Uchebnik Polskogo Yazyka Dlya Vzroslykh 1937 G

УЧЕБНИК
ПОЛЬСКОГО
ЯЗЫКА
ДЛЯ ВЗ Р ОС ЛЫХ
МОСКВА 1 9 3 7
ИЗДАТЕЛЬСКОЕ ТОВАРИЩЕСТВО ИНОСТРАННЫХ РАБОЧИХ В СССР
У Ч Е Б Н И К
П О Л Ь С К О Г О Я З Ы К А
ДЛЯ ВЗРОСЛЫХ
: Т О В А РИ Щ Е С Т В О и н о с т р а н н ы х
и зд а тел ьс к о е
РА БО ЧИ Х В СССР М ОСКВА 1937
ПРЕДИСЛОВИЕ
Настоящий учебник предназначен преимущественно для

тех, кто изучает польский язык под руководством препода
вателя. В качестве самоучителя он moi бы быть использован,
во всяком случае, не раньше, чем после постановки произно
шения и усвоения элементарных произносительных и речевых
навыков, т. е. примерно с 12-го урока.
Цель учебника — практическое усвоение основ живой ре*
чи — как устной, так и письменной. В соответствии с этим
авторы избрали активный метод, построенный на усвоении
тех или иных языковых моментов (слов, оборотов, граммати
ческих явлений) и на постепенном самостоятельном их ис
пользовании (перестроение фраз, связывание их в тематическое
единство и проч.). Авторы должны, впрочем, оговориться:
не псе конструктивные обороты в равной мере поддаются ив
первых порах активному перестроению. Сложность польских
падежных и глагольных форм не позволяет использовать в на
чале курса метод замен в области косвенных падежей и лиц У ча
щийся может, например, на 2-м уроке трансформировать фра
зу «па stole leży ołówek ) в «па stole leży gazeta», но он еше
не в состоянии изменить ее в <'па stołach leżą gazety •. Эта огра
ниченность в свободном обращении учащегося с фразой имеет,
однако, ту положительную сторону, что сосредоточивает его
внимание на немногих конструктивных моментах, которые
лишь с известной постепенностью расш иряю тся и мало-ло-малу
входят в круг активной работы. Что касается остальных ио-
ментов, то их усвоение носит — до поры до времени — харак.
тер чисто-механический: учащ ийся практически приучается
слышать отдельные падежные и глагольные формы, улавли
вать их значение, произносить их в виде ответев и т. д., не
никаких самостоятельных операций с ними не произжмвгт.
Лишь дойдя до соответствующего i рамматического момента,
разъясняю щ его место данной формы в системе *ругяж фор*
(падежных, личных, глагольных и т. п.), учащийся получает
возможность сознате льного перестроении этих форм и, тем
самым, более свободного владения ими. Прсдшсстпопаншес
механическое усвоение отдельных форм должно, конечно, об
легчить последующее ознакомление с теоретическими оснот-
ми этих форм.
Авторы стремились свести эти теоретические моменты к дей
ствительно-необходимому минимуму, вытекающему нз прак
тической установки учебника.
Учебник составлен на основании опыта преподавания польско
го языка в течение ряда лет и рассчитан на то, чтобы учащийся
после двух лет работы мог свободно вести разгооор на неслож
ную тему и читать с помощью общего словаря, которым надо
пользоваться уже при чтении хрестоматического приложения.
В данный учебник не могли быть введены те небольшие
орфографические изменения, которые были приняты в Польше
п 1936 г. Основные моменты этой орфографической реформы
перечислены на стр. 191.
Авторы
ВВЕДЕНИЕ
Учебник состоит из четырех отделов:
1. Устный вводный курс (уроки с 1-то по Ь-й) — материал
о помощь преподавателю.
2. Переходный этап к чтению и письму и дальнейшее рааэктие
речевых навыков (уроки с 7-го но 12-й), причем начиная с 10-го
урока, вводятся элементы теории.
3. Основной курс языка (уроки с 13-го по 51-й), содержащий
осе элементы морфологии.
' 4. Материал для чтения со словарем, заключающий отрывки
из политической и художественной литературы.
Кроме текстов в учебнике имеются разнообразные упраж
нении для работы в классе и на дому.
ПЕРВЫЙ ОТДЕЛ
Первые 6 уроков рассчитаны на 12-18 учебных часов. Ре
комендуется вести эти уроки без книги, методом устной
проработки речевых навыков в пределах ближайшей обстановки
учащегося. Этот прием фиксирует внимание на слуховых обра
зах, развивает навыки слушания, приучает к работе по бес пере
водному методу.
ВТОРОЙ ОТДЕЛ
После проработки без учебника первых 6 уроков мы рекомен
дуем начать работу с учебником. Задача этого отдела — озна
комление учащегося с материалом первого отдела и дальнейшее
закрепление речевых навыков.
После проработки без учебника и после чтения отрывка
учащийся должен переписать его для освоения opфoгpaфlHL
Срок проработки материала этого отдела — 12-18 у ч е б т х чаоов.
Систематическое изучение грамматики начинается с 10-го уремь
ТРЕТИЙ ОТДЕЛ
Отдел этот рассчитан приблизительно на 80 учИнмх часов
и состоит исключительно из связных текстов. Ми счета», что
5
только связный текст знакомит учащегося с особенностями язы
ка, содействует запоминанию слов и оборотов, сосредоточивая
внимание учащегося на определенной теме. В сочетании с опреде
ленными оборотами и словами целесообразно сначала каждый
урок проработать без учебника; затем следует чтение, во
время которого учащийся усваивает элементы грамматики в
связи с данным материалом. Усвоению орфографических навыков
следует уделить такое же внимание, как и в предыдущих уроках.
ЧЕТВЕРТЫЙ ОТДЕЛ
Отдел предназначен для проработки с помощью польско-
русского словаря. При разработке материала этого отдела учащий
ся знакомится с техникой пользования словарем,после чего можно
приступить к самостоятельному чтению нового текста (без пред
варительной его проработки). Отдел этот содержит некоторые
элементы синтаксиса и стилистики, а также расширяет лексиче
ский и фразеологический запас учащегося.
К отрывкам из речей т.т. Сталина и Димитрова, а также
к главе X Конституции приложены особые словари наиболее
трудных слов.
б
ОБ УДАРЕНИИ
ОБЩЕЕ ПРАВИЛО
В польском языке ударение падает на предпоследний слог. Слова,
состоящие из нескольких слогов, имеют, наряду с главным ударением, до
бавочное (слабое) ударение, например: wieloletni, iródziem ooatnki.
ОТКЛОНЕНИИ ОТ ПРАВИЛ
Частицы te , to, по не влияют на ударение в словах, к которым они
присоединяются, иапрямер:
czytaj — czylejie
powiedz — powiedzie
Суффиксы by — bym, fcy* — bytmy — bjtcle также не влияют ил уда
рение 1 лов, к которым они присоединяются, например:
choclat — ctaBClaftby
p*siedt — poezedłbyt
jedli — Jedlibyśmy
Некоторые слова выговаривается:
nauka или naaka,
rzeczpospolita или rzeczpospolita
Следует, однако, считать более правильным произношение с ударением
на предпоследнем слоге, как: паи-ka, rzeczpospolt-ta.
Ударение на третьем слоге с конца имеют некоторые слова, иностран
ного происхождения, в особенности, слова, оканчивающиеся ня Ав, ука,
например: Ameryka, arytmetyka, fizyka, botanika.
7
ПОЛЬСКИМ АЛФАВИТ
1» ' к H\ ЗВУК jI 1. V К 1н л
1
Łł
<Л а Aa £ /
c /ft Ш М !П
<ł
1N п
Rb
с6 , с Сс ń i п
<в с Ćć „ ии a
0 ; 0 о
С г cz Сz сz O ó Óó
3 d Dd У * fV iРр
2 bt d i Dż dź ;«>•*.. Ж r Rг
(ii4.ЧПГК )
2 )i d i Dż dż У Ь rZ Rz rz
Ъ e Ee У , -a Ss
ę Q »HiM-miiii* У / Ś ś
FГ * У с <УС Sz sz
Q 9 о к У i T t
Ж A Hh г укром U to Uu
Ch ch ен ch v /У UT Ww
J v I 1 Уу
Ч *
/ /
J j X* X г 7.
X k- Кk Z i гт.
У € 1. 1 l i г7
LEKCJA 1
PYTANIA NAUCZYCIELA ODPOWIEDZI NAUCZYCIELA
Co to? To—stół.
Co to? To—stoły.
Co to? To—ława.
Co to? To—lawy.
Co to? To—gumka..
Co to? To—ołówek.
Co to? To—lusterko.
Co to? To—lusterka.
Co to? To—rewolwer.
Co to? To—rewolwery.
Co to? To—gazeta.
Co to? To—gazety.
Co to za gazeta? To—polska gazeta.
Co to za ołówek? To -kolorowy ołówek.
Oto stół. Oto stoły. Oto ława. Oto ławy. Obok fltołu — ławry*
Na stole — gumka. Na stole — ołówek. Ten ołówek to — kolo
rowy ołówek. Na stole — gazeta. Na stole — gazety. To — polska
gazeta. Ta g azeta— to polska gazeta. Na stole — rewolwer. Na
stole — rewolwery. Na stole — lusterko.
PYTANIA NAUCZYCIELA ODPOWIEDZI SŁUCHACZA

Co to? To—stół.
Co to? To—stoły.
Co to? To—ława.
Co to? To—ławy.
Co to? To—gumka.
Co to? To—ołów^(«.
Co to? To—lustro.
Co to? To—lusterko.
Co to? To—gazeta.
Co to? To—gazety.
Co to za ołówek? To— kolorowy ołówdu
9
РАБОТА СО ЗВУКАМИ
Звуки а, о, и, у, в, 1 , |
УПРАЖНЕНИЕ 1
Скажите несколько раз: 3в^ К *

ta ława, tam ta ława, ława, ława, ława
gazeta, tam gazeta, tam na ławie gazeta
mam brata, znam brata, Irto ma brata?
ława, ława, gazeta, gazeta
brat, u brata
a-a-a-a
Звук о
Скажите несколько раз:
to—pole, oto pole, oto pole
to—stoły, to—nowe stoły
to—brona, to—nowa brona
to—lustro, to—nowe lustro
rewolwer, co to za rewolwer?
co to? kto to? dookoła—pole, dookoła—stołv
pole, rola, stoły, to nowy rewolwer
robota, co to za robota? mam moc roboty
robota, robota, robota, robota
ochota, ochota, ochota
kłopot, kłopoty, kłopot, kłopoty
o-o-o-o
Звук u (6 )
tu —ołówek, tu—ołówki; ołówki, ołówek
tu —ul, tu—ule, tu—ul, tu—ule
usta, usta, uwaga, słucham
to—droga do domu, do domu
koło lasu dom, do domu
u-u-u-u
Звук у= ы
to—stoły, to—stoły, stoły
to—lasy, to—lasy, lasy
gazety, rewolwery, gazety, rewolwery
«0
tam były ryby, były ryby
ryba, ryby, były, były
kryzys, w Ameryce kryzys
krytyka, krytyka i samokrytyka
y-y-y-y
Звук e
komenda — na lewo
na lewo — pole, na lewo
element, element, element
komenda, komenda, komenda, komenda
dokument, dokument, dokument, dokument
ster, ster, ster, eter
ser, ser, ser, ser
cera, cera, cera, cera
afera, afera, afera, afera
Newa, Newa
pewno, napewno, pewny
ren, ren, ren
ten, tamten, temat
wesele, wesele, wesele
e<e>c-e
УПРАЖНЕНИЕ в
Звук 1
tam lampa, na stole lampa, oto las, za lasem pole
las, lampa, pole
tam pole, w polu len, len w polu, len
kolumna w polu, lucerna w polu, lucerna, lucerna
kolorowa bibuła
lot, zlot, zlot lotników
lotnik, samolot, samolot w polu
koło samolotu lotnik
lampa, las, plan, lak
kolumna, lucerna w polu
lot, zlot, lotnik, samolot
lis, litera, Litwa
len, na lewo, lewy
1-1-1-1
Звук I
stół, stoły, koło stołu ława
koto stołu ławy
mały stói, koło ławy mały stół
11
pułk, puik wroga
stół, stuły, mały, łan
ława, ławy, pułk, łomot
ł-ł-ł-ł
Обратите особое внимание па то, что польские гласные всегда про

износятся равномерно, т. е. что u польском языке, u огличис от русского,
гласные как ударные, так и безударные произносятся с одинаковой от
четливостью н долготой.
Запомните, что звук о в польском языке, в отличие от русского,
всегда выговаривается как чистое о — он никогда не приближается
к а. Сравните:
robota работа
okno окно
samolot самолет
Равномернее русских звуков у и ы произносятся также соответ
ствующие польские u и у, например:
ulica улица
była была
Долгое у и u в польском языке встречаются только в некоторых словах
иностранного происхождения, например: muzyka, instytut.
Польское е соответствует русскому э, например: delegacja, delegat,
temat, obecny, wesele, wesoły, meldunek, meble.
При произношении польского звука I кончик языка прикасается
к передней части неба, а спинка языка находится ближе к небу,
чем при русском л. Например: len, lewy, lucerna, pole.
Перед гласной I звук I выговаривается так же мягко, как и в рус
ском, например: lis.
Звук ł произносится в польском языке так же, как и русское л.
LEKCJA 2
Co to? To—stół.
Co to? To—stoły.
Co to? To—ława.
Co to? To—ławy.
Co to? To—gazeta.
Co to? To—gazety.
Co to za ołówek? To—kolorowy ołówek.
Co to? To—zeszyt.
Co to? To—zeszyty.
Co to za ołówek? To—czarny ołówek.
Co to za ołówek? To—czerwony ołówek.
12
Co to? T o —teczka.
Со to za ołówek? T o—duży ołówek.
Co to za ołówek? T o —mały ołówek.
Co to za gum ka? T o—inała gumka.
Co to za stół? T o —duży stół.
Co to za ław a? To—m ała ława.
Co to za ława? T o —duża ława.
Czy to —zeszyt? Tak, to —zeszyt.
Czy t o —czarny ołówek? T ak, t o —czarny ołówek.
Czy t o —czerwony ołówek? T ak, to —czerwony ołówek.
K to to? To—towarzysz.
K to to? To—towarzysze.
Czy to —towarzysz? T ak, t o —towarzysz.
Czy t o —towarzysze? T ak, to —towarzysze.
Czy to —student? Tak, to—student.
Czy ten tow arzysz to — T ak, ten towarzysz to —
student? student.
Co to? To—droga.
Co leży na stole? Na stole leży gazeta.
Oto stół. Obok stołu ław y. Na stole leży ołówek. Na stole

leży gumka. Na stole leży gazeta. T a gazeta, to — polska gazeta.
Ten ołówek, to — czerw ony ołówek. Ten ołówek, t o — czarny
ołówek. Oto duży ołówek. Oto m ały ołówek. Ten ołówek, to —
duży ołówek. Ten ołówek, to — mały ołówek. Czy ten ołówek, to —
duży ołówek? Oto towarzysz. Oto towarzysze. Ten towarzysz
to — student. Czy to —tow arzyszka? T ak, to— towarzyszka. Do
brze, towarzysze.
PY TA N IA NAUCZYCIELA OD PO W IED ZI SŁUCHACZA
Co to? T o - s tó ł .
Co to? T o - ła w a .
Co to? T o - g a z e ta .
Co to? T o -re w o lw e r.
Co to za ołówek? T o - c z a r n y ołówek.
Co to za ołówek? T o -c z e rw o n y ołówek.
Co to? T o -z e s z y t.
Co to? T o - teczka.
Co to za ołówek? T o - d u ż y ołówek.
Co to za ołówek? T o - m a ł y ołówek.
K to to? To - towarzysz.
K to to? T o -to w a rz y sz e ,
Czy ten tow arzysz, t o - stu d e n t? T ak, ten tow arzysz t o —student.
K to to?. To — tow arzyszka.
13
Czy to towarzyszka? Tak, to — towarzyszka.
Co to za ława? To — duża ława.
Co to za ława? To — mała ława.
Co leży na stole? Na stole leży ołówek.
Согласные cz, sz, ż (rz)
Звук 1 (rz) = ж

rzepa, twarda rzepa
towarzysz, towarzysz т л różne rzeczy
towarzysz, towarzyszka, towarzysz, towarzyszka
rzeka, duża rzeka
koło rzeki Zyto, w polu 2yto
rzecz, różny, żyto
towarzysz, rzeka, rzepa
towarzyszka, duży, żelazo
Звук sz = ш
towarzysz, towarzysze
towarzyszu, czy to zeszyt?
szaf, szeroki szal
szeroka droga, przy drodze
szereg, szeregami marsz
oto towarzysz, szeroki, szereg
oto zeszyt, oto pszenica
co to za szal? oto pszenna kasza
sz-sz-sz-sz
Звуки sz — ż
żal—szal, żal—sz.il, źal—szal
żyto—szydło, żyto—szydło, żyto—szydło
żuk—szuka, żuk—szuka, żuk—szuka
l —n, i—sz. t.—sz, t—sz
14
Звук cz
rzecz—rzeczy
czy masz tu rzeczy?
rzeczy słuchacza
słuchacz; czy to słuchacze?
dlaczego czekasz?
czarna czapka
czerwona czapeczka
co to za rzecz? czy to czarna czapka?
co to za rzecz? to czerwona czapeczka
czy to słuchacz?
czy to słuchacze?
CZ-CZ-CZ-CZ
Скажите несколько раз подряд:

r z — SZ— C7, T7.— c z — S7 , SZ— TZ— CZ
Посмотрите в зеркало. Какое движение языка вы замечаете при вы-
говарнвапии этих звуков?
Звуки i и sz произносятся приблизительно так же, как и соответ
ствующие звуки в русском языке.
При произношении звука cz кончик языка касается твердого неба;
звук cz сходен с русской группой тш, произносимой совершенно
слитно.
Скажите несколько раз подряд:

SZ— Ż, SZ— Ź, S7.— Ż
Такое же упражнение проделайте с 6 —z, р—b, g - к
В ы в о д : Звуки 1, b, g это звонкие; sz, р, к — глухие.
LEKCJA 3
Co leży na stole? Na stole leży gumka, ołówek
i zeszyt.
Co to za ołówek? To — czerwony ołówek.
To co za gazeta? To — polska gazeta.
Czy to — zeszyt? Tak, to — zeszyt.
15
Czy to ołówek? Nie, to —nie ołówek, t o — ze
szyt.
Czy na stole leży zeszyt? Tak, na stole leży zeszyt.
Co tu za ołówek? To niebieski ołówek.
Czy ta kreda, to — biała kreda? Tak, ta kreda to — biała
kreda.
Co to? To biały papier.
Co to? To — tablica.
Co to za tablica? To —czarna tablica.
Czy to biała tablica? Nie, to — nie biała tablica,
to —czarna tablica.
Gdzie leży kreda? Kreda leży na tablicy.
Kto *o? To — nauczyciel.
Gdzie stoi nauczyciel? Nauczyciel stoi obok tablicy.
Co robi nauczyciel? Nauczyciel mówi.
Co robi student? Student słucha.
Co robi student? Student odpowiada.
Czy student pisze? Nie, student nie pisze, student
mówi.
Czy nauczyciel pisze na tablicy? Nie, nauczyciel nie pisze na
tablicy.
Czy student pisze w zeszycie? Tak, student pisze w zeszycie.
Oto stół i ławy. Na stole leży ołówek, gazeta i zeszyt. Na

stole leży też papier. Oto czarny ołówek. Oto czerwony ołówek.
Tu leży kreda. Kreda leży na tablicy. T o -b iała kreda. Oto
czarna tablica. To - czerwony ołówek, a oto niebieski ołówek.
Tu stoi tablica. Na tablicy leży kreda. Na ławach — słuchacze.
Oto słuchacz. Co robi słuchacz? Słuchacz słucha. Oto nauczyciel.
Oto nasza grupa. Nauczyciel mówi. Słuchacz też mówi. Nauczy
ciel pyta. Słuchacz odpowiada. Nauczyciel mówi: dobrze, to
warzysze. Dowidzenia!
Co leży na stole? Na stole leży gazeta i zeszyt.

Co leży na drodze? Na drodze leży papier.
Co to za ołówek? T o — niebieski ołówek.
Co to za papier? To — biały papier.
Czy na stole leży zeszyt? Tak, na stole leży zeszyt.
Co to? To — kreda.
Co to za kreda? To — biała kreda.
Czy ta kreda leży na stole? Nie, ta kreda nie leży na
stole.
16
Co stoi obok stołu? Obok stołu stoi ława.
Kto stoi obok tablicy? Obok tablicy stoi nauczyciel.
Co robi nauczyciel? Nauczyciel mówi.
Co robi słuchacz? Słuchacz odpowiada.
Czy słuchacz pisze? Nie, słuchacz nie pisze, du
ch acz odpowiada.
Czy nauczyciel pisze na tablicy? Nie, nauczyciel nie pisze na
tablicy.
Co mówi nauczyciel? Nauczyciel mówi: dobrze, to
warzysze.
Co mówi nauczyciel? Nauczyciel mówi: dowidzenial
УПРАЖНЕНИЕ
Звук 1
zima, kij, tablica, bibuła
pisze, robi, mówi
Michał, Chiny
szyi—szyi, szyi—szyi
twoi, twoi, twoi, twoi
stoi, stoi, stoi, stoi
i-i-i-i
В ы в о д : Знук i соответствует русскому звуку и.
LEKCJA 4
PYTANIA. NAUCZYCIELA ODPOWIEDZI NAUCZYCIELA
Co leży na stole? Na stole leży teczka, zeszyt
i lusterko.
Co jeszcze leży na stole? Na stole leży jeszcze ołówek i
gazeta.
Jaka to jest gazeta? To jest polska gazeta.
Czy to jest polska gazeta? Tak, to jest polska gazeta.
Czy to jest zeszyt? Nie, to nie jest zeszyt. To jest
papier.
Co to jest? To jest kreda.
17
Czy to jest tablica? Tak, to jest tablica.
Czy ta tablica jest biała? Nie, ta tablica nie jest biała.
Ta tablica jest czarna.
Co jest teraz? Teraz jest lekcja.
Jaka to jest lekcja? To jest lekcja polskiego.
Co robi nauczyciel na lekcji? Na lekcji nauczyciel mówi i
pyta.
Co robi słuchacz na lekcji? Na lekcji słuchacz słucha.
Co jeszcze robi słuchacz na Na lekcji słuchacz odpowiada.
lekcji?
Gdzie siedzi słuchacz? Słuchacz siedzi na ławie.
Jaka to jest sala? To jest sala wykładowa.
Czy towarzysz jest studentem? Tak, towarzysz jest studentem.
Kim jest towarzysz? Towarzysz jest studentem.
Nauczyciel liczy: jeden, dwa, Słuchacz powtarza: jeden, dwa,
trzy, cztery. trzy, cztery.
Teraz jest lekcja. To—lekcja polskiego. Na ł a w a c h — studenci.
Obok stołu stoi nauczyciel. Nauczyciel jest kierownikiem naszej
grupy. Na lekcji nauczyciel mówi. Na lekcji nauczyciel pyta.
Słuchacz odpowiada. Nauczyciel liczy: jeden, dwa, trzy, cztery.
Słuchacz powtarza: jeden, dwa, trzy, cztery. Nauczyciel mówi
jeszcze: pierwszy, drugi, trzeci, czwarty. Słuchacz powtarza: pierw
szy, drugi, trzeci, czwarty.
Towarzysze—to studenci. Nauczyciel mówi: dowidzenia, to
warzysze! Jeden student odpowiada: dowidzenia, towarzyszu!
Co robi nauczyciel na lekcji? Na lekcji nauczyciel mówi i
pyta.
Co robi słuchacz na lekcji? Na lekcji słuchacz słucha.
Co jeszcze robi słuchacz na Na lekcji słuchacz odpowiada.
lekcji?
Gdzie siedzi słuchacz? Słuchacz siedzi na ławie.
Kim jest towarzysz? Towarzysz jest studentem.
Co robi nauczyciel? Nauczyciel liczy: jeden, dwa,
trzy, cztery.
Co robi słuchacz? Słuchacz liczy: jeden, dwa,
trzy, cztery.
Co mówi nauczyciel? Nauczyciel mówi: dowidzenia,
towarzysze!
Co odpowiada słuchacz? Słuchacz odpowiada: dowidze
nia, towarzyszu!
18
Звук ]=й
jest lekcja, jem kolację, co to jest?
jeden, jedenaście, jutro
bataljon, kompanja
jest, jedenaście, kompanja
jem, jutro, kolacja
jeden, bataljon
mój, stryj, czyj stryj?
mój, czyj, twoja kolej
twój, stryj
bój, kolej
В ы в о д : Мягкий согласный звук J (йот):
1) произносится как А, например: mój, twój. czyj.
2 ) смягчает следующую гласную, например:
'я я
ак як
jutro ютро
jestem естэм
LEKCJA 5
Dzieńdobry! Co jest teraz? Teraz jest lekcja.
Co to jest? To jest klasa.
Gdzie jest lekcja? Lekcja jest w klasie.
Czy lekcja jest w klasie? Tak, lekcja jest w klasie.
Co robi słuchacz na lekcji? Na lekcji słuchacz m6wi.
Co jeszcze robi słuchacz Na lekcji słuchacz słucha.
na lekcji?
Co to jest? To jest pokój.
Co to za pokój? To jest klasa.
Co widzimy w klasie? W klasie widzimy stoły i ławy.
Co jcszcze jest w klasie? W klasie jest jeszcze tablica.
Co leży na tablicy? Na tablicy leży ściereczka.
Czy teraz jest wcześnie? Tak, teraz jest wcześnie.
Czy teraz jest późno? Nie, teraz nie jest późno, te
raz jest wcześnie.
Co to jest? To jest ściana.
Co wisi na ścianie? Na ścianie wisi portret.
Co to jest? To jest kałamarz.
19
Co jest w kałamarzu? W kałamarzu jest atrament.
Co to jest? To jest roślina.
Gdzie stoi roślina? Koślina stoi na oknie.
Co to jest? To jest pióro.
Czy to jest pióro? Nie, to nie jest pióro, to jest
obsadka.
Czy to jest obsadka? Nie, to nie jest obsadka, to
jest stalówka.
Co mówi nauczyciel? Nauczyciel mówi: dzieńdobry!
Co odpowiada słuchacz? Słuchacz odpowiada: dzień
dobry.
Co mówi nauczyciel po lekcji? Po lekcji nauczyciel mówi: do
widzenia!
Dzieńdobry, towarzysze!
Teraz jest lekcja. To jest lekcja polskiego. Dziś lekcja pol
skiego jest wcześnie. Teraz jest jeszcze wcześnie. Lekcja jest
w klasie. Oto klasa. W klasie jest stół. W klasie jest
jeszcze tablica. Na tablicy leży ściereczka. To jest ściana. Na
ścianie wisi portret. Na stole stoi kałamarz. W kałamarzu jest
atrament. Oto pióro. Tu leży obsadka. A oto stalówka. Oto okno.
Na oknie stoi roślina. Oto drzwi klasy. Przy stole stoi nauczyciel.
Przy stole — towarzysze. Towarzysz słucha i mówi. Towarzysz
jest studentem. Towarzysz jest studentem Akademji Rolniczej.
Dowidzenia, towarzysze!

Co to jest? To jest klasa.
Czy lekcja jest w klasie? Tak, lekcja jest w klasie.
Czy na ścianie wisi portret? Tak, na ścianie wisi portret.
Gdzie leży ściereczka? Ściereczka leży na tablicy.
Co to jest? To jest kałamarz.
Co to jest? To jest ściana.
Co to jest? To jest okno.
Czy ta ściana jest biała? Nie, ta ściana nie jest biała,
ta ściana jest zielona.
Czy to jest okno? Nie, to nie jest okno.
Co to jest? To jest roślina.
Czy teraz jest wcześnie? Tak, teraz jest wcześnie.
Czy teraz jest późno? Nie, teraz nie jest późno,
teraz jest wcześnie.
20
РАБОТА ęo ЗВУКАМИ
Зцуки ć, t. ó. 1, 4t
ćwiczenie
słuchacz ćwiczy się
jest późno
w klasie cicho
w lesie rośnie świerk; oto liść świerku
dziś słońce świeci
ćwiczenie, ćwiczy, ćwicz
późno, spóźniony, w obozie
świerk, Kść świerku
cicho, ciemno w lesie
Произнесите несколько раз звук s, ś. Проследите движение зву
кового аппарата при выговаривании этого звука
Произнесите несколько раз:
t —ś—к; к—ś—t; к—4—t
t—ś—к; к—а—t; а—ś; а—к
В и в о д: Звук р — это губной звук; t — переднеязычный; 4 — сред
неязычный; к — заднеязычный. Все польские согласные распа
даются на эти 4 группы. К среднеязычной группе принад
лежат: ś, ć, ź, ń, dź.
Скажите несколько part:
kasa—Kasia, sak—siak, samo—siano
koza—kozia, zaraz—ziarno, zelówka—zielony
len—leń, niebo—Newa
dowidzenia—dzień dobry
cena—cień
LEKCJA 6
Dzieńdobry, towarzysze! Co jest
teraz? Teraz jest lekcja.
Czy lekcja jest w klasie? Tak, lekcja Jest w klasie.
21
Kto siedzi na ławach? Na ławach siedzą towarzysze.
Co leży na stole? Na stole leżą zeszyty, ołówki
i gumki.
Co jeszcze leży na stole? Na stole leżą jeszcze teczki,
papiery i gazety.
Co to Jest? To jest książka.
Gdzie leży książka? Książka leży na stole.
Czy na stole leży jedna Nie, na stole leży nie jedna
książka? książka. Na stole leżą dwie
(trzy, cztery) książki.
Czy towarzysz — to student? Tak, towarzysz — to student.
Czy już prędko koniec lekcji? Tak, już prędko koniec lekcji.
Czy to już koniec lekcji? Tak, to już koniec lekcji.
Dziś powtórzymy liczenie: jeden, dwa, trzy, cztery.

Liczą dalej: piąć, sześć, siedem, osiem, dziewięć, dziesięć.
Teraz liczą: pierwszy, drugi, trzeci, czwarty, piąty, szósty, siódmy,
ósmy, dziewiąty, dziesiąty.
Dzieńdobry, towarzysze! Dziś powtórzymy liczenie: jeden,

dwa, trzy, cztery. Liczę dalej: pięć, sześć, siedem, osiem, dzie
więć, dziesięć. Teraz liczy towarzysz A. Dziękuję, towarzyszu.
Towarzysz A. liczy dobrze. Na ławach siedzą towarzysze. Towa
rzysze — to studenci. Towarzysz A. — to student Akademji Rol
niczej. Na stole leży książka. To—polska książka. Czy to jest
książka towarzysza B-? Nie, to nie jest książka towarzysza B.
To jest książka nauczycielki.
Już jest późno. Już prędko koniec lekcji. Za k w a d r a n s — koniec
lekcji. Po lekcji jest obiad. Obiad jest w jadalni. Jadalnia jest
na pierwszem piętrze. Już jest koniec lekcji. Dowidzenia, towa
rzysze!

Co mówi nauczyciel? Nauczyciel mówi: dzień
dobry, towarzysze!
Gdzie dziś jest lekcja? Dziś jest lekcja w klasie.
Czy dziś jest lekcja w sali Nie, dziś lekcja nie jest w sali
wykładowej? wykładowej. Dziś jest lekcja
w klasie.
Co dziś powtórzymy? Dziś powtórzymy liczenie.
Kto liczy? Liczy towarzysz Z.
Kto siedzi na ławach? Na ławach siedzą towarzysze.
Co leży na stole? Na stole leżą książki.
22
Ile tu leży książek? Tu leży jedna książka.
Ile tu leży zeszytów? Tu leżą dwa zeszyty.
Czy towarzysz — to student? Tak, towarzysz — to ctudeot
Czy już jest koniec lekcji? Nie, to jeszcze nie koniec lekcji.
Звуки 4 , ą, n, n’, m, n ' *

Скажите несколько раз;
Pięć książek leży. Tu leży piąta książka. Tam są teiąiki: doewtat* i
dziesiąta. Oto dziewięć książek. Oto dziesięć kaiążek. W tym kącie wUi ц р г .
Za kwadrans podadzą obiad. Na drugie danie jest mięso.
książka piąta (pionta)
wąż dziesiąta 4 dziesionta)
mięso dziewiąta (dziewionta)
mięsisty kąt (kont)
kęs pioć (pieńć)
mżą dziewięć (dziewieńć)
idą dziesięć (dziesieóć)
dąb—dęby (domb—dem by) kąpiel (kompiel)
ząb—zęby fzomb—zemby) mądry fmondry)
ręka—ręce (renka—rence) piąta(p4Mta)
rębacz—rąbać (rembacz—rombać) bądi (boAć)
Вывод: Звуки ą, ę — носовые гласные.

Носовой оттенок имеет три степени:
a) минимальную — чистый согласный звук ■, как • сло
вах: .nos, student;
b) среднюю — задненебный, как в словах: гонг, пункт: так
произносится носовой призвук ą и е перед нэ|-----------
пример: rąbać, mądry, а также буква п в i
странных словах, например: kwadrans;
c) максимальную — чистый носовой
перед спирантами**1*: wąs, książka,■ в конце слов, г а * . Mą
* Смягчение звуков т и п условно обозначено эяако
** Взрывными согласными называются те, которме
путем полного смыкания органов речи в какой-яибуяь
образного их размыкания (b, р, d, t).
* * * Спирантами называются те согласные, которые нршганвентся
посредством выдувания воздуха через место неполного i.mi вини и орга
нов речи (s, z, г, ź, f и другие).
LEKCJA 7
PYTANIA NAUCZYCIELA O D PO W IED ZI NAUCZYCIELA
Dzieńdobry, towarzysze! Co
to jest? To jest las.
Co to jest? To jest drzewo.
Co to jest? To są drzewa.
Co tu widzę? Tu widzę las.
Co tu widzimy? Tu widzimy las.
Co jest za lasem? Za lasem jest droga.
Dokąd prowadzi ta droga? Ta droga prowadzi w pole.
Gdzie jest pole? Pole jest na lewo.
Co jest na prawo? Na prawo jest dom.
Jaki to jest dom? To jest stary dom.
Co stoi koło domu? Koło domu stoi ława.
Co to jest? To jest budynek.
Czy to jest nowy budynek? Tak, to jest nowy budynek.
Co to za budynek? Ten budynek — to fabryka.
Co lata nad polem? Nad polem lata samolot.
Co to za pole? To jest pole kołchozu.
Gdzie lata teraz samolot? Samolot lata teraz nad kołchozem.
Co to za huk? To — huk motoru.
< Л ' / u w '/г о б . Л а , - 'c k m .
dem ,
d e m u -J c u tr tz . п & и к / r fa d p -
'г и Л . c % n n o w y J itd i/n e A ' -Ж ? fc ić r j/J & h
( fa A &O’
Oto las. Koło lasu—pole. Za lasem—drogj. Ta droga—to

droga w pole. Na lewo—pole. Na prawo—dom. To—stary dom.
Oto okna domu. Koło domu—ława. A oto nowy budynek. Ten
nowy budynek—to fabryka. Hen, daleko lata samolot. Samolot
lata nad polem. To —pole kołchozu. Teraz samolot lata nad
kołchozem. Co to? To—warkot motoru. A co tam za huk? To lata
drugi samolot.
24
PY TA N IA NAUCZYCIELA O D PO W IED ZI SŁUCHACZA
Co to jest? To jest la?.
Co to jest? To jest pole.
Co to jest? To są pola.
Czy las i pole, to — nasze Tak, las i pole, t o —nasze
otoczenie? otoczenie.
Gdzie jest ta droga? Ta droga jest za lasem.
Dokąd prowadzi ta droga? Ta droga prowadzi w pole.
Gdzie jest pole? Pole jest na lewo.
Co jest na lewo? Na lewo jest pole.
Co jest na prawo? Na prawo jest dom.
Czy dom jest na lewo? Nic, dom nie jest nalewo,
dom jest na prawo.
Czy pole jest na prawo? Nic, polenie jest na prawo,
pole jest na lewo.
Co stoi koło domu? Koło domu stoi ława.
Co to jest za budynek? Ten budynek —to fabryka.
Czy to jest stara fabryka? Nie, to nie jest stara fabryka.
To jest nowa fabryka.
Co lata nad polem? Nad polem lata samolot.
Co to jest? To jest samolot.
Co to za pole? To jest pole kołchozu.
Co tam za huk? To—huk motoru.
Прочтите текст сперва рукописный, потом печатный.
Перепишите в тетрадь сперва с рукописного, потом с печатного текста.
Выпишите ил текста слова с I и ).
Выпишите из текста слова с d, t, k, g, m, n, b, p, у, i, u, w, ł.
Выпишите нее гласные из текста и прочтите их вслух. Какие из этик
гласных звучат твердо и какие — мягко?
Выпишите все согласные ил текста и прочтите их вслух. Какие из этих
согласных звучат твердо и какие — мягко?
В w в о д: Гласные а, е, о, и, у твердые. Гласная I мягкая.
Согласные Ъ, с, Л, ł, g, h, k, 1, m, n, p, r, s, t, w —твер
дые, согласная 1 мягкая.
LEKCJA 8
P Y T A N IA N A U C ZY C IE LA O D P O W IE D Z I N A U C Z Y C IE L A
Co to jest? To jest podwórko.
Gdzie jest lekcja? Lekcja jest w lesie.
Co widzimy na prawo? Na prawo widzimy pole.
Co widzimy na lewo? Na lewo widzimy drogę.
Czy ta droga prowadzi d:> Tak, ta droga prowadzi do
kołchozu? kołchozu.
Co jest przy drodze? Przy drodze jest fabryka.
Jaka to jest fabryka? To jest duża fabryka.
Jaka jest dziś pogoda? Dziś jest ładna pogoda.
Czy dziś jest brzydka Nie, dziś nie jest brzydka
pogoda? pogoda. Dziś jest ładna po
goda.
Czy deszcz pada teraz? Nie, deszcz teraz nie pada.
Co jest nad nami? Nad nami jest niebo.
Co to jest? To jest chmura.
Jaka to jest chmura? To jest duża chmura.
Co tam jest na prawo? Na prawo jest pole.
Co stoi w polu? W polu stoi maszyna.
Jaka to jest maszyna? To jest traktor.
Czy jest już późno? Tak, teraz jest późno.
c /a & fó -d o ć c A # * ,.
е б гсн р а , ^ d c A & u ł/. с Л г & с /к е m a *
t r ia .
Tam daleko kołchoz. Ta dróga — to droga do kołchozu. Na

drodze—m aszyr.j. Ta m asiy n a—to tra k to r. To— nowy traktor.
Na praw o—pole. To—pole kołchozu. W polu—stu d e n t. W polu—
26
studenci. Teraz deszcz pada. Tam daleko—chmura. T o —desz
czowa chmura. Co tam na lewo? Na lewo—fabryka. Ta fabryka —
to nowy budynek. Nad nami—turkot. Co to za turkot?To—turkot
samolotu. Samolot lata hen wysoko.

Co jest tam daleko? Tam daleko jest kołchoz.
Co to jest za droga? To jest droga do kołchozu.
Dokąd prowadzi ta droga? Ta droga prowadzi do kołcjiozu.
Co stoi na drodze? Na drodze stoi maszyna.
Co to za maszyna? Ta maszyna—to traktor.
Czy to jest traktor? Tak, to jest traktor.
Czy to jest traktor kołchozu? Tak, to jest traktor kołchozu.
Kto jest w polu? W polu jest student.
Czy teraz pada deszcz? Tak, teraz pada deszcz.
Co to jest? To jest chmura.
Jaka to jest chmura? To jest deszczowa chmura.
Czy teraz jest koniec lekcji? Tak, teraz jest koniec lekcji.
Прочтите текст 2 раза.
Перепишите текст 2 раза.
Выпишите слова с sz, cz, szcz.
Выпишите слова с i , rz.
Выпишите слова с с, ch.
УПРАЖНЕНИЕ б
Выпишите слова с g, dz.
Выпишите из текста и прочтите вслух слова с cz, cc, U tl, Az.
В ы в о д : Для изображения некоторых звуков в польская «Мыне упо

требляются парные буквы как n , ez, fe, я .
27
УПРАЖНЕНИЕ К
Выпишите ил текст! 7-го и 8 -го урока слоил c h u c h u прочтите их
вслух.
В ы вод: Большинство поляков произносит h и ch одннлково, т. е.
весьма близко к русскому х.
Запомните, что u громадном большинстве чисто польских
слов пишется ch.
Чисто-польские слоил, в которых употребляется h, ото:
1) восклицания, например: ha, hej, hen, hop;
2 ) несколько слои с начальной буквой h, как huk, hałas.
Слова иностранного происхождения пишутся с h иди cli,
■ зависимости от их орфографии в соответствующем языке.
LEKCJA 9
Со jest tam na lewo? Tam na lewo jest pole.
Co jest na polu? Na polu jest żyto.
Czy żyto—to zboże? Tak, ż y to — to zboże.
Co jest za polem? Za polem jest rzeka.
Jaka to jest rzeka? To jest duża rzeka.
Czy ta rzeka jest mała? Nie, ta rzeka nie jest mała, ta
rzeka jest duża.
Jaki jest lewy brzeg rzeki? Lewy brzeg rzeki jest wysoki.
Czy to jest prawy brzeg rzeki? Tak, to jest prawy brzeg
rzeki.
Jaki jest prawy brzeg rzeki? Prawy brzeg rzeki jest niski.
Jaki jest ten brzeg rzeki? Ten brzeg rzeki jest suchy.
Czy tamten brzeg rzeki jest Nie, tamten brzeg rzeki nie
suchy? jest suchy, tamten brzeg rzeki
jest wilgotny.
Co to jest? To jest żaba.
Czy to jest żaba? Nie, to nie jest żabn.
Czy w rzece są ryby? Tak, w rzece są ryby.
Co rośnie po brzegach rzeki? Po brzegach rzeki rostn
drzewa.
Jakie drzewa rosną nad rzeką? Nad rzeką rosną olchy.
Co to jest? To jest olszynka.
Kto siedzi na brzegu rzeki? Na brzegu rzeki siedzi towa
rzysz.
Co robi towarzysz? Towarzysz łowi ryby.
Co to jest? To jest koszyk.
Co leży w koszyku? W koszyku leżą ryby.
Jaka ryba leży w koszyku? W koszyku leży leszcz.
28
r% ć A i - J Ź ra u y r x /-
-и ъ Д р & й г у . J a ź n i л Ж а с х е d u z # x s j$
ftffr ż a /a . л o&> п у ^ ш с Л а . % ^ rx £ c e -c ć /jż a
т у /. a r fu & r% 6 p a ć A r z /A t - c ć r x u t/a ,
- < d cA y . o -f# о Ж х р п Д а .. A/a О 'Г х/^и -
Ш Х.
?xx € A l - Л с н а х ъ гъ уь
Tam na lewo—pole. Na polu—żyto. Żyto—to zboże. Za po

lem—rzeka. To—duża rzeka. Lewy brzeg rzeki—wysoki. Prawy
brzeg rzeki—wilgotny. Tam skacze dużo żab. Oto żaba. W rzece—
dużo ryb. Po obu brzegach rzeki—drzewa. Toôlchy. A oto olszynka.
Na brzegu rzeki—towarzysz. Towarzysz łowi ryby. Obok towarzysza
stoi koszyk. W koszyku leży ryba. Co to za ryba? Czy to leszcz,
czy to szczupak?

Co jest tam na lewo? Na lewo jest pole.
Co jest na polu? Na polu jest żyto.
Czy żyto — to zboże? Tak, żyto—to zboże.
Czy to jest rzeka? Tak, to jest rzeka.
Gdzie jest ta rzeka? Ta rzeka jest za polem.
Czy to jest lewy brzeg rzeki? Tak, to jest lewy brzeg rzeki.
Jaki jest lewy brzeg rzeki? Lewy brzeg rzeki jest wysoki.
Czy prawy brzeg rzeki jest Tak, prawy brzeg rzeki jest
niski? niski.
Czy ten brzeg rzeki jest Nie, ten brzeg rzeki nie jest
suchy? suchy, ten brzeg rzeki jest
wilgotny.
Czy to jest żabi? Tak, to jest żaba.
A co to jest? То jest ropucha.
Czy w rzece są ryby? Tak, w rzece są ryby.
Czy po brzegach rzeki rosną Tak, po brzegach rzeki rosną
drzewa? drzewa.
Czy olchy rosną nad rzeką? Tak, nad rzeką rosną olchy.
Kt;o siedzi na brzegu rzeki? Na brzegu rzeki siedzi towarzysz.
Co robi towarzysz? Towarzysz łowi ryby.
УПРАЖ НЕНИЕ t
Прочтите и перепишите сперва с рукописного, потом с печатного текста,
УПРАЖ НЕНИЕ 2
Выпишите из текста слова с i и rz.
В ы в о д : Звук ж письменно изображается двояко: i и rz, например:
rzeka, zboże.
ż пишется тогда, когда при изменении слова имеется ż, г, g,
dz, например: wożę — wozi.
ż пишется еще тогда, когда в русском родственном слове
пишется ж, например: żaba жаба, leży лежит.
У ПРА Ж Н ЕН ИЕ 3
Скажите по-русски: rzeka, brzeg, drzewo, towarzysz.
Какие звуки вы слышите в русском языке, там где в польском пи
шется rz? например: brzeg берег, drzewo дерево.
В ы в о д : rz пишется тогда, когда при изменении слова (góra—na górze,
drewniany—drzewo) или в русском родственном слове слы
шится р.
LEKCJA 10
Со jest tam na lewo? Tam na lewo jest pole.
Co rośnie w polu? W polu rośnie żyto.
Co jest za polem? Za polem jest rzeka.
Czy ta rzeka jest głęboka? Tak ta rzeka jest głęboka.
Czy ta rzeka jest płytka? Nie, ta rzeka nie jest płytka,
ta rzeka jest głęboka.
Co jest na wschód od rzeki? Na wschód od rzeki jest rowni-
Co płynie po równinie? na- u

Po równinie płynie rzeka.
Jaka to jest rzeka? To jest głęboka rzeka.
Co jeszcze jest na równinie? Na równinie jest duży las.
30
Co rośnie w lesie? W lesie rosną drzewa.
Jakie drzewa rosną w lesie? W lesie rosną dąby, topole i
brzozy.
Co to jest? To jest dąb.
Co tu rośnie? Tu rośnie dąb.
Czy to są dąby? Tak, to są dąby.
Czy to są młode dąby? Nie, to nie są młode dąby,
to są topole.
Jaki jest zachodni brzeg lasu? Zachodni brzeg lasu jest górzy
sty.
Czy ta góra jest wysoka? Nie, ta góra nie jest wysoka,
ta góra jest niska.
Co widzą ze szczytu góry? Ze szczytu góry widać rzeką.
Kogo widzimy zdaleka? Zdaleka widzimy towarzysza.
Gdzie stoi towarzysz? Towarzysz stoi przy stole.
Jaki to jest stół? To jest stół do pracy.
Czy to dzwonek na lekcją? Tak, to dzwonek na lekcją.
7 4 te J ć a - s & ка сА яс^
o cC - /Y W T b ir ic L . ć a s.
s ł& m с /г х а г т
сЬ м и * сЬ хеиЮ :
Tam oto rzeka. To— duża rzeka. Ta rzeka—to głąboka rzeka.

Na zachód od rzeki—równina. Tam—duży las. Rosną tam stare
drzewa. Te drzewa—to dąby, topole i brzozy. Oto topole. A oto
brzoza. Ten dąb—to stare drzewo. Wschodni brzeg lasu jest górzysty.
Oto droga. Oto góra. Oto góry. Ta góra wysoka. A ta druga niska.
Ze szczytu góry widzą rzeką. Zdaleka widzimy towarzysza. To
warzysz stoi koło stołu. To—stół do pracy. Słyszą dzwonek.
Wszyscy słyszymy dzwonek. To—dzwonek na lekcją. Wracamy
prędko. Za kwadrans początek lekcji.
Co tam widzimy? Tam widzimy rzeką.

Czy ta rzeka jest głęboka? Tak, ta rzeka jest głęboka.
Co jest na zachód od rzeki? Na zachód od rzeki jest rów
nina.
Co rośnie na równinie? Na równinie rośnie las.
Jakie drzewa rosną w lesie? W lesie rosną stare drzewa.
Czy w lesie rosną topole? Tak, w lesie rosną topole.
Jakie jeszcze drzewa rosną w W lesie rosną jeszcze dęby i
lesie? brzozy.
Jaki jest wschodni brzeg rzeki? Wschodni brzeg rzeki jest
górzysty.
Czy wschodni brzeg rzeki jest Wschodni brzeg rzeki jest ni
wysoki czy niski? ski.
Czy to jest topola, czy też dąb? To jest dąb.
Czy ze szczytu góry widzimy Tak, ze szczytu góry widzimy
rzekę? rzekę.
Co słychać zdaleka? Zdaleka słychać dzwonek.
Kiedy jest początek lekcji? Początek lekcji jest za kwa
drans.
У П РА Ж Н ЕН И Е 1
Прочтите и перепишите текст 2 раза по образцу предыдущих уроков.
Выпишите слова с i и и.
Присмотритесь к следующим словам:
wóz — wozy
stół — stoły
zachód — zachody
wschód — wschody
Какую видите разницу в произношении и правописании слов в правой
и левой колонке?
У П РА Ж Н ЕН ИЕ 4
Как по русски слова: góra, stół, wóz?
В ы в о д : Д ля обозначения русского звукл у употребляются в польском

языке две буквы u и 6, например: wóz, duży, drugi.
3?
б пишется:
1 ) когда при изменении слова слышится о, например: stół —
stoły, zachód — zachody;
2 ) когда в родственном русском слове слышится о, напри
мер: góra (гора). Исключения: pułk — полк, d łu to —долото.
В целом ряде слов пишется Ó, хотя это 6 не переходит
в о, например: córka (дочь).
Выпишите слова с ą и ą . Прочтите их громко. Перепишите слово
kwadrans и прочтите его вслух.
В ы в о д : Носовые звуки при письменном изображении чисто польских
слов пишутся через ą , ę, например: prędko, dęby.
Слова иностранного происхождения пишутся через ош, оо,
еш, еп, аш, ап, например: kwadrans, kompanja.
УПРА Ж Н ЕН И Е 6
Перепишите текст упражнения, вставляя соответствующую букву

(ó, и) вместо точки:
Tu stoi st.ł.
Na stole leży o ł . wek i g . mka.
Nad stołem wisi l.stro.
Ten student to m.j brat.
Tam gra m.zyka. Oto p . łkownik.
Oto w . z.
Oto dr.ga kol.mna.
Na wsch.d od lasu widzę g . r y .
Na zach.d od lasu widzę r.w n in ę .
Nad nami d.ża chm.ra.
Перепишите текст упражнения, вставляя соответствующую букву
(ę, ą, em, en. am, ап) вместо точек:
Oto dokum . t.
To dokum .t tego stud.ta.
Czy słyszysz kom.dę?
Nad stołem wisi l.pa.
Za kwadr.s dzwonek.
To nowy tr.w aj.
Ile tu d.bów!
To dobra k.piel.
To gł.boka rzeka.
LEKCJA 11
Lekcja Języka
N a u c z y c i e l : Dzieńdobry, towarzysze! Proszę usiąść.
Proszą wziąć zeszyty. Proszą otworzyć książki. Czytamy opowia
danie. Czyta towarzysz Iwanow.
33
S ł uch а с z: Słucham. Czy czytać ćwiczenie?
Na u c z y c i e l : Nie, towarzyszu, proszą czytać tekst opowia
dania.
S ł u ch а с z: Dobrze, towarzyszu.
N a u c z y c i e l : Czytacie dobrze. Teraz czyta towarzysz
Martynow. Towarzysz Martynow czyta źle. Teraz kończymy
czytanie. Proszę zamknąć książki. Towarzyszu Iwanow, czy to—
wasz zeszyt?
S ł u c h a c z : Tak. towarzyszu, to jest mój zeszyt.
N a u c z y c i e l : W waszem ćwiczeniu są błędy. Idźcie do
tablicy. Napiszcie to zdanie na tablicy. Gdzie leży ściereczka?
S ł u c h a c z : Ściereczka leży na tablicy.
N a u c z y c i e l : Proszę zetrzeć z tablicy. Dowidzenia, to
warzysze!
PYTANIA ODPOWIEDZI
Czy wszyscy studenci są obecni Tak, wszyscy studenci sq obecni
na lekcji? na lekcji.
Co robi towarzysz Iwanow? Towarzysz Iwanow czyta.
Co robi towarzysz Martynow? Towarzysz Martynow pisze.
Gdzie jest towarzysz Martynow? Towarzysz Martynow jest przy
tablicy.
Jak czyta towarzysz Iwanow? Towarzysz Iwanow czyta dobrze.
Czy towarzysz Martynow czyta Nie, towarzysz Martynow nie
dobrze? czyta dobrze,towarzysz Mar
tynow czyta źle.
Co robi towarzysz Martynow? Towarzysz Martynow pisze.
Kto pisze? Towarzysz Martynow pisze.
Kto czyta? Towarzysz czyta.
Czy towarzysz czyta? Nie, towarzysz nie czyta, to
warzysz pisze.
Gdzie leży ściereczka? Ściereczka leży na tablicy.
Co mówi nauczyciel w końcu W końcu lekcjinauczyciel mówi:
lekcji? dowidzenia!
Перепишите и прочтите текст два раза, по образцу предыдущих уроков.
Выпишите слова с: i, t f t, ń, di •
34
Сравните слова в левой и правой колонке:
dowidzenia dzieó
ten dzień
zły — zło źle
zeszyt ziemia
всеna ścłereczka
Из следующих слов выберите мягкие и твердые согласные:
dzień, dziś, słuchani, towarzysz, wziąć, książka, opowiadanie, tekst,
nauczyciel, źle, kończyć, ćwiczenie, tablica, zeszyt.
Вывод: ć, i , i, dź, ń — это мягкие звуки. Они употребляется:
1 ) в конце слова, например: czytać, dzień.
2) в начале и середине слова только перед согласно!, на
пример: ćwiczenie, dzieńdobry, idźcie.
Перед гласной смягчение согласных происходит посредство»*
буквы I, например: zdanie, czytacie. Здесь п, с смягчаются
посредством буквы I. Следовательно буква 1 в почьском языке
имеет двойное значение: как мягкая гласная, например: etoi,
tablica, и, как указано, для смягчения согласных, например:
papier.
В польском языке мягкие согласные, кроме 1, ś, ć, ń, Ł, ŚŹ,
изображаются письменно теми же буквами, что и твердые
согласные, но с добавлением смягчающего I, например: papier
biały (pap'er b*ały).
Следующие согласные: t, d, I, r, sz, i (rz), cz, 41 никогда не
смягчаются: после них в чисто польских словах никогда не
употребляется 1 , а всегда употребляется у, например: tylko, ryba,
towarzysz.
Перепишите текст упражнения, вставляя вместо точ
щую букву:
ź(zl) Wstałem dziś pó.no.
Towarzysz M. pisze .le.
To .elony ołówek.
6 (sl) Słońce .wiecl.
W le.e ro.nie .wierk.
.edzę na ławce.
Oto dzie.ęć k.ąiek.
ń (nl) .ebo .ebieskie.
Piękny dzie.
Sło.ce świeci.
Dzie. się ko.czy.
* (£1) Ś.ereczka leży na tablicy.
Na ś.anie wisiportret
Idą do .ebie.
, Oto zielone liś.e.
(dtl) Pogodny .eń.
eńdobry, towarzysze.
I.cie do domu.
Teraz—.ewiąta godtimj
ГРАММАТИКА
Подчеркните в тексте урока 11 подлежащее I раз, сказуемое —
2 раза.
Выпишите из текста и вопросов урока 11 предложения утвердительные,
вопросительные и отрицательные и напишите их в трех колонках.
Обратите внимание на место вопросительной формы czy в предложении
в польском языке: Czy towarzysz A. czyta?
Сравните с вопросительной формой в русском языке: Читает ли то
варищ А.?
Towarzysz czyta. Towarzysz pisze. Czytacie dobrze. Ściereczka

leży na tablicy.
Каждая такая фраза является предложением (zdanie).
В предложении высказывается определенная мысль.
Ściereczka leży na tablicy.
Czytacie dobrze.
Towarzysz czyta.
Эти предложения называются простыми (zdania pojedyncze).
В предложениях: ściereczka leży na tablicy. Towarzysz czyta —слово
ściereczka, towarzysz — подлежащее (podmiot) и отвечает на вопросы:
kto? со?
Слово leży или czyta — сказуемое (orzeczenie) и отвечает на вопроо
со robi?
LEKCJA 12
Zegar I godzina
Na ścianie wisi zegar. To jest ścienny zegar. Oto mały zegarek.
To jest kieszonkowy zegarek. To jest wskazówka zegarka. To są
dwie wskazówki. Jedna wskazówka jest mała. Druga wskazówka
jest duża. Duża wskazówka wskazuje m inuty. Mała wskazówka
wskazuje godziny. Ta maleńka wskazówka wskazuje sekundy.
K tóra jest teraz godzina? Teraz jest dziew iąta godzina. Teraz
jest lekcja. Czy wszyscy towarzysze są obecni na lekcji? Jestem
na lekcji polskiego. Jesteśm y na lekcji polskiego. Czy jesteś
słuchaczem? Towarzysze, wy jesteście słuchaczami. J a jestem
nauczycielką. Już jest kwadrans na dziewiątą. Czy już jest wpół
do dziesiątej? Nie, towarzyszko, teraz jest trzy kwadranse na dzie
siątą. Za piąć m inut — przerwa. Kiedy jest koniec lekcji? Koniec
lekcji jest dziesięć po jedenastej.
36
A ć ^ a r- - iу м С м га
Л а Jcia rue- ztm -i хграг-

х /^ а п т а ^ х е ^ а г е Л -.
ж еп А еи у x & p a r c & . ^ 0 '<

fe d и н Ж а ям -
Sa- хг^аг&а..% -aą dwa- un-fazwudż.

^ ie c ć m i- u w ^ a z 0 u A & z ^ e < > ć n t a J a .& n ^ a -
u x d a v u H ( d & ^ e tł- - d w ia ,. J ^ w ia г т Л а л /fw -
Да- iwfózAUfe ?nm uty. Л а1сь т А ам т -

■Да. zw A cucuft 4р<н/мги^. ^ a - т оЛпЛа-
гюЛахоиЖь tcó4a,xufć ćtJucttdy.
PYTANIA ODPOWIEDZI
Co wisi na ścianie? Na ścianie wisi zegar.
Jaki to jest zegar? To jest ścienny zegar.
Czy to jest zegarek kieszonkowy? Tak, to jest zegarek kieszonkowy.
Co to jest? To jest wskazówka.
K tóra wskazówka wskazuje go- Mała wskazówka wskazuje go
dziny? " dżiny.
Co wskazuje duża wskazówka? Duża wskazówka wskazuje mi
nuty.
K tóra jest teraz godzina? Teraz jest dziewiąta godzina.
Czy teraz jest kwadrans na dzie- Nie, teraz nie jest kwadrans na
w iątą? dziewiątą, teraz jest wpół dc
dziesiątej.
Czy teraz jest trzy kwadranse Tak, teraz jest trzy kwadranse
na dziesiątą? na dziesiątą.
O której godzinie jest koniec Koniec lekcji jest dziesięć minut
lekcji? po jedenastej.
Gdzie jesteście teraz? Teraz jesteśmy na lekcji.
Czy wszyscy słuchacze są obecni Tak, wszyscy słuchacze są obecni
na lekcji? na lekcji.
Gdzie jesteś? Jestem na lekcji.
37
Прочтите и перепишите текст 2 раза по образцу предыдущих уроков.
УПРА Ж Н ЕН ИЕ 2
Выпишите слова с буквой J.
У ПРА Ж Н ЕН И Е 3
Прочтите: Wpół do dziesiątej. Как звучит звук ]?
В ы в о д : J употребляется в польском языке:
1 ) как й, например: jedenastej, kij.
2 ) как смягчение следующей гласной, например: jestem,
lekcja, Jutro.
В польском языке все гласные, за исключением I, твердые.
Звук J смягчает гласную, например;
batalion jo
lekcja ja
jutro ju
Jeden je
УПРА Ж Н ЕН ИЕ 4
Перепишите текст упражнения, вставляя вместо точки букву J:

.ul .est .edenasta godzina.
.esteśmy na lekc.i .ęzyka.
.akl dziś .est .asny dzień!
Czy .uź .adłeś kolac.ę?
Czy on .est studentem ?
У П РА Ж Н ЕН И Е I
Выпишите все предложения, в которых глагол jestem изменяется по
лицам и числам, в двух колонках для единственного и множественного
числа. Например:
Jestem nauczycielką. Jesteśm y па lekcji.
Jesteś słuchaczem. Jesteście w klasie.
Teraz jest ósma. Słuchacze są na lekcji.
Заметьте, что окончания m, ś, my, cle, ą обозпачлют лицо.
В ы в о д : При глагольных формах ja (я), ty (iii), my (мы), wy (вы) опу
скаются, потому-что в польском языке окончание глагола
в с е г д а определяет лицо. Этиместоимения сохраняю тся
лишь там, где ж елательно особо их подчеркнуть.
Liczba pojedyncza Liczba mnoga

Единственное число Множественное число
Osoba pierweza (ja) jestem (my) jesteśmy
Osoba druga (ty) jesteś (wy) jesteście
Osoba trzecia (on, ona, ono) Jest (oni, one) są
Определите по окончаниям лицо и число глагола из теиста урока
11. В польском языке употребляется форма |е е й т , УмШ и т. д. « отли
чие от русского язы ка, где глагол быть в настоящей времени впу
скается, например: я — слушатель, по польски: Jtctem йисЬтат.
Скажите по-польски:
Я — студент.
Ты — в комнате.
Он — преподаватель.
LEKCJA 13
Dzień studenta
Towarzysz Iwanow budzi się codzień o godzinie siódmej rano.
W staje z łóżka. Ubiera się, myje się i czesze się. Potem czyści
ubranie i buty szczotką. Spieszy na gimnastykę. O godzinie
ósmej towarzysz Iwanow je śniadanie. Po śniadaniu jedzie na
w ykłady. Towarzysz Iwanow pracuje też w laboratorjum. Polem
towarzysz Iwanow je obiad. Po obiedzie odpoczywa godzinę.
Potem jest lekcja języka polskiego. Na lekcji towarzysz Iwanow
czyta. Na lekcji też towarzysz Iwanow odpowiada ae pytania.
Potem pisze. Po lekcji towarzysz Iwanow je kolację. Po kolacji
tow arzysz Iwanow pracuje jeszcze godzinę. O godzinie dziesiątej
tow arzysz Iwanow spi.
ZADANIA
1. Odpowiedzcie na pytania:
Co robi towarzysz Iwanow zrana?
Co robi towarzysz Iwanow po śniadaniu?
Co robi towarzysz Iwanow po wykładach?
2. Przepiszcie tekst. Podkreślcie wyrazy, w których zna jdają
się dźw ięki sz, cz *.
3. Odpowiedzcie na następujące pytania:
O której godzinie budzi się towarzysz I.?
Co robi towarzysz I.f gdy wstaje z łóżka?
Czy towarzysz gimnastykuje się zrana?
Gdzie towarzysz I. je śniadanie?
Czy towarzysz odpoczywa po obiedzie?
Co robi na lekcji polskiego?
• Po sz, cz, t, rz, i, ł, г, I—nie pisze się I, spisze slęj-
59
4. Zapamiętajcie następujące zdania:
Budzę się o godzinie siódmej.
Ubieram się. Myję się. Czeszę się.
Towarzysz Iwanow je śniadanie.
Towarzysz Iwanow je kolację.
Towarzysz Iwanow je obiad.
5. Определите, руководствуясь смыслом фраз, в каком
лице стоят глаголы.
6. Выпишите все глаголы из текста и подчеркните по
следнюю букву.
Времена ( Cz a s y )
Słuchacz wstaje. On ubiera się. Towarzysz je śniadanie. Czytam i pisze.
Глаголы: wstaje, ubiera się, je, czytam , piszę стоят в настоящем вре
мени (czas teraźniejszy).
В глаголах robić, robi, robił, wstać, wstaje, wstał корнем является
wsta, rob.
Корень составляет существенную часть глагола. Корень и суффикс
(przyrostek) образуют основу (osnowa, tem at). Основу настоящего вре
мени образует корень в соединении с суффиксом е, je, nie, I, а:
Корень Суффикс Окончание

(rdzeń, pierwiastek) (przyrostek) (końcówka)
czesz e my
wsta je myk
ciąg nie my
rob i my
czyt a my
czesze, wstaje, ciągnie, robi, czyta — это основы настоящего времени гла
голов: czesać, wstawać, ciągnąć, robić, czytać. Глаголы: czesać, wstawać,
ciągnąć и т. д. не выражают ни лица, ни числа, а дают лишь понятие о дей
ствии. Такая форма глагола называется неопределенной формой (неопре
деленное наклонение—bezokolicznik).
О приставках
В глаголах: uczesze, powstanie, wyciągnie имеются частицы u, po, wy.
Помимо корня, суффикса и окончания в глаголе имеются частицы, стоящие
перед корнем слона. Такая частица называется приставкой (przedrostek).
Тогда приставка -f- корень суффикс составляют основу слова.
Подчеркните все глаголы из текста.
40
LEKCJA 14
Zrana
Rozmowa między fttudentaml
— Dzieńdobry, towarzyszu!
— Dzieńdobry!
— Która jest teraz godzina?
— Teraz jest wpół do ósmej.
— To wcześnie. O której godzinie wstajesz?
— Wstają codziennie o wpói do ósmej.
— Czy wszyscy towarzysze z waszej sypialni wstają tak
wcześnie?
— Tak, wszyscy wstajemy wcześnie.
— Dlaczego wstajecie tak wcześnie?
— Ja wstają wcześnie, bo kąpią się zrana.
— Czy towarzysz Iwanow też tak wcześnie wstaje?
— Tak, on też tak wcześnie wstaje.
— Czy gimnastykujesz się po kąpieli?
— Tak, cała nasza grupa gimnastykuje się po kąpieli.
— Co robisz potem?
— Potem spieszę na śniadanie. Po śniadaniu wstępuję do
czytelni.
— Co robisz w czytelni?
— Biorę w czytelni gazety dla naszej grupy.
— Jakie gazety otrzymujecie?
— Otrzymujemy dwie gazety: «Prawdę» i «Trybunę Ra
dziecką».
— Czy czytasz «Trybuną Radziecką»?
— Tak, czytam codziennie «Trybuną».
— O której godzinie jest obiad?
— Obiad jest o trzeciej godzinie.
— Co robisz po obiedzie?
— Po obiedzie śpią godziną. Czy ty śpisz po obiedzie?
— Nie, ja leżę i czytam gazetę.
— Dowidzenia, spieszę na lekcję.
— Dowidzenia!
ZADANIA
1. Przepiszcie tekst.
2. Podkreślcie wyrazy z 6 i u i objaśnijcie ich pisownię *.
O której godzinie wstajecie?
* Запомните, что ó никогда не пишется в кпнпе слова. В начале слева *
пишется только в словах ósmy, ów и в производных слоеях (ówmfca.
ówdzie).
41
Czy kąpiecie się zrana?
Ciy gimnastykujecie się przed śniadaniem?
Jakie gazety czytacie?
Czy odpoczywacie po obiedzie?
4. Na p o staw ie dialogu ułóżcie opowiadanie: «Mój dzień».
Выпишите глагол wstaje из всех предложений во всех лицах един
ственного и множественного числа в двух колонках. Подчеркните оконча
ния. По примеру глагоЛа wstaje выпишите глаголы: myje, ćwiczy, robi.
Подчеркните окончания. Обратите внимание на окончание основы (3-е лицо
единственного числа).
1. (ja) spieszę (my) spieszymy
2. (ty) spieszysz (wy) spieszycie
3. (on, ona, ono)spieszy (oni, one) spieszą
Глаголы в 3-м лице единственного числа не имеют окончания, т. е.
по своей форме они являются основой настоящего времени, например:
wstaje, myje.
Различаем два спряжения глаголов — первое и второе.
Глаголы первого спряжения имеют всегда в 1-м лице единственного
числа окончание ę, в 3-м лице множественного числа— окончание ą.
Глаголы 1 спряжения в 3-м лице единственного числа имеют
окончание основы:
1) на е, например: wstaje, pisze, czesze;
2) iна I' (у),
' ' например: robi, spieszy.
В 1-м лице единственного числа и 3-м лице множественного числа
глагол имеет более короткую основу (czesz-ę, czesz-ą), которую получим,
если отбросим личные окончания 1-го лица единственного числа или
3-го лица множественного числа. Если же опросим личные окончания
2-го лица единственного числа, 1-го и 2-го лица множественного числа,
то получаем длинную основу:
2-е лщо ед. числа 1-е лицо мн. числа 2-е лицо мн. числа
®у}*"в myje-my myje-cie
czesze-я czesze-my czesze-cie
wstaje-sz wstaje-my wstaje-cie
Сравните основы глаголов, данных выше, и укажите, чем разнится
длинная основа от короткой.
Выв о д : К первому спряжению принадлежат глаголы: с окончанием
основы (3-е л. ед. ч.) на е, I, у, например: czesze, ćwiczy, robi.
1-е лицо единственного числа имеет окончание ę, например:
czeszę, ćwicz*, robię.
3-е лицо множественного числа имеет окончание ą, например:
czeszą, ćwiczą, robią.
LEKCJA 15
Gazeta ścienna
Na ścianie wisi gazeta. Taka gazeta nazywa się gazetą ścien
ną. To jest gazeta ścienna pierwszego kursu. Studenci pierwszego
kursu umieszczają w niej swoje artykuły. W artykułach piszu
o nauce, o pracy społecznej, o współzawodnictwie socjalistycznem.
Czytam artykuł towarzysza Martynowa. Wszyscy czytamy ten
artykuł. Czytają go też studenci drugiego kursu. Towarzysz Iwa
now też czyta ten artykuł. W tym artykule towarzysz Martynow
wzywa towarzysza Iwanowa do współzawodnictwa socjalis
tycznego. Towarzysz Martynow obowiązuje się:
1) odrabiać domowe zadania na „celująco“;
2) codziennie po pół godziny czytać po polsku;
3) prowadzić pracą oświatową wśród laborantów.
Umowa zawarta jest na trzy miesiące.
ZADANIA
1. Przepiszcie tekst. Podkreślcie wyrazy z u, 6 i objaśnijcie
ich pisownią.
Co wisi na ścianie?
Jak sią nazywa taka gazeta?
Kto umieszcza swoje artykuły w gazecie ściennej?
O czem piszą studenci do gazety ściennej?
Kto czyta gazetą ścienną?
Czy wzywasz do współzawodnictwa socjalistycznego swego
towarzysza?
3. Zapamiątajcie następujące zwroty:
Towarzysz Martynow wzywa towarzysza Iwanowa do współ
zawodnictwa socjalistycznego.
Towarzysz Martynow obowiązuje sią ...
... jest zawarta ... (zawarta jest)
Выпишите глагол czyta из всех предложений во всех лицах еяняствея-
ного и множественного числа в двух колонках. Подчеркните окончания.
По примеру глагола czyta выпишите глаголы: wzywa, wykonywa, trwa.
Подчеркните окончания.
1. (ja) nazywam (my) nazywamy
2. (ty) nazywasz (wyj nazywacie
Вывод: В глаголах II спряжения, так ж е как и в глаголах I спряж е
нии, основой является 3-е лицо единственного числа. Основа
глаголов II спряжении оканчивается на а, например: nazywa,
trwa, 1 -е лицо единственного числа имеет окончание ш, на
пример: nazywam, trwam.
3-е лицо множественного числа имеет окончание ją, например:
nazywają, trw ają.
Окончания других лиц — как в I спряжении.
LEKCJA 16
Jadalnia
Na pierwszem piętrze Domu Akademika jest jadalnia. Nasza
jadalnia to duży pokój. W jadalni są drzwi i okna. Ściany jadalni
są białe. Sufit jadalni jest z drzewa. Podłoga jest też z drzewa.
Okno jadalni wychodzi na las. W pokoju stoją stoły i krzesła.
Krzesło stoi przy * stole. Na stole leży chleb. Na stole stoi
woda. Woda jest zimna. Na stole stoi też sól. Na stole stoi
talerz. Ile tu jest talerzy? Obok talerza leży łyżka, nóż i wide
lec. Towarzysze siedzą przy stole. Przy jednym stole siedzą
towarzysze naszej grupy. Teraz jest obiad. Wszyscy jedzą obiad.
Dziś na obiad jest barszcz i zupa kartoflana. Na drugie danie
jest mięso. Towarzysz Iwanow je chleb do zupy. J a też jem
chleb do zupy. Na obiad jest mięso. Wszyscy jemy mięso. Do
mięsa jest jarzyna. Towarzyszko, proszę o chleb. D ziękuję. Na
trzecie danie jest kompot. Co jecie na trzecie danie? Czy jesz
kompot?
ZADANIA
2. W ypiszcie wyrazy z ź, rz według wzoru:
ż rz
łyżka towarzysz
3. Opowiedzcie, jak wygląda jadalnia.
4. Napiszcie, co jecie na obiad.
5. Wypiszcie nazwy przedmiotów, znajdujących się w jadalni.
6. Z wyrazów — talerz, łyżka, nóż, w id e le c — ułóżcie zdania.
7. Dokończcie następujące zdania:
Na obiad je m ........... Zupę je m y ..............
Czy je s z ...........? Co jecie n a ............?
Towarzysz Iwanow je . . . . W szyscy je d z ^ ................
•О брати те внимание на орфографию слова przy. После р , t, k, eh —

rz произносится не как ж , а как ш.
44
Имя сущ ест ви тел ьн ое (Rzeczownik)
Мужской род Женский род Средний род
Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj Ы**1
kąt jadalnia okno
dom ściana drzewo
pokój podłoga krzesło
sufit woda mfeto
las sól pole
stół łyżka jedzenie
chleb grupa śniadanie
talerz zupa żyto
nóż jarzyna zboże
widelec towarzyszka pióro
obiad
student
У существительных одушевленных род узнается по значению; к муж

скому роду относятся существительные, обозначающие мужчин или ж и
в о т н ы х мужского пола, например: człowiek, wół.
Существительные неодушевленные мужского рода оканчиваются иа
твердые и мягкие согласные.
К женскому роду принадлежат существительные одушевленные, обозна
чающие женщин или животных женского пола, например: kobieta, owca.
Существительные неодушевленные, оканчивающиеся на в, женского рода.
Dziecko, cielę — среднего рода; неодушевленные с окончанием в, е,
тоже среднего рода, например: okno, pole, imię.

towarzysz towarzyszka dziecko
student nauczycielka pole
nauczyciel kobieta cielę
koń koza imię
nóż zupa
stół łyżka
obiad lekcja
У П РА Ж Н ЕН ИЕ 1
Следующие существительные распределите по столбцам соответственно

их роду: współzawodnictwo, towarzysz, Iwanow, Martynow, riactoacz.
a ka dem ja, starosta, grupa, zeszyt, plan, umowa, lekcja, ocena, bfe|d. tablica,
godzina, książka, zadanie, dzień, okno, pole, ławka, gazeta, ołówek, nau
czycielka, gum ka, Moskwa.
Выпишите глагол je из всех предложений во всех лицах еямнетвганого
и множественного числа в двух колонках. Подчеркните окончания.
По примеру глагола Je проспрягайте wie.
6
Настоящее время глагола jeść
1. Jem jemy
2 . {ей jecie
3. Je Jedzą
Вывод: Глаголы: je, wie, umie, śmie сходны по форме настоящего
времени с глаголами второго спряжения. Окончания этих п и-
голов следующие: окончание основы (3-е лицо единственного
числа) — е, например: Je, wie, umie, śmie. 1-e лицо единствен
ного числа имеет окончание ш, например: jem, wiem, umiem,
śmiem. 3-e лицо множеств, числа — Ją, например: umieją.
Только jedzą i wiedzą имеют окончание dzą.
LEKCJA 17
Kołchoz
Niedaleko od naszego letniego obozu znajduje się kołchoz.
Do kołchozu prowadzi szosa. Kołchoz posiada elektryczność, sa
mochody, traktory, korzysta też z kombajnów. Kombajn—to
młockarnia i żniwiarka. W kołchozie szybko rośnie kultura,
wiedza i dobrobyt. Przy kołchozie jest kółko agrotechniczne.
W kołchozie jest kącik czerwony. W czerwonym kąciku jest
radjo. W czytelni kołchozu są książki i gazety. Kołchoźnicy uczą
się i czytają. Kołchoźnicy zajmują się sportem. W kołchozie jest
strzelnica i boisko. Ulice kołchozu są wybrukowane i obsadzone
drzewami.
Najważniejsze nasze zadanie to uczynić kołchozy bolszewi
ckiemu kołchoźników zamożnymi 1
ZADANIA
Gdzie jest kołchoz?
Co znajduje się w kołchozie?
Czem jest kombajn?
Czem zajmują się kołchoźnicy?
X Z tekstu wypiszcie wyrazy, w których spółgłoski są zmięk
czone i miękkie.
4. Według wzoru napiszcie:
Niedaleko od letniego obozu jest las, pole, droga.
W kołchozie jest ...
W kołchozie pracują ...
W pole wyrusza ...
40
Словообразование
По образцу первой группы выделите в остальных группах часть слив,
которая повторяется:
obóz rolnik komunista
obozować rolnictwo komunizm
obozowisko rolniczy komunistyczny
obozowy rola skomunizować
młockarnia sieczkarnia chłop
młócić sieczka chłopka
wymłócić sieć chłopiec
młot siekać chłopski
wymłot posiekać schtopić
Слова: obóz, obozowy, obozowisko; rolnik, rola, rolniczy — родствен
ного происхождения. В них повторяется — иногда, правда, с пгк вторыми
фонетическими изменениями — одна и та же часть слова. Другие части
слова меняются:
oboz-ować, oboz-owisko, oboz-owy
rol-nik, rol-nictwo. rol-a, rol-niczy
Часть, повторяющаяся во всех словах данной группы, называется кор
нем (rdzeń, pierwiastek). Частица, находящаяся перед корнем, назы
вается приставкой, а часть, стоящая после корня, называется суффиксом,
например: wy-mióc-lć, po-elek-ać. Слово может состоять из одного к*рия,
например: obóz, chłop.
Словообразовательные суффиксы и
флексии
В словах rolnik, komunista, komsomolec, суффиксы tk, Ute, ec имеют
определенные предметные значения (в данном случае принадлежность
к партии или профессию).
Флексии а, у в словах rolnik-a, komunist y, komsomolc a этот)
значения не имеют. Они обозначают лишь грамматическую форму (число,
падеж). С помощью суффиксов, имеющих определенное значение, можно
составлять производные слова, например: obóz — obozowisko.
Флексии обозначают грамматические формы (przyrostki odmienne albo
flcksyjne); так как они находятся всегда в конце слов л, мы их называем
окончанием (końcówka).
Окончания указывают на грамматические формы данного слова: у су
ществительных — на число, род, падеж, у глаголов — на лицо, число,
время. Некоторые слова вовсе не имеют окончания, например: obóz, chłop,
chleb.
Часть слова, которая не меняется при склонении или спряжении, на
зывается о с н о в о й . Иногда и эта часть слова может изменяться фоне
тически, например: stół — па sto!e.
Вывод: Каждое слово состоит из 2 частей: основы и окончания.
Основа, неизменяемая при склонения и спряжении часть
слова, состоит из корня и суффикса (или же из приставки,
корня н суффикса). Окончание — изменяемая часть слова,
отбрасывая окончание, полуисм основу.
47
Корень Суффикс Окончание
1) komun ist a
2) komsomol ec —
3) roi n-ik —
4) chłop — —
5) obóz — —
0) my di 0
В примерах 1 и 6 имеется корень+суффикс-|-окончание.

В примерах 2 и 3 имеется корень+суффнкс.
В примерах 4 и 3 имеется только корень.
Подчеркните корень в следующих словах:
stół słuchacz starosta
stolarz słuchać starostat
stolarski wysłuchać starościna
sto:ować się słuchowy stary
stolarka słuch zestarzeć się
Подчеркните основу один раз, окончание— два раза:
Jestem u piekarza stół stoi w lesie
mydło do mycia słuchacz pracuje
kto Jest u towarzyszki? kto jest starostą?
Подчеркните корень в следующих словах:
nydło, namydlić, zmydlić, mydlarz, mydełko, mydlarski.
LEKCJA 18
Kołchoz
(dalszy ciąg)
Żniwa w kołchozie zakończyły się. Kołchoz zakończył też
kopanie i zwózkę kartofli. Kołchoz wykonywa też inne prace
rolne. Odbywa się orka jesienna, młócka zboża i obróbka lnu.
Traktory orzą ziemię pod oziminy. Kołchoz wykonał już zo
bowiązania wobec państwa.
48
Kołchoźnicy wykonywają normy z nadwyżką. Kołchoźnicy
pracują pod hasłem współzawodnictwa socjalistycznego.
Prędko rozpocznie się remont i naprawa maszyn rolniczych,
ślusarze i monterzy kołchozu zabiorą się do pracy.
Dzieci kołchoźników i robotników rolnych są w żłobku dzie
cięcym. Wieczorami kołchoźnicy zbierają się w klubie. W klubie
odbywają się zebrania, odczyty, zabawy i koncerty.
Przy klubie jest koło dramatyczne, muzyczne i śpiewu cbfr-
ralnego.
ZADANIA
2. Podkreślcie wyrazy z ż i rz. Ze słów tych ułóżcie zdania.
3. Ułóżcie pytania do lekcji 18.
4. Z lekcji 17 i 18 ułóżcie jedno opowiadanie.
5. Zapamiętajcie następujące zdania:
Żyto jest dojrzałe.
Trzeba żąć żyto.
Kombajn żnie zboże.
Żniwiarka żnie zboże.
Brygada wykonywa plan z nadwyżką.
Mówimy o rezultatach pracy.
Piszemy do gazety ściennej.
Kombajn młóci zboże.
Młockarnia młóci zboże.
Склонение име н с у щ е с т в и т е л ь н ы х
Подчеркните основу имен существительных один раз, окончание

два раза:
Maszyna pracuje w polu.
Do maszyny spieszy komsomolec.
Komsomolec spieszy ku maszynie.
Widzimy maszynę.
Żnicmy zboże maszyną.
Wieczorem rozmawiamy o maszynie.
Dobrze pracujesz, maszyno!
Mnszvnv pracują w polu.
Do maszyn spieszy komsomolec.
Komsomolec spieszy ku maszynom.
W'id7 imv maszyny.
Żnicmv zboże maszynami.
Wieczorem rozmawiamy o maszynach.
Dobrze pracujecie, maszyny!
УПРАЖНЕНИЕ а
Выпишите из текста слова с rz и i и объясните их орфографию.
Выв о д : Слова lą£ и все родственные стопа (żniwo, żniwiarz) пишутся
всегда через i (жать серпом).
Слово rznąć (резать, пилить) и все родственные слова пишутся
через rz.
Подчеркните основу существительных 1 раз, окончание 2 pa ia.
Chłop pracuje szturmowo. Chłopi pracują szturmowo.
Jestem u chłopa. Jesteśmy u chłopów.
Pomagam chłopu w pracy. Pomagamy chłopom w pracy.
Wldzg zdaleka chłopa. Widzę zdaleka chłopów.
Interesuję się chłopem. Interesuję się chłopami.
Czytam o chłopie. Czytam o chłopach.
Chłopie, jesteś szturmowcem. Chłopi, jesteście szturmowcami.
Выделите основу, подчеркните окончание существительных.
Okno wychodzi na pole. Okna wychodzą na pole.
Z okna widzimy traktor. Z okien widzimy traktor.
Przyglądam się oknu. Przyglądamy się oknom.
Widzę okno klubu. Widzę okna klubu.
Wyglądam oknem. Wyglądamy oknami.
Siedzęлу oknie. Siedzimy w oknach.
O, czysTe okno! O, czyste oknal
В ы в о д : Имена существительные изменяются по падежам (склоня
ются). Всех падежей в польском языке 7. Они различаются
по окончаниям. Падежи отвечают на следующие вопросы:
Mianownik (именительный) kto? со? maszyna, towarzysz,
okno.
Dopełniacz (родительный) kogo? czego? maszyny, towarzysza,
okna.
Celownik (дательный) komu? czemu? maszynie, towarzyszowi,
oknu.
Biernik (винительный) kogo? co? maszynę, towarzysza, okno.
Narzędnik (творительный) kim? czem? maszyną, towarzy
szem, oknem.
Miejscownik (предложный) o kim? o czem? o maszynie, o
towarzyszu, o oknie.
Wołacz ^звательный) maszynol towarzysz ul okno!
LEKCJA 19
Życie chłopa w Polsce
Wiosna jest na dworze., Stary Maciej wygląda oknem. Na
dworze słońce świeci jasncK Śniegu już nie widać na polu. Zda
leka widać wąskie zagony roli. Miedze dzielą te zagony. Maciej
wychodzi na podwórze. Wchodzi do stodoły. Bierze pług. Trzeba
zorać swój szimt pola. Ale ziarna jest mało. Z sześciu morgów
pola można zasiać tylko trzy morgi. Konia Maciej nie ma. Bo
skąd wziąć paszy dla konia? Wstąpi do sąsiada — kułaka. Niech da
konia. Za tego konia musi Maciej dwa dni pracować u kułaka.
50
Co robić? Pracuj, stary, póki może&zl Siej, zbieraj, a potem
płać podatki, spłacaj długi i lichwiarskie procenta.
Wszystko oddasz, a potem głoduj.
— Ruszaj, siwy, ruszajl
Maciej jest głodny. Dawno już mąki w izbie niema. Ziem
niaki tylko jedzą. Ziemniaki też sią kończą.
— No, pracujmy stary, wio!
ZADANIA
2. Ułóżcie pytania do tekstu.
3. Ułóżcie trzy zdania typu: «Maciej nie ma konia.»
4. Ułóżcie trzy zdania typu: «Niech da....»
5. Podkreślcie w tekście wyrazy:
a) z miękką spółgłoską przed inną spółgłoską,
b) przed samogłoską.
Повелительное н а к л о н е кие
pracuje pracuj
sieje siej
płaci płać
głoduje głoduj
zbiera zbieraj
rusza riuzaj
Сравните формы глаголов левой и правок колонки. Какую видите раз
ницу в каждой паре первых четырех глаголбв (pracuje—pracuj) н в двух
остальных парах глаголов ^zbiera—zbieraj)?
Вывод: Повелительное наклонение глагола образуется из 3-го лица
единственного числа настоящего времени, причем в первом
спряжении е, 1, у отбрасывается, например: pracuje—pracuj,
płaci—płać, mierzy —mierz.
Во втором спряжении к основе настоящего времени доба
вляется J, например: zbiera—zbieraj, rusza—ruszaj.
Повелительное наклонение глаголов

1) — pracujmy!
2 ) pracujl pracujcie!
3) nieoh pracuje! niech pracują!
Как видно из таблицы, в 1 -м и 2-м лице множественного числа имеются
такие же окончании, как в настоящем времени—my, cle,—которые доба»
влнютси ко 2 -му лицу единственного числа повелительного наклонения,
например:
pracuj pracuj-my pracuj-cle
ruszaj ruszaj-my ruszaj-cle
3 -eлицо единственного и множественного числа повелительного накло
нения соответствует форме настоящего времени, в соединении с niech,
niechaj, например: niech (niechaj) pracuje! niech (niechaj) pracują!
П р и м е ч а н и е : Некоторые глаголы 1-го спряжения, в которых
после отбрасывания окончаний основы е, 1, у остается I, — принимаю!
по образцу глаголов 2 -го спряжения j, например: 2 nie—źnij!
LEKCJA 20
Rok akademicki
Wiosna, lato, jesień, zima.
Wiosna — to koniec roku akademickiego.
W tym roku pracowaliśmy dużo. Student naszego kraju po
winien być kulturalny i wykształcony.
Latem byliśmy na praktyce. Praca była bardzo ciekawa
i pożyteczna. Pracowaliśmy dużo w polu. Poznaliśmy życie
i pracę w kołchozach i sowchozach. Prowadziliśmy pracą oświa
tową. Zwiedzaliśmy fabryki, znajdujące sią blisko naszej miej
scowości.
Wycieczki do fabryk były bardzo ciekawe. Cząsto samochody
fabryczne odwoziły nas do domu. Jeździliśmy na wschód, zachód
północ lub południe. Gdy praca była niedaleko, chodziliśmy
pieszo. Wieczorami odpoczywaliśmy w klubie. Nasz kierownik po
lityczny prowadził koło polityki bieżącej.
Jesienią kończy sią pierwszy trymestr. Wracamy z praktyki
do miasta.
W mieście zaczyna sią drugi trymestr. Scminarjum i wykłady
profesorów zajmują pierwsze miejsce. Oprócz tego mamy lekcje
nauk politycznych. Mamy też lekcje języka polskiego.
W zimie kończy sią drugi trymestr. Mamy dziesięć dni przerwy.
Ta przerwa — to odpoczynek studenta. Po przerwie studenci
zabierają się znowu do pracy. W zimie cząsto odbywają s ię wy
cieczki narciarskie. Jeździmy na nartach dziesięć — dwadzieścia
kilom etrów . Jedna wycieczka trwała cały dzień. Przebyliśmy
dwadzieścia kilometrów. Zmoczeni wróciliśmy do doinu. Tego
dnia zajęć nie było. Wykorzystaliśmy Wolny dzień dla u rzą
dzenia wycieczki.
52
Uczenie od 10 do 20
dziesięć szesnascie
jedenaście siedemnaście
dwanaście osiemnaście
trzynaście dziewiętnaście
czternaście dwadzieścia
piętnaście
ZADANIA
2. Ułóżcie 10 pytań i 10 odpowiedzi — ustnie i piśmiennie.
3. Z wyrazów — wiosna, lato, jesień, zima — ułóżcie zdania,
powiązane w opowiadanie.
4. Ze słów— wschód, zachód, północ, południe — ułóżcie
zdania.
5. Liczcie ustnie i piśmiennie od jednego do dwudziestu.
6. Wypiszcie słowa z miękkiemi spółgłoskami przed spół-
głoską, samogłoską i na końcu wyrazu.
Прошедшее время
pracować pracował—pracowała—pracowało
uczyć uczył—a—o
być był—a—o
jeździć jeździł—a—o
prowadzić prowadził—a—o
chodzić chodził—a—o
kończyć kończył—a—ci
odbywać odbywał—a—o
czytać czytał—a—o
dać dał—a—o
Сравните формы глаголов левой и правой колонки.
В левой колонке глаголы в неопределенной форме; i
дается 3-е лицо единственного числа прошедшего времени глаголов.
Объясните, как образуется в польском языке прошедшее время гла
голов.
Вывод: Как видно нз таблицы, прошедшее время глаголов спрягается
не только но числам, но и по родам, например, towarzysz
pracował, towarzyszka pracowała, dziecko pracowało.
Прошедшее время глаголов образуется ид неопроелеяней
формы: отбрасывается окончание ć и добавляется ł (U, ło),
например: pracowa(ć)—1, ła, ło; czyta(ć)—ł, ła, ło.
53
Образец с п р я ж е н и я прошедшего времени
1
) pracowałem (łam)
2) pracowałeś (łaś)
pracowaliśmy (łyśmy)
pracowaliście (łyście)
3) pracq>vał (ła, to) pracowali (ły)
П р и м е ч а н и е : Окончание 3-го лица единственного числа И
(pracowali) употребляется исключительно при существительных, обозна
чающих лица мужского пола. При всех других существительных мужского,
женского и среднего рода употребляется окончание 1у, например:
Słuchacze pracowali.
Towarzyszki pracowały.
Konie pracowały.
Diieci pracowały.
По образцу глагола pracować проспрягайте глаголы czytać, pisać.
К следующим существительным добавьте 3-е лицо множественного
числа прошедшего времени от следующих глаголов:
stać, czytać, biegać, śpiewać, uczyć, maszerować, ćwiczyć, strzelać.
Towarzysze stall.
Słuchacze ....
Stoły ......
Dzieci .....
Kierowniczki .....
Plutony .....
Bataliony ....
Rewolwery .....
LEKCJA 21
Miesiące
Styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sier
pień, wrzesień, październik, listopad, grudzień.
Wiosna następuje dwudziestego pierwszego marca. Jest to
wiosna kalendarzowa — zrównanie dnia z noc;]. Niezawsze
jednak wiosna w przyrodzie następuje wraz z nastaniem wiosny
kalendarzowej. W kwietniu czujemy już wiosną w powietrzu.
Kwiecień, maj i czerwiec—to wiosna. W czerwcu jest coraz cieplej.
Nadchodzi lato. Lato zaczyna sią w drugiej połowie czerwca.
Lipiec i sierpień — to teź letnie miesiące. Latem panuje upał.
54
Następuje wrzesień. W końcu września zaczyna się Jesień. Dnie
są coprawda ciepłe, ale wieczory chłodne. Jeszcze chłodniej jeat
w październiku. W październiku często padają deszcze. Libcie
opadają z drzew. Nadchodzi listopad, a z nim pierwsze śniegi.
Grudzień, styczeń i luty — to zima. W zimie eą wielkie mrozy.
Dni są krótkie, noce—długie. W zimie zajmujemy się sportem
zimowym — narciarstwem i łyżwiarstwem. Przy szkole mamy
ślizgawkę. Ślizgamy się na niej często. Po pracy bierzemy łyżwy
i idziemy się ślizgać. Często jeździmy na nartach.
ZADANIA
1. Przepiszcie nazwy miesięcy. Napiszcie, które miesiące przy
padają na każdą porę roku. Napiszcie, w którym miesiącu i
dniu jest dzień Armji Czerwonej, Dzień Kobiet.
2. Przepiszcie tekst lekcji 21.
3. Podkreślcie wyrazy, w których znajduje się rz po p i t *.
4. Z tekstu ułóżcie 10 pytań i 10 odpowiedzi.
5. Ułóżcie samodzielne opowiadanie na temat: Miesiące i
pory roku.
Спряжение г лагола zacząć

Единственное число
Мужской род Женский род
1. zacząłem zaczęłam
2. zaczą eś zaczęłaś
3. zaczął zaczęła
Множественное число
Мужской род Жеясхмй род
1. zaczęliśmy zaczęłyśmy
2. zaczęliście JWezęfyście
3. zaczęli zaczęły
УПРАЖНЕНИЕ I
По образцу глагола zacząć проспрягайте глаголы rozpocąć шпрошед
шей времени.
* После р, t, k, eh всегда пишегся гг, которое проютестгтея как

śz. Исключения: pszczoła, kształt, pszeaica.
Проследите изменения ą н ę в ос ионе прошедшего времени мужского

u женского рода.
В ы ы о д: Глаголы, оканчивающиеся на ąć (rozpocząć), изменяют в про.
шедшем времени единственного числа, во всех лицах женского
рода, ą в
В мужском же роде остается звук ą.
Во множественном числе, как в мужском, так и в женском
роде, ą переходит в ę.
С п р я ж е н и е г л а г о л а mi e ć
Настоящее время
1. mam mamy
2. masz macie
3. ma mają

Мужской род Женский род Мужской род. Женский род
1. miałem miałam mieliśmy miałyśmy
2. miałeś miałaś mieliście miałyście
3. miał miała mieli miały
По образцу глагола mieć проспрягайте глагол umieć.
Проследите изменения е в а в основе прошедшего времени единствен

ного числа и множественного числа (мужского и женского рода).
Вывод: Глаголы, оканчивающиеся на eć (mieć— miałem, mieliśmy),
наменяют во множественном числе мужского рода в н е .
В женском же роде— ii в единственном, и но множественном
числе — остается звук а.
Из текста урокл 21 перепишите члеть урока с настоящим временем

глаголов, изменяя настоящее нремя в прошедшее.
56
LEKCJA 22
Powrót do domu
Dialog
I w a n o w : Dzieńdobry, towarzyszu Martynow! Jak sią masz?

Dawnośmy sią nie widzieli.
M a r t y n o w : Dziękują, mam sią dobrze. Dokąd idziesż?
Iw a n o w: Idą do przystanku tramwajowego. Jadą na le t
nisko.
M a r t y n o w : Poco jedziesz na letnisko?
I w a n o w : Mam tam pokój. Muszą codziennie po pracy jeź
dzić do domu. Towarzysze Pietrow i Aleksandrów też tam mieszkają
i jadą po pracy do domu.
M a r t y n o w : Jak długo jedziesz na letnisko?
I w a n o w : Z akademji ja i moi towarzysze idziemy do
przystanku. Gdy trzynastka nadjeżdża, wsiadamy i w pół godziny
jesteśmy na miejscu?
M a r t y n o w : Czy codziennie jedziecie tramwajem? Auto
busem jest prędzej.
I w a n o w : Tak, ale lepiej jest jechać tramwajem.
M a r t y n o w : Czy obiad dziś jesz w domu?
I w a n o w : Nie, dziś obiad jem w jadłodajni akademji.
M a r t y n o w : Ja dziś jadłem obiad w uniwersytecie.
Jedliśmy przy jednym stole z towarzyszem A. Czy mieszkasz sam
w pokoju?
I w a n o w : Nie, mieszkam z towarzyszem.
M a r t y n o w : Jak on sią nazywa?
I w a n o w : Nazwisko mego towarzysza jest Aleksandrów.
To bardzo dobry towarzysz. Znam go od dawna.
M a r t y n o w : Ile on ma lat?
I w a n o w : Aleksandrów ma trzydzieści sześć lat. Jako młody
chłopak brał udział w wojnie imperjalistycznej. Był na frontach
zachodnim i południowym.
M a r t y n o w : Czy brał on udział w wojnie domowej?
I w a n o w : Tak jest. Aleksandrów brał też udział w wojnie
domowej. Walczył na froncie południowym i wschodnim.
M a r t y n o w : Trzynastka nadjeżdża. Wsiadaj, towarzyszu.
Dowidzenia!
I w a n o w : Dowidzenia!
ZADANIA
2. Zapamiętajcie zwroty:
Jak siQ masz? Jem obiad.
Idę pieszo. Idę do przystanku,
ladę tramwajem. Wsiadam do tramwaju.
Jadę autobusem. Wsiadam do trójki (do
He on ma lat? trzynastki).
3. Ułóżcie zdania, używając w nich zwrotów: Idę pieszo. Jadą
tramwajem. Ma ... lat. Jem obiad.
4. Odpowiedzcie na pytania: Jak się nazywacie? Jakie jest
wasze nazwisko? Ile macie lat? Od ilu lat jesteście człon
kiem partji? Od jak dawna jesteście w uniwersytecie? Czy
byliście w komsomole? Czy braliście udział w wojnie
imperjalistycznej? Czy braliście udział w wojnie domowej?
Na jakich frontach walczyliście?
5. Na podstawie dialogu ułóżcie opowiadanie pod tytułem:
«Mój towarzysz».
Спряжение глагола jeść
Наствяшее время
1. Jem jemy
2. jesz jecie
3. je jedzą
Мужской род Женский род Мужской род Женский род
1. Jadłem jadłam jedliśmy jadłyśmy
2. jadłeś jadłaś jedliście jadłyście
3. jadł jadła jedli ' jadły
По образцу глагола jeść проспрягайте глагол wiedzieć (основа прошед
шего времени'wiedział).
В ы в о д : Глагол jeść имеет неправильные формы прошедшего времени.
Глаголы с неправильной формой прошедшего времени сле
дующие:
jadę—jechał—jechali
idę—szedł—szli
Jestem—był—byli
С п р я ж е н и е г л а г о л а J e c ha ć
1. jadę Jedriemy
2. jedziesz jedafccU
3. jedzie Jad*
1. jechałem jechałam
2. Jechałeś jechałaś
3. jechał jechała jechało
Мужской род Женский роя Средний род
1. jechaliśmy jechałyśmy
2. jechaliście jechałyście
3. jechali jechały jechały
Спряже ние глагола iść

1. idę Idziemy
2. idziesz idziecie
3. idzie idą
Мужск. род Женек, род Ср. род Мужск. род Женек, род Ср. род
1. szedłem szłam szliśmy szłyśmy
2. szedłeś szłaś szliście sztyście
3. szedł szła szli szły «zfy
LEKCJA 23
W jadalni
M a r t y n o w : Dobrywieczór, towarzyszu Iwanow!
1 w a n o w: Dobrywieczór, towarzyszu Martynow! Czy to
krzesło jest wolne?
59
M a r t y n o w : Tak, towarzyszu, siadaj! To krzesło jest
wolne.
I w a n o w : Jestem głodny. Czy nie wiesz, co dziś będzie na
kolacja? Nasza grupa wraca z kołchozu.
M a r t y n o w : Dziś mamy bardzo dobrą kolacją. Jest kura
z kartoflami, sałata i kompot. W bufecie jest dobra kiełbasa.
Opowiedz o kołchozie!
I w a n o w : W kołchozie pracują szturmowo. Pracują bry-
adami. Jedna brygada stara sią podciągnąć drugą brygadą,
f daje się, że rezultaty żniw bądą dobre. Towarzyszko, dajcie nam
kolacją. Czy jest jeszcze kura?
P o d a w c z y n i : Owszem, towarzyszu, jest kura. Jest też
ryba. Czy chcecie zupy? Zaraz wam przyniosą zupą.
I w a n o w : Dobrze. Czy ryba jest smaczna?
P o d a w c z y n i : Tak, ryba jest smaczna.
M a r t y n o w : Jaką jarzyną podacie nain do ryby?
P o d a w c z y n i : Do ryby bądą kartofle i marchewka.
M a r t y n o w : To dobrze, towarzyszko, podajcie nam ale
prędko.
P o d a w c z y n i : W tej chwili przyniosą. Czy bądziecie pili
kawę?
M a r t y n o w : Owszem, proszą bardzo. Przyniesiecie mi
szklanką kawy z ciastkami.
I w a n o w : Ja poproszą o szklanką herbaty.
P o d a w c z y n i : Proszą, towarzysze. Te dwie szklanki są
dla was.
I w a n o w : Co będziesz robił po kolacji?
M a r t y n o w : Po kolacji bądą jeszcze czytał. A ty, czy
będziesz dziś jeszcze pracował?
I w a n o w : Nie, umówiłem sią z towarzyszami. Będziemy
grali w szachy. Zagram dwie partje i pójdą do domu.
M a r t y n o w : Ja przeczytam gazetą, potem bądą czytał
książką.
I w a n o w: Jaką książką bądziesz czytał?
. Ma r t y n o w: Będę czytał polską książką. Czy bądziesz
pił jeszcze herbatą?
I w a n o w : Owszem, wypiją jsszcze szklanką herbaty dla to
warzystwa.
6П
ZADANIA
2. Zapamiętajcie następujące zwroty:
Dzieńdobry! Proszęl
Dobrywieczórl Proszę o chleb!
Dowidzenia! Owszem, ryba jest smaczna.
Dziękuję! Dziś mamy dobrą kolację.
3. Переведите на польский язык:
У меня есть • (у негр есть) книга.
У меня есть карандаш.
Есть ли у тебя тетрадь?
4. Слова: zeszyt, szachy, gazeta, pióro, czas, lekcja, zebranie
употребите во фразах с глаголом mleć во всех лицах един
ственного и множественного числа и напишите их по
указанному образцу:
on j ma książkę
5. Przeróbcie dialog na opowiadanie.
6. Podkreślcie wyrazy, w których po p, k, pisze się n . Przy
pomnijcie sobie prawidło.
Сп р я же н и е г л а г о л а być
Бу д у ще е время
1. będę bodziemy
2. będziesz będziecie
3. będzie będą
Бу д у щ е е время г л а г о л о в
Несовершенный вид Совершенный вид
czytać przeczytać
1. będę czytał—а—o przeczytam
2. będziesz czytał—a—o przeczytasz
3. będzie czytał—a—o przeczyta
1. będziemy czytali—czytały przeczytamy
2. będziecie czytali—ły przeczytacie
3. będą czytali—ły przeczytają
• Русские обороты: у меня есть, у него есть и т. д. передаются в поль
ском языке посредством глагола иметь (mleć), например: czy masz ksiątk'?
61
Подчеркните глаголы совершенного вида один раз, несовершенного
вида два раза:
czytać—przeczytać
grać—zagrać
robić—zrobić
pić—wypić
dać—podać
pisać—napisać
По образцу глаголов czytać, przeczytać проспрягайте глаголы pisać,
napisać. Припомните, к каким спряжениям принадлежат глаголы: pisać,
czytać.
Выв о д : Глаголы несовершенного вида имеют только составное Пуду.
щеа время. Оно образуется нз будущего времени глагола быть
с добавлением: 3-го лица единственного и множественного
числа прошедшего времени спрягаемого глаголи, или неопре
деленной формы спрягаемого глагола.
Глаголы совершенного вида, так же как и п русском языке,
не имеют настоящего времени. Будущее время этих глаголов
образуется, как настоящее время соответствующих глаголов
несовершенного вида.
LEKCJA 24
Huta szklana
Zorganizowaliśmy wycieczką da huty szklanej. Dzień jest
pogodny i jasny. Słońce pali, pachnie wiosną, trawą i świeżą zie
mią. Podchodzimy do fabryki. Przy wejściu do fabryki czekamy
na przepustką.
Po chwili wchodzimy na podwórze huty.
Gorący oddech pieca hutniczego przypomina piece martenow-
skie. Panuje tam takie same gorąco, jak przy piecach Martena.
Widzimy rozpalone otwory. Piec hutniczy topi szkło przy bardzo
wysokiej temperaturze. Czerwona masa szklana płynie przez kanał.
Przechodzi przez cały system maszyn. iMaszyny te bez pomocy
ręki ludzkiej wyrzucają z siebie szkło. Maszyna wyrzuca szerokie,
równe pasy szkła. T o —szyba do okien. W hucie są dwa piece
hutnicze i dwadzieścia maszyn nowego systemu. Huta posiada
najnowsze maszyny. Huta jest zbudowana według ostatnich zasad
techniki. -Maszyny wyrzucają szeroką, przezroczystą wstęgę szkła.
Wstęga przechodzi przez walce. Wstęga podnosi się pionowo
na drugie piętro. Tam wstęga ta dostaje się po raz pierwszy
do rąk ludzkich.
62
, Wychodzimy z fabryki. Oglądamy szkolę dla dzieci robotni
ków. Szkoła ta znajduje się przy fabryce. Szkoła—to duży,
wesoły budynek. Ze szkoły idziemy do żłobka, bibljoteki i klubu.
Wszędzie widać pracę nad podniesieniem warunków bylu ro
botników.
Liczenie od d w u d z i e s t u do s t u
dwadzieścia trzydzieści
dwadzieścia jeden czterdzieści
> dwa pięćdziesiąt
» trzy sześćdziesiąt
> cztery siedemdziesiąt
» pięć osiemdziesiąt
> sześć dziewięćdziesiąt
» siedem sto
> osiem
» dziewięć
ZADANIA
2. Podkreślcie wyrazy z h i ch z tekstu i objaśnijcie ich
pisownię.
3. Ułóżcie 10 pytań do tekstu.
4. Liczcie od 30 do 40. Liczcie od 10 do 100 dziesiątkami.
Przeczytajcie i napiszcie słownie następujące liczby: 27,
48, 52, 66, 73, 83, 15.
Ск л о не н ие имен с у ще с т в и т е л ь н ых же н с к о г о
рода с т в е р дым оконча ние м ос новы
Выпишите из текста имена существительные женского рода с твердым
окончанием основы.
Выпишите из текста существительные женского рода, которые стоят
■ родительном падеже (dopełniacz), т. е. отвечаю» на вопрос bogo, catfo.
Подчеркните падежное окончание.
63
Выв о д: Все' существительные женского рода с твердым окончанием
основы оканчиваются в родительном падеже (dopełniacz)
единственного числа на у. Существительные с окончанием
основы на k, g, имеют в родительном падеже i, например:
fabryki, wstęgi.
Выпишите из текста имена существительные женского рода, которые
егояг в винительном падеже (biernik), т. е. отвечают на вопросы kogo, со,
яаяример: Pije (со7) herbatę.
Выв о д : Все существительные женского рода, оканчивающиеся на
в, имеют в винительном падеже окончание ę. Оно выговари
вается обычно как е, например: Czekamy na przepustkę. Jemy
kiełbasę. Widzę towarzyszkę.
Выпишите из текста имена существительные женского рода, которые
стоят в творительном падеже (narzędnik), т. е. отвечают на вопрос kim,
ezem, например: Pachnie trawą.
Выв о д : Все существительные^женского рода имеют в творительном
падеже окончание ą, например: Idę z towarzyszką.
Слова в скобках поставьте в соответствующем падеже;
Idziemy na (wycieczka).
Mamy zwiedzić (huta).
Czy widzieliście kiedy (huta) szklaną?
Bytem w hucie z (towarzyszka).
Zachwycaliśmy się (huta).
Oglądaliśmy też żłobek i (szkoła) przy hucie.
LEKCJA 25
Praktyka letnia
Jesteśmy w szkole. Na kursie jest około stu osób. Zjechali się
tu ludzie ze wszystkich zakątków Związku Radzieckiego. Wszyscy
oni stanowią jedną wielką rodziną. Wszyscy pracują, by zdobyć
wiedzę, skończyć naukę i oddać swe siły Republice Radzieckiej.
Zima wśród nauki przeszła prędko. Przygotowywaliśmy się do
praktyki letniej na wodzie. Egzamina skończyły się. Pierwszy
raz w życiu jestem na szkucie żaglowej na morzu. Nasza szkuta
«Nanka» płynie dobrze i pięknie trzyma się na fali. Każdy z nas
64
po cztery godziny stoi na warcie. Dzień jest słoneczny. Dookoła
panuje cisza i spokój. Na morzu nie widać nikogo. Na pokładzie
leżą resztki jedzenia. Chwytają je mewy, które polują na pokarm.
Czujemy sią na okręcie jak w domu. Mamy tu klub,czytelnią
i bibljoteką. Mamy tu łaźnią i drukarnią. Drukujemy na okręcie
gazetą okrętową i gazetę ścienną.
Wypływamy na pełne morze. Po drodze mijamy brzegi swoje
i obce.
Spędziliśmy lato na okręcie linjowym.
ZADANIA
2. Podkreślcie wyrazy z miękkiemi ł zmiękczonemi spół
głoskami.
4. Na podstawie opowiadania ułóżcie dialog.
5. Zapamiętajcie zwroty:
Wśród nauki.
Przygotowaliśmy sią do praktyki.
Polować na pokarm.
Jak w domu.
Na pełne morze.
6. Ułóżcie zdania, używając powyższych zwrotów.
Склонение имен с уще ст вит ельных женского
рода с твердым окончанием основы
Выпишите из текста имена существительные женского рода с твердым
окончанием основы.
Выпишите из текста существительные женского рода, которые стоят
в предложном падеже (miejscownik), т. е. отвечают на вопросы о Мац
о czcm, пя czem, w czem, например: na okręcie.
Слова, стоящие в предложном падеже, поставить в именительном па
деже (mianownik) по образцу: w szkole—szkoła; па szkucie—szkuta.
Обратите внимание на изменения падежных окончаний.
65
• ы i в а: Все еуамстамтальиые женского рода с твердым окончании
осиоам имеют в предложном падеже единственного числа
окончание «, причем твердое окончание основы существи
тельных меняется на соответствующее мягкое:
zupa—zupie,' ryba—rybie, zima—zimie, głowa—głowie

I—I, »—t, 4—<*’, t—n, k—c:
nkoła—u kole, szkuta—szkucie, woda—wodzie, kara—karu
bibljoteka —blbljotece
Окончания в склонении имен существительных

женского рода с твердой основой
Li c z b a p o j e d y n c z a
Mianownik Dopełniacz Celownik

kto? co? kogo? czego? komu? czemu?
a у, 1 (nocie k, g) e
brygada brygady brygadzie (d-dz)
nauczycielka nauczycielki nauczycielce (k-c)
zupa zupie (p-pł)
podłoga 3og, podłodze (g-dz)
herbata herbaty herbacie (t-c)
kara kary karze (r-rz)
Biernik Narz(dnik Miejscownik Wołacz

kogo? co? kim? czem? o kim? o czem? o!
ч 4 e (как „celownik")
brygadę brygad4 brygadzie brygado!
nauczycielki nauczycielką nauczycielce nauczycielko!
zupę zupie zupo!
podłogę podłodze podłogo!
herbatę herbatą herbacie herbato!
karo karą karze karo!
Запомните, что звательный падеж (Wołacz) в польском языке, в отли
тое et русского (в котором имеет окончание именит, падежа), имеет свое
падежное окончание. Для существительных женского рода с твердым окон
чанием—о, например: brygado! grupo)
Слова в скобках поставьте в соответствующем падеже:
Czy byłe* w (nkoła) normalnej?
Zimą prmładujt cz**to w (bibljoteka).
Wczoraj byliśmy wszywy na (opera) „Boryt Godunow’’.
Kto był aa wyciacsca w (Ma)?
66
LEKCJA M
Nmz* tycie еаШмае
Mieszkam w Domu Akademika Wyższej Szkoły Rolniczej.
Jest to duży, piękny gmach. Na parterze znajduje się klub,
czytelnia, bibijoteka i jadalnia.
Jest tam również zakład fryzjerski, krawiecki i magazyn
spożywczy.
Na wszystkich piętrach znajdują się mieszkania słuchaczy.
Moje mieszkanie jest na pierwszem piętrze.
Mieszkam w dwóch dużych, jasnych, słonecznych pokojach.
Okna wychodzą na skwer. Jeden pokoi zajmują dzieci. W dru
gim pokoju mieszkamy ja i żona. Oprócz łótek w naszym pokoju
znajduje się szafa i kanapa. Przy oknie stoi biurko, przy którem
pracuję. Obok biurka stoją dwie półki do książek. Przy oknie stoi
stolik, na którym znajduje się radjo. Na oknach stoją doniczki
z kwiatami. Na ścianach wiszą portrety Lenina, Stalina i Woro-
szyłowa. W korytarzu na prawo znajduje się łazienka. W łazience
jest stale gorąca i zimna woda.
Córeczka moja jest w Kombinacie Dziecięcym przy naszym
domu.
Nasz kombinat jest urządzony według ostatnich zasad higjeny
i pedagogiki. Sypialnie dziecięce są duże, jasne i słoneczne.
W dzień i w nocy otwarte są lufciki. Temperatura pokojów jest
równomierna i odpowiada wymaganiom lekarzy. Łóżeczka dzieci
nakryte są kołdrami. Wszystkie kołdry są jednakowego koloru.
Każda z grup dziecięcych ma oddzielną salę do pracy, gier i zabaw.
W każdej sali stoi kilka szafek. Na każdej z pólek wystawione
są prace dziecięce. W całym kombinacie czuje się troskliwą opiekę
i miłość dla naszych dzieci. Studenci i studentki, którzy ucząsię
i pracują, są spokojni o wychowanie swych dzieci,
ZADANIA
2. Podkreślcie wyrazy z ó.
3. Ułóżcie 10 pytaA do tekstu.
4. Ułóżcie dialog na podstawie opowiadania.
Выпишите ю текста именя существительные женского рлаа с «крзмч
окончанием основы. Поставьте их в нжиипльтм падеже ев. тт» (ага
nownik) по образцу: półki—pólka.
67
Выпишите на текста существительные жен. рода, которые стоят в име
нительном падеже множественного числа, (например: doniczki) и подчер
кните окончания.
Выв од : Имена существительные женского рода с твердым оконча
нием основы имеют в именительном падеже множественного
числа окончание у, которое после k п | заменяется I. На
пример: kołdry, ksiąlki, szafki, żony.
Выпишилe нэ текста существительные женского рода, которые стоят
в родительном падеже множественного числа, т. е. отвечают на вопросы
kogo, czego, например: półek,' książek.
Выв о д: В большинстве существительных жен. рода, оканчиваю
щихся в именительном падеже на а, родительный падеж
множественного числа не имеет окончания, а совпадает с
основой, пгпрнмер: zabawy — zabaw.
П р и м е ч л н и е: Существительные, имеющие в основе последнюю
гласную о или ę меняют их на ó, ą, например: nogi—nóg, ręce — rąk.
Когда в конце основы имеется подряд две или более согласных, вста
вляется для благозвучия е, например: kołdra—kołder.
Просклоняйте существительные женского рода: towarzyszka, kobieta,
l.impa, podłoga.
Końcówki w o d mi a n i e r z e c z o w n i k ó w ro
dzaj u ż e ń s k i e g o z t w a r d ą os nową
Li c z b a mn o g a
Mianownik Dopełniacz Celownik
у osnowa om
ławy ław ławom
kury kur kurom
wody wód (o—ó) wodom
I (po k, g)
nauczycielki nauczycielek (e ruchome*) nauczycielkom
księgi ksiąg (ę—ą) księgom
Biernik Narzędnik Miejscownik Wolacz

Г{ak mianownik) aml ach (jak mianownik)
ławy ławami na ławach ławy!
kury kurami o kurach kury!
wody wodami w wodach wody!
nauczycielki nauczycielkami o nauczycielkach nauczycielkil
księgi księgami w księgach księgi!
• ruchome по русски -беглое

LEKCJA 27
Pod sztandarem rewolucji
WEDŁUG F. KONA
W latach 1882-3 powstała pierwsza w Polsce partja socjali
styczna «Proletarjat». Zadaniem partji było zjednoczenie mas dla
walki z caratem, przeciw uciskowi klasy robotniczej.
W partji praca była już zorganizowana. W chwili, gdy zgło
siłem sią do usług partji, brakowało tam ludzi do roboty. Było
to w końcu września roku 1883. Wielu wyrwano z szeregów partji.
Z dnia na dzień można było oczekiwać nowych aresztów. Rzecz
prosta, że szczególnie dotkliwym był areszt Waryńskiego *.
Dusza i organizator partji, który w ciągu sześciu lat wymykał
sią żandarmom i zyskał sławę «nieuchwytnego», Waryński wpadł
w rące policji wskutek własnej nieostrożności... W sklepie, gdzie
kupował marki pocztowe, Waryński zapomniał na ladzie paczką.
Zawierała ona rękopisy do numeru «Proletarjat» i korektą «War
szawianki». Waryński po chwili wrócił do sklepu, odebrał paczką
i spokojnie poszedł do cukierni. W cukierni miał sią spotkać
z członkiem organizacji «Narodnaja Wola» w Warszawie.
W parą minut potem wszedł do cukierni policjant. Sklepikarz
zawiadomił policjanta o zawartości paczki.
Waryński odrazu zrozumiał,co mu grozi. Udał, żc nie zauważył
policjanta. Paczka leżała na stole i na nią patrzał policjant.
Zauważył to Waryński. W chwili, gdy policjant chciał schwycić
paczką, Waryński rzucił ją pod kanapą... Policjant schylił sią.
by ją wyciągnąć, ale na to właśnie czekał Waryński. Pchnął on
psa carskiego głęboko pod kanapą. Wybiegł z cukierni.
W chwilę potem i policjant pogonił za nim. Rozpoczęła sią
gonitwa... Na gwizdek policjanta ze wszech stron zbiegli sią inni...
Jeszcze parą mi n u t — i czołowy działacz socjalistyczny Polski
znalazł sią w łapach siepaczy.
Warszawianka
W. ŚWIĘCICKI
Śmiało podnieśmy sztandar nasz w górą,
Choć burza wrogich żywiołów wyje,
Choć nas dziś gnębią siły ponure,
Chociaż niepewne jutro niczyje...
• Ludwik Waryński — wódz partji «Proletarjat*. Jeden z wybitniej

szych działaczy socjalizmu polskiego.
69
O! bo to sztandar całej ludzkości,
To hasło święte, pieśń zmartwychwstania,
To tryumf pracy — sprawiedliwości,
To zorza wszystkich ludów zbratania!
Naprzód, Warszawo!
Na walkę krwawą,
Świętą a prawąl
Marsz, marsz, Warszawo!
Dziś, gdy roboczy lud ginie z głodu,
Zbrodnią w rozkoszy tonąć jak w błocie;
I hańba temu, kto z nas zamłodu
Lęka się stanąć choć na szafocie!
O, nie bez śladu każdy z tych skona,
Co życie sprawie oddaje w darze,
Bo nasz zwycięski śpiew ich imiona
Mil jonom ludzi ku czci przekaże.
Naprzód, Warszawo!
Na walkę krwawą,
Świętą a prawą!
Marsz, marsz, Warszawo!
L i c z e n i e od s t u do t y s i ą c a
sto sto dwadzieścia

sto jeden sto dwadzieścia jeden
sto dwa sto dwadzieścia dwa
sto trzy sto dwadzieścia trzy
sto cztery sto dwadzieścia cztery
sto pięć sto dwadzieścia pięć
sto sześć sto dwadzieścia sześć
sto siedem sto dwadzieścia siedem
sto osiem sto dwadzieścia osiem
sto dziewięć sto dwadzieścia dziewięć
sto dziesięć sto trzydzieści
sto jedenaście sto czterdzieści
sto dwanaście sto pięćdziesiąt
sto trzynaście sto sześćdziesiąt
sto czternaście sto siedemdziesiąt
sto piętnaście sto osiemdziesiąt
sto szesnaście sto dziewięćdziesiąt
sto siedemnaście dwieście
sto osiemnaście trzysta
sto dziewiętnaście czterysta
TO
pięćset otłemet
sześćset dziewięćset
siedemset ty
ZADANIA
2. Wypiszcie wyrazy, ze zmiękczonemi samogłoskami.
3. Ułóżcie 10 pytań i 10 odpowiedzi do tekstu.
4. Napiszcie w kilku zdaniach, co to była «Narodnaja Wola».
5. Opiszcie areszt Waryńskiego.
6. Następujące liczby napiszcie literami; 150, 300, 500, 700,
900, 1000, 1882, 1937.
Склонение имен с у ще с т в и т е л ь и ык ж е н с к о г о
рода с мя г к и м о к онча ние м основы.
Выпишите hj текста имена существительные женского рода с мягким
окончанием основы во втором падеже, т. е. отвечающие на вопросы fcef«,
czego. Подчеркните окончания.
Выв о д : Существительные женского роде с мягким окончанием основы
имеют в родительном падеже I. например: cukierni, do
partji. После согласных с, Лг, и , t (rt) звук I переходит в у.
например: duszy.
Составьте предложение, в котором слово cukiernia стоит в дательном
падеже (отвечает на вопрос czemu).
Вы в о д : Существительные женского рода, оканчивающиеся в имени
тельном падеже единственного числа на I, в или мягкую со
гласную, имеют в дательном падеже единственного числа окон
чание I, например: partji.
После согласных с, 4г, и , Ł (rz), cz звук I переходит а у,
например: cisty.
Выпишите из текста имена существительные женского рода единствен
ного числа, которые стоят в предложном падеже.
В ы в о д : Существительные женского рода с мягким окончанием основы
в предложном падеже единственного числа имеют оконча
ние I или у (как и дательный падеж) я употребляйся с пред
логом w, в, a , przy, ивярниер: w partji.
Просклоняйте следующие имена суняствятелывк во f r падеж?*
единственного числа: gospodyni, zawartość (см. табл.«венчание на стр. 74).
71
LEKCJA 28
Sąd nad «Proletarjatem»

WEDŁUO F. KONA
Odczytanie wyroku odbywało sią o pierwszej po północy.

W obawie, że po wyroku zostaniemy oddzieleni od siebie,
umówiliśmy sią, że każdy z nas przy powrocie z sądu, przy wej
ściu na podwórze Dziesiątego Pawilonu głośno krzyknie, na co
został skazany.
W ogromnem napięciu przylgnęliśmy do kraty na oknach
naszych cel. Wśród ciszy nocnej wpadały do cel wiadomości.
— Kunicki — śmierć!
— Bardowski — śmierć!
— Luri — śmierć!
Nastąpiła przerwa. Przez kilka chwil myśleliśmy, że na tych
trzech wyrokach śmierci sią skończy.
Wkrótce jednak i te nadzieje zawiodły.
Przerwa nastąpiła z powodu wyprowadzenia jednej i wprowa
dzenia drugiej grupy. Po kilku minutach ciszą nocną znów prze
szyły grobowe wieści:
— Pietrusiński — śmierć!
— Ossowski — śmierć!
— Szmaus — śmierć!
Każdy z następnych ośmnastu podsądnych otrzymał szesnaście
lat katorgi.
Wyrok ogłoszono przy drzwiach zamkniętych, bez udziału
publiczności. Dopuszczono tylko obrońców. Skazańcy przyjęli
wyrok spokojnie... Odrazu postanowili wyzyskać go dla sprawy
rewolucji... Zwrócili się z listem otwartym do «braci-robotników»
na wolności. W liście była mowa o tem, że podsądni przyjęli
wyrok ze spokojem i żałują tylko jednego— że nie udało się
im więcej zrobić dla sprawy rewolucji. List kończy się słowami:
«Niech żyje sprawa robotnicza! Niech żyje rewolucja socjalna!»
Wyrok ogłoszony został 20 grudnia r. 1885.
ZADANIA
Л. Streśćcie urywek: Sąd nad «Proletarjatem*.
4. Ułóżcie zdania, używając w nich następujących zwrotów:
o pierwszej po północy...
w obawie przed...
72
w napięciu...
wśród nocnej ciszy...
z powodu...
po kilku minutach...
bez udziału...
wyzyskać ęo dla...
5. Zapamiętajcie hasła:
«Niech żyje sprawa robotnicza!»
«Niech żyje Rewolucja Socjalistyczna!»
С к л о н е н и е име н с у ще с т в и т е л ь н ы х ж е н с к о г о
р о д а с м я г к и м о к о н ч а н и е м о с но в ы
Выпишите из текста существительные женского рода с мягким окон
чанием основы в именительном падеже множественного числа. Подчеркните
окончания.
Вывод: Имена существительные женского рода с мягкой основой и
с окончанием а или i принимают в им. падеже множествен
ного числа окончание е:
ziemia —ziemie
gospodyni — gospodynie
Имена существительные женского рода, состоящие только
из основы, принимают в им. падеже множественного числа
е или 1:
wieś — wsie
wiadomość — wiadomości
Когда основа оканчивается на cz или ez, окончание
нм. падежа множественного числа i переходит в у:
rzecz — rzeczy
mysz — myszy
Выпишите из текста существительные женского рода с мягким окон
чанием основы в родительном падеже множественного числа. Подчеркните
окончания.
Выв од: В большинстве существительных женского рода с мягким
окончанием основы родительный падеж (так же как и у суще
ствительных с твердой основой) точно соответствует основе,
например: sala—sal. Небольшое количество существительных,
оканчивающихся на мягкую согласную или на' се, sz, 1 . имеет
в родительном падеже множественного числа окончание I (у),
например: Nie mam żadnych wiadomości.
Существительные иностранного происхождения, оканчиваю
щиеся на Ja, имеют в родительном падеже множ. числа окон
чания у|, 1|. например: partja—partyj.
73
Do następujących wyrazów dodajcie końcówki zamiast kropek:
Jaka stac... kolei podziemnej podoba się wam najbardziej ze wszystkich
Proletarjat ma sojuszników wśród narodów kolon.. I półkoion.j
Z powodu choroby nie odrobiłem lekc..
Przegląd końcówek w o d mi a n i e r z e c z o wn i k ó w
rodzaju żeńskiego
Li czba p o j e d y n c z a L i c z b a mn o g a
Mianownik a, i, spółgłoska miękka Mianownik У, 1, e
Dopełniacz У- Dopełniacz osnowa,
Celownik Celownik om
Biernik ę, spółgłoska Biernik У. i, e
Naraednik ą Narzędnik ami, mi
Miejscownik e, i, у Miejscownik ach
Wołacz o, i, у Wołacz y, i, e
LEKCJA 29
Stallngrodzka fabryka traktorów

Niedawno było tu pustkowie, a dziś wznoszą sią mury Stalin-
grodzkiej fabryki traktorów. Widzimy przed sobą szeregi wielkich,
jasnych oddziałów fabrycznych. Kilka lat temu były tu tylko
małe wioski. Zamiast niskich, krzywych chałup wznoszą sią muro
wane domy osady robotniczej — kino, teatr, szkoły, pałac kul
tury. Fabryką zbudowano w ciągu jedenastu miesięcy. Byli pa
robcy, pastuszkowie i inni chłopi pracowali przy budowie i jed
nocześnie uczyli sią.
Na budową bez przerwy płynął budulec. Jeden za drugim szły
pociągi. Pociągami zwożono cement, cegłą, żelazo. Z różnych stron
zwożono maszyny.
Jednocześnie kopano rowy, zakładano fundamenta, wznoszono
mury. Do pracy stanąli robotnicy, technicy, monterzy, studenci
i inżynierowie. Kopacze, murarze, betoniarze, cieśle i szklarze
uczyli sią pracować. Wszyscy opanowywali techniką.
Uruchomiono fabrykę. Zadźwięczały młoty mechaniczne,
zahuczały tryby i poruszyły się wstęgi konwejerów, by na pola
radzieckie dać traktory.
Przed dzwonkiem schodzą sią robotnicy. Wkrótce rozlegnie
74
się syrena fabryczna. Każdy ogląda i przygotowuje swój warsztat.
Każdy wie, co musi dziś wykonać. Uruchomiono konwejer.
Robotnicy wykonywują dokładnie szybkie ruchy.
Po taśmie płyną części traktora. Co sześć minut z konwejera
zdejmują zmontowany traktor.
Na tery tor jum fabryki widnieją inne oddziały fabryczne:
kuźnia, odlewnia, narzędziarnia i stacja elektryczna.
Oddziały fabryczne są obszerne i jasne. Ludzie uczą się w nich
po nowemu pracować. Opanowują technikę.
ZADANIA
2. Wypiszcie rzeczowniki rodzaju męskiego, kończące się
na rz *.
4. Utrwalcie zwroty:
widzimy przed sobą...
do pracy stanęli...
co sześć minut...
5. Ułóżcie zdania, używając w nich powyższych zwrotów.
Выпишпте из текста в 2 колонках имена существительные мужского
рола с твердой н мягкоП основой, стоящие в именительном падеже множе
ственного числа (mianownik liczby mnogiej) по образцу:
chłopi murarze
technicy szklane
Подчеркните все окончания именительного падежа мужского рода
множественного числа.
Вывод: Существительные мужского рода, имеющие в именительном
падеже единственного числа твердое окончание основы, при
нимают в именительном падеже множественного числа сетую
щие окончания.
Названия лиц имеют одно из двух окончаний:
оwie—inżynierowie
I—chłopi
* Исконно-польские слова муж. р., в конце которых слышится

звук ż, пишутся через rz. Исключение — krzyl.
Т5
Названия лиц, оканчивающиеся на:
с имеют су—komsomolcy
t » ci—studenci
k » су—robotnicy
r * rzy—monterzy
Существительные неодушевленные и названия животных
имеют окончание у (например: traktory, oddziały), которое после
к и g изменяется в I (например: ołówki, szeregi).
Существительные мужского рода с мягким окончанием
основы и после ż (rz), cz, sz имеют в именительном падеже
множествениого числа окончание е, например: cieśle, murarze.
Следующие фразы поставьте в именительном падеже множественного
числа:
W fabryce pracują: robotnik, technik, mechanik, brygadjer, komsomo
lec, szklarz, murarz, komendant, dyrektor, doktór.
Na wsi są: traktor, kombajn, pług. koń, pies, wóz, wól.
LEKCJA 30
Co mówią badacze
WEDŁUG ILJINA
Badacze twierdzą, źe wcale jeszcze nie znamy swego kraju.

Mówią oni, że kraj nasz wcale nie jest jeszcze zbadany.
W Karelji, za kołem podbiegunowem pośród tundry odkryto
ogromne góry Chibińskie. Czy wiecie z czego są te góry? Z naj
cenniejszego surowca — z nefelinu i apatytu. Nefelin da nam
szkło. Apatyt da nam dziesiątki i setki miljonów tonn nawozu
sztucznego.
W pustyni Kara-Kum napotkano dziwne pagórki.
Po zbadaniu okazało się, źe jest to mieszanina piasku i siarki.
Siarkę kupujemy we Włoszech. Siarka potrzebna nam jest do
wyrobu papieru i gumy. Siarką opryskuje się winogrona i bawełnę,
żeby uratować je od szkodników. I oto okazuje się, źe siarki
mamy — ile dusza zapragnie.
W kraju jakutów badacze odkryli ogromne skały najczyst
szej soli kamiennej: Badacze odkryli w kraju jakutów ogromne
przezroczyste kryształy gipsu.
A chondrylla w Kazachstanie! Chondrylla jest rośliny. Na
korzonkach chondrylli uczeni zauważyli jakieś dziwne nabrzmie
nia. Zawierają one kauczuk. A my przywozimy kauczuk z zagra
nicy dla naszych fabryk.
76
Nie zdążyła jeszcze wieść o odkryciu chondrylli rozejść sit;
po kraju, gdy znaleziono jeszcze cenniejszą roślinę kauczuko-
dajną—tau-sagis. Tau-sagis jest również rośliną kauczukodajiui.
Uczeni twierdzą, że na całym świecie niema rośliny, któraby da
wała tyle kauczuku co tau-sagis.
Badacze pracują nietylko wśród lasów, stepów i kamieni.
W laboratorjach, wśród szklanych retort i probówek wynaj
dują dla fabryk i zakładów cenne surowce. Fabryki wydobywają
surowiec z odpadków. W ten sposób wynaleziono, jak wyrabiać
papier i karton z trzciny, cienkie sukno ze zwyczajnej grubej
wełny, cukier z odpadków w cukrowniach.
ZADANIA
2. Ułóżcie dziesięć pytań do tekstu.
Mówią, że...
Okazało się...
Do wyrobu ....
Ile dusza zapragnie....
Rozeszła się po kraju....
4. Ułóżcie zdania, używając w nich wyżej wymienionych
zwrotów.
Выпишите из текста существительные мужского рода, стоящие в роди
тельном падеже, и подчеркните их окончания.
Выв од: Существительные мужского рода с окончанием основы на
согласную имеют в "родительном падеже окончание а или и,
например: robotnika, stołu. Нет общего правила о том.
какие именно слова оканчиваются в родительном падеже
на а, какие — на и. Однако запомните, что существитель
ные одушевленные имеют окончание а, например: brata,
wilka (исключение wół—wolu). Слова, обозначающие ору
дия проияводстаа, названия мер, весов и монет, а также
названия месяцев, оканчиваются в родительном падеже на а.
Существительные собирательные имеют окончание а, например:
lasu. piasku, рапно как и имена существительные абстрактные
и неодушевленные иностранного происхождения, например:
umysłu, rozumu, instytutu.
Следующие имена существительные поставить в родительном падеже
единственного числа: chleb. kolektyw, las, oddział, t ar, robotnik, brygadjer.
plал, klub, stół, edpoczynek. umysł, chłop, genjtnz.
Выпишите из текста имена существительные мужского рода, стоящие
а родительном падеже множественного числа. Подчеркните их окончания.
Ы ы u о д: Родительный надеж множественного числа существитель
ных мужск. рода с твердым окончанием основы имеет всегда
окончание iw, например: listów, jakutów.
Родительный падеж множественного числа существитель
ных муж. рода с мягким окончанием основы о большинстве
случаев имеет окончание I, например: tydzień—tygodni.
Многие существительные с основой ни dz, cz, sz, ż, с имеют
наряду с окончанием I (у) также ów. например: towarzyszy
и towarzyszów, słuchaczy и słuchaczów.
Слова в скобках поставьте в соответствующем падеже:
Pojechałem do (obóz). Nie udało ml się Jednak zobaczyć (syn), bo dzieci
wyjechały na wycieczkę do (las). Dzieci przyjechały ze (spacer) i przywiozły
bukiety (kwiat), zbiór (kamień) i masę (owad).
LEKCJA 31
Dzień polskiego rekruta

Urywek
DRZEWIECKI
Na sali było spokojnie. Dwie drużyny ostrzyżone już, poprze

bierane, łaziły jak muchy w miodzie, niektórzy siedzieli na
łóżkach, inni na stołkach jedli nad otwartemi kuferkami z czer
stwym с hlebem, wiankami kiełbasy lub kawałkami słoniny. I pa
lili. Na sali śmierdziało machorką.
— Ba-ci-ność! —ryknął Burkała. — Który to kundel tutaj
pali?
Wiedział, nie widząc, że winni rekruci gasili niedopałki
w palcach.
— i który śmierdziel siedzi na stołku, kiedy starszy wchodzi
na salę!
Stołki i łóżka opustoszały natychmiast.
— Żebyście ini wiedzieli, byki zakazane, że łóżka są do spania,
a nie do siedzenia na nich. Żołnierzowi wolno leżeć na łóżku i
spać! Od capstrzyka do pobudki — raz. I po obiedzie do godziny
czternastej — dwa. A łóżko potem zasłać, żeby śladu nie było
78
nieporządku. I któraż to ofiara nieszczęsna trzyma kuferek na
łóżku?
Kuferki zeskoczyły na podłogę.
— Wain wszystko jeszcze cywilem pachnie, baranyl Ale wam
świeczki w ślepiach staną, jak nie będziecie pamiętać o porządku!
— Jeżeli który chce palić, niech pall na korytarzu.
Nikt się nie ruszył.
— Teraz porządek tu zrobić na salil
— Szczotki do zamiatania są za piecem. No! Nie chce się wam
sprzątać? To się zaraz zachce!
Zebrał wszystkich przy jednym stole. Do książki drużyno
wego spisał rekrutów swej sali.
— Do mnie się odzywać tylko: panie kapralul Żadnych mi
cywilnycli: panie, czy jak tam, żebym nie słyszał. Nazywam się
pan kapral Burkała. Powtórzcie, wy —tknął palcem w pierś
jednego z rekrutów.
— Pan kapral Burkała.
— Do - brze. Teraz będę was kolejno wywoływać. A wy ma
cie odpowiadać: «Jestem», i nogi przytem ściągać na baczność,
ot tak. Rekrut Czosnowski, no!
— Jestem!
— Rekrut Furdak!
Nie zauważył, jak na salę wszedł kapitan. Ten posłuchał
chwilę, przywołał Burkałę, pochwalił:
— Dobrze, dobrze! Tylko porządku na sali niema.
Burkała odpowiedział kapitanowi:
— Będzie, panie kapitanie!...
Gdy wreszcie pozwolił pójść na obiad wydało się rekrutowi,
że twardy stołek miększy jest od siana. '
ZADANIA
2. Ułóżcie G pytań i 6 odpowiedzi do tekstu.
3. Napiszcie z życia czerwonoarmistów w armji. Porównajcie:
«Dzień Czerwonoarmisty» i «Dzień polskiego rekruta».
jak mucłiy w miodzie...
żeby śladu nie było...
cywilem pachnie...
świeczki w ślepiach staną...
świeczki w oczach staną...
79
Ск л о н е н и е имен с у ще с т в и т е л ь н ы х му жс к о г о
рода, о к а н ч и в а ю щи х с я на с о г л а с н у ю
Дат е ль ный, п редложный п з ват е льный падеж
Выпишите слова, где существительные мужского рода стоят ы да
тельном падеже. Подчеркните окончания.
Выв о д: Существительные мужского рода в большинстве случаев имеют
в дательном падеже окончание owi, например: żołnierzowi,
rekrutowi.
Запомните наиболее употребительные слова, которые в да
тельном падеже единственного числа имеют окончание и:
chłopu, bratu, ojcu, panu, djabłu, psu.
Выпишите из текста существительные мужского рода, стоящие в пред

ложном падеже.
Вывод: Существительные мужского рода имеют в предложном па

деже два окончания. Существительные с твердым окончанием
основы имеют окончание е, причем окончание основы смяг
чается: kapitan — kapitanie. Окончания t, d, n, s, ż, r, l
переходят в соответствующие мягкие, например:
szpaler — przy szpalerze
stół —na stole
dwór—na dworze
Существительные, оканчивающиеся на k, g. имеют оконча
ние и, например: róg—w rogu, robotnik—o robotniku.
Окончание u в предложном падеже имеют все существи
тельные мужского рода с мягким окончанием основы и после
2 (r»)> cz, sz, с, например: płaszcz—w płaszczu, dworzec—na
dworcu, plac—na placu, koń—o koniu, korytarz—w korytarzu.
Запомните, что звательный падеж существительных муж
ского рода в большинстве случаев сходен с предложным па
дежом, например: rekrucie! kapralu!
Просклоняйте во всех падежах обоих чисел: kapitan, rekrut, płaszcz,

koń.
80
P r z e g l ą d k o ń c ó we k r z e c z o wn i k ó w r o d z a j u m ęs
k i e g o (z t w a r d ą i mi ę k k ą osnową)
Liczba pojedyAcza
Mianownik spółgłoska
Dopełniacz a u
Celownik owi u
Biernik spółgłoska a
Narzędnik em
Miejscownik 'e • u
Wołacz •e u
Liczba mnoga
Mianownik i, owie, У, e
Dopełniacz ów, i (y)
Celownik om
Biernik ów, i, e. У
Narzędnik ami, mi
Miejscownik ach
Wołacz i, owie, У. e
LEKCJA 32
Klub czerwonoarmistów
W klubie naszego szwadronu jest kącik leninowski. Tu urzą

dzamy zebrania, czytamy pisma, gazety, gramy w warcaby, szachy,
domino. Wieczorami często tańczymy albo śpiewamy. Mamy
w szwadronie koło polityki bieżącej.
Nasz kl ub— to duży, jasny pokój. Pośrodku stoi długi stół,
okryty czerwonem suknem. Na stole — gazety, pisma i książki.
Dookoła ścian stoją małe stoliki szachowe. Od sufitu po ścianie
do stolików ciągną się druty. To—radjo. Na każdym stoliku—
dwie pary gniazd do słuchawek. Grają sobie szachiści i słuchają
muzyki albo referatu z Moskwy. To są nasi dowódcy i czerwonoar
miści. Na prawo od drzwi wisi gazeta ścienna «Szabla». Czytamy
ciekawy artykuł jednego czerwonoarmisty. Jest tam też artykuf,
napisany przez dowódcę naszego oddziału.
ZADANIA
3. Opiszcie klub, w którym bywacie.
* Смягчение звука e обозначено знаком '.
81
4. Ułóżcie po 2 zdania dla każdego z następujących zwrotów:
Wieczorami gramy, czytamy...
Na prawo od...
Artykuł, napisany przez...
Po lewej stronie...
5. Zapamiętajcie hasło:
«Religja — to narkotyk dla ludu.»
С к л о н е н и е имен с у щ е с т в и т е л ь н ы х м у ж с к о г о
рода с о к о н ч а н и е м на а
Выпишите из текста все существительные мужского рода с окончанием
на * и определите их падежи.
Ск л о н е н и е имен с у щ е с т в и т е л ь н ы х м у ж с к о г о
рода на а
Dowódca
Liczba pojedyftcza Liczba mnoga
Mianownik dowódca dowódcy
Dopełniacz dowódcy dowódców
Celownik dowódcy dowódcom
Biernik dowódcę dowódców
Nanqdnik dowódcą dowódcami
Miejscownik o dowódcy o dowódcach
Wołacz o dowódcól o dowódcy I
Czerwonoarmista
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
Mianownik czerwonoarmista czerwonoarmiści
Dopełniacz czerwonoarmisty czerwonoarmistów
Celownik czerwonoarmiście czerwonoarmistom
Biernik czerwonoarmistę czerwonoarmistów
Narzędnik czerwonoarmistą czerwonoarmistami
Miejscownik o czerwonoarmiście o czerwonoarmistach
Wołacz o czerwonoarmisto! o czerwonoarmiściI
Обратите внимание на падежные окончания. Определите, какие па
дежи имеют окончания женского рода, какие .мужского.
В ы в о д : Существительные мужского рода с окончанием па а имеют
н именительном падеже множественного числа окончании:
1) owle, например: starostowie; 2)1, например: czerwonoarmiści
(t переходит в с); 3) у после с, например: dowódcy.
Просклоняйте во всех падежах обоих чисел существительные: starosta,
artysta.
82
LEKCJA 83
W magazynie
Dialog
Sowiecki magazyn uniwersalny Jeat dla wygody mas pracują

cych. Nasz nabywca nie chce tracić zbyt wiele czasu. Zamiast
kupować każdy przedmiot w innym sklepie — może on wszystko
kupić w magazynie uniwersalnym.
W magazynie uniwersalnym dostaniemy ubranie, bieliznę
buty, pończochy, skarpetki, perfumerje, meble i wiele innych
rzeczy.
Towarzysz Iwanow przychodzi do magazynu i zwraca się do
sprzedawcy:
I w a n o w : Czy macie kolorowe koszule? Proszę mi pokazać
koszule białe i kolorowe.
S p r z e d a w c a : Jaki numer koszuli mam wam pokazać?
I w a n o w : Pokażcie mi numer czterdziesty. Pokażcie mi
niebieskie koszule.
S p r z e d a w c a : Proszę bardzo!
I w a n o w : W jakiej cenie są te koszule?
S p r z e d a w c a : Te koszule kosztują po dziesięć rubli.
Białe koszule kosztują po osiem rubli.
I w a n o w : Bądźcie łaskawi dać mi dwie niebieskie koszule.
Proszę pokazać mi skarpetki i chustki do nosa.
S p r z e d a w с a: Proszę, tu sq chustki do nosa. Zaraz przy
niosę skarpetki.
I w a n o w : Towarzyszu, pokażcie mi, proszę, gdzie jest dział
mebli.
S p r z e d a w c a : Dział mebli jest naprzeciwko. Trzeba
przejść przez podwórze. W podwórzu na prawo j*ft wejście do
działu mebli.
I w a n o w : Dziękują! Dowidzenia!
W dziale mebli
I w a n o w : Dzieńdobry! Proszę mi pokazać łóżko.
S p r z e d a w c a : Jakie łóżko mam wam pokazać?
I w a n o w : Proszę mi pokazać łóżko metalowe ze sprę
żynowym materacem.
S p r z e d a w c a : Proszę bardzo! Obejrzyjcte sobie te dwa
łóżka. Jedno stoi przy oknie, drugie —przy wejściu na prawo.
Na składzie mamy tylko te dwa rodzaje łóżek.
83
I w a n o w : Jaka jest cena tego łóżka przy oknie?
S p r z e d a w c a : To łóżko kosztuje pięćdziesiąt pięć rubli.
I w a n o w : Dobrze. Biorę to łóżko. Czy możecie mi je odesłać
do mieszkania?
S p r z e d a w c a : Owszem. Zostawcie przy kasie swój adres.
I w a n o w : Dobrze, dowidzenia!
S p r z e d a w c a : Dowidzenia!
ZADANIA
1. Napiszcie, co można kupić w magazynie uniwersalnym.
Napiszcie, gdzie znajduje się centralny magazyn uniwer
salny w Moskwie, opiszcie ten magazyn.
2. Na podstawie dialogu ułóżcie opowiadanie.
3. Utrwalcie następujące zwroty:
W jakiej cenie są te koszule?
Po czemu są te koszule?
Proszę, tu są chustki do nosa.
Niestety, nie mam innych chustek.
4. Ułóżcie dialog pod tytułem: <W dziale spożywczym».
Ск л о н е н и е име н с у щ е с т в и т е л ь н ы х с р е д н е г о
рода е д и н с т в е н н о г о ч и с л а
Выпишите все имена существительные среднего рода единственного
числа и определите их падеж.
Просклоняйте имена существительные: łóżko, podwórze, mieszkanie
и подчеркните окончания.
Вывод: Предложный падеж единственного числа и.мегг два оконча

ния: е — когда окончание основы твердое (причем оно смяг
чается); u—при мягком окончании основы после cz, i (rz), sz,
Лг и после g, k. ch (h). например:
Siedzę na łóżku.
Stoję przy wejściu.
Jestem w mieszkaniu.
Łóżko stoi przy oknie.
84
Pr zegl ąd k o ń c ó w e k w o dmi a ni e r z e c z owoi ków
r o d z a j u nijaki ego
Liczba pojedyficza
Mianownik o « <
Dopełniacz a
Celownik u
Biernik o e ę
Narzędnik em
Miejscownik e u u
Wołacz o « ę
Li czba mnoga
Mianownik a
Dopełniacz (osnowa)
Celownik om
Biernik a
Narzędnik mi
Miejscownik ach
Wołacz a
LEKCJA 34
Na ulicy
Dialog
M a r t y n o w : Przepraszam was, obywatelu!
A l e k s a n d r ó w : Słucham!
M a r t y n o w : Gdzie znajduje się Muzeum Rewolucji?
A l e k s a n d r ó w : Muzeum Rewolucji znajduje się na ulicy
Gorkiego. Jest to niewielki gmach po lewej stronie ulicy. Musicie
przejść przez jezdnię na drugą stronę ulicy. Miniecie duży, piękny
gmach urzędu pocztowego. Następnie zobaczycie plac, na którym
stoi pomnik Puszkina. Miniecie również ten pomnik a dalej przed Sa-
dowo-Tryumfalną ulicą zobaczycie dom, w którym mieści się
Muzeum. Dom ten stoi w głębi. Przed domem znajduje się nie
wielki ogród.
M a r t y n o w: Dziękuję bardzo! Czy możecie mi również
wskazać, gdzie znajduje się Teatr Wielki?
A l e k s a n d r ó w : Owszem, ale teatr ten jest w zupełnie
innym kierunku. Dojdziecie do końca ulicy, następnie skręcicie
na lewo. Dalej pójdziecie wprost przed siebie. 'Miniecie jedną
przecznicę. W ten sposób dojdziecie do placu Swierdłowa. Plac
ten jest bardzo duży. Po lewej stronie placu zobaczycie niewielki
skwer, a w głębi stoi duży, piękny biały gmach z kolumnami.
To—Teatr Wielki.
85
M a r t y n o w : Dziękuję! Zdaje się, źe tu gdzieś blisko
znajduje się hotel «Moskwa».
A l e k s a n d r ó w : Tak. Jesteśmy właśnie naprzeciwko tego
hotelu. Gdy tylko dojdziecie do wylotu ulicy, zobaczycie go na
tychmiast.
M a r t y n o w : Bardzo wam dziękuję! Dowidzenial
A l e k s a n d r ó w : Niema za col Dowidzenial
ZADANIA
1. Przepiszcie tekst. Z tekstu przepiszcie wyrazy z rz i ż i ob
jaśnijcie ich pisownię. Podkreślcie wyrazy z u i 6.*
2. Opiszcie Plac Swlerdłowa w Moskwie.
3. Opiszcie jedną z głównych ulic miasta.
przepraszam!
niema za co!
u wylotu... .
minąć przecznicę...
przejść jezdnię...
Имя п рил а г а т е л ь н ое ( P r z y mi o t n i k )
Выберите из текста слова, обозначающие качество предметов (прила-
гательные).
Поставьте все прилагательные из текста в именительном падеже един
ственного числа и определите родовые окончания прилагательных.
В ы в о д : Duża, piękny, biały, niewielki, ruchliwa, dobry—это прилага
тельные. В словах duia ulica, duża обозначает качество пред
мета. Прилагательные склоняются по родам, числам и паде
жам. Имя прилагательное имеет в единственном числе 3 рода,
например: dobry towarzysz, dobra komunistka, zdrowe dziecko,
biały dom, biała chata, białe pole.
Имена прилагательные мужского рода имеют п имени
тельном падеже единственного числа окончание у или1;у —
при твердом окончании основы; I — при мягком окончании
основы и после g, к, например: dobry, prosty, mity, tani,
wielki, nagi.
Имена прилагательные женского рода имеют в имени
тельном падеже единственного числа окончание я, например:
dobra, prosta, tania, wielka.
Имена прилагательные среднего рода имеют в имени
тельном падеже единственного числа окончание е, например:
dobre, wielkie, tanie.
* Слова на ów, ówka, ówna пишутся через 6. Например: główny.
86
Склонение имен при
Li c z b a p o j e d y ń c z a
Rodzaj ataki
M. wielki piękny dom
D. wielkiego plękiBfo desu
C. wielkiemu рЦкмвш tamowi
B. wielki piękny śm
N. wielkim pięknym domem
M. wielkim pięknym domu
Rodzaj żeński
M. duża piękna ulica
D. dużej pięknej ulicy
C. dużej pięknej ulicy
B. dużą pięk(Ц Ulicę
N. dużą piękną ulicą
M. dużej pięknej ulicy
Rodzaj nijaki
M. duże piękne pole
D. dużego pięknego p*U
C. dużemu pięknemu polu
B. duże piękne pole
N. duźem pięknem potom
M. duźem pięknem polu
Просклоняйте: Czerwony dom. Biała chata. Zdrowe dziecko.
LEKCJA 35
Sala gimaastyczoa
Sala gimnastyczna naszego kursu znajduje się na drugiem
piętrze. Jest to ogromny pokój. Powierzchnia pokoju wynosi
150 nv* (metrów kwadratowych). Wysokość sali wynosi 5 m.
Sala gimnastyczna jest bardzo duża i jasna. Ściany pomalowane
są na biało. W sali gimnastycznej znajdują się przyrządy do
szwedzkiej gimnastyki: kozioł, drabinki, rek, sztanga, trapez,
koń, drąg i linka. W sali gimnastycznej jest też cały szereg piłek.
Studenci gimnastykują się codziennie. Gimnastyka ranna trwa dwa
dzieścia , minut. W czasie gimnastyki wykonywujemy ruchy
wolne. Ćwiczymy się też na przyrządach. Instruktor pokazuje
nowe ćwiczenie. Studenci zarowno starsi jak młodsi wiekiem
•7
z wielkim zapałem oddają sią wyszkoleniu‘fizycznemu. Zdrowi,
krzepcy ludzie potrzebni są naszemu krajowi.
Na dziedzińcu znajduje sią boisko. Boisko zajmuje ogromną
przestrzeń. Na boisku uprawiamy grą w tennisa, piłkę nożn?i,
siatkówkę i koszykówkę.
Ody znużeni pracą umysłową,nieco bladzi wychodzimy wiosną
na boisko, szybko odzyskujemy rumieńce i humor. Wiosną jes
teśmy zdrowi i opaleni.
Sowieccy sportowcy — to duma naszego kraju!
O zdrowe, pełne radości życia pokolenie, gotowe do

pracy i obrony Ojczyzny socjalistycznej!
O wysokie mistrzostwo sportowców sowieckich!
O nowe zwycięstwa sportu sowieckiego!
ZADANIA
2. Na podstawie opowiadania napiszcie dialog.
wysokość wynosi... przyrządy do ...
wymalowane na ... walczymy o ...
4. Ułóżcie hasło dla międzynarodowego święta sportowego.
Имя п р и л а г а т е л ь н о е
Выпишите из текста асе прилагательные, стоящие в именит, палеже
множественного числа, и подчеркните окончания.
Напишите именительный падеж единственного числа следующих слои:
mizerni i bladzi chłopcy
zdrowe, opalone twarze
chorzy towarzysze
weseli komsomolcy
wysocy słuchacze
wielcy ludzie
drodzy towarzysze
Обратите внимание, каким изменениям подвергаются прилагательные
в упражнении 2.
С к л о н е н и е имен прилагательных
L i c z b a mo o g a
М. duzi,* piękni chłopcy
D. dużych, pięknyołi chłopców
C. dużym, pięknym chłopcom
B. dużych, pięknych chłopców
N. dużymi, pięknymi chłopcami
M. o dużych, pięknych chłopcach
Li czba m nogi
M. duże, piękne konie, ulice, pola
D. dużych, pięknych koni, ulic, pól
C. dużym, pięknym koniom, ulicom, polon
B. jak mianownik
N. dużemi, pięknemi końmi, ulicami, polami
M. o dużych, pięknych koniach, ulicach, polach
Как видно из приведенных примеров, имена прилагательные муж
ского рода ■ множественном числе имеют (в некоторых падежах) дае
формы
для лиц,
для животных и неодушевленных предметов.
Первую форму мы называем лично*мужской (forma męsko-
osobowa).
Вторая форма, вещная (rzeczowa), совпадает с формами женского
и среднего рода множественного числа.
Примеры:
dobrzy towarzysze
dobre dzieci
białe domy
białe chaty
białe pola
czarne konie
biali generałowie
Именительный падеж имен прилагательных мужского рода множе
ственного числа прп личных существительных имеет окомчамяе I или jr;
I—при вссх именах прилагательных мужского рода как с ияпсяи, так и
с твердым окончанием основы, за исключением к и g (wielki—wielcy,
drogi—drodzy). Твердые окончания основ—t, й, s, л, z, I, р, w помер*
гаются следующим фонетическим изменениям: I—с; 4—te'; ł—l; t—в';
п—п’; г—г' \ р—р *; w—w ’; например: prorty—pnrtci, blady—bladsi, petnjr—
pełni; sz, i, ch в окончании основ переходят в i, i, i, например: cichy—
cisi. pieszy — piesi, duży — duzi.*
Именительный падеж множ. числа всех других имея прилагательных
(кроме названий лиц мужского рода) имеет всегда окончание е, например:
dobre, duże, białe.
* Имена прилагательные: obcy, cudzy в именнтелънои язяеже мно

жественного числа остаются без извинения
Прилагательное duży имеет во множественном числе d n i ■ daty.
Rodzaj męski Rodzaj teAskł Rodzaj nijaki
М. У.» * •
D. 4 0 «J • ••
C. emu oj emu
B. «go, У % •
N. ym < *m
M. ym aj am
Liczba mnoga
Forma męsko-osobowa F o rma rzeczowa
M; i.y •
D. ych ych
C. ym ym
B. ych a
N. ymi emi
M. ych ych
Примечание: После к и g гласная у в окончании заменяется I,

напр: wielkim, d łu g ic h .
Просклоняйте: duły poMJ, Jasna sala, krzepki pionier.
Впишите прилагательные в соответствующих падежах:
Brygadjer dał celny strzał.
Dawna nie widziałem tak .... strzału.
Mówiłem wczoraj o ... strzale naszego sekretarza.
Położył nieprzyjaciela ... strzałem.
To jest naprawdę ... strzał.
Напишите эти предложения во множественном числе.
Поставьте прилагательные при следующих существительных:
sekretarz, czerwonoarmista, walka, kompanja, towarzysz, ulica, gmach,
dworne, tramwaj, autobus, pluton.
LEKCJA 36
Robotnicy witają Lenina na Dworcu Finlandzkim
Z «Opowiadania robotników o Leninie» Wyd. «Profizdatu», 1934 r., Moskwa;
Byłem w tym czasie pomocnikiem naczelnika oddziału
milicji. Otrzymaliśmy rozkaz strzeżenia Lenina przy Dworcu
Finlandzkim. Zadanie to otrzymaliśmy od Wyborskiego korni-
90
tetu rejonowego. Lecz wykonać danego nam udania nie
byliśmy w stanie. Tłum odepchnął ml Żołnierze i marynarze,
którzy przybyli na samochodach pancernych, zapełnili cały plac.
Nie pomogły nam nawet karabiny. Nasza straż honorowa rozsy
pała się jak piasek.
... O godzinie czwartej dowiedzieliśmy się, źe jedzie Lenin.
Nie bacząc na późną godziną, robotnicyzorganizowali
olbrzymie demonstracje. Ufice przepełnione były ludźmi. Wszyscy
szli ku dworcowi. 1 śpiewali. Szły kobiety i dzieci. I śpiewały.
Szli marynarze w swych czarnych uniformach i śpiewali
Wojsko szło i śpiewało.
... Oczekiwaliśmy go około godziny dwunastej w nocy. Ale
pociąg spóźniał się. Przyjechał o drugiej. Nikt nie poszedł do
domu. Ani jeden źołnieri nie ruszył z miejsca, i lud roboczy nie
szemrał, źe pora jest spóźniona.
Na dworzec przybył dywizjon samochodów pancernych na
spotkanie Jljicza, pomimo zakazu Kiertdekieffo. Na każdym
samochodzie pancernym widniał czerwony sztandar.
Wewnątrz w nastroju bojowym siedzieli ludzie. Wyglądali
rzez otwory. Przy najmniejszej przeszkodzie ze strony Rządu
ę ymczasowego samochody pancerne wystąpią do boju.
ZADANIA
2. Podkreślcie wyrazy z i i rz*.
4. Opiszcie jakiś szczegół z życia Lenina.
5. Ułóżcie zdania, używając następujących zwrotów:
Otrzymaliśmy rozkaz od ...
Otrzymaliśmy rozkaz strzeżenia, pilnowania ...
Nic byliśmy w stanie ...
O godzinie ...
Ogarnęła nas trwoga ...
6. Zapamiętajcie hasło:
«Niech żyje dyktatura proletarjatu!»
П редлог ( Pr zyi mek)
Выберите несколько оборотов с иремоган Опрмыип, ■ *а*оя
падеже стоит существительное после Пего предлога.
* С ущ ествительные женского рода, оканчивавшиеся в ^ « пи
ш утся всегда черес Ż. Исключение tw in , macten.
§1
Выверите несколько оборотов с предлогом od. Определите, в каком
олдоие сто** существительное после этого предлоги.
Такое же упражнение проделайте с предлогами ku, przez.
Выпишите ю текста все предлоги.
Напишите б фраз по образцу: Towarzysz skakał przez rów.
To Jeet książka, napisana przez mojego przyjaciela.
В ы в о д : Слова oe, przed, po, od, do, ku, przez u т. д. обозначают отно
шение между предметами. Это — предлоги. Предлоги — это
неизменяемые части речи, которые ставятся перед существи
тельными и требуют после себя того или иного, всегда
строго определенного, падежа. Например:
Wystąpią do boju. Здесь предлог do управляет родительным
падежом.
Wracam od brata. Здесь предлог od также управляет роди
тельным падежом.
Idę ku fabryce. Здесь предлог ku управляет дательным
падежом.
LEKCJA' 37
Robotnicy witają Lenina na Dworcu Finlandzkim

(dalszy ciąg)
Z «Opowiadania robotników o Leninie)
Rozległ sią gwizd lokomotywy. Robotnicy zawołali: Przy

jechał!
Lenin wyglądał zupełnie tak samo, jak go widzimy teraz na
pomniku. W czarnem, rozpiętem palcie, z obnażoną głową. Czapką
włożył do kieszeni.
Zwrócono się do Lenina:
- Włodzimierzu lljiczu, oczekuje was straż honorowa z pośród
ro b o tn ik ó w i wojska. Powiedźcie im k ilk a słów.
Pamiętam jego pierwsze słowa:
— Towarzysze robotnicy! Witam was w zaraniu walki. Niech
żyje rewolucja socjalistyczna!
Wszyscy ruszyli ku niemu.
92
Lenin wyszedł z wagonu. Wciąż rozlegały się okrzyki: Hura!
Muzyka g rała bez przerwy. Czapki leciały do góry.
Lenin wyszedł mocnym kr okiem z wagonu. Ogarnął wtokiem
obecnych i oceniał otaczające go siły. Przeszedł ze spokojną
wzgardą przez sforą tłoczących się dziesięciu ministrów, obrońców
kapitalizmu. Mówca Rządu Tymczasowego nie otrzymał żadnej
odpowiedzi na swoje przemówienie. Jednem tylko spojrzeniem
Lenin zmiótł w proch wszystkich przedstawicieli Rządu Tym
czasowego.
Gdy Lenin wyszedł z wagonu, otoczyli go robotnicy. Pierwsze
jego przemówienie na ziemi rewolucyjnej odbyło się w sali trzeciej
klasy, dokąd robotnicy ponieśli go z platformy na rękach.
Oczekiwaliśmy wystąpienia olbrzymiego mężczyzny. Nagle,
występuje na plac skromna postać. Przez chwilę zmieszaliśmy się.
Schwyciliśmy go i podnieśliśmy wyżej jeszcze na samochód
pancerny, który stał tuż obok. A Lenin milczał przez sekundę.
Ale potem, jak przemówił, zmarszczki wygładziły się na jego twarzy
i wówczas przy Dworcu Finlandzkim wygłosił on tezy o przebudowie
świata.
ZADANIA
2. Ułóżcie 10 pytań na podstawie tekstu.
3. Opiszcie pogrzeb Lenina.
4. Ułóżcie zdania, używając następujących zwrotów:
Wyglądał tak samo ...
Z obnażoną głową ...
W zaraniu walki ...
Wyszedł z wagona ...
Bez przerwy ...
Do góry ...
Na swoje przemówienie ...
Zmiótł w proch ...
Przez sekundę ...
Przy dworcu ...
Пр е д л о г ( Pr zyi mek)
Внп ишит* все предлоги из текста я определите, какими пядежами она
управляют.
Напишите Э предложения, ■ к вторых предлог ю управляет пред-
Н«пишит« 3 предложения, ■ которых предлог па управляет» винитель-
Налипал* 3 приложения, а которых предлог w управляет предлож-
Наяиаиитв Э предложения, в которых предлог z управляет родителъ-
" —и 3 предложения, в которых предлог z управляет творительным
Вывод: Некоторые предлоги управляют 2-мя падежами.
УПРАЖНЕНИЕ б
В следующую таблицу впишите соответствующие предлоги:
Idę po mleko.
Idę . . . chleb.
Czy pójdziesz . . . . papierosy?
Wsiadam . . . . tramwaju.
Chodźmy . . . . domu.
Czy idziesz dziś . . . teatru?
Обратите внимание на управление предлогов в нижеследующих
оборотах:
Spieszę do teatru.
Było to przed wojną.
Przystanek tramwajowy jest przed dworcem.
Przed miastem jest las.
Moskwa leży nad rzeką.
Wzgórza wznoszą się nad miastem.
Za rządu carskiego Lenin byt na zesłania.
Jestem o pięć lat starszy od ciebie.
Kołchoz jest o trzy kltom etry od nas.
Переведите вышестоящие предложения на русский язык.
94
Самые употребительные предлоги следующие: fcaz, «Л, 4», йЫ, м .
Md, za, и , г, w, we, о, po, М , ku, u, pm z, przy, przad, prócz, atak,
„jrfd, u m lu t , przeciw, nlęifjr.
С помощью атих предлогов составьте ряд предложение.
LEKCJA S8
Zrana śpieszymy do uniwersytetu. Cała pracująca Moskwa
już od wczesnego ranka podąża do pracy. Tramwaje odwożą
— jeden za drugim—ludzi do pracy i nauki.
Stoimy na przystanku. Obok na£ czeka mnóstwo ludzi. Wszyecy
się śpieszą. Niektórzy wsiadają do autobusu lub trolejbusu. Inni
czekają na przybycie tramwaju. Autobus jest szybszym i wygodniej
szym środkiem komunikacji, aniżeli tramwaj. Ale oto i tramwaj
nadjeżdża. Wsiadamy z tylnej platformy. Wchodzimy do środka.
Zrana jest wielki ruch w tramwajach. Większy jeszcze ruch panuje,
gdy ludzie popołudniu wracają z pracy. Największy ruch mamy
w tramwajach podczas dni wyjściowych.
Ludzie jadą do Parku Kultury, do teatrów, do kin lub za miasto.
W tramwaju
Dialog
P a s a ż e r : Konduktorze, proszę o bilet do Placu Puszkina!

K o n d u k t o r : Proszę bardzo! Płaćcie drobnemi, nie mam
reszty.
P a s a ż e r : lic kosztuje bilet do Placu Puszkina?
K o n d u k t o r : Bilet do Placu Puszkina kosztuje dziesięć
, kopiejek.
P a s a ż e r : Towarzyszu konduktorze, czy tym tramwajem
dojadę do Teatru Wielkiego?
K o n d u k t o r : Nic, towarzyszu, siedemnastka nie przejeżdża
tamtędy. Jedźcie tramwajem trzydziestym czwartym. Ten jert
najlepszy.
Obywatelko, z dziećmi macie prawo wchodzić z przedniej plat
formy. Pierwsze cztery miejsca w tramwaju są zarezerwowane dla
dzieci.
P a s a ż e r A.: Obywatelu, czy wysiadacie na następnym
przystanku? Bądźcie łaskawi, przepuśćcie mnie.
P a s a ż e r B.: Nic, towarzyszu. Wyjście jest z przedniej plat
formy. Gdy wysiądziecie z tylnej platformy, zapłacicie karę.
95
ZADANIA
1. Przepiszcie tekst
2. Ułóżcie 10 pytań i 10 odpowiedzi do tekstu opowiadania.
Proszę o...
Nie mam...
îdę... (tramwajem, pociągiem, autem)
lądicie łaskawi...
4. Podług dialogu „W tramwaju" ułóżcie dialog: W autobusie.
W pociągu.
И мя п р и л а г а т е л ь н о е
Степ ени с р а в н е н и я
Выпвюте из текста осе прилагательные.
Смауецие прилагательные поставьте в сравнительной и превосход
ной степенях (по образцу):
St opi eń równy Stopień wyższy Stopień najwyż
szy
Ładny dzień Ładniejszy dzień Najładniejszy dzień
Stary towaaysz
Ładni dziewczyna
Twardy metal
Silny koń
Zdrów* dziecko
Jasna sokola
Twarde siodło
Proeta draga
Racblłw» ulica
Выв о д: Слова: uybki. szybszy, najszybszy обозначают разные степени
Сравнительная степень образуется добав

лением суффикса szy, на, sze, к корню прилагательного,
srybkl—erybezy
daleki—datey
96
Когда слово имеет в конце несколько согласных. к нему
добавляется суффикс ejsz. Некоторые имена прилагательные
образуют сравнительную степень от другого иормя, напри
мер:
dobry — lepszy — najlepszy, lekki — lżejszy — najlżejszy,
mały — mniejszy — najmniej«ty, wielki — włękazy — naj
większy zły — gorszy — najgorszy
Превосходная степень образуется на сравнительно! сте
пени добавлением приставки naj, например:
najlepszy, najszybszy, najdalszy, najprostszy, oajtatea.
Следующие прилагательные образуют превосхсушу* степень
от форм сравнительной степени особого корня:
dobry lepszy najlepszy
zły gomy najgorszy
lekki lżejszy najlżejszy
wielki większy największy
С к л о н е н и е с у щ е с т в и т е л ь н ы х по о б р а з ц у
и ме н п р и л а г а т е л ь н ы х
Целый ряд существительных, имеющих форму прилага
тельных, склоняется по образцу имен прилагательных,
например: leśniczy, gajowy, luty, złoty, słuiący, woźny.
Фамилии с окончанием на ekl, ska, ckJ, cka, e, напри
мер: Zaleski, Małecki, и женские названия на owa, напри
мер: doktorowa, krawcowa, Janowa склоняются по вбраэку
имен прилагательных.
Liczba pojedyńcza Liczba mnoga
służący, złoty służący, złote
służącego, złotego służących, złotych
służącemu, złotemu służącym, złotym
służącego, złoty służących, złote
służącym, złotym służącymi, złotemI
o służącym, o złotym o służących, o złotych
Впишите в следующие предложения прилагательные stary, miody,
dzielny, mały, wesoły, zdrowy, silny в соответствующей форме.
Przymiotnik Rzeczownik Czasownik

Dzielni komsomolcy pracują
— robotnicy piszą
— dowódcy dowodzą
— czerwonoarmiści strzelają
— kobiety czytają
— dzieci płaczą
— konie gatopują
П р и м е ч а н и е : Если имя прилагательное обозначает качества
предмета, оно ставится перед именем существительным.
97
Впишите прилагательные по образцу:
Rzeczownik Przymiotnik
, с4 з 1а śledczy prowadził śledztwo
pjrtja — wydała manifest
komitet — mieści slg w dużym
gmac
uchwaliła v
П р и м е ч а н и е : Если имя прилагательное вместе с существитель
ным является наименованием организации, учреждения или долж
ности, оно ставится после имени существительного.
LEKCJA 39
Na dworcu kolejowym
Dialog
M a r t y n o w : Dzieńdobry, towarzyszu Iwanow! Jak się
masz? Dawno cię już nie widziałem.
I wanow: Dzieńdobry! Czują sią nieźle. A co u ciebie słychać?
M a r t y n o w : Właśnie jadą na urlop. A ty co robisz?
I w a n o w : Oczekują żony, która za godziną przyjedzie
z dziećmi z Sudaku.
M a r t y n o w : Czy żona twoja była na urlopie?
I w a n o w : Tak, zapewne sią zdziwi, gdy nas ujrzy. Ona
widziała tam na południu tylko zdrowe, opalone twarze.
M a r t y n o w : Czy dzieci poprawiły sią?
I w a n o w : Tak, obaj moi chłopcy przed wyjazdem byli
chorzy. Niedawno żona mi pisała, że sią bardzo poprawili. Są
zdrowi i weseli. Cały dzień biegali po plaży.
M a r t y n o w : W jakim wieku są twoi malcy?
I w a n o w : O, mój drogi, moi synowie to duzi chłopcy.
Starszy ma już dwanaście lat, a młodszy osiem. Obaj są wysocy,
jak na swój wiek. A ty co tu robisz?
M a r t y n o w: Jadą do domu odpoczynku do Soczy.
I w a n o w : Czy masz już bilet?
M a r t у n o w: Naturalnie, mam już bilet. Bądą miał za
rezerwowane miejsce w przedziale.
I w a n o w : Jakim pociągiem pojedziesz?
M a r t y n o w . Jadą pociągiem poepiesznym.
98
I w a n o w: Czy będzie tam wagon restauracyjny?
M a r t y n o w : Naturalnie, w pociągach pospiesznych jest
zawsze wagon restauracyjny. Przepraszam cię bardzo, muszę
oddać walizkę na bagaż. Muszę też poszukać bagażowego, który
wziął moją walizkę.
I w a n o w : Proszę, nie krępuj się. Szczęillwej podróżyl
M a r t y n o w : Dziękujęl Bądź zdrów!
ZADANIA
1. Przepiszcie dialog.
2. Ułóżcie opowiadanie na podstawie dialogu.
3. Utrwalcie następujące zdania:
Jak się masz?
Mam się doskonale (dobrze, bardzo dobrze).
Co u ciebie słychać?
Jadę na urlop.
Co tu robisz?
Dokąd jedziesz?
Kogo oczekujesz?
Jadę pociągiem.
Jadę pociągiem pospiesznym.
Czy w pociągu pospiesznym jest...?
Owszem.
Przepraszaml
Pójdę do kasy po bilet.
Czy nie macie drobnych?
O której godzinie nadchodzi pociąg?
Proszę o bilet.
W jakim wieku są...?
На ре ч ия ( Pr zysł ówki )
УПРАЖНЕНИЕ i
Составьте предложения, употребляя в них наречия из текста.
Вывод: Naturalnie, zapewne, nieźle, daleko, dobrze, riwniat, prasto,
bardzo, dawno — это наречия. Они обозначают время, место,
причину или образ действия, например: wysoka rozwinięta
technika; czuję się nieźle.
Wysoko, nieźle — этонаряяя, которые здесь обомачавт образ
действия.
Daleko na północ jest zagajnik. Здесь наречие daleko обо
значает место. Наречия образуются от существительных
(jutro, rano), прилагательных (wysoko, dobrze, daleko) и до.
частей речи. Наречия делятся на утвердите»«ые, отрицятечь-
ные, вопросительные а ж р у т.
99
Наречия
Утвердительные Отрицательные Вопросительные Прочие
Twierdzące Przeczące Pytające Inne
tak nie skąd? może
istotnie bynajmniej dokąd? zapewne
oczywiście przeciwnie kiedy? podobno
si usznie nigdy odkąd? prawdopodobnie
napewno nigdzie jak? chyba
weędzie niedbale dlaczego? niby
teraz niechętnie czemu? itd.
itd. itd. itd.
Составьте по три предложения для наречий: утвердительных, отри
цательных, вопросительных.
В следующих предложениях подчеркните наречия:
Tam daleko znajduje się las. Byliśmy blisko w polu, nigdzie nie widzie
liśmy nekl. Jest ona pewnie daleko stąd. Teraz już późno, trzeba iść spać
żeby Jutro wstać wcześnie. Pójdę kiedyś z tobą do teatru. Pracuję podziś-
dsleń nad Itsią2ką. Czytam nieraz do późna w nocy. Lubię, gdy ludzie śmieją
się głośno. W nocy w lesie jest ciemno. To nie jest dobrze. Dlaczego wczo
raj nie byłeś w czytelni? Bardzo chciałbym być na wsi.
LEKCJA 40
Rozmowa telefoniczna
K o w a l s k i : Trzy-czternaście-dwadzieścia-trzy. Tak, dzią-
kująl
A l e k s a n d r ó w : Hallo! Kto mówi? Tak, to trzy-czter-
naście-dwadzieścia-trzy. Kto mówi?
K o w a l s k i : Mówi Jan. Nie poznajesz? Jan Kowalski.
A l e k s a n d r ó w : A, dzieńdobry, Janku! Ależ, oczywiście,
poznają. Co u ciebie słychać?
K o w a l s k i : Słuchaj, Stefanie, gdzie będziesz dziś wieczo
rem?
A l e k s a n d r ó w : Dziś wieczorem będą prawdopodobnie
w domu. Dlaczego pytasz mnie o to?
K o w a l s k i : Chcą z tobą pomówić w sprawie gazety.
A l e k s a n d r ó w : Przyjdź do mnie wieczorem, pomówimy.
K o w a l s k i : Kiedy u ciebie jest bardzo niewygodnie.
Spotkajmy sią lepiej.
A l e k s a n d r ó w : Gdzie chcesz sią ze mną spotkać?
100
K o w a l s k i : Może spotkamy się na placu Puszkina, przy
pomniku. To będzie najlepiej. Blisko mego biura, a bliżej jeszcze
od twojego mieszkania.
A l e k s a n d r ó w : Dobrze. O której godzinie będziesz tam?
K o w a l s k i : Będę tam najpóźniej o godzinie piątej.
A l e k s a n d r ó w : Słuchaj, to jest dla mnie za późno. Czy
nie mógłbyś przyjść wcześniej. Ja dziś wcześniej kończę pracę
i chcę być trochę wcześniej w domu.
K o w a l s k i : Będzie mi trochę trudno. Ale cóż robić z tobą.
Hallo! Hallol Co tam się stało. Proszę nam nie przerywać roz
mowy. Hallo! Czy to stacja telefoniczna? Czy to miejska? Przer
waliście rozmowę, towarzyszko! Proszę mnie jeszcze raz połączyć
z numerem trzy-czternaście-dwadzieścia-trzy. Co? Ten numer
jest zajęty? To pewnie jakaś pomyłka, przecież w tej chwili roz
mawiałem. Hallo! To ty, Janku? Przerwali nam rozmowę.
A l e k s a n d r ó w : Tak, telefonowała zamiejska. No więc,
jak się ostatecznie umawiamy?
K o w a l s k i : Więc dobrze. Będę na placu Puszkina
punktualnie o godzinie czwartej. Najwyżej spóźnię się o pięć lub
dziesięć minut. A więc dowidzenial
A l e k s a n d r ó w : Dowidzenia!
ZADANIA
1. Przepiszcie dialog.
3. Opiszcie jakąś swoją rozmowę telefoniczną: a) w postaci
opowiadania; b) w postaci dialogu.
Н а р е ч и я ( P r z y s ł ó wk i )
Выпишите все наречия из текста.
Употребите в предложениях наречия:
blisko—bliżej—naiblifej
da leko—da lej—najda lej
dobrze—lepiej—najlepiej
KM
упраж нение 3
Подчеркните суффиксы н приставки сравнительной и превосходно!
степени:
blisko—bliżej—na]
daleko—dalej— 1„ . .
prosto—prościej—najprościej
długo—dłużej—najdłużej
łatwo—łatwiej—najłatwiej
В ы в о д : Это — степени сравнения наречья. Большинство наречий,
в том числе все образующиеся от прилагательных, имеют
3 степени сравнения: положительную (daleko), сравнитель
ную <da lej) и превосходную (najdalej). Сравнительная сте
пень образуется из положительной добавлением суффикса tj,
причем предыдущая согласная смягчается, например:
długo—dłużej (g—i)
łatwo—łatwiej
blisko—bliżej (•—ż)
При образовании сравнительной степени наречий с суф
фиксами ко, ско, суффиксы эти отбрасываются, например:
blisko—bliżej
daleko — dalej
wysoko— wyżej
Здесь сравнительная степень не имеет суффикса ко.
Превосходная степень наречия, как и превосходная степень
прилагательных, образуется посредством приставки na J к срав
нительной степени, например: blisko — bll2ej — najbliżej.
Stopień Stopień S topień naj
równy wyższy wyższy
]. wyraźnie wyrainlej
2. 1ui no luźniej
3. daleko dalej
4. silnie silniej
5. dobrze lepiej
6. ile gorzej
7. mało malej
8. wiele więcej
9. lekko lżej
В приведенной таблице наречия
9-е — образуют сравнительную и превосходную степень от
другой основы, чем положительная.
Образуйте наречия из следующих прилагательных:
Przymiotnik Przysłówek
szybki szybko
czysty
daleki
prosty
tani
dobry
zły
102
- p f i f t * 1" ы аР*а*жиму» степей» смяумии*
•łabo
twardo
długo
krótko
daleko
wysoko
nisko
głęboko
LEKCJA 41
Na poczcie
Dialog
K o w a l s k i : DzieAdobryl Co tu robisz?
S t e p a n o w: Jak sią masz? Wysyłam list polecony.
K o w a l s k i : Stanąłeś nie przy właściwem okienku. Tutaj
przyjmują tylko pocztą lotniczą.
S t e p a n o w : Czy mógłbyś mi zmienić dziesięć rubli? Nie
mam drobnych, a nie chciałbym utrudniać pracy funkcjonarjuszce.
K o w a l s k i : Niestety, nie mam drobnych. Czy poczekasz
na mnie? Mam moc spraw do załatwienia. Muszą wpłacić komorne,
zapłacić rachunek za telefon 1światło. Pozatem mam wysłać depe
szą do brata. Chciałbym też kupić kilka znaczków pocztowych.
S t с p a n o w: No to idź, nie zatrzymują cią. Spotkamy
sią przy wyjściu.
Ko w a l s k i : Proszą o dwa znaczki pocztowe po dwadzieścia
kopiejek. He kosztuje wysłanie listu poleconego?
F u n k c j o n a r j u s z : Proszą! Tu są znaczki. Czy nie
moglibyście mi dać drobnych. Nie mam reszty. Do listu poleco
nego należy przylepić znaczek za 40 kopiejek.
K o w a l s k i : Proszą bardzo. Czy nie chcielibyście mi po
wiedzieć, jak należy adresować paczką, którą chciałbym wysłać
na prowincję.
Funkcjonarjusz: Niąstety, towarzyszu, nie mam
czasu. Udajcie sią do biura informacyjnego.
K o w a l s k i : Przyjmijcie ode mnie telegram, towarzyszko!
F u n k c j o n a r j u s z k a : Towarzyszu, tiie napisaliście
swego adresu. Adres odbiorcy jest niewyraźnie napisany. Telegram
mógłby zginać w drodze, i poczta nie odpowiadałaby za to.
K o w a l s k i : Słusznie, towarzyszko! Czy mógłbym was po
prosić o inny blankiet?
103
F u n k c j o n a r j u s z k a : Proszą.» towarzyszu!
K o w a l s k i : Właściwie wysłałbym ten telegram—Jako tc-
legram-ekspres. lleby to kosztowało?
F u n k c j o n a r i u s z k a : Towarzyszu, taki telegram ko
sztowałby trzy razy drożej. A więc, jak wysyłacie?
K o w a l s k i : Proszą wysłać zwykły telegram.
ZADANIA
2. Według dialogu ułóżcie opowiadanie.
3. Ułóżcie zdania, używając w nich następujących wyrazów:
proszą o ...
nie mara reszty ...
niestety ...
nie mam czasu ...
udajcie sią do ...
adres odbiorcy ...
nadawca ...
blankiet telegraficzny ...
Условное н аклонение (tryb warunkowy)
chciałbym, moglibyście, kupiłbym, wysłałbym, kosztowałby
Образец условного наклонения
Rodzaj męski
Ll ciba pojedyńcza Li c z b a m noga
chciałbym chcielibyśmy
chciałbyś chcielibyście
chciałby chcieliby
Rodzaj żeński
Liczba pojedyńcza Li c z b a m noga
chlałabym chciałybyśmy
chciałabyś chciałybyście
chlałaby chciałyby
Условное наклонение образуется ил 3-го лица единственного или .мно
жественного числа прошедшего времени с добавлением частицы by и лич
ных окончаний прошедшего времени.
Liczba pojedyńcza Li c z b a m noga
1. by-m by-śmy
2. b y ś by-ście
3. by by
104
Частица by вместе с личными окончаниями может быть присосанной
и к другим словам предложения, например: wysłałbym telegran — tełe-
grambym wystał.
Частица by пишется всегда вместе со словом, к которому ев присоеди
няют.
Следующие предложения напишите в условном наклонении:
Wypiłem szklankę herbaty.
Czy jadłeA obiad?
Strzelaliśmy do celu.
Zony słuchaczy uczyły się.
Следующие глаголы проспрягайте в условном
czytać, pisać, dowodzić, strzelać, Jeść
LEKCJA 42
Jak hartowała tlę stal

Urywki
WEDŁUO MIKOŁAJA OSTROWSKIEOO
Granica — to dwa słupy. Stoją one — jeden naprzeciwko dru

giego, milczące i wrogie, odbijając w sobie jakby dwa światy.
Jeden — gładko heblowany i wyszlifowany, czarno-białą farbą
pomalowany,— stoi jak budka policyjna. Na szczycie wielkiemi
moc nem i gwoździami wbity drapieżca jednogłowy. Rozwinął
skrzydła i, jakby szponami swemi obejmując słup pasiasty, złemi
oczami wpatruje sią w tarczą metalową naprzeciwko. Zakrzywiony
dziób jego jest wydłużony i napięty.
O sześć kroków — naprzeciwko — stoi drugi słup. Głęboko
wbity w ziemią, okrągły, ciosany słup dębowy. Na szczycie—
tarcza z lanego żelaza, na niej sierp i młot. Pomiędzy dwoma
światami przepaść legła, choć słupy wbite są w gładką równinę.
To —granica.
W tym roku uroczystości październikowe obchodzono na

granicy z niebywałym entuzjazmem.
Po wiecu pięciotysięczny tłum chłopów i chłopek trach są
siadujących ze sobą wsi uszykował się w dłięą kolumnę. Na prze
106
dzie szła orkiestra 1 bataljon wojskowej obrony przeciwlotniczej.
Nad kolumną widniały rozwiewające siq czerwone sztandary.
Kolumna 9zła przez wieś ku granicy. Zachowując wzorowy porządek
1 dyscyplinę, kolumna wyruszyła w pochód po Ziemi Sowieckiej,
sunąc wzdłuż słupów granicznych ku pobliskim wsiom.
Po raz pierwszy obserwowali polacy na granicy tego rodzaju
widok. Na przedzie kolumny na koniach—dowódca bataljonu Ga-
wryłow i Korc zagiń, za nimi dźwięki trąb miedzianych, szelest
sztandarów i pieśni, pieśnil
Daleko, jak okiem sięgnąć płynie fala ludzka. Brzegiem jej—.
granica.
Uśmiechem radosnym wita kolumnę warta sowiecka. Zakło
potani stoją wartownicy polscy. Pochód wzdłuż granicy, mimo zawia
domienia o nim dowództwa polskiego, wywołał niepokój po tamtej
stronie. Zakrzątały się podjazdy żandarmerji polowej, wzmacniając
pięciokrotnie wartę, szykując w ukryciu odwody. Ale kolumna
maszerowała po swojej ziemi głośna i radosna, napełniając
powietrze dźwiękami pieśni.
Na wzgórzu—wartownik polski. Miarowy krok kolumny. Rozle
gają się dźwięki marszu. Polak opuszcza karabin z ramienia i
ustawiając go «do nogi» mówi szeptem a wyraźnie: «Niech żyje
komuna! »
Korc zagiń spogląda na żołnierza. Oczy ostatniego powtarzają
wypowiedziane słowa. Towarzysz! Pod płaszczem żołnierza bije
serce zgodne z taktem marszu kolumny. Korczagin odpowiada
cicho po polsku:
«Witaj, towarzyszu!>
ŹADAN1A
1. Przepiszcie tekst pierwszego urywka.
2. Ułóżcie 10 pytali i 10 odpowiedzi do tekstu drugiego
urywka.
3. Opiszcie ostatnią, uroczystość październikową.
Пр ич а с т и е и д е е п р и ч а с т и е
Деепричастие настоящего времени Причастие настоящего времени дей-
ствительного залога
Imiesłów nieodmienny Imiesłów odmienny czynny
obejmując obejmujący, a, e
narttaftc narażający, a, e
rozwiewając rozwiewający, a, •
zachowując ■MbOTlfeey, a. e
wzmacniając wzmacniający, a, e
szykując
napełniając 2p2fllŚij|cy! 5, e
Деепричастие и причастие настоящего времени образуется япцами-
тельно от глаголов несовершенного вида. Каи яядно из таблицы, ямприча-
стяе — это несклоняемая отглагольная форма (idąc). Причастие настоя
щего времени действительного залога — это склоняемая отглагольная
форма, которая имеет родовые и падежные окончания имен прилагатель
ных, например: idący — idąca — idące.
Liczba pojedyńcza
Rodzaj męski Rodzaj teńaki Rodzaj nijaki
M. niepokojący niepokojąca niepokojące
D. niepokojącego niepokdlącej niepokojącego
C. niepokojącemu niepokojącej niepokojącemu
B. niepokojącego, niepokojącą niepokojące
niepokojący
N. niepokojącym niepokojącą niepokojącem
M. niepokojącym niepokojącej niepokojąccm
L i c z b a m noga
Rodzaj męski Rodzaj *cfeki Rodzaj nijaki
M. niepokojący, niepokojące niepokojące
niepokojące
D. niepokojących niepokojących niepokojących
C. niepokojącym niepokojącym niepokojącym
0 . niepokojących, niepokojące niepokojące
niepokojące
N. niepokojącymi, niepokojącemi niepokojącemi
niepokojącemi
M. niepokojących niepokojących niepokojących
Деепричастие настоящего времени образуется посредством
яия к основе 3-го
чания ąc, например:
idą — idąc
piszą — pisząc
dowodzą — dowod2ąc
czytają — czytając
Причастие настоящего ЖвМвшевяего залога
также как и деепричастие, добавлением окончания: ący, цел,
Idą — idący — idąca — idące
piszą — piszący — pisząca — pl£ząCC
1
dowodzą — dowodzący — (krwodsąca — й М ц с (
czytają — czytający — czytająca — cayttjące
УПРАЖИВМВ 1
Из следующих глаголов составы* а
dowodzić, obserwować, zbliżać słę. liczyć,
sprawdzać, rozkazywać, strzelać.
Из глаголов упражнения 1-го образуйте причастие настоящего вре
мени действительного залога, но образцу:
Rodzaj m<jski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki
dowodzący dowodząca dowodzące
Просклоняйте по падежам и родам следующие причастия: dowodzący,
obserwująca, rozkazujące.
Переведите следующие предложения на польский язык:
Лежа читаю кингу.
Он отвечает стоя.
Почему ты обедаешь стоя?
LEKCJA 43
W teatrze
Dialog
K u z n i e c o w : Dobrywieczórl Myślałem już, że sią spóź

nisz.
M a r t y n o w : O, ja sią nigdy nie spóźniam, a zwłaszcza do
teatru.
K u z n i e c o w : Czy tak bardzo lubisz teatr? A wiesz, że
właściwie miałem ochotą kupić na dziś bilety do kina. Zastano
wiwszy sią jednak, wziąłem bilety do teatru. Przecież ty za kilka
dni już wyjeżdżasz. Nie możesz wrócić do domu, nie zwiedziwszy
ani jednego teatru.
M a r t y n o w : Bardzo dobrze zrobiłeś. Czy mamy dobre
miejsca?
K u z n i e c o w : Tak, miejsca są niezłe. Mogłem dostać lożą
i pierwszy rząd balkonu, ale nie było miejsc naprzeciwko sceny.
Wolałem wiąc wziąć miejsca parterowe, choć również boczne.
Ale musimy sią spieszyć. Przed szatnią jest zawsze dużo osób
i kilka chwil potrwa, zanim oddamy swe okrycia. Do rozpoczęcia
przedstawienia pozostaje nam zaledwie dziesięć minut.
M a r t y n o w : Właściwie nie jadłem nic przed wyjściem
z domu. Czy nie chciałbyś wstąpić do bufetu? Przekąsiwszy
cokolwiek, weszlibyśmy na widownią.
106
K u z n i e c o w : O nie, mój drogi! Spóźnilibyśmy się iu-
pewno. Tuż przed rozpoczęciem przedstawienia zamyka się drzwi
na widownię. Musielibyśmy w takim razie czekać, aż zasłona
opadnie i zakończy się pierwszy akt.
M a r t y n o w : No nie, w takim razie spieszmy się. W ilu
aktach jest ta sztuka?
K u z n i e c o w : Sztuka ta jest w trzech aktach. W każdym
akcie jest kilka odsłon.
M a r t y n o w : Skąd wiesz? Czy już byłeś na tej sztuce?
K u z n i e c o w : Owszem, widziałem tę sztukę w teatrze
Wachtangowa. Mam jednak ochotę zobaczyć ją po raz drugi w in
nej wystawie. Czekaj, kupimy program.
M a r t y n o w : Dobrze. A czy lornetkę można tu gdzieś wy
pożyczyć?
K u z n i e c o w : Owszem. Szatnia wypożycza lornetki. Zaraz
weźmiemy jedną.
M a r t y n o w : W którym rzędzie są nasze miejsca?
K u z n i e c o w : Mamy czwarte i piąte krzesła w ósmym
rzędzie po lewej stronie widowni. Zajmij swe miejsce. Przed
stawienie już się rozpoczyna.
ZADANIA
2. Opiszcie jakieś przedstawienie w teatrze.
zwłaszcza ...
kilka chwil ...
przed wyjściem, przed rozpoczęciem...
być na sztuce, na seansie...
wypożyczyć lornetkę, książkę
pożyczyć rubla, ołówka...
Дее причас тие п р о ше д ше г о в р е ме н и ( I mi e s ł ó w
n i e o d mi e n n y )
Zastanowiwszy się, przekąsiwszy, zwiedziwszy — это деепрнчаспя
прошедшего времени. Оно имеется только у глаголов совершенного м «а.
не склоняется и имеет окончание szy; образуется от основы промцшегс
времени.
Глаголы с окончанием основы прошедшего времени на гласву* ю т и
суффикс w-j-окончание szy:
przekąsi—w—szy
zastanowi—w-:-szy się
zagarną—w—szy
sprawdzi—w—szy
zwiedzi—w—szy
100
Образуйте деепричастия прошедшего времени по образцу — dowo
dzić — dowodźiwsay — из следующих глаголов:
wystrzelić, przeczytać, przepisać, zrobić, wydać, zbliżyć się, zbadać,
stworzyć, wymaaerować.
В следующих предложениях из глаголов данных жирным шрифтом
образуйте деепричастия прошедшего времени:
Dowódca plutonu wydał rozkaz i zbadał, czy został wykonany.
Przeczy Ulem książkę i poszedłem spać.
Zastanowiłem si$ i wziąłem bilety do teatru.
LEKCJA 44
Nad morzem
Dialog
M a r t y n o w : Dzieńdobry! Jaką dziś mamy piąkną pogodą!

Czyś dawno przyszedł?
I w a n o w : Już leżą na słońcu około dwudziestu minut.
Patrz, jakie mam opalone plecy.
M a r t y n o w : Czy ci doktór pozwolił tak długo leżeć na
słońcu?
I w a n o w : Naturalnie. Mam zupełnie zdrowe serce i płuca.
Oczywiście, że zacząłem przyjmować kąpiele słoneczne, stosując
odpowiedni system. Pierwszy raz leżałem piąć minut, nastąpnie
zas—coraz dłużej. Obecnie lekarz pozwolił mi do trzydziestu minut
leżeć na słońcu.
M a r t y n o w : Czy* nie dostajesz migreny od leżenia na
słońcu? Wczoraj leżałem dwadzieścia minut i strasznie rozbolała
mnie głowa.
l w a i t o w : Nie, ja nie cierpią na migreną. Jestem silny
i zdrowy. Od dzieciństwa jestem zahartowany. Mam doskonale
wyrobftne mięśnie, szczególnie rąk, nóg i brzucha. Uprawiam
różne sporty i używam dużo ruchu.
M a r t y n o w : To bardzo dobrze. W ostatnich latach
też zająłem sią sportem. W zimie jednak jestem bardzo zająty
i nie mam czasu na sporty.
I w a n o w : Tutaj bardzo sią poprawiłeś. Utyłeś, cerą
masz opaloną. Ale chodźmy w cień. Weźmiemy kąpiel powietrzną
a potem morską. Dobrze?
M a r t y n o w : Doskonale! Po kąpieli odpoczniemy trochę
i pójdziemy na obiad.
110
I w a n o w : Co będziesz robił po obledzie?
M a r t y n o w : Po obiedzie będę spał, a potem, wypoczęty,
po podwieczorku pójdę w góry. Czy pójdziesz ze mną?
I w a n o w : Z przyjemnością. Wyobraź sobie, że wcale jeszcze
nie znam tej okolicy.
M a r t y n o w : W takim razie chodźmy prędzej Obiad jest
już napewno gotów. Im prędzej wyjdziemy, tem więcej zo
baczysz. Góry są tu niewysokie, o łagodnych zboczach. Zarośla
pokrywają je do szczytów. Pójdziemy ścieżkami górskiemi.
Wrócimy o zmierzchu do domu.
ZADANIA
2. Opiszcie swój ostatni pobyt nad morzem.
3. Opiszcie swój wypoczynek letni.
4.* Ułóżcie zdania, używając w nich następujących zwrotów:
boli mię...
cierpię na...
uprawiam... (tenis, łyżwiarstwo)
Причастие страдатель ног о за лог а (I miesłói

b i e r n y c z a s u p r z e s z łe g o )
opalony opalona opalone
zahartowany каhartowana zahartowane
wyrobiony wyrobiona wyrobione
zajęty zajęta ulęte
pokryty pokryta
rozmyty rozmyta
Это — причастия страдательного залога. Они образуются из глаголав
действительного залога добавлением суффикса: I) яу, ш , ее; 2) ty.
ta, te.
Обра з е ц с т р а д а т е л ь ных оборотов:

Słuchacz czyta książkę. Książka Jest czytana pnez słuchacza.
Kierowniczka czyta zadanie. Zadanie Jest czytane przez kłertm-
niaskę.
Czyszczę buty. Baty tą czyszczone przeze naie.
On zamyka drzwi. Drzwi ią .zamykane pnez «Hfo.
Причастие страдательного залога изменяется как имя прилагать» nut.
по родам, числам и падежам. Формы страдательного залога в твяьекоя
языке употребляются редко.
11)
Из следующих глаголов образуйте причастия страдательного залога:
grać, czytać, pisać, wystać, bić, myć, zdobyć.
Просклоняйте по родам и числам следующие причастия: ustawiony,
zajęty.
LEKCJA 45
Rozmowa w pociągu
Dialog
A 1 e k s a n d r o w (do pasażera): Przepraszam, czy nie bę
dzie wam to przeszkadzało, gdy otworzą okno?
P a s a ż e r : Proszą! W przedziale jest duszno, będzie mi
tylko przyjemnie, gdy otworzycie okno.
A l e k s a n d r ó w : Ten przedział, zdaje się,, jest dla pa
lących?
P a s a ż e r : Owszem. Czy mogą poczęstować was papierosami?
A l e k s a n d r ó w : Dziękują bardzol Oto zapałki.
P a s a ż e r : Czy daleko jedziecie?
A l e k s a n d r ó w : Tak. Jadę zagranicę.
P a s a ż e r : Dokąd jedziecie?
A l e k s a n d r ó w : Jadę do Polski.
P a s a ż e r : Polskę znam bardzo dobrze. Spędziłem tam lata
dziecięce. Przed dwoma laty byłem również w Warszawie.
A l e k s a n d r ó w : Ja właśnie jadą do Warszawy. Do Polski
jadą po raz pierwszy. Nie mam tam żadnych znajomych. Może mi
poradzicie, do jakiego hotelu mam zajechać?
P a s a ż e r : Bardzo chętnie. Stańcie najlepiej w «Brystolui
albo «Polonji».
' A l e k s a n d r ó w : Gdzie są te hotele?
P a s a ż e r : «Brystol» znajduje się na Krakowskiem Przed
mieściu, a hotel «Polonja*—w Alejach Jerozolimskich. Wycho
dząc z Dworca Głównego, macie wprost naprzeciwko Aleje Jerozo
limskie. Taksówka odwiezie was na miejsce.
A l e k s a n d r ó w : Mam ze sobą walizkę. Czy można ją od
dać na przechowanie?
P a s a ż e r : Ależ naturalnie. To wam załatwi bagażowy.
Na Dworcu Głównym jest duża przechowalnia.
A l e k s a n d r ó w : Czy przy hotelu «Polonja* jest jakaś
dobra restauracja?
P a s a ż e r : Przy hotelu «Polonja» jest bardzo dobra re
stauracja. Niestety, jest tam jednak bardzo drogo.
112
A l e k s a n d r ó w : Ciekaw jestem ile kosztuje pokój w
hotelu.
P a s a ż e r : To zależy. Wygodny pokój w hotelu «Polonja*
kosztuje dużo. Obiad w restauracji tego hotelu kosztuje dość słono.
A l e k s a n d r ó w : Czy hotele i restauracie w Polsce są
wogóle kosztowne?
P a s a ż e r : W niektórych hotelach i restauracjach ceny
są niższe. Ale taki hotel, jak «Polonja», należy do najdroższych.
No, ale ja tu wysiadam. Życzą wam przyjemnej podróży.
ZADANIA
2. Opiszcie waszą ostatnią podróż.
Czy ten przedział jest dla palących?
Owszem.
Czy palicie? Czy zapalicie papierosa?
Owszem, palę.
Przed dwoma laty byłem w Warszawie.
Jadę do Polski. Jadę do Warszawy.
Do jakiego hotelu zajedziecie?
W jakim hotelu staniecie?
Ile kosztuje pokój w hotelu?
Pokój w hotelu kosztuje mniejwięcej...
Te ceny są słone.
Ме с т о име н ие ( Zai mek)

М естоимения: ja, ty, on заменяют имя существительное.
М естоимения: taki, tamten заменяют имя прилагательное.
Таблица местоимений
Zaimki rzeczownikowe przymiotnikowe
Osobowe ja. ty (on)
my, wy (oni)
Zwrotne się (siebie)
(sobie)
Dzierżawcze mój. twój, swój,
rusz. wasz (czyj)
kto, co który, jaki, czyj
Pytające
ten. ów, on, taki, owaki, siaki,
Wskazujące tamten, tenże, taki sam, takowy,
ten sam takiż
113
Nieokreślone ktoś, coś, kto badi, Jaki, jakiś, któryś, pewien,
co bądi, ktokol
tokol- który bądź, którykoi-
wiek, cokolwiek,
iek, wiek, niektóry, niejaki,
byle kto, byle co, inny
nieco, niecoś
nikt, nic iaden
УПРАЖНЕНИЕ !
Выпишите все местоимения из текста и определите их падеж.
Определите, какие части речи заменяют местоимения в следующих
предложениях:
Gdzie jest ten hotel?

Mam ze sobą walizkę.
Życzę wam przyjemnej podróży.
Ktoś stuka.
Czy nikt nie przychodził do mnie?
Taki hotel jest drogi.
LEKCJA 46
W hotelu
Dialog
M a r t y n o w : Czy macie wolne pokoje?
S z w a j с ar: Owszem. Jakiego pokoju sobie życzycie?
M a r t y n o w : Chciałbym dostać pokój na pierwszem lub
drugiem piętrze.
S z w a j c a r : Mamy pokój na pierwszem piętrze z łazienką
i telefonem, tylko okno wychodzi na podwórze.
M a r t y n o w : Mnie to nie będzie przeszkadzało. Czy
mógłbym zobaczyć ten pokój?
S z w a j c a r : W tej chwili każę go wam pokazać.
M a r t y n o w : Ten pokój podoba mi się. Jaka jest jego cena?
S z w a j c a r : Cena tego pokoju wynosi dziesięć rubli na
dobę.
M a r t y n o w : Dam wam mój kwit bagażowy; poproszę
o odebranie moich rzeczy i przyniesienie ich.
S z w a j с ar: Dobrze. Czy chcecie się wykąpać?
M a r t y n o w : Owszem. Wykąpię się chętnie.
S z w a j с ar: Zaraz przyślę kogoś z obsługi.
M a r t y n o w : Czy macie fryzjera na miejscu?
114
S z w a j c a r : Alei naturalnie. Przy naszym hotelu Jeft
zakład fryzjerski. Zakład ten mieścf sią przy wejściu aa prawo.
M a r t y n o w : Bardzo dobrze. Wstąpią najpierw do fryzjera,
a potem sią wykąpią.
Sz w a j с ar: Tymczasem każą prctwlcc pościel i przynieść
klucze od szafy i biurka.
Poślą też po bagaż na dworzec.
U fryzjera
Dialog
F r y z j e r : Czego sobłe życzycie?

M a r t y n o w : Proszą mnie ostrzyc i «golić.
F r y z j e r : W tej chwili. Siadajcie, proszą.
M a r t y n o w : Poproszą o wymycie mi głowy.
F r y z j e r : Czy życzycie sobie wody kolońskiej?
M a r t y n o w : Owszem. Proszą mi też zrobić masaż twarzy.
F r y z j e r : Dobrze, zaraz. Śliczną dziś mamy pogodę.
M a r t y n o w : Tak, pogoda jest ładna, ale dla podróży Jest
trochą za gorąco.
F r y z j e r : Czy przyjechaliście dzisiaj?
M a r t y n o w : Tak, dopiero co przyjechałem.
F r y z j e r : Czy zatrzymaliście sią u nas w hotelu?
M a r t y n o w : Tak. Ile płacą?
F r y z j e r : Było strzyżenie, golenie, mycie głowy i masaż—
wszystko razem wynosi trzy ruble.
M a r t y n o w (do kasjerki): Proszą. Wydajcie mi resztą z
dziesięciu rubli.
K a s j e r k a : Oto reszta.
M a r t y n o w : Dowidzenia!
ZADANIA
1. Przepiszcie tekst dialogów: «U fryzjera» i <W hotelu».
2. Przeróbcie oba dialogi na opowiadanie.
X Opiszcie zakład fryzjerski i rozmową z fryzjerem.
Czy macie wolne pokoje?
Jakiego pokoju sobie życzycie?
Mam pokój na pierwszem piętrze.
Jaka jest cena tego pokoju?
Ile kosztuje ten pokój?
Cena tego pokoju wynosi siedem rubli.
Ten pokój kosztuje dziesięć rubli.
Poproszą o odebranie moich rzeczy.
П5
Poproszą o przyniesienie mi moich rzeczy.
Poślę po bagaż na dworzec.
Czego sobie życzycie?
Proszę, siadajcie.
Śliczny mamy pogodę.
Dziś jest ładna pogoda.
Склонение личных и воз вра т ных местоимений
(Odmi ana zai mków os obowyc h i z wr ot nych)
Личные и возвратам местоимения отличаются в склонении от других
что они:
) родам (за исключением третьего лица ед. и мн. ч.
имеют разные основы в своем склонении;
отличаются разными падежными окончаниями.
Liczba pojedyńcza
Osobowe Zwrotne
M. ja ty -
D. mnie, mię ciebie, cię siebie
C. mnie, mi tobie, ci sobie
B. mnie, (mię) ciebie, cię siebie, się
N. mną tobą sobą
M. (we) mnie (w) tobie (w) sobie
W. — o, ty! —
Li czba mnoga
M. my wy Form liczby pojedynczej
O. nas was zaimka zwrotnego używa
C. nam wam się również w znaczeniu
B. nas was liczby mnogiej.
N. nami wami
.4. (w) nas (w) was
W. o, my! o, wy!
Первое и второе лицо единственного числа имеют во 2-м, 3-м и 4-м па
дежах двойные формы.
Имеется также в 4-м падеже двойная форма возвратного местоимения,
___ - mi, tobie — ci, mnie —mie, ciebie — cię, siebie—się
Краткие формы: nri, cl, mię, się употребляются обыкновенно при гла
голах, например:
Prosię mi pokazać pokój.
Będę się kąpał.
П р и м е ч а н и е : Для того чтобы подчеркнуть местоимение или
противопоставить его другим словам —употребляются полные формы:
ourfc, cleWe, toMe, ełebłe.
Краткие формы никогда не употребляются в начале предложения и
после предлогов.
116
Выпишите из обоих текстов все личные местоимения.
Выпишите из обоих текстов все формы местоимении
В следующих предложениях поставьте местоимение в ------1----- у— \—
падеже:
Nie mów (ja) tego.
Czy chcesz pójść ze (ja) na spacer?
Dałem (ty) ołówek.
Przez (ty) nie byłem w teatrze.
Pójdę z (wy) na koncert.
Wczoraj mówiłem o (wy).
Chciałem (się) kupić książkę.
LEKCJA 47
Zebranie
Ogł os zeni e
Dziś, to jest dnia 16-go bieżącego miesiąca, o godzinie
18-ej odbędzie się zebranie 1-go kursu. Zebranie odbędzie się
w dużej sali.
Punktualnie o godzinie 18-ej rozpoczęło się zebranie pierwszego

kursu. Wszyscy słuchacze tego kursu byli obecni. Zagaił zebranie
sekretarz naszej organizacji zawodowej. Ogłosił on porządek dzienny
zebrania. Sekretarzem tego zebrania był towarzysz Martynow.
Pierwszy przemawiał kierownik naszego kursu. Kierownik kursu
w swojem przemówieniu stwierdził, źe nasza praca w tym try
mestrze dała dobre rezultaty. Ci słuchacze, którzy w ubiegłym try
mestrze pozostawali w tyle, podciągnęli się w swojej pracy.
Niestety, są jeszcze tacy towarzysze,którzy nadal mają pewne
zaległości.
W swojem przemówieniu kierownik kursu podkreślił, źe nasi
pedagodzy i słuchacze muszą z jeszcze większym zapałem brać
udział w współzawodnictwie socjalistycznem.
Kierownik podkreślił, że te momenty są bardzo ważne w пл-
szej pracy. Gdy kierownik kursu skończył swoje przemówienie,
rozpoczęła się dyskusja. Wielu towarzyszy przemawiało na tem
1Г7
zebrania Przemawiali tei mol dwaj przyjaciele. Podczas przerwy
towarzysz Martynow zapytał o mój pogląd na niektóre sprawy.
Dziwił sit;, źe nie wypowiedziałem swojego zdania na zebraniu.
Odpowiedziałem mu, że po przerwie zabiorę głos w sprawie współ
zawodnictwa socjalistycznego.
ZADANIA
1. Ułóżcie ogłoszenie o zebraniu organizacji partyjnej.
2. Ułóżcie pytania i odpowiedzi do tekstu.
3. Na podstawie tekstu opiszcie przebieg ostatniego zebrania
kursu.
Zagaił zebranie sekretarz naszej organizacji partyjnej.
Ci słuchacze byli chorzy.
Tacy słuchacze powinni więcej pracować.
Te momenty są bardzo ważne.
Przemawiali mol dwaj przyjaciele.
Wypowiem mój pogląd na tę sprawę.
5. Ułóżcie zdania, stosując w nich zaimki z zadania 4-go.
Ме с т о и м е н и е ( Z a i me k )
ten, ta, to; mój, moja, moje; taki, taka, takie
Li czba p o j e d y ń c z a
i II III
tea. ta, to , moja, moje taki, taka, takie
tego, tej, tego ego, mojej, mojego takiego, takiej, takiego
tema, tej, temu emu, mojej, mojemu takiemu, takiej, takiemu
tego(ttn),tt. to —jego( mój), moją, moje
mo takiego (taki), taką, takie
tym, tą, tem ino m, moją, mojem takim, taką, takiem
tym, tej, tem moim, notej, mojem takim, takiej, takiem
tenl tal tol mój! moja! mojel taki! takal takie!
Liczba mnoga
I II III
ci, te mol, moje tacy, takie
tych moich takich
tym takim
tych. te OMfch, moje takich, takie
tymi. teml mołml, mojemi
(W) tych moich Sk* Uk‘™1
dl tel tacyl takie!
118
В единственном числе местоимения мужского ■ среднего рад*
имеют в родительном падеже окончание Щ», а в датеw падеже
emu, в творительном и в предложном падеже мужскo i рад пряиии»гг
окончание im (после мягких и к, например:moim, takim), уш (после
дых—tym, naszym), средний род—em; (tem, mojem, na«ze»n)
Местоимения женского рода имеют: в родительном падеже ej, а ви
нительном падеже ą, (moją, naszą, taką; исключение составляет Ц), в «ве
рительном падеже ą.
Во множественном числе, при личных существительных мужского рода,
местоимения (forma męsko-osobowa) оканчиваются в именительном па
деже на I (после мягких) и у (после с — tacy). При других существительных
(forma rzeczowa) местоимения имеют в именительном падеже окончание а.
В творительном падеже, при личных существительных мужскоге рана,
местоимения имеют окончания łml (после мягких и после к) и jmi (ласае
твердых); остальные имеют окончание c e l.
Выпишите из текста все местоимения и определите их падежи.
Обратите внимание на форму: ci, te (имеяякльяый падеж м м м в »
ного числа от местоимений: ten, ta, to) и объясните их употребление.
Обратите внимание на формы именительного падежа тамаетвеаиге
числа местоимений: jaki, taki и определите, каким изменениям они под
вергаются.
Напишите во множественном числе следующие слова:
twój dowódca, twoja broń, twoje eiodło, ten towarzytz, ta kierowetaka,
to dziecko, taki pułk, taka fabryka, takie eatfanle, twój koń, jaki dawlfca.
ten słuchacz, ten pluton.
LEKCJA 48
Protokół
zebrania 1-ge kura s M a 17 ta r t t s t a ВИ r.
Prfewodnicsący: A n i s o w.
Sekretarz: M a r t y n o w .
Obecni: 1-szy kurs w liczbie 200tu osób, kfcigwuft kttsu
oraz kierownicy grup.
Por ządek dzienny:
К Zagajenie.
2. Referat sprawozdawczy szefu I-go kursu.
3. Wytyczne dalszej pracy.
4. Sprawy bieżące.
OMAWIANO UCHWALONO
I. Za g a j e n i e
O&wiadczenie sekretarza organizacji Przyjęto do wiadomości,
zawodowej o tem, źe dzisiejsze zeb
ranie jest poświęcone sprawozdaniu z
pracy 1-go kursu i omówieniu dalszej
jego pracy.
2. R e f e r a t s p r a w o z d a w
c z y k i e r o w n i k a 1-go к ur s u
Kierownik kursu stwierdził: praca Przyjęto do wiadomości.
kursu dała dobre wyniki. Zobowią Uchwalono zwrócić się o
zania słuchaczy były naogół przez konsultację dla towarzysza
nich wykonane. Kto nie wykonał Iwanowa w jego pracy.
swoich zobowiązań, będzie musiał
teraz usilnie pracować.
Towarzysz Iwanow objaśnia, jakie
przyczy ny spowodowały zaniedbanie
się jego w pracy. Choroba przesz
kadzała mu w systematycznem od
rabianiu zadań. Obecnie towarzysz
Iwanow zabrał się do pracy i ma
nadzieję, źe jej podoła.
3. W y t y c z n e d a l s z e j
pracy
Towarzysz Pawłów stwierdza, że Postanowiono regularnie
wszyscy towarzysze z dostateczną sprawdzać rezultaty współ
powagą odnosili się do współza zawodnictwa socjalistycz
wodnictwa socjalistycznego. Jego nego i notować jego wyniki.
zdaniem, należy z jeszcze więk
szym uporem walczyć o pierwszeń
stwo kursu w uczelni.
120
4. S p r a w у b i e ż ą c e Dla słabszych słuchaczy
Organizacja wzajemne] pomocy. zorganizować pomoc ze
strony silniejszych w nauce.
ZADANIA
1. Ułóżcie protokół ostatniego zebrania.
2. Uióżcie zdania, używając wyrazów: omawiano, uchwalono,
przyjęto do wiadomości.
3. Ułóżcie zdania, używając w nich zwrotów: przez nich,
przeszkadzała mu, nie pozwalała mu, jego zdaniem.
Ме с т о и м е н и е
Liczba pojedyńcza
Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki

M. on ona ono
D. Jego, niego, go Jej, niej jego, niego, go
C. jemu, niemu, mu jej, niej Jemu, niemu, mu
B. jego, niego, go ją, nią Je
N. nim nią nicm
M. w nim w niej w niem
Liczba mnoga
M. oni om
D. ieh, nich Ich, nich
C. im, nim im, nim
B. ich, je (nic) je. nie
N. nimi niemi
M. (o) nich (o) nich
Нужно отмстить, что в этом склонении родительный, дательный л ви

нительный падежи мужского и среднего род к имеют полные формы — Jego,
Jemu и краткие формы--g o , mu. Краткие формы употребляются вяестс
с глаголом. Полные формы употребляются: i) в начале предложения;
2) в случае, если подчеркивается местоимение; 3) с предлогами.
Кроме того я родительном и винительном падежах единственного и
множественного числа употребительны, кроме форм: Jego, Jej, )епм, łeb,
Im, также: niego, nlem, nią, nich, niemi.
121
В творительном я предложном падежах употребляются исключи'
шыю формы с ■ ■ начале: ittan, nim, пЦ, nich, niemi.
Поем ярамегое употребляются формы с о, например;
|<Ц a oln
•taję koto niegb
siedzg przy nieb
nyAlf o nich
Odmiana lalmlii kt o, co
M. kto co
D. kogo czego
C. komu czemu
B. kogo co
N. kim czem
M. (w) kim (w) czem
W. ktol ęol
Местоимения kto, со не склоняются по родам,а имеют только 2 формы:

личную — kto и предметную — со.
Местоимения kio, со имеют только единственное число.
Выпишите из текста все местоимения и определите их падеж.
Определите, какую разницу замечаете при употреблении формы:
lego — go, J m a - m * .
Вместо точек поставьте местоимение оп в соответствующих падежах.
W idię..
Dowódca rozmawiał z ...
... poszedł na spacer.
Dałem ... książkę.
Nie lubię ...
Перепишите упражнение 3, употребляя местоимение ona вместо on.
Предложения иэ упражнений 3 я 4 напишите во множественном число.
122
LEKCJA 49
Podróż do Warszawy
W końcu lata miałem pojechać do Warszawy. Przygotowy

wałem się od miesiąca. Nareszcie zawiadomiono mnie, że za trzy
dni wyjeżdżam. Zaczęły się ostatnie przygotowania, układanie
rzeczy, żegnanie się z towarzyszami.
Jedna duża i dwie małe walizki — oto mój bagaż.
Na dworzec przyjeżdżam dziesięć minut przed odejściem
pociągu. Pociąg już stoi. Szukam mojego wagonu. Aha, widzę jużl
Wagon międzynarodowy. Wsiadam. Wtem słyszę:
— Józekl Józek!
Oglądam się. To moi przyjaciele, dwaj słuchacze., z którymi
razem kończyliśmy szkołę. Przyszli się pożegnać ze mną. Jeszcze
raz obejrzałem się. Zdaleka zobaczyłem, że przyszło jeszcze pięciu
moich towarzyszy. Ci też przyszli pożegnać sie ze nną.
Ledwie zdążyliśmy uścisnąć sobie dłonie, gdy konduktor
zawołał:
— Proszę wsiadaćl
Pociąg ruszył. Jeszcze dość długo widziałem przez okno moicb
siedmiu przyjaciół.
Gdy postacie moich bliskich towarzyszy znikły mi z oczy —
wszedłem do przedziału.
W przedziale siedziało już trzech podróżnych. Walizki umieś
ciłem w siatce.
Nasz przedział jest bardzo wygodny. Jedziemy pociągiem
pospiesznym, bezpośredniego połączenia. Już się ściemnia.
W naszym przedziale zapalają światło elektryczne.
Wchodzi konduktor i przynosi nam pościel, złożoną z czte
rech poduszek, czterech kołder i ośmiu prześcieradeł.
Po chwili trzej moi towarzysze podróży już śpią. Jeden nawet
chrapie. Po jakichś dziesięciu minutach czuję, że zasypiam.
Nad ranem budzi nas konduktor.
— Proszę wstawać. Za osiem minut przyjeżdżamy do Nie-
goriełoje.
W ciągu pięciu ipinut jestem ubrany i przygotowuję moje
obie walizki do rewizji celnej. Prędko biegniemy do okien. Ostat*
nie jeszcze pożegnanie z ziemią sowiecką, ostatnie «dowidzenia»
rzucone naszej straży pogranicznej, i wjeżdżamy na terytorjum
Polski
123
Pociąg staje. Do wagonu wchodzą dwaj funkcjonariusze pol
skiej straży pogranicznej.
— Proszą o dokumenty!
Po chwili wchodzi dwócli urzędników celnych.
— Panowie przygotują się do rewizji bagażu!
Upływa dziesięć ininut, jeszcze dziesięć — i pociąg rusza.
Przejeżdżamy przez jednostajną równinę polską.
Krzywe, zapadłe w ziemię chaty, z których wiatr zrywa reszt
ki strzechy. Nędzne lepianki wśród drewnianych chat. Wąskie,
rozdarte miedzami szmaty ziemi.
I ludzie — wychudli i nędzni, w łapciach i bosi. Głodne dzieci
w brudnych koszulinach, żebrzące pod oknami przedziałów.
A na tle tej nędzy na każdej stacji masa wojskowych, żandar
mów, policji.
Oto moje pierwsze wrażenie z Polski faszystowskiej.
ZADANIA
1. Opiszcie podróż do Warszawy, używając formy osoby
trzeciej, według: Towarzysz Iwanow miał w końcu lata
pojechać do Warszawy...
2. Streśćcie lekcję 49 (Podróż do Warszawy).
Przygotowywałem się od miesiąca do podróży.
Wyjeżdżam za trzy dni.
Dziesięć minut przed odejściem pociągu.
Podchodzę do okna.
Proszę o dokumenty!
Przygotować się do rewizji.
Do wagonu wchodzi urzędnik.
Dwaj towarzysze przyszli na dworzec.
Zdaleka widzę pięciu moich towarzyszy.
Widziałem moich siedmiu przyjaciół.
4. Ułóżcie zdania, używając zwrotów: od miesiąca, od czasu,
od chwili, za trzy dni, za tydzień, za rok i t.d.; przed odej
ściem, przed przyjściem, przed chwilą: podchodzę do okna,
idę do klubu, idę do fabryki; przygotować się do rewizji,
do lekcji, do egzaminu; proszę o głos, o obiad; dwaj
towarzysze, pięciu słuchaczy, trzy walizki, pięć towarzyszek»
dwa przedziały, w dwóch przedziałach.
Имя ч и с л и т е л ь н о е ( L i c z e b n i k )
Dwaj słuchacz*, dwóch podróżnych (dwu podróżnych), dwie lampy, dwa
prnfcieradb. dwa wagony.
Слова: dwaj, dwóch, dwa, dwie — это имена числительные количе
ственные. Они отвечают на вопрос: сколько (Не)?
124
Склонение числительного
Rodzaj męsko-osobowy Rodzaj mcako-tzcczowy Rodzaj UŁŚA

M. dwa], dwu, dwóch dwa dwie
D. dwu, dwóch dwu, dwóeh dwu, tfwfeh
C. dwu, dwom dwu, dwom dwu,
B. dwu, dwóch dwa dwie
N. dwu, dwoma dwu, dwoma dwu,
M. dwu, dwóch dwu, dwóch dwu,
Из этой таблицы видно, что числительное два (dwa) шм
1) мужскую, обозначающую лица;
2) женскую.
По образцу dwa склоняется также trzy.
Rodzaj męsko-osobowy Ro dz aj ietjsko-rzeczowy

M. trzej, trzech trzy
D. trzech
C. trzem
B. trzech trzy
N. trzema
M. trzech
Так же склоняется czterech — cztery
' Числительное Jeden склоняется, как имя прилагательное.
Liczebnik Przymiotnik
jeden dobry
ednego dobrego
ednemu dobremu
eden, jednego dobry, dobrego
ednym dobrym
M. o jednym o dobrym
Числительное Jeden не имеет множественного числа. Однако ори упо

треблении его в значении неопределенного местоимения, оно употребляется
во множественном числе, например: jedni towarzysze poszli na zebranie —
inni do teatru.
Склонение имсн числительных: pięć, sześć, siedem

R odz aj męsko-osobowy Rodzaj źeńsko-rzeczowy
M. pięcia pięć
D. pięcia
C. pięcia
B. pięciu pięć
N. pięcia pifcioma
M. pięcia
Как видно из этой таблицы, эти числительные имеет 2 Ą
1) мужскую, обозначающую лица мужского рока;
2) женсИсуго, обозначающую названия лиц женского и средне1» рода
и пещей всех трех родов.
125
П р и м е ч а н и е : При числительном pięć и выше имя существи
тельное стоит в родительном падеже множ. числа, наиример; рк£
kołder, »to złotych.
Им я ч и с л и т е л ь н о е
jeden trzydzieści
dwa czterdzieści
tn y pięćdziesiąt
cztery sześć dzlesV
pi«e
sześć osiemdziesiąt
siedem dziewięćdziesiąt
oaiero sto
dzievrięć dwieście
dziesięć trzysta
jedenaście czterysta
dwanaście pięćset
trzynaście sześćset
czternaście siedemset
piętnaści* osiemset
szesnaście dziewięćset
siedemnaście tysiąc
osiemnaście dwa tysiące
dziewiętnaście trzy tysiące
dwadzieścia cztery tysiące
dwadzieścia jeden pieć tysięcy Itd.
dwadzieścia dwa milion
Itd.
По образцу PM просклоняйте: sietó, siedem, osiem, dziesięć.
Вместо точек вставьте числительные:
... towarzyszy poszło na zebranie.
... traktory wyjechały w pole.
Rozmawialiśmy o ... towarzyszkach.
W kołchoaie znajduje siq ... traktorów, ... kombajny,
... pługów, ... sieczkarnie, ... koni i ... krów.
Следующие числа напишите буквами:
Zaorano 568 ha.
Kupiłem 996 kg. tłu n ciu dla kooibifttta.
Wydano 2136 tonn zbota.
W szpitala jest 777 tfeek.
Ksiąlka ma 345 stronic.
LEKCJA 50
Warszawa, dnia 3-go września 1У37 r.
Kochana Kasiul
Przepraszam Cię bardzo, źe dotychczas nie pisałem. Piętnaście
dni już mija od chwili mojego przyjazdu do Warszawy. Starałem
się nie tracić czasu i wykorzystać go racjonalnie. Zwiedzałem za
kłady przemysłowe, muzea, teatry.
Muzea warszawskie zwiedza w ciągu dnia zaledwie około piąć-
dziesięciu-sześćdziesięciu osób. Raz tylko spotkałem na wysta
wie wycieczkę szkolną, w której brało udział około stu osób.
Pomyśl tylko, Kasiu, ilu to u nas wycieczkowiczów zwiedza
dziennie nasze muzeal Co mnie najbardziej uderzyło, to zwiedza
jąca muzeum publiczność. Nasze muzea zwiedza i uczy się w nich
robotnik, kołchoźnik, czerwonoarmista, pracująca i ucząca się mło
dzież. Muzea warszawskie zwiedzają próżnujący panicze i panienki
oraz garstka inteligencji.
Byłem kilka razy w teatrze. Zdziwiony byłem bardzo, gdy,
wchodząc na widownię, zobaczyłem mnóstwo pustych miejsc. Ceny
miejsc w teatrach, jak mi objaśniono, niedostępne są dla sze
rokich mas pracujących. Repertuary teatrów obliczone są na od
wrócenie uwagi mas od walki klasowej. Farsa, komedja, dramat
z życia salonów lub świata kryminalego, sztuka pełna sensacyj
—oto czem karmią publiczność teatry warszawskie.
Najsilniejsze wrażenie sprawiła na mnie przechadzka po uli
cach Warszawy. Rzuca się w oczy kontrast między przepychem
ulic głównych i nędzą dzielntc robotniczych i biedoty żydowskiej.
Wspani ałe wystawy sklepów śródmieścia przeładowane są towarami,
podczas gdy nietylko robotnik lub chłop, lecz nawet inteligent,
średni urzędnik nie są w stanie kupić najniezbędniejszych przed
miotów.
A na krańcach miasta wąskie uliczki, walące się domy i mnó
stwo bezrobotnych, wśród których widać dużo młodzieży.
Co u Was słychać? Jak Ci idzie praca? Czy Władek chodzi do
przedszktla?
Proszę Cię, napisz mi szczegółowo o wszystkiem, co Was do
tyczy.
Tęskno mi za Wami. Tęskno mi za Moskwą, za tętnem jej
twórczego i radosnego życia, za moją pracą i przyjaciółmi.
Całuję Ciebie i naszego malca.
Twój Józek
Mój adres: Warszawa, ulica Piękna 48.
127
U lekarza
Djalog
S i o s t r a : Kto jest zapisany do lekarza chorób wewnętrz

nych?
I w a n o w : Ja, siostro.
S i o s t r a : Wejdźcie do gabinetu, obywatelu. Wasza kolej.
D o k t ó r : Co wam dolega?
I w a n o w : Kaszlę często. Od czasu do czasu miewam podwyż
szoną temperaturę.
D o k t ó r : Rozbierzcie się, proszę. Zbadam was. Proszę po
kazać język. Język jest trochę obłożony. Czy miewacie bóle gło
wy?
I w a n o w : Tak jest. Głowa mię często boli.
D o k t ó r : Proszę oddychać. Oddychajcie głęboko. Proszę
wstrzymać oddechy. Wystarczy. Ubierzcie się, proszę.
I w a n o w : Co stwierdzacie, doktorze?
D o k t ó r : Nic poważnego...Szczyt prawego płuca jest zaję
ty. Musicie, oczywiście, uważać na siebie. Zapiszę wam lekarstwo.
Dam wam też wskazówki dla dalszego leczenia. Na wszelki wypa
dek musimy wam prześwietlić płuca. Udacie się teraz do gabinetu
rentgenologicznego, a za trzy dni zgłosicie się do mnie.
I w a n o w . Dziękuję. Dowidzenia.
ZADANIA
1. Opiszcie tekst listu.
2. Ułóżcie 8 pytań i 8 odpowiedzi na podstawie listu.
3. Napiszcie list do przyjaciela.
4. Dialog «U lekarza» zmieńcie na opowiadanie.
5. Zapamiętajcie nastepujące zwroty:
Piętnaście dni mija od chwili mojego przyjazdu.
Tęskno mi za wami.
Często mnie boli głowa.
W wycieczce brało udział około stu osób.
6. Ułóżcie zdania, używając zwrotów:
od chwili (naprzykład: nie byłem w teatrze od chwili mo
jego przyjazdu);
tęskno mi (naprzykład: tęskno mi za synem, za pracą).
128
pozdrowienia dla...
boli mnie...
piętnaście dni mija...
około pięćdziesiąci u osób, około stu osób.
Имена числительные количественные
Liczebniki ilościowe
Rodzaj męsko- Rodzaj żeńsko- Rodzaj męsko- Rodzaj żeńsko-
osobowy rzeczowy osobowy rzeczowy
M. jedenastu jedenaście dwudziestu dwadzieścia
D. jedenastu dwudziestu
C. jedenastu dwudziestu
B. jedenastu jedenaście dwudziestu dwadzieścia
N. jedenastu jedenastoma dwudziestu dwudziestoma
M. jedenastu dwudziestu
Odmiana liczebników trzydzieści i pięćdziesiąt

Rodzaj m~sko- Rodzaj żeńsko- Rodzaj-męsko- Rodzaj żeńekfr-
osobowy rzeczowy osobowy rzeczowy
M. trzydziestu trzydzieści pięćdziesięciu pięćdziesiąt
D. trzydziestu pięćdziesięciu
C. trzydziestu pięćdziesięciu
B. trzydziestu trzydzieści pięćdziesięciu pięćdziesiąt
N. trzydziestu trzydziestoma pięćdziesięciu pięćdziesięcioma
M. trzydziestu pięćdziesięciu
По указанным образцам склоняются числительные до 99.
Числительное сто (sto) имеет, так же как и предыдущие, две формы:
1) мужскую — на и— при личных существительных.
2) женскую — нао — для числительных женского рода и названий
предметов мужского и женского рода, например: stu robotników, stu ba
gażowych, sto koni, sto kobiet, sto wozów.
Склонение двузначного числительного

M. dziewięćdziesięciu pięciu pionierów, dziewięćdziesiąt pięć stołów, pio
nierek. okien
D. dziewięćdziesięciu pięciu pionierów, stołów, pionierek, okien
C. dziewięć dziesięciu plęela pionierom, stołom, pionierkom, oknom
B. dzlewlęćdzleslęcla pięciu pionierów, dziewięćdziesiąt pięć stołów, pio
nierek. okien
N. dziewięćdziesięciu pięciu pionierami, stołami, pionierkami, oknami
M. o dzlewlęćdzleslęcia pięcia pionierach, stołach, pionierkach, оклтск
1»
В чис.ш тельном ДВЛТИ lu w ic a n cj «.n-uu»,..».*» w«„ .„w... tu w ic a tie -
dwustu).
В числительном триста (trzysta) склоняется вторля только члсть (trzy
•ta — trzystu).
В числительном четыреста (czterysta) склоняется также только вторая
часть (czterysta — czterystu).
Склонение числительного pi ęć s e t :
М. pięciuset robotników, pląćut traktorów, kobiet, dzieci
D. pięciuset robotników, traktorów, kobiet, dzieci
C. pięciuset robotnikom, traktorom. kobietom, dzieciom
B. ptecimet robotników, pięćset traktorów, |#obiet, dzieci
N1 pięciuset robotnikami, traktorami, kobietami, dziećmi
M. o pięciuset robotnikach, traktorach, kobietach, dzieciach
По образцу числительного 500 склоняются: 600, 700, 800, 900 и
kilkaset.
Числительные: tysiąc, miljon, miljard, biljon склоняются, как суще
ствительные мужского рода.
Имена числительные соби рат ель ны е склоня ются

по с л е д у ю щ е м у о б р а з ц у :
М. dwoje czworo
D. dwojga czworga
С. dwojgu czworgu
B. jak 1-szy
N. dwojgiem czworgiem
M. dwojgu czworgu
Просклоняйте числительные: 84 и 35.
Просклоняйте числительные: sto, dwieście, czterysta, tysiąc.
Просклоняйте следующие выражения: pięć książek, czternastu słu-
clnczy.
LEKCJA 51
Nasza kole] podziemna

Próbny kurs
Piętnastego października 1934 roku odbył sią próbny kurs na

odcinku doświadczalnym kolei podziemnej. Linja Sokolniki —
Plac Komsomolski jest pierwszą, po której przeszedł pierwszy
MO
pociąg kolei podziemnej. Zawiadowcy stacyj, dyżurni i inni pracowni
cy są na posterunkach. Włączono prąd. O godzinie ósmej minut
dwadzieścia na stacji «Komsomolska» zapalają zielone świat
ła semaforów.Przeciągły gwizd syreny daje znać o zbliżaniu sią
pierwszego pociągu.
Pod kierownictwem inżyniera fabryki «Dynamo» nadjeżdżają
wagony: pierwszy i tysiąc pierwszy.
O godzinie wpół do dziewiątej wagony przybywają na stacją.
Pociąg zabiera towarzyszy, oczekujących na stacji. Krotki sygnał—i
pociąg rusza. Pociąg idzie wciąż szybciej i szybciej. Błyskają
światła. Pociąg przechodzi stacją «Krasnosielskaja» i po dwóch
minutach zbliża sią do końcowego przystanku stacji «Sokolniki».
Na wszystkich przystankach stoją robotnicy. Witają oni
budowniczych kolei podziemnej. Pociąg kilkakrotnie powtarza
swój kurs. Przyjeżdża drugi, trzeci i piąty raz.
Pierwszy kurs kolei podziemnej wykazał, że jakość wagonów
oraz wszelkich urządzeń, przygotowanych na naszych-fabrykach,
rąkami naszych robotników jest bez zarzutu. W rezultacie pierw
szego kursu przekonaliśmy sią o sprawnej pracy całego mechanizmu
i o wzorowej pracy personelu technicznego. Tym pierwszym
kursem budowniczy kolei podziemnej osiągnąli zwycięstwo.
Jest to zwyciąstwo proletarjatu moskiewskiego, osiągnięte pod
kierownictwem Centralnego i Moskiewskiego Komitetów partji,
pod osobistem kierownictwem ukochanego naszego wodza towarzysza
Stalina i towarzysza Kaganowicza.
ZADANIA
1. Napiszcie 10 pytań i 10 odpowiedzi do tekstu.
2. Opiszcie swoją pierwszą jazdę koleją podziemną.
Име н а ч и с л и т е л ь н ы е п о р я д к о в ые (Li czebniki
por z ą d k o we )
Числительные порядковые как: pierwszy, drugi, trzeci, czwarty, piąty,
szósty, siódmy, ósmy, piętnasty, tysiąc dziewięćset trzydziesty czwarty,
dziewiąty, dziesiąty и т. д. склоняются по образцу имен прилагательных.
Liczba pojedyńcza
Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki
M. pierwszy pierwsza pierwsze
D. pierwszego pierwszej pierwszego
C. pierwszemu pierwszej pierwszemu
B. pierwszy. pierwszą pierwsze
pierwszego
N. pierwszym pierwszą pierwszem
M. o pierwszym o pierwszej o pierwszem
131
Liczba mnoga
Rodzaj męski Rodzaj żeński, nijaki i męski
(Forma męsko-osobowa) (Nazwy zwierząt i przedmiotów)
M. pierwsi pierwsze
D. pierwszych pierwszych
C. pierwszym pierwszym
B. pierwszych pierwsze
N. pierwszymi pierwszemi
M. o pierwszych o pierwszych
Запомните, что в числительных порядковых многозначных склоняются
только два последних знака, т. е. единицы и десятки, например:
sto trzydziesta piąta stronica
tysiąc dziewięćset trzydziesty piąty rok
w roku tysiąc dziewięćset trzydziestym piątym zbudowano kolej pod
ziemną
Напишите словами числа в следующих предложениях:
Wojna światowa rozpoczęła się 1 sierpnia 1914 roku.
Brałem udział w rewolucji 1917 roku.
Lenin umarł 21 stycznia 1924 roku.
Napiszcie datę swego urodzenia.
Kiedy wstąpiliście do partji?
Kiedy wstąpiliście na uniwersytet, do szkoły, na kursa?
132
ПОСТАТЕЙНЫЙ СЛОВАРЬ
LEKCJA 1 gdzie где kałamarz чернильмица
stoi стоит roślina растеши
со что obok около okno окно
со to что это mówi говорит pióro ручка (с пером)
stół стол robi делает obsadka ручка
ława скамья słucha слушает stalówka перо
gumka резинка odpowiada отвечает akademja академия
ołówek карандаш pisze пишет rolnicza сельско-хо-
lusterko зеркальце grupa группа зяйственнаи
rewolwer револьвер dowidzenia до сви
gazeta газета дания
со to za...? что это LEKCJA 6
за...?
polska польская LEKCJA 4 prędko быстро, скоро
kolorowy цветной koniec конек
Jeszcze еще powtóivymy мы пов
jest есть торим
LEKCJA 2 lekcja урок liczenie счет
jaka какая pięć пять
ten этот pyta спрашивает sześć шесть
kto кто па на siedem семь
kto to кто это siedzi сидит osiem восемь
oto пот nauczyciel учитель dziewięć девять
zeszyt тетрадь kierownik руководи dziesięć десять
czarny черный тель piąty пятый
czerwony красный liczy считает szósty шестой
teczka портфель jeden один siódmy седьмой
duży большой dwa два ósmy восьмой
-mały маленький trzy три dziewiąty девятый
czy to...? пто...? cztery четыре dziesiąty десятый
towarzy«7. товарищ pierwszy первый dziękuję спасибо
towarzyszka товарищ drugi второй kwadrans четверть
(ж.р.) trzeci третий часа
student студент czwarty четвертый obiad обед
leży лежит jadalnia столовая
tak д,| piętro этаж
dobrze хорошо LEKCJA 5 na piętrze на этаже
dztt сегодня
dzieńdobry здрав sala wykładowa ауди
LEKCJA 3 ствуйте тория
terai теперь
niebieski голубой klasa класс
kreda мел pokój комната LEKCJA 7
biały белый ściereczka тряпочка
papier бумап wcześnie рано 1 » лес
tablica классная доска późno поздно drętwo дерево
nie нет ściana стена prowadzi аеяп
133
na pniwo вправо. на łowi ловит godzina час
право koszyk корлина wisi висит
na lewo плево, на лево leszcz лещ ścienny стенной
dom эоч szczupak щука -zegarek часики
stary старый kieszonkowy карман
koto около, у LEKCJA 10 ный
budynek здание wskazówka стрелка
nowy новый rośnie растет wskazuje показынает
l a ta 'летает głęboki глубокий minuta минута
samolot самолет płytki мелкий, неглу maleńka маленькая
huk грохот бокий sekunda секунда
motor мотор wschód восток która которая
fabryka фабрика, за zachód запад obecny присутствую
вод równina равнина щий
warkot шум zachodni эападиый przerwa перерыв
wschodni восточный wpół do dziesiątej по
LEKCJA Я ловина десятого
płynie плывет
dąb дуб trzy kwadranse na
podwórko двор dziesiątą три чет
prowadzi ведет topola тополь
brzoza береза верти десятого
do к dziesięć po jedenastej
pogoda погода młody молодой
góra гора десять минут две
ładny красивый зд. надцатого
хороший szczyt верхушка, вер
brzydki некрасивый шина
зд. плохой wysoki высокий
niski низкий LEKCJA 13
deszcz дождь
deszcz pada дождь zdaleka издалека
słyszę слышу dzień день
идет budzi się просыпается
nad над dzwonek звонок
początek начало codzień ежедневно
niebo небо wstaje встает
chmura туча ubiera się одевается
deszczowy дождливый LEKCJA II
myje się моется
maszyna машина usiąść сесть, садиться czesze się причесы
traktor трактор wziąć взять вается
рл у при, у otworzyć открыть czyści чистит
turkot стук, шум czytamy читаем łóżko кровать
hen вот, там ubranie одежда
wysoko высоко opowiadanie рассказ
czytać читать buty сапоги
ćwiczenie упражнение szczotka щетка
LEKCJA 9 tekst текст spieszy торопится
tyto рожь dobrze хорошо gimnastyka физкуль
2 bole хлеб, зерно
ile плохо тура, гимнастнка
rzeka река kończymy кончаем Je кушает, ест
brzeg берег zamknąć закрыть je śniadanie завтра
lewy левый mój мой кает
prawy правый wasz ваш wykład лекция
suchy сухой błąd ошибка pracuje работает
wilgotny влажный, idźcie идите laboratorjum лабора
сырой zdanie предложение, тория
laba лягушка фраза potem потом
ropucha жаба zetrzeć стереть obiad обед
ryba рыба Je obiad обедает
olcha ольха LEKCJA 12 odpoczywa отдыхает
olszynka ольха (мо Język язык
лодая) zegar часы odpowiada отвечает
i N
pytanie вопрос
134
kolacja ужин LEKCJA 16 tport спорт
je kolację ужинает strzelnica гир
6pi слит piętro этаж boisko спортивная
Dom Akademika Дсш< площадка
студента (общежи ulica улица
LEKCJA 14 тие студентов) wybrukowany моще
pokój комната ный
zrana утром sufit лотолок obsadzony засажен
rozmowa разговор podłoga пол ный
między между z drzewa из дерева, де uczynić сделать
sypialnia спальня ревянный zamożny зажиточный
kąpię się купаюсь krzesło стул
też тоже chleb хлеб LEKCJA 18
gimnastykujesz się де woda вода
лаешь гимнастику zimna холодная ukończyły tlę «кон
kąpiel купание sól соль чились
epieszę спешу talerz тарелка kopanie копка
wstępuję захожу, łyżka ложка zwózka свозка
забегаю nóż нож kartofle картофель
widelec вилка rolny сельско-хозяй-
czytelnia читальня jedzą кушают, едят ст венный
biorę я беру barszrt борщ Inne другие
otrzymujecie полу zupa kartoflana кар prace rolne сельско
чаете тофельный суп хозяйственные ра
danie блюдо боты
Jarzyna овощи orka пахание, пахота
LEKCJA 15 kompot компот Jesienna осенняя
młócka молотьба
nazywa się его зовут obróbka lnu обработ
gazeta ścienna стенная LEKCJA 17 ка льна
газета letni obóz летний ла* orzą они пашут
Ktirs курс герь ziemia земля
umieszczają помеша niedaleko недалеко ozimina озимь
ют szosa шоссе wobec в отношении
artykuł статья posiada владеет, име państwo государство
nauka наука, учение, ет normy нормы
учеба elektryczność электри nadwyżka излишек
praca społeczna об чество hasło лозунг
щественная работа samochód автомобиль remont ремонт
korzysta z пользуется naprawa ремонт, ис
współzawodnictwo со żniwiarka жнейка правление, починка
ревнование młockarnia молотилка maszyna rolnicta сель-
współzawodnictwo sieczkarnia соломоре ско-хозяйствеиная
socjalistyczne соцсо- зка машина
ревновамне szybko быстро dzieci д£ги
wzywa призывает kultura культура żłobek dziecięcy дет
obowiązuje się обязу wiedza знание ские ясли
ется dobrobyt благосостоя zbierają się собирают
domowe zadanie до ние ся
машнее задание kółko agrotechniczne klub клуб
агротехнический wieczór вечер
celująco отлично кружок zebranie собрание
praca oświatowa про kącik czerwony крас odczyt доклад, яекпня
светительная работа ный уголок zabawa игра
umowa договор rad jo радио koncert концерт
zawarta заключена zajmują się занижают koto dramatyczne дра
laborant лаборант ся матический кружок
135
lido muzyczne музы kraj страна wykład лекция
кальный кружок powinien должен profesor профессор
śptew chóralny хоро być быть miejsce место
вое пение kulturalny культур oprócz tego кроме
ный того
LEKCJA 19 wykształcony образо nauka polityczna по
ванный литучеба
tycie жизнь praktyka практика odpoczynek отдых
raca работа zbierają się собира
chłop крестьянин
Polaka Польша С ardzo очень ются
znowu снова
wiosna весна ciekawa интересная
na dworze во дпоре pożyteczna полезная często часто
pognaliśmy мы позна narciarska лыжная
wygląda смотрит, вы narty лыжи
глядывает, выгля комились kilometr километр
дит życie жизнь cały весь
słońce солнце prowadziliśmy мы ве zmęczeni усталые
świeci светит ли
śnieg снег oświatowy просвети LEKCJA 21
Już уже тельный
widać видно zwiedzaliśmy мы посе miesiąc месяц
wąskie узкие щали styczeń январь
zagon гряда znajdujący się находя luty февраль
rola пашня щийся marzec март
dzielą деляг, разделя blisko близко kwiecień апрель
ют nasza наша maj май
stodoła гумно miejscowość местность czerwiec шопь
pług плуг wycieczka экскурсия lipiec июль
szmat клочок, полоса często часто sierpień апгуст
ziarno зерно fabryczny заводской, wrzesień сентябрь
mórg морг фабричный październik октябрь
koń лошадь listopad ноябрь
płać плати odwoziły отвозили
Jeździliśmy мы езди grudzień декабрь
skąd откуда następuje наступает
pasza корм ли
sąsiad сосед kalendarzowy кален
wschód восток дарный
siej сей zachód запад dzień день
podwórze двор północ север zrównanie спагшснпс
zbieraj собирай południe юг noc ночь
dawno давно gdy когда niezawsze не всегда
mąka мука niedaleko недалеко jednak однако, псо-
izba изба chodziliśmy мы ходили такн, все же
niema нет pieszo пешком przyroda природа
ziemniaki картофель wieczorami по вече następuje наступает
wiol по! (понукание рам wraz вместе
лошади) kierownik руководи nastanie наступление,
тель приход
LEKCJA 20 polityczny политиче czujemy чупстпуеч
ский powietrze воздух
rok год prowadził вел, прово coraz псе
akademicki академи дил cieplej теплее
ческий, учетный polityka bieżąca теку coraz cieplej псе теп
lato лето щая политика лее
Jesień осень trymestr триместр nadchodzi наступает,
zima лим.ч miasto город приходит
dużo много semlnarjum семинар zaczyna się начинается
136
połowa половина miejsce место
panuje господствует autobus аитибус podawczyni падав.»;*,-
upał жара prędzej быстрее щица
coprawda правду lepiej лучше Jarzyna оимцдо
гоноря dziś сегодня uwtaem д-i
ciepłe теплые pili пили
uniwersytet универси kawa кофе
wieczór вечер тет herbata чай
chłodny холодный jedliśmy мы епи
często часто mieszkasz живешь (в szklanka стакан
opadają падают киартире, комнате, ciastko нирожное
deszcz доишь umówiłem tlę и дого
городе, стране) ворился
wielki великий, боль sam сам, один grać w szachy играть
шой nazywa się его имя, в шахмагы
śnieg спег его звать dla для
mróz мороз nazwisko фамилия partja партия
krótkie короткие bardzo очень towarzystwo общество
ślizgawica каток dobry хороший
sport zimowy зимний znam знаю
спорт od dawna давно LEKCJA 21
łyżwy коньки ile ma lat сколько
narciarstwo лыжный ему лет huta szklana стеколь
спорт jako как, в качестве ный завод
młody молодой zorganizowaliśmy мы
łyżwiarstwo конько chłopak мальчишка организовали
бежный спорт brał udział принимал pogodny погожий, за.
szkoła школа участие хороший
ślizgamy się катаемся wojna война pali жжет, греет
па коньках imperjalistyczna импе pachnie пахнет
jeździmy na nartach риалистическая trawa трава
катаемся на лыжах front фронт świeża свежая
walczył боролся, сра ziemia земля
жался czekamy мы ждем,
LEKCJA 22 wojna domowa гра ожидаем
жданская война przepustka пропуск
nadjeżdża подъезжает wejście вход
powrót возвращение wsiadaj садись gorący жаркий, горя
dialog диалог чий
jak się masz? как по oddech дыхание
живаешь? как твое LEKCJA 23 piec hutniczy плавиль
здоровье? ная печь
dawno дапно dobrywieczór добрый przypomina напоми
nie widzieli się не ви вечер нает
дались krzesło стул piec marten owski мар
dziękuję спасибо wolne свободное теновская печь,
dokąd куда wiesz знаешь мартен
przystanek остановка głodny голодный panuje господствует
przystanek tramwajo kura курица gorąco жара, жарко
wy трамвайная sałata салат rozpalony раскален
остановка bufet буфет ный
tramwaj трамвай kiełbasa колбаса otwór отверстие
letnisko дача opowiedz расскажи topi sie плавктсн
tam там szturm owo ударно temperatura темпера
pokój комнага brygada бригада тура
muszę я дотжеп stara się он старается czerwona красная
jeździć егмить podciągnąć подтянуть masa масса
mieszkają жикут zdaje 9ię кажется szkło стекло
jak długo как долго smaczna вкусная płynie плывет, течет
132
кам ! канал wiedza знание dom дом
cały целый, весь oddać отдать akademik зд. студент
•ystem система siła сила wyższa высшая
maszyna машина republika республика szkoła rolnicza сель-
pomoc помощь praktyka практика ско-хозяйственная
ręka рука letnia летняя школа
ludzka человеческая egzaminy зачеты, эк duży большой
wyrzucają выбрасы замены piękny красивый
вают skończyły się окончи gmach здание
szeroki широкий лись, закончились parter первый этаж
równy равный szkuta шкуна znajduje się находится
раа ремень, полос», żaglowa парусная również тоже
пояс morze море zakład fryzjerski па
e y b a do okien окон płynie плывет рикмахерская
ное стекло dobne хорошо zakład krawiecki порт
najnowsza новейшая pięknie красиво новская мастерская
według по образцу fala волна magazyn магазин
ostatni последний każdy каждый spożywczy продукто
zasada принцип warta стража, караул вый
technika техника słoneczny солнечный wszystkie все
przezroczysta прозрач cisza тишина piętro этаж
ная spokój покой znajdują się находятся
wstęga лента nikogo никого mieszkanie квартира
przechodzi проходят nie widać не видно mieszkam жипу
walec вал. валик pokład палуба Jasny светлый
podnosi się подни leżą лежат' słoneczny солнечный
мается resztki остатки pokój комната
pionowo перпендику Jedzenie еда okno окно
лярно, отвесно chwytają ловят wychodzą выходят
pl«tro этаж mewa чайка skwer сквер
ludzki человеческий polują охотятся zajmują занимают
«koła шкояа рокалп питание Ja я
budynek здание czujemy się мы чув żona жена
wszędzie везде ствуем себя oprócz кроме
Żłobek ясли okręt корабль łóżko кровать
podniesienie подъем mamy мы имеем szafa шкаф
warunek условие łaźnie бани kanapa диван
byt быт drukarnia типография biurko письменный
robotnik рабочий wypływamy выплы- стол
półka полка
LEKCJA 20 pełne morze открытое półka do książek книж
море ная полка
k m курс mijamy проезжаем radjo радио
osoba личность мимо, минуем doniczki горшки для -
zjechali się съеха brzeg берег цветов
лись obcy чужой kwiaty цветы
ludzie люди okręt linjowy линей portret портрет
wszystkie все ный корабль korytarz коридор
zakątek закоулок, уго łazienka ванная
лок stale постоянно
Związek Radziecki LEKCJA 26 córeczka дочка
Советский Союз kombinat dziecięcy
stanowią составляют nasze наше деткомбинат
wielka большая Zycie жизнь urządzony устроенный
rodzina семья codzienny повседнев higjcna гигиена
zdobyć получить; за ный pedagogika педаго
воевать mieszkam живу гика
138
sypialnia спальня wyrwano вырвамо pod под
otwarte открытые szereg ряд kanapa диааи
lufcik форточка oczekiwać ожидать wyciągnąć вытащить
temperatura темпера nowy новый schylił tlę наложил
тура areszt арест ся, нагнулея
równomierna равно rzecz prosta ясное дело właśnie как раз
мерная szczególnie особенно pchnął толкиул
odpowiada отвечает dotkliwy чувствитель pies собака, пес
wymaganie требова ный carski царский
ние dusza душа głęboko глубоко
lekarz врач organizator организа wybiegł он выбежал
łóżeczko кроватка тор pogonił погнал,
kołdra одеяло wymykał się усколь гнался
Jednakowy одинако зал gonitwa гонки, погоня
вый gwizdek свисток
kolor цвет zyskał приобрел aołowy передовой
oddzielna отдельная sława слава działacz деятель
sala зал nieuchwytny неулови śmiało смело
gra игра мый łapa лапа
zabawa игра wpadł попал siepaa палач
wystawiony выста policja полиция podnieśmy поднимем
вленный wskutek вследствие burza гроза, буря
czuje się чувствуется własnej собственной wrogi вражеский, ара-
troskliwa заботливая nieostrożność неосто ждеиный
opieka забота, уход рожность żywioł стихия
miłość любовь sklep лавка, магазин wyje воет
studentka студентка kupował покупал choć хотя
spokojny спокойный marki pocztowe почто gnębią угнетают
wychowanie воспита вые марки siła сила
zapomniał забыл ponura угрюмая, мрач
ние lada стойка, прила
вок ная
jutro завтра
LEKCJA 27 р аака пакет n iayje ничье
zawierała содержала ludzkość человечество
pod под rękopis рукопись hasło лозунг
sztandar знамя ona она święte святое
rewolucja революция numer номер pieśń песня
powstała организо korekta корректура zmartwychwstanie вос
валась, возникла wrócił вернулся кресение
zjednoczenie объеди spokojnie спокойно tryumf триумф, тор
нение poszedł пошел жество
masa масса spotkać встретить sprawiedliwość спра
walka борьба, бой cukiernia кондитер ведливость
carat царизм, самодер ская zona заря
жавие ałonek член zbratanie братство
przeciw против organizacja организа naprzód вперед
ucisk гнет ция walka борьба, бой
klasa robotnicza рабо skiepikan лавочник krwawa кровавая
чий класс zawiadomił сообщил marsz марш
zorganizowana оргаии- zawartość сомркание roboczy рабочий
эовлна policjant полицейский ginie гибнет
chwila момент zrozumiał понял głód голол
zgłosiłem się я обра grozi гроаит zbrodnia преступление
тился, я явился udał притворился rozkosz роскошь
usługa услуга chciał хотел tonąć тонуть
brakowało отсутство schwycić поймать jak как
вало, недоставало nucił бросил błoto болото
1ЭВ
hańba позор z powodu по поводу pałac kultury дворец
zamłodu в молодости cisza тишина культуры
lęka się боитсн wprowadzenie введе byli бывшие
stanąć становиться ние parobek батрак
szafot эшафот grubowa гробовая pastuszek пастушок
ślad след podsądny подсудимый jednocześnie одновре
slcona умрет katorga каторга менно
sprawa дело zamknięty закрытый bez przerwy непре
oddaje отдает bez без рывно,
dar подарок udział участие budulec строительный
imiona имена publiczność публику материал
cześć (рад. czci) честь, dopuszczono допуще-^ pociąg поезд
почет но, были допущены zwożono привозили
przekaże передаст tylko только cement цемент
obrońca защитник, cegła кирпич
адвокат żelazo железо
LEKCJA 24 skazańcy осужденные, jednocześnie одновре
приговоренные менно
sąd суд spokojnie спокойно kopano копали, рыли
nad над odrazu сразу rów рои, канава
odczytanie >rreime postanowili решили fundament фундамент
wyrok приговор wyzyskać использо technik техник
północ полночь вать monter монтер
obawa боязнь, страх zwrócili się обрати inżynier инженер
zostań lany остансмсн лись komsomolec комсомо
oddzieleni разъедине list письмо лец
ны otwarty открытый kopacz землекоп
omówiliśmy się дого brat брат murarz каменщик
ворились wolność свобода betoniarz бетонщик
powrót возвращение iałują жалеют cieśla плотник
pawilon павильон, słowo слово szklarz стекольщик
беседка niech 2vje да здрав uruchomiono привели
głośno громко ствует в движение, пустили
krzyknie крикнет ogłoszony объявлен zadźwięczały зазву
został skazany был ный чали
осужден młot молот
ogromne громадное LEKCJA 29 mechaniczny механи
napięcie напряжение ческий
przylgnęliśmy приль Stnlingrodzka Сталин tryb шестерня
нули градская zahuczały загремели
krata решетка pustkowie пустое, глу konwejer кониеер
cela тюремная камера хое место; пустырь dzwonek звонок
cisza тишина wznoszą si? возвы wkrótce вскоре
wpadały влетали, до шаются rozlegnie się раздастся
носились mury стены syrena сирена
wiadomość известие oddział fabryciny цех zdejmują снимают
śmierć смерть заводской, фабрич zmontowany смонти
nastąpiła наступила, ный; отделение рован
настала wioska деревушка terytorjum территория
przerwa перерыв zamiast вместо widnieje виднеется
myśleliśmy мы ду niski низкий kuźnia кузнипа
мали krzywy кривой odlewnia лнтеГшан
skończy sł« окончится chałupa хата narzędziarnia инстру
wkrótce вскоре wznoszą się возвыша ментальный цех
nadzieja надежда ются oddział fabryczny
zawiodła подвела, об osada robotnicza рабо фабричный цех
манула чий поселок stacja elektryczna
140
алектростанция, kryształ кристалл otwarty олпцмлый
электроцентраль gips гипс kuferek сундучок
obszerny обширный chondrylla хондрилла czerstwy черспий
roślina растение wianek венок за. киль-
korzonki корешки цо, круг
LEKCJA 30 uczony ученый kawałek кусочек
zauważyli заметили słonina сало, соломина
badacze исследователи nabrzmienie набуха» śmierdzieć вонять
twierdzą утверждают ние, опухоль, на machorka махорка
wcale совсем, вовсе рост bacznotć смирно
kraj страна zawierają содержат ryknąć заорать
jeszcze еще kauczuk каучук kundel дворовая со
zbadany исследован zagranica заграница бака, дворняжка
ный wieść известие winny виновный
koło podbiegunowe по odkrycie открытие gasić тушить
лярный круг rozejść się разойтись niedopałek окурок
pośród среди kauczukodajny каучу śmierdziel вонючка,
tundra тундра коносный неряха
góra гора świat мир opustoszały ооустев-
najcenniejszy самый step степь ший
ценный laboratorjum лабора natychmiast сейчас
surowiec сырье тория же, тотчас же
nefelin нефелин retorta реторта byk бык
apatyt апатит probówka пробирка zakazany запрещен
tonna тонна papier бумага ный 90. проклятый
nawóz sztuczny искус karton картон żołnierz солдат
ственное удобрение trzcina тростник capstrzyk вечерняя
pustynia пустыня cienkie тонкое заря (воен., сиг
dziwny удивительный sukno сукно нал)
pagórek возвышен zwyczajna обычная, pobudka сигнал, заря
ность обыкновенная (сигнал)
okazało się оказалось gruba толстая zasłać постелить
mieszanina смесь wełna шерсть ślad след
piasek песок cukier сахар nieporządek беспоря
siarka сера odpadek отход, отброс док
kupujemy покупаем cukrownia сахарный ofiar? жертва, .шля
Włochy Италия завод па"
potrzebna нужна nieszczęsny несчаст
wyrób выделка LEKCJA 31 ный
papier бумага zeskoczyć соскочить
guma резина rekrut призывник, но- cywil штатский, (иро
opryskuje się опрыски воСраиеП нически „вп ак ")
вается spokojnie спокойно, pachnie махнет
winogrona виноград тихо Ьагап Саран
bawełna хлопок drużyna армейское świeczkn свечка
uratować спасти отделение ślepie глаза (бранное
żeby чтобы ostrzyżony острижен слово)
szkodnik вредитель ный pamiętać помнить
ile dusza zapragnie poprzebierane пере porządek порядок
сколько угодно одетые zamiatanie nongrra-
ska'a скала łazić брозить, шатать нне
najczystsza самая чи ся без дела sprzątać убирать
стая mucha муха drużynowy отдален нмИ
sól соль miód мед ndzywaćsi; отзываться
kamienna каменная niektóry некоторый kapral капрал
przezroczysty прозрач niektórzy некоторые tknąć ткнуть
ный stołek стул, табуретка pierś грудь
141
kolejno поочередно pracujący трудящийся obywatel гражданин
wywoływać вызывать nabywca покупатель znajduje się нахЬдит-
ściągać стягивать zbyt слишком ся
zauważyć заметить zamiast вместо niewielki небольшой
kapitan капитан kupować покупать ginach здание
pęsłuchać послушать każdy каждый strona сторона
chwila мгновение, мо przedmiot предмет minąć пройти, мино
мент inny другой, иной вать
porządek порядок wszystko все piękny прекрасный
przywołać призвАтъ ubranie одежда, ко ад. красивый
wreszcie наконец стюм jezdnia мостовая
prawolić разрешить bielizna белье urząd pocztowy поч
stołek табуретка pończochy чулки тамт
twardy твердый skarpetki носки następnie затем
miększy мягче, более perfumerja парфюме zobaczyć увидеть
мягкий рия plac площадь
siano сено mebel мебель pomnik памятник
sprzedawca продавец, przed перед
koszula сорочка, ру mieścić się помещать
баха ся, находиться
LEKCJA 32 numer номер w głębi в глубине
pokazać показать ogród сад
czerwonoarmista крас kosztuje стоит również также
ноармеец łaskawy благосклон wskazać указать
szwadron эскадрон ный, любезный Teatr Wielki Боль
kącik уголок bądźcie łaskawi будь шой театр
leninowski ленинский те добры zupełnie совсем
urządzać устраивать dział отдел, отделе kierunek направле
zebranie собрание ние ние
pismo журнал chustka do nosa носо dojść дойти
grać играть вой платок skręcić повернуть,
warcaby шашки naprzeciwko напротив свернуть
szachy шахматы przejść пройти
domino домино podwórze двор wprost прямо
wieczorami по вече metalowy металличе przecznica попереч
рам ский ная улица
często часто sprężynowy пружин w ten sposób та
tańczyć танцовать ный ким образом
śpiewać петь materac матрац, тю dojść дойти
polityka политика фяк dojdziecie дойдете
bieląca текущая obejrzeć осмотреть kolumna колонна
okryty покрытый skład склад gdzieś где-то
sukno сукно rodzaj род, вид blisko близко
drut проволока jaka jest cena какая hotel гостиница
gniazdo гнездо цена, сколько стоит właśnie именно
słuchawka наушники biorę я беру 9 naprzeciwko напро
szabla сабля mieszkanie квартира тив
ciekawy интересный zostawcie оставьте do wylotu к выходу,
artykuł статья kasa касса при выходе
dowódca командир adres адрес
natychmiast сейчас
же, тотчас же, ско
LEKCJA 33 LEKCJA 34 ро
niema za со не за что.
magazyn uniwersalny ulica улица не стоит (ответ на
универмаг pnepraszam изви выражение благо
wygoda удобство няюсь, простите дарности)
142
LEKCJA 35 duma гордость szemrać роптать
radość радость spóźniony опоздавший
gimnastyczny гимна pokolenie поколение зд. поздний
стический ojczyzna отечество, ро samochód pancerny
plitro этаж дина броневик
na drugiem piętrze на mistrzostwo мастер zakaz запрет
втором этаже ство widnieć виднеться
powierzchnia поверх sztandar знамя зд.
ность zwycięstwo победа
kwadratowy квадрат флаг
ный wewnątrz внутри
wysokość высота LEKCJA 36 nastrój настроение
wynosić выносить; co- bojowy боемой
- ставлять; равнять dworzec вокзал wyglądać выгляды-
ся na dworcu на вок вать
pomalowany выкра зале otwór отверстие
шенный w tym czasie в то najmniejszy малей
przyrząd прибор время ший, самый малень
gimnastyka szwedzka pomocnik помощник кий
шведская гимнасти otrzymać получить przeszkoda препят
ка rozkaz приказ ствие
kozioł козлы strzeżenie охранение ze strony со стороны
drabinka лесенка rejonowy районный Rząd Tymczasowy
rek турник wykonać выполнить Временное прави
sztanga брусок dany данный тельство
trapez трапеция wystąpić выступить
koń конь nie byliśmy w stanie
drąg шест мы не были в со
стоянии LEKCJA 37
linka канат
piłka мяч tłum толпа rozlegać się раздавать
gimnastykować się де odepchnąć оттолкнуть ся
лать гимнастику marynarze матросы gftizd свист
ranny утренний przybyć прибыть zawołać позвать ад.
zapełnić заполнить крикнуть
starsi i młodsi wiekiem plac площадь przyjechać приехать
старших и младших karabin винтовка zupełnie совсем, пол
возрастов pomogły помогли ностью
zapał энтузиазм, рве straż honorowa почет tak samo так же
ние ный караул pomnik памятник
wyszkolenie обучение rozpięty расстегну
krzepki крепкий rozsypać się рассы тый
паться obnażony обнаж енны й
boisko стадион, спорт
площадка piasek песок czapka шапка
dziedziniec двор dowiedzieć się узнать włożyć вложить
nie bacząc несмотря зд. положить
przestrzeń простран
ство prtfny* поздний kieszeń карман
olbrzymi громадный zwrócić się обратиться
piłka nożna футбол zwrócono się обрати
siatkówka волейбол demonstracja демон
страция лись (безличная
koszykówka баскетбол форма)
praca umysłowa ум przepełniony перепол oczekiwać ожидать
ственный труд ненный straż honorowa почет
szybko быстро uniform форма ный караул
opalony загорелый oczekiwać ожидать wojsko войско
rumieniec румянец ruszyć тронуться, дви pamiętać помнить
sportowy спортивный гаться w zaraniu на заре
sportowiec спортсмен lud народ, люд wyjść выйти
143
wyoedl вышел wygłosić произнести. nic mam reszty у меня
wagon вагон высказать нет сдачи
wciąż постоя нно teza теанс tamtędy той дорогой
hura ура przebudowa пере najlepszy самый луч
b a przerwy беспре стройка ший, нанлучший
рывно iw lat мир obywatelko! (эват.
nocny крепкий падеж) гражданка!
krok шаг LEKCJA 38 dzieci дети, ребита
ogarnąć охвате» г przedniej platformy
wzrok зршим зд. śpieszyć спешить с передней площад
взгляд uniwersytet универ ки
oceniać оценивать ситет wysiadać сходить (с
otaaająey окружаю waesny ранний
щий od wczesnego ranka с трамоая, с вагона)
wzgarda презрение раннего утра następny следующий
sfora сюра Jeden za drugim один bądi łaskawy! будь
tłoaący sic толпящий за другим добр!
ся podążać торопиться, przepuścić пропустить
minister министр стремиться wyjście выход
obrońca защитник przystanek останоака zarezerwowany остав
kapitalizm капита obok около ленный. предназна
лизм mnóstwo множество ченный
mówca оратор niektórzy некоторые kara штраф
odpowiedź ответ przybycie прибытие,
przemówienie речь приход
spojrzenie взгляд czekają na przybycie LEKCJA 39
zmiótł w proch раз ждут прихода, ждут
бил в пух и прах прибытия
przedstawiciel пред szybszy более быстрый jak sie masz? как по
ставитель wygodniejszy более живаешь?
odbyć si« состояться удобный nieźle неплохо
зд. иметь место środek средство słychać слышать, слы
platforma площадка środek komunikacji хать
wystąpienie выступле средство сообщения со u ciebie siychać?
ние nadjeżdża подходит, что у теОя нового
mężczyzna мужчина подъезжает, прибы (слышно)?
nagle вдруг вает
występuje выступает tylny элдниП urlop отпуск
skromny скромный г tylnej platformy oczekiwać ожидль
pustać фигура с задней площадки żona '.кепа
zmieszać sie смутить ruch дпижеиие za godzinę чсрел члс
ся panuje господствует zapewne вероятно
schwycić схватить po południu в после zdziwić się уцитпьси
podnieść подмять обеденное время ujrzeć увидеть
wylej выше obaj оба
tuż obok тут же wyjściowy выфшпой zdrowy ллороный
milczeć молчать za miasto за город poprawić się uonpj-
milczał przez sekund; pasażer пассажир III1TI.CSI
молчал секунду konduktor кондуктор wyjazd oti.c:u
przemówił выступил konduktorzeI кондук C h o ry 00ЛЫ1ОЙ
с речью тор! ( чват. падеж.) wesoły веселы ii
zmarszczka морщина proszę о bilet дайте cały несь
wygładzić sic разгла билет, пожалуйста biegać бегать
диться drobny мелкий, ма pl.ifca пляж
twarz лицо ленький w Jakim wieku в ка
wówczas тогдл, в то płdćciedrobnemi пла ком во.лр;юе, сколь
времи тите мелкими ко лег
144
malec мальчик, маль spotkać sic мгрегогь- wpłacić уплапль. aa-
чуган СЯ плагить
syn CUII biuro бюро komorne квартплата
dom odpoczynku дом najpóźniej самое позд rachunek счет
отдыха нее światło c e n . исишс-
czy masz Już bilet? wcześniej раньше нне
есть ли у тебя уже dep4*sza тсл« ромма
trudno трудно, тя brat Грат
билет? жело znaczek pocztowy поч.
naturalnie! конечно! przerywać прерывать тоиая марка
zarezerwować miejsce stacja telefoniczua те zatrzymać задержать
забронировать ме лефонная станции nie zatrzymuję cię не
сто miejska городская буду тебя задермш-
w przedziale u куиэ połączyć соединить иать
przedział куиэ zajęty занятый wystanie высылка, от
pociąg pospieszny ско pewnie вероятно правка
рый поезд pomyłka ошибка przylepić приклеить
wagon restauracyjny zamiejska загородная adresować адресовать
uaroii-pecropaii ostatecznie оконча prowincja провинция
przepraszam cię изви тельно biuro informacyjne
ни менн umawiać się догово справочное бюро
риться odbiorca получатель
walizka чемодан punktualnie пункту niewyraźnie нераз
bagaż багаж ально, точно борчиво
oddać na bagaż сдать najwyżej самое боль zginąć пропасть'
u багаж шое blankiet бланк
bagażowy носильщик spóźnię się я опоздаю
krępować się стеснить LEKCJA 42
ся
nie krępuj się не стес LEKCJA 41 hartowała się закаля
нимся лась
szczęśliwy счастли poczta ночтопос отде stal сталь
вый ление granica граница
podróż иутгшествме list письмо graniczny погранич
szczęśliwej podróży polecony заказной ный, на границе
счастливого пути stanąć стать milczący моячалиоый
właściwy соптисг- wrogi враждебный
ствующий, надле odbijając отражая
L P K C JA 40 жащий świat свет, мир
okienko окошко gładko гладко, ровно
rozmowa радгопор przyjmować прини heblowany строганый
rozmowa telefoniczna мать wyszlifowany отшли
раэгоьор по теле фованный
фону lotniC7.\ воздушный
telefoniczny телефон poczta lotnicza воз farba краска
ный душная почта pomalowany B«r:<pj-
П1СННЫЙ
pozn aw ać узнлнатъ zmienić рллмепить budka будкл
oczy w iście конечно, utrudniać затруднить policyjna по1 ипейска i
очевидно funkcjonarjuszka слу
p ra w d o p o d o b n ie ue- жащая na szczycie наверху,
ро ят н о
на вершине
niestety к сожалении i mocny крепкий
pom ów ić поговорить moc мощь *). множс gwóźdź гнпяль
spr;:w a де "i ciuo wbitj ноитый
w spraw i t no no- mim moc spraw ii- drapieżca хищник
upocy załatwienia у «etin Jednogłow> иднвгьл>-
nie w y g o d n ie м у д о о н о много дел ный
10 иь
rozwinął развернул obserwowali наблю marsz марш
itkrzydła крылья дали cicho тихо
jakby как бы widok вид, зрелище witaj здравствуй
upońy кигги (хищной dźwięk звук
птицы) trąba труба
pasiasty полосатый miedziany медный LEKCJA 43
tarcia щит szełest шелест
naprzeciwko напро jak okiem sięgnąć на
тив сколько можно ох spóźnić si? опоздать
zakrzywiony выгну ватить глазом zwłaszcza особенно
тый fala волна lubić любить
wydłuiony удлинен właściwie собственно
ный ludzka человеческая ochota желание, охо
napięty напряженный uśmiech улыбка та
krok шаг radosny радостный zastanowiwszy się по
okrągły круглый warta стража, сторо думав
ciosany тесаный жевой пост, караул zwiedziwszy посетив
dębowy дубовый wartownik часовой, niezły неплохой
lany литой караульный loża ложа
z lanego żelaza из ли zakłopotany расте balkon балкон
того железа рянный, смущенный naprzeciwko напро
sierp серп, zawiadomienie уве тив
młot молот домление scena сцена
przepadł пропасть dowództwo командо miejsce parterowe
legła легла, располо вание место в партере
жилась choć хотя
wywołał вызвал również тоже, равным
gładka гладкая niepokój беспокоПство образом
równina равнина tamten тот
obchodzić праздно zakrzątały się засуети szatnia гардероб
вать лись potrwa продолжится
uroczystość торжество okrycie верхняя оде
podjazd разъезд жда
październikowy октя połowa полевая
брьский wzmacniając укре rozpoczęcie начало
niebywały небывалый пляя przedstawienie спек
entuzjazm энтузиазм такль
pięciokrotnie пяти
wlec митинг кратно przekąsiwszy закусив
tłum толпа w ukryciu в укрытии cokolwiek что-нибудь
sąsiadujący живущий odwody резервы widownia зрительный
но соседству głośna громкая зал
uszykował построил napełniając наполняя zasłona занавес
kolumna колонна powietrze воздух akt действие, акт
na przedzie впереди miarowy размерен sztuka пьеса
bataljon батальон ныЛ, ритмический odsłona картина (часть
widniały виднелись действия)
roswlewający sit ра> rozlegają się раздают
ся wystawa постановка
веваюшийся program программа
ramię плечо
sztandar знамя szept шопот lornetka лориет, Сн-
wieś деревня wyraźnie выразитель- нокль
zachowując соблюдая, ио, четко rząd ряд
сохраняя płaszcz плащ
wzorowy образцовый bije бьет LEKCJA 44
porządek порядок serce сердце
pochód похол, ше zgodny согласный, со nitrze море
ствие гласованный па на
wzrihi? вдоль takt тачт pogoda погода
146
słońce сольце wcale совсем przyjemny приятный
patrz смотри okolica окрестность podróż путешествие
plecy спина gotów готоп
doktór доктор łagodne tbocze отло
pozwolić разрешить гий скат LliKCJA 46
długo долго zarośla заросли, ку
leżeć лежать старник
oaturalnie конечно pokój комната
szczyt верхушка łazienka ванная ки*-
zupełnie совершенно ścieżka тропинка
płuco легкое нята, купальни
wrócić вернуться przeszkadzać мешать
oczywiście конечно о zmierzchu в сумерки
przyjmować прини zobaczyć посмотреть,
мать увидеть
kąpiel ванна LEKCJA 45 w tej chwili сию ми
słoneczny солнечный нуту, сейчас
stosując применяя go.jego era
system система przeszkadzać мешать wynosi фыносить; со
następnie затем, przedział купэ ставлять
после, спустя duszno душно doba сутки
roraz каждый раз palący курящий kwit квитанция, рас
dlażej дольше poczęstować угостить писка
obecnie сейчас papieros папироса odebranie взятие, ет-
migrena мигрень zapałka спичка нятие за. получе
strasznie страшно zagranica заграница ние
rozboleć разболеться spędzić провести przyniesienie прине
cierpieć страдать lata dziecięce детские сение
cierpię na migrenę годы proszę о odebranie i
страдаю мигренью właśnie именно przyniesienie праву
dzieciństwo детство znajomy знакомый получить и приве
poradzić посоветовать сти
zahartowany закален chętnie охотно
ный dworzec вокзал chętnie охотно
doskonale великолеп wprost прямо wykąpać się выкупать
но taksówka такси ся
wyrobiony сознатель odwiezie отвезет obsługa обслуживаю
ный, выдержанный walizka чемодан щий персонал
szczególnie особенно przechowanie хранение zakład учреждение
brzuch живот oddać яа przechowanie zakład fryzjerski па
сдать на хранение рикмахерская
uprawiać sport зани
маться спортом załatwić устроить wstąpić зайти, всту
przechowalnia камера пить, войти
poprawić się попра хранения
виться pościel постель
to zalety это зависит, przewlec poecie! cne-
utyć пополнеть смотря как нить постель
cera цвет лица wygodny удобный
cień тень klucz ключ
wogóle вообще fryzjer парикмахер
powietrzny воздуш kosztowny Доротей ostrzyc постричь
ный niektóry некоторый ogolić побрить
podwieczorek вечер niższy более низкий wvmyć пометь
ний чай najdroższy самый до głowa голова
góra гора рогой woda koloAeka еае-
z przyjemnością охот- wysiadać высаживать колон
ся. ехмвгть (с трам masaż массаж
wyobraź sobie при вая, вагона) śliczny прекрасный,
ставь себе - życzyć желать прелестный
147
ładny крлеивыИ dyskusja дискуссия LEKCJA 40
ładna pugoda хоро pogląd кэгляд
шая погода dziwić się уднвлиться
arąco жарко zdanie мление przygotowywać się
S oplero со толщо-wro
utrzymać się задер
приготовиться
nareszcie наконец
жаться, ad. остано LEKCJA 48 zawiadomić уведомить
виться za trzy dni через три
Ue ptact? сколько с дня
меня причитается? protokół протокол zaczęty się начались
striytenle стрижка przewodniczący пред ostatnie последние
galenie бритье седатель układanie укладыва
reszta сдача sekretarz секретарь ние
zagajenie zebrania żegnaniesi<; прощание
вступительное слово dziesięć minut przed
LEKCJA 47 при открытии соб за десять минут до
рания międzynarodowy меж
дународный
lebranie собрание wytyczne директива,
ogłoszenie объявление указание oglądać się огляды
bielący текущий sprawa bieżąca теку ваться, осматри
odbędzie się состоит щий вопрос ваться
ся omawiano слушали, przyjaciel приятель,
punktualnie пункту разбирали, ДРУГ
ально. точно uchwalono решили, ledwie едва
roapoaęło się нача- постановили pożegnać sic попро
poświęcony, посвя щаться
obecny присутствую- щенный zdążyć успеть
sprawozdanie отчет uścisnąć dłoń пожать
byli obecni присутст zobowiązanie обяза руку
вовали тельство dłoń ладонь
zagaić zebranie от naogół а общем ruszyć трон)ться, дни-
крыть собрание usilnie усиленно нуться
вступительны* сло spowodować быть при postać фигура, лицо
вом чиной siatka сетка
ogłosić объявить zaniedbać упустить bezpośredni пепосред-
purządek dzienny по zaniedbanie упуще crneiiHbiii
вестка дня ние bezpośrednie połącze
sekretarz секретарь nie прямое сооо-
odrabianie отработ щение
przemawiać говорить, ка, выполнение
произносить, дер ściemnia sio темнеет,
odrabianie zadań при наступают сумерки
жать речь готовление заданий
stwierdził заявил poduszka подушка
nadzieja надежда kołdra одеяло
ubiegły прошедший, dostateczny достаточ prześcieradło простыни
истекший ный
podciągnąć się под on chrapie он храпит
powaga серьезность czuję я чувствую
тянуться odnosić się относить nad ranem под утро
niestety к сожалению ся rewizja досмотр
nadal u ладнейшем upór упорство, на- rewizja celna про
zaległość одолжен- стоИчииость смотр nemeii на гра
regularnie регулярна нице
podkreślić подчерк sprawdzać проверять straż pograniczna по
нуть notować отмечать граничная охрана,
pedagog педагог wynik резу тьтлт стража
zapał рвение wzajemny взаимный dokument документ
148
POchwili через минуту reprezentowany пред со panu dolega? на
funkcjonarjusz слу ставленный чго иы жалуетесь?
жащий epoka эпоха что у вас Солит?
urzędnik чиновник Łazienki Лаэенкн kaszel кашель
celny таможенный, по (парк в Варшаве) podwyższony повы
шлинный шенный
Jednostajny однообраз park парк rozebrać tlę раздеться
ный pałacyk небольшой, zbadać осмотреть, ощу
równina равнина маленький дворец пать, исследовать,
obijać обивать galerja obrazów кар изучить
uszy уши тинная галлерея język Jest nblożony
obijać się o nasze Zachęta Поощрение язык обложенный
uszy раздаваться u (сокращ. название głowa mię boli у меия
наших ушах главной картинкой болнт голова
dźwięk звук галлереи в Варшаве)
europejski европей oddychać дышать
ский Stare Miasto название głęboko глубоко
старой части Вар wstrzymać задержать,
reklama реклама шавы удержать
sejm сейм (польский stwierdzać утверждать
LEKCJA 50 парламент) зд. находить
list письмо wycieczka экскурсия szczyt płuca верхуш
przepraszam cię я из oprowadzać водить, ка легкого
виняюсь перед то провожать oczywiście конечно
бой, прости мени woźny швейцар uważać na siebie сле
dotychczas до сих пор uwaga замечание дить за собой
przyjazd приезд zabawny забавный, lekarstwo лекарство
wrażenie впечатление смешной zapisać lekarstwo про
tyle столько opera опера писать лекарство
w ciągu в продол rewja просмотр, обо wskazówka указание
жение, п течение зрение kuracja лечение
zwiedzлć 11осещать (го na wszelki wypadek на
род, музей, театр) chór хор
sprawić wrażenie про всякий случай
oglądać осматривать
pałac дворец извести впечатление prześwietlić снять
obecnie сейчас, в на przechadzka прогулка рентгеновский сни
panować царить мок
стоящее время
otwarty открытый kontrast контраст zgłosić się явиться;
publiczność публика przepych роскошь обратиться
zaledwie еле зд. nędza нищета
только zaułek переулок, ма LEKCJA 51
pomyil подумай ленькая улица
wycieczkowicz экскур zabrałem się do pracy
сант л взялся за работу próbny пробный
uderzyć ударить зд. odcinek участок, отре
поразить systematyczny систе зок
матический doświadczalny опыт
publiczność публика ный
pionier пионер t;skno mi я скучаю
Inteligencja интели- tętno пульс kolej podziemna под
геннни przcdszkole.iercKHficaa земка. метро
próżnujący праздный cahiję целую dyżurny дежурный
panicz барчук przyjmować прини zawiadowca завелук>-
panienka барышня мать щнК, начальник
garstka горсточка wejść войта pracownik работнш.
najobszerniej наиболее poczekalnia приемная, posterunek пост
широко ожидальня włączyć вкяючпть
14У
wykazać показать mechanizm механизм
aamafor семафор Jakość качество wzorowy образцовый
przeciągły продолжи wszelki всякий отличныП
тельный, протяжный urządzenie устройство, osiągnąć достигнуть,
gwizd свисток оборудование добыть
syrena сирена . zarzut упрек zwycięstwo победа
sygnał сипит jest bez zarzutu без proletarjat пролета
szybciej быстрее упречен риат
błyska сверкает, бле kom itet комитет
стит przekonać sic убедить
witać приветствовать, ся osobisty личный
sprawny четкий, ukochany любимый
поздравлять wódz вождь
kilkakrotnie неодно исправный
кратно, несколько
раз
150
АЛФАВИТНЫЙ СЛОВАРЬ
ПОЛЬСКО-РУССКИЙ
А batiljon м батальон
bawełna ж хлопок, хлопчатобу
а а, и, но, однако мажная ткань, нить
aby чтобы bawi/ć 6ic играть, эабамться
adres м адрес benzyna ж бензин
adresować (adresuje) направлять betoniarz м бетонщик
(письмо, пакет, посылку) bez без
agrafka ж английская булавка bezpośredni, -a, * непосредствен
ала ага! (восклицание, знак пони ный
мания, одобрение) biały, -а, -е белый
akademja ж академия bibljoteka ж библиотека
akademicki, -а, -е академический bi/ć (bije) бить
akt м акт, действие bieg м бег, течение
aktywista м активист biega ć бегать
albo или, либо bielizna ж белье
ale но, а, однако bielący, -а, -е текущий
ani ни bilet и билет
апа что-ж £ biuro с бюро
apatyt м апатит biurko с письменный стоя
archiwum о архив blady, -а, -е бледный
areszt м арест blankiet м бланк
aresztowa/ć арестовать blask м блеск
armja ж армия blisko близко
artykuł м 1. статья, параграф, błąd м ошибка
пункт; 2. товар błękit м лазурь; голубой цвет
błoto с болото, грязь
artylerja ж артиллерия błyska/ć сверкать
atrament м чернила bo ибо, потому-чТо, а то
autobus м автобус boisko с стадион, спортивная пло
automobil м автомобиль щадка
autor м автор bojowy, -а, -е боевой
bole/ć (boli) болеть
bolszewicki, -а, -е большевистский
В bolszewik м большевик
bóg м бог
bacznośćl смирно! внимание! bój м бой
baczy/ć примечать, присматривать bra/ć (bicae) брать, принимать
bagaż м багаж, дорожные вещи brakowa/ć (brakuje) 1. недоставать,
bagażowy м носильщик отсутствовать; 2. браковать
bagnet м штык brama ж ворота
bagno с болото, топь brat м брат
bajka ж сказка, басня bratni, -а, -е братский
balkon м балкон brudny, -а, -е грязный, нечисто
bardzo очень плотный
barszcz м борщ brygada ж бригада
151
Ьпий м берег cltorowa/ć (choruje) болеть (хио-
brzemię е бре.мн рать)
brzmle/ć juyuTb, рзэдаватъ(ся); chury, -а, -е больной
гласить chowa/ć прятать
brzoza ж береза chór м хор
brzuch м живот chrap/ać (chrapie) храпеть
brzydki, -j, -е некрасивый; сквер* chroni/ć хранить, беречь
ный chudy, -а, -е худой, тощнй
butiku ж йудка chustka ж платок
budowo/ć (buduje) строить chustka do noea носовой платок
budulec м строительный материал chwila ж момент, мгновение
budynek л здание, постройка chwyta/ć хватать
budzi/ć się просыпаться ciastko с пирожное
bufet л I. буфет; 2. закусочная ciągle постоянно
bulwar м йульаар ciągną/ć (ciągnie) тянуть, дергать,
bunt м бунт, мятеж таскать
burza ж буря cicho тихо
burżuazyjny, -а, -е буржуазный ' ciekawy, -а, -е любопытный, ин
but .м сапог тересный
być (jest) быть, находиться ciemiężca м угнетатель
byk л бык ciemnota ж мрак, невежество
ciemny, -а, -с темный; слепой; не
вежественный, неграмотный
С cienki, -а, -с топкий
cień м тень
całowa/ć (całuje) целовать ciepły, -а, -е теплый
cały. -а, -е целый, весь cierpie/ć (cierpi) страдать
capstrzyk м (воен.) вечерняя заря cieśla м плотник
carat м царизм, правительство ciężarowy, -а, -е грузовом
царской России automobil ciężarowy м грузовая
carski, -а. -е царский машина
cegiełka ж кирпичик ciosany, -а. -е тесаный
cegła ж кирпич cisza ж тишина, безмолвие
cela ж камера, келья cmentarz м кладбище
celny, -а, -е I. меткий; 2. пошлин со что
ный, таможенный codziennie ежедневно
celująco отлично cokolwiek что-нибудь
cement м цемент coraz каждый раз
cena ж цена córka ж дочь, дочка
cenny, -л, -е пенный cukier м сахар
centrum с центр cukiernia ж кондитерская, кафе
cera ж цнет лица cukrownia ж сахарный завод
chcie/ć (chce) хотеть, желать cynkowy, -а, -е цинковый
chęć ж желание, охота cywil м штатский
chętnie охотно czapka, стара ж шапка
chleb м хлеб cznrny, -а, -е черный
chłodny, -э, -е холодный, прохлад czas м время
ный czata ж стража, охранение
chłop м крестьянин, мужик czeka/ć ждать
chłopak м мальчик, парень czerstwy, -а, -с черствый
chłopka ж крестьянка czerwiec м нюнь
chmura ж туча czerwony, -л, -е красный
choć хоть, хотя
chodzi i* ходить, ступать czerwonoarmista м красноармеец
chondryll.i ж хондрилла, каучуко czesa/ć się (czesze) причесми.ггь(ся)
носное растение Казахстана czjsto часто
choroba ж йолглтъ człść ж часть, лолч
członek м член
152
człowiek м человек dokument я документ
czołowy, -а, -е передовой, передний dołączy/ć $ic (dołączy łlę) ПрЯСОе-
czu/ć sl<t (czuje sit) чувствовать ДШШТЦСЯ)
(себя) don я дом
czy ли, раэие, неужели domino с домино I. игра; 2. ма-
czyści/ć чистить, очищать сквранный костюм
czyta/ć читать domowy, -а,-е домашний; граждан
czytanka ж чтение для детей, по ский (о войне)
пулярное чтение dookoła вокруг
czytelnia ж читальня dopiero только
ćwiczenie с упражнение dopiero со только-что
dorosły, -а, -е прослыв
doskonale великолепно
D dostateczny, -а, -е достаточный
doświadczalny, -а, -е опытный, экс
da/ć дать периментальный
daleko далеко dotkliwy, -а, -е осязаемый, ощу
daremnie напрасно, бесполезно тимый
daszek м навес, козырек; неболь dotkliwy ból сильная боль
шая крыша dotychczas до сих пор
dawa/ć давать dotyczy, с касаться, относился
dawno данно dowidzenia до свидания
dąb м дуб dowiedzie, ć eit (dowie sic) узнать
delegacja ж делегация dowódca М командир, начальник
delegat м делегат dowództwo с командование
delikatny, -а, -с нежный, хрупкий, drabinka ж лесенка
деликатный dramatyczny, -а, -е драматический
demonstracja ж демонстрация, ма drąg м шест
нифестация drewniany, -а, ■« деревянный
depesza ж телеграмма drewienko с деревяшка
depta/ć (depcze) топтать, мять по droczy/ć мучить, пытать, терзать
тами drga/ć вздрагивать, трепетать
deska ж доска drobny, -а, -с мелкий, незначитель
deszcz м дождь ный
deszczowy, -а, -е дождевой droga ждорога, путь
dębowy, -а, -е дубовый drogi, -а, *е дорогой, ценный
dialog м диалог drukarnia ж типография
dla для, ради drukowa ć (drukuje) печатать
dlatego потому drut я проволока
dłoń ж ладонь drużyna ж дружина; компания
długi, -а, -с долгий, длинный (воен.) огтяеление
długo долго drzewo с дерево
doba ж сутки drzwi двери
dobry, -л, -с хороший, добрый, duma ж гордость
годный dusza ж душа
dobrze хорошо dusza na ramieniu душа утаяа в
dociera/ć достигать, приближать пятки
(см) niema żywej duszy никого нет, нет
dojrzc/ć заметить, увидеть, до ян живой дутой
смотреть duszno дугамо
dojrzewa/ć сопревать, дозревать daty. -а, -е бплыпой
dokąd куд.1 . покуда, до каких пор dworzec л пом:а 1
dokładny, -я. -е четкий, точный dwór м I. двор; 2. уешба; 3. мо
dokona/ć совершить, исполнить нарх и придворные
dokończyć окончить, завершить dym м дым
dokucza с надоедать dyskusja ж дискуссия, прения
doktór я доктор, прач dywizjon я ливнзпяп
153
dylurny м дежурю ! funkcjonarjusz м служащий
dział м раздал, удел funkcjonowa/ć (funkcjonuje) функ*
dslałalnrtść ж деятельность ционировать, действовать
działacz и деятель
dziecięcy, -л, -• детский, ребячий
dzieciństwo с детство О
dziecko с ребенок, дитя
dziedzina ж отрасль, область galer)а ж галлерея, крытый ход,
dziedziniec м двор длинный зал
dziell/ć делить, разделять garść ж горсть
dzielnica ж квартал, район, об' garstka ж горстка, горсточка
ласть gasi/ć тушить
dzień .и день gazeta ж газета
diłcAdobry здравствуйте, добрый gdy когда
день gdyby если бы
dziesiątka ж десятка gdzie когда
dziękowa.ć (dziękuje) благодарить gdzieś где то
dzierżawczy,-а,-е притяжательный gią/ć (gnie) гнуть, сгибать
dziś сегодня gimnastyka ж гимнастика
dziwi ć sic Дивиться, удивляться gimnastyczny. -а,-е гимнастический
dziwny, -а, -е удивительный, стран- gimnastykowa/ć (gimnastykuje) się
заниматься гимнастикой
dJwięk л звук giną/ć (ginie) гибнуть, погибать,
dzwonek м звонок пропадать
diwonl/ć звонить gips м гипс
glina ж глина
gładki, -а, -е гладкий, ровный
Е gładko' гладко, ровно
głęboki, -а, -е глубокий
ech! эх! głęboko глубоко
echo с эхо głodny, -а, -е голодный
echo przeszłości отклик прошлого głodowa/ć (głoduje) голодлть
egzamin д экзамен, испытание głodzi/ć морить голодом
elektrownia ж электрическая стан* głód м голод
ция głos м голос
elektryczny, -а, -е электрический głośny, -а, -е громкий
entuzjazm м энтузиазм głowa ж голова
epoka ж эпоха głupstwo с глупость, пустяк, не-
europejski, -а, -е европейский 9 леность
ekspres м посылыгый, письменоеец;
экспресс, поезд-экспресс gmach м здание
gnębi/ć угнетать
gniazdo с гнездо
F gni/ć (gnije) гнить, тлеть
gnieś/ć (gniecie) гнуть, месить,
fabryka ж завод, фабрика мять, давить, теснить
fabryczny, -а, -е заводской, фаб gniewnie гневно
ричный godzina ж час
fala ж волна golenie с бритье
fal owe'ć (faluje) волноваться), ко goniec м посыльный
лыхаться gonitwa ж погоня, состязание на
farba ж краска скорость
forteca ж крепость gorący,*-а, -е горячий
front м фронт, передняя часть gonico Жарко
fryzjer м парикмахер gość м гость
fryzjerski,-а, -е парикмахерский gościniec м I. дорога, тракт; 2. по
fundament и фундамент, основание дарок, гостинец
154
gotowy, -a, -e; gotów готовый; го instruktor м инструктор
тов" Instytut м институт
góra ж гора lntynier м инженер
górnik м горняк Uć (idzie) итги
górzysty, -а, -е горский izba ж изба, хата
gra ж игра, музыка
gra/ć играть
granica ж граница, предел J
grozl/ć грозить, угрожать Ja я
grudzień м декабрь jadalnia ж столовая
grupa ж группа jaki, -а, -е какой, который
gruz м щебень; развалины Jakby, jakgdyby как-будто
grzmot м гром jakość ж качество
guma ж резина jarzyna ж овощи
gumka ж резинка Jaskrawy, -а, -е яркий; разноцвет
guzik м пуговица ный
gwar м шум, гомон Jasno ясно; светло; понятно
gwiazda ж звезда Jechać (jediie) ехать
gwizd м свист Jednak однако
gwizdek м свисток jednocześnie одновременно
gwóźdź м гвоздь jednostka ж единица
jedzenie с еда
jeniec м пленный
Н Jeś/ć (je) есть, куша»
Jesień ж осень
hałas м шум, гям jeszcze еще
hartowa/ć(uje) się закалять(ся) jezdnia ж мостовая
hasa/ć скакать, бегать, плясать jeźy/ć się щетиниться, топорщиться
hasło с лозунг, пароль język и язык
heblowany, -а, -е строганый Jutro с завтра
hej! гей! айда! już уже, сейчас, сию минуту
hen! пон там!
herbata ж чай
hlgjena ж гигиена К
honor м честь
honorowy, -а, -е почетный; само kajdany кандалы, оковы, цепь
любивый kałamtn м чернильница
hotel м гостиница kamienny, -а, -е каменный
huk м грохот kamień м камень
hura! у pal kamyk м камушек
kanał м канал
I kanapa ж диван
I и kapelusz м шляпа
Igiełka ж иголка kapitalizm м капитализм
iglasty, -а. -е игольный; иглообраз kapitan м капитан
ный, хвойный kapral м капрал
ile сколько kącik и уголок
Im (bardziej,więcej) чем (больше) kąpiel ж купальня
imię с и.мя kara ж наказание
imperjalistyczny, -а, -е империали karabin и винтовка
стический karabinek м карабин, артиллерий
Inaczej иначе ская винтовка
informacja ж информацв из kark м затылок, шея
вестие ___ kartofel м картофель
Informacyjny, -а, -е справмый kartoflany, -а. -е картофельный
inny, -а, -е иной, другой 9 karton л картон
inteligencja ж интеллигенция kasa ж касса
155
kam i м кашель kompot м компот
katorga ж кагорга komunikacja ж сообщение
kąpayć (kąpie) (się) купать (ся), npit- komunista м коммунист
нммать ванну konduktor м кондуктор
kąt * угол koniec м конец, окончание, исход,
kauczuk м каучук предел
kauczukodajny, -а, -е каучуконос koniecznie обязательно, необходимо
ный konsultacja ж консультация
kawa ж кофе kontakt м 1. контакт, общение, со
kaaa/ć (każe) велеть, приказывать прикосновение; 2. контакт, штеп
kald^, -а, -е каждый, всякий, лю- сель
kontrast м контрлст, противопо
kępa ж I. остров на реке; 2. ку ложность
старник kontrrewolucja ж контрреволюция
kiedy когда, в какое время konwejer м кон веер
kiedyś когда-нибудь, когда-то koń м конь, лошадь
kiełbasa ж колбаса końcowy, -а, -е последний
kierowniczka ж руководительница kończy/с (si?) копчать(ся)
kierownik м руководитель koński, -а, -е лошадиный
kierunek я направление kopacz м землекоп, рудокоп, угле
kieszeń ж карман коп
kieszonkowy, -а, -е карманный koperta ж конверт
kilka несколько korytarz м коридор
kilkakrotnie несколько раз, неод kościół м костел, храм
нократно koszary ж казармы
kilometr м километр kosztowa,'ć (kosztuje) стоит; нро-
kino с кино бопатЪ
klasa ж класс kosztowny, -а, -е дорогой
klaska ć (klaszcze) хлопать koszula ж рубаха, сорочка
klub м клуб koszyk корзина
klucz м ключ ^koszykówka ж баскетбол
kobieta ж женщина kowal м кузнец
kochany, -а, -е любимый kowadło с наковальня
kolacja ж ужин kozioł м козел
kolej ж I. железная дорога, поезд; kraj .и кран, страна, местность
2. очередь krata ж решетка
kolejarz я железнодорожник kreci/ć (się) крутить(ся)
kolejka ж очередь krępowa/ć (uje) (się) стсснять(ся)
kolejka wąskotorowa ж узкоколей kreda ж .мел
ка kres м конец; граница, предел;
kolejno очередно, по очереди окраина
kolektywny, -а, -е коллективный kreska ж черточка
kolorowy, -а. -е цветной krew ж крот,
kolumna ж колонна krok м шаг
kolumienka ж колонка, небольшая krowa ж корова
ктонна krwawy, -а, -с кровапмГг
kołdra ж одеяло kryształ м кристалл, хрусталь
koło с круг, колесо, кружок krytykowa/ć (krytykuje) критико
kofo, około возле, подле, вблизи, вать
вокруг kryzys м кризис
kombajn я комбайн krzak м кусг
komin м труба krzepki, -а, -с крепкий
komisarz, м комиссар krzesło с стул
komitet я комитет krzycze/ć (krzyczy) кричать
komorne с квартплата krzyk .м крик
kompanja ж 1. компания: 2. (воен.) krzywda ж обида, оскорбление-
рота ущерб
156
krzywy, -а, -e кривой ilet м письмо
książka ж книга listopad м ноябрь
kto кто liść и лист (дерева)
który, -а, -е который litera ж буква
ku к lokomotywa ж локомотив, паро
ku/ć (kuje) ковать, чеканигь воз
kufer м сундук lornetka ж лорнет, бинокль
kuferek м сундучок, чемодан los м судьба, участь
kulturalny, -а, -е культурный lotnik м летчик
kundel м дворовая собака, двор lotniczy, -а, -е воздушные
няжка loża ж ложа
kupa ж куча, груда, громада lub или
kupowa/ć (kupuje) покупать lud м нароо
kura ж курица lubi/ć любить
kurek м курок, собачка (ружья) ludność ж население
kurs м I. курс, ход, бег; 2. оборот ludowy, -а, -е народный
kuźnia ж кузница ludzki, -а, -е человеческий
kwadrans м четверть часа ludzkość ж человечество
kwadratowy, -а, -е квадратный lustro с зеркало
kwiecień м апрель lusterko с зеркальце
kwit м квитанция luty м февраль
KZM (Komunistyczny Związek
Młodzieży) м комсомол
Ł
L ład м порядок, лад, благоустрой
ство
laborant м лаборант ładny, -а, -е красивый
laboratorjum с лаборатория ładownica ж патронташ
la/ć (leje) лить, разливать łagodny, *а, -е мягкий, исмсмый,
lada любой, каждый кроткий
lada ж прилавок łama/ć (łamie) ломал», ломить
lany, -а, -е литой łapa ж лапа
las м лес łaskawy, -а, -е благосклонный,
lata, с летать благожелательный, ласковый
lato с лето ława ж скамья
lec (legnie) расположиться, лечь łazi/ć лазить, шататься без ясла
lecz но, однако, все-таки łaźnia ж баня
leczenie с лечение łazienka ж ванная комната. ку
leczy/ć (się) лечить(ся) пальня
ledwo чуть, только-что, с трупом łąka ж луг
legendarny, а-, -е легендарный, łokieć м локоть
сказочный łopatka ж лопатка
lekarstwo с лекарство łowi ć ловить
lekarz м врач łóżko с кровать
lekcja ж урок łudzl/ć (się) обманываться)
leśny, -а, -е лесной łuna ж зарево
leszcz м лет łyżka ж ложка
lewy, -а, -е левый łytwa ж конек
leże/ć (leży) лежать łyżwiarski, -а. -с конькобежный
lęka/ć się опасаться, бояться łza ж слеза
liczba ж число, количество
liczenie с счет
liczy'с считать М
linjowy. -а, -с линейный
linka ж канат macha с махать
lipiec м июль maj м язи
157
mag .u уп м магазин miljon м миллион
nu lec м мл 1ь<1ик, мальчишка, ма ib* mimo мимо, помимо
чуган* mlino to несмотря па это
aulow.i ó (maluje) красить, писать miną/ć (minie) миновать, пройти
красками minister м министр
mały. - ), о малый minuta ж минута
marchew ж морковь miód м мед
marsz м марщ mistrzostwo с мастерство
marynarz к .матрос mizerny, -а, -е хилый, бедный, не*
marzec м март счастныИ; мизерный
т а м ж масса, множество ml&ko с молоко
masaż м массаж mtody. -а, -е молодой
maszerowa ć (maszeruj*) марширо- młockarnia ж молотилка
ватъ młóci/ć молотить
maszyna ж машина mnóstwo с множество
materac м матрац, тюфяк moc ж мощь
materjał м материал moc множество
matka ж мать mocny, -а, е крепкий
mądry. -а. -« умный model м модель
mąka ж мука moment м момент, мгновение
mebel м мебель monter м монтер
mechanizm м механизм mórg м морг (мера поверхности;
mechaniczny, -а, -е механический 1,8 морга—I га)
meldunek м донесение, прописка morze с море
menażka ж судок (столовый) most м мост
metal .и металл motor м мотор
metoda ж метол mowa ж речь, разговор, язык
metr м .метр może быть может, возможно
mewa ж чайка mó/c (mo2e) мочь, иметь возмож*
męski, -а, -е мужской ность
mężczyzna м мужчина mówca м оратор
miarowy, -а, -е размеренный, mówi/ć говортъ
рнтмтеский mucha ж муха
mur м степа
miasto с город murarz м каменщик
mle,ć (ma) иметь держать muzeum с музей
mlecz л меч, сабля muzyka ж музыкг
miedza ж межа т у мы
miedziany, -а, -е медный my/ć (myje) (się) мыть(ся), умы*
miejsce с место вать(ся)
miejscowość ж местность mydło с мыло
miejski, -а, -в городской myśle/ć (myśli) думать, мыслить
migrena ж мигрень
mieszanina ж смесь
mieszka Ć проживать, обитать N
ntieszkalny, -а, *е жилой
mieczkanle с квартира па на, во, в
mle4ci/ć się помещаться,находиться nabój м патрон, снаряд
między между, среди nabrzmienie е опухоль
międzynarodowy, -а, -е междуна nabywca м покупатель, приобре
родный, интериационаляый татель
miękki, -а, -е мягкий naclska/ć нажимать
mitso с мясо naczelnik м начальник
mija ć проходить мнмо nad над, сверх, при
milcze ć (milczy) молчать nadawca м отправитель, податель
milczący, -а. -е молчаливей nadąża/ć успевать, поспевать, по
milicja ж милиция спеть
158
nadchodzi ć подходить, прибывать, п1« нет
приближаться niebieski. -a. f голубой
nadjeżdża ć подходить, подъезжать niebywały, -а, -е небывалый
nadwyżka ж добавка, прибавка, niech пусть, пускай
добавление nieco несколько, чутк-чуть, ие-
nadzieja ж надежда, чаяние иного
nafta ж нефть, керосин niedaleko недалеко, бянмо
nagi, -а, -е голый niedawno недавно
пад1с вдруг, внезапно niedopałek м окурок
najeżony, -а, -с ощетинившийся niedouwlerzenia нельзя поаерить,
najlepszy, -а, -е самый лучший неимоверно
nakrywa ć I. накрывать, лршры* niektóry, -а. -е иексггорЫ1
вать; 2. поймать niemy, -а, -е немой
naogół в общем, вообще nieokreślony, -а,-е неопределвинмй
napełni/ć наполнить nieostrożność ж иеосторпшчпь
napis м надпись niepokoi/ć (sic) беспокотьив) •
napięcie с напряжение, натяжемие niepokój м беспокойство
napięty, -а, -е напряженный nieporządek и беспорядок
napotyka/ć встречать nieprzyjaciel и неприятель, про-
napór м напор, стремление
napróźno напрасно, зря, тщегно niestety! увы! к сожалению!
naprzeciwko напротив, против niespodziany, -л, -е неожиданный,
naprzód вперед непредвиденный
narciarski, -а, -е лыжный
nareszcie наконец nieszczęsny, -а. -е несчастный
narkotyk м наркотик niewielki, -а, -е небольшой
narodowość ж национальность nić ж юлка, нить
narty лыжи niczyj, -а, -е ничей
narzekanie с сетование, нарекание niewygodnie неудобно
następny, -а, -е следующий, оче nietylko не только
редной nieuchwytny, -а, -е неуловимый
następowa/ć (uje) наступать niewielki, -а, -е «большой ___
narzędziarnia ж инструменталь niewyraźny, -а, -с неясный, веточ
ный иех ный
następnie затем niewyraźnie неразборчиво, иевсио
nastrój м настроение niezliczony, -а, -е бесчисленный
nasyp м насыпь niefle неплохо
nasz наш niezły, -а, -е неплохо*
natarcie с наступление nigdy никогда
narażn/ć (się) подвергаться) niski, -а, -е низкий
naturalnie естественно nit нежели, чем
natvchmiast сейчас же, тотчас, ско- niż м низовье
ро • . м учитель
noc ж ночь
nauczyciel nocny, -а, -е ночной
nauka ж учеба, учение, знание, noga ж нога
наука , nos м нос
następnie затем, после, спустя nowoczesny, -а. -е совреиеижЛ
nawet даже nowy, -а, -е новый
nawiązywa ć (nawiązuje) навязы nóż м нож
вать, устанавливать numer м номер
nawoływa ć призывать
nawóz м иапоз
nazwisko с фамилия О
nazywa ć (się) называться), име
новаться) о о. об
nędza ж нищета, убожество obchodzi/ć обходить, про:
niby как-будто бы о tyle mniej настолько т
159
O Wło9 чуть-чугь. ИЛ ПОЛОСОК от odcsf.i/ć (odeśle) отсылать
чего-нибудь odeprze, ć отразить, ответить
о coś о чем-либо odgrywa ć сыгрыпагь, играть, огы-
о со Idzie'? в чем дело? грынать
obuwa ж бояэнь, опасение odkrywa/ć открыпать
ob;\J оба, двое odlewnia ж литейная, литейный
obecność ж присутствие завод
obecny, -;i, -в присутствующий; odmaszerowa/ć (odmaszeruje)
нынешний, теперешний отойти маршем
obecnie сейчас odnoga ж отросток, рукав (реки),
obejrze ć (obejrzy) осмотреть отрог (ноэвышепносгн)
obiad л обед
obJaJnla/ć объяснять, истолковы odpadek м отбросок
вать odnosi/ć (się) относнть(ся)
objaśnł/ć объяснить, истолковать odpoczynek м отдых
«bjaśnlenie с объяснение, разъясне odpoczywa/ć отдыхать
ние, истолкование odpowlada/ć отвечать
оЬп«2опу, -а. -е обнаженный, рас odpowiedź ж ответ
крытый, открытый; выявленный odpycha/ć отталкивать
obok около, воале, подле odrabla/ć отрабатывать, приготоп-
obowiązkowy, -а, -е точный при лять
исполнении, обязательный odrazu сразу, тотчас
obowiązywać (obowiązuje, obo- odrywa/ć отрывать
wlązywa) (się) обязываться) odsłona ж картина, часть действия
obóz м I. лагерь; 2. обоз; odstęp м расстояние, отдаление,
obraz м картина, изображение, промежуток
подобие odstępowa/ć (odstępuje) отступать
obrazi/ć (się) обндеть<ся) odwozi ć отвозить
obrana ж оборона, заипгта odwód м поенный резерв
obrońca м защитник, адвокат odzywa ć (się) отзываться
obserwować (obserwuje) наблюдать odzwierciedla ć (się) отражать(ся)
obsadka ж ручка odźwierny м швейцар
obszar л пространство, территория ofiara ж жертва, дар, пожертво
obszerny, -а. -е обширный вание, приношение
oburza ć (się) впэмущатЦся) oficer м офицер
obywatel м гражданин ogarną ć охвлтить
obywatelka ж гражданка ogień м огонь
ochota ж охота, желание ogląda ć осматривать
ocenia с оценивать ogłosi ć объявить
oczek iw;» ć (oczekujp) ожидать ogłoszenie с объявление
oczywiście ясно, очевидно ogol i/ć побрить
odblera/ć отнимать, принимать, по ogon м хпост
лучать ognisty,-а, -е огненный, пламенный
odbiorca л покупатель, получаю ogromny, -а. -с громадный
щий ogrodzenie с ограда, окружение
odbija ć (ełę) <л<5иватъ(ся), пари- ogród м сад
понлть ogródek м садик
odbywa ( (się) состояться ogródek dziecięcy м детский сад
odcinek .у отрезок, участок ojciec м отец
odczyta ć перечитать, разобрать ojczyzna ж родина
oddech .w дыхание okienko с окошко
oddychać дышать okno с окно
oddział м отдел, отделение (поен.) око с глаз
отряд, ЧЯСТЬ okolica ж окрестность
oddzielny, -л, -е отдельный około вокруг, около
odebrać (orlbicrze) взять, отнять, okrągły, -л, -с круглый
по.тумитъ okręt м корабль, судно
160
okropny, -а, -e ужасный, страшный oświatowy, -а, -е культурно-просве
okruch м кроха, осколок тительный
okrycie с покрытие, верхняя одеж oświata ж просвещение
да otoczenie с окружение, среда
okryty, -а, -е покрытый otrzyma/ć получить, одержать
okrzyk м восклицание, крик otumanl/ć затуманить, вводить в
okuty, -а, -е окованный заблуждение
olbrzym м великан otwarty, -а, -е открытый
olbrzymi, -а, -с громадный, вели otworzy/ć открыть, отомкнуть, от
кий переть
olcha ж ольха otwór м отверстие
olśniewa. c ослеплять, озарять owies м овес
ołówek м карандаш owszem конечно, разумеется, по
omawia/ć разбирать, оговаривать жалуйста
on, ona, ono он, она, оно ów, owa, owo тот, та, то
opalony, -а, -е загорелый oznaczy/ć отметить, определить
opanowa/ć (opanowuje) овладеть,
охватить
opera ж опера
opieka ж опека Р
opowiada/ć рассказывать
opowieść ж повесть, рассказ pachną/ć (pachnie) пахнуть
opór м сопротивление pada/ć падать, распадаться
oprowadza/ć провожать, водить pagórek м бугор, холм
opóźnienie с задержка, запоздание palący, -а, -с жгучий, курящий
oprócz кроме palec м палец
oprysk iwa/ć (opryskuje) опрыски pali/ć жечь, топить, курить
вать palto с пальто
opustoszały, -л, -е опустошенный patac м дворец
opuszcza/ć опускать, покидать, pamięć ж память, воспоминание,
оставлять памятка
ora ć (orze) пахать, тяжело рабо
тать (фиг.) pamięta/ć помнить
organizacja ж организация pan м господин, барин, сударь
organizator м организатор pancerny, -а, -е бронированный
organizowa/ć (organizuje) органи panowa ć (panuje) господствовать,
зовать, устраивать; образовы- владеть, царить, преобладать
papier м бумага, документ
orkiestra ж оркестр papieros м папироса
orzeźwia ć ободрять, освежать para ж 1. пар; 2. пара
osada ж 1. рукоятка, ручка; 2. по* park м парк
селок, поселение; 3. команда parobek м батрак
с\'лна, экипаж parowóz м паровой
oskarżony, -а, -е подсудимый partja ж партия, группа, отряд,
osoba ж особа, лицо, персона транспорт
osobiście лично pas м I. пояс, ремень; 2. полоса,
osiąś ć (osiada) осесть зона
osiąść na bruku очутиться на улице pasażer м пасажир
(потерять заработок) pastuch м пастух
ostatecznie окончательно pastuszek м пастушок
ostateczny, -а. -е окончательный paś/ć пасти
ostatni, -а -е последний pasiasty, -а, -е полосатый
ostrożny, -а -е осторожный, осмо patrze ć (patrzy) смотреть, гля
трительный деть
ostrzy с (sic) остричь (постричься) patyczek м топкая палочка
ostrzyżony, -а. -е остриженный pawilon м павильон, бесезвса
ostrze с острие, лезвие październik я октябрь
pcha/ć I. толкать, совать; 2. про* pociąn л поезд
затъ pochód .и поход, шеепше
pedagog м педагог poczekalnia ж приемная, ожидаль-
pełny, -а, -е полный ия
perfumerja ж парфюмерия poczęstowa/ć (poczęstuje) угостить
peronowy, -а, -е перонный poczta ж почта, почтамт
pewny, -а, -е верный, надежный, pocztowy, -а, -е почтовый
уверенный; некоторый pod под, у, за
pewnie вероятно podatek л налог
pędzi.'«! гнать, гонять, метаться podawa/ć (podaje) подавать, огла
piasek м песок шать
pi/ć (pije) пить podawczyni ж подавальщица
pie/c (piecze) печь, ж а р т podbiegunowy, -а, -е полярный
piec м печь, печка podciągną/ć (się) (podciągnie) под
piechota ж пехота тянуться)
pień л ствол, колода podchwytywa/ć (podchwytuje) под
pierś ж грудь хватывать, поддерживать, пой
pierścień л кольцо мать
pierwszeństwo с первенство, преи podda/ć поддать, подтолкнуть.сдать
мущество poddany, подданый
pies .и собака podjazd м подъезд
pieszo пешком podkreś!i/ć подчеркнуть
piękny, -а, -е прекрасный, крас* podłoga ж пол
сиоый podług по, согласно, смотря по то
piętro с этаж му как
pUka ж мяч podły, -а, -е подлый, гнусный, бес
pion л отвес, перпендикуляр честный
pionier л пионер podnosl/ć (się) поднимать(ся)
pisa/ć (pisze) писать podoficer л унтер-офицер
pisarz л 1. писарь; 2. писатель, podróż ж путешествие
автор, сочинитель podsądny м подсудимый
pismo с I. письмо; 2. писание; podtrzymywa/ć (podtrzymuje) под
3. почерк; 4. журнал, периоди держивать
ческое издание poduszka ж подушка
piwnica ж подвал podwieczorek м послеобеденный
piać л площадь, свободное чай
место podwórze с двор
plan л план, проект, чертеж podziemny, -а, -е подземный; под
plaża ж пляж польный, тайный
platforma ж I. платформа, пло podziękowanie с благодарность
щадка: 2. политическая про pogląd л взгляд
грамма pogoda ж погода
plecy спина pograniczny, -а, -е пограничный
pled л плед pogubi/ć растерять
pluton л взвод (воен.) pojawi/ć (się) появиться
ptaci/ć платить pojęcie с понятие, представление
płaszcz л плащ, пальто pokarm м I. пища, корм, еда; 2. ма
płot л забор теринское молоко
płuco с легкое pokaza/ć (pokaże) показать
pług л плуг pokład м палуба
płyną/ć (płynie) плакать, плыть, pokolenie е поколение
течь pokój л комната
płynny, -а, -е жидкий, текучий, polakierowa/ć (polakieruje) покрыть
плавный лаком
ро по. после pole с поле
pobliski, -а, -е ближайший polecony, -а, -е рекомендован
pobudka ж сигнал, заря ный, заказной, порученный
162
policja ж полиция powierzchnia ж поаераишаь
policjant м полицейский powietrze с воздух
policyjny, -а, -е полицейский powietrzny, -a. -е ° п т ч У
polityczny, -а. -е политический powiewaЦ воль, дуть, начать
polityka ж политика powinien должен, обязан
polowa/ć (poluje) охотиться powrót м возвращение
Polska ж Польша powtarza ć повторять
polski, -а, -е польский рока вне, кроме
połączenie с соединение pozatam кроме того, сверх того
połączy ć соединить pozdrowienie с привет
południe с юг, полдень poznawa ć (poznaje) учима»
pom3ga/ć помогать pozwoli ć разрешись
pomalowany, -а, -е покрашенный poeycja ж позиция, полоисоше
pomarszczony, -а, -е сморщенный, powałowa/1 (poftahije) иожаипь
в морщинах pożegnanie с прощание
pomnik м памятник poiyczy/ć одолжшъ
pomoc ж помощь potyteczay, -a, -t полезны!
pomocnik м помощник póki пока, до тех пор
pomówi/ć поговорить pół половина
pompa ж насос północ ж север
pomyłka ж ошибка р ф /ć (pójdzie) пойти
pomyśle ć (pomyśli) подумать późno поздно
ponury, -а, -е мрачный, угрюмый, ргаса ж работа
пасмурный pracowa/ć (pracuje) работа»
pończocha ж чулок pracownik и работник
połkną/ć (połknie) проглояпь pracujący, -а, -е трудящийся
poplamiony, -а, -е в пятнах, ал- praktyka ж практика
пачклнный prawdopodobnie вероятно
poprawia,с się поправляться prąd м 1. течение (воаы. ветра):
poprzedni, -а, -е предыдущий 2. ток; 3. идейное иаяраадешк
przebiera/ć переодевать prędko скоро, быстро
рога ж пора, время proch м порох, прах, пыль
poradzi/ć посоветовать proletarjacki, -а, -е праляаромй
portret м портрет proletarjat м пролетариат
porusza/ć (się) двигаться) promowanie с повышение (па служ
porysowa/ć (porysuje) поцарапать бе), проянижение, перевод в
porządek м порядок высший класс
porządkowanie с приведение в по proat/ć просить
рядок proszek м порошок
pospieszny, -а, -е спешный, скорый protokół м протокол
postać ж образ, вид, фигура, об prowadzrć нести, водить
лик, осанка, личность prowincja ж провинция, «бласть
posłucha/ć послушать (здесь: при próbowa ć (próbuje) пройешть, пы
слушаться) таться
posterunek и пост
pościel ж постель probówka ж пробирка
pośród, pośrodku среди, между po prótnicy напрасно
poświęci ć посвятить pruski, -а, -е прусский
poświęcony, -а, -е посвященный przebudowa ж перестройка
potem после przeczący, -а, -е отрицательный
potok м поток przeciągły, -а, -е пропмашв, про-
potop м потоп волжитешшй
potrafi ć суметь przecie* однако, ведь
potrzebowa ć (potrzebuje) нуждать przeciw напротив, пропв
ся
potężny, -а, -е мошиый
powaga ж серьезность przechadzka ж прогулка
163
pnecbowanie с сохранение, хра przygląda/ć (się) присматриваться
пит przygotowa/ć (się) (przygotowuje)
przechowalnia ж камера хранения приготовлять(ся)
przecznica ж поперечная улица przyjecha/ć (przyjedzie) приехать
przedmieście с предместье przy mowa/ć (przyjmuje) принимать
przedmiot м предмет przy aciel м приятель
przed перед przyjazd м приезд
przedni, -а. -е передний przyjemność ж удовольствие
przedstawićiel м представитель przyjemny, -а. -e приятный
przedstawienie е представление, przylepi/ć приклеить
спектакль przylgną/ć (przylgnie) прильнуть,
przedział л купэ приникнуть
przegląd м смотр, осмотр, пере* przynieść (przyniesie) принести
смотр, обозрение, обзор przypadkowo случайно
przej ść (przejdzie) пройтн przypomina/ć напоминать
przekaza ć (przekazuje) передать, przypisywa/ć (przypisuje) припи
переводить (деньги, ценные бу сывать
маги) przypuszcza/ć предполагать
przekąsi ć закусить przyrząd м прибор
przekroczy/с перешагнуть przysłowie с пословица
przemówl/ć пыступщъ с речью przystanek м остановка
przemówienie с речь przysyła/ć присылать
przekona, ć (si<) убедитъ(ся) przyszłość ж будущее
przepaść ж пропасть przytyka/ć 1. прикасаться, дотра
przepełniony, -а. -е переполненный гиваться; 2. пробирать, язвить
przepisa/ć (przepisze) переписать przywita/ć приветстпопагь
przeprasza/ć извиняться, просить przywoła/ć призвать
прощения pszenica ж пшеница
przepustka ж пропуск ptak м птица
przepuści/ć пропустить publicznie публнчно
przerwa ж перерыв publiczność ж публика
przerywa ć прерывать pułk м полк
przestrzeń ж пространство punktualnie пунктуально, точно
prześcieradło с простыня pustkowie с пустырь
jrześcigną/ć (prześcignie) перегнать pustynia ж пустыня
prześwietlenie с просвечивание, pyszny, -а, -с 1. надменный, кич
проявление ливый, 2. хороший, пкуенмй
przeszkoda ж преграда, помеха, pyta/ć спрашипать
препятствие, затруднение pytanie с вопрос
przeszkadza/ć мешать, затруднять
przetrzyma ć продержать
przewainie преимущественно, по
большей части
przewodni, -а, -е руководящий, пу rachunek м счет
теводный racja ж I. причина, основание;
przewodniczący я председатель 2. порция, порциоп; 3. правиль
przewóz м перевоз но
przezroczysty, -а, -е прозрачный rada ж совет
przód я перед radjo с радио
па przedzie впереди radość ж радость, веселие
przy при, за, с, в, под, близ, вбли radosny, -а, -с радостный
зи. подле, возле radziecki, -а, -с советский
przyby/ć (przybłdzie) притти, при ramię с плечо
быть. приехать ranek м утро
przybycie с прибытие, приход, rano утро
приезд гаппу, -а, -с утренний
przyczepi/ć прицелить, приколоть raz I. один раз; 2. улар
164
razem вместе rozpoczęcie с начало
regularnie регулярно rozpromienij ć испускать лучи
referat м реферат, доклад roznoeiciel м разносчик
rejonowy, -а, -е районный roztypa/ć (rozsypie) рассыпать
rek м турник rozumowanie с рассуждение, умо
reklama ж реклама заключение
rekrut м рекрут, новобранец róg м I. угол; 2. рог
remont м ремонт rów л рои, канава, канал
restauracja ж 1. ресторан; 2. ре równlei тоже, равным образом
ставрация równina ж равнина
restauracyjny, -а, -е ресторанный; rozwiną ć (rozwinie) развернул»
реставрационный różny, -а, -е разный, различный
reszta ж остаток, сдача równy, -а, -с равный, одинако
retorta ж реторта вый; плоский; прямой
rewizja ж 1. обыск; 2. ревизия, rubel м рубль
осмотр ruch м движение
rewja ж смогр, парад rumieniec м румянец
rewolucja ж революция ruezy/ć тронутЦся), двцнуть(ся)
rewolwer м револьвер rwetes м сумаюха, переполох
rezultat м результат, вывод, ис ryba ж рыба
ход ry/ć (ryje) 1. рыгь, копать; 2. гра
ręcznik м полотенце вировать
ręka ж рука rykną/ć (ryknie) заорать, рявкнуть
rękaw м рукав rząd м I. ряд, вереница; 2. прави
rękopis м рукопись тельство
robi/ć 1. делать, производить; 2. по rządca м управляющий
ступать rzecz ж вещь
robotnica ж работница rzeka ж река
robotniczy, -а, -е рабочий rzemień м ремень
robotnik м рабочий rzemieślniczy, -а, -е ремесленные
rocznica ж годовщина
rodzaj м 1. род, племя; 2. сорт
rodzina ж семья S
rodzony, -а, -е родной
rok м год sadza ж сажа
rolnik м земледелец, пахарь sala ж зал
rolny, -а, -е аграрный sala wykładowa ж аудитория
rolniczy, -а, -е сельскохозяйствен sałata ж салат
ный sam сам
ropucha ж жаба samochód м ангомобил
rosną ć (rośnie) расти samodzielny, -а, -е самостоятель
rosyjski, -а, -е русский ный
roślina ж растение samolot м самолет
rozciąga ć (się) растягивагь(ся); sąd м суд
тянуть(ся) sąsiad м сосел
rozebra'ć (się)(rozbierze) ра.ядсгь(ся) sąsiadujący, -а, -е живущий по со-
rozdarty, -а, -е разорванный союгву'
rozesła/ć (roześle) разослать sdiowa/ć (się) спряпггЦся)
rozejrze/ć (się) (rozejrzy) осмотреть scyzoryk м перочинный ножик
ся ściemniа/ć (się) темнеть, смержатм
rozkaz м приказ ся
rozlcga/ć się раздаваться sekcja ж звено
rozmawia/ć разговаривать schwyci с схватить
rozmowa ж разговор sekretarz м секретарь
rozpalony, -а, -е распаленный, рас* sekunda ж секунда
каленный semafor м семафор
rozpoczyna/ć (się) начинаться) вся л сон
165
мгсе с сердце smutny, -а, -е печальный
setka ж сотня socjalistyczny, -а, -е социалисти
slayć (sieje) свят» ческий
sia d a ć садиться socjalny, -а, -е социальный
duka ж сера sortowa/ć (sortuje) сортировать
siatk.i ж сетка sosna ж сосна
siatkówka ж волейбол sosnowy, -а, -е сосновый
siedzenie е синение sól ж соль
sicdsie/ć (siedzi) сидеть spa/ć (śpi) спать
siepacz я палач spędzn/c сгонять
sierota сирота spędza/ć czas проводить время
sierp я серп spieszyć (się) торопить(ся)
sierpień м август społeczny, -а, -с общественный
sięgnąć (sięgnie) устремиться, по- spoczywa/'ć почивать
тянуться(к), достигнуть spojrzenie с взгляд
sita ж сила spokojny, -а, -е спокойный
siwy, -а. -е седой spokój я спокойствие
skaka/ć (skacze) прыгать sport я спорт
skata ж скала spotka/ć (się) встретпть(сл)
skarpetka ж носок spotkanie с встреча
skaza ć (skale) приговорить spóinia/ć (się) опаздывать
skazaniec м приговоренный sprawa ж дело
skierowa ć (skieruje) направлять sprawdza/ć проверять
sklep .и магазин sprawiedliwość ж справедливость
skład я склад', состав sprawozdawczy, -а, -е отчетный
skłoni/ć склонить sprawozdanie с отчет
skoczy 'ć прыгнуть sprawdzi/ć проверить
skontrol owa/ć (skontroluje) про» sprężynowy, -а, -с пружинный
верить sprząta/ć убирать
skopa/ć вскопать sprzedawca .и продавец
skóra ж кожа srebro с серебро
skręci/ć скрутить sta/ć (stoi) стоять
skroba,ć (skrobie) чистить, скрести, stachanowiec м стахановец
скоблить stacja ж станция
skromny, -а, -е скромный stajnia ж конюшня
skrzydło с крыло sta! ж сталь
skrywa/ć (sl«) скрываться) stalówka ж перо
skwer я сквер stan я состояние
skąd откуда stanowl/ć составлять
shwa ж слава staną/ć (stanie) стать
słoneczny, -а,-в солнечный stara/ć (się) стараться
słonina ж сало, солонина stary, -а, -е старый
słońce с солнце step м степь
słony, -з, -е соленый; дорогой (о stodoła ж гумно, сарай
цене) stolik я столик
słono солено, зд. дорого stołek я стул, табуретка
słownik м словарь stopa ж стопа, ступня
słowo с слово, глагол stopień я степень
słucha/ć (slf) слупатЦся) stopniowo постепенно
słuchacz я слушатель stoeowa^ (stosuje) применять
słuchawka ж телеф. трубка, науш stosunek я отношение
ник stół я стол
słuźy/ć служить strapiony, -а, -е удрученный
słychać сльпгпто straszny, -а, -е страшный
słyszę ć (słyszy) слышать strat ж стража
smaczny, -а. -е вкусный stromo круто, обрывисто
smarowa ć (smaruje) м а э т strona ж сторона
166
strzał м выстрел szmer м шорох
strzałka зк стрелка szopa ж сарай, навес
strzelnica ж Г. бойница; 2. тир aorową/ć (ttoruje) мыть, чистить
strzeżenie с хранение szorstki, -а, -е шерадоватый, жест
strzy/enie с стрижка кий
student м студент szosa ж шоссе
studentka ж студентка szpaler м шпалера
studnia ж колодец szpon м коготь (хищных птиц)
stwardniały, -a, -t отвердевший sztandar и знамя
stwierdźi'ć установить, коцстгги* sztanga ж брусок
ровать sztuczny, -а, -е искусственный
stworzenie с создание sztuka ж I. штука; 2. пьеса; 3. ис
strasznie страшно кусство
styczeń м январь szturmowiec м ударник
styczność ж соприкосновение szturmujący, •*, -е идущий на при
styk м стык ступ
бисНу, -а, -е сухой szturmowy, -а, -е ударный
sufit м потолок sztywny, -а, -е негибкий, жесткий
sukno с сукно szum м шум
surowiec м сырье szwadron и эскадрон
swobodnie свободно szyba ж оконное стекло
sygnał м сигнал szybki, -а, -е быстрый
sypialnia ж спальня szybko быстро
syrena ж сирена szybkość ж быстрота
system м система ściąga/ć стягивать
sytuacja ж ситуация ścienny, -а, -е стенной
szabla ж сабля ścicreczka ж тряпочка
szachista м шахматист ścieżka ж тропа, тропинка
szachy шахматы siano с сено
szafa ж шкаф ślad м след
szary, -а, -е серый ślusarz м слесарь
szatnia ж гардероб śmiało смело
szczególnie особенно śmiech м смех
szczegół м подробность, деталь śmierć ж смерть
szczery, -а, -е искренний śmierdziel м вонючка, неряха
szczeka/ć лаять, бранить śniadanie с завтрак
szczęka/ć бряцать, лязгать śnieg м снег
szczęśliwy, -а, -е счастливый ślepie с глаза (бранное)
szczoteczka ж щеточка śhczny.-a, -е прекрасный, прелест
szczotka ж щетка ный
szczupak м щука śllzga/ć (się) катать(ся) на конь
szczyt м верх, верхушка ках
szemra/ć (szemrze) роптать, жур
чать ślizgawka ж каток
szereg м ряд śpieszyć (się) торопиться), спе
szeregowiec м рядовой шить
szeroki, -а, -е широкий śpiew jn пение
szelest м телес/ śpiewa/ć петь
szepta, ć (szepcze) шептать środek м средство, середина
szept м шопот świat л мир, свет
szklany, -а, -е стеклянный światło г свет
szklanka ж стакан świeci с светить
szklarz м стекольщик świeczka ж свечка
szkło с стекло świerk я ель
szkodnik м вредитель świe:y. -а, -е емжнй
szkoła ж школа święto с праздник
szkuta ж шхуна śwista ć (świszczę) сине т ь
167
т trwa/ć продолжать, длиться
trwoga ж боязнь, тревога
tabaczkowy, -а, -е табачного цвета tryb м I. порядок, режим, ход;
tabor м I. 0003; 2. табор 2. (грам.) наклонение; 3. (техн.)
tablica ж доска шестерня
tak да trymestr м триместр
tak samo также tryumf м триумф
takt м такт trzcina тростник, камыш
taktyczny, -а, -е тактический trzeba нужно, надо
taksówka ж такси trzyma/ć (się) держать(ся)
talerz м тарелка tunel м туннель
tamten, ta, to тот, та, то turkot м стук, шум
tamtędy той дорогой tuż тут же, вслед за
tańczy/ć танцовать, плясать twardy, -а, -е твердый
taśma ж тесьма, ленра twarz ж лицо
tarcza ж щит twierdzi/ć утверждать, твердить
ten. ta, to этот, эта, это ty ты
teatr м театр tydzień м неделя
technik м техник tyle столько
teczka ж портфель, папка tylny, -а, -е задний
tekst л текст, содержание tył м тыл; wtyle позади
telefon м телефон tyran м тиран
telefoniczny, -а, -е телефонный tytuł м титул, заглавие
telegraficzny, -а, -е телеграфный
temperatura ж температура
teraz теперь, сейчас, ныне U
teren м .честность
terytorjum с территория, местность u у, при, близ, около
teza ж тезис ubiegły, -а, -е прошедший, истек
też тоже, также ший
tęskni/ć тосковать ubiera/ć (się) одеватьГся)
titno с биение, пульс ubranie с одежда
tkną/ ć (tknie) ткнуть ucho с ухо
tłoczy ć (się) толпиться uchodzi/ć убегать; вытекать, исте
thim м толпа кать; годиться
thiszcz м жир uchwali/ć решить, постановить
toną/ć (tonie) тонуть, утопать ucisk м угнетение, гнет, давление
tonna ж тонна uciska/ć давить, угнетать
topi/ć топить, потопить, затопить uczelnia школа, учебное заведение
topola ж топбль uczony, -а, -е ученый
topOr м топор uczy/ć (się) учить(ся), заниматься
tor м путь, дорога, жел.-дор. по udawa/ć (udaje) притворяться, ли
лотно цемерить
torba ж сумка, торба uderzenie с удар
tornister м ранец uderzy/ć ударить (зд. поразить)
torowa/ć (toruje) прокладывать (до udział м доля, пай, участие
рогу) Ują/ć się унять(ся); защищать
towarzysz м товарищ ujemny, -а. -е отрицательный
towarzyszka ж товарищ (женщина) u rze/ć (ujrzy) увидеть
tragarz м носильщик, грузчик układa/ć укладывать, помещать
trapez м трапеция ukochany, -а, -е любимый, воз
trąba ж труба любленный
tron м трон, престол ukrycie с укрытие
trudny, -а, -е трудный, тяжелый ulica ж улица
trudno тяжело, трудно ulokowa/ć (ulokuje) разместить, по
trudzi ć (się) трудить(ся), эотруд- местить
ułatwia/ć облегчать
168
uloźy/ć уложить, составить wali/ć валить, ломать, сбрасывль
umawia/ć się договориться walizka ж чемодан
umieszcza/ć помещать walka ж борьба, Сой
umowa ж договор waral прочь!
uniform м форма warcaby шашки
uniwersalny, -а, -е универсальный warcz, e/ć (warczy) ворчать, рычать
uniwersytet м университет warga ж губа
upewni/ć (się) уиерить(ся), обес warkot м ворчание, рычание
печиться warstwica ж горизонталь
upłyną/ć истекать, уплывать warsztat м станок, мастерская
uporządkowa/ć (uporządkuje) упо warta ж стража, сторожевой пост,
рядочить, привести в порядок караул
upór м упрямство, настойчивость wartownik м часовой
uprawia/ć заниматься warunek м условие
uprawiać sport заниматься спор wazelina ж вазелин
том ważny, -а, -е няжный
uratowa/ć спасти wąski, -а, -с узкий
urlop м отпуск wąź м змея, уж
urodzi/ć (się) родить(ся) wbl/ć (wbije) вбить, вколоть
uroczystość ж торжество wcale вовсе, отнюдь, никак, со
uroczyście торжественно всем, совершенно
uruchomi/ć пускать в ход, привести wciśnięty, -а, -с юа uленный, втис
u движение нутый
urząd м 1. должность, место, служ wcześnie рано
ба; 2. управление, ведомство wczesny, -а, -е ранний
urządzenie с оборудование, уст według по
ройство sądzić według tego судить по тону
urządzi с устраивать, организовать wejście с вход
urzędnik м чиновник, служащий wełna ж шерсть
usiąś/ć (usiądzie) сесть, садиться wesoły, -а. -е веселый, радоспtuli
usilnie настойчиво» усиленно, ста weterynarz м ветеринар
рательно wewnątrz внутри
usiłowa/ć (usiłuje) делать усилие, wiadomość ж известие, сведение
настаивать wianek м венок
usługa ж услуга wiatr м ветер
uścisną/ć (uściśnie) обнять wlchcr м вихрь
uśmiech м улыбка widać видно
uśmiecha/ć się улыбаться widelec м вилка
uszkodzić повредить widok м вид, зрелише
uszykowa/ć (się) (uszykuje) 1. при widzie/ć видеть
готовить; 2. выстроить(ся) widownia ж зрительный зал
utrudnia/ć затруднять, препятство- wiec м митинг
валъ wiecznie вечно, постоянно
utrwal i/ć укрепить; запечатлеть wieczny, -а, -е вечный, бесконеч
uty/ć (utyje) пополнеть ный, постоянный
uwaga ж внимание, замечание
uważa/ć 1. внимать, рассуждать; wieczór и вечер
2. наблюдать wiedza ж знание, наука
uznanie с признание, усмотрение wiedzie ć (wie) знать, ведать
wiele много, множество; га wiele
слишком много
W wielki, -а. -е большой, великий
w в wiersz м 1. стихотворение: 2. стро
wciąż постоянно ка, строка
wagon м вагон wierzch я верх, верхняя часть.
wakacje каникулы вершина, верхушка, поверхность
walczy/ć бороться, сражаться wieś ж деревня, село
169
wleś< ж известие, весть, молва, wsiada/ć садиться
слух wskazówka ж 1. указание; 2.
wieia ж иашня стрелка (на часах)
Wikt м продовольствие, харчи, со wskazywa/ć (wskazuje) указывать,
держание показывать
wilgotny, -а, -е влажный, сырой wskutek вследствие
winogrona (grono) виноград wspiera/ć поддерживать
winny, -а, -е виноватый wspólnie вместе, сообща
wiol ну! пошел! (понукание ло współzawodnictwo с соревнование,
шади) соперничество, состязание
wioska ж деревушка wstawa/ć (wstaje) вставать
wiosna ж весна wstęga ж лента
wisie/ć (wisi) висеть wstępowa/ć (wstępuje) вступать,
wita ć приветствовать, здороваться входить, заходить
wkrótce вскоре wstrzyma/ć (wstrzymuje) задержать
wlewa/ć вливать wstyd м стыд
własny, -а, -е собственней wszak ведь, однако
właściciel м владелец, собственник, wszelki, -а, -е всякий
помещик wszędzie везде
właściwy, -а, -е надлежащий» wszystek весь, целый
свойственный wszystko все
właściwie собственно wśród среди, между
wtem вдруг
-właśnie именно, верно, кстати wtyka/ć втыкать, вонзать
włączy ć включить wy вы
włoiy/ć вложить, положить wychodzi/ć выходить, уходить, вы
wnet скоро, сейчас бывать
woda ж вода wycieczka ж прогулка, экскурсия,
wogóle вообще вылазка (воен.)
wojna ж война wycieczkowicz м экскурсант
wojsko е войско wyciera/ć вытирать, утирать
wokół, wokoło кругам, вокруг wycisną/ć (wyciśnie) вырубать,
wole/ć (woli) предпочитать, хо высекать
теть wy/ć (wyje) выть, завывать
wolno медленно wydłużony, -а, -е удлиненный
woła/ć звать, призывать wydoby/ć (wydobędzie) добыть, до
wozi/ć возить стать
wódz м вождь wydoła/ć справиться, суметь
wówczas тогда, в то время wydrapywa/ć (wydrapuje) выца
wpada/ć влздать, врываться рапывать
wpłaci/ć заплатить, уплатить wydzlera/ć (się) вырывать(ся)
wpływ м влияние wygląda/ć выглядеть
wprost прямо wygoda ж удобство
wraca ć (sio) возвращаться) wygodny, -а, -е удобный
wraz вместе wygtai/ć произнести, высказать
wrażenie с впечатление wyjaśnia/ć выяснить, разъяснить,
wrota ворота объяснять, пояснять
wróg м враг, неприяггель wyjś/ć (wyjdzie) выйти
wrogi, -а, -е враждебный wyjście с выход
wreszcie наконец wyjazd м отъезд
wrze/ć кипеть wykąpa/ć (się) (wykąpie) выку
wrzesień м сентябрь паться)
Wrzeszcze ć (wrzeszczy) кричать, wykaza/ć (wykaże) показать
орать wykonywa/ ć (wykonywuje) выпол
wschodni, -а, -е восточный нять
wschód м восток wykład м лекция
170
wykształcony, -а, -e образованный, Z
просвещенный
wylot м вылет, устье, отверстие, zabawa ж игра, увеселение
ни ход zabawny, -а, -е забитый, ттипт*1
wymaga/ć требовать zabra/ć (zabierze) («!«) за6раа<ся),
wymija/ć опередить, миновать взятЦся)
wymy/ć (wymyje) помыть zabrać glos взять слово
wymyka/ć się увертываться, уви Zachęta ж Поощрение (inpnaimn
ливать, удирать галлерея в Ьаршлие)
wynaleź/ć (wynajdzie) изобрести, zachodni, -а, -е шпадш<й
найти zachód м запад
wynik м вывод, исход, заключение, zachowa/ć сохранить
последствие zaczą/ć (zacznie) начать
wynosi/ć выносить, составлять, zadźwięczeć (zadźwięczy) оровву-
равняться чать
wypisywa/ć (wypisuje) выписывать, zagai/ć открыть собрание речью
исключать zagajenie с открытие собрании
wyobrazi/ć (sobie) представить се речью
бе, вообразить zagon м 1. грядка; 2. (воен.) набег
wypoczą/ć (wypocznie) отдохнуть zagranica ж заграница
wyrabia/ć производить zahartowany, -а, -е эакалентй
wyraża/ć выражать zają/ć (zajmie) запять
wyraźnie отчетливо, четко, райбор* zajęty, -а, -е занятый
чноо zajmować (zajmuje) занимать
zakaz м запрет, запрещение
wyrok м приговор zakazany, -а, -е запрещенный
wyrwa/ć (wyrwie) вырвать, выдер zakątek м закоулок
нуть zakład м заведение, учреждение,
wyrzuca/ć выбрасывать предприятие
wysiada/ć высаживаться zakład fryzjerski м паряимакарекая
wysiada/ć z tramwaju сходить с zakłopotany, -а, -е смущенный, «за
трамвая боченный
wysła/ć (wyśle) высылать żakończy/ć кончить
wysoko высоко zakrząta/ć się засуетиться
wysokość ж высота zakrzywiony, -а, -е загнутый
wystawiony, -а, -е выставленный zaledwie едва, еле
wystąpi/ć выступить zaległość ж недоимка, и а о и в н -
wystąpienie с выступление ностъ
wystawa ж выставка, витрина, по* załatwi/ć устроить, сделать, кон
становка (пьесы) чить
wyszkolenie с обучение zamiast вместо
wyszlifowa/ć (wyszllfuje) отшли zamiata/ć подметать
фовать zamkną/ć (zamknie) закрыть
wytrze/ć (wytrze) вытереть zamtodu в молодости
wytyczna ж веха zamożny, -а, -е зажиточный
wyzyska/ć (wyzyskuje) использо zaniedba/ć упустить, пренебрег»,
вать zapał м пыл, рвение
wyżej выше zapałka ж спичка
wzajemny, -а, -e взаимный zapełni ć заполнить
wzdłuż влолъ zapewne вероятно
wzgarda ж презрение zapisa/ć (zapisze) записать
wzią/ć (weźmie) взять zapomnieć (zapomni) забмь
wzmacnia ć укреплять zaranie с заря
wznosi,ć (się) воздвигаться) w zaraniu на заре
wzrok м зрение zarezerwowa/ć (zarezerwaje) сохра
wzywać звать, призывать, вы нить, оставить
зывать zarcele с кустарник, чаяа
171
zarzut м упрек, укор zmiesza/ć (się) смешать(ся), сму-
zasada ж принцип, основание тнтЦся)
zasta/ć (mścicie) застелить zmontowa ć (zmontuje) смонтиро
zasłona ж ::ананес вать, составить
zastanowi/ć (się) думать над чем- zna ć знать
нибудь znaczek м значок, почтовая марка
zatrzyma ć (się) задержать(сн) znajdowa/ć (znajduje) (się) нахо
zaułek м закоулок диться)
zauważy ć заметить znajomy, -а, -е знакомый
zawartość ж содержание znikną/ć исчезнуть
zawiadomi, с навестить znowu снова
zawiadomienie с извещение zobaczy/ć увидеть, посмотреть
zawiadowca м заведующий, на* zobowiązanie с обязательство
чальник zorganizowa/ć (zorganizuje) сорга
zawiera/ć содержать, заключать низовать
zawieś/ć (zawiedzie) подвести, об zorganizowany, -а, -е организован
мануть ный
zawodowy,-а, -е профессиональные zorza ж заря
zawoła/с кликнул ь, позвать, вос zosta/ć (zostanie) остаться
кликнуть zostawi/ć оставить
zbada/ć исследовать zrana утром
zbiera/ć (się) собирать(ся) zrównanie с уравнение., сравнение
zbrodnia ж преступление zrozumie/ć понять
zbyt слишком zupa ж суп
zadanie с задание zupełnie совсем, вполне, совершен
zdanie с предложение, мнение но
zdąży ć успеть zwiedza/ć посещать, осматривать
zdoby/ć (zdobędzie) приобрести, zwiedzi/ć посетить, осмотреть
добыть, завоевать zwłaszcza особенно
zdziwi, ć (się) удивить(ся) zwozi/ć свозить
zebranie с собрание zwózka ж свозка
zechcieć (zechce) захотеть, поже zwrotny, -а, -е возвратный
лать zwróci/ć (się) обратить(ся)
zegar м часы zwrot м оборот
zegarek м часы, часики zwyczajny, -а, -е обыкновенный
zeskoczy ć соскочить zwycięstwo с победа
zeszyt м тетрадь
zetrze ć стереть Ź
zginą/ć (zginie) пропасть, погибнуть
zgłosi/ć się обратиться źle плохо
zgodny, -а, -е согласный, согласо
ванный Ź
ziarno е зерно żagiel м парус
ziemia ж земля żałowa/ć (żałuje) жалеть, сожалеть
ziemniak м картофель żandarm м жандарм
zima ж зима żandarmerja ж жандармерия
zimny, -а. -е холодный żeby чтобы
zjecha/ć (się) (zjedzie) съехатЦся) żegluga ж навигация, мореплава
zjednoczenie с объединение ние
zmarszczka ж морщина, силадкл żelazo с железо
zmartwychwsta/ć (zmartwychwsta żłobek dziecięcy м ясли
nie) воскреснуть żołnierz м солдат
zmoczony, -а, -е усталый żona ж жена
zmieni/ć изменить ży/ć (żyje) жить, существовать
zmierzch м сумерки życie с жизнь
zmieś/ć, zmieś/ć w proch смести, сте życzy/ć желать
реть в пух и прах żywioł и стихия
172
ФОНЕТИЧЕСКИЙ КОНСПЕКТ
1. В польском языке звуки изображаются латинским алфавитом.

Кроме того, и польском языке имеются двузначные буквы как: az, cz,
dz, rz.
2. Двузначная буква cb имеется также в латинском алфавите. Дву
значные буквы: cz, dz, dż, sz характерны только для польского алфавита.
3. Особенностью польской звуковой системы и алфавита являются
также мягкие соглзсные ć, dż, ń, i, t.
4. Звук ж изображается двузначной буквой и или простой бук
вой ż. Например: rzeka, 2yto.
5. В польском языке имеется мягкий согласный звук I и твердый со
гласный звук ł, например: lampa, ława.
6. Гласные звуки, характерные своей графикой — это носовые ą и е,
а также 6 (который в звуковом отношении не отличается от и, например:
góra, guma).
h—ch
7. ch пишется (за небольшим исключением— hej, hop и т. д.) в сло
вах польского происхождения. В словах иностранного происхождении
пишется, h или ch, в зависимости от орфографии слова на данной я»ыке.
В родственных с русскими словах, имеющих в русском языке г или глас
ную, пишется в польском h; если в русском слове имеется к, в родствен
ном польском слове пишется ch, например: bohater — богатырь, Chleb —
хлеб.
ć, dź, ń, ś, i
8. При произношении звуков: ć, di, ń, ś, t средняя часть языка подни
мается к среднему небу, как при мягком звуке ль.
Они употребляются в конце слова, а также перед согласной в начале •
и в середине слова (ćma, słońce, koń. łoś). Перед гласной, для обозначения
мягких звуков ć, dź, ń ,ś , i, пишут мягкую гласную I после соответствую
щих твердых с , dz, n , s , г. Точно так же обозначается в польском яшме
мягкость всех других согласных за исключением: Л, I, г, гг, a , dż, t,
после которых не пишется 1.
ż—rz
9'. Произношение одинаковое.
rz пишется тоща, когда в производных словах или в родегвеижж
русском слове слышно р, например: «tolati—stolarstwo,иагупап -maiyiiarfca
drzewo — дерево, rzeka — река, brzeg — берег, rząd— ряд.
* За исключением &
173
10. После р, I, к, eh, слышно ш, а пишется гz: przeszkadzać, trzeba,
kruk, chrzjn; исключении: pszenica, pszczoła, kształt.
ó— U
11. Звук у письменно изображается как 6 и и, например: góra, gumka,
córka, kółko.
ó пишется, когда при изменении слова «ли в русском языке слышится
о, например: kółko—koło, góra — гора, chór — хор.
ą—<S
12. Носовые гласные звуки в общем произносятся с призвуком соглас
ных: om, en, ет, ец, например: kąt—kont, bęben—bemben. Только перед
согласными >, z, sz, ż, i, f, w гласные ą, ę произносятся без призвука
(wąs, wiązać, mąż).
Буквы ą, ę пишутся в чисто-польских словах. В словах латинского про
исхождения пишется om, on, em, еп, например: komplet, dokument.
13. Мягкая согласная J пишется: 1) там, где слышится звук сходный
с русским й : czyj, stój, stajnia; 2) для смягчения последующей твердой
гласной: lekcja, jutro, jak, kolejarz.
14. В польском языке, так же как и в русском, звонкие согласные в
конце слова, а также перед последующим глухим согласным звучат, как
глухие, например: chleb — chlep, wódka — wutka.
Наоборот, глухие согласные перед последующими звонкими зпучат,
как соответствующие им звонкие согласные, например: kośba—koźba.
Для устранения сомнений следует изменить слово так, чтобы после сомни
тельной согласной была гласная, например: chleb—chlebek, wódka—woda,
wóz—wózek, kośba—kosić.
174
ГРАММАТИЧЕСКИЙ КОНСПЕКТ
Гл а г о л
Спряжение
§1
О б щ и е з а м е ч а н и я . В польском языке, как и в русском, гла
голи изменяются по временам (настоящее, будущее и прошедшее), накло
нениям (изъявительное, повелительное, условное), залогам (действительный,
страдательный я возвратный) и видам (совершенный, несовершенный и
многократный^
Глаголы могут также принимать формы причастия и деепричастия
(настоящего и прошедшего времени).
§2
Г л а г о л ь н ы е о с н о в ы . В польском языке, как и в русском,
у глаголов различаются две основы, от которых образуются все глаголь
ные формы:
а) Основа настоящего времени (3-е лицо единственного числа настоя
щ его времени): robi, uczy, pisze, czyta.
б) Основа неопределенной формы, которую получаем, отбрасывая
окончание: czytać — czyta, pić — pi.
§3
Настоящее время образуется посредством прибавления к основе сле
дующих окончаний:
!-е спряжение 2-е спряжение
Единственное Множественное Единственное Множественное
число число число число
1. pisz—ę pisze—my czyta—m czyta—my
2. pisze—sz pisze—cle czyta—u czyta—d e
3. pisz—e pisz—ą czyta ety ta—{ą
Как уже скапано, I-e лицо единственного числа и 3-е лицо множест
венного числа первого спряжения имеют усеченную основу: рш—#, pisz—ą
§4
От формы настоящего времени образуются:
а) повелительное наклонение,
б) будущее простое (глаголов совершенного вида),
в) причастие и деепричастие настоящего времени.
175
§5
П о в е л и т е л ь н о е ил к ji о u е ii и е образуется от основы на

стоящего времени следующим образом: в глаголах 1-го спряжения отПра-
сываетсм окончание основы: pisze—piszl niesie—nieś! walczy—walcz! a u
глаголах 2-го спряжения к осноце насгояшего времени добавляется окон
чание ]: czyta—czy taj I kocha—kochaj I gra—graj!
§ 6
Б у д у щ е е п р о с т о е имеют только глаголы совершенного вида,
то есть те, которые не имеют настоящего времени. Будущее время этих
глаголив соответствует п о ф о р м е настоящему времени: przeczyta,
nopiee, рпуniesie, nauczy.
§7
Причастие настоящего времени действитель
н о г о з а л о г а выражает действие, одновременное с действием сказуе
мого данного предложения. Оно образуется от глаголов несовершенного
нида, при помощи флексий су, са, се, добавляемых к 3-му лицу множест
венного числа настоящего времени, например: piszący, czytająca, śpiewa
jące.
§8
Деепричастие настоящего времени (отглаголь

ное наречие) образуется при помощи флексии ąc, например: pisząc, czy
tając, niosąc. Оно образуется также только от глаголов несовершенного
шла.
59
От основы неопределенной формы образуются:

а) прошедшее время изъявительного наклонения,
б) причастие и деепричастие прошедшего времени,
в) условное наклонение.
§ 10
Прошедшее вреяф образуется от основы неопределенной формы по*

средство* суффиксов: t в единственном числе; II—ly do множсстнен-
ном числе и следующих окончаний:
Мужской рол Женский род Средний род

Единствен. Множествен. Единствен. Множествен. Единствен. Множествен.
число число число число число число
1. em śmy аш śmy om śmy
2. в fcie aś ście oś ście
3* — — а — 0 —
176
Суффикс II употребляется только при личных именах мужского ром.
при исех других употребляется суффикс ły, например: towarzysze szli, ми
towarzyszki szły, konie szły.
Нели одвн глагол прошедшего времени множественного числа от
носится к нескольким именам,одно из которых —личное иужскигор(«а,то
прошедшее нреми принимает суффикс II, например: chiopcy i dziew czę
szli, kobiety i dzieci biegły.
§ 11
Причастие прошедшего премени страдательного залога образуется
при помощи флексии: ny, па, ne, ty, ta, te, например: czytany, wołany,
niesiony, bita, przeczytany, zawołany, zaniesiony, zbita.
Примечание. Причастие прошедшего времени, которое
образуется при помощи флексий: ty, ła, 1е, применяется лишь для
небольшой группы глаголов: posiwiały, oniemiały, zgasły.
§ 12
Деепричастие прошедшего времени образуется при помощи флексии

wszy или łszy, причем только от глаголов совершенного вида: napisawszy,
przeczytawszy.
§ 13
Условное наклонение образуется от основы прошедшего времени,
то-есть от 3-го лица единственного и множественного числа прошедшего
времени путем добавления окончаний:
1. bym Ьуйпу
2. byś byście
3. by by
Формы bym, byś, и т. д. подвижны. Их можно отделять от личной фор

мы глагола и присоединять к другому слову в предложении, например:
on czytałby książkę или oflby czytał książkę.
§ 14
Будущее сложное состоит из будущего временя глагола
być (będę) и 1) неопределенной формы спрягаемого глагола: będę pisać
или 2) 3-го лица единственного числа прошедшего времени спрягаемого
глагол л: będę pisał, bidzie robił, będziemy pisali, będziemy czytały.
S 15
В о з в р а т н ы й з а л о г , указывающий, что действие, совершае
мое подлежащих* предложения, обращено на него самого, выражается
посредством сочетания глагольной формы с воэвратним местоимением
się: towarzyszka uczy się, pułk broni się.
177
§ 16
Группа глаголов на eć; сюда принадлежат глаголы: umieć, wiedzieć,
powiedzieć.
Настоящее время этих глаголов имеет окончание 2-го спряжения.
Глагол II спряжения
czytać umieć wiedzieć
ccytam umiem wiem
czytań umiesz wiesz
czyta umie wie
czytany laniemy Wiemy
czytacie umiecie wiecie
czytają tanieją wiedzą
П р и м е ч а н и е . Глагол wiedzieć имеет в. 3-м лице миожест-
оенного числа окончание dzą: wiedzą.
§17
Основы глаголов на eć подвергаются в прошедшем времени следующим
фонетическим изменениям:
umiałem umiałam
umiałeś umiałaś
uniał umiała
umieliśmy umiałyśmy
umieliście umiałyście
umieli umiały
§ 18
Основы глаголов ха ąć подвергаются в п р о ш е д ш е м времени
следующим фонетическим изменениям:
rozpocząłem rozpoczęłam
rozpocząłeś rozpoczęłaj,
rozpoczął rozpoczęła
rozpoczęliśmy rozpoczęłyśmy
rozpoczęliście rozpoczęłyście
rozpoczęli rozpoczęły
§ 19
Спряжение глаголов: nieść, dąć, brać, drzeć

1. nłoeę dmę biorę drę
2. niesie» #niesz bierzesz drzesz
j. niesie dmie bierze drze
178
1. niesiemy dmiemy
2. niesiecie tkniecie bierzecie
3. nioeą biorą
Пр
Едим
1. niosłem-am dąłem-dęłam
2. niosłeś-ee dąteś-dęlaś
3 . niósł-niosła dąl-dęła brał-a dart-a
Множественное «ело
1. nieśliśmy nioełyśirty dęllśmy-łyhny brftlkmy-fybny
2. nieśliście niosłyście dęliście-tyście braliście-tyicie
3. nieśli niosły dęli-ły brall-ły darli-ły
Будущее время
1. będę niósł, niosła dął, dfła brał, brała darł, darta

2. będziesz или
3. będzie nieść dąć
1. będziemy J nieśli, niosły dęli, dęły brali, brały darli, <
2. ■będziecie
~ J • ' l ИЛИ
3. będą 1) nnieść
ia iA dąć brać
Условное наклонение
1. niósłbym ląłbyra brałbym darłbym
niosłabym Гlęłabym brałabym dftabyi
2. niósłbyś dąłbyś brałbyś darłbyś
niosłabyś dęłabyś brałabyś daitabyś
3. niósłby dąłby brałby dartby
niosłaby dęłaby brałaby darłaby
Множеспсшое число
1. nieślibyśmy dęlibyśmy bralibyśmy darltbyfcay
niosłybyśmy dęłybyśmy brałyby fcny dałtybyl1^
2. nieślibyście dęlibyście bralibyście aanroysoe
niosłybyście dęłybyście brałybyście darłybyście
3. nieśliby dęliby braliby darliby
niosłyby dęłyby brałyby darłyby
Повелительное наклонение
2. nieś! dmij! bien! *zyjl

3. niech niesiel dmie! bierze!
1. nieśmyI dmijmy! bierzmy! drzyjmy!
2. nieściel dmijcie! bierzcie! drzyjcie!
3. niccb niosą! dmąl biorą! drą!
Причастие настоящего времени действительного

залога
nioeąe—у, а, е, dmąc —• у, а, е, biorąc — у* а, е, drąc — у, а, е.
Причастие прошедшего времени страдательного

залога
(za) niesiony, а, е, (wy) dęty, а, е, (za)brany, а, е, (po) darty, а, е
Деепричастие настоящего времени
niosąc, dmąc, biorąc, drąc
Деепричастие прошедшего времени

(za)niósłszy, (na)dąwszy, (za)brawszy, (po)darłszy
§ 20
По образцу nieść спрягаются:
1) глаголы: trząść, paść,wieźć, gryść, lefć, (trzęs;, pasę, wiozę, gryzę,
lezę):
2) глаголы, основа которых оканчивается на g , k (ciek, plek): ciec,
piec, rzec, ttuc.
П р и м е ч а н и е ! , iść имеет разные основы в настоящем и
прошедшем времени: idzie; szedł, szła, szli, szły. Глагол jechać обра
зует настоямее время от основы jedzie.
П р и м е ч а н и е 2. По примеру dąć спрягаются: źąć, giąć,
miąć, kląć.
Ciąć имеет основу настоящего времени tnie (tnę, tniesz, tnie).
По образцу brać спрягаются prać, zwać, łgać, rwać, gnać, ssać.
§ 21
Имя существительное
Яужекей род
Имена существительные мужского рода оканчиваются на твердую или
мягкую согласную и на а, например: robotnik, stół, koń, dowódca.
§ 22
Следующие таблицы покалывают окончания п а д е ж е й муж
ского склонения.
Имена существительные мужского рода, принадлежащие к этону
склонению, распадаются на две группы: основа первых оканчивается на
твердую согласную, основа вторых оканчивается на мягкую согласную
или ar, es, 2 (rz).
180
Именительный chłop ttół
Родительный сЫора stołu
Дательный chłopu dołowi
Винительный chłopa
ТворительныА chłopem
Предложный
Звательный cbłoptel bri* Motel
Именительный chłopi My
Родительный chłopów !w!w ttotów
Дательный chłopom iwan
Винительный chłopów lwy
Творительный chłopami lwami SŁ .
Предложный o chłopach lwach
Звательный cbłopil Iwyl «totyf
Именительный
Родительный dowódcy
Дательный dowódcy
Винительный d<TWÓdC<
Творительный dowódcą
Звательный
Родительный
Дательный
Винительный
Творительный
Звателный
Имена существительные мужского у ,
* e 3
ияготся в единственной числе, как сушеетипельиые жеискег

множественном числе — как существительные мужского рода
окончанием основы).
kraj koć
Родительный ____ t _ kraju tania
Дателный towarzyszowi krajowi koniwri
towarzysza kraj koeia
Творительный tuwjuiyaaem krajem Inoicm
Прещюжный o towarzyszu kraje konia
• kraja! koaM
Множественно* число
Именитсльный towarzytte kraje konie
Родительный towarzyaiy krajów koni
Дательный towarzyecom krajom koniom
Винительный towarzyaiy kraje konie
Творительный towariyeami krajami końmi
Предложный o towarzyszach krajach koniach
Звательный tow anyuel krajel koniel
§23
Р о д и т е л ь н ы й п а д е ж е д и н с т в е н н о г о ч и с л а муж-
с к о г о р о д а имеет окончания а и и.
а имеют преимущественно:
1) названия лиц и животных: syna, brata;
2) названия инструментов, орудий производства, частей тела: kamic*
nia, pługa, palca;
3) названия мер, весов: metra, grosza;
4) названия месяцев: stycznia, marca.
Окончание u имеют:
1) существительные абстрактные: umysłu, rozumu, gniewu;
2) собирательные: narodu, tłumu;
3) названия дней недели: poniedilałku, wtorku;
4) иностранные неодушевленные: aktu, procesu, gmachu.
§24
Д а т е л ь н ы й п а д е ж е д и н с т в е н н о г о ч и с л а имеет
окончание u или owi. Некоторые односложные слова имеют окончание
о: lwu, panu, psu. Из двусложных слов имеют u: ojcu, chłopcu и некото
рые другие.
§25
Винительный падеж единственного числа
сушествийльных одушевленных одинаков с родительным: chłopa, konia;
для неодушевленных предметов одинаков с именительным: dom, stół, piec.
§ 26
Пре дложный и звательный падежи един
с т ве нног о ч и с л а имеют окончание е и и; е имеют существительные
с твердой основой: bracie? существительные с суффиксом ес, когда
они обозначают лица, имеют в звательном падеже е, а в предложном u
ojcze, chłopcze; о ojcu, о chłopcu.
u имеют существительные с мягкой основой: koniu, или с оконча
нием основы на шипящую: stolarzu, słuchaczu, с окончанием основы на
k, g, h, ch: kraka, wrogu, а также существительные: syn (synu), dom
(domu).
§27
Именительный я звательный падежи множест
в е н н о г о ч и с л а оканчиваются на owle, е, I, у. Окончание owi*
имеют личные сушествитальные мужского родг, в частности—обозначающие
182
родственников, лиц, занимающих известное социальное положение, фа
милии лиц и названии некоторых народом: ojcowie, panowie, wodzowie,
arabowie.
Окончание e имеют имена существительные, оканчивающиеся на мяг
кую согласную, а также на с, cz, dż, V, rz, i: kraje, kośce, шie, koazc,
tkacze.
Оканчания I, у имеют имена существительные, оканчивающиеся на
твердую согласную, причем I имеют личные имена, а у остальные: chłopi,
szwedzi; koty, buty. Но если корень имени существительного оканчи
вается на к или g, то личные имена принимают окончание у: poLacy,
chińczycy, а названия животных и неодушевленных предметов ирямм-
мают окончание i: w ilki, ptakt.
Личные имена существительные, оканчивавшимся на с, принимают
окончание у: chłopcy, starcy.
Многие неодушевленные существительные иностранного происхожде
ния принимают окончание a: fundamenta, 4okumenta.
I»
Р о д и т е л ь н ы й п а д е ж мн о же с т в е н но г о чис ла имеет
два окончания: ów и I (у), причем первое чаще всего встречается у су
ществительных с твердой основой: synów, psów, domów, а второе с мяг
кой основой: koni, liści. В известных уже нам случаях это I переходит
в твердое: groszy. Впрочем рядом с ( (у) эти существительные иногда
имеют еще флексию ów: noty и noźów.
§29
В и н и т е л ь н ы й п а д е ж мн о же с т в е н н о г о числа личных
существительных мужского рода имеет окончание родительного па
дежа: synów, towarzyszy.
Названия животных и предметов неодушевленных имеют окончания
именительного падежа: konie, stoły, note.
§30
Т в о р и т е л ь н ы й па де ж мн о же с т в е н н о г о числа окан
чивается при некоторых мягких основах на ml (вместо ami): gośćmi,
ludźmi, końmi.
§81
П р е д л о ж н ы й па д е ж м но ж е с т ве нн о г о числа «ей ,
обозначающих названия стран, оканчивается иногда на cdi: we Włoszech,
w Niemczech.
Жеяскай род
§ 32
К ж е н с к о м у с к л о н е н и ю принадлежат имена существ*гель»
ные женского рода с твердым и мягким окончанием основы, оканчиваю
щиеся на а, например: kobieta, ziemia; на I, например: pani, gospodyni
и на мягкую согласную, например: kość.
Пр и ме ч а н и е : К последним относятся имена суще
ствительные женского рода, оканчивающиеся на sz, сх, п
(I), например: mya, ctraft.
163
§33
Именительный głowa ziemia gospodyni
Родительный głowy ziemi gospodyni
Дательный głowie ziemi gospodyni
Винительный głowę ziemie gospodynię
Творительный głową ziemią gospodynią
Предложный głowie ziemi gospodyni
Звательный głowol ziemio! gospodyni!
Именительный głowy ziemie gospodynie
Родительный głów ziem gospodyń
Дательный głowom ziemiom gospodyniom
Винительный głowy ziemie gospodynie
Творительный głowami ziemiami gospodyniami
Предложный o głowach ziemiach gospodyniach
Звательный głowy! ziemie! gospodynie!
Именительный kość dłoń
Родительный kości dłoni
Дательный kości dłoni
Винительный kość dłoń
Творительный kością dłonią
Предложный o kości dłoni
Звательный kość! dłońl
Именительный kości dłonie
Родительный kości dłoni
Дательный kościom dłoniom
Винительный kości djonie
Творительный kośćmi dłońmi
Предложный o kościach dłoniach
Звательный kości! dłonie!
§ 34
Р о д и т е л ь н ы й п а д е ж е д и н с т в е н н о г о ч и с л а окан-
вется на у после твердых основ, например: ргасу, — мл i после мягких
основ, после g, к , например: sługi, ręki и мягких окончании, например:
kości. После основы, перешедшей в твердую, i соответственно переходит
в у, например: straiy, myszy.
§3 5
Винительный падеж единственного ч и с л а все
гда оканчивается на ę. Исключение: panią.
Среднйй род
§ 36
С к л о н е н и е имен с у щ е с т в и т е л ь н ы х среднего
р о д а . И здесь следует различать т в е р д ы й т и п с к л о н е н и я ,
184
например: drzewo, Jabłko, и м я г к и й , например: pole, wtroolc. Окот
чания их, за исключением предложного падежа единственного числа, оди
наковы. Существительные на ę в единственном числе имеют мягкие окон
чания, а во множественном числе — твердые.
Именительный drzewo pole
Родительный drzewa pola
Дательный drzewu polu
Винительный drzewo pole
Творительный drzewem polem
Предложный o drzewie polu
Звательный drzewo! pole!
Именительный drzewa pola
Родительный drzew pól
Дательный drzewom polom
Винительный drzewa pola
Творительный drzewami polami
Предложный o drzewach polach
Звательный drzewa! pola!
Именительный zwierzę strzemię
Родительный zwierzęcia strzemienia
Дательный zwierzęciu strzemieniu
Винительный zwierzę strzemię
Творительный zwierzęciem strzemieniem
Предложный o zwierzęciu strzemieniu
Звательный zwierzę! strzemię!
Именительный zwierzęta strzemiona
Родительный zwierząt strzemion
Дательный zwierzętom strzemionom
Винительный zwierzęta strzemiona
Творительный zwierzętami strzemionami
Предложный o zwierzętach strzemionach
Звательный zwierzęta! strzemiona!
§37
Имя п р и л а г а т е л ь н о е
Склонение прилагательных
Мужской род Женский род Средни* рей
Именительный dobry dobra dobre
Звательный 3
Родительный dobrego dobrej detorego
Дательный dobremu dobrą dobremu
Винительный dobrego, dobry dobrą dobre
Творительный dobrym dobrą
Предложный dobrym dobrej
№
dobrzy, dobre dobre dobre
Звательный
dobrych dobrych dobrych
Дательный dobrym dobrym dobrym
Винительный dobrych, dobre dobre dobre
Творительный dobrymi, dobremi dobrem! dobremi
Предложный dobrych dobrych dobrych
i 38
З а м е ч а н и я o fl о т д е л ь н ы х п а д е ж а х п р и л а г а
т е л ь н ы х . В именительном падеже множественного числа прилага
тельные имею* для лиц мужского рода окончание I (у), для прочих су
ществительных мужского рода и для женского и среднего рода оконча
ние е: wielcy (dobrzy itd.) ludzie, wielkie (dobre itd.) kobiety, dzieci, ko
nie.
9 39
С т е п е н и с р а в н е н и я и м е н п р и л а г а т е л ь н ы х . По
добно русскому языку, в польском языке различают степени: положитель
ную. сравнительную и превосходную. Сравнительная степень образуется
путем добавления к основе szy, sza, sze, например: stary, starszy, или ejszy,
ejsza, ejsze. например: mądry, mądrzejszy. Сравнительная степень прила
гательных mały, duły, dobry, zły, lekki образуется неправильно: mniejszy,
większy, lepszy, gorsy, Itejszy. Превосходная степень образуется из срав
нительной путей присоединения к ней префикса naj, например: najstarszy,
najstarsza, najstarsze.
Наречие
Степени сравнения наречий. Наречия, которые образуются от при
лагательных путем замены их родовой формы окончанием е или о, имеют,
так же как и прилагательные, степени сравнения. Сравнительная сте
пень образуется путем замены окончания е (1е) или о суффиксом ej (iej).
Превосходная же степень образуется путем присоединения к сравнитель
ной степени приставки naj, например: ładnie, ładniej, najładniej; ciężko,
ciftej, najciężej.
От наречий mało, duto, dobrze, źle, lekko сравнительная степень об
разуется особым образом: mniej, wifcej, lepiej, gorzej, lżej.
Превосходная степень этих наречий образуется из сравнительной.
§ 41
Ме с т о и м е н и е
Среди местоимений слеоует ра п и четь личные местоимения от нелич
ных, которые « бо-гынинеие случаев изменяются по родам. Неличные
местоимении разделяются яа местоимения указательные, притижятель*
f 41
Л и ч н ые местоимения
1-е лиц* 2<« яйцо
1». ,
mnie, mię
ty
ciebie, cif siebie
Дательный mnie, ml tobie, d •obie
Винительный mnie, mię ciebie, d ( eiebie, lit
Творительный mną tobą Mbą
Предложный o mnie o tobie, o sobie
Именительный ту wy
Родительный nas was как
Дательный пат wam в единственном
Винительный nas was числе
Творительный nami wami
Предложный о nas o was
5 43
3-е лицо
Мужской род Женский род Средний ров
Именительный оп ona ono
Родительный jego, niego, go iego, niego, go
Дательный jemu, niemu,mu Jemu, niani, mu
Винительный jego,niego,go Je, nie
Творительный nim nią Dian
Предложный o nim o niej o nlem
Мужской рож Женский род Средний pan
Именительный oni, one one
Родительный ich, nich для всех родов
Дательный im, nim
Винительный ich, nich. je nie, je, nie
Творительный nimi, niemi uś6ni
Предложный o nich для всех родов
(4 4
З а м е ч а н и я об о т д е л ь н ы х ф о р м а х .
стоимение вЦ не только не имеет именительного падежа i
1*7
числа, но я специальных форм для множественного числа. Личные место
имения имеют две формы родительного, дательного и винительного па-
дежа. Краткие формы никогда не имеют ударения и потому не употре
бляются:
1) о начале предложении, например: tobie dniem
2) после предлога, например: cnodzl о ciebie
3) когда на них падает логическое ударение, например: ufam tobie,
nie jemu.
В именительном падеже множественного числа oni обозначают только
лиц мужского пела, оно — все остальные лица, все предметы и животные.
Подобным же образом в винительном падеже множественного числа
формы łeb, nieb указывают на лиц мужского пола, а формы Je, nie — на
асе остальные лица, на все предметы и животные.
§45
Притяжательные местоимения
К притяжательным относятся: mój, twój, swój, nasz, wasz.
mój moja moje
Родительный mojego mojej mojego
Дате^кый mojemu mojej mojemu
Винительный mojego, mój moją moje
Творительный moim moją mojem
Предложный o moim mojej mojem

moi, moje moje moje
Дательный moim } “
Винительный moich, moje moje moje
Творительный moimi, mojeml mojem i mojeml
Предложный o moich во всех родах
Указательные местоимения
Мужской род Женский рол Средний род
Именительный ten ta to
Родительный tego tego
Дательный tema SI temu
Винительный tego, ten te to
Творительный tym U tem
Предложный o tyra tej tem
188
Мужской род Жеиошй род Среяш* род
Именительный ci, te te te
Родительный tych tych tych
Дательный tym tym tym
Винительный
Творительный
tych, te
tymi, tcmi
te
temi
te
teml
Предложный w tych w tych w tych
§47
а) В именительном падеже множествен ого числа с!
лица мужского пола, t e — на все остальные лица и все веши, И р м -
мер: ci synowie, te kobiety, te dzieci, te domy.
б) Местоимение ta принимает в виде i
деже окончание имени существительного в то время как все другие ука
зательные местоимения принимают окончание имени прилагательного ą.
J48
И м я чи с л и т е л ь н о е
Как и в русском языке, числительные бывают количественные и поряд
ковые.
|4 9
Числительное Jeden склбняется, как имя прилагательное.
§50
Склонение числительных
Склонение ч и с л и т е л ь н о г о d wa ]
Мужской род Женский рая Средний рад
Именительный dwaj, dwu, dwie dwa
dwóch, dwa
Родительный dwu, dwóch \ для всех родов
Дательный dwu, dwom /
Винительный dwu,dwóch,dwa dwie dwa
Творительный dwu, dwoma dwiema dwoma
Предложный dwu, dwóch для всех родов
Формы именительного падежа dwaj, dwu, dwóch а также obaj, obedwaj
обозначают исключительно лиц мужского пата (dwaj robotnicy, obaj do
wódcy).
§51
Склонение числительных trzej
Мужской pan Женский роя Средни* рок
Именительный trzech, trzej, trzy trzy trzy
Родительный trzech » ___
Дательный tram } W" Р°дов .
Винительный trzech, trzy trzy lrły
Творительный trzema 1 .
Предложный o trzech / *** P0*108
rai
Формы именительного падежа trzej, czterej, trzech, czterech употре
бляются только для лиц мужского пола, например: trzej robotnicy, czte
rech dowódców; при остальных лицах и предметах употребляются формы:
trzy, cztery.
§52
Ч и с л и т е л ь н ы е : pięć, oeść, siedem, osiem, dziewięć склоняют
ся по образцу: dwu, dwa.
Склонение чи с л и т е л ь н о г о pi ęć
Forma mi sko-osobowa Forma żeńsko-rzeczowa
pięciu, pięcioma
Предложный o pięciu o pięciu
§53
Ск . юнение ч и с л и т е л ь н ых j e d e n a ś c i e , dwanaście
Именительный jedenaście jedenastu

Родительный Jedenastu
Дательный jedenastu
Винительный jedenaście jedenastu
Творительный jedenastu jedenastoma
Предложный o jedenastu
§54
По образцу jedenaście склоняются все десятки до 100: dwadzieścia,
trzydzieści, czterdzieści, pięćdziesiąt и т. д.
§55
Числительные: dwieście, trzysta, czterysta склоняются, как sto. Од
нако числительное dwieście меняет первый слог dwie на dwu, то есть dwie
ście меняется на dwustu.
§56
П о р я д к о в ы е ч и с л и т е л ь н ы е склоняются, как прилага
тельные. Таким образом, числительное pierwszy в родительном падеже
имеет pierwszego, в дательном падеже pierwszemu и т. л.
В составных порядковых числительных склоняются только десятки
н единицы, например: czterdziestego trzeciego, sto czwarty, siedemset sześć
dziesiątego drugiego, w roku tysiąc dzicirt{<set trzydziestym piątym.
190
ОРФОГРАФИЧЕСКАЯ РЕФОРМА 1936 г.
(Краткая справка)
В конце 1936 г. учебные власти Польши утвердили ряд предложений
польской Академии Наук об измеяеиии правописания. Вся эта реформа
в целом никаких коренных изменений не вмесит, а касается лишь от
дельных частностей. К тому же большинство этих частностей не вво
дится заново, а лишь регламентируется.
Наиболее существенные изменения сводится к следующему:
1. В словах типа part Ja, Marja решено писать, вместо ja —ta: che
mia, Holandia, partia, Maria, Austria, равно как и pianino, dieta, bib
lioteka и т. д. Однако, после букв в, с, z сохраняется J: awiacja, racja,
sesja, stacja и проч.
2. Род. падежи ед. и множ. чисел слов этого типа имеют, как правил*,
одинаковые окончания (11 или—после в, с, г— Jl): linii, komedii,
stacji. В языке научном и юридическо-административном допускается
все же, во избежание числовой двусмысленности, употреблять для род.
п. мн. числа специальное окончание: у], или IJ (iinij, ttacyj).
3. В твор. и предл. падежах ед. ч. муж. и ср. р., а также в твор.
падеже множ. ч. прилагательных и иестоймени! устраняется родовое
различие окончаний. Таким образом, следует писать:
tym dobrym człowiekiem
w tym dobrym człowieku
tym dobrym dzieckiem
o tym dobrym dziecku
tymi dobrymi —ludimi, kobietami, końmi, krowami, cielętami
(91
ПРИЛОЖЕНИЕ
MIĘDZYNARODÓWKA
1. Wyklęty, powstań ludu ziemi!

Powstańcie, których dręczy głód!
Myśl nowa blaski promie nnemi
Dziś wiedzie nas na bój, na trud.
Przeszłości ślad dłoń nasza zmiata;
Przed ciosem niechaj tyran drżyl
Ruszymy z posad bryłą świata,
Dziś niczem—jutro wszystkiein my!
Bój to jest nasz ostatni,
Krwawy skończy sią trud,
Gdy związek nasz bratni
' Ogarnie ludzki ród.
2. Nie nam wyglądać zmiłowania
Z wyroków bożych, z pańskich praw;
Z własnego prawa bierz nadania
1 z własnej woli sain siq zbaw!
Niech w kuźni naszej ogień bucha,
Zanim ostygnie — przekuj stal,
By łańcuch spadł z wolnego ducha,
A dom niewoli zniszcz i spal!
Refren.
3. Dziś lud roboczy wsi i miasta
W jedności swojej stwarza moc,
Co siQ po ziemi wszerz rozrasta,
Jak świt łamiący wieków noc.
Precz, darmozjadów rodzie sępi,
Czyż niedość żeru z naszych ciał,
Gdy lud twe krwawe szpony stępi,
Dzień szczęścia wiecznie będzie trwał.
Refren.
J. STALIN
URYWKI Z PRZEMÓWIENIA NA UROCZYSTOŚCI PROMO
WANIA AKADEMIKÓW ARMJI CZERWONEJ
Towarzysze! Nie można zaprzeczyć, że w ostatnim czasie
osiągnęliśmy wielkie zdobycze zarówno w dziedzinie budownict
wa, jak i w dziedzinie zarządzania. W związku z tem zbyt wiele
192
mówi się u nas o zasługach kierowników, o zasługach wodzów.
Przypisuje się im wszystkie, prawie wszystkie nasze zdobycze.
Jest to, oczywiście, nieprawdziwe i niesłuszne. Chodzi nietylko
o wodzów. Ale nie o tem chciałbym dziś mówić. Chciałbym po
wiedzieć kilka słów o kadrach, o naszych kadrach wogóle, zwłasz
cza zaś o kadrach naszej Armji Czerwonej.
...Tak więc,towarzysze, jeśli chcemy pomyślnie przezwyciężyć głód
w dziedzinie ludzi i osiągnąć to, aby kraj nasz miał dostateczną
ilość kadrów, zdolnych do posuwania naprzód techniki i do
uruchomienia jej,— winniśmy przedewszystkiem nauczyć się cenić
ludzi, cenić kadry, cenić każdego pracownika, który zdolny jest
przynieść korzyść wspólnej naszej sprawie. Należy wreszcie zro
zumieć, że ze wszystkich istniejących na świecie cennych kapi
tałów, najbardziej cennym i najbardziej decydującym kapita
łem są ludzie, kadry. Należy zrozumieć, źe w naszych obecnych
warunkach «kadry decydują o wszystkiem>. Jeśli będziemy mieli
dobre i liczne kadry w przemyśle, rolnictwie, na transporcie, w
armji, — kraj nasz będzie niezwyciężony. Jeśli nic będziemy
mieli takich kadrów, — będziemy kuleli na obie nogi.
Słownik
zaprzeczyć отрицать zwłaszcza зд. особен obecny нынешний
osiągnęliśmy wielkie но, в частности decydować решать
zdobycze мы имели pomyślnie с успехом liczny многочислен
большие успехи przezwyciężyć зд. по ный
osiągnąć достигнуть бороть, изжить rolnictwo сельское ко-
zdobycz достижение winniśmy мы должны зяйство
dziedzina область korzyść польза niezwyciężony непобе
zarządzanie управле wspólny общий димый
ние istniejący имеющийся kuleć хромать
oczywiście конечно decydujący решающий
J. STALIN
Z MOWY NA PIERWSZEJ WSZECHZWIĄZKOWEJ NARADZIE
STACHANOWCÓW
...Na czem polega znaczenie ruchu stachanowskiego?
Przedewszystkiem na tem, źe wyraża on nowe wzniesienie
współzawodnictwa socjalistycznego, nowy wyższy etap współ
zawodnictwa socjalistycznego. Dlaczego nowy, dlaczego wyższy?
Dlatego, że on, ruch stachanowski, jako wyraz współzawodnictwa
socjalistycznego, różni się na swą korzyść od dawnego etapu
współzawodnictwa socjalistycznego. Dawniej, ze trzy lata temu,
w okresie pierwszego etapu współzawodnictwa socjalistycznego,
współzawodnictwo socjalistyczne niekoniecznie związane było
193
z nową techniką. Przecież wtedy, właściwie, nie mieliśmy prawie
wcale nowej techniki. Obecny zaś etap współzawodnictwa so
cjalistycznego— ruch stachanowski, przeciwnie— jest bezwzględ
nie związany z nową techniką. Ruch stachanowski byłby nie do
pomyślenia bez nowej, wyższej techniki. Oto przed wami ludzie
w rodzaju t.t. Stachanowa, Busygina, Smietanina, Kriwonosa,
Pronina, Winogradowych i wielu innych, ludzie nowi, robotnicy
i robotnice, którzy całkowicie owładnęli techniką swojej pracy,
osiodłali ją i popędzili naprzód. Takich ludzi nie mieliśmy lub
prawie nie mieliśmy trzy lata temu. To są ludzie nowi, osobliwi.
Słownik
na czem poltga в чем róini się na swą ко- мыслимо
состоит riyśd выгодно отли- całkowicie полностью
przedewMystkiem чается owładnąć овладеть
прежде всего przeciwnie наоборот osiodłać оседлать
wzniesienie подъем bezwzględnie зд. безу- popędzić погнать
wyraz зд. слово, вы- словно, обязательно lub или
ражеяие nie do pomyślenia не- osobliwy особенный
CZERWONY SZTANDAR
Krew naszą długo leją katy.
Wciąż płyną ludu gorzkie łzy.
Nadejdzie jednak dzień zapłaty,
Sędziami wówczas będziem myl
Dalej więc, dalej więc, wznieśmy śpiew,
Nasz sztandar płynie ponad trony,
Niesie on zemsty grom, ludu gniew
Przyszłości rzucając siew.
A kolor jego jest czerwony,
Bo na nim robotnicza krewi
Choć stare łotry, nocy dzieci,

Nawiązać chcą starganą nić,
Co złe, to w gruzy się rozleci,
Co dobre, wiecznie będżie żyćl
Refren
Porządek stary już się wali
żywotem dla nas jego zgon,
Będziemy wspólnie pracowali,
1 wspólny będzie pracy plon!
Refren
194
Hej, razem, bracia, do szeregu!
Z jednaką myślą, z dłonią w dłoń!
Któż zdoła wstrzymać strumień w biegu?
Czyż jest na świecie taka broń?
Refren
Precz z tyranami, precz z zdziercami!
Niech zginie stary, podły świat!
My nowe życie stworzym sami
I nowy zaprowadzim ład!
Refren
C. D1M1TROW
Z PRZEMÓWIENIA NA VII KONGRESIE MIĘDZYNARO
DÓWKI KOMUNISTYCZNEJ
Znaczenie j e d n o 1 i t e g o f r o nt u
...Czyż nie jest jasne, źe wspólne działania zwolenników partyj
i organizacyj dwóch Międzynarodówek — Komunistycznej i II
Międzynarodówki — ułatwiłyby odpór mas przeciw naciskowi fa
szystowskiemu i podniosłyby wagę polityczną к1аэу robotniczej?
Wspólne działania partyj obu Międzynarodówek przeciw fa
szyzmowi nie ograniczyłyby się jednakże do wpływu na ich dzi
siejszych zwolenników, — na komunistów i socjaldemokratów:
wywarłyby one potężny wpływ na szeregi robotników katolic
kich, anarchistycznych i niezorganizowanych, a nawet na tych,
którzy chwilowo stali się ofiarą demagogji faszystowskiej.
Więcej jeszcze, potężny jednolity front proletarjatu wywarłby
ogromny wpływ na wszystkie inne warstwy ludu pracującego,
na chłopstwo, na drobnomieszczaństwo miejskie, na Inteligencję.
Jednolity front wpoiłby wahającym się warstwom wiarę w siły
klasy robotniczej.
Ale i to jeszcze nie wszystko. Proletarjat krajów imperialistycz
nych posiada możliwych sojuszników ńletylko w postaci mas
pracujących swego własnego kraju, ale także w narodach ucis
kanych kolonij 1 półkolonij. Ponieważ proletarjat rozdwojony jest
w skali narodowej i międzynarodowej, ponieważ Jedna z jego
części popiera politykę współpracy z burżuazją, a zwłaszcza jej
reżym ucisku w kolonjach i w półkoloniach, to odtrąca to od klasy
robotniczej ludy uciskane kolonij i półkolonij i osłabia światowy
195
front antyimperjalistyczny. Każdy krok ze strony proletarjatu
metropolij imperialistycznych na drodze do jedności akcyj, ma
jący na celu poparcie walki wyzwoleńczej ludów kolonjalnych,
oznacza przekształcenie koloni] i półkolonij w jedną z głównych
rezerw proletarjatu światowego.
Jeżeli wreszcie uwzględnimy, że międzynarodowa jedność
akcyj proletarjatu opiera się na stale wzrastającej sile państwa
proletarjackiego, kraju socjalizmu — Związku Radzieckiego, to
zobaczymy, jakie rozległe perspektywy otwiera zrealizowanie
jedności akcyj proletarjatu w skali narodowej i międzynarodowej.
Ustanowienie jedności akcyj wszystkich części klasy robotni
czej, niezależnie od ich przynależności do tej lub innej partji i
organizacji, niezbędne jest zanim jeszcze większość klasy robot
niczej zjednoczy się da walki o obalenie kapitalizmu i zwycięstwo
rewolucji proletarjackiej.
Czy możliwe jest urzeczywistnienie tej jedności akcyj prole
tarjatu w poszczególnych krajach i na całym świecie? Tak, jest
możliwe. Г możliwe jest natychmiast. Międzynarodówka Komu
nistyczna nie stawia jedności akcyj żadnych warunków z wyjąt
kiem jednego elementarnego, który przyjąć mogą wszyscy robot
nicy. A mianowicie: aby jedność akcyj była zwrócona przeciw
faszyzmowi, przeciw ofensywie kapitału, przeciw groźbie wojny,
przeciw wrogowi klasowemu. Oto nasz warunek.
Słownik
wspólne działania сов sojusznik союзник* uwzględnić учесть
местные действия masy pracujące трудя stale постоянно
zwolennik сторонник щиеся rozległy широкий
międzynarodówka ин uciskać угнетать zrealizowanie осуще
тернационал rozdwojony расколо ствление
ułatwić облегчить тый niezależnie независи
waga polityczna поли skala масштаб мо
тический вес popierać поддержи przynależność при
jednakie однако вать надлежность
wpływ влияние współpraca сотрудни zjednoczyć się o6v
wywrzeć potężny wpływ чество единиться
оказать мощное zwłaszcza в особен obalenie свержение
воздействие ности zwycięstwo победа
szereg ряд reżym ucisku угнета poszczególny отдель
chwilowo временно тельский режим ный
ofiara жертва odtrącać отталкивать kraj страна
warstwa слой każdy krok всякий шаг natychmiast сейчас
chłopstwo крестьян jedność akcyj единство же
ство действий warunek условие
drobnom ieszczafetwo walka wyzwoleńcza ос z wyjątkiem за исклю
мелкая буржуазия вободительная борь чением
miejski городской ба zwrócony направлен
wpoić внушить przekształcenie превра ный
wahający się колеблю щение groźba угроза
щийся wreszcie нлконей
196
PIEŚŃ CZERWONEGO PUŁKU WARSZAWY
Nie panom wysługiwać się,
Nie tron ich wspierać krwawy —
Wolności ludu bronić chce
Czerwony pułk Warszawyl
Nie otumanią słowa nas
Z pałacu czy z ambooy —
Przewodni znak roboczych mas
To sztandar nasz CzerwonyI
Nam szepczą: Polska — święta rzecz,
Więc — polskim panom służyć!..
I chłopską krew, a pański miecz
Dla dobra kraju użyć!..
A my odkrzykniem: wara wam,
Roboczej krwi złaknionym,
Od naszych bram, wszak wstaje «cham»
I wali w wasze trony!
Nie wrogiem naszym obcy lud
Czy padły, czy zwycięzca,
Nam wrogiem ten, co dzierży knut,
Obcy czy swój ciemięzca!
Nie otumanią słowa nas
Z pałacu czy z ambony —
Przewodni znak roboczych mas
To sztandar nasz Czerwony!
Wyroślim z tych mazurskich pól,
Z warszawskich piwnic piekła —
Dręczył nas car i gnębił król,
I zgraja panów wściekła.
Dawał im życie im, swój los!
Oni nam — głćd i nędzę...
Dziś śmierć im wieści buntu głos,
Dziś kres ich złej potędze!
Dawalim pracę im i krew!.:
Oni nam — śmiech szyderczy...
Dziś kulą im zanucim śpiew,
Dziś katom proch zaskwierczy!
Hej, towarzysze! Naprzód, marsz,
Za bratnich mas miljony!
Wyzwoli braci w ogniu szarż
Warszawy pułk Czerwony!
Wysoko wzniesieni sztandar swój.
Radosny sztandar krwawy —
Gdy ruszy w bój, w śmiertelny bój
Czerwony pułk Warszawy!
197
ANTEK
BOLESŁAW PRUS
Urywek
W zimie gospodarskie dzieci chodziły do szkoły. Toteż matka
Antka, poradziwszy sią sąsiada Andrzeja, postanowiła oddać
chłopca na naukę.
— A czy mnie w szkole nauczą wiatraki budować? — pytał
Antek.
— Ohol nauczą cię nawet w kancelarji pisać, byłeś ino był
chętny.
Wzięła tedy wdowa czterdzieści groszy w węzełek—chłopca w
garść i ze strachem poszła do nauczyciela. Wszedłszy do izby, zastała
go, jak sobie łatał stary kożuch. Pokłoniła sią mu do nóg, doręczyła
przyniesione pieniądze i rzekła:
— Kłaniam sią też panu profesorowi i ślicznie proszą, żeby mi
wielmożny pan oto wisusa wziął do nauki, a ręki na niego nie
żałował, jak rodzony ojciec...
Wielmożny pan, któremu słoma wyglądała z dziurawych
butów, wziął Antka pod brodę, popatrzał mu w oczy i poklepał.
— Ładny chłopak, — rzekł. — A co ty umiesz?
— Jużci prawda, że ładny, — pochwyciła zadowolona mat
ka, — ale musi, że chyba nic nie umie.
— Jakże więc, wy jesteście jego matką i nie wiecie, co on umie
i czego się nauczył — spytał nauczyciel.
— A skądbym ja miała wiedzieć, co pn umie? Przecież ja baba,
to mi do tych rzeczy nic. A co uczył się on, niby mój Antek, to wiem,
że uczył sią bydło paść, drwa szczypać, wodę ze studni ciągnąć
i chyba już nic więcej.
W taki sposób wprowadzono chłopca do szkoły. Ale że matce
żal było wydanych czterdziestu groszy, więc dla uspokojenia się
zebrała pod domem kilku sąsiadów i radziła się ich, czy to dobrze,
źe Antek będziechodził do szkoły i źe taki wydatek na niego poniosła.
— Tel... — odezwał się jeden z gospodarzy — niby to nauczy
cielowi z gminy sią płaci, więc na upartego moglibyście mu nic nie
dawać. Ale zawsze on sią upomina, a takich, co nie płacą mu
usobno, gorzej uczy.
— A dobry też z niego profesor?
— Nol niczego!... On niby, jak z nim gadać to taki jest trochę
głupowaty, ale uczy... jak wypada. Mój przecie chłopak chodzi do
niego dopiero trzeci rok i już zna całe abecadło... zgóry nadół i
zdołu do góry.
— El cóż to znaczy abecadło, — odezwał się drugi gospodarz.
— Jużci że znaczy, — rzekł pierwszy. — Nibyście to nie
słyszeli, co nieraz nasz wójt powiadają? «Żebym ja choć umiał
193
abecadło, tobym z takiej gminy miał dochodu więcej nii tysiąc
rubli, tyle co pisarz.*
W parę dni potem Antek poszedł pierwszy raz do szkoły. Wydała
mu się taka prawie porządna, jak ta izba w karczmie, co w niej
szynkwas stoi, a ławki były w niej jedna za drugą, jak w kościele.
Tylko, że piec pękł i drzwi się nie domykały, więc trochę ziębiło.
Dzieci miały czerwone twarze i ręce traymały w rękawach; nau
czyciel chodził w kożuchu i w baraniej czapce. A po kątach szkoły
siedział biały mróz i wytrzeszczał na wszystko iskrzące ślepie.
Usadzono Antka między tymi, którzy nie znali jeszcze liter
i zaczęła się lekcja.
Antek, upomniany przez matkę, ślubował sobie, że musi eię
odznaczyć.
Nauczyciel wziął kredę w skostniałe palce i na zdezelowanej
tablicy napisał jakiś znak.
— Patrzcie dzieci! — mówił. —Tę literę spamiętać łatwo, bo
wygląda tak, jakby kto kozaka tańcował, i czyta się A. Cicho tam,
osłył... Powtórzcie: a...a...a...
— Al... al...al... zawołali chórem uczniowie pierwszego oddzia
łu.
Nad ich piskiem górował głos Antka. Ale nauczyciel nie zauważył
go jeszcze.
Chłopca trochę to ubodło; ambicja jego była podrażniona.
Nauczyciel wyrysował drugi znak.
— Literę tę —mówił —zapamiętać jeszcze łatwiej, bo wygląda
jak precel. Widzieliście precel?
— Wojtek widział, ale my, to chyba nie...— odezwał się jeden.
— No, to pamiętajcie sobie, że precel jest podobny do tej
litery, która nazywa się B. Wołajcie: bel bel
Chór zawołał: be! be! Ale Antek tym razem rzeczywiście się
odznaczył. Zwinął obie ręce w trąbkę i beknął, jak roczne cielę.
Śmiech wybuchnął w szkole, a nauczyciel aż zatrząsł się ze złości.
— Hę, — krzyknął do Antka. — Toś ty teki zuch? Ze szkoły
robisz cielętnik? Dajcie go tu na rozgrzewkę!
Chłopiec ze zdziwienia aż osłupiał, ale nim się opamiętał, już
go dwaj najsilniejsi ze szkoły chwycili pod ramiona, wyciągnęH
na środek i położyli.
Jeszcze Antek niedobrze zrozumiał, o co chodzi, gdy nagle
uczuł kilka tęgich razów i usłyszał przestrogę:
— A nie becz, hultaju, a nie becz!
Puścili go. Chłopiec otrząsnął się, jak pies, wydobyty z zimnej
wody, i poszedł na miejsce.
Nauczyciel wyrysował trzecią i czwartą literę, dzieci aazywały
je chórem, a potem nastąpił egzamin.
Pierwszy odpowiadał Antek.
149
— Jak się ta litera nazywa? — pytał nauczyciel.
— A, — odparł chłopiec.
— A ta druga?
Antek milczał.
— Ta druga nazywa sit; be. Powtórz, ośle!
Antek znowu milczał.
— Powtórz, ośle, be!
— Albo ja głupi! — mruknął chłopiec, dobrze pamiętając
źe w szkole beczeć nie wolno.
— Co, hultaju jakiś, jesteś hardy? Na rozgrzewkę go!
I znowu ci sami, co pierwej, koledzy pochwycili go, położyli,
a nauczyciel udzielił mu taką samą liczbę prętów, ale już z upomnie
niem:
— Nłe bądź hardy! Nie bądź hardy!
W kwadrans później zaczęła się nauka oddziału wyższego,
a niższy poszedł na rekreację do kuchni profesora. Tam jedni
pod dyrekcją gospodyni skrobali kartofle, drudzy nosili wodę,
inni—pokarm dla krowy — i na tem zajęciu upłynął im czas do
południa.
Kiedy Antek wrócił do domu, matka zapytała go:
— A co? Uczyłeś się?
— Uczyłem.
— Dostałeś?
— O! i jeszcze jak! Dwa razy!
— Za naukę?
— Nie, ino na rozgrzewkę.
— Bo widzisz, to początek. Dopiero później będziesz brał i
za naukę! — pocieszała go matka.
Antek zamyślił srę frasobliwie.
— Ha trudno, — rzekł w duchu. — Bije, bo bije, ale przynaj
mniej pokaże, jak się wiatraki stawiają.
Od tej pory dzieci najniższego oddziału uczyły się wciąż czte
rech pierwszych liter, a potem szły do kuchni i na podwórze po
magać profesorskiej gospodyni. O wiatrakach mowy nie było.
jednego dnia na dworze mróz był lżejszy, profesorowi także
jakoś serce odtajało, więc chciał wytłumaczyć najmłodszym swoim
wychowańcom pożytek pisma.
— Patrzcie, dzieci, — mówił, pisząc na tablicy wyraz dom, —
jaka to mądra rzecz pisanie. Te trzy znaczki takie małe i tak nie
wiele miejsca zajmują, a jednak oznaczają ... dom. Jak tylko na
ien wyraz popatrzysz, to zaraz widzisz przed oczyma cały budynek:
drzwi. okna. sień, izby, piece, ławy, obrazy na ścianach, — krótko
mó '.iqc, widzisz dom ze wszystkiem, co się w nim znajduje.
Antek przecierał oczy, wychylał się, oglądał napisany na
JOO
tablicy wyraz, ale domu żadnym sposobem zobaczyć nie mógł.
Wreszcie trącił swego sąsiada i spytał:
— Widzisz ty tę chałupę, co o niej profesor gadają?
— Nie widzę — odparł sąsiad.
— Musi to chyba być łgarstwo! — powiedział Antek.
Ostatnie zdanie usłyszał nauczyciel i krzyknął.
— Jakie łgarstwo? Co za łgarstwo?
— A to, że na tablicy jest dom. Przecie tam jest iiui trochę
kredy ale domu nie widno —odparł naiwnie Antek.
Nauczyciel porwał go za ucho i wyciągnął na środek szkoły.
— Na rozgrzewkę go! — zawołał, — i znowu powtórzyła się,
z najdrobniejsze mi szczegółami, dobrze już chłopakowi д аш
ceremonja.
Gdy Antek wrócił do domu czerwony, spłakany i jakoś nie
mogący znaleźć miejsca, matka znowu go zapytała:
— Dostałeś?
— A matula myślą, że nie? — stęknął chłopiec.
— Za naukę?
— Nie za naukę, ino na rozgrzewkę!
Matka machnęła ręką.
— Hal — rzekła po namyśle — musisz jeszcze poczekać, to
ci tam kiedy dadzą i za naukę.
A potem, dokładając drew do ognia na kominie, mruczała
sama do siebie:
— Tak to zawsze wdowie i sierocie na tej ziemi! Żebym ja
profesorowi miała dać z pół rubla, a nie czterdzieści groezy, to
by chłopca odrazu wziął. A tak baraszkuje sobie z nim i tyle.
A Antek, słysząc to, myślał:
— No, no, jeżeli on tak baraszkuje ze mna, to co dopiero bę
dzie, jak mnie uczyć zacznie!
Na szczęście czy nieszczęście obawy chłopca nie miały się nigdy
ziścić.
Jednego dnia, było to już we dwa miesiące powstąpieniu
Antka do szkoły, przyszedł do jego matki nauczyciel i, po zwyk
łych przywitaniach, zapytał:
— Jakże, moja kobieto, będzie z waszym chłopakiem? Daliś
cie za niego czterdzieści groszy, ale na początku, i już trzeci mie
siąc idzie, a ja szeląga więcej nie widzęl To się tak przecie nie
godzi: płaćcie choć i po czterdzieści groszy, ale co miesiąc.
A wdowa na to:
— Skądże ja wezm^. kiedy nie mam! Co jaki prósz zarobię,
to wszystko idzie do gminy. Nawet dzieciskom szmaty niema
га co kupić.
Nauczyciel wstał 7 ławy, nałożył czapkę w izbie i odparł:
— Jeżeli tak, to Antek niema poco chodzić do szkoły. Ja tam
sobie nad nim darmo ręki zrywać nie będę. Taka nauka jak moja
tu nic dla biedaków.
Zabrał się i wyszedł a wdowa patrząc za nim myślała:
— Jużci prawda. Jak świat światem to ino pańskie dzieci
chodziły do nauki. A gdzie zaś prosty człowiek mógłby na to wy
starczyć.
Zawołała znowu sąsiada Andrzeja na naradę i poczęli oboje
egzaminować chłopca.
— Cóżeś się ty, wisusie, nauczył przez te dwa miesiące? —
pytał go Andrzej. — Przecie matka wydali na cię czterdzieś
ci groszy.
— Jeszcze jaki — wtrąciła wdowa.
— Com się tam miał nauczyćl ^ o d p arł chłopiec. — Kartofle
skrobią się tak wszkole, jak i w domu, świniom tak samo daje się
jeść. Tyle tylko, żem parę razy profesorowi buty wyczyścił. Ale
zato porwali na mnie'odzienie przy tych tam... rozgrzewkach...
— No, a z nauki toś nic nie połapał?
— Kto tam co połapiel — mówił Antek.— Jak nas uczy
po chłopsku — to łże. Napisze se na tablicy jakiś znak i mówi,
źe to dom z izbą, sienią, z obrazami. Człowiek przecie ma oczy
i widzi, źe to nie jest dom. A jak nas uczy po szkolnemu, to kat
go zrozumie!
Jest tam kilku starszych, co po szkolnemu pieśni śpiewają,
ale młodszy to dobrze, jak się trochę kląć nauczy...
— Ino kiedy spróbuj gadać tak paskudnie, to ja ci dam—
wtrąciła matka.
— No, a do gospodarstwa nigdy, chłopaku, nie nabierzesz
ochoty?—spytał Andrzej.
Antek pocałował go w rękę i rzekł:
— Poślijcie mnie już tam, gdzie uczą budować wiatraki.
OBJAŚNIENIE WYRAZÓW
na upartego — gdyby się uprzeć, jeśliby nie chcieć
ślubować — dać uroczystą obietnicę
łgarstwo — kłamstwo
profesor — nauczyciel
szczypać (drwa) — rąbać
wójt — kierownik urzędu w gminie
szynkwas —stół, za którym siedzi sprzedający w szynku
trunki
ambicja — miłość własna
precel — rodzaj obwarzanka, kształtem swym przypominający
literę В
rekreacja — pauza
szeląg — pieniądz wartości b kopiejek
202
ZADANIA
1. Napiszcie plan opowiadania.
2. Streśćcie opowiadanie.
3. Napiszcie wypracowanie na temat:
a) Szkoła wiejska w Polsce.
b) Szkoła u nas i u nich (porównanie).
BARTEK ZWYCIĘZCA
HENRYK SIENKIEWICZ
Urywek
Bohater mój nazywał sią Bartek Słowik, ale ponieważ miał
zwyczaj wytrzeszczać oczy, gdy do niego mówiono, przeto sąsie-
dzi nazywali go Bartek Wyłupiasty. Ze słowikiem istotnie mało
miał wspólnego, natomiast jego przymioty umysłowe i praw
dziwie homeryczna naiwność zjednały mu także nazwisko Głupi
Bartek. To ostatnie było najpopularniejsze i zapewne samo jedno
tylko przejdzie do historji, chociaż Bartek nosił jeszcze czwarte,
urzędowe. Ponieważ wyrazy: człowiek i słowik nie przedstawiają
dla ucha niemieckiego żadnej różnicy, a Niemcy lubią w imię
cywilizacji przekładać barbarzyńskie słowiańskie nazwy na bar
dziej kulturalny język, przeto w swoim czasie przy spisach woj
skowych odbyła się następująca rozmowa:
— Jak się nazywasz? — pytał Bartka oficer.
— Słowik.
— Szloik?.. Achl ja. Gut.*
I oficer napisał: «Mensch*.**
Bartek pochodził ze wsi Pognębina, której to nazwy wsi jest
bardzo wiele w Księstwie Poznańskiem i innych ziemiach dawnej
Rzeczypospolitej. Był on, nie licząc gruntu, chałupy i pary krów,
właścicielem srokatego konia i żony Magdy. Dzięki takiemu zbie
gowi okoliczności mógł sobie tyć spokojnie i zgodnie z mądrością,
zawartą w wierszu:
«Koń srokacz — żona Magda,
Co ma bóg dać,—to i tak da.»
Jakoż życie jego układało się zupełnie, jak bóg dał, i dopiero,
gdy bóg dał wojnę, Bartek zafrasował się nie pomału.
Przyszło zawiadomienie, że trzeba się było stawić, trzeba byłe
porzucić chałupę, grunt i zdać wszystko va babską opiekę
* Ach. tak. Dobrze (niem.;
*’ Mensch —czbwiek (niem.j
М3
Ludzie w Pognębinie byli wogóle dosyć biedni. Bartek ziiną,
bywało, chodził do fabryjti i tein sobie w gospodarstwie poma
gał—teraz zaśco?Kto wic, kiedy sit; wojna z francuzem skończy?
Magda, gdy przeczytała kartką powołującą, poczęła klnąć:
— Ażeby Ich nawidziło! żeby olśnęli... Chociażeś głupi...
jednak mi cię żal; francuzy też ci nie przepuszczą: głową utną,
albo co!..
Czuł Bartek, źe kobieta sprawiedliwie mówi, francuzów bał
sią, jak ognia, a przy tem i jemu było żal. Co jemu francuzi zro
bili? Po co on tam pójdzie i dlaczego na tę straszną obczyz
ną, gdzie niema jednej żywej duszy życzliwej? Jak się w Pognę
bi nie siedzi, to zdaje się, ot, ni tak ni owak, jak zwyczajnie w
Pognębinie; a jak każą iść, dopiero się widzi, że wszelako tu lepiej,
oiź gdzieindziej.
Ale już nic nie pomoże — taka dola, trzeba iść. Bartek uściskał
babą, potem dziesięcioletniego Franka, potem splunął, przeżegnał
się l wyszedł z chałupy, a Magda za nim. Nie żegnali się zbyt
czule. Ona i chłopak szlochali, on powtarzał: «No, cicho, no!»
i tak znaleźli się na drodze.
Tu dopiero ujrzeli, że w całym Pognębinie działo się to samo,
co u nich. Cała wieś wyległa: droga zapchana powołanymi. Idą
oni do stacji kolejowej, a baby, dzieci, starcy i psy odprowadzają
ich. Powołanym ciężko na sercu; kilku tylko młodszym fajki wi
szą z gęby; kilku już pijanych na początek; kilku śpiewa ochryp
łymi głosami:
«Skrzyneckiego ręce i złote pierścieńce. Już nic bedą wymachi
wać szablą na wojence.»
Jeden też i drugi niemiec z pognębińskich kolonistów śpiewa
ze strachu Wacht am Rhein*. Cały ów tłum pstry i różnobarwny,
wśród którego połyskują bagnety żandarmskie, posuwa się opłot
kami ku końcowi wsi z krzykiem, gwarem i rwetesem. Baby trzy
mają swoich «żołnierzyków» i lamentują; jakaś staruszka poka
zuje żółty ząb i wygraża pięścią gdzieś w przestrzeń. Inna klnie:
«Niech wam pan bog policzy nasze płakanie!» słychać wołania:
«Franku! Kaśko! Józek! bądźta zdrowi!»
Psy szczekają. Dzwon na kościele dzwoni. Proboszcz sam
odmawia modlitwy za konających, boć przecie nie jeden z tych,
co teraz idą na stację, nie wróci. Wojna ich bierze wszystkich, ale
wojna ich nie odda. Pługi pordzewieją na polach, bo Pognębin
wypowiedział wojną Francji. Pognębin nie mógł zgodzić się na
przewagę Napoleona III i wziął do serca sprawę o tron hiszpań
ski.
Odgłos dzwonu przeprowadza tłumy, które już wyszły z opłot-
• Wacht am Rhein - Straż nad Renem — szowinistyczna pieśń nie
miecka.
204
Iców. Mijają, figury: czapki i pikielhauby * lecą z głów. Kurz
złoty wstaje na drodze, bo dzień jest suchy i pogodny. Po dwóch
stronach drogi zboże dojrzewające szeleści ciężkim kłosem i gnie
sią pod wietrzykiem, który od czasu do czasu dmucha łagodnie.
W niebie błękit nem tkwią skowronki i każdy świergoce, jakby się
zapamiętał.
Stacja!.. Tłumy jeszcze większe. Są tu już powołani z Krzyw
dy Górnej, Krzywdy Dolnej, z Wywłaszczenie, z Niedoli, Mi
zerowa. Ruch, gwar i zamieszaniel ściany na stacji oblepione
manifestami. Wojna tu «vy imię boga i ojczyzny», landwcra
pójdzie bronić swych zagrożonych rodzin, żon i dzieci, chat i
pól. Francuzy widocznie szczególniej wzięli się na Pognębin, os
Krzywdą Górną, na Krzywdę Dolną, na Wywiaszcżeńce, Niedelę,
Mizerów. Tak przynajmniej wydaje się tym, którzy czytają afi
sze.
Przed stację przybywają coraz nowe tłumy. W sali dym z
fajek napełnia powietrze i przesłania afisze. W gwarze trudao
się zrozumieć. Wszyscy chodzą, wołają, krzyczą. Na peronie
słychać komendę niemiecką, której gwałtowne słowa brzmią
krótko, twardo, stanowczo.
Rozlega się dzwonek... świst) zdała słychać gwałtowny oddech
lokomotywyr Coraz bliżej, wyraźniej! To wojna zdaje się przybli
żać.
Drugi dzwonek! Dreszcz przebiega wszystkie piersi. Jakaś ko
bieta zaczyna krzyczeć: «Jadom! Jadom!» Woła ona widocznie
swego Adama, ale kobiety podchwytują wyraz i wołają: «Jadąl*
Głos jakiś przeraźliwy nad inne dodaje: «Francuzy jadął» — i
przez jedno mgnienie oka panika ogarnia nietylko kobiety, ale
i przyszłych bohaterów Sedanu. Tłum zakołysał się.
Tymczasem pociąg staje przed stacją. We wszystkich oknach
widać czapki z czerwonemi lampasami i mundury. Wojska wido
cznie jak mrowia. Na węglarkach czernieją posępne, podługowate
ciała armat; nad otwartemi wozami jeży się las bagnetów. Wido
cznie kazano żołnierzom śpiewać, bo cały pociąg aź dygoce od sil
nych głosów męskich. Jakaś siła i potęga bije od tego pociągu,
którego końca nie dojrzeć.
Na peronie poczynają formować rekrutów: kto może, żegna
się jeszcze. Bartek machnął łapami, jakby skrzydłami wiatraka,
oczy wytrzeszczył.
— No! Magda! Bywaj zdrowa!
— Oj! moje biedne chłopisko!
* Pikiclhauba - hełm z ostrym szpicem, noszony dawniej w wnjakn
nicmiecklem.
** Landwera — rezerwa w Nfcmcztcti.
306
— Już mnie'nie obaczysz więcej!
— Niema rady nijakiejl
— Niechże cię matka boska strzeże I chroni...
— Bądź zdrowa; chałupy pilnuj.
Kobieta uchwyciła go za szyję z płaczem.
— Niechże cię bóg prowadził
Nadchodzi ostatnia chwila. Pisk, płacz i lament zagłusza
wszystko: «Bądźta zdrowil» Bądźta zdrowil*
Ale owoź żołnierze są już oddzieleni od bezładnego tłumu: już
tworzą czarną, zbitą masę, która zwiera się w kwadraty, prosto
kąty i poczyna poruszać się z tą sprawnością i regularnością ru
chów machiny. Komenda: «siadaćli Kwadraty i prostokąty prze
łamują się w środku, wyciągają się wąsklemi pasami ku wagonom
i giną w ich wnętrzu. W dali lokomotywa świszczę i rzuca kłęby
siwego dymu. Teraz oddycha jak smok, zionąc pod siebie stru
mieniem pary.
Lament kobiet dochodzi do najwyższego stopnia. Jedne zasła
niają oczy fartuchami, inoe wyciągają ręce ku wagonom. Łkające
głosy powtarzają imiona mężów i synów.
— Bądź zdrów, Bartek! — woła z dołu Magda. — A nie leź
tam, gdzie cię nie pośląi Niech clę'_matka boska... Bądź zdrów!
O la boga!
— A chałupy pilnuj! — odzywa się Bartek.
Korowód wagonów drgnął nagle; wozy stuknęły jedne o dru
gie i ruszyły.
— A pamiętaj, że masz żonę I dziecko! — wołała Magda,
drepcząc za pociągiem. — Bądź zdrów, w imię ojca i ducha świę
tego. Bądź zdrów...
Pociąg poruszał się coraz prędzej, wioząc wojowników z Pog
nębi na z obydwóch Krzywd, z Niedoli i Mizerowa.
homeryczny — tu: niezwykły
naiwność—głupota, nierozgarnienie
popularny — tu: najwięcej znany
kulturalny — ucywilizowany
opłotki — droga między płotami
panika — trwoga powszechna
Sedan — miasto we Francji, gdzie Napoleon III poddał się pru
sakom
węglarka — wagon do przewożenia węgli
formować — ustawiać w szeregi
206
ZADANIA
1.Streśćcie urywek.
9. Objaśnijcie zwroty:
przymioty umysłowe
życzliwa dusza
ciężko na sercu
mgnienie oka
zbieg okoliczności,
3. Ułóżcie zdania, używając w nich następujących «гугаайг
i zwrotów:
homeryctny
zjednać
grunt
zbieg okoliczności
obczyzna
wygrażać
kląć
mgnienie oka
4. Porównajcie użycie сдои przeszłego postaci dokonanej i
niedokonanej, oraz czasu teraźniejszego historycznego w tekście
urywka *.
TRZECH BUDRYSÓW
Ballada litewska
A. MICKIEWICZ
Stary Budrys trzech synów, tęgich jak sam litwinów
Na dziedziniec pr/yzywa i rzecze:
«Wyprowadźcie rumaki i narządźcie kulbakl,
A wyostrzcie i groty i miecze.
«Bo mówiono mi w Wilnie, że otrąbią niemylnie
Trzy wyprawy na świata trzy strony:
Olgierd ruskie posady, Skirgiełł lachy sąslady,
A ksiądz Kiejstut napadnie Teutony.
«Wyście krzepcy i zdrowi, jedźcie służyć krajowi,
Niecli litewskie prowadzą was bogil
Tego roku nie jadę, lecz jadącym dam radę:
Trzej jesteście i macie trzy drogi.
«Jeden z waszych biec musi za Olgierdem ku Rmi,
* Cz.is teraźniejszy historyczny przedstawia jakie* dilatntte mlfttane,
jako rozwijające się w czasie nbecnyffl, otywia on акф . CMS tcratale]-
szy historyczny daje większą wyrazistość, wywołuje wi«tcne mpi«cte. Jnt
dramatyczny.
207
Ponad llmen, pod mur Nowogrodu;
Tam sobole ogony i srebrzyste zasłony
I u kupców tam dziengi jak lodu.
«Niech zaciągnie sią drugi w księdza Kiejstuta cugi,
Niechaj tępi krzyżaki psubraty;
Tam bursztynu jak piasku, sukna cudnego blasku
1 kapłańskie w brylantach ornaty.
«Za Skirgiełłem niech trzeci poza Niemen przeleci;
Nądane znajdzie tam sprzęty domowe,
Ale za to wybierze dobre szable, puklerze
I mnie stamtąd przywiezie synową.
1B0 nad wszystkich ziein branki milsze łaszki kochanki,
Wesolutkie, jak młode koteczki.
Lice bielsze od mleka, z czarną rząsą powieka,
Oczy błyszczą sią, jak dwie gwiazdeczki.
«Stamtąd ja przed pół wiekiem, gdym był młodym człowiekiem,
Laszką sobie przywiozłem za żoną.
A choć ona już w grobie, jeszcze dotąd ją sobie
Przypominam, gdy spojrzą w tą stroną.*
Taką dawszy przestrogą, błogosławił na drogą.
Oni wsiedli, broń wziął i, pobiegli.
Idzie jesień i zima, synów niema i niema;
Budrys myślał, że w boju polegli.
Po śnieżystej zamieci do wsi zbrojny mąż leci,
A pod burką wielkiego coś chowa.
«Ej to kubeł, w tym kuble nowogrodzkie są ruble»!
— «Nie, mój ojcze, to łaszka synowa!»
Po śnieżystej zamieci do wsi zbrojny mąż leci,
A pod burką wielkiego coś chowa.
«Pewnie z Niemiec, mój synu, wieziesz kubeł bursztynów?»
— «Nie. mój ojcze, to łaszka synowa!»
Po śnieżystej zamieci do wsi jedzie mąż trzeci;
Burka pełna, zdobyczy tam wiele,
Lecz nim zdobycz pokazał, stary Budrys już kazał
Prosić gości na trzecie wesele.
rumak — rasowy koń
kul baka — uprząż
ntemylnie — nieomylnie
ksiądz — tutaj: książę
Teutony — krzyżacy
Olgierd, Skirgiełł, Kiejstut — imiona książąt litewskich
cugi — oddziały konne
208
nędzny — ubogi
Й Г Х 1' w"ąu* —«— i -*v
ZADANIA
1. Nauczcie sią wiersza na pamięć.
2. Streśćcie wiersz.
k s z ta łt^ barwę)6 okreŚlenia' obiaśnijcie,co one oznaczają (wielkość,
treści? określenia te wyrażai^ *»totunek uczuciowy poety de

4. Z pierwszej stronicy tekstu podkreślcie podmiot w kaźden
zdaniu i napiszcie, jaką cząścią mowy jest wyrażony |
CZATY
Ballada ukraifeka
A. MICKIEWICZ
Z ogrodowej altany wojewoda zdyszany
Bieży w zamek z wściekłością i trwogą.
Odchyliwszy zasłony, spojrzał w łoże swej żony,
Spojrzał, zadrżał, nie znalazł nikogo.
Wzrok opuścił ku ziemi i rękami drżącemi
Siwe wąsy pokręca i duma.
Wzrok od łoża odwrócił, w tył wyloty zarzucił
I zawołał kozaka Nauma.
«Hej, kozaku, ty chamic! czemu w sadzie przy branie
Niema nocą ni psa, ni pachołka?
Weź mi torbę borsuczą i janczarkę hajduczą,
1 mą strzelbę gwintówkę zdejtn z kołka.»
Wzięli bronie, wypadli, do ogrodu się wkradli,
Kędy szpaler altanę obrasta.
Na darniowem siedzeniu coś bieleje eię w cieniu:
To siedziała w bieliźnie niewiasta.
Jedną ręką swe oczy kryła w puklach warkoczy
1 pierś kryła pod rąbek bielizny;
Drugą ręką od łona odpychała ramiona
Klęczącego u kolan mężczyzny.
Ten, ściskając kolana, mówił do niej: «Kochanal
Więc już wszystko, jam wszystko utracił?
Nawet twoje westchnienia, nawet ręki ścisntenia,
Wojewoda już zgóry zapłacił? __
«Ja, choć z takim łapałem tyle lat cię kochałem.
Będę kochał i jęczał daleki;
On nie kochał, nie jęczał, tylko trzosem zabrzęczał.
Tyś mu wszystko przedała na wiekii
«Со wieczora on będzie, tonąc w puchy łabędzie,
Stary łeb na twem łonie kołysał,
1 z twych ustek różanych, i z twych liców rumianych
Mnie wzbronione słodycze wysysałt
«Ja na wiernym koniku, przy księżyca promyku
Biegnę tutaj, przez chłody i słoty,
Bym clę witał westchnieniem 1 pożegnał życzeniem
Dobre) nocy i długiej pieszczoty!..*
Ona Jeszcze nie słucha; on jej szepce do ucha
Nowe skargi czy nowe zaklęcia;
Aż wzruszona, zemdlona, opuściła ramiona
I schyliła się w jego objęcia.
Wojewoda z kozakiem przyklęknęli za krzakiem
I dobyli z za pasa naboje;
I obcięli zębami i przybili stąflami
Prochu garść i grankulek we dwoje.
«Paniel — kozak powiada, — jakiś bies mię napada,
Ja nie mogę zastrzelić tej dziewki;
Gdym pólkurcze odwodził, zimny dreszcz mię przechodził
1 stoczyła się łza do panewki.*
«Ciszej, plemię hajducze, ja cię płakać nauczęl
Masz tu z prochem leszczyńskim sakiewkę;
Podsyp zapał, a żywo, zc/yść paznogeiem krzesiwo,
Potem palnij w twój łeb, lub w tę dziewkę.
«Wyżej, w prawo, pomału, czekaj mego wystrzału:
Pierwej musi w łeb dostać pan młody.»
Kozak odwiódł, wycellł, nie czekając wystrzelił
I ugodził w sam łeb — wojewody.
wyloty — zarzucone w tył, na plecy rękawy kontusza (ubrania
szlacheckiego)
janczarka — strzelba, używana przez hajduków (służących)
tnoe —torba, wypchana pieniędzmi
odcięli zębami ł przybili stąflami zębami obrywano zamknię
cie ładunku, którego proch, a potem kulę wbijano stąflami,
czyli stemplem do lufy
...grankulek we dwoje — podwójną ilość nii zwykle
ZADANIA
1. Streśćcie wiersz.
2. Wypiszcie określenia z wiersza, które z określeń wyrażają
stosunek uczuciowy poety do wiersza.
3. Napiszcie, co nadaje balladzie dramatyczne napięcie?
210
OBLICZE DNIA
WANDA WASILEWSKA
Urywek
Towarzystwo Wydawn lo t Rototet-
ków Zagranicznych w ZSRR- Mo*-
wa —Lentngrdd. 1085.
Trzeba jakoś dopomóc w dsmu. Nie: zamiatać, palić w piecu,
kołysać dziecko. Nie: szorować podłogą, zmywać statki i prać
szmaty. Trzeba pomóc naprawdę — przynosić da domu pieniądze.
Choćby grosze. Już ma osiem, dziesięć, dwanaście lat — na)'
wyższy czas, żeby zarabiał na siebie. I Wiktor, Gieniek, Stefan,
Natalka, czy jak im tam jest, idą sprzedawać.
— Nadzwyczaaaal Wydaaa-1 Straszne morderstwo w .J
— Trup bez głowyyyy w walizceeee!
— Rozruchy w...!
— Nadzwyczajnyyy dodaaa! skazanie szpiega na śmierć!
Gazety. Rano, jak się tylko rozwidni. W południe. Wieczorem,
przed płonącemi światłem kawiarniami W deszcze. W mróz.
w spiekę. Gazety.
— Para za pięćl Para za pięćl
— Świeże! Świeże! Świeżel Para za pięćl—Obwarzanki. Ni
rogu ulicy. Od świtu do późnej nocy. W deszcz. W mróz. W spiekę.
Obwarzanki.
— Lusterko szlifowane!
— Pan hrabia kupi pani hrabinie fijofeczki! O, jakie ładne,
świeżutkiel
— Różel goździki! lewkonje! panie doktorzel Panie radcol
Od świtu do późnej nocy. Głośno, głośno. Przymilnie, dowcip
nie, ze złością, ze łzami. Przed sklepem, przed dancingiem, na
postoju autobusów, na miejscu przechadzek, pod teatrem, pod
kinem, koło cyrku, na placach. Szczególnie na jednym placu.
Trzeba przebrnąć przez kręte, niemożliwie brudne uikrfci,
pełne zgiełku, szwargotu, krzyku. Wreszcie plac. Duży, eeroki,
pełen zgiełku.
— Paniusiu, paniusiu, może szalik? Dobry, całkiem mwy
szalik.
— Obwarzanki! Para dwanaście graezyl
— Do bucików! Do bucików! Eleganckie buciki!
— Kto kupi futerko? Prawdziwe bobry, żebym tak zdrów
był, prawdziwe bobry1
Wzdłuż chodnika szereg kobiet Te się nie odzywają. Są tu wi
dać poraź pierwszy. Blade, zgasłe twarze. Każda trzyma coś w
211
ręku. Ich podkrążone oczy mają dziwny, bolesny wyraz oczeki
wania i zarazem całkowitej rezygnacji.
Dziurawy, dziecinny sweterek. Męska koszula z wydartą u
szyi obszewką. Sukienka z rozłażącego się na wszystkich szwach
jedwabiu. Dwie kolorowe chustki do nosa ze śladami krwi. Cero
wane po wielokroć bawełniane pończochy.
Ręce sprzedawczyń zaciskają się mocno na trzymanych przed
miotach. Zrezygnowane oczy martwo patrzą w tłum.
ZADANIA
1. Dodać rzeczowniki do czasowników:

zamiatać, palić, kołysać, szorować, zmywać, prać, przynosić.
2. Do następujących wyrazów dodać określenia:
dziecko, dziewczyna, dzieciarnia.
3. Ułóżcie zdania, podkreślające znaczenie następujących
wyrazów i zwrotów:
przymilnie, dowcipnie, głośno, ze złością, ze łzami.
KONSTYTUCJA (USTAWA ZASADNICZA)
ZWIĄZKU SOCJALISTYCZNYCH REPUBLIK BAD
ROZDZIAŁ X
ZASADNICZE PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELI

ARTYKUŁ 118. Obywatele ZSRR mają prawo do pracy, to
jest prawo do otrzymania zagwarantowanej roboty, z opłatą ich
pracy stosownie do jej ilości i jakości.
Prawo do pracy zabezpieczają: socjalistyczna organizacja go
spodarstwa narodowego, nieustanny wzrost sił wytwórczych spo
łeczeństwa sowieckiego, usunięcie możliwości kryzysów gospo
darczych oraz zlikwidowanie bezrobocia.
ARTYKUŁ 119. Obywatele ZSRR mają prawo do wypoczynku.
Prawo do wypoczynku zabezpieczają: skrócenie dnia roboczego
dla przytłaczającej większości robotników do siedmiu godzin,
ustanowienie corocznych urlopów dla robotników i pracowników
z zachowaniem płacy zarobkowej, oddanie do użytku pracujących
rozległej sieci sanatorjów, domów wypoczynku, klubów.
ARTYKUŁ 120. Obywatele ZSRR mają prawo do materjal-
nego zabezpieczenia na starość, jak również—na wypadek cho
roby i utraty zdolności do pracy.
Prawo to zabezpieczają: szeroki rozwój ubezpieczenia społecz
nego robotników i pracowników na koszt państwa, bezpłatna pomoc
lekarska dla pracujących, oddanie do użytku pracujących roz
ległej sieci uzdrowisk.
ARTYKUŁ 121. Obywatele ZSRR mają prawo do nauki.
Prawo to zabezpieczają: powszechne obowiązkowe nauczanie
początkowe, nauczanie bezpłatne, włączając nauczanie w szkołach
wyższych, system stypendjów państwowych dla przytłaczającej
większości uczących się w szkołach wyższych, nauczanie w szkołach
w języku ojczystym, organizowanie w zakładach przemysłowych,
gospodarstwach radzieckich, na stacjach maszynowo-traktorowych
1 w gospodarstwach kolektywnych bezpłatnego nauczania pra
cujących wytwórczej pracy, techniki i agronomji.
ARTYKUŁ 122. Kobiecie w ZSRR przysługują równe г męż
czyzną prawa we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego,
państwowego, kulturalnego i społeczno-politycznego.
213
Możność urzeczywistnienia tych praw kobiet zabezpieczają:
przysługujące kobiecie równe z mężczyzną prawo do pracy, do
płacy za pracę, do wypoczynku, do ubezpieczenia społecznego
i do nauki, państwowa ochrona interesów matki i dziecka, udzie
lanie kobietom w ciąży urlopów z zachowaniem zarobku,
rozległa sieć domów położniczych, żłobków i ogródków dziecięcych.
ARTYKUŁ 123. Równouprawnienie obywateli ZSRR, niezale
żnie od ich narodowości i rasy, we wszystkich dziedzinach życia
gospodarczego, państwowego, kulturalnego i społeczno-politycz-
nego jest niewzruszonem prawem.
Jakiekolwiek bezpośrednie czy pośrednie ograniczenie praw
obywateli lub, odwrotnie, ustanowienie bezpośrednich czy pośred
nich przywilejów obywateli zależnie od ich przynależności
rasowej i narodowej, zarówno jak wszelka propaganda rasowej
lub narodowej wyłączności, albo nienawiści i lekceważenia —
karane są przez prawo.
ARTYKUŁ 124. W celu zabezpieczenia obywatelom wolności
sumienia kościół w ZSRR oddzielony jest od państwa a szkoła
od kościoła. Wolność uprawiania kultów religijnych oraz wol
ność propagandy antyreligijnej przysługuje wszystkim oby
watelom.
ARTYKUŁ 125. Zgodnie z interesami pracujących i w celu
umocnienia ustroju socjalistycznego obywatelom ZSRR prawo
gwarantuje:
a) wolność słowa,
b) wolność druku,
c) wolność zgromadzeń i wieców,
d) wolność pochodów ulicznych i demonstracyj.
Te prawa obywateli zabezpiecza oddanie na użytek pracują
cych i ich organizacyj drukarń, zasobów papieru, gmachów
publicznych, ulic, środków łączności oraz innych warunków
materjalnych, niezbędnych do urzeczywistnienia tych praw.
ARTYKUŁ 126. Zgodnie z interesami pracujących i w celu
rozwoju samodziałalności organizacyjnej i aktywności polity
cznej mas ludowych obywatelom ZSRR zabezpiecza się prawo
zrzeszania się w organizacje społeczne: związki zawodowe,
zrzeszenia spółdzielcze, organizacje młodzieży, organizacje spor
towe i obronne, stowarzyszenia kulturalne, techniczne i nau
kowe, najbardziej zaś aktywni i uświadomieni obywatele spośród
klasy robotniczej i innych warstw pracujących łączą się we
Wszechzwiązkową Komunistyczną Partję (bolszewików), będącą
czołowym oddziałem pracujących w ich walce o umocnienie i
rozwój ustroju socjalistycznego i stanowiącą kierownicze jądro
wszystkich, zarówno społecznych jak państwowych, organiza
cyj ludzi pracy.
214
ARTYKUŁ 127. Obywatelom ZSRR zabezpiecza sią niety
kalność osobistą. Nikt nie może być aresztowany bez postano
wienia sądu lub bez sankcji prokuratora.
ARTYKUŁ 128. Nietykalność mieszkań obywateli i tajemnicę
korespondencji ochrania prawo.
ARTYKUŁ 129. ZSRR udziela prawa schronienia obywatelom
państw obcych, prześladowanym za obroną interesów pracujących
lub za działalność naukową, albo za walką narodowo-wyzwo
leńczą.
ARTYKUŁ 130. Każdy obywatel ZSRR obowiązany jest
przestrzegać Konstytucji Związku Socjalistycznych Republik
Rad, wykonywać ustawy, przestrzegać dyscypliny pracy, sumka-
nie traktować obowiązki społeczne, szanować przepisy współ
życia socjalistycznego.
ARTYKUŁ 131. Każdy obywatel ZSRR obowiązany jest
strzec i umacniać społeczną, socjalistyczną własność, jako świętą
i nietykalną podstawą ustroju sowieckiego, jako źródło bogactwa
i potągi ojczyzny, jako źródło dobrobytu i kulturalnego życia
wszystkich pracujących.
Osoby, dopuszczające sią zamachu na społeczną, socjalistyczną
własność, są wrogami narodu.
ARTYKUŁ 132. Powszechny obowiązek służby wojskowej jest
prawem obowiązującem.
Służba wojskowa w Robotniczo-Chłopskiej Armji Czerwonej
jest zaszczytnym obowiązkiem obywateli ZSRR.
ARTYKUŁ 133. Obrona ojczyzny jest świętym obowiązkiem
każdego obywatela ZSRR. Zdrada ojczyzny: złamanie przysiî,
przejście na stroną wroga, przyniesienie uszczerbku mocy wo
jennej państwa, szpiegostwo — karane są z całą surowością prawa,
jako najcięższa zbrodnia.
zasadniczy основной siły wytwórcze произ oddanie do użytku пре

obowiązek обязан водительные силы доставление для об
ность usuniecie устранение служивают
obywatel гражданин bezrobocie безрабо rozległy широкий
otrzymanie получение тица dom wypoczynku ят
zagwarantowany га отдыха
рантированный wypoczynek отдых m aterja Ine zabezpie
stosownie в соответ pnyt taczający пода czeń ie na starość *a-
ствии вляющий теряалъное обес
ilość количество ustanowienie устано печение в старост
jakość качество вление Jak również а также
gospodarstwo narodo coroczny ежегодный na wypadek choroby
we народное хозяй urlop отпуск в случае болея*
ство zachowań ie сохранение utrata zdolności do
nieustanny неуклон- płaca zarobkowa зара
ботная плата
215
roiwój развитие propaganda проповедь ководящее ядро
ubezpieczeni* społecz wyłączność исключи nietykalność osobista
ne социальное стра тельность неприкосновенность
хование lekceważenie прене личности
na koszt państwa за брежение aresztowany подверг
счет государства wolność sumienia сво нутый аресту
pomoc lekarska меди бода совести prokurator прокурор
цинская помощь uprawianie kultów re mieszkanie жилище,
oddanie do użytku пре ligijnych отправле квартира
доставление в поль ние религиозных tajemnica korespon
зование культов dencji тайна пере
uzdrowisko курорт przysługuje wszyst писки
prawo do nauki право kim obywatelom при schronienie убежище
на образование знается за всеми prześladowany пре
powszechny всеобщий гражданами следуемый
obowiązkowy обяза zgodnie в соответствии działalność naukowa
тельный umocnienie укрепле научная деятель
Język ojczysty родной ние ность
язык ustrój строй walka narodowo-wyz
zakład przemysłowy wolność słowa свобода woleńcza нацио
завод слова нально - освободи
gospodarstwo radziec wolność druku свобода тельная борьба
kie совхоз печати przestrzegać зд. соблю
wytwórczy производ wolność zgromadzeń I дать
ственный wieców свобода со wykonywać ustawy
kobiecie przysługuje браний и митингов исполнять законы
женщине предоста pochód uliczny улич-. sumiennie зд. честно,
вляется ное шествие добросовестно
społeczno-polityczny oddanie na użytek współżycie общежитие
общественно - поли предоставление strzec беречь
тический drukarnia типография umacniać укреплять
urzeczywistnienie осу zasób запас własność собствен
ществление gmach publiczny об ность
ochrona interesów ох щественное здание święty священный
рана интересов środek łączności сред nietykalny неприкос
ciąża беременность ство связи новенный
zachowanie сохране niezbędny необходи podstawa основа
ние мый źródło источник
zarobek содержание samodziałalność or ojczyzna родина
dom położniczy ро ganizacyjna органи dobrobyt зажиточная
дильный дом зационная самодея жизнь
żłobek ясли тельность dopuszczać się zamachu
ogródek dziecięcy дет prawo zrzeszania się покушаться
ский сад право объединения powszechny obowiązek
równoupra wn lenie рав związek zawodowy про służby wojskowej
ноправие фессиональный союз всеобщая поинская
niezależnie независи zrzeszenie spółdziel обязанность
мо cze кооперативное zaszczytny почетный
narodowość нацио объединение zdrada измена
нальность uświadomiony созна złamanie przysięgi
niewzruszone prawo тельный нарушение присяги
непреложный закон spośród из рядов przyniesienie uszczerb
bezpośredni прямой wszech związkowy все ku нанесение ущер
pośredni косвенный союзный ба
przywilej преимуще czołowy oddział пере szpiegostwo шпионаж
ство довой отряд surowość строгость
zarówno равно kierownicze Jądro ру zbrodnia злодеяние
216
ОГЛАВЛЕНИЕ
Стр.
ПРЕДИСЛО ВИ Е....................................................................................... 8
ВВЕДЕНИЕ .............................................................................................. Ь
ОБ УДАРЕНИИ................................................................................... ... . 7
ПОЛЬСКИЙ АЛФАВИТ............................................................................ в
1 Lekcja. Звуки:а, о, и, у, е, I, ł ...................................................... 9
2 Lekcja. Звуки:cz,sz, г (rz) . .
3 LekoJa. Звук i ..........................
4 Lekcja. Звук J ..........................
5 Lekcja. Звуки:ć, ś, ń. ź, di
6 Lekcja. Звуки:ą, ę, n, n' m, m'
7 Lekajau Мягкие и твердые гласные...................................................
8 Letoqja. Звуки: h, c h ............................................................................
9 Letoqja. Письменное изображение звука ж ....................................
10 Lekqja. Письменное изображение русскогр звука у ......................
11 LebKua. Предложение ........................................................................
12 Lekq)a. Zegar i godzina. Глагол być — настоящее время . . . .
13 Lekcja. Dzień studenta. Времена......................................................
14 Lekcja. Zrana. Rozmowa między studentami Глаголы первого
спряжения ...........................................................................................
15 Lekqja. Gazeta ścienna. Глаголы второго спряж ения..................
16 Lekcja. Jadalnia. Имя существительное. Настоящее время гла
гола je ś ć ..................................................................................................
17 Lekcja. Kołchoz. Словообразование..................................................
18 Leskcja. Kołchoz (dalszy ciąg). Склонение имен существитель
ных .........................................................................................................
19 Lekcja. Życie chłopa w Poisce. Повелительное наклонение . . .
20 Lekęja. Rdk akademicka. Прошедшее время глаголов..................
21 Lekctfa. Miesiące. Спряжение глагола zacząć (прошедшее в р е т).
Спряжение глагола m i e ć ..................................................................................... 64
22 Lelccja. Powrót do domu. Спряжение глаголовjeść, jechać . . . 6T
23 Lekcja. W jadahri. Спряжение глагола być. Будущее время . . 6S
24 Lekcja. Huta szklana. Склонение имен существительных женско
го ролл с твердым окончанием основы........................................ CS
25 Lekcja. Praktyka letnia. Склонение имен существительных
женского рода с твердым окончанием основы............................. М
26 Lekcja. Nasze życie codzienne. Склонение имен существительных
217
женского рода во множественномчисле............................................... 67
77 Lekcja. Pod sztandarem rewolucji (według Р . Кола) Warszawian
ka ($więdcki). Склонение имен существительных женского
рода с мягким окончаниемо с н о в ы ................................................... 69
28 Lefbola. Sad nad «Proletariatem» (według F. Kona). Склонение
имен существительных женского рода с мягким окончанием
основы...................................................................................................... 72
W Lekcja. Stalingrodzka fabryka traktorów. Склонение имен сущет
ствительных мужского рода: именительный падеж множествен
ного числа............................................................................................... 74
30 Lekcja. Со mówią badacze (według Iljina) Склонение имен суще
ствительных мужского рода: родительный падеж множественного
ч и с л а .......................................................................................................7в
31 Lefecja. Dzień polskiego rekruta (Drzewiecki). Склонение имен
существительных мужского рода, оканчивающихся на согласную . 78
32 Lekcja. Klub czerwonoarmistów. Склонение имен существитель
ных мужского рода с окончанием на а ......................................... 81
33 Lekcja. W magazynie (dialog). Склонение имен существитель
ных среднего рода единственного ч и с л а ......................................... 83
34 Lefcqja. Na ulicy (dialog). Имя прилагательное.............................. 85
36 Lekcjo. Sala gimnastyczna. Имя прилагательное — множествен
ное ч и с л о .................. .............................................................................. 87
36 LefeoJa. Robotnicy witają Lenina na Dworcu Finlandzkim. Пред
лог ........................................................................................................... 90
37 L«fcqja. Robotnicy witają Lenina na Dworcu Finlandzkim (dalszy
ciąg). Предлог......................................................................................... 92
38 Lcfeq|a. W tramwaju (diało«r). Имя прилагательное — степени
сравнения................................................................................................. 95
39 Lekcja* Na dworcu kolejowym (dialog). Н а р е ч и я .......................... 98
40 Lekcja. Rozmowa telefoniczna. Наречия — степени сравнения . . 100
41 Lekcja. Na poczcie (dialog). Условное наклонение.......................103
42 Lekcja. Jak hartowała sie stal (wedłn-j Mikołaja Ostrowskiego).
Причастие и деепричастие....................................................................106
43 Lduq)a. W teatrze (dralog). Деепричлстие прошедшего времени . 108
44 Lekcja. Nad morzem 'dialog). Причастие страдательного плюга. 110
45 LHuja. Rozmowa w pociągu (dialoer). М естоимение...................112
46 Lekcja. W hotehi (dialog). U fryzjera (diaJoe). Личные и воз
вратные местоимения...........................................................................114
47 Lekcja. Zebranie. Местоимение............................................................117
48 Lcfeoła. Protokół zebrania I-go kursu. Местоимение.................. 119
49 Letaota. Podróż do Warszawy. Имя числительное..........................L23
50 Letolta. List-U lekarza w Warsznwie (dialog). Имени числитель
ные количественные.............................................................................. 127
51 LdKła. Nasza lwiej podziemna. Имена числительные порядкопые. 130
218
ПОСТАТЕЙНЫЙ СЛОВАРЬ................................................................... 133
АЛФАВИТНЫЙ СЛОВАРЬ ПОЛЬСКО-РУССКИЙ............................151
ФОНЕТИЧЕСКИЙ КОНСПЕКТ............................................................173
ГРАММАТИЧЕСКИЙ К О Н С П Е К Т .................................................... 175
ОРФОГРАФИЧЕСКАЯ РЕФОРМА 1936 г. . 19»
ПР ИЛОЖЕНИЕ
M iędzynarodówka......................................................................................102
Urywki z przemówienia na uroczystości promowania akademików
Armji Czerwonej. J. S t a l i n ................................................................102
Z mowy na Pierwszej Wszecbzwlązkowej Naradzie Stachanow-
ców. J . S t a l i n ......................................................................................193
Czerwony Sztandar......................................................................................194
Z przemówienia na VII Kongresie Międzynarodówki Komuni
stycznej. O. D im itro w ........................................................................196
PleSń czerwonego pułku W a rsz a w y ......................................................... 197
Antek. Bolesław P r u s ........................................ .................................... 196
Bartek zwycięzca. Henryk Sienkiewicz..................................................... 203
Trzech budrysów. Ballada litewska. AdamMickiewicz...................... . 2 0 7
Czaty. Ballada ukraińska. Adam Mickiewicz..............................................209
Oblicze dnia. Wanda Wasilewska............................................................. 211
Konstytucja ZSRR. Rozdział X .............................................................213
И З Д А Т Е Л Ь С К О Е Т О В А Р И ЩЕ С Т В О И Н О С Т РА Н Н Ы Х
Р А Б О Ч И Х В СССР — М О С К В А , УЛ. 25 О К Т Я Б Р Я 7.
ПРОДАЖА ВО ВСЕХ К Н ИЖ Н Ы Х МАГАЗИНАХ

Uchebnik Polskogo Yazyka Dlya Vzroslykh 1937 G

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Uchebnik Polskogo Yazyka Dlya Vzroslykh 1937 G

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

УЧЕБНИК

Настоящий учебник предназначен преимущественно для

PYTANIA NAUCZYCIELA ODPOWIEDZI SŁUCHACZA

Скажите несколько раз: 3в^ К *

Обратите особое внимание па то, что польские гласные всегда про­

Oto stół. Obok stołu ław y. Na stole leży ołówek. Na stole

PY TA N IA NAUCZYCIELA OD PO W IED ZI SŁUCHACZA

Скажите несколько раз:

Скажите несколько раз подряд:

Скажите несколько раз подряд:

В ы в о д : Звуки 1, b, g это звонкие; sz, р, к — глухие.

Oto stół i ławy. Na stole leży ołówek, gazeta i zeszyt. Na

PYTANIA NAUCZYCIELA ODPOWIEDZI SŁUCHACZA

Co leży na stole? Na stole leży gazeta i zeszyt.

PYTANIA NAUCZYCIELA ODPOWIEDZI SŁUCHACZA

Dziś powtórzymy liczenie: jeden, dwa, trzy, cztery.

Dzieńdobry, towarzysze! Dziś powtórzymy liczenie: jeden,

PYTANIA NAUCZYCIELA ODPOWIEDZI SŁUCHACZA

Звуки 4 , ą, n, n’, m, n ' *

Вывод: Звуки ą, ę — носовые гласные.

< Л ' / u w '/г о б . Л а , - 'c k m .

Oto las. Koło lasu—pole. Za lasem—drogj. Ta droga—to

е б гсн р а , ^ d c A & u ł/. с Л г & с /к е m a *

Tam daleko kołchoz. Ta dróga — to droga do kołchozu. Na

PYTANIA NAUCZYCIELA ODPOWIEDZI SŁUCHACZA

В ы в о д : Для изображения некоторых звуков в польская «Мыне упо­

ftffr ż a /a . л o&> п у ^ ш с Л а . % ^ rx £ c e -c ć /jż a

- < d cA y . o -f# о Ж х р п Д а .. A/a О 'Г х/^и -

Tam na lewo—pole. Na polu—żyto. Żyto—to zboże. Za po­

PYTANIA NAUCZYCIELA ODPOWIEDZI SŁUCHACZA

Co płynie po równinie? na- u

Tam oto rzeka. To— duża rzeka. Ta rzeka—to głąboka rzeka.

Co tam widzimy? Tam widzimy rzeką.

Прочтите и перепишите текст 2 раза по образцу предыдущих уроков.

В ы в о д : Д ля обозначения русского звукл у употребляются в польском

Перепишите текст упражнения, вставляя соответствующую букву

Towarzysz czyta. Towarzysz pisze. Czytacie dobrze. Ściereczka

Л а Jcia rue- ztm -i хграг-

ж еп А еи у x & p a r c & . ^ 0 '<

Sa- хг^аг&а..% -aą dwa- un-fazwudż.

u x d a v u H ( d & ^ e tł- - d w ia ,. J ^ w ia г т Л а л /fw -

Да- iwfózAUfe ?nm uty. Л а1сь т А ам т -

Перепишите текст упражнения, вставляя вместо точки букву J:

Liczba pojedyncza Liczba mnoga

• Po sz, cz, t, rz, i, ł, г, I—nie pisze się I, spisze slęj-

Корень Суффикс Окончание

•О брати те внимание на орфографию слова przy. После р , t, k, eh —

У существительных одушевленных род узнается по значению; к муж­

Мужской род Женский род Средний род

Следующие существительные распределите по столбцам соответственно

В примерах 1 и 6 имеется корень+суффикс-|-окончание.

Подчеркните основу имен существительных один раз, окончание

Повелительное наклонение глаголов

Спряжение г лагола zacząć

* После р, t, k, eh всегда пишегся гг, которое проютестгтея как

Проследите изменения ą н ę в ос ионе прошедшего времени мужского

Единственное число Множественное число

По образцу глагола mieć проспрягайте глагол umieć.

Проследите изменения е в а в основе прошедшего времени единствен­

Из текста урокл 21 перепишите члеть урока с настоящим временем

I w a n o w : Dzieńdobry, towarzyszu Martynow! Jak sią masz?

Спряже ние глагола iść

zupa—zupie,' ryba—rybie, zima—zimie, głowa—głowie

Обратите особое внимание па то, что польские гласные всегда про

В ы в о д : Для изображения некоторых звуков в польская «Мыне упо

Tam na lewo—pole. Na polu—żyto. Żyto—to zboże. Za po

У существительных одушевленных род узнается по значению; к муж

Проследите изменения е в а в основе прошедшего времени единствен

• Ludwik Waryński — wódz partji «Proletarjat*. Jeden z wybitniej

Na sali było spokojnie. Dwie drużyny ostrzyżone już, poprze

Выпишите из текста существительные мужского рода, стоящие в пред

Вывод: Существительные мужского рода имеют в предложном па

W klubie naszego szwadronu jest kącik leninowski. Tu urzą

Sowiecki magazyn uniwersalny Jeat dla wygody mas pracują

Вывод: Предложный падеж единственного числа и.мегг два оконча

* Имена прилагательные: obcy, cudzy в именнтелънои язяеже мно

Rozległ sią gwizd lokomotywy. Robotnicy zawołali: Przy

Сравнительная степень образуется добав

Granica — to dwa słupy. Stoją one — jeden naprzeciwko dru

K u z n i e c o w : Dobrywieczórl Myślałem już, że sią spóź

Нужно отмстить, что в этом склонении родительный, дательный л ви

W końcu lata miałem pojechać do Warszawy. Przygotowy

Числительное Jeden не имеет множественного числа. Однако ори упо

S i o s t r a : Kto jest zapisany do lekarza chorób wewnętrz

П о в е л и т е л ь н о е ил к ji о u е ii и е образуется от основы на

Деепричастие настоящего времени (отглаголь

Формы bym, byś, и т. д. подвижны. Их можно отделять от личной фор