Вы находитесь на странице: 1из 140

Cepre Cenanoo

Ucuxonorua peno sa pnem. Co6mua u ypoau








Hpencnonne
B onom yuenom noconn no ncnxonornn, nectma nnrepecnom n coepxarentnom, anrop,
npo]eccop Tyntcxoro ynnnepcnrera, noceronana: nocxontxy nocone cocranneno na ocnone
o]nnnantno yrnepxenno nporpammt xypca ncnxonornn nx nyson, n nem, nomnmo raxnx
xpxnx rem, xax pasnnrne nnunocrn nnn, cxaxem, ncnxonornuecxoe xoncyntrnponanne,
none-nenone npnmnoct orpasnrt n raxne pasent, xoropte ntstnamr y cryenron mano
nnrepeca, n uacrnocrn, ncropnm ncnxonornn. Tem camtm ncropnn ncnxonornn tn
nocrannen ypyuammn narnos: conpemenntmn cryenramn, xoropte nonyuamr
ncnxonornuecxoe opasonanne, +ror npemer pacnennnaercx xax nennrepecnt, cxyunt,
opemennrentnt, npaxrnuecxn ecnonesnt.
annax xnnra nanncana nx roro, urot onponeprnyrt +ro neoocnonannoe
npeyexenne.
K raxo cmenocrn anropa noyxaer rnyoxax n ncxpennxx sannrepeconannocrt n ncropnn
ncnxonornn, xoropym sa necxontxo nocnennx ner npoxnnnn cornn cryenron cronnuntx n
nponnnnnantntx nyson, re tn mnoroxparno npounran xypc nexnn xnno ncropnn
ncnxonornn.
Orcyrcrnne nnrepeca x annomy npemery moxno, xasanoct t, oxcnnrt nornuno n
ecxnrpocrno. uro n cenan n uacrno ecee onn rnrynonannt ncnxonor n orner na
ceronannx, uro cpen cnennanncron nonoro noxonennx mnorne axe ne cntmann, cxaxem,
nmenn Bnntrentma Bynra n ne snamr, xax nm ncnontsonancx raxncrocxon. B orner na +ro
xnno xnaccnx nocxnnxnyn: A sauem, cxaxnre na mnnocrt, conpemennomy ncnxonory-
npaxrnxy raxncrocxon Bynra?
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Bospasnrt na +ro onontno npocro. Taxncrocxonnuecxoe npexnnenne crnmyntnoro
marepnana nccneonarentcxn npnem, xoropt n mon]nnnponannom nne ncnontsyercx n
nontne. H cnennanncry, xenammemy no npany nastnartcx raxontm, ornmt ne ecnonesno
snart re ]enoment, xoropte ntxnnxmrcx +rnm meroom. To ecrt ycnonrt neoxonmo ne
npocro ncropnuecxne ]axrt, a mnpoxym nannrpy nayunoro snannx, cnoxnnmymcx n
ncropnn pasnnrnx ncnxonornuecxo mtcnn. A nnaue uem nsnonnre npaxrnuecxn
nontsonartcx? Banonntm naopom nncrpymenrantntx npnemon? Taxym ncnxonornm nam
nennxn cooreuecrnennnx H.C.Btrorcxn nastnan ]entmepcxo, npornnonocrannxx ee
no ananornn c mennnno nonnnno nayuno ncnxonornn, xoropax rontxo n moxer trt no-
nacroxmemy npaxrnuna.
Hpn ncem ynaxennn x anropam ntne cymecrnymmnx xnnr no ncropnn ncnxonornn,
npnxonrcx npnsnart, uro onn camn oruacrn cnpononnponann cnnxenne nnrepeca x annomy
npemery. Ceptesnte, rnyoxne n ocroxrentnte yuennxn, nsannte x nacroxmemy
npemenn, nce nocnxment, no-nepntx, ncropnn npenmymecrnenno reopernuecxo
ncnxonornn, no-nroptx ome ncnxonornn (n ymep pyrnm naxntm n nnrepecntm
orpacnxm), n-rpertnx n nnx mano orpaxena cnxst ne n ocrnxenn npomntx ner c
axryantno nponemarnxo n saauamn conpemenno npaxrnuecxo ncnxonornn.
Ecrecrnenno, ncnxonory XXI nexa, opnenrnponannomy na pemenne nacymntx saau,
moryr noxasartcx mano nnrepecntmn ena anno mnnynmnx ne. Ho, xax mypo samernn
Ienpn uop: Hpomnoe nonesno n rom ornomennn, uro yxastnaer nam nyrn n cpecrna x
pasnnrnm. 3pynponannomy ncnxonory nerxo samernrt, uro rpyt nntx conpemenntx
xonner ne onee uem napa]pas nuepamnnx n nosanuepamnnx ne (nno pas
ecnonoporno ncxpenrnponanntx).
Hcnxonornx ent sa nem +ro cnoeopasnt xanenapt ncnxonornuecxo nayxn,
nannrpa cotrn n ncropn, npecrannenntx n xanenapnom nopxxe mecxn sa mecxnem.
Pasymeercx, anrop ne nperenyer na nonnt oxnar ncex cotrn mnpono ncnxonornn
sect copant nnmt nexoropte, nanonee, no mnennm anropa, xpxne n noyunrentnte.
3ra xnnra nanncan nx rex ncnxonoron, xro namepen no nyrn cnoero npo]eccnonantnoro
pocra nnnyrtcx antme, onepenmnct na ontr npemecrnennnxon. Xouercx naexrtcx, uro
xnnra yer nonesna n ncem rem, xoro nnrepecyer ncnxonornuecxax nayxa n xro roron
nocnontsonartcx ee ypoxamn.
Rnnapt
Iyuannc1nuecxan ncnxonornn: nc1opnn n npemc1opnn
Ha sape XX nexa onn ns nnonepon +xcnepnmenrantno ncnxonornn Iepman 3nnrays
nncan: Hcnxonornx nmeer ouent xoporxym ncropnm, no nnnnym npetcropnm. Ho
npomecrnnn nexa +rn cnona moxno nonropnrt c ne mentmnm ocnonannem uro raxoe cro c
neontmnm ner n ncropnn nayxn? B panno mepe +ro ntcxastnanne cnpanennno n n
ornomennn ncex xpynntx mxon n nanpannenn ncnxonornuecxo mtcnn nx pacnner
npnmencx na XX nex, a npetcropnx repxercx n rnyoxo pennocrn. Tax, onn ns cronnon
rymanncrnuecxo ncnxonornn Kapn Poxepc n cnonx rpyax neonoxparno nnrnpyer
pennexnracxoro mtcnnrenx Hao Hst:
Ecnn x nosepxyct or roro, urot nmemnnartcx n ena nme,
onn camn o cee nosaorxrcx.
Ecnn x ne yy xomanonart nmtmn,
onn yyr ecrnonart camocroxrentno.
Ecnn x nosepxyct or npononeonannx, nmn camn cex ncnpanxr.
Ecnn x ne yy nanxsunntm, nmn cranyr camnmn coo.
3rn cnona moxno nonnmart n rom cmtcne, uro uenonexy nsnauantno npncymn nosnrnnnte
ycrpemnennx, n ecnn nm ne npenxrcrnonart (a rem onee ecnn nx noompxrt), ro uenonex
cnocoen cam pemart ncrammne nepe nnm nponemt, necrn cex opoerentno n
ocrono es ncxxoro npnnyxennx. Hoxoxne nen, n uacrnocrn, moxno narn n y Pycco,
xoropt tn yexen: uenonex, ecnn art emy nosmoxnocrt pacxptrt npoxennt
norennnan, yer pasnnnartcx onrnmantno n +]]exrnnno, nocxontxy opora nsnauantno
cnocrnenna ero npnpoe.
3ra nex xpacno nnrtm npoxonr cxnost ncm reopnm nnunocrn Poxepca n ero
xonnennnm ncnxorepannn, xoropte tnn nnepnte nopono npecrannent n ero paore
'Knnenr-nenrpnponannax repannx: ee conpemennax npaxrnxa, snauenne n reopnx. 3ra xnnra
ynnena cner ponno nonnexa nasa 2 xnnapx 1951 r. n osnamenonana penonmnnonnt
nepenopor n reopnn n npaxrnxe repannn n xoncyntrnponannx.
Hen, c]opmynnponannte n xnnre, Poxepc nauan paspaartnart snaunrentno pantme n
nnepnte npecrannn nexoropte ns nnx na cy nayuno omecrnennocrn eme n 1940 r. n
cnoem oxnae Hexoropte nonemne xonnennnn n ncnxorepannn, cenannom n
ynnnepcnrere mrara Mnnnecora, a rpn roa cnycrx n xnnre Koncyntrnponanne n
ncnxorepannx (npomno uyrt onee nonynexa, n +ro nocnenee cnono nayuno mtcnn
crano ocrynno n pyccxoxstunomy unrarenm). Cyrt ntnnnyroro Poxepcom noxoa
saxnmuaercx n rom, uro xaxt uenonex nmeer nnyrpn cex ontmne pesepnt
camononnmannx, nsmenennx -xonnennnn, rouex spennx n noneennx, n +rn pecypct
ntxnnxmrcx rontxo rora, xora cosaercx coornercrnymmn xnnmar Hpome ronopx, n
camom uenonexe sanoxeno nce neoxonmoe nx ero nonnonennoro cymecrnonannx, nao
rontxo nomout ntcnoonrtcx +romy nosnrnnnomy norennnany.
Taxo noxo moxer trt pacnenen xax nannnt neannsm, rem onee uro
ecrnnrentnocrt na xaxom mary, xasanoct t, emy npornnopeunr. Inxx na oxpyxammnx,
nocroxnno npnxonrcx saanartcx nonpocom: Ie xe on, +ror camt nosnrnnnt
norennnan? Ecnn on n ecrt, ro xax xe rnyoxo on sanpxran! B onrnmnsm Poxepca ouent
xouercx nepnrt, onaxo nomnmo exnapann, xaxymnxcx ronocnonntmn, xorenoct t nce-
raxn nmert n xaxoe-ro nayunoe oocnonanne raxoro noxoa. Cymecrnyer nn ono?
B xauecrne aprymenra n nontsy cnonx reopn ncnxonorn-rymanncrt npnnoxr pesyntrart
onoro nccneonannx, npononnmerocx n CBA no nropo nononnne 20-x rr. Ono tno
ocymecrnneno Knapo +nnc ncnxonorom, nectma anexnm or rymanncrnuecxo
opnenrannn n cxope npnnanexanmnm x noneenuecxomy nanpannennm, rax uro ee paort
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
cneyer ornecrn ne crontxo x ncropnn, cxontxo x npetcropnn rymanncrnuecxo
ncnxonornn. Hauano +xcnepnmenry tno nonoxeno 27 xnnapx 1926 r., xora n
pacnopxxenne +nnc nocrynnn nepnt ncntryemt roonant peenox, nnocnecrnnn
]nrypnpymmn n nayuntx oruerax xax 3pn 3u. Ontr tn npeentno npocr. Peenxa
nanmann n ecrecrnenntx ycnonnxx ero cymecrnonannx, mon]nnnponan nnmt ono ns
nnx: ero ne xopmnnn, ro ecrt ne anann emy xaxym-ro onpeenennym nnmy (xoropym
otuno ntnpaer nx peenxa nspocnt). Pasymeercx, mantma ne mopnnn ronoom,
nanpornn ecrt on mor cxontxo yrono. Fonee roro, ey on mor ntnpart cee cam ns
nennxoro mnoroopasnx npenoxenntx npoyxron.
Kax, no namemy mnennm, nonen t cex peenox n raxo cnryannn? Xnrecxn spant
cmtcn nocxastnaer enncrnennt nosmoxnt orner: mantm cxopee ncero npenourer
'nxycnentxoe, npnmercx esyepxno anonart cex cnaocrxmn, n r. n. B yme nntx
ponrene yxe, nanepnoe, npoynncx npanent rnen: Mtcnnmo nn raxoe nsenarentcrno
na peenxom?! Bet rax neonro n noopnart ero soponte, noromy uro pannon,
ecnopxouno ntpannt nepasymntm mnaennem, moxer npnnecrn emy rontxo npe!
Xouercx ycnoxonrt nspocntx, xax +ro ceronx enaercx n ronnnnycxnx rnrpax: B xoe
+xcnepnmenra nn onn peenox ne nocrpaan. (Baxno nnmnn pas nouepxnyrt: yuente
ne nonnrnxn, pncxonannte +xcnepnmenrt onn cnauana nponoxr na xnnorntx; rax n ryr,
camtmn nepntmn ncntryemtmn n noontx ontrax ntcrynnnn xptct).
B annom cnyuae, xax +ro nepexo tnaer, spanocmtcnennoe pemenne oxasanoct
nponxronano anantntm npepaccyxom. Ha camom ene, n 3pn 3u, n nce npoune ern-
ncntryemte nonenn cex no-nacroxmemy mypo: nocne necxontxnx npo onn ocranonnnn
cno ntop na rex npoyxrax, xoropte n cymme cocrannnn onrnmantno canancnponannt
pannon.
Heonepne x nepoxrnocrn raxoro napnanra nponxronano namnmn cocrnenntmn,
nspocntmn ycranonxamn. Honpoyre camn npecrannrt cex nepe cxareprtm-
camopanxo, c xoropo nt nontnt yromartcx uem yrono. Honoxa pyxy na cepne,
npnxonrcx npnsnart, uro nspocnt n +ro cnryannn npx nn nteper neconenym
rpeunenym xamy, ctpym petxy n pxano xne, xoropte oecneunnamr onrnmantnoe n
esnpenoe yonnernopenne ocnonntx norpenocre oprannsma n nnrarentntx nemecrnax.
Cxopee ncero, npenourenne yer orano xpaam no maonesom, npxntm xonuenocrxm n
ananacam n mamnancxom, co ncemn nx nenaronpnxrntmn nocnecrnnxmn nx nnmenapennx,
]nrypt n r. . uem +ro oxcnnrt? Cnnmxom mnoro ]axropon npenmymecrnenno
connantntx nnnxer na nam ntop! Mt npouno ycnonnn, uro yonnernopxrt rono uepno
nxpo nyume, uem uepntm xneom, n ecnn npeocrannxercx raxax nosmoxnocrt, cnemnm em
nocnontsonartcx. A norom, xora or rannn ocrannct onn nocnomnnannx, a neyrn,
nanpornn, crann neuantno peantnocrtm, epemcx sa ym n naunnaem mopnrt cex ronoom
(uro roxe npx nn pasymno). A oxastnaercx, npnmep c camoro nauana nao tno part c
'necmtmnentme, xoropte eme ne ycnenn napartcx namnx npepaccyxon. H rem onee
ne nao nm +rn npepaccyxn npnnnctnart. Ho uenonex cam nsnauantno snaer, uro emy
neoxonmo, uro nx nero nyume, n nnmt nocneymmne connantnte nacnoennx samyrnxmr
+ro nonnnnoe spanomtcnne n opoerent.
Onaxo +ror nneuarnxmmn ontr, nepnee nanenaemte nm pasmtmnennx, moxno
pacnennrt xax anexo ne onosnaunt aprymenr n nontsy rymanncrnuecxo reopnn. Bo-
nepntx, ntop mexy nonesntm n npentm nx xenyxa n nx ymn npx nn
ocymecrnnxercx no onomy n romy xe npnnnnny. Kax yxe tno cxasano, axe xptca
cnocona ntpart onrnmantnt napnanr nactmennx cnoero oprannsma nnrarentntmn
nemecrnamn. Ho nocrantre ee n ycnonnx e]nnnra +rnx nemecrn, a eme n n ycnonnx
xonxypennnn c cee noontmn. Kax ona cex noneer? Hontraercx nactrnrtcx nmo
neno, ntpner noxenennt xycox y pyro xptct, a xonn ra craner conpornnnxrtcx, rax n
sarptser ee pan cocrnennoro ntxnnannx. H ryr neymecrnt nnxaxne mopantnte onenxn,
noromy uro npnpoe uyxa xaxax t ro nn tno mopant. uenonex rem n ornnuaercx or
parten cnonx mentmnx, uro nepe nnm cronr +xsncrennnantnax nnemma opa n sna, n
ntop n nontsy opa npx nn moxno ntnecrn ns ero oprannuecxo npnpot.
Hpeocrannennt cam cee, on, nanepnoe, cymeer yonnernopnrt cnon nyxt. Ho cymeer nn
on npoenart ro xe camoe no nsanmoecrnnn c cee noontmn, npnuem npoenart +ro c
conmennem nexoneuntx npancrnenntx nopm n mopantntx sanonee? Kax nn xouercx
nonepnrt n ro, uro onn sanoxent n ero npnpoe, nepnrcx n +ro c rpyom. opoerent npx
nn ntpacraer nsnyrpn, cxopee ona onxna trt ycnoena, a nx +roro cnauana npenoana.
nrx ne snaer nnxaxnx perynxropon noneennx, xpome cocrnenntx nyx, n rontxo
nocnnranne, npnuem sauacrym orxponenno npexrnnnoe (Hentsx!), nosnonxer emy crart
uenonexom n nonnnnom cmtcne +roro cnona. B xonne xonnon, mopant xareropnx cyryo
connantnax, ona npncyma uenonexy xax omecrnennomy cymecrny, a xax cymecrny
nonornuecxomy ona emy aconmrno uyxa, xax n xptce.
Koneuno, ouent xouercx nepnrt, uro pocrxn oporo n cnernoro nponspacramr n xaxo
yme. Bor rontxo na xaxom mary npnxonrcx nanmart, xax onn uaxnyr n rnnyr no
rxxentmn nacnoennxmn rpxsn. H ouent uacro, npexe uem ntcnooxart n nonnnart
cnate pocrxn, neoxonmo cnauana pasrpecrn, pacuncrnrt n npoesnn]nnnponart
orpomnym yxonnym nomoxy. A nnora npnxonrcx c oropuennem npnsnart, uro cnate
pocrxn saannent esnaexno, n rpxst cocrannxer ocnonnoe n enncrnennoe coepxanne
annoro yxonnoro npocrpancrna. Teppopncr, ntrammn nennnnym xeprny;
camoonontnt nynopnm, cnnmn cnonm xnnom peenxa n cxptnmncx c mecra
npecrynnennx; ecnpnnnnnnt renepan, npoammn nparam cnapxt, xoroptmn yyr
pasopnant ero conart nce onn npecrannxmr coom ro, uro onn rnopxr, a ne ro, uro
xxot sanoxeno n nnx mypo npnpoo. H ornomennx sacnyxnnamr coornercrnymmero. H
xora cranxnnaemtcx c xnntm nnorom, npancrnenntm ereneparom n noonxom, xax-ro ne
yaercx ncnomnnrt o +mnarnn, esycnonnom npnnxrnn n xonrpy+nrnocrn. Hpocrnre,
mncrep Poxepc! Xorx reopnx y Bac sameuarentnax.
Tenennsop nac1annnx nnn sepxano?
B nynnnncrnxe crann yxe mramnom ceronannx na ro rnernopnoe nnnxnne, xoropoe
conpemennoe renennenne oxastnaer na nopacrammee noxonenne. B xauecrne aprymenra
npnnxro cctnartcx na pesyntrart nayuntx nccneonann. Kax npannno, +rn cctnxn snyuar
rax: Hcnxonorn ycranonnnn, uro npocmorp renenepeau co cnenamn nacnnnx pesxo
nontmaer arpeccnnnocrt ere n nopocrxon. Hy a pas ncnxonorn ycranonnnn, snaunr rax
ono n ecrt n comnennm ne nonexnr. Hpana, nx cnennanncra neecnonesno pasopartcx,
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
uro xe +ro sa ncnxonorn n xaxont nacroxmne pesyntrart nx nanmenn, na xoropte rax
esanennxnnonno cctnamrcx xypnanncrt n omecrnennte exrenn.
Ono ns nepntx nccneonann raxoro poa, nsyopaxnnmee omecrnennoe mnenne, tno
nponeeno n nauane mecrnecxrtx Anteprom Fanypo n cpasy ntnnnyno ero n paspx
ncnxonornuecxnx snes. 22 xnnapx 1963 r.J ournal of Abnormal Psychology onynnxonan
ero crartm Hmnrannx moene arpeccnnnoro noneennx c onncannem onontno
necnoxnoro +xcnepnmenra. nym rpynnam ere npenaranoct nonrpart c nesamtcnonaro
naynno xyxno no nposnannm Foo. Hpenapnrentno nm emoncrpnponancx xnno]nntm.
Cnenn]nxa ontra cocroxna n rom, uro xonrpontnax rpynna cmorpena ]nntm nerpantnoro
coepxannx, a +xcnepnmenrantnax ]nntm, nactmennt cnenamn nacnnnx. Herpyno
oraartcx, xaxono npnmnoct eno Foo n +xcnepnmenrantno rpynne.
B pycne cnoe reopnn connantnoro nayuennx Fanypa ns nonyuenntx pesyntraron cenan
neuantnt ntno: emoncrpannx nacnnnx na +xpane ]opmnpyer y ere npnemt
ecrpyxrnnnoro noneennx. Cneymmn ntno nanpamnnancx cam coo: pan nara ere
neoxonmo nnecrn xonrpont sa coepxannem renenepeau, at cnecrn na ner
nponoxannonnoe nosecrnne arpeccnnntx cmxeron.
Cnpanennnocrn pan nao ormernrt, uro anexo ne nce ncnxonorn npnnxnn ntnot
Fanypt. Ho nonoy nonyuenntx nm pesyntraron nosnnxno eme necxontxo rnnores,
xoropte ncxyrnpymrcx no ce ent. Ftno ntcxasano comnenne n rom, nacxontxo
xoppexrno oomart annte +roro xonxpernoro ontra. Bcntmxa arpeccnnnocrn,
nocneonanmax sa npocmorpom coornercrnymmero cmxera, moxer trt pacnenena xax
cnryarnnnax +monnonantnax peaxnnx, a ne xax cnnerentcrno saxpennennx nerarnnntx
noneenuecxnx crepeornnon. Knnocmxer moxno pacnennrt ne xax moent nx ycnoennx, a
xax nponoxannm, cnoero poa xarannsarop. Cornacno +ro rnnorese, xecroxne cnent
cnyxar crnmynom nx noxnnennx nmnyntcon arpeccnnnocrn y onpeenennoro poa nme, y
xoroptx raxne cnent xax t orxnmuamr nnyrpennne ropmosa (no npnnnnny xarannsaropa,
npncyrcrnne xoroporo cnocono ycxopxrt xnmnuecxym peaxnnm). Coornercrnenno npnpoa
arpeccnnnocrn rpeyer onee rnyoxnx nccneonann, n cneenne ee x ycnoennm nantxon
tno t neonpananntm ynpomennem.
B pasnoopasntx mon]nxannxx nccneonannx, noonte +xcnepnmenram Fanypt, tnn
mnoroxparno nonropent na nporxxennn nocnennx ecxrnnern. Hexoropte yuente
cunramr, uro nx pesyntrart nnonne nornepxamr rnnoresy o connantnom nayuennn. Hnte
nospaxamr: ocronepno ycranonnenntm moxno cunrart nnmt nannune xoppenxnnn, uro
nonce ne onosnauno cnnerentcrnyer o npnunnno-cnecrnenno sanncnmocrn.
B pxe nccneonann (nanpnmep, n ontrax Kannana n Cnnrepa, 1976) tna ntnnnyra n,
xasanoct t, nornepxena npornnononoxnax rnnoresa: emoncrpannx peenxy cnen
nacnnnx ntstnaer y nero ymentmenne arpeccnnnocrn. Hpn nne raxnx cnen nponcxonr
ocnanenne arpeccnnno nanpxxennocrn cnoero poa xarapcnc. Hpana, raxo noxo
nonepraercx maccnponanno xpnrnxe. 3. Aponcon n cnoe nsnecrno xnnre Omecrnennoe
xnnornoe yxastnaer: ormeuennte raxnm opasom nsmenennx n noneennn
cnnerentcrnymr rontxo o ]opmnponannn onee cnoxonoro n repnnmoro ornomennx x
nacnnnm, uro camo no cee npx nn moxno cunrart nenntm nnunocrntm npnoperennem.
Tax nnn nnaue, na xauecrne renenporpamm sa nocnenmm uerneprt nexa +ra ncxyccnx
samerno ne cxasanact. Tnnnunym nosnnnm ntcxasan xo Vnsan, npomcep xponantx
oennxon: Bosecrnne na omecrno? n ne saymtnamct o +rom. V ncnxonoron ner
orneron, nouemy xe nx onxen nmert x?
Pasymeercx, raxax nosnnnx ocrona ocyxennx. 3pant cmtcn nocxastnaer, uro
xecroxocrt na +xpane, ecnn n ne nnnxer nenocpecrnenno na ]opmnponanne nnunocrn, ro n
nn x uemy xopomemy npnnecrn ne moxer. Mnorne nearorn cornacxrcx: crtuxn
mxontnnxon, eme necxontxo ner nasa nanomnnanmne esonnym nosnm, ceronx uacro
tnamr noxoxn na noennox xnxoxcepon n nopo saxanunnamrcx yneutxmn (net +ro
rontxo n xnno nocne yapa noro n xnnor moxno ncxounrt xax nn n uem ne tnano). Her
comnenn, uro coornercrnymmne npnemt pexra sanmcrnymr y xnnoxymnpon. Onaxo tno
t cnnmxom npocro cnannrt ncm nnny na esnpancrnennoe TV.
Bet renennenne ne crontxo ]opmnpyer omecrnennte nacrpoennx, cxontxo nm
noraxaer. Tenemarnart, onnpaxct na pernnr ro nnn nno nporpammt, crpemxrcx
noxastnart ro, uro nontsyercx nanontmnm ycnexom n npnnnexaer camym macconym
aynropnm. Hpn +rom ocraercx es ornera naxnt nonpoc: oruero xe crpentt, mopoo n
ntrxn rax mnnt spnrentcxomy nsopy? Tor, xro cymeer na nero yenrentno ornernrt,
nepoxrno sarmnr cnany Fanypt.
Y nc1oxon nayxn
B namn nn nnraro ns xnaccnxn cunraercx nontnax cctnxa na xaxoro-nnyt
xann]opnncxoro macconnxa-sarennxa, utx neonrax cnana pacnnena n ypnte
mecrnecxrte, rnxo ynxna nmecre c noxonennem ere-nneron n nnmt x xonny nexa
sanosano oxarnnact o namnx eperon. Koe-xro roron sarnxnyrt nornyxe n cunraer
xnaccnxo rpest snamennroro nencxoro nenpornxa nauana nexa. Hcnxonorn tntx npemen
(ne cront yx annnx) xnaccnxy nonnmann mnpe. Onn ncxann ncrounnx noxnonennx n
cyxennxx mtcnnrene ncex npemen n napoon n na +rom ocnonannn crponnn cnon nayunte
nstcxannx. Hanpnmep, Btrorcxn neonoxparno cctnaercx na raxoe cyxenne. Ionax pyxa
n npeocrannennt camomy cee pasym ne nmemr ontmo cnnt. eno conepmaercx
opynxmn n ncnomoxennxmn, xoropte nyxnt ne mentme pasymy, uem pyxe. H xax opynx
pyxn amr nnn nanpannxmr nnxenne, rax n ymcrnennte opynx amr pasymy yxasannx nnn
npeocreperamr ero. uaxrnuecxn na +rom nocrynare n snxercx reopnx ]opmnponannx
ntcmnx ncnxnuecxnx ]ynxnn, cosannax Btrorcxnm. A net +rn cnona tnn nponsnecent
uertpe cronernx nasa! H npnnanexar onn up+ncncy F+xony, xoroporo mnorne cunramr
ocnonononoxnnxom conpemenno +xcnepnmenrantno nayxn. Anrnncxoro ]nnoco]a n
nonnrnxa u.F+xona moxno no npany nasnart n ncnxonorom, no n pasnnrne name nayxn on
nnec xya onee necomt nxna, uem nmo +sanencxn nmnponnsarop.
F+xon ponncx 22 xnnapx 1561 r. Cnom nonnrnuecxym xaptepy on nauan npn xoponene
Ennsanere. B reuenne mnornx ner on tn unenom napnamenra, n xauecrne npecrannrenx
xoponent emy npnmnoct ntcrynnrt onnnnrenem npornn cnoero noxponnrenx rpa]a
3ccexca. Ho nopyuennm xoponent on nanncan nam]ner, oocnontnammn nponecc na
rpa]om. Fnorpa]t n nccneonarenn rnopuecrna F+xona onee ncero cranxr emy n nnny +ro
npearentcrno, conepmennoe nm no ornomennm x ero enncrnennomy pyry n noxponnrenm,
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
cunrax +ro onee rxxxnm npocrynxom, uem nocneymmne, sa xoropte on tn ocyxen.
Heapom nmx F+xona uacro n ncropnn nayxn npnnonrcx xax npnmep neconnaennx rananra
n npancrnennocrn.
B 1617 r., npn xopone xone I, F+xon cran xpannrenem rocyapcrnenno neuarn, a n 1618
r. nopom-xannnepom n aponom. Taxoe ntcoxoe nonoxenne oecneunnano F+xony
orpomnoe nnnxnne, xoroptm on nontsonancx anexo ne ecxoptcrno, sa uro n nonnarnncx. B
1621 r. on tn ynnuen n msonmcrne (cnnmxom yx noxonnn na noxyn npnnnmaemte nm
noapxn), nnmen ncex onxnocre n saxnmuen n rmptmy. Hocne ocnooxennx F+xon yexan
no upannnm n xnn n yennennn, sannmaxct nayxo.
B cnonx xnnrax Ontrt (1597) n Hont Opranon (1620) F+xon ntcrynan anonorerom
ontrnoro, +xcnepnmenrantnoro snannx, cnyxamero noxopennm npnpot n
yconepmencrnonannm uenonexa. Tontxo raxoe snanne, oxastnan on, ocrono nastnartcx
nayxo. Paspaartnax xnaccn]nxannm nayx, F+xon ncxonn ns nonoxennx o rom, uro
pennrnx n nayxa opasymr camocroxrentnte onacrn, nx cmemenne upenaro
nosnnxnonennem pennrnosno epecn n ]anracrnuecxo ]nnoco]nn. Taxo encrnuecxn
noxo npoxnnncx n n ero rpaxronxe ymn. Btenxx oronoxnonennym n renecnym ymn,
on naennn nx pasntmn cnocrnamn (omymenne n nnxenne y renecno ymn, mtmnenne n
nonx y oronoxnonenno), cunrax, uro neantnax, oronoxnonennax yma xnnxercx
oexrom orocnonnx, n ro npemx xax oexrom nayxn onxnt ntcrynart cnocrna
renecno ymn n nponemt, ntrexammne ns nx nccneonannx. Taxo noxo orxptnan
nosmoxnocrt oexrnnnoro nsyuennx coepxannx ymn.
B npornnonec oxcnnrentntm npnemam cxonacrnxn F+xon yrnepxan, uro ner pyroro
nyrn npenpamennx snannx n peantnym cnny, xpome mtcnnrentno nepepaorxn roro, uro
ocrannxer ontr. oxastnax, uro ocnona ncex snann saxnmuaercx n ontre uenonexa, on n
ro xe npemx npeocreperan or nocnemntx ntnoon, xoropte moryr trt cenant na ocnone
uyncrnennoro nocnpnxrnx. Hamn omymennx neconepmennt n nepexo npnnoxr x
sanyxennxm, saremnxmmnm ncrnny. Ho+romy naxno ne npocro ontrnoe, no
+xcnepnmenrantnoe snanne, rax xax npnopt moryr yrounnrt omymennx n ncnpannrt
cyexrnnnte omnxn.
Omnxn nosnannx, cnxsannte c ncnxnuecxo oprannsanne uenonexa, F+xon nastnan
nonamn, xoroptx ntenxn uertpe ocnonntx nna. Hont poa +ro neocrarxn,
ntrexammne ns crpoennx opranon uyncrn (nanpnmep, n cnny cnoe npnpono oprannsannn
uenonex ne cnocoen ynnert yntrpa]noneronte nyun). Hont nemept neocrarxn,
ntrexammne ns roro, uro uenonexy rpyno ncrart na uyxym rouxy spennx (conpemennte
nccneonarenn ornecnn t nx x +ronenrpnsmy). Hont rearpa sanyxennx, ntrexammne
ns npexnonennx nepe anropnreramn, uacro noxntmn, n crpemnennx onepxrt nm ontme,
uem cocrnennomy cyxennm. Hont ptnxa neocrarxn, cnxsannte c rem, uro cnona ne
ncera rouno nepeamr mtcnn, uacro ncxaxax, a ne npoxcnxx nx cmtcn.
Ecnn nx nonyuennx ocronepntx anntx, asnpymmnxcx na uyncrnennom ontre,
neoxonmo nponepxrt annte omymenn +xcnepnmenrom n nsmepennxmn, ro nx
nornepxennx n nponepxn ymosaxnmuenn neoxonmo ncnontsonart paspaorannt
F+xonom mero nnyxnnn. Hpannntnax nnyxnnx, rmarentnoe oomenne n conocrannenne
nornepxammnx ntno ]axron c rem, uro onponepraer nx, aer nosmoxnocrt nsexart
omnox, cnocrnenntx pasymy. Bepa F+xona no ncemorymecrno nonoro meroa tna rax
cnntna, uro nayxa, xasanoct emy, moxer oxonrtcx nnpet nourn conepmenno es ocotx
aponann. On cpannnnan cno mero c nnpxynem n nnnexo, c nomomtm xoroptx n
nencxycnt ueprexnnx moxer npononrt xpyrn n npxmte nnnnn nyume, uem +ro yaercx
ncxycnomy es +rnx ncnomorarentntx cpecrn. Hcxox ns +roro, F+xon cunran, uro
npannntnoe oyuenne, a ne cnoconocrn xnnxercx ocnono ycnemno exrentnocrn.
Paspaartnax nonym meroonornm nayunoro nccneonannx, F+xon tn yexen, uro ona
crponrcx na nosnannn npnunn neme, ro ecrt xnnxercx erepmnnncrnuecxo. Taxnm
opasom, ero xonnennnx crana ocnono nontx noxoon x nocrpoennm nayunoro snannx, n
rom uncne n snannx o yme. A snanne, ronopx ero xe cnonamn, +ro cnna.
menpant
Heonornuecxne nsnpamennn n Kannqopnnn
Hamxrnoe nocranonnenne HK BKH() O neonornuecxnx nsnpamennxx n cncreme
Hapxomnpocon (1936) mnornmn cnpanennno pacnennnaercx xax mpaunax crpannna n
ncropnn oreuecrnenno nayxn. Cypont naprnnt nepnxr nocrannn xpecr na neno
nayuno-npaxrnuecxo orpacnn, na onrne rot saropmosnn nccneonannx n onacrn
nospacrno ncnxonornn n ncnxonarnocrnxn. Cnono recr npas cenanoct nourn
pyrarentntm, n xonryxennte crpaxom conercxne ncnxonorn onee nonynexa ne pemannct
nocrynnrtcx x nsmepennm ymcrnenntx cnoconocre. Horom, xora nocranonnenne
]axrnuecxn yrparnno cnny n crpax nemnoro ocna, onn npnnxnnct c ynoenntm pnennem
nanepcrtnart ynymennoe. Hpana, oxasanoct, uro n orcyrcrnne cocrnenntx paspaorox
npnxonrcx n ocnonnom opnenrnponartcx na sapyexnt ontr. Hpn +rom, xax nepexo
tnaer, nosnnxna nnnmsnx, yro +ror ontr nceneno nonoxnrentnt, ena nn ne
esynpeunt. Onaxo nnnmarentnoe nsyuenne nponemt sacrannxer cenart ntno:
sanmcrnyx samopcxne ocrnxennx, nentsx cpactnart co cueron n nx nsepxxn, rem onee
uro nocnenne ormeuent ne rontxo anraxnponanntmn xpnrnxamn ypxyasno nayxn, no
n camnmn sanantmn ncnxonoramn.
Ceronx, no spenomy pasmtmnennm, npnxonrcx npnsnart, uro paxononcxoe
nocranonnenne HK BKH() tno oruacrn cnpononnponano camnmn neonoramn:
nexpnrnunoe sanmcrnonanne sapyexntx narnocrnuecxnx meronx, nx mnpoxoe nnepenne
n npaxrnxy mxontno neonornuecxo cnyxt ecrnnrentno npnnonno x ceptesntm
snoynorpenennxm. Heocrarouno xnann]nnnponannte cnennanncrt cnnmxom ynnexnnct
'coprnponxo yuamnxcx na ocnonannn nocnemntx n nonepxnocrntx saxnmuenn (nam +ro
nnuero ne nanomnnaer?). 3a pyexom nnxora ne npnnnmannct naprnnte nocranonnennx
no nonoy xonxperntx acnexron nayuno-npaxrnuecxo exrentnocrn ncnxonoron, na
nporxxennn ecxrnnern recrnponanne nenoct axrnnno n macmrano. Onaxo ntnot, x
xoroptm nocrenenno npnnen +ror ontr camnx sanantx ncnxonoron, napaoxcantntm
opasom nanomnnamr nepnxr HK BKH().
5 ]enpanx 1975 r. Coner no opasonannm mrara Kann]opnnx npnnxn pemenne, xoroptm
nnonncx o]nnnantnt sanper na ncnontsonanne recron nnrennexra n nenxx nanpannennx
yuamnxcx n yupexennx nx ymcrnenno orcrantx. 3romy cotrnx npemecrnonann na
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
rpomxnx cyentx nponecca, na xoroptx npaxrnxa recrnponannx tna npnsnana
ncxpnmnnannonno. Ponrenn mxontnnxon, ntcrynanmne ncrnamn, crpemnnnct oxasart,
uro nx ern tnn npnsnant nenonnonenntmn na ocnonannn nexoppexrno
narnocrnuecxo nponeypt. Hpnrnamennte +xcneprt aprymenrnponann +ry nosnnnm,
yxasan, uro ncnontsonanntx recron conepmenno neocrarouno nx nocranonxn cront
xareropnunoro narnosa, xoropt ]axrnuecxn nomaer uenoneuecxym cyty. Ocot naxan
nponeccam npnanan ror ]axr, uro na onom ns nnx ncrnamn ntcrynann uepnoxoxne, na
pyrom ny+propnxannt. Cnona, yxe n xoropt pas, nposnyuan resnc o rom, uro paoun
ncnxonarnocrnuecxn nncrpymenr, xaxnm ]axrnuecxn xnnxercx recr nnrennexra, n pyxax
neocrarouno xnann]nnnponannoro, a rem onee npensxroro cnennanncra moxer
nocnyxnrt opynem pacono ncxpnmnnannn. Oa pasa cy npnsnan ncx oocnonanntm, uro
noynno xann]opnncxnx ncnxonoron ceptesno nepecmorpert cnon nosnnnn. Pesyntrarom
n xnnnoct o]nnnantnoe nocranonnenne, snaunrentno orpannunnmee npeent
ncnontsonannx recron n mxontno npaxrnxe.
Hame ntnemnee nonoxenne xapaxrepno rem, uro ns xecrxnx pamox rorannrapnsma mt
yxe ntpocnn, a o yponnx npanonoro rocyapcrna, uecrno ronopx, eme ne opocnn. Ceronx
nnxaxo HK n nnxaxo cy nam ne yxaxyr na namn npomaxn. Tem onee cneyer
nosaornrtcx o rom, urot ne anart nx +roro nonoa!
Hepnmn o1c1ynnnx cpen qpennc1on
8 ]enpanx mpaunax ara n ncropnn ncnxoanannsa. Bnpouem, na +ry ary moxno
nsrnxnyrt n c pyro cropont xax na ent poxennx nono ncnxonornuecxo mxont.
Hmenno n +ror ent, n 1911 roy, na saceannn Bencxoro ncnxoanannrnuecxoro omecrna
tnn noneprnyrt ynnuroxamme xpnrnxe nsrnxt npesnenra +roro omecrna Ant]pea
Anepa. B pesyntrare n orone mononnrnom sannn ncnxoanannsa namernnact nepnax
rnyoxax rpemnna. Vxsnnennt Anep cnoxnn c cex oxsannocrn npesnenra n noxnnyn
cran ncnxoanannrnxon, ynex c coom necxontxo nepntx nocneonarene. B nnctme Rnry
upe c yonnernopennem ormernn, uro nsannncx or ant Anepa. Tyr ]axrnuecxn
cpaoran onn ns mexannsmon samnrt: na camom ene yrpara tna nectma onesnenno.
Anepom upe ouent opoxnn n onroe npemx crapancx crnanrt nosnnxanmne mexy
nnmn npornnopeunx. Onaxo n xonne xonnon +rn npornnopeunx oocrpnnnct nacrontxo, uro
pan uncrort yuennx npnmnoct norn na pasptn. 3ro tno nepnoe ceptesnoe norpxcenne n
crane ]pencron, c xoroporo nauanact uepea xon]nnxron n mexyyconn, ]axrnuecxn n
cocrannxmmax ocnonnym xanny ncropnn ncnxoanannsa.
Ho cyrn ena, npanonepntm ]pencrom Anep nnxora n ne tn, nanxsunnax ]nxcannx
upea na cexcyantntx nponemax ncera emy npernna. Kax nmo spanomtcnxmn
uenonex, Anep tn roron npnsnart npanory upea n oxcnennn nexoroptx ]opm
nenposon, no c nosneennem ]pencrcxo reopnn n panr ynnnepcantno oxrpnnt on ne
cornamancx. Cocrnennte nstcxannx n nnunt ontr nocxastnann Anepy, uro xpome
nonontx ornpannenn uenonexa eme xoe-uro saornr. Hpana, anexo ne ncera uenonex
oraer cee oruer n rnynnntx mornnax cnoero noneennx. upe tn nepntm, xro
pemnncx saxnnrt o +rom no nceycntmanne, n n +rom Anep nocnemnn c nnm
connapnsnponartcx. B ry nopy, xora nn y xoro ns xonner ne naxonnoct n apec upea
oporo cnona, Anep ntcrynnn c raserno crarte, n xoropo nectma nonoxnrentno
onennn nexoropte nen ocnonarenx ncnxoanannsa. upe tn nontmen n rponyr. On
npnrnacnn Anepa npncoennnrtcx x yuacrnnxam ncnxoanannrnuecxnx cpe, a xora +ro
nnxenne o]nnnantno o]opmnnoct, pexomenonan Anepa na onxnocrt npesnenra
ncnxoanannrnuecxoro omecrna. Onaxo na saceannxx omecrna Anep nocroxnno
npnstnan ne samtxartcx na rennrannxx, a nsrnxnyrt na ymennt mnp uenonexa mnpe. Eme
n 1907 r. n cnoe paore O nenonnonennocrn opranon on c]opmynnponan ocnont
cocrnennoro yuennx o eccosnarentno mornnannn n ee ponn n cranonnennn nnunocrn.
Hnaxomtcnne Anepa nce onee paspaxano upea, naex na nepcnexrnnnoe
corpynnuecrno ocrananoct nce mentme. 8 ]enpanx 1911 roa nx ne ocranoct nonce.
nx ncropnn ncnxonornn +ror ent, noxany, cnernt. Hoymaemt, ne crano onnm
ormarnxom ontme! 3aro oxonuarentno yrnepnnact nonax xonnennnx, ne menee
nnrepecnax, uem ]peoncxax. Anep ne ntpoc ns upea, npocro na nexoropoe npemx
oxasancx x nemy npnnnxen. H ro, uro on ne norpxs n nnnosnom onore cxopee ero
sacnyra.
Hsepaxn nepenocnn1annn
Iepo onoro nayuno-]anracrnuecxoro pomana roptxo ceronan: Houemy ns nmoro
nsoperennx yuentx pano nnn nosno nonyuaercx opyxne? Ecnn n +rnx cnonax n
coepxnrcx npeynennuenne, ro neontmoe. Hpnuem xacaercx +ro cyxenne ne rontxo
]nsnxon, xnmnxon nnn nonoron, no n ncnxonoron, utn paspaorxn nno pas oopaunnamrcx
ecnn ne opyxnem, ro opynem ntrxn. 3ro n nponsomno c nxennopncrcxnm npnnnnnom
noxpennennx, xoropt namen cnoe nonnomenne n npaxrnxe mon]nxannn noneennx.
Ha nporxxennn pxa ner paspaorxn nxennopncron axrnnno ncnontsonannct n
nennrennnapno cncreme CBA, ntsnan n nrore ncxyccnm, anexo ntxoxmym sa pamxn
nayuno nponemarnxn. Konunnoct rem, uro 14 ]enpanx 1974 roa tno npnnxro
o]nnnantnoe pemenne o sanpere ncnontsonannx +rnx meroon n ncnpannrentntx
saneennxx. A sa nxennopncramn n rnasax mnornx saxpennnact penyrannx ne npocro
myunrene coax, no uyrt nn ne sanneuntx en macrepon. H, nao cxasart, ocnonannx nx
+roro nmennct.
Hnuro ne ntstnaer raxoro yxaca y saxnmuenntx, xax rax nastnaemax nporpamma
mon]nxannn noneennx, n +ro neynnnrentno, nncan oospenarent Htm-Hopx Tamc
Tom Vnxep. Mon]nxannx noneennx ouent mnpoxn repmnn, xoropt moxer osnauart
nce uro yrono or nepoxnpyprnn o ncnxnuecxo oycnonnennocrn, onncanno n xnnre
Mexannuecxn anentcnn. On otuno nxnmuaer +xcnepnmenrnponanne c nexapcrnenntmn
npenaparamn, n nourn no ncex cnyuaxx ero nent saxnmuaercx n rom, urot nonyunrt
nocnymntx saxnmuenntx, a ne ncnpannnmnxcx uecrntx rpaxan.
Cnntnoecrnymmne nexapcrnennte npenapart, ntstnammne ornpamenne,
cncremarnuecxn npnmenxnnct rmpemntmn ncnxonoramn n nnacrxmn n nporpammax
mon]nxannn noneennx no npnnnnny cnxsn nnoxoro, nenpnemnemoro noneennx c
ontm n pnoro. B nporpammax mon]nxannn noneennx n rmptmax mrara Aona
saxnmuenntm, napymanmnm rmpemnte npannna, es nx cornacnx nnonnn npenapar
anomop]nn. Cnycrx 15 mnnyr y nnx naunnanact neyxpornmax pnora, xoropax npoonxanact
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
o uacy. Ononpemenno nosnnxann npemennte cepeuno-cocyncrte napymennx, n rom
uncne nsmenennx xponxnoro annennx n napymennx cepeuno exrentnocrn.
Paccmorpen xoaracrno, c xoroptm oparnnnct saxnmuennte, anennxnnonnt cy CBA
xnann]nnnponan raxoe nepenocnnranne xax pasnonnnocrt ntrxn, npornnopeuamym
noctmo nonpanxe x amepnxancxo xoncrnrynnn.
B rmptme r. Cnpnnr]nn n mrare Mnccypn no ornomennm x nencnnnnnnnponanntm
saxnmuenntm npnmenxnact cencopnax enpnnannx: nx nomemann n onnounym xamepy
xpyrno ]opmt, re necuacrnt nocrenenno repxn opnenrannm no npemenn n npocrpancrne.
B raxnx ycnonnxx napymnrenx mornn coepxart necxontxo mecxnen nnn axe ner, uro
npnnonno x ceptesntm ncnxnuecxnm paccrpocrnam (+ror noount +]]exr
oprannsaropon nporpammt ne cmyman). Ecnn xe saxnmuennt nen cex cornacno
onpeenenntm npannnam, ro ero nocrenenno nepenonnn na onee ntcoxn yponent
ncnxonornuecxoro xom]opra. Cnacno, uro xort roxom ne nnn, xax noontrnym coaxy.
Bnpouem, n raxoe tno, no ne n Mnccypn, a n Konnexrnxyre. Tam mon]nxannx noneennx
ocymecrnnxnact n cronponenrnom coornercrnnn c nporpammo nxennopncrcxnx
+xcnepnmenron: saxnmuenntx noneprann yapam roxa, xora onn npocmarpnnann cnat,
emoncrpnpymmne opasnt aconnantnoro noneennx.
B Bexannnne, mrar Kann]opnnx, nenocnymnomy saxnmuennomy nnonnn npenapar
anexrnn, ntstnanmn y nero ocranonxy txannx na ne mnnyrt, n reuenne xoroptx
ncnxorepanenr eceonan c nnm o ero npecrynnennxx.
Coms saxnmuenntx M+pnoncxo ]eepantno rmptmt cymen onapoonart oxna, n
xoropom cneymmnm opasom onncant npnemt nocnnrarentno ncnxorepannn: Bo
npemx raxnx ceancon nocrenenno ynennunnaercx crenent ncnxonornuecxoro nosecrnnx. Ha
saxnmuennoro xpnuar, nrpamr na ero crpaxax, ntcmennamr ero cnaocrn n npnnaramr maccy
ycnnn, urot sacrannrt ero nouyncrnonart cex nnnonntm n peantntx nnn noopaxaemtx
nocrynxax Hpnnnmamrcx ncenosmoxnte mept, urot ycnnnrt ero nnymaemocrt, c rem
urot xax moxno ontme nonecrn no xonrpont nepconana rmptmt ero +monnonantnte
peaxnnn n mtcnn.
a, ncnxonornx nennxax cnna. C nomomtm noxpennennx moxno ne rontxo xptcy
nayunrt ntnpart npannntnt nyrt n nanpnnre, no n uenonexa necrn cex n
coornercrnnn c npnnnunxmn. Bor rontxo rymanno nn nontsonartcx nx +roro cpecrnamn
cpenenexontx nnxnnsnropon? Tem onee uro ncrxsannxmn nourn nmoro moxno sanyrart,
no npaxrnuecxn nnxoro no-nacroxmemy nepenocnnrart.
Fyxnantno na cneymmn ent nocne o]nnnantnoro sanpera nporpamm mon]nxannn
noneennx Amepnxancxo ncnxonornuecxo acconnanne tna cosana cnennantnax
xomnccnx nx anannsa nsepxex nnepennx n npaxrnxy npnnnnnon noxpennennx. Ftnn
nponeent cnennantnte nccneonannx, oxasanmne ne rontxo nerymannocrt, no n
ecnonesnocrt raxo npaxrnxn. Taxxe yanoct oxasart, uro ropaso onee +]]exrnnno
noompenne nosnrnnnoro noneennx. A nerarnnnoe noxpennenne mryxa onacnax.
Cnnmxom yx stxa ryr rpant mexy nocnnrarenem n nanauom.
Bmson aencena
Pexax nayunax nynnxannx cnocona ntsnart ocrpemne nonnrnuecxne eart.
Amepnxancxomy ncnxonory Aprypy xenceny +ro onaxt yanoct. B xonne
mecrnecxrtx ero nmx ne cxonno c raserntx nonoc, a n 1970 r. xypnan Life nponnrnponan
cenaropa +nnena Monnxena, yrnepxanmero: Berpt xencena ymymr na
Kannronnem. Kro xe raxo +ror xencen n xax emy yanoct nonxrt raxym ypm?
21 ]enpanx 1969 r. npecrnxnt xypnan Harvard Educational Review onynnxonan na 123
crpannnax n xauecrne rnannoro marepnana nomepa crartm Aprypa xencena, npo]eccopa
nearornuecxo ncnxonornn n ncnxonora-nccneonarenx Kann]opnncxoro ynnnepcnrera.
Crartx nastnanact Hacxontxo mt moxem nontcnrt IQ n mxontnym ycnenaemocrt?. B
+ro nnnno, nsonnymme crarncrnuecxnmn ntxnaxamn n rexnnuecxnmn
noponocrxmn crarte xencen an npocro orner na +ror nonpoc. Ho ero mnennm, nmte
nearornuecxne ycnnnx, nanpannennte na nontmenne yponnx ymcrnenntx cnoconocre n
axaemnuecxo ycnenaemocrn, xpane mano+]]exrnnnt. Hpnunna +roro nnenact anropy n
rom, uro nnrennexr renernuecxn npeonpeenen n ne nonepxen snaunrentntm nsmenennxm
n reuenne xnsnn. Fonee roro, cpen pasntx pac n connantntx rpynn nnrennexr pacnpeenen
n nepanno crenenn. Hpome ronopx, onn xnacct n napot n nenom rnynee pyrnx, n nmte
nontrxn nsmennrt +ry renernuecxym saxonomepnocrt npaxrnuecxn ecnonesnt. C nem
npocro neoxonmo cunrartcx, coornercrnenno nnannpyx connantnym nonnrnxy.
xencen naunnaer cnom crartm pamarnuecxnm yrnepxennem, uro xomnencaropnoe
oyuenne norepneno xpax. Komnencaropnoe oyuenne nonyuano mnpoxym ]nnanconym
noepxxy c nauana 60-x roon. Ono paccmarpnnanoct xax ono ns cpecrn,
'xomnencnpymmnx xnsnt n nnmere, cnaoe soponte, cxynoe nnranne, cxyuennocrt, ro
ecrt nce ro, c uem cranxnnamrcx n or uero crpaamr mnnnnont ere ns manooecneuenntx
ceme, npnnanexamnx npenmymecrnenno x nannonantntm mentmnncrnam, n nepnym
ouepet uepnoxoxnm. unnancnponanoct nponeenne nporpammt X+ Crapr n pyrnx
nporpamm npemxontno nororonxn ecxrxon rtcxu ere n reuenne noctmn nernnx
neent. Kpome roro, xpyrnt ro ecrnonann pyrne mnpoxomacmrante nporpammt,
npenonaranmne, uro ern ns manooecneuenntx ceme nyxamrcx n ononnnrentnom
oyuennn nx roro, urot nororonnrtcx x perynxpntm sanxrnxm n mxone.
B cnoe crarte xencen yrnepxaer, uro nce +rn nporpammt norepnenn neyauy noromy,
uro onn ncxonnn ns resnca o panntx nnrennexryantntx nosmoxnocrxx ncex ere.
Komnencaropnoe oyuenne ocnontnanoct na rnnorese enpnnannn, cornacno xoropo
'Orcrananne n yuee xnnxercx n snaunrentno crenenn pesyntrarom connantno,
+xonomnuecxo n opasonarentno enpnnannn n ncxpnmnnannn.
xencen ornepraer +ry rnnoresy. Oxcnenne mxontno neycnenaemocrn ere ns
nerpnrxncxnx n pyrnx entx ceme, no ero mnennm, saxnmuaercx n snaunrentntx
pasnnunxx no npoxennom nnrennexre y entx n remnoxoxnx. Cctnaxct na ror ]axr, uro
xo+]]nnnenr nnrennexra y entx ere ns oecneuenntx ceme n cpenem na 11 ennnn
npentmaer IQ nerpnrxncxnx ere, xencen npnxonr x ntnoy, uro annoe pasnnune
oycnonneno renernuecxnmn npnunnamn n xoppexnnn ne noaercx.
B xonne mecrnecxrtx tronano yexenne, uro nnrennexr cront xe oexrnnnax n
nerxo nsmepxemax xapaxrepncrnxa uenonexa, xax nec nnn pocr, n xencen nonnocrtm
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
pasenxn +ro yexenne. Tecrt IQ, cunran on, nosnonxmr onontno rouno nsmepnrt
pasnnunx n nnrennexre mexy nnnnnamn, pacamn n xnaccamn. 78 crpannn cnoe crartn on
nocnxrnn oxasarentcrnam roro, uro nnrennexr na 80 % oycnonnen nacnecrnennocrtm n
nnmt na 20 % nnnxnnem cpet. 3arem on npnxonr x ntnoy, uro nerpt xax paca n
nnrennexryantnom ornomennn naxoxrcx na onee nnsxom yponne noromy, uro y nnx
mentme renon nnrennexra.
xencen pasnnuaer na yponnx nnrennexra. Hepnt yponent acconnarnnnt, cnxsannt
c npocrtm sanomnnannem ]axron. Bropo yponent cnxsan c xornnrnnntm nayuennem, co
cnoconocrtm pemart nponemt. 3ro xauecrnenno onee ntcoxn yponent nnrennexra,
rpeymmn ontmero xonnuecrna coornercrnymmnx renon napxy c nexoroptmn
'npoxenntmn nepnntmn crpyxrypamn. Ho yrnepxennm xencena, ente ern ns
oecneuenntx ceme onaamr xax nepntm, rax n nroptm yponnem nnrennexra, noromy uro
onn ynacneonann nyxnoe uncno renon nnrennexra n coornercrnymmne nepnnte crpyxrypt,
rora xax nerpnrxncxne ern n ern ns manooecneuenntx ceme nacneymr mentmee
xonnuecrno renon nnrennexra n onaamr nenonnonenntmn npoxenntmn nepnntmn
crpyxrypamn, n cnny uero nx nnrennexr orpannuen nnmt nepntm yponnem.
Komnencaropnoe oyuenne, xax cunraer xencen, ne n cocroxnnn oecneunrt pasnnrne
nroporo yponnx nnrennexra. H n yxasanno crarte, n n cnonx nynnuntx ntcrynnennxx
xencen saxnnxn, uro entrn, ntenennte na oprannsannm X+ Crapr n npounx
noontx nporpamm, pacxoymrcx nnycrym. uro ecrnnrentno cneonano t cenart, rax
+ro, no mnennm xencena, nonnocrtm peoprannsonart cncremy opasonannx xax raxonym,
cosan mxont nepnoro yponnx nx nerpnrxncxnx ere n ere enxxon, n mxont nroporo
yponnx nx nonnonenntx.
Btnot, o xoroptx xencen ononr cnom reopnm, orxponenno nonaxnnamr pacnsmom.
Pas ymcrnennte cnoconocrn oycnonnent renernuecxn, ro ecrt nepeamrcx no nacnecrny,
ro nstrounoe nocnponsnocrno menee nnrennexryantntx pac n xnaccon moxer sacopnrt
onee nnrennexryantnte pacy n xnacc. Heoxonmo, no ero mnennm, npeynpexart raxne
'cnococrnymmne ntpoxennm renennnn, n o +rom onxna nosaornrtcx enrennxa.
Hyxno, urot nenonnonennte nmn naxonnnct no xonrponem nnn noome
+nnmnnnponannct, rora xax nonnonenntm n onee nnrennexryantntm nosnonxnoct t
pasmnoxartcx.
Crartx xencena ntsnana netnant pesonanc. Cam on c yonnernopennem ormeuan:
'Macconax neuart n Coennenntx Brarax noxnarnna n pacnpocrpannna n cnoe
nnrepnperannn mom crartm c raxo ecnpeneenrno tcrporo n pnennem, xaxne pexo
ntnaamr na onm nynnxann n axaemnuecxnx xypnanax. Orxnnxn n npecce noxnnnnct
rax tcrpo, uro x unran o +ro crarte n raserax no xpane mepe sa ne neenn o roro, xax
n Kann]opnnm npnmen xypnan, re ona tna onynnxonana. B noepxxy xencena
ntcrynnnn mnorne ncnxonorn, renernxn, connonorn. He onontcrnyxct nynnxanne
crartn, xypnan Harvard Educational Review n cnoem cneymmem ntnycxe necno 1969 r.
npnrnacnn ntcrynnrt na ero crpannnax ncex xenammnx c xpnrnxon, uro ntnnnoct n
onynnxonanne mecrn xnanentx crare n noepxxy xencena n onoro-enncrnennoro
no-nacroxmemy xpnrnuecxoro nnctma. xenceny tna npeocrannena nosmoxnocrt
ornernrt na xpnrnxy n on nocnontsonancx em, urot npnnxrt xax onxnoe nocroprn n
cno apec n npenepexnrentno ormecrn xonrpaprymenrt.
Hpo]eccop P. x.*censored*pncran ns Iapnapcxoro ynnnepcnrera ntcxasancx n
noepxxy ne xencena n ontmo crarte, naneuaranno exemecxuntm xypnanom The
Atlantic, a n antnemem n n xnnre IQ n Mepnroxparnn. Anrnncxn ncnxonor I. R.
Asenx ntnycrnn nenym xnnry, n xoropo nonnocrtm noepxan xencena. Kpnrnxyx
ormarnuecxnx +rannrapncron, xoropte xorxr nanxsart ennym cncremy opasonannx ncem
erxm, on nocrannn nonpoc o conmecrnmocrn nonxrn panencrno n cnooa. Vnntxm Bxonn,
naypear Hoenencxo npemnn no ]nsnxe (on nonyunn ee sa nsoperenne rpansncropa),
npouen cepnm nexnn o ocronncrnax reopnn xencena, n xoroptx npnstnan x
crepnnnsannn manooecneuenntx nerpnrxnox.
Ho o ennoymnx n +rom nonpoce tno anexo. Btcrynnenne xencena, nomnmo
oxecrouenno connantno-nonnrnuecxo nonemnxn, no ontme uacrn +monnonantno n
cnao aprymenrnponanno, crnmynnponano n ceptesnte nayunte nstcxannx c nentm
nornepnrt nnn onponeprnyrt ero nosnnnm. B pxe nynnxann nx anropam yanoct
oxasart, uro ntnot xencena ne ncera nornepxamrcx nayuntmn ]axramn, a sauacrym
n npocro nm npornnopeuar. Cyxenne o noxnsnenno nensmennocrn IQ tno noneprnyro
comnennm n onontno yenrentno onponeprnyro. Bosnnxnn n ceptesnte comnennx n
nannnocrn nnrennexryantntx recron. B uacrnocrn, tno oxasano, uro ncnontsonanne
recron, cranaprnsnponanntx na ono ntopxe, npnmennrentno x pyro ntopxe
nexoppexrno n upenaro omnxamn. Tor ]axr, uro ern ns nectma nemnorouncnenntx
orartx nerpnrxncxnx ceme cnntno npenocxoxr n ymcrnennom pasnnrnn cnonx
oesonenntx uepnoxoxnx cnepcrnnxon, nosnonnn saxnmunrt, uro ]axropt cpet
oxasannct xencenom neoonenent, n ero nontrxa pacnpocrpannrt cnon ntnot na pacy n
nenom nocnemna n neonpananna.
Fesycnonno, neonornuecxax nosnnnx xencena orxponenno pacncrcxax, n ntsnannoe
em neroonanne nonxrno. Onaxo nponoxannonnoe ntcrynnenne xencena ctrpano n
ncropnn nayxn n cnom nosnrnnnym pont. Ono o xpanocrn saocrpnno xonnennnm
nnrennexryantno +nnrt n sacrannno ncxart yenrentnte xonrpaprymenrt. Bectma
npnnnexarentno nx mnornx ntcrynnna antrepnarnnnax, +rannrapncrcxax nosnnnx,
xoropax nocrynnpyer nceomee panencrno n ymcrnenntx cnoconocrxx. Onaxo, npn nce
cnmnarnn x ee rymanncrnuecxomy na]ocy, nentsx ne samernrt ee nocroxnnoe neconnaenne
c peantno ecrnnrentnocrtm. Moxer trt, ne nnment ocnonann paccyxennx
xencena o rom, uro xecroxo npnmenxrt nenoxoxmne ]opmt oyuennx x erxm,
necnocontm x nnm, na onom nnmt neonornuecxom ocnonannn, uro nce ern pannt.
ncxyccnx nnrcx no ce ent.
C 1ouxn spennn nxennopnc1a
24 ]enpanx 1913 r. na saceannn Htm-Hopxcxoro orenennx Amepnxancxo
ncnxonornuecxo acconnannn xon Vorcon npouen cnom snamennrym nexnnm
'Hcnxonornx c rouxn spennx nxennopncra mann]ecr nonoro ncnxonornuecxoro yuennx.
Vorcon npnsnan ncnxonoron orxasartcx or ecnnontx paccyxenn o raxnx ]anromax,
xax cosnanne, n cocpeorounrtcx na nsyuennn roro, uro necomo, rpyo, spnmo, a nmenno
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
na noneennn. Bcxope rexcr nexnnn tn naneuaran n Hcnxonornuecxom oospennn n tn
c +nrysnasmom nocnpnnxr nparmarnuntmn amepnxannamn, nocxontxy nen Vorcona
oxasannct ynnnrentno cosnyunt omecrnenntm nacrpoennxm ro +noxn. Heestnrepecno
ncnomnnrt, uro n pyrom nonymapnn n ry xe nopy nanpann cnny pyccxne nxennopncrt
Hannon n Fexrepen, ue anropnrer Vorcon npnsnanan esoronopouno. a n ero nen n name
crpane namnn nonauany nnonne naroxenarentnt orxnnx. nx nepnoro nsannx Fontmo
Conercxo 3nnnxnonenn crartx o nxennopnsme tna saxasana camomy ocnonononoxnnxy
annoro yuennx cnyua n npaxrnxe FC3 ecnpeneenrnt. Hpana, ocropoxnte
conercxne +nnnxnonencrt ne oomnnct es pemapxn: Peaxnnx cunraer cnonm onrom
cxasart, uro, necmorpx na ntepxannym uncro marepnanncrnuecxym rouxy spennx Vorcona,
+ror marepnannsm ne nocnr nanexrnuecxoro xapaxrepa. B antnemem, no mepe
o]opmnennx camo nporpeccnnno n mnpe conercxo ncnxonornn, nponsomno nonnoe
ormexenanne or samopcxnx ne. Ha xaxne rontxo cxonacrnuecxne yxnmpennx ne mnn
oreuecrnennte reopernxn, ntraxct oxasart, uro nannoncxax coaxa nporpeccnnnee
cxnnneponcxo xptct! Ha camom xe ene yx Vorcona ecxrnnernxmn nnran n na namn.
Ho cyrn ena, ncx conercxax nearornxa cnonno nocrannna cee saauy oxasart ero resnc:
'are mne mxnny sopontx mnaennen, n, cosan nm nanexamne ycnonnx, x epyct
nocnnrart ns nnx xoro yrono Mnorne c +rnm nosynrom nocxrcx n nontne, axe ne
noospenax, xro nepnt ero nspex. Bor rontxo neantnoro pesyntrara rax noxa nnxomy ne
yanoct nonyunrt nn n rom nonymapnn, nn n +rom. To nn ycnonnx cosart ne yaercx, ro
nn uenonex nce-raxn ycrpoen nocnoxnee, uem nxennopncrcxne ncntryemte
Map1
3nonmnnx xanpa
B nocnenne rot n name crpane ntmno ecxrxa nonropa xnnr, nocnxmenntx
ncnxonornuecxomy xoncyntrnponannm, n rom uncne n necxontxo coornercrnymmnx
yuennxon. Hourn no ncex npnnonrcx onpeenenne xoncyntrnponannx (xax npannno, ne
ouent nnxrnoe), a raxxe xparxax ncropnx cranonnennx +ro orpacnn. Koncyntrnponanne
onpeenxercx xax ona ns npnxnantx orpacne ncnxonornn, xoropax nauana nnrencnnno
pasnnnartcx npnmepno c cepennt 50-x rr. XX n. Cryenrt-ncnxonorn, roronxct x
coornercrnymmemy +xsameny (a ocnont xoncyntrnponannx ceronx npenoamrcx n ecxrxax
nyson), sayunnamr +rn resnct, no npnntuxe onepxx neuarnomy cnony. Te nemnorne, xro n
cranonnennn cnoero npo]eccnonantnoro mnponosspennx ne orpannunnaercx yuennxom, xro
snaer ontme ]axron n cmorpnr na nnx mnpe, nenontno npnxoxr n samemarentcrno.
Horomy uro na camom ene no ncnxonornuecxnm xoncyntrnponannem nonnmamrcx camte
pasnte nemn, n nonynxpnsnpyemax yuennxamn rpaxronxa ornocnrcx nnmt x ono uacrno
c]epe, xoropax x romy xe ecnn n cnxsana c ncnxonornuecxo nayxo, ro nectma xocnenno.
B ecrnnrentnocrn nepnax ncnxonornuecxax xoncyntrannx tna ocnonana ne n cepenne
XX nexa, a n camom ero nauane, ro ecrt na nonnexa pantme, uem yxasano n yuennxax. Ee
oprannsonan n Focrone u.Hapcon, xoropt nnen cnom saauy n rom, urot nomorart ncem
xenammnm n npo]eccnonantno opnenrannn c nomomtm ncnxonornuecxnx meroon. On
cunran, uro uenonex, ntpanmn paory n coornercrnnn co cnonmn peantntmn
cnoconocrxmn n cxnonnocrxmn, operaer manc xnrt nonesno n cuacrnnno xnsntm.
Hepexo cam uenonex sarpynxercx cenart npannntnt ntop, noromy uro n uem-ro npocro
nnoxo pasnpaercx (ne npecrannxer coepxanne xaxnx-ro npo]eccn), ne oraer cee
oruera n cnonx ncrnnntx cxnonnocrxx, npeynennunnaer nnn neoonennnaer cnon
nnnnnyantno-ncnxonornuecxne ocoennocrn, nonepxen +monnonantntm
npeyexennxm n neaexnarntm npnrxsannxm, n r. n. Koncyntrannx cnennanncra,
npononmax c ncnontsonannem coornercrnymmnx narnocrnuecxnx nponeyp, nomoraer
c]opmnponart aexnarnte ycranonxn n c]epe npo]eccnonantnoro camoonpeenennx n n
xoneunom nrore ecrnnrentno cnococrnyer romy, uro uenonex nonyuaer nosmoxnocrt
xnrt nonnoxponno n cuacrnnno.
B annom cnyuae moxno necrn peut ne crontxo o npnxnano orpacnn nayxn, cxontxo o
npaxrnuecxom npnmenennn ncnxonornuecxnx saxonomepnocre n meroon. Henontno
ncnomnnamrcx cnona Hyn Hacrepa: Hpnxnantx nayx nnxora ne tno, ner n ne yer,
noromy uro ecrt nayxa n ecrt ee npnnoxennx.
B xauecrne raxoro npnnoxennx n o]opmnnoct ncnxonornuecxoe xoncyntrnponanne, xaxnm
ono npecrannxnoct na nporxxennn onee nonynexa. 3annmannct nm ne macrepa
pasronopnoro xanpa, a cnennanncrt-ncnxonorn, xoropte cnpanennno nonarann, uro
nacroxmn cnennanncr npn nosnnxnonennn xaxo-nno npnxnano, npaxrnuecxo
nponemt n cocroxnnn n npeenax cnoe xomnerennnn art coornercrnymmym
xoncyntrannm romy, xro n ne nyxaercx. Eme n nepno nononnne XX n. raxoro poa
xoncyntrnponannem sannmannct mnorne yuente, xoropte npn +rom cunrann cex ne
xoncyntranramn, a n nepnym ouepet ncnxonoramn. Kpyr nponem, xoropte rpeonann
ncnxonornuecxnx pexomenann, oxasancx ynnnrentno mnpox n ornmt ne orpannunnancx
pamxamn npo]eccnonantnoro camoonpeenennx. Ono ns naxnemnx c]ep
ncnxonornuecxoro xoncyntrnponannx crana mxontnax npaxrnxa. Honxrno, uro n nponemt
tnn nectma xonxpernoro cnocrna nontmenne nponsnonrentnocrn rpya n
npomtmnennocrn n ycnenaemocrn n opasonannn, onrnmnsannx paort neonornuecxnx,
nn]opmannonntx, xommepuecxnx crpyxryp, ycrpanenne sarpynenn no nsanmoornomennxx
n r. . Hpana, cront monax ntne nponema romnennx yxa n +ror xpyr ne nxonna, n
ncnxonornuecxoe xoncyntrnponanne eme ne nperenonano na pont cnercxo nepxnn nx
'nnmnx yxom. Hcnxonorn-xoncyntranrt, nserax pon yxonnnxon, npenounrann
paorart no cnoe cnennantnocrn ncnxonornn. B CBA n cepenne 30-x rr. onn
oennnnnct n coornercrnymmym acconnannm. 7 mapra 1937 r. ynnen cner nepnt nomep
neuarnoro oprana +ro acconnannn Xypnan xoncyntrarnnno ncnxonornn. Hepeonax
crartx tna nanncana x. M. Kerrenom, npnsnanntm cnennanncrom no mnornx
ncnxonornuecxnx xanpax, xpome, noxany, pasronopnoro, uro nectma noxasarentno.
B namn nn xoncyntrnponanne nonnmaercx concem nnaue cxopee xax ona ns ]opm
ncnxorepannn, ns-sa uero pasrpannuenne +rnx orpacne ouent sarpynnrentno n nnxem
nnxrno ne c]opmynnponano. 3annmamrcx nm ouent pasnte nmn, mnorne ns xoroptx or
ncnxonornn anexn. 3ra ymecnacnrentnax c]epa, ecrnnrentno, nauana ypno
pasnnnartcx c cepennt 50-x roon n sanoenana na 3anae orpomnym nonynxpnocrt. 3ro n
nonxrno: xyntr nnnnnyannsma, npecnonyro camoocrarounocrn, npnnen x romy, uro
uenonexy crano npocro ne c xem no ymam noronopnrt. nx +rnx nene n npenoxnnn cnon
ycnyrn cnennanncrt. Heynnnrentno, uro n namnx xpaxx +ra moa nmeer noxantnt
xapaxrep, ne oxnartnaer mnpoxnx macc, n npx nn xora-nno npo]eccnx ncnxonora-
xoncyntranra yer nocrpeonana xax na 3anae. 3auem nam nnarnt coecennx, xora y
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nmoro ns nac naercx ocrarouno ecnnarntx? Hy, nnn nourn y nmoro. nx rex
necuacrntx, xomy n camom ene ne c xem noronopnrt sa xnsnt, cnennanncron n nocnenne
rot nororonnen nernon.
Hcnxonoron, cnocontx xax ncrapt noorn c nayuntx nosnnn x pemennm nacymntx
npaxrnuecxnx nponem, ynt, ropaso mentme. Xorx nmenno n nnx n nmeercx orpomnax
norpenocrt.
Boncn pannoymnmx
Kptnartmn crann cnona amepnxancxoro no+ra Pnuapa 3epxapra: He ocx nparon, n
xymem cnyuae onn moryr rex ynrt, ne ocx pyse n xymem cnyuae onn moryr rex
npeart. Focx pannoymntx onn ne ynnamr n ne npeamr, no rontxo c nx monuannnoro
cornacnx cymecrnymr na semne npearentcrno n yncrno.
Moxer trt, nmenno +rn cnona n nocnenne mnnyrt cnoe xnsnn cmyrno npnnomnnna
monoax amepnxanxa Knrrn xenonese. Ee xnsnt rparnuecxn oopnanact pannnm yrpom 13
mapra 1964 roa na rnasax y ecxrxon cnnerene, nn onn ns xoroptx ne npnmen e na
nomomt. 3ror nnnnenr nonyunn ocnemenne n ecxrxax raser, no cxopo satncx t
noono rtcxuam pyrnx manentxnx rparen ontmoro ropoa. Onaxo ncnxonorn no
ce ent npoonxamr ocyxart cnyua xenonese n esycnemntx nontrxax nonxrt
remnte cropont uenoneuecxo narypt (+ror nnnnenr ynomnnaercx n mnpoxo nsnecrntx y
nac yuennxax Xo Io]pya, 3nnnora Aponcona n p.).
B ry nout (men uerneprt uac) monoax o]nnnanrxa nosnpamanact c nouno cment. Htm-
Hopx ne camt cnoxont ropo na 3emne, n ona, nanepnoe, uyncrnonana cex ne ouent
ymrno, marax n onnouecrne no nycrtnntm nountm ynnnam. Cmyrnte onacennx
marepnannsonannct n xponant xommap y camoro nopora ee oma. 3ect na nee tno
conepmeno xecroxoe nemornnnponannoe nanaenne. Bosmoxno, nanaanmn crpaan
ncnxnuecxo onesntm nnn tn oypmanen napxornxamn ntxcnnrt ero mornnt ne
yanoct, noromy uro noman on rax n ne tn. Hpecrynnnx npnnxncx nsnnart essamnrnym
xeprny, norom nanec e necxontxo yapon noxom. Knrrn ntptnanact n oruaxnno snana na
nomomt. Ee ymepasnpammne xpnxn pasynnn ncm oxpyry: ecxrxn xnntnon
mnoroxnaprnpnoro oma, n xoropom ona xnna, npnntnynn x oxnam n nanmann
nponcxoxmee. Ho nn onn npn +rom n nantnem ne nomenennn, urot oxasart e nomomt.
Fonee roro nnxro ne yocyxnncx xorx t nonxrt rene]onnym rpyxy n ntsnart
nonnnnm. 3anosant snonox nocneonan nnmt rora, xora cnacrn necuacrnym tno yxe
nenosmoxno.
3ror cnyua nanonr na camte nenecente pasmtmnennx o uenoneuecxo npnpoe.
Heyxenn npnnnnn Mox xara c xpam nx ontmnncrna nme nepenemnnaer ecrecrnennoe,
xasanoct t, cocrpaanne x essamnrno xeprne? Ho ropxunm cneam ncnxonorn onpocnnn
38 cnnerene nounoro nnnnenra. Bpasymnrentnoro ornera o mornnax nx esyuacrnoro
noneennx nonyunrt rax n ne yanoct.
Tora tno oprannsonano necxontxo +xcnepnmenron (ne ouent-ro +rnuntx, no onn
nocnnn orxponenno nponoxannonnt xapaxrep): ncnxonorn nncnennponann nexn
nnnnenr, n xoropom nocrannoe nnno oxastnanoct n yrpoxamme cnryannn, n nanmann
sa peaxnne cnnerene. Pesyntrart oxasannct neyremnrentnt mano xro nocnemnn na
ntpyuxy nnxnemy. Bnpouem, ne tno axe nyxt n ocotx +xcnepnmenrax n peantno
xnsnn oxasanoct ocrarouno noontx xonnnsn, mnorne ns xoroptx onncant n npecce.
3a]nxcnponano mnoxecrno npnmepon roro, xax uenonex, nocrpaanmn or nanaennx,
necuacrnoro cnyuax nnn nnesannoro npncryna, noonry ne mor nonyunrt neoxonmo
nomomn, xorx mnmo nero npoxonnn ecxrxn n axe cornn nme (ona amepnxanxa,
cnomanmax nory, nourn uac nponexana n moxe nocpen camo mnoronmno ynnnt Htm-
Hopxa Hxro anenm).
Koe-xaxne ntnot ns nponoxannonntx +xcnepnmenron n npocrtx xnrecxnx
nanmenn nce xe yanoct cenart. Oxasanoct, uro camo xonnuecrno nanmarene
ntcrynaer ne npocro nneuarnxmme nn]po, nonnmmnm cnnerentcrnom maccono
ymenno uepcrnocrn, no n cnntntm emopannsymmnm ]axropom. uem ontme
nocroponnnx nanmamr ecnomomnocrt xeprnt, rem mentme oxastnaercx nx nee
nepoxrnocrt nonyunrt nomomt or xoro-nno ns nnx. H nanpornn, ecnn cnnerene nemnoro,
ro xem-ro ns nnx noepxxa cxopee ncero yer oxasana. Ecnn cnnerent n nonce onn,
nepoxrnocrt +roro eme onee nospacraer. Xapaxrepno, uro uacro enncrnennt cnnerent
nenontno osnpaercx no croponam, cnonno xenax cnepnrt cnoe noneenne c noneennem
oxpyxammnx (nnn narn xoro-ro, na xoro moxno tno t nepenoxnrt cnannnmymcx npyr
ornercrnennocrt?). Hocxontxy oxpyxammnx ne oxastnaercx, npnxonrcx ecrnonart
camomy, n coornercrnnn co cnonmn npancrnenntmn npecrannennxmn. Pasymeercx n ryr
nmn neyr cex no-pasnomy, no, nanepnoe, nmenno raxax cnryannx nnuno
ornercrnennocrn n ntcrynaer cnoeopasntm npancrnenntm recrom. Ecnn ne x, ro xro?
Haoopor, npn nne xorx t necxontxnx uenonex, ne pearnpymmnx na nponcxoxmee,
uenonex nenontno saaercx nonpocom: Mne uro ontme ncex nao?
Hcnxonorn ormeuamr: n noontx xpnrnuecxnx cnryannxx xpanmm esyuacrnocrt
ropaso onee cxnonnt npoxnnxrt xnrenn xpynntx nepenacenenntx meranonncon, uem
xnrenn centcxo mecrnocrn n neontmnx ropoxon. Hanepnoe, npan tn Imro,
samernnmn: Hnre ne uyncrnyemt cex raxnm onnoxnm, xax n ronne. Anonnmnocrt
ontmoro ropoa, re nce pyr pyry espasnnunt, nce uyxne, xaxt cam sa cex,
npnnonr x rxxentm mopantntm e]opmannxm. Iopoxannn nocrenenno opacraer
cxopnyno pannoymnx, ne oranax cee oruera, uro cnyunct ea c nnm, cornn npoxoxnx
nepemarnyr uepes nero, ne opamax nnnmannx na ero crpaannx. B raxo esymno
armoc]epe ncromaercx yma, pano nnn nosno nponcxonr +monnonantnt n
npancrnennt nanom. H uenonex cnemnr x ncnxonory, urot cnacrnct or yxonno
nnmert. Knann]nnnponanntx ncnxonoron ceronx mnoro. Xopomnx mentme. Horomy uro
xopomn ncnxonor, no nepnomy nanmennm Cnnex xypapa, +ro n nepnym ouepet
xopomn uenonex. Ho xpane mepe, on ne onxen trt noxox na rex, xro mnoro ner nasa
maproncxnm yrpom rnasen na myunrentnym cmeprt Knrrn xenonese.
Hena cauoouana n 1nepon nanm1e
18 mapra 1959 r. n amepnxancxom Journal of Abnormal and Social Psychology tna
onynnxonana crartx Heona uecrnnrepa n x. Meppnn Kapncmnr Kornnrnnnte
nocnecrnnx ntnyxennoro cornamarentcrna c onncannem nneuarnxmmero connantno-
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
ncnxonornuecxoro +xcnepnmenra n pycne reopnn xornnrnnnoro ncconanca. 3a npomemne
ecxrnnernx +ra nynnxannx rtcxuexparno nnrnponanact n pasnnuntx paorax, npnuem ne
rontxo ncnxonornuecxnx. Ho pesyntrart, nonyuennte n +xcnepnmenre uecrnnrepa n
Kapncmnr, npecrannxmr ornmt ne rontxo nayunt nnrepec.
Hocrannennt ontr tn onnm ns nepntx, n xoropom n xauecrne crnmyna x
onpeenennomy noneennm xnno n nenycmtcnenno ntcrynano enexnoe nosnarpaxenne.
3ro tna ne nnara sa yuacrne n +xcnepnmenre, naoopor x +xcnepnmenry na
esnosmesno ocnone npnnnexannct oponontnt. Bosnarpaxanact nectma ennxarnax
ycnyra, xxot ne nxonnmax n coepxanne nayunoro nccneonannx.
oponontntm ncntryemtm, nsxnnnmnm roronnocrt ecnnarno noyuacrnonart n
ncnxonornuecxom ontre, tna npenoxena camax nynax n eccmtcnennax paora,
xoropym yanoct ntymart +xcnepnmenraropam. Tpeonanoct saxpyunnart nnnnt px
raex na uerneprt oopora raeunoro xnmua, sarem, nepnynmnct x nauany pxa, nonropnrt +ry
mannnynxnnm, norom eme pas n eme. 3rn onoopasnoe saanne ncntryemte ntnonnxnn n
reuenne nenoro uaca. Ho xonen mnorne ne cxptnann onnaenmym nmn cxyxy n axe
ornpamenne (moxno nnmt nocouyncrnonart rem, utx npo]eccnonantnax exrentnocrt
nporexaer n ananornuntx ycnonnxx y xonneepa; paoun, cnnxnynmncx na +ro noune,
+ro ne rontxo xomennt opas, cosannt nennxnm uannnntm, no n onontno macconoe
peantnoe xnnenne).
Cyrt ontra cocroxna, onaxo, ne n +rom. Ho sanepmennn paort ncntryemoro
naroapnnn n coomann, uro sa neptm oxnaer cnoe ouepen eme onn opononen,
xoropt, noxoxe, ncntrtnaer xoneannx, rax uro nao nocrapartcx samornnnponart ero na
yuacrne n +xcnepnmenre. Honpocry ronopx, ncntryemoro npocnnn nnecrn ronapnma n
sanyxenne paccxasart, xaxo naxno, a rnannoe nnrepecno tna paora. Bor sa +ro
manentxoe nyxancrno n ntananact enexnax narpaa, ntcrynanmax n annom cnyuae xax
orxponennt noxyn. Ha +ro cornacnnnct ne nce, onaxo ontmnncrno. 3a +ro nm tna
ntana narpaa. Hononnne cxopee cnmnonnuecxax onn onnap. pyro nononnne
nentx nanart!
B sanepmenne +xcnepnmenra no npomecrnnn napt ne y ncntryemtx nonpocnnn art
camooruer o ornomennn x npoenanno paore. Hpenonaranoct, uro cront cymecrnennoe
pasnnune n cymme nosnarpaxennx cxaxercx na nnuntx nneuarnennxx. Tax n nponsomno.
Onaxo, xasanoct t, uem ntme narpaa, rem cnntnee onxna trt renennnx x
camoomany (npnuem tno conepmenno ouennno: nonoxnrentnoe ornomenne
oexrnnntm nnxax trt ne morno). Ho pesyntrart tnn nonyuent npxmo
npornnononoxnte.
Te, xro nonyunn no 20 onnapon, nasnann npoenannym paory yromnrentno, cxyuno n
eccmtcnenno. Tem camtm onn xocnenno nornepnnn, uro ronapnm tn nmn omanyr,
npnuem ne ecxoptcrno. Hoxoxe, ryr cpaartnan raxo mexannsm camoonpanannx: Mo
rpex nenennx, nnxomy x ontmoro npea ne nanec. 3aro n yuentm nomor, n ener sapaoran.
entrn nycxa n neontmne, no na nony ne nanxmrcx.
V rex, xro sapaoran ncero 1 onnap, raxoro onpanannx ne tno. He craner xe
ynaxammn cex uenonex yrnepxart, uro nomen na oman sa raxym mnsepnym noauxy
(xorx na camom ene tno nmenno rax, ro ecrt ntxcnxercx, uro axe ouent mante cymmt
moryr ntcrynart mornnnpymmnm ]axropom). 3naunr omana ne tno! H ncntryemte n
camooruerax npnnxnnct pacnnctnart ocronncrna paort c ne mentmem pnennem, uem napy
ne nasa nepe nannntm ronapnmem.
Btnot ns +roro +xcnepnmenra npecrannxmrcx ouent naxntmn. Kax nn roptxo +ro
cosnanart, entramn nourn nmoro uenonexa moxno noynrt nourn x uemy yrono.
Hpnuem, uem ntme cymma nosnarpaxennx, rem oxornee uenonex nostmercx sa eno. Ho +ro
eme ne snaunr, uro on nponnxnercx cosnannem naxnocrn, nonesnocrn n ynnexarentnocrn
+roro ena. axe naoopor, xpynnoe nosnarpaxenne cnococrnyer oexrnnno onenxe
nycxa eno ne ouent nnrepecnoe nnn axe ne cnnmxom naroponoe, saro sapaorox
nennoxo, a +ro n crnmyn, n onpananne. A nor ecnn nnarnrt mano, uenonexy cranonnrcx
npocro neoxonmo nocnonnnrt ncnxonornuecxym neocrauy, npnnnctnax cnoe
axrnnnocrn nce mtcnnmte ocronncrna. Hopaccnpocnre nnoro eccpepennxa, n nt
nenpemenno ysnaere, xaxnm ncxnmunrentno naxntm n nnrepecntm enom on sannmaercx
npaxrnuecxn ecxoptcrno. A ncnxonornuecxn mexannsm +ro uacro nnnmsopno
mornnnponxn oxastnaercx na ynnnenne npocr.
Bpoaennoe naropasyune
21 mapra 1961 r. ynnena cner nynnxannx, npnnecmax mnpoxoe npnsnanne ocoomy
nanpannennm n ncnxonornn nosnanarentntx nponeccon rax nastnaemomy +xonornuecxomy
(n cmtcne npnpoocoopasnomy) noxoy. B xypnane Scientific American tna
naneuarana crartx 3neonop Incon n Pnuapa Vonxa 3pnrentnt optn. Kax +ro nepexo
tnaer, nynnxannx n nsnecrnom nayuno-nonynxpnom xypnane npnnnexna ontmoe
nnnmanne x nccneonannxm, xoropte nennct ncnxonoramn yxe necxontxo ner n tnn panee
nsnecrnt nnmt ysxomy xpyry xonner no cyxnm nayuntm orueram. Hmenno nocne
nynnxannn n Scientific American nanmennx Incon-Vonxa crann mnpoxo nnrnponartcx,
n pexn yuennx ncnxonornn c ro nopt oxonrcx es ]oronnnmcrpannn snamennroro
+xcnepnmenra.
Cyrt ontra cocroxna n rom, uro mnaenna, yxe ymemmero nonsart, no eme ne ymemmero
xonrt, nomemann na nonepxnocrt ns npounoro npospaunoro nnexcnrnaca. Hononnno cnoe
nonepxnocrn nncr nexan na rnepom ocnonannn, spnrentno crpyxrypnponannom na uepnte
n ente xnapart, a pyro nononnno nanncan na raxnm xe ocnonannem, pacnonoxennom
na nspxno rnynne. Hpn +rom nosnnxana spnrentnax nnnmsnx optna, xorx raxrnntnax
onopa anana onnaxonte omymennx na nce nonepxnocrn nnexcnrnaconoro nncra.
Peantnax nonepxnocrt tna ocrarouno npouna n naexna, urot peenox mor
esoxsnenno nepennrartcx no ne n nmom nanpannennn. Hccneonarenxm tno
nnrepecno, cxaxercx nn na ero nepennxennxx spnrentnax nnnmsnx. Moxno tno
npenonoxnrt, uro, ne nmex ocrarounoro ontra nepennxennx no nepeceuenno
mecrnocrn, nrx ne npnmer no nnnmanne spnrentnt napaoxc n onepnrcx ocxsarentntm
omymennxm. 3roro, onaxo, ne nponsomno. Peenox samnpan na xpam optna n
npenounran ne pncxonart. Cranonnnoct ouennno, uro cnoconocrt x nocnpnxrnm
rnynnt moxno xoncrarnponart naunnax c camoro pannero nospacra. Fonee roro, peaxnnx
camocoxpanennx, no-nnnmomy, ne crontxo npnoperaercx c ontrom, cxontxo npncyrcrnyer
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
y peenxa nsnauantno. Ftno t, npana, neonycrnmo ee npeynennunnart, no neuantnte
npnmept cnyuantx naenn manentxnx ere c ntcort onontno mnorouncnennt.
Pesyntrart +xcnepnmenra noponnn mnpoxne nayunte ncxyccnn, npnuem n camtx
pasntx acnexrax onapyxennoro xnnennx. Ho ce ent ne crnxaer nonemnxa o mexannsmax
nocnpnxrnx npocrpancrna, o npnpoe nepnenrnnntx nponeccon n nenom (+xonornuecxomy
noxoy nocnxmena nepeneennax y nac monorpa]nx xemca Incona, myxa 3neonop
Incon, n oocnonanne n pasnnrne +roro nanpannennx cynpyrn nnecnn pannonennxn
nxna). Croponnnxam mnpoxnx oomenn pesyntrart annero +xcnepnmenra ann eme
onn aprymenr n nontsy reopnn npoxenno mypocrn n npnponoro spanoro cmtcna,
xoropte cneyer nnmt noompxrt, a cnennantno ]opmnponart yxe n ner nnxaxo nyxt.
Hex neestnrepecnax. Onaxo, nomnnrcx, x sa cnonmn ertmn-mnaennamn nnnmarentno
npnrnxtnan. ymam, ontmnncrno ponrene roxe. Moxer trt, c nayuno rouxn
spennx mt nce n npoxnnnn nstrounoe n neonpanannoe ecnoxocrno. 3aro ern ntpocnn
es yneun. A +ro, nanepnoe, camoe rnannoe.
Anpent
Hnruannon n mxontnou xnacce
Hpnnxro cunrart, uro ocrnxennx connantntx nayx, cyxennx n xonnennnn ]nnoco]on,
connonoron, ncnxonoron n snaunrentno mepe ]opmnpymr omecrnennte nacrpoennx n
mopantnym armoc]epy cnoe +noxn. Taxo nsrnx esycnonno cnpanennn, no nnmt
nanononnny. Ho nentsx ne npnsnart, uro omecrnennte nacrpoennx, connantno-
+xonomnuecxn xonrexcr +noxn n cnom ouepet nopoxamr onpeenennte nen n
xonnennnn n c]epe nayx o uenonexe. Kax nnmer X.Io]pya n cnoe nsnecrno xnnre uro
raxoe ncnxonornx, nayxa ncera ocraercx ono ns onacre exrentnocrn uenonexa, n
xax t ona nn crapanact coxpannrt cnom nesanncnmocrt, ona onxna nnarnrt ant
cymecrnymme cncreme n romy omecrny, n xoropom ona pasnnnaercx. K ncnxonornn +ro
ornocnrcx, noxany, n eme ontme mepe, uem x pyrnm nayxam.
Hanpnmep, 3nrmyn upe xnn n Bene, n yymamme ypxyasno cpee, cxonanno
connantntmn ormamn n cexcyantntmn ray. Ero penonmnnonnoe yuenne xnnnoct
ecrecrnenno peaxnne na xanxecxym mopant cnoe +noxn n cnoero connantnoro xpyra.
Bosnnxnonenne nxennopnsma n CBA connano no npemenn c ypntm pocrom
npomtmnennocrn n nnonne orneuano nparmarnuecxnm, rexnoxparnuecxnm renennnxm
+noxn. Ananornuntm opasom nccneonannx H.H.Hannona nnonne coornercrnonann
xommynncrnuecxnm nexm n CCCP: opas uenonexa, ]opmnpymmerocx n coornercrnnn co
cnoe cpeo, connaan c npecrannennem o nonom uenonexe, xoroporo npecroxno cosart.
Pacnner rymanncrnuecxoro nanpannennx n ncnxonornn nponsomen n Kann]opnnn n 60-e
rot XX nexa. Heynnnrentno, uro onrnmncrnuecxn nsrnx na npnpoy uenonexa tn c
+nrysnasmom nocnpnnxr n armoc]epe mnpa n nmnn, napnnme n ry +noxy.
B re xe rot n n rex xe xpaxx nponsomno eme ono snamenarentnoe cotrne. B xonne
ypntx mecrnecxrtx n Can-upannncxo, ncemnpno cronnne ere-nneron,
npononeonanmnx opo, nmont n uenoneunocrt, tno cenano orxptrne, xoropoe yxe
uepes necxontxo ner nccneonarenn ennoymno ornecnn x xnaccnxe ncnxonornn. 2 anpenx
1968 roa ynnena cner xnnra Poepra Posenranx n Henopt xocon Hnrmannon n
mxontnom xnacce, sacrannnmax xpnrnuecxn nepeocmtcnnrt mnorne npecrannennx n
onacrn nearornxn n ncnxonornn. Orxptrt Posenranem n xocon ]enomen nonyunn
nasnanne +]]exr Hnrmannona n nor yxe cntme 30 ner nocroxnno nnrnpyercx n
ncxyrnpyercx n mnpono ncnxonornuecxo nnreparype. 3ro orxptrne crano snaxontm nx
cnoe +noxn. Onaxo ceronx, no npomecrnnn ner, ero, xax n pyrne npexnne nonannn, yxe
moxno onennrt onee nnn menee oexrnnno.
Hasnanne +romy ]enomeny tno ano no nmenn mn]nuecxoro Hnrmannona
nerenapnoro napx Knnpa, xoropt nsnaxn crarym npexpacno xenmnnt n crpacrntmn
montamn yenn oron oxnnnrt ee. C pennnx nop +ror opas npnsnan cnmnonnsnponart
neoxnannt xnnornopxmn +]]exr, ntsnannt nacrounntm xenannem n ncxpenne
nepo.
Hcnxonorn Posenrant n xocon nponenn opnrnnantnoe nccneonanne. Mecrom
nponeennx nx +xcnepnmenra crana nauantnax mxona, pacnonoxennax n onom ns paounx
paonon Can-upannncxo. B xauecrne ncntryemtx tnn oropant no rpn yunrenx n xaxo
ns mecrn napannene. 3xcnepnmenr cocroxn n cneymmem. B nauane yuenoro roa tno
nponeeno recrnponanne yuamnxcx c nentm onpeenennx nx IQ. Pesyntrart tnn oneent
o cneennx yunrene. He nanaxct n noponocrn, ncnxonorn oxcnnnn nm, uro
ncnontsonannte recrt cnennantno cxoncrpynponant nx ntxnnennx yuamnxcx, y xoroptx
n reuenne npecroxmero yuenoro roa onxen nanmartcx cxauox nnrennexryantnoro
pasnnrnx. Cnenn]nxa +xcnepnmenra cocroxna n rom, uro nearoram coomannct ]nxrnnnte
pesyntrart. B xaxom ns nocemnanarn xnaccon, n xoroptx npononncx +xcnepnmenr, tno
nponsnontno oropano no necxontxo mxontnnxon; nm npecroxno nrpart pont
norennnantntx nnrennexryantntx snes. Vunrene nocrannnn n nsnecrnocrt, uro +rn
ern, no anntm recrnponannx, onxnt ncxope npoxnnrt nesaypxnt nosnanarentnt
nporpecc.
Kax noxasano nsmepenne IQ n xonne yuenoro roa, y +rnx ere no cpannennm c
ocrantntmn nnrennexryantnte nosmoxnocrn n cpenem cymecrnenno nontcnnnct.
(Heoxonmo nouepxnyrt, uro nmenno n cpenem, rax xax omne pesyntrart recrnponannx
oxasannct neonosnaunt. Ho o +rom nnxe.) Hpnuem mna peut ne o axaemnuecxo
ycnenaemocrn (net ormerxn moxno nponsnontno santcnrt), a o IQ noxasarene
ocrarouno oexrnnnom. Honyuennte annte nosnonnnn c]opmynnponart
ncnxonornuecxym saxonomepnocrt. Kax yrnepxann Posenrant n xocon, nm yanoct
npoemoncrpnponart nnnxnne oxnann yunrene na nosnanarentnt nporpecc yuamnxcx.
Ho-nnnmomy, ormeuann anropt, xora yunrenx oxnamr or ere ntcoxnx
nnrennexryantntx ocrnxenn, onn naunnamr necrn cex no ornomennm x nnm onee
pyxenmno, crpemxrcx nooymennrt nx, ncnontsymr necxontxo nnte merot
npenoanannx, onycxax ontmym crenent cnoot n nx nosnanarentno n rnopuecxo
axrnnnocrn. Bce +ro cnococrnyer ynyumennm yuet, rax xax npecrannennx ere o cee,
nx cocrnennte onxannx, mornnannx n xornnrnnnt crnnt nsmenxmrcx x nyumemy.
Knnra Hnrmannon n mxontnom xnacce ntsnana orpomnt omecrnennt pesonanc.
Btxnnennt ]enomen sacrannn cenart npnnnnnnantnte ntnot, upesntuano naxnte
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
xax nx omencnxonornuecxo reopnn ymcrnenntx cnoconocre, rax n nx
nearornuecxo npaxrnxn.
Bo-nepntx, tno narnxno noxasano, uro annte ncnxonornuecxoro recrnponannx roro
nnn nnoro uenonexa ne xnnxmrcx nocroxnntm noxasarenem, a moryr no nnnxnnem
onpeenenntx ycnonn snaunrentno nsmenxrtcx. 3ro nouepxnnaer neonycrnmocrt
xareropnuecxoro ncnxonornuecxoro narnosa n npornosa na ocnonannn onoxparnoro
recrnponannx. B omencnxonornuecxom nnane pesyntrart Posenranx n xocon cnyxar
cnntntm aprymenrom npornn pacnpocrpanennoro mnennx o npoxennocrn n nensmennocrn
ymcrnenntx cnoconocre.
Bo-nroptx, yenrentno npoemoncrpnponant ontmne nosmoxnocrn nearornuecxoro
nosecrnnx c nentm peannsannn nnrennexryantnoro norennnana yuamnxcx. Oxnax or
peenxa nnrennexryantnoro pocra, yunrent nenponsnontno oprannsyer nearornuecxn
nponecc raxnm opasom, uro +ro crnmynnpyer ymcrnennoe pasnnrne yuennxa. Ouennno, uro
npornnononoxnax ycranonxa npnnonr x oparnomy +]]exry: esnaexnte, no mnennm
nearora, yuennxn cranxrcx n ycnonnx, xoropte ne cnococrnymr nx nporpeccy.
3]]exr Hnrmannona tn pacnenen xax oexrnnnoe ocnonanne nx nearornuecxoro
onrnmnsma. Orxptrne Posenranx n xocon ncennno no mnornx nearoron nepy n orpomnt
nnrennexryantnt norennnan yuamnxcx, npnuem axe rex, xoropte cunrannct cnatmn n
orcrammnmn. Hpenonaranoct, uro nmenno nx nocnennx cosanne crnmynnpymmnx
ycnonn yer cnococrnonart npeoonennm nx orcranannx. Hoyxaemoe raxnmn
omecrnenntmn nacrpoennxmn npannrentcrno CBA nauano ntenxrt xpynnte enexnte
cpecrna na paspaorxy n nnepenne ncenosmoxntx nporpamm, xoropte n npnntuntx nam
repmnnax cneonano t ornecrn x pasnnnammemy oyuennm.
Onaxo na nporxxennn pxa ner ncnontsonanne +rnx nporpamm ne ano omyrnmtx
pesyntraron. H nparmarnunte amepnxannt saecnoxonnnct: ne nnycrym nn pacxoymrcx
xasennte entrn? H noome, rax nn yx npant Posenrant n xocon n cnoem
nearornuecxom onrnmnsme?
Ftno npenpnnxro nemano nontrox nonropnrt xnaccnuecxn +xcnepnmenr, no nce onn
npnnocnnn neonosnaunte pesyntrart. B pxe cnyuaen ncxomt ]enomen npocro ne
yananoct sa]nxcnponart. 3ro noynno mnornx nccneonarene npoxnnrt onee
npncrantnoe nnnmanne x nepnoncrounnxy. eno n rom, uro xnnra Posenranx n xocon
nocnna ne crontxo nayunt, cxontxo nynnnncrnuecxn xapaxrep. Ona nouepxnnana
ntxnnennym renennnm n sarymentnana nosnnxanmne npornnopeunx. erantnt ananns
+xcnepnmenrantntx anntx onapyxnn nx xpanmm npornnopeunnocrt. Inannt nxna n
oomennte pesyntrart +xcnepnmenra nnecnn annte, nonyuennte n onom ns nepntx
xnaccon, re ornocnrentnt noxasarent nnrennexra norennnantntx snes nontcnncx na
15 annon. B xnaccax c rpertero no mecro snaunrentntx nsmenenn ormeueno ne tno. B
cymnocrn, nce nsmenennx npnxonnnct na na ns nocemnanarn xnaccon onn nepnt n
onn nropo. B onom ns rpertnx xnaccon x xonny yuenoro roa y snes tn ormeuen
axe nnrennexryantnt cna.
K romy xe xe, xax +ro nn crpanno, noneenne yunrene n annom +xcnepnmenre noome
nnxax ne ]nxcnponanoct, uro ocrannxno mnpoxn npocrop nx nponsnontntx ronxonann.
Pasnepnynmaxcx na +ro noune ncxyccnx crnmynnponana nnrepec x nccneonannxm
yunrentcxnx oxnann. Hepnoe raxoe nccneonanne tno nponeeno n CBA eme sa 10 ner
o ntxoa Hnrmannona. Vxe rora yanoct ycranonnrt, uro nocnpnxrne peenxom
xopomero ornomennx x nemy yunrenx nosnrnnno n spnmo xoppennpyer c ero
camonocnpnxrnem, uro n cnom ouepet cxastnaercx n na ycnenaemocrn: peenox nnnr, uro
yunrent ornocnrcx x nemy xopomo, +ro yxpennxer ero n ponn ncnnnnnnnponannoro n
ycnenammero yuennxa.
B nocneymmne rot nonna noontx nccneonann napacrana. Hsyuannct ocoennocrn
camoonenxn, noneennx n ycnenaemocrn yuamnxcx n sanncnmocrn or sa]nxcnponannoro
ornomennx x nnm co cropont yunrene. B uacrnocrn, tno ycranonneno, uro nnoxo
ycnenammne mxontnnxn onaamr, xax npannno, nnsxo camoonenxo. x. Fapxep-Hann
(1970) oxcnxer +ro rem, uro yunrenx nocroxnno cpannnnamr nx c ornnunnxamn; uame
ncero +rnm nanocnrcx snaunrentnt ymep -xonnennnn ere. B mxone, re npononnoct
+ro nccneonanne, onn ns yunrene saxnnn: ne nmnm yunrt ryntx ere ne nx roro
x yunncx cam. Bor sect, n on noxasan na px, nymn nont oxon, cnxr mon nyumne
yuennxn. Cpenne cnxr n cpenem pxy. A n rpertem pxy cnxr camte rynte. Cneyer nn
nocne +roro ynnnxrtcx romy, uro rnn nsanmoecrnnx yunrenx c yuamnmcx n onenxa
yunrenem ero cnoconocre nosnonxmr naexno npecxasart yponent camoonenxn
mxontnnxa?
Hent px nccneonann, nponeenntx n CBA, noxasan, uro pasenenne yuamnxcx na
noroxn no cnoconocrxm cxastnaercx na nx camoonenxe. Te, xro yunrcx n xnaccax nx ere
c nnsxnmn cnoconocrxmn, cxnonnt cunrart cex neyaunnxamn. Onn uacro pocamr mxony
n ornnuamrcx anrnconnantntm noneennem. B Anrnnn ananornunte annte nonyunn
.Xaprpnnc (1967).
Hmax rpynnnponxa ere, ecnn ona conpxxena c nanemnnannem xpntxon, moxer
cnyxnrt xarannsaropom ]opmnponannx y nnx nnsxo camoonenxn, rem onee uro ntenenne
nonnonenntx xareropn yuamnxcx xnnxercx norennnantntm nncrpymenrom connantno
perynxnnn n xonrponx. pntxn cnocont ynnsnrt n axe norynrt uenonexa: nepexo onn
onpantnamr npenepexnrentnoe ornomenne x romy, xro ero nonce ne sacnyxnnaer. Kax
yrnepxaer P.Pncr (1970), mnorne ern opeuent nnaunrt xanxoe cymecrnonanne n
ncntrtnart nenpnxsnt no ornomennm x cee rontxo noromy, uro sa nnmn cnnmxom pano
saxpennncx opas neopasnnrtx, neypannonemenntx, necnocontx. Bo mnornx
nccneonannxx noxasano, uro raxoro poa xpntxn uacro cnyxar opnenrnpamn nx yunrene
n onpeenxmr nx nerarnnnoe ornomenne x nexoroptm erxm. Xapaxrepntm n +rom nnane
xnnxercx +xcnepnmenr A.upepnxca (1974), xoropt npoemoncrpnponan cryenram,
yymnm nearoram, nneosannct ypoxa, npenapnrentno coomnn, uro annte mxontnnxn
onaamr nnsxnmn cnoconocrxmn. B xonrpontno rpynne npn emoncrpannn ro xe
nnenxn tno cxasano, uro +ro nopmantnt ypox c nopmantntmn yuamnmncx. Hocne
npocmorpa cryenrt oenx rpynn sanonnnnn cnennantnt onpocnnx, n xoropom
ntxnnxnoct nx ornomenne x rontxo uro ynnennomy na +xpane. Ho cpannennm co
cryenramn xonrpontno rpynnt cryenrt +xcnepnmenrantno ycmarpnnann n noneennn
mxontnnxon npnsnaxn mentmero camoxonrponx, ontme esornercrnennocrn n cxnonnocrn
x rpyocrn, mentme cnoconocrn paccyxart acrpaxrno. 3ror pesyntrar nonnocrtm
cornacyercx c anntmn pyrnx nccneonann, xoropte noxastnamr, uro rpynnnponanne no
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
cnoconocrxm n nanemnnanne xpntxon npnnoxr x saneomo orpnnarentntm
nocnecrnnxm.
Btxcnxx mnennx yunrene nepntx xnaccon o ornocnrentntx remnax ocnoennx nantxon
urennx mantunxamn n enouxamn A.Hanapn (1969) ntennn cpen nnx ne
npornnononoxnte rpynnt. B nepnym nomnn yunrenx, xoropte cunrann, uro mantunxn n
enouxn ocnannamr nantxn urennx conepmenno onnaxono; no nropym re, xro cunran, uro
mantunxn yuarcx unrart ropaso menennee, uem enouxn. Hpenapnrentnt recr na
cnoconocrn x urennm, nponeennt cpen yuamnxcx, noxasan, uro nnxaxnx pasnnun
mexy mantunxamn n enouxamn ner. Onaxo pesyntrart recra, nponeennoro cnycrx
nexoropoe npemx, cnnerentcrnonann o rom, uro n xnaccax, re npenoanan yunrent nepno
rpynnt, yuennxn ycnonnn nporpammy npaxrnuecxn onnaxono, a n xnaccax, re npenoanann
yunrenx nropo rpynnt, mantunxn cymecrnenno orcrann or enouex. Taxnm opasom, moxno
cenart ntno: oxnannx yunrene moryr xax crnmynnponart, rax n ropmosnrt yuenym
exrentnocrt mxontnnxon. Bet yunrenxm ns oenx rpynn yanoct oxasart
npannntnocrt cnonx yexenn.
Ha ]opmnponanne oxnann yunrenx moxer oxastnart nnnxnne axe nmx yuamerocx.
Kax noxasan I.Iapny (1976), y ere, nocxmnx nmx, xoropoe npannrcx yunrenm, -
xonnennnx n cpenem onee nosnrnnno. Btxcnnnoct raxxe, uro pasnte nmena
cnxstnamrcx c pasntmn oxnannxmn.
.Xaprpnnc(1972) npenpnnxn nontrxy reopernuecxoro anannsa n oxcnennx
npornnopeunntx anntx, ornocxmnxcx x +]]exry Hnrmannona. Ho mnennm +roro anropa,
oxnannx yunrenx cpaartnamr nnn ne cpaartnamr xax camopeannsymmeecx npopouecrno
n sanncnmocrn or rpex ]axropon: npecrannenn yunrenx cnoconocrxx yuennxa,
cocrnenntx npecrannennxx mxontnnxa o cnonx cnoconocrxx n roro, nacxontxo
snaunmo ]nrypo xnnxercx nx mxontnnxa yunrent. ne xareropnn yuamnxcx peannsymr
oxnannx yunrenx c nanontme nepoxrnocrtm: ern, xoroptx on cunraer oapenntmn,
xoropte camn npnepxnnamrcx ntcoxoro mnennx o cnonx cnoconocrxx n ornocxrcx x
yunrenm xax x snaunmomy pyromy; ern, xoroptx yunrent cunraer necnocontmn x yuee
n xoropte nocnpnnnmamr yunrenx xax snaunmym ]nrypy.
Kora nocnpnxrne yunrenem cnoconocre yuamnxcx ne connaaer c nx camonocnpnxrnem,
a raxxe n rex cnyuaxx, xora yunrent ne xnnxercx nx mxontnnxon snaunmtm pyrnm, ero
oxnannx, cyx no ncemy, ne npnnoxr x +]]exry camopeannsymmerocx npopouecrna.
Teopernuecxax cxema, npenoxennax .Xaprpnncom, anennnpyer x xapaxrepy nocnpnxrnx
yunrenx n yuamnxcx. Ona, esycnonno, moxer cnyxnrt oxcnennem xax nosnrnnntx, rax n
nerarnnntx pesyntraron, nonyuenntx npn +xcnepnmenrantnom nsyuennn +]]exra
Hnrmannona. Bnonne nosmoxno, uro y ere, xoroptx yunrent saneomo cunraer
oapenntmn, yer ynyumartcx -xonnennnx, no nnmt npn ycnonnn, uro on nx nnx
snaunmax ]nrypa. Ecnn npnnxrt annym rouxy spennx a ona npecrannxercx
yenrentno, ro npn nponeennn antnemnx nccneonann neoxonmo yunrtnart xax
-xonnennnm yuamnxcx, rax n nocnpnxrne nmn yunrenx. Hao nonarart, uro naxnym pont
sect nrpaer nospacr yuamnxcx. nx mnamnx mxontnnxon oxnannx yunrenx xnnxmrcx,
necomnenno, onee ecrnenntm ]axropom ]opmnponannx -xonnennnn, uem nx ere
crapmero nospacra. 3ro osnauaer, uro cneyer c ontmo ocropoxnocrtm oomart
annte, nonyuennte n nauantno mxone, nx cnryannn cpene mxont. Kpome roro,
yunrenx nauantno mxont nponoxr c ertmn ropaso ontme npemenn, uem yunrenx
cpene, n nmemr, cneonarentno, ropaso ontme nosmoxnocre nosecrnonart na nx
nnunocrt n noneenne. Oxnannx yunrenx nauantno mxont nrpamr, no-nnnmomy, ouent
naxnym pont n ]opmnponannn npecrannenn mxontnnxa o cnonx cnoconocrxx. Bet
yuamnecx mnamnx xnaccon n ornnune or crapmexnaccnnxon npaxrnuecxn ne n cocroxnnn
npornnocroxrt mnennm yunrenx. Hs +roro cneyer, uro n npnnnnne nnnxnne oxnann
yunrenx na yuenym exrentnocrt mxontnnxon c nospacrom onxno ymentmartcx.
Taxnm opasom, ]enomen, ntxnnennt onee 30 ner nasa, oxasancx ropaso onee
cnoxntm n mnorosnauntm, uem +ro xasanoct n rymanncrnuecxom na]oce anexnx
mecrnecxrtx. H mnoronernn ontr nccneonannx annoro ]enomena nnmnn pas
cnnerentcrnyer: nmoe xpxoe orxptrne n ncnxonornn +ro ne nono nx narernuecxnx
exnapann, a ocnonanne nx nymunnoro anannsa.
Kny nepnonpoxonen
Ecrt n ncropnn ncnxonornn necxontxo xpxnx ]nryp, xoropte cocrannnn nenym +noxy n
pasnnrnn name nayxn, no xoropte ceronx nourn satrt, nocxontxy nx +noxa anno
mnnonana. K nnm, n uacrnocrn, ornocnrcx 3nap Tnruenep, onn ns nnonepon
+xcnepnmenrantno ncnxonornn. Vuennx n nocneonarent Bynra, on ntrancx
nponarannponart ero nen y cex na ponne, n Anrnnn, no, ne ncrpernn nonnmannx y
xonner, npenouen nepepartcx n Amepnxy, re nosrnannn ncnxonornuecxym naoparopnm
Kopnenntcxoro ynnnepcnrera. 3ect no ero pyxonocrnom c]opmnponanoct nepnoe
noxonenne amepnxancxnx ncnxonoron-+xcnepnmenranncron (ero yuennxamn tno samnmeno
cntme nonycornn oxropcxnx ncceprann, nocnnmnx xnnt orneuarox ero ne). Cex
onn rax n nastnann +xcnepnmenranncramn. Tax n tn nasnan nx ne]opmantnt xny,
nepnoe saceanne xoroporo cocroxnoct es manoro cronerne nasa 4 anpenx 1904 r. Kny
npocymecrnonan mnoro ner n n 1929 r., nocne cmeprn Tnruenepa, tn npeopasonan n
Omecrno +xcnepnmenrantno ncnxonornn.
C nosnnn ceronxmnero nx ncnxonornuecxne nosspennx Tnruenepa xaxyrcx nectma
apxanuntmn, no nx cnoero npemenn +ro tno nonoe cnono n nayxe. Hpemerom ncnxonornn
Tnruenep cunran cosnanne, xoropoe npenaran nsyuart meroom nnrpocnexnnn
cnennantno oprannsonannoro, xnann]nnnponannoro camonanmennx. nx otennoro
camonanmennx, no mnennm Tnruenepa, xapaxrepna rax nastnaemax omnxa crnmyna.
Hanpnmep, npn nne xnoxa uenonex otuno yrnepxaer, uro nepe nnm xnoxo, xorx na
camom ene +ro cyxenne cxnatnaercx ns +nemenrapntx omymenn pasmepa, nnera,
]opmt n r. n. B ornnune or nencxymennoro, nannnoro nanmarenx, xnann]nnnponannt
ncnxonor cnocoen onncart +rn omymennx ne n repmnnax xnrecxoro ontra, a n repmnnax,
nenocpecrnenno xapaxrepnsymmnx camn omymennx, xoropte n cocrannxmr nepnoocnony
ncxxoro ontra n xnnxmrcx nepnnuntmn +nemenramn cosnannx. Hsyuennm +nemenron
cosnannx n tnn nocnxment rpyt camoro Tnruenepa n mnorouncnenntx npecrannrene
ero mxont, oennnnmnxcx n xny +xcnepnmenranncron. Ha perynxpntx saceannxx xnya
ocyxannct pesyntrart nponeenntx +xcnepnmenron.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Cornacno nenncanomy npannny, xoropoe neyxnonno conmanoct o 1929 r., xenmnnam
sanpemanoct npncyrcrnonart na saceannxx xnya. 3ro, onaxo, nonce ne tno
npoxnnennem myxcxoro monnnnsma, xoropt tn Tnruenepy ornmt ne npncym. Cpen ero
yuennxon tno nemano xenmnn, uro nx roro npemenn tno xnnennem nporpeccnnntm.
Cno sanper yuent mornnnponan saoro o npancrnennocrn cnonx yuennn. Crpacrnt
xypnntmnx, on npnepxnnancx opnrnnantnoro mnennx: Heuero axe naexrtcx crart
nacroxmnm ncnxonorom, ne nayunnmnct npexe xypnrt. Ho nnnxnnem m+rpa mnorne ero
yuennxn npncrpacrnnnct x xypennm cnrap, necmorpx axe na ro, uro onaxt na nx rnasax
ynneuennt npecearent xnya neuaxnno cnannn cee opoy. B ro xe npemx Tnruenep
naxonn neuro esnpancrnennoe n noxnnennn am n omecrne xypxmnx myxunn, ne ronopx
yxe o rom, uro xenmnna, ocmennnmaxcx saxypnrt cama, xnnxna n ry nopy nonnmmn ntson
omecrnenno mopann. Kpome roro, Tnruenep noompxn yuennxon x ne]opmantno
ncxyccnn n nonaran, uro npncyrcrnne npexpacnoro nona moxer oxasart na nnx
cxontnammee nnnxnne.
Ftnn n pyrne npnunnt, no xoroptm conmecrnte saceannx npecrannxnnct yrposo
xencxomy nenomypnm. Hccneonannm meroom nnrpocnexnnn noneprancx camt
mnpoxn xpyr omymenn, n rom uncne cyryo renecntx. Tax, tnn nponeent ontrt, n
xoroptx ncntryemte onnctnann cnon omymennx, nmenmne mecro npn nneennn n xenyox
renno n xonono not nocpecrnom cnennantnoro sona (c +rnm sonom nexoropte
camoornepxenno xonnn nentmn nxmn). Eme onee ennxarnt +xcnepnmenr rpeonan
onncannx omymenn, ncntrtnaemtx n nponecce mouencnycxannx n e]exannn.
Coxpannnnct nocnomnnannx unenon xnya o rom, uro or xenartx acnnpanron rpeonanoct
enart sanncn o nx omymennxx no npemx nononoro axra n axe npnxpennxrt x cnonm renam
cnennantnte arunxn nx perncrpannn ]nsnonornuecxnx peaxnn (nporoxont +rnx
nanmenn ne coxpannnnct, n ceronx ocronepnocrt +rnx cneenn npecrannxercx
onontno cnopno). Coepxanne raxnx ontron epxanoct n cexpere, onaxo nnxanrnte
cnyxn o nnx rynxnn no ncemy ynnnepcnrercxomy ropoxy, nosyxax nesoponoe
nmontrcrno. omno o roro, uro rpynna cryenrox (cpen xoroptx naxonnact nenecra
3nnna Fopnnra, ns utnx nocnomnnann n nouepnnyr +ror ]axr) yxnrpnnact onaxt
cnpxrartcx no cronamn n nomemennn nx saceann, ropx xenannem ycntmart, uro xe
npecrannxer coo ra ncnxonornx, xoropo sannmamrcx myxunnt. B xaxo mepe tno
yonnernopeno nx nmontrcrno, ncropnx ymanunnaer.
3a npomemee cronerne ncnxonornx marnyna anexo nnepe, n ceronx ontrt Tnruenepa
npecrannxmr nnrepec nnmt nx ncropnxon nayxn. Ftno t, onaxo, necnpanennno
cnncart mxony Tnruenepa n apxnn. Ona, necomnenno, oxasana orpomnoe nnnxnne na
cranonnenne conpemenno ncnxonornn. Hpnuem ee nonoxnrentnoe nnnxnne cocroxno
rnanntm opasom n rom, uro ona ctrpana pont mnmenn nx xoncrpyxrnnno xpnrnxn.
Honte nanpannennx n nayxe ]ynxnnonannsm, nxennopnsm, n nsnecrno mepe
remrantrncnxonornx oxsant cnonm nosnnxnonennem nmenno nepeocmtcnennm ocnon
rnrueneponcxoro crpyxrypannsma. Ho mnennm anropon amepnxancxoro norpa]nuecxoro
cnonapx, n xoropom Tnruenep ]nrypnpyer cpen 500 camtx ntammnxcx ncnxonoron mnpa,
on ctrpan ynnxantnym pont nnnnnaropa xpncrannnsannn nontx nsrnxon n ncnxonornn.
A +ro camo no cee nemano.
C1anonnenne ncnxonornn nosnannn
O]opmnenne nayuno mxont nnn nanpannennx rpyno rouno arnponart. Hoono romy,
xax ncropnm ropoa npnnxro orcunrtnart or nepnoro nnctmennoro ynomnnannx o nem, rax
n n ncropnn nayxn npnnxro ormeuart cnmnonnuecxne art nepntx nynnxann. Tax,
o]nnnantntm nem poxennx xornnrnnno ncnxonornn moxno cunrart 6 anpenx 1956 r. B
+ror ent n Hcnxonornuecxom oospennn (Psychological Review) noxnnnact crartx
xopxa 3. Mnnnepa Marnuecxoe uncno cemt, nnmc-mnnyc na: npeent namnx
cnoconocre opaorxn nn]opmannn nepnax paora cyryo xornnrnnncrcxo
opnenrannn, nonoxnnmax nauano nenomy nayunomy nanpannennm. Xapaxrepno, uro pacnner
xornnrnnno nayxn npnmencx nourn na re xe camte rot (nauano 60-x cepenna 70-x),
xora napannentno pacnpocrpannnact moa na ymecnacnrentnte nocnenxn n nenepeunnoe
nycrocnonne, xoropte c ro nopt nx mnornx ]axrnuecxn n nomennnn coo ncnxonornm.
B mnpono nayxe +rn nesanncnmte nanpannennx rax n cymecrnymr napannentno, ne
nepecexaxct n nosnonxx ncnxonoram cnoono ntnpart, x uemy nexnr yma. B namnx
xpaxx xornnrnnncrt ne cymenn sanoenart ontmo nonynxpnocrn. Ono n nonxrno n nx
paorax nn cnona ner o rom, xax sa cuer axrnnnsannn nnunocrnoro norennnana crart
mnnnnonepom sa neenm, xax meroom cycencopno cyrrecrnn sacrannrt ntcoro xynnrt
pacuecxy nnn xax nocpecrnom rpynnonoro camoxonannx nsannrtcx or opemennrentno
ornercrnennocrn nepe nnxnnmn n ocrnut aconmrnoro camoonontcrna. He yyun
pacnonoxent x ocyxennm noontx nonpocon, xornnrnnncrt sannmannct ne cront
ynnexarentntm npemerom ncnxonorne, a nmenno nsyuennem uenoneuecxnx
mexannsmon nosnannx mnpa (uro, xcrarn, nonce ne ncxnmuaer nnunocrnym nponemarnxy ns
xpyra ncnxonornuecxnx nstcxann net uenoneuecxoe mnpononnmanne, mnponosspenne,
mnpoomymenne +ro n ocnone cnoe nonnmanne, nosspenne, omymenne). Henrpantnax nx
xornnrnnno ncnxonornn nponema nepepaorxa nn]opmannn, xoropym uenonex uepnaer
ns nnemnero mnpa (no ontme e nsxrtcx neorxya). Honxn, xax uenonex nonyuaer n
oprannsyer n cosnannn nn]opmannm o mnpe, mt n nrore cmoxem n nonxrt, nouemy n sauem
on rax nnn nnaue cex neer. nx xornnrnnncron npemer ncnxonornuecxoro nccneonannx
cocroxn nmenno n +rom. Hanepnoe, n +ra nosnnnx neesynpeuna, no ona xorx t
npecrannxercx nayuno.
Ocroxrentnax crartx Mnnnepa (n xypnane ona sanxna 17 crpannn) tna nocnxmena
nponeme namxrn n nanncana na ocnone pasnnnaemo anropom nn]opmannonno reopnn.
Hao cxasart, uro marnuecxoe uncno cemt tno orxptro saonro o Mnnnepa. Eme na
pyexe XIX-XX nn. x. M.Kerren +xcnepnmenrantno ycranonnn, uro nnnmanne uenonexa
moxer trt ononpemenno cocpeoroueno na nxrn, maxcnmym cemn +nemenrax. Taxon, xax
onontno onro cunranoct, n ecrt oem xparxonpemenno namxrn. Mnnnep cymen noxasart,
uro nmn cnocont pacmnpnrt orpannuennte nosmoxnocrn xparxonpemenno namxrn,
rpynnnpyx orentnte ennnnt nn]opmannn n ncnontsyx cnmnont nx oosnauennx
xaxo ns rpynn. Hanpnmep, nocneonarentnocrt nn]p 7 1 4 1 2 1 9 9 7, npexnnxemym na
xoporxn npomexyrox npemenn, sanomnnrt ne rax-ro npocro. 3ro nerue cenart, ecnn
oprannsonart nocneonarentnocrt cneymmnm opasom: neenx (7 ne), ne neenn (14
ne), xonnuecrno mecxnen n roy (12), onpeenennt ro (1997). Taxnm opasom, tno
noxasano, uro orpannuennocrt xparxonpemenno namxrn onpeenxercx concem ne
xonnuecrnom nn]opmannn, oexrnnno nsmepxemo n nrax, a cyexrnnno oprannsanne
marepnana n onee nnn menee xpynnte nopnnn nnn xycxn, pasmept xoroptx, xax
npoemoncrpnponan anrop n ontrax na camom cee (+ra rpannnx nsyuennx namxrn ner
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
eme c +xcnepnmenron I.3nnraysa nonyropanexono annocrn), menxmrcx n nponecce
oyuennx. 3ro, n cnom ouepet, cnnerentcrnyer o rom, uro xparxonpemennax namxrt ne
npocro npemecrnyer onronpemenno ee nosmoxnocrn onpeenxmrcx coepxannem
onronpemenno namxrn, nnn ontra. Xorx uncno ]parmenron, xoropte uenonex cnocoen
ennonpemenno sanomnnrt, na nporxxennn xnsnn ocraercx ornocnrentno nocroxnntm, no
cymma nn]opmannn n xaxom ns nnx ynennunnaercx no mepe roro, xax pacrer cymma
naxonnenntx uenonexom snann. 3ro nonoxenne nmeer npnnnnnnantnoe snauenne nx
nearornuecxo npaxrnxn, ecnn nonnmart ee n rpannnonnom cmtcne xax nponecc
npnoperennx snann. Vnt, raxo noxo ntnue ne n moe. Onaxo pano nnn nosno
ymepnocrt opasonannx es snannx craner ouennna, ntnemnxx moa npoer n craner
neoxonmo nepnyrtcx x nonnnno nayuntm noxoam x yuennm. A nayunt norennnan
ncnxonoramn naxonnen nemant. Hacraner ent, n on yer nocrpeonan.
3a ryuannsu n ncnxna1pnn
Anpent ormeuen rpemx snamenarentntmn aramn n ncropnn ncnxnarpnn. (A nocxontxy
nponemt ncnxnuecxo nopmt n naronornn, xax npannno, nsyuamrcx n nx nsanmocnxsn, ro n
xpxne crpannnt n ncropnn ncnxnarpnn, esycnonno, naxnt n nx ncnxonoron).
20 anpenx ent poxennx unnnnna Hnnenx, xoroporo mnorne cunramr
poonauantnnxom conpemenno ncnxnarpnn. Hnnent ponncx n 1745 roy na mre upannnn,
n mecreuxe 3npoxe, n xnnonncno onnne Antnrocxo nponnnnnn. Oren Hnnenx tn
npauom, no ctny npounn yxonnym xaptepy. Hepnonauantnoe opasonanne Hnnent nonyunn
n yxonno cemnnapnn, no yxe n ry nopy cran saunrtnartcx ]nnoco]cxnmn counnennxmn
npocnernrene, ocoenno Bontrepa n Pycco, xoropte rora naxonnnct n anoree cnoe
cnant. Pacnpomanmnct c cemnnapne, Hnnent nepecennncx n Tynysy n nocrynnn n
ynnnepcnrer na ecrecrnenno-ncropnuecxn ]axyntrer, re norom samnrnn ncceprannm na
remy O ocronepnocrn, xoropym maremarnxa aer namnm cyxennxm npn sanxrnxx
nayxamn. He orpannunnmnct +rnm, on raxxe nonyunn n ntcmee mennnncxoe opasonanne
n n nrore namen cex n xauecrne rnannoro npaua napnxcxoro npnmra Fncerp.
O Fncerpe cneyer paccxasart noponee, nocxontxy oxapaxrepnsonart ero nnmt xax
npnmr tno t nerouno. B +rom saneennn oxnnann cno nex neeecnoconte crapnxn n
nnnannt. Kpome roro, Fncerp nrpan pont nepectntno rmptmt, re ocyxennte
npecrynnnxn oxnannct ornpanxn na xaropry no upannyscxym Innany. Tam xe
coepxannct no samxom nmn, nx xoroptx nyremecrnne na xaropry n Rxnym Amepnxy
xnnnoct t ncrnnntm naroexnnem no cpannennm c nepcnexrnno o xonna xnsnn
ocranartcx sect, npnxonanntmn x crenam n snononntx xonypax, re co cren xanana noa n
no rnnmme conome mypmann xptct. Hmenno n raxnx ycnonnxx coepxannct
ymennoontnte, xoroptx napxy c yrononnnxamn n xanexamn omecrno npnuncnnno x
cnonm orpocam. To ecrt Fncerp ononpemenno tn n rmptmo, n oraentne, n
cymacmemnm omom, couerax nce rnycnte ueprt +rnx cnonx nnocrace. Hasnart ero
ncnxnarpnuecxo xnnnnxo tno t nenepno, nocxontxy raxontx n ry nopy npaxrnuecxn ne
cymecrnonano: ymennoontntx nnxro ne neunn, nx nnmt nsonnponann or omecrna (xax
npannno, noxnsnenno) n neuenoneuecxnx ycnonnxx, xoroptx, xax cunranoct, rontxo n
ocront orpoct.
Pont, xoropym nsxn na cex Hnnent, tna noncrnne penonmnnonno n nonnxnnuecxo.
On ]axrnuecxn ntcrynnn nepntm, xro, no cnonam nsnecrnoro pyccxoro ncnxnarpa H.H.
Faxenona, nosnen cymacmemero n panr ontnoro. Ho nacroxnnm Hnnenx,
ymennoontnte, coepxanmnecx n Fncerpe, tnn ocnooxent or oxon, nm tno
nosnoneno rynxrt na cnexem nosyxe, a n xauecrne repanenrnuecxo mept tn ncnontsonan
nocnntnt ]nsnuecxn rpy. 3ror mar nmen ne rontxo rymanncrnuecxoe, no n nayunoe
snauenne. Hocne cnxrnx nene noxnnnact peantnax nosmoxnocrt nanmart nonnnnym
xaprnny ymenno onesnn, ne ncxaxennym raxnmn npnnxoxmnmn momenramn, xax
osnonenne, ncxyccrnenno npnnnro crpax n pyrne nocnecrnnx xecroxoro opamennx.
Hcnxnarpnx opena oexr cnoero nccneonannx ymennoontnoro n ero ecrecrnennom
cocroxnnn. Ho mnennm ncropnxa ncnxnarpnn R.B. Kannanxa, rontxo c +roro momenra
cran nosmoxen nocrynarentnt xo nayxn.
Onaxo naenne oxon n Fncerpe tno nnmt nepntm marom x rymannsannn ncnxnarpnn.
Eme nonropa cronernx n ncnxnarpnuecxnx ontnnnax ncero mnpa (xoropte, n npana,
cneonano t cxopee nmenonart cymacmemnmn omamn) ontntx cxontnann
napyunnxamn, coepxann npnxonanntmn x crenam. Eme n cepenne npomnoro nexa n
npocnemenno Amepnxe raxax npaxrnxa tna upesntuano pacnpocrpanena. H nor naxonen
necxontxo amepnxannen, xoropte camn nepexnnn raxoe opamenne, oennnnn cnon
ycnnnx n yupexennn Hannonantno Acconnannn ymennoro sopontx, npnsnanno
orcrannart npana ymennoontntx, n uacrnocrn onnartcx noncemecrnoro orxasa or
ecuenoneuntx ]opm opamennx c nnmn. Acconnannx tna ocnonana n 1909 roy, a n 1953
roy npenpnnxna ecnpeneenrnym cnmnonnuecxym axnnm. B cornxx ncnxnarpnuecxnx
yupexenn crpant tnn copant oxont, n xoroptx coepxannct ontnte. 300 ]ynron
meranna, nopanmero n cex crpaannx n cxopt rtcxu necuacrntx, tnn nepennannent n
xonoxon, nepnt yap xoroporo pasancx 13 anpenx 1953 roa. Htne +ror xonoxon
ntcrannen n mra-xnaprnpe Acconnannn n r. Anexcanpnx, mrar Bnpxnnnx. Ha nem
naueprana nannct: B snone +roro xonoxona, ornnroro ns oxon, snyunr naexa na
ocnooxenne n noey na onesnxmn ymn. H o cero nx, xora ontntx yxe ne
onyrtnamr xananamn, sameuarentnt xonoxon ntcrynaer cnmnonom optt sa
ocnooxenne or rex xnntx n nespnmtx oxon, xoroptmn omecrno ymemnxer nemanym
uacrt cnonx unenon (rontxo n Amepnxe remn nnn nntmn ncnxnuecxnmn saonenannxmn
crpaamr o 40 mnnnnonon uenonex).
Bnpouem, nocnenxx nn]pa xomy-ro moxer noxasartcx cnntno santmenno, n
neesocnonarentno. Bce eno n rom, uro cunrart nopmo, a uro orxnonennem or nee. Camn
ncnxnarpt npnsnamr, uro ncnontsyemte nmn xpnrepnn cnnmxom pacnntnuart, ncnecrnne
uero narnost nopo crpaamr nponsnontnocrtm. Hoxany, ocrpee pyrnx +ry mtcnt
axnenrnponan Tomac Cacc n cnoe crarte Mn] o ymenno onesnn, onynnxonanno n
xypnane Amepnxancxn ncnxonor 1 anpenx 1960 r. (Tpynocrn n rpancxpnnnnn ero nmenn
Szasz nepoxrno nopoxr eme nemano pasnourenn). Conpemennym ncnxnarpnm Cacc
oxapaxrepnsonan xax cnoero poa mn]onornm, ocnonannym na npepaccyxax n ormax,
xoropte mano ornnuamrcx marnuecxnx ]opmyn oxornnxon na netm. Ho ero mnennm,
cunrart ncnxnarpnm nayxo npexenpemenno, n +rom nanpannennn eme neoxonmo
npoenart orpomnym paory. Hen Cacca cpasy xe cnncxann emy penyrannm onacnoro
penerara n xpyry oprooxcon n necrxmero pe]opmaropa cpen rymanncrnuecxn
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
mtcnxmnx xonner. Hocneymmne ecxrnnernx n pasnnrnn ncnxnarpnn rax nnn nnaue
npomnn no nnnxnnem ero ne. Ho n ceronx ropxecrnonart noey rymannsma n
spanomtcnnx n +ro c]epe eme pano. 3non anexcanpncxoro xonoxona ro n eno
nanomnnaer o +rom.
Hcnxonorn napo nopnounmn
28 anpenx 1933 r. n rasere Deutsche Allgemeine Zeitung noxnnnact ocrpax crartx
nemenxoro ncnxonora Bont]ranra Kenepa. Onn ns nnepon remrantrncnxonornn,
cnncxanmn mnponym nsnecrnocrt, Kenep na ce pas ntcrynnn no nonpocam, ouent anexnm
or axaemnuecxo nayxn. K romy npemenn n Iepmannn npn axrnnno noepxxe
otnarentcxnx macc, a rounee n pesyntrare nx npxmoro emoxparnuecxoro
nonensxnnennx, tna ycranonnena ]amncrcxax nxrarypa. Hopa naroymntx nnnmsn,
no nce npemena cnocrnenntx nnrennnrennnn nmoro napoa, n Iepmannn saxonunnact.
Bonncrnymmn monnnnsm n nannonantnax nerepnnmocrt pacnnenn ntmntm nnerom. Ho
nemenxnm ynnnepcnreram npoxarnnact nonna nannonantntx uncrox (nnn, xax cxasann t
ceronx, sauncrox). Hpo]eccopa neapncxoro nponcxoxennx tnn ornpannent n orcranxy.
O cneymmem +rane nannonantno nonnrnxn Bennxoro Pexa narepxx ynnuroxennx
noxa moxno tno rontxo oratnartcx, no yxe cam ]axr nannonantntx uncrox ne mor ne
nacropaxnnart. 3ror nonpoc n sarponyn Kenep n cnoe crarte. Ormeuax ror snaunrentnt
nxna, xoropt nnecnn n repmancxym nayxy n xyntrypy exrenn neapncxoro
nponcxoxennx, on yxastnan, uro nonnrnxa nannonantno cenexnnn ne rontxo
ecuenoneuna, no n neantnonnna. Bpemx nornepnno ero npanory. Ho xpane mepe, uro
xacaercx ncnxonoron, Iepmannx cama cee nanecna uyonnmnt ypon, or xoroporo
]axrnuecxn ne onpannnact no ce ent. Ponna nayuno ncnxonornn na nporxxennn xaxo-
ro napt ner yrparnna cno npnopnrer, ntrecnnn n +mnrpannm neymnx yuentx, cpen
xoroptx oxasancx n cam Kenep.
Ero crartx yxe ne morna npeornparnrt nannranmncx xommap. Ho cam ]axr ee
nynnxannn tn snamenarenen. 3ro tno nocnenee nerantnoe anrnnanncrcxoe
ntcrynnenne n nemenxo neuarn, n ncnxonorn nnpane ropnrtcx, uro ero anropom tn nx
xonnera. Hpnxrno cosnanart, uro ncnxonorn n macce cnoe napo nopxount n
spanomtcnxmn. Hnxora n nnre ne noanannct onn monnnncrnuecxomy yrapy n ne
nonenann noonxam. Xouercx naexrtcx, uro ne yyr n nnpet.
Man
Poaenne cne1nna
Exerono n nauane max ncnxoanannrnuecxoe coomecrno onee nnn menee ntmno (n
sanncnmocrn or oxpyrnocrn art) ormeuaer ent poxennx roro, xro na onrne rot
oecneunn +ro coomecrno cmtcnom cymecrnonannx n xycxom conoro xnea. 6 max ent
poxennx 3nrmyna upea ncnxnarpa, xoropt nayunn opym nononnny uenoneuecrna
nrane crtnrtcx nmnn x ponrenxm n naxonrt cexcyantnt norexcr n anantntx
oronopxax. B XX nexe yuenne upea npenparnnoct n onn ns cronnon sanano xyntrypt.
Hpana, anexo ne nce nepe +rnm yuennem naroronemr. Koe-xro axe yrnepxaer, uro ono
ornocnrcx ne crontxo x c]epe nayxn, cxontxo mn]onornn, uro cnon cyxennx o npnpoe
uenonexa upe no ontme uacrn ntyman. Hanepnoe, +ro npeynennuenne. Tpyno
cornacnrtcx c rem, uro reopnx upea ynnnepcantna, ro ecrt cnpanennna nx ncex n
xaxoro. Ho ne nonexnr comnennm, uro ncrpeuamrcx nmn, nnonne orneuammne
]pencrcxnm npecrannennxm. Ho xpane mepe, nmx onoro raxoro uenonexa nsnecrno
conepmenno rouno. 3ro 3nrmyn upe. Cnom reopnm ncnxocexcyantnoro pasnnrnx
nnunocrn on ornmt ne ntyman, a n nonnom cmtcne cnona ntcrpaan. Hanepnoe,
noropxunncx nnmt n rom, uro pacnpocrpannn ee n na nac c namn. H +ro nnonne
coornercrnyer orxptromy nm ]enomeny npoexnnn: xonn oxpyxammne ne nyume menx, a ro n
xyxe, ro mne uero crtnrtcx?
Honpoyem pasopartcx, rax nn +ro. Ho ecnn cnpanennno, uro nnnnnyantnt
xnsnennt ontr naxnatnaer nensrnanmt orneuarox na nce mnponosspenne uenonexa, ro
nonxrt +ro mnponosspenne moxno nnmt c onopo na +ror ontr. uro xe nepexnn ror
mantunx, xoropt nonspocnen counnnn na ocnone mn]a o 3nne mn] o 3nnonom
xomnnexce?
O ercrne upea ocronepno nsnecrno nemnoro ne ontme, uem o ercrne nmoro
pyroro uenonexa. Bet +ro rontxo ecnn cnyunrcx uenonexy crart snamennrtm, cpasy
naercx ronna pyse oma n cornn rpn tnmnx onoxnaccnnxon, xoropte nacounnxmr o
ero ercrne nopox cnamantx netnnn. Horom o]nnnantnt norpa], oropannt no
xpnrepnm esynpeuno noxntnocrn, or]nntrpyer +rn acnn n ornaxnpyer cyxo ocrarox.
Taxnm norpa]om nocne cmeprn upea ntcrynnn onn ns ero nepntx coparnnxon 3pncr
xonc, c utnx cnon n ocnonnom n nsnecren xnsnennt nyrt ocnonarenx ncnxoanannsa.
Onaxo npn ncem onnnn ]axron nennocrt raxo napano norpa]nn nenennxa cnnmxom
yx ouennno crpemnenne anropa npnyxpacnrt xanonnsnponannt opas. K romy xe n cam
mncrep xonc cnnmxom npornnopeunnax, mxrxo cxaxem, ]nrypa, urot c nourennem
ornocnrtcx x ero cnonam. Heestnrepecnt ]axr: xonc, nexoropoe npemx paoranmn n
ercxo ontnnne, tn orrya c nosopom ynonen nocne mnorouncnenntx onnnenn n
cexcyantntx xonraxrax c ertmn; exan or apecra n Kanay, on npnnxncx npaxrnxonart ram,
no ncxope ntnyxen tn orxynartcx or cnoe nannenrxn, at ona ne npeanana ornacxe
ror ]axr, uro on ee conparnn. uro nn ronopn, a onepnx x ero cnanocnonnxm +ro ne
npnannxer n rpesnt nsrnx n xpncrantnym uecrnocrt conparnrenx n neo]nna nepnrcx c
rpyom. Tax uro noccranannnnax onee nnn menee oexrnnnym xaprnny pannnx ner xnsnn
upea, npnxonrcx onnpartcx na nnte ncrounnxn, n uacrnocrn onapoonannte n camoe
neannee npemx.
3arpynxer eno ro, uro cam uenonex o nepntx roax cnoe xnsnn ne nomnnr nourn
nnuero. Pasymeercx, orcyrcrnyer n namxrn n cam axr noxnnennx na cner. (Hontrxn ero
'npnnomnnrt no ecrnnem xncnort nnn natmanmnct o ac]nxcnn n nompauennx
paccyxa nnuero, xpome nponnn, y spanomtcnxmero uenonexa ne ntstnamr.) ercxax
amnesnx, xnnenne, o cnx nop ne nonyunnmee yonnernopnrentnoro oxcnennx, +ro
ncuesnonenne nocnomnnann npaxrnuecxn oo ncem, uro nponcxonno c uenonexom o 56
ner. Ouent nemnorne nspocnte moryr ncnomnnrt xorx t crontxo momenron ns pannero
ercrna, cxontxo xnarnno t na nonuaca peantno xnsnn. upea ouent nnrepeconana +ra
'crpannax saraxa, n on ntrancx npeoonert cocrnennym amnesnm n naexe, uro +ro
nomoxer emy nyume pasopartcx n cee n noome nonxrt uenoneuecxym npnpoy (n
cnopnocrn nonpoca nacxontxo nropoe ntnonmo ns nepnoro on, noxoxe, ne oranan cee
oruera). Camtm mnorooemammnm ncrounnxom npecrannxnnct cnt ecnn nx onxntm
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
opasom ncronxonart. Comnennx n ncrnnnocrn ]pencrcxoro ronxonannx cnonnenn
noxnnnnct mnoro nosxe xora nonyuennte pesyntrart yxe openn xapaxrep ormt.
Kaxont xe tnn re peantnte ]axrt, xoropte onpeennnn cranonnenne nnunocrn yymero
yuenoro n ero nayunoro mnponosspennx?
3nrmyn upe ponncx 6 max 1856 roa n noncetmoro neuepa na nropom +raxe
cxpomnoro omnxa na Bnoccepracce, 117, no upaepre, n Mopannn (ntne r. Hpmnop,
uexnx). Cemtx, n xoropo on noxnnncx na cner, cnonno cnennantno tna cosana xax
nnnmcrpannx x ncnxoanannrnuecxo oxrpnne. Ero oren, xo upe, tn yxe nemono
(emy tno sa copox) n nmen nyx nspocntx ctnone or nepnoro paxa. Ero nepnax xena
ymepna. Ho nexoroptm cneennxm, ocronepnocrt xoroptx cnopna, xo ncxope xennncx
nropo pas na nexoe Peexxe, no +ror pax nponnncx neonro, n o cyte Peexxn ne
nsnecrno nnuero. xonc n cnoe norpa]nn o ne axe ne ynomnnaer, nastnax nropo
xeno xoa upea Amannm Harancon. Bropax nnn rpertx, nmenno Amannx crana
mareptm 3nrmyna. Ona tna onee uem nnoe monoxe cnoero myxa n ymn ne uaxna n
cnoem nepnenne, sonorom 3nrn. Bsanmnym nexnym npnnxsannocrt mart n ctn nponecnn
uepes ncm xnsnt (Amannx upe ymepna n 1930 r. n nospacre 95 ner). Onn eme mornn cee
+ro nosnonnrt. Bet o cymecrnonannn 3nnona xomnnexca eme onro nnxro ne
oratnancx!
Camtmn pannnmn nocnomnnannxmn nepnenna Amannn tnn ncxpt, nerammne na ysxo
necrnnne n ome xysnena 3axnxa, re xnaprnponana cemtx upe. Bocemt mecxnen cnycrx
nocne poxennx 3nrmyna Amannx cnona saepemenena, n n oxrxpe 1857 roa y nee
ponncx nropo ctn, Rnnyc. 3nrmyn pennonan mart x nemy, n cmeprt Rnnyca nonroa
cnycrx ntsnana n nem pacxaxnne, xoropoe nocroxnno npoxnnxnoct nnocnecrnnn n ero cnax.
B +rom ornomennn ercrno upea tno neotuntm: on yrnepxan, yro nomnnr o nem
ontme, uem ontmnncrno nme. Bosmoxno nn +ro? oxasart cnpanennnocrt +roro
yrnepxennx nenosmoxno, xax n ontmnncrna ormaron ncnxoanannsa. Tax nnn nnaue, n
nnctme cnoemy pyry, oxropy B.unnccy or 1897 r. upe npnsnaer nannune snontx
xenann n ornomennn cnoero conepnnxa Rnnyca n oannxer, uro ncnonnenne +rnx
xenann n cnxsn c ero cmeprtm nosynno ynpexn n cocrnennt apec cxnonnocrt,
xoropax ne noxnana ero c rex nop. B rom xe nnctme on paccxastnaer, xax mexy nymx n
nymx c nononnno roamn tno pasyxeno ero nnno no ornomennm x marepn, xora on
onaxt sacran ee onaxenno.
ercxax cexcyantnocrt sannmaer nenrpantnoe mecro n reopnn upea, n no+romy
nccneonarenn crpemxrcx narn ee cnet n ero cocrnenno norpa]nn. Bectma nepoxrno,
uro on nnen, xax ero ponrenn sannmamrcx cexcom n nx recnom xnnnme. upe, nnpouem,
nnxora ne ynomnnan o +rom, no xax ncnxoanannrnx ouent nnrepeconancx nepnnuno
cneno ]anrasne, xoropym mnaenen ntcrpannaer noxpyr sanxrn nspocntx n nocrenn.
Ho xpane mepe nmenno +ror cmxer ncnntn n xoe ncnxoanannsa Ceprex Hanxeena
(uenonexa c Bonxamn). Hnrepecna peaxnnx na +ro camoro Hanxeena. 3ror pyccxn nneo
xnponan sa rpannne na entrn cnonx ponrene-nomemnxon n or npasnocrn n
npectmennocrn repsancx ymenno cmyro. Hcnxoananns upea xxot nepnyn emy
ymennoe pannonecne. oxnn Hanxeen o npexnonntx ner, no ncm xnsnt yxnonxncx or
ocyxennx +roro +nnsoa cnoe norpa]nn. Hnmt n crapocrn on an nnrepntm, xoropoe
paspemnn onynnxonart rontxo nocne cnoe cmeprn. Bepoxrno, cxasanact npnsnarentnocrt
x ncnxoanannrnuecxomy coomecrny, xoropoe cenano ns nero xyntronym ]nrypy n nourn n
yxnantnom cmtcne onrne rot ero noxapmnnnano, nocne roro xax on tn pasopen
penonmnne. Tax nor, omtcnt upea cam Hanxeen ncera cunran conepmenno
esocnonarentntmn xorx t no ro npnunne, uro n ome ero ponrene (rounee n
mnoroxomnarnom oconxxe, rax ne noxoxem na xamopxy cemtn upe) ercxax naxonnact
n nspxnom yanennn or ponrentcxo cnantnn, n npx nn nonyroparoonant mantunx
pemnncx t npoenart +ror nyrt cpen noun. He ronopx yxe o rom, uro, no npnsnannm
Hanxeena, nnxaxoro ymennoro oneruennx raxo ananns emy ne npnnec.
B norpa]nn, nanncanno xoncom, nenocpecrnenno ]nrypnpyer +nnso
nornxtnannx manentxoro 3nrmyna sa ponrenxmn. Vnomnnaercx raxxe, xaxo rnen +ro
ntsnano y xoa. Herxo nonxrt, nacxontxo tn nanyran mantm rnenom orna, xoropt
rontxo uro conepman neuro nenonxrnoe n no nce nepoxrnocrn nacnntcrnennoe na ero
nmnmo mareptm. Tax uro nnocnecrnnn ntymtnart npecnonyrt 3nnon xomnnexc emy
ne tno nnxaxo nyxt. Vx no xpane mepe n annom cnyuae nx nosnnxnonennx +roro
xomnnexca nmennct nce ocnonannx.
B nospacre nyx ner 3nrmyn nce eme mounncx n nocrent, n crporn oren, a ne
cnncxonrentnax mart, pyran ero sa +ro. Hmenno ns noontx nepexnnann n nem
saponnoct yexenne n rom, uro otuno oren npecrannxer n rnasax ctna npnnnnnt
orxasa, orpannuennx, npnnyxennx n anropnrera; oren onnnernopxn npnnnnn peantnocrn, n
ro npemx xax mart npnnnnn yonontcrnnx. xonc, rem ne menee, nacrannaer, uro xo
upe tn optm, nmxmnm n repnnmtm uenonexom. A nor menee noxntnte
nccneonarenn npnxoxr x concem nntm ntnoam.
Ionnancxn ncnxonor H. e Bpnc, npoanannsnponan oxono 300 nncem upea x
unnccy, npnmna x ntnoy, uro manentxn 3nrmyn nectma nepoxrno noneprancx
cexcyantntm nocxrarentcrnam co cropont orna.
Hocne cmeprn orna n 1896 r. upe nauan cno camoananns. On oxcnxn ero
neoxonmocrt rem, uro cam cee narnocrnponan nenpornuecxym ncrepnm, no npnunne
xoropo uacro crpaan ncrepnuecxnmn rononntmn onxmn. B uem xe nnenact emy
ncnxorennax npnpoa +ro onn. B nnctme unnccy or 8 ]enpanx 1897 r. upe onnctnaer
ananornunte cnmnromt y ono nannenrxn (?). Omymenne annennx n nncxax n remenn on
cnxstnan co cnenamn, re c nentm ecrnn no pry ]nxcnpyercx ronona. Xapaxrepno, uro
cneymmn asan nnctma nocnxmen orny, ymepmemy necxontxo neent nasa. B nnctme
unraem yxnantno cneymmee: K coxanennm, mo oren tn onnm ns nsnpamennen n cran
npnunno ncrepnn moero para n nexoroptx mnamnx cecrep. Hesaonro o +roro, n
nnctme or 11 xnnapx 1897 r. upe uerxo c]opmynnponan, uro on nonnmaer no cnonom
'nsnpamenen oren, xoropt conepmaer cexcyantnte ecrnnx na cnonmn ertmn.
Hnuero cee cemexa!
Pasymeercx, pennocrnte ]pencrt raxym rpaxronxy nocnpnmyr n mrtxn. Ono n
nonxrno. Cronr anannrnxy ycomnnrtcx n nenopounocrn orna-ocnonarenx, n no nonpocom
oxastnamrcx ne rontxo onrne rot yuet (n sarpauennte na nee nemante cpecrna), ne
rontxo npano neunrt pyrnx (n nonyuart sa +ro connnoe nosnarpaxenne), no raxxe
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
naxnemne yexennx ornocnrentno cex camoro, xpo nnunocrn ncnxoanannrnxa. Bor
rontxo uro +ro sa xpo?..
Htne ntmen ns mot repmnn mopantnax e]exrnnnocrt, a noxoxe spx. Ho xpane
mepe n annom cnyuae ncroxn +roro xnnennx xaxyrcx ocrarouno xcntmn. H sopontm
nmxm, ntpocmnm n nonnonenntx cemtxx, ocraercx rontxo noxanert manentxoro
nenpornxa ns upeypra n roonmnny ero poxennx.
Bnoxnunn n ana1ounn yonontc1nnn
Mnoro ner nasa Vnntxm xemc, paccyxax o npnpoe uenoneuecxnx nepexnnann,
oponnn ]pasy: Manentxo saepxxn n xenunom nporoxe, npnema cnanrentnoro, uamxn
xpenxoro xo]e n nsnecrnym mnnyry ocrarouno, urot npemenno conepmenno nsmennrt
nsrnxt uenonexa na xnsnt. B uncno xnaccnuecxnx nnrar (a xemca nnrnpymr uacro) +ro
cyxenne ncnxonorn ne nxnmunnn. Hanepnoe, ouent yx ne xorenoct paccranartcx c
npecrannennem o rom, uro uenoneuecxoe mnpoomymenne onpeenxercx paoro cosnannx
(nnn, ecnn yrono, eccosnarentnoro). 3rnm npecrannennem na nporxxennn cronernx n
onpeenxnnct npaxrnuecxn nce ncnxonornuecxne nstcxannx. A ecnn oxcnxrt
nosnnxnonenne mtcne n uyncrn nnnxnnem xnmnuecxnx nnn ]nsnuecxnx ]axropon, ro uro
xe rora ocraercx na onm ncnxonoron?
B macxne nn y ncnxonoron noxnnxercx nono nnmnn pas saymartcx o npemere cnonx
nstcxann n o ornomennn x ocrnxennxm cnennanncron ns cmexntx orpacne. Cnxsano
+ro c nymx nexpyrntmn aramn.
2 max 1975 r. anrnncxn noxnmnx xon Xtms onapoonan pesyntrart cnonx
nccneonann, nosnonxnmne saxnmunrt, uro uenoneuecxn oprannsm npoynnpyer
nemecrna, ananornunte no cnoemy ecrnnm napxornxam-onnaram. 3rn nemecrna nonyunnn
nasnanne +nop]nnon. Hx orxptrne snamenonano coo nauano nonoro +rana n pasnnrnn
npecrannenn o nnyrpennem mnpe uenonexa. Hocneymmne nccneonannx nornepnnn,
uro +nop]nnt ntcrynamr naxnemnm arenrom +monnonantno perynxnnn. Hx axrnnnax
cexpennx npnnonr x nontmennm nacrpoennx, ynyumennm +monnonantnoro camouyncrnnx.
Hanpornn, yrnerenne cexpennn +nop]nnon ntstnaer +monnonantnt cna nnnort o
enpeccnn. Fnonornuecxn nenecoopasnax cexpennx +nop]nnon ocymecrnnxercx xax
peaxnnx na nnnxnnx cpet. Tem camtm nonyunna xocnennoe nornepxenne mnoroxparno
panee ocnopennax reopnx +monn xemca-Hanre. Fonee roro, nnocnecrnnn raxxe
ntxcnnnoct, uro cexpennx +nop]nnon moxer trt crnmynnponana ncxyccrnenno. B
uacrnocrn, onnm ns raxnx crnmynxropon ntcrynaer anxoront. Ontxnert moxno or cuacrtx,
or nocropra, or ynoennx ycnexom. Ho npome ncero, xoneuno, c nomomtm cnnprnoro. Tax na
noxnmnuecxom yponne nornepnnoct xnrecxoe npecrannenne o rom, uro anxorontnoe
ontxnenne ntcrynaer nx uenonexa cypporarom ecrecrnennoro +monnonantnoro noema.
Ecnn xnsnt ne payer, moxno npocro noxnecrnyrt ncrounnx +nop]nnon. Hpana,
nacnntcrnennoe ncromenne ncrounnxa nensexno npnnonr x nocneymmemy
+monnonantnomy ynaxy. Orxptrne +ro saxonomepnocrn mnoroe oxcnxer napxonoram,
sacrannxx xpnrnuecxn nepeonennrt nosmoxnocrn uncro ncnxonornuecxoro nosecrnnx na
cnonx nannenron. a n ncnxonoron sacrannxer o mnorom saymartcx. Ho xpane mepe, es
npexne nponnn nymartcx n cnona onoro ns repoen Kypra Bonneryra: Bce uenoneuecxne
nocrynxn nopoxamrcx nstrxom nnn neocrarxom xaxnx-ro nemecrn n oprannsme.
Koneuno, cne nnreparypnax mera]opa, onaxo nonce ne oropnannax or peantnocrn.
Hoxoxe, nsanmocnxst ymn n rena na noxnmnuecxom yponne ropaso cnoxnee, uem
ornomennx coepxnmoro c cocyom. Hn ntcnpennne paccyxennx o yme, nn
naoparopnte ontrt c nponpxamn camn no cee ne nosnonxmr pasopartcx n +rom
nonpoce. A moxer trt nx coueranne n cocrannr cyrt ncnxonornn yymero?
K noxoxe mtcnn nononr eme ona macxax ara. 30 max ent poxennx xemca
Onca, ntammerocx nccneonarenx mosrono axrnnnocrn, xoroporo ncnxonoram, noxoxe,
raxxe npnercx npnsnart xonnero. B 1952 r. rpnnarnnernn nccneonarent ns
Vnnnepcnrera Max-Innna xemc Onc onycrnn menxym onnomnocrt n cnonx
naoparopntx ontrax, oepnynmymcx penonmnnonntm orxptrnem. Ho pyxonocrnom
npo]eccopa Mnnnepa on sannmancx on sannmancx nsyuennem ]ynxnn mosra c nomomtm
nxnnnenntx n pasnnunte sont +nexrpoon. Onc xoren ntxcnnrt, moxer nn paspaxenne
nenrpa, nmemmero ornomenne x opcrnonannm n pacnonoxennoro n sane uacrn
rnnoranamyca, npnnecrn x romy, uro noontrnax xptca yer nserart roro ns yuacrxon
xnerxn, re ona noneprnact nosecrnnm roxom.
Bce xptct, c xoroptmn npononncx +ror +xcnepnmenr, ann oxnaemym peaxnnm, xpome
ono, xoropax no nenonxrno npnunne cnona n cnona nosnpamanact n onacnt yuacrox,
cnonno crpemxct nonyunrt nont paspx roxa. Honarax, uro +ra xptca npocro oxasanact
menee uyncrnnrentno, uem pyrne, Onc cran ynennunnart paspx. Kptcy, +ro, noxoxe,
rontxo nocrernyno: nmecro nserannx crnmyna, ona nce onee axrnnno x nemy crpemnnact.
Hnmt nocne ncxptrnx mosra noontrnoro xnnornoro Onc onapyxnn, uro +nexrpo
oxasancx nxnnnen c neontmnm orxnonennem n n pesyntrare sarponyn concem pyro nenrp.
Kaxo xe? Fontmomy uncny xptc tn nxnnnen +nexrpo n +ror cnyuano naennt
nenrp, xoropt n pesyntrare nanmenn sa nx noneennem tn nasnan nenrpom
yonontcrnnx. Kptct, nonyunnmne nosmoxnocrt camn crnmynnponart cex naxarnem na
ptuar, ononnn cex o nonnoro nsnemoxennx, satn npo nnmy, con, erentme,
cexcyantntx naprnepon. Taxnm opasom tno co nce ouennnocrtm oxasano
cymecrnonanne n mosry onpeenennoro yuacrxa (nenrpa) ornercrnennoro sa uncroe
nacnaxenne.
Homnmo nepo]nsnonornuecxoro acnexra +roro nccneonannx, rpaxronart xoropt
ncnxonoram sarpynnrentno, nosnnxaer n nent px nonpocon cyryo ncnxonornuecxnx,
xacammnxcx npnpot yonontcrnnx n mornnannn n nenom. He nornepxaer nn
+xcnepnmenr Onca annmm nem ]nnoco]on-reonncron o camoannemme npnpoe
nacnaxennx n crpyxrype mornnannn? H n uacrnocrn, nentsx nn n xaxo-ro ]opme (nycxa n
ne cront ntstnamme marepnantno) crnmynnponart nenrp yonontcrnnx n oxo nenrpon
nactmennx nnrantntx norpenocre?
Ionopxr, nayxa crannr ontme nonpocon, uem aer orneron. Bonpoct, uro n ronopnrt,
nepe ncnxonoramn nocrannent nenerxne. Tem onee, uro nexar onn n camo uro nn na ecrt
marepnantno nnocxocrn, xoropo ncnxonorn nopom pesrymr. Bnpouem, ne nce. Heapom
xe nccneonannx raxoro poa ocyxamr n cnonx nectma anexnx or nyntrapnoro
marepnannsma paorax raxne yuente, xax 3pnx Fepn nnn Apaxam Macnoy. H ormeuamr,
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
uro nomnmo xnmnuecxnx peaxnn n nepnntx nmnyntcon uenoneuecxoe mnpoomymenne
onpeenxercx eme mnoxecrnom nemarepnantntx napamerpon. Kaxnx? Ho n ryr nonpocon,
ynt, ontme, uem orneron.
3anncxn o xopomnx nmnx
6 max 1945 r. snamenarentnt ent n ncropnn rymanncrnuecxo ncnxonornn. 3ro
nanpannenne o]opmnnoct snaunrentno nosxe n nauane mecrnecxrtx, saxnnn o cee n
xauecrne rperte cnnt (napxy c nxennopnsmom n ]pensmom) n ncnxonornuecxo
nayxe. A n mae copox nxroro na nnny +roro nnxennx tnn poment nnmt nepnte sepna. 6
max eme nnxem, xpome cnonx cryenron, ne npnsnannt cxpomnt npenoanarent
Fpyxnnncxoro xonnexa Apaxam Macnoy nauan necrn cnon snamennrte 3anncxn o
xopomnx nmxx nennnx nanmenn sa remn, xoro on nnocnecrnnn ornec x
camoaxryannsnpymmnmcx nnunocrxm.
Hepno onee nnn menee snaunrentno paoro Macnoy tna rnana o xpocc-xyntrypntx
nccneonannxx n ncnxonornn, nanncannax nm nx copnnxa Hcnxonornx nnunocrn no
peaxnne Pocca Crarnepa. (Heestnrepecno, uro nonxrne camoaxryannsannn, rounee
camopeannsannn, ncrpeuaercx n y Crarnepa, onaxo concem n nnom cmtcne, uem ror,
xoropt emy npnan Macnoy: Crarnep nsyuan ]enomen camopeannsymmnxcx npopouecrn
na npnmepe nnnxnnx acrponornuecxnx npornoson na noneenne nme +ro nccneonanne
ntne satro, xorx osnaxomnrtcx c nnm tno t neecnonesno nntm nmnrenxm
ropocxonon). 3ra paora Macnoy, onynnxonannax n 1937 r., ocranact ]axrnuecxn
nesameuenno. Ocnonannax na cocrnenntx nstcxannxx Macnoy n nnecxo pesepnannn
nnemenn uepnonornx, ona tna ntnonnena n pycne rpannnonno nxennopncrcxo
opnenrannn n opnrnnantnocrtm ne nncrana. Conepmenno nno xapaxrep nocnnn ne ero
nocneymmne paort crartn no nponemam mornnannn, onynnxonannte n 1943 r. n
anropnrernom Hcnxonornuecxom oospennn. B nnx n npenapnrentno ]opmynnponxe
tnn nsnoxent re nonoxennx, xoropte nnocnecrnnn cocrannnn reopernuecxym xanny
rnanno xnnrn Macnoy Mornnannx n nnunocrt (1954). B +rnx crartxx Macnoy nnepnte
namernn nopasenenne uenoneuecxnx norpenocre na nnsmne, nponxronannte
neocraue uero-nno n noromy nactmaemte, n ntcmne, opnenrnponannte na pasnnrne n
pocr, a cneonarentno nenactmaemte. Konnennnx camoaxryannsannn, nnocnecrnnn
npocnannnmax Macnoy, eme onxna tna o]opmnrtcx. 3mnnpnuecxnm marepnanom nx
+roro n nocnyxnnn 3anncxn
C nayuno rouxn spennx, ceptesntm neocrarxom 3anncox, a nnocnecrnnn n nonoom
nx xpnrnxn ncex paccyxenn Macnoy, ntcrynano ro, uro onn no cyrn ena xnnxnnct
pesyntrarom xnrecxnx nanmenn, nnxax ne noxpennenntx +xcnepnmenrantno. B
paorax Macnoy no cnonom subjects nopasymenamrcx ornmt ne ncntryemte, a npocro
nmn, nonanmne n none spennx anropa n npnnnexmne ero nnnmanne; npn +rom nnxaxnx
crarncrnuecxnx ntxnaox anrop ne npnnonr, nanpornn nocroxnno onepnpyer
pacnntnuartmn ]opmynamn nepoxrno, nanepnoe, cyx no ncemy 3a raxo noxo
mnorne no ce ent ynpexamr rymanncrnuecxym ncnxonornm, paccmarpnnax ee ne crontxo
xax nayunoe nanpannenne, cxontxo xax nexn pasronopnt xanp. A n cepenne
copoxontx, n +noxy esoronopounoro rocnocrna nxennopncrcxo meroonornn n
amepnxancxo nayxe, nosnnnx Macnoy ntsnana xareropnuecxoe nenpnxrne co cropont
xonner. Hnonep nono neonornn tn noneprnyr rorantnomy ocrpaxnsmy, peaxnnn
neymnx xypnanon saxnonnynn nepe nnm nepn. B ro xe npemx ero nsrnxt npnoperann
nce ontmym nonynxpnocrt cpen cryenron, mnornx mntx nccneonarene nooymennxnn
orxptnanmnecx nm nepcnexrnnt.
Hpoonxnrt cnon naunnannx n onynnxonart px paor Macnoy yanoct nnmt n
ynnnepcnrere Fp+nnc, mrar Maccauycerc, re on paoran c 1951 no 1969 r. Hnx ero
nonynxpnocrn npnxonrcx na ypnte mecrnecxrte, xora nen nnunocrnoro pocra
crpemnrentno ntrecnnnn n omecrnennom cosnannn rpannnonnte cxemt mannnynxnnn
noneennem. B 1967 r. Apaxam Macnoy tn nspan npesnenrom Amepnxancxo
ncnxonornuecxo acconnannn. Tem camtm tno ]axrnuecxn nornepxeno npano
cymecrnonannx pasronopnoro xanpa n pamxax nayxn.
uenonex cnnmxom cnoxnt oexr, on ne yxnatnaercx n pamxn ecrecrnennonayunoro
+xcnepnmenra n ne moxer trt ncuepntnamme onncan ]opmynamn n cxemamn. C nosnnn
rpannnonno nayxn, paccyxennx Macnoy, xoneuno, yxsnnmt. H nayunoe nccneonanne
uenonexa npx nn onycrnmo cnonrt x onnm raxnm paccyxennxm. Ho nor rontxo es nnx
uenoneuecxoe n uenonexe pncxyer ocrartcx neynonnmo.
Kaaouy no cnoconoc1nu?
B macxne nn nosnnxaer necxontxo nonoon ncnomnnrt o nepnnernxx anne ncxyccnn
ornocnrentno npnpot ymcrnenntx cnoconocre. Ho +romy nonpocy na nporxxennn nexon
mnorne xpynnte cnennanncrt ntcxastnann xpane npornnopeunnte cyxennx. Hpn +rom n
xauecrne aprymenra cctnannct na nearornuecxn ontr, n xoropom, xax nn crpanno, moxno
nouepnnyrt cnnerentcrna n nontsy nmo nosnnnn.
20 max ent poxennx ono ns samerntx ]nryp n +ro ncropnn amepnxancxoro
ncnxonora Pnuapa x.*censored*pncrana (on ponncx n 1930 r.). Ho cnoemy nxnay n
nayxy on ena nn moxer trt ornecen x ntammnmcx ncnxonoram (n ncnxonornuecxnx
+nnnxnonenxx n cnonapxx nepconantno crartn o nem ne ncrpernmt), onaxo cosart cee
nmx on cymen. Knnra*censored*pncrana IQ n mepnroxparnx, ynnenmax cner n 1973 r.,
nponsnena nemano myma n no ce ent nnrnpyercx ncnxonoramn, nearoramn n npounmn
cnennanncramn no connantntm nayxam. Hexoropte raxne nnrart ]nrypnponann axe n
conercxnx nsannxx, onaxo c enncrnenno nentm npoemoncrpnponart nopounocrt n
ymepnocrt nsrnxon*censored*pncrana, xoropt n rpyax onnonenron npecranan
nayuntm mpaxoecom n uyrt nn ne ]amncrom. H ecrnnrentno, axe ceronx, npn rpesnom
paccmorpennn, ero nosnnnx npecrannxercx necxontxo npensxro n onocroponne. Tem ne
menee ona ntcrynaer nycxa n ne eccnopntm, no no xpane mepe xpxnm aprymenrom n
anne ncxyccnn.
Camo nasnanne xnnrn rpeyer noxcnenn. uro raxoe IQ, namn ncnxonorn, pasymeercx,
snamr. A sa pyexom +ro snaer yxnantno xaxt, nocxontxy eme n mxontnte rot tn
neonoxparno nporecrnponan. Mepnroxparnx neonornsm*censored*pncrana. Ero on
nnonr no ananornn c nonxrnem apncroxparnx, onnpaxct na anrnncxoe cnono merit
sacnyra, ocronncrno, ntcoxoe xauecrno. To ecrt no mepnroxparne on nonnmaer
ecrecrnennym +nnry rpynny nme, cnonmn sacnyramn onnmnxcx ntcoxoro
narococroxnnx n omecrnennoro nonoxennx. Ho mnennm anropa, ocnono nx ocrnxenn
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
xnnxmrcx ntcoxne ymcrnennte cnoconocrn, xoropte c nspxno one oexrnnnocrn
moryr trt nsmepent c nomomtm recron IQ. To ecrt nanepx nponnamrcx camte ymnte. A
nocxontxy nnrennexr xauecrno nacnecrnennoe, n uem anrop ne comnenaercx, ro ntcoxne
ymcrnennte cnoconocrn npncymn mepnroxparnn xax xnaccy n ecrecrnenntm opasom
nocnponsnoxrcx ns noxonennx n noxonenne. Haext na ro, uro pxt mepnroxparnn
nononnxrcx npecrannrenxmn nnsmnx cnoen, nourn ner, no n +rn cnon oceamr nmn
ymcrnenno neanexne, a ro n nonce nenonnonennte. Connantnt ntno nanpamnnaer cam
coo: xopomero opasonannx ocront rontxo ntxont ns mepnroxparnn. nx ocrantntx
ono ecnonesno, nocxontxy onn ne onaamr neoxonmtmn cnoconocrxmn. A snaunr n
neuero c ypaxamn nxnunrtcx.
B xauecrne aprymenra*censored*pncran, noono cnoemy xonnere Aprypy xenceny,
onepnpyer pesyntraramn mnpoxomacmrano nearornuecxo nporpammt X+ Crapr,
xoropo (npocrnre sa nenontnt xanamyp) tn an crapr 18 max 1965 r., a x nauany
cemnecxrtx yxe crann nnonne ouennnt ee xpane cxpomnte nrorn. X+ Crapr
npecrannxna coo nporpammy xomnencaropnoro oyuennx n tna nanpannena na
nontmenne axaemnuecxo ycnenaemocrn n pasnnrne nnrennexryantntx cnoconocre
yuamnxcx ns manooecneuenntx ceme n nannonantntx mentmnncrn. Ho pacnopxxennm
npesnenra CBA Hnnona xoncona na nponeenne nporpammt accnrnonanoct cntme 100
mnn. onnapon. Ho nce crpane tnn orxptrt rtcxun nenrpon npemxontno nororonxn,
xoropte onxnt tnn xomnencnponart nx coornercrnymme xareropnn yymnx
mxontnnxon orcrananne, nosnnxmee ncnecrnne enocrn xyntrypno cpet.
Hepnte pesyntrart nporpammt xasannct onaexnnammnmn. Hepnoxnaccnnxn,
nonyunnmne neoxonmym nororonxy (]axrnuecxn naracxannte), nerue aanrnponannct
x mxone, nyume yunnnct n axe, xax +ro nn noxaxercx nenepoxrntm, emoncrpnponann
nexoropoe nontmenne IQ. Ho ropxecrnonart tno pano. 3rn pesyntrart oxasannct
npexoxmnmn. Ho npomecrnnn neonroro npemenn, nocne xoporxoro ptnxa, re, xomy
'cyxeno tno oxasartcx orcrammnmn, nmn n oxastnannct. Hparmarnunte amepnxannt
saecnoxonnnct: ne na nerep nn yxoxr xasennte mnnnnont? Orner*censored*pncrana n
nonxrntx nam repmnnax moxno c]opmynnponart rax: nocxontxy or ocnnt ne poxrcx
anentcnnt, ro n neuero rparnrt entrn na +rn ntcenxoncxne nstcxn. Bpoxennym
neocrauy nnrennexra nenosmoxno xomnencnponart nnuem!
Kpnrnxam raxoro onosnoro noxoa ne norpeonanoct axe ocoo nsoperarentnocrn,
urot ero ocnopnrt. ecrnnrentno, nponan nporpammt X+ Crapr +ro ]axr, a ]axrt
nemt ynpxmax. Onaxo +ror ]axr cam no cee eme ne cnyxnr onosnauntm cnnerentcrnom
n nontsy reopnn mepnroxparnn. Hpannrcx nam +ro nnn ner, no ern ns xopomnx ceme
uame emoncrpnpymr ntcoxn nnrennexr n ontmero onnamrcx n xnsnn, uem ntxont
ns nnson. Ho moxno nn +ro oxcnnrt ncxnmunrentno nx npnpontmn cnoconocrxmn?
Hporpamma X+ Crapr oecneunnana manocnocontm erxm nnmt uacrnunym n
xparxonpemennym xomnencannm roro xponnuecxoro xyntrypnoro e]nnnra, xoropt onn
ncntrtnann n cnoe connantno cpee. Hnxya ns +ro cpet onn ne ennct, n xora
pesyntrart nporpammt oxasannct ncuepnant, nnnxnne cpet cnona nosonaano.
Bosmoxno, xro-ro ns +rnx ere n ntpoc t n nonoro 3nmrena, no nx +roro rpeyercx
neuro ontmee, uem nernne nororonnrentnte xypct.
Hmo mxontnt ncnxonor snaer ocrarouno npnmepon esnaexntx ere, xoropte
pacryr n ycnonnxx rxxeno xyntrypno enpnnannn. Vnt, ne pexocrt om, re ner nn
ono xnnrn, re n nosyxe nncnr mar, a ercxoe nocone ponrenn-neyaunnxn
pacxoymr na ntnnnxy. Kem n raxnx ycnonnxx ntpacryr ern? a raxnmn xe, ne noonmcx
+roro cnona, nnuroxecrnamn, xax n nx ponrenn, no romy cnococrnymr nce ycnonnx nx
connannsannn. axe ecnn onycrnrt, uro n raxo cemte moxer ponrtcx peenox c
saarxamn Cnnnost, ro xro nosaornrcx o peannsannn +rnx saarxon. B orentntx cnyuaxx
camoornepxennte ycnnnx rananrnnntx nearoron moryr romy cnococrnonart, no +ro
cxopee n yer rem ncxnmuennem, xoropoe nornepxaer npannno. Moxno cnopnrt o
xpnnort, nacneymr nn ern cnoconocrn ponrene. Onaxo ne nonexnr comnennm, uro
onn nacneymr xyntrypnym cpey. A nmenno ona, nepoxrno, n oxastnaer onpeenxmmee
nnnxnne na nx pasnnrne. Ecnn cpea yora n ymepna, ee neoxonmo conepmencrnonart,
ynyumart, ncnpannxrt, a +ro, pasymeercx, rpeyer xonoccantntx cnn n cpecrn n
rocyapcrnennom macmrae, a ne npocro camoornepxenntx ycnnn nearoron n ncnxonoron
orentno mxont. H noxa +ra nex ne yer ne rontxo ocosnana, no n peannsonana,
npnercx monua ntcnymnnart camoonontnte cenrennnn mepnroxparon
npoe*censored*pncrana.
He nonnyncn, u1om ne noxasa1tcn rnynmu
28 max 1952 r. n amepnxancxom Journal of Abnormal and Social Psychology tna
onynnxonana crartx xopxa M+nnepa n Cemypa Capacona, es cctnox na xoropym c
rex nop ne oxonrcx nn ono ceptesnoe pyxonocrno no ncnxonarnocrnxe. Crartx
nastnanact Hccneonanne rpenoxnocrn n nayuennx n tna nocnxmena nponeme rax
nastnaemo recrono rpenoxnocrn. Mnorne nccneonarenn eme saonro o +roro sameuann,
uro na ycnemnocrt ntnonnennx ncnxonornuecxnx recron, n nepnym ouepet recron
nnrennexra, oxastnaer nnnxnne nent px ]axropon, xoropte nnmt xocnenno cnxsant c
onennnaemtm xauecrnom, a ro n ne cnxsant nonce. Ftno noxasano, uro naxnym pont nrpaer
rax nastnaemax recronax ncxymennocrt: onee ntcoxne pesyntrart noxastnaer ror, xro
yxe nmeer ontr pemennx recrontx saau. Ftna axe npenoxena coornercrnymmax
nponeypa rax nastnaemt nperecr, nnn nponoe, osnaxomnrentnoe recrnponanne,
nosnonxmmee ncntryemomy copnenrnponartcx n cnryannn, urot norom, npn nacroxmem
recrnponannn ne ncntrtnart neynepennocrn. Onaxo nx ocrnxennx oexrnnntx
pesyntraron +roro oxasanoct neocrarouno. Ftnn ntcxasant npenonoxennx, uro
ycnemnocrt recrnponannx n snaunrentno mepe onocpeonana camoonenxo ncntryemoro,
ero yponnem npnrxsann, nce crpyxrypo ero mornnannonno c]ept. Hponepxe +rnx
rnnores nocnxmeno mnoxecrno nccneonann, xoropte neyrcx no ce ent. Hx nectma
pasnopeunnte pesyntrart noxa nosnonxmr onosnauno cenart nnmt ono omee
saxnmuenne: nsmepnrt nnrennexr n uncrom nne npaxrnuecxn nenosmoxno, nocxontxy n
ncnonnennn camo nsmepnrentno nponeypt saecrnonano cnnmxom mnoro noountx
]axropon.
M+nnep n Capacon nepntmn npenpnnxnn nontrxy nccneonart sanncnmocrt
pesyntraron recrnponannx or crenenn ymennoro pannonecnx recrnpyemtx. Hmn tno
ycranonneno, uro cymecrnyer oparno nponopnnonantnax cnxst mexy yponnem
rpenoxnocrn n noxasarenxmn recron nnrennexra n recron ocrnxenn, xoropax ormeuaercx
xax y nspocntx, rax n y ere. Hnaue ronopx, uem onee oecnoxoen recrnpyemt, rem nnxe
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
ero manct npecrart ymntm no pesyntraram recronoro ocneonannx. Bnocnecrnnn C.
Capaconom n Hentcxom ynnnepcnrere tno ntnonneno eme necxontxo nccneonann
(onynnxonanntx n nauane mecrnecxrtx), xoropte n nenom nornepnnn ntxnnennym
saxonomepnocrt. Ananornunte annte tnn nonyuent K. Xnnnom c coanropamn (1964,
1966), a raxxe H. Iopn n u. Cnnneprepom (1974). Hocnennm tn axe paspaoran
coornercrnymmn onpocnnx, nosnonxmmn xonnuecrnenno onennnart crenent cnryarnnno
rpenoxnocrn, uro npnano nccneonannxm n anno onacrn crarncrnuecxym
yenrentnocrt.
Onaxo, cpen nccneonann, mnpoxnm ]ponrom pasnepnynmnxcx c nauana nxrnecxrtx,
nocne nonaropcxo paort M+nnepa n Capacona, ornmt ne nce onosnauno
cnnerentcrnonann n nontsy nx ntnoon. Tax, . upenu (1962) ne onapyxnn snaunmtx
pasnnun n pesyntrarax recrnponannx cryenron xonnexe n nanpxxenno n cnoxono
ocranonxe. Kpome roro, tno ormeueno, uro n ntxnnenno nsanmosanncnmocrn
nenosmoxno onpeennrt nanpannenne npnunnno-cnecrnenntx cnxse. He ncxnmueno, uro y
ere nosnnxaer rpenoxnocrt npn recrnponannn ns-sa roro, uro xora-ro onn nnoxo
ntnonnnnn recr n y nnx coxpannnoct nneuarnenne npetyme neyaun n pasouaponannx.
B nontsy raxoro oxcnennx cnnerentcrnyer ror ]axr, uro y ncntryemtx c ntcoxnmn
noxasarenxmn no recram nnrennexra ncuesaer oparnax cnxst mexy yponnem rpenoxnocrn
n ycnemnocrtm.
B nrore nnrentno ncxyccnn nosonaano mnenne A. Anacrasn (1982), noxpennennoe
pasnoopasntmn nccneonannxmn, o rom, uro ornomennx mexy rpenoxnocrtm n xauecrnom
ntnonnennx recron, cxopee ncero, nennnente. Heontmax rpenoxnocrt oxastnaercx
narornopno, a cnntnax npeno, nnmer Anacrasn. Hnnnnam c nentcoxnm yponnem
rpenoxnocrn naronpnxrnt recronte ycnonnx, ntstnammne cocroxnne nexoropo rpenorn,
n ro npemx xax nmxm, nmemmnm ntcoxn yponent rpenoxnocrn, nyume ntnonnxrt recr n
onee cnoxontx ycnonnxx.
Tax nnn nnaue, npnxonrcx npnsnart, uro nponeypa nsmepennx ymcrnenntx
cnoconocre ornmt ne rax onosnauna, xax xorenoct t nexoroptm npaxrnxam. uaxrop
+monnonantno nanpxxennocrn oxastnaercx n ne ocrarouno snaunm, npnuem ero onenxa
cama no cee npecrannxercx nenpocro nponeypo. Bepoxrno, ymepennax rpenoxnocrt
nx ocrarouno ypannonemenntx nme ntcrynaer axe cnoeopasntm crnmynom x
ntcoxnm ocrnxennxm. Onaxo na npaxrnxe uame npnxonrcx cranxnnartcx c oocrpenno
rpenoxnocrtm, nontmenntm ecnoxocrnom n cnxsn c nponeypo recrnponannx, n +ror
]axrop neonycrnmo neoonennnart. Pyxonocrna no ncnxonarnocrnxe pexomenymr
ncnxonory npnnnmart mept no cnnxennm yponnx nanpxxennocrn n cnryannn
recrnponannx. Hnrepnperannx pesyntraron ocneonannx onxna npononrtcx c yuerom
nnnnnyantnoro yponnx recrono rpenoxnocrn xonxperntx ncntryemtx. Cneennx o
recrono rpenoxnocrn moryr trt nonyuent xax ns anntx onpoca n nanmennx, rax n
npn ncnontsonannn cnennantntx narnocrnuecxnx meronx. Tax uro npn nponeennn recra
nacroxmn npo]eccnonan onxen eme mnoro uero snart nomnmo nncrpyxnnn.
Hmnt
O1 ynmxn c1ane1 nceu cne1nen
2 nmnx 1922 roa ent poxennx, a rounee nmennnt reopnn xemca-Hanre.
uaxrnuecxn +ra reopnx tna c]opmynnponana nourn sa 40 ner o +roro nx, onaxo nnmt n
nmne 1922 r. nmena nyx yuentx cnnnnct n ee nasnannn. Hoonoe coueranne ne pexocrt
n nanmenonannn ncnxonornuecxnx meroon, ]enomenon n saxonomepnocre: nsxrt xorx t
mxany Fnne-Cnmona, saxon Hepxca-ocona nnn recr Iynna]-Xappnca. Onaxo n annom
cnyuae peut ner nonce ne o coanropcrne nnn corpynnuecrne. Amepnxancxn ]nnoco] n
ncnxonor Vnntxm xemc n arcxn menx n anarom Kapn Hanre xnnn n pasntx xonnax
cnera, nncann na pasntx xstxax n npnmnn x cnonm ntnoam nourn ononpemenno, no
conepmenno nesanncnmo pyr or pyra. (ocronepntx cnnerentcrn nx omennx, xorx t
saounoro, ne cymecrnyer.) Hepexo tnaer rax, uro xaxax-ro nex cnonno nocnrcx n
nosyxe, ntspenaer n onpeenenno nayuno n omecrnenno armoc]epe n ]opmynnpyercx
pasntmn nmtmn nourn n ono n ro xe npemx, nopoxax nocneymmne cnopt o anropcxom
npnopnrere. Onnctnax +ro xnnenne, ncropnx ncnxonornn 3.Fopnnr ynorpenn nemenxoe
nonxrne Zeitgeist yx npemenn, nopasymenax, uro nect xo nayuntx nstcxann
onpeenenno +noxn noranxnnaer pasntx yuentx x onnaxontm ntnoam. Teopnx
xemca-Hanre ornocnrcx x raxnm npnmepam.
B 1884 r. n xypnane Mind tna onynnxonana crartx xemca uro raxoe +monnx. B ne
anrop ntnnnyn neoxnannym n napaoxcantnym rnnoresy: ecnn orceut or +monnn ee
nnemnee npoxnnenne, ro or nee noome nnuero ne ocranercx. Fonee roro nanmaemte
npnsnaxn ecrt ne crontxo cnecrnne +monnn, cxontxo ee npnunna. xemc paccyxan rax: n
orner na nsmenenne oxpyxammnx ycnonn n oprannsme esoruerno nosnnxaer pe]nexropnax
]nsnonornuecxax peaxnnx nontmaercx cexpennx xenes, coxpamamrcx onpeenennte
rpynnt mtmn n r. n. Cnrnan o +rnx nsmenennxx n oprannsme nocrynaer n nenrpantnym
nepnnym cncremy, rem camtm nopoxax +monnonantnoe nepexnnanne. To ecrt mt nnauem
ne noromy, uro oneuanent, no nnaaem n rpycrt, cronr nnmt nam sannaxart nnn axe
naxmypnrtcx.
Hesanncnmo or xemca n re xe rot ananornunym rnnoresy ntcxasan K.I.Hanre. Onaxo,
ecnn xemc cnxstnan +monnn c mnpoxnm xpyrom nepn]epnuecxnx nsmenenn, ro Hanre
rontxo c cocyonnrarentno cncremo: cocroxnnem nnnepnannn n npocnerom cocyon.
Coornercrnymmne nynnxannn Hanre ynnenn cner na mano xomy nonxrnom arcxom
xstxe n onroe npemx ocranannct neocrynnt mnponomy nayunomy coomecrny. Hnmt x
1922 r. ero crartx o +monnxx tna nepeneena na anrnncxn xstx n nomna n copnnx
'3monnn no peaxnne K.ann+na, xoropt n ynnen cner n anrnmopcxom nsarentcrne
'Bnntxmc n Bnnxnnc 2 nmnx 1922 r. Crartn Hanre n xemca n +rom copnnxe
cocecrnonann no ono onoxxo, uro n npnneno x coornercrnymmemy nanmenonannm
reopnn.
Hparmarnunte amepnxannt tcrpo cenann npaxrnuecxn ntno ns reopnn xemca-
Hanre. Tax, necrxmn snarox uenoneuecxnx ornomenn en Kapnern n cnonx xnnrax
mnoroxparno opamaercx x nexm xemca, n rom uncne x ero reopnn +monn. H enaer
npocroe saxnmuenne: urot ntsnart npnxrnoe nepexnnanne, nao necrn cex rax, cnonno
ono yxe nacrynnno. V nac ne naxrcx ena, xomxn cxpeyr na cepne? Ionnre npout yntnne
n rpycrt! Vntarect! Vntarect ncera n nese, n nt na camom ene nouyncrnyere cex
xnsnepaocrntm. Hemanonaxno n ro, uro nmn esoruerno croponxrcx xmyptx nnn. V
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
xaxoro xnaraer cnonx nponem n ne xouercx cranxnnartcx eme n c uyxnmn. A nor uenonex
c onrnmncrnuno yntxo na nnne ncera ncrpeuaer orxnnx n nsanmnoe pacnonoxenne.
nx mnnnnonon amepnxannen xnnrn ena Kapnern crann cnoero poa yuennxamn xnsnn,
cnoom esycnonntx npannn noneennx. Honnrnxn n nsnecment, ropronnt n pexnamnte
arenrt exemnnyrno yntamrcx cnonm naprnepam n xnnenram. Ecnn na nnne amepnxanna ne
nrpaer exypnax yntxa, ro, snaunr, y nero na yme concem cxnepno. A oxasanmnct n
namnx xpaxx, amepnxannt neoymenamr, oruero pyccxne rax neyntunnt. Bnpouem, mt c
roronnocrtm nepennmaem nx noneenuecxne cranaprt. H ceronx npnropnt
amepnxancxn cman moxno ncrpernrt n nmom o]nce nnn cynepmapxere (o xonrop n
marasnnon +ro nexnne, npana, noxa ne oxarnnoct).
Tyr, npana, nenontno nosnnxaer comnenne: neyxenn yntunnte amepnxannt
ecrnnrentno onee xnsnepaocrnt n onrnmncrnunt, uem mt c namn? Homoraer nn nm
yntxa satrt o cnonx saorax? Tem onee, uro npn nne xapnernancxo yntxn ncxxn
pas saxpatnaercx comnenne n ee ncxpennocrn, a +ro nnxax ne oneruaer nsanmoornomenn.
Moxer trt, xemc n ero ennomtmnennnxn xoe-uro npeynennunnn, a ro n nonce
omnnnct?
ecrnnrentno, c nayuntx nosnnn reopnx xemca-Hanre oxasanact yxsnnma nx
xpnrnxn. eno n rom, uro naop +monnonantntx nepexnnann uenonexa ropaso oraue n
mnpe, uem cnexrp renecntx peaxnn. Ona n ra xe oprannuecxax peaxnnx moxer couerartcx
c camtmn pasntmn uyncrnamn. Tax, ocronepno ycranonneno, uro ntpoc n xpont ropmona
apenannna ntstnaer nosyxenne. Ho +ro nosyxenne moxer nonyunrt pasnnunym
+monnonantnym oxpacxy n sanncnmocrn or nnemnnx ocroxrentcrn. B onom +xcnepnmenre
ncntryemtm nomnmo nx neoma ncxyccrnenno nontmann coepxanne apenannna n xponn.
Hpn +rom ona rpynna ncntryemtx naxonnact n ocranonxe nenpnnyxennoro necentx,
pyrax n yrneramme n rpenoxno armoc]epe. Coornercrnenno n +monnonantnte
npoxnnennx oxasannct pasnnunt: n nepnom cnyuae +ro tna paocrt, no nropom rnen.
Bcem xopomo nsnecrno, uro uenonex moxer poxart or crpaxa (no xemcy, mt onmcx,
noromy uro poxnm). Ho nsnecrno n ro, uro poxt moxer trt ntsnana rnenom nnn axe
cexcyantntm nosyxennem. Ananornuno, cnest cnmnon ropx n neuann. Ho tnamr cnest
or snocrn n axe cnest paocrn.
Hemanonaxno n ro, uro +monnonantnte npoxnnennx no mnorom onpeenxmrcx
xyntrypntmn nopmamn. Hanpnmep, n nonnn npoxnnenne neuann n onn n npncyrcrnnn nnn
onee ntcoxoro nonoxennx paccmarpnnaercx xax emoncrpannx nenournrentnocrn.
Ho+romy xnonen, xoropomy enaercx ntronop, onxen ntcnymart ero c yntxo (y nac +ro,
naoopor, counn t epsocrtm). B Knrae nsanna npnnxro coomart crapmnm n
ntmecroxmnm nnnam o cnoem rope c yntxo, at npeymentmnrt snauenne necuacrtx n ne
ecnoxonrt nm nourennoe nnno. V xnrene Anamancxnx ocrponon npnnxro nnaxart npn
ncrpeue nocne onro pasnyxn, a raxxe npn npnmnpennn npaxymmnx cropon. H raxnx
nenpnntuntx nx nac npnmepon moxno nacunrart mnoxecrno.
Kyntrypntmn pasnnunxmn oruacrn moxno oxcnnrt n name nacropoxennoe ornomenne x
amepnxannsnponanno yntxe. Bnpoxax nonynxpnocrt n Poccnn ecrcennepon Kapnern ne
moxer n onouacte nsmennrt cnoxnnmnxcx rpannn n npoxnnennn uyncrn. Mt npnntxnn
cunrart, uro ntpaxenne nnna orpaxaer nonnnnoe nacrpoenne uenonexa. Ho+romy yntxa
es ouennnoro nonoa nam nenonxrna n axe nenpnxrna.
Tax snaunr, reopnx xemca-Hanre nenepna, a ntnot Kapnern nocnemnt n
ne+]]exrnnnt? Hayunte cnopt no +romy nonoy ne crnxamr yxe necxontxo ecxrnnern.
Hoxa xcno ono: ncnxonornuecxn mexannsm opasonannx +monn ne rax npocr, n
esymnte nontrxn perynnponart nacrpoenne n nanaxnnart omenne no meroy Kapnern
ne ncera nonesnt. Onaxo, xorx reopnx n ne eccnopna, ne yem roponnrtcx ee orpocnrt.
Ho ona ne nnmena nayuno oocnonannocrn n npaxrnuecxo nontst. Bor noxasarentnt
+xcnepnmenr.
Hcntryemtx npocnnn onennrt npexnnxnmnecx nm anexort n xapnxarypt. Hpn +rom
rpeonanoct epxart no pry xapanam. Ho onn ncntryemte onxnt tnn yepxnnart ero
syamn, nenontno nsopaxax noone yntxn, a pyrne ryamn, oruero nnno npnnnmano
xmypo-nanpxxennoe ntpaxenne. Hepnax rpynna couna npexnnxnmnecx nm ncropnn n
xaprnnxn ropaso onee cmemntmn.
To, nacxontxo yaercx c nomomtm mnmnxn ynpannxrt cnonm nacrpoennem, nanepnoe,
sanncnr or nnnnnyantntx ocoennocre uenonexa. Hporecrnponart +ry cnom cnoconocrt
moxno c nomomtm npocroro npnema, pexomenyemoro nemenxnm ncnxonorom Bepo
Fnpxennn. Ona coneryer n mnnyry osaouennocrn nnn oropuennx nenaonro yennnrtcx n
nontrartcx npnart nnny paocrnoe ntpaxenne. Ha nepnt nsrnx +ror coner xaxercx
nonntm acypom. Bet n +ror momenr nam ne o necentx, n yntxa nanepnxxa nonyunrcx
ntmyuenno. Onaxo cenare na coo ycnnne: sacrantre yronxn ry npnnonxrtcx n
yepxnre nx n +rom nonoxennn 1020 cexyn. Fnpxennn yrnepxaer: ne tno cnyuax,
urot naryxnax rpnmaca ne nepepocna n nacroxmym yntxy. Hpana nn ona? Kaxt moxer
nponepnrt cam. Tontxo ne nao satnart, uro nponema, ntsnanmax namy osaouennocrt,
nce panno rpeyer pemennx. Hnaue nnxaxax yntxa ne nomoxer.
Heoxonume nnnmsnn
2 nmnx 1945 roa Feppec upeepnx Cxnnnep npncrynnn x nanncannm xnnrn, xoropym
sayman nasnart Connne +ro ncero nnmt yrpennxx snesa. B xoe paort na pyxonnctm
anrop nsmennn ee nasnanne, n n nmne 1948 r. xnnra ntmna n nsarentcrne Maxmnnnan no
nasnannem Vonen na. Tem camtm anrop namexan na rnoantnt mnponosspenuecxn
xapaxrep cnoe xonnennnn, xnno nonemnsnpyx c nexmn nennuamero mtcnnrenx XIX n.
Ienpn Topo. B 1854 r. tna onynnxonana xnnra Topo Vonen, nnn Xnsnt n necy, n
xoropo on pesxo xpnrnxonan conpemennym emy ecrnnrentnocrt, nnnemepnte npant
ypxyasnoro omecrna. Topo npnstnan x onpomennm xnsnn, x onaropaxnnammemy
uenonexa nosnpary x npnpoe n ecrecrnenntm nennocrxm.
Knnra Cxnnnepa raxxe tna panxantno xpnrnuecxo. B ne anrop npnstnan x
xopennomy nepeycrpocrny ncero omecrnennoro nopxxa n ntnnran cnom cnnenrncrcxym
xonnennnm omecrna yymero. Ho Cxnnnepy, omecrno onxno trt nepecrpoeno na
ocnone nxennopncrcxoro npnnnnna noxpennennx.
F.u.Cxnnnepa mnorne cunramr, nosmoxno, camo ntammecx ]nrypo n conpemenno
nayxe o noneennn uenonexa (Htm-Hopx Tamc, 18 mapra 1972 r.). unent Amepnxancxo
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
ncnxonornuecxo acconnannn nasnann ero yuentm, xoropt nnec camt necomt nxna n
ncnxonornm XX cronernx, npn +rom upe tn nasnan nroptm. H ner nnuero
ynnnrentnoro, uro xnnra Cxnnnepa cpasy xe crana ecrcennepom, oexrom xapxnx
nayuntx cnopon n ncxyccn n maccono neuarn.
Cxnnnep cnncxan nsnecrnocrt cnonmn +xcnepnmenramn na xnnorntx, ntnonnenntmn n
pycne nxennopncrcxo opnenrannn. On cxonnenrpnponan cnon ycnnnx na onepanrnom
oycnonnnnannn, ro ecrt na oycnonnnnannn noneennx nyrem noxpennennx peaxnn. Kax
yrnepxaer cam Cxnnnep, noneenne ]opmnpyercx n noepxnnaercx ero nocnecrnnxmn.
Hnaue ronopx, xnnornte n nmn naunyr cex necrn onpeenenntm opasom, ecnn nonyuar
nosnarpaxenne sa coornercrnymmee noneenne, n onn yyr npoonxart rax cex necrn,
ecnn narpaa yer nonropxrtcx.
Cxnnnep neyxnonno npnepxnnaercx roro nsrnxa, uro ncxxoe noneenne oycnonneno
nnemne cpeo, xoropax narpaxaer, naxastnaer nnn nrnopnpyer noneenuecxne peaxnnn
xnnorntx n nme. On nnmer: Hayunt ananns nepenocnr ornercrnennocrt, xax n nnny,
na nnemnmm cpey Orcma nerxo npnrn x ntnoy o rom, uro rontxo nnemnxx cpea
nyxaercx n npannntnom ynpannennn nx ocrnxennx xenarentnoro noneennx n, xax
cnecrnne, ynnuroxennx nacnnnx, npepaccyxon n ncex npounx connantntx son.
Paspaorxa rexnonornn noneennx, cnocoon xonrponx n mannnynnponannx nnnnnom
ntnnramrcx nm xax cpecrno ycranonnennx connantno rapmonnn. nx +roro ocrarouno,
no mnennm Cxnnnepa, urot uenonex ocnoonncx or nnnmsnn cnoot n ocronncrna, a
cnennanncrt ntpaorann coornercrnymmym cncremy noompenn n naxasann.
Orxponenno mannnynxrnnnax rexnonornx Cxnnnepa noponna ocrpym xpnrnxy co
cropont rymanncrnuecxn mtcnxmnx yuentx n axe sacrannna nx ynoonrt Vonen na
uyonnmntm anrnyronnxm x. Opy+nna n O.Xaxcnn. Anrnncxn no+r Crnnen Cnenep,
nonemnsnpyx co Cxnnnepom, nasnan ero nen pasnonnnocrtm ]amnsma es cnes.
Kax t ro nn tno, cnoeopasnte xommynt, cosannte n CBA no cxnnneponcxo
moenn, norepnenn cront xe nonnt xpax, xax n npoune nontrxn nocrponrt uenoneuecxoe
coomecrno na ase xaxo-ro reopnn. Ho-nnnmomy (o +rom cnnerentcrnymr noxasannx
yuacrnnxon raxnx +xcnepnmenron), cnoonax nonx orentntx nme ouent cxopo
ncrynana n xon]nnxr c nporpammnponannem opasa xnsnn, xoropoe nacaxann nnxenept
uenoneuecxnx ym.
F.u.Cxnnnep ecrnnrentno, nennxn yuent, mnoroe orxptnmn n mexannsmax
noneennx. Onaxo ero nontrxa pacnpocrpannrt pesyntrart ontron na entmn xptcamn n
'nponemnom xmnxe na nce omecrnennoe ycrpocrno nopoxamr camte mpaunte mtcnn.
E-ory, ouent ne xouercx xnrt n npexpacnom nonom mnpe no xonrponem nnyrpenne
naprnn. Ecnn uenoneuecxoe ocronncrno n npana, nnnmsnx, ro +ro nnnmsnx
neoxonmax. Fes nee mt npocro nepecranem trt nmtmn. H Vonen na ceptesnt
nono o +rom saymartcx.
peccnponannme nmnnn1a
4 nmnx 1897 roa nponsomna nepnax nnunax ncrpeua 3napa Hn Topnaxa n xemca
Maxxnna Kerrena. 3ro, xasanoct t, saypxnoe cotrne crano nauantno nexo nenoro
+rana n pasnnrnn ncnxonornn, rounee ee noneenuecxoro nanpannennx. B ro yrpo
Topnax nocryuancx n nept oma Kerrena n Htm-Hopxe. Tam ero yxe xann. Kerren,
npo]eccop ncnxonornn Konymncxoro ynnnepcnrera, npenoxnn crnnennm monoomy,
noammemy naext yuenomy, xoropt x romy npemenn cronxnyncx co mnoxecrnom
npo]eccnonantntx n nnuntx nponem.
Topnax tn onnm ns nepntx amepnxancxnx ncnxonoron, xoropt nonyunn nonnoe
opasonanne n Coennenntx Brarax. Hnrepec x ncnxonornn y nero, xax n y mnornx pyrnx,
npoynncx nocne npourennx xnnrn V.xemca Hpnnnnnt ncnxonornn, xora on tn eme
cryenrom ynnnepcnrera V+cnn n Mnnrayne, mrar Konnexrnxyr. Hosnee on yunncx y
xemca n Iapnape, re n nauan nccneonart nponecct nayuennx.
Topnax nnannponan nponeenne nccneonann c npnnneuennem ere n xauecrne
ncntryemtx, no ncrpernn sanper ynnnepcnrercxo amnnncrpannn, xoropax tna xpane
osaouena neannnm cxananom, paspasnnmnmcx nocne roro, xax yuente-anrpononorn
pasenann ere, urot nponecrn anrponomerpnuecxne nsmepennx. Vsnan, uro
+xcnepnmenrnponart c ertmn sanpemeno, Topnax ntpan ntnnxr. On oyuan ntnnxr
erart no nanpnnram, xoropte nmnponnsnponanno coopyxan ns xnnr. Paccxastnamr, uro
on ncntrtnan nexoropte rpynocrn c noncxamn nomemennx nx cnonx nnromnen.
omonnaennna sanpernna emy coepxart ntnnxr n cnantne, n on oparnncx sa conerom x
xemcy. Tor esycnemno ntrancx narn nomemenne n naoparopnn nnn n mysee
ynnnepcnrera, n n xonne xonnon nycrnn Topnaxa n ero ntnnxr n nonan cocrnennoro
oma, x nonnomy nocropry cnonx ere.
Topnax ne saxonunn opasonannx n Iapnape. He nax nsanmnocrn y nexo monoo
ocot, on npenouen yexart noantme or Focrona. Hpenoxenne Kerrena oxasanoct xax
nentsx xcrarn. Hepe Kerrenom nanarnrpexnernn Topnax npecran c xopsnno n
pyxax. B xopsnne xonomnnnct ero peccnponannte ntnnxra. B Konymncxom
ynnnepcnrere nm mecro namnoct. Tax nauanact nonynexonax +nonex paort Topnaxa n
Konymncxom ynnnepcnrere. 3ect nm tnn orxptrt ocnonononarammne npnnnnnt
nayuennx, na xoroptx nnocnecrnnn ntcrponnoct nnymnrentnoe sanne nxennopnsma.
Mepa yua
Cronerne nasa, n nauane nmnx 1907 r., nponsomno cotrne, snamenonanmee coom, es
npeynennuennx, nacrynnenne nono +pt n npaxrnuecxo ncnxonornn, npexe ncero n
c]epe opasonannx. 5 nmnx n Hapnxe ntmna ns neuarn xnnra Ant]pea Fnne n Teoopa
Cnmona Henopmantnte ern (Les Enfantes Anormaux), na necxontxo ecxrnnern
onpeennnmax ocnonnte renennnn onenxn ymcrnenntx cnoconocre n ncnxonoro-
nearornuecxo npaxrnxe.
Ouent cxopo noxnnnnct nepenot xnnrn na nnocrpannte xstxn. Cnycrx ncero 4 roa (no
ntnemnnm npemenam sannnax oneparnnnocrt), n 1911 r. n nsarentcrne Caamnnxontx
xnnra ntmna na pyccxom xstxe. 3ror cnyua ne tn ncxnmuennem anropnrer Fnne n
Poccnn tn ntcox, ero paort c xonna 19 n. y nac nesamennrentno nepenonnnct n nmenn
ceptesnt pesonanc. 3ro norom nacrynnno nacropoxennoe sarnmte. Honoe nsanne, n ro
]parmenrapnoe, ynneno cner nnmt 3 roa nasa. Tpn rnant ns Henopmantntx ere
tnn ynpxrant no onoxxy copnnxa Hsmepenne ymcrnenntx cnoconocre (y Fnne
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
paort c raxnm nasnannem ner, no nam ntnemnn xnnxnt ptnox rpeyer oxounnocrn)
napxy c ne menee nsnecrno ero paoro Conpemennte nen o erxx. Hsarene moxno
nonxrt. Herxo npecrannrt, xaxym ncrepnxy y nonnrxoppexrntx emaroron ntsnan t
ceronx ntxo xnnrn no nasnannem Henopmantnte ern. B nauane npomnoro nexa
yuente ne crecnxnnct nastnart nemn cnonmn nmenamn. He pan roro, uro xoro-ro
onert, a urot pasopartcx n nomout. 3ro ceronx nam rymannsm ntnnnaercx n ro, urot
nenopmantnoro peenxa nastnart cnoeopasntm, nnrerpnponart ero n macconym mxony, a
norom npnunrart n neoymennn, nouemy na xaxom mary ncrpeuamrcx nn na uro ne
npnronte nonyrpamornte neoyuxn c npecrynntmn naxnonnocrxmn Mornnnpyercx +ra
neantnonnnax nonnrnxa esynpeuntmn nosynramn esycnonno nmnn x erxm,
neoxonmocrn npeocrannrt ncem pannte nosmoxnocrn camopasnnrnx.
Ant]pea Fnne nentsx ynpexnyrt n nenmnn x erxm. H ornocnrentno nosmoxnocre
pasnnrnx on npnepxnnancx nsrnxon, noxany, axe onee onrnmncrnuntx, uem y
ntnemnnx sanncntx rymanncron. On nncan:
Hexoropte conpemennte ]nnoco]t naxoxr mopantnoe yremenne n npncxopnom ]axre,
uro nnrennexr nnnnna ne moxer trt ynennuen. Mt oxsant ncxuecxn
npornnoecrnonart noono neccnmncrnuecxo rouxe spennx Mosr peenxa nooen
nonm, na xoropom ontrnt ]epmep nocpecrnom xyntrnnannn moxer ocymecrnnrt
saymannte nm nsmenennx n n pesyntrare nmecro ecnnono nonyunrt nnooponym
semnm.
Bor rontxo ontrnt ]pannyscxn ncnxonor oranan cee oruer n pyrnx npnstnan
ocosnart, uro nx peannsannn +rnx nosmoxnocre neoxonmo eme yunrtnart cnoconocrn
peenxa. B onpeenennn cnoconocre on ncxonn ns ntmemero ntne ns mot nonxrnx
nospacrno nopmt n coornercrnenno orxnonennx or nee, ro ecrt nenopmantnocrn. Tex,
xomy, nastnax nemn cnonmn nmenamn, neocraer yma no cpannennm c nopmo, on npnstnan
oyuart n coornercrnnn c +rnm neuantntm ]axrom, a ne nmenonart neocrarox
cnoeopasnem n rem camtm ero nrnopnponart. Tax nm tna nenycmtcnenno oosnauena
nponema, xoropax ncera cymecrnonana n yer cymecrnonart, onee roro npenoxeno ee
pemenne, xoropoe, nosmoxno, ne esynpeuno, onaxo nce panno nyume, uem xamy]nxx
nponemt caxapno nypo.
C nosnnn ceronxmnero nx nsrnxt Fnne n Cnmona xaxyrcx no mnorom yxsnnmtmn nx
xpnrnxn. Hcnoneyx camte naroponte nen, ]pannyscxne nccneonarenn no cyrn ena
nnepnnn n ncnxonoro-nearornuecxym npaxrnxy ecrpyxrnnnt noxo x
n]]epennnannn ere. Xorx anropt npeocreperann or nanemnnannx na peenxa
ynnunxnrentntx xpntxon, npenoxennt nmn mero cenexnnn oxasancx camtm yontm
nncrpymenrom nmenno nx ocymecrnnennx raxo nopouno npaxrnxn. Hoono romy, xax
orxptrne cnocoa pacmennennx aromnoro xpa npeocrannno uenoneuecrny ncxnmunrentno
+]]exrnnnt ncrounnx +neprnn, no ncnontsonano tno n nepnym ouepet nx cosannx
uyonnmnoro opyxnx, rax n merot narnocrnxn cnoconocre, npenoxennte n nauane
nexa, crann ncnontsonartcx xax nncrpymenr ncxpnmnnannn. Oruacrn +ro tno
oycnonneno ouennno orpannuennocrtm n neconepmencrnom npenaranmnxcx npnemon.
Baxno ormernrt, uro Fnne, npocnannnmncx cnonmn nccneonannxmn mtcnnrentntx
nponeccon, ne nmen crpono reopnn nnrennexra n n cnonx onenxax ymax ncxonn cxopee ns
xnrecxoro spanoro cmtcna (npana, n onee nosnne reopnn npensomnn raxo noxo
nenamnoro). Ho ero mnennm, ym npoxnnxercx n pemennn saau, nao rontxo
c]opmynnponart nanonee noxasarentnte, narnocrnuecxn snaunmte saaun, n rora
onennnart ym moxno yer no pesyntraram nx pemennx. Hm conmecrno c Cnmonom ns
nennxoro mnoxecrna saau tnn +mnnpnuecxn oropant re, xoropte, cornacno nx
npecrannennxm, coornercrnymr ymcrnenntm cnoconocrxm ere onpeenennoro nospacra
(ro ecrt nx cnocont pemnrt rpn uerneprn ere ns ocrarouno ontmo ntopxn). B
xauecrne raxnx cnoconocre peantno ntcrynnnn cnoconocrn x nonnmannm, cyxennm,
npnnxrnm pemenn na ocnone spanoro cmtcna, n nexoropo crenenn namxrt.
Hpoxnnxmrcx +rn cnoconocrn n cnonecno ]opme, coornercrnenno npn onenxe yma
ycranannnnancx naxnt, no npx nn ncuepntnammn xpnrepn cnoconocrt
nontsonartcx peutm. Ho +romy xpnrepnm ntennct n xareropnn nenopmantntx.
Hnorom nastnaercx ncxxn peenox, xoropt necnocoen nocpecrnom peun coomartcx
c cee noontmn, r. e. xoropt ne moxer cnonecno ntpasnrt cnom mtcnt n nonxrt mtcnt
pyroro, ntpaxennym cnonecno, ecnn +ra ncenoa]asnx ne oxcnxercx nn paccrpocrnom
cnyxa, nn paccrpocrnom opranon peun, a onxna trt nceneno npnnncana neocrarounocrn
ymcrnenntx cnoconocre.
Cnaoymntm (nmennnnxom) nastnaercx ncxxn peenox, xoropt necnocoen
nnctmenno coomartcx c cee noontmn, r. e. xoropt ne moxer ntpaxart cnom mtcnt
nnctmenno n unrart nanncannoe nnn naneuarannoe, nnn, rounee, nonxrt ro, uro unraer,
ecnn orcyrcrnne nnn neocrarounoe npnoperenne +ro ]opmt xstxa ne oxcnxercx
nnxaxnm paccrpocrnom spennx, nnxaxnm nnrarentntm napannuom pyxn, a onxno trt
nceneno npnnncano neocrarounocrn ymcrnenntx cnoconocre.
enntntm nastnaercx ncxxn peenox, xoropt moxer npn nomomn nnctma n peun
coomartcx c cee noontmn, no xoropt sanastnaer na 2 nnn 3 roa n xoe cnonx
sanxrn, ecnn +ro sanosanne ne onxno trt npnnncano nenpannntnomy nocemennm
mxont.
B antnemem Fnne n Cnmon +ry xe xnaccn]nxannm ntpaxamr uepes yponnn
ymcrnennoro pasnnrnx, coornercrnymmero pasnnrnm nopmantnoro peenxa onpeenennoro
nospacra. C nx rouxn spennx, ymcrnennoe cocroxnne nnora coornercrnyer yponnm pasnnrnx
peenxa 2 ner n mname, a ymcrnennoe cocroxnne nmennnnxa coornercrnyer yponnm
pasnnrnx peenxa 23 ner. nx ennnxa onn ne ycranannnnamr onpeenennoro yponnx
pasnnrnx, no nnmt xoncrarnpymr ero orcrananne or cnonx cnepcrnnxon n ocoenno
sarpynennx n acrparnponannn.
B rexcre Fnne Cnmona moxno onapyxnrt onontno xnnoe npornnopeune. C ono
cropont, onn no ncex cnyuaxx xapaxrepnsymr ymcrnennoe pasnnrne anomantnoro peenxa
uepes ero coornecenne c yponnem pasnnrnx nopmantnoro peenxa onee mnamero nospacra.
C pyro cropont, onn xe nonepramr xpnrnxe noonte nsrnxt. Anropt, noxoxe, camn
ormeuamr npornnopeunnocrt cnonx exnapann n meroon. B cnxsn c +rnm onn nnmyr: Hpn
ernom urennn moxer axe noxasartcx, uro mt n camn npnnnmaem +ry reopnm, noromy uro
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
mt uacro yem ynorpenxrt ntpaxennx npoe cneymmnx: Onnnanarnnernn
nenopmantnt, xoropt naxonrcx na onnaxonom yponne c enxrnnernnmn ertmn. He ne
onxno sanyxartcx ornocnrentno roro cmtcna, xoropt mt npnaem +rnm ntpaxennxm.
3ro rontxo yonax ]opma nx onpeenennx nsnecrno crenenn mxontntx nosnann
yuennxa.
Fnne n Cnmon ynepxmr, uro xnnxmrcx croponnnxamn pyro reopnn, xoropax npnsnaer,
uro nenopmantnt peenox conepmenno ne noxox na nopmantnoro c samenenntm nnn
ocranonnnmnmcx na onpeenennom yponne pasnnrnem. Henopmantnt ne nnxe
nopmantnoro, no conepmenno pyro, ero pasnnrne ner n nnom nanpannennn.
Fnne n Cnmon ecrnnrentno npnepxnnannct +ro, onee nnamnuno rouxn spennx na
cymnocrt ymcrnenno nenopmantnocrn n, nponarannpyx +ry rouxy spennx, mexy rem
npenarann raxne merot narnocrnponannx ymcrnenno neocrarounocrn, nontsonannct
raxnmn ntpaxennxmn npn onncannn pasnnuntx ee ]opm, xoropte ann nono npnuncnnrt
nx x croponnnxam ro reopnn, or xoropo onn orpexannct.
Cyexrnnno onn crpemnnnct orrpannunrt nonxrne ymcrnennt nospacr or raxnx
nonxrn, xax yponent snann, cnoconocrn. Onaxo oexrnnno ncx ns cncrema
nsmepennx nnrennexra npnnena x romy, uro nonxrne ymcrnennax orcranocrt yrparnno cnoe
ncrnnnoe snauenne, cmemanoct c nonxrnem orcrananne n ymcrnennom pasnnrnn n ne
paccmarpnnanoct xax croxoe napymenne nosnanarentno exrentnocrn ncnecrnne
oprannuecxnx nopaxenn nenrpantno nepnno cncremt. B pesyntrare (x xoropomy Fnne n
Cnmon ornmt ne crpemnnnct) nx mero narnocrnxn n npenparnncx n cnoco nanemnnannx
xpntxon. Ho pesyntraram npenoxennoro nmn recrnponannx no ncnomorarentnte mxont
nanpannxnoct mnoxecrno ere, xoropte nonce ne xnnxnnct ymcrnenno orcrantmn, xorx n
orcranann or nopmt, ro ecrt na onpeenennom +rane cnoero pasnnrnx oexrnnno mornn
trt ornecent x nenopmantntm.
B nocneymmne ecxrnnernx +rn neopaorxn Fnne n Cnmona ntnnnnct n ceptesnte
snoynorpenennx, uro ano nono nx npanenoro neroonannx n apec xaxo t ro nn
tno narnocrnxn n cenexnnn. Onaxo, noono romy xax nect nayuno arensm eccnnen
ncxpenrnponart pennrnosnym nepy n ntnyxen cocpeorounrtcx na nsepxxax xyntra,
rax n xpnrnxa recronoro oropa onepnpyer ]axramn snoynorpenenn n nsepxex,
sarmenammnx nsnauantnym spanym nem. A nx roro, urot ouncrnrt xoncrpyxrnnnt n
npnnnnne noxo or opasonanmnxcx na nem ecrpyxrnnntx nacnoenn, nennmne n ceronx
nnnmarentno nepeunrart xnnry nourn cronerne annocrn. Hao xe n xonne xonnon
pasopartcx, xaxnmn cpecrnamn xyntrnnnponart ecnnonym nouny. B +rom, nanepnoe, n
cocronr ona ns naxnemnx saau ncnxonora n opasonannn. Pasymeercx, na nomocxonnom
cyrnnnxe nnxora ne ntpacrnrt ananacon. Ho +ro eme ne nono nn sapocnrt ero no
nycromt, nn ymnnxrtcx pacrymnm na nem nonyxam
Caume nsnec1nme xnnxcm
6 nmnx 1921 roa ent poxennx nonxrnx ncnxonarnocrnxa. B +ror ent n
mnenapcxom nsarentcrne Fnpmep ynnena cner xnnra Iepmana Popmaxa no raxnm
nasnannem. 3ro tna enncrnennax monorpa]nx, xoropym Popmax ycnen nanncart sa cnom
neonrym xnsnt, no xoropo tno cyxeno crart ono ns camtx nsnecrntx xnnr n
ncropnn conpemenno ncnxonornn. B cnoe Hcnxonarnocrnxe Popmax onncan
cosannt nm mero nccneonannx nnunocrn c nomomtm uepnnntntx nxren, xoropt n
npaxrnuecxn nensmennom nne (n ornnune or ontmnncrna nntx nnunocrntx recron,
mnoroxparno nonepranmnxcx mon]nxannxm n yrounennxm) omen o namnx ne n
xnnxercx camtm pacnpocrpanenntm n mnpoxo ncnontsyemtm n mnpe meroom
ncnxonarnocrnxn. Fnnnorpa]nx nayuntx rpyon, nocnxmenntx recry Popmaxa, ntne
npentmaer 11 rtcxu ncrounnxon, ne cunrax coren rtcxu ynomnnann n nnrar n paorax
pasnoro npo]nnx.
He yer npeynennuennem cxasart, uro x cosannm cnoero meroa Popmax men ncm xnsnt.
Ctn npo]eccnonantnoro xyoxnnxa, on eme n ercrne npoxnnn nesaypxnte
xyoxecrnennte cnoconocrn, n uacrnocrn xnnemn nnrepec x ]opmam npnuynnno
xon]nrypannn (noxnonnxnmnm xora-ro camoro Heonapo a Bnnun). Xapaxrepno, uro sa
+ro ynneuenne on nonyunn or cnonx onoxnaccnnxon nposnnme Knxxca. Hccneonanne
saxonomepnocre nocnpnxrnx cnaocrpyxrypnponanntx oexron Popmax nauan eme n 1911
roy n nponen rtcxun ontron no oropy nanonee noxasarentntx nxren. K 1920 r.
pesyntrart ero nccneonann tnn ooment n oemno pyxonncn, coepxanme
noponoe onncanne nonoro meroa, napamerpt nnrepnperannn pesyntraron. Onynnxonart
pyxonnct oxasanoct nenpocrtm enom. Popmax esycnemno onn noporn cemn nsarentcrn,
npexe uem pyxonnct tna npnnxra Fnpmepom. Knnra tna onynnxonana rnpaxom 1200
+xsemnnxpon n nepnonauantno ne ncrpernna nnxaxoro nnrepeca y unrarene: npn xnsnn
anropa tno npoano ncero necxontxo +xsemnnxpon. Popmax ne oxnn o npenauepranno
emy ncemnpno cnant. uepes ecxrt mecxnen nocne ntxoa xnnrn on n nospacre 37 ner
cxoponocrnxno cxonuancx or nepnronnra. Bnpouem, n ncnxonornm on ycnen nnecrn
ontmn nxna, uem nnax Axaemnx n nonnom cocrane.
Beunmn nonpoc
11 nmnx 1962 roa eme onn namxrnt ent, cnxsannt c nmenem F.u.Cxnnnepa. B +ror
ent n Vnnnepcnrere mrara Mnnnecora n nynnuno nonemnxe comnnct Cxnnnep n Kapn
Poxepc. 3axnnennax rema earon snyuana rax: Opasonanne n xonrpont na
uenoneuecxnm noneennem. Honemnxa nyx xopn]een amepnxancxo ncnxonornn
npoonxnnact n na cneymmn ent n ntsnana rnyoxn omecrnennt pesonanc. Bet n
+rom noennxe comnnct na nenpnmnpnmtx noxoa x uenoneuecxo npnpoe.
Hen Poxepca, nosnee c]opmynnponannte nm n xnnre Cnooa yunrtcx (1969; n
nepenoe na pyccxn xstx neanno ntmno nropoe, ononnennoe nsanne) moxno nasnart
mann]ecrom cnoot n ocronncrna. Ho mnennm Poxepca, n nmom uenonexe sanoxeno
ncxonnoe crpemnenne x nary. H ecnn ne crannrt na nyrn ero camopasnnrnx ncxyccrnenntx
npenon, on cnocoen camocroxrentno ocrnut nemantx nnrennexryantntx n npancrnenntx
ntcor. Herxo nonxrt, nouemy nen Poxepca tnn c +nrysnasmom nocnpnnxrt
cnooonmnntmn amepnxancxnmn cryenramn-mecrnecxrnnxamn.
Cxnnnep npnepxnnancx namerpantno npornnononoxno rouxn spennx. ocrarouno
cxasart, uro ero nsrnxt nnocnecrnnn namnn orpaxenne n xnnre c xpacnopeunntm
nasnannem Ho ry cropony cnoot n ocronncrna (1971). Ho mnennm Cxnnnepa, nonxrnx
cnoot n ocronncrna uenonexa xnnxmrcx npoyxramn onayuno crann pasnnrnx
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
ncnxonornn, nepnnme n anronomnoro uenonexa, xoropt xxot cnocoen mtcnnrt,
ntnocnrt cyxennx, ornercrnen sa cnoe noneenne, cnooen ntnpart n coxpanxer
ocronncrno naroapx cnoemy ntopy.
Cxnnnep yrnepxan, uro c ero orxptrnem Texnonornn noneennx nosnnxna nonnnno
nayunax ncnxonornx. Orneprax nem anronomnoro uenonexa, Cxnnnep raxxe orxastnaercx
or nen cnoot. Bce noneenne nennxom n anromarnuecxn onpeenxercx nnemnnmn
ocroxrentcrnamn nn cyxenne, nn ntop ne yuacrnymr n +rom, cunraer Cxnnnep.
'Cnooa +ro nonpoc ]axropon noxpennennx nnmer on.
Cxnnnep orpnnaer ocronncrno nnunocrn, cunrax ero nenyxntm crapomontm nonxrnem,
rax xax mt ne moxem nosnarart ornercrnennocrt na nnnnna sa noneenne, xoropoe
ntstnaercx rontxo nnemnnmn cnnamn. Omnouno nonarart, nnmer Cxnnnep, uro
nponema saxnmuaercx n rom, xax ocnoonrt nme. Ona cocronr n rom, xax ynyumnrt
xonrpont na nnmn.
Herxo npecrannrt, xaxo +monnonantnt naxan napnn n aynropnn no npemx
cronxnonennx +rnx nonxpno sapxxenntx +nexrpoon. Hpnmnpennx, pasymeercx, ne
nacrynnno, n n ro nnn nno ]opme orronocxn +ro nonemnxn ncntxnnamr no ce ent.
Bnpouem, nnoro n ne npnxonrcx oxnart npn cronxnonennn xpanocre. Ho cyrn ena,
nonemnxa ntcnernna orpannuennocrt n yxsnnmocrt oonx noxoon n sacrannna
spanomtcnxmnx nme oparnrtcx x noncxam sonoro cepennt. Xouercx nepnrt, uro
Poxepc npan n cnoem yexennn: pocrxn opa cxptrt n xaxom uenonexe. Ho onn,
onaxo, nopom nacrontxo cnat n cxptrt rax rnyoxo, uro rpeyercx nemanoe
nearornuecxoe ycnnne, urot art nm npoxnnrtcx. Vnonart nnmt na nosmoxnocrn
camopasnnrnx tno t nenosnonnrentntm naroymnem. Ho n onnm noxpennennem
nenosmoxno nocnnrart nonnonennoro uenonexa. Hnaue neoxonmo nonepnrt, uro nmo ns
nac ne onee uem conoxynnocrt noneenuecxnx peaxnn, xoropte ornnuamrcx or
xptcnntx nnmt crenentm cnoxnocrn. Taxo noxo n uem-ro nectma npaxrnuen, no mano y
xoro nexnr x nemy yma. Moxer trt, noromy, uro ona nce-raxn ecrt.
K xouy npnxon1 npopox Hnnn
20 nmnx 1955 roa nacran snesnt uac nx Conomona Ama. (Ero ]amnnnx Asch no-
pyccxn nponsnocnrcx no-pasnomy. Hanpnmep, nepenounxn nsnecrntx xnnr 3.Aponcona n
X.Io]pya npenounn onee rounym rpancxpnnnnm 3m. Xorx ncnxonorn onee crapmero
noxonennx npenounramr panee yrnepnnmeecx nponsnomenne Am.) Hs pxonoro
ncnxonora-+xcnepnmenraropa on npenparnncx n snesy omecrnennoro macmraa. 3romy
cnococrnonana nynnxannx n nayuno-nonynxpnom xypnane Scientific American ero crartn
'Mnenne n connantnoe annenne, n xoropo onnctnannct ero +xcnepnmenrt no nsyuennm
xon]opmnocrn. 3rn +xcnepnmenrt npononnnct nxrtm roamn panee, n nx pesyntrart
nnepnte tnn onynnxonant n nayuno nepnonxe eme n 1951 r. Onaxo nmenno
nynnxannx n nannonantnom nayuno-nonynxpnom xypnane ntsnana mnpoxn
omecrnennt pesonanc n nontmennt nnrepec x ]nrype Ama n ero nccneonannxm. 3ro
axe noynno Ama x nnpnuecxnm anronorpa]nuecxnm nocnomnnannxm, n xoroptx on
ortcxnnan xopnn cnonx nayuntx nnrepecon. Bo npemx rpannnonno nyecxo
nepemonnn, conponoxamme npasnnx Hacxn, ncnomnnaer Am, x cnpocnn cnoero xm,
cnenmero pxom co mno, nouemy nyxno orxptnart nept. On ornernn: B +ror neuep
npopox Hnnx saxonr n xaxt enpecxn om n ornnnaer rnorox nnna ns nocrannenno
emy uamn.
tn ynnnen +rnm n nepecnpocnn: On ecrnnrentno npnxonr? On ecrnnrentno
nter?
Mo xx cxasan: Ecnn yemt cmorpert ouent nnnmarentno, ro, xora nept orxpomr,
rt ynnnmt cmorpn na uamy, rt ynnnmt, uro nnna craner nemnoxxo mentme.
Tax n ntmno. npnnnn nsrnxom x uame. Ouent xorenoct ynnert, nponsoer uro-
nnyt nnn ner. H mne noxasanoct tno t cnnmxom conasnnrentno cynrt nanepnxxa
n, xoneuno xe, npx nn moxno ronopnrt o +rom c ynepennocrtm, uro ecrnnrentno uro-
ro cnyunnoct y ooxa pmmxn n yponent nnna nonnsnncx.
Cnycrx rot connantnt ncnxonor Am ntrancx cmoennponart naoparopnt
+xcnepnmenr no mornnam cnonx ercxnx nocnomnnann. On nomecrnn n ony xomnary
nocemt ncntryemtx, xoroptm npenaranoct yuacrnonart n ontre no spnrentnomy
nocnpnxrnm. Hcntryemte onxnt tnn cpannnrt orpesox, nsopaxennt na onom xycxe
xaprona, c rpemx orpesxamn, nsopaxenntmn na pyrom nncre, n onpeennrt, xaxo ns nnx
panen nepnomy no nnne. Hcntryemte no ouepen coomann nomep orpesxa, xoropt, no nx
mnennm, nmeer ry xe nnny, uro n onnount orpesox.
Heocneomnenntm tn nnmt onn, cetmo no ouepen, ncntryemt; cemt ocrantntx
unenon rpynnt naxonnnct n cronope c +xcnepnmenraropom n anann ro npannntnte, ro
nenpannntnte ornert. Koneuno nentm +xcnepnmenra, raxnm opasom, tno ntxcnnrt, xax
yer necrn cex ncntryemt, ne ocneomnennt o cyrn +xcnepnmenra, xora mecrt
uenonex o nero n onn nocne nero ennoymno yocronepxr ]axr, npornnopeuamn ero
cocrnennomy nocnpnxrnm ecrnnrentnocrn.
Am ycranonnn, uro n onncanntx ycnonnxx 77 % ncntryemtx no mentme mepe onaxt
cornamannct c yrnepxennxmn pyrnx, n uro ns xaxtx rpex ncntryemtx onn
cncremarnuecxn anan orner, connaammn c orneramn ocrantntx unenon rpynnt, axe
ecnn orner +ror men npaspes c ero cocrnenntm nocnpnxrnem.
Tax nnn nnaue, nornepnnoct mnenne, ntcxasannoe saonro o +roro amepnxancxnm
]nnoco]om 3pnxom Xo]]epom: Fyyun npeocrannen cam cee, uenonex uame ncero
npenounraer cneonart uyxomy npnmepy.
3xcnepnmenr Ama nocnyxnn opasnom nx coren nocneymmnx ontron, pesyntrart
xoroptx necxontxo cxoppexrnponann n yrounnnn ntxnnennym nm saxonomepnocrt, onaxo
n nenom ee ne onponeprnn. H ntnot cenannte Amem, no ce ent sacrannxmr o mnorom
saymartcx ncnxonoron, nearoron, a n noome ncex spanomtcnxmnx nme. A rnannt
ns +rnx ntnoon tn nenycmtcnenno c]opmynnponan nm n nmne 1955 roa n namxrno
crarte n Scientific American: To, uro onontno nnrennnrenrnte n opoconecrnte
monote nmn tnn roront nasnart enoe uepntm, xnnxercx rpenoxntm ocroxrentcrnom.
3ro nonnmaer px nonpocon o namnx meroax opasonannx n o nennocrxx, onpeenxmmnx
name noneenne. Ocraercx rontxo oannrt, uro +rn nonpoct axryantnt no ce ent.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
encxoe nnno ncnxonornn
22 nmnx 1920 r. ynnena cner xnnra amepnxancxoro ncnxonora Herrt Xonnnrnopr
Psychology of Subnormal Children. Hasnanne xnnrn nenerxo nepenecrn na pyccxn, rax xax
cnono cynopmantnt n namem xstxe ne npnxnnoct. ern, o xoroptx nnmer
Xonnnrnopr, ne xnnxmrcx nenopmantntmn n npnntunom cmtcne +roro cnona. Peut n xnnre
ner o erxx, xoropte necxontxo ne orxrnnamr o cpenecrarncrnuecxo nopmt
nnrennexryantnoro n +monnonantnoro pasnnrnx. Hen, ntcxasannte n xnnre, ceronx
cunramrcx nacrontxo omenpnsnanntmn n axe rpnnnantntmn, uro n conpemenntx
paorax onn ynomnnamrcx xax axcnomt, es cctnox na Herry Xonnnrnopr, xorx nmenno e
npnnanexnr npnopnrer n nx yrnepxennn. Hpo xnnry n ee anropa ceronx ncnomnnamr
neuacro. Bepoxrno, noromy, uro ryr orcyrcrnyer npemer nx nonemnxn (rora xora nnte
onee uem cnopnte paort nexoroptx ncnxonoron axrnnno ncxyrnpymrcx
ecxrnnernxmn). Moxer trt, nmenno raxo nxna n ncnxonornm n cneonano t npnsnart
no-nacroxmemy nenntm, no cpannennm c nonmnrapncrcxnmn rnnoresamn n ronocnonntmn
exnapannxmn, xoroptmn, ynt, nsonnyer nama nayxa.
B namn nn nmx Xonnnrnopr nce uame ncnomnnamr n cnxsn c pasnepnynmecx n
nocnenne rot na 3anae ]emnnncrcxo ncrepne. Cyx no ncemy, namn xenmnnt, no
cpannennm co cnonmn sanantmn nopyramn, ornnuamrcx ontme xnrecxo mypocrtm
n spanomtcnnem, n necmorpx na noryrn orentntx +xcrpemncrox, +ra nsopnax xamnannx
nnxora ne npnmer y nac macmraa nannonantnoro ecrnnx. a n camn omopomennte
+mancnne nmx Xonnnrnopr npenounramr ne ncnomnnart, xorx n +pynnnn nntm ns nnx ne
orxaxemt. A nce eno n rom, uro +ra sameuarentnax xenmnna, ecrnnrentno nemano
cenanmax nx ocrnxennx pannonpannx nonon, yrnepxana cnon npnnnnnt ne crontxo
mann]ecramn, cxontxo peantntmn enamn, narnxno emoncrpnponanmnmn ne npocro
npano, no n cnoconocrt xenmnnt-yuenoro ncrart nponent c xonneramn-myxunnamn.
Herra Crerrep Xonnnrnopr ponnact n 1886 r. n amepnxancxo rnynnxe, na Cpenem
3anae. B nospacre 16 ner ona nocrynnna n Vnnnepcnrer mrara Hepacxa. B ry nopy
nepcnexrnnt xaptept nx monotx xenmnn orpannunnannct nearornuecxo c]epo. Ha
+rom nonpnme ona n nauana cnom npo]eccnonantnym exrentnocrt npenoanana cnauana
n cpene mxone n Hepacxe, a sarem n xonnexe Fapnapa n Htm-Hopxe, xya ona
nepeexana ncne sa cnonm xennxom, Iappn Xonnnrnoprom, xoropt nncan oxropcxym
ncceprannm no ncnxonornn npn Konymncxom ynnnepcnrere no pyxonocrnom xemca
Kerrena. Monote nmn noxennnnct n 1908 r. Herra namepenanact npoonxnrt
npenoananne, onaxo, x ee ontmomy oropuennm, e +ro ne tno nosnoneno. Ho
tronanmemy n ro npemx yexennm, ecnn samyxnxx xenmnna yer sannmartcx uem-nno
nne oma, myx n ern nensexno or +roro nocrpaamr.
Herra Xonnnrnopr pemnna nonpoonart cnon cnnt n nnreparype. Onaana nn ona
nnreparypntm apom, ceronx cynrt nenosmoxno, rax xax cnon paccxast e onynnxonart
ne yanoct. Monoax cemtx xnna n nectma crecnenntx marepnantntx ycnonnxx, n Iappn
tn ntnyxen nsxrtcx sa ononnnrentnym xoncyntrannonnym paory, urot art xene
nosmoxnocrt nporn xypc nocnennnomno nororonxn. B 1916 r. Herra no pyxonocrnom
3.Topnaxa samnrnna n Konymncxom ynnnepcnrere oxropcxym ncceprannm no
ncnxonornn. A yxe nxrt ner cnycrx ee nmx noxnnnoct n cnpanounnxe Vuente Amepnxn.
Tax tn ormeuen ee nxna n nccneonanne xencxo ncnxonornn. Hemanonaxno samernrt,
uro nn ona ns ee paor nnxora ne tna noxpennena marepnantntmn cycnnxmn: camy
nem cnoncnponart xencxoe anoncrno nmo noneunrentcxn coner ornepran es
ocyxenn.
Herra Xonnnrnopr npononna mnpoxomacmrante +mnnpnuecxne nccneonannx no
nponepxe rnnorest ontme napnaentnocrn myxunn. Hmenno na +ro rnnorese u.apnnna
ocnontnannct nce yrnepxennx o necnoconocrn xenmnn x opasonannm n
npo]eccnonantno xaptepe. Pas xenmnnt no cnonm ncnxonornuecxnm xapaxrepncrnxam
onee rxroremr x nexoropomy cpenemy yponnm, ro, cneonarentno, onn menee cnocont x
rnopuecxo nnrennexryantno exrentnocrn. A noromy n ner neoxonmocrn roronnrt nx x
xaxo-nno nno exrentnocrn, nexenn neenne omamnero xosxcrna.
B nepno c 1913 no 1916 r. Xonnnrnopr nponena cepnm nccneonann, nanpannenntx na
ntxcnenne yponnx ]nsnuecxnx, cencomoropntx n nnrennexryantntx cnoconocre y
pasnnuntx rpynn ncntryemtx, cpen xoroptx tnn mnaennt n nopocrxn ooero nona,
cryenrt n cryenrxn xonnexe, xenmnnt no npemx mencrpyantnoro nepnoa (n ry nopy
cunranoct, uro n xoe +rnx ecrecrnenntx nponeccon xenmnna nensexno erpanpyer
ymcrnenno n +monnonantno). Honyuennte em pesyntrart nocrannnn no comnenne
rnnoresy napnaentnocrn n npoune npecrannennx o xencxo nenonnonennocrn. Tax,
cornacno ee anntm, ncnxonornuecxne nsmenennx n xoe mencrpyantnoro nnxna nnxax ne
cnxsant c yponnem xornnrnnntx cnoconocre. B antnemem ona noneprna
nccneonannm nonxrne npoxennoro marepnncxoro nncrnnxra, nocrannn saauy ntxcnnrt,
ecrnnrentno nn eropoxenne xnnxercx ocnonntm cnocoom camopeannsannn xenmnnt.
Ho ee mnennm, raxoe npecrannenne c]opmnponano xomnnexcom connantntx n xyntrypntx
ycnonn, a nonce ne coornercrnyer xencxo npnpoe. Xonnnrnopr npeocreperana
cnennanncron no npo]opnenrannn npornn roro, urot onn pexomenonann xenmnnam
ymepxrt cnon npo]eccnonantnte npnrxsannx n roronnrtcx npenmymecrnenno x ponn
omoxosxxn, n xoropo n npnnnnne nenosmoxno conepmnrt uro-ro ntammeecx. Kro
snaer, xro n Amepnxe nyumax omoxosxxa, nncana Xonnnrnopr. Btammnxcx
omoxosxex noome ne tnaer. Bnpouem, n nynnunomy acnexry +ro nponemt ona
orana ant: yuacrnonana n mnrnnrax n napaax cy]paxncrox, rpeonanmnx panntx
nsnparentntx npan (n nonnom oeme ypannenne emoxparnuecxnx npan nonon nponsomno
n CBA nnmt n 1920 r.).
Onaxo nanonee snaunrentnt nxna Xonnnrnopr nnecna n paspaorxy nponem ercxo
ncnxonornn, n uacrnocrn 45 ns 75 ee paor nocnxment oapenntm erxm. Pesyntrart ee
nccneonann, npononnmnxcx n 19141920 rr., npecrannent n yxe ynomxnyro xnnre o
'cynopmantntx erxx, a raxxe n ne menee nsnecrno ee paore Ocote rananrt n
e]exrt (1926). B xoe cnonx nccneonann ona onapyxnna, uro nnsxax connantnax
aanrannx nponcrexaer ne rontxo ns neocrarxon nnrennexra pemammnmn, no ee mnennm,
oxastnamrcx ]axropt +monnonantnoro ornomennx x peantnocrn. Em tn ormeuen ]axr,
panee ynycxanmncx nccneonarenxmn ns nna: ern c ntcoxnm yponnem
nnrennexryantnoro pasnnrnx moryr crpaart ceptesntmn +monnonantntmn
paccrpocrnamn, npnuem +rn ]axropt moryr trt nsanmocnxsant, nocxontxy
ncxnmunrentnoe nonoxenne oapenntx ere n cpee cnepcrnnxon npononnpyer
+monnonantnte napymennx. 3rn nccneonannx cnococrnonann nontmennm nnrepeca x
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nponeme ercxo oapennocrn, npeoonennm onocroponnero noxoa x oapenntm
erxm.
B 1917 r. Herra Xonnnrnopr, yuacrnonanmax n exerono xon]epennnn Amepnxancxo
ncnxonornuecxo acconnannn, ntcrynnna c npenoxennem cosart nonym nesanncnmym
npo]eccnonantnym oprannsannm Amepnxancxym acconnannm ercxo ncnxonornn.
Hpernopenne n xnsnt +ro nen sarparnnano nnrepect mnornx ]ynxnnonepon AHA.
Ho+romy npenoxenne ntsnano ceptesnte cnopt, n pemenne tno ornoxeno na ro.
Oprannsannonnoe o]opmnenne +roro npenoxennx nponsomno snaunrentno nosxe n
conepmenno nnaue, nexenn +ro nnenoct Herre Xonnnrnopr.
K nauany nanartx ona yxe nmena onpeenennoe nnnxnne n o]nnnantntx xpyrax Htm-
Hopxa, xoropoe cymena ncnontsonart nx cosannx +xcnepnmenrantno mxont. 3ra mxona
crana nonnronom nx paspaorxn ee xonnennnn ercxo oapennocrn. Cnennantno
oropanntx oapenntx ere oyuann n nccneonann na nporxxennn nx pasnnrnx o
nanarnnernero nospacra. 3ro tno onnm ns nepntx nonrnrmntx nccneonann n
anno onacrn, xoropoe n uacrnocrn npoemoncrpnponano: nnrennexryantnoe
npenocxocrno eme ne xnnxercx rapanrne ntcoxnx connantntx ocrnxenn na
nporxxennn xnsnn. K coxanennm, Herra Xonnnrnopr ne oxnna o sanepmennx +roro
nayunoro npoexra. B 1939 r. ona cxonuanact n nospacre 53 ner.
Mnamne pa1tn no pasyuy
He rax anno necxontxo nenrpantntx raser, cnonno copennyxct pyr c pyrom,
onynnxonann cencannonnoe coomenne o orxptrnn amepnxancxnx yuentx. Oestxna
saronopnna xpnuann rasernte sarononxn. Xypnanncram, crpemxmnmcx noanonart
otnarenx ropxunmn nonocrxmn, tno nenomex, uro +ro cencannn yxe ne onn ecxrox
ner. Hpocro n saoxeancxo npecce noxnnnoct ouepenoe coomenne o +xcnepnmenrax,
xoropte nponoxrcx n pamxax nayunoro npoexra, nauaroro n cepenne mecrnecxrtx. 3rn
paort c nepemenntm ycnexom neyrcx no ce ent, nnora nopaxax mnp nenepoxrntmn
orxptrnxmn, xoropte npn nnnmarentnom paccmorpennn oxastnamrcx nnnmsnxmn, n
nopoxax ontme nonpocon, uem orneron.
21 nmnx 1966 r. cynpyrn Poepr n Fearpnc Iapnep nauann n Vnnnepcnrere mrara Henaa
sameuarentnt +xcnepnmenr. Onn nocrannnn nepe coo saauy nayunrt oestxny
uenoneuecxnm ]opmam omennx. Oexrom npnnoxennx nx nearornuecxnx ycnnn crana
mnmnanse Vomo, ute nmx c rex annnx nop ro n eno noxnnxercx ro n ceptesntx nayuntx
nynnxannxx, ro n naxo na cencannn xenro npecce.
Hontrxn raxoro poa npenpnnnmannct saonro o cynpyron Iapnep, onaxo nmenno
+rnm amepnxancxnm ncnxonoram yanoct sa cuer npnnnnnnantno nonoro noxoa nnepnte
onrtcx n +rom naunnannn onpeenenntx ycnexon.
Eme n 1916 r. B.uepnecc, ntranmncx oyunrt opanryrana anrnncxomy xstxy, nncan:
'Kaxercx nourn nenepoxrntm, uro n mosre xnnorntx, cront noxoxnx na nac ]nsnuecxn,
orcyrcrnyer +nemenrapnt peueno nenrp, xoropt nyxancx t rontxo n pasnnrnn.
npenpnnxn ceptesnte nontrxn n +rom nanpannennn n nce eme ne npexpamam nx, no ne
mory cxasart, uro pesyntrart onaexnnamr.
B 30-e rot ncnxonorn, cynpyrn K+nnor, nocnnrtnann n omamnnx ycnonnxx mnmnanse
no xnnuxe Iya, xoropt poc nmecre c nx manentxnm ctnom onantom. (Hoonym
nontrxy, xorx n ne cront nneuarnxmmym, nocxontxy oestxna n nrx nocnnrtnannct ne
conmecrno, npenpnnxna n name crpane H.H. Hatrnna-Korc.) Onn onapyxnnn, uro n
ornnune or uenoneuecxoro peenxa y mnmnanse orcyrcrnonann pasnoopasnte rynennx n
nener. Vnnrpon K+nnor cunran, uro pas ontmoe nnnxnne na ]opmnponanne omennx
oxastnamr nauantnte crann pasnnrnx, ro n +ror nepno, nepoxrno, ncnxnxy n
xommynnxannm mnmnanse moxno mon]nnnponart n nyxnom nanpannennn, ouenoneunnax
xnnornoe. Vnt, na npaxrnxe meant ontra nonepnynact x K+nnoram oparno cropono
mnmnanse Iya nauan nnnxrt na noneenne onanta. V mantunxa, xoropt nn nanponer
nrpan c Iya, saepxanoct pasnnrne peun ycenmnct sa oeennt cron, on xpnuan, xax
mnmnanse, npn nne nnmn n axe orptsan xopy c epenten Ontr npnmnoct npexparnrt,
Iya ornpannnn n soonapx. Kasanoct, nocnenmm rouxy nocrannnn ontrt Kera n K+rpnn
Xeec. Bocnnrtnax n cemte camouxy-mnmnanse Bnxn, nce, uero onn cmornn onrtcx, +ro
nayunrt Bnxn nponsnocnrt necxontxo npocrtx cnon: mama, nana, uamxa, nnepx
(no-anrnncxn ena pasnnunmtx na cnyx: mom, pap, cup, up).
Ho ra xe Bnxn cama nsopena nesnyxonte cnocot ononrt o npnemntx ponrene
cnon xenannx. urot noxarartcx na anromonne, ona npnnocnna xaprouxy c nsopaxennem
mamnnt. Kora nmn ycrann or cnnmxom uacrtx noesox n cnpxrann xaprouxn c
anromamnnamn, Bnxn npnnxnact ntptnart pncynxn anromonne ns xypnanon n xnnr n
npexnnxna nx n xauecrne nneron na npoes.
Hpocmarpnnax ]nntmt o Bnxn, Poepr n Fearpnc Iapnep npnmnn x mtcnn: a uro ecnn
mnmnanse oyunrt xstxy xecron, xoroptm nontsymrcx rnyxonemte? Tax n nosnnx npoexr
Vomo. Kax tnaer nourn co ncxxo nnrepecno nee, ona npnxonna n ronont
nccneonarene n pantme: n Conercxom Comse, n Xaptxoncxom soonapxe, eme na pyexe 30-
40-x roon H.H. Vnanona ntranact oyuart maxaxa-pesyca xecram, oosnauammnm
pasnnunte nnt nnmn. Bona oopnana +ror ontr.
A nor Vomo ncxope, n npana, saronopnna. Cnepna +ro tnn orentnte snaxn, a norom n
couerannx. Ona ntyunnact crponrt, nanpnmep, raxne ntcxastnannx: ocrart oexno,
'eme ]pyxr. 3arem noocnenn pesyntrart ontron, xoropte npononn ncnxonor +nn
Hpnmax. On nsxn sa ocnony xstxa ne xecrt, a cncremy ]nmex, pasmemenntx na marnnrno
ocxe. Tpennponxa naunnanact c roro, uro oestxny oyuann npnxpennxrt na ocxy cnmnon,
sa uro ona nonyuana oosnauennoe cnmnonom naxomcrno. Hocrenenno mnmnanse Capa
nayunnact cocrannxrt ]past rnna: Ecnn Capa nsxrt xnoxo, ro M+pn art Capa anan.
Hoxoxe tno, uro ona nonnmana samemammym npnpoy cnmnona, xora onnctnana xeron
'xnoxo, ornnuanmncx or peantnoro xnoxa nnerom n ]opmo, snaxamn-npnnararentntmn
'xpacnt n xpyrnt. Btpan momenr, Capa noxnmana ]nmxn n n onnouecrne
nponrptnana napnanrt npenoxenn. Ftno na uem saymartcx.
Ho nneuarnennem +rnx paor y+n Pymo n ero corpynnxn nauann nanor c mnmnanse
uepes nocpecrno xomntmrepa (Kcrarn, nocnenxx rasernax cencannx na +ry remy mecxuno
annocrn nnnnnnponana ero cynpyro Ctm C+nnx-Pymo). B xomnare oestxnt
nomemanact nanent 3BM, na xnannmax xoropo tnn napnconant nexcnrpammt (snauxn-
oosnauennx ecrnn n pasntx nnon nnmn nnn pyrnx noompenn, or mexorxn o
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
xnno]nntma oestxnt, concem xax nmn, npnxoxr or roro n pyroro n onnaxont
nocropr). Komntmrep sanomnnan xaxoe npenoxenne mnmnanse (nanpnmep,
nocneonarentnoe naxarne xnannm: noxanycra, mamnna, noxasart, xnno) n
'ntnonnxn npocty, nnmt xora ona coornercrnonana rpammarnxe ysaxonennomy
nopxxy naxarn. Pesyntrart oxasannct nopasnrentntmn. Monotm mnmnanse Bepmany n
Ocrnny yanoct axe nponecrn nanor uepes xomntmrep. Bepman, n xomnare xoroporo
nexann nncrpymenrt, nonyuan cnrnan or Ocrnna, naxonnmerocx n cocene xomnare (y
nero ne tno nncrpymenron, saro tn saxptrt xmnx c nnme), nepeart onpeenennt
nncrpymenr. Ocrnn orxptnan c nomomtm +roro nncrpymenra xmnx n ennncx otue co
cnonm coecennxom. Pymo cunran, uro xomntmrep, xoropt nosnonxer rouno ntuncnnrt
onm peun n xaoce cnyuantx naxarn, oexrnnnee, uem xnnocemxa xecronoro
pasronopa oestxnt c uenonexom.
Hao cxasart, uro nonna xstxontx npoexron ntsnana cxenrnuecxym peaxnnm co
cropont mnornx nnnrnncron n ncnxonoron. Oxcnnrt +ro moxno rem, uro ontmnncrno ns
nnx n ry nopy no nnnxnnem reopnn Ho+ma Xomcxoro cunrann, uro xstxonax cnoconocrt
uenonexa saana n ero renax n, noono ]nsnonornuecxomy oprany, ntpacraer nocrenenno,
no sanncanno n renax nporpamme.
Hexoropte xpnrnxn opymnnn na sooncnxonoron yncrnennte aprymenrt: cpannnnann
oestxnn xstx c uenoneuecxnm, nnreparypntm pesyntrarom rtcxuenern ncropnuecxoro
pasnnrnx. pyrne noomnn x +romy nonpocy ocropoxnee. Hanpnmep, 3pnx Henneepr
npenoxnn oxasart na npnmepe, uro mnmnanse moryr pasronapnnart. To, uro oestxnt
'nastnamr orentnte npemert, eme ne o uem ne ronopnr, nonaran Henneepr. Otunt
ycnonnt pe]nexc, na xoropt cnocont n coaxn, n ronyn. Bor ecnn cxaxem, oestxna
npannntno pacmn]pyer xomany Honoxnrt cymxy n rapenxy n nepo (ro ecrt nomer, uro
coms n ornocnrcx x cymxe n rapenxe, a npenor n x nepy), ro moxno ronopnrt o
xaxnx-ro sauarxax xstxontx cnoconocre.
3ro, onaxo tna enncrnennax npaxrnuecxax pexomenannx co cropont xpnrnxon.
Hexoncrpyxrnnnt cxenrnnnsm nnnrnncron noponn ornernym peaxnnm sooncnxonoron.
Tax, npo]eccop Konymncxoro ynnnepcnrera Iepepr Teppec pocnn ntson reopnn
'npoxenno xstxono xomnerennnn Ho+ma Xomcxoro. B 1973 r. Teppec nauan npoexr,
repoem xoroporo cran mnmnanse c nponnuecxnm nmenem Hnm Bnmncxn. ntpan +ro
nmx, nncan Teppec, n uecrt nsnecrnoro nnnrnncra, orcrannammero resnc o
npoxennocrn uenoneuecxoro xstxa. Koneuno, n rnynne ymn x ocosnanan +]]exr,
xoropt mor nosnnxnyrt, cnyunct Hnmy n ecrnnrentnocrn cosanart npenoxennx.
Honnt onrnmncrnuecxnx naex, Teppec nomecrnn oestxny n naoparopnm n nauan
nnrencnnnte sanxrnx c nomomtm rnyxonemtx rpenepon.
1979 ro cran nx yuacrnnxon xstxontx npoexron c anrpononamn room nenoro
pacxona. Ero nauanom nocnyxnno orcrynnnuecrno Teppeca.
Pasnpaxct n nneosanncxx xecrnxynnpymmero mnmnanse, Teppec oparnn nnnmanne na
xecronym peut oyuammero uenonexa. H ryr orxptnoct, uro Hnm n cnonx ornerax
nonropxer ontmnncrno snaxon, xoropte nepe +rnm ncrpeuannct no ]pase rpenepa. 3ro
nposnyuano xax rpom cpen xcnoro nea. Oestxnt ne omamrcx c uenonexom, a npocro
'oestxnnnuamr! Onapyxnn, uro uem ontme ona nopaxaer uenonexy, rem cxopee
nonyuaer naxomcrno, n ncrannxx noxoxmne nx ncex cnyuaen xecrt Hnm n mne,
oestxna ]axrnuecxn ronopnr no nocxasxe n cosaer nneuarnenne nanora.
Hpeuyncrnyx, uro ornercrnennocrt sa cront nposanunoe oxcnenne moxer trt
nosnoxena na neconepmencrno ero meronxn, Teppec npoanannsnponan ]nntmt Iapnepon
o Vomo n npnmen x ntnoy, uro Vomo roxe nonyuan nocxasxy or cnonx yunrene.
Bosmymennte Iapnept ne ann Teppecy paspemennx ncnontsonart n cnonx oxnaax nx
marepnant.
B mae 1980 r. n ntm-pxcxom orene Pysnentr cocroxnact xon]epennnx, npoxonnmax
no +rno Axaemnn nayx. Hpnrnamennte na nee nnnmsnonncrt n peccnponmnxn
nocrannnn sooncnxonoron n onontno nenonxoe nonoxenne. Hs ncex npnnpunno
paccmorpenntx ]axron ntrexan neyremnrentnt ntno: nnnrnncrnuecxne +xcnepnmenrt c
anrpononamn moxno pasennrt na ne xareropnn npxmax noenxa ]axron n
neymtmnennt camooman. Iapnept npeycmorpnrentno orxasannct or yuacrnx n
xon]epennnn.
Tem ne menee nneuarnxmmne +xcnepnmenrt npoonxamrcx no ce ent, yopaxa ymt
otnarene, ne snaxomtx c ncropne nonpoca. Cnxrnnmne na nonnrxoppexrnocrn
amepnxannt axe pasnepnynn xamnannm sa npnanne anrpononam rpaxancxnx npan
B paccxase upanna Ka]]xn oxna axaemnn oestxna, xoropax ocnonna uenoneuecxn
xstx, enaer coomenne nepe nayuntm coomecrnom o cnoem uyecnom npenpamennn. B
XX nexe xoe-re n nsnecrnom cmtcne yanoct Ka]]xy cenart tntm. Ho ronopxmax
oestxna noxa rax n ocraercx nnoom xyoxecrnennoro ntmtcna.
3n1ouonornn n nononoe noneenne auepnxannen
23 nmnx 1894 roa ponncx Ant]pe Knncn. Ho opasonannm +nromonor, on tn
yocroen unencrna n Hannonantno Axaemnn Hayx CBA sa cnon paort, nnxonm opasom
ne cnxsannte c ncnxonorne. Onaxo c xonna 40-x roon ero nmx crano onnm ns nanonee
uacro ynomnnaemtx n ncnxonornuecxo nnreparype. Ocnonannem nx +roro nocnyxnnn ero
mnpoxomacmrante nccneonannx nononoro noneennx amepnxannen.
o nauana XX nexa ocyxenne nonpocon nona axe na nayuno ocnone npnsnananoct
nenpnnnuntm, n oponopxounte rpaxane rnann npout nce mtcnn no +romy nonoy,
nonaraxct na mypocrt npnpot. Paort 3.upea ntsnann ncnnecx nnrepeca x +ro
noncrnne xnsnenno naxno nponeme. Mnorne crann saymtnartcx na cnonm nonontm
noneennem, cnpamnnax cex, uro nopmantno, a uro ner. Hcnxonorn npnnxnnct ntnnrart
pasnoopasnte reopnn no ontme uacrn ymospnrentnte, no nnxro n cymnocrn ne
npecrannxn, uro xe nponcxonr n cnantnxx ontmnncrna nme.
B nauane 40-x roon Knncn ntnnnyn npenonoxenne, uro nx rnyoxoro nsyuennx +ro
nponemt ocrarouno nonpocnrt nosmoxno ontmee uncno nme nopono onncart cnom
nononym xnsnt. unent ero nccneonarentcxo rpynnt onpocnnn cntme 11 rtcxu
amepnxannen ooero nona, pasnoro nospacra, nponcxoxennx, cemenoro nonoxennx n
pennrnosno npnnanexnocrn. Hpana, +ry ntopxy nentsx cunrart penpesenrarnnno nx
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nacenennx CBA n nenom, rax xax n ne npaxrnuecxn ne tnn npecrannent centcxne
xnrenn, a raxxe npecrannrenn nannonantntx mentmnncrn n connantntx nnson.
Corpynnxn Knncn tnn nopaxent, c xaxo roronnocrtm n orxponennocrtm nmn
npnnnmannct ennrtcx camtmn ennxarntmn noponocrxmn cnoe nnrnmno xnsnn
(pasymeercx, npn ycnonnn rapanrnponanno anonnmnocrn).
Pesyntrart onpocon tnn ooment n onynnxonant. Vxe nepnax paora Knncn na +ry
remy, naneuarannax n 1948 roy, ntsnana +]]exr pasopnanmecx omt. Ho cyrn ena ona
sacrannna nepecmorpert mnorne nocrynart nonono mopann, panee xasanmnecx
nestnemtmn.
Bo-nepntx, ntxcnnnoct, uro, ecnn cunrart nopmy nonxrnem ne mopantno-onenountm, a
crarncrnuecxnm, ro opaunax nononax xnsnt n nnepaunte cnxsn ntcrynamr cxopee
nopmo, nexenn orxnonennem or nee. Ho, necmorpx na nceomee exnaparnnnoe
ocyxenne, n raxnx orxnonennxx npnsnanoct ontmnncrno onpomenntx.
Bo-nroptx, oxasanoct, uro rax nastnaemt nanason npnemnemocrn n nnrnmntx
ornomennxx na npaxrnxe ropaso mnpe, uem n npanoyunrentntx exnapannxx. Ftno
ycranonneno, uro n ontmnncrne cnoem nmn naxoxr nnonne npnemnemtmn n
xenarentntmn raxne ]opmt yonnernopennx, ronopx o xoroptx, mamt ns noxonennx n
noxonenne npeocreperamr ouex, urot re ne cxartnannct o raxoro pasnpara.
Onapoonanne +rnx anntx npnneno x nepeonenxe mnornx xoncepnarnnntx nopm n
nsannno mnornx nme or uyncrna nnnt na cnon nopounte naxnonnocrn.
Fonee roro, ntxcnnnoct, uro romocexcyantnte ornomennx pacnpocrpanent ropaso mnpe,
uem npnnxro tno cunrart. uaxrnuecxn tnn nnepnte nonyuent onee nnn menee
ocronepnte crarncrnuecxne annte no +ro nponeme. 3ro sacrannno nnaue nsrnxnyrt na
nponemt cexcyantntx mentmnncrn, uro co npemenem npnneno x ycranonnennm ontme
repnnmocrn no ornomennm x nnm.
Fontmax uacrt ntnoon, cenanntx Knncn, n omem n nenom nornepxaercx
pesyntraramn onee nosnnx onpocon. uaxrnuecxn nm tno nonoxeno nauano mnpoxomy
xpyry nccneonann no nponemam nona. Ceronx, cnycrx nonnexa nocne nynnxannn
nepntx paor Knncn, amepnxannt yxe onpannnnct or moxa n nepecrann nepnno
nsparnnart npn cnone cexc. a n y nac nepnnax poxt no +romy nonoy nornxontxy
yrnxaer, ycrynax mecro rpesnomy n cnoxonomy ornomennm x nponemam nona.
Cses n +noxy cseson
24 nmnx 1959 roa n Mocxne orxptncx nepnt ces Omecrna ncnxonoron CCCP,
ocnonannoro nymx roamn panee. Ces npoonxancx o 4 nmnx, npecearentcrnonan na
nem A.A.Cmnpnon. nx conercxo nayxn ces xnnncx cotrnem ncxnmunrentno
naxnocrn. Eme concem neanno c rpnynt oennenno nannoncxo ceccnn AH n
AMH CCCP snyuann rpomornacnte npnstnt nepecrponrt ncnxonornm na ocnone
nannoncxoro yuennx, a ]axrnuecxn nnxnnnponart ee xax camocroxrentnym nayunym
orpacnt. (Taxym nosmoxnocrt nnxro ne mor ncxnmunrt, namxryx o canxnnonnponannom
ncxopenennn neonornn, ncnxorexnnxn, ncnxoanannsa n ncnxonarnocrnxn). Ho pemennm
ceccnn n 1952 r. cocroxnoct nepnoe Bcecomsnoe conemanne no ncnxonornn, nmenmee nentm,
n uacrnocrn ncxptrt omnxn orentntx ncnxonoron (uro cxptnanoct sa raxo
]opmynnponxo, n ry nopy nnxomy ne nyxno tno oxcnxrt). Ha rom conemannn Cmnpnon
ntcrynan c oxnaom Cocroxnne ncnxonornn n ee nepecrpoxa na ocnone yuennx
H.H.Hannona, ntraxct orcroxrt camo npano ncnxonornn na cymecrnonanne, nycxa n na
]one nannoncxo repmnnonornn. Horpomnt ymox nannoncxo ceccnn npoonxan nnrart
n na nepnom cese 1959 roa, onaxo cam ]axr costna cesa ncnxonoron
cnnerentcrnonan: nayxa xnna. Ftnn axe npenpnnxrt marn, nx roro npemenn
ncxnmunrentnte no cmenocrn. Tax, Cmnpnon nocrannn na cese nonpoc o nospoxennn n
name crpane raxo naxno orpacnn, xax connantnax ncnxonornx, n npenoxnn
E.B.Bopoxono ntcrynnrt c oxnaom na +ry remy.
Bcecomsnoe omecrno ncnxonoron npocymecrnonano o 1988 roa, noxa nocnenn,
cetmo, ces ne xoncrarnponan ero nnxnnannm. Ceronx co cnon nntx ncnxonoron
moxno cocrannrt mnenne, yro o xonna 80-x ncnxonornn y nac ne tno nonce n nnmt
npnes n Mocxny Kapna Poxepca orxptn nam rnasa. Henpana! Ftna y nac ncnxonornx. a
eme xaxax, pas ntxnnana n raxnx nenpocrtx ycnonnxx. Ho ner ee ontme. Her n ]nryp
macmraa A.A.Cmnpnona. Hm na cmeny npnmnn ecuncnennte ]acnnnraropt n cxpnnr-
anannrnxn. Bnno, nonna saoxeancxnx nexnn oxasanact noxpyue nannoncxo ceccnn.
Hmnt
Hcnxonor n Poccnn: xasnn1t nentsn nounnona1t
Bce-raxn mt xnnem n ynnnrentno crpane, xoropym, no merxomy sameuannm no+ra, nn
ymom ne nonxrt, nn apmnnom omnm ne nsmepnrt (xorx no mnennm nnoro crnxornopna,
menee ennxarnoro n ntpaxennxx, anno nopa, , ymom Poccnm nonnmart). Hoxany
nnre n mnpe, sa ncxnmuennem pasne uro Iepmannn n camt neuantnt nepno ee ncropnn,
rocyapcrno ne nmemnnanoct rax esanennxnnonno n npexrnnno, xax y nac, n pasnnrne
nayuno mtcnn. B xapxne nernne nn o +rom ncnomnnaercx cnona n cnxsn c nymx
npnmeuarentntmn nmntcxnmn aramn. 4 nmnx 1936 r. ntmno neuantno nsnecrnoe
Hocranonnenne HK BKH() O neonornuecxnx nsnpamennxx n cncreme Hapxomnpocon,
xoropoe ne rontxo ncxonepxano cyty mnornx conercxnx yuentx, no n na onrne rot
ynoxnno oreuecrnennym ncnxonornuecxym nayxy n npoxpycrono noxe o]nnnantntx
osnonenn n sanperon. A 60 ner cnycrx, 19 nmnx 1996 r. nepnt poccncxn npesnenr
nonncan ne menee npnmeuarentnt yxas N 1044 O nospoxennn n pasnnrnn
ncnxoanannsa, npnsnannt, nanpornn, ncxuecxn crnmynnponart n noompxrt onpeenennym
nernt ncnxonornuecxnx nstcxann. Hpn nce xaxymecx npornnononoxnocrn +rnx
nepnxron, cyrt nx ananornuna o]nnnantnoe npenauepranne, xaxo onxna, a xaxo ne
onxna trt oreuecrnennax ncnxonornx. Kax xe oexrnnno nonnnxn na namy nayxy
'apcxn rnen, cmennnmncx cnycrx ecxrnnernx na nectma nsnparentnym mnnocrt?
Cnpanennnocrn pan cneyer npnsnart, uro naprnnoe nocranonnenne 1936 r. nosnnxno
ne na nycrom mecre n ne tno nponxronano onnm nnmt nponsnonom anexnx or nayxn
unnym. Ha raxym peaxnnm neonornx onro nanpamnnanact. Peaxnnx ntmna
sanpeentnax, no npnnnnny nyumee nexapcrno or nepxorn rnntornna. Hpana, nentsx
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
orpnnart, uro nepxorn tno npeocrarouno, n neuennx +ror neyr oexrnnno rpeonan
xorx, esycnonno, ne xnpyprnuecxoro.
Ocnonnax nperensnx, ntcxasannax n nocranonnennn (n, xcrarn, nonce ne
esocnonarentnax), cnonnact x romy, uro neonorn n cnoe npaxrnxe snoynorpenxmr
recrnponannem, a +ro npnnonr x neonycrnmtm connantntm nocnecrnnxm. Btno:
recrnponanne mero nnxya ne ront, no+romy nonexnr sanpery. Fonee roro nce
paccyxennx neonoron nenayunt, n cama neonornx nxenayxa. Bxonnmne n moy
xpntxn npenrene n nparon napoa n nocranonnennn eme ne nposnyuann, no
nenycmtcnenno nopasymenannct. B cepenne rpnnartx raxoe pemenne naprnnoro
pyxonocrna axe camtx xnanoxponntx sacrannno copornyrtcx. (Ho ono ns nepcn,
o]nnnantnt nnep conercxo neonornn A.F.3anxnn nocne ornamennx na naprcopannn
annoro nocranonnennx ymep npxmo na ynnne or nn]apxra.)
3acnyxnnn nn neonornx n neonorn cront cypont npnronop? B ornomennn neonornn
xax nayxn ontmennxn xnno noropxunnnct. o nx nocranonnennx neonornx narononyuno
cymecrnonana ne ono ecxrnnerne, nn or xoro ne sacnyxnnax noospenn no
npenrentcrne. Onnm ns ocnonononoxnnxon +roro nayunoro nanpannennx cunramr
amepnxanna I.C.Xonna, n utnx rpyax, n uacrnocrn n snamennro Rnocrn, tnn
npenpnnxrt nepnte nontrxn xomnnexcnoro (mexncnnnnnnapnoro, xax cxasann t
ceronx) noxoa x nponemam nospacrnoro pasnnrnx. Cam repmnn neonornx tn
npenoxen eme n 1893 r. ero yuennxom O.Xpnsmanom nx oosnauennx nayxn, npnsnanno
oennnrt pasnoopasnte snannx o peenxe. Ha pyexe nexon repmnn nonyunn
nonynxpnocrt, no +rnm nasnannem cosanannct nayunte yupexennx n oennennx,
ntxonnn neuarnte nsannx; rax, n Poccnn n 1907 r. B.M.Fexrepentm tn ocnonan
Heonornuecxn nncrnryr n Herepypre, a raxxe ocnonan xypnan Becrnnx ncnxonornn,
xpnmnnantno anrpononornn n neonornn. Onaxo ennoro coepxannx n nonxrne
'neonornx ne nxnatnanoct n napxy c nnm ynorpenxnnct xax pannosnaunte repmnnt
'ncnxonornx ercrna, nearornuecxax ncnxonornx, +xcnepnmenrantnax nearornxa,
'rnrnena nocnnrannx n p. Hanonee necomt craryc neonornx npnopena nmenno n
name crpane, re n 20-x nauane 30-x rr. tno orxptro necxontxo neonornuecxnx nyson
n coornercrnymmnx ]axyntreron n orenenn n nenysax nx maccono nororonxn
neonoron n mnpoxomacmranoro nnepennx neonornuecxnx nponeyp n opasonarentnym
npaxrnxy. B pyrnx crpanax, re neonornm nnxro n ne yman saxonoarentno ormenxrt,
camo +ro nonxrne nocrenenno ntmno ns ynorpenennx. Onaxo neonornx na 3anae,
pacrnopnnmnct n pyrnx nayxax, ana momnt ronuox pasnnrnm ercxo n nearornuecxo
ncnxonornn, renernuecxo ncnxonornn, nearornuecxo connonornn, connantno
nearornxe, +rnorpa]nn ercrna. B +rnx nayxax oxasannct ]axrnuecxn accnmnnnponant
ocrnxennx neonornn, n ceronx na ocnone nx ycnexon nce onee uerxo ntpncontnaercx
nosmoxnocrt nontx nontrox xomnnexcnoro noxoa x ercxomy pasnnrnm.
B camo nee ncecroponnero nsyuennx peenxa nn c xaxo rouxn spennx nenosmoxno
tno ycmorpert nnuero ypnoro. Onaxo nx Conercxoro Comsa 30-x roon oexrnnnoe
nsyuenne peenxa npecrannxno coo peantnym connantnym yrposy. Pasne moxno
cornaconart nem reremonnn nponerapnara c ycranonnenntm neonoramn ]axrom, uro ern
reremona xyxe cnpannxmrcx c nnrennexryantntmn saauamn, uem ern nenponerapcxoro
nponcxoxennx? Ho ono ns nepcn (ocronepnocrt xoropo ceronx yxe rpyno
nponepnrt) ocooe neroonanne Orna Hapoon n Hyumero pyra Bcex Conercxnx ere
ntsnan xpane nnsxn recront ann, ntcrannennt ero ctny Bacnnnm.
B pesyntrare rnannt yap npnmencx nmenno na recrnponanne. H +ro n camom ene tno
yxsnnmtm mecrom conercxo neonornn. B xauecrne narnocrnuecxnx meronx neonorn-
npaxrnxn n mnpoxom macmrae ncnontsonann cxopocnente noenxn, roponnnno
cxonnponannte c sanantx opasnon, a ro n camn sanante recrt es nx ceptesno
aanrannn. K +ro paore tnn no mnoxecrne npnnneuent neocrarouno nororonnennte
+nrysnacrt, utnx nantxon xnarano na nponeenne recrontx nponeyp, no tno xnno
neocrarouno nx rnyoxo nnrepnperannn pesyntraron. Ho pesyntraram recrnponannx
ntnot sauacrym enannct nonepxnocrnte n uepecuyp xareropnunte.
Pemenne nponemt tno naeno no-ontmenncrcxn panxantnoe: ecnn neymente nonapa
perynxpno nepecannnamr nnmy nonapon naxasart, a cont n nonce n pannona nsxrt.
Oreuecrnennte nayxn o peenxe oxasannct na npecnom naxe na necxontxo ecxrnnern.
Hnrepecno: n 90-e rot, xora ontmenncrcxn panxannsm noneprcx cront xe
panxantnomy ocyxennm, oxasanact rpomornacno saxnemena nnmt nstrounocrt
penpeccn, no ne nx oocnonannocrt (n anno c]epe, pasymeercx). Heonornuecxne
nsnpamennx n camom ene nmenn mecro, n rpeonannct xoncrpyxrnnnte mept nx
npeoonennx +ro cnryannn. Fea n rom, uro mept tnn nspant ecrpyxrnnnte. B cnonx
omnxax, ecnn yrono nsnpamennxx, neonorn pano nnn nosno pasopannct t n camn n,
nepoxrno, cymenn t nx ncnpannrt. Onpeenennte renennnn x +romy n nauane rpnnartx
namernnnct. Camoe onnoe, uro n +rn renennnn oxasannct esxanocrno npeceuent
paxononcxnm nocranonnennem HK.
3anpemennax e-mpe, neonornx rax n ne tna o]nnnantno peannnrnponana, onaxo
uepes mnoro ner nosponnact e-]axro. Hanpnmep, ceronx n Mocxne ntxonr xypnan
'Heonornx. Hont nex, npoonxammn nyumne, xoncrpyxrnnnte rpannnn
penpeccnponanno nayxn. Tpyt neonoron nepensamrcx, npnuem ne xax apxnnnte
namxrnnxn, a xax ncrounnx noxnonennx nx nontx noxonenn nccneonarene ercrna.
Hpana, nacropaxnnaer n ro, uro nepexn ceronx n pennnnt nacroxmnx
neonornuecxnx nsnpamenn. He crany pasnnnart +ry remy, at ne onert xoro-ro ns
xonner. Cxaxy nnmt: xouercx naexrtcx, uro c +rnmn nsepxxamn mt pasepemcx camn, n
pamxax cnoero npo]eccnonantnoro coomecrna. O]nnnantnt exper ryr concem ne nyxen.
Concem nnax cnryannx cnoxnnact c ncnxoanannsom, xoropt n name crpane nnxora ne
tn sanpemen e-mpe, onrne rot narononyuno cymecrnonan, a norom comen na ner n
cnny npnunn ornmt ne nonnrnuecxnx. Ornocnrt ncnxoananns x penpeccnponanntm nayxam
tno t ontmo narxxxo, na xoropym oxorno nyr npecrannrenn +roro nanpannennx
pan operennx cront nennmoro n namnx xpaxx myuennuecxoro opeona. V nac on npocro ne
npnxnncx. Kax, xcrarn, n no mnornx pyrnx uacrxx cnera, sa ncxnmuennem 3anano
Enpont n Amepnxn, na xoropte ceronx rax mono crano ponnxrtcx. Ha nporxxennn
nonynexa upea y nac nxno nopyrnnann, xax n nce nnosemnoe, a rem onee nmemmee xort
xaxoe-ro ornomenne x cexcy. Vxas, roponnnno nonncannt F.H.Entnnntm (xoropt npx
nn unran xort ony paory upea), nanepnxxa tn nonponan onpeenenntmn xpyramn n
pacuere na yronenne anexnx or nayxn nyx. Boxenennt pesyntrar oxasancx nmn
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
ocrnrnyr, onee roro npensomen, noxoxe, nce oxnannx. Htmntm nnerom pacnnenn
ncenosmoxnte ncnxoanannrnuecxne omecrna (nnnort o 3anonxpnoro), ]eepannn,
acconnannn, xoroptx ceronx n name crpane nacunrtnaercx ontme, uem
ncnxoanannrnxon, ceprn]nnnponanntx no mexynapontm cranapram. B omecrnennom
cosnannn ncnxoananns ]axrnuecxn nomennn coo ncnxonornm. Ceronxmnn ntnycxnnx
ncnx]axa moxer nnmt nonacntmxe snart o orxptrnxx Hnaxe nnn Btrorcxoro, saro c
]anrasnxmn snamennroro nencxoro nenpornxa nanepnxxa snaxom ocrarouno nopono.
B +ro cnryannn onaexnnaer nnmt ono. Hmte nepement, ecrnnrentno
neoxonmte omecrny, nponcxoxr ne no ute-ro none, a n cnny camo neoxonmocrn.
Ecnn name omecrno sannrepeconano pacrnrt ns sopontx ere nonnonenntx rpaxan,
nacroxmax nayxa o ercrne yer n nem pasnnnartcx es ncxxnx yxason n nonpexn nmtm
nocranonnennxm. Ecnn rnannax saaua omecrna nsxnnanne nn]anrnntntx xomnnexcon n
ronxonanne rpes, ro n +romy ynonrentnomy sanxrnm ono npeacrcx es ncxxnx experon.
Bor rontxo soponomy omecrny uyxt nmte nsnpamennx. A narnos emy crannr cama
xnsnt, a ne npesnenrt nnn nonnrmpo.
C1pecc +1o ansnt
4 nmnx 1936 r. n xypnane Nature (Hpnpoa) noxnnnoct xoporxoe coomenne xanacxoro
]nsnonora Ianca Cente, nocnxmennoe rax nastnaemomy aanrannonnomy cnnpomy. 3ro
tna nepnax nynnxannx, n xoropo cnono crpecc, nsanna tronanmee n otennom
anrnncxom xstxe, tno nneeno n nayunt onxo.
Ceronx nonxrne crpecc nacrontxo npouno yxopennnoct n namem xstxe, uro, xaxercx,
axe ne rpeyer noxcnenn. 3ro anrnncxoe cnono mt ncnontsyem na xaxom mary, xora
ceryem na nenerxym xnsnt n nepnnte neperpysxn. Bce nonnmamr, uro crpecc +ro
nenpnxrnocrt n c ne nao oportcx. Onaxo crpecc ropaso onee mnpoxoe xnnenne, uem
mt cee +ro npecrannxem. Eme n nauane 30-x roon Cente oparnn nnnmanne, uro oprannsm
n orner na nmoe rpeonanne cpet pearnpyer nanpxxennem (yxnantno crpecc n
osnauaer nanpxxenne). Hntmn cnonamn, crpecc nenecoopasnax npncnoconrentnax
peaxnnx, oecneunnammax aanrannm x mnoroopasntm ycnonnxm xnsnn. Ho+romy, ecnn
trt nepntm nepnoncrounnxy, nponema optt co crpeccom repxer nosnrnnnt cmtcn.
Cam Cente ntennn ne pasnonnnocrn crpecca ]nsnonornuecxn (+ycrpecc) n
naronornuecxn (ncrpecc). Hocnenn nosnnxaer no ecrnnem upesmepntx,
nenaronpnxrntx paspaxnrene. Hmenno n +rom snauennn annoe nonxrne nonyunno
pacnpocrpanenne n noncenenno peun n axe n oreuecrnenno nayuno nnreparype. Kax
nnnm, npocroro opamennx x nepnoncrounnxy ocrarouno, urot nonxrt: raxax rpaxronxa
ne nnonne rouna.
C +ro rouxn spennx rax nastnaemt +monnonantnt (ncnxonornuecxn) crpecc rpeyer
neonosnauno onenxn: n sanncnmocrn or cnnt, nnrentnocrn, nonoxnrentno nnn
orpnnarentno +monnonantno peaxnnn on moxer nporexart n nopmantntx npeenax nnn
nepexonrt n onesnennoe cocroxnne.
Amepnxancxne ncnxonorn Xonmc n Pe paspaorann mxany crpeccontx cnryann,
pacnpeennn naxnte xnsnennte cotrnx no crenenn ntstnaemoro nmn +monnonantnoro
nanpxxennx. Hanntcmnm annom (100) n +ro mxane ormeuena cmeprt nnsxoro
pocrnennnxa. anee no ytnamme cneymr pasno (75), rmpemnoe saxnmuenne (63),
rxxenax onesnt (53), xpynnt onr (31) Hccneonarenn cunramr, uro naxonnenne n
reuenne onoro roa nanpxxennx, npentmammero 300 annon, ranr ceptesnym yrposy nx
namero ymennoro n axe ]nsnuecxoro camouyncrnnx.
Hapaoxc cocronr n rom, uro annax mxana nxnmuaer n raxne cotrnx: cnata (50),
poxenne peenxa (39), ntammeecx nnunoe ocrnxenne (28), nontmenne no cnyxe (27),
nepees na nonoe mecro xnrentcrna (20) n axe ornycx (13)! Taxnm opasom, ecnn nt n
reuenne roa cymenn saxonunrt ynnnepcnrer, narn paory n nonoe xnnte, xennrtcx,
cesnrt n cnaenoe nyremecrnne n osanecrnct noromcrnom, ro nam nnunt noxasarent
+monnonantnoro nanpxxennx naunnaer samxannnart. Pesyntrar neoxcnnmoe
paspaxenne n ynaox cnn.
Heuro noonoe onapyxnnn n cnonx nccneonannxx yuente ns ynnnepcnrera ropoa
Hncpyx. Onn nsyuann ncnxonornuecxoe camouyncrnne ornycxnnxon, npnesxammnx ns-sa
pyexa na +ror snamennrt ropnt xypopr. Btxcnnnoct, uro mnorne nmn, npemenno
ocnoonnmnct or noncenenntx saor, naunnamr crpaart or ymenntx nponem,
npoxnnxmr cxnonnocrt x menanxonnn n axe x arpeccnn. Hcnxonorn cunramr, uro
ontmnncrno ortxammnx ncntrtnamr upesmepnym ncnxonornuecxym narpysxy or
cronxnonennx c nono cpeo, uyxnmn npanamn n xstxom, a raxxe or pesxo cment opasa
xnsnn. 3ro nennmne nmert n nny rem, xro meuraer ncxonecnrt nect cner. Bnnmo, nx
ymennoro pannonecnx nonesnee nce-raxn ne cnnmxom uacro menxrt mecro nponeennx
ornycxa.
Taxnm opasom, cranonnrcx ouennno, uro crpecc neoremnemax uacrt name xnsnn. On
ntstnaercx nmtmn cxont-nnyt snaunrentntmn cotrnxmn xax oropunrentntmn, rax
n npnxrntmn. H opta co crpeccom osnauana t ne rontxo nontrxy npeynpexart
norennnantnte neyaun, no n orxas or nnuntx ocrnxenn n xnrecxnx paocre.
Tax c uem xe nao oportcx? Koneuno, rontxo c naronornuecxnm crpeccom. Bet nepexo
mt camn saronxem cex n rynnx, orxya moxno ntpartcx nnmt c omyrnmtmn
+monnonantntmn norepxmn. Bor raxnx-ro rynnxon n cneyer nserart. He nao partcx
sa paory, xoropax nam xnno ne no cnnam, ne nao oanxnnart ener, ecnn onr ouent
rpyno yer orart, ne nao sanonrt nocnemnt poman, ecnn ne npecrannxere ncex ero
nocnecrnn
Ho xax t mt nn crapannct, nsexart ncex nenpnxrnocre ne yacrcx. A mexy npounm,
nerarnnnte nepexnnannx rax xe neoxonmt n xnsnn, xax n nonoxnrentnte +monnn. (Kax
ronopnn xon Cr+nex: uro ronxy n renne, ecnn xono ne nouepxner nce ero
npenecrn?). Hmo nopmantnt uenonex nopo ncntrtnaer oropuenne, pasouaponanne,
rnen. Ho, urot +rn nepexnnannx ne npnnenn x naronornuecxomy crpeccy, nao crapartcx
nx npeoonenart. Hpocremee cpecrno ]nsnuecxax axrnnnocrt, xorx t npocro
nporynxa. A nor paspxxartcx na oxpyxammnx ne cneyer: cxopee ncero name paspaxenne
ymepanrom x nam xe n nepnercx. Homoraer cmena exrentnocrn, xora nonoxnrentnte
+monnn or xaxoro-ro npnxrnoro sanxrnx ntrecnxmr oropuenne. Hpana, nontrxa noenrt
cnntnt crpecc cront xe cnntno paocrtm ranr n cee yrposy. Tax, cryenr,
ornpannnmncx c pystxmn na mymnym ncxorexy nocne nsnypnrentnoro +xsamena,
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
]axrnuecxn ynannaer cnoe ncnxonornuecxoe nanpxxenne n n nrore uyncrnyer cex
oxonuarentno pasnrtm n onycromenntm.
Cosarent reopnn crpecca Ianc Cente yrnepxan: Crpecc +ro xnsnt. Hoxa mt xnnt,
mt nocroxnno yem paonartcx n oropuartcx. Koneuno, nao ymert paccnanxrtcx, onaxo
ecnn +monnonantnoe nanpxxenne nonce ncuesner ns name xnsnn +ro yer osnauart, uro
xnsnt saxonunnact.
Peqnexcm no nensypon
9 nmnx 1866 r. npornn ntammerocx pyccxoro ]nsnonora H.M. Ceuenona tno
nosyxeno yrononnoe eno no crarte 1001 Vnoxennx o naxasannxx yrononntx n
ncnpannrentntx, xacanmecx pasnpamennx npanon (noxoxe, ce amoxnon meu co npemen
Coxpara nncnr na ncemn nporpeccnnntmn mtcnnrenxmn). Crartx snyuana rax: Ecnn xro-
nno yer rano or nensypt neuarart counnennx, nmemmne nentm pasnpamenne npanon,
nnn xnno npornnnte npancrnennocrn n naronpncronocrn, nnn xnonxmnecx x cemy
conasnnrentnte nsopaxennx, ror nonepraercx sa cne: enexnomy nstcxannm ne cntme
nxrncor pyne nnn apecry na npemx or cemn ne o rpex mecxnen. Bce counnennx nnn
nsopaxennx cero poa ynnuroxamrcx es ncxxoro sa onte nosnarpaxennx. uro xe ano
nono pennnrenxm omecrnenno mopann noneprnyrt cyenomy npecneonannm yuenoro,
npononnmero esonnte ]nsnonornuecxne +xcnepnmenrt na nxrymxamn? (3amernm
xcrarn, uro ceronx +rn ontrt nonropxmr n xoe npaxrnxyma no ]nsnonornn nce cryenrt-
nepnoxypcnnxn, nonyuammne ]ynamenrantnym ncnxonornuecxym nororonxy.)
Ocnonannem nx nosyxennx yrononnoro ena, xax +ro nn noxaxercx nenentm, xnnnact
nynnxannx Ceuenontm cnoe nayuno paort no nasnannem Pe]nexct rononnoro
mosra. B ne tna npecrannena marepnanncrnuecxax rpaxronxa ncnxnuecxnx nponeccon
na ocnone ecrecrnennonayunoro +xcnepnmenra. nx cnoero npemenn +ro tn nonaropcxn,
axe penonmnnonnt noxo.
B Poccnn n ror nepno pymnnnct crapte +xonomnuecxne ycron, npornnoopcrno
xnaccontx cnn namno ntpaxenne n oxecrouenno nonemnxe no ncem xopenntm
mnponosspenuecxnm nonpocam. Cpen nnx tnn n nonpoct, xacammnecx npnpot uenonexa,
ero oprannsma n ncnxnuecxnx ]ynxnn. Hocneonarentntm npononnxom
marepnanncrnuecxoro noxoa x +rnm nonpocam ntcrynan xypnan Conpemennnx, noxpyr
xoroporo rpynnnponannct nnnte npecrannrenn nporpeccnnno nnrennnrennnn. Ceuenon
tn nnsox x +rnm xpyram, n uacrnocrn x uepntmencxomy, ncxope saxnmuennomy n
Herponannoncxym xpenocrt n nanncanmemy ram poman uro enart? Xonnn cnyxn, uro
nporornnom onoro ns repoen +roro pomana oxropa Knpcanona uepntmencxomy
cnyxnn Ceuenon. 3ra nepcnx neocronepna, onaxo ]nnoco]cxoe pocrno Ceuenona c
uepntmencxnm eccnopno.
B naxanenno armoc]epe cnopon o yme Ceuenon npncrynaer x +xcnepnmenram na
mosrom, n xoe xoroptx orxptnaer rax nastnaemte ropmosnte nenrpt, paspaxenne
xoroptx saepxnnaer nnrarentnym axrnnnocrt. 3ro tno nennxoe orxptrne. Ono ne
rontxo naunnano nonym rnany n ]nsnonornn rononnoro mosra, no n nsmenxna ncm cncremy
npecrannenn o ]ynxnnxx +roro oprana. Ono nneno n ]nsnonornuecxoe mtmnenne nonxrne
o ropmoxennn (npexe nepnnax ]nsnonornx snana rontxo onn nponecc nosyxenne), a c
nnm n omnpnt xomnnexc nponem neponnamnxn, xacammnxcx coornomenn mexy
ropmoxennem n nosyxennem. B ncnxonornn nonxrne o ropmoxennn nonyunno mnpoxn
pesonanc, n uacrnocrn n yuennxx o saepxxe peaxnn, ntrecnennn ns cosnannx n p.
nx Ceuenona n ror momenr camtm naxntm tno oxasart na ontre, uro nonx, nexamn
cunranmaxcx ncxoxme or ymn cnno, nponsnonrcx manentxnm xycouxom mosronoro
nemecrna. Bet camt nepnt npnsnax nonenoro noneennx ymenne npornnocroxrt
paspaxnrenxm, saepxnnart nexenarentnte nmnyntct. H nce +rn npnsnaxn, xax
cnnerentcrnonan +xcnepnmenr, sanncxr or exrentnocrn nenrpon n rononnom mosry. Ha
ocnone +roro orxptrnx Ceuenontm n nanncan nx Conpemennnxa ncnxo]nsnonornuecxn
rpaxrar Pe]nexct rononnoro mosra. Ho nynnxannx n Conpemennnxe ne tna onymena
nensypo. Pe]nexct noxnnnnct n rpex nomepax exeneentnnxa Mennnncxn necrnnx,
a raxxe n nne orentnoro orrncxa. Becno 1866 r. nepepaorannoe nsanne Pe]nexcon
tno orneuarano Ceuenontm n xonnuecrne 3000 +xsemnnxpon n npecranneno n nensypnt
xomnrer, xax ormeueno n oxymenrax, anpenx 4 nx n 1 uaca nononynn. A cnycrx
npnmepno na c nononnno uaca reppopncr Kapaxoson ntcrpennn n Anexcanpa II.
Fyxnantno na cneymmn ent pasnepnynoct mnpoxoe nacrynnenne peaxnnn no ncem
]ponram. Vxe yrpom 7 anpenx nauantnnx Inannoro ynpannennx no enam neuarn M.
Bepnnnn npenoxnn oepnonnnmecrepy nemenenno apecronart xnnry Ceuenona nnny
ee xpane onacnocrn nx omecrnenntx npanon.
uro xe enan Ceuenon, nmenmn nce ocnonannx oxnart npnmenennx x cee camtx
neoxnanntx xaparentntx canxnn? B pasrap penpeccn on, ononpemenno anrop n
nsarent Pe]nexcon, axe n ne ymaer xax-ro nsannrtcx or rpex rtcxu onacntx xnnxex.
A n cenrxpe 1866 r. yuent nepexonr n xonrpnacrynnenne na mnnncrepcrno nnyrpennnx
en n, ncnontsyx ocrynnte ptuarn mpncnpyennnn, onnaercx cnycrx ro
'ocnooxennx cnoe saapecronanno xnnrn.
Moxno nasnart necxontxo ]axropon, oecneunnmnx +ry noey. Cpen nnx
npncrantnoe nnnmanne omecrnennocrn n eny Ceuenona. Hemanoe snauenne nmenn ymente
ecrnnx npncxxnoro nonepennoro, xoropomy Ceuenon nopyunn neenne ena. 3ro tn B..
Cnaconnu, tnmn npo]eccop Herepyprcxoro ynnnepcnrera, ocrannnmn xa]epy nocne
cryenuecxnx nonnenn 1861 r. n snax nporecra npornn nponsnona nnacre, cnennanncr, ne
pas ntnrptnanmn ena npornn nensypt.
Ha samnry Ceuenona ncran Konoxon, ononecrnnmn mnp o nosopnom npecneonannn
yuenoro. Ctrpana cnom pont n neynepennocrt unnonnnxon. Hpoxypop, xnno onacaxct
neyaun, ne an xo yrononnomy eny. Knxst Vpycon, ynpannxmmn mnnncrepcrnom
mcrnnnn, n ornomennn sa N 9730 x mnnncrpy nnyrpennnx en Banyeny cctnancx na mnenne
npoxypopa, uro yuenne, saxnmuammeecx n counnenne Pe]nexct rononnoro mosra, moxer
trt onponepraemo rontxo nyrem nayuntx onoon, no ne nyrem cyentx npenn n
yrononnom cye.
B nrore nocne nonyropa ner optt xnnra tna cnacena Ceuenontm or coxxennx.
K.A. Tnmnpxsen ntcxasancx onaxt, uro ecnn rpn nexa romy nasa narncx peaxnnn
npnxonnoct ntepxnnart acrponomy, ro renept on nanpannen rnanntm opasom na
nonora. Ceuenon myxecrnenno ntepxan +ror narncx.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
3axnnna1ent oan
13 nmnx 1953 roa nponsomno cotrne, xoropoe npannntnee tno t nasnart xyptesom
saanntm, no n nemnoro neuantntm. B ror ent n amepnxancxom mrare M+n npomen
netnano onntnt oxt yponent ocaxon npentcnn 4,5 cm. Kasanoct t, xaxoe
ornomenne +ro nmeer x ncnxonornn?
eno n rom, uro mnorne reppnropnn CBA nepnonuecxn crpaamr or sacyxn. anntm-
anno nnecxne mamant ntpaorann ocote pnryant nx ntstnannx oxx n
nosnpamennx x xnsnn nsmyuenno npnpot. Hx yxnarxn nepenxnn n ente nocenennt.
Hexoropte nonxaun axe cenann +ro cnonm pemecnom. B cenepoamepnxancxom ]ontxnope
p+nm+n uenonex oxx raxax xe nerenapnax ]nrypa, xax eccrpamnt mepn]. H
nor 13 nmnx 1953 roa +ry pont pemnn ctrpart ncnxonor! a eme raxo onosnt, xax
Bnntrentm Pax. Hcnxoanannrnx n xommynncr, on eme n nauane 30-x roon cnonmn
npnstnamn x cexcyantno penonmnnn (cam repmnn npnnanexnr nmenno emy) ntsnan
neroonanne cnonx xonner n ronapnme no naprnn n nourn ononpemenno tn ncxnmuen ns
ncnxoanannrnuecxo acconnannn n ns xommynncrnuecxo naprnn. Btnyxennt nocne
npnxoa rnrneponnen x nnacrn +mnrpnponart, Pax nocne onrnx crpancrnn n mtrapcrn
ocen n CBA, re nocnxrnn cex paspaorxe nonymncrnuecxo reopnn oprona n opronno
repannn.
B npecrannennn Paxa, opron (repmnn, nponsnont or oprannsm n oprasm) +ro
ynnnepcantnax +neprnx, pasnnrax n xocmoce n nanonnxmmax xnsnenno cnno nce xnnte
cymecrna. Heocrarox +ro +neprnn npnnonr x nosnnxnonennm pasnoro poa renecno n
ymenno naronornn. Ho +ro eno nonpannmoe! nx nsneuennx ocrarouno neonro notrt
n rax nastnaemom opronnom axxymynxrope Paxa, xoropt ]axrnuecxn npecrannxn coo
saypxnt xmnx nectma nesamtcnonaroro ycrpocrna.
Bepa n nananem nencxopennma. Tax n na +ror pas namnoct nemano xenammnx
nonnrartcx xnnnrentno +neprne. Hexoroptm +ro npnnocnna oneruenne n nonnom
coornercrnnn c anantntm ]enomenom nnaneo. Ho mnorne onontno tcrpo nouyxnn n
mannnynxnnxx Paxa ymox mapnarancrna.
uamy omecrnennoro repnennx nepenonnnno saxnnenne Paxa o rom, uro onroxannt
oxt n mrare M+n tn ntsnan nmenno nmenno nm nocpecrnom mannnynxnn c opronom.
Bcxope Bnntrentm Pax tn npnnneuen x cyy no onnnennm n momennnuecrne. Cy
npnsnan neonycrnmo npaxrnxy opronno repannn n nanoxnn na nee sanper. Fonee roro,
nce neuarnte paort Paxa na +ry remy no pemennm cya nonexann nsxrnm n
ynnuroxennm.
Pax nosmyrnncx n saxnnn, uro oprant mpncnpyennnn ne xomnerenrnt ntnocnrt
cyxennx no nayuntm nonpocam, no+romy on ne namepen nounnxrtcx pemennm cya. Tyr
xe sa neynaxennm x cyy on tn npnronopen x rmpemnomy saxnmuennm. B rmptme on n
cxonuancx or cepeunoro npncryna.
B ncropnm ncnxonornn Bnntrentm Pax nomen xax xpxax, no ouent npornnopeunnax
]nrypa. B ero reopnn cexcyantno penonmnnn uepnann noxnonenne monote ynrapn
mecrnecxrtx. a n renept, xora npecnonyrax penonmnnx, noxoxe, narononyuno
ormymena, nen Paxa nanoxr na mnorne pasmtmnennx n uacrnocrn o rom, x uemy
npnnonr cexcyantnoe noannenne nnn ero orcyrcrnne! Fontmo nonynxpnocrtm
nontsyercx rax nastnaemax renecno opnenrnponannax repannx, ocnont xoropo tnn
sanoxent onxrt-raxn Paxom. A nor ero opronnte npnuyt ntstnamr nnmt ycmemxy. B
CBA orxptr axe cnennantnt myse mapnarancrna, re copant ncenosmoxnte
ncenonennrentcxne n noonte axceccyapt, naunnax c nnecxnx amyneron nx
ntstnannx oxx. B +rom mysee opronnt axxymynxrop Paxa sannmaer mecro nouernoro
+xcnonara. Onaxo ncnxonorn, xoroptm nemercx enart noroy, rax n ne
nepenennct
Tapaxantn era na naro nayxn
16 nmnx 1965 r. n nonynxpnom amepnxancxom xypnane Science (Hayxa) noxnnnact
crartx Poepra 3aonna Connantnax ]acnnnrannx, nonoxnnmax nauano nenomy
nanpannennm connantno-ncnxonornuecxnx nccneonann.
Vxe ona +ra ]pasa rpeyer nexcnuecxnx noxcnenn. Hontcxax ]amnnnx Zajonc (yuent
ponncx n 1923 r. n Hosn n, noono mnornm enponecxnm xonneram, cenan xaptepy n
Amepnxe) n no-anrnncxn snyunr neotuno, a n pyccxo rpancxpnnnnn naptnpyercx na nce
nat. Onaxo nsarenn pyccxo nepcnn amepnxancxoro norpa]nuecxoro cnonapx (n
xoropom yuent nxnmuen n uncno 500 camtx ntammnxcx ncnxonoron) npenounn nmenno
raxoe nanncanne 3aonn.
Tpynee co cnonom ]acnnnrannx. (Hpana, aenrt rymanncrnuecxo ncnxonornn yxe
cntxnnct c nonxrnem ]acnnnrarop, xort n sarpynxmrcx nnxrno no-pyccxn oxcnnrt,
xro +ro raxo). B anrnncxom xstxe +ro nonxrne ncrpeuaercx neuacro n nourn
ncxnmunrentno n ncnxonornuecxom xonrexcre xax nponsnonoe or rnarona facilitate
oneruart, nomorart, cnococrnonart. He ymex nnn ne xenax noopart pyccxn
+xnnnanenr, namn ncnxonorn n ouepeno pas nosanmcrnonann repmnn-xantxy. Kparxn
ncnxonornuecxn cnonapt n npncyme emy necxontxo *censored*nno manepe rax
pasxcnxer +ro nonxrne: nontmenne cxopocrn nnn npoyxrnnnocrn exrentnocrn
nnnnna ncnecrnne axryannsannn n ero cosnannn opasa pyroro uenonexa (nnn rpynnt
nme), ntcrynammero n xauecrne conepnnxa nnn nanmarenx sa ecrnnxmn annoro
nnnnna. Hpo 3aonna n cnonape nn cnona, xorx nmenno on nnen annoe nonxrne n
nayunt onxo n namernn nepcnexrnnt nccneonannx +roro xnnennx.
Bnpouem, o ero npnopnrere moxno ronopnrt nnmt c nsnecrno one ycnonnocrn. Camo
+ro xnnenne tno sa]nxcnponano eme n xonne XIX nexa n ontrax ]pannyscxoro ]nsnonora
K.uepe, nepnoorxptnarenx ncnxorantnannuecxoro pe]nexca. 3arem ono nsyuanoct mnornmn
nccneonarenxmn, n uacrnocrn n name crpane B.M. Fexrepentm n H.H. Hanre. Ftno
noxasano, uro npncyrcrnne nanmarenx samerno nnnxer na ocymecrnnenne uenonexom
npaxrnuecxn nmo exrentnocrn. Hpnuem nnnxnne moxer trt xax nonoxnrentntm, rax n
orpnnarentntm. Hocnenn ]enomen nonyunn nasnanne connantno nnrnnnnn
(noannennx). Ero narnxno nnnmcrpnpyer neestnrepecnt ontr, npononnmncx n 20-x
roax n Fepnnne n mxone K. Hennna. Hcntryemtmn n ontre ntcrynann cryenrt nmn no
ontme uacrn manooecneuennte, yxnantno neoeanmne. Hx ycaxnnann sa cron, nonnt
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
xcrn, n npenarann yromartcx nnonm. Enncrnenno nomexo ntcrynan cam
+xcnepnmenrarop, xoropt roxe ycaxnnancx sa cron, no nnuero ne en, a nnnmarentno
cnenn sa ncntryemtm n uro-ro sannctnan n noxnor. Moxno cee npecrannrt, uro n
raxo cnryannn y ncntryemtx xycox ne nes n ropno, n ontmnncrno ncranann ns-sa crona
ronontmn.
Copox ner cnycrx Poepr 3aonn pemnn ntxcnnrt, or uero sanncnr ycnemnocrt
exrentnocrn n npncyrcrnnn nanmarenx. B xauecrne ero ncntryemtx ntcrynnnn ne
nmn, a xnnornte, npnuem axe ne mnexonnrammne nnn nrnnt, a raxne npnmnrnnnte
cymecrna, xax rapaxant. Bepoxrno, na +rom ocnonannn ncnxonornuecxne ntnot 3aonna
moxno tno t ocnopnrt (onycrnrt ananornm rapaxana n uenonexa ouent nenerxo!), ecnn
t nonyuennte pesyntrart ne tnn nnocnecrnnn mnoroxparno nocnponsneent n ontrax
na nmxx. (Boome cxnonnocrt x ananornxm y 3aonna ouent cnntna: ona ns ero paor
axe ntmna no ntstnammnm nasnannem Connantnax ncnxonornx xnnorntx.)
Bmecre c xonneramn, Xanraprnepom n Iepmanom, 3aonn nocrponn necnoxnt xpxo
ocnemennt nanpnnr c ranepee nx nanmennx, xya nomemannct rapaxant. pxn cner
xnnxercx paspaxammnm crnmynom nx rapaxanon, n onn crapamrcx ero nsexart,
nocnemno npoxox nanpnnr, urot opartcx o remno xopoxn. Btxcnnnoct, uro
rapaxant npoeramr nanpnnr tcrpee, xora sa nnmn nanmamr pyrne rapaxant.
Onaxo, xora nanpnnr ycnoxnxercx, pesyntrart nonyuamrcx oparntmn npncyrcrnne
cee noontx sarpynxer npoxoxenne cnoxnoro nanpnnra. 3aonn npenoxnn nsxmnoe
oxcnenne +romy +]]exry. Bo-nepntx, npncyrcrnne pyrnx ynennunnaer ]nsnonornuecxoe
nosyxenne, a no-nroptx, npn nontmennom nosyxennn nyume ntnonnxmrcx nerxne
saannx, n ro npemx xax ntnonnennm cnoxntx ono npenxrcrnyer. Hntmn cnonamn,
npncyrcrnne oxpyxammnx nomoraer ocymecrnnennm xopomo sayuenntx ycrounntx
peaxnn n npenxrcrnyer nontm, eme ne ycnoenntm. Ho nouemy npocroe npncyrcrnne
oxpyxammnx ntstnaer ]nsnonornuecxoe nosyxenne? 3aonn yrnepxaer, uro
npncyrcrnne pyrnx nme (nnn rapaxanon, ecnn nsyuaercx noneenne rapaxanon,
pasnnna, no ero mnennm nenennxa) ynennunnaer cnoxnocrt cnryannn, no xnnte cymecrna
nenpecxasyemt n, n ornnune or crarnuntx +nemenron oxpyxamme cpet, ntstnamr
onee snaunrentnoe nosyxenne. Kpome +roro, cymecrnymr cneymmne oxcnennx: 1)
npncyrcrnne pyrnx ornnexaer, n +ro ntstnaer nosyxenne; 2) ecnn peut ner o nmxx, ro
nao npnsnart, uro onn ycrpoent cnoxnee, uem pyrne xnnornte nnt, n nosyxenne y
nnx xnnxercx pesyntrarom oxnaemo onenxn co cropont oxpyxammnx.
Hpn nce cnopnocrn nccneonarentcxo nosnnnn 3aonna nonyuennte nm pesyntrart
orneuamr npnnnnnnantntm nayuntm xpnrepnxm nocnponsnonmocrn n npornocrnunocrn.
Ceronx nccneonannx, nauano xoroptm tno nonoxeno ero ontrom na rapaxanamn,
neyrcx mnpoxnm ]ponrom yxe ne pan roro, urot ocnopnrt ntnot 3aonna (onn
ocronepno nornepxent), no urot nx yrnynrt n pacmnpnrt. Hsyuaercx sanncnmocrt
connantno ]acnnnrannn or nona, nospacra, craryca n pyrnx xapaxrepncrnx cyexra, a
raxxe or ero ornomennx x npncyrcrnymmnm. Heocrenenennte ncnxonorn, saymarect!
Hepe namn nent neep ncceprannonntx rem!
Tec1m nn apunn
18 nmnx 1918 roa amepnxancxn renepan xon Hepmnnr ornpannn enemy
rnannoxomanymmemy noopyxenntmn cnnamn CBA. B cnoem nocnannn renepan
nacroxrentno pexomenonan nnecrn oxsarentnym nponeypy ncnxonornuecxoro
recrnponannx nx conar, ornpannxnmnxcx na saoxeancxn rearp noenntx ecrnn. Ho
cnonam Hepmnnra, mnpoxoe pacnpocrpanenne ymenntx paccrpocrn cpen nnunoro
cocrana +xcnennnonnoro xopnyca nxryer neoxonmocrt cnennantntx ycnnn no oropy
n orceny ncnxonornuecxn nenpnrontx. 3ro nocnanne ano ronuox nnrencnnnomy
pasnnrnm ncnxonarnocrnxn. O]nnnantntm pacnopxxennem tna cosana cnennantnax
xomnccnx, xoropym nosrnannn roramnn npesnenr Amepnxancxo ncnxonornuecxo
acconnannn Poepr Hepxc. On copan no +rno xomnccnn 40 neymnx cnennanncron nx
paspaorxn cnennantntx rpynnontx recron (npaxrnxonanmnecx o ro nopt
nnnnnyantnte recrt ne coornercrnonann xapaxrepy nosnnxmnx saau). Hcnxonorn
npoanannsnponann mnoxecrno cymecrnonanmnx n ro npemx recron n nsxnn sa ocnony recr
Aprypa C. Ornca, yuennxa H.Tepmena. Onnpaxct na paspaorxn Ornca, rpynna Hepxca
nororonnna apmecxn ant]a-recr n apmecxn era-recr. (Fera +ro nepcnx
'ant]a nx neanrnoxstuntx n nerpamorntx nme; nncrpyxnnx npn nponeennn era
recra saaercx ne nnctmenno nnn ycrno, a c nomomtm emoncrpannn nnn nanromnmt.)
Paora xomnccnn mna menenno, n ]axrnuecxn x recrnponannm nonopannen npncrynnnn
sa rpn mecxna o oxonuannx nont. Ftno nporecrnponano onee mnnnnona uenonex, no x
romy npemenn apmnx ontme ne nyxanact n +rnx anntx. H xorx nporpamma nourn ne
nmena npxmoro nnnxnnx na noennte ycnexn, ona oxasanact ouent naxno nx pasnnrnx
ncnxonornn. Hporpamma opena mnpoxym nsnecrnocrt n omecrne, uro nontcnno anropnrer
ncnxonornn. Apmecxoe recrnponanne crano npoopasom mnornx nocneymmnx paspaorox
n ncnxonarnocrnxe.
nxapt ns Anenpona
25 nmnx 1799 roa nns ropoa Anepon na mre upannnn oxornnxamn tno nsnonneno
crpannoe cymecrno, xoropoe nnemnnm onnxom nanomnnano uenonexa, onaxo neno
xnnornt opas xnsnn. Hpn nnxamem paccmorpennn oxasanoct, uro +ro mantunx ner
nenanarn, xoropt, cyx no ncemy, n pannem ercrne norepxncx nnn tn pomen n uyom
ntxnn cpen xnnorntx. On ymen nonxo nasnrt no epentxm, no no semne npenounran
nepennrartcx na uernepentxax. unenopasentno peutm ne nnaen.
Hoonte cnyuan onnctnannct eme n pennocrn (nanpnmep, Iepoorom n Tnrom
Hnnnem). n Amoc Komencxn npnnonr noonoe onncanne n cnoe Bennxo naxrnxe.
Onaxo cnyua aneponcxoro nxapx tn nepntm, noneprmnmcx nonnnno nayunomy
nsyuennm. 3a nocnnranne mantunxa, nasnannoro Bnxropom, nsxncx npau n nearor Xan
Hrap. Ha +rom nonpnme Hrap npenpnnxn rnrannuecxne ycnnnx, ynenuanmnecx, onaxo,
ouent cxpomntm pesyntrarom: mantunx xorx n yrparnn onnx n noneenne xnnornoro,
npenparnncx n mnnoro uenonexa, onaxo oyunncx nectma manomy uncny cnon n
nnrennexryantno ocrancx na nectma npnmnrnnnom yponne. oxnn on o copoxa ner.
Btammncx ]pannyscxn ncnxnarp roro npemenn H.Hnnent oxnnn Bnxropa nnorom.
Hpornn +roro nmeercx ceptesnoe nospaxenne, a nmenno ro, uro mantunx nce xe onaan
ocrarountm nnrennexrom, urot noepxart cnoe cymecrnonanne n nxom mecre es
uyxo nomomn.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
3ror nopono oxymenrnponannt cnyua cnona n cnona npnnnexaer nnnmanne
ncnxonoron n nearoron. M. e Mecrp (1974) anannsnpyer nearornuecxne merot Hrapa n
nx pesyntrart. Ero nnnmanne npexe ncero npnnnexaer necnoconocrt aneponcxoro
nxapx nrpart n npoxnnxrt nmontrcrno. e Mecrp saxnmuaer cnoe paccmorpenne rax:
'urot n uenonexe ntxnn peenox, neoxonmo, urot cnauana on cam tn peenxom y
Bnxropa xe mt nocroxnno omymaem ror neocrarox, uro nm ne tn npoxnr naxnt
orpesox xnsnn, xora emy cneonano t trt nacroxmnm peenxom.
<
>
Besnpanc1nennmn rnnnos
28 nmnx 1774 roa n Hapnxe cocroxnact nepnax emoncrpannx ncnontsonannx rnnnosa
(xorx camo +ro cnono n ry nopy eme ne ynorpenxnoct) n repanenrnuecxnx nenxx.
Hannenrxo ntcrynana nnocrpanxa nexax ]penen Ocrepnnn, crpaanmax nentm
'yxerom ncrepnuecxnm cnmnromon, a nennrenem upann Mecmep. O Mecmepe xonnn
cnyxn, uro on mar n nonmennx. H ecrnnrentno, Mecmep enan uyeca: on mor ntsnart
+]]exr oesonnnannx, mor nnymnrt, uro uenonex naxonrcx na epery mopx nnn no ntax,
n uenonex naunnan npyr cntmart mym npnox nnn ncntrtnart necrepnnmt xono.
Mnorne cunrann Mecmepa uepnoxnnxnnxom, nocnannem txnona. Ha camom ene +ro, cyx
no ncemy, tn nmosnarentnt, ymnt n uecrnt uenonex, ncxpenne ntranmncx
opartcx o ncrnnt. Ctn cnoero npemenn, on nmecre c ontmnncrnom conpemennnxon
nonropxn nx omnxn n sanyxennx, oxcnxx cnon ecrnnx axrnnnsanne rax
nastnaemoro xnnornoro marnernsma (n namn nn +ro nasnann t nononem). Mecmep
]axrnuecxn orxptn xnnennx, xoropte cnycrx na cronernx npecrannxmrcx nourn raxnmn
xe nenocrnxnmtmn, xax n n xonne 18 nexa, n xorx sa 200 ner nayxa naxonnna ouent
ontmo ontr, ona rem ne menee n ceuac ne moxer nonnocrtm oxcnnrt ro, uro enan
Mecmep. Honxrno, uro n camomy Mecmepy npnxonnoct necnaxo: nn cee, nn oxpyxammnm
on ne mor nornuecxn oxcnnrt, uro xe on enaer.
uaxrnuecxn c Mecmepa nauanact ncnxorepannx. 3ror uenonex tn nepntm, xro nauan
ncnontsonart ncnxorepannm n ceronxmnem ee nonnmannn. Onn ns ero yuennxon n
nocneonarene xananepncxn o]nnep mapxnx e Hmncermp orxptn ]enomen
comnamynnsma n npnsnaxn nocrrnnnornuecxoro nnymennx.
Mecmep neonoxparno opamancx n Hapnxcxym axaemnm c npocto nsyunrt, uro on
enaer. Axaemnxn onroe npemx orxastnannct ncrynart c Mecmepom n xaxne-nno
xonraxrt, no norom nce xe cnnsomnn +ro cnyunnoct n 1784 roy. Hpnx x Mecmepy, onn
sapanee tnn nacrpoent na orner. Kaxono xe morno trt saxnmuenne yuentx, ecnn onn
sapanee, saonro o roro, xax Mecmep cran emoncrpnponart cnon +xcnepnmenrt, yxe
npnmnn x ntnoy, uro nnuero noonoro trt ne moxer, noromy uro ne moxer trt
nnxora. Axaemnxn oxnnnn Mecmepa mapnaranom n xynnxom. uepes necxontxo ner
nponsomna Bennxax ]pannyscxax penonmnnx, uacrt axaemnxon nornnn no noxom
penonmnnonno rnntornnt. Bnpouem, n cyta Mecmepa tna nenamnoro nyume: on ymep n
Bnenapnn, ncemn noxnnyrt n satrt.
Anryc1
Hepnmn ueaynaponmn
6 anrycra 1889 r. n Hapnxe orxptncx nepnt Mexynapont ncnxonornuecxn
xonrpecc. Hcnxonornx x romy npemenn yxe rpaxronanact xax camocroxrentnax ncnnnnnna.
Ee orenenne or ]nnoco]nn tno nororonneno pasnnrnem nonornuecxnx nayx cnepna
]nsnonornn opranon uyncrn n nnxenn, a sarem rononnoro mosra. Hornxa nsyuennx
]ynxnn +rnx opranon neornparnmo npnnena ecrecrnoncntrarene x ntnoy, uro
ncnxnuecxne axrt nmemr cnenn]nuecxym erepmnnannm. Hocrenenno o]opmnnact nex
nocrpoennx na ocnone ]nsnonornn ontrno ncnxonornn, ornnuno or ncnxonornn
]nnoco]cxo n nmecre c rem nmemme cocrnennte oexrt, ne roxecrnennte
]nsnonornuecxnm. Bo mnornx crpanax nosnnxann ouarn xonxperno-+xcnepnmenrantno
paspaorxn ncnxnuecxnx xnnenn. Haspenana norpenocrt n rom, urot conocrannrt n
oennnrt pasposnennte ycnnnx n onacrn anannsa ymenno exrentnocrn,
cnnannponart antnemym paory. Hepntm c]opmynnponan +ry saauy npnnar-onenr
Htnoncxoro ynnnepcnrera Rnnan Oxoponnu. Cnxsannt c ]pannyscxnmn nayuntmn
xpyramn, on onynnxonan n 1881 r. no ]pannyscxom xypnane omnpnt npoexr
oprannsannn mexynaponoro xonrpecca no ncnxonornn. Oxoponnu yxastnan, uro xonrpecc
nosnonnr ncnxonoram ntpaorart conmecrnt nnan ecrnn, npeoonert rpynocrn,
cnxsannte c xstxontmn aptepamn, cosart npenoctnxn nx oprannsannn nayunoro rpya
n mexynaponom macmrae, nsexart n antnemem napannennsma, ocynrt
meronuecxne nonpoct (n +ro cnxsn Oxoponnu rpeonan ncxnmunrt ns nporpammt
yymero xonrpecca nce ncxyccnn no mera]nsnuecxnm nonpocam).
Cneyer ormernrt, uro nanonee nnrencnnno +xcnepnmenrantno-ncnxonornuecxax paora
pasneprtnanact n ro npemx n Iepmannn. Fnaroapx +neprnuno oprannsaropcxo
exrentnocrn B.Bynra n Hennnre n 1879 r. tna cosana nepnax ncnxonornuecxax
naoparopnx, ncxope npeopasonannax n nncrnryr. Hecmorpx na +ro, nnnnnarnna costna
xonrpecca ncxonna ne or Bynra n ero oxpyxennx, a or cosannoro n 1885 r. Hapnxcxoro
omecrna ]nsnonornuecxo ncnxonornn, xoropoe nosrnannxn nsnecrnt nenponor
X.M.Bapxo (npecearent), a raxxe H.Xane n B.Pnme (nnne-npesnenrt). Fonee roro,
Bynr n ero yuennxn noome ne npnnxnn yuacrnx n xonrpecce. Mornnt, no xoroptm Bynr
nrnopnponan xonrpecc, ne nsyuent, no ecrt ocnonannx nonarart, uro ne nocnenmm pont n
+rom ctrpann neno-reopernuecxne pasnornacnx Bynra n ycrponrene xonrpecca.
Ha xonrpecce npncyrcrnonano cntme 200 uenonex ns pxa enponecxnx crpan n Amepnxn.
Hpecrannrentno tna enerannx yuentx ns Poccnn. Ona cocroxna ns 13 uenonex, ycrynax
no uncnennocrn nnmt ]pannyscxo. Cpen eneraron tnn npo]eccopa ]nnoco]nn
Mocxoncxoro ynnnepcnrera H..Ipor n M.M.Tponnxn, npnnar-onenrt ynnnepcnrera
C.C.Kopcaxon n H.M.Honarnn, oxrop A.A.Toxapcxn (oprannsarop nepno Mocxoncxo
+xcnepnmenrantno ncnxonornuecxo naoparopnn), marncrp yrononnoro npana .A.pnnt,
unent Mocxoncxoro omecrna ncnxnarpon H.H.Faxenon n A.C.Ionuapon, npo]eccop
Knencxoro ynnnepcnrera H.A.Cnxopcxn (oprannsarop naoparopnn +xcnepnmenrantno
ncnxonornn n Knene), npnnar-onenr maremarnuecxoro ]axyntrera Herepyprcxoro
ynnnepcnrera Kneep, corpynnxn ynnnepcnrera oxropa B.I.exrepen n Ptanxnn,
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
npo]eccop ]nsnonornn ns Xaptxona B..annnencxn. Hpnrnamenne yuacrnonart n
xonrpecce nonyunn n H.M.Ceuenon, onaxo na xonrpecce on ne npncyrcrnonan.
Hoxasarenem anropnrernocrn pyccxo ncnxonornn xnnncx ror ]axr, uro rpoe namnx
yuentx tnn nxnmuent n nouernt xomnrer xonrpecca: Ipor, Ceuenon n Tponnxn;
Ceuenon n Tponnxn tnn raxxe nspant nouerntmn npecearenxmn. B cnennantno
cosannt nx nororonxn cneymmero xonrpecca oprannsannonnt xomnrer nomnn Ipor
n Oxoponnu.
ymo xonrpecca, no npnsnannm ero yuacrnnxon, cran Pnme, ]nsnonor n ncnxonor,
anrop rpyon no ]nsnonornuecxo ncnxonornn, n ro npemx npo]eccop mennnncxoro
]axyntrera Hapnxcxoro ynnnepcnrera. (C 1933 no 1935 r. Pnme tn npesnenrom
Hapnxcxo Axaemnn nayx.)
Konrpecc orxptn Pno, nsnecrnt ncnxonor, anrop opnrnnantntx nccneonann no
nponemam ncnxonornn namxrn, mtmnennx, nnnmannx, +monnonantno c]ept. B
npnnercrnennom opamennn on nouepxnyn snauenne xonrpecca, xoropoe cranonnrcx
ocoenno ouennntm na ]one tcrporo pasnnrnx ncnxonornuecxo nayxn, no-nonomy
accnmnnnpymme pesyntrart +xcnepnmenrantntx nccneonann.
Baxnocrt nepnoro ncnxonornuecxoro xonrpecca nx xonconnannn ncnxonornuecxnx cnn
mnpa, nsanmnoro nn]opmnponannx n ycranonnennx cnxse mexy ncnxonoramn pasntx
crpan ormeuanact n n ntcrynnennn Pnme. Osnaxomnn yuacrnnxon xonrpecca c coepxannem
nporpammt, on oparnn ocooe nnnmanne na nanonee axryantnte n nonte nx ncnxonornn
nponemt, nxnmuennte n nonecrxy nayuntx ncxyccn, npexe ncero nponemy rnnnosa.
Oprannsannx paort cexnn n crpyxrypnsannx ocyxaemtx nonpocon ocymecrnnxnact na
ocnone ntenennx nponem, a ne nanpannenn. 3ro orpaxano peantnt yponent
ncnxonornuecxoro snannx n ror nepno, neonpeenennocrt npecrannenn ornocnrentno
npemera ncnxonornn, ee mecra xax n cncreme nayx, rax n n pemennn npaxrnuecxnx saau.
Ocnonntmn tnn nponemt, xacanmnecx rnnnosa, nacnecrnennocrn, rannmnnnann,
'mycxyntnoro uyncrna. Ho +rnm nponemam paorann uertpe cexnnn.
Hpemerom ocyxennx yuacrnnxon cexnnn, nocnxmenno nponeme nacnecrnennocrn,
tno onpeenenne meroon nsyuennx nacnecrnenno npepacnonoxennocrn
nnnnnyantntx cnocrn uenonexa. Bnnmannm yuacrnnxon tn npenoxen onpocnnx,
paspaorannt Hapnxcxnm omecrnom ]nsnonornuecxo ncnxonornn n nenxx
+xcnepnmenrantnoro nccneonannx nacnecrnennocrn. Cyrt ero saxnmuanact n
maxcnmantno nonnom ntxnnennn, ]nxcnponannn n onncannn pasnnuntx nnnnnyantntx
xapaxrepncrnx (]nsnuecxnx n ncnxnuecxnx). Ocneonannct unent ceme. Bonpoct tnn
c]opmynnponant raxnm opasom, urot ntxcnnrt ocoennocrn nocnnrannx uenonexa n ero
omecrnennt craryc, noccranonnrt ncropnm nepenecenntx onesne, npoanannsnponart
npancrnennte n nnrennexryantnte cnocrna. B xoe ocyxennx annoro onpocnnxa tno
ntcxasano npenoxenne o ero ynpomennn sa cuer coxpamennx uncna nonpocon. Hanonee
nennte xoncrpyxrnnnte nen no conepmencrnonannm meronxn tnn c]opmynnponant
u.Iantronom, xoropt n ocnony nccneonannx nonoxnrt cpannenne nnnnnyantntx
xapaxrepncrnx unenon cemtn n nenxx ycranonnennx nx cxocrna n pasnnunx. Hanonee
snaunmtmn noxasarenxmn on cunran ocoennocrn cnocoon omymennx, namxrn,
ymcrnenno exrentnocrn, uyncrn, xapaxrepa, cxnonnocre, npnntuex, ]nsnuecxo
oprannsannn, sopontx. Taxo nepeuent nonpocon cnnerentcrnonan o crpemnennn
ntpaorart nnrerpantnt noxo x nsyuennm nnnnnyantnocrn.
Hpn ocyxennn nponemt rannmnnnann tn nocrannen nonpoc, xacammncx nx mecra
n ponn n orpaxennn mnpa. Ormeuanoct, uro n rannmnnnannxx nocnponsnoxrcx peantnte
cotrnx, ocroxrentcrna xnsnn nme, sarparnnammne nx nnrepect. Hpn +rom mna peut o
rannmnnnannxx sopontx nme. Ho+romy tna ntcxasana nex o xonnuecrnenno
crarncrnuecxo nponepxe annoro nonpoca. B xauecrne meronuecxoro nncrpymenra
npenoxen cnennantnt onpocnnx, c nomomtm xoroporo ]nxcnponannct rannmnnnannn,
xoropte nosnnxamr y uenonexa, npetnammero n nopmantnom, opcrnymmem cocroxnnn.
Hx onncanne ocymecrnnxnoct no onpeenenno cxeme: xapaxrep nporexannx, mecro n npemx
nosnnxnonennx, cocrnennoe cocroxnne uenonexa n +ror momenr, ocroxrentcrna
nosnnxnonennx rannmnnnaropntx xnnenn n r. . Hpenonaranoct nponecrn na ocnone
anno meronxn macconte ocneonannx n pxe crpan, xoropte nosnonnnn t ntennrt
onpeenennte xonnuecrnennte saxonomepnocrn. Onaxo nexoropte enerart ntcxasann
npnnnnnnantnte nospaxennx npornn camo nen nsyuennx rannmnnnann y sopontx
nme, cnxstnax paccmarpnnaemoe xnnenne ncxnmunrentno c naronornuecxnmn
cocroxnnxmn.
Hanonee npoonxnrentntm n ocrptm tno ocyxenne nponem rnnnornsma.
Henrpantnax rema nonpoc, nocnxmennt paccmorpennm coornomennx otunoro n
rnnnornuecxoro cna. Ornocnrcx nn rnnnornuecxn con x naronornuecxomy xnnennm,
ntpaxammemy cxnonnocrt uenonexa x ncrepnn, ero nonepxennocrt rnnnornsannn, nnn +ro
pasnonnnocrt nopmantnoro cna, xoropax moxer nanmartcx y nmoro soponoro
uenonexa? Ho +romy nonpocy mnennx yuentx pasomnnct. Fontmnncrno ntcrynanmnx,
cctnaxct, xax npannno, na cocrnennt ontr nponeennx ceancon rnnnosa, orcrannann
nem o nenaronornuecxo npnpoe rnnnornuecxoro cocroxnnx (Pnme, H.Fepnrem,
A.uopent n p.) Ormeuanact nosmoxnocrt rnnnornsnponannx npaxrnuecxn nmoro
uenonexa. Fonee roro, nouepxnnanoct, uro nanmenee nonepxent npnneennm n
rnnnornuecxoe cocroxnne ymennoontnte, n rom uncne crpaammne ncrepne.
Paccmarpnnanact raxxe sanncnmocrt npepacnonoxennocrn x rnnnornsannn or
ncnxnuecxnx xapaxrepncrnx uenonexa: ero nonn, uyncrnnrentnocrn, nnnmannx n r. .
Hpornnononoxnax nosnnnx tna npecrannena nontcxnm ncnxonorom X.Fanncxnm,
nacrannanmem na ornecennn rnnnornuecxnx xnnenn x paspxy nenponaronornuecxnx,
nnsxnx no ocnonntm cnonm cocroxnnxm x ncrepnn. 3ry rouxy spennx, anropom xoropo
xnnxncx Bapxo, pasenxn u.Homposo n px pyrnx yuacrnnxon xonrpecca.
upesntuano naxno npecrannxercx nposnyuanmax na xonrpecce mtcnt o
neonycrnmocrn snoynorpenennx rnnnosom, o conmennn ncnxornrnennuecxnx
rpeonann nx npeornpamennx orpnnarentntx nocnecrnn ero nosecrnnx na ncnxnxy
uenonexa.
Ftno npnnxro pemenne o oprannsannn ouepenoro ncnxonornuecxoro xonrpecca n 1892 r.
n Honone; ero npenonaranoct nasnart Konrpecc +xcnepnmenrantno ncnxonornn.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Hponeenne nepnoro Mexynaponoro ncnxonornuecxoro xonrpecca xnnnoct naxno
nexo n pasnnrnn mnpono ncnxonornn, cnococrnonano ee xoncrnrynnonannsannn n
cncreme nayx, oprannsannonnomy yxpennennm. Ponnact nonax ]opma nayunoro omennx,
+]]exrnnnocrt xoropo n antnemem tna nornepxena.
Cnom 1mptuy nomy c coom
Fonee 30 ner npomno c rex nop, xax n crenax Cr+n]opcxoro ynnnepcnrera necxontxo
monotx nme no nanmennem ncnxonoron nmnrnponann +xcrpemantnym cnryannm
rmpemnoe saxnmuenne onnx no nasopom pyrnx. Hennnnax ponenax nrpa ena ne
npnnena x xaracrpo]nuecxnm nocnecrnnxm. H nponeypa, n pesyntrart +roro
nneuarnxmmero +xcnepnmenra cnopnt, no no ce ent nanoxr na mnorne pasmtmnennx.
Ouent xouercx nepnrt, uro n narype xaxoro uenonexa ecrt n mnnocepne n opora,
nopxounocrt n ocronncrno. Ho xpane mepe, xaxt ns nac yexen, uro on uenonex
ocront, ne uyxt rymannocrn n antrpynsma, a nonce ne nsnepr, mantxx nnn cancr,
cnocont na nppannonantnte snepcrna. Orxya xe epyrcx nepept n nanaun, or utnx
snoexnn coporamrcx nce nopmantnte nmn (x xoroptm n mt, nne comnennx,
npnnanexnm)? Hs uero axe n otenno xnsnn nosnnxamr napyrarentcrna na
uenoneuecxnm ocronncrnom, xora nnsxne n ponte nmn nontno nnn nenontno ncrxsamr
pyr pyra nopo n nne yxnantnoro pyxonpnxnacrna, uame nsompenno,
ncnxonornuecxn? Hmo ns nac ornernr: nanepnoe, +ro xaxne-ro nsnpamennte, nopounte
narypt, conepmenno ne noxoxne na nac.
A ecnn nonpoonart nponecrn mtcnennt +xcnepnmenr n noopasnrt cex n ponn nanaua?
He porner nn pyxa, xora xro-ro nnacrnt n anropnrernt ne rontxo paspemnr, no n
npnxaxer ncrxsart ecnomomnym xeprny? Hpnxaxer, noromy uro rax nonoxeno, rax
nao.
A noopasnre cex n ponn xeprnt. Cymeere nn nt coxpannrt ntepxxy n ocronncrno,
ecnn xecroxax cyta nnsneer nac o nnsmnx crynene ynnxennx?
He roponnrect c orneramn. Ho mano xro ns nac oraer cee oruer n nonnnno npnpoe
cnonx rnynnntx noyxenn. 3ry ronxym marepnm anno ntramrcx nccneonart
ncnxonorn. Hx ntnot tnamr cyexrnnnt n nopo ntstnamr nospaxennx. Onaxo
nepexo camn no cee ncnxonornuecxne +xcnepnmenrt na mnoroe orxptnamr rnasa n
sacrannxmr ceptesno saymartcx. Ceronx, na pyexe nexon, ncnomnnm onn ns camtx
nneuarnxmmnx connantno-ncnxonornuecxnx +xcnepnmenron npomemero cronernx n
nocrapaemcx nsnneut ns nero ypox.
14 anrycra 1971 roa n Cr+n]opcxom ynnnepcnrere (CBA) nauancx +xcnepnmenr,
xoropt npnnec ncemnpnym nsnecrnocrt ero oprannsaropy unnnny 3nmapo. 3ro tn
nectma neotunt +xcnepnmenr. Ero nauanom nocnyxnn apecr nononnnt ero yuacrnnxon.
K necxontxnm monotm nmxm, npoxnnanmnm n ynnnepcnrercxom ropoxe Hano Antro,
noyrpy narpxnyna nonnnnx. K nennxomy nsymnennm cocee, xoropte panee ne sameuann sa
mnomamn nnxaxnx npornnonpanntx naxnonnocre, rex ntnonoxnn ns oma, otcxann,
saxonann n napyunnxn, saronxann n nonnnecxne mamnnt n no no cnpent ynesnn.
Camn apecronannte orpearnponann na +ro cotrne cnoxono n axe nponnuno. Eme t
onn net camn ntsnannct yuacrnonart n +rom ecrne, npexpacno oranax cee oruer n ero
nncnennponounom xapaxrepe. Hesaonro o +roro n mecrno rasere tno onynnxonano
oxnnenne, npnrnamanmee oponontnen nx yuacrnx n ncnxonornuecxom ontre,
nocnxmennom ocoennocrxm noneennx n rmpemntx ycnonnxx. Conasnnnmnct
nosnarpaxennem n 15 onnapon n ent (n nauane 70-x +ro tna onontno npnnnunax cymma
nx neoraroro cryenra) na npnrnamenne orxnnxnynnct 70 oponontnen, ns xoroptx
ncnxonorn nx yuacrnx n +xcnepnmenre npnnpunno oropann ne mxnnt. B npecroxme
nncnennponxe ono nononnne ncntryemtx npecroxno ctrpart pont saxnmuenntx,
pyro nasnparene. Ha npenapnrentnom copannn +rn ponn tnn pacnpeenent
meroom cnyuanoro oropa. B oruere o +xcnepnmenre 3nmapo ormeuaer, uro nonauany
monote nmn nnuem npnnnnnnantno pyr or pyra ne ornnuannct n ne npoxnnxnn
ntpaxenntx cxnonnocre nn x ro, nn x pyro ponn. Inxx na nnx tno conepmenno
nenosmoxno npecrannrt, uro ncxope onn pasotmrcx na na npaxentx narepx n
nponnxnyrcx pyr x pyry ocrpeme anrnnarne.
Ho nce +ro tno nnepen. A noxa apecranrt repnennno cnocnnn ]opmantnte nponeypt,
npeycmorpennte saxonom (no cnennantno oronopennocrn c ]axyntrerom ncnxonornn
apecr nponsnonnn nacroxmne nonnnecxne ns mecrnoro orenennx c conmennem ncex
npnnxrtx na ce cnyua npannn). o nauana +xcnepnmenra ncntryemte ann nonncxy o
cnoem cornacnn na npemennoe orpannuenne nx rpaxancxnx npan, a raxxe o cnoe
roronnocrn cnocnrt cxynt pannon n xecrxne ncnnnnnnapnte rpeonannx. Koneuno,
mano npnxrnoro, xora rex, pacnnacrannoro na xanore nonnnecxo mamnnt,
ecnepemonno omapnnamr, a norom saxontnamr n napyunnxn. Ho na uro ne noemt pan
nara nayxn, a eme n sa nemante entrn!
Ho +ro tno nnmt nauano ecxoneuno nenn ynnxenn. ocrannennte n rmptmy
(pasmemennym n nonane ]axyntrera ncnxonornn), apecranrt tnn pasert onara n cnona
rmarentno otcxant. 3ro, xcrarn, otennax ]opmantnax nponeypa n cnryannxx raxoro
poa. Tax xe xax n cnxrne orneuarxon nantnen. anee naunnanact nontnax nmnponnsannx
+xcnepnmenraropon. B nx nenn nxonno ne cxonnponart n rounocrn rmpemnte ycnonnx, a
maxcnmantno noccosart ncnxonornuecxoe cocroxnne uenonexa, n nnx nomemaemoro. nx
+roro cnauana nonaonnnct xoncyntrannn ontrntx +xcnepron. Onnm ns nnx, n
uacrnocrn, ntcrynan uenonex, xoropt panee sa pasnnunte npecrynnennx nponen sa
pemerxo n ome cnoxnocrn 17 ner. Ero pexomenannn oxasannct nx ncnxonoron
neonennmt. Vnt, x npeocrepexennxm +xcnepra onn nonauany ne npncnymannct, nonxn nx
cnpanennnocrt nnmt nnocnecrnnn.
Bce saxnmuennte tnn nepeoert n ynn]opmy, xoropax npecrannxna coo rpyo
cxpoennte anaxont nanoone xencxnx nnarten, ne oxonnmne nm axe o xonen.
Orntne +ro tno nx enncrnennoe oexnne, axe nnxaxoro entx nocnrt ne paspemanoct.
Cneyer ormernrt, uro n peantntx rmptmax raxax ynn]opma ne npnnxra.
3xcnepnmenraropamn ona tna nsoperena nx roro, urot, n coornercrnnn c
pexomenannxmn +xcnepron, ycyrynrt ynnxenne n cosart y saxnmuenntx omymenne,
yro onn nnment cnoe nonono npnnanexnocrn. Hocnenemy, n uacrnocrn,
cnococrnonano ocxopnrentnoe onaxenne xcrarn, mnoroxparno nonropxnmeecx
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nnocnecrnnn xxot c nentm otcxa n onptcxnnannx saxnmuenntx esnn]exnnonntm
cnpeem. A nenpnntunoe npornnoecrecrnennoe oexnne axe nsmennno ocanxy n nosy
saxnmuenntx. Ho nanmennxm +xcnepnmenraropon, onn onontno cxopo crann epxartcx
nnaue, xax-ro ne no-myxcxn. Ho xpane mepe, nontno ycecrtcx c mnpoxo pasnnnyrtmn
noramn (uro nx myxunnt nnonne npnntuno n ecrecrnenno) uenonex, nonxrno, crecnxncx.
Cornacnrect, monoo myxunna, crtnnno oeprnnammn noon cnoero xoporxoro
anaxona, xnnxer coo xanxoe spennme. A uro ronopnrt o ero cocrnenntx omymennxx?!
Ha xaxom anaxone tna namnra rannuxa c nepconantntm nomepom saxnmuennoro.
Orntne on nnmancx nmenn n orxnnxartcx onxen tn rontxo na cno nomep. at nomep
tn xaxtm npouno ycnoen, perynxpno npononnnct nepexnnuxn, npnuem nepexo cpen
noun.
B ornnune or peantno rmptmt, saxnmuennte ne tnn opnrt narono. Ha camom ene
raxax nponeypa npaxrnxyercx noncemecrno xxot ns rnrnennuecxnx coopaxenn, no
peantno cxopee pan oesnnunnannx, nnmennx nnnnnyantnocrn. Bet npnuecxa ee
]opma, crnnt, nnna n r. n. nx xaxoro ns nac cnyxnr onnm ns cnocoon
camontpaxennx. Hnmennt nonoc, uenonex yrpaunnaer nspxnym onm nnnnnyantnoro
cnoeopasnx. Heapom otua xoporxo crpnut nnn pnrt narono paon n saxnmuenntx
cymecrnyer ncnoxon nexy. Apmecxnx nonopannen, xcrarn, roxe. Boome
oesnnunnammax nponeypa nomemennx n rmptmy nnn xasapmy c ee oxsarentntm
onaxennem, omapnnannem, opnnannem, ynn]opmnponannem n r. n. nopaxaer
conepmenno xnno n nyramme ananorne. Hpnuem +rnm ananornx, ynt, ne ncuepntnaercx.
Hounte noyxn, nepexnnuxn, cxynt pannon, orpannuenne n nepennxennn, naxasannx
eccmtcnenno ]nsnuecxo narpysxo n r. n. n pxe cnyuaen enamr nonoxenne pxonoro
conara n saxnmuennoro nourn neornnunmtm. Hcnxonornuecxoe cocroxnne, nao ymart,
roxe
Kann]opnncxnm saxnmuenntm nmecro pnrtx na ronony naenannct xonnauxn,
ntpesannte ns xanponontx uynox xencxnx, pasymeercx. Cnnmart nx ne paspemanoct axe
noutm. Tem camtm nnonne ocrnrancx +]]exr oesnnunnannx, a ynnxenne nnmt
ycyrynxnoct. B ononnenne na nory xaxomy tn naer ynecncrt pacner ns
merannnuecxo nenn, cnxrt xoropt tno nenosmoxno. B peantntx rmptmax raxoe ne
npaxrnxyercx, sa ncxnmuennem saxontnannx ocoo onacntx npecrynnnxon no npemx nx
nepememenn. B annom cnyuae nent nocnna cxopee cnmnonnuecxn xapaxrep. Hocroxnno
npnunnxx neyocrno, ona ne nosnonxno saxnmuennomy axe no cne satrt o cnoem
nonoxennn.
3axnmuennte tnn pasmement n no rpoe n xamepax, necxontxo pasnnuanmnxcx cnoe
npocropnocrtm n crenentm yocrna. To ecrt xamept tnn xopomne n nnoxne.
Hepnte, nonxrno, npenasnauannct nx xopomnx nocnymntx, noxnancrtx, noxntntx
saxnmuenntx, nropte, coornercrnenno, nx nnoxnx. nx cmyrtxnon tn cnennantno
oopyonan recnt xapnep, npetnanne n xoropom tno nonpocry ]nsnuecxn myunrentno.
Hemanonaxnax noponocrt: ornpannxrt ecrecrnennte nyxt moxno tno npxmo n
xamepe n ocote cocyt (ncnomnnm npncnonamxrnym rmpemnym napamy!), xorx +ro,
pasymeercx, tno nenonxo n, onee roro, cosanano n samxnyrom nomemennn crpamnym
nont. Cymecrnonan n orentnt ryaner, xya saxnmuennoro no ero npocte mor ornecrn
oxpannnx. Ho cocrnenno nnnnnarnne oxpannnxon noxo n ryaner ncxope tn npenpamen
n npnnnnernm, c nomomtm xoropo onn npnnxnnct mannnynnponart noneennem
saxnmuenntx.
uro xacaercx oxpannnxon, ro nx noneenne ne tno nnxax pernamenrnponano. Hm tna
ana camax omax nncrpyxnnx noepxnnart nopxox. 3a xoom +xcnepnmenra cnennn
nneoxamept. Ho mnennm oxpannnxon, onn paorann rontxo nem (ne cranyr xe yuente-
+xcnepnmenraropt nenart n nouenart n nonmue rmptme!), na camom xe ene
xpyrnocyrouno. Hapaoxcantno: nanontmee pnenne n nanntcmym crporocrt crpaxn
npoxnnxnn nmenno noutm, xora nonarann, uro sa nnmn nnxro ne nanmaer!
Oerte n ynn]opmy nnera xaxn, oxpannnxn nmenn nosmoxnocrt nocnrt eme n
connnesamnrnte ouxn. 3ro, npana, ne nmenxnoct nm n oxsannocrt, a n ne nmeno
nnxaxoro cmtcna n nonantnom nomemennn es oxon. Tem ne menee nce onn oxorno +ro
nosmoxnocrtm nocnontsonannct n na nporxxennn ncero +xcnepnmenra ouxon ne cnnmann.
3nmapo nonaraer, uro rem camtm onn nocrapannct n xaxo-ro mepe oecneunrt n
cocrnennym anonnmnocrt, cxptrtcx sa macxo. Bet nocxontxy rnasa uenonexa n remntx
ouxax ne nnnt, nenonxrno, xya on cmorpnr, n rpyno oraartcx, o uem on ymaer.
Hanepnoe, neapom nanaun no nce npemena cxptnann cnoe nnno ne ouent-ro ymrno
oxasartcx nnnom x nnny c xeprno. Hao trt saxonuenntm cancrom, urot rnymnrtcx n
orxptrym. Bnpouem, xax noxastnaer ontr, rant cancr cnnr ena nn ne n xaxom,
rontxo npenounraer ecrnonart ncnornmxa, rounee ns-no macxn.
Oxpannnxn tnn cnaxent cnncrxamn n nosanmcrnonanntmn n nonnnnn pesnnontmn
ynnxamn. Hao npnsnart, ynnxn nn pasy ne npnmenxnnct no npxmomy nasnauennm.
Xorx ]nsnuecxne naxasannx npaxrnxonannct nocroxnno. Camoe pacnpocrpanennoe
orxnmanne or nona. nx ycyrynennx +]]exra oxpannnxn noro npnxnmann saxnmuennoro
x nony (ro ecrt n yxnantnom cmtcne nonnpann ero noramn) nno npnxastnann pyromy
saxnmuennomy cecrt emy na cnnny. 3naroxn nornepxamr: +ro nexnrpoe, no rxxenoe n
ynnsnrentnoe naxasanne npaxrnxyercx noncmy n no nce npemena or nanncrcxnx
xonnnarepe o conpemenntx ncnpannrentntx (rpyno yepxartcx or xantuex)
yupexenn. Tyr cnona na ym nenontno npnxonr apmecxax ]opmyna: Vnan
orxancx! uro nn ronopn, ananornx cnnmxom npospauna.
3axnmuennte nsynronannct na nropte cyrxn. Onn c nomomtm xponare
saappnxanponannct n xamepax, copnann c cex xonnauxn n npnnxnnct rpeonart
nnepannsannn pexnma.
C nomomtm noxapntx ornerymnrene ynr tn oxpannnxamn noannen, nocneonann
penpeccnn. Hpana, ne no ncem nonxrnte. 3axnmuennte tnn neperaconant no xamepam,
uro noponno mex nnmn nsanmnym noospnrentnocrt n nenpnxsnt: c xaxo +ro crarn xro-ro
oxasancx n nyume xamepe, ne cryxau nn on? (3a xapom yonnernopenno xnnaer +xcnepr:
nmenno rax neer cex amnnncrpannx rmpem, urot nocexrt npaxy mexy
saxnmuenntmn, paspymnrt nx cnnouennocrt).
Xyxe ncex npnmnoct xnnomy saunnmnxy on nonan n xapnep. Hpana, ocrantntm
saxnmuenntm tno npenoxeno nsxrt uacrt ornercrnennocrn na cex n ntsnonnrt
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
ronapnma ns neuenoneuecxnx ycnonn, no npn +rom nnmnrtcx uacrn cocrnenntx
npnnnnern.
Btpyuart ronapnma nnxro n ne noyman! B nrore enxra nponen n crpamntx
neyocrnax nenym nout (xorx camn oxpannnxn nnannponann npoepxart ero ram ne
ontme uaca).
Cneyer nnmnn pas nouepxnyrt, uro ncntryemtmn ntcrynann oponopxounte
amepnxancxne mnomn, cryenrt ynnnepcnrera. Hn onn ns nnx nnxora ne nmen
xon]nnxron c saxonom n nn mnnyrt cnoe xnsnn ne nponen sa pemerxo. Xorx, xax nonaran
3nmapo, xaxt ns nnx nmen nexoe acrpaxrnoe npecrannenne o rom, xax cneyer cex
necrn saxnmuennomy. Oxpannnxn raxxe tnn npaxrnuecxn nesnaxomt c rmpemntmn
nopxxamn n npanamn, xorx, nepoxrno, nmenn xaxoe-ro ornneuennoe npecrannenne o +rom,
cnoxnnmeecx no nnnxnnem xnnr n xnno]nntmon.
3nmapo nocrannn cnoe saaue ntxcnnrt, xax +rn npecrannennx nonnorxrcx n
peantnom noneennn rex n pyrnx. Ho cocrnennomy npnsnannm 3nmapo, o nauana
+xcnepnmenra on ouent rymanno npornosnponan ero nosmoxnte nrorn. Ho ror pesyntrar,
xoropt tn nonyuen, oxasancx nenpennenntm n o mnorom sacrannn saymartcx.
Hpeocrannm cnono camomy 3nmapo.
Ho npomecrnnn ncero nnmt mecrn ne mt ntnyxent tnn saxptrt rmptmy, no ro,
uro mt ynnenn, oxasanoct nectma nyrammnm. H nx nac camnx, n nx ontmnncrna
ncntryemtx nepecrano trt ouennntm, re xonuamrcx onn camn n re naunnaercx
ncnonnenne nmn pone. Fontmnncrno monotx nme na camom ene npenparnnnct n
'saxnmuenntx n oxpannnxon, n oe rpynnt tnn yxe ne n cocroxnnn xcno ornnuart
ponenym nrpy or cocrnennoro . pamarnuecxne nsmenennx nanmannct nourn no ncex
acnexrax nx noneennx, opase mtcne n uyncrnax. Menee uem sa neenm ontr saxnmuennx
sauepxnyn nce ro, uemy onn nayunnnct sa nenym xnsnt; uenoneuecxne nennocrn oxasannct
'samopoxenntmn, camocosnannm xaxoro ns nnx tn pomen ntson, a na nonepxnocrt
ntmna camax raxax, camax nnsmennax, naronornuecxax cropona uenoneuecxo npnpot.
Hac oypenan yxac, xora mt nnenn, uro nexoropte napnn (oxpannnxn) ornocnnnct x
pyrnm napnxm (saxnmuenntm) xax x eccnonecntm xnnorntm, nonyuax yonontcrnne or
npoxnnennx xecroxocrn; n ro npemx xax pyrne napnn (saxnmuennte) cranonnnnct
nooocrpacrntmn, erymannsnponanntmn pooramn, xoroptx sannmana nnmt mtcnt o
noere, nponema nnunoro ntxnnannx a pacrymax nenanncrt x oxpannnxam.
Hnrepecnax erant: ocpounoe sanepmenne +xcnepnmenra saxnmuennte nocnpnnxnn c
oneruennem, a oxpannnxn tnn nemano pasouaponant! Hoxoxe, nx paora nm
nonpannnact. Ho xpane mepe, onn nerxo nomnn no nxyc n tnn roront c +nrysnasmom
nrpart cnom pont cxontxo norpeyercx.
Moxer saxpacrtcx noospenne, uro n y oxpannnxon n y saxnmuenntx nmenact xaxax-
ro naronornuecxax npepacnonoxennocrt x ncnonnennm raxnx pone. Horomy-ro onn n nnx
rax n nxnnnct Hnuero noonoro! nx yuacrnx n +xcnepnmenre rpeonanoct ne rontxo
esyxopnsnennoe npomnoe. Bce ncntryemte npenapnrentno noneprnnct
mnorocrynenuaromy recrnponannm, n pesyntrare xoroporo tnn orcexnt re, y xoro
onapyxnnact xort manemax cxnonnocrt x enpeccnn, nontmennax arpeccnnnocrt nno
xort xaxax-ro nnax naronornx. Ftnn oropant no ncex ornomennxx nopmantnte mnomn,
nectma ypannonemennte n nnrennexryantno pasnnrte. H ponn tnn pacnpeenent mexy
nnmn aconmrno nponsnontno nopactnannem monerxn.
Bo npemx nponeennx ontra x ero oprannsaropy unnnny 3nmapo sarnxnyn ero xonnera,
xoroporo on snan co cryenuecxnx ner, n nonnrepeconancx: a n uem, cocrnenno ronopx,
cocronr nayunax noonnexa +xcnepnmenra? Tounee xaxona n annom ontre nesanncnmax
nepemennax?
Ho cocrnennomy npnsnannm 3nmapo, on n ror momenr ena ne ntmen ns cex. V menx
ryr speer ynr! Ha saxnmuenntx ner nnxaxo ynpant! A +ror neanr cmeer eme uro-ro
ntxcnxrt nacuer xaxnx-ro nepemenntx!
Cam oprannsarop ontra, ne npnnnmanmn n nem nenocpecrnennoro yuacrnx, nacrontxo
nxnncx n pont nauantnnxa rmptmt, uro npemenamn satnan o nayuno cropone ena! uro
xe ronopnrt o ncntryemtx!
B onn ns ne tno paspemeno cnnanne saxnmuenntx c pontmn n pystxmn.
Hanecrnrt nnsxnx n rmptmy npnmno necxontxo uenonex, n rom uncne n ponrenn onoro
ns saxnmuenntx. Onn tnn xpane ypyuent nonoxennem cnoero ctna, onaxo ne
pemnnnct ntcxasart cnon uyncrna 3nmapo. Mart nnmt poxo samernna: On y nac
xopomn mantunx. A x raxomy opamennm ne npnntx. Bt t c nnm nomxrue Oren
npepnan ee: Hoem, oporax. Tyr nnuero ne nsmennmt. Mt n rax yxe norparnnn mnoro
npemenn.
Hanmax nnsxoro uenonexa nonanmnm n xecroxne pyxn xoro-ro nnacrnoro n
esxanocrnoro, nmn npas nosatnn o nrpono cropone ontra n npnnxnn na cex pont
ynnxenntx pocrnennnxon-npocnrene, poemmnx nepe nnacrtm.
B xoe ontra n rmptme notnano cntme nonycornn nme, ne yuacrnonanmnx n
+xcnepnmenre nenocpecrnenno. B rom uncne axe cnxmennnx. Ho nnmt onn-
enncrnenntx uenonex ncnxonor Kpncrnna Macnau, npnmemax nponnrepntmnponart
ncntryemtx, ntpasnna ncnyx cno yxac n ornpamenne. V nee na rnasax saxnmuenntx
crpoem c memxamn na rononax nenn n ryaner. 3ro yxacno uro nt enaere c +rnmn
pexramn! nocxnnxnyna Kpncrnna, ena cepxnnax cnest. Ho npnsnannm 3nmapo,
nmenno n +ror momenr on nonxn, uro nrpy nao xonuart. A ecnn t +rnx cnon ne
nposnyuano?..
Kaxne ntnot nocxastnaer annt +xcnepnmenr? ncxyccnn o +rom ne crnxamr yxe
mnoro ner. cno ono cnom rmptmy ena nn ne xaxt ns nac nocnr c coom n nnyrpenne
roron ctrpart n ne pont esxanocrnoro crpaxa nnn xanxoro ysnnxa. Kaxax pont ntcrynnr
na nepnt nnan sanncnr or cnoxnnmnxcx xnsnenntx ycnonn. Hnn nce-raxn or camoro
uenonexa?
na nsrnna na uo1nnannn
Eme n nepno nononnne XX nexa cnoxnnnct na ocnonntx noxoa n rpaxronxe
noynrentntx mornnon uenoneuecxoro noneennx. Hpecrannrenn rnynnno ncnxonornn,
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
npexe ncero ]pencrcxo opnenrannn, no rnany yrna crannnn esoruernte noyxennx
nncrnnxrnnno npnpot, nocroxnno xon]nnxrymmne c xecrxnmn connantntmn nopmamn.
Hx onnonenrt nxennopncrt nacrannann na rom, uro noynrenem nmoro axra
xnnxercx nnemnn crnmyn, c neoxonmocrtm rpeymmn aexnarno peaxnnn.
Oxecrouennt cnop nyx neymnx cnn mnpono ncnxonornn, coxpanxx nenpnmnpnmocrt
nx nosnnn, x cepenne nexa nocrenenno nepemen n nxnorexymym ]opmy, nosnonxx
neo]nram connapnsnponartcx nno c ono xpanocrtm, nno c pyro.
Cnate nontrxn remrantrncron, npexe ncero K. Hennna, nnecrn n ocyxenne +ro
nponemt npnnnnn pannonecnx, mnpoxoro pesonanca ne nmenn. Henocpecrnenno
mornnanne remrantr-ncnxonorn npaxrnuecxn ne sannmannct, oranax npenourenne
nsyuennm nosnanarentntx nponeccon, a xonnennnx Hennna, nectma anronomnax,
oxonuarentno o]opmnnact nnmt n nocnenoennt, amepnxancxn nepno ero nayunoro
rnopuecrna.
K nauany nxrnecxrtx xasanoct, uro nponemy mornnannn moxno cunrart ecnn ne
oxonuarentno pemenno, ro no xpane mepe ocrarouno pasnocroponne paspaoranno.
Ocrananoct rontxo xart, na xaxnx nosnnnxx npnyr x xoncencycy anraronncrt ns pasntx
mxon. Onaxo n cepenne nxrnecxrtx +ror sacro tn yxnantno nsopnan
nocneonarentno nynnxanne nyx xpxnx paor, orxptnmnx nonym +noxy n
nccneonannxx mornnannn. Hx anropt, xasanoct, npnnanexann x pasntm narepxm n
ronopnnn o pasntx nemax. Onaxo n ncropnuecxom paxypce cranonnrcx ouennno, uro nx
nstcxannx nponspocnn ns pocrnenntx xopne n ecnn ne nepenneramrcx, ro n nsnecrnom
cmtcne nepexnnxamrcx. Oe +noxantnte nynnxannn noxnnnnct xapxnm nerom, npana c
rpexnernnm nnrepnanom.
25 anrycra 1954 roa ynnena cner nepnax xpynnax paora Apaxama Macnoy Mornnannx
n nnunocrt, npnnecmax emy nnocnecrnnn mnponym nsnecrnocrt. B ne anrop c
ocrarountm nourennem orstnancx o nsrnxax npecrannrene nyx neymnx cnn mnpono
ncnxonornn, onaxo nenycmtcnenno or nnx ncrannnponancx n npenaran cocrnennt
noxo, sacrannnmn nayunym omecrnennocrt saronopnrt o npoyxennn rperte
cnnt. Hmenno rax uyrt nosxe ne es ropocrn onpeenxr cex npecrannrenn
rymanncrnuecxo ncnxonornn, onnm ns nnepon xoropo no npany cunraercx Macnoy. B
+ro xnnre anrop npecrannn nepapxnuecxym moent uenoneuecxnx noyxenn, es
onncannx xoropo ne oxonrcx ceronx nn onn yuennx no ncnxonornn nnunocrn.
Hmenno no yuennxam ona n nsnecrna ontmnncrny oreuecrnenntx ncnxonoron, xorx
concem neanno, c nourn nonynexontm onosannem, ynnen cner n pyccxn nepeno
snamennro xnnrn Macnoy. Tax nnn nnaue, ceronx n ouepeno pas nepecxastnart
Mornnannm n nnunocrt yxe nsnnmne, ocrarouno orocnart unrarenx x opnrnnany
(rounee x nepenoy). Xorenoct t rontxo oparnrt nnnmanne na ro, xax n xonnennnn
Macnoy nonyuamr cnoe rnopuecxoe pasnnrne nsrnxt nemenxoro ]nsnonora K.
Iontmrena, xoropt, yt on ncnxonorom, nanepnxxa npnnanexan t x crany
remrantrncron. Hex oprannsmnuecxo nenocrnocrn, nenpornnopeunnocrn, pannonecnx,
nepe xoropo ncnxonorn pasntx mxon cnecnno saxnontnann nepn, nacrounno
npocaunnanact n ncnxonornuecxym nayxy cxnost menn n pynentx uacroxonax
xnaccnuecxnx reopn.
Tpn roa cnycrx, 27 anrycra 1957 roa ntmna ns neuarn xnnra pyroro amepnxancxoro
anropa, Heona uecrnnrepa, nastnanmaxcx Teopnx xornnrnnnoro ncconanca. Hnrepecno,
uro n Poccnn xnnrn Macnoy n uecrnnrepa onynnxonant nourn c raxnm xe nnrepnanom. Ho
na +rom ananornn xonuamrcx. Hpexe ncero noromy, uro xnnrn ouent pasnte n no crnnm, n
no coepxannm. ocrarouno cxasart, uro xonnennnx nnepa rymanncron cyryo
ymospnrentnax, a reopnx xornnrnnnoro ncconanca nocrpoena na +xcnepnmenrantntx
anntx n mnoroxparno nmn nornepxena. Tyr, npana, nosnnxaer ono noospenne:
noxoxe, oreuecrnennt unrarent ontme nmnr paccyxennx, uem +xcnepnmenrt. Ho
xpane mepe, nnn-onpoc necxontxnx ecxrxon monotx xonner noxasan: c xonnennne
Macnoy xorx t n pe]eparnnnom ee nsnoxennn snaxomt nourn nce, rora xax uecrnnrepa
mano xro unran, a mnorne no ce ent o nem axe ne cntmann. Hepenncrtnax crpannnt
ncropnxo-ncnxonornuecxoro xanenapx, nonpoyem nocnonnnrt +ror npoen xorx t
oruacrn.
Vuennx Hennna, uecrnnrep n cnonx nstcxannxx onnpancx na npnnnnn pannonecnx,
ncnontsyx ero n npn anannse mnpoomymennx uenonexa. Cam on naunnaer nsnoxenne cnoe
reopnn c raxoro paccyxennx: sameueno, uro nmn crpemxrcx x nexoropo cornaconannocrn
xax xenaemomy nnyrpennemy cocroxnnm. Ecnn nosnnxaer npornnopeune mexy rem, uro
uenonex snaer, n rem, uro on enaer, ro +ro npornnopeune on crpemnrcx xax-ro oxcnnrt n,
cxopee ncero, npecrannrt ero xax nenpornnopeune pan roro, urot nnont ocrnut
cocroxnnx nnyrpenne xornnrnnno cornaconannocrn.
anee uecrnnrep npenaraer samennrt repmnn npornnopeune na ncconanc, a
cornaconannocrt na xonconanc, nocxontxy +ra napa repmnnon xaxercx emy onee
nerpantno, n renept c]opmynnponart ocnonnte nonoxennx reopnn. Ona moxer trt
nsnoxena n rpex ocnonntx nynxrax: a) mexy xornnrnnntmn +nemenramn moxer
nosnnxnyrt ncconanc; ) cymecrnonanne ncconanca ntstnaer crpemnenne ymentmnrt ero
nnn nocnpenxrcrnonart ero pocry; n) npoxnnenne +roro crpemnennx nxnmuaer: nnn
nsmenenne noneennx, nnn nsmenenne snann, nnn ocropoxnoe, nsnparentnoe ornomenne
x nono nn]opmannn. B xauecrne nnnmcrpannn npnnonrcx cranmn yxe napnnarentntm
npnmep c xypnntmnxom: uenonex xypnr, no nmecre c rem snaer, uro xypenne npeno; y nero
nosnnxaer ncconanc, ntrn ns xoroporo moxno rpemx nyrxmn: a) nsmennrt noneenne, ro
ecrt pocnrt xypnrt; ) nsmennrt snanne, n annom cnyuae yenrt cex, uro nce
paccyxennx o npee xypennx xax mnnnmym npeynennunnamr onacnocrt, a ro n nonce
neocronepnt; n) ocropoxno nocnpnnnmart nonym nn]opmannm o npee xypennx, ro ecrt
nonpocry nrnopnponart ee.
Inannt npaxrnuecxn ntno, ntrexammn ns reopnn uecrnnrepa, cocronr n rom, uro
nmo ncnxonornuecxn +nemenr cyexra moxer trt nsmenen: noneprax comnennm ro,
uro uenonex ymaer o camom cee, moxno ntsnart nsmenennx n ero noneennn, a menxx
noneenne, uenonex nsmenxer n mnenne o cee. Honeprax cex camoxonrponm n
camoanannsy, paorax na camoonenxo, uenonex pasnnnaercx, pacrer nnunocrno. B
npornnnom cnyuae on oraer cnom ymennym paory pyrnm, cranonxct xeprno (nnn
opynem) uyxoro nnnxnnx. Hmenno o +rom ronopxr pesyntrart nennxonenno ntcrpoenntx
+xcnepnmenron n ero xonner.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Onn ns nepntx +xcnepnmenron no nponepxe reopnn xornnrnnnoro ncconanca tn
nponeen x. Fpemom. On npenaran ncntryemtm cnauana onennrt necxontxo trontx
+nexrponpnopon rocrep, ]en n r. n. 3arem Fpem noxastnan ncntryemtm na npemera ns
rex, uro onn nnnmarentno ocmorpenn, n ronopnn, uro nm paspemaercx nsxrt nmo ns nnx na
ntop.
Hosnee, xora or ncntryemtx rpeonanoct art nonropnym onenxy rem xe npemeram,
onn c ontme noxnano orstnannct o ntpannom nmn nsennn n c mentme o
orxnonennom.
B cnere reopnn uecrnnrepa npnunna noonoro noneennx xcna. Ocymecrnnn rpynt
ntop, nmn ncntrtnamr ncconanc: snanne nerarnnntx xapaxrepncrnx ntpannoro
npemera ncconnpyer c ]axrom ero ntopa; snanne nosnrnnntx xapaxrepncrnx
orneprnyroro npemera ncconnpyer c rem, uro npemer ne tn ntpan. nx ymentmennx
ncconanca nmn nouepxnnamr nosnrnnnte acnexrt n npeymentmamr snauenne
nerarnnntx acnexron ntpanntx npemeron n nanpornn nouepxnnamr nerarnnnte
cropont n npeymentmamr snauenne nosnrnnntx cropon nentpannoro npemera.
3. Aponcon n x. Mnnnc npenonoxnnn, uro ecnn nmn sarparxr mnoro ycnnn, a rem
onee noyr na xaxne-ro xeprnt, nx roro urot nonyunrt ocryn n rpynny, xoropax
oxaxercx norom cxyuno n nennrepecno, ro onn yyr ncntrtnart ncconanc. 3nanne o
rom, uro nm npnmnoct ntepxart, yer ncconnponart co snannem o nerarnnntx croponax
rpynnt. Hmxm nenpnxrno sarpaunnart ycnnnx nonycry n nrn na neoxynammnecx xeprnt.
nx cnxrnx ncconanca onn ntramrcx nsmennrt nocnpnxrne rpynnt n nonoxnrentnym
cropony.
B +xcnepnmenre Aponcona n Mnnnca cryenrxn xonnexa onxnt tnn nporn
ncrynnrentnoe ncntranne, nx roro urot crart unenamn ncxyccnonnoro xnya no
ocyxennm ncnxonornn cexca. nx uacrn enymex +rn ncntrannx tnn ouent nenpnxrnt
or nnx rpeonanoct orxponenno npoemoncrpnponart cnom cexcyantnym
pacxpenomennocrt n npncyrcrnnn +xcnepnmenraropa-myxunnt. axe re, xro na +ro
cornacnncx (a cornacnnnct ne nce), ncntrtnann cmymenne n crt, ro ecrt ntnyxent tnn
cex nepecnnnnart. nx pyrnx xe +ro ncntranne tno nerue nm paspemanoct no cnoemy
ycmorpennm ntnonnnrt nponeypy ne nonnocrtm n ocrartcx n pamxax rpannnonntx
npnnnun. Tpertn n nonce tnn nsannent or ncrynnrentnoro ncntrannx. 3arem nce
ncntryemte npocnymann marnnro]onnym sannct ono ns ncxyccn, nponeenntx n
xnye, n xoropt onn oxasannct npnnxrt. Kax n npenonaranoct, enymxn, npomemne
uepes camoe rpynoe n ynnsnrentnoe ncntranne, onennnn npocnymannt marepnan xax
ouent nnrepecnt n coepxarentnt, npnuem +ra onenxa tna namnoro ntme ro, uro
ann ne pyrne rpynnt ncntryemtx.
Eme onn +xcnepnmenr, xoropt tn nponeen Aponconom c corpynnxamn necxontxo
ner cnycrx, ocnontnancx na npenonoxennn: ecnn ncnontsyercx yrposa, nx roro urot
nomemart nmxm sannmartcx nmnmtm enom, ro uem mentme yrposa, rem ontme y +rnx
nme yer npoxnnxrtcx renennnx ymanxrt n cnonx rnasax +ro eno. Ecnn uenonex
nosepxnnaercx or nmnmoro sanxrnx, on ncntrtnaer ncconanc. 3nanne o rom, uro on
nmnr +ro sanxrne, ncconnpyer co snannem, uro on npnnyxen nm ne sannmartcx. Onn ns
cnocoon ymentmnrt ncconanc saxnmuaercx n rom, urot ymannrt n cnonx rnasax snauenne
+roro sanxrnx. Taxnm opasom, noxnnxercx onpananne, nouemy uenonex ne sannmaercx
nmnmtm enom. Hpnuem cnaax yrposa ntstnaer mentmee camoonpananne. 3ro npnnonr
x neoxonmocrn oannxrt cnon cocrnennte onot nx camoyexennx n rom, uro
uenonexy nonce ne npannrcx sannmartcx nmnmtm enom. B +xcnepnmenre Aponcona tno
onapyxeno, uro ern, xoroptx noneprann cnmnonnuecxomy naxasannm sa nontsonanne
nmnmo nrpymxo, ymentmnnn cnom nmont x +ro nrpymxe n ropaso ontme crenenn,
uem re, xro noneprancx nemyrounomy naxasannm. Ceronx, n +noxy ropxecrna (xorx t
exnaparnnnoro) rymannsma, nonnrxoppexrnocrn n r. n., sa nponeenne noontx
+xcnepnmenron moxno nonnarnrtcx xaptepo. Honnexa nasa na nnx, naoopor, enann
xaptepy. Moxer, +ro n tno npemx nonnnno repnnmocrn? Tax nnn nnaue, ono ocrannno
nam mnoro nonesntx ypoxon.
Bny1pennnn nanau n oanannn npnxasa
26 anrycra 1976 roa renespnrenn Amepnxn nepexnnn nacroxmn mox. Hm tn noxasan
nyxuacono xyoxecrnennt rene]nntm ecxrt yponent, cosannt xomnanne Cn-
Fn-3c. 3ro ne tn ]nntm yxacon, xorx n nsnecrnom cmtcne ero moxno nasnart n rax. B
ocnony ero cmxera tn nonoxen ncnxonornuecxn +xcnepnmenr. Hpnuem n ornnune or
'Hcn-]axropa, Cexperntx marepnanon n npounx conpemenntx ncenonayuntx
'yxacrnxon, cnexynnpymmnx na crpaxax n npepaccyxax otnarenx, ecxrt yponent
nonecrnonan o peantnom +xcnepnmenre, xoropt nesaonro o +roro tn nocrannen Crennn
Mnnrp+mom, yuennxom Conomona Ama, n Hentcxom ynnnepcnrere. unntm ne coepxan
nnxaxnx nneuarnxmmnx cnen+]]exron n noome tn nennxom cnxr n onom cxpomno
ocrannennom nannntone. Enncrnenntm yxpamennem ]nntma tn axrep Bnntxm
Barnep, cnncxanmn nsnecrnocrt yuacrnem n nonynxpnom cepnane Star Trek. B ecxrom
yponne Barnep ctrpan pont npo]eccopa Cre]ena Tepnepa, nporornnom xoroporo
nocnyxnn Crennn Mnnrp+m. Cam Mnnrp+m ntcrynan na cemxax n xauecrne nayunoro
xoncyntranra. Pesyntrart cnonx ontron on panee npecrannn n nayuno nepnonxe n n
cnennantno monorpa]nn. Onaxo xpyr unrarene raxo nnreparypt onontno ysox, a
renennsop cmorpxr npaxrnuecxn nce. H ro, uro ynnenn mnnnnont renespnrene n anrycre
1976 roa, nponsneno na nnx nensrnanmoe nneuarnenne.
uro xe n +ro nocranonxe rax nopasnno renespnrene? a camn +xcnepnmenrt, o xoroptx
Hn Pocc nnocnecrnnn nncan: B ontme, no-nnnmomy, crenenn, uem nmo pyro
+mnnpnuecxn nxna sa ncm ncropnm connantntx nayx, onn crann uacrtm
nnrennexryantnoro nacnenx uenoneuecrna ne raxoro yx omnpnoro naopa ncropnuecxnx
cnyuaen, nnecxnx npnru n meenpon xnaccnuecxo nnreparypt, x xoropomy otuno
opamamrcx ceptesnte mtcnnrenn, xora paccyxamr o npnpoe uenonexa nnn o ncropnn
uenoneuecrna.
B uem xe cocroxn +xcnepnmenr? Ho o]nnnantno nepcnn, on tn nocnxmen
nccneonannm nponeccon nayuennx. Or ncntryemoro rpeonanoct pemart saaun
nospacranme rpynocrn. nx yuacrnx n +xcnepnmenre tnn npnnneuent oponontnte
nomomnnxn. Hm nanexano cnenrt sa ycnemnocrtm pemennx saau n n cnyuae neyaun
naxastnart ncntryemoro yapom +nexrpnuecxoro roxa (nsyuennm xxot n nonexano
nnnxnne naxasannx na nayuenne). Crporocrt naxasannx nocrenenno nospacrana. nx +roro
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nepe nomomnnxom tna pasmemena npnopnax nanent c 30 pynntnnxamn, a na xaxtm
ns nnx xpntuox c yxasannem cnnt paspxa, naunnax c mnnnmantnoro n 15 nontr n xonuax
maxcnmantntm n 450 nontr. at nomomnnx oranan cee oruer n cnonx ecrnnxx, emy
nepe nauanom ontra anann nosmoxnocrt ncntrart na cee cnny yapa n 45 nontr. Hocne
nncrpyxraxa ncntryemoro npnnxstnann x ycrpocrny, nanomnnanmemy +nexrpnuecxn
cryn, nponoa or xoroporo nenn x npnopno nanenn. B orner na ntcxasannoe ncntryemtm
ecnoxocrno no nonoy ero ne concem soponoro cepna +xcnepnmenrarop xnanoxponno
sanepxn: Xorx camn yapt roxom moryr trt ouent onesnenntmn, ycrounnoro
nopaxennx rxane onn ne ntsonyr. H +xcnepnmenr naunnancx.
Hocne necxontxnx ycnemntx pemenn yuennx naunnan enart omnxn. Cneyx
nonyuenntm nncrpyxnnxm, nomomnnx +xcnepnmenraropa c xaxo nono omnxo onycxan
nont pynntnnx. Ha nxrom yape n 75 nontr ncntryemt naunnan cronart or onn, a
npn 150 nontrax ymonxn ocranonnrt +xcnepnmenr. Kora nanpxxenne ocrnrano 180 nontr,
on xpnuan, uro ontme ne n cnnax repnert ont. Ecnn nomomnnx ncntrtnan xoneannx,
npncyrcrnonanmn ryr xe +xcnepnmenrarop eccrpacrno npnstnan ero npoonxart
+xsexynnm. Ho mepe npnnnxennx cnnt paspxa x maxcnmymy moxno tno nanmart, xax
ncntryemt, yxe axe ne ntraxct pemnrt saauy, tercx ronono o creny n ymonxer ero
ornycrnrt. Hocxontxy raxax peaxnnx nnxax ne moxer trt npnsnana yonnernopnrentntm
pemennem, cneyer nonoe naxasanne.
Bosnnxaer nenontnt nonpoc: xro nosnonnnn ncnxonoram rnopnrt raxoe ecunncrno? Ha
camom ene nnxro nnxoro ne myunn. Pont ncntryemoro ncnonnxn npo]eccnonantnt axrep,
xoropt nnmt pastrptnan crpaanne. A nacroxmnm ncntryemtm ntcrynan oponontnt
nomomnnx +xcnepnmenraropa. Hmenno ero noneenne nonexano nsyuennm. Crennn
Mnnrp+m xoren ntxcnnrt: o xaxo crenenn xecroxocrn moxer orn uenonex, ecnn ero
ecrnnx canxnnonnponant anropnrerom.
Hpenapnrentno on nonpocnn rpynny nsnecrntx ncnxnarpon art npornos ornocnrentno
nosmoxntx pesyntraron +xcnepnmenra. Bce comnnct no mnennn, uro or cnnt nponenron
nanart ncntryemtx, nnx xnnte crpaannx xeprnt, nepeyr pyex n 150 nontr. Taxnx,
xro oneer cnny yapa o maxcnmyma, no omemy mnennm, cpen nopmantntx nme
noome ne naercx. Hy, moxer trt, onn nponenr.
Peantnte pesyntrart nonnocrtm onponeprnn +ror npornos. 65 % ncntryemtx Mnnrp+ma
nasnaunnn cnoe xeprne maxcnmantnoe naxasanne!
Kommenrnpyx cno +xcnepnmenr, Mnnrp+m c ropeutm samernn: Ecnn t n Coennenntx
Brarax tna cosana cncrema narepe cmeprn no opasny nanncrcxo Iepmannn,
noxoxmn nepconan nx +rnx narepe nerxo moxno tno t napart n nmom
amepnxancxom ropoxe.
Ananornunte +xcnepnmenrt, nponeennte xax n CBA, rax n n pyrnx crpanax
(Ancrpannn, Hopannn, Hcnannn, Iepmannn), nosnonnnn yrnepxart, uro ntxnnennax
Mnnrp+mom saxonomepnocrt nocnr ynnnepcantnt xapaxrep.
B name crpane +rn pesyntrart npnnxro tno xommenrnponart n rom acnexre, uro, mon,
sarnnnammee ypxyasnoe omecrno cnococrnyer rnyoxo mopantno erpaannn.
Honropnrt +xcnepnmenr conercxne ncnxonorn ne pemannct. a n x uemy, xora mnorne eme
ne ouent crapte nmn nomnxr noont rnoantnt ontr n macmraax nce crpant? B
nmom yronxe mnpa, xora nnacrt npeepxamnm npnxonr oxora noyunrt xoro-ro meroom
xnyra, neocrarxa n nanauax ne nosnnxaer. Ecnn oxonr eno o cnpanennno pacnnart,
onpanannx onn n re xe: Bpemx tno raxoe, Hac rax yunnn, Mt ncnonnxnn cno
onr Bnpouem, uame ncero n onpantnartcx ne npnxonrcx.
Hpana, ona ns mon]nxann +xcnepnmenra ocrannxer xaxym-ro naexy. Kora
+xcnepnmenraropy n nomomt pann rpex accncrenron, n noe ns nnx nocante
orxastnannct cneonart ecuenoneunomy npnxasy, ro n rpern nacroxmn ncntryemt
x nnm npncoennxncx. Hpnmep nopxounoro n rymannoro noneennx nourn nmoro
sacrannxer nsxrtcx sa ym. H +ro onaexnnaer.
nc1annnn xouqop1a
30 anrycra 1965 r. n anropnrernom xypnane Connomerpnx noxnnnact opnrnnantnax
crartx o ocoennocrxx nenepantnoro omennx, nanncannax anrnncxnm ncnxonorom
Maxnom Apranom. Kcrarn, nmenno rax no rpannnn nnmercx no-pyccxn ero ]amnnnx
(Argyle). Htne nynnxannn no nenepannxe nepexn, n na Aprana n nnx uacro cctnamrcx.
Onaxo nnte, ocoo nponnnyrte (nnn npocro ne snaxomte c rpannne) nepenounxn,
nx xoroptx Am +ro 3m, a xemc xemc, n Aprana npenounramr nennuart
Apxanom.
Ta annxx crartx Aprana Konraxr nsrnxon, ncrannnx n nsanmnoe npnnxrne ceronx
no npany cunraercx xnaccnuecxo. Taxono, onennn uacrory nnrnponannx, ee eme n 1979 r.
npnsnan xypnan Current Contents. uaxrnuecxn ona nonoxnna nauany nenomy nanpannennm
nayuntx nccneonann, xoropoe axrnnno paspaartnaercx no ce ent. B crarte
onnctnannct upesntuano npocrte, no ouent noxasarentnte ontrt. B uem xe nx cyrt?
B ontmo, nourn nycro xomnare cronr uenonex. On snaer, uro sa nnm nanmamr, uro
on cnyxnr npnmanxo nx pyroro uenonexa, xoropt ceuac noer n nept. Bnpouem,
nnuero crpamnoro ne nponcxonr npocro noe nme noronopxr pyr c pyrom na nmym
remy, a ncnxonorn, npnymanmne +ror +xcnepnmenr, nsmepxr paccroxnne, na xoropom
naxonnnct coecennxn. Bor n nce.
Ho raxo npocremn +xcnepnmenr an neoxnannte pesyntrart. Btxcnnnoct, uro
cymecrnyer uerxax cnxst mexy ncrannne pasronopa n pocrom coecennxon. A nmenno:
uem ntme myxunna, rem nnxe on noxonr x npnmanxe n naoopor, uem mentme ero
pocr, rem antme npenounraer on naxonrtcx or cnoero coecennxa. A nor y xenmnn
nanmanact npxmo npornnononoxnax sanncnmocrt.
Apran npenoxnn nnonne npanonoonoe oxcnenne +romy crpannomy xnnennm. B
namem omecrne cnoxnnact cnoeopasnax xyntrypnax nopma myxunna onxen trt
xpynntm, ntcoxoro pocra, a xenmnna, nanpornn, mnnnarmpno. Opamenne xoportmxa
snyunr ocxopnrentno, a mantmxa cxopee nacxarentno. H xorx peantnocrt anexo ne
ncera coornercrnyer +ro nopme, nce mt neocosnanno crpemnmcx noornart xnsnt no
'reopnm. Ho+romy pocnomy myxunne npnxrno croxrt pxom co cnonm coecennxom,
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nouepxnnax cnoe ocronncrno, a ntcoxax xenmnna, naoopor, crpemnrcx ororn
noantme, urot cxptrt cno neocrarox.
Orcma cneyer, n uacrnocrn, uro ne cronr no npemx pasronopa npnnnxartcx x ntcoxo
coecennne nnn manopocnomy coecennxy onn yyr uyncrnonart cex nenonxo. H
rouno rax xe ne ynycxare nosmoxnocrt cenart uenonexy npnxrnoe noxonre nourn
nnnornym x mnnnarmpno xenmnne nnn x pocnomy myxunne: orcyrcrnne nnn nannune
nnmnnx canrnmerpon pocra moxer ocrannrt nm esoruernym paocrt.
Hs +xcnepnmenron, nponeenntx rpynno Aprana, moxno cenart eme necxontxo
neecnonesntx ntnoon. Hcnxonorn, n uacrnocrn, sannrepeconannct, xaxona pont rnas no
npemx pasronopa. Bet nmenno nsrnxom mt aem nonxrt, uro xonunnn cnom mtcnt n
roront ntcnymart npornnononoxnym cropony, uro cornacnt nnn ne cornacnt c
coecennxom, uro ynnnent, oropuent n r. n. Cneonarentno, ecnn y onoro ns nyx
eceymmnx mexy coo nme saxptrt nepxnmm uacrt nnna, pyro onxen xax-ro
pearnponart na +ro.
Oxasanoct, uro ronopnrt c nennnmxo ropaso menee npnxrno. B ro xe npemx
cocrnennax nennnmocrt cmymaer ne rax yx cnntno. Apran nonaraer, uro npnunna ryr n
oparno cnxsn mt npnntxnn nocroxnno na nporxxennn ncero pasronopa nonyuart
nornepxenne nnn orpnnanne cnonm cnonam. Ho nor uro nmontrno. Xenmnnt
nonepxent nosecrnnm oparno cnxsn namnoro ontme, uem cnntnt non. Btpaxaercx
+ro cnoeopasno: myxunnt c nennnmtm coecennxom ronopxr axrnnnee, a xenmnnt,
nanpornn, nourn ymonxamr.
B nocneymmne rot +xcnepnmenron raxoro poa npononnnct ecxrxn n cornn.
Bosnnxna axe nenax nayxa npoxcemnxa nsyuammax ncrannnm omennx. Cam Apran
ocymecrnnn eme necxontxo xpxnx ontron n npenoxnn px nnrepecntx rnnores,
xacammnxcx nenepantnoro omennx, n uacrnocrn xonraxra nsrnxon. On ntnnnyn
oocnonannoe npenonoxenne, uro n nmom omennn nsrnx ntnonnxer ]ynxnnm
cnnxponnsannn. Ionopxmn otuno mentme cmorpnr na naprnepa, uem cnymammn.
Cunraercx, uro +ro aer emy nosmoxnocrt ontme xonnenrpnponartcx na coepxannn cnonx
ntcxastnann, ne ornnexaxct. Ho npnmepno sa cexyny o oxonuannx nnnno ]past nnn
necxontxnx nornuecxn cnxsanntx ]pas ronopxmn ycrpemnxer nsrnx npxmo n nnno
cnymarenm, xax t anax cnrnan: x saxanunnam, renept nama ouepet. Haprnep, epymn
cnono, n cnom ouepet ornonr rnasa.
Apran n ero corpynnxn npoemoncrpnponann, xax nsrnxt nomoramr noepxnnart
xonraxr npn pasronope. Bsrnxom xax t xomnencnpyercx ecrnne ]axropon,
pasenxmmnx coecennxon. Hanpnmep, ecnn nonpocnrt eceymmnx cecrt no pasntm
croponam mnpoxoro crona, oxaxercx, uro onn uame cmorpxr pyr na pyra, uem xora
eceymr, cnx sa ysxnm cronom. B annom cnyuae ynennuenne paccroxnnx mexy
naprnepamn xomnencnpyercx ynennuennem uacrort nsrnxon.
uacrora npxmtx nsrnxon na coecennxa sanncnr n or roro, ntme nnn nnxe cex nt
ero cunraere: crapme nn on nac, sannmaer nn onee ntcoxoe omecrnennoe nonoxenne.
Ipynna ncnxonoron ns Hnn]no-xonnexa, npoonxax cepnm ontron Aprana, nponena
+xcnepnmenr co cryenrxamn. Kaxo ns ncntryemtx +xcnepnmenrarop npecrannxn
pyrym, nesnaxomym e cryenrxy n npocnn ocynrt xaxym-ro nponemy. Ho onnm
ronopnnn, uro nx coecennna acnnpanrxa ns pyroro xonnexa, pyrnm ee npecrannxnn
xax ntnycxnnny mxont, xoropax yxe ne nepnt ro ne moxer nocrynnrt n nys. Ecnn
cryenrxn nonarann, uro nx nonoxenne ntme, uem y naprnepmn, onn cmorpenn na nee n
xora camn ronopnnn, n xora rontxo cnymann. Ecnn xe onn cunrann, uro nx nonoxenne
nnxe, ro xonnuecrno nsrnxon oxastnanoct npn cnymannn ontme, uem npn ronopennn.
Hanmennx n camtx pasntx cnryannxx noxasann, uro nonoxnrentnte +monnn
conponoxamrcx xonnuecrnom nsrnxon, orpnnarentnte omymennx xapaxrepnsyercx
orxasom cmorpert na coecennxa. Hnrepecno, uro xenmnnt ontme cmorpxr na rex, xro
nm npannrcx, a myxunnt na rex, xomy onn npanxrcx.
Bnocnecrnnn tno orxptro eme mnoxecrno nnrepecntx saxonomepnocre, snanne
xoroptx upesntuano ooramaer npo]eccnonantnt norennnan ncnxonora n nosnonxer
nponsnonrt nneuarnenne xcnonnna n uyoex nepe nnnom nencxymenntx nanmarene.
A y ncroxon +roro nanpannennx croxnn npocremne ontrt, ocrynnte axe naunnammemy
nccneonarenm.
Cen1npt
3am1oe npeoc1epeaenne
Fonee nonynexa nasa mnp nosnaxomnncx c opnrnnantno oxrpnno Pona Xaapa,
c]opmynnponanno nm n xnnre nanernxa. C ro nopt no nonoy +roro cnopnoro yuennx
ne crnxaer oxecrouennax nonemnxa, n xoropo cranxnnamrcx nonxpno npornnononoxnte
cyxennx or neyemntx nocropron o npespnrentnoro cxencnca. Haxan +ro nonemnxn
ntstnaer neoymenne xorx t noromy, uro yenrentnax rouxa n ne, xasanoct t, tna
nocrannena rora xe, onee nonynexa nasa. B cenrxpe 1950 r. n rasere New York Herald
Tribune Book Review tna onynnxonana nepnax penensnx na nanerxy, n xoropo
xpynnemnm +xcneprom n onacrn uenonexosnannx nonax oxrpnna tna oxapaxrepnsonana
nnonne onpeenenno, xcno n ncuepntnamme. B namn nn tno t ocoenno nnrepecno
pasopartcx, nouemy cyxenne xpynnoro yuenoro oxasanoct nponrnopnponano n nnxax ne
nomemano rpnym]antnomy mecrnnm nanernxn no ncemy mnpy.
Anropom ro penensnn ntcrynnn 3pnx upomm, yxe ycnenmn cnncxart ncemnpnym
nsnecrnocrt xax cment pe]opmarop ncnxoanannsa n ronxn snarox uenoneuecxo narypt.
nx nero +ra nynnxannx crana, nepoxrno, onnm ns rex nerxnx +xsepcncon, na xoroptx
nnoonnrte nncarenn ortxamr or xpynntx ]opm. Otuno raxne marepnant nnmyrcx na
snoy nx, co npemenem repxmr axryantnocrt n satnamrcx, nopo axe camnmn anropamn
xax mano cymecrnennte +nnsot nx rnopuecxo exrentnocrn. Hpouno satro oxasanoct
n +ro ntcrynnenne upomma, xorx, xax cnnerentcrnyer ontr, ero axryantnocrt oxasanact
nenpexoxma. Hnmt n nauane 90-x oromnt nccneonarent rnopuecrna upomma Panep
uynx ortcxan cpen noxenrenmnx apxnnntx crpannn ry annmm penensnm n onynnxonan
ee cnona. unrax ee n namn nn, nentsx ne nopasnrtcx, nacxontxo snoonenno ona
npoonxaer snyuart. H ocoenno oropunrentno npnsnanart, cxont mano naxonrcx
xenammnx n npexe, n renept npncnymartcx x ronocy spanoro cmtcna.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Hnxora eme nmn rax ne nnrepeconannct ncnxonorne n ncxyccrnom xnsnn, xax
ceronx, raxnmn cnonamn naunnaer upomm cno orstn na nonym xnnry. 3rn cnona,
axryantnte nx Amepnxn cepennt npomnoro nexa, nnonne moxno ornecrn n x Poccnn
nauana rpertero rtcxuenernx. K coxanennm, ncnxonorn crapo conercxo mxont nnny
cnoe xpane nemnorouncnennocrn n neonornuecxo samopennocrn oxasannct ne
cnocont npenoxnrt nourn nnuero nx yonnernopennx macconoro nnrepeca x saraxam
ymennoro mnpa. Hocne naennx xenesnoro sananeca naxyym tn nemenenno sanonnen
npnmntmn mnccnonepamn, nonaramnnmnmn na saany aopnrenam ropt crexnxnntx yc n
xpxoro rpxntx. Hspenne nonenoct, uro nannyumnm cpecrnom +xcnancnn ntcrynamr ne
nymxn, a ncxuecxne oypmannnammne cpecrna npoe ornenno not. Hpana, no uacrn
ornenno not mt camn anm ]opy nmomy npnmentny. 3aro x nnomy ypmany oxasannct
na ynnnenne yxsnnmt n nonenn cex yxnantno xax nanyact nepe sepxantnem.
3nnemnx nanernxn xax uyma npoxarnnact no name crpane, sacrannn oxonuarentno
cnnxnyrtcx rtcxun nexpenxnx ymon. V anuymnx nnunocrnoro pocra xaaponcxn onrnnr
sanoenan ne mentmym nonynxpnocrt, uem npouncrxa uaxp nnn oponontnax ac]nxcnx
nocpecrnom xonorponnoro txannx. Kcrarn, ontmnncrno neo]nron nmyr npocnernennx
no ouepen ro y onoro ns +rnx ncrounnxon, ro y pyroro, a nopo n y necxontxnx cpasy. O
cnoem npnomennn x nanernxe es renn cmymennx nonecrnyer snesa oreuecrnenno non-
repannn Hnxona Kosnon. Ono n nonxrno, net ero xonrnnrenr ror xe camt nnymaemte
nepespente nopocrxn c xame n ronone, n nx nx npnnneuennx n nono cnoe mxont ne rpex
nocnontsonartcx ntnrptmntmn nexmn n npnemamn, ycnemno onpoonanntmn crapmnm
xonxypenrom.
O rom, uro sa nen nexar n ocnone xaaponcxoro yuennx, upomm nnmer estcxycno n
nenycmtcnenno: Hecmorpx na nce ]anracrnuecxne nperensnn anropa, rpyno narn uro-
nnyt opnrnnantnoe n ero reopnxx, xpome nontx cnon nx cmecn nnoxo nonxroro n
nepenapennoro ]pensma n +xcnepnmenron no perpeccnn +noxn rnnnornsma. Hnte
noncrnne "opnrnnantnte" cnona ne moryr ne ntsnart nsymnennx. Tax, mt cntmnm or
nannenra cnona, xoropte oxrop xxot ronopnn epemenno nm marepn, nno cnona orna,
cxasannte marepn cpasy nocne sauarnx. unrax +rn ncropnn, saaemtcx nonpocom: ne xenan
nn anrop nanncart necenym naponm na nnte ncnxnarpnuecxne reopnn n na onepunnym
nynnxy?
narnos upomma onosnauen (npomy npomennx sa omnpnym nnrary, no nyume m+rpa
ne cxaxemt): Knnry Xaapa rpyno nceptes paccmarpnnart n xauecrne nxnaa n nayxy o
uenonexe. 3aro ee nyxno co nce ceptesnocrtm cunrart cnmnromom onacno renennnn.
Fyt ona npocro npeentno ynpomenno nonynxpnsanne pannnx reopn upea, ro ona
tna t uem-ro esonntm. Ho "nanernxa" ecrt ntpaxenne yxa, xoropt
namerpantno npornnononoxen yuennm upea. Hentm upea tno nomout nannenry n
nonnmannn cnoxnocrn cnoe ncnxnxn, a repannx ocnontnanact na rom, uro nyrem
nonnmannx cex camoro mt ocnooxaemcx or nene pacrna y nppannonantntx cnn,
neymnx nac x necuacrtm n x ymcrnenntm paccrpocrnam. Taxoe nnenne xnnxercx
cocranno uacrtm nennxnx rpannn Bocroxa n 3anaa or Fyt n Coxpara nnnort o
Cnnnost n upea. "nanernxa" ne snaer nn nourennx x cnoxnocrn uenoneuecxo
nnunocrn, nn ee nonnmannx. uenonex +ro mamnna, a pannonantnocrt, nennocrnte
cyxennx, ncnxnuecxoe soponte, cuacrte ocrnramrcx c nomomtm paort nnxenepa. B
raxo nnxenepno nayxe, xax nanernxa, mt paoraem, naxnmax xnonxn. Hnuero ne
nyxno snart nnn nonnmart, rpeyercx npnmenxrt xaaponcxym reopnm +nrpamm. Ecnn
xro-ro ne npnnnmaer +ry reopnm, ro y nero onxnt trt cxptrte mornnt, nno on
naxonrcx no nnacrn orpnnarenx xaxontm xnnxercx ncxxax +nrpamma, sacrannxmmax
nannenra cunrart, uro +nrpamm ne cymecrnyer. Bce rax npocro. Ecnn nt npounn xnnry
Xaapa, ro nt snaere, uro cneyer snart o uenonexe n omecrne, nocxontxy nam nsnecrno,
na xaxne xnonxn naxnmart.
Ho xyxe ncero ro, xax nanncana nanernxa. Cmect nsnecrnoro uncna ynpomenntx
ncrnn, nonynpan n xnnoro acypa, nponaranncrcxax rexnnxa omenomnennx unrarenx
cnonm nennunem, nenorpemnmocrtm n nonnsno cncremt anropa, oemannx necntxanntx
pesyntraron, ocrnraemtx npocrtm cneonannem sa nanernxo, nor rexnnxa, xoropax
neer x camtm snocuacrntm pesyntraram n onacrxx narenronanno mennnnt n nonnrnxn.
Hpnmennrentno x ncnxonornn n ncnxnarpnn ona ne yer menee npeonocno.
3ror nerarnnnt nsrnx na "nanernxy" ne xnnxercx cnecrnnem roro, uro penensenr
nonaraer merot ntnemne ncnxnarpnn yonnernopnrentntmn; sect ecrt ecrnnrentnax
nyxa n nontx nexx n +xcnepnmenrax. K cuacrtm, +ro ocosnamr mnorne ncnxnarpt n
ncnxonorn, sanxrte noncxamn onee +]]exrnnntx meroon nocrnxennx eccosnarentnoro.
Ho npenoctnxo +rnx noncxon onxno trt yxpennenne ornercrnennocrn, xpnrnunocrn n
xcnocrn yma nannenra.
Honnexa nasa nennxn yuent n rymanncr upomm eme ne mor npennert, n xaxym
naxxanannm acypa npenparnrcx npononet nanernxn no ncemy mnpy. Ha ero nsrnx,
nsopnocrt nperensn xoptcrnoro ]anrasepa na rnyoxoe nonnmanne uenoneuecxo
npnpot onosnauno opexana nx na nosopnt nponan n cxopoe sanenne. Vnnnrentno, no
nponrnopnponano n satro oxasanoct cyxenne upomma, a penn Xaapa tnn nonxrt
na mnr nernonamn ero nocneonarene no ncemy mnpy. Ceronx, sarnxnyn n Hnrepnere n
nmo ncnxonornuecxn ]opym, ne ncrpernmt axe ynomnnannx nmenn upomma n ero
rennantntx ne o npnpoe nmnn, mexannsmax ecrpyxrnnnocrn nnn ercrna or
cnoot. 3aro cnnomt n pxom sanonomno naxar nonoxnnennte xnnpt, yxnrpnnmnecx
ocnoonrtcx or pemenn cnonx npomntx xnsne n ponrentcxnx nenonxocre. 3ro
ceronx n ntaercx sa ncnxonornm, xyxe roro mnornmn oxorno sa nee npnnnmaercx. B
uem npnunna +roro?
Ona, noxoxe, oropunrentno npocra. Bosmoxnocrn uenoneuecxoro cosnannx orpomnt n
nnxem ns nac ne ncnontsonant n nonno mepe. Bepoxrno, noromy, uro xnsnt cosnarentnax n
ornercrnennax rpeyer nspxnoro myxecrna n croxocrn, xoroptx cnnmxom mnornm
neocraer. Hacroxmax nnunocrnax spenocrt rpeyer nenerxoro ocosnannx ncex cropon
cnoero xnsnennoro ontra xax nosnrnnntx, rax n nerarnnntx (nocnenne, ynt, nensexno
npncyrcrnymr n ontre xaxoro). Cranonnenne uenonexa oxsarentno npeycmarpnnaer
onnaenne ncxyccrnom nonnmannx oxpyxammnx, xoropte no ontme uacrn ne xopomn n
ne nnoxn, npocro xaxt ns nnx nmeer cnon nnrepect, n xoroptx nennoxo t nayunrtcx
pasnpartcx. Tpesnoe ocosnanne mornnon uyxo npensxrocrn n arpeccnnnocrn
cnococrnyer romy, uro c nnmn uenonex yunrcx ecnn ne mnpnrtcx, ro xorx t cunrartcx. A
ocosnanne cnonx cnoconocre, cxnonnocre n npnnxsannocre, cnonx amnnn n
npnrxsann, anexo ne ncera peanncrnuntx n onpananntx, nomoraer nonxrt: urot crart
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
xem-ro n uero-ro n xnsnn onrtcx, neoxonma nnrentnax camoornepxennax paora no
ocrnxennm nocrannenntx nepe coo nene. Vnt, cnnmxom nx mnornx raxax paora
cosnannx oxastnaercx nenocnntna, xyxe roro nenpnemnema, noromy uro +monnonantno
ncxom]oprna.
Iopaso npome cnannrt cnon nponemt na rpynocrn npenarantnoro pocra, na nepnnernn
npomntx xnsne, na xosnn +neprernuecxnx namnnpon, n nyumem cnyuae na ponrentcxne
omnxn, ncnpannrt xoropte xxot moxno, nnmt ntx sa npeent cosnannx. H rora
samyxptmxa n neyaunnx npas npenpamaercx n snesy, nnepa, mnnnnonepa, nmnmna
npornnononoxnoro nona. Ho ncrpeuann nt nt xort onoro, xro n n camom ene
npenparnncx? 3a ncxnmuennem cosarene coornercrnymmnx mxon n rpennnron,
pasymeercx
Fea ncnxonornn n rom, uro nmx e cosann mtcnnrenn npoe upomma, a roprymr ee
nmenem npasnoc ]anrasept npoe Xaapa. Ho ecnn nropte oxonuarentno ntrecnxr
nepntx, ro ropronart nm cxopo craner npocro neuem. Anropnrer ncnxonornn xax nayxn
nacrontxo ntcox, uro nm ouent ntrono npnxptnartcx. Ho ecnn pacrpaunnart ero na
ncenonayunte penn, ro narory n yoxecrno ecnomomnoro cosnannx cxopo n nonce
neuem yer npnxptrt.
Hcnxonorn ceronx nepexnnamr rpynte npemena, no cnpoc na spanomtcnne
xaracrpo]nuecxn ynan. Ho +ro-ro xax pas n onxno sacrannrt nx eme onee yxpennrtcx na
nosnnnxx pasyma, xax x romy npnstnan nonnexa nasa mypt upomm.
R npnnes nau uyuy!
B cenrxpe 1909 r. nponsomno snamenarentnoe cotrne n amepnxancxom ropoe
Vopuecrep (mr. Maccauycerc) cocroxnoct npasnonanne nanarnnerne roonmnnt co nx
ocnonannx Vnnnepcnrera Knapxa, oprannsonannoe npesnenrom Vnnnepcnrera, nsnecrntm
ncnxonorom I.Cr+nnn Xonnom. Cam no cee +ror ]axr, noono mnornm pyrnm napantm
nepemonnxm, ena nn nomen t n ncropnm nayxn, ecnn t ne cocran rocre, npnrnamenntx
Xonnom na ropxecrna. Houerntmn rocrxmn mnnex crann 3nrmyn upe n Kapn Iycran
Rnr, nonyunnmne nosmoxnocrt ntcrynnrt nepe amepnxancxo aynropne c nexnnxmn o
cnonx nayuntx orxptrnxx. 3ro cotrne, c ono cropont, xnnnoct ]opmantntm
mexynapontm npnsnannem ncnxoanannsa, c pyro nocnyxnno ronuxom x
nnrencnnnomy pasnnrnm ncnxoanannsa n Honom Cnere.
upe, ne nsanonannt npnsnannem na ponne, nocnpnnxn npnrnamenne c +nrysnasmom.
Hemanonaxno tno n ro, uro amepnxancxax cropona pana na cex nce pacxot na
oporocroxmym noesxy. Cocrnennte nstcxannx upea eme ne npnnecnn emy
marepnantnoro narococroxnnx, n npenoxennte Xonnom 3000 mapox nemanax no rem
npemenam cymma oxasannct ornmt ne nnmnnmn. Taxnx ener xnarnno t na noesxy nx
nonx, n upe ne npemnnyn +rnm nocnontsonartcx: xorx nnxro ns ero nnxamero
nencxoro oxpyxennx nepconantnoro npnrnamennx ns Amepnxn ne nonyunn, upe namen
cee xomnantona. Hm oxasancx Banop uepennn, x xoropomy upe ornocnncx c
necxptnaemo cnmnarne n xoroporo axe nrane meuran ynnert cnonm sxrem (uemy,
nnpouem, ne cyxeno tno ctrtcx). uepennn tn ouent nooymennen. On sacen sa
nsyuenne anrnncxoro, naxynnn nx cex n upea mnoxecrno xnnr o Amepnxe. upe,
onaxo, rax n ne yocyxnncx npouecrt +rn xnnrn. Boome x Amepnxe n amepnxannam on
ornocnncx c nexoroptm ntcoxomepnem. Bepym orannm or Vnnnepcnrera Knapxa on
npnnxn xax onxnoe co cnonamn: Amepnxa onxna anart mne entrn, a ne rpeonart
pacxoon. Taxoe ornomenne x amepnxannam n nepnym ouepet xax x cnoncopam on
coxpannn na ncm xnsnt n axrnnno npnnnnan ero cnoe ouepn Anne. (Hao npnsnart, uro,
napxy c nntmn ]pencrcxnmn ycranonxamn, +ror noxo ynacneonan mnornmn
enponecxnmn ncnxonoramn n ncnoneyercx no ce ent.) Ho cocrnennomy npnsnannm
upea, rnannoe, uro on xoren t ynnert n Amepnxe, +ro Hnarapcxn noona. Fyyun
ronxnm nennrenem anrnunoro ncxyccrna, on namepenancx raxxe ocmorpert orarte
xonnexnnn, copannte n Htm-Hopxcxnx mysexx. K sannannponanntm nexnnxm on axe ne
roronnncx, namepenaxct nocnxrnrt +romy uact ntnyxennoro ocyra na xopane.
B nmne upe ysnan, uro npnrnamenne n CBA nonyunn raxxe K.I.Rnr, n samernn no
+romy nonoy: 3ro ynennunnaer snauenne ncero npenpnxrnx. Onn cpasy xe ycnonnnnct
exart nmecre.
21 anrycra upe, Rnr n uepennn ornntnn ns Fpemena na xopane Cenepno-nemenxo
xomnannn Hnoa xopx Bamnnrron. Bo npemx nyremecrnnx rpn ronapnma
anannsnponann cnonnennx pyr pyra nepnt npnmep rpynnonoro anannsa.
Bnocnecrnnn Rnr ennncx cnonm nneuarnennem, uro cnonnennx upea tnn
nocnxment npenmymecrnenno yymemy ero cemtn n ero paore. B uacrnocrn, upe
paccxasan, xax emy no cne npnnnenoct, yro crmap, ocnyxnnanmn ero xamry,
npnnxncx unrart Hcnxonaronornm otenno xnsnn. 3ror cnyua nnepnte naronxnyn
upea na mtcnt, uro on moxer crart snamennr.
xopx Bamnnrron npnmnapronancx n Htm-Hopxcxom nopry nocxpecntm neuepom 27
anrycra. Ha npnuane nyremecrnennnxon ncrpeuan Apaxam Fpnnn n ry nopy enncrnennt
amepnxancxn npaxrnxymmn ncnxoanannrnx (na roa cnycrx nm yer ocnonano Htm-
Hopxcxoe ncnxoanannrnuecxoe omecrna). Crynnn na amepnxancxym semnm, upe
nponsnec snamennrym ]pasy, xoropym c rex nop ne ycramr nonropxrt ]pencrt no oe
cropont Arnanrnxn: Onn n ne noospenamr, uro x npnnes nm uymy! Cyx no ncemy, on
nonaran, uro npnrnopno opoerentnax Amepnxa, nounnennax nnmt nnacrn onnapa,
yer ncxope sapaxena naryntmn xonnennnxmn cexcyantnocrn. Ho yexennm upea,
ncnxoananns n CBA nponnxnercx yxom xnxn, npoer nepnot aanrannn, ycnexa n
rocnocrna n cenaercx neysnanaemtm n rnasax enponecxnx ncnxoanannrnxon.
(Tomy, nacxontxo on tn npan, moxer cnyxnrt nornepxennem xonopnrnt +nnso ns
amepnxancxo xnnoxomenn B xase rontxo enymxn. Onn ns nepconaxe ]nntma,
ntraxct opnrnnantntm cnocoom conasnnrt reponnm Mepnnnn Monpo, paccxastnaer e,
uro xxot crpaaer nonntm orcyrcrnnem nononoro nneuennx. K xomy x rontxo ne
opamancx sa nomomtm! Ftn axe n Bene y oxropa upea. H nce esycnemno! ceryer
'necuacrnt n naexe, uro ero nosnmnennax cocrannr xonxypennnm enponecxomy
cnernny n cama nostmer na cex nnnnnarnny n npoyxennn noannenntx uyncrn. Hmenno n
+rom acnexre n tn mnornmn nocnpnnxr ncnxoananns n Amepnxe, a nnpouem n n Enpone.
Ho ce ent n otennom cosnannn upe ]nrypnpyer xax cnennanncr no nocrentntm
nponemam.)
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Ha epery upea ncrpernnn n penoprept mecrntx raser, npenxymanmne cxanantnym
cencannm. Hx oxnannxm ne cyxeno tno ctrtcx. Iocrt ns Enpont ne ntenxncx
nnxaxnmn +xcnenrpnuntmn uepramn, a ero nemnorocnonnoe nnrepntm ne coepxano axe
namexa na npononet nceosnonennocrn. B pesyntrare na cneymmn ent nnmt n ono
rasere noxnnnact xparxax samerxa, n xoropo x romy xe ]amnnnx upea oxasanact
ncxaxena.
B nepnt xe ent, nponeennt na epery, upe samen x cnoemy mypnny 3nn Fepnacy
n x cnoemy crapomy npnxrenm Hmcrrapreny, no ne sacran nn roro, nn pyroro. Ho+romy on
npnnxn npenoxenne Fpnnna ocmorpert ropo. Cnauana onn nocernnn Henrpantnt napx,
sarem npoexann uepes uanaryan n enpecxn xnapran Hnxnero Hcrcaa; nocneoeennoe
npemx tno nponeeno na Konn-anene. Ha cneymmn ent onn nocernnn myse
Merpononnren, re upe c nnrepecom ocmorpen anrnunym xonnexnnm. Horom x xomnannn
npncoennnncx 3pncr xonc (cranmn nnocnecrnnn camtm anropnrerntm norpa]om
upea), n onn ornpannnnct n xnno cmorpert onn ns npnmnrnnntx ]nntmon ro nopt,
nect cmxer xoroporo saxnmuancx n ecnopxounom npecneonannn. uepennn tn n
nocropre, a upe saxnnn, uro nnmt nemnoro pasnnexcx; +ro tn nepnt ]nntm, xoropt
onn ynnenn n cnoe xnsnn. Beuepom 4 cenrxpx upe, Rnr, uepennn, xonc n Fpnnn
ornpannnnct n Vopuecrep. 6 cenrxpx naunnannct mnnente ropxecrna.
Hororonnrtcx x nexnnxm upe rax n ne ycnen. Ho ero cnonam, on ne nmen nnxaxoro
nonxrnx, o uem emy sect ronopnrt. Rnr, xoropt namepenancx paccxasart amepnxancxo
nynnxe o cnoem acconnarnnnom +xcnepnmenre, coneronan upey nocnxrnrt ntcrynnennx
reme cnonnenn. xonc npenaran nspart onee omnpnym remy. Hopasmtcnnn, upe
cornacnncx, uro amepnxannam rema cnonnenn moxer noxasartcx neocrarouno
'npaxrnuno, ecnn nonce ne nerxomtcnenno. Ho+romy on pemnn art onee omn oruer
o ncnxoanannse. Kaxax nexnnx cocrannxnact n reuenne onoro uaca no npemx nporynox n
omecrne uepennn. Hnxaxnx xoncnexron upe ne roronnn.
upe npounran na nemenxom xstxe nxrt nexnn nepe aynropne, nnnmarentno
cnymanme, necmorpx na ro, uro mnorne tnn pasouaponant orcyrcrnnem nnxanrntx
orxponenn na cexcyantnym remy. On xcno n cxaro opnconan ncropnm nponcxoxennx
ncnxoanannsa, ocnonnte pesyntrart no nccneonannm cnonnenn n omnountx ecrnn,
reopnm cexcyantnocrn n repanenrnuecxne merot. Texcr nexnn tn onynnxonan n 1910 r.
n Amepnxancxom ncnxonornuecxom xypnane n ncxope nepeneen na mnorne xstxn. Cpen
nanonee xapaxrepntx orstnon xonc ormeuaer ntcxastnanne exana ynnnepcnrera
Toponro: Otunt unrarent moxer cenart ntno, uro upe ntcrynaer sa cnoonym
nmont, sa orxas or ncxxnx orpannuenn n sa nnaenne nnont n nepnotrnoe cocroxnne.
(Honcrnne npopouecxne cnona!)
Ocoenno nonnymmnm tn momenr na saxnmunrentntx nepemonnxx, xora upe ncran
nx roro, urot nonaroapnrt ynnnepcnrer sa npncyxenne emy crenenn nouernoro
oxropa (+ro uecrn tn yocroen n Rnr). To, uro emy oxastnamr raxo nouer nocne
mnornx ner ocrpaxnsma na ponne, noxonno na nonment con, n upe c rnyoxnm
nonnennem nponsnec: 3ro nepnoe o]nnnantnoe npnsnanne namnx rpyon.
Ha ropxecrnax npncyrcrnonann nnnte amepnxancxne ncnxonorn, n rom uncne
3.Tnruenep n x. M.Kerren. B cnoe anronorpa]nn upe onncan rporarentnym ncrpeuy
c Vnntxmom xemcom, xoropt n ry nopy tn yxe cmeprentno onen. Henpexoxmee
nneuarnenne nponsnena na menx ncrpeua c ]nnoco]om Vnntxmom xemcom. ne mory
satrt manentxo cnent, xora on no npemx name nporynxn npyr ocranonnncx, nepean
mne cnom cymxy n nonpocnn menx nporn nnepe, cxasan, uro naronnr menx, xax rontxo
cnpannrcx c nnesanntm npncrynom rpyno xat. uepes ro on ymep or onesnn cepna; c
rex nop x ncera xenam cee raxoro xe eccrpamnx nepe nnnom nnsxo xonunnt.
xemc, xoropt xopomo snan nemenxn, c ontmnm nnrepecom cnenn sa nexnnxmn. K
rocrxm ns Enpont on ornocnncx ouent pyxecxn n npn npomannn cxasan: Fyymee
ncnxonornn npnnanexnr name paore.
Cr+nnn Xonn, ocnonarent +xcnepnmenrantno ncnxonornn n Amepnxe, raxxe
nocropxenno pacxnannnan n upea, n Rnra. Bepnynmnct omo, upe nncan o nem n
nnctme onomy ns xonner: Hpnxrno npecrannrt cee, uro re-ro nanexe, xorx cam rt o
+rom nnuero n ne cntman, xnnyr nopxounte nmn, xoropte naxoxr cno nyrt x namnm
mtcnxm n crpemnennxm n xoropte, n xonne xonnon, nnesanno amr o cee snart. Hmenno
+ro nponsomno y menx co Cr+nnn Xonnom. Kro t mor noymart, uro re-ro ram n Amepnxe,
ncero n uace est or Focrona, xnner pecnexraentnt noxnno xenrntmen, xoropt c
nerepnennem oxnaer ntxoa ouepenoro nomepa J ahrbuch, xoropt unraer n nonnmaer
nce, uro ram nanncano, n xoropt, xax on cam ntpasnncx, snonnr o nac no nce xonoxona.
Bcxope nocne +roro xonc npenoxnn Xonny sanxrt nocr npesnenra ocnonanno nm
amepnxancxo ncnxonaronornuecxo acconnannn. Ho +ro npenoxenne tno orxnoneno:
nnrepec Xonna x ncnxoanannsy oxasancx nenpoonxnrentntm. Hecxontxo ner cnycrx on
cran onnm ns croponnnxon nnnnnyantno ncnxonornn A.Anepa, nsnecrne o +rom
cnntno oropunno upea.
13 cenrxpx upe, Rnr n uepennn nocernnn Hnarapcxn noona, xoropt upe
namen eme onee rpannosntm n nennuecrnenntm, uem on cee panee npecrannxn.
Bneuarnenne or +ro +xcxypcnn tno ncnopueno neyxnmxe rananrnocrtm rna: xora
nocernrenn naxonnnct n Hemepe nerpon, on oronnnyn onoro ns myxunn n xpnxnyn,
yxastnax na upea: Hycxa noxnno xenrntmen npoer nepntm! upe ncera tn
onesnenno uyncrnnrenen x namexam na cno nospacr (x romy xe rora emy tno ncero 53
roa).
Boome, upe n xoe noesxn yrnepnncx n cnoem yexennn, uro amepnxannt nmn
nyntrapnte n ecnepemonnte. Onaxo, uro xacaercx amepnxanox, nx pacxonannocrt
ntstnana y upea npornnopeunnte uyncrna. On axe npnsnancx Rnry, uro manept
amepnxancxnx xenmnn sacrannxmr ero nopo ncntrtnart nesoponoe nosyxenne. Rnr,
nnxora ne ornnuanmncx menernntnocrtm, ryr xe npenoxnn npnrnacnrt napouxy
cronopunntx amepnxanox, urot cooma pemnrt +ry nponemy. Ha +ro upe c
neroonannem ornernn: Ho x xe xenar! (Xapaxrepnt mrpnx x noprpery cexcyantnoro
pe]opmaropa).
B nenom, necmorpx na oxasannt emy nocropxennt npnem, y upea ocranoct ne
cnnmxom naronpnxrnoe nneuarnenne o Amepnxe. Cam on oxcnxn +ro ocoennocrxmn
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
amepnxancxo xyxnn, snaxomcrno c xoropo cxnepno cxasanoct na ero xenyxe. B reuenne
necxontxnx ner upe npnnnctnan mnorne ns cnonx ]nsnuecxnx neomorann nnsnry n
Amepnxy. On nomen n +rom nacrontxo anexo, uro xanonancx xoncy, yro nocne noesxn
n CBA y nero axe yxymnncx nouepx.
Eme onn nsnecrnt norpa] upea upnn Bnrrentc nonaraer, uro +ra mornnnponxa
ntcrynana nnmt cpecrnom ncnxonornuecxo samnrt. Ho ero mnennm, na camom ene
ocnonarent ncnxoanannsa npennen npnnnxenne ]peomannn (Freud-crazy), n
pesyntrare xoropo ero yuenne yer nocnpnnxro rax, uro xpome nmenn n camtx
npnmnrnnntx nonoxenn ns rpya nce ero xnsnn nourn nnuero ne ocranercx. upea
neonoxparno n nacrounno npnrnamann nnont nocernrt Amepnxy, xora on yxe ocrnr
mnpono cnant. Ho on ncxxn pas orxastnancx. Ho +romy nonoy Bnrrentc nnmer:
nonaram, uro upe onacaercx xpynnoro neopasymennx: on cnnmxom uecren, urot
npnnxrt na cex rnranrcxym nonny noxnan ns ycr nme, xoropte ero ne nonxnn.
B ry nopy upe eme ne mor npennert, uro n pesyntrare connantntx xaraxnnsmon
name +noxn nenrp ncnxoanannsa nepemecrnrcx ns Enpont n Hont Cner. Bcnomnnax o
cnoe noesxe, on onaxt cxasan: Amepnxa +ro ono cnnomnoe neopasymenne,
rpannosnoe, no nce xe neopasymenne!
Mnorocepnnnme cnm
4 cenrxpx 1953 r. nponsomen nepenopor n nsyuennn cna n cnonnenn. o ro nopt
cunranoct ouennntm, uro con npecrannxer coo onoponoe cocroxnne. uro xacaercx
npnpot cnonnenn, ro +ra nponema npecrannxnact onontno rymanno. Bet cornacno
camoorueram pasnte nmn nnxr cnt ne rontxo pasnoro coepxannx, no raxxe pasnnuno
xpxocrn n nnrencnnnocrn, a nexoropte xxot noome ne nnxr cnon. Amepnxancxne yuente
E.Asepnncxn n H.Knerman noomnn x +romy nonpocy c neoxnanno cropont. Onn
ocmennnnct onycrnrt: ecnn nmn nnxr cnt, ro n +rom nponecce onxen trt
saecrnonan spnrentnt anannsarop. 3naunr, neoxonmo nccneonart nnxennx rnas no
cne. C +ro nentm na nexn ncntryemtx yxpennxnn nerxne, yonte arunxn. Honyuennte
nccneonarenxmn pesyntrart n tnn onynnxonant n cenrxpe 1953 r. n xypnane Science.
Ftno onapyxeno, uro y nme n reuenne nounoro cna npnmepno xaxte nonropa uaca
noxnnxmrcx tcrpte nnxennx rnas. Ecnn uenonexa pasynrt n +ro npemx, ro enxrt ns
ecxrn paccxaxyr, xaxo con rontxo uro nnenn. 3naunr, xaxt pas, xora nosnnxaer
nnxenne rnas (a raxnx nepnoon nonyuaercx uertpe-nxrt sa nout), uenonexy cnnrcx con, n
nmn enxrcx ne na rex, xro nnnr cnt n xro ne nnnr, a na rex, xro nomnnr nx no yrpam n
xro ne nomnnr. nnxennx rnas, no-nnnmomy, cnxsant co cnonnennxmn: ecnn xapaxrep nx
cnoxont, ro n nnxennx cpannnrentno menennte, a ecnn no cne nponcxoxr
nnamnunte, ypnte cotrnx, ro n rnasa nnxyrcx ouent tcrpo. Baxno, uro cnt cnxrcx n
nespxunm, no y rex, xro cnen or poxennx, nnxaxoro nnxennx rnas npn +rom ne
nponcxonr.
Ho pasnnunx mexy tcrptm (conponoxammnmcx cnonnennxmn) n otuntm,
'menenntm cnom nyr ropaso antme. Bo npemx tcrporo cna nontmaercx xponxnoe
annenne, napymaercx pnrmnunocrt cepnenennx, ynennunnaercx nocrynnenne n xpont
ropmonon. anno nsnecrno, uro npncrynt crenoxapnn n ponxnantno acrmt y ontntx
uacro es ncxxo nnnmo npnunnt cnyuamrcx no nouam, renept crano ouennno, uro onn
nosnnxamr rontxo n nepnot tcrporo cna.
Bce +rn nsmenennx nocnecrnnx +monn, conponoxammnx cnonnennx. Ho pas rax,
moxer trt nonpoonart noome nsannrtcx or cnonnenn? Taxne ontrt npononnnct:
ncntryemtx ynnn xaxt pas, xora y nnx naunnanoct nnxenne rnas. H xorx omax
npoonxnrentnocrt cna ocrananact nopmantno, uepes nxrt-mecrt ne y nexoroptx
pasnnnannct pesxne ncnxnuecxne napymennx.
Bce +ro npnneno nccneonarene x saxnmuennm: uenoneuecxym xnsnt npannntnee ennrt
ne na na opcrnonanne n con, a na rpn cocroxnnx: opcrnonanne, tcrpt con n
menennt con. Kax mexy opcrnonannem n cnom, rax n mexy nymx nnamn cna ecrt
onontno crporne xonnuecrnennte coornomennx. V nspocnoro uenonexa menennt con
sannmaer npnmepno 75, a tcrpt 25 nponenron omero npemenn cna. Kax yxe
ronopnnoct, ecnn nonnocrtm nnmnrt uenonexa tcrporo cna, nosnnxamr ncnxnuecxne
napymennx. Ho n npocroe napymenne coornomenn nanpnmep 50 na 50 nnn 90 nponenron
menennoro cna n 10 tcrporo nepenocnrcx rxxeno.
Orxptrne Asepenxoro n Knermana crnmynnponann mnorouncnennte nccneonannx
]enomena tcrporo cna, xoropte npoonxamrcx no ce ent. Tax, nanpnmep, n onom
+xcnepnmenre tno ycranonneno, uro nmn c xopome namxrtm nnxr ontme cnon!
Taxoe neoxnannoe saxnnenne cenan nccneonarent ns Focrona u.Hnpnman na XXI
Mexynaponom ncnxonornuecxom xonrpecce. o nero nnxro ne cpannnnan
npoonxnrentnocrt nepnoon tcrporo cna y nme c pasntmn nosnanarentntmn
cnoconocrxmn. Hnpnmany nomornn cryenrt, nsyuammne nnocrpannt xstx. Oxasanoct,
uro y rex ns nnx, xro tcrpo n npannntno sanomnnaer nesnaxomte cnona, cranx tcrptx
nnxenn rnas no npemx cna necxontxo ynennuena. V cryenron co cnao namxrtm +roro ne
nanmanoct.
Ceronx nonxrne tcrpte nnxennx rnas (rapid eye movement REM) nacrontxo
mnpoxo nsnecrno, uro ero axe nspan n xauecrne cnoero nasnannx nonynxpnt
mystxantnt ancamnt. A nayunte nccneonannx +roro ]enomena, noxoxe, oemamr
nonte orxptrnx.
Copa1nnxn na nopore xpnsnca
10 cenrxpx 1909 r. tn cenan nanepnoe camt snamennrt rpynnono ]oronoprper sa
ncm nourn nonyropanexonym ncropnm ncnxonornuecxo nayxn. B pamxax npasnonannx 20-
nernero mnnex Vnnnepcnrera Knapxa px nouerntx rocre ropxecrna copannct, urot
ynexoneunrt nx ncropnn cnom nayunym connapnocrt. Xapaxrepno, uro ncnxonorn sanxnn
na noprpere nenrpantnoe mecro. B nauane XX nexa nexoropte ns nnx yxe tnn
npnsnanntmn m+rpamn, nntm rontxo npecroxno saxnnrt o cee. Brnxenmnct n nerxn
cnnmox, nerxo ysnart n nenrpe rpynnt xpynnym ]nrypy narpnapxa amepnxancxo
ncnxonornn Cr+nnn Xonna, sannmanmero n ry nopy nocr npesnenra Vnnnepcnrera Knapxa.
Hmenno emy npnnanexana nnnnnarnna copart n Maccauycerce camte snaunrentnte
nayunte ]nrypt Amepnxn n Enpont. Hexoroptm npnrnamenne tno nocnano xax t
anancom, n orcyrcrnne npnsnanntx sacnyr. H nao orart onxnoe nayuno nnrynnnn
Xonna cronerne cnycrx ontmnncrno nnn c rpynnonoro noprpera nerxo ysnanaemt, no
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nocnponsneent n cornxx +nnnxnonen n nayuno-norpa]nuecxnx nsann. ocrarouno
nrnxertcx n cocecrnymmym c Xonnom ]nrypy. a, a +ro 3nrmyn upe, orone n
Amepnxe nourn ne nsnecrnt, a n y cex oma, n Enpone, eme ne sacnyxnnmn ro
ornymnrentno cnant, uro npner rot cnycrx. Ha rom xe cnnmxe ]nrypnpymr Kapn
Iycran Rnr, Apaxam Fpnnn, 3pncr xonc, Vnntxm xemc, Fponncnan Mannnoncxn. Onn
croxr nneuom x nneuy, xax ennomtmnennnxn. Fontme raxo nosmoxnocrn ne npecrannrcx
snamennrt cnnmox cnonno onnnernopxer nespnmym pyexnym uepry, sa xoropo
naunnaercx ro, uro ncropnxn nayxn nasonyr orxptrtm xpnsncom ncnxonornn. Hpoer
xaxnx-ro necxontxo ner, n neannne coparnnxn yyr crecnxrtcx cnoero cocecrna na
rpynnonom ]oro. Hnte, nanpornn, yyr nm ropnrtcx, npana c nsnecrntmn oronopxamn
n apec epernxon. B cenrxpe 1909 r. nce eme tno nnepen n nayunoe
camoonpeenenne, n onesnennoe pasmexenanne. Bnepen, no ne sa ropamn.
Xonny xax oprannsaropy nourennoro copannx na cnnmxe no npany npnnanexnr
nenrpantnoe mecro. H nx amepnxancxo ncnxonornn ro nopt on xnnxncx nenrpantno
]nrypo, necmorpx na cnon n omem-ro ne cnnmxom ntammnecx nayunte sacnyrn. Xonn
tn onnm ns nepntx amepnxannen, nonyunnmnx ncnxonornuecxoe opasonanne n Enpone.
Hpannntnee, nanepnoe, cxasart ncnxonornuecxym nororonxy, no cnennantnoro
opasonannx xax raxonoro rora eme ne cymecrnonano, n ncnxonorn pyexa XIX-XX nexon
no opasonannm mornn trt xem yrono; npenmymecrnenno +ro tnn ]nnoco]t n menxn,
oruacrn nearorn. Xonn cnom xaptepy naunnan na nonpnme orocnonnx, x ncnxonornn
npnomnncx nocpecrnom urennx nepenontx rpyon enponecxnx yuentx, a npaxrnuecxn
ontr npnopen n nepno mnpe naoparopnn +xcnepnmenrantno ncnxonornn, ocnonanno
B.Bynrom n Hennnre. Ero nayunte nnrepect nexann rnanntm opasom n c]epe
nospacrno ncnxonornn, ero xannrantnt rpy Rnocrt xnnncx nepno nayuno paoro
no ncnxonornn nopocrxonoro n mnomecxoro nospacra. Oruacrn n cnxsn c nontmenntm
nnnmannem x nponemam nyeprarnoro xpnsnca, Xonn upesntuano nnrepeconancx n
nponemamn nona. B armoc]epe nypnrancxo mopann ro nopt ero nexnnn na +ry remy
ntstnann nacroxmn axnorax. Mopanncrt, ecrecrnenno, neroonann. Heuro noonoe
nepexnnan n nauane nexa n upe. H neynnnrenen nnrepec Xonna x nonaropcxo oxrpnne
nencxoro ncnxnarpa. uaxrnuecxn no nnnnnarnne Xonna, nnuno npnrnacnnmero upea n
Rnra na ropxecrna n Amepnxy, nauanact +xcnancnx ncnxoanannsa n Honom Cnere.
Onaxo Xonn, npocnannnmncx mnornmn naunnannxmn, n nepnym ouepet
oprannsannonntmn (no ero nounny tna cosana Amepnxancxax ncnxonornuecxax
acconnannx, ocnonan px anropnrerntx nayuntx xypnanon, cymecrnymmnx no ce ent),
ne ]nrypnpyer cpen exrene ncnxoanannrnuecxoro nnxennx. Ho cyrn ena,
npnrnamennem upea n Amepnxy ero nxna n ncuepntnaercx (ecnn ne cunrart eme n roro,
uro na nporxxennn necxontxnx ner Xonn tn enncrnenntm n 3ananom nonymapnn
nonncunxom nencxoro ncnxoanannrnuecxoro xypnana). Ero nnrepec x nponemam
cexcyantnocrn tn n nauane nexa, noxany, copasmepen c nnrepecom upea. ocrarouno
ncnomnnrt, uro n paorax upea, onynnxonanntx x 1909 r. Tonxonanne cnonnenn,
'Hcnxonaronornx otenno xnsnn, Ocrpoymne n ero ornomennn x eccosnarentnomy
cexcyantnt axnenr yxe oosnauen, no ntpaxen anexo ne rax xnno, xax n nocneymmnx
rpyax. B antnemem +ror axnenr npnnxn y upea noncrnne onesnennte ]opmt (nor, x
npnmepy, xapaxrepnax nnrara ns rex, uro y onnx ntstnamr nocropr, y pyrnx oropont:
'Kora nnmyr, ro sacrannxmr reut uepnnna na nncr eno ymarn, npnnxnme
cnmnonnuecxoe snauenne xonryca, ne ntnonnxer sanpemennt cexcyantnt axr n
nseraer, raxnm opasom, xon]nnxra c Ono). Xonn xax uenonex onee spanomtcnxmn,
nnn nonpocry sopont, n raxne xpanocrn ne nnaan, nanpornn nocrenenno x nponemam
cexcyantnocrn oxnaen. Bosmoxno, ryr cxasanoct n ro, uro amepnxancxn ncnxonor tn ne
nacrontxo xonryxen penpeccnnno mopantm, xax ero nencxn xonnera. Hayunte nnrepect
Xonna conepmenno onpeenenno cmecrnnnct n cropony xonnennnn A.Anepa, xoropt yxe
n 1911 roy nopnan c upeom na noune necornacnx c ero rorantno cexcyannsanne ncero n
ncx. oxnnn Xonn o nauana rpnnartx (on ymep n 1924 r.), xax snart moxer trt cyta
Anepa n ero reopnn n Amepnxe tna t onee naronpnxrno. Bet mano trt
rananrnnntm reopernxom, nyxnt eme n +neprnunte, xax cxasann t ceronx,
'npomoyrept.
Kcrarn, nx upea raxontm, nomnmo Xonna, ntcrynnn na Amepnxancxom xonrnnenre
Apaxam Fpnnn, ]pencr nepnt n nocneonarentnt (na rpynnonom noprpere ero
nexasncroe nnno n ouxax ntrnxtnaer ns-sa nneua upea). C ncnxoanannsom on
nosnaxomnncx ncero sa napy ner o roro, xax tn cenan +ror cnnmox, no npemx cnoe
craxnponxn n Enpone, re npopaoran necxontxo mecxnen n Hmpnxe conmecrno c
Fnenepom n Rnrom, a raxxe nosnaxomnncx c 3.xoncom, xoropt n npecrannn ero
upey. Ha nporxxennn necxontxnx ner +ror camoornepxennt +nrysnacr ntcrynan
enncrnenntm na ncm Amepnxy npaxrnxymmnm anannrnxom, n onnouxy npnnnmax na cex
n nesopont nnrepec naxo na +xsornxy nynnxn, n npespnrentnt ocrpaxnsm co
cropont mnornx xonner. Ho camoornepxennocrt Fpnnna oxynnnact cnonna. uepes
necxontxo ner npnmno npnsnanne. Ero on sacnyxnn ne rontxo xax nepenounx n
xommenrarop rpyon upea, no n xax oprannsarop Htm-Hopxcxoro ncnxoanannrnuecxoro
omecrna (1911), pyxononrent pxa xonrpeccon Amepnxancxo ncnxoanannrnuecxo
acconnannn, a raxxe anrop xnnrn uynamenrantnte xonnennnn ncnxoanannsa (1921),
ctrpanme snaunrentnym pont n pacnpocrpanennn ncnxoanannrnuecxnx ne n Amepnxe.
Cnoeopasntm namxrnnxom upey or nepnoro nocneonarenx xnnnact xnnra Fpnnna
'Bxna upea n ncnxnarpnm (1944).
Koneuno, +ror namxrnnx mepxner na ]one xanonnuecxo nayuno norpa]nn Xnsnt n
rpyt 3nrmyna upea, nanncanno pyrnm nepntm rycapom (xax ero nastnan cam
oren-ocnonarent) 3.xoncom, raxxe npncyrcrnymmnm na cnnmxe. C Fpnnnom ero ponnr
ro, uro n on y cex na ponne, n Anrnnn, tn nepntm n nexoropoe npemx enncrnenntm
ncnxoanannrnxom, a c Xonnom, noxany, ro, uro nsnecrnocrt on cnncxan ne crontxo
nccneonarentcxnmn, cxontxo oprannsannonntmn sacnyramn nm ocnonant Amepnxancxax
ncnxoanannrnuecxax acconnannx (1911), Fpnrancxoe ncnxoanannrnuecxoe omecrno (1912),
'Mexynapont xypnan no ncnxoanannsy (1920). Ho +ro, nanepnoe, omax ea ncex
nepntx nocneonarene naroronex nepe anropnrerom cnoero m+rpa, onn ne pncxymr
antme nero nponnnyrtcx n cocrnenntx nstcxannxx. Ceronx nmena Fpnnna n xonca
nsnecrnt n ocnonnom +pynponanntm ]pencram. Iopaso onee mnpoxym nsnecrnocrt
nonyunnn re noern ]pencrcxnx xopne, xoropte nmenn cmenocrt anexo
ornouxonartcx or crnona. H ono ns camtx rpomxnx raxnx nmen necomnenno, Kapn
Iycran Rnr.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Ha namxrnom cnnmxe on eme cronr none upea, cnonno nonnomax rnryn xponnpnnna,
xoropt c nourn oreuecxo nexnocrtm nernacno npncnonn emy crapmn xonnera. o
onesnennoro pasptna eme nentx nxrt ner onn paccranyrcx n 1914-m. Ho yxe sect, n
xoe amepnxancxoro rypne, namernnact xonapnax rpemnna, xoropym, pasymeercx, na
noprpere ne pasrnxert. Kax ncnomnnan nnocnecrnnn Rnr, upe paccxastnan emy (xax
+ro npnnxro y anannrnxon) o cnonx cnonnennxx n ]anrasnxx, n n uacrnocrn npnsnancx:
oontcrnrentnte amepnxanxn nponsnoxr na nero cront cnntnoe nneuarnenne, uro axe
nauann oonenart ero n +pornuecxnx rpesax. Ha +ro Rnr (xoropt tn nocnnran n
nypnrancxnx rpannnxx, no nnxora nm ne cneonan) npocroymno npenoxnn npnrnacnrt
napy amepnxanox n rocrn n pemnrt +ry nponemy. upe +ro npenoxenne c neroonannem
ornepr. Cnon xomnnexct, npnuyt n rpest on npenounran nsnnnart na ymary. Rnr xax
uenonex onee nenocpecrnennt n pacxonannt (orentnte +nnsot ero norpa]nn
mornn t nonnornrtcx n ecrcennept n cepnn amcxnx pomanon), onaxo naenennt ne
menee orartm noopaxennem n cxnonnocrtm x ]anrasnponannm, npenouen nncart na
pyrne remt. B pesyntrare raxoro pacxoxennx mt ceronx nmeem na napnanra anannsa,
samemanntx onn na +pornsme, pyro na mncrnnnsme. Xanpt nonynxpnte no nce
npemena.
Hecxontxo oconxxom na ]oro ]nrypa Fponncnana Mannnoncxoro, anrnncxoro
anrpononora nontcxoro nponcxoxennx. Kasanoct t, paort +roro uenonexa,
nocnxrnnmero cnom xnsnt anrpononornuecxnm nstcxannxm (Mannnoncxn no ce ent
cunraercx onnm ns nenpensoenntx nonentx nccneonarene), or ncnxonornn ocrarouno
anexn. Onaxo ceronx ynomnnannx o nem moxno narn n n connonornuecxnx, n n
ncnxonornuecxnx +nnnxnonenxx. Ho cocrnennomy npnsnannm Mannnoncxoro, snaxomcrno
c nexmn upea (cnnmox ]axrnuecxn ]nxcnpyer nauantnt +ran +roro nponecca) orxptno
emy rnasa na mnorne xnnennx npnmnrnnno xyntrypt. C ncxnmunrentntm pnennem on
npnnxncx npnmenxrt nonoxennx ncnxoanannsa n cnonx xyntrypno-anrpononornuecxnx
nccneonannxx. Pnennx, onaxo, xnarnno nenaonro. Oxonuarentno +nrysnasm
Mannnoncxoro pasnexncx nocne aconmrno esycnemntx nontrox namynart xorx t namex
na 3nnon xomnnexc n xyntrype n mnpoomymennn rysemnen ocrpona Tpopnan. 3ro
npnneno ero x ntnoy, uro npecnonyrt xomnnexc npx nn xnnxercx ynnnepcantno
uenoneuecxo ocoennocrtm, xax +ro nocrynnponano n ]pensme, a ecnn n nosnnxaer, ro
xax cyryo xyntrypnoe opasonanne n ycnonnxx sanano nnnnnnsannn xax nporecr
ctnone npornn ncennacrnx rnant poa. upencra ns Mannnoncxoro ne ntmno, necmorpx
na nepnonauantnt +nrysnasm. Bnpouem raxoe nepexo nponcxonr c remn, xro
orxastnaercx noronxrt oexrnnnym peantnocrt no reopernuecxne manont. Xorx xnrt
no manony (ocoenno ocnxmennomy anropnrerom) ropaso npome. H ceronx ncnxonory
npnxonrcx myunrentno ntnpart, xaxnm ns nyx nyre nocneonart. Crapoe ]oro
cnonno pasnnnxa.
Vnntxma xemca na ]ororpa]nn ysnart rpyno sect on yxe ne mono n ouent onen,
xnrt emy ocraercx mentme roa. Bce nayunte ocrnxennx yxe n npomnom, nacroxmee
nanonneno pennrnosntmn ncxannxmn (xoropte napaoxcantntm opasom nepemexamrcx
cnnpnrnuecxnmn ceancamn). xemc yxe cenan, cxasan n nanncan nce, uro cocrannr ero
nemepxnymym cnany n ncropnn ncnxonornn. Hnmt ony snaxonym ]pasy emy eme
npecronr cxasart na cneymmn ent. Ho nocnomnnannxm upea, xemc nanyrcrnonan
ero cnonamn: Fyymee ncnxonornn sanncnr or name paort. B nsnecrnom cmtcne on
oxasancx npan, xorx nayrcx n xenammne c nnm nocnopnrt. Bnpouem, +ro xacaercx ncero
cxasannoro xemcom. a, nanepnoe, n nce ncnxonornn.
ypou, xo1opmn noc1ponn Ken
Mentme roa npoxnn n XXI nexe amepnxanen Ken Knsn, ncnopuennoe nrx nexa
mnnynmero. Ocentm 2001-ro n nospacre 66 ner on ymen ns xnsnn, ne nepenecx onepannn no
yanennm paxono onyxonn. Kasanoct, mxrexnt n cymacpont XX nex noxenan
nancera ocrannrt n cnonx annanax onoro ns camtx xpxnx cnonx mxrexnnxon n
cymacpoon. B nauane 60-x Knsn npocnannncx xax anrop pomana Honer na xyxymxnntm
rnesom n nourn n onouacte cran nonom nenoro noxonennx. Poman tn ntsonom,
mann]ecrom, nocne xoroporo mnp yxe ne mor ocranartcx npexnnm. a n ncem cnonm
nocneymmnm noneennem ero anrop nosaornncx npnart nonte ueprt oxpyxanmemy ero
mnpy. Fnaroapx crapannxm Knsn mnp n n camom ene nsmennncx, nor rontxo x nyumemy nnn
x xymemy nonpoc cnopnt. nx mnnnnonon nme Knsn ocrancx rennem, repoem n
npopoxom, xoropt pocnn ntson xommapy namero esymnoro mnpa. Hnte cxopee cunramr
ero sntm rennem, anrnrepoem, xoropt sapasnn nam narononyunt mnp annnno
cymacmecrnnx, crep rpant mexy spanomtcnnem n esymnem. Boncrnny, urot sacnyxnrt
raxne onenxn, nao tno conepmnrt neuro ocoennoe. Knsn conepmnn.
On ponncx 17 cenrxpx 1935 roa n ropoxe Ha-Xynra (mrar Konopao) n neorarom, no
oponopxounom cemecrne. B 1943 roy nmecre c cemte nepeexan xnrt na monounym
]epmy cnoero ea, re nspocnen rax xe, xax n mnnnnont rnn+xepon ns amepnxancxo
rnynnxn: paoran na ]epme, ynnexancx opto n oxcom, nrpan n econ sa mxontnym
xomany. H no cocrnenntm nocnomnnannxm, meuran xora-nnyt ntpnartcx ns sarxnoro
xonopacxoro saxonycrtx.
Bcxope raxo cnyua npecrannncx. Knsn nocrynnn na ]axyntrer xypnanncrnxn
Operoncxoro ynnnepcnrera. Xopomo yunncx, sannmancx cnoprom (axe cran uemnnonom
ynnnepcnrera no opte) n yxnantno saonen nnreparypo. 3ra crpacrt npnnena ero na
nnreparypnte xypct Cr+n]opcxoro ynnnepcnrera.
Cemecrno Knsn nnxora ne onaano axe cpennm, no amepnxancxnm mepxam,
ocrarxom, no+romy Keny npnxonnoct nonarartcx rontxo na cnon cnnt. urot
+nemenrapno npocymecrnonart, on nanxncx cannrapom n ncnxnarpnuecxym xnnnnxy, a
saono cornacnncx crart n oponontntm ncntryemtm (75 onnapon n ent!) n
rocyapcrnenno nporpamme nccneonann nosecrnnx na ncnxnxy HC, mecxannna n
ncnnonnnna cnntnemnx rannmnnnorenntx napxornxon. Hcnxoennuecxn ontr
sacrannn ero nnaue nsrnxnyrt na nannenron ncnxymxn n xonne xonnon, onn tnn raxnmn
xe xponnxamn, xax n on cam, paspemnnmnmn mon]nnnponart cnoe cosnanne, ne ronopx
yxe o yuentx, xoropte opoconecrno ntnonnxnn saxas xnno rponyrtx unnonnnxon.
ymnt cymacmemn om raxnmn ynnen cnom crpany n nect mnp monoo Ken Knsn.
H nanncan nennxym n ynrapcxym xnnry cnoero poa amepnxancxym Hanary nomep
mecrt.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Knnra npnmnact ynnnrentno xo npemenn. Ha Amepnxy naxartnannct penymne 60-e, n
Knsn cran nepntm nncarenem, cymenmnm npnmnpnrt crapemmnx nrnnxon c nymnmn nm
na cmeny xnnnn. H re, n pyrne npnsnann ero cnonm. Herenapnt Fo nnan nasnan
'Honer na xyxymxnntm rnesom rnanntm cnaraemtm cnoero mnponosspennx, xnmmn
Xenpnxc saxnnn, uro xnnra Knsn enncrnennoe, uro on cmor ounrart o xonna, a
Tnmorn Hnpn nepxonnt rypy 60-x npocro noomen x Keny n npenoxnn
nopyxnrtcx.
Cmxer pomana npocr. Honer na xyxymxnntm rnesom ncropnx npocroro napnx,
xoropt, yyun ne n naax c saxonom, npenounraer cnanxrt ypaxa n orcnertcx n
ncnxymxe. Hcropnx saxanunnaercx rparnuecxn: noneenne repox n cymnocrn, conepmenno
nopmantnoe n ecrecrnennoe ncnxnarpt naxoxr neaexnarntm n yrpoxammnm n
nonepramr repox nooromnn, xoropax n n camom ene paspymaer ero nnunocrt.
Mnornmn +ror cmxer tn nocnpnnxr xax mera]opa npornnocroxnnx sopono nnunocrn n
nenopmantnoro, penpeccnnnoro omecrna. Ho axe ecnn nocnpnnxrt cmxer yxnantno, ro n
+ro nenontno sacrannxer saartcx nenpocrtmn nonpocamn. Ie npoxonr rpant mexy
nopmo n naronorne? Ha xaxom ocnonannn +xcneprt cranxr ncnxnarpnuecxn narnos n
ncera nn +ror narnos eccnopen? uro cunrart xpnrepnem nsneuennx or ymennoro neyra,
ro ecrt xora nannenr ncnxnarpnuecxo xnnnnxn nnpane ntrn na nonm? 3acrpaxonan nn
sopont uenonex or ncnxnarpnuecxoro nponsnona?
Ornert na +rn nonpoct (ynt, neyremnrentnte) npenoxnn npo]eccop Cr+n]opcxoro
ynnnepcnrera +nn Posenx+n. Ho nneuarnennem pomana Knsn on pemnncx na oruaxnnt
+xcnepnmenr, pesyntrart xoroporo onynnxonan n xypnane Science.
Posenx+n n eme cemt uenonex opasonann rpynny, n xoropym nxonnn rpn ncnxonora,
nenarp, ncnxnarp, xyoxnnx n omoxosxxa. unent +ro rpynnt noxnnxnnct noouepeno
n 12 ncnxnarpnuecxnx xnnnnxax nxrn mraron CBA. Bce unent rpynnt tnn nopmantntmn
nmtmn n nnxora n xnsnn ne onapyxnnann nnxaxnx ncnxnuecxnx paccrpocrn. Kaxt
yuacrnnx nonyuan cneymmym nncrpyxnnm: oparnnmnct n xnnnnxy, on onxen tn
coomnrt, uro nnora cntmnr nesnaxomt ronoc, npnnanexamn uenonexy onoro c nnm
nona n nponsnocxmn xaxne-ro nennxrnte cnona. 3arem emy cneonano, nsmennn rontxo
cnoe nmx, es yraxn paccxasart nce, uro xacaercx ero peantno xnsnn co ncemn ee
paocrxmn n ropecrxmn. Ho mnennm Posenx+na, n +rnx paccxasax ne morno trt nnuero
noxoxero na naronornm.
Kax t ro nn tno, yuacrnnxon rpynnt npnnxnn n onnnanart xnnnnx (ns nenanarn!)
c narnosom mnso]pennx.
Ftrt moxer, cnyunnmeecx oxcnxercx omnxo mennnncxoro nepconana nnn rem, uro
onn xorenn nponepnrt narnos?
C momenra nocrynnennx n xnnnnxy n na nporxxennn ncero npetnannx n ne
ncenonannenrt nenn cex conepmenno nopmantno n ne ynomnnann ontme o ronocax n
naexe tcrpo ntnncartcx. Onaxo, raxoro nnesannoro ynyumennx n nx cocroxnnn ne
samernn nn onn ns mennnncxnx paornnxon. Tontxo nocne mnorouncnenntx nontrox
yuacrnnxam +xcnepnmenra yanoct yenrt nepconan n rom, uro onn naxoxrcx n spanom
paccyxe, n nepnyrtcx omo. Vuacrnnxn nponenn n xnnnnxe n cpenem no rpn neenn (onn
ns nccneonarene, xoroporo epxann n xnnnnxe cemt c nononnno neent, ntnyxen tn
exart ns nee, rax n ne yenn onexynon, uro on sopon n renom n ymo).
Kora Posenx+n osnaxomnn corpynnxon ncnxnarpnuecxnx xnnnnx c +rnmn pesyntraramn,
onn nosmyrnnnct, orxastnaxct nepnrt, uro noonoe morno cnyunrtcx.
Tora Posenx+n npeynpenn mennnncxn nepconan, osnaxomnennt c pesyntraramn ero
nepnoro +xcnepnmenra, uro n nnxamne rpn mecxna nm cneyer oxnart
'ncenonannenron. Hs nourn nyx coren uenonex, npnnxrtx sa +ro npemx n xnnnnxy,
ontme nononnnt ntsnann noospennx y ncnxnarpon. A mexy rem n xnnnnxy sa +ro npemx
ne oparnnoct nn onoro ncenonannenra!
Taxnm opasom, cneonano npnsnart ouennnocrt roro ]axra, uro ner nn maneme
ynepennocrn n rom, xoro cneyer cunrart nopmantntm, a xoro nenopmantntm uenonexom.
Tora na uem xe ocnonana ynepennocrt ncnxnarpon? Ho mnennm Posenx+na, ontme
uacrtm na npensxrocrn nocnpnxrnx nnn na omnouno nnrepnperannn cnmnromon.
Connantnte nocnecrnnx +roro ontra, no cyrn cnpononnponannoro pomanom Knsn,
npensomnn camte nemtcnnmte ]anrasnn. Ho nce crpane ns ncnxnarpnuecxnx neuennn
rtcxuamn crann ntnnctnart nannenron. H +ro npn rom, uro ontmnncrno ns nnx n camom
ene nyxannct n neuennn! Apmnx mponntx n yornx, ne ymemmnx npncnoconrtcx x
connantno ecrnnrentnocrn, ntnnecnynact na ynnnt amepnxancxnx ropoon, nnepnte co
npemen Bennxo enpeccnn ntsnan nonym +nnemnm nonpomannuecrna n
poxxnnuecrna. Hamn neonorn, pasymeercx, nocnemnnn oxnnrt nonoxnnenntx
amepnxancxnx omxe xeprnamn +xonomnuecxoro xpnsnca (c nosnnn ntnemnero ontra
+ro axe ne cmemno: noymaemt, xpnsnc ensnn noopoxan!) Ceronx, nanmax
noxoxym xaprnny na namnx ynnnax, npnxonrcx cornacnrtcx: ptrtcx n nomoxe n noncxax
nponnrannx +ro cnmnrom ne crontxo nenarononyunx omecrnennoro, cxontxo
nenarononyunx n orentno nsxro ronone (nonnonennt uenonex naer onee aexnarnt
cnoco ne ymepert c ronoy!).
Ha 3anae xe no nnnxnnem pomana Knsn n cxanantntx pasonauenn Posenx+na
pasnepnynoct nenoe anrnncnxnarpnuecxoe nnxenne, nocrannnmee cnoe nentm
nnxnnannm ncnxnarpnn xax raxono. Heonorom nonoro nnxennx ntcrynnn mornancxn
ncnxnarp Ponant H+nr. B 1965 roy on ocnonan ncnxorepanenrnuecxym xommyny
Knnrcnn Xonn. Pasnoro poa xommynt n ry nopy tnn ne pexocrt, a nen ynrapcrna
nnrann n nosyxe. Cnoeopasntmn mann]ecramn +noxn n tnn xnnra Knsn n necnx
'Crpannte nmn ne menee crpannoro no+ra n nenna xnma Moppncona. B nnx npecranan
nont conpemennt repo crpannt uenonex, ne yxnatnanmncx n pamxn
xoncepnarnnnoro mtmnennx n mopann. Knnra H+nra Pacxonoroe ne rontxo npexpacno
nnncanact n +ror px, no n nonena no nero reopernuecxym asy.
Hocnxmena ona ecrecrnenno nx ncnxnarpa reme esymnm. Ho napaoxc cocroxn n rom,
uro nx H+nra, xax, noxoxe, n nx Knsn, esymne +ro neoremnemt arpnyr
conpemennoro omecrna. Bect mnp npecrannxer coo cnoero poa Fenam. Hopxxn n nem
nacaxamrcx xyuxo mannaxantntx rnpanon, xoropte camn ontme noxoxn na napanonxon.
'Hopmantntm rpaxannnom +roro nsnpamennoro mnpa xnnxercx xon]opmncr, xoropt
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
esponorno n esymno npnnnmaer npexrnnnte npenncannx. Ho ne raxon nonnnno
nopmantnt uenonex. nx nero ecrecrnenno npoxnnxrt cnon mtcnn n uyncrna, axe ecnn
onn ne yxnatnamrcx n pamxn ncxyccrnenntx nopm. Taxne nmn nensexno cranxnnamrcx
c nenonnmannem, n pesyntrare uero oxastnamrcx saneprt n ncnxnarpnuecxnx neuennnax.
Hpornn raxoro noxoa ncne sa Knsn n nporecronan H+nr. On npnsnan orxasartcx ne
rontxo or ynnxammero nnunocrt ncnxnarpnuecxoro xaprona (ceronx na
nonnrxoppexrnom 3anae nasnart mnso]pennxa mnso]pennxom raxoe xe ocxopnenne,
xax nasnart nerpa nerpom), no n or rpannnonno npaxrnxn neuennx, cunrax ee ne
rymanno, a naoopor xaparentno. Ho H+nry, mnso]pennx ne crontxo nyxaercx n
nomomn, cxontxo cam cnocoen ee oxasart saxomnnexconanntm xon]opmncram. Ceronx,
nanmax, xax ena nn ne exenenno xnnxymecrnymr na rene+xpane neoneuennte
ncnxonart, npnxonrcx npnsnart, uro anrnncnxnarpnuecxax penonmnnx ]axrnuecxn
cnepmnnact. Hpo]eccnonantnte ncnxnarpt poxo nomanxnnamr nnaue neonro nonacrt n
xaparenn. Vnnxantnoe ncxnmuenne Fnntxo, a n romy npnxonrcx macxnponartcx no
mmopncra.
Ken Knsn raxoro pesyntrara, noxoxe, ne oxnan. a n cam ycnex Kyxymxnnoro rnesa
ero oecxypaxnn cno poman-nepnenen on nocnpnnnman xax nocnemno ntnonnennym
xypconym paory n, no cocrnennomy npnsnannm, ne ouent-ro ero nmnn. 3ro, npana, ne
nomemano emy camomy nepeenart poman n ntecy, xoropax sa uertpe roa tna nocrannena
onee uem 3500 amepnxancxnmn rpynnamn, npo]eccnonantntmn n camoexrentntmn.
Taxoro rpnym]antnoro emra amepnxancxax nnreparypa ne snana nn o Knsn, nn nocne.
B 1964 roy Knsn ntnycrnn eme ono, moxer trt nyumee cnoe nponsneenne Bpemx
nennxnx osapenn. Knnra ne npnnnexna nnnmannx nynnxn n Knsn samonuan nourn na
rpnnart ner (nnmt n 1992 roy ntmen ero nont poman Hecnx mopxxa). Tounee,
samonuan xax nncarent. Emy tna yroronana pyrax cyta.
Ionopapt sa Kyxymxnno rneso rexnn pexo. Hno na +rn entrn npoxnn t eseno
o xonna cnonx ne. Knsn nocrynnn nnaue. On cosnan cnonx npnxrene n xommyny,
xoropo npncnonn nmx Becente Hpoxasnnxn. Kynnn pasonannt mxontnt anroyc 1939
roa ntnycxa n nmecre c pystxmn ntxpacnn ero no nce nnera payrn. Ha nce entrn
naxynnn ensnna, anentcnnonoro coxa n HC. Fensnn n ax, xncnory n cox, cox n
xononntnnx n n nyrt! Hcnxoennuecxn anroyc, nacenennt xomano nnnnononoctx
ynrape, nnnyncx n nyrt no oporam Amepnxn. Ho nyrn Hpoxasnnxn ycrpannann
neuepnnxn n yromann ncex xenammnx coxom c xncnoro. 3a pynem cnen Hnn K+ccnn,
ntneennt n xnnre xexa Kepyaxa B nyrn no nmenem nna Mopnaprn. Cpen
'ennomtmnennnxon tnn n xeppn Iapcnx n Poepr Xanrep, c xoroptmn Knsn
nosnaxomnncx eme n xann]opnncxo ncnxymxe, re onn nmecre no nasopom xasenntx
+xcnepnmenraropon npnomannct x xncnore. B nyrn Iapcnx n Xanrep ncrpernnn nyx
cryenron Pona Max-Kepnana n unna Hema n cosann pox-rpynny Grateful Dead,
crpemnrentno nsnerenmym na pox-Onnmn.
Hpononet Knsn n ero cnyrnnxon tna npocra: mnp, nmont, cuacrte, mystxa n nonoe,
'orxptroe cosnanne. Orxptnann cosnanne nonxrno xax. ocrarouno cxasart, uro ror xe
Iapcnx nounnan na nanpax neonro cxonuancx n napxonornuecxom orenennn roro xe
ypoma, re nnepnte ornean HC. Ho n 1964-m o +rom eme ne ymanoct.
1964 ro cran nnxom xnsnn Kena Knsn. axe na cxnone ner on ronopnn, uro nmenno
Anroyc, a ne xnnrn, ero rnannoe nponsneenne. Knnrn cymecrnonann nx roro, urot
art xnsnt Anroycy. Heapom nyremecrnne Hpoxasnnxon nnnemn nynnnncr n
ncropnx XX nexa Xepap Fopnap nasnan camtm crpanntm nyremecrnnem sa ncm ncropnm
uenoneuecrna nocne noxoa sa sonortm pynom apronanron n crpancrnnx Moncex no
nycrtne.
Cnono ns Anroyca pasomnoct mnpoxo: c nerxo pyxn Kena Knsn xncnory nonpoonann
mnnnnont. Mnorne npncrpacrnnnct. Btxnnn anexo ne nce. Ho o +rom rora roxe ne
ymanoct.
A npo nyremecrnne tna nanncana xnnra. Anropom, npana, ntcrynnn ne Knsn, a onn ns
Hpoxasnnxon xypnanncr Tom Byn]. Ero oxymenrantnt poman
'3nexrponpoxnanrentnt xncnornt recr ynnen cner n 1968-m, nesaonro o uecrnnanx
Hmnn n unxaro, re ern-nnert ntnnnynn cnoero xannara n npesnenrt CBA,
nopocenxa Hnracyca, n npnrposnnn ycrponrt xncnornt recr ncemy ropoy, sanpannn HC
n pesepnyapt unxarcxoro noonponoa. 3ry nem Hnracyc n xomnannx xnno
nosanmcrnonann y Knsn n ero Hpoxasnnxon. o ee nonnomennx n xnsnt eno, x cuacrtm, ne
omno. 3ro ceronx HC xnnxercx nroptm no nonynxpnocrn (nocne reponna) napxornxom n
CBA, xorx no ncex es ncxnmuennx mrarax +ror npenapar sanpemen saxonom. A n 60-x ero
moxno tno sanpocro xynnrt n anrexax. Tax uro sa pemerxy Knsn ynpxrann no nno
npnunne sa nennnnym mapnxyany, xoropo on roxe ne pesronan. Orcnen nonoxennoe,
Knsn ne opasymnncx n eme onro npoonxan cnon anrnomecrnennte ntxoxn. 3anxsan
neoxnanno n cepenne 70-x. 3anen ]epmy, ocrenennncx. Hpana, n Anroyc epexno
coxpannn. B Hnrepnere, na nepconantnom care Kena Knsn moxno ynnert +roro
npnuynnno pacxpamennoro moncrpa c sannxnarcxo nannctm antme! Tax n xouercx
cnpocnrt c ntcort ntnemnero ontra: Kya yx antme?
Hoxoxe, rnannt Hpoxasnnx cam oranan cee n +rom oruer. B nocnenne rot on
yrpmmo orxpemnnancx or cnoero npomnoro. Hanpnmep, orxasancx or npenoxennx nanncart
nexponor Kacranet eme onoro ]anrasepa, raxxe cymenmero cnonm peom samopounrt
mnnnnont nexpenxnx ronon. Onaxo cnono ne nopoe Tem onee neuarnoe.
'Kyxymxnntm rnesom saunrtnamrcx nce nonte noxonennx nponnnyro monoexn. H
nce ontme xenammnx nopnart c nocrtntm ypomom n nepepartcx n pyro.
Cono Banypm
19 cenrxpx 1977 r. ntmna n cner xnnra Antepra Fanypt Teopnx connantnoro
nayuennx, xoropax yxe uepes 10 ner na ocnonannn nocuera xonnuecrna cctnox na nee
tna npnsnana xnaccnuecxo. B name crpane nmx Fanypt nsnecrno nemnornm, ero
xnaccnuecxn rpy na pyccxn xstx nepeneen concem neanno. Onaxo ero nen n
nccneonannx, ntcoxo onenennte mnpontm ncnxonornuecxnm coomecrnom, sacnyxnnamr
camoro npncrantnoro nnnmannx.
Antepr Fanypa noromox yxpanncxnx +mnrpanron (o uem nerpyno oraartcx no cront
+xsornuecxo nx amepnxanna ]amnnnn), xoroptx noncxn cuacrtx sapocnnn n xanacxym
rnynnxy. On ponncx n ntpoc n ropoxe Mmnap n nponnnnnn Antepra. 3ect n saxonunn
cpenmm mxony, xoropym, cneyx name nearornuecxo repmnnonornn, moxno nasnart
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
manoxomnnexrno: nect nearornuecxn xonnexrnn cocroxn ns nyx yunrene, na
noneuennn xoroptx naxonnoct ncero nanart yuennxon. Hocne oxonuannx mxont on
nexoropoe npemx paoran na Anxcxe n pnrae crponrentntx paounx. Hcnxonornuecxoe
opasonanne nonyunn n CBA, onroe npemx paoran n Cr+n]opcxom ynnnepcnrere,
yocroen mnornx nayuntx perann.
Teopnx Fanypt, nsnoxennax x ero xnnre, ocnontnaercx na nocrynarax nxennopnsma,
xoropte anrop, onaxo, xpnrnuecxn nepeocmtcnnnaer. Ho mnennm Fanypt, noneenuecxax
peaxnnx ne nxnmuaercx anromarnuecxn nnemnnm crnmynom, xax +ro nponcxonr y pooron
nnn xnnorntx. Hanpornn, peaxnnn na crnmynt xnnxmrcx camoaxrnnnpymmnmncx. uenonex
cosnarentno nocnpnnnmaer nonoxnrentnoe noxpennenne, on npennnr ero nonyuenne npn
ycnonnn coornercrnymmero noneennx.
Fanypa, cornamaxct c nnntm reopernxom nxennopnsma F.u.Cxnnnepom, uro
uenoneuecxoe noneenne moxno mon]nnnponart nocpecrnom noxpennennx, yexen n
oxastnaer +ro +mnnpnuecxn, uro uenonex moxer ocnonrt npaxrnuecxn nmte nnt
noneennx es nenocpecrnennoro nonyuennx xaxoro-nno noxpennennx.
Ham anexo ne ncera rpeyercx noxpennenne; mt moxem yunrtcx na uyxom ontre,
nocpecrnom xocnennoro noxpennennx, nanmax sa noneennem pyrnx nme n
nocnecrnnxmn +roro noneennx. To ecrt mt yunmcx, xax t npnmepnnax na cex moenn
noneennx pyrnx nme. Cornacno nsrnxam Cxnnnepa, ror, xro xonrponnpyer
noxpennenne, xonrponnpyer n noneenne. Fanypa xe cunraer: ror, xro onpeenxer
'moenn n omecrne, ror n xonrponnpyer noneenne.
Fanypa nponen mnpoxomacmrante nccneonannx xapaxrepncrnx rex moene, xoropte
oxastnamr nnnxnne na name noneenne. On onapyxnn, uro nmn cxnonnt moennponart
noneenne nme roro xe nona, npnmepno raxoro xe nospacra. To ecrt nx nmoro ns nac
+ranonom ntcrynaer uenonex, pannt nam, xoropt ycnemno pemaer nponemt, cxonte c
namnmn. Kpome roro, na nac nponsnonr cnntnoe nneuarnenne noneenne moene,
sannmammnx ntcoxoe nonoxenne n omecrne. Pasnnunte rnnt noneennx cnyxar opasnom
nx nopaxannx n pasno crenenn. Fonee npocrte rnnt noneennx nmnrnpymrcx namnoro
uame, uem onee cnoxnte. Arpeccnnnoe n npaxenoe noneenne nmnrnpyercx c ontme
roronnocrtm, ocoenno ertmn. Taxnm opasom, ro, uro mt nnnm n peantno n n cpecrnax
maccono nn]opmannn, n onpeenxer name noneenne.
Ceronx, nanmax, xax namn mantunmxn n enuonxn, nepexopmnennte ronnnnycxo
xnauxo, nepennmamr yxnarxn pyxnnncxo mnant, nerxo nonepnrt ntnoam Fanypt. V
nac ero noxa nnrnpymr pexo. A nonoon yxe npeocrarouno!
Hauano +pm IQ
19 cenrxpx 1917 r. tna onynnxonana Cr+n]opcxax peaxnnx mxant Fnne-Cnmona,
nonyunnmax ncemnpnym nsnecrnocrt xax recr Cr+n]op-Fnne. Pexe +ry meronxy
nastnamr mxano Fnne-Tepmena, npnconoxynnxx x ]amnnnn ]pannyscxoro nepnonpoxona
]amnnnm anropa amepnxancxo mon]nxannn Hynca Mencona Tepmena.
Hepenot n onee nnn menee yaunte mon]nxannn mxant Fnne-Cnmona (nnepnte
onynnxonanno n 1905 r.) ocymecrnnxnnct n pasntx crpanax n panee. B Poccnn raxax
paora tna npoenana A.M.Byepr. Ho nmenno napnanr Tepmena nonoxnn nauano
mnpouamemy pacnpocrpanennm n mnpe (cnauana anrnoxstunom) nnrennexryantnoro
recrnponannx, n pesyntrare xoroporo nx conpemennoro sananoro otnarenx ero
xo+]]nnnenr nnrennexra raxax xe neoremnemax xapaxrepncrnxa, xax pocr nnn rpynna
xponn.
Ho cpannennm c ]pannyscxnm opnrnnanom Cr+n]opcxax mxana tna nacrontxo
ononnena n nnonsmenena, uro ]axrnuecxn npecrannxna coo nont recr. Ona nxnmuana
onee rpern nontx saann, a px craptx tnn nepeenant nno nepeapeconant pyrnm
nospacrntm yponnxm. Bxana tna sanono cranaprnsnponana na amepnxancxo ntopxe,
cocroxnme ns npnmepno 1000 ere n 400 nspocntx; n pesyntrare px craptx saann
tnn ncxnmuent. Bnocnecrnnn recr neonoxparno n nectma panxantno
yconepmencrnonancx, n n nacroxmee npemx n ncnxonarnocrnuecxo npaxrnxe ncnontsyercx
yxe uerneprax ero peaxnnx, onynnxonannax n 1972 r. Ho onenxam cnennanncron,
Cr+n]op-Fnne onn ns camtx pacnpocrpanenntx n mnpe recron nnrennexra, xorx
oreuecrnennt Cnonapt-cnpanounnx no ncnxonarnocrnxe naxonnuno yxastnaer:
'Cneenn o ncnontsonannn n CHI ne nmeercx. Bnpouem, ceronannx ryr tnn t ne
nnonne ymecrnt. Mnoronernn sacro n oreuecrnenno ncnxonarnocrnxe nmeer, xax +ro
nn napaoxcantno, n cnom nosnrnnnym cropony. B ro npemx, xax y nac recrt nnmt
esornxno pyrann n yxe anrnneonornuecxoro nocranonnennx BKH(), na 3anae nmn
axrnnno nontsonannct n n nrore npnmnn x ntnoam, oruacrn nepexnnxammnmcx c nexmn
namero paxononcxoro nocranonnennx. B uacrnocrn, tnn npaxrnuecxn ntxnnent mnorne
yxsnnmte mecre mxant Cr+n]op-Fnne. Xorx saannx recra nectma pasnoopasnt,
oxasanoct, uro nsmepxer on n nepnym ouepet nepantnt nnrennexr, mano sarparnnax
npoune acnexrt mtcnnrentntx nponeccon. Ftna noxasana necoornocnmocrt noxasarene
recra c yponnem rnopuecxnx cnoconocre, snaunrentnax oycnonnennocrt pesyntraron
xyntrypntmn ]axropamn, a raxxe nosmoxnocrt ontmnx napnann IQ y onoro n roro xe
uenonexa n sanncnmocrn or mnoxecrna ycnonn, ne cnonmtx x nnrennexry.
Hcnxonarnocrnxa nnrennexra, pasnnnaemax n nocnenne rot cnennanncramn pasntx
crpan, nnxercx concem nntmn nyrxmn, nexenn ror, uro tn npenoxen Tepmenom. A
Cr+n]opcxax mxana n cam IQ, xorx n npoonxamr ocranartcx xyntrontmn cnmnonamn
mnpono ncnxonarnocrnxn, ceronx nce ontme ntcrynamr xax oexrt xpnrnxn n
ornpannax rouxa nx antrepnarnnntx paspaorox.
Moxer trt, n ner ontmo et n rom, uro mt ann nosmoxnocrt amepnxannam camnm
nanrpartcx n cnom nrpymxy n nanrt cee nce nonoxennte mnmxn? Vx ecnn
npncnymnnartcx x saoxeancxomy ontry, rax x conpemennomy. H camnm nrn antme, yuact
na uyxnx npomaxax.
3axa1 na1pnapxa
23 cenrxpx 1939 r. ymen ns xnsnn 3nrmyn upe. Hpocro cxasart ymep tno t,
nanepnoe, nenpannntno, no +ro tn ocosnannt yxo, ]axrnuecxn camoyncrno.
Tanaroc nosonaan na 3pocom.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
onrne rot ocnonarent ncnxoanannsa crpaan rxxeno onesntm, nosnnxme
ncnecrnne naryno npnntuxn xypennx, or xoropo on ne naxonn cnn orxasartcx.
upe npncrpacrnncx x xypennm eme n ercrne, n mecrn nnn cemnnernem nospacre, a n
spente rot ntxypnnan exenenno no na ecxrxa cnrap, ne naxox n +rom nnuero ypnoro.
Fonee roro, n nonnom coornercrnnn c orxptrtm nm mexannsmom ncnxonornuecxo samnrt,
on axe crpemnncx pannonannsnponart cnom narynym crpacrt. Cnoemy nnemxnnnxy on
ronopnn: Mo mantunx, xypenne ona ns camtx ontmnx n camtx ementx paocre
xnsnn. Ecnn rt n yymem pemnmt ne xypnrt, mne yer rex ncxpenne xant. Hpana,
ecnn cneonart nornxe ncnxoanannsa, npncrpacrne x xypennm npecrannxer coo ]opmy
opantno nanxsunnocrn. Bosmoxno, cmyrnoe ocosnanne +roro ]axra camnm upeom
npnneno x romy, uro n paspaorxe cnoe nepnonsannn ncnxocexcyantnoro pasnnrnx on
onontno mano nnnmannx yennn nmenno opantno ]ase, a na mxrxym nponnm xonner,
ycmarpnnanmnx n nmnmtx nm nnnntx n roncrtx cnrapax ]annnuecxn cnmnon,
esanennxnnonno orpesan: Hnora cnrapa +ro npocro cnrapa.
B 1923 r. y nero no pry noxnnnact onyxont, ntsnannax xypennem. Heyremnrentnt
narnos pax upe nocnpnnxn cronuecxn. Hauanact mnoronernxx opta c onesntm,
nsnypnrentnax uepea xnpyprnuecxnx onepann (ncero upe nepenec nx rpnnart enxrt).
B 1929 r. nepnax nocneonarentnnna upea Mapnx Fonanapr pexomenonana emy
repanenra Maxca Bypa, xoropt c +roro npemenn cran ero nnuntm npauom n naxonncx npn
nem npaxrnuecxn neornyuno. Ontr omennx co cnonm nmennrtm nannenrom n ncropnm ero
onesnn Byp onncan n norpa]nuecxo xnnre 3nrmyn upe. Xnsnt n cmeprt, cranme
naxntm ncrounnxom no ncropnn saxnmunrentnoro +rana pasnnrnx xnaccnuecxoro
ncnxoanannsa n norpa]nn ero cosarenx.
urot onerunrt crpaannx ontnoro, Byp npner x cnntnomy oesonnnammemy
mop]nm, x xoropomy upe tcrpo npncrpacrnncx n yxe ne mor es nero oxonrtcx ro
nn ns-sa nocroxnntx myunrentntx one, ro nn ns-sa ycnnnnammecx napxornuecxo
sanncnmocrn. V nero yxymnnact aprnxynxnnx, ont repsana ero neorcrynno. Onaxo, no
paccxasam ouennnen, upe nocroxnno yntancx. Bepnte ]pencrt pacnennnamr +ro xax
cnnerentcrno xenesno nonn. anexo ne cront nocropxennt norpa] Pnuap Ocopn
naxonnuno saxnmuaer: 3ro tna napxomannx.
upe nsxn c Bypa oemanne: xora nonoxenne craner concem esnaexntm, a
crpaannx necrepnnmtmn, ror ocrynntmn emy cpecrnamn nonoxnr +romy xonen. B xonne
cenrxpx 1939 r. upe oxnnn cnoemy nnunomy npauy, uro raxo ent nacran. Cxpenx
cepne, Byp nnen nannenry sanpeentnym osy mop]nx. upe norpysnncx n
napxornuecxn con, ns xoroporo yxe ne ntmen. Tpn nx cnycrx cocroxnnct noxopont. C
narpontmn peuamn ntcrynnnn 3pncr xonc n Cre]an Hner, ormernnmne
ncxnmunrentnym pont upea n ncropnn mnpono nayxn n xyntrypt.
Hocne cmeprn oren-ocnonarent tn ]axrnuecxn xanonnsnponan ncnxoanannrnxamn, a ero
ornaxnponannax xoncom norpa]nx npenparnnact n cnoero poa xnrne. 3ry necxontxo
xomyncrnennym napannent moxno n npoonxnrt. Honnoe copanne counnenn upea
ntcrynnno ormarom ynnnepcantnoro yuennx, ne nonexamnm nn xpnrnxe, nn comnennm.
Teopnx upea tna oxnnena ero nocneonarenxmn esynpeuno n conepmenno. Tem
camtm, onaxo, onn nenontno sarnann cex n nonymxy: ncx nx npaxrnuecxax exrentnocrt n
reopernuecxne nstcxannx oxasannct orpannuent crpornm xanonom, orcrynnennx or
xoroporo npnpannnnannct x epecn. Hanepnoe, no+romy cocrnennte rpyt
ncnxoanannrnxon rpannnonno opnenrannn n ocnonnom nropnunt n anexo ne cront
nonynxpnt, xax xnaccnuecxne paort upea. Tyr nenontno ncnomnnaercx ncropnuecxax
ananornx: npenonrent apacxnx sanoenarene mornnnponan cno npnxas cxeut
oraremee xnnxnoe copanne Anexcanpncxo nnnorexn raxnmn cnonamn: Ecnn +rn
xnnrn coornercrnymr Kopany onn nsnnmnn, ecnn npornnopeuar onn npent.
Hapaoxc, onaxo, cocronr n rom, uro na nporxxennn uertpex ecxrnnern, xoropte
upe nocnxrnn pasnnrnm cnoero yuennx, ncnxoananns nonce ne npecrannxn coom pas n
nancera sacrtnmn mononnr, a nperepnenan nectma nnamnunte nepement. B pannnx
rpyax upea Hcnxonaronornx otenno xnsnn, a raxxe Tonxonanne cnonnenn
(xoropoe anrop cunran cnoe nyume ncnxoanannrnuecxo paoro) eme n peun ner o
raxnx xoncrpyxnnxx, xax, nanpnmep, 3nnon xomnnexc, es xoroporo ]pencrcxoe yuenne
nenosmoxno npecrannrt. Tpexcrynenuarax crpyxrypa ncnxnxn tna oosnauena upeom
n paore n Ono, xoropax ynnena cner nnmt n 1921 r. K nosnemnm nonannxm upea
ornocnrcx n npornnonocrannenne ecrpyxrnnnoro Tanaroca xnsnenmnnomy 3pocy. Bce +rn
nepement nponcxonnn no nnnxnnem xnnnnuecxo npaxrnxn, n nemano crenenn
nnunoro xnsnennoro ontra camoro upea, a raxxe, esycnonno, no nnnxnnem
oexrnnntx nepemen n omecrnenno xnsnn n ymonacrpoennn nme. Ctrt nencxn
ypxya pyexa nexon, nerepan mnpono nont n +mnrpanr, cnacammncx or nanncrcxoro
reppopa, repsannct concem pasntmn xomnnexcamn, n +ro ne morno ne cxasartcx xax na
xnnnnuecxo npaxrnxe, rax n na reopernuecxnx nocrynarax ncnxoanannsa.
A renept npecrannm cee, xax mor t npeopasnrtcx ncnxoananns, ecnn t ero
ocnonarent npoxnn eme ner rpnnart n ynnen Hmpneprcxn nponecc, Xnpocnmy,
Fepnnncxym creny, Hpaxcxym necny. Kax orneccx t on x ncnxoennuecxnm nstcxannxm
Tnmorn Hnpn, x +xcnancnn nocrounoro oxxyntrnsma n cexcyantno penonmnnn ere-
nneron? Pasymeercx, nepnte nocneonarenn upea nce +rn cotrnx n xnnennx crapannct
ncronxonart, ncxox ns xnaccnuecxnx nocrynaron. Onaxo ne npnxonrcx comnenartcx, uro
cam xnaccnx, npoxnnn on noontme, namen t onee nnrepecnte oxcnennx.
3a rot, npomemne nocne xonunnt upea, mnp neysnanaemo nsmennncx. 3rn
nepement, nponcxonnmne n rpxymne, noxoxe, omyman n cam narpnapx ncnxoanannsa. B
Fnnnorexe Konrpecca CBA n cnenxpane, xax cxasann t y nac, xyr nccneonarene
neonynnxonannte sanncxn n nnctma upea, ocryn x xoroptm no nacroxnnm
pocrnennnxon saxptr. uem ntsnana raxax cexpernocrt? He rem nn, uro nosnemne
pasmtmnennx upea, ne ycnenmne o]opmnrtcx n neuarnte rpyt, coepxar nepeonenxy
'nestnemtx nocrynaron?
Heu onen Henonex oan?
28 cenrxpx n ncropnuecxom xanenape Amepnxancxo ncnxonornuecxo acconnannn
(AHA) ormeueno xax ent poxennx nonxrnx ayrnsm. Anropt +roro xanenapx,
onynnxonannoro n Hnrepnere, ormeuamr, uro camo nonxrne tno nneeno n nayunt
onxo Heo Kannepom. 28 cenrxpx 1944 r. ynnena cner nepnax nynnxannx na +ry remy
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
crartx Kannepa Pannn ercxn ayrnsm n Henarpnuecxom xypnane (J ournal of
Pediatrics).
uro xacaercx cront rouno arnponxn, ro ona nectma ycnonna, a ecnn ntpaxartcx es
onnxxon, ro npocro nenepna. Heocrarouno xomnerenrnte +xcneprt (a raxne, xax nnnm,
ecrt n n Amepnxe) ne yocyxnnnct nnnmarentno nsyunrt ncropnm nonpoca n n pesyntrare
nnecnn ononnnrentnte nerounocrn n n es roro nyranym ncropnm nonxrnx ayrnsm. ara
28 cenrxpx aer nam nono ne crontxo ormernrt snamenarentnoe cotrne, cxontxo nnecrn
naxonen xcnocrt n +ry mnoronernmm nyrannny.
Honxrne ayrnsm, rax xax n mnorne nnte, nepnonauantno cyryo nayunte nonxrnx
(nanpnmep, amnnanenrnocrt, ronepanrnocrt, ]pycrpannx), npouno nomno n
otennt nexcnxon n ceronx ynorpenxercx onontno uacro. Tomy nemano
cnococrnonan yocroennt necxontxnx Ocxapon xnno]nntm uenonex oxx, n xoropom
pont nnnanna, crpaammero ayrnsmom, necrxme ctrpan acrnn Xo]man. (Hpocmorp n
ananns +roro ]nntma nennmne tno t n xauecrne +nemenra npo]eccnonantno nororonxn
nxnmunrt n xypc oyuennx ncnxonoron.)
Ha camom ene repmnn ayrnsm (or rpeuecxoro autos cam) eme n 1912 r. (xora Kannepy
ena ncnonnnnoct 18 ner) nnen mnenapcxn ncnxnarp 3.Fnenep ne rontxo xpynnemn
yuent, no n macrep nayunoro cnonornopuecrna (emy, n uacrnocrn, raxxe npnnanexar
repmnnt amnnanenrnocrt n mnso]pennx). B cnoe xnnre Ayrncrnuecxoe mtmnenne
on rpaxronan ayrnsm xax cnmnrom n ]opmy ncnxnuecxnx saonenann, npn xoroptx
mtmnenne uenonexa n ero a]]exrnnnax c]epa perynnpymrcx npenmymecrnenno
nnyrpennnmn +monnonantntmn norpenocrxmn n mano sanncxr or peantno
ecrnnrentnocrn. Ayrnsm, raxnm opasom, paccmarpnnancx xax onesnennax ]opma
ncnxonornuecxo camonsonxnnn, xax yxo or nnemnero mnpa n anronomnt mnp
nnyrpennnx nepexnnann.
Heo Kannep ponncx n Bene, nonyunn mennnncxoe opasonanne, n 19201928 rr. paoran
n Fepnnne n xauecrne ercxoro ncnxnarpa n tn xopomo snaxom c nexmn Fnenepa. Ero, a
raxxe ero xonnery I.Acneprepa sannrepeconann xnnennx ayrnsma n ercxom nospacre.
3mnrpnponan n Amepnxy, Kannep nponen rmarentnoe nanmenne sa necxontxnmn ertmn,
crpaanmnmn noontmn napymennxmn. Cpen cnonx nannenron on ntxnnn 9 raxnx ere,
xoroptx nanman n reuenne nxrn ner. Hapannentno n Enpone ananornunoe nccneonanne
npononn Acneprep. Cneennx o nayuntx xonraxrax Kannepa n Acneprepa
nemnorouncnennt n neocrarouno ocronepnt. Ecrt nce ocnonannx nonarart, uro nx paora
ocymecrnnxnact nesanncnmo. Acneprep nanman menee rxxente cnyuan, xoropte n onncan
n cnoe nynnxannn 1944 r. Btxnnennt mn cnnpom nasnan ero nmenem. Xorx mnorne
cnennanncrt nonaramr, uro +ro nnmt cpannnrentno nerxn napnanr cnnpoma,
ntxnnennoro Kannepom, xoropomy n npnnanexnr n annom cnyuae npnopnrer. Bet cnom
nepnym crartm na +ry remy on onynnxonan ne n 1944 r., xax nouemy-ro cunramr +xcneprt
AHA, a room panee n xypnane Hepnnt peenox (Nervous child tn n raxo xypnan!)
Kannep nnen n nayunt onxo repmnn pannn ercxn ayrnsm (PA), xoropt c ro
nopt raxxe nmenyercx cnnpomom Kannepa.
Hanonee cymecrnennte cnmnromt PA, ntxnnennte Kannepom: onnouecrno peenxa,
orcyrcrnne crpemnennx x omennm; xoncepnarnnnocrt conpornnnenne nmtm nepemenam
ocranonxn, cxnonnocrt x crepeornnntm sanxrnxm, onoopasne nnrepecon n npncrpacrn;
peuente napymennx; pannxx (npoxnnxmmaxcx o nyx c nononnno ner) naronornx
ncnxnuecxoro pasnnrnx (n ontme mepe cnxsannax c napymennem pasnnrnx, nexenn c
perpeccom).
PA ncrpeuaercx y 36 ns 10000 ere; y mantunxon n 34 pasa uame, uem y enouex.
Btcxasannax Kannepom rnnoresa o ncnxorennom xapaxrepe PA (ro ecrt o nosnnxnonennn
PA ncnecrnne ncnxnuecxo rpanmarnsannn) n antnemem nornepxennx ne nonyunna.
Conpemennte nccneonarenn nacunrtnamr cntme rpnnarn narorenntx ]axropon,
oycnonnnnammnx neocrarounocrt nenrpantno nepnno cncremt n nmemmnx cnecrnnem
PA. Taxxe nonepraercx comnennm ro, uro y crpaammnx PA ere cymecrnyer xorx t
xoporxn nepno nopmantnoro pasnnrnx. Vxe n mnaenuecrne raxnx ere ornnuamr
nexoropte xapaxrepnte ocoennocrn, cpen xoroptx nanonee cymecrnennax napymenne
onenxn nnemnero paspaxnrenx n nenpannntnte peaxnnn na nero. ern ornnuamrcx nno
naccnnnocrtm, nno nontmenno nosynmocrtm (npnuem onn n ror xe peenox moxer
nonepemenno emoncrpnponart oa +rn rnna noneennx). Komnnexc oxnnnennx nmo
orcyrcrnyer, nno ntpaxen napaoxcantno: peaxnnn oxnnnennx moryr ntstnart ne nnna
nspocntx (npn +rom nnsxne n nocroponnne nspocnte ne n]]epennnpymrcx), a
neoymennennte npemert. B nospacre oxono mecrn mecxnen noxnnxmrcx ocoennocrn
moropnoro pasnnrnx, rnanntm opasom moropnax nxnocrt. B nospacre npnmepno nyx c
nononnno ner pente]no npoxnnxmrcx rpynocrn ]opmnponannx nenenanpannennoro
noneennx, a raxxe peuente napymennx. Heyaunte xonraxrt c oxpyxammnmn nopoxamr
y ere nontmennym rpenoxnocrt n crpaxn. Camonsonxnnx npnnonr x ncxaxennm
npncnoconennx x nnemnemy mnpy, npecrannenn o nem.
Mnennx o nnrennexryantnom pasnnrnn ere c PA pasnopeunnt. Kannep cnauana
nouepxnnan nx nnrennexryantnym coxpannocrt, nepexym oapennocrt (n ]nsnxe,
maremarnxe, mystxe, xnnonncn, nnreparype). 3rn ern c pannero nospacra c ontmnm
nnrepecom cnymamr urenne n uacro ynnnxmr nnsxnx npenourennem xnnrn nmo nrpe.
Ormeuaercx, uro nanontmnx yau onn onnamrcx n pemennn xornnrnnntx saau. uacro
noneenne peenxa onpeenxercx npncrpacrnem x xaxo-nno crepeornnno
nnrennexryantno exrentnocrn: cocrannenne cxem nnxennx rpancnopra, ueprexe
nn]ron, pasnnuntx rannn. Hepexo npexpacnax mexannuecxax namxrt nosnonxer naxonnrt
snaunrentnt sanac cneenn n camtx neoxnanntx onacrxx snann, ne cnxsanntx c
otenno xnsntm. oxasano, uro nnrennexryantnax exrentnocrt ontme crpaaer n
saannxx, npn ntnonnennn xoroptx neoxonma connantnax xomnerenrnocrt. Hmex
ontmne snannx n orentntx ornneuenntx onacrxx, ayrnunte ern sarpynxmrcx n
npocrtx xnrecxnx cnryannxx, re rpeymrcx nnrynnnx, nenocpecrnennoe uyncrno.
(Vsnaere repox acrnna Xo]mana?)
Hccneonannx cnnpoma Kannepa nnrencnnno neyrcx nor yxe onee nonynexa. Ocooe
nnnmanne ercxnx ncnxonoron n nocnenne rot nce ontme npnnnexaer mxrxn ayrnsm,
ne oxoxmn no crenenn ntpaxennocrn o xpane naronornn. Heoxonmo oranart cee
oruer, uro ayrnunt peenox (a raxnx ouent mnoro n c xaxtm room oruero-ro cranonnrcx
nce ontme) +ro nonce ne ro xe camoe, uro peenox, crpaammn PA. C ayrnuntmn
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
ertmn nanepnxxa npnxonnoct cranxnnartcx n cnoe paore nmomy mxontnomy
ncnxonory. H urot npannntno nonxrt nx ocoennocrn, neoxonmo xopomo
opnenrnponartcx n nccneonannxx ]enomena ercxoro ayrnsma, nauartx onee nonynexa
nasa.
Ox1npt
He aencxoe eno?.
Oxrxpt cran xpnrnuecxnm mecxnem n cyte M+pn Varon Kanxnnc ono ns
ntammnxcx xenmnn-ncnxonoron. 1 oxrxpx 1890 r. ona onnact paspemennx nocemart
ncnxonornuecxn cemnnap Vnntxma xemca n Iapnapcxom ynnnepcnrere. Ho rem
npemenam +ro tno cotrnem ncxnmunrentntm. B omecrnennom cosnannn rocnocrnonan
mn] o myxcxom npenocxocrne. Cornacno nonynxpno n ro npemx reopnn, npn nonyuennn
ntcmero opasonannx xenmnnt nocroxnno ncntrtnamr ]nsnuecxne n +monnonantnte
neperpysxn, ro ecrt opasonanne xnno ne ner nm nnpox. Hexoropte yuente nceptes
saxnnxnn, uro opasonanne nx xenmnn noome ouent npeno, nocxontxy xxot npnnonr x
napymennm mencrpyantnoro nnxna n ocnanxer marepnncxn nncrnnxr. Ecnn yx uemy-ro n
cronr yunrt xenmnny, nncan Cr+nnn Xonn, rax +ro yunrt ee trt mareptm.
M+pn Kanxnnc nosnamepnnact pasnexrt +ro npeyexenne. Ee nacrounnocrt n
xnnemn nnrepec x ncnxonornn nponsnenn cnntnoe nneuarnenne na xemca, xoropt cran
onnartcx, urot Kanxnnc onycrnnn x sanxrnxm. On nncan e: onontno nac nyrann
xenmnnamn n nayxe. nepm n naemct, uro name pnenne coxpymnr nmte nperpat. xe
co cnoe cropont cenam nce, uro n monx cnnax. Onaxo xocnocrt amnnncrpannn yanoct
npeoonert nnmt oruacrn. Ftno nonyueno neo]nnnantnoe paspemenne na nocemenne
sanxrn. O nocneymmem nonyuennn yueno crenenn peut axe ne nenact, nocxontxy ycran
ynnnepcnrera +roro xareropnuecxn ne onycxan.
Tem ne menee Kanxnnc c +nrysnasmom nsxnact sa yuey. Ho sanepmennn cemnnapcxnx
sanxrn y xemca ona npncrynnna x nccneonarentcxo paore no pyxonocrnom Iyro
Mmncrepepra. Hao cxasart, uro Mmncrepepr nonauany ne pasenxn ee crpemnenn. Ho
ero yexennxm, nayunax paora npexnnxer cnnmxom ntcoxne rpeonannx, nx xenmnn
nenocnntnte. Conepnnuart c myxunnamn xenmnnt ne n cocroxnnn, n or
npenoanarentcxo paort nm raxxe nyume nosepxnnartcx, no onn npx nn moryr
ntcrynart anropnrerntmn ]nrypamn nx cryenron-myxunn. Tem ne menee paore Kanxnnc
on ne npenxrcrnonan n axe ee noompxn. Pesyntrar sacrannn ero nepecmorpert cnon
yexennx. Ho npnsnannm Mmncrepepra, n ee nnne on ynnen nyumero cryenra, c
xoroptm ononnoct paorart n Iapnape. ncceprannonnax paora, ntnonnennax
Kanxnnc na cno crpax n pncx, tna onenena penensenramn xax necrxmax. Onaxo
necmorpx na +ro, a raxxe na axrnnnym nporexnnm xemca n Mmncrepepra, oxropom
]nnoco]nn Kanxnnc rax n ne crana. B 1894 roy (n cnona n oxrxpe!) or pyxonocrna
Iapnapcxoro ynnnepcnrera tn nonyuen orxas n npncnoennn yueno crenenn. Orexaemym
mornnnponxy moxno tno t nannapno nepe]pasnponart: He xencxoe +ro eno!
uepes necxontxo ner, xora Kanxnnc yxe npocnannnact cnonmn nccneonannxmn n onacrn
ncnxonornn namxrn (e npnnanexnr nex ncnontsonart nx nsyuennx mnemnuecxnx
nponeccon meroa napntx acconnann), e npenoxnnn nonyunrt crenent n Iapnape no
ne nonnonennoe yuenoe snanne, a yupexennym cnennantno nx xenmnn crenent xonnexa
Pexnn]]. Kanxnnc orxnonnna +ro npenoxenne, mornnnpyx cno orxas rem, uro yxe anno
ntnonnnna nce rpeonannx nx ntnycxnnxon Iapnapa, n ntpasnna nporecr npornn ro
nonnrnxn ncxpnmnnannn, xoropym amnnncrpannx npononna no ornomennm x ne xax x
xenmnne. Ho n Iapnape ynopno orneprann rpeonannx Kanxnnc npncnonrt e ro snanne,
xoropoe ona sacnyxnna. Cnonm nouerntm oxropom ee npnrnacnn crart Konymncxn
ynnnepcnrer.
B 1906 roy nmx Kanxnnc tno nasnano n uncne 50 camtx nnnxrentntx ncnxonoron CBA
ntcoxax onenxa sacnyr xenmnnt, xoropo n cnoe npemx orxasann n crenenn oxropa
]nnoco]nn. B rom xe roy ynnen cner rom Vuente Amepnxn, re cpen ncex
ynomxnyrtx ncnxonoron 12 % yxe cocrannxnn xenmnnt (xorx yxnantnoe nasnanne xnnrn
snyunr xax Vuente myxn Amepnxn American Men of Science). B 1905 r. Kanxnnc crana
nepno xenmnno npesnenrom Amepnxancxo ncnxonornuecxo acconnannn (c ro nopt
xenmnnt sannmann +ror nocr eme cemt pas).
Ho npomecrnnn nexa cnryannx n nayxe xapnnantno nsmennnact. Ceronx n CBA
xenmnnt cocrannxmr rpn uerneprn cryenron-ncnxonoron. B name crpane xaprnna
ananornuna. Moxno yrnepxart, uro xenmnnt onnnct nonnonpannoro nonoxennx n
ncnxonornuecxom coomecrne. H n oxrxptcxne nn cronr ncnomnnrt optm cnonom M+pn
Kanxnnc nepnym xenmnny, cymenmym yenrentno orcroxrt +ro cnoe npano.
Hapanan norpaqnn
8 oxrxpx 1953 r. ntmen n cner nepnt ns rpex romon nayuno-norpa]nuecxo
monorpa]nn 3pncra xonca Xnsnt n rpyt 3nrmyna upea. Bcero nepy xonca
npnnanexnr 12 xnnr no pasnnuntm nponemam ncnxoanannsa, onaxo nmenno norpa]nx
upea crana rnanntm ero counnennem. Hontrxn onncart xnsnennt nyrt ocnonarenx
ncnxoanannsa mnoroxparno npenpnnnmannct n o, n nocne xonca, no nmenno ero xnnra
sacnyxnna craryc o]nnnantno norpa]nn, n nontne ee nsyuenne ntcrynaer
oxsarentntm +nemenrom ]ynamenrantno nororonxn ncnxoanannrnxon (rax n xouercx
cnpocnrt: a xro ns namnx omopomenntx ]pencron ee unran?)
Hepnax nontrxa xnsneonncannx upea ornocnrcx x 1924 roy n npnnanexnr
ancrpncxomy ncnxoanannrnxy upnny Bnrrentcy. Ero xnnra upe, ero nnunocrt, yuenne
n mxona sanoenana ontmym nonynxpnocrt n tna nepeneena na mnorne xstxn, n rom
uncne na pyccxn. V camoro upea, utn ornomennx c Bnrrentcom n pantme cxnatnannct
nenpocro, ntxo xnnrn ntsnan cnntnoe paspaxenne. upe cunran, uro ero nnunocrt (n
rex acnexrax, xoropte onycrnmo onapoonart) nceneno npecrannena n ero rpyax, n
nmte counnennx norpa]on tnn t, no-nepntx, nexoppexrnt, a no-nroptx npocro
ecnonesnt. Omecrnennocrt ne nmeer npana na mom nnunocrt, a n nnuemy na moem
npnmepe ne nayunrcx, nncan on.
Ho nnnxnnem xpnrnxn Bnrrentc tn ntnyxen npnsnart, uro nanncannax nm norpa]nx,
ecrnnrentno, ne nnonne xoppexrna. Onaxo uepes necxontxo ner on ntnycrnn nonoe
nsanne, npana snaunrentno nepepaorannoe. B name crpane x romy npemenn c
]pensmom yxe pasopannct, n nonoro nepenoa ne nocneonano. B 1991 r. n
Hennnrpae tn nepensan nepeno 1925 roa. 3xonomnte n ne cnnmxom +pynponannte
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nsarenn ne namnn nnuero nyumero, xax penpnnrno nocnponsnecrn ycrapenmym xnnry,
neconepmencrno xoropo ormeuanoct ncemn +xcnepramn, camnm upeom n axe anropom.
Hecmorpx na nerarnnnoe ornomenne upea, ero nepnte nocneonarenn, x xoroptm
ornocnncx n xonc, cunrann neoxonmtm ynexoneunrt namxrt ocnonarenx ncnxoanannsa n
ocroxrentno nayuno norpa]nn. xonc noxonn na pont norpa]a xax nentsx nyume.
C ono cropont, on tn yexenntm ]pencrom, ne cxnonntm nn x maneme epecn.
C pyro nnsxoe nnunoe snaxomcrno c upeom na nporxxennn 31 roa nosnonxno emy
tronncart xnsnt n rnopuecrno upea ne nonacntmxe. Hnunte nneuarnennx xonc
ononnnn mnorouncnenntmn oxymenramn n nocnomnnannxmn, xoroptmn c nnm oxorno
ennnnct pocrnennnxn n corpynnxn upea. Paora na norpa]ne sarxnynact. Tax,
nocne cmeprn ]pay Maprt, nont upea, nepnt rom npnmnoct npaxrnuecxn
nepennctnart sanono na ocnone ro nn]opmannn, xoropym xonc nouepnnyn ns nenoro
uemoana nnuntx ymar upea, ocranmerocx emy n nacnecrno.
B pesyntrare norpa]nx nonyunnact ouent oemno n, noxany, axe nepenactmenno
noponocrxmn. Tax, xonc npnnonr erantnoe onncanne ncex 39 xnpyprnuecxnx
onepann, nepenecenntx upeom n cnxsn c paxom. Honxrno, uro raxoe rpomosxoe
xnsneonncanne ocnnnr nnmt camt sannrepeconannt unrarent. C yuerom +roro
H.Tpnnnnnr tno ocymecrnneno snaunrentno coxpamennoe nsanne rpexromnnxa xonca,
ymecrnnmeecx na 450 crpannnax. 3ror coxpamennt nepeno n ynnen cner n nepenoe na
pyccxn xstx na roa nasa.
Ho rpomosxocrt, nanepnoe, ne enncrnennt n ne rnannt neocrarox o]nnnantno
norpa]nn. Bepnt rycap, xax nastnan xonca cam upe, ne cmor nsexart
neannsannn cnoero repox n ero reopnn. Ocoenno +ro xacaercx nnuntx xauecrn upea.
Hanpnmep, xonc yrnepxaer, uro ocnonarent ncnxoanannsa tn concem ne uecronmnn n
nnxora ne onycxancx o cnopon o cnoem nayunom npnopnrere. Croponnne xpnrnxn ne
nonennnnct npoanannsnponart nnte oxymenrantnte ncrounnxn n nacunrann no mentme
mepe nonropacra cnyuaen, xora upe ncrynan n oxecrouennym nonemnxy, cronno emy
sanoospnrt, uro ero nayunt npnopnrer nonepraercx comnennm.
Ceronx cymecrnyer mnoxecrno norpa]nuecxnx paor o upee, n rom uncne n na
pyccxom xstxe. Ho npaxrnuecxn nce onn ocnonant na norpa]nn nepa xonca nanonee
nonnom ncrounnxe ]axron, uro n cocrannxer ero rnannoe ocronncrno.
Pasenennmn uosr
Oxrxpt cran snesntm mecxnem n cyte amepnxancxoro neponcnxonora Poxepa
Cneppn. 9 oxrxpx 1968 r. n nonynxpnom xypnane American Psychologist noxnnnact ero
crartx, nocnxmennax onepannxm no pasenennm nonymapn rononnoro mosra. B ror xe
ent, no 13 ner cnycrx, Cneppn sa cnon nccneonannx tn yocroen Hoenencxo npemnn. A
18 oxrxpx 1989 r. emy tna npyuena eme ona xort n ne cront npecrnxnax, no nectma
nouernax narpaa nannonantnax meant sa nayunte ocrnxennx. uem xe rax npocnannn
cex Poxep Cneppn?
On pemnn ntxcnnrt, uro nponsoer c nepnno perynxnne ]ynxnn oprannsma n
ocoenno c nponeccamn nocnpnxrnx nn]opmannn, ecnn nonnocrtm nepepesart mosonncroe
reno, pasomnn rem camtm ontmne nonymapnx. (Taxax onepannx nnora npononrcx c
nentm ocnanennx raxnx saonenann, xax, nanpnmep, +nnnencnx. Ho mnennm nexoroptx
nepoxnpypron, +ro nmemarentcrno onpanano rem, uro nepexo uepes mosonncroe reno
nepnnoro nosyxennx ns +nnnenrorennoro ouara, naxoxmerocx n onom nonymapnn, n
cnmmerpnunt yuacrox pyroro nonymapnx moxer cnococrnonart ycnnennm
+nnnenrnuecxnx npnnaxon. Bnpouem, raxo noxo mnornmn ocnapnnaercx nnny roro, uro
nsnecrnt cnyuan ncnxnuecxo erpaannn nocne noontx onepann.)
Kax yxe anno ycranonneno, nn]opmannx ns npano nononnnt nonx spennx npoennpyercx
n nenoe nonymapne, n naoopor. V ontmnncrna nme pasronapnnaer nenoe nonymapne,
xoropoe nnrepnpernpyer cotrnx, nponcxoxmne n npano nononnne spnrentnoro nonx, n
noctnaer xomant mtmnam npano nononnnt rena. Hpanoe nemoe nonymapne
pacmn]pontnaer nn]opmannm ns neno nononnnt nonx spennx n ynpannxer nnxennxmn
neno cropont rena.
Cneppn nanman nme c pacmennenntm mosrom n pasnnuntx +xcnepnmenrantntx
cnryannxx. B ono ns nnx ncntryemt naxonncx nepe +xpanom, na xoropt
npoennponannct nsopaxennx pasntx npemeron, nonaanmne n nenym nnn npanym
nononnny nonx spennx. Ononpemenno ncntryemt pyxamn, cxptrtmn or ero nsopa, rporan
+rn npemert.
Ftno onapyxeno, uro ncntryemt mor nocne omyntnannx npemeron nsxrt neno pyxo
ror ns nnx, nsopaxenne xoroporo na xoporxoe npemx noxnnnoct n neno uacrn +xpana. Ho
on ne mor nn nasnart +ror npemer, nn onncart cnonamn ecrnnx cnoe neno pyxn. Kora
nsopaxenne npemera npoennponanoct n npano uacrn +xpana, nanmannct
npornnononoxnte ornomennx.
Tora Cneppn n ero corpynnxn pemnnn ntxcnnrt, uro nponsoer, ecnn nsopaxennx
pasntx npemeron npexnnrt na oenx nononnnax +xpana ononpemenno nanpnmep, na
nenym ero uacrt npoennponart nsopaxenne xapanama, a na npanym nsopaxenne nnnxn.
Kora ncntryemoro nonpocnnn neno pyxo, cxptro or ero nsopa, ntpart ror npemer,
nsopaxenne xoroporo noxnnnoct na +xpane, on ntpan xapanam. Ho xora emy
npenoxnnn nasnart ntpannt nm npemer, on, nemnoro noxoneanmnct, ornernn, uro +ro
nnnxa.
Taxnm opasom, ronopxmee nonymapne ncntryemoro orneuano, pyxonocrnyxct rem, uro
ono nepe coo nneno, nonnocrtm nrnopnpyx xomant, noctnaemte pyrnm
nonymapnem neno pyxe.
Taxoro poa nanmennx nosnonnnn npoemoncrpnponart ry naxnym pont, xoropym n
cornaconannom ]ynxnnonnponannn ncero oprannsma nrpamr mosonncroe reno n n
ocoennocrn omnnanrnoe nonymapne mosra; nocnenee nenpeptnno nnrerpnpyer nepnnte
cnrnant, oecneunnammne conepmennym xoopnnannm n ntcoxym +]]exrnnnocrt paort
orentntx uacre rena.
Ouent uenenno enc1nymmnn n
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Hecxontxo ner nasa paspasnnact macconax ncrepnx, ntsnannax xxot nmenmnm mecro n
Fentrnn maccontm orpannennem Koxa-xono. Hocne onrnx pasnparentcrn nmnmt
mnornmn nannrox cnona sanxn cnoe mecro na enponecxnx npnnanxax. A xomnannx Koxa-
xona, nepoxrno, xonnr cnnt nx nontx norpxcenn. Ho n ee ncropnn +ror nnnnenr
anexo ne nepnt. 20 oxrxpx 1909 r. npannrentcrnennax xomnccnx no xauecrny nnmentx
npoyxron n menxamenron apecronana na cxnae n mrare Tenneccn xpynnym naprnm Koxa-
xont no npenorom roro, uro +ror nannrox coepxnr xpane npent nx uenonexa
xo]enn. Kasanoct t, npnuem ryr ncnxonornx? A eno n rom, uro xomnannx, at orcroxrt
cnon nnrepect n cye, nanxna ncnxonora Iappn Xonnnrnopra (myxa panee ynomnnanmecx
Herrt Xonnnrnopr), xoropomy npecroxno nccneonart nnnxnne xo]enna na noneenne
uenonexa n oxasart ero esnpenocrt.
Hontmennax noospnrentnocrt x penenry Koxa-xont tna nnonne oxcnnma. Cam
penenr xomnannx-nponsnonrent, onacaxct xonxypennnn, xpannna x rnyouame rane.
Onaxo ]axr nannunx xo]enna n cocrane nannrxa n cnoe npemx npnmnoct onapoonart.
eno n rom, uro nnnnenr 1909 roa roxe tn ne nepntm. Eme pantme paspasnncx xpynnt
cxanan n cnxsn c npncyrcrnnem n nonynxpno rasnponxe xoxanna! Hsoperarent Koxa-
xont, anrexapt ns Arnanrt xon Crnc H+mepron, onro +xcnepnmenrnponanmn na
cosannem cnnrernuecxoro nannrxa, nocnontsonancx ontrom mxnoamepnxancxnx nnenen,
xoropte ncnoxon nexa xenann nncrtx xoxn nx nontmennx xnsnennoro ronyca.
Cnnresnponannt ns xoxn npenapar onroe npemx cunrancx esnpentm ronnsnpymmnm n
anecresnpymmnm cpecrnom, noxa ne onapyxnnoct, uro no cnoemy +]]exry on
npecrannxer coo camt nacroxmn napxornx. Kax nsnecrno, onacnte ontrt c xoxannom
n cnoe npemx cnntno nomounnn penyrannm monooro oxropa upea. A nponsnonrenn
nonynxpno rasnponxn onroe npemx axe ne cxptnann nannune xoxanna n cnoem npoyxre,
o uem cnnerentcrnonano camo nasnanne nannrxa. Ho annennem neonponepxnmtx
mennnncxnx ]axron n penenr npnmnoct nnocnrt nsmenennx. Bsamen xoxanna crann
ncnontsonart xo]enn. H nor esnpenocrt nonoro nnrpenenra roxe tna noneprnyra
comnennm.
Xonnnrnopr nponen mnoxecrno nanmenn n +xcnepnmenron na ncntryemtmn-
oponontnamn. B pesyntrare emy yanoct oxasart ornocnrentnym esnpenocrt xo]enna
nx ncnxnxn. Xorx nnrentnoe norpenenne xo]ennocoepxamnx npoyxron (n nepnym
ouepet xo]e) n ntstnaer +]]exr npnntxannx, +rnm ananornx c napxornxamn
ncuepntnaercx. Cnona Vnntxma xemca: Hno pas ntnnro uamxn xo]e tnaer
ocrarouno, urot conepmenno nsmennrt nsrnxt uenonexa na xnsnt, cneyer cunrart
cxopee mera]opo. Ko]enn ne cnocoen ntsnart rax nastnaemte nsmenennte cocroxnnx
cosnannx n axe npn nnrentnom perynxpnom ynorpenennn ne npnnonr x nnunocrno
erpaannn.
Menxn, npana, ne cront onrnmncrnunt. Hexoropte ns nnx cunramr xo]e menenntm
xom. (Hanepnoe, nce-raxn ouent menenntm, no npncrpacrnem x xo]e ornnuannct mnorne
nsnecrnte onroxnrenn). Bnpouem, x raxontm ornocxr n cont, caxap, xnnornte enxn n
mnoxecrno pyrnx xomnonenron nonnonennoro nnrannx. Hpant tnn pennne: Bce ecrt
nexapcrno, n nce ecrt x naxna rontxo mepa. B +rom nnmnn pas yexaemtcx, nanmax
nntx pennnrene soponoro opasa xnsnn. Cnnmxom yx uacro sa npncrpacrnem x
ctpoeennm, pasentnomy nnrannm n npounm nypncrcxnm +xsepcncam cxptnaercx
nsnpamennoe crpemnenne x camoyrnepxennm, mannx nspannocrn nxyne c nentm yxerom
]on n nenpornuecxnx npnuy. H ecnonesno oxastnart, uro nce raxne nonnxnnxn
ymnpamr n re xe orneennte npnpoo cpoxn n or rex xe onesne, uro n ymepennte
nmnrenn xon n rom uncne n Koxa-xont, xoropax n ceronx coepxnr xo]enn (oruacrn
naroapx crapannxm Xonnnrnopra).
Ontrt Xonnnrnopra nocnyxnnn +ranonom +xcnepnmenrantnoro xonrponx xauecrna camtx
pasnoopasntx npoyxron, a raxxe ann ronuox ne npexpamammnmcx no ce ent
nccneonannxm nnnxnnx xo]enna na ncnxnxy. B uacrnocrn, n ono ns neanno
onynnxonanntx paor yrnepxaercx: n ntopxe xo]emanon ntxnnena ropaso mentmax
cxnonnocrt x cynnny, nexenn y nacenennx n nenom. Tax uro ne rpex nonxrt craxanunx
Koxa-xont n namxrt mncrepa Xonnnrnopra!
3axa1 ncnxo1exnnxn
Kro ne nomnnr cnoero npomnoro, opeuen nepexnrt ero nnont, npeocreperan
amepnxancxn ]nnoco] xopx Canraxna. nx poccncxnx ncnxonoron, xoropte ntnue
npetnamr n +]opnn or mnpoxoro npnsnannx n ycnexa, +ro nanomnnanne concem nennmne.
B ncropnn oreuecrnenno nayxn tno nemano neuantntx, axe rparnuecxnx crpannn,
nnnmarentno npncmorpenmnct x xoroptm nentsx ne nacropoxnrtcx nx nyrammemy
cxocrny c cnryanne ne ntnemnnx.
B oxrxptcxne nn ecrt nono ncnomnnrt o onom cotrnn mnoronerne annocrn,
nneuarnxmmem n noyunrentnom.
23 oxrxpx 1936 roa n rasere Hsnecrnx tna onynnxonana crartx npo]eccopa
B.H.Konanoncxoro, n ry nopy npexropa Hcnxonornuecxoro nncrnryra n Mocxne, c
xpacnopeunntm nasnannem Tax nastnaemax ncnxorexnnxa. Hme, snaxomtx c
nynnnncrnuecxo nexcnxo rex ner, cama +ra ]opmynnponxa ne morna ne nacropoxnrt:
rax nastnaemax cneonano nonnmart xax ne sacnyxnnammax ocronoro
nanmenonannx. H ecrnnrentno, crartx, noxnnnmaxcx n o]nnnantno (nno rora npocro
ne cymecrnonano) neuarn, snyuana onnnnrentntm npnronopom neno orpacnn
ncnxonornuecxo nayxn n npaxrnxn. uaxrnuecxn +ro osnauano pasrpom ananornunt
romy, xaxo nesaonro o roro nperepnena neonornx.
Hpana, na neonoron noxom rnntornnt opymnnoct nocranonnenne HK BKH().
Hcnxorexnnxn o]nnnantno xasnn ne yocronnnct, nx onnn nonyrno, pyxamn xonner,
nonpemx nonxnmnx, xya yer nerep.
Hocneonanmne sa +rnm camte nacroxmne cctnxn n xasnn npoe t yxe nnxaxoro
ornomennx x nayxe ne nmenn. Hcnxorexnnxa tna yxe ymepmnnena pyxamn Konanoncxoro
co ronapnmn, ocrananoct rontxo nnxnnnponart nme, a c +rnm n ry nopy samnnox ne
nosnnxano.
Tyr nennmne nanomnnrt, uro no ncnxorexnnxo cemt ecxrnnern nasa nonnmanoct
concem ne ro, uro ntnue. B namn nn npnnxro ronopnrt o ncnxorexnnxax xax
npaxrnuecxnx npnemax ncnxonornuecxoro nosecrnnx.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
B 2030-e rot ncnxorexnnxa tna cnnonnmom npnxnano, nnn, ecnn yrono,
npaxrnuecxo ncnxonornn. Ho ecnn n namn nn npaxrnuecxax ncnxonornx +ro no
npenmymecrny rnpn repannn n xoncyntrnponannx, ro rora ncnxorexnnxa n ocnonnom
connaana c ro orpacntm, xoropym mt nastnaem ncnxonorne rpya (xorx ornmt +rnm ne
ncuepntnanact).
Ono n nonxrno: nx namnx eon na nepnom mecre croxna paora, a na nponemamn, c
xoroptmn npnnxro ceronx exart x ncnxonory, onn, nanepnoe, npocro nocmexnnct t.
Bpx nn cronr neannsnponart menrannrer onoennoro crponrenx connannsma, no nentsx ne
npnsnart, uro rpennnr nnunocrnoro pocra tn emy nonpocry ne nyxen (xax, nnpouem, n
ncem npemecrnymmnm noxonennxm), a +nxaynrep-rpynny emy nnonne samenxnn pystx n
nnsxne.
3aponnmaxcx na 3anae naroapx crapannxm I. Mmncrepepra n B. Brepna
ncnxorexnnxa onontno tcrpo oxasana cnom npaxrnuecxym nonesnocrt n +]]exrnnnocrt
rnanntm opasom n onacrn onrnmnsannn rpyontx nponeccon, a raxxe, ne n nocnenmm
ouepet, npo]oropa. Hmenno +rn acnexrt ncnxorexnnxn crann axrnnno paspaartnartcx n
n name crpane. Ho nmenno orop n cran rem npontm xamnem, na xoropom ncnxorexnnxa
cnomanact, xax uyrt panee n neonornx. Bcxxn orop npeycmarpnnaer coprnponxy
nme no onpeenennomy xpnrepnm, n annom cnyuae no npnronocrn x ntnonnennm ro
nnn nno paort. Honxrno, uro npn cpannennn onn oxastnamrcx onee npnront x xaxo-
ro exrentnocrn, pyrne menee, a rpertn n nonce aconmrno ne npnront. Ho spanomy
pasmtmnennm conepmenno xcno, uro cam no cee +ror ]axr nnxoro xonxperno ne ynnxaer n
ne ocxopnxer. Her raxoro uenonexa, xoropt tn t ne roen aconmrno nn na uro. H
ecnn x ne onaam cnoconocrxmn, neoxonmtmn nx ycnemnoro ntnonnennx xaxo-ro
paort, ro, cxopee ncero, cmory narn cex n nno c]epe exrentnocrn. Tax, anrop +rnx
crpox ornmt ne cxnonen repsartcx rem, uro cnntnax nnsopyxocrt saxptnaer emy nyrt no
mnorne npo]eccnn, rpeymmne ocrporo spennx, a cxaxem, nonnoe orcyrcrnne mystxantnoro
cnyxa ne nosnonxer cenart mystxantnym xaptepy, ecrt net n pyrne c]ept
exrentnocrn, nx xoroptx ero cxpomntx cnoconocre nnonne ocrarouno. Onaxo cne
spanoe cyxenne oxasanoct conepmenno nenpnemnemo nx omecrna, nponosrnacnnmero,
uro n nem nmax xyxapxa moxer ynpannxrt rocyapcrnom. Hpnsnart, uro sameuarentnax
xyxapxa, cxopee ncero, npannrenem oxaxercx nnxytmntm n nyume e xyxapxo n
ocranartcx, osnauano norn n npornnopeune c ocnonntmn neonornuecxnmn nocrynaramn.
Tam, re cunraercx, uro nmoro moxno nocrannrt na nmoe mecro no ycmorpennm
pyxonoxmnx opranon, nayuno oocnonannt orop nxonr n npxmoe npornnopeune c
oropom nponsnontntm no xpnrepnxm xnacconoro nponcxoxennx, noxntnocrn n r. n.
Coornercrnenno oxastnaercx, uro nayunt noxo ryr ne nyxen n axe npeen.
Bor uro no +romy nonoy c neroonannem nnmer npo]eccop Konanoncxn:Hontsyxct
recramn, sanmcrnonanntmn y ypxyasntx yuentx, conercxne ncnxorexnnxn crann
paxonart paounx, nnonne npnrontx x paore n pasnnuntx orpacnxx nponsnocrna. Tax,
nanpnmep, n Faxy npn npo]orope nonrene mecrnoro rpancnopra tnn sapaxonant
nourn nce rmpxn. Hpnmepno ro xe npoenann ncnxorexnnxn npn npo]orope
xenesnoopoxnnxon ns mecrnoro nacenennx na Typxcne. Haprnnte oprannsannn,
cnoenpemenno yapnnmne no +rnm nsnpamennxm, yenrentno oxasann, uro paoune,
npoxonnmne npo]orop, tnn npnront, a recrt, xoroptmn nx ncntrtnann,
nnorcxne Tora conercxne ncnxorexnnxn pemnnn nepecrponrtcx. Ananns ocnonnoro
meroa ncnxorexnnxn na ocnone yuera onymenntx em nsnpamenn sacrannn +rnx
yuentx npnrn x ntnoy o neoxonmocrn orart cee xcnt oruer n +ro cnao
cropone nx n nesanncnmo or ncnxorexnnuecxoro oropa nponsnonrt orop no connantnomy
npnnnnny rax, urot no anntm ncnxorexnnuecxoro ncntrannx cynrt rontxo o ntcore
yponnx nnyrpn onopontx connantno npnemnemtx rpynn. Onaxo n raxax poxax nontrxa
ncnpannennx oxasanact esycnemna. Kax nsnecrno, connantno npnemnemte rpynnt no
camo npnpoe cnoe rxroremr x rorantno onoponocrn, c neroonannem orneprax nmo
namex na nnnnnyantnte pasnnunx. H uro n pesyntrare? 3a rannnamn nn]p, sa
mnorocnonntmn reopernuecxnmn paccyxennxmn mt nepexo ne sameuaem nnyrpenne
nycrort n axe anrnnayunocrn n peaxnnonnocrn nexoroptx nayx. B annom cnyuae peut
ner o onee cymecrnennom o orcyrcrnnn ocrarouno xnaccono nrentnocrn n
npnnnnnnantno nenpnmnpnmocrn x npaxentm ypxyasntm reopnxm, nexpnrnuecxn
nepenecenntm na conercxym nouny. Tax tno c neonorne. Tax ocronr eno c
ncnxorexnnxo. Hcropnx, reopnx, merot n npaxrnxa ono nxenayxn nopasnrentno
connaamr c raxnm xe cymecrnom y pyro. Ecrecrnenno, nanpamnnamrcx n re xe ntnot.
Heoxonmo, xoneuno, npnsnart, uro n ncnxorexnnuecxo npaxrnxe (xax n n
neonornuecxo, na uro Konanoncxn yxastnaer cnpanennno) tno onymeno mnoxecrno
neopaorox, ynymenn n npxmtx snoynorpenenn. 3anmcrnonanne sapyexntx reopn n
meroon, n camom ene, sauacrym nponcxonno esornxno, esymno, nexpnrnuecxn, es
coornercrnymme aanrannn. A moxno nn tno oxnart pyroro or nntx cnennanncron
n +ro onacrn? Bor eme ono sameuanne Konanoncxoro, n ceronx sacrannxmmee
nenontno nspornyrt. Orcyrcrnne pernamenrannn ncnxorexnnuecxo exrentnocrn npnneno
x romy, uro n ncnxorexnnuecxnx naoparopnxx moxno ncrpernrt tnmnx npaue, mpncron,
cueronoon, axrepon, cnyxnrene xyntra, anepnn, neonoron, nnxenepon, ncnxonoron,
nnpxontx peccnponmnxon n r. n. B ontmnncrne cnyuaen +ro nmn, norepnenmne
neyauy n npexe nspanntx cnennantnocrxx n ymemne n cront nerxym n
ecxonrpontnym onacrn exrentnocrn.
uro tno, ro n yer; n uro enanoct, ro n yer enartcx, n ner nnuero nonoro no
connnem (Exxnecnacr).
Htnemnxx cnryannx n oreuecrnenno npaxrnuecxo ncnxonornn nyramme nanomnnaer
sepxantnoe orpaxenne cnryannn npomntx ner, n xoropom npanoe n nenoe nomenxnnct
mecramn, no an]ac nenrnuen o manemnx erane. Hamn ncnxonorn, mnornm ns xoroptx
npo]eccnonannsma xnno neocraer (xax ryr ne ncnomnnrt nepexnann]nnnponanmnxcx
anepnn!), c nenccxxaemtm +nrysnasmom noxnartnamr manemn unx, onocxmncx ns-sa
oxeana, n c mnuypnncxo nnxocrtm epyrcx npnxnnnxrt ananact na namnx epesax. Ho na
3anae sa npomemne ecxrnnernx nexnnx nepemennnnct. Tam na cnoem (a oruacrn n na
namem) roptxom ontre nonxnn, nacxontxo neesonacno snnrt manocnocontx, n nayunnnct
cxpenx cepne nepe nnmn nnnemepno sancxnnart. Cenexnnx n onenxn coxpannnnct nx
+nnrt. nx macconoro nontsonannx ntpomen nosynr Kaxt nmeer npano. urot
ysnart emy nonnnnym neny, nonpoyre no oxonuannn mynnnnnantno mxont nocrynnrt
n Oxc]op. Mt xe nannno npnnnmaem ero sa uncrym monery n naunnaem nacaxart y cex
noncemecrno. A norom yem ynnnxrtcx, xora na 3anae nepecranyr npnsnanart axe re
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
namn nnnomt, xoropte noxa eme n nene. Vnt, rpann nono moenn npn nacrynannn na
nnx rapanrnpymr re xe mnmxn, uro n npexe.
Tepannn ne o1nymenne rpexon
27 oxrxpx 1969 r. n xann]opnncxym xpnmnnantnym xponnxy tna nnncana ouepenax
rparnuecxax crpannna nnpouem, ynt, o onn anantnax. Monoo uenonex no nmenn
Hpocenxnr Hoap, cryenr Kann]opnncxoro ynnnepcnrera n Fepxnn, conepmnn rxxxoe
npecrynnenne ynn cnom nopyry, enymxy pyccxoro nponcxoxennx no nmenn Tartxna
Tapacona. Pacxptrne npecrynnennx ne cocrannno nx nonnnnn nponemt: ynna ne
ntrancx cxptrtcx n ne orpnnan cnom nnny. Kasanoct, mecrnomy cyy ocraercx nnmt
nasnaunrt xann]opnncxomy Orenno sacnyxennoe naxasanne n cnncart eno n apxnn.
Onaxo eno o yncrne Tapacono neoxnanno npnopeno mnpoxn omecrnennt
pesonanc, ocoenno n ncnxonornuecxnx n ncnxorepanenrnuecxnx xpyrax. Honyunnmne
ornacxy noponocrn npecrynnennx sacrannnn ncnxonoron nepecmorpert cnoxnnmnecx
nopmt npo]eccnonantno +rnxn.
B xoe cyenoro pasnparentcrna anoxar Hoapa nontrancx cmxrunrt nnny cnoero
xnnenra, anennnpyx x ]axry ero ymennoro nesopontx. Kax ycranonnnn npnnneuennte x
eny +xcneprt, monoo uenonex ne tn ncnxnuecxn ontntm, onaxo ncnxnxa ero tna
nectma neypannonemenna, a noyxennx sauacrym neaexnarnt. Bepoxrno, oruacrn ns-sa
+roro ornomennx c nopyro cxnatnannct nenpocro n n xonne xonnon oocrpnnnct o
npeena. Onaxo cam Hoap (uro, xcrarn, ornmt ne xapaxrepno nx ymennoontnoro)
oranan cee oruer n orxnonennn cnoero cocroxnnx or nopmt n oponontno ornpannncx n
xann]opnncxn Henrp ncnxnuecxoro sopontx, urot nonyunrt ncnxorepanenrnuecxym
nomomt. Bor ryr-ro n ncnntna ra camax noponocrt, nacropoxnnmax cy n
nsyopaxnnmax omecrnennocrt.
eno n rom, uro eme n anrycre, ro ecrt sa na mecxna o rparenn, Hoap nonean
repanenry o ntspenanmem namepennn nnmnrt xnsnn cnom nopyry. Tepanenr (xoropt x
romy xe ne nmen ontmoro ontra) oxasancx nocrannen n nenpocrym cnryannm. C ono
cropont, npo]eccnonantnte +rnuecxne nopmt nxronann neoxonmocrt nonno
xon]nennnantnocrn nonyuaemo or nannenra nn]opmannn. C pyro cropont, tno
ouennno, uro na xnsntm rpertero nnna nanncna peantnax yrposa, n nepasrnamenne
nonyuenno nn]opmannn pncxonano oepnyrtcx ecnn ne coyuacrnem n samtmnxnmemcx
npecrynnennn, ro no xpane mepe esornercrnenntm nonycrnrentcrnom. Bepoxrno,
noxoxne uyncrna onxen ncntrtnart cnxmennocnyxnrent, ntcnymnnammn ncnonet
ymerya. Ho cnxmennnxy n nsnecrnom cmtcne npome. Fyyun oxsan xpannrt rany
ncnonen, on nepeonepxer rpemnym ymy Btcmemy Cyne. Bnpouem, ne cexper, uro
mnorne cnxmennocnyxnrenn n ocoo rxxentx cnyuaxx ne nnxr ontmoro rpexa n
napymennn npo]eccnonantnoro oera n nyr na corpynnuecrno c npanooxpannrentntmn
opranamn. Herxo nonxrt ncnxorepanenra, x romy xe ne cnxsannoro caxpantntm oerom,
xoropt nocrynnn rax xe. On nocnemnn nosnonnrt n nonnnnm, a raxxe ononnnrentno
nsnoxnn ocroxrentcrna ena n o]nnnantnom nnctme nonnnecxomy nauantcrny. Tepanenr
yxastnan na neoxonmocrt ycranonnrt sa xnnenrom nanmenne nno rocnnrannsnponart
ero xax connantno onacnoe nnno. Kax nepexo tnaer n noontx cnyuaxx, nonnnnx
orpearnponana ]opmantno n neyxnmxe. Hoap tn saepxan nx onpoca, onaxo,
nocxontxy nnxpnmnnnponart emy tno noxa neuero, tn ncxope ornymen.
Hexoropoe npemx cnycrx, cynepnnsop, xonrponnponanmn xnann]nxannm repanenra,
osnaxomnncx co cnyuaem Hoapa n ntpasnn xpanee neyonontcrnne n cnxsn c xxot
nmenmnm mecro napymennem npo]eccnonantno +rnxn. Ho ero nacroxnnm opamenne n
nonnnnm tno orosnano n ynnuroxeno. A na mecxna cnycrx nponsomna rparenx.
Kora n xoe cyenoro pasnparentcrna npnorxptnnct +rn noponocrn, ponrenn
Tartxnt noann ncx x Henrpy ncnxnuecxoro sopontx, nacrannax na nosyxennn
yrononnoro ena o nonycrnrentcrne. eno rxnynoct necxontxo ner. Xorx nnxnxx nncrannnx
ncx orxnonnna, Bepxonnt cy Kann]opnnn n 1976 r. ntnec corpynnxam Henrpa
onnnnrentnt npnronop sa npecrynnym esornercrnennocrt.
annt npeneenr sacrannn ncnxorepanenrnuecxoe coomecrno xpnrnuecxn
nepecmorpert cnoxnnmnecx npecrannennx o npo]eccnonantno +rnxe. Ho xpane mepe,
nopma xon]nennnantnocrn co nce ouennnocrtm norpeonano yrounennx n orpannuennx.
Hocne onrnx n nenerxnx ncxyccn tno npnsnano, uro npnopnrer xon]nennnantnocrn
xonuaercx ram, re xomy-ro yrpoxaer onacnocrt. Oxsarentcrno conmart
xon]nennnantnocrt, xoropoe npnnnmaer na cex ncxxn ncnxorepanenr n ncnxonor-
xoncyntranr, ne aconmrno, a ornocnrentno, nocxontxy cymecrnymr onpeenennte
ycnonnx, cnoconte nsmennrt raxoe oxsarentcrno. Camoe ceptesnoe ns +rnx ycnonn
yrposa nx xnsnn nannenra (xnnenra) nnn rpertnx nnn. Honyunn nn]opmannm o rom, uro
xnnenr npecrannxer nx xoro-ro ceptesnym yrposy, ncnxonor oxsan npnnxrt mept nx
samnrt norennnantno xeprnt.
Ceronx raxax nosnnnx xnnxercx npaxrnuecxn omenpnsnanno, xorx ncxyccnx o
rpannnax xon]nennnantnocrn n ncnxorepannn n xoncyntrnponannn eme ne ncuepnana. Ho
ce ent ocrpo ncxyrnpyercx nonpoc o rom, onycrnmt nn n orentntx cnyuaxx
npornnonpannte ecrnnx ncnxonora n nnrepecax xnnenra nanpnmep, yxnonenne or
nn]opmnponannx npanooxpannrentntx opranon o ero npornnonpanntx exnnxx, ecnn
raxonte ne napymamr esonacnocrn rpertnx nnn.
B nmom cnyuae ouennno: ncnxonor ne cnxmennnx, n emy ne no unny ornymenne
rpexon. On moxer n onxen ntrartcx yepxart cnoero xnnenra or rpexa, no ne nnpane
nepeonepxrt oxonuarentnoe pemenne none Iocnone. Kax uenonex n rpaxannn, ncnxonor
oxsan nmtmn cpecrnamn nocnpenxrcrnonart roronxmemycx snoexnnm, nnaue rpex (n
yrononnax ornercrnennocrt) noxnrcx n na nero.
Honpt
H ontme nexa nn1cn con
Hcropnx nayxn, xax n ncx ncropnx uenoneuecrna, nonna xpxnx cotrn, xoropte moxno
rouno arnponart, npoe penonmnn n nrn, nonapennx n xpaxa morymecrnenntx
nnacrnrene. Onaxo cnenn]nxa ncropnn nayxn cocronr n rom, uro n ne ouent nenerxo
ormernrt rounym ary nepexoa npetcropnn n ncropnm. Hn ona nayunax xonnennnx nnn
mxona ne nosnnxaer n onouacte na nycrom mecre, a nocrenenno ntspenaer naroapx
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nepeocmtcnennm naxonnennoro ontra. H art nosnnxnonennx nayuntx reopn n
nanpannenn +ro cxopee cnmnonnuecxne nexn, snamenymmne nynnunoe npecrannenne
nonaropcxnx ne. B ncropnn nayxn raxnmn pyexntmn nexamn npnnxro cunrart art
nynnxannn nepntx nayuntx paor roro nnn nnoro nanpannennx. B coornercrnnn n +rnm
'nem poxennx ncnxoanannsa cunraercx (xorx n ycnonno) 4 noxpx 1899 r. B +ror ent
ynnena cner nepnax ncnxoanannrnuecxax paora 3nrmyna upea Tonxonanne
cnonnenn (xorx na ee rnryntnom nncre nsarent npenouen nocrannrt xpyrnym ary
1900).
Ocnonarenm ncnxoanannsa n ry nopy tno yxe 43 roa, n sa ero nneuamn tn nemant
ontr nayuno n xnnnnuecxo paort. Hayunoro anropnrera ero nstcxannx noxa ne
npnnecnn. axe naoopor. Hccneonannx ncrepnn npnnenn ero x ntnoy, uro +ra onesnt ne
xnnxercx ncxnmunrentno xencxo, xax panee cunranoct. (Eme no nropo nononnne XIX n.
npenpnnnmannct nontrxn neunrt ncrepnm c nomomtm xnpyprnuecxnx onepann na marxe,
a n camo nasnanne onesnn tno nponsnontm or rpeuecxoro histera marxa). B copannn
xonner upe coomnn o nanmanmnxcx nm cnyuaxx ncrepnn y myxunn. Konnern
ncrpernnn +ro coomenne n mrtxn, oxna upea tn yxnantno ocmexn. Honaonnoct
eme mnoro npemenn, npexe uem ]peoncxn nsrnx na ncrepnm yrnepnncx xax
omenpnnxrt n axe rpnnnantnt. Cornacno ]opmyne V.xemca, cnauana nonym
oxrpnny cunramr acypno; norom onycxamr, uro ona, nosmoxno, cnpanennna, no
necymecrnenna; naxonen, npnsnan ee ncrnnnym naxnocrt, nuepamnne npornnnnxn
ocnapnnamr uecrt ee orxptrnx. B xonne nexa upe, ynt, npetnan na nepno crann
cnoero yuennx o ncrepnn. A neesonacnte ontrt c xoxannom n nonce cnncxann emy n
mennnncxnx xpyrax Bent penyrannm esornercrnennoro mannnynxropa.
Taxnm opasom, xnnra Tonxonanne cnonnenn tna nanncana manonsnecrntm
cnennanncrom c comnnrentno penyranne n ne oemana nn nayuno cencannn, nn
xommepuecxoro ycnexa. Ocropoxnt nsarent ntnycrnn ncero 600 +xsemnnxpon xnnrn n
ntnnarnn anropy nectma cxpomnt axe no rem npemenam ronopap, cpannnmt c
conpemenno nnaro sa onn ncnxoanannrnuecxn ceanc. Onaxo ntxo Tonxonannx
cnonnenn snamenonan coo nonnnnt nepenopor n npecrannennxx o ymenno
xnsnn n ]axrnuecxn orxptnan nonym +noxy n pasnnrnn nayx o uenonexe.
3amtcen xnnrn ponncx y upea anno, n ero nosnnxnonenne axe moxno rouno
arnponart no nnuntm nocnomnnannxm anropa. Herom 1895 r. cemtx upea nocennnact n
samxe Fentntm n npemecrte Bent, n n nout c 23 na 24 nmnx emy npncnnncx con, xoropt
on nnepnte nonepr erantnomy anannsy. Hecxontxo ner cnycrx, oeax c 3.xoncom n
pecropane na reppace samxa Fentntm, upe paccxasan emy, uro nmenno na +rom mecre ero
ocennno nennxoe orxptrne. xonc nonymyrx samernn, uro sect cronno t nomecrnrt
memopnantnym rannuxy. upe npx nn onennn ero mmop. Bet saonro o +roro emy
camomy npnxonna mtcnt o mpamopno ocxe c nannctm: 3ect 24 nmnx 1895 roa
oxropy 3nrmyny upey orxptnact rana cnonnennx.
upeoncxax xonnennnx ronxonannx cnonnenn ntspenana n xoe nanmenn sa
nannenramn. Cneyx sa nx acconnannxmn, xoropte no mepe ecet cranonnnnct nce onee
cnoontmn, upe samernn, uro nannenrt uacro ncrannxmr n norox acconnann onncannx
cnonx cnonnenn, xoropte n cnom ouepet ntstnamr nonte acconnannn. Hs nexoroptx
nanmenn ponnact oraxa, uro cymnocrtm cnonnennx ntcrynaer ocymecrnnenne
cxptroro xenannx. Eme n mapre 1894 r. upe oxymenrnponan con nexoero cryenra-
menxa. Tor, ne xenax ncranart no yrpam, nepexo nnen no cne, yro yxe naxonrcx na
sanxrnxx n ontnnne. Onncanne +roro cnyuax nomno n xnnry Tonxonanne cnonnenn.
Kax nnnm, nnxaxo cexcyantno noonnexn n nem onapyxnrt ne yaercx. Boome, nx
'Tonxonannx cnonnenn eme ne xapaxrepen ror rnoantnt nancexcyannsm, xoropt
ornnuaer nocneymmne rpyt upea.
Ocnonnoe coepxanne xnnrn cocrannxer ronxonanne cocrnenntx cnonnenn anropa, uro
enaer ee nectma cnoeopasno n ouent orxponenno anronorpa]ne. Hosnee, ynpexax
cnonx norpa]on, upe ronopnn, uro on yxe n cam onee uem ocrarouno paccxasan o cee,
n nepnym ouepet nmex n nny +ry neotunym xnnry-ncnonet. (Heestnrepecno, uro n
anronorpa]nx pacxontnnxa Rnra nastnaercx Bocnomnnannx. Cnt. Pasmtmnennx).
upe cunran, uro cnonnenne xnnxercx oxpannrenem napymenn cna n npecrannxer
coo ocot cnoco ycrpanennx memammnx cnart paspaxenn nyrem rannmnnnaropnoro
nx yonnernopennx. Hpn +rom on ncronxontnan cnonnenne xax cnmnonnuecxoe
ocymecrnnenne ntrecnenntx xenann. Honarax, uro cnonnennx n pe nponcxoxr ns
onoro n roro xe ncrounnxa, upe c nexoroptmn oronopxamn onpeenxn cnonnenne xax
']nsnonornuecxn pe nopmantnoro uenonexa. Ho upey, mexannsmt opasonannx
cnonnenn xnnxmrcx nporornnom cnocoa nosnnxnonennx nenpornuecxnx cnmnromon, n
cnny uero cnonnennx xnnxmr coo ynnnepcantnt nenpornuecxn cnmnrom,
npoxnnxmmncx y nenpornxon n y ncex sopontx nme. Cpen +rnx neanno orxptrtx
ncnxnuecxnx nponeccon ocoenno nao ormernrt nponecct crymennx n cmemennx. Paora
cnonnennx +ro ocot cnyua +]]exron, nnnxmmnx pyr na pyra co cropont nyx
pasntx ncnxnuecxnx rpynn. Hnaue ronopx, +ro pesyntrar ncnxnuecxoro pacmennennx,
xoropoe, ouennno, nenrnuno no ncex cymecrnenntx ueprax nponeccy ncxaxennx,
npeopasymmemy noannennte xomnnexct n cnmnromt ram, re noannenne oxastnaercx
neocrarountm. upe cunran, uro ronxonanne cnonnenn ecrt crononax opora x
nosnannm eccosnarentnoro n ymenno xnsnn. Vxe n +ro ero nepno paore
oosnauent ocnonnte nonoxennx ncnxoanannrnuecxo reopnn. Bam npnercx c
nsymnennem ysnart ns anannsa cnonnenn, xaxym neoxnanno ontmym pont n
uenoneuecxom pasnnrnn ctrpann nneuarnennx n ontr pannero ercrna. B cnonnenuecxo
xnsnn uenonexa peenox, xoropt npoonxaer xnrt n myxunne raxnm xe, xaxnm on tn n
ercrne, coxpanxer nce cnon xapaxrepncrnxn n nmnyntct xenann, xorx emy nspocnomy
onn yxe ne nyxnt. C neoonnmo cnno x nam nosnpamamrcx momenrt pasnnrnx,
noannennx, cynnmannn n ]opmnponannx peaxnn, nocpecrnom xoroptx n ntpacraer nrx
c conepmenno nntmn npoxenntmn anntmn, ntpacraer no nspocnym nnunocrt, n
nocnrenx, a uacrnuno n n xeprny nnnnnnsannn, xoropym on open c raxnm rpyom.
Tonxonanne cnonnenn xnnnoct nepntm marom x cranonnennm ncnxoanannrnuecxo
xonnennnn eccosnarentnoro. 3ry paory upe cunran nenrpantno nx cnoero
rnopuecrna. Fes nnmne cxpomnocrn on rax onennnan cno rpy: 3ro nennxonennoe
orxptrne nepoxrno, enncrnennoe, uro menx nepexnner. On, onaxo, ne nnran nnnmsn
ornocnrentno npnema, xoropt yroronan xnnre. B nnctma x pyry, oxropy unnccy, upe
ennrcx cnonmn xnrecxnmn nnanamn, no ncrannxer pemapxy: 3ro ecnn nce yer
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
xopomo, ecnn y menx yyr cpecrna x cymecrnonannm, a menx camoro ne nocaxr n rmptmy,
ne noneprnyr nnnuenannm nnn oxory ns-sa moe xnnrn o cnonnennxx!
o nnnuenannx eno ne omno, onaxo npnem xnnre, ecrnnrentno, tn oxasan
npoxnant. 3a nepnte mecrt neent tno npoano 123 +xsemnnxpa. Hayunte nsannx
ntxo xnnrn nponrnopnponann. Hnmt rasera Zeit onynnxonana nectma
npenepexnrentnym penensnm, xoropax nonoxnna xonen xaxo-nno pacnpoaxe xnnrn n
Bene. B nocneymmne 2 roa yanoct npoart eme 228 +xsemnnxpon, a na peannsannm ncero
rnpaxa ymno 8 ner! (Htne xaxt ro ntxoxr nepensannx xnnrn no ncemy mnpy, n
rtcxun +xsemnnxpon npoamrcx exemecxuno.) Ornomenne x reopnn upea menxnoct ouent
menenno. Eme n 1927 r. nexn npo]eccop Xoxe ns upaypra n cnoe xnnre Ipesxmee
crannn Tonxonanne cnonnenn upea na ony ocxy c xopomo nsnecrntmn
connnxamn, xoropte moxno narn n cronax y xyxapox.
Bnpouem, nx mnornx nmymnx ymon xnnra upea xnnnact ncrounnxom orxponenn.
Monoo conar Heonont Conn axe nonoxnn ee n cno panen, ornpannxxct na nonx
nepno mnpono nont. Onaxt aranton Conn yxnantno ntxocnno mpannentm, n cam
on, nxanmnct n semnm, c yxacom xan, xora ero nponsnr pacxanennt merann. Hocne
ocrpena, eme ne nepx, uro cnacen, Conn onapyxnn npenasnauanmncx emy ocxonox
sacrpxnmnm n nepennere xnnrn upea. Tax uro, ecnn ne Tonxonanne cnonnenn, mt
t ne snann ceronx opnrnnantnoro recra Conn!
Hepnte nepenot xnnrn tnn cenant n 1913 roy na anrnncxn n pyccxn (!) xstxn.
3arem nocneonann nepenot na ncnancxn (1922), ]pannyscxn (1926), mnecxn (1927),
xnoncxn (1930), nenrepcxn (1934) n uemcxn (1938).
3nnrpa]om x xnnre upe npenocnan crpouxn ns 3nent Beprnnnx: Ecnn ne rpony
neecntx oron, a ncxontxny x. Hpopouecxne cnona!
Bnx1op, Kacnap, aenn K1o cneymmnn?
Cnocoen nn npecrannrent nna Homo Sapiens, yyun ncxnmuen ns omennx c cee
noontmn, crart nonnonenntm uenonexom? O rom, uro na +ror nonpoc cymecrnyer
enncrnennt n, ynt, neyremnrentnt orner, nmn oratnannct anntm-anno.
Kpacnnax cxasxa Knnnnnra o mantunxe, nocnnrannom nonxamn, nneuarnxer cnonm rnyoxnm
]nnoco]cxnm norexcrom, onaxo nnuero omero ne nmeer c ecrnnrentnocrtm. Eme n
anrnuntx ncrounnxax ynomnnaercx o nxnx nmxx, xoropte cyx no ncemy oxasannct n
manonercrne oropnant or uenoneuecxoro omecrna, uyom ntxnnn, no crart nmtmn rax n
ne cymenn. Hepnt nayuno oxymenrnponannt npnmep raxoro poa ornocnrcx x xonny
XVIII n. B 1799 r. na mre upannnn, nns ropoa Anepon, oxornnxamn tn ornonnen
mantunx ner nenanarn. Hpenonaranoct, uro on norepxncx n necax n xnn ram xax nxoe
xnnornoe. Btammncx npau n nearor Xan Hrap nsxn na cex rpy nocnnrannx mantunxa,
napeuennoro Bnxropom. Hrap npenpnnxn xonoccantnte ycnnnx, xoropte, onaxo,
ynenuannct onee uem cxpomntm pesyntrarom: Bnxrop xorx n yrparnn onnx n noneenne
xnnornoro, onaxo oyunncx ouent manomy xonnuecrny cnon n nnrennexryantno ocrancx na
nectma npnmnrnnnom yponne. oxnn on npnmepno o copoxa ner. Kpynnemn ncnxnarp
roro npemenn unnnnn Hnnent oxnnn Bnxropa nnorom. Hpornn +roro nmeercx ceptesnoe
nospaxenne, a nmenno ro, uro mantunx nce xe onaan ocrarountm nnrennexrom, urot
camocroxrentno noepxart cnoe cymecrnonanne n nxom mecre. 3roro, onaxo, oxasanoct
conepmenno neocrarouno, uro crart uenonexom n nonnnnom cmtcne +roro cnona. Baxnt
+ran connannsannn oxasancx esnosnparno ynymen.
Eme onee pamarnunt n saraount npnmep raxoro poa xnnn mnpy snamennrt
Kacnap Xaysep, xoropt nepnte rot xnsnn nponen n nsonxnnn n nnocnecrnnn raxxe
cronxnyncx c nenpeoonnmtmn rpynocrn n nontrxax npnomennx x uenoneuecxomy
omecrny.
Hayxe nsnecrno necxontxo raxnx npnmepon. Bce onn ornocxrcx x nectma oranennomy
npomnomy. B +ro cnxsn nosnnxamr comnennx: ne tnn nn ynyment xaxne-ro nosmoxnocrn
nearornuecxoro nosecrnnx, xoropte nosnonnnn t ocrnut onee onaexnnammnx
pesyntraron? Kasanoct t, sa nocnenne ecxrnnernx ncnxonoro-nearornuecxax nayxa
nacrontxo marnyna nnepe, uro oxaxnct raxo nxapt n pyxax conpemenntx
cnennanncron, yx onn-ro ns nero cenann t uenonexa. uro x, nmeercx n npnmep
cpannnrentno neannn. uro xe on emoncrpnpyer?
4 noxpx 1970 r. paornnxom connantno cnyxt ropoxa Apxanx, mr. Kann]opnnx,
tno cenano crpamnoe orxptrne. B yorom omnmxe n uynane tna onapyxena enouxa
ner rpnnanarn, xoropax, noxoxe, nponena n raxom sarouennn ncm cnom xnsnt. Ee mart,
xoropax crpaana ncnxnuecxnm paccrpocrnom n ornnuanact xpane neaexnarntm
noneennem, ne noxenana (nnn ne cmorna) oxcnnrt cnom nearornuecxym xonnennnm,
nonnornnmymcx n raxo nxo ]opme. Kaxercx neoxcnnmtm, uro enouxy ona nce-raxn
noxapmnnnana, ne anax e ymepert c ronoy. Bnpouem, ecnn ne cnyuanax naxoxa
connantnoro paornnxa, xnrt enouxe ocrananoct t neonro. Cocroxnne ee oprannsma
tno ypyuammnm. Hnoro n rpyno oxnart npn ycnonnn orcyrcrnnx nonnonennoro
nnrannx, conneunoro cnera, cnexero nosyxa n ]nsnuecxo axrnnnocrn. Ho eme onee
nnauenntm tno ee ncnxnuecxoe cocroxnne. Hecuacrnax enouxa ne rontxo ne ymena
ntpaxart cnonamn cnon mtcnn, no n mtcne nnxaxnx ne nmena. Bce ee noneenne
cnonnoct x npnmnrnnnomy naopy nncrnnxrnnntx pe]nexcon.
Ecrecrnenno, enax enouxa tna ornxra y marepn-uyonnma. 3aory o xenn raxnm
nmenem ee napexnn nsxna na cex nenax xomana cnennanncron ns Kann]opnncxoro
ynnnepcnrera no pyxonocrnom ncnxonora +nna Pnrnepa. onrne rot tnn nocnxment
rnrannuecxnm ycnnnxm no ouenoneunnannm xenn. Hrorn +ro paort tnn
npecrannent omecrnennocrn n 1994 r. n pamxax nayuno-nonynxpno nepeaun no
omenannonantnomy renennennm. Vnt, pesyntrart, necmorpx na nect rymanncrnuecxn
na]oc npoenanno paort, oxasannct neyremnrentnt: uenonexom xenn rax n ne crana,
nonropnn neuantnt ontr Bnxropa, Kacnapa n ecxrxon pyrnx nxnx ere. (Kcrarn, n
+ro cnxsn nosnnxamr pesonnte nonpoct x reonoram. B xaxom cocroxnnn npetnaer yma n
+rom uenoneuecxom no nny rene? Moxno nn noome sa naopom npnmnrnnntx pe]nexcon
xoncrarnponart xort xaxo-ro namex na cymecrnonannn ymn? Ecnn, cornacno
pennrnosnomy xanony, uenoneuecxoe reno n momenr poxennx oyxornopxercx cntme, ro n
uem +ro npoxnnxercx n noontx cnyuaxx?)
Bnpouem, +ror pesyntrar tn nnonne npecxasyem. uaxrnuecxn nepe namn oxasancx eme
onn npnmep, nornepxammn ouennnym ncrnny: nnuro nonnnno uenoneuecxoe
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nsnauantno n uenonexe ne sanoxeno, a c neoxonmocrtm onxno trt npnnneceno,
c]opmnponano, npnuem naunnax c camtx pannnx +ranon pasnnrnx, ynymenne xoroptx
nenocnonnnmo. Ceronx na xaxom mary moxno ycntmart na]ocnte exnapannn
nocnnrarene-rymanncron, npnstnammnx ne memart ecrecrnennomy pasnnrnm peenxa.
Cpen nnx, nanepnoe, mnoro sameuarentntx nme, ncxpenne nenannxmnx mymrpy n
sypexxy. Bor rontxo nm ne memano t cnepnrt cnon neanncrnuecxne ycranonxn c
neuantntmn npnmepamn, onn ns xoroptx nocnr nmx xenn. Horomy uro nxapx moxno
ntpacrnrt ne rontxo n uynane.
Hoyun1entnan saana
10 noxpx 1969 r. n Coennenntx Brarax cocroxnact npemtepa ynnxantnoro renemoy,
pasnrentno ntenxnmerocx na ]one ncenosmoxntx pasnnexarentntx nepeau. Ha
rene+xpanax crpant nonyunn cnoe nonnomenne nonaropcxn npoexr Vnnna Cesam,
xoropomy tno cyxeno npnopecrn ncemnpnym nsnecrnocrt. Co npemenem +ror npoexr
nepepoc nannonantnte rpannnt, pacnpocrpannncx no ncemy cnery, a c neannero npemenn
ocymecrnnxercx n n namnx xpaxx, xorx n es roro cnorcmnarentnoro ycnexa, na xoropt
paccunrtnann +nrysnacrt-oprannsaropt. Boome, xora saxonr peut o sanmcrnonannn
uero t ro nn tno amepnxancxoro, +nrysnacrt y nac naxoxrcx ncera. Tax openn
poccncxym nponncxy Hn+o n Maxonantc, upen Kpmrep n +n Kapnern,
xnauxa nx nynornx n xapmannoe urnno nx esronontx. Hpana, anexo ne nce samopcxne
norpemymxn nxoxr y nac n onxo, rax xax nnoxo nnnctnamrcx n namy xyntrypnym cpey
n ne ncrpeuamr mnpoxoro nonnmannx. Hoxoxe, neuro noonoe nponcxonr n c Vnnne
Cesam. Houemy? at ornernrt na +ror nonpoc, nonpoyem, cnpannxx ouepenym
'nexpyrnym ary, pasopartcx n ncropnn +roro npoexra, ero neonornn n meroonornn.
Hex cosannx ercxo renenporpammt, xoropax oprannuno couerana t n cee
pasnneuenne n noyuenne, nosnnxna n nectma cnenn]nuecxo omecrnenno armoc]epe.
3xonomnuecxn ym mecrnecxrtx rpeonan ntcoxoxnann]nnnponanno paoue cnnt, a
+ro nxronano ocote rpeonannx x opasonannm. Eme n xonne nxrnecxrtx sanycx
conercxoro xocmnuecxoro cnyrnnxa sacrannn camoonontntx amepnxannen nepecmorpert
cnom santmennym camoonenxy n xpnrnuecxn npncmorpertcx x cocrnenno mxone, xoropax
nouemy-ro oxasanact ne n cocroxnnn ocrnut pesyntraron, conocrannmtx c ocrnxennxmn
'orcrantx pyccxnx Amepnxannam crano ouennno, uro n cncreme opasonannx nm
mnoroe nao menxrt, ynyumart n conepmencrnonart. Omecrnennocrt oparnna nsopt x
ocrnxennxm ncnxonornuecxo nayxn, crapaxct narn orner na xnnorpenemymn nonpoc:
xaxne cneyer npenpnnxrt mept pan nontmennx nnrennexryantnoro norennnana nannn?
B +rn rot n amepnxancxo ncnxonornn yrnepnnact reopnx F.C. Fnyma o cranntnocrn n
nsmenunnocrn uenoneuecxnx xauecrn, cornacno xoropo ymcrnennte cnoconocrn na 50 %
]opmnpymrcx n nospacre o 4 ner n na 80 % o]opmnxmrcx x noctmnnernemy nospacry.
Ocnont mxontntx ycnexon nopacrammero noxonennx saxnatnamrcx eme n pannem n
omxontnom nospacre, coornercrnenno nmenno na +rom +rane pasnnrnx onxnt trt
cocpeorouent ocnonnte nearornuecxne ycnnnx.
Hocxontxy ern cront pannero nospacra eme ne oxnauent cncremarnuecxnm oyuennem,
nx ymcrnennoe pasnnrne nporexaer rnanntm opasom cnonranno, no nnnxnnem
pasnoopasntx xocnenntx ]axropon oxpyxamme cpet. Kora coornercrnymmne ycnonnx
cxnatnamrcx naronpnxrno n oxastnamr crnmynnpymmee nosecrnne na nosnanarentnte
cnoconocrn peenxa, pasnnrne nporexaer nnrencnnno n oecneunnaer antnemne
axaemnuecxne n xnsnennte ycnexn. Vnt, raxax naronpnxrnax cnryannx cxnatnaercx ne
ncera, mnorne ern pacryr n oenenno cpee, ne nonyuax ocrarouno crnmynxnnn nx
cnoero pasnnrnx. 3ro nonoxenne n saymano tno nsmennrt c nomomtm pasnoopasntx
oyuammnx n pasnnnammnx nporpamm. A rax xax peut mna o nponeme nannonantno
naxnocrn, rocyapcrno nsxno na cex ntnnnym onm pacxoon no oecneuennm
coornercrnymmnx nporpamm.
Camtm macmrantm naunnannem n pamxax +ro xamnannn xnnnoct ocymecrnnenne
nporpammt xomnencaropnoro oyuennx X+ Crapr cncremt npemxontno nororonxn
ere ns manooecneuenntx connantntx cnoen n nannonantntx mentmnncrn,
oesonenntx ne rontxo +xonomnuecxn, no n xyntrypno (nnmera n yxonnocrt xopomo
yxnnamrcx nnmt n ]apncecxnx npononexx, no ornmt ne n peantno xnsnn). Menee
nsnecrno, no ne menee mnpoxo tna orxptrax n 1967 r. nporpamma uonnoy Tpy nx
orcrammnx nepnoxnaccnnxon.
3rn naunnannx ntcrynnnn nnmt nepmnno acepra opasonarentntx nporpamm,
npornartnanmnx ecxrxn mnnnnonon onnapon. Axrnnnoe yuacrne n +ro xamnannn
npnnxnn cpecrna maccono nn]opmannn, n nepnym ouepet renennenne. B cepenne
mecrnecxrtx tna c]opmnponana nccneonarentcxax xomana no pyxonocrnom
nsnecrnoro ncnxonora 3napa H. Hanmepa nx paspaorxn renennsnonnoro
opasonarentnoro npoexra, opnenrnponannoro na ere rpex-nxrn ner. Hpenonaranoct
cosart, c yuerom ncnxonornuecxnx ocoennocre ere annoro nospacra, ocot, xpxn
+nemenr opasonarentno cpet, xoropt t axrnnno crnmynnponan nosnanarentnoe
pasnnrne omxontnnxon. Hepnt ontr nonnomennx +roro samtcna n mornn nanmart
amepnxannt n noxpe 1969 r., a ero yconepmencrnonannte napnannn ne cxoxr c +xpanon no
ce ent. Kaxont xe tnn neonornuecxne noctnxn n meronuecxne npnemt cosarene
npoexra?
Anropt Vnnnt Cesam ncxonnn ns oocnonannoro npenonoxennx, uro
nenenanpannennax yuenax exrentnocrt nx ere omxontnoro nospacra eme nenocnntna.
Hponsnontnocrn noneennx omxontnnxam eme neocraer, nn]opmannm o xnnennxx
oxpyxammero mnpa onn nnnrtnamr n ocnonnom nenponsnontno, yyun npnnneuent ee
xpxocrtm, opasnocrtm, sannmarentnocrtm. Hrpa n pasnneuenne cocrannxmr ocnonnoe
coepxanne +roro nospacrnoro +rana. Cneonarentno, nmenno nrpy, saany neoxonmo
nactrnrt nosnanarentntm coepxannem. To ecrt nauana rpamort n cuera onxnt
npenonocnrt ne sanynnnte yunnxn, a saannte cxasounte repon, nanoone npnntuntx
ncneencxnx nepconaxe. 3annrepeconanmnct nx npnxnmuennxmn, manentxn peenox
nmecre c naxnnxo ns pasnnexarentntx cmxeron nenontno npornornr n nonesnym
nn]opmannm ns camtx pasntx onacre snannx.
Hex, nao npnsnart, sameuarentnax n nectma npoyxrnnnax. Bmecro manonntx
myntrxmex, nnuero ne ammnx nn ymy, nn cepny, (nnn no xpane mepe n ononnenne x
nnm) ern nonyunnn nonesnym nepeauy, ronxo couerammym nasnanne c
sannmarentnocrtm. Hpn +rom, onaxo, ntnan ns nonx spennx xonapnt pn], ceptesno
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
yrpoxammn antnememy nnanannm n mope snann. Hporpammt npoe Vnnnt Cesam c
manonercrna ]opmnpymr y ere esoruernym ycranonxy na yuenne nocpecrnom
pasnneuennx (npn xnnom omnnnponannn nocnenero). B raxo opasonarentno napanrme
ycnoenne snann npecraer noountm npoyxrom pasnneuennx, a nrpa, saana ocnonno
]opmo nosnanarentno exrentnocrn. Honexamax ycnoennm nn]opmannx oxsarentno
onxna trt sannmarentno, npoyxart nrponte mornnt noneennx. Hnaue ona npocro
pncxyer ne npnnneut nnnmannx n ntnaer ns yuenoro nponecca. A n camom +rom nponecce
camoe rnannoe rax nastnaemax opasonarentnax cpea, xoropax nourn uro cama coo
c]opmnpyer nce, uro nyxno.
Taxym neonornm ouent nerxo onecrn o acypa, uro c ynoennem n enamr mnorne
+nrysnacrt, npnstnammne samennrt yromnrentnoe cnenne sa napro nonnxntmn
nrpamn, a ntnonnenne yuentx ynpaxnenn rnopuecxo ncxyccne o nponemax
mnposannx. Taxnm opasom saana pncxyer pacrxnyrtcx na nce rot mxontnoro oyuennx,
a o oyuennx n nenocpecrnennom cmtcne +roro cnona ouepet moxer n nonce ne orn.
3aro xax nce emoxparnuno, rymanno, pacxonanno n cnonranno!
Koneuno, n n pamxax raxo opasonarentno crparernn peenox cymeer xoe-uero
'naxnarartcx. Bor rontxo moxno nn yer ero n pesyntrare nasnart opasonanntm
uenonexom?
Taxo nonpoc nonce ne nno ymepnoro yma samopennoro poccncxoro xoncepnaropa.
Camnm amepnxannam xnarnno ncero necxontxo ner, urot rpesno onennrt ypyuammne
nocnecrnnx raxo opasonarentno crparernn.
B 1980 r. Hon Toppenc nonen neyremnrentnt nror: B 60-e rot Coennennte Brart
xasannct ncemnpntm nenrpom rnopuecxo axrnnnocrn. B yuente nnant n yuennxn tnn
nnecent npnnnnnnantnte nsmenennx, omecrnennax armoc]epa naronpnxrcrnonana
rnopuecrny. Ho ceronx +ra renennnx oparnnact n cnom npornnononoxnocrt. Mt
cronxnynnct c nponemo naennx nnrennexryantntx cnoconocre n omenannonantnom
macmrae
Hannx n onacnocrn. 3rnmn cnonamn naunnaercx oxna xomnccnn +xcnepron, cosanno
n 1981 r. npannrentcrnom Perana c nentm npoanannsnponart cocroxnne rocyapcrnenntx n
uacrntx mxon, xonnexe n ynnnepcnreron. oxna xnnncx pesyntrarom
nonyroparonunoro ocneonannx, tn npecrannen npannrentcrny n nocne nanpacntx
nontrox coxpannrt ero n rane nonan uepes necxontxo mecxnen n neuart n ntsnan mox,
cpannnmt rontxo c rem, xoropt tn ntsnan nsnecrnem o nepnom conercxom cnyrnnxe.
Komnccnx, n xoropym nxonnn pexropt ynnnepcnreron, cnennanncrt n onacrn
npomtmnennocrn, ntcoxonocrannennte rocyapcrnennte unnonnnxn, a raxxe nsnecrnt
noenencxn naypear T.x. Cnopr, ormeuana: Ecnn t npaxenax nnocrpannax epxana
nanxsana Amepnxe +ror nocpecrnennt yponent opasonannx, ro +ro nao tno t
paccmarpnnart xax arpeccnm. Ho noxoxe, mt camn n ornere sa ro, uro c namn nponcxonr.
Bnpouem, ncenorymanncrnuecxym naxxanannm oxasanoct ne rax npocro ynxrt. Ho ce
ent no mnornx amepnxancxnx mxonax nnerer ynax nontnnna, nnoxmax neyue. Ocraercx
nnmt neoymenart, uro nmenno +ror ontr, anno nonyunnmn n camnx CBA nerarnnnym
onenxy, c raxnm +nrysnasmom nepennmamr namn omopomennte rymanncrt. K cuacrtm, +ra
renennnx eme ne npnnxna xaracrpo]nuecxnx macmraon. Bepoxrno n cnny namero
ncxonnoro spanomtcnnx, xoropoe rpeyer ornocnrtcx x yuennm xax x naxnomy eny,
ceptesnomy sanxrnm.
Hanepnoe +rnm n oxcnxercx nectma cxpomnt ycnex Vnnnt Cesam y poccncxo
reneaynropnn. Hama ycranonxa na ce cuer xopomo nonnomena n anexornuecxo
]opmyne: Bn orentno, myxn orentno. Hpannrcx peenouxy noxmart 3ennoa
nycxa pasnneuercx, rnxx na nero. Ecnn uemy-ro eme nocnyno n nayunrcx
sameuarentno. A norom nce-raxn nycxa ornpannxercx n mxony, xoropym, cnana Fory,
necmorpx na +xsantrannm nntx nonaropon, eme ne ncmy yanoct npenparnrt n anaran.
Hcnxonor npo1nn ncnxoanann1nxon
12 noxpx 1952 r.J ournal of Consulting Psychology onynnxonan crartm, xoropax yxe uepes
uerneprt nexa na ocnonannn nocuera nocneymmnx cctnox na nee tna npnsnana
xnaccnuecxo. Crartx npnnanexana nepy I.R.Asenxa, n, xorx ero nayunax nnnorpa]nx
nacunrtnaer cornn paor, nmenno ee napxy c xpynntmn monorpa]nxmn annoro anropa
nensmenno nxnmuamr n cnncox ocnonntx ero rpyon.
Hmx Asenxa snaxomo ontmnncrny poccncxnx ncnxonoron. 3ro, ecrnnrentno,
xpynnt yuent, xoroporo cosarenn anropnrernoro norpa]nuecxoro cnonapx (neanno
nepeneennoro n y nac) ornecnn x uncny 500 camtx ntammnxcx ncnxonoron cronernx. Eme
n conercxne npemena ero xnnra Check your IQ no nasnannem Hponeptre namn
cnoconocrn tna onynnxonana n name crpane (n nocneymmne rot, xora
apennarypt A-Ktm crecnxrtcx nepecrann, nonte nepenot ntxonnn neonoxparno). K
coxanennm, +rnm eno n orpannunnoct, nn ona ns ero ne menee nsnecrntx n ropaso onee
ceptesntx xnnr y nac ne nepeneena. Hpana, o ero reopnn nnunocrn npo]eccnonant
nacntmant (n ocnonnom ns nropnuntx ncrounnxon). Cnpocnre nmoro xonnery, c xaxnmn
nonxrnxmn acconnnpyercx y nero nmx Asenxa, nocneyer orner: +xcrpanepcnx-
nnrponepcnx (o npnopnrere Rnra snamr ne nce). a n mnpoxo pacrnpaxnponannte
onpocnnxn Asenxa anno nomnn n apcenan poccncxnx ncnxonoron. uem eme snamennr
Asenx, snamr, ynt, nemnorne. A net +ro noncrnne yuent-+nnnxnonencr, xoropt nnec
necomt nxna n pemenne mnpouamero cnexrpa nayuntx nponem or ncnxonornn nona
o nonnrnuecxo ncnxonornn. Crartx 1952 roa, naenanmax nemano myma (xoropt ne
crnxaer no ce ent), tna nocnxmena nponemam ncnxorepannn, rnanntm opasom
rpannnonnoro ncnxoanannsa. Asenx ntcrynnn c nnonne pesonntm rpeonannem
npnmenxrt nayunte merot nx onenxn nmo ncnxorepanenrnuecxo meronxn (crartx
rax n nastnaercx Onenxa +]]exrnnnocrn ncnxorepannn), uem sacnyxnn xryuym
nenanncrt cnonx conpemennnxon-ncnxorepanenron. Hx ntnemnne poccncxne
nocneonarenn Asenxa ne unrann n noromy nnxaxnx uyncrn x nemy ne ncntrtnamr. A ecnn
npounrann, roxe nosnenannenn t. Ho, no mnennm Asenxa, ontmnncrno nx
xnrpoymntx nponeyp npecrannxmr coom ne onee uem nrpt nx ere spenoro
nospacra n nn x xaxnm oexrnnntm nnunocrntm cnnram ne npnnoxr. Ocoenno
ocranoct or Asenxa ]pencram. C nomomtm ocrarouno crpornx ncnxonornuecxnx
ocneonann on ntrancx ycranonnrt, xaxont tnamr pesyntrart ncnxoanannrnuecxo
repannn. Btnot oxasannct neyremnrentntmn. Asenx ne namen nnxaxnx oxasarentcrn
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
+]]exrnnnocrn ]pencrcxo nponeypt (samernm nnrentno n oporocroxme), xpome
rex +]]exron, xoroptx moxno oxnart or npocroro nymunnoro camoanannsa. Xorx xoe-xro
n ynpexan Asenxa sa upesmepnym pesxocrt cyxenn, nospasnrt emy no cymecrny nnxro
rax n ne cymen. Camn ncnxoanannrnxn nno cctnamrcx na xpecromarnnte npnmept npoe
'cnyuax Annt O. nnn uenonexa c nonxamn (xcrarn, noxoxe rax n ne oneuennoro), nno
npocro ntcoxomepno ornopaunnamrcx or ncxxo xpnrnxn, xax +ro noome y nnx npnnxro.
Ho nx naroencrnne Asenx nonoprnn nspxno. Hocne ntxoa ero crartn xnnenrypa
ncnxoanannrnxon samerno coxparnnact. Pyccxnm omopomenntm ]pencram npome. Ha nx
nex xnarnr nonyrpamorntx nynopnme, n ue xenrntmencxn naop ncnxoananns
yxnatnaercx re-ro mexy xoncyntranne acrponora n racxnm maccaxem. Hpo Asenxa-
ro onn net axe ne cntxann.
3a ayna onno
18 noxpx 1828 r. ponncx xon H+nron ayn. B XXI nexe uenonexy c raxo ]amnnne
npnmnoct t nenerxo. B conpemennom npocropeute cnonom ayn ostnamr roro, xoro no
crapnnxe snann ypaxom. omno o xypteson. B raserax tn onncan cnyua:
nonyrpamornt pyccxn rypncr sa pyexom nopancx c rocrnnnuntm noprte, xora ror
noconeronan emy ocmorpert ocronpnmeuarentnocrn ayn-rayna (rax no anrnncxn
nastnamr ]emeneentnt paon ropoa). Ham cooreuecrnennnx, nepoxrno nsyuanmn
anrnncxn +xcnpecc-meroom, pemnn, uro na nnm nacmexamrcx n noctnamr n ropo
ypaxon. B pesyntrare pasxpennt rypncr napocnncx na onunxa c xynaxamn: 3a
ayna ornernmt!
Bnnonar n +ro cnryannn cam xon ayn, xoropt 133 roa nasa nccneonan n onncan
ony ns ]opm onnro]pennn, ntsnannym xpomocomno anomanne. Taxne ontnte
onaamr xapaxrepno nnemnocrtm (uro oneruaer nocranonxy narnosa yxe npn
poxennn): neontmax (ncnecrnne neopasnnrnx uepena) ronona c nnocxnm sartnxom,
xoco paspes rnas c +nnxanrycom (xoxnax cxnaxa n yrny rnas), sananmax nepenocnna,
roncrt xstx, e]opmnponannte ymn n p. Anomannx ncrpeuaercx c uacroro onn cnyua
na 500800 nonopoxenntx nne sanncnmocrn or nona (ycranonnena sanncnmocrt uacrort
poxennx ontntx or nospacra marepn: y marepe monoxe 30 ner +ror noxasarent 1:600,
nocne 34 ner nepoxrnocrt c xaxtm room ynannaercx). nx ontntx xapaxrepna
ymcrnennax orcranocrt, xax npannno rnyoxax. Heuennm onesnt ne noaercx.
xon ayn nasnan onncannt nm cnnpom monronnsmom n cnxsn c xapaxrepno
nnemnocrtm ontntx. Ho +ro nasnanne ne npnxnnoct. Kro-ro cuen, uro ono moxer trt
ocxopnrentno nx npecrannrene monrononno pact (nepnte sauarxn
nonnrxoppexrnocrn!). Cnnpom tn nasnan no nmenn orxptnarenx, a co npemenem, xax +ro
ncera tnaer, nerpantnoe cnono, oosnauammee neuro nenpnxrnoe, npnopeno
ocxopnrentnt orrenox.
B onom ns neannnx ntnycxon renennsnonnoro Hpecc-xnya tn noxasan ]nntm o
rearpantno nocranonxe c yuacrnem onnro]penon-aynon. Honnrxoppexrnte
nnrennexryant, npncyrcrnonanmne na saceannn Hpecc-xnya, nsaxne nocroprannct rem,
cxont oyxornopent n npexpacnt nnna axrepon (e-ory!). Hnxro, npana, ne npenoxnn
nepenmenonart cnnpom. Ho+romy cnemy nnecrn cno nxna n eno nonnrxoppexrnocrn:
npenaram na amepnxancxn manep, at nnxoro ne onxart, nepenmenonart ayn-
cnnpom n An-cnnpom. Bor rontxo xant, uro nn onn ontno or +roro ne noymneer n ne
craner no-nacroxmemy nonnonenntm.
exapt
Hcnxonornn n qan1ac1nxa. Cuemenne aanpon
6 exapx 1966 r. snamenarentnax ara, ormeuennax n ncropnuecxom xanenape, xoropt
nynnxyer n Hnrepnere Amepnxancxax ncnxonornuecxax acconnannx. B +ror ent Ha]eer
P. Xaap sanarenronan cnoe ynnxantnoe nsoperenne npnop nx onapyxennx n
nsmepennx xoneann conpornnnennx xnnoro oprannsma. Tem camtm tna npenpnnxra
nontrxa npnart nayunt xapaxrep rnopuecxnm ncxannxm Xaapa, nonnornnmnmcx n
nsompennym cncremy yxonnoro conepmencrnonannx nanernxy.
Bnnmanne ncnxonornuecxoro coomecrna x +ro cncreme (n n uacrnocrn, x pyexno are
n ee cranonnennn) moxer noxasartcx necxontxo crpanntm. Tem onee, uro n ynomxnyrom
xanenape ona nenycmtcnenno nasnana ncenorepanenrnuecxo. Mnorne anropnrernte
ncnxonorn, cpen xoroptx, nanpnmep, 3pnx upomm, eme mnoro ner nasa ntcxasann cnoe
ne npocro cxenrnuecxoe, no onosnauno nerarnnnoe ornomennx xax x reopnn Xaapa, rax
n x ocnonanno na ne npaxrnxe. Tem ne menee nanernxa narononyuno cymecrnyer no ce
ent n naxonr rtcxun npnnepxennen no ncemy mnpy, a c neannero npemenn n n name
crpane. Hycxa npo]eccnonantnte ncnxonorn ne npnsnamr Xaapa cnonm xonnero, saro
'npocnemennt otnarent uncnnr ero nennuamnm ncnxonorom (napxy c enom
Kapnern n Kapnocom Kacraneo). Ha XIII Mexynapono xnnxno ntcranxe-xpmapxe n
Mocxne xaaponcxnm nsarentcrnom Htm 3pa tna pasnepnyra nenax ntcranxa,
nocnxmennax orny-ocnonarenm. Pecnexraentnoe Knnxnoe oospenne onynnxonano o
+ro ntcranxe nocropxennt oruer cyx no ncemy, camnm nsarentcrnom cocrannennt n
nm xe onnauennt. Cpen orstnon nocernrene mnenne axaemnxa omopanxoro,
nonarammero, uro meronxam Xaapa neoxonmo oyuart n mxonax n nysax.
B Cnonape-cnpanounnxe npaxrnuecxoro ncnxonora (anrop H.H. Konmxon; nsarentcrno
MO3K, 1996) nanernxe nocnxmena ena nn ne camax xpynnax crartx, orxptnammaxcx
raxnm onpeenennem: Hayxa [nn mnoro nn mano! C.C.] o ymennom soponte, o pasyme
uenonexa, o meroax nnnxnnx pasyma na ymy, eccosnarentnoe, meroax ynpannennx
xnsnenno +neprne n nenxx nontmennx +]]exrnnnocrn yxonno, cosnarentno
exrentnocrn uenonexa Xapaxrepno, uro nanernpnx Xaapy (nnpouem, napxy c
nnonne oxcnnmtm cxencncom xonxypenra) moxno ncrpernrt n nncannxx snest
oreuecrnenno non-ncnxonornn Hnxonax Kosnona. Bet oa onn n anno nounnmn
Xaap, n nponnerammn Kosnon crpemxrcx x ono nenn. 3ro yxonnoe
conepmencrnonanne nocpecrnom +xsornuecxnx ncnxorexnnx. Camoe nnrepecnoe, uro xoe-
xomy ns nx nocneonarene (ecnn ne npnnnmart no nnnmanne oxonuarentno cnxrnnmnx)
ecrnnrentno yaercx ocymecrnnrt nosnrnnnte marn na nyrn nnunocrnoro pocra. Tax uro
nanernxy xax xnnenne nectma macmranoe n nneuarnxmmee nrnopnponart npocro nentsx.
Bor rontxo ncnxonory, ute npo]eccnonantnoe mnponosspenne (xouercx naexrtcx)
ornnuaercx or otnarentcxoro, neoxonmo cocrannrt oexrnnnoe npecrannenne o +ro
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
nonynxpno cncreme. A nx +roro n nepnym ouepet orart cee oruer, uro +ro cncrema ne
nayunax, a cxopee nayuno-]anracrnuecxax.
Pon Xaap, nmnrent neotunoro n ]anrasep no npnsnannm, namen nanonee
oprannunoe npnmenenne cnonm rananram n onacrn nayuno ]anracrnxn. Ha +ro nnne on
cnncxan nemant ycnex n cymen ncrart n onn px c xopn]exmn +roro xanpa Asnmontm,
Camaxom, Fpeepn. Eme o +roro on npocnannncx xax ornaxnt nyremecrnennnx,
namepenno crannnmn cex n +xcrpemantnte ycnonnx n ntxnnanmn naroapx
ncxnmunrentnomy ynopcrny n cnne yxa. Bne comnennx, +ro tna xpxax, ntammaxcx
nnunocrt, xoropym axe no crpornm xpnrepnxm Macnoy cneyer ornecrn x
camoaxryannsnpymmnmcx. Bnpouem, cornacno romy xe Macnoy, norpenocrt n
camoaxryannsannn nenactmaema. Xaapy oxasanoct mano nanpon ennerpncra n
'+xcrpemana. On nosomnnn o cnane nepoyunrenx, cosarenx nono neonornn, nnn, ecnn
yrono, pennrnn, xoropax nsmennr yxonnym xaprnny mnpa. H, nao npnsnart, nspxno
npeycnen n crpemnennn n x +ro nenn. Ceronx ero rpyt nepeneent na 52 xstxa, nsant
cymmapntm rnpaxom n 140 mnnnnonon +xsemnnxpon, npnuem pannne nayuno-
]anracrnuecxne nponsneennx cocrannxmr n +ro cymme nnmt manym uacrt. Ocrantnoe
]anracrnxa nnoro poa.
Ho cnoe cyrn reopnx Xaapa ne npecrannxer coo nnuero opnrnnantnoro, a xnnxercx
cnoeopasno nmnponnsanne na remy pennnx +sorepnuecxnx yuenn. B ee ocnone nexnr
nex nepenonnomennx, pennxapnannn, xoropax no mnoxecrne napnann pasnnnanact
mncrnxamn pasntx +nox n napoon.
Bce reopnn raxoro poa nosnnxnn na noune ynopnoro nexenannx uenonexa npnsnart
rparnuecxn ]axr xoneunocrn cnoero cymecrnonannx. 3ro ponnr nx c pennrnosntmn
yuennxmn, uacro npnnonr x nx nsanmnomy nepeceuennm, cnnxnnm, neperexannm onoro n
pyroe. Cnacnrentnax cyrt ncex raxnx yuenn cocronr n rom, uro ouennnt ]axr cmeprn
osnauaer nnmt ncuesnonenne ]nsnuecxo oonouxn, rora xax yxonnax cymnocrt
npoonxaer cnoe cymecrnonanne neuno. antme yxe naunnamrcx pasnourennx. Ho
cymecrnyer px mncrnuecxnx yuenn, xoropte ponnr npnsnanne +roro cymecrnonannx n
]opme nepenonnomennx n pasnnunte renecnte oonouxn. Baxno, uro xaxoe ouepenoe
nonnomenne ne npoxonr eccneno nx yxonno cymnocrn, naxnatnaer na nee
onpeenennt orneuarox n rem camtm npeonpeenxer ocoennocrn cymecrnonannx n
cneymmem nonnomennn. Taxona, nanpnmep, oxrpnna nnynsma, cymecrnymmax yxe
rtcxun ner. nanernxa no cnoe cyrn npecrannxer ee yconepmencrnonannt,
oconpemenennt cnenox.
Cornacno reopnn Xaapa, xaxt ns nac, eme o roro, xax noxnnrtcx na cner, yxe
npoxnn mnoro xnsne n camtx pasntx nnocracxx. Bocnomnnannx o +rom n cosnannn ne
coxpannnnct, onaxo na camtx rnynnntx yponnxx eccosnarentnoro xnna cmyrnax namxrt
o camtx ocrptx, rxxentx, rpanmarnuecxnx nepexnnannxx npomntx xnsne. Hmenno
omymenne crpaannx, onn ocrannxer na name yxonno cymnocrn nensrnanmt cne. A
ont, no mnennm Xaapa, ncntrtnamr nce xnnte oprannsmt, axe pacrennx
(nsoperennt nm npnop n tn npnsnan ]nxcnponart nnaue ne nanmaemym onenym
uyncrnnrentnocrt pacrenn). Mt ne oraem cee oruera, uro nmenno +ror a]]exrnnnt
cne memaer namemy nonnoxponnomy cymecrnonannm n ntnemne xnsnn. B raxnx cnyuaxx
upe npnstnan nocrannrt na mecro Ono. Xaap n n +rom ne opnrnnanen. urot
nsannrtcx or myunrentntx xnem rax nastnaemtx nnrpamm neoxonmo
nocnponsnecrn satrt ontr, ocosnart ero n rem camtm cnxrt ero nerarnnnt +]]exr. Ha
+ro nanpannena coornercrnymmax nponeypa onrnnr, xoropym npoxonr xaxymnx
ocnooxennx xec. Ho sanepmennn nponeypt on cranonnrcx xnnpom, ro ecrt
nnunocrtm, ocnoonnmecx or cnoero npomnoro. 3anxrne, no mnennm mnornx
npeananmnxcx emy, nectma ynnexarentnoe. Fonee roro, nentsx ne npnsnart, uro n pxe
cnyuaen ono nmeer onpeenennt ncnxorepanenrnuecxn +]]exr (ecnn, nennmne
nonropnrt, rontxo ne npnnonr x npornnononoxnomy, a raxne neuantnte cnyuan roxe
nsnecrnt).
nx nenpensxroro nsopa conepmenno ouennno, uro annax reopnx ne onee uem nno
oraroro noopaxennx rananrnnnoro ]anracra. Hmte xxot nayunte aprymenrt n ee
nontsy ne ntepxnnamr nponepxn c nomomtm nonnnno nayuno meroonornn.
uaxrnuecxn nepe namn eme ona pasnonnnocrt mncrnuecxoro yuennx, n xoropoe moxno
rontxo nepnrt nnn ne nepnrt nayuno nepn]nxannn ono ne nonexnr. Ha +rom ocnonannn
ero moxno tno t npnsnart ncenopennrnosno epectm n anrnnayuntm nsopom, xoropt
rontxo sacopxer neoxpenmne mosrn otnarenx (a otnarenem moxno ocranartcx axe c
axaemnuecxnm rnrynom). Tax, xcrarn n nocrynnnn nnacrn pxa rocyapcrn, re
exrentnocrt nocneonarene Xaapa tna saxonoarentno sanpemena. B Poccnn nce
nnaue. Ha name naroarno noune yno nneryr nmte copnxxn. Hanpnmep, orpomntmn
rnpaxamn nsamrcx rpyt noxornnnoro mncrnxa Omo, a npononen mantxxa Acaxapt
nepeanannct no rocyapcrnennomy renennennm. Cnyua c nanernxo ne rax onosnauen.
Pasymeercx, na noune ocnooxennx or nnrpamm moxno no-nacroxmemy cnnxnyrtcx.
Onaxo cxnonnt x +romy uenonex n es nanernxn naer noxoxmn npemer. H
nenpannntno tno t nnnnrt Xaapa n nepoxrntx nerarnnntx nocnecrnnxx
npenoxenno nm nponeypt. Tem onee, uro xoe-xomy ona axe nomoraer. Kaxnm xe
opasom?
Hontrxa nepexnrt n cocroxnnn, nnsxom x rpanconomy, ontr npexne xnsnn, cyx no
ncemy, xnnxercx na camom ene ono ns ]opm camopacxptrnx, ntcnooxennx
nepeannsonanntx cropon cnoe narypt. A raxne cropont, ouennno, cymecrnymr. Bor
rontxo oxcnennx rpeymr ne mncrnuecxoro, a pannonantnoro. Cneyer, nepoxrno,
npnsnart n ror ]axr, uro nexoropte annne, a ntne cranmne esoruerntmn nepexnnannx
oxastnamr na namy cyty nsnecrnoe nnnxnne, n nontrxa n nnx pasopartcx moxer nmert
nonoxnrentnt +]]exr. Bor rontxo nepexnnannx +ro, cxopee ncero, npnxnsnennte, n
epnoncxn cnenapnt ananns ryr xya +]]exrnnnee. To ecrt nponemarnxa nanernxn
nnonne ncnxonornuecxax. H ncnxonoram ryr ecrt na uem noymart n nopaorart. Bor
rontxo ]anracron x +ro paore nyume ne npnnnexart.
Hn1t nexon oxo1m na netu
9 exapx 1484 r. tna onapoonana nancxax ynna Summus Desiderantes Affectibus
'C nennuamnm pnennem, npnstnanmax x ncxopenennm xosne txnona. B +rom nocnannn
xaronnuecxoro nepnocnxmennnxa coepxanoct rpeonanne x nnacrxm Iepmannn oxastnart
ncxuecxoe coecrnne ptcxanmnm no crpane n noncxax netm nnxnnsnropam Ienpnxy
Hncrnropncy (Kpamepy) n Hoxany Bnpenrepy. Hancxoe narocnonenne nooymennno
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
'netmoncxarene. uepes 3 roa ns no nx nepa ntmen npnmeuarentnt rpy Monor
netm noponemee meronuecxoe nocone no nsonnuennm n naxasannm cnyxanox
Carant. Co cxpynynesnocrtm, ocrono ncnxonarnocrnuecxoro rpaxrara, Hncrnropnc n
Bnpenrep onnctnamr nnemnne npnmert n ocoennocrn noneennx netm, a raxxe cnocot
osnannx or ycrpamennx nyrem emoncrpann opyn ntrox o camtx nsompenntx
ncrxsann pan npnsnannx. Or urennx +ro meronuxn y nopmantnoro uenonexa nonoct
ncramr tom. enonnro ntnncannte noponocrn ntrox mornn t nocnyxnrt
ocnonannem nx nsonxnnn anropon n nanare nx mantxxon-cancron. Hmn onn, cyx no
ncemy, n tnn.
Hsonnuennym netmy nynnuno cxnrann xnntem. Ho npexe y nee ntntrtnann nmena
coomnnn n noconnxon, rax uro orcyrcrnne paort cytxm n nanauam ne rposnno. uncno
pacnpan pocno, xax cnexnt xom, onoct ctnannct onn sa pyrnm. Exn tm or
nnxnnsnropcxnx xocrpon na cronernx sacrnn neo Iepmannn, upannnn, Bnenapnn,
Hcnannn B neontmom nemenxom ropoxe Ocnapmxe sa rpn mecxna 1585 r. tna
coxxena 121 netma, n 20 epennxx n oxpecrnocrxx Tpnpa c 1587 no 1593 r. cropeno 306
uenonex.
Bmecre c nepecenennamn ns Enpont neoncxax ncrepnx nepexnnynact n n Hont Cner, re
neoncrno cunranoct npecrynnennem onee rxxxnm, uem noxor nnn yncrno. Bcemnpnym
nsnecrnocrt npnopen saxonycrnt ropoox Canem, pacnonoxennt na epery
Maccauycercxoro sannna. C xnnapx no oxrxpt 1692 r. sect rxnyncx uyonnmnt nponecc
na netmamn. Inanntmn noxnonnrentnnnamn +roro nenepoxrnoro ecrna crann ne
enouxn: enxrnnernxx Ferrn H+ppnc n onnnanarnnernxx Anran Vnntxmc. Canemcxn
nacrop C+mm+n H+ppnc nocnnrtnan out n nnemxnnnny ouent crporo. Hnmt urenne xnnr o
neoncrne, xoroptx tno nemano n ome, nnocnno pasnoopasne n yntnym xnsnt enouex.
Fonesnt, xoropym conpemennax ncnxnarpnx nmenyer ncrepnuecxnm ncnxosom, noxpanact
nnesanno. enouxn crann nrtcx n cyoporax, nnaua n cmexct. Bpau nomout ne cmor, n xro-
ro ns oxpyxammnx ncnomnnn o xosnxx neuncro cnnt. Xyrxoe npenonoxenne crapmnx
Ferrn n Anran ncrpernnn c nocroprom. Fypnax ]anrasnx nnranact npounranntm n
emononornuecxnx rpaxrarax. Fonesnt npenparnnact n nrpy nx enouex n rparenm nx
ropoxan. enouxn saxnnnn, uro nx myuaer txnon, a no npemx cnonx npnnaxon crann
nastnart nmena ero coomnnxon. Cpen nnx samentxann nmena ynaxaemtx n
cocroxrentntx xnrene Canema, uem-ro necnmnarnuntx myuennnam nnn ne yronnmnx
nx orny. Hsonnuenntx raxnm opasom oxnan cy
3a 10 mecxnen +roro esymnx tno nonemeno 14 xenmnn n 5 myxunn, 4 xenmnnt ymepnn
or ntrox n ona comna c yma. Kora cmennnmnecx nnacrn naxonen ocranonnnn acypnt
nponecc, n rmptme neontmoro ropoxa romnnnct 150 netm, a 200 xann cnoe ouepen,
no rmptma yxe ne nmemana ncex noospenaemtx.
Beoncxne nponecct nonce ne tnn rontxo enom pyx nepxonntx n cnercxnx nnacre.
Cynnnma uacro ycrpannannct nocne nacrounntx rpeonann nacenennx, xaxymero
pacnpant c xonyntxmn.
Bonna ronenn n Enpone crana cnaart, nnmt xora oesnmenn nente mecrnocrn. Kax
morno pasnnrtcx raxoe xonnexrnnnoe esymne? Ero nentsx oxcnnrt nn crpanntmn
nstcxannxmn reonoron, nn sntm ymtcnom nnacre, nn nenexecrnom napoa, nsxrtmn no
orentnocrn. Hnmt ncnxonornuecxn ananns ncex ocroxrentcrn +noxn nosnonxer
npnnnsnrtcx x pasraxe. uacrte +nnemnn, nnrentnte nont, nsnypnrentnte rononte
rot ntmartnann nme, nce rpynee tno paccunrtnart na nomomt cocee nnyrpn
epenencxo omnnt. 3ro nopoxano crpaxn, xenanne narn nnnonnnxa ecrnn. H raxo
npar ncera naxonncx.
Bor uro nnmer .Kanroponnu n xnnre Cpenenexonte nponecct o netmax (CH., 1899),
orxptnax neuantnoe nonecrnonanne o nmcxnx sanyxennxx: 3ro ynnnrentnoe
sanyxenne c raxo cnno n rax onro rocnocrnonanmee no nce Enpone, cocrannxer
camym neuantnym crpannny n ncropnn uenoneuecrna. Hentsx unrart +ry crpannny es
coporannx, es rxxenoro uyncrna crta sa cront neannee npomnoe uenoneuecrna, es
esnaexntx mtcne o nnuroxnocrn n ornocnrentnocrn uenoneuecxoro yma n remntx
nncrnnxrax uenoneuecxo npnpot. B nornepxenne cnonx cnon anrop npnnonr mnenne
Bapnx Pnme ntammerocx ncnxonora, opna c cyenepnxmn n ocxypanrnsmom: Cront
uyonnmnoe sanyxenne, cront nceomee n cront neanexoe or nac, none-nenone
crpamno noptnaer namy nepy n camnx cex. Bo nce Enpone namnnct cytn, nmn,
necomnenno nanonee opasonannte nx cnoe +noxn, xoropte tnn cnocont
nponsnocnrt noonte npnronopt! A omecrnennoe mnenne es manemnx xoneann,
yrnepxanmee +rn npnronopt! He yer nn ymecrno sect nocxnnxnyrt cnonamn Monrenx:
uro xe +ro sa uyonnme uenonex!
ecrnnrentno, crpamno noymart oo ncem +rom (mexy npounm, n Poccnn nnxora ne
tno maccontx xasne netm n raxoro snepcrna no ornomennm x xenmnnam, xax n
cpenenexono Enpone, nepexnnme Bospoxenne). Ho eme crpamnee nnoe: noxnnn Pnme
n +noxy Ocnennnma n Iynara, cxontxo t pas emy npnmnoct nnrnponart ynomxnyrte cnona
Monrenx! Camoe roptxoe ne ro, uro uenoneuecrno conepmano omnxn, a ro, uro ono nx
nonropxer. a eme n xya ontmnx macmraax, uem n +noxy, xoropym cnncxonrentno
nmenymr cpenenexontem!
ent poaennn nnc1n1y1a
16 exapx 1971 r. Hpesnnym Axaemnn nayx CCCP npnnxn pemenne o oprannsannn
Hncrnryra ncnxonornn. o roro npemenn ncnxonornx ]opmantno npetnana n craryce
ono ns nerne nearornuecxo nayxn, n enncrnennt n Poccnn ncnxonornuecxn
nncrnryr, ocnonannt eme n nauane nexa I.H. uennanontm, naxonncx n neennn AHH. B
CCCP, npana, cymecrnonann eme na nncrnryra. Onn tn ocnonan .H. Vsnase n
Tnnncn n 1941 r., pyro I.C. Kocrmxom n Knene n 1945 r. Oa, nnpouem, sannmann
onontno anronomnoe nonoxenne n n ocnonnom pasnnnann nectma cnenn]nuecxne nen
mecrntx nayuntx mxon. Hanpnmep, nnnxnne mxont Vsnase rax nnxora n ne
pacnpocrpannnoct sa npeent Ipysnn.
B ontmo Axaemnn ncnxonornuecxax nayxa tna npecrannena rontxo Cexropom
ncnxonornn, ocnonanntm C.H. Pynnmrenom n Hncrnryre ]nnoco]nn n 1945 r. B rpex
ynnnepcnrerax crpant nmennct ]axyntrert ncnxonornn, n pxe nearornuecxnx nyson
xa]ept ncnxonornn. K nauany 70-x rr. raxax crpyxrypa xnno ne orneuana rpeonannxm
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
xnsnn. Haspena neoxonmocrt oprannsannonnoro yxpennennx ncnxonornn, cosannx
nontx ncnxonornuecxnx nenrpon, n nepnym ouepet axaemnuecxoro nncrnryra.
Hex cosannx n pamxax AH CCCP nncrnryra, paspaartnammero nponemt
uenonexosnannx, x +romy npemenn ocosnananact n pasenxnact mnornmn nsnecrntmn
yuentmn, cpen xoroptx moxno nasnart axaemnxon H.K. Anoxnna, A.H. Fepra, H.H.
Kannny, H.H. ueoceena n p. Ocoym pont ctrpan roramnn npesnenr AH axaemnx
M.B. Kentm. Bce onn tnn xopomo snaxomt c pesyntraramn exrentnocrn Cexropa
ncnxonornn n Hncrnryre ]nnoco]nn AH CCCP: npononnmnecx ero corpynnxamn
]ynamenrantnte nccneonannx nornepxann ntcoxn nayunt craryc ncnxonornn,
ntstnax nnrepec x nono onacrn axaemnuecxo nayxn.
Inanntm nnnnnaropom cosannx nncrnryra n ero nepntm npexropom cran F.u. Homon, x
romy npemenn yxe ycnenmn sapexomenonart cex xax xpynnt yuent n oprannsarop
nayxn.
Cosanne nonoro nncrnryra norpeonano paspaorxn xonnennnn n crparernn ero
pasnnrnx, onpeenennx ocnonntx nanpannenn nccneonann, ocymecrnnennx pxa
oprannsannonntx meponpnxrn. nx Homona nerue ncero tno t opnenrnponartcx na
nnxenepno-ncnxonornuecxym nponemarnxy n npnxnante nccneonannx. Bo-nepntx, +ra
tna ra onacrt ncnxonornn, saaun n nepcnexrnnt xoropo on snan upesntuano rnyoxo,
mor tcrpo oprannsonart n nosrnannrt +]]exrnnnym, orneuammym conpemenntm
rpeonannxm nccneonarentcxym exrentnocrt. Bo-nroptx, nmenno npoptna n nontx,
npaxrnuecxn opnenrnponanntx onacrxx ncnxonornn, axrnnnoro nnepennx anntx
ncnxonornuecxo nayxn n npaxrnxy xann or nncrnryra nncrannnn, canxnnonnponanmne
ero cosanne.
Homon ne nocnontsonancx +ro ecnponrptmno, nanonee xom]oprno nx nero, nerxo
ocymecrnnmo crparerne. On nspan pyro nyrt nenerxn, conpxxennt c pncxom
neyau n pasouaponann. On pemnn cosart xomnnexcnt nncrnryr c mnoroorpacneno
crpyxrypo, c ]ynamenrantno-npnxnano opnenranne. Ho+romy n xauecrne saau
nncrnryra tnn onpeenent cneymmne: 1) paspaorxa ]ynamenrantntx nponem
ncnxonornn n reopernuecxnx ocnon ee npnxnantx pasenon; 2) nccneonannx n onacrn
connantno ncnxonornn n ncnxonornn nnunocrn; 3) nsyuenne ncnxonornuecxnx nponem
rpya, rnopuecxo exrentnocrn nme, nponeccon ynpannennx conpemenno rexnnxo; 4)
paspaorxa nponem nepo]nsnonornuecxnx ocnon ncnxnxn. Ho ce ent nncrnryr ocraercx
xomnnexcntm nayuntm yupexennem, ocymecrnnxmmnm nccneonannx no mnpoxomy xpyry
ncnxonornuecxnx nponem. Ho crapo namxrn ero nepexo nastnamr nomoncxnm. On,
ecrnnrentno, xnnncx npexpacntm namxrnnxom cnoemy ocnonarenm. Bnpouem, cronr nn
ronopnrt xax o namxrnnxe o nayunom nenrpe, y xoroporo, nne comnennx, orpomnoe
yymee?
Knnn1+ccennnn rem1ant1ncnxonornn
17 exapx snamenarentnt ent n ncropnn nnnxrentno nayuno mxont
remrantrncnxonornn. B +ror ent n 1924 r. onn ns ocnonarene remrantrncnxonornn,
epnnncxn npo]eccop Maxc Beprremep, ntcrynnn na copannn Hayunoro omecrna
H.Kanra c nexnne o ocnonntx nonoxennxx cnoe reopnn. B +ro nexnnn nm tn
npeentno xcno n rouno c]opmynnponan resnc, xnnxmmncx xpaeyrontntm xamnem n
sannn remrantrncnxonornn. Beprremep saxnnn: Ecrt cnoxnte opasonannx, n xoroptx
cnocrna nenoro ne moryr trt ntneent ns cnocrn orentntx uacre n nx coennenn,
no re, nanpornn, uro, uro nponcxonr c xaxo-nnyt uacrtm cnoxnoro nenoro,
onpeenxercx nnyrpennnmn saxonamn crpyxrypt ncero nenoro. 3ra nex, cama no cee ne
nonax, axe pennxx, nerna n ocnony nayunoro nanpannennx, nectma nnnxrentnoro n
mnpono, ocoenno enponecxo ncnxonornn nepno rpern namero nexa. Bnocnecrnnn
nayunax mxona pacnanact, n nnrepec x remrantrreopnn yrac. Onaxo no ce ent nen
remrantrncnxonornn npoonxamr oxastnart xocnennoe nnnxnne na mnorne nayunte
mxont n nanpannennx, n cam repmnn remrantr ornmt ne cnncan n apxnn n nocroxnno
ynorpenxercx n pasnom xonrexcre.
Cnono remrantr nemenxoe, npnnnsnrentno nepenonrcx xax crpyxrypa, onaxo
rountx +xnnnanenron nn n onom enponecxom xstxe ne nmeer, a noromy npxmo
sanmcrnyercx ns nemenxoro. Bnepnte ero nnen n nayunt nexcnxon X.3pen]entc n crarte
'O xauecrne ]opmt (1890), nocnxmenno nccneonannm nocnpnxrnx. 3pen]entc ntennn
cnenn]nuecxn npnsnax remrantra cnocrno rpancnosnnnn (nepenoca): n namem
nocnpnxrnn menonx ocraercx ro xe camo npn nepenoe ee n pyrym ronantnocrt;
remrantr xnapara coxpanxercx nesanncnmo or pasmepa, nonoxennx, oxpacxn cocrannxmmnx
ero +nemenron n r. n. Onaxo cnennantno reopnn remrantra 3pen]entc ne cosan.
Hcropnx remrantrncnxonornn neer nauano c ntxoa paort Beprremepa
'3xcnepnmenrantnte nccneonannx nocnpnxrnx nnxennx (1912), n xoropo crannnoct
no comnenne npnntunoe npecrannenne o nannunn orentntx +nemenron n axre
nocnpnxrnx. Henocpecrnenno nocne +roro noxpyr Beprremepa cnoxnnact Fepnnncxax
mxona remrantrncnxonornn, xocrxx xoropo cocrannnn raxxe Kypr Ko]]xa n Bont]ranr
Kenep n xoropo recno npnmtxann onenr Fepnnncxoro ynnnepcnrera Kypr Hennn,
cosanmn cocrnennym mxony, n xpynnt nenponor Kypr Iontmren. Ornocnrentno
nesanncnmax mxona remrantrncnxonornn c]opmnponanact raxxe n Ipane (Ancrpnx).
20-e rot osnamenonannct ceptesntmn +xcnepnmenrantntmn ocrnxennxmn
remrantrncnxonornn. Onn xacannct rnanntm opasom nponeccon spnrentnoro nocnpnxrnx,
xorx ntnot enannct ropaso onee mnpoxne. Pasnte ]opmt remrantron nsyuannct na
marepnane nocnpnxrnx xaxymerocx nnxennx, ]opmt (n rom uncne ornomenn ]nrypt
]ona), onrnxo-reomerpnuecxnx nnnmsn. Ftnn ntenent rax nastnaemte ]axropt
nocnpnxrnx, xoropte cnococrnymr rpynnnponxe orentntx +nemenron ]nsnuecxoro mnpa
n coornercrnymmem emy ncnxonornuecxom none n nenocrnte remrantrt: ]axrop
nnsocrn, ]axrop cxocrna, ]axrop xopomero npoonxennx (oennxmrcx n
remrantr re +nemenrt nsopaxennx, xoropte n conoxynnocrn opasymr
'nanpamnnammnecx, nanonee npocrte xon]nrypannn), ]axrop ome cytt
(oennenne n onn remrantr, nanpnmep, rpex nnxymnxcx n onom nanpannennn rouex
cpen mnoxecrna pyrnx, nnxymnxcx n pasntx nanpannennxx) n p. B ocnone npnnnnnon
rpynnnponxn nexnr onee omn saxon ncnxonornuecxoro nonx saxon npernanrnocrn, r.
e. crpemnenne +roro nonx x opasonannm nanonee ycrounno, npocro n +xonomno
xon]nrypannn.
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
Hpnnnnnnantnoe snauenne nmenn +xcnepnmenrt Kenepa na xypax c nentm nponepnrt, uro
xnnxercx nepnnuntm nocnpnxrne nenoro nnn +nemenron. Xnnornoe peccnponanoct na
ntop onee cnernoro ns nyx orrenxon ceporo. 3arem cneonan xpnrnuecxn ontr: n nono
nape remnax nonepxnocrt samenxnact onee cnerno. Xnnornoe npoonxano ntnpart
onee cnernym ns +ro xomnnannn, xorx ee ne tno no npemx peccnponxn. Hocxontxy
ornomenne mexy cnerntm n remntm n xpnrnuecxom ontre coxpanxnoct, snaunr, ono, a ne
aconmrnoe xauecrno onpeenxno ntop. Cneonarentno, +nemenr ne nmeer snauennx, a
nonyuaer ero n onpeenenno crpyxrype, n xoropym on nxnmuen. Tor ]axr, uro raxne
crpyxrypt cnocrnennt xypam, osnauan, uro crpyxrypt xnnxmrcx nepnnuntmn
npnmnrnnntmn axramn.
B remrantrncnxonornn +xcnepnmenrantno nccneonanoct raxxe mtmnenne. Ho mnennm
Kenepa, nnrennexryantnoe pemenne cocronr n rom, uro +nemenrt nonx, npexe ne
cnxstnaemte. Haunnamr oennxrtcx n nexoropym crpyxrypy, coornercrnymmym
nponemno cnryannn. C uncro onncarentno rouxn spennx nx +ro ]opmt noneennx
xapaxrepno ncnontsonanne npemeron n coornercrnnn c nx ornomennem pyr x pyry n n
peoprannsannn nonx. Crpyxrypnponanne nonx n coornercrnnn c nponemo nponcxonr
nnesanno n pesyntrare ycmorpennx (nncar) npn ycnonnn, ecnn nce +nemenrt, neoxonmte
nx pemennx, naxoxrcx n none nocnpnxrnx. Ornocnrentno cnenn]nuecxn uenoneuecxoro
mtmnennx Beprremep yxastnaer: ycnonnem nepecrpyxrypnponannx cnryannn xnnxercx
ymenne orxasartcx or npnntuntx, cnoxnnmnxcx n npomnom ontre n saxpennenntx
ynpaxnennxmn manonon, cxem, oxastnammnxcx neaexnarntmn cnryannn saaun. Hepexo
na nonym rouxy spennx ocymecrnnxercx nnesanno n pesyntrare osapennx nncara.
B 1921 r. Ko]]xa cenan nontrxy npnnoxnrt omn npnnnnn crpyxrypnocrn x ]axram
ncnxnuecxoro pasnnrnx n nocrponrt na ero ocnone reopnm ncnxnuecxoro pasnnrnx n
onrorenese n ]nnorenese. Ho ero mnennm, pasnnrne cocronr n nnamnuecxom ycnoxnennn
npnmnrnnntx ]opm noneennx, opasonannx nce onee n onee cnoxntx crpyxryp, a raxxe
n ycranonnennn coornomenn mexy +rnmn crpyxrypamn. Vxe mnp mnaenna n xaxo-ro
mepe remrantrnponan. Ho crpyxrypt mnaenna eme ne cnxsant pyr c pyrom. Onn, xax
orentnte monexynt, cymecrnymr nesanncnmo pyr or pyra. Ho mepe pasnnrnx onn
ncrynamr n coornomennx pyr c pyrom. Ha +ro ocnone nonepranact xpnrnxe reopnx rpex
crynene pasnnrnx n ]nnorenese Kapna Fmnepa sa ro, uro ona npecrannxer ncnxnuecxoe
pasnnrne xax cocroxmee ns pasnnuntx ne cnxsanntx pyr c pyrom enntm npnnnnnom
crynene.
B rom xe 1921 roy Beprremep, Kenep n Ko]]xa ocnontnamr xypnan Hcnxonornuecxne
nccneonannx (Psychologische Forschung). 3ect nynnxymrcx pesyntrart
+xcnepnmenrantntx nccneonann +ro mxont. C +roro npemenn naunnaercx nnnxnne
mxont na mnponym ncnxonornm. Baxnoe snauenne nmenn oomammne crartn
Beprremepa K yuennm o remrantre (1921), O remrantrreopnn (1925). B 1926 r. Hennn
nnmer crartm Hamepennx, nonx n norpenocrn +xcnepnmenrantnoe nccneonanne
noyxenn n nonentx axron. 3ra paora nmena npnnnnnnantnoe snauenne:
remrantrncnxonornx npncrynnna x nsyuennm nanonee rpyno noammnxcx
+xcnepnmenrnponannm onacre. Bce +ro ouent nonnmano nnnxnne remrantrncnxonornn.
B 1929 r. Kenep npouen xypc nexnn n Amepnxn, nnocnecrnnn nsannt n nne xnnrn
'Iemrantrncnxonornx. 3ra xnnra npecrannxer cncremarnuecxoe n, nanepnoe, nyumee
nsnoxenne anno reopnn.
Hnoornopnte nccneonannx npoonxannct o 30-x rr., xora n Iepmannm npnmen
]amnsm. Beprremep, Kenep, Ko]]xa, Hennn +mnrpnponann n Amepnxy, re rocnocrnonan
nxennopnsm. 3ect reopernuecxne nccneonannx ne nonyunnn snaunrentnoro
nponnxennx. 3amerntm ncxnmuennem moxno nasnart nnmt ntxo n 1945 r. (xcrarn, roxe
n exape 19 uncna) nesanepmenno paort Beprremepa (ymepmero n 1943 r.)
'Hpoyxrnnnoe mtmnenne (n nepenoe na pyccxn xstx +ra xnaccnuecxax paora ynnena
cner n 1987 r.). B ne anropom onncant nnrepecnte +xcnepnmenrt, npononnmnecx na
ertmn. nx aprymenrannn cnonx ntnoon Beprremep ncnontsonan raxxe nnunte
nocnomnnannx o eceax c 3nmrenom (nx nexnnn nopo npoxonnn n cocennx
aynropnxx). Hcxox ns omero nonoxennx remrantrncron, uro nonnnnoe mtmnenne
xnnxercx nncarntm, a nncar npenonaraer cxnartnanne nenoro (nanpnmep, npnnnnna
pemennx nponemt), Beprremep ntcrynnn npornn rpannnonno npaxrnxn mxontnoro
oyuennx. B ocnone +ro npoaxrnxn nexana ona ns nyx noxntx xonnennn mtmnennx
nno acconnanncrcxax (oyuenne crponrcx na ynpouennn cnxse mexy +nemenramn), nno
]opmantno-nornuecxax. Oe npenxrcrnymr pasnnrnm rnopuecxoro, npoyxrnnnoro
mtmnennx. Beprremep, n uacrnocrn, nouepxnnan, uro y ere, oyuanmnxcx reomerpnn n
mxone na ocnone ]opmantnoro meroa, necpannenno rpynee ntpaorart npoyxrnnnt
noxo x saauam, uem y rex, xro noome ne oyuancx. On crpemnncx ntxcnnrt
ncnxonornuecxym cropony ymcrnenntx onepann (ornnuntx or nornuecxnx). Ona
onnctnanact n rpannnonntx remrantrncrcxnx repmnnax: peoprannsannx,
'rpynnnponxa, nenrpnponanne n r. n. erepmnnanrt +rnx npeopasonann ocranannct
nentxcnenntmn.
Knnra Beprremepa ]axrnuecxn tna nocnennm rpomxnm sannom
remrantrncnxonornn. Kax camocroxrentnoe nayunoe nanpannenne remrantrncnxonornx
nepecrana cymecrnonart. Onaxo ee nen n ro nnn nno crenenn tnn nocnpnnxrt
camtmn pasntmn reuennxmn n mxonamn. Onn oxasann snaunrentnoe nnnxnne na pasnnrne
neonxennopnsma, ncnxonornn nocnpnxrnx (mxona New Look), xornnrnnno ncnxonornn,
cncremnoro noxoa n nayxe, orentntx nanpannenn ncnxonornuecxo npaxrnxn (n
uacrnocrn, remrantrrepannn), nexoroptx xonnennn mexnnunocrnoro nocnpnxrnx
(u.Xaep) n p.
Honxrne remrantr n nontne ynorpenxercx ncnxonoramn n camtx, xasanoct t,
neoxnanntx cnryannxx. Hanpnmep, sacnyxnnaer nnnmannx paccmorpenne sopono,
nonnonenno cemtn xax remrantra. Hpana, raxo noxo ceronx ne ouent nonynxpen.
Mnorne nponnnyrte ncnxonorn n nynnnncrt nacrannamr na nneennn nmecro
rpannnonnoro Mt nporpeccnnnoro nnmc . B raxo moenn cemtx npecraer xax
axe ne cnnxnne, a cnenxa nyx , xoropte nnonne anronomnt n camoocrarount (monoe,
xorx n uyonnmnoe, ecnn nymartcx, nonxrne!). 3ro ror camt naprnepcxn pax, xoropt
c neno y pra orcrannamr mnoroxparno pasneennte nporpeccncrt n xoropt no cyrn ena
npecrannxer coo conmecrnoe npenpnxrne no nsanmonontsonannm. Kora onn ns
naprnepon xorx t uacrnuno yrpaunnaer norpenrentcxne xauecrna, on c
neoxonmocrtm nonexnr samene. He n +ro nn nopouno neonornn nexar ncroxn
peantnoro xpnsnca conpemenno cemtn? Moxer trt, ronopx o nopmantno cemte, cneyer
Ofpepakfupoean u onynukoean ua cafe : PRESSI ( HERSON )
ncnomnnrt ntmeynomxnyrt resnc, xoropt Maxc Beprremep nponosrnacnn mnoro ner
nasa?

Вам также может понравиться