II
2006
530.1 (075.8)
22.3
:
- .-., . .. ,
..-.., . ..
.., .., ..
: . :
, 2006. 134 .
,
, .
,
.
, (34
)
.
, 2006
.., .., .., 2006
2
.
....................
4
...
1.
2.
II
16
3.
() I ...
31
4.
() II ..
39
5.
46
6.
..
58
7.
...
65
8.
() I
74
9.
() II ..
84
10.
..
89
11.
() .
95
12.
()
()
.
13. .
14.
100
103
108
108
15.
.. 121
16.
...
127
......................................................... 133
, , ;
, .
3 ,
, ,
" ",
" ", " ",
" ", "
"
2002/03 .
,
. ,
, - , -
, - .
. .
, , ,
; .
,
.
,
.
1. I
1.
(,
, , )).
2. . . .
. .
3. ().
( ), .
. .
( ,
).
( 1
3 5
, )
1.1. (,
, , )
,
.
, ,
( ).
,
.
()
, ,
(
).
- (-
, )
(). ,
- .
(, )
():
,
, , ,
(. 1.1).
6070 . XX .
,
,
. ,
5
(. I, , 5, 7),
.
.
III .
1.1
10-3910-40
10-18
10-8
10-310-4
10-21
10-22
10-1510-20
10-10
g G2
hc
e2
=
hc
aG =
aw =
g w2
hc
10-15
10-24
(W , Z)
,
g s2
hc
1
s=
g2
ln 2
s =
1.2. . .
. .
.
, ,
. ,
(), (, (.)
) , ,
( (. 625547 ..),
. (15441603)). (,
, . )
,
.
, ,
, . , ,
-
6
,
.
,
, . :
1. ,
;
2. (),
- ( , + ),
,
.
,
.
()
() ( : ),
. . . ,
19
, : = 1.6022 10 (1
. , . ,
1 1
).
, 1,
1 , .
, , ,
1 . ,
.
(. ),
.
( ).
- ,
( 1/3, 2/3) ,
.
() (
.. (18681953)
1909.).
me = 9.11 1031 , m p = 1.67 1027 .
.
, , .
, .
, , ,
() .
7
,
. .
.
().
, , ..
.
(, ) Q = N e , N
(), .. , N
1 Q Q
.
.
(), ..
.
,
,
:
. (),
,
.
(, )
(.
).
( ). ,
( )
(1785.) .. (17361806): F
,
, q1 q2
r12
:
q1 q2
q1 q2
,
(1.1)
F
k
F=
r
12
4 0 r123
r122
9
2
2
k = 9 10 /
0 = 8.85 1012 2 /( 2 ) = 8.85 1012 /
(SI),
([] );
III F12 = F21 (. . 1.1).
. 1.1
, . (17311810)
11 , -
..
()
, ,
( ) ,
().
,
, ,
. ,
q3 , F31 = F32 . (1.1)
x (
= 1 ): k
q1 q3
(l x)
=k
q 2 q3
x
. 1.2
q3 ,
q2,
+. ()
, .
. (XIX .):
. ,
( ) (
,
;
,
, . ,
, .).
,
.
9
1.3. ().
(
), . .
.
( ,
)
,
() , ..
, .
,
,
( ).
, (
).
(),
() ,
; , ,
, , , ().
, ,
,
( , . )
.
.
(),
.
, , ,
, .
, .
(. I, , 3)
10
r - , v , dt
, F dA ,
F dr ( v ),
0 ( 180 ), ..
cos = 1. (1.1)
r2
(1.1) r2
A = Fdr = k
r1
r1
q1 q 2
r
dr = k
q1 q 2
r2
r1
1 1
= k q1 q 2 = W ,
r1 r2
=
(1.3)
W ( ),
, , :
W =k
q1 q2
+C.
r
(1.4)
(1.3) : A
q
A = F dr = 0 .
(1.5)
() ,
,
(, . 1.3):
F = Fi (W = Wi )
i
1
647
48
(1.1)
2
2
F = F2 + F1 + F1 F4 = F2 + 2F1 F4 =
q q2
q q1
q q4
.
=k
+ 2
2
2
2 l 2
l
2 l / 2
.. q ,
:
. ,
- .
q ( ,
, ..
11
, ). F ,
q ,
( ):
W (1.4) q
F (1.1) 1 q
= k +C.
E=
=
r =
q
r
q
40 r 3
(1.6)
. 1.3
( [ E ] = / , 1 = 1 / 1 ,
),
( [ ] = ).
, U,
C, (C=0) , = 0
( ).
( r = , ).
( , ,
), ,
.
(. I, , 3) ,
:
F = gradW ( r ) .
(1.7)
.. () , (1.7)
. (1.7) q, (1.6)
:
E = grad .
(1.8)
(. H: ),
12
( ):
E =
i+
j+
k .
x
y
z
(1.9)
,
.
.
(, - ),
(, , ) (,
) (. 1.4).
,
, r (
; ).
(1.8) :
d
E=
n
dr
d = Edr ,
(1.10)
n .
1 2
r2
r2
r1
r1
= 2 1 = d = E dr .
(1.11)
. 1.4
,
,
.
,
( ).
x2
d
E=
nx = Edx .
dx
x1
(1.12)
13
A12 = W1 W2 = q E dr = q (1 2 ) = q U ,
(1.13)
r1
r2
U = 1 2 = E dr .
r1
E dr
E ,
(1.5) ,
(. H: )
rot E = 0 .
(1.14)
,
.
, E
( ),
U = 1 2 = E d ,
(1.15)
d 1 2 .
, ( . (17911867))
(
( x, y, z ) = const )
,
(, ,
) .
.
.
: ,
, .
,
(,
).
,
().
, (
, ):
14
E = Ei .
(1.16)
= i .
(1.17)
E = E i ,
i
, ..
, (1.16), . 1.3,
.
( x, y, z ) = const
. 1.5
( )
. . 1.5
(
),
(), )), (),
( ).
. 1.5, ) ,
() .
15
2. II
1. .
.
2. . .
3.
.
2.1. ().
() ,
+q
-q, l r
.
l ,
l.
.
( ) pe , :
pe = q l .
(2.1)
. ,
, ,
.
()
:
1. (. 2.1,
l<<r). (1.16)
E = E + E+ (1.6)
-q l +q E E E+
A
l/2 l/2
r
. 2.1
16
E = E+ E = k
q
q
2qr
.
k
=
k
(r l / 2) 2
(r + l / 2) 2
(r 2 l 2 / 4) 2
(2.2)
(1.6), (1.16)
q
2qr
q
=k 2 2 .
r l /4
r l/2 r +l/2
= + + = k
(2.3)
(2.1) l<<r
E=k
2 pe
2 pe
k
,
=
r2
r3
(2.4)
2. ,
(. 2.2).
E pe . ..
E+ = E = k
q
, (. 2.2)
r2 + l2 / 4
. 2.2
E = 2 E+ cos = k
2q
q l
.
cos
=
k
3/ 2
2
2
r2 + l2 / 4
r +l /4
(2.5)
(2.1)
E = k
pe
.
R3
(2.6)
(1.6), (1.16)
= + + = k
q
2
r l /4
17
= 0 .
2
2
r +l /4
q
(2.7)
3. (. 2.3).
. 2.3
BC D
CD, 1 (BD),
E E12 + E22 =
BCD
k
(2 pe1 ) 2 + pe22 , ..
3
r
(2.8)
(2.8/)
. 1.5, ).
, , ,
. ,
, ,
18
2.2. .
. ,
().
() , ,
, ,
( )
, ().
()
3
[ / ] ,
q dq
=
V 0 V
dV
= lim
(2.9)
( , q = dV),
V
q
dq
=
S 0 S
dS
( ), q = dS ,
= lim
(2.10)
q dq
=
l 0 l
dl
( ), q = dl .
= lim
(2.11)
,
q = V ,
(2.12)
q = s ,
(2.12/)
q = l
.
(2.12//)
,
, ,
(
).
()
(),
().
(, = 1 ).
19
1. ( > 0 ) (. (2.12))
(, R 0 ) l,
(. 2.4).
,
dl, dq = dl ( = q / l )
(1.6):
. 2.4
dE =
dq
=k
dr
(2.13)
4 0 r 2
r2
dq
dr
=k
d = k
.
r
r
(2.13/)
.. dE dl ,
():
a +l
E = k
dr
l
1 a +l
,
k
=
= k
2
a
r
a
(
a
+
l
)
r
(2.14)
a +l
= k
a
dr
a+l
= k ln
.
r
a
(2.15)
2.
dr
1 k
=
.
(2.16)
k
=
2
a
a
r
ar
3. ( > 0 )
(, R 0 ) l,
E = k
(. 2.5).
,
dl, dq = dl ( = q / l )
(1.6):
dE =
dq
4 0 r 2
d = k
20
=k
dl
r2
dq
dl
=k
.
r
r
(2.17)
(2.17/)
.. ,
dl dq. , (2.17)
dl r.
, . . 2.5
dl =
rd
a
,r=
, (2.17) :
cos
cos
dE = k
dl
r2
=k
rd
d
d
=
=
k
k
,
r cos
a
r 2 cos
(2.18)
d = k
(2.18/)
d
.
cos
dE
dEy
A
dEx
y
x
r rd a
rd
dl
l
. 2.5
, , dE
, , ,
: dE y dE x .
dE x = dE cos , dE y = dE sin .
1 2 , :
k 2
k
cos
=
(sin 2 sin 1 ) ,
Ex =
d
a 1
a
(2.19)
k 2
k
Ey =
d
sin
=
(cos 1 cos 2 ) ,
a 1
a
(2.20)
E = Ex2 + E y2 .
21
(2.21)
, .. 2 = 180 1 , ,
, ,
( 1 = 0 2 = / 2 )
(
dl (),
,
dE y
, dE x ).
4. , ( > 0 )
(..
),
k / 2
k
E = 2 dE y = 2
sin d =2 (cos1 cos 2 ) =
a 0
a
0
k
k
/2
=2
(1 0) = 2 ,
a
a
1 0 2 .
(2.22)
.. l
,
:
2
=k ln tg 2 + ln tg 1 + .
2 4
2 4
1 cos
= k
(2.23)
= .
5. ( Q) l,
, , ,
(.
2.6).
. 2.6
.
.(2.23)
/ 4 / 2 ( = Q / l ).
22
, 1 3
. . 2.5 ( 3); 2
4 ,
2 4.
.
, (1,2,3,4) (.(2.23))
( ).
6. ( > 0 ) ,
R, 1/n ,
.
, (. 2.7).
3 (4) ()
dE x
() dE y ( 2 ):
. 2.7
k
k / n
=
cos
2
sin
E = 2 dE y = 2
d
.
R
R
n
0
0
/n
k
=
R
2R / n
dl =
0
k 2R 2k
=
.
R n
n
(2.24)
(2.25)
7. ( > 0 ) R,
(. 2.8).
23
3 (4)
2R
2R
k
E = dE y = 2
cos dl =
2
R +a
0
0
2kaR
=
.
2
2 3
R +a
(2.26)
. 2.8
() dE x .
R +a
2
2R
2Rk
R +a
dl =
(2.27)
8. ( > 0 ) R,
,
(. 2.9).
,
r r+dr dl.
. 2.9
dq = drdl
24
dE = k
drdl
dq
.
=
k
(a 2 + r 2 )
(a 2 + r 2 )
. 2.9
dE y = dE cos = k
drdla
2
2 3
(a + r )
(2.28)
(2.29)
,
, ,
r :
dE y = k
l
drdla
2
2 3
(a + r )
=k
2rdra
2
2 3
(a + r )
(2.30)
r 0 R,
a +R
a2 + r 2 = x
dx
E y = 2ak
ak
=
=
3/ 2
2
2 3
2
x
rdr
dx
=
2
0 (a + r )
a
a2
1
1 / 2
=
ak
2ak x
2
2
2
a
a2 + R2
+
a
R
rdr
a
1
1
1
=
2 0
a 2 + R 2 2 0
R2
1+ 2
(2.31)
.
8.1. a>>R. , ..
.
R2
1 1 + 2
E=
2 0
a
1 / 2
1 R 2 R 2
q
=
=
k
. (2.32)
1 1
2
2
2
2
2
a
a
4
8.2. a<<R.
R2
1 1 + 2
E=
2 0
a
25
1 / 2
.
2 0
(2.33)
2.3.
(
H: )
S r,
q.
En =
1
4 0
q
r2
(2.34)
d E = En dS = E dS ,
..
(2.35)
dS (dS = dS n ) ( ). S
E = E dS =
S
(2.36)
. 2.10
,
S . dS
(. 2.10). dS
d E = E dS = E dS cos =
26
q
4 0
dS cos
q
=
d , (2.37)
4 0
r2
d , dS.
S () ,
4 (), :
E =
4 0
d =
4 0
4 =
. 2.11
(. 2.11),
dS1, dS2, dS3 ,
, (2.37). dS1
q ( cos E , n < 0 ).
d ,
.
q, ,
E = E i ,
i
E = E dS = E i dS = E i dS = qi .
0 i
i S
S
S i
(2.38)
:
,
0 .
, ,
(2.9)
.:
E = E dS =
S
27
dV .
0 V
(2.39)
.
1. ( > 0 )
(, , R).
, ,
r>R. .. ,
, ,
. (2.39)
E 2rl = l / 0 , l
. (. (2.22)):
E=
2 0 r
(r R)
(2.40)
. 2.12
r R , ,
.
()
(1.11)
q
r2
r2 dr
2 1 = E dr =
=
ln
.
(2.41)
h
r
2
2
1
0 r1
0
1
2. ( > 0 )
2
(). ,
,
b. , b 0 E
, S: E 2 S = S / 0 ,
( (2.33))
28
.
2 0
x
"" x 0,
2 1 = Edx = m
x,
2 0 "+" x 0.
0
E=
(2.42)
(2.43)
3.
( 1 < 0 2 > 0 ) (), d
( ).
. 2.13
1
( 1 + 2 ) . 1 = 2 =
2 0
(2.42) : E = E1 + E2 =
E=
.
0
2 1 = Edx =
0
(2.44)
x,....0 x d .
2 0
(2.45)
. 2.14
E = E1 m E2 =
1 = 2 = x < 0 x > d E = 0 ,
29
1
( 1 m 2 ).
2 0
(0), x 0,
( x) = (0) x ( 0 ),0 x d ,
(0) x , x d .
0
(2.46)
(0) (. 4).
4. ( ) R
( Q). ,
, r R. (2.39)
E 4r =
2
4
3
R 3 / 0 = Q / 0 , ( (1.6))
E=
Q
4 0 r 2
(r R).
(2.47)
R r,
Q,
dE =
dV
4 0 r 2
(r R).
(2.48)
5. ( )
R ( Q).
(2.44). ,
.
..
E
E
E
E
E
~R
0
1
~ 1r
20
~ 12
~ 2
r
r
0 x
0
x
E=0
E=0
20
r
r
r
q
q
1
1
~ ln r 4 R
~ r
40R
0
~ r1
(0)
(0)
0
)
20
0
)
d x
)
)
)
. 2.15
2.15
() ()
(): ) ; ) ; )
; ) ; ) , . (2.39)(2.48).
30
3. () I
1. I- II- , .
. .
2. (
D ).
.
3. , . .
, . .
3.1. I- II- , .
.
,
,
. ,
, . :
) ,
(
, ,
, ..);
) ()
;
) ,
(, ,
, , ).
, . ,
.
: 1) I- ()
( )
; 2) II-
, , ()
() ,
(). (.) ,
(, , , ,
(), , ,
) . .
().
(, , ,
II IV, II VI, III V ..
.
31
,
Eg.
.
.
. .
. . .,
pe = 0 , ..
.
, ..
pe 0
V .
N 2 ). .
( O2 ,
. ()
.
,
, .
,
.
, . , ..
. .
, ,
() .
. .,
( H 2O ),
.
.
p e ,
.
, .
. .
( ):
P=
pe
i
(3.1)
V 0 (..
), P = n0 pe , n0 = n / V , n
.
32
P E .
,
2
11
E ~ e / r 10 B /
. , P E
:
P = 0 E ,
(3.2)
> 0
4R 3n
=
,
=
V
V
, (R ).
. P E ,
.. .
3. 2. (
D ).
(.) ,
. ,
. . .
E = E + E , (2.38)
E dS =
(q
.
+ q
(3.3)
(3.3) ,
, ,
.
- . , q
, S.
q .,
E . . 3.1 dS
S. E dS
dS = dS n .
dn ,
dS l, -:
33
dn = n0ldS cos , n0 . ,
, ( ,
)
. 3.1
dq
= qdn = ql n0 dS cos = n0 pe dS cos = P dS
q
= P dS .
(3.4)
(3.4) (3.3), (
.):
( 0 E + P) dS = D dS = q ,
(3.5)
( 3.2 )
D = 0 E + P = 0 E + 0 E = (1 + ) 0 E = 0 E
(3.6)
( ). E
, , ,
D ( ),
,
(, ,
). = (1 + ) > 1
,
.
1 2 (. 3.2),
ABCD (AB=CD=dl, AC = BD 0 )
(1.14)
E E 1dl E 2 dl = 0
E 1 = E 2 .
34
(3.7)
(3.6) (3.7)
D 1 1
= .
D 2 2
(3.8)
. 3.2
. (3.5),
(
), D (. 3.3)
Dn1dS Dn 2 S = 0
(3.6) (3.9)
Dn1 = Dn 2 .
(3.9)
En1 2
= .
En 2 1
(3.10)
. 3.3
.. tg1 = E 1 En1 , tg 2 = E 2 En 2 , (3.7)(3.10)
:
tg 2 En1 2
=
=
tg1 En 2 1
tg 2 = 2 tg1 .
1
35
(3.11)
3.3. , .
. , .
, ,
.
. ,
1880. . ..
(
, , , ).
-,
. .
(). ,
, , ..
. , (.
o
14, I ) 180
, , .
, 20 32 ,
, ..
( , , , ..) I .
1881. (18451921)
,
.
,
,
.
, ( ), ,
.
,
.
, ,
, ().
,
,
- .
,
36
. .
(. ).
, ,
( )
.
(
) .,
( )
() ,
, , (
NaKC4 H 4O6 4 H 2O , BaTiO3 , LiNbO3 ).
, ,
, ,
, .
( )
. ,
, ,
.
, (255 ) (297 ).
,
.
,
.
,
. E ES
,
P .
(),
( .., . . 3.4).
0 ES
PS .
(. . 3.4)
PR .
,
37
. , ,
.
. 3.4
,
, , ,
,
.
( = 1 + , . . 3.4
(3.2), (3.6)) 103 .
. .,
( ). ,
., ,
6
, E ~ 10 /.
, .
.
. (
, ). ,
.
38
4. () II
1. . ,
.
.
2. ,
, (),
. .
3. .
4.1. . ,
.
( I )
,
. (
) , ,
.
);
, .
, , .. = 0
).
..
(1.8)
E = grad ,
E = r = 0 ,
:
, .
, ,
,
.
,
,
().
(3.5) D
D dS = Dn dS = q = dS
E n = d dn ( E n
Dn = , En =
( 0 ) ,
39
= 0
d
. .
dn
1.5, ) ,
(), d dn .
,
, , .
. ,
, ,
.
.
, . .
.
, ,
. ,
, .. .
, ..
(, ,
) , . ,
, ,
,
. ,
, , ,
( ),
, , ..
(,
).
q ~ ~ E ~ A ~ .
(4.1)
,
, : q = C .
.
.. :
= q .
(4.2)
,
,
.
, , .
1 = 1 / 1 ;
, ~ , , , .
40
(1.11) (2.43)
qdr
2
4 0 r
= Er dr =
:
q
4 0 R
, (4.2) ,
= 4 0 R .
(4.3)
q.
(. 1.5, )
(. 4.1)
.
(), ,
,
. . 4.1
, ,
( ).
.
. 4.1
q
,
1 2
(4.4)
q ( ).
.. E = d / dx , (2.42) d = Edx = dx /( 0 ) .
qd
, S ,
2 1 =
=
dx
d
0 0
0
0 S
q
S
= 0 .
1 2
d
41
(4.5)
(4.5) d << S ,
(. . 4.1).
(2.40)
(. (2.41))
R2 dr
q
R2
2 1 =
=
ln
,
2 0 R1 r
2 0 h R1
q
2 0 h
.
=
=
R2
1 2
ln
(4.6)
R1
ln(R2 R1 ) = ln(1 + d R1 ) d R1
d = R2 R1 << R1
C 0 S d , .. (4.6) (4.5).
(2.43)
dr
q 1
1
,
=
4 0 R1 r 2
4 0 R2 R1
q
4 0 R1R2
.
(4.7)
=
=
1 2
R2 R1
d = R2 R1 << R1 ,
R2 R1 R
2
= 4 0 R d = 0 S / d , .. (4.7) (4.5).
2 1 =
R2
, .
, . ,
.
. 4.2
(. 4.2),
( ) q A =
qi ,
i =1
i = . ,
n
i =1
i =1
q = Ci i = Ci , ..
42
C = Ci .
(4.8)
i =1
(. 4.3),
qi = q ,
n
AB = i , ,
i =1
C =
q
n
i =1
. 4.3
1
.
C
i =1 i
n
(4.9)
4.2. ,
, (),
.
(. (1.6)),
W1 = q112
W2 = q221 . 12 = q2 (4 0 r ) 21 = q1 (4 0 r )
W = W1 = W2 = q112 = q2 21 = 1 / 2 (q112 + q2 21 ).
n . ,
W=
1 n
qii* ,
2 i =1
(4.10)
i , i-
.
, ( q)
qi
( 2),
( ), ..
. (4.10)
*
n
q
1
.
W = qi =
2
2
i =1
(4.11)
(4.2),
43
W =
q
2
C
2
q2
=
0.
2C
(4.12)
(4.12) (4.10)
W=
1 n
qi i ,
2 i =1
(4.13)
i , i-,
i-.
( 1
q1=-q,
(4.13)
2 q2=q),
q11 q2 2 q C 2 q 2
W =
+
=
=
=
.
2
2
2
2
2C
(4.14)
. W.
, . . , ,
, ,
.
C = 0 S d , = Ed
0 E 2 (3.6) ED
C 2 0 S ( Ed ) 2 0 E 2
W =
=
=
V =
V . (4.15)
( Sd ) =
2
2
2
2
d
w=
dW
W ED
=
w =
.
V
2
dV
W = wdV .
(4.16)
,
( . , ).
, ,
, ,
(, ,
).
, ,
,
x << S . .
( q = S = const ). dx
F , ,
44
A = Fdx .
dW = wSdx . A + dW = 0 , F = wS .
( ),
F = wS =
0 E 2
2
0
2
S=
S=
S.
2 0
2 0
(4.17)
( ),
2
S.
( 1) (4.17) F =
2 0
4.3.
,
. , ,
(, ),
( ).
130 /. ,
, 200
. .
, .
, .
,
,
.
.
.
6 105 . 1 40 /,
10 , 50
.
( ),
, . , .
1800 (10-6 /2).
( ) ,
.
. .
: (
)
(),
, . ,
45
. 2030
, ,
22 .
5.
1. : .
, () .
2.
() .
(). .
3. . .
.
4. .
5.1. : .
, ()
, + , .
. .
.
. () (),
. .
+-.
,
dq, S
dt,
I=
dq
.
dt
.
( )
(5.1)
[I ] = = .
I = q/t.
(5.2)
(,
), .
.
, .
46
dI (*) I
j=
=
.
dS S
(5.3)
[ j ] = A / 2 . (*) .
q < v > ,
n, dt S
dQ = nq < v > Sdt .
I = nq < v > S
j = nq < v > .
(5.4)
(5.3) (2.9)
(
j )
j dS = j dS n =
dq
d
= dV = dV ,
dt
dt V
V t
(5.5)
n dS.
.
. (,
, , ..),
. (5.5) ,
j dS = 0 ,
..
,
,
, .
().
. .
,
, , .
,
. .
( 4),
,
. 5.1
47
(), ..
. ,
(, , ), . . . .
.
1 > 2 (. 5.1),
,
F = q E = q ( grad ) 12, ,
21,
(1.13). 21 (),
,
,
,
,
, . .
, . .
,
, 12 (,
[ ] = ), :
12 = A / q = E dl ,
(5.6)
12
.. 12
, , (1.13) :
A12
= E + E dl = (1 2 ) + 12 .
(5.7)
q 12
(5.7) 12 > 0 , 1 2
, 12 < 0 ,
U =
. (
) U = (1 2 ) .
, ..
.
5.2.
() .
().
1826. . (17871854)
, ,
(. 5.2, ), :
48
I=
U
,
R
(5.8)
R , .. .
[R ] = = B / . R ,
.
S l :
R=
l 1 l
=
,
S S
(5.9)
, ,
[ ] = , [ ] = = . (5.9)
dx
.
(
x
)
S
1
2
R12 =
I =
(5.10)
(5.8)
I U,
, ..
j dS
(5.7) .
U=1 2
)
R I , r
U=1 2
)
R
, r
I
)
. 5.2
S l, (V 0 ), , j,
. (5.3), (5.9)
49
U = = El
(5.8)
jS =
El
= ES ,
l /(S )
j E
() :
j = E.
(5.11)
. (. 5.2, )
(5.7)
I=
(1 2 ) + 12
R
+r
{
(5.12)
R12
()
j = E + E .
(5.13)
. 5.2, ) (
) :
I=
R+r
(5.14)
), R ; r
.
,
(. 5.2, ) ,
R, ,
= IR .
(5.15)
, , ,
(5.14). (5.12) (5.13),
R
< 1.
R+r
(5.16)
, , ,
.
, = . ,
.
, ,
, , , dq
, dQ.
:
50
(1.13)
( 5.1)
dQ = A = Udq = IUdt .
(5.17)
U2
t = Pt ,
Q = A = IUt = I Rt =
R
(5.18)
,
[P] = = = / , Imax. (5.17)
(5.18) 1841. .
. (18181889) 1842.
.. (18041865)
.
, (5.17)
dQ = Idt ,
..
(5.7)
U = E + E dl = E dl = . .. .
12
12
.
() ,
. ,
(
)
I = P + I 2 r .
(5.19)
(5.19) ,
j2
1 l
dQ = I Rdt = ( jS )
dt = Vdt .
(5.20)
, ..
,
dQ j 2
w=
=
= j 2 .
Vdt
(5.21)
()
(5.11) :
w = E 2 .
(5.22)
51
5.3. . .
. ,
. , .. ,
.
(18241887),
18451847 .
. (. 5.3).
(5.5)
, , , ..
, (
. ):
(5.23)
Ii = 0.
i
. 5.3
, , ,
. ,
,
, - , - . -
, ,
. n,
, , n1.
, (. 5.4, n=2)
I1 + I 2 I 3 = 0 .
(5.24)
, .. (5.24)
1 ( , ).
(
). . k,
, ,
k. k(n+1). ..
. 5.4 k=3, (
I1, I2, I3), k(n+1)=3(21)=2
.
.
(. 5.4). I
, , .
I:
I1R1 = 1 2 + 1 ,
(5.25)
52
II:
I 2 R2 = 2 1 + 2 .
(5.26)
I 2 R2 = 2 1 2 ,
I 3 R3 = 1 2 .
(5.27)
(5.28)
, ,
, ,
-; ,
() + (), +, .
. 5.4
(5.25) (5.26),
(5.27) (5.28), ,
. 5.4 . :
I1R1 + I 2 R2 = 1 + 2 ,
(5.29)
I 2 R2 I 3 R3 = 2 .
(5.30)
,
, , ,
.
(5.29) (5.30)
(5.31)
I i Ri = j ,
i
,
. (5.23) (5.31)
.
Ri . 5.4
,
(, , ),
.
53
(. 5.5)
I, U = U i .
i
(5.8):
. 5.5
U
R= =
I
U i
i
= Ri .
(5.32)
(. 5.6)
U, I = I i .
i
(5.8):
Ii
1 I
1
= = i
= .
R U
U
i Ri
(5.33)
R=
R1R2
.
R1 + R2
(5.34)
. 5.6
, ,
,
.
R,
RV (. 5.7).
: U = U V + U = IRV + IR .
U = nU V ,
nU V = I ( RV + R )
n = I ( RV + R ) / U V = ( RV + R ) / RV
54
R = RV (n 1) ,
(5.35)
n , ,
.
. 5.7
, ,
,
.
R,
RA (. 5.8).
U
U
.
+
R A R
U R A + R R A + R
n =
=
I A R A R
R
: I = I A + I =
I = nI A , nI A =
U
U
+
R A R
. 5.8
R =
RA
.
n 1
(5.36)
(. 5.9) ,
.
:
R=
UV
UV
=
=
IR
I A IV
55
UV
.
UV
IA
RV
(5.37)
. 5.9
5.4.
,
(
/, ..
), .. .
, ,
(
) ,
. ,
, ,
. , ,
. ..
8
3 10 /,
c
.
(. 5.10).
1 ,
i = dq / dt . .. U C = q / C ,
i = C (dU C / dt ) C = const . ,
U = iR + U C ,
: U U C = RC
dU C
.
dt
. 5.10
56
U = const :
d (U U C )
dt
. ,
=
U UC
RC
t
+ ln(const ) ,
(5.38)
RC
t=0, UC=0 ln(const ) = ln(U ) , ..
ln(U U C ) =
(5.38) :
U UC = U e
t
RC
t
RC
U C = U (1 e
).
R
t
U R = U U C = U exp
.
RC
(5.39)
( 5.39 )
(5.40)
i=
UR U
t U
t
= exp
= exp ,
R
R
RC R
(5.41)
. 5.11
= RC ,
=2,71828 , 0,63U (.
5.11).
, ,
2
W = CU / 2 .
,
2 (. 5.10).
i = dq / dt ( ),
.
i = U C / R . .. U C = q / C , i = C (dU C / dt )
C = const . :
,
ln U C =
t
+ ln const .
RC
57
dU C / U C = dt / RC .
(5.42)
. 5.12
t=0, UC=U ln(const ) = ln(U ) , .. (5.42)
:
UC = U e
t
RC
t
= U exp .
(5.43)
U U
t
= exp
.
R
R
RC
U C (t ) i (t ) . 5.12.
i=
(5.44)
6.
1. , . () .
2.
.
.
.
. (,
, , ).
6.1. , . ()
( 10, I) .
- .
.
, ,
, ,
. ,
.
,
.
58
, .
.
,
,
:
1) ( );
2) - (
( ));
3) (
(
));
4) () ( .
).
( ,
. 6.1), : (,
), .., () , ..
- () (. 6.2)
. () (I),
I A = f (U KA )
3/ 2
( I A ~ U KA ):
3/ 2
I A = bU KA
.
(6.1)
. 6.2
. 6.1
( b
)
,
(, ). (6.1)
,
v 0 ,
,
59
. (6.1)
, .
,
.
(II)
U KA , .. : ,
, .
IH .
,
1901. . . (18791959)
- . 1923:
A
jH (T ) = AT 2 exp ,
kT
6
(6.2)
= 1,2 10 /(22) , .
,
, 1883. .
. (18471931). (. 6.2) (6.1), (6.2)
.
107108 / (III)
() U KA .
- .
. (18861976),
1914. .
,
, ,
. .
, ,
,
, .
, , ,
,
, .
.
60
6.2. . .
.
. (,
, , )
, .. , ,
.
, , ,
. .
, ..
.
: ,
(,
,
..),
(, , , ..). ,
, . ,
. ()
,
.
: ,
.
, .
. () ,
,
, . .
.
(18681957), , ,
,
( ). , ,
.
- ()
, (. 6.3).
(I)
, ,
.
, ,
(5.4):
61
. 6.3
(6.3)
, d
(, , ),
d , P.
Pd ,
.
(1889.) .
. (18651947):
Pd
, .
,
,
. ..
3
1
10 10 ...
(
).
()
, .
(
) .
.
,
.
,
.
.
. ,
, ,
. . 1802.
. (17611834),
.
,
. .
,
.
()
, .
. , ,
, .
4
(. 1.5, ) 3 10 /, ,
.
63
, ,
.
. ,
, (
, ),
, . ,
..
.
, , ,
- , ,
.
,
, ..,
. , ,
( ).
,
.
(
), ,
, ..
,
, ,
, ..
. (
30 1 ).
()
7
10 .
,
.
, .
, ,
.
, , ,
().
.
,
.
,
64
,
.
( ),
,
..
7.
1. . .
.
(, ).
2. ,
- .
-
. .
.
3. .
7.1. . .
.
(, )
, .
( , , , .),
( , ). ,
= n / n0 ,
. ,
NaCl 2
NaCl, Na+
Cl. Na+ Cl ,
,
(1.1) .
. ,
65
. 7.1
,
II .
, , ..
, (.
7.1). , , .
.
.
,
(. 7.2) m*
r*,
.
( 16,
I) (6.3)
:
j = qn0 ( + + ) E ,
(7.1)
= qn0 ( + + ) .
. 7.2
n0
( 1 ,
).
, .. n0 , + , .
= f (n0 ) (
. 7.3), .
66
,
, , , .
. 7.3
o
, 18
7
2/( )
~ 10
. ,
.
. ,
, .
. ,
. (+)
, (-)
.
,
, .
. ,
. , . ,
( ,
), (
).
1800. . (1753
1815) .,
, . . 1807.
. .
.
. 1833
1834 . :
:
m = Kq .
(7.2)
, ,
, .
Z ,
:
67
K=
1 A
,
F Z
(7.3)
F . (6.5) (6.6),
:
1 A
q.
(7.4)
F Z
q = eZN , m = m1 N m1 = A / N A (6.7) :
F = eN A = 9,65 10 7 /,
(7.5)
m=
, m1 , N , NA
.
. , , , ,
.
Zn2+.
, , ,
.
, .
, . ,
. , ,
.
, ,
, ,
. ,
ZnSO4. Zn2+
SO42,
.
, , .
,
,
.
,
, .
,
. , ,
, .
, ,
.
:
, ,
, (, 2S4)
68
1 . U
.
(17451827)
(U=0,763 ) ( Cu+
U=+0,521 , Cu2+ U=+0,337 ),
2S4,
Zn2+, Cu2+.
,
.
,
, . Zn2+
, ,
. Cu2+
, ,
. . :
, .
.
,
,
. ,
. , ,
, ,
.
,
.. - ,
,
,
, : MnO2+H2=MnO+H2O.
, , ,
, . 1895. ,
.
.
, 1520% .
, .. .
. (
), :
, ,
SO4
2SO4+22=2H2SO4+O2. ,
.
,
69
, , , ,
2.
, ,
.
, , ,
.
, ..
r, , , .
,
, ,
, .. (. ).
, ,
.
, 20%-
N.
,
. -
( ) . ,
40 . , 1
40. 2 20.
, -
.
7.2. ,
- .
-
. .
( 9, I
)
-
(1900.) . . (18631906)
,
,
( ). me
. ()
2
: me v / 2 = 3kT / 2 v =
3kT / me
F .
= F / me = eE / me ,
()
v max = eE / me ,
(7.6)
(
4
). v << v ( v ~ 10 /,
v ~ 10 5 /, . 9, I):
, (m/M=1)
28
ne = N / V = mN A /( MV ) = VN A /( MV ) = N A / M 8.4 10
-3. , =63,5 /, =8900
/3.
j = 1.1 10 7 /2 (I=11 ), (5.4) < v >= j / en 8.1 10 4 /.
<>
< v >=
j = ne < v >=
(7.7)
eE < >
.
2 me < v >
(5.4)
(7.7)
(5.11),
ne < >
E = E , ..
2 me < v >
ne 2 < >
=
2 me < v >
2
( 5.11)
(7.8)
,
.
, , -
.
:
( 7.7 )
me v 2
e 2 < 2 > 2
0 =
= Q0 =
E .
(7.9)
2
2me < v 2 >
< z >=< v > / < >
71
( 5.22 )
e2 < >
w = nzQ0 =
E 2 = E 2 .
2 me < v >
(7.10)
(7.10) (7.8).
-
( )
. . (18261899) 1853.
, K
T
:
K / = L T .
(7.11)
L = 3(k / e) 2 = 2.23 10 8 2 /( K 2 K 2 ) (k
).
-
:
- . ;
-
* ( );
* ( );
* . - (
);
-
, ( ).
-
:
- .
: (7.8) v = 3kT / me ~ 1 / T ( ~ T ),
~ 1 / T ( ~ T );
- : ,
(),
()
(0,5, .. 1,5), ;
(
, , )
.
, (. 15, I).
. 7.4. R=f(T)
R = R0 (1 + t ) ,
(7.12)
= 1 / 273,15 -1 (
), t .
72
. 7.4
R ~ T , T 0 (
II )
, R
( )
3
4
10 10 .
.-
(18531926) (=4,15 ) 1908.
()
(
) .
5
7.3.
,
( , ,
).
( ~103 ~104) ( 106)
. ,
,
: (),
, (
, , - ), ,
,
~108,
(,
, . ).
,
() (.
I),
(, ),
, , .. (),
..
73
() ,
().
.
,
,
rD , ,
.
.
,
.
, .
. .
. . , ,
, .
,
, , ,
( ).
, .
()
. , ,
.. ,
(
, . ). ,
.
8. () I
1. (). :
, .
.
2. ,
. () .
3. . .
8.1. (). :
, .
, ,
.
74
,
, , ,
.
, ,
(). . (17771851) (1820.), ,
, (.) . ,
. (. ),
,
, .
, . ,
. ,
. .
.
,
(, , ..,
), .
() ,
.
. (17741862) . (17911841) 1820.
, ,
. . (17491827),
, ,
. ,
:
( ),
,
:
= Bi .
(8.1)
:
I dl r
0
,
(8.2)
dB =
3
4
r
dB =
0 Idl sin
,
4
r2
(8.3)
dB , dl,
I, (. 8.1),
75
- r , 0 = 4 10 7 / 2
, , ,
= 1 ( 1 )
.
A dB
r rd R
1 rd
C
dl
l
B1
B2
B1
B2
r2
B2
I
r1
2
dl D
. 8.1
B2
B1
B2
B1
B1
I
B1
B2
. 8.2
,
. ,
, ():
,
.
(. 8.2).
( ) . 8.1.
( = 1 ) .
1. R ( l)/
I (. 8.1).
, (8.3)
dl r.
, . . 8.1
dl =
rd
a
, r=
, (8.3)
cos
cos
, :
76
2
2
I sin dl
0 I sin rd
0 I
B = dB = 0
d =
=
=
2
2
r
4
r
r
4
4
sin
1
1
1
1
I
I
I
= 0 sin d = 0 ( cos ) 2 = 0 (cos1 cos 2 ).
1 4R
4R
1 4R
(8.4)
CD
l CD
i = arctg
,
R
R
cos i = ... (i=1,2). 1 0 , 2 = / 2 (
,
, (8.4)
). I :
I
B= 0 .
(8.5)
2R
2. R I.
i = arctg
. 8.3
dB dl I
I
(. 8.3), dB = 0 2 dl ,
4R
I
I
B = 0 2 2R = 0 .
(8.6)
2R
4R
3. ,
R I, (.
8.4).
77
. 8.4
(. dBx
dl I . 8.4) (2.26)
dBx = 0 .
dBp
y. dBp,
(8.3)
IR
dB p = 2dB sin = 2 0 3 dl ,
4r
R
0 IR
0 IR 2
.
(8.7)
B p = dB p =
R =
3
2
2 3
2
r
2 (R + a )
0
( )
,
.
,
, ,
.
: ,
.
, (.
), .
H
( A/), -,
B . :
B = 0 H .
(8.8)
, ,
( . 12.
).
8.2. ,
.
. ,
, ,
( ., 1820.).
.
, .
. (1820.) .. (17751836) .
78
: dl I
()
dFA = I dl B ,
(8.9)
dl , dl
.
dFA = BIdl sin ,
(8.10)
.
: ,
, 90o
.
. I,
I1.
F, .
. 8.5
(. 8.5).
, 2
1 2 .
1 2 B1 B2
; 3 ( 4)
(8.5) 1 2 (..
). 3
4 . (8.10) ,
dl 3 4 ,
( )
dFA3=dFA4. . ,
dl 1 2
(2<1, . (8.5) (8.10)).
79
(8.5)
FA2 = B2 Ia =
0 I1
II
Ia = 0 1 ,
2a
2
0 I1
II
II
Ia = 0 1 . F = FA1 FA2 = 0 1 .
2 2a
4
4
I1 I2,
. 8.6
(. 8.6)
I
dFA12 = dFA21 = I1 B2 dl = I 2 B1dl , .. (8.5) B1 = 0 1 ,
2a
I
B2 = 0 2 . ,
2a
.
8.5 , ,
0o (180 o )
n B .
-
.
() , a I, (.
8.7). .
l , () ,
.
F = BIa . ,
M = Fl cos = BIal cos .
(8.11)
, d B B (.
E (2.35)) .
pm = I S = IS n ,
80
(8.12)
. 8.7
S I, n ,
.
, . ,
M max , ,
pm
, .
.
:
B=
M max
(8.13)
pm
(8.13)
M = Bpm sin
M = pm B .
(8.14)
8.3. .
, ,
. ,
q, B v ,
:
F = q v B .
(8.15)
81
F = qvB sin( v , B ) .
(8.16)
:
B ,
v ( q > 0
I v , q < 0 ),
.
( v , B ) = 90o ,
(
r) qvB = ma = mv 2 / r
r = mv /( qB) .
v << c ( m = const )
(8.17 )
T = 2r / v = 2m /(qB) .
. 8.8
(8.17)
(8.18)
v B (. 8.8),
(
h): 1)
v = v cos 2)
v = v sin , .
(8.17) 2) v
v = v sin .
, .
(8.18)
2mv cos
.
(8.19)
h=v T =
qB
I .
, . 8.9.
82
, ( +).
. E .
Z
B
b
v EX
I
d
. 8.9
(1879.) . (18551938)
() j , B ,
, - j B .
, ,
F = eE x = eU x / b = evB = F , .
(5.4 )
83
9. () II
1. . .
2. .
( B ).
.
3. .
.
9.1. .
()
, .. , , ,
B L
B dl 0 .
(9.1)
I
(. 9.1). (8.5)
(8.5) I 2r
0
(9.2)
B dl = 2r dl = 0 I .
0
L
. 9.1
(9.2)
, (9.2)
:
(5.3), (5.5)
B dl
0 j dS .
S
(9.3)
(9.3) : B
L ( = 1 )
0 , ( .
S, ).
I ( )
( = 1 ) N (. 9.2).
. 9.1
(. 9.2) B
84
(13 24, ..
13).
. 9.2
12 34 Bl=0. ,
13, (9.2) :
B dl = Bl dl = 0 NI
Bl = 0 NI
B=
0 NI
l
(9.4)
. 9.3
= 1 ( , . 9.3
)
R N I (9.2) :
B L = B 2r = 0 NI ,
NI
B= 0 .
(9.5)
2r
9.2. .
( B ).
( 2, 3.
, II ),
d m = B dS = B dS n = Bn dS = B cos( n , B )dS ,
(9.6)
Bn = B cos( n , B ) B n
dS. [ m ] = = .
,
85
B
( , ):
B dS = 0 .
(9.7)
. 9.4
B (. 9.4)
l I, ( )
A = F dr = I dr dl B = I B dS (9.6)
A = Id .
(9.8)
,
,
.
B .
I (. 9.5).
. 9.5
D,
.
A = AABC + ACDA .
(9.9)
86
, ABC,
, AABC > 0 .
(9.8)
AABC = I (d12 + d 2 ) ,
(9.10)
ABC d12
d 2
. , D,
, ACDA < 0 .
(9.8)
ACDA = I (d1 + d12 ) ,
(9.11)
D d1
d12
. (9.9)
(9.10) (9.11)
A = I (d 2 d1 ) = Id .
(9.12)
(9.12),
A = I ,
(9.13)
..
I
, .
9.3. .
(. 4, 4.3. , II
)
,
(, , ..,
), .
, :
S,
N (. 9.6).
.
. 9.6
87
H3 HZ. ,
, (
), (. 9.7)
. , , H3
.
. 9.7
. 9.8
,
.
,
( ,
), .
7080 ,
( . 9.8 ,
).
(.. ).
19 24 /. , , ,
,
.
,
( ),
(
).
(H=0,5 (1 =80 /).
, ,
.
.,
, , ,
.
88
10.
1. . .
2. (-, -, - -) .
.
3.
().
10.1. .
.
,
p m = IS = (ev) r 2 = e
2 er
r =
,
2
2
(10.1)
p m = IS n ,
(10.2)
S ,
r, e , v , ,
; n .
( m
) L = r p = m r L = mr
:
e
pm =
L = L,
2m
(10.3)
= e ( 2m) ()
.
,
. ,
, .
()
p ms Les .
-
,
,
.
, .
89
() 0
.
.
( ) V 0
J = p mai V .
(10.4)
= 0 , 0 .
.
, .
( ):
= + 0 = 0 + 0 = (1 + ) 0 = 0 ,
(10.5)
= 1 + (. (8.8)).
10.2. (-, -, - -) .
(. 10.1) 30- . XX .
- ( < 0 , < 1 ), - ( > 0 , > 1), ( >> 0 ,
>> 1 ~ (10 4 10 5 ) ).
4
6
( ~ 10 10 ,
> 1 ).
.
-
J
I
- II
0<<<1, =(1+)>1
H
-
f(T)
=(1+)<1
. 10.1
,
, (,
, : , , ,
, , ). ,
90
, ,
, , ..
, (. 11),
. ,
. ,
.
,
.
, ,
.
p ma , .
,
.
(8.8) (10.4) (10.5)
= + 0 = 0 J + 0 H = 0 H + 0 H = (1 + ) 0 H = 0 H .(10.6)
J = H ( I . 10.1)
( II).
:
- ;
- ,
( O2);
- d- f- (d: Co,
Ni; f: Gd);
- : , , .
, , ,
Fe ~ 5000 .
(, Fe, Co, Ni,
Gd, Tm, ).
d- f,
.
, . ..
. ,
, .. .
91
,
. .
, ,
, ,
()
.
(10-610-4 ) ,
.
,
(. 10.2, 0,
. 10.3), Hs
(
, . 10.3).
(. 10.2).
0,
ad.
B
Bs
Br
-Hs -Hc 0
Hc Hs
-Br
-Bs
H
1
H
. 10.2
. 10.3
, =0
Bs 0 .
H c ,
.
da. (, )
, ()
.
(. 10.3) H 1 , ..
B (10.6) 0 H + 0 J
J
=
= 1 + 1.
=
0 H
0 H
H
H,
J H, .
92
(1919), J
H. ,
.
,
,
(Fe =1043 , Co =1393 ,
Ni =631 ).
(),
(MnO, MnF2, FeO, FeSO4, ..).
.
II
TN,
(0,0011000 ).
.. .
(10.7) (.
, 9)
(9.2) ( ), :
B dl = 0 I = 0 ( I + I ) . J dl = I ,
(10.6 )
B
J dl = I , = 0 J + 0 H
L 0
H dl = I .
(10.7)
10.3.
()
, , ,
(8.8) B = 0 H .
(), = const f ( H ) .
1 2 (. 10.4),
ABCD (AB=CD=l, AC = BD 0 )
(10.7)
H :
H 1dl H 2 dl = 0
93
H 1 = H 2 .
B1
Bn1
1
2
B1
1
A
(10.8)
2
Bn2
B2 B2
1 A
2
C
. 10.4
S B
S D
. 10.5
D, ..
=BD 0
. (8.8) B = 0 H (10.8)
B 1 1
.
=
B 2 2
(10.9)
(9.7)
B (. 10.5) Bn1S Bn 2 S = 0
Bn1 = Bn 2 .
(10.10)
(8.8) B = 0 H (10.10)
H n1 2
= .
(10.11)
H n 2 1
Bn1 , tg 2 = B 2 Bn 2 (. 10.4), (10.8)
.. tg1 = B 1
(10.11)
:
tg 2 B 2 2
=
=
tg1 E 1 1
tg 2 = 2 tg1 .
1
94
(10.12)
11. ()
1. .. .
. . (
). - (skin).
2. . . :
. ,
.
3. ()
.
11.1. .. .
. .
( ). - (skin)
1831 . . , :
1) () (),
(),
;
2) 1, 2
, 2
.
( 1),
1 ( 2).
, ,
, .
()
.:
i =
d m
,
dt
(11.1)
.:
,
, ()
( +
).
.
I B FA (.
11.1),
95
i = d
Idt = I 2 Rdt + I{
,
I=
=A
( d dt ) R ,
dt (. (11.1)).
B
I
B FA
dr
. 11.1
. 11.2
dt
l I (.
i = 1 2 = Bl sin ,
(11.2)
, .
()
, , ,
() . (18191868),
,
1855. .
, ,
, .
( ),
() .
I i = i R , (5.9) R = l S ,
R
.
.
() .
R
.
96
(. 11.3, ) (. 11.3, ) I
.
, ,
(skin- . ), .
,
.
, . Skin-
.
dI >0
dt
dI <0
dt
)
. 11.3
11.2. . . :
.
,
( si , si . self induction)
m
I .
, N
. () m ,
= N m = NBS ,
(11.3)
S ,
. , ~ I
(8.3). L
. ,
B = 0 NI l ,
(11.3)
(9.4):
= N m = NBS =
0 N 2 I
l
S = LI ,
L=
0 N 2
l
(11.4)
,
. (). (11.4)
97
, L ,
(, )
( ).
,
( 4).
= const f ( I , B ) ,
si
d
d
dL (*)
dI
dI
=
= (LI ) = L + I
=L .
dt
dt
dt
dt
dt
(11.5)
(*)
, .
si (11.5),
L
L = L = d dI .
()
, (
) .
() ,
.
R,
L .
(5.14):
I=
( + si ) L dI dt
dI
IR = L dt ln( LI ) = L t + ln const .
t=0 I=I0, ln const = ln ( IR )
I = I0 e
R
t
L +
(1 e
R
t
L ).
(11.6)
I0=
R
R
0
IR = ( IR ) e
. 11.4
. 11.5
I0=0 t=0 (11.6)
98
R
t
L
I=
(1 e
R
t
L ),
(11.7)
(11.7) 11.4.
t=0 I=I0, = 0 , (11.6)
I = I0 e
R
t
L ,
(11.8)
(11.8) , . 11.5.
(11.6) t (L), :
R
t
L
R
t
L
R R0 L t
Re
e
dI (11.6)
L
si =
si = L = L
e ,
dt
LR0
L
R0
R >> R0 (, R )
, si >> .
( )
,
, (, . ).
,
,
B ~ I (. (8.3)).
,
( ) :
21 = d21 = M 21 dI .
dt
dt
(11.9)
.
M 21 = M 12 . M 21 = const ,
M 21 =
d21
L (11.5).
dI
11.3. ()
R, L
Idt = I 2 Rdt + {
Id .
=A
FA.
d dt = L dI dt , d = LdI .
99
A, Wm,
LI 2
A = LIdI =
= Wm . , I
2
0
I
LI 2 Im
Wm = A =
=
.
(11.10)
2
2
(11.3), (11.4 )
IBSN 0 N 2 I 2 S
B2
=
=
=
V , V
Wm
2
2l
20
.
(/3), :
Wm
B 2 (8.6) BH 0 H
.
w=
=
=
=
V
20
2
2
w = dWm dV .
(11.11)
(11.12)
12.
() ()
1. .
().
. .
() .
2. . , .
12.1. .
().
. .
()
, ,
.
.
.
;
, (
) ( );
100
(
), ..
()
8, 2),
.
, .
,
, (,
) ,
()
.
()
.
, ,
,
.
, ,
, , .
,
=30005000 ,
(-).
, , , ,
,
. ()
.
-
.
12.2. . ,
,
(),
(), (), ..
, .
.
().
(. ) .
, ,
.
,
101
100 .
.
.
, .
.
(. 12.1).
R1
R2
U1
1 ~
2
~ U
2
N1
N2
. 12.1
, ,
.
( ).
.
, .
,
N1 N2
R1 R2.
i = N i Ri (i=1, 2)
1 d (N1 ) = I1R1 2 d (N 2 ) = I 2 R2 ,
dt
dt
1 2 ,
.
R1 R2
,
2 = N2 .
1
N1
, .
( ~2%)
1 I1 = 2 I 2 ,
2 = I1 = N 2 = n ,
1 I 2 N1
102
n , n > 1
, n < 1
.
. ,
,
.
13.
1. .
.
2. . .
3. .
4.
().
13.1. .
XIX
, , ,
,
.
,
,
,
() E B
, (
, ,
).
,
().
,
.
,
,
.
.
103
1. : a a
S ()
,
a = a dS = div adV .
S
(13.1)
div a ,
a x a y a z
+
+
.
div a =
y
z
x
a dS
a S
=
div a =
, ..
V
V
V ,
S.
2. : a L
() a
S
a dl = rot a dS ,
L
(13.2)
rot a =
x
ax
y
ay
= a = i +
j + k a .
z
y
z
az
a = rot a , : a = div a .
m = B dS (9.6),
S
(11.1) (5.6)
i = d m
dt
B
dS = E dl .
S t
L
(13.3)
, (13.3)
,
104
. : ()
()
, .
, .
()
(1.14) (13.3). (13.3)
,
(13.2) ,
rot E =
B
.
t
(13.4)
13.2. .
,
( ), ()
.
(
).
D (3.5)
D dS = q
I=
D
dq d
= D dS =
dS . (5.3)
dt dt S
t
S
I = j dS , j =
S
D
.
t
D . . ,
, ,
, ,
, , ,
.
(3.6) D = 0 E + P , j
D
E P
,
=
= 0
+
t
t t
,
. ,
, ,
105
.
(10.7)
= j+
dS .
H dl = I + I
L
(13.5)
(13.2),
rot H = j +
D
.
t
(13.6)
, ( )
rot E =
, E
, H
B
D
rot H =
.
t
t
B
t
D
.
t
B D
t
t
,
, , .
.
13.3.
(3.5)
D dS = q
, ,
, ()
D dS = q
= (V )dV ,
V
(13.7)
(V ) (),
S. (13.7)
, (13.1)
()
106
div D = (V ) .
(13.8)
(9.7),
B dS = 0 .
(13.9)
(13.9) ,
(13.1)
div B = 0 .
(13.10)
13.4.
()
B
E dl = t dS
L
S
D
H
dl
=
j
+
t dS
L
S
D dS = (V )dV
13.1
B
rot E =
t
rot H = j +
D
t
div D = (V )
B dS = 0
div B = 0
(. 13.1)
, .
D = 0 E ,
B = 0 H ,
j = E.
107
Dn 2 Dn1 = ,
E E = 0,
2
1
Bn 2 Bn1 = 0,
H 2 H 1 = j .
(3.9) (3.5)
D dS = Dn dS = q = dS Dn = ; (3.7);
(10.10); (10.8)
().
rot E = 0 ,
rot H = 0 ,
div D = (V ) .
div B = 0 .
,
( ), ( ), (
) ( ),
: E , D, H , B, j .
.
14.
1. .
2. ( ).
3.
.
4. . .
14.1.
,
.
, ,
, ..
108
,
() , ,
.
(, , ..),
, , .
(, ()).
,
, , , ( ).
: , :
) (16< <20000 ),
, ,
, ();
) ( <16 ) ,
; ( ),
,
; ( >20000 ):
, ;
) ( , , ):
: ; ,
; :
(, ,
,
); ,
(, );
) ,
, ,
() , .
.
(
) (
). ,
.
:
- ()
;
- ( ( )
);
- (
, ,
).
109
,
,
, .
.
.
=1/,
.
()
= 2 = 2 , 2 .
X (t + T ) = X (t ),
(14.1)
X .
X(t) ,
X (t ) = A sin(t + )
(14.2)
X (t ) = A cos(t + ) ,
1
(14.2/)
A=Xmax ,
const>0; t + 0 = (t ) ; 0 (
t=0); 1 = 0
, ,
dx
= A cos(t + ) = A sin(t + + ) .
0
0 2
dt
(14.3)
.. dx/dt x / 2 .
d 2x
= A 2 sin(t + ) = 2 x = A 2 sin(t + + ) . (14.4)
0
0
dt 2
.. d2x/dt2 x .
(14.4) (14.2/) ,
d 2x
+ 2x = 0
dt 2
(14.5)
.
. (14.5) :
x = A sin t + A cos t .
(14.6)
1 2 ( t=0):
110
x t = 0 = x(0) A2 = x(0) ; x
t =0
= x (0) A1 =
(14.6)
x = A sin(t + ) ,
0
12 + 22 , 0 = arctg ( A2 ) .
A1
x / (0)
.
(14.7)
Ay
A (t)=t+
0
Ax x
. 14.1
( ):
A x (. 14.1).
(14.2)
:
i (t + ) ~ it
~
1 = Ae ,
x = Ae
(14.8)
:
ei = cos + i sin .
(14.9)
14.2. ( )
,
, -
,
.
. ( )
(. 14.2): ) ( ); )
( ); ) (
); ) ( ,
, ).
111
k
m
/2
)
. 14.2
) ) . 14.2 .
O
C
() (
), (, )
- (14.7);
- vx=dx/dt (14.3);
- ax=d2x/dt2 (14.4).
(. 14.2, )
d 2 x (14.4 )
ma x = m 2 = kx
dt
(14.10)
r
F = m 2 x i ,
r
i .
(14.10/)
,
( );
(14.10/) .
F = kx . , (14.10/),
.
k
2
(14.10 ) x + x = 0 x + x = 0 , = k / m ,
m
T = 2 / = 2 m / k . .. (14.5)
/
.
(14.7).
,
( (14.10/) (14.7)),
().
(14.7), (14.3), (14.4)
112
mv 2 mA2 2 cos 2 (t + 0 )
,
Wk =
=
2
2
(14.11)
(. 14.3, ) . 14.2 )
d 2x
W = U = Fx dx = F = ma = m 2 = A 2 sin(t + 0 ) = 2 x =
dt
0
m 2 x 2
=
,
(14.12)
2
2
( = k / m Wn = kx / 2 ), ()
x
m 2 A 2
W = Wn + Wk =
.
2
U(x)
W, Wk , Wn
2 2
W= m2
-xmax 0
xmax
(14.13)
0=0
Wn
Wk
. 14.3
. 14.4
. 14.3 ,
[ xmax ;+ xmax ], ..
.
(14.11)(14.13) , Wk Wn
, ,
(const, . . 14.4).
) ) . 14.2 .
,
r
mg
,
. .
,
r
mg .
: ,
d (. 14.5).
,
M = mgd sin .
( I,
113
, (. I
d 2
, (4.24))) M = I = I
= mgd sin ( ,
2
dt
).
d 2 mgd
sin ( )
+
= 0.
I
dt 2
O1
mg
. 14.5
2
(14.5): &x& + x = 0 ,
mgd
,
I
I
2
T=
= 2
.
mgd
(14.14)
(14.15)
.
) ) . 14.2 .
,
, ..
,
. d=l
2
I = ml , (14.14), (14.15) :
mgl
=
ml 2
g
l
, T = 2
l
g
,
( ) ( ).
0 , 150
0.5%. ,
114
, ,
l .
(. I
, (4.4)) I
1 I c
, , m
2
d : I = I c + md .
l =
I
I
= d = c d , I c
md
md
, C
. 1, l
, . O
1 , ..
.
) ) . 14.2 .
,
()
() ,
.
, I,
D, ,
d 2
M = D = I = I 2
dt
( ,
d 2 D
+ = 0 ,
).
I
dt 2
I
2
=D I, T =
.
= 2
D
14.3.
C L (. 14.6).
115
. 14.6
,
Q
(
).
:
R Uc
IR + U c = IR + Q / C = si
dI
dQ ..
= Q
= L . I =
dt
dt
&& + R Q& + 1 Q = 0 .
Q
L
LC
(14.16)
R 0 , ,
:
&& + 2 Q = 0 ,
Q
(14.17)
= 1 / ( LC ) , T = 2 / = 2 LC .
Q = Qm sin(t + 0 )
= I m sin(t + 0 + ).
2
(14.18)
( (4.15)
(11.10)) . (14.18)
W = W + W
LI m2 cos 2 (t + 0 )
LI 2 CU 2
Q
=
+
= (U = ) =
+
C
2
2
2
2
2
CU m sin (t + 0 )
= const .
(14.19)
2
116
14.4. .
.
, ,
(. 14.7).
(. 14.1 . 14.8).
x1
x2
k1
m1
k2
m2
A2
A1
x
(t)
(t)
(t)
2
1
. 14.7
. 14.8
: x = x1 + x2 = A sin (t ) ,
:
A2 (t ) = A12 + A22 + 2 A1 A2 cos( 2 1 ) .
(14.20)
(. 14.8)
A
1y
2y
647
48 647
48
Ay A1 sin 1 (t ) + A2 sin 2 (t )
=
.
tg (t ) =
Ax A1 cos 1 (t ) + A2 cos 2 (t )
14243 14243
A1x
(14.21)
A2 x
,
; .. (t ) = ( 2 1 )t + ( 2 1 ) = const ,
2 = 1 = , x = x1 + x2 = A sin(t + 0 ) ,
(14.20)
(14.21). ( 2 1 )
A = A1 A2
2 1 = (2m + 1) , m z A = A1 + A2 2 1 = 2m, m z .
2 1 = 2m ( ),
2 1 = ( 2m + 1) .
117
1 2 A
.
, ( 2 1 << 1 ),
x1 = xm cos t ,
x2 = xm cos(t + t ).
t + t + t
( << )
t t t
=
2
t
= (2t >> ; cos( x) = cos x) = 2 xm cos t cos
= xm cos t ,
2
t
x m = 2 x m cos
. ,
2
= , / 2 .
x(t ) = x1 + x2 = 2 xm cos
cos
t
T
T
. 14.9
T =
2
(. . 14.9).
,
( ),
,
0 :
S = f (t ) =
A0
+ A1 cos( 0 t + 1 ) + A2 cos(2 0 t + 2 ) + ... + An cos(n 0 t + n )
2
(), ..
;
.
.
x y:
y
= cos( t + ) = cos t cos sin t sin
ym
118
..
y
x
x
x
= cos 1 ( ) 2 sin .
= cos t ,
ym xm
xm
xm
2
2
2
x
x
y
:
1 x sin = x cos y
m
m
m
2 xy
x
x
y
(1 ( ) 2 ) sin 2 = ( ) 2 cos 2
cos + ( ) 2
xm
xm
xm y m
ym
2 xy
x
y
( )2
cos + ( ) 2 = sin 2 .
xm
xm y m
ym
( ).
:
-
= (2m + 1) , m z , x m = y m
2
x2 y2
+
= 1,
xm2 y m2
;
-
= m, m z ,
y=
ym
x
xm
, ..
( +
m, .. , m
;
-
1 2 ( ) ,
; , ,
,
. (18221880).
,
.
. 14.10
( ) ( ;
).
,
.
.
119
,
.
=0
= /4
= /2
= 3 / 4
1:1
1:2
1:3
2:3
3:4
. 14.10
.
D, ,
. 14.11.
(n) CD (ny). n=3 ny=1,
. . y x = 3 / 1 . ,
,
( ).
B
D
. 14.11
120
15.
1. . ,
.
.
2. . .
3. . .
15.1. . ,
.
- ()
, , .. ( ,
, ..). , . 15.1
( 1
n).
A1
T
A2
. 15.1
.
()
= ln
T
A (t )
1
,
= T =
=
N
A (t + T )
(15.1)
(t) (t+)
; = 1 / ,
, ; ; N
.
()
121
w (t )
A 2 (t )
Q = 2
= 2 2
=
w ( t ) w (t + T )
A (t ) A 2 (t + T )
1
2
= 2
=
,
2 T
1 e
1 e 2
(15.2)
w(t) w(t+T)
,
.
2
2
<< 1 1 e
Q = / = N .
(15.3)
, .
,
, ,
0 0
T=
2
0
T0
1 ( 0 )
(15.4)
(15.1) =
() 0
02 2 .
1 +
(2 )
(15.5)
, (14.16)
:
&& + R Q& + 1 Q = 0
Q
L
LC
&& + 2 Q& + 2Q = 0
Q
0
(15.6)
, Q .
(
)
:
122
-
C, L
0 = 1 / ( LC ) ,
= R (2 L) ,
R,
(15.7)
(15.8)
L 1
1 L
=
= 0 =
=
;
T 2 R LC R C
(15.9)
- m, k:
v,
( b), II
..
ma x = m x = kx bv = kx b x ,
..
2
x + 2 x + 0 x = 0 ,
0 = k / m ,
= b ( 2m) ,
m k 1
=
km .
Q= = 0 =
2 b m b
(15.10)
(15.11)
(15.12)
1 . 15.1,
, 2 (
, ) ,
3 (
, , ) .
t = T / 4
.
15.2. .
S
(15.6) , .
F(t) a,
:
F (t )
S&& + 2 S& + 2 S =
.
a
(15.13)
F(t):
123
..
x + 2 x + 02 x =
F (t )
.
m
(15.14)
(
x(t)=x1(t)+x2(t),
,
.
15.2):
x1 (t ) = A e t sin(t + 0 ) ()
,
( = 02 2 ) ,
x(t)=x2(t)
F(t)
.
. 15.2
Fx = F0 cos(t ) .
:
x x2 (t ) = A cos(t + 0 ) ,
x = A sin(t + 0 ) = A cos(t + 0 + ) ,
2
..
x = A 2 cos(t + 0 ) = A 2 cos(t + 0 + ) .
(15.14) :
A2 cos(t + 0 + ) + 2Acos(t + 0 + ) +
2
F
+ A02 cos(t + 0 ) = 0 cost.
m
, ,
Fx (),
A3 = 02 A , A2 = 2 A , A1 = A 2 , B = F0
m
124
(. 15.3):
t=0 ( t
= 0 ) :
tg =
A2
2
= 2
.
A1 A3
(0 2 )
A2
A1+A3
A1
. 15.3
(15.15)
A3
| B |= | A2 | + | A1 + A3 |2
F0
= A 4 2 2 + (02 2 ) 2 ,
m
A=
F0
m 4 + ( )
2
2
0
2 2
(15.16)
,
, () :
(4 2 2 + (02 2 ) 2 ) / = 0 ,
8 2 + 2(02 2 )(2) = 0 ,
4( 2 0 + ) = 0 ; 0
2
= ( 02 2 2 ) = ( 2 2 ) ,
(15.17)
= 0 . 0
(),
. (15.16)
: ()
.
(. 15.4). ,
(15.16). , ,
2
0 .
125
A
4
A0
4=0
3
2
1
. 15.4
-
,
()
. , .
15.3. .
R,
C, L, (.
15.5) :
, (
)
IR + U C = IR + Q C = + si = L dI
I = dq dt
dt
d 2q
dq
1
+ 2
+ 02 q = (t ) ,
dt
dt
L
(15.18)
0 (15.7), (15.8).
(t)
. 15.5
,
(t ) = 0 cos
), q = q0 cos(t + 0 ) ,
126
(..
q0 =
(15.19)
L 4 + ( ) )
2
.
(15.20)
tg = 2
0 2
I = dq dt ,
2
2
0
2 2
I.
, ,
, , ,
R, C, L.
16.
1. . ( )
.
2. () () .
3. .
. .
16.1. . (
)
.
, .. U
I ,
() ,
. U I
.
,
, , .
)
)
. 16.1
U = U m cos t ,
(16.1)
:
)
127
) . 16.1, )
I=
U Um
=
cos t = I m cos t ,
R
R
(16.2)
I m = U m / R . (16.2) (16.1), ,
. 16.1, ) .
) U + si
(16.1), (11.5 )
U m cos t L
dI
= 0 (
dt
),
dI =
Um
cos tdt .
L
, , :
I=
I m =
Um
sin t = I m cos(t ) ,
L
2
(16.3)
Um Um
, RL = L ,
=
L RL
R
I = U / R .
U L = U m cos t = RL I m cos t = LI m cos t .
(16.4)
(16.3) (16.4), ,
.
2
) ,
Q
= U C = U m cos t ,
C
dQ
I=
,
R I = U / R
.
U C = U m cos t = I m RC cos t =
Im
cos t .
C
(16.6)
(16.5) (16.6), ,
128
, .
16.1 :
UL=LIm
/2
UL=LIm
/2
Im
)
. 16.2
Im
/2
UC=Im /(C)
Im
. 16.3,
. 16.4:
UL=LIm
UR
UL
U
/2
U=Um
(L 1/(C))Im
UR=ImR m
UC=Im /(C)
. 16.4
. 16.3
1 2
) = U m2
C
Um
U
Im =
= m,
(16.7)
Z
1
)2
R 2 + (L
C
1
L
C ,
(16.8)
tg =
R
2
2
2
2
Z = R + X = R + ( RL Rc )
,
X = RL Rc ,
R I = U / R
( RI m ) 2 + I m2 (L
.
, ( C = ),
RC = 1 /(C ) 0 ,
( ).
16.2. () ()
(. 16.5)
129
UL
)
. 16.5
L =
Z 0 , I m =
1
C
R = 0 , (16.8)
tg = 0
= 0,
Um
max , Um.
Z
1
LC
(U L ) = (U c ) =
Im
= LI
C
Um
R
L
= QU
C
, (16.9)
Q (. (15.2) (15.9)).
:
=
)
I1 =
U = U m cos t ,
1
LC
(16.10)
Um
I2 = CU
cos( t +
(. . 16.1, )
2
, (16.5)). , tg1 = ( R 0, C 0)
tg 2 = + ( R 0, L 0 ) 2 1 = .
I m = U m RL RC = U m L
130
1
= I m1 I m 2
C
(16.11)
.. .
1
= L
C
1
LC
, I m 0 I m1 = I m 2 .
, I m1
I m2
I m .
,
.
16.3. .
.
P = UI = I mU m cos t cos(t ) =
(16.12)
< P >=
1
1
I mU m cos = I m2 R .
2
2
1
2
(16.13)
,
,
I U :
I =
Im
Um
, U =
.
2
2
(16.14)
cos .
(16.15)
X = 0
( RL = 0, R = 0 RL = RC ), cos = 1 P = UI ;
cos = 0 P = 0 U
131
( RL 0, Rc 0 ),
R=0
I.
, cos 0.85 ,
0 < cos << 1 P I,
2
dQ = I Rdt ,
S
.
S () ,
.
R =
l
U
R = , U I
S
I
U, I,
S ..
132
. ,
,
3-,
,
. , ,
1- .
-
.
,
,
. ,
, .
.
133
134
135
,
,
II
..
03.07.2006. 6084 1/16.
. .
. . 7,9 .-. . 8,0. 100 .
1355.
-
-
:
346428, . , . , 132
136