


,
,
/
/


79
163
0,4
0,4
100
127
0,4
0,5
133
288
0,4
0,5
141
1154
0,4
0,9
43
666
0,5
0,5
63
156
0,5
0,5
127
644
0,5
0,5
140
273
0,5
0,5
145
231
0,5
0,5
217
1097
0,6
12,2
551
227
0,6
0,6
170
310
0,7
1,1
1049
1189
0,7
1,2
986
1695
0,8
0,8
436
1180
0,9
1,2
1132
1194
0,9
1,9
129
1186
1,0
2,0
228
444
1,0
0,9
135
2690
1,6
8,1
110
95
2,0
3,7
.
9.3.
0,05? , . 6.9, ,
.
9.4. 9.2
. F
?

320

9.5. . , ,
,
.
? , .
(W. Aronow. Effect of non-nicotine cigarettes and carbon
monoxide on angina. Circulation, 61:262265, 1979)
12
.
, . .
,

1
289
155
281
177
2
203
117
186
125
3
359
187
372
238
4
243
134
254
165
5
232
135
219
153
6
210
119
225
148
7
251
145
264
180
8
246
121
237
144
9
224
136
212
152
10
239
124
250
147
11
220
118
209
138
12
211
107
226
141
?
9.6. , . .
,
. .

1
2
3
4

1
3,5
3,3
4,9
3,6

2
8,6
5,4
8,8
5,6

321

3
5,1
8,6
6,7
5,0

?
9.7. .
.

? . . (A. Geliebter et al. Extraabdominal pressure alters food intake, intragastric pressure, and gastric emptying
rate. Am. J. Physiol., 250:R549R552, 1986) ,
.
. ,

, .
. .

1
2
3
4
5
6
7

, . .
0
10
20
448
470
292
472
424
390
631
538
508
634
496
560
734
547
602
820
578
508
643
711
724

?
9.8.
100 5%.

322

9.9. . , , , , , . ; , , -
,
. . , , .
: ,
, ,
. ,
:


65
13

27
40
?
9.10. -.


92
78


53
67

? ? ?
9.11. ,
.
,
? ?
? ,
-, ?

10

,
. ,
.
, ,
. .
. ,
, , ,
. , , , , ,
.

, .
, . , .

324

10

.
. 5 2, - (. 9). , .
. , , ,
. ( , .)
, ,
,
, . , ,
. ,

. , .
.
.
.
?

,
, . ,
, (. 3), , (. 4),
.
F t, , , .
, , -

325

. , , , . . ,
. , .
. 2 (. . 2.3).
37,6, 4,5. .
2.3 ,
. , . ,
3738
26 49 . .
35 , . , ( 31 52 ), , .
,
, .
,
, .
,
. , *.
, . ,
. , ? , , 95% *

, .

.

326

10

(

).
,
?
, , ,
, . 2. ,
, .
, , , - , ? .
? , .
.
.
, , , .
. , ,
- .
, - , ,

.
.
,
. 2.
, , .
*,
, .
, ,
*

J. H. Zar. Bio-statstical
analisys. 2nd ed. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N. J., 1984 W. J. Dixon, F.
J. Massey, Jr. Introduction to statistical analisys. 4th ed., McGraw-Hill, New
York, 1983.

327

, ,
, . . ,
. , . ,

. , , . ,
. ,
,
, , ,

. , , .
:

,
, , . . , , .

.
, . ,
7 . 3
( ), 4 ,
( ). . 10.1
.

328

10

10.1.

( )
( )

1000
1
1400
6
1380
5
1600
7
1200
3
1180
2
1220
4
=9
. 1;
, 7. ,
,
.
.
. 9.
T,
?
. ,
.
3 4 .
,
. ,
. ,
. 10.1,
. , , ( ). , 3 7,

. - 3
7 35. 35 . 10.2.
, .

329

10.2. 7
3 4

1
2
3
4
5
6
7

10

10

11

10

11

12

12

13

14

10

11

12

11

12

13

13

14

15

12

13

14

14

15

16

15

16

17

18

330

10

. 10.1. 35 (. . 10.2).

T
() .
T , , . 10.1.
, . , , , = 12 5 35, T = 12
5/35. , . 10.1 T
.
t (. 4.5). . , t . ,

. , , ,
.
. 10.1,

. , T = 9 = 15 3
,
3/15. , 8 16,
2/35 = 0,057. T . = 9, .
5% 1%.
? , . 13 , . , ,
, .
, -

331

, 1 5%.
5% 5,7%, = 8.

. 10.3. . , . ,
3 , 6, ,
T 7 T 23.
T- *. .
. 1 ,
2 . .
,
(, 3- 4- ,
3,5).
. ,
.
T .
, ( ).
,
? . ,
. , 10,
*

U- , U, U = T n (n + 1)/2, n
.
S. Siegel, N. J. Castellan. Nonparametric Statistics for the Behavioral Sciences, 2nd ed. McGraw-Hill, N. Y., 1988. U- F. Mosteller,
R. Rourke. Sturdy Statistics: Nonparametrics and Order Statistics,
Addison-Wesley, Reading, Mass., 1973.

332

10

10.3. (
)

0,05
0,01

- - -



3
4
6
18
0,057
5
6
21
0,036
5
7
20
0,071
6
7
23
0,048
6
24
0,024
7
7
26
0,033
6
27
0,017
7
8
25
0,067
8
8
28
0,042
6
30
0,012
4
4
11
25
0,057
10
26
0,026
5
11
29
0,032
10
30
0,016
5
12
28
0,063
6
12
32
0,038
10
34
0,010
7
13
35
0,042
10
38
0,012
8
14
38
0,048
11
41
0,008
8
12
40
0,016
5
5
17
38
0,032
15
40
0,008
5
18
37
0,056
16
39
0,016
6
19
41
0,052
16
44
0,010
7
20
45
0,048
17
48
0,010
8
21
49
0,045
18
52
0,011
6
6
26
52
0,041
23
55
0,009
6
24
54
0,015
7
28
56
0,051
24
60
0,008
7
25
59
0,014
8
29
61
0,043
25
65
0,008
8
30
60
0,059
26
64
0,013
7
7
37
68
0,053
33
72
0,011
8
39
73
0,054
34
78
0,009
8
8
49
87
0,050
44
92
0,010

333

184756. , , 8,

T =

n ( n + n + 1)

2

T =

n n ( n + n + 1)

,
12
n n *.

T T
T
.
zT ( . 4.1).
:
zT =

zT =

T T
T

1
2.


.
. *

,
:

T =

n n ( N + 1)
12

n n

12N N 2 1

(i 1) i (i + 1),

N = n n , i
i- , .

334

10

,
, . , . .
,
,
. .
, . , , , , , . , , , . ,

,
. .
, . . .* , .
,
,
, 36 , .
.
; ,
. . , *

N. Nelson, M. Enkin, S. Saigal, . Bennett, R. Milner, D. Sackett. A


randomized clinical trial of the Leboyer approach to childbirth. N. Engl.
J. Med., 302: 655660, 1980.

335

. , ,
.
, ,
, .
.
, , , ,
. : , .

. , , 30%.
, . , , , 90% . = 0,05,
, 90%
20
.
.
187 , . 34 , 97
( 70
). 56
. 55.
.

, 26, 28
. 6 8
, .
20 . , *.
,
*

D. Sackett, M. Gent. Controversy in counting and attributing events in clinical


trials. N. Engl. J. Med., 301:14101412, 1979.

10

336

. 10.2. . , .

.
.
, ,
. , , ,
, .
. 10.2 , .
. , , , . .
, , . . 10.4 .
,
. T . 374.
,
. zT. ,
,
T =

n ( n + n + 1)
2

20 ( 20 + 20 + 1)
2

= 410

337

10.4.
,

5,0
10,1
17,7
20,3
22,0
24,9
26,5
30,8
34,2
35,0
36,6
37,9
40,4
45,5
49,3
51,1
53,1
55,0
56,7
58,0

2
3
4
6
7
8
9
11
13
14
16
18
21
25
31
33
36
38
39
40
T = 374


2,0
19,0
29,7
32,1
35,4
36,7
38,5
40,2
42,1
43,0
44,4
45,6
46,7
47,1
48,0
49,0
50,9
51,2
52,5
53,3

1
5
10
12
15
17
19
20
22
23
24
26
27
28
29
30
32
34
35
37


n n ( n + n + 1)
20 20 41
=
= 36, 97.
12
12
, ,
T =

1
1
374 410
2
2 = 0, 962.
zT =
.=
T
36, 9
. 4.1 5% T T

338

10

.
1,960, . , , , ,
.
. . . . .
.
, , .
:

. 9 .
, . , , ,
. .
. (
). W.
, ( ). , . , W .
, . , ,

10.5.
,



1
1490 1600
110
2
1300 1850
550
3
1400 1300
100
4
1410 1500
90
5
1350 1400
50
6
1000 1010
10

339

5
5
6
6
4
4
3
3
2
2
1
1
W = 13

5,32 5,32 ,
.
. , , . 6
. . 10.5.
5 . ,
?

1 6. ,
, ( . 10.5). , W = 13.
, +
W . , ( ) ,
() W .
W, 64 (. 10.6 . 10.3). W no
19. , |W| > 19,
4/64 = 0,0625. :

340

10

10.6. 6

1
2
3
4
5
6

21
+

19

17

15

13

11

+
9
+
+

15
+

13
+

11
+

9
+

+
7

+
+

11

+
5

+
+

+
3

+
+

+
1

+
+
1
+
+
+

9
+
+

7
+
+

5
+
+

+
3
+

+
+

5
+

3
+

+
1
+

+
+

1
+

+
1
+

+
+
3

10.6.

1
2
3
4

+
+
+

+
+

+
+

+
+

+
+

+
+
+
+
+
+
+
+

+
+
+

+
+

+
+
+

+
+
+

+
+
+

+
+
+

+
+
+

+
+
+

+
+

+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

+
+

+
+

+
+

+
+
+
+
+
+
+

+
+

+
+

+
+

+
+
+

+
+
+
+

+
+
+
+
+

341

+
+

+
+
+

+
+

+
+
+

+
+
+
+

+
+
+
+
+
+


3
1
1
1
3
5
3
5
7
9
1
1
3
3
5
7
5
7
9
11
7
9
11
13
15
9
11
13
15
17
19
21

10

342

. 10.3. 64 6 (. . 10.6). 4 .

< 0,0625. 14 W,
13. 14/64 = 0,219,
< 14/64.
, W
, , , 5%. . 10.7
, 5 1%
, 20.
20, W
W = 0
W =

n ( n + 1)( 2n + 1)

,
6
n ( ).
, ,
zW =

W W
=
W

.
n ( n + 1)( 2n + 1)
6
, :
zW =

1
2
.
n ( n + 1)( 2n + 1)
6
W

343

10.7. W ( )

5
15
0,062
13
65
0,022
6
21
0,032
57
0,048
19
0,062
14
73
0,020
7
28
0,016
63
0,050
24
0,046
15
80
0,022
8
32
0,024
70
0,048
28
0,054
16
88
0,022
9
39
0,020
76
0,050
33
0,054
17
97
0,020
10
45
0,020
83
0,050
39
0,048
18
105
0,020
11
52
0,018
91
0,048
44
0,054
19
114
0,020
12
58
0,020
98
0,050
50
0,052
20
124
0,020
106
0,048
F. Mostellerand R. Rourke. Sturdy statistics: nonparametrics and order statistics, AddisonWesley, Reading, Mass., 1973.

. , -, , .
,
. ,
, ,
*.
,
() *

,
:
W =

n ( n + 1)( 2n + 1)

(i 1) i (i + 1) ,

6
12
n , i, - i- .

10

344

, . . ,
.
, , ,
.
. ,
.
. ,
.
: +,
.
W*.
W . , .
. 9 .

. 9 , . , .
9.2 : .
(. 10.8).
4- : *

,
.
, W, , . ,

.

345

10.8.

-
- -

1
25
27
2
2
2
2
25
29
4
3,5
3,5
3
27
37
10
6
6
4
44
56
12
7
7
5
30
46
16
10
10
6
67
82
15
8,5
8,5
7
53
57
4
3,5
3,5
8
53
80
27
11
11
9
52
61
9
5
5
10
60
59
1
1
1
11
28
43
15
8,5
8,5
W = 64

. 10.4. .
, , , 27%. , , , ,
.

. ? ,
,
. 27%
.
. .
. .
10.8, , ,
.

346

10

W = 2 + 3,5 + 6 + 7 + 10 + 8,5 + 3,5 + 11 + 5 + (l) + 8,5 = 64.


. 10.7 1,8% . 52, .

( < 0,018).
:
-

. 3 . , , ,
,
. ,
, , ,
. . 3 .
, . . .
. ,
, , .
. ( , ,
.)
, ,
.
. , ,
.
H .
, .
. . -

347

n1, n2 n3. ,
.
R1, R2 R3. : R1 = R1 n1 , R2 = R2 n2
R3 = R3 n3 .
N = n1 + n2 + n3.
1,2, ..., N

1 + 2 + + ( N 1) + N =

N ( N + 1)

.
2
R
1+ 2 ++ N
N +1
=
.
N
2
D,
R=

D = n1 ( R1 R ) + n2 ( R2 R ) + n3 ( R3 R ) .
,
. 9. D . , , D
N(N +1)/12.
2

H=

2
D
12
=
n ( R R )

N ( N + 1) 12 N ( N + 1)

. .
?
, . . ,
, H 2 =
= k 1, k . 2 . 5.7.
2 ,
5.

10

348

10. , ,
(
- ).
, ,
, , .
, .

, *.
.
2 ,
. , .
.

(,
) . ,
, . ,
. . .** ,
*

H

1

1) i ( i + 1)

N ( N 2 1)

N , i , i-
, .
** R. Patwardhan, P. Desmond, R. Johnson, S. Schenker. Impaired elimination of
caffeine by oral contraceptives. J. Lab. Clin. Med., 95:603608, 1980.

349

10.9.

T1/2,

T1/2,

T1/2,
2,04
1
5,30
12
10,36
25
5,16
10
7,28
19
13,28
29
6,11
15
8,98
21
11,81
28
5,82
14
6,59
16
4,54
6
5,41
13
4,59
8
11,04
26
3,51
4
5,17
11
10,08
24
3,18
2
7,25
18
14,47
31
4,57
7
3,47
3
9,43
23
4,83
9
7,60
20
13,41
30
11,34
27
3,79
5
9,03
22
7,21
17

146
128
222
11,23
14,22
24,67
, . (

.)
( ) . , ,
. (T1/2) :
, , .
T1/2 , , . 9, 9 13 . -

10

350

250 , 3 , T1/2. . 10.9.



1 + 2 + + 31 N + 1 31 + 1
=
=
= 16.
31
2
2

R=

D = 13(11,23 16)2 + 9(14,22 16)2 + 9(24,67 16)2 = 1000,82



H =

12
12
D=
1000, 82 = 12, 107.
N ( N + 1)
31 (31 + 1)

. 5.7 1% 2
= k l = 3 l = 2. 9,210,
. , ( < 0,01).

,
( ) . , . . 4
.
, , .
, .
, .
, -

351

. , . .
.
, .
:
q=

R A RB

,
n 2 l ( nl + 1)
12
RA RB ,
, l .
q . 4.3 .
:
q =

R RA

,
nl (l + 1)
6
R, , , q. , l
, . q
(. 4.4).
, . ,
. :

Q=

RA RB
N ( N + 1) 1
1
+

12
nA nB

10

352

10.10. Q


k
0,05
0,01
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

1,960
2,394
2,639
2,807
2,936
3,038
3,124
3,197
3,261
3,317
3,368
3,414
3,456
3,494
3,529
3,562
3,593
3,622
3,649
3,675
3,699
3,722
3,744
3,765

2,576
2,936
3,144
3,291
3,403
3,494
3,570
3,635
3,692
3,743
3,789
3,830
3,868
3,902
3,935
3,965
3,993
4,019
4,044
4,067
4,089
4,110
4,130
4,149

R A RB , A B
, N .
Q . 10.10. .

. Q , . 10.11.

. , (

353

10.11. Q


k
0,05
0,01
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

1,960
2,242
2,394
2,498
2,576
2,639
2,690
2,735
2,773
2,807
2,838
2,866
2,891
2,914
2,936
2,955
2,974
2,992
3,008
3,024
3,038
3,052
3,066
3,078

2,576
2,807
2,936
3,024
3,091
3,144
3,189
3,227
3,261
3,291
3,317
3,342
3,364
3,384
3,403
3,421
3,437
3,453
3,467
3,481
3,494
3,506
3,518
3,529

J. H. Zar, Biostatistical analysis, 2nd ed., Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J., 1984.

) . ,
, .
.
, .
. 10.9 ,
3- (, ) 1- ().
:

10

354

Q=

R3 R1
N ( N + 1) 1
1
+
12
n3 n1

24, 67 11, 23
31 (31 + 1) 1 1
+
12
9 13

= 3, 409.

. 10.10 5% k = 3.
2,394, . ,
( < 0,05). . , (3- ), ,
(2- ):

Q=

R3 R2
N ( N + 1) 1
1
+
12
n3 n2

24, 67 14, 22
31 (31 + 1) 1 1
+
12
9 9

= 2, 438.

.
, :

Q=

R2 R1

14, 22 11, 23

= 0, 7583,
31 (31 + 1) 1 1
N ( N + 1) 1
1
+
+
12
9 13
12
n2 n1
. , ,
, ,
, ,
; .
.
:



,
(. 9). , -

355

10.12. .
1


1
2
3
4
1
1
2
3
4
2
4
1
2
3
3
3
4
1
2
4
2
3
4
1
5
1
4
3
2

11
14
13
12
. ,
.
.
( ). . , ,
. , , .
, ( )
.
.
. 10.12 4 5 . ,
, .
, , .
. ; , - .
. 10.13.
.
, ,
, , .

10

356

10.13. .
2

1
2
3
4
1
4
1
3
2
2
4
1
3
2
3
4
1
3
2
4
4
1
3
2
5
4
1
3
2

20
5
15
10
. .
, . (
,
.) S ,
, .
. 10.12 10.13.
(1 + 2 + 3 + 4)/4 = 2,5.
k
1+ 2 ++ k k +1
.
=
k
2
n ,
(k +1)/2. = 5. 5(4 + 1)/2 = 12,5.
S
2

n ( k + 1)

S = R
,
2

R .
. 10.12 :
S = (11 12,5)2 + (14 12,5)2 + (13 12,5)2 + (12 12,5)2 =
=(1,5)2 + (1,5)2 + (0,5)2 + (0,5)2 = 5,

357

. 10.13:
S = (20 12,5)2 + (5 12,5)2 + (l5 12,5)2 + (10 12,5)2 =
= (7,5)2 + (7,5)2 + (2,5)2 + (2,5)2 = 125.
S ,
. S , .
nk(k + 1)/12, :
2

r2 =

n ( k + 1)
12
12

S =
R

.
nk ( k + 1)
nk ( k + 1)
2

.

2 = k 1. k = 3 n 9
k = 4 n 4 .
. 10.14 r2 .
.
,
.
.
r2 .

. 10.14, r2 . ( ), 2 = k 1.
r2
.
.

358

10.14.
k=3
k=4
n
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

r2
6,00
6,50
8,00
5,20
6,40
8,40
5,33
6,33
9,00
6,00
8,86
6,25
9,00
6,22
6,20
8,60
6,54
8,91
6,17
8,67
6,00
8,67
6,14
9,00
6,40
8,93

0,028
0,042
0,005
0,093
0,039
0,008
0,072
0,052
0,008
0,051
0,008
0,047
0,010
0,048
0,046
0,012
0,043
0,011
0,050
0,011
0,050
0,012
0,049
0,010
0,047
0,010

n
2
3
4
5
6
7
8

r2
6,00
7,00
8,20
7,50
9,30
7,80
9,96
7,60
10,20
7,63
10,37
7,65
10,35
8,67

0,042
0,054
0,017
0,054
0,011
0,049
0,009
0,043
0,010
0,051
0,009
0,049
0,010
0,010

k ( ), ,
.
Owen. Handbook of statistical tables. US Department of Eneigy, Addison-Wesley,
Reading, Mass., 1962.

359

10.15.


36
() 48

1
22,2
3
5,4
1
10,6
2
2
17,0
3
6,3
2
6,2
1
3
14,1
3
8,5
1
9,3
2
4
17,0
3
10,7
1
12,3
2

. 10.15
. 9.5. .
.
, . ,
.
(k = 3) ( = 4). 1 + 2 + 3/3 = 2. 4 2 = 8. :
S = (12 8)2 + (5 8)2 + (7 8)2 = (42) + (3)2 + (1)2 = 26,
12
12
S =
r2 =
26 = 6, 5.
nk ( k + 1)
43 4
r2
= 4 k = 3.
0,042. , ( < 0,05).

, ,

10

360

, . , , ,
.
,
.
, ,
.
, ( ) :
q=

RA RB

,
nl (l + 1)
12
RA RB
, l , . q . 4.3 .
, ( ) .
:
q =

R RA
nl (l + 1)
6

l , , R
. , q. q . 4.4 .


. , , . -

361

, , .
. .
.
, .

, . ,

, ,
. .
?
. *.
10 . ,
( ) .

, 2 , 3
. , 5
, ,
. . 3 , ( )
, . . 10.16.
, 6 ,
*

W. S. Aronow. Effect of passive smoking on angina pectoris. N. Engl. J. Med.,


299: 2124, 1978.

10

362

. .
1+ 2 + 3+ 4 +5 + 6
= 3, 5.
6
3,510 = 35.
:
S = (44 35)2 + (53 35)2 + (39 35)2 +
+ (20 35)2 + (44 35)2 + (10 35)2 = 1352,

r2 =

12
1352 = 38, 629.
10 6 ( 6 + 1)

20,517 2 0,1% n = k 1 = 6 1 = 5
(. . 5.7). , .
, , . . 10.6,
.
53 2- 10 6- . l = 6, n = 10.
q=

R2 R6
nl (l + 1)
6

53 10
= 7, 268.
10 6 7
12

q 4,030 q
= 0,05, l = 6 (. 4.3). .
. 10.17. .
( )
1, 2, 3 5- ,
, .
, . -

W, S. Aronow. Effect of passive smoking on angina pectoris. N. Engl. J.Med., 299:2124, 1978.

10.16.
,
,

1
2
3
4
5
6


1
193
4
217
6
191
3
149
2
202
5
127
1
2
206
5
214
6
203
4
169
2
189
3
130
1
3
188
4
197
6
181
3
145
2
192
5
128
1
4
375
3
412
6
400
5
306
2
387
4
230
1
5
204
5
199
4
211
6
170
2
196
3
132
1
6
287
3
310
5
304
4
243
2
312
6
198
1
7
221
5
215
4
213
3
158
2
232
6
135
1
8
216
5
223
6
207
3
155
2
209
4
124
1
9
195
4
208
6
186
3
144
2
200
5
129
1
10
231
6
224
4
227
5
172
2
218
3
125
1

44
53
39
20
44
10
231,6
241,9
232,3
181,1
233,7
145,8

363

10

364

10.17.

l
q
26
53 10 = 43
6
7,268
24
53 20 = 33
5
6,600
23
53 39 = 14
4
3,430
25
53 44 = 9
3
21
53 44 = 9
2
16
44 10 = 34
5
6,800
14
44 20 = 24
4
5,879
13
44 39 = 5
3
1,581
15
44 44 = 0
2
56
44 10 = 34
4
8,329
54
44 20 = 24
3
7,590
53
44 39 = 5
2
2,236
36
39 10 = 29
3
9,171
34
39 20 = 19
2
8,497
46
20 10 = 10
2
4,472

q
4,030
3,858
3,633
3,858
3,633
3,314
3,633
3,314
2,772
3,314
2,772
2,772

P < 0,05

, ( ) . , ,
( = 0,05). :
.


, , , .
- ,
-

365

. ,
. ,
.
, , , ,
, , , , ,
.
, .
, ,
.
, .
, .
, ,

(, , ).

: , . . , , . , , .
, . , ,
.

10.1 , , .

366

10.1.


, .


1
20
20
2
17
26
3
14
1
4
42
24
5
50
1
6
62
47
7
8
15
8
49
7
9
81
65
10
54
9
11
48
21
12
55
36
13
56
30

10



, .


32
42
41
90
51
71
29
47
76
56
47
43
60
137
58
63
40
28
64
60
73
87
66
69
73
50

, .
, . ,
? .
. (S. Schroeder et al. Use of laboratory tests and pharmaceuticals:
variation among physicians and effect of cost audit on subsequent
use. JAMA, 225:969973, 1973).
,
.
. , , .
, ,

367

, , . ,
.
.
? ? ?
10.2.
. . . (G. Fishman et al. Blood-retinal
barrier function in patients with cone or cone-rod dystrophy. Arch.
Ophthalmol., 104:545548, 1986) . .

0,5
1,2
0,7
1,4
0,7
1,6
1,0
1,7
1,0
1,7
1,2
1,8
1,4
2,2
1,4
2,3
1,6
2,4
1,6
6,4
1,7
19,0
2,2
23,6
, ?
. ,
, .
10.3. 10.2 . , .

368

0,5
1,2
0,7
1,4
0,7
1,6
1,0
1,7
1,0
1,7
1,2
1,8
1,4
2,2
1,4
2,3
1,6
2,4
1,6
6,4
1,7
19,0
2,2
23,6

10




6,2
12,6
12,8
13,2
14,1
15,0
20,3
22,7
27,7

10.4. 9.5 9.6,


.
10.5. . 3
. . . , . 28 , .
,


3,7
3,8 1,7 4,8
8,6
2,5
6,8 2,5 5,3
9,0
2,8
7,9 2,9 5,5 10,3
3,0
8,8 3,0 5,8 11,0
5,5
9,0 3,4 7,1
6,4
9,3 3,7 6,6
?
10.6. . . . (W. Jimenez

369

et al. Atrial natriuretic factor: reduced cardiac content in cirrhotic


rats with ascites. Am. J. Physiol., 250:F749F752, 1986) .
: , , . ( ). . ?

760
80
1000
80
1370
80
1680
210
1970
210
2420
320
3260
500
5000
610
5400
760
7370
760
890
890
1870
1950
10.7. -, , . . . (R. Okada et al. Radionuclide-determined change in pulmonary
blood volume with exercise: improved sensitivity ofmultigated bloodpool scanning in detecting coronary-artery disease. N. Engl. J. Med.,
301:569576, 1979) .
, . ,
, .
. ,

370

10

, , . . ,
. 33 : 9
(1- ) 24 ,
5 (2- ) 19
(3- ).
:
, 3-
, . .

1
2
3
0,83
0,86
0,98
0,89
0,92
1,02
0,91
1,00
1,03
0,93
1,02
1,04
0,94
1,20
1,05
0,97
1,06
0,97
1,07
0,98
1,22
1,02
1,07
1,23
1,13
1,08
1,32
1,10
1,15
1,37
1,18
1,12
1,58
? , , -

371

?
10.8. ,
.
. . , +1,
0 (,
). G. .

1
100
110
+10
+1
2
95
96
+1
+1
3
120
100
20
0
4
111
123
+12
+1
G = 1 + 1 + 0 + 1 = 3. G ? G , 4 6.

11

: . . 5 ,
.

(. .
5.1). , , ,
. 2.
,
.
- .
,
. 2. , ,
,

373

*, . , , , ,
, . ,
.

,
.
,
. .
,
, , , . , , , .
, , .
, , , ,
, .

, , . .
.
. , ,
*

,
, , . . , , .
S. Glantz, . Slinker.
Primer of applied regression and analysis of variance. McGraw-Hill, N.Y., 1990.

374

11

. ,
,
.
, , ! ,
, .
. , . (!)
. 15 ;
10 . .
( );
, , , , , 3, .
11.1 .
, ,
, , , 3 ; .
, , 14-
; ,
.
, 7 . 3 , -
*. ,
*

.
, , . , , ,
, .

D. Collett. Modelling survival in medical research. Chapman and Hall, London,
1994 . . Lee. Statistical methods for survival data analysis. Wiley, 2nd ed..
New York, 1992.

375

. 11.1. . . . . . . ,
, , .
, -
, - . , . . , . , . .

376

11

, -,
.
. 11.1 , . 11.1.
, , , .
. ,
.
, ( ) ( ).
,
, . 5.
, . ,
, . 2 10.
, .
.
, , .
.
, .
.
,

.


.
. , , . .

377

. 11.2. .
S(t), , 1. ,
. , 0,5, .

, , . , -
( ), (
), ().
, ,
. , . t S(t), .
S(t) t
.
:
t
.
S (t ) =

. 11.2. , 0, , , 1.

378

11

, , 0. ,
, .
,
. .
, :
t
.
S (t ) =

, (
), .
. , ,
.
. , ,
.
.
,
t = 0, (. 11.1).
(. 11.1) .
+ , - , .
() 2 , () 6
. 7- ,
- .
2 . 10 . , 2
d2/n2 = 1/10 = 0,1. , 2
, :
d
1
9
f2 = 1 2 = 1
=
= 0, 900.
n2
10 10

379

11.1.
.

t
t

t
nt
dt

2
10
1

6
9
1

7
8
2

7+

8
5
1

9
4
1

11+

12
2
1

12+

6 . 9 . 6
6 d6/n6 = 1/9 = 0,111, 6
d
1 8
f 6 = 1 6 = 1 = = 0, 889.
9 9
n6
, 6 , S (6 ). 6
2 6 . ,
,
S (6 ) = f f = 0, 900 0, 889 = 0, 800.
2

, . 7
2 , 8.

d
2 6
f 7 = 1 7 = 1 = = 0, 750,
8 8
n7

S ( 7 ) = f 2 f 6 f 7 = 0, 900 0, 889 0, 750 = 0, 600.

380

11

, . , ,
, : 7 , 7
S (7 ) = 6/10 = 0,600.
! , . , 8 . 8
. 5
(4 , 1 : 10 4 1 = 5).
d
1 4
f8 = 1 8 = 1 = = 0, 800,
n8
5 5

S (8) = f2 f6 f7 f8 = 0, 900 0, 889 0, 750 0, 750 = 0, 480.


,
S (8 ) 0,5. , , .

, .
:

d
S (t ) = 1 t ,
nt

d t t, nt t, ( )
. ,
(1 d t/nt ) ,
. , , ,
d t = 0, (1 d t/nt) = 1, .
. 11.2
.
(. 11.3). ,
.
. 0 -

381

11.2.
.

t t t

nt

dt

2
6
7
7+
8
9
11+
12
12+

10
9
8

5
4

1
1
2

1
1

ft = 1

dt
nt

S (t )

0,900
0,899
0,750

0,900
0,800
0,600

0,800
0,750

0,480
0,360

0,500

0,180

1,0, . .


, . ,
, , . , , ,
. . ,
0,5.
, ,
0,5. , . 11.3 8
. .
,
.

11

382

. 11.3. . 11.1; . 11.2. , .

,
. ,
, . 11.2. ;
*:

sS(t ) = S (t )

ti

d ti

(n

ti

dti

ti, t . *

: D. Collett. Modelling survival data in


medical research. Chapman and Hall, London, 1994, pp. 2226.

383

. 11.4. 95%
( . 11.3).
.

7 :
sS(7 ) = 0, 600

1
1
2
+
+
= 0, 155.
10 (10 1) 9 (9 1) 8 (8 2 )

. 11.3
. 11.1 .
. 7 ,
.
. , 100(1 )-
p z s p < p < p + z s p ,
z
, , p , s p . t :

11

384

S (t ) z sS(t ) < S (t ) < S (t ) + z sS(t ) .


95% .
= 1 0,95 = 0,05. z = 1,960.
11.3.
(. 11.4),
. : , .
,

.
. ,
, ,
0 1. .
(. . 7.4 . 7.) , , , 1 0. , , , ,
. ,
.
ln[ln S (t )]. S (t ), 0 1.
, S (t ).
:

sln ln S(t ) =

1
2
ln S (t )

dt
.
t dt )

n (n
t

100(1 )
S(t) :

S (t )exp z sln ln S t < S (t ) < S (t )exp + z sln ln S t .


( )

( )

2
8
7
7+
8
9
11+
12
12+

10
9
8

5
4

1
1
2

1
1

0,900
0,800
0,600
0,480
0,360
0,180

0,800
0,750
0,500

0,900
0,899
0,750

1 0.

0,500

0,050
0,083

0,011
0,014
0,042

0,151

0,164
0,161

0,095
0,126
0,155

0,801
0,676

1,000*
1,000*
0,904

0,000* 0,475

0,159
0,044

0,716
0,533
0,296

11.3. 95%

95%
-

t t t

d
dt
ft = 1 t S (t )
s
t
nt
dt
nt ( nt dt ) S(t )
n


385

11

386


. ,
*.
, .
,
(. . 5).
,
. 10 ,
. , , , .
. .
.
.
.
: S2(t) = [S1(t)].
() . = 1, . < 1,
2- , 1-. , > 1,
1- .



,
. , . ,
, *

.
: , .

387

, .
.
. . . , .

(). ,
. ,
, . ,
, . .
. - *.
15 . , ,
(1- ), (2- ).
11 .
. 11.4. ,
+. . 11.5
.
. 11.5. 1- ,
2-. , .
. . 11.6 ( ,
*

N. Vey, D. Blaise, A. Stoppa et al. Bone marrow transplantation in 63 adult


patients with acute lymphoblastic leukemia in first complete remission. Bone
Marrow Transplantation, 14:383388, 1994.
: ,
. , ,
.
, , . . 12.

388

11

11.4.

(1- , n = 33)
(2- , = 21)




1
3
1
1
2
2
2
1
3
1
3
1
4
1
4
1
5
1
6
1
6
1
7
1
7
1
12
1
8
2
15+
1
10
1
20+
1
12
2
21+
1
14
1
24
1
17
1
30+
1
20+
1
60+
1
27
2
85+
2
28
1
86+
1
30
2
87+
1
36
1
90+
1
38+
1
100+
1
40+
1
119+
1
45+
1
132+
1
50
3
63+
1
132+
2
). ,
1- 3 33 ,
1 21 .
? , , . 5.
3 +1 = 4 33 + 21 = 54
. ,
4/54 = 0,074 = 7,4%. , , -

389

. 11.5. . ,
HLA (), (-).
. 11.4, . 11.5.

,
33 0,074 = 2,442 . 3 . ,
.
1-
, -
.
n d
E1t = 1t t ,
n t
1t
t; n1t 1- , d t , n t .
,
. 11.6 . . , 2- 17 ,
13 11 .

11

390

11.5.
. 11.4

()

t
t
t

d
t
dt
nt
ft = 1 t
S (t )
nt
1
3
33
0,909
0,909
2
2
30
0,933
0,848
3
1
28
0,964
0,818
4
1
27
0,963
0,788
5
1
26
0,962
0,757
6
1
25
0,960
0,727
7
1
24
0,958
0,697
8
2
23
0,913
0,636
10
1
21
0,952
0,606
12
2
20
0,900
0,545
14
1
18
0,944
0,515
17
1
17
0,941
0,485
20+
1
16
27
2
15
0,867
0,420
28
1
13
0,923
0,388
30
2
12
0,833
0,323
36
1
10
0,900
0,291
38+
1
9
40+
1
8
45+
1
7
50
3
6
0,500
0,145
63+
1
3
132+
2
2
, 3 .

:
UL =

(d

1t

E1t ).

391

11.5.

()

t
t
t
d
t
dt
nt
ft = 1 t
nt
1
1
21
0,952
2
1
20
0,950
3
1
19
0,947
4
1
18
0,944
6
1
17
0,941
7
1
16
0,938
12
1
15
0,933
15+
1
14
20+
1
13
21+
1
12
24
1
11
0,909
30+
1
10
60+
1
9
85+
2
8
86+
1
6
87+
1
5
90+
1
4
100+
1
3
119+
1
2
132+
1
1

S (t )
0,952
0,905
0,857
0,810
0,762
0,714
0,667

0,606

t,
. . 11.6,
UL = 6,572. UL , .
UL

sU L =

n1t n2t d t ( n t d t )
2
n
t ( n t 1)

d1t

3
2
1
1
1
1
1
2
1
2
1

1
2
3
4
5
6
7
8
10
12
14

33
30
28
27
26
25
24
23
21
20
18

n1t
1
1
1
1
0
1
1
0
0
1
0

d2t
21
20
19
18
17
17
16
15
15
15
14

n2t
4
3
2
2
1
2
2
2
1
3
1

54
50
47
45
43
42
40
38
36
35
32

d t
n t

2,444
1,800
1,191
1,200
0,605
1,190
1,200
1,211
0,583
1,714
0,563

= d1t + d2t = n1t + n2t = n1t

0,556
0,200
1,191
0,200
0,395
0,190
0,200
0,789
0,417
0,286
0,438

0,897
0,691
0,471
0,469
0,239
0,470
0,468
0,465
0,243
0,691
0,246

d1t E1t .

11.6. . 11.4


(1- )
(2- )

-





1-

t t t
t t t
UL sU2 L
d t =
n t =
E1t =

392
11

17
24
27
28
30
36
50

1
0
2
1
2
1
3

17
15
15
13
12
10
6

0
1
0
0
0
0
0

13
11
10
10
10
9
9

1
1
2
1
2
1
3

30
26
25
23
22
19
15

0,567
0,576
1,200
0,565
1,091
0,526
1,200

0,248
0,241
0,460
0,246
0,472
0,249
0,617
2
UL = 6,572 sU L = 7,883

0,433
0,577
0,800
0,435
0,909
0,474
1,800


393

11

394

, , t, *. . 11.6
sU2 L . 7,884, , sU L = 7, 883 = 2, 808.
UL (
),
U
6, 572
z= L =
= 2, 341.
sU L
2, 808
z ,
(. . 4.1)**.
2% 2,326, .
.
, ,
UL. 2- UL
UL 1-,
.

, ,
. : , , . , . :
*

D. Collett. Modelling survival data


in medical research. Chapman & Hall, London, 1994, pp. 4042.
** U L sU U L2 sU2 L . 2 . .
, .
L

z=

UL
sU L

395

1
2.

, :

z=

6, 572 0, 5
= 2, 162.
2, 808

z 2,342 2,162, - 1,960


0,05. .

. . , .
. 1-
2- . +1, 1-
, 1, , 0, ,
. : ,
, , .
;
h. h UW, :

sUW =

n1n2 h 2

( n1 + n2 )( n1 + n2 1)

11

396

z=

UW
.
sUW

(. . 4.1).

, .
? , : S2(t) = [S1(t)]. , , ,
ln[ln S1 (t )] ln[ln S2 (t ) ] .
, .

,
, ,
. ,
, , , ,
. . , .

*. , , , .

(, . .).

d = ( z + z1 )

1 + ,

L. S. Freedman. Tables of number


of patients required in clinical trials using the log-rank test. Statist. Med.,
1:121129, 1982.

397

, z z1
1 (
. 4.1). ?
t S2(t) = [S1(t)],

ln S2 ( )
,
=
ln S1 ( )
S1() S2() 1- 2-
.
:
d
.
n=
(
2 S1 ) S 2 ( )
, .
. , 30 60% .
80% (
1 = 0,8). = 0,05. . 4.1
z = z0,05 = 1,960 z1 = z0,80 = 0,840.

ln S2 ( ) ln 0, 6 0, 511
=
=
=
= 0, 425,
ln S1 ( ) ln 0, 3 1, 203

2

1+
2 1 + 0, 425
d = ( z + z1 )
= (1, 960 + 0, 840)
= 48, 1,
1
1 0, 425
:
48, 1
d
n=
=
= 43, 7.
(
)
(
)
2 S1 S 2
2 0, 3 0, 6
, 44 .
2

398

11

, , .
, , . , .

. ,

.
.
. .
4 . , , ,
,
, , ,
. , , , ,
.
, , (
) . , , , . .

11.1. . , ?

(IADL,
Instrumental Activities of Daily Living). -

399

. . (. Keller, J. Potter. Predictors of


mortality in outpatient geriatric evaluation and management clinic
patients. J. Gerontology, 49:M246M251, 1994)
.
( 78,4 , 7,2
), 2 :
. 4-
:


,

,

14
1
6
2
20
2
12
2
24
3
18
4
25+
1
24
1
28
1
26+
1
30
2
28
4
36+
1
32
4
37+
1
34+
2
38
2
36
4
42+
1
38+
3
43+
1
42
3
48
2
46+
2
48+
62
47
3
48
2
48+
23
.
11.2. . . (. Girard et al. Surgery for pulmonary
metastases: who are the 10 years survivors? Cancer, 74:27912797,
1994) 34 .
.
95% .

400

11




1
1
2
1
3
3
4
1
5
1
6
1
7
2
8
1
9
1
10+
1
11+
2
12
2
13
1
15
1
16
3
20
3
21
1
25+
1
28
1
34
1
36+
1
48+
1
56
1
62
1
84
1
11.3.
. ? . . (W.
Ajiki et al. Survival rates of childhood cancer patients in Osaka,
Japan, 19751984. Jpn. J. Cancer Res., 86:1320, 1995)
( ) 19751979 . 19801984.

19751979 .
,

2
4
6
8
10+
12
14
16+
18
22+
24
30
36
52+
54
56
60
60+

3
4
3
4
1
2
3
1
2
1
1
2
1
1
1
1
1
18

401

19801984.
,

2
4
4
1
6
3
8
10
12
4
14
3
18+
1
20+
1
22
2
24
1
30
2
36
3
48
2
54+
1
56
2
60
1
60+
9

() 95% , () , () , ()

= 0,05, , S() = S(60). () ,
0,80 , S() 0,40 19751979 . 0,20
0,15 19801984 .

12

, , ,
. , ,
. ,
(,
) ( ).
,
. , , .
. , . (
), , .

403

, ,
? , , ,
, . ,
. ,
.


: . ,
,
.
, . ,
. , .
.
. 12.1 , (, ). (
, . .) . , , . , .

. ,


(. 11)


(. 10)

2
(. 5)

(. 10)

(. 9)


(. 9)

,
(. 9)
(. 8)

(
(
)
)

(. 10)
(. 8)

, .

(. 10)

2
(. 5)

(. 4) (. 3)

(
*)

12.1.

404
12

405

, , ( , ,
).
, , .
. 12.1
. , . -, ,
, .
(. 6).
, . ,
. -,
,
(. 7 8), . , , -,
, ,
. .

, . ? , . ,
( ) , .

, . ( ,
. 3.) , . ,

406

12

, .

, .
, , ;

. ,
,
.
,
, . .
. , .
.
.
: , ,
.
,
( ,
) ( , ) . , ,
.
, , ,
, , .

30- . , , . , ,
, . , ,
, ( )

407

. , . ,
. , 1958 . . .* . 50 .
2 6 .
34 (68% ) ( 18
, 16 ). 11 (22%) ,
5 (10%). , .


,
, .

.
? 1959 . . .**

, .
, , , ,
. . , , .
, , . ,
.
,
*

J. Mitchell, R. Glover, R. Kyle. Bilateral internal mammary arteryligation


for angina pectoris: preliminary clinical considerations. Am. J. Cardiol;
1:4650, 1958.
** L. Cobb, G. Thomas, D. Dillard, K. Merendino, R. Bruce. An evaluation
of internal-mammary-artery ligation by a double-blind technic. N. Engl.
J. Med., 260:11151118, 1959.

408

12

. : , .

.
:
- . . :
.
: .
40- .

,
. ,
( ), . ,
, .
1966 ., , .
.* . , , . . 12.2
, . . , , ,
. , , .
*

N. Grace, . Muench, . Chalmers. The present status of shunts for portal


hypertension in cirrhosis. Gastroenterohgy, 50:684691, 1966.

409

12.2. ( 51 )

24
7
1


10
3
2


0
1
3

,
. ,
.

. , .
,
.
. :
, , , . ? , . , , .
- ,
.
,
. . .
, , .
. ? , . ,
.

, -

12

410

()
.
,
, , . ,
. .
,
.

. *. 250 , . , . . , , .
, ,
, 41% , .
!
?
, . ,
? . 3 , . -, . , , , .
*

. F. Schuiz, I. Chalmers, R. J. Hayes, D. G. Altman. Empirical evidence


of bias: dimensions of methodological quality associated with estimates
of treatment effects in controlled trials. JAMA, 273:408412, 1995.

411

, .
(
.) .
, . ,
, , ,
, ? ? , , , . , : , , ?
.
, ,
. , ,
.
.
,
.
,
. , ,
. , < 0,01, , , , . ,
< 0,1, , 10%
.
, . 10% . ,

12

412

, .

. ,
5 10% .
, ,
.
?
, ,
XX , , , .
. , . ,
1536 ., .
, . , , , , *. ,

.
, , , .
, . , . 11
. , *

. R. Wullf. Rational Diagnosis and Treatment,


Blackwell, Oxford, 1976. , .

413

.
,
-. ,

. ,
, .

.
?


.
? , . . , , . .

.
, . ? , , , ,
.
. .
4
, .
, , , ,
.
.
, . ,

414

12


, .
,
. . *.

. ,
,
. .
, ,
, . , , , , , , ,
- . .
, , .** . 1073 , .
, ( ,
-

. Murphy, H. Hultgren, . Detre, J. Thomsen, . Takaro. Treatment of


chronic stable angina: a preliminary report of survival data of the Randomized Veterans Administration Cooperative Study. N. Engl. J. Med.,
297:621627, 1977.
** K. Lee, F. McNeer, F. Starmer, P. Harris, R. Rosati. Clinical judgement
and statistics: lessons from a simulated randomized trial in coronary artery
disease. Circulation, 61:508515, 1980.

415

). , , ,
. .
. , .
, ,
(. . 12.1).
, .
. ()
: (1, 2
3) ( ). 6 . .
.
. 12 . . ( 3
) : , < 0,025 (. 12.1 ).
. , , . . 18 18 .
18 , 0,05? : = 1 (1 )k =
= 1 (1 0,05)18 = 1 0,40 = 0,60. ,
I 12 , .
,
?
,

416

12

. 12.1. . (1073 ) 2 . . . 3 , 2 .
( < 0,025).
, , .

417

. ,
/k,
k . , . *. ,

, , .

,

, .
. .
, , ,
.
,
. . 12.2, , . 1000
. , , .
. , , ( )
.
, ,
, , . , *

: S. A. Glantz,
. . Sliriker. Primer of Applied Regression and Analysis of Variance.
McGraw-ill, N.Y., 1990.

12

418

1000

750

250


9 6 1

. 12.2.
. , 1000 ,
.

,
. . . , , ,
.

.
5.10 ,
- Z, Y. , , -

419

. *, .



. ,


, . . 1
,
. ,
.
, ,
. ,
,
. ,
,

.
*

J. Berkson. Limitations of the applications of fourfold table analysis to hospital


data. Biometrics, 2:4753, 1946. D. Mainland. The risk of fallacious conclusions from autopsy
data on the incidence of diseases with application to heart disease. Am. Heart.
J., 45:644654, 1953. , ,
, , , , (N. Engl. J. Med. 272:1134, 1965) . Binder, A. Clement,
W. Thayer, H. Spiro. Rarity of hiatus hernia in achalasia. N. Engl. J. Med.,
272:680682, 1965.

420

12

, ,
, . . , , , ,
.
, , , .

. , 20% ,

- , *.
, ,
. , , . . 12.1
.
, , .
.
, , ,
, , .
. , , , - , , *

,
,
. Giammona, S. Glantz. Poor statistical design in research on
humans: the role of Committees on Human Research. Clin. Res., 31:571
577, 1983.

421

, . . . ,
, , ,
.
. . , , , .
, , :
;
( );
, ;
, .
,
. , . , ,
.
, , , ,
, , , .
.
, - .
, - ,
.
, -

422

12

, . ,
,
. , ,
.
?
, . , , ,
, . , *.
.
.
, , .
,

.

, . , 1978 ., , Circulation Research (


. . 1 4). ,
. . . Rosen,
. Hoffman. Editorial: statistics, biomedical scientists, and circulation
research. Circ. Res., 42:739, 1978 S. Glantz. Biostatistics: how to
detect, correct, and prevent errors in the medical literature. Circulation,
61:17, 1980; S. Wallenstein, . Zucker, J. Heiss. Some statistical
methods useful in circulation research. Circ. Res., 47:19, 1980.

( X )

s2 =

n 1

k ; i i- , X i
i- , si i- .
N =

n.
= (n
i

1) si2 .

= N k.

( n X )

S =

n X
i

2
i

424

= k 1.
F =

S
S


i i- , ij j-
i- .
2

X ij
i
j
.
C=
N

S =

X
i

2
ij

C.

2
X ij
j
C.
=
ni
i

S = S S .
F
.

t=

X1 X 2
,
s X1 X 2

s X1 X 2 =

n1 + n2
( n1 1) s12 + ( n2 1) s22 .
n1n2 ( n1 + n2 2 )

= n1 + n2 2.

425


sX1 X2

X12 )
X 22 )
(
(
n1 + n2

2
2
=
+ X2
X1
.
n1n2 ( n1 + n2 2)
n1
n2

t n
.
22


A
C

B
D
2

N
N AD BC
2

2 =
,
A
B
C
D
A
C
+
+
+
(
)(
)(
)(B + D)
N = A + B + + D.
= 1.
-
:

1
+

426

=
2

= 1.

(BC

1)

B+C


1.

R1 ! R2 ! C1 ! C2 !
N!
P =
,
A! B !C ! D !
R1 R2 . C1 C2 .
2. , , D. ,
A.
3. A .
4. ,
.
5. .
6. 35, 0.
7. ,
( ).
. ,
.
8. .
9. .
10. , .
11. .
12. 911,
0.
13. , ,
.
.

427

0 20

!
0
1
1
1
2
2
3
6
4
24
5
120
6
720
7
5040
8
40320
9
362880
10
3628800
11
39916800
12
479001600
13
6227020800
14
87178291200
15
1307674368000
16
20922789888000
17
355687428096000
18
6402373705728000
19
121645100408832000
20
2432902008176640000
n > 20
n

n
n ! 2 n ,
e
= 2,71828 ( ), = 3,14159
( ).

428

( Y )

S =

S = b XY

r=

S
S

X Y .

( X 2

XY nXY
nX )( Y
2

nY 2 )

k , . : i , j , ij
i- j- .
2

X ij
i
j
.
A=
kn

B=

X
i

2
ij

i j X ij

.
C=
n
2

j i X ij
D=
.
k
S = A.
S = A + B D.
= k 1.
= (n 1)(k 1).

F =

S
S

H =

Ri2
12
3 ( N + 1) ,

N ( N + 1) ni

12
Ri2 3n ( k + 1) ,

nk ( k + 1)
Ri i- .

r2 =

429

431

432

0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10

0,70

0,80

0,92
0,90

0,95
0,94

0,96

0,97

0,98

= 3

0, 0
5

1
( = 0,01)

2
1

= 30 15 10 8
60 20 12 9 7
6

3
2

0,0
1
=

0,99

( = 0,05)
3

60 30 20 15 12 10 9
8


433

0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10

0,70

0,80

0,92
0,90

0,95
0,94

0,96

0,97

0,98

= 4

0,0

1
( = 0,01)

2
1

= 30 15 10 8
60 20 12 9 7

0, 0
1
=

0,99

3
2

( = 0,05)
3

60 30 20 15 12 10 9
8

434

0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10

0,70

0,80

0,92
0,90

0,95
0,94

0,96

0,97

0,98

= 5

1
( = 0,01)
2
1

= 30 15 10 8
60 20 12 9
7

,05

=0

, 01
=0

0,99

3
2

( = 0,05)
3

6 60 30 20 15 12 10 9
8
7


435

0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10

0,70

0,80

0,92
0,90

0,95
0,94

0,96

0,97

0,98

1
2
( = 0,01)

= 30 15 10 8
7
60 20 12 9

= 6

0,0

3
1

0,01

60 30 20 15 12

( = 0,05)
2

0,99

10 9

436

0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10

0,70

0,80

0,92
0,90

0,95
0,94

0,96

0,97

0,98

= 7

0,0

60

30

15 10 8
7
12 9

2
( = 0,01)

20

3
1

0,01

60 30 20 15 12

( = 0,05)
2

0,99

10 9


437

0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10

0,70

0,80

0,92
0,90

0,95
0,94

0,96

0,97

0,98

1
2
( = 0,01)

= 30 15 10 8
7
60 20 12 9

= 8

0, 0

3
1

,01

60 30 20 15

( = 0,05)
2

=0

0,99

12

10 9

438

2.1. 3,09; 2,89;


2; 25- 1; 75- 5. : ,
25- , 75-, ,
.
, 15% .
.
2.2. 244; 43;
235,5; 25- 211; 75- 246. :
25- 75- . .
2.3. 5,4; 7,6;

440

2,0; 25- 1,6; 75- 2,4.


: , 75- . , (
).
19,0 23,6.
2.4. : 1 6
. 3,5.
2.5. ,
2, , .
, 3,5, ( 1,2) , 2.
2.6. , ,
. , 4
. , -
. ,
. 1976 . , ,
.
. ,
. . ,
, .
3.1. F = 15,74; = 1; = 40. F 0,01 (7,31). .
, 2
.
3.2. F = 64,18; = 4; = 995.
(
, < 0,01).
3.3. F = 35,25; = 2; = 207; P < 0,01.

441

3.4. F = 60,37; = 6; = 245; P < 0,01.


3.5. F = 2,52; = 1; = 70; > 0,05.
3.6. F = 3,85; = 5; = 90; P < 0,01.
3.7. F = 8,19; = 3; = 79; P < 0,01.
3.8. F = 0,41; =4; =101; P > 0,05.
4.1. t = 1,97, t = 1,29. = 23, = 0,05
t = 2,069. ,

.
4.2. t = 3,14; = 20; < 0,01. , , , , .
4.3. . t = 1,33; = 20; > 0,05.
.
4.4. 3.1: t = 3,97; = 40; P < 0,001. 3.5: t = 1,59
= 70; P > 0,05.
4.5. . , , , t = 6,21,
t = 4,72, t = 2,39. . 5 , 10 .
0,05, 0,05/10 = 0,005. = 995. ,
t 2,807. , , ,
.
4.6. , ( ): q = 6,249; l = 5.
: q = 7,499; l = 5. : q = 12,220; l =5. : q
= 14,580; l = 5. q
0,01, 995 l = 5 3,00. , , ,

442

, .
4.7. : t = 5,616.
-: t = 8,214. -: t = 2,598. 0,05,
0,05/3 = 0,017. = 207. t
2,42. .
4.8. : t = 5,616. -: t = 8,214.
, 0,05/2 = 0,025. = 207. t 2,282. ,
, . ,
t, , 2,
t .
.
4.9. , 15 30 ; 75 50 ; 75 150 .
4.10. 6 . : t = 0. :
t = 3,171. : t = 4,228.
: t = 2,569.
: t = 3,426. : t = 0,964.
0,05/6 = 0,0083,
= 79, t 2,72.
, , ,
, . : t , .
, ,

443

, , .
4.11. :

q
l q
15 7 = 8 5,979 4 3,7


15 9 = 6 4,485 3 3,4


15 15 = 0 0,000 2 2,8

15 7 = 8 4,845 3 3,4

15 9 = 6 3,634 2 2,8

9 7 = 2 1,365 2 2,8

q = 0,05,
= 79 l
. ,
,
.
4.12. , : . .
.

3
2
1
1
2
3

. . . . . .

65,2 57,3 51,2 49,9 46,4 43,9


20,5 14,9 13,4 14,3 14,7 16,5
.
. = 0,05.
q 4 . , -

444

. 3- 2- ,
. 2-


.
, , .

3, .
3, .
3, .
3, .
3, .
2, .
2, .
2, .
2, .
1, .
1, .
1, .
1, .
1, .
2, .

3, .
2, .
1, .
1, .
2, .
3, .
2, ,
1, .
1, .
3, .
2, .
1, .
3, .
2, .
3, .


65,2 43,9 = 21,3
65,2 46,4 = 18,8
65,2 49,9 = 15,3
65,2 51,2 = 14,0
65,2 57,3 = 7,9
57,3 43,9 = 13,4
57,3 46,4 = 10,9
57,3 49,9 = 7,4
57,3 51,2 = 6,1
51,2 43,9 = 7,3
51,2 46,4 = 4,8
51,2 49,9 = 1,3
49,9 43,9 = 6,0
49,9 46,4 = 3,5
46,4 43,9 = 2,5

q
5,362
4,733
3,852
3,525
1,989
3,374
2,744
1,863
1,536
1,838
1,208
0,327
1,511
0,881
0,629

6
5
4
3
2
5
4
3
2
4
3
2
3
2
2

q
4,1
3,9
3,7
3,4
2,8
3,9
3,7
3,4
2,8
3,7
3,4
2,8
3,4
2,8
2,8

5.1. , : 2 = 17,878; = 1; < 0,001.


5.2. 2 :
11,852 ( < 0,001), 10,506 ( < 0,005), 3,144 ( > 0,05), 1,571
( < 0,05), 17,002 ( < 0,001),
4,527 ( < 0,05),
0,108

445

( > 0,05), 0,527 ( > 0,05). (


2, 1.) ,
: 25 , 1 ,
, 11
.
5.4. 2 = 7,288; = 2; < 0,05, . .

20
7

14
2
2 = 0,433; = 1; > 0,05 ( ),
.
/.


34
9
/
24
21
2 = 5,387; = 1; < 0,05 ( ), . , / , ,
.
5.5. 2 = 74,925; = 2; < 0,001. . ( ), , .
5.6. 2 = 48,698; = 3; < 0,001,
. ,
1946 1956 . 1966 1976 . , 1946 1956 .
1966 1976 . ,
1956 1966 . .

446

5.7. 2 = 5,185; = 1; < 0,025. ( ) .


5.8. :
5,
, = 0,151. .
:
2, : = 0,094. .
5.9. 2 = 2,273; = 1; > 0,05. .
5.10. 2 = 8,812; = 1; < 0,005.
: Z , Y. , .
6.1. / = 1,1; n = 9, 63% (. 6.9).
6.2. / = 0,55, 80%, = 40 (. 6.9).
6.3. : = 0,25 76,8 = 19,2;
= 17,8 ( ); / = 1,08; = 9 (
). . 6.9
63%. : / =
= 553/1154 = 0,48; = 9; 13%.
6.4. 70%.
6.5. 50 .
p.
6.6. ,
, , . .
, z = p sp . , ,
p1 p2 .
= (p
1 + p
2 )/2 = (0,3 + 0,9)/2 = 0,6,
p
:
sp =

1 1
0, 692
.
p (1 p ) + =
n
n n

447

= 0,05 z z = 1,960.
0, 962 1, 356
p = z sp = 1, 960
=
.
n
n
p1 p2 0,3 0,9,
= p2 p1 = 0,9 0,3 = 0,6,

sp =

p1 (1 p1 )
n

p2 (1 p2 )
n

0, 547
.
n

z = ( p p ) sp . 90%, 6.4 z
90% . z = 1,282.
0, 547
0, 701
.
p = p + z sp = 0, 6 + ( 1, 282 )
= 0, 6
n
n
p :

1,356
0, 701
.
= 0, 6
n
n
= 11,7, 12 .
6.7. 80%.
6.8. 5 % 36%, 10 % 95%.
6.9. 183.
6.10.
.

0,205
/ 0,341

0,061

0,607

0,102
0,170
0,121
0,393

0,307
0,511
0,182
1

448

= l,4; = (3 1)(2 1) = 2; . 6.10 58%.


6.11. 135.
7.1. 90% : 1,82,2; 2,12,5; 2,6
3,0; 3,95,9. 95% : 1,82,2; 2,02,6;
2,63,0; 3,76,1. ( 1 .)
7.2. . 7.4, :
642%, , 2 540%. 95%
15 33% ( ). .
7.3. 95% 2,7 8,1. ( < 0,05).
7.4. 80%,
. 7.4 95% 60 90%.
15%, 95%
3 40%.
, .
7.5. , , ,
3,073,27; 2,622,82; 2,532,73; 2,192,39;
2,022,22.
, 3 :
, , ,
, .
7.6. 1946 . 1731%; 1956 . 2236%; 1966 . 4359%;
1976 . 4864%.
7.7. 90% : 121367, 95% : 108380.
8.1. ) a = 3,0; b = 1,3; r = 0,79; ) = 5,1; b = 1,2; r = 0,94; ) = 5,6;
b = 1,2; r = 0,97. .
8.2. ) a = 24,3; b = 0,36; r = 0,561; ) = 0,5; b = 1,15; r = 0,599.
,
. , -

449

, :
. , .
8.3. = 3,0; b = 0,5; r = 0,82.

.
8.4. . r = 0,68; < 0,05.
8.5. . - : 3 , 14 . - :
4 , 10 .
. , .
8.6. 37 /: = 44,3; b = 0,34;
33 /: = 34,8; b = 0,35.
t = 1,551; = 20; > 0,05,
: t = 0,097; = 20; P > 0,05. 37 /
130 /.
8.7. :
rs = 0,89; < 0,002. ,
,
r = 0,94; < 0,001.
8.8. rs = 0,899;
< 0,001. . ,
, ,
. :
?
8.9. rs = 0,85;
< 0,001. .
8.10. 0,999.
8.11. 20.

450

8.12. t = 2,137; = 26; < 0,05.


t = 2,396; = 26; < 0,05.
: F = 6,657; = 2;
= 2. .
9.1. , : t = 4,69;
= 9; < 0,002. .
9.2. : t = 3,2; = 19; < 0,01, . : t = 1,849,
= 19; > 0,05, .
9.3. : = 306 (
), = 621 ( ), = 0,49.
. 6.9 50%. : = 0,74; = 2,85; = 0,26, 20%.
9.4. : F = 10,073. : F = 3,422. F = t2.
9.5. F =
= 184,50; = 3; = 33. .
,
, ; , ,
.
9.6. , F = 5,04. F = 0,05
= 2 = 6 5,14,
.
9.7. F =
= 4,56; = 2; = 12. . ,
20 . . ,
0 10 . . 0 10 . .
.
9.8. = 100, , 74. = 1,35,
50%.

451

9.9. -: 2 = 4,225; = l,
< 0,05. .
9.10.
; 2 = 2,402; = l, > 0,05.
, , .
10.1. : W = 72, =12
( ), < 0,02. : W = 28, = 13, > 0,048.
, . :
rs = 0,201, > 0,05.
10.2. t = 1,908, = 22, > 0,05.
.
. = 203, = 12. : z = 3,041, < 0,005. . , no
.
10.3. = 20,66; = 2, < 0,001.
.
10.4. 9.5: 2r = 32,4 ; = 3; < 0,001. 9.6: 2r = 6,5;
k = 3; n = 4; = 0,042. .
10.5. = 54; n = 6; n = 22; zT = 1,848; > 0,05.
10.6. : zT = 3,425; < 0,001. .
10.7. = 18,36; n = 2; < 0,001. .
:

Q
P < 0,05
31
4,112

32
2,229

21
0,975

,
, 2- 1 ( ) 3- (

452

) . .
10.8. , G (
: , ).
= 4 :
G
0
1
2
3
4

1/16
4/16
6/16
4/16
1/16
= 6:

G
0
1
2
3
4
5
6

1/64
6/64
15/64
20/64
15/64
6/64
1/64

= 4
0 64 1/16 + 1/16 = 1/8 = 0,125.
5% ( ,
). = 6
0 6, 1/64 + 1/64 = 1/32 = 0,31.
11.1. . UL = 13,243,
sU L = 3,090. , z = 4,285 (
z = 4,124). ( < 0,001). .

453

14
0,988
20
0,963
24
0,925
28
0,912
30
0,887
38
0,861
48
0,834

6
0,967
12
0,934
18
0,867
24
0,850
28
0,782
32
0,714
36
0,643
42
0,584
47
0,521
48
0,479

11.2. .
95%

1
2
3
4
5
6
7
8
9
12
13
15
16
20
21
28
34
56
62
84

0,971
0,941
0,853
0,824
0,794
0,765
0,706
0,676
0,647
0,579
0,545
0,511
0,409
0,307
0,272
0,234
0,195
0,130
0,065
0,000

0,029
0,040
0,061
0,065
0,069
0,073
0,078
0,080
0,082
0,086
0,088
0,089
0,088
0,084
0,081
0,078
0,074
0,072
0,058
0,000

0,914
0,862
0,734
0,695
0,658
0,622
0,553
0,519
0,486
0,410
0,373
0,337
0,235
0,143
0,114
0,080
0,049
0,000
0,000
0,000

1,000
1,000
0,972
0,952
0,930
0,907
0,859
0,834
0,808
0,748
0,717
0,684
0,582
0,470
0,431
0,387
0,340
0,272
0,179
0,000

454

11.3. () 95%
.
95%


19751979 .
2
0,940
0,873
1,000
4
0,860
0,764
0,956
6
0,800
0,688
0,912
8
0,720
0,597
0,843
12
0,679
0,550
0,808
14
0,617
0,482
0,752
18
0,574
0,435
0,713
24
0,552
0,413
0,691
30
0,508
0,367
0,649
36
0,486
0,345
0,627
54
0,463
0,322
0,604
56
0,440
0,299
0,581
60
0,417
0,276
0,558
19801984 .
2
0,920
0,846
0,994
4
0,900
0,818
0,982
6
0,840
0,738
0,942
8
0,640
0,507
0,773
12
0,560
0,423
0,697
14
0,500
0,361
0,639
18
0,457
0,318
0,596
22
0,435
0,296
0,574
24
0,391
0,254
0,528
30
0,326
0,193
0,459
36
0,283
0,156
0,410
48
0,236
0,114
0,358
60
0,212
0,094
0,330
() 36 19751979 .
14 19801984 . () z = 1,777
( z = 1,648), -

455

= 0,05; . () 0,62. ()
104, 149 ( S()
0,20); 65, 89 (
S() 0,15).

- . I II
, .
419

270274
105

105107

312314
295

54
37
37
373376

372398

382385

386395
377,381
395396

382385
396397
395396
382
116117
137
406410
4775

5859

181184,
430438

305312
314
3031
88,96

243244

241243

193219
211216

213216
216219

202205
206207

194200
205206
209211
123124
132134

125127

129131
: 64
144145
396

- 333

457


342

394395
122
122

6869, 405413
250269
255257
250254

.


346348
,
244250

386395
-
314317

327333
3236
377, 381
55
,
.
105113

113117
.

141, 323326

458

350352
325326
105

3136

326
133,191-192
47,117119

108112
314

64
139142
235
235
I II 119,
166167

174, 181, 185
29
3637
19,293

305317
136, 398
134
123
: ,
122123

64
3236

, 117119
324
68, 405417
225227
227234

64
137,293294,
406410

261265
2930
133

3031
125127
4244
8587
57

128130
3744
81108

99101

101104
286291
139
147150
184185
112113

314
338344

57
151, 427

150154
382
354357
.
F 55

5662
2
141147
143,
148149
144145
.

459

4142
161190
170173

181184

314
174177
173174

184185

168170
101103,
413417

I B M

P C

!

, .



.
(
DOS Windows), ,
IBM- . , .
: ,
, .
.
.
.

(095) 112-85-36, 203-66-50, 203-61-02, 203-60-35.



, . (. .,
832.). 1995.
, (. ., 736 .). 1996.
. (. ., 640 .). 1997.
. (. ., 912 .). 1997.
. (. ., 716 .). 1998.
. (. ., 600 .). 1998.
. (. ., 1000 .). 1998.
. (. ., 900 .). 1998.
. (. ., 800 .). 1998.


. (. ., 1230 ., 500 .). 1998.


. . (439 ., 836 . .). 1997.
. . (440 ., 513 . .). 1998.
, . . (400 ., 700 . .).
1998.
. . - (. ., 1030 ., 614 . .).
1999.


. (. ., 224 .). 1996. $4
, . - (. ., 128 .). 1996. $2

, . (347 ., 215 .). 1993


. - .
- (416 ., 400 .). 1996.


. (. ., 204 .). 1994.

. - (. ., 500 .). 1998.


. BIOSTAT 3.03 ( IBM PC). 1998.


. . (. .,
96 .. 212 .). 1994.

,
. (. ., 1056 .). 1997.
. (. ., 560 .). 1996.
... . (944 .). 1996.
. . (696 .). 1996.

: 119048 , / 421, ;
: (095) 112-85-36. 246-32-39, 246-82-07. 246-42-28;
no E-Mail: practica@practica.ru;
Internet: www.practica.ru.

Вам также может понравиться