Сурагчийн овог нэр: …………………………………. Эхэлсэн: ....... он ..... сар ...... өдөр ....

цаг

ФУНКЦ БА ГРАФИК XI.2.4-I

Дараах хамаарлыг функцээр илэрхийлээрэй.
1. Бие хугацааны эхний агшинд 30м/c хурдтайгаар
хөдөлж эхлэв. Улмаар секунд тутамд 5 м/c-ээр
нэмэгдэж байгаа бол хурд болон замын
хугацаанаас хамаарах хамаарал:
V (t ) = 30 + 5t; S (t ) = (30 + 5t )t = 5t 2 + 30t
4. Хоорондоо 500 км зайтай хоёр хотоос
20км/ц ба 25 км/ц хурдтай хоёр дугуйчин
нэгэн зэрэг угталцан гарчээ. Тэдний
хоорондох зай хугацаанаас хамаарах
хамаарал:
______________________________

2. Адил хажуут гурвалжны хажуу тал 5 см бол 5. Нэгэн компаний ажилтнуудын эхлэлийн
түүний талбай сууриас хамаарах хамаарал: цалин 800,000 төгрөг бөгөөд жил тутамд 5
ah хувиар нэмэгдүүлдэг. Ажилтны цалин
Санамж: S = ажилласан жилээс хамаарах хамаарал:
2 ________________________________
__________________________________
3. 50 км/ц тогтмол хурдтай галт тэрэгний зам ба 6. Тэгш өнцөгтийн урт нь өргөнөөсөө 30cм-ээр
хугацааны хамаарал: илүү. Талбай ба өргөний хамаарал:

______________________________ S ( x) = ___________________
Функцуудын утгын хүснэгтийг гүйцээж, графикийг байгуулаад, тодорхойлогдох муж, дүрийг
олоорой.
7. y = x3 ; x  (−; +); y  (−; +) 8. y = 0.5x3 x  ________; y  _______
x y
-3
x y -2
-2 -8 -1
3 27
− − 0 0
2 8
-1 -1 1

0 0 2

-2 -3 3

1 1
2 8

1 1
9. y = x 3 ; 10. y = − x 3 ;
x -27 -8 -1 0 1 8 27 x
𝑦 -3 -2 -1 0 1 2 3 𝑦

x  ________; y  _______ x  ________; y  _______

1 1
11. y = x 2 = x ; 12. y = x 4 ;
Дууссан: ....... он ..... сар ...... өдөр ...... цаг
1
Сурагчийн овог нэр: …………………………………. Эхэлсэн: ....... он ..... сар ...... өдөр .... цаг
1
x 0 1 2 3 4 9 x 0 1 4 8 16 84 = 4 8 =
y 0 1 ≈ 1,4 ≈ 1,7 2 3 8  2.8  1.7
y

x  [0; +); y  ______

x  _______; y [0; +)
13. 14. y = x −2
1−1
y=x = X y
x -3
-2
-1
1
−
3
1
−
2
1
3
1
2
1
2
3

x  (−;0)  (0; ); y  (.....;......)  (...; ) x  (....;0)  (__; ___); y  (...; __)
Хэрэв y = f ( x) харгалзаа функц мөн бол тодорхойлогдох мужийн бүх x -ийн хувьд
y1 = f ( x); y2 = f ( x) байх y1 ба y2 ялгаатай утгууд байх ёсгүй. Иймд y = f ( x) харгалзаа функц
мөн бол түүний график нь аливаа x = a шулуунтай хамгийн олондоо нэг ерөнхий цэгтэй байна. /босоо
шулууны шалгуур/
15. Босоо шулууны шалгуур ашиглан дараах графикууд функцийн график мөн эсэхийг тогтоо.
a) b)

__________________ ______________
Функц биш. Функц мөн.

Үнэлгээ:
Дасгалын дугаар 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ∑
Өөрийн үнэлгээ
Багшийн үнэлгээ

Дууссан: ....... он ..... сар ...... өдөр ...... цаг

2
Сурагчийн овог нэр: …………………………………. Эхэлсэн: ....... он ..... сар ...... өдөр .... цаг

ФУНКЦ БА ГРАФИК XI.2.4-II

x1 , x2 [a, b] , x1  x2 байх бүх x1 , x2 -ийн хувьд
f ( x1 )  f ( x2 ) бол f ( x) -ийн [a, b] завсарт өсдөг
функц, f ( x1 )  f ( x2 ) бол [ a, b] завсарт буурдаг функц
гэнэ.

Жишээ нь: f ( x) = x нь (−;0] завсрт буурдаг, ]0;  )

2

завсарт өсдөг функц.

f ( x) = x3 нь (−; ) тодорхойлогдох мужийнхаа бүх
завсарт буурдаг функц байна.
Санамж: Тэгш ч биш, сондгой ч биш функцууд оршин
байдаг:
Жишээ нь: f ( x) = x3 + 1; y = 2 x − 1; y = x − x 2
1. Дараах функцийн графикуудыг ажиглаад, тэгш, сондгой эсэх, өсөх буурахыг тогтоогоорой.

Хэрэв y = f ( x) функцийн тодорхойлогдох мужийн x1  x2 байх бүх x1 ба x2 -ийн хувьд

f ( xx )  f ( x2 ) бол харилцан нэг утгатай функц гэдэг.
2. Дараах харгалзаануудын аль нь харилцан нэг утгатай харгалзаа вэ? Тайлбарлаарай.

Хэрэв y = f ( x) функц харилцан нэг утгатай бол функцийн график аливаа y = b шулуунтай хамгийн
олондоо нэг ерөнхий цэгтэй байна. Үүнийг хэвтээ шулууны шалгуур гэдэг.
3. Хэвтээ шулууны шалгуур ашиглан дараах графикаар өгсөн функцууд харилцан нэг утгатай
эсэхийг тогтоогоорой.
a) b)

ХНУ-тай биш. ХНУ-тай. ______________ ______________

Дууссан: ....... он ..... сар ...... өдөр ...... цаг

3
Сурагчийн овог нэр: …………………………………. Эхэлсэн: ....... он ..... сар ...... өдөр .... цаг

c) d)

_______

_____________ _____________ _______________ ____________

4. f (− x) = f ( x) эсвэл f (− x) = − f ( x) нөхцөлийг ашиглан дараах функцуудын тэгш,
сондгой, аль нь ч биш эсэхийг тогтоогоорой.

a. f ( x) = 1 + x 2 b. f ( x) = x(1 + x) c. f ( x) = x 4 + 2 x 2 − 1 d. f ( x) = x3 + 4 x

5. Функцуудын тэгш, сондгой, аль нь ч биш эсэхийг тогтоогоорой.

a. f ( x) = x + 3 b. f ( x) = x + 3 c. f ( x) = x 4 + x 2 + 4 d. f ( x) = x x 2 − 1

6. f ( g ( x)) давхар функцуудыг олоорой.

a. f ( x) = x + 1, g ( x) = 2 x − 1 b. f ( x) = −6 x + 5, g ( x) = −2 x + 1 c. f ( x) = 2 x − 5, g ( x) = 5 x − 3
2 2

f ( g ( x)) = (2 x − 1) 2 + 1
f ( g ( x)) = 4 x 2 + 4 x + 1 + 1
f ( g ( x)) = 4 x 2 + 4 x + 2

; g ( x) = x 2 − 5 e. f ( x) = e + x, g ( x) = − x f. f ( x) = x3 + 4, g ( x) = 3 x − 4
x x 2
d. f ( x) =
x+5

Дууссан: ....... он ..... сар ...... өдөр ...... цаг

4
Сурагчийн овог нэр: …………………………………. Эхэлсэн: ....... он ..... сар ...... өдөр .... цаг

7. Функцуудын өгсөн завсар дахь урвуу функцийг олоорой.

x
f ( x) =
, ( x  −5) b. f ( x) = 2 x + 1, f −1 ( x) = ? g ( x) = x + 2, ( x  −2)
c.
a. x+5 g −1 ( x) = ?
f −1 ( x) = ?
x
y= → y ( x + 5) = x
x+5
yx + 5 y − x = 0
x( y − 1) = −5 y
5y 5y
x=−=
y −1 y −1
5x 5x
y= → f −1 ( x) =
x −1 x −1
8. Урвуу функцийн утгыг олоорой. Санамж: f −1 ( f ( x)) = x, f ( f −1 ( x)) = x
f ( x) = 3 x − 4, f −1 (5) = ? a. f ( x) = x 2 − 2,( x  0) бол 2x +1
f ( x) = , ( x  2)
−1
f ( f ( x)) = x → f ( f (5)) = 5−1 −1
f (14) = ? b. x−2
−1
f (5) = t → f (t ) = 5 f −1 (3) = ?
3
t − 4 = 5 → t − 4 = 125
t = 129 → f −1 (5) = 129

9. Урвуу функцийн графикууд y = x шулууны хувьд тэгш хэмтэй байдаг. Дараах функцууд
ба урвуу функцуудын графикуудыг байгуулаарай.
x + 3 −1 b. f ( x) = x , ( x  0) f −1 ( x) = ?
a. f ( x) = , f ( x) = ?
2

10. Дараах функцууд ба урвуу функцуудын графикуудыг байгуулаарай.

a. y = x2 + 1, x [0, +), y −1 = ? b. y = x + 1, x  [−1, +), y −1 = ?

Үнэлгээ:
Дасгалын дугаар 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ∑
Өөрийн үнэлгээ
Багшийн үнэлгээ

Дууссан: ....... он ..... сар ...... өдөр ...... цаг

5
Сурагчийн овог нэр: …………………………………. Эхэлсэн: ....... он ..... сар ...... өдөр .... цаг

Өөрийгөө сориорой.
ФУНКЦ БА ГРАФИК XI.2.4
1. Нэгэн сумын хүүхдийн тоо нь хүн амын x+2
тооны хагасаас 500-аар илүү байв. 2. y = функцийн
Хүүхдийн тоо нь хүн амын тооноос x
хамаарах хамаарлыг функцээр тодорхойлогдох мужийг олоорой.
илэрхийлээрэй.

3. f ( x) =
x
, ( x  (−, −1[]1, )) 4. f ( x) = x + 11, g ( x) = 5 x 2 − 2 бол
x −1
2
f ( g ( x)) = ?
функц тэгш, сондгой, аль нь ч биш эсэхийг
тогтоогоорой.

y = x − 2 + 1, x  [2, +), y −1 = ? x +1
5. 6. f ( x) = бол f −1 (4) = ?
2x − 5

7. Графикаар өгсөн f ( x ) функцийн урвуу 8. Графикаар өгсөн f ( x ) функц

−1
f ( x) функцийн графикийг байгуулаарай. харилцан нэг утгатай эсэхийг
шалгаж, тайлбарлаарай.

9. Графикаар өгсөн функцийн томьёо 10. Дараах графикаар өгсөн харгалзаа

болон тодорхойлогдох муж, дүрийг функц мөн үү? Тайлбарлаарай.
олоорой.

Үнэлгээ:
Дасгалын дугаар 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ∑
Өөрийн үнэлгээ
Багшийн үнэлгээ

Дууссан: ....... он ..... сар ...... өдөр ...... цаг

6