Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
2011
511, 519.6
-
() ,
, 6 21 2011 .
-
. . . , . .
..
. . , . ..
( . ..)
..
: /
.. . : . . 2011. 190 .
. .
, RSA,
.
, ,
.
,
. , .
. .
.
c
, 2011
c
.., 2011
1.
10
1.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.2. . . . . . . . 13
1.3. . . . . . . . . . . . . . 14
1.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1.11. . . . . . . . 29
1.12. AKS . . . . . . . . . . . . 31
1.13. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
1.14. . . . . . . . . 34
1.15. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
1.16. , e . . . . . . . . . . . . . . . . 38
1.17. . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
1.18. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
1.19. , . . . . . . . . . . . . . . . 45
2.
52
2.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
2.2. (p 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
2.3. (p + 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
2.4. - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
2.5. - . . 65
2.6. . . . . . . 68
2.7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
4
2.8. . . . . . . 75
3.
83
3.1. . . . . . . . . . . . . . . . . 84
3.2. . . . . . . . . . . . . . . . . 87
3.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
3.4. . . . 95
3.5. - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
3.6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
4.
115
4.1. . . . . . . . . . . 115
4.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
4.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
4.4. . . . . . . . . . . . . . . 126
4.5.
. . . . . . . . 127
4.6. . . . . . 130
4.7. . . . . . . . . . . . . . 134
4.8. . . . . . . 137
4.9.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
4.10. (Zhang Special QS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
5.
145
5.1. . . . . . . . . . . . . . 146
5.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
5.3. . . . . . . . . . . . . . . . 154
5.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
5.5. 163
5.6.
. . . . . . . . . . . . 168
5.7. . . . . . . 169
5.8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
. .
176
.1. . . . . . . . . . . . 179
.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
.5. . . . . . . 186
192
8
.
129- ,
$100.
1977 . Sci.Amer.
A new kind
of cipher that would take millions of years to break
, ) [24].
, , .
, ,
.
.
80- . XX
- (the Elliptic Curves method)(X. [31]), (the
Quadratic Sieve QS) (C.Pomerance [46]) (the
Number Field Sieve NFS) (J. Pollard [44]).
, ,
(p 1) (. [43]). ,
() .
129-
RSA 1994 .,
, ,
., .
. ,
1600 , 220 ,
, 0,5 .
2
.
.
,
,
. (
2009 .) ,
[30], 768 .
512- 2000 ., .. 512 768- 10 .
1024
, 2020 .
,
.
,
.
..
, , 2002,
[79] .. - ,
, 2003, [64]. , ,
, .
, ,
,
.
, ,
, : ishm2010@yandex.ru
1.
10
1.
,
1. , , .
. , ,
.
1.1.
Z , p 2 .
, a b b|a.
1.1. , a b
p, ,
a b ( mod p),
p|(a b).
:
1. : a a ( mod p).
2. : a b ( mod p) b a ( mod p).
3. : a b ( mod p) & b c ( mod p) a c ( mod p).
. ,
, .
, k , k .
n > 0 n ,
Z n = {0, 1, ... n 1}.
,
, , n
1.
11
, .
n Zn .
, a b a + b = a + b
( ),
,
, [0, n1]
n (.. ,
mod n). , Z7 2 5 = 10 = 3 ( mod 7).
: 2 5 = 3 ( mod 7).
n ,
.
,
+ , :
1. : (a, b, c K) a + (b + c) = (a + b) + c,
2. : (0 K)(a K) a + 0 = 0 + a = a,
3. :
(a K)(b K) a + b = b + a =0,
4. : (a, b, c K) a (b c) = (a b) c,
5. : (a, b, c K) a (b + c) = a b + a c,
(b + c) a = b a + c a.
a (a).
, ,
. < G, + >
a + b = b + a,
. , Z n
.
n
n = pk , k 1 ,
Z n ( Z n )
, .. 1 a1=1a,
a a1 a a1 =1.
1.
12
,
, ,
.
(1811 1832),
, GF (q).
. .
[73].
G .
1.2. a G (
ordG (a)) k , ak = 1.
.
,
, , .
(17361813).
1.1. ().
.
. a < G, >
k > 1. a, a2 , ... , ak1 , ak = 1
A, k
G. b A b G k ,
G. , G
k m, m ,
.
.
Z p p = 29.
, p
1 = 28. a
28, .. :
1, 2, 4, 7, 14 28.
a G
, ordG (a) .
1.
13
. , ,
.
Z n ,
,
n.
() ,
. , 2199 (mod
1003), ,
Windows, .
, .
1.2.
, z = ab mod n.
:
1. b : b = (b0 b1 ... bk )2 ,
bi {0, 1}. , 199 = 110001112 ,
2.
b
b0 b1
...
bk
a0 a1
...
ak
(
a0 = a, ai+1 =
i 0.
.
. 2199 mod 1003:
b
8 64 84 35 444 93 247
1.
14
1.3.
, , 2, .
,
, 3 9 ,
3 9 .
5, , 0 5.
,
.
,
, 276 - 194 . ..
B
3 B . , .. ,
, 3, 6.
() ,
.., .
.
(16011665)
, .
1.2. ( ) p,
, p
ap1 1 ( mod p)
(1.1)
(.1.1).
, p Zp
, p 1 .
Zp .
a Zp p 1, ap1 1 ( mod p).
1.
15
, a < p
ap1 6 1 ( mod p), p .
p, a,
p.
1.19.
p
a:
1.3. (
).
a p :
1. ap1 1( mod p),
2. a(p1)/q 6 1( mod p) q|(p 1),
p, a GFp (..
GFp ).
. n = 1 022 333 835 329 657, n 1 = 2 2957 146 063 292 877.
3n1 1( mod n),
3(n1)/2 1 ( mod n),
3(n1)/2597 324224767363906 ( mod n),
3(n1)/146 063 697302646321792 ( mod n),
3(n1)/292 877 736785752408036 ( mod n).
n , 3
GFn .
, n 1
,
.
1.4.
(the trial division)
n
16
. bxc floor(x),
, x ( ).
, dxe ceil(x),
, x ( ).
n
2 n:
int Tr_div(int n)
{
(1.2)
,
,
.
1.5.
.
:
, ,
. . (A. Atkin) .
(D. Bernstein).
,
.
17
int limit = 1000;
int sqr_lim; bool is_prime[1001]; int x2, y2; int i, j; int n;
//
sqr_lim = (int) sqrt((long double) limit);
for (i = 0; i <= limit; i++) is_prime[i] = false;
is_prime[2] = true; is_prime[3] = true;
// -
// .
// x2 y2 - i j ().
x2 = 0;
for (i = 1; i <= sqr_lim; i++) {
x2 + = 2 * i - 1;
y2 = 0;
for (j = 1; j <= sqr_lim; j++) {
y2 += 2 * j - 1;
n = 4 * x2 + y2;
if ((n <= limit) && (n % 12 == 1 || n % 12 == 5))
is_prime[n] = ! is_prime[n];
// n = 3 * x2 + y2;
n -= x2; //
if ((n <= limit) && (n % 12 == 7))
is_prime[n] = ! is_prime[n];
// n = 3 * x2 - y2;
n -= 2 * y2; //
if ((i > j) && (n <= limit) && (n % 12 == 11))
is_prime[n] = ! is_prime[n];
}
}
// [5,
// ( )
for (i = 5; i <= sqr_lim; i++) {
if (is_prime[i]) {
n = i * i;
for (j = n; j <= limit; j += n) {
is_prime[j] = false;
}
}
}
// .
limit ].
18
printf("2, 3, 5");
for (i = 6; i <= limit; i++) {
// 3 5.
// .
if (is_prime[i]) && (i % 3 <> 0) && (i % 5 <> 0){
printf( % d , i); }
}
.
, , . , (
60) 0, 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42,
44, 46, 48, 50, 52, 54, 56 58, .
, ( 60) 3, 9, 15, 21, 27, 33, 39, 45, 51 57,
. , ( 60) 5, 25,
35 55, . (
60) .
, ( 60) 1, 13, 17, 29, 37, 41, 49 53,
4 1.
, 4x2 + y 2 = n
(squarefree).
, ( 60) 7, 19, 31 43,
6 1. ,
3x2 + y 2 = n
.
, ( 60) 11, 23, 47 59,
12 11. ,
3x2 y 2 = n
.
2, 3 5,
. ,
, 22, 32 52.
19
n
O
ln ln n
O(n1/2+o(1) ) .
,
.
1.6.
n 1 ,
n
, n .
:
1.4. (H.C. Pocklington). n 1
F R ,
F . ,
a < n :
1. an1 1 (mod n),
2. ...(a(n1)/q , n) 6= 1 q|F ,
n 1 F.
.
n.
.1 , k aR
GFp (n 1)/F = R .
, k
, .. k = F . F |(p 1), .. p = 1 + m F
m.
. F >
n, n.
20
, , p
n n, .
. n = 618 970 019 642 690 137 449 462 111. n 1
n 1 = 2 3 5 17 23 89 353 397 683 2113 2 931 542 417.
, n 1, 2 931 542 417,
1.7.
.
- . , .
p(x) = x2 + x + 41,
40
.
21
,
[1970],
,
. (
.. [77]):
F (a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z) =
(k + 2)(1 (wz + h + j q)2 (2n + p + q + z e)2 (a2 y 2 y 2 + 1 x2 )2
((e4 + 2e3 )(a + 1)2 o2 )2 (16(k + 1)3 (k + 2)(n + 1)2 + 1 f 2 )2
(((a + u4 u2 a)2 1)(n + 4dy)2 + 1 (x + cu)2 )2
(ai + k + 1 l i2 ((gk + 2g + k + 1)(h + j) + h z)2
(16r2 y 4 (a2 1) + 1 u2 )2 (p m + l(a n 1)+
+b(2an + 2a n2 2n 2))2 (z pm + pla p2 l + t(2ap p2 1))2
(q x + y(a p 1) + s(2ap + 2a p2 2p 2))2
(a2 l2 l2 + 1 mr)2 (n + l + v y)2 )
, .
10- , ,
,
.
.
,
,
(.19)
p:
1. R p
R 4p + 2 n = pR + 1.
2. n ,
.
3. n - (. c.27)
a < p.
22
, n , R
.
. (..1.13)
().
, .
, ,
. , p(x),
x ( Wolfram Mathematica
, p(x) x).
, x,
:
1. {n, n + 2, n + 4, ..., n + 2m},
n x , n + 2m .
2.
(. .16)
{3, 5, ..., pk }, B . B = 10,
. pk < 1000, 5/6
.
3. ,
.
. x 10260 ,
B = 1000. 67
x + 782. B = 8000
50, B = 50 000 36. , B
, .. ,
, ,
23
.
1.8.
()
.
. A B
(greatest common divisor d) d.
... A B
:
...(A, B) = ...(B, A mod B),
(1.3)
A mod B
A B .
,
0.
:
int Euclid(int A, B )
{
while (A mod B !=0) {
int C=A mod B;
A=B; B=C ; }
return B ;
}
Ax+By = d, A, B ,
d ,
. ... d,
, . A, B ,
A B , 4 .
, x y .
x y 0 1. , xi+1 yi+1 ,
24
xi yi , i 0, :
yi = xi+1 yi+1 (A div B)i
xi = yi+1 ,
. 72x + 25y = 1.
A = 72, B = 25. A mod B
A B , A div B A B .
B A mod B .
. ,
A mod B 0.
x y 0 1, ,
.
A
A mod B A div B
72
25
22
-25
25
22
-7
22
-7
,
.
(A; B), , ,
. ,
, k :
1. B < A/2. k + 1 A,
B , , A/2.
25
2. B A/2. r = A mod B = A B
A/2, k + 2 A r < A/2.
, A
, 2 , ,
, 2 log2 A.
( ,
Ax+By = d), , O(L), L = dlog2 Ae
.
..
, {Fn },
.
:
F0 = 1, F1 = 1, Fn+2 = Fn + Fn+1 , n 2.
:
S = {1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584, 4181}.
1.9.
1.3. n > 1 . a,
[0, n 1] n,
x , x2 a ( mod n).
x , a
. , [0, n 1]
.
, a
p, , , :
1, ( x) x2 a mod p,
a
=
(1.4)
1, ( x) x2 a mod p,
0, p | a.
26
, :
p1
a
= a 2 mod n.
p
(1.5)
,
,
17 .
:
p q
q
p
=
(1)(p1)(q1)/4 .
p
q
,
q
p
q
p
=
, p q 3 mod 4,
=
, .
p
q
p
q
,
.
:
q
q mod p
qr
q
r
=
,
=
,
p
p
p
p
p
p2 1
2
= (1) 8 mod n.
p
. (15/17):
15
3
5
2
2
=
= (1) (1)3 = 1
17
17
17
3
5
n ,
:
r1 r2
rk
a
a
a
a
...
,
=
n
p1
p1
pk
n = pr11 pr22
.
(1.6)
... prkk n
27
1.10.
, n
, :
1.5. ( ) n 3
, n
, x y ,
x 6 y ( mod n), x2 y 2 ( mod n).
(1.7)
. (1.7) , ...(n, x2 y 2 ) 6=
1, 6= n. , n = p q , p > q , x = (p + q)/2,
y = (p q)/2. , x y (1.7).
, x y
1,
n,
n 1 n 1 = 2s d, d.
a Z n n,
:
1. x = ad 1 (mod n),
k
(1.8)
, a n.
, n
, n.
, a Z n
.12 (1.8),
x0 = ad (mod n), x1 = x20 (mod n), ... , xs1 = x2s2 (mod n)
1. xs , x2s1 ( mod n). 1.
s
n, xs = ad2 = an1
. , n .
28
.
(n)
,
, n
, n - n.
, n > 1 (n) < n. p
(n) p 1, n,
n = n1 n2 , (n) = (n1 ) (n2 ).
, n > 2
,
(n)/4 < n/4. , k
a < n n, n
, 4k .
.
n > 2 n1 = 2s d, d.
a 2 r + 1, r ,
:
1. x0 = ad (mod n).
2.
x0 {1, n 1}. ,
a . a.
3. , n 1
{x1 , x2 , ..., xs1 }, x
xi+1 = x2i (mod n).
, a .
a r + 1.
, n.
n.
29
r r ,
n .
. n = 1729 (. . 50).
n 1 = 26 33 . a = 2:
x0 = 227 mod 1729 = 645 6= 1, 6= n 1,
x1 = x20 mod 1729 = 6452 mod 1729 = 1065.
x2 = x21 mod 1729 = 10652 mod 1729 = 1.
{xi }
3, 4, 5
1,
x2
1 (mod n) 0 k < s. n
.
, , , ,
,
,
.
, .
O(log2 n) (. [50]).
1.11.
(.
1.2) (. 1.9):
30
1.6. n ,
a, n n,
a
a(n1)/2
( mod n),
(1.9)
n
n/2.
k 1. n k .
:
1. a < n,
d =...(a, n).
2. d > 1, , n .
(1.9). , n - . ,
a n.
k k ,
n .
1/2,
k
, 2k .
,
, (.. 1.19).
, ,
k , 4k .
O(k log2 n).
31
1.12. AKS
. ,
, ,
. , (.1.6),
, .
2004 . ,
([1])
AKS
. AKS :
1.7. (Agrawel,
Kayal,
Saxena
[2004].)
, r :
1. n , r ,
2. n Z p GFp
(log2 (n))2 ,
3. a, 0 a r ,
(X + a)n X n + a Zn [X]/
Xr 1
.
X 1
(1.10)
n .
Z n [X]
, n,
r (X) =
Xr 1
= X r1 + X r2 + ... + X + 1.
X 1
, n, (X +a)n X n +a mod n
Z n [X],
32
, .
, ,
Z n [X] Z n [X]/r (X).
n:
1. , n ,
2. r = 2, 3, 5, ..., r
, r n, ni 1
i {0, 1, 2, ... , (log2 n)2 )}.
3. , 3 .
, n, n.
. , AKS
,
. 3
,
O(log18 n) (. . . [53]).
,
, n
.
1.13.
, . ,
, {2, 3, 5, ..., pm B }
, B , M
M=
m
Y
pi + 1
i=1
.
. ,
.
33
, . (x)
1 x.
1796 . (1752
1833) , (x)
x
B, B 1, 08.
ln x
XIX .. (18211894)
(x)
(x) 1 x:
A
x
x
< (x) < B
,
ln x
ln x
102 103
25
104
106
108
1012
. 7 ,
(Clay Mathematics Institute, , ) 1 . . ,
- ,
(s) = 2s s1 sin
s
(1 s) (1 s),
2
X (n)
1
=
,
(s) n=1 ns
34
(n) .
1901 . ,
:
Z x
dt
+ O( x ln x) x
(x) =
2 ln t
1.14.
, 4- 5- ,
,
. .
GFp , p > 2, a,
p. x , a
x2 ( mod p).
p 1 p 1 = 2r s, s. ,
p 1, r 1. z
p. y = z s mod p.
2r s, y 2r ,
r
y 2 1 ( mod p). , y 2
1 ( mod p),
.. y 2r .
0 = as ( mod p), w0 = a(s+1)/2 ( mod p).
(1.11)
,
w02 a 0 ( mod p) x2 a( mod p) x2s as = 0 ( mod p).
(1.12)
xs 2r ,
0 2r1 .
(i , wi ),
(1.13)
35
i+1 i ,
, i 0.
i i = 1
wi2 a ( mod p),
x = wi .
(0 , w0 ), (1.13),
(1.12), ,
(i+1 , wi+1 ):
i+1 = i y 2
rm
wi+1 = wi y 2
rm1
(1.14)
2m i .
. a = 2
GFp p = 41:
1. , p 1 = 40 = 23 5, , s = 5, r = 3.
2. (0 , w0 ) (1.11):
0 = as ( mod p) = 25 ( mod 41) = 32,
w0 = a(s+1)/2 ( mod p) = 23 ( mod 41) = 8.
3. 0 :
20 mod p = 322 mod 41 = 40 1 ( mod 41), 40 1 mod p.
, ord(0 ) = 2m = 4, m = 2.
4. .
z = 3:
z
3
41 mod 3
2
(411)(31)/2
=
=
(1)
=
= 1,
p
41
3
3
, z = 3
(i+1 , wi+1 ).
36
5. y = z s ( mod p) = 35 ( mod 41) = 38.
6. , y :
d = 2rm = 232 = 2,
y d = 32 = 9.
1.15.
,
.
,
..
1.8. m1 , m2 , ..., mn
, r1 , r2 , ..., rn , 0 r1 < mi
i, x, mi ri
1 i n. , x1 x2
x1 x2 ( mod m ), m = m1 m2 ... mn .
(Jiushao Qin) (1247 . ..) x,
:
x=
n
X
i=0
ri ei , ei =
mi
m
mi
1
!
mod mi , 1 i n.
(1.15)
, mi m/mi ,
ei 1 i n. ,
(
ei ei ei ( mod m ),
ei ej 0 ( mod m ) i 6= j,
37
.. ei m.
x
(Garner algorithm), x n-
{xi }. {xi }, {yi }
:
y1 = x1 = r1 ,
i+1 xi
mod mi+1 ,
yi+1 = m1rm
2 ... mi
(1.16)
,
(xi+1 , yi+1 )
(xi , yi ), x.
. x,
:
x 2 ( mod 3 )
x 5 ( mod 7 )
x 4 ( mod 11 ).
. m1 = 2, m2 = 7, m3 = 11, r1 = 2, r2 =
5, r3 = 4. yi xi , i = 1, 2, 3:
y1 = x1 = 2,
y2 = (r2 x1 ) (m1 )1 mod m2 = (5 2) (3)1 mod 7 = 1
x2 = x1 + (y2 m1 mod m2 ) = 2 + (1 3 mod 7) = 5,
y3 = (r3 x2 ) (m1 m2 )1 mod m3 = (4 5) 211 mod 11 = 1,
x3 = x2 + y3 m1 m2 = 5 + 1 3 7 = 26.
: x = 26.
38
1.16. , e
.
.
= 3, 14159265358979323846264338327950288419716939937510...
,
. .
.
, 1997 . (Simon Plouffe):
X
4
2
1
1
1
=
16k 2 8k + 1 8k + 4 8k + 5 8k + 6
k=0
e
e = 2, 718281828459045235360287471352662497757...
. e
. e. e
:
n
X
1
1
e = lim 1 +
e =
n
n
n!
n=1
e,
i = 1:
eix = cos x + i sin x, ,
ei = 1
2 = 1, 414213562373095048801688724210...
ln 2 = 0, 693147180559945309417232121458...
39
log2 e = 1, 44269504088896340735992468100...
ln 10 = 2, 302585092994045684017991454684...
1.17.
,
(1877
1938) 1912 .
(
(19081968)). ,
., .
( ):
, , ,
,
, 5,
.
:
(.. ,
2) ?
( ): , n2
(n + 1)2 ?
:
n2 + 1?
,
, . .
.
40
1742 .
, :
5
.
:
.
,
( ).
:
> 2 , 3
, > 5.
1923 . ,
.
1937 . ,
(18912007) ,
,
.
, .
15
, 33 . 6
,
. ,
.
,
1989 3, 3 1043000 , ,
.
41
1997 . , , ,
.
1020 ,
. ,
.
, -,
. 1937 . 1938 . ,
(
, , ).
1975 . . (H. Montgomery) .. (R.C. Vaughan). , c C,
, N,
, C N 1c .
1939 . ,
300 000 .
. 1995 . (Ramare) ,
6 .
1966 . (Chen Jingrun) ,
,
(
). , 100 = 23 + 7 11.
2008 .
, 1, 2 1018 .
4-
.
(twins) , ,
2. ,
42
.
X .
(3, 5), (101, 103)
(65 516 468 355 2333 333 1).
. ,
2 (3, 5 7).
2005 .
, (Dan Goldston, Janos Pintz and
Cem Yildirim),
lim inf
pn+1 pn
= 0,
log pn
(1.17)
pn n . ,
x
n > x , pn+1 pn < log pn , ,
f (x) = min{pn+1 pn | pn > x} , log x.
Front
For ArXiv Are there infinitely many twin primes?
http://front.math.ucdavis.edu/0710.2728 http://www.math.sjsu.edu/ goldston/twinprimes.pdf
,
.
1.18.
,
xn + y n = z n
(1.18)
n 3.
1637 .
:
43
, ,
, ,
. ,
.
n = 4, ,
,
.
1770 . n = 3,
1825 . n = 5, n = 7. ,
n, 100,
.
,
R(2/p ) p.
.
37, 59 67.
; ,
.
XIX
.
. , :
.
z n .
1972 . ,
, :
,
( )
.
,
, ,
: . . . !
44
.
. . . . . . . .
.
1908 . 100 000
, .
.
.
1980- . .
, 1983 ., , an +bn =
cn n > 3 .
,
(Andrew John Wiles).
1993 . ,
.
.
,
21, 22 23 1993 .
,
.
. .
200- Inventiones Mathematicae, .
.
, 4 1993 .
.
, ,
, . 1994 .
.
, , 19 1994 . ,
. 1995 .
Annals of Mathematics
45
130 . Modular elliptic curves and
Fermats Last Theorem, 14 1994 .,
Ring-theoretic properties of certain
Hecke algebras, 7 1994 .
,
.
357- . 27 1995 .
, --,
, ,
.
,
27 1997 . .
,
75000 .
1.19. ,
,
.
an 1. , ,
:
xn 1 = (x 1)(xn1 + xn2 + ... + x + 1)
n, , x x 1,
:
xn + 1 = (x + 1)(xn1 xn2 + ... x + 1)
(1.19)
:
1.9. a, n , a, n 2,
an +1 n = 2k k.
46
. n = tu, u.
(1.2) x = at ,
an + 1 = xu + 1 = (x + 1)(xt1 xt2 + ... x + 1)
x + 1 = at + 1
an + 1. .
n
Fn = 22 + 1 ,
. ,
, ,
. 5 :
F0 = 3, F1 = 5, F2 = 17, F3 = 257, F4 = 65537.
Fn 1732 .
(17071783) ,
:
5
47
n
1.10. ( (-)). Fn = 22 +
1, n 1, p Fn , p 1 (mod 2n+2 ).
. r Fn , h
,
n
22
2h
1 (mod r ). ..
1(mod r ), h = 2n+1 . ,
2r1 1(mod r ), h r 1. .. n 2,
r 1 ( mod 8). (.c.25), 2
r , , 2(r1)/2 1(modr),
.
. F5 = 232 + 1.
1 + 128k . , F5 = 4 294 967 297 = 641
6 700 417 = (1 + 5 128) (1 + 52347 128).
([28]): http://www.prothsearch.net/fermat.html
:
F0 = 3
F1 = 5
F2 = 17
F3 = 257
F4 = 65537
F5 = 641 6700417
F6 = 274177 67280421310721
F7 = 59649589127497217 5704689200685129054721
F8 = 1238926361552897 P 62
F9 = 2424833 7455602825647884208337395736200454918783366342657 P 99
F10 = 45592577 6487031809 4659775785220018543264560743076778192897
P 252
F11 = 319489 974849 167988556341760475137 3560841906445833920513
P 564
P k k , P 564,
k .
48
,
, F12 . ,
2010 . (Michael Vang) F12 ,
49
. (Lucas) 1878 . 1930 .
(Lehmer).
,
Mp p, :
. p 3 Mp
, Lp 1, Lk
:
L1 = 4, Lk+1 = L2k 2
Mp
Mp ,
p . Lp 1(modMp )
. , Mp
, p
.
1876 . ,
2127 1 = 170141183460469231731687303715884105727
.
1951 ., .. 75 .
2004 . 44 , 4
2006 . 45- 232 582 657 1.
47 .
Mp = 243112609 1,
2008 . GIMPS.
12978189 , GIMPS
2009 . 100000 ,
Electronic Frontier Foundation ,
10 .
50
.
M (k, n) = k 2n 1,
n , k .
, ap1 1 (mod p )
p a, p.
, n ,
n a an1 1( mod n).
(Carmichael Numbers).
.
1.12. (, 1899) n
, n ,
p n p 1 n 1.
, ,
, , ,
, , ,
(p1) | (n1) , , .
, ,
- . 1910 .
561. :
561, 1105, 1729, 2465, 2821, 6601, 8911, 10585, 15841, 29341, 41041, 46657, 52633,
62745, 63973, 75361, 101101, 115921, 126217, 162401, 172081, 188461, 252601,
278545, 294409, 314821, 334153, 340561, 399001, 410041, 449065, 488881, 512461.
(Cunningham Numbers) bn an .
51
( a
1).
2.
52
2.
. ,
, (
).
:
.
,
.
,
.
.
, .
2.1.
n = p q ,
p q , .
,
,
A B , :
n = A2 B 2 .
:
1. n:
m = d ne.
(2.20)
2.
53
2. x = 1, 2, ...
q(x) = (m + x)2 n,
(2.21)
, q(x)
.
3. q(x) , , B : q(x) =
B 2 . A = m + x, A2 n = B 2 n =
A2 B 2 = (A + B) (A B), p q ,
p = A + B, q = A B.
. n = 19 691. m =
b nc = 140. n
:
190
13,78
473
21,75
758
27,53
1045 32,33
1334 36,52
1625 40,31
1918 43,79
2213 47,04
2510 50,10
10 2809
53
2.
54
, q 1, p n,
, . , A = (p +
q)/2,
Iter(n) =
n
p+q
bn1/2 c bn1/2 c,
2
2
.. 0(n). , ,
, Iter(n) n1/2 ,
p < 4n1/2 .
, ,
.
,
n 2 B ,
n B ,
.
2.2. (p 1)
1974 . [43].
n , 1 < p < n .
, a, 1 a < p,
ap1 1( mod p).
, p 1
M p1, .. M = (p1)k ,
aM = (ap1 )k 1k 1( mod p). aM 1 = pr
r . , p n,
p ...(n, aM 1)
...(n, aM 1), aM 1 < n.
t
(2.22)
(p 1) M
2.
55
, M pri i ,
(2.22). , ...(n, aM 1) .
:
(p-1)
1. B1 .
2. P , ,
B1 :
P = {pr11 , pr22 , ... prkk }, piri < B1 .
3.
M = M (B1 ) =
pri i
pi i P
4. a, 2, aM mod n.
5. ...(n, aM 1), ,
n.
. n = 10 001. B = 10, ,
M (B1 ) = 23 32 5 7 = 2520. , 22520 mod 10 001 = 3579. ,
...(n, aM 1) = ...(10 001, 3578) = 73.
, B1 M (B1 )
( B1 !).
M (B1 ) l ,
, Mi
i, M (B) M1 M2 ... Ml . ,
aM (B) {ai }, a1 = aM1 (mod
n), ai :
Mi+1
ai+1 = ai
mod n, i < l.
, ,
n.
2.
56
(p-1)
, B1 ,
.
,
q p 1, B1 .
B2 B1 , , B2 = B 2 . b
aM (B) mod n, .
q0 < q1 < ... < qs
[B; B2 ].
, (..1).
{qi }
,
, , .
.
p 1 qi ,
n, ci = bqi mod n, ...(n, i 1).
, q ,
qi [B1 ; B2 ].
.
i i = qi+1 qi .
, di ,
D = {2, 4, ..., 2t}. b mod n
D .
:
1. c0 = bq0 mod n, d =...(n, 0 1).
2. d = 1, c1
= bq1 mod n
d =...(n, 1 1) ..
3. ci+1
bqi+1 mod n = bqi +i mod n = bqi bi mod n = ci bi mod n.
(2.23)
2.
57
bi mod n ,
ci+1
n.
.
(p 1)
,
B1 B2 .
[2; B].
(B1 ),
B1 / ln B1 . pr , B , r
, . 13,
log2 p log2 B1
n.
O(B1 log B1 log2 N ).
( 20-25 ).
(p 1) 960119 1, 66
, . (T. Nohara) 2006 .
. ,
O(log2 B2 ) + O(log q(B1 ) ) + 2((B2 ) (B1 ))
n ... n.
, O((B2 )).
(p 1)
p n q t
, p1. , q t
qiti | p 1. , (p 1)
n,
q t p 1 p | n.
2.
58
q t B1 ,
. , ,
q t B2 , (p 1) q r
B1 . , p 1
rk k 2, B1 B2 .
rk :
rk1 B,
B1 < rk < B2 ,
1/k
B1
1/k
(2.24)
B2 = cB1 k = 2 (2.24) :
p
p
B1 < r < min{B1 , cB1 }.
B2 ,
B2 B12 ,
p
p
B1 < r < c1 B1 , c1 = c.
(2.25)
, (2.25),
(B1 , B2 ),
. ,
r ,
(2.25), .
q t
p 1, (p 1)
n,
n . RSA
n , p 1 - ,
B2 ,
(p 1) .
a.
p 1
a < n, ak 1 (modp)
2.
k
<
59
p 1. a
<
n,
a2 1 (modp). a
. , (p 1)
p = 29 n, , p 1 = 28 = 22 7.
a 28 k , ak 1 ( mod p).
:
a
10 11 12 13 14 15 16 17
k 28 28 14 14 14 7 28 14 28 28
14 28 28
28 a < 29 12 k = 28,
6 k = 14 k = 7, 2 k = 4,
k = 2 k = 1. k :
M [k] = (12 28 + 6 14 + 6 7 + 2 4 + 2 1)/28 16, 85
, a < n,
.
(a Fast Fourier Transform)
.
.
[36]. ,
qi [B1 ; B2 ]
2.
60
2.3. (p + 1)
.
(Lucas)
un , :
u0 = 0, u1 = u, un+1 = P un Q un1 ,
(2.26)
P , Q .
(p + 1) (Williams) (p 1)
p + 1. p
2.
61
n, p + 1
p+1=
k
Y
qiai .
i=1
max{qiai |1
k}. -
r B -,
pai i r ,
B . , B
, p + 1 B -.
, p , B .
:
1. B ,
.
2. 2 < 3 < 5 < ... < pm ,
B ai , pai i < B .
3. R =
Qm
ai
i=1 qi .
p B -,
R p.
4.
, uR .
5. ...(n, uR ) = d. 1 < d < n, .
, Q p
2
P 4Q
= 1,
p
n.
2.4. -
1975 . n
, . -
:
2.
62
1. x0
{xn }, n = 0, , 1, 2, ..., xn+1
xn+1 = (x2n 1) (mod n).
2. i .. d n
|xi xj |, j < i.
3. d =...(n, |xi xj |), 1,
. d n. n/d
, ,
n n/d.
F (x) = (x2 1) mod n xn+1
, , x2 + 1 2-
F (x) = ax2 + bx + c.
xj . ,
(xj xi ) 0 ( mod p), (f (xj ) f (xi )) 0 ( mod p),
, (xi , xj ) ,
(xi+k , xj+k ).
, (xi , xj ),
(xi , xj ), j = 2k , k
1, 2, 3, ..., i
[2k + 1; 2k+1 ]. , k = 3 j = 23 = 8, i [9; 16].
2.
63
l + 1 , q , l = 2q ,
,
p > 1 e .
, p = 0, 5
0, 69.
2.
{un }
64
|xi xj |, .
{zn }, zn = un mod q , q
n. {zn } n.
{zn } , q , ,
, , l + 1
, 1/2 0, 69, l
2q 1.4q 1, 18 q .
zi = zj , xi xj 0 mod q xi xj = kq
k Z. xi 6= xj , ,
q n ...(n, xi xj ). q
n1/4 , , 0,5, n
1, 18 n1/4 .
, - ,
q n O(q 1/2 )
O(n1/4 ) .
, n.
, ,
, n, .
, , {yn }
(.. t xt = x0 ,
), x0
F (x) .
.
1. n ,
.
( )
n.
n?
2. 1 .
.
2.
65
2.5. -
(ai , bi + 1) mod (p 1)
2p/3 < xi < p,
(2.27)
2.
66
, ,
xi+1
txi mod p,
=
x2i mod p,
gxi mod p
(2.28)
,
i, j , xi = xj . , tai g bi = taj g bj , ,
(aj ai )k bi bj (mod(p 1))
(2.29)
...(aj ai , p 1) = 1, k (2.29)
,
x(aj ai ) + y(p 1) = bi bj
(2.30)
x, y k = x mod (p 1).
...(aj ai , p 1) = d > 1, , (2.30) , ,
(p 1)/d, ..
x = x0 + m(p 1)/d
(2.31)
m [0, d 1] . d - ,
(2.31) g X t mod t.
, ,
, i-
(ai , bi , xi ) (a2i , b2i , x2i ), i,
xi = x2i . i
(aj , bj , xj ) j i, (ai , bi , xi )
(a2i , b2i , x2i ).
. Fp p = 43. g = 2
(..19), ..214 mod 43 = 1.
g = 3
3X mod 43 = 15.
(2.32)
2.
67
0 10
11
0 21
22
0 11 15
36
0 36 30
11
1 22 31
22
5- xi x2i . (2.30):
x(317)+y(431) 17 ( mod 42),
-1 2
1 -1
, 7 (1) + 4 2 = 1, , 7 (6) + 4 12 = 6. ,
x0 = x = 12. , d > 1, X (2.32)
(p 1)/d = 7, .. X = x0 + 7k ,
k Z. (2.32) 12, 19, 25, ...,
325 mod 43 = 15. .
2.
2.6.
68
. .
. q0
, . =
q0 +
1
1 ,
1 > 1. 1 , . . . , s1
1 = q1 +
1
2 ,
2 > 1,
...
s1 = qs1 +
1
s ,
s > 1.
:
1
= q0 +
(2.33)
q1 +
q2 + . . . +
1
qs1 +
1
s
B A mod B qi = bA/Bc
72 25
22
25 22
22
72
25
2.
1
72
= 2+
25
1 + 7 +1
69
= [2, 1, 7, 3]
1
3
= limn n .
2.
14
. q0 = [ 14] = 3.
1
= 3+( 143) = q0 + .
1
1
14 + 3
14 2
1 =
=
= 1+
, q1 = 1.
5
5
14 3
14 + 2
14 2
5
=
= 2+
, q2 = 2.
2 =
2
2
14 2
2
14 + 2
14 3
3 =
=
= 1+
, q3 = 1.
5
5
14 2
5
4 =
= 14+3 = 6+( 143), q4 = 6.
14 3
:
0 = 3, 1 = 3+1/1 = 4, 2 = 3+
1
1
3.667, 3 = 3+
3.75,
1
1 + 1/2
1 + 2+1/2
20
3.741 ....
27
,
14 , , |s+1 s |
4 = 3
2.
70
Ax2 + Bx + C = 0, A, B, C Z, D = B 2 4AC > 0.
(2.34)
B D
.
=
2A
(2.34)
(2.35)
P = B , Q = 2A
,
P+ D
=
Q
(2.36)
m = [ D].
:
0 =
P +m
Q
(2.37)
r = [P + D/Q] (2.35). , ,
:
1 =
Q
1
Q
=
=
q0
P + D r Q)
D (r Q P )
(2.38)
,
. :
Q ( D + (r Q P ))
1 =
D (r Q P )2
(2.39)
Q|(D P 2 ), Q,
:
D + (r Q P ) P 0 + D
1 =
=
Q0
Q0
(2.40)
2.
71
P 0 = rQ P , Q0 = (D (r Q P )2 )/Q = (D (P 0 )2 )/Q.
2
Pj+1 = rj Qj Pj , Qj+1 = (D Pj+1
)/Qj , rj+1
(2.41)
:
0 = r0 ,
j+1 =
1 = r0 +
1 + r0 r1
1
=
,
r1
r1
rj+1 pj + pj1
pj+1
=
qj+1
rj+1 qj + qj1
, =
(2.42)
n, D = n, P0 = 0,
Q0 = 1. ,
D m = [ D] Qj > 0, D m + 1
Qj < 0.
. , {Pj } {Pj }
[ D], (Pj , Qj ),
k , (P0 , Q0 ) = (Pk , Qk ). k
.
2.7.
x2 ny 2 = 1
(2.43)
-
(J. Pell 1611-1685),
,
(Williams Brouncker 16201684),
2.
72
.
,
(Brahmagupta 598668).
1
:
2.2. n > 0 ,
. x2 ny 2 = 1
(x, y),
{xk /yk }, n, k
.
: xt + yt n = (x0 + y0 n)t ,
t = 0, 1, 2, ... .
3. x2 ny 2 = 1 n = 14.
3 + 14
1
14 2
=
(2)
= 1+
,
(1) 14 = 3+( 143),
5
5
14 3
2 + 14
2
2 + 14
5
14 2
14 3
=
= 2+
, (4)
=
= 1+
,
(3)
2
2
5
5
14 2
14 2
5
= 3+ 14 = 6+( 143).
(5)
14 3
4.
k = 4 ( ):
3 +
1
1+
1
2+
=3 +
1
1
1
1+
1
3
=3 +
3 15
= .
4
4
x1 = 15, y1 = 4 .
2.
73
,
(2.41),
.
1 ,
:
2.3. n > 0 ,
. x2 ny 2 = 1
,
k .
(x1 , y1 ) () x2 ny 2 = 1,
(xt , yt )
29
, k = 5. , 5-
, (x5 , y5 ) = (70, 13). 702
x2 y 2 n = 1
{pi /qi }, i = 1, 2, 3, ...
2.
0,
Pk =
b nc,
0,
rk =
:
k = 0
k 2.
k = 0
(
b nc,
pk =
qk =
(2.44)
k = 1
n r02 ,
Qk =
74
k
c,
b r0Q+P
k
(2.45)
k = 1
k 2.
k = 0
(2.46)
k 2.
r0 ,
1 + r0 r1 ,
rk pk1 + pk2 ,
1,
r1 ,
rk qk1 + qk2 ,
k = 0
(2.47)
k = 1
k 2.
k = 0
(2.48)
k = 1
k 2.
,
Si = p2i qi2 n
Si = B 2 . , qi2 n = p2i B 2 =
(pi +B)(pi B), n
c (pi +B), (pi B). ,
...(n, pi B ). ,
Qi , 2.2 -
.
:
11111
2.
k
p2 nq 2
105
105
-86
1 105 86
211
77
67
77
1527
-46
87
46
2319
22
37
97
37
12122 115
-91
88
91
26563 252
25
75
p2 nq 2
25, 252n = 265632 52 .
d=..(n, 26563 + 5) =..(26568, 11111),
d = 41 n.
,
n = 11 111. , 11 111 =
105, 408 728 3..., p5 /q5 =
105, 408 730 1, , 2 106 .
. , CFRAC
,
n,
. 4-
.
2.8.
, ,
SQUFOF SQUare FOrm Factorization
1975 . (D. Shanks),
, .
(J. Gover, S.S. Wagstaff [25]).
2.
76
, 1010 1018 .
,
.
.
x y :
f (x, y) = ax2 + bxy + cy 2 = (x y)
a b
0 c
x
y
!
.
f = ax2 + bxy + cy 2
f = (a, b, c). (a, b, c)
D = b2 4ac.
definite,
indefinite.
.
. f = (a, b, c) g = (p, q, r)
,
!
1, f g :
!
!
!
!
a b
p q
=
0 r
0 c
,
.
, ,
. f = (a, b, c)
,
(2.49)
2.
77
, ,
f = (f ), f :
. (f )
,
:
r2 D
,
(f ) = (a, b, c) = c, r,
4c
(2.50)
r
= r(b, c) ,
:
1. r b ( mod 2c),
D
1 (a, b, c) =
, r, a ,
4a
(2.51)
r = r(b, c) . :
2.4. f
, f k (f )
k . f , (f ) .
.
(a, b, c)
(c, b0 , c0 )
(adjacent), b + b0 0 (mod 2c ).
(a, b, c) , ,
(a, b, c) (c, b, a)
(2.52)
(), , a b
2.
78
,
(a, b, ac)2 (a2 , b, c)
(2.53)
f = (a, b, c2 ),
,
(square). f .
f
f (c2 , b, a), (2.53).
:
g=f
1/2
(a, b,
c2 )
(2.54)
n mod 4 = 2 3.
,
, .
: n.
1. f = (1, 2b, b2 D),
D = 4n, b = b nc.
2. f = (f ), f
:
while not (f square ) do f = (f );
2.
79
3. f (2.54):
g = (a0 , b0 , c0 ) = f 1/2
4. g = (g),
b0i+1 = b0i . m
. a0 n (
).
. ,
,
(2.44)(2.46)
P, Q r
.
.
fk = (ak , bk , ck ) :
(ak , bk , ck ) = (1)k1 Qk1 , 2Pk , (1)k Qk
(2.55)
SQUFOF
:
SQUFOF n
: n.
: n.
I. .
1. , n . , d =
n, . , .
2. n 1 (mod 4), n 2n. D = 4n, q0 =
b Dc.
2.
80
3. P, Q, r :
n.
.
n = 11 111.
. n mod 4 = 3, r0 = b nc = 105.
2.
81
1. P , Q r
(2.56). , Q
:
k
105
1 105 86
67
77
87
46
97
37
88
91
94
25
Q d2 = 25,
d = 5, .
2. . ,
P 0 .
Qj1 , Q,
n.
P0
Q0
r0
0 -94
1 104
59
73
98
25
107 1
82
41
82
107 1
P 82.
. Q
41 n = 11 111.
, 2-
(
j = 4 k = 6).
2.
82
, ,
w n
C
n1/4 ,
w
2 2
C , 2, 4 .
,
O(n1/4 ) , ,
18
.
83
3.
(Elliptic Curves)
,
. 1985 .,
. (N. Coblitz) . (V. Miller)
.
.
, ,
,
, ,
(. [31]).
(p 1) .
, . (p 1) ,
n,
, , n
,
. (p 1)
(.. 2.2), .
. . ,
, . [8].
.
, ,
, .
[69] . , . , . .
84
[60] [61].
, , 2-
. Elliptic Curves Number Theory and Cryptography. [54]
[16].
.
3.1.
.
Fq , q = pk ,
p 2. Fq
(x, y) Fq Fq ,
y 2 + ay + b = x3 + cx2 + dx + e (mod q).
(3.57)
, ,
.
p 3 (
), (3.57)
y 2 = x3 + ax + b (mod q),
(3.58)
a, b Fq . a b
4a3 + 27b2 6= 0, x3 + ax + b
0, .
q , (3.58)
, , ,
=.
E
+,
.
3.
85
P = (x, y) E , P P =
(x, y). P + (P ) = . P = (x1 , y1 ) Q = (x2 , y2 ),
P 6= Q, :
x3 = 2 x1 x2
y3 = (x1 x3 ) y1
(
y2 y1
x2 x1 , P 6= Q,
=
3x21 +a
2y1 P = Q
(3.59)
Fq
E(Fq ), ( ) #E(Fq ).
, E(Fq )
= Cn Cn , Cn - n,
1
n2 n1 , n2 q 1.
. E(Fq ) - y 2 = x3 +x+1
F23 . P (0, 1).
kP P :
P (0, 1)
2P = (6, 4)
3P = (3, 10)
4P = (10, 7)
5P = (5, 3)
6P = (7, 11)
7P = (11, 3)
8P = (5, 4)
9P = (4, 5)
12P = (6, 3)
13P = (9, 7)
16P = (6, 3)
17P = (1, 7)
21P = (11, 3)
26P = (6, 4)
15P = (9, 7)
27P = (0, 1)
20P = (5, 4)
28P = ()
, 28 . A
k , kA = .
, ,
{1, 2, 4, 7, 14, 28}.
. 3P = (3, 10) 7P = (11, 3).
. = (y2 y1 )/(x2 x1 ): y2 y1 = 3 (10) =
13, x2 x1 = 11 3 = 8. 81 3 (mod 23), = 13/8 =
3.
86
(3.60)
(3.58)
. E(Fq )
(X, Y, X)
(X, Y, X)
(X, Y, X)
3.
87
(0, 1, 0)
. P = (X, Y, Z) 6= , P
P 0 = (x, y), x = X/Z, y = Y /Z , -
.
, (3.58)
2y1 , ,
,
(X 0 , Y 0 , Z 0 ) 8y13 .
,
,
:
2
2 2
2
(3.61)
Z3 = 8Y 3 Z 3 (modp)
1 1
Z3 = Z1 Z2 (X1 X2 X1 Z2 )3 (modp),
:
(X Z X Z )2 ](modp)
2
Z1 Z2 (Y2 Z1 Y1 Z2 )3 (modp)
(3.62)
3.2.
,
,
. (Hasse) ,
#E(Fq ) = q + 1 t,
|t| 2 q .
(3.63)
3.
88
p | t,
(supersingular), (ordinary). ,
p | t p 5 t = 0.
X
#E(Fq ) = pk + 1
(x3 + ax + b),
(3.64)
xFpk
(z) Fq ( , (z) = 1, 1, 0
, z ,
0). ,
(. 1.9).
(3.64) ,
.
. , . . [54], . 4.3, .
98:
3.1. (W. Waterhous). Fq , q = pn N =
q + 1 t. Fq
#E(Fpk ) = N t 2 q :
1. ...(a, p)=1,
2. n , t = 2 q ,
3. n , p 6 1 (mod 3) , t = q ,
4. n , p 6 1 (mod 4) , t = 0,
5. n , p = 2 3, t = p(n+1)/2 ,
6. n , t = 0.
,
q = pn
t O(q 1/2 ).
3.
89
, .
, G k ,
G = kP , P , .. ,
,
.
-
,
, (
Fpk ) . ,
160 1024
RSA (.[74], .132).
3.3.
.
n ,
p. ,
,
, n.
Zn = {0, 1, 2, ..., n1}
EC(Zn ) : y 2 = x3 + ax + b.
( ), . F ,
, ,
, .
, P (x1 , y1 )
Q(x2 , y2 ) , x2 x1
0 n, ,
... (n, x2 x1 ), .
EC(Zn ) P0
3.
90
kP0 = (mod p),
(3.65)
p n.
1. , n
, (3.65) ,
...(n, C) = d > 1
C P0 .
2. ,
1 2 (stage-one and stage-two).
B1 , 1
(stage-one limit).
(p 1) (. 2.2),
p
p. ,
(p 1).
I. :
1. B1 , , B1 = 10000.
2. x, y, a [0, n 1].
3. b = y 2 x3 ax mod n g = ... (n, 4a3 +27b2 ).
g = n, .2. 1 < g < n,
. , E : y 2 = x3 + ax + b
- P0 (x, y).
4. P (x, y) ,
P0 .
II. :
3.
91
1. p < B1 r
, pr < B1 . for (j = 0; j < r; j + +)
P = pP,
P pr . p
,
.86.
2. ,
, B1 , ,
.. (n, P ) = d > 1.
, n .
, B1 ,
.
,
q > B1 , P ,
, (3.65).
1. B2 ,
[B1 ; B2 ] : {q1 , q2 , ..., qm }.
2. q1 P, q2 P, q3 P, ...
B2 , (3.65).
(p 1) ,
qi+1 P qi P i P ,
i = qi+1 qi .
, i P .
.
qi P .
.
2 P q1 P
(3.65).
3.
92
1. n = 455 839.
y 2 = x3 + 5x 5,
P = (1, 1) 10! P .
1. 2P . .P
= (3 2 + 5)/(2y) = 4 P2 = 2P = (x2 , y2 ) =
(14, 53) (modn).
2. , P3 = 3(2P ) = 3P2 .
3P2 , 2P2 ,
3P2 , 2P2 P2 . 2P2 = (259 851, 116 255),
3P2 = (195 045, 123 227).
3. 4!P , 5!P ..
8!P 599
...(n, 599) d = 599. 599 n,
n 599 n: 455839 = 599 761.
, 8!P ,
, y 2 = x3 + 5x 5 ( mod 599) 640 = 27 5 .
y 2 = x3 + 5x 5 ( mod 761) 640 = 27 5 .
8! 640, 777.
p = 599.
,
.
n, , p,
n,
, ,
kP = , k =
Y
a
pi i B1
pai i ,
(3.66)
3.
93
y 2 = x3 + ax + b
Fp .
l = #E(Fp ) . e
p
p
l [p + 1 2 (p), p + 1 + 2 (p)]. Q(x, y)
lQ = , , ,
, , k (3.66)
l . , l
B1 .
(smoothness),
. B
. x
B , x
B . , x = 25 5 132 B - B 13.
,
. ,
l pr , ,
B1 , pr r = 1
B2 . , #EC(Fp ) = 25 5 132 233 B1 , B2
B1 132 = 169, B2 233.
l , pr , p ,
B , B . .
, l
#EC(Fp ), , ,
a b . ,
#EC(Fp ).
2. p = 1007
B1 , B2 k
[1001, 1013], p. :
3.
k
94
1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013
B1
16
11
B2
143
167
1003
251
67
503
1007
16
1009
101
1011
23
1013
, n,
p = 1007, B1 = B2 = 16,
B2 , 1007,
. , B1
( = 16), B2
.
.
1987 .
. ,
, ., n
, l ,
B1 .
. [61],
[36] [37].
n p. ,
p
2 + o(1) ln p ln ln p) ,
exp
(3.67)
, B1
p
exp
2/2 + o(1) ln p ln ln p) .
p , B1
,
. ,
,
3.
95
.
,
, , , ,
.
QS
NFS,
n. n RSA
, ,
,
.
QS NFS, (,
RSA NFS 768
), n
.
3.4.
.
-
-
.
2160 a b
. Ep (a, b).
Ep (a, b) G = (x1 , y1 ). G
, n, nG = 0,
3.
96
. G .
Ep (a, b)
, .
:
1. nA < n.
.
PA = nA G,
Ep (a, b).
2. nB
PB = nB G.
3. ,
KA,B :
A KA,B = nA
PB , . B
KA,B = nB PA .
KA,B = nA PB = nA (nB G) = nB (nA G). ,
,
x, y ,
x + y .
, nA , nB G,
, ..
(..
k . kG G).
. 1993
, ( MOV)
([34]), -,
()
(),
.
3.
97
.
2000 . ([27])
- ,
.
, 3.5.
/
.
, ,
Pm (x, y).
, /
Ep (a, b)
G . B nB ,
2 n, n G
PB = nB G, .
k Cm ,
:
Cm = {k G, Pm + k PB }.
,
:
Pm + k PB nB (k G) = Pm + k (nB G) nB (k G) = Pm .
Pm kPB .
k , , PB ,
k PB .
k , G k G. , ..
. k ,
k G. k G
, ,
3.
98
. , k ,
, .
. ,
.
, .
- ASCII, DOS-866
WIN1251
.
(.. 0 255)
- .
, k x kG.
, x [n/2]
U1 (2x, y1 ) U2 (2x + 1, y2 ),
x. , (x0 , y 0 ) U1
U2 x, x0 /2.
ECDSA (Elliptic Curve Digest Signature Algorithm)
ANSI X9F1 IEEE P1363. :
1. Ep (a, b).
n.
2. G Ep (a, b) n, n G = .
3. d (1, n).
4. Q = d G.
5. d, - <
a, b, G, n, Q >.
:
3.
99
1. k (1, n).
2. k G = (x1 , y1 ) r = x1 (mod n).
3. r 6= 0,
. r = 0,
k.
4. k 1 (mod n).
5. s = k 1 ((M ) + dr) (mod n).
6. s 6= 0,
s1 (mod n) . s = 0,
k .
(r, s).
:
1. , r s (1, n).
,
.
2. w = s1 (mod n), H(M ),
3. u1 = H(M )w (mod n), u2 = rw (mod n)
4. u1 P + u2 Q = (x0 , y0 ), v = x0 (mod n)
5. , v = r .
[21] [37].
100
3.5. -
,
( ) ,
.
RSA (160 1024 ),
, .
, 1993 . , . . [34]
,
GF (q) .
(Weils Pairing)
(19061998),
.
E : y 2 = x3 +ax+b Fq , q = pm .
, K
( K ).
p.
E[n] E n
Fq Fq , ..
P (x, y) EC(Fq ), nP = .
Fq , . ,
E[n] ( ,
Zn Zn ) , ,
Fqk . k .
n | (q k 1). n n-
1, Fqk .
e : E[n] E[n] n ,
:
(3.68)
101
= EC(GFpr ) ,
#E = pr + 1 t, p | t.
E : y 2 =
x3 + 1 (mod p), p 2 (mod3), E
p + 1 , t = 0 E , 2.
,
, MOV- (MOV-attack)
,
,
. ,
.
2002 . [27]
-. ,
, , ,
102
103
Q = mP , :
1. nQ = ,
2. e(P, Q) = 1.
3.6.
() ,
.
. . [54].
, .
, P (x) ri
xi ,
P (x) = a
Y
(x xi )ri .
, ..
x y ,
.
E : y 2 = x3 +ax+b K ,
f (x, y) : E K - . f ,
P E , f (P ) = 0
f (P ) = . f ,
f .
f ,
. f
() k P , f
f = ukP g , uP P () ,
g(P ) 6= 0, 6= . uP f
P
104
. y 2 = x3 x f (x, y) = x/y .
f
f (x, y) =
xy
y
1
x xy
= 2 = 3
= 2
=y 2
.
y
y
x x x 1
x 1
, P (0, 0) 1-
f (x, y) = x/y , u(x, y) = y
P (0, 0).
M1 , M2
f (x, y). f
f (x, y)
rP [P ]
P M1
rP [P ],
(3.69)
P M2
rP () P .
3.1. E : y 2 = x3 + ax + b
k . D E
D=
rP [P ],
P E
rP
) rP
.
P ,
rP
6=
0,
(support) D supp(D).
P
k =
rP , P supp(D), D deg(D).
P
,
P E rP P ,
D sum(D).
.
, ,
0.
, (principal divisors).
105
l : ax + by + c,
P1 (x1 , y1 ) P2 (x2 , y2 ) E . l
.P1 P2 , E
.P3 (x3 , y3 ), . P1 , P2
P3 l 1 , . 3 .
, y 2 = x3 + Ax + B :
1
2
B
A
x
1
=x
1+ 2 + 3
,
(3.70)
y
x
x
x1
2
B
A
x
=
1+ 2 + 3 .
y
x
x
(3.71)
(3.70) , x/y 0 .,
(3.71) , x/y
x1 . . x1 . .
2 x. y = x (y/x), .
3 y l = Ax + By + C .
l
div(lP1 ,P2 ) = 1[P1 ] + 1[P2 ] + 1[P3 ] 3[].
(3.72)
.P3 v = x x3 .
.P3 (x3 , y3 ), P3 (x3 , y3 ) .,
div(vP3 ) = 1[P3 ] + 1[P3 ] 2[].
(3.73)
(3.72) (3.73)
Ax + By + C
div
= div(Ax+By+C)div(xx3 ) = [P1 ]+[P2 ][P3 ][].
x x3
P1 + P2 = P3 E ,
[P1 ] + [P2 ] = [P1 + P2 ] + [] + div
Ax + By + C
x x3
.
(3.74)
106
(3.72) (3.73) ,
3.1 lP1 ,P2 vP3 0, ,
, :
3.3. D E ,
0, ,
sum(D) = .
(3.74) f
D , 3.3. f
E : y 2 = x3 + 4x(mod 11),
D = [(0, 0)] + [(2, 4)] + [(4, 5)] + [(6, 3)] 4[].
l , .(0, 0) (2, 4) l = y 2x,
.(2, 4) 2 ,
div(y 2x) = [(0, 0)] + 2[(2, 4)] 3[].
.(2, 4) v = x 2
div(x 2) = [(2, 4] + [(2, 4)] 2[].
,
[(0, 0)] + [(2, 4)] = [(2, 4)] + [] + div
y 2x
.
x2
,
[(4, 5)] + [(6, 3)] = [(2, 4)] + [] + div
y+x+2
,
x2
D = [(2, 4)] + div
y 2x
x2
+ [(2, 4)] + div
y+x+2
x2
2[].
107
f (D1 )
.
f (D2 )
(3.75)
(3.75) ,
X
Y
f(
kP ) =
f (P )k .
(3.76)
(Weil
reciprocity).
3.4. f g ,
div(f ) div(g) ,
:
f (div(g)) = g(div(f )).
(Weil and Tate Pairings). E : y 2 = x3 + ax + b
108
K , n
E[n] E n:
E[n] = {P E |n P = }.
Zn Zn .
.T E[n]. D = n[T ] n[].
0, . 3.3 f ,
D :
div(fT ) = n[T ] n[].
(3.77)
fT , (3.77),
. .P E[n] .T , ..
kT , k n, T .
DS = [S] [], DT = [T + R] [R],
(3.78)
R E[n].
3.2. ()
en : E[n] E[n] n ,
(3.79)
n n 1 K ,
:
en (T, S) =
fT ([S] [])
fT (DS )
=
.
fS (DT ) fS ([T + R] [R])
(3.80)
(3.75), (3.80)
en (T, S) =
fT (R)fT (S)
.
fS (T + R)fT ()
(3.81)
, .R ,
(3.78) R
E[n]. . ([54])
109
(3.78),
T S . .
.
. E F7 ,
y 2 = x3 + 2.
, E(F7 )[3] ' Z3 Z3 . e3 ((5, 1), (0, 3)).
S = (0, 3), T = (5, 1) R = (6, 1). DS =
[(0, 3)] [], DT = [(3, 6)] [(6, 1)] = [(5, 1) + (6, 1)] [(6, 1)].
, (3.77) S T :
f(0,3) = y 3, f(5,1) =
4x y + 1
.
5x y 1
,
f(0,3) (DT ) =
f(0,3) (3, 6) 6 3
=
2 (mod 7).
f(0,3) (6, 1) 1 3
,
f(5,1) (DS ) = 4.
2
4 ( mod 7).
4
, 4 1, .. 43 = 64 1 (mod 7).
- .T E[n].
nE {nQ | Q E}, E/nE
E nE .
3.3. ()
(3.82)
110
n n 1 Fqk ,
:
n (T, S) =
fT (S + R)
,
fT (R)
(3.83)
R 6 {T, S, T S, }.
,
( 1) P = Q. m
, Q = mP . ,
(P, Q) = (P, mP ) = (P, P )m = b ( mod q).
m,
loga b (modq), a = (P, P ), K = Fq .
, (P, Q)
P Q , n .
, (P, Q)
(q k 1)/n). un :
un (P, Q) = (P, Q)(q
1)/n
(3.84)
f ,
D . .T E[n].
(3.77) n[T ]n[] fn,T ,
n .T .
Dj = j[S + R] j[R] [jS] + [],
(3.3). fj,T
, Dj .
.
111
fn,P (Q)
,
fj,P (Q) j < n :
f1,T (Q) = 1 .Q E(K),
li,j
,
fi+j,T (Q) = fi,T (Q) fj,T (Q)
vi+j Q
(3.85)
li,j = Ax + By + C , .iT jT ,
vi+j = x x0 , . R =
(i + j)T .
A, B C
lP,Q , .P (x1 , y1 ) Q(x2 , y2 ):
1. P = Q.
= (3x21 + a)/(2y1 ) ( mod p).
(3.86)
2. P 6= Q.
= (y2 y1 )/(x2 x1 ) ( mod p).
(3.87)
, P (x1 , y1 )
, y y1 = (x x1 ),
l :
l = y x + (x1 y1 ).
(3.88)
P +
Q = (x3 , y3 ) ( ,
x2 = x1 ):
(
x3 = 2 x1 x2
y3 = y1 + (x1 x3 ).
fP,n
(3.89)
112
1. n = (nt ... n0 )2 .
2. Z f
P 1 .
3. i i = t 1 i = 0:
f = f 2 lZ,Z /v2Z ,
Z = 2Z.
ni = 1, P + Z :
f = f 2 lP,Z /vP +Z ,
Z = P + Z.
4. fP,n = f .
1. y 2 = x3 + 11 F31 .
25 Z5 Z5 .
P = (2; 9) Q = (3; 10), n = 5.
k = 1, .. p1 1 = 30 n = 5. f5,P ,
:
1. n = 5 = (101)2 , t = 2.
2. Z = (2; 9). 3
i = t 1 = 1.
= 3 22 /(2 9) mod 31 = 2/3 mod 31 = 2 21 mod 31 = 11.
l = y x + (x1 y1 ) = y 11x + 11 2 9 = y 11x + 13.
Z = 2Z = (2 2x1 ; y1 (x2 x1 )) = (24; 28)
v = x 24 x + 7.
f2,P = (11x + y + 13)/(x + 7).
ni = 1. .. ni = 0, i
. i = 0.
113
2
f2,P
x2
(x + 7)2 (x 2)
.. ni = 1, 3 .
.5P = l = x 2, v = 1,
f5,P = f4,P (x 2) =
fP, 5 (R) = 7,
114
83 mod 31 = 16, x = 3.
115
4.
,
. .
4.1.
20- . XX (Maurice Kraitchik),
, , A2
B 2 = n (2.20), ,
A2 B 2 (mod n)
(4.90)
, q(x) (2.21)
(..
). [46]:
. n = 2041, .
n , , m = 45,
m2 = 2025. {x; q(x)},
q(x) = (m + x)2 n,
(4.91)
x 0 :
{(2; 192), (1; 105), (0; 16), (1; 75), (2; 168), (3; 263), (4; 360), (5; 459),
(6; 560)}.
,
:
192 = 26 3, 105 = 3 5 7, 16 = 24 , 75 = 3 52 , 168 =
23 3 7, 360 = 23 32 5, 560 = 25 5 7.
F B = {2, 3, 5, 7}. ,
,
. ,
. ,
4.
116
v = (r1 , r2 , ... rk ), k
. , 560 v = (5, 0, 1, 1).
,
, :
75 168 360 560 = 504002 , (192) (16) 75 = 4802 .
4.1.
(A, B)
( F ), :
1. A2 B (modn),
2. B F .
, M = {(2, 192), (1, 105),
(0, 16), (2, 168), (4, 360), (5, 560)}, ,
.
? , ,
.
,
,
. , 75 168 360 560
(0, 1, 2, 0) + (3, 1, 0, 1) + (3, 2, 1, 0) + (5, 0, 1, 1) =
(8, 4, 4, 2).
2, ..
F2
{0, 1}, M
,
2 .
k F2 = {0, 1}
Lk k ,
, k , ,
,
. ,
,
2.
4.
117
0,
1,
. ,
, ,
k + 1 , k .
, k+1 , ,
4.90 ,
, ,
.
1981
[22]
. ,
,
, ..
.
4.2.
1982 .
, , .
, p F B x
, q(x) 0 ( mod p), p q(y), y
x , p, .. y = x+kp, k Z. ,
p x q(x) 0 ( mod p),
y , y x (mod p) q(y) 0 (mod p).
:
1. [L; L],
,
2. W [L .. L] q(x)
x [L; L],
3. p F B 0 x < p
4.
118
,
q(x) 0 mod p
(4.92)
, 2 ,
.
4. x (4.92)
xk = x + kp [L; L], k Z,
W [xk ] p.
p
pk < B , B .
W [x] W
1. (x, q(x)) .
(4.90)
, , -
, 1 .
,
.
,
(A; B),
(4.90). ,
n
k > 1, ,
k = 3 k = 4.
.
(the Quadratic Sieve).
, 1994 . , ,
129- , RSA.
4.
119
.
(A, B),
A2 B mod n.
(4.93)
, .
,
.
L
, .
,
,
. , 129-
RSA , 524338 .
k .
n, k 0 (A; B), k 0 k + 2.
k k 0
F2 = {0, 1}
. ,
M (x, q(x)).
(A, B), (4.90),
A=
(x + m) mod n, B =
xM
q(x) mod n.
(4.94)
xM
...(n, A B).
( 1 n),
(A, B).
.
4.
120
4.3.
:
I. :
1. ,
B : F B = {2, 3, 5, . . . , pk }.
n 10100 106 107 .
2. , F B p,
n p.
,
n = k 2 mod p
k . p
.
O (log n log p) (. [17], . 29-31), ..
n.
3.
(4.95)
m = [ n] a = n m2 .
(p)
(p)
4. p F B , r1 , r2
q(x) = 0(modp)
(4.96)
p
0, 1, . . . , (p 1)/2 (4.96), .
p (D. Shanks, Tonelli),
. 1.14, O(log2 p).
4.
121
,
(p)
(p)
: r1 + r2
= 2m(modp). ,
(p)
(p)
p F B < p, r1 , r2 > .
q(x) = 0(mod pk )
k > 1,
(4.97)
pk < B .
p = 2 p > 2:
p=2. :
a) a (4.95) . (4.97)
x, x = 2y + 1,
(2y + 1)2 + 2m(2y + 1) a 0 mod 4 1 + 2m a 0 mod 4.
(4.98)
, (4.95)
k > 1. (4.98) ,
y = 2y + 1 (4.97), 4
.
(4.97).
b) a (4.95) . , (4.97)
x, x = 2y ,
4y 2 + 4my a 0 mod 4 a 0 mod 4.
(4.99)
:
: n = 3159302165809317095910228615234377.
n = 56207669990930215, a = n m2
m
603298676152881520
p = 2
, B = 1500,
, B , 10: 210 = 1024 < B .
4.
122
(4.100)
:
1. k=3. (4.100) 8.
y 2 + y 0 (mod 2),
y .
2. k=4. (4.98) 16.
y 2 + 3y 2 0 (mod 2),
y 2 (mod 4) y 3 (mod 4).
3. k > 4 (4.98)
.
z = y + 2k r , y
(4.99) , r - ,
. z = y + 2k r s(z) = z 2 + 807z 214
0 (mod 2k+1 ):
(y + 2k r)2 + 807(y + 2k r) 214 0 (mod 2k+1 )
4.
123
, s(y) 0 (mod 2k ),
2k :
f + r 0 (mod 2), f = [s(y)/2k ] (mod 2).
(4.101)
, z = y+2k f , f
(4.101).
k + 1 = 5 y {2, 3}:
f = ((y 2 + 807y 214) mod 8)/4 = ((y 2 + 7y 6) mod 8)/4
1. y = 2, f = ((4 + 14 6) mod 8)/4 = 1.
z1 = 2 + 4f = 6 z = 6 + 8t, t Z .
1. y = 3,
z2 = 3 + 4f = 3 z = 3 + 8t, t Z .
p> 2
q(x) = (x + m)2 n = x2 + 2mx a 0 (mod pk ),
(4.102)
p > 2.
z n p. ,
(4.102) k = 1
x = (m z)(mod p).
, x (4.102)
k 1. k + 1.
y = x + pk+1 r , r .
y (4.102):
(x + pk+1 r)2 + 2m(x + pk+1 r) a 0 (mod pk+1 ).
:
q(x) + 2(x + m) pk r 0 (mod pk+1 ).
4.
124
q(x) 0 (mod pk ),
pk . :
f + 2(x + m)r 0 (mod p),
f q(x)/pk p.
f = 0, r = 0 y = x. ,
u,
2(x + m) Fp , y :
y = x uf pk+1 .
(4.103)
II.
L. W
2L. q(x) W
q(x): W [x] = logq(x) log(2m) + logx
x [L; L], .
. , n 34
,
.
- ,
,
W . , < 19, 3, 10 >
FB, , 19 q(3), q(10),
q(y), y [L, L], y 3 mod 19 y 10 mod 19.
, x 3 mod 19, L, W [x]
log19, , x x+19, W [x] log19
.. [L, L].
, . , ,
< 19, 22, 105, 2 > .
q(x) , x 22 mod 361 x 105 mod 361
4.
125
361 = 192 .
, em 19,
[L; L] c 361 361, 19.
q(x) ,
, W [x] ,
0 ( - ).
,
,
B.
[L; L] q(x) = x2 + 2mx a
. m
a 0(n1/2 ). , L
m, q(x) 0(L n1/2 ).
,
q(x), B/, c ,
, , c = 10,
,
q(x) [L; L]:
k logB/c (L2 n1/2 ).
34- n
B = 104 , c = 10, L = 2 106 , ,
k log103 (4 1012 1017 ) 10.
,
, , , 10 .
Smooth = {x1 , x2 , ..., xk },
[L, L], q(x)
4.
126
. L
.
q(xi )
, .. ,
Smooth.
, ,
[L, L]
Smooth.
.
Smooth
V ec[1..k, 0..sz ], sz
+ 1. V ec[i, 0]
:
(
V ec[i, 0] =
0, q(xi ) > 0,
1, .
V ec[i, j] ,
FB pj q(xi ). V ec[i, j]
j = 1, 2 ... log2 q(L).
4.4.
F2 = {0, 1}, m
k .
Amk X = 0.
(4.104)
,
j -
2. k m
. ,
,
(. ).
4.
127
.
,
106 106 .
, , (Lanszos
Block method). ([38])
.
([23]).
.
.
,
, .
i
SystM atr[1..m, 1..k]. i- 1
, 0. SystM atr[i, i] = 1,
. SystM atr[i, i] = 0,
i- , SystM atr[i, i],
SystM atr[i, j] = 1 i < j k . SystM atr[i, j] =
1 , i j ,
SystM atr[i, i] .
, SystM atr[i, j]
. SystM atr[i, i]
, , i .
.
4.5.
[47]. ,
(0, 1) ,
L L + N .
q(x) [L, L]
4.
128
(4.105)
X 1/2 <pX
p [1, X]. ,
, X 1/2 X 1/2 .
[1, X] , -
p, X 1/2 < p < X . p
bX/pc (.. X/p). ,
[1, X], (x),
X/ ln X .
(X, X 1/2 ) = X 1
(4.106)
X 1/2 <pX
,
X
1/p = ln ln t + C + 0(1/ ln t),
(4.107)
pt
C. ,
X
X
X
1/p =
1/p
1/p = ln ln X ln ln(X 1/2 ) + 0(1/ ln X 1/2 ) =
X 1/2 <pX
pX
pX 1/2
= ln 2 + 0(1/ ln X).
(4.106),
(X, X 1/2 ) = (1 ln 2)X + 0(1/ ln X 1/2 ),
(4.108)
(X, X 1/2 )
1 ln 2 x
X
(4.109)
4.
129
, 30 % , X ,
B
X .
X 1/u
(4.110)
(u) u > 0 .
u0 (u)+(u1) = 0 u > 1 c (u) 1 [0, 1].
(u) uu .
u
1
ln X + u ln u.
u
0, u2 (ln u + 1) = ln X ,
1/2
u (2 ln X/ ln ln X) B e 2 ln X ln ln X) .
(4.112)
B (4.112) X = n,
n
4.
130
c ln n ln ln n
T (n) = e
c (1, 2).
(4.113)
L(k, n)
Ln (; c) = exp (c + o(1))(ln n) (ln ln n)1 ,
(4.114)
1/2
1/2
T (n) = Ln (1/2; c) = exp (c + o(1))(ln n) (ln ln n)
,
4.6.
(4.115)
(4.116)
. n
(4.111)
p
. , B exp
2 ln n ln ln n) 104
. B 100.
I.
1. B = 100. , B ,
25. p np = n mod p
g = Leg(np , p). g <> 1, p
. 14
F B = {2, 3, 5, 11, 17, 23, 29, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 83}.
2. p ,
, x2 np (mod p), np = n mod p,
4.
131
(x, p) Roots:
Roots = {(1, 2), (3, 1), (5, 2), (11, 5), (17, 5), (23, 9), (29, 1), (43, 35), (47, 17),
(53, 36), (59, 7), (61, 22), (67, 39), (83, 17)}.
3. Roots2, < x, p, r >, x
q(x) 0(mod pr ) 2 r k, pk B .
4. L ,
[L; L] .
14,
16. ,
L = 300.
5. W [L .. L]
q(x), x [L, L].
, , a = 2 e = 2, 71828....
n .
56
. 2
.
6. LogF B[1..14],
: LogF B[i] = log pi .
II.
1. ,
[L .. L]. ,
,
x [L .. L], x r(modp),
r q(x) 0 (mod p). ,
Roots[1..14].
2. p
. {r1 , r2 } q(x) 0 (modp).
4.
132
ri x [L, L], x
r(mod p), :
while (x L) {
W [x] = W [x] log p;
x = x + p; }
p F B ,
. ,
x k > 1, W [x] = W [x]log p
- , .. x
k W [x] k 1 .
3. p
W [L, L] , 0 ( , ,
1 ). x W [x] 0
Smooth, .
Smooth 16 :
{224, 166, 155, 99, 77, 40, 23, 21, 13, 12, 11, 22, 32, 41, 46, 268}.
4.
p, q(x),
[L, L],
Smooth. .
V ec[1..16, 0..14],
. V ec[i, j]
Smooth,
, pj xi . V ec[i, 0]
q(xi ), 0, q(xi ) > 0, 1,
. :
4.
x
q(x)
133
-224 -12196095
3 5 232 29 53
-166
-9040779
32 11 29 47 67
-155
-5769579
3 17 29 47 83
-99
-5387470
2 5 11 17 43 67
-77
-4185918
2 38 11 29
-40
-2162943
37 23 43
-23
-1232550
2 33 52 11 83
-21
-1123054
2 172 29 67
-13
-684990
2 33 5 43 59
-12
-630223
11 23 47 53
11
629970
2 3 5 11 23 83
22
1233045
32 5 11 47 53
32
1781505
32 5 11 59 61
41
2275290
2 34 5 532
46
2549685
3 5 43 59 67
268
14783217
3 174 59
5. p FB ,
p :
p
2 3 5 11 17 23 29 43 47 53 59 61 67 83
#p 6 9 8
1 , p = 61
q(32). 61 , q(32)
Smooth. ,
(
1, - , 0, - ).
6. A 14 15,
(
1, pi q(xj ) ,
A(i + 1, j) =
0, .
q(xj ).
4.
134
III.
A
15 14 , ..
. A
2. ,
0, 1. ,
14. 15 , , ,
, ,
,
. , 0,
1, ( 2).
, (. [38]).
.
4.7.
n =
2041. m 45, n = m2 + 16 q(x)
(x + m)2 n = x2 + 90x 16. L = 5
q(x) [-5; 5]:
x
-5
-4
-3
-2
-1
q(x) -441 -360 -277 -192 -105 -16 75 168 263 360 459
F B = {2, 3, 5, 7 }
q(x) [-5; 5] .
:
x
-5
-4
-2
-1
q(x) 32 72 23 32 5 26 3 3 5 7 24 3 52 23 3 7 23 32 5
1. .
,
4.
135
2 3 5 7
441 1 7 0 0 2
360 1 3 2 1 0
192 1 6 1 0 0
105 1 0 1 1 1
16
1 4 0 0 0
75
0 0 1 2 0
168
0 3 0 0 1
360
0 3 2 1 0
1 1 0 0 0
1 1 0 1 0
1 0 1 0 0
1 0 1 1 1
1 0 0 0 0
0 0 1 0 0
0 1 0 0 1
0 1 0 1 0
8 8
(
, )
:
-5
-4
-2
-1
-5
-4
-2
-1
0
0
0
1
.
- , ,
6, , :
X = {2, 0, 1}.
Y
A=
(x+m) = (452)45(45+1) = 89010,
xX
B2 =
q(x) = 4802
xX
... (n, A
B)=... (2401, 88530) = 13, n.
q = 157 ... (n, A + B),
n 13. , 7, 8
4.
136
:
... (n, A + B) = n, ... (n, A B) = 1
Pascal
( mt, nt ).
A mtnt,
mt nt. OrdRow[1..mt] .
OrdRow[i] = i 1 i mt.
A[k, k]
, OrdRow :
Procedure Gauss(mt,nt:int64;var A,E:SysMatr);
var
i,j,k,c:integer;
Begin
k:=1; { k enumerates rows of matrix }
While k<=mt do
begin
j:=k;
{Search for a non-zero element in the column k:}
while (A[OrdRow[j], k] = 0) And (j <= mt) do inc(j);
if j > mt then { Case when all elements below A[k,k] are 0 }
begin
inc(k); continue;
end;
If j > k then { Case A[k,j]>0.Exchange k and j rows }
begin
c := OrdRow[j]; OrdRow[j]:=OrdRow[k];OrdRow[k]:=c;
end;
i:=k;
4.
137
4.8.
Large Prime Variations (LPV).
.
q(x), x [L; L], q(x) = Px Cx ,
Cx , Px
, B , B 2 ,
Px . Px
, ..
, B . .
, , ,
x , .
x [L; L],
y = q(x)
B 2 , Px .
, y1 , y2 , ..., yk , k 2,
4.
138
yi = g(xi ), L xi L, Px . ,
k 1
g1 = y1 y2 , g2 = y1 y3 , ..., gk1 = y1 yk ,
, gj = Px2 C1 Cj+1 , ,
,
.
, ,
,
, ,
. , ,
,
B
.
B 2 , ,
, ,
Px , Px ,
, ,
[B; kB], k 10 100.
129- ,
RSA, . . 1994 .
LPV
.
,
.
( ) B 3 , ,
[B; B 2 ],
[B 2 ; B 3 ]. ,
[B 2 ; B 3 ] ,
2y1 6 y . y ,
4.
139
, , , (,
). ,
, B 2 -
.
.
4.9.
(). .
(multiple
polynomial quadratic sieve MPQS).
:
za,b (x) = (ax + b)2 n = a2 x2 + 2abx + b2 n,
a, b Z.
(4.117)
,
x [L, L]. za,b (x)
x [L, L] a2 K 2 n,
p
n. a 2n/M ,
. b
, b2 n a, b2 n = ac, c Z.
(4.117)
za,b (x) = a(ax2 + 2bx + c).
,
a. a = t2 , t Z.
4.
140
(ax2 + 2bx + c) = A2 ,
xM
Y
xM
za,b (x) =
xM
2L + 1
q(x) = za,b (x)/a = ax2 + 2bx + c,
p
L n/2. b2 n a , b2 n(mod t2 ).
t , n
t, b .
,
L. L
,
, . L ,
,
, a,b.
, ..
, . ,
L ,
, .
, L.
(self initializing quadratic sieve) ,
L,
.
,
a b, 0 < b < a/2.
4.
141
a, b, c ,
ax2 + 2bx + c 0 ( modp)
(4.118)
p < B , B ,
t2 n( modp)
(4.119)
. (4.119) , tp
( ). (4.118)
r1 = (b + tp )a1 ( mod p), r2 = (b tp )a1 ( mod p).
(4.120)
,
a1 ( mod p) p F B .
za,b (x) = a(ax2 + 2bx + c), a
.
za,b (x) ,
ax2 + 2bx + c. a
b. a =
q1 q2 , ... qs , qi F B .
b, b2 n (mod a). 2s b (moda),
. ,
za,b (x) , za,b (x).
2s1 a.
Bi , 1 i s, :
Bi2 n (mod qi ),
Bi 0 (mod a/qi )
(4.121)
(4.122)
4.
142
b
Bi .
, 1988 ([48]). (William Hart)
SIMPQS (
http://www.friedspace.com/QS),
GMP).
(4.123)
ai
. m
. b2 , b1 , b0
Z,
x = b2 m2 + b1 m + b0 .
(4.124)
:
m3 a2 m2 a1 m a0 ( mod n)
m4 (a22 a1 )m2 + (a1 a2 a0 )m + a0 a2 ( mod n),
(4.125)
,
x2 c2 m2 + c1 m + c0 , ( mod n),
(4.126)
4.
143
b1 = 2t,
b0 = a1 a22 + 2a2 t t2 ,
(4.127)
t . (4.127)
(4.125),
x(t)2 y(t) ( mod n)
4.
144
y(t) t 4- , t
. ,
, ,
. , ,
,
, ai , .
, .
.
5.
145
5.
. , 1988
. (. [44]),
Z ,
, .
2n c,
(the Special Number Field Sieve SFNS).
. , . , . . (.[32])
1990 ., 9
9
22 . b c 1
(.[11]).
,
.
(the General Number Field Sieve GFNS).
, Ln (1/3, c)
Ln (, c) (4.114), ..
= 1/2 = 1/3
.
.
. . [33],
Springer 1993 .,
. ,
: [12], [13],
[21], [23], [32], [46], [47], [64].
GNFS.
, , [12].
5.
146
5.1.
n , .
,
q(x) = (m+x)2 n
x [L; L]. ,
L = O(1010 ) n = O(10100 ) q(x) O(1060 ). ,
.
2 q(x) = (x + m)2 n,
,
Pd (x) d 3, Pd (m) = n
m, Z
Z[], Z
, Pd (x).
,
.
,
.
, ,
, Pd (m) = n m,
Pd (x)
Pd (x),
q(x), .
.
, ,
5.
147
:
1. d 3 (
d = 2,
).
2. m, bn1/(d+1) c < m < bn1/d c, n
m:
n = md + ad1 md1 + ... + a0 .
(5.128)
,
f1 (x) 1, , . 169 ,
.
3. (5.128) Z[x] (
x )
f1 (x) = xd + ad1 xd1 + ... + a0 .
(5.129)
4. F1 (a, b)
a b:
F1 (a, b) = bd f1 (a/b) = ad +ad1 ad1 b+ad2 ad1 b2 + ... +a0 bd .
(5.130)
, , F1 (a, b)
a bx Q[],
Q
f1 (x) (.. 184).
N r(h1 (x)h2 (x)) = (N r(h1 (x))N r(h2 (x))
Z[] .
5. f2 (x) = x m
F2 (a, b) = a bm.
(f1 , f2 ) , :
f1 (m) f2 (m) ( mod n ),
(5.131)
5.
148
, , ..
. m n, .
6. L1 L2 ,
SR = {1 b L1 , L2 a L2 },
(sieve region).
7. f1 (x).
Z[] ( ,
).
F B1,
a b (5.130), .
K = Q[].
F B1
B1 .
8.
F B2 ,
,
B2 .
9. , a K
, x K ,
x2 = a.
,
,
1 c d ,
. F B3 .
F B1 F B3 =
(the Quadratic Character
Base).
10.
{a b | (a, b) SR} F B1
{a bm | (a, b) SR} F B2 c
5.
149
M ,
, ...(a, b) = 1, a b
a bm
F B1 F B2 .
M ,
- , .
11. S
Y
N r(a b) = H 2 , H Z,
(a,b)S
M ,
(a bm) = B 2 , B Z.
(a,b)S
,
F2 = {0, 1},
S .
12.
Y
0
2
(a b),
g() = (f1 ())
(5.132)
(a,b)S
Y
A2 = g(m)2 ((g()2 ) (f10 ())2
(a b)
(a,b)S
(f10 (m))2
Y
(a,b)S
(5.133)
5.
B
150
A2 B 2 ( mod n).
n ,
, ...(n, A B).
,
n = 45113. . [12].
ai
1 ai+1 , f1 (x)
5.
151
xi (x m). , ,
f1 (x) g(x) f2 (x), g(x)
, (5.131).
, m ()
f1 (x) g(x) f2 (x)
(f1 (x), f2 (x)),
.
. ([41]).
5.7.
m = 31
n = m3 + 15m2 + 29m + 8.
.
5.2.
F B2 . a bm
Z, F B2
, B1 . B1
106 107 .
n = 45113 B1 = 30 F B2 =
{2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29}, 10 .
c d ,
Z K . ,
, (. [12], .3.1.7)
(p, r):
5.
152
5.1. ZK
(p, r) , p , 0 r < p, f1 (r)
0 ( mod p).
,
Z K , B1 (p, r),
p B1 , r [0, p 1], f1 (r) mod p = 1.
B1 = 103. F B1
(.1).
1
(p, r)
(p, r)
(p, r)
(p, r)
(2, 0)
(41,19) (67,44)
(89,62)
(7, 6)
(43,13) (73,50)
(89,73)
(53,1)
(97,28)
(17,13)
(79,23)
(67,2)
(79,73) (103,47)
(31,18)
(67,6)
(89,28)
p. ,
f1 (x) mod p.
:
5.2. GFq = GFpk xq x
q1
Y
x x=
(x i).
q
(5.134)
i=0
p
:
5.
153
(5.135)
5.
154
, , .
B3 > B2
B2 B3 . B3 ,
[B2 , B3 ] 104 105 .
B3 ,
(. Buchler et alt. [13]).
B3 = 109,
, (..2).
2
(p, r)
(p, r)
(p, r)
5.3.
, ,
.
5.
155
SP = {(a, b) | 1 b L2 ; L1 a L1 }.
(5.136)
,
b,
1, 2, ..., L2 , b1
a, L1 L1 .
[45], 1993 .,
, p (p, r),
. p
.
b = i, |a| L1 ,
Lp,r = {(a, b) SR | a br 0 ( mod p)}.
,
F1 (a, b) 0 (mod p), .. p,
F1 (a, b)/p,
F1 (a, b).
,
, , .
.
([67])
a = x0 b, x0
f1 (x). ,
F1 (a, b) ,
.
5.
156
n = 45113
n = 45113
L1 = 1000 b, 1, 2, ...,
40 . .3.
3
,
(a, b)
(a, b)
(a, b)
(a, b)
(a, b)
(a, b)
(a, b)
(73,1)
(2,1)
(1,1)
(2,1)
(-3,1)
(-4,1)
(-8,1)
(-32,1)
(-56,1)
(-61,1)
(-104,1)
(-3,2)
(-25,2)
(-33,2)
(8,3)
(-2,3)
(-17,3)
(-19,4) (-48,5)
(-54,5)
(-313,5)
(43,6)
(8,7)
(-11,7)
(-38,7) (-44,9)
(-4,11)
(-5,17)
(-13,1)
(-116,1)
(-14,1) (-15,1)
(5,2)
(-24,55)
,
, (
).
,
.
F1 (a, b) F2 (a, b)
.
n = 45113
M .
.
F2 (8, 3) = 83m = 85 = 20 30 51 70 110 130 171 190 230 290 ,
v(8, 3) = (1, 0, 0, 1, 0, 0, 0, 1, 0, 0, 0)
5.
157
0
a bm, 1, .
N r(a, b) = F1 (8, 3) = 5696 = 26 891 .
24.
,
S (a, b),
F1 (a, b) F2 (a, b)
F B1 F B2 .
(a, b) S (p, r) .
, (a, b) S , (p, r) F B3 ,
a br
.
p
(5.137)
.
|S| . k =
s1 + s2 + s3 + 2 , F2 = {0, 1}.
si ,
F Bi .
,
(a, b),
. a bm
0, 1.
s1 , a bm F B2 .
2.
F1 (a, b) F B1 ,
2. , s3
5.
158
, (5.137). ,
F1 (a, b) ,
.
(..4.4).
, (.[38]).
,
, .
n = 45113, .
[12].
4
M ,
(a, b)
(a, b)
(a, b)
(a, b)
(1,1)
(-104,1)
(8,3)
(43,6) (-856,11)
(-3,1)
(-3,2)
(-48,5)
(-13,1)
(-25,2)
(-54,5) (-11,7)
(x)
(a, b)
(8,7)
a bx, (a, b)
S :
(x) =
xS
+24765692886531904
(5.138)
.
, N r((x))
. , (x) = 2 (x)
5.
159
, N r(g(x))
Z. .
. Q[ 3],
f (x) = x2 3. v = 2 + 3
v Q[ 3], .. v = w2 w = ( 6 + 2)/2,
w 6 Q[ 3]. , :
1. ,
(. .7)
Z K Q[],
Z[] ,
Z K .
. K = Q[ 5] g = (1 + 5)/2
, .. f (x) = x2 + x 1,
Z[ 5].
, ,
:
5.3. K = Q[] ,
Q Q f (x).
(x), Z K , h(x) =
(x) f 0 (x) Z[], f 0 (x)
f (x).
, Z[] GNFS,
Q
(x) = xS (a b) f1 (x):
g(x) = (f10 (x))2 (x).
(5.139)
g(x)
n = 45113:
g(x) =
= (3x +30x+29)
xS
(abx)
5.
160
22455983949710645412x2 +54100105785512562427x+22939402657683071224
(mod (x3 + 15x2 + 29x + 8))
(5.140)
2. , (x)
,
Z(), , 1 -1.
v Z[] Q[] ,
N r(v) . , v = 2+ 3 Q[ 3]
1 .
(.[62], .2, 4).
([62], .133), ,
= r11 ... rkk ,
(5.141)
1, 1 , ..., 1rk
k = s + t 1 , s t
f (x).
, g(x)
Z , g(x) 2 (x)
h(x) , 1.
,
([13]) .
.
, ,
, ..
. (x) =
Q
2
,
xS (a bx) = (x)
:
5.4. cdx,
(q, s), a bx,
5.
161
(5.142)
xS
xS (a
bx) ,
(q, s), ,
(a bs/q) 0.
, (q, s), ,
.
(5.142) , ,
S , ,
,
.
,
, K[]
g(x) .
3. , g(x)
, ,
ZK ,
ZK , ..
a b , a, b Z.
5.4.
M (a, b), ,
, (x),
0
g(x) = (f (x))
(a bx)
(5.143)
xS
,
, ,
.
5.
162
,
,
, ,
(..1.14).
,
,
, .
7, ,
, .
.
, GNFS.
1993 . (Jean
M. Couveignes) [20] (. . [39]).
,
p. p
, .. g(x) mod p (.. ,
g(x) p)
Fp , p2 (x) = g(x) mod p,
g(x) p (x) p.
,
(x)
. p ,
p
(x).
n = 45113.
d
f1 (x). , ,
p, g(x) mod p
5.
163
. .
, [13]
.
(Hensels Lifting)
q(x) pk+1 ,
q(x) 0 ( mod pk ) .
p,
g(x) mod p . , ,
1 (x) q(x) (modp ). ,
k (x) q(x) ( modpk ) k+1 (x)
pk+1 . k+1 (x) k (x)
pk . , ai , k + 1 ai , k + 1+ti p,
ti [0; p 1].
2
ai , k + 1 k+1
(x) = g(x) mod pk+1 , ,
ti , ,
k+1 (x).
f1 (x), k k (x)
, k+1 (x)
.
5.5.
5.140, n = 45113,
. .
5.
164
1. p
p,
gp (x) = f1 (x) mod p = x3 + 15x2 + 29x + 8 mod p
Fp . p 9929.
gp (x)
(,
1):
5.5. q = pd .
wq (x) = xp x
(5.144)
Z/pZ , d.
5.6. p . f (x) d
Z/pZ ,
:
d
1. xp x f (x),
d/pi
2. ...(xp
x, f (x)) = 1 pi , d.
2. hp (x) | x9929 x.
3
x9929 x hp (x). .
3. 2 5.6
p1 = 3. , ... (x9929 , hp (x)) = 1.
(x9929 x) mod hp (x) = 7449x2 + 4697x + 5984
, ... (7449x2 + 4697x + 5984, x3 + 15x2 + 29x + 8) 1.
5.
165
, p = 9929 .
p = 9851 p = 9907.
, p 5.6,
p = 9923. ... (xp x, hp (x)) = x 847 6= 1.
2.
gp (x) = g(x) mod p p,
(g(x) 5.140).
p = 9929:
1. a(x) = g(x) mod 9929 = 2027x2 + 3891x + 6659.
2. q = p3 = 978 850 872 089. q 1
q 1 = 23 122 356 359 011, r = 3, s =
122 356 359 011. , (1.14).
3. gp (x)
Z/pZ . z(x) = x + 1.
z(x)(q1)/2 (mod hp (x)) = 9928 1 (mod p).
4. y(x) = (x + 1)s (mod hp (x)) = 1273.
5. 0 (x) = (a(x))s (mod hp (x)) =
= (2027x2 + 3891x + 6659)122 356 359 011 (mod x3 + 15x2 + 29x + 8) =
= 9928 1 (mod 9929).
6. w0 = (a(x))(s+1)/2 =
= (2027x2 + 3891x + 6659)61 178 179 506 (mod (x3 + 15x2 + 29x + 8)) =
= 2124x2 + 5715x + 4075.
7. 20 1 (mod 9929), 0 2, m = 1.
k = 2dm = 4.
5.
166
8. 1 w1 :
1 = 0 y k (mod hp (x)) = 1
w1 = w0 y k1 (mod hp (x)) = 6527x2 + 8769x + 6852.
w1 = 1, . gp (x) =
2027x2 + 3891x + 6659 6527x2 + 8769x + 6852.
xp = gp (x) mod
p = (2027 312 + 3891 31 + 6659) mod 9929 = 5694.
3.
a bx x M p = 9929
x = m.
p = 9851
p = 9907.
, . :
p
gp (x)
gp (m)
(. 1.15).
5.
167
, x = g(m) mod n =
694683807559 mod 45113 = 43992.
, ,
f1 (x)
, f1 (x) mod p ,
.
, ([13])
.
.
f (x) ,
:
T (n) = y 1+o(1) ,
(5.145)
y a, b ,
n d f1 (x).
q
1
log y =
+ o(1)
d log s + (d log d)2 + 4 log(n1/d ) log log(n1/d ).
2
(5.146)
,
(i (s), i (s)). S = {(ai , bi )}ki=1 ,
(i , i ) :
(0 (s), 0 (s) = (1, 1)).
(
i1 /(a b), (a b) | i1 ,
i =
i1 (a b), .
(
i =
i1 (a b), (a b) | i1 ,
i1 , .
(5.147)
(5.148)
5.
168
g(x) (5.143)
g() = (f 0 ())2
(ab) = (f 0 ())2 s s2
xS
(5.149)
g(x)
s f 0 (x), s s .
,
,
.
4.
n =
45113.
y 2 = f10 (m)2
xS
(3+231)(8+331)(48+531)(54+531)(43+631)(8+631)(8+731)(11+731)
(856+1131) = 38422 317465033886002 mod n,
y = 3824 31746503388600 mod 45113 = 15160. (x, y) =
(43992, 15160) x2 y 2 mod n, x2 y 2 =
(x + y)(x y) = (43992 + 15160)(43992 15160) = 59152 28832.
...(n, x y), n = 45113:
...(n, x + y) = ...(45113, 59152) = 229,
...(n, x y) =...(45113, 28832) = 197.
5.6.
,
,
5.
169
Z[x]/(f1 (x)).
GNFS.
, ([13])
Ln (; c), .130.
, d y ,
:
2
1/3
d = 3 + o(1) (log n/ log log n)1/3 , n > d2d > 1,
1/3
u = y = Ln 1/3, (8/9)
+ o(1) .
(5.150)
(5.150) (5.146)
1/3
T (n) = Ln 1/3, (64/9) + o(1).
(5.151)
, (64/9)1/3
1, 92. ,
log n Ln (; c) 1/2
1/3
,
,
.
5.7.
GNFS
.
f1 (x) f2 (x),
.
m
5.
170
f1 (x) f2 (x).
1993 . , [13],
.
:
1. cd f1 (x)
, ,
, F1 (a, b)
p p cd b, p.
.
, .
cd 6= 1, C f1 (x). = cd
. ,
d
d1
H(x) = cd1
+ cd cd2 xd2 + ... cd1
c0 .
d f1 (x) = x + cd1 x
d
, S - (a, b) ,
(a,b)S
(a b)
Q() S ,
(H 0 (cd ))2
(acd bcd )
(a,b)S
Z[cd ], , 2 . H 0 (cd x)
5.
171
2 (x):
d1
H (cd x) =
0
cd1
d f1 (x)
0
cd1
d F1 (x, 1)
1 X
1 0
ici xi cd1i
,
= F1 (x, cd ) =
d
cd
cd i=1
2 () :
Y
1
2
0
(acd bcd ).
() = 2 (F1 (x, cd ))
cd
2
(5.152)
(a,b)S
(x) =
Pd1
i0
,
{1, cd , ... (cd )d1 }.
cd m g(x) n ,
f1 (x).
GNFS 3.
2. f1 (m) = n F1 (m1 , m2 ) = n
f1 (m1 ) = F1 (m1 , 1), m2 = 1
.
,
. [13]
m1 , m2 :
cd
= 1. m1
n1/(d+1) ,
n md1 m2 n1/(d+1) ,
n md1 .
(n md1 )/m2 m1 , m2 :
n md1
= cd1 md1
+ ... + c1 m1 md2
+ c0 md1
1
2
2 .
m2
(5.153)
3.
[13]
, cd m2 1,
,
5.
172
, ,
.
. f1 f2 ,
2006 . . [29]:
1. m2 , 1 m2 n1/d .
m2 p. p
pi ,
pi 1 ( mod d). m1 m.
2. ad m (n/ad )1/d ,
ad md n (mod p)
(5.154)
cd - p,
cd xd n ( mod p) , d .
3. rd = n. ri , ci
d > i 0 :
ri+1 ci+1 mi+1
,
ri =
p
ci =
ri
+ i ,
mi
(5.155)
i
X
cj mj pij ,
(5.156)
j=0
f2 (x)
px m.
.
.
5.
173
p
pi , 1
d. (cd , m)
cd .
512- RSA [15]
d = 5, p 7
p0 , cd
60.
cd (5.154).
, d x d
m , n ad md
. cd1 = (n ad md )/p,
, |cd1 |
.
cd1 , cd2
(5.155). i .
,
, ,
cd .
,
, ,
.
, . [29]
,
A:
Z
log F1 (x, y) + 1
log F2 (x, y) + 2
6
dxdy
2 A
log B1
log B2
(5.157)
- (..129),
6/ 2 (a, b) - ,
i F1 , F2
5.
174
:
X
p
log p
i {1, 2},
1 r(Fi , p)
i =
p+1 p1
(5.158)
small p
(5.157)
f1 , .
Z
1
1 + log
F12 (x, y)dxdy ,
2
A
.
(5.159)
,
f1 (x), n = pd f1 (m/p) ,
(5.159).
RSA-512, :
f1 (x) = 498520x5 + 15578368316860x4 513748876280490487x3
1021157413079535703297344x2 3989311146723167867825129900x+
+14658919460374074323550710377995600,
f2 (x) = 8794555574829559x 293947565389650342960556270613.
,
,
. , x0 = b/a,
x0
. .., .. .. [68]
.
GNFS
, GNFS,
.146, cd m2 = p:
1.
(5.160)
5.
175
2. ,
S (a, b) .
3. (5.132) g 2 (x),
d 1:
g 2 () = (f10 ()/cd )2
(cd a b)
(5.161)
(a,b)S
4. g(x) f1 (x)
. g(x) v :
g(x) =
d1
Y
bi x ,
v=
i=0
d1
Y
bi mi1 md1i
mod n.
2
(5.162)
i=0
5. D2 C :
D2 =
(am1 bm2 ),
C = D mod n.
(5.163)
(a,b)S
#S/2
6. A = m2
d2+#S/2
v mod n B = cd
C mod n.
7. n, ...(n, A B).
5.8.
, . ,
.
,
,
.
, . ,
.
176
. .
, ,
,
.
[63],
[62] .. .. ,
.. [75], .
, , 3-
. . , 2002 .,
.
.1.
C ,
+, C
0, , C
, .. a(bc) = (ab)c.
a (b + c) = a b + a c, (b + c) a = b a + c a .
,
.
.
Z,
Z[x] x Z .
1,
: a
a 1 = 1 a = a. .
, , aZ, a k, k Z,
177
a 6= 1,
. .
.2.
K ,
+ , K
, .
a
a a1 , , 4
, , .
Q,
R, C.
( Q,
).
GFp
{0, 1, 2, ..., p 1} Z p,
GFpk , pk , p ,
k .
C
K C , a/b,
a, b C . C .
Q,
Z .
K[x] K
.
.
.3. f K[x]
K ,
h K[x] g K[x], .
178
.4. M R
R : R M M ,
:
1. m M, r1 , r2 R, (r1 r2 )m = r1 (r2 ),
2. 1 M, m M 1 m = m 1 = m,
3. m1 , m2 M, r R, r(m1 + m2 ) = rm1 + rm2 ,
4. m M, r1 , r2 R, (r1 + r2 )m = r1 m + r2 m.
.
Z[x]
Z .
M R ,
a1 , a2 , ..., ak M ,
x M
x = c1 a1 + c2 a2 , ..., ck ak ci R .
a1 , a2 , ..., ak (..
R , - ,
0), M .
.
. 1. Z[],
Q, , d
1, , 2 , ... d1 .
2. Z[i],
a + bi, i =
1 , a, b Z.
i, x2 + 1, 2.
,
=2. Z[i]
(3, 2i), a + bi, a 3,
b.
179
.1.
.5. K .
K , -
f (x) K .
1, ,
.
. ,
,
.
.
Q 7, 2, 3i f (x) = x 7,
x2 2 x2 + 9 .
.6. , K
{1 , 2 , ... r , },
K
K[1 , 2 , ... r ].
. ,
K[1 , 2 , ... r ] K , ,
K[1 , 2 , ... r ] = K[].
.7.
Q.
. Q i =
1. i
x2 + 1, K = Q(i)
. 1- ax + b
. (2x 1)(x + 3)
x2 +1, .. (2x1)(x+3) = 2x2 +5x3 mod (x2 +1) = 2x2 +5x3
180
2(x2 + 1) = 5x 5. g(x) ,
, u(x) f (x) + w(x) g(x) = 1,
g 1 (x) = w(x).
, K = Q()
,
B = {1, x, x2 , ..., xd1 } Q, d
.
. ,
Z()
. ,
.
g(x)
(content
of
polynomial
g(x))
,
content(g). content(g) = 1,
.
g(x) Z[x] ,
1. Z[x]
B = {1, x, x2 , ...}. , ,
Z[x],
f (x). Z[x]/(f (x)), (f (x))
Z[x], f (x).
Z[], f (x).
.2.
.8. M
C . < C, +, >,
M,
M
C :
1. (x, y I) x + y I
181
2. (x C)(y I) x y I.
, .
R
R .
.9. I C ,
: I = (a).
:
1. , .
2. , .
3. (a), a C
ra + ka, r C , k Z.
I , a b C ab I
a 6 I , b I . I , a
b C , ab I , a 6 I , n bn I .
, .
,
, .. .
,
Z.
I1 I2 C ( I1 + I2 )
, , I1 , I2 .
I1 I2 C ( I1 I2 )
, ab, a I1
b I2 .
, Z I1 , I2 I1 =
(6), I1 = (9), I1 + I2 = (3), I1 I2 = (18).
I C
I . a b C
182
I , a b
I ,
a b (mod I).
[a] , a.
,
, [a] + [b] = [a + b], [a] [b] = [a b]. ,
, ..
.
,
- C I C/I .
.10. X K
I
K . X , I ,
I . .
, Z[],
d. ,
Z[] . ,
, (noetherian)
-Amalie Emmy Noether (18821935).,
- .
.3.
, ,
.
K = Q(),
f (x) = xd + ad1 xd1 + ... a0 ,
ZK
K .
,
ZK .
ZK
183
ZK ,
ZK . :
.1. ZK ,
Z[] .
ZK Z[]. ,
K = Q[ 5] g = (1+ 5)/2 , ..
() f (x) = x2 +x1,
Z[ 5].
,
K
:
.2. C K
, C ,
..
C .
, ZK Z[]
,
Z[]
Z[]:
.3. g() ZK , g() f 0 () Z[].
f (x) .
K .
.11.
(integral domain), , ..
a, b, 0.
,
.
184
Z.
.
.12. C ,
, N r ,
:
(a, b C)(k, r C)a = k b + r,
, N r(r) < N r(b).
, .
.4.
Z(), , -,
f (x) d .
Z() d
Z . B =
(xd1 , xd2 , ... 1). B ,
h V
H , h
(.. ,
B h B ).
N r(h) = det(H)
(.164)
:
N r(g h) = N r(g) N r(h)
(.165)
185
f (x) = x3 + a2 x2 + a1 x + a0 .
h = x b. h B = (x2 , x, 1)
B h = (x3 bx2 , x2 bx, x b).
2- , B h
f (x), V :
B h = (a2 x2 a1 x a0 bx2 , x2 bx, x b).
:
a2 b 1
2
2
B h = (x , x, 1) H = (x , x, 1)
b
a1
a0
(.166)
, H :
a2 b 1 0
a1
b 1
a0
0 b
b3 + a2 b2 + a1 b + a0 = f (b). ,
N r(x b) x b f (x) .
x = b.
a bx
,
1- a bx K ,
f1 (x) = xd + ad1 xd1 + ... + a0 :
a
a
d
= b f1
(.167)
N r(a bx) = N r(b) N r x
b
b
,
Z[x]/(f2 (x))
0- , .. .
186
g(x) = a bx
f2 (x)
g(x) = a bx mod f2 (x) = a bx mod (x m) = a bm = g(m),
.. .m.
g(x) = a bx Z[x]/(f2 (x))
N r(a bx) = b f2 (a/b) = b (a/b m) = (a bm) = g(m) (.168)
.. .
,
.
F1 F2 :
b
= ad ad + ad1 ad1 b + ... + a0 bd ,
F1 (a, b) = ad f1
a
F2 (a, b) = a bm.
(.169)
(.170)
.5.
, ,
.
, .. ,
(.12). ,
,
(.2), . ,
ZK K = Q() ,
.
,
Z[],
.
.
Z[]
187
(.refClosedRing),
.
Z[]
ZK Z[],
.
. , p ,
:
1. : p = a b, a = 1, b = 1,
2. : a b p, a p,
b p.
.
, .
. , Z[ 6].
6 6 = 2 3, 6 = 6
6. , 2, 3, 6
Z[ 6], , : 23
6, 2, 3 6.
1844 . ,
.
, , ..
. , ,
Z[i].
188
ZK
ZK
ZK
. , ,
, ,
, , .
, 1 =
,
2 = 1 ,
, .. .
:
.4. ZK I0 I1
I2 ..., , .
, ZK , K = Q[ 5],
. Q[ 5] p + q 5.
p + q 5 ZK , 2p p2 5q 2
. , 2p = a, p2 5q 2 = m, a, m Z . a,
p Z , 5q 2 Z , , q Z . a, 20q 2 Z , 2q Z .
, ZK (a + b 5)/2, a, b Z .
e ZK , , ..
e1 ZK . ZK ,
1.
189
, e ZK , a ZK
ae = a, ZK
ZK . a b
, a = be, e ZK .
.13. , C ,
, ,
. , a, b, c, d C ,
a = bc, a = bd, b 6= 0, c d c = ed.
Z[ 6] ,
, ,
. ,
, :
.5.
, .
. ,
R .
x R
x = e1 p1 p2 ...pk ,
e, pi (, , ) R .
, :
x = e1 p1 p2 ...pk = e2 q1 q2 ...qm ,
(.171)
k , k = m pi
- qj . k = 0
. k > 0 pk | q1 q2 ...qm . pk j
, pk | qj , pk = eqj . (.171) pk , ,
e1 p1 p2 ...pk1 = e2 q1 ...qj1 eqj+1 ...qm ,
(.172)
190
.
.
, ,
.
Zk
Z[ 6] ,
.
, ,
.
, .
.
, , , a
a = p1 p2 a = q1 q2 , L
K , , p1 = b1 b2 ,
p2 = b3 b4 , q1 = b1 b3 , q2 = b2 b2 , ,
a = p1 p2 = (p1 p2 ) (p3 p4 ) = (p1 p3 ) (p2 p4 ) = q1 q2 .
. Q( 15) 10 :
10 = 2 5 = (5 +
15)(5
15).
, 2 5 5 15.
L = Q( 3, 5).
L :
(.173)
, (.173)
ZK K ,
(.. ), K
191
. , I1 I3 ,
ZK ( 5), ( 5+ 3) ( 5 3).
, ZK :
10 = (I1 )2 I2 I3 ,
(.174)
I1 I3 .
, , I2 = ZK ( 5+ 3). 5( 5+
3) = 15+5 3( 5+ 3) = 15+3 I2 . I2
( 15 + 5) ( 15 + 3) = 2.
I2 , (a + b 15),
ZK
,
, .
:
.6. ZK .
, -
(.5.5
[52]):
.7. I
Zk ,
.
192
[1] Agrawal M. PRIMES is in P / M.Agrawal, N.Kayal, N.Saxena. Annals of
Mathematics. 2004, v.160, p. 781793.
[2] Atkin A.
D. Bernstein. http://cr.yp.to/papers/primesieves19990826.pdf
[3] Bach E. Factoring with cyclotomic polynomials / E. Bach, J. Shallit. Math.
Comp. 1989. v.52(185), p. 201219.
[4] Blake A.(ed). Advances in Elliptic Curve Cryptography. / A. Blake(ed). London Mathematical Society Lecture Note Series. 317, Cambridge Univ.Press,
2005, 281 p.
[5] Boender H. The number of relations in the Quadratic Sieve Algorithm /
H. Boender NM-R9622, The Netherlands, 1996, p. 122.
[6] Brent R.P. An improved Monte Carlo factorization algorithm/ R.P. Brent.
BIT, 1980, v.20, p. 176184.
[7] Brent R.P.
193
194
[34] Menezes A.
195
P.L.
Square
roots
of
products
of
algebraic
num-
196
[44] Pollard J.M. Factoring with cubic numbers./ J.M. Pollard. in Lenstra et
alt[1993], p. 4-10.
[45] Pollard J.M. The lattice sieve./ J.M. Pollard. in Lenstra et alt[1993], p. 4349.
[46] Pomerance C. Tale of Two Sieves/ C. Pomerance. Notices of AMS, 1996,
P. 14731485.
[47] Pomerance C. Smooth Numbers and the Quadratic Sieve / C. Pomerance.
MSRI publications, v.44 2008, p. 6982.
[48] Pomerance C. A pipeline architecture for factoring large integers with the
quadratic sieve algorithm./ C. Pomerance, J. Smith, R. Tuler. SIAM J.
Comput., 17:387403, 1988. Special issue on cryptography.
[49] Ribenboim P. The New Book Of Prime Number Records,/ P. Ribenboim.
3rd ed. Springer, 1996, 541 p.
[50] Schoof R. Four primarity testing algorithms./ R. Schoof. in Surveys in Algorithmic Number Theory, ed.J.B.Buchler, P.Stevenhagen,
Math.Sci.Res.Inst.Publ. 44, Cambridge Univ.Press, New York, 2008, p.101126.
[51] Shoup V. A Computational Introduction to Number Theory and Algebra/ V. Shoup. Cambridge University Press, Sec.Edition, 2005, 600 p.
http://shoup.net/ntb/
[52] Stewart I. Algebraic Number Theory and Fermats Last Theorem / I. Stewart,
D. Tall. Third Ed., Massachusetts:AK Peters, 2002, 314 p.
[53] Venturi D. Lecture Notes on Algorithmic Number Theory./ D. Venturi.
Springer-Verlag, New-York, Berlin, 2009, 217 p.
[54] Washington L. Elliptic Curves Number Theory and Cryptography /L. Washington. Series Discrete Mathematics and Its Applications, Chapman &
Hall/CRC,second ed. 2008, 524 p.
[55] Zhang
M.
197
Factorization
of
the
Numbers
of
the
Form
m3 + c2 m2 + c1 m + c0 . / M. Zhang. in [14],P.131-136.
[56] .. :
/ .. , .. . .: -,
2009, 256 .
[57] . . /
. , . . .: , 1987, 428 .
[58] . . /
. . .: , 1994, 544 .
[59] ..
. / .. .
, , 2005, 35 . / http://math.nsc.ru/ bogopolski/Articles/SpezkNumber.pdf
[60] .. :
. / .. ,
.. , .. . .:, 2004, 280 .
[61] .. .
/ .. , .. , .. , ... .:,
2004, 499 .
[62] .. . / .. , .. . 3-
, .: , 1985, 504 .
[63] .. ./ .. . .2, .: ,
1979, 623 .
[64] .. - /
.. . , 2003, 326 c.
[65] . C C++ :
/ . . .: , 2008, 464 .
198
[66] .. : .. /
.. , .. . : . .., 2010,
132 .
[67] ..
/ .. , .. , .. .
. , 4, 2011, 15-22 c.
[68] ..
/ .. ,
.. , .. .
III
,
, 2010, 177-183 .
[69] . / . . .: ,
2001, 260 .
[70] .. ./.. . .-. ,
, , 2010, 35 .
[71] . : /. , . ,
. . .: , 1999.
[72]
..
/ .. , .. .
, -, , 2006, 65 .
[73] . /. ,. . T. 1, 2. .: , 1988,
428 .
[74] .. .
/ .., .. ,.. . -, 2004,
446 .
[75] .. / .. .
, , , 80 .
199
[76] .. / .. . , .
, 2008, 273 .
[77]
..
/ .. . ,
, 1999, 136 .
[78] . . /. ,
. . .: , 1987, 118 .
[79]
..
/ .. . .: , 2002.
L- , 117
, 43
(p + 1) , 59
, 13, 41, 51
(p 1) , 53
, 32
- , 60
., 8
, 74
, 63
, 70
, 13
, 81
SQUFOF, 78
., 8
, 11
22
, 7
, 36
, 39
, 148
, 42
-, 33
, 159
, 81
87
, 42
, 11, 13
, 12
, 38, 42
, 165
, 114, 145
, 125
., 81, 87
, 9
, 24
42
, 20
GNFS, 148
, 44
, 39
., 163
, 32
, 169
, 10
, 70
, 10
, 20
, 10
, 7, 53, 60, 63
, 25
, 7
, 168
200
201
, 168
, 171
, 177
, 170
, 42
, 62
, 35
, 150
, 10, 163
, 11, 164
, 11
ZK , 138
, 164
, 170
, 11
, 170
, 171
, 95
, 163
, 83
, 169
, 39
, 39
176
, 40
, 37
, 112
e, 37
, 92
, 23
, 142
, 49
, 142
, 14
, 141
, 98
, 42
, 74
-, 63, 93
RSA, 6
, 31
, 59
, 103
, 14
, 164
, 157
, 62, 65
GNFS, 141
, 114
,
121, 123
, 165
, 15
, 85
, 13
202
83
, 24
, 24, 147
, 25
116
-, 97
(n), 27
, 9
, 45
, 168
, 49
, 41
, 14, 49
, 13
, 47
, 11
, 90
, 47
, 116
, 49
, 48
, 103
, 18
, 9
AKS, 30
, 9
, 26
,
28
, 82
, 51
, 74
, 66
, 103
,
135
85
, 135
, 135
(x), 32
, 37
,
, 86
, 70