การหารพหุนาม คำสั่ง 

แสดงวิธีทำ   
1. (2x+4)÷2= ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
2. (6x2+12x)÷3x= ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
3. (16x2+40x)÷4x= ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
4. (14x3+21x2)÷(-7x)= ……….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
5. (-30x3+10x2)÷5x2= ……….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
6. (5x3-6x2+4x)÷2x= ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
1. จงตรวจสอบว่าพหุนาม x6 –  x4  + 2x2 – 2   หารด้ วยพหุนาม x +  2  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร
P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
2. จงตรวจสอบว่าพหุนาม x6 + x4 – 2x2 + 2  หารด้ วย  พหุนาม x – 2  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร
P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………

3. จงตรวจสอบว่าพหุนาม 3x5 - 5x2 + 2   หารด้ วยพหุนาม x – 5  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร

P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
 
4. จงตรวจสอบว่าพหุนาม x5 + 2x2 +3x + 10   หารด้ วยพหุนาม x – 2  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร
P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………

5. จงตรวจสอบว่าพหุนาม 2x3 –  4x2  + 5   หารด้ วยพหุนาม x –  2  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร

P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………

6. จงตรวจสอบว่าพหุนาม x3 - 2x2 + 3x - 10  หารด้ วย  พหุนาม x + 3  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร

P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
7. จงตรวจสอบว่าพหุนาม x3 -4x2 +x + 9   หารด้ วยพหุนาม x + 2  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร
P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………

 
8. จงตรวจสอบว่าพหุนาม x3 + 6x2 - x - 8    หารด้ วยพหุนาม x – 3  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร
P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………

9. จงตรวจสอบว่าพหุนาม x4 + 8x3  -6x2 +2x + 1    หารด้ วยพหุนาม x + 5  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร

P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
10. จงตรวจสอบว่าพหุนาม x4 – 9x3  +6x2 – 3x + 1    หารด้ วยพหุนาม x – 5  เศษจากการหารเท่ากับเท่าไร
P(……) = ………….………………..……........................................................................……………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………
=……………………..........................................................................…………..………………………

การหารพหุนาม

การหารพหุนามของตัวแปร x ที่มีดีกรี มากกว่าหรื อเท่ากับ 1 ด้ วยพหุนามที่อยู่ในรูป x - a เมื่อ a   0 เช่น

ด้ วยวิธีการหารยาวเราสามารถหาผลหารได้ ดงั นี ้

               

 
                           

 
                                    
                                                   

ดังนัน 
้
วิธีการหารยาวดังกล่าว ค่อนข้ างจะเสียเวลา การหารสังเคราะห์เป็ นวิธีลดั ในการหาผลหารและหาเศษจากการหาร จาก
ตัวอย่างข้ างต้ นที่กล่าวไปแล้ ว จะพบว่ามีตวั เลขบางตัวเกิดซ้ำเช่น 2 , 3 และ -2 ซึง่ เป็ นสัมประสิทธิ์ของผลหาร จะเกิดขึ ้น
ในระหว่างการหารสามครัง้ และตัวเลข -8 , 15 ซึง่ เป็ นสัมประสิทธิ์ของสองพจน์สดุ ท้ ายของตัวตังเกิ ้ ดซ้ำในระหว่างการหาร
สองครัง้ ถ้ าเรานำกระบวนการหารยาวดังกล่าวมาเขียนใหม่อยู่ในรูปสามแถว ดังนี ้
 
        แถวที่ 1
             แถวที่ 2
            แถวที่ 3

จากการสังเกตจะพบว่า จำนวนแต่ละจำนวนในแถวที่ 2 เกิดจากการนำ -2 คูณกับจำนวนที่มาก่อนของแถวที่ 3 เช่น

-4 เกิดจาก การนำ -2 คูณกับ 2
-6 เกิดจาก การนำ -2 คูณกับ 3
4 เกิดจาก การนำ -2 คูณกับ -2

นอกจากนัน้ จำนวนแต่ละจำนวนในแถวที่สาม ( ยกเว้ นจำนวนแรก ) เกิดจากผลต่างระหว่างจำนวนในแถวที่ 1 และแถวที่

2 ที่อยู่ในตำแหน่งเดียวกัน เช่น
-3 เกิดจาก -1 – (- 4)
-2 เกิดจาก -8 – (- 6)
11 เกิดจาก 15 – 4

ตัวอย่างที่ 4. จงหา  
วิธีทำ
ในที่นี ้ x - a = x – 3 ดังนัน้ a = 3

                        
 
ดังนัน 
้ = 
 
หรื อ   = 

ในตัวอย่างนี ้ เศษจากการหารเท่ากับ 0 แสดงว่าหารลงตัว

 

ตัวอย่างที่ 5. จงหา 
วิธีทำ
ในที่นี ้ x – a = x + 1 = x – (-1) ดังนัน้ a = -1

            

ดังนัน 
้
หรื อ 

ในการหาเศษที่เกิดขึ ้นจากการหารพหุนามที่เป็ นตัวตังด้ ้ วยพหุนามที่เป็ นตัวหารซึง่ มีดีกรี ต่ำกว่านันนอกเหนื

้ อจากจะหาได้
ด้ วยวิธีการตังหารตามปกติ
้ แล้ ว ถ้ าในกรณีที่ตวั หารเป็ นพหุนามดีกรี หนึง่ แล้ วเราสามารถจะหาเศษจากการหารได้ ง่าย ๆ
ด้ วยการประยุกต์ใช้ ทฤษฎีบทเศษเหลือเข้ ามาช่วย ซึง่ น่าจะทำให้ ประหยัดเวลามากกว่าและมีโอกาสผิดพลาดจากการ
คำนวณน้ อยกว่าวิธีการตังหารตรง ้ ๆ นอกจากนี ้แล้ วยังสามารถประยุกต์หลักการเกี่ยวกับทฤษฎีเศษเหลือนันไปใช้ ้ ในการ
แก้ โจทย์ปัญหาที่ซบั ซ้ อนเกี่ยวกับการหารพหุนามได้ อย่างมีประสิทธิภาพ
หลักการที่ควรรู้ ซึง่ ผู้เรี ยนคณิตศาสตร์ ควรจำและเข้ าใจมีดงั นี ้

1. ให้ P(x) เป็ นพหุนาม ถ้ าหารพหุนาม P(x) ด้ วยพหุนาม x - c เมื่อ c เป็ นจำนวนจริ งซึง่ เป็ นค่าคงตัว แล้ ว เศษที่ได้ จาก
การหารเท่ากับ P( c )
2. ถ้ าหารพหุนาม P(x) ด้ วยพหุนาม ax - b เมื่อ a, b เป็ นจำนวนจริ ง และ a ไม่เท่ากับ 0 แล้ วเศษที่ได้ จากการหารจะั เท่า
กับ P(b/a)
3. x - c เป็ นตัวประกอบของพหุนาม P(x) ก็ตอ่ เมื่อ P(c) = 0
4. ax - b เป็ นตัวประกอบของพหุนาม P(x0 ก็ตอ่ เมื่อ P(b/a) = 0

ตัวอย่ าง 1. จงหาเศษจากการหาร x^3 - x^2 - 3x + 6 ด้ วย x - 2

วิธีทำ ให้ p(x) = x^3 - x^2 - 3x + 6 แล้ ว แทน x ด้ วย 2 ลงใน P(x) จะได้ P(2) = 2^3 - 2^2 - 3(2) + 6 = 4
แสดงว่า เศษจากการหารเป็ น 4 #

ตัวอย่ าง 2 จงหาเศษจากการหาร x^3 + 4(x^2) + 5x + 2 ด้ วย x + 3

วิธีทำ ให้ p(x) = x^3 + 4(x^2) + 5x + 2 แล้ ว แทน x ด้ วย -3 ลงใน P(x) จะได้ P(-3) = (-3)^3 +4((-3) ^2) +5(-3) + 2
= -4
แสดงว่า เศษจากการหารเป็ น -4 #

ตัวอย่ าง 3 (ข้ อสอบ Entrance) กำหนด P(x) = x^5 + a(x^3) - x + b โดยที่ a, b เป็ นจำนวนจริ ง ถ้ า x - 1 หาร P(x)
เหลือเศษ -1 และ x + 1 หาร P(x) เหลือเศษ 1 แล้ ว x หาร P(x) จะเหลือเศษเท่ากับข้ อใดต่อไปนี ้
1. -1
2. 0
3. 1
4. 2

แนวคิด จาก P(x) = x^5 + a(x^3) - x + b

ถ้ า x - 1 หาร P(x) เหลือเศษ -1 จะได้ P(1) = -1 และ
x + 1 หาร P(x) เหลือเศษ 1 จะได้ P(-1) = 1
จะกำหนดสมการได้ เป็ น
a + b = 1 ..........(1)
-a + b = -1 ..........(2)
แก้ ระบบสมการจะได้ a = 0 และ b = -1
ดังนัน้ P(x) = x^6 - x - 1
เมื่อหารด้ วย x หรื อ x-0 ก็แทน x ด้ วย 0 ลงไปใน P(x) จะได้ P(0) = -1 ซึง่ เป็ นเศษตามต้ องการ #

ตัวอย่ าง 4 (Entrance) กำหนดให้ x + 1 และ x - 1 เป็ นตัวประกอบของพหุนาม P(x) = 3(x^2) + x^2 - ax + b เมื่อ a
และ b เป็ นค่าคงตัว เศษเหลือที่ได้ จากการหาร P(x) ด้ วย x - a - b เท่ากับข้ อใดต่อไปนี ้
1. 15
2. 17
3. 19
4. 21

แนวคิด ให้ P(x) = 3(x^3) + x^2 - ax + b

เนื่องจาก x + 1 เป็ นตัวประกอบของ P(x) แสดงว่าเมื่อหาร P(x) ด้ วย x + 1 เศษเป็ น 0
และ x - 1 เป็ นตัวประกอบของ P(x) แสดงว่าเมื่อหาร P(x) ด้ วย x - 1 เศษเป็ น 0
ดังนัน้ P(-1) : 3[(-1)^3] + (-1)^2 - a(-1) + b = 0
a + b = 2 ..........(1)
และ P(1) : 3(1^3) + 1^2 -a(1) + b = 0
-a + b = -4 ..........(2)
แก้ ระบบสมการ จะได้ a = 3, b = -1
ดังนัน้ P(x) = 3(x^3) + x^2 - 3x -1
จะได้ x - a - b = x - 2
หาเศษโดยแทน x ด้ วย 2 ลงใน P(x) จะได้ P(2) = 21 ซึง่ เป็ นเศษตามต้ องการ #