EDMUND WEBER

KLEINE RUNENKUNDE

NORDLAND VERLAG G. m. b. H. / BERLIN 1941

- 2002

 930
63.2
26



: . . . . .

26

.
: . . . . .: ,
2002.- 160 . ISBN 5-8071-0114-6

- . ,
, , ,
,

. , , .
. ., , 2002
. .,
, 2002
. ., , 2002

ISBN 5-8071-0114-6 , 2002


..............6
........................15
.18

. 24
.......................26
....................45
.55
..64
................73
............74
......86
...90
.97
.102
....108
114
.....127
...129
.133
....137
-
.141
...150


,
,
, .
,
, , ,
3040- . .
1941 ,
,
,
.
, ,
- .
,
. , .

. -
, .
,
,
. . ,
,
,
,
, .
, :
,

. ,
, - , :
,
, .

, ,
.
-
, ,
.
, -
, ,
.
, ,
. ,
,
,
.
, ,

 , ,

. ,
,
XIX, XX ., ,
-,
. ,

, . .
,
. XIV .


. XVI .
, .
, ,
. ,
(XIIXIV .)
, , ,
.
, ,


, , ,
.
, - ,
, ,
,
. .
.
, , ,
,
. ,
, XIX .,
.
,
.
, . , ,
, , ,
. ,
,

IV .
. ( )
. 1997 .
, IV .,
,

 .
,
, ,
. ,
: , ,
, - .
.
, 1988 .
, .
, , II - I . . .,
,
.
.
.
, , ,
, ,
,
.

,
.
, ,
, ,
,
.
.


- XVII . ,

. ,
,
,

. , , -
,
-
- I VIII IX .1 ,
,
.
XVII . ,
.
, . ,
, ,
-

,
,
, . , ,
, ,
, . ,
,

.

 ,

; Odals-
; Man-,

,
2.
,
, , .
,
.
-, 1941 .



,
,
,
,

.
( , 142)

r (, )
.
,
. -
, - . . ,
r, r
Rune (), VI . . .
. , 4, 11 :
(r) . run = , runa-wita =
( 700 . . .), r =
( 830
. . .), giruni =
.
: [ ] ...
(Fimbults fornar rnar) ( , 60), rnar
.
, , runa,
, .
IV . . . :
...dagastiz runo faihido. , 1938 .,
: [ ]- . rno, ,
. VI
. . .
:
Barbara fraxineis pingatur runa tabellis
Quodque papyrus agit, virgula plana valet.
:
!
, .
runa , , .

, 1873 .
, , , VI
. .

 , : Boso
wraet* runa : .
.

,
, 3.
, ,
. ,
, , 10 ,
.
,
, , .
, ,
, , rn .
- , runa ()
runo () : **.
.

,
***. XVII .
( ) ryn
(, , ).
1821 . ,
.
graphein, ,
[];
kerben. , -
runen, (
) ****.
,
der Raun (Raune),
().

. XVII .,
,
.
: wrait. Caesar Kaiser.
. - .
***
. - --.
****
- . - .
*

**

 der Alraun die Alraune (, ),

raunen, runa
Raune. ,
,
.
,
, .

.
XX . , , ,
:
, .
, , ,
Odals- , .

.



. , ,
,
.


4. , ,
.
, , , 5.

.

6 ,
Terpen, a Warfen
Wurten. ,
, .
, ,
, 7 ,
, .
, ,
, , , ,
() . .;
. , ,
.


(Alphabet), (Abc).

(Futhark), f-u-th--r-.
f , , ,
- 8.

, . . ,
,
,
.
.
, ,
,
200700 . . .

24 ,
-
, .
,
() V .;
( ) VI .;
, , - VI
VII ., VI
.

.
;
D ();
, ,
;
, L
.

, ,
, ,
,
.

.
. 2 ,
.
, ,
. ,
, ,
.
, , fig, j
, . , j


,
(j, w) . , ,
w .

th
; , , .

 ; 600 . . .
d. XIX . ,
.
R;
s (Sage, Rose),
s r
R. s, ,
z.

,
. , ,
i.
ng (Angel, Engel) j w.
: W
, J
; ng .
,

,
,
9.

, .
( -
[]), 28, 33 .
, () ,
, .
, ,
-,
,
VIII .,
X XI .
, .


. ,
, - 10.

, .
700 . . .
. .
,
. -,
.

.
, , i, e, j i,
, k, g, ng k, t d t, b b, th
( ) dh ( ) th.
,
, , , , konungR,
: kunukR11.

, ,
.
.
XIX . ,
, ,
. ,
,
.
, ,
,
, . ,
.
: ,
, .
,

, . , j
i;
;
W V F.
, , .

, ,
.
k, j ng,
. k
:
j
, g, p, d
, , ,
:
; s
.
s
: ; ,
.

- . ,
.
, , , S
,
.
, ,
XI . ,
.
, ,
.

X . ,
X .
.
.
,
(. 7). , 1857 . ,
XX .
( ),
,
, i , k
g.
,

 ,
.
,
. .
//, th

:
suin:kunukR:sati//stin//uftiR:
skartha//sin:himthiga.ias:uas//farin:uestR:ian:nu//
(

)
uarth:tauthR:at:hitha:bu//. : Swnn konungR satti stn ftiR
Skardha sinn hemthega, es was farinn westr, en nu wardh ddhr at Hdhab.
: ,
*, **.
,
.

(). t b
d
.

,
.
XII . .
. XI . ,
:
; XII .
.
*

().

()
.
**


, , ,
1050 . :
kamb:kotn an: kiari:ThorfastR ( ).
, g (
godhan : giari).

t n 1100 . . t
,

.
N.

12.
, ,
. , ,
.

,
.
-
.. 18 : a b th e f g h I k l m n o r R s t u.


(. 1125 .),

(. 1250 .).
,
, , ,
- II , .

XII XIV
: , , , . .
, , , Ave Maria, .
XV . .
, , ,
;
. XIV
., . 1626 .
, .

,
.

w.
.



.
.
,
, ,
.
,
, ,
, .

.

(), 1200 .,
, 13.


, , ,
, , ,
. ,
.
, ,
, , ,
;
,
.
.
. ,
, ,
, - -
, ,
.
, ,
, - .
,
. ,
Buch () Buchstabe (),
.
,
, Buchstabe
.
, ,
Runstab
Stab.

, - ,
, writan = reien (), schneiden (),
ritzen () , .
to write , ,
Grundriss (, ), Reisszeug () . .
hauen (), . . einhauen
(, ), einmeifieln () ( X .),
scheren () ( ,
bescheren ()), merken (), . . , wirken
( ).
frben (),
, ,
, ,
. .
Reien () scheren ()

 .
. , , V .
, , ,
writ-seax (Reimesser , ).
,
,
.
, , , (. ),
,
.

1200 .
.

. :
?
, , .
, , !
.

, -
. ,
.
, ,
.
, , .
19141918 .
.
, ,

,
malen (, ),
.
, .
.
(Ritzen),
. .
. . ,
, ,
. ,
,

rsta rista (, ) .

 , .

,
. . :
indridhiskarmja: fingr:sonr:Olafsilla. : [
] , (. . ), .

, 1200 .

,
, ,

:
. 1898 .
, , ,
() , .
,

. ,
,
,

.
.
, , ,
. , , ,
. f ,
, th , r
, k
, b
. , R
.
m.
,
.
, (
),
. XI . ,
, :
. ,
.
u
, ; ,
.
, .
.
(),

.

l r, , U.
,
(
). .

: , , , .
D ,
,
: .
.
h
, .
:
R , , .
R r
( 1050 . ).
.
ng
()
() ,
.
VI . , .
s

;
.
(. . 34).
, Odals-, ,
.
z ,
, , ,
.
,
, t
d
.
( ).



.

.
; ,
, (
).

. ,
,
. ,
.

. ( 500 .)
; ,
, , ,
.
, , , ,
, ;
, .
,
,
, .

Bustrophedon ( ).

- ,
;
. ( ),

.
, , , .
;
,
360365 .


, ,
- ,
. ,
.

( )
; ,
.
, ,
14.

, .
,
.

.

, ,
, . (. 27)
, (. 5) . ,

 , , ,
.

. ,
400 . ,
, . , . = + = + r,
= + ( ) = + z,
= + =g+
. .

. ,
,
.
, -
, 1796 . , ,
, , ,
+ + t + R, matR, mandR (),
.

,
. , , ,
Saat, , bellen, ,
Liebe h Sahne.
,
,
,

19271928 . , .

= kunni
(). ,
N. . ,
, ,
. :
latam hari kunni ye, . . (?) . Ye .
? ,
, .

, ,
, , ,
,
. , , , ,
, , ,
.


.
,
. -
. , . .

.
.
, ,
, , d
d. - d ,
, , ,
. ,
,
.




. ,
.
, 15.

. :
, (. 27).

, , , ,
. ,
,
.
, , (. 25) n
Wodan , g Logo
. ,
.

.
, ,
,
, , , ,
, ;
m b p, n d t, ,
Kumbl kubl, GudhmundR kuthmutR; i
, ; ,
,
i , , ,
(. 28);
, , . ,
,
.

.
, ,
. 1934 . ,
,
.
1938 . ,

.
.
, , ,
, 32 : Hlewagastiz Holtijaz
horna tawido (. 21). , , []
, , , , .

,
.
, .
: Loga thore/ Wodan/ wigi Thonar,
Awa Leubwinie.

, , , .
1933 . r thor[r]e
: , , , .
, : ,
, .
Awa Leubwinie ,
. : ,
!
: Am Leubwini.
!.
.

. ,
,
.
, ,

376 389 . .

 : g u t a n i o w i h a i l a g.
, , , ,
: gutan iowi hailag = , [ ] .
, : gutanio wi[h]
hailag = [] .
othal
; .

(), 400 .,

; , .
,
. ,

. , G , ,
. .
Frawaradas, . . - ,
anahahaislaginaz . ;

 slaginaz, .
.
ana hahai ,
, ana hahai ,
, s slaginaz , i
is = ist = . ,
: 1. ( ); 2.
; 3. ; (. . ).
, , ;
,
.
, .

,
. ,
,
.

:
Uritne thiis iioh shuoicl iin mung Hlchio liea, :
, , .



;
(f-u-th-o-r-k), (h-n-i-a-s tb-1-m-R).
,
Freyrs, Hagals Tyr. Hagal ,
, ,
.
, aett =
aett -
, .
.
. ,
,
.


98 . . :
,
, . .
,
, , , . ,
, *,
, ,

. ,
, , , ,
, , ,
(, 10).
.
, :
,
,
,
;
,

,
.
(20)

:

,
,
;
,

,
.
(1)

:
... ,
...
(139)

. ,
Los () ( hloz)
sacerdos = ; . ,
,
Ewart Ewalt, ,
.
*

 . tn,
Zein.
, ,
, , , ,
:
?
?
?
?

?
?
?
( , 144)

,
,
: , ? . .
,
, , ,

. ,

.
, ,
.
().
,
nota, .
,
merken ( ).
, , , :
...
,
,




,
...
(1694)

XIX . XX . ,
nota, , . ,
,
, litera = , nota. ,

 1852 . , notae characteristicae,

, , , .
1937 .
, nota ,
- ,
, , , S. . =
senatus consultum = . ,
, ,
, . ,
(, ), , ,
. ,

, .
, .
29 .

Abecedarium Nordmannicum -, X .,
X ., XIII .
, , , , .

VIII ., -
,
. , ,
,
, , ,
.

:
1.
f Vieh (), , ( )
2.
u Urstier () = , ()
3.
th Thurse = (, )
4.
a Ans = ( )
5.
r Ritt ( ) Wagen () (,
, )
6.
k Kienspan ( ) ( )
7.
g Gabe () ( )
8.
w Wonne () Weide () ( )
9. h Hagel () ( ; )
10.
Not () ( )
11.
i Eis () ( , )
12.
j Jahr () ( , , )
13.
Eibe () ( , )
14.
? (
peorth. . , )
15.
z Elch () ( )
16.
s Sonne () ( )
17.
t Tiw = Ziu ( )
18.
b Birke (), Birkenreis ( ) (,
)

19.
20.
21.
22.
23.
24.

Ro () ( , )
(), Mensch () ()
l Lache (), Wasser() ( )
ng Ing ()
Odal ( , )
d Tag () (, )

. Eis
i, th , ,
, , . . V vieh
.
: Riese, Ase, Ziu
Ing. ,
Mannus,
. Ro : ,
[] [] (, 10).
: ,
,
,
, ,
. - ,
.
1850 ., 1930 .
.
.
, ,
:

, . ,
Raten (), rdhan
to read, .
, Ewart,
. ,

. ,
.
.

, ,
.
. , , thorn
(Dorn) thurs () ; ,

.

, .
ansuz (Ase) ys,

 ys = Mund ().
, yss
Mndung ( ). Ase.
,
(), (b) ()
:
a) ,
.
b) . .
c) ,
.
, ,

-,
: Vieh , / Ur , / Thurs . / As . / Rad
! / Kien . / Hagel . / Eis,
. / Tiu, . / Lache . /
R *.
, ,
, ,
.
.
.

: l. f (Vieh ()); 2. r (Schlacke ()); 3. Thurs (Riese ()); 4. ss
(Flumndung ( )); 5. reidh (Ritt ( )); 6. Kaun (Geschwr
()); 7. Hagal (Hagel ()); 8. naudh (Not) (); 9. is (Eis ()); 10. r
(Erntesegen ( )); 11. Sl (Sonne ()); 12. tr () (
, ); 13.Bjarkan (Birkenrei ( )); 14. madhR (
(, )); 15. Logr (Wasser ()); 16. r (Eibe ()).
,
, , , .
, .
. ,
.
, , , ,
, ,

:

.
.

feu; F V.
. Eis Island.
Yr R, .
*


ATPOBKE PHECKX
, ,
. ,
, , .
I II
(), . ,
,
Hoop, , 1796 .
. -.
:
, , .
, 1887 .
. ,
, 934 . I ,
943 . .
, 950 .
.
, ,
,
. ,
,
(541552 .),
. , VI .
,
. 37
, 60 194 . . .
,
, , , ,
,
, , , 400.

, ,
.
*,
,
,

. VI . (. . 4).
, ,
, .
k j
, . 35. ,
bractea ( ),
.
, .
*

 ,
III VI ., ,
VI ., ,
. , .
VII . , . VIII .
,
,
.
,
.

.



XVI .
XIX .
.
.

, ,
. .

.

1821 .
,
. , ,
, : ,
,
, . , ,

- .
-
.
1852 . : ,
, ? : !
. , , . , , ,

, , 1812 .
XIX .

. ,
(, -
- )
.

, .
, .
.
. ,
,
.
XX .
. ,
--
-
.
().


.
, .
raunijaz =
299 . . .,
(236 .), ,
(. . 35).
1928 .
, , ,
, , ,
, ;
.
1929 .
.

.
. 1934 .
.
. . 1939 .,
; ,

(101 . . .) .
. 1938 .
, ,
() ,
( ).
, 1929 .
. ,
, ,
, , ,
, . 1933 .
, , , ,
Tyr,

. ,
,
1934 .,
,
, , ,
, ,
, ,
, , . ,

.
,
,
- .

 1937 .
, , ,
: , ,
,
;
; ,
, t, , VII .
. . . 1938 . , ,
, f, a, h, s, t, ,
.

,

.
1938 .
:
*.

Acta Philologia Scandinavica. 1938, . 102.


( )
1540 . ,
. .

,
. XX .
,
. 1936
.
.

II
III . . . . III . . .
,
, 100
. . . 1935 .
, 530 . . .

,
;
; ,
63 142 . . .

. , ,
,
.
- ,
,
.
. .
- ,
. , ,
, ,
, , ,
.
.
, ,
,
,
(, , ) . ,
. . ,
.
.
, , , , ,

. ,
. , , ,
,

, .
,
.
, ,
,
, . ,
. I 373 .
. . ,
,
.
,
,
. , . ,
. ,
, , ,
, ,
, , .
- .
, . . , :
,
. , ,
. ,
, , ,
.

, , , . ,

, , ,
. r
, , ,
, . R
, II . .,
R .
, R ,
, R .
1938 . , R
.


, ,
,
. .

. , ,
, .

, .
.
,
831 . . . I,
. ,
, , .
,
( ) ,
. , , :
,
,

,

,

.
(9)

, , ,
. :

!

;
,
,
,

,
,
:
!

 ,
,

;
,
- !
(11-12)

,
.
(11501216) ,
, : []
,
, , - .
.
()
, .
29 .
.
.

. ,
, , .
, .
, ( 1300 .)
, , , -

, , *.

,
.

1543 .
, 1617 .
.

, , ,
1800 . .
, ,
, ,
,
.

. - - .

 3HAK
,
.
, ,
.
.
, ,
, .
.

: , , .
. ,
, : ,
.
, , , (),
, ,
, ( ),
1865 . ,
[]. (
, . 58)
,
.

:
,
.
1900 ., , ,

.
, , , , ,
. . ,
, , ,
, .

--, , ,
.
.

 ( 500 .)
. : mkmrlawrtae . m[i]k
m[a]r[i]la w[a]rta a[lu] = . [] .
alu,
, ,
, , ,
.

, .
, ,
. , ,
,
. ,
,

 .
1937 . :
, ,
, .
, , ,
, , .
,
. , 1938 ., , , :
, .
,
, : .
, *.

. - , .


, ,
, .
. ,
,
, ,
, .
.
.
,


.
: , ,
.
, , , ,
, .

1919 . ,

, .
. 1939 . :
;
, ,
,
.
:

,
,
;

,
,
.
,
,
,
;

.

(44)
,
,
. .

 ,
:
*
,

;

,

**.
(5)

, ,
.

- -.
: - -
.

.
.
,
,
.
,
.
, ,
.
, .
, , ,
. , ,
, , ,
.
, , .
, , ,
. , ,
.
, .
, ,
,
. ,
:

:
,
*

.
.

**

 .
(36)

. ,
.

,
. Herrn Tnne,
: , .
,
,
.

(), :
,
,



!
*
,
!
,
,
.
(6-7)

,
. , : , ,
.
: , ,
! , ,

.

(. ),
. ,
,
: ,
alu
l.

 ,
, , . L
,
;
. alu.

, .
alu = ,
. ,
, . . Anse (Ase), Lache ()
Lauch (, ) Ur (),
- .
-
lathu, , ,
.

VII . -
.
f , , ,
;
, , , .
, t , .
XIX . , ,
, , , ,
,
. 1903 .,
. ,
, . .
,
, ,
.

. , .
,
F, Todes- I,
; ,
U F;
. ,
- , = 1,
th = 2 . .
. ,
(, e, p d, , d), (, , )
(w R), ,
,
; ,

; .
, ,

 . , ,

.
,

. , ,
2, 4, 8, 12, 16, 24, 48. 10
.
.

, XIX .
. ,
. ,
,
,
, , ,
. 52 . . .
.
, . ,

, . ,
,
, .
.
, , , ,
. ,
,
, , ,
, , .

. , .
, ,
.
,
- ,
.
, ,
.

.
.
()
, .
:


.
(22)

, ,
, ,
, .
, ,
.
, taufr,
tafor =

zoubar = ( lathu). ,
Zauber () ,

. ,
, .
,
, , ,
:
. ,
. .
, : , - ?
, , *.

-.


, ,
U. , , ,
, , .
. ,
(), ,
, , . , ,
: , , I, ,
. , , .
, ,

, f th.
,
. .
.


1930 .
VI . .
.
, , .

a, t, n; .

t .
, ,
. ,
( ), ,
.
,
,
. .

.
.
,
. , ( 1000 .) :
, ( 1100 .) :
, .
, ,
. : , N. N,
[], .
. -
( 400 .) : , *, .

( 700 .).
:
; ... .
, ,
; ,
, , .
, , ,
Ewart'y; . 74.
*


.
,
, ,
.

:
1. ( 400 .): , ,
. [] .
2.
. (V .): ,
. [] .
3.
( 600 .): . , ,
.
4.
(. 21, II): ,
, . ,
, .


( 600 .) : ,
.
.
, , .
, ,

, 2 - 5 .
:
. , ,
, , , ;
, , , .
, ,
. ,
, ,
, ,
. .
.
, :


;
,
,
;
,

,

.
(111)
,

,
,
,
,
,

.
(138)
,
,
,
,

.

(139)

,
,

,
*
.
(140)

,
, ;

,

.
(141)

,
,
,
,

.
(142)
,

,
,
:
.
(80)


, ,
, .
. . , ,
: -, , ,
,
, .
.

. ,
.
, , , ,
.
,
.
, . .

, , ,
, , , . ,
, ,
,
. , ,
, ,
.

kefli Kvel;
, ,
,
,
.

( -),
. XVI
.
,
, ,
, .
, ,
, Odals, Ing, Mann Yr,
.

 , ,
:
...
,



,
.
(15)

 -

.

,
.
, ,
,
. , ,
, .
,
, .
; .
.
, ,

.
, ,
, .
, .
,
.

.
- . , ,

,
.

.
. : .
, .
,
*.
*

- . . .

. Magi ().
hrnas ban fisk flodu ahof on fergenberig warth gasrik grorn thr
he on greut giswom. :
() (). ,
( ). ,
. : geli,
, :
.
, .
VIII .
- ,
(). ,
. ,
.

, ( 990 .).

,
, . 985 .
. ,
.
, , . , , , . .
, ,
. .
(. .
44).
:
[], , , .
. . ,
, , .
. .
!

. ,
, , ;
, , 1668 .
. :
,
, .
. ,
; .

, .
1864 .
- (
). .

 1333 . ,
7258' . .

. ( 920 .), : , ,
.
: , , ,
, , , ,
. . :
, , ;
,
.
,
.
, , ,
. : . ,
, , ,
400 .
, Alsengemmen ,
.

,
. ,
:
, , .
,

 . ,
, .

,
. ,
, .

, ,
.


,
,
.
, ,
, :
, .
. (.
. . ., 1975).



. .
. .
. .
. .
. .
. .
065280 09 1997 .
04.10.2002. 70 100 '/
. . . 6,5. .
1. .
2000 . 3724

197433, -, . , . 3
e-mail: evrasia@peterlink.ru


199034, -, 9 , 12

 MAGICUM

. .

. .

. .

 (768-814), 800 . . ,
, ,
, ,
.
,
.
1

.
, ,
, , , , 14
( ),
.
2

,
stafar , . ,
, , , .
3

.
.
,
XI . , . 1904 .
. .
,
- , . 1997 . . ,
, . IV . . .
, ( ).
, . .
4

.
6100 , .
270,
.
5

,
. , , II .
.. 4-5 , . ,
, ,
, .
, ,
, .
6

,
, : ,
, .
7

,
, , ,

.
8

. ,
- , , , -,
.
9

 , ( )
. , , ,
.
,
- ( , . . ,
-, 1998 .).
10

I . . . ,
, .
11

. ,
, . VIVII .
.
12

XIX ., , ,
-.
13

, , . , -,
,
.
14

,
.
,
.
,
.
15