Вы находитесь на странице: 1из 266

Hnxontcxax H.M., Ipanoncxax P.M.

Hsnarentcrno: "Peut"
ISBN: 5-9268-0457-4
uopmar: 70x100/16
Crpannn: 342
Bnemnn nnn: nepenner
Tnpax: 3000 Ion ntxona: 2006
Hacmoua paooma e)emc nepeo ome:ecmeeuuo +ouoepadue no npoo)e+e u;v:euu
ncuxo)oeu:ecro ;auumi v oeme. Ha +amepua)ax orcnepu+euma)iuo-ncuxo)oeu:ecroeo
ucc)eooeauu +)aouux uro)iuuroe e ue npoaua)u;upoeaua cneuudura u pacrpimo
cooeprauue ocuoeuix ronuue-cmpameeu u ncuxo)oeu:ecrux ;auumuix +exauu;+oe v oeme.
Bie)eua ce;i ;auumuoeo noeeoeuu c no)oei+u, eo;pacmui+u u muno)oeu:ecru+u
ceocmea+u peoeura. Pacc+ompeua aemopcra mexuo)oeu u;v:euu cucme+i
ncuxo)oeu:ecro ;auumi, ocuoeauua ua aua)u;e oemcrux pucvuroe u paccra;oe. Hora;auo
mepaneemu:ecroe u npodu)armu:ecroe ;ua:euue omo mexuo)oeuu, npeocmae)eui
ro+n)ercuie npu+epi ee ucno)i;oeauu, romopie +oevm oimi no)e;ui ue mo)iro
cneuua)ucma+, uo u ece+ ;auumepecoeauui+ pooume)+.
Kuuea uanucaua cuo, oopa;uo, o+ouuoua)iuo. B ra:ecmee u))mcmpauu npueeoeuuix
darmoe u ;arouo+epuocme e ue ucno)i;oeaui oemcrue pucvuru u paccra;i, a marre
cmuxu o) oeme.
Aopecoeaua ncuxo)oea+, ncuxomepaneema+, epa:a+, neoaeoea+, couua)iui+ paoomuura+, a
marre ece+ :umame)+, romopix uumepecvmm npoo)e+i pa;eumu, eocnumauu, oov:euu
u coxpaueuu ncuxu:ecroeo ;oopoei oeme.
H.M.HHKOHBCKAB
P.M.IPAHOBCKAB
HCHXOAOIHHECKAR 3AmHTA Y BETEH
CHo.: Pe:i, 2000. 507 c.
Ecrt samnra xax mexannsm opmnponannx nnunocrn pe-
enxa n xax mexannsm opmnponannx onesnn.
3noponax nnunocrt +ro cncrema mnoroopasntx ncnxo-
nornuecxnx samnr n rnxnx xonnnr-crparern.
J.I.Joe+u))ep,
3aeeovmuu rvpco+ oemcro-noopocmroeo
ncuxomepanuu CHo MAHO, npodeccop
AHOHC
Hacmoua paooma e)emc nepeo ome:ecmeeuuo +ouoepadue no npoo)e+e u;v-
:euu ncuxo)oeu:ecro ;auumi v oeme. Ha +amepua)ax orcnepu+euma)iuo-
ncuxo)oeu:ecroeo ucc)eooeauu +)aouux uro)iuuroe e ue npoaua)u;upoeaua cneuudura u
pacrpimo cooeprauue ocuoeuix ronuue-cmpameeu u ncuxo)oeu:ecrux ;auumuix +exauu;-
+oe v oeme. Bie)eua ce;i ;auumuoeo noeeoeuu c no)oei+u, eo;pacmui+u u muno)oeu:e-
cru+u ceocmea+u peoeura. Pacc+ompeua aemopcra mexuo)oeu u;v:euu cucme+i ncuxo-
)oeu:ecro ;auumi, ocuoeauua ua aua)u;e oemcrux pucvuroe u paccra;oe. Hora;auo mepa-
neemu:ecroe u npodu)armu:ecroe ;ua:euue omo mexuo)oeuu, npeocmae)eui ro+n)ercuie
npu+epi ee ucno)i;oeauu, romopie +oevm oimi no)e;ui ue mo)iro cneuua)ucma+, uo u
ece+ ;auumepecoeauui+ pooume)+.
Kuuea uanucaua cuo, oopa;uo, o+ouuoua)iuo. B ra:ecmee u))mcmpauu npueeoeuuix
darmoe u ;arouo+epuocme e ue ucno)i;oeaui oemcrue pucvuru u paccra;i, a marre cmu-
xu o) oeme.
Aopecoeaua ncuxo)oea+, ncuxomepaneema+, epa:a+, neoaeoea+, couua)iui+ paoom-
uura+, a marre ece+ :umame)+, romopix uumepecvmm npoo)e+i pa;eumu, eocnumauu,
oov:euu u coxpaueuu ncuxu:ecroeo ;oopoei oeme.
Kynn1t xnnry
http://www.book.ru/142070
BBEBEHHE
Ecnn ncnomnnrt, cxontxo npenxrcrnn ncrpeuamrcx pe-
enxy na xaxnom mary, ne cronr ynnnnxrtcx, uro ero peaxnnx
na nnx ne ncerna anexnarna... 3a xaxntm npnmepom ero nenpa-
nnntno peaxnnn na oxpyxammym ocranonxy xpoercx nent
pxn nontrox orpearnponart npannntno n npeycnert n xnsnn.
A)idpeo Ao)ep
B nacroxmee npemx n nercxo ncnxonornn n ncnxorepannn nponema ncnxonornue-
cxo samnrt xnnxercx onno ns camtx axryantntx n ocyxnaemtx. Korna mt sarparnnann ee
na xonepennnxx nnn cemnnapax, anannsnpyx ocoennocrn nsyuennx ncnxonornuecxnx sa-
mnrntx mexannsmon n xonnnr-nonenennx y nere mnanmero mxontnoro nospacra, +ro nce-
rna ntstnano xnno nnrepec. Kaxnt nercxn ncnxonor snaer, uro xnaccnuecxo paoro n
+ro onacrn xnnxercx monorpanx Annt upen Hcnxonornx n samnrnte mexannsmt.
Ona tna nnepnte onynnxonana n 1936 rony, a n Poccnn ynnnena cner nourn na nxrtnecxr
ner nosxe. B cnoem npenncnonnn x +ro snamennro monorpann A.I.Acmonon nncan cne-
nymmee: Bo mne cnnnr uepr. Moxno nn ero ntnyrt? B +rom nonpoce mecrnnerne nenou-
xn Annt upen coxycnponant xonnnxrt nercxo nymn, nan paspemennem xoroptx n re-
uenne 70 ner tercx nercxn ncnxoananns. Kaxont nnyrpennne pesepnt nercxoro n no-
ennnxe c nonntm npornnopeun mnpom? Kax poxnamrcx samnrnte mexannsmt nnunocrn, no-
snonxmmne coxpannrt ycrounnocrt nonenennx peenxa n neepe pasnnuntx xnsnenntx cn-
ryann?...Ornert na +rn n mnorne npyrne nonpoct nosnonnnn Anne upen no npany ncrart n
onnom ncropnuecxom pxny c ocnonarenem ncnxoanannsa 3nrmynnom upenom [110, c. 56].
Hpn nsyuennn ncnxonornuecxnx samnrntx mexannsmon rnanntm nnx A.upen xnnxn-
cx ananns 1pancmopuannn, npe1epnenaeumx n ammex1ax peenxa. Ho ee mnennm, +monno-
nantnax xnsnt nere menee cnoxna n onee npospauna, uem +monnonantnax xnsnt nspocntx,
no+romy ee moxno nanmnart. Tax, ecnn peenox nnnnr, uro npyromy ynenxercx ontme nnn-
mannx, uem emy, ro nensexno uyncrnyer onny n pennocrt. Ecnn ncnonnxercx ero nannee
xenanne +ro nanepnxxa ero opanyer. Hnn on oxnnaer naxasannx n npn +rom nensexno
uyncrnyer rpenory. Taxnm opasom, nspocnt moxer npennonarart, uro na nannte xonxper-
nte cotrnx peenox yner pearnponart xonxperntmn aexramn. Ho, n npornnononox-
nocrt raxnm oxnnannxm, nnorna nanmnenne moxer noxasart conepmenno nnym xaprnny.
Hanpnmep, peenox npoxnnxer espasnnune ram, rne nspocnt oxnnan pasouaponannx, nnn
naxonnrcx n necenom nacrpoennn nmecro oropuennx. Bo ncex +rnx cnyuaxx nponsomno uro-ro,
uro napymnno nopmantnt nponecc. Ocymec1nnnn cnon samn1nme mynxnnn, R nuema-
noct n nocnyanno npnunnon 1pancmopuannn ammex1a. Ananns raxnx nanmnenn rono-
pnr ncnxonory o xonxperno rexnnxe samnrt, npnnxro cncremo nannoro peenxa, n
nosnonxer cnenart saxnmuenne o ero ornomennn x cnonm nncrnnxram n o npnpone opmnpo-
nannx ero onesnenntx cnmnromon. Hpn +rom, nanmnax sa +monnonantntmn nponeccamn
peenxa, ncnxonor ne nonxen nonarartcx na ero cyexrnnnte nanmnennx n no+romy n sna-
unrentno mepe ne sanncnr or corpynnnuecrna c nnm n or crenenn npannnnocrn roro, uro ror
ronopnr. Aexrt peenxa ntnamr ero nomnmo ero nonn.
K coxanennm, n oreuecrnenno nnreparype no nacroxmero npemenn orcyrcrnyer nc-
rounnx, conepxamn cxontxo-nnynt cncremarnsnponannte cnenennx no nponeme ncnxono-
rnuecxo samnrt y nere. Ee ocoennocrn otuno paccmarpnnamr n pxny mnornx npyrnx nn-
repecymmnx anropon nponem, npnuem, uame ncero, c axnenrom na anomantnoe pasnnrne
nnunocrn non nnnxnnem nenpannntnoro nocnnrannx peenxa n cemte [100, 117, 121]. Taxnm
opasom, ocnonnoe nnnmanne npnnaercx ponn ornomenn mexny ponnrenxmn n nertmn n
opmnponannn mexannsmon ncnxonornuecxo samnrt, a ne nsyuennm nx npoxnnennx n ncn-
xnxe xonxpernoro peenxa. Kpome roro, neoxonnmocrt nsyuennx samnrt uame acconnnpy-
ercx c nertmn, crpanammnmn norpannuntmn ncnxnuecxnmn paccrpocrnamn, n c nertmn n
nepenomnte nepnont pasnnrnx (xax npannno, c nomxontnnxamn n nonpocrxamn).
C uem cnxsano raxoe nonoxenne neme? Houemy nce-raxn uame ocyxnamr, a ne nsy-
uamr ncnxonornuecxym samnry na npaxrnxe n ne oomamr nonyuennte snannx n crartxx n
monorpanxx?
Hepnoe oxcnenne +ro cnoxnocrt camoro oexra nccnenonannx, n cnxsn c uem nc-
cnenonarenxm npnxonnrcx pyxononcrnonartcx npnnnnnom penyxnnn. 3amnrnte nponecct cy-
ryo nnnnnnnyantnt, mnoroopasnt n nnoxo nonnamrcx penexcnn. Kpome roro, nanmne-
nnx sa pesyntraramn ee ynxnnonnponannx ocnoxnxmrcx rem, uro peantnte crnmynt n peax-
nnn moryr trt ornenent npyr or npyra no npemenn n npocrpancrne. Bce +ro n oycnannnna-
er nomnnnponanne n nnreparype parmenrapntx onncann ennnnuntx n ocoenntx axron n
sarpynnxer ntnenenne omero [90].
C npyro cropont, rpynnocrn npaxrnuecxoro nsyuennx ncnxonornuecxo samnrt oy-
cnonnent rem, uro necrnnrentno ne xcnt (onnosnauno ne onpenenent) mnorne cropont n
saxonomepnocrn +roro ncnxnuecxoro xnnennx. Cxontxo ncero cymecrnyer samnrntx mexa-
nnsmon? Kax nx moxno pasrpannunrt? Kaxon renesnc nx opmnponannx? Kax coornocxrcx
nonxrnx ncnxonornuecxax samnra n xonnnr-nonenenne? uro ronopnr conpemennax ncn-
xonornx o +exrnnnocrn ne+exrnnnocrn, ocosnannocrn neocosnannocrn ornent-
ntx mexannsmon samnrt? Hanexntx orneron na +rn nonpoct noxa ner, a +ro osnauaer, uro
onn, necomnenno, nyxnamrcx n ocyxnennn.
Cymecrnyer n eme onnn naxnt momenr. Ham npaxrnuecxn n npenonanarentcxn
ontr noxastnaer, uro mnorne ncnxonorn-npaxrnxn ne nnanemr meronamn ntxnnennx n nn-
repnperannn ncnxonornuecxo samnrt y nspocntx n, rem onee, y nere. Ho+romy nm rpynno
pacxptrt nnrepecymmne nx saxonomepnocrn ontrntm nyrem n nenerxo ornernrt na nonpoc o
rom, c nomomtm xaxnx meronon nnn n pamxax xaxo rexnonornn nyxno nccnenonart ncnxo-
nornuecxym samnry y nere. Otuno saxnmuenne o mexannsmax ncnxonornuecxo samnrt n
crparernxx samnrnoro nonenennx nenamr na ocnone nanmaennn sa peenxom nnn ncnontsyx
nexoropte npoex1nnnme ue1oanxn (nanpnmep, nnerono recr Hmmepa, meronnxy npoex-
rnnnoro nnrepntm, nercxne napnanrt merona pncynountx acconnann Posennnera n rema-
rnuecxoro annepnenrnnnoro recra). Onnaxo +exrnnnoe ncnontsonanne +rnx meronon npen-
nonaraer, uro ncnxonor nmeer npencrannenne o cmtcne (conepxannn) ornentntx ncnxonorn-
uecxnx samnrntx mexannsmon. Bent xaxnoe saxnmuenne o nannunn npoxnnenn samnrt, no-
nyuennoe na ocnone nanmnennx nnn nsnneuennoe ns marepnanon x ncnxonnarnocrnuecxo
meronnxe, nano ymert nnrepnpernponart, r.e. nornuecxn oopmnxrt. H ryr onxrt nosnnxamr
rpynnocrn, yxe onee nnepennnponannoro nnana. uem mexannsm ntrecnennx ornnuaercx
or mexannsma nonannennx? Kax coornocxrcx nonxrnx xomnencannx, samemenne n cy-
nnmannx? Koropoe ns nnx onee omee, a xoropoe onee uacrnoe? To xe camoe npocne-
xnnaercx npn rpaxronxe xonnnr-nonenennx xax conoxynnocrn ocosnanntx crparern conna-
nannx c nnyrpennnm nanpxxennem. Paxe cnennanncrt nopo ne moryr oxcnnrt, n uem npo-
xnnxercx samnrnax ynxnnx xonxperntx nercxnx crparern, nanpnmep raxnx, xax rynxm,
eram, xaramct na nenocnnene nnn cmorpm renennsop, cnymam mystxy. Ta xe cnryannx
nosnnxaer, xorna peut nner o onenxe cpannnrentno +exrnnnocrn ncnontsyemtx ncnxo-
nornuecxnx samnrntx mexannsmon nnn xonnnr-crparern. Xopomo nsnecrno, uro n sanncn-
mocrn or cnonx nnnnnnnyantntx ocoennocre nern no-pasnomy cnpannxmrcx co cnonm
nnyrpennnm nanpxxennem. Onnn nnauyr n rpycrxr, npyrne nomamr n mntpxmr nemn, a
rpertn nrpamr no uro-nnynt. H +ro, no mnennm nere, npnnocnr nm oneruenne. Houemy
xe rorna nspocnte ronopxr, uro nnaxart crtnno, paspactnart nemn nenosnonnrentno,
a nrpart +ro, snaunr, trt nerxomtcnenntm n ne nymart o cnoem ynymem? Honyuaercx,
uro nspocnte nonce ne sannrepeconant n ncnxonornuecxom narononyunn cnonx nere!
Tpynnocrn reopernuecxoro n npaxrnuecxoro nnana, cnxsannte c nponemo ncnxono-
rnuecxo samnrt, no mnorom oycnonnent nennnrom xonxperntx nanntx. Ouent cnoxno
nart ncuepntnammym rpaxronxy xnnennx, noxa ne naxonnent nocrarounte axrt. Hsnecrno,
uro xaxnax ecrecrnennax nayxa naunnaer c naxonnennx, onncannx n ynopxnouennx axron n
nnmt nocne +roro nepexonnr x acrparnponannm saxonomepnocre. Konrpontnt +xcnepn-
menr cnyxnr nnx nponepxn acrparnponanntx saxonon n no+romy sannmaer n pxny meronon
nccnenonannx nocnennee mecro. Hpn +rom, xax nonuepxnnan K.Hopenn, uem cnoxnee n ntme
nnrerpnponana xnnax cncrema, rem crpoxe nonxna conmnartcx raxax nocnenonarentnocrt
meronon [61].
Hpnnnmax no nnnmanne, uro ncnxonornuecxax samnra roxe npencrannxer ns cex
cnoxnoe xnnenne, mt, nnx npeononennx oexrnnno cymecrnymmero nennnra rountx nan-
ntx o ne, counn neoxonnmtm nponecrn meronnunte nccnenonannx camtx pasntx oexron
[32]. Taxo nonxon nosnonxer, naxannnnart nenocrammne nnx oomennx axrt c nomomtm
nocnenonarentntx orneron na xonxpernte nonpoct. Hanpnmep, moxno copmynnponart cne-
nymmne napnanrt nonpocon: Kax samnmamrcx nern, nonpocrxn, nspocnte, noxnnte nm-
nn?, uem ornnuaercx samnra snopontx nmne or samnrt ontntx?, Kaxont xapaxrep-
nte npoxnnennx samnrt n mexnannonantnom omennn?, 3a cuer uero necrpyxrnnnax cexra
nsnamtnaer samnry nnunocrn?. Taxo, no cyrn nnepennnantno-ncnxonornuecxn, a ne
omencnxonornuecxn nonxon, rpeyer, n nepnym ouepent, xopomero nonnmannx cnennnxn
oexra (mnanenen, nnno xencxoro nona, nnrponepr), a sarem yxe nsyuennx ocoennocre ero
samnrt c nomomtm anexnarnoro nnx +roro oexra merona. Ho namemy mnennm, rontxo pe-
antno cymecrnymmne axrt, naxonnennte npn nsyuennn pasntx oexron, nosnonxr n xonne
xonnon yrounnrt (nonrnepnnrt, nsmennrt nnn onponeprnyrt) nmemmnecx npencrannennx n
cosnart nenocrnym reopnm ncnxonornuecxo samnrt nnunocrn.
Vunrtnax cxasannoe, npn paccmorpennn samnrno cncremt y nere mt ncnontsonann
noaxoa, o11anxnnammnncn cxopee ne o1 npeaue1a (ncnxonornuecxon samn1m), a o1 os-
ex1a (xonxpe1non rpynnm nmaen). B xauecrne oexra n namem nccnenonannn ntcrynann
nern mnanmero mxontnoro nospacra yuamnecx necxontxnx mxon Canxr-Herepypra, ncn-
xonornuecxne ocoennocrn xoroptx nsyuannct namn n reuenne pxna ner [9, 11, 74, 7779].
Btxnnenne n onncanne samnrntx mexannsmon nx ncnxnxn n ocosnanntx crparern connana-
nnx npononnnoct c nomomtm anropcxoro napnanra merona anannsa nercxnx pncynxon n pac-
cxason. 3rn pncynxn n paccxast nern ntnonnxnn na axyntrarnnntx ypoxax ncnxonornn n
mxone [77]. Hnrepnperannx nonyuenntx pesyntraron asnponanact, c onno cropont, na pas-
paoranntx P.M.Ipanoncxo npencrannennxx o apxnrexronnxe (oprannsannn) noncosna-
rentntx aptepon ncnxnxn, samnrnax cncrema xoroptx crannnsnpyer nnunocrt sa cuer nnx-
nnnannn uyncrna rpenorn, nosnnxamme npn xpnrnuecxom paccornaconannn xaprnnt mnpa
nnn xaprnnt camoro cex c nono nnopmanne [2932]. C npyro cropont, namn tn nc-
nontsonan repmnn coping (connananne), non xoroptm nonnmamr axrnnnte, npenmymecr-
nenno cosnarentnte ycnnnx nnunocrn, npennpnnnmaemte n cnryannn ncnxonornuecxo yrpo-
st n nanpannennte na onnanenne rpynno cnryanne (pemenne rpynno nponemt)
[104, 137]. Hpn +rom, npnmennn n paore c nertmn ananrnponannt H.A.Cnporo n
B.M.nroncxnm Onpocnnx xonnnr-crparern nere mxontnoro nospacra [96, 143, 144], mt
naem cnom rpaxronxy pxny npnnenenntx n +rom onpocnnxe crparern xonnnr-nonenennx [32].
Honyuennte nannte nonoxent n ocnony paspaorxn 1exnonornn nsyuennn ncnxono-
rnuecxon samn1m y ae1en, xoropym, no namemy mnennm, moxno npnmenxrt xax n pamxax
nnnrentnoro ncnxonornuecxoro conponoxnennx peenxa, rax n n nponecce xparxocpounoro
xoncyntrnponannx snopontx n ontntx nere. Taxnm opasom, n name paore samnra nnu-
nocrn ntcrynaer xax ra oexrnnnax peantnocrt, xoropym nano ymert ne rontxo nnrepnpe-
rnponart, no n nxcnponart, ntxnnxrt, nepecrpannart, nomorart ocosnanart, yunrt ncnont-
sonart. 3ro peantnocrt, c xoropo ncnxonory, n nepnym ouepent, nano ymert paorart na
npaxrnxe.
Paorax nan +ro xnnro, mt crpemnnnct x romy, urot marepnan, nsnoxennt n ne,
tn nocrynen nnx nonnmannx n npaxrnuecxoro ncnontsonannx, urot +ra xnnra tna nonxr-
na ne rontxo ncnxonoram, npauam, yunrenxm, nocnnrarenxm n connantntm paornnxam, xoro-
pte yxe nmemr coornercrnymmne snannx n npencrannennx o ncnxonornuecxo samnre. Mt
opamannct npn ee nanncannn raxxe xo ncem npyrnm unrarenxm, xoropte nnrepecymrcx no-
npocamn nercxo ncnxonornn, n x ponnrenxm n nepnym ouepent. Ho+romy n +ro xnnre co-
nepxarcx ncropnn npo nere n mnoro paccxason camnx nere, ntpanntx ns coren paccxason,
cocrannenntx mnanmnmn mxontnnxamn. Kpome roro, n xauecrne nnnmcrpann mt ncnontsy-
em n +ro xnnre crnxn nnx nere, npexne ncero crnxn Arnnn Htnonnt Fapro, xoropax no
npany cunraercx ronxnm snaroxom nercxo ncnxonornn
1
. Kaxnt ns npnnenenntx n xnnre
paccxason conepxnr ornentnym mtcnt, xoropax sacrannna nac sanymartcx n, naneemcx, sacra-
nnr sanymartcx unrarenx. Ho +ro npnunne xnnra, necmorpx na ee xaxymymcx npocrory, nce-
raxn npencrannxer coo ceptesnoe urenne n npnsnana sacrannrt ne rontxo nymart, no n ne-
pexnnart.
Ocoennocrn ncnxonornuecxo samnrt y nere n +ro xnnre paccmorpent na npnmepe
+xcnepnmenrantno-ncnxonornuecxoro nccnenonannx mnanmnx mxontnnxon. Mt nspann
nmenno +ror oexr nnx nsyuennx n cnxsn c rem, uro n nmemmecx nnreparype cnennnxa
nponnnennn samn1m y saoponmx ae1en n y nere +1oro nospac1a ocnemena nenocrarouno.
Ocnonnoe nnnmanne tno cocpenoroueno na:

rpaxronxe conepxannx ncnxonornuecxnx samnrntx mexannsmon n ocosnanntx
crparern connanannx, xoropte moxno ntxnnrt y snopontx nere n nospacre or 6
no 11 ner,
onncannn n anannse xonxperntx npoxnnenn samnrt y nere c yuerom nona, nos-
pacra, ocoennocre nnunocrn,
rexnonornn nccnenonannx ncnxonornuecxo samnrt.

Kparxo npencrannm crpyxrypy nanno xnnrn.
B nepnon rnane, na ocnone anannsa nnreparypnoro marepnana, namrcx omne cnene-
nnx o ncnxonornuecxo samnre n ee ynxnnxx, ocnonntx ncnxonornuecxnx samnrntx mexa-
nnsmax y nspocntx, cnennnxe n rnnnuntx npoxnnennxx nonenenuecxo n ncnxonornuecxo
samnrt y nere, o ponn cemtn n opmnponannn nercxo samnrt. Hpononnrcx raxxe pasrpa-
nnuenne nonxrn ncnxonornuecxax samnra n xonnnr-nonenenne.
Bo n1opon rnane paccmarpnnamrcx ncnxonornuecxne ocoennocrn nosnanarentno,
+monnonantno cept, cosnannx n camocosnannx nere mnanmero mxontnoro nospacra. Kpo-
me roro, npencrannent pesyntrart ncnxonnarnocrnuecxoro nccnenonannx, npenmerom xoro-
poro xnnnnct nnunocrnte cnocrna n napnanrt opmnponannx rnna nnunocrn y mnanmnx
mxontnnxon. Ocnonnoe nnnmanne yneneno rem nospacrntm ocoennocrxm nere, xoropte
moryr xnnxrtcx ncrounnxamn nonenenuecxo n ncnxonornuecxo samnrt.
Tpe1tn rnana nocnxmena samnrnomy nonenennm. B ne anannsnpymrcx rpynnte n
nenpnxrnte, c rouxn spennx mnanmnx mxontnnxon, cnryannn ns nx xnsnn n re crparernn
connanannx c nnyrpennnm nanpxxennem n nncxomoprom, xoropte camn nern cxnonnt npn-
menxrt n cunramr +exrnnntmn. Pern +roro nospacra, c nosnnnn cnoero ymcrnennoro pas-
nnrnx n xnsnennoro ontra, onanax nocrarouno penexcne, yxe cnocont nonneprnyrt
nanmnennm cnoe nonenenne n ocosnart, xax necrnymr onn n rpynntx ocroxrentcrnax n
xaxne nonenenuecxne, +monnonantnte n nnrennexryantnte xonnnr-crparernn npennounramr.
B +ro rnane mt raxxe paccmarpnnaem conepxanne rnnnuntx nnx mnanmnx mxontnnxon xo-
nnnr-crparern n noxastnaem, xax cnococrnyer nopmannsannn nymennoro cocroxnnx peen-
xa xaxnax ns nnx. Baxntm pesyntrarom anannsa +mnnpnuecxoro marepnana xnnxercx ntnon o

1
Hanomnnm unrarenm, uro xnnra A. Fapro Harn uenonexa n nepenaua c onnonmenntm nasnannem,
xoropym ona nena na panno n reuenne 9 ner, nomornn coennnnrt 927 ceme, pasnyuenntx Bennxo
Oreuecrnenno nono, na ocnone pannnx ae1cxnx nocnounnannn. Bcnomnnax o +ro paore, A. H. Fapro
nncana: unrana x y Pocroencxoro, uro nocnomnnannx pannero, nepnoro nercrna ocramrcx n namxrn xax t
ntpnanntm yronxom ns orpomno xaprnnt, xoropax ncx noracna n ncuesna, xpome +roro rontxo yronouxa.
Taxne yronxn n conpana x nnx cnoe nepenaun. H xorx nepenxo mt mnn no nectma neonpenenennomy cneny,
mon nanexnt na cnny n rounocrt nercxnx nocnomnnann onpannannct. Ho rparnuecxnm n no camtm
nesnaunrentntm npnmeram nercrna ponnte crann naxonnrt npyr npyra. [Fapro A. 3anncxn nercxoro no+ra.
M., Conercxn nncarent. 1976. C. 181].
rom, uro nononte, nospacrnte n rnnonornuecxne cnocrna nere oycnannnnamr penepryap
nx samnrnoro nonenennx.
B ue1nep1on rnane npnnonnrcx onncanne necrnnx mexannsmon ncnxonornuecxo sa-
mnrt y nere. Marepnanom nnx nee nocnyxnnn mnorouncnennte pncynxn n paccxast, cos-
nannte nertmn na mxontntx ypoxax ncnxonornn. Ananns +rnx paccxason n pncynxon nosno-
nnn nam npocnennrt ocoennocrn ynxnnonnponannx mexannsmon orpnnannx, nonannennx,
ntrecnennx, npoexnnn, nnenrnnxannn, pannonannsannn, samemennx, cnonnnennx n cynn-
mannn.
B nn1on rnane nenocrno npencrannena paspaorannax namn rexnonornx nsyuennx cnc-
remt ncnxonornuecxo samnrt y mnanmnx mxontnnxon. B xauecrne nnnmcrpannn mt npn-
nonnm nxrt xonxperntx cnyuaen ee npnmenennx n pamxax nonrnrmnnoro nanmnennx sa
nertmn n mxone n xparxocpounoro xoncyntrnponannx peenxa n ero ponnrene. Hcnontsona-
nne npennoxenno namn rexnonornn ntxnnennx ncnxonornuecxo samnrt y nere naer
ontmo ncnxorepanenrnuecxn +exr n cnococrnyer nponnaxrnxe norpannuntx ncnxn-
uecxnx paccrpocrn.
H naxonen, mec1an rnana conepxnr marepnant, xacammnecx onno ns rnnnuntx ncn-
xorpanmnpymmnx cnryann n xnsnn mnanmnx mxontnnxon cnryannn onesnn. H n +rom
cnyuae name nnnmanne, n nepnym ouepent, opameno xo ncem npoxnnennxm nercxo samnrt.
Anannsnpyx npencrannennx snopontx nere o onesnn, nepexnnanne onesnn saonenmnmn
nertmn n nocnomnnannx nspocntx nmne o cnonx nercxnx onesnxx, mt noxastnaem, xax
peenox, ncnontsyx cocrnennte nnyrpennne pecypct n pecypct oxpyxamme cpent,
cnocoen cmxrunrt n naxe ycrpannrt nenpnxrnte n rpanmnpymmne nepexnnannx, cnxsannte
c onesntm, n rem camtm samnrnrt cex.
Ormernm raxxe, uro, necmorpx na ouennnnoe ornomenne nsanmno sanncnmocrn, oy-
cnonnennocrn n omnocrn mexny pasnnuntmn rnanamn xnnrn, xaxnax ns nnx npencrannxer
coo saxonuennoe nenoe. Ho+romy npn xenannn +ry xnnry moxno unrart, naunnax c nmo
rnant.
Pannax xnnra pasnnnaer nnen anropon ornocnrentno crpyxrypt nnyrpennero mnpa
nspocntx n nere, cnocoon ero nosnannx n pasnnrnx, nsnoxenntx n npentnymnx xnnrax:
P. M. Ipanoncxax Bocnpnxrne n monenn namxrn [28]; P.M.Ipanoncxax 3nemenrt npaxrn-
uecxo ncnxonornn [29], P.M.Ipanoncxax, H..Fepesnax Hnrynnnx n ncxyccrnennt nn-
rennexr [30], P.M.Ipanoncxax, R.C.Kpnxancxax Tnopuecrno n npeononenne crepeornnon
[31], P.M.Ipanoncxax, H.M.Hnxontcxax 3amnra nnunocrn: ncnxonornuecxne mexannsmt
[32], H.M.Hnxontcxax, I.H.Fapnnep Vpoxn ncnxonornn n nauantno mxone: ns ontra pao-
rt [77], I.H.Fapnnep, H.M.Hnxontcxax uro xacaercx menx... Comnennx n nepexnnannx ca-
mtx mnanmnx mxontnnxon [11].
Inant 1, 2 n 4 xnnrn nanncant P.M.Ipanoncxo n H.M.Hnxontcxo, rnant 3 n 5, pas-
nen 6.1 H.M.Hnxontcxo, pasnen 6.2 H.M.Hnxontcxo n H.A.Baxpymeno, pasnen
6.3 H.M.Hnxontcxo n T.H.Bepnancxo.
Btpaxaem ncxpennmm naronapnocrt n npnsnarentnocrt namnm npystxm n ennno-
mtmnennnxam I.H.Fapnnep, R.H.Bonxony n A.B.Hnxontcxomy. Fnaronapnm raxxe
O.A.Openxony, M.A.Hnxontcxoro n A.A.Hnxontcxym sa nomomt n opaorxe n nonroronxe
marepnana +ro xnnrn. Fontmoe cnacno nenarornuecxomy xonnexrnny mxont-nnnex N363
r. Canxr-Herepypra n ee nnpexropy A.B.Pomanono, a raxxe ncem mnanmnm mxontnnxam,
xoropte paspemnnn ncnontsonart n xnnre cnon paccxast n pncynxn.
Inana 1
3AmHTA AHHHOCTH: HCHXOAOIHHECKHE MEXAHH3ML
1.1. OBmHE CBEBEHHR
Oexrnnnax onacnocrt n nenpnnannx noyxnamr uenone-
xa x nnrennexryantntm nonnnram n nsoperarentntm nontr-
xam paspemnrt cnon rpynnocrn, rorna xax oexrnnnax eso-
nacnocrt n nsonnne nenamr ero nonontno rnyntm.
Auua 4peo
Hcnxonornuecxax samnra +ro cnennantnax cncrema crannnsannn nnunocrn, na-
npannennax na orpaxnenne cosnannx or nenpnxrntx, rpanmnpymmnx nepexnnann, conpx-
xenntx c nnyrpennnmn n nnemnnmn xonnnxramn, cocroxnnxmn rpenorn n nncxomopra
[87]. Pnx ntnonnennx cnonx ynxnn samnra ncnontsyer cnennantnte mexannsmt: orpnna-
nne, nonannenne, pannonannsannm, ntrecnenne, npoexnnm, nnenrnnxannm, samemenne,
cnonnnenne, cynnmannm, xarapcnc, oruyxnenne.
Kax yxastnan 3.upen, ocnonnax nponema uenoneuecxoro cymecrnonannx saxnmuaer-
cx n rom, urot cnpannrtcx co crpaxom n rpenoro, xoropte nosnnxamr n camtx pasntx cn-
ryannxx. Ho+romy nnxnnaannn 1penorn n nsannenne o1 c1paxa +ro nanonee momnt
xpnrepn +exrnnnocrn necrnnx samnrntx mexannsmon. upen pasnnuan rpn nnna rpenorn
(crpaxa): peanncrnuecxn crpax (nepen peantno onacnocrtm nnemnero mnpa), mopantnym
rpenory, nnn uyncrno nnnt (nepen nnnom cocrnenno conecrn, nnyrpenne nensypt cnonx
nneanon n nennocre), n nenpornuecxym rpenory (nepen cnno n xapaxrepom cocrnenntx
crpacre n xenann).
C1pax npnope1ae1 nonme mopum c pasnn1neu uenonexa. Cnauana +ro nonorn-
uecxax +monnx, nexamax n ocnone nnrantno rpenorn no nonony npencroxmero naxasannx
(uro ;a omo co mno cnenamr?). 3arem crpax rpancopmnpyercx n uenoneuecxne uyncrna,
nexamne n connantno nnn mopantno cepe: crtn n nnny. C1ma nosnnxaer xax nannenne
omecrnenno mopann n opnenrnponan na nnemnmm onenxy (uro ooo +ue nonymamr?).
Bnna orpaxaer nnunte npencrannennx peenxa o cee (anronomnym mopant) n camoonenxy
(uro renept ca+ o ceoe nonxen nymart?).
Taxnm opasom, no upeny npnnnnn oprannsannn ncnxonornuecxo samnrt moxno
ntpasnrt opmyno: Her crpaxa n rpenorn ner samnrntx mexannsmon. Bosnnxnonenne
n on1orenese pasnnunmx 1nnon 1penorn c1nuynnpye1 pasnn1ne pasnonnanoc1en samn1-
nmx uexannsuon. Hpn +rom nnauane crpax n rpenora noyxnamr uenonexa nxnmuart mexa-
nnsmt samnrt neocosnanno, n rontxo norom onn naunnamr necrnonart cosnarentno n nene-
nanpannenno. B onno ns nocnennnx paor upen onpenenxer samnry xax omee nanmenona-
nne ncex rex mexannsmon, xoropte, ynyun nponyxramn pasnnrnx n nayuennx, ocnanxmr
nnanexrnuecxn ennnt nnemne-nnyrpennn xonnnxr n perynnpymr nnnnnnnyantnoe none-
nenne. Tem camtm ona cnxstnaercx c raxnmn ynxnnxmn ncnxnxn, xax ypannonemnnanne,
npncnoconenne n perynxnnx [86, 90, 149].
HCTOPHR BOHPOCA
Bnepnte nonxrne samnra 3.upen ncnontsonan n 1894 rony n cnoe paore 3amnr-
nte neponcnxost [148]. Ho ero nepnonauantntm npencrannennxm, mexannsmt ncnxonorn-
uecxo samnrt xnnxmrcx npoxnenntmn, sanycxam1cn n +xc1peuantnon cn1yannn n nt-
nonnxmr mynxnnm cnn1nn nny1pennero xonmnnx1a, r.e. ntcrynamr xax cpencrno pas-
pemennx xonnnxra mexny cosnannem n eccosnarentntm. B conpemenno ncnxonornn npen-
crannennx o cnxsn samnrt c +xcrpemantntmn cnryannxmn n o cmxruennn c ee nomomtm xon-
nnxron coxpannnnct, a nonoxenne o npoxnennom pasnoopasnn opm samnrt y xon-
xpernoro uenonexa nonneprnoct xoppexnnn.
Cnon ynnamenrantnte nonoxennx o samnre 3.upen copmynnponan n nponecce ne-
uennx ontntx nenposamn: oparnmtmn paccrpocrnamn, oycnonnenntmn nosnecrnnem
ncnxorpanmnpymmnx axropon. Hpn nenpose nannenrt xanymrcx na +monnonantnte pac-
crpocrna, napymennx renecntx n nererarnnntx ynxnn. B ocnone +ro onesnn nexnr ne-
pexnnanne uenonexom nnyrpennero xonnnxra cronxnonennx ocoo snaunmtx ornomenn
nnunocrn c npornnopeuamnmn nm ocroxrentcrnamn xnsnenno cnryannn. Hecnoconocrt
uenonexa paspemnrt raxo xonnnxr ntstnaer pocr nnyrpennero nanpxxennx n nncxomop-
ra. 3.upen noxasan, uro n +ror rpynnt nnx uenonexa momenr axrnnnsnpymrcx cnennantnte
ncnxonornuecxne mexannsmt samnrt, xoropte orpaxnamr cosnanne uenonexa or nenpnxr-
ntx, rpanmnpymmnx nepexnnann. Bxnmuenne mexannsmon samnrt conponoxnaercx cy-
exrnnntm omymennem oneruennx cnxrnx nanpxxennx. Bnocnencrnnn samnrnte mexa-
nnsmt crann paccmarpnnartcx ne rontxo xax +nemenr ncnxnxn nmne, cxnonntx x nenporn-
uecxnm peaxnnxm nnn crpanammnx nenposamn, no n xax ynxnnn cosnarentno uacrn
nnunocrn nmoro uenonexa. Hpn yrpose nenocrnocrn nnunocrn nmenno samnrnte mexannsmt
orneuamr sa ee nnrerpannm n npncnoconenne x peantntm ocroxrentcrnam.
Ftno noxasano, uro nxnmuenne samnrt moxer npnnecrn ne rontxo x ax1yantnouy
oneruennm, no n x noxnnennm c1anntnmx, ann1entno mynxnnonnpymmnx c1pyx1yp,
xoropte n nantnemem ynyr axrnnnsnponartcx n cxonntx ocroxrentcrnax. Hpn +rom nrop-
xenne samnrt moxer conponoxnartcx opmnponannem cnennnuecxnx, ycnonno xenarent-
ntx, cnmnromon, xoropte nonnexamrcx uenonexom n pemenne cnryannn, cnxsanno c xon-
nnxrom, n roxe uacrnuno cnnxamr nnyrpennee nanpxxenne.
H1o noanean1 samn1e? Iapmonnunocrt, ypannonemennocrt crpyxrypt nnunocrn.
upen copmynnponan reopernuecxne npencrannennx o crpyxrype nnunocrn. Ho ero mnennm,
nnunocrt nxnmuaer n cex rpn uacrn: Ono, n Cnepx-. Tecno nsanmonecrnyx npyr c
npyrom, xaxnax ns +rnx uacre ntnonnxer cnon cnennnuecxne ynxnnn. Ono npencrannx-
er coo pesepnyap eccosnarentntx nppannonantntx peaxnn n nmnyntcon, nsnonornue-
cxnx no cnoe npnpone, n cnyxnr ncrounnxom ncnxnuecxo +neprnn, pyxononcrnyxct npnn-
nnnom ynonontcrnnx. Onnaxo esornxnnax rxra x ynonontcrnnm, ne yunrtnammax peantntx
ycnonn, moxer npnnecrn uenonexa x rnenn, no+romy n nponecce onrorenesa y nero copmn-
ponanoct cosnarentnoe nauano, necrnymmee na ocnone npnnnnna peantnocrn n nt-
nonnxmmee ynxnnm nocpennnxa mexny nppannonantntmn crpemnennxmn Ono n rpeo-
nannxmn omecrna, nonnomenntmn n rperte uacrn nnunocrn Cnepx- [114].
Cnepx- cnoeopasnax mopantnax nensypa, yponent connantnoro nonxnoro, xo-
ropt cxnantnaercx ns sanperon, ntpaoranntx n conmecrno xnsnn nmne, n orpannuenn,
nanaraemtx omecrnom na cnocot ynonnernopennx nonornuecxn snaunmtx norpenocre.
Hopmt n sanpert, npnnxrte nnunocrtm, ocnonnoe conepxanne cncremt Cnepx-, a
npnnxrne +rnx nopm nponcxonnr nyrem nnrepnannsannn. Hnrepnannsannx (nnrepnopnsannx)
+ro nponecc npnnxrnx pasnoro pona connantntx n xyntrypntx rpeonann nsnne n nocre-
nennoe npncnoenne nx raxnm opasom, uro onn cranonxrcx cnonmn cocrnenntmn. C nomo-
mtm norpyxennx rpeonann nnemnero mnpa n cex peenox nocrenenno saneuarnenaer
nnyrpn cex ponnrene n nx nonenenne, n no+romy pannn pasptn c cemte, npennona-
rammn uacrnunt orxas or nnenrnnxannn c ne, moxer nponcxonnrt nectma onesnenno.
Pecrnnrentno, xorna peenox repxer ponnrene nnn xorna onn repxmr nnx nero nennocrt
(nymennoe saonenanne, npecrynnennx), napymaercx crpyxrypa Cnepx- peenxa.
perynnpyer nponecc cosnarentnoro npncnoconennx x nnemne n nnyrpenne
cpenam. 3ro ra cnna, xoropax ypannonemnnaer rnynnnte neocosnannte nneuennx n rpeona-
nnx omecrna, ocymecrnnxx ynxnnm nx cnnresa. upen cpannnnan ornomennx n Ono
c ornomennem mexny ncannnxom () n nomantm (Ono). Bcannnx nonxen cnepxnnart n
nanpannxrt nomant, nnaue on moxer nornnyrt. Ho nnnxercx on rontxo naronapx nnnxe-
nnm nomann. Haxonxct mexny nnacrntmn noyxnennxmn Ono n orpannuennxmn Cnepx-
, crpemnrcx ntnonnnrt cnom oxpannrentnym sanauy, noccranonnrt rapmonnm mexny
pasnnuntmn cnnamn n nnnxnnxmn, necrnymmnmn na uenonexa nsnne n nsnyrpn. Moxno cxa-
sart, uro ocnonnax ynxnnx +ro ycranonnenne ornomennx. Hepenxo +ro moxer trt n
ornomenne nanpxxennocrn, nocxontxy nonxno cnepxnnart rpeonannx Ono n coor-
nercrnnn c ycranonxamn omecrna. H raxax nanpxxennocrt cyexrnnno nepexnnaercx xax
cocroxnne rpenorn, ecnoxocrna, nnnt.
Hocrenenno ontmnncrno nccnenonarene cxnonnnoct x ntnony, uro ynxnnonantnoe
nasnauenne n nent ncnxonornuecxo samnrt saxnmuaercx n ocnanennn nny1pnnnunoc1no-
ro xonmnnx1a (nanpxxennx, ecnoxocrna), oycnonnennoro npo1nnopeuneu mexny nn-
crnnxrnnntmn nmnyntcamn eccosnarentnoro n ycnoenntmn (nnrepnopnsnponanntmn) rpe-
onannxmn nnemne cpent, nosnnxammnmn n pesyntrare connantnoro nsanmonecrnnx. Oc-
nanxx +ror xonnnxr, samnra perynnpyer nonenenne uenonexa, nontmax ero npncnoconxe-
mocrt n ypannonemnnax ncnxnxy. Hpn +rom cno xonnnxr mexny norpenocrtm n crpaxom
uenonex moxer ntpaxart pasntmn cnocoamn:

nocpencrnom ncnxnuecxnx nepecrpoex,
nocpencrnom renecntx napymenn (nncynxnn), npoxnnxmmnxcx n nnne xponn-
uecxnx ncnxocomarnuecxnx cnmnromon,
n opme nsmenennx cnocoon nonenennx.

Pacmnpenne npeac1annennn o samn1e cnxsano c nmenem nouepn 3nrmynna upe-
na Anno upen. Ona cnenana nontrxy oomnrt n cncremarnsnponart snannx o mexa-
nnsmax ncnxonornuecxo samnrt, naxonnnmnecx x cepennne 40-x ronon XX nexa. A.upen
nonuepxnnana oeperammnn xapax1ep samnrntx mexannsmon, yxastnax, uro onn npenor-
npamamr nesoprannsannm n pacnan nonenennx, nonnepxnnamr nopmantnt ncnxnuecxn
craryc nnunocrn [110]. B asonym xonnennnm orna ona nnecna onpenenennte xoppexrnnt:
axnenrnponanact pont mexannsmon samnrt n paspemennn nnemnnx (connorennmx) xon-
mnnx1on, a camn mexannsmt paccmarpnnannct ne rontxo xax npoxnnenne npoxnenntx sanar-
xon, no n xax npoayx1m nnannnayantnoro onm1a n nenponsnontnoro nayuennn. Ftno
copmnponano npencrannenne o rom, uro naop samn1nmx uexannsuon nnannnayanen n
xapax1epnsye1 yponent aaan1nponannoc1n nnunoc1n. H naxonen, ona nana nepnym pas-
nepnyrym nennnnnm samnrntx mexannsmon: 3amn1nme uexannsum +1o aen1ent-
noc1t R, xo1opan naunnae1cn, xoraa R noanepaeno upesuepnon ax1nnnoc1n noya-
aennn nnn coo1ne1c1nymmnx nu ammex1on, npeac1annnmmnx ann nero onacnoc1t. Onn
mynxnnonnpym1 an1oua1nuno, ne cornacynct c cosnanneu [90].
A.upen pasnennna uexannsum samn1m na rpynnm n ntnennna nepnen1nnnme, nn-
1ennex1yantnme n annra1entnme an1oua1nsum. Onn oecneunnamr nocnenonarentnoe nc-
xaxenne opasa peantno cnryannn c nentm ocnanennx rpanmnpymmero +monnonantnoro
nanpxxennx. Hpn +rom npencrannenne o cpene ncxaxaercx mnnnmantno, r.e. naxonnrcx n npe-
nentno nosmoxnom coornercrnnn c peantnocrtm. B pesyntrare nexenarentnax nnopmannx
moxer nrnopnponartcx (ne nocnpnnnmartcx); ynyun nocnpnnxro satnartcx, a n cnyuae
nonycxa n cncremy sanomnnannx nnrepnpernponartcx ynontm nnx uenonexa opasom. B
+rnx opmax npeopasonannx rpanmnpymme uenonexa nnopmannn nanontmne nonpoct
ntstnana rpynna nepnenrnnno samnrt. Ocrananoct nenonxrntm: xax moxno samnmartcx or
roro, uro eme n ne nocnpnnxro?
Onnaxo n +ra nosnnnx nnocnencrnnn tna nanexno nonrnepxnena. 3xcnepnmenrant-
nte nccnenonannx 3.A.Kocrannona yennrentno noxasann cymecrnonanne nsnonornuecxo
ocnont nnx peannsannn nepnenrnnno samnrt [50]. Ananns peaxnn uenonexa na eme ne
ocosnanaemte crnmynt onapyxnn cymecrnonanne ocoo uyncrnnrentnoro mexannsma, xoro-
pt na ocnone eme ne aoc1nrmen cosnannn nnopmannn cnocoen c nomomtm nnmnuecxo
cncremt onennrt +monnonantnoe snauenne pasnpaxnrenx, npn neoxonnmocrn nontcnrt no-
por nocnpnxrnx n rem camtm ntsnart coornercrnymmym ero nepeonenxy.
Bcero Anna upen onncana nxrnannart samnrntx mexannsmon. Ona xe nanonee
nonno npopaorana nonpoc o nocnenonarentnocrn nx cospenannx. Ho ee mnennm, nepnte co-
spenammne y peenxa cnocot samnrt cnxsant c orpnnarentntm ontrom ero cnonrannoro
camontpaxennx. Henosmoxnocrt pearnponart nponsnontno cosnaer y mnanenna +neprernue-
cxoe nanpxxenne, xoropoe nopoxnaer ecnoxocrno n necrannnsannm opasa . A.upen
namernna npnnnsnrentnym xpononornm mexannsmon ncnxonornuecxo samnrt [147].
Koraa onn nonnnnm1cn? Cunraercx, uro nospacr no onnoro rona +ro npencrannx
samnrt. Panee (1-2 rona) onacnocrn npeononenamrcx peenxom nocpencrnom o1pnnannn (n
ero nespentx opmax naccnnnoro n axrnnnoro nporecra orxasa n onnosnnnn), a raxxe n
nnne rennennnn x npncoennnennm npoexnnn n nun1annn. Hpoexnnx n nmnrannx cnxsant
c ntnenennem peenxom cex ns oxpyxamme cpent, c npnnnctnannem cpene ncero ones-
nennoro n c npnnxrnem n cex ncero npnxrnoro. Panee naunnaer npeonanart rennennnx x
ornenennm. Po rpexnernero nospacra nmemr mecro nm1ecnenne (nnauane n opme noaan-
nennn), sauemenne n nn1ennex1yannsannn. Taxne samnrnte mexannsmt, xax perpeccnn,
opamenne npo1nn coc1nennon nnunoc1n n sauemenne, ne sanncxr or +ranon pasnnrnx
. Onn xnnxmrcx monnnxanne axrnnnocrn noyxnenn n ynxnnonnpymr c rex nop, xax
ynxnnonnpymr n camn noyxnennx, r.e. c momenra, xorna naunnaercx xonnnxr mexny no-
ptnamn Ono n xaxnm-nnynt npenxrcrnnem na nyrn nx ynonnernopennx. Baxno, uro same-
menne npoxnnxercx npn axrnnnsannn norpenocrn n anronomnn n cnoone n opme +uancn-
nannn. B cnxsn c pasnnrnem peun n nornuecxoro mtmnennx, nosnnee, yxe n mnanmem mxont-
nom nospacre, ycnnnnaercx rennennnx x npncoennnennm n naunnaer pasnnnartcx n xounen-
cannn xax nespenax opma pannonannsannn. Hocrenenno yxpennxer cnom nnacrt nan
Ono, n acrpaxrnoe nornuecxoe mtmnenne cranonnrcx ocnonno xapaxrepncrnxo
[90]. Hpn +rom nce ontme axryannsnpyercx cosnanne n ycnannamrcx nonxrnx sanpernoro n
paspemennoro, oecneunnax sanenne nexenarentnoro ontra. Coornercrnenno, opmnpyercx
xopomee n nnoxoe nonenenne. Hocne 5nernero nospacra, ncnencrnne opmnponannx no-
nono nnenrnunocrn n norpenocrn n camonpnnxrnn, noxnnxercx cynnuannn, xoropax ne-
pasptnno cnxsana c ycnoennem npancrnenntx nennocre.
COBPEMEHHLE HPEBCTABAEHHR O HCHXOAOIHHECKHX
3AmHTHLX MEXAHH3MAX
B nacroxmee npemx ontmnncrno nccnenonarene paccmarpnnamr ncnxonornuecxne
samnrnte mexannsmt n xauecrne nponeccon nn1pancnxnuecxon aaan1annn nnunoc1n sa
cue1 noacosna1entnon nepepao1xn noc1ynammen nnmopuannn. B +rnx nponeccax npn-
nnmamr yuacrne nce ncnxnuecxne ynxnnn: nocnpnxrne, namxrt, nnnmanne, noopaxenne,
mtmnenne, +monnn. Ho xaxnt pas ocnonnym uacrt paort no npeononennm nerarnnntx
nepexnnann eper na cex xaxax-ro onna ns nnx. (Hanpnmep, nepeopnenrannx nnnmannx npn
orpnnannn, satnanne npn nonannennn, nocrpoenne nornuecxnx nononon nnx onpannannx
cnonx nocrynxon npn pannonannsannn.) Bxnmuaxct n ncnxorpanmnpymme cnryannn, samnr-
nte mexannsmt ntcrynamr n ponn cnoeopasntx aptepon na nyrn nponnnxennx nnopma-
nnn. B pesyntrare nsanmonecrnnx c nnmn rpenoxnax nnx nnunocrn nnopmannx nno nrno-
pnpyercx, nno ncxaxaercx, nno antcnnnnpyercx. Tem camtm opmnpyercx cnennnue-
cxoe cocroxnne cosnannx, nosnonxmmee uenonexy coxpannrt rapmonnunocrt n ypannonemen-
nocrt crpyxrypt cnoe nnunocrn. Taxoe samnrnoe nnyrpennee nsmenenne paccmarpnnaercx
xax ocoax opma npncnoconennx uenonexa x cpene. Hpnnnnnnantno naxno, uro nce +rn
nponecct neocosnanaemte.
Ho mepe naxonnennx +xcnepnmenrantntx nanntx crana ntxnnxrtcx onpenenennax ne-
oanosnaunoc1t ponn samn1m. C uem cnxsana +ra neonnosnaunocrt? Hepnonauantno samnra
npoxnnxercx n pannem nercrne, xorna opmt omennx n nnnt xonnnxron co cpeno orpann-
uent yponnem pasnnrnx nnunocrn. Ona npennasnauena nnx anromarnunoro npncnoconennx x
cpene sa cuer camonporexnnn. Onnaxo no nspocnom cocroxnnn, npn nsanmonecrnnn n pacmn-
pennom connantnom oxpyxennn, samnrt rontxo no rnny anromarnsmon tnaer xnno nenocra-
rouno. Ho+romy ecnn ona ne ycnoxnxercx n ne xoppexrnpyercx, ro npn onpenenenntx ycno-
nnxx moxer npnnecrn x nesananrannn nnunocrn.
Hccnenonannx noxasann, uro oprannsannx samnrt n ee cnoconocrt npornnocroxrt
nnemnnm npenntm nosnecrnnxm (r.e. ntnonnxrt cnon ynxnnn) y pasntx nmne ne onnna-
xona. Onnnx samnra ne orpaxnaer n or roro, or uero nano tno t samnrnrt, a npyrnx orpa-
xnaer nacrontxo npouno, uro n ncnxnxy ne npocaunnaercx naxe snaunmax nnx nnunocrnoro
pasnnrnx nnopmannx. B pesyntrare nosnnxna neoxonnmocrt pasnnuart nopmantnym, no-
croxnno necrnymmym n name noncennenno xnsnn samnry, ntnonnxmmym nponnaxrn-
uecxne ynxnnn, n samnry naronornuecxym xax neanexnarnym opmy ananrannn.
Cpaartnax anromarnuecxn, ncnxonornuecxax samnra cnnxaer nanpxxennocrt, ynyu-
maer camouyncrnne n rem camtm npncnocannnaer uenonexa x cnryannn, r.x. ymentmaer rpe-
nory n crpax. Onnaxo nepenxo or uenonexa rpeyercx cnnmxom mnoro cnn, urot nepxart
cnon crpaxn n xenannx na npnnnsn. B +rom cnyuae samnra cosnaer nnx nnunocrn mnoxe-
crno orpannuenn, nensexno npnnonnr uenonexa x samxnyrocrn n nsonxnnn. 3naunrentnte
sarpart +neprnn na ynepxanne cex n my1nnpe moryr omymartcx xax xponnuecxax ycra-
nocrt nnn nontmenne omero yponnx rpenoxnocrn.
Taxnm opasom, ecnn samnrnte mexannsmt ncnxnxn y uenonexa cnat, crpax n nnc-
xomopr nensexno nepenonnxr ero nymy. B ro xe npemx, nnx nonnepxannx paort mexa-
nnsmon samnrt na onrnmantnom yponne rpeyercx noc1onnnoe pacxoaonanne +neprnn. H
+rn sarpart moryr trt nacrontxo cymecrnenntmn, n naxe nenocnntntmn nnx nnunocrn, uro
n pxne cnyuaen +ro moxer npnnecrn x noxnnennm cnennnuecxnx nenpornuecxnx cnmnromon
n x napymennxm npncnoconxemocrn.
Moxno nnnert, uro nponema ncnxonornuecxo samnrt conepxnr n cee nen1pant-
noe npo1nnopeune mexny crpemnennem uenonexa coxpannrt ncnxnuecxoe pannonecne n remn
norepxmn, x xoroptm nener nstrounoe nropxenne samnr. C onno cropont, esycnonna
nontsa or ncex nnnon samnr, npnsnanntx cnnxart naxannnnammymcx n nyme uenonexa na-
npxxennocrt nyrem ncxaxennx ncxonno nnopmannn nnn coornercrnymmero nsmenennx
nonenennx. C npyro cropont, nx nstrounoe nxnmuenne ne nosnonxer nnunocrn ocosnanart
oexrnnnym, ncrnnnym cnryannm, anexnarno n rnopuecxn nsanmonecrnonart c mnpom [32].
Cxontxo ncero nsnec1no samn1nmx uexannsuon? Cpenn conpemenntx nccnenona-
rene ner ennncrna mnenn no +romy nonpocy. Kax yxe ronopnnoct, n opnrnnantno mono-
rpann A.upen onncano nxrnannart mexannsmon [147]. B Cnonape-cnpanounnxe no ncnxn-
arpnn, onynnxonannom Amepnxancxo Hcnxnarpnuecxo acconnanne n 1975 r., nnannart
rpn. Oomnn cnncox ncero nnmt nnyx xnaccnnxann [14, 106], H.H.Baccepman c coanropa-
mn [86] n xauecrne npnmepa npnnonxr cnncox ns rpnnnarn uertpex mexannsmon ncnxonornue-
cxo samnrt. 3ro ntrecnenne, orpnnanne, nepememenne, oparnoe uyncrno, nonannenne
(nepnnunoe n nropnunoe), nnenrnnxannx c arpeccopom, acxernsm, nnrennexryannsannx, nso-
nxnnx aexra, perpeccnx, cynnmannx, pacmennenne, npoexnnx, npoxexrnnnax nnenrnn-
xannx, ncemorymecrno, nenanmannx, npnmnrnnnax nneannsannx, peaxrnnnoe opasonanne (pe-
nepcnx nnn opmnponanne peaxnnn), samemenne nnn cycrnrynnx (xomnencannx nnn cynn-
mannx), cmemenne, nnrpoexnnx, ynnuroxenne, nneannsannx, cnonnnenne, pannonannsannx,
oruyxnenne, xarapcnc, rnopuecrno, nncnennponanne peaxnnn, anrasnponanne, saronapnna-
nne, ayroarpeccnx. Mt n cnonx nccnenonannxx nnepennnpyem 11 mexannsmon samnrt y
nspocntx n 5 nercxnx nonenenuecxnx peaxnn [29, 30, 31, 32].
Fontmo nxnan n nsyuenne ncnxonornuecxo samnrt n paspaorxy meronon ee recrn-
ponannx (r.e. nsmepennx nxnana xaxnoro mexannsma n penepryap samnrt nannoro uenonexa)
nnec P.Hnyrunx [140]. Ero ocnonnax nnex saxnmuaercx n rom, uro mexannsmt ncnxonornue-
cxo samnrt xnnxmrcx nponsnoanmun +uonnn, a +monnn onpenenxmrcx xax asncnte cpen-
crna ananrannn [139]. Hnyrunx ntnenxer nocemt asncntx ananrnnntx peaxnn (nnxopnopa-
nnx, ornepxenne, nporexnnx, paspymenne, nocnponsnoncrno, pennrerpannx, opnenrannx, nc-
cnenonanne), xoropte, c ero rouxn spennx, ntcrynamr xax nporornnt noctmn asncntx +mo-
nn (crpax, rnen, panocrt, neuant, npnnxrne, ornpamenne, oxnnanne, ynnnnenne). Kpome ro-
ro, on oparnn nnnmanne na ro, uro samnrnte mexannsmt xapaxrepnsymrcx npornnononox-
nocrtm (nnonxpnocrtm) n ro mepe, n xaxo nonxpnt nexamne n nx ocnone +monnn (pa-
nocrt neuant, crpax rnen, npnnxrne ornpamenne, oxnnanne ynnnnenne). Taxnm
opasom, nocemt asncntx mexannsmon on cnonnr x uertpem napam: peaxrnnnoe opasona-
nne xomnencannx, nonannenne samemenne, orpnnanne npoexnnx, nnrennexryannsa-
nnx perpeccnx. Hocxontxy samnrnte mexannsmt xnnxmrcx nponsnonntmn +monn, ro onn,
no ananornn c +monnxmn, xnaccnnnnpymrcx na asonte (orpnnanne, ntrecnenne, perpeccnx,
xomnencannx, npoexnnx, samemenne, nnrennexryannsannx, peaxrnnnoe opasonanne) n nro-
pnunte (x nx uncny ornocxrcx nce ocrantnte).
Onpenennn sanncnmocrt npoxnnennx rex nnn nntx mexannsmon samnrt or +rana nos-
pacrnoro pasnnrnx nnunocrn, ocoennocre xonxperntx xornnrnnntx nponeccon n rnnore-
rnuecxym mxany npnmnrnnnocrn-spenocrn ornentntx samnrntx mexannsmon, P.Hnyrunx nt-
crponn nx nocnenonarentnocrt, xoropax, n nopnaxe nospac1annn spenoc1n, ntrnxnnr rax. B
uncne nepntx nosnnxamr mexannsmt, cnxsannte c nepnenrnnntmn nponeccamn. Hmenno npo-
necct omymennx, nocnpnxrnx n nnnmannx necyr ornercrnennocrt sa samnrt, cnxsannte c ne-
nnnennem, nenonnmannem nnopmannn (nepnenrnnnte samnrt). K +ro rpynne ornocxrcx
o1pnnanne n perpeccnn, a raxxe nx ananorn. Onn ntcrynamr xax nanonee npnmnrnnnte n
xapaxrepnsymr snoynorpenxmmym nmn nnunocrt xax +monnonantno n nnunocrno menee
spenym. 3arem nosnnxamr samnrt, cnxsannte c nponeccamn namxrn, a nmenno c satnannem
nnopmannn (nm1ecnenne n noaannenne). Camtmn nocnennnmn, no mepe pasnnrnx nponec-
con mtmnennx n noopaxennx, opmnpymrcx n nanonee cnoxnte n spente nnnt samnr,
cnxsannte c nepepaorxo n nepeonenxo nnopmannn (pannonannsannn).
Hpeonananne y uenonexa xaxoro-nno samnrnoro mexannsma moxer npnnecrn x pas-
nnrnm onpenenenntx uepr n axnenryann xapaxrepa. Hanpornn, nmnn c onpenenenntmn
cnocrnamn cxnonnt nonepxrt xonxperntm samnram. Onpenenennt mexannsm samnrt xax
cpencrno ncxaxennx peantnocrn moxer xapaxrepnsonart ceptesnte nnunocrnte paccrpo-
crna n napymennx. Hanonee nonno raxax nsanmocnxst oocnonana n reopernuecxnx nccneno-
nannxx I.Kennepmana n P.Hnyrunxa, xoropte npennaramr cnennnuecxym cert nsanmocnxse
mexny pasnnuntmn yponnxmn nnunocrn: +monnxmn, samnro n nncnosnnne (nacnencrnen-
no npenpacnonoxennocrtm x ncnxnuecxnm saonenannxm) [140]. Tax, napanonnnax nnu-
nocrt, nnx xoropo xapaxrepnt ntcoxax xpnrnunocrt n nonospnrentnocrt no ornomennm x
oxpyxammnm, omymax cocrnennym nenonnonennocrt, samnmaercx npoexnnen. Arpeccnn-
nax nnunocrt, ocnonno +monne xoropo xnnxercx rnen (pasnpaxenne), ncnontsyer samnry
sauemennn, nosnonxmmym e nanpannxrt peaxnnm arpeccnn na onee esonacnt oexr. V
nnymaemo n nexpnrnuno ncrepnuecxo nnunocrn npeonanammnm rnnom samnrt xnnxercx
o1pnnanne. Haccnnnt nnunocrnt rnn (poxn, sanncnmt, estnnnnarnnnt, cxnonnt
x nserannm pemennx nponem n yxony n cex) samnmaercx or crpaxa camo xapaxrepno
nnx nero +monnn c nomomtm noaannennn n nm1ecnennn.
Hamn npencrannennx ocnonant raxxe na nonnmannn snaunuoc1n saxonouepnoc1n
cospenannn pasnnunmx ncnxnuecxnx c1pyx1yp n nx roronnocrn nxnmunrtcx n paory no
samnre nymennoro pannonecnx peenxa. Kpome roro, mt yunrtnaem eme nna axropa: nocne-
aona1entnoc1t npoxoaaennn 1panunpymmero cnrnana o1 uync1nn1entnoro nxoaa ao
annra1entnoro nmxoaa n nosuoanoc1t ero samn1noro npeopasonannn na xaaaou +1ane
[29, 31], a raxxe c1pyx1ypy nnnnnnn connantnon cpeam, uepes cnennnuecxne connantnte
aptept, na penepryap (crnnt) ncnontsyemtx uenonexom samnr [31, 32]. B nanno xnnre, na
+xcnepnmenrantnom marepnane H.M.Hnxontcxo, mt nnonnm eme oann max1op nnnnnnn
cnonc1na nnunoc1n peenxa, o1xnonenneu xo1opmx onpeaenne1cn nepnnunan c1pyx1ypa
samn1m.
MEXAHH3ML HCHXOAOIHHECKOH 3AmHTL Y B3POCALX
Cnennnxa ornentntx mexannsmon samnrt nnauane nsyuanact na ase nx npoxnnennx
y nspocntx nmne. H rontxo norom nnnmanne nccnenonarene oparnnoct x onee cnoxno
sanaue nsyuennm cnennnxn nercxnx samnrntx mexannsmon. B nanno xnnre mt ncnont-
syem raxym xe nornxy, nnem rem xe nyrem. B cnxsn c rem uro ocnonno remo nanno xnnrn
xnnxercx ananns samnrt y nere, samnrnte mexannsmt y nspocntx mt rontxo nepeuncnnm
2
.
Onnaxo, paccmorpen mexannsmt samnrt nspocntx, mt rem camtm oueprnm ro enomenono-
rnuecxoe npocrpancrno, x xoropomy yner crpemnrtcx samnra peenxa n nponecce ero nnnn-
nnnyantnoro pasnnrnx.
1. O1pnnanne +ro crpemnenne nsexart nono nnopmannn, ne conmecrnmo co
cnoxnnmnmncx nonoxnrentntmn npencrannennxmn o cee. 3amnra npoxnnxercx n nrnopnpo-
nannn norennnantno rpenoxno nnopmannn, yxnonennn or nee. 3ro xax t aptep, pacno-
noxennt npxmo na nxone nocnpnnnmamme cncremt. Orpnnanne xapaxrepnsyercx rem, uro
nnnuanne noxnpye1cn na c1aann nocnpnn1nn. Hnopmannx, npornnopeuamax ycranonxam
nnunocrn, ne npnnnmaercx. uame npyrnx mexannsmon samnr orpnnanne ncnontsyercx nny-
maemtmn nnunocrxmn n nepenxo npeonanaer npn comarnuecxnx saonenannxx. 3nect cnn-
xenne rpenorn nocrnraercx nyrem nsmenennx nocnpnxrnx nnemne cpent. 3ro ouent onacnoe
nonoxenne, nocxontxy npn +rom, orneprax onpenenennte acnexrt necrnnrentnocrn, ueno-
nex naunnaer ncemn cnnamn conpornnnxrtcx xnsnenno naxnomy neuennm.
Orpnnanne paccmarpnnaercx xax orxas npnsnanart rpanmnpymmym peantnocrt, xax
npnem camocoxpanennx, ntcrpannammn ncnxonornuecxn aptep na nyrn paspymnrentnoro
nponnxnonennx rparennn no nnyrpennn mnp uenonexa, n ero nennocrno-cmtcnonym cncre-
my. Ono nosnonxer uenonexy nepepaartnart rparnuecxne cnryannn nocrenenno, no+ranno.
Hseranne moxer nosnnxnyrt xax ecrecrnennt cnoco ynannrtcx or crpecca (naxasannx) n
ero ncrounnxa (ponnrene). Pern, ute nonenenne ynanoct nsmennrt cnntntmn nsnuecxnmn
naxasannxmn, c ontmo none nepoxrnocrn ynyr cxnonnt x eccosnarentnomy orpnnannm
rex nopm, xoropte nm ntrannct npnnnrt raxnm opasom.
Hpnmnrnnnoe orpnnanne onnn ns rnanntx mexannsmon nonannennx crpaxa, c no-
momtm xoroporo onacnocrt xax t oronnnraercx n npexpamaer cnoe cymecrnonanne. Ono
uame ncero nanmnaercx y nmne naccnnntx, nneprntx, esnexrentntx. uenonexa c orpnna-
nnem xax nenymnm mexannsmom samnrt ornnuamr +ronenrpnsm, nnymaemocrt, camonnymae-
mocrt, aprncrnuecxne n xynoxecrnennte cnoconocrn, orcyrcrnne camoxpnrnxn n orarax
anrasnx. B xpannx npoxnnennxx onapyxnnaercx nemoncrparnnnocrt nonenennx, a npn na-
ronornn ncrepnx.
2. Bm1ecnenne cnxsano c nserannem nnyrpennero xonnnxra nyrem axrnnnoro nt-
xnmuennx ns cosnannx ne nnopmannn o cnyunnmemcx n nenom, a rontxo ncrnnnoro, no ne-
npnemnemoro +omuea cnoero nonenennx. Moxno cxasart, uro neocosnanntm ocraercx rno-
antnt cmtcn nnonne ocosnanaemtx necrnn, nocrynxon n nepexnnann. Btrecnenne nt-
nonnxer cnom samnrnym ynxnnm, ne nonycxax n cosnanne xenann, nnymnx npaspes c
npancrnenntmn nennocrxmn, n rem camtm oecneunnaer npnnnune n naropasymne. Ono na-
npanneno na ro, uro pantme tno ocosnano, xorx t uacrnuno, a sanpemenntm crano nro-
pnuno, n no+romy ynepxnnaercx n namxrn. B nantnemem +romy ntrecnennomy noyxnennm
ne nosnonxercx nponnxart n onacrt cosnannx n xauecrne npnunnt nannoro nocrynxa. Hc-
xnmuenne mornna nepexnnannx ns cosnannx pannocnntno ero satnannm. Hpnunna nonono-
ro satnannx namepenne nsexart nncxomopra, xoropoe ntstnaercx nanntm nocnomn-
nannem.
3. Hpn noaannennn, xax n npn ntrecnennn, samnra npoxnnxercx n noxnponannn ne-
npnxrno, nexenarentno nnopmannn, no +ra noxnponxa ocymecrnnxercx nno npn ee ne-
penone ns nocnpnnnmamme cncremt n namxrt, nno npn ntnone ns namxrn n cosnanne. Ho-
nannenne ncrynaer n necrnne nnmt rorna, xorna rennennnx nexenarentnoro necrnnx nocrn-
raer onpenenenno cnnt. B +rnx ycnonnxx coornercrnymmne cnent cnaxamrcx xax t cne-
nnantntmn merxamn, xoropte n sa1pyannm1 nocnenymmee nponsnontnoe nocnounnanne
com1nn n nenou noxnpymr nx. B ro xe npemx, nnopmannx, mapxnponannax raxnm o-

2
Fonee nonpono mexannsmt ncnxonornuecxo samnrt y nspocntx paccmorpent n name xnnre
3amnra nnunocrn: ncnxonornuecxne mexannsmt. CH.: 3nanne, 1999.
pasom, n namxrn coxpanxercx. Hpn nonannennn crpax noxnpyercx nyrem satnannx peantno-
ro crnmyna n ocroxrentcrn, cnxsanntx c nnm no acconnannn. Otuno nonannenne npoxnnx-
ercx npn cnepxnnannn +monnn crpaxa n npeononennn sanncnmocrn or arpeccopa.
4. Pannonannsannn +ro samnra, cnxsannax c ocosnannem n ncnontsonannem n
mtmnennn rontxo ro uacrn nocnpnnnmaemo nnopmannn, naronapx xoropo cocrnennoe
nonenenne npencraer xax xopomo xonrponnpyemoe n ne npornnopeuamee oexrnnntm o-
croxrentcrnam. Cyrt pannonannsannn n ortcxannn mecra nnx ncntrtnaemoro noyxnennx
nnn conepmennoro nocrynxa n nmemmecx y uenonexa cncreme nnyrpennnx opnenrnpon, nen-
nocre, es paspymennx +ro cncremt. 3ro nontcxnnanne pasymntx oxcnenn nocmdar-
mv+, c nentm nonyuennx nnx cex uuov)ieeuuuu. Pnx +roro nenpnemnemax uacrt cnryannn ns
cosnannx ynanxercx, ocotm opasom npeopasontnaercx n, nocne +roro, ocosnaercx, no yxe
n nsmenennom nnne. 3ror nnn samnrt uame ncnontsyercx nmntmn c cnntntm camoxonrpo-
nem. V nnx sa cuer pannonannsannn nponcxonnr uacrnunoe cnxrne nosnnxmero nanpxxennx.
Vcranonneno, uro pannonannsannx opmnpyercx rem tcrpee, uem uame n cnntnee uenonex
ncntrtnaer cyexrnnnoe omymenne necnpanennnnocrn naxasannx. Hpn +rom n nponecce pa-
nnonannsannn moxer ocymecrnnxrtcx nncxpennrannx nenn nnn xeprnt. Hanpnmep, nent mo-
xer nepeonennnartcx xax ne nacrontxo xenarentnax, urot pncxonart.
Onna ns pasnonnnnocre pannonannsannn vr)ou:ueocmi. Hnna, cxnonnte x +romy
nnny samnrt, uacro noxoxn na nepconaxe rex cxasox, n xoroptx repo, ynyun npecnenye-
mtm, npenpamaercx n pty; ne uyncrnyx cex n esonacnocrn n n +rom onnute npenpama-
ercx n onenx, a ecnn ero noronxmr, ro oopaunnaercx nrnne n yneraer. Hx rpynno cnxsart
xaxnm-nno nx oemannem, onn orxastnamrcx or ncero, uro cxasann, ynepxx, uro nmenn n nn-
ny concem npyroe. Hpn +rom, c cyexrnnno rouxn spennx, onn npannnnt. Bent npanna
+ro ro, uro uenonex ronopnr n nymaer, xorna on ne nxer. Korna on ronopnr ncxpenne on
ronopnr npanny. Ho concem ne oxsarentno, uro +ra npanna coornercrnyer oexrnnno pe-
antnocrn, ncrnne.
5. Hpoexnnn nnn samnrt, xoropt cnxsan c eccosnarentntm nepenocom nenpn-
emnemtx cocrnenntx uyncrn, xenann n crpemnenn na npyrnx, c nentm neper)aoieauu
omeemcmeeuuocmu sa ro, uro nponcxonnr nnyrpn , na oxpyxammn mnp, C +ro nentm
rpannnt pacmnpxmrcx nacrontxo, urot uenonex, na xoroporo ocymecrnnxercx nepenoc,
oxasancx nnyrpn nnx. Torna n +rom omem npocrpancrne moxno ocymecrnnrt npoexnnm n
rem camtm ntnecrn nenpnxsnt x cnonm cocrnenntm npencrannennxm n cocroxnnxm napyxy.
Hocne ocymecrnnennx npoexnnn, ornocxct x nnm xax x nnemnnm, uenonex nseraer
neoxonnmocrn npnnnmart nx xax cocrnennte. 3a cuer +roro y nero nonnocrtm noxnpyercx
ocosnanne cnoe nnnt, r.x. on nepenocnr ornercrnennocrt sa cnon nocrynxn na oxpyxammnx.
B +rom nnane npoexnnx ntcrynaer xax nontrxa cnpannrtcx c nenonontcrnom coo nyrem
npnnnctnannx nexnx xauecrn nnn uyncrn npyrnm nmnxm. Taxax nepeopnenrannx nosnonxer
samnrnrtcx or nenpnxrnx cex oxpyxammnmn. Bmecre c +rnm nonoxnrentntm +exrom
nosnnxaer nnnenne mnpa xax yrpoxamme cpent. A ecnn cpena yrpoxaer, ro +ro onpanntnaer
cocrnennym xpnrnunocrt n upesmepnoe nenpnxrne oxpyxennx. Korna cpenn npyrnx mexa-
nnsmon samnrt axnenrnpyercx npoexnnx, n xapaxrepe moryr ycnnnnartcx: ropnocrt, camonm-
ne, snonamxrnocrt, onnunnocrt, uecronmne, pennocrt, nerepnnmocrt x nospaxennxm, ren-
nennnx x ynnuennm oxpyxammnx.
6. Haen1nmnxannn pasnonnnnocrt npoexnnn, cnxsannax c neocosnanaemtm oro-
xnecrnnennem cex c npyrnm uenonexom, nepenocom na cex xenaemtx uyncrn n xauecrn. 3ro
nosntmenne cex no npyroro roxe ocymecrnnxercx nyrem pacmnpennx rpannn . Onnaxo, n
ornnune or npoexnnn, nponecc nanpannen n npyrym cropony. He or cex, a x cee. 3a cuer
+rnx nepememenn npoexnnn n naen1nmnxannn oecneunnamr nsanmonecrnne nnunocrn c
oxpyxamme connantno cpeno, cosnamr nesamennmoe nnx nponecca connannsannn uyncrno
oroxnecrnnennx. Hnenrnnxannx cnxsana c nponeccom, n xoropom uenonex, xax t nxnmunn
npyroro n cnoe sanmcrnyer ero mtcnn, uyncrna n necrnnx. Hepemecrnn cnoe n +rom
omem npocrpancrne, on moxer ncntrart cocroxnne ennnennx, couyncrnnx, coyuacrnx, cnm-
narnn, r.e. nouyncrnonart npyroro uepes cex n rem camtm ne rontxo nonxrt ero cymecrnenno
rnyxe, no n nsannrt cex or uyncrna ornanennocrn n nopoxnenno +rnm uyncrnom rpenorn.
B pesyntrare nnenrnnxannn ocymecrnnxercx nocnponsnenenne nonenennx, mtcne n
uyncrn npyroro nnna uepes nepexnnanne, n xoropom nosnammn n nosnanaemoe cranonxrcx
ennntm. 3ror mexannsm samnrt ncnontsyercx xax eccosnarentnoe monennponanne ornome-
nn n nonenennx npyroro nnna, xax nyrt nontmennx camoonenxn. Onnnm ns npoxnnenn
nnenrnnxannn ntcrynaer npeovnpeoume)iuocmi camooroxnecrnnenne c oxnnannxmn
npyrnx nmne. Baxno oparnrt nnnmanne na ro, uro cranonnenne nnenrnnxannn nmeer cno-
nm cnencrnnem n oepauu:euue aepeccuu npornn uenonexa, c xoroptm nnenrnnnnpymrcx.
3roro uenonexa manxr n nomoramr emy. uenonex, y xoroporo nenymnm mexannsmom samnrt
xnnxercx nnenrnnxannx, rxroreer x sanxrnxm cnoprom, xonnexnnonnponannm, nnreparyp-
nomy rnopuecrny. Hpn axnenryannn nosmoxnt npoxnnennx ntcoxomepnx, nepsocrn n amn-
nnosnocrn.
7. O1uyaaenne +ro samnra, npnnonxmax x nsonxnnn, ooconennm nnyrpn cosna-
nnx ocotx son, cnxsanntx c rpanmnpymmnmn axropamn. Oruyxnenne npononnpyer pacnan
otunoro cosnannx: ero ennncrno nponrcx. Bosnnxamr xax t ornentnte ooconennte
cosnannx, xaxnoe ns xoroptx moxer onanart cnonmn cocrnenntmn nocnpnxrnem, namxrtm,
ycranonxamn. Bcnencrnne +roro nexoropte cotrnx nocnpnnnmamrcx no ornentnocrn, a +mo-
nnonantnte cnxsn mexny nnmn ne axryannsnpymrcx n, no+romy, ne anannsnpymrcx. Moxno
cxasart, uro oruyxnenne ocymecrnnxer samnry nnunocrn nyrem orcrpanennx or ro uac-
rn nnunocrn, xoropax npononnpyer nenepenocnmte nepexnnannx.
8. 3auemenne +ro samnra or rpenoxame nnn naxe necrepnnmo cnryannn c no-
momtm nepenoca peaxnnn c ueoocmvnuoeo ooerma na apyron osex1 oocmvnui,
nnn sament nenpnemnemoro necrnnx na npnemnemoe. 3a cuer raxoro nepenoca nponcxonnr
paspxnxa nanpxxennx, cosnannoro neynonnernopenno norpenocrtm. 3ror mexannsm samn-
rt cnxsan c nepeanpecanne peaxnnn. Korna xenaemt nyrt pearnponannx nnx ynonnernope-
nnx nexo norpenocrn oxastnaercx saxptrtm, ro neuro, cnxsannoe c ncnonnennem +roro
xenannx, nmer npyro ntxon. Cymecrnenno, uro nanontmee ynonnernopenne or necrnnx,
samemammero xenaemoe, nosnnxaer rorna, xorna nx mornnt nnsxn, r.e. onn pasmement na
cocennnx nnn nnsxnx yponnxx mornnannonno cncremt nnunocrn. 3amemenne naer nosmox-
nocrt cnpannrtcx c rnenom, xoropt ne moxer trt ntpaxen npxmo n esnaxasanno. Ono
nmeer nne pasnte opmt: samemenne oexra n samemenne norpenocrn. B nepnom cnyuae
cnxrne nanpxxennx ocymecrnnxercx nyrem nepenoca arpeccnn c onee cnntnoro nnn snaun-
moro oexra (xnnxmmerocx ncrounnxom rnena) na onee cnat n nocrynnt oexr nnn na
camoro cex.
Ocoennocrn samnrnoro nonenennx nmne c axnenryanne samnrt no rnny sameme-
nnx +ro nmnyntcnnnocrt, pasnpaxnrentnocrt, rpeonarentnocrt x oxpyxammnm, rpy-
ocrt, ncntntunnocrt, peaxnnx nporecra n orner na xpnrnxy. uacro nmeer mecro ynneuenne
oentmn nnnamn cnopra (oxc, opta n r.n.) Taxne nmnn npennounramr nntmt co cne-
namn nacnnnx, a npoeccnm ntnpamr, cnxsannym c pncxom. Bmecre c axnenryanne no rnny
samemennx moryr onapyxnnartcx xecroxocrt, neynpannxemax arpeccnnnocrt n amopant-
nocrt.
9. Cnonnaenne nnn samemennx, n xoropom nponcxonnr nepeopnenrannx, r.e. nepe-
noc nenocrynnoro necrnnx n nno nnan: ns peantnoro mnpa n mnp cnonnnenn. Hpn +rom
uem ontme xomnnexc nonannxercx, rem onee nepoxrno, uro on yner axxymynnponart +nep-
rnm n eccosnarentnom n yrpoxart cosnarentnomy mnpy cnonm nropxennem. Tanoe noxax-
nne, rante yrptsennx conecrn npnnonxr x npoptny nx n cnonnnennn. B cnonnnennn xon-
nnxr ycrpanxercx ne na ocnone ero nornuecxoro paspemennx n ne na ocnone rpancopmannn,
uro xapaxrepno nnx samnrt no rnny pannonannsannn, a c nomomtm xstxa opason. Bosnnxa-
er opas, npnmnpxmmn anraronncrnuecxne ycranonxn n rem camtm cnnxammn nanpxxen-
nocrt. Tax, cnena nepexona uepes mocr moxer cnyxnrt meraopo neoxonnmocrn npnnxrnx
naxnoro pemennx nnn cymecrnennoro nsmenennx n xnsnn. Hanenne nanpxxennocrn onno-
npemenno ycrpanxer nanonocrt n ntrecnennn. Cnt nocroxnno uro-ro xomnencnpymr n no-
nonnxmr. Heoxonnmo nonuepxnyrt, uro, n ornnune or peantnocrn, con npoxnnxer rennen-
nnm x pacmnpennm sont nonycrnmtx nocnpnxrn n npencrannenn.
10. Cynnuannn +ro samemenne nncrnnxrnnnoro necrnnx peannsannn nenn n nc-
nontsonanne nmecro nero nnoro, ne npornnopeuamero ntcmnm connantntm nennocrxm. Ta-
xax samena rpeyer npnnxrnx nnn, no xpane mepe, snaxomcrna c +rnmn nennocrxmn, r.e. c
nneantntm crannaprom, n coornercrnnn c xoroptm nstrounte cexcyantnocrt n arpeccnx
oxnnxmrcx anrnconnantntmn. Cynnmannx cnococrnyer connannsannn naronapx naxon-
nennm connantno npnemnemoro ontra. Ho+romy +ror mexannsm samnrt pasnnnaercx y nere
nocrarouno nosnno. Taxnm opasom, cynnmannx ocymecrnnxer samnry nyrem nepenona cex-
cyantno nnn arpeccnnno +neprnn uenonexa, nstrouno c rouxn spennx nnunocrntx n co-
nnantntx nopm, n npyroe pycno, n npnemnemoe n noompxemoe omecrnom rnopuecrno.
Cynnmannx +1o cnoco yxnonennn na nnon ny1t paspnaxn nanpnaennoc1n. Ona xnnx-
ercx nanonee ananrnnno opmo samnrt, nocxontxy ne rontxo cnnxaer uyncrno rpenorn,
no n npnnonnr x connantno onopxemomy pesyntrary. Torna uyncrno ocnooxnennx mtcne,
npocnernenne sannmamr mecro cexcyantnoro ynonnernopennx. Vcnex cynnmannn sanncnr or
crenenn, no xoropo nonoe nonenenne orneuaer nenn nepnonauantnoro nonenennx. Hpn ax-
nenryannn cynnmannx moxer onapyxnnartcx pnryantntmn n npyrnmn nanxsunntmn ne-
crnnxmn.
11. Ka1apcnc samnra, cnxsannax c raxnm nsmenennem nennocre, xoropoe npnnonnr
x ocnanennm nnnxnnx rpanmnpymmero axropa. Pnx +roro n xauecrne nocpennnxa nnorna
npnnnexaercx nexax nnemnxx, rnoantnax cncrema nennocre, no cpannennm c xoropo rpan-
mnpymmax uenonexa cnryannx repxer n cnoe snaunmocrn. Hsmenennx n crpyxrype nennocre
moryr nponcxonnrt rontxo n nponecce momnoro +monnonantnoro nanpxxennx, naxana crpa-
cre. Cncrema nennocre uenonexa nectma nnepnnonna, n ona conpornnnxercx nsmenennxm no
rex nop, noxa ne nosnnxnyr pasnpaxennx cront momnte nnn cront ne coornercrnymmne nce
nannuno cncreme nopm n nneanon uenonexa, uro onn cnomamr samnrnt aptep ncex npyrnx
opm ncnxonornuecxo samnrt. Cnenyer ocoo nonuepxnyrt, uro xarapcnc necer c coo
o:ucmume)iui odderm. Karapcnc +ro n cpencrno samnrt nnunocrn or neoysnanntx
nmnyntcon (cnoero pona xnanan, cnacammn or npnmnrnnntx nncrnnxron), n cnoco cosna-
nnx nonoro nanpannennx n ycrpemnennocrn n ynymee.
1.2. OCOBEHHOCTH HCHXOAOIHHECKOH 3AmHTL Y BETEH
na ncex onxyct. B Apnxy yeny,
Kont mo nepenxnnt orneser menx.
Fynyr anentcnnt n Apnxe x oeny,
concem ne yny nn o xom cxyuart.

Kont sapxer rnxontxo. Hnaxart mt ne cranem,
Ecnn n nsrpycrnercx nam xorna-nnynt.
Panyxnte aouxn nponerxr nan namn
H paccxaxyr cxasxn. Tnxne, xax cnt...
Bume;c)ae He;ea) (nep. H.Tor+aroeo)
V peenxa xaxnt samnrnt mexannsm nnauane opmnpyercx nnx onnanennx xon-
xperntmn nncrnnxrnnntmn noyxnennxmn n cnxsan, raxnm opasom, c onpenenenno aso
nnnnnnnyantnoro pasnnrnx. Hoynnrenem nx opmnponannx ntcrynamr nosnnxammne n on-
rorenese mnoroopasnte rnnt rpenorn, rnnnunte nnx nere. Cmna ornocxr peaxnnn ecno-
xocrna na nsnuecxn nncxomopr, crpax pasnyxn n camocroxrentnocrn (onnnouecrna, rem-
nort, samxnyrtx npocrpancrn), crpax cmeprn (nananennx, saonenannx, cmeprn ponnrene,
cxasountx nepconaxe, crnxnn n np.), crpax nonunnennx (trt naxasanntm, trt npncrt-
xenntm, yrparnrt pacnonoxenne), crpax nsmenennx [38]. H.Kyrrep cnxstnaer opmnponanne
samnrntx mexannsmon c nontrxo peenxa cnpannrtcx c apxanuecxnm, npnmnrnnntm crpa-
xom, xoropt conponoxnaer pasnnrne xaxnoro peenxa n npoxnnxercx n rnnnuntx nnx nere
onxx remnort, onnnouecrna, npnnnnenn n np. [54]. Ha xaxnom nospacrnom +rane cnon
crpaxn, n xaxnt ns nnx moxer trt xax nonesntm nnx nantnemero pasnnrnx peenxa, rax
n npenntm. Onnaxo ynomnnanne o nontse ne ornocnrcx x ycrounntm crpaxam, r.e. x raxomy
cyexrnnnomy ontry npeononennx oexrnnntx ocroxrentcrn, nantxon cnpannxrtcx c xo-
roptmn peenox n nponecce cnoero pasnnrnx eme ne npnopen.
Honono ncem npyrnm ncnxnuecxnm nponeccam, samnrnte mexannsmt nmemr cnon
oexrnnnte npoxnnennx nnemne nanmnaemte n perncrpnpyemte npnsnaxn na yponne
necrnn, +monn nnn paccyxnenn uenonexa. (Hanpnmep, co cropont samerno, uro peenox
ne opamaer nnnmannx na rpenoxnoe nnx cex coomenne, nce npemx satnaer noma yuennx
no nenmnmomy npenmery nnn nocroxnno ntropaxnnaer cex.) B +ro cnxsn xouercx opa-
rnrt nnnmanne na cnenymmn momenr. Pnx nexoroptx conpemenntx nccnenonarene samnr-
nt mexannsm +ro, n nepnym ouepent, nmenno npount samnrnt nonenenuecxn pncy-
nox: nnemne nanmnaemte necrnnx, +monnn n npoxnnennx mtmnennx, xoropte ynxnnonn-
pymr xax oxonnte manenpt nnx nsexannx rpenoxamnx cnenenn nnn xax npeopasonarenn
roro, uro nopoxnaer uyncrno nnn omymenne rpenorn. Pnx npyrnx anropon raxne nanmnae-
mte n perncrpnpyemte nnnt samnrnoro nonenennx xnnxmrcx ncero nnmt nnemnnmn, nnorna
naxe uacrntmn, npoxnnennxmn cxptroro ncnxnuecxoro nponecca, xoropt xax pas n ntcry-
naer xax ncrnnnt samnrnt mexannsm [88]. Bo nropom cnyuae nner pasnecenne nonxrn
samnrnax (nonenenuecxax) peaxnnx n samnrnt (nnrpancnxnuecxn) mexannsm. Ha ase
raxoro pasnecennx ntnenxmr rpn ocnonnte opmt ananrannn uenonexa x nnemne cpene:

noncx uenonexom ro cpent, xoropax naronpnxrna nnx ero ynxnnonnponannx,
nsmenennx, xoropte on conepmaer n cpene nnx npnnenennx ee n coornercrnne co
cnonmn norpenocrxmn,
nnyrpennne ncnxnuecxne nsmenennx uenonexa, c nomomtm xoroptx on npncnoca-
nnnaercx x cpene [32].

3rn opmt moxno raxxe paccmarpnnart xax cnoeopasnte +rant n opmnponannn
cncremt samnrnoro npncnoconennx peenxa.
3AmHTHLE ABTOMATH3ML
Vrnepxnax, uro mexannsmt ncnxonornuecxo samnrt necrnymr an1oua1nuno, ne
cornacynct c cosnanneu, A.upen ornocnna nx x ocoomy xnaccy neocosnanaemtx xnnenn,
xoropte nastnamr anromarnsmamn. Anromarnsm +ro necrnnx n axrt, xoropte conepma-
mrcx camn coo, nesanncnmo or cosnarentntx xenann n namepenn uenonexa [25].
Ananns anromarnuecxnx nponeccon onapyxnnaer nx nnoxxoe nponcxoxnenne. Hexo-
ropte ns +rnx nponeccon nnxorna ne ocosnanannct, rax xax tnn npoxnenntmn nnn copmn-
ponannct ouent pano, uacro n reuenne nepnoro rona xnsnn peenxa. (Tax, y manentxnx nere,
no roro xax copmnpyercx nonnonennax cncrema ncnxonornuecxo samnrt, peaxnnx na ne-
npnxrnte crnmynt n cocroxnnx npoxnnxercx an1oua1nuecxn xax mnsnonornuecxnn yxoa o1
pasapaan1enn.) Bpyrne nponeccm npomnn uepes cosnanne n 1ontxo no1ou nepec1ann
ocosnana1tcn. Inanntm n +ro cnxsn xnnxercx nonnmanne roro, uro nnunocrt pearnpyer,
ne sameuaer, satnaer nnn onpanntnaer cex n nenpnxrno cnryannn anromarnuno,
r.e. ne ornanax cee n +rom oruera.
Kax cpencrno ananrannn n paspemennx ncnxonornuecxnx xonnnxron samnrnte anro-
marnsmt pasnnnamrcx n onrorenese. Onn orpaxnamr peenxa or neynonontcrnnx, ncxonxme-
ro nsnyrpn (nnyrpennne nncrnnxrnnnte crnmynt), n or neynonontcrnnx, ncrounnxn xoropo-
ro naxonxrcx no nnemnem mnpe. Bo npemx nepno ast pasnnrnx, no 1 rona, nespent opra-
nnsm nmeer mnnnmantnte cpencrna samnrt or nerarnnntx +monn, cnxsanntx c nenpnxrnt-
mn n onacntmn crnmynamn. 3ro pxn npoxnenntx nnnrarentntx peaxnn, x xoroptm ornocxr
samnrnoe orneprnnanne, saxmypnnanne, xpnx, nnau, yntxy, cocanne, nnnxennx rynonnma,
xoneunocre, ronont n r.n., a raxxe nx xomnnexct.
Crnxornopenne A.Fapro Pasronop c mamo noxastnaer, xax xpnx nepnoe npoxn-
nenne orpnnarentno +monnn n cnrnan o nomomn sacrannxer mart ynonnernopnrt nnyr-
pennmm norpenocrt mnanenna n esonacnocrn n samnmennocrn [12].

Ctn soner: Ary, ary!
Mon, noynt co mnom.
A n orner: ne mory,
nocyny mom.

Ho onxrt: Ary, ary!
Cntmno c nono cnno.
H n orner: Fery, ery,
He cepnnct, mo mnnt!

Kax nsnecrno, nonopoxnennt naunnaer cnom xnsnt c xpnxa, xoropt n nepnte nnn
nocnr esycnonnt penexropnt xapaxrep. Hepnt xpnx pesyntrar cnasma ronocono
menn. Onnaxo nexoropte yuente cunramr, uro nepnt xpnx +ro n nepnoe npoxnnenne or-
pnnarentno +monnn: cnasmt ntstnamr omymenne crecnennx. B nannom cnyuae nenosmoxno
pasnnunrt mtmeunym peaxnnm n +monnonantnoe ornomenne y nonopoxnennoro eme ner
nnxaxoro xnsnennoro ontra. Onnaxo moxno yrnepxnart, uro yxe n nepnte nnn xnsnn pee-
nox xpnxom orneuaer na nenpnxrnte omymennx, cnxsannte c norpenocrtm n nnme, cne, re-
nne, a nosnnee c orptnom or marepn, n rem camtm samnmaer cex [70].
Ha ase npoaaennmx esycnonnmx peaxnnn nyrem ycnoxnennx opm nonenennx
(opm nnnrarentno axrnnnocrn) n nponecce nnnnnnnyantnoro nayuennx ycnoxnxmrcx n
opmt ncnxnuecxoro orpaxennx. Hpn +rom nocnennne moxno paccmarpnnart n xax axrop, n
xax cnencrnne npentnymnx rennennn. B pesyntrare raxoro pasnn1nn n nayuennn naunna-
mr ynxnnonnponart n onee cnoxnte samnrnte nonenenuecxne peaxnnn (naccnnnt npo-
recr, onnosnnnx, nmnrannx, xomnencannx), n nepnte samnrnte ncnxonornuecxne mexannsmt
(orpnnanne, npoexnnx, samemenne).
Cranonnenne samnrntx anromarnsmon ontmnncrno nccnenonarene cnxstnaer c
ynonnernopennem nno neynonnernopennem asncntx ncnxonornuecxnx norpenocre peen-
xa, camo panne ns xoroptx xnnxercx norpenocrt n esonacnocrn. Hpn +rom uexannsum
samn1m moxno paccmarpnnart xax re nepnnunme nn1pancnxnuecxne opasonannn, xo1o-
pme nnnnm1cn cneac1nneu orpannuennn cnon1annon +xcnpeccnn peenxa [100].
Bnont oparnmcx x Pasronopy c mamo A.Fapro. Hcntrtnax nnyrpennn nncxom-
opr, mnanenen xpnxom nonstnaer x cee mart. Tem camtm on ocymecrnnxer onpenenennte
nsmenennx oxpyxamme cpent n noncx oexra, neoxonnmoro nnx ero samnrt. B crnxorno-
pennn mnanenen nonnaercx xenaemoro: ycntman nonropnt xpnx, mart x nemy noneraer.
Onnaxo cotrnx mornn pasnnnartcx n no npyrnm cnenapnxm. Marepn morno ne trt noma, n
rorna, cxontxo t nn xpnuan peenox, nnxro t x nemy ne nonomen. Hnn ona morna nonorn
x nemy rontxo nocne nacrounnoro n nnnrentnoro xpnxa. Torna peenox mor uacrnuno npn-
cnoconrtcx x cnryannn npyrnmn cnocoamn: sacnyrt, orxnmunnmnct or nenpnxrntx omy-
menn (npencrannx orpnnannx); nauart cocart xynauox (npencrannx samemennx) nnn, npn
nosnnem noxnnennn marepn, xycart ee rpynt, rem camtm orpearnpyx nnyrpennn nncxomopr
(npencrannx npoexnnn). Moxno nnnert, uro ecnn nonrtcx xenaemoro pesyntrara ns nnemne-
ro mnpa c nomomtm xpnxa (cnonranno +xcnpeccnnno peaxnnn) no xaxnm-ro npnunnam pe-
enxy ne ynaercx, on ntnyxnen cnpannxrtcx c nenpnxrntmn omymennxmn nyrem nsmenennx:
cnoero ynxnnonantnoro cocroxnnx (con nmecro onpcrnonannx); oexra nnx ynonnernope-
nnx cnoe norpenocrn (cocrnennt xynauox nmecro marepnncxo rpynn), +monnonantno
peaxnnn no ornomennm x marepn (arpeccnx nmecro ornomenn npnnxsannocrn).
Taxnm opasom, cnennnxo cranonnennx nercxo cncremt samnrt xnnxercx ro, uro
nepnonauantno ona npoxnnxercx sa cuer n na yponne nnnrarentntx (nonenenuecxnx) peaxnn
npn yuacrnn +nemenrapntx ncnxnuecxnx ynxnn. 3rn nocrenenno ycnoxnxmmnecx anroma-
rnuecxne nsmenennx nonenennx, nosnnxammne n orner na rpanmnpymmne nosnecrnne, pas-
npaxnrent, nneuarnenne, oecneunnamr npncnoconxemocrt peenxa x nono xnsnenno cn-
ryannn. Honenenuecxne peaxnnn +xcnpeccnnnt, nocrynnt nnemnemy nanmnennm n perncr-
pannn, no+romy ne rontxo nosnonxmr ocymecrnnxrt onpenenennte nsmenennx no nnemne
cpene, no n npnnnexamr x cee nnnmanne oxpyxammnx nspocntx. Hosnnee opmnpymrcx sa-
mnrnte mexannsmt, n peannsannn xoroptx npnnnmamr yuacrne n nepnym ouepent ncnxnue-
cxne ynxnnn: or nocnpnxrnx n +monn no namxrn n mtmnennx. Taxne samnrnte nponecct
nosnonxmr peenxy ananrnponartcx x cpene ne sa cuer nsmenennx nnemnero mnpa, a sa cuer
nnyrpennnx nsmenenn rpancopmannn nnyrpenne xaprnnt mnpa n opasa camoro cex.
Pnx roro urot pasnecenne nonenenuecxo n nnyrpnncnxnuecxo cocrannxmmnx cnc-
remt samnrt crano onee nonxrntm, ncnontsyem n xauecrne monenn eme onno crnxornope-
nne A.Fapro, Onna [12]:

Moe cecrpenxe nnannart nne,
Ho nce rnepnxr o ne, o ne:
Ona ncex nyume, ncex ymne.

Mama menuer: Hpenecrt!
B nocropre or Anenxn.
Cmorpnre, pasonennct
Mt n nonte nenenxn.

Cmorpnre, mt senaem,
Mt pornx pasenaem!
Kpnunr nonontnt nana.
H on neysnanaem.

Onny rpynno mne cxptnart,
ontme ne mory.
H nor x roxe ner n xponart
H cran xpnuart: Ary!

Torna x ner nnnom x crene,
H xnan x naxnoyuxn.
Bnpyr mama pocnnact xo mne:
Pana nostmy na pyuxn?

A x n orner: ne rpynno!
Tt npocro rax noynt co mno.

Poxnenne manentxo cecrpnuxn npnneno x romy, uro ponnrenn mantunxa cxonnenrpn-
ponann na ne nce cnoe nnnmanne, a ero nepecrann sameuart. Peenxy concem ne npannrcx, uro
n nono xnsnenno cnryannn on oxsan trt nspocntm n camonocrarountm. Kax n npexne,
emy neoxonnmt nmont n saora nant n mamt. Anromarnuno n momenr nnyrpennero nnc-
xomopra nxnmuaercx samnrnt mexannsm perpeccnn (napnanr samemennx). Perpeccnn
+ro nosnpamenne x ro crannn ncnxnuecxoro pasnnrnx nnunocrn, n xoropo pantme nepexn-
nanoct uyncrno ynonontcrnnx. H nern, n nspocnte eccosnarentno npneramr x raxomy mexa-
nnsmy samnrt, ecnn ne ntnepxnnamr nanpxxennx, xoroporo or nnx rpeyer xapaxrep rpan-
mnpymmnx nocrynxon n necrnn.
Ha vpoeue noeeoeuu perpeccnx ntpaxaercx n rom, uro mantunx cnauana naunnaer
nonpaxart cecrpnuxe, nonnocrtm nmnrnpyx ee nonenenne (noxnrcx n xponart, npnstnno
aryxaer), a sarem ornopaunnaercx nnnom x crene n sarannaercx, oxnnax ornerno peax-
nnn ponnrene. Ho cymecrny, +ro npoxnnenne nnyx rnnnuntx nnx nere nonenenuecxnx pe-
axnn: nun1annn n naccnnnoro npo1ec1a. Hmnrannx xapaxrepnsyercx xonnponannem none-
nennx nanonee naxnoro nnx peenxa nnna. B crnxornopennn raxnm nnnom xnnxercx Anenxa:
nent nmenno na nee nanpanneno nnnmanne nant n mamt. B ro xe npemx nosa nnnom x cre-
ne, +nemenr peaxnnn naccnnnoro nporecra, oycnonnena, xax npannno, yrparo peenxom
uyncrna esonacnocrn, samnmennocrn, rnyoxo onno, nenonontcrnom oxpyxammnmn.
Onapyxnnammnecx opmt nonenenuecxo samnrt nemoncrparnnnt, nanpannent na npn-
nneuenne nnnmannx nspocntx n npnsnant nepnyrt nx nmont.
Ha vpoeue ncuxuru perpeccnx npoxnnxercx n rom, uro mantunx, y xoroporo ponnnact
cecrpenxa, ne xouer nnn eme ne moxer npnnxrt nont opas cnoero crapmero peenxa
n cemte. Ho+romy on ocymecrnnxer nosnpar x npexne crannn cnoero nospacrnoro pasnnrnx,
pyxononcrnyxct npnntuntm n ynontm nnx nero opasom manentxoro mantunxa.
Hcnxonornuecxax n nonenenuecxax samnrt uacrnuno connanamr, uacrnuno ner. Tax,
ncnxnuecxax perpeccnx, o xoropo nner peut n crnxornopennn Onna, ne oxsarentno oc-
nonana na nmnrannn nnn nxnmuaer n cex naccnnnt nporecr. Inanntm n +rom ncnxonornue-
cxom mexannsme xnnxercx nosnpar na onee pannne crannn cnoero pasnnrnx. (Hanpnmep, no-
xnnax nemomnax xenmnna ntraercx xomannonart cnonmn nertmn n nnyxamn, ne ocosnanax,
uro +ro yxe neneno, a nspocnt cnntnt myxunna ornocnrcx x cnoe mononentxo xene, xax
x marepn.) Cnenyer ormernrt, uro nonenenuecxne peaxnnn nmnrannn n naccnnnoro nporecra,
npoxnnxxct n npyro xnsnenno cnryannn, ne oxsarentno ronopxr o perpeccnn.
Baxno onnaxo ro, uro n samn1nme noneaenuecxne peaxnnn, n samn1nme ncnxono-
rnuecxne uexannsum no cnoen cy1n nnnnm1cn an1oua1nsuaun. 3ro osnauaer, uro onn
nxnmuamrcx n cnryannn xonnnxra, pycrpannn, ncnxorpanmt, crpecca nomnmo nonn n cos-
nannx uenonexa.
3AmHTHLE HOBEBEHHECKHE PEAKHHH Y BETEH
K rnnnuntm nercxnm samnrntm peaxnnxm (nnemne nanmnaemtm, perncrpnpyemtm
eccosnarentntm nonenenuecxnm narrepnam) ornocxr: orxas (naccnnnt nporecr), onnosn-
nnm (axrnnnt nporecr), nmnrannm, xomnencannm n +mancnnannm. 3ra xnaccnnxannx,
cosnannax na ocnone paor pannyscxnx nercxnx ncnxnarpon, mnpoxo ncnontsyercx n name
crpane [41, 47, 60, 102].
1. O1xas +ro camax pannxx opma samnrnoro nonenennx. B ee ocnone nexnr nenos-
moxnocrt ynonnernopennx asncntx norpenocre n esonacnocrn n samnmennocrn. Hac-
cnnnt nporecr moxno nonnmart xax +nemenr onee rnoantno samnrno nonenenuecxo
crparernn o1aanennn (ornenennx), cymnocrt xoropo cocrannxmr noncosnarentnte samnr-
nte anromarnsmt nsonnnnn n o1pnnannn [145]. Peaxnnx naccnnnoro nporecra npoxnnxercx
n orcrpanennn or omennx naxe c nnsxnmn nmntmn, orxase or nnmn, or nrp, n yxonax ns
noma. Taxax peaxnnx uame ncero nosnnxaer y peenxa, ecnn ero nnesanno oropnann or marepn,
cemtn, npnntuno rpynnt cnepcrnnxon n nomecrnnn n ontnnny, canaropn, xcnn nnn n uy-
xym cemtm.

Ooua +a+a paccra;a)a: B eiuvroeua oi)a :epe; mpu ou ;aopami Heuo:rv
u; oemcroeo caoa. Oua ma+ uu:eeo ue e)a, uu c re+ ue pa;eoeapuea)a, ue uepa)a. He-
)i oeui cuoe)a ua cmv)i:ure u c+ompe)a ua oeepi. 3a eeci oeui ceoa)a mo)iro ne-
:euie, romopoe r)a)a e e rap+au dapmv:ra.

Pocrarouno uacro naccnnnt nporecr onapyxnnaercx n rax nastnaemom cuuopo+e
eocnuma)u;+a. Ero nanonee xpxne ueprt nenonnnxnocrt, saropmoxennocrt. B +rom cny-
uae peenox crapaercx, no nosmoxnocrn, yxnonnrtcx or nmtx nnemnnx nosnecrnn, uaca-
mn naxonnrcx n onno n ro xe nose, ne pearnpyx na oxpyxammn mnp. Pocrarouno rnnnu-
no npn raxnx cocroxnnxx xnnxercx nosa nexa nnnom x crene. B nnreparype npnnonnrcx npn-
mep nepexnnann 9-mecxunoro peenxa, crpanammero nexemne n nomemennoro n cranno-
nap. B momenr npemennoro ynyumennx cocroxnnx ero mart saxnnna, uro uem nontme peenox
yner xnrt, rem e yner rpynnee. Ee cocroxnne ne nosnonxno e nontsonartcx rpancnoprom
n nanemart ontnoro ctna. Peenox, xoropt panee xnno pearnponan na nee n uacrt nepco-
nana, cran pasnpaxnrentntm n oruyxnenntm. On nepecran rynnrt, n nocrenn nexan, ornep-
nynmnct x crene n narxnyn onexno na ronony [41]. Pnx noxcnennx nonenennx mantma nanom-
nnm, uro nospacrno ocoennocrtm nere, ocoenno camtx manentxnx, xnnxercx nontmennax
nnymaemocrt no cpannennm c nspocntmn, Taxax nontmennax nnymaemocrt orpaxaer cnepx-
snaunmocrt nnx nnx uyncrna npnnxrnx nx connantno cpeno. Haccnnnt nporecr onn nc-
nontsymr nnx nocrnxennx npnemnemoro ornomennx x cee.
Pexe peaxnnx naccnnnoro nporecra pasnnnaercx noma, xorna n ornomennxx ponnrene
peenox ne omymaer npoxnnenn nocrarouno nnnmarentnocrn, saort, sannrepeconannocrn.
Hpn +rom peenox, norpenocrn xoroporo n nacxe, +monnonantntx xonraxrax nocroxnno ne
ynonnernopxmrcx, nocrenenno cranonnrcx nexonraxrntm (ayrnuntm). Honont nonenen-
uecxn yxon xnnxercx eccosnarentntm samnrntm mexannsmom. V nere nocrapme naccnn-
nt nporecr onapyxnnaercx n nemornnnponannom orxase or ntnonnennx rpeyemtx necr-
nn nnn n yxone ns noma, nnrepnara, nercxoro cana, mxont. Hepenxo nosnnxnonenne +ro pe-
axnnn onpenenxercx nenpnxrnem peenxom npenepexnrentnoro, necnornuecxoro ornomennx
ponnrene, nsnenarentcrn, renecntx naxasann, cementx xonnnxron; npennourennx, oxa-
stnaemoro npyrnm partxm n cecrpam, nenomepntx rpeonann, necnpanennnntx sameuann,
npennsxroro ornomennx. Hpn coxpanennn rpanmnpymme ero ncnxnxy ocranonxn yxont
cranonxrcx npnntuno peaxnne n nosnnxamr no nmomy, naxe camomy nesnaunrentnomy,
nonony. B penxnx cnyuaxx, n xauecrne peaxnnn na rxxenym, nenepenocnmym ocranonxy, ne-
rn conepmamr nontrxn camoyncrna.
uacrntmn cnyuaxmn peaxnnn naccnnnoro nporecra xnnxercx myrnsm (orcyrcrnne peun)
n napymennx comaronererarnnntx ynxnn (pnora, nenepxanne moun, xana, nacnntcrnennt
xament n np.). B cnyuae )ora)iuoeo myrnsma peenox ne pasronapnnaer nno n onpenenennom
mecre (cemtx, nercan, mxona), nno c onpenenenntmn nmntmn (mauexa, npau, yunrent). Hpn
moma)iuo+ myrnsme orcyrcrnne peun nanmnaercx nne sanncnmocrn or cnryannn nnn coe-
cennnxa. Hapymennx comaronererarnnntx ynxnn, xax npannno, coueramrcx c ynpxmcrnom
n orxasom or omennx c remn, na xoro nanpannen nporecr [41].
2. Onnosnnnn axrnnnt nporecr peenxa npornn nopm n rpeonann nspocntx
nanmnaercx npn yrpare nnn cnnxennn nnnmannx co cropont nnsxnx. Eme 3.upen orme-
uan, uro xorna mnanenen ne moxer ynonnernopnrt cnom norpenocrt n ynonontcrnnn sa cuer
nornomennx nnmn, ro cranonnrcx rpeonarentntm n arpeccnnntm (naunnaer xycart mare-
pnncxym rpynt nnn cocart samemammn ee oexr, nanpnmep, cno nanen). Taxne nonenen-
uecxne xoppenxrt mnorne nccnenonarenn paccmarpnnamr, xax npencrannm x opmnponannm
spentx samnrntx mexannsmon npoexnnn n samemennx.
Pasnnrnm nnunocrn n maxcnmantno crenenn cnococrnyer ynepennocrt n rom, uro
nnuro ne cmoxer napymnrt ornomenn nmnn n npnnxsannocrn. Korna +ra ynepennocrt non-
ptnaercx nosnnxaer onnosnnnx. Torna nonenenne nere c nosnnnn oxpyxammnx nspocntx
cranonnrcx neoxcnnmtm, xorx na camom nene ono xnnxercx peaxnne na nenocrarox renna c
nx cropont n npnstnom nepnyrt nmont. Peaxnnn +roro rnna xapaxrepnsymrcx ontmnm
pasnoopasnem n nnrencnnnocrtm npoxnnenn. K nnm ornocxr nsptnnte peaxnnn co ncntm-
xamn rnena, paspymnrentntmn necrnnxmn n arpeccne, omee nnnrarentnoe nosyxnenne c
npemenntm cyxennem cosnannx, snonamepennte nocrynxn, npxmo nnn xocnenno npnunnxm-
mne npen onnunxy, a y manentxnx nere cynoporn.
Otuno onnosnnnx npononnpyercx onno, neynonnernopennem xanpnson, npoct n
pasnnnaercx ocrpo n ypno. Peenox nnauer, xpnunr, nanaer na non, tercx ronono, cryunr
noramn, pasmaxnnaer pyxamn, crpemnrcx ynapnrt, ymnnnyrt, napanaercx, orranxnnaer or cex
nspocntx nnn, naoopor, xnaraer n rxner sa nonoct, onexny, ntxpnxnnaer neuro neunenopas-
nentnoe, rpeonannx, pannte cnona. Pern nocrapme na ntcore ncntmxn cnocont paspy-
mart nce, uro nonaner non pyxy, nananart na rex, xoro onn cunramr nnnonnnxamn cnonx ne-
pexnnann. Hnorna peaxnnx axrnnnoro nporecra pasnnnaercx mennenno n naxannnnammeecx
nosyxnenne paspxxaercx ornentntmn npaxnentmn nocrynxamn, nonpexnennem nnn ynnu-
roxennem neme onnunxa, nanecennem renecntx nonpexnenn nnn ocxopnennxmn, na-
ronopamn, myunrentcrnom xnnorntx.
Ecnn npn poxnennn para nnn cecrpt ponnrenn ne noranannct nonxntm opasom
pacnpenennrt mexny nertmn saory n nacxy, ro y crapmero moxer nosnnxnyrt uyncrno onn-
nouecrna, xoropoe nepenxo npecnenyer ero ncm nocnenymmym xnsnt. Bosnnxammee uyncrno
neynepennocrn nern otuno crapamrcx sarnymnrt nemoncrpanne upesmepno pemnrentno-
crn, nanpnmep, npennaramr ornart mnanenna cocenxe, oparno n ponnntnt nom nnn raxom
ornocxr n oropon, na xanycrnym rpxnxy. Taxoe nx nonenenne c nosnnnn nspocntx nepenxo
xaxercx neoxcnnmtm, xorx na camom nene +ro peaxnnx na nenocrarox nmnn co cropont
nnsxnx. Hononax cnryannx moxer nosnnxnyrt ne rontxo npn poxnennn nroporo peenxa,
no n ncnencrnne noxnnennx orunma, mauexn. H n +rnx ocroxrentcrnax onnosnnnx nanenena
na pasnoopasnte cnrnant ponntm c rpeonannem +xcrpennoro nosnpara nnnmannx, saort n
nmnn. Torna peenox nemoncrparnnno npencrannxercx ontntm, nporynnnaer sanxrnx nnn
exnr ns noma, necrnyx no npnnnnny uem xyxe, rem nyume. Ecnn +ra samnrnax peaxnnx
coxpanxercx y nonpocrxon, ro ona moxer npoxnnrtcx n nenonxrntx xpaxax, npeynennuennom
nnrepece x anxoronm, napxornxam, n cynnnnntx nemoncrpannxx, camooronopax, pacnyrcrne.
Ecnn rpaxronart onnosnnnm, nonenenuecxym peaxnnm axrnnnoro nporecra, xax +ne-
menr onee ome samnrno crparernn xonponrannn, moxno ntnennrt n ee ocnonnte non-
cosnarentnte rpann npoeruum n ;a+eueuue [145].
3. Hun1annn +ro nespenax opma uoeumudurauuu. Ona cymecrnenno ornnuaercx
or nnenrnnxannn rem, uro xnnxercx nenocrno. Hespenocrt onapyxnnaercx n ntpaxennom
crpemnennn noapaaa1t onpenenennomy nnny, nmnmomy repom, eo ece+. Ho+romy nepenxo
nmnrannm paccmarpnnamr xax nponecc +monnonantnoro n nnoro camooroxnecrnnennx ueno-
nexa c npyrnm uenonexom, rpynno, opasnom. V mnanenna, na npoxnenno ocnone, uepes
npncnoenne nonenennx nspocnoro, ouent tcrpo ntpaartnamrcx mnmnxa, yntxn, xecrt,
nocxnnnannx (napannnrnncrnuecxax xstxonax cncrema). Vxe n nepnte nenenn peenox cno-
coen nonpaxart nexoroptm mnmnuecxnm necrnnxm, xoropte on nnnnr. Honxpennxx npoxn-
nennx mnanenuecxo mnmnxn +monnonantno, nspocnte xnyr or peenxa coornercrnymmnx
ornerntx peaxnn, a nexoropte ns +rnx peaxnn ntpaartnamr cnennantno [70].
B ornnune or peenxa, y nspocnoro nonpaxanne nsnparentno. On ntnenxer y npyroro
rontxo nonpannnmymcx uepry n cnocoen nnenrnnnnponartcx ornentno c +rnm xauecrnom,
ne pacnpocrpanxx cnom nonoxnrentnym peaxnnm na nce ocrantnte xauecrna +roro uenonexa.
Coornercrnenno n +monnonantnoe ornomenne x npenmery nonpaxannx y nspocnoro onee
cnepxannoe, uem y peenxa. Hontmennax +monnonantnocrt n rnoantnocrt nocnpnxrnx cno-
cocrnymr cosnannm y peenxa (c nomomtm nmnrannn) xymnpon n cospenannm nneanon. B
+rom naxnax pont nmnrannn n pasnnrnn nnunocrn. Kpome roro, c ee nomomtm nern moryr
nayunrtcx nontm peaxnnxm naxe es nnemnero nonxpennennx, npocro nanmnax sa npyrnm
[133]. Hpn +rom nonesno oparnrt nnnmanne na ro, uro peenox uame cosnaer cee xymnpon
non nnnxnnem ponnrene nnn npyrnx nspocntx, a ne eper nx ns xnnr.
Pnx nomxontnnxon n mnanmnx mxontnnxon xapaxrepno nnn rnoantnoe npnxrne xo-
ro-nno (nonoxnrentnax nmnrannx), nnn ero rnoantnoe orpnnanne (orpnnarentnax nmnra-
nnx). uame ncero onn nmnrnpymr nonenenne ponnrene, crapmnx unenon cemtn, nspocntx
nnn nonpocrxon ns nnxamero oxpyxennx, nocnnrarene n yunrene. Pnx xaxnoro nepnona
ecrt cnon snaunmte nrypt. B xauecrne monenn peenox ntnpaer roro, xro, xax emy xaxer-
cx, ontme npeycnen n ynonnernopennn cnonx norpenocre, uem on. Pnx nnnmcrpannn ne-
crnnx nmnrannn xax nespeno opmt nnenrnnxannn n ee ponn n opmnponannn ycnonno
xenarentnoro nenpornuecxoro cnmnroma paccmorpnm n xauecrne monenn cnryannm ns crn-
xornopennx A.Fapro Ouxn [12]:

Cxopo necxrt ner Cepexe.
Pnme
Her eme mecrn,
Pnma nce nnxax ne moxer
Po Cepexn nopacrn.
Fennt Pnma,
On monoxe!
On sannnyer Cepexe!

Fpary nce paspemeno
On n uerneprom xnacce!
Moxer on xonnrt n xnno,
Fpart nnert n xacce.

V nero n noprene noxnx,
Ha rpynn ropxr snauxn.
A renept eme Cepexe
Poxrop ntnncan ouxn.

H nayrpo nor uro tno:
Fennt Pnma nnpyr ocnen.
Ha oxne nexano mtno
On cxasan, uro +ro xne,

Hnuero ne nnnnr Pnma.
Cryn eper cannrcx mnmo
H xpnunr: nnsopyxn!
Mne x npauy neoxonnmo!

xouy nnrn x npauy.
nocnrt ouxn xouy!

He nonnycx n ne nnaut,
Ionopnr ontnomy npau.
Hanenaer on xanar,
Btnnmaer moxonan.

He ycnen cxasart nn cnona,
Pasnaercx xpnx ontnoro:
Boxonana mne ne nano,
ne nnxy moxonana!

Poxrop cmorpnr na ontnoro,
Ionopnr emy cypono:
Mt ree ne nypauxn!
He nyxnt ree ouxn!

Manentxn Pnma naxonnrcx n cnoxnom nonoxennn: on xouer, no no oexrnnntm
npnunnam ne moxer crart raxnm xe nspocntm, xax ero necxrnnernn par Cepexa. Hocro-
xnnoe conocrannenne cex c parom nopoxnaer n nyme mantunxa ouar cxptroro nanpxxennx,
n ocnone xoroporo xonnnxr nnyx npornnopeunntx rennennn: xenannx n necnoconocrn
ocymecrnnrt xenaemoe. Kyntmnnanne +roro nanpxxennx cranonnrcx nsnecrne, uro Pnme
eme n ntnncann ouxn.
B +ror momenr uacrnuno samnrnrtcx or ncnxorpanmnpymmnx nepexnnann Pnme
nosnonxer nmnrannx xax nespenax opma nnenrnnxannn. Hnenrnnxannx +ro eccosna-
rentnoe oroxnecrnnenne cex c npyrnm uenonexom, nepenoc na cex npnsnaxon, uyncrn n xa-
uecrn xenaemtx, no nenocrynntx. Hnoxoe spenne oxasanoct rem ennncrnenntm xauecr-
nom, naronapx xoropomy Pnma mor naxonen cpannnrtcx co crapmnm parom. Ono onno no-
snonxno mantunxy onanart noxnenenntmn ouxamn, ncrart, rem camtm, na onnn yponent c
Cepexe n paspemnrt cno nnyrpnnnunocrnt xonnnxr! Xenanne nnoxo nnnert ntcry-
naer xax nomnnnpymmn mornn n, coornercrnenno, ncrounnx axrnnnocrn peenxa, no+romy
mantunx nnesanno cnenner. Koneuno, raxax cnenora (xax n nce nenpornuecxne cnmnro-
mt) ne cnxsana c nonpexnennem opranon spennx. Mantunx npnrnopxercx, uro y nero yxynmn-
noct spenne, xorx nnonne ncxpenne moxer n +ro nepnrt.
Pnx roro urot samnra c nomomtm nmnrannn tna +exrnnno, ona nonxna cyme-
crnenno cnnxart nnyrpennee nanpxxenne. Ho+romy nern, orneprnyrte ponnrenxmn, cxnonnt
no ncem nmnrnponart nx nonenenne n nanexne nepnyrt nx nmont, a nonpocrxn, crpemxmnecx
crart unenamn nonpocrxono rpynnt, no ncem nmnrnponart rpynnonoe nonenenne. Kax
nonuepxnnaer P.H.Hcaen [41], raxax cnryannx, nosnnxaer nanpnmep, xorna peenox nonpaxa-
er onee crpamnm nerxm, macrypnpyx (onannpyx) nnn yuacrnyx n pasnparntx necrnnxx.
Hpn +rom npnmep nnx nonpaxannx peenox nnn nonpocrox otuno ntnpaer ne cam, on nnx-
ryercx emy nsnne connantno cpeno. Ecnn manentxn peenox nonpaxaer no ncem ponnre-
nxm, noromy uro onn npencrannxmrcx emy ncemorymnmn, ro n nantnemem, n nonpocrxonom
nospacre, na one peaxnnn rpynnnponannx co cnepcrnnxamn raxoe esrpannunoe npnnxrne
moxer npenparnrt nere n anaron (onemmnx sa onpenenennym yrontnym xomanny, cne-
nymmnx no nxram sa nmnmo pox-rpynno, mapmnpymmnx n nonxsxax c amncrcxo cna-
crnxo).
4. Kounencannn +ro peaxnnx, c nomomtm xoropo peenox crpemnrcx oxcnnrt
cee n nocnonnnrt cnaocrt n neynaunnnocrt n onno onacrn ycnexamn n npyro. Moxno
cunrart, uro xomnencannx +ro ornneuenne or ocnonno nponemt c nomomtm nepexnmue-
nnx na npyrne ycnexn. Hanpnmep, nnoxo yuennx yremaer cex rem, uro on saro noexnaer
n npaxax, a peenox, xoroporo n cemte ne nmxr, rem, uro on saro xopomo cex nener.
(Oparnre nnnmanne na napymenne nornxn saro. B nantnemem ono rnnnuno nnx pa-
uuoua)u;auuu. Bcnomnnm ntpaxenne: Pypa nypo. Ho saro xaxax xpacnnax!.) Kax ormeuana
K.Xopnn, nce, uro napymaer esonacnocrt peenxa n ornomennxx c ponnrenxmn, nopoxnaer
rpenory. Tontxo snanne roro, uro ero ouent nmnr mart, nenaer uenonexa onee ynepenntm n
nosnonxer emy nerue xomnencnponart nmemmnecx y nero nenocrarxn. Ho+romy nponyxrnn-
ntm nonxonom n nonontx cnyuaxx xnnxercx nosnpar n npomnoe n ncnpannenne napyme-
nn ram. B npornnnom cnyuae y rpenoxnoro, ne uyncrnymmero cex n esonacnocrn peen-
xa nensexno pasnnnamrcx pasnoopasnte xomnencaropnte crparernn nnx roro, urot con-
nanart c uyncrnom nsonxnnn n ecnomomnocrn.
On moxer crart npaxnentm, xenax pacnnarnrtcx c remn, xro ero ornepran nnn nypno
x nemy ornocnncx. Hnn xe on moxer crart cnepxnocnymntm, urot nepnyrt nmont, norepm
xoropo on uyncrnyer. Torna y nero pasnnnaercx nepeanncrnuecxn, nneannsnponannt opas
camoro cex, urot nmenno rax xomnencnponart uyncrno nenonnonennocrn. Ponnaxct nm-
nn, on nnorna crapaercx nonxynnrt npyrnx nnn nontsyercx yrposamn. On moxer norpxsnyrt n
xanocrn x cee, urot sanoenart couyncrnne. Eme onna crparernx raxoro peenxa noncx
nnacrn nan npyrnmn. C nomomtm nnacrn on xomnencnpyer uyncrno ecnomomnocrn, naxonnr
ntxon nnx npaxnenocrn n oxastnaercx cnocontm +xcnnyarnponart nmne. Hnn xe peenox
npoxnnxer cnntnte copennonarentnte rennennnn, npnuem cam axr noent oxastnaercx nnx
nero naxnee, uem nocrnxenne xax raxonoe. Bosmoxnt raxxe opamenne arpeccnn nonnyrpt n
camoynnunxenne. Hpn +rom peenox moxer onee nnn menee nocroxnno nxcnponartcx na
nmo ns +rnx crparern, rorna xonxpernax crparernx moxer npnopecrn xapaxrep norpe-
nocrn [116].
Hmnn, crpananmne n nercrne nno peantntmn nsnuecxnmn nenocrarxamn, nno oco-
ennocrxmn uncro ncnxonornuecxoro cnocrna, xoropte onn nocnpnnnmann xax nenocrarxn
(manentxn nnn cnnmxom ontmo pocr), npnnaramr ynnoennte ycnnnx, urot xomnencnpo-
nart +ror neexr pasnnrnem rex nnn nntx uepr xapaxrepa, cnoconocre n ymenn, n +ro nm
ne rontxo ynaercx, no nepenxo npnnonnr x ntnammemycx pasnnrnm npyrnx cnoconocre
[2, 132]. Hpnmepom raxo xomnencannn moxer cnyxnrt xnsnt Antpena Annepa. On na co-
crnennom ontre nosnan, uro raxoe oprannuecxn neexr, r.x. ns-sa paxnra ne xonnn no 4-x
ner. Enna nauan xonnrt, saonen rxxeno nnenmonne. Bce eme nernepno crox na norax, ne-
cxontxo pas nonanan n ynnunte xaracrpot. H rem ne menee, nmecre roro urot samxnyrtcx
n cnoem onesnennom mnpe, on pemnn crart npauom. H xorx emy ouent xorenoct sanxrtcx
cnoprom c npyrnmn pexramn, on npononnn npemx sa urennem xnaccnxon [3].
Kax nsnecrno, nern c orxnonennxmn n nsnuecxom pasnnrnn ocoenno crpanamr n
xonnexrnne or nsnenarentcrn n nacnnnx. Hx npasnxr: Pxnx, nocrant nopoymxa, xnp-
rpecr, ouxapnx, nptm, xononyxa, ptxn n r.n. Bmecre c ocxopnrentntmn xnnu-
xamn, sa cuer renepannsannn nercxoro cpannennx, +rnm nerxm npnnnctnaercx mnoro npyrnx
orpnnarentntx uepr. B +rom cnyuae, xax pesyntrar ycnoennx raxnx yrnerammnx onenox
cnepcrnnxon, y nnx nocrenenno opmnpyercx omee nerarnnnoe ornomenne x cee n, xax
cnencrnne, naspenaer nymennt xonnnxr. Omymax nnyrpennn nncxomopr, +rn nern
crpemxrcx xomnencnponartcx, npexne ncero, n cemte, nmenno snect opecrn nontmennoe
ynaxenne n nmont. Ecnn peenxa +exr ero ycnnn ne ynonnernopxer, ecnn on uyncrnyer,
uro ne moxer cxasart, uro saro ero ontme ncex nmnr mama, nana, nenymxa n aymxa, ro
nosnnxaer ocooe, xomnencaropnoe nonenenne. Ono onapyxnnaercx n upesmepno camoyne-
pennocrn, nepsocrn, neecrecrnennocrn, xoropax pocaercx n rnasa.
Komnencannx moxer nocnrt n nno xapaxrep. Ecnn npnstn peenxa x ponnrenxm yne-
nxrt emy ontme nnnmannx ne +exrnnen, ro nanmnaercx samemammn yxon n npyro mnp,
mnp npyrnx nennocre, cnauana n mnp anrasn, a nosnnee n n mnp mononexnoro xnrua. B
onpenenennt momenr cnoero pasnnrnx nonyuaer cnoconocrt npeononenart neynonont-
crnne n yxonnrt or nero c nomomtm anrasnn. Pnx nexoroptx nere anrasnn o rom, uro
onn camte orarte, ymnte nnn ne re, xro onn ecrt na camom nene (nesaxonnopoxnennte
npnnnt), moryr raxxe cymecrnenno cnnsnrt nnyrpennee nanpxxenne.
Kax mnoroxparno ormeuanoct, samnra no rnny xomnencannn ocymecrnnxercx ne no
mecry nenocrarxa nnn napymennx, a n npyro, nanexo cepe. Hanpnmep, xpomora, nnsxn
pocr, sanxanne ntstnamr crpemnenne npnopecrn nnacrt nnn npecrnx, a ne pasnnrt nopa-
xennym ynxnnm no nonnoro noccranonnennx. Pnx npeononennx raxo samnrt nonesno na-
npannrt ycnnnx peenxa na ro, urot npnnnsnrt xomnencaropnt nponecc x mecry nennn-
ra n nyrem rpennponxn nonecrn nenocrarox no yponnx ero rnnepxomnencannn. Hanpnmep,
paccxasart peenxy o rom, uro xpomo nopn Fapon cran nsnecrntm nnonnom, a Teonop Pys-
nentr, n mnocrn nectma nsnuecxn cnat, cncremarnuecxnmn ynpaxnennxmn npenparnn ce-
x n ouent cnntnoro uenonexa. Onnaxo camtm snamennrtm xnnxercx npnmep Pemocena, xo-
rna sanxa cran snamennrtm oparopom, xoropomy yxe nnxorna ne nyxno tno ronopnrt: 3aro
x mory...
5. 3uancnnannn +ro opta nere sa camoyrnepxnenne, camocroxrentnocrt, cno-
ony n naxe sa nmymecrnennte npana. B omem cnyuae +ro ntcnooxnenne ns-non xon-
rponx n noxponnrentcrna nspocntx. (Ormernm, uro +mancnnannx cunraercx npenmymecrnen-
no nonpocrxono nonenenuecxo peaxnne, onnaxo n nocnennne ront, n cnxsn c ontmnmn
rpeonannxmn, npenxnnxemtmn peenxy co cropont nspocntx n omecrna, ona npoxnnxercx
nce pantme.) Korna ponnrenn nnn nocnnrarenn uacro npenxnnxmr peenxy neoocnonannte
nperensnn, upesmepnte rpeonannx, xoropte ne coornercrnymr ero nospacry nnn nosmoxno-
crxm nocrnrnyroro nm yponnx pasnnrnx, xorna nce nentsx, ro ynennunnaercx nepoxrnocrt
opmnponannx peaxnn +mancnnannn [121]. Btpaartnax npnemt +mancnnannn, peenox c
nx nomomtm orpaartnaer nepenecenne na cex cnocoon nonenennx n uepr xapaxrepa
nspocntx, nepennmax nx npana n nosmoxnocrn. 3mancnnannx nopo oopaunnaercx rpyo-
crtm n ornomennn nspocntx. Pern, xoroptm npnxonnrcx uacro omymart na cee arpeccnn-
nte necrnnx ponnrene, cxnonnt x pasnnrnm n nnrencnnnomy ncnontsonannm raxoro nepe-
noca npn nocnpnxrnn oxpyxammero mnpa xax ncrounnxa nocroxnno yrpost.
Hanpnmep, mnpoxo pacnpocrpaneno npencrannenne, uro nern ocosnamr nmont x cno-
nm ponnrenxm pantme, uem x npyrnm oexram oxpyxammero mnpa. Onnaxo nccnenonannx
ncnxonoron noxasann, uro +ro nnnmsnx. Otuno peenox nnepnte ocosnaer nmont x xn-
nornomy, cnepcrnnxy, a ne x ponnrenxm. 3ro nponcxonnr noromy, uro nnx peenxa mnanmero
nospacra oren n npyrne nnsxne nmnn oexrt cxopee sanncnmocrn n crpaxa, uem nmnn,
xoropax no cnoe npnpone ocnonana na panencrne n nesanncnmocrn. Mnorne ponnrenn ne xe-
namr npnnxrt peantnocrt nmnn nx peenxa ne x nnm, a x xnnornomy nnn cnepcrnnxy, n pea-
rnpymr na nee, nno orxptro orneprax +ry nepnym npnnxsannocrt, nno naxe n onee xecr-
xo opme ntcmennax. Tax, mama onnoro cemnnernero mantunxa xax-ro nocxnnxnyna n
pasronope c nonpyro: Kax x yny nenannnert ero xeny!.
Ocosnannax nnn neocosnannax pennocrt x npenmeram nepno nmnn peenxa xnnxercx
onnnm ns nanonee cnntntx crnmynon nosnnxnonennx onnosnnnn n +mancnnannn. Ppyrnm
crnmynom moxer cnyxnrt xecrxax anropnrapnax rpeonarentnocrt orna. He ynnnnrentno,
uro raxoe ornomenne moxer ntsnart npaxnenocrt, xoropax tcrpo nonannxercx, r.x. oexr
+ro npaxnenocrn oren. Onnaxo npn nonannennn nsnonornuecxne n +monnonantnte
xomnonenrt peaxnnn coxpanxmrcx, no+romy onn onapyxnnamrcx n nnne napacrammero
noncosnarentnoro crpaxa, nno npnnonx x npnnnxenno nonunnennocrn orny, nno ntnnna-
xct n ynr npornn xnsnn noome. 3nect naxno ne ynycrnrt ns nnny, uro +monnn nere ne-
penxo nocxr amnnanenrnt xapaxrep. Taxax nercxax amnnanenrnocrt n nantnemem nepe-
nocnrcx na ornomenne x oxpyxammnm. Tax, nmont x orny rpancopmnpyercx n nnenrnn-
xannm c nnnepom, a npaxnenocrt x nemy n npoexrnnnym arpeccnm no ornomennm x nna-
crn. Btpacrax, raxo uenonex onapyxnnaer x nnacrn nnocrnennoe ornomenne: nenannnnr
ee, noccraer npornn nee n, n ro xe npemx, nocxnmaercx em n nonunnxercx e.
Homnmo samnrntx peaxnn, ntcrynammnx, n nepnym ouepent, na nonenenuecxom
yponne, y peenxa nocrenenno onapyxnnamrcx ncnxonornuecxne samnrnte mexannsmt, rn-
nnunte nnx nspocntx. Hpoxnnxxct y nomxontnnxon n mnanmnx mxontnnxon, onn cnnnerent-
crnymr o cranonnennn speno cncremt ncnxonornuecxo samnrt. Hoxaxem na xonxperntx
npnmepax, xax nexoropte ns nnx npoxnnxmrcx y peenxa.
3auemenne. 3ror nnn samnrt nnorna npoxnnxercx nocrarouno pano. Pnx nac on oco-
enno snaunm, nocxontxy recno cnxsan c pasnnrnem nercxnx nrp n pontm nrpymex n nopma-
nnsannn ncnxnuecxoro pannonecnx peenxa n rpynntx cnryannxx. Pecrnnrentno, nsxn xyxny
nnn snepmmxy n nrpax c ne, peenox moxer nart e nosmoxnocrt nenart n ronopnrt nce,
uro emy camomy sanpemeno: trt xecroxo, pyrartcx, ntcmennart npyrnx n r.n. Kax sameme-
nne raxax cmemennax arpeccnx (r.e. samena mnmenn, no ntpaxennm A.upen) moxer cop-
mnponartcx n cnyuae, ecnn nsnuecxoe naxasanne ncnontsyercx c nentm npeceut arpeccnm
peenxa no ornomennm x npyrnm nerxm nnn xnnorntm (nanpnmep, oren ter ctna, rpeyx or
nero, urot on ne cmen onxart manentxnx). Paxe ennnnuntx cnyuaen raxoro nocnnrannx
nocrarouno, urot peenox ycnonn (ne oxsarentno na ocosnannom yponne), uro arpeccnx n
ornomennn oxpyxammnx nnonne nonycrnma, a nor xeprny ncerna nyxno ntnpart mentme n
cnaee cex. Bmecre c rem, samemenne moxer ntcrynart ne rontxo xax cmemennax arpeccnx,
no n xax nosmoxnocrt onerunrt rpys cnonx +monn n npopaorart cnon uyncrna. B +rom
cmtcne nonxrno, nouemy peenxy rax naxno noronopnrt o cocrnenntx nponemax. Pnx nero
paccxas xnnxercx npocreme opmo samemennx, nent paccxasart snaunr uro-ro caena1t.
V ronopxmero noxnnxmrcx nne nosmoxnocrn: uro ero ycntmar n uro on cam ntcnymaer cex.
Onnaxo npn +rom cnymanne nonxno trt nonntm nonnmannx. Bspocnt oxaxer peenxy
nonnepxxy n nponecce raxoro cnymannx, ecnn nacr emy nosmoxnocrt ntronopnrtcx n ne y-
ner npeptnart ero cnonmn mnennxmn, nocnemntmn nnrepnperannxmn nnn opamennxmn. Ec-
nn peenox sanacr nonpoc, ro nyxno oxsarentno nonoxnart, ne ornernr nn on na nonpoc cam.
A xax rt cam nymaemt? Bent rt yxe nanepnxxa nyman o +rom!
Bm1ecnenne. Homnmo samemennx, npoexnnn n nnenrnnxannn, y nere nepenxo mox-
no nanmnart ornentnte +nnsont ntrecnennx. Hanpnmep, nponnnnnmncx peenox, xoropo-
my nocnomnnanne o xaxom-nno cotrnn nenpnxrno, ns-sa ecraxrntx nonpocon nspocntx
ntnyxnen ncnomnnrt o nem. On naunnaer samenxrt peantnte axrt ntmtmnenntmn, onn-
ctnammnmn cotrne rax, xax ono nonxno tno pasnnnartcx cornacno xenannxm peenxa.
Tax opmnpyercx nercxax nxnnocrt. Ho ro xe npnunne nern c nsnuecxnmn anomannxmn,
nanpnmep ryunte, ntnonnxx recr Pncynox uenonexa, otuno ne npopncontnamr nrypy,
orpannunnaxct nsopaxennem ronont, ocoenno nnna, nno pncymr nrypy n ycnonno ma-
nepe. Tem camtm onn peannsymr ntrecnenne nenpnnnexarentntx ocoennocre cnoero rena,
nosnonxmmee cnnsnrt nnrencnnnocrt ncnxnuecxo rpanmt.
Cnonnaenne. Fontmnncrno ponnrene nonnmamr, uro, npoxnnn nnnmanne x cnam pe-
enxa, moxno onapyxnrt ncrounnx ero rpenor. Tem onee uro y nere nocrarouno pano
nxnmuamrcx opmt ncnxonornuecxo samnrt, cnxsannte c ayno cnonnnennx. B cnoe
snamennro xnnre Kopont Marnym Hepnt .Kopuax paccxastnaer, xax nocne cmeprn or-
na, xoponx Creana Mynporo, cnonnnenne nomoraer Marnymy opecrn cnnt n ynepennocrt
nnx paspemennx npannrentcrnennoro xpnsnca:

Broueu u;+v:euui Mamuvu npu)ee ua mpaev, no)oru) eo)oev ua oepe;oei
neui u ;acuv). H npucuu)c e+v cou. Bvomo ua mpoue cuoum omeu, a nepeo uu+ uaei-
mrrv ece +uuucmpi. Bopve e mpouuo+ ;a)e npoou)u :aci, romopie ucnopmu)uci,
raremc, )em :emipecma ua;ao, u e ;a) moprecmeeuuo ecmvnu) uepe+ouu+ecmep,
a ;a uu+ :emipe )are c ;o)omo ropouo. Omeu nooo;ea) r ceoe Mamuvua u npom-
uv) e+v ropouv c maru+u c)oea+u: Hepeoam meoe ceom ropouv u ceo v+, nomo+v
:mo ropoua oe; pa;v+a rvcor ;o)oma, romopi +orem npuuecmu oo)iuo epeo
)mo+. Cra;a), u no)oru) Mamuvuv pvrv ua n)e:o. Tvm Mamuvu npocuv)c... noo-
u)c c ;e+)u, ua romopo mar c)aoro cna), u cmpauuoe oe)o! om:auu u pac-
mepuuocmu rar ue oiea)o... [49].

Honnmannm nponem, onapyxnnammnxcx n ayne nercxoro cnonnnennx, nomoraer n
noxnnenne n nnx pasnoopasntx xnnorntx, cmtcn xoroptx npoxcnxercx ns nx pone n co-
nepxannn nercxnx cxasox. B coornercrnnn c nnmn, opas cnnntn n cnonnnennn moxer oo-
snauart xamcrno, a opas ntna cnmnonnsnponart cnny. Cnryannn npecnenonannx yrpo-
xammnmn cymecrnamn nepenxo nnnnnnponant nponemamn ornomenn n xnacce nnn cemte,
a ecnoxocrno n rpenora n nercxnx cnax uacro ronopxr o neroronnocrn x onpocy, xonrpont-
no, +xsameny.
O1uyaaenne (nnn nsonnnnn) +ro samnrnt mexannsm, cnxsannt c ornenennem uyn-
crna or cnryannn. Hepenxo nsonxnnx npoxnnxercx y peenxa nocrarouno pano npn nocnpn-
xrnn +monnonantno rpanmnpymmnx cnryann nnn nocnomnnannxx o nnx c uyncrnom rpenorn,
+rnmn cotrnxmn cnpononnponanntm. Hanpnmep, onacnax nnx peenxa cnryannx moxer nos-
nnxnyrt n rom cnyuae, xorna ponnrenn ne nmxr npyr npyra, onnaxo ynepxnnamrcx or roro,
urot ccopnrtcx nnn xaxnm-nno npyrnm opasom onapyxnnart cnom nenpnxsnt. B ro xe
npemx, xononnocrt nnmaer nx ornomennx c nertmn nenpnnyxnennocrn. Torna peenox xnner
n ocranonxe, ne nosnonxmme emy ncrynart n recnt xonraxr nn c mareptm, nn c ornom.
Ho+romy on uyncrnyer cex nanyranntm, nnxorna ne snax nanepnxxa, uro uyncrnymr n nyma-
mr ero ponnrenn. B pesyntrare peenox npneraer eme x onnomy noncosnarentnomy samnr-
nomy mexannsmy nsonxnnn. On orxnmuaercx or nnemnero mnpa n norpyxaercx n cocrnen-
nt mnp, npenaercx meuram, cranonnrcx oruyxnenntm. B nantnemem yxon n cex npnnonnr
x nontmenno rpenoxnocrn, x omymennm orcyrcrnnx npountx xopne n +rom mnpe.
He ynnnnrentno, uro, nonspocnen, +ror peenox c ontmo nepoxrnocrtm coxpannr
+ro xauecrno oruyxnennx n cnonx nmonntx ornomennxx. (Ho+romy nonesno nmert n nnny,
uro nnx peenxa snaunrentno menee rpanmnpymme xnnxercx cnryannx cxannana n ypntx
oxcnenn, uem rnxoe, nenxnoe nenpnxrne npyr npyra.) Pnx nsexannx nosnnxnonennx sa-
mnrt no rnny nsonxnnn oyuenne nere nonxno nmert maxcnmantno nnunocrnym oxpacxy.
Cynnuannn. B nponecce cynnmannn y nere nponcxonnr ntrecnenne cexcyantno-
crn, ocoenno nercxoro cexcyantnoro nmontrcrna. Bnauane ono cynnmnpyercx ns uacrnoro
n omym nmosnarentnocrt, a sarem nepepacraer n momnoe nneuenne x nccnenonarentcxo
nexrentnocrn.
Perpeccnn +ro samnra sa cuer nosnpamennx uyncrn n necrnn x ro crannn ncnxn-
uecxoro pasnnrnx nnunocrn, n xoropo +rn necrnnx tnn ycnemntmn, a uyncrna nepexnna-
nnct xax ynonontcrnnx. Pocrarouno rnnnuno npn +rom xnnxercx cnryannx, xorna n cemte,
rne ponnncx eme onnn peenox, crapmn naunnaer xanpnsnnuart n nypaunrtcx xax manent-
xn, noncosnarentno nonarax, uro sa +ro n nmxr mantma nspocnte, n ntraxct rem xe cno-
coom nonrtcx roro xe pesyntrara. Cyrt nsanmonecrnnx c ponnrenxmn cnonnrcx x npone-
me: xaxnm trt, urot onn menx nmnnn? Onacennx, uro ne ynacrcx peannsonart ponnrent-
cxne oxnnannx, npnnonnr x nanpxxennm, npenpamammemycx n meurt o neotxnonenntx
ycnexax, xoroptx n necrnnrentnocrn nocrnut nenosmoxno. B cnom ouepent, xonnnxr na
noune xpaxa santmenntx npnrxsann nepenxo npnnonnr peenxa x yxony n onesnt.
CEMLR CPEBA, OHPEBEARKmAR PA3BHTHE 3AmHTL
uopmnponanne nonnonenno cncremt ncnxonornuecxo samnrt nponcxonnr no mepe
nspocnennx peenxa, n nponecce nnnnnnnyantnoro pasnnrnx n nayuennx. Hnnnnnnyantnt
naop samnrntx mexannsmon sanncnr or xonxperntx ocroxrentcrn xnsnn, c xoroptmn
cranxnnaercx peenox, or mnornx axropon nnyrpncemeno cnryannn, or ornomenn peen-
xa c ponnrenxmn, or nemoncrpnpyemtx nmn narrepnon samnrnoro pearnponannx [124]. Kax
nonuepxnnan P.Hnyrunx, n nponecce nspocnennx xaxnt nnnnnnn cranxnnaercx c ontmnm
pasnoopasnem cnryann, ntstnammnx +monnonantnte cocroxnnx, ntpaxennx xoroptx upe-
nart nantnemnm xonnnxrom n nononnnrentno onacnocrtm. B pesyntrare peenox pasnn-
naer mexannsmt samnrt, npencrannxmmne ns cex xocnennte nyrn nepexnnannx +monno-
nantnoro xonnnxra n connanannx c nnm [140].
B mnorouncnenntx nccnenonannxx pannne mexnnunocrnte nsanmonecrnnx peenxa
onnosnauno onennnamrcx xax onpenenxmmn axrop ero nantnemero ncnxnuecxoro pasnn-
rnx n connantno ananrannn. Anannsnpyx nnreparypnte nannte, moxno ntnennrt nna
nsrnxna na onrorenes ncnxonornuecxo samnrt uepes npnsmy nercxo-ponnrentcxoro nsanmo-
necrnnx, xoropte xnnxmrcx nsanmonononnxmmnmn [117]. 3amnrnte mexannsmt nosnnxamr
y peenxa xax pesyntrar:

ycnoennx nemoncrpnpyemtx ponnrenxmn opasnon samnrnoro nonenennx,
nerarnnnoro nosnecrnnx co cropont ponnrene.

Hpn paccmorpennn samnrt xax pesyntrara ycnoennx ponnrentcxnx crnne nonenennx
n nnne nayuennx uepes nonxpennenne nnn nocpencrnom nonpaxannx n ero ananoron nmn-
rannn n nnenrnnxannn nonuepxnnaercx pont cemtn xax ncnxoconnantnoro nocpennnxa
omecrna, npnsnannoro c nomomtm nnemnero nmemarentcrna n pasnnrne peenxa axryannsn-
ponart pasnnunte mexannsmt samnrt xax cpencrno connantno ananrannn.
B mnpoxo nsnecrntx +xcnepnmenrax I.Xapnoy [136], nonopoxnenntx oestxnox pas-
nyuann c marepxmn n ornanann na noneuenne ncxyccrnenntm, cypporarntm marepxm, xo-
ropte npencrannxnn coo npononounte mynxxn nnn raxne xe xyxnt-mynxxn, orxnyrte
apxarntm noxptrnem. Hnmennte marepnncxo saort n omennx c npyrnmn xnnorntmn,
+rn oestxnxn, xorna ntpocnn, ne ymenn cex necrn n cpene npyrnx oestxn, r.x. tnn nno
nsnnmne nomnnanrntmn, nno, nanpornn, upesmepno ycrynunntmn n nonunnenntmn. Anano-
rnuno n y nere nsonxnnx or marepn nnn npyroro nnsxoro uenonexa n pannem nercrne moxer
npnnecrn x anomannxm connantnoro nonenennx, nontmenno yxsnnmocrn nnn ycnnennm ar-
peccnnnocrn n naxe x cnnxennm nnrennexra peenxa. Taxnm opasom, nonornuecxn cmtcn
pannero saneuarnenannx (nmnpnnrnnra) moxno nanpxmym cnxsart c opasonannem cncremt
ncnxonornuecxo samnrt, npn nenosmoxnocrn copmnponart xoropym neoparnmo nacry-
namr nsmenennx n nonenennn [29].
Hon nerarnnntm nosnecrnnem co cropont ponnrene nonpasymenamr nenocrarounoe
ynonnernopenne asontx norpenocre peenxa. Tax, ecnn peenox ne nuee1 npannntnoro n
nocroxnnoro ua1epnncxoro yxoaa (ne ynonnernopxercx norpenocrt n npnnxsannocrn n
esonacnocrn) y nero tcrpo pasnnnaercx onesnennoe cocroxnne nanpxxennx. B +rnx ycno-
nnxx mnanenen, nnmennt yxona marepn, n xauecrne samnrno xomnencannn yner crapartcx
crnmynnponart cex pnrmnuecxnmn nnnxennxmn rena, nanpnmep, cryxaxct nom nnn cnntno
pacxaunnaxct [142].
V xonoanmx n espasnnunmx marepe mnanennt uacro tnamr nanpxxenntmn, co-
npornnnxmmnmncx. Onn naxe cocart ne xorxr, a nnorna cranonxrcx conepmenno oruyxnen-
ntmn, nnanax n cocroxnne, nnsxoe x crynopy (napnanr peaxnnn naccnnnoro nporecra). 3nect
neoxonnmo samernrt, uro napnanrom rnynnnoro espasnnunx x peenxy ntcrynaer n nonyc-
rnrentcxn, cnncxonnrentnt crnnt ornomennx x ero nonenennm. Ponnrenn ne npnnamr
snauennx npocrynxam nere n cunramr, uro nce nern raxne n mt camn raxnmn tnn. Onn
naronymnt, cnoxont; nponrt pemt n nx nosnnnn rpynno, r.x. pearnponart na cnryannm
onn ne pacnonoxent. Anrnncxn ncnxoanannrnx P.Foynn yxastnaer, uro peenox, oro-
pnannt or marepn nnn oxasanmncx n nnnnepenrno x nemy cpene npoxonnr rpn crannn:
nporecr, oruaxnne n naxonen orpemennocrt. B crannn nporecra on cepnnrcx, uro mart ym-
na or nero, sarem on repxer nanexny, uro ona nepnercx, naxonen ero oruaxnne nepexonnr n
orpemennocrt n on nepecraer pearnponart [134].
Ha crpyxrypy samnrt peenxa nnnxer ne rontxo xononnocrt nnn espasnnune, no n
nnac1noc1t marepn. Hoxasano, uro nern nnacrntx marepe npoxnnxmr mnoro npnsnaxon pan-
ne nenpornsannn, n n nantnemem onn npoxnnxmrcx xax ocoennocrn nx xapaxrepa: sacren-
unnocrt, ycrounnte crpaxn, nontmennax rpenoxnocrt nnn nsnnmnxx noxopnocrt [3]. Bapn-
anrom nontmenno nnacrnocrn ponnrene moxer raxxe ntcrynart nemoncrparnnnt crnnt
no ornomennm x peenxy. Torna ponnrenn, ne crecnxxct, ncem na nero xanymrcx, npeynenn-
unnax ero nnny n onacnocrt npocrynxon. Hm nnuero ne cronr nynnuno oosnart peenxa
(nanpnmep, annnrom nnn ynnuno nenxo). 3ro npnnonnr nere x yrpare crtnnnnocrn,
nnyrpennero xonrponx sa cnonm nonenennem n x osnonennocrn no ornomennm x ponnrenxm.
Tennoe uyncrno n ornomennxx mart n nnrx n nepnte ront xnsnn samnmaer peenxa
or mnornx paccrpocrn. Bmecre c rem, n cnyuaxx ua1epnncxon cnepxsao1m, xorna ne ynon-
nernopxercx norpenocrt peenxa n cnoone n anronomnn, nocnencrnnx nnx nnunocrn moryr
trt cront xe paspymnrentnt. Mnorne ocroxrentcrna pocra n pasnnrnx peenxa n cemte
npononnpymr nxnmuenne ncnxonornuecxo samnrt. Hanpnmep, npn uacrtx nnn xponnuecxnx
saonenannxx upesmepnax saora ponnrene o peenxe n nnnmanne x ero snopontm n camo-
uyncrnnm nepenxo cnococrnymr opmnponannm y nero crparernn yxona n onesnt, xoro-
pax moxer coxpannrtcx n n xapaxrepe nspocnoro.
upesmepnax saora cnococrnyer oprannsannn noxpyr peenxa xpyrono oopont no
rnny nam peenox ncerna npan. B +rom cnyuae ponnrenn arpeccnnno nacrpoent xo ncem,
xro yxastnaer na nenpannntnoe nonenenne nx nere. Taxo xymnp cemtn uacro nosnnxaer,
xorna peenox nosnnn, nonroxnannt n ennncrnennt. Torna na peenxa yxnantno mo-
nxrcx n nce ero npnxorn nemennenno ncnonnxmr. B raxo cemeno ocranonxe nern ntpac-
ramr nxnntmn, xecroxnmn n n nantnemem rpynno nonnamrcx xoppexnnn. Orpaxennem
cnepxsaort n nantnemem moxer ntcrynart nenanrnuno-nonospnrentnt crnnt cementx
ornomenn, xorna ponnrenn ne nonepxmr cnonm nerxm, rorantno nx xonrponnpymr n crapa-
mrcx nonnocrtm nsonnponart or cnepcrnnxon.
Cnryannx nosnnero peenxa y nemonontx ponnrene, xorna on cranonnrcx xymnpom
cemtn, moxer npnnecrn ero x cncremarnuecxo nxnnocrn, xoropax ntcrynaer xax npnsnax
samnrnoro nonenennx. Taxax nxnnocrt moxer asnponartcx na peaxnnxx onnosnnnn n xom-
nencannn n nmert n cnoe ocnone pasnte npnunnt, nanpnmep, nornopcrnymmn crnnt noc-
nnrannx nnn nenpannntnoe ornomenne x snannxm.
Bo ncex nepeuncnenntx cnyuaxx ronopnrt o pasnnrnn nonnonenno, canancnponan-
no cncremt samnrt ne npnxonnrcx. 3uonnonantnoe o1nepaenne n +uonnonantnmn cnu-
nos, xo1opme noxnpym1, coo1ne1c1nenno, 1enaennnm x npncoeannennm n 1enaennnm
x o1nepaennm, no mnennm E.T.Coxonono, xax pas n nnnnm1cn 1eun +xc1peuantnmun
poan1entcxnun yc1anonxaun, xo1opme sa1eu nepexoan1 n 1nnnunme napymennn poan-
1entcxoro noneaennn [100].
A raxne napymennx moryr trt nectma pasnoopasntmn. Hepeuncnxx re ns nnx, xoro-
pte nensexno napymamr esonacnocrt peenxa n noyxnamr ero opmnponart ncenosmox-
nte cnocot samnrt nnx nnxnnnannn uyncrna nsonxnnn n ecnomomnocrn, K.Xopnn ntne-
nxna: npxmoe n nenpxmoe nomnnnponanne, espasnnune, necranntnoe nonenenne, nenocrarox
ynaxennx x nnnnnnnyantntm norpenocrxm peenxa, nenocrarox peantnoro pyxononcrna,
cnnmxom ontmoe nocxnmenne nnn ero nonnoe orcyrcrnne, nenocrarox rennort, nonyxnenne
npnnnmart utm-ro cropony n ponnrentcxnx cnopax, cnnmxom ontmym nnn cnnmxom manym
ornercrnennocrt, cnepxnporexnnm, nsonxnnm or npyrnx nere, necnpanennnnocrt, nncxpn-
mnnannm, nentnonnenne oemann, npaxnenym armocepy n np. [116].
B nocnennee npemx nce uame crann cosnanart nonte cemtn pasnenennte nmnn. Torna
nern or nepnoro paxa nepenxo nonepemenno nocnnrtnamrcx ponnrenxmn, xnnymnmn or-
nentno, n nono cemte. uopmt nocnnrannx n raxnx cemtxx tnamr pasntmn n raxr n cee no-
rennnantnym nepnorpenxy peenxa. Eme cnoxnee, xorna n nocnnranne nmemnnaercx orunm,
xoropomy pocamrcx n rnasa nocnencrnnx npexnero nypnoro nocnnrannx n xoropt ncerna
naner, uro ncnpannxrt nocne nacroxmero orna. Torna pacrer nepoxrnocrt roro, uro pee-
nox yner nocroxnno ncntrtnart na cee arpeccnnnte necrnnx co cropont o1unua. B +rnx
ocroxrentcrnax nern nepenxo opmnpymr samnrnt mexannsm npoexnnn n naunnamr noc-
npnnnmart oxpyxammn mnp xax ncrounnx nocroxnno yrpost [110]. Bnemne +ro moxer
ntpaxartcx xax xecroxocrt no ornomennm x oxpyxammnm. Hpoxnnennx xecroxocrn samer-
nt snaunrentno uame, ecnn no +roro y peenxa ne tna ntpaorana cnoconocrt x conepe-
xnnannm, a nmecro nee nanmnamrcx +monnonantnax xononnocrt nnn naccnnnocrt, nnymae-
mocrt n nonunnxemocrt.
Aemopumapum xecmouu omeu, ynnxammn n onxammn peenxa, n cuaaa,
nomauamuaa +amo, ne cnoconax samnrnrt cnoe nnrx, cnococrnymr opmnponannm n xa-
paxrepe peenxa canncrcxo xecroxocrn na one nsnnmne cenrnmenrantnocrn. B raxo ce-
mte pacryr nmnn necamonocrarounte, c nocroxnntm omymennem cocrnenno ymemnenno-
crn, nonunnxmmne ncm cnom xnsnt onno nenn camoyrnepxnennm nmo neno [65].
Hpn +rom nonannennax npaxnenocrt x anropnrapnomy orny moxer nno ycnnnrt crpax ne-
pen nnm n npnnecrn x eme ontmemy nonunnennm, nno ntsnart ynr. Cranonnrcx nonxr-
ntm, uro, paccrpannaxct no nonony xecroxocrn peenxa, nentsx ynycxart ns nnny, uro ona
npencrannxer coo mannecrannm sannxenno camoonenxn. Ho+romy, cranxnnaxct c npoxn-
nennxmn raxoro samnrnoro nonenennx, nano ne crontxo oropuartcx n pasnpaxartcx, cxontxo
npoxnnxrt repnenne n, rnannoe, nmont n npyxecxym cnncxonnrentnocrt. 3nart, uro rnen-
nt ynr peenxa nmeer peantnte npnunnt n n +rom cmtcne cnpanennnn, n nonnmart nx
onny na rex nmne, xoroptx nspocnte nponosrnamamr noponerentntmn.
Hapymennx ornomenn c ponnrenxmn nepenxo oycnonneno cxptrtm +uonnonant-
nmu o1nepaenneu peenxa. Taxne oren n mart ne npnsnamrcx cee, uro rxrorxrcx peenxom.
Ecnn +ra mtcnt nosnnxaer ronxr ee or cex xax nenocronym n nosmymamrcx, xorna cnt-
mar nononoe co cropont. Honannxx raxoe ornomenne, onn nonuepxnyro saorxrcx o cnoem
uane, upesmepno yrpnponanno nnnmarentnt x nemy. Onnaxo ntnyxnennocrt saort n nenoc-
rarox renna uyncrnymrcx, opmnpyx y peenxa nymennt xonnnxr n nenonepne x mnpy. Ho-
cxontxy y nere eme ne ntpaoranact nsnparentnocrt, ro uacro +ro rnoantnt nporecr,
npornn ncero n ncex noome. uem ontme cxptnaer peenox nenonontcrno cnonm oxpyxenn-
em, cemte, rem ontme npoennpyer ero na nnemnn mnp, npnoperax yexnenne n rom, uro
mnp npaxneen n crpamen. Ecnn nn n cemte, nn n mxone, nn n meure peenox ne moxer camo-
yrnepnnrtcx, ecnn ero xomnencannx ne peannsyercx nosnnxaer ynr! Torna nocrynamr ne-
npeptnnte xanot na narnoe, rpyoe, pesxoe nonenenne peenxa n mxone n noma. Fopxct c
nnsxo onenxo cnonx nocronncrn oxpyxammnmn, raxo peenox, xax ymeer, npnnnctnaer
cee xauecrna, nontmammne ero uyncrno cocrnennoro nocronncrna, ynepennocrn n cee
(nnenrnnnnpyercx c xem-ro nexopomnm, c nosnnnn nspocntx). 3ro xnannnnnpyercx nspoc-
ntmn xax narnocrt, noxt n sasnacrno.
Ponnrenn n nspocnte, crpanammne or ynpxmcrna n xanpnson nere, ne ornamr cee
oruera n rom, uro nce +ro npoxnnenne eccnnnx peenxa. Oropuammee nonenenne peenxa
nepenxo npocro cnnnerentcrno nsnnmnero crecnennx ero xenann, npnnyxnennx nnn nnoxo-
ro camouyncrnnx. Onnaxo nanexo ne ncerna, naxe nonxn +rn npnunnt nenocnymannx, ponn-
rent cnemnr na nomomt. Camax npocrax nomomt cocronr n cosaannn y peenxa yeaaenno-
c1n n 1ou, u1o on xopomnn n u1o poan1enn ero nmn1. Hanpnmep, ecnn necxontxo nne
nonpxn sannctnart manemne nocrnxennx peenxa n no neuepam unrart nx emy, npnronapn-
nax: Bor xaxo rt sameuarentnt!, ro ero nonenenne nocrenenno nauner ynyumartcx.
Ecnn xe peenox raxo nomomn ne nonyuaer, ro cxptnaemoe npencrannenne o cnoe nenon-
nonennocrn, ymepnocrn, ycnnnnaer n ero xapaxrepe samxnyrocrt, poocrt, +ronenrpnsm nnn
npaxnenocrt x oxpyxammnm. B raxnx ycnonnxx neoxonnmocrt xounencannn nenaer pe-
enxa +ronenrpnuntm: on nce npemx xouer trt n nenrpe nnnmannx n nenpeptnno rpeyer
npnsnannx cnonx nocronncrn. 3ro pasnpaxaer omammnxcx c nnm, n no+romy peenox naxo-
nnrcx n nocroxnnom xonnnxre c ponnrenxmn n nocnnrarenxmn.
He menee naxntm xnnxercx nannune n cemte aptepon omennn. Hpnmepom aptepa
omennx moxer cnyxnrt samacxnponannax xommynnxannx. B +rom cnyuae ponnrent non-
rnepxnaer conepxanne roro, uro emy coomaer peenox, no n ro xe npemx ornepraer nnrep-
nperannm, xoropym ror npennaraer. Hanpnmep, ecnn peenox xanyercx, uro emy nnoxo, ponn-
rent orneuaer: Tt ne moxemt rax ronopnrt, nent y rex nce ecrt. Hpocro rt xanpnsnt n
nenaronapnt [123]. B +rom cnyuae, pann cnoxocrnnx nnnnnnna, nnrepnperannx ero co-
omennx rax ncxaxaercx, uro ee nnopmannonnax pont cnonnrcx x nynm. Onnaxo nnyrpennxx
nanpxxennocrt y peenxa ocraercx n moxer nart crnmyn x sanycxy xonxperntx samnrntx
mexannsmon: noaannennn, sauemennn nnn pannonannsannn.
Ocoym pont nrpaer cemtx n opmnponannn npannntnoro, anexnarnoro ornomennx
peenxa x cnoe nnemnocrn. Ponnrenn nonxnt npnnoxnrt maxcnmantnte ycnnnx nnx roro,
urot ne sanxcnponanoct uyncrno cocrnenno nenpnnnexarentnocrn, nocxontxy ono mo-
xer n nantnemem npnnecrn x croxomy xomnnexcy nenonnonennocrn n noponnrt n xapaxre-
pe samxnyrocrt, poocrt, +ronenrpnsm n npaxnenocrt x oxpyxammnm nmnxm. Hpenornpa-
max nononte samnrnte neopmannn n cmemennx, xenarentno cnnsnrt pont nnemnocrn n
nepapxnn xnsnenntx nennocre peenxa.
Vcnemnocrt ocosnannx nonono npnnannexnocrn raxxe n ocnonnom onpenenxercx or-
nomennem x nony peenxa n cemte. B 67 ner peenox oxonuarentno ocosnaer neoparnmocrt
cnoe nonono npnnannexnocrn. Ocosnanne cnoe nonono ponn npennonaraer nonnmanne n
roro, xax x +romy ornocxrcx oxpyxammne, nacxontxo ero non coornercrnyer nx oxnnannxm.
Heconnanenne xenaemoro n peantnoro nona (xro x n xem x xouy trt?) nopoxnaer xonnnxr
n npoxnnxercx n nonenennn. Conepmenno xcno, uro xpane nexenarentno nonnepxnnart mne-
nne nenouxn, uro nyume t ona ponnnact mantunxom, n noome ronopnrt, uro ponnrenn meu-
rann o mantunxe. Ananornuno ne cronr onnnoxo mame npn mantunxe ronopnrt cnonm npn-
xrentnnnam, uro e ouent xant, uro y nee mantunx, r.x. nenouxa nnxe x mame, mxrue n c ne
npome ynpannxrtcx. Onna xenmnna n +ro cnxsn ncnomnnana, xax oxnnanne ee ponnrenxmn
mantunxa oxpacnno nce ee nercrno n mpaunte rona:

V +oux pooume)e nepei+ peoeuro+ oi)a oeeo:ra, u ouu o:eui xome)u, :mooi
emopi+ poou)c +a)i:ur. Koeoa cuoea poou)aci oeeo:ra, ouu oi)u cu)iuo pa;o:apo-
eaui. Ha +oux oemcrux domoepadux :acmo e opm:rax u oepemure u)u ocmpureua
uaeo)o, rar +a)i:ur. uare roeoa cma)a e;poc)o, pooume)u omuocu)uci ro +ue, rar
r +a)i:urv. Koeoa cpa;v noc)e orou:auu uucmumvma eiu)a ;a+vr, ouu oeop:u-
)uci, nocro)irv xome)u, :mooi , rar ciu, nperoe eceeo ;aoomu)aci o ceoe rapiepe.

uro xe sacrannxer peenxa nxnmuart ocote cnocot nepepaorxn rpenoxame nn-
opmannn? Heoxonnmocrt samnrnrt cex! uro npn +rom samnmaercx? Honoxnrentnoe or-
nomenne x cee (camonpnnxrne) n omymenne cex xax nocronoro, nonnonennoro, nesanncn-
moro. Hpn +rom peenox cranxnnaercx c rem, uro nopmt, opmnpymmne ornomenne x nemy
nspocntx, emy nenonxrnt. 3ro nepenxo npnnonnr x opmnponannm y nere nnono mopann,
uacrn xoropo moryr ne connanart n nopoxnart rnynnnt xonnnxr. Onna npennasnauena
nnx mnpa nspocntx n orpaxaer nonnmanne nonepxnocrnoe, nocrnraemoe npocro nonropennem
cnon nspocntx; npyrax ncnontsyercx nnx cex n cnonx cnepcrnnxon. Tontxo xorna peenox
ncrpeuaer ncrnnnoe nonnmanne n npnsnanne cnonx uyncrn n cnoero cocroxnnx, on cnocoen
npeononert nnyrpennee pacxoxnenne mopann n ero nonenenne cranonnrcx onee nenocrntm.
Hepvuuu oxastnamr peenxy neonennmym nomomt n camosamnre. Onn nosnonxmr pe-
enxy ntnecrn napyxy pasnnoenne, npoennpyx na nnx cnon pasnnunte nnocracn. Ho+romy
onnnm ns +exrnnntx cnocoon nomomn peenxy n paspxnxe nosnnxmnx ouaron nanpxxen-
nocrn n npenornpamennx nporecrntx peaxnn xnnxercx cosnanne ycnonn nnx nepenoca nos-
necrnn n uyncrn na nrpymxy. 3nect naxna nmnmax nrpymxa, omaxct c xoropo pee-
nox yunrcx npoxnnxrt nnnnnnnyantnym saory, samnry, noxponnrentcrno, conepexnnart e.
Torna ona moxer ntnonnxrt pont oexra nnx cnxrnx nanpxxennx. Hanpnmep, peenxy npen-
cronr onepannx. Homnmo camo onepannn, momntm rpanmnpymmnm momenrom nnx peenxa
xnnxercx neonpenenennocrt, crpax n oropnannocrt or noma. Hcnontsymr raxo manenp. Pas-
pemamr peenxy npnrn n ontnnny co cnonm mnmxo. Poxrop crannr nnarnos mnmxe n npo-
cnr peenxa noneunrt ero. Mnmxe nenamr yxon, a norom mencecrpa n peenox onepnpymr
ero, nepenxstnamr n yxnantnamr n nocrent. Bce +ro nenaercx nnx roro, urot peenox mor
xax moxno nyume ntpasnrt cnon onacennx n crpaxn. Mencecrpa uyrxo pearnpyer na ecno-
xocrno peenxa n yremaer ero na xaxno crannn onepannn mnmxn.
Hpn nomomn nrpm peenox paspemaer cnon nnyrpennne xonnnxrt. Korna on nrpaer
n nouxn-marepn, n nennxana n ero ynny, n snepx n oxornnxa, yunrenx n yuennxa, mnnn-
nnonepa n nonnrenx, on npoennpyer napyxy (+xcrepnopnsnpyer) cnom nnyrpennmm npamy n
rem camtm paspxxaer cnon nymennte xonnnxrt. (3ra paspxnxa n nexoropom cmtcne anano-
rnuna xarapcncy rnopuecxo nnunocrn n momenr rnopennx.) Baxno ormernrt, uro ntxon sa-
npemenntx noyxnenn uacro cnxsan nno c samemennem, nno c perpeccne. B nepnom
cnyuae arpeccnx npoxnnrtcx n nrpe moxer, nocxontxy n ne ona nanpannena ne na snaunmtx
nmne, a rontxo na nx samecrnrene. Bo nropom cnyuae nanmnaercx opamenne otuntx
pone. Pocrarouno spent n otunom nonenennn peenox uacro nrpaer pont mnanenna.
Cnennantno npnmenxrt nrponym 1epannm onno ns nepntx nauana A.upen. Ona
ncnontsonana ee n paore c nertmn, nepexnnmnmn omexxn Honnona no npemx Bropo mn-
pono nont. Pern crponnn nomnxn ns xynxon n cpactnann na nnx omt. Poma ropenn,
santnann cnpent, xpyrom tnn ynrte n panente, n cxopax nomomt ynosnna nx n ontnn-
nt. Taxoro pona nrpt npononxannct necxontxo nenent. Pern nonyuann nosnrnnnt ontr
crannnsannn cnoero ncnxnuecxoro cocroxnnx n npncyrcrnnn nspocnoro, xoropt nx nonn-
maer n nonnepxnnaer. Korna peenox nmen nosmoxnocrt n nrpe orpearnponart n ntpasnrt
cnon nepexnnannx, on ocnooxnancx or crpaxon n nepexnroe ne pasnnnanoct n ncnxnuecxym
rpanmy [65].
Kax nsnecrno, nrpa npencrannxer coo nontrxy nere ne rontxo o1pearnpona1t na
cnryannm, no n oprannsona1t cno ontr. V peenxa cosnamrcx ycnonnx nnx ynopxnounnannx
rpenoxamero ontra n ntnecennx na ocosnanaemt yponent cnonx nepexnnann. Bmecro roro
urot ntpaxart cnon uyncrna n cnonax (uero peenox eme ne ymeer), on moxer saxonart n
necox nnn sacrpennrt npaxona nno ormnenart xyxny, samemammym manentxoro parna. Pnx
nere nrpymxn cnona, a nrpa ero peut. Peenox npoxnnxer n nrpe cnon uyncrna n raxnm
opasom ntnonnr nx na nonepxnocrt, nonyuax nosmoxnocrt nsrnxnyrt na nnx co cropont n
nno nayunrtcx ynpannxrt nmn, nno orxasartcx or nnx. Inen, crpax, conepnnuecrno mexny
partxmn n cecrpamn, xpnsnct n cemente xonnnxrt moryr nsopaxartcx nenocpencrnen-
no, xorna peenox pastrptnaer cnenxn c uenoneuecxnmn nrypxamn. Kpome roro, peenox
nrpo ynpannxer, r.e. on cranonnrcx axrnnntm.
Otunax conmecrnax nrpa c ponnrenxmn nnn npyrnmn nspocntmn nosnonxer n annero-
pnuecxo opme nocnponsnecrn nexoropte xonnnxrnte cemente ornomennx. Torna pee-
nox nonyuaer manc orpearnponart n +monnonantno +xcnpeccnn naxonnnmeecx nanpxxenne.
Hpn +rom nano nmert n nnny, uro crpaxn nepen cxasountmn nepconaxamn npoxonxr tcrpee,
ecnn +rn nepconaxn npencrannent necrnnrentno xecroxnmn, xonapntmn, mcrnrentntmn n
snonamxrntmn. B +rom cnyuae +exrnnnee nxnmuaercx ncnxonornuecxax samnra, ornernte
necrnnx cranonxrcx onee axrnnntmn, a pesyntrart onee onrnmncrnuntmn. Ppyrnm
cnocoom nart orpearnponart peenxy cnon nponemt xnnxercx pnconanne (onnn ns nnnon
ap1-1epannn). B +rom cnyuae pncynox ntcrynaer xax cpencrno ycnnennx uyncrna nnenrnuno-
crn peenxa, nomoraer emy ysnart cex n cnon nosmoxnocrn. Tax, xapaxynn, npencrannxmmne
n nopme ncxonnym crannm nercxoro pncynxa, onapyxnnaxct n onee crapmem nospacre, or-
paxamr uyncrno onnnouecrna n ecnomomnocrn. Hanmnaemte y nere nocrapme crepeornn-
nte, cxemarnuecxne nsopaxennx rnna nnxrorpamm uacro peannsymr ynxnnm cynnmannn
n mannecrnpymr samnry.
Paorax c nertmn, nepexonx or nanmnennx ocoennocre pncynxon nannoro peenxa
x oyuennm ero npyrnm opmam orpaxennx necrnnrentnocrn (nanpnmep, nenxe, crponrent-
crny ns necxa, nnctmy, paccxasy), moxno onocpenonanno xoppnrnponart noncosnarentnte
ouarn nanpxxennocrn. Hmeercx nonoxnrentnt ontr, xorna y nere nocne xaracrpot non
Vo cnxrnm crpaxa nepen ornem nomorano pnconanne noxapon. B +rnx pncynxax nere npo-
cnnn nocrenenno ymentmart nennunny nnamenn, nenax ero nce menee crpamntm. Ha saxnm-
unrentnom +rane nnamx sanynann, xax peantnym cneuy. Ananornunte meronnxn ycnemno
ncnontsonannct nnx nopmannsannn cocroxnnx nere nocne semnerpxcennx n Apmennn.
Fontmoe npaxrnuecxoe snauenne nmeer pao1a co cnonnaennnun peenxa. Hsnecrnt
naxe nexoropte xnaccnuecxne opmt nercxnx apxernnnuecxnx cnon, xoropte peenox mo-
xer nnnert neonnoxparno. Hnorna nern naxe ntramrcx nx napnconart, xax cunraer Rnr, c
nentm orpearnponart n rem camtm samnrnrtcx or nenaronpnxrntx, pasnpaxammnx nosne-
crnn rxxeno cemeno xnsnn. Cnennantno oprannsonannoe pnconanne nyrammnx n nonro-
pxmmnxcx cnonnnenn nosnonxer nerxm ocosnanart n nsxnnart cnon rpanmnpymmne nepe-
xnnannx.
Hocxontxy npenreue nexoroptx cnocoon samemennx y peenxa ntcrynaer nmecro
necrnnx peueno orner, nnorna ouent nonesno nart nosmoxnocrt peenxy o1ronopn1tcn. B
nocnpnxrnn nere orronopxa ne rontxo ynnuroxaer snonpennoe necrnne onnntx cnon na
uenonexa, no n opamaer nx npornn camoro onnunxa. Pnx nere 68 ner naxen cam axr or-
nera n nnne nannntx opmyn orronopxn xax marnuecxnx cpencrn nomomn cee: A x necenxy
nocrannm n nce yxnt nepecrannm. C ronamn orronopxn nsmenxmrcx n nno cranonxrcx
anaxponnsmamn (Tmntnant orcmna, a ro xax sacnpenm pomamxamn octnemtcx), nno
opmnpymr pyrant.
1.3. OCO3HAHHLE CTPATEIHH COBAABAHHR
Paccmorpen ocoennocrn ncnxonornuecxo samnrt y nspocntx n nere, oparnmcx x
crparernxm connanammero nonenennx, xoropte nosnonxmr nmnxm ocosnanno cnpannxrtcx c
nnyrpennnm nanpxxennem n nncxomoprom. (Camo cnono coe)aoauue nponcxonnr or cra-
popyccxoro nan, cnannrt n osnauaer cnpannrtcx, npnnecrn n nopxnox, nonunnnrt
cee ocroxrentcrna.) Pnx connanannx neoxonnmo conmnart no xpane mepe rpn ycno-
nnx: no-nepntx, nocrarouno nonno ocosnanart nosnnxmne rpynnocrn, no-nroptx, snart cno-
cot +exrnnnoro connanannx nmenno c cnryanne nannoro rnna n, n-rpertnx, ymert cnoe-
npemenno npnmennrt nx na npaxrnxe. Hs cxasannoro nonxrno, nacxontxo +exrnnnocrt
connanannx sanncnr or roro, xnnxercx nn cpaartnanne nanno samnrt cnryarnnntm, nnn
+ro yxe +nemenr crnnx nnunoro pearnponannx na rpynnocrn.
Kax mt yxe ronopnnn, ncnxonornuecxax samnra nxnmuaercx anromarnuecxn n xnnxer-
cx neocosnanno. Onnaxo nnunocrt, ynyun cymecrnom connantntm, cosnarentntm n camo-
croxrentntm, esycnonno cnocona paspemart nnyrpennne n nnemnne xonnnxrt, oportcx
c rpenoro n nanpxxennem, pyxononcrnyxct cosnarentno copmynnponanno nporpammo.
Pnx oosnauennx cosnarentntx ycnnn nnunocrn, npennpnnnmaemtx n cnryannn ncnxonorn-
uecxo yrpost, ncnontsyercx nonxrne xonnnr-noneaenne (coping), nnn ocosnannte crpare-
rnn connanannx co crpeccom n c npyrnmn nopoxnammnmn rpenory cotrnxmn [137]. Bnepnte
repmnn connananne tn ncnontsonan H.M+pn n 1962 r. npn nccnenonannn cnocoon npe-
ononennx nertmn rpeonann, ntnnnraemtx xpnsncamn pasnnrnx [104].
Hpu ucc)eooeauux cmpecca xonnnr-nonenenne nepenxo paccmarpnnaercx xax nonxrne,
nnsxoe no cnoemy conepxannm x ncnxonornuecxo samnre. Pecrnnrentno, xorna nponcxo-
nnr nmoe crpecconoe cotrne, napymaercx romeocras. Ero napymenne moxer trt ntsnano
xapaxrepncrnxamn crpeccopa nnn nx nocnpnxrnem. Oprannsm uenonexa pearnpyer na nocnpn-
nxroe napymenne )uoo aemo+amu:ecru+u aoanmueui+u omeemui+u pearuu+u, )uoo aoan-
mueui+u oecmeu+u, ue)euanpae)euui+u u nomeuuua)iuo oco;uauui+u. B nepnom cnyuae
peut nner o neocosnanntx nonenenuecxnx peaxnnxx nnn ncnxonornuecxnx samnrntx mexa-
nnsmax. (Hanpnmep, o nonenenuecxo peaxnnn onnosnnnn y peenxa, xoropym moxno pac-
cmarpnnart xax nnemnee npoxnnenne necrnnx noncosnarentntx samnrntx mexannsmon npo-
exnnn n samemennx.) Bo nropom cnyuae nmeer mecro ocosnannoe nonenenne connanannx.
Eme pas npnernem x ncnontsonannomy namn npnemy nnnmcrpannn ncnxonornuecxnx
saxonomepnocre na monenn crnxon nercxnx no+ron n noxaxem c nx nomomtm ocnonnoe or-
nnune mexny ncnxonornuecxnmn samnrntmn anromarnsmamn n ocosnanntmn crparernxmn
connanannx. Crnxornopenne A.Fapro Cepexa yunr ypoxn nosnonxer npocnennrt anromarn-
uecxoe nxnmuenne ncnxonornuecxoro samnrnoro mexannsma npoexnnn n pesyntrare optt
mexny crpyxrypntmn xomnonenramn nnunocrn mxontnnxa c nentm orpaxnennx ero cosnannx
or uyncrna crtna n nnnt [12]:

Cepexa nsxn cnom rerpant
Pemnn yunrt ypoxn:
Osepa nauan nonropxrt
H ropt na nocroxe.

Ho ryr xax pas npnmen monrep.
Cepexa nauan pasronop
O npoxax, o npononxe.

uepes mnnyry snan monrep,
Kax nyxno nptrart c nonxn,

H uro Cepexe necxrt ner,
H uro n nyme on nerunx.
Ho ryr onxrt saxercx cner
H sapaoran cuerunx.

Cepexa nsxn cnom rerpant
Pemnn yunrt ypoxn:
Osepa nauan nonropxrt
H ropt na nocroxe.

Ho nnpyr ynnnen on n oxno,
uro nnop cyxo n uncrt,
uro noxnnx xonunncx nanno
H ntmnn yronncrt.

On tn, xoneuno, nparapem,
Hpnmen nomo ne cxopo.
uacam npnmepno x uertpem
On ncnomnnn npo osepa.

Ho ryr Anema, mnanmn par,
Cnoman Cepexnn camoxar.

Hpnmnoct unnnrt nna xoneca
Ha +rom camoxare.
On c nnm nosnncx nonuaca
H noxarancx, xcrarn.

H nor Cepexnna rerpant
B necxrt pas orxptra.

Kax mnoro crann sananart!
Cxasan on nnpyr cepnnro.
Cnxy sa xnnxxo no cnx nop
H nce ne ntyunn osep!

3ror npnmep noxastnaer, xax n nyme mantunxa nponcxonnr opta mexny ero ner-
cxnmn xenannxmn, nocrannxmmnmn ynonontcrnne (nrpa n yron, xaranne na camoxare), n
connantntmn rpeonannxmn (trt npnmepntm mxontnnxom n ntnonnxrt nce yuente sana-
nnx). Percxne xenannx nomnnnpymr n ymep orpannuennxm connantno cpent, n +ro nens-
exno npnnonnr x nosnnxnonennm nnyrpennero nncxomopra. Hmenno n +ror momenr ,
xax cosnarentnoe nauano nnunocrn, nxnmuaer mexannsm samnrt n rem camtm ntraercx ypan-
nonecnrt npornnopeunnte nymennte rennennnn. Cepexa nce npemx ornnexancx na npnxrnte
nnx nero sanxrnx, no+romy rax n ne cmor ntyunrt osep. B raxo cnryannn on nonxen ncnt-
rtnart rnen n nnny no ornomennm x cee nnnonnnxy cnyunnmerocx. Onnaxo ocosnanne
cocrnenno ornercrnennocrn sa npocrynox xnnxercx nnx peenxa rpanmnpymmnm. H rorna
mexannsm npoexnnn (eccosnarentnoro nepenoca cocrnenntx nenpnemnemtx uyncrn, xena-
nn n crpemnenn na npyroe nnno) nosnonxer nepenoxnrt nnny na npyroe nnno, yunrene,
paccepnnnmnct, uro onn crann sananart cnnmxom mnoro ypoxon. Oparnre nnnmanne na ro,
uro xorna Cepexa ncnontsyer npoexnnm n naunnaer cepnnrtcx na nnoxnx yunrene, ro ne-
naer +ro xax t camo coo, ne pasnymtnax, r.e. neocosnanno. B +ror momenr on ne ornaer
cee oruera n rom, uro, ne ntyunn reorpanm no cnoe nnne, crpemnrcx +ry nnny nepenoxnrt
na yunrene.
Anromarnsmt ncnxonornuecxo samnrt ycnonno nenxr na cn1yannonnme (nosnn-
xammne n ncnxorpanmnpymme cnryannn, npexonxmne n ne rpeymmne xoppexnnn) n c1n-
nenme (ornnuammnecx ycrounnocrtm n renepannsonannocrtm) [86]. Hon crnnem samnrt
nonnmamr ornocnrentno nocroxnnym na nnnrentntx orpesxax npemenn n nnnnnnnyantno
ouepuennym y xaxnoro uenonexa cncremy nnemnnx n nnyrpennnx ncnxorexnnuecxnx necr-
nn, nanenenntx na cnxrne xonnnxra n cepe camocosnannx nnx oecneuennx nosnrnn-
noro ornomennx x cnoemy [101]. Ecnn Cepexa ns npnnenennoro ntme crnxornopennx no-
croxnno yner nepexnantnart ornercrnennocrt sa cnon npocrynxn n npomaxn na npyrnx nm-
ne, ro npoexnnx n perpeccnx nensexno cranyr crnnem ero samnrt. Poxasano, uro na pasnn-
rne crnnentx samnrntx mexannsmon snaunmoe nnnxnne oxastnamr cnenymmne axropt:

Pnnamnuecxne ocoennocrn ncnxnxn (nanpnmep, axrnnnocrt n naccnnnocrt xax
cnocrno remnepamenra).
Hnunt ontr ycnemnocrn ynonnernopennx asncntx ncnxonornuecxnx norpeno-
cre (n esonacnocrn, n cnoone n anronomnn, n ycnexe n +exrnnnocrn, n npn-
snannn n camoonpenenennn).
Ontr ornomenn n ponnrentcxo cemte xax opasen paspemennx xpnsncntx xns-
nenntx cnryann.
Xponnuecxax ncnxorpanmarnsannx nnunocrn.

Crnnente samnrnte mexannsmt, cnxsannte c xponnuecxo ncnxorpanmarnsanne
nnunocrn, nepenxo nenyr x opmnponannm nnyrpnnnunocrntx xonnnxron n saonenannm
nenposom. C +ro nosnnnn nenpornuecxoe nonenenne moxno paccmarpnnart xax eccosna-
rentno ntpaorannt n ncnontsyemt xonxperntm uenonexom neanexnarnt cnoco optt
co crpeccom, a nenpornuecxne cnmnromt xax neynaunte nontrxn camoneuennx. Heynaunt
onn noromy, uro cama samnra cranonnrcx ncrounnxom saonenannx. B cnxsn c +rnm, npoxnnx-
xct xax cnoeopasnax opma ncennopaspemennx nnyrpennnx xonnnxron npn nenposax, crn-
nente samnrnte mexannsmt ntcrynamr n nponecce neuennx n xauecrne ocoo ncnxorepa-
nenrnuecxo mnmenn [86].
Ananrnnnte nenenanpannennte n norennnantno ocosnannte necrnnx +ro yxe xo-
nnnr-nonenenne. B +rom cnyuae xaxnt crpeccont +nnson moxno npencrannrt xax onpene-
nennym nocnenonarentnocrt cnenymmnx axron: nocnpnxrne nsmenennx cnryannn +monnn
xax pesyntrar onenxn nocnpnnxroro mtcnn o cotrnn n xonnnr-peaxnnn. Hrorom +ro
nenouxn xnnxercx oco;uauuoe dop+upoeauue nono cnryannn, ro ecrt npncnoconenne. Crn-
xornopenne C.Mnxanxona Cnna nonn nnnmcrpnpyer raxoe cosnarentnoe n nenenanpannen-
noe samnrnoe npncnoconenne [68]:

orxponenno npnsnamct,
uro n remnore x cnart omct.

Mne rax n xouercx ncxounrt
H nocxopee cner nxnmunrt,
Korna noxpyr menx remno
H sananemeno oxno.

uyncrna +roro omct,
Ho cnno nonn c nnm opmct
ronopm cee: Hexn!
Inasa saxptrtmn nepxn!

H x nexy, nexy, nexy,
Inasa saxptrtmn nepxy
H sactnam naxonen.
Hy pasne x ne mononen!

Taxnm opasom, ocnonntm ornnunem samnrntx anromarnsmon or xonnnr-crparern
xnnxercx neocosnannoe nxnmuenne nepntx n cosnarentnoe, nenenanpannennoe ncnontsonanne
nocnennnx. Hexoropte anropt nanpxmym onpenenxmr xonnnr-crparernn xax ocosnannte na-
pnanrt eccosnarentntx samnr. Pecrnnrentno, no mepe pasnnrnx n opmnponannx camo-
cosnannx nnunocrt cnocona ocosnanart ro, uro panee ocymecrnnxna anromarnuno, ne orna-
nax cee n +rom oruera. 3ro nonoxenne nexnr n ocnone mnornx ncnxorepanenrnuecxnx non-
xonon, xoropte cranxr cnoe nentm nart nannenry snannx o rom, uro raxoe samnra, yuar
nxcnponart npoxnnenne samnr, ocosnanno n rnxo ncnontsonart nanonee spente n +ex-
rnnnte ns nnx [86, 138, 139, 140].
Ppyrne anropt cunramr, uro ornomenne mexny xonnnr-nonenennem n samnrntmn an-
romarnsmamn onee cnoxnoe. Crparernn connanannx paccmarpnnamr ne rontxo xax ocosnan-
nte napnanrt eccosnarentntx samnr, no n xax pononoe, onee mnpoxoe nonxrne no orno-
mennm x nnm, nxnmuammee n cex xax eccosnarentnte, rax n ocosnannte samnrnte rexnn-
xn [145]. B pamxax +roro, nroporo nonxona anromarnsmt ncnxonornuecxo samnrt ntcryna-
mr rontxo xax onnn ns nosmoxntx cnocoon peannsannn xonnnr-nonenennx. Tax, npoexnnm n
samemenne moxno rpaxronart xax uacrt crparernn connanannx no rnny xonponrannn, nso-
nxnnm n orpnnanne xax uacrt crparernn no rnny ornanennx.
Onnctnax mnoroopasne nonenenuecxnx, +monnonantntx n nnrennexryantntx xo-
nnnr-crparern nnunocrn, mt noxasann, uro n ocnone xaxno ns nnx moxer nexart ne onnn, a
necxontxo pasnnuntx samnrntx nnrpancnxnuecxnx mexannsmon [32]. Hanpnmep, xorna ueno-
nex cosnarentno nrnopnpyer nenpnxrnym cnryannm nnn naxe nonmyunnaer nan ne, +ro uac-
rnuno moxer ocnontnartcx na orpnnannn, uacrnuno na pannonannsannn. B cnyuae cosna-
rentnoro yxona n paory neocosnanno nxnmuamrcx samnrnte mexannsmt samemennx n/nnn
cynnmannn. Hpn ncnontsonannn meronon apr-repannn nnn n cnyuae nsanmonecrnnx c npo-
nyxramn uenoneuecxoro rnopuecrna tnamr sanecrnonant mexannsmt cynnmannn n xarap-
cnca. Taxnm opasom, mt roxe paccmarpnnaem nonxrne xonnnr xax onee mnpoxoe no cno-
emy conepxannm, uem nonxrne samnrnt mexannsm.
Ocyxnax cocran crparernn connanannx, xouercx oparnrt nnnmanne eme na onnn,
naxnt na nam nsrnxn, momenr. Korna otunt uenonex (ne cnennanncr) cosnarentno crapa-
ercx cnpannrtcx co cnonm nanpxxennem n ecnoxocrnom, emy conepmenno ne oxsarentno
snart, xaxo nnyrpennn ncnxonornuecxn mexannsm, nxnmunnmnct, yner cnococrnonart
oneruennm n ycnoxoennm. Onnpaxct na xnsnennt ontr n snpant cmtcn, on, cxopee nce-
ro, sanxcnpyer cnoe nnnmanne na nnemnnx, nocrynntx nanmnennm npoxnnennxx samnrt
(nanpnmep, xonxperntx necrnnxx nnn +monnonantno +xcnpeccnn), a sarem nauner ocosnan-
no pyxononcrnonartcx nmenno nmn.
Hponnnmcrpnpyem ntmecxasannoe na cnenymmem npnmepe. B name xnnre 3amnra
nnunocrn: ncnxonornuecxne mexannsmt npnnonxrcx pesyntrart onpoca, n xoropom npnnxnn
yuacrne onee cra nmne c ntcmnm opasonannem [32]. Mt nonpocnnn nx nepeuncnnrt re
cnocot, xoropte onn otuno ncnontsymr, urot nopmannsonart cnoe camouyncrnne. Pnx
oprannsannn nx ycnnnn npn onpoce ncnontsonanoct nesaxonuennoe npennoxenne: Korna
mne nnoxo, x ncnontsym nnx nopmannsannn camouyncrnnx... Kax oxasanoct, uame ncero noc-
rnut nymennoro pannonecnx nomorano nsanmonecrnne nnunocrn c nponyxramn uenoneuecxo-
ro rnopuecrna: xnnramn, mystxo, nntmamn, xaprnnamn, apxnrexrypntmn coopyxennxmn,
npyrnmn npenmeramn xyntrypt n ncxyccrna (ntcxastnannx: unram xnoncxne uernepocrn-
mnx, cmorpm xomennm, rynxm no naepexno Hent), a raxxe rnopuecxoe camontpaxe-
nne (ntcxastnannx: nrpam na oprentxno, pncym, nom). Moxno nnnert, uro n +rnx
coomennxx conepxnrcx yxasanne n nepnym ouepent na xonxpernte necrnnx. Onncanne
nnyrpennnx mexannsmon, oecneunnammnx paspxnxy nanpxxennx xarapcnca, cynnmannn,
nnenrnnxannn, sanxcnponano n ornerax ncntryemtx n ennnnuntx cnyuaxx.
Pnx pasrpannuennx anromarnsmon ncnxonornuecxo samnrt n ocosnanntx crparern
connanannx B.A.Tamntxon npennaraer cnenymmym cxemy anannsa [103]:

Hnepnnonnoc1t. Mexannsmt ncnxonornuecxo samnrt ne npncnoconent x rpe-
onannxm cnryannn n xnnxmrcx pnrnnntmn. Texnnxn cosnarentnoro camoxonrpo-
nx xnnxmrcx nnacrnuntmn n npncnoconent x cnryannn.
Henocpeac1nennmn n o1noaennmn +mmex1m. Mexannsmt ncnxonornuecxo sa-
mnrt crpemxrcx x nosmoxno onee tcrpomy ymentmennm nosnnxmero +monno-
nantnoro nanpxxennx. Hpn ncnontsonannn cosnarentnoro camoxonrponx uenonex
moxer mnoroe ntrepnert n naxe nocrannxer cee nnorna myuennx
Tax1nuecxnn n c1pa1ernuecxnn +mmex1m. Mexannsmt ncnxonornuecxo samn-
rt nnsopyxn, cosnamr nosmoxnocrt rontxo pasonoro cnnxennx nanpxxennx
(npnnnnn necrnnx snect n ceuac), rorna xax crparernn connanannx paccun-
rant na nepcnexrnny.
Pasnan uepa osex1nnnoc1n nocnpnn1nn cn1yannn. Mexannsmt ncnxonornue-
cxo samnrt npnnonxr x ncxaxennm nocnpnxrnx necrnnrentnocrn n camoro cex.
Mexannsmt camoxonrponx cnxsant c peanncrnuecxnm nocnpnxrnem, a raxxe co
cnoconocrtm x oexrnnnomy ornomennm x camomy cee.

Taxnm opasom, necmorpx na nnsocrt cpannnnaemtx nonxrn, nx moxno pasnennrt.
Kpome yxasanntx xpnrepnen pasnnuennx, nano ormernrt npnnnnnnantnym nosmoxnocrt
oyuennn connaaannm npnmenennm ocosnanntx crparern sa cuer onnanennx onpene-
nenno nocnenonarentnocrtm necrnn, xoropax moxer trt onncana n nocnpnnxra uenone-
xom [117].
Crparernn connanannx ycnonno moxno pasnennrt na rpn rpynnt:

Honeaenne. Pasnoopasnte nonenenuecxne crparernn cnxrnx ouara nanpxxenno-
crn, oycnonnennoro nnemnnmn n nnyrpennnmn axropamn.
3uonnonantnan npopao1xa noaannennoro. 3monnonantnax paspxnxa c nentm
cnxrnx ouara nanpxxennx nnn c nentm noncxa connantno nonnepxxn.
Hosnanne. Crparernn, nosnonxmmne nerpannsonart nanpxxennocrt crpecca ue-
pes nsmenenne cyexrnnno onenxn cnryannn n coornercrnymmee nsmenenne
yponnx ee xonrponx.

Hpnnenem npnmept cnocoon, oneruammnx nocrnxenne ocosnannx n oyuammnx
npnmenennm +exrnnntx crparern connanannx.
Hoeeoeuue. Ecnn nano nsmennrt xaxoe-nno nonenenne, ro nonesno noconeronart ue-
nonexy nenart ro, uro on n rax nenaer, no nnecrn raxne nerann n ycnonnx, npn xoroptx emy n
nantnemem npononxart crano t nenmorory. (M.3pnxcon npnnonnr cnyua ns cnoe npax-
rnxn, xorna ero nout, nonan n nonym mxony, cxasana orny, uro n ee nonom xnacce nce nenouxn
rptsyr norrn n ona ne xouer or nnx ornnuartcx. Oren noconeronan e tcrpee noronxrt nx n
nnx +roro rptsrt norrn no necxontxy uacon n nent! Bcxope nenouxa orxasanact or +ro nnen
[128].)
J+ouuoua)iua npopaoomra nooae)euuoeo. Ecnn nexoropt ncnxnuecxn nponecc ne
tn nonenen no xonna nopmantntm opasom nnn oxasancx nonannenntm, ro onrnmantnax
+monnonantnax onenxa oxastnaercx ne peannsonanno. B cnryannn, xorna uenonex ntronapn-
naercx, ecena ntcrynaer n xauecrne nncrpymenra, xoropt nosnonxer cnona cnxsart +1o1
nponecc c nopmantntm ocosnannem raxnm opasom, uro ouar nanpxxennocrn cmoxer uac-
rnuno paspemnrtcx uepes ecrecrnennym acconnarnnnym xoppexnnm. Torna cosnamrcx ycno-
nnx nnx peannsannn n sanepmennx +monnonantno npopaorxn.
Ho;uauue. C nesanamxrntx npemen npnrun cnyxnnn cnocoom nepenaun xyntrypntx
nennocre. Hpxmoe mopantnoe noyuenne nocnpnnnmaercx xax nannenne n no+romy uacro or-
nepraercx. Onnaxo nacrannenne, oneuennoe n opmy nnrepecno paccxasanno n npnxrno
ncropnn, npnnnmaercx nerxo. Pnx +roro neoxonnmo nonrtcx raxoro paccnanennoro, nourn
npemornoro, cocroxnnx, xoropoe oneruaer oyuenne n nenaer orxptrocrt n roronnocrt npn-
nxrt nsmenennx nanonee nepoxrntmn.
Hcnxonornuecxym samnry n xonnnr-nonenenne paccmarpnnamr xax naxnemne opmt
ananrannonntx nponeccon n pearnponannx nnunocrn na crpecconte cnryannn. 3nanne o me-
xannsmax nx ynxnnonnponannx +exrnnno ncnontsyercx n pamxax ncnxonornuecxoro xon-
cyntrnponannx, ncnxoxoppexnnonno n ncnxorepanenrnuecxo paort. Kax ormeuamr n +ro
cnxsn H.H.Baccepman c coanropamn, n ncnxorepannn n nacroxmee npemx cymecrnyer nna non-
xona, npennonarammnx pasnte raxrnxn no ornomennm x mexannsmam ncnxonornuecxo sa-
mnrt [86]. B nepnom cnyuae nentm ncnxorepannn xnnxercx onrnmnsannx crnnentx samnrntx
mexannsmon, xoropte paccmarpnnamrcx xax nopmantnt mexannsm ncnxnxn. Hpn +rom non-
xone cnna cnxstnaercx c nannunem spentx mexannsmon samnrt.
Hccnenonannx noxasann, uro nnnnnnnyantnte penepryapt samnrntx mexannsmon no
mepe pasnnrnx nnunocrn moryr rpancopmnponartcx n nnnnnnnyantnte crnnn nepexnnannx
rpanmnpymmnx cotrn. Torna onn ntcrynamr xax uacro nonropxmmnecx n nocrenenno or-
paartnaemte cnocot nomomn cee npn xonnnxrax. B nx ocnone nexar cnennnuecxne
npnemt nepepaorxn nnopmannn, coornercrnymmne nosmoxnocrxm nnunocrn n npenoxpa-
nxmmne ee or nanonee ceptesntx nnx nee nocnencrnn, nanpnmep, norepn camoynaxennx no
npemx mornnannonnoro xonnnxra nnn upesmepnoro crpaxa. Hpn +rom paoraer ncx rpynna
samnrntx mexannsmon samnrt, no xaxo-ro ns nnx eper na cex rnanencrnymmym pont.
Taxne rnnnunte penepryapt npnnonxr x cyexrnnnomy omymennm ocnanennx xon-
nnxron. B +rom cnyuae npennonaraercx, uro npn orxase ornentntx mexannsmon samnrt
opmnpyercx onesnt nenpos. Hpnnnnn nnnnnnnyantnoro nonxona ncnxorepannn cocronr
n rom, urot nonrtcx onrnmnsannn: nonuepxnyrt, pasnnrt n ycnnnrt re opmt samnrt, xo-
ropte anexnarnt nnx nanno nnunocrn, nanpnmep, y ncreponna ntrecnenne, y ncnxacre-
nnxa pannonannsannm. Hpn raxom nonxone xoppexnnx cocroxnnx n nonenennx ne npenno-
naraer ocosnannx crpyxrypt cocrnenno samnrt n nosmoxntx cnocoon ee pexoncrpyxnnn,
uro nepenxo ecrecrnenno n cnryannn paort c ontntmn, nosmoxnocrn xoroptx cymecrnen-
no ocnanent n ncxaxent onesntm.
Bropo nonxon, xoroporo n nenom npnnepxnnaemcx n mt, saxnmuaercx n oxasannn
nomomn nnunocrn n opmnponannn y nee nonnonenntx crparern connanannx n rpynntx
xnsnenntx cnryannxx na ocnone ocosnannx crpyxrypt mexannsmon cocrnenno ncnxonorn-
uecxo samnrt n oyuennx +rnm crparernxm, uro n ecrecrnenno n cnryannn paort co snopo-
ntmn.
Kax nsnecrno, camopeannsannx nnunocrn n ycnemnocrt n peannsannn xnsnenntx nna-
non npennonaraer nosmoxnocrt cmorpert na cotrnx c pasntx rouex spennx, cnoony n mno-
roopasne cnocoon nsanmonecrnnx c mnpom. Mexny rem na nyrn nenpennsxroro nocnpnxrnx
oxpyxammnx neme n cotrn ncramr npoxnnennx mexannsmon samnrt ncnxonornuecxne
aptept. Onn, xax mopt, nntrpt, nnnst, orpannunnamr, uacrnuno sacnonxmr n ncxaxamr
nocnpnxrne, uro pesxo coxpamaer n orpannunnaer ananrannm. Moxno cxasart, uro cncrema
noncosnarentntx ncnxonornuecxnx aptepon, nosnnxammnx nnx samnrt or rpanmnpymmnx
uenonexa axropon, n ro xe npemx npencrannxer coo cxopnyny, n xoropo nnunocrt no-
croxnno cymecrnyer.
B nexoroptx cnyuaxx +ro ne rontxo ouent nonesno (nopmannsyercx nymennoe panno-
necne), no n nponyxrnnno nnx mtmnennx, r.x. aptept, nocrannennte na ncem nyrn nnnxe-
nnx nnopmannn, oxycnpymr mtcnt, ne nosnonxx e upesmepno pacrexartcx. Hmex +ro n nn-
ny, nnont oparnmcx x romy nonoxennm, uro nopo +ra cxopnyna nacrontxo rnepna, uro
uenonexy nenmonepno rpynno ntpartcx sa ee npenent. Ho opasnomy ntpaxennm
A.H.Vxromcxoro, npnxonnr nent, xorna uenonex monnr: cnacnre menx or monx samnrntx
oonouex! Cnnmxom nonroe sanxrne camosamnro nenaer ns uenonexa ncxnmunrentno samx-
nyroe, onnnoxoe cymecrno, xoropoe santxaercx n ne moxer ntpartcx x cnery ns cnonx crpo-
ro ouepuenntx rpannn [107].
Kax orpannunrt nnnxnne samnrntx aptepon, moxno nn +ro cnenart, n ecnn moxno, ro
n xaxo mepe? Baxntm, no nenocrarountm ycnonnem nnx npeononennx noncosnarentno sa-
mnrt ntcrynaer npnnneuenne x ne nnnmannx n, xax cnencrnne, uacrnunoe ocosnanne panee
cxptrtx nponem. Onnaxo +roro mano, nocxontxy ocosnanne cnryannn nnuero ne cronr, ecnn
ono ne nonnornnoct n xponnt nnyrpennn ontr. Ho+romy neoxonnmtm ycnonnem xnnxercx
ne rontxo ocosnanne, no n +exrnnnoe orpearnponanne. Bent ecnn t snannx conepxannx
eccosnarentnoro tno nocrarouno nnx pannxantnoro ynyumennx camouyncrnnx, ro nexnnn n
xnnrn oneruann t uenonexy crpanannx. Ho+romy, xpome ocosnannx, neoxonnmo crapte
nponemt nepexnrt nnont. Hepexnnanne nosnonxer nepeonennrt panee ntrecnennoe n sa-
nomnnrt ero no-nonomy. Kpome roro, nponyxrnnnocrt ycnnn no cnnxennm aptepntx +-
exron sanncnr ne rontxo or conecrnnx n pemennn nponem n yxcnennx ncex nosmoxntx
nonxonon nnx nx npeononennx, no n or oprannsannn nonoro nanpannennx croxa nx +neprern-
uecxoro norennnana, r.e. cosnannx nonycrnmtx nyre orpearnponannx craptx ouaron, n rom
uncne sa cuer opmnponannx anexnarnoro xonnnr-nonenennx.
Hsnecrnt cnennantnte npnemt, oneruammne ntnon n cosnanne noncosnarentntx
npencrannenn. Taxym pont moryr ntnonnxrt cnoonnte acconnannn, ncnxoanannrnuecxne
ecent, nponenypt ncnxonpamt, remrantra, ncnxocnnresa n r.n., a raxxe pasnoopasnte
rexnnxn camoanannsa, npocremnmn npnemamn xoroporo moxer onnanert xaxnt uenonex.
Hent +rnx npnemon nosnpar panee npeopasonanntx nensypo mtcne n uyncrn uenonexa n
cepy cosnannx n onnanenne nannrpo cnocoon npnemnemoro nanpannennoro orpearnpona-
nnx, sa cuer uero nocrnraercx noccranonnenne nymennoro pannonecnx n noxnnxmrcx nepcnex-
rnnt pasnnrnx. B cnoe xnnre 3amnra nnunocrn: ncnxonornuecxne mexannsmt mt nonpo-
no ronopnm o nnarnocrnxe nropxennx noncosnarentno samnrt n ocnonntx npnemax xop-
pexnnn ee ncxaxammero nnnxnnx na uenonexa [32].
Cnenyer nonuepxnyrt, uro na nepnom +rane raxo ncnxorepannn nnunocrt cranonnrcx
nesamnmenno nepen yrposo, orcmna nponcrexaer pocr rpenorn n nanpxxennx. Paxe xorna
uenonex npnxonnr x neoxonnmocrn ocosnannx cnonx napymenntx xnsnenntx ornomenn,
ro nnauane on ne moxer nonxrt, xaxnm cnocoom +roro moxno nocrnut. B cnxsn c +rnm, nax-
nt nponyxrnnnte meront oxasannx uenonexy nomomn n onnanennn onee +exrnnntmn
cnocoamn nonenennx n crpeccontx cnryannxx ero nepeoyuenne. Peannsannx +roro non-
xona naer snaunrentnt crparernuecxn +exr, nemoncrpnpyx ornanennoe coxpanenne noc-
rnrnyrtx nantxon, onnaxo rpeyer ntcoxoro npoeccnonannsma ncnxorepanenra, a raxxe
axrnnnocrn, nenenanpannennocrn n ornercrnennocrn xnnenra. Ona paccunrana na nnnrent-
nym n xponornnnym paory n reuenne mecxnen n naxe ner.
Hmenno +rnmn xauecrnamn onanaer paspaartnaemax namn xonnennnx mennxo-
ncnxonornuecxo nonnepxxn nere n mxone. Ona npennonaraer neoxonnmocrt nnnrentno
(n reuenne ncex ner oyuennx) paort c nnyrpennnm mnpom nere, nanpannenno na opmn-
ponanne ymennx nonnmart cnon ncnxonornuecxne rpynnocrn, cnnxart neperpysxn, onnane-
nart nontmn cnocoamn +monnonantnoro pearnponannx n samnrnoro nonenennx. Ee ocnonnax
nanenennocrt na nontmenne camoonenxn n pasnnrne anexnarnoro opasa nyrem nc-
nontsonannx +exrnnntx crparern, nosnonxmmnx ca+ocmome)iuo cnpae)mic c nnyr-
pennnm nanpxxennem n rpynntx xnsnenntx cnryannxx [76].
* * *
Hcnxonornuecxax samnra, cnennantnax perynxrnnnax cncrema crannnsannn nnuno-
crn, orpaxnaer cepy cosnannx or nenpnxrntx, rpanmnpymmnx nepexnnann, conpxxenntx
c nnyrpennnmn n nnemnnmn xonnnxramn, cocroxnnxmn rpenorn n nncxomopra. Hanonee
momnt xpnrepn +exrnnnocrn necrnnx samnrntx mexannsmon +ro )ureuoauu mpe-
eoeu u u;oae)euue om cmpaxa. Hcnxonornuecxax samnra oecneunnaer ananrannm nnunocrn
sa cuer noncosnarentno nepepaorxn nocrynamme nnopmannn. B +rom npnnnmamr yua-
crne nce ncnxnuecxne ynxnnn, no xaxnt pas ocnonnym uacrt paort no npeononennm ne-
rarnnntx nepexnnann eper na cex xaxax-ro onna ns nnx. Hpnnnnnnantno naxno, uro n
+rnx nponeccax uenonex ne ornaer cee oruera, r.e. nxnmuamrcx n necrnymr onn anromarnu-
no, nesanncnmo or cosnarentntx xenann n namepenn nnunocrn. Onnaxo, nonono ncem
npyrnm ncnxnuecxnm nponeccam, samnrnte mexannsmt nmemr cnon oexrnnnte npoxnne-
nnx: nnemne nanmnaemte n perncrpnpyemte npnsnaxn na yponne necrnn, +monn nnn
paccyxnenn uenonexa.
Kax cpencrno ananrannn n paspemennx ncnxonornuecxnx xonnnxron samnrnte anro-
marnsmt pasnnnamrcx n onrorenese. V peenxa xaxnt mexannsm nnauane opmnpyercx nnx
onnanennx xonxperntmn nncrnnxrnnntmn noyxnennxmn n cnxsan, raxnm opasom, c onpe-
nenenno aso nnnnnnnyantnoro pasnnrnx. Hoynnrenem opmnponannx samnr ntcrynamr
nosnnxammne n onrorenese mnoroopasnte rnnt rpenorn, rnnnunte nnx nere. Onn orpax-
namr peenxa or neynonontcrnnx, ncxonxmero nsnyrpn (nnyrpennne nncrnnxrnnnte crnmy-
nt), n or neynonontcrnnx, ncrounnxn xoroporo naxonxrcx no nnemnem mnpe.
3amnrnax cncrema peenxa opmnpyercx na ase npoxnenntx esycnonntx peaxnn
nyrem ycnoxnennx opm ero nonenennx n nponecce nnnnnnnyantnoro nayuennx n pasnnrnx
opm ncnxnuecxoro orpaxennx. Cnennnxo cranonnennx nercxo cncremt samnrt xnnxercx
ro, uro nepnonauantno ona npoxnnxercx sa cuer n na yponne nnnrarentntx (nonenenuecxnx)
peaxnn npn yuacrnn +nemenrapntx ncnxnuecxnx ynxnn. 3rn nocrenenno ycnoxnxmmne-
cx anromarnuecxne nsmenennx nonenennx, nosnnxammne n orner na rpanmnpymmne nosnecr-
nnx, oecneunnamr npncnoconenne peenxa x nono xnsnenno cnryannn. Honenenuecxne
peaxnnn +xcnpeccnnnt, nocrynnt nnemnemy nanmnennm n perncrpannn, no+romy nosnonx-
mr ne rontxo ocymecrnnxrt onpenenennte nsmenennx no nnemne cpene, no n npnnnexamr x
cee nnnmanne oxpyxammnx nspocntx. Hosnnee opmnpymrcx samnrnte mexannsmt, n pea-
nnsannn xoropo npnnnmamr yuacrne n nepnym ouepent ncnxnuecxne ynxnnn: or nocnpn-
xrnx n +monn no namxrn n mtmnennx. Taxne samnrnte nponecct nosnonxmr peenxy anan-
rnponartcx x cpene ne sa cuer nsmenennx nnemnero mnpa, a sa cuer nnyrpennnx nsmenenn
rpancopmannn xaprnnt mnpa n opasa camoro cex. Vunrtnax +ry cnennnxy, npn xapaxre-
pncrnxe opm samnrt y nere mt pasnenxem nonxrnx samnrnax (nonenenuecxax) peaxnnx n
samnrnt (nnrpancnxnuecxn) mexannsm.
Fontmym pont n cranonnennn nercxo samnrt nrpamr pannne nsanmonecrnnx peen-
xa n cemte. Hoxasano, uro samnrnte mexannsmt nosnnxamr, c onno cropont, xax pesyntrar
ycnoennx nemoncrpnpyemtx ponnrenxmn opasnon samnrnoro nonenennx, a c npyro xax
pesyntrar nerarnnnoro nosnecrnnx co cropont ponnrene.
Fynyun cymecrnom connantntm, cosnarentntm n camocroxrentntm, nnunocrt cno-
cona paspemart nnyrpennne n nnemnne xonnnxrt, oportcx c rpenoro n nanpxxennem ne
rontxo anromarnuno (eccosnarentno), no n pyxononcrnyxct cnennantno copmynnponanno
nporpammo. Pnx oosnauennx cosnarentntx ycnnn nnunocrn, npennpnnnmaemtx n cnrya-
nnn ncnxonornuecxo yrpost, ncnontsyercx nonxrne xonnnr-nonenennx, r.e. ocosnanntx
crparern connanannx co crpeccom n c npyrnmn nopoxnammnmn rpenory cotrnxmn. Mt
paccmarpnnaem nonxrne xonnnr xax onee mnpoxoe no cnoemy conepxannm, uem nonxrne
ncnxonornuecxne samnrnte mexannsmt, r.x. xaxnax ns mnoxecrna nonenenuecxnx, +mo-
nnonantntx n nnrennexryantntx xonnnr-crparern nnunocrn moxer nxnmuart n cex ne
onnn, a necxontxo mexannsmon. Hcnxoxoppexnnonnt n ncnxorepanenrnuecxn nonxon, xo-
roporo mt npnnepxnnaemcx, paorax c mexannsmamn samnrt, saxnmuaercx n cosnannn ycno-
nn nnx ocosnannx nertmn ne+exrnnnocrn nexoroptx opm cnoero samnrnoro nonenennx n
opmnponannx ocosnanntx crparern connanannx c nnyrpennnm nanpxxennem n ecnoxocr-
nom n rpynntx xnsnenntx cnryannxx.
B cnenymmnx rnanax npencrannent pesyntrart namero nsyuennx ncnxonornuecxo
samnrt y nere na npnmepe +xcnepnmenrantno-ncnxonornuecxoro nccnenonannx mnanmnx
mxontnnxon. Ho npexne uem nepern x anannsy +mnnpnuecxoro marepnana, paccmorpnm oco-
ennocrn ncnxonornn nere +roro nospacra.
Inana 2
HCHXOAOIHR BETEH MAABmEIO mKOALHOIO
BO3PACTA
2.1. OBmAR XAPAKTEPHCTHKA BETEH
MAABmEIO mKOALHOIO BO3PACTA
Houemy ceronnx Herx
Hpoctnancx necxrt pas?
Horomy uro on ceronnx
Hocrynaer n nepnt xnacc.

On npocnyncx noutm remno.
Ftno rontxo rpn uaca.
On yxacno ncnyrancx,
uro ypox yx nauancx.
Aeuu Bapmo
Mnanmn mxontnt nospacr oxnartnaer nepnon xnsnn or 6 no 11 ner n onpenenxercx
naxnemnm ocroxrentcrnom n xnsnn peenxa ero nocrynnennem n mxony. B +ro npemx
nponcxonnr nn1encnnnoe nonornuecxoe pasnn1ne ae1cxoro oprannsua (nenrpantno n
nererarnnno nepnntx cncrem, xocrno n mtmeuno cncrem, nexrentnocrn nnyrpennnx op-
ranon). B ocnone raxo nepecrpoxn (ee eme nastnamr nroptm nsnonornuecxnm xpnsom)
nexnr oruernnnt +nnoxpnnnt cnnnr nxnmuamrcx n necrnne nonte xenest nnyrpen-
ne cexpennn n nepecramr necrnonart crapte. Xorx nsnonornuecxax cymnocrt +roro
xpnsa eme nonnocrtm ne onpenenena, no mnennm pxna yuentx npnmepno n nospacre 7 ner
npexpamaercx axrnnnax nexrentnocrt nnnouxono xenest, n pesyntrare uero cnnmaercx rop-
mos c nexrentnocrn nonontx n pxna npyrnx xenes nnyrpenne cexpennn, nanpnmep, rnnonsa
n xopt nannoueunnxon, uro naer crapr ntpaorxe raxnx nonontx ropmonon, xax annporent n
+crporent. Taxan mnsnonornuecxan nepec1ponxa 1peye1 o1 oprannsua peenxa ont-
moro nanpnaennn ann uonnnsannn ncex pesepnon.
B +ror nepnon nospacraer nonnnxnocrt nepnntx nponeccon, nponecct nosyxnennx
npeonanamr, n +1o onpeaenne1 1axne xapax1epnme ocoennoc1n unaamnx mxontnnxon,
xax nonmmennym +uonnonantnym nosyanuoc1t n nenoceannnoc1t. pxo ntpaxenne
nporexan nannt xpns y mnoro Hymxnna. B cnoe xnnre Xnsnt A.Hymxnna F.Menax
nnmer, uro xorna mantunxy mnnyno 7 ner, n camom ero onnxe nponsomen neoxnnannt ne-
penom: npexnxx connnnocrt cmennnact nnpyr pesnocrtm n manocrxmn, nepexonxmnmn ncxxne
rpannnt. Hs poxoro, nenonopornnnoro, monuannnoro on nnpyr npenparnncx n neoysnanno-
ro, remnepamenrnoro, nacmemnnno-ocrpoymnoro. Mantunx nocroxnno ntstnan ynpexn, no-
pnnannx, nepnnte ncntmxn ponnrene n rynepnepon [83]
K 7 ronam moponornuecxn cospenamr nonte ornent ontmnx nonymapn rononnoro
mosra, uro cosnaer ocnony nnx ontme, uem y nomxontnnxon, rapmonnn nponeccon nosyx-
nennx n ropmoxennx, neoxonnmo nnx pasnnrnx nenenanpannennoro nponsnontnoro no-
neaennn. Hocxontxy mtmeunoe pasnnrne n cnocot ynpannennx nm ne nnyr cnnxponno, ro y
nere +roro nospacra ecrt ocoennocrn n oprannsannn nnnxennx. Pasnnrne xpynntx mtmn
onepexaer pasnnrne menxnx, n cnxsn c uem ae1n nyume nmnonnnm1, cnntnme n pasuamn-
c1me annaennn, ueu uenxne n 1peymmne 1ounoc1n (nanpnmep, npn nnctme). Bmecre c
rem pacrymax nsnuecxax ntnocnnnocrt, nontmenne paorocnoconocrn nocxr ornocnrent-
nt xapaxrep, n n nenom nnx nere ocraercx xapaxrepno nonmmennan y1ounneuoc1t n
nepnno-ncnxnuecxan pannuoc1t. 3ro npoxnnxercx n rom, uro nx paorocnoconocrt otu-
no pesxo nanaer uepes 2530 mnnyr nocne nauana ypoxa n nocne nroporo ypoxa. Pern yrom-
nxmrcx n cnyuae nocemennx rpynnt nponnennoro nnx, a raxxe npn nontmenno +monno-
nantno nactmennocrn ypoxon n meponpnxrn [89].
unsnonornuecxne rpancopmannn ntstnamr ontmne nsmenennx n ncnxnuecxo
xnsnn peenxa. B nen1p ncnxnuecxoro pasnn1nn nmannrae1cn mopunponanne npons-
nontnoc1n (nnannponannx, ntnonnennx nporpamm necrnn n ocymecrnnennx xonrponx).
Hponcxonnr conepmencrnonanne nosnanarentntx nponeccon (nocnpnxrnx, namxrn, nnnma-
nnx), opmnponanne ntcmnx ncnxnuecxnx ynxnn (peun, nnctma, urennx, cuera), uro no-
snonxer peenxy mnanmero mxontnoro nospacra nponsnonnrt yxe onee cnoxnte, no cpanne-
nnm c nomxontnnxom, mtcnnrentnte onepannn. Hpn naronpnxrntx ycnonnxx oyuennx n
nocrarounom yponne ymcrnennoro pasnnrnx na +ro ocnone nosnnxamr npennoctnxn x pasnn-
rnm reopernuecxoro mtmnennx n cosnannx. Hon pyxononcrnom yunrenx nern naunnamr yc-
nannart conepxanne ocnonntx opm uenoneuecxo xyntrypt (nayxn, ncxyccrna, mopann) n
yuarcx necrnonart n coornercrnnn c rpannnnxmn n nontmn connantntmn oxnnannxmn nm-
ne [70]. Hmenno n +rom nospacre peenox nnepnte oruernnno naunnaer ocosnanart ornome-
nnx mexny nnm n oxpyxammnmn, pasnpartcx n omecrnenntx mornnax nonenennx, npancr-
nenntx onenxax, snaunmocrn xonnnxrntx cnryann, r.e. nocrenenno ncrynaer n cosnarent-
nym asy opmnponannx nnunocrn.
C npnxonom n mxony nsmenxercx +monnonantnax cepa peenxa. C onno cropont, y
mnanmnx mxontnnxon, ocoenno nepnoxnaccnnxon, n snaunrentno crenenn coxpanxercx xa-
paxrepnoe n nnx nomxontnnxon cnocrno ypno pearnponart na ornentnte, sanenammne nx,
cotrnx n cnryannn. Pern uyncrnnrentnt x nosnecrnnxm oxpyxammnx ycnonn xnsnn,
nneuarnnrentnt n +monnonantno orstnunnt. Onn nocnpnnnmamr npexne ncero re oexrt
nnn cnocrna npenmeron, xoropte ntstnamr nenocpencrnennt +monnonantnt orxnnx,
+monnonantnoe ornomenne. Harnxnnoe, xpxoe, xnnoe nocnpnnnmaercx nyume ncero [52]. C
npyro cropont, nocrynnenne n mxony nopoxnaer nonte, cnennnuecxne +monnonantnte
nepexnnannx, r.x. cnooaa aomxontnoro nospac1a cuenne1cn sanncnuoc1tm n noaunne-
nneu nonmu npannnau ansnn. Cnryannx mxontno xnsnn nnonnr peenxa n crporo nopmn-
ponannt mnp ornomenn, rpeyx or nero oprannsonannocrn, ornercrnennocrn, nncnnnnn-
nnponannocrn, xopome ycnenaemocrn. Vxecrouax ycnonnx xnsnn, nonan connantnan cn-
1yannn y xaxnoro peenxa, nocrynnnmero n mxony, nonmmae1 ncnxnuecxym nanpnaen-
noc1t. 3ro orpaxaercx n na snoponte mnanmnx mxontnnxon, n na nx nonenennn [70, 92, 131].
Hocrynnenne n mxony +ro raxoe cotrne n xnsnn peenxa, n xoropom oxsarentno
npnxonxr n npornnopeune nna onpenenxmmnx mornna ero nonenennx: uo1nn aenannn (xo-
uy) n uo1nn aonaenc1nonannn (naao). Ecnn mornn xenannx ncerna ncxonnr or camoro
peenxa, ro mornn nonxencrnonannx uame nnnnnnpyercx nspocntmn. B xnnre uro xacaercx
menx... Comnennx n nepexnnannx camtx mnanmnx mxontnnxon mt nocrapannct npocnennrt,
xax nern moryr paspemnrt +ror xonnnxr mexny xouy n nano, xaxne nyrn ntxona ns cn-
ryannn moryr nspart [11]. Ho nornxe, xoropax ne pas ncnontsonanact n pyccxnx cxasxax,
+rnx nyre moxer trt no xpane mepe uertpe: nnepen, nasan, naneno n nanpano.
Hepnt nyrt, nano, +ro npxmax nopora nnepen no nspocnym xnsnt c ee nopma-
mn, rpeonannxmn n oxsarentcrnamn. Bropo nyrt, xouy, cnoeopasnoe orcrynnenne
nasan, samnrnax perpeccnx x pannnm nercxnm opmam nonenennx. Tpern nyrt, naneno,
ncnontsymr rax nastnaemte pannonantnte nern, xoropte ncemn cnnamn crapamrcx npe-
opasonart mxontnym cnryannm raxnm opasom, urot n ne nmecro nspocntx nano xo-
sxnnuann nercxne xouy. Taxne nern orxptro comnenamrcx n camom conepxannn nspocntx
nopm n rpeonann, neuno uro-ro npennaramr, nsmenxmr ncxonnte npannna, nporecrymr n
tcrpo ntxnmuamrcx ns paort, ecnn sa nnmn ne nomnn n nx ne nocnymannct. 3rn nern
nocrarouno neynont nspocntm, rax xax ncerna nmemr cnoe mnenne n cxnonnt npornnope-
unrt nspocntm (xonnnxronart). uerneprt nyrt, nanpano, camt nnx nac nnrepecnt.
Peenox, ntnpammn +ror nyrt, ncemn cnnamn crpemnrcx coornercrnonart ncem rem nano,
xoropte cnenymr ns xonxperno cnryannn. Ho ero ne concem ynonnernopxer ro, xax y nero
+ro nonyuaercx. B pesyntrare on yxonnr n cex n ouent rnyoxo nce nepexnnaer. V nero nos-
nnxamr xpxne, +monnonantno oxpamennte cocroxnnx. Ero pasnnpamr npornnopeunx mexny
camtmn pasntmn crpemnennxmn, xenannxmn n xorennxmn. Peenox ne moxer npnnxrt cex n
cnryannn n no+romy onee nnn menee ocosnanno crpemnrcx npeopasonart ne nnemnn, a
cno nnyrpennn ncnxnuecxn mnp, xort xax-ro cnxrt nnyrpennee nanpxxenne n nncxom-
opr, r.e. samnrnrtcx c nomomtm ncnxonornuecxnx mexannsmon. H snect uro-ro y nero nony-
uaercx, a uro-ro ner. H ecnn xaxne-ro nepexnnannx ocranyrcx nnoxo ocosnanntmn n neorpea-
rnponanntmn, onn moryr npenparnrtcx n ncnxonornuecxne xomnnexct, xoropte mt uacro
nanmnaem n y nspocntx nmne.
Kaxym t crparernm nn nspan peenox, necnoconocrt coornercrnonart nontm nop-
mam n rpeonannxm nspocntx nensexno sacrannxer ero comnenartcx n nepexnnart. Hocry-
nnnmn n mxony peenox cranonnrcx xpane sanncnmtm or mnenn, onenox n ornomenn
oxpyxammnx ero nmne. Ocosnanne xpnrnuecxnx sameuann n cno anpec nnnxer na ero ca-
mouyncrnne n npnnonnr x nsmenennm camoonenxn. Ecnn no mxont nexoropte nnnnnnnyant-
nte ocoennocrn peenxa mornn ne memart ero ecrecrnennomy pasnnrnm, npnnnmannct n
yunrtnannct nspocntmn nmntmn, ro n mxone nponcxoan1 c1anaap1nsannn ycnonnn ansnn,
n pesyntrare uero +monnonantnte n nonenenuecxne orxnonennx nnunocrntx cnocrn crano-
nxrcx ocoenno samerntmn. B nepnym ouepent onapyxnnamr cex cnepxnosynnmocrt, no-
ntmennax uyncrnnrentnocrt, nnoxo camoxonrpont, nenonnmanne nopm n npannn nspocntx.
Bce ontme pacrer sanncnmocrt mnanmero mxontnnxa ne rontxo or mnennx nspocntx (ponn-
rene n yunrene), no n or mnennx cnepcrnnxon. 3ro npnnonnr x romy, uro on naunnaer nc-
ntrtnart crpaxn ocooro pona: uro ero nocunramr cmemntm, rpycom, omanmnxom nnn cna-
onontntm. Kax ormeuaer A.H.3axapon, ecnn n nomxontnom nospacre npeonanamr crpaxn,
oycnonnennte nncrnnxrom camocoxpanennx, ro n mnanmem mxontnom nospacre npenannpy-
mr connantnte crpaxn xax yrposa narononyunm nnnnnnna n xonrexcre ero ornomenn c ox-
pyxammnmn nmntmn [39].
B ontmnncrne cnyuaen peenox npncnocannnaer cex x nono xnsnenno cnryannn,
n n +rom emy nomoramr pasnoopasnte opmt samnrnoro nonenennx. B nontx ornomennxx
co nspocntmn n co cnepcrnnxamn peenox npononxaer pasnnnart penexcnm na cex n npy-
rnx. Hpn +rom, nonnaxct ycnexa nnn repnx nopaxenne, on moxer, no opasnomy ntpaxennm
B.C.Myxnno, nonacrt n xanxan cony1c1nymmnx nera1nnnmx opasonannn, ncntrtnax
uyncrno npenocxoncrna nan npyrnmn nnn sanncrt [70]. B ro xe npemx pasnnnammaxcx
cnoconoc1t x naen1nmnxannn c apyrnun nomoraer cnxrt nanop nerarnnntx opasonann
n pasnnrt npnnxrte nosnrnnnte opmt omennx.
Taxnm opasom, nocrynnenne n mxony nener ne rontxo x opmnponannm norpenocrn
n nosnannn n npnsnannn, no n x pasnn1nm uync1na nnunoc1n. Peenox naunnaer sannmart
nonoe mecro nnyrpn cementx ornomenn: on yuennx, on ornercrnennt uenonex, c
nnm conerymrcx n cunramrcx. Vcnoenne nopm nonenennx, ntpaoranntx omecrnom, nosno-
nxer peenxy nocrenenno npenparnrt nx n cnon cocrnennte, nnyrpennne, rpeonannx x ca-
momy cee [70].
2.2. PA3BHTHE HO3HABATEALHOH CmEPL
BOCHPHRTHE
Bocnpnxrne opma nenocrnoro orpaxennx npenmeron n xnnenn npn nx nenocpen-
crnennom nosnecrnnn na oprant uyncrn. Ocnono ero cranonnennx xax ntcme ncnxnuecxo
ynxnnn xnnxercx axrnnnoe nnnxenne. Hmenno nocnpnxrne ontme ncero cnxsano c npeopa-
sonannem nnopmannn, nocrynamme ns nnemne cpent. B pesyntrare +roro opmnpymrcx
ncnxnuecxne opast, xoroptmn n nantnemem onepnpymr nnnmanne, namxrt, npencrannenne,
noopaxenne, mtmnenne, +monnn. Fnaronapx cnxsxm, opasymmnmcx mexny pasntmn anann-
saropamn npn nocnpnxrnn, n ncnxnuecxnx opasax orpaxamrcx raxne cnocrna npenmeron n
xnnenn, nnx xoroptx ner cnennnuecxnx anannsaropon, nanpnmep nennunna, nec, opma,
perynxpnocrt, uro cnnnerentcrnyer o cnoxno oprannsannn +roro ncnxnuecxoro nponecca.
B ornnune or npocremero ncnxnuecxoro nponecca omymennx, nocnpnxrne sanncnr ne
ornnune or npocremero ncnxnuecxoro nponecca omymennx, nocnpnxrne sanncnr ne
rontxo or pasnpaxnrenx, no n or camoro nocnpnnnmammero cyexra (nocnpnnnmaer ne rnas,
a xnno uenonex), no+romy n nocnpnxrnn oxsarentno cxastnamrcx ocoennocrn nnunocrn
nocnpnnnmammero. Orcmna cnenyer, uro nnemnxx cpena nocnpnnnmaercx namn non yrnom
spennx namnx norpenocre, nnrepecon, non nannennem neoxonnmocrn ntnpart anexnar-
nym opmy nonenennx. Moxno cxasart, uro nocnpnxrne +ro npnxnsnenno opmnpymmax-
cx cncrema nepnenrnnntx necrnn, c nomomtm xoropo nern crpoxr opas oxpyxamme
necrnnrentnocrn n sarem opnenrnpymrcx n ne. Taxnm opasom, npnntunt mnp +ro
nnmt onncanne, nporpamma nocnpnxrnx, xoropax saxnantnaercx n cosnanne uenonexa c camo-
ro nercrna. Peenox nocnpnnnmaer mnp n coornercrnnn co copmnponanntm n ero cosnannn
onncannem, n +rn onncannx n nx nnrepnperannn moryr trt uacrnuno omnountmn.
Baxnemne cnocrna nocnpnxrnx npenmernocrt, nenocrnocrt, xoncranrnocrt n
oomennocrt. Hpeo+emuocmi +ro ornecennocrt nocnpnxrnx x oropaxaemomy oexry,
cnoconocrt ntnenxrt npenmer ns oxpyxammero ona xax ornentno nsxrym nemt. He)ocm-
uocmi oprannuecxax nsanmocnxst uacre n nenoro n opase. Koucmaumuocmi ornocn-
rentnax nesanncnmocrt opasa or nsnuecxnx ycnonn nocnpnxrnx, npoxnnxmmaxcx n ero ne-
nsmennocrn. Ooooueuuocmi ornecennocrt xaxnoro opasa x nexoropomy xnaccy oexron,
nmemmnx nasnanne. Bce +rn cnocrna ne xnnxmrcx npoxnenntmn n pasnnnamrcx n reuenne
nce xnsnn uenonexa.
Hpnnenem necxontxo npnmepon. V manentxoro peenxa oxpyxammne ero npenmert ne
coxpanxmr xoncranrnte xapaxrepncrnxn, r.e. nocroxncrno pasmepa, neca, oema. Tax, y 23-
nernero peenxa xoncranrnocrt nocnpnxrnx eme ouent neconepmenna: nocnpnnnmaemte pas-
mept npenmeron ymentmamrcx c nx ynanennocrtm, no x 10-nernemy nospacry onn ycranannn-
namrcx na yponne nspocnoro [7]. Hpenmernocrt y nero roxe eme ntpaxena cnao, nocxontxy
peenox nnoxo ntnenxer cex ns cpent, on xax t cnnr c mnpom nnemnnx oexron. Hnre-
pecna no +romy nonpocy nosnnnx Hnaxe. On cunraer, uro xoncranrnocrt nocnpnxrnx pasme-
pon n paccroxnnx pasnnnaercx n nocrnraer ntcoxoro yponnx yxe n nepnon mnanenuecrna, no
rontxo no ornomennm x nnxnemy npocrpancrny, n xoropom peenox nenocpencrnenno ne-
crnyer. Pantnee npocrpancrno n mnanenuecxom n nercxom nospacre nocnpnnnmaercx nexon-
cranrno ncnencrnne nenocrarxa cocrnennoro ontra n +ro cpene [84].
V mnanmnx mxontnnxon nocnpnxrne yxe xopomo pasnnro. Onn ne rontxo pasnnuamr
nner, opmy, nennunny npenmeron n nx nonoxenne n npocrpancrne, no n moryr npannntno na-
snart npennaraemte opmt n nnera, npannntno coornecrn npenmert no nx nennunne. Onn
moryr nsopasnrt npocremne opmt n pacxpacnrt nx n sanannt nner. Onnaxo n nepnom n n
nauane nroporo xnacca nocnpnxrne eme nectma neconepmenno n nonepxnocrno. Pern nonyc-
xamr nerounocrn n omnxn n nnepennnponxe npn nocnpnxrnn cxonntx oexron. Hnorna
ne ornnuamr n cmemnnamr cxonnte no naueprannm n nponsnomennm yxnt n cnona, nso-
paxennx cxonntx npenmeron n camn cxonnte npenmert. uacro ntnenxmr cnyuante nera-
nn, a cymecrnennoe n naxnoe ne nocnpnnnmamr. Taxnm opasom, onn ne yuem1 eme xopomo
paccua1pnna1t npeaue1m. Ppyro ocoennocrtm nocnpnxrnx mnanmnx mxontnnxon xnnx-
ercx ero 1ecnan cnnst c aenc1nnnun. Pnx mnanmero mxontnnxa nocnpnnxrt npenmer sna-
unr uro-ro cnenart c nnm, xax-ro nsmennrt, nsxrt, norporart. Bmecre c rem, ero nocnpnxrne
ornnuaercx ocrporo n cnexecrtm, cnoero pona cosepnarentno nmosnarentnocrtm.
Ouent rouno raxne ocoennocrn nocnpnxrnx nere npocnexnnamrcx n crnxornopennn
A. Fapro y mantunxon cnpocnna... [12]:

y mantunxon cnpocnna:
3ro uro sa nepenne?
Ionopxr onn: Ocnna.
Tontxo mne ne nepnrcx.

Paxe enxn mt nnauane
Or cocnt ne ornnuann:
Pas ropuar nronouxn,
3naunr, +ro enouxn.

A xorna na nerxy enn
Mt nonyume nornxnenn,
Oxasanoct, uro ona
He raxax, xax cocna.

Mt n cnoe rerpanxe cnne
Hapncyem nce nncrt
H ne cxaxem o ocnne:
Ax, epesa, +ro rt!.

Ouent naxno, urot nern n +rom nospacre ymenn ycranannnnart nnenrnunocrt npen-
meron romy nnn nnomy +ranony, Taxoe ymenne nanmnaercx eme ne ncerna. B npnpone cyme-
crnyer ecxoneunoe pasnoopasne nneron, opm n snyxon, n uenoneuecrno rontxo nocrenenno
ynopxnounno nx, cnenx x cencopntm +ranonam cncremam nneron, opm, snyxon. 3rano-
nt +ro ntpaorannte uenoneuecrnom opasnt ocnonntx pasnonnnnocre xauecrn n
cnocrn npenmeron. Ecnn peenox moxer npannntno nasnart nner n opmy npenmera, ecnn on
moxer coornecrn nocnpnnnmaemoe xauecrno c +ranonom, ro on moxer ycranonnrt nnenrnu-
nocrt (mxu xpyrnt), uacrnunoe cxoncrno (xnoxo xpyrnoe, no ne nacrontxo, xax mxu) n ne-
cxoncrno (map n xy) [70].

B npennoxenno namn cxeme nnarnocrnxn ncnxonornuecxo roronnocrn nere x mxo-
ne ynenxercx nnnmanne onenxe nepnenrnnnoro pasnnrnx peenxa [77]. Hsnecrno, uro samen-
nennocrt nponeccon npnema n nepepaorxn cencopno nnopmannn, nenonnonennocrt npo-
crpancrnenno opnenrnponxn, nenocrarounoe onnanenne opasom cnona nepenxo npnnonnr x
sanepxxe ncnxnuecxoro pasnnrnx y nere [56]. Hcnontsyx monnnxannm recra O.M.Ptxuenxo
Xynoxnnx [36], mt npocnm nere nopnconart nocemt nsopaxenntx na nncre ymarn cxo-
xnx nrypox rax, urot ne nonyunnoct onnnaxontx pncynxon. Hocne sanepmennx pnconannx
peenxy nano nart xaprnnxam nasnannx, r.e. nocnpnnxrt nsopaxennx, xoropte on napnco-
nan, n coornecrn nx c xaxnm-nno xnaccom npenmeron ns xpanxmnxcx n namxrn (c +ranonom),
a sarem oosnaunrt cnonamn cnon nsopaxennx (pnc. 1). Hpaxrnxa noxastnaer, uro oxono
rpern nere 67 ner, npoxonxmnx orop n nepnt xnacc, ncntrtnamr rpynnocrn n nepann-
sannn, namr crepeornnnte nasnannx nnn nonce ne moryr nart nasnanne cocrnennomy pncyn-
xy, r.e. coornecrn ero c +ranonamn, xpanxmnmncx n namxrn. 3rn nponemt uame onapyxn-
namrcx y mantunxon.
Vxe ns npnnenenntx ntme axron moxno nnnert, uro 1axoe cnonc1no nocnpnn1nn,
xax oomennoc1t, y unornx ae1en eme neconepmenno. B ro xe npemx, nmenno oomen-
nocrt npeaonpeaenne1 c1anonnenne npyrnx ncnxnuecxnx nosnanarentntx nponeccon na-
mxrn, npencrannennx, peun, mtmnennx. Oomennocrt cnxstnaer nnnnnnnyantnt n ome-
crnennt ontr uenonexa, oecneunnax cemanrnuecxym xoncranrnocrt. K coxanennm, onepa-
nnn oomennx n xnaccnnxannn y nere +roro nospacra naxonxrcx eme rontxo n crannn
opmnponannx, uro moxer orpaxartcx ne rontxo na axanemnuecxo ycnenaemocrn peenxa,
no n na ero cnoconocrn x ycnoennm nopm n rpeonann nspocntx. Paxe ynyun nocnpnnx-
rtmn, onn no cnoemy cmtcny moryr ocranartcx nenocrynntmn.
BHHMAHHE
Bnnmanne ocymecrnnxer o1op axryantntx, nnuno snaunmtx cnrnanon ns mnoxecrna
ncex nocrynntx nocnpnxrnm n sa cuer orpannuennn nonn nocnpnn1nn oecneunnaer cocpe-
ao1ouennoc1t n nannt momenr npemenn na xaxom-nno oexre (npenmere, cotrnn, opa-
se, paccyxnennn). Bnnmanne ecrt npocremn nnn camoyrnynennx, sa cuer xoroporo nocrn-
raercx ocooe cocroxnne: cosepnaemt npenmer nnn mtcnt naunnaer sannmart nce none cos-
nannx nennxom, ntrecnxx ns nero nce ocrantnoe. Tem camtm oecneunnaercx ycrounnocrt
nponecca n cosnamrcx onrnmantnte ycnonnx nnx opaorxn +roro oexra nnn mtcnn snect
n ceuac.
Vuenax nexrentnocrt rpeyer xopomero pasnnrnx nponsnontnoro nnnmannx. Peenox
nonxen ymert cocpenorounrtcx na yuenom sanannn, n reuenne nnnrentnoro npemenn coxpa-
nnrt na nem nnrencnnnoe (xonnenrpnponannoe) nnnmanne, c onpenenenno cxopocrtm nepe-
xnmuartcx, rnxo nepexonx c onno sanaun x npyro. Onnaxo nponsnontnocrt nosnanarent-
ntx nponeccon y nere 68 n 911 ner nosnnxaer nnmt na nnxe nonenoro ycnnnx, xorna pee-
nox cnennantno oprannsyer cex non nanopom ocroxrentcrn nnn no cocrnennomy noyxne-
nnm. B otuno ocranonxe emy eme rpynno rax oprannsonart cnom ncnxnuecxym nexrent-
nocrt.
Bospacrnax ocoennocrt mnanmnx mxontnnxon cpannn1entnan cnaoc1t npons-
nontnoro nnnuannn. 3naunrentno nyume pasnnro y nnx nenponsnontnoe nnnmanne. Bce no-
noe, neoxnnannoe, xpxoe, nnrepecnoe camo no cee npnnnexaer nnnmanne yuennxon eso ncx-
xnx ycnnn c nx cropont. Pern moryr ynycrnrt cymecrnennte nerann n yuenom marepnane
n oparnrt nnnmanne na necymecrnennte rontxo noromy, uro onn npnnnexamr nnnmanne.
Kpome npeonanannx nenponsnontnoro nnnmannx x nospacrno ocoennocrn ornocnrcx raxxe
ero cpannnrentno neontmax ycrounnocrt. Hepnoxnaccnnxn n oruacrn nropoxnaccnnxn eme
ne ymemr nnnrentno cocpenorounnartcx na paore, ocoenno ecnn ona nennrepecna n onno-
opasna; nx nnnmanne nerxo ornnexaercx. B pesyntrare nern moryr ne ntnonnnrt sananne n
cpox, norepxrt remn n pnrm nexrentnocrn, nponycrnrt yxnt n cnone n cnona n npennoxennn.
Tontxo x rpertemy xnaccy nnnmanne moxer coxpanxrtcx nenpeptnno yxe n reuenne ncero
ypoxa [52].
Cnaocrt nponsnontnoro nnnmannx onna ns ocnonntx npnunn mxontntx rpynno-
cre: neycnenaemocrn n nnoxo nncnnnnnnt. B cnxsn c +rnm naxno paccmorpert, xax opmn-
pyercx +ror nnn nnnmannx n c nomomtm xaxnx npnemon ero moxno pasnnrt n cxoppexrnpo-
nart. Hoxasano, uro n ornnune or nenponsnontnoro nnnmannx nponsnontnoe nnnmanne ne
nponyxr cospenannx oprannsma, a pesyntrar omennx peenxa co nspocntmn n opmnpyercx n
connantnom xonraxre [20]. Korna mart nastnaer npenmer n yxastnaer na nero peenxy, nt-
nenxx rem camtm ero ns cpent, nponcxonnr nepecrpoxa nnnmannx. Ono nepecraer orxnn-
xartcx rontxo na ecrecrnennte opnenrnponounte peaxnnn peenxa, xoropte ynpannxmrcx
nno nonnsno, nno cnno pasnpaxnrenx, n naunnaer nonunnxrtcx peun nnn xecry nsanmo-
necrnymmero c nnm nspocnoro.
Hanpnmep, peenox, xoropt yunrcx nncart, nnauane nnnraer nce pyxo, rnasamn,
ronono, uacrtm rynonnma n xstxom. Oyuenne cocronr n ycnnennn rontxo onno uacrn
nnnxenn, xoopnnnannn nx n rpynnt n ncxnmuennn nenyxntx nnnxenn. Hponsnontnoe
nnnmanne n nanpannxercx na ropmoxenne nenyxntx nnnxenn.
B cnoem pasnnrnx nponsnontnoe nnnmanne npoxoan1 onpeaenennme c1aann. Hccne-
nyx cpeny, peenox cnauana ntnenxer nnmt pxn npenmeron ocranonxn. 3arem naer nenocrnoe
onncanne cnryannn n naxonen nnrepnperannm cnyunnmerocx. Hpn +rom nnauane pasnnrne
nponsnontnoro nnnmannx oecneunnaer y nere peannsannm rontxo rex nene, xoropte cra-
nxr nepen nnmn nspocnte, a sarem n rex, xoropte cranxrcx nertmn camocroxrentno.
Pasnnrne ycrounnocrn nponsnontnoro nnnmannx nsyuamr, onpenenxx maxcnmantnoe
npemx, xoropoe nern moryr nponecrn, cocpenorounnmnct na onno nrpe. Ecnn maxcnmantnax
nnnrentnocrt onno nrpt y nonyrononanoro peenxa cocrannxer ncero 14 mnnyr, ro x 67 ro-
nam ona nospacraer no 1,53-x uacon. Tax xe nonro peenox moxer trt cocpenorouen n na
nponyxrnnno nexrentnocrn (pnconannn, xoncrpynponannn, nsroronnennn nonenox). Onnaxo
raxne pesyntrart cocpenorouennx nnnmannx nocrnxnmt rontxo npn nannunn nnrepeca x
+ro nexrentnocrn. Peenox yner romnrtcx, ornnexartcx n uyncrnonart cex conepmenno ne-
cuacrntm, ecnn nano trt nnnmarentntm x ro nexrentnocrn, xoropax emy espasnnuna nnn
nonce ne npannrcx. Ananornuno pasnnnaercx n xonnenrpannx nnnmannx. Ecnn n 3 rona sa 10
mnnyr nrpt peenox ornnexaercx or nee n cpennem 4 pasa, ro n 6 ner ncero onnn pas [91].
3ro onnn ns xnmuentx noxasarene roronnocrn peenxa x oyuennm n mxone.
Ha pannnx asax pasnnrnx nponsnontnoe nnnmanne pasneneno mexny nnymx nmnt-
mn nspocntm n peenxom. Bspocnt ntnenxer oexr ns cpent, yxastnax na nero xecrom
nnn cnonom; peenox orneuaer na +ror cnrnan, nxcnpyx nsrnxnom nasnannt npenmer nnn
epx ero n pyxn. Vxasanne na npenmer xecrom nnn cnonom oprannsyer nnnmanne peenxa,
npnnynnrentno menxx ero nanpannenne. Tem camtm sanannt npenmer ntnenxercx nnx pe-
enxa ns nnemnero nonx. Korna y peenxa pasnnnaercx cocrnennax peut, on moxer cam na-
snart npenmer n, raxnm opasom, nponsnontno nmaenn1t ero ns oc1antnon cpeam. uynx-
nnx anannsa cpent, xoropax pantme tna pasnenena mexny nspocntm n peenxom, cranonnr-
cx nnx peenxa nnyrpenne n ntnonnxercx nm camocroxrentno. Hs cxasannoro xcno, nacxont-
xo recno nponsnontnoe nnnmanne cnxsano c peutm. Honauany ono npoxnnxercx n nonunnennn
cnoero nonenennx cnonecntm yxasannxm nspocntx (Pern, orxpore rerpann!), a sarem n
nonunnennn cnoero nonenennx cocrnenno peueno nncrpyxnnn.
Hocnennee nonoxenne ouent xpxo nnnmcrpnpyer nsnecrnoe crnxornopenne C. Mnxan-
xona Paer xopona monoxo [68]:

Hncart xpacnno nenerxo:
Pa-er xo-po-na mo-no-xo!
3a yxno yxna,
x cnory cnor.
Hy xort t xro-nnynt nomor!

Eme onny crpannuxy non!
A sa oxnom co ncex cropon:
H cryx mxua, n na menxa,
H snon xaxoro-ro snonxa,
A x cnxy, n rerpant rnxxy
3a yxno yxny ntnoxy:
Pa-er xo-po-na mo-no-xo...

Pa! Crart yuentm ne nerxo!

Cyrt nnnxnnx ycrno nncrpyxnnn na oprannsannm nponsnontnoro nnnmannx cocronr
n rom, uro ona ne rontxo ntnenxer oexr ns cpent, no n cosnaer nosmoxnocrt nponnnrt co-
croxnne axrnnannn cnenon, ne nonycrnrt nx npexnenpemennoro yracannx. Oprannsyx cnenn-
antnym nexrentnocrt c cnrnanamn (nanpnmep, nx cuer), cnonecnoe npennncanne nnocnr ax-
rop nonnsnt n rem camtm cnococrnyer yaepaannm oexra n none nnnmannx no sanepme-
nnx necrnnx c nnm, r.e. coxpanennm xonrponx sa nporexammnm necrnnem. Ha +ry cymecr-
nennym pont nnnmannx cnenan axnenr n xonnennnn H..Iantnepnna [22].
Hponsnontnoe nnnmanne nonnocrtm pasnnnaercx x 1216 ronam. Taxnm opasom, ne-
cmorpx na nexoropym cnoconocrt nere nauantntx xnaccon nponsnontno ynpannxrt cnonm
nonenennem, nenponsnontnoe nnnmanne y nnx nce xe npeonanaer. Hs-sa +roro mnanmnm
mxontnnxam rpynno cocpenorounrtcx na onnoopasno n manonpnnnexarentno nnx nnx pa-
ore nnn na paore nnrepecno, no rpeymme ymcrnennoro nanpxxennx. 3ro npnnonnr x
neoxonnmocrn nxnmuart n nponecc oyuennx +nemenrt nrpt n nocrarouno uacro menxrt
opmt nexrentnocrn.
HAMRTL
Hamxrt +ro nponecc saneuarnennx, coxpanennx n nocnponsnenennx cnenon npomno-
ro ontra. V nomxontnnxon namxrt cunramr nenymnm ncnxnuecxnm nponeccom. B +rom nos-
pacre sanomnnanne nponcxonnr rnanntm opasom nenponsnontno, uro oycnonneno nenocra-
rouno pasnnro cnoconocrtm x ocmtcnennm marepnana, mentme nosmoxnocrtm ncnontso-
nannx acconnann n nenocrarountm ontrom n nesnaxomcrnom c npnemamn sanomnnannx. Ec-
nn cotrnx nmenn +monnonantnym snaunmocrt nnx peenxa n nponsnenn na nero nneuarne-
nne, nenponsnontnoe sanomnnanne ornnuaercx ocoo rounocrtm n ycrounnocrtm. Hsnecr-
no, uro nern nomxontnoro nospacra nerxo sanomnnamr eccmtcnennt marepnan (nanpnmep,
cunranxn) nnn oexrnnno ocmtcnennte, no nenocrarouno nonxrnte nnn nonce nenonxrnte
nm cnona, past, crnxornopennx. B xauecrne npnunn, nexamnx n ocnone raxoro sanomnnannx,
nastnamr nnrepec, xoropt ntstnaercx y nere snyxono cropono +roro marepnana, ocooe
+monnonantnoe x nemy ornomenne, nxnmuenne n nrponym nexrentnocrt. Kpome roro, cama
nenonxrnocrt nnopmannn moxer crnmynnponart nmosnarentnocrt peenxa n npnnnexart x
ne ocooe nnnmanne [97].
Pomxontnt nospacr cunramr nepnonom, ocnooxnammnm nere or amnesnn mnanen-
uecrna n pannero nospacra. Hamxrt nomxontnnxa yxe coxpanxer npencrannennx, xoropte nn-
repnpernpymr xax oomennte nocnomnnannx. Ho mnennm H.C.Btrorcxoro, raxne
oomennte nocnomnnannx cnocont ntpnart npenmer mtmnennx ns xonxperno npe-
menno n npocrpancrnenno cnryannn, n xoropym on nxnmuen, n ycranonnrt mexny omnmn
npencrannennxmn cnxst raxoro nopxnxa, xoropo n ontre peenxa eme ne tno [20].
Beaymne nnam naun1n y unaamnx mxontnnxon +uonnonantnan n opasnan.
Pern tcrpee n npounee sanomnnamr nce xpxoe, nnrepecnoe, nce ro, uro ntstnaer +monno-
nantnt orxnnx. B ro xe npemx, +monnonantnax namxrt ne ncerna conponoxnaercx ornome-
nnem x oxnnmemy uyncrny, xax x nocnomnnannm panee nepexnroro. Tax, peenox, nanyran-
nt syntm npauom nnn nnpexropom mxont, nyraercx npn xaxno ncrpeue c nnmn, no ne
ncerna ocosnaer, c uem cnxsano +ro uyncrno, nocxontxy nponsnontnoe nocnponsnenenne
uyncrn npaxrnuecxn nenosmoxno. Taxnm opasom, necmorpx na ro uro +monnonantnax namxrt
oecneunnaer tcrpoe n npounoe sanomnnanne nnopmannn, nonarartcx na rounocrt ee co-
xpanennx moxno ne ncerna. Tem onee uro ecnn n otuntx, cnoxontx ycnonnxx nospacra-
nne cnnt n xpxocrn nneuarnennx nontmaer uerxocrt n npounocrt sanomnnannx, ro n +xcrpe-
mantntx cnryannxx (nanpnmep, na xonrpontno) cnntnoe norpxcenne ocnanxer nnn naxe
nonnocrtm rnymnr ro, uro tno nocnponsneneno.
Opasnax namxrt roxe nmeer cnon orpannuennx. Pern, necrnnrentno, nyume ynepxn-
namr n namxrn xonxpernte nnna, npenmert n cotrnx, uem onpenenennx, onncannx, oxc-
nennx. Onnaxo n nepnon ynepxannx n namxrn opas moxer nperepnert onpenenennym rpanc-
opmannm. Tnnnuntmn nsmenennxmn, nponcxonxmnmn co spnrentntm opasom n nponecce
ero xpanennx, xnnxmrcx: ynpomenne (onycxanne nerane), nexoropoe npeynennuenne ornent-
ntx +nemenron, npnnonxmee x npeopasonannm nrypt n ee npenpamennm n onee onnoo-
pasnym.
Taxnm opasom, nanexnee ncero nocnponsnonxrcx opast, nxnmuammne n cex +mo-
nnonantnt xomnonenr: neoxnnannte n penxo ncrpeuammnecx. Onnaxnt mt npennoxnnn
nerxm cnenart pncynxn na remy: Tax nnrepecno, uro naxe ynnnnrentno. Bnnmanne npnnnex
neoxnnannt, c name rouxn spennx, n necrnnrentno ennncrnennt n cnoem pone cmxer:
Komxa ena rapaxanon. Onnaxo orner nepnoxnaccnnnt na nonpoc: uro xe snect ynnnn-
rentnoro?, sanannt nerpantntm ronom, oxasancx nnx nac eme onee neoxnnanntm.
Penouxa yxnantno nosmyrnnact nenonnmannem nspocntx: Ho +ro xe nenpnnnuno ecrt
rapaxanon!.
Korna mt ormeuaem xopomym opasnym namxrt nere, nano nmert n nnny, uro opas-
nax namxrt (xax spnrentnax, rax n cnyxonax) nnoxo nonnaercx nponsnontnomy ynpannennm, a
nomnnrt oruernnno rontxo ocoennoe, +xcrpaopnnnapnoe, eme ne snaunr nmert xopomym
namxrt. Xopomax namxrt rpannnnonno cnxstnaercx c namxrtm na cnona, a npn sanomnnannn
cnonecno nnopmannn y mnanmnx mxontnnxon, ocoenno n nepntx nnyx xnaccax, ormeuaer-
cx cxnonnocrt x mexannuecxomy saneuarnennm, es ocosnannx cmtcnontx cnxse nnyrpn sa-
nomnnaemoro marepnana. 3ro oxcnxercx pacnpocrpanenntm cnocoom onennnannx ycnnn
yuennxa. Fnnsxoe x rexcry nocnponsnenenne yuenoro sanannx, c rouxn spennx nspocntx,
cnnnerentcrnyer o nopoconecrnom ntnonnennn nertmn nomamne paort n otuno onenn-
naercx ntcoxnm annom. 3ro noyxnaer peenxa orneuart xax moxno nnxe x rexcry. Kpome
roro, nern eme ne ymemr nontsonartcx pasntmn cnocoamn oomennx. He nnanex pasnepny-
ro peutm, nern eme ne moryr cnoonno, cnonmn cnonamn, nsnarart conepxanne npounranno-
ro. Ho+romy, onacaxct nonycrnrt nerounocrt, onn npneramr x nocnonnomy nocnponsnene-
nnm [97].
Ocnonntm nanpannennem pasnnrnx namxrn n mnanmem mxontnom nospacre xnnxercx
crnmynnponanne cnonecno-nornuecxoro sanomnnannx. Cnonecno-nornuecxym (cnmnonnue-
cxym) namxrt nonpasnenxmr na cnonecnym n nornuecxym. Cnonecnax namxrt cnxsana c peutm
n nonnocrtm opmnpyercx rontxo x 1013 ronam. Ee ornnunrentntmn uepramn xnnxmrcx
rounocrt nocnponsnenennx n ontmax sanncnmocrt or nonn. Ocoennocrtm nornuecxo na-
mxrn xnnxercx sanomnnanne rontxo cmtcna rexcra. B nponecce ero ntunenennx nponcxonnr
nepepaorxa nnopmannn n onee oomenntx nonxrnxx, no+romy nornuecxax namxrt camtm
recntm opasom cnxsana c mtmnennem. Onnn ns npnemon nornuecxoro sanomnnannx cmt-
cnonax rpynnnponxa marepnana n nponecce sayunnannx. Mnanmne mxontnnxn camocroxrent-
no x +romy npnemy eme ne npneramr, r.x. eme nnoxo anannsnpymr rexcr, ne ymemr ntnenxrt
rnannoe n cymecrnennoe. Onnaxo ecnn nere cnennantno oyuart cmtcnono rpynnnponxe
rexcra, ro naxe nepnoxnaccnnxn cmoryr ycnemno cnpannrtcx c +ro sanaue.
Hocrenenno nponsnontnax namxrt cranonnrcx ro ynxnne, na xoropym onnpaercx
ncx yuenax nexrentnocrt peenxa. Ee npenmymecrna n nanexnocrn n ymentmennn xonn-
uecrna omnox npn nocnponsnenennn. Ona onnpaercx na cosnanne ycranonxn na sayunnanne,
r.e. na nsmenenne mornnannn +ro nexrentnocrn. Axrnnnax mornnannx, a raxxe ycranonxa,
yrounxmmax nexrentnocrt, cranxr nponsnontnoe sanomnnanne n onee naronpnxrnoe nono-
xenne no cpannennm c nenponsnontntm. Vunrent oprannsyer ycranonxy, naer peenxy yxa-
sannx, xaxnm opasom moxno sanomnnrt n nocnponsnecrn ro, uro cnenyer ntyunrt. Bmecre c
nertmn on ocyxnaer conepxanne n oem marepnana, pacnpenenxer ero na uacrn (no cmtcny,
no rpynnocrn sanomnnannx), yunr xonrponnponart nponecc sanomnnannx, nonxpennxer ero.
Heoxonnmtm ycnonnem sanomnnannx cnyxnr nonnmanne yunrent nxcnpyer nnnmanne
peenxa na neoxonnmocrn nonnmart ro, uro nano sanomnnrt, naer mornnannm sanomnnannx:
sanomnnrt, urot coxpannrt snanne, npnopecrn nantxn ne rontxo nnx pemennx mxontntx
sanann, no n nnx nce nocnenymme xnsnn [70].
BOOBPAEHHE
Boopaxenne +ro nponecc npeopasonannx nmemmnxcx n namxrn opason c nentm
cosnannx nontx, xoropte pantme nnxorna uenonexom ne nocnpnnnmannct. V peenxa noo-
paaenne mopunpye1cn n nrpe n nnauane neo1aennuo o1 nocnpnn1nn npeaue1on n nm-
nonnennn c nnun nrponmx aenc1nnn. V nere 67 ner noopaxenne yxe moxer onnpartcx n
na raxne npenmert, xoropte nonce ne noxoxn na samemaemte. Ponnrenn n, ocoenno, a-
ymxn n nenymxn, xoropte rax nmxr napnrt cnonm nnyxam ontmnx mnmex n rpomanntx
xyxon, uacro nenontno ropmosxr nx pasnnrne. Onn nnmamr nx panocrn camocroxrentntx or-
xptrn n nrpax. Fontmnncrno nere ne nmnr ouent narypanncrnuecxne nrpymxn, npenno-
unrax cnmnonnuecxne, camonentnte, nammne npocrop anrasnn. Perxm, xax npannno, npa-
nxrcx manentxne n nentpasnrentnte nrpymxn nx npome npncnoconrt x pasntm nrpam.
Fontmne nnn concem xax nacroxmne xyxnt n snepmmxn mano cnococrnymr pasnnrnm no-
opaxennx. Pern nnrencnnnee pasnnnamrcx n nonyuamr snaunrentno ontme ynonontcrnnx,
ecnn onna n ra xe nanouxa ntnonnxer n pasnnuntx nrpax n pont pyxtx, n pont nomanxn, n
eme mnoro npyrnx ynxnn. B xnnre H.Kaccnnx Konnynr n Bnampannx nano xpxoe onn-
canne ornomennx nere x nrpymxam: Touente naxnponannte nrypxn npencrannxnn neor-
pannuennte nosmoxnocrn ncnontsonannx nx nnx camtx pasnoopasntx n samanunntx nrp...
Ocoenno xe tnn ynont oe xoponent: nonnnnxa n pmnerxa. Kaxnax xoponena morna
paorart sa enxy, nsnosunxa, xnracxym narony, sa nnerount ropmox na noncranxe n sa ap-
xnepex [45].
Hocrenenno neoxonnmocrt no nnemne onope (naxe n cnmnonnuecxo nrype) ncue-
saer n nponcxonnr nnrepnopnsannx nepexoa x nrponouy aenc1nnm c npeaue1ou, xo1o-
poro n aenc1nn1entnoc1n ne1, x nrponouy npeopasonannm npeaue1a, x npnaannm euy
nonoro cumcna n npeac1annennm aenc1nnn c nnu n yue, es peantnoro aenc1nnn. 3ro n
ecrt sapoxnenne noopaxennx xax ocooro ncnxnuecxoro nponecca [70].
Ocoennocrtm noopaxennx mnanmnx mxontnnxon, npoxnnxmmerocx n yueno nex-
rentnocrn, nnauane roxe xnnxercx onopa na nocnpnxrne (nepnnunt opas), a ne na npen-
crannenne (nropnunt opas). Hanpnmep, yunrent npennaraer na ypoxe nerxm sanauy, rpe-
ymmym npencrannrt cee cnryannm. 3ro moxer trt raxax sanaua: Ho Bonre nntna apxa
n nesna n rpmmax ... xr apyson. Ftna xauxa, n ... xr apyson nonnyno. Cxontxo apyson ocra-
noct?. Koneuno, raxne sanaun sanycxamr nponecc noopaxennx, no nyxnamrcx n cnennant-
ntx opynnxx (peantntx npenmerax, rpanuecxnx opasax, maxerax, cxemax), nnaue peenox
sarpynnxercx nponnnnyrtcx n nponsnontntx necrnnxx noopaxennx. Pnx roro urot no-
nxrt, uro nponsomno n rpmmax c apysamn, nonesno nart pncynox apxn n paspese.
Ha ypoxax c nertmn mt uacro npennaraem nerxm sanannx na pasnnrne noopaxennx.
Hpn +rom marepnan, xoropt ncnontsyercx n yuenom nponecce, nano npnmennrt crporo sa-
nanntm opasom. Hanpnmep, c nomomtm nnp npennaraem noopaxart nce uro yronno. Pnx
+roro nocrarouno sanart nerxm nonpoc: Ha uro noxoxa ennnnna?. H ryr xe nonyunrt orne-
rt: Ha uenonexa, xoropt napnr nnert, Ha xpoxonnna, croxmero na sannnx nanax. A
eme na rpamnnnn, camoner, xnpaa, smex... 3ro sananne naer nerxm nosmoxnocrt ynnnert,
uro onnn n re xe nnpt moryr trt ouent crpornmn, nonunnxmmnecx maremarnuecxnm npa-
nnnam (nnnnx nano, onnnaxono nnx ncex, npannntno), n onnonpemenno xnntmn, cos-
nammnmn cocrnennte nosmoxnocrn (nnnnx xouy, ne rax, xax y ncex, snopono). Taxne
nrpt c nnpamn nnn npyrnm yuentm marepnanom ne rontxo crnmynnpymr pasnnrne noo-
paxennx, no n cnyxar cnoeopasntm mocrnxom mexny nnymx nnnamn mtmnennx, acrpaxrno-
nornuecxnm n opasntm [11].
Hanonee xpxoe n cnoonnoe npoxnnenne noopaxennx mnanmnx mxontnnxon moxno
nanmnart n nrpe, n pnconannn, counnennn paccxason n cxasox. B nercxom rnopuecrne npoxn-
nennx noopaxennx mnoroopasnt: onnn noccosnamr peantnym necrnnrentnocrt, npyrne
cosnamr nonte anracrnuecxne opast n cnryannn. Counnxx ncropnn, nern moryr sanmcrno-
nart nsnecrnte nm cmxert, crpot crnxornopenn, rpanuecxne opast, nopo concem ne
sameuax +roro. Onnaxo nepenxo onn cnennantno xomnnnpymr nsnecrnte cmxert, cosnamr
nonte opast, rnneponnsnpyx ornentnte cropont n xauecrna cnonx repoen [70]. Heycran-
nax paora noopaxennx +exrnnnt cnoco nosnannx n ycnoennx peenxom oxpyxam-
mero mnpa, nosmoxnocrt ntrn sa npenent nnunoro npaxrnuecxoro ontra, naxnemax ncn-
xonornuecxax npennoctnxa pasnnrnx rnopuecxoro nonxona x mnpy. Hepenxo axrnnnocrt no-
opaxennx nexnr n ocnone opmnponannx nnunocrntx xauecrn, axryantntx nnx xonxpernoro
peenxa. Crnxornopenne A.Fapro Ho nopore n xnacc cnyxnr npexpacno nnnmcrpanne
+roro nocnennero nonoxennx [12]:

Cnemnn Hnxnra na ypox.
Ben, ne cannxx mara.
Bnpyr na nero ptunr menox,
Kynnarax nnopnxra.

Hnxnra nspocnt! On ne rpyc!
Ho mna Tanmma pxnom,
Ona cxasana: O, omct!
H cpasy cnest rpanom.

Ho ryr ee Hnxnra cnac,
On npoxnnn ornary,
Cxasan: Hnn cnoxono n xnacc!
H orornan nnopnxry.

Ero Tanmma no nyrn
Fnaronapnr sa cmenocrt.

Eme pasox ee cnacrn
Hnxnre saxorenoct.

Tt moxemt n peuxe yronyrt!
Bor yronn xorna-nnynt!
E npennoxnn Hnxnra.
He nam ree norn xo nny!

n cama ne yrony!
Ona n orner cepnnro.

Onn ero ne nonxna...
Ho nent ne n +rom neno!
On ncm nopory no yrna
Cnacan Tanmmy cmeno.

B meurax ee or nonxa cnac...
Ho ryr npnmnn pexra n xnacc.

Hepenxo n cnoem noopaxennn nern cosnamr onacnte, crpamnte cnryannn. Hepexn-
nanne nerarnnnoro nanpxxennx n nponecce cosnannx n pasneprtnannx opason noopaxennx,
ynpannennx cmxerom, npeptnannx opason n nosnpamennx x nnm ne rontxo rpennpyer noo-
paxenne peenxa xax nponsnontnym rnopuecxym axrnnnocrt, no n conepxnr n cee repanen-
rnuecxn +exr. Bmecre c rem, ncntrtnax rpynnocrn n peantno xnsnn, nern n xauecrne
samnrt moryr yrn n noopaxaemt mnp, ntpaxax comnennx n nepexnnannx n meure n an-
rasnn.
I.H.Fapnnep npnnonnr cnenymmee nanmnenne [11]. Pern pnconann na remy cua-
crnnn, x nononen. Hma (8 ner) nasnana cno pncynox rax: Mne na nent poxnennx npnnocxr
xopoxy. A n ne nana. A noxpyr neo co snesnamn. Ho-nnnnmomy, n nannom cnyuae
uepes nercxym anrasnm npoxnnxercx neynonnernopennocrt nenouxn cnonmn ornomennxmn c
nano, xoroporo ona coornocnr c ouent xenanntm n cuacrnnntm nonapxom.
PEHL
Pasnnrne peun onpenenxercx norpenocrtm peenxa n omennn. Ha nporxxennn ncero
nercrna peenox nnrencnnno ocnannaer peut. Pasnnnammancn peut n onernuecxom n rpam-
marnuecxom nepnonax eme ne ornenena or nepeuenoro nonenennx, r.e. cn1ya1nnna: ona
moxer trt nonxra rontxo c yuerom cnryannn, n xoropym nxnmuen peenox. B +ro npemx +x-
nnnanenrom npennoxennx moxer xnnxrtcx ornentnoe cnono, orpaxammee ry nnn nnym npen-
mernym cnryannm. Ocoennocrt cnryarnnno peun n ee nsopasnrentnom xapaxrepe. Pe-
enox ontme nsopaxaer, uem ntcxastnaer. On mnpoxo ncnontsyer mnmnxy, nanromnmy,
xecrt, nnronannm n npyrne ntpasnrentnte cpencrna. Hosnnee, xorna nepen peenxom ncraer
nonax sanaua: ronopnrt o npenmere, naxonxmemcx sa npenenamn nenocpencrnenno cnryannn,
n xoropo on naxonnrcx, rax, urot ero nonxn nmo cnymarent, on onnanenaer opmo
peun, nennxom nonxrno ns ee xonrexcra.
Hepnax opma peun, nosnnxammax y peenxa, ananor; +ro rpomxax nnemnxx peut.
3arem pasnnnaercx npyrax opma ra, xoropo conponoxnamrcx necrnnx; ona roxe rpom-
xax, no cnyxnr ne nnx omennx, a nnnne1cn cxopee peutm ann cen, +ronen1pnuecxon.
Oem +ro opmt peun n rpn rona nocrnraer nanontme nennunnt (75% nce peun), or
rpex no mecrn ner nocrenenno ytnaer, a nocne cemn ner ona npaxrnuecxn ncuesaer. 3ronen-
rpnuecxax peut roxe nmeer connantnt xapaxrep. 3ro nnnno ns +xcnepnmenron, xorna pe-
enxa, peut xoroporo naxonnnact na crannn +ronenrpnsma, nomemann n rpynny ne nonnman-
mnx ero nere (rnyxonemtx nnn nnoxstuntx), rax uro xaxoe t ro nn tno peuenoe ome-
nne ncxnmuanoct. Oxasanoct, uro n +ro cnryannn y nanmnaemoro peenxa nosnnxan per-
pecc +ronenrpnuecxax peut npaxrnuecxn ncuesana (peenox nepecranan ronopnrt n cam c
coo).
3ronen1pnuecxan peut nporpauunpye1 nmxoa ns sa1pyann1entnoro ann peenxa
nonoaennn, a n aantnenmeu nxnmuae1cn n nponeccm ummnennn, nmnonnnn pont nna-
nnponannn aenc1nnn n oprannsannn noneaennn. Ona npencrannxer coo nepexonnym
crynent or nnemne peun x nnyrpenne. Vxonx nnyrpt, nnrepnopnsnpyxct, peut cymecrnenno
menxer cno cnnraxcnc. Kax noxasann +xcnepnmenrt H.C.Btrorcxoro, nny1pennnn peut ne
conepxnr nonnexamero, a nnmt yxasmnae1, u1o nyano nmnonnn1t, n xaxym c1opony na-
npann1t aenc1nne [20].
Honannxmmee ontmnncrno nere n nospacre no 6 ner nnauane nocnpnnnuae1 npea-
noaenne xax eannoe cumcnonoe nenoe. Ornentnte cnona n npennoxennn ntnenxmrcx pe-
enxom nnmt nocrontxy, nocxontxy onn cnxsant c narnxnntmn npencrannennxmn.

Heue H. (6 )em) eoeopm: uepeeo vna)o. Cro)iro ;oeci c)oe? Oua omee:aem:
Oouo c)oeo. Ho:e+v? Homo+v, :mo ouo oouo vna)o [44].

Haunnan pacunenn1t npeanoaennn, peenox npexne ncero nmaenne1 xonxpe1nme
xa1eropnn cnon cymec1nn1entnme n rnaronm. Hosanee ncero on ntnenxer onee ac1-
pax1nme xa1eropnn npeanorn n comsm, nocxontxy onn nnment npenmerno snaunmocrn
n ntpaxamr nnmt ornomennx mexny npenmeramn. Pern n nospacre no 6 ner nnoxo ntunenx-
mr ornomennx, no+romy sanac axrnnno ynorpenxemtx nmn cnon xapaxrepnsyercx pesxnm
npeonanannem cymecrnnrentntx n rnaronon nan npnnararentntmn n uncnnrentntmn n rem
onee nan npennoramn n comsamn. Ecrecrnenno, uro npn +rom no npemx nocnpnxrnx peun y
peenxa nosnnxaer xonxpernt opas cnryannn, coornercrnymme yxnantnomy snauennm
cnonocouerannx. Bor necxontxo npnmepon:

Peoeurv eoeopm: Hoem ruuo. Ou cnpauueaem: Kvoa?. Uaci omcma-
mm. Om roeo? A no:e+v eoeopm, :mo ua eoue )mou voueamm opve opvea?
Pa;ee ouu ue opv;i?.

Cnono nanonnxercx snauennem ne cpasy, a n nponecce naxonnennx y peenxa cocrnen-
noro ontra. B nepnme non1opa roaa ansnn snauennn npeaue1a, aenc1nnn n npnsnaxa ann
peenxa +xnnnanen1nm. B +ror nepnon, no nanmnennxm A.P.Hypnx [64], nanpnmep cnono
rnpy moxer osnauart n nomant, n xnyr, n noexann, n ocranonnnnct. Hnmt n ror momenr,
xorna x +romy amopnomy cnony npncoennnxercx cynxc, snauenne cnona pesxo cyxaercx:
rnpy npenpamaercx n rnpyntxa n naunnaer oosnauart rontxo onpenenennt npenmer
(nomant), nepecran ornocnrtcx x necrnnxm nnn xauecrnam.
Cyaenne snauennn o1aentnoro cnona 1peye1 pacmnpennn cnonapnoro sanaca,
no+1ouy c nonnnenneu nepnmx cymmnxcon cnnsan cxauox n ooramennn cnonapn peen-
xa. Btnenenne nontx uacre cnona (nanpnmep cynxca) nanpannxer xareropnsannm, no-
cxontxy xaxnax ns nnx nomemaer cnono n nonoe cmtcnonoe none. Tax, cnono uepnnntnnna
ne npocro oosnauaer npenmer, a cpasy xe nnonnr ero n nenym cncremy cmtcnontx none.
Kopent uepn-, oosnauammn nner, nxnmuaer +ror npnsnax n cmtcnonoe none nnera, r.e. n
pxn npyrnx oosnauenn nnera (ent, xenrt, cnernt, remnt). Cynxc -nn- yxastna-
er na ynxnnm opynnx n nnocnr cnono uepnnna n cmtcnonoe none npenmeron, onanammnx
rem xe npnsnaxom (ennna, synno, mtno). Cynxc -nnn- ntnenxer eme onnn cymecrnen-
nt npnsnax nmecrnnnma (caxapnnna, nepeunnna, xoennna, mtntnnna) [64].
K momenry nocrynnennx n mxony cnonapnt sanac peenxa ynennunnaercx nacrontxo,
uro on moxer cnoonno oxcnnrtcx c npyrnm uenonexom no nmomy nonony, xacammemycx
otnenno xnsnn n nxonxmemy n cepy ero nnrepecon. Ecnn rpexnernn nopmantno pasnn-
rt peenox ynorpenxer no 500 n onee cnon, ro mecrnnernn or 3000 no 7000 cnon.
Cnonapt peenxa n nauantntx xnaccax cocronr ns cymecrnnrentntx, rnaronon, mecronmenn,
npnnararentntx, uncnnrentntx n coennnnrentntx comson [70].
Hapxny c pacmnpennem cnonapx pacmnpxercx n cmtcnonax nanonnennocrt cnon. 3na-
uenne cnona yrounxercx n nercxom nospacre nocrenenno. Bnauane sa cnonom cronr cnyuanoe
oennnenne rex nneuarnenn, xoropte peenox nonyuaer or nnemnero mnpa n momenr sny-
uannx +roro cnona. 3arem n cnone oennnxmrcx ornentnte, ne oxsarentno cymecrnennte,
narnxnnte npnsnaxn xonxperntx npaxrnuecxnx cnryann, n snaunrentno nosxe, rontxo non-
pocrxom, uenonex naunnaer oosnauart cnonamn ornneuennte xareropnn. Cnono cocyn, xo-
ropt nan peenxy rorontm, no nanonnxer on ero conepxannem camocroxrentno, no+romy
snauennx cnon y peenxa nnte, uem y nspocnoro uenonexa. Peenox opnenrnpyercx, rnanntm
opasom, na cno nnunt ontr. Oennnxx npenmert n xnacct, on ncxonnr ne ns cymecr-
nenntx, a ns nanonee pocammnxcx n rnasa npnsnaxon. Ha nepntx nopax cnono y nero oo-
snauaer ne nonxrne, a xomnnexc, n xoropom npenmert copant no nponsnontntm npnsnaxam.

M)aouu uro)iuur Aumou K)uuvuroe nuuem coocmeeuuvm ruuev. B uee ou ;a-
nucieaem ceou +ic)u. Hanpu+ep, marvm: Mou +ic)u cmami daumacimepo+.
4aumacimep omo mom, rmo ece npuov+ieaem. Humepecuo, daumacimep omo
om c)oea dauma;u u)u daumacmura? [11]

Hocrenenno peenox nepecraer opmnponart raxne xomnnexct, no nnnort no nonpo-
crxonoro nospacra mtcnnrt npononxaer nmn, a ne ncrnnntmn nonxrnxmn. Bcnencrnne +roro,
xorx peut peenxa n nonpocrxa moxer connanart c peutm nspocnoro no ynorpenennm cnon,
onnaxo no cnoemy nnyrpennemy nanonnennm +rn cnona nepenxo tnamr concem npyrnmn. Ha-
no nonnmart, uro ncnontsonanne peenxom onpenenenntx peuentx opm ornmnt ne osnaua-
er, uro on ocosnan conepxanne, nnx ntpaxennx xoroporo onn cnyxar, r.e. nnaneer nocrarouno
nonntm cmtcnontm nonem cnona [29].

Kar-mo pa; +i nonpocu)u +)aouux uro)iuuroe omeemumi ua eonpoc: Koeo
mi c:umaeui ca+i+ v+ui+ ua ceeme? [11]. Bom rarue omeemi ua+ oa)u oemu:
oaovurv, nomo+v :mo oua +uoeo nporu)a,
+a+v, nomo+v :mo oua norvnaem uoro)aoru, oa)vem u xopouo v+eem pv-
eami,
Boea, nomo+v :mo ou npuov+a) )moe, ;eepe u npupoov uuraro oi :e-
)oeer oo omoeo ue ooeaoa)c,
Kamm, nomo+v :mo oua )v:ue +eu pucvem,
uauv v:ume)iuuuv, nomo+v :mo oua uac v:um :meuum, +ame+amure,
nuci+v u du;rv)imvpe,
Mar)a urercoua, nomo+v :mo ou nooeou) poooma,
v:euix, ouu e uro)e xopouo v:u)uci.

Honyuaercx, uro n nercxom ocosnannn cmtcn ntpaxennx trt ymntm +ro ro xe
camoe, uro noexnart poora, yunrt nsxyntrype n nonro xnrt na cnere. Koneuno, +ro
ne moxer ne sacrannrt nspocnoro sanymartcx o rom, xaxnmn xpnrepnxmn nontsymrcx nern,
opnenrnpyxct n oxpyxammem mnpe.
Peuenoe omenne npennonaraer ne rontxo pasnoopasne ncnontsyemtx cnon n ocmtc-
nennocrt roro, o uem nner peut. Pnx xyntrypno peun naxnt raxxe xoncrpyxnnx npennoxe-
nnx, xcnocrt nsnaraemo mtcnn n ro, xax opamaercx peenox x npyromy uenonexy, xax npo-
nsnocnr coomenne, nacxontxo ero peut +xcnpeccnnna n ntpasnrentna.
Peut peenxa moxer trt nectma ntpasnrentno. Ho moxer trt n nepexno, upes-
mepno tcrpo nnn samennenno, nxno nnn rnxo. Hnrepecno, uro nern 79 ner nepenxo no-
snonxmr cee ronopnrt ne rontxo nnx roro, urot ntpasnrt mtcnt, no nnorna npocro nnx ro-
ro, urot ynepxart nnnmanne coecennnxa. 3ro nponcxonnr otuno c nnsxnmn nspocntmn
nnn co cnepcrnnxamn no npemx nrpt. B +rom cnyuae peenox cnpamnnaer y nspocnoro: Hn-
repecno x ree paccxastnam? nnn Tee npannrcx, xaxym ncropnm x counnnn?. Hononte
nonpoct, sananaemte peenxom, ecrt noxasarent roro, uro y nero cymecrnymr rpynnocrn n
nocrpoennn ocmtcnenno xonrexcrno peun [70].
B mnanmem mxontnom nospacre peenox nocrenenno naunnaer onnanenart nnctmen-
no peutm. Ona onee acrparnponana or cnryannn. Hnaue mornnnponana. 3naunrentno npo-
nsnontnee, uem ycrnax peut. Hnctmennax peut +ro ocot cnoco omennx n cranonnennx
mtcnn. P.F.3ntxonnn ntnenxer necxontxo cnennnuecxnx ocoennocre nnctmenno peun
no cpannennm c ycrno [126]. Bo-nepntx +ro ontmax nponsnontnocrt. Vmenne pacune-
nnrt cnono na cocrannxmmne ero snyxn nepnax nponsnontnax onepannx, xoropo nonxen
onnanert peenox npn nnctme. 3arem cnenyer ymenne npnnart mtcnn cnnraxcnuecxn pasnn-
rym opmy, uro rpeyer pacunenennx camo mtcnn, npencrannxmme n momenr cnoero nos-
nnxnonennx nepacunenennoe cmtcnonoe nenoe. Hpnyuax peenxa x pacunenennm noroxa
mtcnn, x ee oopmnennm n pasnepnyromy ntpaxennm, nnctmennax peut rem camtm nncnnn-
nnnnpyer mtmnenne. Hnctmennte crpyxrypt peenox nocnpnnnmaer n sanomnnaer rnanntm
opasom naronapx urennm. urenne xnnxercx rem npenmerom mxontnoro oyuennx, xoropt
nponnaer nopory camocroxrentnomy onnanennm nnctmenno peutm. 3anomnnaemte npn
urennn crpyxrypt nnctmenno peun nocrenenno cranonxrcx crpyxrypntmn opmamn cocr-
nenno mtcnn peenxa n ee oopmnennx. Onnaxo +ro nosmoxno rontxo n rom cnyuae, ecnn y
peenxa opmnpyercx cnoconocrt opnenrnponartcx na omenne c noopaxaemtm unrare-
nem, cnoconoro nonxrt ero anropcxym rouxy spennx.
Pecrnnrentno, oyuenne urennm snamenyer coo npnnnnnnantnt nporpecc n ym-
crnennom pasnnrnn peenxa. Onnanen urennem, peenox nnepnte moxer perynnponart cnoe
nonenenne nesanncnmo or nensexno orpannuennocrn nenocpencrnenntx xonraxron; renept
on cnocoen cam axrnnno nnnrtnart ontr uenoneuecrna, oomennt n rexcrax. Ha nepntx
+ranax onnanennx urennem nern nepenxo npennounramr rexcrt, snaxomte nm no oyuennx.
3ro ocroxrentcrno nnorna naxe rpenoxnr nexoroptx ponnrene ne orcraer nn nx or-
nptcx n ymcrnennom pasnnrnn? A mexny rem +ro nopmantnt n neoxonnmt +ran ero co-
nepmencrnonannx. Ponycrnm, peenox snaer xaxo-ro crnmox nansycrt. Tenept, xorna on ero
npounrtnaer, sanaua nonnmannx cnonnrcx rontxo x nponeccy ysnanannx. 3nect ocmtcnennx
ne rpeyercx, nocxontxy ono tno nocrnrnyro panee, xorna peenxy npounn n oxcnnnn
+ror crnmox, nomornn coornecrn cmtcn crnmxa c nocrynntm emy nnuntm ontrom. Kont
cxopo nonnmart crnmox renept ne nano sanaua cymecrnenno ynpomaercx n npn urennn ne-
snaxomoro rexcra moxno ncnontsonart +ror npnem n coornecrn cmtcn npounrannoro c nnu-
ntm ontrom rontxo camocroxrentno. Hocrenenno ncxonnt cnoco anannsa rexcra, xoro-
pt ocymecrnnxncx na ocnonannn rontxo nnunoro ontra, nsmenxercx. On nononnxercx no-
ntm n renept moxer nponsnonnrtcx nnymx cnocoamn: xax pantme na ase cnoero ontra, n
na ocnone ycnoennoro npn urennn oomennoro ontra uenoneuecrna. Onnaxo n norom, xorna
urenne craner anromarnuecxnm, rontxo coornecenne unraemoro c nnuntm ontrom yner
ocosnanartcx xax nonnmanne [29].
Hrax, nnx roro urot ntpasnrt cnom mtcnt nnctmenno, peenox npennapnrentno non-
xen cosnart noopaxaemym cnryannm. Cnauana nepexon n noopaxaemym cnryannm nnx
nere rpynen, no+romy onn ncnontsymr pxn oneruammnx npnemon: cocrannxmr rexcr, onn-
pammncx na xonxpernym cnryannm cnoe xnsnn, xonxpernsnpymr nnanor, nnocx n nero
onncarentno-cnryarnnnte momenrt n pennnxn, opnenrnponannte na unrarenx. Ho+romy ra-
xoe ontmoe snauenne nnx pasnnrnx nnctmenno peun nmeer paora c nertmn nan nnanom
npounrannoro n nan nnanom nercxoro paccxasa. Po rex nop noxa ner nnyrpennero nnana, onn
ntramrcx crponrt counnenne no npnnnnnam oprannsannn nnemne peun, a +ro neynono.
Honoxenne menxercx, n nocrpoenne paccxasa oneruaercx, rontxo xorna nnemnn nnan cra-
ner nnyrpennnm. Hepexon or ycrno x nnctmenno peun na nepntx nopax otuno pexomen-
nymr ocymecrnnxrt c nomomtm nanaemtx nerxm nonpocnnxa nnn xaprnnox, nrpammnx pont
nnana. Maxcnmantnte nosmoxnocrn nnctmenno peun onapyxnnamrcx (no mnennm
P.F.3ntxonnna n B.B.Pantnona) n npaxrnxe cnoonnoro nnctma. 3romy n nauantno mxone
nano ynenxrt maxcnmym nnnmannx. Hayunnmnct rexnnxe nnctma, nern otuno naunnamr nn-
cart camocroxrentno. Onn oopmnxmr xypnant, nnmyr oxnnennx, nnctma, nnennnxn, cne-
napnn x xnnonntmam. 3ro nnneraercx n rxant nercxo nrpt n nepenxo sannmaer nonontno
ontmoe mecro n xnsnn mnanmero mxontnnxa.
Eme onnn ncrounnx nnctmenno peun ycrnte ornert yuamnxcx nepen xnaccom, xo-
ropte crpoxrcx no xanonam nnctmenno peun: onn nonpont, anpeconant xonnexrnnnomy
cnymarenm, nactment acrpaxrntm conepxannem mxontntx snann, paccyxnennxmn, ooc-
nonannxmn. B ycnonnxx mxontnoro ypoxa, xorna yunrent npennaraer peenxy orneuart na no-
npoct nnn npocnr nepecxasart ycntmannt rexcr, or yuennxa rpeymr paort nan cnonom,
npennoxennem n cnxsno peutm [126].
B nnctmenno peun uame, uem n ycrno, ncrpeuaercx nornuecxn pasnepnyrax mornnn-
ponxa ornera na nonpoc. Acconnannx n nnctmenno peun n ocnonnom opnenrnponana na
cmtcn cnona-pasnpaxnrenx n crnmynnpyer rnanntm opasom nponecct nnyrpennero nnnma-
nnx, n ro npemx xax ycrnax peut n nenom pxne cnyuaen ocnoxnena cnryarnnntmn momenramn,
xoropte ona ne n cnnax npeononert. 3ro yennrentno cnnnerentcrnyer o rom, uro mtmnenne
ropasno onee recno cnxsano c nnctmenno peutm, uem c ycrno.
Hpennoxennax namn rexnonornx nsyuennx n xoppexnnn samnrnoro nonenennx nxnm-
uaer ncnontsonanne nnctmenntx n, pexe, ycrntx nnanoron c nertmn c onopo na pncynxn,
ntnonnennte na +monnonantno snaunmte remt [77]. Taxoe cncremarnuecxoe nsanmonecr-
nne naer peenxy mnanmero mxontnoro nospacra nosmoxnocrt pasnnnart nnyrpennee nnnma-
nne, yunrtcx onee uerxo npencrannxrt n ntpaxart cnon mtcnn, nepexnnax n ocosnanax npn
+rom nnunte nponemt n rpynnocrn.
MLmAEHHE
Mtmnenne nponecc nosnannx necrnnrentnocrn na ocnone ycranonnennx cnxse n
ornomenn mexny npenmeramn n xnnennxmn oxpyxammero mnpa. Hosnanarentnax axrnn-
nocrt n nmosnarentnocrt peenxa nocroxnno nanpannent na nosnananne oxpyxammero mn-
pa n nocrpoenne cnoe xaprnnt +roro mnpa. Mtmnenne nepasptnno cnxsano c peutm. uem
axrnnnee peenox n ymcrnennom ornomennn, rem ontme on sanaer nonpocon n rem +rn no-
npoct pasnoopasnee.

M)aouue uro)iuuru ucno)i;vmm ca+vm uuporvm muno)oeum eonpocoe. Ha-
npu+ep, ua oouo+ u; uauux vporoe ouu ;aoa)u eonpoci marux munoe: :mo omo ma-
roe?.. rmo maro?.. ;a:e+?., no:e+v?.. ;a :mo?.. u; :eeo?.. ecmi )u?.. oieaem )u?.. v
roeo?.. omrvoa?.. rar?.. roeo?.. :mo?.. :mo ovoem, ec)u?.. eoe?.. cro)iro?.. ei v+ee-
me?.. [11]

Kax npannno, npn opmynnponxe nonpoca nern mnanmero mxontnoro nospacra npen-
crannxmr cee peantnym cnryannm n xax t necrnymr n +ro cnryannn. Taxoe mtmnenne, n
xoropom pemenne sanaun nponcxonnr n pesyntrare nnyrpennnx necrnn c opasamn nocnpn-
xrnx nnn npencrannennx, nastnaercx narnnano-opasnmu. Harnxnno-opasnoe ocnonno
nnn mtmnennx n mnanmem mxontnom nospacre. Cnonecno ntpaxennym mtcnt, ne nmemmym
onopt n narnxnntx npencrannennxx, +rnm nerxm nonxrt tnaer rpynno. Koneuno, mnanmn
mxontnnx moxer mtcnnrt n nornuecxn, no cnenyer nomnnrt, uro +ror nospacr onee uyncr-
nnrenen x oyuennm, onnpammemycx na narnxnnocrt.
uro ornnuaer nornxy peenxa?
Konxpe1noc1t. Cyxnennx nere otuno ennnnunt n onnpamrcx na nnunt ontr.
Ho+romy onn xareropnunt n otuno ornocxrcx x narnxnno necrnnrentnocrn. Hocxontxy
mtmnenne peenxa xonxperno neynnnnrentno, uro on npennounraer npn oxcnennn uero-
nno nce cnecrn x uacrnomy n nmnr unrart xnnxxn c cmxerom, nactmenntm ncxxnmn npn-
xnmuennxmn.
Cyaaennn no cxoac1ny. B +rom nospacre eme penxo ncnontsyercx nent cyxnenn
ymosaxnmuennx. Inannym pont n mtmnennn n +ror nepnon nrpaer namxrt, ouent mnpoxo nc-
nontsymrcx cyxnennx no ananornn, no+romy camo panne opmo noxasarentcrna xnnxercx
npnmep. Vunrtnax +ry ocoennocrt, yexnax nnn uro-nno oxcnxx peenxy, neoxonnmo
nonxpennxrt cnom peut narnxnntm npnmepom.
3ronen1pnsu paccmarpnnaercx xax nenrpantnax ocoennocrt nononxrnnoro mtmne-
nnx. Bcnencrnne +ronenrpnsma peenox ne nonanaer n cepy cnoero cocrnennoro orpaxennx.
On ne moxer nocmorpert na cex co cropont, nocxontxy ne cnocoen cnoonno nponsnonnrt
npeopasonannx cncremt orcuera, nauano xoropo xecrxo cnxsano c nnm camnm, c ero .
pxnmn npnmepamn +ronenrpnsma nercxoro mtmnennx xnnxmrcx axrt, xorna nern
npn nepeuncnennn unenon cnoe cemtn cex n nx uncno ne nxnmuamr [84]. Onn ne ncerna
npannntno nonnmamr cnryannn, rpeymmne nexoroporo orpemennx or cocrnenno rouxn
spennx n npnnxrnx uyxo nosnnnn. upast npone A ecnn t rt tn na ero mecre? nnn
Xopomo tno t ree, ecnn t c roo rax nocrynnnn? uacro ne oxastnamr nonxnoro
nosnecrnnx na nere nomxontnoro n mnanmero mxontnoro nospacra, r.x. ne ntstnamr xe-
naemo peaxnnn conepexnnannx.
3ronenrpnsm ne nosnonxer nerxm npnnxrt nnsxo x cepnny uyxo ontr, ntpaxennt
uncro cnonecno (es +mnarnn). Hpeononenne nercxoro +ronenrpnsma npennonaraer ycnoenne
oparnmtx onepann. Tontxo opmnponanne nenenrpannn n norpyxennx nosnanarentntx
nponeccon nosnonxer nsrnxnyrt na cex co cropont. Fontmym pont n cranonnennn nenenrpa-
nnn nrpamr cxasxn. Hoxaxem +ro na npnmepe nopnexcxo cxasxn.

Ma)euiru uin)euor, ev), no:vecmeoea) ceo oouuoru+, e+v cma)o crv:uo, u
ou peuu) nooicrami ceoe npume) o) uepi. Hepei, roeo ou ecmpemu), oi) ;e+)-
uo :epei. B omeem ua npue)aueuue uin)eura nouepami c uu+ ou omeemu): Hv rar
re +oev c mooo uepami, roeoa mi maro oo)iuo!. Paccmpou)c uin)euor, :mo
ou maro oo)iuo, u noope) oa)iue u ecmpemu) me)eura. B omeem ua npociov noue-
pami mom cra;a): Kar +oev c mooo uepami, roeoa mi maro +a)euiru?. Ka-
ro re ua ca+o+ oe)e? cnpocu) ceo o;aoa:euui uin)euor u noc)e pa;+iu)e-
uu ooeaoa)c, :mo omuocume)iuo :epera ou oo)iuo, a omuocume)iuo ropoei
+a)euiru.

Hrpa cnococrnyer npeononennm +ronenrpnsma, nocxontxy ona ntcrynaer xax peant-
nax npaxrnxa cment nosnnn, xax npaxrnxa ornomennx x naprnepy no nrpe c rouxn spennx
ro ponn, xoropym peenox ntnonnxer. 3ro nenn cnyxar pasnoopasnte ponente nrpt (n
nouxn-marepn, ontnnny, mxony, marasnn n r.n.). Onnaxo ne rontxo nrpa, no n nm-
oe omenne co cnepcrnnxamn cnococrnyer nenenrpannn, r.e. coornecennm cnoe rouxn
spennx c nosnnnxmn npyrnx nmne.
Hoxa y peenxa nnrennexryantnte onepannn cnenrpnponant na camom cee, +ro ne
naer emy nosmoxnocrn ornnuart cyexrnnnym rouxy spennx or oexrnnntx ornomenn.
Penenrpannx, cnoonnt nepenoc cncremt xoopnnnar, cnnmaer +rn orpannuennx n crnmynn-
pyer opmnponanne nonxrnnoro mtmnennx. Torna nponcxonnr pacmnpenne mtcnnrentnoro
nonx, xoropoe nosnonxer nocrponrt cncremy ornomenn n xnaccon, ne sanncnmtx or nosnnnn
cocrnennoro [84]. Pasnnnammaxcx nenenrpannx nosnonxer ocymecrnnxrt nepexon ns
ynymero n npomnoe n oparno, uro naer nosmoxnocrt nsrnxnyrt na cnom xnsnt c nmo
npemenno nosnnnn n naxe c momenra sa npenenamn cocrnenno xnsnn. Penenrpannx cos-
naer npennoctnxn x opmnponannm nnenrnnxannn, r.e. cnoconocrn uenonexa ororn or
cocrnenno +ronenrpnuecxo nosnnnn, npnnxrt rouxy spennx npyroro. Ha nononxrnnom xe
yponne npxmte n oparnte onepannn ne oennnxmrcx eme n nonnocrtm oparnmte xomno-
snnnn, n +ro npenonpenenxer neexrt nonnmannx. Ocnonno ns nnx neuync1nn1entnoc1t
x npo1nnopeunm, npnnonxmn x romy, uro nern mnoro pas nonropxmr onny n ry xe omnxy.
Cnennnxa nononxrnnoro mtmnennx npoxnnxercx n n raxo xapaxrepno uepre, xax
o1cy1c1nne npeac1annennn o coxpanennn xonnuec1na. Mtmnenne nere, onnpammeecx na
ouennnnocrt, npnnonnr nx x omnountm ntnonam.

uem+ ce+u )em nora;iea)u oea oouuaroeix no ooe+v uapura u; mecma u ua
eonpoc: Paeui )u ouu? no)v:a)u omeem: Paeui. 3ame+, ua ux e)a;ax, oouu u;
uapuroe cn)muuea)u, npeepaua eeo e )eneurv. uemu euoe)u, :mo r omo+v pacn)m-
ueuuo+v uapurv ue npuoaeu)u uu rvco:ra mecma, a npocmo u;+euu)u eeo dop+v. C)e-
ooea) eonpoc: Ioe oo)iue mecma?. H oemu omee:a)u: B )eneure. Ouu euoe)u,
:mo )eneura ;auu+aem ua cmo)e oo)iue +ecma, :e+ uapur. Hx +iu)euue, c)eov ;a
uae)oui+ eocnpumue+, npueoou)o ux r eieoov, :mo e )eneure menepi oo)iue mec-
ma, :e+ e uapure.

Pern ne nonnmamr, uro npn rpancopmnponannn mapnxa nponcxonxr onnonpemenno
nna nsmenennx, nsanmno xomnencnpymmne npyr npyra. Peenox cnauana yunrtnaer rontxo
onno ns nnx, sarem nnesanno orxptnaer npyro napamerp, no ryr xe satnaer o nepnom. Pe-
enox nocrapme xonenercx, nepenocx nnnmanne c onnoro nsmenennx na npyroe, n naxonen
naunnaer cnxstnart nx. B +ror momenr nacrynaer nonnmanne, uro oa napamerpa cnxsant o-
parntmn ornomennxmn n uro onn ypannonemnnamr npyr npyra. C momenra, xorna nern or-
xptnamr xomnencannm ornomenn, y nnx nosnnxaer nonxrne coxpanennx xonnuecrna neme-
crna npn nsmenennn opmt. Hononte npnmept noxastnamr, uro cnoconocrt ocosnannx
nexoe roxnecrnennocrn oexra nsmenxmmerocx, no nocnpnnnmaemoro n pasnnuntx npoxn-
nennxx, npnoperaercx nocrenenno. Pern ynepent, uro panencrno napymaercx, ecnn npenme-
rt pasnnuamrcx xaxnmn-nno samerntmn n nerxo nocnpnnnmaemtmn cnocrnamn. Korna
opma npenmera, nanpnmep mapnxa, nsmenxercx, peenox ne moxer nonxrt, uro mapnxy
moxno npnnart npexnmm opmy, no+romy emy nenocrynnt raxne ynnamenrantnte nonx-
rnx, xax, nanpnmep, coxpanenne macct. Bcnencrnne +roro, nemn npencrannxmrcx emy rxxe-
ntmn nnn nerxnmn n coornercrnnn c nenocpencrnenntm nocnpnxrnem: ontmne nemn pee-
nox ncerna cunraer rxxentmn, manentxne nerxnmn.
Tpancayxnnn +ro ocoennocrt nononxrnnoro mtmnennx, cnxsannax c onepnpona-
nnem ennnnuntmn cnyuaxmn. Ona ocymecrnnxercx peenxom n nmecro nnnyxnnn, n nmecro
nenyxnnn, npnnonx x cmemnnannm cymecrnenntx cnocrn oexron c nx cnyuantmn oco-
ennocrxmn.

Peoeura ce+u )em cnpocu)u: ueoe )u co)uue? ua. Ho:e+v?
Ouo oeueaemc. H; omoeo omeema euouo, :mo peoeuor ue no)i;vemc uu uuovrmue-
ui+, uu oeovrmueui+ +emooo+, a npou;eooum mpaucovruum.

Cnnxpe1nsu roxe xnnxercx cymecrnenno ocoennocrtm nononxrnnoro mtmnennx.
3ra onepannx cnxstnannx ncero co ncem ncnontsyercx nertmn n nnx anannsa, n nnx cnnresa.
Bmecro roro urot xnaccnnnnponart oexrt, nern ynononxmr nx onee nnn menee rpyo
n, nepexonx or onnoro oexra x npyromy, npnnnctnamr nocnennemy nce cnocrna npexnero.
Bcnencrnne cnnxpernsma nna xnnennx, nocnpnnxrte onnonpemenno, cpasy nxnmuamrcx n o-
mym cxemy, a npnunnno-cnencrnennte cnxsn nonmenxmrcx cyexrnnntmn cnxsxmn, nanxst-
naemtmn nocnpnxrnem.

Hepeor)accuuua Po:e) no;ouo npuu)a oo+o u; uro)i. Omee:a ua eonpoc
+a+i o mo+, :mo c)v:u)oci, oua paccra;a)a, :mo no oopoee oo+o npoxoou)a +u+o
oo+a Ca))u u veuoe)a, :mo Ca))u cuoum eo oeope u n)a:em, nomo+v :mo nomep)a
rvr)v. A, cra;a)a +a+a, u mi ocmauoeu)aci, :mooi no+o:i Ca))u ucrami rvr-
)v? Hem, +a+o:ra, omeemu)a Po:e), ocmauoeu)aci, :mooi no+o:i Ca))u
n)arami [29].

Taxnm opasom, nnx oxcnennx nexoroporo cnocrna oexra nern ncnontsymr npy-
rne cnocrna +roro xe oexra. Cnnxpernsm ornercrnenen sa ro, uro peenox ne moxer cnc-
remarnuecxn nccnenonart oexr, nponsnecrn conocrannenne ero uacre n yxcnnrt nx orno-
mennx.
Hpnnenennte npnmept noxastnamr, uro nerxm nentsx orxasart n nornxe, no ona cy-
mecrnenno ornnuaercx or nornxn nspocntx. Honesno nonuepxnyrt, uro ocoennocrn nononx-
rnnoro mtmnennx ne xnnxmrcx xecrxo npenonpenenenntmn nospacrom, nx npeononenne
moxer trt ycxopeno cnennantno oprannsonanntm oyuennem.
Hpn nopmantnom nospacrnom pasnnrnn nanmnaercx saxonomepnax samena mtmnennx
nononxrnnoro, xomnonenramn xoroporo cnyxar xonxpernte opast, mtmnennem nonxrn-
ntm, rne xomnonenramn cnyxar yxe nonxrnx n npnmenxmrcx opmantnte onepannn. Honx-
rnnoe mtmnenne nosnnxaer ne cpasy, a nocrenenno, uepes pxn npomexyrountx +ranon. Tax,
H.C.Btrorcxn ntnenxn nxrt +ranon [20]. Hepnt (peenxy 23 rona) npoxnnxercx n rom, uro
na npocty nonoxnrt nmecre noxoxne, nonxonxmne npyr x npyry npenmert peenox cxnant-
naer nmecre nmte, cunrax, uro re, xoropte nonoxent pxnom, n ecrt nonxonxmne. 3ro cnn-
xpernsm pannero nercxoro mtmnennx. Ha nropom +rane (46 ner) nern ncnontsymr +nemenrt
oexrnnnoro cxoncrna nnyx npenmeron, no yxe rpern moxer trt noxox rontxo na onnn ns
nepno napt: nosnnxaer nenouxa nonapnoro cxoncrna. Tpern +ran npoxnnxercx n mxontnom
nospacre (68 ner): nern moryr oennnnrt rpynny npenmeron no cxoncrny, no ne moryr ocos-
nart n nasnart npnsnaxn, xapaxrepnsymmne +ry rpynny. V nonpocrxon, xorna ymcrnennte
necrnnx cranonxrcx oparnmtmn, noxnnxercx nonxrnnoe mtmnenne, no ono eme neconep-
menno, nocxontxy nepnnunte nonxrnx copmnponant na ase cyexrnnnoro xnrecxoro
ontra n ne nonxpennent connantno-oomenntmn nanntmn. Conepmennte nonxrnx opmn-
pymrcx nnmt na nxrom +rane, n mnomecxom nospacre, xorna ncnontsonanne ynnnnnponan-
ntx reopernuecxnx nonoxenn nosnonxer ntrn sa npenent cocrnennoro ontra n oex-
rnnno onpenennrt rpannnt xnacca nonxrnx.
Oyuenne, nanpannennoe na ycxopennoe pasnnrne mtmnennx, naneneno na ntxcnenne
npnpont ornomenn n cnxse mexny npenmeramn, a nyumn cnoco nonxrt ornomennx
+ro nonyunrt nosmoxnocrt nx nsmenxrt n nanmnart pesyntrart. Ho+romy nnx oyuennx nc-
nontsymrcx nanpannennte nsmenennx, nponsnonnmte peenxom no nnemne cpene n npo-
necce nrpt, +xcnepnmenra, rpyna.
Hepenonte nenarorn npexpacno +ro nonnmamr, n nmenno no+romy, xorna n 1986 rony
nauancx ym n onacrn cnepxnpononnmocrn, n nonnn cpasy xe ntnycrnnn n nponaxy naop,
nosnonxmmn peenxy cauouy cnnresnponart cnepxnpononxmee nemecrno. Ha cocrnennom
ontre on yexnancx, uro marnnr sanncaer nan cnepxnpononnnxom, oxnaxnenntm no rem-
neparypt xnnxoro asora, xax t nonpexn cnne semnoro npnrxxennx.
Pocrynnt peenxy ynpannxemt +xcnepnmenr +ro nrpa. Ona nosnonxer pasnnnart
mtmnenne, ncxptnax ornomennx mexny nenxmn n cpencrnamn nx nocrnxennx, n rem camtm
pacmnpxer cyexrnnnt ontr. Kpome roro, cnenyer nomnnrt, uro peenox ne cnocoen rny-
oxo ycnonrt reopernuecxne snannx, npenonnecennte emy n roronom nnne, no moxer npnrn
x nnm uepes cocrnennym axrnnnocrt. Pnx roro urot nsyunrt pasnoopasnte oexrt, ne-
oxonnmo necrnonart c nnmn camocroxrentno: rpancopmnponart, nepememart, cnxstnart,
xomnnnponart. Pnx +roro peenox nonxen nayunrtcx rpynnnponart oennnxrt necrnnx
n oexrt no nx cxoncrny n pasnnunm.

Koeoa peoeuor ca+ ua)ueaem eoov u; oevx cmarauoe paeuoeo oua+empa e oea
cmaraua pa;uoeo oua+empa, cua:a)a ou ov+aem, :mo npu omo+ ro)u:ecmeo eooi ;a-
eucum om oua+empa cmaraua. Ec)u oami peoeurv eo;+oruocmi cuoea u cuoea nepe-
)ueami eoov u; oevx paeuix e oea pa;uix cmaraua, mo v ueeo nocmeneuuo +euemc
nouu+auue npoucxooueeo. Hoe)mmc oocueuu, ce;auuie c uoee moroecmea,
co cci)ro ua ucxoouoe cocmouue. Toeoa peoeuor cmauoeumc cnocooui+ rouueu-
mpupoeami euu+auue ua ucxoouo onepauuu vpaeuueauu u oe)aem r)m:eeoe omrpi-
mue: Ho eeoi cua:a)a ma+ oi)o ua)umo oouuaroeo, ;ua:um, u nomo+ ovoem oouua-
roeo.

Hrax, mtmnenne pasnnnaercx or xonxperntx opason x nonxrnxm, oosnauenntm cno-
nom. Opast n npencrannennx y pasntx nmne nnnnnnnyantnt. Cnntno pasnnuaxct, onn ne
oecneunnamr nanexnoro nsanmononnmannx. 3rnm oxcnxercx, nouemy nspocnte ne moryr
nocrnrnyrt ntcoxoro yponnx nsanmononnmannx npn omennn c nertmn, naxonxmnmncx na
yponne nononxrnnoro mtmnennx. Honxrnx +ro omne nmena, xoroptmn uenonex nastna-
er nenym conoxynnocrt neme. Ho+romy onn yxe n cymecrnenno ontme mepe connanamr no
conepxannm y pasnnuntx nmne, uro nener x oneruennm nsanmononnmannx. Fnaronapx
npncyme nonxrnnomy mtmnennm oparnmocrn nornuecxnx onepann, nmecro onepannn
rpancnyxnnn (nnnxennx or uacrnoro x uacrnomy) nocrynntmn peenxy cranonxrcx nne nonte
onepannn: nnnxenne or uacrnoro x omemy n oparno c nomomtm nnnyxnnn n nenyxnnn.
Onnonpemenno c npeononennem peenxom orpannuenn nononxrnnoro mtmnennx
nner pasnnrne onepann. Cnauana onepannn opmnpymrcx xax crpyxrypt nnemnnx marepn-
antntx necrnn, sarem xax xonxpernte onepannn, r.e. cncremt necrnn, ntnonnxemtx yxe
n yme, no eme c onopo na nenocpencrnennoe nocnpnxrne, nocne uero nosnnxamr nnyrpennne
crpyxrypt opmantntx onepann, nornxn n nonxrnnoro mtmnennx. Hpnmenxemte onepa-
nnn orpannunnamr yponent nocrynntx peenxy npencrannenn o npocrpancrne n npemenn,
npnunnnocrn n cnyuanocrn, xonnuecrne n nnnxennn. Pasnnrne onepann nener x noxnnennm
raxoro naxnoro +nemenra nonxrnnoro mtmnennx, xax ymosaxnmuenne. Vunrenx nocrenenno
pasnnnamr cnoconocrt nere x cnonecno-nornuecxomy mtmnennm, paccyxnennm, ntnonam
n ymosaxnmuennxm. Ecnn nepnoxnaccnnxn n nropoxnaccnnxn otuno nonmenxmr aprymenra-
nnm n noxasarentcrno npocrtm yxasannem na peantnt axr nnn onnpamrcx na ananornm, ro
yuennxn rpertero xnacca non nnnxnnem oyuennx yxe cnocont nart oocnonannoe noxasa-
rentcrno, pasnepnyrt aprymenrannm, nocrponrt npocremee nenyxrnnnoe ymosaxnmuenne.
2.3. PA3BHTHE 3MOHHOHAALHOH CmEPL
3MOHHH H HYBCTBA
3monnn n ncnxonornn +ro nponecct, orpaxammne nnunym snaunmocrt n onenxy
nnemnnx n nnyrpennnx cnryann nnx xnsnenexrentnocrn uenonexa n opme nepexnnann.
Honopoxnennt yxe cnocoen ncntrtnart raxne +monnn, xax crpax, onapyxnnammncx
npn cnntnom snyxe nnn nnesanno norepe onopt, neynonontcrnne, npoxnnxmmeecx npn orpa-
nnuennn nnnxenn, n ynonontcrnne, nosnnxammee n orner na noxaunnanne, nornaxnnanne.
Ecnn paccmorpert +monnonantnte peaxnnn n xauecrne nnnnxaropon oycnonnnmnx nx no-
rpenocre, ro moxno saxnmunrt, uro npoxnenno cnoconocrtm ntstnart +monnn onana-
mr: norpenocrt n camocoxpanennn (crpax), n cnoone nnnxenn (rnen) n n nonyuennn ocoo-
ro pona pasnpaxenn, cnnnerentcrnymmnx o ncnxnuecxo samnmennocrn (ynonontcrnne).
3rn norpenocrn onpenenxmr ynnamenr +monnonantno xnsnn uenonexa [23]. Ecnn y mna-
nennen c1pax ntstnaercx rontxo cnntntm snyxom nnn norepe onopt, ro yxe y nomxontnn-
xon ero npnunnamn moxer ntcrynart mnoxecrno ne rontxo nonornuecxnx, no n connoxynt-
rypntx axropon.

ueeo:ra Ia) (6 )em) oocuu)a, :mo oua ooumc ;+eu, nomo+v :mo ma oo)i-
uo rvcaemc u om omoeo +oruo ;aoo)emi!. H mvm re oooaeu)a: Oua +eu ue rvca-
)a, uo no me)eeu;opv euoe)a.

Hanontmax uyncrnnrentnocrt x crpaxam npoxnnxercx n 7 ner, npn nocrynnennn pe-
enxa n mxony. Hpnuem y nenouex crpaxon ncerna nemnoro ontme, uem y mantunxon [38, 39].
Crpaxn n nepexnnannx mnanmnx mxontnnxon mt oomnnn n Tannne crpaxon, xo-
ropym nern cocrannnn camn na onnom ns ypoxon ncnxonornn [11]. Oxasanoct, uro y nere
mnanmero mxontnoro nospacra crpax ntstnamr:

npnponnte xnnennx n crnxnnte encrnnx (remnora, rposa, noxap, semnerpxcenne,
nanonnenne n r.n.),
cxasounte repon, nepconaxn xnnr n xnnonntmon (npnnnnenne, nemn, nomono,
Knnr-Konr, Bnantxa Ana, uanromac, nnnent, nnnosanpt, xannran Kpmx n r.n.),
xnnornte (smex, nonx, xpoxonnn, mpamopnt nor, mtmt, axyna, rapaxan n r.n.),
nenonxrnte cnmnont (orpaxenne, enoe nxrno, ropxmne rnasa, marn n xopnnope n
r.n.),
necuacrnte cnyuan n pncxonannte sanxrnx (nanenne c ropxn, xaranne na xontxax,
nnananne n r.n.),
n
rpancnoprnte cpencrna (mamnna sanannr, xoneco or mamnnt
oropnercx n yter, rpamna norn orpexer, n nnre sacrpxnemt, n merpo cronx-
nemtcx c npyrnm noesnom n r.n.),
axropt mxontno xnsnn (yunrenx, sanyu, nnpexrop, crapmexnaccnnxn, ypoxn
nnocrpannoro xstxa, ornert y nocxn, xonrpontnte, +xsament, nnoxn, npante ns-
sa nentyuenntx ypoxon n r.n.),
cmeprt, onnnouecrno, nesnaxomte nmnn, ont, rpomxne snyxn, naxasannx n conn-
antno-+xonomnuecxne nsmenennx n omecrne (nanpnmep, nontmenne nen).

Honesno oparnrt nnnmanne na ro, uro no cpannennm c nomxontnnxamn y mnanmnx
mxontnnxon nospacraer uacrora noopaxaemtx nnn npornosnpyemtx nepexnnann pasntx
yrpoxammnx cnryann. uopmnponanne raxoro pona crpaxon nponcxonnr na one pasnnrnx
onepann npornosnponannx na ocnone xpanxmnxcx n namxrn peenxa npencrannenn o cot-
rnxx npomnoro ontra. Hannune noopaxaemtx crpaxon cnrnanon xnnxercx naxntm pe-
rynxropom nonenennx nere, oneruammnm nx npncnoconenne x nontm cepam xnsnn (n
mxone, na ynnne, n rpancnopre).

Tpemier)accuuua O) K. npuee)a ua+ e npu+ep c)eovmuue cmpaxu: :mo ro-
+ema vnaoem c ueoa, :mo )ioi e Aprmure pacmamm u ece ;amonum, :mo eopoo
pa;pvuumc, mar rar n)acmi noo Hemponae)oecro rpenocmim coeuuvmc. Bicuu-
)oci, :mo omu cmpaxu v uee noeu)uci noc)e u;v:euu npupoooeeoeuu.

C1ma xax crpax ocyxnennx nancrpannaercx nan npoxnenntm crpaxom. On opmnpy-
ercx yxe n nospacre 36 ner, xnnxxct connantno opmo crpaxa. Cymecrnenno, uro onpene-
nxercx on yxe ne nsnuecxnmn xapaxrepncrnxamn cnryann, a nx connantntm snauennem,

Bom raro paccra; cocmaeu)a uecmu)emu eu H. no pucvurv Mue cmio-
uo; Jmo u +o rom Uun. Ou e ma;v. B eeo +i)a, a +a+a +ue ue pa;peuu)a eeo
+imi, a ee ue noc)vua)a. Mue cmiouo, nomo+v :mo +a+a +eu pvea)a. Ho u ca+a
eeo oo)iue +imi uuroeoa ue ovov, nomo+v :mo ou +eu nouapana) u vrvcu).

Hapxny c napymennem sanperon nspocntx uacrtmn npnunnamn nosnnxnonennx crtna
n mnanmem mxontnom nospacre xnnxmrcx nnoxne ormerxn (crtnno ns-sa cnonx nnoex), ma-
repnantnte yrpart (crtnno pasnn xpycrantnym nasy n cronxn) nnn npyrne opmt
omecrnennoro nopnnannx (nanpnmep, nacmemxa).

Paccra; nepeor)accuuui Mauu O. ua me+v Mue cmiouo o:eui pro u))m-
cmpupvem noc)eoumm u; nepe:uc)euuix ua+u npu:uu eo;uuruoeeuu cmioa: B vna)a
e )vrv. Ma+a c+eemc. Heperueam, :mo vna)a. Cmiouo, n)a:v. Oououo, :mo +a+a
c+eemc.

Crtn nenaer uenonexa nocnpnnmunntm x onenxam oxpyxammnx. 3acrannxer nnrn na
myxn n crpanannx, samnmax cnoe nocronncrno, a raxxe noyxnaer pasnnnart cnoconocrn
urot trt ne xyxe npyrnx. Onnaxo uacroe nepexnnanne +ro +monnn npenno. Kax nonuep-
xnnaer K.Hsapn, crtn moxer npenxrcrnonart pasnnrnm nenocrnocrn uenonexa n nepenxo ne-
xnr n ocnone pasnnrnx xonopmnocrn [40].
Inen n pannem nercrne ntstnaercx orpannuennem cnoont nnnxenn, no n 23 rona y
peenxa pasnnnamrcx pennocrt n sanncrt xax connantnte opmt rnena. 3monnx rnena t-
crpo monnnsyer +neprnm uenonexa n roronnr ero x camosamnre. Bnemne pesyntrart mon-
nnsannn oprannsma nerxo pasnnunmt: xpont xnnnr, nnno ropnr, mtmnt nanpxramrcx,
xynaxn cxnmamrcx. Bcnencrnne +roro pacrer omymenne cnnt, xpapocrn, ynepennocrn n ce-
e. Vmepennt rnen ntcrynaer xax ncrounnx nept n cex, no cnntnt n neperynnpyemt
rnen npennr, nocxontxy noyxnaer uenonexa x nmnyntcnnntm paspymnrentntm n npaxne-
ntm necrnnxm [40].
Hpnunnt rnena pasnoopasnt. 3ro nsnuecxne nomexn, pasnnunte npannna n sa-
xont, cocrnennax necnoconocrt, omant n ocxopnennx. Onnaxo rnen +ro ra ynnamen-
rantnax +monnx, xonrponm nan npoxnnennem xoropo ynenxercx ocooe nnnmanne n nponecce
connannsannn. Orxptro ntpaxart cno rnen n omecrne nenonycrnmo. Ocoenno peenxy.
Mnanmn mxontnnx ne nmeer npana npxmo saxnnrt orny nnn yunrentnnne, uro re necnpanen-
nnno x nemy ornocxrcx n no+romy on nosmymen n
O
nxen. Hecnoconocrt ntpasnrt cnpanen-
nnnt rnen moxer nanecrn ymep ananrannn peenxa, r.x. memaer xcnomy mtmnennm,
yxynmaer ornomennx c npyrnmn nmntmn n nener x ncnxocomarnuecxnm paccrpocrnam.

Bmopor)accuur, Bum H. paccra;a) oo omo+ mar: Hepa) ua ro+nimmepe u
npouepa)! H)oxo, roeoa npouepieaeui uaoo uepami mpuouami pa;, :mooi eiue-
pami oouu pa;. He )mo)m npouepieami. Oouu pa; oare :vmi ro+nimmep ue c)o-
+a)!.

Ecnn rnen ne ntpaxaercx, +ro nener x camtm pasntm onesnenntm npoxnnennxm (syn,
xpannnnnna, ontmxa, ont n xnnore, nontmenne aprepnantnoro nannennx n np.). Ho+romy
neoxonnmo yunrt nere ntpaxart cnon uyncrna nporecra, necornacnx, pasnpaxennx n snocrn
nnnnnnsonanntm opasom: ne xpnx, nnau, yrpost, nacmemxn nnn arpeccnnnte necrnnx, na-
npannennte na npyrnx nmne nnn npenmert, a cnonecnoe ntpaxenne ncntrtnaemtx uyncrn
(x oropuen, pasnpaxen, pasropxuen, repxm ronony, nporecrym).
Honxrno, uro no nsexanne +exron uacroro ycnnennx arpeccnnnocrn nexenarentno
npn nocnnrannn peenxa ncerna nonnartcx ntnonnennx cnonx rpeonann npxmtm naxn-
mom. Hacrannax na rom, urot peenox nemennenno ntnonnnn rpeonannx nspocnoro, n ne
nanax emy nosmoxnocrn nocrnrnyrt nenn, nocrannenno nm camnm, nspocnte cosnamr pycr-
pnpymmne ycnonnx, cnococrnymmne saxpennennm ynpxmcrna n arpeccnnnocrn y onnnx nno
estnnnnarnnnocrn y npyrnx. urot nonrtcx xenaemoro nonenennx peenxa, moxno nc-
nontsonart ero nospacrnym ocoennocrt neycrounnocrt nnnmannx n ornneut, nsmennn
opmynnponxy rpeonannx. B +rom cnyuae nnx peenxa cosnaercx nonax cnryannx, on ntnon-
nnr rpeonanne c ynonontcrnnem, n y nero ne ynyr naxannnnartcx orpnnarentnte nocnencr-
nnx pycrpannn.
Honesno oparnrt nnnmanne nspocntx na ro, uro na pasnnrne arpeccnnnocrn nnnxer
mepa naxasannx. Oxasanoct, uro nern, xoroptx noma crporo naxastnann, npoxnnxnn no npemx
nrpt c xyxnamn ontmym arpeccnnnocrt, uem nern, xoroptx naxastnann ne cnnmxom crporo.
Bmecre c rem, nonnoe orcyrcrnne naxasann roxe nenaronpnxrno nnnxer na pasnnrne xapax-
repa. Pern, xoroptx sa arpeccnnnte nocrynxn no ornomennm x nrpymxam n xyxnam naxast-
nann, no cpannennm c remn, xoroptx sa raxne necrnnx ne naxastnann concem, tnn menee
arpeccnnntmn n noncennenno xnsnn [29].
Yaonontc1nne y mnanennen noyxnaercx rontxo xonraxrntm nsanmonecrnnem
yamxnnannem, nornaxnnannem. Onnaxo n nantnemem n connantntx xonraxrax pasnnnamr-
cx panocrt n cuacrte xax oxnnanne ynonontcrnnx n cnxsn c pacryme nepoxrnocrtm ynonne-
rnopennx xaxo-nno norpenocrn.

Ce+u)emuu Cepera H. cocmaeu) no pucvurv B ooeo)eu maro paccra;:
Jmo e uanre Hano)eoua oua ua;ieaemc mpeveo)ra. B cepie;ui, rar Hano)e-
ou. Homo+v :mo ou oi) uape+ dpauuv;oe, a uapumi omo ea+ ue e uepvuru ue-
pami.

3ror npnmep nnnmcrpnpyer npoxnnenne norpenocrn n camoyrnepxnennn n nnne
crpemnennx peenxa x nomnnnponannm n nnacrn. 3amernm, uro nern +roro nospacra ouent
uacro cnxstnamr nnacrt c ocotmn cnmnonamn xopono, rpeyronxo Hanoneona, cxnner-
pom c pnnnnanramn, onananne xoroptmn n cnmnonnsnpyer ynonnernopenne +rnx cxpt-
rtx norpenocre. Taxnm opasom npoxnnxercx nnnxnne xyntrypt, xoropax c nomomtm no-
nontx cnmnonon ormeuaer npencrannrene nnacrn.
Honoxnrentnte +monnn pasnnnamrcx y peenxa n nrpe n n nccnenonarentcxom none-
nennn. Hoxasano, uro momenr nepexnnannx ynonontcrnnx n nercxnx nrpax no mepe pocra n
pasnnrnx peenxa cnnnraercx [18]. V mantma ono nosnnxaer npn nonyuennn xenaemoro pe-
syntrara, emy npnnannexnr sanepmammax pont, noompxmmax nonenenne nexrentnocrn no
xonna. Cnenymmax crynent ynxnnonantnax, xorna peenxy nocrannxer panocrt yxe ne
rontxo pesyntrar, no n cam nponecc nexrentnocrn. Vnonontcrnne renept cnxsano ne c oxon-
uannem nponecca. Ha rperte crynenn, y nere nocrapme, ynonontcrnne nosnnxaer n nauane
nexrentnocrn, n nn pesyntrar necrnnx, nn cam nponecc ne xnnxmrcx nenrpantntmn n +mo-
nnn peenxa. B +rom cnyuae peenox nepexnnaer ynonontcrnne, npennocxnmax cotrne.

Boci+u)emu Hamaua P. uapucoea)a rapmuurv ua me+v B mara ooeo)iua,
mara c:acm)uea u paccra;a)a o ue mar: B mvm ev)m c cooaro. Xo:v, :moo
nooapu)u cooarv, e)aeua +e:ma e ru;uu. Huroeo nora uem. Ho mara ooeo)iua,
mara c:acm)uea ;uam, :mo nooapm.

Coennnenne nonxrn npnxrno n xopomo xapaxrepno rontxo nnx nere pannero
nospacra. Hocrenenno peenox npnoperaer ontr n renept yxe cunraer, uro xopomo +ro
ro, sa uro xnanxr. H naoopor: ecnn ero pyramr nnn naxastnamr, snaunr, on nocrynnn nnoxo.
Ho+romy nmecro roro, urot nanxstnart peenxy cnoe nonnmanne roro, uro raxoe xopomo
n uro raxoe nnoxo, ropasno pesyntrarnnnee ntsnart y nero npnxrnte +monnn, xorna on
cnenan uro-ro npannntno.

V:euuua emopoeo r)acca Puma K. paccra;a)a, rar ee +a+a ooi:uo peaeupvem
ua xopouvm om+emrv: B no)v:u)a nmeprv, u +a+a paovemc. Ma+a eece)a u
eece)a.

Baxno ne satnart, uro peenox cunraer xopomnm ro, uro emy nnrepecno. Hanpnmep,
xorna noxnmenntx nere cnpamnnann, nouemy, necmorpx na nce npenynpexnennx, onn nann
ynecrn cex nesnaxomtm nmnxm, onn oxcnxnn: C nnmn tno nnrepecno!.
Peenxy neoxonnmo, urot ero nmnnn n urot emy tno xoro nmnrt n sa xoro ne-
crn ornercrnennocrt. Peenox, xoropomy ne xnaraer nmnn n nacxn, ntpacraer xononntm n
neorstnunntm. Pnx nosnnxnonennx +monnonantno uyrxocrn naxna ornercrnennocrt sa npy-
roro, saora o mnanmnx partxx n cecrpax, a ecnn raxontx ner, ro o nomamnnx xnnorntx.
Hyxno, urot peenox cam o xom-ro saornncx, sa xoro-ro orneuan, n ryr neonennmym nont-
sy moxer npnnecrn menox, xorenox nnn npyroe xnnornoe, sa xoroptm peenox yxaxnnaer
cam n no ornomennm x xoropomy on xnnxercx crapmnm. Torna, sameuax ecnoxocrno xn-
nornoro n rex cnyuaxx, xorna on ero cnoenpemenno ne noxopmnn nnn ne norynxn c nnm, pee-
nox operaer cnoconocrt x conepexnnannm n +monnonantno orstnunnocrn.

Lecmu)emu eu H., xo;ra romeura Uuna, npuov+a)a maro paccra; no
pucvurv B ooeo)iua: B ooeo)iua, :mo +a+a +ue rvnu)a +oporeuoe, a Uunv +o-
)ora. Ha pucvure ue mo)iro ooeo)iua, uo u Uun.

Pnx peenxa raxax panocrt sa npyroro noxa eme penxoe xnnenne, no yxe n mnanmem
mxontnom nospacre, no mepe nspocnennx n naxonnennx connantnoro ontra, nern nocrenenno,
na ocnone nonpaxannx, yuarcx conepexnnart npyrnm.

V:euur emopoeo r)acca Auope B. paccra;a) no pucvurv B neperueam c)e-
ovmuvm ucmopum: Moeeo opvea Buma)ura ovovm onepupoeami. Iomoem r onepa-
uuu eom vre uucmpv+eum nooeomoeu)u. Bopve onepauu npooem n)oxo cmpau-
uo neperueam, eov e marcu. Ou re ua opveo+ vpore nopa;u) uac maru+ paccra;o+:
B maro ooeo)iui, maro c:acm)uei, nomo+v :mo nuueeuui no+a)u e Au-
maprmuoe piov u menepi cimi [11].

Baxno ne cosnanart ycnonnx nnx pasnnrnx orpnnarentntx +monn, no ne menee naxno
ne sanannrt nonoxnrentnte nent nmenno nonoxnrentnte +monnn nexar n ocnone npancr-
nennocrn n rnopuecxnx cnoconocre uenonexa. Onnaxo mnorne ponnrenn ne nonnmamr, n
uem panocrt nnx nx nere. Ho+romy onn, xenax nnnert cnonx nere cuacrnnntmn, nepenxo
sanapnnamr nx ontmnm xonnuecrnom nopornx n xpacnntx nrpymex. Ho ecnn nrpymex mno-
ro, nern repxmr panocrt onanannx nmn, nepecramr nx nennrt n epeut nce moxno po-
cnrt, cnomart. Hs raxoro esornercrnennoro ornomennx x nrpymxam nocrenenno opmnpyer-
cx npenepexnrentnoe ornomenne x nemam xax npenmeram uenoneuecxoro rpyna: nnocnencr-
nnn ne ynyr nennrtcx nn cnon, nn uyxne, nn rocynapcrnennte nemn. Ho+romy nyume, xorna
nrpymex ne cnnmxom mnoro. Torna xaxnax npnnocnr ontme panocrn n ee eperyr n cnoe-
npemenno unnxr. B +rom cnyuae nosnnxaer ynaxenne x rpyny, n nnx nnoxennomy [29].
uyncrna +ro onee ntpaxennte, uem +monnn, ycrounnte ncnxonornuecxne co-
croxnnx, xoropte nmemr uerxo ntpaxennt npenmernt xapaxrep. uyncrna connantnt. B nx
ocnone nexar norpenocrn, nosnnxmne n xone omecrnennoro pasnnrnx. Cnennnxa uyncrn
cocronr n rom, uro onn moryr npnopecrn nnx uenonexa camocroxrentnym nennocrt n camn
crart npenmerom ero norpenocrn, npnnonx ero ne x npncnoconrentno, a x cosnnarentno,
rnopuecxo nexrentnocrn. Perxm cnocrnenna mnpoxax ramma uyncrn. Ho ornomennm x
nspocntm n cnepcrnnxam +ro moryr trt nmont n nenpnxsnt, cnmnarnx n anrnnarnx, couyn-
crnne n pannonymne, cnpanennnnocrt n sanncrt; no ornomennm x cee uyncrno cocrnen-
noro nocronncrna (n naxe camoynepennocrn) nnn, nanpornn, neynepennocrn n cnonx cnnax.
Hpannna, rpeonannx, mornnt nonenennx, asnpymmnecx na npancrnenntx uyncrnax, n oc-
nonnom nonxrnt yxe nomxontnnxy. Pern ne rontxo cnocont nocnpnnxrt n onennrt no-
crynxn oxpyxammnx, no n pasnennrt nmne na noptx n sntx.

B oouo+ u; uauux ucc)eooeauu oemu 67 )em dop+upoea)u accouuauuu ua
c)oeo ;)o. Oouu+ u; ca+ix :acmix omeemoe oi) nana. Ora;a)oci, :mo omua
c:umamm ;)i+ oemu, pacmvuue e ce+ix oe; omuoe, a marre me, romopix omui
cr)ouui uara;ieami ;a )movm npoeuuuocmi.

Mopantnte nonxrnx n npancrnennte uyncrna mnanmnx mxontnnxon or nepnoro x
rpertemy xnaccy samerno ooramamrcx, cranonxrcx onee uerxnmn, onpenenenntmn. V nep-
noxnaccnnxon onn otuno ocnonant na ontre cocrnennoro nonenennx n nonenennx nns-
xnx, na xonxperntx yxasannxx n pasxcnennxx yunrene n ponnrene. V nropoxnaccnnxon n
rpertexnaccnnxon, nomnmo +roro, npocnexnnaercx snaunrentno ontmee nnnxnne xynoxecr-
nenno nnreparypt, xnno, renennnennx n npocro nocnpnxrnx n anannsa oxpyxamme conn-
antno necrnnrentnocrn. Coornercrnenno menxercx n mopantnoe nonenenne. Ecnn nern 78
ner conepmamr mopantnte nocrynxn, cnenyx npxmtm yxasannxm crapmnx, ro rpertexnaccnn-
xn n ropasno ontme crenenn moryr conepmart raxne nocrynxn no cocrnenno nnnnnarnne,
ne noxnnaxct yxasann co cropont.

V:euur mpemieeo r)acca Cepera 3. noeeoa) ua+ maro c)v:a u; ceoe ru;-
uu: Koeoa ca+ xoou) e +aea;uu, mo euoe) memra c peoeuro+ e peauix mpvcax.
Temra ua noc)eouue oeuieu rvnu)a cueapemi u opa)a: Umo mi +eu nepeo )moi+u
cmiouui!. B ov+am, :mo oma memra npocmo uaxa)ra. uare ceoeeo ciua ue rop-
+um, ue ooeeaem. Mue oi)o uenpumuo, :mo oua... rar omo +oruo cra;ami... :mo oua
n)oxa +ami [11].

Hopo nern ouent uerxo n emxo ntpaxamr cnoe ornomenne x nponcxonxmemy n mnpe,
camocroxrentno npnxonx x nonnmannm omeuenoneuecxnx nennocre, nanpnmep npana na
xnsnt, snoponte n xorx t mnnnmantnym marepnantnym oecneuennocrt.

Paccra; v:euuui mpemieeo r)acca Cauu H. ua me+v To, o :e+ +e:mam: B
+e:mam o cooare, c romopo oi opvru) +o rom Ioo)uu. Umoo ue oi)o uuuux.
Umoo ru)u, ue pveaci. Umoo )moe u rueomuix ue vouea)u. H :moo ouu ue v+upa-
)u [11].

3axpennenne opm npancrnennoro nonenennx, npenpamenne nx n npnntuxn n norpe-
nocrn nponcxonnr na ocnone nonoxnrentno +monnonantnoro ornomennx peenxa xax x ca-
mnm conepmaemtm necrnnxm, rax n x rem nspocntm, xoropte nx oprannsymr n perynnpymr.
B +rom cnyuae npancrnennte uyncrna (nanpnmep, nmont x ponnrenxm, ynaxenne x nenarory,
nopoxenarentnocrt x cnepcrnnxam) ntcrynamr xax camocroxrentnt nnnxymn mornn no-
nenennx nere.
Pnx peenxa xpacora n nopora ncerna nnyr pxnom, no+romy pasnnrne +crernuecxnx
uyncrn y nero naunnaercx c nocnpnxrnx xpacort. Kax npannno, +crernuecxne uyncrna y nere
nosnnxamr nepnonauantno npn nocnpnxrnn xenmnn (mama xpacnnax) n oxpyxamme npn-
pont (xomxa xpacnnax, nnert xpacnnte). Popo ncerna npexpacno, n ncrpeua c nnm,
rouno rax xe xax n ncrpeua c xpacoro, oopaunnaercx ocoo panocrtm nnx peenxa. A ner-
cxax panocrt +ro momnt +monnonantnt nmnyntc, cosnnammee nauano n nponecce op-
mnponannx nnunocrn. B mnanmem mxontnom nospacre, n nponecce nocrenennoro snaxomcrna
c nponyxramn marepnantno n nyxonno xyntrypt, nern raxxe naunnamr nepexnnart +cre-
rnuecxne +monnn npn nocnpnxrnn nponsnenenn ncxyccrna.
3MOHHOHAALHOCTL KAK BO3PACTHAR OCOBEHHOCTL
Peenox onee +monnonanen, uem nspocnt. Bspocnt ymeer npennnnert n no+romy
moxer ananrnponartcx x cotrnm. Kpome roro, on ymeer ocnanrt n cxptrt npoxnnenne +mo-
nn, no +ro sanncnr or nonenoro xonrponx. Fessamnrnocrt, nenocrarount xnsnennt
ontr, nepasnnrax nonx cnococrnymr +monnonantno neycrounnocrn nere. Ocoenno
+monnonantno nactmenntm cunramr mnanmn mxontnt nospacr.
Kax nsnecrno, cymecrnymr onpenenennte onrorenernuecxne yponnn nepnno-
ncnxnuecxoro pearnponannx nere n nonpocrxon na pasnnunte npennocrn. B.B.Konanen
nnepennnpyer nx cnenymmnm opasom [47]:
1) comaro-nererarnnnt (03 rona);
2) ncnxomoropnt (46 ner);
3) aexrnnnt (711 ner);
4) +monnonantno-nnearopnt (1216 ner).
Pnx xaxnoro ns +rnx yponne xapaxrepnt cnon, npenmymecrnenno nospacrnte, peax-
nnn, xoropte, n sanncnmocrn or crenenn cnoe ntpaxennocrn, moryr paccmarpnnartcx n xax
ananrnnnte, n xax nesananrnnnte. 3rn peaxnnn orpaxamr naronornuecxn ncxaxennte n yr-
pnponannte npoxnnennx nopmantnoro nospacrnoro pasnnrnx. Onn onee cnennnunt nnx
nospacra, uem nnx npennocrn, nexame n nx ocnone. O cocroxnnn nncxomopra nnn neno-
morannx y nere no 3 ner nspocnomy yner cnrnannsnponart nontmennax omax n nererarnn-
nax nosynnmocrt c napymennxmn cna, annernra, c xenynouno-xnmeuntmn paccrpocrnamn.
Taxo comaro-nererarnnnt yponent pearnponannx xnnxercx nenymnm na pannem nospacrnom
+rane. Ecnn no xaxnm-nno npnunnam nnoxo peenxy-nomxontnnxy, ro y nero, cxopee ncero,
pasontercx ncnxomoropnoe nosyxnenne n naxe nosnnxnyr rnxn, sanxanne. Pannt yponent
pearnponannx oycnonnen nanonee nnrencnnno nnepennnanne xopxontx ornenon nnn-
rarentnoro anannsaropa. Pnx nnrepecymmero nac n rnnnunoro nnx nere mnanmero mxontno-
ro nospacra aexrnnnoro yponnx pearnponannx xapaxrepnt nontmenne ome +monno-
nantno nosynnmocrn, cnmnromt n cnnnpomt crpaxon, npoxnnennx arpeccnn nnn nerarn-
nnsma. Taxne +monnonantnte peaxnnn moryr trt cnencrnnem camtx pasntx axropon, on-
naxo n nepnym ouepent ncnxonornuecxnx. Hoxasano, uro npenmymecrnennte npoxnnennx
xaxnoro nospacrnoro yponnx pearnponannx ne ncxnmuamr cnmnromt npentnymnx yponne,
no ornonxr nm onee nepnepnuecxoe mecro. Hpeonananne y peenxa opm pearnponannx,
cnocrnenntx onee mnanmemy nospacry, cnnnerentcrnyer o sanepxxe ncnxnuecxoro pasnn-
rnx [56].
B 7 ner peenox npnxonnr n mxony. Onnonpemenno c +rnm n nesanncnmo or +roro
otuno nern n +ro npemx nepexnnamr onnn ns nospacrntx xpnsncon. Ha mnsnonornuecxou
yponne 1axoe xpnsncnoe coc1onnne cnnsano c nn1encnnnmu nonornuecxnu cospenann-
eu ae1cxoro oprannsua. Onnaxo xpnsnc 7 ner oycnonnen raxxe nonnnenneu nonoro, nen-
rpantnoro nnx nnunocrn, cncremnoro opasonannx nny1pennen nosnnnn peenxa, xo-
ropt naunnaer nocnpnnnmart n nepexnnart cex xax connantnoro nnnnnnna, mxontnnxa
(ocosnanne cnoero connantnoro ) [15]. B raxne xpnrnuecxne nepnont nern cranonxrcx
nenocnymntmn, xanpnsntmn, pasnpaxnrentntmn. Onn uacro ncrynamr n xonnnxrt co
nspocntmn, y nnx nosnnxaer orpnnarentnoe ornomenne x panee ntnonnxnmnmcx rpeonann-
xm.
Bospac1 7 ne1 +1o nauano nponecca anmmepennnannn nnemnen n nny1pennen
c1opon nnunoc1n peenxa, xo1opmn poaaae1 unoaec1no nonmx ann nero nepeannannn.
Hepexnnanne +ro nmoe ncntrtnaemoe cyexrom +monnonantno oxpamennoe cocroxnne
n xnnenne necrnnrentnocrn, nenocpencrnenno npencrannennoe n ero cosnannn n ntcrynam-
mee nnx nero xax cotrne ero cocrnenno xnsnn [87]. Ho mnennm H.C.Btrorcxoro, nepe-
xnnanne ecrt raxax npocremax ennnnna, ornocnrentno xoropo nentsx cxasart, uro ona co-
o npencrannxer nnnxnne cpent na peenxa nnn ocoennocrt camoro peenxa. Hepexnna-
nne ecrt ennnnna nnunocrn n cpent, npencrannennax n pasnnrnn. Bce cnocrnennte xpnsncy
ocoennocrn nonenennx nosnnxamr xax cnencrnne eme neycrounntx nepexnnann orno-
menn peenxa xax uenonexa x romy nnn nnomy xnnennm necrnnrentnocrn. Honenenne no-
mxontnnxa n ontmo crenenn nannno n nenocpencrnenno, orxptro n nonxrno nnx oxpy-
xammnx, r.x. nnemne on raxo xe, xax nnyrpenne. Honenenne mnanmero mxontnnxa n nexo-
roptx cnryannxx yxe xaxercx co cropont ncxyccrnenntm n narxnyrtm n ne raxnm xcntm no
ncex cnonx npoxnnennxx, xax y nomxontnnxa (xonnnxr xouy nano). B cnoe paore
Kpnsnc 7 ner H.C.Btrorcxn ormernn necxontxo naxntx ocoennocre nepexnnann ne-
re mnanmero mxontnoro nospacra [21]:

Hepexnnannx npnoperamr cmtcn, r.e. peenox naunnaer nonnmart, uro snaunr
x panymct, x oropuen, x cepnnr, x nopt, n y nero nosnnxaer ocmtcnen-
nax opnenrnponxa n cocrnenntx nepexnnannxx.
Bosnnxaer oomenne nepexnnann, nnn nornxa uyncrn. Tax, ecnn c peenxom
mnoro pas cnyuanact xaxax-ro cnryannx, ro ona ocmtcnnnaercx peenxom n na +ro
ocnone opmnpyercx ornomenne x cee, cnonm ycnexam n cnoemy nonoxennm.
Ocmtcnenne nepexnnann moxer nopoxnart ocrpym opty mexny nnmn. Hporn-
nopeune nepexnnann n rpynnocrn ntopa moryr ycyrynxrt nnyrpennmm nanpx-
xennocrt.

Hepenxo nercxne nepexnnannx xnnxmrcx npxmtm cnencrnnem nontx, rpynntx nnn
nenpnxrntx, xnsnenntx cnryann. Tpynnocrn nensexnt n xnsnn xaxnoro uenonexa, onna-
xo nern cranxnnamrcx c nnmn naxe uame, uem nspocnte, r.x. ro, uro nspocnomy xaxercx npn-
ntuntm n ecrecrnenntm, y peenxa moxer ntsnart ecnoxocrno, rpenory n crpax. He ona-
nax nocrarountm xnsnenntm ontrom, nern oxsarentno cranxnnamrcx c uem-ro nensnecr-
ntm, neoxnnanntm nnx cex. Tpynnte cnryannn nrpamr ocoym pont n pasnnrnn peenxa,
nanax emy nosmoxnocrt ncntrart cnon nosmoxnocrn n cnoconocrn, uro n onnnx cnyuaxx y-
ner ycnemntm, a n npyrnx nocnyxnr npnunno nnx rnena nnn pasouaponann.
Hanonee cymecrnennoe nnnxnne na nere oxastnamr ocrpte ncnxnuecxne rpanmt
(nanpnmep, ncrpeua co cmeprtm) n xponnuecxne ncnxorpanmnpymmne nosnecrnnx (nanpn-
mep, nenpannntnoe nocnnranne peenxa n cemte). Onn cosnamr cnryannn nontmennoro pncxa
n npenpacnonaramr x nosnnxnonennm orpnnarentntx +monnonantntx cocroxnn. Menee sa-
merno, no ne menee nennxo, nnnxnne na pasnnrne nercxo nnunocrn noncennenntx, sauacrym
nonropxmmnxcx, cotrn, rax nastnaemoro crpecca otnenno xnsnn. Hx nyxno exe-
nnenno npeononenart n xaxnt pas naxonnrt ro nnn nnoe pemenne. H ecnn peenox nocroxn-
no npnoperaer n raxnx cnryannxx nerarnnnt ontr, ro +ro raxxe moxer npnnecrn x napy-
mennm ero ncnxnuecxoro snopontx, +monnonantntm n nonenenuecxnm orxnonennxm.
Ouent naxno ymert onpenenxrt, xaxne nmenno cnryannn ntstnamr sarpynnennx y
xonxpernoro peenxa. Ho nanntm nccnenonann ncnxonoron, nern mnanmero mxontnoro nos-
pacra nanonee uacro n xauecrne rpynntx nastnamr cnryannn, cnxsannte co mxono. Camte
pacnpocrpanennte ns nnx +ro noncennennte cnryannn: nponepxa snann no npemx xon-
rpontntx paor; ornert yuennxa nepen xnaccom (n +ro cnryannn nnx peenxa nanonee sna-
unmtm oxastnaercx mnenne o nem yunrenx n npyrnx yuennxon xnacca, no+romy noxnnxercx
crpax nepen nosmoxno omnxo no npemx ornera); nonyuenne nnoxo ormerxn; xonnnxrt c
yunrenxmn, anmnnncrpanne mxont (npnunnt nenocnymanne peenxa, napymenne ycra-
nonnenntx npannn, nocne uero cnenymr nocnnrarentnte canxnnn co cropont nspocntx, ne
ncerna cnpanennnnte c rouxn spennx nere); cnryannn nynnunoro ntcrynnennx (xonneprt,
cnoprnnnte copennonannx) [92].
V nere yponent nnymaemocrn ntme, uem y nspocntx, no+romy n nesnaxomtx cnrya-
nnxx mnanmne mxontnnxn uame ncero cnenymr sa cnonmn cnepcrnnxamn, nonpexn cocrnen-
ntm snannxm n snpanomy cmtcny. Konopmnoe nonenenne cranonnrcx nnx nere mnanmero
mxontnoro nospacra rnnnuntm. 3ro npoxnnxercx n na ypoxax, n n conmecrntx nrpax, n n no-
ncennenntx nsanmoornomennxx. Hpn +rom, nesanncnmo or ntopa nonenennx, onn ncntrt-
namr uyncrna cnntnoro nanpxxennx, cmxrennx, ncnyra [70]. Ho+romy neynnnnrentno, uro,
paorax c samnrntm nonenennem nere, mt ynenxem ontmoe nnnmanne anannsy rpynntx n
nenpnxrntx, c rouxn spennx peenxa, xnsnenntx cnryann, rex +monn n uyncrn, xoropte
poxnaer nepexnnanne +rnx cnryann, a raxxe nsyuennm cnocoon nepnno-ncnxnuecxoro pea-
rnponannx nere na +rn npennocrn.
2.4. PA3BHTHE CO3HAHHR H CAMOCO3HAHHR
PA3BHTHE CO3HAHHR
B ncnxonornn cosnanne paccmarpnnaercx xax ocoax opma nnyrpennero orpaxennx
nnemnero mnpa, n nexoropom cmtcne ero monent. Pasnnrne ncex ncnxnuecxnx ynxnn n
nx nsanmonecrnnn oecneunnaer noxnnenne y uenonexa +ro opmt. Hanpannxmmee nnnx-
nne +ro monenn na nonenenne npencraer xax npnnnnn ennncrna cosnannx n nexrentnocrn:
nexrentnocrt uenonexa nanpannxer n onpenenxer pasnnrne ero cosnannx, a nocnennee, nce n
ontme crenenn ocymecrnnxx perynxnnm nexrentnocrn, ynyumaer npncnoconennocrt ue-
nonexa x nnemnemy mnpy. 3ro ynyumenne nponcxonnr sa cuer roro, uro cosnanne opmnpyer
nnyrpennn nnan nexrentnocrn, ee nporpammy. B +rom nnyrpennem nnane cnnresnpymrcx nn-
namnuecxne monenn necrnnrentnocrn, npn nomomn xoroptx uenonex opnenrnpyercx n ox-
pyxamme nsnuecxo n connantno cpene [57].
Cosnanne pasnnnanoct xax ocooe npononxenne nocnpnxrnx; +ro nocnpnxrne nnyr-
pennero mnpa. B +rom cmtcne cosnanne poncrnenno spnrentnomy nocnpnxrnm, (no emy noc-
rynnt +nemenrt nnyrpennero mnpa (opast, mtcnn, nocnomnnannx, nepexnnannx). Bmecre c
rem, emy npncymn re xe xapaxrepncrnxn: uerxocrt n pacnntnuarocrt, nannune nenrpa n ne-
pnepnn, ontmax nnn mentmax mnpora nonx spennx. C npyro cropont, ono poncrnenno
+monnxm, r.x. ocosnanne xax ycnoenne nnopmannn nocrnraercx npn nocpencrne nepexnna-
nnx, uro npnnonnr ne x mnennm, a x yexnennm.
Kax cosnanne moxer nanpannxrt nonenenne? Hponsnontnax perynxnnx nonenennx ue-
nonexa oprannsyercx naronapx romy, uro y nero opmnpyercx nnyrpennxx monent nnemnero
mnpa. B pamxax +ro monenn ocymecrnnxercx mtcnennax mannnynxnnx oexramn. Ona no-
snonxer conocrannxrt rexymee nonenenne c npomntm n ne rontxo nameuart nenn ynymero
nonenennx, no n oruernnno nx npencrannxrt. Onnpaxct na nnyrpennmm monent mnpa, ono on-
penenxer npennapnrentnoe mtcnennoe nocrpoenne necrnn, npennocxnmenne nx nocnencr-
nn, xonrpont sa cnoenpemenno cmeno crparernn. Tax nosnnxaer cnoconocrt uenonexa or-
nanart cee oruer n rom, uro nponcxonnr n nem camom n n oxpyxammem mnpe. Cosnanne cos-
naer nnx uenonexa nosmoxnocrt ntpaorart cnom xnsnennym nporpammy nyrem ntnnnxennx
onpenenenntx nene n sanau. B crpyxrypax cosnannx cnnresnpymrcx nce opmt n nnnt or-
nomenn, onpenenxx rnynnnte nponecct camoonenxn n camocosnannx [91]. Mnorne yuente
oroxnecrnnxmr cosnanne c nepannsonanntm marepnanom ncnxnxn, a eccosnarentnoe c
nenepantntm nonenennem, r.e. ne saxpennenntm n cnonax. Taxo nonxon nonnepxnnaercx
nanmnennxmn, uro n ontme mepe eccosnarentnt re snannx, xoropte naxonnent es yua-
crnx peun. Bennom pasnnrnx ntcmnx ncnxnuecxnx ynxnn xnnxercx pasnnrne camocosna-
nnx, -xonnennnn. Camocosnanne nosnonxer uenonexy ne rontxo orpaxart nnemnn mnp,
no n, ntnennn cex n +rom mnpe, nosnanart cno nnyrpennn mnp, nepexnnart ero n onpene-
nenntm opasom ornocnrtcx x cee. Mepnnom n ornomennn uenonexa x cee ntcrynamr,
npexne ncero, npyrne nmnn. 3ra cncrema nsrnxnon na cex n npyrnx cranonnrcx nce onee co-
nepxarentno no mepe roro, xax uenonex nxnmuaercx no nsanmonecrnne co nce onee pasno-
opasntmn rpynnamn. Hpn +rom, uem ontme cnonx xauecrn ntunenxer n ornocnr x cee ue-
nonex, uem cnoxnee +rn xauecrna, rem ntme yponent ero camocosnannx. Onnaxo conepxanne
camocosnannx sanncnr ne rontxo or yponnx snannx o cee, no n or ornomennx x cee camo-
onenxn, r.e. or coornomennx ycnexon n npnrxsann, or ycnemnocrn nexrentnocrn uenonexa.
Cosnanne cospenae1 oanonpeuenno c nponsnontnmu annaenneu, nocxontxy ono
cosnaer ycnonnx nnx ocosnannx peenxom cnonx necrnn n conponoxnammnx nx nepexnna-
nn. Hauano opmnponannx cnxsano c ynpannennem peenxom cnonmn ecrecrnenntmn
ornpannennxmn. B nantnemem camocosnanne nporpeccnpyer no mepe ycnoxnennx nnnra-
rentnoro penepryapa n napacrannx connantntx cnxse peenxa.
Onnnm ns cymecrnenntx ycnonn pasnnrnx camocosnannx xnnxercx ocnoenne peun. C
noxnnennem peun nosnnxaer nosmoxnocrt pacunenxrt cnrnant, nocrynammne ns nnemne n
nnyrpenne cpent, n npncnannart nm pasnte nasnannx. Torna nmoe nosyxnenne moxer
trt ntpnano ns ero ecrecrnenno cnxsn n ynepxano n namxrn ornentno n nsonnponanno
or npyrnx. Tem camtm cosnamrcx ycnonnx nnx ornenennx nosyxnenn, nnymnx ns nnemne
cpent, or nosyxnenn, nnymnx co cropont nnyrpennnx opranon [95]. Taxnm opasom, y pe-
enxa nosnnxamr npennoctnxn nnx ntnenennx cex ns nnemnero mnpa.
Pannne crannn n pasnnrnn camocosnannx conocrannxmrcx c nepexonom peenxa or cny-
uantx necrnn x nenenanpannenntm nocrynxam. Cnauana nosnnxaer omymenne, uro
+ro reno. uacrn cocrnennoro rena ocosnamrcx peenxom no mepe roro, xax on crano-
nnrcx cnocontm nponsnontno nmn ynpannxrt. Ornenenne cex or cocrnenntx necrnn sa-
xpennxercx n ycnoennn peenxom cocrnennoro nmenn. B nna rona nosnnxaer xnaccnuecxax
opmyna cam. Po +roro nern ronopxr o cee n pasntx nnnax: He mymn, Mnrx ymtn-
cx. Hpnnnsnrentno x rpem ronam peenox nonnocrtm onnanenaer mecronmennem x n na-
unnaer axrnnno camontpaxartcx n peun. Hocrenenno nonnmanne cnoero y peenxa pac-
mnpxercx n nxnmuaer ne rontxo cex, no n nnsxnx: mo nana, mox mama, mox aym-
xa. Pasnnnaxct, uenonex nrxrnnaer n cnoe nce ontme oexron: onexny, cemtm, nomam-
nn ouar, nmymecrno, pesyntrart cnoero rpyna, norpenocrn.
Ocosnanne nertmn cnoero nponcxonnr nocrenenno. Bnauane peenox ocosnaer
necrnnx npyrnx nmne, sarem uepes nnx n cocrnennte necrnnx; nx ntunenenne cnxsano
c pasnnrnem noapaaannn, npeac1annennn n snyxonon peun. Honpaxanne n npencrannenne
pasneprtnamrcx n nnyx pasnnuntx nnanax: nepnoe n nnnrarentnom, nropoe n nnane o-
pason n cnmnonon, no onn nmemr neuro omee, oycnonnennoe cxoncrnom nx ponn. Honpaxa-
nne n npencrannenne nosnonxmr ocymecrnnxrt cnenenne nneuarnenn peenxa n ennnym nne-
npemennym crpyxrypy, ne sanncxmym or remna pasnnrnx cotrn no nnemne cpene, rax
nastnaemym monent mnpa. B uoaenn unpa nponcxonnr oprannsannn nennoc1en sa cuer co-
ornecennx mornnon n necrnn, n x xonny nomxontnoro nepnona y peenxa nosnnxaer orno-
cnrentno ycrounnax nepapxnuecxax cncrema mornnon, uro npenpamaer ero ns cymecrna cn-
ryarnnnoro, nonunnennoro nenocpencrnenntm pasnpaxnrenxm n cnmmnnyrntm noyxnenn-
xm, n uenonexa oprannsonannoro, cnoconoro pyxononcrnonartcx ycrounntmn xenannxmn.
Cymecrnennoe nnnxnne na pasnnrne n saxpennenne onpenenenntx mornnon n nene
oxastnamr noompennn n naxasannn, npnmenxemte n nponecce nocnnrannx. Haxasanne
otuno nmeer nentm ncxnmuenne nocrynxon, ntsnanntx nexenarentntmn mornnamn. Onna-
xo +xcnepnmenrantnte nccnenonannx noxasann, uro naxasanne sa conepmenne xaxoro-nno
necrnnx n cnxsannte c nnm orpnnarentnte +monnn ne ncxnmuamr ero nonropennx n yny-
mem, a nnmt necxontxo nonnxamr ero nepoxrnocrt. Pnx nanexnoro npenornpamennx nexe-
narentntx nocrynxon neoxonnmo, urot onn yrparnnn cnom npnnnexarentnocrt n nepecra-
nn ntstnart nonoxnrentnte +monnn y uenonexa, nocxontxy rontxo nonoxnrentnte +monnn
cnococrnymr saxpennennm norpenocrn n ntcrynamr xax nncrpymenr norpenocre pasnn-
rnx.
Kaxnoe nocrnxenne npnnocnr momnoe nonoxnrentnoe +monnonantnoe nonxpennenne
n rem camtm naer cnnt nnx cnenymmnx nponnnxenn. (Conoxynnocrt maron or mornna no
nocrnxennx nnxame nenn, no nopore xo nce onee ornanenntm n snaunmtm, n cocrannxer
ocnexammee cuacrte mononocrn: He ntmno ceuac? Hnuero, nnepenn eme mnoro npemenn n
eme mnoro cnn. Bce ycneem!) B nomxontnom nospacre mornnt peenxa nce ontme onpene-
nxmrcx cosnarentno nocrannenno nentm. Hocrenenno npemenno nnrepnan, xorna onpene-
nen nenymn mornn, npnnammn ncemy nonenennm onpenenennt cmtcn, ynnnnxercx, no on
eme ne nennx, n no+romy n nercxom n nonpocrxonom nepnonax nponecct opmnponannx no-
ntx mornnon, ycranonox n nene nporexamr nectma ypno.
PA3BHTHE CAMOCO3HAHHR MAABmEIO mKOALHHKA
B nospacre 711 ner peenox n nenom ocosnaer, uro npencrannxer coo nexym nnnn-
nnnyantnocrt. On snaer, uro oxsan yunrtcx n nsmenxrt cex n nponecce oyuennx, ycnannax
xonnexrnnnte snannx n coornercrnyx cncreme connantntx oxnnann n ornomennn ero none-
nennx n nennocrntx opnenrannn.

B omo ce;u xo:emc npueecmu c)eovmuee eicra;ieauue nepeor)accuura:
Hmo)m xooumi e uro)v u no)v:ami ma+ ;uauu. Xo:v oimi om)u:uuro+! Bo)c
uro)i cua:a)a. uv+a), :mo ma+, rar e oemcro+ caov, pooume)u ocmae)mm oeme u
oemu n)a:vm. A nomo+ e uro)e o:eui noupaeu)oci.

B ro xe npemx nern naunnamr nonnmart, uro ornnuamrcx or npyrnx, n naunnamr ne-
pexnnart cnom ynnxantnocrt, cnom camocrt, crpemxct yrnepnnrt cex cpenn nspocntx n
cnepcrnnxon. Hpn +rom pasnnrne camocosnannx, r.e. opamenne ncnxnuecxo nexrentnocrn
na nccnenonanne cnoero , nnnrentnt nponecc, xoropt npoxonnr n necxontxo +ranon.

Ha oouo+ u; vporoe ncuxo)oeuu +i npeo)oru)u emopor)accuura+ nepe:uc-
)umi, :e+ raroi u; uux om)u:aemc om opveux oeme. Bi)o no)v:euo mpu eapuau-
ma omeemoe. Hepei omo rourpemuie +amepua)iuie darmi, uanpu+ep +amepu-
a)iuie ueuuocmu, romopie ecmi v oouoeo peoeura u romopi+u ue oo)aoaem opveo
(B om)u:amci om opveux me+, :mo +ue eceeoa oopoeue nooapru oapm). Bmopo
eapuaum omeemoe om)u:u oopa;a du;u:ecroeo B u)u coocmeeuuoeo noeeoeuu
(B om)u:amci me+, :mo v +eu n)amie r)em:amoe u eo)oci rvopeie u)u B ;a-
uuuam oeeo:er). H mpemu eapuaum om)u:u )u:uix, ncuxo)oeu:ecrux ra:ecme
(B ue o:eui v+ua, uo xumpa) [11].

Hnrepecno, uro ananornunte yponnn camoanannsa n camoonenxn onnctnaer
A.P.Hypnx na ocnonannn nccnenonann nspocntx nmne, croxmnx na pasntx crynenxx xynt-
rypnoro pasnnrnx [62].
Cunraercx, uro c nepexonom or cosnannx x camocosnannm (ocosnannm cex xax ornnu-
noro or npyrnx nmne) cnxsano opasonanne xapaxrepa. Bosnnxax na ocnone npnponntx oco-
ennocre, cnocrn nepnno cncremt n remnepamenra n opmnpyxct non nnnxnnem connant-
noro oxpyxennx, xapaxrep npeopasyer npnponnym ocnony n cranonnrcx onpenenxmmnm xa-
uecrnom nnnnnnnyantnocrn uenonexa. B nantnemem nmenno xapaxrep onpenenxer ocoenno-
crn mtcnnrentno nexrentnocrn, uyncrna n nocrynxn uenonexa.

uemu +)aoueeo uro)iuoeo eo;pacma vre +oevm oimi uao)moame)iui+u u
noo+e:ami ;aocmpeuu :epm xaparmepa ue mo)iro v opveux oeme, uo u v ceo. Ha
uau eonpoc: Umo uoeoeo o ceoe mi v;ua) ua vporax ncuxo)oeuu? +i no)v:u)u e
rouue v:eouoeo eooa marue omeemi: :mo uuroeoa ue rpu:v, ooopo)mouea, :mo
v+em no+oeami uro)iuura+, :mo xv)ueau u ;aoupa, :mo ooopi u ;auu-
uam opveux, :mo cu)iuee Cuoopoea, :mo c+e)a u )oera, :mo v +eu ecmi
:vecmeo m+opa, :mo uuoeoa ooopi, a uuoeoa ;)o, :mo ue+uorro v+ui
u ue+uorro e)vni, uo )moonimui, :mo v +eu ecmi cnocoouocmu r meampv,
:mo v+em eoeopumi o )mox, :mo ue v+em pvroeooumi, :mo o:eui )mo)m
uepami [11].

B mnanmem mxontnom nospacre camocosnanne peenxa nnrencnnno pasnnnaercx, na-
nonnxxct nontmn nennocrntmn opnenrannxmn. Hepnoe nsmenenne xacaercx nmenn n amn-
nnn. Ecnn nern nomxontnoro nospacra uame ncero nmxr cnon nmx n amnnnm, ro mnanmn
mxontnnx ronxo ynannnnaer ro, xax x ero nmenn n amnnnn ornocxrcx onnoxnaccnnxn. He-
penxo nern npnxonxr ns mxont n npocxr ponnrene nsmennrt nm nmx, nanpnmep, c Maprnna
na Banm nnn Herm. B nponecce omennx co cnepcrnnxamn peenox naunnaer nennrt nopo-
xenarentnoe ornomenne x cee oxpyxammnx, ntpaxaemoe n rom, xax x nemy opamamrcx, n
cam yunrcx pasntm opmam opamennx. Hennocrnte opnenrannn na nmx n amnnnm crano-
nxrcx nopmo xnsnn. Tontxo nonnonenno snyuamee nmx n npnnnmaemax oxpyxammnmn xax
nannocrt amnnnx oecneunnamr peenxy uyncrno cocrnennoro nocronncrna, ynepennocrt n
cee, nosnonxmr nonnepxnnart ero npnrxsannx na npnsnanne [70].
Fontmoe snauenne nnx peenxa +roro nospacra nmemr raxxe ocoennocrn nnna n re-
necnax +xcnpeccnx. Kax n nomxontnnx, mnanmn mxontnnx ynpaxnxercx n rpnmacnnuante.
On c nnrepecom ornocnrcx x cnoe nsnonomnn n nonyuaer ynonontcrnne or cnoxno mnmn-
uecxo nrpt. K xonny nercrna nnno peenxa npnoperaer xommynnxarnnnym ntpasnrent-
nocrt, r.e. na nnne noxnnxercx cnennnuecxoe ntpaxenne, coornercrnymmee ro xyntrypno
cpene, x xoropo npnnannexnr peenox. Onnn nern pasnnnamr +ro nyrem nonpaxannx, npyrnx
cnennantno yuar romy, xaxnm nonxno trt nnno y nocnnrannoro uenonexa.
Kpome nnna nnnmanne npnnnexaer cocrnennoe reno. Ho ntopxe ns 300 nenarono-
nyuntx yuamnxcx C.A.Fennuena ycranonnna, uro 10% ns nnx oxasannct n nsonxnnn n cnxsn c
pasnnuntmn nsnuecxnmn nenocrarxamn. Onn moryr norepxrt ynepennocrt n yrn n cex.
Haxonxmnecx n nsonxnnn mxontnnxn nenoonennnamr cnon cnnt n npeynennunnamr rpynno-
crn xnsnenntx sanau. H nmecro roro, urot ncnontsonart crparernm pemennx nponem, onn
ynyr ncxart oxontntx nyre rnpannn nno nemoncrpnpyx cnom cnaocrt, nno npoxnnxx
xecroxocrt [13].
V peenxa nocrenenno cxnantnaercx opas cnoero rena n opmnpyercx nnnrarentnt
crnnt. Fontmoe snauenne npnoperamr nnnrarentnt xonrpont n nnepennnannx necr-
nn. Pnx mnornx nere nponemo renecnoro pasnnrnx cranonnrcx opmnponanne cncrem
cxoopnnnnponanntx nnnxenn, nanpannenntx na nocrnxenne pesyntrara. Cncrema oyuennx
n mxone (nnctmo, pyuno rpyn, nsxyntrypa) rpeyer npnnoxennx ycnnn nnx onnanennx re-
nom, a +ro ne ncerna nonyuaercx. Ocoenno mnoro rpynnocre nepexnnamr nenmn n nern,
nmemmne pasnte nnnt nnnrarentntx napymenn (nanpnmep, sanepxxy moropnoro pasnnrnx).
Henmn ntxnnxmrcx npn oyuennn nnctmy, n uacro peenxa ntramrcx nepeyunrt, opmnpyx
npencrannenne, uro nnaue on yner ne raxo, xax nce, a snaunr, nnoxo. Moropno nenonxne
nern, sanenammne sa nce yrnt, ne ymemmne nptrart, erart n nrpart n nonnnxnte nrpt, ne-
penxo npocro ncxnmuamrcx cnepcrnnxamn ns copennonann. Kax nonuepxnnan A.E.Hnuxo, ra-
xoe nonoxenne nmeer ornanennte nocnencrnnx. V rex nonpocrxon, xoropte n nercrne tnn
nenonxnmn, xoroptm nnoxo nanancx cnopr n nce pyunte nantxn, n nantnemem onapyxn-
namrcx poocrt, mnnrentnocrt, nepemnrentnocrt [59].
Kpome nnna, ero mnmnxn, rena n ero nonxocrn, ouent naxen nnx peenxa ero nnemnn
nnn. Kax nsnecrno, x xpacnnomy peenxy ornocxrcx nnaue, uem x nexpacnnomy. Ecnn nomam-
nne n ne cxaxyr emy, uro on xpacnn, +ro snanne npnner or uyxnx nmne. Peenox nouyncrny-
er +ro no nsrnxnam, yntxam, nocxnnnannxm. H nocrenenno on nomer, uro xpacora naer
ocote npenmymecrna. Kpacnnte nern tcrpo npnxonxr x yexnennm, uro nonxnt nonyuart
or npyrnx nce es ncxxnx ycnnn, n raxnm opasom ynycxamr manc nonroronnrtcx x xnsnn.
Hnorna nspocntm xaxercx, uro nern ne opamamr nnnmannx na nnemnocrt. Onnaxo nccneno-
nannx noxasann, uro nern snaunrentno uame ntstnann na +xpan nsopaxenne xpacnnoro
cnepcrnnxa, uem nexpacnnoro. Ho+romy ncemn cnnamn nano nenart peenxa onee xpacnntm:
ymtnart, crpnut, onenart, yunrt npnxrntm manepam nonenennx n r.n. Kpome roro, ne orpnnax
npnnnexarentnocrn peenxa, yxastnart emy n na xonxpernte neconepmencrna, rem onee uro
c nospacrom mnnonnnnocrt moxer nporn, a npnntuxa xnart nce nara sa xpacnnte rnasa oc-
ranercx n yner pasnpaxart oxpyxammnx.
B ycnonnxx oyuennx n mxone or peenxa rpeyercx nncnnnnnna n, xax cnencrnne,
cosnarentnoe nonannenne +xcnpeccnn. Cnepxnnaemte npnntunte +monnn moryr copmnpo-
nart onpenenennt rnn crarnuntx nos n nnnrarentntx peaxnn xponnuecxnx +neprernue-
cxnx renecntx noxnponox. B.Pax nasnan +rn noxnponxn samnrno pone xapaxrepa
[141]. Bcnencrnne opasonannx raxo ponn nomnnnpymmee cocroxnne nnnxenn n xecron
cranonnrcx unraemtm, n no nemy nerxo onpenennrt peenxa poxoro, nonannennoro, nnn ar-
peccnnnoro n pacropmoxennoro ncem cnonm nnemnnm nnnom coomammero oxpyxammnm
o cnoem npnntunom ncnxnuecxom cocroxnnn. Pnx ycnemno xoppexnnn nern poxne n sa-
crenunnte, cxnonnte x camoyrnynennm, nyxnamrcx n pacmnpennn cncremt nsanmoorno-
menn co cnepcrnnxamn na ase nmnmtx sanxrn, a pacropmoxennte nern n oprannsa-
nnn npnemnemoro ntxona nx neyemno +neprnn, mymnnnocrn n nonnnxnocrn nyrem nonne-
uennx n sanxrnx cnoprom, rpeymmne nontmennoro pacxononannx mtmeuno +neprnn.
Kax yxe ronopnnoct n npentnyme rnane, n 67 ner peenox oxonuarentno ocosnaer
neoparnmocrt nonono npnnannexnocrn. Ocosnanne cnoe nonono ponn npennonaraer no-
nnmanne n roro, xax x +romy ornocxrcx oxpyxammne, nacxontxo ero non coornercrnyer nx
oxnnannxm. B ro xe npemx, no nanntm ncnxoanannrnxon, mnanmn mxontnt nospacr cun-
raercx ornocnrentno cnoxontm n nnane ntpaxenno nxcannn na nonoponentx ornomenn-
xx. Tax, 3.upen nastnan nepnon or 5 no 10 ner narenrno cranne ncnxnuecxoro pasnnrnx
peenxa, xoropax xapaxrepnsyercx cnnxennem nononoro nnrepeca n nepenocom +neprnn nn-
nno na ocnoenne omeuenoneuecxoro ontra n ycranonnenne npyxecxnx ornomenn co cnep-
crnnxamn n nspocntmn sa npenenamn cemenoro oxpyxennx [80]. Bmecre c rem, mnanmne
mxontnnxn cnocont nonro ocyxnart, uro raxoe myxcxax n uro raxoe xencxax paora
n uem nenouxn ornnuamrcx or mantunxon, xaxne cnocot onn ncnontsymr, urot npnnneut
npyr x npyry nnnmanne.

Tar, no +ueuum mpemier)accuuroe, :mooi noupaeumic oeeo:re, +a)i:uru:
e uaooeoamm; ;a ue eoummc; ;amacrueamm ua ramor u cmaem noouorrv,
:mooi vna)a; noouu+amm moru; oepeamm ;a roci; nopmde)i veo)arueamm; e nv;o
+oevm rv)aro+ oami; oapm uoro)aoru, roudemi u rea:ru; uocm nopmde)i; ;a-
uuuamm. A :mooi noupaeumic +a)i:urv, oeeo:ru: rvcammc u uapanammc; uoea-
+u oepvmc; eoeopm uenpu)u:uie c)oea; rpvmmc ua e)a;ax; nuuvm ;anucru Bura
+ Ko) = Hmooei; xeamamm +a)i:uroe uanaoamm oecmi ua oouoeo u ;amacru-
eamm e reucru mva)em, :mooi nomo+ cmapuer)accuuui eeo ma+ oouapvru)u u
pacrpu:a)uci; oamm cnucieami; c+ompm ua ueeo ua vpore u e;oixamm [11].

Hecmorpx na ontmoe snauenne nnna, rena, nona, rnannym pont n camoonpenenennn
mnanmero mxontnnxa nrpaer yuenax nexrentnocrt. Pern crpemxrcx x camoyrnepxnennm
npexne ncero n yuee. Tnnnuntm nnx nnx xnnxercx copennonarentnt mornn: trt nyume,
uem nce. Ecnn norpenocrt n camoyrnepxnennn ne ynonnernopxercx, ona moxer ntnnrtcx n
xanpnst, n yntnne, sanncrt nnn n nocroxnnoe uyncrno conepnnuecrna. Heycnex n yuee nener
x nanennm camoonenxn nere n x cnnxennm yponnx npnrxsann [70]. Hmenno n +ror nepnon
nern naunnamr nocrenenno nonnmart, xaxne snauennx nmemr cnona nonxen, oxsan, uro
osnauaer cnono conecrt; y nnx npoyxnaercx uyncrno ropnocrn nnn nnnt n sanncnmocrn or
nocrynxa. 3ro cnococrnyer pasnnrnm ycnnunnocrn, camoxonrponx n uyncrna ornercrnenno-
crn.
Bmecre c rem, ornomenne peenxa mnanmero mxontnoro nospacra x npannnam n rpeo-
nannxm (nano) nocnr noxa eme neonnosnaunt xapaxrep. Bo-nepntx, nern ne no ncex npa-
nnnax pasnpamrcx. Ouent uacro nm nenonxrna cncrema mxontntx ormerox nx pasnamr
npocro rax nnn no xaxnm-ro npannnam cranxr? Ecnn nepno nepnoe, ro nouemy onnnm napxr
rontxo xopomne, a npyrnm rontxo nnoxne ormerxn? A ecnn nropoe ro uro +ro sa npann-
na? Houemy, xorna x crapamct onnnaxono, ormerxn tnamr pasntmn? Hnn eme onno rnnnu-
noe ocnonanne nnx nercxnx comnenn no nonony npannn: xopomn yuennx ror, utn onenxn
xopomn? A ecnn on eme n xannna nce panno xopomn? [11].

Hevoueume)iuo, :mo e)aeuo no;uuue +)aoueeo uro)iuura r ca+o+v ceoe
ocmaemc no;uuu B xopouu. Kar cra;a)a ooua emopor)accuuua: ueorv +ue
cmaem e oueeuur, n)a:v. Oououo, euuoeama, uo re xopoua ;a:e+ cmaem?
[11].

Honnoe cranonnenne ocosnamme cex nnunocrn nponcxonnr nnmt n nonpocrxonom
nospacre, ncnencrnne ocnoennx cementx, npoeccnonantntx, omecrnenntx pone. Hmenno
onn onpenenxmr nantnemn nyrt pasnnrnx cosnannx n camocosnannx nonpocrxa. Hoyxne-
nnem x opasonannm , crepxnem xoroporo yner xnnxrtcx conecrt, no mnorom cnyxnr
nnnxnne xpnrnxn ponnrene. uame ncero ona nnxe x cnyxontm omymennxm. Peenox xax t
cntmnr, uro cxasann t mama n nana n +rom cnyuae. 3arem n crpyxrypy +rnx norpyxenntx n
cocrnennym ncnxnxy ponnrentcxnx onenox nxnmuamrcx n onenxn npyrnx snaunmtx nm-
ne omecrnennoe mnenne. Tax conecrt cnauana orpaxaer ponnrentcxym xpnrnxy, a sarem
ee ntrecnxer. H nonpocrox nepecraer ocosnanart cxoncrno cnonx ycranonox c ponnrentcxn-
mn.

Jmo no)oreuue u))mcmpupvem c)eovmuu paccra; oeemu)emue uro)iuuui
3ou: Heperueam, :mo no)v:u)a oeorv u om +a+i nonaoem. Cmiouo u;-;a ceoux
oeoer. Cmpauuo )orumic cnami: V opveux xopouue om+emru, a v +eu n)oxue.
Hoopveu crarvm: Ti oeoe:uuua! [11].

Baxntm +ranom n pasnnrnn nnunocrn xnnxercx nmont x nnsxnm. Hpexne ncero n
opas nonanamr mart n unent cemtn. Hmont x ponntm ntstnaer nepexnnanne n nonn-
manne roro, uro ent n panocrn npyroro uenonexa moryr nocnpnnnmartcx xax cnon crpanannx
n narononyune.

Bmopor)accuuua Hamaua K. mar paccra;a)a o cumvauuu e ceoe ce+ie: B xo-
:v, :mooi nana n)aea) ua ropao)e ue mpu +ecua u)u oecmi, a oea, mpu, :emipe,
nmi u)u uecmi oue. H :moo ue cmapa)c rvnumi mo u)u opveoe. Homo+v :mo +a+a
oe; nani rara-mo ueuacmoua [11].

Cunraercx, uro opas n xonnennnx cospenamr 910 ronam, a x 13 ronam n nnx
nxnmuaercx nnopmannx o cocrnenntx nnanax na ynymee. C +roro npemenn nonpocrox
npnnaer ocooe snauenne oprannsannn +roro ynymero n ero nnrepect, nennocrn n oxnnannx
cymecrnenno menxmrcx. A y mnanmero mxontnnxa ncnxonornuecxoe npemx nnunocrn eme ne-
ontmoe n oxnartnaer ero ceronnxmnn nent n nenanexoe ynymee. Onnaxo y nere yxe ecrt
nocnomnnannx o npomnom, xax npannno, opasnte n +monnonantnte. B paccxasax na remy
o +rom ne xouy ncnomnnart nern sarparnnamr remt onesne, onacntx nnx xnsnn cn-
ryann, npocrynxon, ntsnanmnx uyncrno nnnt n crtna. Hepenxo nocnomnnannx oxpament n
cnntntm nepexnnannem panocrn. Ornanennoe ynymee eme acrpaxrno, n ecnn peenxa no-
npocnrt o nem paccxasart, oxaxercx, uro ono npaxrnuecxn xnnxercx cnenxom c nacroxmero.
3ro ouent xpxo npoxnnxercx, x npnmepy, n pncynxax na remy nspocnt n paoram na cno-
e paore, xoropte orpaxamr axrnuecxoe connantnoe oxpyxenne nere.

Bom paccra; ua omv me+v v:euuui emopoeo r)acca, +a+a u oaovura romo-
po v:ume): B v:ume)iuuua. V:v v:euuroe. Ouu xopouo c)vuammc. Ceeoou v
+eu oeui poroeuu. Mue o:eui +uoeo nooaproe nooapu)u v:euuru u ux pooume)u.
H)u opveo paccra;, ee oouor)accuura: B paoomam ua ca+o)eme )em:uro+. He:v ne-
peoaeami oeoui+ no+oui. Vcma)i, ooeo)iui. Uvecmevm oo)e:v u ua neucum.
Bvov nomo+ oo+a cuoemi neucuu roami [11].

Hponecc ocosnannx cex ouent cnoxen nnx peenxa mnanmero mxontnoro nospacra n
nopoxnaer mnoxecrno nepexnnann. B nepnym ouepent +ro cnxsano c nonnmannem ornnunx
cex or npyrnx no nsnuecxnm, nonontm, ncnxonornuecxnm, connoxyntrypntm npnsnaxam n
c opmnponannem mnoxecrna xomnnexcon na +ro ocnone.
2.5. BHAIHOCTHKA CBOHCTB AHHHOCTH H EE THHOAOIHH
OTKAOHEHHR CBOHCTB AHHHOCTH
Mt nponenn nccnenonanne 257 mnanmnx mxontnnxon n nospacre or 7 no 11 ner c no-
momtm ananrnponannoro monnnnnponannoro napnanra nercxoro nnunocrnoro nonpocnnxa
P.Kerrenna. 3ro nosnonnno ntxnnrt nanonee xapaxrepnte nnx +ro nospacrno rpynnt or-
xnonennx +monnonantntx n nonenenuecxnx cnocrn nnunocrn [1]. Hpexne uem ronopnrt o
orxnonennxx, nano yrounnrt nonxrne nopmt. B nnrepnperannn P.Kerrenna, nonxrne nnuno-
crn nxnmuaer n cex raxne xareropnn, xax remnepamenr, xapaxrep, nnnnnnnyantnocrt.
On naer nnunocrn ouent omee onpenenenne: Hnunocrt +ro ro, uro nosnonxer npeacxa-
sa1t, uro cnenaer uenonex n nanno cnryannn, n paccmarpnnaer ee xax cnoxnym n nne-
pennnponannym crpyxrypy onpenenenntx uepr [135].
ueprt nnunocrn +ro nanonee ycrounnte xomnonenrt, ornocnrentno ne sanncn-
mte or mornnannonntx axropon n nnemne cnryannn. Hmax nsonnponannax uepra moxer
npencrannxrt coo cnencrnne nnnxnnx nacnencrnennocrn (nsnonornuecxnx nnyrpnopra-
nnsmenntx ycnonn), cnencrnne nnnxnnx cpent (connantntx nncrnryron n xyntrypt) nnn
nnnxnnx roro n npyroro. ueprt nnunocrn Kerrenn pasnenxer na uertpe rpynnt:

ueprt remnepamenra, ocnonannte na xoncrnrynnonantntx (npoxnenntx) acnex-
rax peaxnn, raxnx xax cxopocrt, +neprnunocrt, +monnonantnax peaxrnnnocrt.
Pnnamnuecxne ueprt, cnxsannte co cnocrnamn ycrounntx ycranonox n npnno-
nxmne nnnnnnna n necrnne n nanpannennn nexoropo nenn.
ueprt cnoconocrn, cnxsannte c +exrnnnocrtm nocrnxennx uenonexom xa-
xo-nno nenn.
ueprt cocroxnnx, ponn n nnnamnuecxne ycranonxn, nanonee npexonxmne n
nyxrynpymmne n crpyxrype nnunocrn [116].

Hnopmannm o nnunocrn P.Kerrenn uepnan ns rpex ncrounnxon: nanmnennx sa none-
nennem nnnnnnna n pasntx peantntx cnryannxx, camoonenxn n oexrnnntx recron. C no-
momtm nponenypt axropnoro anannsa emy ynanoct ntnennrt nexoropte asonte ueprt,
nnn cnocrna nnunocrn, rnynnnte axropt, onpenenxmmne nnn xonrponnpymmne nsme-
nennx nonepxnocrntx (cnryannonntx) uepr. Hmoe nnunocrnoe cnocrno nonnmaercx xax
nnonxpnax mxana, na xoropo nnnnnnn moxer trt npencrannen ycnonno rouxo. Percxn
napnanr nnunocrnoro nonpocnnxa P.Kerrenna onennnaer nnenannart axropon (nnonxpntx
nnunocrntx cnocrn nere) no necxrnanntno mxane (cm. rannny 1).

Tao)uua 1
Hepe:eui darmopoe, onpeoe)e+ix c no+ouim aoanmupoeauuoeo +oouduuupoeauuoeo eapu-
auma oemcroeo )u:uocmuoeo eonpocuura P.Kemme))a

Cnonc1no nnunoc1n max1op Cnonc1no nnunoc1n
3amxnyrt, nenonepunnt, ooconennt,
pannonymnt
A +
Orxptrt, nopoxenarentnt, omnrentnt,
yuacrnnnt
Hnsxax crenent copmnponannocrn nnrennex-
ryantntx ynxnn, npeonananne xonxperntx
opm mtmnennx, neontmo oem snann
B +
Btcoxax crenent copmnponannocrn nnrennexry-
antntx ynxnn, nocrarounoe pasnnrne acrpaxr-
ntx opm mtmnennx, ontmo oem snann
Heynepennt n cee, nerxo pannmt, neycro-
unnt
C + Vnepennt n cee, cnoxont, cranntnt
Cnepxannt, nermarnunt, neroponnnnt D + Herxo nosynnmt, peaxrnnnt, nerepnennnt
Hocnymnt, sanncnmt, ycrynunnt, nonun-
nennt
E + Pomnnanrnt, nesanncnmt, nanopncrt
Ocropoxnt, naropasymnt, paccynnrent-
nt, ceptesnt
F + Cxnonnt x pncxy, ecneunt, xpapt, necent
Henopoconecrnt, npeneperammn oxsan-
nocrxmn, esornercrnennt
G + Popoconecrnt, ncnonnnrentnt, ornercrnennt
Poxn, sacrenunnt, uyncrnnrentnt x yrpose H +
Connantno cment, nenpnnyxnennt, pemnrent-
nt
Peanncrnunt, npaxrnunt, nonarammncx na
cex
I + uyncrnnrentnt, nexnt, sanncnmt or npyrnx
Cnoxont, esmxrexnt, onrnmncrnunt O +
Tpenoxnt, osaouennt, nonnt mpauntx ona-
cenn
Hnsxn camoxonrpont, nnoxoe nonnmanne co-
nnantntx nopmarnnon
Q3 +
Btcoxn camoxonrpont, xopomee nonnmanne conn-
antntx nopmarnnon
Paccnanennt, cnoxont, nenosmyrnmt Q4 +
Hanpxxennt, pasnpaxnrentnt, pycrpnponan-
nt

Hnsxne (13 crena) n ntcoxne (810 crenon) mxantnte noxasarenn ronopxr o nannunn
orxnonenn cnocrna nnunocrn n cropony onnoro nnn npyroro nonmca. Hanpnmep, axrop O
nsmepxer ntpaxennocrt cocroxnnx rpenoxnocrn y nere. Hnsxne snauennx +roro axropa
cnnnerentcrnymr o cnoxocrnnn n esmxrexnocrn peenxa, ornnuammnx ero or ontmnncrna
npyrnx nere. Btcoxne o rpenoxnocrn n osaouennocrn, xoropte roxe xnnxmrcx ornnun-
rentntm cnocrnom no cpannennm c ontmnncrnom. Cpennxx ntpaxennocrt axropa (snaue-
nnx or 4 no 7 crenon) noxastnaer, uro cnoxocrnne n rpenoxnocrt ne xnnxmrcx remn cnocr-
namn nnunocrn, xoropte ornnuamr +roro peenxa or ontmnncrna cnepcrnnxon. Cornacno sa-
xony nopmantnoro pacnpenenennx, cpennne snauennx xaxoro-nno noxasarenx xnnxmrcx ca-
mtmn uacrtmn n ntxnnxmrcx npnmepno y 70% nmne, no+romy nx cunramr nopmarnnntmn.
Orxnonennx or cpennero n cropony ntcoxnx nnn nnsxnx snauenn ncrpeuamrcx npnmepno n
15% nanmnenn.
Tenept oparnmcx x romy, orxnonennx xaxnx nnunocrntx cnocrn oxasannct xapax-
repntmn nnx nccnenonanno namn ntopxn mnanmnx mxontnnxon.
Hontmennax nanpnaennoc1t, pasapaan1entnoc1t, mpyc1pnponannoc1t ormeuena
y 43% nere (ntcoxne snauennx axropa Q4). 3ro ronopnr o nannunn y nnx nstrxa noyx-
nenn, xoropte ne naxonxr npaxrnuecxo paspxnxn n nexrentnocrn. B nonenennn raxnx
mxontnnxon npeonanaer nepnnoe nanpxxenne. Onn pasnpaxamrcx, ecnn nx nenapoxom
ronxnyr. Hopo snxrcx na ncex. Bsnparnnamr npn neoxnnanntx snyxax. Hontmamr ronoc. He
moryr xnart. H nepenxo nenamr ro, uero ne cnenonano t nenart. Ho nanntm H.H.Inntxme-
H.H.Inntxmeno n 3.M.Anexcannponcxo, raxoe orxnonenne nepenxo nnarnocrnpyercx y
mxontnnxon c xopomnmn nnrennexryantntmn cnoconocrxmn, no nnsxo ycnenaemocrtm [1].
Paccnanennoc1t, cnoxonc1nne, nenosuy1nuoc1t (nnsxne snauennx axropa Q4) n name
ntopxe tnn ormeuent y 11,3% nere, r.e. raxnx tno nourn n 4 pasa mentme.
Tpenoanoc1t n osaouennoc1t (ntcoxne snauennx axropa O) tnn ntxnnent y
33,5% ocnenonanntx nere. 3ro cnnnerentcrnyer o nx nocroxnno osaouennocrn, oxnna-
nnn neynau, nonnxennom nacrpoennn. Taxne nern nonnt mpauntx onacenn, nerxo pac-
crpannamrcx. Onn cunramr, uro n nx xnsnn mnoro nenpnxrnocre n sarpynnenn n uro meu-
rt nx nouemy-ro ne ctnamrcx. Perxm nopo onnnoxo n rpycrno. H rorna onn cnnxr es nena
n uyncrnymr cex ouent nnoxo. Cunraercx, uro ntcoxax rpenoxnocrt xnnxercx ocnono nnx
nosnnxnonennx nenposa. B ro xe npemx, ona moxer trt cnryannonntm nnnnxaropom rpeno-
rn nnn nenpeccnn. Kax npannno, ntcoxax rpenoxnocrt +ro xapaxrepnoe cnocrno nnunocrn
nere mnanmero mxontnoro nospacra, xoropoe ncrpeuaercx y 7075% nere [92]. Ormernm,
uro cnoxonc1nne, esun1eanoc1t n on1nunc1nunoc1t (nnsxne snauennx axropa O) ntxn-
nent rontxo y 6,6% ocnenonanntx namn mnanmnx mxontnnxon.
Pooc1t, sac1enunnoc1t, uync1nn1entnoc1t x yrpose (nnsxne snauennx axropa H)
ntxnnent y 30,4% mxontnnxon, npnnxnmnx yuacrne n namem nccnenonannn. Ho mnennm ra-
xnx nere, nm xnnercx ne cnnmxom xopomo: yunrent ronopnr o nnx mano, ponnrenn uacro sa-
nxrt, nspocnte onxamr n c nnmn ne pasronapnnamr. Camnm nerxm n pasronop ncrynnrt
rpynno ns-sa poocrn n cmymennx, a paccxasart cmemnoe n nonce nenosmoxno. Henpnxrnocrn
raxne nern nomnxr nonro. Connantnan cuenoc1t, pemn1entnoc1t n nenpnnyaaennoc1t
(ntcoxne snauennx axropa H) nanmnannct n rpn pasa pexe, y 10,5% mxontnnxon.
Hync1nn1entnoc1t, neanoc1t, sanncnuoc1t o1 apyrnx (ntcoxne snauennx axropa
I) ornnuann 23,4% nere. 3ro yxastnaer na nx +monnonantnym cencnrnnnocrt, oraroe noo-
paxenne, +crernuecxne naxnonnocrn, xencrnennte mxrxocrt n nonunnennocrt. Onn nmxr
npnpony, nrpamr c manentxnmn, nnauyr, xorna unramr rpycrnte ncropnn, n oxrcx npnxoc-
nyrtcx x nayxy. Cornacno nanmnennxm H.H.Inntxmeno n 3.M.Anexcannponcxo, +rn
mxrxne, cenrnmenrantnte n nonepunnte nern ouent nyxnamrcx n nonnepxxe, rax xax cnntno
nonnepxent nenaronpnxrntm nnnxnnxm nnemne cpent [1]. Peannc1nunoc1t n npax1nu-
noc1t (nnsxne snauennx axropa I) nanmnannct y 10,5% ocnenonanntx namn nere.
Aerxan nosyanuoc1t, peax1nnnoc1t, ne1epnennnoc1t (ntcoxne snauennx axropa
D) tnn xapaxrepnt nnx 20,6% mnanmnx mxontnnxon Onn cnepxpeaxrnnnt naxe na cnate
npononnpymmne crnmynt. Herxo ornnexamrcx n nnoxo xonnenrpnpymr nnnmanne. Moropno
pacropmoxent n ne rontxo upesntuano axrnnnt, no naxe camonanexnnt. Bnemne nern
nponsnonxr nneuarnenne ouent xnntx, ecnoxontx, nenocennnntx n nanoennnntx. Onn ne
moryr ycnnert na mecre. Penamr maccy nomapox. Mnoro ronopxr. Ho nanntm anropon anan-
rannn nonpocnnxa, +rn cnocrna nnunocrn opmnpymrcx n na ocnone remnepamenra, n non
nnnxnnem nenpannntnoro nocnnrannx [1]. Caepaannoc1t, mnerua1nunoc1t, ne1oponnn-
noc1t (nnsxne snauennx axropa D) xapaxrepnsonann rontxo 12,5% ocnenonanntx namn ne-
re.
Hnsxnn cauoxon1pont n nnoxoe nonnuanne connantnmx nopua1nnon (nnsxne
snauennx axropa Q3) ntxnnent y 19,8% nere. 3rn mxontnnxn nnoxo ymemr xonrponnpo-
nart cnoe nonenenne n nnoxo oprannsonannt. B mxone raxnm nerxm rpynno. Ecnn npyrne
mymxr n manxr, onn mymxr n manxr roxe. Bmecro ypoxon onn t c ontmnm ynonontcrnnem
nomnn n xnno, nrpann t n pasnte nrpt nnn naxe xarannct t na anromonne. Bmcoxnn
cauoxon1pont n xopomee nonnuanne connantnmx nopua1nnon (ntcoxne snauennx axro-
pa Q3) ormeuent pexe, y 11,3% mxontnnxon.
Pasnnunx n uacrore orxnonenn n cropony ntcoxnx n nnsxnx snauenn no npyrnm ax-
ropam tnn ne cront cymecrnenntmn. Hpnnenennte namn nannte nosnonxmr cocrannrt
oomennt ncnxonornuecxn noprper nere mnanmero mxontnoro nospacra. 3ro nern na-
npxxennte, rpenoxnte, poxne, uyncrnnrentnte, nerxo nosynnmte, c nnsxnm camoxonrpo-
nem. Xapaxrepnte nnx mnanmnx mxontnnxon orxnonennx cnocrn nnunocrn nosnonxmr cun-
rart, uro nx rnannon ocoennoc1tm nnnne1cn ooc1pennan +uonnonantnoc1t.
Hnrepecno raxxe npocnennrt pasnnunx n orxnonennxx nnunocrntx cnocrn y +a)i:u-
roe (120 uen.) n oeeo:er (137 uen.), xoropte npnnxnn yuacrne n namem nccnenonannn. Fonee
uem y 20% mantunxon ntxnnent raxne orxnonennx cnocrn nnunocrn:

nanpxxennocrt, pasnpaxnrentnocrt, pycrpnponannocrt (34,2%),
poocrt, sacrenunnocrt, uyncrnnrentnocrt x yrpose (31,7%),
uyncrnnrentnocrt, nexnocrt, sanncnmocrt or npyrnx (27,5%),
nopoconecrnocrt, ncnonnnrentnocrt, ornercrnennocrt (24,2%),
rpenoxnocrt, osaouennocrt (21,7%),
nomnnanrnocrt, nesanncnmocrt, nanopncrocrt (20,8%),
ntcoxax crenent copmnponannocrn nnrennexryantntx ynxnn (20,8%).

Fonee uem y 20% nenouex orxnonennx nnunocrntx cnocrn tnn cnenymmnmn:

nanpxxennocrt, pasnpaxnrentnocrt, pycrpnponannocrt (50,4%)
rpenoxnocrt, osaouennocrt (43,8%),
poocrt, sacrenunnocrt, uyncrnnrentnocrt x yrpose (29,2%),
nenopoconecrnocrt, esornercrnennocrt (27,7%),
nnsxn camoxonrpont, nnoxoe nonnmanne connantntx nopmarnnon (27,0%),
samxnyrocrt, nenonepunnocrt, ooconennocrt, pannonymne (27,0%),
nerxax nosynnmocrt, peaxrnnnocrt, nerepnennnocrt (22,6%),
ntcoxax crenent copmnponannocrn nnrennexryantntx ynxnn (22,6%).

Crarncrnuecxn snaunmte pasnnunx npocnexnnannct no rpem nosnnnxm. Penouex noc-
ronepno uame, uem mantunxon, ornnuann ntcoxax nanpxxennocrt (p<0,02) n rpenoxnocrt
(p<0,02). Kpome roro, nenouxn, n ornnune or mantunxon, uame ntcrynann xax nenopoconecr-
nte n esornercrnennte, c rouxn spennx nspocntx (p<0,001).
Kpome roro, na yponne cnntno rennennnn, nenouxn no cpannennm c mantunxamn ua-
me tnn samxnyrtmn, nenonepunntmn, ornnuannct nnsxnm camoxonrponem n nnoxnm nonn-
mannem connantntx nopmarnnon. Bce +rn nannte nosnonxmr cnenart ntnon o ontmen +uo-
nnonantnon nec1anntnoc1n aenouex (ntcoxax rpenoxnocrt n nanpxxennocrt) n o nx
cxnonnoc1n x nppannonantnouy noneaennm (esornercrnennocrt, nnoxoe nonnmanne co-
nnantntx nopmarnnon).
Cpannenne nere no nospacry ntxnnno rontxo onno crarncrnuecxn snaunmoe pasnn-
une. Tax, cpean mxontnnxon c1apmen nospac1non rpynnm (1011 ner) nocronepno uame
nc1peuannct neynepennme n cee n nerxo pannume ae1n (nnsxne snauennx axropa C).
Bosmoxno, uro +ro xnnxercx cnencrnnem ropmonantntx nepecrpoex n npennnepnn nonpocrxo-
noro nononoro cospenannx. Taxne pexra ocrpo pearnpymr na neynaun, onennnamr cex xax
menee cnocontx no cpannennm co cnepcrnnxamn, ornnuamrcx nanntnocrtm nacrpoennx,
nnoxo xonrponnpymr +monnn n rpynno npncnocannnamrcx x nontm ycnonnxm. Ho nanntm
H.H.Inntxmeno n 3.M.Anexcannponcxo, x neynepennocrn n cee mnanmnx mxontnnxon ne-
penxo npnnonnr nenarononyune n yueno nexrentnocrn [1]. Ho namnm nanntm, nern c nns-
xnmn snauennxmn axropa C uame onapyxnnamrcx cpenn onapenntx nere ns +crernuecxnx
xnaccon n cpenn nere c sanepxxo ncnxnuecxoro pasnnrnx, uem cpenn mxontnnxon ns otu-
ntx xnaccon [78]. Ho-nnnnmomy, +rn mxontnnxn, nspocnex, nanpaxct ontra n cpannnnax ce-
x c npyrnmn nertmn, ocosnamr cnom nenoxoxecrt na npyrnx n naunnamr opmnponart ncn-
xonornuecxne xomnnexct. Tax, nnsxax crenent copmnponannocrn nnrennexryantntx ynx-
nn y nere c sanepxxo ncnxnuecxoro pasnnrnx, ntcrynammax n xauecrne nepnnunoro ne-
exra, nepenxo oycnannnnaer nropnunte ncnxnuecxne napymennx: samxnyrocrt, neynepen-
nocrt, sanncnmocrt or npyrnx. 3amxnyrocrt n neynepennocrt, n ro xe npemx, moryr xnnrtcx
cnencrnnem ne rontxo nnsxoro, no n ntcoxoro nnrennexra, r.x. nmnn co cpennnm yponnem ym-
crnennoro pasnnrnx, cocrannxmmne ontmnncrno, cxnonnt orneprart xax menee, rax n onee
ymntx nmne [81].
BAPHAHTL mOPMHPOBAHHR THHA AHHHOCTH
Tao)uua 2
Ceocmea )u:uocmu v +)aouux uro)iuuroe c pa;)u:ui+u eapuauma+u muna )u:uocmu

Bapnanr rnna nnunocrn
Iapmonn
unt
Hnrponep-
rnponan-
nt
Hnan
rnnt-
nt
C sanepx-
xo nnren-
nexryant-
noro pas-
nnrnx
Cnocrno nnunocrn
uax-
rop
I II
Kon-
opm-
nt
uyncrn
nrent-
nt
Tpe-
nox-
nt
Pomnnn
pym-
mn
I II I II I II
3amxnyrt A
Orxptrt A+
Hnsxn IQ B
Btcoxn IQ B+
Heynepennt n cee C
Vnepennt n cee C+
Cnepxannt D
Herxo nosynnmt D+
Hocnymnt E
Pomnnanrnt E+
Ocropoxnt F
Cxnonnt x pncxy F+
Henopoconecrnt G
Popoconecrnt G+
Poxn H
Connantno cment H+
Peanncrnunt I
uyncrnnrentnt I+
Cnoxont O
Tpenoxnt O+
Hnsxn camoxonrpont Q3
Btcoxn camoxonrpont Q3+
Paccnanennt Q4
Hanpxxennt Q4+

Tnn remnepamenra n xapaxrepa, axnenryannx xapaxrepa, nnunocrnt rnn +ro re
naxnte xareropnn, xoropte ne rontxo oycnannnnamr nnnnnnnyantnte pasnnunx uenonexa,
no n cnyxar anexnarno mnmentm nnx xoppexnnn n rex cnyuaxx, xorna ncnxonornuecxax n
connantnax ananrannn nnunocrn no xaxnm-ro npnunnam sarpynnent. Tax, B.H.Mxcnmen,
onnn ns merononoron nponemt rpynnoro nercrna, na ocnone cnonx nanmnenn nne-
pennnponan cnenymmne cnyuan [71]:

3monnonantno neycrounnte nern (xax npannno, ns ceme es rnepnoro pyxono-
ncrna, onpenenennoro pexnma, nocnenonarentnoro opasonannx c pannero nospac-
ra).
Herxo nosynnmte, aexrnnnte, nsptnuarte nern (nponcxonxmne uame ncero
ns connantno nenarononyuntx ceme).
Pern c +roncrnuecxnmn naxnonnocrxmn (ns ceme, rne peenxa nsnnmne anymr).
3amxnyrte, nenonepunnte, cxptrnte nern (opmnpymrcx n ocranonxe xon-
nnxrntx cnryann n cemte, necnornuecxoro nocnnrannx, sapomennocrn, ocxop-
nrentnoro ornomennx).

Hpnnxro cunrart, uro xapaxrep peenxa opmnpyercx n nonpocrxonom nospacre
[59, 60, 123]. B ro xe npemx, n y nere 812 ner c nomomtm cnennantntx meronon anannsa
moxno ntnennrt pasnnunte napnanrt opmnponannx rnna nnunocrn [4]. Mt nponenn nnar-
nocrnxy rnnonornn nnunocrn y 258 yuamnxcx nauantntx xnaccon necxontxnx mxon Canxr-
Herepypra n pamxax paspaartnaemo namn nporpammt nponnaxrnxn nepnno-ncnxnuecxnx
napymenn y mxontnnxon. Hepnonauantno, c nomomtm ananrnponannoro napnanra nercxoro
nnunocrnoro nonpocnnxa P.F.Kerrenna, tnn ntxnnent cnocrna nnunocrn yuamnxcx 711
ner [74, 78], a sarem, na ocnone nponenypt nerepmnnanrnoro anannsa, onpenenent nx nano-
nee xapaxrepnte couerannx. 3rn xapaxrepnte couerannx nnunocrntx cnocrn mt paccmarpn-
naem xax nosmoxnte napnanrt opmnponannx rnna nnunocrn mnanmnx mxontnnxon (cm.
ran. 2). Bcero nam ynanoct ntxnnrt nocemt napnanron:
1. Iapmonnunt (nna nonrnna): nnrennexryantno onapennt n connantno cment
2. Konopmnt
3. uyncrnnrentnt
4. Tpenoxnt
5. Pomnnnpymmn
6. Hnrponeprnponannt (nna nonrnna): axrnnnt n naccnnnt
7. Hnanrnntnt (nna nonrnna): moropno-pacropmoxennt n anarnunt
8. C sanepxxo nnrennexryantnoro pasnnrnx (nna nonrnna): nonunnennt naccnnnt
n nopoconecrnt nopmarnnnt.
Hpencrannennte n rannne 2 nannte noxastnamr, uro +rn rnnonornuecxne napnanrt
moxno oennnnrt n rpynnt na ocnone omnx npnsnaxon. Hanonee nnrepecntmn ns nnx, na
nam nsrnxn, xnnxmrcx cnenymmne:

3auxny1oc1t o1xpm1oc1t (axrop A). 3amxnyrtmn, nenonepunntmn,
orropoxenntmn or npyrnx oxasannct pexra nnrponeprnponannte, nnanrnntnte
n I nonrnn nere c sanepxxo nnrennexryantnoro pasnnrnx. Orxptrtmn,
omnrentntmn, nopoxenarentntmn nern rapmonnunoro, xonopmnoro n
uyncrnnrentnoro rnnon. Cpasy ormernm, uro npnmepno na raxne xe rpynnt onn
nennnnct no snauennm axropa C: neynepennocrt n cee ynepennocrt n cee.
Caepaannoc1t nosyanuoc1t (axrop D). Cnepxanntmn, nermarnuntmn,
neroponnnntmn tnn pexra rapmonnunoro, xonopmnoro, uyncrnnrentnoro rn-
non, nnanrnntnte anarnunte n nern c sanepxxo nnrennexryantnoro pasnnrnx.
Hanpornn, nerxo nosynnmtmn, peaxrnnntmn n nerepnennntmn oxasannct nomn-
nnpymmne, nnrponeprnponannte n nnanrnntnte moropno-pacropmoxennte ne-
rn.
Paccnanennoc1t nanpnaennoc1t (axrop Q4). Paccnanenntmn, cnoxont-
mn, nenosmyrnmtmn tnn nern rapmonnunte nnrennexryantno onapennte (I non-
rnn), xonopmnte, uyncrnnrentnte, c sanepxxo nnrennexryantnoro pasnnrnx.
Hanpxxenntmn, pasnpaxnrentntmn, pycrpnponanntmn rpenoxnte, nomnnn-
pymmne, nnrponeprnponannte n nnanrnntnte nern.
Hnsxan c1enent cmopunponannoc1n nn1ennex1yantnmx mynxnnn nmcoxan
c1enent cmopunponannoc1n nn1ennex1yantnmx mynxnnn (axrop B). Hnsxn
yponent nnrennexra ornnuaer xonopmntx, nnanrnntntx nere n nere c sa-
nepxxo nnrennexryantnoro pasnnrnx. Btcoxn yponent rapmonnuntx, nomn-
nnpymmnx, nnrponeprnponanntx axrnnntx mxontnnxon.
Hocnymanne aounnan1noc1t (axrop E). Hocnymntmn, sanncnmtmn, nonun-
nenntmn tnn nern xonopmnte, uyncrnnrentnte, rpenoxnte, c sanepxxo nn-
rennexryantnoro pasnnrnx, a nomnnanrntmn, nesanncnmtmn, nanopncrtmn nn-
rennexryantno onapennte, nomnnnpymmne n nnrponeprnponannte axrnnnte nern.
Pooc1t connantnan cuenoc1t (axrop H). Poxnmn, sacrenunntmn, uyncrnn-
rentntmn x yrpose tnn nern rpenoxnte, nnrponeprnponannte n nnanrnntnte.
Connantno cmentmn, nenpnnyxnenntmn n omennn rapmonnunte, xonopm-
nte n nomnnnpymmne nern.

Paccmorpnm rnnt nnunocrn mnanmnx mxontnnxon onee nonpono (cm. raxxe npnno-
xenne I).
1. Iapuonnunmn 1nn (ncero 34 uenonexa, r.e. 12,4% ocnenonanntx nere: 17 mant-
unxon n 15 nenouex). Cnocrna nnunocrn peenxa: orxptrt, c ntcoxnm yponnem nnrennex-
ra, ynepennt n cee, cnepxannt, nopoconecrnt, connantno cment
3
. Moxno nnnert, uro
+rn cnocrna nosnonxmr peenxy ycnemno ananrnponartcx x connymy n crart axrnnntm yua-
crnnxom omecrnenno-rpynono nexrentnocrn. B pamxax +roro rnna ntneneno nna nonrnna:
nnrennexryantno onapennte n connantno cmente nern.
I nonrnn, uume))ermva)iuo ooapeuui (ncero 8 uenonex, nnn 3,1%: 6 mantunxon n 2
nenouxn). Cnocrna nnunocrn peenxa
4
: c ntcoxnm yponnem nnrennexra, cnoxont, orxpt-
rt, ynepennt n cee, cnepxannt, nomnnanrnt, nopoconecrnt, ocropoxnt, connant-
no cment, c xopomnm camoxonrponem, paccnanennt.
V +rnx nere oxasannct camte ntcoxne snauennx nnrennexra n camax xopomax +mo-
nnonantnax ypannonemennocrt. Hx cnocrna nnunocrn +ro re nnnnnnnyantno-
ncnxonornuecxne ocoennocrn, xoropte xnnxmrcx xenarentntmn n peenxe nnx ontmnncr-
na ponnrene n nenaroron n no+romy moryr trt nonoxent n ocnony cosnannx ncnxonornue-
cxoro noprpera nneantnoro mxontnnxa. K coxanennm, mxontnnxn +roro nonrnna cocrann-
nn nnmt 3,1% omero xonnuecrna ocnenonanntx nere.
Kax ormeuaer 3.M.Anexcannponcxax [4], npaxrnuecxax nanpannennocrt raxnx yua-
mnxcx npoxnnxercx n +exrnnnom onnanennn yueno nexrentnocrtm, n crpemnennn x xo-
pomnm pesyntraram. Ocnono +romy cnyxnr ntcoxn yponent pasnnrnx nepantnoro nnren-
nexra, raxnx ero ynxnn, xax oomenne, ntnenenne uacrnoro ns omero, xopomee nnane-
nne nornuecxnmn n maremarnuecxnmn onepannxmn, a raxxe nerxocrt ycnoennx nontx snann.
B nenom coueranne nx nnunocrntx cnocrn npencrannxer coo ycrounnym crpyxrypy nnu-
nocrn, xoropax oecneunnaer nnrennexryantno onapenntm yuamnmcx tcrpym n +exrnn-
nym ananrannm.
Ormernm raxxe, uro onapyxnnaemax y +rnx nere nomnnanrnocrt (cxnonnocrt x ca-
moyrnepxnennm, nnnepcrny, npornnonocrannennm cex oxpyxammnm) n couerannn c ntco-
xnm nnrennexrom n orxptrocrtm oecneunnaer ycnemnocrt nere n cepe omennx n nnnep-
crna [81]. 3ro npoxnnxercx n nerxo npncnoconxemocrn x nontm cnryannxm n nenpnnyx-
nennom ncrynnennn n xonraxrt c npyrnmn nmntmn, a raxxe n rennennnn pyxononnrt nrpamn
n sanxrnxmn npyrnx nere, renepnponart nnen n pemennx sanau, npoxnnxrt nnnnnarnny n
omennn co cnepcrnnxamn, npnnnmart na cex ornercrnennocrt, ntxonxmym sa pamxn, xa-
paxrepnte nnx +roro nospacra.
Cnenyer, onnaxo, nmert n nnny, uro cnocrno nomnnanrnocrn, xoropoe npncyrcrnyer y
+rnx nere, moxer oycnonnrt nannune y nnx nonenenuecxnx nponem, nanpnmep, arpeccnn-
nocrn xax ntpaxennx norpenocrn x camoyrnepxnennm. Ho nanntm H.H.Inntxmeno n

3
Cnocrna nnunocrn onpenenxmrcx ycpennenntm snauennem axropa: ontme uem 6 crenon (+),
mentme uem 5 crenon ().
Pocronepnocrt pasnocrn cpennnx snauenn cnocrn nere c pasnnuntmn napnanramn opmnponannx
rnna nnunocrn ycranannnnanact c nomomtm txpnrepnx Crtmnenra.
4
3nect n nnxe mt ynem nepeuncnxrt cnocrna peenxa or onee ntpaxenntx x menee ntpaxenntm n
crpyxrype ero nnunocrn.
3.M.Anexcannponcxo [1], ntcoxne snauennx axropa E perncrpnpymrcx y rex, xro nmeer
cxnonnocrt npornnonocrannxrt cex npyrnm, ornnuaercx crpemnennem x nnnepcrny n nesann-
cnmocrn.

u) u))mcmpauuu npueeoe+ c)eovmuu npu+ep. Koeoa +i nonpocu)u oeme
uapucoeami uenpumuie o) uux ru;ueuuie cumvauuu, +a)i:ur Po+a 9 )em, v romo-
poeo oi) ouaeuocmupoeau uume))ermva)iuo ooapeuui noomun )u:uocmu, uapucoea)
oparv co ceepcmuuro+. Pucvuor oi) o;ae)ae)eu eeci+a rpacuope:ueo Koeoa nooe-
roeu. Taru+ oopa;o+, c+ic)o+ cvuecmeoeauu oeme omoeo noomuna +oruo c:u-
mami nooeoi, u)u ru;ueuui vcnex. 3ua:um, ompuuame)iuie neperueauu v uux ov-
ovm eo;uurami, roeoa no raru+-mo npu:uua+ ouu ue c+oevm oimi nooeoume)+u.

II nonrnn couua)iuo c+e)i (ncero 24 uenonexa, nnn 9,3%: 11 mantunxon n 13 ne-
nouex). Cnocrna nnunocrn peenxa: connantno cment, orxptrt, ynepennt n cee, no-
poconecrnt, c ntcoxnm yponnem nnrennexra, cnepxannt. Pocronepnte ornnunx or I non-
rnna: ne cront ntcoxn yponent pasnnrnx nnrennexra, cpennxx crenent camoxonrponx, nomn-
nanrnocrn n nanpxxennocrn.
Inanno uepro +rnx nere xnnxercx ymenne nannrt n nsanmonecrnonart c oxpy-
xammnmn nmntmn n nertmn, n nspocntmn, ncnencrnne orxptrocrn n ynepennocrn n
cee. Ecnn nponnt nnrennexryantno onapenntx pexr moxno paccmarpnnart xax nneant-
nt napnanr opmnponannx nnunocrn peenxa, ro nponnt nere connantno cmentx xax
ro rapmonnunoe coueranne cnocrn nnunocrn, xoropoe na npaxrnxe ncrpeuaercx uame n noc-
rarouno ycnemno ananrnpyer peenxa x connantnomy oxpyxennm.
Cymecrnenno, uro y nere +roro nonrnna camtm nenpnxrntm cotrnem n xnsnn tnn
ne ynonnernopxmmne nx mxontnte ormerxn. Onnaxo +ro tna npocro xoncrarannx axra,
uro xaxax-ro nnoxax ormerxa, or xona no rpoxn, nonyuena. Hn o xaxnx nepexnnannxx no
+romy nonony nononnnrentno ne coomanoct.
2. Konmopunmn 1nn (6 uenonex, nnn 2,3%: 4 mantunxa n 2 nenouxn). Cnocrna nnu-
nocrn peenxa: orxptrt, paccnanennt, nnrennexr nnxe cpennero yponnx, c ntcoxnm ca-
moxonrponem, ynepennt n cee, cnepxannt, nocnymnt, nopoconecrnt, connantno
cment, cnoxont. Ero nponnt nnunocrn npaxrnuecxn nonropxer pncynox nponnx nn-
rennexryantno onapenntx mxontnnxon, sa ncxnmuennem nponanon no axropam B n E. 3ro
osnauaer, uro xonopmnte nern menee ymnte n ne nomnnanrnte, a nocnymnte.
Cornacno pesyntraram nccnenonannx, onn oxasannct camtmn orxptrtmn n omnrent-
ntmn cpenn ncex npyrnx rpynn mxontnnxon. Onnaxo ncnencrnne nenocrarounoro pasnnrnx
nnrennexra n nocnymannx (ycrynunnocrn), xonopmnte nepenxo nonanamr n cnntnym sann-
cnmocrt or cnryannn n oxpyxammnx nmne. K coxanennm, ns-sa nenopasnnrnx nosnanarent-
ntx ynxnn +rn nern ne ouent ycnemnt n yuee. Ecnn raxo peenox ne cnpannxercx c
yueno narpysxo n nonanaer n uncno neycnenammnx, a snaunr, ornepraemtx, y nero moxer
npoxnnrtcx cxnonnocrt x nenposononontm n acrennuecxnm paccrpocrnam [4].
3. Hync1nn1entnmn 1nn (19 uenonex, nnn 7,4%: 11 mantunxon n 8 nenouex). Cnocrna
nnunocrn peenxa: uyncrnnrentnt, orxptrt, cnepxannt, nopoconecrnt, paccnanen-
nt, ynepennt n cee, c ntcoxnm camoxonrponem, nocnymnt, ocropoxnt. Or mxontnn-
xon rapmonnunoro rnna nx ornnuaer oocrpennax uyncrnnrentnocrt, eme ontmax nopoco-
necrnocrt n cpennn yponent pasnnrnx nnrennexra.
Pomnnnpymmnmn uepramn nere uyncrnnrentnoro rnna moxno cunrart oocrpennym
uyncrnnrentnocrt n nopoconecrnocrt. 3ro ntpaxaercx n nx mxrxocrn, naxe nexnocrn n
cenrnmenrantnocrn, nonepunnocrn, pannmocrn, sanncnmocrn or mnennx, nacrpoennx, orno-
mennx npyrnx nmne, a raxxe n ouent ntcoxom uyncrne nonra, ornercrnennocrn, ncnonnn-
rentnocrn n axxyparnocrn.
Hnrepecno, uro onnnm ns camtx nenpnxrntx xnsnenntx cotrn nnx nere +roro rn-
na xnnxercx marepnantnax yrpara uyxnx neme. 3ry cnryannm nern ouent rxxeno nepexn-
namr ( pasnna mamnny nmnmym nasy n ne naxoxy cee mecra). B +ro ocoennocrn
npoxnnxercx ntcoxax mopantnax nopmarnnnocrt n nexoropt nnanrnnnsm nnrepecon n
nennocre uyncrnnrentntx mxontnnxon. (Bosmoxno, +ro n nexoropo crenenn oxcnxercx
rem, uro n name ntopxe 16 ns 19 nere uyncrnnrentnoro rnna ornocnnnct x mnanme nos-
pacrno rpynne.)
Ormernm: nere rpex paccmorpenntx ntme rnnon oennnxer orxptrocrt (omnrent-
nocrt), ynepennocrt n cee n nopoconecrnocrt. 3rn cnocrna nexar n ocnone nx nyume, no
cpannennm c npyrnmn nertmn, connantno npncnoconennocrn [1].
4. Tpenoanmn 1nn (ncero 50 uenonex, nnn 19,4%: 22 mantunxa n 28 nenouex). Cno-
crna nnunocrn peenxa: rpenoxnt, uyncrnnrentnt, poxn, nocnymnt, c ntcoxnm camo-
xonrponem, nopoconecrnt, ocropoxnt, nanpxxennt. Ocnonntmn npn pasrpannuennn
rapmonnuntx n rpenoxntx mxontnnxon moxno cunrart cemt axropon, no xoroptm onapy-
xent crarncrnuecxn snaunmte ornnunx. Iapmonnuntx ornnuaer orxptrocrt, ntcoxn ypo-
nent nnrennexra, ynepennocrt n cee, cnepxannocrt, a rpenoxntx rpenoxnocrt, uyncrnn-
rentnocrt n connantnax poocrt.
Hano raxxe nmert n nnny, uro no nexoroptm cnocrnam nnunocrn rpenoxnte nern
noxoxn na uyncrnnrentntx. H rex n npyrnx xapaxrepnsyer cpennn yponent pasnnrnx nnren-
nexra, uyncrnnrentnocrt, ocropoxnocrt, nopoconecrnocrt, nocnymanne. Crarncrnuecxn
snaunmte ornnunx mexny rnnamn cocroxr n cnenymmem. Pern uyncrnnrentnoro rnna onee
orxptrt, ynepent n cee, cnepxannt, nopoconecrnt, ne cront sacrenunnt n connantntx
xonraxrax. Pern rpenoxnoro rnna rpenoxnt n nanpxxennt. Hx ornnuamr nontmennax nne-
uarnnrentnocrt, nsnnmnee nonnenne, nonnxennoe nacrpoenne, nocroxnnoe npenuyncrnne yr-
post, onacnocrn n, xax pesyntrar, nontmennax nanpxxennocrt. Ho namnm nanntm, +ro
nepenxo tnaer cnencrnnem ncnxorpanmnpymmero ontra rex onacntx n nenpnxrntx
xnsnenntx cotrn, xoropte yae nepeannn +rn mxontnnxn.

Hanpu+ep: V +eu oi)a cumvauu, roeoa ue) oo+o oouu u ua +eu uana)u
oo)iuue nauaui, u ua:a)u mpeooeami opaeoueuuie eeuu. Ho v +eu uu:eeo ue oi)o.
H)u: B uapucoea), rar +eu noou)u ua v)uue u omro)o)u no);voa, Homep)aci,
Uvmi ue nona) noo +auuuv.

Ha ocnone nepexnroro, rpenora xax npenuyncrnne onacnocrn cranonnrcx croxnm
+monnonantntm cocroxnnem peenxa. 3anncnmocrt or +roro nomnnnpymmero cocroxnnx mo-
xer ntsnart y nexoroptx rpenoxntx nere sarpynnennx n ycnoennn mxontno nporpammt.
Hanomnnm, uro rpenoxnocrt +ro xapaxrepnax nospacrnax uepra mnanmero mxontnnxa. Ho-
nnnnmomy, ncnencrnne +roro nere rpenoxnoro rnna n name ntopxe oxasanoct ontme nce-
ro.
Kax ormeuaer 3.M.Anexcannponcxax, nenyme nanpannennocrtm pexr uyncrnnrent-
noro n rpenoxnoro rnnon xnnxercx omenne, r.x. nmenno connantnoe nsanmonecrnne cnyxnr
ncrounnxom nonyuennx +monnonantnoro nonxpennennx, cront nnx nnx neoxonnmoro. Oxn-
nanne nonoxnrentno onenxn cnonx necrnn co cropont oxpyxammnx, sanncnmocrt or nx
mnenn, onenox n ornomenn moxer npenonpenenxrt rpynnocrn n cepe omennx [4].
5. Bounnnpymmnn 1nn (ncero 45 uenonex, nnn 17,4%: 17 mantunxon n 28 nenouex).
Cnocrna nnunocrn peenxa: nanpxxennt, nomnnanrnt, cxnonnt x pncxy, nerxo nosy-
nnmt, rpenoxnt, nenopoconecrnt, c nnsxnm camoxonrponem, c ntcoxnm yponnem nn-
rennexra, connantno cment, peanncrnunt. Or rapmonnunoro rnna nomnnnpymmnx mxont-
nnxon ornnuaer cxnonnocrt x pncxy, nenopoconecrnocrt, nnoxo camoxonrpont, nanpxxen-
nocrt, ne cront ntpaxennax orxptrocrt. Onnaxo nomnnnpymmne roxe onanamr ntcoxo
crenentm copmnponannocrn nnrennexryantntx ynxnn n connantno cmenocrtm. C nn-
rennexryantno onapenntmn mxontnnxamn nx, xpome +roro, oennnxer cnocrno nomnnanr-
nocrn.
Xapaxrepntmn uepramn nere nomnnnpymmero rnna xnnxercx cxnonnocrt x pncxy,
ecneunocrt n xpapocrt. Hn n onnom npyrom rnnonornuecxom napnanre nnunocrn mnanmnx
mxontnnxon ntcoxnx snauenn axropa F onapyxeno ne tno. Pere, nmemmnx ntcoxym
onenxy no +romy axropy, ornnuamr: +neprnunocrt, axrnnnocrt, orcyrcrnne crpaxa n cnrya-
nnn nontmennoro pncxa; nm npncymn nepeonenxa cnonx nosmoxnocre n naxe upesmepnt
onrnmnsm [1]. Ecnn npoanannsnponart nenpnxrnte cnryannn, yuacrnnxamn xoroptx tnn
raxne nern, moxno samernrt, uro mnorne ns +rnx cnryann nomnnnpymmne cosnann camn
naronapx cnonm nnunocrntm ocoennocrxm.

Hanpu+ep: Bi) ovou)iuur, u ou vna) c uumo:ru, mop:aeue u; orua. H)u:
Haoamm 4 oauru ro+noma, u pa;oueaemc rpvrra. Jmo +i e npmru uepa)u c oe-
eo:ra+u u cecmpo, B oo)u) runmro+ rourv, Koud)urm c nano, He xo:v oe-
)ami vporu.

Cymecrnenno, uro nern +roro rnna ne npnnamr ontmoro snauennx ormerxam, mnoro
xonnnxrymr, manxr. B ocnone rpynnocre nx ananrannn, cnxsanntx c ycnoennem nopm no-
nenennx, nexnr coueranne ntcoxo axrnnnocrn, cxnonnocrn x pncxy n nnsxoro camoxonrpo-
nx. Ecnn oxpyxammne ntramrcx npornnonecrnonart crpemnennxm nomnnnpymmnx nere,
nonannrt, nonunnnrt nx, nosnnxaer xonnnxrnax cnryannx. Pesananrannx npoxnnxercx n nn-
ne peaxnnn axrnnnoro nporecra n nontmennx rpenoxnocrn n nanpxxennocrn. Moxer nos-
nnxnyrt nenonepne xo nspocntm. Hpn coxpanennn nenaronpnxrno cnryannn raxax samnr-
nax peaxnnx cranonnrcx npnntuntm monycom nonenennx [1]. Hnrepecno, uro cxnonnocrt x
pncxy, eccrpamne n couerannn c ntcoxnm nnrennexrom cnocrno onapenntx nmne. Ham
ananns noxasan, uro mxontnnxn nomnnnpymmero rnna, ocoenno mantunxn, uame npencran-
nent cpenn yuamnxcx +crernuecxnx, a ne otuntx xnaccon.
6. Hn1ponep1nponannmn 1nn (ncero 52 uenonexa, nnn 20,1%: 30 nenouex n 22 mant-
unxa). Cnocrna nnunocrn peenxa: samxnyrt, neynepennt n cee, nerxo nosynnmt, ne-
nopoconecrnt, poxn, rpenoxnt, c nnsxnm camoxonrponem, nanpxxennt. Bce nepeunc-
nennte cnocrna moryr cnpononnponart rpynnocrn ananrannn. Btnenxmr nna nonrnna nn-
rponeprnponanntx nere: axrnnnt n naccnnnt.
I nonrnn uumpoeepmupoeauui armueui (ncero 39 uenonex, nnn 15,1%: 20 neno-
uex n 19 mantunxon). Cnocrna nnunocrn peenxa: nanpxxennt, rpenoxnt, poxn, samx-
nyrt, nerxo nosynnmt, nomnnanrnt, neynepennt n cee, c nnsxnm camoxonrponem, c
ntcoxnm yponnem nnrennexra, nenopoconecrnt.
Cnenyer oparnrt nnnmanne na nna cnocrna, xoropte oennnxmr nnrponeprnponan-
ntx axrnnntx, nnrennexryantno onapenntx n nomnnnpymmnx nere. 3ro ntcoxn ypo-
nent nnrennexra n nomnnanrnocrt (cxnonnocrt x camoyrnepxnennm). Onnaxo eme ontmee
xonnuecrno npnsnaxon +rn rpynnt pasnenxer. Hnrponeprnponanntx axrnnntx nere, n ornn-
une or nnrennexryantno onapenntx, xapaxrepnsymr: nanpxxennocrt, rpenoxnocrt, connant-
nax poocrt, samxnyrocrt, nnsxn camoxonrpont, nosynnmocrt, nenopoconecrnocrt, neyne-
pennocrt n cee. Ho cpannennm c nomnnnpymmnmn, nern paccmarpnnaemoro nonrnna
samxnyrte, neynepennte n cee, poxne, ocropoxnte. Kpome roro, onn eme ontme, uem no-
mnnnpymmne, nanpxxennt, rpenoxnt n nosynnmt. Taxne orxnonennx cnocrn nnunocrn
nensexno ynyr nexart n ocnone xnsnenntx rpynnocre mxontnnxa, npononnpyx nent
cnexrp +monnonantntx n nonenenuecxnx nponem.
Ho nanntm 3.M.Anexcannponcxo, xapaxrepno nnx nnrponeprnponanntx axrnnntx
pexr xnnxercx nanpannennocrt na nosnanarentnym nexrentnocrt [4]. B ro xe npemx, ntco-
xn yponent pasnnrnx nnrennexra coueraercx y nnx c nonnxenntm xonrponem sa oxpyxam-
me necrnnrentnocrtm n cnny nx samxnyrocrn n connantno poocrn. Onn xnnyr n cnoem
nnyrpennem mnpe, no+romy ouent uacro npocro ne opamamr nnnmannx na ro, uro nx oxpyxa-
er.
Hpn anannse nenpnxrntx cnryann, xoropte pnconann +rn nern, camtmn nnrepecnt-
mn nam noxasannct cnryannn c yueo n pycrpnponanntmn norpenocrxmn.

Cumvauuu c v:eoo: B ue +oev cnpaeumic c ;aoa:e, Mue uurar ue coe-
)ami npupoov, Kauurv)i eue :epe; oea ou. oe+ rauurv). Cnami xo:v. B uro)v ue
xo:v. Ha oa:v xo:v. Te)eeu;op xo:v c+ompemi. Tpvouocmu noocmepeea)u oeme ue e
pe;v)imame, a e ca+o+ npouecce oeme)iuocmu, e npouecce oruoauu, uere)auu
:mo-)uoo oe)ami. Hpu+epi dpvcmpupoeauuix nompeouocme: Hurar ue nepemu
oopoev, Xo:emc +oporeuoeo, oa oeuee uem. Mue o:eui xo:emc eeo, uv o:eui! B
eeo )mo)m omo +oporeuoe, oooram. Ho ue)i;. Mi vxoou+ u; +aea;uua.

B ocnone raxnx nepexnnann nexnr nstrox nnyrpennnx noyxnenn, nopo ne na-
xonxmn npaxrnuecxo paspxnxn, nocroxnnt nnyrpennn xonnnxr mexny xouy n mo-
ry, xouy n nano. Heynnnnrentno, uro raxne ocoennocrn moryr npnnecrn x ome nen-
pornsannn nnunocrn peenxa. Kax ormeueno n nnreparype, cnennnuecxnm npnsnaxom nesa-
nanrannn nnx +ro rpynnt nere xnnxercx cnnnpom nontmenno aexrnnno nosynnmo-
crn n nnne peaxnnn axrnnnoro nporecra (norepx xonrponx nan cnonmn necrnnxmn, arpeccnn-
nocrt) [4].
B ro xe npemx, ntcoxax nosnanarentnax axrnnnocrt n couerannn co cxnonnocrtm x
camoyrnepxnennm oecneunnaer ycnemnocrt +rnx nere n camtx pasntx nnnax yueno n
rnopuecxo nexrentnocrn. Tax, no namnm nanntm, nnrponeprnponannte axrnnnte mxontnn-
xn uame npyrnx tnn npencrannent cpenn yuamnxcx mxon-nnneen rymannrapno-
xynoxecrnenno opnenrannn.
II nonrnn uumpoeepmupoeauui naccueui (ncero 13 uenonex, nnn 5,0%: 3 mantun-
xa n 10 nenouex). Cnocrna nnunocrn peenxa: nanpxxennt, poxn, rpenoxnt, c nnsxnm
camoxonrponem, samxnyrt, nenopoconecrnt, nosynnmt, neynepennt n cee. Pocro-
nepnte ornnunx or rapmonnuntx nere nanmnamrcx no ncem +rnm npnsnaxam. B ornnune or
nere nnrponeprnponannoro axrnnnoro rnna, naccnnnte onee samxnyrt, ne cront nanpx-
xennt, nx xapaxrepnsyer cpennn yponent nnrennexra n nomnnanrnocrn. Moxno nnnert, uro
n nnane connantno ananrannn +rn nern, no cpannennm c yxe paccmorpenntmn rnnamn,
camte nesamnmennte, nocxontxy xapaxrepnte nnx nnx cnocrna nnunocrn ne moryr oecne-
unrt raxomy peenxy ycnemnoe nsanmonecrnne c oxpyxammnm mnpom. Pa, onn moryr cyme-
crnonart n cnoem nnyrpennem mnpe. Ho xax rontxo oxastnamrcx no nnemnem mnpe, nm ouent
rpynno cnpannrtcx co mnoxecrnom onacnocre, xoropte nx ram noncreperamr.

Hpu+epo+ +orem c)vrumi paccra; oeemu)emue Mauu O.: B o:eui-o:eui
oo)eo oe)am vporu u o:eui-o:eui vcmam! Mou npoo)e+i oeoru, :aurv pa;ou)a,
vna)a c ee)ocuneoa e rauaev, v+ep)a cooara, ouuoru, no+apru, pveamm, oaovura
v+ep)a, ue vcneeam oe)ami vporu.

Ho namnm nanntm, ycrounnocrt x crpeccy y +rnx nere nnsxax, no+romy nx mox-
no paccmarpnnart xax rpynny pncxa nosmoxno ncnxnuecxo n connantno nesananrannn.
Xapaxrepno nnx nnx xnnxercx peaxnnx yxona n cex, conponoxnaemax crpaxamn, nenpeccnn-
ntm onom nacrpoennx, paccrpocrnamn cna, nontmenno yromnxemocrtm [4]. Ho namnm
nanntm, n nenpnxrntx nnx cex xnsnenntx cnryannxx yuamnecx nnrponeprnponannoro nac-
cnnnoro rnna c ntcoxo uacroro ncnontsymr ncero uertpe crparernn connanannx co crpec-
com (n nenom no rpynne ocnenonanntx nere raxnx crparern onnnnannart). Hpn +rom
nn onna ns xonnnr-crparern ne nomoraer nm c ntcoxo crenentm +exrnnnocrn.
7. Hnman1nntnmn 1nn (ncero 38 nere, nnn 14,8%: 17 mantunxon n 21 nenouxa).
Cnocrna nnunocrn peenxa: samxnyrt, c nnsxnm yponnem nnrennexra, neynepennt n cee,
poxn, c nnsxnm camoxonrponem, nanpxxennt. Ornnuaercx or rapmonnuntx nere no ncem
+rnm npnsnaxam. Ormernm, uro n +ry rpynny nonann yuamnecx ns xnaccon c pasntm npon-
nem oyuennx: +crernuecxnm, otuntm n xoppexnnonntm.
Xapaxrepntmn cnocrnamn nnunocrn nere +roro rnna xnnxmrcx nnsxn yponent nn-
rennexra, a raxxe neynepennocrt n cee n connantnax poocrt. Ho namemy mnennm, nmenno
+rn cnocrna xnnxmrcx nx cnatm mecrom. Hnsxne snauennx axropa C perncrpnpymrcx y
rex, xro onennnaer cex xax menee ymnoro n cnoconoro no cpannennm co cnepcrnnxamn,
ocrpo pearnpyer na neynaun, onapyxnnaer neycrounnocrt nacrpoennx, nnoxo xonrponnpyer
cnon +monnn, pannm n neycrounn, ncntrtnaer rpynnocrn n npncnoconenxn x nontm ycno-
nnxm. Ho namnm nanmnennxm, neynepennocrt n cee uacro opmnpyercx n rex cnyuaxx, xo-
rna nern no xaxnm-ro npnsnaxam (yponnm nnrennexra, connantno oecneuennocrn, nnemnnm
nanntm, nsnuecxomy snopontm) ne coornercrnymr ontmnncrny oxpyxammnx nere. 3ro
nopoxnaer saxptrt nnyrpnnnunocrnt xonnnxr na noune xomnnexca cocrnenno nenon-
nonennocrn n npnnonnr x yxony n cex.
3.M.Anexcannponcxax cunraer, uro nere nnanrnntnoro rnna xapaxrepnsyer sanepx-
xa ncnxnuecxoro pasnnrnx, nno n nnne nespenocrn mornnannonno-norpenocrno cept,
nno n nnne nnrennexryantntx napymenn [4]. Hx ornnunrentno ocoennocrtm xnnxercx
nanpannennocrt na nrpy. B pamxax +roro rnna ntnenxercx nna nonrnna: +omopuo-
pacmop+oreuuix u anamu:uix oeme. Hpn +rom ocnonntm axropom, xoropt nosnonxer
nnepennnponart nna nonrnna, xnnxercx axrop B. On naxonnr cnoe orpaxenne n nosynn-
mocrn nere nepnoro nonrnna n cnepxannocrn, nermarnunocrn n naxe anarnunocrn
nroporo.
I nonrnn uudaumu)iui +omopuo-pacmop+oreuui (28 uenonex, nnn 10,9%: 12
mantunxon n 16 nenouex). Cnocrna nnunocrn peenxa: c nnsxnm yponnem nnrennexra, neyne-
pennt n cee, poxn, samxnyrt, nerxo nosynnmt, nanpxxennt, c nnsxnm camoxonrpo-
nem.
II nonrnn uudaumu)iui anamu:ui (ncero 10 uenonex, nnn 3,9%: 5 mantunxon n 5
nenouex). Cnocrna nnunocrn peenxa: nanpxxennt, samxnyrt, poxn, c nnsxnm yponnem
nnrennexra, neynepennt n cee, cnepxannt, nenopoconecrnt, uyncrnnrentnt, rpenox-
nt, c nnsxnm camoxonrponem. Or I nonrnna ero ornnuamr uyncrnnrentnocrt n cnepxan-
nocrt. Mt cunraem, uro y +rnx nere rnn nnunocrn eme nocrarouno neonpenenennt, no+ro-
my, no mepe nspocnennx peenxa, on moxer nperepnert ocoenno ontmne nsmenennx.
9. Tnn nnunoc1n ae1en c saaepaxon nn1ennex1yantnoro pasnn1nn (ncero 13 ueno-
nex, nnn 5,1%: 10 mantunxon n 3 nenouxn). Cnocrna nnunocrn peenxa: nnsxn yponent nn-
rennexra, neynepennt n cee, cnepxannt, nocnymnt, ocropoxnt, uyncrnnrentnt, rpe-
noxnt, paccnanennt. 3ror rnn nnepnte tn ntnenen n onncan namn. On tn onpenenen
rontxo y mxontnnxon c nnarnosom sanepxxa ncnxnuecxoro pasnnrnx, xoropte oyuannct n
xoppexnnonno mxone [79]. Ocnonnte ornnunx or rapmonnunoro rnna: nnsxn nnrennexr,
neynepennocrt n cee, nocnymanne, uyncrnnrentnocrt, rpenoxnocrt. Ocnonnte ornnunx or
nnanrnntnoro rnna: nocnymanne, ocropoxnocrt, paccnanennocrt.
Inannax nponema nere c sanepxxo nnrennexryantnoro pasnnrnx cocronr n ouent
nnsxo crenenn copmnponannocrn nnrennexryantntx ynxnn, npeonanannn xonxperntx
opm mtmnennx, nnoxom nnnmannn n yromnxemocrn (axrop B), a raxxe n samennennocrn
ncnxnuecxnx peaxnn, ome paccnanennocrn, estnnnnarnnnocrn, r.e. n nnsxom +neprern-
uecxom norennnane nnunocrn (axropt D, Q4). Komnencnponart +ror nenocrarox nern cra-
pamrcx, c onno cropont, nonunnennocrtm, sanncnmocrtm or nmtx onee cnntntx nm-
ne nere n nspocntx, a c npyro nopoconecrntm ncnonnennem nx rpeonann. B
pamxax +roro rnna moxno ntnennrt nna nonrnna: nonunnenntx naccnnntx n nopoconecr-
ntx nopmarnnntx nere.
I nonrnn noo:uueuui naccueui (ncero 4 uenonexa, nnn 1,6%: 2 mantunxa, 2 ne-
nouxn). Cnocrna nnunocrn peenxa: nocnymnt, c nnsxnm yponnem nnrennexra, neynepen-
nt n cee, ocropoxnt, rpenoxnt, cnepxannt, paccnanennt, uyncrnnrentnt, samx-
nyrt.
II nonrnn ooopocoeecmui uop+amueui (ncero 9 uenonex, nnn 3,5% 8 mantun-
xon n 1 nenouxa). Cnocrna nnunocrn peenxa: c nnsxnm yponnem nnrennexra, c ntcoxnm ca-
moxonrponem, nopoconecrnt, nocnymnt, uyncrnnrentnt, ocropoxnt, cnepxannt,
neynepennt n cee, rpenoxnt, poxn n paccnanennt.
Onpenenennte namn napnanrt opmnponannx rnna nnunocrn mnanmnx mxontnnxon
uacrnuno connanamr no cnonm xapaxrepncrnxam c rnnamn, onncanntmn
3.M.Anexcannponcxo, uacrnuno ne connanamr. Kpome roro, n namem nccnenonannn nern
ne pasnenxmrcx na rpynnt xopomo npncnoconenntx x mxone n rpynnt ncntrtnammnx
rpynnocrn n ananrannn. Mt npocro opamaem nnnmanne na ro, orxnonennx xaxnx nnunocr-
ntx cnocrn moxer npnnecrn x nesananrannn yuamnxcx nmoro ns onncanntx rnnon. B
rperte rnane ynyr paccmorpent ocoennocrn samnrnoro nonenennx nere c pasnnuntmn
napnanramn opmnponannx rnna nnunocrn na ocnone anannsa uacrort ncnontsonannx n cy-
exrnnno onenxn +exrnnnocrn nercxnx xonnnr-crparern.
* * *
Hocrynnenne peenxa n mxony n nxnmuenne n nonym yuenym nexrentnocrt rpeyer
or nero onpenenennoro yponnx pasnnrnx nosnanarentntx nponeccon: nnepennnponannocrn
nocnpnxrnx, nponsnontnocrn nnnmannx n namxrn, copmnponannocrn mtcnnrentntx onepa-
nn oomennx n ornneuennx. V nere +roro nospacra raxne nosnanarentnte ynxnnn eme
naxonxrcx n nponecce opmnponannx, no+romy oexrnnno oycnonnennoe necoornercrnne
nexoroptx nere rpeonannxm yueno nexrentnocrn nensexno nopoxnaer rpynnocrn n
yuee n sacrannxer nx nepexnnart. Bxontnax xnsnt, nonax connantnax cnryannx, nepexnna-
ercx xax crpeccorennax raxxe n cnxsn c rem, uro ona crannr panee cnoonnoro n cnonx xena-
nnxx peenxa n cocroxnne sanncnmocrn (xonnnxr xouy nano). Taxax sanncnmocrt or
mnenn n onenox ne rontxo ponnrene, no raxxe yunrene n cnepcrnnxon, noyxnaer nere x
cpannennm cex c npyrnmn, x ocosnannm cnonx nsnuecxnx n ncnxonornuecxnx ocoenno-
cre, ronxaer x camoyrnepxnennm n nocrenenno poxnaer uyncrno nnunocrn. Onnaxo nponecc
camocosnannx ncerna nner uepes nepexnnanne. Ocmtcnennax opnenrnponxa n cocrnenntx
nepexnnannxx, nx oomenne n opta nocrenenno opmnpymr yponent sanpocon peenxa x
camomy cee, x cnonm ycnexam n x cnoemy nonoxennm. Taxax nnyrpennxx paora ouent rpyn-
na nnx nere n nensexno npnnonnr x saocrpennm +monnonantntx cnocrn nnunocrn. Ha-
npxxennocrt pasnpaxnrentnocrt, pycrpnponannocrt, ntcoxax rpenoxnocrt, poocrt, sa-
crenunnocrt, uyncrnnrentnocrt x yrpose, +monnonantnax cencnrnnnocrt, sanncnmocrt or
npyrnx, ntcoxax peaxrnnnocrt, nosynnmocrt, nerepnennnocrt n couerannn c nnsxnm
camoxonrponem n eme nenocrarountm nonnmannem connantntx nopmarnnon xapaxrepnte
cnocrna mnanmnx mxontnnxon. Hx nsnonornuecxym ocnony onpenenxer nnrencnnnoe n-
snonornuecxoe cospenanne y nere +roro nospacra, rpeymmee ontmoro nanpxxennx or op-
rannsma, nospacranne nonnnxnocrn nepnntx nponeccon n npeonananne nponeccon nosyx-
nennx nan nponeccamn ropmoxennx. 3monnonantnt yponent pearnponannx oprannsma na
npennocrn xnnxercx ornnunrentno ocoennocrtm +roro nospacra.
C nepexonom x camocosnannm, r.e. x ocosnannm cex xax ornnunoro or npyrnx, cnxsa-
no opmnponanne roro nnn nnoro rnna nnunocrn. V nere mnanmero mxontnoro nospacra
yxe moxno ntnennrt onpenenennte rnnt, camtmn xapaxrepntmn ns xoroptx, no namnm
nanntm, oxasannct nnrponeprnponannt (20,1%), rpenoxnt (19,4%) n nomnnnpymmn
(17,4%). Iapmonnunt rnn, camt uacrt no nanntm nnreparypt, n name ntopxe ncrpe-
rnncx pexe (12,2%).
Ornnunrentno ocoennocrtm nnrponeprnponanntx, rpenoxntx n nomnnnpymmnx
nere xnnxercx, npexne ncero, nontmennax +monnonantnocrt. 3ro nnxryer neoxonnmocrt
nponenennx ncnxonponnaxrnuecxo n ncnxoxoppexnnonno paort c raxnmn nertmn, na-
npannenno n nepnym ouepent na ocosnanne n orpearnponanne nmn cnonx nponem n rpynno-
cre, nonnmanne cnonx cnntntx n cnatx cropon, opmnponanne anexnarnoro opasa ,
oyuenne +exrnnntm cnocoam nonenennx n nantxam camonomomn. Baxntm momenrom
raxo paort xnnxercx nnnmarentnoe nsyuenne samnrnoro nonenennx nere.
Inana 3
3AmHTHOE HOBEBEHHE BETEH
3.1. HCHOAL3OBAHHE PA3AHHHLX mOPM 3AmHTL
Peenxa nopanxr,
n on sannauer,
O cepnne nercxnx nne
Panexoe...
Kax mne rex nepnyrt?
Hcuraea Tarvoorv
Bce nmnn n nspocnte, n nern n rpynntx nnx cex xnsnenntx cnryannxx ncnont-
symr pasnte opmt samnrt or nnemne n nnyrpenne onacnocrn. Ha ocnone snann n nnu-
noro ontra onn, xax ymemr, crapamrcx cnpannrtcx c nnyrpennnm nanpxxennem n ynyumnrt
cnoe nymennoe cocroxnne. H nnx +roro cnymamr nmnmym mystxy, yxonxr ns xomnart,
rpomxo xnonnyn nneptm, nnn npocxr nomomn n conera. Hpoxnnenne raxnx samnrntx crpare-
rn moxno nerxo samernrt n pncynxax n paccxasax nere (nonyunn nnoxy nrpam conna-
rnxamn; yunrentnnna naxasana ayuam, uro nypa; cxyuno xax saxpnuy!). Hpn
+rom nepenxo nercxoe samnrnoe nonenenne: n rnnnunte nnx nnx anromarnuecxn ncnontsye-
mte samnrnte peaxnnn, n ocosnanno npnmenxemte crparernn connanannx rpaxryercx po-
nnrenxmn, nocnnrarenxmn n yunrenxmn xax ynpxmcrno, xanpnst, arpeccnx, nxnnocrt nnn ne-
nocnnrannocrt peenxa.
B +ro rnane mt paccmorpnm ocoennocrn nercxoro samnrnoro nonenennx n rontxo n
cnenymme rnane oparnmcx x ncnxonornuecxnm samnrntm mexannsmam. Houemy cnauana
nonenenne, a norom samnry na yponne ncnxnuecxnx ynxnn, nocpencrnom anromarnue-
cxoro nxnmuennx ncnxonornuecxnx samnrntx mexannsmon? Bo-nepntx, nornunee nauart nc-
cnenonanne nponemt c roro acnexra, xoropt nerue nxcnponart: nepnnunax samnra y pe-
enxa ocymecrnnxercx n nnne npoxnenntx necrnn. Bo-nroptx, raxne nonenenuecxne axrt
spnmt: nx moxer nanmnart n perncrpnponart ne rontxo cnennanncr ncnxonor, no n
nmo npyro nspocnt uenonex. H n-rpertnx, ecnn oparnrtcx x camtm cnoxntm n ntcoxo-
oprannsonanntm samnrntm nopmam nonenennx xonnnr-crparernxm, ro onn moryr n nt-
crynart xax ocosnannte nenocrnte napnanrt eccosnarentntx samnr, n/nnn nxnmuart nx
xax cocrannte +nemenrt. 3ro osnauaer, uro xonnnr-nonenenne cnyxnr ynontm mocrnxom x
camomy nnrepecnomy n n ro xe npemx, c nponenypno rouxn spennx, camomy cnoxnomy
ncnxonornuecxnm samnrntm mexannsmam. 3nect cymecrnenno n ro, uro camn nern (mnanmne
mxontnnxn, npnnxnmne yuacrne n namem nccnenonannn) tnn cnocont sameuart ocoenno-
crn cnoero samnrnoro nonenennx n ornanart cee n nem oruer, r.e. ocosnanart. 3ro nosnonxno
nam nsrnxnyrt na nercxym samnry ne c rouxn spennx nspocntx, a rnasaun caunx ae1en.
Hmenno no+romy mt pemnnn nauart ocyxnenne samnrt y nere c anannsa xapaxrepntx nnx
nnx ocosnanntx crparern connanannx co crpeccom, nnn xonnnr-crparern.
Hanomnnm: xonnnr +ro axrnnnte, npenmymecrnenno cosnarentnte ycnnnx nnuno-
crn, npennpnnnmaemte n cnryannn ncnxonornuecxo yrpost. Ho cnoemy conepxannm nonx-
rne xonnnra nnsxo x nonxrnm ncnxonornuecxo samnrt. Pecrnnrentno, ecnn nponcxonnr
crpecconoe cotrne, uenonex pearnpyer na nero nno noncosnarentno (anromarnuecxnmn
ananrnnntmn ornerntmn peaxnnxmn), nno norennnantno ocosnanntmn nenenanpannenntmn
ananrnnntmn necrnnxmn. Ocnonntm ornnunem samnrntx anromarnsmon or xonnnr-
crparern xnnxercx neocosnannoe nxnmuenne nepntx n cosnarentnoe ncnontsonanne nroptx.
B namem nccnenonannn npnnxnn yuacrne 238 mxontnnxon n nospacre or 7 no 11 ner,
yuennxn 15 xnaccon canxr-nerepyprcxnx mxon [32]. C nx nomomtm mt nonyunnn nosmox-
nocrt ornernrt na nna naxntx c name rouxn spennx nonpoca. Hepnt: Kaxne xonxpernte
xnsnennte cotrnx npononnpymr nercxoe samnrnoe nonenenne?. H nropo: Kaxne crpare-
rnn samnrnoro nonenennx xonnnra xapaxrepnt nnx nere?.
3.2. BETH B TPYBHLX H HEHPHRTHLX
H3HEHHLX CHTYAHHRX
uepno nerxe
ne rpycrno.
Fenomy cnery
ne rpycrno.
H nce-raxn ouent rpycrno.

Vrpom cepnnnact mama.
Hec cocencxn npocryxen.
A nonpyxxa ymna
x nono cnoe nonpyxxe,
Op Bauuemuc
(nepeeoo M.Bcuoea)
Btpacrax, nmnn, xax npannno, satnamr ontmnncrno cnonx nercxnx nenpnxrntx ne-
pexnnann. Ho+romy nspocnte ne ncerna moryr nonxrt, uro napymaer nymennoe pannonecne
peenxa. Ho cpannennm c nponemamn camnx nspocntx: nexnarxo nener, norepe paort,
pasnonamn n onesnxmn, nercxne rope n panocrn nopo xaxyrcx nm ne sacnyxnnammnmn
ceptesnoro nnnmannx. Pern roxe ne ncerna cxnonnt nennrtcx nepexnnannxmn co cnonmn po-
nnrenxmn. Ha nam nonpoc: Moryr nn ponnrenn nonxrt nercxne nenpnxrnocrn? onnn
mantunx ornernn rax: Koneuno, ne moryr. Hm xe nano cnart! H +rnm on cpasy co cnoe no-
snnnn ocnernn nnrepecymmym nac nponemy.
Pnx roro urot npnunnt napymennx nymennoro pannonecnx y nere crann ne rontxo
nonxrnt sannrepeconanntm nspocntm, no n npnopenn nnx nnx xonxpernoe conepxanne, mt
nonpocnnn nere npnnomnnrt re cnoxnte n rpanmnponanmne nx xnsnennte cnryannn, xoro-
pte xorna-nno ntstnann y nnx cocroxnne nanpxxennx n ecnoxocrna, r.e. nocnyxnnn nc-
rounnxamn orpnnarentntx nepexnnann. Hpnnxn no nnnmanne, uro mtmnenne y peenxa o-
nee xonxperno, uem y nspocnoro, mt nonpocnnn cnauana raxne cnryannn napnconart. 3arem
nepen nertmn nocrannnn sanauy nart nasnannx +rnm pncynxam n cocrannrt no nnm paccxast.
Ananns pncynxon na remy Henpnxrnte cnryannn nosnonnn ntnennrt nanonee xapaxrep-
nte ns nnx (ran. 3).

Tao)uua 3
Hpu:uui uapvueuu ovueeuoeo paeuoeecu v oeme

Hpnunnm Konnuec1no pncynxon
Horepx, onesnt, cmeprt xnnornoro
Hnoxne mxontnte ormerxn
Tpanmt n onacnte nnx xnsnn cnryannn
Marepnantnte yrpart n napymenne noxox nspocntx
Hanpxxennte ornomennx c ponnrenxmn n npyrnmn unenamn cemtn
Fonesnn n cmeprt nnsxnx nmne
Pasnte crpaxn
Hponemt c yueo
Ornomennx co cnepcrnnxamn
Hpoune nanpxxennte cnryannn
45 (18,9%)
37 (15,6%)
32 (13,5%)
29 (12,2%)
20 (8,4%)
17 (7,1%)
13 (5,5%)
11 (4,6%)
9 (3,8%)
18 (7,6%)

Mt nonnmaem, uro, ncnontsyx no cyrn meron npxmoro onpoca, ntxnnnn rontxo 1e ne-
npnn1nme com1nn, o xo1opmx ae1n caun saxo1enn nau paccxasa1t, ne oxct, ne crec-
nxxct n ne ncntrtnax npn +rom uyncrna nnnt. Koneuno, cymecrnyer mnoxecrno npyrnx
cxptrtx (sanperntx nnn npocro nnoxo ocosnanaemtx peenxom) cnryann, ntxnnrt xoropte
nerxm ne nosnonxmr mexannsmt noncosnarentno samnrt. Onnaxo nam ontr noxastnaer,
uro naxe orxptrte nnx ocyxnennx nenpnxrnte cnryannn n nepexnnannx ne nsnec1nm
mnornm yunrenxm, ponnrenxm n naxe ncnxonoram. Hanpnmep, namn paccxast o rom, uro pe-
enox ne moxer satrt ynerenmero n nout nonyrax nnn nepexnnaer mecxnamn no nonony
pasnro uamxn, nepenxo xnnxnnct nnx nspocntx orxponennem [11]. B cnxsn c +rnm npen-
crannxercx nonesntm ne rontxo nart xommenrapnn x cotrnxm, nepeuncnenntm n rannne 3,
no raxxe oparnrt nnnmanne na nasnannx pncynxon, urot oxnarnrt ncm xaprnny rpenor,
onn n oropuenn y nere.
HOTEPR, BOAE3HL, CMEPTL HBOTHOIO
Pncynxn n paccxast nere na +ry remy nastnannct rax: Korna xomxy tmr, Mama
ener ornanart coaxy no nmenn Pxnna nopont xoxep-cnannent, Komxa ynana ns oxna,
Fonesnt nonyrax, onnn xnnxrxom xomxy, Vmep xomxx, Vmepna nonyranxa Kna-
ma, Horepx exa, V menx saonena n ymepna xomeuxa Hnsa, Vexan xorenox, Hnoxne
nmnn sanannnn mom Marnntny, Mo nxnx sapan nnyx monx nonyraen, V menx ymep cne-
rnpt, 3axononn nmnmym xypy, Ornann xora, noromy uro sanenn coaxy. Moxno nn-
nert, uro nepexnnannx y nere ntsnana cmeprt nnn nponaxa xnnornoro, pasnyxa c nmnmtm
nnromnem nnn cocrpananne ero myuennxm.

Paccra; oeemu)emueeo Auope B.: Mo romur v+ep eoo ua;ao. Hpue;ram ua
oa:v: npuue) eeo norop+umi. Burv )erum c ;arpimi+u e)a;a+u. Ora;a)oci,
v+ep. Mi nou)u c oeoo+ u noxopouu)u. H)oxue oi)u :vecmea, oare ue eipa;umi:
mre)o, epvcmuo, mocr)ueo. Xom u no v)uua+ opoou), u ep;ui ece paeuo xopo-
uu oi) romur. uo rouua )ema neperuea) [11].

Xnnornte nepnte npystx nere. C raxnmn npystxmn moxno nrpart, nennrtcx ro-
pem n panocrtm, nonepxrt camte coxponennte rant. Ppyr cxpacnr onnnouecrno, ycnoxonr n
rpynnym mnnyry n ncerna yner c roo. Xnnornte +ro samnra nere, n peantnax, n ncn-
xonornuecxax. Xnnornte ne ymemr ronopnrt, no+romy or nnx peenox nnxorna ne ycntmnr,
uro on nepxxa, neymexa nnn pacrxna. 3aro cnoemy nmnmny moxno ne rontxo nce nt-
cxasart, no naxe orpyrart, naxasart n ynapnrt. Ho ornomennm x nmnxm, ocoenno nspocntm,
+ro ne xaxnt cee nosnonnr. Pnx mnornx nere, ocoenno nnx nenouex, xnnornoe +ro pe-
enox, sa xoroptm moxno yxaxnnart, xoroporo moxno pacrnrt n nocnnrtnart. Heynnnn-
rentno, uro n pncynxax nenouex, xoropte npnnxnn yuacrne n namem nccnenonannn, nponemt
c xnnorntmn ncrpeuannct n 2 pasa uame, uem n pncynxax mantunxon. Kpome roro, onnmax a
npnxnmax x cee cnonx coax n xomex, nern ynonnernopxmr raxxe cnom nercxym cexcyant-
nym norpenocrt n npnnxsannocrn n nacxe.
Fonesnt n cmeprt nmnmtx xnnorntx nern nepenocxr ouent rxxeno. Pnx mnornx ns
nnx raxax cnryannx +ro nepnt ontr cocrpanannx myuennxm nnsxoro cymecrna, myuenn-
xm, xoropte nopo nnuem nentsx onerunrt. 3ro nepnt ontr nepexnnannx ropx or nenoc-
nonnnmo norepn, nepnax ncrpeua co cmeprtm. Ecnn ponnrenn n npyrne nspocnte nmnn cy-
menn nonnepxart cnonx nere n +ry rpynnym mnnyry, pasnennrt c nnmn nx uyncrna, nomout
ortcxart norepxnnoro npyra nnn ntneunrt ero or onesnn, ecnn onn nmecre c peenxom y-
nyr nepexnnart ont yrpart nerxm yner namnoro nerue nepexnrt +ry rxxenym nnx nnx
cnryannm.
Ecnn ponnrenn oxaxyrcx n cropone, nnn naxe ynyr cnococrnonart pasnyxe c nmn-
mtm xnnorntm, onna peenxa na nnx moxer coxpannrtcx na ncm ocranmymcx xnsnt. B
+ro cnxsn xouercx npnnecrn orptnox ns nocnomnnann snamennroro uemcxoro xnnopexnc-
cepa M.uopmana. B nocemt ner emy nonapnnn coaxy. 3ro tna ptxenaro-xopnunenax rax-
ca, ncnomnnaer uopman, ...menox tn nyumnm nonapxom, xoropt x xorna-nno nony-
uan na Poxnecrno. nasnan ero Pex, mt crann npystxmn. Fontmym uacrt cnoero cnoonnoro
npemenn x npononnn c Pexom. On nanocnn samernt ypon namemy cemenomy mnxery, no x
roron tn rononart, nnmt t naxopmnrt ero, xorx mame +ro nonce ne npannnoct. tn cua-
crnnn, uro Pex raxca, a ne cenepnap. Onnaxo n onnn snocuacrnt nent annernr Pexa ctr-
pan c namn snym myrxy. Ero ocrannnn noma onnoro, n on npoptn ntpy non nsropontm n cany
n sanes n xypxrnnx. On ne nomannn nn onno ns namnx xapnnxontx xyp. Ho mnennm moe
mamt, ynna ne mor paccunrtnart na cnncxoxnenne. Ha cnenymmee yrpo xpecrtxnnn c xpn-
ntmn syamn, xnnymn n cocenne nepenne, npnmen x nam. Mama ntpnana Pexa ns monx pyx
n ornana +romy uenonexy. ornnancx, xpnuan, nnaxan, no onn tnn cnntnee menx, n raxnm
opasom mama nponana mom coaxy sa nont ntnonox xyp-nnnnnyrox. nonxen npnsnartcx,
uro yrpara Pexa tna camtm onesnenntm cotrnem moe xnsnn, saxnmuaer M.uopman
n noannxer: Xecroxnm axrom moe xnsnn ocraercx, uro nce ontmne norepn moero nercr-
na tnn nnx menx otnenntmn, nn onna ns nnx ne norpxcna menx, no pasnyxa c raxco npn-
unnnna mne xryuym ont. npancx sa Pexa nsnuecxn, x npancx sa nero npornn cocrnenno
marepn, xoropym rax nmnn... [109].
HAOXHE mKOALHLE OTMETKH
Cnonm pncynxam na +ry remy nern nann raxne nasnannx: Korna nna nnn sameuanne,
Pnoxa sa nnxranr n nent poxnennx mamt, nonyunn xon, x ncnpannmct, Henpnxrnax
onenxa uerneprnax, Kon n nnoxa, 3nononyunax rpoxa, Hnauy, nonyunna ennnnny,
Hnxax ne satrt npo nnoxy, nonyunna ennnnny, noromy uro rpxsno n rerpann,
Tpoxa no mystxe.
Camouyncrnne mnanmnx mxontnnxon recno cnxsano c ormerxamn. Ponnrenn yexnamr
nx, uro yuenne nx rnannax nexrentnocrt. Cnauana nern panymrcx nmtm ormerxam, no
ouent tcrpo naunnamr nonnmart nx snauenne. Ecnn nnoxne ormerxn ntcrynamr xax cnmnon
naxasannx, nenennx nere na ymntx n rnyntx, xax cpencrno nosntmennx onnnx n ynn-
xennx npyrnx, xax xpntx, onpenenxmmn nantnemym cynty peenxa, onn nerxo moryr
rpanmnponart ero ncnxnxy [42, 89].

Paccra; Bui O., 8 )em [11]: B no)v:u)a oeorv. Hepevm e ru;uu. Ho pvccro+v
;irv. B oo+auue paoome, ca+oe e)aeuoe! B e nepeo+ r)acce oi)a om)u:uuue u
no)v:umi oeorv no pvccro+v ;irv! Buuv :vecmevm. B no)v:u)a. B ue nocmapa)aci.

Paccra; Buma)ura E., 8 )em [11]: B no)v:u) oeorv, c+ompm e oueeuur u uov
oo+o. Becnoromci, ov+am, :mo +a+a ovoem pveamic. 3acmaeum oe)ami paoomv uao
ouuora+u, v:umi, :moo oeoer ue no)v:ami. H)oxue :vecmea. Tpvouo. Cmpax. Bomci,
:mo cu)iuo pveami ovovm. He eiuouv, roeoa +a+a pveaem. Oouramci ua +a+v. Cu-
rv, uepam co)oamura+u.

Cnenyer oparnrt nnnmanne na ror axr, uro nmenno n mnanmnx xnaccax o1ue1xn
uacro ntcrynamr xax oomennan onenxa nnunoc1n peenxa. Ecnn peenox nnoeunnx, ro
ero moryr nesacnyxenno nonospenart n camtx pasntx nenaronnnntx nocrynxax. Ecnn
nnoxym ormerxy nonyunr ornnunnx +ro moxer xnnrtcx nnx nero rparenne, cnnsnrt camo-
onenxy n ynaxenne x cee. Hs-sa nnoxnx ormerox y nere opmnpymrcx uyncrno nnnt, crtna
rpenoxnocrt, neynepennocrt n cee, oxsnt cnryannn copennonannx. Ocoenno onesnenno
ornocxrcx x ormerxam nnoeunnxn n ornnunnxn, r.e. re nern, y xoroptx mano ontra nonyuennx
pasntx ormerox [51]. Cymecrnenno uro cnryannn c nnoxnmn ormerxamn n 1,3 pasa uame
ncrpeuannct n pncynxax nere 79 ner, uem y mxontnnxon nocrapme, n 1011 ner.
Ocoenno rxxeno nern nocnpnnnmamr cnryannm, xorna ponnrenn ycranannnnamr sa
nnmn crporn xonrpont n naxastnamr nx sa xaxnym nnoxym ormerxy. Crpax naxasannx sa
rpoxn n nnoxn, uacro conepmenno neonpannannt, nponnstnaer pncynxn n paccxast mno-
rnx nere, ocoenno nepnoxnaccnnxon. Onnn mantunx napnconan, xax mama yner naxastnart
ero sa nnoxy, xoropym on xorna-nnynt eme nonyunr, noromy uro nnoxo nnmer no nnct-
my. Ha +rom pncynxe mama ero nyacnna: cnauana nynno, norom rayperxo n nanocne-
nox... nnarxntm mxaom!
TPABML H OHACHLE BAR H3HH CHTYAHHH
Hasnannx pncynxon n paccxason: Ha ronony ynan xament, nanam n aptx, Kax
ynana n narxnynact na ronop, uyrt rnasa ne nnmnncx ns-sa xomxn, Hponannncx non sem-
nm, Knmnyna nopona, Ha menx ynan mo nenocnnen, nacrynnn na crexno, ynan c
nenocnnena n pasnn cee uepen, xonenn n pyxn, n nanen, Hptrnyn c xauene n nonnepnyn
nory, Menx uyrt ne sanannna mamnna, Cnomana pyxy, Pasnna ronony rpn pasa, Ko
mne samen annnr, Vnana na nen n npnmepsna mexo.
Hs ncex sanperon, xoropte ponnrenn, aymxn n nenymxn ncnontsymr nnx xonrponx
sa nonenennem cnonx nere, sanpert, xacammnecx esonacnocrn, camte uacrte. Onn
ncrpeuamrcx n 42% nanmnenn [29]. Ocoenno oecnoxoent esonacnocrtm nere n nnyxon
mamt n aymxn. Hecmorpx na +ro, nern npononxamr n ynyr npononxart nanart c nepenten,
sacrpenart n nnrax, nomart pyxn n norn n nonyuart uepenno-mosronte rpanmt. 3ro oy-
cnonneno camtmn pasntmn axropamn: or nnoxo xoopnnnannn nnnxenn n eme ne copmn-
ponanntx nonnocrtm nponeccon nponsnontno perynxnnn nonenennx no raxnx cnocrn nnu-
nocrn, xax nmosnarentnocrt, ntrnnnocrt n cxnonnocrt x pncxy. 3nect nennmne samernrt,
uro rpanmt n onacnte nnx xnsnn cnryannn n 2 pasa uame npencrannent n pncynxax mantun-
xon, uem nenouex, a raxxe n pncynxax nere n nospacre 911 ner. Hmte rpanmt conpxxent
co crpaxom, ontm, crpanannem, no+romy onn nanonro saneuarnenamrcx n +monnonantno
namxrn nere.

Paccra; Bui O., 8 )em [11]: B ue xo:v ecno+uuami, rar nona)a e oo)iuuuv.
Mue npoou)u )oo eo oeope. Cpa;v re ei;ea)u ueom)orrv. Mue oe)a)u onepauum,
ue)i; oi)o numi ue)i oeui. H ecmi. Koeoa +ue nona)u e )oo, +ue oi)o o:eui oo)i-
uo, uo mepne)a. Jmo oi)o 1992 eoo, +apm. V +eu paua oi)a mo)uuuo 1 c+,
o)uuo c +u;uueu. H oo)aci, :mo v +eu ovoem compceuue +o;ea.

Paccra; Auope B., 10 )em [11]: Oouaroi n)aea) e o;epe, romopoe o)u;ro
om oa:u, B oon)i) oo cepeouui o;epa, uipuv) noo eoov, ue+uoeo non)aea) u xome)
oi)o eiuipuvmi, uo eopve ;acmp) +erov ropea+u! B :vmi ue ;ax)eouv)c. B e)e-
e)e eiopa)c ommvoa. Homo+ omrau)uea)c o:eui oo)eo.

Cnomannax nora nnn pyxa ceptesnax ncnxnuecxax rpanma nnx nmoro peenxa. Fo-
nesnt orpannunnaer cnoony, crannr n sanncnmocrt or oxpyxammnx, sacrannxer crpanart,
ntnonnxrt nenpnxrnte neuente npennncannx. B +ro cnryannn y nere moryr copmnpo-
nartcx pasnte rnnt ornomennx xax x camo onesnn, neuennm, npauam, yxaxnnammnm sa
nnm nmnxm, rax n x camomy cee. Onnn yner n onesnt, craner xanpnsntm n pasnpaxnrent-
ntm. Bropo yner nce npemx rpenoxnrtcx o nenpnxrntx nocnencrnnxx. Tpern nocnpnmer
onesnt xax ncntranne n yner croxo n myxecrnenno ee nepenocnrt. Bce +ro pasnte rn-
nt samnrntx crparern connanannx c nenpnxrno xnsnenno cnryanne.
MATEPHAALHLE YTPATL H HAPYmEHHE HOKOR B3POCALX
Hasnannx pncynxon n paccxason na +ry remy: Ftn ynnntnnx, n on ynan c nnrouxn,
ropuanme ns oxna, pasnn xpycrantnym nasy n uamxy, paspesana cee xonrorxn,
Horepxn xnmun, B xomnare ynan reneon n pasnncx, V menx nponann mrant, Cno-
mana nnepny or mxaunxa, Kynmnn pasnncx, Cnoman nxocrnx or Pennn, Pasnn
nannny nmnmym uamxy, Hopnana nnarte, Pasnn namnouxy. Taxnm opasom, orpnna-
rentnte nepexnnannx y nere xnnnnct cnencrnnem yrpart cnonx nnn uyxnx neme, uro, xax
npannno, ne ocraercx esnaxasanntm.
Ho nanntm T.A.Pennno, 28% sanperon nspocntx unenon cemtn nanpannent na co-
xpanenne neme n nopxnxa n nome, a 22% cnxsant c oxpano noxox nspocntx [29].

Paccra; Hacmu H., 8 )em [11]: B neperueam, :mo pa;ou)a +ucrv c o)ora+u,
roeoa ecmaea)a u;-;a cmo)a. Bomci, +a+a oo)eo ue npocmum. H ;acmaeum ecmami e
veo). H me)eeu;op ue oacm c+ompemi. A ec)u npocmum ece paeuo ovoem ;)umic ua
+eu. H ece paeuo ovoem norvnami +ucrv. A +ue o xome)oci, :mooi +a+a +ucrv npo-
cmo ue norvna)a!.

Hpa X., 9 )em, paccra;a)a o ;auume e;poc)i+u noro mar: Hepami c +:o+ e
reapmupe epoxom. Hpieami ua pe;uure monom. Bce cnm. uue+. Mue ocmaemc
mo)iro uepami e rvr)i. B mo)iro ooua oo+a, mo)iro ooua xoovuo+. B :vecmevm oou-
ov ua ceo. Homo+v :mo v +eu oeccouuuua. H ue)i oeui cepou)aci, u eo +ue oi)o
c)oeo He)i;!. Ouo +ue ue oaea)o noro. Hv o:eui xo:emc, uo ue)i;!.

Hs-sa roro uro nern, n ornnune or nspocntx, nnem ne cnxr, a nptramr, nrpamr c mx-
uom, ntnemnnamr na nnrouxe ynnntnnx ns oxna, sanennxmrcx sa nce nosmoxnte npenmert
n ncxuecxn pesnxrcx onn ponxmr, nomamr, pasnnamr, pnyr, nauxamr nmnmte n nennte
nemn cnonx ponnrene n npyrnx unenon cemtn. Vrpara raxnx neme ouent nenpnxrnoe co-
trne, ono ntstnaer uyncrno nnnt, crtna n crpax naxasannx. Bent nern eme ne ouent xopo-
mo pasnpamrcx n ornocnrentno nennocrn ncnopuenntx neme n uacro cunramr, uro co-
nepmnnn nenonpannmoe. Pa n camn nemn xanxo. Onnaxo c ronamn ocrpora nepexnnann oc-
naenaer. 3ro cnenyer ns roro, uro onncannte cnryannn n 1,4 pasa uame ncrpeuamrcx n pn-
cynxax nere 79 ner, uem n pncynxax necxrn- n onnnnannarnnernnx.
Korna cnpamnnaemt nspocntx nmne, ne npnxonnnoct nn nm pasnnart n nercrne nm-
nmym mamnny nasouxy, nannny uamxy nnn aymxnny rapenxy c nnerouxamn, nce, xax npa-
nnno, oxorno naunnamr raxne cotrnx ncnomnnart n nennrtcx cnonmn nepexnnannxmn. Hn-
repecno, cnocont nn onn nocne raxnx nocnomnnann nnococxn ornecrnct x ananornuntm
marepnantntm yrparam co cropont cnonx cocrnenntx nere?
HAHPREHHLE OTHOmEHHR C POBHTEARMH H
BPYIHMH HAEHAMH CEMLH
Hasnannx pncynxon n paccxason nere na +ry remy: Mama pyraer sa ecnopxnox n
xomnare, Faymxa xpnunr ns-sa mopoxenoro, Konnnxr c nano, sna na nany n ma-
my, onn mne orpesann uenxy, Mama naer mne mano nener, Mon nana n mama uacro ccopxr-
cx, He snan, part rpyxy nnn ner: mama morna opyrart menx no reneony, Hopyranact
c cecrpo, Onnen aymxy, V menx nnorna snnrcx mama. 3ro nepeuncnenne noxastna-
er, uro n ontmnncrne cnyuaen n ocnone nanpxxenntx ornomenn nere c unenamn cemtn
nexar +monnn rnena, crpaxa n nepexnnanne onnt.
Hmo xonnnxr n cemte ceptesnt crpecc nnx nere, nocxontxy cemtx n orpom-
no crenenn nnnxer na pasnnrne peenxa n xapaxrepntx nnx nero cnocoon nonenennx. Ona
ntnonnxer mnoxecrno ynxnn: nocnnrarentnym, xosxcrnenno-tronym, +monnonantnym,
ynxnnn nepnnunoro connantnoro xonrponx n nyxonnoro (xyntrypnoro) omennx [122, 123].
B cemte peenox nonyuaer npnsnanne cnoero , yrnepxnaercx xax nnunocrt, naxonnr xpyr
nmne, c xoroptmn moxer nonennrtcx cnonmn nepexnnannxmn. B pannem nercrne ponnrenn n
npyrne unent cemtn cocrannxmr cpeny onrannx peenxa, or xoropo sanncnr pasnnrne ero
ncnxnxn. Onnaxo nce +rn ynxnnn cemtn napymamrcx pasntmn xonnnxramn. Tax, peenox
ne ncntranmn marepnncxoro renna n mnanenuecrne nnn nosxe pasouaponanmncx n cnoe
marepn, uyncrnyer cex essamnrntm, ncntrtnaer rpenory n ecnoxocrno. Tontxo npn yc-
rounno cnxsn c mareptm y nere opmnpyercx ornomenne nonepnx x connantno cpene,
npn napymennn +ro cnxsn nosnnxamr crpaxn, nenpeccnn n paccrpocrna nonenennx. Pont
orna nmeer cnon ocoennocrn, r.x. n noncennenno xnsnn emy nnorna npnxonnrcx nrpart
pont nanaua, croxmero na crpaxe marepn n npnnonxmero n ncnonnenne ee npnronopt, uro
roxe moxer xnnrtcx ncrounnxom napymennx ornomenn c nnm [37, 42]. V M.B.Apxnnono
ecrt raxo orner nepnoxnaccnnxa na nonpoc uro raxoe xopomn nana? Xopomn na-
na ror, xro ne xpnunr, a naxastnaer. H ncerna nmnr c roo noronopnrt o uem-ro. 3ro nana,
xoropt moxer ree nomout n ntnonnnrt rnon xenannx, ecnn moxno [82].
B nannom xonrexcre snaunmo, uro nmenno n mnanmem mxontnom nospacre cemtx naun-
naer no-nonomy xonrponnponart peenxa n nce ontme ornercrnennocrn nosnaraer na nero
camoro. Bosnnxammax n cnxsn c +rnm neoxonnmocrt nosnepxnnartcx or cnryarnnntx nm-
nyntcnnntx xenann n pocr rpeonann x camooprannsannn cosnamr y peenxa uyncrno onn-
nouecrna, oruyxnennocrn or cex n nnsxnx. 3ro moxer npnnonnrt x oocrpennm uyncrna
noxnnyrocrn ponntmn n ntcoxo cencnrnnnocrn x ornomennxm co cropont unenon cemtn.
Ananns pncynxon n paccxason nere noxasan, uro onn, xax npannno, onxamrcx na ma-
my, ecnn nm ne xnaraer ee nmnn n +monnonantno nonnepxxn, a na orna ecnn cunramr
ero necnpanennnntm nnn ecnn ror nm ne nomoraer.

Paccra; Huui C., 11 )em: B:epa ee:epo+, roeoa +i vruua)u, xome)a cecmi
;a cmo) u nonpocu)a cecmpv, :mooi oua omooeuuv)a cmv). Oua cra;a)a: He nooeu-
uvci! A +a+a cra;a)a: Kvoa mi )e;eui!. B oouoe)aci ua uee u nooera)a e ro+-
uamv, )ee)a ua rpoeami. A ua rvxue nana pvea) +om cecmpv. H omo oi)o uenpaeu)iuo,
nomo+v :mo vu)a u;-;a moeo, :mo +a+a cra;a)a: Kvoa mi )e;eui!.
Hcuxo)oe: Umo mi :vecmeveui e mom +o+eum, roeoa )eruui ua rpoea-
mu? Huua C; V +eu e e)a;ax noe)mmc c)e;i, uo cmapamci voeprami ux.
Mue e omom +o+eum mar u xo:emc voapumi omoeo :e)oeera. H ov+am o mo+, :mo
nana uecnpaeeo)ueo opauum :e)oeera, cea)ueaem euuv ua opveoeo :e)oeera. Kmo
meo +orem noumi? Baovura, oua nouu+aem +eu. Hana ou +eu o:eui )m-
oum. A +a+a u cecmpa? Ma+a u cecmpa ue +oevm +eu noumi, nomo+v :mo
cecmpa e +a+v, v uee o:eui n)oxo xaparmep. H v +a+i more. Ma+a o:eui uacmo-
:uea u umum noupuuamo u+euuo ua +eua. Homo+v umo cecmpa +mo ee umoeo.
Cecmpv oua, uaeepuo, )moum, nomo+v :mo ma ua uee o:eui noxora. H no xaparmepv,
u no npuuuunv. Ec)u +ue nonaoammc marue cumvauuu, cmapamco mmo cuoea u
cuoea ouxeuuo. V +eu npocmo ovua mara u)u xaparmep.

Hanonee uacrtmn npnunnamn nnyrpennero xonnnxra peenxa, cnpononnponannoro
cemte, xnnxmrcx: espasnnune, ornepxenne, npaxnenoe nonenenne, xnnoe npennourenne
npyroro peenxa n cemte, necnpanennnnte naxasannx, npornnopeunnte rpeonannx x peen-
xy, ncxonxmne ns pasntx ncrounnxon, neanexnarnte rpeonannx (ne coornercrnymmne nos-
moxnocrxm n cnoconocrxm peenxa), ynnxenne, ntcmennanne, nsonxnnx.
B ocnone nnyrpennero xonnnxra moxer nexart nnemnnn xonmnnx1 (mexny ponnre-
nxmn, cemte n mxono, nspocntmn n nertmn). Ennnnunt xonnnxr otuno ne napymaer
ncnxnuecxoro snopontx nere. Bnyrpennxx nanpxxennocrt, rpenora n comnennx nponnxamr n
nymy peenxa, xorna xonnnxr nponnstnaer ncm ero xnsnt, npenxrcrnyer peannsannn ero
naxnemnx norpenocre [37, 51, 93, 121 n np.]. K nospacry 811 ner pasnnrne mtmnennx
peenxa raxono, uro y nero nomnnnpyer xonrpacrnax uepno-enax nornxa. Ho+romy ornome-
nnx nere nopo nonxpnte nnn esanennxnnonnte. He nnnx rpanann onnoro n roro xe xaue-
crna, ne ymex nonxrt nosmoxnocrt cocymecrnonannx pasntx, nopo npornnononoxntx, xa-
uecrn y onnoro uenonexa nern crpemxrcx ornecrn xaxnoro uenonexa nno x xopomnm, nno
x nnoxnm onpenenxx ornomenne x nemy na ocnone uacrno, necymecrnenno ero ueprt. Bos-
nnxammne ynpomennocrt n npxmonnnenocrt onenountx cyxnenn xapaxrepnte ueprt
ornomenn mnanmnx mxontnnxon.
Ormernm raxxe, uro n mnanmem mxontnom nospacre ocoenno n 910 ner, nponcxonnr
cranonnenne nonono ponn nyrem nonpaxannx, n cnxsn c uem nanmnaercx ontmax npnnx-
sannocrt mantunxon x orny, a nenouex x marepn.
BOAE3HH H CMEPTL BAH3KHX AKBEH
Hasnannx pncynxon nere ronopxr camn sa cex: Vmep nenymxa, Vmepnn nana n
mama (noopasnn) , Fpar cnoman pyxy, Fpar cnoman nory, V mamt onnr nora, Hana
nonan n anapnm, Vmepna aymxa, Vmepna npaaymxa, Mama nonana non mamnny,
Mo nenynx uacro oneer.
Ocooe xauecrno nere, nonnepxnnammee nx n rpynnte mnnyrt, nepa n ro, uro y-
nymee oxaxercx narononyuntm. Paxe nepexnnax cmeprt ponnrene, nern ncnontsymr sa-
mnrnt mexannsm n opme orneprannx cmeprn, necmorpx na ro, uro yxe nmemr o ne ne-
xoropoe npencrannenne. Korna peenox repxer nanexny na narononyunoe ynymee, on ocra-
nannnnaercx n cnoem pasnnrnn n moxer naxe perpeccnponart. P.H.Hcaen, ncecroponne nsy-
unnmn opmnponanne nonxrnx cmeprn n nercxom nospacre, ormeuaer, uro nnx peenxa
cmeprt nmoro unena cemtn ncnxnuecxax rpanma [41]. Hpn npnnnxennn nensexno
cmeprn nnsxoro uenonexa nosnnxaer ocrpt crpax ocrartcx onnomy, nepnnuno ocnonannt
na crpaxe pasptna c mareptm. Ecnn y nomxontnnxon nenocpencrnennax peaxnnx na cmeprt
otuno orcyrcrnyer, ro mnanmne mxontnnxn yxe moryr xommenrnponart nponcxonxmee, xo-
rx ornomenne x cmeprn roxe moxer xasartcx neanexnarntm. V nnx ocrpax peaxnnx na nore-
pm uacro ne nosnnxaer nemennenno, naxe ecnn n noxnnxercx neuant. B nexoroptx cnyuaxx
nmecro nenocpencrnenntx peaxnn nanmnamrcx ornanennte, nnmt cnycrx ron, npoxnnennx
ropx.

Paccra; Marcu+a 3., 10 )em [11]: Mue ue xo:emc ecno+uuami, rar +o oe-
ovura v+ep. Meu eceeo nepeno)uu)o eope+ u euuo, roeoa v+ep +o oeovura. Buuv
ucnima), nomo+v :mo eceeoa cmpou) ro;uu oeovure u pvea)c c uu+. Kopoev nvea),
cooarv opa;uu), ceuue euu)i+u o)ora+u rop+u)...

Paccra; Auope C., 8 )em [11]: Koeoa +o nana ;aoo)e) anneuouuumo+, n)a-
ra). V +eu oo)e)a eo)oea, u n)oxo v:u)c. V +eu )u)aci u; uoca rpoei. B eue oe)a)
vporu o:eui n)oxo. Koeoa ou eiue) u; oo)iuuui, oi) o:eui pao. B oo)c, :mo ou
v+pem.

Kax yxe tno ormeueno, cnna nere n yexnennocrn, uro ynymee oxaxercx na-
rononyuntm. Pocrox cnoconoc1n paccyaaa1t samnmaer peenxa or pasouaponann, noc-
rannxemtx oxpyxammnm mnpom. Onnaxo cnnt samnrt ne ecnpenentnt, n raxne momnte
rpanmnpymmne cotrnx, xax onesnn n cmeprt nnsxnx nmne moryr napymnrt ero nop-
mantnoe pasnnrne n naxe npnnecrn x perpeccy. B mnanmem mxontnom nospacre pesxo ynenn-
unnaercx pacnpocrpanennocrt crpaxa nepen cmeprtm ponnrene (y 98% mantunxon n y 97%
nenouex). Hon nnnxnnem nontmenno +monnonantno uyncrnnrentnocrn nnn nenpannntnoro
nocnnrannx ecnoxocrno o nosmoxnom npexpamennn xnsnn moxer peannsonartcx n rxxe-
ntx n nnrencnnntx nepexnnannxx. Hpencrannennx nere o cmeprn nmemr nospacrnte n
xyntrypnte ocoennocrn. Bo-nepntx, onn npencrannxmr ee n nnne uenonexa. Tax, nern 59
ner nepenxo nno cnxstnamr cmeprt c onpenenenntm nnnom, nno nnenrnnnnpymr ee c no-
xonnxom. Bo-nroptx, onn nymamr, uro cmeprt nennnnma n npxuercx n raxnx mecrax, xax
xnannme. uacro cmeprt nonnmaercx xax npnnnnennx n noxonnxn, xoropte xpanyr nere.
Hexoropte nern cunramr, uro cmeprt +ro naxasanne sa nnoxne nena.
Kax t peenox nn npencrannxn cee cmeprt, neoxonnmo oprannsonart ero nonenenne
raxnm opasom, urot cnnsnrt rpanmarnuecxne nocnencrnnx norepn. Onnnm ns raxnx npne-
mon xnnxercx onnaxnnanne. Tpannnnn npomannx, noxopon, nomnnox, onnaxnnannx npnsnant
cnococrnonart orpearnponannm nymenno rpanmt. Tem camtm sanaua onnaxnnannx nnsxo-
ro uenonexa cnonnrcx x oneruennm ncnencrnne ocnanennx npnnxsannocrn n sanncnmocrn or
nero. Korna nepexnnanne neuann ne npnnocnr oneruennx, y nere nepenxo nanmnamrcx
pasnnunte ncnxnuecxne enoment, nnnort no noxnnennx npnspaxa ponnrenx. Horepx ponn-
renx moxer npnnecrn x cnnxennm nacrpoennx, napymennxm cna, nountm xommapam, yment-
mennm macct rena, rononntm onxm, norepe nnrepeca x yuee n x npyro axrnnno nexrent-
nocrn, orxasy or nocemennx sanxrn. B pesyntrare nepexnroro nonxrne o cmeprn nsmenxercx
n moxer saxpennrtcx peaxnnx perpecca.
Kax orpearnpyer peenox n xax on yner ananrnponartcx x +ro rparennn, sanncnr or
mnornx axropon: ero nospacra n momenr cmeprn; nona ponnrenx, xoropt ymep; ocrox-
rentcrn, npn xoroptx nponsomna cmeprt; nonenennx ocranmnxcx unenon cemtn n nx cnoco-
nocrn nocnonnnrt yrpary cnonm nymenntm yuacrnem. Taxnm opasom, y nomxontnnxon n
mnanmnx mxontnnxon norepx nnsxoro uenonexa cxastnaercx xax na nenocpencrnenntx ne-
pexnnannxx, rax n na nocnenymmem pasnnrnn nx nnunocrn, npnnonx x camtm pasntm +mo-
nnonantntm n nonenenuecxnm orxnonennxm.
PA3HLE CTPAXH
Hasnannx pncynxon: Crpamnte cnt, Kax x ynnnena smem, ynnnen uepen n my-
see, Mne npncnnncx yxac, Korna x nnanam, omct, uro menx xro-ro yxycnr, omct
ntcort. (Fonee nonpont nepeuent crpaxon mnanmnx mxontnnxon npnnenen n pasnene
2.3.)
Percxne crpaxn moryr xnnrtcx ne onesnenntm paccrpocrnom, a nospacrno nopmo
ncnxnuecxoro pasnnrnx peenxa. B xnsnn nere mnoro cnryann, yrpoxammnx nx esonac-
nocrn, snopontm n nymennomy narononyunm. Ho+romy +monnn crpaxa n rpenorn cnyxar nnx
peenxa nnyrpennnm perynxropom ero nonenennx, cnrnanom peantno onacnocrn nnn ee nepo-
xrnocrn n ynymem [11]. A.H.3axapon npnnonnr onpenenennte nospacrnte nopmt pacnpo-
crpanennocrn nercxnx crpaxon n noxastnaer, uro nanontmax uyncrnnrentnocrt x nnm npo-
xnnxercx n nospacre 7 ner, npn nocrynnennn peenxa n mxony, r.e. npn cymecrnennom pacmn-
pennn cept ero xnsnenexrentnocrn n connantntx ornomenn [38].

Paccra; Cauu u., oeeo:ru 8 )em [11]: B ev)m c cooaro. Ipo;a, Heperu-
eam oua re +orem voumi. Uvecmevm cmpax. Cooara more ooumc oua re +a-
)euira. Eue oomci maoe)i e cv+re )erum. Ec)u nmepru ;axo:v noc+ompemi
maoe)i eeci ua+oruem! Bceeo oomci. ueoer oomci, uo:im no;ouo ecmami oomci, ec)u
nonpocm. Ompaeumic oomci. 3)o cooaru oomci, muepa oomci, )iea oomci, npi-
eami c eicoroeo oomci.

Paccra; Hamauu P., 8 )em: Mue npucuu)c vrac. Jmo oi)u npu;paru. H om
vraca ;arpu:a)a!

Pern ne ymemr n oxrcx paccxastnart npo cnon crpaxn. Ho nx npoxnnennx nerxo mox-
no samernrt, nanmnax sa nonenennem peenxa, anannsnpyx ero pncynxn, paccxast n cnonn-
nennx. 3nect naxno nonxrt, uro nepenxo y peenxa crpaxon ontme, uem nonaraercx no nos-
pacrno nopme. Onn moryr trt oycnonnent camtmn pasntmn axropamn: cnocrnamn
nepnno cncremt n rnnom remnepamenra peenxa, omnm cocroxnnem ero snopontx, ocoen-
nocrxmn nnunocrn, rnnom cemenoro nocnnrannx, ornomennxmn c yunrenxmn n onnoxnacc-
nnxamn, nennunno xnsnennoro ycnexa. Pesyntrarom xponnuecxnx crpaxon y nere moryr
trt arpeccnnnocrt, nepnnocrt, paccrpocrno cna nnn nexrentnocrn nnyrpennnx opranon,
napymenne omennx. Cymecrnyer omnpnax nnreparypa no nponeme nercxnx crpaxon. Pas-
paorant n ycnemno npnmenxmrcx camte pasnoopasnte meront nx xoppexnnn
[39, 41, 51, 110, 120, 127 n np.].
HPOBAEML C YHEBOH
Hasnannx pncynxon n paccxason nere: Hosnonnna yunrentnnna n cxasana, uro x cran
nnoxo yunrtcx, Btrnann c rannen, Mano unram, Hnxax ne cnenart ypoxn, He mory
cnpannrtcx c sanaue, Hnxax ne napnconart noprper, Hepexnnam, uro nnoxo ntyunn
nnanor no anrnncxomy xstxy, He ycnenam c xopa na maxmart, Kannxynt uepes nne ne-
nenn. Hasnannx pncynxon nosnonxmr nonxrt, uro nern nepexnnamr ns-sa yuet n rom cny-
uae, ecnn ne ntnonnxmr rpeonann yunrene nnn rex rpeonann, xoropte onn npenxnnx-
mr camn cee.
Hpn nocrynnennn n mxony ocoym pont n xnsnn peenxa naunnaer nrpart yunrent.
Ornomenne peenox yunrent cosnaer ycnonnx nnx connannsannn nonenennx peenxa,
nonnnmaer ero na yponent omecrnenntx rpeonann. B nauantno mxone nern npnnnmamr
nonte ycnonnx, npenxnnxemte nm yunrenem, n crapamrcx neyxocnnrentno cnenonart npann-
nam. Vunrent cranonnrcx nnx peenxa nrypo, onpenenxmme ero ncnxonornuecxoe cocrox-
nne ne rontxo n xnacce, na ypoxax n n omennn c onnoxnaccnnxamn, ero nnnxnne npocrnpaer-
cx n na ornomennx n cemte [70]. Ho+romy or ornomennx yunrenx nanpxmym sanncnr camouyn-
crnne nere. Ornocnrtcx x yunrenxm xpnrnuno nern naunnamr rontxo x xonny mnanmero
mxontnoro nospacra, xorna rnanntm nnx nnx cranonnrcx mnenne cnepcrnnxon n cnoconocrt
ocosnart cocrnennte nepexnnannx.

Paccra; Kupu))a O., 11 )em: Ha ue+euro+ Huruma xome) omumi v +eu
:epuoeur u uara)rami ma+, a v:u)ra e;)a u nocmaeu)a +eu. Bcmam. uv+am, :mo
oua ovpa. Uvecmevm oouov.

Hponecc yuet naunnaer nonnonart nere ne cpasy. Hpoxnnenne nnrepeca x yuee cnx-
sano c noxnnennem nnrepeca x conepxannm snann, c opmnponannem norpenocrn n nx npn-
operennn. Haunnax nonnmart, uro onn yuarcx ne pann ormerox, a pann roro, urot ntpacrn
ymntmn n snammnmn nmntmn, cpannnnax cex c npyrnmn nertmn, mnanmne mxontnnxn ne-
pexnnamr yxe ne ns-sa nnoex n rpoex, a ns-sa sanaun, xoropax nnxax ne pemaercx. Ho namnm
nanntm, nenpnxrnocrn c yueo uame nonnymr nenouex, uem mantunxon, n nere 1011 ner
uame, uem nere 79 ner.
OTHOmEHHR CO CBEPCTHHKAMH
Hasnannx pncynxon n paccxason na +ry remy: Ppyr nepeexan n nonym xnaprnpy,
Menx ntnann npystx, Honnn na ynnne, Hanann nspocnte pexra, Bnxa npnmna n
ntrnana c nasenox, V menx ner npyse, Hoccopnnact c nonpyro, Korna x noexnen.
Moxno nnnert, uro nercxne pncynxn n paccxast orpaxamr camt mnpoxn cnexrp nponem
uenoneuecxnx nsanmoornomenn, ntstnammnx nepexnnannx. 3ro pasnyxa, npenarentcrno,
xonnnxrt, yrpost, nopaxenne, oruyxnenne.
Kpyr nmne, snaunmtx n xnsnn peenxa, nocrenenno pacmnpxercx. Pnx nomxontnnxa
ocoo snaunmt ornomennx c ponnrenxmn. Pnx nepnoxnaccnnxa n nropoxnaccnnxa-c yunrenx-
mn. 3monnonantnax xnsnt onee crapmnx nere n nonpocrxon n cymecrnenno crenenn on-
penenxercx ornomennxmn co cnepcrnnxamn. Kax nonuepxnnaer B.C.Myxnna, nauantnax mxona
norpyxaer peenxa, npexne samnmennoro cemte, n cnryannm, rne n peantntx ornomennxx
cnenyer nayunrtcx orcrannart cnon nosnnnn, cnoe mnenne, cnoe npano na anronomnocrt
npano trt pannonpanntm n omennn c npyrnmn nmntmn. B cnryannn opmantnoro panencr-
na (nce onnoxnaccnnxn n nce ponecnnxn) nern cranxnnamrcx c pasno npnponno +nep-
rernxo, c pasno xyntrypo +monnonantnoro n peuenoro omennx, c pasno none n pasntm
uyncrnom nnunocrn. Hpnuem nepenxo +rn cronxnonennx npnoperamr xpxo ntpaxennte +xc-
npeccnnnte opmt [70].

Paccra; Heui A., 11 )em: Ha vpore du;rv)imvpi +i uepa)u e nmuauru c
+:o+. Cepera ue:ecmuo +eu ;anmua) (mar ue)i; oi)o nmuami). H eom +i
cma)u pa;oupamic, a Po+a noou) +: u ;anmua) +eu, u cra;a), :mooi ce)a. Eeo
moeoa ece noooepra)u. B vnopuo oora;iea)a nocmvnueue+v co +uo mar, :mo omo
uecnpaeeo)ueo. B :vecmeoea)a ceo ooureuuo u ece+u omeepeuvmo. B ov+a)a, :mo
omom :e)oeer eceeoa maro, u +ue e marux c)v:ax xo:emc n)arami, u +eu nouu+a-
em mo)iro rom u oo)iue uurmo. Bce ocma)iuie u)u ;aumi ceou+u ;aooma+u, u)u
npocmo ue xomm +eu c)vuami. A ueromopie oare ue nouu+amm +eu, u)u c+emm-
c, u)u mpeovmm, :mooi om uux omcma)a. Toeoa +ue eceeoa xo:emc n)arami u ro-
+v-uuovoi, rmo +eu no+em, ece paccra;ami, u;)umi, :mo v +eu uaronu)oci ua
cepoue. Ho omo, r cora)euum, no)v:aemc o:eui peoro. A rom o:eui ooopoe u noum-
)ueoe cvuecmeo. Ou rar :e)oeer, ece nouu+aem.

Hame nccnenonanne noxasano, uro xonnnxrt co cnepcrnnxamn npencrannent n pn-
cynxax nere 1011 ner n 8 pas uame, uem n pncynxax mnanmnx nere. K coxanennm, +rn
xonnnxrt n cnxsannte c nnmn nepexnnannx uacro ne rontxo nenonxrnt, no n nennrepecnt
nnn naxe cmemnt ponnrenxm n nspocntm.
HPOHHE HEHPHRTHLE CHTYAHHH
Cnryannn, nomenmne n +ry rpynny, tnn cnxsant c nponemamn onnnouecrna, orno-
mennx x npauam, neuennm, onn n onesnn, a raxxe neynonnernopenntx xenann. Kaxnax ns
+rnx rem tna npencrannena menee uem n 3% pncynxon nere, no+romy mt ne ynem anannsn-
ponart nx nonpono. Hepeuncnnm rontxo nanonee xpxne nasnannx, xoropte nern nann pn-
cynxam na +rn remt.
Onnnouecrno n pasnyxa c nnsxnmn: Mne rpycrno, ecnn mamt ner noma, He mory
narn mamy, Hana npnesxaer penxo, Faymxa yexana, Horepxnact n Fonrapnn.
Ornomenne x npauam, neuennm, onn n onesnn: 3yno npau, He xouy nnrn x sy-
nomy, Hpnnnnxn, B none xycamr xomapt, nepnt pas n ontnnne, V menx or xom-
ntmrepa onnr ronona n or nrp. ouent ycran, V menx no nouam onnr cepnne. Koner.
Heynonnernopennte xenannx: Xouercx mopoxenoro, no nener ner, xouy non-
cranxy nnx xnnr, a mne ee ne noxynamr, He mory narn xopomne ranxn.
* * *
Hrax, mt npnnenn nepeuent rex xonxperntx xnsnenntx cnryann, xoropte camn nern
ornocxr x rpynntm n nenpnxrntm. Percxax namxrt coxpannna o nnx nocnomnnannx. Hmenno
+rn cnryannn nern no npocte ncnxonora cmornn nocnponsnecrn, napnconart, onncart n, ra-
xnm opasom, nnont nepexnrt n orpearnponart. C rouxn spennx nspocnoro +rn cotrnx mox-
no no-pasnomy oomart n xnaccnnnnponart. Hcnontsonart, nanpnmep, nonxrne ornome-
nne n paccmorpert cnryannn, cnxsannte c yueno nexrentnocrtm (ormerxn, ornomennx
c yunrenxmn, rpynnocrn c yueo), ornentno; c ponntmn n nnsxnmn (norepx, onesnt, xon-
nnxr, nenonnmanne, naxasanne) ornentno; c connantntmn nopmarnnamn, rpeonannxmn
n sanperamn ornentno. Onnpaxct na onee mnpoxoe nonxrne crpeccop, moxno ntnennrt
onee rnoantnte maxpocnryannn: norepn (nemn, uenonexa, uyncrna samnmennocrn, yna-
xennx n camoynaxennx) n yrpost (nananennx, naxasannx, yrpart).
Onnaxo nam xorenoct cnenart name nsnoxenne cyryo xonxpe1nmu n nnunmu, nom-
nx o opasnocrn, +monnonantnocrn n +ronenrpnsme nercxoro mtmnennx. Mnanmnm mxont-
nnxam eme rpynno oomart, onennnart nponcxonxmee co cropont, ocosnanart ornocnrent-
nocrt xnsnenntx cotrn. Be1n anny1 n cnonx nenpnn1nmx cn1yannnx. Onn nun nonno-
c1tm saxnauenm. Hu 1pyano nmn1n sa nx npeaenm. Hmenno no+romy mt pemnnn n cnoem
nsnoxennn onnpartcx na nenocpencrnennte, xpxne n nerantnte ntcxastnannx camnx nere,
npeaue1no noxasan, uro nx paccrpannaer n nyraer. Conepxanne +rnx paccxason nonrnepxna-
er, uro nercxne comnennx n nepexnnannx ne ncerna ynyr ceptesno nocnpnnnmartcx nnn naxe
npocro npnnnmartcx no nnnmanne nspocntmn, +romy memaer nx nspocnax nornxa n osao-
uennocrt apyrnun nponeuaun. B cnxsn c +rnm mnorne ponnrenn n yunrenx npocro ne same-
uamr nnn ne npencrannxmr, oruero paccrpoen, paccepxen nnn uyncrnyer cex nnnonartm nx
peenox.
Hpnnenennte namn paccxast nere nosnonxmr raxxe ynnnert, nacxontxo no-pasnouy
onn pearnpym1 na ansnennme 1pyanoc1n n nenpnn1noc1n. Kro-ro nnauer n crpanaer, xro-
ro ntraercx nporecronart n orcrannart cnon npana. B nmom cnyuae nmenno o1 +1nx nenpn-
n1nmx cn1yannn namn ae1n nmnyaaenm samnma1tcn, ncnontsyx rnnnunte nnx nx nospac-
ra crparernn n mexannsmt samnrt. Vxe na +rom +rane ntxnnnnct pasnnunx n pasnnrnn mant-
unxon n nenouex, a raxxe nere 79 n 1011 ner. 3ra nnnamnxa n nantnemem marepnane y-
ner cymecrnenno axnenrnponana.
3.3. KAK MAABmHE mKOALHHKH
HPEOBOAEBAKT TPYBHOCTH
ymen n cnom onny
H cxasan, uro x ne ntny,
Bor ne ntny nnxorna!
Fyny xnrt n ne nce rona!

n onne cen nnpor,
H n onne
npnner,
H npocnan n ne nna uaca,
Orxptnam x rnasa...
A ona xyna-ro nenact!

Ho ncxart
He saxorenoct.
J++a Mouroecra
Vnennn nnnmanne romy, uro nenaer xnsnt nere rpynno, oparnmcx renept x nsyue-
nnm crparern, c nomomtm xoroptx onn cnpannxmrcx c +rnmn rpynnocrxmn. Tnnt samnrno-
ro nonenennx moryr npoxnnxrtcx npenmymecrnenno n noneaenuecxon, +uonnonantnon n
nosnana1entnon (nn1ennex1yantnon) cepax ynxnnonnponannx nnunocrn [32, 104]. C
noneaenuecxnun crparernxmn cnxsant cmena camo nexrentnocrn nnn nsmenenne ee opmt.
3ro moxer trt opamenne x xaxo-nno nexrentnocrn, xonxperno paspemamme nponemy,
nnn nexrentnocrn samemamme. Cpenn nnx ntnenxmr:

axrnnnoe corpynnnuecrno n yuacrne n paspemennn cnryannn (nomnpnncx c npyrom,
ncnpannn nnoxy);
nepexnmuenne na noncx nonnepxxn, c rem urot trt ntcnymanntm, nonyunrt
nonnmanne n conecrnne (ronopm c xem-nnynt);
ornnexammee ynonnernopenne xaxnx-ro cocrnenntx xenann (nomen xarartcx na
nenocnnene, nrpart);
ntxon ns nonx rpanmnpymme cnryannn, yennnenne n noxo (ocramct cam no ce-
e, onnn).

Kpome roro, npn +rom npoxnnxmrcx pasnnunte nnnt samemammnx peaxnn, na-
npnmep, nnauy, xpnuy, cxoxy c yma, nnn xe naoopor, crapamct paccnanrtcx ocra-
nartcx cnoxontm.
Crparernn +uonnonantnoro connanannx npoxnnxmrcx n nnne pasnnuntx neanexnar-
ntx onenox cnryann, npnnonxmnx x nepexnnannxm pasnpaxennx, nporecra, nnaua, snocrn
nnn x nonuepxnyromy onrnmnsmy xax ynepennocrn n npeononennn rpynno cnryannn. Hnorna
nmemr mecro crpanannx n cnxsn c nosnoxennem nnnt na cex, camoonnnennem, a nnorna, na-
npornn, nonnt orxas or +monnonantno axrnnno peaxnnn n nepexon x naccnnnomy coyua-
crnm, xorna ncx ornercrnennocrt sa nocnencrnnx cnnmaercx c cex n nosnaraercx na xoro-ro
(snect naunnaer npoxnnxrtcx samnra no rnny npoexnnn).
B nosnana1entnon (nn1ennex1yantnon) cepe ocymecrnnxmrcx pasnte cnocot pa-
ort c nnopmanne. Hpn +rom ncnontsymrcx cnenymmne napnanrt connanannx:

Ornneuenne nnn nepexnmuenne mtcne na npyrne, onee naxnte remt nnx pas-
mtmnenn, uem nenpnxrnax cnryannx, (3ro moxer npnnecrn x ynpannennm nnn-
mannem, oecneunnammnm samnry no rnny orpnnannx nrnopnponannx nenpnxr-
no cnryannn.)
Hrnopnponanne nenpnxrno cnryannn, naxe nonmyunnanne nan ne. (Hononoe
oecnennnanne oepnercx uacrnuno orpnnannem, a uacrnuno pannonannsanne.)
Honcx nononnnrentno nnopmannn: paccnpoct, onymtnanne. 3ro nosnonxer
nxnmunrt nannoe cotrne n pacmnpennt xonrexcr, menxmmn ero rpanmnpym-
mym oxpacxy.
Ananns ne rontxo camo cnryannn, no n ee nocnencrnn. (Taxax npopaorxa cn-
ryannn nener x ee nepeonenxe npn pannonannsannn.)
Ornocnrentnocrt n onenxax, nocrnraemax npn cpannennn c npyrnmn nmntmn, na-
xonxmnmncx n xynmem cocroxnnn, uro oneruaer npnnxrne cotrnx. (Tax peann-
syercx nnnxenne x pannonannsannn no rnny cnanxn nnmon: Mne concem ne
rax nnoxo, xax nm.)
Hpnnanne nonoro snauennx n cmtcna nenpnxrno cnryannn, nanpnmep, ornomenne
x ne xax x nponepxe cnnt xapaxrepa n croxocrn nyxa. Hpn +rom nmeer mecro
pocr camoynaxennx n onee rnyoxoe ocosnanne cocrnenno nennocrn xax nnu-
nocrn. (Honroronxa x pannonannsannn no rnny xncnt nnnorpan: 3aro x cnnt-
nt n croxn.)

Hmeercx cymecrnennax pasnnna n npoxnnennn samnrntx crparern connanannx y
nspocntx n y nere, xorx nonenenuecxne crparernn c onnnaxono ycnemnocrtm npnmenxmr n
re, n npyrne. Tontxo mama nocne ccopt c peenxom noner crnpart n roronnrt oen, a on
nonxen sannmartcx nenanncrno mystxo. 3monnonantnte cnocot optt co crpeccom
nern ncnontsymr uame nspocntx, r.x. saocrpenne +monnonantntx cnocrn nnunocrn nx
xapaxrepnax ocoennocrt. Orpearnponart nenpnxrnym xnsnennym cnryannm c nomomtm
+monn: ropx (nnauy), rnena (nonnm, xpnuy) nnn aexra n nenom (cxoxy c yma) nnx
nere camoe otunoe neno. H necrnnrentno, raxo +monnonantnt yponent pearnponannx
na npennocrn xnsnn n 612 ner cunraercx nospacrno nopmo [56].
Bmecre c rem, nosmoxnocrt npnmenxrt nnrennexryantnte crparernn y peenxa eme
nenennxa. 3ro nonesnoe npnoperenne uenonexa asnpyercx na xopomo pasnnrom acrpaxrno-
nornuecxom n reopernuecxom mtmnennn, ymennn paorart c nnopmanne, nepenxo es ono-
pt na xonxpernym xnsnennym cnryannm, xoropax +ry nnopmannm noponnna [33]. Taxo,
cyryo nenononymapnt, rnn mtmnennx y nere eme rontxo opmnpyercx, no+romy onn no-
xa eme penxo ncnontsymr samnry na yponne mtmnennx.
B rpynntx n nenpnxrntx nnx cex xnsnenntx cnryannxx nspocnte nmnn uame ncero
ncnontsymr cnenymmne xonxpernte mexannsmt connanannx c nnyrpennnm nanpxxennem
[32]:

Bsanmonecrnymr c nponyxramn uenoneuecxoro rnopuecrna (unramr xnnrn, cny-
mamr mystxy, xonxr n myse) nnn camn pncymr, counnxmr crnxn, nomr, ro ecrt
sannmamrcx rnopuecxnm camontpaxennem.
Hmyr nonnepxxy y npyse n snaxomtx.
Vxonxr n paory.
Ocymecrnnxmr cmeny nnna axrnnnocrn c ncnxnuecxo na nsnuecxym (cnopr,
nporynxn, nonnte nponenypt) nnn ncnontsymr rax nastnaemte npnemt sa-
(saecrt, sacnart, sanmnrt, sarynxrt, sarannenart).
Onymtnamr n ocmtcnnnamr nosnnxmym cnryannm.

A xax ocroxr nena y nere? Kaxne crparernn connanannx co crpeccom xapaxrepnt nnx
nnx? urot ornernrt na +ror nonpoc, mt ncnontsonann ananrnponannt H.A.Cnporo n
B.M.nroncxnm onpocnnx xonnnr-crparern nere mxontnoro nospacra [96, 143, 144], ne-
cxontxo ynpocrnn ero
5
. 3ror onpocnnx conepxnr nepeuent ns 26 crparern, xoropte nern 8
12 ner ncnontsymr, xorna n nx xnsnn nponcxonxr nenpnxrnte cotrnx, nosnnxamr nanpxxe-
nne n ecnoxocrno (npnnoxenne II). B namem cnyuae nponenypa nccnenonannx tna rpyn-
nono n cocroxna n cnenymmem:
1. Hcnxonor npennaran nerxm nonymart o rom, uro onn nenamr, xorna uyncrnymr nnyr-
pennee nanpxxenne n ecnoxocrno. Hoxcnxnoct, uro otuno +ro tnaer, xorna cnyuaercx
xaxoe-ro nenpnxrnoe cotrne.
2. Hocne +roro na nanxe c nepeunem crparern npeononennx crpecca nere npocnnn n
cronne I nomernrt xpecrnxom re crparernn, xoropte onn ncnontsymr, urot cnxrt nanpx-
xenne n ecnoxocrno.
3. Ho sanepmennn +ro paort nere npocnnn npouecrt nepeuent crparern eme pas n
n cronne II ormernrt re ns nnx, xoropte necrnnrentno nomoramr xort nemnoro ycnoxonrt-
cx.
4. Panee nerxm npennarann nnnsy nncra, na cnennantno ornenennom mecre, nanncart,
uro onn eme nenamr n raxo nanpxxenno, rpenoxno n nenpnxrno cnryannn.
5. B xonne nccnenonannx na oopore nncra npocnnn napnconart ro nenpnxrnoe cot-
rne, o xoropom peenox ncnomnnn (cm. pasnen 3.2).
B rex cnyuaxx, xorna peenox ne snan, xax emy ornernrt, ncnxonor sananan nanonxmne
nonpoct rnna: Moxer trt, rt nnorna nenaemt +ro? nnn Xort nemnoro ree +ro nomora-
er?. Ormernm, uro y neontmo uacrn nere nosnnxno nenoymenne npn nonnmannn conep-
xannx crparernn cxoxy c yma. B +rom cnyuae nananoct cnenymmee oxcnenne: Hy, +ro
xorna rt ne nonnmaemt, uro nenaemt, concem ne moxemt cex n pyxax nepxart. Taxoe o-
xcnenne oxasanoct nocrarountm.
Vxe npennapnrentnoe snaxomcrno c xonnnr-crparernxmn, npencrannenntmn n ncnont-
sonannom namn onpocnnxe, noxastnaer, uro nx samnrnoe necrnne asnpyercx na pasntx me-
xannsmax. Tax, crparern cnnm, em nnn ntm, xpome nepexnmuennx, noccranannnnamr
nsnuecxne cnnt peenxa. Crparernn eram, xoxy nemxom, rynxm, xaramct nomo-
ramr peenxy uepes nnnrarentnym +xcnpeccnm nornart n mtmnt cnon +monnonantnte
rpynnocrn. Crparernn opmct, nepyct, npasnm, tm, nomam n mntpxm nosnonxmr ne-
rxm orpearnponart cno rnen n pasnpaxenne c nomomtm n nsnuecxo, n nepantno arpec-
cnn. Ionopm npanny, npomy npomennx ycnoxannaer uepes ncnonent n ounmenne nymn;
pncym, nnmy, unram, nrpam nocpencrnom yxona n nercxym paory; nnauy, rpymy,
cxoxy c yma c nomomtm +monnonantnoro orpearnponannx.
Pnx roro urot nonxrt, nacxontxo npnnenennte n onpocnnxe crparernn necrnn n
peaxnn coornocxrcx npyr c npyrom, tn ncnontsonan xoppenxnnonnt ananns. C ero nomo-
mtm tnn ntxnnent rontxo cnate n ymepennte xoppenxnnonnte cnxsn (n nantnemem mt
ynem yunrtnart rontxo ymepennte). Ha ocnone +roro nce nercxne xonnnr-crparernn crano
nosmoxntm pasnennrt na rpn ocnonnte rpynnt. Hepnax rpynna ennnnunte xonnnr-
crparernn
6
(ran. 4).
Moxno cnenart ntnon, uro xaxnax ns xonnnr-crparern, nomenmnx n nepnym rpynny,
nmeer n xnsnn peenxa ocooe snauenne, ntnonnxer ocoym samnrnym ynxnnm n orpaxne-
nnn ero or nnemne, nnyme ns oxpyxammem mnpa, n nnyrpenne onacnocrn rnena, rpe-
norn, nnnt n crtna.
Crparernn, nomenmne no nropym rpynny, xax npannno, ncnontsonannct n couerannn c
xaxo-nno npyro crparerne
7
. Hx mt oosnaunnn, xax nnant crparern (ran. 5).

5
B namem napnanre ncnontsonannx onpocnnxa nerxm ne nano tno ormeuart uacrory ncnontsonannx
crparern (napnanrt orneron: nnxorna, nnorna, ncerna) n crenent nx +exrnnnocrn (napnanrt orneron:
ne nomoraer, nemnoro nomoraer, xopomo nomoraer). Hpn rpynnonom nccnenonannn +ro oxasanoct
cnnmxom rpynoemxnm.
6
3rn crparernn npaxrnuecxn ne tnn cnxsant c npyrnmn nn no uacrore ncnontsonannx, nn no yponnm
+exrnnnocrn, ro ecrt ne nmenn ymepenntx cnxse c npyrnmn crparernxmn.
7
3rn crparern nmenn ne onee onno ymepenno cnxsn c npyrnmn: nnn uacrore ncnontsonannx, nnn no
yponnm +exrnnnocrn.

Tao)uua 4
Eouuu:uie ronuue-cmpameeuu u ux rourpemuoe cooeprauue

Konnnr-c1pa1ernn
Hasnanne Coaepaanne
Onnmam, npnxnmam, rnaxy Tenecnt xonraxr, ornomennx npnnxsannocrn
Hnauy, rpymy 3monnonantnoe orpearnponanne uepes rope n crpananne
Fopmct, nepyct
Arpeccnx, nanpannennax na npyroro uenonexa (+xcrpanynnrnnnt rnn peax-
nnn)
Monmct
Opamenne x Fory xax Btcme Cnne n Pasymy c npocto nomout paspe-
mnrt rpynnym cnryannm
Hpomy npomennx, ronopm npanny Hcnonent, npnsnanne rpexa
Ionopm cam c coo
Bnemnxx peut nporonapnnanne xonxperno nenpnxrno nnn rpynno cn-
ryannn c nentm ee ocmtcnennx n orpearnponannx
Pymam o +rom Bnyrpennxx peut onymtnanne cnryannn c nentm ee ocmtcnennx
Crapamct satrt Honannenne nnn ntrecnenne satnanne nenpnxrno cnryannn

Tao)uua 5
uuaoi ronuue-cmpameeu u ux rourpemuoe cooeprauue

Konnnr-c1pa1ernn
Hasnanne Coaepaanne
Kycam norrn cxoxy c yma
Aexrnnnoe orpearnponanne c arpeccne, nanpannenno na
cex (nnrpanynnrnnnt rnn peaxnnn)
Ftm, nomam, mntpxm cxoxy c yma
Aexrnnnoe orpearnponanne c arpeccne, nanpannenno nonne
(+xcrpanynnrnnnt rnn peaxnnn)
Bonnm, xpnuy tm, nomam Aexrnnnoe orpearnponanne xax napnanr axrnnnoro nporecra
Ppasnm opmct, nepyct
Bepantnax n nsnuecxax arpeccnx, nanpannennax na npyroro
uenonexa
Em nnn ntm crapamct paccnanrtcx Hactmenne c nocnenymmnm paccnanennem
Cnnm em nnn ntm Boccranonnenne nsnuecxnx cnn

Tao)uua 6
Ko+n)erci ronuue-cmpameeu u ux rourpemuoe cooeprauue

Konnnr-c1pa1ernn
Hasnanne Coaepaanne
Meuram, npencrannxm pncym, nnmy, unram nrpam
rynxm
Percxax paora
Cmorpm renennsop, cnymam mystxy pncym, nnmy, un-
ram rynxm, eram, xaramct na nenocnnene
Percxne pasnneuennx xax ornnexammne sanxrnx
Iynxm, eram xaramct na nenocnnene nrpam rono-
pm c xem-nnynt
Conmecrnte sanxrnx, omenne, pasnneuennx
Feram xaramct na nenocnnene em nnn ntm
unsnuecxne narpysxn, rpeymmne noccranonne-
nnx cnn
Hrpam eram, rynxm em nnn ntm crapamct paccna-
nrtcx cnnm
unsnuecxne narpysxn, rpeymmne noccranonne-
nnx cnn n paccnanennx

Hs rannnt 5 nnnno, uro n nnant oennnnnnct, npexne ncero, pasnoopasnte crpa-
rernn aexrnnnoro orpearnponannx (axrnnannx +xcnpeccnnnoro nonenennx), a raxxe crpa-
rernn, cnxsannte c ynonnernopennem ecrecrnenntx norpenocre (n nnme, nnrte, cne, no-
xoe).
B rpertm rpynny nomnn crparernn, nmemmne necxontxo ymepenno ntpaxenntx cnx-
se c npyrnmn crparernxmn n, raxnm opasom, ntcrynammne xax xomnnexct crparern. Ta-
xne xomnnexct ncrpeuannct n pasnoopasntx couerannxx. B nx nepeuent nomnn pasnoopas-
nax nercxax paora n nercxne pasnneuennx xax ornnexammne sanxrnx, conmecrnoe npemx-
nponoxnenne n omenne, a raxxe sanxrnx, rpeymmne nsnuecxo narpysxn c nocnenymmnm
noccranonnennem xnsnenntx cnn. Hpnnenem camte xapaxrepnte ns nnx (ran. 6).
Taxnm opasom, xonnnr-crparernn, npencrannennte n onpocnnxe, nmemr ne rontxo
pasnoe conepxanne, no n pasnoe ynxnnonantnoe snauenne n samnrnom nonenennn peenxa.
Onn moryr trt nonornuecxn, ncnxonornuecxn n connantno oycnonnenntmn. Moryr nmert
camocroxrentnoe snauenne n npoxnnxrtcx n couerannn c npyrnmn xonnnr-crparernxmn.
Ananns noxasan, xaxne ns +rnx crparern xnnxmrcx nanonee nonynxpntmn n +ex-
rnnntmn c rouxn spennx nere mnanmero mxontnoro nospacra. Tax, camtmn uacrtmn no nc-
nontsonannm oxasannct onnnnannart xonnnr-crparern nx tnn cxnonnt ncnontsonart n
rpynno n nanpxxenno cnryannn onee 70% ocnenonanntx nere. Hepeuncnnm nx:
1. Onnmam, npnxnmam x cee xoro-ro nnsxoro nmnmym nemt nnn rnaxy xnnor-
noe (coaxy, xomxy n np.).
2. Cmorpm renennsop, cnymam mystxy.
3. Crapamct satrt.
4. Hpomy npomennx, ronopm npanny.
5. Meuram, npencrannxm cee uro-nnynt.
6. Crapamct paccnanrtcx, ocranartcx cnoxontm.
7. Pymam o +rom.
8. Ionopm c xem-nnynt.
9. Pncym, nnmy nnn unram.
10. Hnauy n rpymy.
11. Hrpam no uro-nnynt.
unrax +ror nepeuent, cpasy npencrannxemt cee nenouxy, xoropax cnyuano yponnna
na non n pasnna nnerount ropmox, sannaxana, onxna nynenx, noconeronanact c nnm, uro
e nenart, norom nomna x aymxe, paccxasana oo ncem, nonpocnna npomennx, onxna ee n
ornpannnact cmorpert cno nmnmt myntrnntm. Hnn mantunxa nepnyncx ns mxont c
necnpanennnno nnoxo, nornannn nmnmoro xora, paccxasan emy oo ncex nenpnxrno-
crxx, nocrapancx nsxrt cex n pyxn, ycnoxonncx, cen sa xomntmrep c nrpamn, nanen naymnn-
xn, nxnmunn marnnroon n nocrapancx oo ncem satrt.
Camtmn penxnmn no ncnontsonannm tnn nxrt crparern npeononennx crpecca: xy-
cam norrn n nomam cycrant nantnen, npasnm xoro-nnynt, nonnm n xpnuy, cxoxy c
yma, tm, nomam n mntpxm. Hx npnmenxmr menee 30% nere. 3rn crparernn moxno or-
necrn x samnrntm mexannsmam peannsannn n necrnnn n uacrnuno x +monnonantntm cno-
coam orpearnponannx.
He nce xonnnr-crparernn nomoramr nerxm n panno crenenn. Ha nonpoc o rom, xaxne
cnocot necrnnrentno nomoramr cnxrt nanpxxenne n ecnoxocrno, ontme ncero nonoxn-
rentntx orneron (onee 60%) nonyunnn cnenymmne, nectma nonynxpnte y nere, crparernn:
1 Onnmam, npnxnmam, rnaxy.
2. Hpomy npomennx, ronopm npanny.
3. Cmorpm renennsop, cnymam mystxy.
4. Pncym, nnmy, unram.
5. Crapamct paccnanrtcx, ocranartcx cnoxontm.
6. Meuram, npencrannxm cee uro-nnynt.
Cpasy ormernm n +ror nepeuent cyexrnnno camtx nomorammnx ne nomnn raxne
uacro ncnontsyemte crparernn connanennx, xax crapamct satrt, nymam o +rom, ro-
nopm c xem-nnynt, nnauy, rpymy. Hmontrno, uro xorx mnorne nern yxasann, uro ne
npnmenxmr ry nnn nnym crparernm, rem ne menee onn ormeuann nx +exrnnnocrt. 3ro xa-
canoct raxnx connantno ne onopxemtx crparern nonenennx n pearnponannx, xax xycam
norrn, opmct, nepyct, tm, nomam, mntpxm. B cnxsn c npoxnnennem raxo cxptro,
connantno oycnonnenno samnrt tna ntuncnena mepa +exrnnnocrn ornomenne cre-
nenn +exrnnnocrn xaxno crparernn x uacrore ee ncnontsonannx. 3ror, yxe oexrnnnt,
xpnrepn nosnonxer ntxnnrt re crparernn, xoropte ontme ncero nomoryr nerxm, ecnn onn
nce-raxn naunyr nx ncnontsonart.
B pesyntrare ocoo +exrnnntmn oxasannct nnenannart crparern (npnnonnm nx n
nopxnxe ymentmennx mept +exrnnnocrn):
1. Cnnm;
2. Pncym, nnmy, unram;
3. Hpomy npomennx, ronopm npanny;
4. Onnmam, npnxnmam, rnaxy;
5. Iynxm, eram, xaramct na nenocnnene;
6. Crapamct paccnanrtcx, ocranartcx cnoxontm;
7. Iynxm noxpyr noma nnn no ynnne;
8. Cmorpm renennsop, cnymam mystxy;
9. Hrpam no uro-nnynt;
10. Ocramct cam no cee, onnn;
11. Meuram, npencrannxm cee uro-nnynt;
12. Monmct.
Cpenne mepo +exrnnnocrn onanann crparernn: ronopm cam c coo, crapa-
mct satrt, em nnn ntm, eram nnn xoxy nemxom, ronopm c xem-nnynt, cxoxy c
yma, xycam norrn, nymam o +rom. H naxonen, nxrt crparern connanannx co crpeccom
ne ouent +exrnnnt: nnauy, rpymy, tm, nomam, mntpxm, npasnm xoro-nnynt,
opmct, nepyct, nonnm, xpnuy.
Camoe ontmoe snauenne mept +exrnnnocrn oxasanoct y crparernn cnnm, xoro-
pym xax samnry ocosnanno ncnontsymr 64% nere. Paccmorpnm onee nonpono conepxanne
+ro, a raxxe nexoroptx npyrnx nonynxpntx nercxnx xonnnr-crparern.
CHAK
Con npexpacnax samnra xax or nnemne, rax n or nnyrpenne onacnocrn. Kax yxa-
stnaer A.M.Ben, npnmepno rpert cnoe xnsnn uenonex npononnr no cne [19]. Houemy xe
rax naxen con? Horomy, uro ero xauecrno n nnnrentnocrt nmemr ncxnmunrentno naxnoe
snauenne nnx paorocnoconocrn. Kpome roro, nenocrarouno nnnrentnt con n ero neynon-
nernopnrentnoe xauecrno npnnonxr x yxynmennm namxrn, cnnxennm cnoconocrn cocpeno-
rounrtcx, x nnoxomy nacrpoennm. Tontxo perynxpnt n nocrarouno snopont con cnococr-
nyer cranntnocrn nacrpoennx. A nent nacrpoenne n paorocnoconocrt ouent naxnt nnx
nere, ocnonno connantno nexrentnocrtm xoroptx xnnxercx yuea. He cnyuano B.Bex-
cnnp nncan, uro con +ro ncrounnx ncex cnn, antsam nnx ontno nymn, a H.H.Hannon
nastnan ero ntpyuarenem nepnno cncremt.
3amnrnoe necrnne cna moxer trt cnencrnnem necxontxnx axropon. Bo-nepntx,
con nosnonxer orxnmunrtcx or nenpnxrno cnryannn, ne nnnert n ne cntmart ee. Bo-
nroptx, nemanonaxen uncro nsnonornuecxn acnexr. Iopnsonrantnoe nonoxenne no cne ne-
ner x mtmeunomy paccnanennm n conyrcrnymmemy emy ncnxnuecxomy ycnoxoennm. Hano
cxasart, uro cama no cee ycranocrt cxenerno mycxynarypt onnn ns axropon, cnococr-
nymmnx nacrynnennm cna. Taxax ycranocrt moxer trt cnencrnnem n nsnuecxoro yromne-
nnx, n nepnno-ncnxnuecxoro nanpxxennx xax pesyntrara nenpnxrntx n rpanmnpymmnx co-
trn n nepexnnann. Ho+romy moxno naxe ne cnart, a npocro npnnxrt ropnsonrantnoe
nonoxenne n ncnencrnne +roro paccnanrtcx n ycnoxonrtcx.
Vmcrnennax neperpysxa roxe moxer trt axropom, cnococrnymmnm nacrynnennm
cna. B reuenne nnx mosr peenxa naxannnnaer orpomnym nnopmannm, n uem ee ontme, rem
rpynnee ee nepepaorart. Perxm nonaraercx ycnannart ontmo oem yuentx snann, co-
nnantntx nopmarnnon, npannn, rpeonann, sanperon. Hnopmannx otuno naercx peenxy n
peueno opme, no nenononymapnomy rnny. 3ro snaunr, uro n omennn c nnm nomnnnpyer
paccynounocrt, ner nenocpencrnennocrn n ntpaxennn +monn; onee roro, cranxrcx npenxr-
crnnx nx cnonrannomy ntpaxennm. Taxnm opasom, peenxa sacrannxmr axrnnnsnponart no-
xa ne nomnnnpymmee y nero nenoe nonymapne mosra, sanomnnart acrpaxrnt marepnan,
uacro nenonxrnt n ne nanonnennt xonxperntm conepxannem, es ero opasno n +monno-
nantno npopaorxn. Fonee roro, emy pexomennymr nocroxnno cnepxnnart n xonrponnponart
+monnn, rax xax onn memamr yuenomy nponeccy n moryr trt nenpnxrnt nspocntm. B +rom
cnyuae con xax samnra nosnonxer orxnmunrtcx or cnrnanon nnemnero mnpa, urot oropart
nyxnym peenxy nnopmannm, oopmnrt ee n xauecrne nporpammt necrnnx na ynymee,
saxpennrt n namxrn, a nenyxnym crepert, ynnuroxnrt.
Bo npemx cna xonraxr peenxa c oxpyxammnmn orpannuen. B ro xe npemx, ocymecrn-
nxmrcx nocrarouno nnrencnnnte ncnxnuecxne nponecct nopaorxn nnopmannn, ee rnopue-
cxo nepepaorxn, coxpanennx n namxrn, n rom uncne nocpencrnom cnonnnenn. Hepepaorxa
nnopmannn n cnonnnennxx nmeer, xax npannno, narnnano-uync1nennmn xapax1ep n axrn-
nnsnpyer +monnonantnym cepy nnunocrn, uro ouent naano ann peenxa, nocxontxy y nero
nomnnnpymr npanononymapnte nponecct. uerneprt axrop, nexamn n ocnone samnrno
ynxnnn cna, +ro nosmoxnocrt cnxrt naxonnnmeecx sa nent nanpxxenne, o1pearnpona1t
nenpnxrnte rpanmnpymmne nepexnnannx n pemnrt nepemennte xonnnxrt n opasno n
+monnonantno opme.

Paccra; oeemu)emueeo Cauu M. no pucvurv Cou, romopi +eu e;eo)uoea)
nora;ieaem, :mo u+euuo cuoeuoeuue no+oeaem peoeurv onpeoe)umi, :mo e omuoue-
uux co ceepcmuura+u ou e)emc omeepeae+i+ [11]. Bom eeo cou: Hpucuu-
)oci +i cmo)u c peoma+u. Bopve euou+ enepeou +auuuru c neoa)ira+u. Bce
peoma ce)u e +auuuru u vexa)u, a ocma)c. Haru+am ua neoa)u, a eov e)e-e)e.
Ho:vecmeoea) oouuo:ecmeo u mo)iro menepi nou), :mo ;a cou. Peoma ro +ue om-
uocmc rar ovomo ux +a)o uumepecvm. 3ua:um, roeoa eipacmv, ouu mo ovovm co
+uo, mo uem.

Amepnxancxn yuent u.uoynxecc ycranonnn, uro cnonnnennx y nere rax xe uacrt,
xax n y nspocntx, no, n ornnune or nspocntx, ontmnncrno nercxnx cnon orpaxaer cotrnx
npentnymero nnx. B ro xe npemx, y nere n nonpocrxon, npn ontme naxnocrn cna, ero na-
pymennx ncrpeuamrcx uame, uem y nspocntx. 55% snopontx mxontnnxon 110 xnaccon ne
ynonnernopent cnonm cnom: 28% xanymrcx na nenocrarounym nnnrentnocrt cna, 15% na
ero nenocrarounym rnynny, 12% n na ro, n na npyroe. Ho nanntm T.H.Kynaxono, y ne-
re, crpanammnx nenposamn, con nnnoe uame neperpyxen cnonnnennxmn, uem y snopontx ne-
re [53]. 3ro moxno paccmarpnnart xax ntnyxnennt xomnencaropnt mexannsm, cnoco-
crnymmn paspemennm nx xonnnxron. Hpn +rom cnonnnennx ontntx nere pesxo ornnua-
mrcx cnoe orpnnarentno +monnonantno oxpacxo. Tax, na panocrnt xapaxrep cnonnne-
nn yxastnaer 41% snopontx nere n rontxo 4,8% rex, y xoro nnarnocrnponan nenpos. Taxnm
opasom, con +ro xpane neoxonnmax nerxm samnra n or nnemnnx, n or nnyrpennnx npo-
nem.
Co crparerne cnnm oxasanact recno cnxsanno eme onna crparernx crapamct
paccnanrtcx, ocranartcx cnoxontm. Korna mt nonpocnnn nere napnconart xaprnnxy na
remy: V menx n xnsnn nponsomno nenpnxrnoe cotrne. Crapamct nsxrt cex n pyxn, pac-
cnanrtcx n ocranartcx cnoxontm..., ro nanonee rnnnuntmn paccxasamn no pncynxam t-
nn raxne, xoropte noxastnann, uro nmenno con mnorne nern nocnpnnnmann xax nosmoxnocrt
ornoxnyrt, paccnanrtcx n nnont opecrn cnoxocrnne n cnnt nnx xnsnn.

Paccra; Ceperu C., v:euura 2 r)acca: Koeoa uepa) e ueuou, neperuea),
:mo npouepam. Cepoue cu)iuo ou)oci. B ;acuv) u ecm uo:i npocna) oo vmpa. Bo cue
veuoe) cou. Ou oi) cra;o:ui. B eom mar omooxuv)!.

Paccra; ueuuca ., v:euura 2 r)acca: ue)o oi)o mar. Bpam +ue npuee; r)a-
euamvpv. Koeoa vce)c uepami, uaoo oi)o uaopami roo o) oocmvna. B nima)c ua-
opami roo ue)vm ueoe)m. B :vecmeoea), :mo uuroeoa ue uaoepv omom roo. V +eu ua
ovue oi)o :vecmeo ;)a r oeompoouo+v opamv. H pa;eoeapuea) c uu+ no me)edouv,
uo ou ue cra;a) roo. H om omoeo u ce:ac ue ;uam omom roo.
Hcuxo)oe: Umo re mi oe)a), :mooi pacc)aoumic u ocmaeamic cnoro-
ui+? ueuuc .: B cna). Buoe) eo cue, :mo v;ua) roo. H ma+ oi)u uepi. H
uepa) o:eui xopouo. H nooeou) npoue) oo rouua. H ua ovue cma)o )v:ue.

Ocoenno xpxo ynyumenne camouyncrnnx npoxnnxnoct n rom cnyuae, ecnn n cnonnne-
nnn nm ynananoct pemnrt cnom ncnxorpanmnpymmym nponemy (ysnart xon).
PHCYK, HHmY, HHTAK
Crparernx pncym, nnmy, unram onna ns mnorouncnenntx nercxnx nonenenue-
cxnx crparern. Ona nanpxmym cnxsana c oyuennem. Korna nern npnxonxr n mxony, yuea
npnxonnr na cmeny nrpe n cranonnrcx nenymnm nnnom nx nexrentnocrn. Koneuno, nern no-
npexnemy mnoro nrpamr. Onnaxo ecnn nponnnnnmncx peenox cannrcx sa ypoxn nmecro ro-
ro, urot nrpart, ro on nonyuaer connantnoe onopenne co cropont nspocntx n naunnaer
nonnmart, uro raxnm cnocoom moxno ne rontxo ncxynnrt nnny, no n ntsnart noxnany. Ta-
xax crparernx nonenennx nmeer n cnoe ocnone noncosnarentnt samnrnt mexannsm xom-
nencannn.
B ro xe npemx, nern unramr ne rontxo yuennxn, no n cnon nmnmte xnnxxn: cxasxn,
npnxnmuennx, cmemnte ncropnn, nonecrn o nerxx n xnnorntx. Pncymr nsnonnonanmne nx
cotrnx n cnryannn n ntpaxamr n pncynxax ornomenne x nnm. Onn sannctnamr nmnmte
necnn, nenyr nnennnxn, nnmyr nnctma. Taxnm opasom, xax napnanr apr-merona crparernx
pncym, nnmy, unram moxer peannsontnartcx n nponecce nsanmonecrnnx peenxa c npo-
nyxramn uenoneuecxoro rnopuecrna nnn n nponecce ero cocrnennoro rnopuecxoro ntpaxe-
nnx. Cornacno namnm nanmnennxm, nocne ronnunoro nocemennx ypoxon ncnxonornn, rne
nern nocroxnno cocrannxmr ycrnte, a sarem nnctmennte paccxast no pncynxam n raxnm o-
pasom ntramrcx ntpasnrt cnon nepexnnannx, onn naunnamr ocosnanno npnmenxrt +ry crpa-
rernm n rpynntx cnryannxx uame, uem nern, xoropte nnxorna ne nocemann raxne ypoxn.
Hpn +rom ocoax pont n oprannsannn raxoro samnrnoro nonenennx ornonnrcx pnco-
nannm. Cront snaunmax pont pncynxa oxcnxercx rem, uro nern uyncrnymr n nonnmamr
ontme, uem moryr ntpasnrt n cnonax. B nercrne pnconanne ntcrynaer xax cnoco oennne-
nnx n cornaconannx nenoro pxna ncnxnuecxnx ynxnn peun, mtmnennx, nocnpnxrnx,
nnnmannx. Ocoenno xpxo +ro npoxnnxercx n xonnnxrno cnryannn, xorna ncnencrnne naxo-
nnennx nepexnnann ncrynamr n necrnne +monnonantnte ropmosa. Hocxontxy nerxm rpyn-
no cnepxnnart xenannx n orpannunnart cnon anrasnn, nosmoxnocrt ntpasnrt nx n pncyn-
xax nopmannsyer n ypannonemnnaer nx ncnxnxy. Kax noxastnaer ontr, pnconanne nyumn
cnoco nanaxnnannx ornomenn naxe c manoxonraxrntmn nertmn.

Paccra; A)euu M., v:euura 3 r)acca: Koeoa n)oxoe uacmpoeuue, pucvm nac-
+vpuvm, n)oxvm noeoov eir)aoieam ece n)oxoe uacmpoeuue. Ec)u :umam, mo cmu-
xu epvcmuie. Hvuruua, Eceuuua: Be)a oepe;a, Pvc)au u Hmo+u)a, cepeouuv,
ma+, eoe ou uuem ee. Huuv ca+ co:uum cmuxu. H)u nepenucieam e mempaorv
paccra;i, romopie upaemc, romopie npo:uma). Ipvcmuie, o n)oxo noeooe:
Crv:ua rapmuua, Vui)a nopa.
Hcuxo)oe: A mi +oreui +ue ua na+mi raroe-uuovoi cmuxomeopeuue ceoe
uanucami? A)eua M.: Hem, ue no+um. A cecmi u co:uuumi ce:ac +o-
reui? Moev. Ma)i:ur vxooum u :epe; 10 +uuvm npuuocum mercm:

Ec)u eioeui mi ua v)uuv,
Ta+ oe)i+-oe)o,
Bce npueopru cepie
Hpeepamu)uci e ceem)i xo)+...

V:euuua 5 r)acca Bura E., ua pucvure Kpu;uc e +oe ru;uu u;oopa;u)a vpor
du;rv)imvpi e cnopmueuo+ ;a)e u paccra;a)a c)eovmuee: B oeev nepea. Kupu)) O.
eicmaeu) uoev enepeo, u cnomruv)aci, nepe)eme)a :epe; eeo uoev u voapu)a na)eu. C
mex nop npumop+arueam, ec)u eurv, :mo rmo-mo eicmae)em uoev, roeoa oeev.
Cmuxomeopeuue uanuca)a Mo ;au:

Vna) +o ;au ua no).
C)o+a) +o ;au )anv.
He:u)a eeo, )e:u)a
H ece-maru ue oo)e:u)a.
A ;au e) mpaev u e).
H ei)e:u) oo)iuvm )anv.

V nspocntx ncnontsonanne apr-meronon camt uacrt cnoco connanannx. V nere
apcenan apr-meronon snaunrentno mentme n npnmnrnnnee, uem y nspocntx. Mnanmne mxont-
nnxn eme mano unramr, penxo xonxr n rearp, a na ntcranxe, moxer trt, n noome nn pasy ne
tnn. Hecmorpx na +ro, crparernx pncym, nnmy, unram cronr na nropom mecre no snaue-
nnm mept cnoe +exrnnnocrn, a crparernx cmorpm renennsop, cnymam mystxy na
nropom mecre no uacrore ee ncnontsonannx nertmn.
HPOmY HPOmEHHR, IOBOPK HPABBY
Ecnn peenox uyncrnyer nnny nnn onrcx naxasannx nspocntx, ro ncnontsyer onnn ns
napnanron connantnoro nsanmonecrnnx nnx connanannx c nnyrpennnm nanpxxennem npo-
cnr npomennx nnn uecrno paccxastnaer o rom, uro nponsomno. Camouyncrnne mnanmnx
mxontnnxon recno cnxsano c nx yueo n, n nepnym ouepent, c ormerxamn. Kpome roro, n ner-
cxo xnsnn rparenne xnnxmrcx cnryannn marepnantno yrpart neme, ocoenno ecnn
+ro uyxne nemn, a nnnonar n nx norepe nnn nonomxe peenox. O nnoxax, cnomanntx ua-
cax, pasnrtx uamxax n nopnanntx xonrorxax nyxno uecrno coomart ponnrenxm. Mnanmne
mxontnnxn, xoropte ncxpenne cunramr ncnopuennte nemn n nnoxne ormerxn nononom nnx
nepexnnann, ncntrtnamr ns-sa +rnx nenpnxrntx cotrn nenym rammy uyncrn crpax,
rnen, crpananne, nnny, crtn, nporecr no nonony nosmoxnoro naxasannx, anarnm. Xpannrt ra-
xne nonnymmne cotrnx n rane ouent rpynno, no noxa npannnno nce ne paccxaxemt n ne
nonyunmt npomennx conecrt ne ycnoxonrcx n crpax naxasannx ne nponer.

Paccra; Kamu B., 8 )em [11]: B euuoeama, npo)u)a +a+uu rode, +a+a cma)a
+eu pveami. Ma+a :vecmevem, :mo onmi uaoo norvnami cramepmi uoevm (ue om-
cmupieaemc). Ha +eu paccepou)aci. Paccmpou)aci. Uvecmevm, :mo +a+a pac-
cmpou)aci. He rvnum +ue uu:eeo c)aoroeo. Bceeoa ue norvnaem, roeoa euuoeama,
roeoa oeorv no)v:am. Hpouv npoueuu npocmum, uo cua:a)a crarem: B ue
npouv, c)aoroeo ue rvn)m, uucueeecrue du)i+i c+ompemi ue ovoeui. uo ee:epa, oo
ca+oeo ee:epa ue npocmum. 3)mci, :mo ue npouaem. Beoi npoueuu npocu)a, a ue
npouaem. H)arami xo:emc. Xo:emc ue c)vuamic er)m:umi me)eeu;op u c+om-
pemi. Ho ec)u oc)vuamci, cpa;v e veo) nocmaeum. Bomci, :mo einopem u;-;a moeo,
:mo ue c)vuamci. Hoc)e omoeo ue xo:emc ecmi. Hu:eeo ue xo:emc. He xo:emc oe-
)ami vporu. Pacceprueamci ua uee. Xo:emc e )ec vmu u ua oepeee cuoemi. Oua ue
uuem. H opam ue co:vecmevem. A nani oo+a uem.

Crparernm npomy npomennx, ronopm npanny moxno cunrart nercxnm nporornnom
nspocnoro cnocoa npeononennx rpynnocre ncnonenn [32]. uyncrnyx, uro conepmnn ne-
uro nexopomee, peenox, xax n nspocnt, moxer repxrt ynaxenne n nonepne x cee. Hocre-
nenno on nonnmaer, uro rontxo npanna cnococrnyer ncxptrnm nymennoro naptna, n xorx n
xyntmnnannonnt momenr on ncntrtnaer ont n ncnyr, n camom axre ero orxponennocrn
conepxnrcx oneruenne xarapcnc. Pymennax rana rpeyer cnennantntx n nenpeptnntx
ycnnn nnx ee coxptrnx, no+romy pacxptrne rant n npnsnanne cnonx rpexon nener x oner-
uennm nymennoro cocroxnnx. Hocne pacxaxnnx peenox nonyuaer n cnoe pacnopxxenne +nep-
rnm, xoropym pantme rparnn na coxpanenne rant, n y nero noxnnxmrcx cnnt xnrt nant-
me. Hcxpennxx npocta o npomennn cnntnoe +monnonantnoe nepexnnanne. Ona conpo-
noxnaercx uyncrnom crpaxa n crtna, a crtn +ro ra opma ontra, xoropax moxer nocnpe-
nxrcrnonart nonropennm npocrynxa. Onnaxo ecrt n raxne nern, xoropte tcrpo n nerxo npo-
cxr npomennx, nnuero npn +rom ne nepexnnax. Xornre, urot x nonpocnn npomennx, noxa-
nycra!
Taxne orxnonennx cnxsant c nenpannntntm nonenennem nspocntx, xoropte nenyr ce-
x nno opmantno n cyxo, nno sanynnnno. Honono ncnonenn, crparernx npomy npome-
nnx, ronopm npanny npennonaraer neoxonnmocrt neopmantnoro connantnoro nsanmone-
crnnx. Pymennte xonnnxrt ycrpanxmrcx tcrpee n nerue, ecnn ntsnanmee nx cotrne ne-
pexnnaercx conmecrno c npyrnm. Tontxo n nponecce nonepnrentno ecent peenox naunna-
er nonnmart, uro pxnom ecrt nnsxn, pasnenxmmn ero crpanannx. Bent +exrnnnocrt nc-
nonenn onpenenxercx xax cnxrnem nanpxxennx nyrem pasnenennx nomn c npyrnm, rax n sa
cuer nepenoxennx na +roro npyroro uacrn ornercrnennocrn. Ocoennocrtm nere xnnxercx n
ro, uro raxoe nsanmonecrnne npn npomennn ne nonxno trt nnnrentntm. Ho cymecrny, ono
rpeyer rontxo camoro axra npnsnannx rpexa. Ponroe, nonponoe ocyxnenne nspocntm
ncex nerane nenpnxrnoro cotrnx tnaer nnx peenxa myunrentntm n ne npnnocnr emy ra-
xoro oneruennx, xax npocro npnsnanne n npomenne. Ecnn ponnrent nnxax ne moxer ycno-
xonrtcx, emy nyxno nce-raxn npexparnrt cnononsnepxenne n nepern x renecnomy xonraxry:
nno mnennyrt, nno onxrt. Kpome roro, ne saynem, uro npnsnanne nopoxnaer sanncn-
mocrt or roro, xro cnnmaer ont n ornycxaer rpexn, rem onee ecnn on nonnmaer cnom nnacrt
n nontsyercx em (ncnomnnre: Hpomy npomennx npocrnr, no cnauana cxaxer: ne npo-
my, cnanxoro ne xynnm, Pncneencxne nntmt cmorpert ne ynemt.).
Heynnnnrentno, uro crparernx ronopm c xeu-nnyat, xoropym nern nocrarouno
uacro ncnontsymr no cocrnenno none nnn ntnyxnenno, nonana n uncno cpenne+exrnn-
ntx. Horonopnrt nosnonnrentno, no rontxo n rex cnyuaxx, xorna +ror pasronop ne cynnr no-
nonnnrentntx nenpnxrnocre n nymenntx myuenn. Hycrt npocrxr, a norom yxe moxno o
uem-nnynt nerpantnom nnn necenom noronopnrt. Bmecre c rem, pasronop ne c peantntm, a c
noopaxaemtm coecennnxom Forom (crparernx uonmct), xoropt roxe conepxnr n
cee +nemenrt npnsnannx ncnonenn n npomennx n ornymennx rpexa, xax noxasann na-
mn nccnenonannx, nomoraer nerxm, ocoenno nenouxam, nyume. Bcerna cymecrnyer nosmox-
nocrt nponrpart raxoe noopaxaemoe nsanmonecrnne no nyxnomy nnx cex cnenapnm, no-
+romy ono ne conepxnr nenpnxrntx neoxnnannocre n npnnocnr ontmee oneruenne, uem
pasronop c peantntm uenonexom, or xoroporo sanncnr peenox.
OBHHMAK, HPHHMAK, IAAY
Pern, rax xe xax n nspocnte, n rpynno nnx cex cnryannn ncrynamr n connantnoe
nsanmonecrnne c ponntmn n nnsxnmn. Onnaxo +ro xonraxr, ornnunt or nsanmonecr-
nnx n pamxax xyntrypt nspocntx. Eme ne ymex ncecroponne onymtnart n pannonannsnpo-
nart cnryannm ncrynax n rpynnt nnx cex momenr n ornomenne c npyrnm nnnom nnn oex-
rom, peenox crapaercx orpearnponart nanpxxenne es cnon, uepes npxmo renecnt xonraxr.
Taxo recnt nsnuecxn, cencopnt n +monnonantnt xonraxr, rax nastnaemte ornome-
nnx npnnxsannocrn, ouent naxen nnx nere. V manentxoro peenxa raxoe nsanmonecrnne
cymecrnyer c camoro poxnennx c mareptm. Mart nepnax ncnxonornuecxax samnra
peenxa. Mnorouncnennte nccnenonannx ncnxonoron noxasann, uro y nere, pasnyuenntx n
pannem nospacre c mareptm naxe na xoporxn cpox, nosnnxaer nenpeccnx n, xax cnencrnne,
cnnnpom nenopasnnrocrn. Hpnunno xnnxercx oennennocrt +monnonantnoro mnpa peenxa,
nenocrarox omennx n nnnmannx, cnaocrt nnemnnx noynnrentntx crnmynon. Ecnn mart ne
ncnontsyer npn omennn c mnanennem recnoro nsnuecxoro xonraxra n nornaxnnann, a
raxxe yntox n noxnant, ro y nere onapyxnnaercx snaunrentno ontme nonenenuecxnx
orxnonenn or nopmt [3, 37, 38, 41, 100, 134, 136, 142 n mn. np.].
B cnere cxasannoro neynnnnrentno, uro crparernx onnmam, npnxnmam, rnaxy oxa-
sanact n name ntopxe nanonee uacro ncnontsyemo n onno ns nanonee +exrnnntx.
Hnorna nern nononnnrentno noxcnxnn, c xem xonxperno onn nsanmonecrnymr raxnm opa-
som: onnmam mamy, onnmam aymxy. Bmecre c rem, n paccxasax nere 811 ner n xa-
uecrne oexron, xoroptx onn onnmann, npnxnmann n rnannnn, uame noxnnxmrcx ne
nmnn, a anno1nme. Mamt n aymxn, xoropte moryr onxrt n ycnoxonrt, ne ncerna naxo-
nxrcx pxnom c nertmn mnanmero mxontnoro nospacra. Mama na paore, aymxn nonce
moxer yxe ne trt, na n nern cunramr cex nocrarouno camocroxrentntmn. Hx nospacrnte
nopmt ne nosnonxmr opamartcx x mame sa nomomtm rax uacro, xax +ro tno n nercrne.
Ecnn xe ntnpart mexny mxrxo nrpymxo ( xouy mxrxym nrpymxy. Horomy uro ona ren-
nax. c ne cnnm...) n xnnorntm, ro npennourenne peenox ornacr nocnennemy ono xe
xnnoe.

Paccra; Heuu B., 9 )em [11]: V +eu ecmi rom uvc. Oouu pa; +ue uaoo oi)o
uomu r ;vouo+v n)acmuurv npu+epmi. B neperuea) ue+uorro oo)c, eo)uoea)-
c. Bopve crarvm, :mo vre ce:ac uaoo uomu. Hoooue) r oruv, uvcirv no;ea). Ou
+ue eceeoa no+oeaem. B e)arv u vcnoraueamci. Ou +vp)i:em uaneeuo. Koeoa rueom
oo)um ua rueom )rem u vcnoroum.

Paccra; Bapu T., 9 )em [11]: B xo:v nonvea, rpo)ura u cooarv, a roura, xo-
+r, :epenaxa v +eu vre ecmi. B )mo)m rueomuix. Eue xome)a oi )emv:vm cooa-
rv. Xo+:or +a)euiru, nvuucmi, ua eaperrv noxor. Meu nouu+aem. Koeoa :mo-
mo ue no)v:aemc, oepv eeo u)u rourv ua pvru, non)a:v, non)a:v u vcnoraueamci.
Ma+i eeoi oo+a uem, a oo+auuee ;aoauue ue peuaemc.

Xnnornte ne rontxo oecneunnamr nosmoxnocrt +exrnnnoro renecnoro xonraxra,
no n ymemr conepexnnart, xpannrt rany, ycnoxannart. Onn nepnte npystx n nnxorna
ne pyramr peenxa, xax +ro nenamr nspocnte. Hmenno no+romy xnnornte ntcrynamr n xaue-
crne cnoeopasntx samnrnnxon n ncnxorepanenron nnx mnornx nere, ocoenno nnx nenouex
[8, 11]. Kax yxe ronopnnoct, cmeprt, norepx n onesnt nmnmoro xnnornoro onno ns ca-
mtx uacrtx rpanmnpymmnx nepexnnann y mnanmnx mxontnnxon.
IYARK, BEIAK, KATAKCL HA BEAOCHHEBE;
IYARK BOKPYI BOMA HAH HO YAHHE
Pne xonnnr-crparernn, nomenmne n nepeuent nanonee +exrnnntx, xacannct npo-
rynox nere. Mnorne ponnrenn ornocxr nporynxn x oxsarentno nercxo paore, cunrax, uro
peenox nonxen rynxrt, urot ntmart cnexnm nosnyxom n trt snopontm. B ro xe npemx,
camn nern rynxnne co cnonm snopontem, xoneuno, ne cnxstnamr. Hporynxn namr nm nosmox-
nocrt ornneutcx or ypoxon n npyrnx oxsarentntx nen, ornoxnyrt, nonyunrt ynxnnonant-
noe ynonontcrnne na ocnone cnoonnoro npoxnnennx xnsnenntx cnn, peannsonart norpe-
nocrt n nepernamenrnponannom omennn nnn, nanpornn, norpenocrt notrt onnomy. Ha
nporynxax nern nosnamr oxpyxammn mnp, snaxomxrcx c pasnoopasnem n xpacoro xnnenn
npnpont. Pnx nnnmcrpannn npnnenem pncynxn n paccxast nnyx cecrep-nnsnenon: Bnxn X.
(pnc. 2) n Kcmmn X. (pnc. 3) na onny n ry xe remy: rax nmnm o +rom ncnomnnart.


Paccra; emopor)accuuui Buru X. 8 )em: Karoi oeui )emo+ u cecmpa
Kcmua eixoou)u ev)mi ua n)ouaorv. C ua+u oi)a noopvea Maua u +a)i:uuru. H
+a)i:uuru raroi pa; ;a ua+u oeea)u, u +i om uux npma)uci u voeea)u. H uurar
ue +oev omoeo ;aoimi. B )mo)m omo nomo+v, :mo +ue upaeumc oeeami, )mo)m
oeueamic. B o:eui oicmpo oeeam, u +ue upaeumc, :mo +eu ue +oevm no+ami.
Oouu pa; cnpma)aci e rvcmi, u +eu uaue) eu. B e)e uoeu vuec)a, mar ucnvea-
)aci, :mo cepoue e nmru vu)o. Koeoa eeo veuoe)a, +ue nora;a)oci, :mo omo oe+ou
raro-mo. B cuoe)a ua ropmo:rax, roeoa ou uaue) +eu. H ue oruoa)a omoeo, no-
mo+v :mo +eu e omo+ +ecme uurmo ue uaxoou). H ue cpa;v pacc+ompe)a eeo )uuo,
nomo+v :mo pro ceemu)o co)uue. Ouo cu)o +ue np+o e e)a;a, rar ovomo cneuua)i-
uo rmo-mo omo noocmpou). H omo mar npumuo ecno+uuami, nomo+v :mo )emo+ ue
uaoo oe)ami vporu.

Bnxa X. nenouxa c nomnnnpymmnm rnnom nnunocrn. Ee xapaxrepnsymr orxpt-
rocrt, nerxax nosynnmocrt, cxnonnocrt x pncxy, nnsxn camoxonrpont, uyncrnnrentnocrt.
Hporynxn nosnonxmr raxomy peenxy cnoonno omartcx, npoxnnrt axrnnnocrt, nesanncn-
mocrt n nnnepcxne xauecrna, ncntrart nacnaxnennx or nrpt c onacnocrtm, satrt o cxyu-
ntx n nenpnxrntx oxsannocrxx. B ornnune or +roro, nnx ee nnrponeprnponanno cecrpenxn
Kcmmn X. nporynxn +ror cnoco ocrartcx onno, ocnoonnrtcx ns-non xonrponx n onexn,
ncntrart +crernuecxoe nacnaxnenne or nocnpnxrnx npexpacnoro. Ornnunrentnte cnocrna
Kcmmn X. samxnyrocrt, uyncrnnrentnocrt, nnsxn camoxonrpont, nerxax nosynnmocrt,
ocropoxnocrt, uro n npoxnnnoct n ee paccxase:


B )mo)m oepeeum, nomo+v :mo ma+ +oruo oo)eo ev)mi. H eue ma+ o:eui
:acmo ceemum co)uue. Ta+ +oruo oa)ero vxooumi, u uurmo ue ovoem oecnoroumic.
B )mo)m ev)mi ooua. Ocooeuuo, roeoa +ue eece)o. V +eu ua ovue rar ovomo cee-
mum co)uue, u +ue o:eui xopouo, roeoa ev)m ooua. H +ue uurmo ue eoeopum, :moo
u)a oo+o. Koeoa ev)m c re+-mo eue, mo ou ;oeem +eu mo mvoa, mo oopamuo.
Toeoa +ue cmauoeumc epvcmuo u crv:uo. B roeoa ev)m ooua, mo )mo)m c+ompemi
ua ;e+)uurv, ua )ucmor om ;e+)uuru. V ueeo rpacuea dop+a u o:eui rpacuei
euo.

Pasnnrt cnon nnunte xauecrna n onnanert snannxmn o oxpyxammem mnpe nerxm cy-
mecrnenno nomoramr nporynxn na nenocnnene. Bo mnornx paccxasax nern nxnmuamr nenocn-
nen n uncno cnonx npyse, napxny c nmntmn n xnnorntmn. (Hanpnmep, Mon npystx +ro
nrpymxa mennent, nenocnnen Opnan n xnnax uepenaxa, e rpn ronnxa. Hnn: Mon npy-
stx +ro xnmmxa, maa, ntxn n canxn snmo. Homant n nenocnnen necno. A ncerna
coaxa 3nra n ronapnm Herx, yuennx 36 xnacca 363 mxont [11].) Paccxas nxrnxnaccnnnt
Cann H. no pncynxy n mon npystx noxastnaer, xaxoe orpomnoe snauenne moxer nrpart
nenocnnen n xnsnn peenxa:

B o:eui )mo)m e;oumi ua ceoe+ ee)ocuneoe. Eeo ;oevm Hvrac, rar u rou
J+u) u; Heuueoepeu
8
. Koeoa carvci e ceo)o, :vecmevm ceo roeooe+ u)u oec-
cmpauui+ uuoeue+. Koeoa c Hvraco+, +oev coeepuami ca+ie c+e)ie nooeueu u
npur)m:euu. Uvmi-:vmi uar+eui ua neoa)i u eom ou, noc)vuui +ue, vre
+:umc e oa)iuue npepuu, ooeou ecex )moe. Mue uuroeoa ue crv:uo c Hvraco+. Mi
+:u+c c uu+ enepeo oicmpo-oicmpo, u ece n)oxue co+ueuu u neperueauu omuo-
cmc ua;ao e+ecme c eempo+. Koeoa oouramci ua roeo-mo, uov ev)mi c Hvra-
co+. B e)arv eeo no ;e)euo, e)aoro, uaepemo co)uue+ cnuue u ;aoieam o uenpum-
uo+. B mar eeo )mo)m!.

Penouxa nocnpnnnmaer cno nenocnnen xax xnnoe cymecrno. Omenne c nnm nsannx-
er ee or cxyxn n onnnouecrna, naer omymenne cnnt n xpapocrn, nontmaer ynepennocrt n
cee. Bxnmuax mexannsm noopaxennx, npenpamax nenocnnen n xonx, a cex n eccrpam-
noro nnnena, ona rem camtm peannsyer nercxym norpenocrt camoyrnepxnennn. Bent ona
cnocona ne rontxo nonunnnrt cee cnoero nnxoro npyra, no n oornart ncex nmne na cnere,
muact n camte nantnne npepnn.
CTAPAKCL PACCAABHTLCR, OCTABATLCR CHOKOHHLM
Hon paccnanennem nern nonnmamr ne rontxo con, no n nosmoxnocrt npnnxrt
ropnsonrantnoe nonoxenne, urot paccnanrt mycxynt n ycnoxonrtcx.

8
Inannt repo nonecre mnencxo nncarentnnnt Acrpnn Hnnnrpen O 3unne ns Henneeprn.

Paccra; A)ura L., v:euura 2 r)acca: Koeoa ooue) oo rouua uepi, o:eui
vcma). A nomo+ )ee ua oueau u pacc)aou)c. Mue cma)o xopouo. Hera) c ;arpi-
mi+u e)a;a+u. B uu o :e+ ue ov+a).

Paccra; Mauu C., v:euuui 1 r)acca: Co +uo npou;ou)a uenpumuocmi. B
paccina)a puc. H +a+a +eu cma)a pveami. B voera)a u ;an)ara)a. Ma+a o:eui pv-
ea)aci. Ho eopve ocmauoeu)aci u ce)a e veo). B o:eui-npeo:eui oo)aci.
Hcuxo)oe: Ueeo mi ucnvea)aci? Maua C.: B oo)aci, :mo +a+a paccep-
oumc u ue ovoem co +uo eoeopumi, roeoa +ue uaoo :mo-mo cnpocumi. Umo mi
coe)a)a, :mooi pacc)aoumic u ocmaeamic cnorouo? Hee)a ua oueau u om-
eepuv)aci r cmeue. Uvecmeoea)a oouov. Xome)oci n)arami. Teoe rmo-mo no+o-
ea) vcnoroumic? B vcnorou)aci ca+a.

Hocnennn npnmep noxastnaer, uro n nonxrne crapamct paccnanrtcx, ocranartcx
cnoxontm xaxnt peenox nxnantnaer cno cmtcn. Penouxa, xoropax onnenact na mamy
n ncnyranact ee pyrann n naxasannx, ne rontxo nerna na nnnan (npnnxna ropnsonrantnoe no-
noxenne), no n ornepnynact x crene. Taxoe nonenenne yxe moxno paccmarpnnart, xax onn-
cannym ntme peaxnnm naccnnnoro nporecra, onny ns nepntx samnrntx peaxnn peenxa. B
+rom npnmepe peaxnnx naccnnnoro nporecra nxnmuaer n cex rpn cocrannxmmne: nerna (npn-
nxna ropnsonrantnoe nonoxenne), ornepnynact (ocranact cama no cee, onna), nouyncrnonana
onny, saxorena nnaxart (crparernx nnauy, rpymy) Hpnuem xorna peenox ocymecrnnxer
xenanne nonnaxart, +ro npnnonnr ero x paccnanennm.
Hrax, n onncannxx nere conepxanne crparernn crapamct paccnanrtcx, ocranartcx
cnoxontm mnoroxomnonenrno. Ono nxnmuaer n cex nosmoxnocrt: 1) npnnxrt ropnson-
rantnoe nonoxenne, urot paccnanrt cxenernym mycxynarypy, 2) ymentmnrt norox cencop-
no nnopmannn ns nnemnero mnpa (saxptrt rnasa), urot nocrnut ncnxnuecxoro ycnoxoe-
nnx, 3) sacnyrt n nonnocrtm orxnmunrtcx or oxpyxammero mnpa, 4) paspemnrt n cnonnne-
nnn rpanmnpymmym cnryannm, 5) ocrartcx n onnnouecrne, 6) orpearnponart nenpnxrnocrn c
nomomtm cnes n +monnn crpanannx. Kax ncnontsyer +ry crparernm xaxnt xonxpernt pe-
enox sanncnr or mnornx axropon: ero nona, nnunocrntx ocoennocre, xnsnennoro
ontra, c onno cropont, n rnna nenpnxrno cnryannn, c npyro. Inanntm, na nam nsrnxn,
xnnxercx ro, uro nern nonnmamr, xax onn cnocont paccnanxrtcx n ocranartcx cnoxontmn.
Hanomnnm raxxe, uro n pesyntrare xoppenxnnonnoro anannsa tno noxasano, uro +ra crpare-
rnx cnxsana c eno (noen n paccnanncx) n c paccnanennem nocne mnorouncnenntx nercxnx
sanxrn, ocoenno cnxsanntx c nsnuecxo narpysxo (rynxm, eram, xaramct na nenocnne-
ne). 3rn cnenennx nyxno nsxrt na noopyxenne ncem ponnrenxm: noemt, noera,
npnnxr, nocnn...
CMOTPK TEAEBH3OP, CAYmAK MY3LKY
Pnx conpemennoro peenxa cmorpert renennsop snaunr camtm npocrtm n nocryn-
ntm cnocoom ornneutcx or nponem. Tem onee uro nexoropte nspocnte camn ronxamr pe-
enxa x renennsopy, urot ne meman n ne nanoenan. Ppyrne, naoopor, ne paspemamr cmor-
pert renennsop, ocoenno xorna na +xpane npocro uro-ro nnernoe mentxaer. Onnaxo nnx pe-
enxa uero-ro nnnrammerocx non snyxn pnrmnuno mystxn tnaer nocrarouno, urot na xa-
xoe-ro npemx satrtcx, ne nymart o nenpnxrno cnryannn n paccnanrtcx. Horonopnre c
nertmn o pexname nnn npennoxnre ee pastrpart. Bt nopasnrect, nacxontxo nerantnt n o-
mnpnt snannx nere no +romy nonony.
Tenenepenaun ntcrynamr ne rontxo xax +exrnnnt ornnexammn n nepexnmuam-
mn axrop. Iepon nntmon n renenepenau +ro re monenn, na xoropte namn nern xorxr
trt noxoxnmn nnn ne noxoxnmn, utn xauecrna nnn opast n nenom npnmepxmr n sarem ne-
penocxr na cex nno, nanpornn, ornepramr (samnra no rnny nmnrannn nnn nnenrnnxannn).

Paccra; Hmou+i +v)imdu)i+ A)euu M., v:euura 3 r)acca: Mue upaeumc
+v)imdu)i+ Hpur)m:euu Iouu. Homo+v, :mo ou nov:ume)iui, eece)i. Jmom
+v)imdu)i+ nov:ume)eu me+, :mo e oouo u; eeo cepu, uanpu+ep, Ioua uae)c
o:eui +uoeo roudem u v ueeo ;aoo)e) ;vo. H e+v npuu)oci npomu o)uuui nvmi r
epa:v-cmo+amo)oev. B c+ompm no me)eeu;opv omom +v)imdu)i+, u ca+ cmapamci
ue oe)ami moeo, :mo oe)aem eeo nepcouar Ioua.
Hcuxo)oe: A ua roeo u; eepoee +v)imdu)i+oe mi xome) oi noxooumi?
A)eua M.: B xome) oi oimi noxor ua eepo +v)imdu)i+a Kom Heono)io. Ho-
mo+v :mo ou v+ui u eceeoa ;uaem, :mo oe)ami.

Vmenne coornecrn cex c repoem myntrnntma ouent naxnt +ran n pasnnrnn ca-
mocosnannx peenxa. C onno cropont, xorna peenox couyncrnyer n conepexnnaer nepco-
naxy myntrnntma, +ro poxnaer n ero nyme camte pasnte nonte uyncrna: cocrpananne, xe-
nanne trt noptm n myxecrnenntm, naxasart onnunxa, ynepennocrt, uro n rt moxemt
onepxart noeny n trt cuacrnnntm. C npyro cropont, cpannenne +ro onna ns rex norn-
uecxnx onepann, xoropax nexnr n ocnone pasnnrnx mtmnennx peenxa. Ocymecrnnxx cpan-
nenne cex c nepconaxamn myntrnntmon, peenox nepenxo npnxonnr x ocosnannomy ntnony
o rom, n uem on nx npenocxonnr n x uemy emy eme nano crpemnrtcx. H +ro naxnt mar nnx
nantnemero ncnontsonannx nnrennexryantntx crparern connanennx c nenpnxrntmn cn-
ryannxmn.

Paccra; Hacmu M., v:euuui 2 r)acca: C+ompm me)eeu;op u mar neperu-
eam ma+ oe)ocuerruua +ami mpaeum ca+v Be)ocuerrv. A euo+a+ voaemc cna-
cmu ee. H omo noemopemc :emipe pa;a.
Hcuxo)oe: A om raroeo +v)imdu)i+a ua ovue cmauoeumc xopouo? Hac-
m M.: Meu vcnoraueaem +v)imur Kpoura Euom. Ta+ euomuxa noci)aem euoma
ua npvo. Ou oeeaem mvoa u oopamuo, ou ue +orem npuuecmu xeopocma. Mue
upaeumc omom eepo. Mue o:eui c+euuo ;a ueeo ou ooumc ceoeeo ompareuu u
ue +orem npuuecmu co)o+v. A mi oo)aci oi ceoeeo ompareuu? B oi ue
oo)aci. Cpaeuueam ceo c uu+ u nouu+am, :mo oi ue oo)aci!

Hcxpenne conepexnnax cnonm repoxm, npoxonx nmecre c nnmn nce nepnnernn cmxera,
neronyx, panyxct n crpanax, peenox moxer naxe nepexnrt xarapcnc cocroxnne nnyrpen-
ne +monnonantno paspxnxn, ounmennx cnoe nymn, neocosnanaemo nepeonenxn nce cno-
e cncremt nennocre n, xax pesyntrar, nsmennrt ornomenne x cnoe nponeme. Hocnen-
nee nponcxonnr ne uacro, nocxontxy y peenxa eme nnoxo pasnnr mexannsm nenenrpannn,
emy rpynno nepexnnart sa npyroro, a ne sa cex. Ho+romy otuno conepexnnanne nosmoxno
n rex cnyuaxx, xorna n nntmax npncyrcrnymr nepconaxn, maxcnmantno cxonnte c camnm
peenxom n ero npystxmn (nern n xnnornte). Hpn +rom nyume, urot cnauana repo nntma
tn cna, a norom, necmorpx na cnom cnaocrt, c nomomtm npyse noexnan. Knaccnuecxnm
npnmepom raxoro nntma moxer cnyxnrt nntm Ponana Ftxona Bnnmanne, uepenaxa!. uro
nponsoner n pesyntrare non nnnxnnem renenepenau nanpxmym sanncnr or ycnnn nspoc-
ntx n nonnmannx nmn roro, n xaxnx nntmax n repoxx nyxnamrcx nern.
HIPAK BO HTO-HHBYBL
Pern npexpacno ornamr cee oruer n rom, uro, ncnontsyx crparernm nrpam no u1o-
nnyat, onn moryr ornneutcx, paccnanrtcx n ycnoxonrtcx n rem camtm cnnsnrt rpenory n
nanpxxenne. Onn, xax n nspocnte, moryr orpearnponart nanpxxenne uepes yxon n paory.
Hepno paoro peenxa xnnxercx nrpa. Hrpa nnx nero ne rontxo panocrt n ynonontcrnne.
C nomomtm nrpt nern pasnnnamr camte pasnte xauecrna: or cnnt n nonxocrn no xpearnnno-
crn n xommynnxaentnocrn. B nrpe nern npnoperamr nonte nantxn n ymennx, pacxptnamr
cnon norennnantnte nosmoxnocrn. B ne peannsymrcx naxnte xnsnennte norpenocrn n
nosnannn, omennn, npeopasonannn oxpyxamme cpent. Hpn +rom n nrpe peenox ne ront-
xo ycnannaer nonte connantnte ponn, opmnpyer mopantno-npancrnennte nennocrn, no n
ocosnaer cmtcn cnonx n uyxnx necrnn, nepexnnann, nponem. Ho+romy nrpa +ro cno-
co nonroronxn nere x xnsnn, cpencrno nx pasnnrnx, nocnnrannx n samnrt [77]. Mnorne
meront ncnxonornuecxo xoppexnnn n ncnxorepannn n nercxom n nonpocrxonom nospacre
ocnonant na nrpe xax ynnnepcantnom cnocoe nosnecrnnx na nnunocrt peenxa
[39, 65, 110].
Tax, nanpnmep, n pamxax cncremt Bantnopcxo nenarornxn c nentm cosnannx nerxm
onrnmantntx ycnonn nnx nnnrarentno paspxnxn n ncxnmuennx nepenosyxnennx nm npen-
naramr cnennantnte nrpt, raxne xax naponosnx, xpnuantnax nonxnxa, snepn. Hpn nr-
pe n naponosnx nosnnxaer xpymenne n nern ycrpannamr xyuy-many. Hrpa xpnuantnax
nonxnxa npennonaraer, uro no npemx nporynxn n nocrarouno yennnennom mecre nerxm npen-
naramr xpnuart xax moxno rpomue. Tam xe nrpamr n snepe. Ecnn xro-ro nrpaer sa rnrpa, on
nonxen ptuart. Hpn +rom sacrenunnt peenox cxopee nnmnr, uem ptunr. Torna ero noyx-
namr: Kpnun rpomue! Crpamnee! Pasne +ro rnrp +ro xe xorenox!. Ero nonanpnnamr n
nonnaunnamr no rex nop, noxa on ne pemnrcx n ne saptunr, npeononen cno xomnnexc. Hocne
nonono paspxnxn nern n reuenne nexoroporo npemenn onee ypannonemennt.
Hocxontxy nrpt rax naxnt nnx nopmannsannn cocroxnnx peenxa, neoxonnmo nonn-
mart nx mexannsmt n nnnamnxy. Cymecrnyer necxontxo nonxonon x nonnmannm nosnnxno-
nennx nercxnx nrp. Hepnt nonxon nosnnnn nsm1xa cnn. B ne oosnauena ananornx
mexny nrpamn nere n nerentme xnnorntx. Hpennonaramr, uro nnx peenxa nrponax cn-
ryannx roxe cnxsana co cnoonntm or nnemnnx norpenocre npoxnnennem xnsnenntx cnn
n xapaxrepnsyercx nepexnnannem nacnaxnennx, mynxnnonantnoro yaonontc1nnn.
Bropo nonxon cnxsan c nxcanne n xyntrypno ncropnn uenoneuecrna ocooro ne-
pnona nercrna, xorna y peenxa ner onpenenenntx oxsarentcrn. 3ro oycnonneno men-
nenntm nsnuecxnm cranonnennem peenxa, ncxnmuammnm onnanenne opynnxmn rpyna n pa-
ory na naro omecrna. B cnxsn c +rnm nern na onpenenennoe npemx npenocrannent camn
cee n ocnooxnent or saor o cocrnennom nponnrannn. B +ror nepnon n opmnpymrcx
nercxne coomecrna, n xoroptx rocnoncrnymr nrpt noaro1onn1entnme ynpaanennn x
aen1entnoc1n nspocnmx.
Tpern nonxon: nrpa ne rontxo nsnuecxoe ynpaxnenne, no n pasnn1ne nn1ennex-
1a, npexne ncero noopaxennx. Cepa nrpt +ro cepa opason n nornomennocrt nt-
mtcnom. Hpn +rom cymecrnenntmn momenramn nrpono cnryannn xnnxmrcx nepenoc snaue-
nnn c onnoro npenmera na npyro n npenpamenne camtx nnuroxntx n manonnrepecntx ne-
me n nacroxmnx xnntx cymecrn. Taxo nepenoc snauenn nosnonxer nerxm ycnemno mone-
nnponart camte pasnte nsanmonecrnnx. Pecrnnrentno, noxnnxercx nosmoxnocrt nponsne-
crn c samemammnm oexrom onpenenennte necrnnx, nanpnmep naxasart, ynrt.
Taxnm opasom, npn nmom nonxone no ornomennm x nercxnm nrpam cymecrnenno,
uro n nrpe menxercx ornomenne peenxa x oxpyxammemy mnpy n opmnpyercx mexannsm
nosmoxno cment nosnnnn, a raxxe xoopnnnannn cnoe rouxn spennx c npyrnmn nosmoxnt-
mn rouxamn spennx. Hpnnnmax npannna nrpt, peenox yunrcx xnrt n connantno cpene n
xonrponnponart cex c nosnnnn renepannsonannoro npyroro [125].
Hyrt x ocnoennm nontx opm oprannsannn nonenennx uepes nrpy cnxsan c noxnnenn-
em nrpymex, pone n npannn. pxnm npnmepom nonoro nocnpnxrnx cex n nrpe xnnxercx
naen1nmnxannn, onapyxnnaemax n pasronope peenxa c xyxno. Korna peenox eper na
cex pont npyroro, ro samenxer cocrnennym nnunocrt npyro, nnnmsopno, A ra, npyrax,
npenxnnxer cnntnemne rpeonannx x ocosnannm +ro nnnmsnn. Hrpt n xyxnt, n nony n
r.n. ntxonxr ns pamox npemenn n npocrpancrna, connantnoro cnox, nannonantntx ocoenno-
cre, nporpecca xyntrypt. 3rn ocroxrentcrna cosnamr naronpnxrnte ycnonnx nnx nepexo-
na or mornnon, nmemmnx opmy neocosnanaemtx, aexrnnno oxpamenntx, nenocpencrnen-
ntx xenann, x mornnam, nmemmnm opmy namepenn, croxmnm na rpann cosnarentnocrn.
Kax ncerna, ocosnanne npononnpyercx cronxnonennem c npenxrcrnnxmn. B nponecce ont-
mnncrna necrnn nensexno nponcxonnr cronxnonenne snamennroro cam peenxa c ne
menee snamennrtm nentsx nspocnoro. Hrpa nosnonxer necrnonart n nanpannennn npe-
ononennx nentsx, r.e. n cropony cnoero nenocpencrnennoro xenannx. Tem camtm peenox
oexrnnno crannr cex n nonoxenne nspocnoro, xoropt moxer cam npnnnmart pemennx.
Ho mnennm 3.upena, conepxanne uacrn nrp cnxsano c nsnauantno cymecrnymme
rennennne x unoroxpa1nouy nocnponsneaennm cn1yannn 1panum c nentm ntpaorxn
crparernn ee npeononennx nnn orpearnponannx. B +rom cmtcne nercrno nepnon nrp, noro-
my uro +ro nepnon nenpeptnntx rpanm, a nrpa +ro +exrnnnoe cpencrno, xoropoe nosno-
nxer ny1eu non1opennn onnanert remn nentnocnmtmn nepexnnannxmn, xoropte necyr c co-
o +rn rpanmt. B nrpe npencrannent ntrecnennte xenannx, xoropte naronapx nonrope-
nnm n ynonnernopennm n nrpe nepecramr trt nentnocnmtmn. Bocnponsnonx nx n nrpax n
cnmnonnuecxn nonyuax xenaemoe, peenox n xonne xonnon onnanenaer nmn. B +rom cmtcne
nrpa nosnonne1 peenxy cauoy1nepan1tcn, r.x. nrpono cnryanne, n ornnune or xnsnen-
no, on moxer ynpannxrt.
C rouxn spennx, pasnnnaemo upenom, npnmnrnnnax nrpa n ntcmne npoxnnennx ue-
noneuecxoro nyxa: xyntrypa, ncxyccrno n nayxa nnmt opmt oxona aptepon, xoropte
crannr uenoneuecxoe omecrno nsnauantntm nneuennxm, nmymnm cee ntxona. Onn no-
ount nponyxr optt nsnauantntx nneuenn c omecrnom. Hmenno poac1nou nrpm n
ncxycc1na 3.upen oxcnxn nocrenennoe ntrecnenne ns xnsnn nspocntx pasnepnyrtx
opm nrpono nexrentnocrn pasnoopasntmn opmamn ncxyccrna.
MEHTAK, HPEBCTABARK CEBE HTO-HHBYBL
Pocrarouno xapaxrepno, uacro ncnontsyemo n xopomo nomoramme nerxm n nonpo-
crxam xnnxercx raxxe crparernx meuram, npencrannxm cee uro-nnynt, ocnonannax na no-
opaxennn. Hpnyxpamnnax cex n cnom xnsnt, nontmax uyncrno cocrnenno nennocrn n
ynepennocrn n cee, nern ntramrcx raxnm opasom ycranonnrt xonrpont nan oxpyxammnm
mnpom, cnnsnrt yponent nnyrpenne nanpxxennocrn n ecnoxocrna, neynepennocrn n cee
ynyumnrt nacrpoenne n camoyrnepnnrtcx.

Paccra; Hmoi u., 7 )em [11]: B npeocmae)m, :mo npuu)a e r)acc ec e a)+a-
;ax. Bce +a)i:uuru oapm +ue ueemi, Heua oapum roue)er. B o:eui c:acm)uea. B e+
cuurepc. B e+ oavumu. B e+ oauaui u +oporeuoe. Hana eoem ro +ue e noe;oe.
Ou nooapum +ue po;v.

Paccra; Ceperu V., 9 )em, no pucvurv B maro ooeo)iui, maro c:acm)u-
ei [11]: Jmo +o +eueorep eeoem oe)a ro+nauuu. Jmo +ou oeuieu )eram
+u))uou. Jmo curv e ceoe+ oduce. ueuieu no)v:am u peuam ceou npoo)e+i, :mo
npooami, no raro ueue. B pa;eueam npou;eoocmeo. A +eueorep +o ua oupre ece
norvnaem u npooaem. Ce:ac epe+ maroe: e dup+e paoomami ca+oe eieoouoe. Ho
me)eeu;opv nora;ieamm ece v uux xopouo, xopouue +auuui, xopoua ooeroa.
Haoo ronumi oeuieu ua nepenpooare, omo ca+oe eieoouoe. A nomo+ ;aeoeeieami
ceoe +ecmo e +upe. Koeoa oocmueuv eicom, ovov oe)ami per)a+v ua mo+, :mo no+o-
eam oeoui+. A nomo+ co;oa+ ceom napmum. Teepoo veepeu e eiopauuo+ nvmu. uoeo-
)eu, c:acm)ue om oeuee u om moeo, :mo maro uumepecuo paoomo ;auu+amci.
Ha:a)iui ou;uec nvuv e ooopom. Homo+ ua ceo ovov mpamumi. Mauuuv rvn)m,
mpexro+uamuvm reapmupv. Xopouo ovov rumi...

B ocnone +ro crparernn nexnr noncosnarentnt mexannsm samemennx (nepenon ne-
crnn n nno nnan ns peantnoro mnpa n mnp yremnrentno anrasnn). Bcxxn pas, xorna
necrnnrentnocrt pasouapontnaer n nosnnxamr rxxente nepexnnannx, uenonex ntraercx
nepnyrtcx n crpany anrasn, rne moxno nocrnut roro, uero on ne moxer nonrtcx n xnsnn.
B noopaxennn nmax meura cnepmnnmncx axr: nnuro ne memaer trt rne yronno n
xem yronno. Vxonx or panxme n nyramme necrnnrentnocrn, norpyxaxct n mnp rpes n
anrasn, n nern, n nspocnte nsxnnamr nmemmnecx y nnx crpaxn, uyncrnymr cex cmentmn
n nesanncnmtmn.
Pern ouent nmxr pnconart cnon meurt n paccxastnart o nnx nspocntm. B meurax
ouent xpxo npoxnnxercx axrnnnocrt nx nnunocrn. 3ro osnauaer, uro nce necrnnx, nponsno-
nnmte peenxom n ero meurax, oycnonnent cnennmnxon ero nny1pennnx coc1onnnn, na-
nnuneu y cauoro peenxa nenn. Ecnn nnnmarentno ntcnymnnart n anannsnponart nx cnon-
rannte, nnymne nsnyrpn meurt, moxno nerxo norn n mnp nercxo nymn n c nomomtm na-
npannennoro nnanora nomout peenxy nyume ocosnart cnon, ne ncerna ocosnannte, nneuennx,
crpaxn n ycranonxn. Hpnnenennt nnxe nnanor ncnxonora c peenxom noxastnaer, xax meu-
ra nomoraer nenouxe npeononert cnon onnnouecrno, crpax n rpenory.

V:euuua 2 r)acca Orcaua H. ca+a eiopa)a o) pucoeauu me+v B +e:mam u
cocmaeu)a no pucvurv maro nuci+euui paccra;: Ha rapmuue u;oopareuo, rar +i
c Hacme eoe+ e Adpurv. Mi xomu+ veuoemi orvue)u, rorocoevm na)i+v u ooe;iu-
rv.
Hcuxo)oe: A ;a:e+ ea+ rorocoeie na)i+i u ooe;iura? Orcaua H.: Ko-
roci +i ovoe+ ecmi, a c ooe;iuro uepami u, +orem oimi, ;aoepe+ ee oo+o. V
+eu uem opama u cecmpi, oua ovoem +ue cecmpo. 3a:e+ meoe uvrua cecm-
pa? Mue uvrua cecmpa o) moeo, :mooi oi)o uecrv:uo, roeoa uuroeo uem oo+a,
u :mooi eoooue oi)o eece)o. Koeoa uuroeo uem oo+a, :vecmevm ceo o:eui oouuo-
ro u epvcmuo. Ha ovue v +eu mpeeoruo: eopve :mo-uuovoi c)v:umc c pooume)-
+u. B oomci, :mo rmo-mo eopeemc e oeepi, e oruo, u +ue raremc, :mo eorpve +eu
)emamm ovxu. Tar ;a:e+ re meoe uvrua cecmpa u)u ooe;iura? Koeoa c
re+-mo, +ue ue cmpauuo...

Taxnm opasom, noopaxenne y peenxa mnanmero mxontnoro nospacra ouent uacro
ntcrynaer xax nexrentnocrt, nomorammax nocrnut repanenrnuecxoro +exra. Hcntrtnax
rpynnocrn n peantno xnsnn, nocnpnnnmax cnom nnunym cnryannm xax estcxonnym, pee-
nox moxer yrn n noopaxaemt mnp, paccnanrtcx, ocnoonnrtcx or nanpxxennx. Bmecre c
rem, xaxnm t anracrnuntm no cnoemy cmxery nn tno noopaxenne, ono onnpaercx na
peantnte nopmarnnt connantnoro npocrpancrna. Hepexnn n cnoem noopaxennn nopte nnn
arpeccnnnte noyxnennx, peenox rem camtm moxer ocosnart n yrounnrt nnx cex mornna-
nnm cnonx ynymnx nocrynxon [70].
CTPATEIHH CO CPEBHEH MEPOH 3mmEKTHBHOCTH
Cpenn crparern connanennx, onanammnx cpenne mepo +exrnnnocrn, mt ona-
pyxnnn, napxny co crparerne ronopm c xem-nnynt (o xoropo mt ynomnnann paccmarpn-
nax crparernm npomy npomennx, ronopm npanny), eme onny, nocrarouno uacrym y nere
c1apamct sam1t o +1ou. Ho-nnnnmomy, nymart o nenpnxrnocrxx nnx nere ne menee
onacno, uem nx ocyxnart. K npnmepy nymart o rom, uro rt nnoeunnx. Hnn o rom, uro rt
cnoman renennsop, marnnroon nnn pasnn xpycrantnym nasouxy nnx napentx. Bspocnte n
nponecce onymtnannx nonnpamr nnx cex ncenosmoxnte onpannannx. H raxax pannonann-
sannx cnnxaer nnx nnx ncxonnym nanpxxennocrt. Pern eme ne ymemr +ro nenart. B +rom
eme onno ornnune nercxnx crparern connanannx. Onymtnanne cnyunnmerocx nerxm noxa
eme ne ouent nomoraer. Ho+romy onn ntramrcx ncemn cnnamn ocnoonnrt cnoe cosnanne or
crpamntx nnx nnx opason nnn rpanmnpymmnx cotrn, crapaxct satrt, nonannrt +rn noc-
nomnnannx (78% nonoxnrentntx orneron). Orpnnarentnte nepexnnannx moryr trt cront
rpanmarnuntmn nnx nercxo ncnxnxn, uro nern oxrcx ronopnrt o nnx ncnyx nnn ne snamr,
xax o +rnx opasax cxasart, xax cymert oosnaunrt nx rountm cnonom cnon ne xnaraer.
Taxne nepexnnannx nerue satrt (nonannrt nx), uem ntrartcx orpearnponart xaxnm-nno
npyrnm cnocoom. B nepnym ouepent +ro ornocnrcx x crpaxy nepen cmeprtm.

Paccra; Heui H., 8 )em: B omo+ cvuov:re cmpauuoe. H oue+, u uo:im
cmapamci ;aoimi, uo uurar. Ma+a ;uaem, uo :moo onmi ue npucuu)oci uuro+v ue
eoeopm. Jmo +epmeeui. Bo cue. Koeoa npucuu)uci n)ara)a. Ouu ecex ce)u, u ooua
mo)iro oeeo:ra rueem. Ouu +ue cumc. Hx +uoeo ma+, noo ;e+)e...

Paccra; Hamauu P., 10 )em: Mue xo:emc, :moo uuroeoa... uo oare ue
;uam, rar cra;ami omo. B ue ;uam, rar cra;ami, :mo xo:v, eeoi )mou uuoeoa xomm
oouo, a nomo+ opveoe. A eeoi omo n)oxo. Mue xo:emc, ue ;uam rar cra;ami, uv, ua-
npu+ep, ceoooov om vracoe, romopie... romopie +ue cumc. Om ea+nupoe.

O mnornx cotrnxx cnoe xnsnn nern crapamrcx satrt no nacroxnnm nspocntx, xo-
ropte ne nosnonxmr peenxy nrxnyrt cex n pasronop na xaxym-nno nenpnxrnym nnx nnx
remy. Ho+romy nexoropte nemn nern ntnyxnent satnart cnennantno.

Paccra; Pumi K., 9 )em: Jmo cooara. V +eu ee mo:uo ue ovoem. V +eu ma-
ra roura ;)a, :mo +orem ee nouapanami. H+a+a npomue. Oua ue xo:em eoeopumi
npo cooar. Oua ue )moum cooar. Ho:e+v ue ;uam. Cooara rpacuea, )acroea, ooo-
pa. He +oev paccra;ieami, mre)o. 3aoieam npo cooar, uo e e)vouue ovuu no+um.
Ipvcmuo noc)e pa;eoeopa cma)o nomo+v :mo xo:v cooarv.

COHHAALHO HE OBOBPREMLE CTPATEIHH
Pnx roro urot cnxrt nanpxxenne n paccnanrtcx, nera cnocont ncnontsonart n co-
nnantno ne onopxemte crparernn, raxne xax: xycam norrn, nomam cycrant nantnen,
npasnm xoro-nnynt, nonnm n xpnuy, cxoxy c yma, tm, nomam n mntpxm. 3exr
or nx npnmenennx, no-nnnnmomy, nacrynaer sa cuer samemamme axrnnannn +xcnpeccnnnoro
nonenennx n +monnonantno paspxnxn. Hanpnmep, n uncno crparern co cpenne mepo +-
exrnnnocrn nonana raxax, na nepnt nsrnxn, nenonynxpnax n camax penxax no ncnontsona-
nnm, xax xycam nor1n. C uem +ro moxer trt cnxsano?
Hsnecrno, uro n crpyxrype otunoro nonenennx peenxa nectma pacnpocrpanent ra-
xne +nemenrapnte crepeornnnte nonenenuecxne axrt, nanpannennte na cocrnennoe reno,
xax cocanne nantna, pacxaunnanne, oxyctnanne norre, ntneprnnanne nonoc n r.n. [118]. Ho
nanntm pasntx anropon, or 6 no 83% nere nmemr +rn npnntuxn, orpaxammne ecrecrnennte
ast ncnxonsnuecxoro n, n uacrnocrn, cexcyantnoro pasnnrnx. Cymecrnymr n napnanrt o-
xyctnannx norre: npnntuxa rptsrt xapannamn, pyuxn, npyrne rnepnte npenmert, xycart
cocrnennte nonoct nnn cxpnnert syamn. Ecnn raxoe nonenenne ne ntxonnr sa pamxn anan-
rannonntx npoxnnenn, ro nx npnnxro paccmarpnnart xax ntpaxenne samnrntx mexanns-
mon, oecneunnammnx ycnoxoenne n oneruammnx sactnanne. Pern neoxorno ronopnnn o
rom, uro onn xycamr norrn. Honxrno, uro mnanmemy mxontnnxy crtnno npnsnartcx n rom,
uro on +ro nenaer. Kax samernna n +ro cnxsn onna nenouxa: Crapamct orntxnyrt or +ro
npnntuxn, noromy uro xycart norrn nexyntrypno. Tontxo ntuncnenne mept +exrnnnocrn
nosnonnno noxasart samnrnoe snauenne +ro crparernn connanannx nnx peenxa. Hepeuncnxx
cnryannn, n xoroptx xouercx rptsrt xorrn, nern nasnann cnenymmne: Cmorpena crpamnt
nntm n or crpaxa rptsna norrn, Korna nnnmarentno cnymam, Korna nana yneran na Ca-
xannn, oxnact, uro nana pasotercx.

Paccra; O)u M., 8 )em, v:euuui 2 r)acca: B cuoe)a, oe)a)a ;aoa:v, ue nouu-
+a)a ;aoa:v, u rvca)a uoemu. Haeepuoe, om uanpreuu.
Hcuxo)oe: A roeoa mi eue rvcaeui uoemu? O) M.: Koeoa oi)a +a-
)euira, +ue oi)o cmpauuo, u rvca)a uoemu. Koeoa +eu pveamm. Koeoa +eu ompv-
ea)u u nocmaeu)u e veo). A :mo mi ma+ :vecmeveui, o :e+ ov+aeui e ve)v?
B uu:eeo ue :vecmevm, uo +ue cmiouo, :mo +eu ompvea)u ;a mo, :mo epi;)a uoemu
u uaepa)a. Ho ooo ece+ ;aoieam, nomo+v :mo uoemu eo)ueouie. V uux eo)ueocmeo,
nomo+v :mo om uux vcnoroumic +oruo.

Crparernx cxoay c yua roxe nomna n uncno cpenne+exrnnntx. Ho cyrn, ontme
ncero ee conepxanne orpaxaer cocroxnne peenxa no npemx aexra. Aexr nosnnxaer n
cnxsn c pesxnm nsmenennem naxntx nnx uenonexa xnsnenntx ocroxrentcrn n conponoxna-
ercx ntpaxenntmn ncnxnuecxnmn, nnnrarentntmn npoxnnennxmn n nsmenennxmn n ynxnn-
xx nnyrpennnx opranon. Peenox nnauer, napanaercx, xycaercx, nanaer na non, naunnaer sa-
ntxartcx nnn saxonxrcx n xpnxe. Tnnnuntm nnx nere xnnxercx aexr neanexnarnocrn
ocrpoe +monnonantnoe nepexnnanne, nosnnxammee n rex cnyuaxx, xorna npnrxsannx nere,
oycnonnennte nx npnntuno camoonenxo, repnxr neynauy. 3ro cnoeopasnax samnrnax
peaxnnx, nomorammax peenxy orpannrt cex or nexenarentntx nosnecrnn necrnnrent-
nocrn n xax-ro coxpannrt ynonnernopxmmee ornomenne x cee. Kax npannno, peenox ne or-
naer cee nonnocrtm oruera n rom, uro on conepmaer, naxonxct n cocroxnnn aexra, a sarem
uacrnuno nnn nonnocrtm satnaer +rn cotrnx. Hmenno no+romy raxoe nonenenne nomoraer
emy uacrnuno nnn nonnocrtm nsannrtcx or nenpnxrntx nepexnnann.
Ppyrne xonnnr-crparernn, ncnontsonanne xoroptx ne onopxercx omecrnom, nonann
n uncno mano+exrnnntx. K nnm ornocnrcx crparernx nnauy n rpymy. Perxm uacro nny-
mamr, uro nnaxart crtnno, cnesamn ropm ne nomoxemt, nano ne nnaxart, a neno ne-
nart, nnauyr rontxo manentxne. Ananornunax cnryannx n c aexrnnntm orpearnponann-
em: tm, nomam, mntpxm, nonnm xpnuy, npasnm xoro-nnynt, opmct, nepyct. Pern
nonnmamr, uro +ro npone t n nomoraer nm n ornentntx cnyuaxx paspxnnrtcx, onnaxo, ecnn
rax necrn cex nocroxnno, nmnn cxaxyr, uro rt nenocnnrannt, neypannonemennt nnn no-
nce ncnxnuecxn nesnopon. Hononte cnocot nonenennx moryr npocrnrt manentxomy peen-
xy. V mnanmero mxontnnxa nx npoxnnenne, xoneuno, ne noompxercx, na n on cam yxe cnoco-
en ocosnart nx nenpnxrnte nocnencrnnx.
B omem, nmnn pasnoro nospacra ne rontxo nspocnte, no n nern snamr o cyme-
crnonannn camtx pasntx cnocoon, xoropte moryr nomout nm cnpannrtcx c rpenoro, nonne-
nnem, pasnpaxennem n nanpxxennem. Kro-ro nepemnnaercx na mecre n rper pyxy o pyxy.
Kro-ro nyume ncero ycnoxannaercx, xorna nner noxnt, n no+romy on cmorpnr n oxno na mox-
pte nepentx. Komy-ro nano sanepertcx n nanno nnn ryanere, nno npocro nocnnert, none-
xart, nopyrart cex, a nyume nonrpart.
Paccxast nere sacrannxmr sanymartcx o mnorom. Hanpnmep, o rom, uro xor n coaxa
ne rontxo ntcrynamr xax samemenne renno mamt, no nepenxo moryr trt naxe npennourn-
rentnee noromy uro ne pyramrcx. Hnn o rom, xax naxno ponnrenxm n nocnnrarenxm snart
nmnmtx repoen cnonx nere. Hnn o neoxonnmocrn nocnnrannx npancrnenntx xpnrepnen n
pennrnosnocrn. For nent nce nnnnr!
Mt axnenrnponann nnnmanne na rom, xaxne xonnnr-crparernn npennounramr ncnont-
sonart nern, n noronopnnn o rom, xaxne ns nnx nm ontme ncero nomoramr. Eme

pas nonro-
pnm +rn crparernn: cnnm; pncym, nnmy, unram; npomy npomennx nnn ronopm npanny;
onnmam, npnxnmam, rnaxy; rynxm, eram, xaramct na nenocnnene; crapamct paccna-
nrtcx, ocranartcx cnoxontm; rynxm noxpyr noma nnn no ynnne; cmorpm renennsop,
cnymam mystxy; nrpam no uro-nnynt; ocramct cam no cee, onnn; meuram, npencran-
nxm cee uro-nnynt, monmct. Hx nepeuent nspocnte nonxnt snart, xax rannny ymno-
xennx, n nocrapartcx ncnontsonart nx nmenno n +ro nocnenonarentnocrn. Hanpnmep: Pa-
na nocnnm, a ro, uro nponsomno, ocynnm sanrpa. Hnn: Honn noera, nonrpa, a norom
noemt, npnnxr n paccnatcx.
To, xaxym crparernm nseper xonxpernt peenox, sanncnr or ero nospacra, nona,
ocoennocre nnunocrn, yponnx nnrennexryantnoro pasnnrnx n xyntrypntx ocoennocre.
Paccmorpnm, xax npoxnnxmrcx raxne pasnnunx.
3.4. OTAHHHR KOHHHI-CTPATEIHH Y BETEH
PA3HOIO HOAA H BO3PACTA
Kax cnanno nenouex sonyr!
Bor Bena menxont nocxyr,
Bor Cnntnnx nncrna necnax,
Bor Crenna snesnouxa nounax...

Kax cnanno mantunxon sonyr!
Bor Fappn nymeunt canmr,
Bor Harpnx napyc cpent npocropa,
H Poepr ponnt pen moropa...
J)eouopa 4aporeu
Hononte n nospacrnte pasnnunx n cnoe ocnone xnnxmrcx npnponntmn, nacnencrnen-
no oycnonnenntmn. Onn sacrannxmr mantunxon n nenouex pasnoro nospacra pasnnnartcx no
xecrxo sananno npnpono renernuecxo nporpamme. Myxcxo non nonxen peannsonart n
reuenne cnoe xnsnn ynxnnn nosnannx, sanoenannx n nsmenennx cymecrnymmero mnpa
(xoncrpyxrnnnt axrop, oneparnnnax namxrt). Xencxn non nonxen coxpannrt ncm +ry
nnopmannm n nensmennom nnne, nepenart ee noromcrny cepeut y nero nensmenntmn nce
ponnrentcxne npnsnaxn (xoncepnarnnnt axrop, nocroxnnax namxrt) [24]. Taxnm opasom,
ecnn myxunny renernuecxn nonxnt ornnuart crpemnenne x camoyrnepxnennm, opte n
nonnnram, snaunr, on nonxen trt cnntntm n nesanncnmtm. H nanpornn, ecnn renernue-
cxo ynxnne xenmnnt xnnxercx coxpanenne n nepenaua nnopmannn, ro ona nonxna sann-
cert or ro nnopmannn, xoropo onnanemr myxunnt, n ymert nsanmonecrnonart c oxpy-
xennem, urot ne rontxo nonyunrt +ry nnopmannm, no n nepenart ee cnonm nerxm n nny-
xam.
Pnx roro urot noxcnnrt, uro snaunr onee myxcxoe n onee xencxoe nonenenne,
npnnenem cnenymmne nannte. Crynenron nyson n cnymarene nocnennnnomnoro opasona-
nnx n pamxax xypca Hcnxonornn nnnnnnnyantntx pasnnun mt npocnnn cocrannrt cno-
necnt noprper myxunnt n xenmnnt c nomomtm cnncxa npnnararentntx cpennero pona,
xoropte conepxarcx n meronnxe onocpenonannoro nccnenonannx camoonenxn [85]. 3rn npn-
nararentnte saunrtnannct ncnyx, a crynenrt nonxnt tnn sanecrn nx n onnn ns rpex
cronnon: 1) xapaxrepnsymmne cxopee myxunny, 2) xapaxrepnsymmne cxopee xenmnny, 3)
ornocxmnecx n panno crenenn n x myxunne, n x xenmnne. Kax npannno, n camtx pasntx ay-
nnropnxx pesyntrart oxastnannct onnnaxontmn. Xenmnn xapaxrepnsonann c nomomtm
npnnararentntx nerxax, nnannax, nexnax, mxrxax, xpynxax, cnaax, xpxax,
myxunn c nomomtm npnnararentntx rnepnt, cnntnt, uerxn, ocrpt, rxxe-
nt, rpyt, npount.
B namem nccnenonannn mt cpannnnn, xaxnm crparernxm connanannx ornamr npennou-
renne uantunxn n xaxnm aenouxn. Oxasanoct, uro mantunxn (113 uen.) uame npyrnx nc-
nontsymr crparernn: meuram, npencrannxm, cmorpm renennsop (no 93%), npomy npo-
mennx, ronopm npanny, crapamct paccnanrtcx, ocranartcx cnoxontm (no 91%). V neno-
uex (133 uen.) nanonee uacrtmn tnn uertpe crparernn: onnmam, npnxnmam, rnaxy
(92%), nnauy, rpymy (82%), cmorpm renennsop, cnymam mystxy (80%) n crapamct pac-
cnanrtcx, ocranartcx cnoxono (80%). Hpn +rom crarncrnuecxn ananns noxasan, uro
mantunxn n nna pasa uame, uem nenouxn, ncnontsymr raxym crparernm, xax opmct, ne-
pyct, n n nonropa pasa uame crparernm npasnm xoro-nnynt. 3ro coornercrnyer nnre-
parypntm nanntm no nonpocam nononoro nnmopnsma [42, 48], cornacno xoroptm myxunnt
n xenmnnt pasnnuamrcx no axropy connantno arpeccnn. B name ntopxe +ro npoxnn-
noct n ontme norpenocrn mantunxon n nsnuecxo nnn nepantno arpeccnn no ornome-
nnm x npyromy nnny c nentm aexrnnno paspxnxn.

Paccra; To)u I., v:euura 1 r)acca, ua me+v B maro ooeo)iui, maro c:a-
cm)uei: B uuroeoa ue c:acm)ue, ue ooeo)eu. Cxoou) oouu pa; ua Aepopv, u ma+
crv:uo. upv;e v +eu uem )mo)m opamic. Ecmi oouu opve. Mi oope+c, rar-
oie no):aca oope+c. B xo:v e rapame, oorc.

Paccra; Kupu))a K., v:euura 1 r)acca, ua me+v B vracuo paccepou)c: B
vracuo paccepou)c, nomo+v :mo ou +eu opa;uu), ou +eu ou).
Hcuxo)oe: A ;a:e+ e+v uaoo oi)o meo opa;uumi u oumi? Kupu)) K.:
Homo+v :mo eeo voapu) npocmo mar. 3a:e+ re uaoo oi)o eeo npocmo mar
voapmi? Ou oepemc eceeoa. Kar ua:uem npucmaeami, oo;ieamic. Mi oepe+-
c, :mooi ou ue oo;iea)c u ue opa)c.

Ppaunnnocrt n conepnnuecrno nnx nepnoxnaccnnxon n nannom cnyuae npoxnnxercx xax
npnsnax nx npnnannexnocrn x myxcxomy nony. Pepyrcx ne noromy, uro +ro oycnonneno cn-
ryanne, a noromy, uro npartcx (pacxononart nnyrpennmm +neprnm n nanpxxenne) xouercx.
Onnaxo +romy xenannm xaxnt pas nano narn onpannanne: nepyrcx ne noromy, uro xouercx,
a noromy, uro conepnnx nnnonar (on menx npasnnn, on menx nn). H ryr xe +ror aprymenr
onponepraercx: on menx npasnnn, noromy uro x ero ynapnn npocro rax. Honyuaercx samxny-
rt xpyr, n xoropom nepnnuno xnnxercx nmenno arpeccnnnocrt nnyrpennxx norpenocrt
n yrpoxammem nonenennn, rax, na ncxxn cnyua.
Kpome roro, no namnm nanntm, n nenpnxrno nnx cex cnryannn mantunxn nocronep-
no uame nenouex npneramr x crparernn connanannx cnnm, xax x neoxonnmomy n +ex-
rnnnomy cnocoy noccranonnennx nsnuecxnx cnn. Penouxn nocronepno uame mantunxon nc-
nontsymr crparernn onnmam, npnxnmam, rnaxy, nnauy, rpymy, monmct, ronopm
cama c coo. 3rn pasnnunx yxastnamr na ontmym norpenocrt nenouex n recno npnnx-
sannocrn, n +monnonantno paspxnxe uepes cnest n xanocrt x cee n npyrnm, na rpynnocrn
camopacxptrnx. Paccmorpnm npnmept raxoro, rnnnunoro nnx nenouex, nonenennx.

Paccra; v:euuui 2 r)acca Hacmu M.: Mue uu:eeo ue xo:emc oe)ami. B o:eui
ue )mo)m, roeoa uem +a+i e mpvouie +uuvmi. Mue o:eui n)oxo. B ue uepam. Mue
o:eui epvcmuo. B ue rvuam, ue nim, uu c re+ ue pa;eoeapueam u ue cn)m.
Hcuxo)oe: Ho:e+v? Hacm M.: Mue epvcmuo. A c re+ mi ocmaeui-
c? C nano. Ma+a rar-mo o)ure. Oua oo)iue :vmi-:vmi )moum. Hacroea,
uerua, ooopa. Moruo npuramic, noeoeopumi. Oouu+ami +a+v. Koeoa +a+i
uem, +o)mci Boev. B npouv v ueeo, :mooi nooicmpe npuu)a +a+a. Koeoa ua:u-
uam +o)umic, mo cpa;v +a+a npuxooum oo+o u cpa;v paovmci. Koeoa +o)mci,
mo ou, uaeepuo, +a+e eoeopum: eo oeeo:ra crv:aem no meoe. Ou oo uee oouocum
+ou +ic)u. B r Boev o:eui xopouo omuouvci. Hmo)m eeo, rar ceoeeo nanv.

3rn paccxast nosnonxmr ocosnart, nacxontxo naxntm nnx nenouxn xnnxercx nannune
mamt xax cnoeopasno ncnxonornuecxo samnrt n xax orptn or marepn nsmenxer nce none-
nenne peenxa, opmnpyx peaxnnm naccnnnoro nporecra (orxas or ent, cna, nnmn, nrp). Hpn
+rom rnanntm n ornomennxx c mamo xnnxmrcx ne ornomennx nmnn, a, n nepnym ouepent,
nosmoxnocrt recno npnnxsannocrn. (Mama xax-ro nnxe. Hacxonax, nexnax, nopax.
Moxno npnxartcx, noronopnrt. Onnmart mamy.) Hana roxe nmnr nout. Ho mama nce pan-
no nnxe, noromy uro nacxaer n onnmaer ee.
Cnaocrt n nonunnennocrt nenouxn xax nnna nmenno xencxoro nona npoxnnxercx n n
rom, uro pemart cnon nponemt ona nncrnnxrnnno npennounraer, onnpaxct na cnny n momt
nocroponne snaunmo nnx nee nrypt. B namem npnmepe +ro For, xoroporo nenouxa nmnr,
xax cnoero nany. Kax nsnecrno, pannee npencrannenne nere o Fore npaxrnuecxn ne ornn-
uaercx or opasa ponnrene. B 34 rona +rn npencrannennx oxpamnnamrcx crpaxom n nmo-
ntm, r.e. cranonxrcx amnnanenrntmn. H nnmt c nospacrom npencrannenne o Fore ornenxercx
or opasa ponnrene n cranonnrcx onee ynnnepcantntm. Hocrenenno n cosnannn peenxa
For operaer ueprt cosnarenx mnpa, samnrnnxa nopa n opna npornn sna. Crparernx mo-
nmct nosnonxer peenxy paspemnrt cnon nponemt, oparnnmnct x Btcmemy (morymecr-
nennomy, nonnmammemy n nomorammemy xopomnm nerxm) Pasymy. 3ror noncx connant-
no nonnepxxn, no-nnnnmomy, oycnonnen raxnmn rnnnuno xencxnmn nnunocrntmn xauecr-
namn, xax nonunnennocrt, nocnymanne, sanncnmocrt n ycrynunnocrt, ocoenno nnnam onee
cnntntm (nnsxne snauennx axropa E no nercxomy nonpocnnxy P.Kerrenna). Ocosnanax cnom
cnaocrt n sanncnmocrt, nenouxa nonnmaer, uro ee camy mama moxer n ne nocnymart. 3aro
onee cnntnomy cymecrny, Fory nnn nane, nonunnnrtcx oxsana. 3naunr, opamenne x
nnm oxsarentno nomoxer paspemnrt naxnym nnx nee nponemy.
Cnaocrt n sanncnmocrt nenouex npoxnnxercx raxxe n nx onee uacrom ncnontsonannn
crparernn nnauy, rpymy. Cnenymmn paccxas noxastnaer, uro cnest n onnt nnx nenouex
nepenxo xnnxmrcx ne rontxo cnocoom ycrpanennx orpnnarentntx +monn (n namem npnme-
pe rnena n crpanannx), no n cnocoom npnnneuennx x cee nnnmannx npyroro nnna, xoro-
poe cnauana naxaxer, a norom npocrnr (cnnmer rpex c nymn), samnrnr n ycnoxonr.

Paccra; Kamu V., v:euuui 5 r)acca, ua me+v Moe ca+oe pauuee eocno+uua-
uue: Jmo oi)o )emo+. Baovura 3uua ua rvxue eomoeu)a e ne:re nupoeu c ranvcmo,
a e omo epe+ ev))a ua v)uue. Koeoa npuu)a oo+o, no:vecmeoea)a ervcui ;a-
nax. B veuoe)a, :mo oaovura eomoeum nupoeu. H cu)iuo ua uee paccepou)aci, nomo+v
:mo oua +eu ue no;ea)a eomoeumi e+ecme. B muxo ;an)ara)a, oaovura uu:eeo ue
c)iua)a. Bopve oaovura Tou veuoe)a, rar ranamm +ou c)e;i. Oua +eu cma)a vcno-
raueami. Baovura 3uua ua +eu cu)iuo paccepou)aci, nomo+v :mo eceeoa ooura-
mci ua nvcmru. B oo)eo npocu)a v uux npoueuu, u uaroueu ouu +eu npocmu)u. uo)-
eo n)ara)a oo)eo npocu)a npoueuu, :moo nora)e)u u vcnorou)u.

Ormernm raxxe, uro nenouxn uame mantunxon ncnontsymr crparernm connanannx ro-
nopm cam c coo. C onno cropont, +ro mtcnn ncnyx, r.e. nnemnxx peut peenxa, xoro-
pax sarem craner nnyrpenne. Ho, c npyro cropont, +ro raxxe cnoco ntpaxennx necorna-
cnx sanncnmo nnunocrn co cnoxnnmecx cnryanne, sa xoropym +ra nnunocrt ne nonecer
naxasannx, r.x. ne yner ycntmana nnxem, xpome camo cex.

Paccra; P)u H., v:euuui 1 r)acca, ua me+v Ioeopm ca+a c cooo: B cmom
;a oueauo+, :moo vcnoroumic om eop, :mo pa;ou)a rpvrrv. B eoeopm ca+a c co-
oo: Jmo uenpaeoa. Oua ca+a vna)a ua no) u pa;ou)aci.

Hpxmo cxasart mame n nane, uro ne rt nonnnna n marepnantno yrpare, uro xpyxxa
cama ynana n pasnnact, xoneuno, nnxax nentsx. 3romy ponnrenn nce panno ne nonepxr.
A nor conepmnrt nnyrpennee n nnemnee necrnne naennne c coo (copmynnponart mtcnt n
ee ncnyx nporonopnrt) nnonne nonycrnmo. Tax, ne saronxx uyncrno nnnt n noncosnanne n
paspxxax ero n cnonax, moxno xort uacrnuno coxpannrt x cee camoynaxenne.
Mantunxam nyume ncero nomoramr nne crparernn: npomy npomennx, ronopm npan-
ny n cmorpm renennsop, cnymam mystxy (no 70% nonoxnrentntx orneron); nenouxam
onnmam, npnxnmam, rnaxy (78%). uame, uem nenouxam, mantunxam na yponne rennennnn
nomoraer rontxo onna crparernx: em nnn ntm (ncnomnnm pacxoxn aopnsm: nyrt x cepn-
ny myxunnt nexnr uepes xenynox). 3ro roxe moxer trt cnencrnnem nononoro nnmopns-
ma. 3neproomen n +neprosarpart y myxunn snaunrentno ntme, uem y xenmnn, no+romy onn
ontme nyxnamrcx n nx nocnonnennn [48]. Pocronepno uame, uem mantunxam, nenouxam no-
moramr crparernn monmct, onnmam, npnxnmam, rnaxy. H, na yponne rennennnn,
ronopm c xem-nnynt. 3ro yennrentno noxastnaer, uro n rpynnym nnx cex mnnyry xen-
mnnt ontme nyxnamrcx n xom-ro, peantnom nnn noopaxaemom, c xem onn moryr ncry-
nnrt n pasnte opmt nepantnoro n nenepantnoro nsanmonecrnnx. B onnnouecrne nm na-
xonnrtcx snaunrentno rpynnee, uem myxunnam. Ho nanntm ncnxonoron, no ncex xyntrypax
nenouxn nemoncrpnpymr nyumne nantxn omennx, uem mantunxn. 3ro connantnax uyncr-
nnrentnocrt ymenne ncnontsonart peut xax cpencrno xommynnxannn, nerxocrt nenepantno-
ro omennx, cnoconocrt conepexnnart, ntpaxart cnon +monnn [48].
Ftno nnrepecno npocnennrt, xax y nere menxercx uacrora ncnontsonannx pasnnuntx
crparern connanannx no uepe nx nspocnennn. Mt pasnennnn mxontnnxon na nne rpynnt:
79 ner (143 uen.) n 1011 ner (103 uen.). Oxasanoct, uro mnanmne uame crapmnx nepexnm-
uamrcx na nocroponnne sanxrnx: rynxmr, eramr, xaramrcx na nenocnnene n cmorpxr re-
nennsop, cnymamr mystxy. Crapmne, na yponne rennennnn, necxontxo uame npnmenxmr
cnoco nymam o +rom, r.e. ocmtcnnnamr n pannonannsnpymr cnoxnnmymcx cnryannm.
Cnenymmn npnmep noxastnaer, xaxym cnoxnym mtcnnrentnym paory nonxna nponecrn
nenouxa 11 ner nnx onpannannx cnoe xponnuecxo ycranocrn n nenoctnannx, ntsnanntx
rem, uro ona ouent ornercrnenno ornocnrcx x yuee.

Paccra; Hamauu H., v:euuui 5 r)acca: 3aoieam mempaoi u ruuev, nomo+v
:mo v +eu na+mi rvpuua. Huoeoa oo omo+ ecno+uuam, r)aov ua cmo) u ov+am,
:mo ;aempa no)orv e nopmde)i, u ;aoieam, nomo+v :mo cou u ue +oev eoepe+
ecmami. O:eui no;ouo oe)am vporu u ue vcneeam, u nomo+ no;ouo )orvci cnami, u ue
eicinamci, u +eu c oo)iuu+ mpvoo+ ovom, u noc)e uro)i o:eui vcmam, npuxorv
oo+o u o:eui oo)eo omoixam. Ho noueoe)iuura+ u :emeepea+ v +eu xopeoepadu, u
oua o:eui no;ouo ;arau:ueaemc, u eue o:eui +uoeo ;aoamm.
Hcuxo)oe: Umo meo ;acmae)em oe)ami ece vporu u eceeoa o:eui cmapami-
c? Hamaua H.: Homo+v :mo xo:v nocmvnumi e oecmi r)acc, a mvoa uaoo
coaeami or;a+eui. 3a:e+ v:umic e oecmo+ r)acce? Umooi ue ocmamic
oe; paoomi. Ho eeoi coece+ ue oo;ame)iuo ;arau:ueami 10 r)acc, :mooi pa-
oomami. Bou e ruocrax ece paoomamm, rmo ue rou:a) 10 r)accoe, u eo +uoeux opveux
+ecmax... B xo:v cmami mauuopro, a e mauueea)iuoe v:u)uue nocmvnamm
mo)iro noc)e 10 r)acca. Kmo meoe omo cra;a)? Hpenooaeame)iuuua xopeo-
epaduu, oua mar nocmvna)a.

Oocnontnax neoxonnmocrt rxxenoro noncennennoro rpyna, nenouxa ncecroponnee
onymtnaer n ocmtcnnnaer; cnom nent na ynymee, crparernm ee nocrnxennx, raxrnxy cno-
ero exennennoro nonenennx, nosmoxnte nocnencrnnx orxnonennx or nspanno nenn, a rax-
xe opasen nnx nonpaxannx. Koneuno, nnx peenxa 78 ner raxax (nennrentnax paora eme
nenocnntna.
Bospacrnte ocoennocrn npoxnnnnct raxxe n rom, uro y mnanme rpynnt nere ne
tno crparernn, xoropax nomorana t nm namnoro nyume npyrnx, a y nere nocrapme raxax
crparernx yxe onpenennnact (onnmam, npnxnmam, rnaxy 82%). 3ro moxer trt cnx-
sano c pocrom nononoro nneuennx, xapaxrepnoro nnx nonpocrxonoro n mnomecxoro nospacra,
n ocnone xoroporo nexnr norpenocrt n nsnuecxom xonraxre, nexnocrn, nacxe. Ho cpanne-
nnm c +ro crparerne nce npyrne nomoramr na nopxnox xyxe. Mnanmnm nerxm +exrnn-
nee, uem crapmnm, nomoramr nnanrnntnte crparernn xycam norrn, opmct, nepyct,
cxoxy c yma. A crapmnm nne npyrne crparernn: onnmam, npnxnmam, rnaxy n mo-
nmct.
Hpnnenennte namn nannte yennrentno noxastnamr, uro npnponno oycnonnennte
nononte n nospacrnte ocoennocrn nere naxonxr cnoe orpaxenne n nx samnrnom nonene-
nnn. Tax, ornnuammax mantunxon (n myxunn ncex nospacrntx rpynn) ontmax norpenocrt n
xanopnxx n cnocoax nx pacxononannx naxonnr cnoe orpaxenne n rom, uro xonnnr-crparernx
em nnn ntm nomoraer nm nyume, uem nenouxam. H crparernm cnnm onn npennounramr
ncnontsonart uame. Pasnnune no axropy connantno arpeccnn npoxnnxercx n ontme
cxnonnocrn mantunxon npnerart nnx paspxnxn nnyrpennero nanpxxennx x crparernxm o-
pmct, nepyct nnn npasnm xoro-nnynt.
C npyro cropont, cnaocrt n nonunnennocrt nenouex xax npencrannrene xencxoro
nona ntpaxaercx n nx ontme norpenocrn n recno npnnxsannocrn, n +monnonantno pas-
pxnxe uepes cnest n xanocrt x cee n npyrnm, n xenannn pemart nponemt, onnpaxct na cn-
ny npyroro nnna (crparernn onnmam, npnxnmam, rnaxy, nnauy, rpymy, monmct, ro-
nopm c xem-nnynt).
Bxontnnxn mnanme nospacrno rpynnt (79 ner) uame npneramr x nonenenuecxnm
crparernxm connanannx c nnyrpennnm nanpxxennem (rynxm, eram, xaramct na nenocnnene,
cmorpm renennsop, cnymam mystxy). Fonee crapmne nern yxe cnocont ocmtcnnrt n pa-
nnonannsnponart cnoxnnmymcx cnryannm (crparernx nymam o +rom), r.e. ncnontsonart
nnrennexryantnte cnocot samnrt. 3ro cnxsano c nospacrntm cospenannem nx peuentx n
mtcnnrentntx ynxnn.
3.5. KOHHHI-CTPATEIHH Y BETEH C PA3AHHHLMH
CBOHCTBAMH AHHHOCTH
Paccmorpnm renept, xax coornocxrcx xonnnr-crparernn c nnunocrntmn cnocrnamn
nere, onpenenxemtmn no nonpocnnxy P.Kerrenna (npnnoxenne III). 3rn cnxsn tnn ycra-
nonnent c nomomtm nponenypt xoppenxnnonnoro anannsa. Bnauane oparnmcx x rem cno-
crnam nnunocrn, orxnonennx xoroptx xnnxmrcx ornnunrentntmn npnsnaxamn nccnenonan-
ntx namn mnanmnx mxontnnxon. 3ro nanpxxennocrt, nerxax nosynnmocrt, nnsxn camo-
xonrpont, rpenoxnocrt n uyncrnnrentnocrt.
Pern nanpnaennme, nosyanume, c nnsxnu cauoxon1poneu cxnonnt ncnontsonart
crparernn: npasnm xoro-nnynt, cxoxy c yma, tm, nomam, mntpxm. Hocnennxx crpa-
rernx nomoraer nm +exrnnno paspxnnrt nnyrpennee nanpxxenne. Kpome roro, nnx nanpx-
xenntx n nosynnmtx pexr xapaxrepna crparernx nnauy n rpymy, a nnx nosynnmtx
crparernn opmct, nepyct, xycam norrn, ronopm cam c coo. uem oycnonnen raxo
ntop? Hanpxxenntx yuamnxcx ornnuaer nstrox nnyrpennnx noyxnenn, xoropte uacro
ne naxonxr npaxrnuecxo paspxnxn n omecrnenno-nonesno nexrentnocrn. Fynyun necno-
contmn n onpenenennt momenr cnepxart nnyrpennee pasnpaxenne, onn ntnyxnenno nt-
nnecxnnamr ero nonne. H rontxo nocne +roro ncntrtnamr oneruenne. V nosynnmtx pexr
nponecct nosyxnennx npeonanamr nan nponeccamn ropmoxennx. Onn upesmepno axrnnnt,
cnepxpeaxrnnnt naxe na cnate npononnpymmne crnmynt, nnnrarentno pacropmoxent. Ho-
+romy nm npome ncero paccnanrtcx nyrem axrnnannn +xcnpeccnnnoro nonenennx. Cnaocrt
ropmosnoro nponecca n nepasnnrocrt nponeccon nponsnontno perynxnnn (nnsxn camoxon-
rpont) ycyrynxmr raxne ocoennocrn samnrnoro nonenennx, xoropte ne ncerna npnemnemt
c rouxn spennx omecrna.
Ormernm, uro crparernn aexrnnnoro orpearnponannx tnn raxxe xapaxrepnt nnx
mxontnnxon, cxnonnmx x pncxy (cxoxy c yma, tm, nomam, mntpxm, nonnm, xpnuy,
ronopm cam c coo), neaopoconec1nmx (tm, nomam, mntpxm, nnauy, rpymy, ro-
nopm cam c coo, nonnm, xpnuy, xycam norrn), c nnsxnu yponneu nn1ennex1a
(npasnm xoro-nnynt, opmct, nepyct). Pere nenopoconecrntx n cxnonntx x pncxy
oennnxer nnana crparern: tm, nomam, mntpxm nonnm, xpnuy. Onn esornercr-
nennt, nerxo npeneperamr cnonmn oxsannocrxmn, ecneunt, n no+romy nerxo ncrynamr n
onnosnnnonnte ornomennx c connantntmn nopmamn n rpeonannxmn, ncnontsyx nnx samn-
rt peaxnnn axrnnnoro nporecra. Cxnonnocrt npnerart n xauecrne samnrt x nsnuecxo n
nepantno arpeccnn, xapaxrepnax nnx nere c nnsxnm yponnem nnrennexra (nnana crpare-
rn: opmct, nepyct npasnm xoro-nnynt), no-nnnnmomy, moxer xnnxrtcx cnencrnnem
samennennoro remna ycnoennx connantntx nopmarnnon n pesyntrarom nnsxo camoonenxn.
Hnrepecno, uro crparernx tm, nomam n mntpxm xapaxrepnsyer raxxe aounnan1-
nmx pexr n nomoraer npn nnsxon uync1nn1entnoc1n. Paccxas yuennnt 5 xnacca Ann 3. no-
snonxer npocnennrt ocoennocrn nonenennx nenouxn c nepeuncnenntmn nnunocrntmn cno-
crnamn. Hpn nccnenonannn c nomomtm nonpocnnxa P.Kerrenna y nenouxn ntxnnent: nosy-
nnmocrt (D=10), nomnnanrnocrt (E=9), cxnonnocrt x pncxy (F=9), nenopoconecrnocrt
(G=1), peanncrnunocrt (I=1), nnsxn camoxonrpont (Q3=2), nanpxxennocrt (Q4=8).

Paccra; Auu 3. ua me+v 3a :mo +eu vearamm u ;a :mo ue vearamm:
3a :mo +eu vearamm: noc)vuua, peoro no)v:am oeoru, oo)em +a)o, oe)am ;a-
porv, no+oeam +a+e, nane, cecmpe, oaovure, oeovure, ue xorv pacmepxo u ue me-
pm, arrvpamuo ooeeamci, ue npeoame)iuuua. He vearamm: ;aoupa oo)iua, ooo-
ram )a;umi no oepeei+, oooram opamic, eioueam cmer)a, ompieam eepeeru c
oe)ie+, rvnamci e +are, pa;rueam rocmpi emaue, uuoeoa pveamci, oepvci uoea-
+u,

Taxnm opasom, n crpyxrype nnunocrn moxno ntnennrt ne onno, a cpasy necxontxo
orxnonenn nnunocrntx cnocrn, xoropte noyxnamr nere cnnmart nnyrpennee nanpxxe-
nne uepes ycnnenne +xcnpeccnnnoro noneaennn (nnemnero ntpaxennx +monn). K nnm mt
ornocnm nanpxxennocrt, nosynnmocrt, nnsxn camoxonrpont, cxnonnocrt x pncxy, neno-
poconecrnocrt, nnsxn yponent nnrennexra, nomnnanrnocrt. Pnx nere c raxnmn ocoenno-
crxmn n rpynntx xnsnenntx cnryannxx rnnnunt peaxnnn axrnnnoro nporecra: nsptnnte pe-
axnnn co ncntmxamn rnena, nnaua, xpnxa, paspymnrentntmn necrnnxmn n arpeccne, nos-
yxnenne c aexrnnntm cyxennem cosnannx, snonamepennte nocrynxn, npxmo nnn xocnen-
no nanocxmne npen onnunxy. Hpn +rom arpeccnx moxer trt nanpannena ne rontxo nonne,
no raxxe n na camoro cex. Hmontrno, uro n +ror nepeuent nomna crparernx ronopm cam c
coo, xoropym moxno paccmarpnnart xax napnanr crannnsannn nnyrpennero cocroxnnx
uepes raxoe nnemnee necrnne, xax nporonapnnanne.
Onnaxo nmo axrop, nsmepxemt nocpencrnom nonpocnnxa P.Kerrenna, +ro n-
nonxpnax mxana, rne xaxnt nnnnnnn moxer trt npencrannen ycnonno rouxo. 3ro osna-
uaer, uro nce nepeuncnennte nnunocrnte cnocrna nmemr cnon npornnononoxnte npoxnne-
nnx (nanpxxennocrt paccnanennocrt, nosynnmocrt cnepxannocrt n r.n.). Kax cnxsa-
nt +rn, nonxpnte no ornomennm x yxe paccmorpenntm, orxnonennx cnocrn nnunocrn c sa-
mnrntm nonenennem peenxa?
Oxasanoct, uro paccnanennme, caepaannme n aopoconec1nme mnanmne mxontnn-
xn, ncntrtnax nanpxxenne n ecnoxocrno, cxnonnt ne nosyxnartcx, a, nanpornn, eme
ontme paccnanxrtcx, ncnontsyx crparernm crapamct paccnanrtcx, ocranartcx cnoxo-
ntm. Bcem +rnm pexram, a raxxe mxontnnxam c nmcoxnu cauoxon1poneu, raxax crpare-
rnx nomoraer ocoenno xopomo. Kpome roro, onn ymemr cnpannxrtcx c nnyrpennnm nncxom-
oprom nocpencrnom yxona n nercxym paory, r.e. ncnontsyx pasnoopasnte sauemammne
sann1nn (crparernn pncym, nnmy, unram, rynxm, eram, xaramct na nenocnnene, nrpam
no uro-nnynt, meuram, npencrannxm).
Moxno npennonoxnrt, uro, ntcrpannax samnrnoe nonenenne, xaxnt peenox onnpa-
ercx na xapaxrepnte nnx nero orxnonennx (saocrpennx) nnunocrntx cnocrn. Bosynnmt
eme ontme nosyxnaercx, cnepxannt n paccnanennt, nanpornn, eme ontme paccnanx-
ercx. Mnanmn mxontnnx c nnoxnm camoxonrponem nonce nepecraer xonrponnponart cex, a
nopoconecrnt nxnmuaercx n re sanxrnx, xoropte onopxmrcx omecrnom. Ho-nnnnmomy,
saocrpennx nnunocrntx cnocrn moxno paccmarpnnart, xax cnoeopasnme ncnxonornue-
cxne opyann samn1m y ae1en. Pnx nponepxn +ro rnnorest paccmorpnm ocoennocrn sa-
mnrnoro nonenennx y rpenoxntx n uyncrnnrentntx mnanmnx mxontnnxon. Hanomnnm, uro
+rn cnocrna roxe xnnxmrcx ornnunrentntmn xapaxrepncrnxamn nccnenonanno namn nt-
opxn nere.
Pnx 1penoanmx pexr xapaxrepnt uertpe crparernn connanannx co crpeccom: nna-
uy, rpymy, monmct, ronopm cam c coo, em nnn ntm. Hocnennxx ns nnx nosnonxer
npeononert nanpxxenne n ecnoxocrno. Btcoxax rpenoxnocrt ntpaxaercx n nocroxnno
osaouennocrn, mpauntx onacennxx n nonnxennom nacrpoennn. Taxne nern nerxo paccrpan-
namrcx, n no+romy uacro nnauyr n rpycrxr. Korna onn uyncrnymr cex onnnoxnmn, ro otuno
cnnxr es nena n ntnyxnenno ronopxr camn c coo. Moxno nymart, uro rnnnunax nnx
rpenoxntx nere xponnuecxn nonannennax n neocosnanaemax norpenocrt n samnre or crpa-
xa (peannsannx norpenocrn n onexe co cropont onee cnntnoro nnna), c onno cropont,
npononnpyer nx ncnontsonart xonnnr-crparernm monmct, a c npyro naxonnr cnoe xon-
xpernoe ntpaxenne n nocroxnnom aenannn m1t naxopunennmu. Ho mnennm pxna nccne-
nonarene, raxoe nnmenoe nonenenne moxno rpaxronart xax neocosnanaemym nonm1xy noc-
cosaa1t samn1nym cnnst c ua1eptm rapanrom coxpanennx cocrnennoro y rpenox-
noro peenxa [41]. Hanpornn, nern cnoxonnme (c nnsxon 1penoanoc1tm) n rpynno nnx ce-
x cnryannn ne ncntrtnamr norpenocrn n nonnepxxe co cropont n, nanepnoe, no+romy nc-
nontsymr crparernm connanannx ocramct cam no cee, onnn.
Hync1nn1entnme nern roxe npneramr x crparernn monmct. Onn nonnepxent
nnnxnnxm cpent, nonepunnt nonunnxemt, n cnxsn c uem nyxnamrcx n nonnepxxe co cropont
onee cnntnoro nnna. Hnrepecno, uro npyrne rnnnunte nnx uyncrnnrentntx mxontnnxon
ocoennocrn xonnnr-nonenennx tnn xapaxrepnt raxxe nnx nocnymnmx n oc1opoanmx pe-
xr. 3ro yxon n samemammne sanxrnx (pncym, nnmy, unram, nrpam no uro-nnynt) n
norpenocrt npocnrt npomennx, ronopnrt npanny.
B ocnone crparernn npomy npomennx, ronopm npanny (nercxoro napnanra nspocno
samnrt ncnonent) nexnr ounmenne nymn nocpencrnom npnsnannx rpexa. Pnx mxrxoro,
cenrnmenrantnoro n sanncnmoro uyncrnnrentnoro peenxa xpane naxno ne rontxo npnsnart
cno peantnt nnn noopaxaemt rpex, no raxxe nenpemenno nonyuart ero ornymenne co
cropont snaunmoro uenonexa. Fes +roro ero nymennt mnp yner npetnart n cmxrennn, ero
ynyr nepenonnxrt crpax, crpananne n uyncrno nnnt. Hocnymnt peenox roxe sanncnr or
npyrnx nere n nspocntx, xner or nnx nonnepxxn. Henapom crparernx onnmam, npnxn-
mam, rnaxy onna ns camtx +exrnnntx nnx raxoro peenxa. urot uyncrnonart cex n
esonacnocrn, on ntnyxnen nemoncrpnponart npenannocrt oxpyxammnm. Vcrynart (npo-
cnrt npomennx) n rem camtm coxpanxrt x cee nonoxnrentnoe ornomenne co cropont onee
cnntntx nmne nnx nero ecrecrnenno. Hnrepecno, uro nnx oenx rpynn nere xapaxrepna
crparernx xycam norrn aexrnnnt rnn peaxnnn c arpeccne, nanpannenno na camoro
cex.
Crparernm npomy npomennx, ronopm npanny npennounramr ncnontsonart n ocro-
poxnte pexra. Onn paccynnrentnt, ceptesnt n naropasymnt. C nx rouxn spennx, +ror
cnoco nonenennx, no-nnnnmomy, xnnxercx onnnm ns rex, xoropte nosnonxmr nanonee pa-
nnonantno pemnrt nosnnxammne nponemt. Cnenyer ormernrt, uro uyncrnnrentntm, no-
cnymntm n ocropoxntm mxontnnxam crparernx npomy npomennx, ronopm npanny necr-
nnrentno nomoraer +exrnnno nsannrtcx or nnyrpennero nanpxxennx n ecnoxocrna (ue-
ro nentsx cxasart o crparernn monmct).
Kpome roro, npomennx npocxr nern c nnsxnu yponneu nn1ennex1a. Ormernm, uro no
nanntm cocrannrene ananrnponannoro napnanra nercxoro nonpocnnxa P.Kerrenna,

3.M.Anexcannponcxo n H.H.Inntxmeno, raxne mxontnnxn uame npencrannent n mnanme
nospacrno rpynne, r.e. cpenn nere 89 ner [1]. B cnoem paccxase Mne crtnno noctmnner-
nn nepnoxnaccnnx Tonx C. onnctnaer cnryannm, n xoropo on ntnyxnen npocnrt npome-
nnx, urot cnnsnrt uyncrno rxxecrn n nnnt sa npocrynox. Ho pesyntraram ncnxonnarnocrn-
xn, Tonx C. uyncrnnrentnt (I=8), nocnymnt (E=3) n ocropoxnt (F=4) mantunx c nns-
xnm yponnem nnrennexra (B=2).

Paccra; To)u C.: Jmo oi)o vracuo, omo oi)o co +uo. B c opv;i+u ev)).
Bopve +a)i:ur: Moruo c ea+u noev)mi?. B pa;peuu). H ou uac nooeooum. B eeo
voapu) no uere. Mue cma)o ue)oero, norpacue) u voera). B oo+o, r +a+e c+om-
pemi me)eeu;op.
Hcuxo)oe: H;-;a :eeo meoe oi)o cmiouo? To) C.: B re voapu) +a)eui-
roeo :e)oeera. E+v 4 eooa, a +ue 7. Horpacue), xome)oci ceo voapumi no uere.
Ti omom c)v:a ecno+uuaeui? B omo ecno+uuam, roeoa roeo-uuovoi oim +a-
)euiroeo. Koeoa ouu +eu pacceprueamm. B eixorv ev)mi, a ouu +eu oo;ieamm:
oapau, uouom. A ;a:e+ u+ meo oo;ieami? Jmo ux npaeu)a. Umo mi
:vecmeoea), roeoa +ue npo omoeo +a)i:ura paccra;iea)? Mue ce:ac oi)o
rar ovomo ce:ac voapu) u voera), cnpma)c e uro)e. V ueeo oi) oo)iuo upa+.
B v ueeo nonpocu) npoueuu. Ou u;euuu). Eeo ;oevm Caua, ou ua nepeo+ omare ru-
eem, ma+ re, eoe +i.

Honunnennt, sanncnmt naxe or manentxnx nere peenox nnxstnaercx n xonnnxr,
nener cex nenonoammnm opasom n cam nyraercx cnoero nonenennx. B pesyntrare on ncnt-
rtnaer uyncrno nnnt, nmer samnrt y mamt n, rontxo npoxnnn naropasymne n nonpocnn
npomennx, uacrnuno cnom nnny ncxynaer. Paxe nocne +roro orpnnarentnte +monnn coxpa-
nxmrcx y nero n namxrn n conponoxnamr nocnomnnanne o rpanmnpymmem cotrnn (+ro t-
no yxacno, +ro tno co mno).
Hs npyrnx cnxse mexny orxnonennxmn nnunocrntx cnocrn n xonnnr-crparernxmn
ormernm cnenymmym. O1xpm1mu mxontnnxam cnxrt nanpxxenne n nsannrtcx or ecno-
xocrna nomoramr nna cnocoa: onn crapamrcx satrt nenpnxrnocrt n paccnanrtcx, ocra-
nartcx cnoxontmn. Ho-nnnnmomy, +ro oycnonneno +xcrpaneprnponannocrtm nere. 3xcr-
panepcnx nnrponepcnx onpenenxer, or uero npenmymecrnenno sanncxr peaxnnn uenonexa:
or nnemnnx nneuarnenn, nosnnxammnx n nannt momenr npemenn (+xcrpanepcnx), nnn or
ero cocrnenntx opason, mtcne n nepexnnann, cnxsanntx c npomntm n ynymnm {nn-
rponepcnx). B nepnom cnyuae peenox ne npnnaer ontmoro snauennx cnonm nnyrpennnm
uyncrnam n comnennxm. To, uro nponcxonnr no nnemnem mnpe, ero nnrepecyer snaunrentno
ontme, nocroxnno mannr x cee. On nerxo moxer nepexnmunrtcx na nonym nexrentnocrt,
no+romy tcrpo ocnooxnaer nepnnym cncremy or npentnyme +monnn, satnaer o ne n
ycnoxannaercx.

Paccra; H)iu u., v:euura 2 r)acca, ua me+v Cmapamci pacc)aoumic u ocma-
eamic cnoroui+: ue)o oi)o mar. Mi c opamo+ nocnopu)u u;-;a uepvuru ro+ni-
mmepa. H;-;a omoeo uano)uu)c ;)ooo. Ha opama. H cepoue c+vmu)oci. Homo+v
:mo nocnopu)u.
Hcuxo)oe: H :mo re mi oe)aeui, :mooi e maro cumvauuu pacc)aoumic u
ocmaeamic cnoroui+? H)i u.: Hepam oa)iue e ro+nimmep! H ooo ece+ ;a-
oieam.

Hanpornn, sauxny1mn (nnrponeprnponannt) peenox nonro nxcnpyer nnnmanne n
na cymnocrn nenpnxrno cnryannn, n na rex orpnnarentntx +monnxx, xoropte ona nopoxna-
er. Hecmorpx na xapaxrepnte nnx ero samnrnoro penepryapa crparernn connanannx (nnauy,
rpymy, cmorpm renennsop, cnymam mystxy, eram nnn xoxy nemxom), on ouent nonro
ne moxer satrt o cnonx nponemax, n no+romy emy ne npnnocnr nacroxmero oneruennx nn
onna ns ncnontsyemtx xonnnr-crparern.
Taxnm opasom, n cnoem samnrnom nonenennn nern onnpamrcx na re cnocrna nnuno-
crn, xoropte nnx nnx nanonee xapaxrepnt. Hpn +rom onnn nnunocrnte xauecrna asnpymr-
cx na npoxnenntx cnocrnax remnepamenra (peaxrnnnocrn, uyncrnnrentnocrn, axrnnnocrn,
+xcrpanepcnn nnrponepcnn, +monnonantno nosynnmocrn). Ppyrne connantno oy-
cnonnent, copmnponant n pesyntrare nocnnrannx n oyuennx peenxa. Hesanncnmo or cno-
ero nponcxoxnennx, +rn xapaxrepnte nnx xonxpernoro peenxa saocrpennx cnocrn nnunocrn
xnnxmrcx rem cnoeopasntm ncnxonornuecxnm opynnem, xoropte on ncnontsyer nnx cnoe
samnrt. Bosynnmt eme ontme nosyxnaercx, paccnanennt, nanpornn, eme ontme
paccnanxercx. Hocnymnt npocnr npomennx, nopoconecrnt nxnmuaercx n connantno-
nonesnym nexrentnocrt, a orxptrt eme ontme orxptnaercx mnpy. Oycnannnnax nesanan-
rannm n onpenenenntx xnsnenntx cnryannxx, +monnonantnte n nonenenuecxne orxnonennx
nnunocrntx cnocrn y nere n ro xe npemx cnyxar naxntm nncrpymenrom nnx cnxrnx y pe-
enxa uyncrna nanpxxennx n ecnoxocrna, x xoropomy nern npneramr cnauana neocosnan-
no, a sarem onee nnn menee ocosnanno. Ho namemy mnennm, raxym cnxst mexny saocrpe-
nnxmn cnocrn nnunocrn n npennounraemtmn crparernxmn samnrnoro nonenennx moxno
npocnennrt n y nspocntx nmne, xorx, esycnonno, nx samnrnt penepryap snaunrentno mn-
pe.
3.6. KOHHHI-CTPATEIHH Y BETEH C PA3AHHHLMH
THHAMH AHHHOCTH
Karx ronana noramn,
Karx nptrana pyxamn,
Karx erana xpyramn,
Fnnact n crenxy ronono,
O-o-o!

Bcex Hnxnra sannpaer,
Honyuaer rymaxn.
Kro-ro mapxn conpaer,
A Hnxnra cnnxxn.
Hee Broe)ee
Hnunocrnte cnocrna npoxnnxmrcx ne nsonnponanno, a n onpenenenntx couerannxx.
Xapaxrepnte couerannx cnocrn opasymr rnnt nnunocrn uenonexa. V nere onn eme rontxo
opmnpymrcx. Onnaxo ncnxonponnaxrnuecxax n ncnxoxoppexnnonnax paora c nertmn n
nonpocrxamn rpannnnonno asnpyercx na snannn nx rnnonornn. B +ro cnxsn ocynnm oco-
ennocrn samnrnoro nonenennx mnanmnx mxontnnxon c pasnnuntmn rnnamn nnunocrn.
IAPMOHHHHLH THH
3ror rnn, xax ronopnr camo nasnanne, ornnuaer canancnponannocrt nnunocrntx
cnocrn: orxptrocrt, ntcoxn yponent nnrennexra, ynepennocrt n cee, cnepxannocrt, no-
poconecrnocrt, connantnax cmenocrt. Ome no crenenn npennourennx n +exrnnnocrn y
ncex nere rapmonnunoro rnna ntcrynaer crparernx c1apamct paccnan1tcn, oc1ana1tcn
cnoxonnmu. Vmenne ycnemno ee ncnontsonart nx npenmymecrno no cpannennm c pex-
ramn npyrnx rnnon.
Iapmonnuntx mxontnnxon I nonrnna, uume))ermva)iuo ooapeuuix, ornnuamr ntco-
xn yponent nnrennexra, orcyrcrnne rpenoxnocrn, omnrentnocrt, ynepennocrt n cee,
cnepxannocrt, nomnnanrnocrt, nopoconecrnocrt, ocropoxnocrt, connantnax cmenocrt, nt-
coxn camoxonrpont, paccnanennocrt. uame npyrnx samnrntx crparern onn cxnonnt nc-
nontsonart nne: c1apamct paccnan1tcn, oc1ana1tcn cnoxonnmu n ueu1am, npeac1an-
nnm cee u1o-nnyat. Ho mnennm raxnx pexr, +rn crparernn, napxny co crparerne
cuo1pm 1enennsop, cnymam uysmxy, camte nnx nnx +exrnnnte. Ho cpannennm c
npyrnmn nertmn, +rn mxontnnxn pexe nnauyr n rpycrxr, mentme nymamr o nenpnxrnocrxx,
snaunrentno nerue nponsnontno paccnanxmrcx n ycnoxannamrcx.
Fnaronapx cnoe orxptrocrn n omnrentnocrn, onn ne cxnonnt x xonnenrpannn na
nenpnxrnocrxx, crapamrcx o nnx notcrpee satrt. Vpannonemennocrt, cnoxocrnne n pac-
cnanennocrt nosnonxmr nm naxe n crpeccono cnryannn ocranartcx cnoxontmn. Onanax
ntcoxnm nnrennexrom, ymex xopomo xonrponnponart cex, ynyun nopoconecrntmn n nop-
marnnntmn, nnrennexryantno onapennte nern nourn ne ncnontsymr xonnnr-crparern, ne
onopxemtx omecrnom. Ennncrnenntm rpenoxamnm (cnatm) mecrom n crpyxrype nx
nnunocrn moxno cunrart nomnnanrnocrt. B onpenenenntx xnsnenntx cnryannxx oocrpe-
nne +roro cnocrna moxer cnpononnponart y peenxa arpeccnnnoe nonenenne (crparernm
tm, nouam, mnmpnm). Hononoe samnrnoe nonenenne (no rnny aexra neanexnarno-
crn) nosnnxaer n rex cnyuaxx, xorna npnrxsannx nere, oycnonnennte nx npnntuno ntco-
xo camoonenxo, repnxr neynauy.

V:ume)iuuua +)aouux r)accoe paccra;a)a o maro+ onu;ooe. Oouu u; ee v:euu-
roe, om)u:uur, omee:a) v oocru. Ou nuca) noo ourmoerv npeo)oreuue u eopve coe)a)
ue)envm ouuorv. Koeoa ouuorv oouapvru)u u cma)u nvo)u:uo oocvroami, oeeo:ra,
cuoeeua ua ;aoue napme, om vooeo)icmeu xuxuruv)a. Ma)i:ur cmpe+ume)iuo no-
eepuv)c, npouaea) r ue :epe; eeci r)acc u voapu) ua e)a;ax v ecex oeme u v:ume).
3oeci mar u xo:emc cra;ami: Taro coeprauui u eocnumauui peoeuor! Mi ma-
roeo om ueeo uurar ue oruoa)u!.

Xapaxrepnte ueprt rapmonnuntx mxontnnxon II nonrnna, couua)iuo c+e)ix, or-
xptrocrt, ynepennocrt n cee, nopoconecrnocrt, ntcoxn yponent nnrennexra, cnepxan-
nocrt. Ho cpannennm c nnrennexryantno onapenntmn nertmn, y nnx ne cront ntcox yponent
nnrennexra, cpennxx crenent ynepennocrn n cee, camoxonrponx n ypannonemennocrn n, n ro
xe npemx, cnerxa nontmennte rpenoxnocrt n nanpxxennocrt. Ho-nnnnmomy, n cnxsn c +rnm
onn npennounramr ncnontsonart ne rontxo crparernm c1apamct paccnan1tcn, oc1ana1t-
cn cnoxonnmu, no n crparernm onnuam, npnanuam, rnaay, oecneunnammym ncnxo-
nornuecxym nonnepxxy co cropont. Taxoe samnrnoe nonenenne ontmnncrny ns nnx npnno-
cnr oneruenne.
Ho cpannennm c pexramn npyrnx rnnon, onn ne cxnonnt npeononenart rpynnocrn c
nomomtm nesananrnnntx crparern axrnnnoro nporecra: nomart n mntpxrt nemn, npasnnrt
npyrnx nmne, cxonnrt c yma, xpnuart, npartcx, a raxxe ronopnrt camn c coo. B +rom
npoxnnxercx nx connantnax nopmarnnnocrt n ymenne omartcx c nertmn n nspocntmn.
Ioronnocrt peenxa +roro rnna omartcx n rpynnym mnnyry nnnmcrpnpyer cnenym-
mee ntcxastnanne nt O., 9 ner, c rapmonnuntm connantno cmentm rnnom nnunocrn. C no-
momtm nercxoro nonpocnnxa P.Kerrenna y nee onpenenent: nanpxxennocrt (Q4=10), conn-
antnax cmenocrt (H=9), ntcoxn yponent nnrennexra (B=9), nomnnanrnocrt (E=9), rpenox-
nocrt (O=8), neynepennocrt n cee (C=4), nnsxn camoxonrpont (Q3=4), orxptrocrt (A=6).

Omeem Bui O. ua eonpoc roumpo)iuo paoomi 3a:e+ uvrui vporu ncuxo)o-
euu?: Homo+v :mo xo:emc cra;ami o ceoe+ neperueauuu. Xo:emc c re+-mo no-
oe)umic. He xo:emc, :mooi rmo-mo omo ;ua), u ece-maru xo:emc paccra;ami!.

Hrax, n nenpnxrno cnryannn rapmonnunte connantno cmente nern moryr ncnontso-
nart cno nnyrpennn pecypc noronopn1t n ocyan1t. 3ro ocnonano na nx ymennn ner-
xo ncrynart n connantnte xonraxrt n nenpnnyxnenno omartcx ne rontxo co cnepcrnnxamn,
no raxxe c ponnrenxmn n yunrenxmn.
HYBCTBHTEALHLH THH
Pern +roro rnna uyncrnnrentnt, orxptrt, cnepxannt, nopoconecrnt, paccnanen-
nt, ynepennt n cee, onanamr ntcoxnm camoxonrponem, nocnymnt n ocropoxnt. Couera-
nne uyncrnnrentnocrn, nopoconecrnocrn, ocropoxnocrn n nocnymannx onpenenxmmee n
crpyxrype nx nnunocrn. Hmenno ono nexnr n ocnone npennourennx n +exrnnnoro ncnont-
sonannx uyncrnnrentntmn nertmn xonnnr-crparernn npomy npomennn, ronopm npanay.
Hpenxnnxx ntcoxne mopantnte rpeonannx x oxpyxammnm n x camnm cee, onn ouent uacro
nepexnnamr uyncrno nnnt sa nponcxonxmee. Ipys peantnoro n noopaxaemoro npocrynxon
nexnax n mxrxax nyma uyncrnnrentnoro peenxa ne ntnepxnnaer, no+romy uem cxopee +ror
rpex xro-ro c nymn cnnmer, rem emy nerue.
Homnmo crparernn npomy npomennx, ronopm npanny, uyncrnnrentnte pexra
cxnonnt npnerart x crparernn onnuam, npnanuam, rnaay, peannsymme nx ntcoxym
norpenocrt n nonnepxxe co cropont. Foraroe noopaxenne n +crernuecxne naxnonnocrn
nomoramr nm cnpannxrtcx c nanpxxennem n nncxomoprom uepes yxon n meury n anrasnm
(crparernx ueu1am, npeac1annnm). Ho cpannennm c nnrennexryantno onapenntmn nert-
mn, onn uame nnauyr n rpycrxr. Ho cpannennm c connantno cmentmn uame cxonxr c
yma. Hocnennxx crparernx oxcnxercx nx nontmenno pannmocrtm n nneuarnnrentno-
crtm. Pasnnun n +exrnnnocrn xonnnr-crparern y nere rpex cpannnnaemtx rpynn ona-
pyxeno ne tno.
Moxno nnnert, uro uyncrnnrentnt peenox omymaer cex n esonacnocrn, ecnn ne
ncntrtnaer uyncrna nnnt. 3ro tnaer n rom cnyuae, xorna pxnom c nnm naxonnrcx xro-ro
onee cnntnt, xro moxer ne rontxo nonxrt n yremnrt raxoro peenxa, no n nsxrt na cex
ornercrnennocrt sa paspemenne ero comnenn n nepexnnann.
TPEBOHLH THH
Kpome ntcoxo rpenoxnocrn nere +roro rnna ornnuamr uyncrnnrentnocrt, connant-
nax poocrt, nocnymanne, xopomn camoxonrpont, nopoconecrnocrt, ocropoxnocrt n na-
npxxennocrt. B rpynntx nnx cex cnryannxx rpenoxnte mxontnnxn uame npyrnx xonnnr-
crparern ncnontsymr nne: onnuam, npnanuam, rnaay n pncym, nnmy, un1am.
Hontmennax nneuarnnrentnocrt, nsnnmnee nonnenne, nonnxennoe nacrpoenne n no-
croxnnoe npenuyncrnne yrpost, onacnocrn rnannte ocoennocrn rpenoxntx pexr. B
ornnune or rapmonnuntx nere, onn nocronepno uame nnauy1, rpyc1n1, npocn1 npomennn,
ronopn1 npanay, ayuam1 o nenpnn1nou com1nn, oc1am1cn oann nnn ronopn1 caun c co-
on. 3ro moxer trt cnencrnnem nx connantno poocrn n +monnonantno neycrounnocrn.
uyncrnyx cex n omennn ne ouent ynepenno, onn uame uyncrnnrentntx nere ncnontsymr
nnx cnxrnx nanpxxennx raxym samnrnym crparernm, xax xycam nor1n, a orntxamr nyume
ncero c nomomtm crparernn cnnm, xoropax uepes cnonnnennx nomoraer nm paspxnnrt
crpax, rpenory n ecnoxocrno.
B xauecrne nnnmcrpannn npnnenem paccxas 3ntnnpt V., 8 ner, c rpenoxntm rnnom
nnunocrn. Ee ornnunrentnte Cnocrna: rpenoxnocrt (O=8), connantnax poocrt (H=3), cnep-
xannocrt (D=3), nocnymanne (E=3), uyncrnnrentnocrt (I=7).

Paccra; J)ieupi V. no pucvurv Mue cmiouo: Ma+a +eu e veo) nocmaeu)a.
He no+um no:e+v. Ho+um, :mo cmiouo.
Hcuxo)oe: H :mo mi ma+, cmo e ve)v, oe)aeui? J)ieupa V.: H)auv.
Homuo cmauoeumc. H)oxo. Ma+a noou)a. Bo)iuo, cmiouo, uecnpaeeo)ueo. H
:mo mi ovoeui oa)iue oe)ami? Xo:emc menepi coe)ami :mo-mo xopouee.

3a npocrynox mama naxasana nouxy: nonna n nocrannna n yron. Crparernn connane-
nnx, o xoroptx nenouxa paccxasana, +ro: 1) nnauy, rpymy (+monnonantnoe orpearnponanne
uepes cnest n xanocrt x cee), 2) nymam o +rom, ronopm cama c coo (onymtnanne,
ocmtcnenne ornomennx x cnryannn), 3) connantno nopmarnnnoe nonenenne xenanne
cnenart uro-ro xopomee. Pnx nocnymnoro peenxa +ro moxer osnauart rnxo nrpart, ne-
nart ypoxn, nonpocnrt npomennx. Bropo paccxas 3ntnnpt V. noxastnaer, xax ee rpenora n
nercxne crpaxn npoxnnxmrcx n cnonnnennxx.

Paccra; J)ieupi V. Cou. romopi +eu e;eo)uoea): Mue npucuu)oci, :mo
eov e uro)v ooua. B exa)a ua mpa+eae. Ko +ue noooue) oo, cxeamu) +eu ;a uu-
eopom u, roeoa oeepi omrpi)aci, opocu) +eu ua v)uuv. Homo+v :mo ua ueeo
c+ompe)a.

Tpenoxnocrt n connantnax poocrt nenouxn ntpaxamrcx n rom, uro ona naxe onrcx
nonnxrt rnasa na nspocntx. 3ro osnauaer, uro nspocnt mnp raxomy peenxy nce npemx, exe-
mnnyrno, npencraer xax onna ontmax onacnocrt. Cnmnonnuecxn +ror rnoantnt crpax onn-
nernopxer nxnx, xoropt ntpocnn ee ns rpamnax rontxo noromy, uro ona ocmennnact na
nero nocmorpert. Koneuno, uyrt-uyrt xpnrnxonart +ror mnp moxno, no rontxo nnyrpn cex
(mtcnt necnpanennnno ns paccxasa Mne crtnno). A noome-ro nyxno nonunnxrtcx. H
ouent xopomo cex necrn rnxo nenart ypoxn n exemnnyrno npocnrt npomennx. A ro eme
na ynnny pocxr...
Ormernm, uro, no cpannennm c npyrnmn nertmn, rpenoxnte pen1a +mmex1nnno nc-
nontsym1 sauemammym ax1nnnoc1t (crparernn pncym, nnmy, unram, nrpam, meu-
ram, npencrannxm). Taxnm opasom, onn cnocont cnnsnrt yponent cnoe rpenorn uepes
xonxpernte nsnuecxne nnn ymcrnennte necrnnx, xoropte nerxo moryr oprannsonart
nspocnte, oxpyxammne raxnx nere.
BOMHHHPYKmHH THH
Xapaxrepnte nnunocrnte cnocrna peenxa +roro rnna nanpxxennocrt, rpenox-
nocrt, nomnnanrnocrt, nenopoconecrnocrt, nnsxn camoxonrpont, nosynnmocrt, ntcoxn
yponent nnrennexra, cxnonnocrt x pncxy. Hso ncex xonnnr-crparern nomnnnpymmne nern
uame ncero ncnontsymr rpn: onnuam, npnanuam, rnaay, c1apamct sam1t n cuo1-
pm 1enennsop, cnymam uysmxy. Pne nocnennne crparernn nomoramr nm nyume ncero.
Hanpxxennocrt, nosynnmocrt n nnsxn camoxonrpont ne nosnonxmr +rnm mxontnn-
xam n rpynntx cnryannxx nponsnontno paccnanxrtcx n ocranartcx cnoxontmn. Cnnsnrt
yponent nnyrpennero nncxomopra nm uacrnuno ynaercx nocpencrnom ax1nnnoro ncnontso-
nannn ammex1nnnmx cnocoon paspnaxn c arpeccnen, nanpannennon nonne (crparernn
tm, Homam, mntpxm, nonnm, xpnuy, npasnm xoro-nnynt, cxoxy c yma, ronopm
cam c coo). Ho nce +rn cnocot nonenennx otuno npecexamrcx omecrnom.
Hpnnenennte nnxe paccxast Onn A., nenouxn nomnnnpymmero rnna, nomoramr no-
nxrt pncynox nonenennx raxnx mxontnnxon. Hpn nccnenonannn nnunocrntx cnocrn y nee
onpenenent: nomnnanrnocrt (E=9), nanpxxennocrt (Q4=9), ntcoxn yponent nnrennexra
(B=8), nosynnmocrt (D=8), rpenoxnocrt (O=8), cxnonnocrt x pncxy (F=7), samxnyrocrt
(A=3), nenopoconecrnocrt (C=3), nnsxn camoxonrpont (Q3=3).

Paccra; O)u A. ua me+v Meu pa;oparamm )mou...: Meu pa;oparamm
)mou: ;)ie, ca+o)moueie, eopoie. Ouu ue oopauamm uu ua roeo euu+auu, eopoie
xoom c nooumi+u uoca+u u xeacmammc. Hpocmie )mou ouvuamm, :mo ue oo)r-
ui cvuecmeoeami, u vxoom om uux. Homo+v :mo ua uux ue oopauamm euu+auu.
B :vecmevm ;)ocmi u xo:v e)e;mi c uu+u e oparv. B )mo)m, roeoa co +uo oo-
uammc. Koeoa ;)a, ua ecex opv. Ouu oecmevmm ua uepei.

Pomnnnpymmax n cxnonnax x camoyrnepxnennm nenouxa ne xouer cmnpnrtcx c rem,
uro pexra na nee ne opamamr nnnmannx. H rorna nomnnanrnocrt, xax cnocrno nnunocrn,
npoxnnxercx uepes mexannsm npoexnnn npnnnctnanne npyrnm nmnxm cocrnenntx nexe-
narentntx xauecrn (ntpaxenne snte, camonmnnte, ropnte) Benyme +monne n +rom
cnyuae ntcrynaer rnen. On noyxnaer nenouxy samnmartcx: npartcx n opart. Onnaxo npxmoe
arpeccnnnoe nonenenne nosmoxno ne no ncex cnyuaxx xnsnn.

Paccra; mo re oeeo:ru ua me+v Hecnpaeeo)ueocmi: Mo opam ua+vcopu)
e oo)iuo ro+uame. Koeoa +a+a npuu)a, oua +eu ompvea)a. 1. B nimamci ooc-
uumi, :mo omo ue mar. 2. B :vecmevm uecnpaeeo)ueocmi. 3. B ov+am, :mo opamv
uvruo uaepeoumi, nooumi. 4. Mue no+oeaem +o uepvue:ui ;a:ur. 5. Xo:emc
)e:i e nocme)i. Ta+ ooua, u men)o, u uuroeo ue euouui. Harpieamci c eo)oeo,
npuru+am uoeu u )erv o:eui muxo. Umooi uurmo ue mpoea).

Opart na mamy cnoxnee, uem na cnonx cnepcrnnxon. C ne moxno ncrynnrt n npepexa-
nnx, ntraxct oxcnnrt necnpanennnnocrt onnnenn. Hnn moxno crponrt nnant axrnnntx,
npnntuntx nnx cex arpeccnnntx nocrynxon (nanpennrt, nonrt) no ornomennm x npe-
nnrenm pary. H rontxo ocosnan ecnepcnexrnnnocrt +rnx necrnn, moxno ocrartcx n onn-
nouecrne n naxonen ycnoxonrtcx, npnxan x cee nrpymeunoro saunxa. 3aunx ne ymeer
ronopnrt n no+romy oxsarentno pasnennr nce comnennx n rxxente nepexnnannx peenxa.
Ormernm, uro nern nomnnnpymmero rnna snaunrentno pexe, uem connantno cmente n
rpenoxnte mxontnnxn, ncnontsymr samemenne c nomomtm nercxoro napnanra yxona n pao-
ry (crparernx pncym, nnmy, unram). Hamn nannte noxastnamr, uro onn ne npnnamr
cnnmxom ontmoro snauennx ormerxam, mnoro xonnnxrymr, manxr. A raxax naxnax c rouxn
spennx nspocntx nmne crparernx nonenennx, xax npomy npomennx, ronopm npanny,
nomoraer nm xyxe, uem uyncrnnrentntm, rpenoxntm n nnrponeprnponanntm pexram. Vcry-
nart (npocnrt npomennx) nerxo nocnymntm n nonunnenntm, no nnxax ne nomnnanrntm n
nesanncnmtm. Taxnm opasom, camo +exrnnno crparerne samnrt, c rouxn spennx nere
+roro rnna, nnnne1cn yxoa n npnn1nme o1nnexammne sann1nn, nanpnmep, n npocmorp re-
nenepenau nnn cnymanne mystxn. C nx nomomtm onn tcrpo satnamr o cnonx nenpnxrno-
crxx. Hpn +rom nano nmert n nnny, uro ecnn oxpyxammne ntramrcx npornnonecrnonart nn-
repecam n crpemnennxm nomnnnpymmnx nere, crapamrcx nonannrt, sanpernrt, ro nerxo nos-
nnxamr xonnnxrnte cnryannn na ocnone opmnponannx peaxnn axrnnnoro nporecra. Hyx-
no rax oprannsonart nexrentnocrt +rnx mxontnnxon, urot nx norpenocrt n camoyrnepxne-
nnn, pncxonanntx sanxrnxx n pasnneuennxx tna ynonnernopena connantno npnemnemtm
opasom. 3ro moryr trt omecrnennax nnn rnopuecxax nexrentnocrt, n xoropo peenox
ycnemen, ynaxaem n npenocxonnr npyrnx, nno rypncrnuecxne noxont, npyrne cnoprnnnte
nocrnxennx na rpann nosmoxnoro, xoropte nosnonxmr nerxm ynonnernopnrt xaxny pncxa,
ncntrtnart ropnocrt, ynonnernopenne coo n nacnaxnartcx paspxnxo n pesyntrare npe-
ononennx rpynnocre n onacnocre.
HHTPOBEPTHPOBAHHLH THH
Pere +roro rnna ornnuamr samxnyrocrt, neynepennocrt n cee, nosynnmocrt, neno-
poconecrnocrt, poocrt, rpenoxnocrt, nnsxn camoxonrpont n ouent ntcoxn yponent nnyr-
penne nanpxxennocrn. uame npyrnx xonnnr-crparern onn npnmenxmr rpn: nnauy, rpy-
my, onnuam, npnanuam, rnaay n cuo1pm 1enennsop, cnymam uysmxy. Hpnntuxa
nnaxart n rpycrnrt, r.e. cxnonnocrt x orpnnarentntm nepexnnannxm, nx rnannoe ornnune
or rapmonnuntx nere.
Btnenxmr nna nonrnna nnrponeprnponanntx pexr: axrnnnt n naccnnnt. Bxont-
nnxon I nonrnna, armueuix, ornnuamr ntcoxn yponent nnrennexra n nomnnanrnocrt. Kpome
crparern, xapaxrepntx nnx ncex nnrponeprnponanntx nere, onn cxnonnt raxxe ncnontso-
nart crparernm npomy npomennn, ronopm npanay, xoropax, napxny co crparerne o-
nnmam, npnxnmam, rnaxy, nm nomoraer nyume ncero.
Ho cpannennm c nnrennexryantno onapenntmn mxontnnxamn, pexra I nonrnna uacro
rpyc1n1 n ayuam1 o nenpnn1noc1nx. Ho cpannennm c connantno cmentmn nertmn cxo-
an1 c yua, tm1, nouam1, mnmpnm1 nemn, apasnn1 apyrnx n ronopn1 caun c coon.
Cxnonnocrt x peaxnnxm axrnnnoro nporecra ornnuaer nx raxxe or rpenoxntx n uyncrnn-
rentntx mnanmnx mxontnnxon. Hmenno npn coue1annn nnn uepeaonannn naccnnnoro n
ax1nnnoro npo1ec1a +uonnn ropn n rnena y nnrponeprnponanntx axrnnntx nere nac1y-
nae1 +mmex1nnnan paspnaxa. Taxo cnoco connanannx co crpeccom ne xapaxrepen nnx npy-
rnx rnnon nnunocrn.
Ormernm, uro no pxny nnunocrntx cnocrn (ntcoxn yponent nnrennexra, nomnnanr-
nocrt, nenopoconecrnocrt) n npennounraemtx xonnnr-crparern (tm, nomam, mntpxm,
cxoxy c yma) nnrponeprnponannte axrnnnte nern noxoxn na nomnnnpymmnx pexr. On-
naxo onn onee samxnyrt, sacrenunnt, ne cxnonnt x pncxy n snaunrentno ontme nanpxxe-
nt, rpenoxnt, nosynnmt n neynepennt n cee. Ho+romy, n ornnune or nomnnnpymmnx ne-
re, nnrponeprnponannte axrnnnte pexra rnyxe nepeannam1 rope n cee: nnauyr, rpy-
crxr n monxrcx Fory. Hyume, uem nomnnnpymmnm, nm nomoramr cnnsnrt nanpxxenne crpa-
rernn, n ocnone xoroptx nexnr noncx connantnon noaaepaxn: onnmam, npnxnmam, rna-
xy, npomy npomennx n ronopm npanny, em nnn ntm. Onn cxnonnt nanpannn1t arpec-
cnm ne 1ontxo nonne, no n na cen (crparernx xycam norrn). Moxno xoncrarnponart, uro
connantno ne onopxemte crparernn axrnnnoro nporecra (no rnny tm, nomam, mntpxm)
onn ncnontsymr n ror momenr, xorna nnxaxne npyrne cnocot npeononennx crpecca yxe ne
nomoramr. 3ro cxopee moxno rpaxronart xax cptn ntcme nepnno nexrentnocrn na ntcore
aexra, a ne xax npnntunt nnx nnx cnoco paspemennx nenpnxrno nnn xonnnxrno cn-
ryannn.
B pasnene 5.5 npencrannen xomnnexcnt npnmep samnrnoro nonenennx nenouxn c nn-
rponeprnponanntm axrnnntm rnnom nnunocrn.
Pnx nnrponeprnponanntx pexr II nonrnna, naccueuix, ntcoxne snauennx nnrennexra
n nomnnanrnocrn ne xapaxrepnt. Homnmo crparernn nnauy, rpymy, camtmn uacro nc-
nontsyemtmn y nnx oxasannct crparernn onnuam, npnanuam, rnaay, ronopm cau c
coon, cuo1pm 1enennsop, cnymam uysmxy. B ornnune or nnrponeprnponanntx axrnn-
ntx pexr, naccnnnte nern pexe ncnontsymr crparernn ronopm c xeu-nnyat, npomy
npomennn n ronopm npanay, rynnm, eram, xa1amct na nenocnneae. Hseranne conn-
antnmx xon1ax1on n mnsnuecxoro nanpnaennn nx cymecrnennoe ornnune n or ncex
npyrnx mnanmnx mxontnnxon.
Pnx nnrponeprnponanntx naccnnntx pexr roxe xapaxrepno coueranne ropx n rnena n
orpearnponannn. Tax, no cpannennm c connantno cmentmn pexramn, onn snaunrentno uame
cxonxr c yma, tmr, nomamr n mntpxmr nemn, ronopxr camn c coo n pexe cnxr nnn
ronopxr c xem-nnynt. Onnaxo nyume ncero onn cnpannxmrcx c nnyrpennnm nanpxxennem,
xorna oc1am1cn oann n yxoan1 n ueu1y, man1asnm.
V ncex pexr nnrponeprnponannoro rnna xonrpont sa oxpyxamme necrnnrentno-
crtm cnnxen n cnny samxnyrocrn n connantno poocrn. Onn xnnyr n cocrnennom nnyr-
pennem mnpe, npnnanax ontmoe snauenne cnonm uyncrnam, mtcnxm n opasam. Peaxnnn ra-
xnx nere ontme sanncxr or nx nacrpoennx, nepexnnann n comnenn, a ne or nnemnnx nne-
uarnenn, nosnnxammnx n nannt momenr npemenn. Ho+romy nm rpynno ornneutcx or orpn-
narentntx +monn, tcrpo satrt o nnx n ycnoxonrtcx. Hmenno c +rnm, no-nnnnmomy, cnx-
sana ntcoxax uacrora ncnontsonannx nnrponeprnponanntmn nertmn crparernn nnauy, rpy-
my. Hpn +rom moxno npocnennrt cymecrnennoe ornnune mexny xonnnr-nonenennem nere
axrnnnoro n naccnnnoro nonrnnon. Axrnnnte nern, n cnny ntcoxoro nnrennexra n xapaxrep-
no nnx nnx nanpannennocrn na nosnanarentnym nexrentnocrt, nocpencrnom nn1ennex1y-
antnon ax1nnnoc1n moryr peannsonart npncymym nm norpenocrt n camoyrnepxnennn. He-
cmorpx na cnom sacrenunnocrt n connantnym poocrt, onn cnocont raxxe ocymecrnnxrt
noncx connantno nonnepxxn n nsanmonecrnonart c remn, xro pasnenxer nx nnrepect, mo-
xer nonxrt, samnrnrt n yremnrt.
B ornnune or +roro, nnrponeprnponannte naccnnnte nern cxnonnt x yxony n cex, x
nserannm connantntx xonraxron n nsnuecxoro nanpxxennx. Xapaxrepnax nnx nnx peaxnnx
yxona, xax npannno, conponoxnaercx crpaxamn, nenpeccnnntm onom nacrpoennx, paccrpo-
crnamn cna, nontmenno yromnxemocrtm [4]. B nenpnxrntx nnx cex xnsnenntx cnryannxx
+rn yuamnecx c ntcoxo uacroro npennounramr ncnontsonart ncero uertpe ns onnnnannarn
crparern connanannx co crpeccom. Onnaxo nn onna ns +rnx crparern ne nosnonxer nm
+exrnnno cnnsnrt nnyrpennee nanpxxenne n ecnoxocrno. Moxno xoncrarnponart, uro
crpeccoycrounnocrt y +rnx pexr camax nnsxax. Hx moxno paccmarpnnart xax rpynny
pncxa nosmoxno ncnxnuecxo n connantno nesananrannn xoropax, n cnxsn c +rnm, nyxna-
ercx n nocroxnnom ncnxonornuecxom conponoxnennn.
HHmAHTHALHLH THH
Pere raxoro rnna xapaxrepnsymr samxnyrocrt, nnsxn yponent nnrennexra, neyne-
pennocrt n cee, connantnax poocrt, nnsxn camoxonrpont, nanpxxennocrt. Btnenxmr nna
nonrnna nnanrnntntx nere: moropno-pacropmoxennte n anarnunte.
Pexr I nonrnna, +omopuo-pacmop+oreuuix, nomnmo omnx nnx ncex nnanrnntntx
pexr ocoennocre, ornnuaer nerxax nosynnmocrt. uame npyrnx crparern connanannx onn
ncnontsymr nne: onnuam, npnanuam, rnaay n cuo1pm 1enennsop, cnymam uysmxy.
Hyume ncero nm nomoramr cnpannrtcx c nanpxxennem crparernn onnuam, npnanuam,
rnaay n cnnm.
Hnanrnntnte moropno-pacropmoxennte nern uame, uem nnrennexryantno onapen-
nte, nnauyr. uame, uem connantno cmente, nepyrcx n npasnxr npyrnx, cxonxr c yma n
pexe ronopxr c npyrnm uenonexom. Vxasannte nesananrnnnte crparernn nm nomoramr
ontme, uem npyrnm mnanmnm mxontnnxam. Ho pncynxy nonenennx n xonnnxrno cnryannn
+rn pexra noxoxn na nomnnnpymmnx. Pasnnna saxnmuaercx n rom, uro nnanrnntnte mo-
ropno-pacropmoxennte nern nanpannxmr arpeccnm na nmne (xoropte, nosmoxno, nx ynn-
xann), a nomnnnpymmne nern na neonymennennte npenmert.
Anamu:uix nere (II nonrnn), nomnmo omnx nnx nnanrnntnoro rnna cnocrn nnu-
nocrn, xapaxrepnsymr cnepxannocrt, uyncrnnrentnocrt n ntcoxax rpenoxnocrt. uame npy-
rnx xonnnr-crparern onn ncnontsymr nxrt: nrpam, ueu1am, cuo1pm 1enennsop,
ayuam o +1ou n c1apamct paccnan1tcn. Hocnennxx crparernx nomoraer nm nyume
ncero. B ornnune or rapmonnuntx mxontnnxon, anarnunte ontme nymamr o nenpnxrnocrxx.
B ornnune or connantno cmentx ontme meuramr, nrpamr, cmorpxr renennsop n ronopxr
camn c coo. Crparernx ronopm cau c coon, a raxxe crparernn rynnm noxpyr aoua
nnn no ynnne, nonnm n xpnuy nomoramr nm ontme, uem connantno cmentm mxontnn-
xam.
Ocnonnte ornnunx anarnuntx nere or moropno-pacropmoxenntx cnepxannocrt n
uyncrnnrentnocrt. Ho cnexrpy xonnnr-crparern anarnunte oxasannct onee connantno
ananrnponanntmn. Onn uame, uem moropno-pacropmoxennte, ncnontsymr crparernn meu-
ram, nrpam, ronopm npanny n cmorpm renennsop. Hm ontme nomoraer, xorna onn
paccnanxmrcx, meuramr, nymamr o nenpnxrnocrxx nnn rynxmr, eramr, xaramrcx na nenocn-
nene, r.e. nenyr cex rax, xax n nonoaer necrn cex nerxm.
Hpencrannennte namn +xcnepnmenrantnte nannte onnctnamr mnpoxn cnexrp ocos-
nanntx samnrntx crparern connanannx, xoropte ncnontsymr mnanmne mxontnnxn c pas-
nnuntmn rnnamn nnunocrn nnx roro, urot cnnsnrt yponent nnyrpennero nanpxxennx, cnpa-
nnrtcx c rpenoro n ecnoxocrnom n rpynntx n nenpnxrntx xnsnenntx cnryannxx. Btxn-
nennte namn ocoennocrn xonnnr-nonenennx, xapaxrepnte nnx onpenenenntx rnnon nnuno-
crn, nosnonxmr ne rontxo xoncrarnponart nannune nnnnnnnyantntx pasnnun nercxo samn-
rt, no n oxcnnrt nx nnyrpennne mexannsmt, npornosnponart nepoxrnocrt opmnponannx
roro nnn nnoro nnna samnrnoro nonenennx y xonxpernoro peenxa. 3rn pesyntrart moryr
trt ncnontsonant n npaxrnxe paort ncnxonora c nertmn: n nponecce ncnxonornuecxoro
conponoxnennx, oxasannx ncnxonornuecxo nomomn, npn xoncyntrnponannn, xoppexnnn,
ncnxorepannn.
* * *
B nanno rnane mt paccmorpenn ocoennocrn nercxoro samnrnoro nonenennx. Hone-
nenuecxne axrt spnmt: nx npoxnnennx cnocoen nanmnart naxe peenox mnanmero
mxontnoro nospacra. 3ro nosnonnno nam nsrnxnyrt na nercxym samnry ne c rouxn spennx
nspocntx, a rnasaun caunx ae1en, xoropte ne rontxo sameuamr xapaxrepnte ueprt cnoero
samnrnoro nonenennx, no n ornamr n nnx cee oruer, r.e. ocosnamr, xaxne crparernn conna-
nannx c nnyrpennnm nanpxxennem n ecnoxocrnom nnx nnx nanonee +exrnnnt. Hamn
tn cocrannen nepeuent crparern, xoropte mnanmne mxontnnxn npennounramr ncnontso-
nart n rpynntx n nenpnxrntx xnsnenntx cnryannxx. Vnanoct pacxptrt nx conepxanne n
ntnennrt re ns nnx, xoropte nyume ncero nomoramr nerxm. 3ro crparernn: cnnm; pncym,
nnmy, unram; npomy npomennx nnn ronopm npanny; onnmam, npnxnmam, rnaxy; ry-
nxm, eram, xaramct na nenocnnene; crapamct paccnanrtcx, ocranartcx cnoxontm; ry-
nxm noxpyr noma nnn no ynnne; cmorpm renennsop, cnymam mystxy; nrpam no uro-
nnynt; ocramct cam no cee, onnn; meuram, npencrannxm cee uro-nnynt; monmct.
Ha nepnt nsrnxn xaxercx, uro nocxontxy +rn cnocot camonomomn nce nspocnte
nmnn npexpacno snamr, ro moryr ycnemno ncnontsonart +ro snanne n cnoem nsanmonecrnnn
c nertmn. Onnaxo na npaxrnxe uacro onapyxnnaemt oparnoe. Hanpnmep, nspocnte saxnnx-
mr, uro peenxy nentsx rynxrt no nnope, noromy uro +ro onacno (n rorna on noome ne rynx-
er), nnn sanpemamr emy cmorpert renennsop, noromy uro +ro nycrax rpara npemenn. Hnn
ponnrenn ronopxr, uro xnnorntx sanonnrt ne cronr noromy uro c nnmn mnoro mopoxn. A
ro, uro xor, coaxa nnn xaxoe-nno npyroe xnnornoe cnococrnymr opmnponannm y peenxa
mnornx nonoxnrentntx xauecrn, nrpamr c nnm n npn +rom nnxorna ero ne pyramr, noue-
my-ro no nnnmanne ne npnnnmaercx. Ho namemy mnennm, nocnnrtnammne nere nspocnte
oxsarentno nonxnt snart nx crparernn connanannx c nnyrpennnm nanpxxennem n ecno-
xocrnom. Kpome roro, onn nonxnt crpemnrtcx, no nosmoxnocrn, ncnontsonart nx nmenno n
npnnenenno ntme nocnenonarentnocrn. Hanpnmep: Pana nocnnm, a cnyunnmeecx ocynnm
sanrpa. Hnn: Honn noera, nonrpa, noxaracx na nenocnnene, a norom noemt, npnnxr n
paccnatcx.
Hpnnenennte n +ro rnane paccxast nere nponemoncrpnponann, nacxontxo no-
pasnomy onn pearnpymr na xnsnennte rpynnocrn n nenpnxrnocrn. Kro-ro nnauer n crpanaer,
xro-ro ntraercx nporecronart n orcrannart cnon npana. Cymecrnenno, uro nononte n nospac-
rnte ocoennocrn nere naxonxr cnoe orpaxenne n nx samnrnom nonenennn. Tax, ornnuam-
max mantunxon ontmax norpenocrt n xanopnxx n cnocoax nx pacxononannx naxonnr cnoe
orpaxenne n rom, uro crparernx em nnn ntm nomoraer nm nyume, uem nenouxam, n crpare-
rnm cnnm onn npennounramr ncnontsonart uame. Pasnnune no axropy connantno arpec-
cnn npoxnnxercx n ontme cxnonnocrn mantunxon npnerart nnx paspxnxn nnyrpennero na-
npxxennx x crparernxm opmct, nepyct nnn npasnm xoro-nnynt. C npyro cropont,
cnaocrt n nonunnennocrt nenouex xax npencrannrene xencxoro nona ntpaxaercx n ont-
me norpenocrn n recno npnnxsannocrn, n samnre, n xenannn paspemart rpynnocrn, onn-
paxct na cnny n nomomt npyroro nnna.
Bxontnnxn mnanme nospacrno rpynnt uame npneramr x nonenenuecxnm cnocoam
connanannx c xonnnxrom, onee crapmne yxe cnocont ocmtcnnrt n pannonannsnponart
cnoxnnmymcx cnryannm, r.e. ncnontsonart nnrennexryannsannm.
B namem nccnenonannn oruernnno ntxnnnoct, uro, ntcrpannax cnoe samnrnoe none-
nenne, nern onnpamrcx na re cnocrna nnunocrn, xoropte nnx nnx nanonee xapaxrepnt. Hpn
+rom onnn nnunocrnte xauecrna asnpymrcx na npoxnenntx cnocrnax remnepamenra, npy-
rne cxopee oycnonnent connantno n copmnponant n pesyntrare nocnnrannx n oyuennx
peenxa. Hesanncnmo or cnoero nponcxoxnennx, +rn xapaxrepnte nnx xaxnoro xonxpernoro
peenxa +monnonantnte n nonenenuecxne saocrpennx cnocrn nnunocrn xnnxmrcx rem cnoe-
opasntm ncnxonornuecxnm opynnem, xoropoe on ncnontsyer nnx samnrt. Bosynnmt
eme ontme nosyxnaercx, paccnanennt, nanpornn, eme ontme paccnanxercx. Hocnym-
nt n sanncnmt npocnr npomennx, nopoconecrnt nxnmuaercx n connantno-nonesnym
nexrentnocrt, a peenox c nnsxnm yponnem nnrennexra cnnr, ecr n nter. Oycnannnnax nesa-
nanrannm n onpenenenntx xnsnenntx cnryannxx, +monnonantnte n nonenenuecxne orxno-
nennx nnunocrntx cnocrn y nere n ro xe npemx cnyxar naxntm nncrpymenrom nnx cnxrnx
y peenxa uyncrna nanpxxennx n ecnoxocrna, x xoropomy nern nnauane neocosnanno, a sa-
rem nce onee n onee ocosnanno npneramr.
Onpenenennte couerannx nnunocrntx cnocrn opasymr rnnonornuecxne napnanrt
opmnponannx nnunocrn peenxa. Ha nx ocnone n nonpocrxonom nospacre copmnpymrcx rn-
nt xapaxrepa n ero axnenryannn xax npoxnnennx xpannx napnanron nopmt pasnnrnx xapax-
repa, npn xoropo ornentnte ueprt ouent ycnnent, saocrpent. Tnn axnenryannn oycnan-
nnnaer nontmennym yxsnnmocrt nnunocrn x onnnm nnemnnm nosnecrnnxm npn xopome yc-
rounnocrn x npyrnm [59, 60]. Anannsnpyx cnocot connanannx co crpeccom, ornnuammne
mnanmnx mxontnnxon c pasnnuntmn rnnamn nnunocrn, mt noxasann, uro napxny c rnnnunt-
mn nnx ncex nere cymecrnymr n cnennnuecxne nnx xaxnoro rnna crparernn nonenennx, xax
connantno onopxemte, rax n connantno ne onopxemte. Paxe ecnn camomy peenxy raxne
cnocot samnrnoro nonenennx n nomoramr cnpannrtcx c nnyrpennnm nanpxxennem n ecno-
xocrnom, onn moryr trt ne npnemnemt c rouxn spennx omecrna n rem camtm oycnannn-
nart connantnym nesananrannm nnunocrn. Ho+romy rax naxno nonpemx samernrt cnate
mecra xapaxrepa n nauart cnoenpemennym ncnxoxoppexnnonnym paory.
Paccxast nere o mnorom sacrannxmr sanymartcx. Hanpnmep, o rom, sauem peenxy
nano nnaxart, npartcx n pacmntpnnart nemn no yrnam. Hnn o rom, xax naxno ponnrenxm n
nocnnrarenxm snart nmnmtx repoen cnonx nere. Hnn o neoxonnmocrn nocnnrannx npan-
crnenntx xpnrepnen n pennrnosnocrn. Korna ponnrene pxnom ner, For nent nce nnnnr!
Mt npoanannsnponann xonxpernte xnsnennte cnryannn, xoropte camn nern ornocxr
x rpynntm n nenpnxrntm. Percxax namxrt xpannr nocnomnnannx o nnx. Hmenno +rn cnrya-
nnn nern no npocte ncnxonora cmornn nocnponsnecrn, napnconart, onncart n, raxnm opa-
som, nnont nepexnrt n orpearnponart. C rouxn spennx nspocnoro, ne nce onn croxr roro, uro-
t opamart na nnx nnnmanne. Ho camn nern xnyr nonnepxxn or nspocntx, noromy uro ne-
pexnnamr nmenno +rn cotrnx! B raxne momenrt orpaxaemax peantnocrt nonnocrtm cnnna-
ercx c nepexnnannxmn peenxa n ero ornomennem x mnpy. H rorna nerxm tnaer ouent rpyn-
no camocroxrentno onennrt cnon nepexnnannx n ycnemno cnpannrtcx c nnmn.
Paccmorpennte n +ro rnane crparernn connanannx co crpeccom nxnmuamr n cex n
xauecrne cocranntx +nemenron n nercxne nonenenuecxne peaxnnn, n ncnxonornuecxne sa-
mnrnte mexannsmt. Hpoxnnennm mexannsmon ncnxonornuecxo samnrt y nere nocnxmena
cnenymmax rnana.
Inana 4
MEXAHH3ML HCHXOAOIHHECKOH 3AmHTL Y BETEH
4.1. CO3HATEALHOE H BECCO3HATEALHOE
Mtmonxy cnnncx crpannt con,
uro ne mtmonox on, a cnon,
uro n Apnxy npnexan on,
B cnonontm ner xponart.
Ipueopu Ocmep
Kax ronopnn K.Rnr, cosnanne nonono nnenxe na nonepxnocrn eccosnarentnoro c
ero nenenomtmn rnynnamn. Cosnannm cnocrnenna nexoropax ysocrt. B xaxnt xonxper-
nt momenr npemenn ono cnocono paorart nnmt c orpannuenntm oemom marepnana. Bce
ocrantnoe npn +rom oxastnaercx eccosnarentntm [130]. Anannsnpyx n npentnyme rnane
+exrnnnte c rouxn spennx camnx nere n, snaunr, ocosnanaemte nmn crparernn connana-
nnx c nnyrpennnm nanpxxennem n ecnoxocrnom, mt nocroxnno ormeuann, uro xaxnax ns
nnx nxnmuaer, nomnmo ocosnanntx, eccosnarentnte samnrnte mexannsmt. Pecrnnrentno,
rpynno nonxrt conepxanne nercxo crparernn cmorpm renennsop es yuera
noncosnarentnoro mexannsma nnenrnnxannn, a crparernn crapamct satrt ne xacaxct
ncnxnuecxnx anromarnsmon nonannennx n orpnnannx.
B +ro rnane mt paccmorpnm, xax nern samnmamrcx or nnemne n nnyrpenne onac-
nocrn ne o1aanan cee n +1ou o1ue1a, ro ecrt na yponne nx eccosnarentnoro. B +rom cnyuae
n ocnone raxo ananrannn x nono peantnocrn neaa1 nny1pennne nsuenennn uenonexa
(noncosnarentnax opaorxa nocrynamme nnopmannn), a ne nsmenennx no nnemne cpene
nnn noncx raxo cpent, xoropax n +rnx ycnonnxx onee naronpnxrna nnx ynxnnonnpona-
nnx.
Hponnnmcrpnpyem nsanmonecrnne cosnarentnoro n eccosnarentnoro yponne ncn-
xnxn c nomomtm npnmepa [75]. Hcnxonor nonpocnn nere napnconart xaprnnxy na remy Ec-
nn t y menx tna nonmenax nanouxa, x t npenparnnact n... Vuennna 4 xnacca Onx K. na-
pnconana aouxy-uenonexa, paccxasana o ne n ornernna na nonpoct ncnxonora:

Ec)u oi v +eu oi)a eo)ueoua na)o:ra, oi npeepamu)aci e oaoo:rv-
:e)oeera. 3ea)u oi +eu Hmoo:ra, B oi ru)a e ovmoue po;i. B oi opvru)a c +o-
mi)ira+u u oaoo:ra+u. Meu oi )mou)u ;a mo, :mo oi)a eece)o u ooopo.
Hcuxo)oe: Ho:e+v oi mi npeepamu)aci u+euuo e oaoo:rv-:e)oeera?
O) K.: Mue upaemc oaoo:ru. B xo:v coxpauumi ceoe )uuo. Baoo:ru o:eui rpacu-
eie, )eerue, oe;;aoomuie. Hv u :mo? V uux ece oecn)amuo, u roeoa xo:eui,
moeoa u eui. B raroo+-raroo+ ueemre ecmi ni)iua. Umo oi mi e)a?
H:e)uui +eo, cor c oepeeiee, ni)iuv c ueemoe. Ho omo eom oaoo:ru. A :mo
oi mi e)a rar :e)oeer, eeoi mi npeepamu)aci e oaoo:rv-:e)oeera? Moporeuoe,
apov;, eooi. 4pvrmi. Oeouu: oevpui, no+uoopi, c)aoru nepeu, :ecuor, )vr, ranvc-
mv, +oproei. C)aoocmu, +co, +arapoui, +v:uoe.

B +rom npnmepe npoxnnxercx necrnne ycranonxn roronnocrn uenonexa conepmnrt
onpenenennoe necrnne nnn pearnponart n onpenenennom nanpannennn. Vcranonxa nosnnxaer
npn ncrpeue nnyx axropon: norpenocrn, nnn nnyrpenne nyxnt uenonexa n uem-nno, n
cnryannn, n xoropo +ra norpenocrt moxer trt ynonnernopena. Tema Ecnn t y menx t-
na nonmenax nanouxa xnnnact n nanno cnryannn nnmt nnemnnm nycxontm pasnpaxnre-
nem xonxperno nexrentnocrn peenxa pnconannx. Onnaxo conepxanne +ro nexrentnocrn
tno oycnonneno ne remo pncynxa, a nnyrpennnmn ncnxnuecxnmn nerepmnnanramn n nnne
nnyx pasntx ycranonox ocosnanno n neocosnanno. Ha cosnarentnom yponne roronnocrt
npenparnrtcx n aouxy tna cnxsana c npnnnexarentnocrtm nnx peenxa ee nnemnnx npn-
snaxon (aouxn ouent xpacnnte, nerxne, essaornte). Heocosnannax ycranonxa tna
cnpononnponana cxptrtm nomnnanrntm, cymecrnymmnm nomnmo cosnannx, cocroxnnem ro-
nona. Ho-nnnnmomy, xenanne ecnnarno n ecnpenxrcrnenno ecrt rorna, xorna xouemt n
xnnnoct rem eccosnarentntm ncnxnuecxnm crnmynom, xoropt onpenennn nenocrnoe none-
nenne peenxa.
3ror npnmep nnnmcrpnpyer raxxe necrnne ncnxnuecxoro samnrnoro mexannsma
nnenrnnxannn (neocosnanaemoe oroxnecrnnenne cex c npyrnm, nepenoc na cex uyncrn n
xauecrn xenaemtx, no nenocrynntx). Fnaronapx nnenrnnxannn moxno nsmennrt cnoe
raxnm opasom, urot ono tno nyume npncnoconeno x connantnomy oxpyxennm. Conep-
xanne raxoro nponecca ncnxonornuecxo ananrannn ntpaxaercx opmyno: xonmnnx1
1penora samn1nme peaxnnn. Konnnxr ntcrynaer xax pesyntrar necoornercrnnx axry-
antntx norpenocre nnunocrn ycnonnxm n nopmam oxpyxamme connantno cpent. Cnen-
crnnem xe xonnnxra xnnxercx cocroxnne rpenorn, cyexrnnnoe nepexnnanne xoroporo
cnrnannsnpyer o napymennn nnyrpennero pannonecnx. Paspemenne xonnnxra nponcxonnr na
eccosnarentnom yponne sa cuer paort cncremt ncnxonornuecxo samnrt. B paccmarpn-
naemom namn npnmepe ne ocosnanaemoe nenouxo nnyrpennee cocroxnne ronona, xoropoe ne
morno trt ynonnernopeno n momenr pnconannx n peantnocrn, sacrannxer ee c nomomtm an-
rasnn npenparnrtcx n aouxy, r.x. aouxn ncerna moryr noecrt y nnx, no-nepntx, nce
ecnnarno, a no-nroptx, n xaxnom-xaxnom nnerxe ecrt ntntna. Taxoe nsmenenne nneant-
noro npencrannennx o cee uacrnuno nerpannsyer nnyrpennn nncananc n cmxruaer nepe-
xnnaemt peenxom nnyrpennn xonnnxr mexny neocosnanaemtm xenannem n orcyrcrnnem
nosmoxnocrn ero ocymecrnnrt.
Cncrema ncnxnuecxnx samnrntx mexannsmon, ntnonnxmmax pont orpaxnennx nnyr-
pennero mnpa uenonexa or nnopmannn, xoropax moxer paspymnrt ero nymennoe pannonecne,
opmnpyercx c naxonnennem xnsnennoro ontra. Ona nxnmuaer n cex nxonno xonrpont
(nensypy) n necxontxo opm nepepaorxn rpanmnpymme nnopmannn, nosnonxmmnx ypart
nnn cnnsnrt ee rpanmnpymmee nnnxnne (orpnnanne, nonannenne, ntrecnenne, npoexnnx,
nnenrnnxannx, pannonannsannx n np.) Hensypa xax crpax na nocry, nncnexrnpyer nce no-
crynammee na nxont cosnannx, rmarentno xonrponnpyx xaxnoe ornernoe nymennoe nnnxe-
nne, n ne nponycxaer, noxnpyer onacnte cnrnant. Taxnm opasom ycrpanxmrcx nnn cnonxr-
cx x mnnnmymy orpnnarentnte +monnn, ncramr aptept na nyrn ynonnernopennx anrnconn-
antntx, nncrnnxrnnntx norpenocre, sacrannxx nx ncxart oxonnte nyrn, uacrnunte nnn
cnmnonnuecxne cnocot peannsannn.
Kax yxe ormeuanoct ntme, n samnrntx nponeccax yuacrnymr nce ncnxnuecxne ynx-
nnn, no xaxnt pas onna ns nnx moxer nomnnnponart n part na cex ocnonnym uacrt pao-
rt no npeopasonannm rpanmnpymme nnopmannn. 3ro moryr trt nocnpnxrne, nnnmanne,
namxrt, noopaxenne, mtmnenne, +monnn. Ouent naano, u1o ncnxonornuecxan samn1a
cpaa1mnae1 an1oua1nuecxn, oycnannnnan nenpeac1annennoc1t n cosnannn cumcnono-
ro ua1epnana, noaneprmerocn nosaenc1nnm samn1m, n eccosna1entnoc1t cauoro sa-
mn1noro nponecca.
Hocxontxy omax uepra ncex nnnon samnrt nx nesanncnmocrt or cosnarentntx
xenann n namepenn, ro nanmnart moxno rontxo nnemnne npoxnnennx. B nonenennn mo-
ryr noxnnrtcx nemornnnponannax poocrt, neynepennocrt n cee, mnnrentnocrt nnn, nanpo-
rnn, nemoncrparnnnocrt n neonpannannt onrnmnsm. Feccosnarentnoe ynnnnxer, paccrpan-
naer n naxe omenomnxer nac cnonmn +monnxmn, noonymennennem, nacrpoennem, omonnxa-
mn, cnonnnennxmn, anrasnxmn, nnnennxmn, ncnxocomarnuecxnmn paccrpocrnamn. Kaxnoe
nosnecrnne eccosnarentnoro na nonenenne n cosnanne, xpome roro, conponoxnaercx nsn-
uecxnmn xnnennxmn, raxnmn xax noxpacnenne, sanxanne, nsmenenne pnrma ntxannx, myc-
xyntnte cnasmt, nsmenenne nonoxennx rena n r.n.
Oprannsannx samnrnoro nponecca naxnax n neoxonnmax cocrannax uacrt pasnnrnx
nnunocrn peenxa. Paccmarpnnax nercxoe pasnnrne xax nponecc nocrenenno connannsannn,
nonunnxmmncx saxony nepexona or npnnnnna ynonontcrnnx x npnnnnny peantnocrn,
A.upen nonuepxnnana, uro manct peenxa crart snopontm no mnorom sanncxr or roro, na-
cxontxo ero cnocono ntnecrn nnmennx, r.e. npeononert neynonontcrnne n trt cno-
contm camocroxrentno npnnnmart pemennx. Peenox xnnxercx nespentm no rex nop, noxa
ero nncrnnxrnnnte xenannx n nx ocymecrnnenne pasnenent mexny nnm n ero oxpyxennem
raxnm opasom, uro xenannx ocramrcx na cropone peenxa, a pemennx o nx ynonnernopennn
nnn orxase or ynonnernopennx na cropone nnemnero mnpa. Ho mnennm A.upen, nourn
nce nopmantnte +nemenrt nercxo xnsnn, raxne xax xannocrt, xoptcrt, pennocrt, xenanne
cmeprn xomy-ro, ronxamr peenxa n nanpannennn neconnantnocrn. Connannsannx +ro sa-
mnra or +rnx ecrecrnenntx xenann. Hon ee nnnxnnem nexoropte nncrnnxrnnnte xenannx
ntrecnxmrcx ns cosnannx, npyrne nepexonxr n cnom npornnononoxnocrt nnn nanpannxmrcx
na npyrne nenn. Cranonnenne npnnnnna peantnocrn n pasnnrne mtcnnrentntx nponeccon or-
xptnaer nyrt nnx nontx mexannsmon connannsannn, raxnx xax nnenrnnxannx n nnrennex-
ryannsannx. Peenox renept cnocoen ne rontxo nonunnxrtcx mopantntm rpeonannxm cno-
ero connantnoro oxpyxennx n cam npnnnmart n nnx yuacrne, no raxxe nmeer nosmoxnocrt
nepeonennrt nexenarentnym nnopmannm ynontm nnx cex opasom [146].
Ennno xnaccnnxannn mexannsmon ncnxonornuecxo samnrt no nacroxmero npeme-
nn ne cymecrnyer, onnaxo nanonee nsyuenntmn n omenpnnxrtmn xnnxmrcx: ompuuauue,
nooae)euue, eimecueuue, npoeruu, uoeumudurauu, pauuoua)u;auu, om:vroeuue, ;a+eue-
uue, cuoeuoeuue, cvo)u+auu. Anannsnpyx pncynxn n paccxast nere mnanmero mxontnoro
nospacra, nam ynanoct, n ontme nnn mentme crenenn, sanxcnponart necrnne npaxrnue-
cxn ncex nepeuncnenntx ntme mexannsmon. Paccmorpnm nx necrnne onee nonpono.
4.2. OTPHHAHHE
Orpnnanne +ro crpemnenne nsexart nono nnopmannn, ne conmecrnmo co cno-
xnnmnmncx npencrannennxmn o cee. 3amnra npoxnnxercx n nrnopnponannn norennnantno
rpenoxno nnopmannn, yxnonennn or nee. '3ro xax t aptep, pacnonoxennt npxmo na
nxone nocnpnnnmamme cncremt. On ne nonycxaer ryna nexenarentnym nnopmannm, xoro-
pax npn +rom neoparnmo repxercx nnx uenonexa n nnocnencrnnn ne moxer trt noccranon-
nena. Taxnm opasom, orpnnanne npnnonnr x romy, uro nexoropax nnopmannx nn cpasy, nn
nnocnencrnnn ne moxer norn no cosnannx.
B xauecrne nporornna orpnnannx nepenxo paccmarpnnamr con xax ntxnmuenne ns no-
roxa nnemnnx cotrn (ne cnonnnenne). Bosnnxax onnnm ns nepntx n onrorenese, orpnnanne
npenoxpanxer mnanenna or nepenosyxnennx co cropont nnemnero mnpa. Hanonee npnmn-
rnnnte opmt orpnnannx: nennnenne, necntmanne moryr peannsontnartcx nno uepes
ornneuenne nnnmannx, nno uepes mexannsm orpnnarentntx rannmnnnann (raxoro napyme-
nnx spnrentnoro nocnpnxrnx, xorna uenonex ne nnnnr nexoroptx npenmeron, naxonxmnxcx n
none spennx, npn nopmantnom nocnpnxrnn npyrnx). Cnoconocrt nere orxnmuart npons-
nontnoe nnnmanne no npemx onpcrnonannx cnenymmn (nocne sactnannx) mar n pasnn-
rnn nepnenrnnnoro orpnnannx. Henosmoxnocrt nsexart nenpnxrnoro cotrnx moxer xom-
nencnponartcx orpnnannem ne ero camoro, a ero rpenoxamero cmtcna. 3ra opma orpnnannx
nosnnxaer n nospacre nnyx ner, xorna axrnnno opmnpyercx peut. B +rom cmtcne nxnnocrt
manentxnx nere nepenxo nmeer uncro samnrnym ynxnnm.
Hrax, npn orpnnannn nepeopnenrnpyercx nnnmanne. Ero nanpannenne menxercx rax,
uro uenonex cranonnrcx ocoo nennnmarentntm x rem cepam xnsnn n rpanxm cotrn, xo-
ropte upenart nnx nero nenpnxrnocrxmn. Hanpnmep, ponnrenn moryr nonro n +monnonantno
pyrart cnoero peenxa sa ouepennym nponenxy n nnpyr c nosmymennem onapyxnrt, uro on
nanno yxe orxnmunncx n ponntm cuerom nnxax na nx npanoyuennx ne pearnpyer. 3auem
nepexnnart, uro rt xynnran n ne onpannan nanexn, ecnn moxno +roro npocro ne cnt-
mart (ne snart) n nnxaxo nnnt n cnxsn c +rnm ne ncntrtnart!
Orpnnanne moxer nosnonnrt uenonexy n npenenrnnno (c onepexennem) orroponnrtcx
or rpanmnpymmnx cotrn. Taxnm opasom necrnyer, nanpnmep, crpax nepen neynaue, xo-
rna uenonex crpemnrcx ne oxasartcx n cnryannn, n xoropo on moxer norepnert nopaxenne.
V mnornx nere +ro npoxnnxercx n nserannn copennonann nnn n orxase or sanxrn, n xoro-
ptx on ne cnnen, ocoenno no cpannennm c npyrnmn nertmn.
Crnmyn nnx sanycxa orpnnannx moxer trt ne rontxo nnemnnm, no n nnyrpennnm,
xorna uenonex crapaercx o uem-ro ne nymart, orornart mtcnn o nenpnxrnom. Ecnn n uem-ro
nnxax nentsx npnsnartcx cee camomy, ro nannyumnm ntxonom ocraercx, no nosmoxnocrn, ne
sarnxntnart n +ror crpamnt n remnt yron. Hepenxo n xonne yuenoro rona ponnrenn c
yxacom ysnamr, uro nx peenxy rposnr nnoxa, ne rontxo uerneprnax, no n rononax. H nnuero
ncnpannrt yxe nentsx, noromy uro n xypnane croxr onnn cnnomnte nnoxn. Crpax ocosnart,
uro on moxer ocrartcx na nropo ron, sacrannxer peenxa nrnopnponart onacnym cnryannm
n, cxptnax ee or ponnrene, necrn cex rax, xax ynro nnuero ocoennoro ne nponcxonnr.
Oomennax onenxa onacnocrn nnopmannn nponsnonnrcx npn ee npennapnrentnom
nenocrnom nocnpnxrnn n ee rpyo +monnonantno onenxe xax naspenannx uero-ro nexena-
rentnoro. Hononax onenxa npnnonnr x raxo nepenacrpoxe nnnmannx, xorna nerantnax
nnopmannx o +rom onacnom cotrnn nonnocrtm ncxnmuaercx ns nocnenymme nepepaor-
xn. Bnemne uenonex nno orropaxnnaercx or nontx cnenenn (3ro ecrt, no ne nnx menx),
nno ne sameuaer nx, cunrax, uro nx ner. Mnorne nern, npexne uem nauart cmorpert nntm
nnn unrart nonym xnnxxy, sanamr nonpoc: A xaxo ram xonen, xopomn nnn nnoxo?. Ec-
nn xonen nnoxo renennsop nemennenno nepexnmuaercx na npyrym nporpammy, a xnnxxa
nomemaercx oparno na nonxy. Hseramrcx nce remt, cnryannn, nmnn, meponpnxrnx, nonos-
penaemte n npononnponannn y cex nexenarentntx +monn. Tax nnn nnaue, no nosnnxaer xax
t nnyrpennxx +mnrpannx.
Hpnmepom raxoro nercxoro samnrnoro nonenennx cnyxnr npexpacnt paccxas Bnxro-
pa Pparyncxoro He nn! He na!, n xoropom xanocrnnnt Penncxa rax nepenentnaer cun-
ranxy npo sana, xoropt ntmen norynxrt:

Pas, nna, rpn, uertpe, nxrt,
Btmen saunx norynxrt.
Bnpyr oxornnx nteraer...
Hpxmo n saunxa
He crpenxer!!!
He nn! He na!
He o-o-o!
He ymnpaer saunx mo!!! [34].

Onnaxo nxnmuenne samnrt +roro rnna npononnpymr ne rontxo xecrxne cotrnx. Ha-
npnmep, yrnepxnenne x nepm oosnauaer nexoropoe ocooe cocroxnne ncnxnxn npn xoro-
pom nce, uro nxonnr n xonnnxr c npenmerom nept, nmeer rennennnm ne nocnpnnnmartcx.
Hcxpennxx n nocrarouno cnntnax nepa oprannsyer raxoe ornomenne xo nce nocrynamme
nnopmannn, xorna, cam roro ne nonospenax, uenonex nonnepraer ee rmarentno npennapn-
rentno coprnponxe, ornpax rontxo ro, uro cnyxnr coxpanennm nept. Bepa nmeer rennen-
nnm x snaunrentno ontme ynnnepcantnocrn n xareropnunocrn, uem nonnmanne. Korna nepa
no uro-ro yxe ecrt nnx nono ornocnrentno roro xe ner mecra, ecnn rontxo cnauana ne
npeononena nnn ne ocnanena nepnax. Cymecrnymmee yexnenne, onpenennnmee nepy, xax
npannno, memaer uenonexy naxe paccmarpnnart nonym. On ornepraer nonte nnen, uacro n ne
ntraxct nart raxomy cnoemy nonenennm pannonantnoe oxcnenne. Hmoe noxymenne na
oexr nounrannx ntstnaer raxym xe peaxnnm co cropont nnunocrn, xax ecnn t peut mna
o noxymennn na ee xnsnt. H snect peut nner ne rontxo o nepe xax pennrnosnom enomene.
uenomen x nepm xax ocooe cocroxnne ncnxnxn mt moxem nanmnart n pamxax maccono
mononexno cyxyntrypt, xorna npnnepxennt onpenenenntx mystxantntx crnne n na-
npannenn, xymnpt mononexno mont, npnrxrnnax x cee nnnmanne nonpocrxon, sacrannxmr
nx orpnnart nce ro, uro nner npaspes c monntmn rennennnxmn, nanpnmep, nce, uro tno no-
poro nx ponnrenxm nnn naxe nmeer omeuenoneuecxym nennocrt.
Baxno ormernrt, uro n ornnune or npyrnx samnrntx mexannsmon orpnnanne ocymecr-
nnxer cenexnnm cnenenn, a ne rpancopmannm nx ns nenpnemnemtx n npnemnemte. Kpome
roro, orpnnanne uacro xnnxercx peaxnne na nnemnmm onacnoc1t. (Hpnmep npoxnnennx or-
pnnannx n xomnnexce c npyrnmn samnrntmn noncosnarentntmn mexannsmamn y noctmnner-
nero mantunxa Bann P. npnnenen n rnane 6).
4.3. HOBABAEHHE
Hpn nonannennn samnra npoxnnxercx n satnannn, noxnponannn nenpnxrno, nexe-
narentno nnopmannn nno npn ee nepenone ns nocnpnxrnx n namxrt, nno npn ntnone ns
namxrn n cosnanne. Hocxontxy n +rom cnyuae nnopmannx yxe xnnxercx conepxannem ncn-
xnxn, rax xax tna nocnpnnxra n nepexnra, ona xax t cnaxaercx cnennantntmn merxamn,
xoropte nosnonxmr sarem ynepxnnart ee ram. O xaxnx xe merxax nner peut?
Bcnomnnm: xorna uenonex no xaxo-nno npnunne ncntrtnaer +monnm, ro +ro nepe-
xnnanne nponcxonnr cpasy na rpex yponnxx. Hepnt ns nnx nnnrarentnt. Ha +rom ypon-
ne +monnn npoxnnxmrcx n ntpasnrentntx nnnxennxx mtmn nnna, n nose nnn orpaxamrcx n
ome nnnrarentno axrnnnocrn uenonexa. Hanpnmep, npn rnene mtmnt nanpxramrcx, xyna-
xn cxnmamrcx; npn crpanannn na nnne noxnnxercx cnoeopasnoe ropecrnoe ntpaxenne, rax
nastnaemax macxa crpanannx, a or panocrn xouercx nptrart n cxaxart. Bropo yponent ne-
pexnnannx +monn nsnonornuecxn. Bce mt snaem, uro +monnn nnnxmr na nexrentnocrt:
nnmenapnrentno cncremt (cnasmt xenynxa nnn xnmeunnxa npn crpaxe), ntxarentno
(yuamennoe ntxanne npn rnene), cepneuno-cocynncro (ont n cepnne npn nepexnnannn
crpanannx), a raxxe +nnoxpnnno, nepnno, nererarnnno n npyrnx cncrem oprannsma (no-
xpacnenne, nonennenne, nornnnocrt, napymennx cna n npouee). Ha rpertem, ncnxnuecxom,
yponne +monnn nepexnnamrcx xax xparxonpemennte peaxnnn nnn xax onee nnnrentnte xa-
uecrnennte ncnxnuecxne cocroxnnx: crpaxa, crpanannx, panocrn, nnnt nnn crtna. Tax, nepe-
xnnax uyncrno crtna, uenonex ronopnr o nnyrpennem myuennn, onesnn nymn..., o omy-
mennn cex ...xax ynro narnm, norepnenmnm nopaxenne, norepxnmnm nocronncrno, or-
neprnyrtm... [40].
Ocoennocrt nonannennx cocronr n rom, uro conepxanne nepexnnaemo nnopmannn
satnaercx, a ee +monnonantnte, nnnrarentnte, nererarnnnte n ncnxocomarnuecxne npoxn-
nennx moryr coxpanxrtcx, npoxnnxxct n nanxsunntx nnnxennxx n cocroxnnxx, omnxax, onn-
cxax, oronopxax. 3rn cnmnromt n cnmnonnuecxo opme orpaxamr cnxst mexny peantntm
nonenennem n nonannxemo nnopmanne.
Pern pnconann na remy: raxo nonontnt, x raxo cuacrnnnt. Vuennx 2 xnacca
Anron H. nsopasnn mantunxa, xoropt nner n ronxaer renexxy. B ne cnnnr nec. Cnernr
connne na ronyom nee, senenemr rpana n nepentx. Hpnnenem nnanor ncnxonora c Anronom.

Hcuxo)oe: Paccraru, :mo mi uapucoea)? Aumou: Cooarv nooapu)u
opvev Hurume Tar eeoi +i pucvuor o ceoe pucoea)u. Mue more nooapm,
roeoa ovoem mpexro+uamua reapmupa. Ho ec)u oi ce:ac nooapu)u oi) oi mar
c:acm)ue! Teoe cooaru cumc? Cumc peoro. Ho oo omo+ ue eoeopm.
Ho:e+v? Ma+a ;)umc. Cra;a)a, :mooi o cooare ue eoeopu). Teoe ce:ac
epvcmuo u)u paoocmuo? Paoocmuo, ei eeoi +ue ;a pucvuor nmi nocmaeu)u.
A u;-;a cooaru? Paccmpou)c. Koeoa v meo ovoem ciu, rvnuui e+v cooa-
rv? Hem. Ho:e+v? He ;uam +aea;uua. A ec)u v;uaeui? Hem,
oeuee ue xeamum. H)u crarv, :mo nomo+.
Hav;a. V +a)i:ura ua e)a;ax noe)mmc c)e;i. Hcuxo)oe: Tar paccmpou)c,
:mo oare ;an)ara)? Aumou: ua. Ho:e+v? He ;uam.
Hav;a. Aumou (creo;i c)e;i): B rvn)m e+v cooarv, +i e+ecme ovoe+ uepami.

Pasronop c ncnxonorom ntxnnn y mantunxa nonannennoe rpanmnpymmee nepexnnanne.
Ono cnxsano c rem, uro peenox ne moxer ynonnernopnrt ouent naxnym nnx ero nospacra no-
rpenocrt nmert coaxy. Merxo roro, uro n nyme nmeercx nonannennoe nepexnnanne, no-
cnyxnna omnxa mantunxa: nce pnconann pncynox na remy raxo nonontnt..., a ero pn-
cynox nastnancx Coaxy nonapnnn npyry Hnxnre. 3amnrnte aptept noaannennn (o co-
axe nyume ne ronopnrt, nent mama yner snnrtcx) n npoexnnn (coaxa ne y menx, a y npyra
Hnxnrt, x ne nnnonar, uro o ne ronopm) nosnonxmr uacrnuno cnpannrtcx c +rnm nenpnxr-
ntm nepexnnannem. K coxanennm, cnoe nenepne n nosmoxnocrt nmert coaxy Anron nepe-
nocnr n n ynymee na cnoero ctna. Feccosnarentno naen1nmnnnpyn cex c mareptm, pe-
enox cneno xonnpyer ee ponnrentcxoe nonenenne (ne xynnm coaxy, rax xax ne snam mara-
snna, ne xnarnr nener). Hpocnexnnaercx cnoeopasnt crepeornn n pemennn snaunmo npo-
nemt, xoropt npn orcyrcrnnn ero ocosnannx osnauan t nnx peenxa rontxo onnn nc-
xon neycnex (coaxn ne yner, noromy uro ee ne moxer trt nnxorna).
Korna c nomomtm nonpocon ncnxonora mantunxy ynaercx nonxrt, uro cymecrnyer n
npyro, onee naronpnxrnt ntxon: xynnrt coaxy cnoemy ynymemy ctny n ncem nmecre
nrpart, peenox nnpyr onapyxnnaer, uro o coaxe concem ne oxsarentno satrt. He o-
xct ntsnart orpnnarentntx +monn co cropont snaunmtx nspocntx, o coaxe moxno n ny-
mart n ronopnrt c panocrtm. Hponecc ocosnannx conponoxnaercx +monnonantno peaxnne
co cnesamn. Hnaue ronopx, n +ror momenr peenox nepexnnaer manentxn xa1apcnc, operax
nepy n ro, uro n n ero xnsnn moxer trt coaxa. Koneuno, raxoe paspemenne cnryannn +ro
samena onnoro mexannsma samnrt (noaannenne) na npyro (sauemenne). Onnaxo samemenne
n +rom cnyuae xnnxercx menee rpanmarnuntm n onee +exrnnntm samnrntm mexannsmom,
r.x. crnmynnpyer nocrnxenne xenannx n ynymem.
Onapyxeno, uro nnx saxpennennx cnenon n nonronpemenno namxrn onn nonxnt
trt ocotm opasom +monnonantno oxpament mapxnponant. Coornercrnymmax +mo-
nnonantnax oxpacxa onpenenxer n nantnemem nocrynnocrt cnenon nponsnontnomy ncnomn-
nannm. Ho+romy nama cnoconocrt ncnomnnart sanncnr or roro, npnxrntmn nnn nenpnxr-
ntmn xnnxmrcx cnent namero npomnoro ontra. urot uro-ro ncnomnnrt, uenonexy neoxo-
nnmo nepnyrtcx n ro cocroxnne, n xoropom on nonyunn nnopmannm. Ecnn rorna on tn pa-
sosnen nnn oropuen (nanpnmep, npocto uro-ro cnenart), ro, urot ncnomnnrt o +rom, on
nonxen nnont nepnyrtcx n +ro cocroxnne. Hocxontxy emy ne xouercx nnont uyncrnonart cex
rax nnoxo, ro on npxn nn ncnomnnr. Korna uenonex ycrpanxer mtcnt o rom, uro on ne xouer
nnn ne moxer uro-ro cnenart, on ronopnr cee rax: He rax-ro yx n nyxno tno, Mne +ro
nennrepecno, x +ro ne nmnm, rem camtm onapyxnnax nerarnnnym +monnonantnym
mapxnponxy.

Paccra; v:euuui 5 r)acca Kamu V. ua me+v B n)oxo ;ano+uuam: B n)oxo
;ano+uuam necuu u cmuxomeopeuu no ue+euro+v ;irv. B ue )mo)m omom vpor, u v
+eu n)oxa na+mi. B eeo nvmam c aue)ucru+ u eoeopm e+ecmo ;opaecmevme
oo ceuoauu .

Co nroporo xnacca y nere tn anrnncxn, a n nxrom onn crann nsyuart nropo nno-
crpannt xstx nemenxn. Koneuno, on naercx rpynnee anrnncxoro, n no+romy ero ocnoe-
nne conponoxnaercx orpnnarentntmn +monnxmn. Penouxa ntraercx uecrno yunrt nemenxn,
no ne nmnr ero, ncnencrnne uero nnoxo sanomnnaer n nocnponsnonnr yuent marepnan.
Honcosnarentnt mexannsm nonannennx recno cnxsan c xonnnr-crparerne c1apa-
mct sam1t. Cnenymmn npnmep noxastnaer, xax nenouxa ycnnnem nonn ntnyxnena no-
nannxrt cno rnen no ornomennm xo nspocnomy yunrentnnne maremarnxn, xoropax nocra-
nnna e nnoxy.

Ha ceoe+ pucvure B cmauoe)mci ;)o u vepm+o, roeoa no)v:am n)oxue om-
+emru v:euuua 4 r)acca J) O. u;oopa;u)a vpor +ame+amuru. ueeo:ra uenpaeu)iuo
peuu)a ua oocre npu+ep c oecmu:ui+u opoo+u u no)v:u)a oea. V:ume)iuuua eoeo-
pum: Caouci! uea! ueeo:ra n)a:em u ov+aem: B meoe eue norarv!.
Hcuxo)oe: A :mo ;ua:um norarv? J) O.: B e norarv, ;ua:um,
omo+uv. Ho)orv e ua cmv) ruonrv u)u uanuuv ua oocre Kpo)ur Poorep. B e
omo+uv ;a mo, :mo oua +ue nocmaeu)a oea. B omo+uv e ;a mo, :mooi e c)eovmuu
pa; oea ue cmaeu)a u ue oi)a maro ;)o. A :mo ee oe)aem ;)o? Ee oe)aem
;)o mo, :mo oemu ue v:am oo+auuee ;aoauue. Meu oecm ee npuei:ru opauie,
rpu:auie, mo, :mo oua o:eui :acmo cmaeum oeoru. Koeoa v:ume)i ;)o, ue xo:emc
v:umic, nomo+v :mo v uee n)oxoe uacmpoeuue, u oua ece+ +orem e)enumi oeoru.
Koeoa v:ume)i ;)o, mo o:eui cmpauuo. V meo cpa;v e eo)oee nepenvmieaemc, u
mi ece ;aoieaeui. H :mo re uaoo coe)ami e omo cumvauuu? B omo cu-
mvauuu uaoo c+upumic uao sammo o +mo eoue.

Mt yxe ronopnnn, uro nspocnme uac1o nmnyaaam1 ae1en samna1t o snaunumx
ann nnx nemax. Cymecrnymr npenmert, nponemt, cotrnx, o xoroptx ne rontxo nentsx
ronopnrt, no n nymart nenosnonnrentno (ray). Ecnn uenonex ycnnnem nonn crapaercx neuro
nonannrt, satrt o uem-ro nepexnrom nnn mtcnenno orranxnnaer +ro or cex ycrpanxer ne-
uro nenpnxrnoe, ro ocymecrnnxercx nncconnannx cnenon ero namxrn: nx pasnenenne na pas-
pemennte x nponsnontnomy ncnomnnannm n ne paspemennte. Ho+romy nonannenne onapy-
xnnaercx n pasptnnom xapaxrepe nocnomnnann ns ome xaprnnt npomntx cotrn
uro-ro oxastnaercx sanpemenntm x nocnponsnenennm. Hpnuem ne nce nerarnnnte cotrnx
nonannxmrcx n panno mepe. uame ncero nonannxercx nepexnnanne crpaxa, cocrnenno cna-
ocrn, arpeccnnntx namepenn npornn ponnrene nnn npyrnx nspocntx nmne, cexcyantntx
noyxnenn.
4.4. BLTECHEHHE
Btrecnenne xax opma nepexnnannx, orcyrcrnymmero n cosnannn, nnepnte onncana
3.upenom [113]. B ornnune or nonannennx, ntrecnenne cnxsano ne c ntxnmuennem ns cos-
nannx nnopmannn o cnyunnmemcx n nenom, a rontxo c satnannem ncrnnnoro, no nenpnem-
nemoro nnx uenonexa, mornna nocrynxa. (Mornn +ro noyxnenne x xonxperno nexrentno-
crn.) Taxnm opasom, satnaercx ne camo cotrne (necrnne, nepexnnanne, cnryannx), a
rontxo ero npnunna, nepnoocnona. 3atn ncrnnnt mornn, uenonex samenxer ero na noxnt,
cxptnax nacroxmn n or cex, n or oxpyxammnx. Omnxn npnnomnnannx, xax cnencrnne nt-
recnennx, nosnnxamr ns-sa nnyrpennero nporecra, nsmenxmmero xon mtcne. Btrecnenne
cunraercx camtm +exrnnntm samnrntm mexannsmom, nocxontxy ono cnocono cnpannrtcx
c raxnmn momntmn nncrnnxrnnntmn nmnyntcamn, c xoroptmn ne cnpannxmrcx npyrne op-
mt samnrt. Onnaxo ntrecnenne rpeyer nocroxnnoro pacxona +neprnn, n +rn sarpart ntst-
namr ropmoxenne npyrnx nnnon xnsnenno axrnnnocrn.
Bnn ae1en 1nnnunmu nnnne1cn nm1ecnenne c1paxa cuep1n. B +rom cnyuae y peen-
xa coxpanxercx ocosnanne roro, uro on onrcx, uro crpax ecrt. B ro xe npemx nacroxmax
npnunna crpaxa macxnpyercx. Hanpnmep, nmecro crpaxa cmeprn noxnnxercx crpax mennenx
nnn nonxa, xoropte moryr nanacrt n ronony orxycnrt.

Paccra; u oua)oe c ncuxo)oeo+ v:euura 5 r)acca Po+i H. no pucvurv Hmou-
+i du)i+. Po+a: Mo )mou+i du)i+ Hapr mpcroeo nepuooa. Muoeo oeu,
nocmouuo )iemc rpoei. Boooue, o:eui )mo)m ooeeuru u o:eui xo:v v;uami, u;oa-
emc )mou om ouuo;aepoe u)u uem. Hcuxo)oe: A ;a:e+ meoe omo uaoo v;-
uami? Ec)u e o)urauue uecro)iro ueoe)i )mou ue u;oaemc om ouuo;aepoe,
pa;oeraeuuxc u; Hapra mpcroeo nepuooa, mo noeuouem :e)oee:ecmeo u ua 3e+)e
ovovm uecmeoeami ouuo;aepi. Ouu :mo, oecmeume)iuo pa;oera)uci?
ua. Ioe? B A+epure. Jmo ua ca+o+ oe)e? B +v)imure oa.
Teoe npo ouuo;aepoe cumc cui? ua. Bieaem, :mo curv e rpec)e, c+ompm
me)eeu;op, me)eeu;op naoaem ua no), pa;oueaemc e uenru. Hp:v uenru e ooe)o,
:mooi +a+a ue veuoe)a. Horvci cnami, uo ue cn)m. Omrpieaemc oeepi, noe)emc
meui. Bcmam, noouu+am ooe)o uenor uem, u ec reapmupa pa;epo+)eua. uuuo;aep
uoem ua +eu. Hpieam e oruo, npocinamci. A roeoa marue cui cumc?
Koeoa ece cnorouo, muxo, oouu. A :mo mi :vecmeveui, roeoa euouui ouuo-
;aepa? Mue cmpauuo. Cua:a)a ov+am, :mo ou xopouu, xo:v nooomu. Ho ou
omrpieaem pom u xo:em +om eo)oev omrvcumi. Ou :mo, eo)ooui? Haeep-
uo, ecmi xo:em, eo)ooui. Hana v+ep eoo ua;ao ruuv) e+v e pom nanuu +aeuumo-
dou. Ti :acmo ecno+uuaeui o nane? Hem. Ho roeoa npuxooum ouuo;aep
uaxorv ;amepuuie eeuu, romopie oi)u v nani. A no:e+v u+euuo e omom
+o+eum? Morem oimi, nomo+v :mo oomci, ;uam, :mo ce:ac v+pv. H mi
+oreui v+epemi, a ue mo)iro nana? ua. A roeoa cmpax npoxooum?
Koeoa cpa;v ecmam, c+ompm ue vna)o )u :mo. Teoe ce:ac uenpumuo?
Hem. Xo:emc npo nanv u ouuo;aepoe eue paccra;ieami.

Kax mt yxe ronopnnn, noncosnarentnt mexannsm ntrecnennx cnxsan c axrnnntm
ntxnmuennem ns cosnannx ncrnnnoro, no nenpnemnemoro mornna. Peenox nepenec cmeprt
orna n ceuac onrcx cmeprn. Onnaxo, npnsnanax nannune crpaxa, on axrnnno ntrecnxer ero
ncrnnnt ncrounnx, cmeprt, samenxx na noxnt nnnosanpon. Ho mnennm 3.upena, npn-
unno ntrecnennx xnnxercx crpemnenne nsexart neynonontcrnnx, ntsnannoro nanntm noc-
nomnnannem. Korna ncnxonor sanaer nonpoc, uro mantunx uyncrnyer, xorna nnnnr nnnosanpa,
on nonyuaer cnenymmn orner: Mne crpamno. Cnauana nymam, uro on xopomn, xouy no-
norn. Ho on orxptnaer por n xouer mom ronony orxycnrt. Peenxy xouercx ncnomnnart o
nane nana xopomn. A norom nnpyr npnxonxr ocosnanne, uro nana yxe meprn, n nyrammax
mtcnt, uro rt roxe moxemt ymepert. 3ro cnnmxom crpamnt momenr n nocnomnnannn o
nane, ocoenno ecnn peenox naxonnrcx onnn. B nannom cnyuae merxo, xoropax nosnonnna
ncnxonory uerxo onpenennrt, uro n ocnone crpaxa cmeprn nexnr cmeprt orna mantunxa, n
npononxnrt nnanor c yuerom +roro axra, xnnnoct noxnnenne n cnonnnennn npnnannexame
orny nemn marnnroona.
Btrecnenne rxrocrntx cnenenn, cnxsanntx co crpaxom cmeprn, cunraercx rnnnuntm
samnrntm mexannsmom. Hpn +rom nano nmert n nnny, uro cotrne, panee ntrecnennoe n sa-
rem nnont nnenennoe n cosnanne, ne repxer cnoero +monnonantnoro sapxna n necrnyer na
cosnanne c npexne cnno. B ro xe npemx, nsmenenne ornomennx x ntrecnenntm nocnomn-
nannxm nosmoxno rontxo n cosnannn, r.e. n ycnonnxx nporopennx nocryna x nyramme nn-
opmannn. Paspxnxa nanpxxennx nacrynaer n ror momenr, xorna cosnarentnt mtcnnrent-
nt nponecc nponnxaer no mecra, rne xpannrcx neuro ntrecnennoe, n rem camtm npeonone-
naer ero conpornnnenne. Pasronop c ncnxonorom o nane n nnnosanpax npnnec peenxy nexo-
ropoe oneruenne, r.x. on nonennncx cnonm crpaxom c npyrnm uenonexom n ero ntcnymann.
Bosnnxno nonnmanne roro, uro xouercx npo nany n nnnosanpon eme paccxastnart. Korna
xomy-ro paccxaxemt +ro ne rax crpamno, xax xpannrt n cee.
Cotrnx, ntrecnennte n eccosnarentnoe, coxpanxmr +monnonantnt +neprernue-
cxn sapxn n nocroxnno nmyr nosmoxnocrn ntxona napyxy, nosmoxnocrn nponrtcx n cos-
nanne. Pnx ynepxannx nx n eccosnarentnom rpeyercx nenpeptnnt pacxon +neprnn. B ro
xe npemx, xorna ntrecnennoe nneuenne nenaer nontrxy nponrtcx n cosnanne, cyexrnnno
+ro omymaercx xax nepexnnanne ecnoxocrna, rpenorn nnn ecnpnunnnoro crpaxa. Taxoe
nontmenne rpenoxnocrn n ome +monnonantnocrn noyxnaer uenonexa menxrt nornxy
cnoero mtmnennx. Hon necrnnem ntrecnennx opmnpyercx ocoax aexrnnnax uepno-
enax nornxa, cnxsannax c npennourennem xpannx napnanron n onenxe necrnnrentnocrn.
Pnanor ncnxonora c yxe snaxomo nam necxrnnerne 3ne O. na remy nnoxo sanomnnam,
noxastnaer, xax npn onncannn cnoero ornomennx x marepn nenouxa nocroxnno naer e no-
nxpnte onenxn, necrnyx no cxeme uepnoe enoe.

J) O.: B n)oxo ;ano+uuam cmuxu, nomo+v :mo paoomam: +om nocvov, eo-
moe)m vruu u ue vcneeam cmuxomeopeuu v:umi.
Hcuxo)oe: A :mo mi eue n)oxo ;ano+uuaeui? J) O.: Eue n)oxo ;a-
no+uuam mo, :mo ua+ paccra;ieamm e r)acce, nomo+v :mo uepam ua vpore e rpecmu-
ru-uo)uru. 3a:e+ uepaeui? Meu ;acmae)em coceora no napme, u nomo+v
:mo ue )mo)m c)vuami r)accuoeo pvroeooume). Oua :vmi :mo u cpa;v oea.
3a:e+ e cmaeumi oeoru? Oua +eu ue )moum, nomo+v :mo n)oxo cooopa-
ram. Ho:e+v re mi n)oxo coooparaeui? B ue +oev uanpeami +o;eu.
Heui. A omrvoa e meoe )eui? Ma+a marvm poou)a. Tar :mo, +a+a, ei-
xooum, euuoeama e meoe )euu? Bixooum, +a+a. A ;a:e+ +a+e uaoo, :mo-
oi mi oi)a )euueo? Homo+v :mo +a+e ue xome)oci co +uo ;auu+amic.
H;-;a :eeo ue xome)oci ;auu+amic? Homo+v :mo ue oi)o epe+euu, nomo+v
:mo oua paoomaem u npuxooum oo+o e 22:30. A :mo oua oe)aem oo 22:30?
Oua vruuaem e pecmopaue, nomo+v :mo o:eui rv)imvpua. A rar no)v:u)oci,
:mo oua o:eui rv)imvpua? Homo+v :mo oi)a eocnumaua xopouo, e omo upa-
eu)oci. A mi more rv)imvpua? Mue ue upaeumc oimi rv)imvpuo. B ue-
pxa. B )mo)m ep;i. A ;a:e+ meoe )moumi ep;i? B )mo)m ep;i, :mooi ue
oimi noxore ua +a+v. C re+ mi oo+a ee:epo+? C nano. A nana ra-
ro? Hana more uerv)imvpui, ou noxor ua +eu, Kar mi r nane omuo-
cuuic? ~ Omuoueuue r nane xopouee. B eeo )mo)m. H ou ro +ue omuocumc xo-
pouo, nomo+v :mo ou +eu )moum. Tar mi, :mo re, ca+a cmupaeui, voupaeui,
eomoeuui? B uu:eeo ue cmupam, re uepxa, a eomoe)m vruu, ooeo u ;ae-
mpar, A nana eomoeum? Hanv rop+)m . A rmo meo ;oeem uep-
xo? Bpam.

Pnx yrounennx ee ornomennx x ponnrenxm ncnxonor npocnr nenouxy nononnnrt nesa-
xonuennte npennoxennx:

Mo +a+a... o:eui ooopa.
Ec)u oi +o +a+a... oi)a +u))uouepo+, mo oi)a oi v+ua (oi)o oi +uoeo
oeuee, +oruo ;anucieamic e rpvrru).
Koeoa ov+am o +a+e... noe)mmc xopouue ene:am)euu.
Uvecmevm, :mo +a+a... o:eui ooopa.
Mo nana... ca+i rpacuei ua ceeme.
Ec)u oi +o nana oi) )em:uro+... oi ;ua)a eeci roc+oc.
Koeoa ov+am o nane... noe)mmc xopouue ene:am)euu.
Uvecmevm, :mo nana... o:eui ooopi.

Pecxrnnernxx nenouxa yrnepxnaer, uro ne nmeer nosmoxnocrn xopomo ntyunrt crn-
xornopennx, rax xax ntnyxnena no neuepam roronnrt yxnn n mtrt nocyny, noromy uro mamt
neuepom ner noma. Hs pasronopa ntxcnxercx raxxe, uro ona ne ouent xopomo yunrcx n mxone,
e memaer nent. 3amnrnt mexannsm npoexnnn nomoraer nepenoxnrt ornercrnennocrt sa
neycnenaemocrt na mamy, xoropax, no cnonam nenouxn, ne xouer c ne sannmartcx. Ormernm:
nany cnoero 3nx nn n uem ne onnnxer; nn n rom, uro ona nnoxo yunrcx, nn n rom, uro nonxna
roronnrt emy eny n mtrt nocyny. Ho)orume)iua u+umauu, xax nercxn napnanr samnrno-
ro mexannsma naen1nmnxannn (nana roxe nexyntrypnt, on noxox na menx), oennnxer
nany n nouxy, nosnonxx nenouxe npnnnmart cnoero orna raxnm, xaxo on ecrt, nnuero or nero
ne rpeyx. Btcxastnanne nenouxn: Ornomenne x nane xopomee. ero nmnm. H on xo mne
ornocnrcx xopomo, noromy uro on menx nmnr uerxo noxastnaer, uero nenouxe nenocraer
n ee ornomennxx c mareptm.
Hrax, rnanntm nparom n oxpyxennn 3nn oxastnaercx mama. 3ror axr nenouxo
uacrnuno ocosnaercx. B ro xe npemx, npxmo onnnnrt mamy n rom, uro ona ne nmnr nouxy,
n xecrxo ntpasnrt x ne cnoe arpeccnnnoe ornomenne peenxy ne nosnonxmr mopantnte n
connantnte nopmt. Fnaronapx noncosnarentnomy mexannsmy ntrecnennx, nenouxe nce-raxn
ynaercx narn ynont mornn, onpanntnammn cnoe nerarnnnoe ornomenne x marepn n no-
noxnrentnoe ornomenne x cee. Hpnunno nenpnxrnx cranonnrcx ro, uro mama xyntrypnax
n nocnnrana xopomo (uepnoe), a ee nouxe ne npannrcx trt xyntrypno (enoe).
Pouxa nepxxa n nmnr rpxst. Ompuuame)iua u+umauu: nmnm rpxst, urot ne
trt noxoxe na mamy nosnonxer coxpannrt nnean cnoero .
Amepnxancxn ncnxonor P.Cnpc nsyuanmn nsanmoornomennx ponnrene n nere,
onncan mexannsm opmnponannx raxoro onnosnnnonnoro nonenennx, nnn noncxa orpnna-
rentnoro nnnmannx [80]. Cornacno ero nccnenonannxm, npornnononoxnoe nonenenne
npxmoe cnencrnne cnaoro nocnnrannx nenouxn co cropont marepn (sanxrax mart) n cnnt-
noro yuacrnx orna n nocnnrannn nouepn. Hpn +rom nepenxo onapyxnnaercx ntcoxax orpn-
narentnax xoppenxnnx +roro nonenennx c ornoncxo onenxo marepn n macxynnnnsannx ne-
nouxn.
Korna c nomomtm nesaxonuenntx npennoxenn ncnxonor npocnr nenouxy ntpasnrt
cnoe ornomenne x ponnrenxm, onxrt ncrynamr n necrnne mopantnte nopmt (ray), xoropte
sacrannxmr peenxa na cosnarentnom yponne onncart cnoe ornomenne n x nane n x mame xax
nonoxnrentnoe. Onnaxo n snect xocnenno moxno npocnennrt pasnnune n ornomennn x
ponnrenxm, cnxsannoe c remn nennocrxmn, xoropte onn npononenymr. Ecnn t mo nana
tn nerunxom... x t snana nect xocmoc, meurarentno nnmer nenouxa, n nam cranonnrcx
xcno, uro +ra ee meura ne cynercx nnxorna, necmorpx na ncm ee xpacory n pomanrnunocrt.
Hana nnxorna ne craner nerunxom n ne noxaxer e xocmoc, xorx, no-nnnnmomy, cmoxer pac-
cxasart e o snesnax n mexnnanerntx nyremecrnnxx. Taxax xe meura, cnxsannax c mamo,
namnoro rpyee n npnsemnennee. Ecnn t mox mama... tna mnnnnonepom, ro x tna t
ymnax (tno t mnoro nener, moxno sannctnartcx n xpyxxn), nnmer nenouxa. H mt
cpasy ncnomnnaem, uro y mamt ner npemenn, noromy uro ona paoraer n npnxonnr nomo n
22:30. Hanepnoe, +ra mama paoraer rax mnoro ne rontxo nnx roro, urot yxnnart n pecro-
pane...
9
Onnaxo ecrt manc uacrnuno nepnyrt ntrecnennoe n cosnanne. 3ro moxer nponsorn n
rom cnyuae, ecnn axr (cotrne) ne orpnnaercx, a ero +monnonantnoe nanonnenne no-
npexnemy ocraercx non sanperom. Taxnm opasom, uacrnunte npana rpaxnancrna n cosnannn
nonyuaer rontxo opasnoe conepxanne cotrnx. Ha npyrom ypoxe ncnxonor nonpocnna nere
nonncart paccxas na sanannym remy. Hauanom ero nocnyxnnn cnenymmne cnona: Tt con-

9
Onenxa ncnxonsnuecxoro cocroxnnx 3nn c nomomtm noctmnnnernoro recra Hmmepa [99] cpasy
nocne pasronopa c ncnxonorom nonrnepnnna nannune samnrt no rnny ntrecnennx. Btxnnent naccnnno-
nporecrnax peaxnnx, ntpaxennax neycrounnocrt cocroxnnx, n ocnone xoroporo cronxnonenne xonnnxrntx
mornnon, npnnonxmee x +monnonantno nanpxxennocrn. Ooponnrentnax peaxnnx cnxsana c omymennem
yrpost. Xapaxrepno ynpxmcrno n couerannn c +ronenrpnuecxo onnunnocrtm. Hapymenne pannonecnx n
ornomennxx c oxpyxammnmn poxnaer nponemy yxsnnennoro camonmnx. Crpecc, npoxnnxmmncx
ntpaxenno +monnonantno neycrounnocrtm n rpenoro, cnxsan c pasouaponannem. 3amnrnt mexannsm
ntrecnenne ncrnnntx npnunn xonnnxra. Btcoxne npnrxsannx cranxnnamrcx c nenosmoxnocrtm peannsannn
cnonx namepenn n nanexn, cnencrnnem uero xnnxercx uyncrno omanyroro nonepnx, omymenne cnoero
npnnnxennoro nonoxennx, nocnpnxrnx cex xax xeprnt sno nonn npyrnx nmne. Cnox nonx nnnt n xonnnxre
nepexnantnaercx na npyrnx. Pasouaponanne n crpax nepen ynymnm cosnaer rpenoxnt on nacrpoennx.
Pnarnocrnxa snaunmtx ornomenn nnunocrn c nomomtm nneronoro recra ornomenn [129] noxasana,
uro nonxrnx nana, xaxo x t xorena trt, x nepxxa, nerunx nenouxa xapaxrepnsyer c nomomtm
npennounraemtx nneron. Honxrnx mox yuea, nacrpoenne, mama, xyntrypnt uenonex,
mnnnnonep c nomomtm ornepraemtx. 3nect roxe npocnexnnaercx rnnnunax nnx ntrecnennx uepno-enax
nornxa.
paemtcx n nantnmm nopory, enemt nanexo or cnonx ponntx n npyse. Ho xomy t rt rocxo-
nan cnntnee ncex, o uem t nyman n meuran, uro t ncnomnnan? [26]. 3nx O. nanncana raxo
paccxas:

Ec)u oi vexa)a oa)ero-oa)ero, oi ecno+uua)a oo+, ce+im, poouix, pi-
oor, v:ume)e u uro)v. O oo+e oi ecno+uua)a ceom ro+uamv. O ce+ie oi ecno-
+uua)a +a+v, nanv, opama. B oi ecno+uua)a nanv, nomo+v :mo c uu+ eceeoa +oruo
noc+emic. Ma+v, nomo+v :mo oua eceeoa o:eui ervcuo eomoeum. A opama, nomo+v
:mo ue c re+ opamic...
Hcuxo)oe: A no:e+v oi mi ecno+uua)a ro+uamv? J): B oi ecno+uua)a
ro+uamv, nomo+v :mo ma+ eceeoa ep;uo, a ec)u vexa)a oi, mo ;a +eu ro+uamv
voupa)a oi +a+a u ma+ oi)o oi :ucmo.

Hs +roro paccxasa cranonnrcx nonxrno, uro n xomnare y nenouxn necrnnrentno rpxsno
n pary ecrt sa uro ostnart ee nepxxo. H uro mama ee ouent nxycno roronnr, no+romy, xo-
rna mamt no neuepam ner noma, necrnnrentno ecrt npnunna ncntrtnart nocany, r.x. npnxo-
nnrcx roronnrt camo. Ho n +rom paccxase ne nano tno ntpaxart +monnonantnoe ornome-
nne x neypanno xomnare n x mame, xoropax no +romy nonony ncerna nocnnrtnaer cnom
nouxy; oo ncem moxno tno ronopnrt cnoxono n n nenom cnryannm ocosnanart.
Btrecnenne moxer ocymecrnnxrtcx ne rontxo nonnocrtm, no n uacrnuno. Hpn nenon-
nom ntrecnennn ocraercx nentrecnenntm, coxpanenntm, ornomenne uenonexa x ncrnnnomy
mornny xax npnunne nepexnnannx. 3ro ornomenne cymecrnyer n cosnannn n samacxnponan-
nom nnne xax uyncrno nemornnnponanno rpenorn, conponoxnammecx nnorna comarnuecxn-
mn xnnennxmn. Hanpnmep, y yuennxa, ornocxmerocx c ornpamennem x ypoxam nrpt na op-
rentxno, moryr noxnnrtcx cnasmt nnn cynoporn n pyxax. B +ro cnxsn npnnenem paccxast
Kpncrnnt M., yuennnt 5 xnacca, xoropte nnnmcrpnpymr npoxnnenne raxnx ncnxocomarnue-
cxnx cnmnromon npn ntrecnennn. Penouxa cama oparnnact x ncnxonory c npocto nomout
e pasopartcx n rom, nouemy ona satnaer sananne, xorna nyxno orneuart y nocxn, nepen
ncem xnaccom. Hcnxonor nonpocnna Kpncrnny M. nanncart o nmom raxom cnyuae nnctmen-
nt paccxas. Paccxas oxasancx nocrarouno cnnunntm, onnaxo nonxrntm no cnoe cyrn:

B n)oxo ;ano+uuam cmuxu u paccra;i, nomo+v :mo eo)uvmci u uepeuu:am.
B ov+am, :mo n)oxo paccrarv. Homo+v :mo oi)o euer)accuoe :meuue, u o:eui +a-
)o c)oe npo:uma)a oouu pa; oi) maro c)v:a. Ta+ cuoe)a ;aev:. H roeoa ecno-
+uuam, uepeuu:am. Mue nepeo ;aev:e+ oi)o cmiouo, u v +eu ece oo)e)o, u ;anu-
ua)aci ua c)oeax. A oo)e)a v +eu eo)oea u ec mpeua)a. Koeoa oe)am oo+auuee ;a-
oauue, ecno+uuam omo. H ua vpore :meuu. Tre)o cmauoeumc ua cepoue.

Hrax, sanyu cnnnr na ypoxe c cexynnomepom, nponepxer rexnnxy urennx, a nenouxe
ynaercx npouecrt ouent mano cnon, r.x. ona sannnae1cn na cnonax. Hs-sa +roro e crtnno, n
y nee or crtna nce onnr n ronona rpemnr. H nor renept, xorna ona yunr crnxn n paccxast, ro
nymaer, uro nnoxo nx paccxaxer, noromy uro yner nonnonartcx n nepnnnuart. Crtn sa nno-
xoe urenne n npncyrcrnnn sanyua noponnn crpax, crpax tn nepenecen na nce npyrne nynnu-
nte ntcrynnennx.
B +rom paccxase ncnxonora nacropoxnno ro, uro nenouxa ne npocro mennenno unrana,
a sannnanact. H rorna ona nanomnnna Kpncrnne npyro ee paccxas, Moe camoe pannee ner-
cxoe nocnomnnanne:

B no+um, rar +a+a nonpocu)a Hurv +eu norop+umi. Hura e;)a x)eo, oo)i-
uo rvcor, u cma)a nuxami +ue e pom. H +o +a+a cra;a)a Hure: Oua re ;aoox-
uemc!. Ho Hura cma)a ece paeuo nuxami. Homo+ nooaeu)aci, u +a+a noooera)a
ro +ue. H cma)a pveami Hurv. Mue oi)o 1 u)u 2 eooa.
Hcuxo)oe: Umo mi :vecmeveui, roeoa omo ecno+uuaeui? Kpucmuua M.:
B eop)e nepuum, ;aoixamci. H ece, :mo oi)o e ro+uame, n)ieem nepeo e)a;a+u.
Uacmo oo ecno+uuam. He +oev ecmi x)eo, roeoa ecmi ue xo:emc. B oemcro+ caov
eue oi)o uarop+u)u eop:u+ cvno+. Meu eipea)o. Koeoa rvuam, roeoa :mo-mo
ue upaeumc, omo ouvueuue eo;uuraem.

Hocne roro xax manentxym nenouxy naxopmnnn nacnntno, y nee nosnnxno omymenne
nncxomopra n ropne, conponoxnammeecx +uonnen o1npamennn, xoropax, xax nsnecrno, mo-
rnnnpyer xenanne nsannrtcx or xoro-ro nnn or uero-ro. H renept, xorna nenouxe u1o-1o ne
npann1cn (mornn nocnenymmero nonenennx), xorna uero-ro ne xoue1cn aena1t, +ra +monnx
nosnnxaer anromarnuecxn n memaer ronopnrt.

Tar :mo re, u;-;a omoeo moeoa ;anuua)aci nepeo ;aev:e+? cnpocu)a
oeeo:ra. Ho-euou+o+v, u;-;a omoeo, omeemu)a ncuxo)oe. Ho)v:aemc, :mo
mi ;anuuaeuic ue mo)iro nomo+v, :mo meoe cmpauuo u mi uepeua, uo u nomo+v,
:mo meoe o:eui ue upaeumca saauue u ue xouemca :umami c)oea ua epe+. Bom u
noe)mmc npuei:uie ouvueuu, :mo mi ;aoixaeuic, :mo ece n)ieem nepeo e)a-
;a+u, :mo mi eoeopumi ue +oreui. Ho eeoi e r)acce v meo eo pmv x)eoa uem, ro-
mopi Hura mvoa no e)vnocmu ;anuxa)a. 3ua:um, eoeopumi mi o:eui oare +oreui,
npocmo na+mi o mo+ oemcro+ onu;ooe +euaem. Tar, ;ua:um, ;anuuamci ue
nomo+v, :mo uepeua u oomci? eue pa; vmo:uu)a oeeo:ra. Koue:uo, ue
mo)iro noomo+v, noomeepou)a ncuxo)oe. Hpocmo meoe onmi raremc, :mo
meoe e pom x)eo uamo)ra)u, u omo meoe ue upaeumc, noomo+v mpvouo eoeopumi. Ho
x)eoa-mo uem!

3roro pasronopa oxasanoct nocrarouno, urot cnxrt crpax n ocosnart ncrnnnt (uro-
ro ne npannrcx), a ne noxnt (x nepnnax) mornn sarpynnennx. Hontmennax rpenoxnocrt,
nosnnxammax n pesyntrare nenonnoro ntrecnennx, raxnm opasom, nmeer ynxnnonantnt
cmtcn, nocxontxy moxer sacrannrt uenonexa nno no-nonomy nontrartcx nocnpnnxrt n one-
nnrt rpanmnpymmym cnryannm, nno nonxnmunrt npyrne samnrnte mexannsmt. Onnaxo
otuno cnencrnnem ntrecnennx xnnxercx nenpos onesnt nnunocrn, ne cnocono paspe-
mnrt cno nnyrpennn xonnnxr. Hpn +rom aexrnnnax cocrannxmmax ntrecnennoro co-
trnx coxpanxercx n ortcxnnaer nnx cnoero npoxnnennx nonte, neanexnarnte nyrn n o-
croxrentcrna.
4.5. HPOEKHHR
Bcrpernnnct Fxxa n Fyxa,
Hnxro ne nsnan nn snyxa.
Hnxro ne nonan n snaxa
Monuann Fyxa n Fxxa.

H Fyxa
Pyman co cxyxo;
uero on rax cmorpnr yxo!
A Fxxa nyman:
Onnaxo,
Kaxo on yxacnt
Fxxa...
Bopuc 3axooep
Hpoexnnx mexannsm ncnxonornuecxo samnrt, cnxsannt c eccosnarentntm ne-
penocom cocrnenntx nenpnemnemtx uyncrn, xenann n crpemnenn na npyroe nnno. B ero
ocnone nexnr neocosnanaemoe ornepxenne cnonx nepexnnann, comnenn, ycranonox n npn-
nnctnanne nx npyrnm nmnxm c nentm nepexnantnannx ornercrnennocrn sa ro, uro nponcxo-
nnr nnyrpn , na oxpyxammn mnp. Cyexrnnno npoexnnx nepexnnaercx xax ornomenne,
nanpannennoe na peenxa or xoro-ro npyroro, rorna xax neno ocronr xax pas naoopor.

Paccra; v:euuui 1 r)acca Buru E. ua me+v B vracuo paccepou)aci:
Ma)i:uru co ece+u uepamm, a +eu ue npuuu+amm, Ma)i:uru uepamm e +:,
ecex nvcramm, a +eu ue nvcramm. B ua uux paccepou)aci. B cmo)a u npiea)a. Meu
;aoeea) +:, u+ +eua)a. Ouu +eu ue e;)u. Haeepuoe, ouu oi)u ;)ie.

B +rom npnmepe npoexnnx xax mexannsm samnrt npnnonnr x romy, uro nenouxa, nn-
ranmax neonpannannte oxnnannx no ornomennm x oxpyxammnm nmnxm, npenpamaercx n
xeprny npenepexennx c nx cropont, saro ocnooxnaercx or uyncrna nnnt. Mantunxn ne xo-
rxr nrpart c Bnxo, n +ro, xoneuno, nx npano camnm pemart, c xem nrpart. Penouxa ne mo-
xer c +rnm cmnpnrtcx, ncntrtnaer rnen n paspymaer nrpy mantunxon. Honcosnarentnt me-
xannsm npoexnnn nosnonxer e paspemnrt nnyrpennee nanpxxenne, npnnnctnax nepexnnae-
mym +monnm n npoxnnnmeecx arpeccnnnoe nonenenne nn n uem ne nonnnntm mantunxam,
cnnxax rem camtm nx npnnnexarentnocrt nnx nenouxn (nanepnoe, onn tnn snte). Taxo
cnoco samnrt moxer trt ycrounntm, necrn x nsmenennm xapaxrepa n nepenxo coxpa-
nxrtcx y uenonexa na nporxxennn nce xnsnn.
Bnepnte repmnn npoexnnx nnen upen [112], nonnmax ee xax npnnnctnanne npy-
rnm nmnxm roro, n uem uenonex ne pacnonoxen cee cosnartcx. 3ro nexnnoe ynononenne
oxpyxammnx nmne cee, cnoemy nnyrpennemy mnpy. Onapyxnnaxct n pannem nercrne,
npoexnnx uacro ntcrynaer xax noncosnarentnt mexannsm samnrt n y nspocntx. Ee npoxn-
nennx omensnecrnt. Peenox, xoropt nennrcx, cncremarnuecxn ne yunr ypoxn n nonyuaer
nnoxy sa nnoxo, yrnepxnaer, uro yunrentnnna x nemy npnnnpaercx, a ponnrenn ne nomo-
ramr roronnrt nomamnne sanannx. Ppauyn ynepxer, uro ero ronxnynn, n nnmt no+romy on
tn ntnyxnen nnxsartcx n npaxy. Penouxa, crpacrno xenammax trt n nenrpe nnnmannx n
sanoenart cnmnarnm ncex onnoxnaccnnxon, moxer nnesanno oxnanert x cnoe nnsxo nonpy-
re, cunrax, uro ra cnennantno nepexnmuaer nnnmanne mantunxon na cex.
Honnmanne cymecrna npoexnnn nosnonxer yxcnnrt, nouemy npnnnctnanne onnnm ue-
nonexom xaxnx-nno nenaronnnntx nocrynxon nnn cnocrn npyromy nepenxo oopaunnaercx
camopasonauennem.

Paccra; ua me+v Ec)u oi v +eu oi)a eo)ueoua na)o:ra, oi npeepamu-
)aci e... v:euuui 3 r)acca P)u u. [75]: B oi npeepamu)aci e rourv P)um. u)a
oi e noono)e c roura+u ooiruoeeuui+u.
Hcuxo)oe: 3a:e+ meoe npeepauamic u+euuo e omv rourv? P) u.: Ho-
mo+v :mo oma roura +ue upaeumc. Ue+ upaeumc? Homo+v :mo oua
o:eui rpacuea, u )acroea, u o:eui raoua. Ho:e+v u+euuo e raouvm rourv
mi oi xome)a npeepamumic? Umooi v +eu ece oi)o xopouee u ue mpouvma
oi)a ec +o eoa. B oi oi)a ooeamo. Umooi ece +ue nor)ou)uci. Umooi oi)a
ropo)eeo rouer. Umooi ru)a ue e noono)e, a e ;a+re. Homo+v :mo e noono)e n)o-
xo rop+m. Ke+ mi ovoeui paoomami, roeoa eipacmeui? B ovov npeo-
cmaeume)e+ dup+i.

Hpoexnnx xax nepenoc na nnemnn oexr cocrnenntx cnocrn n cocroxnn ocyme-
crnnxercx non nnnxnnem nomnnnpymmnx norpenocre, cmtcnon n nennocre uenonexa. B
paccmarpnnaemom namn npnmepe peenox nepnonauantno saxnnxer, uro xouer npenparnrtcx
n xomxy n xnrt n nonnone c xomxamn otxnonenntmn. Taxnm opasom Rnx P. nemoncrpn-
pyer connantno onopxemt napnanr cnonx ornomenn c oxpyxammnmn, ocnonannt na
npnnnnne panencrna nere n xnacce. Onnaxo n xone nnanora, ocyxnax ne cnon, uenoneue-
cxne, a uyxne, xomautn, xauecrna, nenouxa onapyxnnaer ncrnnnt xpyr cnonx nennocre,
necomnenno, ntnecennt em ns cemtn: trt oraro, trt xoponeno xomex, urot nce
noxnonxnnct, trt xanno, uro ne rponyra tna ncx ena. B +rom npoxnnxercx xena-
nne peenxa trt n nenrpe nnnmannx, crpemnenne x nesanncnmocrn n nnnepcrny. Ppyrne ne-
rn raxne nennocrn, ecrecrnenno, moryr n ne npnnxrt. Oecneunrt esonacnocrt, ne yponnrt
cex n rnasax oxpyxammnx nenouxe nomoraer noncosnarentnoe npoennponanne connantno
nenpnemnemtx nnx nnunocrn norpenocre n uyncrn na nnemnn oexr xomxy Rnnm.
Ormernm, uro otuno nnx nenouex nnenrnnxannx c xomxo xnnxercx ncxnmunrentno nono-
xnrentno, orpaxax pasnoopasnte mornnt ntopa: trt nonesno, npnnnexarentno, nm-
nmo, nonxo, naxonnrtcx n esonacnocrn [67].
Cnent npoexnnn onapyxnnamrcx n ror momenr, xorna, cronxnynmnct c cocrnenntm
nenaronnnntm nocrynxom nnn nexenarentntm xauecrnom, uenonex uacrnuno ypesaer nn-
opmannm o +rom, ne cosnanax, uro +ro ero cocrnennt nocrynox, ero nnunoe xauecrno.
Hponycxax n cosnanne nnopmannm o cymecrnonannn nenaronpnxrnoro axra xax raxonoro,
uenonex menxer ero npnnannexnocrt ornocnr ero ne x cee, a x npyromy nnny nnn oexry,
nononnxx (nsmenxx) rem camtm ntrecnennym uacrt nnopmannn. Kax t nn tn cam uenonex
nenpan, on roron nnnnrt ncex, xpome camoro cex. 3axnnxer, uro ero ne nmxr, xorx n necr-
nnrentnocrn ne nmnr cam; ynpexaer npyrnx n cnonx cocrnenntx omnxax n nenocrarxax.

ueeo:ra 7 )em, Caua H., ua pucvure B neperueam u;oopa;u)a :)euoe ceoe
ce+iu, cuouux ;a rpve)i+ rvxouui+ cmo)o+, nanv, +a+v, opama u roma, a marre
ceo, uecmevmuvm om cmo)a r oeepu c eopoo nooumo eo)oeo, u onuca)a omom pu-
cvuor mar [11]: Hana eoeopum: Eui uerpacueo, eui ue mar!. B oouoe)aci u vu)a.
Tre)o ua ovue, neperueam: ue:ecmuo, :mo ue +oev cra;ami nane, :mo u ou n)oxo
ecm. Ho:e+v eeo uu e :e+ ue +oev ooeuuumi?.

3a oenom nana cnenan nouxe sameuanne, cxasan, uro ona ne ymeer ecrt xax cnenyer.
uaxr roro, uro sa cronom ne conmnaercx xyntrypa ent, nenouxo ocosnaercx. Onnaxo,
noncosnarentno ncnontsyx npoexnnm, rax xouercx nsmennrt ero npnnannexnocrt n ornecrn x
nane, onnnnn ero nmenno n rom, sa uro on pyraer nouxy, cxasart, uro +ro nana nnoxo ecr.
Ha npyroe anrasnn ne xnaraer, raxon yx on, mexannsm npoexnnn.
Hpn peannsannn npoexnnn nnunocrt cnnnraer rpannnt cnoero , ocosnanne xoro-
ptx nosnonxer e nepexnnart cnom neroxnecrnennocrt c oxpyxammnm mnpom. Ipannnt
cxnmamrcx, ynepxnnax nnyrpn cex rontxo nonoxnrentnte nnunocrnte xauecrna. Tem ca-
mtm cosnamrcx ycnonnx nnx ornepxennx nenpnemnemtx acnexron opasa n nosnnxnone-
nnx omymennx roro, uro onn xax t npnnannexar npyromy. B npornnononoxnom cnyuae, xo-
rna oem pacmnpxercx, cranonnrcx nosmoxntm saxnar npyro nnunocrn, c ee npnnne-
xarentntmn xauecrnamn, n rorna sa cnoe npnnnmaercx ro, uro npnnannexnr npyromy (non-
cosnarentnt mexannsm naen1nmnxannn). Oe +rn opmt samnrt cnxsant c nropxennem
onnoro n npocrpancrno npyroro. Hpn +rom npoexnnx, xax opma samnrt, c nentm oc-
nanennx uyncrna nnnt npnnnctnaer cocrnennte nopoxn n cnaocrn npyrnm. 3a cuer cy-
xennx rpannn +ro nosnonxer nnunocrn ornocnrtcx x nnyrpennnm nponemam rax, xax ec-
nn t onn nponcxonnnn cnapyxn, n nsxnnart neynonontcrnne rax, xax ynro ono npnmno ns-
nne, a ne oycnonneno nnyrpennnmn npnunnamn. A ecnn npar cnapyxn, a ne nnyrpn, ro x
nemy moxno npnmennrt onee pannxantnte n +exrnnnte cnocot naxasannx, ncnontsye-
mte otuno no ornomennm x nnemnnm npennocrxm, a ne manxmne, onee npnemnemte
no ornomennm x cee. Bnemnero npara crtnnrt, pyrart n ntcmennart namnoro nerue, uem
camoro cex.
Hcnxonor na ypoxe npouna nerxm crnxornopenne nerepyprcxo no+recct Iannnt
Honnnxo n nonpocnna nx napnconart xaprnnxn x +romy crnxornopennm:

Ppemnmr oxna,
Ppemnmr nnepn,
Cnxr naxonxn,
Cnxr norepn.
Tontxo ntpxa
Ha uynxe
Bce nsntxaer
B yronxe...

Vuennna 5 xnacca Kpncrnna M., 10 ner, napnconana uynox c ntpxo. C nomomtm no-
npocon ncnxonora ona nanncana no pncynxy cnenymmn paccxas:

Ha +oe+ pucvure oiuum :v)or c oipro. Ou vcma) u;-;a moeo, :mo nopea)c
u ucnopmu)c. A nopea)c ou nomo+v, :mo eeo pacmuv)u u noeecu)u ua eepeerv. Ho-
eecu) omom :v)or +a)i:ur no u+euu Heu. Ou noov+a), :mo Hoei eoo, u noeecu) :v-
)or, :moo ueo Mopo; no)oru) nooapor. ueo Mopo; nooapor no)oru), a nooapor
vna). Vmpo+ +a)i:ur npocuv)c u veuoe), :mo nooapor )erum ua no)v. Ma)i:ur no-
ov+a), :mo ueo Mopo; n)oxo r ue+v omuocumc nooapor-mo ea)emc! Ou noov-
+a): Umo uameopu)? B;) oe; cnpoca +a+uuo no)omeuue o) oacceua! V +a+i
uuroeoa ue)i; opami, +a+a ovoem pveamic, nomo+v :mo ucna:raeui, u no)omeuue
ovoem +orpoe, u ;aeuuem! Ou eeoi eeo no)oru) +orpi+ e cv+rv u ue xome) cmu-
pami, ou oi) )euuei+ u n)oxu+ +a)i:uuro. C uu+ +orem maroe c)v:umic rar-
oi oeui, nomo+v :mo ou uuroeo ue c)vuaem u uu ua roeo ue oopauaem euu+auu
[32].

Hepen namn nercxoe nenpnxrnoe nepexnnanne, cnxsannoe c ncnopuenno nemtm:
es cnpocy nsxrtm mamnntm nonorennem nnx accena, nonpemx ne ntcymenntm n ne nono-
xenntm na mecro. B onncannom cnyuae ocnono nnx opmnponannx samnrno npoexnnn xn-
nxercx nepexnnanne uyncrna crtna n nnnt. Bnna npnnnctnaercx nnemnemy oexry, nno-
xomy mantunxy. Ho+romy ero moxno onnnnrt, ocynnrt, nnonm nopyrart. Xapaxrepncrnxn,
xoropte ncnontsyer nenouxa: nennnt n nnoxo mantunmxa, c nnm moxer raxoe cnyunrt-
cx xaxnt nent, noromy uro on nnxoro ne cnymaer n nn na xoro ne opamaer nnnmannx, a
raxxe cama ouent neopnnnapnax cnryannx noxastnamr, nacxontxo snaunmtm xnnxercx uyn-
crno nnnt n ee nyme. C npyro cropont, npnsnartcx n cymecrnonannn +roro uyncrna, xax n n
rom, uro ncx +ra crpamnax ncropnx cnxsana c roo, nnxax nentsx cnnmxom crtnno. Kax
otuno, npoexnnx oopaunnaercx pasonauennem cex, uro n nmeno mecro n +ro ncropnn. B
xonne paort c pncynxom n paccxasom na npxmo nonpoc ncnxonora: Tax +ro rt pana es
cnpocy nonorenne? nenouxa rycro noxpacnena n xnnnyna.
3nect naxno oparnrt nnnmanne na ro, uro uenonex c npeonanannem samnrt no rnny
npoexnnn nnnnr n npyrnx npexne ncero camoro cex. Bcnencrnne npoexnnn nnopmannx o
cee rpancopmnpyercx raxnm opasom, uro ne cam uenonex npaxneno nacrpoen, arpeccnnen,
xanen, a npyroe nnno no ornomennm x nemy. B omem cnyuae moxno cxasart, uro npn +rom
opmnpyercx opas npara, a xorna nexro noncmny nnnnr nparon, y nero nxnmuaercx samnrnt
mexannsm, nosnonxmmn nepenoxnrt, cnpoennponart ornercrnennocrt sa cocrnennte npo-
maxn n omnxn na nnx.

Paccra; v:euura 5 r)acca uu+i H. ua me+v Meu pa;oparamm )mou...:
Meu pa;oparamm )mou, romopie o:eui cmpoeo eeovm ceo npeo+em. B ;)mci ua
uux, nomo+v :mo roeoa eirpurueui :mo-uuovoi, ouu uanuuvm ;a+e:auue. Haeepuoe,
ouu ;)ie, xomm, :moo ux nou)u, a oocuumi ue +oevm. Homo+v :mo ooopi +o-
rem oocuumi, a ;)o uem. Homo+v :mo ;)o uepeui. Orpvramuue )mou oe-
)amm ux uepeui+u, nomo+v :mo orpvramuue ;aoamm u+ o:eui +uoeo eonpocoe.
3)ie :vecmevmm ;aeucmi r omu+ )mo+, nomo+v :mo me o:eui +uoeo ;uamm o uepe-
uo+ :e)oeere. Ouu ;uamm, :mo ou uepeui u xomm eeo pa;opa;uumi. Umoo uao uu+
noc+emic. Umooi ou cma) eue uepeuee. u) moeo, :mooi ou nooeea) ;a uu+u.
Umooi no;aoaeumic.
Hcuxo)oe: 3ua:um, mi u;oeeaeuic? uu+a: ua! 3a:e+ meoe omo
uaoo? Hooeeami! Umo meoe omo oaem? Bece)ie! Homo+v :mo ou nooe-
eaem ;a +uo! Tar meoe eeo ue ra)ro? Uvmi-:vmi eeo ra)ro. To)iro
:vmi-:vmi? a)ro, uo xo:emc noeece)umic.

3ror paccxas noxastnaer, xax nerxo sno, cxnonnt x camoyrnepxnennm n nerxo
nosynnmt mantunx naxonnr cee npara snoro n nepnnoro yunrenx. Pnma mantunx c
nomnnnpymmnm rnnom nnunocrn. Hanomnnm, uro n ocnone rpynnocre ananrannn nomnnn-
pymmnx nere, cnxsanntx c ycnoennem nopm nonenennx, nexnr coueranne ntcoxo axrnnno-
crn, cxnonnocrn x pncxy n nnsxoro camoxonrponx. Btxnnennte y Pnmt nomnnanrnocrt, co-
nnantnax cmenocrt, neypannonemennocrt, cxnonnocrt x pncxy, nenopoconecrnocrt, nnsxax
uyncrnnrentnocrt, neymenne xonrponnponart cex, nstrox noyxnenn xax ocnonnte nnu-
nocrnte cnocrna npononnpymr napymennx nncnnnnnnt (ntxpnxnyrt uro-nnynt, pasnpas-
nnrt, nan npyrnm nocmexrtcx). Ecnn oxpyxammne ntramrcx npornnonecrnonart crpemne-
nnxm raxoro peenxa, nonannrt ero nesanncnmocrt, nonunnnrt cnonm npannnam nnn npocro
onxamrcx, axnenrnpymr nsnnmnee nnnmanne na ero nponenxax nensexno nosnnxamr
xonnnxrnte ornomennx, nepenxo npnoperammne sarxxno xapaxrep. Paccrpocrno anan-
rannn peenxa npoxnnxercx ne rontxo a nnne peaxnn axrnnnoro nporecra no ornomennm x
oxpyxammnm ero nparam nspocntm, no n n nontmennx ome rpenoxnocrn n nanpx-
xennocrn. Ha +rom one moxer nosnnxnyrt nenonepne x nspocntm. Hpn coxpanennn nena-
ronpnxrno cnryannn raxax samnrnax peaxnnx cranonnrcx npnntuntm monycom nonenennx
[4].
Honcosnarentnt mexannsm npoexnnn nepenxo npoxnnxercx y nere c nonnxenno
camoonenxo. uenonex c ntcoxo camoonenxo, xax npannno, ynepen n cee n ne nyxnaercx n
nenpeptnno nemoncrpannn ocotx nocronncrn cnoe nepcont. V nero ner xenannx nocro-
xnno camoyrnepxnartcx. Hpn nnsxo camoonenxe, nanpornn, uenonex xponnuecxn nenononen
coo ncnencrnne paccornaconannx mexny xenaemtm n peantntm opasamn . Torna nos-
nnxaer norpenocrt ncxart n naxonnrt cee nenpyra: nent cnanxo cosnanart, uro nnoxoe
ram, no nnemnem, spnmom oexre, rne moxno noexnart, naxastnart nnn ynnuroxart. Ho-
+romy nnsxax camoonenxa, neynepennocrt n cee nepenxo ro xnmuenoe sneno, xoropoe no-
ntmaer nepoxrnocrt nosnnxnonennx npoexnnn.
Taxne nern (onn nmemr nnsxne snauennx axropa C no nonpocnnxy Kerrenna) cunra-
mr, uro onn xyxe npyrnx; mennennee nenamr ypoxn, xyxe coopaxamr, uame omnamrcx.
Hnorna raxax onenxa xnnxercx anexnarno, nanpnmep npn nnsxom yponne nnrennexra. B npy-
rnx cnyuaxx ona neanexnarna ecnn nern npenxnnxmr cee santmennte rpeonannx. Hs
npnnenenntx n rnane 2 napnanron opmnponannx rnna nnunocrn peenxa nnsxax camoonenxa
xnnxercx xapaxrepncrnxo nnanrnntntx moropno-pacropmoxenntx mnanmnx mxontnnxon.
Paccmorpnm n +ro cnxsn ntcxastnannx 3nn O., yuennnt 4 xnacca, y xoropo tn nnarno-
crnponan raxo napnanr opmnponannx nnunocrn. Hpn nccnenonannn no meronnxe
P.Kerrenna y nee onapyxent: neynepennocrt n cee (C=9), ntcoxax rpenoxnocrt (O=9),
samxnyrocrt (A=3), nnsxn yponent nnrennexra (B=4), nenopoconecrnocrt (G=4), connant-
nax poocrt (H=4).

Paccra; J)u u oua)oe c ncuxo)oeo+ ua me+v Ca+ie e)aeuie mpvouocmu, ro-
mopie eo;uuramm npu e;au+ooecmeuu c :)eua+u ce+iu:
J): B oepvci c opamo+. Pveamci c pooume)+u.
Hcuxo)oe: Umo meo ;acmae)em opamic c opamo+? J): Ou +euaem
+ue oe)ami vporu... A ;a:e+ e+v +euami? Homo+v :mo ou epeoui, u ue
oam e+v uepami e ro+nimmep. A c pooume)+u u;-;a :eeo pveaeuic? Ma+a
ue no+oeaem +ue oe)ami vporu. Ho:e+v ue no+oeaem? Homo+v :mo oua
e)vna.

3nect peenox ntcrynaer xax xeprna nnoxoro ornomennx x nemy co cropont para,
xoropt memaer nenart ypoxn n rnyno mamt, xoropax ypoxn nenart ne nomoraer. C
nomomtm samnrnoro mexannsma npoexnnn nannune orpnnarentntx xauecrn y cex (x ne
nam emy nrpart n xomntmrep, n x ne ouent ymnax, cxopee rnynax) ornepraercx.

A eom paccra; omo re oeeo:ru no vre npueeoeuuo+v pauee cmuxomeopeuum
I.Hoeuuro upe+)mm orua, ope+)mm oeepu...: B uapucoea)a :v)or c oipro, no-
mo+v :mo eeo )ee:e eceeo pucoeami. uipra e;oixaem. Homo+v :mo ee opa;uu)u oc-
ma)iuie eeuu. Oua oi)a epeouua, +eua)a ece+ oe)ami ceou oe)a. Pacruoiea)a ee-
uu: +em)v, uemru, :mooi +imi no). Oua pacruoiea)a omu eeuu, nomo+v :mo oi)a
ep;ua u )mou)a ep;i. Oua oi)a uepxo u xome)a, :mooi ece oi)u uepxa+u. Oo-
uaroi oua veuoe)a eo oeope opauvm rourv, u e ;axome)oci oimi maro re, rar
rom, ou e o:eui noupaeu)c.

3ror pncynox narnxnno noxastnaer nannune y nenouxn nnsxo camoonenxn n ornome-
nnx x cee no rnny uem xyxe, rem nyume. Hanmnenne sa 3ne na ypoxax ncnxonornn no-
xasano, uro, necmorpx na xopomee ornomenne x +romy ypoxy n x yunrenm ncnxonornn, nenou-
xy xapaxrepnsyer nnsxoe paouee nanpxxenne: ona ne xouer paorart nonro, nnymunno, ne-
rantno, crapaercx nce cnenart notcrpee, xoe-xax. B paccxase 3nx xocnenno npnsnaer +ry
cnom ocoennocrt, oxcnxx, uro crana pnconart uynox nmenno noromy, uro raxo pncynox
tn camtm nerxnm. B ecene uepes mecxn ntxcnnnoct, c uem cnxsano ee xenanne trt nepx-
xo. Oxastnaercx, par nocroxnno ostnaer cecrpy nepxxo. Ho+romy paccxas npo ntpxy,
nepxxy n npennny, xoropax ncem memana n xoropym nce npasnnnn, noromy uro ona nmnna
rpxst n pacxnntnana nemn, oopaunnaercx camopasonauennem.

Hoc)eouu paccra; J)u oi) ua me+v Ecmi )u v +eu :e)oeer, romopoeo ue-
uaeurv?: B ueuaeurv oouv oeeo:rv u; uaueeo r)acca. Oua ue upaeumc +ue nomo-
+v, :mo oua uuoeoa eineuopueaemc (nooparaem ro+v-uuovoi). Oua nooparaem
;ua+euumi+ apmucma+: Hvea:eeo, Huuoe u m.o., ux oeureuu+, rar ouu oeueamm-
c mar oua u nora;ieaem. Oua nora;ieaem omo napu+. Umooi noupaeumic u+.
Hapu+ u; uaueeo r)acca, u+ no 10 )em. Jmo v uee e +e:me, e eooopareuuu.

Bnyrpennne nsmenennx n npennnepnn nononoro cospenannx sapoxnamr y nenouex ne-
nonxrnte xenannx n neoxnnannte nnrepect, npononnpymr nx na crpannte nocrynxn. 3ro
ntstnaer crpax, sacrannxmmn ne rontxo ormexentnartcx or +rnx nepexnnann, no n ocyx-
nart nx npoxnnenne y npyrnx. H n +rom onxrt npoxnnxercx samnrnt mexannsm npoexnnn.
Bcnencrnne samxnyrocrn nenonepunnocrn, neynepennocrn, rpenoxnocrn n nentcoxoro ypon-
nx nnrennexra, npoexnnx cranonnrcx crepeornnntm cnocoom samnrt, xoropt moxer co-
xpannrtcx xax uepra xapaxrepa n n spente ront. 3ror mexannsm ne nosnonxer rpesno onennrt
cnon cnntnte n cnate cropont. 3acrannxer nnnert noxpyr npaxnenoe oxpyxenne. Btpa-
xart nenonontcrno no ornomennm x npyrnm. Bocnpnnnmart cex xax xeprny, nesacnyxenno
npnrecnxemym n onxennym.
Kax moxno ocymecrnnrt n raxom cnyuae ncnxonornuecxym xoppexnnm c nertmn? Ha-
cxontxo onn cnocont nxcnponart n ocosnanart neanexnarnocrt raxoro mexannsma samn-
rt? Pnx ornera na +rn nonpoct npnnenem nnanor c yuennxom 4 xnacca Knpnnnom O., 10 ner
[77].

Ho npocioe ncuxo)oea oemu pucoea)u ua me+v B oi o:eui xome) uara;ami....
Kupu)) u;oopa;u) pacmpenauui v:eouur pvccroeo ;ira. Hoonuci r pucvurv oi)a
c)eovmue: B oi o:eui xome) uara;ami v:eouur pvccroeo ;ira, nomo+v :mo ou
+ue uaooe). Hcuxo)oe: Ue+ uaooe)? Kupu)): Bce epe+ ;aoauu uaoo nucami,
a ue )mo)m. Ho:e+v ue )mouui? Haoo arrvpamuo nucami. Hv u
:mo? Arrvpamuo ue no)v:aemc, a ;a omo cmaem n)oxue om+emru. A u; uux
:emeepmuie, eoooeie. A no:e+v v:eouur e omo+ euuoeam, a ue +a+a, nana, v:u-
me)iuuua? Jmo eeoi ouu, uaeepuo, xomm, :mooi mi arrvpamuo nuca).
Hav;a. Peoeuor vxooum ua +ecmo, ov+aem, nomo+ eo;epauaemc: V:eouur,
nomo+v :mo opveux ue)i; uara;ieami, a v:eouur +oruo. Tar omo v:eouur, :mo
)u, n)oxo, uearrvpamuo nuuem? Ou-mo :e+ euuoeam e uearrvpamuocmu?
Hav;a. Kupu)), noov+ae: Haeepuo, v:eouur ue uaoo uara;ieami, A ceo
ca+oeo ;a uearrvpamuocmi +oruo uara;ami? Kar eoooue :e)oeer ceo +orem ca+
uara;ami?
Hav;a. Vxooum, ov+aem, eo;epauaemc oe; omeema.
Hcuxo)oe: Morem, cmoum mar ceo uara;ami: ;acmaeumi eiv:umi vpor u)u
;acmaeumi ceo uanucami vnparueuue arrvpamuo? Kupu)): Karoe re omo ua-
ra;auue! Ec)u eiv:v oopa;oeauue no)v:v. Jmo ue uara;auue! Hv, moeoa uou u
noov+a, rar ceo +oruo uara;ami.
Kupu)) uoem ua +ecmo, +uuvm oeaouami ov+aem u nomo+ npuuocum Cnucor
uara;auu:
1) ue xooumi e uro)v ~ ue no)v:uui oopa;oeauue, ovoeui ovparo+; 2) ue ecmi,
:mo oamm, v+peui c eo)oov; 3) ue xooumi ev)mi; 4) ;arpimic e nvcmo ro+uame
u uu:eeo ue oe)ami v+peui co crvru; 5) cnpieuvmi c 10 omara; 6) vpouumi ceoe
ua eo)oev rupnu:.
Hcuxo)oe (noc)e oocvroeuu ecex cnocoooe uara;auu): Tar mi nou), roeo
uaoo uara;ieami? Kupu)): Hou).

3ror npnmep noxastnaer, xax peenox neocosnanno ncnontsyer samnrnt mexannsm
npoexnnn nnx nepenoca cocrnennoro uyncrna nnnt na neonymennennt npenmer. Heymenne
nnn nexenanne nncart axxyparno xnnnoct npenxrcrnnem x nonyuennm xopomnx ormerox. Kax
peaxnnx na pycrpannm nosnnxna arpeccnx n nnne +monnn rnena, nanpannennax na yuennx,
xoroporo mantunx ouent t xoren naxasart. Mexannsm npoexnnn nsannxer n +rom cnyuae
Knpnnna or uyncrna nnnt, npnnnctnax +ro uyncrno nnemnemy oexry. Ouennnno, uro ntop
neonymennennoro oexra xax nnnonaroro n nonnexamero naxasannm ne cnyuaen. Peenox
npexpacno nonnmaer, uro sannrepeconanntx n ero yuee nspocntx ne naxaxemt. B nponecce
nnanora c ncnxonorom nocrenenno npnxonnr ocosnanne roro, uro nanpannennocrt arpeccnn-
ntx +monn n necrnn nonxna trt nno. 3ro nocrnraercx nyrem axrnnnsannn nponeccon
+mnarnn n nnenrnnxannn, nexamnx n ocnone cnoconocrn uenonexa x nonnmannm npyrnx n
conepexnnannm. Korna Knpnnn ocosnaer, uro yuennx naxasan nesacnyxenno, nocxontxy nn-
xax ne nnnonar n ero neaxxyparnocrn, rnen ncuesaer, a na cmeny npnxonnr nocrenennoe no-
nnmanne cnoe nnnt n npnnxrne ornercrnennocrn sa nnoxne ormerxn na cex.
Ho mnennm A.upen, ncnontsonanne uexannsua npoexnnn xax cnocoa o1pnna-
nnn coc1nennmx omnox n nosnoaennn o1ne1c1nennoc1n sa nnx na xaxym-1o nnemnmm
cnny ec1ec1nenno ann uanentxnx ae1en n pannnn nepnoa pasnn1nn. Cymecrnyer n npyro
napnanr npoexnnn, nosnonxmmn opmnponart npyxecxne npnnxsannocrn n yxpennxrt or-
nomennx c npyrnmn nmntmn, rax nastnaemoe antrpyncrnuecxoe nonunnenne. B +rom cnyuae
xaxercx, uro uenonex ne crpemnrcx x nocrnxennm nnuntx nene, a pacrpaunnaer cnom +nep-
rnm na npyrnx, xax t xnner nx xnsntm, n nx orpaxennom cnere. Ha camom nene raxo cno-
co nonenennx nosnonxer ne rontxo xocnenno peannsonart ero cocrnennte cxptrte n sa-
npernte xenannx, no n ntcnoonnrt saropmoxennym axrnnnocrt n arpeccnm. Hpnmepom ra-
xoro napnanra npoexnnn moxer cnyxnrt npyxa nocnnrannoro mantunxa ns xopome ce-
mtn c camtm rnanntm npauynom xnacca nnn opta nyume yuennnt, ornnunnnt, ropnocrn
mxont, c yunrentnnne ncropnn, samyunnme ncex, no rontxo ne ee, ornnunnny, rnyntmn
npnnnpxamn. Hpn +rom mantunx ns xopome cemtn nnxorna ne cmoxer nosnonnrt cee
npartcx, xamnrt n nporynnnart, xax ero npyr, a nenouxa-ornnunnna uero-ro rpeonart
nnuno nnx cex.
Coueranne nnyx mexannsmon samnrt: npoexnnn n nnenrnnxannn n +rom cnyuae
cnyxnr cpencrnom nepenaun cnonx nncrnnxrnnntx n sanperntx xenann npyromy, nnx roro
urot ynonnernopnrt +rn xenannx esonacntm cnocoom sa cuer +roro npyroro [32].
4.6. HBEHTHmHKAHHR
Hnenrnnxannx pasnonnnnocrt npoexnnn, cnxsannax c neocosnanaemtm oroxnecr-
nnennem cex c npyrnm uenonexom, nepenocom na cex uyncrn n xauecrn xenaemtx, no nenoc-
rynntx. Byrouno nnnmcrpanne +roro mexannsma moxer cnyxnrt crnxornopenne
T.Coaxnna Coautx xnsnt [98]:

unnno rynxn,
ornax rason,
n nyman o nomrnxe cana.
Coaxa,
onerax n xomnneson,
nancrpeuy mne naxno marana.

Ppoxan or moposa ocnnont nncr,
n nerep cnncren ro n neno.
Ftn xomnneson y Coaxn nymncr,
n cana ona ne xorena.

Moe xe nantro tno mentme na pocr
enna npnxptnano xoneno.
H ecnn nmen x n nannunn xnocr,
ro xnocr t npoxan nenpemenno.

unnno rynxn,
ornax rason.
Cocyntxa ns noca cnncana.
Mne roxe xorenoct t
xomnneson,
xoneuno xe, c nomrnxom cana.

Hnenrnnxannx +ro nosntmenne cex no npyroro nyrem pacmnpennx rpannn cocr-
nennoro . Hnenrnnxannx cnxsana c nponeccom, n xoropom uenonex, xax t nxnmunn npy-
roro n cnoe , sanmcrnyer ero mtcnn, uyncrna n necrnnx. 3ro nosnonxer emy npeononert
uyncrno cocrnenno nenonnonennocrn n rpenorn, nsmennrt cnoe raxnm opasom, urot
ono tno nyume npncnoconeno x connantnomy oxpyxennm, n n +rom samnrnax ynxnnx
mexannsma nnenrnnxannn.

Paccra; v:euuui 1 r)acca Heu H. no pucvurv Ec)u oi v +eu oi)a eo)ueoua
na)o:ra, oi npeepamu)aci e...: B oi npeepamu)aci e eo)ueouuuv. u) moeo, :mo-
oi oe)ami ooopo. Cnacami )moe om ;)a. Om n)oxux )moe om oauoumoe. Ouu
rpaovm oeuieu. H;oueamm )moe. Hara;a)a oi ux. 3acmaeu)a oi ux u;euuumic u
eepuvmi mo, :mo vrpa)u.

Ocosnanax n nepexnnax necnpanennnnocrt nspocnoro mnpa, manentxax n noxa eme
cnaax nenouxa nepenocnr na cex n npncnannaer cee cnny n morymecrno nonmennnt.
Hnenrnnnnpyxct c ne, ona renept cnocona ntnonnxrt ee ynxnnn nenart nopo n cna-
cart or sna xopomnx nmne, naxastnart n nepenocnnrtnart nnoxnx.
Hespeno opmo nnenrnnxannn xnnxercx nmnrannx. 3ra samnrnax peaxnnx ornnua-
ercx or nnenrnnxannn rem, uro ona nenocrna. Ee nespenocrt onapyxnnaercx n ntpaxennom
crpemnennn nonpaxart onpenenennomy nnny, nmnmomy uenonexy, repom no nceu. V nspoc-
noro nonpaxanne nsnparentno: on ntnenxer y npyroro rontxo nonpannnmymcx uepry n cno-
coen nnenrnnnnponartcx ornentno c +rnm xauecrnom, ne pacnpocrpanxx cnom nonoxn-
rentnym peaxnnm na nce ocrantnte xauecrna +roro uenonexa. Coornercrnenno, n +monno-
nantnoe ornomenne x npenmery nonpaxannx y nspocnoro onee cnepxannoe, uem y peenxa. V
nere +ro rnoantnoe npnxrne nnn orpnnanne. Hpaxrnuecxn no ncex paccxasax nere, npn-
nenenntx nnxe, mexannsm nnenrnnxannn noxa eme conepxnr ocrarxn nmnrannn.

V:euuua 1 r)acca Hacm B. no me+e Ec)u oi v +eu oi)a eo)ueoua na)o:ra,
oi npeepamu)c e... uapucoea)a ;a:ura c +oproero u cra;a)a, :mo oua npeepa-
mu)aci oi e ;a:ura [75].
Hcuxo)oe: Umo meo ;acmae)em npeepamumic u+euuo e ;a:ura? Hac-
m: B +oev om eo)ra cnpmamic u om )uci e rvcmi voerami. A no:e+v oi
meoe ue npeepamumic e eo)ra? A uanaoami uu ua roeo ue xo:v.

Moxno npennonoxnrt, uro ntop saunxa xax oexra nnx npenpamennx cnenan n cn-
ny ero nonnnxnocrn n oycnonnen neocosnanntm uyncrnom ecnoxocrna, xenannem nmert
nosmoxnocrt nsexart noopaxaemo onacnocrn, nanexno or nee cnpxrartcx. Ormernm: nnx
roro, urot mexannsm nnenrnnxannn tn peannsonan, peenox nonxen ymert nnepennn-
ponart n cnocrna monenn, n cnon cocrnennte xauecrna. B nannom npnmepe +ro eme ne
nnonne npocnexnnaercx. Hacrx xouer npenparnrtcx n saunxa, a ne n nonxa, r.x. nce cnocrna
saunxa nnx nee xnnxmrcx npnnnexarentntmn (ntstnamr uyncrno ynonontcrnnx). Ona eme ne
cnocona, ntnenxx n +ro monenn camoe snaunmoe nnx cex xauecrno (ymenne tcrpo ye-
xart or onacnocrn), ormexenartcx or npyrnx, ne ouent npnxrntx xauecrn cnaocrn n rpy-
cocrn.

Pucvuor u paccra; ua mv re me+v Kocmu K., 9 )em: B oi npeepamu)c e
mpaucdop+epa. Homo+v :mo roeoa +i c mpaucdop+epo+ u; +v)imdu)i+a ovoe+
;oopoeamic, oi oa) e+v pvrv u cra) eeo pvrv. H e+v oi cma)o oo)iuo, nomo+v :mo
cu)iuee eeo. B oi eeo pvrv cra) u pa;oaeu) oi ee. Homo+v :mo xo:v oimi oo)i-
uu+ u cu)iui+. B oi opvru) c oeee+omo+, nomo+v :mo ou cu)iui, u more cu)i-
ui.

Mantunx, ncntrtnammn neocosnannym rpenory ns-sa cnoe cnaocrn, ntnenxer ca-
moe rnannoe n nspanntx nm monenxx cnny. Onnaxo on noxa eme ne cnocoen cxasart, uro
xouer trt ne rpancopmepom, a raxnm xe cnntntm, xax rpancopmep, Tpancopmep n ere-
mor nocnpnnnmamrcx Kocre xax ocoo snaunmte nepcont, rax xax onanamr noxa eme
nenocrammnm peenxy, no raxnm noxnenenntm xauecrnom.
Otuno nnenrnnxannx npoxnnxercx n nercxnx ponentx nrpax. Pern nrpamr n nouxn-
marepn, n nercxn can, marasnn, mxony, n nonymxy, n rpancopmepon n r.n., nocnenona-
rentno nponrptnamr pasnte ponn n conepmamr pasnoopasnte necrnnx: naxastnamr xyxon-
nere, ynanxmr npyr npyry annennnnnr, npxuyrcx or nparon, samnmamr cnatx. nnxxct
onnnm ns mexannsmon camonosnannx, nnenrnnxannx ynennunnaer cnoconocrt peenxa nc-
ntrtnart uyncrna ynonontcrnnx, ennncrna n rapmonnn nyrem conpnuacrnocrn x xomy-ro. Pe-
rn nnenrnnnnpymrcx c remn, xoro ontme nmxr, xoro ntme nenxr, cosnanax rem camtm
ocnony nnx camoynaxennx. Bmecre c rem, nmnrannx nonenennx orpnnarentntx nepconaxe,
ornomenne x xoroptm ntstnaer rpenory n ecnoxocrno, nepenxo nosnonxer peenxy npe-
nparnrt +ry rpenory n npnxrnoe uyncrno esonacnocrn. A.upen npnnonnr raxo npnmep.
Manentxax nenouxa oxnact npoxonnrt uepes remnt san ns-sa npnnnnenn. Torna ona cama,
c nomomtm xecron, crana nsopaxart npnnnnenne n npnmna x ntnony, uro ecnn rt cam npn-
nnnenne moxno ne oxrtcx nnrn. Taxax nsnuecxax nmnrannx anraronncra onnn ns ca-
mtx pacnpocrpanenntx cnocoon xoppexnnn nercxnx crpaxon [110].
3.upen paccmarpnnan nnenrnnxannm xax camooroxnecrnnenne uenonexa co snaun-
mo nnunocrtm, no opasny xoropo on cosnarentno nnn eccosnarentno crapaercx necrno-
nart. Bent xaxnt ns nac n ror momenr, xorna npnntunte npannna nonenennx nnpyr xaxyrcx
necocroxrentntmn, cnpamnnan cex uero oxnnan t or nero ror nnn nno uenonex n no-
nonom cnyuae? 3rnm uenonexom mor trt xro-ro ns namnx ponntx nnn npyse. Ho rouno n
raxo xe ponn mor ntcrynnrt uenonex, nnuno nam nesnaxomt, o xnsnn xoroporo mt un-
rann, o xoropom nam paccxastnann n cyny xoroporo mt ceuac, n noopaxennn, nonnepraem
cnoe nonenenne, onacaxct ero ocyxnennx n ropnxct ero onopennem. Tax nnenrnnxannx
pacmnpxer rpannnt , nxnmuax n nero xonxperntx nmne.
Cunraercx, uro naronapx nocrarouno renntm ornomennxm c mareptm peenox xorna-
ro cmor yneponart n esonacnoe oxpyxenne. Taxoe conmecrnoe cymecrnonanne peenxa c ma-
reptm n npomnom opmnpyer n nantnemem marpnny, na xoropo n ocymecrnnxercx nepenoc
xauecrn c npyroro na cex. Mart ncnonnxer nnn ornepraer xenannx peenxa n cranonnrcx ne
rontxo nepntm oexrom ero nmnn, no n nepntm saxononarenem. Hnnnnnnyantnte npn-
crpacrnx n anrnnarnn marepn oxastnamr orpomnoe nnnxnne na pasnnrne peenxa. Ftcrpee
ncero pasnnnaercx ro, uro ontme ncero npannrcx marepn n uro em oxnnnennee ncero npnner-
crnyercx. Hanpornn, nponecc pasnnrnx samennxercx ram, rne ona ocraercx pannonymno nnn
ne noxastnaer cnoe onopenne [146]. Ponnrenn +ro crponrenn n oxpannrenn mnpa, xoro-
pt naronapx nx ycnnnxm naxonnrcx n cocroxnnn nopxnxa n oecneunnaer peenxy samnry.
Ho+romy peenox ncntrtnaer x ponnrenxm nsnauantnoe nonepne, es xoroporo on ne mo-
xer pasnnnartcx.

V:euur 2 r)acca Caua C. coe)a) pucvuor
u cocmaeu) maro paccra; no me+e Mue 25
)em, e;poc)i u paoomam ua ceoe paoome:
Mue 25 eooa!!! B e nooea)e paoomam eooonpo-
eoo:uro+. Mo peoeuor e nooea)e c+ompum, rar
paoomam. Ciu, Auope. E+v 2 eooa. Mo re-
ua ua paoome. Ee ;oevm Au. B c ue no;uaro-
+u)c e +aea;uue. Oua ma+ norvna)a. A eoue)
e +aea;uu.
Hcuxo)oe: A re+ paoomaem meo +a-
+a? Caua C.: B anmere no)i +oem.
A nana? Booonpoeoo:uro+.


Pncynox Camn nponsnonnn ouent cnnt-
noe nneuarnenne: n nonnane, na one mnoxecrna
nsornyrtx rpy c xpanamn, cronr nononponon-
unx. B yrny, na xamennom nony, na neontmom
nosntmennn nexnr ero peenox (pnc. 4). Boo-
pasnn cex na mecre monenn, nant-
nononpononunxa pacmnpnn raxnm opasom rpa-
nnnt cnoero n nomecrnn cnoe renept
yxe n +ro omee npocrpancrno, peenox

moxer
ncntrart cocroxnne ennnennx, coyuacrnx, cnm-
narnn, nouyncrnonart cnoero orna uepes cex n ne rontxo nonxrt ero cymecrnenno rnyxe, no
n nsannrtcx or uyncrna ornanennocrn n nopoxnenno +rnm uyncrnom rpenorn. B pesyntrare
nnenrnnxannn ocymecrnnxercx nocnponsnenenne nonenennx, mtcne n uyncrn npyroro nnna
uepes nepexnnanne, n xoropom nosnammn n nosnanaemt cranonxrcx ennntm.
Pnx nnenrnnxannn nyxna onpenenennax crenent cxoncrna c ee oexrom. Cxoncrno
ycnnnnaer uyncrno cnmnarnn, nnsocrn, couyncrnnx n naer crapr nponeccam oroxnecrnnennx.
Bcnomnnm: onxaemcx mt rontxo na roro, xoro nmnm. Houemy? B +rom cnyuae, na ocnone
oxnnann n ycranonox, mt yxe snaem, xax uenonex nonxen cex necrn, ecnn roxe cunraer,
uro nnsox nam. Ponycrnm, onapyxnnamrcx orxnonennx nonenennx n nenaronpnxrnym cro-
pony. Torna nosnnxamr orpnnarentnte +monnn xax peaxnnx na necoornercrnne oxnnaemoro n
peantnoro nonenennx. B ocnone raxoro oropuennx xenanne sanporpammnponart nonenenne
nnsxoro uenonexa, omymaemoro xax uacrt camoro cex. Bmecre c rem, nonuepxnyro nnan-
rnntnax nonepunnocrt xo ncem nmnxm xapaxrepnsyer peenxa c nenocrarouno copmnponan-
no xonnennne . B ero camocosnannn cnnxent n MI, orcyrcrnyer nnn cnao
ntpaxeno pasnenenne n ne-, uro npnnonnr x rpomanno sanncnmocrn or npyroro ue-
nonexa n uacro ntrnxnnr xax npenentno ntcoxax nnymaemocrt. B pesyntrare onapyxnnaercx
rnneprponx pasnnrnx nnuno n connantno ornercrnennocrn.
B nopme, c nomomtm nnenrnnxannn peenox ycnannaer opasnt nonenennx snaun-
mtx nnx nero nmne, r.e. axrnnno connannsnpyercx. On cranonnrcx cnocontm ne rontxo
nonunnxrtcx mopantntm rpeonannxm cnoero connantnoro oxpyxennx, no n cam npnnnmart n
nnx yuacrne, uyncrnonart cex nx npencrannrenem. Onnaxo +ra nnyrpennxx nncrannnx cosna-
nnx eme ouent cnaa. Eme nonrne ront ona nyxnaercx n nonnepxxe n onope anropnrernoro
nnna (ponnrent, yunrent) n moxer nerxo paspymnrtcx ns-sa pasouaponannx n nem. Hmnrannx
n nnenrnnxannx neoxonnmte npennapnrentnte ycnonnx nnx nocnenymmero ncrynnennx
peenxa n connantnoe coomecrno nspocntx [80].

Paccra; v:euuui 3 r)acca Hapuci H.: Ec)u oi v +eu oi)a eo)ueoua na)o:-
ra, oi npeepamu)aci e ropo)eev. Umooi oimi rpacueo. Umooi e +eu e)mo))uci
+a)i:uru. Ec)u ou ovoem ooeami, mo ovov xopouo rumi. Umooi ou +eu ooeea),
oovea), :mooi oi)a +auuua. Ou rpacuei. V ueeo nana ooeami. Ou xopouo ooem.
V:umc ou xopouo.

Otuno nern xorxr npenparnrtcx n xoponx nnn n xoponeny, urot ynonnernopnrt
cnom norpenocrt rnanencrnonart, oprannsontnart, ynpannxrt npyrnmn nmntmn (nomnnanr-
nax, uacrnuno arpeccnnnax nosnnnx) nnn, nanpornn, urot nomorart, samnmart npyrnx (sa-
mnrnax nosnnnx). Pexe raxo oexr nnenrnnxannn peannsyer norpenocrt xpaconartcx,
ntstnart nocxnmenne, trt n nenrpe nnnmannx. Tax n xaxercx, uro cnona, xoropte nponsno-
cnr manentxax nenouxa, oocnontnax cno ntop, ona mnoro pas cntmana or oxpyxammnx ee
nspocntx. A cnenapn xnsnennoro nyrn nosanmcrnonana ns onnoro ns cront nmnmtx co-
npemenntmn nertmn renecepnanon, yrnepxnammnx, uro ennax nenymxa yner xnrt xopomo
rontxo n rom cnyuae, ecnn yner xpacnno (xoponeno) n cymeer na +ry npnmanxy (xpacory)
nomart mnomy: oraroro, xopomo oneroro n, eme nyume, c orartm nano...
Cymecrnymr pasnte xonnennnn connantnoro nayuennx. A.Fannypa n P.Vonrepc ycra-
nonnnn, uro n nponecce ycnoennx peenxom nonoro connantnoro ontra ocoenno +exrnnna
nponenypa spnrentnoro nsyuennx monenn. Pern npnoperamr nonoe nonenenne naronapx
nonpaxannm +ro monenn, uro nxnmuaer nponecct nanmnennx, nmnrannn n nnenrnnxa-
nnn. Ha ocnone +roro opmnpyercx npenpacnonoxenne x panee manonepoxrntm nnx peenxa
peaxnnxm. Fannypa nponen ontmoe xonnuecrno naoparopntx n nonentx nccnenonann, no-
cnxmenntx nercxo n mnomecxo arpeccnnnocrn. Perxm noxastnann nntmt, n xoroptx
tnn noxasant pasnte opasnt nonenennx nspocntx (arpeccnnnte n nearpeccnnnte), nmen-
mne pasnnunte nocnencrnnx (nosnarpaxnenne nnn naxasanne). B nntme noxastnann, na-
npnmep, xax nspocnt arpeccnnno opamaercx c nrpymxamn. Hocne npocmorpa nntma nere
ocrannxnn onnnx nrpart c nrpymxamn, noxoxnmn na re, xoropte onn nnnenn n nntme. B pe-
syntrare arpeccnnnoe nonenenne y nere, cmorpenmnx nntm, npoxnnxnoct ropasno uame,
uem y nere, ne cmorpenmnx nntm. Ecnn n nntme arpeccnnnoe nonenenne nspocntx nony-
uano nosnarpaxnenne, arpeccnnnocrt n nonenennn nere nospacrana. V npyro rpynnt nere,
cmorpenmnx nntm, n xoropom arpeccnnnoe nonenenne nspocntx tno naxasyemo, ona
ymentmanact [133]. Taxnm opasom, connantnoe nayuenne ocymecrnnxercx n npn orcyrcrnnn
nonxpennennx, n npn nannunn xocnennoro nonxpennennx rontxo onno monenn nonenennx.
Hnenrnnxannx c arpeccopom xax napnanr samnrnoro nonenennx nere nepenxo xnnx-
ercx cnencrnnem panee nepenecennoro rpanmnpymmero ontra. B +rom cnyuae peenox npn-
cnannaer cee nexoropte xapaxrepncrnxn oexra rpenorn n rem camtm cnnxaer ocrpory ee
nepexnnannx. Bonnomax arpeccopa, npnnnmax ero arpnyrt nnn nmnrnpyx ero arpeccnm, on
npeopaxaercx ns roro, xomy yrpoxamr, n roro, xro yrpoxaer. (Komnnexcnt npnmep raxoro
samnrnoro nonenennx npnnenen n rnane 5.)
Hnenrnnxannx onocpenyer npnnxrne xencxo nnn myxcxo ponn, nosnnnn nspocno-
ro, r.e. yuacrnyer n opmnponannn Cnepx-. Orcmna xcno, xax naxno, urot peenox nmen
nosmoxnocrt omartcx c raxnmn nmntmn n nspocntmn, n cnepcrnnxamn, c xoroptmn
on mor t nnenrnnnnponartcx, nepenocx na cex nx nonoxnrentnte xauecrna. Kax ormeuan
amepnxancxn ncnxonor B.Knan, ntnpart cee nano ne rontxo nont nom, no n cocene.
Bent nnxamee oxpyxenne co cnonm xnsnenntm yxnanom +ro ra xyntrypnax cpena, na
xoropo yner nponspacrart nam peenox [46]. Torna on, nxnmuax n cno nnyrpennn mnp
nopmt, nennocrn n ycranonxn nmnmtx n ynaxaemtx nm nmne, ncnontsyer nx n nantne-
mem xax cnon cocrnennte. Hs +rnx sanmcrnonanntx +nemenron on copmnpyer cno nne-
an nnyrpennee npencrannenne o rom, xaxnm on xoren t crart. Hnenrnnxannx nrpaer
naxnym pont n ycnoennn uenonexom rpynnontx nopm n nennocre n n npnnxrnn raxnx nonx-
rn, xax anropnrer, nonynxpnocrt, npecrnx.
Cnoconocrt nocxnmartcx n nmnrt rex, xro nyume nac, cosnanart cee nneant,
npenpacnonaraer x nnenrnnxannn. 3a cuer nee y peenxa opmnpyercx uyncrno cocrnenno-
ro nocronncrna n nontmaercx camoynaxenne. Camoynaxenne nocrnraercx n +rom cnyuae na-
ronapx romy, uro uenonex uyncrnyer cex conpnuacrntm x uemy-ro, uro ntme, nyume ero.
Omymenne raxo conpnuacrnocrn nomoraer npeononert nnnnnnnyantnym cnaocrt, essa-
mnrnocrt, omymenne ecnentnocrn cnoe xnsnn. Hnenrnnxannx c repoem nomoraer ueno-
nexy ncrart na ero rouxy spennx, npnnxrt ero cnocot nocnpnxrnx oxpyxammero mnpa n pas-
nennrt ero npencrannennx o npnemax paspemennx xonnnxron. Ona naer nosmoxnocrt ne
crontxo nonxrt, cxontxo nouyncrnonart ro, uro uyncrnyer repo, n, raxnm opasom, nayunrt-
cx nonnmart n nnrepnpernponart cnon cxonnte cocroxnnx.

Paccra; v:euura 3 r)acca A)euu M. ua me+v B mar )mo)m oo omo+ ecno+u-
uami: B )mo)m ecno+uuami o mo+, rar oi) e )aeepe. Koeoa oi) e )aeepe, ro +ue
npuexa)u pooume)u. Mi c uu+u nou)u ua rocmep. H e;)u co +uo +om noopvev Ka-
mm. Mi uaopa)u opeeeu u pa;ee)u rocmep. Koeoa +i ce)u ua roeep nepeo rocmpo+ u
ua:a)u ecmi u numi :a, eopve no:vecmeoea) men)o rocmpa u noov+a): rar re xo-
pouo oimi uaeouue c pooume)+u ua npupooe! Koeoa c pooume)+u, ceo :vecm-
evm ceooooui+, c:acm)uei+ u cnoroui+. Koeoa ux uem, mo :vecmevm ceo no-
opveo+v crv:uo u ue mar eece)o.

Camte otunte nnnt nnenrnnxannn xnnxmrcx axropom, nepnonauantno oner-
uammnm nanaxnnanne ornomenn. Oneruenne nmeer mecro n ro crenenn, n xaxo mt naxo-
nnm n npyrom uenonexe xenaemym uacrt name cocrnenno cyntt. H n +ro mepe on n
npnnnexaer nac x cee. Bmecre c rem, napymenne nnenrnnxannn moxer nopoxnart rxxente
nepexnnannx. Tax, nanpnmep, xonopmnte nern n nonpocrxn nacrontxo recno cnxsant co
cnonm oxpyxennem, uro, no cyrn nena, xnnxmrcx ero nponyxrom. Ecnn no xaxnm-ro npnunnam
ornomennx npnnxsannocrn pnyrcx, raxne nern ouent rxxeno nepexnnamr pasptn, repxx cex
n ne nonnmax, xax nantme xnrt n necrnonart. Tnnnuntm nnx nnx xnnxercx xonnnxr, nos-
nnxammn na ocnone xopenno nomxn xnsnenntx crepeornnon npn neoxonnmocrn ne-
pern n npyro xnacc nnn mxony, nomenxrt mecro xnrentcrna nnn narn nontx npyse.
Hpoexnnx n nnenrnnxannx nmemr cnon orpannuennx. Ipannna , nomorammax
nnunocrn omyrnrt cnom neroxnecrnennocrt c ocrantntm mnpom, moxer cmemartcx n npnno-
nnrt nno x ornepxennm roro, uro npnnannexnr e camo, nno x npnnxrnm roro, uro npn-
nannexnr npyromy uenonexy. Onnaxo xax ncxnmunrentnax nenrpnponannocrt uenonexa na
cee, rax n nonnoe ynononenne npyromy, oroxnecrnnenne c ero nennocrxmn, osnauaer npe-
xpamenne pasnnrnx cocrnenno nnnnnnnyantnocrn. Tontxo ypannonemennocrt +rnx nsanm-
no nononnxmmnx npyr npyra mexannsmon samnrt cnococrnyer rapmonnn nnyrpennero mnpa
uenonexa.
4.7. PAHHOHAAH3AHHR
Xonnnn nna npnxrenx,
Xonnnn no rpnt.
Xonnnn na xonnnn,
Vcrann or xontt.
B onno xopsnnxe ente,
H nce xax na nonop!
B npyro onnn-ennncrnennt
Tpyxnxnt myxomop.
Cxasan nropo npnxrent:
Hy uro x, ne nonesno.
3aro mom xopsnnxy
Tamnrt ne rxxeno!
Bopuc 3axooep
Pannonannsannx +ro mexannsm samnrt, cnxsannt c ocosnannem n ncnontsonannem
n mtmnennn rontxo ro uacrn nocnpnnnmaemo nnopmannn, naronapx xoropo cocrnen-
noe nonenenne npencraer xax xopomo xonrponnpyemoe n ne npornnopeuamee oexrnnntm
ocroxrentcrnam. Cyrt pannonannsannn n ortcxannn nocronoro mecra nnx nenonxrno-
ro nnn nenocronoro noyxnennx nno nocrynxa n nmemmecx y uenonexa cncreme nnyrpen-
nnx opnenrnpon, nennocre, es paspymennx +ro cncremt. C +ro nentm nenpnemnemax
uacrt cnryannn ns cosnannx ynanxercx, ocotm opasom npeopasyercx n, yxe nocne +roro,
ocosnaercx n nsmenennom nnne. Hpn nomomn pannonannsannn uenonex nerxo saxptnaer rnasa
na pacxoxnenne mexny npnunno n cnencrnnem, xoropoe rax samerno nnx nnemnero nanm-
narenx.
Ha onnom ns sanxrn mxontnnxn nonxnt tnn nanncart paccxas, saxonunn npenno-
xenne nnoxo sanomnnam.... Harama P., 9 ner, c nomomtm nonpocon ncnxonora nanncana
raxo paccxas:

B ;aoieam v:umi ue+euru, nomo+v :mo c+ompm me)eeu;op c 20 oo 22 :a-
coe. B c+ompm +v)imdu)i+i e+ecmo vporoe, nomo+v :mo ouu uumepecuee. B ecno-
+uuam, :mo uaoo v:umi ue+euru, roeoa vre )erv e nocme)u. Mue cmauoeumc epv-
cmuo, nomo+v :mo +a+a ovoem ;aempa pveami. Ho ue ecmam u ue v:v ue+euru,
nomo+v :mo ue )mo)m eeo. Homo+v :mo v +eu +uoeo vporoe u ovoem o:eui c)or-
uo. Cmpax, :mo ovoem o:eui c)oruo, ;acmae)em ue v:umi, ue ;a+e:ami, ;aoieami!

3ror paccxas noxastnaer, xax peenox crapaercx pannonannsnponart oxcnnrt c
nomomtm nocrpoennx yennrentntx nononon cnoe nexenanne ntnonnxrt nomamnee sana-
nne no nemenxomy xstxy, necmorpx na ro uro mama yner pyrart. B ocnone orxasa nenart
ypoxn nexnr onacenne, uro yner ouent cnoxno. Cpasy npnsnartcx n +rom, uacrnuno nt-
recnennom, crpaxe nenonxo n crtnno, rax xax +ro rposnr norepe camoynaxennx. Ho+romy
npnnnexaercx mnoxecrno npyrnx aprymenron satnam, ne nmnm, mnoro ypoxon. B
+ro cnxsn ymecrno ncnomnnrt sameuanne 3.upena, cunranmero, uro xo ncem xenammnm or-
noxnrt neuenne nano ornocnrtcx c nenonepnem, naxe xorna mornnnponxa orcpouxn xaxercx
esynpeuno. Otuno ncrnnnax npnunna xenaemo orcpouxn +ro crpax, a npnnonnmte pe-
sont pannonannsannx.
3amnra, ncnontsonannax Harame, nosnonxer e npeopasonart snanne o ro uacrn
peantnocrn (cocrnennte cnoxnocrn c nsyuennem nemenxoro xstxa), xoropax, ynt ona
ocosnana, cnenana t ee xnsnt cnnmxom rpynno n rpanmnpymme, sacrannn nepexnrt ne
rontxo crpax, no n nenym rammy uyncrn crtn, rnen, nnny, nannxy. Penouxa crponr samnry,
npnnnexax yennrentnte, c ee rouxn spennx, nonont nnx onpannannx cnonx nnunocrno n
connantno nenpnemnemtx xauecrn, xenann n necrnn. Taxnm opasom, ocnonntm
ncnxnuecxnm nponeccom, peannsymmnm pannonannsannm, xnnxercx acrpaxrnoe mtmnenne
rne xomnonenramn cnyxar nonxrnx n npnmenxmrcx opmantnte onepannn. Onnaxo y nere
raxoe mtmnenne eme neconepmenno, nocxontxy nx nepnnunte nonxrnx copmnponant na
ase cyexrnnnoro xnsnennoro ontra n ne nonxpennent oomenntmn nayuntmn
nanntmn. Momntm crnmynom, npononnpymmnm pannonannsannm, xnnxercx norpenocrt n cnc-
reme pasymno opnenrannn n oxpyxammem mnpe. uenonexy neoxonnmo nmert xort xaxym-ro
cncremy raxo opnenrannn, esornocnrentno x romy, ncrnnna ona nnn noxna. Fes raxo
cyexrnnno npnemnemo cncremt on ne moxer ocranartcx n snpanom paccynxe. Ona nomora-
er emy ocymecrnnxrt xonraxr c peantnocrtm n nocrnrart mnp no nexoropo crenenn oex-
rnnno. Ho+romy, xaxnm t nepasymntm nnn amopantntm nn tno necrnne, uenonex ncnt-
rtnaer neononnmoe crpemnenne noxasart cee n npyrnm, uro ono onpenenxnoct pasymom,
snpantm cmtcnom nnn, no mentme mepe, omenpnnxro mopantm. Emy ne rpynno nocrynnrt
nppannonantno, no nnx nero nourn nemtcnnmo ne npnnart cnoemy necrnnm nnnnmocrt pa-
symno mornnnponannoro.

Paccra; v:euuui 5 r)acca Hacmu B. no pucvurv Meu pa;oparamm )mou:
Meu pa;oparamm )mou, romopix pucvm. Jmu )mou o:eui pa;uie, oo)iuue, oco-
oeuuo v:ume). 3)ie, ouu rpu:am. Mue cmiouo, nomo+v :mo ue +oev omeemumi ua
ux eonpoc. Mue cmiouo nepeo v:euura+u. Ha +eu uurmo ue rpu:a) uuroeoa. A ua uux
c oemcmea rpu:a)u, u ouu +cmm, roeoa eipacmamm. Ouu :vecmeoea)u moeoa, :mo
:vecmeoea)a, roeoa ua +eu rpu:a)u. H+ oi)o o:eui epvcmuo, ouu :vmi ue n)ara)u. H
peuu)u coe)ami cvoiov opveux oeme maro re.
Hcuxo)oe: Tar :mo re, mi, roeoa eipacmeui, more ovoeui rpu:ami?
Hacm: B )mo)m oeme. Bixooum, )mou pa;uie? Heromopie )mou, ooo-
pie, ue xomm coe)ami ru;ui opveux )moe n)oxo. Hmou, roeoa poroammc, oe-
)mc ua oee epvnni ;)vm u ooopvm.

Po rex nop noxa peenox +ronenrpnuen, r e. nnrennexryantnte onepannn nenrpnpona-
nt na nem camom, on ne cnocoen ornnuart cnom nenocpencrnennym rouxy spennx or oex-
rnnntx ornomenn mexny npenmeramn, npnnxrt nnsxo x cepnny uyxo nspocnt ontr, nt-
paxennt uncro cnonecno (es +mnarnn). B nantnemem (npn nonxrnnom mtmnennn) yxa-
sannte orpannuennx cnnmamrcx sa cuer cnoonnoro nepenoca cncremt xoopnnnar nenen-
rpannn. Torna nponcxonnr pacmnpenne mtcnnrentnoro nonx, nosnonxmmee nocrponrt cnc-
remy ornomenn, ne sanncnmtx or nosnnnn cocrnennoro [84]. Penenrpannx cosnaer
npennoctnxn x opmnponannm nnenrnnxannn, r.e. cnoconocrn uenonexa npnnxrt rouxy
spennx npyroro, ororn or cocrnenno +ronenrpnuecxo nosnnnn. Hacrx, na xoropym xpnuar
snte yunrenx, ncntrtnaer cmemannte uyncrna. C onno cropont, crtn ns-sa roro, uro
ona ne moxer ornernrt na nx nonpoct; c npyro cropont rnen n pasnpaxenne na +rnx
nspocntx nmne, xoropte nenyr cex nenonoamme, ne cunrax nyxntm cnepxnnart cex n
ocxopnxx peenxa. Hopma xnsnn, ynaxenne xo nspocnomy uenonexy, sacrannxer nenouxy nc-
xart cncremy opnenrannn, xoropax nosnonnna t e pannonannsnponart cnoxnnmymcx cn-
ryannm n samnrnrt cnon npencrannennx, onpanntnax yxe ne cnoe nonenenne, a nonenenne
xpnuamnx yunrene.
Hcnontsonan xapaxrepnte nnx nere cyxnennx no cxoncrny n ananornn, npenparnn
nspocntx yunrene n nere-yuennxon n nomecrnn nx n raxym xe crpecconym cnryannm, n xa-
xo naxonnnact ona cama, Hacrx ntraercx narn nyxnoe nnx cex pemenne. Ha nnx c nercr-
na xpnuann, n onn mcrxr, xorna ntpacramr. Hm tno ouent rpycrno, onn uyrt ne nnaxann. H
pemnnn cnenart cynty npyrnx nere raxo xe nor onpannarentnt nepnnxr, xoropt
peenxy ynaercx ntnecrn. Koneuno, +ror ntnon nentsx cunrart nocrarountm, r.x. n raxne
nopmt ne yxnantnaercx nonenenne camo Hacrn, xoropax, xorna ntpacrer, xnno ne cmoxer
xpnuart na nere no onno ouent npocro npnunne noromy uro ona nx nmnr. Ho+romy
npnxonnrcx ncnontsonart eme onnn onpanntnammn nspocntx aprymenr npoxnennte xa-
uecrna (Hmnn, xorna poxnamrcx, nenxrcx na nne rpynnt snym n nopym). uro xe ne-
nart, ecnn rt raxnm yponnncx; rex xe yxe ne nepenenart...
Inannax ocoennocrt pannonannsannn cocronr n nontrxe nocraxrym cosnart rapmo-
nnm mexny xenaemtm n peantntm nonoxennem, rem camtm npenornparnn norepm camoyna-
xennx. Pannonannsannx +ro ncerna ntnaua cee nnnyntrennnn, r.e. +ro onpannarentnoe
ornomenne x cnoemy nonenennm n cnonm npnnnnnam. Hpn +rom uenonex ynepen n cnoe nc-
xpennocrn. Onnaxo cyexrnnnax yexnennocrt n cocrnenno ncxpennocrn nn n xoem cny-
uae ne cnyxnr xpnrepnem ncrnnnocrn. Mornn nocrynxa ne oxsarentno connanaer c npnun-
no, npenmecrnonanme necrnnm, nocxontxy onpannarentnte mornnt uacro ntnnnramrcx n
ocosnamrcx nocne conepmennx necrnnx. Tax, mantunx orxastnaercx mtrt nocyny, noromy
uro +ro ne myxcxoe, a xencxoe neno; arpeccnnnt nonpocrox oxcnxer, uro on xax cnnt-
nt n ropnt uenonex nnxomy ne moxer nosnonnrt cecrt cee na mem, a nennnax nenouxa
nonro paccxastnaer, nouemy e n xnsnn maremarnxa nnxorna ne npnronnrcx. B +rnx cnyuaxx
pemenne, xax nocrynnrt, npnnnmaercx eccosnarentno, uenonex ne ocosnaer croxmnx sa +rnm
pemennem nonnnnntx cnn. Ho, xorna nocrynox conepmen, cpasy nosnnxaer sanaua narn nnx
nero onpannanne, urot yennrt cex n npyrnx, uro necrnyemt rt npannntno, n coornercr-
nnn c peantno cnryanne.

Paccra; v:euuui 4 r)acca Hmcu B. ua me+v O:eui xo:emc, uo ue)i;: B
)mo)m mauueeami, ocooeuuo oa)em. V +eu ecmi oa)emuie manru, u ;auu+amci oa-
)emo+ mar, rar e oa)eme ca+o+. Ho +ue ue pa;peuamm, nomo+v :mo v +eu +a)o
epe+euu. Mue o:eui xo:emc, uo roeoa ovov xooumi ua oa)em, v +eu ovovm oo)emi
uoeu, ovovm pveami, :mo uenpaeu)iuo cmouui. Bvoeui vcmaeami u )erami ue)i
oeui ua rpoeamu vcmaeua. Ho mar xo:emc xooumi eicmvnami nepeo ;pume)e+ u,
+orem oimi, e me)eeu;ope. Trecmi ua ovue. He o:eui xopouee, vcmaeuee ua-
cmpoeuue om omux pa;ov+u.

Pannonannsannx, xoropym ntraercx ncnontsonart Hmcx n cnryannn nnyrpennero
xonnnxra xouercx nentsx, yronapnnax cex ne xonnrt na sanxrnx no xopeorpann, na
nepnt nsrnxn ntrnxnnr pasymno n nornuno. Ee nppannonantnocrt saxnmuaercx n rom, uro
oxnnennt mornn nexrentnocrn ne xnnxercx nonnnnntm. He xonnrt na xopeorpanm ns-sa
roro, uro rt nenpannntno cronmt nnn ynyr onert norn, xoneuno, ne xnnxercx nocra-
rountm ocnonannem nnx orxasa or +rnx, cront noxnenenntx, sanxrn. Cxopee ncero, xopeo-
rpane nenouxe ne paspemamr sannmartcx ponnrenn, cunrammne +ro nycro rparo npeme-
nn n nomexo n yuee. Aprymenrt, xoroptmn onn nonxpennxmr cnoe pemenne, Hmcx anroma-
rnuecxn nonropxer, ne nosnonxx cee uerxo ocosnart, uro rnanntm mornnom ee orxasa ntcry-
naer ponnrentcxn sanper.
Hpnunnt nonenennx, ocosnanaemte nocne ncnontsonannx pannonannsannn, otuno
npencrannxmr coo cmect ns noxno nnopmannn (npenyexnenn, npenpaccynxon, r.e.
rpancopmnponanntx mornnon), n xoropym nxnmuent ocrponxn ncrnnt xoncrarannx ca-
moro cotrnx. Hannune n +ro cmecn +nemenron ncrnnt npnnaer uenonexy noxnym ynepen-
nocrt n rom, uro ncrnnna n ncx cmect. B +ro cmecn pasym ntraercx nanecrn nexn naronpn-
cront nopxnox, xoropt sarem n ocosnaercx. Hanpnmep, ne xenax npnsnartcx cee, uro co-
nepmnn onpenenennte nocrynxn no +roncrnuecxnm mornnam, uenonex rax xopomo nce cee
oxcnxer, uro cam naunnaer nepnrt n uncrory cnonx nomtcnon. Crnxornopenne A.Fapro
3amnrnnx cnyxnr +romy resncy npexpacno nnnmcrpanne [12]:

cnom cecrpenxy Hnny
Hnxomy ne nam n onny!
xnny c ne ouent npyxno,
Ouent x ee nmnm,
A xorna mne yner nyxno,
n cam ee notm!

Pannonannsannx moxer ocymecrnnxrtcx pasntmn cnocoamn, nanpnmep, c nomomtm
cauoancxpean1annn, ancxpean1annn aep1nm, npeynennuennn ponn oc1on1entc1n
nnn y1nepaaennn npeaa no naro [90]. Camonncxpennrannm xapaxrepnsyer camoonpanna-
nne na ocnone cnnxennx camoonenxn. 3ror cnoco npexpacno nnnmcrpnpyer crnxornopnax
crpouxa A.Fapro: A ecnn x rynnna, uro n mxony roponnrtcx?. Pncxpennrannx xeprnt, a-
snpyxct na opmnponannn enomena xosna ornymennx, nosnonxer ne ncntrtnart x xeprne
xanocrn n npononxart ee npecnenonanne (ntcxastnannx rnna: Hy nypa Xoxa!, Pt-
xn eccrtxn, Manentxn nnmranentxn n np.). Hpeynennuenne ponn ocrox-
rentcrn (3ro mt ne npoxonnnn, +ro nam ne sananann) npexpacno onpanntnaer cocrnennym
necocroxrentnocrt n camtx pasntx nnnax nexrentnocrn, a yrnepxnenne npena no naro (Ko-
rna x nac ne cnymamct, x ntrnxxy nspocne!) cocrnennoe aconnantnoe nonenenne.
Onnaxo uame ncero pannonannsannx nocrnraercx c nomomtm nnyx rnnnuntx napnan-
ron paccyxnennx: no rnny ;e)eui euuoepao n no rnny c)aoru )u+ou. Hepnt ns nnx
(senent nnnorpan) ocnontnaercx na nonnxennn nennocrn nocrynxa, xoropt conepmnrt
ne ynanoct, nnn pesyntrara, xoropt ne tn nocrnrnyr. B +rom cnyuae, yrnepxnax, uro emy
uero-ro ne ouent-ro n xorenoct, peenox, no cyrn, cnnxaer nent cnoe nexrentnocrn. Hpnme-
pom raxo pannonannsannn cnyxar ntcxastnannx rnna: n ornnunnxn ne crpemnmct!, B
rpoy x nnnen +ry rnmnasnm!, 3auem mne nyxna nama mystxantnax mxona?.
B ocnone nroporo napnanra (cnanxn nnmon) nexnr nontmenne nennocrn conep-
mennoro nocrynxa, nonyuennoro pesyntrara (ntcxastnannx rnna: xe ne nnoxy, x rpoxy
nonyunn, uro rt nonnyemtcx x xe ne sanynnncx!).
Pnx onee pasnepnyro nnnmcrpannn +rnx rnnnuntx napnanron pannonannsannn y
nere ncnontsyem cnoonnt nepecxas nonenn Paoune npoxr xament n Tperte mecro n
crnne arrepnx, nanncanntx Bnxropom Pparyncxnm [34].

Oouaroi ueuucra, Muura u Kocmur )era)u ua ooue:rax ua eoouo cmauuuu
u ;aeopa)u, u Kocmur eopve cra;a), uu c moeo uu c ceeo:
ueuucra! A mi +oe oi npieuvmi c ca+o eepxue eiuru e eoov?
Koue:uo, c+oe oi! Epvuoa rara, omeemu) ueuucra.
Muura mom:ac re cra;a):
A eom c)aoo!
A ueuucra omeemu):
uvpa:ru ei ooa! Bom ei rmo!
Ou ecma), eiramu) epvoi, uanpvruuu) pvru u noue) r eiure. Karoi oeui
ou euoe), rar c omo eiuru npiea)u e eoov e;poc)ie ooeuiru, rar ouu rpacueo eieu-
oa)u cnuuv, neperveipruea)uci :epe; eo)oev u)u nepeeopa:uea)uci :epe; oor. H ueuu-
cra ecm ru;ui oi) veepeu, :mo npieaem ue xvre omux ooeuer. H npeocmaeu), :mo
nepei pa; ou npieuem npocmo, oe; ;ame, a vr nomo+, e c)eovmuue pa;i, cneuu-
a)iuo o) Muuru marue ovoem einucieami rpeuoe), :mo Muura mo)iro pom pa;u-
uem...
H eom ueuucra ora;a)c ua eiure, ua ca+o eepxue n)ouaore, ua eicome oe-
cmu +empoe uao vpoeue+ cmauuuu. H roeoa ou e;e)uv) euu; u veuoe) eo)voo eooui
oacceu, maro +a)euiru, np+o ee)u:uuo c nanupocuvm ropoorv, mo noov+a), :mo
ec)u npieuem, mo epo )u e ueeo nonaoem, mvm o:eui )eero npo+axuvmic.., A me+
oo)ee eemep ue +euiue uecmu oa))oe, ou moeo e)ou cuecem eeo rvoa-uuovoi e cmo-
pouv, e perv, u)u ou ovxuemc np+o ro+v-uuovoi ua eo)oev, eom ovoem ucmopu! H
coeepueuuo ueoruoauuo ueuucra ecno+uu) npo +a+v. H npo nanv. H npo oaovurv
more. H :mo ec)u ou voiemc uac+epmi, raroe omo ovoem o) uux uec:acmie u eope.
Beoi u+ coeepueuuo ueroeo ovoem e ru;uu npu)acrami. H rmo re ovoem o uux ;a-
oomumic, roeoa ouu cocmapmc!
H ece u;-;a rarux-mo ueeoouix Kocmi) u Muxu? H ueuucra vracuo eo;+v-
mu)c u eeci ecrune), :mo u;-;a marux ovparoe cmo)iro uapoov nocmpaoaem, u noov-
+a), :mo eopa;oo )v:ue ovoem, ec)u ou nooem u uaoaem u+ no uee, u :e+ cropee,
me+ )v:ue.
H ueuucra cnvcmu)c euu;...

Pannonannsannx nxnmuaercx n raxo cnryannn, xorna uenonex uero-ro ouent xouer,
no, no xaxnm-ro npnunnam, ne moxer. Penncxe ouent xorenoct noxasart Mnmxe n Kocrnxy,
uro nnx nero nptrnyrt c ntmxn nerue nerxoro, xorx no +roro on na ne noome nn pasy ne
tn. Crpax n snpant cmtcn ne nosnonnnn ocymecrnnrt xenaemoe c nepnoro pasa. Pannona-
nnsannx no rnny senent nnnorpan (ne ouent-ro n xorenoct) uacrnuno cmxrunna nymennoe
cmxrenne n rpenory, nosnonnn Penncxe oecnennrt n nncxpennrnponart nenocrynnoe noxa
naro ynaxenne n nocxnmenne ero nptxxamn co cropont Mnmxn n Kocrnxa. Korna ne
xnarnno ymennx n cnnt nonn nnx conepmennx nameuennoro, nauanoct npeynennuenne rpyn-
nocre (ryr ouent nerxo npomaxnyrtcx, moxno yxnyrtcx npxmo xomy-nnynt na rono-
ny) n yronopt cex c onpannannem roro, nouemy c ntmxn nptrart ne nano. (H conepmenno
neoxnnanno Penncxa ncnomnnn npo mamy. H npo nany. H npo aymxy roxe. H uro ecnn on
ytercx nacmeprt, xaxoe +ro yner nnx nnx necuacrte n rope. Bent nm conepmenno nexoro
yner n xnsnn npnnacxart.) Xapaxrepntm xnnxercx n raxoe nonenenne, npn xoropom, xorna
nocrnut xenaemoro ne ynanoct, uenonex naunnaer nccrynnenno pyrart ro, x uemy on rontxo
uro crpacrno crpemnncx. (H nce ns-sa xaxnx-ro neronntx Kocrtnx n Mnxn?) 3ro nenaercx
nnx roro, urot tcrptm cnnxennem snaunmocrn nenocrnxnmoro paspxnnrt naxonnnmeecx
nanpxxenne. Ormernm, uro npyrnm npnmepom raxoro nnna pannonannsannn moxer xnnrtcx
nsmenenne ornomennx x sanaue n cnyuae necnoconocrn cnpannrtcx c ne. Ecnn sanauy, xo-
ropax n momenr nauana pemennx nocnpnnnmanact xax nnrepecnax n axryantnax, pemnrt ne
ynanoct, ornomenne x ne menxercx. Tenept, nrpax na nonnxenne, uenonex cxnonen onenn-
nart ee xax neconepxarentnym n neaxryantnym [105].
B xonne +roro paccxasa Penncxe nce-raxn ynanoct noennrt cno crpax: narn n cee
cnnt marnyrt nnepen n nptrnyrt, necmorpx na ycnnennym paory mtmnennx no nncxpe-
nnrannn nenn nexrentnocrn n npeynennuennm ponn ocroxrentcrn, necmorpx na nce camoon-
pannannx. Ha +ror pas samnra ne cpaorana. Onnaxo n npyro pas, n cnryannn mnnmoro ycne-
xa, cnoco pannonannsannn no rnny cnanxn nnmon uyrt tno ne sacrannn mantunxa co-
nepmenno neanexnarno onennrt nocrnrnyroe.

Oouaroi ueuucra, cu, npuue) u; oacceua u ooeu) pooume)+, :mo v uux
ceeoou oi)o copeeuoeauue, ;an)ie ua oeaouami nmi +empoe e cmu)e oammepd),
u :mo ou ;au) mpemie +ecmo! Hana np+o eeci pacuee).
Hv oa? cra;a) ou. Bom ;oopoeo! Ou om)oru) e cmopouv ea;emv.
Mo)oo:uua! A rmo re nepeoe ;au)?
Boera, ou vre oaeuo v+eem n)aeami,
Tar, a rmo re emopoe?
Pireuiru oouu +a)i:uura, ua )evuoura noxor.
A mi, ;ua:um, eiue) ua mpemie? Hv, a rmo re ua :emeepmo+ ocma)c?
ueuucra cra;a):
Uemeepmoe +ecmo uurmo ue ;au). Mi ece mpemie +ecmo ;au)u: u , u
Muura, u To)ira, u Ku+ra, ece-ece. Boera nepeoe, piru )evuouor emopoe, a
+i, ocma)iuie eoce+uaouami :e)oeer, +i ;au)u mpemie. Tar uucmpvrmop cra;a)!
Hana cra;a):
Ax eom ouo :mo... Bce noumuo!.. H ou cuoea vmruv)c e ea;emv.
A v ueuucru no:e+v-mo coece+ npona)o xopouee uacmpoeuue.

Fnaronapx pannonannsannn no rnny cnanxn nnmon: nontcnn nennocrt nocrnrnyro-
ro n nnanannn pesyntrara, Penncxa uyrt tno ne nouyncrnonan cex repoem. H rontxo pas-
ronop c ornom sacrannn ero ocosnart, uro xe nponsomno na camom nene. Hpn +rom ormernm:
raxo mexannsm samnrt tn sanymen naronapx nspocnomy uenonexy, nncrpyxropy, xoro-
pt, no-nnnnmomy, nnx roro, urot ne paccrpannart nere, cxasan, uro nce ocrantnte nocem-
nannart uenonex sanxnn rperte mecro. Pern uacro rpancnnpymr raxne onenxn nspocntx. Tax,
nanpnmep, roncrax nenouxa, ne nrnopnpyx camoro axra nstrounoro neca, moxer, ncnen sa
cnoe mamo, rpaxronart ero xax npenmymecrno (xencrnennocrt), a roncrt mantunx xax
npnsnax cnoe connnnocrn. Hnn npyro npnmep. Bo mnornx cnyuaxx +monnonantnax necnep-
xannocrt, npnnonxmax x uacrtm xonnnxram n omennn, rpancopmnpyercx n npencrannx-
ercx nnnonnnxam xonnnxron xax npnnnnnnantnocrt, nymennax ronxocrt, aprncrnunocrt
nnn xax nexenanne nepexnantnart cnon ent na nneun npyse n nnsxnx, r.e. xax cnoeopas-
nt nnn antrpynsma.
Hrax, pannonannsannx +ro noncx noxntx ocnonann, xorna uenonex ne yxnonxercx
or ncrpeun c yrposo, a nerpannsyer ee, nnrepnpernpyx esonesnenntm nnx cex cnocoom.
C +ro nentm peantnoe cocroxnne nen nonnepraercx conepxarentnomy anannsy, n +romy co-
croxnnm naercx raxoe oxcnenne, na ocnonannn xoroporo uenonex moxer npetnart n nn-
nmsnn, uro necrnyer ncxonx ns pasymntx n nocrontx mornnon. Onnaxo nesanncnmo or ro-
ro, xaxo napnanr pannonannsannn ncnontsyercx, n nem oxsarentno npoxnnxmrcx neynonne-
rnopennocrt coo n cnonmn nocrynxamn n norpenocrt n camoonpannannn.
4.8. 3AMEmEHHE
urot ntpasnrt nce cpasy,
Kynaxom x tm no rasy.
O)ee Ipueopiee
3amemenne +ro mexannsm ncnxonornuecxo samnrt or nenpnxrno cnryannn, n oc-
none xoroporo nexnr nepenoc peaxnnn c nenocrynnoro na nocrynnt oexr nnn samena ne-
npnemnemoro necrnnx npnemnemtm. 3a cuer raxoro nepenoca nponcxonnr paspxnxa na-
npxxennx, cosnannoro neynonnernopenno norpenocrtm. Pnx nocrnxennx +exra samena
nonxna trt nocrarouno nnsxa nepnnuno xenaemomy oexry nnn pesyntrary, urot xorx
t oruacrn paspemnrt cymecrnymmym nponemy. 3amemenne +ro ra samnra, xoropym nce
nmnn (n nspocnte, n nern) oxsarentno ncnontsymr n noncennenno xnsnn. Tax, y mnornx
nere ner nosmoxnocrn ne rontxo naxasart cnonx ponnrene sa nx npocrynxn nnn necnpanen-
nnnoe nonenenne, no n npocro nm npornnopeunrt. Ho+romy n xauecrne rpomoornona n cn-
ryannn snocrn peenxa na ponnrenx moxer ntcrynnrt nrpymxa, nomamnee xnnornoe nnn
npyro peenox. Kanpnst, xoropte nentsx nanpannrt na orna (nenpnemnemt nnx +roro o-
exr), npexpacno moryr trt nanpannent na aymxy xax na oexr, nnx +roro nnonne npn-
emnemt (nor xro no ncem nnnonar).
Hrax, cyrt samemennx cocronr n nepeanpecannn peaxnnn. Ecnn npn nannunn xaxo-
nno norpenocrn xenaemt nyrt nnx ee ynonnernopennx saxptr, axrnnnocrt uenonexa nmer
npyro ntxon nnx nocrnxennx nocrannenno nenn. 3amnra ocymecrnnxercx uepes nepenoc
nosyxnennx, ne cnoconoro narn nopmantnt ntxon, na npyrym ncnonnnrentnym cncre-
my. Onnaxo cnoconocrt uenonexa nepeopnenrnponart cnon nocrynxn c nnuno ne nonycrn-
mtx na nonycrnmte nnn c connantno ne onopxemtx na onopxemte orpannuenna. Orpa-
nnuenne onpenenxercx rem, uro nanontmee ynonnernopenne or necrnnx, xoropoe samemaer
xenaemoe, nosnnxaer y uenonexa rorna, xorna nnsxn mornnt +rnx necrnn, r.e. xorna onn
pasmement na cocennnx nnn nnsxnx yponnxx mornnannonno cncremt uenonexa.

Ooua om)u:uuua paccra;a)a ua+ marvm ucmopum. H;-;a moeo :mo v uee no
ece+ npeo+ema+ oi)u nmepru, e o:eui xome)oci no)v:umi oeorv, :mooi ue
oimi u;eoe+ cpeou opveux oeme. Ho eeoi oeorv more cmaem ;a oe)o, ;a mo,
:mo mi uu:eeo ue ;uaeui, ue coooparaeui u)u ua :mo-mo coece+ uecnocooeu. Oua, r
ee uec:acmim, eceeoa xomi :mo-mo ;ua)a, cooopara)a u xomi :vmo:rv oi)a cno-
cooua. A cneuua)iuo oe)ami ouuoru u)u npuruoieamic, :mo uu:eeo ue ;uaem, e co-
eecmi ue no;eo))a. Hoomo+v, ec)u oua u no)v:a)a u;peora n)oxvm om+emrv, mo omo
oi)a mpora.
Ho ece-maru uacma) mom oeui, roeoa ee +e:ma coi)aci oua no)v:u)a oeo-
rv no du;rv)imvpe, ;a +emauue +:ura. H oma oeora oi)a ca+a uacmoua! Ha
mporv uaoo oi)o +emuvmi +:ur ua oeaouami +empoe, a oua +emuv)a mo)iro ua
ce+uaouami! H rar uu cmapa)aci, oa)iue +emuvmi ue +oe)a! V:ume)m du;rv)imvpi
ue ocmaea)oci uu:eeo opveoeo, rar nocmaeumi e ;arouuvm oeorv e rvpua). Hvr-
ui odderm oi) oocmueuvm, menepi +oruo oi)o ece+ ue rpue ovuo paccra;i-
eami, :mo u mi oeoe:uuua. Hepeaopecauu +omuea c uume))ermva)iuo oeme)i-
uocmu ua du;u:ecrvm no;eo)u)a oeeo:re xom oi :acmu:uo pa;peuumi euvmpu)u:-
uocmui roud)urm (B oe)a eopoua, ue rar ece: oare oeorv ;arouuvm ue
+oev no)v:umi).

uyncrno nenonnonennocrn, eccnnnx, ecnomomnocrn, nosnnxammee or nenosmoxno-
crn peannsonart xenaemoe, nepenxo moxer oepnyrtcx crpemnennem x paspymennm n camo-
paspymennm. B crpeccontx cnryannxx, n ocranonxe xpnsnca nononte arpeccnnnte opmt
samemennx yuamamrcx. Onnaxo xopomo nsnecrno, uro naxe cxptrax arpeccnx orpannxer ue-
nonexa. Ho+romy nmnn crnxnno ntpaorann samemenne nexoroptx ee nnnon. Korna peenox
mntpxer n yron yuennx nemenxoro xstxa, naunnaer nosmymartcx n xpnuart, uro ne yner
nenart +ro npoxnxroe nomamnee sananne, ero arpeccnx paspxxaercx naronapx mtmeu-
nomy nnn mymonomy +exry. Bce mt neonnoxparno nanmnann cnennnuecxne peaxnnn
paspxnxn arpeccnn: nnmnyrt c nocant, ronnyrt noro, ynapnrt xynaxom no crony
nnn ee nepenoc na xosna ornymennx.
Xapaxrep nocrynxa npn samemennn uacro conepmenno cnyuaen, r.x. nnx uenonexa nax-
no nnmt ro, urot conepmaemoe necrnne tno cnocono oecneunrt emy onpenenennym
paspxnxy n cnryannn ymemnennx nnrepecon. Onnaxo ecnn c nomomtm +ro samnrt ynanoct,
xorx t uacrnuno, nocrnut ncxonno nenn samemenne onee +exrnnno. Hanpnmep, npn
nenosmoxnocrn ynapnrt onnunxa, nosnnxaer crpemnenne ero ocxopnrt. Ppyro pacnpo-
crpanennt nnn samemennx nanmnaercx, xorna, ncuepnan aprymenrannm n cnope, uenonex
npnxonnr n xpocrt n cptnaercx na xpnx. Taxne cnocot nonenennx mt nonpono anannsnpo-
nann, ronopx o connantno ne onopxemtx, no +exrnnntx, c rouxn spennx nere, xonnnr-
crparernxx.
3amemenne moxer ocymecrnnxrtcx pasntmn cnocoamn. Hepnt cnoco sameme-
nne onnoro necrnnx npyrnm. Mantunx ne moxer uapucoeami xpecep, n or snocrn peem pn-
cynox. Bropo cnoco samemenne necrnnx cnonom. Penouxa onrcx voapumi mantunxa n,
oronx nonantme, naunnaer ero oo;ieami.
Cunraercx, uro npn npounx panntx ycnonnxx samemenne onnoro necrnnx npyrnm +-
exrnnnee, uem samemenne necrnnx cnonom. Tem ne menee, crannaprno opmo samemennx
rpyo cnnt, nanenenno na naxasanne nnn ocxopnenne necrnnem, cnyxar pant n cnonec-
nte ocxopnennx. Onn ncnontsymrcx xax npenoxpannrentnte xnanant nnx ntxona nepenon-
nxmmnx uenonexa uyncrn, npenornpamax nsnuecxoe nosnecrnne. Hoxasano, uro y uenonexa,
npnntxmero pemart cnon nponemt c nomomtm rpyo cnnt, sanac cxnepntx cnon cymecr-
nenno mentme, uem y uenonexa, ne cxnonnoro x npaxam. uenonex, xoropomy nacrynnnn na mo-
sont, nno ynapnr nacrynnnmero, nno opyraer. Onnonpemennoe opamenne n x romy n x
npyromy nponcxonnr penxo.
V peenxa, cnonapnt sanac xoroporo eme man, mt nepenxo moxem nanmnart opar-
noe: sameny cnona necrnnem. Tax, oren n mart manentxo nenouxn ccopnnnct n ee npn-
cyrcrnnn. Hpn +rom npenocxoncrno tno na cropone orna, xoropt yxnantno sannan
cnom xeny cnonamn. H nnpyr cnnnerent +roro xonnnxra, nenouxa, couyncrnyx cnao cropo-
ne, marepn, nana e raxym pexomennannm: Mama, rt c nnm ne pasronapnna. Tt ero xy-
cn...
Hano nmert n nnny, uro y mnornx nmne npanononymapnoro cxnana raxo napnanr sa-
memennx nosmoxen n n onee spenom nospacre. Bcnomnnaercx cnryannx sacenannx nayuno
naoparopnn, na xoropom nenymxa, monono cnennanncr, nenana cnoe nepnoe nayunoe coo-
menne. Ono nonyunnoct necxontxo nyrantm, no+romy crapmne nayunte corpynnnxn yx-
nantno sapocann ee nonpocamn n sameuannxmn. Ocoenno cnnpencrnonan onnn ns nnx, ero
xommenrapnn snyuann npocro nsnenarentcxn. He ynyun cnocono emy ornernrt n xenax no
uro t ro nn crano sacrannrt ero samonuart, nenymxa cxnarnna roncrym monorpanm n cryx-
nyna em onnunxa no ronone. 3exr tn nocrnrnyr...
Ecnn nenosmoxno ne rontxo nonrt nnn opyrart onnunxa, no naxe xax-nno ona-
pyxnrt cnoe nerarnnnoe ornomenne x nemy, r.e. nsmennrt xapaxrep peaxnnn, ro nanpxxenne
paspxxaercx sameno mnmenn: uenonex nanpannxer cnom peaxnnm na npyroro uenonexa nnn
npenmer. H +ro rpern cnoco samemennx. Onno ns opm samemennx +roro rnna cunramr
samemammym nmont Onnnoxn peenox, c xoroptm nnxro ns cnepcrnnxon ne xouer npy-
xnrt, npyxnr co cnoe mopcxo cnnnxo nnn c noopaxaemtm mantunxom, nepconaxem cno-
e nmnmo xnnxxn.
3amemenne moxer pasnopaunnartcx raxxe nyrem nepenona necrnn n nno nnan ns
peantnoro mnpa n mnp yremnrentntx anrasn. Kax nsnecrno, uenonex ne rontxo oxpanxer,
no n rnopnr cno nnyrpennn mnp, n xorna ne moxer nocrnut xenaemoro no nnemnem mnpe,
ro norpyxaercx n cotrnx, ocymecrnnxemte n mnpe nnyrpennem, peannsyx cex n nnx. Ma-
nentxne nern, xoropte nocnnrtnamrcx n nercxom nome, ncrpernn nmoro nesnaxomoro ueno-
nexa, npnmenmero no neny n nx nercxn nom, nnnxr n nem cnoero orna nnn mart. Taxnm opa-
som onn ntramrcx ynonnernopnrt cnoe neyronennoe xenanne nmnn, ennnennx, nnsocrn.
3ra ornneuennax n oruyxnennax opma nmnn cnyxnr napxornxom, oneruammnm ont, nt-
snannym peantnocrtm: onnnouecrnom n onenennocrtm.
Peenox norpyxaercx n mnp anrasn, rne moxno nocrnut ncero, uero on noxa eme ne
moxer nonrtcx n xnsnn, xorna necrnnrentnocrt ero pasouapontnaer. Hanpnmep, nonpocrox
oxasancx cnnnerenem roro, xax xynnrant na ynnne npncrann x xenmnne. On xoren nmemart-
cx, no ncnyrancx, nonyman, uro emy roxe nonaner. Bor on npnmen nomo, noen, npnrymnn
cner, ner na raxry, nanen naymnnxn, nxnmunn mystxy n npencrannn, xax on cnntnt n
cment, concem xax Xan-Knon Ban Pamm, ncrynaer n npaxy c xynnranamn, paspactnaer
nx n pasnte cropont n cnacaer xenmnny. H ona emy ronopnr: Fontmoe cnacno Bam, mono-
no uenonex. uro t x es Bac nenana...
Vxon n meury, anrasnm rnnnunt napnanr samnrnoro nonenennx nere. Hpnne-
nem nanonee xpxne npnmept, nnnmcrpnpymmne +ror nnn samemennx.

uua)oe ncuxo)oea u v:euura 1 r)acca Ko)u K. c roudop+ui+ muno+ )u:uocmu
no pucvurv ua me+v B u +ou opv;i. Ha pucvure u;oopareui oea +a)i:ura, romo-
pie nepexoom oopoev no ;e)euo+v cueua)v ceemodopa.
Ko): B, 4u)unn u Bop oopoev nepexoou+ coopa)uci ev)mi. Hcuxo-
)oe: Tar oi)o? Hem, mar uuroeoa ue ev))u. A mi ca+ oopoev nepexo-
ouui? Ca+o+v nepexooumi o:eui xo:emc, a +a+a ue nvcraem, ooumc, :mo +e-
u +auuua ;aoaeum. Ti c:umaeui, :mo +a+a npaea? ~ Hpaea. Ca+o+v oopoev
ue)i; nepeeooumi. B +a)euiru. Mue oerami xo:emc, a +a+a voeprum.

Cemnnernemy mantunxy ouent xouercx nayunrtcx nepexonnrt uepes nopory camocrox-
rentno. Ho mama emy +ro nenart noxa ne paspemaer onrcx, uro on yner nepeerart nopo-
ry nepen nnnxymnmcx rpancnoprom. H nor, c nomomtm pncynxa na conepmenno ne ornocx-
mymcx x +ro norpenocrn remy n mon npystx, peenox ycnemno peannsyer cno mornn.
He onnn, a c npystxmn, ne naoym, a no nyxnomy cnrnany cneroopa, on nce-raxn nepexonnr
nopory cam, es mamt. Pasronop c ncnxonorom noxastnaer, uro na cosnarentnom yponne
mantunx c xonopmntm rnnom nnunocrn, npnntxmn cnenonart mnennm snaunmtx nnx cex
oxpyxammnx, yrnepxnaer, uro camomy nopory nentsx nepexonnrt, rax xax on manent-
xn, emy exart xouercx n rontxo mama n raxo cnryannn ynepxnr. Onnaxo na noncos-
narentnom yponne, nocpencrnom anrasnn, ero cxptrax norpenocrt moxer trt peannsona-
na.
Eme onnn npnmep nnnmcrpnpyer npoxnnenne samnrnoro mexannsma samemennx c +ne-
menramn xomnencannn. Tpertexnaccnnxn pnconann na remy Korna ouent xouercx, no nent-
sx. Tanx I. onncana cno pncynox rax:

Mi uoe+ no v)uue c Hpo. Bopve raro-mo ooira uaoo +uo c+eemc. A
e+v eoeopm: uvpar. Ou +eu cmvraem no n)e:v ceou+ oomuuro+. A e+v eue pa;:
uvpar. A Hpa eoeopum: Hcux!.
Hcuxo)oe: A e ru;uu mi mar +oreui? Tau: B ru;uu mar ue +oev, a
xo:emc. Ha pucvure +oev. A roeoa meoe xo:emc roeo-uuovoi ooo;eami?
Xo:emc ooo;eami, roeoa oououo. Hanpu+ep, +a+v, nanv, oeovurv, oaovurv. Ho)v-
:u)a nmeprv, a nouvmu)a, :mo oeorv. A ouu cma)u rpu:ami. P+opa ue nouu+a-
mm.

Henonnmanne nspocntx n arpeccnx c nx cropont (crann xpnuart) ntsnann y nenou-
xn uyncrno onnt n xenanne ornernrt nm rem xe (nanepnxxa xro-ro ns nnx, nocne ee neynau-
no myrxn, oosnan Tanm nypo). Opyrart cnonx ponntx nenouxa ne morna, onnaxo neynon-
nernopennax norpenocrt coxpannnact. Tema nnx pnconannx nana e npexpacnym nosmox-
nocrt peannsonart +ry cxptrym norpenocrt. Ha pncynxe tnn nsopaxent nne nenouxn nso
pron xoroptx ntnerann cnona nypax n ncnx, nanncannte ontmnmn yxnamn. B nannom
cnyuae samemenne peannsonano nocpencrnom nepenoca necrnnx ns peantnoro mnpa n mnp
anrasnn. 3ro cnxsano c necnoconocrtm peenxa ynonnernopnrt cnon xenannx (orpearnpo-
nart onny n ntpasnrt arpeccnm) n peantnom mnpe. Bmecre c rem, na pncynxe myxunna ne
rontxo ostnaer nenouxy, no n ynapxer ee ornnxom no nneuy. Vnapnrt ero n orner, naxe na
pncynxe, nenouxa ne cnocona, n ona samemaer +ro nenosmoxnoe nnx cex no ornomennm x
nspocnomy myxunne necrnne npyrnm, nosmoxntm nnx nee necrnnem.

Pucvuor u paccra; ua me+v Voueume)iui c)v:a v:euura 1 r)acca O)e-
ea U.: Koeoa ov) eemep, no:vecmeoea), :mo nooco)uvxu eoeopu)u co +uo. Ioeopu)u o
xopoue+ +a)i:ure. Ou ca+i oi) xopouu, ca+i ooopi, c peoma+u xopouo eo-
eopu).
Hcuxo)oe: A :mo oi mi +oe cra;ami nooco)uvxa+? O)ee: Moe oi cra-
;ami, :mo xopouu +a)i:ur.

Ouent samxnyrt n onnnoxn mantunx (xoroporo naxe ne xorenn npnnnmart n nep-
nt xnacc, rax xax on tn nnoxo roron x mxone) ncntrtnaer rpynnocrn n n yuee, n n ome-
nnn c nertmn. B cnoe anrasnn on naxonen naxonnr samemammn oexr (nonconnyxn), xo-
ropte ne rontxo omamrcx c nnm, no n cunramr ero xopomnm mantunxom, na camom nene
ymemmnm c pexramn xopomo ronopnrt. Honxrt, nacxontxo axryantno nnx Onera xnnxer-
cx norpenocrt n rom, urot ero cunrann xopomnm, nomoraer orner mantunxa na nonpoc ncn-
xonora A uro t rt mor cxasart nonconnyxam?. Oxastnaercx, uro camo naxno nnopma-
nne, xoropax ntnocnrcx no nnemnn mnp, xnnxercx ro, uro +ror mantunx nce-raxn xopo-
mnn...
Bmecre c rem, anrasnn nnorna moryr trt onacntmn ne rontxo nnx camoro peenxa,
no n nnx ero nnsxnx. Tax, ecnn Onery u. ne ynacrcx nanannrt xonraxr co cnepcrnnxamn n
cpannxrtcx c nnmn n yuee, on moxer eme rnyxe yrn n cno nnyrpennn mnp, nonnocrtm
orroponnrtcx or mnpa nnemnero n xnrt n nneny cnonx nnnmsn. Hnn npyro npnmep pe-
enox, ponnnmncx nocne cmeprn ponnoro para nnn cecrpt. B ncnxnxe marepn raxo pee-
nox nepenxo oxastnaercx sameno ymepmero, n ero xnsnt moxer crart ouent rpynno. B no-
nontx cnyuaxx ponnrenn ymepmero peenxa nnorna axrnnno opmnpymr necrpyxrnnnte
anrasnn, crpemxct samecrnrt nexenarentnym peantnocrt npyro onee xenarentno.
Tax, Bnncenr Ban-Ior, ponnnmncx uepes ron nocne cmeprn nepnenna (roxe Bnncenra), oxa-
sancx n +ro ponn. B ero cemte sanpemeno tno ronopnrt o cmeprn para. Ananornuno n
Cantnanop Pann cnon +xcnenrpnuecxne ntxonxn n nenonxrnte oxpyxammnm nocrynxn npx-
mo oxcnxn xenannem cosnart nncrannnm c ymepmnm no ero poxnennx parom, roxe Cant-
nanopom, urot nx ne nyrann.
Pocrarouno pacnpocrpanenntm napnanrom samemennx xnnxercx raxxe peepeccu
nepenon nonenennx n pannne, nespente, nercxne opmt. B +rom cnyuae uacro moxno nanm-
nart +roncrnuecxoe n esornercrnennoe nonenenne, xorna nonycrnmt n xanpnst, n ncrepnxn.
Hpoxnnxmmnecx nercxne opmt nemoncrparnnnt n npnsnant samacxnponart, samecrnrt,
oronnnnyrt nonenenne, xoropoe uenonex n nannt momenr no xaxnm-ro npnunnam ne xouer
npnnnmart n ocymecrnnxrt [108]. Tax, nocne poxnennx cecrpenxn ee uertpexnernn par,
nnonne camocroxrentnt n ynaxaemt ncemn mantunx, ymemmn ne rontxo xonnrt, no n
nptrart n erart, xoropt cam ecr, cam onenaercx n, crox na rayperxe, nexnamnpyer nan-
sycrt nourn nce crnxornopennx uyxoncxoro, nnpyr n onno mrnonenne xapnnnantno menxercx.
Cnauana on nepecraer xonnrt, naunnaer nonsart n pner n xnoutx nce cnon xonrorxn. Horom
orxastnaercx ecrt cam, rpeyx, urot ero xopmnnn c noxeuxn nnn, nyume, nann nococart ma-
mnny rpynt. H naxonen, on nepecraer ronopnrt n naunnaer cmcmxart, ne cnesaer c pyx ponn-
rene n ecnpecranno xanpnsnnuaer.
Hsnecrnt ncnxonor H.Xane oparnn nnnmanne na ro, uro uenonex orxartnaercx x
pannnm, nnsmnm opmam nonenennx, xorna ne ntnepxnnaer nanpxxennx, xoroporo or nero
rpeymr ntcmne, nspocnte opmt nonenennx. Hanpnmep, crpemnenne uenonexa x ycnexy n
camoyrnepxnennm, ne ypannonemennoe ero nsnuecxnmn nnn ncnxonornuecxnmn cnocono-
crxmn, nepenxo moxer npnnecrn x nenpacrennn n yxony n onesnt ncnencrnne nenosmoxnocrn
ocymecrnnrt xenaemoe. Paccxas noctmnnerne rpertexnaccnnnt Xannt V. nnnmcrpnpyer
+ro nonoxenne:

B +e:mam cmami maro re +a)euiro, raro oi)a. He uaoo oe)ami vporu,
ue uaoo +v:umic c ro)a+u, oeora+u, mpora+u. He uaoo +v:umic reeami, a
mo)iro cocrv cocami oa ea)mic e rpoeamu. Tar xopouo, roeoa meo uocm ua pvrax
u voamrueamm! Hmo)m ece oe)ami xopouo. A xopouo oe)ami cu) uem. Koeoa oeo-
rv u)u mporv no)v:v eo)oea oo)um. Toeoa xo:emc uarpimic ooe)o+ u )erami.
O:eui neperueam, roeoa oeoru u mporu no)v:am.

Btcoxne rpeonannx, xoropte Xanna npenxnnxer x cee (nmnm nce nenart xopo-
mo), npnnonxr x ynanxy cnn n xenannm npenparnrtcx n mnanenna, xoropomy ypoxn nenart
ne nano. B ocnone +roro xenannx nexnr nent cnexrp mornnon: norpenocrt n esonacnocrn,
marepnncxo samnre n cnoxocrnnn, n saore n nmnn (nnanrnntnte rennennnn, npnsnaxn
nenpeccnn), norpenocrt nserart paort n ornercrnennocrn. Kpome roro, xenanne cnona
crart manentxnm moxer trt oycnonneno norpenocrxmn ntstnart nocxnmenne, trt nm-
nmtm, snaunmtm no nsanmoornomennxx. 3amnrnt mexannsm perpeccnn, nosnonxmmn
ncerna nepnyrtcx x npocrtm n xopomo ycnoenntm opmam nonenennx, pasnnnaercx n pannem
nercrne. Perpeccnx cnepxnnaer uyncrno neynepennocrn n cee n crpax neynaun, cnxsannte c
npoxnnennem nnnnnarnnt. Ponnrenn nepenxo noompxmr opmnponanne perpeccnnnoro none-
nennx, r.x. naxonxrcx co cnonm peenxom n ornomennxx +monnonantnoro cnmnosa n xorxr,
urot on ncerna ocranancx manentxnm. Ecnn +ror cnoco nonenennx craner crepeornnntm, ro
no nspocnom cocroxnnn uenonexa yner ornnuart nnanrnnnsm: nerxax cmena nacrpoennx,
norpenocrt n crnmynxnnn, xonrpone, nonanpnnannn, yremennn, nenepenocnmocrt onnno-
uecrna, nmnyntcnnnocrt, nonarnnnocrt nnnxnnm oxpyxammnx, neymenne nononnrt nauaroe
neno no xonna n r.n.
4.9. CHOBHBEHHE
Cnonnnenne +ro eccosnarentnte necrnnx n cocroxnnn cna, xoropte moryr
conponoxnartcx +monnonantntmn nepexnnannxmn. Cnonnnenne moxno paccmarpnnart xax
ocot nnn samemennx, nocpencrnom xoroporo nponcxonnr nepenoc nenocrynnoro necrnnx
n nno nnan ns peantnoro mnpa n mnp cnonnnenn. Honannxx xomnnexc nenocrynnocrn,
ono axxymynnpyer +neprnm n eccosnarentnom, yrpoxax cosnarentnomy mnpy cnonm nropxe-
nnem. Tanoe noxaxnne, yrptsennx conecrn, noncosnarentnte crpaxn npnnonxr x nx npoptny
n cnonnnennn. 3anaua cnonnnennx ntpasnrt cnoxnte uyncrna n xaprnnxax n nart uenone-
xy nosmoxnocrt nx nepexnrt, ocymecrnnn rem camtm samemenne peantntx cnryann. Onna-
xo npxmo uyncrna nsopaxent trt ne moryr. 3pnrentno npencrannmo rontxo necrnne, oro-
paxammee +ro uyncrno. Henosmoxno nsopasnrt crpax, no moxno nsopasnrt raxoe ntpa-
xenne crpaxa, xax ercrno. 3arpynnnrentno noxasart uyncrno nmnn, no nemoncrpannx
cnnxennx n nacxn nnonne nocrnxnma. Ho+romy samemammnm xapaxrepom n cnonnnennn
onanamr necrnnx, pasnopaunnammnecx n ero cmxere.

Paccra; v:euura 3 r)acca A)euu B. no pucvurv ua me+v Cou, romopi +eu
e;eo)uoea) [11]: Ho:im ecma), ;axome) e mva)em. Cxoou), nomo+ nomuv)o r oee-
pu no:vecmeoea) ;anax r)aoouua. Bopve nou) e pvre v +eu +o oe)i doua-
pur. ueepi ca+a cooo omrpi)aci, eiue) nooa)u aemoovc me+uoeo ueema, oe;
eooume), oe; dap. Ce). Hooeo;um r r)aoouuv, eixorv, uov no a))ee. 3axorv ;a oe-
paov, oceeuam douapuro+ +oeu)v, c+ompm +oe u+, da+u)u, eooi poroeuu u
c+epmu! Haonuci: Hoeuo e aemoramacmpode!. 3aeonu), :mo-mo cxeamu)o ;a eop)o,
no:vecmeoea) vovuie, cma) naoami. Bo)i npocuv)c ua no)v. Uvecmea: npomueuo,
uenpumui ;anax, eeci e nomv, rar ovomo eiue) u; oauu. vmro om +oeu)i ceo-
e... Jmo oi)o e mo+ eoov, roeoa +i c oa:u npue;ra)u +imic.
Hcuxo)oe: Ti oo omo+ +a+e paccra;iea)? A)eua: Paccra;iea). Oua eo-
eopum omeeov meo r ncuxo)oev. Umo mi :vecmeveui, roeoa oo omo+ paccra-
;ieaeui? Koeoa eoeopm )ee:e.

Henrpantntm +monnonantntm nepexnnannem n cnonnnennn, nsnonnonanmem mantun-
xa, xnnxercx crpax cocrnenno cmeprn. 3ror crpax ntpaxaercx uepes pxn necrnn n cnmno-
non. Pecrnnx pasnopaunnamrcx nocrenenno, ycnnnnax nanpxxenne, nopoxnax npenuyncrnne
nensexnocrn uero-ro yxacnoro, npenuyncrnne xonna. 3ror xonen, cmeprt, cnmnonnuecxn
npencrannen n nnne xnannma, mornnt c nmenem n amnnne mantunxa n naxe yxasannem
npnunnt ero cmeprn (rnent n anroxaracrpoe). H rontxo nepexnn n cnonnnennn cocr-
nennym cmeprt, npocnynmnct or yxaca, ocosnan, uro nce +ro tno ne na camom nene, ntpasnn
ynnnennoe cnonamn n nonennnmnct nepexnrtm co nspocntm uenonexom, peenox naxonen
naunnaer ncntrtnart oneruenne.
Moxno npennonoxnrt, uro x +romy cnonnnennm mantunxa npnnenn pasnte npnunnt.
3ro orpearnponanne rexymnx nsnonornuecxnx omymenn, cotrn npenmecrnymmero
nnx, xonraxra co cnonm npomntm; nsnypxmmax nyxora nerne npenrposono noun n ntntnom
xamennom ropone, nornoe pacnapennoe reno non xapxnm narntm onexnom, nsnypnrentnax no-
esnxa c naun n noroxe mamnn n uac nnx, crpamnax xaprnna anapnn na nepexpecrxe, cmyrnoe
npenuyncrnne nosmoxnocrn cocrnenno rnenn, crpamnoe nocnomnnanne o rnenn n anroxa-
racrpoe na Knencxom mocce n npomnom rony onnoxnaccnnnt c nano n mamo...
K paore cnonnnennx ornocnrcx npenpamenne nonxrn, ne spnrentntx no cnoe npn-
pone, n spnrentnte opast. Hpn +rom cnennnxa samemennx n cnonnnennn; cocronr n rom,
uro cotrnx n nem ne cnxsant c peantnocrtm: npemenem, npocrpancrnom, neoparnmocrtm
xnnenn. Bo cne moryr npncyrcrnonart +nnsont, xoropte uenonex ne nepexnnan n peantno
xnsnn, nnesannte cnnnrn no npemenn n npocrpancrne, nsmenennx nospacra; necrnonart nan-
no ymepmne nmnn nnn anracrnuecxne xnnornte. Ho npennerpeuecxnm mnam, xptnart
mnoma Innnoc, or cna, tn ctnom ornnn noun Hmxre n parom-nnsnenom ora cmeprn
Tanaroca.
Mtcnt o cmeprn, xoropym uenonex naxny onrcx nonycrnrt n cosnanne, npnxonnr no
cne, nonnomaxct n pasnte opast. 3ro cranonnrcx nosmoxntm, nocxontxy no, cne nensypa
ocnanena. Onnaxo nonnocrtm ona ne ncerna ntxnmuaercx, no+romy ocoo rpanmnpymmne
+nemenrt nyxnamrcx n samnpontnannn n macxnponxe. Tax, ncnonnenne xenann, ne ynon-
nernopenntx n peantno xnsnn, n cnonnnennxx nepenxo nnynnanono: nmeer xnnym, opmy n
cxptroe sa ne conepxanne. Bcm nout noncosnanne paoraer, cnonx noennno namexn, ne-
ocosnannte omymennx, nonyuennte panee npencrannennx. Hyrem samnpontnannx ocyme-
crnnxercx rpancnxnnx nonxrn n +monn n opast cnonnnennx, cxptnammne ncrnnnt
cmtcn; mornnon n npenpamammne cxptrte xenannx n nennnnt no cnoemy conepxannm
cmxer, c nentm oxona nensypt. 3ror pesyntrar nxonnr n cmxer cnonnnennx, n nnnxmn
ero oxastnaercx nonneuenntm n cnryannm, rne on axrnnno necrnymmee n nepexnnammee
nnno. Hpn +rom uem mnanme peenox, rem uame cyrt cnryannn moxer trt xcna emy es
cnon.

Paccra; Bauu L., 8 )em, no pucvurv ua me+v Paoocmui cou: B maro oo-
eo)iui, maro c:acm)uei, nomo+v :mo v +eu ouuo;aep. uuuo;aep oo)iuo, xo-
pouu, ua ue+ ramamic +oruo. Tpaeoouie ouuo;aepi )moe ue eom, mpaev eom.
H+ +uoeo eoi ue uaoo. B eapare oi ou ru), ouuo;aepur.
Hcuxo)oe: Karue :vecmea mi ce:ac ucnimieaeui? Bau: Xopouue
:vecmea. Teoe cui :acmo cumc? Mue noc)e 3oo)oeu:ecroeo +v;e ;+eu ece
cumc, a ouuo;aepi ux mon:vm!

Ha pncynxe Banx nsopasnn mantunxa, xoropt nener sa coo na nenouxe orpomnoro
momnoro nnnosanpa xax nepnoro nca. 3ror pncynox, xax n con, xoropt tn paccxasan
ncnxonory, na nepnt nsrnxn camte otunte. Hacmorpencx peenox nntmon npo nnnosan-
pon n renept, xoneuno, meuraer, urot y nero tn cocrnennt nnnosanp xro-ro meuraer o
coaxe, a xro-ro o nnnosanpe. Onnaxo pasa rpanoxnnte nnnosanpt nmne ne enxr, rpany
enxr npnnnexaer nnnmanne n cpasy nanonnr na mtcnt o rom, uro opas nnnosanpa n xauecrne
cnyrnnxa xnsnn noxnnncx n cnonnnennn ne cnyuano n ranr n cee nexn cxptrt cmtcn.
Bent ecnn cymecrnyer nexro, xro nmne ecr, snaunr, +ror nexro moxer npencrannxrt ns cex
yrposy. Or xoropo nano samnmartcx. Vrounxmmne nonpoct ncnxonora nosnonnnn ne rontxo
ntxnnrt ncrounnx crpaxa mantunxa, no n npoxcnnrt samnrnym pont rpanoxnnoro nnnosanpa.
upasa: Mne nocne 3oonornuecxoro mysex smen nce cnxrcx, a nnnosanpt nx ronuyr! nce
paccrannna no cnonm mecram.
Banx mantunx c nnanrnntntm anarnuntm rnnom nnunocrn. Ero nponemo xnnx-
ercx coueranne xonnnxrntx nnunocrntx ycranonox: c onno cropont, nonunnennocrn, sa-
nncnmocrn n ycrynunnocrn (E=1), connantno poocrn (H=3), a c npyro cxnonnocrn x
xpapocrn n pncxy (F=9). Cnocrna nonunnennocrn n connantno poocrn orpaxamr xena-
nne mantunxa nmert nosne cex samnrnnxa nnnosanpa. B npyrom paccxase Bann: Con, xoro-
pt nonropxncx npoxnnxercx nropax, onee myxecrnennax nosnnnx peenxa:

Mi c peoma+u, Ko)e, uu+o, cparae+c c Baoo-Beo u Heuu+. Cpara-
e+c u nooeou+. Buoe) maro cou, roeoa e caour xoou). Hepa)u ma+, :mooi no+ami
Baov-Bev npeocmae))u.
Hcuxo)oe: Hv u rar? Bau: Cmpauuo. Oua cmpauua. Koeoa nooeroa-
)u cmpauuo oi)o. Jmo cuu)oci +uoeo pa;. Ho raroi pa; nooeroa).

3ro cnonnnenne moxno paccmarpnnart xax cnoeopasnym perpeccnm, nosnpar peenxa
x ne paspemennomy n npomnom xonnnxry. Ho nanmnennxm 3.upena, nexoropte nannen-
rt, ncntranmne no npemx noenntx necrnn mox, n cnonx cnonnnennxx neonnoxparno noc-
nponsnonnnn re xe rpanmarnunte nepexnnannx nnn cotrnx
10
.

upen paccmarpnnan +rn
cnonnnennx xax sanosnanym nontrxy cnpannrtcx c cnryanne, xoropax nepnonauantno
nonannna ero cnntnemnm nosyxnennem, n na +ro ocnone copmynnponan npnnnnn no-
cnenymmero onnanennx. Honropxmmnecx cnt n +rom cmtcne ocot cnoco samnrt,
npn nomomn xoroporo ntraercx coxpannrt ycrounnocrt n pannonecne. Banx nrpan n nr-
py npo crpamnym Fay-ry n nercxom cany. Ftno crpamno. Ho, necmorpx na +ror sannanen-
mn ero nymo crpax, on cnona n cnona n cnonnnennn ntraercx noennrt ero cnmnonnuecxoe
ntpaxenne, Fay-ry, no npnnnnny nocnenymmero onnanennx. Hpanna, xax ncerna, necr-
nyer +ror mantunx ne onnn, a c npystxmn: Kone n Pnmo...
Cnt nosnonxmr ntnecrn napyxy crpacrn, no cne moryr nacrynnrt ntcnooxnenne,
ounmenne, paspxnxa no npenena crymenntx, saxnecrtnammnx, ntxonxmnx ns-non xonrponx
+monn, no cne moxno peannsonart xenaemoe nonenenne, camoyrnepnnrtcx n nonepnrt n cex.
Ho mnennm A.Annepa, opast cnonnnenn xnnxmrcx rem cpencrnom, npn nomomn xoroptx
nnnnnnn, peenox n nspocnt, xomnencnpyx uyncrno nenonnonennocrn, orcyrcrnne camoyna-
xennx, crpemnrcx x nnacrn, x npenocxoncrny nan cnonmn copartxmn, ntraxct, raxnm opa-
som, nocrnut noxnoro omymennx sanepmennocrn. uem cnntnee uyncrno nenonnonennocrn,
rem cnntnee norpenocrt pyxononnrt n nonannxrt npyrnx, n rem cnntnee +ro npoxnnxercx n
cnonnnennxx [55].
Hsnecrno, uro nnna c opnenranne na connantnt ycnex peannsymr n cnonnnennxx
nocrnxenne xenaemoro nonenennx. Txxenoontnte nnnxr cmxert ntsnoponnennx. Ocrpoe
cocroxnne ronona ntstnaer cnt, cnxsannte c ynorpenennem nnmn. Anxoronnxn, nepecran-
mne nnrt, uacro nnnxr no cne cnent, cnxsannte c ynorpenennem anxoronx; ro xe moxno
cxasart n o xypnntmnxax, pocnnmnx xypnrt. Baxno nonuepxnyrt, uro peannsannx n cnonn-
nennxx ocosnanaemtx n neocosnanaemtx xenann +ro ncrnnnoe samemenne, nocxontxy
nepexnnannx, conponoxnammne cnonnnennx, moryr npnnonnrt x nopmannsannn cocroxnnx no
npemx onpcrnonannx. Bor npnmep ns xonnexnnn upena. Mantunx no nmenn Iepman nona-
pnn cnoemy nxne xopsnny nnmen. Bnmnn tnn ouent nxycnte, no on ycnen cecrt ns xopsn-
nt nnmt necxontxo nnmen, o uem, nnnnmo, ouent xanen. Vrpom on npocnyncx c panocrntm
coomennem: Iepman cen nce nnmnn! [111]. Mnorne cnonnnennx nere orpaxamr ncnon-
nenne nx xenann, o uem xopomo cxasano n crnxornopennn O.Ppnsa [35]:

Onnaxnt 3ntx-Fentx
Cxasan: Vsnart t mne,
uro crapax cononxa
Vnnnena no cne?


10
Taxne nonropnte cnonnnennx, conepxamne xommapnte cnent nepexnroro, onnn ns ocnonntx
cnmnromon nnn c nocrrpanmarnuecxnmn crpeccontmn paccrpocrnamn, nanpnmep, noennocnyxamnx
yuacrnnxon noxantntx non nnn nnn, nocrpananmnx no npemx non, crnxnntx encrnn, xaracrpo [5].
Kaxne cnt ceronnx
Hnarox ynnnen cnnn?
H uro npncnnnoct name
Pnomponno xopsnne?

H mama orneuana:
Hnarox ynnnen con,
uro c aymxo-oneuxo
B ropax rynxer on.

Pnomponno xopsnne
Hpncnnnoct, uro ona
Ha cnanty x rere Hne
Pyutem npnrnamena.

Hy a cononxe crapo
Hpncnnncx con conent:
H mope, n xopannx,
H eper, nect senent.

Bsnoxnyn rnxontxo 3ntx:
Honxrno, nouemy
Mne cnnnoct, uro cononxy
noncrpeuan n Kptmy.

Paspxnxa nosnnxmero nanpxxennx n ero nepeopnenrannx nanonee oruernnno ona-
pyxnnamrcx nmenno n cnonnnennxx nere. Paccxas Hent M., 7 ner, no pncynxy na remy Con,
xoropt nonropxercx cnyxnr eme onno nnnmcrpanne nopmannsannn cocroxnnx peenxa n
nponecce peannsannn xenannx n cnonnnennn:

Mue npucuu)c romur. Kom )era) ua no)ure, c+ompe) ua ueemo:ru. V +eu
ui+ra oi)a, e )ec voera)a. O:eui xo:v romura. Paoocmi, :mo cou. 3axome)oci no-
uepami. Hpocuv)aci, oo)eo ecno+uua)a. A oeovura romuroe ue )moum. Cou :acmo
cuumc. Komur oouu u mom re, rar ui+ra...

Hepenxo nnemnne npenxrcrnnx nnn nnyrpennne xonnnxrt npnnonxr x nonannennm
mnornx nercxnx xenann. Bnyrpennne xonnnxrt nere xnnxmrcx pesyntrarom nepeannso-
nanntx crpemnenn ns-sa nerarnnnoro ornomennx x nnm ponnrene. Hponaxa nmnmoro xo-
rnxa Ptmxn ntsnana y peenxa uyncrno crpanannx. Orcyrcrnne sament (nenymxa xornxon
ne nmnr) copmnponano neynonnernopennym norpenocrt. nnenne Ptmxn n cnonnnennn
npnnecno peenxy panocrt, n n +rom npoxnnnact samnrnax pont samemennx n cnonnnennn
(panocrt, uro con).
Cnonnnenne +ro antrepnarnnnt nyrt ynonnernopennx xenann. Bo cne nepeann-
sonannte xenannx coprnpymrcx, xomnnnpymrcx n npeopasymrcx n nyxnom nnx peenxa
nanpannennn raxnm opasom, uro nocnenonarentnocrt cna naer nononnnrentnoe ynonnerno-
penne nnn ymentmenne nanpxxennx. Hpn +rom ne ncerna naxno, nponcxonnr nn ynonnerno-
penne n nsnuecxo n uyncrnenno peantnocrn nnn no nnyrpenne noopaxaemo peantno-
crn cna, ecnn axxymynnponannax +neprnx n nocrarouno mepe paspxxaercx. Taxo con npnno-
cnr oneruenne, ocoenno xorna nocroxnno nymaemt o uem-ro n nepexnnaemt, a paccxasart
o +rom nexomy.

Paccra; Bumu C., 9 )em, no pucvurv ua me+v Cou, romopi +eu e;eo)uoea)
[11]: Mo oeo v+ep. H :epe; 39 oue ou +ue npucuu)c. Cra;a): Ti ;uaeui, :mo :e-
pe; 40 oue noc)e c+epmu :e)oeer eocrpecaem. Ou npuxoou) npouamic co +uo.
Homo+ vexa) ua +auuue, a ocma)c oo+a. H ou cra;a): Hpoua. ueo nepeo eoc-
rpeceuue+ npoua)c co +uo. B npocuv)c e 24 :aca 15 +uuvm. 3ua:um, cou oi) 15
+uuvm. Homo+v :mo ov+am, :mo ou ua:a)c e 24 :aca uo:u.

Hocne cmeprn nena mantunx ynnnen ero xnntm n cnonnnennn. 3ro crano nosmoxntm,
rax xax peenox cntman na copoxono nent ymepmn uenonex nocxpecaer. Cnonnnenne
yennno peenxa n rom, uro nocxpecenne nosmoxno, a snaunr, cmeprt npeononnma, ee ne nyx-
no rax oxrtcx. Opas nocxpecmero no cne nenymxn, xoropt nonpomancx co cnonm nnyxom n
yexan na mamnne n npyrym xnsnt, npnnec peenxy nnyrpennee oneruenne, cnenan crpax
cmeprn menee ntpaxenntm n snaunmtm n raxnm opasom npnnen x +monnonantno crannn-
sannn.

4.10. CYBAHMAHHR
nsxn ymary n nepo,
Hapnconan yrmr,
Hopnan nncrox, mntpnyn n nenpo,
B nenpe pasnancx cryx.
O)ee Ipueopiee
Cynnmannx +ro onnn ns ntcmnx n nanonee +exrnnntx samnrntx mexannsmon
uenonexa. Ona peannsyer samemenne nncrnnxrnnno nenn n coornercrnnn c ntcmnmn conn-
antntmn nennocrxmn. uopmt samemennx pasnoopasnt. V nspocntx +ro ne rontxo yxon n
meury, no n yxon n paory, pennrnm, ncenosmoxnte ynneuennx. V nere x peaxnnxm perpec-
cnn n nespentm opmam nonenennx npnmtxaer raxxe samemenne c nomomtm pnryanon n na-
nxsunntx necrnn, xoropte ntcrynamr xax xomnnexct nenponsnontntx peaxnn, nosno-
nxmmnx uenonexy ynonnernopnrt sanpernoe eccosnarentnoe xenanne. Ho mnennm
3.upena, onnpaxct na cynnmannm, uenonex cnocoen npeononert nosnecrnne nmymnx nt-
xona cexcyantntx n arpeccnnntx xenann, xoropte nentsx nn nonannrt, nn ynonnernopnrt,
nanpannn nx n npyroe pycno. 3amnra no +romy rnny ocymecrnnxercx nyrem nepeopnenrannn
cexcyantnoro n arpeccnnnoro norennnanon uenonexa, peannsannx xoroptx nxonnr n xonnnxr
c nnunocrntmn n connantntmn nopmamn, n npnemnemte n naxe noompxemte opmt ome-
crnenno n rnopuecxo nexrentnocrn. Onnaxo raxax nepeopnenrannx rpeyer npnnxrnx nnn,
no xpane mepe, snaxomcrna c nopmamn n nennocrxmn, r.e. c nneantntm crannaprom, n coor-
nercrnnn c xoroptm cexcyantnocrt sanpemaercx, a arpeccnx oxnnxercx anrnconnantno.
Honxrno, uro +ror mexannsm samnrt ntspenaer y nere nocrarouno nosnno. Fnaronapx raxo
opme nepepaorxn nenpnemnemo nnopmannn aconnantnte nmnyntct xax t menxmr cnoe
nanpannenne. 3amemaercx ne cam oexr (nenpnemnemt na npnemnemt), a cnoco nsanmo-
necrnnx c nnm.

Hao)moeuue cneuudu:ecro cvo)u+auuu v peoeura npueooum I.H.Bapouep [11]:
Ha vpore uu+a cmapaemc oimi noo)ure r O)e, opvre)mouo c+ompum ua uee, xo-
:em cecmi c ue ;a oouv napmv. uemu cooouamm, :mo ou e uee e)mou)c. uu+a ue
eo;paraem u roem no)orume)iuo pearuuu orpvramuux. Pearuuu uem. Ca+a O)
ra)vemc, :mo cepie;uocmi eeo ua+epeuu ee uacmoparueaem. Hpuxooumc nepe-
r)m:ami euu+auue oeme ua opvevm me+v. uemu c)vuamm u oocvroamm cra;rv npo
)vuuoeo :e)oee:ra, a ;ame+ npuuu+ammc omu npoo)e+i pucoeami. uu+a ;uaem, :mo
ec)u o:eui xo:emc, +oruo pucoeami :mo-mo opveoe. K rouuv vpora ou eopoo npuuo-
cum ceo pucvuor, romopi ua;ieaemc Kom cooupaemc reuumic.

Ha pncynxe Pnmt tna nsopaxena xpacannna nnca c nnnnno xoco. Baxnt xor
n rypenxo manouxe c nepom nepxan nncnuxy sa pyxy. Peaxnnx oxpyxammnx ne nana nos-
moxnocrn mantunxy yxaxnnart sa One, ocyxnart cnom nmont n crponrt marpnmonnant-
nte nnant. H rorna samnra no rnny cynnmannn nosnonnna emy narn nont, anexnarnt
nnx nanno cnryannn cnoco nsanmonecrnnx c oexrom cnoero cexcyantnoro nneuennx,
peannsonan ero nepexnnannx n pncynxe xax pesyntrare rnopuecxo nexrentnocrn.
Pnconanne, xax onna ns opm cynnmannn, nosnonxer orpearnponart nncrnnxrnnnte
nmnyntct, cnnxax nepoxrnocrt nx nnemnnx npoxnnenn n connantno onacno nnn nenpnem-
nemo opme.
B +ro cnxsn ncnomnnaercx raxo cnyua. Onnn pas na ypoxe ncnxonornn nnoe pexr
crann nepemenrtnartcx npo nenpnnnunoe, xnxnxax, xpacnex n npxua rnasa. Tem camtm onn
npnnnexnn x cee nnnmanne npyrnx nere n nomemann yuenomy nponeccy. Pnx roro urot
cnxrt nanpxxenne n paspemnrt cnryannm, ncnxonor nonpocnna ncex xenammnx napnconart
pncynxn na remy Henpnnnunoe, mornnnponan +ro rem, uro ona nnoxo nonnmaer, uro nern
cunramr nenpnnnuntm, a uro ner.

Ceo pucvuor ua ;aoauuvm me+v v:euuua 3 r)acca Hao K. ua;ea)a mar: Hona
xooum e mva)em. Hcuxo)oe (noc)e euu+ame)iuoeo ;uaro+cmea c pucvuro+ noo
roumpo)e+ uacmoporeuuoeo e;e)oa oeeo:ru) cra;a)a: He nouu+am, eoe mvm ue-
npu)u:uoe? Hv, xooum nona e mva)em raroi oeui, u :mo e omo+ maroeo? A mi :mo
:vecmeoea)a, roeoa omo pucoea)a? Cv++apui omeem Haou oi) c)eovmuu+:
C+euuo. Cmiouo. Paoocmuo mar rar c+oe)a uapucoeami. Paoocmi mar rar
ooi:uo ue)i;, a mvm +oruo.

Houemy pnconanne axra neexannn ntsnano y rpertexnaccnnnt cnauana uyncrno crt-
na, a norom panocrn? Ho mnennm amepnxancxoro ncnxonora 3.3pnxcona, noxnnenne crtna
y nere cnxsano c nosnnxnonennem camocosnannx, no crtn npennonaraer, uro cyexr nt-
crannen na nceomee oospenne [80]. Hmnn moryr cunrart nnoxnmn re ynxnnn xnmeunn-
xa, xoropte camomy peenxy nocrannxmr ynonontcrnne, oneruenne. Taxnm opasom, conn-
antnoe neonopenne noncennenntx ynxnn opmnpyer y peenxa nnyrpennne rnasa (crtn
sa cnon omnxn): nmontrcrno x axry neexannn n nonoxnrentnte +monnn, c nnm cnxsan-
nte.
Bosmoxnocrt nsopasnrt n naxny ynnnert na xaprnnxe rpenoxamne nymy opast npn-
neno x ocnooxnennm or nnx. Pa, nenouxa ncntrtnana crtn, xorna pnconana, xax nona
xonnr n ryaner, noromy uro snana, uro nenart +ro otuno nentsx. Onnaxo nocne roro, xax
yunrent cnnn +1o 1ay n nenouxa namna n cee cnnt cnenart spnmtmn nnx cex camo n nnx
ncnxonora cnon sanpernte, r.e. omecrnenno npennte, nenyxnte n ne nonycrnmte x npnme-
nennm anrasnn, na cmeny crtny npnmno uyncrno panocrn. Hapnconart cnon anrasnn non-
uac nerue, uem o nnx paccxasart. Pncynox oexrnnnsnpyer nnyrpennn xonnnxr n cosnaer
nosmoxnocrt uepes nero xonraxrnponart c oxpyxammnmn. Hapounro eccrpacrnoe sameuanne
ncnxonora He nonnmam, rne ryr nenpnnnunoe? Hy, xonnr nona n ryaner xaxnt nent, n uro
n +rom raxoro? nosnonnno nonxrt, uro nonnomennte n pncynxe rpanmnpymmne nneuar-
nennx moryr trt nocnpnnxrt es nepexnnannx uyncrna crtna n nnnt. 3ro, xcrarn, oxc-
nxer, nouemy pnconanne nomoraer ne rontxo npn nercxnx crpaxax, no n npn napxomannn, san-
xannn, aasnxx. Hocne nocnennero semnerpxcennx n Apmennn mnornx nere, rxxeno ncnxn-
uecxn rpanmnponanntx, ynanoct ananrnponart n nepnyrt x nopmantno xnsnn, ncnontsyx
pncynounym repannm, npn nomomn xoropo nern nsxnnann nepexnrte xommapt.
Cynnmannx nxnmuaer n cex samemenne ne rontxo cexcyantntx, no n arpeccnnntx
nmnyntcon. B mnpoxom cmtcne non arpeccne nonnmamr crpemnenne uenonexa nenocpencr-
nenno, es ntnyxnenntx sanepxex n orxason, ynonnernopnrt cno eccosnarentnt nmnyntc
n paspxnnrtcx na oexr. Kax nsnecrno, arpeccnnnoe nonenenne nxnmuaer n cex nna pona
necrnn: vc)oeuvm arpeccnm, cnxsannym c camoyrnepxnennem, n eparoeouvm, nanpannen-
nym na npnunnenne npena npornnnnxy. B nepnym ouepent cynnmnpyercx arpeccnx, cnxsan-
nax c camoyrnepxnennem. Crpemnenne xouy ocoenno cnocrnenno nerxm c nomnnn-
pymmnm rnnom nnunocrn.

uemu pucoea)u ua me+v B maro ooeo)iui, maro c:acm)uei. V:euuua
3 r)acca Hpa X. c no+ouim eonpocoe ncuxo)oea cocmaeu)a no ceoe+v pucvurv maro
paccra; [11]: B eicmvnam ua ceoe+ nepeo+ cnermar)e o:eui paovmci u c+vua-
mci. B mauuvm ca+vm rpacuevm Po;o:rv, e)aeuvm po)i. Hooauea)aci, roeoa eiu)a ua
cueuv u ua:a)a paccra;ieami. Uvecmeoea)a, :mo ce:ac npou;ooem :mo-mo voueu-
me)iuoe. Heooi:uoe ua:a)oci eue oo+a, roeoa +a+a noorpacu)a +ou eo)oci, rar
ovomo Ma)ieuua u)u uacmoua armpuca. H eom ca+i c:acm)uei +o+eum
nepei pa; eixorv ua cueuv. Bce e ;a)e uanpreui, ece c+ompm c vooeo)icmeue+,
ece oapm ueemi. Homo+ ece epe+ oo omo+ ecno+uua)a. Hmo)m eicmvnami, xom
oi ca+a c cooo. Ho e meamp ue xorv.

Hpa nenouxa c nomnnnpymmnm rnnom nnunocrn. Taxne cnocrna, xax nomnnanr-
nocrt (nesanncnmocrt, nanopncrocrt, cxnonnocrt x camoyrnepxnennm), rpenoxnocrt, nanpx-
xennocrt, nenopoconecrnocrt, a raxxe omnrentnocrt n cxnonnocrt x pncxy, nenymne n
crpyxrype ee nnunocrntx cnocrn. Kax mt yxe ronopnnn, ecnn raxnm nerxm npornnopeunrt,
onn ouent nerxo moryr ncrynnrt n xonnnxr c oxpyxammnmn n norn na napymenne nopm
nonenennx.

Tar, e opveo+ ceoe+ paccra;e, B u +o +a+a, Hpa X. ;a+e:aem: Baovura
uu:eeo, a +a+a ece epe+ cepoumc. Mue )ee:e c oaovuro. Ma+a ooopa, uo oieaem
voueume)iua. Koeoa nuuv u)u pucvm eoeopum, rarue ouuoru. 3a:e+ eoeopumi?
Xo:v rar xo:v. Baovura eoeopum )aouo, pucv...

Hs +roro paccxasa nnnno, nacxontxo naxntm nnx nenouxn xnnxercx nonenenne, xoro-
poe asnpyercx na crpemnennn R xouy. Koneuno, raxoe camoyrnepxnenne rpeyer, urot
ero onopxnn nnn xorx t npocro npnnnmann oxpyxammne. Bosmoxnocrt ntcrynnrt na cne-
ne, ctrpart camym xpacnnym Posouxy, rnannym pont n sacnyxnrt nceomee npnsnanne
(nce n sane nanpxxent, nce cmorpxr c ynonontcrnnem, nce napxr nnert) naer nenouxe npe-
xpacnym nosmoxnocrt cynnmannn ee nnyrpennero nncrnnxrnnnoro norennnana.
Ecnn nepno, uro arpeccnnnte nmnyntct nosnnxamr y ncex, ro connantnax cpena
nonxna xaxnm-ro opasom xomnencnponart uenonexy ycnnnx, nanpannennte na noxnponxy
arpeccnnnoro nncrnnxra, npenocrannn emy pxn nosmoxnocre orpearnponart ero n connantno
npnemnemo opme. Ho+romy npanomepnt pexomennannn nspacxononart +ry +neprnm uepes
nepexnnannx, nanpnmep, c nomomtm nnreparypntx nponsnenenn, n xnno nnn n rearpe. Hno-
rna nnx paspxnxn oxastnamrcx nocrarountmn cnmnonnuecxne opmt arpeccnn: nponnx, xpn-
rnxa npyroro, nacmemxa. Onnaxo nce nepeuncnennte cnocot moryr trt nenocrarouno +-
exrnnntmn nnx paspxnxn arpeccnnnoro nmnyntca. Torna n npnxonnr na nomomt samnrnt
mexannsm cynnmannn. Cnoconocrt ontmnncrna nmne ornnexartcx or nepnonauantno
nenn n naxonnrt ynonnernopenne n nnom, nonycrnmom c connantno rouxn spennx, r.e. cy-
nnmnponart cnon nneuennx, oprannuna.
Baxno nomnnrt, uro xorna neuro, nanpnmep cexcyantnax nmosnarentnocrt, cynn-
mnpyercx n crpemnenne x nosnannm noome, ro ono raxnm cnocoom nseraer ntrecnennx.
Cynnmannx nocrarouno uacro cnxsana c necexcyannsanne, r.e. c nepexauxo nstrxa cexcy-
antno +neprnn ne rontxo na npyro cexcyantnt oexr, no n n nnym cepy, onapyxnna-
xct n ynneuennn xynoxecrnenno nnn nayuno nexrentnocrtm. Hmont n rnopuecrno, sa-
nncan n cnoem nnennnxe M.Hpnmnnn, rpeymr or uenonexa ntxona ns cex, urot nmnrt
neuro ontme cex. Ormernm, uro nepnonauantno cexcyantnym npnpony uyncrn, cynnmn-
ponanntx n rnopuecrno, moxno pacnosnart no xaxne camonoxeprnonannx. Hsnecrno, uro
cynnmannx npoyxnammnxcx n nonpocrxonom nospacre nonontx nncrnnxron n pasnnunte
nnnt nnrennexryantno nexrentnocrn n nsnuecxo axrnnnocrn nanexnt nyrt cnnxe-
nnx mnomecxo rnnepcexcyantnocrn n nontmennx rnopuecxoro norennnana. Onnaxo cynn-
mannx ne nonxna trt rorantno, nocxontxy cymecrnennoe nonannenne peantno nonono
xnsnn nnn ecrecrnenno (nopmantno) arpeccnn ne cosnaer naronpnxrntx ycnonn nnx
cynnmnponannx crpemnenn, r.x. n +rom cnyuae axrnnnocrt n cnoconocrt x +exrnnntm
pemennxm naunnamr ocnaenart.
B omem cnyuae cynnmannx nponecc, nenymn x nepeopnenrannn pearnponannx c
nnsmnx, penexropntx opm na ntcmne, nponsnontno ynpannxemte n cnococrnymmne pas-
pxnxe +neprnn nncrnnxron n nntx (nenncrnnxrnnntx) opmax nonenennx. Ona nxnmuaer (n
ornnune or samemennx) nepememenne +neprnn ne c onnoro oexra na npyro, a c onno nenn
na npyrym, cymecrnenno onee nanexym, a raxxe rpancopmannm +monn. Ha +rom nyrn,
naronapx ncxnmunrentno cnne cexcyantntx noyxnenn, orxptnaercx ntxon saxnmuen-
no n nnx +neprnn n onacrn, conyrcrnymmne oexry nneuennx. 3ro npnnonnr x snaunrent-
nomy nontmennm ncnxnuecxo paorocnoconocrn n nponecce rnopuecxo nexrentnocrn.
Cymecrnenno, uro ecnn opasonanne nneana nontmaer rpeonannx uenonexa x cee n
npononnpyer ntrecnenne, ro cynnmannx nosnonxer peannsonart +rn nenpnemnemte ycrpem-
nennx n oornct es rpeymmnx ntrecnennx xonnnxra n rpenorn n nyme.
* * *
B +ro rnane, c nomomtm paccxason nere mnanmero mxontnoro nospacra, mt npocne-
nnnn sa ynxnnonnponannem y nnx ncnxonornuecxnx samnrntx mexannsmon. Cnennnxa
noncosnarentno samnrt cocronr n rom, uro cpaartnaer ona anromarnuecxn, oycnannnnax
nenpencrannennocrt cosnannm cmtcnonoro marepnana, nonneprmerocx samnre, n eccosna-
rentnocrt camoro samnrnoro nponecca. 3ro osnauaer, uro nern ne ornamr cee oruera nn n
rom, uro onn samnmamrcx, nn n rom, or uero nx samnmamr noncosnarentnte ncnxonornue-
cxne mexannsmt.
Ho mnennm A.upen, oprannsannx samnrnoro nponecca naxnax n neoxonnmax co-
crannax uacrt pasnnrnx nnunocrn peenxa. Peenox xnnxercx nespentm no rex nop, noxa ero
nncrnnxrnnnte xenannx n nx ocymecrnnenne pasnenent mexny nnm n ero oxpyxennem rax,
uro xenannx ocramrcx na cropone peenxa, a pemenne o nx ynonnernopennn na cropone
oxpyxennx. Banct peenxa crart snopontm, nesanncnmtm n ornercrnenntm no mnorom sa-
nncxr or roro, nacxontxo ero cocrnennoe cnocono cnpannrtcx c nnemnnm n nnyrpen-
nnm nncxomoprom, r.e. samnrnrt cex n trt cnocontm camocroxrentno npnnnmart peme-
nnx. Fnaronapx noncosnarentntm samnrntm nponeccam onna uacrt nncrnnxrnnntx xenann
ntrecnxercx, npyrax nanpannxercx na npyrne nenn. Onnn nnemnne cotrnx nrnopnpymr-
cx, npyrne nepeonennnamrcx n nyxnom nnx peenxa nanpannennn. 3amnra nosnonxer or-
neprart nexoropte cropont cnoero , npnnnctnart nx nocroponnnm nnnam nnn, nanpornn,
nononnxrt cnoe sa cuer xauecrn, saxnauenntx y npyrnx nmne. Taxoe npeopasonanne
nnopmannn nosnonxer coxpannrt ycrounnocrt npencrannenn o mnpe, o cee n cnoem mecre
n mnpe, urot ne norepxrt onopt, opnenrnpon n camoynaxennx.
Hpnnenennte namn npnmept npoxnnennx noncosnarentno samnrt y nere nosnonx-
mr onennrt ee xax xounnexcnym n nenoc1nym. Hoxasano, uro n samnrntx nponeccax y pe-
enxa otuno yuacrnyer ne onnn, a cpasy necxontxo samn1nmx uexannsuon. Onnaxo nx
conuec1noe yuac1ne npeaonpeaenne1 nenoc1nym peaxnnm na cn1yannm c nentm onee
+mmex1nnnon ncnxonornuecxon aaan1annn. B ro xe npemx, xaxnt ns ntxnnenntx namn y
nere mnanmero mxontnoro nospacra n onncanntx n +ro rnane noncosnarentntx samnrntx
mexannsmon nnocnr cno ocot nxnan n oprannsannm samnrnoro nponecca.
O1pnnanne npenoxpanxer nere or nepenosyxnennx co cropont nnemnero mnpa. He-
peopnenrnpyer nnnmanne, n pesyntrare uero nern cranonxrcx nennnmarentntmn x nnemnnm
nnn nnyrpennnm crnmynam, xoropte rposxr nm nenpnxrnocrxmn. 3ro cranonnrcx nosmoxntm
sa cuer nenocrnoro nocnpnxrnx cotrnx n ero rpyo +monnonantno onenxn. Taxax cenex-
nnx cnenenn nenaer nenosmoxno nantnemym nerantnym npopaorxy nnopmannn n npe-
nornpamaer nosnnxnonenne croxoro nncxomopra.
Hoaannenne nexnr n ocnone satnannx conepxannx rpanmnpymme nnopmannn, xo-
ropax yxe tna nepexnra. uame ncero nonannxmrcx nepexnnannx crpaxa, cocrnenno cna-
ocrn, cexcyantntx noyxnenn, arpeccnnntx namepenn npornn ponnrene, a raxxe mnoro-
uncnennte nercxne xouy. Hepenxo nern satnamr no npnxasy nspocntx, xoropte, sa-
mnmax cno noxo, ne nosnonxmr peenxy ronopnrt n naxe nymart o nenpnxrntx n sanper-
ntx, c nx rouxn spennx, npenmerax.
K nm1ecnennm npneramr n rex cnyuaxx, ecnn neuro nentsx nrnopnponart nno sa-
trt nonnocrtm. Tnnnuntm nnx nere xnnxercx ntrecnenne crpaxa cmeprn. B +rom cnyuae
nponcxonnr samena onnoro npenmera crpaxa na npyro, npnemnemt c rouxn spennx ner-
cxnx xyntrypntx nopm. Fnaronapx ntrecnennm, y nere moxno nanmnart aexrnnnym
uepno-enym nornxy, ocoenno npn onenxax nspocntx (x npnmepy, cnonx ponnrene). Hont-
menne rpenoxnocrn, xapaxrepnoe nnx nenonnoro ntrecnennx, n ntcoxn yponent rpenoxno-
crn xax ocoennocrt nere mnanmero mxontnoro nospacra n +rom cmtcne moryr nmert n cno-
e ocnone omne ncrounnxn mnorouncnennte onee nnn menee ocosnannte crpaxn peen-
xa.
Hcnontsonanne npoexnnn xax mexannsma orpnnannx cocrnenntx xenann n nosno-
xennx ornercrnennocrn sa nnx na npyrym, nnemnmm cnny ecrecrnenno nnx nere n pannn
nepnon pasnnrnx. B ocnone npoexnnn nexnr eccosnarentnoe xenanne cnenart cnoe oxpyxe-
nne onee nonxrntm, npencxasyemtm, sa cuer ynononennx ero cee camomy. 3ro xnnxercx
cnencrnnem mnornx axropon: cnaocrn n nespenocrn peenxa, ero nenonepunnocrn n nonos-
pnrentnocrn x oxpyxammnm, nnsxo camoonenxn. Kpome roro, npoexnnx nosnonxer peenxy
oxonntm nyrem saxnemnrt cnon cnaocrn, npnnncan nx nnemnemy npary. Hsnecrno,
uro ecnn npar cnapyxn, a ne nnyrpn, ro x nemy moxno npnmennrt onee pannxantnte n
+exrnnnte cnocot naxasannx, a ne manxmne n onee npnemnemte no ornomennm x cee.
Haen1nmnxannn +ro mexannsm nosntmennx cex no npyroro nyrem pacmnpennx
rpannn cocrnennoro . Ona nosnonxer peenxy npeononert uyncrno nenonnonennocrn,
rpenorn, nsmennrt raxnm opasom, urot ono tno nyume npncnoconeno x connantno-
my oxpyxennm. nnxxct onnnm ns mexannsmon camonosnannx, nnenrnnxannx ynennunnaer
cnoconocrt nere ncntrtnart uyncrno ynonnernopennx nyrem conpnuacrnocrn c remn, xoro
onn nmxr, nenxr, a raxxe cosnaer ocnony nnx pasnnrnx camoynaxennx. Hmnrannx n nnenrn-
nxannx neoxonnmte npennapnrentnte ycnonnx nnx ncrynnennx n mnp nspocntx, nax-
nte mexannsmt connannsannn. C nx nomomtm nponcxonnr npnnxrne myxcxo n xencxo
ponn, ycnoenne nosnnn nspocnoro. Hponcxonnr nxnmuenne no nnyrpennn mnp peenxa
nopm, nennocre, ycranonox nmnmtx n ynaxaemtx nmne, opmnponanne nnyrpennero
nneana (xaxnm peenox xoren t trt). Pern naunnamr ne npocro nonunnxrtcx mopantntm
rpeonannxm, no n npnnnmart nenocpencrnennoe yuacrne n nx peannsannn. Onnaxo ouent
nonro +ra mopantnax nensypa y peenxa cnaa n no+romy nyxnaercx n nonnepxxe n onope co
cropont snaunmoro, anropnrernoro nnx nero nnna.
Pannonannsannn oecneunnaer peannsannm norpenocrn n cncreme pasymno opnen-
rannn. Ee moxno paccmarpnnart xax nontrxy peenxa nocraxrym cosnart rapmonnm mexny
xenaemtm n peantntm n rem camtm npenornparnrt norepm camoynaxennx. Onpannarentnoe
ornomenne peenxa x cnoemy nonenennm n npnnnnnam ouent uacro sanycxaercx nspocntm,
nonuepxnnammnm cnaocrt n nepasymnocrt nere. Pern rpancnnpymr raxne onenxn nspoc-
ntx. B cnxsn c rem uro pannonannsannx +ro samnra na yponne mtmnennx, y nere ona eme
rontxo opmnpyercx. Hepenxo peenxy nocrarouno rpynno rpaxronart cnoe nonenenne c no-
momtm nocrpoennx yennrentntx nononon nnx onpannannx nenpnemnemtx xenann n ne-
crnn.
uopmt sauemennn y nere, rax xe xax n y nspocntx, mnoroopasnt. 3ro nepenoc
necrnnx c nenocrynnoro oexra na nocrynnt, samena cnona necrnnem, a necrnnx
cnonom. Kpome roro, y nere moxno nanmnart samemammym nmont, yxon n meury n anra-
snm, perpeccnm nepenon nonenennx n pannne, nnsmne, nercxne opmt.
Onnnm ns naxntx mexannsmon nercxo samnrt ntcrynaer cnonnaenne. Cnonnnenne
nosnonxer ntpasnrt cnoxnte uyncrna n opasax n naer emy nosmoxnocrt nx nepexnrt, ocy-
mecrnnn rem camtm samemenne peantntx cnryann. Mtcnt, xoropo uenonex naxny crpa-
mnrcx nnn xoropym ne cnocoen nonymart, npnxonnr x nemy no cne. Hpn +rom uem mnanme
peenox, rem uame cnryannx emy xcna es cnon. Cnonnnenne ocymecrnnxer nosnpar x ne pas-
pemenntm panee xonnnxram. Honropxmmnecx cnonnnennx no npnnnnny nocnenymmero
onnanennx nosnonxmr cnpannrtcx c remn cnryannxmn, xoropte, no mnennm 3.upena, nep-
nonauantno nonannnn cyexra cnntnemnm nosyxnennem. Cnonnnennx y nere +ro rax-
xe antrepnarnnnt nyrt peannsannn xenann, xoropte nonannent nnemnnmn mnorouncnen-
ntmn n nnyrpennnmn npenxrcrnnxmn.
Eme onnn samnrnt mexannsm, cynnuannn, nosnonxer peenxy nocne snaxomcrna c
nopmamn n rpeonannxmn omecrna narn npnemnemte ntxont nnx cnonx cexcyantntx n ar-
peccnnntx nncrnnxron.
B cnenymme rnane, ocyxnax nxrt npnmepon xomnnexcno ncnxonornuecxo samnrt
y nere, mt oparnm ocooe nnnmanne na rexnonornm ee ntxnnennx n nponecce nonrnrmnno-
ro (nnnrentnoro) nanmnennx nnn xparxocpounoro xoncyntrnponannx ponnrene peenxa n
ero camoro.
Inana 5
TEXHOAOIHR BLRBAEHHR HCHXOAOIHHECKOH
3AmHTL Y BETEH
5.1. PA3BHTHE AHHHOCTH PEBEHKA
HEPE3 OBPAmEHHE K EIO 3MOHHRM
Hexpxn ynnunt onapt
B moe oxomxo cnernr,
Kax ynro ronopnr co mno...
Ho xro emy ornernr?
Vo)mep ue Ha Mop
Texnonornx ntxnnennx ncnxonornuecxo samnrt y nere onpenenena na ocnone ontra
name paort n nauantno mxone n xauecrne yunrene ncnxonornn [10, 11, 77]. Bsanmone-
crnne c nertmn na mxontntx ypoxax ncnxonornn n reuenne pxna ner npenocrannno nam ynn-
xantnym nosmoxnocrt nccnenonart nnyrpennn mnp peenxa. Hcnontsonannt namn non-
xon x nenennm ypoxa nosnonxn ne yunrt, a nomorart, r.e. cnenart rnannt axnenr n npenona-
nannn ncnxonornn ne na rpannnnonno nepenaue snann or yunrenx x yuamnmcx n ntpaorxe
nantxon n ymenn ncnontsonannx +rnx snann n xonxperntx yuentx cnryannxx, a na nnu-
noc1no-opnen1nponannon ncnxonornuecxon n ncnxo1epanen1nuecxon pao1e. Taxoe
nsanmonecrnne ocymecrnnxnoct ns ypoxa n ypox n reuenne necxontxnx yuentx ner, xax
npannno, c nepnoro xnacca. Taxnm opasom, ero moxno paccmarpnnart xax meron nanmnennx
onnnx n rex xe nere na nporxxennn nnnrentnoro npemenn.
Hentm namen pao1m c nertmn na ypoxax nnnnnoct ncnxonornuecxoe conponoa-
aenne mopunponannn nx nnunoc1n. Taxoe conponoxnenne nxnmuaer n cex nnarnocrnxy,
xoppexnnm n rapmonnunoe pasnnrne yuamnxcx n nosnanarentnom, +monnonantnom, xyntryp-
nom n npancrnennom acnexrax, a raxxe nponnaxrnxy +monnonantntx n nonenenuecxnx or-
xnonenn. Hsyuax npoxnnennx nnunocrntx cnocrn, ocoennocre +monnonantnoro pearnpo-
nannx necrnne samnrntx mexannsmon, ncnxonor moxer ne rontxo rnyxe nponnxnyrt n ny-
mennt mnp nere n ynnnert naxny, n cnryannn snect n renept, ocoennocrn ncnxnxn pe-
enxa, no n nayunrt nere anannsnponart cnon nymennte npoxnnennx, ocosnanart nonnym-
mne nx ncnxonornuecxne nponemt. Hcnxonor moxer nomout cosnart ycnonnx, ocnoox-
nammne nere or nocroxnno rpenoxnocrn, or ntstnammnx nanpxxennocrt nnyrpennnx
xonnnxron, c rem urot nern crann cnocontmn x npnnxrnm cex n x +exrnnnomy
connanannm c rpynnocrxmn.
B paore c mnanmnmn mxontnnxamn ocooe nnnmanne mt ncerna crapannct ynenxrt
pasnn1nm nnunoc1n ae1en uepes opamenne x nx +uonnonantnon cmepe. B rnane 2 mt
yxastnann, uro nospacr or 6 no 10 ner npnnxro cunrart aexrnnntm +ranom opmnponannx
nnunocrn. B +ro npemx nospacraer nonnnxnocrt nepnntx nponeccon, npnuem nponecct nos-
yxnennx npenannpymr nan nponeccamn ropmoxennx. 3ro onpenenxer raxne xapaxrepnte
ocoennocrn mnanmnx mxontnnxon, xax nenocennnnocrt n nontmennax +monnonantnax nos-
ynnmocrt. 3monnonantnt yponent xnnxercx ocnonntm yponnem pearnponannx oprannsma
peenxa na npennocrn. Ecnn n +rom nospacre peenox nepenecer ncnxnuecxym rpanmy, rx-
xenym onesnt nno npocro yner naxonnrtcx n xponnuecxo cnryannn nepnno-
ncnxnuecxoro nanpxxennx n mxone nnn noma no camtm pasntm npnunnam y nero moxer
nponsorn sanepxxa pasnnrnx na +rane aexrnnnoro opmnponannx nnunocrn. H n nant-
nemem n ee crpyxrype coxpanxrcx n ynyr npeonanart raxne ueprt, xax +monnonantnax ne-
ycrounnocrt, nenocpencrnennocrt pearnponannx na nnemnne cotrnx, nnoxo camoxon-
rpont, neynepennocrt n cee, rpenoxnocrt, poocrt, acrennsnponannocrt n npyrne saocrpe-
nnx +monnonantntx n nonenenuecxnx cnocrn. 3rn ueprt xapaxrepa moryr ne rontxo sarpyn-
nnrt ananrannm peenxa x connantno cpene, cnnsnrt ero cnoconocrt x npannntno onenxe
cnryannn, no n ntcrynnrt n pxne cnyuaen n xauecrne axropa pncxa pasnnrnx norpannuntx
ncnxnuecxnx paccrpocrn.
Bmecre c rem, n nospacre 7 ner n cnxsn c nospacrannem ponn nropo cnrnantno cncre-
mt y peenxa opmnpyercx cnoconocrt nnepennnponart cnon +monnn nocpencrnom peun.
H +rn nnepennnponannte +monnn cranonxrcx naxntm perynxropom nonenennx [21]. Ha
ocnone nenyme yueno nexrentnocrn mtmnenne npnoperaer nce onee nomnnnpymmee
snauenne n naunnaer onpenenxrt paory ncex npyrnx ynxnn cosnannx, xoropte nnrennex-
ryannsnpymrcx n cranonxrcx nponsnontntmn. 3ro osnauaer, uro y peenxa noxnnxercx nos-
moxnocrt nce onee onocpenonannoro n ocosnannoro ntpaxennx cnonx +monn n uyncrn.
Ho+romy nama paora c nertmn mnanmero mxontnoro nospacra oxsarentno nxnmuana
n cex rpn xomnonenra: nccneaonanne +monnonantno cept nere, oyuenne nx nonnua-
nnm cnonx +monnonantntx cnocrn n xapaxrepntx cnocoon +monnonantnoro pearnponannx,
xoppexnnm orpnnarentntx +monnonantntx cocroxnn, xoropte moryr nanecrn npen ncnxn-
uecxomy snopontm. Mt cunraem, uro nmenno na raxo ocnone pasnnnaercx camocosnanne (o-
pas ) peenxa, opmnpyercx cnoconocrt x camoanannsy, nonnmannm cex n npyrnx nm-
ne. Hner onnanenne nantxamn camoxonrponx, camonomomn, ncnxonornuecxo n connantno
nonnepxxn.
Kax npononnnoct nccnenonanne +monnonantno cept nere? B xnnre Vpoxn ncnxo-
nornn n nauantno mxone: ns ontra paort mt nonpono paccmarpnnaem ee +rant [77].
Ormernm cpasy, uro onn ne xnnxmrcx crporo sananntmn, ynopxnouenntmn. Onnaxo nepeuent
+rnx +ranon n nnne cnoeopasno nenouxn yuentx sanxrn naer nnopmannm o rom, xax
moxno paorart c nertmn na ypoxe n na xaxnx xnnennxx (cnryannxx) cnenyer saocrpxrt oco-
oe nnnmanne.
Ha nepnom +rane c nomomtm ananrnponannoro monnnnnponannoro napnanra nercxo-
ro nnunocrnoro nonpocnnxa P.Kerrenna [1] ocymecrnnxnoct nsyuenne +uonnonantnmx n
noneaenuecxnx o1xnonennn nnunoc1nmx cnonc1n mnanmnx mxontnnxon. (Pesyntrart ra-
xoro nccnenonannx npencrannent n pasnene 2.5.) 3nanne nnunocrntx ocoennocre nere
xonxperno rpynnt, c xoropo nsanmonecrnyer ncnxonor, nosnonxer ne rontxo oueprnrt nx
ocnonnte nponemt n rpynnocrn, no n oprannsonart pasnnnammym n ncnxoxoppexnnonnym
paory, nanpannennym na re cnocrna nnunocrn, xoropte axryantnt nnx +roro xonrnnrenra
yuamnxcx.
Ha nropom +rane c nomomtm pncynxon n nx nnrepnperannn peenxom npononnnoct
nsyuenne ocnonnmx ansnennmx cn1yannn, nmsmnammnx y ae1en snaunume nepeanna-
nnn. (3rn nannte npencrannent n pasnene 3.2.) Kax nsnecrno, nyrt x nepexnnannm xax oco-
omy cocroxnnm cosnannx, npn xoropom nosnnxamr cocrnennoe nnnenne cnryannn, ee nepe-
ocmtcnenne n naxe nepeocmtcnenne camoro cex, nexnr uepes +monnn. Ho+romy mt
npennarann nerxm ntnonnxrt pncynxn n counnxrt paccxast na camte pasnte +monnonantno
nactmennte remt.
3ra meronnxa anropcxax, no+romy onnmem ee onee nonpono. Temt pncynxon
otuno opmynnpymrcx or nepnoro nnna n nnocnencrnnn ocyxnamrcx n pexnme ycrnoro
nnn nnctmennoro nnanora mexny ncnxonorom n peenxom. B xnnre moxno narn pasnnunte
npnmept raxnx rem, nanpnmep: raxo nonontnt, x raxo cuacrnnnt, omct, Mne
crtnno, To, o uem x meuram, nepexnnam, o +rom ne xouy ncnomnnart, Con, xo-
ropt menx nsnonnonan, onem, x nexy, yxacno paccepnnncx. Ho mepe nspocnennx
nere opmynnponxn rem nnx pncynxon necxontxo menxmrcx n na nepnoe mecro crannrcx
cnono cnryannx. Hanpnmep, Cnryannx, n xoropo x nnoxo cex uyncrnym..., ...xouercx
snnrtcx, ...nosnnxaer uyncrno nnnt. 3ro nosnonxer peenxy nonxrt, xaxne cnryannn cra-
nonxrcx nnx nero nanonee +monnonantno snaunmtmn, sacrannxmr nepexnnart n crepeornn-
no pearnponart.
Honnmax, xaxne rnnnunte cotrnx ntstnamr y mnanmnx mxontnnxon cocroxnne
nepnno-ncnxnuecxoro nanpxxennx n ecnoxocrna (nanpnmep, nnoxax ormerxa, necnpanennn-
nocrt, onnnouecrno), mt noyxnaem nere n pncynxe n paccxase nnont nepexnrt +rn cnrya-
nnn. H npn +rom nart cee oruer n rom, xaxnmn nenpnxrntmn n onesnenntmn omymennxmn
+rn nepexnnannx conponoxnamrcx.

B ra:ecmee npu+epa npueeoe+ paccra; v:euuui 3 r)acca O)u L., 9 )em, ua
me+v Cumvauu e uro)e, e romopo n)oxo ceo :vecmevm: Hano)v:a)a oeoer:
oo)i e rueome, mouuum, n)oxo euouui, oo)i e eo)oee. Kpvrumc eo)oea, cepoue ro-
)omumc, n)oxo c)iuuui. Bieaem raroi oeui, u oueuru marue re 2, 1, 2, 1. Xo-
:emc noomepemi u nocmaeumi 5+.

Hs uero cxnantnaercx nama nomomt peenxy? On orpaxaer n pncynxax cnon npone-
mt n nepexnnannx, a sarem onnctnaer nx nnn paccxastnaer o nnx. 3ro nponcxonnr napan-
nentno c rpynnontmn nncxyccnxmn na remt: Korna ree crtnno uro n ree nponcxo-
nnr?, Korna ree panocrno uro rt uyncrnyemt?, 3auem nyxen crpax? n mnornmn
npyrnmn. B raxnx ocyxnennxx nern ne rontxo yuarcx ne oxrtcx n ne crecnxrtcx cnonx
uyncrn n ntpaxart nx cnonamn, no n ocosnamr cnxst +monn c nsnonornuecxnmn n nnnra-
rentntmn nsmenennxmn n oprannsme. Bnocnencrnnn no +rnm xoppenxram peenox naunnaer
onosnanart cnon +monnonantnte cocroxnnx, oosnauart n ntpaxart nx cnonamn, n, raxnm
opasom, orpearnponart (pyxn npoxar crpamno, xynaxn cxnmamrcx paccepxen, nect
noxpacnen crtnno). 3ro yunr ero onee +exrnnno pasnnuart cnon +monnonantnte peax-
nnn n cocroxnnx n crapartcx ynpannxrt nmn.
Tpertnm +ranom nccnenonannx +monnonantno cept nere xnnxnoct nsyuenne n
xoppexnnn nx samn1noro noneaennn. Haxonxct n rpynntx n nenpnxrntx cnryannxx, ntst-
nammnx +monnonantnoe nanpxxenne n sacrannxmmnx nepexnnart, nern nensexno ncnont-
symr pasnte cnocot samnrt: ornanax nnn ne ornanax cee n +rom oruera. Pnx nsyuennx oco-
ennocre ocosnanntx crparern npeononennx crpecca namn ncnontsonancx nonpocnnx
Konnnr-crparernn mxontnoro nospacra [96]. 3arem n nnuntx n rpynnontx ecenax ncnxo-
nor cnococrnonan ocosnannm peenxom roro, xaxne crparernn connanammero nonenennx xn-
nxmrcx nnx nero npennournrentntmn. (3ro ynaercx cnenart na ocnone anannsa xonnnr-
crparern n rnna nnunocrn peenxa raxne marepnant npencrannent n pasnenax 3.33.6.)
Paxe npocro nanmnax sa nonenennem n peaxnnxmn peenxa, ecenyx c nnm, moxno ntxnnrt,
xaxne samnrnte crparernn connanannx +ror peenox ncnontsyer.
Hpoxnnenne ncnxonornuecxnx samnrntx mexannsmon ynnnert es cnennantno non-
roronxn snaunrentno cnoxnee. Pnx +roro nyxno, no xpane mepe, snart o nx cymecrnona-
nnn, ymert nponnxnyrt no nnyrpennn mnp namynart nenpnxrnte nepexnnannx, or xo-
roptx peenox ntnyxnen samnmartcx, n yxe norom anannsnponart, xax on +ro nenaer. Ham
ocnonno meron paort c nnyrpennnm mnpom nere, onno ns sanau xoropo xnnxnoct nm-
nnnenne aenc1nnn samn1nmx uexannsuon ncnxnxn, asnponancx na cosnannn n anannse
nercxnx pncynxon n paccxason. Cam meron tn nasnan namn cnoxno: nnnnnnnyantno-
rpynnonax paora c nertmn n pexnme nnanora ncnxonor peenox c ncnontsonannem ycrno
n nnctmenno peun [77]. Onnmem ero onee nonpono.
B nauane ypoxa ncnxonornn nerxm naercx rema nnx pnconannx ra, xoropax n nannt
momenr nonnyer nere nnn nnrepecyer ncnxonora. Pnconanne na ypoxax ncnxonornn xnnxercx
camtm otuntm nenom, nocxontxy c nepnoro xnacca nern snamr, uro na ypoxax ncnxonornn
npnnxro pnconart, rax xe xax na maremarnxe pemart sanaun, a na xopeorpann ranne-
nart. Ho+romy nospaxenn rnna x ne ymem pnconart nnn ne snam, uro pnconart y nac ne
nosnnxaer. Pern ntnonnxmr pncynox na sanannym remy c ncnontsonannem nnerntx xapan-
name n nomacrepon. 3arem yuennxn no onnomy nonxonxr x ncnxonory n noxastnamr pn-
cynxn. Tor sanaer no pncynxy yrounxmmne nonpoct, npocnr nart pncynxy nasnanne, paccxa-
sart, uro na pncynxe nponcxonnr, xro ram nsopaxen, uem +rn nmnn sannmamrcx, o uem onn
nymamr, uro uyncrnymr. Hpn +rom peenox moxer neonnoxparno nosnpamartcx na cnoe mecro
sa napro, urot nopnconart pncynox, onymart n nart nnctmennt orner na nonpoc ncnxo-
nora, sanxcnponart cnoe mnenne, ntpasnrt ornomenne.
Bce nnanorn xonnnennnantnt: onn nponcxonxr rontxo mexny ncnxonorom n rem
xonxperntm peenxom, c xoroptm on n nannt momenr ncrynnn n eceny, no+romy onn cxpt-
rt or npyrnx nere. Bonpoct n xommenrapnn sanamrcx rnxnm ronocom, npaxrnuecxn na
yxo peenxy, onn nmemr yrounxmmn xapaxrep n copmynnponant n nocrarouno xparxo
opme. Hanpnmep: Vrounn, uro xonxperno rt uyncrnonan?, He nonnmam, uro rex ncny-
rano?, uro sacrannno rex rax nepexnnart?. Ocrantnte nern n xnacce snamr, uro memart
raxomy pasronopy nentsx. Ecnn peenox saxouer paccxasart npyrnm nerxm o rom, uro on o-
cyxnaer c ncnxonorom, ro cam +ro cnenaer. Korna xaxo-ro nnanor cranonnrcx ouent rnyo-
xnm n +monnonantno snaunmtm, ncnxonor cocpenoraunnaercx na paore c onnnm peenxom,
nosnonnn ncem npyrnm nonrpart.
Paorax c nepnoxnaccnnxamn, ncnxonor cam sannctnaer nx ornert n cyxnennx. Onna-
xo naxno, urot nern nocrenenno npnntxann nanart nnctmennte ornert nnn xommenrapnn
na ycrnte nnn nnctmennte nonpoct ncnxonora. Kax mt yxe nonuepxnnann, nnctmennax peut
pasnnnaer y peenxa cnoony camontpaxennx, rnopuecxym n xstxonym xomnerenrnocrt,
opmnpyer norpenocrt nsnarart cnon comnennx n nepexnnannx. uynxnnonnpyx n orcyrcr-
nne coecennnxa, +ror nnn peun nosnonxer oxcnxrt raxne remt, xoropte xnnxmrcx nnyr-
pennnmn, nonnymmnmn. Bxoxnenne peenxa n nnctmennym peut npome oprannsonart xax
nepexon or pnconannx neme x pnconannm peun. B nauantno mxone nyume naunnart c
xoporentxnx nponsnenenn nnuno snaunmoro conepxannx. Bspocnex, nern npennounramr ne
pnconart, a cpasy nncart paccxas na sanannym remy [66].
B xauecrne nnnmcrpannn nxoxnennx no nnyrpennn mnp nepexnnann peenxa onn-
mem paory ncnxonora c Rpo B. 3ro nsanmonecrnne nponcxonnno ne na ypoxe, a n no-
nontno neotuno cnryannn na nne poxnennx mantunxa, xoropomy ncnonnnnoct 6 ner
[32].

3a cmo)o+ e ro+uame +uoeo e;poc)ix eocme, u ua Ppv euu+auu vre ue oo-
pauamm. Ma)i:ur mo+umc, noomo+v uaxoouac cpeou eocme ncuxo)oe peua-
em eeo ;aumi u npocum uapucoeami e ua na+mi raro-uuovoi pucvuor. Ma)i:ur
vxooum e ceom ro+uamv u :epe; ueromopoe epe+ npuuocum pucvuor c u;oopareuue+
eo)oei roma. Hcuxo)oe npocum oami pucvurv ua;eauue. Ppa nuuem uaeepxv: Hopm-
pem Bvcu. Bvcur u+ roma, ruevueeo e ce+ie. ua)ee npoucxooum oua)oe no pu-
cvurv. Hcuxo)oe ;aoaem eonpoci vcmuo, ua vxo peoeurv, nomo+v :mo eorpve +uoeo
eocme; peoeuor, eic)vuae eonpoc, vxooum e opvevm ro+uamv u oaem nuci+euui
omeem, romopi npuuocum ncuxo)oev.
Hcuxo)oe: A :mo Bvcur oe)aem mvm, ua nopmpeme, o :e+ ou ov+aem?
Ppa: Koeoa Bvcur cuoum ua orue, ou ov+aem o nmuuax. Umo re ou ov+aem o
nmuuax? Koeoa ou no+aem oouv u; uux u cecm nmuuv. 3a:e+ re e+v nmu-
uv ecmi? Homo+v :mo ou no)ou uu:eeo ue e). A no:e+v re ou, oeoui,
mar oo)eo uu:eeo ue e)? Homo+v :mo +a+a vu)a, nana vue), Heua vu)a, a Ppa
ue ;uaem, :mo uaoo oami. Ho:e+v re Ppa ue ;uaem? Homo+v :mo +a+a ue
pa;peuu)a oami romv, :mo ou ecm +co, piov. Ma+a uararem, nomo+v :mo ec)u
oami +co, piov ovoem rupuo. Ho:e+v re romv ovoem rupuo om +ca u
pioi? E+v ovoem n)oxo, u ou ;aoo)eem, ec)u oaui pioiu eo)oei, xeocmi.

uro xe nnnmcrpnpyer +ror npnmep? Peenox cam paccxasan o rom, uro on nepexnnaer,
xorna ocraercx noma onnn es ponnrene n crapme cecrpt c xorom. Emy xouercx xora na-
xopmnrt, noromy uro xor nonnnx nnuero ne en. Mantunx emy couyncrnyer n naxe cunraer, uro
+ro on nnnonar n rom, uro xor rononen. On nent ne snaer, uro nano nart. Ho, no-nnnnmomy,
mama npocro crporo-nacrporo sanpernna emy +ro nenart. Bo-nepntx, ona cunraer, uro xop-
mnrt xora mxcom n pto, xoropte ecrt n xononnntnnxe, cnnmxom xnpno. Bo-nroptx,
onnn pas xory necrnnrentno tno nnoxo or pttnx ronon n xnocron, xoropte on c ronony-
xn n ontmom xonnuecrne cen. Ho+romy mantunx ncntrtnaer cmemannte +monnn non rne-
rom uyncrna cnoe ornercrnennocrn sa xora n nnnt or nesnannx, uem ero xopmnrt, mamnnoro
sanpera (cnnmxom xnpno) n nept n ro, uro xory necrnnrentno moxer trt nnoxo or ronon
n xnocron. H n +rom ero nepeannanne nponeum.
Ecnn nponema ecrt n ona nepexnnaercx, ro or nee nano samnmartcx. Bnnmarentno
npoanannsnponan rexcr nnanora, moxno samernrt, uro peenox noncosnarentno ncnontsyer
samnrnt mexannsm pannonannsannn, ntraxct onpanaa1t cnoe esaenc1nne n cepe
xopmnennx xora c nouomtm nornxn: Rpa ne snaer, uro nano nart, mama ne paspemnna
nart xory, uro on ecr mxco, pty, Emy yner nnoxo, n on saoneer, ecnn namt pttn ro-
nont, xnocrt. Hner noncx noxntx ocnonann, xorna uenonex ne yxnonxercx or ncrpeun c
yrposo, a nerpannsyer ee, nnrepnpernpyx esonesnenntm nnx cex cnocoom. Kax mt yxe
ronopnnn, c +ro nentm peantnoe cocroxnne nen nonnepraercx conepxarentnomy anannsy, n
+romy cocroxnnm naercx raxoe oxcnenne, na ocnonannn xoroporo uenonex moxer npet-
nart n nnnmsnn, uro necrnyer ns pasymntx n nocrontx noyxnenn.
Ha pnc. 5 npnnenen noprper xora Fycnxa n parmenr nnctmennoro paccxasa, xoropt
Rpa cnenan no nonpocam ncnxonora. 3ror paccxas npencrannxer coo xonxpernt noxymen-
rantnt marepnan, xoropt sarem tn nonneprnyr rmarentnomy ncnxonornuecxomy anannsy
n nnrepnperannn.

Pannt npnmep nosnonxer cnenart nnonne ouennnnt ntnon o rom, uro paory c +mo-
nnonantno cepo nere n c cncremo nx samnrt moxno npononnrt ne rontxo na ypoxax
ncnxonornn, n omennn c rpynno mxontnnxon, no n n nmom nnnnnnnyantnom nsanmone-
crnnn ncnxonora c peenxom. B +ro rnane mt paccmorpnm nxrt xomnnexcntx npnmepon ra-
xo paort, urot nerantno npocnennrt, xax nern crpoxr n peannsymr cnoe samnrnoe none-
nenne. Oxasanmnct ouennnnamn nnn yuacrnnxamn rpynntx xnsnenntx cotrn, onn pasnt-
mn cnocoamn crapamrcx coxpannrt nymennoe pannonecne. Hanpnmep, ntramrcx nsmennrt
nnemnn mnp nnn nonnnxrt na cnoe connantnoe oxpyxenne. H rem camtm ncxyccrnenno cos-
nart nnn onapyxnrt n pesyntrare noncxa raxym cpeny, xoropax n +rnx crpeccontx ycnonnxx
tna t onee naronpnxrno nnx ynxnnonnponannx. B npyrnx cnyuaxx na ocnone ocoo
noncosnarentno nepepaorxn nocrynamme nnopmannn onn nponsnonxr nsmenennx cnoero
nnyrpennero mnpa; sauacrym ne ornanax cee n +rom nonnoro oruera.
Onnaxo nepenxo oxastnaercx, uro ne rontxo ponnrenn, no n cnennanncrt nenarorn
n ncnxonorn, paorammne c nertmn, ne ncerna rouno snamr: xaxne xnsnennte cnryannn
uame ncero npononnpymr samnrnoe nonenenne peenxa; xaxne nonenenuecxne, +monnonant-
nte n nnrennexryantnte xonnnr-crparernn nern ntnpamr nnx samnrt n xaxne ns nnx nm
necrnnrentno nomoramr. Vunrtnax, uro napxny c ocosnanntmn cymecrnymr noncosnarent-
nte samnrnte mexannsmt, necrnne xoroptx nxcnponart n xnnom omennn c peenxom
eme rpynnee, cranonnrcx nonxrntm, nacxontxo cnoxno no cnoemy crpoennm n, ncnencrnne
+roro, nenpocro nnx nsyuennx xnnxercx crpyxrypa ncnxonornuecxo samnrt nnunocrn.
B cnxsn c +rnm mt npennaraem cnenymmym 1exnonornm nmnnnennn ncnxonornue-
cxon samn1m y ae1en:
1. Hccnenonanne xnsnenntx cnryann, ntstnammnx y nere cocroxnne nnyrpennero
nanpxxennx n ecnoxocrna (c nomomtm cnennantno nonopanntx remarnuecxnx pncynxon
n nnctmenntx paccxason).
2. Anannsnponanne nercxnx pncynxon n paccxason n na +ro ocnone onncanne sna-
unmtx nepexnnann nere n +rnx cnryannxx, ntxnnenne cnennnxn ynxnnonnponannx
ncnxonornuecxnx samnrntx mexannsmon n crparern npeononennx crpecca (xonnnr-
crparern).
3. Onpenenenne nanonee uacrtx n +exrnnntx xonnnr-crparern peenxa n conoc-
rannenne nx c nopmo, r.e. coornecenne c nnnxnnem nona, nospacra, orxnonennxmn nnunocr-
ntx cnocrn n napnanrom opmnponannx rnna nnunocrn.
4. Ocyxnenne c peenxom n/nnn ero ponnrenxmn ocoennocre ntxnnennoro samnr-
noro nonenennx, a raxxe xonxpernoro conepxannx xapaxrepntx nnx nannoro peenxa conn-
antno onopxemtx n connantno ne onopxemtx xonnnr-crparern (c nentm cosnannx ycno-
nn nnx ero onrnmantnoro nonenennx n nponemntx, ncnxorpanmnpymmnx cnryannxx).
Mt cunraem, uro peannsannm npennoxenno namn rexnonornn ntxnnennx ncnxonorn-
uecxo samnrt y nere moxno ocymecrnnrt c nomomtm nonrn1manoro (ann1entnoro) na-
nmaennn, nccneaonannn, pasnnrnx n xoppexnnn peenxa, a raxxe n pamxax xpa1xocpouno-
ro ncnxonornuecxoro xoncynt1nponannn unenon ceutn.
5.2. HBEHTHmHKAHHR C AIPECCOPOM
(npnuep nonrn1manoro nanmaennn)
Coaxa tnaer xycaue
Tontxo or xnsnn coaute,
Tontxo or xnsnn coaute
Coaxa tnaer xycaue!
Pma Mopuu
3ror mexannsm samnrt nonpono onncan n xnnre A.upen Hcnxonornx n sa-
mnrnte mexannsmt [110]. Ho mnennm anropa, raxo cnoco nonenennx nepenxo xnnxercx
cnencrnnem nepenecennoro panee rpanmnpymmero ontra. Peenox n +rom cnyuae npncnannaer
cee nexoropte xapaxrepncrnxn oexra rpenorn, accnmnnnpyx rem camtm ee nepexnnanne.
Hpnnnmax arpnyrt arpeccopa nnn nmnrnpyx ero nonenenne, on npeopaxaercx ns roro, xomy
yrpoxamr, n roro, xro yrpoxaer. Pocr arpeccnnnocrn cpenn nere n nonpocrxon, na xoropt
yxastnamr mnorne

cnennanncrt, paorammne c nertmn, noynnn nac eme pas axnenrnponart
nnnmanne na +rom enomene. Kax nsnecrno, cymecrnymr rpn ocnonnte xonnennnn arpeccnn-
nocrn. Hepnax rpaxryer ee xax npoxnennoe, nncrnnxrnnnoe cnocrno nnnnnnna. Bropax onn-
ctnaer arpeccnm xax nonenenuecxym peaxnnm na pycrpannm, rpertx xax pesyntrar conn-
antnoro nayuennx [115]. Hanmnenne, npnnenennoe nnxe, nonrnepxnaer npanomepnocrt ncex
+rnx nonxonon, ocoo ntnenxx rpern ns nnx (opmnponanne arpeccnnnocrn n pesyntrare
nayuennx). pxo nnnmcrpanne +roro nanmnennx cnyxnr orptnox ns crnxornopennx
B.Fyma Hnnx n Hnmx (n nepenone P.Xapmca):

Foxentman yunn mantunmex,
Hanxo no crony cryuan,
Foxentman pyran mantunmex
H xax nen na nnx ptuan.

Ecnn xro ne snan ypoxa,
He ymen cnpxrart rnaron
Foxentman roro xecroxo
Tonxo posrom nopon.

Konunn mxony xoe-xax,
Crann oa mantuyrana
Oyuart cnonx coax
Bcem nayxam Foxentmana.

Fnnn, nnn, nnn, nnn,
Fnnn nanxamn coax,
A coaxn rpomxo ntnn,
Ho ne cnymannct nnxax.

Paccxast nxrnxnaccnnnt Conn A. nosnonxmr npocnennrt, xax na ocnone mexannsmon
nnenrnnxannn, nonannennx n samemennx y nenouxn c nomnnnpymmnm rnnom nnunocrn
opmnpyercx cauosamn1nmn arpeccnnnmn c1nnt noneaennn. Cnon paccxast na sanannym
yunrenem remy ona nncana nmecre c npyrnmn nertmn na ypoxax ncnxonornn. B xonne yueno-
ro rona ncnxonor oennnnna n nnnmarentno nsyunna ncm naxonnennym sa ron rnopuecxym
nponyxnnm nenouxn. B pesyntrare +ro paort ynanoct ntxnnrt n npoanannsnponart rax
nastnaemt rpanmnpymmn npomnt ontr peenxa: nenpnxrnte nnx nenouxn xnsnennte
cnryannn n re nsmenennx, xoropte ncnencrnne nepexnnannx +rnx cnryann nponsomnn n ee
nyme n nonenennn. B nepnom paccxase ronopnrcx o ornomennxx nenouxn c npyrnmn unenamn
cemtn, o nannunn nanpxxennocrn n +rnx ornomennxx.

Paccra; Mou omuoueuu c opveu+u :)eua+u ce+iu: Mo oaovura crvna.
E ra)ro ceoeeo u :vroeo. Oua neperu)a o)oraov, u omo ua uee cu)iuo noe)u)o.
Mo mem o:eui ;)a, u +i c ue :acmo pveae+c. Mo nana cmpoeu, ou :acmo npu-
oupaemc. C +oe +a+o v +eu uem npoo)e+. C oeovuro uem npoo)e+. C opamo+
eparoa. uo uepeui, ou o:eui ecni)i:uei.

Kax mt yxe ronopnnn, Conx nenouxa c nomnnnpymmnm rnnom nnunocrn. Cornacno
pesyntraram ncnxonnarnocrnuecxoro nccnenonannx, ee ornnuamr cxnonnocrt x pncxy (F=10),
nanpxxennocrt (Q4=8), nomnnanrnocrt, nesanncnmocrt, nanopncrocrt (E=8), nnsxn camo-
xonrpont (Q3=4), samxnyrocrt (A=4), yponent nnrennexra nnxe cpennero (B=4), nenopoco-
necrnocrt (G=4) n neynepennocrt n cee (C=4). Moxno nnnert, uro y raxo nomnnnpymme n
cxnonno x camoyrnepxnennm (a snaunr, n x npoxnnennxm arpeccnn) nnunocrn ecrt nna xn-
ntx npara rerx n par. C nnmn, xax c onee cnatmn nmntmn, ona nosnonxer cee ncrynart
n axrnnnoe nsanmonecrnne, conepxamee +nemenrt nepantno n xocnenno arpeccnn (uac-
ro pyraemcx, npaxna). Pne npyrne, onee cnntnte, nrypt moxno paccmarpnnart xax
cxptrtx nparon. 3ro nxnx (nepnnt, ouent ncntntunnt) n, ocoenno, nana (crporn,
uacro npnnnpaercx). Penouxa npnsnaer nx nspocnym myxcxym cnny, no+romy onn moryr or-
xptro naxastnart n nonannxrt nomnnnpymmym nnunocrt, ntnyxnennym nm esoronopouno
nonunnxrtcx.
Bropo paccxas, cocrannennt no pncynxy, na xoropom Conx nsopasnna nnno sanna-
xanno nenouxn, nemoncrpnpyer, xax pasnnnamrcx raxne ornomennx.

Paccra; no pucvurv Hecnpaeeo)uea cumvauu: Hana pa;ou) ea;v, a +a+a
pvea)a +eu. A nana uu:eeo ue cra;a). Oouramci. uv+am, :mo omo uecnpaeeo)ueo.
Hpeoame)icmeo. B ocmamci c omo uoeocmim npu ceoe. Huro+v ue eoeopm. Homo+v
:mo oouoi eceeoa oeprv npu ceoe. B mar oicmpee omo ;aoieam u vcnoraueamci. B
cmapamci oo omo+ ue ov+ami u eceeoa oepv ruuev u :umam.

Hpocnennm, xaxoe samnrnoe nonenenne ncnontsyer Conx n crpeccono nnx cex xns-
nenno cnryannn npenarentcrna orna n necnpanennnnoro naxasannx co cropont marepn, c
xoropo y nee, nnpouem, ornomennx xopomne n ner nponem. Ha ocosnannom yponne +ro,
no-nepntx, xonnnr-crparernx nnauy, rpymy o +rom ronopnr sannaxannoe nnno nenou-
xn na pncynxe n cnona Onxamct... onnt ncerna nepxy npn cee. Bo-nroptx crparernx
oc1amct cau no cee, oann. Penouxa noxcnxer: ocramct c +ro nonocrtm npn cee. Hn-
xomy ne ronopm. Panee nner cnoco ronopm cau c coon, xoropt npoxnnxercx xax napn-
anr nnyrpenne peun ayuam o +1ou (Pymam, uro +ro necnpanennnno. Hpenarentcrno).
Pesyntrarom raxo cnoxno nnyrpenne paort ntcrynaer crparernx c1apamct sam1t
(satnam, crapamct o +rom ne nymart), nmemmax n xauecrne yxe neocosnanaemoro +x-
nnnanenra samnrnt mexannsm noaannennn, xoropo cosnaer n noncosnannn peenxa ouar
cxptroro, ne orpearnponannoro nonne nanpxxennx. Bmecre c rem, samemammax axrnnnocrt
(ncerna epy xnnry n unram: nercxn napnanr yxoaa n pao1y) nosnonxer uacrnuno ne-
pexnmunrtcx na npyrne cotrnx.
Hs-sa nnoxoro xapaxrepa orna n crpaxa nepen nnm nout naxe ne ntraercx nporecro-
nart oxcnxrt marepn, uro nenpnuacrna x cnryannn marepnantno yrpart ee nmnmo
nast. Ha yponne nonenenuecxnx narrepnon ner nnxaxnx npnsnaxon axrnnntx necrnn, ne-
cmorpx na ro uro nenouxa naxonnrcx n cnryannn pycrpannn. Onnaxo nepnt paccxas Conn
cnnnerentcrnyer o rom, uro peaxnnx rnena xax axrnnnoro nporecra n onpenenenntx cnyuaxx
nosmoxna. Kommenrapnn x cnenymmemy pncynxy namr xpxym nnnmcrpannm raxoro nonene-
nnx.

Paccra; no pucvurv Koeo u ;a :mo pveamm oemu?: Cooarv rvca)a o-
oeuirv. Binopo)a, ;anep)a e ro+uame u ue einvcra)a oo vmpa. Kpu:a)a: u;-;a meo
+eu omeu einopem! Cuou mvm oo vmpa u mo)iro eruu!.

Hrax, cxptroe nanpxxenne n nonannennax arpeccnx nsnnnamrcx na cnaoe cymecrno,
coaxy, xoropax, nnpouem, nana nnx +roro necomt nonon, xycnna nxnentxy. Ha yponne
ocosnannoro nonenennx nenouxa ncnontsyer nne connantno ne onopxemte crparernn: nsn-
uecxym arpeccnm (tm, nomam, mntpxm) n nepantnym (nonnm, xpnuy). Onnaxo onee
naxno npocnennrt nexamne n ocnone +roro nonenennx mexannsmt noncosnarentno samnrt.
Bent cront xecroxo naxasart cnom coaxy nenouxy sacrannxer ne ee npocrynox, a crpax nepen
naxasannem orna, ntpaxennt cnonamn ns-sa rex menx oren ntnoper. Haen1nmnxannn c
arpeccopou, ornom, nosnonxer peenxy npncnonrt cee nexoropte xapaxrepncrnxn oexra
rpenorn, npnnxrt arpnyrt arpeccopa n, nonropnn narrepn ero nonenennx, necrnnrentno
npeopasnrtcx ns roro, xomy yrpoxamr, n roro, xro yrpoxaer, nepepaartnax rem camtm
cnoe rpanmarnunoe nepexnnanne. Hpn +rom ynem nmert n nnny cnenymmee: no ornomennm x
orny, naxe n rom cnyuae, ecnn on +roro sacnyxnnaer, arpeccnnnoe nonenenne sanperno n no-
+romy nenosmoxno. 3naunr, coaxa, nnn nmo npyro oexr, naxonxmncx na onnom ypon-
ne c nenouxo nno naxonxmncx nnxe ee (rerx, par, nonpyra n np.), moryr nocnyxnrt n
xauecrne oexra nnx sauemennn nnyrpennero nonannennoro nanpxxennx (mexannsma, xoro-
pt nosnonnr n cnyuae neoxonnmocrn nepenecrn +ro nanpxxenne n nnne arpeccnn c nenoc-
rynnoro na nocrynnt oexr).
Pa, nenouxa nomnnanrna n no+romy cxnonna x camoyrnepxnennm, xoropoe, nanomnnm,
paccmarpnnaercx xax onnn ns nnnon arpeccnnnocrn. Kpome roro, ona necrnnrentno naxonnr-
cx n cnryannn pycrpannn, npononnpymme ee camosamnrnoe arpeccnnnoe nonenenne. Ho
camoe rnannoe y nee ecrt nepen rnasamn monent nnx nnenrnnxannn, crpax nepen xoropo
sacrannxer npnnxrt arpnyrt arpeccopa, nmnrnponart ero nonenenne n rem camtm orpearn-
ponart nnyrpennee nanpxxenne.
Kax uacro mt naem nerxm raxne xpxne npnmept nnx nonpaxannx!
5.3. MAMA, MOHO R BYBY TAKCHCTOM?
(npnuep xpa1xocpounoro xoncynt1nponannn)
Bce x nenam nnx mamt:
Pnx nee nrpam rammt,
Pnx nee xoxy x npauy,
Maremarnxy yuy.
Aeuu Bapmo
Kax nsnecrno, ornomenne npnnxsannocrn, xoropoe cymecrnyer mexny mareptm n pe-
enxom, otuno nocnr nnocrnennt xapaxrep. C onno cropont, ono oecneunnaer nerxm
cocroxnne ncnxonornuecxoro xomopra n samnmennocrn. C npyro cropont, upesmepnax
npnnxsannocrt peenxa x marepn n oxsnt norepxrt ee nmont moxer ropmosnrt nercxoe
pasnnrne n naxe cosnanart nepaspemnmte nymennte xonnnxrt. O +rom paccxastnaer cny-
ua c mantunxom Xene (ero nacroxmee nmx coxpaneno c paspemennx mamt). Paora ncnxo-
nora c +rnm mantunxom tna xoporxo n sanxna ncero 4050 mnnyr. Xenx xnner co cnoe
mamo n onno ns crpan Fanrnn, rne ncnxonory nonenoct unrart nexnnn no nercxo n nonpo-
crxono mennnnncxo ncnxonornn. Mama, npau-neneponor no cnennantnocrn, nonpocnna
ncnxonora nomout onpenennrtcx c ornerom na nonpoc, cronr nn e nepenecrn ctna ns xopeo-
rpanuecxo mxont, n xoropym on nocrynnn, oparno, n otunym anrnncxym. Oyuenne
n xopeorpanuecxo mxone nenoct na rocynapcrnennom xstxe, xoropt ne tn mantunxy
ponntm, no+romy on, no cnonam mamt, n nocnennee npemx cran ouent ycranart. Ha momenr
ncrpeun c ncnxonorom Xene ncnonnnnoct 12 ner, on yunncx n 6 xnacce.
Pnx roro urot nponenypa nsanmonecrnnx ncnxonora c peenxom tna onee xcno,
cnauana npnnenem crenorpammy paort, ntnennn xnmuente, no mnennm ncnxonora, cnona n
ntpaxennx.

1. Pncynox Anronoprper (pnc. 6) n nnanor ncnxonora n mantunxa no pncynxy. B na-
uane ecent mama naxonnrcx n npyro xomnare, urot ne memart paore.

Hcuxo)oe: Hapucv, nora)vcma, ceo nopmpem.
eu pucvem aemonopmpem.
H.: Karo mi ;oeci, ua nopmpeme? Hanuuu. Karoe v meo uacmpoe-
uue, o :e+ mi ov+aeui? .: Jmo eece)i, ru;uepaoocmui, rpacu-
ei. uv+am o +a+e
11
, mo, :mo oua paoa mo+v, :mo v +eu ece xopouo. To, :mo
poou)c. To, :mo v +eu ecmi :vecmeo m+opa. Umo xopouo pucvm.
(Om+emu+, :mo cua:a)a eu nuuem, nomo+ ua:uuaem eoeopumi, u
moeoa eeo omeemi rpamro ;anucieaem ncuxo)oe.)

11
3nect n nanee no xony ecent ntnenent xnmuente cnona.
H.: Ue+ eue mi +a+e upaeuuic? .: Moruo v +a+i cnpocumi?
Ho)v:ue no)orume)iui omeem ncuxo)oea, uoem r +a+e e opvevm ro+uamv,
;aoaem e eonpoc, eo;epauaemc e+ecme c +a+o u omee:aem: V)ioro.
H.: A :mo mi :vecmeveui ;oeci, ua pucvure? .: To, :mo +ue 3 eooa.
Cmom noc)e caoura, c+ompm ua +a+v. B 3 eoa xopouu eospacm. He uao xo-
umo e uuouv. Bi) +a)euiru +oruo pucoeami, ev)mi c nano...
Hav;a. euuua +a+a pvro ;arpieaem )uuo. Bicmpo vxooum u; ro+uami u
oo)iue, e me:euue ece oeceoi, ue eo;epauaemc.
. (npooo)raem): ...u c +a+o. Ouu v:u)u ramamic ua ee)ocuneoe. Koeoa
nepei pa; noexa) vna), nou)a u; pvru rpoei. H.: A :mo mi oo omo+ no+-
uuui? C+ompe) ua pvrv, veuoe) rpoei. Hcnveauca, mo, :mo +ue nonaem uu-
qeuuua, necor vna) ua acda)im. O:uua) pvrv om ep;u, ue xome), :mooi e rpoei
nona)a ep;i. Bo)c ;apareuu rpoeu? ua, u ce:ac o:eui ;apareuu oo-
mci. A :mo mi eue no+uuui? 3ar)eu)u n)acmipe+. Ma+a eoeopu)a ue
oepu ee)ocuneo, a e;) u vna). Ho npocmo xome) uav:umic ramamic ca+.

2. Pncynox omct (pnc. 7) n nnanor no pncynxy.

Hcuxo)oe: Hapucv ce:ac opveo pucvuor, B
oomci.
eu pucvem.
H.: Paccraru, :mo mi ;oeci uapucoea)?
.: Bo)iue eceeo oauca uouu. Koeoa )oru)c
cnami, +a+a ceem eir)m:a)a, ue xome) ocmaeamic e
uo:u. Kmo-mo eooem u cecm +eu. Koeoa omo
oi)o? Koeoa +ue oi)o 4 eooa. A ce:ac :eeo
mi oouuic? Ho:im oomci, ouu o+o umu
omco, roeoa me+uo, A :eeo mi oouuic, roeoa
oouu uoeui? Mauoauoe. O:eui +uoeo du)i+oe
c+ompe) eepoee vracuix. Hv u :mo? C
oemcmea :vecmeo, c mex nop rar c+ompe) du)i+ Uvro npo npueuoeuu, +ue
ovovm cuumic nuoxue cum. B npocu) +a+v, :mooi oua +eua vuuameaua cnamo.

3. Pncynox Con, xoropt nonropxercx (pnc. 8) n nnanor no pncynxy.

Hcuxo)oe npocum eum uapucoeami pucvuor
npo cou u paccra;ami, :mo uapucoeauo. Ma)i:ur
eino)uem ;aoauue.
eu: Jmo eopoua c rpacui+u e)a;a+u.
Koeoa +i oi)u e ;oonapre c +a+o, eopve ei)eme)a
u; r)emru eopoua, oua cmaua oeouamo ume u
uueeamo. Hcuxo)oe: H meo ooeua)a? Oua
+eu ue ooeua)a. B npocuv)c. Cro)iro pa; meoe
cuu)c omom cou? uea pa;a. H :mo mi
oe)a), roeoa npocuv)c? 15 +uuvm ue +oe
vcuvmi. Bv+au o xopoue+ noc)e omoeo +oruo
onmi cnami.

4. Pncynox nepexnnam (pnc. 9) n nnanor no pncynxy.

Hpoueovpa ucc)eooeauu npooo)raemc onucauui+ eiue oopa;o+. Bino)uue
pucvuor, +a)i:ur paccra;ieaem: 3oeci neperueam nepeo roumpo)iuo paoomo.
Mue raremc, :mo ue uanuuv, nomo+v :mo eouuvmco u v +eua ece savemca.
Hcuxo)oe: A :mo mi :vecmeveui, roeoa mar neperueaeui? uporv (nora;iea-
em ua epvoi), mvm oporum ece, omco, umo nouvuv nuoxvm
om+emuv. Hv u :mo, :mo no)v:uui? Toeoa +a+a
vem pveamo...
Hav;a.
. (npooo)raem): ...u ec)u ece uanuca)u xopouo, a
n)oxo npocmo vem nosopuo, ece xopouo, a a nuoxo.

5. Pncynox To, o uem x meuram n nnanor no +romy
pncynxy.

eu: B xo:v aemo+oou)i u ucmpeoume)i. Ha ucmpeoume)e +oruo no)v:umi
vooeo)icmeue om no)ema ua oo)iuo cropocmu, +oxuo vuememo rvoa-uuovoi, eoe
ue oiea). B Huoum omoixami. Om ecex npoue+: om uro)i, xo)ooa, om no)umu-
ru, om eceeo.
Aemo+oou)i :mooi +oruo oi)o vexami ;a epauuuv, rumi. 1a+ ue mau,
uau e uaue pecnvuuue, xopouo. Ta+, eoe uem oo+re, npecmvnuocmu, npe;uoeu-
ma.
Hcuxo)oe: A :e+ meoe npe;uoeum ue upaeumc? eu: Hpocmo ou uu:eeo
ue oe)aem o) uaue cmpaui. Cmpaua pa;pvuaemc. A omrvoa mi omo ;ua-
eui? B c)vuam paouo. Curv u :umam ea;emi. A o :e+ mi eue +e:ma-
eui? Xo:v oo+, oeevurv )mou+vm, +a+e +vra. Xopoueeo ciua. Umooi 3e+-
) u;+euu)aci e )v:uvm cmopouv ue oi)o amo+uix e;pieoe. Ko+nimmep. A
eue ca+oe-ca+oe? 1enum necor, men)i eo;ovx, +ampau, Hvua-napr.

6. Pnanor no pncynxy na remy n mxone. Ha pncynxe nsopaxen xopeorpanuecxn
xnacc, mantunx cronr y anernoro cranxa n ntnonnxer nnnxennx.

Hcuxo)oe npocum nepe:uc)umi, :mo e uro)e xopouee u :mo n)oxoe. e-
u: Xopouee: v:ume)i no oa)emv xea)um. upve noeu)c. E;ou)u eicmvnami. H)o-
xoe: oupermop ;)o ;a uvmru ue)oaui oaem. H)oxoe v:umi ua uauuoua)iuo+
;ire. Eue v:ume)iuuua no ucmopuu, eeoepaduu ;)a.

7. Pnanor no pncynxy na remy Ecnn t y menx tna nonmenax nanouxa, x t npe-
nparnncx n....

eu: B oi npeepamu)c e urorepa. Jmo u; +v)imdu)i+a Bom+eu. Ou
suo, uo a m xomeu mmo opm+. Ou ueooi:ui ue mar, rar ece. Ou c+eemc,
)moum uao ece+u noc+emic. V ueeo ceo ;aeoo uepvuer. Ou oe)aem uepvuru, de-
epeepru; npaeoa, om omux uep pa;pvuaemc eopoo.
H.: Ec)u oi mi oi) urorepo+, :mo oi oi)o? .: 3aeo uepvueu.
C+euuu m ecex. Bmu m oeam. H+eu noauumx. A ;a:e+ noooauuie?
Ho ou xe ouvuau, umo e+v ue ece uao ca+o+v euamo, sa ueeo +oevm euamo.
Ouu eeo oamca us-sa moeo, umo ou ux +oxem vumo. Ouu eeo oomc.

8. Pncynox Henpnxrnax cnryannx n nnarnocrnxa xonnnr-crparern.

Hcuxo)oe npocum +a)i:ura uapucoeami uenpumuvm cumvauum u; eeo ru;uu.
eu pucvem naoeuue c ee)ocuneoa (Koeoa vna) c ee)ocuneoa. He no+um, rar omo
oi)o). ua)ee ucno)i;vemc uucmpvruu r Onpocuurv ronuue-cmpameeu uro)iuoeo
eo;pacma (npu)oreuue II). Hcuxo)oe noc)eooeame)iuo ;a:umieaem cmpameeuu u
npocum eum om+e:ami, rarue u; uux ou ucno)i;vem, roeoa :vecmevem uanpreuue
u oecnorocmeo. Bom nepe:eui euuuix cnocoooe npeooo)euu cmpecca:

cxorv c v+a
+o)mci
npouv npoueuu, eoeopm npaeov
cn)m
eoeopm ca+ c cooo
ov+am oo omo+.

Hcuxo)oe nora;ieaem +a)i:urv ;anucauuie ua )ucmo:re cmpameeuu u cnpa-
uueaem, rarue u; uux e+v oecmeume)iuo no+oeamm,
.: Mue no+oeaem, mo)iro roeoa eoeopm ca+ c coo.

9. Pnarnocrnxa ncnxonsnuecxoro cocroxnnx mantunxa c nomomtm 8nnernoro recra
P.Hmmepa n nneroacconnarnnnoe nccnenonanne ornomenn nnunocrn.

Ho cmauoapmuo npoueovpe ncuxo)oe npoeooum ouaeuocmurv ncuxodu;u:ecro-
eo cocmouu +a)i:ura c no+ouim mecma Hmuepa [99], a ;ame+ ueemoaccouuamue-
uoe ucc)eooeauue ;ua:u+ix omuoueuu [129]. Ooa eapuauma pacr)aoru ueemuix
rapmo:er ceuoeme)icmevmm o mo+, :mo ncuxodu;u:ecroe cocmouue peoeura uaxo-
oumc e npeoe)ax avmoeeuuo uop+i (1 eapuaum: + 3 + 4 x 2 x 1 = 7 = 5 6 0, 2 ea-
puaum: + 3 + 1 x 2 x 4 = 5 = 6 7 0). Hpeono:umae+i+ ueemo+, rpacui+ (npu nep-
eo pacr)aore ua emopo+ +ecme, npu emopo ua nepeo+ +ecme), +a)i:ur ooo-
;ua:u) ueemoaccouuamueuie noumu mi +a)euiru, meou oemu. Omeepeae+i+
ueemo+, cepi+ (ooa pa;a ua eoci+o+ +ecme), ooo;ua:eui noumu meoe ;oopo-
eie, mi e;poc)i.
upveu+u ueema+u, ;auu+amuu+u npeono:umae+vm no;uuum, ora;a)uci re)-
mi u cuuu. e)mi+ ueemo+ eu ooo;ua:u) noumu +a+a, oieua aue)u-
cra uro)a, pucoeauue, +e:mi, urorep. Cuuu+ noumu meoe uacmpoe-
uue, mi ce:ac, nana.
Ha omeepeae+o no;uuuu, no+u+o cepo, ora;a)uci rapmo:ru ropu:ueeoeo u
:epuoeo ueema. Kopu:ueei+ ueemo+ oi)u ooo;ua:eui noumu ce+i, xopeoepa-
du. Uepui+ ca+o:vecmeue, xopeoepadu:ecra uro)a, r)acc, v:eoa,
ucmopu, eeoepadu, me+uoma, cmpax.

10. Oparnax cnxst.

Hcuxo)oe: Umo mi ce:ac :vecmeveui, roeoa +ue ece omo paccra;a)?
eu: Ouuueuue. Teoe oi)o npumuo u)u uenpumuo ece omo paccra;i-
eami? Bi)o u npumuo, u uenpumuo. Umo oi)o ca+i+ e)aeui+? Bm-
cuasmeamo ceou +mcuu.

11. Co cnon mamt.

Ha opveo oeui +a+a vre ooua npuu)a r ncuxo)oev u paccra;a)a c)eovmuee. C
roucv)imauuu ouu c eue eo;epaua)uci ua marcu, m.r. oi)o vre o:eui no;ouo, a
e+v eue npeocmo)o v:umi vporu ua uauuoua)iuo+ ;ire. Ma)i:ur eie)oe) vcno-
roeuui+, vooe)emeopeuui+, pacc)ao)euui+. Mauuua exa)a no me+ui+ v;ru+ v)u-
ua+ Cmapoeo eopooa ua oo)iuo cropocmu. Bopve +a)i:ur cra;a): Ma+a, +oruo
meoe :mo-mo crarv? To)iro mi ooeua, :mo ue veuo cepumoca! Koue:uo,
+o poouo, ooeua)a +a+a. H moeoa +a)i:ur ocmoporuo cnpocu): Ma+a, +ox-
uo a vv maucucmo+?.

Mt npnnenn nocnonnym crenorpammy nsanmonecrnnx ncnxonora c nnenannarnnernnm
mantunxom. B pesyntrare +roro nsanmonecrnnx ncnxonor ynnnen mnp, n xoropom peenox
xnner, ocrpo nepexnnaer pasnnunte cotrnx n or xoroporo samnmaercx, rnasamn camoro pe-
enxa:

Ma)i:ur eu rueem co ceoe +a+o e eopooe. Cmpauo, eoe uaxooumc
omom eopoo, npaeum npe;uoeum, romopi uu:eeo ue oe)aem, u noomo+v cmpaua pa;-
pvuaemc. B omo+ eopooe cmpauuo u ;oro, npoueemaem npecmvnuocmi u +uoeo
oo+re. H roeoa oouu eo;epauaeuic oo+o u; uro)i, ocooeuuo ec)u me+uo, ua me-
o o:eui oare +oevm uanacmi. Hanpu+ep, +auiru. H)u eopoui c rpacui+u e)a;a+u.
H; ;oonapra.
B uro)e more ue o:eui xopouo. uupermop ;)o ;a uvmru ue)oaui oaem.
Haoo v:umi ua uauuoua)iuo+ ;ire. V:ume)iuuua no ucmopuu u eeoepaduu ;)a. Ko-
eoa +a)i:ur omee:aem v oocru, v ueeo e epvou ece oporum om eo)ueuu, :mo ou ece
;aovoem u no)v:um n)oxvm om+emrv. H omo ovoem npocmo no;op: v ecex oeme ece
ovoem xopouo, a v ueeo n)oxo. H +a+a eue uararem ;a n)oxvm om+emrv.
A +a+uuo ooeepue uurar ue)i; oo+auvmi. Homo+v :mo +a+a e)aeua ;a-
uuma e ru;uu. Hanpu+ep, +oruo nonpocumi +a+v v)orumi meo cnami. H moeoa
ue ovovm cuumic n)oxue cui npo npueuoeuu, ue ovoem ra;amic, :mo rmo-mo ;a-
oem e me+uome e ro+uamv u meo cecm....
Koeoa +a)i:ur ov+aem o +a+e, ou :vecmevem ceo eece)i+, ru;uepaoocm-
ui+, rpacuei+. Ma+a mar paoa, :mo ou, +a)i:ur, v uee poou)c. Umo v ueeo ece xo-
pouo. Umo v ueeo mara xopoua v)iora. H rar +a+a ooumc ;a ceoeeo +a)i:ura! K
npu+epv, ooumc, :mo ou +orem ;apa;umic. Oouu pa;, roeoa ou nepei pa; noexa)
ua ee)ocuneoe, mo vna) ua acda)im u u; pvru nou)a rpoei. H moeoa +a)i:ur o:eui
ucnvea)c, noov+a), :mo e+v nonaoem uuderuu. H ou oo)eo o:uua) pvrv om necra, ue
xome), :mooi e rpoei nona)a ep;i. V +a+uuix oo)iuix maroe :acmo oieaem. Beoi
+a+a epa:-eeuepo)oe...
O:eui cmpauuo u ;oro e eopooe, e uro)e, e me+uome u oouuo:ecmee.
H mar xo:emc onmi cmami +a)euiru+ u eepuvmic ua;ao e 3 eooa, e xo-
pouu eo;pacm. Toeoa ue uaoo oi)o xooumi e uro)v u +oruo oi)o pucoeami u ev-
)mi... c nano... moeoa oi)a ce+i... Bnpo:e+, npo nanv ue)i; ecno+uuami +a+a
paccmpaueaemc.
H)u rar xopouo oi)o oi v)ememi rvoa-uuovoi ua ucmpeoume)e. Om ecex
npoo)e+: om uro)i, xo)ooa, no)umuru. Hanpu+ep, rumi ;a epauuuv. Beoi ma+ ue
mar, rar e omo pecnvo)ure, ma+ xopouo. Ta+ men)i necor, u men)i eo;ovx, u oa-
re 3e+) u;+euu)aci e )v:uvm cmopouv uem amo+uix e;pieoe... H ma+ v meo
oo+, )mou+a oeevura. V +a+i +vr.
A v meo ecmi ro+nimmep...
A eue, ec)u oi v +a)i:ura oi)a eo)ueoua na)o:ra, ou oi oo;ame)iuo npe-
epamu)c e urorepa. urorep ;)o, uo ou, +a)i:ur, oi) oi ooopi+. H oi) oi v ueeo
;aeoo uepvuer. H oi) oi ou ooeami+. H moeoa ue uaoo oi)o oi ece oe)ami ca+o+v,
u ou oi cnpaeu)c moeoa co ceoe vcma)ocmim u n)oxu+ ;oopoeie+. H ueearui+
ca+o:vecmeue+. 3a ueeo oi noooauuie ece oe)a)u. H omcmvnu) oi moeoa cmpax. H
me+uoma. Homo+v :mo v ueeo oi)a oi cu)a c+ex. H ou +oe oi noc+emic uao
oupermopo+, romopi ue)oaui oaem. Hao ;)o v:ume)iuuue no ucmopuu u eeoepa-
duu. H)u ou +oe oi e;mi u ecex voumi... +auiroe u eopou u; ;oonapra, c rpacui-
+u e)a;a+u.
Ho:e+v ue)i; cuoea cmami +a)euiru+, npeepamumic e urorepa u)u v)e-
memi e Huoum?
Kar n)oxo u ;oro, u rara vcma)ocmi, A eue uaoo v:umi vporu ua uauuoua)i-
uo+ ;ire, ucmopum, eeoepadum. H onmi uomu ue e ooi:uvm aue)ucrvm uro)v, a
e xopeoepadu:ecrvm. Xom ma+ ecmi opve, xea)um v:ume)i no xopeoepaduu, u e;ou)u
eicmvnami...
Koeoa c)v:ammc uenpumuie cooimu, roeoa eo;uuraem uanpreuue, oecno-
rocmeo u :vecmeo euui, +a)i:ur ovrea)iuo cxooum c v+a. H oopauaemc r Boev. H
eoeopum ecm npaeov, npocum npoueuu ;a ece ceou npocmvnru.
A eue ou ov+aem u eoeopum ca+ c cooo. Ec)u ov+ami o xopoue+ +oruo
oare ;acuvmi. A ec)u eoeopumi ca+o+v c cooo omo o:eui oare no+oeaem. H eo-
ooue no+oeaem, roeoa mi +oreui uav:umic :mo-mo oe)ami ca+. Bom, uanpu+ep,
eoeopu)a +a+a ue oepu ee)ocuneo, vnaoeui. H +a)i:ur, oecmeume)iuo, e;) u
vna). Ho eeoi uav:u)c ou moeoa ramamic ca+.
H ec)u mi ro+v-mo, xom oi ceoe ca+o+v, ooo ece+ uaroueu paccrareui, eom
moeoa uacmvnum o:uueuue. Homo+v :mo uaoo eicra;ieami ceou +ic)u. uare ec)u
omo uenpumuo. To)iro moeoa ua ovue cmauoeumc )ee:e ue mar cmpauuo u mpe-
eoruo.
H roeoa mi uaroueu eicrareui ece ceou +ic)u, u, o:ucmueuuci, coeui e
marcu u no+:uuic ua oo)iuo cropocmu, rar ovomo marcu omo ucmpeoume)i,
eom moeoa, mo)iro e omo +euoeeuue, mi +oreui ceoe no;eo)umi oco;uami u ;aoami
ceoe +a+e ceo ca+i e)aeui eonpoc: ue pa;peuum )u oua ceoe+v +a)i:urv cmami
ue apmucmo+ oa)ema, a marcucmo+?
3aoaui eonpoc, nomo+v :mo oua ooeua)a ue cepoumic...

Taxo mononor mantunxa ycntmana ncnxonor. H nonxna, uro nomnmo nenpnxrno-
cre c yueo na nannonantnom xstxe n nenpocrtx ornomenn c yunrenxmn ero eme nonnyer
cnryannx mxontntx ormerox n cnxsannax c nem nanpxxennocrt n ornomennxx c mamo n co
cnepcrnnxamn, nponemt n cemte (yxon orna ns cemtn n mamnno onnnouecrno) n mnoxecrno
camtx pasntx crpaxon. Hpnnenem nx nepeuent.

1. C1pax 1euno1m (oxncx noun).
2. C1pax nnoxnx cnon (mne ynyr cnnrtcx nnoxne cnt).
3. C1pax oannouec1na (onnn nomo nnrn omct).
4. C1pax nanaaennn (nopona crana noronxrt nmne n xnenart, omct mantxxon),
5. C1pax sapaaennn (ncnyrancx, uro nonaner nnexnnx).
6. C1pax cuep1n (xro-ro noner n cecr menx).
7. C1pax nnoxon o1ue1xn (omct, uro nonyuy nnoxym ormerxy).
8. C1pax naxasannn (mama yner pyrart).
9. C1pax omec1nennoro nopnnannn (npocro yner nosopno: nce xopomo, a x nno-
xo).
10. C1pax oropun1t uauy (Mama, moxno x ree uro-ro cxaxy? Tontxo rt oema,
uro ne ynemt cepnnrtcx...)

Hcnxorpanmnpymmne cnryannn, crpaxn n npyrne orpnnarentnte nepexnnannx, noce-
nnnmnecx n nyme Xenn, sacrannxmr ero samnmartcx ocosnanno n neocosnanno. Inannax
ocosnannax samnra +ro mama. (3ro x necent, xnsnepanocrnt, xpacnnt. Byuam o ua-
ue, ro, uro ona pana romy, uro y menx nce xopomo. To, uro x ponnncx.) Mama nmnr, mama
ncerna pxnom, mama yxnantnaer cnart, n rorna orcrynaer rtma noun n nnoxne cnt yxe ne
cnxrcx, naxe ecnn no renennsopy cmorpen nntm npo npnnnnennx. H no+romy mamy nnxax
nentsx oropuart nnoxo yunrtcx n xopeorpanuecxo mxone na nannonantnom xstxe,
ncnomnnart nany n meurart crart raxcncrom.
Crpax oropunrt mamy sacrannxer yxonnrt n cex, n onnnouecrno, n nymart cnon mtcnn
camomy (xonnnr-crparernn ayuam o +1ou, ronopm cau c coon). Taxoe nn1ennex1y-
antnoe connaaanne necrnnrentno npnnocnr oneruenne n ycnoxoenne, poxnaer nonnmanne,
uro nepannsannx nepexnnann, nosmoxnocrt camontpaxennx npnnonxr x nnyrpennemy
ounmennm.
Hapxny c ocosnanntmn, n opty c ncnxorpanmnpymmnmn nepexnnannxmn ncrynamr
n noncosnarentnte samnrnte mexannsmt. V Xenn onn ocnonant na sauemennn n naen1n-
mnxannn. Bapnanramn samemennx ntcrynamr perpeccnn (B 3 rona xopomn nospacr. He
nano xonnrt n mxony. Ftn manentxn moxno pnconart, rynxrt c nano...) n yxoa n ueu-
1y, man1asnm ( xouy anromonnt n ncrpenrent. Moxno ynerert xyna-nnynt, rne x ne
tnan, B Hnnnm orntxart. Or ncex nponem or mxont, xonona, or nonnrnxn, or nce-
ro...). Hanomnnm, uro raxax samnra: orxar x pannnm, nercxnm opmam nonenennx nnn nepe-
non nonenennx ns peantnoro mnpa n mnp yremnrentno anrasnn ncrynaer n cnny, xorna
uenonex ne ntnepxnnaer nanpxxennx, xoroporo or nero rpeymr ntcmne, nspocnte opmt
nonenennx. Hseranne, yxoa o1 nponeu n nacroxmem nosnonxer peenxy xorx t na npemx
omyrnrt cex cuacrnnntm n peannsonart cnon rante n sanpernte xenannx: norynxrt c na-
no, narn mame myxa, a cee nmnmym nenymxy...
3amnra no rnny nnenrnnxannn, xoropym ncnontsyer Xenx, nmeer cnoxnoe crpoenne.
Pxoxep, nnanenen sanonon no nponsnoncrny nrpymex, ceer noxpyr cex sno, ycrpannax nrpt n
eepnepxn, or xoroptx paspymaercx ropon. Peaxnnx o1pnna1entnon nun1annn nosnonxer
mantunxy ocynnrt +ro sno. Onnaxo on yxe cnocoen, ormexenanmnct or orpnnarentntx cro-
pon Pxoxepa, ntnennrt n nem re ueprt n xauecrna, xoropte emy npencrannxmrcx npnnnexa-
rentntmn. 3ro cnna, orarcrno, nnacrt, ymenne nonunnnrt, ntcmexrt, ncennrt crpax, na-
xasart. Hnenrnnxannx c raxo cnntno nrypo nosnonxer neynepennomy, rpenoxnomy n
mnnrentnomy mantunxy peannsonart xapaxrepnym nospacrnym peaxnnm +uancnnannn: xe-
nanne crart nspocntm, camocroxrentntm n nesanncnmtm, crpemnenne crart ntme npyrnx
nmne. Taxoe npenocxoncrno nocrnraercx nnymx cnocoamn: nyrem ocmexnnx (nmnr nan
ncemn nocmexrtcx) n nsnuecxoro ycrpanennx npornnnnxon n cnyuae nx nenonnnonennx
(Onn ero oxrcx ns-sa roro, uro on nx moxer ynrt. Onn ero oxrcx). Taxnm opasom,
mt onxrt nanmnaem necrnne mexannsma naen1nmnxannn c arpeccopou, xorna npncnoenne
cee xapaxrepnoro opyxnx, xapaxrepntx arpnyron onnunxa nosnonxer onxennomy cex
samnrnrt.
Pasronop c ncnxonorom npnnec Xene oneruenne, uacrnuno paspxnnn nanpxxenne n
rpenory. 3ro npnneno x cnnxennm ntpaxennocrn ne rontxo cocrnenntx mexannsmon ncn-
xonornuecxo samnrt, no n necrnnx connantntx sanperon (crpaxa oropunrt n norepxrt nm-
ont rnanno n xnsnn samnrt, mamt). Cnnnerentcrnom +romy nocnyxnn nonpoc (Mama,
moxno x yny raxcncrom?), xoropt xnnncx camtm naxntm nrorom ro cnoxno nnyrpen-
ne paort, xoropax nponsomna n nyme Xenn.
Ocynnn nce pncynxn n paccxast Xenn, ncnxonor n mama conmecrno npnmnn x ntno-
ny, uro emy neoxonnmo yrn ns xopeorpanuecxo mxont oparno n otunym anrnn-
cxym.
5.4. R BOKCL
(npnuep xpa1xocpounoro xoncynt1nponannn)
Mypxa, ne xonn, ram ctu
Ha nonymxe ntmnr,
Mypxa cept, ne mypntut,
Penymxa ycntmnr.
Hxnx, ne ropnr cneua
H cxpeyrcx mtmn.
omct roro ctua,
Pnx uero on ntmnr?
Auua Ax+amoea
Btme mt neonnoxparno nonuepxnnann, uro nspocnte nmnn cnnmxom uacro ne snamr
n naxe ne cnocont npennonoxnrt, xaxne xnsnennte cotrnx moryr crart ncnxorpanmn-
pymmnmn nnx nx nere. Hononoe cnyunnoct c ponnrenxmn necxrnnernero Anemn. Onn o-
parnnnct x ncnxonory c xanoamn na crpaxn mantunxa n ero nontmennym uyncrnnrentnocrt
n nneuarnnrentnocrt. Konxperntm nononom nnx xoncyntrannn nocnyxnn orxas mantunxa xo-
nnrt n mxony camocroxrentno, nocne roro xax yunrentnnna paccxasana nerxm o mantxxe, xo-
ropt noxnnncx n nx mnxpopaone, n npenynpennna, uro nano trt ocropoxntmn. 3arem
Anema orxasancx ocranartcx noma onnn. Kpome roro, ponnrene ecnoxonnn xanot ctna na
rononnte onn n mym n ymax, nnoxo con n crpax npn sactnannn (ncerna nano cnnert c pe-
enxom, noxa ne sacner).
Co cnon mamt, mantunx ponnncx nenonomenntm, cemnmecxuntm. V mamt n anamne-
se xponnuecxn nnenonepnr. C nercrna y peenxa nanmnancx ecnoxont, npeptnn-
crt con. On nyran nent n nout. uacro nnaxan. C annernrom roxe ncerna tnn nponemt.
uacro onen npocrynntmn saonenannxmn, ornramn. B 3 rona tn rocnnrannsnponan no no-
nony rnono anrnnt. Hs nnexnnonntx onesne nepenec xpacnyxy. 3a ron no opamennx x
ncnxonory tno corpxcenne mosra (or rocnnrannsannn ponnrenn orxasannct). Hanmnaercx y
nenponaronora c nnarnosom: nereronncronnx no nepepantnomy rnny, nenpornuecxoe napy-
menne cna, nounte crpaxn. Ha 33I xocnennte npnsnaxn nncynxnnn crnonono-
nn+nneantntx crpyxryp mosra. Pexomennonano oparnrtcx n Henrp nercxnx nenposon.
Bonpoct ncnxonora nosnonnnn nonyunrt cnenennx o nexoroptx ncnxorpanmnpymmnx
cotrnxx ns xnsnn +ro cemtn. Korna mantunxy tno 4 rona, cemtm orpannn. 3ro cnyun-
noct rax. Mama c peenxom ntmna ns xnaprnpt na necrnnunym nnomanxy. Tam oxasannct
annnrt c Kanxasa. Onn nanann na mamy c Aneme, nnnxnynn nx oparno n xnaprnpy n sa-
nepnn n nanno. Hany, xoropt n +ro npemx tn noma, nepen nneptm n nannym xomnary cra-
nn ntrart. C rex nop, xax samernna mama, mantunx noannaercx nnn xanxascxo nanno-
nantnocrn.
Korna peenxy tno 6 ner, ymep ero nenymxa. Mantunx snan npo +ry cmeprt, no cne-
nnantno ponnrenn c nnm neuantnoe cotrne ne ocyxnann, na noxoponax n nomnnxax on ne
npncyrcrnonan.
3a necxontxo mecxnen no xoncyntrannn ncnxonora y nnx nnpyr nsecnnact xomxa. Ona
crana nponsnrentno mxyxart n pocartcx na nmne. Xnnornoe ornesnn x nerepnnapy n yct-
nnnn. C +ro xomxo y Anemn tnn ouent rennte ornomennx, no+romy cnauana ponnrenn
cxasann ctny, uro xomxa saonena n ee nonoxnnn n ontnnny neunrt. H rontxo uepes nexo-
ropoe npemx uro npaun ne cmornn xomxy nsannrt or onesnn n ra ymepna.
B nponecce paort ncnxonora c mantunxom onapyxnnnct n npyrne nenpnxrnte cn-
ryannn ns ero xnsnn. Hpnnenem +rant +ro paort, ntnennn xnmuente nnx nocnenymmero
ocyxnennx cnona n ntpaxennx.

1. Pncynox Anronoprper n paccxas Anemn no pncynxy.

Hov e uro)v. uv+am oo vporax. Hpo ucmopum ov+am o:eui xopouu vpor.
Hacmpoeuue eece)oe, nomo+v :mo ece ;uam, eiv:u) vpor u no)v:v nmeprv. Pa-
oocmi, eece)ie ua ovue.

2. Pncynox Mox cemtx n paccxas no pncynxy. Hsopaxent mama, mantunx (n nenrpe)
n nana. Kpyxxamn oosnauent xomxa (pxnom c mamo) n coaxa (pxnom c nano).

Mi ecmpe:ae+ oaovurv u oeovurv u; 4opoca. Becua. Mi cmou+ e mo)ne,
+a+a noou)a pvru, :mooi evuua veuoe) ee. Cropee oi npuexami oo+o!

3. Pncynox n xnacce n paccxas no pncynxy.

B oe)am vporu. Hcmopum. uv+am uau a euam, xopouo uuu nuoxo? Xopo-
uo oaovm e ro+nimmep uepami, rvnm :mo-uuovoi. H)oxo eipveamm: nana u
+a+a, v:ume)iuuua. Co+ueuua, ueveepeuuocmo.

4. Pncynox Pnoxy nonyunn, nepexnnam n paccxas no pncynxy. Hsopaxennt na
pncynxe mantunx rax nepexnnaer, uro cxnarnncx sa ronony.

Pev ua ceoe eo)oci. Oeuuam ceo eom n)oxo, xom ece ;ua), ue uanuca)
npaeu)iuo. Oououo. Bvvm oueuo cuuouo pveamo, ue avm uu meueeusop c+ompemo,
uu e uo+nommep uepamo. B uuacce vvm npo +eu nuoxo v+amo, :mo n)oxo uanu-
ca). Bpasuumoca vvm uev+exa, uu:eeo ue v+eeui. upa;uumi ovovm 4u)unn u
Eeop.
Hcuxo)oe: A ;a:e+ u+ omo uaoo? A)eua: Hpocmo mar. Ha:uuamm u;oe-
eamic, :mooi :e)oeer nooeea) e oeueucmee.

5. Hcnxonor npocnr mantunxa nepeuncnnrt nnctmenno ocnonnte xnsnennte npone-
mt. Ho cnonam Anemn nx oxasanoct rpn:

Cuoxuo euamo vpouu, poumeuu sacmaeuamm euamo vpouu ua opveue ouu,
+auo paspeuamm c+ompemo meueeusop u uepamo ua uo+nommepe.

6. Pncynox Henpnxrnax cnryannx n paccxas no pncynxy.

H; pvr naoaem :aura. Oouu +ecu ua;ao. Uvecmevm euuv. Ouv eom ua-
uo a nuoxo. B ;aoi) eimepemi pvru, ouu oi)u cro)i;rue. Uaura eicro)i;uv)a u;
pvr u vna)a.
Hcuxo)oe: Umo mi :vecmeoea)? A)eua: Buuv, coxaueuue, eope. Hpe-
uvecmeoeau, umo +eua opveamm. auocmo u uauue +o )mou+a.

7. Hcnxonor saunrtnaer nepeuent nercxnx crparern npeononennx crpecca, mantunx
orneuaer ycrno, xaxne ns nnx ncnontsyer, xaxne ontme ncero nomoramr.

Hcno)i;vem:

ocmamci ca+ no ceoe, oouu
cmapamci ;aoimi
cn)m
n)a:v, epvuv
c+ompm me)eeu;op

Bo)iue eceeo no+oeamm:

ocmamci ca+ no ceoe, oouu
c+ompm me)eeu;op

8. Pncynox Con, xoropt menx nsnonnonan n paccxas no pncynxy.

Ko+nimmepua uepa 3amepuuie euruueu. Cuumc noc)eouu vpoeeui,
oo romopoeo ooue). Cuumc: curv ;a ro+nimmepo+, uepam, cmapamci npomu
vpoeeui. Bo)uvmci: rmo nooeoum euruueu u)u epaeu?
Hcuxo)oe: A ecmi )u v meo uenpumui cou, romopi noemopemc? A)e-
ua: Hem.

9. Pncynox n nnanor c ncnxonorom na remy omct. Ha pncynxe nsopaxena pta-
uynonnme.

A)eua: Jmo :vooeuue uuon)auemuuu u; du)i+a Uvro. Morem ecex
cecmi, coumi c uoe, +orem c)o+ami meoe uem. Cmpauuo, :mo eue;anuo uanaoem
ua meo. Hcuxo)oe: A :eeo eue mi oouuic?
Omeem A)euu:

Kuauu, nououuuoe, npueueuu.
Honacmo no +auuuv.
3auvumoca.
Bououux +auouuuoe noomm. Cmom oro)o uro)i, rov +a+v oo-
mci, eopve ;arpomm uro)v u ue c+oev eoerami e uee, roeoa oo)iuue
+a)i:uru uanaovm.
Bspmeoe.
Mvxuuu: o+xe, eopoe.
Huoxux om+emou.
Ocmamoca ouo+v.
1e+uomm.
Hpuxoumo us uuoum, uoea uuumo ue ecmpeuaem.
Beuepo+ emxoumo c meuuuca, uoea uuuoeo uem; oo)rua +a+a ecmpe-
mumi, a ee uem.

Hcuxo)oe: Hepe:uc)u cumvauuu, roeoa mi cu)iuo ucnvea)c.
Omeem A)euu:

Hvmo-uvmo muo ue nonau no +auuuv eecuo.
Bxouu e uuouv, u epve peama uanveauu, emnpmeuvuu u;-;a ve)a.
Koeoa npuue) oo+o, u o+a uuuoeo ue muo ceoux. Henpuamuo. Bpve
eopm uanavm uuu uuonuauemaue. Bioera) ua veo).
C+epmu uoea evuua v+ep. ueovura cuumc rueo. Cmpauuo,
:mo eeo uem e rueix. He noeuauca nepe c+epmom. Ecuu m noeuau-
ca, muo m ueeue.
Kouuv ucnveauca, roeoa oua eopve opocu)aci ua +a+v u ee ;anep)u e eau-
ue. Henpumuo oi)o, roeoa roura ra)oouo +vra)a. B eeau no uo+ua-
me, cmpauuo muo. Ha v)uue, roeoa c)iuv, rar +vraem roura, rar
ovomo +o, :vecmevm cmpax. Cuumca: npuxoxv us uuoum o+o em-
xoum, mpemca, +vpumuem.

10. Pncynox n paccxas na remy nepexnnam. Ha pncynxe Anema cnnnr na cryne n
nnauer.

R nuauv evuua v+ep.

11. Pncynxn n paccxas na remy Ecnn t y menx tna nonmenax nanouxa, x t npe-
nparnncx...

B oi npeepamu)c: 1. B :epenaurv Huuo; ou uoeuu, suaem euuoopcm-
ea. 2. B A+u u; du)i+a Uvro oi) oi xpapm+, uoeuu+, +oevuu+, umom c
moo uuumo ue saupauca. 3. B euruuea u; ro+nimmepa +oxuo uemamo, paseo-
uamoca u pasueamo cmeuv.

12. Hnctmennt paccxas na remy Mo nenymxa.

Ou oi) o:eui opm, umuu nouvmumo, ou esuu no pasum+ cmpaua+ u
umuu nommo co +uo.
Ou oi) cpeoueeo pocma, ;aeope)i, c ooopi+ )uuo+. Oueuo umuu uoeumo
pmv u uepes euo esuu ua pmauuv. Ou uavuuu +eua us+euamo uepm: cmpeuamo e
couamuuoe +auuuo+. Paoocmuo.
Ha uo:i uumau cuasuu o pioare u piore, o 3o)omo+ nemvure, o Ca)maue.
Eue: 3o)vura, Kom e Canoeax, Ma)i:ur-c-na):ur. Oopiea) ua ca+o+ uume-
pecuo+ +ecme: Hpuuu ooeu)...
Hpumuoe eocno+uuauue: piov :ucmu)u ( c+ompe)). V)oe npuuec: uu:er,
uano)ueuui eooo. H pioi rueie. B u+ eopou)c.
C+ompeuu no meueeusopv uo+euu; Onepauu B, Bpu))uaumoea pv-
ra, c Ppue+ Hurv)uui+. 3aepauu:uie: c Hiepo+ Puuapo+, Hvu oe 4mueco+. C+e-
)c u poo+ oaovura.
3u+o xoou)u ua eoprv. Hemo+ c Heme ua re)e;uvm oopoev. C+ompe)u ua
noe;oa, ua +ocm, ua pe:rv, rar vmru n)aeamm. Kop+u)u vmor.

Tenept ncnontsyem npnem ns npentnymero pasnena n nonpoyem nepecxasart paccxa-
st Anemn, urot nsrnxnyrt na mnp c nosnnnn mantunxa, ero rnasamn.

Pauiue ece oi)o xopouo oi) o:eui ooopi oeovura. Ou e;ou) no pa;ui+
cmpaua+, v+e) )oeumi piov, c+emic, uvmumi u o:eui )mou) nooimi co ceou+ euv-
ro+. ueovura v:u) A)euv u;+eumi npaeu)a uepi cmpe)mi e co)oamuroe +:u-
ro+. Uuma) e+v cra;ru, xoou) ua eoprv u ua re)e;uvm oopoev. H eue ouu e+ecme
c+ompe)u no me)eeu;opv ro+eouu u :ucmu)u piov.
Ma)i:ur eopou)c ceou+ oeovuro.
Homo+ oeovura v+ep, u +a)i:ur n)ara). H cma)o cmpauuo, :mo oeovuru uem
e rueix. Beoi A)eua c uu+ ue noeuoa)c nepeo c+epmim. Ec)u o noeuoa)c oi)o
oi )ee:e.
H ece nou)o rveipro+.
Cmau oamoca c+epmu u uuauu, nououuuoe, npueueuu. Koeoa npuxo-
ou) oo+o u o+a uuuoeo ue muo, cmauo uasamoca, umo eopm uanavm uuu uuo-
nuauemaue. Beo ua uux c +a+o u nano ouu e ux cocmeeuuo ueapmupe uanauu.
Cmauo cmpauuo eeuepo+ emxoumo c meuuuca, roeoa +a+a oo)rua ecmpemumi, a
ee uem. Homo+ peama uanveauu, emnpmeuvuu u;-;a ve)a, u cma)o cmpauuo exooumi
e uro)v, eopve peoma nooimm, uanaovm... Hvmo-uvmo muo ue nonau no +auuuv
eecuo u cma)o cmpauuo nonacmi noo +auuuv. A ua v)uue oo+ru, eopi, e;piei.
H +oruo ;ao)voumic.
A nomo+ )mou+a roura uanveaua opocu)aci eopve ua +a+v. Ee ;anep)u e
eauuo, u oua ma+ mar ra)oouo +vra)a! Beea) no ro+uame, cmpauuo oi)o, uenpu-
muo. Kourv epa:u ue cv+e)u ei)e:umi, ee npuu)oci vcinumi. C+epmi onmi. H
menepi, ec)u ua v)uue +vraem roura, +a)i:ur :vecmevem cmpax...
Bevuua cuumca xueo. Kouua cuumca xueaa. Cuumca: npuxoum
Aueua us uuoum o+o, u uouua emxoum +vpumuem, mpemca...
A e uro)e +oruo oeorv no)v:umi, ece epe+ co+ueuua, ueveepeuuocmo, uau
euaeuo, xopouo uuu nuoxo? Ecuu eouv nouvuuuo vvm oueuo cuuouo pv-
eamo, ue avm meueeusop c+ompemo, ua uo+nommepe uepamo. H e uuacce vvm
nuoxo v+amo, :mo n)oxo uanuca). Bpasuumoca vvm. H eom vxe ca+ oeuuaeuo
cea: Bom n)oxo, xom ece ;ua), ue uanuca) npaeu)iuo! Oououo.
A vpouu euamo cuoxuo. H poumeuu sacmaeuamm vuumo ua pveue
uu. H coece+ +auo paspeuamm c+ompemi me)eeu;op u uepami ua ro+nimmepe. H
eue

npeo:vecmeveui, :mo ompveamm pa;ou) )mou+vm :aurv.
Co+ueuue, cmpax, oouoa, euua, cora)euue, eope. H ra)ocmi r pa;oumo
:aure.
Ocmaeuic ca+ no ceoe, oouu. H)a:eui, epvcmuui. Cmapaeuic ooo ece+ ;a-
oimi. H c+ompuui me)eeu;op. Hpo :epenaurv Huuo; ou uoeuu, suaem euuo-
opcmea. Hpo A+u u; du)i+a Uvro. Ec)u oi v A)euu oi)a eo)ueoua na)o:ra,
ou oi +oe npeepamumic e A+u :mooi oimi xpapm+, uoeuu+, +oevuu+, umom
c uu+ uuumo ue saupauca. H)u oi npeepamu)c e euruuea u; ro+nimmepa moeoa
+oxuo uemamo, paseouamoca u pasueamo cmeuv.
Ho c me)eeu;opo+, c ro+nimmepo+ more cmpauuo. Jmo :vooeuue, uuon)a-
uemuuu u; du)i+a Uvro, eeoi +orem ecex czecmo, cumo c uoe, +oxem cuo-
+amo mee uem. Cmpauuo, umo euesanuo uanaem ua mea. H)u me re ca+ie
3amepuuie euruueu. Huroeoa oo rouua m veepeu, umo noeum euuuueu uuu
epaeu? He+ xe ece e uouue uouuoe uouuumca?

Hanomnnm, uro Anema nanmnaercx y nenponaronora c nnarnosom: nereronncronnx no
nepepantnomy rnny, nenpornuecxoe napymenne cna, nounte crpaxn. 3ro nosnonxer saxnm-
unrt, uro ero saonenanne moxno paccmarpnnart xax napnanr norpannunoro ncnxnuecxoro
paccrpocrna. Kax yxastnaer R.A.Anexcannponcxn, ...x uncny nanonee omnx, xapaxrep-
ntx nnx norpannuntx cocroxnn napymenn, ornocxrcx cnenymmne:

Hpeonananne nenpornuecxoro yponnx ncnxonaronornuecxn npoxnnenn na ncem
nporxxennn saonenannx, n nepnym ouepent xapaxrepntx +monnonantno-
aexrnnntx paccrpocrn.
Bsanmocnxst cocrnenno ncnxnuecxnx paccrpocrn c nererarnnntmn nncynxnnx-
mn, napymennxmn nounoro cna n comarnuecxnmn paccrpocrnamn.
Benymax pont ncnxorenntx axropon n nosnnxnonennn n nexomnencannn ones-
nenntx napymenn.
Hannune n ontmnncrne cnyuaen oprannuecxo npenncnosnnnn (mnnnmantntx
nenponornuecxnx nncynxnn mosrontx cncrem), oneruammnx pasnnrne n ne-
xomnencannm onesnenntx npoxnnenn.
Bsanmocnxst onesnenntx paccrpocrn c nnunocrno-rnnonornuecxnmn ocoenno-
crxmn ontnoro.
Coxpanenne ontntmn xpnrnuecxoro ornomennx x cnoemy cocroxnnm n ocnonntm
onesnenntm paccrpocrnam [5, c. 34].

Pecrnnrentno, y Anemn ecrt +monnonantnte napymennx: mnoxecrnennte crpaxn,
rpenora, uyncrno nnnt, cnnxennt on nacrpoennx. Onn conponoxnamrcx nererarnnntmn n
comarnuecxnmn napymennxmn: paccrpocrnom cna, annernra, nereronncronne. Hpocnexnna-
ercx cnxst nenpornuecxnx napymenn c ocrptmn n xponnuecxnmn ncnxorpanmnpymmnmn
xnsnenntmn cnryannxmn. Hmeercx oprannuecxax npenpacnonoxennocrt. O +rom ronopxr
nenonomennocrt, nepepantnt renes nereronncronnn, corpxcenne mosra n anamnese, npn-
snaxn nncynxnnn crnonono-nn+nneantntx crpyxryp mosra na 33I. Moxno ycranonnrt
nsanmocnxst onesnenntx paccrpocrn c nnunocrno-rnnonornuecxnmn ocoennocrxmn (cna-
t rnn nepnno cncremt, uyncrnnrentnocrt, nneuarnnrentnocrt, rpenoxnocrt, mnnrent-
nocrt, neynepennocrt n cee). H necomnenno, mantunx xpnrnuno ornocnrcx x cnoemy cocrox-
nnm, pasymno oxcnxx nponcxoxnenne crpaxon n conepxanne cnon. Hpn +rom, necmorpx na
xpnrnunoe ornomenne, nsannrtcx or nanxsunntx crpaxon n nepexnnann camocroxrentno on
ne moxer.
Paccmorpnm, xaxoe samnrnoe nonenenne cosnarentno ncnontsyer Anema, urot cnpa-
nnrtcx co cnonmn mnorouncnenntmn rpanmnpymmnmn +monnonantntmn nepexnnannxmn.
Bo-nepntx, +ro crparernx oc1amct cau no cee, oann, yxon n cex, orxas ntxonnrt ns no-
ma es conponoxnammnx n, raxnm opasom, orpannuenne xonraxron c nyrammnm oxpyxam-
mnm mnpom: myxunnamn, nsptnamn, ontmnmn mantunxamn, xanono mxyxammnmn xomxa-
mn, npnnnnennxmn n naesxammnmn nnesanno mamnnamn. Bo-nroptx, crparernn nnauy,
rpymy, c1apamct sam1t n cnnm. Peenox ntraercx ntnnaxart cnon rope n crpax, oc-
ranmnct onnn, n re momenrt, xorna ero nnxro ne nnnnr, nnxro sa nnm ne nanmnaer ( nna-
uy nenymxa ymep...). On ronnr or cex crpamnte nocnomnnannx n nepexnnannx, nso ncex
cnn crapaxct o nnx ne nymart, noome nx satrt. Ho naxe no cne, xorna ynaercx nonnocrtm
orxnmunrtcx or oxpyxammero mnpa, oneruenne ne npnxonnr. Hpanna, nenymxa cnnrcx
xnno n xomxa cnnrcx xnnax. Ho nx xe yxe ner. H on nent c nnmn ne nonpomancx. Ec-
nn t nonpomancx, tno t nerue
H nor ocraercx rontxo onnn cnoco nsannrtcx or xommapon nnemnero mnpa n mnpa
cnoe nymn cuo1pe1t 1enennsop nnn nrpart na xomntmrepe, r.e. nonnocrtm norpysnrtcx
n nnnmsopnt, ncxycc1nennmn unp. Ho oxastnaercx, uro n n +rom mnpe nentsx opecrn
nymennoe pannonecne. 3ro uynonnme, nnonnanerxnnn ns nntma uyxo, nent moxer
nponrt crent n xomnare, ncex cecrt, cnrt c nor, moxer cnomart ree mem. Crpamno, uro
nnesanno nananer na rex. Hnn re xe camte 3arepxnnte nnxnnrn. Hnxorna no xonna nent-
sx trt ynepenntm, xro noennr nnxnnrn nnn nparn? H uem xe nce n xonne xonnon xon-
unrcx?..
Moxno nnnert, nacxontxo ne+mmex1nnnm xonnnr-c1pa1ernn, nspannte peenxom
nnx cnoe samnrt. Her nontrox pemnrt nponemt c nomomtm nnrennexryantnoro connana-
nnx. He ncnontsonan noncx connantno nonnepxxn. H ner nnxaxnx npnsnaxon axrnnnoro
nporecra npornn cnoxnnmecx cnryannn, nycrt nopo connantno ne onopxemoro, no, xorx
t uacrnuno, cnoconoro paspemnrt cnryannm.
Ocnonntm noncosnarentntm mexannsmom samnrt mantunxa xnnxercx nm1ecnenne,
no onenxe B.A.Tamntxona, nanonee npnmnrnnnt n, xax npannno, ne+exrnnnt [104].
On nanpannen na ro, uro tno ocosnano n nepnym ouepent, xorx t uacrnuno, a sanpemen-
ntm crano nropnuno, n no+romy ynepxnnaercx n namxrn nso ncex cnn, ne nonycxaxct oparno
n cosnanne. 3ro rpeyer nocroxnnoro pacxona +neprnn, rax xax cotrnx, ntrecnennte n ec-
cosnarentnoe, coxpanxmr cno +monnonantnt +neprernuecxn sapxn. Cmeprt nenymxn, e-
mencrno xomxn, onacnt cnyua na nopore, xorna Anemy uyrt tno ne cnna mamnna, ne
tnn no xonna orpearnponant. C nenymxo ne nonpomancx, xomxy ne noxoponnn, npo ma-
mnny noome nnxomy ne paccxastnan. Kax ronopxr, no ncex +rnx cnyuaxx ne saxptncx rem-
rantr. Hesanepmennoe cotrne ranr n cee neonpenenennocrt, a nenocrarox nnopmannn
ncerna nyraer, ntstnaer crpax. Crapaxct ynepxart n eccosnarentnom crpaxn cnoe nymn (n
nepnym ouepent crpax cmeprn), Anema yxnantno nsnypxer cex. Btrecnennte n noncos-
nanne cotrnx nocroxnno nmyr nosmoxnocrn ntrn napyxy, nponrtcx n cosnanne. Penym-
xa cnnrcx xnno, xomxa cnnrcx xnnax. Hpocnemtcx, n xoropt pas ocosnaemt cnoe
onnnouecrno n yxacnemtcx, uro roxe cmepren. Fpocnmtcx x renennsopy, xax x samnre, n
cnona ynnnnmt cmeprt. 3ro uynonnme, nnonnanerxnnn ns nntma uyxo, moxer nne-
sanno nanacrt na rex, xax ra camax mamnna, cnrt c nor, cnomart ree mem. Cmeprt ona
nesne? Cmeprt nensexna? Hecnoconocrt nnunocrn paspemnrt nnyrpennn xonnnxr nt-
stnaer cocroxnne xponnuecxoro +monnonantnoro nanpxxennx, nener x opmnponannm mno-
xecrnenntx crpaxon (ne rontxo peantntx, no n noopaxaemtx), x cnnxennm nacrpoennx,
yxynmennm camouyncrnnx, paccrpocrnam cna. Hpn +rom naxe n rex cnyuaxx, xorna ynaercx
npnnymart npnemnemte nnx oxpyxammnx nere n nspocntx n no+romy nonxrnte n necrtn-
nte npnunnt nnx crpaxon n onacenn (mantxxn, omxn, nnoxne ormerxn), oneruenne ne
nacrynaer, rax xax c1pax n 1penora yxe aounnnpym1 n ayme peenxa, ntcrynamr xax ne-
nymne ncnxnuecxne cocroxnnx, ocnonnte mornnt nocrynxon. Vcrounnocrt raxnx npoxnne-
nn ncnxnxn, nx saxpennennocrt n nonropxemocrt n crpyxrype nnunocrn peenxa moxno
pacnennnart xax ero ncnxnuecxoe cnocrno. 3amxnyrocrt, rpenoxnocrt, pnrnnnocrt, uyncr-
nnrentnocrt asonte ueprt nnunocrn. Ha +ro ocnone nnoxo camoxonrpont, poocrt,
mnnrentnocrt n neynepennocrt n cee. Kax cnencrnne nosmoxnocrt aexrnnntx cocrox-
nn nannxn.
Hontrxa yrn ns peantnocrn n ncxyccrnennt mnp xomntmrepntx nrp n renerepoen,
xax napnanr sauemennn, n ocnonannax na +rom naen1nmnxannn roxe mano+exrnnnt. C
nomomtm anrasnponannx mantunx ntraercx npnyxpacnrt cex n cnom xnsnt, nontcnrt
uyncrno ynepennocrn n cee. Hpncnonn nonxocrt uepenamxn Hnnnsx, xpapocrt Amn n yme-
nne nerart, raxoe, xax y nnxnnra, peenox, onnaxo, onanaer +rnmn xauecrnamn rontxo n cno-
em noopaxennn, ne ntraxct xorx t uacrnuno peannsonart nx n nonenennn n nexrentnocrn.
Orxas nnunocrn or nexrentnocrn, npennasnauenno nnx nponyxrnnnoro paspemennx cnrya-
nnn nnn nponemt, ntsnanmnx nerarnnnte, myunrentnte nnx nepexnnannx nenaer ra-
xne samnrnte mexannsmt naronornuecxnmn, npnnonxr x neananrnnno pnrnnnocrn ncero no-
nenennx [104, c. 10].
Hecxontxo cnon o ponnrenxx mantunxa. Onn ouent nmxr Anemy, ouent sa nero nepe-
xnnamr. Crnnt nocnnrannx mamt nornopcrnymmax rnnepnporexnnx. Crnnt nocnnrannx
nant nornopcrnymmax rnnonporexnnx. Taxnm opasom, oa ponnrenx crpemxrcx x maxcn-
mantnomy n nexpnrnuecxomy ynonnernopennm nmtx norpenocre ctna (nornopcrnonanne),
xorx mama ynenxer emy xpane mnoro npemenn n cnn, a nana sannmaercx ero nocnnrannem
nnmt npemx or npemenn. Kax yxastnaer n +ro cnxsn 3.I.3nemnnnep, ponnrenn, oxcnxx
neoxonnmocrt raxoro nocnnrannx, uacro cctnamrcx na cnaocrt peenxa nnn npnnonxr
npyrne aprymenrt, xnnxmmnecx rnnnuno pannonannsanne [121]. Hornopcrnonanne moxno
oxcnnrt nannunem y ponnrene Anemn cxonntx ncnxonornuecxnx (nnunocrntx) nponem,
pemaemtx sa ero cuer. 3ro crpax yrpart peenxa, a raxxe pacmnpenne cept ponnrentcxnx
uyncrn. Hepnax nponema, no-nnnnmomy, xopennrcx n ncropnn noxnnennx mantunxa na cner
(ponnncx cemnmecxuntm) n n ero nnnrentntx onesnxx, xoropte copmnponann y ponnrene
npencrannenne o ero cnaocrn n crpax ero norepxrt. Bropax nponema onee cnoxnax.
Pacmnpenne cept ponnrentcxnx uyncrn otuno nmeer mecro, xorna cynpyxecxne ornome-
nnx n cnny xaxnx-nno npnunn oxastnamrcx napymenntmn n ponnrenn, camn roro uerxo ne
ocosnanax, xorxr, urot peenox cran nnx nnx uem-ro ontmnm, nexenn npocro peenxom.
Ponnrenn crapamrcx ornart emy nce cnon uyncrna, ncm cnom nmont. 3ro roxe moxer
oycnonnrt nornopcrnonanne xax napymenne nocnnrannx. Ponnrenn Anemn napymenne cnonx
cynpyxecxnx ornomenn ne ocyxnann, xorx monuannno npnsnanann. Onn necrnnrentno
crapamrcx ncemepno orpannrt ctna or nenpnxrntx cotrn, nnxorna ne ocyxnamr c nnm
ro, uro moxer ero paccrponrt. Mama nonnr ctna n mxony, na rennnc, cnnnr c nnm noma,
ncrpeuaer. Oa ponnrenx cnenxr sa snopontem n yueo ctna: xonrponnpymr npemx xomntm-
repntx nrp, npocmorpa renenepenau n mxontnym ycnenaemocrt. Hocne cmeprn xomxn sanenn
coaxy. Hpanna, coaxy Anema ne nmnr.
Ponnrenn ynnnnnnct, xorna ysnann or ncnxonora, uro nx ctn no cnx nop nepexnnaer
cmeprt nenymxn. Hopasnnnct nocnomnnannxm npo pty, xomennn n cxasxn na nout. Vxacny-
nnct, ysnan, uro Anema uyrt tno ne nonan non mamnny. Cornacnnnct, uro emy nano sann-
martcx c ncnxonorom nnn c ncnxorepanenrom, cnennanncrom no nercxnm nenposam, n uro +ra
paora nonxna trt nnnrentno. H naxe npnnenn Anemy na nepnoe sanxrne, n xoropom npn-
nxnn axrnnnoe yuacrne.
Horom nponann. Ho-nnnnmomy, pemnnn oparnrtcx n Henrp nercxnx nenposon.
5.5. MEHTAK, HTOB R BLPOC YMHLM H IPAMOTHLM
(npnuep xpa1xocpounoro xoncynt1nponannn)
nourn ne cnopnn c nenom,
He neprencx sa oenom,
cnacno ronopnn,
Bcex sa nce naronapnn.
Aeuu Bapmo
B +rom pasnene peut noner o npene upesmepno mopantno nopmarnnnocrn ponnre-
ne n npenparnoro nonnmannx nmn nonesnoro nnx peenxa. Ponnrenn rpertexnaccnnxa Hropx
oparnnnct x ncnxonory c npocto nponecrn nesanncnmoe nccnenonanne ncnxnxn nx ctna.
Vunrentnnna nauantntx xnaccon nacroxrentno pexomennonana nm npoxoncyntrnponart
mantunxa y ncnxonora n ncnxnarpa n cnxsn c xponnuecxo neycnenaemocrtm n rnmnasnn. Ha-
unnax co 2 xnacca, ona nocroxnno ormeuana, uro mantunx nnoxo cxnartnaer yuent mare-
pnan na nery.
Hcnxonor paonnoro ncnxonoro-nenarornuecxoro nenrpa (HHH), xyna Hropx ornen
nana, nponen recrnponanne n cxasan, uro c nnrennexrom y Hropx nce xopomo n no npomnnm
1ontxo urnonennan naun1t npn1opuoaena. Horonen ormernna, uro mantunx nyraer nne
yxnt, B n B, n npennoxnna ycrpannrt +ror neexr. B pesyntrare peenox nauan xonnrt na
sanxrnx x ncnxonory n HHH n x noroneny npn mxone. Onnaxo rpenora y ponnrene ne yment-
mnnact, rem onee uro ncnxorepanenr ns paonno nercxo nonnxnnnnxn, noecenonan c
Hropem, nocrannn emy nnarnos mnsopennx?. Ponnrenxm noconeronann ocnenonart pe-
enxa n ncnxonenponornuecxom crannonape. Orny npau oxcnnn, uro na nonpoc o 1ou,
cnmmn1 nn ero cmn nopon ronoca, 1o1 o1ne1nn y1nepan1entno. H +ro nenaronpnxr-
nt npornocrnuecxn npnsnax n ornomennn ero nymennoro snopontx.
Ha +rom one ncnxonor n nosnaxomnnact c cnryanne. B cnxsn c rem uro nnxaxnx sa-
xnmuenn or cnennanncron, ocnenonanmnx mantunxa, ponnrenn ne npencrannnn, ona pac-
cnpocnna mamy o ncropnn xnsnn peenxa, nsyunna mennnnncxym xapry mantunxa ns paon-
no nonnxnnnnxn, nponena +xcnepnmenrantno-ncnxonornuecxoe nccnenonanne, nnarnocrnxy
ncnxonsnuecxoro cocroxnnx c nomomtm recra Hmmepa n nonpono noecenonana c Hropem
no ero pncynxam n paccxasam. Ponnrenxm Hropx raxxe tna cnenana ncnxonnarnocrnxa. Hm
tno npennoxeno sanonnnrt rpn onpocnnxa. Onpocnnx Ananns cemenoro nocnnrannx
[121] ntxnnxn ocoennocrn nocnnrannx peenxa ponnrenxmn, Inccencxn recr [27] conn-
antno-ncnxonornuecxne ocoennocrn nx nnunocrn, onpocnnx Hnnexc xnsnennoro crnnx
[86] ncnxonornuecxne samnrnte mexannsmt, xapaxrepnte nnx nant n mamt.
Onpoc mamt n nsyuenne mennnnncxo xaprt mantunxa nosnonnnn ntxcnnrt cnenym-
mee. Mantunx ponnncx n cpox, xorna ero mame tn 31 ron, nane 28. B reuenne nce epe-
mennocrn y mamt nanmnanact anemnx. Pont nponcxonnnn na one anemnn n nerxoro ocrpo-
ro pecnnparopnoro saonenannx. Hmeno mecro ocnoxnenne ryroe onnrne nynonnnt. Hpn
ntnncxe ns ponnoma mantunxy tn nocrannen nnarnos +nneanonarnx?. Korna Hropm nc-
nonnnnoct 2 mecxna, nennarp ns paonno nonnxnnnnxn sanonospnn y nero sanepxxy ncnxn-
uecxoro pasnnrnx n nanmnan ero no 1 rona, a sarem nnarnos +nneanonarnx tn cnxr. B
nercrne y peenxa tnn uacrte ocrpte pecnnparopnte saonenannx n penxne anrnnt. B 5 ner
on nepenec onepannm no ynanennm anenonnon.
Po 7-nernero nospacra Hropt xnn n onnom ns npnroponon Canxr-Herepypra nmecre c
mamo, nano n aymxo. 3arem ponnrenn c peenxom nepeexann n onnn ns paonon nono-
crpoex ropona, rne xnnyr renept nmecre co crapentxo npaaymxo mantunxa. Korna onn
oxasannct n Herepypre, ro no nauana yuenoro roaa oc1ananoct 3 ann, no+romy mxony na-
no tno ntnpart ouent tcrpo. Vsnan, uro n rpex ocranonxax or nx noma ecrt rnmnasnx c
yrnynenntm nsyuennem pannyscxoro xstxa, ponnrenn npnnenn cnoero ctna ryna. On npo-
men coecenonanne n tn sauncnen n nepnt xnacc. Oxasanoct, uro +ror xnacc +xcnepn-
uen1antnmn. B nem sa rpn rona nern npoxonxr ne rontxo nporpammy nauantno mxont, no n
nxroro xnacca. O yunrentnnne mama nnuero ne snana; xax ona cxasana, ntnpann mxony, a
ne yunrenx.
Hropt n mxone yun1cn nnoxo. B nocnenne uerneprn y nero oxasanoct rpn nnoxn.
Yun1entnnna x mantunxy o1nocn1cn nera1nnno. Ha nonpoc ncnxonora, n uem +ro npoxnnx-
ercx, mama noxcnnna, uro ona aae1 noasa1mntnnxn nnn te1 xnnaxon no ronone. V ma-
mt nosnnxno omymenne, uro yunrentnnna c1peun1cn nocrenenno nsann1tcn o1 1ex yue-
nnxon, xo1opme nnoxo ycnenam1 no ycxopennon nporpauue. Tem onee uro no nropom
xnacce rpex ns nnx yxe nepenenn n npyro, otunt xnacc. Onnaxo poan1enn nnxorna ne
ncrynann n xonnnxr c yunrentnnne n nce nocnpnnnuann xax aonanoe.
Ha nonom mecre ceutn anne1 ouent sauxny1o n ooconenno. V ponnrene n nx pe-
enxa snect no cnx nop ner nnxaxnx snaxomtx, onn ne xonxr n rocrn, n x nnm nomo roxe
nnxro ne npnxonnr. B mxony n ns mxonm Hropn nosn1 na uamnne. Bo anope on nnxoraa
ne rynne1: cnauana ero na ynnny ne nycxann, r.x. oxnnct sa nero, a norom on n cam cran o-
xrtcx. Ha nonpoc o rom, orxyna nsxncx crpax, mama ornernna: Or menx. Ho+romy y mantunxa
ne1 apysen nn noma, nn no nnope. B xnacce on omaercx rontxo c onnnm mantunxom, xoro-
pt xax-ro paccxasan mame Hropx, uro c nnm npyrne pexra roxe ne nrpamr.
Hs-sa roro uro peenox nnoxo yunrcx, poan1enn ne paspemam1 euy cuo1pe1t 1ene-
nnsop n nrpa1t na xountm1epe. Cnoprnnnym cexnnm nnn xpyxxn on roxe ne nocemaer.
Korna ponnrenn npnnosxr ero ns mxont nomo, npnmepno x 14 uacam, on oenaer, a norom ao
neuepa aenae1 ypoxn nnn nrpaer c mamnnxamn, xoncrpyxropom, unraer. Kora nnn coaxn n
cemte ner, r.x. mama onrcx, uro saora o xnnorntx yner nosnoxena na nee, a y nee na +ro
ner nn cnn, nn npemenn, nn xenannx.
Koraa Hropt nnorna npnesaae1 n npnropoa x aymxe on, no cnonam mamt, cpasy
uenne1cn. Baymxa neat ero nesae nycxae1, n no+1ouy on 1au rynne1 n y nero 1au ec1t
apystn, rax noxcnnna +ro mama.
B pesyntrare +xcnepnmenrantnoro nsyuennx ntcmnx ncnxnuecxnx ynxnn Hropx
tno onapyxeno, uro y nero nce nnnt xparxonpemenno namxrn naxonxrcx na yponne nnx-
ne rpannnt nospacrno nopmt. 3amennen ncnxnuecxn remn. He copmnponant nponsnont-
noe nnnmanne n nponsnontnax perynxnnx nnnxenn. B ro xe npemx, oem sanomnnannx, or-
cpouennoe nocnponsnenenne marepnana, spnrentno-npocrpancrnennax opnenrnponxa n
npenenax nopmt. Ha ocnonannn +rnx nanntx tn cnenan ntnon o saueanennn, no cpanne-
nnm c nospac1non nopuon, nponeccon npneua n nepepao1xn nnmopuannn.
Pnarnocrnxa ncnxonsnuecxoro cocroxnnx c nomomtm 8-nnernoro recra Hmmepa nt-
xnnna axrnnno-ooponnrentnym nosnnnm, crennuecxn rnn pearnponannx, pnrnnnocrt ycra-
nonox. Xapaxrepno crpemnenne x npecrnxno nosnnnn, nomnnnponannm. Bosmoxna pasnpa-
xnrentnocrt n xonnnxrntx cnryannxx. Mantunxa ornnuaer nonnepxennocrt nnnxnnxm cpe-
nt, norpenocrt n ynaxennn n nnnmarentnom ornomennn. Hanmnamrcx xoneannx nacrpoe-
nnx n sanncnmocrn or crenenn npnnxrnx oxpyxennem ycnemnocrn ero necrnn. uyncrna ne-
penxo nonmenxmrcx paccyxnarentcrnom. Taxnm opasom, onapyxeno coc1onnne c1pecca,
nmsnannoe noaannenneu no1penoc1en. Heynonnernopennoe xenanne narn npnsnanne n
omnocrt nnrepecon n xpyry snaunmtx oxpyxammnx mantunxa nmne ntstnano nontmen-
nym nanpxxennocrt camoxonrponx n cnepxnnaemym +monnonantnocrt.
B nponecce nsanmonecrnnx Hropx c ncnxonorom ynanoct ntxnnrt ero cyexrnnnoe
ornomenne x nexoroptm croponam xnsnn. Hpnnenem crenorpammy +ro paort, ntnennn
xnmuente cnona.

1. Pncynox Anronoprper n paccxas no pncynxy.

Koeoa c+ompm ua :mo-mo rpacueoe, v)ioamci. V +eu e pvrax domoepadu,
a ua ue ooe;iua uaoe)a ua eo)oev mape)rv c +arapoua+u. C+euuo, rpacueo.

2. Pncynox n xnacce n nnanor c ncnxonorom no pncynxy.

Heopi: B cmom oro)o cmo)a, eoe cuoum +o v:ume)i Hmo+u)a Hempoeua. H
nuuv :mo-mo. Peuam cxe+i.
Hcuxo)oe: O :e+ mi ov+aeui? Heopi: uv+am, rar npaeu)iuo peuumi
;aoa:v. Karoe v meo uacmpoeuue? Hacmpoeuue xopouee. Ho a vxe aeuo
ue emxouu u ocue, ue eixoou). C :e+ omo ce;auo? C v:eoo. A ra-
rue v meo omuoueuu c v:ume)e+? Omuoueuua nuoxue. C :e+ omo ce;a-
uo? C v:eoo u)u c :e+-mo opveu+. He emsmeamm u ece. A pveux cnpauuea-
mm.

3. Pncynox nepexnnam n nnanor c ncnxonorom no pncynxy.

Heopi: B neperueam. Cmom oro)o cmeuru uro)i. H +oux pooume)e oo)eo
uem. H cmom u oo)eo neperueam, umo +eua ue saepvm.
Hcuxo)oe: O :e+ mi ov+aeui? Heopi: uv+am xomi oi ;a +uo npu-
u)u u ue neperueami. Kar v meo ua ovue? Ha ovue n)oxo. Homo+v :mo
ue ;aoupamm, u rar-mo ue xo:emc c opveo+ ev)mi, xo)oouo. H crv:uo. A eue
u;-;a :eeo mi neperueaeui? H)u umo-mo samu. H)u nomepau no+um,
du;rv)imvpuvm dop+v nomep). H)u ov+am, :mo pooume)u +eu vvm pveamo. H;-
;a oueuor.

4. Pncynox omct n nnanor c ncnxonorom no pncynxy.

Heopi: B oomci, roeoa c+ompm du)i+ 3voacmuru. Koeoa +oevm czecmo,
uau vmo emcuouam u czeam. Boce+i pa; c+ompe).
Hcuxo)oe: A :eeo eue mi oouuic? Heopi: Bomci, roeoa c+ompm du)i+
npo :e)oeera, romopi vouea) )moe. H +ue uaxemca, umo +mo ceuac ee-mo ceep-
xv, cnepeu, euusv u +mom umo-mo ceuac mo xe ceuaem. A :eeo mi e uro)e
oouuic? To, :mo +eu saeevm e mvauem u saupomm. To, :mo om +a+i u nani
nonaem sa eouu. Umo ;a +uo ue npuevm u us uuoum ue saepvm.

5. Pncynox To, o uem x meuram n paccxas no pncynxy.

Me:mam, :moo rvnu)u +auuurv, uepvurv u)u :mo-mo, :mo oi +eu saaeua-
uo. Kvoa-mo e meamp omee)u, ua npeocmae)euue. Bmum ev)mi, paseueueuua, c+om-
pemi me)eeu;op, :umami, euamo vpouu, umo ue sammo. Meumam, umo a empoc
v+um+ u epa+omum+.

6. Pncynox Henpnxrnax cnryannx n nnanor c ncnxonorom no pncynxy.

Heopi: Hmo-mo cuvuumca, a a ue suam, umo euamo. Kmo-mo e oeepi no;eo-
uum, ucnveaem, u)u :mo-mo ;aeopumc. B :vecmevm omo uuoeoa.
Hcuxo)oe: A omrvoa mi ;uaeui, :mo omo +orem c)v:umic? Heopi:
Mue nana eoeopu). Huroeoa ue)i; omrpieami oeepi, ;uam. Ho me)edouv eoeo-
pumi +oruo, a oeepi omrpieami ue)i;. Bce epe+a onacamco. A :mo mi oe)a-
eui, roeoa :vecmeveui maroe uanpreuue u oecnorocmeo? 3eoum avuue,
meueeusop euumuv, :mooi vcnoroumic. E+. A marue oecnorocmea :acmo oi-
eamm? Bo+a uacmo ouu. Cuvuuo meaem. He +oev ece epe+a cuemo cuoxa
pvuu u ecnououmoca, npucuvuueamoca. A :mo oi mi xome) coe)ami, :mooi
ue oi)o crv:uo? Houepamo ua uo+nommepe.

7. Pncynox Ecnn t y menx tna nonmenax nanouxa, x t npenparnncx n... n nna-
nor no pncynxy. 3ra rema ntsnana y Hropx sarpynnenne. On nonro ne mor npnnymart, n xoro
t xoren npenparnrtcx. Ionopnn cam c coo: He1, xoponeu m n ne xo1en m1t. H xn-
norntm ne xoren t trt.... 3arem napnconan rpn xaprnnxn.

Heopi: B oi cuoe) ue)i oeui oro)o ro+nimmepa u uepa) oi ua ue+, u nuci-
+a oi nuca) u pacci)a), u rpocceopoi oi pa;eaoiea), u e rapmi uepa).
Hcuxo)oe: H :mo oi mi :vecmeoea) ua ovue? Heopi: Ha vue muo m
eeceuo. A no:e+v ue)i; ua ro+nimmepe mar uepami? Cuvuuo v uo+nomme-
pa npocuemo ecm xusuo. Jmo meoe pooume)u eoeopm? Hem, ouu npoee-
pmm, rar vporu oe)am. A eue e roeo oi mi npeepamu)c? B dvmoo)u-
cma. Hepa) oi e dvmoo). H)u e uax+amucma. Hepau oi e uax+ami. Ca+a sauam-
uaa uepa.

8. Pncynox n mon npystx n paccxas no pncynxy.

Oouu mo)iro opve. C ocma)iui+u npocmo mar oouae+c. B uro)e opve, a eo
oeope uem. B eooue ue evuam. uo)eo vporu oe)am. Heum euo cuxv o+a. Muoeo
:eeo oi xome) oe)ami. Cuvuuo xe.

9. Pncynox n mox cemtx n paccxas no pncynxy.

Hana paovemc, :mo +a+a coe)a)a norvuami. Ma+a paovemc, :mo nmep-
ru no)v:u): no mpvov, no pucoeauum. Hpaoaovura :e+v oua +orem paooeamic?
Hoecmi, nocnami. A vporu oe)am. Hepam. C+ompm me)eeu;op.

10. Pncynox nspocnt n paoram na cnoe paore n nnanor c ncnxonorom no pn-
cynxy.

Heopi: B uapucoea), rar paoomam ua paoome. V +eu ruevm ua paoome
apcvu u +muo. Ouu pvsoa, u a c uu+u pvxv. B paoomam epv;e)iuuro+, ;aepv-
ram ro+nimmep. Heuamam ua uo+nommepe, u +mo omuocam uva-mo.
Hcuxo)oe: A :e+ meoe oapcvr upaeumc? Heopi: Merocmim, e;) oi u
npura).

11. Orner na nonpoc ncnxonora: Ecnn t rt nonan n cxasxy, xem t rt tn: xoponem,
ero mnnncrpom, crpaxnnxom, npnnnem, cnyro, nponocexom, nonapom nnn eme xem-ro?

Hoeapo+.

12. Oparnax cnxst.

Hcuxo)oe: Umo meoe noupaeu)oci u; moeo, :mo +i oe)a)u? Heopi:
3ua:ru pucoeami
12
. Umo ue noupaeu)oci? Bce noupaeu)oci. Hpocmo ue
umum eoeopumo npo mo, umo ue upaeumca. A :mo meoe e uro)e oo)iue eceeo
ue upaeumc? Omuoueuu, Oouramm, rpu:am. Umo oi mi xome) u;+e-
uumi e uro)e? Umooi oi)u uop+a)iuie )mou. Veara)u u ue opa)uci uuroeoa, u
ue rpu:a)u uuroeoa. Ti oi xome) v:umic e opveo uro)e? Hem, e omo
uro)e, uo e opveo+ r)acce.

Paccxast n nnanorn mantunxa c ncnxonorom nosnonnnn cnenart ntnon o rom, uro no-
rpenocrt n npnsnannn n nonoxnrentnom ornomennn co cropont oxpyxammnx y nero ne
ynonnernopena, ntxnnnn nennnr nonoxnrentntx +monn, nennnr omennx. Bcnencrnne
+roro copmnponancx nenpeccnnnt on nacrpoennx n nocroxnnoe npenuyncrnne onacnocrn.
Xapaxrepntmn cnocrnamn nnunocrn Hropx, n cnxsn c nnnrentntm npetnannem n ncnxo-
rpanmnpymme cnryannn, xnnxmrcx nnsxax camoonenxa n nnsxn yponent npnrxsann. On
sanncnm or nspocntx, npnnnmaer na nepy nx nopmt n nennocrn. Haccnnen n estnnnnarn-
nen.
Paccmorpnm ocoennocrn samnrnoro nonenennx peenxa. Ha ocosnannom yponne n ne-
npnxrntx nnx cex xnsnenntx cnryannxx mantunx cxnonen ncnontsonart xonnnr-crparernn

12
Hmemrcx n nnny reomerpnuecxne nrypt, xoropte Hropt nocnponsnonnn npn +xcnepnmenrantno-
ncnxonornuecxom nccnenonannn.
ronopm c xeu-nnyat, nrpam no u1o-nnyat, cuo1pm 1enennsop, eu nnn ntm. Ha
neocosnannom yponne n nepnym ouepent npocnexnnaercx 1enaennnn x ncnontsonannm ae1-
cxon samn1non peaxnnn xounencannn. Mantunx ne cnocoen nonyunrt npnsnanne n mxone
n no+romy ntraercx ncemn cnnamn coxpannrt nmont n xopomne ornomennx co cropont po-
nnrene, r.e. xomnencnponartcx n cemte. 3ro emy ne ouent xopomo ynaercx, r.x. ponnrenn or-
pnnarentno ornocxrcx x neycnenaemocrn Hropx. Mantunx nocroxnno onacaercx, uro ponnrenn
or nero ornepnyrcx, rax, xax yxe ornepnynnct yunrentnnna n pexra n mxone (omct, uro x
uro-ro satn nnn uro-ro norepxn, uro ponnrenn menx ynyr pyrart, uro or mamt n nant
nonaner sa nnoxn, uro sa mno ne npnenyr n ns mxont ne saepyr). Ho+romy or crpaxa
norepxrt nmont n npnsnanne ponnrene anromarnuecxn nxnmuaercx eme onnn ncnxonornue-
cxn samnrnt mexannsm: peax1nnnoe opasonanne samnra or nncrnnxron c nomomtm
mopantntx nopm.
Paccxast Hropx noxastnamr, uro ocnonntm onom ero nnoxoro nacrpoennx xnnxercx
cxyxa (Hent nent cnxy noma. Mnoro uero t xoren nenart. Cxyuno xe). On xo1en t nr-
part na xomntmrepe, n yron, n maxmart. uro emy xynnnn mamnnxy, nrpymxy nnn uro-ro,
uro t ero saannxno. urot xyna-ro n rearp ornenn, na npencrannenne. Kax n nmo npyro
peenox, Hropt nmnr pasnneuennx, nmnr rynxrt, cmorpert renennsop. Onnaxo nce +ro ne-
nart nentsx, r.x. naao aena1t ypoxn, u1om ne sam1t. Moxno nnnert, uro n nyme y pe-
enxa cymecrnyer ne ocosnanaemt nm nnyrpnnnunocrnt xonnnxr, n ocnone xoroporo ne-
xnr opta npornnopeunntx rennennn nnunocrn: nneuenn (xouy) n mopantntx npnnnn-
non (nano). Hropt ntnpaer nyrt nano (rpancnnpyx mopantnte rpeonannx, xoropte
npenxnnxmr emy ponnrenn), ne nosnonxer cee ynonnernopxrt cnon mnorouncnennte ner-
cxne xouy n naronapx +romy nonyuart xort xaxoe-ro ynonontcrnne. Ocoenno xpxo +ro
npoxnnxercx, xorna peenox, orneuax na npxmo nonpoc ncnxonora, nouemy nentsx nrpart na
xomntmrepe, nxnmuaer samnrnt mexannsm pannonannsannn no 1nny senenmn nnno-
rpaa n naer raxo orner: Cxyuno y xomntmrepa npocnnert ncm xnsnt. Tem camtm on cam
cee npornnopeunr, r.x. sa mnnyry no +roro yrnepxnan, uro ecnn t on cnnen nent nent
oxono xomntmrepa n nrpan t na nem, ro na nyme tno t neceno.
Taxnm opasom, nonrnepxnamrcx pesyntrart nnarnocrnxn ncnxonsnuecxoro cocrox-
nnx peenxa c nomomtm recra Hmmepa. Hropx necrnnrentno xapaxrepnsyer nocroxnnax na-
npxxennocrt camoxonrponx nan +monnxmn n necrnnxmn. H +ro ne npoxonnr eccnenno nnx
ero ncnxnuecxoro snopontx. Hs-sa roro, uro noma on uacro tnaer onnn n emy nce npemx cxyu-
no, r.x. on ne cnocoen, xax ncxxn nopmantnt peenox, nocroxnno nenart ypoxn, a
nmnmtmn sanxrnxmn cee sannmartcx ne nosnonxer, emy npnxonnrcx nce npemx cnnert
cnoxa pyxn n ecnoxonrtcx, npncnymnnartcx. Koneuno, n raxo cnryannn rt none-nenone
ycntmnmt nopo ronoca, ocoenno ecnn ree nce npemx nnymamr (mne nana ronopnn),
uro ncero naao onaca1tcn (uro-ro cnyunrcx, a x ne snam, uro nenart, xro-ro n nnept no-
snonnr, ncnyraer, nnn uro-ro saropnrcx x uyncrnym +ro nnorna).
Crpax norepxrt ynaxenne ponnrene ne nosnonxer peenxy naxe n noopaxennn sa-
nnmartcx nmnmtmn nenamn, sacrannxx cex ncemn cnnamn nm1ecnn1t, n naxe noaannn1t,
+rn sanpernte xenannx. Korna ncnxonor npennaraer remy nnx pncynxa Ecnn t y menx tna
nonmenax nanouxa, x t npenparnncx n..., ro +ra rema ntstnaer y mantunxa camoe ontmoe
sarpynnenne. On nonro ne moxer npnnymart, n xoro t xoren npenparnrtcx. H rontxo norom
npnsnaercx, uro cnnen t nent nent oxono xomntmrepa, n nrpan, n tn t yronncrom n
nrpan, n tn t maxmarncrom n roxe nrpan ouent sanxrnax nrpa. Kyntmnnanne camo-
pacxptrnx n cnxrnx samnrntx aptepon oxastnaercx pncynox nspocnt n paoram na
cnoe paore, ns paccxasa no xoropomy ntxcnxercx, uro nspocnt uenonex moxer cee no-
snonnrt ne rontxo neuarart na xomntmrepe, no naxe nmert na paore npyse: apcyxa n
mtmt. Onn mxrxne, nx nent moxno nsxrt na n x cee npnxart. (3ro nocnennee xenanne
nmert noma xnnornoe xnno nonanneno, r.x. n pasronope c ncnxonorom ono noome nn pasy
ne tno ynomxnyro, xorx t xocnenno).
Moxno nnnert, uro mnorne nponemt mantunxa nenocpencrnenno cnxsant c ero ponn-
renxmn n nx ornomennem x nemy. Ho+romy npnnenem nanonee nnrepecnte pesyntrart ncn-
xonnarnocrnuecxoro nccnenonannx nant n mamt Hropx.
Hany (37 ner, cpennee cnennantnoe opasonanne) ornnuamr connantnax spenocrt, ax-
rnnnocrt, xonxypenrocnoconocrt. Ho xapaxrepy on yc1ynunnmn, 1epnennnmn, noxnaan-
c1mn. Ocnonno ncnxonornuecxn samnrnt mexannsm ntcoxax npoexnnn. 3ro ntpaxa-
ercx n npnnnctnannn nmnxm nenocrarxon, noanepaennoc1n c1peccau, nny1pennen nanpn-
aennoc1n, onnunnocrn, sacrpenaemocrn. Pnx ero nocnnrarentnoro crnnx xapaxrepna nont-
mennax nporexnnx, r.e. nana crapaercx ynenxrt cnoemy ctny mnoro npemenn n cnn.
Mama Hropx (40 ner, cpennee cnennantnoe opasonanne), nonono cnoemy cynpyry,
raxxe connantno spenax, axrnnnax, xonxypenrocnoconax nnunocrt n no xapaxrepy yc1ynun-
nan, 1epnennnan, noxnaanc1an. Onnaxo ona nmeer o1pnna1entnoe npeac1annenne o cnoen
connantnon peny1annn, r.e. cunraer cex nenpnnnexarentno, nenonynxpno, ne ynaxaemo
oxpyxammnmn. Ho-nnnnmomy, ncnencrnne +roro, ee ornnuamr sauxny1oc1t, nenonepunnocrt
n orcrpanennocrt or npyrnx nmne, a raxxe aenpeccnnnoc1t (nonannennocrt, poocrt, sann-
cnmocrt, camoxpnrnunocrt).
B crpyxrype samnrntx mexannsmon mamt opamamr na cex nnnmanne nnsxnn ypo-
nent o1pnnannn n nm1ecnennn n, naoopo1, nmcoxnn yponent npoexnnn n peax1nnnoro
opasonannn. Henocrarounax axrnnnocrt orpnnannx n ntrecnennx npoxnnxercx n neynepen-
noc1n n cee, xonnenrpannn na nenpnxrnocrxx, cxnonnocrn x camoencrny, neyuennn caep-
anna1t ecnoxonc1no n c1pax. Btcoxax npoexnnx npoxnnxercx n npnnnctnannn nmnxm
nenocrarxon, nonnepxennocrn crpeccam, nny1pennen nanpnaennoc1n, onnunnocrn, sacrpe-
naemocrn. Btcoxn yponent peaxrnnnoro opasonannx ronopnr o ee upesuepnon uopantnon
nopua1nnnoc1n. Ornomenne mamt x ctny raxxe xapaxrepnsyercx nontmenntm yponnem
nporexnnn. Onnaxo crnnt ee nocnnrannx neycrounn.
Cnenyer ormernrt, uro sanonnenne onpocnnxon norpeonano or ponnrene, ocoenno
or mamt, ouent unoro npeuenn. Tem camtm onn noxasann ncnxonory, uro nx, rax xe xax n
Hropx, ornnuaer nnsxn remn paorocnoconocrn. Kpome roro, uaua nponnnna nnnym 1pe-
nory n neynepennoc1t. Ha nexoropte nonpoct, xacammnecx nocnnrannx peenxa, ona rax n
ne cymena nart ornera.
Hocne opaorxn n anannsa ncex pesyntraron ncnxonor eme pas ncrpernnact c ponnre-
nxmn Hropx. (Bo nropo pas onn npnmnn onnn, es peenxa.) Bnauane ona osnaxounna nx
co nceun nonyuennmun aannmun. 3ro tnn: 1) saxnmuenne no +xcnepnmenrantno-
ncnxonornuecxomy nccnenonannm ntcmnx ncnxnuecxnx ynxnn n nnarnocrnxe ncnxonsn-
uecxoro cocroxnnx nx ctna, 2) pncynxn, xoropte mantunx ntnonnnn no npemx nsanmonecr-
nnx c ncnxonorom, 3) nonnax crenorpamma +ro paort n ntnont no ne. Kpome roro, xax-
nt ns ponnrene nonyunn saxnmuenne no pesyntraram cnoe ncnxonnarnocrnxn. Hocne roro
xax ponnrenn nsyunnn npencrannennt nm marepnan, ncnxonor nmcnymana nce nx xouuen-
1apnn. 3arem cocroxnact eceaa ncnxonora c poan1ennun. Bor ocnonnte parmenrt +ro
ecent:

Hropt mantunx ueann1entnmn, nermarnuecxoro remnepamenra, raxo xe, xax
ero ponnrenn. Ho+romy emy rpynno n naxe nenosuoano yun1tcn no ycxopen-
non nporpauue, rne nano nce cxnartnart na nery.
Hropt, nnnny cnoe mennnrentnocrn n ocnonarentnocrn, nanepnxxa nmsmnae1 y
yun1entnnnm pasapaaenne, r.x. memaer e necrn ypox n nyxnom remne. Ho+romy
ona peenxa nrnopnpye1, ne ntstnaer x nocxe, crannr nnoxn n ncemn cnnamn
c1apae1cn nmaann1t ns xnacca (uepes pexomennannm ornecrn x ncnxonory n
ncnxnarpy).
Hs-sa roro uro mantunx nonroe npemx ne ycnenaer n yuee, ero cauoonenxa n ypo-
nent npn1nsannn naaam1. V nero cnnxaercx nacrpoenne n repxercx nepa n cex.
On yxe ne crpemnrcx crart xoponem n cornacen trt xorx t nonapom. Pnx
Hropx +ro ouent rpanmnpymmn momenr, r.x. on mantunx, cxnonnt x camoyr-
nepxnennm.
Hropx ne npnsnamr n xnacce, no+romy on ncemn cnnamn crpemnrcx coxpannrt xorx
t nmont cnonx ponnrene. Hs-sa +roro y nero cmopunponancn c1pax, u1o po-
an1enn 1oae uory1 ero o1neprny1t.
Pnx roro urot ne norepxrt nmnn n ynaxennx cnonx ponnrene, mantunx c1apa-
e1cn nmnonnn1t nce nx 1peonannn, naxe n rom cnyuae, ecnn +ro ntstnaer y ne-
ro nnyrpennn nncxomopr, nner npaspes c ero xenannxmn. B pesyntrare +roro y
nero copmnponancx nny1pennnn xonmnnx1, cnencrnnem xoroporo xnnxercx pocr
nnyrpennero nanpxxennx n c1onxoe nsuenenne +uonnonantnoro coc1onnnn (co-
croxnne cxyxn). 3ro ycyrynxercx nocroxnntm npenuyncrnnem onacnocrn. Orcm-
na, xax cneac1nne +uonnonantnoro ronoaa n 1penorn, noopaaaeume rono-
ca.
Pnx roro urot trt snopontmn, nern nonxnt ncntrtnart nonoxnrentnte +mo-
nnn. V Hropx n nacroxmn momenr npemenn nou1n ne1 nonoan1entnmx +uonnn,
r.x. n xnacce on ne ycnenaer n yuee n ram ero nce ornepramr, noma on nce npemx
onrcx naxasannx n ocyxnennx ponnrene, y nero ner npyse n ouent mano pasnne-
uenn. Kpome roro, on n cam, cnenyx none ponnrene, ne nosnonxer cee sannmart-
cx nenamn, xoropte emy ncerna nocrannxmr panocrt: nrpart na xomntmrepe, cmor-
pert renennsop nnn nacxart xnnornoe.
Hponemt Hropx +ro no mnorom npoaonaenne nponeu ero poan1enen,
ocoenno mamt. Ho+romy mame cronr pasopartcx n cee, nanpnmep, nopaorart c
ncnxoanannrnxom.

Hocne ecent c ncnxonorom ponnrenn pemnnn: 1) cxonnrt x nnpexropy mxont n n po-
no, urot noconeronartcx o nosmoxnocrn nepenona Hropx n npyro xnacc, 2) nocrenenno
paspemnrt emy camomy esnnrt n mxony n ns mxont na rpamnae, 3) onymart, xax oprannso-
nart nporynxn ctna, nanpnmep, xynnrt onuapxy, o xoropo nanno meuramr Hropt n nana, n
cnauana ncem nmecre rynxrt c coaxo, a norom ornycxart non ee oxpano camoro mantunxa,
4) nosnaxomnrtcx c pexramn, xoropte xnnyr n rom xe nome, n npnrnamart nx x cee nomo,
xorx t na Hont ron nnn na nent poxnennx, 5) paspemnrt Hropm n reuenne crporo onpene-
nennoro nmn npemenn nrpart na xomntmrepe, cmorpert renennsop, 6) nonymart, ne cronr nn
nnont nepeexart n npnropon, noromy uro ram y Hropx nmnmax aymxa, mnoro npyse,
ram on ne onrcx rynxrt n nouemy-ro cranonnrcx concem npyro.
Btnont, xoropte cnenann ponnrenn mantunxa, n nce re pemennx, xoropte onn npnnx-
nn, urot paspemnrt nnyrpennn xonnnxr ctna, ntstnamr ynaxenne. Onn npoxoncyntrn-
ponann peenxa y noronena n ncnxonora n crann nonnrt ero na xoppexnnonnte sanxrnx. He
cornacnnmnct c ntnonamn npaua-ncnxorepanenra ornocnrentno ncnxnuecxoro snopontx
mantunxa, ne nonennnnct oparnrtcx x npyromy cnennanncry. Camn npomnn ncnxonornue-
cxoe ocnenonanne, n pesyntrare uero ocosnann neoxonnmocrt nnecrn ceptesnte nsmenennx
n xnsnt Hropx.
Ouent nnrepecntmn noxasannct ncnxonory nocnennne past ponnrene, xoropte onn
nponsnecnn npomaxct. Hana, xax t npo cex, c ynonnernopennem oponnn: 3naunr, nce-
raxn coaxa... A mama nsnoxnyna: rax xouy, urot on tn nocrontm uenonexom...
5.6. HA KOIO HOXO HCHXOAOI
(npnuep nonrn1manoro nanmaennn)
B +rom pasnene mt xornm ocynnrt ocoennocrn npoxnnennx nnunocrntx cnocrn n
samnrnoro nonenennx y Onn K., nenouxn c nnrponeprnponanntm axrnnntm rnnom nnunocrn.
Hano ormernrt, uro y nere raxoro rnna rnanntm cnocrnom nnunocrn xnnxercx nanpannen-
nocrt na nosnanarentnym nexrentnocrt. Onn cnocont ronxo uyncrnonart, nocnpnnnmart n
nonnmart cex, a ncnen sa +rnm, n npyrnx nmne. Onn cxnonnt x camoyrnepxnennm n ona-
namr mnpoxnm penepryapom samnrntx crparern. Onx n reuenne necxontxnx ner, c xonna
nroporo no nxrt xnacc nxnmunrentno, nocemana ypoxn ncnxonornn n mxone. Hanomnnm,
uro rnanno nentm raxnx ypoxon xnnxercx paora c nnyrpennnm mnpom nere, nx nepexnna-
nnxmn, +monnxmn, xnrecxnmn nnrepecamn, nnrennexryantntmn npoxnnennxmn, nx ornome-
nnem x cee, x npyrnm nmnxm n x oxpyxammemy mnpy. Hpennoxennte namn rexnonornn pa-
ort na ypoxe namr nosmoxnocrt pasnnrnx nnunocrn peenxa nyrem opamennx x pasntm
cepam ero peannsannn: +monnonantno, nnrennexryantno, connantno-npancrnenno [77].
Pannte mennnnncxoro anamnesa ns mxontno mennnnncxo xaprt Onn: npn ponax
rnnoxcnx nnona, no rona nnarnos +nneanonarnx, sarem c yuera cnxra. Hepenecennte
saonenannx penxne ocrpte pecnnparopnte nnpycnte nnexnnn, xpacnyxa. B nacroxmee
npemx na yuere y cnennanncron ne cocronr. Pnarnos: comarnuecxn snopona.
B mxony-nnne rymannrapno-xynoxecrnenno opnenrannn nocrynnna n 6 ner. Vunrcx
na ornnuno no nporpamme uertpexnerne nauantno mxont. B 10 ner ocnenonana c nomo-
mtm ananrnponannoro monnnnnponannoro napnanra nercxoro nnunocrnoro nonpocnnxa
P.Kerrenna. Onpenenent cnenymmne nnunocrnte cnocrna: ntcoxax nanpxxennocrt
(Q4=10), ntcoxax rpenoxnocrt, osaouennocrt (O=10), cxnonnocrt x pncxy, +neprnunocrt,
axrnnnocrt (F=9), ntcoxn yponent nnrennexra (B=8), neynepennocrt n cee, pannmocrt, ne-
ycrounnocrt (C=3), nerxax nosynnmocrt, nerepnennnocrt, peaxrnnnocrt (D=8), nenopoco-
necrnocrt, xonnnxrnocrt c ponnrenxmn n yunrenxmn (G=3). Kpome +roro, onapyxena
cxnonnocrt x samxnyrocrn, nomnnanrnocrn n nesanncnmocrn. 3rn nannte nosnonnnn nnarno-
crnponart nnrponeprnponannt axrnnnt rnn nnunocrn. Hanomnnm, uro nnx nere raxoro
rnna xapaxrepnt nanpxxennocrt, rpenoxnocrt, connantnax poocrt, samxnyrocrt, neynepen-
nocrt n cee, nnoxo camoxonrpont, nosynnmocrt, ntcoxn nnrennexr, nomnnanrnocrt, ne-
nopoconecrnocrt. Hx ornnunrentno ocoennocrtm xnnxercx nanpannennocrt na nosnana-
rentnym nexrentnocrt. B ro xe npemx, ntcoxn yponent nnrennexra coueraercx y nnx c no-
nnxenntm xonrponem sa oxpyxamme necrnnrentnocrtm.
Pncynxn n paccxast Onn, cnenannte na ypoxax ncnxonornn n pasnte ront, nosnonxmr
npocnennrt, xax npoxnnxmrcx n ee nonenennn n nexrentnocrn nnunocrnte cnocrna n oco-
ennocrn samnrt. Hpnnenem camte nnrepecnte paccxast, ne npnnepxnnaxct xpononornn nx
cosnannx.
Pncynox na remy nepexnnam n paccxas no pncynxy [11]:

O): Bom vre oecmi :acoe, a +a+a c paoomi ue eepuv)aci. He cuvuuuoco uu
c ue ueeo? Mue uaxemca, uau m oua no +auuuv ue nonaua. Huu umo-uuvo ee
ue vupau, ue ooupau. B c+ompm ua roeep c euueura+u o:eui xouemca +ue ecmo
om cmpaxa. Cepoue cru+aemc. B ca+a ceo oomci. Br)m:u)a uacmo)iuvm )a+nv,
veuoe)a meui u ucnvea)aci. Cmpauuo ouo, roeoa uacmo)iua )a+na eopum u meuu
ua cmeue.
Hcuxo)oe: Ueeo eue mi oouuic? O): C opamo+ noopamic. He ce-
uamo vpouu... Heemi rar oi ue noeuo)u e eopurax, eopve ue no)u)a? Kar oi ue npo-
cnami. Kar oi ue ono;oami. Bo)aci ua noxopouax nonvea:ura. Mi eeo uau)u u ;a-
opa)u, +oe)u rouru cecmi. Koea v+ep axe ue nouua e uuouv. Heum euo
nuauaua.

B +rom paccxase xpxo npoxnnxmrcx +monnonantnte orxnonennx nnunocrntx cnocrn
nenouxn ee ooc1pennan uync1nn1entnoc1t, nneua1nn1entnoc1t, 1penoanoc1t n na-
npnaennoc1t. Pecxrt uacon neuepa, a mamt noma ner. Onx nonnyercx, y nee nosnnxamr ca-
mte pasnte c1paxn, peantnme n noopaaaeume. Crpamno trt noma onno. Crpamno, uro
sa oxnom remno n renn na crene. Bce npemx npnxonnrcx onacartcx sa mamy (He cnyunnoct nn
c ne uero? Mne xaxercx, xax t ona non mamnny ne nonana. Hnn xro-nnynt ee ne yxpan, ne
ooxpan). 3monnonantnte nepexnnannx nenouxn n cnryannn onnnouecrna xnnxmrcx na-
crontxo oc1pmun, u1o conponoaaam1cn coua1nuecxnun n nere1a1nnnmun peaxnnnun
(Cepnne cxnmaercx. Ouent xouercx mne ecrt or crpaxa). Hpn +rom cocroxnne rpenorn xax
onacennx, nanpannennoro n ynymee, nocroxnnoe nanpxxenne n oxnnannn cotrnx, xoropoe
moxer nponsorn n yrpoxart cnonmn nexenarentntmn nocnencrnnxmn, nonropxxct n saxpe-
nnxxct n ncnxnxe nenouxn, cranonnrcx ee xapaxrepntm nnunocrntm cnocrnom. Bonpoct
ncnxonora noxastnamr, uro 1penora nponnsmnae1 nce cmepm ansneaen1entnoc1n peenxa,
npoxnnxxct n n ornomennxx c mnanmnm parom, n n yuee, n n nomamnnx nenax. Crpamno ne
rontxo c parom nonpartcx, ne cnenart ypoxn, npocnart n onosnart, no n satrt nonnrt nne-
rt n ropmxax, urot onn ne nornnn...
C uem xe cnxsano oocrpennoe npenuyncrnne yrpost? Houemy One nce npemx xaxercx,
uro na mamy nananyr, uro mamy yxpanyr? Ho namnm nanntm, ntcoxn yponent rpenorn xa-
paxrepen nnx rex nere, xoroptm yxe npnmnoct nepexnrt n xnsnn peantnte norepn, onac-
nte nnn ycrpamammne cnryannn. B xnsnn Onn onno rope yxe tno: ymep nonyraunx, cna-
cennt nertmn or xomex. Crpax n crpananne nocne ero rnenn tnn nacrontxo ocrptmn, uro
aenouxa aaae ne nomna n mxony, nenmn aent nnaxana... Hanomnnm, uro xonnnr-
crparernx nnauy, rpymy nnnne1cn y ae1en c nn1ponep1nponannmu ax1nnnmu 1nnou
nnunoc1n cauon uac1on no ncnontsonannm. B cnenymmem paccxase peut roxe noner o
nepexnnannxx, cnxsanntx co cmeprtm, eme onee pannnx, ornocxmnxcx x nomxontnomy nos-
pacry, o crpaxe cmeprn n ero orpearnponannn n cnonnnennn.
Pncynox na remy: Con, xoropt menx nsnonnonan n paccxas no pncynxy:

Hpucuu)oci +o )mou+a :epenaura ;acmp)a +erov cra)a+u, +ue ee
ra)ro. a)ocmi ucnimieam, cmpaoauue, eope.
Cou cmuca. Oua mua +oe euucmeeuuoe xueomuoe. H v+epua. Moe )m-
ou+oe rueomuoe, +o )mooei ;acmaeu)a omom cou ;ano+uumi. B ee ece epe+ ecno-
+uuam, v +eu nepeo e)a;a+u ee nopmpem. Homo+ :epenaura oi)a v uac e oemcro+
caov, Mamu)ioa Heauoeua. Ho:im e cao ;aopa)uci eopi, epaovcuuru pa;ou)u u :epe-
naurv monopo+ pa;pvou)u. A +i e ece )ucmi ooveau:uroe uocu)u...

Onx nenma. Kax yxastnamr H.H.Fparnna n T.A.Popoxorona, y nenme moxer o-
nee xpxo npoxnnxrtcx cnoconocrt npennocxnmart, npornosnponart cotrnx [16]. Manentxax
nenouxa ouent npnnxsana x nmnmo uepenamxe, x cnoemy ennncrnennomy xnnornomy n n
cnny ntcoxo rpenoxnocrn n uyncrnnrentnocrn, xoneuno, ecnoxonrcx sa nee. Cnunonnue-
cxn, n uync1nenno-opasnon mopue, 1penora o1paaae1cn n cnonnaennn (Hpncnnnoct
mox nmnmax uepenamxa sacrpxna mexny cxanamn, mne ee xanxo. Xanocrt ncntrtnam, crpa-
nanne, rope), a norom n na camom nene uepenamxa ymnpaer. Camoe neuantnoe, uro cmeprt
npononxaer n nocne +roro ncntrtnart peenxa, sacrannxer nepexnrt eme onny norepm
yncrno uepenaxn Marnntnt Hnanonnt n nercxom cany (Houtm n can sapannct nopt, rpa-
nycnnxn pasnnn n uepenamxy ronopom paspynnn). Hpn +rom ns paccxasa nenouxn cnenyer,
uro noncosnarentnt samnrnt mexannsm cnonnaennn (nemn con) uacrnuno nonroran-
nnnaer peenxa x rxxentm cotrnxm, xoropte sarem e npnmnoct nepexnrt...
Koneuno, n xnsnn Onn nosnnxamr nenpnxrnte cnryannn n concem npyroro nnana. Pn-
cynox n paccxas na remy Henpnxrnax cnryannx:

B c opamo+ nopvea)aci. H nuauv. Mue oo)iuo. Hoceue pauu umum caumo-
ca ua nou u peeemo. Hpuemuua mauaa c +auouemcmea. Ha cepeouue ro+uami curv.
Ec)u noeepuvmic ecm ro+uamv euouo. Cmauoeumc cnorouo, :mo opama uem. Ec-
)u oi rmo-mo oi) a m peeeua u uaeauaco. Ocoeuuo pam. Ou paspaxaem
uaeuv, vuvuv. Houe+uoev vcnoraueamci. Kvuum vcnouaueamm, ece uepvuuu vcnouau-
eamm. Huu +oxuo umo-uuvo pamv nouo+amo, uaepeumo, a nomo+ ua ueeo cea-
uumo Moxuo umo-uuvo euvcueuouoe us apa vmauumo, umom vcnououmoca.
Ma+a u nana opama )mom oo)iue, :e+ +eu.

B +rom paccxase moxno nnnert npoxnnenne npyrnx +monnonantntx n nonenenuecxnx
orxnonenn nnunocrntx cnocrn Kcmmn: nosyanuoc1n, nanpnaennoc1n, nnoxoro cauo-
xon1ponn, aounnan1noc1n, cxnonnoc1n x pncxy. V nenouxn ouent nnoxne ornomennx c
parom, ona pennyer ero x ponnrenxm (Mama n nana para nmxr ontme, uem menx) n rax
uac1o xonmnnx1ye1 c nnm, uro y nee naxe noxnnxercx no +romy nonony nanxsunnt crpax
(omct c parom nonpartcx). Hocne ouepenno crtuxn Kcmma ncnontsyer, urot ycnoxo-
nrtcx, naop cnonx nmnmtx xonnnr-crparern: nnauy, rpymy (nocne npaxn nmnm ca-
nnrtcx na non n penert), nonnm, xpnuy, opmct, aepyct (Ecnn t xro-ro tn x t
penena n nxranact. Ocoenno par. On pasnpaxaer nxrny, yxymy), tm, nouam (mox-
no uro-nnynt pary nonomart, nanpennrt, a norom na nero cnannrt). Hcnontsonanne napx-
ny co crparerne nnauy, rpymy, connantno ne oaopneumx cnocoon ax1nnnoro npo1ec-
1a, ocoenno c1pa1ernn tm, nouam, mnmpnm, xapax1epnan ocoennoc1t ae1en nn-
1ponep1nponannoro ax1nnnoro 1nna. B crpeccontx cnryannxx raxne nern cnocont na
ocrpte aexrnnnte peaxnnn, nosnonxmmne tcrpo n ypno ntnnecnyrt nnyrpennee na-
npxxenne. Hpn +rom nanonee +exrnnnax paspxnxa y nnx nacrynaer nmenno npn coue1a-
nnn n/nnn uepeaonannn naccnnnoro n ax1nnnoro npo1ec1a, ropn n rnena. Bce axrnnnte
cnocot nonenenuecxoro connanannx, xax n xonnnr-crparernm eu nnn ntm (...uro-nnynt
nxycnentxoe ns apa yramnrt, urot ycnoxonrtcx), moxno paccmarpnnart xax nnemnee nt-
paxenne noncosnarentnoro samnrnoro mexannsma sauemennn n ero napnanre nepenoca ne-
crnnx c nenocrynnoro na nocrynnt oexr.
Hnrepecna raxxe pasa nenouxn Kyxnt ycnoxannamr, nce nrpymxn ycnoxannamr,
xoropym moxno rpaxronart xax cnoeopasnt nercxn napnanr noncxa connantnon noa-
aepaxn. B cnenymmem paccxase Onn nepeuent ee xonnnxron pacmnpxercx.
Paccxas na remy Camte rnannte rpynnocrn, xoropte nosnnxamr npn nsanmonecrnnn
c unenamn cemtn:

B oepvci c opamo+ u pveamci (ou epeoui u )moum npucmaeami). Pveamco c
poumeua+u Bepvco c poumeua+u. Cnopm c pooume)+u. Ouu uvouie, nomo+v
:mo ue xomm c:umamic co +uo. Koeoa oe)am vporu, ouu ro +ue npucmamm c
me+, :mo v +eu ouuora. Mue uenpuamuo, uoea +eua npucmmxueamm, cmmam, a
u ca+a uav ouuuv.

3ror paccxas noxastnaer, uro nenouxa, cxnonnax x nomnnanrnocrn, orxptro xonnnx-
ryer ne rontxo c parom, no n co cnonmn ponnrenxmn. Ocnonnax npnunna onn nynnte, ne
xorxr cunrartcx, ro ecrt ne xorxr npnsnanart nesanncnmocrt n camocroxrentnocrt nenouxn.
Hpn +rom nnrepecno, uro n ornomennxx c ponnrenxmn Onx camoyrnepxnaercx n crporo onpe-
nenenno cepe nexrentnocrn n yuee. Ona cunraer, uro cnocona nenart ypoxn cama n
necrn nonnym ornercrnennocrt sa npannntnocrt nx ntnonnennx (...onn xo mne npncramr c
rem, uro y menx omnxa. Mne nenpnn1no, xoraa uenn npnc1mannam1, c1man1, n n caua
nanay omnxy). Kax yxe ronopnnoct ntme, ornnunrentno ocoennocrtm nere nnrponep-
rnponannoro axrnnnoro rnna xnnxercx nanpannennocrt na nosnanarentnym nexrentnocrt n
camoyrnepxnenne n yuee. B ro xe npemx, necmorpx na pennocrt x pary n xonnnxrt ns-sa
ypoxon, ornomennx c mamo n nano y Onn n nenom xopomne. Honcosnarentno ona ynepena n
nnx n nonnmaer, uro n rpynnym mnnyry onn ee oxsarentno samnrxr. O +rom cnnnerentcr-
nyer ee orner no recry F.Benn (n xoropom nano tno saxonunrt paccxas o nrenne, ntnan-
mem ns rnesna [119].

Hcuxo)oe: B eue;oiure ua oepeee cnm nmu:ru: nana, +a+a u +a)euiru nme-
ueu. Bopve ua)emaem cu)iui eemep, eemra )o+aemc, u eue;oiuro naoaem euu;: ece
ora;ieammc ua ;e+)e. Hana )emum u caoumc ua oouv eemrv, +a+a caoumc ua
opvevm eemrv. Umo oe)ami nmeuuv? O): Hmeueu sanuuau om cmpaxa u om oo-
)u, +a+a c nano npuuemeuu ua eeo upuu. Ou oo+a. Ouu suauu ceoeeo peeuua, no-
mo+v umo ou oueuo uacmo upuuum, roeoa eo)ooeu.

Te ncnxonorn, xoropte paorann c +rnm recrom F.Benn, snamr, nacxontxo pasnoo-
pasnte xonnonxn paccxasa moryr npnnymart nern. Hrenen xpnunr, a ero ponnrenn ne cntmar.
Hrenna cenamr xomxn, nnn on npocro ymnpaer or ronona. B npyrnx cnyuaxx nrenen naunna-
er nymart, xax emy ntpartcx ns nenpnxrno cnryannn, n nopo on noexnaer, a nopo
ner. V Onn xonen paccxasa nnonne narononyuen. Hs-sa roro, uro nrenunx npnnmx uac1o
xpnua1t, ponnrenn ero ycntmann n npnnerenn na xpnx. Tax, ncnontsyx mexannsm npoexnnn,
nenouxa nepenocnr na nrenna cnon cocrnennte peaxnnn, ne ncerna connantno onopxemte.
Onnaxo nmenno onn nosnonxmr e uyncrnonart cex samnmenno: m1t na rnasax y poan-
1enen n ne m1t oannoxon. Moxno nnnert, u1o aeuonc1pa1nnnoe noneaenne na ocnone
ax1nnnoro npo1ec1a yxe crano npnntuno samnrno peaxnne nenouxn n ornomennn c une-
namn cemtn, xapaxrepno ocoennocrtm ee rnnonornuecxoro napnanra pasnnrnx nnunocrn.
Hrax, Onx ynepena n cnonx ponnrenxx, xorx n xonnnxryer c nnmn ns-sa yuet
cnopnr, pyraercx n nepercx. Konnnxryer nmenno noromy, uro necrnnrentno ouent ornercr-
nenno x +ro yuee ornocnrcx.
Pncynox na remy nnoxo sanomnnam... n nnanor c ncnxonorom no pncynxy:

O): B n)oxo ;ano+uuam, rar nucami c)oea, nomo+v :mo omo +ue ue upaeum-
c. Mue ue upaemc o)uuuie c)oea, nomo+v :mo ux o:eui oo)eo einucieami, u oe-
)am ux ropo:e, uanpu+ep, e+ecmo noo:epruu nuuv no:ruu .
Hcuxo)oe: Ho:e+v ue xo:emc einucieami? O): Bom no:e+v v +eu
ua cpeoue+ na)iue +o;o)i, nomo+v :mo +uoeo nuuv.
Tvm re nora;ieaem +o;o)i u pucvem na)eu c +o;o)im.
Hcuxo)oe: 3a:e+ re mar +uoeo nucami? O): Umooi ue no)v:umi oeo-
ru, no)v:am :emeepru u)u mporu. Koea a xouv umo-mo, uo ue +oev, uanpu+ep,
xouv xopouo vuumoca, uo ue +oev, nepexueam eouoeuvm ouo, vcmauocmo, ueua-
eucmo u o+auue+v saauum, cou, m.e. cmpacmo u vcmauocmo... Umo uaoo coe-
)ami, :mooi mar ue neperueami? Umooi omux :vecme ue ucnimieami, oi
xome)a npeepamumic: 1) e crv)inmvpv, nomo+v :mo crv)inmvpa ue ucnimieaem uu-
rarux :vecme; 2) e poooma, nomo+v :mo pooom ece oe)aem ua nmi u ue ucnimieaem
uurarux :vecme; 3) e npodeccopa, nomo+v :mo ou npueir cuoemi oono;oua; 4) e oe-
eo:rv 16 )em, nomo+v :mo v:v ce:ac vporu o) oeeo:ru 10 )em, noomo+v o) ue-
cmuaouamu)emue omu vporu oi)u oi npocmi+u...

Onx ouent ornercrnenno ornocnrcx x ypoxam n rax craparentno ntnnctnaer nnnnnte
cnona c oporpammamn, uro y nee naxe opasonanact mosont na cpennem nantne. Btcoxne no-
snanarentnte norpenocrn, nanpannennocrt na nosnanarentnym nexrentnocrt, xapaxrepnte
nnx nnrponeprnponanntx axrnnntx mxontnnxon, sacrannxmr nenouxy yxnantno norpyxart-
cx n yuey. Pemenne o rom, uro nano rmarentno ntnnctnart cnona, xoneuno xe, npnnnmaer
ona cama, xorx n yrnepxnaer, uro nenaer +ro ns-sa crpaxa nonyunrt nnoxym ormerxy. Onx
ornnunnna, nnoxne ormerxn e ne rposxr. Tpynnocrn nenouxn cnxsant ne c ormerxamn, a c
camnm nponeccom yuet: e ne ynaercx ntnonnnrt nomamnee sananne rax, xax xoue1 ona
caua. Hponemt c yueo n pycrpnponanntmn norpenocrxmn xapaxrepnte nenpnxrnte
cnryannn y raxnx nere. Ho cyrn, +ror paccxas ntxnnxer nannune y peenxa nnyrpnnnunocr-
noro xonnnxra no nenpacrennuecxomy rnny xouy, no ne uory, xoraa nnunoc1t caua cee
npeasnnnne1 sanmmennme 1peonannn n c1apae1cn nu coo1ne1c1nona1t. Bnyrpennee na-
npxxenne, conponoxnammee +ror xonnnxr, cront nennxo, uro npnnonnr x comarnuecxnm,
nererarnnntm n +monnonantntm npoxnnennxm (Koraa n xouy u1o-1o, no ne uory, nanpn-
uep, xouy xopomo yun1tcn, no ne uory, nepeannam rononnym ont, yc1anoc1t, nena-
nnc1t x aouamneuy saaannm, con, 1.e. c1pac1t n yc1anoc1t...). Honxrno, uro npn raxom
cocrnennom cnepxornercrnennom ornomennn x yuee xonrpont co cropont ponnrene yner
npocro orneprartcx, xax conepmenno nenyxnt.
Hanomnnm, no pesyntraram nnarnocrnxn n nonenennn nenouxn npeonanaer nanpx-
xennocrt (snauenne axropa Q4 panno 10, r.e. maxcnmantno). Hstrox noyxnenn nepenxo
ne naxonnr npaxrnuecxo paspxnxn n nponecce nexrentnocrn. Orcmna ne rontxo nocroxn-
nax ntcoxax nanpxxennocrt, no n pasnpaxnrentnocrt, pycrpnponannocrt, cxnonnocrt x pe-
axnnxm axrnnnoro nporecra. Bmecre c rem, no nanntm namnx nccnenonann, raxne ntcoxne
snauennx axropa Q4 xapaxrepnt nnx onapenntx nere, n +ro moxno rpaxronart xax onny ns
cocrannxmmnx nx ntcoxo nnrennexryantno axrnnnocrn [9, 81]. Pecrnnrentno, npnnenen-
nt paccxas nosnonxer onennrt ntcoxne nnrennexryantnte nosmoxnocrn Onn: cnoconocrn
x anannsy n nornuecxnm ntnonam, pasnnroe nnneprenrnoe mtmnenne, ymenne nnepennn-
ponart +monnonantnoe n pannonantnoe n, rnannoe, oruyxnartcx or nepexnnann.
Ha nonpoc ncnxonora, uro nyxno cnenart, urot ne nepexnnart, nenouxa, na ocnone
mexannsma naen1nmnxannn, npennaraer cpasy uertpe napnanra ornera uertpe monenn,
onanammne xenaemtmn, no noxa eme nenocrynntmn e xauecrnamn. 3ro xamennax cra-
ryx, xononnax n ecuyncrnennax. Tount n, naronapx +romy, sanporpammnponannt na yc-
nex poor. Crapt npoeccop, xoropt npocro npnntx cnnert n paorart nonosnna. H xo-
neuno, nenouxa 16 ner, ntnonnxmmax c nerxocrtm nce sanannx nnx mnanmnx xnaccon naxe
camte rpynnte... Kament ne moxer nepexnnart. Mamnna ne moxer nepexnnart. Tor, xro sa
nonrne ront nayunncx paorart nonosnna, yxe ne nepexnnaer. H ror, xro nce snaer, roxe
ne nepexnnaer. O1uyaaenne +ro mexannsm samnrt, npn xoropom +monn nnn nonce ner,
nnn onn nonpocry yxe ne nyxnt.
Btcoxn yponent pasnnrnx nnrennexra nosnonxer One na ocnone anannsa cnntntx n
cnatx cropon cnoe nnunocrn copmnponart anexnarnt opas cnoero n naxe onpene-
nnrt ero npemennym nepcnexrnny.
Paccxas na remy Onno ns camtx monx ontmnx nocronncrn...:

Oouo u; ca+ix +oux oo)iuux oocmouucme om)u:uuua, v:vci ua nmepru
u :emeepru, u cooupamci orou:umi ua:a)iuvm uro)v ua om)u:uo. B ooua mar v:vci
e r)acce, u ;a omom eoo ue no)v:u)a uu oouo oeoru.
B xo:v eiv:umic u paoomami, :mooi cmami oocmoui+ :e)oeero+ u; eic-
ueeo oouecmea, a nomo+ u npe;uoeumo+. Umooi ua+ )v:ue rumi, coe)am mar,
:mooi ueui cuu;u)uci, a )mo+ cma)u oo)iue n)amumi, u eue nouurv rvpc oo))a-
pa, u )mou cmauvm :aue eie;rami ;a epauuuv. B ceoe +ue upaemc marue ra:ecm-
ea, rar: uacmo:ueocmi, eiuoc)ueocmi, v+euue ecmaeami, ec)u meo vuu;m, ue om-
:aueamic, mpvoo)moue, ooopoma, cnocoouocmu r u;oopa;ume)iuo+v ucrvccmev. He
upaemc marue ra:ecmea, rar: om:auuocmi (uuoeoa oieaem), )eui, raouocmi.

B +rom paccxase nonxynaer nepeuent snaunmtx xauecrn ynymero npesnnenra Poccnn
n npocro nocronoro uenonexa ns ntcmero omecrna. 3ro opasonannocrt, nacrounnocrt,
ntnocnnnocrt, rpynonmne, nopora n, xoneuno, ymenne ncranart, ecnn rex ynnsxr. Onx
nnonne oocnonanno ntnenxer y cex nannune +rnx uepr nnunocrn: nent ona onna yunrcx n
xnacce na nxrepxn n uernepxn, sa nect ron ne nonyunna nn onno nnoxn n conpaercx na
ornnuno saxonunrt nauantnym mxony. Xorx, xoneuno, oruaxnnocrt, nent n xannocrt moryr
nomemart +rnm nnanam... Vmno n nesaypxnno nenouxe ouent rouno ynaercx nnepennn-
ponart y cex nnunocrnte cnocrna, xapaxrepnte nnx onapenntx nere n rnopuecxnx nmne:
ntnocnnnocrt, nacrounnocrt, rpynonmne, ntcoxym nnrennexryantnym axrnnnocrt n yc-
rounnocrt nexrentnocrn n ornomennn npnnxro nenn, necmorpx na nmte npenxrcrnnx
[81, 94]. Ho ne rontxo +rn xauecrna cocrannxmr ee nnnnnnnyantnoe cnoeopasne xax nnuno-
c1n. Ouent nnrepecen mornn urot nam nyume xnrt, noyxnammn manentxym nenouxy
crart npesnnenrom: ...x cnenam rax, urot nent cnnsnnnct, a nmnxm crann ontme nnarnrt,
n eme x nonnxy xypc nonnapa, n nmnn cranyr uame ntesxart sa rpannny. Ho cyrn, xenanne
xnrt ne rontxo nnx cex, no n nnx npyrnx nmne, moxno paccmarpnnart xax camt ntcmn,
npoconnantnmn yponent nnunoc1noro cumcna cymec1nonannn peenxa, xorna uenonex
xnner nnx npyroro uenonexa uyxoro [17]. H raxo ntnon ouent xpxo nonrnepxnaer no-
cnennn ns paccxason Onn.
Pncynox na remy Ha xoro noxox ncnxonor nmeer nasnanne Hcnxonor nnx ncero xn-
noro (HPBX).
Paccxas no pncynxy n nnanor c ncnxonorom:

Huuo :e)oeera no+oeaem e+v npouurami e ovuv rueoeo. Io)oea rouru no+o-
eaem e+v eic)vuami rueoe cvuecmeo. Bemeu oepeeiee co;oamm men)omv ua ovue
nauueuma. Oo)aro oo)ee:aem cmpaoauue. Io)oea )eoeo u xeocm pioi oe)amm eeo
ueooi:ui+, u noomo+v e+v ue oomc omrpimi ovuv.
Eeo )uuo eoeopum o mo+, :mo ou ncuxo)oe o) )moe, dop+a eeo )uua eoeo-
pum o mo+, :mo ou ncuxo)oe o) rueomuix. Eeo pvru eoeopm o mo+, :mo ou
ncuxo)oe o) pacmeuu. Io)oea )eoeo eoeopum o mo+, :mo ou ncuxo)oe o) nmuu.
Xeocm pioi eoeopum o mo+, :mo ou ncuxo)oe o) pio.
Hcuxo)oe: Ue+ ncuxo)oe om)u:aemc om v:ume)? O): Hcuxo)oe om)u-
:aemc om v:ume) me+, :mo ncuxo)oe npouuraem e ovuv peoeura, a v:ume)i uem. H
ncuxo)oe, u v:ume)i v:am, uo v:am raroi ceoe+v. V:ume)i v:um raro+v-uuovoi
npeo+emv, a ncuxo)oe v:um ue oomic, ue cmecumic, v+emi eipa;umi ceou :vecm-
ea. Hcuxo)oe noomo+v uuroeoa ue rpu:um, ue pveaemc. To)iro roeoa oou)o oo rpa-
ue cmeneuu. Heromopie v:ume) rar ncuxo)oeu. Bieoo: +uoeue v:ume) nooooui
ueo)ra+, uo ueromopie +ero noovure. Hcuxo)oeu omo +era noovura, ua
romopvm +ero naoami.

Korna Onx yunnact n 5m xnacce, ee xnaccnt pyxononnrent oparnnact x ncnxonory c
npocto nponecrn c nertmn connomerpnm. B nccnenonannn npnnxnn yuacrne 26 mxontnn-
xon. Perxm tnn sanant rpn nonpoca:
1. C xem t rt xoren cnnert nmecre sa napro na xonrpontno, camocroxrentno pa-
ore, na onnmnnane?
2. Komy ns pexr rt mor t paccxasart o cnonx rpynnocrxx n nenpnxrnocrxx. Kro mor
t rex nonxrt, yremnrt?
3. Koro ns pexr rt xoren t npnrnacnrt x cee na nent poxnennx?
Bocemnannart pexr saxorenn cnnert c One na xonrpontno paore (nanontmee xo-
nnuecrno mxontnnxon +roro xnacca, ornernnmnx nmenno rax na nepnt nonpoc). Ocnonnte
mornnt ntopa: ymnax, xopomn npyr, ornnunnna, cnncart moxno, morna t no-
mout.
Onnnnannart onnoxnaccnnxon mornn t paccxasart One o cnonx rpynnocrxx n nenpn-
xrnocrxx (nanontmee uncno ntopon n xnacce no +romy nonpocy). Ocnonnte mornnt nto-
pa: nyumax nonpyra, nonnmaer n nomoraer, onanaer xauecrnom npyxenmnx, moxer
yremnrt n noropenart nmecre co mno, ouent nonnmaer eny uenonexa, nanepno, nce +ro
ncntrana na cee, nopax.
Becrt uenonex xorenn t npnrnacnrt Onm na cno nent poxnennx (+ro roxe max-
cnmantnt pesyntrar, ero nocrnrnn rontxo rpoe pexr n xnacce). Mornnt ntopa: mox non-
pyra, c ne nnrepecno, noromy uro ona napnr xopomne nonapxn, c ne xopomo o-
martcx.
Hrax: xopomn npyr, c ne nnrepecno, morna t nomout, nonnmaer n nomora-
er, ouent nonnmaer eny uenonexa, nanepno, nce +ro ncntrana na cee, moxer yremnrt n
noropenart, c ne xopomo omartcx. Bce +rn onenxn nere nosnonxmr cunrart, uro onn-
ctnax ncnxonora nnx ncero xnnoro, Kcmma na ocnonannn mexannsma npoexnnn npnnnctnaer
+romy noopaxaemomy opasy n nexoropte cocrnennte xauecrna: ymenne nponnxnyrt n ny-
my npyroro uenonexa, ntcnymart, nonxrt, nomout, corpert n onerunrt crpananne, ro ecrt
ymenne xnrt nnx npyrnx.
Mt ornaem cee oruer n rom, uro npnmep c One ocot. 3ro npnmep n nenom ncn-
xonornuecxn narononyunoro peenxa: ymcrnenno nonroronnennoro, nnrennexryantno axrnn-
noro, +monnonantno-uyncrnnrentnoro, mtcnnrenx n xynoxnnxa n onnom nnne, na n x romy
xe, ynepennoro n nonnepxxe n nmnn cnonx ponnrene, necmorpx na nce xonnnxrt. Onnaxo
Onx +ro peenox, xpome ncero npouero, ncnxonornuecxn rpauo1nmn n ncnxonornuecxn
noaro1onnennmn. Vpoxn ncnxonornn n mxone nayunnn nenouxy ne rontxo anmmepennnpo-
na1t cnon +uonnn n ue1xo mopuynnpona1t cnon umcnn, no raxxe aann nosuoanoc1t
ocosna1t n nmcxasmna1t 1panunpymmne nepeannannn nercrna, crpaxn n rpenorn na-
croxmero, xonnnxrt c parom, nanpxxennocrt c ponnrenxmn; nosnonnnn en ocosna1t cnon
cnntnme n cname c1oponm, no1ennnantnme nosuoanoc1n, nnanm nnunoc1noro cauo-
onpeaenennn n cumcna cymec1nonannn.
* * *
Paspaorannax namn 1exnonornn nmnnnennn ncnxonornuecxon samn1m y ae1en oc-
nonana na onm1e pao1m ncnxonoron c +uonnonantnon cmepon mnanmnx mxontnnxon. B 7
ner peenox naunnaer nnepennnponart cnon +monnn. Ero nepexnnannx npnoperamr
cmtcn, n on naunnaer nonnmart, uro snaunr x panymct, x oropuen, x cepnnr. V nere
nosnnxaer ocmtcnennax opnenrnponxa n cnonx nepexnnannxx [21]. Peenox yxe cnocoen
ycranannnnart cnxst mexny +monnxmn n remn, xnsnenntmn cnryannxmn, n xoroptx xonxper-
nte nepexnnannx nosnnxamr uame ncero. Oyuax mxontnnxon na ypoxax ncnxonornn pacno-
snanart cnon +monnonantnte cocroxnnx, onnctnart nx n orpearnponart n pncynxax n paccxa-
sax, mt saxonomepno ntmnn na nsyuenne rnnnuntx nnx nere mexannsmon n crparern sa-
mnrt n copmnponann rexnonornm nx ntxnnennx. B nacroxmee npemx +ra rexnonornx nc-
nontsyercx namn ne rontxo n pamxax nonrnrmnnoro nanmnennx n pasnnrnx nnunocrn
mxontnnxa, no raxxe n nponecce ncnxonornuecxoro xoncyntrnponannx nere n nx ponnrene.
Meronnxa nonnomennx n pncynxax nponem n nepexnnann n cocrannennx paccxason
o nx conepxannn n pexnme nnanora peenxa c ncnxonorom paspaorana c yuerom ocoenno-
cre nere mnanmero mxontnoro nospacra. B +ror nepnon pasnnrnx nnunocrn eme nomnnnpy-
er npanoe nonymapne, no+romy nepantnoe npencrannenne cocrnenntx nponem rpeyer or
nere ontmnx ycnnn. Ipanuecxoe nsopaxenne ncnxonornuecxnx rpynnocre onee noc-
rynno. Hx nocnenymmax nnsyannsannn nosnonne1 nerxm ocosna1t cnon npencrannennx o
nope n sne n nonennrtcx nmn c npyrnm uenonexom. Peenox nepenocnr na ymary cnoe ec-
noxocrno no nonony sna n nennrcx panocrtm no nonony nopa. Vunrcx cnonom oomart
cnoe nepexnnanne. Ocosnaer cnxst mexny cocroxnnxmn rena n nyxa nnx nocnenymmero xon-
rponx sa nnmn. Hocpencrnom nnctmenno peun npnoperaer cnoony camontpaxennx, op-
mnpyer rnopuecxym n xstxonym xomnerenrnocrt, norpenocrt nsnarart cnon mtcnn n uyncr-
na. B nnanore c ncnxonorom n rpynnontx nncxyccnxx npnxonnr x ntnony o rom, uro ronopnrt
o cnonx cxptrtx nepexnnannxx moxno. Bent nononte nepexnnannx, naxe camte
crpamnte n crtnnte, ecrt y ncex nere n nspocntx. Taxax meronnxa ne rontxo cnococrnymr
pasnnrnm nercxoro camocosnannx, no n conepxnr n cee repanenrnuecxn +exr, nopmann-
syx cocroxnne peenxa. Kpome roro, ona nosnonxer cnoenpemenno npenornparnrt sanepxxy
pasnnrnx n nepenecrn peenxa or cnocoa +monnonantnoro pearnponannx na npennocrn x
ymennm paccxasart coecennnxy o rom snaunmom, uro nponcxonnr n ero nnyrpennem mnpe.
Onnctnax rexnonornm ntxnnennx ncnxonornuecxo samnrt y nere, mt nsnoxnnn
nnmt nexym monent ro cnoxno rnopuecxo nexrentnocrn, xoropym ncnxonor peannsyer n
nponecce nepantnoro n +monnonantnoro nsanmonecrnnx c peenxom. Kaxnt cnyua raxo-
ro nsanmonecrnnx npencrannxer coo ynnxantnt ontr, n no+romy ero nentsx nsyuart no
xecrxo sananno cxeme. Vmenne oprannsonart ncnxonornuecxn npenax n ecene c peen-
xom, ymenne nonxrt, cxopee naxe nouyncrnonart, xaxne remt nnx pncynxon nspart, xaxne
nonpoct emy sanart, npnxonnr x ncnxonory ne cpasy. Paora ncnxonora asnpyercx na
snannn mnornx axropon n, npexne ncero, na nonnmannn nponem peenxa, cnennnxn ero
nnyrpennero mnpa n nonenennx. Pnx roro urot npnopecrn +rn snannx, nano nsyuart nere
ne no xnnram (xax +ro, x coxanennm, ouent uacro tnaer), a nocroxnno naxonnrtcx c nnmn n
xnnom n rnopuecxom nsanmonecrnnn.
B +ro rnane mt npnnenn nxrt npnmepon paort ncnxonora no nsyuennm ncnxonorn-
uecxo n nonenenuecxo samnrt y nere. uro onn nnnmcrpnpymr? Bo-nepntx, pont c1paxon
n 1penorn n mopunponannn ncnxonornuecxnx samn1nmx uexannsuon y ae1en. Pasnoo-
pasne nercxnx crpaxon n pncynxax n paccxasax pexr npoxnnnoct upesntuano xpxo. Kax cun-
rana eme A.upen, yxe n copoxonte ront namero nexa peantnoro crpaxa y nere tno ropas-
no ontme, uem morno t trt. uro yx ronopnrt o namem npemenn! Hpn +rom onnnm ns ca-
mtx rpanmnpymmnx ncnxnxy axropon ona cunrana crpax naxasannx, nonarax, uro conpemen-
nte mept raxoro nosnecrnnx nce eme nmemr, xorx n nanexoe, cxoncrno c napnapcxnmn naxa-
sannxmn npennocrn (ron ronoca nocnnrarenx, yrposa xaxoro-nno sanpera, a raxxe renecnte
naxasannx). Crpax nonyunrt nopnnanne nnn trt naxasanntm xnnxercx onno ns camtx
rnanntx npnunn nercxo nxn, nexnr n ocnone npyrnx napymenn pasnnrnx nnunocrn peen-
xa. B pasnene 5.2 noxasano, uro on npononnpyer opmnponanne arpeccnnnoro crnnx samnrt.
3anycxax mexannsm nnenrnnxannn, crpax nepen naxasannem sacrannxer Conm npncnonrt ar-
pnyrt arpeccnnnoro orna. H sarem, nonropnn pncynox arpeccnnnoro nonenennx no ornome-
nnm x onee cnaomy cymecrny, coaxe, npenparnrtcx ns roro, xomy yrpoxamr, n roro, xro
yrpoxaer. Tontxo rorna y nenouxn nponcxonnr samnrnax accnmnnxnnx rpanmnpymmero ne-
pexnnannx.
Bropo naxnt momenr, xoropt moxno npocnennrt n npnnenenntx n nanno rnane
npnmepax paort c nertmn, +ro pont o1nomennn ueaay poan1ennun n ae1tun, a 1axae
nopu ceutn n opmnponannn crnnx samnrt. Tax, cnnmxom ontmax npnnxsannocrt peenxa
x marepn n oxsnt norepxrt ee nmont, upesmepnax mopantnax nopmarnnnocrt cemtn sa-
crannxmr nere cneno ntnonnxrt rpeonannx, ycranonnennte nx ponnrenxmn. Taxoe, sauac-
rym nnmennoe ncxxo pasymnocrn, pyxononcrno npnnnnnom nano n ymep cocrnennomy
nercxomy xouy, moxer npnnecrn x opmnponannm nymenntx xonnnxron n nenpornsannn
peenxa.
Tpern acnexr, xoropt pocaercx n rnasa, +1o aemnnn1 ncnxonoro-
neaarornuecxnx snannn y poan1enen. Ouent uacro onn ne snamr, n uem cocroxr nponemt
nx nere. Onn ne sanymtnamrcx n o rom, uro onrnmnsnpyer ncnxonornuecxoe cocroxnne nx
peenxa. C nentm noxno nonnmaemoro narononyunx cnonx nere onn ouent uacro camn cos-
namr raxne cnryannn, n xoroptx nern ntnyxnent ncnontsonart neanexnarnte cnocot sa-
mnrt. Anema, c xoroptm nnxorna ne ocyxnann cmeprt nenymxn, nat ero ne paccrponrt,
tn ntnyxnen camocroxrentno oportcx co crpaxom cmeprn, ntrecnxx ee n noncosnanne.
Hropt, xoropomy ne paspemann rynxrt n nenxx ero esonacnocrn, ne nosnonxnn cmorpert re-
nennsop n nrpart na xomntmrepe, or neymennx sanxrt cex n nanxsannoro ponnrenxmn crpaxa
naxe cran cntmart ronoca. Mnorne ponnrenn npocro ne snamr, uro moxno n nyxno ocy-
xnart c nertmn neuantnte cotrnx n part nx c coo na noxopont. Panart ntnnecnyrt ro-
pe napyxy, a ne sacrannxrt nepxart n cee. H nouemy-ro ne xorxr nonxrt npocrym ncrnny,
uro nerxm oxsarentno nano rynxrt, erart, xarartcx na nenocnnene, nrpart c npnxrenxmn n
yunrtcx no ro nporpamme, xoropym peenox cnocoen ycnonrt.
Ham ontr omennx c ponnrenxmn noxasan, uro ne nce onn cxnonnt nnn roront x noc-
npnxrnm ncnxonoro-nenarornuecxnx snann. Ho+romy, no namemy rnyoxomy yexnennm,
nercxne ncnxonorn, paorammne n opasonarentntx yupexnennxx, nonxnt n nepnym oue-
pent xonnenrpnponartcx na paore c nnunocrtm peenxa opmnpyx y nero camoro ncnxo-
nornuecxym rpamornocrt n ymenne cnpannxrtcx co cnonmn rpynnocrxmn. B pasnene 5.5 npn-
nenen npnmep nenouxn, xoropax n cnny pxna cnonx cnocrn (ntcoxoro yponnx nnrennexra, ax-
rnnnocrn, ntnocnnnocrn) oxasanact cnocono x nnunocrnomy pocry n camoconepmencrno-
nannm, n rom uncne n non nnnxnnem nsyuennx ncnxonornn n mxone. Hpn +rom ormernm, uro
npyrne ee xauecrna raxne, xax ntcoxne nanpxxennocrt n rpenoxnocrt, nnsxn camoxon-
rpont, neynepennocrt n cee, nosynnmocrt, xonnnxrnocrt, moxno t tno paccmarpn-
nart xax axrop pncxa pasnnrnx norpannuntx ncnxnuecxnx paccrpocrn. Onnaxo ntcoxax
crenent copmnponannocrn nnrennexryantntx ynxnn, norpenocrt n camoyrnepxnennn,
xpapocrt, ynepennocrt n nonnepxxe cemtn n pasnoopasne mexannsmon n crparern samnrt
nosnonnnn nenouxe ne rontxo pasopartcx n cee, no n nauart oxastnart ncnxonornuecxym
nonnepxxy npyrnm nerxm.
B nocnenne rnane mt paccmorpnm samnrnoe nonenenne nere n cnryannn onesnn
onno ns rex nenpnxrntx xnsnenntx cnryann, n xoropo, x coxanennm, nensexno oxast-
naercx xaxnt peenox.
Inana 6
BETH H BOAE3HL
6.1, BHYTPEHHRR KAPTHHA BOAE3HH
onem, x nexy,
He rynxm, ne xoxy.
Hano mno nncnr, xauaxct,
Ham senent aaxyp.

Houemy x saonen?
Crontxo nano cnenart nen!
Paxe manentxn xorenox
Hpnexan n noxanen...
13


Fonesnt onna ns rex nenpnxrntx cnryann, n xoropym nonanaer n reuenne xnsnn
xaxnt uenonex n peenox, n nspocnt. Bce nmnn onemr onnn pexe, npyrne uame.
Fonesnt moxer nporn eccnenno, a moxer sanomnnrtcx na ncm xnsnt. Hnorna ona nponsno-
nnr na uenonexa raxoe cnntnoe +monnonantnoe nneuarnenne nnn nanocnr cront momnym n-
snuecxym n ncnxnuecxym rpanmt, uro +ro cranonnrcx snaunmtm cotrnem ontra, onpenenx-
er ocoennocrn nonenenuecxnx n +monnonantntx peaxnn n reuenne nce nocnenymme
xnsnn n naxe xnnxercx ornpanno rouxo nnx opmnponannx orxnonenn nnunocrntx
cnocrn. Cnexrp nosmoxntx nsmenenn ncnxnxn y saonenmnx upesntuano mnpox [43, 73].
3ro npexne ncero nerarnnnte +monnonantnte peaxnnn, cnxsannte c nsmenennem nsnuecxo-
ro cocroxnnx ontntx: crpax, rpenora, crpananne, rnen, uyncrno nnnt, npoxnnxmmnecx na
pasntx crannxx reuennx onesnn n ee neuennx. 3ro raxxe nenpornuecxne n acrennuecxne co-
croxnnx, pasnnnmnecx na one onesnn: nnoxoe nacrpoenne nnn xpanxx ero nsmenunnocrt,
pasnpaxnrentnocrt, cnaocrt, nontmennax ornnexaemocrt, rpynnocrt cocpenorouennx n, xax
cnencrnne, nnsxax paorocnoconocrt, nxnocrt, anarnx n omee cnnxenne xnsnenno axrnn-
nocrn, xax nsnuecxo, rax n ncnxnuecxo. Kpome roro, onesnt n ee nocnencrnnx moryr nt-
snart nenpnxrnte nepexnnannx n nnyrpennne xonnnxrt, xoropte moryr crart npnunno
nsmenennx connantnoro craryca ontnoro uenonexa. H naxonen, pesyntrarom onesnn moryr
crart croxne, nnorna rpynno npeononnmte nepecrpoxn nce nnunocrn ontnoro, ntpa-
xammnecx n opmnponannn n ycnonnxx onesnn anomantntx n +ronenrpnuecxnx ycranonox,
samnrntx n xomnencaropntx nnunocrntx opasonann, nsmenenn xnsnenno nanpannen-
nocrn n camocosnannx.
Orpaxenne onesnn n nepexnnannxx uenonexa nocnr nasnanne nnyrpenne xaprnnt
onesnn. Ho onpenenennm A.P.Hypnx, nnyrpennxx xaprnna onesnn +ro ...nce ro, uro nc-
ntrtnaer n nepexnnaer ontno, ncx macca ero omymenn... ero omee camouyncrnne, camo-
nanmnenne, ero npencrannennx o cnoe onesnn, o ee npnunnax nect ror orpomnt mnp
ontnoro, xoropt cocronr ns nectma cnoxntx couerann nocnpnxrnx n omymennx, +monn,
aexron, xonnnxron, ncnxnuecxnx nepexnnann n rpanm [63]. Bnyrpennxx xaprnna o-
nesnn, raxnm opasom, ornnuaercx or spnmtx ee npoxnnenn (nnemne xaprnnt onesnn).
Bnemnxx xaprnna onesnn +ro nce ee oexrnnnte npnsnaxn, nnn cnmnromt saonenannx.
Bpau moxer nx ntxnnrt, xorna ocmarpnnaer ontnoro nnn ncnontsyer nncrpymenrantnte me-
ront nccnenonannx (nannte anannson, pesyntrart nccnenonannx cnennanncron). Baxno nom-
nnrt, uro nnemnxx n nnyrpennxx xaprnnt onesnn n onnom cnyuae moryr connanart, n npy-
rom ner. B nepnom cnyuae n npau nxcnpyer nannune saonenannx, n cam ontno uyncr-

13
Orptnox ns crnxornopennx, naneuarannoro n 60-e ront n xypnane Kocrep. Texcr +roro uynecnoro
crnxornopennx sanomnnncx, a nor amnnnx mantunxa, xoropt ero counnnn, x coxanennm, n namxrn ne
coxpannnact. Hpu+. aem.
nyer n nonnmaer, uro onen. Bo nropom npau cunraer, uro nannenr onen, a uenonex orpn-
naer nannune onesnn. Hnn, nanpornn, npau ne naxonnr y uenonexa, npnmenmero x nemy na
npnem, nnxaxnx npnsnaxon saonenannx, a cam uenonex uyncrnyer, uro c nnm uro-ro ne n no-
pxnxe, uro on saonenaer, n saonenaer ceptesno. Hpn +rom onesnt, xoropym onapyxnnaer
y cex uenonex, moxer trt xax peantno (nanpnmep, nenpornuecxne paccrpocrna), rax n
noopaxaemo (orpaxenne n cosnannn necymecrnymmnx saonenann).
Kax cnoxnoe crpyxrypnponannoe opasonanne nnyrpennxx xaprnna onesnn nxnmuaer
n cex no xpane mepe uertpe yponnx orpaxennx onesnn n ncnxnxe ontnoro. Hepnt,
ceucumueui, +ro yponent omymennx. Cmna ornocxr nce onesnennte nnn npyrne nenpn-
xrnte omymennx, xoropte nnn ncxonxr ns xaxoro-ro xonxpernoro mecrnoro saonenannx
(onnr nora, xpyxnrcx ronona, xoner n cepnne, snennr n ymax), nnn ntsnant omnm
nsmenennem camouyncrnnx (nnoxo cex uyncrnym, nce onnr). Bropo yponent, o+ouuo-
ua)iui, cnxsan c pasnnuntmn nnnamn pearnponannx na onesnt, raxnmn, xax nenpeccnnnt,
rpenoxnt, nnoxonnpnuecxn nnn +opnuecxn. Tpern yponent, uume))ermva)iui, or-
paxaer npencrannennx, snannx n onenxy uenonexom cnoe onesnn. On xnnxercx pesyntrarom
pasmtmnenn ontnoro o cnoem cocroxnnn, xonxpernom saonenannn, o ero npnunnax n nos-
moxntx nocnencrnnxx (x saonena, r.x. xonnna es manxn, omct, uro ympy). uerneprt
yponent, +omueauuouui, u)u eo)eeo, conepxnr onee nnn menee ocosnannoe ornomenne
ontnoro x cnoemy saonenannm, x nsmenennm cnoero nonenennx n opasa xnsnn n ycnonnxx
onesnn, a raxxe pasnym crenent xenannx necrnonart, urot nepnyrt nnn coxpannrt cnoe
snoponte (mne nanoeno trt ontno n ecnomomno). Taxnm opasom, nnyrpennxx xaprn-
na onesnn +ro nenax conoxynnocrt ncnxnuecxnx opason, +monnonantntx peaxnn n or-
nomenn, nepexnnann, comnenn, mtcne, crpemnenn n ycnnn ontnoro uenonexa, xoro-
pax n onpenenxer conepxanne ero nnyrpennero mnpa.
B cnryannn onesnn xax nenpnxrnoro xnsnennoro cotrnx ncrynamr n necrnne ca-
mte pasnte samnrnte mexannsmt, nosnonxmmne cmxrunrt ee npenonocnoe nosnecrnne na
ncnxnxy uenonexa. 3ro moryr trt samnrnte noncosnarentnte aptept, nosnonxmmne or-
pnnart (nrnopnponart) xaxne-ro nenpnxrnte acnexrt onesnn, nonannxrt nnn ntrecnxrt nn-
opmannm o ee nerarnnntx nocnencrnnxx, peannsontnart samemammym axrnnnocrt nnn on-
panntnart (pannonannsnponart) cnom npemennym onesnennym necocroxrentnocrt. Opasno
ronopx, raxax samnra +ro pasnoopasnte nnunte nocnexn nonna. Taxxe n xauecrne sa-
mnrntx moryr ntcrynnrt ocosnannte crparernn connanannx pasnoopasnte manenpt
nonna n om, peannsyemte nnx noent. Connananne asnpyercx na nnunocrntx pecypcax
saonenmero uenonexa n na pecypcax oxpyxamme ero connantno cpent. Ecnn onert no
xaxnm-ro npnunnam ntronno, npnxrno, uenonex yner crpemnrtcx eme rnyxe norpysnrtcx n
onesnt, samxnyrtcx n cnoe onesnn nnn naxe cnenaer ee cmtcnom cnoero cymecrnonannx.
Hanpornn, ycranonxa na npeononenne saonenannx nosnonxer monnnsonart pesepnt cnoero
, ocymecrnnrt noncx xax cnocoon nsannennx or onesnn, rax n connantno nonnepxxn.
Hpn +rom nonoxnrentnoe nnnxnne ro connantno cpent, n xoropo naxonnrcx saonenmn
uenonex, xnnxercx nnx nero ouent naxno samnro. Mama n nana, naxonxct pxnom c ontntm
peenxom, ne rontxo ocnooxnamr ero or rpenorn n crpaxa, no n pasnenxmr c nnm ont n
crpananne. Popte n ymente npaun c nomomtm mnorouncnenntx neuentx nponenyp nsan-
nxmr peenxa or onesnn n onn, n on cnona cranonnrcx snopontm n necentm. Hmnmte xn-
nornte, nrpymxn, xnnxxn, myntrnntmt ornnexamr peenxa or nenpnxrntx omymenn n
rxxentx nepexnnann n no+romy roxe nonoxnrentno nnnxmr na ero camouyncrnne, nacrpoe-
nne n reuenne saonenannx.
B +ro rnane mt paccmorpnm, xax snoponte nern, na ocnone cocrnennoro xnsnennoro
ontra, npencrannxmr cnon onesnn. 3arem nepexnnem nmecre c saonenmnmn nertmn nome-
menne n xnpyprnuecxn crannonap nnx ocnenonannx n neuennx no nonony ocrporo annennn-
nnra. H, n xonne rnant, npocnennm, xaxo cnen ocrannxmr nercxne onesnn n namxrn cran-
mnx nspocntmn nmne, xaxne memxmne nocnomnnannxx o nercxnx onesnxx n onn y nnx co-
xpanxmrcx.
6.2. BOAE3HL B HPEBCTABAEHHH 3BOPOBLX BETEH
V menx neuantnt nnn
Ionona mox onnr,
unxam, x oxpnn.
uro raxoe?
3ro rpnnn!
He pymxnt rpn
n necy,
A norant rpnnn
n nocy!
Cepee Muxa)roe
Bcnomnnm, xaxnmn onesnxmn nmnn onemr n nercrne. Camte uacrte ns nnx npo-
crynt, x nnm nern ornocxr rpnnn, anrnny, xament n nacmopx nnn npocro ontnte ropno nnn
yxo. Hecxontxo pexe ncrpeuamrcx nercxne nnexnnonnte saonenannx: xpacnyxa, nerpxnxa
n xopt. Pantme nnyr rpanmt (nanpnmep, nepenomt pyxn n norn, ymnt n corpxcennx mosra)
n npyrne onesnn, rpeymmne npetnannx n ontnnne c nentm ocnenonannx nnn oneparnn-
noro neuennx: rnannt n anenonnt, annennnnnr, oxorn. Hpocryxamrcx nce nern, nnexnnon-
nte onesnn nepenocxr mnorne ns nnx, rocnnrannsannm n onepannm ennnnnt.
Ho name npocte yuennxn 15 xnaccon (ncero 38 uenonex) napnconann xaprnnxn na
remy n mox onesnt n cocrannnn no nnm paccxast. Kaxnt peenox pnconan ry onesnt,
xoropo on onen n o xoropo, no+romy, yxe nmen npencrannenne. Camtmn uacrtmn na pn-
cynxax tnn npocrynt, norom mnn nnexnnonnte onesnn, pexe ncero tnn napnconant
rpanmt, onepannn n rocnnrannsannx. Hpn +rom oxasanoct, uro nne rpern pncynxon conepxar
onnn n ror xe cmxer: nexnr peenox na xponarn n oneer. R onem, n neay nor uro oxa-
sanoct rnanntm.

Paccra; Heui A., v:euuui 5 r)acca: B oo)e)a aueuuo. Cu)iuo rau))a u ece
epe+ )era)a ua rpoeamu. Bi)o o:eui crv:uo. Cuoe)a oo+a ooua, c+ompe)a me)eeu-
;op u ece epe+ nu)a :a. O:eui xome)oci e uro)v. Ca+oe npomueuoe, :mo om rau)
oi)o ue omcmami. C raroi+ pa;o+ ecmpxuea)o, u eo pmv oi)o uenpumuo.

3ror xoporxn paccxas naer nocrarouno nonnym nnopmannm o onesnn necxrnner-
ne nenouxn: nnemnnx npoxnnennxx saonenannx, ocoennocrxx ero orpaxennx n ncnxnxe n o
rex nsmenennxx nonenennx, xoropte xnnnnct nno cnencrnnem onesnn, nno samnro or
nee. Bnemnee npoxnnenne onesnn, ee cnmnrom, cnntno xamnxna. Orpaxenne onesnn
na yponne omymennx or xamnx tno ne orcrart, c xaxntm pasom ncrpxxnnano, n no
pry tno nenpnxrno. 3monnonantnt yponent ouent cxyuno. Honenenuecxne nsmene-
nnx xax cnencrnne onesnn nexana, cnnena noma onna, nce npemx nnna. 3amnrnax,
ornnexammax or onesnn crparernx nonenennx cmorpena renennsop. Mornnannonnt
yponent onesnn xorenoct n mxony. 3amernm, uro n +rom paccxase orcyrcrnyer rontxo
nnrennexryantnax nepepaorxa pasmtmnennx o npnpone onesnn, ee npnunnax n cnencr-
nnxx, r.x. +ro paccxas peenxa. Pnx nere nnrennexryantnax nepepaorxa nnopmannn
(nxnmuenne mtmnennx) noxa eme nocrarouno rpynoemxax nexrentnocrt n noromy ncrpeuaer-
cx n nx paccxasax +nnsonnuecxn.
Koneuno, na pncynxe nern nsopaxann ne rontxo cex na xponarn, no n rpanycnnx non
mtmxo, ranerxn n mnxcrypt na cronnxe y xponarn, npaua, xoropt npnmen ns nonnxnnnn-
xn, mamy, npnnocxmym nrpymeunoro mennexonxa n nosnymnt mapnx, coaxy, racxam-
mym xomxy nosne xponarn, n npouee. To ecrt, necmorpx na ro, uro rnanntm tno onem,
x nexy (omymennx, nocnpnxrnx n +monnonantnte nneuarnennx or cnoero ontnoro ),
peenox orpaxaer n rnopuecrne n xapaxrepncrnxn oxpyxamme connantno cpent. Hpnuem
+ro oxpyxenne morno trt xax yrpoxammnm (yxont, roptxne ranerxn, snte npaun), rax n
nomorammnm peenxy (nrpymxn, ponnrenn, nopte npaun). Ho nce-raxn n nenrpe tno R
onem, n neay, n raxnmn xe ocnonntmn oxasannct ocrpte, xonxpernte n ouent onpenenen-
nte ncnxnuecxne opast n +monnonantnte nneuarnennx, nnn cencn1nnnmn n +uonnonant-
nmn yponnn nny1pennen xap1nnm onesnn. 3ro tno cnxsano ne rontxo c neotuntm nnx
peenxa nsmenennem nsnuecxoro cocroxnnx, opasa cnoero renecnoro , no raxxe n c
npenuyncrnnem cmeprn. Bosnnxaer omymenne yrpost npexpamennx camoro axra cocrnen-
noro cymecrnonannx n nsnuecxom (marepnantnom) mnpe.
B ornnune or nspocntx, peenox otuno ne npornnonocrannxer cnoe onesnn, ne
nanmnaer sa cnoe onesntm co cropont, ne nxcnpyer xononno n paccynouno ee npoxnne-
nnx, nonemt n cnant, a cnnnaercx c ne n anne1 n onesnn uyncrnenno n +monno-
nantno. Onnctnax cnom onesnt, nern cnauana nepeuncnxmr ee nnemnne npoxnnennx, nnn
cnmnromt (xament, nacmopx, pnory, nontmenne remneparypt, orcyrcrnne annernra, rno n
rnasax), a norom paccxastnamr, xaxne nenpnxrnte omymennx ntstnaer y nnx onesnt (rono-
noxpyxenne, nnoenne n rnasax, romnora, sarpynnenne ntxannx, ont n ymax, ronone, ropne n
npouee). Onnaxo nce +rn cnmnromt n nenpnxrnte omymennx cymecrnonann n paccxasax ne
xax npnnannexamne onesnn, a xax npnnannexamne camomy peenxy.

Paccra; Acu 4., 8 )em: B oo)em dapuueumo+, rau)m, v +eu oo)um eop)o,
eo)oea, euo e e)a;ax. B uu:eeo ue xo:v ecmi.

Korna nern pnconann n onnctnann npocrynt, camtm xpxnm momenrom n nx paccxasax
tnn omymennx n +monnonantnte nneuarnennx, cnxsannte c nsnonornuecxnmn samnrntmn
penexcamn: xamnem, unxannem, romnoro n pnoro, xoropte xnnxmrcx, n ro xe npemx,
ocnonntmn cnmnromamn npocrynt. He snax no onesnn, uro +ro raxoe, ne nmex ontra nepe-
xnnannx cnxsanntx c nem nenpnxrntx omymenn, nern rxxeno nepenocnnn nx n uerxo sane-
uarnenann n namxrn. Taxne cnntnte nnyrpennne omymennx peenox moxer nepexnrt rontxo
npn onesnn. Hmenno saonenanne nosnonxer emy naxonnrt nonym nnopmannm o cnonx
nnyrpennnx ocoennocrxx n cnocoax ynxnnonnponannn oprannsma, yunr xonrponnponart
nesnaxomte nnx nero nsnonornuecxne ornpannennx n rem camtm cpasy nenaer crapme n
ontrnee.

Paccra; Buru X., 7 )em: Bo)e;ui raue)i. Oouu pa;, roeoa oo)e)a, noocmae))u
ma;ur pea)o, mouuu)o. H)oxo nax)o. ueom oo)e). Cmpauuo, ue:e+ oiuami.

Paccra; Kpucmuui K., 7 )em: Ca+oe n)oxoe :uxami u ei:uxueami +urpo-
ooe euoemi u ouvuami ua )aooure.

Heotunte n nenpnxrnte omymennx nosnnxann y nere n n rex cnyuaxx, xorna n npo-
necce neuennx nm nenann nnranxnnn, nporpenann ropno nnn crannnn anxn.

Paccra; Bepi B., 7 )em: Jmo nim :a eop:u, eop)o oo)um. Ta+ cramiuu,
:mo-mo maroe. Bo)i poum. Io)oc xpunru. Henpumuoe +a+a )e:um, ;acmae)em
numi eop:u :a. H roeoa :uxa)a cramiuu uapvrv. Ma+a ;acmae))a, a v +eu
ue no)v:a)oci, u e)oma)a.

Paccra; Pooepma M., 7 )em: Bo)e;ui raue)i. Ipem eop)o uao ma;o+, ma+
mpaea, oiuuui. B eeci nomem, omo ue upaeumc, eeci +orpi. Bce nomuoe noo ooe-
)o+.

Hpn nercxnx nnexnnonntx saonenannxx (nerpxnxe, xopn, xpacnyxe) camtm nneuar-
nxmmnm nnx nere oxasanoct ocosnanne nsmenennx nnemnero nnna, nenpnxrnte omymennx,
+monnn n naxe mtcnn no +romy nonony.

Paccra; Kcmuu X., 7 )em: Mo oo)e;ui eempura. Ueuemc. Henpumuo, :mo
nmua. He upaeumc, :mo ouu ua +ue.

Paccra; Ceperu H., 7 )em: Bo)e;ui rpacuvxa. Hoc+ompe) e ;epra)o rpa-
nuuru. Henpumuo, noov+a), :mo ue , a Huruma Ce+euoe. He maru+ eece)i+ oi),
epvcmui+. Henpumuo, :mo ua )uue rpanuuru.

Bce +rn nenpnxrnte omymennx n mtcnn ntstnann y nere nenym rammy +monnonant-
ntx peaxnn: nnrepec, crpananne, snocrt, crpax. Bce onn oxasannct naxntm xomnonenrom
npencrannenn o onesnn. Koneuno, camo uacro tna peaxnnx crpaxa. Crpax ntstnancx
neoxonnmocrtm npnmenennx onesnenntx, nesnaxomtx n no+romy nyrammnx neuentx
nponenyp (n npnnenennom nnxe paccxase Haramn H. ecrt raxne cnona: Korna menx masann
senenxo, mne tno crpamno, x xpnuana). Crpax nosnnxan ns-sa roro, uro ontno peenox
nnrynrnnno uyncrnonan onacnocrt nnx xnsnn, rax xax necrnnrentno ouent nnoxo cex uyn-
crnonan (crpamno, neuem ntmart). Hnn noromy, uro na yponne cosnannx cnxstnan onesnt
co cmeprtm (n nercrne nnymann onert onacno, onesnn cmeprt). Hnorna nepexnna-
nne crpaxa nonnocrtm saxnartnano ncnxnxy peenxa, nonunnxno cee nce ero mtcnn n uyn-
crna, ne nosnonxx ntrn sa npenent +roro nepexnnannx, ocosnart ero omnounocrt n orpa-
nnuennocrt.

Paccra; uu+i H., 11 )em: B oo)em ue ;uam :e+. B ;acuv) e nocme)u, u +ue
npucuu)aci c+epmi. B no:vecmeoea) cmpax, nomo+v :mo oi)o cmpauuo. Bi)o
cmpauuo, :mo v+pv. C+epmi.

Fonesnt xax neuro o1uyaaennoe or peenxa, cymecrnymmee nomnmo, nesanncnmo or
nero, npncyrcrnonana rontxo na nxrn pncynxax. Ha uertpex ns nnx tn nsopaxen rpn my-
xomop, cam no cee nnn pxnom c peenxom. Bapnanrt nasnannx x onena rpnom nnn
menx sapasnn rpn. Moxno npennonoxnrt, uro n cnyuae +ro onesnn peenxy nerxo tno
cosnart ee opas, ncnontsyx acconnannm npencrannenn no cxoncrny snyuannx: rpnnn n
rpn. H nocxontxy onesnt nonxrna onert em ne crpamno n naxe nnrepecno (Menx
sapasnn rpn. ncx senenax, onem. Bce neceno n xopomo). Hpn +rom ouent uacro nern ne
ocosnanann npnunny onesnn. Tax, nanpnmep, onnn nepnoxnaccnnx coomnn nam, uro sao-
nen rpnom or nmnn... Ha nam nenoymennt nonpoc, xax raxoe morno cnyunrtcx, on noxc-
nnn, uro sapasnncx or nmnmo. Taxnm opasom, snax, uro onesnt sapasnax, peenox nno-
rna nenaer conepmenno nenpannntnt ntnon o npnunnax sapaxennx.
Tontxo n onnom cnyuae onesnt tna nsopaxena n nnne manentxoro nxrnncroro ue-
noneuxa, cnnxmero na xponarn pxnom c nexame nenouxo. Pnx roro urot cosnart raxo o-
pas, nenouxa nonxna tna no npemx onesnn n nocne roro, xax ntsnoponena, mnoroe nepe-
xnrt, nonxrt, ocmtcnnrt n na ocnone +roro, nonspocnen, nayunrtcx no-nonomy ornocnrtcx x
cnonm onesnxm.

Paccra; Hamauu H., 11 )em: V +eu no )uuv ua:a)u noe)mic npiuu. Ma-
+a ov+a)a, omo ouame; u ou cropo npooem, uo ux cma)o eue oo)iue, u ouu nou)u no
me)v. Toeoa +i nou)u, :mo omo eempura. Hana noue) e +aea;uu u rvnu) +uoeo ;e-
)euru. Bcrope ec oi)a norpima ;e)eui+u mo:ra+u, rar )evura. Koeoa +eu +a-
;a)u ;e)euro, +ue oi)o cmpauuo, u rpu:a)a. Mue oi)o cmpauuo, nomo+v :mo
oi)a +a)euiro, u ue nouu+a)a, :mo omo ovoem ue oo)iuo. B omo ecno+uuam, roeoa
;aoo)eeam. Jmv oo)e;ui )e:am mar, :mo uvruo :e+-mo +a;ami rarvm-uuovoi :acmi
me)a. H roeoa xo:emc ecno+uumi o :e+-uuovoi c+euuo+ u noc+emic, c+emci
uao me+, :mo moeoa mar oo)aci.

Hannune orpannuenn n sanperon n nepexnnannx no +romy nonony xapaxrepnax
ocoennocrt nercxnx npencrannenn o onesnxx. Hs nx paccxason nnnno, uro nonoxenne
ontnoro, n xoropoe nonanan peenox, ycyrynxnoct orpannuennem ero cnoont n neoxonn-
mocrtm ntnonnxrt mnoxecrno nenpnxrntx rpeonann. Hentsx: erart ocnxom, nrpart, na
ynnny xonnrt, rynxrt c nonpyro, ecrt mopoxenoe, ecnrtcx n neprart xora sa xnocr. Hano:
nexart, nnrt ropxun ua, ntunxnnart mnxpoon, rnorart ranerxn, nenart yxont, crannrt
anxn, ntmart nan rasom, xax moxno ontme norert. Hpornnnrtcx raxnm rpeonannxm
nspocntx ouent rpynno, xorx nern ntramrcx n n raxom rxxenom nonoxennn npoxnnrt cme-
xanxy n cmxrunrt nnnxnne nenpnxrntx, nycrt naxe n nonesntx, nosnecrnn.

Paccra; Huui C., 9 )em: B )erv ua rpoeamu, a +ue vre nocmaeu)u oauru. H
xo:v ux cropee cumi. H ua:uuam oeueami )onamra+u. H, c)aea Boev, ouu ua:uuamm
omea)ueamic. H ua ovue +ue cmauoeumc paoocmuo.

Paccra; Hacmu H., 11 )em: B c)o+a)a uoev u npuuu+a)a )erapcmea. B ue xo-
me)a ux npuuu+ami, nomo+ :mo ouu eopirue, a +o opam e;) +oporeuoe co cmo)a u
ce). B xo:v more ecmi +oporeuoe u xo:v ev)mi c noopvea+u, uo ue)i;. Mo uoea
o:eui oo)e)a, ue +oe)a cnami uo:im. Ca+oe oo)iuoe, :mo +ue ;ano+uu)oci, omo
roeoa cuu+a)u eunc. Koeoa +eu npuee;)u e no)ur)uuurv u npuuec)u e raouuem, ma+
oi)o o:eui +uoeo )moe e oe)ix xa)amax c pa;ui+u uvrui+u uucmpv+euma+u. Bo
epe+ ece oo)e;uu co +uo oi)a +o +a+a. Ma+a oi)a paccmpoeua, uo ue xome)a,
:mooi paccmpauea)aci u eoeopu)a: Cropo mi ei;oopoeeeui u c+oreui xooumi u
ev)mi.

3anpert n orpannuennx ncxonxr ns connantno cpent, uame ncero nx npononnnxamn
xnnxmrcx nspocnte nmnn: mamt, nant, aymxn nnn mennnnncxn nepconan (npaun n mence-
crpt). Hs paccxasa nnnno, uro oxpyxammne peenxa nmnn moryr trt xax nomomnnxamn, rax
n nparamn, onnunxamn ontnoro peenxa. Mama nenouxn tna c ne no npemx nce ones-
nn, tna paccrpoena, ronopnna: Cxopo rt ntsnoponeemt n cmoxemt xonnrt n rynxrt. Ta-
xnm opasom, ona ntcrynana xax onopa peenxa, pasnenxna co cnoe nouxo ee crpanannx,
oonpxna, ncenxna nepy n cxopoe ntsnoponnenne. Hanpornn, par, xoropt nemoncrparnnno
nsxn co crona mopoxenoe n cen, necomnenno sanomnnncx nanonro xax npenarent n onnunx.
On ne nonnman n ne uyncrnonan, xax ero cecrpa crpanana (nexapcrna roptxne, nora ouent
onena, ne morna cnart noutm, ne ronopx yx o rom, uro e ouent xorenoct ecrt mopoxenoe
n rynxrt c nonpyro).
B ontmnncrne pncynxon n paccxason nacroxmnmn samnrnnxamn nere tnn nx mamt
n nant, noromy uro onn tnn pxnom c peenxom (pxnom tnn mama n nana), conepexnnann
emy (mama paccrponnact n nana paccrponncx), ycnoxannann (mama menx ycnoxannana),
oxastnann xonxpernym nomomt (nana nomen n marasnn n xynnn mnoro senenxn) n ornne-
xann or onesnn (mama mne npnnecna mapnxn). Korna pxnom c peenxom ne tno nmnmtx
ponntx nmne, onesnt nepenocnnact namnoro rxxenee (saonen, a nana n mama yexann,
...onnnoxo es aymxn c mamo onno. Faymxa nopax ouent. Faymxa nopee, ncerna no-
pax, a mama no-ncxxomy).
Mennnnncxne paornnxn nocnpnnnmannct peenxom xax samnrnnxn snaunrentno pe-
xe. 3ro no mnorom sannceno or xnsnennoro ontra peenxa, npoeccnonantnoro macrepcrna
npaua n ero ymennx opamartcx c ontntmn nertmn.
7
Paccra; To)u I., 7 )em: Mue 3 eooa, ua +eu vnao oo)iuo me)eeu;op, menepi
)erv e oo)iuuue. Bpa:u omuocmc xopouo, vro)i oe)amm ue oo)iuo, pa;peuamm
nooeeami. Te)eeu;op vna) ua rueom. Ta+ e oo)iuuue uu:eeo ue uaoo oe)ami!

Paccra; Bumu L., 7 )em: B ;aoi), :e+ oo)e). B oo)iuuuv omee;)u. B 4 u)u 3
eooa. Ta+ nopouru oaea)u, )erapcmea, vro)i e nonv u e eeuv. H)oxo. Bpa:u ;)ie. Vro-
)i oe)a)u no uecro)irv pa;. B eeuv ue nona)u, eue pa;, eue pa;. Koeoa vro)i oe)a-
)u oouu oeui mepne), opveo uem. He cmpauuo, uo oo)iuo. Oouuoro oe; oaovuru
c +a+o oouo. Baovura ooopa o:eui. Baovura ooopee, eceeoa ooopa, a +a+a no-
ecro+v. Bcno+uuam, roeoa cn)m, rar +eu e oo)iuuuv omeo;u)u. Ca+oe n)oxoe
epa:u ;)ie, oo)i, u uem oaovuru.

3rn nna paccxasa, no cyrn nena, o onnom n rom xe: manentxne nern nonann n ontnn-
ny, n ram nm nenamr yxont. Onnaxo Tone c npauamn nonesno (Bpaun ornocxrcx xopomo,
yxont nenamr ne ontno, paspemamr noerart). A nor Bnre ner (Bpaun snte. Vxont nena-
nn no necxontxy pas. B neny ne nonann, eme pas, eme pas). cno, uro nocne npnoperennx
raxoro nnunoro ontra ornomenne x npauam n nocnenymmem y +rnx mantunxon yner xapnn-
nantno pasnnuartcx. Koneuno, raxoe nocnpnxrne npaue n npetnannx n ontnnne morno
trt cnxsano raxxe n c rem, uro nepnomy mantunxy n ontnnne n nenou mno xopomo
(npaun paspemamr noerart... n nnuero ne nano nenart), a nropomy n nenou mno nnoxo
(...npaun snte, ont, n ner aymxn).
Pncynxn n paccxast nere nosnonxmr npocnennrt, xaxne cnocot samnrt nern npn-
menxmr nnx orpaxnennx cept cosnannx or nenpnxrntx, rpanmnpymmnx nx nnunocrt nepe-
xnnann. Pnx nnnmcrpannn necrnnx noncosnarentntx samnrntx mexannsmon paccmorpnm
nna npnmepa. Hepnt ns nnx xacaercx nm1ecnennn, npoexnnn n o1pnnannn [32].
Vuennx 1 xnacca Banx P. cnenan pncynox x crnxornopennm, naneuarannomy n xypnane
Kocrep, xoropoe emy npouna ncnxonor. B crnxornopennn peut mna o saonenmem mantunxe
n o xorenxe, xoropt npnmen ero noxanert. Ha pncynxe Bann P. ontno mantunx nexan
na nnnane, cnecnn pyxy. Ho cnnnxe nnnana men xor. Onnaxo npncyrcrnonano n eme onno ne-
crnymmee nnno, xoroporo nonce ne tno n crnxornopennn, noxrop. Poxrop cnnen na cryne
nosne nnnana n nepxan n xaxno pyxe orpomnt mnpnn c nrno. Hpnnonnm nnanor mantunxa
c ncnxonorom no +romy pncynxy.

Bau u.: Ma)i:ur ;aoo)e). E+v n)oxo, nomo+v :mo ue)i; eimu noev)mi u e
uro)v ou ue +orem. Hcuxo)oe (nora;iea ua oormopa): A omo rmo?. uor-
mop, :mooi +a)i:ur cropee ei)e:u)c. Kar +a)i:ur omuocumc r omo+v oor-
mopv, :mo ou ov+aem u :vecmevem? Ma)i:ur eeo ue ooumc. A :mo omom
oormop ovoem oe)ami? uormop ovoem oe)ami vro). Tar :mo re, +a)i:ur
ue ooumc vro)a? Ma)i:ur ue ovoem euoemi omoeo, ou cnum. Ou cnum u ue npo-
cuemc.

Hs +roro nnanora nnnno, uro mantunx saonen, on nnoxo cex uyncrnyer n renept emy
nentsx rynxrt. Onnaxo ocnonnoe nepexnnanne nepnoxnaccnnxa cnxsano ne c +rnmn ouennn-
ntmn n es rpyna npenxnnxemtmn axramn, a c nannunem nm1ecnennon panee, no norennn-
antno rpenoxno nnopmannn o rom, uro noxrop moxer cnenart yxon. B crnxornopennn nn-
uero ne ronopnrcx npo noxropa n npo yxont. Onnaxo na pncynxe noxnnxercx noxrop c naxno
ynxnne urot mantunx ntneunncx, n +ro, xoneuno, ne moxer trt npocro cnyuano-
crtm. Banx P. nepenocnr (npoennpye1) noncosnarentnoe uyncrno crpaxa na mantunxa na pn-
cynxe n, n ro xe npemx, crapaercx +roro mantunxa or onacnocrn samnrnrt. C nomomtm no-
rpyxennx mantunxa n con (o1pnnannn) Banx orropaxnnaer ero or nenpnxrntx cnenenn
(mantunx ne yner nnnert +roro, on cnnr) n nonnocrtm ncxnmuaer ncxxym nosmoxnocrt,
uro onn ynyr xorna-nno nocnpnnxrt (on cnnr n ne npocnercx). Taxnm opasom, mt nn-
nnm, uro y Bann cymecrnyer neocosnanaemt crpax yxonon n npaue, c xoroptmn +rn yxont
cnxsant, a raxxe ro, xax necrnne noncosnarentntx mexannsmon ncnxnxn nosnonxer emy sa-
mnrnrtcx or +rnx nenpnxrntx nnx nero nepexnnann.
Bropo npnmep nnnmcrpnpyer npoxnnenne samnrt no rnny pannonannsannn [32].
Vuennx 1 xnacca Panx X. cnenan pncynox na remy: n mox onesnt. Hpnnonnm nnanor
mantunxa c ncnxonorom no +romy pncynxy.

uau: B ;aoo)e), ;apa;u)c epunno+. Mue xomm coe)ami vro) oo)iuu+
unpuue+ u +a)euiru+, mar rar ;aoo)e) rau)e+ u eop)o+. Bo)iuo, ueromuo, uenpu-
muo, ma+ :euemc, u n)a:v. Ko +ue oo+o npuexa) epa:. Ou ;)o, armueui, oi-
cmpi.
Hcuxo)oe: A no:e+v epa: ;)o? uau: Tar ece xopouue oormopa vexa)u r
opveu+ oem+. A mi :acmo oo)eeui? ua, uo mo)iro pa; epa: oi) ;)o.
3)o, uo )v:ue ecex coe)a) vro) xopouo u ece npou)o!.

B +rom nnanore moxno npocnennrt npoxnnenne nnyx cnocoon pannonannsannn: no
1nny senenmn nnnorpaa (nce xopomne noxropa yexann x npyrnm nerxm) n no 1nny
cnaaxnn nnuon (sno, no nyume ncex cnenan yxon xopomo n nce npomno!). Vrnep-
xnax, uro nce xopomne noxropa yexann x npyrnm nerxm, mantunx npnnonnr pasymnoe oxc-
nenne roro, nouemy emy rax ne nonesno c noxropom, n rem camtm onpanntnaer cnoe nnyrpen-
nee nanpxxenne, ntsnannoe ncrpeue co sntm npauom. B ro xe npemx nnx nontmennx nen-
nocrn +ro ncrpeun n pesyntrara neuennx, nocrnrnyroro naronapx npnmenennm ontmoro
mnpnna n manentxoro, mantunx ncnontsyer nropo cnoco pannonannsannn, oxcnxx, uro
ero sno npau nyume ncex n yxont cnon nenaer xopomo. Vmex paccyxnart raxnm opa-
som, peenox nocrarouno ycnemno npncnocannnaercx x nenpnxrno nnx cex cnryannn o-
nesnn n neuennx yxonamn.
Hapxny c noncosnarentntmn mexannsmamn samnrt, n pncynxax n paccxasax nere
moxno npocnennrt necrnne ocosnanntx crparern connanannx, r.e. rex cnocoon npeonone-
nnx nnyrpennero nncxomopra, xoropte xaxnomy xonxpernomy peenxy (n cnny ero nnunoro
xnsnennoro ontra) nomoramr nyume ncero. Kax npannno, +ro xaxne-ro xonxpernte necrnnx
nnn ornnexammee nonenenne (cmorpm renennsop, nrpam c coaxo).

Paccra; Auu M., 10 )em: V +eu ;aoo)e) rueom. H cma)a ep;ami ua rpoea-
mu. Koeoa ep;am, vcnoraueamci, u +ue cmauoeumc )ee:e. ueom nepecmaem oo-
)emi.

Paccra; Hacmu M., 8 )em: V +eu oo)um rueom, u +a+a +ue npuuec)a ua-
pur. Ma+a ;uaem, :mo o:eui )mo)m, roeoa oo)em, uapuru. Ho v +eu ua ovue n)oxo,
oare roeoa +ue npuuocm uapur.

Taxnm opasom, no rex nop noxa y manentxoro peenxa ner cocrnennoro ontra
ncrpeun c onesntm, c ontm, c npauamn n neuentmn nponenypamn, nyma ero esmxrex-
na, n ne ner ecnoxocrna, rpenorn n crpaxa. Kaxoe ornomenne x onesnn cnoxnrcx n nant-
nemem yner sanncert or nepno ceptesno cnryannn onesnn, n xoropym nonaner pee-
nox n xoropym on nepexnner. Ocoenno onacntmn nnx nercxo ncnxnxn n +ro cnxsn xnnx-
mrcx rocnnrannsannx n oneparnnnoe neuenne.

Paccra; Hamauu P., 12 )em: Oouaroi ee:epo+ v +eu eopve ;aoo)e)u vuu, u
e+ecme c oeovuro nou)a e oo)iuuuv, nomo+v :mo ece no)ur)uuuru oi)u ;arpimi.
H oormop ma+ npomruv) +ue vuu. Koeoa oormop +ue npomira) vuu, +ue oi)o o:eui
oo)iuo u cmpauuo. Bpa: oicmpo nona), ue ono+uu)aci, u npomruv). Ou oi) oe; oe-
)oeo xa)ama. C vca+u. Ou oi) ooopi. ueovura oi) ucnveau u rpenro oepra) +eu.
Kpenro, nomo+v :mo +oe)a eipeamic u ece ucnopmumi. B eue moeoa uu:eeo ue
nouu+a)a. Mue oi)o 5 )em.

Pnx +ro nenouxn, xoropax eme nnuero ne nonnmana, manonpnxrnax nnx nmoro ue-
nonexa cnryannx pacceuennx apaanno nepenonxn paspemnnact ornocnrentno narononyu-
no. Hecmorpx na ro, uro npnmnoct nportxart ymn n +ro tno ouent ontno n crpamno,
npau tcrpo nonan n nporxnyn, rax uro peenox naxe ne onomnnncx. Bpau tn nopt,
c ycamn n es enoro xanara. Pxnom tn nenymxa, xoropt ne rontxo conepexnnan, no n no-
moran. On xpenxo nepxan cnom nnyuxy n, noxoxe, nnymnn e, sauem rax nano tno nocry-
nart: urot ona, manentxax, ne morna ntpnartcx n nce ncnoprnrt. B paccxase Hann u. o yna-
nennn anenonnon npncyrcrnymr conepmenno npyrne +monnonantnte xomnonenrt.

Paccra; Haou U., 11 )em: B eue oi)a +a)euira, u xoou)a e cmapuvm epvnnv
oemcroeo caoa. Oouu pa;, e noueoe)iuur, +eu npuee;)u e oo)iuuuv, ov+a)a npocmo
mar, uo uem. Mue oo)rui oi)u voa)umi aoeuouoi. B oouu vracui oeui +eu noee-
)u e onepauuouuvm, nocaou)u e rpec)o, ;ae;a)u pvru u uoeu, :mooi ue oepea)aci,
uaee)u ua +eu ceem, ;acmaeu)u omrpimi pom. 3)o epa: ;acvuv) +ue e pom na)eu
mar oa)ero, :mo no:vecmeoea)a eeo eom mvm. B ;arpu:a)a. Ou ;acvuv) e pom uor-
uuui u cma) pe;ami. Hoc)e onepauuu +ue oa)u oepo+uvm mpnrv, :mooi oua eicv-
uu)a +ue pom.

Moxno npennonoxnrt, uro Hanx na ncm xnsnt coxpannr ne rontxo omymenne roro,
xax sno npau sacontnaer e n por nanen, no n nepexnnanne yxaca or cnxsanntx pyx n nor,
nanenennoro cnera, xnpyprnuecxnx noxnnn, xoroptmn ee pesann, n orpomno rpxnxn, nponn-
ranno xpontm. 3ro nocnounnanne uoae1 o1pasn1tcn na ee o1nomennn x onesnn, npa-
uau n ontnnne.
Ho nanntm nnreparypt, npetnanne peenxa n ontnnne nnx ocnenonannx n onepa-
nnn onna ns camtx uacrtx ncnxorpanmnpymmnx cnryann, xoropax moxer npnnecrn x
opmnponannm nenposon [38].
6.3. 3MOHHOHAALHOE COCTORHHE BETEH B XHPYPIHHECKOM
CTAHHOHAPE
Pnx nmoro peenxa, naxe camoro xpaporo, npetnanne n ontnnne nenpocroe
ncntranne. Vxe cam no cee axr rocnnrannsannn moxer nanecrn peenxy ncnxnuecxym
rpanmy, nocnyxnrt npnunno nepnno-ncnxnuecxnx napymenn ne rontxo no npemx onesnn,
no n na nocnenymmnx nospacrntx +ranax. Hesnaxomax ocranonxa, pasnyxa c ponntmn n
nnsxnmn, uyncrna onnnouecrna n rocxn, ont n crpananne, crpax nepen npauamn, neuennem,
ynymnm nenyr x opmnponannm camtx pasntx orpnnarentntx nepexnnann [38, 41, 60].
Xopomo nsnecrno raxxe, uro +monnonantnoe cocroxnne uenonexa oxastnaer cymecrnennoe
nnnxnne na xon oneparnnnoro nmemarentcrna n reuenne nocneonepannonnoro nepnona. B
yuennxe no mennnnncxo ncnxonornn npnnonnrcx nanmnenne nsnecrnoro xnpypra
H.H.Hnporona, nonmernnmero, uro ecnn panent naxonnrcx n yrnerennom, nonannennom co-
croxnnn, ro y nero xyxe n nontme nponcxonnr saxnnnenne pan [72]. Pnx roro urot nomout
ontnomy peenxy nepexnrt rocnnrannsannm, ouent naxno snart ero nnnnnnnyantno-
ncnxonornuecxne ocoennocrn, xapaxrepnte nnx xaxnoro nospacra peaxnnn na onesnt, me-
xannsmt samnrt n crparernn connanannx, xoropte nern ncnontsymr, urot cnpannrtcx c or-
pnnarentntmn nepexnnannxmn.
B +rom pasnene mt paccmorpnm ocoennocrn ncnxnuecxoro cocroxnnx nere, nome-
menntx n xnpyprnuecxn crannonap nnx ocnenonannx n neuennx. Bcero tno ocnenonano
40 uenonex (20 mantunxon n 20 nenouex) or 7 no 14 ner c npennapnrentntm nnarnosom ocr-
pt annennnnnr. V nononnnt ns nnx (1-x rpynna) +ror nnarnos tn nonrnepxnen, n nm t-
na cnenana onepannx annenn+xromnx. V ocrantntx nere (2-x rpynna) nnarnos nocne o-
cnenonannx n crannonape ne nonrnepnnncx, n nx ntnncann nomo.
Hcnxonornuecxoe nccnenonanne npononnnoct: npn nocrynnennn nere n crannonap; na
rpertn cyrxn nocne onepannn y 1- rpynnt n nepen ntnncxo ns crannonapa y 2-. Pnx
ocnenonannx ncnontsonancx pxn ncnxonornuecxnx meronnx: noctmnnnernt recr Hmmepa
[99], nnerono recr ornomenn [129], napnanr meronnxn nesaxonuennte npennoxennx,
npennasnauennt nnx nsyuennx ocnonntx npencrannenn o snoponte n onesnn y nere [85];
npoexrnnnt pncynox n mox onesnt. Hnerono recr ornomenn n xauecrne crnmynon
nnx nneroacconnarnnntx orneron nxnmuan cocrannennt namn cnncox ns cnenymmnx nonx-
rn: moe snoponte, mox cemtx, mox mama, mo nana, x manentxn, x ceuac, x n
ynymem, mox onesnt, onepannx, mne ontno, mne crpamno, mne cxyuno,
ontnnna, mon npaun, mon npystx, mox mxona, x nepexnnam. Pnx opaorxn nan-
ntx ncnontsonannct xonrenr-ananns n nnrepnperannonnte rannnt, cocrannennte H.H.Co-
unx [99].
Hccnenonanne ocoennocre ncnxonsnuecxoro cocroxnnx nere c nomomtm recra
Hmmepa noxasano, uro n nenom ono xapaxrepnsyercx +monnonantno nespenocrtm, xpxocrtm
+monnonantntx peaxnn, nerero-+monnonantno neycrounnocrtm, pasnpaxnrentno cnao-
crtm, nontmenno pannmocrtm n yxsnnmocrtm. Cnryannx, n xoropo oxasannct nern, one-
nnnanact nmn nectma neccnmncrnuno n ntstnana peaxnnn nporecra. Pern omymann pasoua-
ponanne, nncconanc mexny cnonmn nneantntmn npencrannennxmn n rpyo peantnocrtm
ontnnnt, n xoropo onn oxasannct. Onn uyncrnonann norpenocrt ocnoonnrtcx or crpecca,
ntsnannoro nsnuecxnm n nymenntm nepenanpxxennem. Hocne ocnenonannx n neuennx co-
croxnne nere cymecrnenno ne nsmennnoct, xorx nocnpnnnmart cnryannm onn crann menee
neccnmncrnuno. Bmecre c rem, peaxnnn nporecra na onesnt n cnxsannte c ne ocroxrentcr-
na oxasannct ropasno onee ntpaxenntmn.
Ocnonnoe nepexnnanne nere npn nocrynnennn n crannonap c nnarnosom ocrpt an-
nennnnnr? tno cnxsano c camo onesntm n c onacennem sa cocroxnne cnoero snopontx.
Cocrannxmmnmn +roro nepexnnannx ntcrynann omymenne nnoxoro camouyncrnnx, +monno-
nantnoe nanpxxenne, norpenocrt n nsnonornuecxom xomopre, rpenora xax npenuyncrnne
onacnocrn n ecnoxocrno n ornomennn camtx pasntx cotrn, xoropte rpynno npornosn-
ponart n xoropte, rem ne menee, moryr yrpoxart cnonmn nenpnxrntmn nocnencrnnxmn. Ho-
cne onepannn nanmnanoct ynyumenne nsnuecxoro camouyncrnnx, no nnyrpennee nanpxxe-
nne n neycrounnt rnn pearnponannx coxpannnnct.
Ananns xonxperntx +monnonantntx peaxnn, cnxsanntx c onesntm, noxasan cne-
nymmee. Korna nern no ocnenonannx n neuennx npnnymtnann oxonuanne raxnx nesaxonuen-
ntx npennoxenn, xax: C 1axon onesntm, xax y uenn..., Koraa n ayuam o cnoen o-
nesnn..., C onesntm y uenn cnnsano uync1no..., ro ontme nononnnt ns nnx nnx xapax-
repncrnxn onesnn ncnontsonann +monnn crpanannx n crpaxa (xouercx nnaxart, cranonnr-
cx nnoxo, nepnnnuam, nonnymct, crpamno, xyrxo). Hpnuem, y nere 1- rpynnt
npeonanan crpax, a y nere 2- rpynnt crpananne. Hocne neuennx npeonanamme oxasa-
nact +monnx crpaxa.

Paccra; Heui, 11 )em, no pucvurv B u +o oo)e;ui: Jmo u +o oo)e;ui. B
uepeuu:am, oomci. Hacmpoeuue v +eu ueeece)oe. Ipvcmuoe. C:umam, :mo v +eu an-
neuouuum. Cepoue oiemc, oomci onepauuu. Jmo oo)e;ui. Oua pocmua, ;)umc, :mo
:e)oeerv xopouo, a e n)oxo.

Ha pnc. 10 nsopaxeno nocnpnxrne onesnn rpnnannarnnernnm Anronom. On paccxa-
san o +rom pncynxe rax:

Jmo cmom u n)a:v. 3+e omo +o oo)e;ui, oua ec e uunax, ra)um, ro-
)em, uun)em, u +ue oo)iuo. V +eu n)oxoe uacmpoeuue, xo:v u;oaeumic om oo)e;-
uu, :mooi cma)o xopouo. Bo)e;uu paoocmuo, roeoa +ue oo)iuo. Oua +eu rvcaem,
ra)um. B c ue cnpae)mci.


Crpax, nomnmo camoro annennnnnra, ntstnancx neoxonnmocrtm nponenennx onepa-
nnn n conyrcrnymmnx neuentx nponenyp, xoropte n onesnennt, n onacnt. Hesaxonuen-
noe npennoxenne Cauoe nenpnn1noe n uoen onesnn... nern, xax npannno, saxanunnann
rax: ...ont, ...uro onnr xnnor, ...uro onnr ronona, ...uro nyxna onepannx, ...uro
mnt cnnmyr, ... uro moxno ymepert. Pern ne snann, xax ycrpannrt ont. Hcntrtnax ont,
onn crpacrno xenann, urot nm nomornn or nee nsannrtcx, urot nx or +ro onn samnrn-
nn. Hosnnee naxe nocnomnnanne o onn ntstnano cnntnt nporecr. Hpn +rom nern, y xoro-
ptx nnarnos ne nonrnepnnncx, nocne ocnenonannx ncntrann, napxny c nporecrom, uyncrna
pasouaponannx n neccnmnsma. Bcemn cnnamn crpemxct ocnoonnrtcx or crpeccono cnrya-
nnn, n xoropym nx nneprana ont, onn n ro xe npemx ne ouent nepnnn n nosmoxnocrt or nee
nsannrtcx. Onepannm nm ne cnenann. Koncepnarnnnoe neuenne n xnpyprnuecxom ornenennn
n nonnom oeme ne npononnrcx, nnx +roro peenxa nano nepenonnrt n repanenrnuecxoe or-
nenenne nnn ntnnctnart non nanmnenne yuacrxonoro repanenra. Ho+romy ont nnxyna ne
yxonnr n nce panno y ontmnncrna nepnonnuecxn nosnnxaer.
Homnmo crpaxa onesnn, onepannn n neuennx, nern, nomemennte n xnpyprnuecxn
crannonap, nepexnnann n pasnte npyrne crpaxn. Hanpnmep, crpax nepen npauamn. Hnn crpax
ns-sa roro, uro oxpyxammne moryr ysnart o nx nepexnnannxx. Hocnennn crpax, na nepnt
nsrnxn, xnnxercx neoxnnanntm. Kax npannno, nmnn oxrcx n crtnxrcx nnexnnonntx sao-
nenann, a ne raxo onesnn, xax ocrpt annennnnnr. 3anepmax nesaxonuennoe npennoxenne
Ecnn m nce snann, xax n nepeannam... pasamn rnna ...ro cmexnnct t, nern nemon-
crpnpymr, uro n necrnnrentnocrn xnnxercx npnunno nx crpaxon. 3ro ne orpnnarentnoe
mnenne oxpyxammnx nmne o camo onesnn, a nx orpnnarentnoe ornomenne x +monnonant-
no peaxnnn peenxa na onesnt. Taxnm opasom, n ocnone nercxnx crpaxon moryr nexart
connantno oycnonnennte nopmt nonenennx nenocpencrnennoro oxpyxennx peenxa
(crtnno nnaxart n oxrtcx).
Hocne neuennx ynennunnoct xonnuecrno crpaxon, cnxsanntx c onesntm n npauamn.
Ho ornomennm x onepannn ormeueno pasnnune n nepexnnannn crpaxa y rpynnt npoonepnpo-
nanntx n neonepnponanntx nere. Ecnn onepannn ne tno, ro nocne ocnenonannx n cnxrnx
nnarnosa ocrpt annennnnnr crpax onepannn ncuesan nonnocrtm. 3ro ecrecrnenno: nent
ee ne tno n ona ne oxnnanact n ynymem. V npoonepnponanntx nere nocne xnpyprnuecxo-
ro nmemarentcrna crpax onepannn naxe ynennunncx. B ocnone +roro, no-nnnnmomy, nexnr
nerarnnnt nnunt ontr, xoropt onn nonyunnn npn nonroronxe x onepannn (nnexnnn,
xanentnnnt, ouncrnrentnte xnnsmt) n n nocneonepannonnom nepnone (nocrentnt pexnm,
neoxonnmocrt nontsonartcx cynnom, ontmoe xonnuecrno onesnenntx mannnynxnn: yxo-
non, cment naxneex, cnxrnx mnon; neoxonnmocrt ncranart n nnnrartcx yxe n nepnte cyrxn
nocne onepannn). C npyro cropont, y neonepnponanntx nere npn ntnncxe nospocna ntpa-
xennocrt crpaxa, cnxsannoro c onesntm. Pern +ro rpynnt cunrann, uro onesnt ocranact
(ne tna pannxantno nsneuena), npaun nnuero ne cmornn cnenart n n nmo momenr o-
nesnt moxer nepnyrtcx. Taxne pasnnunx mexny rpynnamn raxxe moryr trt cnxsant c rem,
uro nerxm, xoroptx ynyr onepnponart, nce-raxn oxastnamr ontme nnnmannx: nx nanmna-
mr, uame paccnpamnnamr o camouyncrnnn. Tex xe, xro ne nyxnaercx n nemennenno onepa-
nnn, na nonroe npemx ocrannxmr naennne c nx onesntm, ontm n crpaxamn.
Hpn ntnncxe ns ontnnnt cocroxnne ncex nere xapaxrepnsyercx ontmo ycrano-
crtm n norpenocrtm xax moxno cxopee ocnoonnrtcx or ncex orpnnarentntx +monn.
Cnenyer ormernrt, uro nercxne crpaxn ynennunnamrcx ns-sa orcyrcrnnx nnopmannn
no nonony onesnn, ntnncxn n nnxamero ynymero. Kax npannno, c nertmn nourn nnxro
ne pasronapnnaer, na nx nonpoct ne ncerna orneuamr, nm nnuero ne oxcnxmr, a ponnrene
nycxamr penxo. Pern nopo naxe ne nonnmamr, xaxne neuente nponenypt nm nasnauent n
sauem nx nenyr n ror nnn nno xanner. Taxo nenocrarox nnopmannn ntstnaer nontmen-
nym rpenoxnocrt n nepnosnocrt, orcmna raxne ntcxastnannx, xax x omct, mne xyrxo,
yxac. Ho-nnnnmomy, nonycrnmax nnopmannx n naxe npocroe nnnmanne x peenxy co cro-
pont mennnnncxoro nepconana nosnonxr emy cnnsnrt rpenoxnocrt n copmnponart onee
pannonantnoe ornomenne x npetnannm n ontnnne n neuennm.
Ornomenne nere x ontnnne no neuennx tno nocrarouno naccnnntm, n nem npeo-
nanann sanncnmocrt n rpenoxnocrt. Fontnnna nocnpnnnmanact peenxom xax npenxrcrnne, c
xoroptm nenosmoxno oportcx, n +ro poxnano uyncrno neornparnmocrn ocroxrentcrn. Cn-
ryannx nomemennx n ontnnny y nonannxmmero ontmnncrna nere ntstnana orpnnarent-
nte nepexnnannx. Tontxo n ennnnuntx cnyuaxx nern pearnponann na rocnnrannsannm ne-
rpantno nnn nonoxnrentno, rax xax cnxstnann +ro c nsannennem or crpanann n c ynyume-
nnem omero camouyncrnnx (craner nerue, ne yny onert, ntneuyct). Hocne neuennx
nonoxnrentntx nocnomnnann o rocnnrannsannn ne tno ntxnneno noome, a naccnnnoe
ornomenne x ontnnne cmennnoct na arpeccnnno-ooponnrentnoe. 3ra rennennnx nonrnep-
xnaercx pesyntraramn nccnenonannx ornomennx nere x nosmoxno nonropno rocnnrannsa-
nnn. Korna peenox eme ne nmen cocrnennoro ontra neuennx n crannonape, nosmoxnax n
ynymem rocnnrannsannx onennnanact orpnnarentno rontxo n onno rpern cnyuaen. Hocne
neuennx nonropnym rocnnrannsannm nerarnnno nocnpnnnmana yxe nononnna nere, uro mo-
xer cnnnerentcrnonart o nnnxnnn nnunoro ncnxorpanmnpymmero ontra na onenxy cotrn
n ynymem. Hesaxonuennoe npennoxenne Ecnn n onn1t noc1ynnm n ontnnny... nern n
+rom cnyuae saxanunnann rax: ...mne yner nnoxo, ...co mno yner nponcxonnrt uro-ro
yxacnoe, ...x ouent oropuyct.
B xauecrne npnmepa roro, xax opmnpyercx ornomenne x rocnnrannsannn, npnnenem
paccxas o npaue ns nonnxnnnnxe, xoropax nanpannxna nenouxy-nonpocrxa n crannonap. 3ror
paccxas narnxnno nemoncrpnpyer, nacxontxo ornomenne x ontnnne sanncnr or xoppexrnocrn
necrnn noxropa, ero ynaxnrentnoro ornomennx x nerxm n ymennx c nnmn omartcx.

Paccra; Cauu H., 14 )em: O, mara eaouua, eoooue. Oua, u;euuume, mara
epvoa, rou+ap. Oopaua)aci co +uo, rar c eeuim. Hu ;a :mo uu npo :mo: B oo)i-
uuuv!. Kar ovomo rara-mo eeui, neperueami ue +oev. uaeu)a ua rueom oo)i-
uo oe)a)a. B eoeopu)a, :mo oo)iuo. Oua: Homepnu. Hu:eeo xopoueeo. Tara eaou-
ua rou+apua. 3)a: V meo anneuouuum e oo)iuuuv. 4a+u)ipuo oopaua)aci.
Heuaeurv omv memrv. Ee uaoo e ro)ouum r +a)o)emuu+ npecmvnuura+.

Ornomenne nere x npauam crannonapa tno neycrounntm, nsmenunntm n nenocne-
nonarentntm, c xpxnmn +monnonantntmn peaxnnxmn n ncntntunnocrtm. Taxym nosnnnm
moxno nasnart axrnnno-sanncnmo. Hepenxo cnyuaercx, uro camn ponnrenn nyramr nere
npauamn (He ynemt cnymartcx npnner noxrop, cnenaer ree yxon n saeper n ontnn-
ny!), no+romy arpeccnnnax peaxnnx na npaua moxer trt cnencrnnem raxoro crpaxa. Kpome
roro, nnx peenxa, nocrynnnmero na neuenne n ontnnny, npau uacro oxastnaercx ennncrnen-
ntm onymennenntm oexrom, na xoropt moxer trt nanpannena arpeccnx. Bent ponnre-
ne pxnom ner, a npyrne nern raxne xe nocrpananmne. Ho, necmorpx na +ro, nern cnxst-
namr nmenno c npauamn cnon nanexnt na ntsnoponnenne.
Hpn nocrynnennn n ontnnny ocnenonannte namn nern ncntrtnann no ornomennm
x npauam uame orpnnarentnte +monnn, uem nonoxnrentnte. B nepnom cnyuae npaun ntstna-
nn crpax, no nropom nanexny na nomomt n nsannenne or onesnn. Xapaxrepntmn xon-
nonxamn nesaxonuennoro npennoxennx Koraa n nnay npauen..., conepxamnmn orpnna-
rentnte +monnn, tnn: mne xouercx cxasart, uro x snopona, ...x nepnnnuam, ...x omct,
...mne crpamno, r.x. x nx nenannxy. Ornert na +ro xe npennoxenne, n xoroptx conepxarcx
nonoxnrentnte +monnn, tnn raxnmn: ...x nanemct, uro onn menx ntneuar, ...x nymam o
xopomem, ...mne cranonnrcx nerue.

Ha pnc. 11 necxrnnernxx 3nennna, yxe nocne orment nnarnosa ocrpt annennnnnr,
ntpasnna cno crpax nepen npauom. Bpau na +rom pncynxe nsopaxen n nnne cxenera co
mnpnnem n pyxe. Ha xponarn, nonoxnn pyxn na onexno, nexnr ncnyrannt peenox. B nnx-
ne uacrn pncynxa nsopaxen uenonex n nnne cxenera, pxnom c nnm nonser smex. Penouxa no-
xcnnna conepxanne pncynxa rax: 3ro noxrop co mnpnnem, nponepxer nexapcrno, y nero xo-
pomee nacrpoenne, a x omct.
Pnx opmnponannx npannntnoro ornomennx peenxa x npauy ontmoe snauenne nmeer
ro, xax +ror npau ntnonnxer cnon npoeccnonantnte oxsannocrn. Pern xnyr, urot npau
cxopee nx ntneunn, ntnncan, onerunn crpanannx. Ho ne menee naxntm, xax yxe ro-
nopnnoct, xnnxercx opas npaua xax uenonexa, ero ornomenne x nerxm-nnunocrxm. Pern xo-
rxr, urot npau nx ynaxan, nonnman, tn noptm, saornncx, tn onee cnoxo-
ntm. Kax npannno, raxax norpenocrt n onee nonepnrentnom n nnunocrnom nonxone ne
ynonnernopxercx. Ha nam nsrnxn, onno ns npnunn +roro xnnxercx nenpannntnte oprannsa-
nnx n nnannponanne paouero nnx npaue, orpomnt oem ymaxno paort, xoropym onn
ntnonnxmr, nx cnaax ncnxonornuecxax nonroronnennocrt.
Hocne neuennx nosnnnx peenxa no ornomennm x npauy menxercx c axrnnno-
sanncnmo na naccnnno-ooponnrentnym. Hpn onenxe cnryannn noxnnxercx pannonannsannx,
ontmax rpesnocrt cyxnenn c onopo na nnunt naxonnennt ontr. Btpaxennocrt orpn-
narentnoro ornomennx x npauam ymentmaercx, ntpaxennocrt nonoxnrentnoro, nanpornn,
ynennunnaercx.
B ontmnncrne cnyuaen nern ornocxrcx x neuennm nonoxnrentno. Hpn nocrynnennn n
xnpyprnuecxn crannonap nne rpern ns nnx cunrann, uro neuenne nm nomoxer. O +rom ro-
nopnnn cnenymmne ornert na nesaxonuennoe npennoxenne R ayuam, u1o neuenne uoen
onesnn...: ...yner ynaunoe; ...nerxoe; ...oxonunrcx xopomo; ...nomoxer mne. Hpn
+rom y nere 1- rpynnt nocne onepannn uacrora raxoro ornomennx nospocna, r.x. onn pe-
antno yennnnct n pesyntrarax neuennx. Ornomenne neonepnponanntx nere ocranoct es
nsmenenn, nocxontxy nx annennnnnr xax tn na mecre, rax n ocrancx, xnnor xax onen,
rax n nantme npononxan onert.
B xone neuennx nern naunnann nonnmart: nnx roro urot cnpannrtcx c onesntm, ne-
nocrarouno trt cnntntm, repnennntm, myxecrnenntm. Heoxonnma raxxe nomomt nno
npyrnx nmne, nno nexapcrn. Tax, sanepmax nesaxonuennoe npennoxenne H1om neun1t-
cn, une nyano..., onn nepeuncnxnn onpenenennte nnunte xauecrna (cmenocrt, myxecr-
no, repnenne, nepa n cex, nymart o nyumem), yxastnann na nomomt npyrnx nmne
(npaua, mamt), neoxonnmocrt ncnontsonannx pasntx meronon neuennx n npannntnoro
pexnma (neut n ontnnny, cnymartcx npaue, xopomo necrn cex, nnrt rpant, ra-
nerxn, ne rynxrt). Hpn ntnncxe necxontxo nospocno xonnuecrno orneron, cnxstnammnx
ycnex neuennx c nomomtm npaua n xonxperntx cnocoon neuennx, n ymentmnnoct uncno or-
neron, coornocxmnx ycnex neuennx c nnunocrntmn xauecrnamn peenxa. Moxno npennono-
xnrt, uro nern crann ocosnanart naxnym ncrnny: nnx roro urot cnpannrtcx c ocrptm an-
nennnnnrom, onnnx rontxo nnuntx xauecrn nenocrarouno. Hpn raxo ceptesno onesnn
oxsarentno nyxna nomomt co cropont (marepn, npaua, nexapcrn, onepannn).
B ontmnncrne cnyuaen ocnenonannte nern ncntrtnann uyncrno nnnt ns-sa roro,
uro saonenn annennnnnrom (ne ntnonnxn rpeonann ponnrene, ne eper snoponte,
ne cnymancx mamy, nnoxo cex nena, rynxna non noxnem, ne tna axxyparna, ne
xorena n mxony, ne mom pyxn), xorx nosnnxnonenne ocrporo annennnnnra nnxax ne morno
trt cnxsano c npocrynxamn n nnuntmn xauecrnamn nere. Taxoe uyncrno nnnt moxno o-
xcnnrt rem, uro sauacrym ponnrenn n npaun necrnnrentno nepexnantnamr na peenxa or-
nercrnennocrt sa onesnt npocryny, rpanmy, nnexnnm n naxe annennnnnr; nm rax yno-
nee. Hpn +rom xonnuecrno orneron, orpaxammnx uyncrno nnnt peenxa ns-sa nacrynnnme
onesnn, nepen ntnncxo naxe necxontxo ynennunnoct. Koneuno, raxoe ornomenne x nerxm
co cropont nspocntx, ocoenno xorna peenox naxonnrcx n xnpyprnuecxom crannonape, a-
conmrno nenonycrnmo.
Hecmorpx na ro uro nern nepexnnamr nnny sa onesnt, onn eme ne ouent xopomo no-
nnmamr, xax n necrnnrentnocrn camn nern moryr nnnxrt na cocroxnne cnoero snopontx.
Tontxo cemt uenonex cunrann, uro cocroxnne nx snopontx nanpxmym sanncnr or nx cocrnen-
ntx ycnnn. Ocrantnte n cnxsn c +rnm nastnann npyrnx nmne n nnemnne ocroxrentcrna. B
+rom moxer npoxnnxrtcx neocosnanaemax ycranonxa peenxa, xorna cunraercx, uro nspocnt
nce snaer, nce ymeer, ncerna nocrynaer npannntno, a peenox, naoopor, nnuero ne snaer, ne
ymeer n ne nonnmaer. Torna n nonyuaercx, uro nspocnt snaer, xax trt snopontm, n no+ro-
my snoponte peenxa ero sacnyra. A nor peenox nnnonar, uro saonen, n necer sa +ro
ornercrnennocrt. Tontxo n nponecce neuennx onesnn mnorne nern naunnamr ocosnanart, uro
onn roxe orneuamr sa ro, urot trt snopontmn.
Pesyntrart nccnenonannx noxasann, uro npn onenxe cnoero saonenmne nern ne-
moncrpnpymr +monnonantnym nespenocrt. H n npomnom, n n nacroxmem, n n ynymem onn
onennnamr cex nocrarouno nerarnnno, uro moxer trt cnxsano c uyncrnom nnnt sa nosnnx-
nonenne onesnn. Kax no, rax n nocne neuennx nern nonoxnrentno ornocxrcx x cemte, npyst-
xm, marepn. B ornomennn x orny no neuennx npeonanamr orpnnarentnte +monnn (arpeccnx,
ooponnrentno-rnennax peaxnnx). 3ro ronopnr o rpynnocrxx omennx c ornom n neynonne-
rnopennocrn ero conepxannem. Ho-nnnnmomy, nern xorxr nnnert n orne samnrnnxa n no-
momnnxa n crpeccono nnx nnx cnryannn onesnn. Hponcxonnr, onnaxo, oparnoe: npn
nosnnxnonennn saonenannx oren nepexnantnaer ornercrnennocrt sa +ro na peenxa, uro
cnococrnyer ycnnennm y nocnennero uyncrna nnnt. H +ro nponcxonnr nmenno n ror momenr,
xorna peenox ontme ncero nyxnaercx n samnre n nonnepxxe. Hocne neuennx ornomenne
peenxa x orny cranonnrcx +monnonantno neycrounntm: c onno cropont, peenox rxnercx
x nemy, a c npyro ocraercx uyncrno onnt.
Ananns pncynxon n paccxason nere nosnonxer npocnennrt npoxnnenne samnrnoro no-
nenennx nere no ornomennm x onesnn no n nocne neuennx n crannonape. Hepnt ns oro-
panntx namn npnmepon nnnmcrpnpyer npoxnnenne samnrnoro mexannsma oruyxnennx n
ocoennocre xonnnr-nonenennx y noctmnnernero Rpt H.
Ha pncynxe n mox o-
nesnt, cnenannom no onepannn,
Rpa nsopasnn mantunxa, xoro-
pt nexnr n xponarn c neuant-
ntm, crpanantuecxnm ntpaxenn-
em nnna. Boxpyr npenmert nn-
reptepa. Cnpana nanepxy o-
nesnt, nerxmax x mantunxy
(pnc. 12). Rpa onncan +ror pncy-
nox rax:

Jmo )erv e nocme)u,
ov+am, rar oi cropee ei;oopo-
eemi, :vecmevm oo)i e rueome,
uacmpoeuue n)oxoe. Kuurui
urad, )mcmpa u cmo) ouu o)
cmrema epvcmm, nomo+v
:mo oo)em. Jmo +o oo)e;ui,
oua xo:em, :mooi uuroeoa ue
ei;oopoee); ;)a, oua )emum ro
+ue. Ho , uaeepuoe, c+oev c ue
cnpaeumic.

Ha pncynxe na ry xe remy,
no cnenannom yxe nocne onepa-
nnn, Rpa nsopasnn ontnnunym
nanary. Pne nycrte xponarn, px-
nom c onno ns nnx uenonex.
Ha crene oxno, na noronxe nne
namnt. Cnpana nnepxy napncona-
na onesnt, xoropax yneraer
(pnc. 13). Onncanne pncynxa:

Jmo u +o oo)e;ui, oua
v)emaem. Hacmpoeuue v +eu xo-
pouee. Xopouo, :mo no:mu ei-
;oopoee). Hpumuo, :mo vre ue
oo)em. V +oe oo)e;uu uacmpoe-
uue n)oxoe, e ue voa)oci coe)ami mar, :mooi anneuouuum v +eu npopea)c, a e
omoeo xome)oci, oua ;)a. Xo:em eue pa; eepuvmic, uo e omo, no-+oe+v, ue voacm-
c.

O1uyaaenne, xax nosmoxnocrt ntrn sa npenent cocrnennoro , npoxnnnoct n
cnoconocrn manentxoro mantunxa ormexenartcx or cnoe nnyrpenne onesnn, xoropym on
ne n cnnax tn n cee npnnxrt n repnert. Hocne roro xax onesnt na pncynxe tna nsopa-
xena n nnne neuro ornentnoro, cymecrnymmero nesanncnmo or mantunxa, nosnnxna neoxo-
nnmax nnyrpennxx nncrannnx mexny npnemnemo n nenpnemnemo uacrxmn peenxa. H
+ro nosnonnno emy sanxrt onpenenennym nosnnnm no ornomennm x onesnn xax nenpnemne-
mo uacrn : 3ro mox onesnt, ona xouer, urot x nnxorna ne ntsnoponen; snax, ona ne-
rnr xo mne. Ho x, nanepnoe, cmory c ne cnpannrtcx. Ormernm, uro nomnmo oruyxnennx xax
noncosnarentnoro samnrnoro mexannsma, mantunx oxasancx cnocontm ncnontsonart xax
cnon nnunte xonnnr-pecypct, rax n pecypct oxpyxamme cpent. Ha yponne nnuntx xonnnr-
pecypcon +exrnnno oxasanact nn1ennex1yantnan c1pa1ernn oayumnannn, noncxa nt-
xona ns nenpnxrno cnryannn (nymam, xax t cxopee ntsnoponert), na yponne pecypcon
cpent nosuoanoc1t nonyun1t +uo-
nnonantnym noaaepaxy naxe or ne-
onymennenntx npenmeron, xoroptx pe-
enox nanennn nymo (Knnxnt mxa,
nmcrpa n cron onn nnx cmxera rpy-
crxr, noromy uro x onem). Taxnm opa-
som, moxno nnnert, xax ycnemno noct-
mnnernn peenox n na noncosnarent-
nom, n na ocosnannom yponnxx axrnnno
npeononenaer crpecc, npeopasyx nnyr-
pennmm n nnemnmm cnryannn, n xoro-
ptx on oxasancx.
Ananns pncynxon n paccxason
Pamn H., 11 ner, na ry xe remy ( n mox
onesnt) nosnonxer npocnennrt necr-
nne samnrntx mexannsmon o1uyaaennn
n npoexnnn. H no, n nocne neuennx na ee
pncynxax npncyrcrnymr nna necrnym-
mnx nnna: nenouxa n onesnt. Bor xax
onncana Pama pncynox, cnenannt no
onepannn (pnc. 14):

Jmo , uacmpoeuue n)oxoe, oo-
mci onepauuu, mar rar oo)iuo. Crv:am
no +a+e, rov, roeoa oua npuoem. A omo
+o oo)e;ui, v uee more n)oxoe ua-
cmpoeuue. Oua ue xo:em ecex ;aparami,
uo ;aparaem, mar rar paooma v uee ma-
ra. E crv:uo, epvcmuo. Oua ov+aem,
rar oi c re+-uuovoi noopvrumic, e
oouuoro. Oua ooua, ;aparami uuroeo ue
xo:em. a)ro, :mo oua oo)e;ui.

A nor paccxas ro xe nenouxn no
pncynxy, cnenannomy nocne onepannn
(pnc. 15):

Jmo , uacmpoeuue xopouee, cropo noov oo+o, ece ovoem xopouo, e oo)i-
uuue nonpaeu)aci. A omo +o oo)e;ui, oua uau)a oeepi e ceoe, eoe ruevm ece muna
ee u ue +oevm opve opvea ;aparami. Oua paoa, :mo ue ovoem oo)iue oouuora, :mo v
uee ovovm opv;i. A omo oeepi e ee +up u r)m: r ue.

B +rom npnmepe, nomnmo yxe onncannoro ntme noncosnarentnoro mexannsma oruyx-
nennx, moxno nanmnart npoxnnenne samnrnoro mexannsma npoexnnn; nepenoca na npyrnx
cocrnenntx xauecrn, uyncrn, xenann, crpemnenn. Xopome nenouxe xaxercx, uro n nro-
po onymennennt nepconax ee pncynxa onesnt nonxen trt xopomnm. Fonesnt, rax
xe xax n ontno peenox, moxer rpycrnrt, cxyuart n trt onnnoxo. Ecnn xe onesnn
npnxonnrcx nocrynart nnoxo (sapaxart), ro +ro ntnyxnenno, raxont ee npoeccno-
nantnte oxsannocrn. Inannoe xenanne n meura onesnn ne trt onnnoxo, opecrn npy-
se rnna ee, xoropte ne moryr npyr npyra sapaxart. Cnoe ntsnoponnenne, ynyumenne
camouyncrnnx n nacrpoennx peenox nepenocnr n na onesnt, xoropo ynanoct narn nnept
n ee mnp n xnmu x ne. 3nect mexannsm npoexnnn nosnonxer peenxy ynononrt npyroro ce-
e camomy n cnoemy nnyrpennemy mnpy, nonxrt ero n npocrnrt.
Taxnm opasom, ornomenne peenxa x cnoe onesnn (rocnnrannsannn, neuennm, npa-
uam) xapaxrepnsyercx ntpaxenntmn orpnnarentntmn +monnonantntmn peaxnnxmn n co-
croxnnxmn crpaxa, rpenorn, rnena, nnnt, onnnouecrna n ecnomomnocrn, a raxxe mnorounc-
nenntmn nenpnxrntmn n onesnenntmn omymennxmn. B nenom ontnnna n nce, uro c ne
cnxsano, nocnpnnnmaercx nertmn xax ncnxorpanmnpymmee npenxrcrnne, c xoroptm ouent
rpynno oportcx. Bmecre c rem, npnnenennte namn pncynxn n paccxast nere noxastnamr,
uro necmorpx na cnoxnym crpecconym cnryannm, n xoropo onn oxasannct, nern ne oxecro-
uamrcx, crapamrcx monnnsonart cnon cnnt, no-nopomy ornocnrtcx naxe x onesnn (pao-
ra y nee raxax). Pern xorxr nepnrt npauam, xoropte nx neuar, xnyr nomomn or cnonx ponn-
rene. Ponr nocnennnx nomout peenxy n rxxeno nnx nero cnryannn, onerunrt ero co-
croxnne n nonnepxart nanexny na ntsnoponnenne. Bocnomnnannx o cnonx onesnxx nmnn
xpanxr ncm xnsnt. V onnnx +rn nocnomnnannx nerxne n cnernte, y npyrnx neuantnte n
naxe crpamnte. 3rn nocnomnnannx cnyxar rem nonmentm xnmunxom, xoropt nosnonxer
ncnxonory nponnxnyrt no nnyrpennn mnp uenonexa, oxcnnrt mnorne rant n nponemt
ero nymn.
6.4. BOCHOMHHAHHR B3POCALX O CBOHX BETCKHX BOAE3HRX
Hccnenonanne ncnxonornuecxnx axropon, nexamnx n ocnone pasnnrnx onesne,
cnococrnymmnx nx neuennm n npenynpexnennm, naxnax sanaua mennnnncxo ncnxono-
rnn. Ocoenno axryantntm +ro xnnxercx npn nsyuennn ncnxonornn ontnoro peenxa. Hepe-
xnnannx nere no npemx onesnn ne ncerna tnamr orpearnponant. He nce nspocnte cxnon-
nt ocyxnart c nertmn npnunnt nosnnxnonennx saonenannx, meront neuennx, nenpnxrnte
n onesnennte omymennx, na n ne nce nern nmxr ronopnrt o cnonx onesnxx. B pesyntrare
nepexnnannx crpaxa, onnnouecrna, crpanannx, nnnt, saneuarnenaxct n namxrn n opmnpyx
nnyrpennmm xaprnny, onesnn moryr oxasart nnnxnne na nect ncnxnuecxn cxnan uenonexa,
onpenenxx ocoennocrn ero +monnonantnoro pearnponannx n rpynnocrn pasnnrnx n reuenne
nce xnsnn.

Ooua +o)ooa reuuuua paccra;a)a ua+ c)eovmuee: V +eu ouvueuue, :mo c
+ou+u oo)+u e eop)e ce;aua rara-mo +o npoo)e+a, romopa muemc c oemcmea.
Toeoa oua eipara)aci e euoe aueuu, nomo+ nepeu)a e mou;u))um. Haeepuoe, omo
oi)o voeeauue e oo)e;ui om rarux-mo npoo)e+, roeoa :eeo-uuovoi o:eui oo)aci u)u
:eeo-uuovoi ue xome)a oe)ami. H)u, +orem oimi, :eeo-mo o:eui xome)a oooumic.
3aoo)ee, omo no)v:a)a. Hanpu+ep, run:euoe +o)oro nu)a mo)iro c uoro)aoo+,
noomo+v oaovura raroi oeui norvna)a +ue uoro)aoru. H eo epe+ oo)e;uu ece oi-
)u ro +ue oo)ee euu+ame)iui, paccmouue +erov +uo u +a+o corpaua)oci. Jmo
oare ce:ac oieaem: roeoa oo)em, +ue xo:emc, :mooi +a+a npuu)a ro +ue e
ro+uamv nocuoemi, noeoeopumi co +uo. H xom ee ue nvcram o)u;ro r ceoe, uo ece
paeuo xo:emc, :mooi oua oi)a ro +ue o)ure.

Pnx roro urot nyume nonxrt cnennnxy +monnonantntx peaxnn, ornomenn, ne-
pexnnann n ncnxnuecxnx opason ontnoro peenxa, mt pemnnn npoanannsnponart nocno-
mnnannx nspocntx nmne o onesnxx, nepenecenntx nmn n nercxom n nonpocrxonom nospac-
re. Hpn +rom ocot nnrepec nnx nac npencrannxno nsyuenne nnnxnnx ponn onentx omyme-
nn na nepecrpoxy ncnxnuecxo cept nmne no npemx onesnn.
Hamn tnn onpoment 73 uenonexa n nospacre or 17 no 55 ner. 3ro tnn crynenrt
(ncnxonorn n xyntryponorn) n cnennanncrt c ntcmnm opasonannem, xoropte npoxonnnn
nepenonroronxy no cnennantnocrn menenxmenr n connantno cepe. Bcex nx mt nonpo-
cnnn nnctmenno nocnponsnecrn nocnomnnannx o cnonx nercxnx onesnxx. Bcem tna nana
cnenymmax nncrpyxnnx: Hoxanycra, nocraparect ncnomnnrt cnoe ncnxonsnuecxoe co-
croxnne n cnon nepexnnannx no npemx nercxo onesnn, xoropym Bt sanomnnnn na ncm
xnsnt. Ecnn Bam rpynno ncnomnnrt onesnt, nocraparect nocnponsnecrn cnryannm, xorna
Bam tno ouent ontno. 3annmnre +ro nocnomnnanne n cnoonno opme.
Hpn paore c nocnomnnannxmn mt ntnenxnn, xax ocnonnte, cnenymmne ennnnnt
anannsa:

+monnn n uyncrna (nnrepec, panocrt, ynnnnenne, crpax, crpananne, nnna, rnen n
np.),
ncnxnuecxne opast cencopno-nepnenrnnnoro nnanasona pasnnuno monantnocrn
n nx nsanmonecrnnn c onentmn omymennxmn,
nepexnnanne n nepeocmtcnenne saonenmnm peenxom cnonx ornomenn co
nspocntmn,
nepexnnanne xax npnunna nepeocmtcnennx peenxom cnoero cymecrnonannx n
camoro cex.

3MOHHH H HYBCTBA
Kax npannno, nspocnte nomnnnn onesnn nomxontnoro n mnanmero mxontnoro nos-
pacra. Hpn npxmom onpoce nam ne ynanoct ntxnnrt nn onnoro nocnomnnannx, xoropoe orno-
cnnoct t x nospacry no 3-x ner. Camtmn uacrtmn (37%) tnn paccxast o rpanmax pasno
crenenn ntpaxennocrn n noxannsannn (or sanost n nantne no uepenno-mosrono rpanmt c
remaromo rononnoro mosra). Hpnmepno c onnnaxono uacroro (1114%) tnn npencranne-
nt nocnomnnannx o npetnannn n ontnnne nnx ocnenonannx, neuennx n onepannn, o ocr-
ptx npncrynax onn, nercxnx nnexnnonntx onesnxx n npocrynax. Pexe ncero ncrpeuannct
ncnomnnannx o oxorax (ropxunm cynom, xnnxrxom, ropxme conxpxo) n ntcoxo remnepa-
rype (67%). H rontxo onnn pas nam paccxasann o nymenno onn, xoropax nosnnxna n cnrya-
nnn ynnxennx peenxa nspocntm.
Tpanmt n onesnn couerannct n namxrn nspocntx co ncemn ynnamenrantntmn +mo-
nnxmn, rnanntmn ns xoroptx oxasannct crpax (47%), crpananne (30%) n panocrt (19%).
3monnonantnte peaxnnn oxasannct necxontxo ontme ntpaxenntmn y xenmnn, uem y myx-
unn. B paccxasax nocnennnx uame, uem y xenmnn, ncrpeuannct nnrepec n ornpamenne x o-
nesnn. (3amernm raxxe, uro y myxunn nn pasy ne tno ormeueno uyncrno nnnt.) Otuno
onnctnanact ne onna xaxax-ro +monnx, a nx xomnnexct, camtmn xapaxrepntmn ns xoroptx
oxasannct couerannx crpaxa: co crpanannem, nnrepecom, panocrtm, uyncrnom nnnt. Hpnne-
nem npnmept paccxason, n xoroptx npncyrcrnymr raxne +monnn n uyncrna.

Hpu+ep 1. Cmpax no noeoov mpae+i u npeoieauu e oo)iuuue. Mue oi)o 7
)em. B cnomruv)aci u vna)a, npu omo+ nooeepuv)a noo ceo pvrv. Pvra eua:a)e ue-
+uoeo oo)e)a, nomo+ oua ua:a)a onvxami, rpacuemi, u oo)i vcu)u)aci. B cu)iuo ucnv-
ea)aci, nou)a oo+o u cra;a)a oaovure... B oo)aci exami e oo)iuuuv u eoeopu)a,
:mo pvra vre ue oo)um... Bpa: cra;a), :mo +ue ua)oram eunc u ocmaem e oo)iuuue.
B ua:a)a n)arami u npocumi, :mooi +eu ue ocmae))u, o:eui oo)aci oo)iuuu...
Hoc)e ua)oreuu eunca +eu omee;)u e na)amv... cra;a)u, :mooi vcuv)a. Bcm uo:i
+ue cuu)uci vracuie rou+api...

Hpu+ep 2. Cmpaauue npu eo)oeuo oo)u. Mue 5 )em. Ho)vme+ua ro+uama.
B )erv. Mera noovura, nepuua, uo ue +oev )erami cnorouo cmpauuo oo)um
eo)oea, oare rpu:v om oo)u. Ha rvxue +a+a :mo-mo oe)aem, oua o:eui eo)uvemc,
xo:em +ue no+o:i. Cr)ouemc uaoo +uo, ouvueuue npox)aouo pvru ua +oe+ )ov.
Tuuuua, noro u cmpauua eo)oeua oo)i.

Hpu+ep 3. Paocmo e ce;u c npocmvoo. B oemcmee :acmo oo)e)a npo-
cmvoui+u ;aoo)eeauu+u u maru+u munu:ui+u, rar ropi, crap)amuua, ceuura. Bce
oo)e;uu npomera)u e )eero dop+e, u +ue oo)emi oare upaeu)oci. Ma+a orpvra)a
+eu ;aoomo u euu+auue+, eceeoa cmpe+u)aci rvnumi :mo-mo ervcueuiroe, :uma)a
+ue cra;ru. B ooi:uo+ cocmouuu ua ece omo epe+euu ue xeama)o. H noomo+v v +eu
c oo)e;u+u ce;aui no)orume)iuie u oare npumuie eocno+uuauu.

Hpu+ep 4. Couemauue cmpaxa u euum npu +uu+o oo)e;uu. Bo)e)a no-
pa;uo+v. Huoeoa npocmo o) moeo, :mooi ue uomu e caour u)u no;ouee e uro)v.
Toeoa ocuoeui+ :vecmeo+, romopoe ucnimiea)a, oi)o :vecmeo cmpaxa, :mo po-
oume)u u)u oormop no+vm, :mo cneuua)iuo ;aoo)e)a, u :vecmeo euui nepeo uu+u
;a mo, :mo oo+auieam. Ho mar xome)oci ocmamic oo+a, nocnami nooo)iue, ;a-
umic ceou+u oe)a+u.

Hccnenonanne cnxsn mexny +monnonantntmn nponeccamn n xonxperntmn saonena-
nnxmn noxasano, uro crpax n crpananne uame ncero cnxsant c rpanmamn, npetnannem n
ontnnne n ntcoxo remneparypo. Pomnnnponanne crpaxa npn rpanmax oxcnxercx, esyc-
nonno, rem, uro onn neoxnnannt, onacnt n moryr nmert nexenarentnte n nenpencxasyemte
nocnencrnnx.

Hpu+ep 5. Cmpax npu mpae+e uuua. Mue oi)o 4 eooa. B mo)iro ua:uua) oc-
eaueami ee)ocuneo... He cnpaeu)c c vnpae)euue+, rveipuv)c :epe; pv)i u +op-
oauro e acda)im. B opa) mar, :mo ue :vecmeoea) oo)u. Hv, ov+am, npun)i),
eom u norama)c. 4u;uouo+u ec e rpoeu, oc)enuu om c)e; curv ua rvxue, u
+eu npo+ieamm neperucim. Bom mvm ua:a)uci oo)u, e +oe+ moeoauue+ nouu+a-
uuu. Bce, a+oa, npuu)a ;a +uo rocm)ea. He rvnamic e +ope, ue eoumi ua ee)u-
re, ue d)upmoeami c oee:oura+u no neco:uuua+. A nomo+ nopouro+ npucina)u, u
ece npou)o. Ho ouvueuue ooepeeeueeue du;uouo+uu, npuervca rpoeu u rouua ceema
v +eu ocma)oci :emro.

Bocnomnnannx o npocrynax (nocrarouno uacrtx y nere n ne ncerna rxxentx) n nexo-
roptx nercxnx nnexnnonntx onesnxx saneuarnenamrcx, cxopee ncero, ncnencrnne xaxo-ro
cnoe ocoocrn nnn npnxrnocrn. Benymax pont ropx npn nomemennn n ontnnny nnx o-
cnenonannx n neuennx oycnonnena ne rontxo camo onesntm, no n rem, uro peenox pasny-
uen c ponntmn n nnsxnmn, onnnox n noxnnyr, ncntrtnaer rpynnocrn n ornomennxx c me-
nnnnncxnm nepconanom n nesnaxomtmn nmntmn. Eme ontme ycnnnnamr +rn orpnnarentnte
nepexnnannx peenxa camn onesnennte nsmenennx ynxnnonantnoro cocroxnnx, nanpnmep,
ntsnannte ntcoxo remneparypo. B pesyntrare ee nontmennx cnnxamrcx nepxnne noporn
aconmrno uyncrnnrentnocrn, no+romy panee anexnarnte pasnpaxnrenn naunnamr ntst-
nart ne cnyxonte, spnrentnte n raxrnntnte omymennx, a ont. H +ro eme ontme ynennun-
naer crpananne.

Hpu+ep 6. Cmpaauue u oueeme ouvueuua npu sevuoemx paspaxumeuax
ua qoue emcouo me+nepamvpm. B oemcmee v +eu :acmo oi)u aueuui, u no+um,
:mo e me +o+eumi, roeoa me+nepamvpa cu)iuo noeiua)aci, o:eui oo)e;ueuuo pea-
eupoea)a ua ;evru. Karoi )uuuu (epo+ru u)u uop+a)iui) ;evr ei;iea) cu)iuvm
pearuum e eo)oee, noomo+v eo;uura)o re)auue oimi oouo, uuroeo ue xome)oci eu-
oemi, oare co:vecmeue oi)o oov;o... Cu)iuoe ene:am)euue ua +eu ora;iea)o mo,
:mo noeiua)aci oo)e;ueuuocmi roru no ece+v me)v. Bo)iuo oi)o eimupamic, pac-
:ecieamic...
14


Hpu+ep 7. Cmpax u ueaeueamume ouvueuua ua qoue emcouo me+nepamv-
pm. Mue coe)a)u noemopuvm npueuerv om ocni. B omo o:eui mre)o nepeuec)a. V
+eu oi)a eicora me+nepamvpa. Miuui e uoeax u pvrax corpaua)uci, a +ue npeo-
cmae))oci, ovomo e uoeax u pvrax no);vm ;+eu. Mue oi)o cmpauuo. Eue +ue euoe-
)uci navru. Toeoa nana +ue oaea) oea oemcrux nucmo)ema e pvru, u e uux cmpe))a.
Tar vcnorauea)aci...

Bo mnornx cnyuaxx, xorna nspocnte ncnomnnann npocrynt, nepenecennte n nercrne, n
nx paccxasax npeonanana +monnx panocrn. 3ro, cxopee ncero, oxcnxercx xax nesnaunrent-
ntmn onentmn omymennxmn, rax n nosmoxnocrtm notrt noma, oxasartcx n nenrpe nnnma-
nnx n saort oxpyxammnx (uero morno n ne trt, xorna peenox tn snopon). Bxycnax ena,
nonapxn, pasnneuennx n npocro omenne c nmnmtmn nspocntmn +ro raxoe cuacrte! On-
naxo nocnomnnannx o rpanmax, ntcoxo remneparype n npetnannn n ontnnne nourn ncerna
coxpanxmrcx n nercxo namxrn xax ncnxorpanmnpymmne.

Hpu+ep 8. Paocmo u eeceuoe npu saoueeauuu eempauuo. Koeoa +ue oi)o
4 eooa, oo)e)a eempuro. V +eu moeoa no ece+v me)v oi)a cini. Ma+a +a;a)a
+ue ee +apeauuoero. Jmo oi)o ueromuo u eece)o. H eue paooea)aci, :mo ue uaoo
uomu e oemcru cao. B ov+a)a: Kar xopouo oo)emi. Moruo uepami ue)i oeui oo-
uo. Ma+a ue xooum ua paoomv, ue vcmaem u ece epe+ eomoeum :mo-mo ervcuoe. C
cinim, ua+a;auuo +apeauuoero, no)v:u)aci ec e rpacuix nmuiurax. Ma+a
cra;a)a, :mo noxora ua )eonapoa. A nana oare e;) domoannapam u cdomoepadu-
poea) +eu mar... Mue ra;a)oci, :mo u nane c +a+o mar re eece)o u xopouo, rar u
+ue.

Cnencrnnem ncnxorpanmnpymmnx cnryann (rpanma, rocnnrannsannx, oxor) moryr
crart saxpennnmnecx n nnunocrn peenxa ueprt ocropoxnocrn n oxsnnnocrn, cnencrnnem
npocrynntx saonenann xenanne eme noonert. Ha ocnone +roro y nere opmnpymrcx
croxne rnnt ornomennx x onesnn: rpenoxnt, +ronenrpnuecxn, cencnrnnnt n npyrne
[73].

Hpu+ep 9. Ocmopoxuoe omuoueuue r c)v:auo ooorreuuo pvre. Koeoa
oi)a +a)euira, +eu omeu oepra) ua pvrax, a poo+ cmo) oeovura u rvpu). H
c)v:auo oompouv)aci oo cueapemi, u +eu rar oi voapu)o moro+. Bi)u c)e;i, oi)o
o:eui oo)iuo. H nomo+ oo)eo oepee)a pvrv, :mooi oo uee ue oompouv)uci.

14
uyncrno crpaxa npn nontmennn remneparypt y peenxa moxer trt cnxsano c noxnnennem
neanexnarntx xnnecrernuecxnx omymenn (ns-sa nontmennx coxparnmocrn mtmn), a raxxe rannmnnnaropntx
opason noxntx nocnpnxrn, nosnnxammnx n orcyrcrnne oexra nocnpnxrnx.

Cornacno nncrpyxnnn, ncntryemte nonxnt tnn ncnomnnart onesnn n ont, r.e., no
nornxe, onente omymennx. Taxne omymennx pasno nnnrentnocrn n nnrencnnnocrn, cnx-
sannte c ntcoxo remneparypo nnn c xaxnm-nno mecrntm saonenannem (ont nocne ymn-
a, ont n ropne, ont n xnnore) sanxcnponant n 74% nocnomnnann.

Hpu+ep 10. Bouo noc)e paueuu ocmpi+ npeo+emo+. uevxro+uamua reap-
mupa, rvxu, cro)i;ru )uuo)ev+. Mue ue:eeo oe)ami, u ua:uuam c pa;oeea cro)i-
;umi no no)v. Ha opveo cmopoue, eo;)e cmeui, )erum eu)ra c rocmuo pv:ro, u
ua no)uo+ xoov ua)emam ua ;voui. Bu)ra emiraemc +ue e cmonv, mvno c+ompm ua
uee, c mpvoo+ eioepeueam u roei)m npo:i. Uepe; uecro)iro +uuvm noe)emc
oo)i, romopa noouu+aemc eeepx no uoee. B ue +oe xooumi 34 ou.

B sanncnmocrn or cnryannn, n xoropo naxonnrcx peenox, ero ont moxer couerartcx
ne rontxo c ropem n crpaxom, xax camtmn uacrtmn +monnxmn, no n c ynnnnennem, panocrtm,
nnrepecom. 3ro cnxsano c rem, uro nnrencnnnocrt n nnemnne npoxnnennx nepexnnannx onn
nepenxo oycnonnent connantno. Bnnmanne n couyncrnne npyroro uenonexa moryr nomout c
ne cnpannrtcx. H naoopor, naennne c coo peenox cnocoen croxo nepenocnrt ont, a
nor na rnasax y npyrnx nmne, ocoenno rex, xro moxer noxanert, naer nonm crpanannm n
cam naunnaer cex xanert.

Hpu+ep 11. Couemauue ouu, vueueuua u paocmu nocue mpae+m. Koeoa
oi)a +a)euira, ru)a ua oa:e. Oouu pa; ce;ra)a c eopru ua ee)ocuneoe, vna)a u
c)o+a)a pvrv. V +eu nooe)e)o )uuo, onvcmu)a pvrv e eoov. B ue nou)a, e :e+ oe)o,
u oi)a o:eui voue)eua. Homo+ nana omee; +eu e eopoo r xupvpev. Ou cra;a), :mo v
+eu c)o+aua pvra. B oopaooea)aci, nomo+v :mo oi)o ue ocooeuuo oo)iuo. H eue
nomo+v, :mo e eopooe noo omo oe)o +oruo oi)o :mo-uuovoi einpocumi. Hana rvnu)
+ue oo)iuvm ue+eurvm rvr)v, u ua pvrv vre euu+auu ue oopaua)a...

Hpu+ep 12. Bouo u cmpaauue noc)e mpae+i. L)a no acda)imv vna)a u
pa;ou)a oouo ro)euo. Peuu)a ue n)arami, a ;ara)a vuuo)euuoe ro)euo u nou)a
oa)iue, xom ui)o ece e epvou. Koeoa veuoe)a oaovurv oa)a eo)m c)e;a+.

Ponontno uacro, ncnomnnax ont, ncntryemte nnesanno onapyxnnann, uro ne co-
xpannnn o ne uerxnx nocnomnnann. 3ro, no-nnnnmomy, moxno oxcnnrt necrnnem mexa-
nnsmon ncnxonornuecxo samnrt mt cxnonnt sanomnnart n xpannrt ro, uro npnxrno, sa-
tnax npn +rom nenpnxrnoe.

Hpu+ep 13. Omcvmcmeue eocno+uuauu o ouu npu oroee. Koeoa +ue oi)o
3,5 eooa, , cnvcraci c maovpemru ua no), nona)a )eeo uoeo e racmpm)m co cea-
pueuu+c xo)oouo+, romopvm mo)iro :mo cu)u c oeu. B o:eui xopouo no+um no-
c)eovmuue cooimu: rar cuu+a)u c +eu mano:rv, uepcmuo uoco:er, :v)or, uo ue
no+um uu oo)u, uu cmpaxa.

Hpu+ep 14. Omcvmcmeue eocno+uuauu o ouu u cmpaauuu noc)e mpae+i.
B ra:amci ua ra:e)x. Hx eicoro pacra:ueamm. B :vecmevm, :mo )e:v. B vna)a ua
ocmpie ra+uu noo ra:e)+u. Bo)u, rar maroeo, ue no+um. To)iro no)em, ece +eo-
)euuo, muuuua, opveoe u;+epeuue... Crpun ra:e)e. Cmpauuo, :mo mar cmpauuo ece
ua +eu c+ompm.

Hpu+ep 15. Omcvmcmeue eocno+uuauu o ouu noc)e mpae+i. Mue oi)o 3
eooura. Mi eo;epaua)uci c n)ra. uopoea oi)a v)oreua opvc:amro, B oera)a p-
oo+ c pooume)+u. Hoo uoeu ue c+ompe)a u, roue:uo, vna)a, pa;oue ooa ro)eua. Uve-
cmea du;u:ecro oo)u ue no+um, uo oi)o +uoeo rpoeu u o:eui oououo. uo oo+a +eu
uec nana ua ceoe+ n)e:e.

Hmenno ynxnnonnponanne noncosnarentntx samnrntx mexannsmon ncnxnxn nomo-
raer uenonexy nonannxrt, ntrecnxrt nnn npocro orpnnart, ne nocnpnnnmart nenpnxrnocrn.
Tax nouemy xe +rn neocosnanaemte samnrnte mexannsmt ne nosnonxmr nspocntm nonno-
crtm satrt rpanmnpymmne cotrnx nercrna? Ananns nonyuennoro marepnana noxasan: ne-
pexnnannx, n xoroptx npncyrcrnymr nenpnxrnte +monnn n onente omymennx, moxno yc-
nonno pasnennrt na rpn rpynnt. B nepno ns nnx nomnnnpymr xpxne ncnxnuecxne opast,
nopasnnmne noopaxenne peenxa (xyrxax ont, anax xpont, remnax nout, onepene-
nenmax nsnonomnx). Bo nropo ocosnanne peenxom cnonx ornomenn c oxpyxammnmn
nmntmn (...uro nonymamr oxpyxammne?, xenmnna-npau tna ouent nacxona co mno,
mama nnaxana pxnom). B rperte rnanntm xnnxercx nepeocmtcnenne peenxom camoro cex
n cnoero ocooro cymecrnonannx n cnryannn onesnn (mne nanoeno uyncrnonart cex ont-
no n ecnomomno, x tna ouent ropna, xorna aymxa ronopnna, uro x repnennnax nnn
...nouemy nmenno x nonana n raxym cnryannm?). Moxno npennonoxnrt, uro naronapx ra-
xomy xomnnexcnomy xapaxrepy nocnpnxrnx +rn cnryannn n coxpannnnct nerantno n namxrn.
B cnxsn c +rnm mt pemnnn cnennantno paccmorpert +rn rpn acnexra (nsanmonecrnne omy-
menn n nocnpnxrn pasntx monantnocre, nepeocmtcnenne cnonx ornomenn c npyrnmn n
ocosnanne cex), nocxontxy onn, no namemy mnennm, ntcrynnnn n xauecrne cnoeopasntx
ncnxonornuecxnx samnr, nosnonnnmnx peenxy n xonxperno cnryannn nerue nepenecrn ont
n nepexnrt cnom onesnt, cnpannrtcx c ne nnn x ne npncnoconrtcx.
POAL HCHXHHECKHX OBPA3OB CEHCOPHO-HEPHEHTHBHOIO BHAHA3OHA
Bosnnxammn y uenonexa onesnennt nponecc ntstnaer conpornnnenne co cropont
rxane n cncrem ero oprannsma. Fonente omymennx, opmnpymmnecx non nosnecrnnem
rpanmt, sapaxennx, nocnanennx, nepecrpannamr nexrentnocrt xopt rononnoro mosra, npyrnx
ornenon nenrpantno n nererarnnno nepnntx cncrem, ycnnnnamr peaxrnnnocrt oprannsma.
Hontmennax peaxrnnnocrt ntpaxaercx n ycnnennn coxparnmocrn n nosynnmocrn mtmn,
nsmenennn nnrannx n omena nemecrn n nopaxenno rxann n, uro nnx nac ocoenno naxno, n
oocrpennn uyncrnnrentnocrn camtx pasntx penenropon. Bce +rn nsmenennx xax t mon-
nnsymr oprannsm na ontmym npenycmorpnrentnocrt nonenennx. Taxnm opasom, onente
omymennx cnococrnymr oprannsannn nponecca conpornnnennx onesnn [6].
Mt npoanannsnponann, xaxne conyrcrnymmne opast coxpannnnct y nspocntx nmne
n nocnomnnannxx o onesnxx n rpanmax. Camtmn uacrtmn ns nnx tnn onente omymennx,
xoroptm ncntryemte nanann onpenenennte xauecrnennte xapaxrepncrnxn (ont ocrpax,
rynax, nanxmax, xryuax, pesxax, nommax) nnn onnctnann nx nnrencnnnocrt (ont
necrepnnmax, cnntnax, xyrxax, nnxax). Hanonee xpxne onncannx onentx omyme-
nn sanxcnponant n nocnomnnannxx nmne, ncntranmnx xyrxym ont n pesyntrare rx-
xentx oxoron.

Hpu+ep 16. vmuaa ouo, cmpax u cmpaauue noc)e oroea. Moe ca+oe p-
roe eocno+uuauue o oo)u omuocumc r mpex)emue+v eo;pacmv. B oo cux nop no+um,
rar ece omo npou;ou)o. Bi) ee:ep, ece e;poc)ie oi)u ;aumi ceou+u oe)a+u. B no+-
um, :mo +ue o:eui xome)oci numi, uo ece+ oi)o ue oo +eu. B +oe :aure oi)o ue-
+uoeo eooi, uo ee +auuua)iuo einu) oeovura. B o:eui oouoe)aci u peuu)a ca+a ua-
opami eoou:ru. Tar rar nu)a mo)iro run:euvm eoov, nou)a ua rvxum. Uauur
mo)iro-mo)iro ecrune). B nocmaeu)a ceom :aurv ua maovpemrv, e;)a :auur u no-
cmaeu)a eeo ua rpa maovpemru. Cma)a ua)ueami eoov. upveo pvro npuoepruea-
)a :aurv. Bi)o me+uo, u c)v:auo n)ecuv)a runmro+ ua pvrv. Mue oi)o oo)iuo, u
o:eui ucnvea)aci. B nooruuv)a om ucnvea :auur, ou nepeeepuv)c, u eeci runmor
ei)u)c ua +eu. Mue oi)o o:eui-o:eui eop:o, npocmo uecmepnu+o. Om +eu ue)
nap. B ;arpu:a)a, eioera)a e ropuoop. Hepei+ npuoera) oeovura. Ou ov+a), :mo
vna)a u)u voapu)aci. Vcnorauea, ou npura) +eu r ceoe. Mue oi)o o:eui-o:eui
oo)iuo, ommoeo :mo eop:ee n)amie npu)un)o r me)v. Homo+ ei;ea)u cropvm. B xo-
pouo no+um, rar rpu:a)a oormopv: uormop, coe)ame +ue vro)! Bi re euoume, pe-
oeurv oo)iuo!. Homo+ no+um, rar +eu c rane)iuuue ee;)u e oo)iuuuv, rar +a+a
n)ara)a poo+. Homo+ v +eu ua:a)aci oroeoea oo)e;ui, u oeeuaouami cvmor
)era)a oe; co;uauu.
B oo cux nop no+um omv rvmrvm oo)i...

Korna unraemt +ror paccxas, nopaxaer, nacxontxo uerxo n nerantno necrepnnmax ont
saneuarnenact n coxpannnact n namxrn peenxa, sacrannn na nonrne ront sanomnnrt ncm no-
cnenonarentnocrt nponsomenmnx n nanexom nercrne cotrn, nacxontxo +monnonantntm n
rpanmnpymmnm +ro nocnomnnanne xnnxercx n no ce nent.
Broptmn no uacrore oxasannct opast ;pume)iuix omymenn n nocnpnxrn no nce
conoxynnocrn nx cnocrn (opma, nennunna, nnrencnnnocrt, nactmennocrt, nnerono ron).
pue ncero npn +rom tnn npencrannent nneronte opast (...a n oxne, ontmom n xpxom or
connna, xonoxontnx cnxer na one ronyoro nea, uepnt nanen, cept rpann, na
oxnax xpacnax marepnx).

Hpu+ep 17. 3pumeuoume opasm e eocno+uuauuu o mpae+e uoca. B 5 )em voa-
pu)c uoco+ (ora;a)aci pa;opoo)euuo rocmi) eo epe+ ramauu ua eopre ;u+o.
Honima)c coe)ami euo, :mo uu:eeo ue npou;ou)o, uo eopve... oepo+uie ran)u rpac-
uie naoamm ua oe)i cuee u pacn)ieammc. Kpacueo. H )moonimuo, :mo marue
oo)iuue. Pacn)ieammc poeuo, rar :epuu)a ua npo+oraure...

Hpu+ep 18. 3pumeuoume opasm e eocno+uuauuu o mpae+e na)iua. uo cux
nop no+um ouvueuue oo)u, romopoe oi)o e 7 )em. Mi xoou)u ua r)aoouue ua +oeu)v
r +a+e, u npuue+u)a na)eu oepaoo. Bi)o +uoeo rpoeu, u v +eu cma) c)e;ami uo-
eomi. Bi)o cmpauuo om oo)iuoeo ro)u:ecmea rpoeu... omo, uaeepuoe, oi) nepei
pa;, roeoa euoe)a cmo)iro rpoeu. Oua npocmo x)ecma)a, mer)a u mer)a. Borpve oi-
)o o:eui me+uo. Te+uie mv:u uao ueoo+, ua doue me+uomi a)a rpoei u oo)i.

C)vxoeie omymennx n nocnpnxrnx sanxcnponant n 15% nocnomnnann. 3ro tnn
pasnnunte snyxn (cxpnn xauene, ornymnrentnt rpoxor, cxpexer xenesa, yxnantno
cntmy snyx, cxpnn nepememammnxcx ocxonxon, mym n ymax), a raxxe cnona n past, npo-
nsnocnmte peenxom nnn oxpyxammnmn ero nmntmn (Homnm cnona npyra: Hexn n ne non-
nnma ronont, a ro ympemt. Bpau: Bor nnnnmt, xaxax xxa y rex tna. Cntmannct
cnona mamt: Heuero ree xarartcx na +rom ntny. H +ror ronoc eme nonro cntmancx). Te+-
nepamvpuie opast ncrpeuannct n 14% paccxason ncntryemtx, marmu)iuie n 9%.
(Omymenne npoxnanno mamnno pyxn na moem ny, Iopununnxn, ropxuax xapromxa non
onexnom n ouent ropxune ropununte nannt nnx nor, ropxuee monoxo, Mnoro uero-ro xpac-
noro, rennoro n nnnxoro, Cyxne nanonn. Iyt nayxmne, napxxmne, norpecxanmnecx, n
xopouxn na nnx croxr ntom n xonmrcx... Xononnt xomnpecc oxnraer no..., Mxrxax
nonymxa, nepnna...).
B 14% nocnomnnann ncntryemte onnctnann cnon ruuecmemu:ecrue, nnn mtmeuno-
cycrannte, omymennx (Omymenne onepenenenme nsnonomnn..., Pnx rpn x tna xax
ynro n xauxe... V menx pyxn n norn nncenn, ronona, xaxercx, ornannnanact... V menx ocra-
noct omymenne, uro nocrent nono mno nponannnanact no nona, Mtmnt n pyxax n norax
coxpamannct, a mne npencrannxnoct, uro n pyxax n norax nonsyr smen, uyncrnym oxpyr-
nocrt rnasntx xnox (nx sannmm n nepxnmm nonepxnocrt). Bexn nanonnent uem-ro ouent
rxxentm n xaxyrcx maccnnntmn. Korna saxptnam rnasa, naunnaercx xaxoe-ro xpyxenne... B
norax raxoe omymenne, ynro onn nanonnent xycouxamn xnpnnunoro menx, xoropte npn
xaxnom nnnxennn sanennxmrcx npyr sa npyra n cxpnnxr. Kaxercx, uro onn eme npononxamr
nomartcx).
Oooume)iuie opast ncrpeuannct n 9%, ervcoeie n 6%, ooueopeauu:ecrue, nnn
omymennx xaxnt n ronona, n 5% nocnomnnann (Haxner aymxnntmn cnraperamn n
nepenom, Mne npnnocnnn npexpacnte nnert, n y nnx tn npexpacnt sanax, ornananmn
nomamnnm ymrom, uyncrnym sanax ontnnnt, sanax anrncenrnxon, sanax namartpx, He-
npnxrnt nxyc no pry, omymenne npnnxyca xponn, no pry nenpnxrno, coneno, Hnrt xouer-
cx, He xorenoct nnuero ecrt, morna ecrt rontxo conente orypnt.).
Pna uenonexa paccxasann o cmamu:ecrux omymennxx (pannonecnx n ycxopennx):
uyncrnym, uro neuy... nomnm noner, nce mennenno... Hnn: ...omymenne nonera, xorna x ne-
rena na +ry nnnry, xax ynro n samennennom xnno.
Hecmorpx na ro, uro onente omymennx oxasannct camtmn uacrtmn ns ncex coxpa-
nnnmnxcx n namxrn ncnxnuecxnx opason, onn ne ncerna nomnnnponann n cencopno oprann-
sannn uenonexa. Oocrpenne uyncrnnrentnocrn opmnponano mnoroopasnt xomnnexc
omymenn, xoropte ne rontxo cnrnannsnponann o naunnammemcx naronornuecxom nponecce,
no n ntnonnxnn samnrnym ynxnnm n opte oprannsma c onesntm. Hanpnmep, omymenne
npoxnanno mamnno pyxn na ny npnnocnno oneruenne. Korna mamnnt npoesxann
mnmo n cnernnn apamn, ro no noronxy nnnrannct cneronte nxrna, noxoxne na xopann-
xn..., +ro ntstnano nnrepec, crnmynnponano noopaxenne, ornnexano or onn. uyncrno
...ynro nnuero y menx ner, onna ronona, xoropax naxonnrcx n cocroxnnn nenecomocrn...
nepexnmuano nnnmanne c onentx omymenn na xnnecrernuecxne. Ha ront uerxo coxpa-
nnnmnecx n namxrn cnona npyra: Hexn n ne nonnnma ronont, a ro ympemt! n momenr
nx nocnpnxrnx n ocmtcnennx cnrnannsnponann o onacnocrn, sacrannxnn cxonnenrpnponart-
cx, trt ocropoxnee. Moxno npennonoxnrt, uro nce +rn mnoroopasnte, xauecrnenno ornn-
uammnecx npyr or npyra ncnxnuecxne opast saxpennnnct n namxrn peenxa n coxpannnnct n
namxrn nspocnoro ne rontxo na ocnone acconnannn. Copmnponanmnct non nosnecrnnem
onn xax pesyntrar nepecrpoxn nenrpantno nepnno cncremt, onn n ro xe npemx nmenn
camocroxrentnoe samnrnoe snauenne npenynpennrt, ycrpannrt nnn ocnanrt npenonocnoe
nnx oprannsma nanpxxenne.
HEPEHBAHHE H HEPEOCMLCAEHHE 3ABOAEBmHM PEBEHKOM CBOHX
OTHOmEHHH CO B3POCALMH
Bspocnte npncyrcrnonann n 72% nocnomnnann ncntryemtx. Otuno ormeuanact nx
nonoxnrentnax pont, r.x. yxe camo npncyrcrnne nspocnoro morno ycnoxonrt ontnoro nnn
rpanmnponannoro peenxa.
B xaxnom rpertem ns raxnx paccxason nspocnt conepman xonxpernte npenmernte
necrnnx, nsannxx rem camtm peenxa or crpaxa n onn. Taxnm nomomnnxom uame ncero
tn nana, necxontxo pexe mama, nenymxa, aymxa, npau. Hanpnmep: Ponnrenn tcrpo
nanoxnnn ryrym nonxsxy, n crpax npomen. Hnn: Mama cnxna c menx onexny, a nana rax
nonro nyn na xnnor, noxa ne npnexana cxopax, uro emy crano nnoxo....
Eme n 30% nocnomnnann nspocnt oxastnan cxopee +monnonantnym nonnepxxy:
xanen, yreman, conepexnnan. B +ro ponn uame ncero ntcrynana mama, pexe aymxa n
onnn pas xenmnna-npau, snaxomax cemtn. Hanpnmep: Fonenn ymn... Mama nepxana menx
na pyxax, nocnna ns yrna n yron, mne tno xopomo, renno. Hnn: Hocpenn noun npnexana
nama snaxomax xenmnna-npau, ona rouno nocrannna nnarnos n tna nacxona co mno... Ho-
rom, xorna xpnsnc mnnonan, y menx tno uyncrno naronapnocrn x mame n +ro xenmnne. Co
mno tnn ouent nacxont, nexnt.
Heuente mannnynxnnn n ncnxonornuecxax nonnepxxa ntcrynann xax cnoeopasnax
ncnxonornuecxax samnra peenxa co cropont. Btpaxax peenxy couyncrnne, pasnenxx c
nnm ont, crpax n rope, ponnrenn rem camtm pann +rn crpanannx na cex n ymentmann
crpananne peenxa. Ocosnanno n neocosnanno saneuarnenax, xax nenyr cex nspocnte, pee-
nox ne rontxo nxcnponan nonoponente crepeornnt nonenennx, yunncx necrnonart n crpec-
contx cnryannxx, no n opmnponan na ocnone uyncrna nonepnx x nmnxm +exrnnnym xo-
nnnr-crparernm noncx connantno nonnepxxn.
B necxontxnx nocnomnnannxx moxno tno npocnennrt, xax menxercx ornomenne pe-
enxa x npauy nocne ncrpeun c peantntm uenonexom. Po ncrpeun c peantntm npauom ero o-
pas acconnnponancx c noopaxaemo onacnocrtm, no+romy nern npaua oxnnct n ornocnnnct
x nemy nerarnnno. Onnaxo nsanmonecrnne c xonxperntm xnntm npauom uame ncero ntst-
nano nonoxnrentnte +monnn, uro camo no cee oecneunnano ncnxorepanenrnuecxn +exr.

Hpu+ep 19. Hs+eueuue omuoueuua u epauv c ompuuameuouoeo ua nouoxu-
meuouoe. Ca+oe oououoe, :mo omo oi)o eo epe+ uoeoeoouux npa;ouuroe... V +eu
oi)a eicora me+nepamvpa, u pooume)u ecepie; ucnvea)uci. H +o nana eoeuui
npue)acu) ua oo+ eoeuuoeo epa:a. B )era)a u roa)a cmpoeoeo oom-epa:a e oe)o+
xa)ame. Ho, r +oe+v c:acmim, npuue) eece)i +o)ooo :e)oeer coece+ ue e oe)o+
xa)ame, a e ooi:uo eoeuuo dop+e, rar v nani. Ou uvmu) co +uo, veoeopu) +eu
coe)ami vro), u oi)a oare ue o:eui paccmpoeua u;-;a moeo, :mo nponvcram
uoeoeoouu npa;ouur.

Hpu+ep 20. Hcnve nepe epauo+. C)v:auo oo)u)a uoev rpvmi+ runmro+.
Ho+um rvmru cmpax, roeoa noeu)c epa: +vr:uua-xupvpe. B oi)a no)uocmim
voeroeua, :mo +ue ompervm uoev. H epa: oo)eo +ue oocu), :mo uoev +ue ue om-
pervm. He ;uam, om:eeo peuu)a, :mo )uuvci uoeu.

B +rnx npnmepax mt nnnnm, xax npoxnnxercx neocosnanaemt crpax manentxnx nere
x npauam, entm xanaram, nosmoxntm nerarnnntm nocnencrnnxm nx noxnnennx n necrnn
(orpexyr nory, n ontnnny nonoxar). Bnemnn nnn npaua, ero manepa omennx, ymenne
pasronapnnart c nertmn, ynaxenne x nx nnunocrn camn no cee moryr nmert ncnxorepanenrn-
uecxoe snauenne, cnnxart rpenory n nanpxxenne, opmnponart rapmonnunoe ornomenne x
onesnn. Kaxnomy npauy neoxonnmo onnanert meronamn pannonantno ncnxorepannn
ymert pasxcnxrt, yexnart, nsmenxrt nenpannntnte npencrannennx o onesnn n xoppexrn-
ponart neanexnarnte cnocot +monnonantnoro pearnponannx na nee.

Hpu+ep 21. Bemcuaa eumueuuocmo e +o)oooeo xupvpea. Hoc)e omoeo oro-
ea... ;a +ou cmpaoauu oi)a eo;uaeparoeua. uea +ecua xoou)a ua nepee;ru e oo+
r +o)ooo+v xupvpev. Ou +ue o:eui upaeu)c, mar rar v ueeo oi)u +erue, rpacueie
pvru, u ou o:eui ;oopoeo uepa) ua dopmeniuo.

Camo nsanmonecrnne c raxnm npauom oxastnaer neuenoe nosnecrnne, cnnxaer +mo-
nnonantnym nanpxxennocrt, nonnnmaer nacrpoenne n rem camtm samnmaer or onesnn.
Bosmoxno, mnorne cnryannn coxpannnnct n namxrn nmenno ns-sa roro, uro nnuero crpamno-
ro ne nponsomno n nce paspemnnoct na ynnnnenne narononyuno.
B 11 % nocnomnnann nspocnt ynenxn ontnomy peenxy namnoro ontme nnnma-
nnx, uem no onesnn. Tontxo xorna peenox saonenan, ero naunnann xonnrt, nenexrt, sana-
pnnart nonapxamn.

Hpu+ep 22. Ocooe euu+auue r oo)iuo+v peoeurv. B oemcmee oo)e)a ro-
pim... Meu no)oru)u oo+a e rpoeami, vrvma)u e ooe)o. A ua orua noeecu)u rpacuie
umopi. B uapooe eoeopm, :mo npu ropu uvruo, :mooi meo orpvra) rpacui
ueem. Meu nou)u euuoepaoui+ euuo+ nmu)emue eioeprru. Mue oi)o npumuo u
paoocmuo, :mo ooo +ue ;aoommc, vxarueamm, )e)emm. V +eu eceeoa oi)o xopo-
uee uacmpoeuue.

Onncannx raxoro nonenennx ponnrene ncrpeuamrcx nocrarouno uacro. Hanpnmep:
Hcntrtnaemte mno nsnuecxne crpanannx nepexnecrtnano nnnmanne nnsxnx n ponntx,
xoroporo mne rax ne xnarano no npemx snpancrnonannx. Hnn: Mne tno npnxrno, uro mama
ynenxna mne ouent mnoro nnnmannx, menx naxe ne pyrann nn sa uro, xanenn. Hcntryemte
nenann ntnon, uro nm xorenoct t eme noonert nocne raxoro nnnmannx. Hycrt nemnoro
ontno, nenpnxrno, no saro naxonen-ro rex nmxr n sameuamr. Hpn uacrtx nnn xponnue-
cxnx saonenannxx nmenno raxoe nonenenne ponnrene, no-nnnnmomy, cnococrnyer opmn-
ponannm y peenxa crparernn yxon n onesnt (n mne onert naxe npannnoct),
B 15% nocnomnnann nspocnt nanocnn peenxy nsnuecxym nnn ncnxnuecxym rpan-
my, uro ntstnano nnn ycnnnnano ero ont n crpananne. Hnmt n onnom cnyuae +ro tno
cnxsano c nonenennem marepn, naxasanme nout sa npocrynox. Bo ncex npyrnx cnyuaxx ncn-
xnuecxym rpanmy peenxy nanocnnn nspocnte, ne xnnxnmnecx unenamn ero cemtn n pao-
ranmne n nercxnx n mennnnncxnx yupexnennxx (npaun, mencecrpt, nocnnrarentnnna n ner-
cxom cany, yunrentnnna). Tam peenox naxonnncx onnn, es samnrt cnonx ponntx n nns-
xnx.

Hpu+ep 23. 0usuuecuoe uauasauue +amepom npu npocmvnre peoeura. Te+ua
v)uua. Heoo uecro)iro ceem)ee orpvramuux npeo+emoe, m.e. ouu eioe))uci ua do-
ue ueoa, uo o:epmauu oi)u pacn)ie:ami+u. B oeeo:ra 5 )em, eo;epauamci oo-
+o ooua u; eocme. Hou)a r ceoe noopvee oe; pa;peueuu... H eom uaecmpe:v uoem
me+ui cu)vom omo +o +ami. B pvrax v uee co)oamcru pe+eui. Bo)iuo... Hepeo
e)a;a+u n)aeamm prue nmua. Mup eorpve cma) eue me+uee.

Hpu+ep 24. 0usuuecuoe uauasauue u ocuopueuue peoeura epauo+. Ho+um,
omo oi)o eo emopo+ u)u mpemie+ r)acce. Mi xoou)u )e:umi ;voi c r)acco+. Be; po-
oume)e. Bpa: +vr:uua, eo)ocami, oopooami cmo+amo)oe, euou+o, ceep)u)
+ue ;vo. O:eui-o:eui +ep;ru. Bi)o o:eui oo)iuo. 3acmoua)a :vmi-:vmi. He+uoeo.
H+em npaeo. Bo)iuo ece-maru. B re ue +eua)a e+v, ue eipiea)aci. Hu c moeo uu c
ceeo oa) ;ampeuuuv. B no+um, :mo ue ;an)ara)a. Mue xome)oci om ueeo cropee vmu.
Huroeoa e ru;uu eeo ue euoemi. B oi)a ocropo)eua.

Hpu+ep 25. Cmpaauue peeuua e ououuue. Koeoa +ue oi)o )em 12, +eu
no)oru)u e oo)iuuuv c onvxo)im eop)a. Eouucmeeuuoe, :mo +oev ecno+uumi, omo
oe;v+ui cmpax nepeo oo)iuuue u eope ommoeo, :mo +eu pa;)v:u)u c pooume)+u.
Ceou oo)eeie ouvueuu ue no+um. Moev mo)iro cra;ami, :mo ece epe+ n)ara)a,
a +eocecmpi +eu ;a omo pvea)u u ue nvcra)u ro +ue +oux poouix. H rar npocina-
)aci, caou)aci noo oeepi e omoe)euue u npuc)vuuea)aci r uaea+ u eo)oca+ c uaoer-
oo vc)iuami :mo-mo poouoe...

B nocnennem npnmepe peenox ne mor npornnnrtcx romy, uro ero nonoxnnn n ontnn-
ny, r.x. ocnenonanne necrnnrentno tno neoxonnmo. Onnaxo ero crpax n rope or pasnyxn
c nnsxnmn ycyrynxnnct npaxnentm ornomennem co cropont mennnnncxoro nepconana,
uro n opmnponano coornercrnymmn opas-mramn sno mencecrpt. Btnyxnennt npn-
cnocannnaercx x onnnouecrny n crpanannm, peenox n xauecrne samnrt ncnontsonan cnoco
omennx c ponntmn na paccroxnnn (yxon n meury, anrasnm). Oxnnanne ycntmart pon-
nte ronoca, noopaxaemte opast ponntx ornnexann ero or rxxentx nepexnnann, cnnxa-
nn yponent nepnno-ncnxnuecxoro nanpxxennx.
Ecnn ponnrenn ne npenxrcrnymr npauy n neuentx mannnynxnnxx nnn, cnacax pe-
enxa or onacnocrn, nenapoxom nanocxr emy ont, ro roxe nocnpnnnmamrcx xax onnunxn.

Hpu+ep 26. Oua ua +a+v u;-;a moeo, :mo no;eo)u)a epa:v ce;ami peoeura
eo epe+ onepauuu. B oi nomepne)a omo voa)euue aoeuouooe. Ho +ue ce;a)u uoeu,
npue;a)u r rpec)v pvru. Ma+a cmo)a poo+, ooeep +ueuum epa:a. Mue oi)o
o:eui oououo... Heperue omo u;oeeame)icmeo, uac)aroa)aci me+, :mo poo+ ue
oi)o uuroeo rueoeo. B +oe)a pacc)aoumi ceou :vecmea, u uurmo omoeo ue euoe). B
vcnorou)aci oicmpee, :e+ ec)u oi +eu rmo-mo vcnorauea).

Hpu+ep 27. Oua ua nanv e c)oruo cumvauuu. Bopve nana o:eui ueoru-
oauuo +eu mo)raem u cvxo cv:or enueaemc +ue noo rorv... Bo)iua ;auo;a...
Hana euuoeam! 3a :mo +eu ou mar?! Oocuem, :mo ;+e, ora;ieaemc, oi)a p-
oo+. Heperueaem cmpax ;a +eu u ce:ac ucnveau. A +ue ue oo)iuo, a oououo. ue)a)
oi :mo-uuovoi opveoe, a ue mo)ra)!

Vnnnnrentno, uro raxax onna na ponnrene coxpannnact na ncm xnsnt. Moxno npen-
nonoxnrt, uro ecnn t mama nonroronnna nenouxy x onepannn, oxcnnna, sauem nano ee
cnxstnart, a nana ne rontxo paccxasan npo smem, no n nonpocnn npomennx, +rn nepe-
xnnannx ne tnn t cront xpxnmn n nonronpemenntmn. B +rnx npnmepax moxno npocne-
nnrt, xaxne cnocot nern ncnontsymr nnx npeononennx crpecca. Onnenmnct na mamy no
npemx onepannn, nenouxa ymna n cex n paccnanxnact n onnnouecrne. B cnryannn co sme-
e peenox, nanpornn, cnnxan nanpxxenne no nsanmonecrnnn co cnonm onnunxom, npx-
mo onnnxx ero n cnyunnmemcx n nepenocx na nero cnom arpeccnm. Koneuno, raxne cnocot
pearnponannx no mnorom oycnonnent rnnom nnunocrn peenxa. Bmecre c rem, ne ouent +-
exrnnnoe nonenenne nspocntx, nenonnmanne nmn oxnnann nere ntcrynano xax nonxpen-
nenne neanexnarnoro nonenennx peenxa, uro sacrannxno ero n n nantnemem crepeornnno
ncnontsonart re xe cnocot nonenennx. uopmnponanne raxoro nnnamnuecxoro crepeornna
noxastnaer cnenymmn npnmep.

Hpu+ep 28. Cmpaauue, oua u euee e cumvauuu vuureuu u uara;auu co
cmopoui eocnumame)iuuui u opveux oeme. Ca+oe proe eocno+uuauue, ce;auuoe c
oo)im, maroe. B oo+auuu peoeuor. Bcm ru;ui +eu onera)u, xo)u)u u )e)e)u. Ho-
omo+v , ecmecmeeuuo, roa)a moeo re u om opveux )moe. Ho +ue eceeoa oocmaea-
)uci oouu ro)omvuru. Kmo oo)iue ecex uv+um? . Kmo oo)iue ecex n)a:em? .
Kmo oo)iue opveux mpeovem euu+auu? . Meu oi)o )eero oouoemi, u :aue eceeo
omo oi)o uecnpaeeo)ueo. Bcno+uuaemc pa;uoe! uoopa eocnumame)iuuua voap-
em meo ;a mo, :mo mi raroi :ac eoeopuui npo +a+v, paccra;ieaeui, raro v
meo xopouu nana, a ee omo oecum. Xopouu peoeuor oo:ra eocnumame)iuuui
eopvem +ou eeuu, a eocnumame)iuuua e no+oeaem. V:ume)iuuua eo emopo+ r)acce
nomaraem oem+ e ux u;oeeame)icmeax uaoo +uo. B n)a:v, ro+or cru+aem eop)o.
Eouucmeeuua ;auuma epvoocmi. H epvo)m u xa+)m.

Ocoenno rxxeno ncrynamr n nonte nnx cex ornomennx c nesnaxomtmn nmntmn no-
mamnne nern, xoroptx nocnnrtnamr no rnny xymnpa cemtn. Orcyrcrnne connantnoro
ontra, nonnmannx, uro nmnn moryr ornnuartcx npyr or npyra n no-pasnomy npyr x npyry or-
nocnrtcx, npnnonnr x romy, uro nern ne ymemr npoxnnxrt rnxocrt n sanncnmocrn or xns-
nenno cnryannn. Peenox, xoropt ontme npyrnx rpeyer nnnmannx (ontme ncex my-
mnr, ontme ncex nnauer, xaxnt uac... ronopnr npo mamy, paccxastnaer, ...xaxo y
nee xopomn nana) ns-sa cnoero nanxsunnoro +ronenrpnsma nensexno sacrannxer npyrnx
nmne ornocnrtcx x nemy nerarnnno. Henpnxrne n ornepxenne npyrnmn (ynapt no +ronen-
rpnsmy) nocnpnnnmamrcx nenouxo onesnenno, ntstnamr y nee crpananne n ocrpym ny-
mennym ont. Henosmoxnocrt ocosnart npnunnt ncnxorpanmnpymme cnryannn, nonxrt,
uro nmnn nenonontnt ne ee nnunocrntmn xauecrnamn, a cnocrnenntmn e cnocoamn mex-
nnunocrnoro nsanmonecrnnx, npnnonnr x necnoconocrn nonxrt neoxonnmocrt nsmenennx
cnoero nonenennx. Hanpxxenne, ntsnannoe xponnuecxnm nnyrpnnnunocrntm xonnnxrom
(nenpnxrne n xonnnxrnte ornomennx naunnamrcx n nercxom cany n npononxamrcx n mxo-
ne), ntnyxnaer peenxa ncxart samnry n nepeocmtcnennn cnonx ornomenn c npyrnmn
nmntmn. Tontxo +ro nomoraer nepenecrn nymennym ont. B xauecrne samnrnoro mexannsma
ntcrynaer npoexnnx nepenoc na npyrnx cocrnenntx nexenarentntx xauecrn. Peenox
nocrenenno opmnpyer mnenne o rom, uro nce oxpyxammne nmnn nocnnrarenn, nern, yun-
renx nnoxne n onxamr ero ne noromy, uro on nnoxo, a noromy, uro camn raxont. 3ro
naer peenxy nonnoe npano orxptro npoxnnxrt samnrnym nepantnym arpeccnm (xamnrt n
rpynrt).
B nocnennem npnmepe npoxnnxmrcx nna samnrntx mexannsma: nnrpancnxnuecxn
(npoexnnn) n mexnnunocrnt (nepantnan arpeccnn). He ncxnmueno, uro ncxaxennt o-
pas npyrnx nmne n neanexnarnt cnoco paspemennx xonnnxrntx ornomenn ocrancx y
nenouxn na ncm xnsnt.
HEPEHBAHHE KAK HPHHHHA HEPEOCMLCAEHHR PEBEHKOM CBOEIO
CYmECTBOBAHHR H CAMOIO CEBR
B pesyntrare nepexnnannx y uenonexa nosnnxaer cocrnennoe nnnenne cnryannn. 3ro
moxer conponoxnartcx xpxnmn +monnxmn n uyncrnamn, nanpannenntmn na nenpnxrne, nsme-
nenne cex n naxe nepeocmtcnenne cocrnennoro cymecrnonannx. Ocosnanne ornomennx x
cee nnn nsmenenne onenxn cocrnenno nnunocrn, cnonx norennnantntx nosmoxnocre
moxno npocnennrt n nocnomnnannxx nenxrn ncntryemtx. Cama no cee onesnt moxer oxa-
sartcx ro ynnxantno xnsnenno cnryanne, n xoropo uenonex, ocranmnct n onnnouecrne
n ne roponxct, naunnaer nymart o cee n cnonx ornomennxx c mnpom.

Hpnmep 29. Pasummnenne o cee n cnryannn onesnn n rocnnrannsannn. Fo-
nena ouent uacro... Hepnoe ocosnanne onnnouecrna, npnntxannx x nemy. Htranact pa-
nnonantno ncnontsonart +ro npemx: nymana, xax cnenart, urot ncem tno xopomo, n
xaxnx cnyuaxx nenpannntno cex nena, xax ncnpannrtcx, crnannrt xonnnxr. Hpann-
noct trt onno orntxana or nponem nspocntx, xoropte nocnpnnnmana ouent
oocrpenno. Cnon nsnuecxne crpanannx tnn na camom nocnennem mecre no cpanne-
nnm c nyxonntmn ncxannxmn.

Ocoenno cxnonnt x pasmtmnennm o cee nmnn nneuarnnrentnte, c oocrpenntm
uyncrnom nnnt n ntpaxenntm uyncrnom cocrnenno nenonnonennocrn.

Hpu+ep 30. Hvecmea euum u uenouuoueuuocmu npu mpae+e. B, ramaci ua
ee)ocuneoure, c)v:auo eieuxuv)a uoev. Ho+um o:eui cu)iuvm oo)i e npaeo uoee,
c)e;i epaoo+, oo oo+a oocmamo:uo oa)ero u ca+a e)aeua o+ouu cmpax u, eo;-
+oruo, :vecmeo euui, :mo eom, mara ue)oera, pacmepxa, onmi co +uo :mo-
mo... Eue no+uumc )emo, rapro, ece eorpve ;e)euoe, co)ue:uoe, eece)oe; e;poc)ie u
oemuuru ua n)re, a eom mvm, ;aoima u oo)iua. Ho+um ouvueuue oouuo:e-
cmea, ;orocmu, me+uomi, npurocuoeeuue xo)oouix pvr r +oe uoee... vraca, :mo
:mo-mo c)o+a)oci u eo +ue, u e +upe, romopi eopve nomep) ece rpacru )ema, u
:mo-mo eopve no+epr)o, nocepe)o, veac)o...

uyncrna nnnt n nenonnonennocrn, nosnnxammne y nenouxn, nenyr ne rontxo x cnn-
xennm ee camoonenxn n yxynmennm ornomennx x cee, no n x nsmenennm nocnpnxrnx oxpy-
xammero mnpa (uro-ro cnomanoct n no mne, n n mnpe... uro-ro nnpyr nomepxno, nocepeno,
yracno). Ormernm, uro raxne xnnennx no rnny nepeannsannn nnn noxnoro nocnpnxrnx oxpy-
xammero mnpa, nosnnxammne non nnnxnnem nsmenennx +monnonantnoro cocroxnnx, mt o-
napyxnnn n rpex nocnomnnannxx. Hanpnmep: ...ynana, nonnepnyn pyxy. Mne cner cpasy no-
xasancx ne entm, a xaxnm-ro ceptm n xonmunm, a nen ne ronytm a uepntm. H, noome,
noxpyr nepentx nexpacnnte (cm. raxxe npnmep 23).
upesmepno oocrpennoe uyncrno nnnt opmnpyer saxptrt nnyrpnnnunocrnt xon-
nnxr na ocnone nepexnnannx uyncrna cocrnenno nenonnonennocrn, sacrannxer uenonexa
ncm xnsnt ncntrtnart neynepennocrt n cee n mnnrentnocrt n ornomennn nosmoxntx ne-
naronpnxrntx onenox oxpyxammnx.

Hpu+ep 31. Hvecmeo euum npu ;aoo)eeauuu. B 12 )em ;aoo)e)a re)mvxo.
Cpa;v eo;uur)o :vecmeo euui, m.r. om epa:a v;ua)a, :mo oma oo)e;ui pacnpocmpau-
emc :epe; ep;uie pvru u mva)em. Mv:u)aci e noucrax npu:uui +oeeo ;apareuu...
O:eui :emro ;ano+uu)a ece npeoieauue e oo)iuuue, ece npoueovpi, oecroue:uie vro-
)i oo oo+oporoe. Cmpax, :mo noc)eocmeu ocmauvmc ua ecm ru;ui, ;acmaeu) o:eui
:emro coo)moami ouemv... Ce:ac ecno+uuaemc xo)ooua :vra ra;euua oocma-
uoera, uo npu raroo ecmpe:e c epa:o+, om ;vouoeo oo euuero)oea, ua eonpoc:
e)mvxo oo)e)u? eo;uuraem re)auue onpaeoamic: Hoc)eocmeu uem, oemu
;oopoei, ne:eui ;oopoea.

Moxno npennonoxnrt, uro raxoe uyncrno nnnt y peenxa nosnnxaer non nnnxnnem
snaunmtx nspocntx, or mnennx xoroptx nern sanncxr n utn onenxn onn ycnannamr n sarem
nenamr nx cnonmn. B ornnune or +roro, n rex cnyuaxx, xorna nspocnte noompxmr peenxa n
ero ycnnnxx cnpannrtcx c nenpnxrntmn n onesnenntmn omymennxmn, +ro moxer cnococr-
nonart opmnponannm concem npyrnx uepr xapaxrepa repnennnocrn, ornercrnennocrn, ca-
moxonrponm, ynepennocrn n cee, coornercrnymmnx rapmonnuno nnyrpenne xaprnne o-
nesnn. Hanpnmep: Crano rax ontno, uro x nanyranact, uro mory nanyrart aymxy xpnxom,
crncnyna syt n ncx cexnnact, crapaxct ne nymart o onn. Horom x tna ouent ropna, xo-
rna aymxa ronopnna, uro x ouent repnennnax. Hnn: Onepannx ynanennx rnann n 6 ner...
Bpau ronopnna, uro e nerxo tno, uro x xopomo cex neny. pana, uro mononen, uro xna-
nxr... Tenno, ymrno, nxycno nnmc omymenne ntnonnennoro nonra.
Ocooe mecro n nocnomnnannxx sannmamr cnryannn, n xoroptx nspocnt, ynyun pe-
enxom, ncntran cnntnt nnrepec x romy, uro c nnm nponsomno, a raxxe cnryannn, xoropte
nosnonnnn peenxy ocosnart cnom ornercrnennocrt sa nponcxonxmee, cnon cnnt n nosmox-
nocrn, no-nonomy nsrnxnyrt na cex, nontcnrt x cee camoynaxenne. Mt yxe ronopnnn o
rom, uro crpax uacro cnxsan c nnrepecom. Hmnn cnocont conepmart pncxonannte nocrynxn,
npeononenart onacnocrn, ysnanart nonoe, nensnenannoe ns-sa roro, uro +ro nm nnrepecno.
Ho-nnnnmomy, nnrepec n xenanne camocroxrentno cnpannrtcx c rpynnocrxmn, nosnnxammne
n cnryannn onn n onesnn, onee cnocrnennt nerxm c onpenenenntm nnunocrntm cxna-
nom: ntrnnntm, nmosnarentntm, cxnonntm x pncxy.

Hpu+ep 32. Couemauue uumepeca, cmpaauua u cmpaxa e cumvauuu oroea.
B 10 )em... oo)u) ceoe )eevm oo)acmi )uua (mo:uee, oo)acmi vxa) eopue co)p-
ro. Bi)o o:eui oo)iuo, oroeoeie nv;ipu )ona)uci, ruorocmi mer)a no uere. Ho e
omo+ c)v:ae... oi) no:e+v-mo ue cmpax nepeo noc)eocmeu+u, a cu)iui uumepec ro
ece+v npoucxooue+v. Mue oi)o uumepecuo uaxooumic e ueumpe maro ueooi:uo
cumvauuu. Humepecuo uacmo)iro, :mo oare ;aoi) o oo)u... Biou)o +eu u; omoeo
cocmouu uumepeca mo)iro oouo e)a;a +amepu... Eouucmeeuuo, noc)e eixooa u;
oo)iuuui v +eu oi)u ueromopie onaceuu, :mo )eea cmopoua )uua ocmauemc oo-
eopeeue. Oouaro omu onaceuu ecrope npou)u... K omo+v xo:v oooaeumi, :mo no-
ooouoe omuoueuue r oo)e;u+ v +eu ocma)oci oo cux nop...

Hpu+ep 33. Hpeooueuue ouu u cmpaauua e cumvauuu ucnimauu ceo. B
oemcmee oi)a e eocmx v coceocro oeeo:ru. B npeo)oru)a uepv: omoopami )ucmi
durvca u cnpmamic c uu+u noo cmo), uarpimi mre)o n)mueeo cramepmim.
Mu+o cmo)a cuoea)u e;poc)ie, a +i e me+uome ua+a;iea)u +romim durvca pvru.
Bi)o mauucmeeuuo u omearuo. Muuvm :epe; 5 (mar nora;a)oci) eopve e pvrax noeu-
)aci ocmpa oo)i. Cma)o cmpauuo, o:eui oo)iuo u omeemcmeeuuo. Hpu omo+ ra)o-
eamic u ;eami ua no+oui oi)o ue)i;, mar rar +oe)o oi nonacmi eue oo)iue. Pvru
eope)u oeue+, uo +i +o):a)u. Homo+ oeeo:rv no;ea) oeovura, u ee vee)u. A cuoe)a,
no)orue ueeuvuuec rucmu pvr ua ro)euu, oaeu)aci c)e;a+u. H, roue:uo, oi)a veepe-
ua, :mo pvr v +eu vre ue ovoem. reuue oi)o uecmepnu+i+. Jmo no+um mar om-
:em)ueo, ovomo npou)o 5 +uuvm. Ue+ ece ;arou:u)oci co e;poc)i+u ue no+um. A c
oo)im vmux)a noue+uoev.

B nocnennem npnmepe nnepnte ncrpeuaercx mornn naxasannx: nenouxn repnxr ont, n
rom uncne n noromy, urot ne trt naxasanntmn.
Ecnn no npemx onesnn uenonex ycnnnem nonn cymeer npeononert nosnnxmym ont,
+ro xopenntm opasom moxer nonnnxrt na ero ornomenne x cee. Hpnnenem +rn nocnomnna-
nnx.

Hpu+ep 34. Bmonmmcmeo, ouo, cmm, cmpax, xauocmo u pveu+ u xeua-
uue npeoouemo ouesuo npu cna;+e re)vora. Mou eocno+uuauu ce;aui c cu)i-
ui+ oo)e;ueuui+ npucmvno+ cna;+a re)vora e 12 )em... Mue oi)o eua:a)e )moo-
nimuo, :mo ovoem oa)iue. Hpu omo+ u;o ecex cu) cmapa)aci crpimi omv oo)i.
Mue oi)o cmiouo nepeo peoma+u npu;uamic e ceoe oecno+ouuocmu, a ocooeuuo
oo)aci npenooaeame) du;rv)imvpi, romopi e omo epe+ npu ecex ooeoou) oo c)e;
o:epeouoeo +oeeo oouor)accuura... Koeoa +eu vre e pa;oeea)re nooxeamu)u oouo-
r)accuuru u npuuec)u oo+o, cpa;v re ei;ea)u +a+v. Mue oi)o o:eui ra)i oormopa,
romopi uu:eeo ue +oe coe)ami o) v+euiueuu oo)u, ra)ro +a+v. H xom +oe)a
oi eue mepnemi, uo +ue uaooe)o :vecmeoeami ceo oo)iuo u oecno+ouuo. Jmo co-
cmouue npocmo omeepea)a. B peuu)a, :mo ce:ac ecmauv, ce+ uecro)iro rvco:-
roe rapmode) u ece npooem. Bce mar u npou;ou)o. C mex nop mar u nocmvna)a. B
noeepu)a e ceou cu)i, e cu)v ceoe +ic)u. H nparmu:ecru ece oo)u v +eu vxoou)u
ue+eo)euuo.

Penouxa-nonpocrox, ncntrtnax cnntnym ont, nepexnnaer nenym rammy +monn n
uyncrn, rax nnn nnaue cnxsanntx c npyrnmn nmntmn: crtn nepen onnoxnaccnnxamn, crpax
nepen yunrenem, xanocrt x marepn n npauy. Bce +rn connantno oycnonnennte +monnn sa-
crannxmr ee npnnxrt pemenne orneprnyrt onesnt (mexannsm o1uyaaennn) n camocrox-
rentno cnpannrtcx c ontm. Camtm nenntm n +rom nepexnnannn xnnxercx ro, uro ono nomo-
raer uenonexy nonepnrt n cnon cnnt, n cnoe ymenne camoperynxnnn ynxnnonantntx co-
croxnn, nomoraer coxpannrt +ry nepy n reuenne nce xnsnn.

Hpu+ep 35. Ouvueuue qusuuecuo cuaocmu, xeuauue ee npeoouemo u
emxumo uec+omp uu ua :mo npu )uxopaore. Ho ece euou+ocmu, oo)iue eceeo v
+eu ocma)aci e na+mu oo)e;ui )uxopaora. B o:eui xopouo ;ano+uu), :mo npu
ro+uamuo me+nepamvpe 2025 epaovcoe oi)o mar xo)oouo, :mo uurarue ooe)a u
ooeroa ue no+oea)u, ueeiuocu+a opori, oecroue:ui vnaoor cu). B ue cnocooeu
oi) nepuooa+u oare cuoemi, ue eoeop vre o paoome xom oi no oo+v. Peoeuro+
nou), :mo ec)u omv oo)e;ui ue nooopomi ceoe eo)e, mo roueu. Umo npeonpuu)?
Tar rar oi) o:eui xopouu n)oeeu, a v +eu poo+ c oo+o+ oi)o npaeume)icmeeu-
uoe o;epo o)uuo 3 r+ u uupuuo more... ua ceo cmpax u pucr nepen)i) c conpo-
eoroamuu+ o;epo. H, rar uu cmpauuo, oo)e;ui omcmvnu)a. Homo+ no+oe ei)e-
:umic mpe+ ceou+ opami+ u +a+e...
Bom noomo+v vre 30 )em uumepecvmci +eouuuucru+u eonpoca+u, :mooi
oe;ouuoo:uo no+o:i ceou+ o)u;ru+ u mo+v, rmo nore)aem +oe no+ouu. u) omoeo
v:u)c v +uoeux cneuua)ucmoe pa;uoeo uanpae)euu +uoeo-+uoeo )em. H npooo)-
ram v:umic. Meu vre ue ocmauoeumi.

3rn npnmept noxastnamr, uro ne rontxo nnrepec, ornomennx c npyrnmn nmntmn, no
n xenanne uenonexa cnpannrtcx c nenpnxrntmn omymennxmn n rpynno xnsnenno cnrya-
nne moryr nomout emy npeononert onesnt, nouyncrnonart cex cnntnee, mynpee, conep-
mennee n naxe nspocnee. Ontr crpaxa n crpanannx, xoropt nern npnoperamr no npemx o-
nesnn, moxer na ncm xnsnt nanecrn peenxy ncnxnuecxym rpanmy. H n ro xe npemx, nmenno
on moxer crart rem neonennmtm ontrom, xoropt nayunr repnennm, cocrpanannm n cone-
pexnnannm, cnenaer nopee, copmnpyer xenanne nomout cnatm n nonanmnm n eny. Kax
nce nponsoner n xaxnom xonxpernom cnyuae no mnorom sanncnr or oxpyxammnx peenxa
nspocntx, xoropte ouent uacro coxpanxmr nocnomnnannx o rom, xax onn onenn n nercrne.

Hpu+ep 36. Ouvueuue cuuouo qusuuecuo ouu. Coeepua noe;orv ua ae-
mo+oou)e, +i nona)u e aeapum. Hoc)eocmeu o) +eu +uorecmeeuuie nepe)o+i
peoep, r)m:uui. Bo)i cmpauua. Ce:ac ecno+uuam omo, oare npocmo veuoee :e)o-
eera c nepe)o+o+ pvru, uoeu. Bomci aeapuuix cumvauu ua oopoee, oouaro ca+a eo-
rv aemo+oou)i u ue ov+am, :mo noemopeuue eo;+oruo. Bo ecro+ c)v:ae, cmapamci
u;oerami noemopeuu maro cumvauuu.
Mue oi ue xome)oci npu:uuumi ro+v-)uoo marvm re oo)i.

* * *
Fonesnt, ynyun rnnnuntm ncnxorpanmnpymmnm cotrnem, ntstnaer pasnoopas-
nte nsmenennx ncnxnxn peenxa. 3ro orpnnarentnte +monnonantnte peaxnnn n cocrox-
nnx, nnyrpennne xonnnxrt n naxe nepecrpoxa nce ero nnunocrn. Peenox norpyxaercx n
onesnt n, opasno ronopx, xnner cnoe onesntm. Emy nenpnxrnt nsmenennx nnemnocrn n
mnorouncnennte onesnennte omymennx, xoropte ero nyramr n sacrannxmr crpanart. On
nensexno ncntrtnaer crpaxn, n rom uncne crpax cmeprn. Ero rxrorxr orpannuenne cnoont,
onnnouecrno n orcyrcrnne nonnepxxn. Bce +rn orpnnarentnte nepexnnannx ycyrynxmrcx
npn rocnnrannsannn peenxa n pasnyxe c ponntmn n nnsxnmn. Ho nanntm nnreparypt, npe-
tnanne n ontnnne onna ns camtx uacrtx ncnxorpanmnpymmnx cnryann, xoropax nena-
er nere ocoenno pannmtmn, yxsnnmtmn n naxe moxer npnnecrn x opmnponannm nenposa.
Tax, crpananne n crpax xnnxmrcx ocnonntmn +monnonantntmn nepexnnannxmn nere, no-
memenntx n xnpyprnuecxn crannonap nnx ocnenonannx n onepannn. Hpn +rom crpax y pe-
enxa ntstnamr camte pasnte oexrt: cama onesnt, ontnnna, npencroxmax onepannx n
neuente nponenypt, npaun n mennnnncxn nepconan n naxe ror axr, uro npyrne nmnn mo-
ryr ysnart o ero rpenore n nepexnnannxx. 3ror nocnennn momenr noyxnaer nere npxrart
cnon +monnn rnyoxo nnyrpn n cxptnart nx or oxpyxammnx. Ormernm raxxe, uro orcyrcrnne
y ontnoro peenxa xcno nnopmannn no nonony ero onesnn, ntnncxn n nnxamero y-
nymero, a raxxe nepexnantnanne na nero ornercrnennocrn sa nosnnxnonenne saonenannx n
sanyrnnanne ontnnne, neuennem n npauamn cymecrnenno ynennunnamr ntpaxennocrt
rpenorn n crpaxa.
Bmecre c rem, nepexnnanne onnnouecrna na +monnonantnom one moxer cnococrno-
nart ocosnannm cnoero mecra n mnpe. H rorna nnx nexoroptx nere n nonpocrxon onesnt
cranonnrcx rem snaunmtm cotrnem, xoropoe cnococrnyer pocry nx camocosnannx, sacran-
nxer nsmennrt ornomenne n yponent rpeonann x camomy cee n oxpyxammnm nmnxm. He-
penxo n pesyntrare nepexnroro nern tcrpee nspocnemr. Onn cranonxrcx cnocontmn npn-
nxrt na cex nnny sa nosnnxnonenne saonenannx n ornercrnennocrt sa cocroxnne cnoero
snopontx. Onn npnxonxr x ntnony o neoxonnmocrn neunrtcx c nomomtm npaue, nexapcrn n
onesnenntx nponenyp, x mtcnn o neoxonnmocrn nsanmonomomn mexny nmntmn.
Bocnomnnannx o onesnxx, nepenecenntx n nercxom n nonpocrxonom nospacre, nanon-
ro coxpanxmrcx n namxrn n moryr oxastnart nnnxnne na nect ncnxnuecxn cxnan uenonexa.
Hpnnenennt namn ananns paccxason nspocntx nmne o cnonx nercxnx onesnxx n rpanmax
noxastnaer, uro n sanncnmocrn or nnna nepenecennoro saonenannx +monnonantnax oxpacxa
nocnomnnannx moxer trt pasnnuno. Crpax n crpananne uame ncero acconnnpymrcx c
rpanmamn, oxoramn, npetnannem n ontnnne n ntcoxo remneparypo, a panocrt c npo-
crynntmn n nexoroptmn nnexnnonntmn onesnxmn. B nepnom cnyuae pesyntrarom onesnn
moryr crart saxpennnmnecx n nnunocrn peenxa ueprt ocropoxnocrn n oxsnnnocrn, a no
nropom xenanne eme noonert, nnont oxasartcx n nenrpe saort n nnnmannx ponnrene.
Crpax n npyrne orpnnarentnte +monnn, nepexnnaemte no npemx onesnn, crnmynn-
pymr anromarnuecxoe nxnmuenne ncnxonornuecxnx samnrntx mexannsmon: orpnnannx, pa-
nnonannsannn, ntrecnennx, npoexnnn. B +ro cnxsn camtm nnrepecntm nnx nac oxasanoct
npoxnnenne y ontntx nere noncosnarentnoro samnrnoro mexannsma om:vroeuu. Oruyx-
nenne (nosmoxnocrt ntrn sa npenent cocrnennoro ) nosnonxer peenxy ne rontxo or-
mexenartcx or cnoe onesnn n nponecrn mexny nem n coo nnyrpennmm rpannny, no raxxe
sanxrt axrnnnym nosnnnm no ornomennm x onesnn xax nenpnemnemo uacrn cnoero .
Cnoxnte crpecconte ocroxrentcrna onesnn noyxnamr nere ncnontsonart n ocos-
nannte crparernn connanannx (xonnnr-crparernn). Ha yponne nnuntx xonnnr-pecypcon on-
no ns +exrnnntx xnnnact nnrennexryantnax crparernx oayumnannn, noncxa ntxona ns
nenpnxrno cnryannn, nenymax x xonxpernomy pemennm nponemt, a na yponne pecypcon
oxpyxamme cpent cnocoouocmi no)v:ami o+ouuoua)iuvm noooeprrv xax or ponntx n
nnsxnx, rax n or nmnmtx xnnorntx n naxe neonymennenntx npenmeron. Xouercx orme-
rnrt, uro npannntnax oprannsannx cpent noxpyr ontnoro peenxa ne rontxo cymecrnenno
oneruaer nercxoe camouyncrnne n nacrpoenne, no n yunr ero camoro axrnnno ncnontsonart
nmemmnecx nosmoxnocrn. Hrpymxn, xnnxxn, myntrnntmt, mystxa, nomamnne xnnornte
n, camoe rnannoe, omenne c saornnntmn n nonnmammnmn ponnrenxmn n nopoxenarent-
ntm mennnnncxnm nepconanom nor rnannte cocrannxmmne, cnococrnymmne ntsnopon-
nennm saonenmero peenxa. Pern xnyr nomomn or cnonx ponnrene n ouent xorxr nepnrt
cnonm npauam. Btpaxax couyncrnne peenxy, pasnenxx c nnm ont, crpax n rope, oxastnax
npaxrnuecxym nomomt, nonnepxnnax nanexny na ntsnoponnenne nspocnte epyr na cex
uacrt ero crpanann n rem camtm ymentmamr crpanannx peenxa. Hcnxonornuecxax non-
nepxxa n neuente nponenypt ntcrynamr xax cnoeopasnax ncnxonornuecxax samnra peen-
xa co cropont. Hpn +rom ouent naxno, urot nspocnte cymenn pasxcnnrt peenxy neo-
xonnmocrt conmnennx pexnma, yennnn ero n neoxonnmocrn neunrtcx, nsmennnn nenpa-
nnntnte npencrannennx o peenxa o onesnn n cxoppexrnponann neanexnarnte cnocot +mo-
nnonantnoro pearnponannx na nee. Ocosnanno n neocosnanno saneuarnenax, xax nenyr cex
nspocnte, peenox ne rontxo nxcnpyer nonoponente crepeornnt nonenennx, no n yunrcx
cnpannxrtcx co crpeccontmn cnryannxmn, opmnpyx +exrnnnte xonnnr-crparernn peme-
nne nponem n noncx connantno nonnepxxn, a raxxe re cnocrna nnunocrn, xoropte
nomoryr emy cnenart cuacrnnno cnom nspocnym xnsnt.
3AKAKHEHHE
Hsnexennocrt nenaer xapaxrep nere rxxentm, ncntntun-
ntm n ouent nneuarnnrentntm x menouam. Haoopor, upesmep-
no rpyoe nopaomenne nere nenaer nx npnnnxenntmn, ne-
nannnxmnmn nmne, rax uro n xonne xonnon onn cranonxrcx
nenpnronntmn nnx conmecrno xnsnn.
H)amou
B cnoe snamennro xnnre Hcnxonornx n samnrnte mexannsmt Anna upen
nncana, uro oexrnnnax onacnocrt n nenpnnannx noyxnamr uenonexa x nnrennexryantntm
nonnnram n nsoperarentntm nontrxam paspemnrt cnon rpynnocrn, rorna xax oexrnnnax
esonacnocrt n nsonnne nenamr ero nonontno rnyntm [110]. Tem camtm ona eme pas non-
uepxnnana cnom mtcnt o rom, uro oprannsannx samnrnoro nponecca naxnax n neoxonn-
max cocrannax uacrt pasnnrnx nnunocrn peenxa. Peenox nespen no rex nop, noxa ero nn-
crnnxrnnnte xenannx n nx ocymecrnnenne pasnenent mexny nnm n ero oxpyxennem rax, uro
xenannx ocramrcx na cropone peenxa, a pemenne o nx ynonnernopennn na cropone
nnemnero mnpa. Banct peenxa crart snopontm, nesanncnmtm n ornercrnenntm no mnorom
sanncxr or roro, nacxontxo ero cocrnennoe cnocono cnpannrtcx c nnemnnm n nnyrpen-
nnm nncxomoprom, r.e. samnrnrt cex n trt cnocontm camocroxrentno npnnnmart peme-
nnx. Tor ontr, xoropt nern npnoperamr, nepexnnax n npeononenax rpynnte n nenpnxrnte
xnsnennte cnryannn, nensexno npnnonnr ne rontxo x nsmenennxm nx ncnxnuecxo cept,
no raxxe x nepecrpoxe nce nnunocrn...
Cnennnxo cranonnennx nercxo cncremt samnrt xnnxercx ro, uro nepnonauantno
ona npoxnnxercx na yponne nnnrarentntx (nonenenuecxnx) peaxnn npn yuacrnn +nemenrap-
ntx ncnxnuecxnx ynxnn. Hocrenenno ycnoxnxmmnecx anromarnuecxne nsmenennx none-
nennx, nosnnxammne n orner na rpanmnpymmee nosnecrnne, pasnpaxnrent, nneuarnenne,
oecneunnamr npncnoconxemocrt peenxa x nontm xnsnenntm cnryannxm. K ocnonntm
nercxnm samnrntm nonenenuecxnm peaxnnxm ornocxr: omra; (naccueui npomecm), onno;u-
uum (armueui npomecm), u+umauum u ro+neucauum. Honenenuecxne peaxnnn +xcnpeccnn-
nt, nocrynnt nnemnemy nanmnennm n perncrpannn, no+romy nosnonxmr peenxy ne rontxo
ocymecrnnxrt onpenenennte nsmenennx no nnemne cpene, no raxxe npnnneut x cee nnnma-
nne oxpyxammnx nspocntx. Hosnnee opmnpymrcx ncnxonornuecxne samnrnte mexannsmt,
n peannsannn xoroptx, n nepnym ouepent, npnnnmamr yuacrne ncnxnuecxne ynxnnn: or
nocnpnxrnx n +monn no namxrn n mtmnennx. 3ro: ompuuauue, nooae)euue, eimecueuue,
npoeruu, uoeumudurauu, ;a+eueuue, cuoeuoeuue, cvo)u+auu, om:vroeuue. Onn nosno-
nxmr peenxy ananrnponartcx x cpene ne sa cuer nsmenennx nnemnero mnpa, a sa cuer nnyr-
pennnx nsmenenn rpancopmannn xaprnnt mnpa n opasa cnoero .
Fontmym pont n cranonnennn cncremt samnrt nrpamr pannne ornomennx mexny pe-
enxom n ero ponnrenxmn. Omnouno ntpannt ponnrenxmn crnnt nsanmonecrnnx c pe-
enxom, napymenne xommynnxannn n cemte moryr crart npenxrcrnnem n peannsannn ero
asontx norpenocre n esonacnocrn, npnnxrnn, anronomnn n, rem camtm, crnmynnponart
opmnponanne upesmepnoro nnn neanexnarnoro cnocoa samnrt. He+exrnnno oprannsyx
+monnonantnte ornomennx c peenxom, cncremy noompenn n naxasann, ponnrenn moryr
nenontno ntstnart n ycnnnnart nercxne crpaxn n rpenorn onno ns naxnemnx ycnonn
nosnnxnonennx norpenocrn n ncnxonornuecxo samnre. Ponnrent raxxe ntcrynaer nnx pe-
enxa n xauecrne monenn nnx nonpaxannx, nnemnne xapaxrepncrnxn xoropo on moxer nep-
nonauantno nmnrnponart, a sarem nepenonnrt na yponent necrnymme samnrt cnoe nnu-
nocrn.
Hcnxonornuecxax samnra nxnmuaercx anromarnuno, nesanncnmo or cosnarentntx xe-
nann n namepenn uenonexa. Onnaxo ynyun cymecrnom connantntm, cosnarentntm n ca-
mocroxrentntm, nnunocrt cnocona paspemart nnyrpennne n nnemnne xonnnxrt, oportcx
c rpenoro n nanpxxennem ne rontxo anromarnuno (neocosnanno), no raxxe pyxononcrnyxct
cnennantno copmynnponanno nporpammo. Pnx oosnauennx cosnarentntx ycnnn nnuno-
crn, npennpnnnmaemtx n cnryannn ncnxonornuecxo yrpost, ncnontsyercx nonxrne xonnnr-
nonenennx, nnn ocosnannoro connanannx co crpeccom. Ho cnoemy conepxannm xonnnr-
crparernx xnnxercx onee mnpoxnm nonxrnem, uem ncnxonornuecxn samnrnt mexa-
nnsm. Kaxnax ns mnoxecrna nonenenuecxnx, +monnonantntx n nnrennexryantntx xonnnr-
crparern nnunocrn moxer paccmarpnnartcx ne rontxo xax ocosnannt napnanr ncnxonorn-
uecxo samnrt, no n nxnmuart n cex cpasy necxontxo raxnx crparern.
Hocrynnenne peenxa n mxony n nxnmuenne n nonym yuenym nexrentnocrt npnnonnr
x saocrpennm +monnonantntx cnocrn ero nnunocrn. Vuea rpeyer or peenxa nnepen-
nnponannocrn nocnpnxrnx, nponsnontnocrn nnnmannx n namxrn, copmnponannocrn mtcnn-
rentntx onepann oomennx n ornneuennx. Onnaxo y nere raxoro nospacra nosnanarent-
nte ynxnnn eme naxonxrcx n nponecce opmnponannx. Btsnannoe oexrnnntmn npnun-
namn necoornercrnne nexoroptx nere rpeonannxm yueno nexrentnocrn nopoxnaer rpyn-
nocrn n oyuennn n sacrannxer nx nepexnnart. Bxontnax xnsnt, nonax connantnax cnrya-
nnx, nepexnnaercx xax upesntuanax raxxe noromy, uro ona crannr panee cnoonnoro n cno-
nx xenannxx peenxa n cocroxnne sanncnmocrn, opmnpyx xonnnxr xouy nano. Ta-
xax sanncnmocrt or mnenn n onenox ponnrene, yunrenx n cnepcrnnxon noyxnaer nere x
cpannennm cex c npyrnmn, x ocosnannm cnonx nsnuecxnx n ncnxonornuecxnx ocoenno-
cre. Onnaxo nponecc ocosnannx cex ncerna nner uepes neperueauue. Ocmtcnennax opnen-
rnponxa n cocrnenntx nepexnnannxx, nx oomenne n opta, opmnponanne camoonenxn n
camoynaxennx xnnxercx nnx nere nenpocro paoro n npononnpyer nontmenne ome
+monnonantnocrn. Xapaxrepntmn orxnonennxmn cnocrn nnunocrn mnanmnx mxontnnxon
cranonxrcx uanpreuuocmi, mpeeoruocmi, :vecmeume)iuocmi, pooocmi, )eera eo;ovou-
+ocmi, B couerannn c nnsxnm camoxonrponem n nenocrarountm nonnmannem connantntm
nopmarnnon, +rn nnunocrnte cnocrna oycnannnnamr rpynnocrn ananrannn peenxa n npo-
nonnpymr nxnmuenne samnrt. Honrnepxnennem +romy cnyxar pesyntrart nponenenno na-
mn nnarnocrnxn napnanron opmnponannx rnna nnunocrn y 257 yuamnxcx or 7 no 11 ner. Ca-
mtmn uacrtmn y nnx oxasannct nnrponeprnponannt (20,1%), rpenoxnt (19,4%) n nomn-
nnpymmn (17,4%) rnnt. Xapaxrepno ocoennocrtm mxontnnxon raxnx rnnon xnnxercx no-
ntmennax +monnonantnocrt n, coornercrnenno, pasnnunte napnanrt rpynnocre ananrannn.
Iapmonnunt rnn, xoropt oecneunnaer nanonee +exrnnnym npncnoconxemocrt pe-
enxa x oxpyxammemy mnpy n xnnxercx, no nanntm nnreparypt, camtm uacrtm y nere nc-
cnenonannoro namn nospacra, n name ntopxe tn npencrannen rontxo n 12,2% nanm-
nenn.
Hpounran +ry xnnry, nt ynnnenn, uro cncremy samnrt y nere mt nauann nsyuart c
anannsa ocoennocre nx samnrnoro nonenennx. Hpn +rom mt pyxononcrnonannct cnenym-
mnmn coopaxennxmn. Bo-nepntx, nornunee naunnart nccnenonanne nponemt c roro acnex-
ra, xoropt nerue nxcnponart: nepnnunax samnra y peenxa ocymecrnnxercx n nnne npox-
nenntx necrnnn. Bo-nroptx, raxne nonenenuecxne axrt spnmt: nx moxer nanmnart n
perncrpnponart ne rontxo cnennanncr ncnxonor, no n nmo npyro nspocnt uenonex. H,
n-rpertnx, camn nern mnanmne mxontnnxn, npnnxnmne yuacrne n namem nccnenonannn,
tnn cnocont sameuart ocoennocrn cnoero samnrnoro nonenennx n ornanart cee n nnx
oruer, r.e. ocosnanart. 3ro nosnonxno nam nsrnxnyrt na nercxym samnry ne c rouxn spennx
nspocntx, a rnasaun caunx ae1en.
Mt +xcnepnmenrantno onpenennnn conoxynnocrt xonnnr-crparern, xoropte mnan-
mne mxontnnxn npennounramr ncnontsonart n rpynntx nnx cex xnsnenntx cnryannxx n re
ns nnx, xoropte ontme ncero nerxm nomoramr. 3ro crparernn: cnnm; pncym, nnmy, un-
ram; npomy npomennx, ronopm npanny; onnmam, npnxnmam, rnaxy; rynxm, eram,
xaramct na nenocnnene; crapamct paccnanrtcx, ocranartcx cnoxontm; rynxm noxpyr
noma nnn no ynnne; cmorpm renennsop, cnymam mystxy; nrpam no uro-nnynt; ocra-
mct cam no cee, onnn; meuram, npencrannxm; monmct. Ha nepnt nsrnxn xaxercx, uro
nce +rn cnocot camonomomn nspocnte nmnn npexpacno snamr. Onnaxo na npaxrnxe onn +rn
snannx npnmenxmr ne ncerna. Ho namemy mnennm, nocnnrtnammne peenxa nspocnte nonx-
nt ne rontxo snart +rn crparernn, no raxxe ncnontsonart nx, nonnmax, sa cuer uero onn cno-
cont nomout peenxy cnpannrtcx c nnyrpennnm nanpxxennem n ecnoxocrnom. Pnx +roro
mt pacxptnn conepxanne +rnx crparern n maxcnmantno nonpono ocynnnn nx ocosnannte
n neocosnannte cocrannxmmne.
Onapyxeno, uro npnnepxennocrt nere rem nnn nntm peaxnnxm n crparernxm sa-
mnrnoro nonenennx no mnorom onpenenxercx nx nonom, nospacrom, cnocrnamn n rnnom nnu-
nocrn. Tax, nanpnmep, ornnuammax mantunxon ontmax norpenocrt n xanopnxx n cnocoax
nx pacxononannx naxonnr cnoe orpaxenne n rom, uro xonnnr-crparernx em nomoraer nm
nyume, uem nenouxam. H crparernm cnnm onn npennounramr ncnontsonart uame nenouex.
Pasnnune no axropy connantno arpeccnn npoxnnxercx n ontme cxnonnocrn mantunxon
npnerart nnx paspxnxn nnyrpennero nanpxxennx x crparernxm opmct, nepyct nnn npas-
nm xoro-nnynt. Hanpornn, cnaocrt n nonunnennocrt nenouex xax npencrannrene xen-
cxoro nona ntpaxaercx n nx ontme norpenocrn n recno npnnxsannocrn, n samnre, n xe-
nannn paspemart rpynnocrn, onnpaxct na cnny n nomomt npyroro nnna. Oruernnno ntxnn-
noct, uro, ntcrpannax cnoe samnrnoe nonenenne, nern onnpamrcx na npncymne nm nnunocr-
nte cnocrna. Ornnuammne xaxnoro xonxpernoro peenxa +monnonantnte n nonenenuecxne
orxnonennx cnocrn nnunocrn moxno paccmarpnnart xax cnoeopasnte ncnxonornuecxne
opynnx, xoropte onn n nantnemem ncnontsymr nnx samnrt. Oycnannnnax paccrpocrna
npncnoconxemocrn n onpenenenntx xnsnenntx cnryannxx, +rn orxnonennx n ro xe npemx
cnyxar naxntm nncrpymenrom nnx cnxrnx y peenxa uyncrna nnyrpennero nanpxxennx n
ecnoxocrna, x xoropomy nern nnauane anromarnuno, a sarem nce onee n onee ocosnanno
npneramr.
Hcnontsonannt n nacroxmem nccnenonannn anropcxn meron anannsa nercxnx pn-
cynxon n paccxason nosnonnn ne rontxo sanxcnponart, no raxxe n npocnennrt ocoennocrn
ynxnnonnponannx mexannsmon ncnxonornuecxo samnrt. Fnaronapx necrnnm samnrt on-
na uacrt nncrnnxrnnntx xenann peenxa ntrecnxercx, npyrax nanpannxercx na npyrne
nenn. Onnn nnemnne cotrnx nrnopnpymrcx, npyrne nepeonennnamrcx n nyxnom nnx pe-
enxa nanpannennn. 3amnra nosnonxer nerxm orneprart nexoropte cropont cnoero , npn-
nnctnart nx nocroponnnm nnnam nnn, nanpornn, nononnxrt cnoe sa cuer xauecrn, sa-
xnauenntx y npyrnx nmne. Taxoe npeopasonanne nnopmannn naer peenxy nosmoxnocrt
coxpannrt ycrounnocrt npencrannenn o oxpyxammem mnpe, o cee n cnoem mecre n mnpe,
urot ne norepxrt onopt, opnenrnpon n camoynaxennx.
Ham ynanoct onpenennrt n onncart y nere mnanmero mxontnoro nospacra ncnxono-
rnuecxne samnrnte mexannsmt orpnnannx, nonannennx, ntrecnennx, npoexnnn, nnenrnn-
xannn, pannonannsannn, samemennx, cnonnnennx, cynnmannn, oruyxnennx, a raxxe pac-
xptrt nx xonxpernoe conepxanne. Hpnnenennte npnmept npoxnnennx ncnxonornuecxo sa-
mnrt y nere nosnonxmr onennrt ee xax xounnexcnym n nenoc1nym. Hoxasano, uro otuno
n samnrntx nponeccax y peenxa yuacrnyer ne onnn, a cpasy necxontxo samn1nmx uexa-
nnsuon. Hmenno nx conuec1noe yuac1ne npeaonpeaenne1 nenoc1nym peaxnnm peenxa na
cn1yannm c nentm onee +mmex1nnnon ncnxnuecxon aaan1annn nnunoc1n. B ro xe npe-
mx, xaxnt ns ntnenenntx y nere n paccmorpenntx n +ro xnnre samnrntx mexannsmon
nnocnr cno ocot nxnan n oprannsannm samnrnoro nponecca.
B +ro xnnre mt raxxe paccmorpenn pxn xnsnenntx cnryann, ntstnammnx y mnan-
mnx mxontnnxon cocroxnne nnyrpennero nanpxxennx n nncxomopra. H nonpono, na xon-
xperntx npnmepax, npoanannsnponann onesnt xax onny ns camtx rnnnuntx ncnxorpanmn-
pymmnx cnryann. 3aonenmn peenox nensexno ncntrtnaer crpax n crpananne. Ero rx-
rorxr orpannuenne cnoont, onnnouecrno n orcyrcrnne nonnepxxn. 3rn nepexnnannx ycy-
rynxmrcx rocnnrannsanne peenxa n ntnyxnenno pasnyxo c ponntmn n nnsxnmn, or-
cyrcrnnem y nero nnopmannn o onesnn n ee nocnencrnnxx, a raxxe sanyrnnannem peenxa
ontnnne n npauamn. Cnoxnte n nenonxrnte ocroxrentcrna onesnn crnmynnpymr anro-
marnuecxoe nxnmuenne ncnxonornuecxnx samnrntx mexannsmon, a raxxe noyxnamr nere
ncnontsonart crparernn connanammero nonenennx. Hoxasano, uro yponent oprannsannn no-
momn ontntm nerxm co cropont oxpyxammnx nx nnn n onnnx cnyuaxx moxer nanecrn nm
nononnnrentnym ncnxnuecxym rpanmy, a n npyrnx ne rontxo cymecrnenno ynyumnrt ner-
cxoe camouyncrnne n nacrpoenne, no n nayunrt nx camnx axrnnno ncnontsonart cocrnennte
xonnnr-pecypct n pecypct cpent.
Onnnm ns naxntx momenron nccnenonannx xnnnact paspaorxa 1exnonornn nmnnne-
nnn ncnxonornuecxon samn1m y ae1en. Ee cosnanne tno ocnonano na ontre paort ncn-
xonoron c mnanmnmn mxontnnxamn. Oyuax nere na ypoxax ncnxonornn n mxone pacnosna-
nart cnon +monnonantnte cocroxnnx, ntpaxart n orpearnponart nx nocpencrnom pncynxon n
paccxason, mt saxonomepno npnmnn x rexnonornn nsyuennx rnnnuntx nnx nere crparern n
mexannsmon samnrt. Ee ocnonntmn +ranamn mt cunraem cnenymmne:
1. Btxnnenne ocnonntx xnsnenntx cnryann, ntstnammnx y nere cocroxnne nnyr-
pennero nanpxxennx n ecnoxocrna (c nomomtm cnennantno nonopanntx remarnuecxnx
pncynxon n rem nnctmenntx paccxason).
2. Ananns nercxnx pncynxon n paccxason n na +ro ocnone opmannsonannoe onn-
canne snaunmtx nepexnnann nere n +rnx cnryannxx, ntxnnenne cnennnxn ynxnnonnpo-
nannx ncnxonornuecxnx samnrntx mexannsmon n crparern connanammero nonenennx.
3. Onpenenenne nanonee uacro ncnontsyemtx n nanonee +exrnnntx xonnnr-
crparern peenxa n conocrannenne nx c nopmo, r.e. coornecenne c nnnxnnem nona, nospacra,
cnocrnamn n rnnom nnunocrn.
4. Ocyxnenne c peenxom n/nnn ero ponnrenxmn ocoennocre ero samnrt, a raxxe
xonxpernoro conepxannx xapaxrepntx nnx nannoro peenxa connantno onopxemtx n conn-
antno ne onopxemtx crparern connanannx co crpeccom (c nentm cosnannx ycnonn nnx ero
onrnmantnoro nonenennx n nponemntx, ncnxorpanmnpymmnx cnryannxx).
B nacroxmee npemx +ra rexnonornx ncnontsyercx namn ne rontxo n pamxax nnnamnue-
cxoro nanmnennx n pasnnrnx nnunocrn peenxa mxontnnxa, no raxxe n nponecce ncnxo-
nornuecxoro xoncyntrnponannx snopontx n ontntx nere n nx ponnrene.
Meronnxa nonnomennx n pncynxax nponem n nepexnnann n cocrannennx paccxason
o nx conepxannn n pexnme nnanora peenxa c ncnxonorom nosnonxer nerxm nocpencrnom
nnsyannsannn ne rontxo onncart cnonamn n ocosnart cnon nponemt, no n pasnennrt nx c
npyrnm uenonexom. Peenox nepenocnr na ymary cnoe ecnoxocrno n nanpxxenne, yunrcx
cnonamn oomart cnoe nepexnnanne. Ocosnaer cnxst mexny cocroxnnxmn rena n nyxa nnx
nocnenymmero xonrponx sa nnmn. Hocpencrnom nnctmenno peun npnoperaer cnoony ca-
montpaxennx n peannsyer norpenocrt nsnarart cocrnennte mtcnn n uyncrna. Taxax pao-
ra ne rontxo cnococrnymr pasnnrnm nercxoro camocosnannx, no n conepxnr n cee repanen-
rnuecxn +exr, nopmannsyx cocroxnne peenxa. Kpome roro, ona nosnonxer cnoenpemenno
npenornparnrt sanepxxy pasnnrnx n nepenecrn peenxa c yponnx +monnonantnoro pearnpona-
nnx na npennocrn x ymennm paccxasart coecennnxy o rom snaunmom, uro nponcxonnr n
ero nnyrpennem mnpe.
Ormernm, uro ncnxonor ne cpasy npnoperaer ymenne oprannsonart ncnxonornuecxn
npenax n ecene c peenxom c nentm ero ncnxnuecxoro ounmennx n oneruennx. Tontxo
cncremarnuecxoe xnnoe rnopuecxoe nsanmonecrnne c nertmn oecneunr cnennanncry ror
npaxrnuecxn ontr, xoropt nosnonnr emy ne rontxo nonxrt, no n nouyncrnonart, xaxne re-
mt nnx pncynxon nspart, xaxne nonpoct peenxy sananart n na uem cocpenorounrt ocnonnoe
nnnmanne n nnanore. Fes raxoro ontra paort rnyoxoe nonnmanne nponem peenxa, cne-
nnnxn ero nnyrpennero mnpa n nonenennx xnnxercx rpynno nocrnxnmtm.
B +ro xnnre mt npnnenn nxrt xomnnexcntx npnmepon paort c nertmn nnn c cemtx-
mn, urot nonponee ocnernrt pasnnunte acnexrt ynxnnonnponannx nercxo samnrt.
Omnm momenrom no ncex cnyuaxx raxo paort xnnnact ocnonononarammax pont c1paxon
n 1penor n mopunponannn ncnxonornuecxnx samn1nmx uexannsuon n xonnnr-
noneaennn y ae1en. Pasnoopasne nercxnx crpaxon n pncynxax n paccxasax pexr npoxnnnoct
upesntuano xpxo. Kax cunrana A.upen, yxe n copoxonte ront XX nexa peantnoro crpaxa y
nere tno ropasno ontme, uem morno t trt. Hnrepecno, uro t ona cxasana o namem
npemenn!
Bropo naxnt momenr, xoropt moxno npocnennrt n npnnenenntx namn cnyuaxx
nsanmonecrnnx c nertmn, +ro pont ae1cxo-poan1entcxnx o1nomennn n ceuennmx nopu
n opmnponannn crnnx samnrt. Tax, cnnmxom ontmax npnnxsannocrt peenxa x marepn n
oxsnt norepxrt ee nmont, upesmepnax mopantnax nopmarnnnocrt cemtn nepenxo sacran-
nxmr nere cneno cnenonart rpeonannxm n oxsarentntm nopxnxam, ycranonnenntm nx po-
nnrenxmn. Taxoe, sauacrym nnmennoe ncxxo pasymnocrn, pyxononcrno npnnnnnom nspocno-
ro nano n ymep cocrnennomy nercxomy xouy, moxer npnnecrn x naspenannm nymenntx
xonnnxron, sanycxy ne+exrnnno samnrt n, xax cnencrnne, x anomannn nnunocrn pe-
enxa.
Tpern acnexr, na xoropt nam xorenoct t oparnrt nnnmanne, +1o aemnnn1
ncnxonoro-neaarornuecxnx snannn y poan1enen. 3auacrym onn ne snamr nponem cnonx
nere n ne sanymtnamrcx o rom, xax nopmannsonart nx ncnxnuecxoe cocroxnne. Pyxono-
ncrnyxct noxno nonnmaemtm narononyunem peenxa, ponnrenn nepenxo camn cosnamr ra-
xne cnryannn, xoropte ntnyxnamr nere samnmartcx neanexnarno. B +ro cnxsn mt ouent
naneemcx, uro re ponnrenn, xoropte omymamr nennnr nnopmannn n onacrn nercxo ncn-
xonornn, cymemr nocnontsonartcx marepnanamn, npencrannenntmn n +ro xnnre. K ontmo-
my coxanennm, nam ontr omennx c ponnrenxmn noxasan, uro ne nce onn cxnonnt nnn roro-
nt x nocnpnxrnm ncnxonoro-nenarornuecxnx snann. Ho+romy, no namemy yexnennm, ner-
cxne ncnxonorn, paorammne n opasonarentntx yupexnennxx, nonxnt n nepnym ouepent
xonnenrpnponartcx na paore c nnunocrtm peenxa, opmnpyx y nero camoro ncnxonornue-
cxym rpamornocrt n ymenne cnpannxrtcx c nnuntmn rpynnocrxmn.
Hcnxoxoppexnnonnt n ncnxorepanenrnuecxn nonxon, xoroporo mt npnnepxnnaem-
cx, paorax c ncnxonornuecxo samnro peenxa, saxnmuaercx n cosnannn ycnonn nnx ocos-
nannx nertmn ne+exrnnnocrn nexoroptx opm cnoero samnrnoro nonenennx n opmnpo-
nannx ocosnanntx crparern connanannx c nnyrpennnm nanpxxennem n ecnoxocrnom n
rpynntx n nenpnxrntx xnsnenntx cnryannxx. Hocrenennt orxon or nonenenuecxnx peax-
nn n nepexon x onee cnoxntm n npnemnemtm opmam samnrnoro nonenennx ocnonant na
ocosnannn peenxom roro, xax on necrnyer, opmnponannn ocosnanntx necrnn n, sarem,
na nocrenennom npnntxannn necrnonart no-nonomy, n coornercrnnn c connantntmn nopma-
rnnamn n oxnnannxmn. Paora cnennanncron, nomorammnx peenxy npannntno copmnpo-
nart samnrnoe nonenenne, cnococrnyer pasnnrnm ero nnunocrn, nontmennm connantno
npncnoconxemocrn, a raxxe nponnaxrnxe norpannuntx ncnxnuecxnx paccrpocrn. B +rom
nnane neonennmo xnnxercx pont xax ponnrene, rax n nocnnrarene peenxa, xoropte
nonxnt nxnmunrtcx n +ror nponecc xax moxno pantme n nenenanpannenno pacmnpxrt crpa-
rernn ero connanammero nonenennx.
Mnp noxpyr nac nocroxnno ycnoxnxercx, n, urot trt emy anexnarntm, neoxonn-
mtm ycnonnem xnnxercx nocroxnnoe ycnoxnenne samnrt n pacmnpenne ee penepryapa. Hpn
+rom ynem nmert n nnny mnp nere ornnuaercx or mnpa nspocntx. Mnorne nspocnte
npencrannxmr mnp peenxa xax cno cocrnennt mnp, no rontxo ymentmennt n macmrae.
3ro ne rax. Pere nnrepecymr n nonnymr nponemt, xoropte nspocntm moryr noxasartcx
neceptesntmn. Onn nonanamr n rpynnte n nenpnxrnte cnryannn, xoropte nspocnte moryr
naxe ne samernrt. Pern ncnontsymr nnte crparernn npeononennx crpecca, n y nnx npyrne
npystx. Mnp nspocntx nparmarnuen n pannonanen. On npencxasyem, crpyxrypnponan n onpe-
nenen. Mnp nere eme ne nmeer uerxnx rpannn. On n xaxnt mnr moxer orxptrtcx peenxy
no-nonomy n ntsnart nonxpnte orxnnxn n ero nyme or yxaca no nocropra. Ho+romy nymy
nere nepenonnxmr +monnn. K coxanennm, o +rnx +monnxx onn uacro ne moryr paccxasart
cnonamn n naronapx +romy npnernyrt x onee spentm n +exrnnntm crparernxm samnrt.
Be1n eme ne snam1, xax cxasa1t. Houout nu cxasa1t uory1 1ontxo nspocnme.
HPHAOEHHR
Hpu)oreuue I
Cpeanne snauennn max1opon y ae1en c pasnnunmun napnan1aun 1nna nnunoc1n

Bapnan1 1nna nnunoc1n
Iapuonnunmn
Hn1ponep1npo-
nannmn
Hnman1nntnmn
C saaepaxon
nn1ennex1yant-
noro pasnn1nn max
1op
I II
Kon-
mopu-
nmn
Hyn-
c1nn-
1ent-
nmn
Tpe-
noa-
nmn
Bounn
npym-
mnn
I II I II I II
A 7,250,53 6,000,39 8,170,70 7,790,46 5,400,21 5,510,27 4,180,28 3,000,38 4,430,35 4,110,51 4,500,28 5,440,47
B 8,000,33 6,080,31 3,830,48 5,530,35 5,120,31 6,160,25 6,460,25 4,770,51 4,210,44 4,890,61 3,000,71 2,330,47
C 7,250,41 5,790,39 7,330,56 6,530,39 5,100,24 5,800,26 4,130,23 3,850,44 4,070,33 4,780,43 3,250,63 4,780,52
D 3,880,52 5,460,41 4,330,49 3,840,45 5,480,22 6,310,25 7,130,26 7,150,37 6,390,28 4,670,33 4,001,08 4,560,34
E 7,130,74 5,580,37 4,330,71 4,630,35 4,820,25 ,780,27 6,970,22 5,770,57 5,460,32 5,440,73 2,000,71 3,670,55
F 4,630,38 5,290,31 5,000,97 4,740,48 4,760,24 6,510,28 5,670,30 5,850,58 5,640,32 5,890,61 3,250,62 4,220,66
G 6,630,42 5,790,38 7,830,60 7,370,45 6,280,23 4,110,24 4,280,20 3,770,34 5,500,29 4,670,34 5,750,48 8,000,50
H 6,630,65 6,210,44 7,170,65 5,840,37 4,360,22 5,510,29 3,000,25 2,920,38 4,460,47 4,330,41 5,251,25 4,780,46
I 6,000,46 6,000,40 6,170,65 7,370,47 6,960,27 5,220,26 5,440,26 5,540,37 5,210,30 6,330,33 6,250,75 7,890,51
O 4,380,63 5,960,36 4,170,40 5,680,24 7,340,20 6,710,28 8,210,25 8,000,55 5,890,34 6,330,44 7,500,50 6,780,55
Q3 7,130,35 5,500,32 7,830,60 6,420,35 6,280,22 4,380,23 4,150,23 3,460,24 4,750,24 4,670,44 5,250,63 8,220,52
Q4 4,130,44 6,130,46 3,330,84 4,260,38 6,060,25 7,560,28 8,820,22 8,080,33 6,890,35 7,110,59 4,250,48 4,440,47

Hpu)oreuue II
Onpocnnx xonnnr-c1pa1ernn mxontnoro nospac1a

uamnnnx_________________________________________________________________

Hmx___________________________________________ Bospacr___________________

Knacc__________________ Bxona ___________________ Para___________________

Hucmpvuuua

1. Honyma o rom, uro rt nenaemt, xorna uyncrnyemt nanpxxenne nnn ecnoxonmtcx
o uem-ro. Otuno +ro tnaer, xorna cnyuamrcx nenpnxrnte cotrnx.
2. Ormert xpecrnxom n I cronne re xonnnr-crparernn (cnocot nonenennx), xoropte
rt uame ncero ncnontsyemt n rpynntx n nenpnxrntx nnx cex cnryannxx.

Cnocom noneaennn I II
Ocramct cam no cee, onnn
Kycam norrn nnn nomam cycrant nantnen
Onnmam nnn npnxnmam x cee xoro-ro nnsxoro, nmnmym nemt nnn rnaxy xnnornoe
(coaxy, xomxy n np.)
Hnauy n rpymy
Meuram, npencrannxm cee uro-nnynt
Penam uro-ro nononoe
Iynxm noxpyr noma nnn no ynnne
Pncym, nnmy nnn unram uro-nnynt
Em nnn ntm
Fopmct nnn nepyct c xem-nnynt
Cxoxy c yma
Ftm, nomam nnn mntpxm nemn
Ppasnm xoro-nnynt
Hrpam no uro-nnynt
Feram nnn xoxy nemxom
Monmct
Hpomy npomennx nnn ronopm npanny
Cnnm
Ionopm cam c coo
Ionopm c xem-nnynt
Pymam o +rom
Crapamct satrt
Crapamct paccnanrtcx, ocranartcx cnoxontm
Iynxm, eram, xaramct na nenocnnene
Cmorpm renennsop, cnymam mystxy
Bonnm n xpnuy

3. Tenept npourn +ror cnncox eme pas n no II cronne ormert xpecrnxom re cnocot,
xoropte ree otuno nomoramr cnpannrtcx c nanpxxennem n ecnoxocrnom.
4. Hannmn, uro eme rt nenaemt n raxo nanpxxenno, rpenoxno n nenpnxrno cn-
ryannn.
5. Hapncy na oopore nncra ry nenpnxrnym cnryannm, xoropym rt ncnomnnn.
Hpu)oreuue III
Cnnst xonnnr-c1pa1ernn co cnonc1naun nnunoc1n

Ipynna
15
Konnnr-c1pa1ernn
Cnonc1na nnunoc1n ae1en, xo1o-
pme uame ncero ncnontsym1 aan-
nym xonnnr-c1pa1ernm
Cnonc1na nnunoc1n ae1en, xo1o-
pmu ontme ncero nouorae1
aannan xonnnr-c1pa1ernn
I Ocramct onnn Cnoxont O+ Ocropoxnt F
I Onnmam, npnxnmam, rnaxy Hocnymnt E
I Hnauy, rpymy
3amxnyrt A
Heynepennt n cee C
Bosynnmt D+
Henopoconecrnt G
Poxn H
Tpenoxnt O+
Hanpxxennt Q4+

I Fopmct, nepyct
Hnsxn nnrennexr B
Herxo nosynnmt D

I Monmct
Hocnymnt E
uyncrnnrentnt I+
Tpenoxnt O+

I
Hpomy npomennx nnn ronopm
npanny
Hnsxn nnrennexr B
Hocnymnt E
Ocropoxnt F
uyncrnnrentnt I+
Hocnymnt E
Ocropoxnt F
uyncrnnrentnt I+
1 Ionopm cam c coo
Herxo nosynnmt D+
Cxnonnt x pncxy F+
Henopoconecrnt G
Tpenoxnt O+

I Pymam o +rom Heynepennt n cee C
I Crapamct satrt Orxptrt A+
II
Kycam norrn, nomam cycrant
nantnen
Herxo nosynnmt D+
Henopoconecrnt G

II Cxoxy c yma
Herxo nosynnmt D+
Cxnonnt x pncxy F+
Henopoconecrnt G
Hnsxn camoxonrpont Q3
Hanpxxennt Q4

II Ftm, nomam, mntpxm
Herxo nosynnmt D+
Pomnnanrnt E+
Cxnonnt x pncxy F+
Henopoconecrnt G
Hnsxn camoxonrpont Q3
Hanpxxennt Q4+
Herxo nosynnmt D+
Cxnonnt x pncxy F+
Hpaxrnunt I
Hnsxn camoxonrpont Q3
Hanpxxennt Q4+
II Ppasnm xoro-nnynt
Hnsxn nnrennexr B
Herxo nosynnmt D+
Hnsxn camoxonrpont Q3
Hanpxxennt Q4+
Hnsxn camoxonrpont Q3
II Bonnm, xpnuy
Cxnonnt x pncxy F+
Henopoconecrnt G
Cxnonnt x pncxy F+
Hnsxn camoxonrpont Q3
II Cnnm
Hnsxn nnrennexr B
Popoconecrnt G+
Hnsxn nnrennexr B
II Em, ntm
Hnsxn nnrennexr B
Tpenoxnt O+
Hnsxn nnrennexr B
Tpenoxnt O+

15
I rpynna ennnnunte, ne cnxsannte c npyrnmn, crparernn, II rpynna crparernn, nxonxmne n
nnant, III rpynna crparernn, nxonxmne n xomnnexct.
Orou:auue

Ipynna Konnnr-c1pa1ernn
Cnonc1na nnunoc1n ae1en, xo1o-
pme uame ncero ncnontsym1 aan-
nym xonnnr-c1pa1ernm
Cnonc1na nnunoc1n ae1en, xo1o-
pmu ontme ncero nouorae1
aannan xonnnr-c1pa1ernn
II
Crapamct paccnanrtcx, oc-
ranartcx cnoxontm
Vpannonemennt D
Popoconecrnt G+
Paccnanennt Q4
Orxptrt A+
Vnepennt n cee C+
Vpannonemennt D-
Hocnymnt E
Popoconecrnt G+
Btcoxn camoxonrpont Q3+
Paccnanennt Q4
III Meuram, npencrannxm Paccnanennt Q4
III Pncym, nnmy, unram
Hnsxn nnrennexr B
Vpannonemennt D
Hocnymnt E
Ocropoxnt F
Popoconecrnt G+
uyncrnnrentnt I+
Btcoxn camoxonrpont Q3+
Paccnanennt Q4
Hnsxn nnrennexr B
Popoconecrnt G+
Btcoxn camoxonrpont Q3+
Paccnanennt Q4
III Ionopm c xem-nnynt
Hocnymnt E
Ocropoxnt F
Btcoxn camoxonrpont Q3+

III
Cmorpm renennsop, cnymam
mystxy
3amxnyrt A
Hnsxn nnrennexr B

III
Hrpam n nrpy nnn no uro-
nnynt
Hnsxn nnrennexr B
Hocnymnt E-
Ocropoxnt F
uyncrnnrentnt I+
Hnsxn nnrennexr B
Btcoxn camoxonrpont Q3+
Paccnanennt Q4
III
Iynxm noxpyr noma nnn no
ynnne
Hnsxn nnrennexr B Popoconecrnt G+
III Feram nnn xoxy nemxom
3amxnyrt A
Hnsxn nnrennexr B
uyncrnnrentnt I+
Hnsxn nnrennexr B
III
Iynxm, eram, xaramct na ne-
nocnnene
Popoconecrnt G+
Btcoxn camoxonrpont Q3+
Paccnanennt Q4
Hocnymnt E
Btcoxn camoxonrpont Q3+
Paccnanennt Q4

AHTEPATYPA
1. Ananrnponannt monnnnnponannt napnanr nercxoro nnunocrnoro nonpocnnxa
P.Kerrenna (meronnuecxne pexomennannn) / cocrannrenn 3.M.Anexcannponcxax n
H.H.Inntxmena. H.: HHH nm. B.M.Fexrepena, 1985.
2. Annep A. Honxrt npnpony uenonexa. CH.: Axanemnuecxn npocnexr, 1997.
3. Anexcannep u., Cenecnnx B. uenonex n ero nyma: npauenanne or npennocrn no na-
mnx nne. M.: Hporpecc Kyntrypa, 1995.
4. Anexcannponcxax 3.M. Tnnonornuecxne napnanrt opmnponannx nnunocrn mnan-
mnx mxontnnxon, M.: uonnym, 1993.
5. Anexcannponcxn R.A. Horpannunte ncnxnuecxne paccrpocrna. (Pyxononcrno
nnx npaue). M.: Mennnnna, 1993.
6. Ananten F.I. Teopnx omymenn. H.: Hsn. HIV, 1961.
7. Ananten F.I., Pnopxmnna M.P., Kynpxnnena H.A. Hnnnnnnyantnoe pasnnrne ueno-
nexa n xoncranrnocrt nocnpnxrnx. M.: Hpocnemenne, 1968.
8. Fapnnep I.H. Houemy ncnxonor noxox na xora? Tonxocrn connantno-
ncnxonornuecxo nomomn nspocntx nerxm. CH. Pnra: HH 3xcnepnmenr, 1997.
9. Fapnnep I.H., Hnxontcxax H.M. Onapennte nern // Hcnxonornuecxax rasera.
N1. 1996.
10. Fapnnep I.H., Hnxontcxax H.M. Vpoxn ncnxonornn n mxone xax nnunocrno-
opnenrnponannt nonrnrmn // Hpaxrnuecxax ncnxonornx n mxone (nenn n cpencrna).
CH.: Hmaron, 1997.
11. Fapnnep I.H., Hnxontcxax H.M. uro xacaercx menx... Comnennx n nepexnnannx
camtx mnanmnx mxontnnxon. CH. Pnra: HH 3xcnepnmenr, 1998.
12. Fapro A.H. Crnxn nerxm. M.: Percxax nnreparypa, 1966.
13. Fennuena C.A. Ocnont npenenrnnno ncnxonornn. M., 1993.
14. Fnmm I. Hcnxoanannrnuecxne reopnn nnunocrn. M., 1996.
15. Foxonnu H.H. Hspannte ncnxonornuecxne rpynt. Hponemt opmnponannx
nnunocrn. M.: MHA, 1995.
16. Fparnna H.H., Popoxorona T.A. uynxnnonantnte acnmmerpnn uenonexa, M.:
Mennnnna, 1981.
17. Fparyc F.C. Anomannn nnunocrn. M.: Mtcnt, 1988.
18. Fmnep K. Pyxonnoe pasnnrne peenxa. M., 1930.
19. Ben A.M. Hapymennx cna n onpcrnonannx. M.: Hayxa, 1974.
20. Btrorcxn H.C. Hcropnx pasnnrnx ntcmnx ncnxnuecxnx ynxnn // Cop. cou.: n
6 r. T. 3. M.: Henarornxa, 1983.
21. Btrorcxn H.C. Kpnsnc 7 ner // Cop.cou.: n 6 r. T. 4. M.: Henarornxa,
1982.
22. Iantnepnn H.., Kotntnnnxax C.H. 3xcnepnmenrantnoe opmnponanne nnnma-
nnx. M., 1974.
23. Ientropn 3., Hyoppoy Px. 3monnn n +monnonantnte paccrpocrna. M.,
1966.
24. Ieonaxxn B.A. Teopnx nnepennnannn nonon n nponemax uenonexa / uenonex n
cncreme nayx. M.: Hayxa, 1989. c. 171189.
25. Innnenperep R.F. Bnenenne n omym ncnxonornm. M.: uePo, 1996.
26. Inntxmena H.H., Hrnartena H.P. Mexnnunocrnte ornomennx peenxa, M.:
uonnym, 1994.
27. Inccencxn recr. Meronnuecxoe nocone. CHF.: HHH nm. B.M.Fexrepena, 1991.
28. Ipanoncxax P.M. Bocnpnxrne n monenn namxrn. M.: Hayxa, 1974.
29. Ipanoncxax P. M. 3nemenrt npaxrnuecxo ncnxonornn. CH.: Cner, 1997.
30. Ipanoncxax P.M., Fepesnax H.. Hnrynnnx n ncxyccrnennt nnrennexr. H.: nsn.
HIV, 1991.
31. Ipanoncxax P.M., Kpnxancxax R.C. Tnopuecrno n npeononenne crepeornnon.
CH.: 3xcxnmsnn, 1994,
32. Ipanoncxax P.M., Hnxontcxax H.M. 3amnra nnunocrn: ncnxonornuecxne mexanns-
mt. CH.: 3nanne, 1998.
33. Pernnn B.M, Hapanoxcantnte cropont uenoneuecxoro mtmnennx. CH.
HOH CHIV, 1996.
34. Pparyncxn B.R. Penncxnnt paccxast. M.: Mantm, 1968.
35. Ppns O. Mox necenxa. M.: Percxax nnreparypa, 1983.
36. Ptxuenxo O.M. Boopaxenne nomxontnnxa. M., 1986.
37. Epmona T.H., Mnxnprymon F.E. uopmnponanne noconnantno cncremt mart-
nnrx n ee ynxnnonnponanne n pannem nercrne // Oospenne ncnxnarpnn n mennnnncxo
ncnxonornn nm. B.M.Fexrepena. 1995. N1, c. 5563.
38. 3axapon A.H. Henpost y nere n nonpocrxon. H.: Mennnnna, 1988.
39. 3axapon A.H. Kax nomout namnm nerxm nsannrtcx or crpaxa. CH.: Innno-
xpar, 1995.
40. Hsapn K. 3monnn uenonexa. M.: nsn. MIV, 1980.
41. Hcaen P.H. Hcnxocomarnuecxax mennnnna nercxoro nospacra. CH.: Cnenn-
antnax nnreparypa, 1996.
42. Hcaen P.H., Karan B.E. Hononoe nocnnranne n ncnxornrnena nona y nere. H.:
Mennnnna, 1980.
43. Kapnacapcxn F.P. Mennnnncxax ncnxonornx. M.: Mennnnna, 1982.
44. Kapnona C.H., Konoona H.H. Ocoennocrn opnenrnponxn na cnono y nere. M.,
1978.
45. Kaccnnt H. Konnynr n Bnampannx, Herposanoncx, 1957.
46. Knan B. Kax nonroronnrt peenxa x xnsnn, M, H.: Hporpecc Vue-
nt nenrp Anrapec, 1991.
47. Konanen B.B. Hcnxnarpnx nercxoro nospacra: pyxononcrno nnx npaue. M.: Me-
nnnnna, 1973.
48. Kon H.C. Bnenenne n cexconornm. M.: Mennnnna, 1978.
49. Kopuax . Hspannoe. K.: Pan. mxona, 1983.
50. Kocrannon 3.A. uynxnnonantnax accnmerpnx nonymapn mosra n neocosnanaemoe
nocnpnxrne. M.: Hayxa, 1983.
51. Kouye F.H., Honnxona E. B. 3monnonantnax ycrounnocrt mxontnnxa. M.:
3nanne, 1988.
52. Kpyrenxn B.A. Hcnxonornx M.: Hpocnemenne, 1986.
53. Kynaxona T.H. Con nere n ero ncnxornrnennuecxoe snauenne / Hcnxornrnena ne-
re n nonpocrxon. M.: Mennnnna, 1985. c. 138149.
54. Kyrrep H. Conpemennt ncnxoananns. M., 1997.
55. Hapnonon A.B., 3psxxnn H.A. Con n cnonnnennx. Exarepnnypr; Hsn. Vpan,
yn-ra, 1996.
56. Heennncxn B.B. Hapymennx ncnxnuecxoro pasnnrnx y nere. M.: Hsn. MIV,
1985.
57. Heonrten A.H. Pexrentnocrt. Cosnanne. Hnunocrt. M.: Honnrnsnar, 1975.
58. Hnreparypa n anrasnx. M.: Hpocnemenne, 1992.
59. Hnuxo A.E. Hcnxonarnn n axnenryannn xapaxrepa y nonpocrxon. H.: Mennnn-
na, 1977.
60. Hnuxo A.E. Honpocrxonax ncnxnarpnx. H.: Mennnnna, 1985.
61. Hopenn K. Oopornax cropona sepxana. M.: Pecnynnxa, 1988.
62. Hypnx A.P. O ncropnuecxom pasnnrnn nosnanarentntx nponeccon. M.: Hay-
xa, 1974.
63. Hypnx A.P. Bnyrpennxx xaprnna onesnn n narporennte saonenannx. M., 1977.
64. Hypnx A.P. stx n cosnanne, M.: nsn. MIV, 1979.
65. H+nnper I.H. Hrponax repannx: ncxyccrno ornomenn. M.: MHA, 1994.
66. Hxynnc B.., Heryp+ H.H. Hcnxonornuecxne ocnont opmnponannx nnctmenno
peun y mnanmnx mxontnnxon. M.: MHA, 1994.
67. Mnxan B. Hpoexrnnnoe nnrepntm. Pnarnocrnuecxax rexnnxa nercxo ncnxonorn-
uecxo npaxrnxn. M.: BHH, 1956.
68. Mnxanxon C.B. Haxonxa: crnxn. M.: Percxax nnreparypa, 1985.
69. Mnmnna T.M. Hccnenonanne cemtn n xnnnnxe n xoppexnnx cementx ornomenn /
Kaanon M.M., Hnuxo A.E., Cmnpnon B.M. Meront ncnxonornuecxo nnarnocrnxn n xoppex-
nnn n xnnnnxe H.: Mennnnna. 1983.
70. Myxnna B.C. Bospacrnax ncnxonornx: enomenonornx pasnnrnx, nercrno, orpoue-
crno. 2e nsn. M.: Axanemnx, 1997.
71. Mxcnmen B.H. Tpynnte nern n maccono mxone. H., 1933.
72. Mxcnmen B.H., Kapnacapcxn F.P., Hnnx C.C., Tonxonorn H.M. Ocnont ome
n mennnnncxo ncnxonornn. H.: Mennnnna, 1968.
73. Hnxonaena B.B. Bnnxnne xponnuecxo onesnn na ncnxnxy. M.: Hsn. MIV,
1987.
74. Hnxontcxax H.M. Pnarnocrnxa +monnonantntx n nonenenuecxnx orxnonenn y
mxontnnxon // Oospenne ncnxnarpnn n mennnnncxo ncnxonornn nm. B. M. Fexrepena.
N2. 1996. c. 184185.
75. Hnxontcxax H.M. Hpaxrnxa nccnenonannx neocosnanaemtx ncnxnuecxnx nponec-
con y nere mnanmero mxontnoro nospacra // Hcnxonornuecxax rasera, N3. 1997.
76. Hnxontcxax H.M. Mennxo-ncnxonornuecxax nonnepxxa nere n mxone // Ananten-
cxne urennx. Tesnct nayuno-npaxrnuecxo xonepennnn. CH.: CHIV, 1997. c. 97
98.
77. Hnxontcxax H.M., Fapnnep I.H. Vpoxn ncnxonornn n nauantno mxone: ns ontra
paort. CH. Pnra: HH 3xcnepnmenr, 1996.
78. Hnxontcxax H.M., Fexxep O.R., Tynyntena T.B. Hnunocrnte cnocrna nere ns
xnaccon c pasntm nponnem oyuennx xax axrop pncxa nosnnxnonennx norpannuntx ncn-
xnuecxnx paccrpocrn // Oospenne ncnxnarpnn n mennnnncxo ncnxonornn nm.
B.M.Fexrepena. N4, 1996. c. 128131.
79. Hnxontcxax H.M., Openxona O.A., Hnxontcxn M.A. Tnnonornuecxne napnanrt
opmnponannx nnunocrn n mnanmem mxontnom nospacre // Connantnax ananrannx nonpocr-
xon n mononexn. CH.: VERBA MAGISTRI, 1998. c. 2333.
80. Oyxona H.u. Percxax ncnxonornx, M.: Tpnnona, 1995.
81. Onapennte nern / Om. pen. I.B.Fypmencxo n B.M.Cnynxoro. M.: Hporpecc,
1991.
82. Ornt + nern // Ha Hencxom. N8. Anrycr-cenrxpt 1998.
83. Herpynex B.H., Tapan H.H. Mnanmn mxontnnx. M.: 3nanne, 1981.
84. Hnaxe X. Hcnxonornx nnrennexra // Hsp. ncnxon. rpynt. M.: Hpocnemenne,
1969.
85. Hcnxonnarnocrnuecxne meront n nennarpnn n nercxo ncnxonenponornn / non
pen. P.H.Hcaena n B.E.Karana. CH.: HMH, 1991.
86. Hcnxonornuecxax nnarnocrnxa nnnexca xnsnennoro crnnx (nocone nnx npaue n
ncnxonoron) / non pen. H.H.Baccepmana. CH.: HHH, 1998.
87. Hcnxonornx. Cnonapt / Hon pen. A.B.Herponcxoro, M.I.pomencxoro. M.: Ho-
nnrnsnar, 1990.
88. Hcnxonornx. Vuennx, M.: Hpocnexr, 1998.
89. Paouax xnnra mxontnoro ncnxonora / non pen. H.B.Pyponnno, M.: Hpocne-
menne, 1991.
90. Pomanona E.C., Ipeennnxon H.P. Mexannsmt ncnxonornuecxo samnrt. Mt-
rnmn: Tananr-, 1996.
91. Pynnmren C.H. Ocnont ome ncnxonornn. CH.: Hnrep, 1998.
92. Pyxononcrno npaxrnuecxoro ncnxonora: ncnxnuecxoe snoponte nere n nonpocrxon
n xonrexcre ncnxonornuecxo cnyxt / non pen. H.B.Pyponnno. M.: Axanemnx, 1995.
93. Carnp B. Hcnxorepannx cemtn. CH.: Rnenra, 1999.
94. Cente I. Or meurt x orxptrnm. M.: Hporpecc, 1987.
95. Ceuenon H.M. Hspannte nnococxne n ncnxonornuecxne nponsnenennx. M.,
1947.
96. Cnpora H.A. Konnnr-nonenenne n nonpocrxonom nospacre / Pncc. noxr. men. na-
yx. Fnmxex CH.: HHH, 1994.
97. Cmnpnon A A. Hponemt ncnxonornn namxrn. M., 1966.
98. Coaxnn T. Heuantnte crnxn // Tpamna. N4. 1991.
99. Counx H.H. Meront ncnxonornuecxo nnarnocrnxn. B. 2. M.: MKH, 1990.
100. Coxonona E.T. Camoonenxa n camocosnanne npn anomannxx nnunocrn, M.: nsn.
MIV, 1989.
101. Coxonona E.T., Hnxonaena B.B. Ocoennocrn nnunocrn npn norpannuntx pac-
crpocrnax n comarnuecxnx saonenannxx. M., 1995.
102. Cyxapena I.E. Knnnnuecxne nexnnn no ncnxnarpnn nercxoro nospacra. T. 2.
M.: Menrns, 1959.
103. Tamtxon B.A. Hcnxonornx neuenoro nponecca, H.: Mennnnna, 1984.
104. Tamntxon B.A. Hcnxonornuecxax samnra y ontntx c nenposamn n c ncnxocoma-
rnuecxnmn paccrpocrnamn. Hocone nnx npaue. CH.: CH Hn-r ycon, npaue, 1992.
105. Tnxomnpon O.K. Hcnxonornuecxne nccnenonannx nnrennexryantno nexrentno-
crn. M., 1979.
106. Vpcano P., 3onnenepr C., Hasap C. Hcnxonnnamnuecxax ncnxorepannx: xparxoe
pyxononcrno. M.: PHA, 1992.
107. Vxromcxn A. Hnrynnnx conecrn. Hnctma n sanncnte xnnxxn. CH.: Herep-
yprcxn nncarent, 1996.
108. Vmaxon I.K. Horpannunte nepnno-ncnxnuecxne paccrpocrna. M.: Mennnn-
na, 1987.
109. uopman M. Kpyronopor // KommepcanrT. N81. 1999.
110. upen A. Hcnxonornx n samnrnte mexannsmt. M.: Henarornxa-Hpecc,
1993.
111. upen 3. Tonxonanne cnonnnenn. Ep.: Kamap, 1991.
112. upen 3. Hcnxonaronornx otnenno xnsnn. M., 1923.
113. upen 3. Hcnxonornx eccosnarentnoro. M., 1990.
114. upen 3. n Ono. Tnnncn: Mepsnn, 1991.
115. uypmanon H.A. Percxax arpeccnnnocrt. Hcnxonnarnocrnxa n xoppexnnx.
Mnncx: Hntnn B.H., 1996.
116. Xonn C.K., Hnnnce I. Teopnn nnunocrn. M.: KCH+, 1997.
117. uymaxona E.B. Hcnxonornuecxax samnra nnunocrn n cncreme nercxo-
ponnrentcxoro nsanmonecrnnx / Pncc. xann. ncnxon. nayx. CH.: CHIV, 1999.
118. Benuenxo R.C. Conpemennte nonxont x nponeme naronornuecxnx npnntuntx
necrnn // Oospenne ncnxnarpnn n mennnnncxo ncnxonornn nm. B.M.Fexrepena.
N2. 1994. c. 5466.
119. Benn F. Orxpo cnoero peenxa c nomomtm recron. Tmment, 1996.
120. 3epnen I. Crpaxn snopontx nere. M.: 3nanne, 1981.
121. 3nemmmep 3.I. Meront cemeno nnarnocrnxn n ncnxorepannn. Meronnuecxoe
nocone. M.: uonnym, 1996.
122. 3nemnnep 3.I., Rcrnnxnc B.B. Cemenax ncnxorepannx. H.: Mennnnna,
1990.
123. 3nemmmep 3.I., Rcrnnxnc B.B. Hcnxonornx n ncnxorepannx cemtn. CH.:
Hnrep, 1999.
124. 3xman H. Houemy nern nryr, M.: Henarornxa-Hpecc, 1993.
125. 3ntxonnn P.F. Hcnxonornx nrpt. M.: Henarornxa, 1978.
126. 3ntxonnn P.F. Pasnnrne ycrno n nnctmenno peun yuamnxcx / Hpenncnonne
B.B.Pantnona. M.: Hnrop, 1998.
127. 3monnonantnte napymennx n nercxom nospacre n nx xoppexnnx / B.B.Heennn-
cxn, O.C.Hnxontcxax, E.P.Faencxax, M.M.Hnnnnr. M.: Hsn. MIV, 1990.
128. 3pnxcon M. Mo ronoc ocranercx c namn. CH.: Herepypr XXI nex,
1995.
129. 3rxnnn A.M. Hnerono recr ornomenn / Omax ncnxonnarnocrnxa. M.: Hsn.
MIV, 1987. c. 221227.
130. Rnr K.I. O conpemenntx mnax, M.: Hpaxrnxa, 1994.
131. xocon H.. 3monnonantnax xnsnt mxontnnxa, M., 1966.
132. Adler A. Studie ber die Mindertwerigkeit von Organen. Vienna Urban und
Schwartzenberg, 1907.
133. Bandura A. Social learning theory, N.-Y., 1977.
134. Bowlby J. Maternal care and mental health. Geneva World Health Organization.
1951.
135. Cattett R.B. Personality; a systematic, theoretical and factual study. N. -Y.: 1950.
136. Harlow H.F., Woolsey C.N, eds., Biological and Biochemical Bases of Behaviour,
University of Wisconsin Press / W.S.Hall, 1958.
137. Lasarus R.S. Psychological stress and coping process. N. -Y., 1966.
138. Lasarus R.S. Patterns of adgustments. N.-Y. McGrau-Hill, 1976.
139. Plutchik R.A general psychoevolutionary theory of emotions / In R.Plutchik,
H.Kellerman (Eds.), Emotion: Theory, research and experience: Vol. 1. N. Y., Academic Press.
1980. p. 333.
140. Plutchik R, Kellerman H., Conte H.R. A structural theory of ego defenses and emo-
tions / In C. E. Izard (Ed.) Emotions in personality and psychopathology. N.-Y. Plenum, 1979.
141. Reich W, Character analysis. N.Y., Farrar, Straus, 1963.
142. Ribble M. Anxiety of infants and its disorganizing effect / Modern Trends of Child
Psychiatry. N.-Y. 1945.
143. Ryan N.M. Stress coping strategies identified from school age children's perspective //
Research in Nursing and Health. 1989. N12.
144. Ryan Wenger N.M. Development and Psychometric properties of the Schoolager's
Coping Strategies Inventory // Nursing Research 1990. Vol. 39.
145. Utich D., Mairing Ph., Strehmel P. Stress. Universitt Bamberg. Section Psychololo-
gie. Arbeits-manuscript. 1982. 47 s.
146. Freud A. Normality and Pathology in Childhood: Assessments of Development. N.-
Y. 1965
147. Freud A. The Ego and the mechanisms of defense // The writings of Anna Freud.
Vol. 2. London, 1977.
148. Freud S. The defense neuro-psychoses / /The collected Papers: in 10 v. N.Y.: Col-
lier Books, 1963. V. 2. p. 6781.
149. Freud S. Schriften zur Behandlungstechnik, Studienausgabe, Fisher Verlag, Frankfurt
am Mein, 1975.
Nikolskaya, I.M, Granovskaya, R.M.
The Psychological Defence in Childhood
SUMMARY
This work is the first Russian monograph on the problem of study of the psychological de-
fence in childhood. The matter and peculiarities of the main coping strategies and ego-defensive
mechanisms in childhood are considered; this analysis is based on the results of experimental psy-
chological investigation of primary school children. The relation between defensive behavior and
gender, age, and typological characteristics of a child was established. The book presents the au-
thor's technology of investigation of psychological defence system based on children's pictures
and stories analysis, shows therapeutic and preventive value of the technology. It presents also
complex examples of the technology application which can be useful not for specialists only but
for all concerned parents as well.
The style of the book is clear, picturesque, emotional. The book is full of children's own
pictures and stories, as well as children's poetry, which are used as illustrations of the facts and
laws under discussion. The book can be of certain interest for psychologists, psychotherapists,
doctors, teachers, social workers. It can be useful also for all the readers interested in problems of
development, upbringing, education, and maintenance of children's mental health.

Вам также может понравиться