Вы находитесь на странице: 1из 69

Министерство образования Российской Федерации

Пензенский государственный университет

О.В.Калмин, Т.Н.Галкина, И.В.Бочкарева

Артрология
Учебно-методическое пособие

Пенза
2003
УДК 611 (075.8)
К 17

Рецензенты:
доктор медицинских наук, профессор
Н.А. Баулин;
доктор медицинских наук, профессор
А.И.Кислов

Калмин О.В.
К 17 Артрология: Учебно-методическое пособие / Калмин
О.В., Галкина Т.Н., Бочкарева И.В. – Пенза: ИИЦ ПГУ,
2003. – 68 с.: 39 ил., 6 табл., библ. 15 назв.
Учебно-методическое пособие содержит в кратком систематизирован-
ном виде сведения о соединениях костей. Приводятся данные о строении
отдельных суставов, их функции, иннервации и кровоснабжении.
Пособие предназначено для аудиторной и внеаудиторной работы сту-
дентов медицинских специальностей Вузов.

Одобрено и рекомендовано к изданию методической комиссией меди-


цинского института Пензенского государственного университета.

© Калмин О.В., 2003


© Галкина Т.Н., 2003
© Бочкарева И.В., 2003
© Информационно-издательский центр Пензенского
государственного университета, 2003.
ОБЩАЯ АРТРОЛОГИЯ
Виды соединений костей
1. Непрерывные соединения (синартрозы) – между костями имеется
прослойка ткани, щель или полость между соединяющимися костями
отсутствует.
А) Фиброзные соединения (articulationes fibrosae):
1) связки (ligamenta);
2) мембраны (membranae);
3) швы (suturae):
а) зубчатый (sutura serrata),
б) чешуйчатый (sutura squamosa),
в) плоский (sutura plana);
4) вколачивание (gomphosis);
5) роднички (fonticuli).
Б) Хрящевые соединения (articulationes cartilagineae), синхондрозы
(synchondrosis):
1) по строению: гиалиновые, волокнистые;
2) по времени существования: постоянные, временные.
В) Костные соединения, синостозы (synostosis).
2. Полусуставы, симфизы (symphysis) – имеют небольшую щель в хря-
щевой или соединительнотканной прослойке между соединяющимися
костями.
3. Прерывные, синовиальные соединения (articulationes synoviales),
диартрозы (diarthrosis), суставы – характеризуются наличием между
костями полости и синовиальной мембраны, выстилающей изнутри
суставную полость.

Строение сустава
1. Основные элементы суставов:
1) суставные поверхности костей, facies articulares;
2) суставной хрящ, cartilago articularis;
3) суставная капсула, capsula articularis;
а) фиброзная мембрана, membrana fibrosa;
б) синовиальная мембрана, membrana synovialis;
4) суставная полость, cavum articulare;
5) синовиальная жидкость, synovia.
2. Вспомогательные элементы сустава:
1) суставные диски, disci articulares;
2) суставные мениски, menisci articulares;
3) суставная губа, labrum articulare;

3
4) связки, ligamenta:
а) внекапсульные связки, ligamenta extracapsularia;
б) капсульные связки, ligamenta capsularia;
в) внутрикапсульные связки, ligamenta intracapsularia;
5) синовиальные складки, plicae synoviales;
6) жировые складки, plicae adiposae;
7) синовиальные сумки, bursae synoviales;
8) сесамовидные кости, ossa sesamoidea.

Классификация суставов
По числу сочленяющихся поверхностей:
1. Простой сустав, articulatio simplex, имеет только одну пару суставных
поверхностей.
2. Сложный сустав, articulatio composita, включает две и более пар сус-
тавных поверхностей.

По функциональному признаку:
1. Комплексный сустав, articulatio complexa – сустав, полость которого
полностью или частично разделена на две части суставным диском
или мениском.
2. Комбинированные суставы, articulationes combinatoriae – это анато-
мически изолированные суставы, которые всегда вместе участвуют в
движениях.

По числу осей движения и форме суставных поверхностей:


1. Одноосные суставы:
1) блоковидный сустав, ginglymus;
2) цилиндрический сустав, articulatio trochoidea.
2. Двухосные суставы:
1) эллипсоидный сустав, articulatio ellipsoidea;
2) седловидный сустав, articulatio sellaris;
3) мыщелковый сустав, articulatio bicondylaris.
3. Многоосные суставы:
1) шаровидный сустав, articulatio spheroidea;
2) чашеобразный сустав, articulatio cotylica;
3) плоский сустав, articulatio plana.

4
ЧАСТНАЯ АРТРОЛОГИЯ
Голова
Articulatio temporomandibularis,
височно–нижнечелюстной сустав
Суставные caput mandibulae,
поверхности: fossa mandibularis ossis temporalis.
Форма: эллипсоидный, комплексный, комбинируется с сус-
тавом противоположной стороны.
Оси и движения: фронтальная – опускание и поднимание челюсти
(движение сначала в нижнем, а затем верхнем
этаже сустава),
вертикальная – боковые движения (вращение вокруг
оси в нижнем этаже сустава на стороне поворо-
та, скольжение в верхнем этаже сустава на про-
тивоположной стороне),
движение вдоль сагиттальной оси вперед и назад
(движение в верхнем этаже сустава).
Связки: ligamentum laterale,
ligamentum sphenomandibulare,
ligamentum stylomandibulare.
Дополнительные discus articularis.
элементы:
Источник arteria auricularis profunda (из arteria maxillaris).
кровоснабжения:
Венозный отток: rete articulare mandibulae (в vena retromandibularis).
Источник nervus auriculotemporalis (из nervus mandibularis).
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici parotidei.
отток:

5
Рис. 2. Височно-нижнечелюстной
сустав (вскрыт сагиттальным
Рис. 1. Височно-нижнечелюстной разрезом) (Feneis H., 1998).
сустав (Feneis H., 1998). 1 – membrana synovialis inferior; 2 – discus
1 – ligamentum stylomandibulare; 2 – liga- articularis; 3 – membrana synovialis supe-
mentum laterale. rior; 4 – articulatio temporomandibularis.

Рис. 3. Височно-нижнечелюстной сустав (вид с медиальной сторо-


ны)
(Feneis H., 1998).
1 – ligamentum pterygospinale; 2 – ligamentum mediale; 3 – ligamentum sphenomandibu-
lare; 4 – ligamentum stylomandibulare; 5 – ligamentum stylohyoideum.

6
Соединения костей черепа

Соединения костей черепа Соединения черепа Соединения черепа


между собой с нижней челюстью с CI позвонком
I. Syndesmosis: 1. Articulatio tem- 1. Articulatio atlan-
1. Fonticuli: poromandibu- tooccipitalis.
а) fonticulus anterior, laris. 2. Membranae atlan-
б) fonticulus posterior, 2. Ligamentum tooccipitales an-
в) fonticulus sphenoidalis, sphenomandibu- terior et posterior.
г) fonticulus mastoideus. lare. 3. Ligamentum at-
2. Suturae: 3. Ligamentum lantooccipitale
а) sutura sagittalis, stylomandibulare. laterale.
б) sutura coronalis,
в) sutura lambdoidea,
г) по названиям соеди-
няющихся костей
(например, sutura
sphenofrontalis),
д) по форме (suturae ser-
rata, squamosa, plana).
3. Ligamenta:
а) ligamentum ptery-
gospinale,
б) ligamentum stylohy-
oideum.
4. Gomphosis.
II. Synchondrosis:
1. Временные:
а) synchondrosis
sphenooccipitalis,
б) synchondrosis intraoc-
cipitales anterior et
posterior.
2. Постоянные:
а) synchondrosis
sphenopetrosa,
б) synchondrosis petrooc-
cipitalis,
в) synchondrosis spheno-
ethmoidalis.

7
Туловище
Articulationes zygapophysiales,
дугоотростчатые суставы
Суставные processus articularis inferior вышележащего позвонка,
поверхности: processus articularis superior нижележащего позвонка.
Форма: плоский, комбинируется с суставом противополож-
ной стороны.
Оси и движения: скольжение.
Источник arteria vertebralis (в шейном отделе), arteriae intercos-
кровоснабжения: tales posteriores (в грудном отделе), arteriae
lumbales (в поясничном отделе).
Венозный отток: plexus venosi vertebrales interni et externi (в vena ver-
tebralis, venae intercostales posteriores, venae lum-
bales).
Источник rami dorsales nervi spinales.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici occipitales, retroauriculares et cervicales
отток: laterales profundi (в шейном отделе), intercostales
(в грудном отделе), lumbales (в поясничном от-
деле).

8
Соединения свободных позвонков

Короткие соединения Длинные соединения (на


(соседних позвонков) протяжении позвоночного столба)
1. Тел (discus intervertebralis). 1. Ligamentum longitudinale anterius.
2. Дуг (ligamenta flava). 2. Ligamentum longitudinale poste-
3. Отростков: rius.
а) остистых (ligamenta interspi- 3. Ligamentum supraspinale.
nalia); 4. Ligamentum nuchae.
б) поперечных (ligamenta inter-
transversaria);
в) суставных (articulationes zy-
gapophysiales).

Соединения крестца и копчика (в сопоставлении


с соединениями свободных позвонков)

Соединения свободных позвонков Соединения крестца и копчика


1. Discus intervertebralis. 1. Symphysis sacrococcygea.
2. Articulatio zygapophysialis. 2. Syndesmosis sacrococcygeus.
3. Ligamentum intertransversarium. 3. Ligamentum sacrococcygeum lat-
erale.
4. Ligamentum longitudinale anterius. 4. Ligamentum sacrococcygeum ven-
trale.
5. Ligamenta flava et supraspinale. 5. Ligamentum sacrococcygeum dor-
sale superficiale.
6. Ligamentum longitudinale poste- 6. Ligamentum sacrococcygeum dor-
rius. sale profundum.

9
Рис. 4. Связки позвоночного шейного отдела позвоночного столба
(вид с медиальной стороны) (Feneis H., 1998).
1 – membrana tectoria; 2 – fasciculi longitudinales; 3 – membrana atlantooccipitalis
posterior; 4 – protuberantia occipitalis externa; 5 – ligamentum nuchae; 6 – ligamenta
interspinalia; 7 – ligamenta flava; 8 – ligamentum longitudinale posterius; 9 – liga-
mentum longitudinale anterius; 10 – anulus fibrosus; 11 – nucleus pulposus; 12 – dis-
cus intervertebralis; 13 – membrana atlantooccipitalis anterior.

10
Рис. 5. Связки позвоночного столба и ребер
(вид с латеральной стороны) (Feneis H., 1998).
1 – ligamenta supraspinalia; 2 – articulationes zygapophysiales; 3, 5 – ligamenta inter-
transversarii; 4 – discus intervertebralis.

Рис. 6. Связки копчика (вид сзади) (Feneis H., 1998).


1 – ligamentum sacrococcygeum laterale; 2 – ligamentum sacrococcygeum posterius
(dorsale) superficiale; 3 – ligamentum sacrococcygeum posterius (dorsale) profundum;
4 – articulatio sacrococcygea.

11
Articulatio atlantooccipitalis,
атлантозатылочный сустав
Суставные condylus occipitalis,
поверхности: facies articularis superior atlantis.
Форма: эллипсоидный, комбинируется с суставом противо-
положной стороны.
Оси и движения: сагиттальная – отведение и приведение (15-20°)
(боковые движения головы),
фронтальная – сгибание (20°) и разгибание (30°)
(кивательные движения головы).
Связки: membrana atlantooccipitalis anterior,
membrana atlantooccipitalis posterior.
Источник arteria vertebralis (в шейном отделе).
кровоснабжения:
Венозный отток: plexus venosi vertebrales interni et externi (в vena ver-
tebralis).
Источник rami dorsales nervi spinales.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici occipitales, retroauriculares et cervicales
отток: laterales profundi.

12
Articulatio atlantoaxialis mediana,
срединный атлантоосевой сустав
Суставные dens axis,
поверхности: fovea dentis arcus anterioris atlantis,
ligamentum transversum atlantis.
Форма: цилиндрический.
Оси и движения: вертикальная – вращение (30–40° в каждую сторо-
ну).
Связки: ligamentum apicis dentis,
ligamenta alaria,
ligamentum cruciforme atlantis.
Источник arteria vertebralis (в шейном отделе).
кровоснабжения:
Венозный отток: plexus venosi vertebrales interni et externi (в vena ver-
tebralis).
Источник rami dorsales nervi spinales.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici occipitales, retroauriculares et cervicales
отток: laterales profundi.

13
Articulatio atlantoaxialis lateralis,
латеральный атлантоосевой сустав
Суставные fovea articularis inferior atlantis,
поверхности: facies articularis superior axis.
Форма: плоский, комбинируется с суставом противополож-
ной стороны.
Оси и движения: скольжение.
Связки: membrana tectoria.
Источник arteria vertebralis (в шейном отделе).
кровоснабжения:
Венозный отток: plexus venosi vertebrales interni et externi (в vena ver-
tebralis).
Источник rami dorsales nervi spinales.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici occipitales, retroauriculares et cervicales
отток: laterales profundi.

Рис. 7. Связки между атлантом, осевым позвонком


и затылочной костью (Feneis H., 1998).
1 – articulatio atlantoaxialis mediana; 2 – ligamentum apicis dentis; 3 – fasciculi longi-
tudinales; 4 – membrana tectoria; 5 – ligamentum transversum.

14
Рис. 8. Связки зуба осевого позвонка (вид сзади) (Feneis H., 1998).
1 – ligamenta alaria; 2 – ligamentum apicis dentis;
3 – articulatio atlantoaxialis lateralis.

Рис. 9. Связки срединного атлантоосевого сустава (вид сзади)


(Feneis H., 1998).
1 – ligamentum cruciforme atlantis; 2 – fasciculi longitudinales; 3 – ligamenta alaria; 4
– articulatio atlantoaxialis lateralis; 5 – ligamentum transversum atlantis.

15
Соединения ребер

С позвонками С грудиной Между собой


С телами – articulatio I ребро – synchondrosis. Все ребра – membranae
capitis costae. II – VII ребра – articula- intercostales ex-
С поперечным отрост- tio sternocostalis. terna et interna.
ком – articulatio Ложные ребра – articu-
costotransversaria. lationes inter-
chondrales.

Articulatio capitis costae,


сустав головки ребра
Суставные foveae costales superior et inferior тел двух соседних
поверхности: позвонков (II – IX ребра) или fovea costalis тела
одного позвонка (I, XI, XII ребра),
facies articularis capitis costae.
Форма: шаровидный, комбинируется с реберно-поперечным
суставом своей стороны.
Оси и движения: опускание и поднимание ребра (ось движения про-
ходит вдоль шейки ребра).
Связки: ligamentum capitis costae intraarticulare,
ligamentum capitis costae radiatum.
Источник arteriae intercostales posteriores.
кровоснабжения:
Венозный отток: venae intercostales posteriores.
Источник nervi intercostales.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici intercostales.
отток:

16
Articulatio costotransversaria,
реберно–поперечный сустав
Суставные facies articularis tuberculi costae,
поверхности: fovea costalis processus transversus vertebrae.
Форма: цилиндрический, комбинируется с суставом головки
ребра своей стороны.
Оси и движения: опускание и поднимание ребра (ось движения про-
ходит вдоль шейки ребра).
Связки: ligamentum costotransversarium.
Источник arteriae intercostales posteriores.
кровоснабжения:
Венозный отток: venae intercostales posteriores.
Источник nervi intercostales.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici intercostales.
отток:

Рис. 10. Связки позвоночного столба и ребер


(справа на поперечном распиле) (Feneis H., 1998).
1 – ligamentum costotransversarium laterale; 2 – ligamentum costotransversarium; 3 –
articulatio costotransversaria; 4 – articulatio capitis costae; 5 – articulationes costover-
tebrales; 6 – ligamentum capitis costae radiatum.

17
Рис. 11. Связки позвоночного столба и ребер (Feneis H., 1998).
1 – ligamentum capitis costae intraarticulare; 2 – membrana intercostalis interna; 3 –
foramen costotransversarium; 4 – ligamentum capitis costae radiatum; 5 – ligamentum
costotransversarium superius.

18
Articulatio sternocostalis,
грудино–реберный сустав
Суставные cartilago costalis II – VII,
поверхности: incisura costalis sterni.
Форма: плоский.
Оси и движения: скольжение.
Связки: ligamenta sternocostalia radiata.
Источник arteria thoracica interna.
кровоснабжения:
Венозный отток: vena thoracica interna.
Источник nervi intercostales.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici parasternales, cervicales laterales pro-
отток: fundi.

Рис. 12. Грудино–реберные суставы (Feneis H., 1998).


1 – ligamenta sternocostalia radiata; 2 – membrana intercostalis externa; 3 – mem-
brana sterni; 4 – articulationes sternocostales; 5 – ligamentum sternocostale intraar-
ticulare; 6 – articulationes sternocostales.

19
Верхняя конечность
Соединения костей верхней конечности

Костей пояса Костей свободного отдела


1. Собственные соединения лопат- 1. Соединение плечевой кости с
ки: костями предплечья:
• ligamentum coracoacromiale; • articulatio cubiti.
• ligamentum transversum scapulae 2. Соединения костей предплечья:
superius; • articulationes radioulnares
• ligamentum transversum scapulae proximalis et distalis;
inferius. • membrana interossea ante-
2. Соединения между лопаткой и brachii.
ключицей: 3. Соединение лучевой кости с кос-
• articulatio acromioclavicularis. тями проксимального ряда запя-
3. Соединения костей пояса и кос- стья:
тей туловища: • articulatio radiocarpea.
• articulatio sternoclavicularis. 4. Соединения костей кисти:
4. Соединения лопатки со свобод- • articulatio mediocarpalis;
ным отделом: • articulationes intercarpales;
• articulatio humeri. • articulationes carpometacarpales;
• articulationes intermetacarpales;
• articulationes metacarpopha-
langeales;
• articulationes interphalangeales
manus.

20
Articulatio sternoclavicularis,
грудино–ключичный сустав
Суставные facies articularis sternalis claviculae,
поверхности: incisura clavicularis sterni.
Форма: седловидный, комплексный.
Оси и движения: сагиттальная – поднимание и опускание ключицы,
вертикальная – движение ключицы вперед и назад,
круговое движение.
Связки: ligamentum sternoclaviculare anterius,
ligamentum sternoclaviculare posterius,
ligamentum interclaviculare,
ligamentum costoclaviculare.
Дополнительные discus articularis.
элементы:
Источник arteria thoracica interna.
кровоснабжения:
Венозный отток: vena thoracica interna.
Источник nervi intercostales I – II.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici parasternales, cervicales laterales pro-
отток: fundi.

21
Articulatio acromioclavicularis,
акромиально–ключичный сустав
Суставные facies articularis acromii,
поверхности: facies articularis acromialis claviculae.
Форма: плоский.
Оси и движения: скольжение.
Связки: ligamentum acromioclaviculare,
ligamentum coracoclaviculare:
ligamentum trapezoideum,
ligamentum conoideum.
Дополнительные в 1/3 случаев имеется discus articularis.
элементы:
Источник arteria thoracoacromialis (из arteria axillaris).
кровоснабжения:
Венозный отток: vena thoracoacromialis.
Источник nervus suprascapularis.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cervicales laterales profundi et axillares.
отток:

Рис. 13. Грудино-ключичные суставы (Feneis H., 1998).


1 – ligamentum costoclaviculare; 2 – ligamentum sternoclaviculare anterius; 3 – liga-
mentum interclaviculare; 4 – discus articularis.

22
Рис. 14. Правые акромиально-ключичный и плечевой суставы
(вид спереди) (Feneis H., 1998).
1 – discus articularis; 2 – articulatio acromioclavicularis; 3 – ligamentum acromio-
claviculare; 4 – ligamentum coracoclaviculare; 5 – ligamentum conoideum; 6 – liga-
mentum trapezoideum; 7 – ligamentum coracohumerale; 8 – ligamenta glenohume-
ralia; 9 – ligamentum coracohumerale; 10 – ligamentum coracoacromiale.

23
Articulatio humeri,
плечевой сустав
Суставные caput humeri,
поверхности: cavitas glenoidalis scapulae.
Форма: шаровидный.
Оси и движения: фронтальная – сгибание до горизонтального уровня
и разгибание плеча,
сагиттальная – отведение до горизонтального уров-
ня и приведение плеча,
вертикальная – вращение плеча кнаружи и кнутри,
круговое движение.
Связки: ligamentum coracohumerale,
ligamenta glenohumeralia.
Дополнительные labrum glenoidale,
элементы: recessus axillaris,
vagina synovialis intertubercularis,
bursa subtendinea musculi subscapularis.
Особенности: свод сустава (processus coracoideus, acromion, liga-
mentum coracoacromiale),
внутрисуставной ход сухожилия caput longum mus-
culi bicipitis brachii,
инконгруэнтность суставных поверхностей.
Источник ramus acromialis arteriae thoracoacromialis, arteriae cir-
кровоснабжения: cumflexae humeri anterior et posterior (все из arte-
ria axillaris).
Венозный отток: vena thoracoacromialis, venae circumflexae humeri an-
terior et posterior (из vena axillaris).
Источник nervus axillaris, nervus radialis, nervus suprascapularis.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici axillares.
отток:

24
Рис. 15. Суставная впадина лопатки (плечевой сустав вскрыт,
плечевая кость удалена) (Feneis H., 1998).
1 – labrum glenoidale; 2 – acromion; 3 – ligamenta glenohumeralia; 4 – ligamentum
coracohumerale; 5 – processus coracoideus.

Рис. 16. Плечевой сустав (вид сзади) (Feneis H., 1998).


1 – ligamentum transversum scapulae inferius.

25
Articulatio cubiti,
локтевой сустав
Форма: сложный.
Связки: ligamentum collaterale ulnare,
ligamentum collaterale radiale,
ligamentum anulare radii,
ligamentum quadratum.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание предплечья
(объем 170°),
вертикальная – вращение.
Источник arteriae collaterales ulnares superior et inferior (из arte-
кровоснабжения: ria brachialis), arteriae collaterales media et radialis
(из arteria profunda brachii), arteria recurrens ra-
dialis (из arteria radialis), arteria recurrens in-
terossea (из arteria interossea posterior), arteria re-
currens ulnaris (из arteria ulnaris).
Венозный отток: venae radiales, venae ulnares, venae brachiales.
Источник nervus musculocutaneus, nervus ulnaris, nervus radialis,
иннервации: nervus medianus.
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

Articulatio humeroulnaris,
плечелоктевой сустав
Суставные trochlea humeri,
поверхности: incisura trochlearis ulnae.
Форма: блоковидный, комбинируется с плечелучевым суста-
вом.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание (объем 140°).

Articulatio humeroradialis,
плечелучевой сустав
Суставные capitulum humeri,
поверхности: fovea articularis capitis radii.
Форма: шаровидный, комбинируется с плечелоктевым и
проксимальным лучелоктевым суставами.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание,
вертикальная – вращение кнутри и кнаружи.

26
Articulatio radioulnaris proximalis,
лучелоктевой проксимальный сустав
Суставные circumferentia articularis radii,
поверхности: incisura radialis ulnae.
Форма: цилиндрический, комбинируется с дистальным лу-
челоктевым и плечелучевым суставами.
Оси и движения: вертикальная – вращение кнутри и вращение кнару-
жи (объем 140–180°).

Рис. 17. Локтевой сустав (вид спереди) (Feneis H., 1998).


1 – ligamentum collaterale ulnare; 2 – chorda obliqua; 3 – membrana interossea ante-
brachii; 4 – musculus biceps brachii; 5 – ligamentum anulare radii; 5 – ligamentum
collaterale radiale.

27
Articulatio radioulnaris distalis,
лучелоктевой дистальный сустав
Суставные circumferentia articularis ulnae,
поверхности: incisura ulnaris radii.
Форма: цилиндрический, комбинируется с проксимальным
лучелоктевым суставом.
Оси и движения: вертикальная – вращение (супинация и пронация
(объем 140–180°)).
Дополнительные recessus sacciformis.
элементы:
Источник ramus carpeus dorsalis arteriae radialis, ramus carpeus
кровоснабжения: dorsalis arteriae ulnaris, arteriae interosseae ante-
rior et posterior, ramus carpeus palmaris arteriae
ulnaris, ramus carpeus palmaris arteriae radialis, ar-
teria interossea anterior.
Венозный отток: venae ulnares, venae radiales, venae interosseae.
Источник nervus radialis, nervus medianus, nervus ulnaris.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

28
Articulatio radiocarpea,
лучезапястный сустав
Суставные facies articularis carpalis radii,
поверхности: проксимальные поверхности ossa scaphoideum, lu-
natum, triquetrum,
discus articularis, расположенный между processus
styloideus ulnae и incisura ulnaris radii.
Форма: эллипсоидный, сложный.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание,
сагиттальная – отведение и приведение.
Связки: ligamentum collaterale carpi radiale,
ligamentum collaterale carpi ulnare,
ligamentum radiocarpale palmare,
ligamentum radiocarpale dorsale.
Источник rete carpi dorsale (ramus carpeus dorsalis arteriae ra-
кровоснабжения: dialis, ramus carpeus dorsalis arteriae ulnaris, arte-
riae interosseae anterior et posterior), rete carpi
palmare (ramus carpeus palmaris arteriae ulnaris,
ramus carpeus palmaris arteriae radialis, arteria in-
terossea anterior).
Венозный отток: venae ulnares, venae radiales, venae interosseae.
Источник nervus radialis, nervus medianus, nervus ulnaris.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

29
Рис. 18. Суставы и связки кисти (суставы вскрыты горизонтальным
распилом) (Feneis H., 1998).
1 – articulationes intercarpales; 2 – articulatio mediocarpalis; 3 – articulatio radiocar-
palis; 4 – recessus sacciformis; 5 – articulatio radioulnaris distalis; 6 – discus articu-
laris.

30
Рис. 19. Связки запястья (тыльная (А) и ладонная (Б) поверхности)
(Feneis H., 1998).
1 – ligamentum carpi radiatum; 2 – ligamenta intercarpalia palmaria; 3 – ligamentum
collaterale carpi radiale; 4 – ligamentum radiocarpale palmare; 5 – ligamentum ulno-
carpale palmare; 6 – ligamentum collaterale carpi ulnare; 7 – ligamentum radiocarpale
dorsale; 8 – ligamenta intercarpalia dorsalia.

31
Рис. 20. Суставы и связки правой кисти (суставы вскрыты горизон-
тальным распилом) (Feneis H., 1998).
1 – articulatio ossis pisiformis; 2 – ligamenta metacarpalia interossea; 3 – spatia in-
terossea metacarpi; 4 – articulatio carpometacarpalis pollicis; 5 – articulationes inter-
metacarpales; 6 – articulationes carpometacarpales; 7 – ligamenta intercarpalia in-
terossea.

32
Articulatio mediocarpalis,
среднезапястный сустав
Суставные дистальные поверхности ossa scaphoideum, lunatum,
поверхности: triquetrum,
проксимальные поверхности ossa trapezium, trapezoi-
deum, capitatum, hamatum.
Форма: сложный, комбинация двух шаровидных суставов.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание, дополняет
объем движений в лучезапястном суставе.
Связки: ligamentum carpi radiatum,
ligamenta intercarpalia palmaria,
ligamenta intercarpalia dorsalia,
ligamenta intercarpalia interossea.
Источник arcus palmaris profundus (arteria radialis, ramus pal-
кровоснабжения: maris profundus arteriae ulnaris).
Венозный отток: venae ulnares, venae radiales.
Источник nervus radialis, nervus medianus, nervus ulnaris.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

33
Articulationes intercarpales,
межзапястные суставы
Суставные обращенные друг к другу суставные поверхности ba-
поверхности: sis ossarum metacarpaliarum.
Форма: плоские.
Оси и движения: скольжение, движения ограничены.
Связки: ligamentum carpi radiatum,
ligamenta intercarpalia palmaria,
ligamenta intercarpalia dorsalia,
ligamenta intercarpalia interossea.
Источник arcus palmaris profundus (arteria radialis, ramus pal-
кровоснабжения: maris profundus arteriae ulnaris).
Венозный отток: venae ulnares, venae radiales.
Источник nervus radialis, nervus medianus, nervus ulnaris.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

Articulatio carpometacarpalis pollicis,


запястно–пястный сустав большого пальца кисти
Суставные basis ossis metacarpalis I,
поверхности: os trapezium.
Форма: седловидный.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание (объем 35–
40°),
сагиттальная – отведение и приведение (объем 45–
60°),
круговое движение.
Источник arcus palmaris profundus (arteria radialis, ramus pal-
кровоснабжения: maris profundus arteriae ulnaris).
Венозный отток: venae ulnares, venae radiales.
Источник nervus radialis, nervus medianus, nervus ulnaris.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

34
Articulationes carpometacarpales II – V,
запястно–пястные суставы II – V пальцев
Суставные дистальные поверхности ossa trapezium, trape-
поверхности: zoideum, capitatum, hamatum.
Форма: плоские.
Оси и движения: скольжение, движения ограничены (объем 5-10°).
Связки: ligamentum carpometacarpalia dorsalia,
ligamentum carpometacarpalia palmaria.
Источник arcus palmaris profundus (arteria radialis, ramus pal-
кровоснабжения: maris profundus arteriae ulnaris).
Венозный отток: venae ulnares, venae radiales.
Источник nervus radialis, nervus medianus, nervus ulnaris.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

Articulationes intermetacarpales,
межпястные суставы
Суставные смежные суставные поверхности basis ossarum meta-
поверхности: carpaliarum II – V.
Форма: плоские.
Оси и движения: скольжение, движения ограничены.
Связки: ligamenta metacarpalia dorsalia,
ligamenta metacarpalia palmaria,
ligamenta metacarpalia interossea.
Источник arcus palmaris profundus (arteria radialis, ramus pal-
кровоснабжения: maris profundus arteriae ulnaris).
Венозный отток: venae ulnares, venae radiales.
Источник nervus radialis, nervus medianus, nervus ulnaris.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

35
Рис. 21. Суставы кисти (ладонная поверхность) (Feneis H., 1998).
1 – ligamenta carpometacarpalia palmaria; 2 – ligamenta palmaria; 3, 4 – ligamenta
collateralia; 5 – ligamenta palmaria; 6 – articulationes interphalangeales; 7 – articula-
tiones metacarpophalangeales; 8 – articulatio carpometacarpalis pollicis; 9 – canalis
carpalis; 10 – ligamentum pisohamatum; 11 – ligamentum pisometacarpale; 12 –
ligamenta metacarpalia palmaria; 13 – ligamentum metacarpale transversum profun-
dum.

36
Рис. 22. Суставы правой кисти (тыльная поверхность)
(Feneis H., 1998).
1 – ligamenta carpometacarpalia dorsalia; 2 – ligamenta metacarpalia dorsalia; 3 – spa-
tia interossea metacarpi.

37
Articulationes metacarpophalangeales,
пястно–фаланговые суставы
Суставные caput ossis metacarpalis,
поверхности: basis phalangis proximalis.
Форма: эллипсоидные.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание (объем 90–
100°),
сагиттальная – отведение и приведение (объем 45–
50°),
круговое движение.
Связки: ligamenta collateralia,
ligamenta palmaria,
ligamenta metacarpalia transversa profunda.
Источник arcus palmaris profundus (arteria radialis, ramus pal-
кровоснабжения: maris profundus arteriae ulnaris), arcus palmaris
superficialis (arteria ulnaris, ramus palmaris super-
ficialis arteriae radialis).
Венозный отток: venae ulnares, venae radiales.
Источник nervus radialis, nervus medianus, nervus ulnaris.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

38
Articulationes interphalangeales manus,
межфаланговые суставы кисти
Суставные basis phalangis,
поверхности: caput phalangis.
Форма: блоковидные.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание (объем 90°).
Связки: ligamenta collateralia,
ligamenta palmaria.
Источник arcus palmaris profundus (arteria radialis, ramus pal-
кровоснабжения: maris profundus arteriae ulnaris), arcus palmaris
superficialis (arteria ulnaris, ramus palmaris super-
ficialis arteriae radialis).
Венозный отток: venae ulnares, venae radiales.
Источник nervus radialis, nervus medianus, nervus ulnaris.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici cubitales.
отток:

39
Нижняя конечность
Соединения костей нижней конечности

Кости пояса Кости свободного отдела


1. Собственные соединения тазо- 1. Соединения бедренной кости с
вой кости: костями голени:
• синхондроз или синостоз меж- • articulatio genus.
ду частями тазовой кости; 2. Соединения костей голени:
• membrana obturatoria. • articulatio tibiofibularis;
2. Соединения тазовых костей • membrana interossea cruris;
между собой: • syndesmosis tibiofibularis.
• symphysis pubica;
3. Соединения костей голени и
• ligamentum pubicum superius; костей предплюсны:
• ligamentum arcuatum pubis. • articulatio talocruralis.
3. Соединения тазовой кости с V 4. Соединения костей стопы:
поясничным позвонком: • articulatio subtalaris;
• ligamentum iliolumbale. • articulatio talocalcaneonavicu-
4. Соединения тазовой кости с кре- laris;
стцом: • articulatio calcaneocuboidea;
• articulatio sacroiliaca; • articulatio cuneonavicularis;
• ligamentum sacrotuberale; • articulationes tarsometatarsales;
• ligamentum sacrospinale. • articulationes intermetatarsales;
5. Соединения тазовой кости со • articulationes metatarsopha-
свободным отделом: langeales;
• articulatio coxae. • articulationes interphalangeales
pedis.

40
Articulatio sacroiliaca,
крестцово–подвздошный сустав
Суставные facies auricularis ossis sacri,
поверхности: facies auricularis ossis ilii.
Форма: плоский.
Оси и движения: скольжение, движения ограничены.
Связки: ligamenta sacroiliaca anteriora,
ligamenta sacroiliaca posteriora,
ligamenta sacroiliaca interossea,
ligamentum iliolumbale.
Источник arteriae lumbales, arteriae iliolumbalis et sacralis later-
кровоснабжения: alis (из arteria iliaca interna).
Венозный отток: venae lumbales, vena iliaca interna.
Источник rami articulares plexus lumbalis et plexus sacralis.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici sacrales et lumbales.
отток:

Рис. 23. Связки таза (вид с медиальной стороны) (Feneis H., 1998).
1 – membrana obturatoria; 2 – canalis obturatorius; 3 – ligamenta sacroiliaca anteriora
(ventralia); 4 – foramen ischiadicum majus; 5 – ligamentum sacrospinale; 6 – foramen
ischiadicum minus; 7 – ligamentum sacrotuberale.

41
Articulatio coxae,
тазобедренный сустав
Суставные acetabulum,
поверхности: caput ossis femoris.
Форма: чашеобразный.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание бедра (объем
118–121° при согнутом коленном суставе и 84–
87° при разогнутом коленном суставе),
сагиттальная – отведение и приведение бедра (объ-
ем 80–90°),
вертикальная – вращение бедра (объем 40-50°),
круговое движение.
Связки: ligamentum transversum acetabuli,
ligamentum capitis femoris,
ligamentum iliofemorale,
ligamentum pubofemorale,
ligamentum ischiofemorale,
zona orbicularis.
Дополнительные labrum acetabulare,
элементы: bursa iliopectinea.
Источник arteriae circumflexae femoris lateralis et medialis, arte-
кровоснабжения: riae gluteae superior et inferior, ramus acetabularis
arteriae obturatoriae.
Венозный отток: vena profunda femoris, vena femoralis, vena iliaca in-
terna.
Источник ramus posterior nervi obturatorii, nervus femoralis, ner-
иннервации: vus ischiadicus, nervus gluteus inferior.
Лимфатический nodi lymphatici inguinales profundi.
отток:

42
Рис. 24. Связки таза и тазобедренного сустава (вид спереди)
(Feneis H., 1998).
1 – ligamentum iliolumbale; 2 – articulatio lumbosacralis; 3 – ligamenta sacroiliaca
anteriora (ventralia); 4 – foramen ischiadicum majus; 5 – canalis obturatorius; 6 –
ligamentum pubicum superius; 7 – discus interpubicus; 8 – ligamentum arcuatum pu-
bis; 9 – symphysis pubica; 10 – membrana obturatoria; 11 – capsula articularis; 12 –
ligamentum pubofemorale; 13 – ligamentum iliofemorale; 14 – articulatio coxae.

43
Рис. 25. Связки таза и тазобедренного сустава (вид сзади)
(Feneis H., 1998).
1 – ligamenta sacroiliaca interossea; 2 – ligamentum iliolumbale; 3 – foramen is-
chiadicum majus; 4 – ligamentum sacrospinale; 5 – ligamentum iliofemorale; 6 – ar-
ticulatio coxae; 7 – capsula articularis; 8 – ligamentum ischiofemorale; 9 – zona or-
bicularis; 10 – foramen ischiadicum minus; 11 – processus falciformis; 12 – canalis
obturatorius; 13 – ligamentum sacrotuberale; 14 – ligamenta sacroiliaca posteriora
(dorsalia).

44
Рис. 26. Вскрытый тазобедренный сустав (Feneis H., 1998).
1 – articulatio coxae; 2 – labrum acetabulare; 3 – ligamentum capitis femoris; 4 –
ligamentum transversum acetabuli; 5 – canalis obturatorius; 6 – membrana obturatoria.

45
Articulatio genus,
коленный сустав
Суставные condyli medialis et lateralis ossis femoris,
поверхности: facies patellaris ossis femoris,
facies articularis superior tibiae,
facies articularis patellae.
Форма: мыщелковый, сложный, комплексный.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание голени (объем
140–160°),
вертикальная – вращение голени (15°) при согнутом
положении.
Связки: ligamentum collaterale tibiale,
ligamentum collaterale fibulare,
ligamentum patellae,
ligamentum popliteum arcuatum,
ligamentum popliteum obliquum,
retinaculum patellae laterale,
retinaculum patellae mediale,
ligamentum cruciatum anterius,
ligamentum cruciatum posterius,
ligamentum transversum genus,
ligamentum meniscofemorale posterius.
Дополнительные menisci medialis et lateralis,
элементы: bursa infrapatellaris profunda,
bursa suprapatellaris,
bursa prepatellaris subcutanea,
bursa subtendinea musculi sartorii,
bursa subtendinea musculi bicipitis inferior,
bursa anserina,
bursa subtendinea musculi gastrocnemii medialis,
bursa subtendinea musculi gastrocnemii lateralis,
bursa musculi semimembranosi,
plicae alares,
plica synovialis infrapatellaris,
recessus subpopliteus.

46
Источник arteria genus descendens (из arteria femoralis), arteriae
кровоснабжения: genus superiores lateralis et medialis, arteriae genus
inferiores lateralis et medialis, arteria genus media
(все из arteria poplitea), arteriae recurrentes tibiales
anterior et posterior (из arteria tibialis anterior),
ramus circumflexus fibulae arteriae tibialis posteri-
oris.
Венозный отток: venae tibiales anteriores, vena poplitea, vena femoralis.
Источник nervus tibialis, nervus fibularis communis.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici poplitei, inguinales superficiales.
отток:

Рис. 27. Правый коленный сустав (вид спереди) (Feneis H., 1998).
1 – ligamentum collaterale tibiale; 2 – retinaculum patellae mediale; 3 – ligamentum
patellae; 4 – membrana interossea cruris; 5 – ligamentum capitis fibulae anterius; 6 –
corpus adiposum infrapatellare; 7 – ligamentum collaterale fibulare; 8 – retinaculum
patellae laterale.

47
Рис. 28. Вскрытый правый коленный сустав (вид спереди)
(Feneis H., 1998).
1 – plica synovialis infrapatellaris; 2 – ligamentum collaterale tibiale; 3 – meniscus
medialis; 4 – plicae alares; 5 – ligamentum transversum genus; 6 – meniscus lateralis;
7 – ligamentum collaterale fibulare; 8 – ligamentum cruciatum anterius; 9 – ligamen-
tum cruciatum posterius; 10 – ligamenta cruciata genus.

Рис. 29. Вскрытый правый коленный сустав (Feneis H., 1998).


1 – ligamentum transversum genus; 2 – meniscus lateralis; 3 – ligamentum collaterale
fibulare; 4 – ligamentum capitis fibulae posterius; 5 – ligamentum meniscofemorale
anterius; 6 – ligamentum meniscofemorale posterius; 7 – ligamentum cruciatum poste-
rius; 8 – ligamentum cruciatum anterius; 9 – meniscus medialis; 10 – ligamentum col-
laterale tibiale.

48
Рис. 30. Правый коленный сустав Рис. 31. Вскрытый правый
(вид сзади) (Feneis H., 1998). коленный сустав (вид сзади)
1 – musculus popliteus; 2 – ligamentum (Feneis H., 1998).
popliteum arcuatum; 3 – ligamentum col- 1 – ligamentum meniscofemorale ante-
laterale fibulare; 4 – ligamentum capitis rius; 2 – ligamentum collaterale fibulare;
fibulae posterius; 5 – membrana in- 3 – articulatio tibiofibularis; 4 – ligamen-
terossea cruris; 6 – musculus semimem- tum capitis fibulae posterius; 5 – menis-
branosus; 7 – ligamentum collaterale tibi- cus
ale; 8 – ligamentum popliteum obliquum. lateralis; 6 – ligamentum cruciatum poste-
rius; 7 – ligamentum meniscofemorale
posterius; 8 – meniscus medialis; 9 –
ligamentum collaterale tibiale; 10 – liga-
menta cruciata genus; 11 – ligamentum
cruciatum anterius.

49
Articulatio tibiofibularis,
межберцовый сустав
Суставные facies articularis fibularis tibiae,
поверхности: facies articularis capitis fibulae.
Форма: плоский.
Оси и движения: скольжение, движения ограничены.
Связки: ligamentum capitis fibulae anterius,
ligamentum capitis fibulae posterius.
Источник arteria genus superior lateralis, arteria genus inferior lat-
кровоснабжения: eralis (обе из arteria poplitea), ramus circumflexus
fibulae arteriae tibialis posterioris.
Венозный отток: venae tibiales anteriores, vena poplitea.
Источник nervus fibularis communis.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

50
Articulatio talocruralis,
голеностопный сустав
Суставные facies superior trochleae tali,
поверхности: facies malleolaris medialis trochleae tali,
facies malleolaris lateralis trochleae tali,
facies articularis malleoli medialis,
facies articularis malleoli lateralis,
facies articularis inferior tibiae.
Форма: блоковидный.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание стопы (объем
60–70°).
Связки: ligamentum mediale (deltoideum):
pars tibionavicularis,
pars tibiocalcanea,
pars tibiotalaris anterior,
pars tibiotalaris posterior,
ligamentum talofibulare anterius,
ligamentum talofibulare posterius,
ligamentum calcaneofibulare.
Источник rete malleolare mediale (rami malleolares mediales arte-
кровоснабжения: riae tibialis posterioris, ramus malleolaris anterior
medialis arteriae tibialis anterioris), rete malleolare
laterale (ramus malleolaris anterior lateralis arteriae
tibialis anterioris, rami malleolares laterales arteriae
fibularis).
Венозный отток: venae tibiales anteriores et posteriores, vena fibularis.
Источник nervus tibialis, nervus fibularis profundus.
иннервации:
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

51
Рис. 32. Дистальный отдел правой голени (А - вид спереди,
Б - вид сзади) (Feneis H., 1998).
1 – membrana interossea cruris; 2 – ligamentum tibiofibulare anterius; 3 – ligamentum
tibiofibulare posterius.

Рис. 33. Суставы и связки правой стопы (вид с латеральной


стороны) (Feneis H., 1998).
1 – ligamentum talocalcaneum interosseum; 2 – ligamentum talonaviculare; 3 –
articulatio talocalcaneonavicularis; 4 – ligamenta cuneonavicularia dorsalia; 5 –
ligamenta intercuneiformia dorsalia; 6 – ligamentum cuneocuboideum interosseum; 7
52
intercuneiformia dorsalia; 6 – ligamentum cuneocuboideum interosseum; 7 – ligamen-
tum cuneocuboideum dorsale; 8 – ligamentum cuboideonaviculare dorsale; 9 – liga-
mentum calcaneocuboideum dorsale; 10 – articulatio calcaneocuboidea; 11 – ligamen-
tum calcaneonaviculare; 12 – ligamentum calcaneocuboideum; 13 – ligamentum bi-
furcatum; 14 – ligamentum talocalcaneum laterale; 15 – ligamentum calcaneofibulare;
16 – articulatio subtalaris; 17 – ligamentum talofibulare posterius; 18 – ligamentum ta-
lofibulare anterius.

Рис. 34. Связки правого голеностопного сустава (вид сзади)


(Feneis H., 1998).
1 – ligamentum talocalcaneum mediale; 2 – pars tibiocalcanea; 3 – pars tibiotalaris
posterior; 4 – ligamentum talofibulare posterius; 5 – articulatio subtalaris; 6 – ligamen-
tum calcaneofibulare.

53
Рис. 35. Связки правого голеностопного сустава (вид с медиальной
стороны) (Feneis H., 1998).
1 – articulatio talocruralis; 2 – articulatio subtalaris; 3 – ligamentum talocalcaneum
mediale; 4 – ligamentum mediale (deltoideum); 5 – pars tibiotalaris posterior; 6 – pars
tibiocalcanea; 7 – pars tibionavicularis; 8 – articulatio cuneonavicularis; 9 – ligamen-
tum talonaviculare; 10 – pars tibiotalaris anterior.

54
Articulatio subtalaris,
подтаранный сустав
Суставные facies articularis calcanea posterior tali,
поверхности: facies articularis talaris posterior calcanei.
Форма: цилиндрический, комбинируется с таранно-пяточно-
ладьевидным суставом.
Оси и движения: сагиттальная (косая) – вращение кнутри и враще-
ние кнаружи (объем 55°).
Связки: ligamentum talocalcaneum interosseum,
ligamentum talocalcaneum laterale,
ligamentum talocalcaneum mediale.
Источник arteriae plantares medialis et lateralis, arteria dorsalis
кровоснабжения: pedis, arteriae tarseae laterales et mediales.
Венозный отток: venae tibiales anteriores et posteriores.
Источник nervi plantares lateralis et medialis, nervi fibulares su-
иннервации: perficialis et profundus.
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

55
Articulatio talocalcaneonavicularis,
таранно–пяточно–ладьевидный сустав
Суставные facies articularis calcanea media tali,
поверхности: facies articularis calcanea anterior tali,
facies articularis talaris media calcanei,
facies articularis talaris posterior calcanei,
facies articularis navicularis tali,
facies articularis posterior ossis navicularis.
Форма: шаровидный, сложный, комбинируется с подтаран-
ным суставом.
Оси и движения: сагиттальная (косая) – вращение кнутри и враще-
ние кнаружи (объем 55°).
Связки: ligamentum calcaneonaviculare plantare,
ligamentum talocalcaneum interosseum,
ligamentum talonaviculare,
ligamentum bifurcatum.
Источник arteriae plantares medialis et lateralis, arteria dorsalis
кровоснабжения: pedis, arteriae tarseae laterales et mediales.
Венозный отток: venae tibiales anteriores et posteriores.
Источник nervi plantares lateralis et medialis, nervi fibulares su-
иннервации: perficialis et profundus.
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

56
Рис. 36. Суставы и связки правой стопы на горизонтальном распиле
(Feneis H., 1998).
1 – articulatio talocalcaneonavicularis; 2 – articulatio tarsi transversa; 3 – articulatio
cuneonavicularis; 4 – ligamenta intercuneiformia interossea; 5 – ligamentum cuneocu-
boideum interosseum; 6 – articulatio cuneocuboidea; 7 – articulatio calcaneocuboidea;
8 – ligamentum talocalcaneum interosseum; 9 – articulatio subtalaris.

57
Рис. 37. Связки правой стопы (подошвенная поверхность)
(Feneis H., 1998).
1 – ligamentum calcaneonaviculare plantare; 2 – ligamentum cuboideonaviculare plan-
tare; 3 – ligamentum calcaneocuboideum plantare; 4 – ligamentum plantare longum; 5
– ligamentum cuneocuboideum plantare; 6 – ligamenta tarsometatarsalia plantaria; 7 –

58
ligamenta metatarsalia plantaria; 8 – spatia interossea metatarsi; 9 – ligamenta collate-
ralia; 10 – articulationes metatarsophalangeales; 11 – ligamentum metatarsale trans-
versum profundum; 12 – articulationes interphalangeales pedis; 13 – ligamenta collat-
eralia; 14 – articulationes tarsometatarsales; 15 – ligamenta tarsi plantaria; 16 – liga-
menta intercuneiformia plantaria; 17 – ligamenta cuneonavicularia plantaria; 18 – ta-
lus; 19 – sustentaculum tali; 20 – ligamenta plantaria.

Рис. 38. Связки стопы (тыльная поверхность) (Feneis H., 1998).


1 – articulationes intertarsales; 2 – ligamenta metatarsalia dorsalia; 3 – ligamenta tar-
sometatarsalia dorsalia; 4 – articulationes tarsometatarsales.

59
Articulatio calcaneocuboidea,
пяточно–кубовидный сустав
Суставные facies articularis cuboidea calcanei,
поверхности: facies articularis posterior ossis cuboidei.
Форма: седловидный.
Оси и движения: сагиттальная – увеличивает объем движений в под-
таранном суставе.
Связки: ligamentum calcaneocuboideum plantare,
ligamentum plantare longum,
ligamentum bifurcatum.
Источник arteriae plantares medialis et lateralis, arteria dorsalis
кровоснабжения: pedis, arteriae tarseae laterales et mediales, arteria
arcuata.
Венозный отток: venae tibiales anteriores et posteriores.
Источник nervi plantares lateralis et medialis, nervi fibulares su-
иннервации: perficialis et profundus.
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

60
Articulatio cuneonavicularis,
клиноладьевидный сустав
Суставные facies articularis anterior ossis navicularis,
поверхности: facies articularis posterior ossarum cuneiformiarum me-
dialis, intermedius et lateralis.
Форма: плоский, сложный.
Оси и движения: скольжение, движения ограничены.
Связки: ligamenta cuneonavicularia dorsalia,
ligamenta cuneonavicularia plantaria,
ligamenta intercuneiformia interossea,
ligamenta intercuneiformia dorsalia,
ligamenta intercuneiformia plantaria.
Источник arteriae plantares medialis et lateralis, arteria dorsalis
кровоснабжения: pedis, arteriae tarseae laterales et mediales, arteria
arcuata.
Венозный отток: venae tibiales anteriores et posteriores.
Источник nervi plantares lateralis et medialis, nervi fibulares su-
иннервации: perficialis et profundus.
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

61
Articulationes tarsometatarsales,
предплюсне–плюсневые суставы (сустав Лисфранка)
Суставные facies articularis anterior ossarum cuneiformiarum me-
поверхности: dialis, intermedius et lateralis,
facies articularis anterior ossis cuboidei,
basis ossarum metatarsarum.
Форма: плоский, сложный.
Оси и движения: скольжение, движения ограничены.
Связки: ligamenta tarsometatarsalia dorsalia,
ligamenta tarsometatarsalia plantaria,
ligamenta cuneometatarsalia interossea.
Источник arteriae plantares medialis et lateralis, arteria dorsalis
кровоснабжения: pedis, arteriae tarseae laterales et mediales, arteria
arcuata.
Венозный отток: venae tibiales anteriores et posteriores.
Источник nervi plantares lateralis et medialis, nervi fibulares su-
иннервации: perficialis et profundus.
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

62
Articulationes intermetatarsales,
межплюсневые суставы
Суставные обращенные друг к другу поверхности basis ossarum
поверхности: metatarsarum.
Форма: плоские.
Оси и движения: скольжение, движения ограничены.
Связки: ligamenta metatarsalia dorsalia,
ligamenta metatarsalia plantaria,
ligamenta metatarsalia interossea.
Источник arteriae plantares medialis et lateralis, arteria dorsalis
кровоснабжения: pedis, arteriae tarseae laterales et mediales, arteria
arcuata.
Венозный отток: venae tibiales anteriores et posteriores.
Источник nervi plantares lateralis et medialis, nervi fibulares su-
иннервации: perficialis et profundus.
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

63
Articulationes metatarsophalangeales,
плюснефаланговые суставы
Суставные caput ossis metatarsi,
поверхности: basis phalangis proximalis.
Форма: эллипсоидные.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание (объем 90°),
сагиттальная – отведение и приведение.
Связки: ligamenta collateralia,
ligamenta plantaria,
ligamentum metatarsale transversum profundum.
Источник arcus plantaris (arteriae plantares medialis et lateralis),
кровоснабжения: ramus plantaris profundus arteriae dorsalis pedis,
arteriae tarseae laterales et mediales, arteria arcuata.
Венозный отток: venae tibiales anteriores et posteriores.
Источник nervi plantares lateralis et medialis, nervi fibulares su-
иннервации: perficialis et profundus.
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

64
Рис. 39. Связки правой стопы на горизонтальном распиле
(вид сверху) (Feneis H., 1998).
1 – ligamenta metatarsalia interossea; 2 – articulationes tarsometatarsales; 3 – liga-
menta cuneometatarsalia interossea; 4 – articulationes intertarsales.

65
Articulationes interphalangeales pedis,
межфаланговые суставы стопы
Суставные basis phalangis,
поверхности: caput phalangis.
Форма: блоковидные.
Оси и движения: фронтальная – сгибание и разгибание.
Связки: ligamenta collateralia,
ligamenta plantaria.
Источник arcus plantaris (arteriae plantares medialis et lateralis),
кровоснабжения: ramus plantaris profundus arteriae dorsalis pedis,
arteriae tarseae laterales et mediales, arteria arcuata.
Венозный отток: venae tibiales anteriores et posteriores.
Источник nervi plantares lateralis et medialis, nervi fibulares su-
иннервации: perficialis et profundus.
Лимфатический nodi lymphatici poplitei.
отток:

66
ЛИТЕРАТУРА
1. Анатомия человека / Под ред. С.С.Михайлова, Л.Л.Колесникова. – М.:
Медицина, 2001.
2. Анатомия человека. В 2 томах / Под ред. М.Р.Сапина. – М.: Медицина,
2001.
3. Гайворонский И.В. Нормальная анатомия человека. В 2 томах. – СПб.:
СпецЛит, 2000.
4. Иванов Г.Ф. Основы нормальной анатомии человека. В 2 томах. – М.:
Медгиз, 1949.
5. Краткий курс оперативной хирургии с топографической анатомией /
Под ред. В.Н.Шевкуненко.- М.: Медгиз, 1947.
6. Лубоцкий Д.Н. Основы топографической анатомии. – М.: Медгиз,
1953.
7. Огнев Б.В., Фраучи В.Х. Топографическая и клиническая анатомия:
Руководство. – М.: Медгиз, 1960.
8. Оперативная хирургия и топографическая анатомия / Под ред.
В.В.Кованова. – М.: Медицина, 1985.
9. Островерхов Г.Е., Лубоцкий Д.Н., Бомаш Ю.М. Оперативная хирур-
гия и топографическая анатомия. – М.: Медицина, 1998.
10. Привес М.Г, Лысенков Н.К., Бушкович В.И. Анатомия человека. –
СПб.: Гиппократ, 2000.
11. Сергиенко В.И., Петросян Э.А., Фраучи И.В. Топографическая анато-
мия и оперативная хирургия. В 2 томах. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2001.
12. Синельников Р.Д., Синельников Я.Р. Атлас анатомии человека. В 4
томах. – М.: Медицина, 1996.
13. Тонков В.Н. Учебник нормальной анатомии человека. В 2-х томах. –
Л.: Медгиз, 1953.
14. Фраучи В.Х. Топографическая анатомия и оперативная хирургия гру-
ди и конечностей. – Казань: Изд-во Казанского ун-та, 1968.
15. (Feneis H.) Фениш Х. Карманный атлас анатомии человека. - Минск:
Вышэйшая школа, 1998.

67
Оглавление

Общая артрология ............................................................................................... 3


Частная артрология ............................................................................................. 5
Голова ............................................................................................................... 5
Туловище.......................................................................................................... 8
Верхняя конечность ...................................................................................... 20
Нижняя конечность ....................................................................................... 40
Литература ......................................................................................................... 67

68

Вам также может понравиться