Вы находитесь на странице: 1из 6

1– ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ

БТда ясалган УЭ кучайтиргич схемасини тадқиқ этиш

Ишнинг мақсади: Умумий эмиттер схемасида уланган биполяр


транзисторда ясалган содда кучайтиргич схемаси параметрларини ўлчаш.
1. Лаборатория ишини бажаришга тайёргарлик кўриш:

Транзистор актив режимда ишлайди. RБ ва RK резисторлар ўзгармас ток


бўйича иш режимини таъминлайдилар. Бу вақтда RБ ѐрдамида база токининг
ўзгармас ташкил этувчиси ўрнатилади.

E K  U БЭ 0 E K
I Б 0   , (1.1)
RБ RБ

демак, коллектор токи ҳам

I K 0    I Б 0  I КЭО    I Б 0 , (1.2)

RK резистор коллектор токи ўзгарувчан ташкил этувчисини кучланиш


манбаи орқали қисқа туташувдан ҳимоя қилади. RK>>RЮ бўлиши тавсия
этилади. Бир вақтнинг ўзида RK катталиги коллектордаги кучланиш ўзгармас
ташкил этувчисига таъсир кўрсатади, чунки

U КЭ 0  E K  I K 0RK . (1.3)

Берилган EK ва RK қийматларида ўзгармас ток бўйича транзистор ишчи


нуқтаси иккита параметр билан эмас, балки битта параметр IБ (0) ѐки IK(0)
ѐки UКЭ(0) орқали берилади. Ўлчашда UКЭ(0) дан фойдаланган қулай.
Сигнал манбаи uГ ва юклама ўзгармас ток режимида транзисторга
таъсир кўрсатмаслиги учун, UБЭ(0) ишчи диапазонда кичик қаршиликларга
эга бўлган бўлувчи конденсаторлар СБ ва СК уланиши керак.
Кучайтиргич босқичи асосий параметрларини ҳисоблаш учун қуйидаги
формулалардан фойдаланиш мумкин:
 RКИР  r 'Б  h21Э rЭ
 RЮ

 KU   h21Э
 RКИР
K  h ; (2.4)
 1 21Э


 RЧИК  RK
RK RЮ uТ 26 мВ
Бу ерда R НЭ  ; rЭ  
I Э 0 I K 0
.
RK  RЮ
Эмиттер занжирида манфий тескари алоқа юзага келтирувчи RЭ
резистор мавжуд бўлганда

RКИР.ТА  h21Э RЭ

 RЮ ; (2.5)
 K U .ТА 
 RЭ

2. Лаборатория ишини бажариш учун топшириқ:


2.1. Ўзгармас ток бўйича транзистор режимини ўрнатиш.
2.1.1. 1.2 – расмда келтирилган схемани йиғинг (бу 1.1 – расмда келтирилган
кучайтиргич босқичи схемасининг транзистор ишчи нуқтасини аниқловчи
қисми).

1.1-расм. Кучайтиргич ишчи режимини ўрнатиш.

Е2 =10В
RK =3,3 кОм
RБ =10-56 кОм ўрнатинг.
Ўзгармас U БЭ 0  , U КЭ 0  кучланишларни ўлчаш учун вольтметрларни уланг.

Е2
1.1.2. Е1 катталикни ўзгартириб бориб, U КЭ 0   5В (*) бўлган ҳол учун
2
транзистор ишчи нуқтасини танланг.
U БЭ 0  кучланишни ўлчанг ва ўзгармас ташкил этувчиларини аниқланг.

База токи
Е1  U БЭ 0
I Б 0  (1.6)

Е 2  U КЭ 0
коллектор токи I К 0  (1.7)

ва база токини статик узатиш коэффициенти


I K 0 
  (1.8)
I Б 0

(*) Реал схемаларда Е1 = Е2 қилиб ҳамда мос RБ катталиклари танланади


Ишда 1.1- расмда кўрсатилган, умумий эмиттер схемада уланган
биполяр транзисторда ясалган содда кучайтиргич босқичи параметрлари
ўлчанади.

1.2-расм. БТда ясалган УЭ кучайтиргич схемаси


Лаборатория ишини бажариш тартиби
- 1.2- расмда келтирилган схемани 1.1 - жадвалда берилган
параметрлар асосида NI Multisim датурий муҳитида йиғинг;
- нинг қийматини топиб олиш учун тайѐр NI Multisim датурий
муҳитида йиғилган схемадаги E1 манбадан берилаѐтган кучланишни
вариантда берилган IК қийматига тўғри келгунча ўзгартиринг.
- Топилган қийматидан фойдаланиб дастлабги ҳисоблашлар учун
берилган формулалар ѐрдамида ҳисоб-китоб қилинг ва натижаларни
1.2-жадвал қисмига ѐзиб олинг;
- NI Multisim датурий муҳитида йиғилган схемадаги E1 манбага ѐзиб
олинган қийматларини киритиб, 1.1-жадвалнинг қолган
қисмини тўлдиринг;
- 1.2 жадвал асосида олинган натижаларга ишлов беринг.
Берилган параметрлар:
БТда ясалган УЭ кучайтиргич схемаси тадқиқ этишда NI Multisim
датурий муҳитида фойдаланилиш тавсия этиладиган транзистор:
BC547A;

Берилган параметрлар:
1.1 – жадвал.
Талаба 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
т/р
RЭ(кОм) 0.1 0.33 0.15 0.1 0.7 0.8 0.25 0.1 1 1 0.5 0.5 0.6 1 1
RК(кОм) 1 3.3 1.5 1 6 1.6 2.5 1 3.3 6.6 3.3 1 1.2 3.3 6.6
IК(мА) 6 4 5 4.5 4 1 1.2 5 5 3 3.5 5 5 3 2.5
E2(В) 12 15 15 12 12 15 12 15 16 15 12 13 15 14 15

дастлабги ҳисоблашлар

1.2 - жадвал
0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360
Ўлчов натижаларига ишлов бериш:
– Кучланиш бўйича кучайтириш коэффициенти:

– Ток бўйича кучайтириш коэффициенти:

– Қувват бўйича кучайтириш коэффициенти:

– Динамик кириш қаршилиги:

– Динамик чиқиш қаршилиги:

Олинган натижалар асосида қуйидаги графикларни чизинг:


; ;
; ;
; ;
; .

Ҳисобот мазмуни:
- ўлчаш схемалари;
- олинган боғлиқликлар жадваллари ва графиклари;
- ўлчаш ва ҳисоблаш натижаларининг таҳлили.
Назорат саволлари
1. БТли содда кучайтиргич босқичи ишлаш принципини тушунтиринг.
2. БТли содда кучайтиргич босқичи ишчи нуқтасини қайси
параметрлар белгилайди ?
3. Кучайтиргич дифференциал параметрларини келтиринг. Бу
параметрлар тажрибада қандай ўлчанади ?
4. Паст частоталарда содда кучайтиригич босқичи кириш ва чиқиш
қаршиликлари схеманинг қайси параметрларига боғлиқ ?
БТли содда кучайтиргич босқичининг ток, кучланиш ва қувват бўйича
кучайтириш коэффициентлари нималарга боғлиқ ?

NI Multisim датурий муҳитида йиғилган схемаси

Вам также может понравиться