Il- ,I

l.
l. Il.'
|`
Il,
!!! I.


^3-_.4.

_
 ALBERI
-.-
Mu-

KRANTZHV
RERVM G'ERMANICA
rum hiflzorici 15.68
quilonarum,Dan i , Sueci,
Noruagi, Chronica.
liy'bmfgenfium @rigo fveruima Orogotiorum,Wi/
/, Longoardorum args, , antiquitiu
indeprofeh in jin/ia, H, Gal/i4, (7 Siciliage
a,puter domeimm bioriam., narmntur .
Accefftfupplcmcnti cuiufdaminar, Dithmarfici belli
hioria,Chriiano Cilicio Cimbro autore.

Item IacoiZieglm.9c/Jandia, idd? popularum Septcnfrianalim,

ad K bifori'ampcrutil defm'piio.
Cum przfationc ad illurifmum Principcm Lv n o v x v u Duccm
Wirtenbcrgcnfcm, loanNVolj L C.

. I N n x c [

i.

FILANccrvnTr D MoanM

hredes Andreae Wecheli.

. D. LXXXIII.
 .
13.01:
. .|
D . .im *l
l .
.
l l\
.u
l
. . :o
._
r . . l l
l .
u. u
. . 01.
i
t!

-\\ lull
u l .
.
kl.
l. `
u
P l
I
Dit.

Il.
r
.
l l
U 'IH
.d
l
I

K V
r

I
\
.
.
. .
.
v.. V
'l


n
'.0

.
.Iv .
._
."

_i-l.

l.
I
.

n..
P
`
I
i
ILLVSTRISSIM O
EXCELLENTISSIMO
PRINCIPI AC DOMINO, DOMINO LV
Dovlco Dvcl WIRTENBERGENS:
Teck, . Comici in Mum clgart, Domino
fuo clcmentiHiDmo.

' ' N H C noro con/ilio , quod de Crantzio , olbtimo

hioricojterum in ucem ea'lo cepimuspifmfuit de
` 'f iii/toria 'vtilitate / `paura Prafari , ante
` ' quam de authore rio/iro dic~erem,quidme impuli/twt
" de nouo inPuo/imm emitteremmon quot] laudem
_ x ~ hioria ddideraretut olafcurum fequtum digni
' ," tate @futilitate rebus omniuf excelleretla'quoaf or
\ _ \ ' dopoulare videretur. Dicam zgitur LreuiterJ' tan
xf-SM f; ' tumtmma/s parte; , fine omni ornamento:
tum quod alii' ante me idem copiofe aigue ornatpeicerint : tum quoiquantum
bioria Pra/iet, /ine fueriit quoti iano 'vfu notum bominiu@F atque teatum.
ute enim ef? aut ata5,aut}2ar5,aut occupatio "vita qua non illu/tri: ali
qui; fvfua bioria eluceat? aut qui: homo fz-irzqruaJita bebes ato,- rudisfuit, 'vt quod
ef? in c'muniu/snlzua infixummon 'uia'eritne aliorum initutione , quantum
adrvitam agendam antecelleret isi/toria? @am quum Cicero dixit teem tem
Porumyiuntiam fuetu/latiffuitam memoriaJucem 'veritatufvita magi/iramcal
ligauit runa inntentia omnia commoa'a , qua ex iii/toria in ; mrfzanamu
untmequepotuit rem ecleerrimam hone/fiori teimonio ornare. Nam
ula_,qua de iii/loria Cicero Pradieatjaude nontis aici Point, quid eea/eri 4:
et, quum funiuer/a interfe coniuncffa atque connexa, in rwzum / unt?
Erprimum quidem,quanti ad afectos (y laudem inteitaemlbomm notatiofes,
( FueterumculoruJ memorii'iteneregum }, alio [loro expnit, quum/cri
Litgmper epuerosqui nciantquid antequam nati/int acriderit: tum Tlato ,n Tim
multa ; / common/frat, quiu/s fotmferlbueri'fuit
gnilbrobri loco ignorano rueteri memoria.' a ./Ecgjptiozcerdote ooieia.
:inquantum illud/it quod/rilait'iuere in hi/orus bominum (y rerumgejlarum
memoriatjndePeriicuum eff, quodnullam foriquiatatem ararie; ita ,

'l
(f) f/
 l

.
oppreiimiwelfperorum monimema [ ! afe'
(ge/ia; nollei [ , Poeritatipropagari: quinua, quum ex
ecyi//'Lmemoria ' recordatione nomini: afuiifoeros fviueretfpoea quid eff
Praai/ius,quam quod : omnes-,effi foeranamen oioria quooiam nouo
qua/ilumine coliurari S @dft exemflorum Prolatione , ' eommemoratione
am om. : qua duo (fut alzo loco traditum ef)imma deleatione (7 authori
tatem aerunt orationiffdem. Et/ifvcro duf/Jitari nonPoref, quin iila omnia
magnum momentum baaeant ad/lwlendorem, ramen inporemol, quum vu/t 'vine
magi/fram /] hi/Zoriamyvidetur funa in re omne laudespoiie, (
nio uperiora vicieed effrofecfo, fut Cicero'riiteque extat bami#
numudium , quod bioria nonltio/int aut exeitare iacet , aut inammare
" augere , exar/ie, auf in ruia inter[ nora [alb/iu' continere,
aut adfi ucgem (9 mediocri-tarem reuocare, uum in 'vllampartem exceir,q5~' (fot
fver/vo omnia comp/ear) cuiua fit ioriaimma moderatrix @Omnium
/ author. qua imagines exemP/a rerum omnium cafiuntur , quid
facicnciumaluidfugiencum: quid turfmquic honeurn;quiJ/eit, ! in
fezrjmprudenter ( temere: (9- / aqua/it
lIJraa/antzima ratio regendifopuli, ducendi exercitu/s, moderanda rei domeiex,
guernanda / (y amanda tomos .
Nam quum duplex/it bominum occupano quam alu ad elei:
mini: cognitionem cuitum, ali] ad - aPP/ieantmulla certe FUtri-
u uePars eff, a qua /Jioria re : (9' qua nZ/ine : in te
(yoligariquum
to magi: ofcura iaceat,aut
exemlvla legit 'UacilleLoentor'um,qua
mirabilium cri/lattum
animos mul
bri/lus
tum AlbooliPraclarfecerunt:aut f:Jz'cient,pieiatem,ariquam /e/e etulerunt,
hi/ioriarum I'meritate ) con/en/ione tcatamJanZi/imarum animarum /
(y mille alii: <grauizmi.: tcfimoniurmatam e/je: auzperpendunt , quantum
: iprum nzaiores,quoties apuro Dei cultu difeeionemfecerunggy' Iuiiai ata;
, qui contrariam religionem coluerunt , Deo authoriipplicium dederunt. In
reliquo humana vita cuifu (gllicituclineue iogam/iue [vellum coneria, ef?
: ad futrumque in Jiorijs nonfo/um[ dejxua, ad quem omnia eon/i/ia in
tenda; argue dirigen; ! ducu'nt tanquam manu, : : quum
animum ad militiam aafiecii, quomodo exercitum concere, ducere, alere, ,
fulaleuarc quumfremitur: quomodo boem udere, inaudem impellere , @i fuel
clam rvel fw arq; impreione euertere:quid boi credeie,quid non /: quid
-! inimicu,quid ambouaprare conueniaz: quidlocoguia' commode,
quid /) (y incommodeat: @r in bis ammini/gne a ruirtute Cy'reia
feientia tranmm runguenwvriuato aut odio,aut eommoiio dimouea
ru: ( wpraeipu adciemruandam omni cura atque eogitatione incuma/f.
. : Leqimusiperiori etium Komanum, @menzinimusnora oliiqm'
. m vl- _, . . . . . . . .
u _@er um Gallu,duo / lePfj' 11114,101 extinga: qui
' dem vita ! a'iimili merito:qu5d ille contra '.virtutem/u amieitiaffecie
cum BonifacioPer fraudem : hic nimiumd'ere non deuiet. Neque
Y Colli-_
 PRJEPATIO.
oligniioswir religioni ' fvirtuti deditM,recordaretuf , odia [ nulli:
]: iuramentif` itapo exanimo /: obliterari,quin
1re/Ia; fulcifendi memoriam redirentyrarrim , ( L_y/ander
dicebat) iuramiia' aragaliojudere non eff infolitum. Sicut fvero in ella
ita in hi/oriauMiosPriJ/minauit, neque FUllirm }?
ci: aut ), cui bioria nonruiatue in / .ui/a ,fue in IQPue domi
in inc/ufus, ruitam : (yue te alij,jiz.fe a/ios in iure
atepoideas.Nam quam te in Imperio autpublico aut dome/Hoo : colloca
uit : in hiorijs norma,fintjirafcriptiones , ad qua/S diligentiimperpendes
momenta omnium ronliorum:quando aringes habemos: uando laxamenta da
bis: quo modo regagtum 'vt in oficio c5tineM,tum,ne nimiumprma: umma
tim,fvt te amtmon quicquidiniqmu tradat Mac/Jiaufliumutfiin odin? n_lbw l
incuri'asquomodo ad beneuo/'tiam traduces,aut ita / . ?
`In quibua omnias hi/ior'ia exemP/orum commemoratione ita te in ment, fut co
lieben tizfroram atqiiepuppim defna'enda' iuitiieJeruandafdei,
fugienda crude/itatis..5`in te aliori'ilooteatifortuna//aiecit,docmt lai/loria quod
fr oicium: Ilias oferasquamdem in a'ominum aut Ilebub/icam [
4,1! /5']%,71' in dominorumgratiam influer@ , ( eorum
ofen/[ones aucrtere auf refugere deeas. Etfi'a/rtim quam te in au/icam
dediiii/i, ii/es ex qualem : in /uorica lla !!! ];
inccrta 'vita rationePrabiturius'vtfine magno cai,autproaP/z`one in illa [/2145.
Primil'm 'vr omniudio confcientia optima mentir:
debida 21/1, qzwd a'omini tui commodonefcclerefieripotefi : 04
23 tioi albumi; quibii/; rationiusparare 'wlligere delves: tum fut cum
-1: [vanigquos aula haetfrmam (y / amicitiam exercea , nulloPri
uato,feclfiilvlico commodofa/ep'tam atquc conitutam : neque fvllumfvimm lio
#um contra iin ' mer-imm laa'as,memor ,
(lllod quiillucfccit patitur,autorcm fcelus .
Re eur,{ucluc premiur exem plo .
' Poremo rvt nonlum tuapietaterorrigi nonPo/imt, dimular
/5:1 ctiam ; interdumquum resferet,nongrauatpatiari eamque bi
aritatempra tefras, ac/ilzeneficio afefiios Qta de multa/:int in 11i/lo
vi/'s (y alia artcs/]>a{e,mulia exfmpla Propota,quomodo multa diimulare, (9
, fortiter (yprudenrer non tantm' improorum : omni/m5 colorim
( Pigmentioiinered etiam ex iUii te exuer'e, ( nona; Plaga; contra aduer
/ario's texere : interdum,quum eonina locum non halvetwulfinam (quod
per /! ?!) mere,fvt eff [ liter proditum. @a omnia Iglu? Ly.
in bioijs multarum exemplorum appo/itione [ , n
, quid imitari, /[ cecidit , quidpratermittere, quod ali/sfiiit cala~
mito/imi,expediat. l
Nique hoc mntiim in aulam conucm't ,/d in ciuili; 9* humana 'vim
ruri bomines hi/iorijs a /5 ajiraiagi; quam nulla alia re ad coldam 'vir-v
tutem impelluntur:quum in animos exempla eorum infunduntur, qui 'velpro 'vir
(=) "1
 'P R F I ; _
ltt'itemeteeiiem Q vel/5 retm'erunt : einde adomnes'cae
ma `conlia ex ijfemtpetuntur. -Nam quum tria/nt, qua bominiw: ' fuir
Vtuttim incitamenta (y -confiliaipfeditantz -, quum longorerum
applicata ad negotia rationeloruoientiam Ecollegimua : , quorum mdf
tur (9 rerum : animaduerfione excellentior 'Peifecqior -
: Porem. bifioria, in : omninm 'diner/is in loci: , temporbtosJe
culi;I , in cunam , rerum fexitu animaduetfe atque notata experientia:
-1711114), mam -optimortzm con/iorummina continean
'tur , nullumcert ef? iii/loria expeditiue , Certin: , ' adpermouendos hominum
l animos . @if nor-oferiwlo fg [ 'vidimm' , et/i (fut Poly
.lviw ait) Plas Fonderia habere (y : in animos impreionesfacere @idem
tur , tanzen nec unna omnia , neceodem t'oco aut tempore oliferuat : nec quifguam
ci? aut ea atate , -01707? , aut rerum Cy' locorum wi, 'vt in omnia
tari Poit: auteaoliditate , 'vt cufiat. De/eniios eff eadem ratio.- quinon o
mnesexitua-, uteitm'ientj animo Proq/iciunt , aut eonieura affequuntur,
que rerum omm'um roimN/itliiertmt": nequejemper impetus animiregunt: Eff
igitur in noline Zuiden: aliquid, nequaquam in : omnia 'vt in
oria : in qua nu am eperieulam , quodtbeat, non /54 re
-rum exime : omnium bominum prudentia . non Illa incerta aut conieuri;[41711
xa ,fed alieni; milleFerien/ia conteata , rmatalrudenti/imorum hominum
delega: in impen/is, nulli; laboribtos, nu opericulo aequipotesguod
olim churgua , Solon , Viyef ' ali] magna contention: [angie itinerins cla
orarunt rvt confequerentur. Jde() illu/iris ( Praclara res eff ini/inria, qui:
tantosin bumanam fuitamfttua infundit , neque "ullum hominum(genna aut of
ficium Praterit , cui non iutundiimam wtilitatem'impertiat :fiuentreligione
f1 Dei cultu , fue buia/s fvita' : di/Ienti : militiam, quietam in
Pace (y ocio : ue in auli: 11/. fue! domejiica
\. rum rerum traiatione aut imperent, autPareant: in affeam atatem in
gi'ti/int. .
Nam (. Puertkfuum afm? Ividetur bioria, non quam 1:
gunt : ( quodper atatem nonpo ant)ci quam loi/loria lumen/, @fuf
? atari; exempla Parenti Pramanrant, quantum cura (y
iores nori in eligendis Praeeftariu/s , in quorum a'tilblinam lie
: traderent. enim 417 omni bominum memoria ad nos dut-fia confiietudo,
'vtprincifum (9* magnorum bominum liberi magna cura atque a'iigentia in opti
morum mantieducarenturtmmarum artium nutrimentis , non!)eentauris , "bt Y
|
gjfneil" @yi/lachaueltu turfiter mentitur: Sie l,Alexander @h/fateli , Pericles na.
L
stargateDion /5 Platani, : X/), /2.4nt. 5;
Frantoni,TJeod.ImPerator , ' Catr nnio, Traianut Tla
tarcho (y ali/ alii: grauiimit (y'fant'iimis /[ in inituttonem tra
PlurnAler. diri g- commendatinit a-1:14 atim ad "uirtutem erudirentur: qua [io/fea
1n Orar. . . . \ . . ` _
of-am cum 1 bonezime agendamadoleeren @d :jihac
' commodipepererit, ./ilexanderfraclarumecimen edit-qui quam
:
 P R E F A T :
: regie Perrum alntepatre lio/Litio accept' et , quum ad 1[03
ne.c 41/ , n_iliilPuerile cle liortie/16:95 aut aureo urlauo ,fed
omnia magnapercuncqatiu dieitur quo loco eorum Imperium , quanti; capii;
inrucrlum : Zuid Rex , quem in arie loeum caperet : quo itinere ad eos bre- f
o/fitespuertrmonepercul, exclamarent Perfizrum quidem
/! regent. @od quum livelie ncl/Jue `
: legent , nifieos lieluinu [ arie: aut iniquiimi /Iarliiaueli difiiplinu
non}? quin udprimam redun- .
det ex bioriis. q
Vtinnm multi legerent ~, non tantum [/[ Principes reges: (!
'vejltgin lai/iorii: eognenduferfequerentur. Sicut Vflien
mtg/ine Initutione yri,quam XenoPJon literie mandauitmunqunm uit : Af
lexamier {/ Homero[ non : quod ille C)ri,l1ic/lcl1illi5 :
/equenti in transferre connitereture chibindes bidi-_
magi/iro, quod Homeri Iliade: non halieret, colaflrum }: , quodilliue exii- "'
mattone/ine bioriie nemo eruditue . ]11 C res al: `_Allexana'ro Plur. in
rie/litio; legi/jtollacloUmu/fedieitur,quod en mate, qua `/Ilexander Mh
ztionem totum terrarum orbemtiunxeratmiliilif prnitt: tanta
11i; eff in animi; liominumpromouentlif. Imperator Puls. . .
Hi/iorieum Tacitum nominauit , (y tanto uit amore ( 'veneratione
cofnflexusyvt : illiue in omnilvue iliotlieeis colloenri iulieret: ' certi: homi
darei negotium clerientli eos decies infingulos 4nnos:ne aliquando (fut
eiclit) exeellentis loi/oriei monimenta i luce (y ; hominum Peregrinarentur;
Curolm' Quintus nunquam in aut quietem edit Comminieo, au-
there cert ad nulica 'rategematu cogncyeendut-erneetizrio : icet 4- ffurg'
multas inProditionie/uqiicionem lvocetur. Po em multas alia: commemoru- .
re , qui quum ! in dignitatiedepoti ,uiliumium /107145 :
_conuerterunt. lli/loria [nudesplurilvue "uerie (y nrgumentuper e- marche
qui:ni(fvt ali initio elixi) tum al: aliieprxclnrfiic'ium : tum ita liquido con
): [ omni; in clariima iti/farine luce /uperuncaneu ]? rn`c_leatur. @d
enim ruerlforum [ ef? ad eam rem , qua nullumuelium , nullum ne-v
gotiummullum o/jliciummulla bominum conditio, nulla una, nua dignita;
potei? S quie in ocioiauitntem , in negativ commoilumpr/lnt _? quie animos arl
fvirtutem /14:52:12; : quie noie maiorum ,59' no/irnmpo/ieris me
moriam cuodit ntque retinet f ' , /ine qua nemo fvnquam magnue in
communi entitit Nolo igitur de re elariimapluribiis verbi; ilierere :cl
me all meum munuf Penimqiie reuocalvo ,_ ! initioPromi) exfonnm de
/ / quid in iii/loriupriterit: ( eur eumdtgnum iua'icnuerim, 'vf
cle nouo glpi: Wee/:eli indu/iria (9' ex'ellentis @Pagny/Ji (quod ante
triennium Pari/ii; cum illo cgi) in puolicumproferrem. l
@frit hioria : tamq; exeellen: thefaurue 3 non dritor ? aliquem'
qui dubitet,quin omnesimptutqui in bijloriifponunturplotimnt eo'oeati:
fa* illi eonrunndi: trinunturquorum laboriws @maf
x (-') !
 P RJ F A" I 'Of'
nimma con/ignara bioria ad nosperaenrant :/: qaam'a'tr';
45 magna; litera' illu/harant, ita[io/ieri;prodiderant fvt ne lvnqaam
narrationes,aat ajjfeiiaa infafcarent, aat oliraerent commentitiitfaliag
[Qfoii idemfe Crantziaa nocrlbraiti/fe wideatarmemoirtii: ?
inter/it /5115705 in bominam memoria r'etineri. Videtar aatem ad illad de
tio cognofcendam,daplexPo/ita ]; fvia: runa, qaam iIlia: iii/ilaria cam aliie, qui:
de eadem re/iint edita,conferantar 7' iadicantar:altera,qaam animadaertimia'
qaalem/e qaifque in fvita exliiaacrit , qaoci : ad rerum etiam aliaram iaa'i
ciam transferimas (y applicamaa. ant cnim in : 'vita nota qaadam im~
Pre/fie, atqaein/eripta , tees interni animi, dacimar acl eaintel'lzgena'a,
qua inta; latent. Etigitar Crantziai futroqae modo dignitatiam 9' exi/ii;
mation? defenditxame?J quam accidere nonPoit, 'vt boe loco omnes lai/loria
txcatiantar, (9' adalios/Eriptores iadictar, (7 nos idprolix diligentei'; '
. Praitari in noro ngmqixfcrilbtoqaod in Crantiam ( alzo: Saxonicaram
teramferilbtoreslbra manilias oabemasrviim di inPoeriurem 'viam ingredi*
reni/jimi tanqaa' in talvala, ante ocalosProponere , qaa/em'fe in tota
: /; morias , occafationiae tradaxerit: 'vt conieia
ram inl capiant,qaicl a tali rviro expe'ent.
Nata/5 eli Cran[ Hamarga, Germania martima 'urbeplviprimam li- `
Leraliter ad/iadia namanitatit initatas,qaam einde maltaeproainciaepropter
, tantam eraditionem }? homini in ea
ingeniam (y diligentia a/ferrepotait: gaa nonfoliim in nomin exi/limationem
dimanaaitdetiam circa annam 1 4 9 o .adgrad Doiorie in leeologia ( Ca
nonieafcriptis eff .Domam reaera,qaam ? Deo @Patria dicaet,
Prim/im decreta @fi illi in collegiopalicazcraram literaram interpretatio: dein
in Deeanam Eccleaommani omniam volantate delicgitarln o/ficio ita
/geit , 'vt fuiaens/eipim lione/ii/ima fuitge re alam atque normam exliieret,
mortaio: ingens cle/ideriam relinqaeretrut exPa ico monamto 'videre , quod
in/ templi cmiterio collegapofaerant, qao eamielaLilemtgrclgiamfxi
miamfacandiimam doiiimam, moram ac fuirtatam ecimen ( 1
Patria deca; nominantff ali/'sPlarimis [/5 ./1[2 ani
mamprimam ad Theologiamfai e totam con/ecraait:a'emde ail hijioriarama _gx

( quam omnia,magna aidaitate eaolaitfy" intelligeret septentriona

[iam regioniiJ iii/loria; aatPlan ae e a literi; Latina , aatPartica/atim ita
.memorari, rvtanec : neepeiies aerent: cfiit in earn rem quanta animi con
tentionepotaitdiligenter ; incamliere , 'vt ofcaritatifpatr
am * lvicinae ditiones in laeem rejiitaeret,q'9' reges,principes, ;
liraita; immortali memoria celeraret. Itaq; quam totam maritimam (y
{/22145 fvieinaegiartim ifi/periarwtfartim ex loci; qua adire nfotaitzib/.
dia collegi et:contalit omnia in funam, quicqaiel in[malicia monimentisJEi ,
tera,priailegas, , diplomatie, annaliue ecole/fara', regain Z7' rurbiam erat:
qaoilltioea magno iadieio in ordinredicgeat, diae'rs libri: exp/italianNam
qaod exiimaretritaram confa/ionemJi res de religione : negoii/'f

 PRPATIO.
: deimlc omnia qua diuers loci; aflageaque , 'Uno in iro commi
l [ bijioriam iiapariiius : religioni; liz/ioriam fuiflurimuni
i'aritcr traileretweliqua omnia in tres alias libros cli riueret.
Et in religioni; quidam iii/loria, ]: de duodecim Saxonia epifcopii: quando,
(yquorumprincipum aut liomim'iadiumento cpi/nmibiiceriioria/iia tenui]l
, quemado ail/filenrlorem creuiim , quidpraclar e/t al: illispcrfcflum. i
qui ia complelereturmoluit/Ietrofo/im in/Erioi afarriizia' Humour
`gagna olim ciw: in religione, Metropolitanafui/fet. iuilia in li tri
liuf, Saxonia,W/ana'alia 7' Dania docuit: 1in liu' Wandalos, , Danos,
Sueco:,Gotbos,Wigoi/oos, Orogoilios, : (etolirepere fuideiur Go
/5) N'ormannosongolvardos, oxanos, oxilanos, oxos/iue , Sau
romaiaifiue Sarmaias,Mo cli05,:Liuone.r,Letuanos,Pru os,Polonos,golimos, ~
Marcomannos,Hei'ulos, ue/dosiu/os,$ioderanos,Winulos, TolenqosJ/ie
tarios,Wil/55,Luiitios, Circipanoi, Kiinos,[Qcipanoslingones,Wernauos,O
lioiritos,Polao5,Wagrieni-,Mnosue Rugianosomeranos, Dalmata5,Hi
: @aa/iariimqueloopulorum ,gentiung regiim,princi`purn, ducum, @fami
liarum /[ fuitia,c]1lia,rategemata,
fififilionespra/iorum, opportuniiates locorum , / di
82714: excelieniium wrorum, regionummontium, fiuiiatumtus, naiuram, a'
rmjluminum Cuiisarif/inus acportur : qui liomines, lua , qui mores,
aliarum rviciniiaies,ciuii'ates,(gue'rnacula, ciues,diffiplina, leges, o fi;
a'iones, oppugnationes, rfi/Ira , /: orma/5 :Pralia lieuorumq euentus : non
quidern omnia a'e omnilfu/s,il quadam iligentiiu, quadam 'ur inter criendiim
occurreant: omnia ramen tanta, diligeniia indu/iria dcripfit, 'wpa/ieri;
niliilf'ci/ reliquum fuieleri/ioiiln quo etiam ailiuuii optimorum lirorum
/: tum ailliuc mona/iena abundaoant: nunc quum illa wei/unime
tuo ne res etiam librariapoi aliquot anno; magnamtpaura iaiurani.
/! anim lilri in /1107113 tanquam in tuto (y tranquilloFor
tu conquieueruni. Inde eiec7i, cum nullum reception auiperfugium lialieant, quid
aliucl minanturmiomnium flolrinarii ' ariium /? Quanto fui
riprinci'pes,qui religiona Ponti/ciu de ormaiam correxerunt,aut
naeria religioni (ffcliolis integra r'eliqquiutpo/quam
tere; liiliotliecai in alium ocum gran/ii/i-iwnt , 9- de cnoliioru' impenc quoi
annu' auxi/fentz Fuif ea : alim imperatoriios (y regius nonlum ,cl .
tiamncgulari fuoliipiatimfi ( bili/athene / , eadem lilzris - ?
_ _ . \.
Ptimi rifiirta e/jentlmf. Vip.Tiraiariuuan Hliot/)effi regiu iinP/isagnicoap- mgm@
Paratu,inruxit , (y nomine leiam appellari rvolumin qua Senatuo/ul- {
defrripialeplianiinis libmeafrinciloum,[mieu /. : 50.
. . . - . . . . c ex. l . 1.

`/rraliliiis,niagnifimptilviisipra millia ilrorum ' conquiri in mand

hdinai pelles a'fyiribi Torgarneni; loco nomen oonitutumfuii:
lexandrina Lib/ioilieca/iiitinigenta millia libroru:5ammonici Sereni, gor- Zonxrasnf
nal. rom.5.
dianum iunioreni ili/iipuli tefarnc'nto liaredemfcrip/itJxaginta (y fluo millia: in ;
Cariens iriginia y a'uo nii/lia: Conjiantmopoliiana centum fuiginii millia h a
 PRAEFATIO.
catinuitwt nibililicam de `/ntioclJena,l-ilblbonen/i, @ali/qua omnes maximl
onmium literar' damno interierunt. Hodiepaucafunt redua: Vaticana Koma,
eneti/s , IQgia 47415.71707, (7171 aree Fontaine bcl~
Icau,Florentina,Fultls,Erp/Jordien/is, Viennen/isfn' noua celeerrima (qua o
mnes (105105 aa'Praclaram erexit) Bauarica : quapartim tenue:
'veterum lirorum rel: uias arlnospropagauerunt:Partim,quod tempore refi~
duumfuitn'n coZigunt, (7 Ito/ieri; aclmpiternamgloriam futilitatenzque
firuant. His igitur (7 411]: (nam tumPlures erant) Praezpue autem 'vetuizmo
libro , qui tempore Henrici 4. atl Liemarum archiePi/copum Hamburgeryem
ante anno: 400. /Erilbtusfuitff Hiurgi acl/)uc laodie mruatur, aa'iutus ran
tzim'fcriP/it 11105 1112705, guay/ulbra quid continerentiximus : magna diligentia,
incrediilitle , excellenti indu/iria: quiue ' Patriam (7 Germantam ornauit,
(7 totum terrarum recreauit iucunditate (7 cognitione illarum rerum,
qua' nulli; Funquam literu illu/r.1tfuerunt,
-: C Theologiteualium cum lyiorijs coniunxit , *
in utroque diligentem aicluamq- operam coUocauitc etiam quotidie ledit
ram,fut (7 animi religionem (7 hioriarum exempla lione/iiimi: aft'ionibus ex- _
Primeret, (7 fuitam[472611 imaJ ageret. Cu1u: rei (7 iP/e in omniu/:libri: multa
Praclara indicia arfit,@ ]? 0171117 ciu; honorfica tcjiimonia deder't.Nec
filip/um tantum a 'viti/5 araxittfed quod'melomnibuseleriua 611111? indixi
t,(f/ireti munerit , etiam 41105 aclfiugem reuocaretmilfilin librismi-g
111114114111010411414172 /14:45 @e offici] eomoneret,
(7 non[ an erroribmeligioni; ,/al ettia communi: /443171]: 107147
l, tur.Itaque a Pontice exoifm, cpit in eo omnilvue , religioni dediti '
'5""' /747115 111115 7141 (7 1114 7471 : dein
n.cap.
5f.
. _, ' . - . . .
db. de etzam;ut e1 at acuti/gime) ' religio animoquum 'vidi/fet magnam Partem fle
b. Dei cultutperirionilm ooligatarn conriet'am , meterem fueram 7:11
,_ 14. 1711 (7 aut/:ores liu
? ius mali erimina'lzatur, 'optabat fut de toto religioni; (7 'vita eorum negotio Per
coneilium cogno/eeretur. /471611 . imo 'vironon/olum fvitarn eorum, qui;
' religioni; eonfeio mandata erat , / 171471 ,ftl/erfere e
tiam in religionem maximo: erroresldeo de illu euertena'ifplurimum 141074141:
Sed quod tandem ' au thoritatem , quoufqueproecyv, (7 '
ret,ne 'vnu/5 ltomo tanto negotiopar e/]et,leiP/o/]>em aietit, (7 017141411 , lut o~
mesl doeii 12171 coniunluudijspafam in ordinem redigerentja'em dixit,quum
Paulo ante mortem, infirmu/f , Lut/)eripropotiones a'e indulgentus : , Lu
tlJerum in lvonam cauzm in<greum eea' 'uniud bomuneionif "vire: nihilfvalerc
acl tantam Ponti/cislbotentiam infifingenflam , qua nimium inualuiet. t ?!)
6 470174115propotionibus Lut/neri, 14[7 , Frater , fracer abi in
ccllamc dic, M iicrere mei Deus.
su. m. u. Nec /olum cele/ia 'vitia,fed etiam [] rea'arguit. Vt nilJilclicam a'e ali/5,
Qlib 8_ Ludouicum 'Bauarumqud Fuili nimispretio aceepto,eiuitatiiulbotentyimis
" 49 5 'ib' talia' liliertatfvendidiengy' Carolum 1I1I. Imperatoremguoclpulica fueli
.

galia,
 'R F A fr I . _
galiaguiuc 11/1 /, magna communi: rei
ra,fantm extollendi ad, imperatoriamli/Wence/Iai ignauiimi 'cau
, in elecqore; abalienaet, imperioque eorum recipiendorum rieci- .
dietJiber : qua]iaqulamplumis,quapauca eric rejidua ,Plane diffo-
114. In u- licic comici/'s multa ruitupm'at : qudfaucac bora; in (y ne- uw'
/5 re u; collocent:reliquum tempui (quoderat / conliia imperti
)inutiliter conuiui/'sfere traducant : ( res cie quilnu coiu'erant, qua/itum
lvacuum tempua negotia/uppeciitintjn alium annum reijciant, nouaque :faibl
'veterius comitiaPro/emint. : equerilamilia natos diuerjis loci; monu- I 4'

: eorum ] acque muneric, quid a i u exPer'etur: Z9' auocat afce/e

rim' ad fuirtuticudium. t quia intelligenz!! , Parrim luxuria,partim dea'ia in
eiufmodi delaps ege, quodruelluacuria (y incrediiaili oPum cfu/ione (
ad tejiandam nobilitatem attineret) dijjguerent, fvelnullis negotii; iii/linerentur:
frimum adugalitatem,qiia (caffe Cicerone) tres 'virtutesartitudin iuitiam
(yprudentiam complexa efi,reuocat: deinde ad res agendac /u/cipienciaque nego- 3'
tia cobortatur. vuod tveroPatria legeWandalorum temere niterentur,qua iuber,
ici quod noiufuratuafuerismian in izo/fires eunderegua/iboneum eetfurti; -
oferam dan: docet in iiangelio longe aliam legem traditam ( Ne furtumfa
cias : qua @fit a [ omnium authore Teoprofe'ia , 9' ex` natura auch@
Fluo fualcat ad humana 'vita tranquillitatem.
Acque rurinam bac admonitio' admultorum etiam bodie
niat, qui lvirtutem inuer/o ordine, non infach) , jid : de nobilitati
Profigatione animi; imprudenter comprehenderunt,conerefmniant; Ita eninz
fir/en oremfamilia,non/emine /, dignos `
praerentfamilia ex qua na/cendi initium hauerunt, " locum [ maiori
dignitate atqutflvlendore tutaren'tur. `/ilioquin qui omnem <gloriam in maior-um
opinione collocantequead res illu/ire: aut fvita honeacem ( quilausprimumpar- ;
ta e) animum appellunt,q`uidSeneca rcondelrunt S ! queue L_yciu:
non eloqui, '
Non vetcra patriziura podco, domus Hmm
Ignauus hartes nubiles non func mihi
Aui,nec altis inclytum dtulis genus,
Sed clara virtuawi genus fuun'l,`
' Alienaiaann
@d Homero? quum dicit,
: )fl ai want; : , @Lg
Oi' Milou; milky/magi h' 'it mfg; 51m/8;.
@d Tlutarcboquum ait a venatoriliua / - " ;
tos /, ,d rutgenero o: canes babeant? Qiid [ clanimo ' inHoroma'nn.'
im@
tuate (. prudencia legiatori f quem ferunt' catu o: duos, rvnum ex domeicis, gufi?"
? ex 'uenaticif,diuedispareniibifcepto$,eduxique hun'c domi relicium *Mh*
ula aiufeczwlierum/ecum tra/Jen: ad'uenationem exercuiendeueprodu
acidi eos in cancionem , 7' /: fiium ' gula: irrif'amntic, emi fi:
 fp F A T41 . y M_. _
'mul le Orem. Vlzi quum vterque con/uetafetifetgy /222 lepor'c"",/ilrz'e`
; oculis , quantumfdifciplina ad meliora fveldeteriora rualeret , exclama/fi',
Nec nobis :gitur ,' ciues, 'natalium apudvulgus eelerata-elar-itaa , /222271 `
_ 1252212222, ni/ifeiemur ea, quila-mortalium Omnium ille nolnilii'#
7 mus fpercft't'imuaeuat'yper omnem 'vitam lvonea " 212 ey'~~exer-~
ceamusqualycurgo nonna/fendi modus!expre/io fuirtutum -, quius
vespraluxeruntmolilifatem aleret. ' _ 3
Sunt (fateor) in 017212242:22124-241424 222222222232221122222222222322222222'0(9
/2422224,24/12222232214225 amor,[ a natura indominos con/iam beneuo#
lentia;teata,quum opus difanguinis efu/ione: fvolunas al: omni aentatione a
iliena. @rum rerummina apare'ntius in llos/[Jar a,omnes excolerentgy' ad
jrugem -22221 aut illu effe illu/irius, aut uluou/s aec-idereltfojt E
His reus -veteresjlorelzant 722217.2112 initium ami-lia .- quum non 222
ms@ 1. ertia aut luxu , /222222, armorum `tralatione legilJu/s lio-_
mines exerceren'tur: ( ita inoleu'tet eonietudo, 'vt 22022225- qui/que ex delecqu
Germania 421134223: -11122 , in vrbeim erudireturweliqui olo;
qui domi erant-,impenfa/s tmptuszppeditarent. Qumfvia eo modo conflittia
ta (9* adfuirtutem mun-ita Germania , Prodiant Zuot'idie tanquam -ex e
'quo Troianoweteres illi bei oegimma Prudtia,multa-li erali docflrinaelli e
rendifcientia, con/ilio " fuirtuteprajlantiffimi lJaminesrdinis equcris ,
'regqui in-togafvirtute rempulxon/lijs-aulam 64222:in armisfor tiimopra
fiantiimo; animo (9' oell'i 4222022122211224222242.1\12*22924121]22
quin tum nomen Germania admaioremgloriam (9' clignitat/lorefeenet, @Plug
effet iuitiae (y authoritatu in aulu' , (9" @Puluquam quum rerumPotcjlas fvcl
21125 quilapecuniarum 201924, nulla(generis Fuelfuirtutis rvmramoilitatis [dem`
dorem aee?ant,welaliis aulieis a entatoribus , 'viris non 1702222fuit tradita.
Nec afrincipum eonliarifs deinde @antius ainerepotuitme euifquam
- cgratian'z coniatus e/fe fuideretur.Dequiu/s multa queriturquodias 242202223
122222$ 12: 4242 , lires interPrincipesrant, 2225 in omnesPartes, in
gua; commodum #,injle'lar. Vtinam vero /124 atate 2/24 immania 'vitia non
latiios fuzent difuz amplzcata. Videmus enim multas infeclos au'licofumo,
quos non tantumfuperioris turpitudinis nonpigetdpraterea immoderatos ani
lcizginzm mz aelus nzmzum 1442:(9"Permciose[212 1mpera't','o`mnia aentari ad rinci
nicmar; pum non Fuoluntatem modoJedetiam fuultum (y nutummiltileloququo zt re
c rd aut dignitat'e imperijxuiufcunq; rezrmo inciderigautdeiure vquaritur ,
vcr Cralum

rias ' legesPrater rem addueunt, ( ad dominorumn/um interpretantur: aut

! quumpugnant,ptgmento @fum molliunt : ( quarunr cium exflamma, d ,
31 L?. clk iniuis relaus~ ementita iuris[/22124; Sieur noroculo guidaJnon duitaui't' con
QJ _rf ' tra omnempudoreproterijure ejje eon'itutum', *vtPrincelbs indicfla /4,744:
2112 eommodum e/Ft, oreugandi (9' aalienadiilrditorumpcweionespote/Zatem
E imp- 0f?- lzalerctmeque dixit tantum impudenti/mus komm/ed etiin'pulilicis mommen.
ec.c6E|91.
.. 'n .L 222521252
f 42222 ? omnes!q ui dientirentmendaci
s maufuumendacuarguere.
` " -
y u, com @d quod alium lnoricum allentaorem nufer nonPuduit ,Pulico lilaro ante
0,41o7 I .

. omnzum
 R F A I .
"mim Wulvfpfvavalwrgere, regna[/11974 'nece/ri lege (9 iurefiiceeio-
nie non deberi: neprodee , qudmaiori 'foirtute acquitapri'mum, (y al: :
' longaannorumferiepoe/a/int acque admini/Irala E 'nec e/fe , 111 quum ademL
1411474711110 repetantur. aum ee.qu5i /714771 degente ingen~
tem, ed deirpe inirpemjegna tramjratpropterpeccata 110774417, 9' aliae
caue:quilvuealiter fuitleat'annulla cau/ad 4meriemni/.f impei. Siccine igitur f
fpoliationum :
(y infata conijcere 4
impune licet? laudaremodo,d
Eiu/inocli (911771 _i nunc
11174fer confertaibnt dfcnclere,
aula:

qui quumin't/emebi/peiaulicafulgine, nuHopudore aut uerecundia in offcio

continentur ,'quin omnes 'voces in dominar-um nutum emittant , neque aut iue aut
_fiilem lfpiciant. Prolios lvero excipio:in quo: nullum aula' contagiumferperepo
reihquin libere, quod (714114771 efljine affentationepronuncient, (7 ta
lesjgerantwt 7111711aprobi rviri ocio alienumfectyje rvideantur. @allel clim
Papinianus erat: (y quale.:~ acl/:uc lioa'ie tum 41111, tum in_auli: reperiuntur 411
quo: Crantu' repre/Jeno' 7111711attinet.Pojiremii`etiam'plelveijsngulir , quicleot
facere eonueniret',pra/eript, (y 11144 'voce 174114111: tatu/sq; in lnoc fununi regie
xityvt qui/quenonlum
`Sv'icigitur officio , cui illum DeugprafecigetJatufaceret.
111715[571101 15Jed etiam 11114 lione/late, (9 commonen-
114 oiurganduq;ali/s atatcmiam traduxit, 'vt 'vici/im omnem repre/yenonem
eoufque . Nam quod queda' minuta in 111715 eine noui[/1171011 bomi~
nes cauillantur,neq, ratione'faciunt, nec/ivincerent,py]ent 'Ulla' lalem laudatif f
lima exiima'tioni Crant@ afpergere. Primum'uell'tplue 171 111144 'vernis orf
namti dg 811327145edfacile occurritur,de rantzi//ermone' 7111711 417 quod
querantur`,qui omnia 'veris Latini: medioc riterp_uria`expreerit:quod715maio
rem eloquentiam ad bioriam attulerit,partimper Him- /,
partim qucl @antio ad con/ilium', quod liaelat, eloquentia nihilopus mfc
wideretur, qui non adFuoluptatem auritij'il411 fverit'atem ( poeritati; memo-
ria/criberet.Mitac Cicero,quam exiliter ( nudres Latinasprimiauthores,
0771711 11871074 exornatione definpferintquoclquum 1111: lioncum ejnon _
'video cur Crantzioprolro' e/]e debeatlfl in iti/loria illucl intumn/t quouirnto
110/7114(117.[41 ait) 111411pariat',qy' lelorpliu 711145 quam
fuerlwrum illecelrie' 1971441.- Si gitur' eloquentiam in aut/)ore noro defilerasfe`
cit exemplo 'veterum [Qmano'r'um :fecit in ea re, qua in fvera narratione , non zn
. ornamenti; eflpotan quattie 411,17:111194147740111111147. 51 ' 145 furgeae,
dicam latiniimi fuialeri,fi411 alias re iciae, qui eodem tempore de' i/iorijs edi
111747115pelauit> 11714771111 resa 170741711? cognitione (y luce remotas 'veris
Latini: @per/pieni; non iUuraretJedfut percenret:quodin lnori/s
fummu' laudibueferri cleet :` * idemliodiefieretelius coryulererur' poeri-_
tati. Nam qua nunc ere hijloriie/crilzuntur ,/unt illa quialem'4 optimis 'veris' ad ; iff
elegantiamripta itaaeli 4: deform'atie,ita mendacijsa/pere, 'vt aut/Jo- Pm ' Non'
res ( exemplot Suriue, quem aliiScurram" ilicu'nt) meliueoperam collocaentJi
fine 'Uerorum luminibus r'es trala/ent:cut 011771 Monacliifeccrunt :` quil-us il
1411 nmum udio atque cura erat , 111 res 111744fine ornatupoeris relinquereszt;
(f) (f)
 -P *R l: If* O'.
A y{Deimle 4111111obijeiuntmonfuie 1031 in regn"9*lwlli5fgej7rum 1113- '
v 4:Ilariamfcriere , 4 11111 41: uerit , rquarum fut mundo uliiunZu/s) -z1icletut'
. _ ,non mngnu intelligentiufui e.Verumillud quidam : cle -9114 il
-lo viuo fifiolitiei uilquos/Iaeiure 11141) /,
opiM-,quimferi'rlulniori triuiffent, Seil quum
lli 45 oficio difeedant ,turpropter tot rerumgeur-iiueundiimam memorium,
non etiam theologabqlremiu5741145?' @e 4414-1'4 con-
-titgeruntgionintellgojuideolligendu alieni; hifiordijgplupolitieweruditotheo?
llogo[brie/iitiet. Q`u _ orem ale gentium 'originilzus Crdntzium /4711711,
qua/inon/emper/eopum 141411:111111exiguum
~erimen ejj wideturrimumnt in rueterum liris de 4 re ita tenues c'ielur,
non exfreejedadumbmtee, rot mea iudicioflurimum clepiat in Ger-fi
maniapopuli: eertumorz'ginumfeientiam urrogut.~Deinde/unt originesferfetuie
_Peregrinationius , coloniarum multieucline (yfequentiu , elli; , ~ incuroniu/s,
germunorum/eriptorum 100014167 neg/gemiti 114 confu/Cegy unplicutiewt fuix
214]1 fUlli Gerninnieegcntipcitpedieuamlucem ferm l _
Tentarunt no/ira 41410 vremcgr'dui/fumimioim-is*=elqjieultatilius ollrucfi'urn,`
benanue,lt/3tzmeriu,\Yf li:loiu/S, Pliililb los@ ex Peueerus, Beceunusu
,frenieuLCeltegPeutingeru/f, 311 uluplurimiprieittimi
weterumgeogr'apbor @'liorieorum dolrina [nominee: quid/int 1111117.
cent alijxerti j? duif/j? in tot qfiniones'q'gr'fonielurd/s,quot aut/Joresfcrtfrunt. `\

@Aqui_alieerueciclereiboltin tanta' weterumferiptorum 'ziarietate 'corruptela,

ex qv fiiuilli-ronielurne traxerunt? Scrift (34/41, Serale, Hinzu/5,1)rolernieus,`
Tacitue .Mali/_quifq; 'vt tum enit cgi/iituta Germanid,quum ille fuitnm dueeret,
igitur ilu in 4114 loca cmicgm/jent , /51,27; populi: collocnmlis nafri
'ziarietitern utq; cli en/ionfweinde nemo ? qui res noreu ante D ,unf `
nos literi: congnuruntmniuerfum Germaniam aut }, 0171141 in 41111_Peritum
geographieu incidi't, ui clou/jet. Toea quum Grei @Latini in nominib'u/_s Ger
"manorum, fueror'fgnos 111011411 e/i, quomoclo omnia "uo
`eiiulalberuerterint, quie on'o fuicinuerunt eonfuderint, diinlu coniunxerint,
conn'exu in -451114115 ilimxerint. / in 11145 depruuatfu loco-_
rum ? tr.uiitione:, nou eorruptelie irreprutfer lirur'iori negligenti:
qui quum inperegrinap (9 dum; : 111011111111141(111011 udi
uioremfm emollire rvelleiu` , ex Germanicispuri 41,54: quin raienfizcerent.
J @um igiturgentium illnrum origines partim 1111111101/74141
feriptori (9*ltneregrir'ztzttonii04104 1014 obfeuri/limu rei exit-liceit
conieeiurkcon/iut:quu 174111<10 autdlijs rzu'tio rvertetfinon/001014011
411 quem animii ' diligentieiclirexerdn't, a/fequantur in re ola/;regi-1_1certet,cli}jfi-'h
cili,no_n f`uti/ile non_f'otefiad tenue elimari, efeieiuris `
41111 ad opinionexlicnur _? @dum enim uttin'et, de re tileui in fviros
ene merito: deuaeelmri, ditumelios de eor' exi/iimatione decerpere Tim@
fonieuint r1Joeeiulu, Fingitmentitur,emin%itur,toto clo errat,turfiter lm!
lueinatur, tmiliu, indigna 'Uiris literatu: nee Peu in bono; fuirogfirolbter`
mini
 J
PRJEFATIO.
minutum erroremiaciantur. S ita boilie in con/iietailinem 'venir , 'vt Patemue,
nalla'fuiam ege inflaeneli in bominumexiimationqaameosgqui ante nosferi
Pferunt, /5 7' verborum aealei; eongamue. Horatio non mentitar
quandoque bonus dormltat Homerus : quod exempl'fuira doelie 1mi
tationempropo/itu deler. Niliilenim }? a ad laumanitatinjiituto alie
niue,qaam mortuos, fvellicare Lene meritot,exfaulie lai/lorias, 9' ex
mdijs tragilias texere, 9' exigaa, (9' in qua tam alu , tum ille qui re
preh'elitan errore rueizntur:quoilporemumalio loco copiosprolabimm'.
nant igitar optimaJ ruiram contra meritcaitijs [ dum loquuntur qua
violant, audia't quie non fuoli'it. Noa/atiet ?ealumni/'s / Cran
tium,' funiuerfo mundopalamfeeijje , quitas rvir Crantziue extiterit, quan
tum emoili in liam'anam vitiinuexerit:quanta'lueemptentrionalius iii/lariji`
aecenclerit,qaam/anil Fuixerit, quam immeritofit a eauillatoriae reprehenfue.
@te Iaam ita balieantjiqui; nane interrogetfur eiiu lilro: nouo {
in lueem1broferri : et/i efl in totofirmonu' cuffie explicata, quifqaam
ita radi: eff, quin intelligat, tamen 'vt /4241941, dieam or ine: Primum
quod lli/ilaria; eontineant. aum enim lai/loria tot fiuius hominilu/iilmini
rent,1iia'eor /4:25 cmendajfeelicam, 174144824 eff, omni as totiue
bumanigeneri: eommodis/ri tum ege.Deinilequod illa comfleeflanturgua fvel
4 eaterie/ant intermjaielffuloseperaer, 'vel/liar/im in multi; liliri; diipa
ta. tPraterea quo aat/nor omnes leges bioriaramfani olruae rriiuleatur:
inelaria nihil/itmentira: @vita @religione 'rlegraaiimue , nec
[ niliilmentitaeJecl commentitiae etiamfaalaegailas iaramgentiam bi
oria; `Saxo (y alu' fvetere: a/ferfranme ecueritmiliileontieueritgaodirepo
tuitnei/ieionegratiaripferit, (quam enimgratiam eolligeretquum :
[latas 'vitijs oiurget? /iue etifimaltatiei/aieione liioriam e5feeerit , quam
nii/liu; oelif~ in toto lilro 'Ulla/i ic'atio extetmiiiae , quod inPeccata (7 erro
res liominii lialuitJJo/lea quodman'partem Germania aropafine ran
tqif' in (9" tene rieneeejfe . tPorem,qud/int
in illispaim acuta einnaq/fent'tia magna cum ? explicara, quilne
lai/ioriariiexeilie, rvita nomini; initui (9' fieleri .4114.
Sie igiturero initati mei rationem omniueproatam iri,_necfuturum ali
qaemfai ? quia in ritzio maltaint loca, tum nominilas tamfi
iuperegrina atque ignotawiim milii uitg/t omnia certa atqae explicata ,
quoeldam' a'oe'liimi rviri Iacoi Z Bauaririptam 514, Gran/an
dia,l/landia,Het/Jlandia, Faren[/414, Laponia, Nora'uegia, Suecia,fBot/Jnia
O-rolotlmia,Gotliia,' Finlandiamppenicis loeoiliiungere : in quo/untloca
i/iarumgentiii " nominata, adgeograpbicae rationes /4 atq; deferipta.
In quo non/olam niliilali : 4114 opinioigfeci: gratiam apadjiu
dio/um lecfiorem "uideor, Sicat etiam, quod \ itlimarfiei elli lai/loriam
appa/iii ,fut quodin illie loeis'geum (9' diligentifs'ime dej/eriptam qaia to-A
ta elitio in regi: DanorumPote/latem venir, _
1 5 1 fvero meat/riP/i) in optima/bem veniojiitar'mt nemo Ivelin
() ) il'
 R )E F A I .
rem "velinme eonuiiii: inuadat-: 'tamen uia li'odie niloiliamim'um-aut fontina
#um in lucem exire oiefi,qui`n ifi-repre enonem @9' liominumpro'caeitaiem in.
: omnino autori 59" mibi-dinremparandum 61]? duxi,in cuiusfniltroci
nio, ianquam in tranquillo conquiefceremiu. ! quam rem illu/iriimt
aique exeellentiime Princeps domine elementi/me , quum ad omnes germa
niaprineife: animum circumiuliemJimulac in C.'1ineidi,vii milii
ria tua' -recordatio incrediilem imulum in animum dexie. Memzni enim,
quumpuer : in aptimorumpraeepiorum difeiflinam tradiiuayid quanti/imm
animos erexijles : quie'x multi: , qua in te clarg/imum lumen
11,1 quem rviruni : euairus. Ei quidem quum /
clara fuidere'ni,qua naiurain te fulferrim efudi/t , optimam indolem, unimum
{} acumen , mirailemprudentiimulq animaduerierent quantumteqiim
ad optimarum ariiumjiudia exiimula/w: non erat dijficile ,ali lexandri
gni-exemplo (quodnatura in te ad? expreerai) eolligere,quali5 eeiingran
diori atatefuturuaquum illa omnia cum annu' adoleui/feni. Quad nunc ludieium
euentu Comproaium e in bac rvirili tua cernimua: ei/ifuicii'eiiam/ivem,
quai de te expei'aatur. Traelarum eff n `uirolin'inciloe, litera/5 Latina/dimi
iia lileralium artium didieerit.Tu non modo Latinud Graeii'Jialicu ( Gal
licia esperpolitus ? exculius :niagnarum auiem artium nulla , quam non de
guaru.Fecit-zgituriperioru atari: tua memoria' eorum qua tum incboata
rant, nunc adimmam creueruni, admiratio, fui , 11 in
/: iuJ/iiua dediiurum e/fe,quam 'in tuam,qui @loro ampli/ima imperi,
Poieatequa interprincipes excellis, tueri meuniq, autboi'pries: @Pro 610
>imameridia/1' ',- liumanitate elementer / @mgratiam quum
muliu anie : 5meiueba'quin-milii in leodem negotio exlzilieres: eoqj
`ma(gis',qud lier uem tilii offero,de bijiorifstrilotiu: quiliua' tefcieam non/o~
lum magnoloere oglecflari (fu-i nullum ocium trannitteres, quod non in illu cogno '
eendu ? in Fueteres re es -imiiareris) ed 1, earum
: exempla de aneiquorum eroum illu/fri ueudif'f * 34123: in te iran/-v
`ferrer.Permanauii iam eafamafer Germaniamfvna omnium rzioee,'vnormone
celeraia,quaiumudiumpofunimarum ariium doiflrinam lii/ioriamq,
~tionem , in lvita bonijiiim agenda eolloces , req; Ii/um adfveieres regum Cy' im
,Peraiorum imagines in 'virvute equerilius exercitij: ali/sq,- dignis foiroprincipe
udijs-reuoces. Qu/odtantam de ie exfecfiationem eommouit, for omnium latiiia',
omniumquffes defaluie Germania in iefine dexa atquePo/ita. Quo etiam illud
nonparumfaeit , quodrvident te eorum liominum coz/uetudine conlijs atque
/5 in<gulvernaiione ruii,qui non tantum a illurem laudem (
riam etiam ruirtute, doirina,17rudentia, inietgriiateforiitu
dine , ellicu'q; artiu/s ad immortalemfoeritatu memoriamltielvereruni* @9' cu
mularunt. @les ex ali/s /, quo: oruantia * lionoru cau/a nomino,I
illu/iris lieros ac dominuu Dominus Henricus C: ac Dominus in Cae.
ranusa Venningen ,famous a Hobeneek, fBalt/ia/arua a [Qir emolianne;
/: (7 jiu/Jannes Wolfgang ab ._nueillfairesqu, comp/uref, an
tiqui/ima

P F I .
riquiima nolilitate aa'mraili (101111714 Jiligentiqueudio Omnium lzn'rtutum
excellentes hominef: 1,1874317 bominum, ' con uetudo ob
lecflat, (7 conlia 'atque in regendopopuloilrleuant. Delaui igitur etiam
io nomine 11171 tuamfortunam tua 'virtutepai tamgratulari : (7Pratereaquod
in matrimonium tilvillluri simam Fuircginem :filari: Dorotkeammatam
ex antiqufiimafamilta marchionum aden/ium , Illuri/imiprincipi; ae domi:
ni,Domini (aroli,Marcliionis Badens,g~e 'vnicumnffiimiepietatktm
mapudicitia (7Pr'aantiimaforma cxemplumfopulaexqwd diuinitus, acl
miraili rvirtutum in amlvou/s con/n/ione , magno 'vtriu/ilue 111110711: 111
to (. quum 11171 multi alu'gratulaturi cjmtjacere non deui quin ego
etiam fummiimam meam 'uoluntatem liri liuiue nuncupatione 11121 te/Ziea
rer: quum tempore'de alu: /111111175, 7111911 114 140741 : 'ut lucem
afficeret. '
Itaque omnius nominiu/s , Illu/iriimeprinceps , (7 Clementi/57m@ 110
1,11171 tung',~/1411411112071}- Crantqu' liLros, etfideperegrinisgentiiuri
Ptos, tamen 1111 81147017 47111 magnitudinem ( qui nullu loeorumniln
terminatur) deitosommendo (7 concro , oro ue liumillim 'Ut nos ambos 411
uerfu/s omnes calumnia/5 inuiclorum elementi/inne in tuantgratiam rec'ipias, (7
74/711 194 411 mea in te/ummiima oL/eruantia fruitutis
teem eepatiarufaxit in curi illarum fuirtutum qua 114610145 cla
ri im ex te eluxerunt,cum illu/riima/Iaon,deinle coniugefutura,feliciim
longiimeiue dulciima pace (7 tranquillitate, nliima religione , Purque
Dei cultu ,firmiima rualetudine , 71111/1111010711:florent'[/51: : donec tan
dem Pofl Nejioream Pro/ferrim decur/am exalamque in clum comi
mi'gres. Ex Mndelslieim/nno Domini z 7f.
L. .`

' T.111unrifs.cmwdinii
'. - dcdicimus,
` l ` I Iohannes Wolff. I. V. L;

. ' . '_ ' _ lllurifflmorum Princi

. . _ ._ pum Philippi Ludouic
Palatini , 81 Marchioms
Caroli Badenis contr;
Iiarius.

l y (op) ]
'd
J
REGVM DANIAE', (LVI _
K R A NTZIO COMMEMORIANTVR, SERIE ALl
phabctica enumerado 5 fic ramen, vt fuccclonis ctiam
ordo dcmonretur.

Ord.Nom. Lib. Cap. Ord. Nom. Lib.

5 Vibe! 7 22 12 He@ I 15
5o Bior 2 eo. 55 Henningue 4 4
4J Braderua
46 / eo.
to. 17
15 42
26 1111112
Hiarni 2 11
33
94 / t 27 14 Hot/una eo. 17
36 Cbrg/ophorua I. 7 23 21 /11111 eo. 24
19 Cbri/opboruc I I. eo. 21? 2 [110110011 . 3
93 III. .4 22 47 Iarmericur 2 16
1 Dan l. 1 2 29 Inge/liu l1 37
20 Dan I I. eo. 23 95 [ 2 39
23 Dan III. eo. 26 61 I. 4 14
44 Emundue 2 13 6! : 11. eo. 25'
34 Erica: ' 1. eo. 2 69 Kanutw III. eo. 3o
59 11'qu 1 I. 4 12 Xo Kanutu: IIII. 5 36
60 111111 III. e0. 13 82 [011101111 7 1
75 E11111: III1. 5 1 70 Knuto 4 3l
77 Ericui V. eo. 14 371 Lotberua 1 4
7X VI ea.- 21 (264511111 4 31
X4 .Ericua IfI. 7 21 91 MargaretaWaidemim' 7 41
37 Ericux VI1 I. eo. 24 76 Nicol/tuo 5 6
Xi Erica: IX. co. 25 30 0141111: I. 1 3!
92 Ericue X. 1. 54 Olauw II. 4 3
16 Fenga 1 19 74 Olauia III. 10. 44
24 )Cria/kumI I. to. 27 4.? 0/0 2 12
27 Fridleuua II. eo. 34 57 Regueras 4 6
9 Proto I. eo. 10 11 Roe 1 14
22 Proto IL eo. 2! 13 Roifb eo. 16
25 Froto III. eo. 2.? 15 -111 eo. 18
2A Proto IIII. eo. 35 _ , 4 Sl'ioldxa- . 5
32 Proto I. eo. 4o 31? .S'igarusr 2 6
62 Fruto I"I. 4 15 37 Siwaldw I. e0. 5
52 Garmo I. '2 \ 24 39 1I. eo. 7
63 6011110 II. 4 16 45 Siwara'ue I. eo. 14
65_ Gormo II I. eo. 1! 56 II. 4 5
5; 001011111: ` eo. 2 5A III. eo. 11
5 Gram 1 6 49 Snio 2 19
7 611101111 _` . _ eo. I ' 67 Suena I. 4 22

10 Haa'dingus
Huid/mu; I. h _' eo.
eo. 913 72
79 Suena
Suena II.
III. 5eo. 32
24
33 Haldanua II. 2 1 6 Suibdagerut 1 1
40 Haldanful III. eo. 9 19 Vj . 22
31 Hara/dia I. 1 39 36 Pnguinue 2. 4
35 Haraldua ' II. 2 2 X1 Waldemaru: I. 6 1
41 /11111 I III. eo. 10 I3 Valdemarin II. 7 13
51 Haraldu; IIII. eo. 23 90 Waldmann; I II. ed. 32
64 Hara/du: I. 4 17 13 Wermundua " 1 21
do / II. en. 19 17 Wiklena 10. u
73 Hara/dia III. eo. 34 '
 KEGVM LoNGOBuRDoRVM
nomina, lilr. I11. contenta.
Ordo Caf. Ordo Nomina ).
1; Adoaldus zo x. Ducesmilitum
xo Adonius 5 4 Heldehock l
x Agelmundus x a.; Iunipcrtus 30
x4 Agilulphus 15 3 Labc l
Il Albuinus 4. 2. l
I; Antharis ; 24. Luitpcrtus 3;
:6 Arioaldus zx z5 Luitprandus l. 5;.
19 Aripcrtus 24. 2.9 Luitprandus . 34
32 111 57 n. Partharis 2.9
2.7 Arithpertus 32. 3o Rachilius 56
2.8 Afprandus 3; 2.6 Raimbcrtu: 3,
n.' Clcphes :o 18 Rodoaldus a;
6 Daphaon , 17 Rotaris ,
32- Defydcrius 4x 7 Tanto
5 Godehock 1 8 Wacon i,
32 Grimoalclus :6 9 Walcarius 5
zo Gundipertus ;
 IP
| :lille
D

- .

\ u
r -
u
. b
I
u
I
I
I
Qt v I l

I)
n
n O
&
.
c
. .
. a a_ n . .O
d '
. s
n l;
c

a o l_ . v
m
\
l
l
v u. r
. d
f l n.
U
l
nc I
c., ..n . -
r
f
. l PL
I

l Q O
v
I
lv
O

]
r

n ... .. ..
.l

h ' `
. n
\
 ,
'\&
_`

ALBERTI I
HAMBVRCENSIS CHRO
NOGRAPHI,HISTORI/E RERVM GE
sTARvM Er
LoNconAnnonM.

i 4 IM 7/ ai.,

.
11 N 1 magnz , omnes qui Cof'mograph- Tril/11m'
fcrptitarunt, Graeci : Latini, annumeraucre /an regni.

tria Aquilonis regna, Daniam, Succiam,

giarn, olim multis veterum incperta. Nam quid
gentium vltra Albim Huuium habiter , Straboni,
qui (ub Auguflo fcripft, ignotum (vt fatetur) fuit.
Cornelius Tacitus, qui fub Flauijs principib. (hoc
afianis , parte ac filijs) (cribens , ad Traia
num vlue perucnit,eleganu`lmum de tu Ger.
mania: ac Germanorum moribus edidit librum ,
plenum laudibus eius gtis , manifclla dcfcriptio
ne cplcxus Aquilonis prouncias , intra limitem
Germaniz. Vbi Sucones, nobis Suecos, popularibus Suedos appellatos, at
tgit Sitoncs:H1k,inquir,5'uecienes. Non mod Germaniamfecl etiam Sueciam il
lucproducens,qud mare hoc Orientale alis Germanicum, alis Sueti
cum,illa confueuit serate appellar. Secutus Plinius Secundus , Naturalis autor hi. 1.11.4. 5.
Roriz,eaclem fcr fcribens ztatc(hoc quuc ad Traianum) Seuonc monte,Ri
phaeis iugis non humiliorc,Germani facit principium, quem acl Cimbrorum vll
que promontoriurn (quod Germani (ua lingua Seng/1an appellant)ingentem facere
o lmum dicit, qui ab illo, e Pomponio Mela Codanus vocatur, magnis refertus
infulis :quatum clariflirna Scandinauia,inquit,cc (nos Scaniam vocamus)incom
' erta: magnitudinis. Nam quum ea lit magna pars Danici regni , contigua alijs
duobus Aquilonis regnisuecix atq; Noruagix,montibus e Huminibus,& inter
clum quibufdam maris finibus difterminata. Hanc infulam magnam, quae tria (vt
diximus) Borc regna complexa Baltiam idem Plinius tradiclit appellari Xe~
nophonte Lampfaccnoyndc mari contiguum traxill vocabulurn credi debet, vt ,_
Balticum vocaretur. Ptolcmus autem Alexdrinus,qui (ub Adriano fcripfit Im- 311.
peratorc,inhlas qu (u pra Clicrfonelim Cimbricam(quz nunc Iutia dicitur) lita:
urla :la
(unt , haud clubi ficut Germaniz oppolitas ,ita confocatas nationc vult intelligi, _
Y50 quarum ille quoque maximam vocat Scandiam, nos (vt dixi) Scaniam. Cuius fc
ptentrionalia Leuoni,hoe cfFennipccidentalia Chedui,hoc Noruagijpn'en
talia Phanon Se Phire,hoc Suenones Se Gothi(nam ca gens vna)mcridio
nalin Se Dantiones,hoc Dani,tencnt.Mimm,ea apud Romanos c
Grzcos elle incompertam ercorum patriam,cum quibus tam crebrgmagna :
diutumagenere bella. Scd etat ca tcmpcftate necdum tam magnum Gothorum

 a ats;x.'1t1_ANTzii
nomen,qu.`1m Honorio Irnperatore,quando vniucrl'am Italiam
86 ipfam vrbem Romam peruaferunr , ipfasq; diu Gallias tl-lifparas inter manus
Got/n' 9441: lacerauerunnNimirum ex hoc mundi angulo gens illa prodijt infraa, clum iu
. um rigidum tciara,qu magnam mundi pattern diu renuir infeiamt Roman
imperium magnis laboribus implicuit,c multas inde prouincias armis occupauit,
(quod (uo loco plcnius dicemus infra) cuius cli pars Gorhia. Nunc ver,quia ocu
lis 86 auribus noitris , qui ad lirtus Germanici maris agimus , res omnis {ubic
& inde aliquid rradere pollumus,quam qui delonginquo confpexe're.
Qi'od pace dixcrim diligenriilimorum hominum, qui vni huic negocio, perfcru
randi rerrarum orbis, prcipuam curam impendcrunr. Opcraeprccium vifum cfr IO
vniuscuiufq; regni tes feponcre,vt {uum cuique decus rcfpondeat,diuiiimq; reco
gnofcatur, quid rerum Dania,quid Suecia, (quae 86 Gothia) qudve Noruagia per
crit.Nam regnum Longobardorum in Italia (quam Galliam veteres Itali dixcre
Longoarili
04411610 Cifal inam)conftirutrun,Danotum gloria cli Scania egreiforum: Gothorum au
ruler. rem ecus (ubegiflc Italiam, vaiailc vrbem Romam , diu regnum in Italia , diu in
; 86 Hifpanijs tenuiffc. Noruagij ver proprium [ibi vendicarunt martima'
Franci de ( nomine dixille Normanniam: inde in mediterranea Italiam quuc
` . . . . \ . . . . .
penetralle , acm Apulia Calabriaq; primo ducatu , 86 Sicilia comirarum,
nobile regn in vtr-aq; Sicilia(quod in liunc qu; diem durat)`undailc. (Lunnquam
:trate noftra Siciliam infularcm rcx tenear I-liipani,rcliqu vcr(qu Metropoli. 2,0
tanum regnum dicitur) Frcorum regi ac Ferdinandi polrcris magnum lutamen
Aexcitailemunc ramen ad pofreritarem regis Ferdinandi (qui pattern habuit Alfon
fum rcgcm Arragorux)redijflc,iter ver Francis paruiile cernanms.Sedheee arq;
alia his confcnranca fuo loco reercmusmunc in primordio attigile paucis
tcnti.Horum aurcm regnorum prclarres memoraturi, in primis iftarum regio
num terminos debcmus explicare,vt certius dicendaJocis atque temporibus coa
prentur: Dania,quz vr vetulliorjta nolbilior,nunc quoq; (ummam rerum tener,
facienrcs principium. Nam illuliriilimus rex Ioannes nunc vno tenet imperio tria
regna, Sueciam, ramen illidiu deerar, armis anno (uperiori rccuperans.
30
P. r. G I v n Dania rota pen infularis, multis cltar parribus, maris fau
Dantz par * i \ \j cibus intercepta. Prima efr oriralis, 86 cius potillirna pars cil Scania,
tu.
i Q archicpiicoparu Lund dignata,qux magnitudine lua 86 opibus fa
' l Cherfoneium
cil fuperar reliquas regni
Cimbric prouincias.
Ptolematus OcciduaEa
appellauir. pars regni
ver Iutia
quali efr:
lingua
rocurrir inter duo maria longe in Boream,quo modo Italia in Aur. Nam Iutia
ab Auftro haber Eydoram fluuium,qui ortus in profundiilmo falru Ilmho,(is lit
tora maris occupat Traicna ilumine in lac Sliam) decurrensq; ad occiduum, in
mare exit Britannic, Friios(qui ab olim Danici iuris (unt) dirimens Tiermariis,
Inria la limes perinde Dania: arq; Holfatilutia autcm Prolemato,vt diximus, appellata 4o
Jffiffia.
ell: Cherfonefus,qud pcnini'ula lit tribus rerminis mari pulfatafolo quarto adhz
rens continenti,ita ramen vt fit ilumine dirempralrincre fcx(vr aiunr)dierum pro
currir in aquiloncm,vrbibus aliquot iniignira ad vrrunq; mare.Nam {uperalri
cum,inferum illi cli Britnicum.Hc regio varia olim fortuna,:`r veruPtiiIma me
moria Saxonibus habitara elhquibus puls Dani occupauere. Sed tate Corn.Ta-
citi 86 Prolcmi,Cimbri region tenucrunrzvndc illi apud memoratos aurores
men remir,vt Cherfonefus Cimbrica diceretut. Qu; ver Cimbror gens fue
rit, alio in loco congrucnrius cxplicabitur. Nunc hoc dixillc fuffciat, Iuriam elle,
quam illi aurores dixere Cimbricam. Pponius MelaInuernam appellauit,incul
tam(vr ailerir)frugibus,fed pecori commodiilmam,qud multa inde millia peco 50
rum per lingulos annos ven mirtantur in terras longinquas. Niii forte Inuernam
quis acceperir,c quae nunc Hybcrnia elhab illo vocirari. Haec duo,Scania arq; Iu
tia,cxrrema, fed rorius Danici regni prazcipua (unt mbra, quibus intercept (unt
infulz multx. @tu locupletiilima Sialandia, quam nunc Scldiam appellamus,
multis vrbibus 86 arcibus,rcgia potiiimmmanlioneinignislbi Rofchildiaplim
p_orens

.L ___ . _, n
 -upr- - ->

LIB.L' - ,
potens Se munita ciuitas,ecclclijs decoratac regum monumentis,nunc autem acl
tenuitatem pcrdua,qud vifum regibusnon expedite regno, clues los vrbi
munitionibinfolefcere.Lgitudinem habet biduani itineris,latitudo fer qualis, Selala
longitude.
habctq; ab occidua parte Iutiam: boreali Se deferta fretum Noruagi: men
dic autem Wandalic finum, cum aliquot infulis minoribus : ortu rcfpicit Sca
niam,quam diximus habere mctrqpolim Lundinam, olim ciuitatcm n paruam, '
nunc ad vilitatem valtati oppidi re &. Selandia in Scaniam traieus multi,
breuillimus in Hellingborg, qui oculis fubmittit vtrq; regnum. Scania igitur
pulchertima Danis: prouincia,armata viris,opultia,f`rugibus,diues mercibus,ec
IQ cleljs plena , 8e nc halccum captura locuplcs 8e inlgnis, duplici magnitudine ad
Sialandiathxc vltima pars Daniz ad orient. Nam qua: fupr funt infulez
pe mutart imperia,nune Danis,nunc Succis obfecutNndiq; mari cingitur hc
Scania,przter vn terra: brachium,quod porrigitur in Boream, vet-fum ramen ad
orientem,quo Sueei iungitur: fed intercedt profundi faltus, afpcrrimq; rupcs,
per quas Scania in Gothiam(qu pars Sueciar)iter agitur tarn diflcile,vt dubi
tes,vtrum lit leuius, marino diferimine terrelrem vitare laborem,an illud illi pre
ponere. Hc ergo Gothi habitt vf`q; ad Biram,vrbem olim Indicam. Deind lon
nala
gis terrar (pacijs regnant Suenones : de quibus (uo loco. In aut maris, quem ric Cclau'.
Codan veterib. appellari diximus, quindecim numerantur infulx,quarum po
'1C tillima Fionia , inde Falera, Lalandia, e : non tam inflgni nomine, prztcr
vnam quam diximus Selancliam,cxterar reginam,quippe quae regiam tenet fell
{ionemc perinde caput cfetur regniln eodem autem linu verfus meridiemfub
littoribus Wandalor tres (unt infula: prcipu, olim Wandalorum genti ad(eri~
ptae,nunc pullisparte
ma ab occidua retro
in Cimbria
mediterranea Wandalisc
, vetus lingua
retincns nomen mutart
totius e mores.
vicin Pri I
prouinciz,
quainus imperiti corrupto vocabulo Imbri aut Fimbriam folent appellate. Hzc
oppolta olimWagris,nunc Holfatis, qui pulis , eam quoq; regionis
artem tenent,& ideo infula illor non Iutia: cenletur. Huic proxima in orien
tcm,qu Pola dicitur,Obotritis olim,nunc Magnopolenbus obieta,qu pro fui
,o paruitate non folet in numcrum referti. c fequitur eodcm trau Rugia, ad Pa
nim Hum collocata , iam olim infignis,vt totius Wandalica: nationis Caput habe
retur.Vnde eu'am (untegrell Rugi),qui Pannonias occupart,Odoacre rege ciuf
`dem nations tranleunte in Italiam: quo reucrtente,quum regnum (uum firmall
' (et in Italia,rctro pul Rugij memorati.Sed ea in Vandalia plenius Lili. e. 5 .
111$.: infula fola ex tribus, fuorum principum vctus recognoleit imperi
um,non mutans dominos, licet lingu cum luis principib. immutaueritaxonic
cnim linguam omnes (equturertia in orientem verla Sambia,nunc Pfullis anq
numeratur',quorum ditionc regitur, pontificem fuum habens cui paret,dc ordine
Shi-ilu
Teutonicorumlbi nunc (; olim) colligunt calculum mari cielrum,quem {uc
4o cinum Romani vocant : olim,teltc Plinio atq; Cornelio,inucntores glefum dixe
re. Scania ver in orientem infula: (unt multz,qux fpe mutauerunt ditionem.
Ibi Gothlandia,nunc Danica: coronas, olim Sueticx fubiea :l ibi Bornholm,cum
nonnullis alijs.Nicolaus Germanus,Ptolema:i renouatot,&({i faten' volu
mus)illuftrator,iftas inl'ulas fubiecit oculis : (ed exprellus ramen inde refcrunt,qui
nauigt hoc mare negociatores,qum in breui tabella potuit depingi. Hasc de Da~
Ania paucis' in przfatione attaa lint (aus. Nunc antiquitates renouaturi rer gella
Saxo Sia/4';
rum,ordjnem narratione complefamur, Saxoncm virum Sialdicum, mira dili dirne :bra v
gencia fuse gentis antiquitatcs perfcribenrfequcntes autorem:cuius diligenti ver graf/:u .
bor cur parere,indagandae veritatis credere promptum vigilantiam cxtitille.
30 D A N primus tenuifle regno Dan indigena memorarur,multis ant fecu CAP. z..
lis qum Chriftus mundi falus in mundo nafceretur : faaque {upputationc,anti`
uius hoc-regnum Romano reperictur.Ant enim quam Romulus lup matrem
geregDan in (ua Dania,de eius nomine fic appellata regnum tentt.Dan,inquit
! Angul, quibus Danorum cpit origo , patte Humblo procreati, non
lm conditores gentis nolryerm ctiam relores there. Hi licct fauentibus
21 1)
 r\

LBER. KRANTZII
votis-,regru' dominio potirentur,rerumc1; {umm,ob egregi fo rttudinis me
rita,ailentientibus ciuium fuifragiispbtinerent,regi}v tam en nominis expertes de
gebant:qud nomen illud incompert genti diu habereturlx quibus,inquir,An
gul( quo gemis Angli principia manalle memoria: proditum ePc)nom { pro
. uinciae cui przerat,aptand curauir.Libuit in primordio,auroris quem fequimur,
fx " Verba repetere. Sed hc circumfpeion tu Saxo requiro,qui arbitraris ab Angul
Angliam diam Britannicam.Nimis longa eli anticipario huius nominis . Anni
(u ra mille intercefferunt ex lloc die,inrempus illud, quo infula infignis quam
dicis,primm Albion,inde Britniamouiifun Anglia dira elhab Anglis Saxoni
bus,qui nomen {uum genti intulerunt . Sic tePcantur omnes qui de Anglia (cripfe IO
runt.Et quib.armis potuit illa { vir Danus ad hoc perringere,vt Angliam
ubernaretc de ( nomine diceret: prxcipu qu rerum primordia femper lint
tenera?Sed elio,potuerit:quis nefcit diu Britanniarn appellatam infulam,quum il
lam intraret Iulius Cfar? deinde Claudius Imperator , qui lilium ex ea appellauit
Bri tannicumzc poil illum Seuerus,qui etiam ibi furiirmouillim Cfianrius,Ma
gni Conlantini pater,eodem loco morcuus c funeratus in Eboraco ee hoc no
men fuum qu; adAnglos Saxonesfub Imperatore Martiano(refle ) Anglicos
` ` _ inueos renuille , vt femper Britones dicerentur? rum ver Anglos Saxoncs [
illi vocabulum indidileyt cxinde Anglia diceretur?Potuit Angul ita vis,par
ti Iuti quae llodie quoque Angla dicitur, fuum reliquiile nomen:fed Britanniam LO
ille non murauit.Cterm Dan genti z regno nomen {uum intendit ,vt ex eo Da
nia dicaturzquo modo ante illum Egyptus { prouinci nomen reliquit,& Lati
nus in Italia,& Romulus vrbi Roma: fuum vocabul infcriplit.A Dan ergo (vt ferr
anriquiras) regurn Danicorum ftemmataeu quodam deriuato principio, {pldi
do {uccellionis ordine profluxert. Nec alia de rebus ab illo geis memoria: man
dara legunrurzqud antiquitas n earn literis impendir culturam,qu noli-ris tem-
poribus ad bonum modurn eflloruit.
A I__ 3. v M B L v s ScLotherus Hlij iereDan,ex Grytlia inter Teutones di
332, gntatis matrona, fufcepti. Leituri regem verercs , aIixis humo (axis infifierefuf
m21. fragiaq; promete confueuerunrfubieiorum lapidum firmitate confiantiam 30
www ominantcs. Q10 ritu Humblus decedte patre,nouo pau'iae beneficio.rex creatus,
faire?. fequtis forr'un malignirate,ex rege priuatus eualit.Bello liquid Lothcro fratre
captus,regni depoitione fpiritum mercatus eli. Clum iimilem Romano,huius
regni conllirutio nanoifcirur originem.'Sed ibi
Fraternoprimimaa'uerunt/anguine muri:
hc aut modelori exitu regno ceds frater germano,priuatus vixit. Hzc.n.{ola vi
8:0 faluris conditio ferebaturlta fratemis iniurijs imperi abdicarc coaus,docu
mentum hominib . przbuit,vt plus fpldoris,ita minus fccuritatis aulis qurn tu
gurijs ineileCazterm : tam patis : honoris damno tanqu beneficio
gratulari crederenturfagacitcrwt puro) regi conditionis liabitum contemplams, 40
{-1010; faus perinde fub fraternorum obfcruantia oculorum.% [i regni am
bitum in trarre deprehdiilet,ilico morti defiinatusgrt Romulo Remus,extitiiler.
C A P. 4. L o v s aurem clepulfo frarre , regnum fortitus,non tam tolerabilem re
gem git quam militem : vt prorfus infolentia ac {celere regn aufpicari viderettu.
Siqui cm optimum quemq; vita aut opibus {poliare , parriamq; bonis ciuibus vaf
cuefacere,probitatis loco duxit,regni mulos rarus quos nobilitate pares habuo
rar.Nec diu fcelerum impuniras valuit.Nam patrias confpiran'one perimirur: ead
fpirirum eripiente,qu vitam cum regno contuliflet.Nec ef: qud huius gemis in
ea parte ferocitateminfeemurgu'ando efr limile moribus apud Romanos. Iam',
tbm vr putabaturpptimis legibus inituta repubregnabant Caius Caligula, Domirius
5 ; Nero,acDorrut1anus,moni:ra inter bonos principes depuranda: [ub quorum im
.,'9
v'mffffrf- perio ita laborabatinnocentia,vr probri loco elle pium haberctur.Non h2o de illis
nobis excogitata (uur criminafedabillorum hiiioricis {edul dectata.Qu mi
nus fuggillent Itali huius genris (vt ipfi dicere confueucrunr)barbariem :quando in
corurn lplendidillimis rebus,talium rcgummores tolerare cogebanrur. lI '
S r 1.
 LIB. 1.
S 1 o L D V s huius filius, mores {ordrus;per {ummam tc- C A P 5.
nerioris ztatis induriamuna paterna: contagionis veigia ingenui crroris cle- fw?" d
uio prxteribar. Igitur vt paternis virijs prudenter defciuit, ita auitis virtutibus f- '
liciter refpondit,remotiorem pariter ac praeiantiotem hzreditarij moris portion
amplexus. Huius adolefcentia inter paternos venatores immanis beluz fubaio
ne inigns cxu'tir , mirandol; rei euenru eius fortitudinis habitum ominata
cihNam quum ruroribus fort,quorum fummo Pcudio cducebarur,infpe&anda:
venationis (vt ) licentiam impetrafetpbuium infolit grandiratis
_ lo vacuus , cingulo , cuius vfum habebar, religandum curauit, necandumluc co
llo mitibus przbuir. Ferunt,ingenui roboris nobilitatem feras befas in liomine de
prehendere,illi parcre,cemicefc1; fubmittere, quas crigunt in degeneres. @incle
cim annos natus , inufrato corporis incremento perfelifimum humani roboris
fpecimen prfercbarantac'l; indolis eius experimenta fuere,vt ab ipfo cteri Da
nor umreges communi quodam vocabulo Skiolclungi nuncuparentur. Prcur
rebat igitur Skioldus virium complementum animi maturirate ; gef
it,quorum vix fpeator ob tencrirudincm ztaris cile porerar. In quo annor vir- Riu/"7
tutisq; procurfu, ob Abuldam puellam (quam (: pulchritudinis intuiru con- :Zfm
iugem poulabat) cum Scato Alcmanni ftrapa , eiufclem puellx competitore,
Teutonum Danorumlue exercitu infpeantc,ex prouocatione dimieauitnrer
1 feoquc eo Alcmannorum gentcm , perindc ac ducis fui interitu dcbcllatam, tri
butaria ditione perdomuir. I-Iic non armis mod,verm ex patria: charirare con- Rig.; Gif
f icuus extitit. Siquid imPias leges abrogauitfalutarcs tulitc quicquid ad emen- "
andum patria: fiatum minuit, diligentia pritit: fed c ditioncm partis
improbirarc amiilm, (ua virtute recuperauir. Proceres non folm domeficis Pci
pendijs colebat, (ed etiam fpolijs ex hofie quxltis : folitus, pecuniam ad
milites,gloriam ad ducem pertinerc. Puellam,cuius amore confiixerar,(folebant
enim duello aut nuptiarum prxmia , aut bellorum compendia veteres Dani quae
rere) acerrimo nuptiarum zmulo,quem (vr clixmus) Rrauir, in pugna: prrmium
reccpit,eamc1ue (ibi matrimonio copulauitx qua paruo pft tempore Gram fili
3 o um {ufccpir , Sc qu; in fcnilem fliciter regnans proucus tatem , flicibus au
picijs lilium regni reliquit flcceilorem.
G excedente parte regnum accepit.Cuius mirifca indoles iam tum C A p, ,
(ub patte ita paternas virtures redoluit,vt prorfus per ear vcigia ante annos de- Graz" ff
currerc viderctur. Corporis animil; prxiantifiimis dotibus prdiram adolefccn- 7"
tiam ad fummum { fiatum proucxit: tancumlue magnitudini cius pofieris
tributum cihvt in vetufiiimis Danorum carmimbus ipflus vocabulo regia nobi
litas cenfearur. (Luicquid ad acuendas firmandasq; vires miner acerrimaingenij
excrcitationc tratabat. A gladiatoribus virandi inferendiq-,ius confuemdinem,
Rudiofo exercirij genere ctrahebat. Educaton's fui Roari filiam,co:euam col
'40 laaneamluegu maiorem incunabulis gradam referret, vxorcm afciuit, quam
cuidam,qud eius firenua opera fpevfus fueranmercedis loco con
iugcm tribuit,quum ipfc Suecorum regis filiam magno prlio quiitam,recepil`
fet vxorchl'od in Succia exequemurzfed 8c ducllum eius cum Gothor prfe- 1.11. 1. . .
to eo loci commemorabitur. Hunc pater vlrim iam xratispb res egregi gcfas
imperii confortio donauir , regnic'lue {ummam cum fanguine communicare,
um in occiduo vine fine participe gerere, crn vtilius rum etiam cmodius
uxitcd Ringo (plcndido Sialandi loco natus,quum alterum ex his imperio in- Ringo
tempefiziuum , alterum iam vimm curfu dcfunium putaret , infirmam vtriufque I'
caultus tatemmouarum variarumq; rerum Pcudio maiorem Danorum mim.
5 follicitar,hunc puerilis,illum {cnilis anni deliramento regi potefiati inhabil pro
tefandoed ab his bello obtritus,documento hominibus fuit,nullam astanis parr
virturi incongruam exifiimare debera. Alia quoq; complura Gram regis facinora
iere. Aduerlus enim Simbl Phinnorum reg bellum proellus,ad afpeum fli
eius Signes,depolu's armis, amicus ex hoe euafir. Sed ( bello Noruagico impli: snm'.
catus,puc11 paulifper oblitus,qu audilfet alteri tradcnd,<:xarinato;l in nuptiaru 1'" ""

 6 ALBERKRNTZII
loeum perueniens,qu omnia luxu femerent,craptihq; grauarti eonuuze videren
tur,oppreflis qui aderant,puell 11111.1110 demu Noruaglco,quod 1n Suibda.
gerum geiltpppreifus interijt.Cpitq; tu primum Dama allenr parere poteflan.
C A p, 7, S v 1 D A n v s rex Noruagixyico Gram rege Danoru Sueonumqs, (mm
Svudg 8e' hoc regnum oppreffo rege illus,Gram Danus tencbat)prunus ommum regum
Aquilonis,tn`um moderator farus ell regnoru, clecus lloc gen (112 111(115 quod
up nulli regum ante ( 1151111 vno imperio ma regna comungeret,regis Dano'
rum liliam,cuius amore Hagrabat, patte diu negatam, fed iam bello quzfitam,cu
regno accepit vxorem. Ea ailiduis lacrymis pulfabat ,\vt fratnbtis fuis re
gno exulantibus regern placaret.Diu ramen truitra conata,quod non tutu libi pu IO
taret, regni hredes paternis amicis coniungere , ex qua re promptum lbx bellum
on'ri n frullra auguratus eil : peruineit ramen ( aflduitas lamtis 8c blan
dimentis,vt alterurn ex fratribus Guton'num,moribus(vt videbatur) mitiorem,ab
exilio reuocaret, fratre apud exteros minarum pleno, diutius commoranre. Nam
ardentis animi fortis adolefcens, paterni fanguinis vltioncm (emper in corde, cre
ber in ore rcuoluebat. Nee illurn fefellit animi propoiitum. Nam diu (0115 111111155,
atq; ( armis exercs, robur magnum, ac focietatem multor nobilium,gratiamq;
principum plurimam conciliauit. Verfus enim in orientem , quum 11111 piratas
intima focietatc deuinxiilet , Curetum tyranno bellum intulir: [ed inde vitus au
? " xgtonuerfusq; in Hellefptum,(vt Saxo tradit) Handuanum eius regem,apud 1-0
' w' Dunam vrbem bello pertentatHellefpontum autem quem dieat,non 121115 cper
tum habemus. Nm in traieturn ex Europa in Aliam, nauigsunlo pertingere non
potuit, nili magna mundi parte circumita : Se erat ea nauigario ndum Danis per
tentata , qua multis pfl (115 Normanni ex mari Britannico in Mediterraneum
penetrantes, Conilantinopolim qu; deuenere : quod in Noruagia dicemus. Sed
nos in hac antiquitarum cmemorationc, Saxonem, (ux gentis hiltoriam ab vlti
ma memoria retexentenglecutigem illam in medio relinquere cpeHimur.Qu_id
enim poflllmus in tanta vetuate aliud crnemorare , qum quod apud autorem
comperimusTradit enim memoratus fcriptor,Hadding,Gram regs lilium,
tern necis vltorem, tum apud vrbem depugnnntem, inlgni vfum inge 30
715230121?- 11101 vrbem expugnandam. Nam quum altifllmis vallis fublimibufq; muris op
g. pugnationem frul`tra pertentaffet , hirundinumin domicilijs vrbis nidificantium,
per aucupij peritos,magnarn capi fecit multitudinem, fubligauitque Capris fangos
igne accenlos,\'olucresq; dum nidos repeterent,magnum vrbi incendium 111211111:
(. (ho dum reflinguendo ciucs incumberent, captam vrbis porram, c pendc
vniuerirn ciuitatem,regem deindc 1112 poreflatis , auro mulat,vitado
nauitlnde Sueciarn reuerlus,multo vndecunque milite contrao, Suibdagerum
regem, apud Gothlancliam ingenti clafle obuium, pugna adorrus opprellityindi
cemque paternx necls peregit.
. 8 . G v 1 N v s in terea,Gram regis Hlius,Haddingi frater,Daniam (11 tributo 4o
:i regi Noruagiz penfo regebat,quod (vt dixirnus) germana (010115, quz coniugem
un* tenebat memorarum Suibdagerum, lacrymls 8e precxbus 11111121. Hic pn
mis adolefcentix temporibusflicillimis natur incrementis, (111111115 virilis :eta
tis perfeonem fortitus, omilfo voluptatum {ludio , continua armorum medita
tione Hagrabat , (ed inuiderunt ei temporaTrium enim regnor viribus velut op
prelfus tenebatur,vt non fe crnoueret,quin Suibdagerus mox perfentirct. Omn
autem peragendz vltionis fpem in fratrem colloeabat, qui Se potuit , c voluit, c
magrfc impleuir(vt diximus) paterni {anguinis vindichrn. Hic autem Gutori
nus quomodo niegnarurz fragilitate in fata concellerit, :tn rvr-anni armis, non
- nihil aduerfus eum fufpicantis oppreilus interierit, 1111115. Ante 50
"" ramen Suibdagerum Haddingus vior, cum exilio patriam, cum militia regnum
permutauit. Quia opprefl'o (vt dictum elbhofle, non folm exterorum manubijs,
verm etiam paterno: fraternq; vindi tropllis ad eminentem claritatis gra
dum proueus,exi1ium regno compenuit, cui 11011 ant repetere qum
regere contigit,iam ant fratrc deficiente.
n
 DANI LIB. 1y 7
n D 1 N v s 8a ipfe Gram regis filiusfratr fuceeclit in Daniaueciam ver . 9.
ab oecifo holle fufcepit. Nomagiam autern Hafmdus Suibdageri filius,velut pa- Haddmgw
Patri-m 65
tern c lixreditarium regnum defendit.Aduerfus quem primum fufceptume Mk,
regnum ortum ePc bellum, qud ille quoque vindicandi 1111 partis feruore in arma HW/f
ruebat. Oecurririlli Haddingus, c primrn Erieo filio,pft patte Hanundo per
emptis,ilium c neporem auo iungebat,trium vnus opprclor. Sed Vfo alius Haf
mundi Hliusuceiam tutari cliflifus, exercirum in Daniam trfportauit, ibit'l; graf
fatusgmpun coegit Haddingum copias fuas, Suecia relia, in Daniam reducere.
ReuerfusinDaniam Haddingus competir, etlao zrario theuri {uum corn
IO pilatum,eullodern(1; ob negligentiam eonfumit fufpendio,cclieens,l quis furtiua
rum rerum quidquam referrer, honorato fe loco habiturum. Credidit efciorum
quidam, ac retulit ablata, quem eullodix prfecit, honore auum,vt ernt pollici
tus. Cteri confciorum, cernentes furti focium lionoratum rege,etiam 111 cum 'iv/ff?
impunitate prmia fperanres,lee prodidere, referentes qua: ab (lul crunt. Om nes P" dum'.
honore afle'os aliqudiu habuit , fed inde merita mercede donauit hiltos homi
nes,qui fceleris fui prmia fperauerelongo deinde bello amiflm S ucciam recu
perare eonatus,toto lulro frultra laborabat. Poil lgam inediam diramq; famem
bello magno vius, vix cum paucis profugir in Hellingiam ,ibi ue monflruofam
beluarn fertur occurrent peremille,nec inde aduerfis caruiileonec diuos, uo
2.0 rum monflr fuftulilfet , 110111js eomplacaret. ) autem Suecix rex euixit,
filiam leilli daturum,qui Haddingum fuulillet.Multi fruflra tcntauere. Euocat
per indias cogitauit opprimere: fed ille cpertus elulit. Res nouillim in apertum
prlium exiuit,quo opprellus efl . Ceterm quum perfentirct gentis fe auer
fos animos, regnum quodipfe tenere non poteratfuum fecit bencl'icium, permit
tens HundingoNtfonis germanoueei ditionem.Secl illi intra patri vifcera tu
multus exortus ell. Nam quidam,ignobili Iutix loco ortus,quum fcelere 86 l1'
audgcia inelaruillermec ramen fuis armis fidebat oppugnare regem,incurfionibus ro 1. mfg.
vexauit Saxoniam, ciufi'l; ducem Sifridum, pacis cupidum, in eas conditiones 11bi
conciliauit,vt belli foeictatem aduerfus Haddingum Danorum regcni fecum ini
ret.Diu relutantem, fed alijs nullis conditionibus dimifliim, perpulit inuitum ar
ma coniungere : quibus in lutiarn collatis, occurrentem regeln terreflri militia vi
cit,ita vt vix fuga confulerct. Sed breui reeuperntis viribiis rcgrcllus,fiigauit vi
orcm,iam auxilia etiam de Britannia mututem. Sed vbi nec lic par elfe regi
tuit,ex prouoeatione duellum obtulit. Recufare rex poterat ob imparitatem con dedingw
duel/a i
ditionis,fed indecorum iibi ratus cuiufquam arma vitare, defcdit in camp , pro- an
uocatoremt'lue extinxit fu peratum.ll quoq; parte vior, interiore mulo dome
{lieis infidijs excipitur. Namfilia Vluilcla,inferioris fe fortun Viro
doluit, crebrius marito infufurrans, vt rege patreregnum arripcret. Non
erar contenta, regis fe filiam c elle C( dici, reginam fe voluit appellari. Congemi
4o nabat queus &: 15 111 :tures mariti,adiunxit blandimentazperuincit tdem,
:f1/Mmm
vt operas maritus polliceretur.Voeat lia patrem in conuiuiu m, llruel'is clam infi Midflfu

dijs, quibus opprimeretur. Sed il! e fomnio monitus,vt inde caueret, non timeret
iniidias militem in prfidio collocabat. Venitutin triclinium : filia
trem fallaci fpecie comiter exeipit,vt vino fepultum trfmittat in fomn.
Vbi adelle vidit patatas rex inliclias,dat 11gnum fuis. Emergtibus in manu gladius
erat : vertitur dolus in caput autorum , { genero rrueidatur. Interea Hun
dingus Sueei rcx fals famam accepit de 11` Haddingo, amieillimo [ibi re
ge,(quippe cuius rnuncre regnum teneret) faurus amico inferias,ipfe de
rumore verum parauit exitiurn , deinerfus in dolio cerealis liquoris, quod crat in
50 medio,dum ebrius incautufc'l; iltarct in conuiuio,clc more vetultatis,in cxequen
dis inferijs.Haddingus autem,pietatis oflcio audiens regem perijle,iam vit fai- SMM M"
I. (4P. 16
dio,non deferturus amicum Inform leiht madam :rabe! ab alta, voli'itario exi
APJO.
tu , fed non regio more finiens vitam.
F 0 1111115 regnum aceepit paternum , qui per varios cafus Si fortia fala/Mmgb
promeruit, vt Optimus rex , patri pater c haberetur c cllet. Principia bellorum 5:74 65
I.
aiiij
 s 'KRANTZII
apud Curetes Orientis populos aufpieatuszcuius regem Dornonem,vrbe munita
fe continentem,quum ad pugnam ehcere non poilet , dolo Ptatuit _circumuenirez
fecum reputans,quod militaris habet fententia,Dolus an fvirtue qua in requirnt?
Cellit igitur calrisfugam mulamzfed ante fcrobibus tet'is locum
pleuit.Egrell Curetes ad fpolia,dum pratd imminent , a fuperuenienti
bus Danis occupanturNeque armis tueri, neque poterat pugnam capellere-.
,, igitut vioriarn dcdere regi. Proxima ad Ruffos militiaregirano rex etat
del gentiszquem bello adortus,terra manque oppugnauit . P_rimuin ramen mifit,qui
clam Rullbrum nauigia perforatanamgationi redderentinutilia.Nam foros ftipi _. _ _4_'v_-

te,qucm deforis facile eijcerent,implcuere . Irritatos in- pugnam Rufos ad naues

elicuerezilli dolo non profpicui,cito feruntur ad naues. Dani circumfunduntur ra
tibus fuis,eijcientes qui foris cminebat Ptipitem , vt laxatis foris acciperent vndarn.
Ibi gemina Ruls exoritur pugnaaname aduerfus holtes illis pugnandum, m
vndarn,qu:e mergendis incubuerat,erat laborandum.Facilem ea res Danis vio-I
MIF?? 1" riam fecit.Vi9tor Froto redit in patriam. Dumq; oratores exigendi a Rulis tributi
ff; imperati gratia nutteret , infoliti imperi) populus onere turbatus , in legatos mitut
manus,cosque peremit crudeliter.Froto eius rei aecepto nuncio , arma parat,bel
lumq; infert inRufiiarn . Eotola vtbs etat gentis infignisxam oblidione cmgitdt
uoniarn amnis decurrens vrbem natura munierat multis de eo faeris deriuatio
nibus,vt vadabilis effet, ingenio naturam {uperauit , vrbemq; cepitlnde inouit in 2.0
Paltifcam non minor vrbem,quam omnibus circumfpetis,quurn illam vi capc
re diHderet,conuertit in dolos. Simulat morbum: inde fama difpergit mortuum,
milesq; lmulato luu tumulum regi componit. Iam ciuitas cre ula,timorem
fuit cum cuodia nihil expetans , niii vt obclione foluta , miles abirct in iga la
ceilendusNbi nihil timetur,remiflique omnis ab intus cultodia vrbis,totis viribus
exercitus incumbit,mutos capit,portas teferat,breuiquc momento vtbem : fa
cit poteftatis.
l A N D v A N v s erat iifdem regioni'bus princeps,qui vrbe Hfus nanira 86 arte mii
Cami.
nitiilima, minas omnes contemlit Danorumzc ne {uperioris addingi ingenio
fraus Hrueretur,cuius diet recens memoria, omnes hirundin nidos iubet _deijeL 30
? Sed Proto ab ingenio fuo non receffit.Siquideni muliebri velle ab ancillis mutua
d " ta(audax facinus)vtbem ingrediturzvenile fe,ai_t,decepto circumfedente exercitu,
m' vt vrbi venale quid inferret,abituram quandocunquc libitum eflet.Creditum :
" Hdem q; fecit imberbis vultusc vox in fueminam fratapeculatur notufuisque
fignum mittit,vbi 86 quando irrumpant . Ita {ecuram vrbem,admoto milite capit:
ipfeintus occurrens , opportunitatc fuis adfuit . Ea capta, modefl (e gerebatin
vitos.Quippe regi5 aihnitatetn ambiens, filiam eius coniugem accepit , regnm
que libertad permit . Dum autem rex foris bella gerit , intus domique graue {ulti
net detrimentum.Nam altera fororum regi Sueci nubit Regnero,illumquc regno
pulfum reuehit. Altera Vbboni nobili vito nupta Danico, perliiadet,regnum inua 4o
/ dat abfentis germani.Hc audiens Proto, bella deferit Orientis,redu&oque exer
? citu,(ororiSueciiiici1banti bella mouet.Illa nihil tertita virago , nouo marito ani
fwm' mos deefle non patitur : ipfa armatur , primoque prlio fratrem cogit retrocedere.
Nox quae intercell`1t,f~ratrem cum letmana improuis` coniunxir. Nani vterq; par
uis nauigiis fpeculandi gratia egrc 'turrita concurruntRogat germanam agni'tam
rex Froto,quid noturnis inuigilet infidijsllla refermldem mihi quod tibi in te bd..
lica 1icuit.Tu iniultior,qui germanam,priufquam abires,liberam circumfpicicndo
thoro elle iuflfti. Circumfpexi: inueni in quo 86 tibi c mihi confultum arbitrabe
re.Tam obiurgationi non habens quid obij, luce vocato Regne
ro paccm rmat.Nauigans in Daiiiain,fororiuin,quem procuratorem reliquir,r_
gem inuenit :bellum paratur.Sed n erat is Vbbonis apparatus, qui Frotoncm (uil.
tineret: itaquc captus ad regem perducitur . Vbi intellexit german opera : in..
Ptintu rem tentatam,ignouit fororio : [ tamen vltus prfumptionem,
vt thoro eius germanamcoto Scotorum principi ( quo gms nomcn
feruauit) eandem collocaritztriplici munere fimus in vno.Nam 86 vltionem vin
dica
 DANIE L'IB.I._, 9"
dicauit, getmanam ablegauire amicumpridem nouo ciugio fecit deuinlib
rem.Sed inquieta mulier regionem mutauit, n animum. Nam vito line fine fug
gefiit,vt oppugnato fratre Daniam inuadcretuaiit ailidu: fed vbi non perfriaiit, Froron f
/!)
odium vertit in maritum,prccio conducens qui note quieicentem opprimerent. amm/fre
Innotuit rcs per pediifequam. Rex armatus cubat. Rogatus ab vxote quid vel mina.
let in thoro lorica,libirum elle refpondir: venicntes autem ad fcelus conduros ob
truncat. onrern inde diligenrius tenet aileruatam.l ` Interea Froto non conterus
Oricnris imperio,occiduas quoque partes adnauigans, Friiiam bello tentar. Wi
cho Friliorum princcps claile occurrit: pugna conferitur , iaculis res agitur. Iubct
IO Froto (nos lenrius rariusq; iaculari , donec confumptis relis inanem ho
VitisVicho,Danorum fegnitiem timore 86 pacis cupidine ortam arbitratus, gra
uius vrget: at ailumptis relis hellem {enfit infurgerc. Pellitur Frilusfugamque ca
pcllit.Froto terrarn ingreilus,prdam agir opulcnram,reuerfusq; in marc,clailem
<hollium incendio confumit. vrauiorem orfus expeditionem , in Britanniam
` l l - D l n u

mouit, expollnsq; copljs prllabundusmgtcdirur. Occurrentcm cum exercitu,

collatis iignisfundit regem , fugatque : cquocunque vitorincedit,prdam agit
opulentam. Ducendum deinde purauir in ducem Scotorum Melkuicum, quem
acccpt iam ad arma progreflum occurrere audiuitque Britannorum regem re'
cuperaris viribus fc inicqui , communicato cum Scotis coniilio, vt hollcm {
10 pcrenr.
F o (curieus impedirum exercitum lenrius procederefegniusq; pugnatu C A . r a.
rum, qud onera illi forent impedimento, iubet prdam abijcere,vt expedite pu Pretoria de
liee afe
nam Vrrinque ineant inuicem:liquidem viloribus maiora in manibus randa con
ris nihilhorum prodefle,quinimo vilotiae impedimenta quxferrant, haberi. E- film
rant inter proceres, qui auaritia: llimulis incitati , regis imperium grauiter tulere,
aufi eriam orarionem infette contrariam ,- earn animi pufrllanimitatem nequa
quam holibus prodendam,qual formidenrfed forti animo,vi&ori premiamo
uzvioriae przferenda . Vicit ramen regis fententia. Nam abielis {arcinis , {par
isque per viam oneribusc 18101(`(1 exoneratos expedite'
30 cperunr.5uperucniunt Britanni,prdamc15 pridem amiilam cupid relegt,ma
gis rei intenti quam bolli infcquendo. Rex gentis,auaritiam fuorum increps , ab
ijcere iubet onera,abijcete impedimenta , hollein fraude
interpretatur. Sed conrumaces imperio regis Britanni, num onerant. Haec ,
inquiun't,quorum gratia miliramus : hc penetralibus noilris abduc'ra, in agris rc
perta,non reducemus? Et iimul cum dito aurum legunt,ram auid vt gramina c
terra pariter abrumpant. Fit certamen legentibus : in obliuioneeile incipiuntho
iles armati. Froto interea { prxteriens qu Scotiam Britanniamq; ditimit,
iubet expediri arma , hoiribusq; obuiam ire. Vix Scoti armatum hollem conrem-
planture iam numerum recenfcntes fuorum, hoi'rilic'l; confertes , quuin nec ar
4o ma (ua Danorum armatura: vlla ex parte conferre poilent,non expetandum rati,
fugam ineunr.Froto paucis infequitur. Ibi obuium excepit Scotum germanae ma
rit , ab vlrimis terrz finibus auxilia ferentem afl-ini , cui infelationem gentis per-Y
milr : ipfe conuerlo agmine mouit in Britannos. Proucnit quod vterq; rex prazui
derat. Nam Britanni prada onufti , quam nollent amttete,in fugam plufquam in
pugna proipiciunrettamine non magno vincuntur ab cxpeditis onerati: igam
inirc prxda n paritur : igitur przdam amifere cum vita 86 libertate.Poeni
ruit tum Britannos regi Iuo non paruilfe ctumaciter,Danosqs rer regis fui con
.fllium honcllabarlondoniam regni metropolin petit : (ed earn inexpugnabilem
ranlsdngeni vertit ad iniidias. Nam vr in Ruils, lic hocluoq;Y loco fernel exper-ri
5 fliciterfraudemiteruminrentauir.Morbo primm,in emortemulatarumu
lus regi componirur.Exercitus millonuncio deditioncm offert vrbis prfeo Da
lemanno,ita vr ex lua gen te ducem quem delegctint, accipiant. Gauilus ille , nihil Franja/
fubefle fraudis ratus,porras pdit, dediros in vrbem accipit, magnam illis obijcicns. "m' mh"
nobilium multitudinem,ex quibus ducem deligant. Illi deliberandum in fequen
rem lucem - Sed ea noel@ prxfeus opprimirur, fals dediti regem
/'
 to ALBER.' KRANTZII
offenduntyrbem diripiunt.Vi&ores inDaniam reuehuntur.IbiFroto rex ab ami
quodam in Conuiuium accipiturwarij (vt lit) fermones fcruntur , ialat quifque
Marien
f magnilc geflalnuentus qui per ebrictatem regi duellum offerellle mox
aCCipit,egt-cfl`usquc Conuiuio prouocantcm {temieAlius Commilitionis necem vl
turus,idem przlium fubitadditur t ille focioarex redit in conuiuiumDum autem
Regnero Suecia: regi bellum infert , in ipfo apparatu,vel militari labore contrato
morbo,nunc non limulata ,at vera morte vitam liniuit.
A r. 15. A L D A N v s, Roee Scatus huic lij fuere: quibus virtute ac natali iure pari
* bus,qua regnandi incellit cupiditas : imperij occupandi quifque acccpit,
fraternus his nimium refpetus fcelerc auertitz' enim nimia fui Charitas IO
Ceperit aliena deferit:nec ambitio atque alijs amic Confulere po
: vetumque id quod relatum in Carmine,
/:regnicijs'.- _ t
114144! Honim ergo motti , maior Haldanus , Roc e Scato frattibus interfc'tis naturam
[/ . . . . . _
; (celere polltut,regnum parrictdto inuat. Et ne vllum Crudelitaus exemplum o
maf. mitteret,comprchcnfos comm fautores prius vinculor pna c'oetcuit,mox ful: _
pendio ComfumfitCuius ex fortuna maxim iit admirabilis,qud licet omni
um tempomm momenta ad e'xetcendam atrocitatem contulillet , feneute ta
men, non ferro vitam {iniuit . @ed i f1 mirum 8e infolitum Ctedetur Satyrico,
e/fdgenerum rade df/anguinepauci _ I..
' reges morte {yr/inni. Vt illi placuit.
C A m4. R 8: Helgonem hic ilios reliquit.A Roe Rofchildia condita memotamnqu
dum Sueno , furcata: barbas Cognomento Clarus, Cuibus auxit, magnitu
dine propagauitreui hic anguftoque Corpore exitille: Helgon maior pro
Ceritas illullrauit . Helgo igitur diuifo Cum fratre natu maiore regno,maris poile(
lionem fortitus,regem Wandalix Scalcum,maritimis Copijs laceilitum opprellit,
wml lf'- Wandaliamquc redegit in prouincam.Sed ad Roc regem reuettamur, qui Sue
r' WN Ciz rege bello lacellitus arma Corripuit: holhbus occurrit duobus praelijs 50115111
m dimicans,:e
pallus uatisviloremfortitcr
diutius vitdere viribus abfcefltfed tcrtio Congrclfus
dimicans funditur.
Cadit , regnum fratri Non ramen
relinquens,
30
ui harenus maris tantum gerebat imperium , piraticz in , qu tum iullza
ctedebatur militia.Equidem tei-tarn Hlijs hominum datam elle in prxdam (unt ar
bitrati,vt tantum quis haberet,quantum armis occuparet.
C A P. 15. L fratetni regni (uccellbr 85 neeis vltor emerlit . Hilicet erocion's effet
ffii ingenij,luxuria ramen laeuitiam quabatzade proieus in venerem, vt ambi
una. lh'mationis cilentyrannidc magis an libidine exarferit. Apud infulamThore,ex
vitginc quam Comptellitliam aCCCpit,Cui poltmoduthe aptauit vocabulum.
Hundingum Saxoni regis filium,apud Stadium oppidm prxlio vicit,eundm
que prouocationc adottus , duello Pcrauitzob quod Hundingi interemptor vo
Catus,vi&ori decus cognomine vfurpauitluti Saxonibus ius procurati 4o
onmquc Hefce,Eyr c Lcr duci Commilitlha in re'penfitandum , quo iure Iutia
_ ant S axonum fuerit . Legimus quidcm apud Ptolemzum , Cornelium ac Plini
lj; um, Citnbros tenuiile Cherfonefum Cimbricam(q`ux nunc Iutia dia empenin
fam. fulam,quz ab procurrit in mare,vndique circumlua mari,przterquam ab
Aultrali parte , vbi Huuius cam dirimir ab Hollatia :quae (emper Saxonia:
fuit reputata . Hoc illi tum nomen crat, quum Cimbri , potentiilma olim natio,
{umptis armis Italiam peteret , Thraciam inuaderet, Romanis occurtetct, aliquot
Romanorum exercitus ad internecionem Cderet: ad vltimum C.Mario Roma
no duce repreffa vincercturzAugllo deinde foari dona mitteret , amicitiam eius
promcrita.Videri limile veri,vt multarum region nomina ztas longa mu
tauit,quiinl`uagente diti {untSaxones, Wandali,vc11utz (rcs enimin ambiguo
que: gens fuerit) apud Romanos Cimbri,hoc (vereri Gallorum 1ingua)latro
nes dieercntuerc per tranlrum annotare placuit,vt per occalonem ! ent
polieridi ad pleniorcm rei indaginem poterunt peruenire. Nobis quoqueea' re
hab dus fermo diligtiot in Saxonia arq; Vandalia. Nunc cpt excquamur.
\
@In
 . l*
if
Qtlum ad infulam Thorc piraticam Helgo rcflexillctupratamcdum amifitvir [-
ginitatis mrore depoiiro, tur i commento nefariam ltupr vltion cchgitauit. we m
Siquidcm filiam nubilis xtatis de induftria regijs oculis fubiecit,quum { cile i luge ~
rdflll.
gnoratet , non dubia qud regia: parete libidini cogcrctur. @Meer inlidiofa:
lupratis illecebris corpus polluiiler, animi ramen integritatcm exuifc crcdendus
non elhquum ei promptiilimam erroris cxcufationcm ignorancia afl'crrct. Stoll'
dam,qux filia: pudicitiam, vt ( vlcifceretur,prohtuit, nec {anguinis vllam ha
buit rationem, dummodo inccli rcum faccret fuum violarorem. Magnum 6c in
cxpiabilc fcclusfi non faufta prolcs magna parte culpam deterfiflct. Siquidcm ge
nitus cx Vrfa Rolfo , ortus fui infamiam confpicuis probitatis operibus rcdcmir.
Compcrto aurcm qud Hotbrodus, Suecia: rex , fratrcm praelio [uperailct , c op
preffifletulia commorus itacundia in vltionem cxarfit,filium Rolfonem Letrica
arcc concluiit. Ea tum regibus certiflima fuit munitio. Hceredis faluti confultum,
vtcunq; {iiam fortunam tractallct. Deindc pratfides ab Hotbrodo viorc Danizl
immilos,vt externo patriam dominio libcraret, miflis per oppida atellitibus, cz
de (ubegit : quoque Succix regem cum omnibus copijs nauali ptlio delc
uit,ncc iolm fratrisfcd etiam partis iniuriam, plenis vltionis armis pcnfauit. Per
indc vrriufquc regni gubernacula , vicio occifoq; rege cius , pct omnem vitam tc
nuit,defpicabiliq5 lege Succiam penitauit. Et quanquam vitoriam fuam per ma
LO rc, per terras lat citcumtuliilet, ramen (uperioris Hagitij ruborcm de cprcfla per
ignorantiam filia, abolcrc non potuit. Patriam penatch; perofus, reperito Orien
tc,ignobili morte dcccllit. Ferunt nonnulli,qud cxprobratx iibi turpitudinis ru
borcm non fcrcns , {uper ditritum gladiumincumbendo , voluntaria morte
confumpfcrit. Vide quid homincm ingenuum ad ruborcm, defperationcmquc marl'.

prouexit.
R L r filiusin regno fuccedit,vir corporis canirni dotibusnfignis, quod CA P. 16.
fiamme magnitudinem pari virtutis habitu commendaret. Matrem eius Atillus,
Suecia regis filius,iam Danis fubieus,patre vi&0,vt patriam libcrarct, afciuit
iugcmLScd mores putidos pctofa mariti,anirnum ab illo ftatim aucrtit, ilioq; Da
norum regi nuncium fecit , qui cillam in Daniam reduccrct, thcfaurumt'luc per
indc ac ibi debitum , qud Succiz imperaret , per ingenium abduccret. @am
tcm in Succia latius cxplicabimus. Agncrus cx primoribus vnus, Rut regis ger~ . . 'c. r 9.
manam mcruit vxor. Conuiuio per rcgium luxum apparato, pugilcs intercrant: In nuff/'
orroq, lafcitriorc ioco , oflii inuiccm volant : (ed quum per errorem, fcucrioris cu (aorta edi.
iufdam viti Biarbonis capiti impactum os , c vulnus 8c. contumeliam irrogallct, .
impaticnsir, iacientis caput corripiens, obucrtit f'rontcm in tctga, rixaquc cum.
tumulruingraucfcit. Sponfusinrcrueniens, grauiincrcpationcobiutgatBiarbo-
nem,qud conuiuium tutbalfert quum ille virium fiducia durius obiurganti rc
fpondcrct prouocatio fit inuicem in duellum : ibiq; vidir Agncrus., fponlaliorum
ltitiam
,4o ruit,vt inverri in moellitudincm.
tantum Sed Biarbo raecipuis
regi commendarcrur,qudpvi&or fortitudinis opetibus cme
fponfam meteretur.For
titerq; impcnfa opera, ralem (c vltcrius gcrebat, vt regem affiniratis (uz non poeni
teret. @ppc perillum rebelltcm Suecia: regem Atillum 8c vicit 8c opprcflir,
gij fanguinis iuucnem , impofito tributi nomine cenfu , Suecia: prxfccit: c qu l
clior illi cflctforotem illi Sculdam coniugcm dcdit : tes exitio regi fuit. Nam
'ambitiofa mulicr , non fercns fubicta cenfcri germano, quotidianis lacrymis vito
inflitit vt rebellioncm ordiretur,perficctcrq;. @am in Suecia quia cxplicuimus, . .zo.
hoc loco traniibimus. Inter itipatores regij lateris etat Wigo quid dicacilimus,
qui dicacitatis (, qud regem eximi exhilarallet, armillatn auream prxmium
mcruilTet.Ea indutus dextrafmitram tergo retorlit. Rogarus quid iibi vcllet no
uns inccnfus, rcfpondir, crubcrerc finifiram, qud in confpctu ditat germana:
prodirc non audcrct.Cuius comitato verbi promeruit caltcrarnli accepta,iu-
reiurando firmauir, ii fe regi (uo fupcrftitcm fortuna faccret, quacunquciniuria
rex pcritetfc promiiit vltorcm. quue magnific pctcgit, quum opprclo pct Sue
cia: prxfeum regi folus fupcrellct gladio qucm Yiorc _accepcrat in arguf
 n. AL'bE-R.\KRANTZII
mentum futuri commilitij, mox verfo, in tradentem transfxit eundem. @ed
Pfumin Suecia quoq; (umus executi. Clarum ac fcmper memorabilem vi
rum , qui voto fortitet expleto , mortem fponte complexus, per aitantes miniiros
difcetptus,menfas tyranni {anguine maculauit. Sed tamen Dani regnumpccifo
rege, neq; extante qui fortiter tucrctut , tunc in Sueonum iura conceiit , variante
fortuna , c de magnis imperijs ferociter ludente.
A M7, V s Atili frater,poit Hiarruarum vtriufque regni (umitgubernacu
afa/grafi? '1a. Huic primum de nuptijs certamen fuit cum Baldero {emideo , vt veteres puta
uere : infignis malecior vfus opinionem illi diuinitus ingerebat. Sed huius
uf. certarninis decutfum c exitum inter Sueticas hiitorias commemorare,re`tius iu IC
dicaui,quz propria huic Daniz regnofola attingens hoc locolrat ea tempe
fate Helgo Haltgix rex , (pars ea eii: Noruagici regni) qui Hliam Cufonis Finnor
regis fpecie przefantem, vxorcm percuperet. Legationis interpoiito officio inten
tauit illam iibi defpondcri. Sed pater reietalegatione,contemptibi1em duxitge
nerum,qui non (ua voce, aut fortibus fatis (vt tum mos etat) coniugern quzreret.
Erat reuera lingua impeditioris , vt fermonem non mod apud exteros,ied etiam
inter fuos niifcere refugeret. Hotherus autem Danix ac S uecx rex, quum multis
rebus przeitaret,etiam facundia fuit iingularisls quum eiTet Helgoni amiciiiimus,
fufcepit proipfolegationern armata nihilominus : Noruagiam petens ,vt ii
verbis non impetrarct , armis exprimeret. @unich pro Helgone per {umm 1 L
quij {uauitatem , refert Cufo pater, mentem fili cfulendam, ne quid con
tra nolent paterna videretur {eueritate praefumprum. Accertamq; , an proco al
lubefceret percratus , annuens, Helgoni nuptias pollicctur. Ita focliciter legado
ne functusmico optatas conciliauit nuptias.Diuturno inde implicitus bello cum
Baldero,varia certauit fortunamc viormunc vitus.Ad extrem tam hozem
opprimens, optatis potitus nuptijs, etiam foceti (ui pcrpti pnas magnifie per
ernptoribus exigit.Nouifimo autem prxlio,quod cum Boo Baldcri germano gef; .E_*_t
` fit , magnis rerum indicijs ie profpiciens periturum, vocatis in concionem maiori
bus,non dubijs conierurx vijs (e vitam Hniturum prdixitwrat deinde,flium
um Roricum regno prciantme ius hoc ad externas ignotasq; familias improbo 50
rum trsfundatur,plus volupratis { filij fucceflione,qum amaritudinis ex pro
pinqua morte perceptur tefiatus. ( proceribus impctrato, pugna cum Boo
@il congrcflils,occiditur.Nec iocunda Boo vitoria fut.@ippe t'am grauiter affetus
' acic exceilit,vt {cuto exceptus , atq; peditibus viciiiim fubeuntibus domum rela~
tus,poftridie vulnerum dolore coniumereturuius corpus magnifico metis
,$ Rutcnus tumulauit exercitus,nomine eius iniignem extruens collem,
ne tanti viti monimenta poiterorum memoria citius dilabercntur. 4
C . .18. R 1 v s Hotheri filius Danize {ccptris fuccedit. Sed Curetes arq; Sueones,
otheri morte cornperta,tributaria` fortis onere excufofelc ad libertatem rediife
arbitrativandali
vfetionis quoq3, quibus iuga
audaciam przfumpfereot tributorum
circumuentus Danica inucxit
rebellantium corona,de
populorum tu_ 4o
multibus,conilium furnit ex tempore,catterorum diiiimulans pertinaciam,vnam
Dm' l-_ in gentem Wandalorum arma vertit , vt per partes reuocaret in integrum , quod
' totum iimul reformare non poterat. Itaque in earn mouens gcntem,quum vide~
ret hoftes partim aperta fronte in aciem prodire , partimin iniidijs collocari , can
dem formam infectltus,claficm libero mari inuexit : nnullam ramen pattern op
portunis locis ad irruptionem in tempore faciendam collocauit. Prxcipires Wan
dali,qui in inidijs fuere,ante tempus erumpunt, exceptiq; Danis, acl internecio
nern cduntur. Exeteitus autem qui in aperto tendebat , ignarus (uas iam copias
oppreffasmiiratur quid Roricum detincar,vt non in aciem deducat. Animus au 50
&t15,qud hoiitilem interpretaretur timorern, adnauigat Danorurn exercitui , pu
gnamq; ingerir. Attamen prueniens quidam Wandalorum turma: Licet, in
quit,compcndio rem tantam peragere. Ego me de meorum principum voluntatc
in hanc [ortem oficro duello.Si vicero,tributorum vobis immunitas proucniat : at
fi vincar,vt ant folucndis citringamini. Muilitant Dani, nihil vitoria cede
re.
 1.13.1. ' i,
{id quodiam renuere:dedeeorofurn ramen habitum eil pugnz forrem rc
cufare . Inuentus eilvir animo qum viribus maior , qui circumipieienri regi (uo, Due/loge'
Quid, inquit , vi'ori promirtitur At rcx,- vrmanugellit,fenas nexili nodo colme miua al/IZ
trim/tur.
rentes armillas virori proponit . Ille refert, Pulchram,inquir,vi&oriae mercedem,
aut dedecorofam (qux fortibus morte grauior eli) vitae conditionem reportabir.
Attamen patria: irnpendere virarn, quam donauir, eriam line mercede , pulehrum
cenferi debet . Hc dicens , in campum defcendir, 8c pugnam iniens fuperarur.A
lium vilor dari popofcir . Cuntanribus Danis, ille in fuorum cailraltus inuehi
tur . SuHcere porerar forr, parri libertarem meruiffe : ar infolenria viri , maius a
IO liquid molira , Danis epit infultare , qud neminem arbitrarerur in pugnam exi
rurum , forriilimo eorum pugile proih'aro . Mouir exprobratio virum in exerciru
Danico prxcipuum Vbbonem.Non finam,inquir,dedecus hoc inuri genti ,
vr nemo aufit in duellum prodire. Sed ruum erit rex,praernia vincenti decernere,
u alacrius in pugnam prodierir . inquit rex , armillas iam anr proemio
decreras . @d crit, air ille, fi te rei pnitear,ruaque dona in aliurn eonferas @
cerrior iis, inquit rex, en praemia rua . Er proiecir, vr manu capercr . Qrumque na
uium inrercapedinem vis iacienris minim fuperaret, excepir vnda donurn proie
@rumTum Vbbo, Eriam nunc alacrior pugnam ineo,quando tua rex perfpecra l~
beralirare , ipfe non mercennarius pugil, fed (pontaneus confpicior. Er hoc dicens
2.0 in campum :' circumfundirur turba fperarrix . Ibi Wandalus , prius vitor, Puy/esam
occubuit cum conforte: credo procurante fortuna , ne alter alterius exirio gloriarn .
volupraremque perciperer. _ _
rempeflare viri primarij Horvvendillus ac Fengo , frarres, Iun'ae prf'eri, . 19.
partis loco furrogati func . Horvvendillus autem prcipua vir audacia , ran rum Figoffxrrix
fe (
gloria: bellieis laudibus conquiluit, vt regis germanam coniugio mereretur . Inui rugem
dens fraternis profelzibus'Fengo,quum virrure :equate non poilet german, cori-v v

lilia vertir ad fraudem : e inrercepro fratre , peremir illum , vxore eius deuin`~ nadir.

ra .Filiurn illa habuir prioris mariti fanguine Ambletum,adolefcentem ingenio a

crem,fednulla re magis tut qtim infamia limulara . Nam patruus illum vita full
30 ruliler, iinon conreniprum illilrnulatus iroringeneralr. Obferuabat adole
fcentem patruus oculis -{055,86 multis per occaonem ingefis tentamentis,ex
periri voluit,{i {aperceSed ingenium acre omnem delulit obferuantiamErat inter
proximos prfelo, qui operam perrentandi pollicererur per ablentiam Fengonis.
Nam li quid ineflr pnldenri,tum apud marrem ablenre patrono querererur ado
lefcens . Iraque recondidir fe obferuarorin triclinio , quo vrererur matris Ambleri
feeretillmo . Nam f1 quid inter marr ac Hlium colloquij futurum eller,ibi habere
tur.Stratum leciti fupernduxirdelirelcenti lbi curiofius exquirenti: nec ill fefellir
fufpieioiquidem ingrellus admarrem Ambletus, durius obiurgar, qud cruenris
fraterni occiforis manibus fe parererur ampleri . Illa llulriu'am pueririamque ob {}

4o ietat naro.Tum ille expans brachijs, quali volarurus,le&um confcendiggalli c

rum - inter agendum,exerto gladio larus defodit larenris,quem pedibus .
[ub letulo de rendir . Ilico defeum in frulla igni plicuir,eo&umq; (tribus pro-
ijcir qu ponnt fecrerius.Inde regreflus ad marrem, ocer quid velit llultitize Ii
mulatio:qud alis rutum fub ryranno non puraret. Reuerfus Fengo amic ocu
lis requirit , audirurus quid eo abientc comperiflet.Vbi non adcrar , rogar vbin fir.
Amblerus omnes prueniens,Sues,inquir,illum exederunt.Videbarurinfani plc
num refponfum , 86 erar verum . Ablegauir priuignum , dara opera, vr perimeter:
nam id famulis vt curarent iniunxir. Ille aurem miro ingenio (ub perfona infanien
ris,prudentiil'irnis illulit,verritq; fraudem in autores.Longam huius fabulam Saxo
rexuir, de Anglorum regis filia,quam meruir vxoremzeat'lue repudiata, Scororum
reginamforma Se prudenria prllantem,miris ambagibus merueritzeaque tradu
a,redierit in patriam . Sed rebus ( , anilibus nnijs limiles narrariones infere
re,coniilirun non fuieReuerlus in parriam Amblerus,hoc peregir,vr regia,cum rc
ge 86 optimatibus, per occaonem conuiuij concremara,vlrionem fumerer parer
nx necis.Populoque per {ummam prudentiam fui reddcns rarionem,perfua
b
 14 . KRANTZII
lit , vt non folm in eo conquicfcerent , [ed vitorem meritis laudibus attelle
rent.
Canzo. Wr L v s inde fuceellit Danix fceptris,Rorico de medio faols Ambleti
mattem viduam iam regiis opibus exuerat,iliumc1ue Amblctumin concilio pro
cerum femper accufabat,qud is Letratum rege contempto (locus is etat , quem
qui teneret , fummum apud Danos imperium gerebat) Iutiz regnum occupailet.
Sed Ambletus vincens in bono malum , obfequiis c muneribus regem placare,
{ilmma animi moderatione conatus ePt : peruinccre autem non potuit indignati
regis animum, qud nomini c rerum gearum gloria: non tam inuideret ,qum
{ capiti timeret:qud fe contempto, Danorum proceres Ambletum regem ha
bcrent.Ita querela: in conuitiac illa in tixarn exieruntzinde ex conttione in aper
tum bellum ell peruentum, collatisque viribus,rurfus Ambletus regem conuertit
M5/fri e in fugam.Sed ille Scania: praefetum exautorauit, ud non fatis conltanter fe gef
fiiletzreparatisq; vin'bus , rurfus Ambletobellum cnunciat.lam quietis etat Am
m". bletus,pol longtimmiliti laborem,cupidiflmus.@id faceretVrgebat ab alteri
us parte ignominia recufati diferiminis , Sc poterat infette nolenti: ab altera ver
commouerat defiderat quietis magna expetatioSed peruicitin vito militari bel
lici fplendoris refpetustaque bellum denuncianti fe refert occurfurum . ontius
iam erat,tanta illi viciffitudine amoris connexus,vt magis illius viduitatem , quam
' fui dilcriminis periculum penlitaretllla muliebriterin maritum conuerfa , Ego in L
quinmi coniimx, quem per maria fecuta fum , etiam pugnantem non deferam: i
dem milii qui tibi vita: fururus ell exitus. Crediditillec hoc animo in prazlia mo
uit . Non aberat long coniunx magniic pollicita, quum prlium ageretur . Sed
tum confettis viribus Ambletus cecidit. Egregia coniux,oblita promilli , frninea
fide in amplexus vitoris volitabat.Hic Ambleti exitus fuit: qui 11 parem natura: ac
fortunx indulgentiam fuillet expertuslzqualletfulgore fuperos, erculea vintuti
bus opera tranfcdillet.Wicletum,tranquillam ac diutinam regni procurationem
emenfum,tandem morbus abfumpfit.
C A . u. W 11 v N D v s illi 1111115 hartes extitit, fcepttique poll parrem moderator.
WWW-* Hic prolixis tranquillitatis ociislflicillima temporum quiete decurlis , diutinam o
_ domellic pacis conflantiam iiconcufa rex fecuritate traabat . Scd hane tem
w- omm fuorum
bcatumlam flicitatem
in fenium diu coniunx
vergcns,l ifcauerat.
lilium aceepit Adeo
Vifoncm, nihil ell:mole
corporis ab omni parte
cit gran
defcentcmfed tam hebete fenfu,tamque lingua pigritante,vt diu plumbeus tipes
haberetur.Sed in eo homine tam inlignis eft rer morumq; conuerio,quan
ta vnquam in vllo mortalium potuit elle maximawt exignauiilimo fortiflmusx
Rolido prudentillimus,ex muto difettillimus euaderet . Dum adliuc adoleicentii
agerer Gab imprudenti titulo , fplendidiilimi viri /1111 , quam Iutix rfecc
rat, liam vxorem illi defpondit : vt optimi foceri prfidio , 8c florent' 1morum
iuucnum, filiorum eius , opera tutius regnaret . Illanun ell: Iuti bellum ab rege 4o
Suecirquoin prlio ex prouocatione pugnans FroWinus , cadit . Toto perinde
agmine vitorltus in fua redit. Polt ea infelto redit exercituc ab rege Wermun
do exceptus,forti praelio retro pelliturlbi prcipua centurionis virtus eluxit: quam
. rem in Suecia peregimus, Frowini filij ; 15 vinditam in ea Suecia pere
* gerunt,regi fuo perinde fati commendaores.QLLunq; per aetatem Wermundus
oculis eflet captus , fupetbamlegationem Saxonia: regis aceepit , trium optionem
proponi Danorum regi ab fuo principe : aut regno cedat,per :etatem cczcitatem
.sama li- inutilis, Saxonibusq;iutapermittatimperijmutliilludgrauiusvideatur,filium op-'
"'"' ponat Saxonum regis iilioex prouocatione pugnaturo: cui celleritvioria, fce
ptra illi vtriufque regni permitttur . Tertium elle,li priora detrectet,vt totis agmi
nibus pugnaturus , prlium hac voce expeet denunciamm . Indignationem ex
torlt regi tam fuperba legadozmodeflrius agendum cum eo quem frata ocu
lis ce illct . Ne tam quuequaquc Danorum regem vitibus defeum arbitraren
tur, li illorum regi pugna cordi cilet, illum ( duello cxcepturum . Ad quod legati
percontempt rcfpondere,compert (ibi cile,reg fuum non cco congrelliirum.
ludi
 DANiia 11.1/-
ludibrum enim , non prxlium vidcri : aequius ell'e , vtriulque regis pignoribus de- v
cercare . Stupefatis qui aderant proceribus , Vlfo regis llius indignatione plenus, ; Gv- _
patte loquendi veniam depofcit.Rogat rex,quis lit qui loquendi Hagitet arbitri.
Qu altitere , lilium elle regis tellantur . Tum pater dutis ab alto lufpiriis ,latis libi, muda
ait,oncris elle caecitatern (, vt non etiam allantium rilu excipiatur:quid libi ve- 4"
111 ludibrum tranluerli per irrilion relponl 1 qum lant allrmant, VH'onem
elle qui poltulet . Fari iubet ; 11111 ille : Saxonicus fallus luperba
legatione Dani regnum infeftat , (cire illos par lit,ell`e regi lilium , qui non mod
r ix loboli occurrat,l`ed etiam allumpto exluis fortillmo, geminis vnus duellum
oflerat. Rilere legati , vt etant f'aftu pleni . Sed ille rifum eorum in lacrymas 31111
mat exirurum. Quid multa? pugna: locus tempfque inliituitur . Stupor affecit ad
lltantes,inluetam virtutem ore facundo lonuille ex illo,qui haCtenus locors c elin
guis haberetur . Abeuntibus legatis , pater propius alliltere iubet lilium , manibus
exploraturus quod oculis non licuit,li ver lit ilius quem dixere. Vbi grdia mem
bra manibus circumtreauitdem aflrmantibus elle lilium cpithabere . @d
elhinqnit , dulcillime,tam te diu elingucm praellitille 6: cur tantam animo virtu
tem condidilli?@a ver frctus fiducia, duos vnus in pugnam deuouilti Ad cali
lius : Qiamdiu pater, te fenfibus vigentem , 81: viribus regem lufpeximus , paterna
defenlione contentus in te conquieui : vbi ver xtatis defel'ionem holles ludi
2.0 brio vertunt,tempus elle ratus (um proloquendj,teque parentem ab iniuria lupet
borum Saxonum immunem prltandi. @od duos vnus prouocaui,detei'gere vo-l
lui maculam huic nollrae nationi nuper inieam , qud duo in Suecia leuiri Ati
llum regem pugna congrellhm opprellere: quam culpam non aliter putaui deter
gendam,quam li duobus ego vnus depugnem.Collaudatum lilium,iubet cum pu
nam
lgnris armis exerccreSed
aptarentur: non
nam petus facile fuit arma
magnitudine inuenire,qu
loricarum tarn grandibus
nexus explicuit . Multismem
reie
6115 , quum paterna quoque imparia viderentur , iubet cx luo latere dilcindi , l
bulaquerelarciri: non ma num iudicans,l pars clypco contea arrriis vacct. Gla
dius exquiritur illis aptan us digitis.Qi_m paterin leeretilliniis habuerat enlis,ex
O uiritur:lio traditur:illo,aut nullo vnqu alio vitor futurus putabaturinles qu
ali) in manibus Vlfonis dillriti ventilatiq; , lola vibratione confrati periert.
Kogat an hc quoq; aliorum exemplo probare debeat.Tum mltus pater: Si hunc
confrc'gerismon ell alius illi par viribus,in quo depugnes . Igitur ex condito locus
petitur,quem Huuius lydora,vtriul`q;l ditionis,Danicx atq; Saxonicae limes, ita to
tum completitur, vt inlul faciat.Pons inllruitur , per quem lit aditus pugnaturis.
Procedit Saxon regis 1111115 , comitatus athleta initruillirno : folus Vlfo opponi
1111.1 Wermundus etl oculis captus, non ramen abelle patitur certamini : lo
cum libi iubet 111111111 in pontc,vt auribu's hauriat quod oculis cernere non poterat,
Ita le aptauit prcipitiozvt li quid trifle delilio renunciaretur, vnum cum illo cxit
4o fortiretur,lponte dclliens in fubieurn amnem.Procedunt in pugnarn.Vil`o vicil- Whe/1'
(im prouocat vtrque . Tu, inquit,qui regio Remmate gloriaris,pror manum c- 23262
fer, generis dignitatem fatis fortibus exequere:contende . @in potius tu, qu ex ~
tot millibus delegit dominus,przlumptam virium tuar audaciarn exere : olende
l quid in te virtutis.Acccdit ille propius , priorque gladium dillringit : (ed non diu
cunanir/foo , caputinliantis , altius enle fublato,medium dillecuit. Pater enlis
fui fonitum agnolcere telltatus,rogat quo 16111 hoftem allecerit. @um proratum
audilletfpem capit,iam pugna cxx uata . Inde ver regis lili hollem luperltitem
aggrellusfacil proturbat . 110 au 'to,paterin ltitiam loluitur, viiorem lilium
lztus ampletiturdilque fuos in pace componens,quieuit cum patribus fuis. `
V F 0 1111115 patri fuccedit in [ceptra: primumhoc atque magnum decus refe- CAp, n,
rens,vt vino patre,hol`te vicio, Saxoniam coegerit ad tributa . Hic Lector attende,
manifcltum antiquitatis tellimonium : quia pugna ad Eydoram commilla refer- l;
tur, Holladam , quae ab illo ilumine lumit principium , lempet Saxoni Fuille an
numeratam , tanto ante natum Chrillum tempore . Igitur vito iam Saxonum re
gis lilio cum conforte , patri iam adhuc viucnti non fueclllit, led acccllit , vbi

_
7

:
competir lenex diu ant ablcondiram in llio virtutem cluxille. Pugna igitur peraI
ta, Saxonibus pudore mllis,pugilumque funus lumma cum acerbirate ruboris
clucentibus-,Vllonem Dani iocundis excepere tripudiis.%euir tum Atillana: ca:
dis deputata multis infamia, qud vnum duo lirauillcnt : nam Saxonum oppro~
briis oblcurata demum cellauit . Ita Saxonia: regnum ad Danos rranllatum
patrem Vlfo regendum lulcepit vrriulq; imperij moderator efleus,qui per ado
lelcentiam ne vni quidcm liturus videbatur idoneus . Cuius lequtes alus, vetu'
liatis initio , folennem fefellere notitiam . Sed credi potelt gloriolos eorum pro
.Serifforum grellus cxtitille, quorum tam plena laudis principia fue-runt. breui faottun
4
Dana: eius prolecutio'ne animaduerti porell , quot illullrium illius gemis virorum (plen IO
elim. dorem lcriptorum penuria laudi memoriaeque fubrtaxerit . @d li Danicam rc
gioncm fortuna Latino quondam lermone donallet,innumera Danicorum pe
rum volumina tenerentur . Hc lunt Saxonis nollri Verba: quali non poruerit pa
tria lingua clarillimarum rerum lplendor ad poltcritarem mirri. Non hoc tarn de
ploratum lilcntium Latini lermonis inopia , led hominum illius remporis incuria
fecit,qui fortiter agere quam do'r lcribere malebant.V
m5. D N lilius Vl-Yoni patri in regno lubltituirur: qui quum transfulis in exteros
Datz 11. /il prliis, trophrorum frequentia rerum dominium amplificailet propagalletque,
perla:
,rad/gue. partum lori llgorcm retro luperbiae fqualore ilcauitzita clarillimi patris ho
nellate egenerans, vr quum ille catteris moderarione prarlh'rerit , hic catreros fa 2.0'
lluola tumidus elatione conremplerit . Sed 86 paterna bona , vel qua: iple exrerae
rum gentium manubiis pepererat , Hagitiis diliicicbatzopes , qua: regio lplendo
ri leruire debuerant,voracibus lumptuum impenlis tribuens . Sic nonnunquam
maioribus luis lmilia portentorum pignora delcileunt.%antum autemtempo
ris regnauerit,quid rer apud externos gellerit, quibus etiam monimcntis tempo
ra illius lint illullrata , vno pariter lilentio iacent conlepulta lcriptorum (vt quelli
litmus) incuria . Quimquam multa pratclara ab eius generis hominibus expe'ari
non pollint,quorum mens luperbia tumens ccutir,venter autem omnem in le re
rum curam rrlponit.Perdere magna pollunt ventris animalia, quod in Sardana>
palo All`yriorum nouillimo rege claruit,crigere parua,aur llillinere line detrimen 36
to magna non pollunr.
CAP. 24. v L v s deinde ad lccptra , incerrum quo genere ortus.Ira ma
/. lignitas temporum f clarorum interdum originem virorum ablcondit . Leuis ta

men iaura de ignorato principio , prauior oblcuratio rerum geltarum. Nihil

enim pollcritati relihlm huius viri praclaris arismili qud Suecia: tyran
Jueeia [15.1.
(/11.36.
nos l-Iomethum 86 Hogrinum martimo fertur luperalle coniliru. Carrere lepcli
uit obliuio : magis autem lcriptorum raritas 86 iniuria res tantas praereriuit .
cnim poterit arbitrari, tanto rerum tumultu , quae proximis gerebantur tatibus,
tranquilla huius regis tempora Sed qu tradita non lunt maioribus , po
lieri diuinando conlequi non valemus , damna rerrun raliurn maioribus impu 4o
tantes.
CAPM. F R o r { illum ad regnum peruenir,cognomento Vegetus , qui
Frou II.
iplam cognominis lui l c'ciem corporis animique lrrnitate tellatus, denis Norua
giae ducibus bello conliimptis , qua: ex eo pollmodum nomen obtinuit,
iplum pollrem regem inualurus accellir . Frogerus hc erat gemina admodum
forte conpicuusqud non minus armis qum opibus illullris regiam dignitatem
athletico ecoraret ollcio, tantumquc gymnicis palmis , quant dignitatis oma
mcntis polleret. Hic (vt ferunt) ab immortalibus diis benelicium praellare rogatis,`
muneris loco dicirur tenuille , non poll luperari , nili ab illo, ui pugn tempore
lubictum pedibus eius puluerem manu conuellere` potuilt . Maiorum fuere SG
frate aduer
ferner/1 ma
prlligie,quae etiam hodie in vlu apud magas aniculas. Res faiu non pollbi
gno ( lis videbatur , 86 ideo inluperabilis ferebatur , vt erar luperliitione lacrilega regio
tum eal/id
[dif/freuen
tota ea tempellate redundans . ucm Proto Daniee rex tanta luperis lrmira
te donatum comperiens duelli pollulatione lollicirat , deorum indulgentiam
- fallacia
 DA-Nlay L-IB.I. 97
fallacia tentaturus. Primm ergo mpetitiaeimulatione , dimcationis abipfo ad
uerfatio documentum elliagitat, quum cum vfu experientiaque (ciretprzcellete. l
Ille hofiem profclloni fuse non folm cedere, fed etiam {upplicate gauifus , {apetc
eum afleniit , fenili indulttix iuucnilem (ubiicicndo: qud ei facies cica
tricibus vacua,&onsque nullis armor vellzigiis exarata,tenuem huius tei notitiain
extare telletur . Itaque e` diuerfo bina quadtatae ( fpacia , cubitalibus figurato.
lateribus,humi denotat , locoruin vfu documenti initium orditurus . @bus de
fetiptis,ai{igna'tam [ibi vter'que pattern compleiturum Ftogerum Proto arma
fccutn ac locum permutate iubet.Nec difiicilis admiilio fuit . Frogcrum iiquidem
hoilzilium nitor concitabar atmot,qud Proto ptditum auto capul, loricamq;
pari fpecie radiatemfed 8c Cafiidem in eundem modum eximio Comptam fulgo
te gclratetlgitur Froto loci quo Frogerus cxcelletat , puluete cortepto, omen (ibi
vitoria: datum exiilimauit . Nec augurio elufus,continu Froger-um occidit:tam
4patuo vaframento maximam fortitudinis gloriam allecutus, quippe,quod nullius
ant vitibus prftititJ-Iarc funt nollri Saxonis (uperhac re teflirnonia
ad vetb reddita . @Lz libuit hoc ptfettim loco infctete , qud in Notuagia vcr
bis aliis eandem tern inlinuauimus vt Letor varietate fettnonis aliquantifper rc
creetur,cuilibetum rebus iudicium. _ .
D A N tertius,Frotoni {ubtogatut in regno , filius , anne aliqus magna de ilirpe A P65
ncpotum tegiorum , incertum nobis : qud nihil ea de te in literas milfum . 5:25];
Cxtetm quia tenera regnum petuenit , annum agens v_it duodecirn,~ n 1. .
Frotonis filium Credetepar . ptocetibus deligendi regis libetum man
{ arbittium,non duodennem puerum, fed vitum nobilitate, atmis,prudentia
ptxilantem delegifl'entl-Iuius etatem quum Saxones eontcmptui haberent,inlb
lenti legatione bellum parauctunt.Siquidem millis nunciis, Danotum regem,
autin aciem defcendere,au't` ttibuta pendere iuilerunt . Superbize plenum manda
rum.Sed huic legationi tanta Danis alactitate occutfum , vt ad militiatn {pon
'tane concurrerent,quibus imperati,vt pugnarent, vix poterat . Contemptum re
gis { gentis vindicaturi , Albim Huuium nauigiis impleucte Dani: vt iuntis ex
latere ratibus ,velut ponte fa&0,rapidiflimus alioquin Huuius ttanlitetur . Dano
tum iuuentus qua alacritate bellum (u fcepetar,petegit t Nam Saitones in pugnam ? . A
congteili, fottillm dimicantcs adcgetun't,vt viti manus datent , fubiectionem figg-fr"
promitterent , ttibutis adigeten'tutlta fatum , pctinfolentiam quiefce
re non porctant, alienum excipercnt imperium , fetuitutis (uae damna , ptmium
reportantes fupetbqu feccrant legationis . Caetera huius regis fottia fata (cpc
liuit obliuiozqudnihilin literas telatum accepimus. _',
F t D L E v v s cognomento Celergpolt Dan petuenit ad tegn : quo tempore . 37y
alldi princeps Danis foederatus Notuagi infeilabatPtincipatus ille ad coro
n Daniaz ab initio qu; in hunc di pettinuitfed ea ( rege diuelli la
tius putabat. @amdiu aut Danot fdete fretus Noruagi impugnabarflici
bus augebatur fuccellibus.Qinpc ptouinci,quie eti puellas nutriebat pugnatri
Ces,primm inf'cili,deinde fubie Ccepit habere: tum verfus in {uperbi Danot
amiciti polthabere cpit. limultate odi, illo apcrt otitut bellum. Tantis'
vtrinque vitibus,tantisque odiis Concutfum eli,vt die integro exttarum prxlium,
vites vttiufque agminis ita confcidit, vtincertum , quo loco vioria conliterit,
haberetut . Nox prelium diremit. Tum vcr nonnulli Hallandi principis _
atte fubduxere, pugnafutura: lucis extimefcentes. @it teddita,quum Fridleuus Pff;
, tecenltis fuor otdinibus priotis pugna: {ortem miferatetur, duci- ;
bus aduerl agminis duellum ofen , pari numero capitum congrelluris. Illi non 4';
detteciant . Veniturin locum pugni: metatum . Ibi Danotum rex inuita fottitu- t-,am gr
dine Pctauit aductfatios . Etat in eis , qui ferro inuiolabilis haberetut : hunc Capuli
nodiq; tepetitis iibus per multos contudit labores . vior ptzlio Hybctniam sfuma?.
infltula Clafle bellovidebatur
pcrc dificillimum petit,Dufiinam ; vrbem regionis
, ad Haddingianum ptimatiam
vettitur , quia
ingeniurn atrnis
. Nam ca
Capris

hitundinibus,qux [ub [ vrbis tudiiicallent , i'gnem alis {ukbligat , remillisque in

ul
 18 ALBERYKRNTZII
retira incendium fufciratzcui reftingucndo dum ciueslaborant, faciliorcm oppu-
nand vrbi viam inllrauit,vrbcmc'1ue expugnauit . Inde cucrfus in Britanniam,
populationi infiltitcd rex gentis contrato exercitu populantibus occurrit. Gra
uc prlium conferitur : cadunt vttinquc plurimi . Fridlcuus (uorum agmen com
minutum,hotiumc1ue per dies lingulos cerncns adaugcri ( quod necellc fuit) fu
gam meditatut. @am vt tut faciat,cxtin&a fuorum corpora roboribus inclinata
velutin acicm di(ponit,pugnaturorum fpeciem prfcrenteslntcrim ipfe cum fuis
fc rccipit in naues , cluiis hoflzibus : qui vbi propius acccflere , vident in confpeu
{tantes , qui neque pugnare neque fugerc potucrunt . Fridleuus in patriam teuer
fus,non diu rcmaniit inter mortales,iam mortuis deputatus. IO
C Mug, F tertius hunc Hlius pucr {cptcnnis regno infcquirur. Ad tutores ergo
Primm. rerum gerendartun cura proucnit . Weltmarus 86 Colo germani, inter regni pro
ccres nobilitate 86 rer gloria praeftantes , regia: educationi adminiftratio
niq; regni praeciuntured alter cx his filior numero prfiabat: duodecim enim
{iliis inlolentiilimis iuucnibus Pcipabatur: qui cuna iibi licete , pro patcrnz auto
ritatis cxccllentia arbitrati , multos oppreilcre , multaque per regnuminnouaue
rc.Altcr Colo vxorem habcbat fminam prudentiflimam,vt qu lingua iimul 86
ingenio multos prftites cxupcrabat viros . Regis germana Gumwara iimili tuto
rum cura educata,nubiles annos demorabatur . Prima aulicorum cura fuit regem
fermonibus inclinarc,vt circumfpiciat tori fociam aula: decus,{tiortim quoque ra 2.0
tioncm commodorum habentcs : qud elegantius familia veliiri (oler , vbi regi
n mifcctur im'pcrium. Arma enim reges , dominas vet munditicm veliium ac
curate,rc&um folet iudicari.Diu rex iuuenis relutatur, incommoda commemo
rans qure ab rc vxoria proiicifcunturcd illi non quielcunt , Gotwaram prcipua
prudentia foeminam lubmittcntcs , quz regi perfuadet animum vxori rei prpa
rareNon delizitit fmina,donec pcruinccrct . Qiandonnquitwiolenti incum
bitis , vndc ergo nobilitate 86 1$ parcm accipicmus ? Compertum habue
re omnes, Hunnorum regem potentiflimum filiam egregiz pulchritudinis cdu
,qu ;- carc,cle qua regi fuggerunr. Sed ille rurfiis ad ingenium recufandi connubij , pa
rernum le aiebat confilium tenuilfe , non expedite regibus longinquas expeterc 30
nuptias : melius in regione nota notos aduocarc conrubernales . Illi viciflim regi,
Hunnor potenti opponunt,quant inde decusDanis [it acceliir,ii viribus Da
norii accedathinnor per cnubia (ocietas. QLandonnquitychemcnter vrgctis,
cedorfed qui dcdcre coniili , qu cit vt obcant lcgationis oficium . Weltmarus
86 Colo fratres cum Gow ara legationi parantur. Nec enim erat recufarclibcrum
obttu : alia quauis ratione . Profei longo itinere regem adeunt.Exccpti
conuiuio dc more gcntis,priufquam lcgationis cxponercnt mandata, ibi progrcfla
in medi regis filia,aduenas comiter calutatferutibusq; cuiuiis , vbi cum ani
mis corpora concalucrgaudct pcriocum Weihnarus puclla: anim verbis licen
tioribus pertentarc,fi potentis Danot regis coniugio animum dignabiturinclina 4o
re.Illa rcfcrtfc ex parentis in omni re pendcre conlilio , quod illi complacitum fir,
non in ea modfed omni prorfus rc {edul faturamzattamcn nulla fama viri :
currentc,ncq; fortia cius faa przdicantc,durum vidcri non {ibi mod , [ed czis
regiis virginibus, illi animum inclinarc,qucm nulla rcs prclar gciia illurauerit.
Gotwara fermoni accedit,muliebrircr blandita: opes regni,regis indolcm,patrum
claritatem,magnificis cpit verbis attollete: paulatimq; duram virginis mentem
:ETW fermo permolliuit.Legati interca ad regem ingrclli mandata promunt,promiIio
nibus minas inferuntzvt haber entis barbaries cognatum. Rex Hunnorum mirari
ic aitfi negotium incundae ahgnitatis minis intretur, ab amica oulatione pro
pius impetrandum,modcftius apud maioris potentie, reges agen um,qum vt ter
59
roribus cxprimatur quod focietati popculatur impendi:{e ramen interritum perita
re,fi libeat Danot regi arma prius fua quam connubia cxperiri . Sed in hac rc ni
hil pranugqum puell Votum perfcrutari. Aduocarur filia iam Gotwar (cr
monibus permollita , parenti permittit arbitrium : li ramen illi complaccat , non
fe abhorrere _ Frotonis connubio , cuius piclaras dotes multas przdicauerint.
Para:
 Y DANI'IE LIBYI. 19
Paratparerlongi itineri's comeatuscalfumpto pro' dignitate comitaru, filiam
deducir lturo ciam dileto genero . Excipiturregalifalru . Nuptiz inlh'uuntur
ad vrriufque regis dignitatemzquibus peratis, in 1112 ie lrus rex Hunnor recepir. _1
j S D in Dania 111 1111111 rege,ranraprocerum creuir infolentia , vr nihil vbi q; CA 1-7-9
rurum fecurumq; haberetur,quod cuiu quam libidini complacuiifertuprat vir- .
gines,polluta matrimonia,vcxati ciues,abalienati exteti. Primi in his-Hagitiis ac fa
cinoribus Weiimari Hlij,qtii venalia in regno cunta fecereAd vltimum,nc regi
torum maior natu ex fattibus impollutum reliquit . Creuit auta rumore infamia:
fed nouiiiimm (vr fieri (oler) regem attigitlta ramen regi inhrebar adulter,vt ni~
IO hil (ufpicaretur. 1115 eriam regis germanam pofcere coniugem:quod idem mul
ti ex iuuentute nobilium fecete.Sedifie contrais omnibus qui puellam depofce- , e
rent,qu rege (uper his nutum accepiiier,vtuuerfos peremit: qu 111 certiorem if 57
aditum Ptruerer ad earn ducendam.Nillil rex ea re motus,equ fibi deuinum ha- 'w "
buit tori 1111 temeratorem . %11111fuam itaregem ten~. 'oat inclufum,
vt nemo,nii dato ptecio,per ill admitreretur . Ita vnus omn regni fubuerit 111111
i ri.Vdidit caufas,diiribuit matrimonia, c nihil in vniuers agcbarur 11111 per ill.
S v hoc rerum itatu adnauigabat Ericus quidam ex Noruagia , qui hoc regi CA ngo.'
1110 priiitityt fpecularerur Frotonis curiam , regi 1110 renunciarurus,ii (quod cu- 5."- N0"
\ pierat) bellum inferreDani expedirer.Vir erat prudenti-.1 lingulati, eloquio dul- fllif'
20 ci,qui prim certamen curn memorato adultero Weiimari maiori filio,cui Grepp Ww
nomen, tcnrauit per arma Ericum eiicere . Ar vius eil: ab Erico . Tcnrauit verbis
prudentiam refellerezfupcratus eler prouenirres per multam Erici induiiriam ac
forritudinem, vt in tantum regi Frotoni inuifcerarerur , qud primus in concilio,
primus in rerum adminifirationeeinde Ericus habetetur. Purgauir regiam malis
coniliis: quos aliter eiicere non potuit, armis expulir , oblaroque duello Omnium
vior cititirlta Weltmarum (enem,ita 111105 eius fubmouitlpfe quoque rcx ali
quando 11115 inHammatus,Erico fe opponensmon caruit periculiszfemper ab Eri
co feruarus,eriam rum quum 11011111 1 1 rex animo effenquue res deducla eft,vr
roto pudore nimino,qud ab externo vinceretur,inuifam vit finire vellet a uis:
ab Etico periculis eripitur . Denique e res peruenir , vt primus omnium apud re
gem Ericus haberetur.Gerrnanam illi coniugem defpditc centurionatunuim
30 omnis militia: 11111111111111111111 . Reginam, ob admiilum adulterij Hagitiurn, Regina 4
erii culpam remififlet , indignam ramen toro 1110 iudicauir. Tum Erici coniilio,ne :f'
(quod cogitauit) inhonoratam abiiccrer , patrique remitterer , Rollero Erici ger- (.
mano permittit habendatn. Etico mandamm imponir , vr Gorari Noruagize regis
liam iibivxorem afcifceter : quod c fatum efr. Cuius rei ordinem quia in Nor- LiL n.15.
uagia peregimus,hc traniimus . Wandali deinde Daniam infeiiant . Ericus acce
prisJp rei necefiitate nauigiisc induPtria 8c vit-tute peragit , vr facile illos poenitue
rit irruptionis . Reliquam aurcm belli molem in cam gentem , quia in Wandalia 55.1.1.4.,
'4o plenius 111111115 executi 1111111 letorem remittimus . Froto aurem rex pacem na- 65];'1'
61115 tempotum , reformandorum in regno morum curze viriliter ineubuit : leges
fanciuit,qu bello ac pace optimum regni 112111111 facerenr ac confirnarent . De o
mnibus enim tulit (antiones.
M A N v M deinde bellum Danite ab Hnorum rege cxoritur.Torius Orientis A p, 2_1,
viribus toro biennio bell apparatur . Froro quoque ex Noruagia arq; Wdalia vi-
res adauxitzEricumq; praemitrit cum parte clalls fpecular, quid apud hoites age
returlbi 1euia conferta 111111 praelia : omen ramen 111111122 Victorine Ericus referebat.
Angebat Hnor reg fili contprus,qud reginali deiiituta nomine citeriori vi
ro denupiiii'et. Q13 8c Ruilorurn arma deuinxit , rotumq; robur vicinor
50 principii in Daniam concitabar.Nauib.impoHti mouent. Sed fort non ex
peandum ratus in regno 111,11115 (uorump auxiliis communituspbui vadit ho
Ribusferitur pugna naualis,rnulra millia vbiquc cadunt: (ed maior clades in
1111115.1115 retro pulii redet in amnes markitabantquc in anchoris,hoitem
expetantesed etat Frotoni ab Etico conlli trahendi bellum in longurn,vr qu
plures (latent in hoitili agtnine, maiori citius inedialaborarlqnt . Vbi ver hoiiium
)
 'ab ALBER.' KRANTZII
incurltonein acem prodire compellitur,renouaro rurl'us prelio innumeram 04
rienralium multitudinem Dani coneidunt , ade vt cadaucrum denirateinnaui
- gabiles Huuij ilarenrlnlignis Danorum vioria, 86 quz maximis rebus debeat
annumerari,qud torius vires Orientis ingenio magis qurn armis ltrauit.Tcrribi~
ima lem illam Romano Imperio Hunnor manum primus Froto ctudir. Nec mino
ri ncirrage funt Danis Hni,qum annos quadringtos in campis Caf
ralaunicis Galliarurn Gorhis. Sed haze fuo tempore arq; loco in Suecia
plicabtut.Froro aurem magno bello viror Orienris , Noruagiarn quoque rebel
lantem miir' fub leges.Inde tranquilla [ vire naus,parriam compofuirfu
ribus infelilimusxluos tro infecurus cit odio,ra1nc1ue arroeibus pnis reprclIt, l [
vt
tingere
annoquocdexquilitilma
int ro appenfz armillz
pnapublico
vendicalfer
itinere
. Seprennio
remanerent,audente
deindc ioeundilIimum
nemine c

vitae tempus emfus,filiurn Aluonem,Ophirmq; filiam {ufcepieSed filius imma

turo funere fubrratusd pubertarem non peruenir . Carterm audiens mare Bri
rannicum pirars infelhun,armavertit in Occidentcm,illum quoq; vitoriisyt
rienrem infeiarurusritanni innumera clalle inuadit. Rex genris cernens virib.
fe long minorem,dedirionem offerr,tribura penfurum promirrir, ac omnia obie
quiorum genera egregi blandirus defponder. Inuitat przrerea regem , vt nauibus
exiens,cum quanta velit manu cuiuio exeipiendus . Subefle rarus inlidias Froro,
mittir (peculatum quo(darn,qui deprehendunt armatum agmen {yluis infidere,a 2.
tris tentoriis (qu turius lateret) obtectum . ( vbi renunciarum eihparat Stille
occultam manum notu egrellam , quz opporrunis locis delirefcens, ad lirui fon
Bfdnfu' erperer, (uis auxilio fururaRex Britannus preces ingeminar,dignetur excipi con
uiuio,ac reHci cum fuorum manu. Pater Froto egreflus, ac Hxis per litrora rron'is,
. aulza eircumpendenr.Feruenr regali cta pararu, dolium in medio mero plen.
Minifrri 86 vefle 86 munditia {pldidi,aurea circumtulere pocula.Danis mari cu
pide lapfls,dulcior inceflir ebrierasndigen parcius poti.Vbi Danos crapula 86 vi
no madidos confpexere,paularim dilapii,arma paranLNon dcerant ramen Proto
ni peruigiles vri , qui cun'a Britannorum gella diligentioribus oculis fecuri , vbi
arma parari vident,dr lituo ignum. Emergunt [ Danorum miliresc occur 3.
rentes arma mifcentfunduntur Britannizprzda inde duta eilopulenraum rex _ ._ .,_.` a

(ua reuocans agniina,cecinir receprui.

Camp.. H eff illud tempus,quo,vr Romana: ferunt hifloriz. Iulius szar Gallia
_-__.
nun prefesriranniam quoq; non fine periculo inualrmec aliud peregit,qum ve
leuibus prliis rerram puifarer , luflrans magis infulam,qum {ubigens . Claudius
aurcm Cfar ab Augulo quarrus, validioribus armis illam inuaclcns, prouinciam
. fecit qu; ad Saxonum rpora,{ub Martiano Romlmperarore. @9d in nofrra Sa
' xonia plenius agemus.Sed Froro rexrelia Britannia , Hyberniam pulfat. Ea gens
opum expers duram egit viram,perinde bello rerribilior:quippe cuius ferrum non M_

aurum rterur.Nam 86 in fugam verl p anr,cul`pidibus arque mucronibin rer 4.

gum relatisrquo pauciores fun antin fuga, quam concidant frames in a
cie.Tamen tum Frorone cum Cepo rege,& qu germanus eius tribura ol
1iceretur,in iura Danorurn venerr.QJ_9 deindc regno iuba&0,qu faris occi en
ti darum videretur,in patria reuerfus , tranquilla pace fruitur per annos fer rrigin
ra.Nam tempus hoc erar,quo vera pax de clo defcendirfub Augulro Cefarc,iam
; 4- Chrilto domino terras inuifente,vr extrema Aquilonis regio eius perfentirer pace
'm' longua prfenriamdn cuius manu funr omnia iura regnorum.Sed Proto interim
ab rare felus,ranram operum tranquillitatem confecurus cit , vt impune aurum,
tentamenti graria,anno integro (epi inhaereret.Erar matrona magicx confcia,qua:
filium horratur aur diripere , impunitarem ex vicina regis morte aut magico (uf yo
fragio pollicitalncitabar iuuencm marrone periri fiducia,& quamuis fupplicij
rociras dererreret,prxualuit ramen ab arte irnpunitas fpcrata. Aurum rulir,nec po
ruit elm elle faum,quod tarn multorum oculis obferuarerur. Prxmirtit rex, qui
matrem cum filio ablraamd pnam raperenr.Egrell`us 86 ipfe rex,tardanre li
cer {enetaaudaciam ( (upplicio compenlarurus venit.Fmina ad
artes
 DANIE LIB. I. ai
artes fuas cuerfa, ilium vertit in vitulum , fcq; bouem oculis przliigio deluiis in- T "
gerebat . Rex miraculo eaptus defcendit, pro'pius monitro venturus ,humi confe- g 'i
dit.Bos toruo vultu incurrens alrero ex cornibus intto rcgem fodit in latere : quo
vulnere exanimatus fenex illum habuit ex tot vitoriis exitum . Corpus exanimc
follicit rrinio aileruatumme mors quid tanto tempore ell audita, vt in fide con-`
tinerent populos,qui ad nuncium mortis protinus imperio defeciiient.
t A R N I homo mediocris fortunae,fed iingularis ingenij, inaudito more per-` CVA !
uenit ad regnum. Siquidem incredibilis amor in fuum Frotonem adegit proceres lfm C"
de regno confulturos,vt decernerent,illum fore regem,qui czteros honore defun- :Z
10 ti regis nemini impenfo prcurreret . Certabant enim vniuerii cumulare defian
i gloriam . Ille quid commemoratione rerum geliatum cliis immortalib.mor
tuum quabat.Alius iuititiam eius atrollens templo etiam honorandum putauir;
Hiarni ver vir indulirius poetices in patria lingua peritillimus , epitaphio condi
to regis memoriam apud pofieros putauit perennandamltaq; edito carmine,qui
recitaretur,ade omnibus complacuit in eo , vt omnes honoris impenfo fuperaile'
diceretur. illi corona regni cum regio nomine defertur. ver carm Sa
xo nolter Latine reddens in cam formam qu fequitur,rransfud.i
Frotonem / longum .)
/124def/m6714222 rum ruler@ dm:
L2.0 Principi; hac/12mm!tum/latam ,
/1< liquida nuda !!! [www:
epitaphium Danis regno compenfatum elhimperiiq; pondus paucarum li
terarum donatum efr contextui.Tam exili impdio ingens pr'xmium lictitDiuus
quidem Iulius ante hc tempora,vitoriarum {uarum toto orbe editarumfcripto
rem illuftratoremq; municipio donare ctentus fuit.Sciar Saxo quis iite fuerit feri
ptormos rerum geltarum ab lulio non alium tefr habemus qum illum ipfum qui
gelierat.Nam Commentarios quos tenemus,ediditinter agdum . Sed ne Africa
nus quidem,in rependendis operum fuorum monimentis, munictia fua Danos
quauit.lllic.n. elucubrati voluminis merces auto Hmplici ltetit :hc regni fceptr
incondita verfuum paucitas miniltr'auit. Ennius hic erat,quem Africanus c ltatua 5Min po
viuentemc defunctum inligm lepultura decorauit.Sed regnum,quod immenfus if
populi amor donatutuullzi relpeet9 heredis abulit, in fequeti Fridleuo dicetur. n.
F i D L v v s auitum referens nomen Frotonis filius , apud Rullos ex vio- .;4;
ria patris gerebat imperiumzquem c proceres cum populo viuere nefciebt , arbi- yd/fm? .
trati,tam longinqu ac diuturnam peregrinationem nulla (: ferre fuperextan- ,er'g-g'f:
tis.Haldantls erat Erici Hlius,qu Froto pater Suecix prfeceratls Noruagi du-
cibus preiliis,nullum certius putauit profugium,qum vt Fridleuum adiret :
principem,qui c poffet 8c deberer paternum beneiic'ium in lilio cferuare . Hunc
igitur in Rufiiam profeus fupplex adit, docetq, quo in res fua lit: qud Sue
4o ciam,quam ob multa merita eius pater Proto fuo parenti contulillet Etico , nunc'
iam Noruagij inuaderent,nullurnq; libi ex Dania auxilium fperari, qud Proto re
bus humanis excelliiferNbi parentis mortem audit, exiliuit, qurens,li iam vitam
obiiilet, quis regni Itatus effet . Ille refert , hominem fordid origiriis vnius epita
phij merito coronam tenuiilelgitur Fridleuus rebus pro tempore compo
fitis amici caufam fulcepit agendamc exercitum cducens vno nauigationis teno
re,primm Sueci reddit Haldanum,pullis lioftibuslnde Daniam adit,paternum
regnum iure ac lege fufcepturusAd praefentiam veri heredis moti proceres,regn
pridem delatum Hiarni dimittcnduin,Fridleuo tradenclum decernunt . Refriguit ,`_
charitas honorati regis in poeta, vt viuum eius exemplar contemplantur: iam fatis
' prazmij confecutum arbitrantes,qud honorem regium tamdiu tuliilet.Sed quam
difliculter afeenditur in culmen , tam illibenterv apprehenfum dimittitur . Itaquc
Hiarni armis tueri fc parat, minas Fridleui 8c decreta procerum'vno tenore con- /
temnens . Armantur in inuiccm, ac congrediuntur. Vita pars Hiarni fuga libi 522522;
confulit. Renouato bello rurls concurrunt , non diliimilis priori exitus. lgitur daad.
viribus ad ingenium conuertitur, regem perempturus . Vbi in `
 ai. ALBI-IR. KRANTZII
obliuionem venille creditus ell, murat habirum , ora detorquet , famulirio le regis
inletitfalis coorem profelliismouillimus cubabat,ne internofcetetur . Ante
mnia ver lauandi corporis oper fugitabatme quouis nolceretur.Animaduerl`,
qud corpus nudare vereretur : igitur cogunt polita vele nudarilbi primm cor
pus cicatricib. dileill'um apparuit . Vultum inde diligentius intuentur . Agnolcitut
l-liatni , tegique detegitut.Age,rex inquit,improbe latto,li me acl tua vota tenercs,
quo genere mortis abfumeres D uello,inquit ille . At Fridleuus : Id tibi genus pu
gn denuncio.Sumptis igitut veltibc atmis,conferuntur.1bi cadit Hiarni,hoc (e
c referens mortis decus,qud regia manu caderet. Interea rcg adotitur proce
tes, coniugio libi confulat , deq; regni cogitethredibusllle refert infaulas generi IO
fuo nuptias,quantos parenti eius labores creauerint, meminille maiores , le quoq;
auditu competille : proinde clibatus multis incommodis regem ac regnum exi
mat.l~`rultra renititur perlantibusmon expedite regno,l non per ztatem conlula
_ tur lueccllioni legitimi languinis.Pen1incunt,inltantes elle apud Noruagiz regem
ifi/:fab liliam inlignis lpecieizearnq; millis legatis poltulare iubetur . Hafmundus rex etat,
fm , memor quib. armis Froto Fridleui pater Noruagiam infeltauetitxlle libi heredita
1111111 cum vito bellum,necaflinitatem initurum . Filia voc partis indigne perpell
la,apud le coatguit,qud talem recufaretglenerum. Nee minus Fridleuus repetita
legatione,petltabat puellam pol'tulareln 'gnatus Halinundus,repetitam legado
nem belli denunciationem interpretatus , legatos male multatos occidit : qua: res 20
iullam vltionem Fridleuo przbuit . Iraq; expedita clalle Noruagiam petit , auxiliis
Sueci ftetuszregmq; prarlio vifum opprellit Halmundurnliam eius volentem
coniugio lociauit.Ert ea tempellare inlignes pugiles,Ano Notuagicus,Biotn Da
norum langiiine.Ano inlignis lagittarius, cognomen inde tulit . Is aduerlario con
grelliirus,vt artem illiollentaretptanti arcum telum iniecir, chordq; caput vul
We" nerauit.A1teram deinde iaciens,digitotum intercapedinein tranliuit. Terti {agit
hmff' tam vulnerauitzattis peritia deterrere volens aduerfarium . Sed ille nihil motus
greditur.Ambo inuiti,mutuis vulneribus excellere . @des renouata el't pugna,
limilis exirus lempet etat . Ambos ergo pares rex libi deuinxit , Anonem coniugio
concubin donans:ex qua iam lilium Olauum 111111111: . Nec mulier; eeniugi re a
igit,honoratiotes nuptias viri robote compenlans.
A P, 3f, F it o 0 11112111115,&11 referens auitum nomen , cognomento Largus (quod
inf n. 'ab iplis moribus contraxit) patri Fridleuo in regnum lubrogatut. A cunabulis 1131113
que infamia: rudimentis , ade cuntis charus eualit, vt ne humi quidem incedere
aut conlllcre toletatusfinu lempet gellatus, omnium ol`culis frueretutltanon v
111 mod pedagogo addihis, led quali communis omni alumnus exillimabatur.
Annum tatis agebat duodecim, quum parens reb.hiimanis excederet. Vixdum
armis habiles annos attigit,iam illi Saxonicum bell exoriebatut . Prima ibi armo
rum rudimenta exercebat,regulosq; Suertingum c Haienum,imperi detretan
tcs,ac palm aulos rebellare, acie luperauit: deuitisq; gentibus, feruitutis nomi 4o
. nc,pendendi pro capite nummi mult inliixir . Ade pecunizliberalis , vt recenti
mmm" largitatis conluetudine,prilca militia: llipdia duplicaret. Neq; enim le tyrannor
more,communib.vitiot illecebris obiiciebat: fed quicquid honeltati proximutn
prouidebat,ardenter appetere,opes in propatulo habere , cteros largie'do ptaecur
rete,omnes liumanitatis oliiciis anteuenirec (quod omnium diflicillim ell) vir
tute inuidiam vincete ctendebat . Cuius rei gratia breui tantam apud omnes cla-A
ritatcm contraxit,vt adolefcens non mod maiorum titulos exatquaret, fed etiam
fz'7:1 vctultillima tegum monimcnta tranlcenderet.Ctuus temporibus Statcuterus,vir
gg ` corporis viiibc robote prllans,animo luperabat vniuerlos gigante magnitudi
nis,&: qui trium hominum continuatas impleret xtates. Hic regisfama permotus, 5e
ab Oriente,qux illi patria extitille pethibeturinter Ellones, cum lociis adnauigs,
naufragatus,& locios amilit 8c ratem:ipfe vix enats,peruenit ad hunc Frotoncm.
Eiq; corporis c animi dotib.prxcipuis conciliatus, naue przcipua donatus,pirati..>
1111111 aucrtere.Multa hic prclara vbiq; facinora peregit, quae partim in Sue
. 41. cia attigimused quod ad Daniae regnum 111111,11`11$ popolcit . Wicarum
Norua
 DNI LIB.I. a"
Notuagienutn regem vieit.Bemoni piratarum principi iuntus, mare latroeiniis
purgauit.In Rulliam quoq; enauigs, relitis raribus,tetram populabundus ingre
diturlncola: congrellum pettentantes , repelluntur: leddolis vincete quos viribus
hand poterant , aggrediuntur . Aculeos tribus muctonibus extantes fabrefaciunt,
vt omni calli promincret acumen,quod gtadientis calcaneum vulnerarer. Vbi
petiunt,ligni lubligamina pedibus apttmec lic remorati ab holtibus. Cum aco
Daniae tyranno adnauigatHyberniQuippemagnitudo ditionis : , vt lub
rege teguli multa propriis aulpiciis libi bella delumert: quodpollerot lueu
lentius ollendet . Proxima Starcutero militia ab tege imponitur , vt allum
IO pto Wino Wandalorum principe,Otitis populos defeionem meditanres,in li
de ctineret. Curetes,Sembti, Semigalli,gent1um nominatum erantrqu iam par
tim vatiara,pattim immutatalunt. Ad Ruiliamvlq; perueniunt . Ibi inlgni robore
Wilimus aulus congredi Starcutero,qud ( virium fiduciam,hebetandi quo
ue ferri quem
peritiam habetetsled nihil ea ptofuett initeraris
huncholem. Nam 86 vites ef
llregit,& ferro non potuitvulnerare,itibus ad mortem perduxir.
IN p . E A Saxones perraeli lubietionis ac tributorum, quia rotis agminibus C A 12.36.
pares regi elle non oterant,mittunt qui regi ducllum offertet , cuius derretandi
nernini tum eratl ucia : hoc ordine regem Frotonem luis ceruicibus abigere
rtes, qud Statcutetus(vt compettum habebant)cuius eti formidolofa virtus eC
2-0 let,longe` peregrinaretur:teg non aulum le credere Matti teputabt. erumq; tex
_fpuocarerutmihil motus,breue tempus dandi rclponli exegit . Adetat Statcuretus:
iniqua lotrcm lubite teg non pallus. Regibus.n.aduerlus reges , non plebcios,
pugnam ineundi quid aulint Saxones,adell`e curt ui Starcutero occtirtat.Rc
grelI Saxonesfuis ea tegulis reportant , Starcuterum epolcete pugilem qualem~
cmq-Etatin Saxonum gente Hama prcipuis indultriapugil . ma.'
gno :ere appteciatum,$tatcutero deligunt opponere. Accepit cditionem Hama,
pugna: le parat,vitibus lidenszqud integra aetate,quum aductlarius illi veru
lus videtetut.AggrelIi pugnam patib.animis: Hama medium amplexutus Statcu- ;
rerum accutrit,lul: quam pugn malens le credeteStratlletq; lenetn Hexuolus, Zmz,_
O ni prucniens leniot,pugno illum deiecillcr , vt genib. nitetetut . Vbi exutgete pa- if
rabat,medium conllringit Statcurerus,opprimitq; violent.Pugn precium,lexa~
ginta iugera agri,toridemq; mancipiaptomeruit regeInloltiam autem Saxon,
granato priore tributo mulclauit. Nam quod antea pro capitibus , rum pto lmgulis
artubus pendere (unt iulli . (; res mortegrauiot fottibus viris vila . Nam Ha
nelus ptimotib.vnus,vir patrie impendere,qum tali tributo premi iplam prae
optauitltaq; liberanda: patria: gratia,pcr omnem prouinciam ad arma conclama
tut.Froto rex duis in arma copiis,Albimq; traietisalpud oppidum Hanofto,nc
Hanouet vocitant (quod ab eo : nuncupatum) holiem ldituertingus aut
alius ex primoribus,quum imparem le liberandx patria: armis cerneret, `clolos ne- www
4o xuit,vt tributo 86 Danica dominatione ptouinciatn laxaret. Regem oblequio deli
: epulas euocauitllle nihil veritus liaudis, dum arma timerenrur,proce Miriam.
lint vbi regio luxu iam cuna fcruerent , lolurus vino rex Daniae fraudi lubiacuir.
Nam rriclinium (lic ordinante Suertingo) cui rex cum proceribus inerat, iplque
` non deellet,communi incendio lublatum,vtrutnque peremir,
/ eafai'a minores,
Vince:amorpatriaJaualamimmenz .
Si res eget exemplo,quid aliud verullillima memoria egit Salon illepeculiaris po- "dm
i puli liberarot,quid vterque in Romanis hilloriis Decius,m vtparriam liberanres,
le luumque caput hollium impenderenr perditioni?
O IN r. L L v s patri luccedit in regno Froroni . Cuius tenera lub parente cduca- CAp, 37.
tio epretuenityt deliciarum culror &vnicus amatorhaberetutsarma , equi, mili- Inge/f Da
. . . . . . . . . . - 94
napo emailli cura lnt.`artotes,11xx,l"rixona,gulae multiplices paraban- [Wm-n
_ tur. Qribmoribus auerlatus virfottillimus Statcutetus , delerto Ingello ad regem .
Suecia: Haldanum le conrulit,negocium ocio(Vt conlueuitglnferens.Nec ramen
curailldelenrFrotorandomus.Namvbiaudiuitregis ' npetegtinoslequi
 ` 211
amores,atrificemq; fretum ingenio,regalem torum itupro polluere non vereri,
1 111111&1 hominem molliter agenrem,vbi fe petendum regali puell prbuit,
in ipfo petentis gremio confodit i grauiter increpanspuellam , qud oblita pudo
Stamme ris,ob1ita tegij fanguinis,tam fdis fe implicaffet amorib. Suertingi autem Saxon
rn principis filij , veriti nequando Ingellus paternae necis memoria excirus , in eos fer
tore'/111
lia retur,prxuenire foedere hominem contubernioq; coepere.Nam germanam fuam
dar. Ingello regi vxorcm dedere,primas per illam partes in palario forritizvr nihilin gra
uioribus rebus,niii per illos,aur illorum conilio gereretur . Huius re pertfum fc
runr Starcuterum,quum per abfentiam Dania: regno res in Suecia Noruagiaque
maximas egifl'et,contendit in Daniam, Frotonis domum fordibus (vt ille dicebat) I0
purgaturus. Carbonum firuem humeris impofuit,regiamq; petiuit . Quid ita onu
ierra: fg ftus carbonum fordibus incederet,rogatus ab obuijs , Ingelli , inquit,ingenium his
in
arguendo. percalefcentibus, incudi impoitum,acuere perrentabo . Vifus ab ijs qui hominem
non nouifienr,infanire,przteritur . Vbi venir in regiam , primas fedes 11111111101110
delegit.china hominem inruita,mole corporis vaftum,cicatricibus difciffum,
vePte ruitica,tetro 0115 colore fordidum, @danquinineptiiiimefedibus polluen
dis incumbis?Cede10co,c regijs proceribus fubfellia rata relinquc . CefIirille pa
rumper, nihil ex 0115 feueritate remittens . Nec diu rex Ingellus ex venatione redi
ens ingreditur,confpicaturc1; virum noua formahabiruq; nouozc vr nec aifurgcn
tem vidit,fiatim incidir in mentem,eile Starcurerumzconueriusq; in reginam,quo 2.0
illum honore excepiliet rogar. Illa ignorum hominemc vulru Sc habitu miticum
deteitataptiam tum apud regem accufat.Tace,inquit,ac parce conuitijs. Paterno
' rum decorum hic autonomnisq; illuiris 111 parte militias 111115101 extitit:quem eti
decedens pater,tutorem regni elfe voluit. Statimque verfus in illum, faluere iubet,
gratularurq; incolumem aduenilfeRegina mirata,cpit 8c illa blandiri ignoto 110
ipiti,veniamq5 poftuiate,qud incognitum conuitijs laceiifer. Venr etat ad con
uiuium : 11 Starcuterus inter primos collocarus, oppofiros habuit regis leuiros Sa
xones. Caetcri luxui indulfcre conuiuij : 101115 81211111115 de 0115 vultusq; feuerita
re nihil remiiit . Regina iocis ad hilaritarem ditis , hominem pellicere curabar ad
animi remifiionem: at nihil agebat.Munera prorulit,mitras auro intertexras: vt in 30
ter conuiuiavtererurllle reiecir in ora largientis . Rex liupens,rem confiderat: cae
reri admiratione ha:rebant,qu euaderet viri iam fama incogniti,aultera feueriras.
Ibi Starcuterus longa oratione landes Frotonis commemorat:indignam cedem ab
hofpitalircr inuitantibus perpeiTam deplorat : regis Ingelli incuriam grauiter accu
fat,qud partis matatores non fola doner impunitate,verm etiam primis in pala
tio fedibus honeiiaretJ-Iuic rei,grauiiiimis verbis arq; fentenrijs (quas Saxo nofter
L15. 6. Carmine Sapphico decorabat) tamdiu immoratus 11, donec rex excandefcens ad
arma concurrit,leuirosq; fuos in faeris men obtruncauirzvicem rependens,qud
parentem 1111111111111111 nece, conuiuio exceptum,per iniidias oppreilerint . Starcu
terus regem iam feruentem adhortarus,eriam manu adiuuit,vr regiarn malis conii 4o
liis,curiam alienis Teutoni moribus purgarer , iniignemq; paterna: necis perage
ret vltionem . Exulafie virtutem In elli,non exfpiraile docuit fortis incentorzc re
ge collaudato,qud invirum rediligrdpfe quoque in Sueciam remeauir.Cctera
gishuius facinora fepeliuit obliuio. .
CAMS. 1. A v v s Ingelli (vt ferunt)iilius, 'atribus tribus mutua cde belloq; confum~
Olamw. pris,polt patrem regno potitur . Sunr qui ex germana Ingelli ferant non 111111111, fed
nepotem . Vrcunq; fuerit,regnaffeillum poft Ingellum tradir antiquitas . Nec vlla
preterea eius remanfit mernorabilium rerum memoria,nii qud ad vite,` Hnem,ge
minis liis , Froroni c Haraldo,ita partitur imperium,vt alternis vicibus,alter ter
ra,mari alter imperaret . 111 requiras, @d maris imperimiii inlnitos remigum SO
fumptus haberet,graue perinde tenendmec emolumenti aliquid allaturum?Com
pertum eft huius etiam Saxonis (quem aurorem fequimur) tePtimonio,apud vete
Pirafica res huius ditionis homincsduitum elle habitum qulum exercere piraticam, non
lim 91/10 115
446411.
aliter in rranfeuntes metcatores,qu in hoites fuiffe degralatos.Nec hu
ius maris litroraincolenres acl Auitutn, eius negociauonis (vtita clicam)l expertes
fuere:
 D A N I E L I B. I. zg'
fuere:quum nnullis Danorum regib'us in illos vindicarum(it, quod ip aema
iores eorum peregere.Fuere ram inter reges huius nationis, qui rem fceleft per
, fummis conaribus improbitatern illam funrinfeati, quod fupr de Frotone
rerulimus eo, [ub quo natus dominus . rempo
ribus omnis ea deprzdatio piratica abolita . Sed86 Saxones arbirrorn Saxon: 'L'
rau.
nihil ea tempellzare illius dulcedinis degullzale, quum ex Albi Amaiq; nauigarenr
in mare Britannicumz6 iam Maximiani Imperatoris temporibus infelaile maria -
cum Francis,Rornanorum teilimonion Saxonia docebimus . Ac peruenert vf~
que in Britanniam occupdam . Nonnunquam etiam Danis manus eonferuert,
l0 Iutiam diu tenentes:86 longo maris circuiru enauiganres , omnem Cherfo
nelum Cimbricam , uz Inria , um longifIm procurrenremin Boream,in
mare Danicum (quo 86 Balreum icitur) peruenifle. _
n 1. D v s naru minor Olaui filius,ex paterna diftriburione regnum renuir, C n.59.
qu interim germanus eius Froro mari imperarer.Hic Haraldus mutata vice,me Hara/Jut.

liori qum inrchhebanos frarres Hde,quum maris imperium ex fratre fufcepiller,

vacuum coniugio milirem legitfrarern frultrationis euenrum mctuens.Nam il
le,magno (uo derrimento,per deleum milirum indiligter habitum nihil profe
cir.Sed in Haraldo fortuna deletui refpondit:quippe tam gloriofum piratam egit,
uam frateringlorium gelida@ res fraternam inuidiam excitauir.Q1inetiam
20 garr coniuges Sygne 86 Vluilda,alrerum imultaris incendium excitarunt (quar
altera Suecia: rege SiWardo,alrera Carolo Gothia: prfeo ,quem nos ducem vo
ciramus, otra fuerar) crebra nobiliraris conrentione rixanres , alternos maritorum
Fran farvi'
folure conuitus.Qu_9 euenit,vt Haraldus 86 Froto, rei familiaris {ocierate cuul Hara/dum
fa,communem partienres fupelle'ilem,plus muliebris rixa: iurgiis qum fratern [/
charitatis oflciis indulgerenr.Sed Froto fratrisclarirate deformem le fieri crem rat.
prumq; iudieans,per quend familiari occulte eum inrerici curanqud
quem :stare vinceret,ab eo fe virtute vinci non pateretur . (M9 pera&0,ne fcelus
cfcio proderetur,inf1diaru`m quoque miniftrum racir iubet iubmoucri. Et vr in
nocenri fidem pararer,notamq; (celeris euirarer,quiiam rer cafus inopinara
germanum clade fuiruleritdatius inueltigari precepited neq; tot artibus perfce-J
re potuit,qu minus eum tacita vulgi noraret opinio . A quo Carolus Gorhiz dux,
uinam Haraldurn occidiilet,po:ea rogarus, diiimulanter ei rei quaeftion
- relpondir.Quo dio mortis etiam (use caufam acciuir , Frorone exprobrar
(ibilarenterparricidiumiudicante. y y . A _
F R eius nominis quintus,rex fraterna ezde refperfus, {olus fuecedir in re CAM@
gno: vermjpbs quod ille canir, / regnifoeiu.Nee melius gellir qum pe
pert regnum.Nam parricidium quod comrniiir in germanum,exrendir ad nepo
resfrarris lios perfequs ad mortem. Neen. [-[1 fe regnare exiflimauit,quam
diu fupereflenr necis vindiees.Erant : Haldanus 86 Haraldus Haraldi f
4o lij ex Sygne Caroli Gothi filia fufceptizqui quum ad necem parruo qurerentur,
ab eorum rurorib.callidior {eruandorum pupillo'r'ratio cxeogitata .Nam trun- Q4 uric
ne [
cos luporum vngues fudib. innerenresontigu penatibus (uis lutum,obfui`amq; [ 1u: ne
niuibus hum,crebris decurlibexarare cperunt , ferini inceifus lpeciem prbi- mu i
ruri . Deinde rrucidatis anedlar liberis , eorum'q; corporibus fruitatim difcerptis, .
lacera paiim membra difiiciunrlratque requiitis adolefcenribus', necinuentisifi
reperiunrur artus, ferarurn velligia emonitrantur , rellus cruore delibuta confpi
citur.Creditum elhpueros lupina ingluuie kconl'umpros periiilemec cuiquam fer
de tam manifeiro lacerarionis argumento dubitare conceffum.Cuius fpetaeuli fi`
des pupillis rldio fuiquimox ruroribus inelui ilice(ne vllurn eor
go indicium edererurkliu fub canum fpeeie nutriebtur, larranrmque eis indita vo
cabulazqu minus laren'tium opinio vulgaren1r.Solus Proto morris eorum de re
icmlarebrx locum ex perita auguri] fmina cognofcere inflirit . Cuius carminl'x
tanta vis erar,vt rem quanralibet nodorumcfertione perplexam, longinquo
li fbi c(picuam,ad contatum euocare poile videretur.Prodidir haeemulier
reparuulos,Regnonem quendam [ub can fpeeie alere inelufoslam (e deprehem

 2.6 ALBBR. 'KRANTZVI
fos cementes tutores,mulierem cam malecam fecrer adoriu nturzaurum mult
largiuntur,vt conuerfis rebus paruulos occultet.Promittit operam.Redeuntes re
gii,quum cartera de paruulis fcrutarentur,fubit concidit anuse pallorc ctrato
obmutuit.Dum relipifceret,rogata quid accidiilet, infcrutabilem,ait,interuenille
pupillorum latebram,quam enodare non prualeretlgitur Regnon acceptis par
uulis,contendit in Fioniam.Sed regibus longas quis nelcit el'e manus,aures quoq;
dixerim,quibus omnes blandiuntur? Defertur regi tutor cum paruulis. Ille verfus
in preces,lupplcx orat,parcat innocentia: fatis lit,perempto parte orphanos elfezfc
curaturum qum fant iurat,quamdiu fuperit,non nocituroszquod 11 prohiberc
non pollit,inclicaturum regi.ln hec iurati verba,parcitur vtrisq; . Adolelct pueri: IQ
86 vbi armis idonei videntur,recrudefcit patern necis iniuria . Regnon diiluadet
Pyofofmi- vinditam,perituros 11 fe commoueant . Vbi non perfiladet,contditindicare re
gi,vt caueat'. Interim paterni amici confolantur , iungunt vires: fed priufquam c
. uenirent,res regi detegitur. @imparatos opprefifet , 11 non ipfi fibi fimulato fu
rore coniuluillentltanfe gelfere , vt cuiuis facile perluaderetur,iuuenes furerel
taque rex contempiit furentes.Sed illa accepta opportunitate armis 86 115 in
itruti,regiam incendunt, reginam lapidibus obruunt:regem latibula querentem
in euniculo furnis 86 11211111115 extinguuntzita paterna: necis iniuriam peragentes.

20

ALBERTKRANTZM
DANIA'i LIB. 11.

A . ALDA N V s inter fratres natu maior,mox regno 111cceditzfed fo

m ' 'il lo triennio tenuitfratri permitts. Interim aldanus Hallandi
.Hx/:lama:
Il. -14: . am,eic15 Hnitimas infulas , quas a Sueci cplexu finuofus aqua
/41.
rum diuellit anfratus , piratieis populatur inueionibuslbid
fubduCtis hyeme nauigiis, ac vallo ciniis,elrpeditioni tali trien
nio operam dedir . Mira rerum perplexitas: dulcius effe homini 30?
perpetuo labore atteri,periculisq; line fine immitti,potius qum
'regno inliliere,quietem agere, tranquillitati Rudere . Sed eil: liominum genus in
quietum,cui in negocio plus quam ocio fuauitatis eli: dum parua foelicirer pera
git,ad maiora fe prasparat. Nam vbi fatis illi vifum elt comparaile virium,Sueciam
totam inuadit , eiusque regeln bell'o lacellitum in aciem prodire cogit , confert
que manu opprimit.lluius erat regis nepos , Frotonis ver patrui fui 1111115 , per
inde fibi fratruelis,aut (11 111115 dicendum ) frater patruelis. Hunc quoque
bello adoritur , qud fanguinem in eo Frotonis perofum liaberet , quo iuus pa
ter periil'fetldem 111 Haldanum etant iulti belli maxim cauf :qud pa
rentem fuum Haldanus peremilfet . Erat Erico pugil Aquinus 86 viribus pra:
{tans , 86 liebetandi ferri peritiam callens . Aduerfus quem Haldanus ingentem
clauam ferreis nodis infiituit : vt quem vulnerare haud pollet , itibus contufum
collideret. Praelio congrefii accrrim pugnant. Occurfantem libi in acie pugilern,
actiori geltaininis impattione fubruit. Vitus ramen acie Haldanus in elfingiam
fuga delapfus, curandis vulneribus , quz multa in prlio acceperat , per Lutolfum
quenclam Haraldo militanrem,operarn impendit: cuius medicas artis peritiainte.
gritatem adeptus,accito Torone confpeioris virtutis pugile , Etico bellum| de;
. nunciat. Perdueunt agmina in campos.Speculatus ab alto Haldanus , maiores elle
Etico quam copias , quibus non tut in acie fe committeret , ad infidias verti
( turzoccupans fauces montium,quibus erat reto itinere ducendum in holiem,r,e_
liquosque in fubfidiis collocauitbippe angufiiis viar inter montes Sueci,cre;
berrima funt itinera.Sed neque Etico cauendar induftria defiit iniidiarum. Pro
fpiciens enim lioltile conlilium,copias fuas circumducere curauit,& in patentibus
locis 110111 occurrere. Vbi ventum efr ad id loci , Vbi explicarentur agmina,dire&a:
funtacies,grauiterque vtrinque preliatum e&,mulus vicillim cadentib.Sed tum v_t
' numero
 DANI"I LIB. I. '_ 9.7
lultii
src numero militum,ita prlo {uperatut Haldanus.Prouidetat iam cacumen,l`ub quo
lilo
reducenda etant Etico agmina luazqui iam prlio vitot, non magni fecit qu co

pias reduceret.lgitut Haldanus iam crebris laxis illuc compott'atis , montis vettic'
cum refiduis alcendit , laxaque de prcipiti luper tranleuntis per angullias fauci
ur
um Erici copias prouoluit:pluresque per earn rem,qum prius iiacic opprellit':Ita
illis
zjquatiS d(criminibiis,qui vilot abiit,vi&o limilior obttitis agminibus vidcbatur.
Perindque fugato Etico , iple lecutus Sueciam accepitin deditionem.Tant va
`ele
4lui't fama prouolutorum de monte laxorum . Vnde etiatn illi cognomen accellit,
ttc
qud effratis montibus pugnalle videretur.
eti: ie lo f - A A-L D v s Haldani frater,pfo fotis bellicas res curante, primm in Hallan- A PJ'
dia,deinde in Succia,Danici regni rebus,permittente germano,tex prxfiiit : tran-
quilla merittis tpora,ll non illi ex vioriis fratris labores Se pericula excreuillent.
Qyppe Ericus occilis per Haldan-i (vt diximus) copiisfuga magis qum armis li
" bi clulens,prouidit interim auxilia libi,contraxitq5 arma vndecunq3. Et qu Sue
ciam omneminuiis montib. penimpenettabilem cerneret, quod occultis laltib. B _ , ,
praelidia Haldani inellent,nDaniam arma conuertit: tantum iriibi tumultus exci- 25:21;
taturus',vt Haldaniun defendend patri gratia commotumuecia: regno extra- /9312:
heter : flicioribusque aulpieiis le in alieno qum inpatrio regno dimicatur "dmf'm"
rans.Ita.n.vlu compertum ell frequentet,relatumq; in hillorias,vt fortiilimi duces
zo fuis in larib.vili,in alieno lolo depugnantes viloriam reportaiiere.Scipionis inde
maioris Aphticani' exemplum recordetur,qui ex aliis gentib. clepolcit tellimoni.
Iam comparatis c'opiis , Ericus illas in Daniam curauit tranlpottarcznihilq; hollile
riment aggreditur Haraldllle iam fraternis vitoriis fretus , lecur a ebat
Vbi tam audiuit adelle holles,nec (equi getmanum,tum'ultuarios (vt Olongaque
quiete armis dilluetos milites conlcribit, armat,educit:hollib. venit obuiam,expli
cans acies.Sed ea tum fortuna fuit,qu elle (oler imparati's'c inexercitatis,cum pa
ratillimis vl`u bellorum alliduo attritis.Cedit Haraldus,lacer agmen lparlmq;
\| "recolligens,vires reparat: ctraiftisq; auxiliis, maiori liducia meliotiq; paratu iter
hollible olltt in aciem.Sed nulla remeliot quam pridem fortuna fuit. Iterum fu
133: go fus liigatusq; ptlio excellit Hataldus.Necdum animos poluit,memotforti pro
genitorum,qui lempet in acie procbere, qnm hollib. maritim date preponebt.
potuit,ainillas copias liippleuit,itetq; educit ad pugna. @um diu holles Hamam
fortillim dimicdo,Dani lulliniiillt, cadit Harald intetcfertiilimos holles. Ibi
qu nihil fuga potius vilim elt,Ericus ter acie vi`tor,pollrem rege occilo, Dani
in potelat accepit,cpenlans amillii Sueci,non minore regno quod obtinuillet.
H'A L D A N v s accepto ncio de amill`o regno,opprefoq; fratte, quamprope- P- 3
r' copiis repetiuit.Non etat Etico liducia Haldanum in prarlio lu llindizled
reto profcus ell: intineteueciam iam rege vacantem denuo occupare: que; res flumet/Hu
illi flicius cellit,qum diu conleruare.NamI-laldanus vbi patrium regnum com- hm
4o '4o poluit,comparata clalle in Sueciarn adnauigat, lciens multos in regnolui nominis
amantillimos.Nec illo legniorEticus in naues confert exercitum, fuelicius (vt pu
tabat) mari quam tetra pugnaturus. Haldanus clallem (uam in remotillimo maris
Gnu conditc cum paucis nauib.occurit Etico. Ibi cetnens adelle hollem, promis
fet-tur in illum inlequendum.llaldanus fuga inlequentem eludens,iam iam(vt vi
debatur) capiendus,in cum locum prottaxit Eric,in quo lua clallis deli uit.Ibi ca
ptus Ericus,quum vitam hollis permillione habere potuillet non inhonorat,con- _
temlit:hoc lolm deplorans,qud n in acie forriter pugns cecidillet. @imque
mori decteillet,non illum ramen languinis regi) contemplatione trucidand pu
tauitviotfecl religat milit in loca feris belliis frequentatal-lic Etico exitus fuit.
50 Haldanus vcr,quos deinde in Sueciae regno iccellbres habuit,qua eo loci com- Sum'. 116.1
memorat ell,hc tranlibimusNir militarib. rebus omnem tat attriuerat,de nu- " 45'
ptiis minime lollieitused fuor illi commonitio non deerat,conlulerer regni luc
cellioni,qudo mortalem meininillet. Nulla.n.rcs tam ad ineundas nuptias im
pulit,qum qud audierit duello oppolit Hatheri Noruagi regtis iliam.Grim-
mo etat pugil eximi virtutis , qui cam fretus viribus incellanter coniugem expe
C 1_1
 2.8 ALBER KRANTZII
tebat.Edixit pater cius puellz,huius viri impottunitate cupiens carere , vt quicun;
yafing que illum vincetct,llia vxote potiterut: ita cuiuis illam quam homini impottuno
malebat.llaldanus conditionem ,86 Noruagiam adnauigans,pugne
ne compa
.
lotrcm lubiitznec derreauit infetioris fortis homini le commitrere. Iam enim in
gruenre lene'ta delelior viribus pugili videbatur . Vbi cgtelli lunt,ptimosq; pu
gil regis itus expettus ell,Nunquam,inquit , vetulum acrius memini dimicrem.
Ibique vitus Gritnmo, viori lponlam reliquit regia puell . qua Haldanus li
lium lullulit Halmundum,diu illum Noruagi regnantemzvnde nus le du
cete Notuagi reges gloriantur,refetentes languinis originem in Hal anum. Qu
multis vndiq; viotiis autus, pacemque natus , in circumitu lpirit in leneute
fato delignabat luccellorem.
V N v i N v s Gorhotum tex erat,quemlla1danus le re gni moderatotem

? Dania delignauit,Notuagie I-Ianun dum impubetem lilium teiinquensmou

"m" IW" 86 anrehac incompettum munus datum.Equidem edes,agtos,ptdia,
fm.
vineas,& his limilia,tellamenro dati purauimus : regnum autem chatta',l
benelcio ,prodigij loco habitum . Sunt ramen in Romanis hilloriis huius rei n
dillimilia legataSiquideinittalus rex Romanum populurn lcriplit hetedemc a
lij libetis luis eundem ' leccre tutorem.Sed in hac regione,nili inlgnis aut
virtus aut vites tellamenti adiuuillentm on verilimile , Danix proce
res populo tam lacil celluros defunrti regis volunrati. Conciliauit aur hunc zo
regem Haldano virtus conlpetac hum anitas non vulgaris . Familiaritas aut in
: regibus incellit, qud Ebbo ptinceps piratarum , minis 86 prouocationibus tc
frim'ipk ' ' ' ' .
1mm gem Gothotum inqruetabat,fillamilliluam delponclete cogcns.Non etat Vngui'_
/4. ducla vel armis repllcre,aut duello concurrere prouocanti . Reculate
ducllum,exrremx habitum hac gente illa tempelate ignominiaergo quod
res ipla coegit, fecit Vnguinus, liliam Ebboni delpondit . Peruenit eius tei lama ad
Haldanum . Non rulir illeindignitatem rei,qud vir plebeius lcelete 86 larrociniis
inlignis regiam puellam minis extorlerir parente . Vbi conlitutas accepit nupti
as,e profetus expedito comitatu : led illo clam habito,veligmluml1t tu
lticam,potaregalizoteq5parumper 86 tutpato,neintetnolce' go.
rerut,ingtellus regiam petctmlatur,qucm genetum rex delegetit.Ebbonem ocu
lis ac manibus regi proxim iuntum delgnant .Haldanus propius accedens , au
ditc iam Ebbonc,irerum,quem rex enet delegerit, rogat.Tum ltomachabun
dusibbo ,quid homini rullzicano viseretut ralia crcunlari , le elle quem luo
languinc dignum iudicailet.Ad quod ille, Quan , inquit,talem lponlam
catione metuilliJi quid tibi virium,li quid fiduci cxutgc,occurre prouocan
: . vetulus demoror arma tua . Non etat libetum reculate : led abigere voluit
. ,f. hominem qualicunque ratione. Laruarum inquit,no&ibus pugnate:ego non
'WM-''- nili luce depugno. Satis,inquit,lublullris lun lpeculo nobis luminis pugna'.
Allutgefi quid animi. Procetes qui hatenus liluete , viua voce iubent,ptouo 4o
catum non detteare,quod ctebrius obtuliilct. Peruicir rubor,vt prodiretlxtetn
plo Haldani armis viftus occubuit , nupriasq; vertit in lunus . Ex eo tempore con
HaldanutnVnguinus amauit,tantmque meruit redamati, vt regno hx
res lieret . Cxtctm ab illo , aut lubillius imperio geltas res nullas penitus accepi
musznili qud ab zmulo regni Regnaldo bello prellus oppetierat.
C A P-h. S 1 w A L D v s Vnguini lilinsdn Dani regno patri hartes extitit atque luccellot.
lYglrlf 4 ' - - . . . . . . . . . .
Cuius tempota illullrauit Syginth lilix inexpugnabilxs pudicitla.Tata libi.
[/, tia oculorum nutus parere iulIit,vt nunquam viri faciem palla lit intuerizqu mul
9! iufm-4 ti cx primoribus iuuenes , perendx coniugis grana perrenratent,li aut verbis aut li
tur,n0n fo
gnis pellicett puellam,ad le vel in momento ctuendos.Ipla nouitas multos(vt 50
Ht) ad experimenta lumenda exciuit.Pater aur qu ob inligncs corporis ac animi
fortunazq; dores multis lollicitatetur ad lili delpdend,conltituir,vt intermul
ros petitores is puella potiretut, eius in le inruitum pollet cxtorqucte.Otatus qui
dam inter 5,86 forma: li ucia, 86 eloquentiae gtatia , accedcntc generis di
gnirate,c reliqua eius rei fortuna,tem experimento llatuit pertentatclnterpellat,
mul~
 -|.

trait ' s;
multa pollicetur,conl`erit vatios fennonesferios ac ludictos : nihil proficrmihilil
la moueturlnuentus elt,qui tanta vitginis iingulatitate mouetetur,vt fubmiila f
min a,que [e illius familiaritati inltnuaret, fermone occepro,virginem in cum loc
perttalicret,in quem (e raptor occuluilietltaque rapirur. Sed vindexOrarus adelt, -`
pucllamque nihil violenti pallam etipir,magno capitis fui diferimine. Iamjpme
rirus tibi videti folebat,quem illa matitum dignaretur . Crcbro igirur colloquio il
lam repetit, patte conltirutarn Condirionem implerutus.Sed illa n magis mouc
{/! cauies,vt ille ait.Impottunitare eius catcre cupiens, ancillari
velrc fumpta,patriis penaribus (efe elfert: remotioris folitudinis dominam narra,
IO pecudes eius pafcetc iubetur. Orarus autem , quem impatiens amor agitabat, vbi
regia audiuit excetliliemulla interpolita mora, omni paulo illultriori loco perqui
itam non inuenir.Rura Cpir indagare: diuque quzeiiram, in {ceeflii longo repetir
ad oues pafcendas excubantemllla vultum Contcgens,quiitoris diligcnriam fi'u-`
conatur.Sed atrentiorem faciebar longa inquilitio.Vbi agnotnCutdnquit,
regia puclla , tantis tclaribulis recondisCur tugis 8c 8c partiame {ordidis
re minitietiis obfcutas?Cur tot amarores contemnis.> Otatum in primis ruurn , qui
non dubirauit fuum periculo pro te CaputIObierare, qui tor millibus petag'raris,his
te penatibus magno vix labore potuit reperire. Tor meritis ne vnum quidem oCu- _
lotum inruirum tcpendiswid ii maiora depofcerem tantis laborib.pra:mia?Non
2.0 amplexummon ofcula,non rifum expofcozfemel erero vultu,o`culis ruis meritum
intuere.Pettinax puell inliruttun frangi non potuit . Pertfum tandem tanti
laboris,damnauirq; votis fuam Contemptticem.llla tam, ne omnino frulitari pa
rererur tanta pro (e Conatum,lares eius habiru petit ditlimulato . Orari mater vul
tus explotans aduenat puell,generofurn aliquid deprendit in vultu;Filius non diu
aberar,amatam illam tuam adetle cognofcitzc quoniam verbis toties frulzratis ni
hil egit,nouum fumere renter experimentum . Simulatinltarc nuptias cum allun
de aduehda {poniaMultus vbique per omnem domum apparatus . In Cubilis mi
nilterium cum nonnullis aliis peregrinam Conltiruit puellam , nuper matris mini-`
iterio Conlitiramzlucernam illi rradir manu tencndamlndc difcurfus crcrotum
30 varij:longaq; mora inretpolira , lucernula Conlilmptis Cztis ad lychnos defccnde
rat,manumque tenentis adurebatllla pertinaciret renens , miniftetit't non deferit.
Obfetuabat hoc Orarus diligentibus oculis.Vbi manum vidit concremari,ncc lo- ; cwi.
motten- puella,contidetare
~ .
illa .
voluit, ii Otarus
. .
Confptcetct, l
eretoque vul-. "(
Cif
tu raptim illum eil; intuita. Tum delilis Orarus toto,mediam amplctl'itutzlmplc
rum efl,inquicns,patern:e Condirionis infliturum . Tu illa tnihi (empcr optarillima
fponfa: non ali expC&O.Veni ergo tot quxlira lab'oribus, tot merita periculis . Nu
prias quas limulauit,impleuit.Pater amiflam filiam , vbi mulrum remporis in'
Orari torum audiuit Confcendiffe, generum non improbat : (ed qud ignorante
nuptias inietint,hoc protinus acculat . Sed filia patrem marito facile placar,dum e
40 ius pro labores arquc pcticula Commemorar: nec {olm conciliar, verm etiam
artiori vinculo dcuincit aliinitatis.Nam Orari german,parri ( marre prae
mottua,coniugem donati Curat.Memor inde Siwaldus rex,qud Regnaldus Suc
Ci tyrannus patrem illius opprellerir , diu quartebat getendi belli rationcm . Vbi
Cunia vider ex fcntentia , Regnaldum prlio aggreditur. Diu multumq; Tfiwnm
i Pfl
Ccttatum (ola ptlium diremimanra lint n cedendi pertinacia. Alteralu
Ce reditur in'aciem . Nufquam fuga,ca:des vbique,paravttinque ardor animorum,
ante notcm nulla quies ptzlio.Terria quoq; lux in cadcm vrraque agmina vidit
pertinacia . Ccurlum acritet,pugn'atum fottitercd tum Succi Cellere,vi&o
tiam Danis relinquentes. Precipua in Danotum agmine Confpcrra opera Ota
ri rcgalis generi,qui,vt fe dignum tanto Comptobarct Coniugio , fo rtiflim (empor
dimicauir. Tum,qud nulla lux vidit , inuiriflimus ille Starcutcrus,quem bellum
apud Suecos deprchendit commorantem, illifque fociauit parribus, vit`us rerga
dare Cumx C.procetibus,bello (empor ad illum dieminuitlis. Starcurcrus prxci- ;
pu Fugiens,multos in admitationem Conuetit.Sed volucre fuperi,vtrnortalem ?"
hominem agnofcctct,facpe vilorfemel vihrs.
iij
 l"

u S ich A nv' s Siwaldo

Laan KRANTZII
filius fuir , idemque regni haercs arque fucccffor, duo , (i
CAna
er artatem tueri_pollet,rcgna fufcipiens pattc.Nam Succiam quoquc nouiflimo
llo,quutn regem opprimeretfibi fubiecit.Mutatis autem regibus,ornnis regno
rum 1121115 immutaturlgitur Sigatus quum vtramque tucri haud poflet,Dani re
gno ctentus Fuitztranquillaque tcmpora meruiifet , ii non filij cius tres adolefcen-
tcs,pro xtate infoltes, rem omnem peturbailent, Siwaldus,Alf`us,8 Algerus,filia
item Sygnc,tcgia (15. quibus Aifus inligni corporis fpecic,albicate coma,pa
Rigi: pra- r animi prftanti vbiquc prercbat. Dc nuprijs (11 elle prima huius gentis pu
a /
/ gna. Acccpit AlfusGothorum regi (( 5112111 vnicx pulchritudinis :quam pater iti
fw. clufam defpondilfct viro,qui per interfpofita pcricula ad illam penetraret . Ama 10
bant veteres legere procos virtutc prat~ antes, 86 qui fortibus (26115 ( magnorum
afhnitatibus virorurn dignos prfh'tiilent . Irritabat iuuenem generoi {anguinis in.
Venercm,peri`cu1um promerdi,quod alium deterruiffct. Itaquc comparatis qui
bus opus videbatur,AlFus adnauigatzconclauc virginis per clcnfa pcricula petit.N
feras,non angues aditum prohibucrezcuntis liipcratis pcruenit ad pucllam. Pofcit
ex confrituto quod meruiilet. Pater Gothorum rex, non aliud prxtendit,qum ex
volunte puella: rem agendam , illz'imquc antc omnia percuntandam. Non ab
nuit (0111 86 forme dignitate prantiflimo iuueni nubcre.Sola mater puellam ob
iurgat ,quod ram prono rei'ponfo protinus annuiilet :elle argumentum non bcne
conftantis animilgitur nuptias illa difcindir . Indignata puclla , quando illum non 2.0
rn'etcrctur fponfumpmncm deindc cxecratur marit : 1111111211115 rebus animum
adijciens , 86 86 2111115 prrcingitur mafculis : piratic infiflcns ( qu tum iua
furla pim

112112 militia) brcui princeps alcifcitur. Multa vndiquc prafclara 11 (2111012.

Alfus quoquc Dani regis filius,quum cidcm incumbcret piratice negociofuper
uenit in portum,quam iam ant nauibus (1115 111112 (1 puellnomen etat) occu
paflctlgitur vbi eiufdcm quius gratia concurrunt,pugnam conferunt,alter alte
rum portu tentar eij cere. Vbi pugna crudcfcit, Alis fupetior vifiis, nauim quam
Aluilda tencbat,cum fuis infilit. Puella fortirer 11111 . Vbi incalefcit pugna , fort
Aluildx galea excutitur : apparet vultus ille virgincus , Alfo non incognitus.
armis 21&15,111 amplcxus ruit 1111 . Hue nos,inquir , ( Fortuna pcpulir: vt 3Q
qui inuiccm amantes,mutuis non permittcrcmur complexibus, (2:1115 2111115
11111111115.15 obtulit in mari,in medio fanguinc,quod terra negauit in triclino
{cqucftra pace.Ncc mircris pugnantcm fminamla enim in gente,ncc prima il
la nec (012 (1111.1\121 86 apud Thraces,Satmatas,c Scytlias , pugna: pucllares rec
{enturzcrcbrcfcitquc narratio fuper his , crcfcentc per tcmpora hiIoria . Regis hu
ius filiaSygndtquas rurbas conciuerit,qu mala inuexetit regio fanguini,proptcr
u 96.54 fili. 1.
cap. 1. 5. I
am abliimpto , in Suecia arquc Notuagia commemorabimus . omnem vet
Nor/:uvm flragcm quam 1111111115 prxliis Danorum,Suconum,ac Noruagiorum procetcs
11'6- 1.e. z. 1. inrt'.lerunt,in Suecia commemorauimus . @um Haco ( frattibus ab Hy
bernia bellum transferret in Daniam,pcrcmprorum fratrumc cius prcipu,qu 4o
rurpi morte publico rex abfumpitiudiciomeccm vindicaturus,no&u promoucns
agmina per loca fylueiltiaprtaluce ramalibus prlatis , ante expeiatum hoiibus
fupcruenit. Ibi Sigarus ab excubitorc monitus propinquarc nemus , fatalem dici
tur horam agnouile. Tamcn quos potuit armatos in aciem produxit: ibique u-l
gnans,cecidit in loco qui dicitur Walbrunna , Latine Stragis puteus, multitudinc
interfcorum, _ *
A 1.7. S 1 W A L D v s maior natu Hlius, quhacnus patcrnis inhfiilet penatibus,vl'
toris partes exccuturus,cxcrcitum contrahit.Haco aut multitudinis concurfu ter--4
u
rirus,cum tertia agminis parte,rcli`tam in Hervyck clailem rcpets, martimo fi
bi difcellil confuluit. Sed collega,cius etiam cognominis , agnominatus Failuofus, {
plus duciae in recenti victoria, qum metus in Haconis abfcntia poncndum exi
iiimans,mortemq; ig prefcrsnciiduum rutabatur exercitltaq; reduiis pauli
{ 115211 vill Allexltatamaual diutul pitolans occurfum,venitium tar
115 (10111111 icgnitiem caulabatunNondum enim ad deltinat portum immila'
amni claflis appulerat. Ade autem Sigari cladcs Sivaldique Charitas promifcuos
plc
 I

l DANIE 1'_.IB.II.` i
plebis animos ineiraban_t,vt vterque fe bello fexus impenderetPolieta luce Haco Haro hun
Si@ Gallo
Y Siwaldusq; congrefii,b1duum cxtraxere pugnaln qua rebus atrociiim decerra~ angeln..
' ris, vtroque duceprtrato, Danotum reliquias vioria decorauit. Noe ver pre
ifc' 1iuminfecuta,ad clituti portus receptaeulum clai'lis ripam rimata peruenit.Cu-
se@ ius alueum quondam remigijs peruium folidioribus elementis concrcrum,
alla anguiiiat limitantzvt verante conitritionis inertia,rarus puppi admittatur ingreil
1l/3' ' fus.Diluculo : fociorum cadauera conf icati , funerandi ducis graria,collcm
Pu' 'fpetatz magnitudinis extruuntzquem qu; iiodie opinione celebr , Haconis bu
" Rum fama cognominatfborum multitudinem Borcarus cum Scanico rept e
m' 1 Io quitatu adueniens,neeiimplicuirmonfumptoqueholte , vacuas remigio rates'in
in iruensJ-Iamundi filium Haconem,anhelanti preceps celeritateinfequitur.Cuius
5m congreffu habito,contigit Haconem rebus infoeliciter gePtis , metu przcipiremdn
1 Scororurn parriam ternis euolare nauigiiswbi decurfo biennio diem fuum obijt.
75 ~ G Y v R 1 A Alfo filia, Sigari neptis, fola regij ianguinis puella fupererat:a~ CAL&
cic de bellicus furor omnem tegiatn iiirpem exciderat . Placuit ducibus rem com
tx mittere,donec dignus regno procusinuenirerur . Itaque partita eitin ducatus o
b- mnis prouincia. Diu autem puella, omnes pr fe ctemnens,in coelibatu perman
- it.Nuncupatis enim votis,voluntariam iibi induxit caititatem, concubituque ca
rerc,qum ex plebe marirum confcifcere fatius duxir . @netiam cauendz iniu
n au riae graria,qud raptus puellarurn crcbrierent,conclaue fuum eleto pugilum a
n gmine tutabatur.Erat in ducibus terr vir primarius Borcarus , rebus geil-_is nemi
niinferior,multos etiatn fupetans:qui Gunnarum Sueciz principem,iamdudum
Noruagire rege extinttofiliam eius Drotam coniugio tenentem,prlio aggreifus
fudit:vxoremque afciuit,ex qua filium fufcepit Haldanum . @i cum zrate vi
ribus crefcens , illa accepit zratis incrementa, vr iam adolefcens , pugilem inflgnis gus ;
[/:
fama: , qud ab eo puerilirer obludenrc colapho percuifus effet, gefiamine quod uit.
forte manu tenebat , 'petitum oppreiiir . Inde futuros operum titulos aufpicatus,
prazteritx vitae contemtum,in amplifiimum fequentis fulgorcm conuertitls cum
patente primitias ingreffus militia: aduerfus Ruifds piraticam a entes, magnic
3 pugnauitzdeuitisque hofibusarophota retulit non vulgaria.Sc in congrelu vul
nus oris excepit,quod nulla medicina: artis peritia poruit in integrum reformare:
adc exercrnenta carnern putrem alebant, vt deformitarern oris iniignem faecret.
@anquam apud modeiios rerum zitimatotesyulnus aduerfo peore fumptum /11:41:
non'lit puclendum. Auliis ramen hic iuuenis,tnaterna: nobiliratis fiducia parcrnx arnhem' al*
.
que fortitudinis paritcr Sc autoritatis grana (quam adiuuabat propriae etiam indu
Pcri confpefta probitas) regiam adire pucllam . @idittn inquiensmobilis virgo,
maturos annos degeneri perdis clibatu?In te regius fanguis confeditmiii confu
. larur in tem pore,in te petiturus .Si hunc probas maritum , crit ui fe non degene
tem magnis totis exhibebit. Ad haze puella fpiritu inHato de no ilitate , iuuencm
49 te fe conteinplit,clegenercm ctraiis naribus alieueransmecdum magnis rebus
gefris confpicuurnzquem etiam oris deformitas non commendaret./Equa11in1irer
tulirille contemptum . (bandodnquir, cauf propria: legationemimpleui,vnun1
oro,vthoc clibarus propofito ad illum diem ieruato,contineas,donec Haldanus
rebus quas probes, inclarefcat: tanto fortalie fplendore illuihandus , vt oris facil
contegat vitiumln hxc verba dimittitur. Aberant tum fort cuiiodes atrij athle
tzreuerii audiuntl-laldanum adfuiffe . Duplici ctemptu arma corripit,
illum infequenres vltionem faturi Sc de occifo contubernali , c de cremptu fui:
qud puellam adijilet . Ille qutun infequtes artenderet,iuflis abire focijsfertur
lus in duodccim,congteil`usq5 occidit vniuerfoszhoc fe primm fortitudinis opere
50 cmcndans regime , qud famulos tot numero vnus pererniiiet. Inde cmilitium
Suecia .
fecutus Sueonum regis Alueri,in Ruffos ferrur,vbi Hildigerus , vterinus Haldane Leap. 1.5.
frater(q, ille parte Gunnaro,iite Bocaro,vna ambo marre Drota gcniri)Rullis mili
rabat.Agnouit ildigerus fratr,ab eo incognitus. Igitur qu de fua parte proceflt
ildigerus,jpuocz'ts ex Sueon agmine fottilim, Haldanus illi opponitur. Recu:
fat Hildigerus,prtenta caufa,q, qu ipfe pugil exerciratus habererur,7o.pugnis ia
1 cwi
 ,t ALBBAR.' KRANTZII
xtra&is,imbctbcm iuuenem oppugnare indccorum ducerct . Creditum eli hac
ratione diffugere : [ed ille fraterno languini pepercit . Haldanus duos fibi opponi
iullit:quos vicit . Tres deindc obicos lirauit . Inde quatuor, vlque ad dcc.Tum
Ffdfffid Hildigcrus:Iam,inquit,zqualii quem prouocas: ncclongius diriercndumltaque
cgrelii fratres fortillim prignant,doncc Hildigerus lcthali accepto vulnerc pu
/: gnam intermittit . Conlidcntes in arena conquicfciint . Ibi le iam aperit Hildige
"" rus,communcm vtrilquc matrem teliatus Dro tam.Haldanus in olcula mens,pu
nam damnatzfratremquc accufat,qud le contexcrit. Ille quod tes habcbat,prz
tendit,diu le reliitilleSed vbi fam detrimentum videbatur accedere , pcriculum
fubij : fato non inflix,qud fo rti manu concidercmHaec diccns, in Verba cliiauit IO

animam.
A P~9~ H A L D A N v s totviloriis cumulatus,iam omnium iudicio dignus regali toro
iudicatus eli,ipliusc'1uc Gyurirhiarn fcntcntia omnibus anteponendus . Siwarus
li. ramen Saxonicac gentis no bilillimus iuuenis , magnum gemis lux deus in his nu
"mf' ' l ptiis conliitutum cernens, perindc regn Danie conlequereturunultis donis perc
git,vt in colloquium pucllae peruenirct.Ibi multa largiens; maiora promittcns,. '
mum virginis in le inclinarc non deliitielllayt erat lagax, conditionem fecit iuue
ni,quam implcre pollc non putabat.Vides,inquit,Danix regnum lacerum diuilis
ducatibus dilcillumnd aggredercin vnum (vt crat)corpus reducereQLod vbi per
egeris, dignum tc regali toro reputabis . Ille conditionem acccpit, muneribus ag 2.0
gtellus regni primores,vt auto potius qum ferro peragcrct,qu optatis nuptiis {
eretur. Multa iam rei fundamta locabat.Dcnique perattum iam vidcbatur,quod
virgo dcpopolcit.Annitcntibus ergo regni proceribus nupti clltituunturiul
gcque ablcns Haldanus pol'thabctur . Perucnit ramen ad illum fama rei.Itaque i
ter accelerans,quum ad locum pcruenillet,comitcs (epoluit in occultumziplc pto
grelliis in aulamfponf vultibus ingerit,obl`curitatc quadem inuolutis verbis ex
probrabat lidei violationcm , qud non expcital'let eius reditum . cli,inqui
cns,pro quo tot pcriculis caput obicci Sic me fmin permili lidei,vt tollat alius
durillimx praemia militiz At illa :equ dillimulanter : @i potui vtgentibus Faris
refilicrc Long diuquc percgrinantcm quis viucrc crederctln hoc me meorum
vota coniecerunt angriliix . Sed ramen integra tibi,li quid pruales , tua prae
ri- mia.I-Ia:c dicentctn miratus {ponfus, fcrientis mox ferrumtrluerbcratus accepit.
Adlunt qui delituere milites , omne protinus Saxonicum nomen extinguitur: va
, cuatur aula Teutonicis conuiuis.Haldanus paiam alieno lponfam tulitindigcna.
Acceptam autem Gyuritham,quum lierilem cxpcriretur , nuptiarum libi decllc
ptannia non dillimulantcr aduertit: milloque in Vplolam (quod templum crat ea
tempeliate cultillimum) nuncio, oraculum depofcit:reportauirque,parentandum
manibus te iorum iuucnumc prfertim fraternis.O\uo perato, lilium ex ca full
tulit Haral um,magn:e lpeipuerum . Cuius tamem adolelcentia,& patern necis
fpetaculo: primitiis bellorum mileris extitit contriliataNam dum pater Halda 4.o
nus integrando regni corporc , quod vacante imperio ditiifum etat, inliaret, dum
Sialandia:
(cui Sc liliusprincipi
inerat :imperata
coniunx)faccrc detrcianti
occubuit. Siquidoccurreret , magno viius
Gyuritha diuturno temporeprzlio
fcc-I
Pla/mi
1710]?.
ptris inhxrcns , militaribus oliciis muliebrc corpus nliitucrat . @mique animo
gereret regni reformationem , 8: lilij maritique prxcipua charitate Hagrarct , non
cli palla deelle prselio, quod magno holiium inflruiu parabatur . Poliquam ergo
regem cecidille cognouit , lilium adolefcentem przlidio (uo cintum acie cduxit,
fetuauitque fuperliitem. ' '
A P. ro. A A L D v s filius patrium regnum fuccelfor acccperar. Cuius animi corpo
risque dotibus acc_cllit,vt_inuulnerabilis haberetur . Sic valuerunt in ea gente s0
hun lhgiotum malclicia,Othino quodam, quem diuinitate donabat gcntis opinio,au
tore. Igitur liatura pocerus , animo infratus , nihil praztermifit quod reintegran
do imperio infcruirct.Namchctum tyrannum Sialandi incubtcm,quum au
dillet nuptias peragcrcdntiplo protinus opprellit conuiuio,Sialandiam rccuperans.
Hatherum quoquc Iutia cpulitzHundingum Roricumq; Letlira,quae {edcs regia'
fem
 ..`

131111111 L'IBII. - 5
lhac

{emper lilit,e5tuit:dill:ra&umque Danie regn iii priitinuiii cofps refonnauitJn-l

de vertit arma in exterosznam Noniagi rege Halmundum , germana regno dc
.qlic
ietum,refiituit.Nec aliud {ibi vel militi przerni depopofcit , quam 101510 faor
memoriam.Hanc ver pugnam in Noruagia recenfuimus . Ab Sucei rege impu
: pu
lige g natus 5 defenfionis arma arauit:inftin&u lenis ui fe Othin deum diceret ratio
nem ordinandarum acier recepit . Vifurn 011 operprecium, 1111 Saxonis fuper
)pu'
his inititutionibus Verba repetere,vt intueamur,que fuerit veteribus pugndi 111111
912 tutio.Iulit,inquit, fenex, vt terreitribus copiis bellum editurus , vniueriam aeiin
lum
1105 turmas diuideretzquar quq; vicenarij ratione dfaret , media aut . viro mardi
:zult io ffffd
IO rum numero reliquiponeior extderet:qu eti in coni 11110 pyramidis acum mari iff/fi.
digers,alarum rece us vtrinquefecus diferetis ambagibus obliquaret . Cuiuflibet nuit.

aut turm feriem hac ratione c6texeret,vt duobus frons inclioans, cfequenti
bus locis vnitas duntaxat incrementa reciperet.Equid in fecunda linea tres,in ter
tia quatuor,eodemq; modo p'ofierius ordinadosdiabita cgreflione fiatueretcq;
cfequcntes grad idfpportionis tenor inlirucret, donec ciunionis extrernitas
alas zquarerornu ver quodlibet denis ab 00 ordiriibus formaretur. 0111125 it
rutinas inltu'ani iaculis iuuentutein admittat.A cuius tergo grandzuor cohor
tem adhibeat,qu labantes fociorum vires veterana quad Virtute firmaret. Dein
defunditorum alas,gnarus locorum fupputator anneteretzqui poil: fodali agmi
$0 na 00111111011105 eminus 110110111 tormentis incellerent . Poll: quos cuiullibet aeratis
aut otdinis homines, abfqueconditionis ltimatione pailim adfcifceret. C'term
poitremam aeiem ternis(adinfrar prim) cornibus diliinamfimilique graduum
proportione digeitam,explicet.Cuius tergum fuperiori ciunum151111, ipfum
auerfa: frontis obitaculo tueretur . At fi nauale forte prxlium incid' et , parte clai
fis fecerneret:qu eo pratpoiitos inchoante conflitus, multiuola rates 1101110215 re
flexione circumdaret.llis difciplin inilitaris rationibus iultrutuslngonem Ola
uumque Sueci regulos bell parantes,anticipatis apud Sueciam rebus,opprefiit:
' fratrique deditionein offerenti pacem dedit Hrmatis conditionibus.Qii/d ver re
rum apud Nomagiam gellerit,iri eius prouinciz commemoratione poluimus.N
,O regi Olauo in regn reitituto, permifitpoteliat. Vbboni autem Friiio militi fuo,
cuius lircnua viiis 011 opera,fororem iunxit ciugem , cuius 111161111 86 Rheni partes
La!" nur.
86 Britanniain ipfam bello pertentauit.Sed ea in Noruagia tranfegimus. 2.7
M A 1 1. E ver bellume cteris,quae in hac natione (unt gefta,maxi A 1. 1 x.
intim parabat: quod apparatus ipfe declarar i quippe> leptennio toto arma in Sue
012111 1-1araldus inflruxit. Leuia interim prlia, quae per hanc temporis inoram fa
@ta funt, maioris commemoratione (unt penitus obfcurara. Multre feruntur liuius
tam ponderoli belli eaufae . Sunt qui internuncium vttiufque , quem multis annis
inuicem fubmifere Ringo 86 Haraldus , intima fanguinis 86 animor deuinione Gdr-ruba
061111611, (quippe Haraldi forore genitus extititRingo)inter Vtrumq; vana i'elatione .
40 111111111110112151 que afpud alterutros viderit audieritq;,malignainterpre
ratione detorta alirer ac fata unt retulerit: donee acerrima vtrinq; odia cilaret.
Ali) eti ab Haraldo ort autumant belli cauiam:qud vir miltaris,qui omn astat' f

111 15 triuerat,fene&am ocio torpefcere non lit pail'uszvtile iudicans , iuuentut

longa pace bello defuetam, in armis elle. Simul 86 fecum voluens,non 0110 decor,
fe ui multa foris bella gelferit cum gloriafato confumi ingloriozqud per tatem
long non cile fatalem homini profpiceret:maluitque in acie fpiritum profundere,
inerti letlio fuccumberel-Iis arq; aliis 0 0311115 bellum 011 conHatum maximum.
Cuius deferiptionem,qui magna pars belli fuit Starcutcrus vir fortiilimus,ad lianc
quue durans tatem,perferipfit. Longum 011 commemorare,un cuiq; parti auxi
lia acceilereHaraldo quippe totis regni fui viribus in bellum prop.enfo,acceflerr
inter 11105 duces Hetlia arq, Wifna,puell armis afluet,puellares eti turmas du
tteszquar muliebri corpori natura viriles indidit animos.Nec noui'i debet vide : nm'
.
ri recoltibus Troiana bella,Ptlieiile furent,in Italia quoq; Camillc in Bolic
mia diuturn puell imperisquod in Wdalia nolIra perltrinximuslx Britannia Lib-o Lu.
u.
quoq; Friaq; arma huic agmini accederewiiiia quoq5altera eXWdalia virage,
 34. AL-BER.' KRN-TZII
Wandalico agmini imperitat . Noruagiz vites non defuerunted ne improuidis
Vbellurn Sueonibus pararetur,mittuntur ab Haraldo , qui Ringoni palam inimici
tiarum mandata perfetrent, ipfamque fequellrz pacis diremptionem vulgarent,
iifdem pugna: locum prxllituere iubens . At Suericas vites toto regno contralas
adiuuere auxilia multa. Nam c Rullis 8e totius Orientis populis arma conuene
` rant : Pannonia: quoque extitille ferunturin partibus . Sulpicionemque res inge
rir, ne forte Gothi iam in Pannoniis ad ripam Danubii fedentes , laboranti patria:
Hippetias immiletint.Nam quicquid etat Gorhot in patria,rcbus accellille Sucti
cis certa/res , enumerate huius belli fcriptore ex'nomine duces cum turmis fuis.
Tantaz autem vtriulque agminiserant copix , vt mare nauibus, c ipfa Scania tur
mis pedellribus vix full-leere viderentur.Maius ramen pugna: pondus terreftribus
incumbebat agminibus,nec nauales copiae fupplementum dabanr pugnantibus.
'Igitur tanta mole concurfum ell: , vt vix fortium atque inertium diferiminarentur
araCaedunt cedunturque pallini vii viloresqueln Suecis Starcuterus ,in Da.
; 9' nis Vbbo Ftifius eminebant inter multa pugnantium millia.Sed multum lan
fddi n" guinem vttinque fufurn,cadir Vbbo Danicarum partium fortis prqpugnator.
f" inde fubruere Danorum res paulatim cpere , occifo fortillimo ucc , qui qua
tuor Se quadraginta in petora tela,priufquam caderet , excepit.llaraldus,vbi fuo
rum res inclinare audiret fentiretque, iam curru eins inter cadauera immobilitet
hrente, prouoluitut &: ipfe ptxceps curru fublabente : aderatque qui regiutn fa ZG
tum impleret. Ringo Sueci rex, vbi iam belli Caput audit corruilfe fuis adhuc cede
futentibus,receptui cani iullit, parcique agminibus ducibusque,qui fuperfuerelu
bet regio perquilito cadauere parentrari , regaliq; more incenfum corpus exurere,
'equum bellator ac arma flammis mifcere. Deinde priufquam agmina reducerer
viror , componendae Daniae rebus intendit,Seaniamquc Daniae corpore abllra
flamme facile rcbellarentueciie adiecit. Hetham puellam Danici generis, qud
fub tributo regnaret,pettibus Danis permifit.Sed facile ertxfum viros fmi
nei imperijNon enim poterant muliebribus armis lube e , qui fortillimis regibus
militallent. Olonem Siwari Noruagiae regis lilium adeunt,precanturque,vt auit
regnum ab infamia vendicatet.Nec dillicile liii't i mpetrare.Aduocatam enim He 30
tliam, cxtctis cedere regni partibus iullit, Iutiadeinde contentam . Dillicile liiit
tanto imperio cedere,fed aliquanto difiicilius armis tucri.
.C A P. It.. L Siu/ari Notuagi regis filius,ex Haraldi germana,volentibus Danis cpit
:ggf/ regnare.Diu liib auunculo illze militauit Haraldoznam e Noruagiain Daniam,vi
fendi auunculi cupidus,nauigabat. Tertium xtatis apud patr lullr petegit,mul
tum animi coporisq; dotibus prxpollens : ade vifu etierus,vt quod alij armis , ille
oculis ageret in holtem,vt terreret,adolefcenti annos preclaro facinore peroms.
Nam inlifrnes latrones Gnonem atqueGrimmon infecutus, publicis itineribus
inlidiantes,h ordinepdomut.Equum,canemq;,ac arma qu Volebat,all`ums,
clam omnibus egrediturme focium aut tellem tantis rebus allums: tantum dabat 4o
liduciee virtus.Vbi peruenit in loca lattociniis frequentata , homin in rofcidogra
. L mine velhgia deprehendit,qu fecutus,pcruen1t ad amnemznec inuenta qua trau
mmfm ceretut lcnpliaduciae plenus equo inuohtat . Amne luperato , teliquum iter du
ri//Ym'fe- centibus per gramina velligiis conficit, dedutus in locum, quo iam vallo muniti
"""" portisque feratmullus videbatur ingrelfus. At ille equo in vallum ereto confcen
dit,ante expelatum latronibus fuperueniens . In iplo vellibulo latronumfatellit
conliceteindignum ratus armis , attuatim manibus confratum recto fuperiecit.
Latrones intus audientes infolitum lttepitum, emicanr , contemptumq; adolefc
tem imberb aggrediuntur. Sed ille gladio dillrito , ita ambos patrem liliumque
alfccit,vt genibus folis niterentur repugnantes.Alterum canis per iuguliun enecat, f.
alium armis Olo confoclit.Et vt cfpicuum haberetur vittutis exemplum,extra6ta
latronum capita fublimi conto per viam publicam appendit,fpoliis quai` multa c
gcllerant,vi6tor potitus.Inde vbi audiuit pugiles inligni nomine , Wetmor regis
n ,Mg lilidepofcere,aut reg ipfum duello contendere, (iam fxpe diximus,morte raui
1"l-f-w- oremgenti extitilfe ruborem recufandi certaminis) Olo pattiis Notuagia: nibus
ad
 DANIIEILIB.II. 35'
prouidig
adhu'edemorato,aduolat,regiamque petit , quam competir lutu mrore plc
nmici nam. Percuntatus uid rimerent,regis filius rem aperit,eilenemo
pugiles magni nomi
llgargm, knis,qui germanam epofcerent, aut duell oH"errent,'quod 'idat iubire. Illic
iitraias iuflit omnes bene fperarezquid tam premi)l vitori eifer,rogat.Filius cfulto patre
anuenc refert,ipfam puellam vitori conliitut merced.%um 5 virgo diligentius adue
rcs ingc. hofpitis oculos intueretur, non palla fulgorem concidit . Ab ipfo amanter ere
iti : tita,quid formidaret, rogatur. Fulgorem, inquit, luminum infolitum deprendill
le Sucti le ver vbiconuiuio excipitur , decoram pandit faciem, caefaric ventiliam. Sed
mis fuis. fciens quo luminum effet terrore,verecundius illa fubmifit . Ingrefli regiam pugi
111121111 10 1es,ipfampuellam,auteius loco congrellbrem depofcunt. Olo ver, Modeliius, -3444
elhibus inquit,agendum cum rege. Num gremio abducere natam adueniih'sllli perlant [f:
intibus. alterum depofcere.Bene,inquit,haber : pugnam pofctibus pugna dabitur.Egref ziaria.
atentur [usque in campum de more metatum, ambos conicit: fatellites etiam auxilio do
,in Da minis fubeuntes prolternit. Partam vitoria puellam aceepit vxorem : qua filii
umfan fulhilit Emundum,regno Danie poli pattern pratlidentem. Sed priufquani ad no
tor.Ex uifimtun Heraldi bellum perueniret,patriam prius fortibus faetis illiilirauit . Au- \ f
1111 qua diens oppugnari parentcm a Torono regulo , oris liabitu deformatus , lioltis regia
1111 1110 ingi'effus,primi`im Siva/ari Olonisq, filij odio exulare profeiliis,vbi opportunitatem
311111' vidit,focios afcifcens , regem cum Ripatoribus obtruncat, nec ante patriam repe
Tum fa- ze 10 tens,qum patri pacem ab oppreliis liofiibus reportaret.lnde martima bella mul
ic cede ( ta conlicis,vndequaque vitor remeabat.Ad Haralduni auunculum dein profe
erelu
tus , quum nonnullse inter eos limul tat caufze fuborirentur,eo delerto fe contu
turcre, lit ad Ringonem ei coiilobrinumznain geminis fororibus etant progeniti . quo,
luccrct
iam magno in Haraldum bello virore,clonatur Scanize gubernatione,qu Daniz
detratain ab Ringone iiipr fignilicauimus. Inde ad vniuerfuin Daniaz regnum
11111121
proceribus rex deligittir,deliitiita (vt diximus) Hetlia.Sed talem fe iam regno poti- .
qud
tus cgerat,vt alliietos libertati duces facil piiiteret , regem tal delegiffe . @lip
111111 pe vir animo acer viribus incomparabilis , plenam omnium fubieiionem depo-l
111$ fcens,in tyrannid degenerare viiiis eli iis, qui fubeile n nouerant. Igitur inita
iaiiiti'i 50 fpiratione 86 (vt propius dicamus) coniuratione,regem quando deftituere non po
iHe- 30 terant,perimere itatueriitNec tam inuentus efr in X 1 1.1111115, qui fideret con
le fuit ferre manum, auderetque operam libi defumere opprimdi regis.Srarcuterus fu- ...
pererat iam annis grauis,quippe qui trium liominum im pleuillet etatemmecdum
plf ramen defetus viribus.Apud quem quei proceres, grauem fibi regnoq; incum
n, v1" bere Olonem,orant,vt quoniam illi opprimendorum gloria fit tyrannoi'um,liunc clam,H .
nul~ etiam faciat de medio: auri magnum pondus fe repenliiros. Promittit operani, n Jie/ff
ille tam auri eupidinc,qum Iiberandi tyranno regni gratia. Captansq; opportunita- prima. I
155. tem,ingreditur ad rege iam in balneis nudum, ipfe ferro fuccinetusRex ingredi-
bus Starcuteri acrio ribus oculis intuitus , fiatim reuerberat apud alios inuih'i virfi:
aS, 4o illa fuit(vt diximus) luminum eius aerimoniaStatimq; in fe rediens rex,virii multa
ibf 4 familiaritate per bellum notum , 86 armis fortillim, iam abeuntem iubet reuoca-l
gri? ri,arbitratus , magni aliquid virum magnis rebus exercitum allaturum . Vbi rediit,
ai. iam oculos rex fubmiiit.Qiid eft,inquis,Starc_utere quid arfersllle diftrito fer
ro allurgentcm tranfuerberat . Hic fuit exitus magni regisfortillimi viti , quem at
qu fortiilimus opprelit.
E M v N D v s 11 patri fubrogatur in regnum , non tantum paternorum o- _ 13.
perurn quam : indolis reuerenti , adiuuante generis nobilitate . Conten- zwaait,
5112. dit adolefcens paternis infiitereper bella veliigiis , prclara eius opera aut :rqua- _.
turus,aut,iiqua pollet,etiam fuperaturus. Prima illi de nuptiis (vt mos erat genti)l 7

1116
jo concertatio,Ringonis apud Noruagios aliquanta: genti regnantis liam, illi fama "
ulchritudinis ac pudicitiae commendabat . Sed non dabant veteres nuptui filias,
taf, '
niii fama inlignibus 86 1711511 prelaris generis. Igiturfocero probaturus Rin
la
goni, Emundus clallem initruit, Notuagiam adnauigat,bellum iiifertln quo iam
ad mort Ringone vulnerato,Emund iubet aduocari,eiq; iam moriens,digno fa
715
8:15 genero,ilidefpondct. Emdus aut plurimis vndecunq; cumulatus vitoriis
li.
1
l
L15
<~` mvv `. isn-nv *'*v

,e ALBER. KRANTzii
quum Notuagiam libi ex coniuge cmendatam pacallet,occifaRulla virgine bel
Maa.;3. lattice(quam rem in Noruagia commemorauimus) duo ex ducibus fminz bello
fuperllites , qui iam viuenri domina: lidem aftrinxerant , vlturos ne_cem eiu_s,li fu
perelfentzaudito qud Emundi opera cecidillet , regem prouocant in duellu . Diu
rellitere proceres, n polle duobus vnum, e regem popularibus oppom ._Sed per
uicit regis voluntas, elfecitquqne quis,quod ipfc cuperet,rentaret irnpedire._Con
elfus vtrique,alter ex his occidit,altetum vita Se ptazfeura gentis donamt._Sub
uius regno vetulus iam Starcutetus luminibus captus, virium vigore deltitiutur:
fed inglorium ratus line fanguine mori,qui toties holilem vidillet cruorem. Igitut
multa poenitudine Olonis a le occili mortem deplangens,precium lceleris autum Io
collo appenfum circumtulit,inuitans_huius mercede ad fui interfctionem obuios
le be# i uollibet.Qi1mq; gemino accinl-us ladio,geminoq; innixusbaculo fenex gra
deretur,ab obuio milite rogatus,quid libi duplex gladius vellet inutili leni ,
profel munus fuum facere poile . Propius arteptans ( enlcm abfconditin
latera allantis. Alio deinde itinere obuium habuit in venatione Hathet equitem,
. cuius parcntem occidillet,agnitus ab eo , qui'i fenex vicillirn oculorumvitio n vi
deretiltaq; duos e minilltis equites imrnittit feni,vil`urus li terreretur.At illellrepi
tu magis qum vifu vicinos deptdens , vtrumq; baculo que getebat excerebrans,
tertuit tetritantem.Propius tamen adequitans , vt extra enls itum cltititfenem
percunlatur , gladimne vehiculo velit permutare . Ille ab alto ducens fufpiria: zo
uondam,inquit,itriforibus metitas pnas rependi,nunc Se luminibus 8: viribus
dcfelus irrideor.
ift/inere reiipronas agit alueuaondas,
Sie ata: ominum,curm labentilnuannie,

Non qui ( mileretur,pra:tervnum Hathetum,qui c in agmine Se in pace
leni fedulus fubminillrat.Multa deindeverbor vicillitudine, quum Harherus de
plurimis percuntaretur , 8c illc lenum more garrulus , trophza fua numeraret,i
. plum quem requirit,agnouit Hatherum.O\udo tc,inquit,amice,obuium fortuna
/ fecit,moti volentem ma precio conlice . En autum quod Olonis nece metce- 30
tuli tu qu oq)~ limili
:mear-
m nece Perata refer q adiutus dolorein me
ferrum exeres,memor me patentem quondam interfetum . Non dillrulit
Hatherus mori volentem conlicere,prefettim gemina mercede condurus,qud
paternam mortem vindicaretc autum collo appenfum pacifcereturin pretio.Igi
tur dillrito gladio l`uper cetuicem fenile caput abllulit , trunco prope obtutus ca
dente.Hic exitus fortilllmi pugilis , 8c qui tertiam hominis expleuillet zratem.
@9d ne cuiquam incredibilevideatur,in ea quoque re naturam alere monllzra,vt
corporum magnitudinedta tatis dillenlioneuedeatin memoriam Ioannis de
poribus viri Gallici mentio, quem lila: gentis fcriptores tria viitalle fecula alle
runeEmundus autem Danie rex,pace integra lumrna cum tranquillitate decellit, 4
duobus liliis totidemque liliabus relictis,de quibus deinceps agemus.
CA P.: 4. S i W A D v s filiorum Emundi natu maior , tegnum partis illum omnium
voluntate allequiturfratre adhuc Buthlo impubere.Prima illa incidir teigerend:
mmn occalio,qud getmanam Gotaro Sueonum rcglpondilletdegatiquc ab rege
in earn caufam mill, itinere medio male habiti ' ent,cteditum Sivardi inli
diis elle patratiun. Igitut Sueonum rex iniutiam vindicaturus dallem aptat,mili
tes imponit,mouitq; inDaniam.Nec fegnior illi occurrit,SiWatdus,&: apud Halla
diam clalle congrelli,maritimo przlio ecettt. Vitoria Sueonum { Da
niz rex fuga fibi confuluit in Iutiam , colligens ibi fparli exercitus fuperltites mili
tes.lntetim rex vitorDaniam ingrell`us,puellam tapuit ante defponlatampecio- go
[um duxerant ea tempellatc regi) viri,li armis nuptias confcirent. Siwardus ramen
opportune Iutiam ingreditur. Nam peridem tempus qu Daniae regem bello im
plicitum Wandalqierfentirentaerrellri agininc mouentes in Daniam vallabdi
incell`erunt.At rex e fuga veniens,ibi quos potuit armauit , Wandalis occurrit,ae
retro pepulit,ptiorem liigam vioria compenfansed non eratlong tpus
in
 i . 37
ne bel~
in medio , quo iam ; recuperatis viribus , duce conliruto , militari ordine halve
zbello Iutiam reperentes,obuium regem lundunt lugantque. Magnum hoc 86 - 44 "
15,6 (u. bile ptlitun,quo rex non lolum bello vincirur,led Iutia exuitut, use iam inWan- litigi-Jaa.,
.Diu dalorum concellitpoteliatem , quum dudum anrea Saxonibus dominis illa letui- -243
. ret. etiam pugna lilium Iatmericum getninalq; lilias ab . captas amit.
eCon Hzec fuit illa Danici regni calamitas,vt quum Scaniam Sueci occupal
uir.Sub lent,Iuriam Wandali renerent,duobus regni potioribus pattibus in hollium pote
ituitut: &$1 inlula: in medio parebant Danorum regi : non contemnenda ui
rlgitur dem ptouincia,led maioribus lui prldiis : qu hinc Wandalidnde Sue
aurum to ! ci,medium Danorum regem pene captum completerenturltaDanorum regn Dm. "'
. . . . . . . . . Siwdfd
obuios fottillim propugnatum,tantis etiam maiotu titulrs illullratum,tot autum vito- .
.cxgta riis, ob vnius viti , lummo tutore fortunas 86 Horentillmo rerum , 8 "
vnum e peruenir ignominiae,vt penlionem,quam prius imperauit,exolueret. Si\vardus
)nditin autem pugnam retenrans,callb labote le latigauit. maiorum decora,
, in tam ctubelcendo return llatu , conala regni gubernacula gellare n lullinens,
:movi ne diuturnior vita ad extremam gloti ialur perringeret, lpeciolum libi
:lirepi pugna parere properauir.Q1ippe memotem calamitatis animum,deponend x
tbrans, gritudinis cupido lalutis laliidio ctuciabat : ade demendi ruboris lludium lucem
,lenetn ci inuilam lecetat. Igitur paratis ad pugnam copiis, Simoni cuidam lub Gota
`alpina: zo a. 0 Sueonum rege, Scaniam procuranti , bellum apert denunciar. (bod
viribus tis temeritaris viribus executus,occilo Simone, per lummam hollium llragem vi
tam liniuit. Patria ramen penlonis onere liberatincquiuit. y `
v L v s opprello in prlio lratti,in qualicunq, regno luccedit: quum in- C A P. 1 ,_
terim Iarmericus Fratris lilius,apud regem Wandalorum Iltnarum,crun coacuo li- [
bi collataneoque Gunnone,conie&us in catcet captiuus degcbatlg demum 5:22;
m ace etutus,at ue exercendi runs cultur applicatus,rulticum opus regius iuucnis exe- i:
tui; dc quitur. cuius promptillimam adminillrationem, ad regalium mancipiorum'
ratet,i magilletium trstertur.Eo quoque lyncerillm gello,in necellariorumregis gre
gcm allumiturNbi quum le iuxta aulicorum titum,egte'gia 'mot amnitate gell
'ortuna
neree-
3 lillet,breui in amicorum numctum rranslarus, primum familiaritatis locum obti
nuit,ac veluri quibuldam meritorum gradibus lrerus,ab infima lotte ad lpetatum
: me
honoris falligium conceilit : 86 ne legnem etieruemq; iuuenr ageret,miliraribus
: le lludiis alluclecitmaturae dores cumulans.Grata omnibus Iarmericiin
quod doles erat,loli reginae lulpetum adolelcentis luit ingeniutn. quz tempora,re
tio.lg gis frartcm lato , . Cuius corpus Ilmarus am
tus ca pliliimo finerc elaturus , qu maior exequiar pompa fierct, regia comitate con
uiuium inlltuit. At Iarmeticus alis cum regina lamiliaris rei cutam lortitus,ad lu
[ gatn, cuius lacultatem regalis ablentia promittere videbatur, circlpicicndam ac
lcTE celIit.Animaduetrebat enim,le,eriam inter opes polit, milerabile regis elle man-
hall@ 4e cipi,& quali alieno beneficio precatium lpirir pollidere. Praetetea quanqu pri- if',
:cdlib 4 mis apud regem honoribus vreretut, libertatem deliciis praelerendam exillimans, .
vilcnd patriz nolcendiq; generis cximia cupiditate HagrabatSciens autem qud
nium regina , ne quis captiuorum elabi pollet, competentibus prouidillet excubiis : qu
endl viribus peruenire non poterat, arte curauit allurgere. Filcellam itaquc biblo ac vi
) rtg? mine textam,qua agtelies ad hominis lormata,aues derurbare clue
111111 uert,viuo cane compleuit : quinetiam detrato lbi cultu,qu verilimilius huma
mili nam reprlentatet irnaginem,texit.Deinde priuat regis acrarium demolitus,ege
{alli libi rantm tecondidit locis. Intetca G unno ablentiam
1 D2* locij dillimulare iullus , illatain regiam lilcclla,impulloq; ad latrandum cane
milj .g o cuntanti quidnam hoc ellet regina: , mtc captum clamitare retulit Iarmericum. ~
5 Illa ad alpeum llatu, limilitudinis errore delula, inlanum arde iubet eijci. Tunc
unen Gunno perlatam loras llatuam,perinde ac lurtem locium,le&ulo tradir.Sub no- `
" `lern ver vigiles epularum hilaritare ac vino prouehitlargiore, ablcillaque dor
Midi mienti capita,qu turpiore eos morte conlumerer,inguini lociauitJixcitata
regina,caulamq, eius dilccre cupiens, ccita forcs petiuit mullet 1mperiola
it
EPI
d
In
 gs- 'ALBEIL KRA-N'tzli
quae miniflris mal fidetet.Sed dum Caput incaurius exerir, improuif Gunnonisl
cnfe Confodirut. @at qu morrificum vuhius experta cottueret , reflexis in occi
fotetn luminibus,Nullius,inquir,obrenru fraudis,f1 incolumi tnihi viuete licuiffer,
his finibus impunitus excedetes . Ad hunc modum ctcbras in perculforum minas
Regi-Am in moribunda profudit. Deinde Iarmeticus vn Cum Gunnone preclari facinoris fo
eendir Iar
.crimi
cio,tabetnaculum,in quo rex fraterno conuiuio Celebrar exequias, cuntis temu
lentia vittisdmoro futtim inc'e'dio complet. Q10 latius fufo,quid ebrieraris Pru
pote ditcuilo, immiflis equis , deprehenfos periculi infequuntut autotesAt iuue
nes primm iumentis qu repeteranr vei , ad vlrimum iifd prolixiotc curfu de
bilitaris,pcdites dederc fuga . Iamque pen occupatis,amnis remedio fuir.Pontcm I.
enim,quem ant,motan ` perfecurotis gtatia , ptatcilis ad medi trabibus,n mo
d onetum imparicntem,fed etiam ruina: propinquum eliecerant,przrergrelli,in
opacam de indulttia voraginem Concelletr: quibusimminentes Wandali,dum
parum ptofpeo periculo equis improuidi ponrem onetanr , defidtibus rabulatis
excuili pcipirantur in Humen.Sed dum enarando rip apperunt, Gunnone c Iar
metico intercepti, merli aut interfei . Ita iuuenes egregia callidiare vli, n vt
fugitiua mancipiafed quali prdiriconlilio fenes, maius xtate fua facinus edide
runr,quod anr Conccpetant,etiicaciter adimplendo . Ar vbi venr eli in littus,ta
pto quod fors obtulerat nauigio,in alrutn procedunt.%os qui intequebanrutbar
bari,nauigate Confpecrosyocifetando teuocate Conari tegnatutos,li tedeant,fp
dent , qud publico vetetum inliituro, tcgum percullotibus regnotum fueceflio
Jannie
fuetit decreta.Diu recedenri aures pettinaxWandalor clamor, promilfis pella
/
cibus exurdabat.llc ad verbum Saxonis omnia.Ogm deo tepetiui,vr eernar
inept.: [ diiudicetq; le&ot,quminexquif1ris verbis lit eius inretdum inepra natratio:quod
,au .
prfetrim in exiru regin tegisq; Cptobabit.Perhanc vet rpeitatem d Iarme
ricus in capriuirate manetet , Buthlus Siwardi frater Danis perfuntoti ptzetar.
quibus venienti Iarmetico regnum tradcte Coatusx tege priuarus eualir.
.16. IA n I v s Siwatdi filius ex Capriuirate rediens , patetnum regnum poil
farmer/cul
oe
liminio iure fufcepit,adiuuanre patrui, qui per abfe'ntiam eius adminiltrauir, igna
afa. uia.Nec longum tem pus,in medio ipli latmetico iam Danotum regi, bene geren 39
da: rei nafcitut occalio. Nam Gotatus Suecia: rex Sybbonem iiupri infimularum,
occidi iuiletarCuius tei indignitate permoti eius Cognari , ad Iarmeticum fe con
ruletunrzopetas illi promitrunr ,li Succix tegnum oppugnate conrendat, fu
turum breui vt expugner . Mouir illum magnac rei obieta conditio . Iraque arma
uit clafTem, cmultis iam regni procetibus adiuntis , regem opptellit:gemi
noque regno fublimis,pril`c capriuiraris damna pulcht compenfauit.Au&us pe
Wanda/i'
inganni
>rinde viribus mouit in Wandalos , vindicarurus longx captiuitaris iniutiam . Nec
talt" {/9 fegnes illi holics occutrunt.Confetuntutmanusac magno ptarlio vii Wandali',
:4 de] eflu in iura Danix vetfa vice tedictunr , rtibura qux exegcranr iam folututi . Vr autem
om-m
r (fleii iniquz'capriuiratis (uae, qud catcetem operi diurultico cogererutinfetuite, 4g
'We iniutiam vindicatetzquadtaginta ex primotibus holtium capros , luposq; toridem
inuicem per iugulum appenlos fociauit. @om patricidalium pnarum mod in
his vindicdis adhibuir , vr genris rapaciratem 8c indignam genere ( in fe admill
[am ftutiam Compenfater . Subata regione ptlidia opportunis locis difpofuir..
Inde ptofetusembonum,Cutcturn,complutiumq; Otientis gentium regiones
bello pertentauitzvtpote duplicis regni rirulis inlignis . Sed ea fteri regis implicatiof
ne Wandali,ptfidiaimpof1ra opprimunt,armanrque C1al`em,Daniam petuafti
tes.Rex quum hzc auditet,auerfus ab iis uos impugnabar,ad rutandam Daniam
regtediruthoflibus fit obuiam,maritimo ue ptazlio excip'it ac vincir confligentes:
derelionis autores rnifetabili fupplicio alcir. Nam loro inners equinis vngulis it
Wandalotum principes implicuit,perque Cnum faxa atis molollis immirrit:
vt multiplici fupplicio intetitent. Qtt pna terriri carteri,mandata fatir'att . Re
bus bello in Circuiru Cpoliris,iam domellticis illultrdis animum adiecit. N edita
confpicuaque rupe manlionem inittuit,vallum ingens iuber comportati, molem
magnam firmar: ima vallis,media rricliniis,fumma munirionibus aptar:
. - portas
 .
_r l .
.

_monk _ _ _ i DANIIE LIB. II. 35

OCC_ portasquatuor firmar. Manubias holii,86 omnem _thelaururn in egim-nm..
_Cul-Ht da regia componitl. Inde _quum audilfct qpolda Orientalium mare infeliu tenere,
nmin adnatugat : nauaqu; przlio vitos ca con _ n_one n_r focietatc all`urrut,vt germanam
_ons ( _regio more 1nliru&a,mattunon1_o 1111 iungant. Opratavihs conditionn qu?~
_s . _ 1ndicitur,qu_od votis o_rmubus,ct1_am vicioribus cratexperendum.1ntcrea Liuonu
ms _hb l regis lilius Bicco,grau1 patns patnxqucirnuriainrcgcm comotus,_qu1a artms vm
At ___th dicare non pptcrat,ad _dolos conucrtiturAddit ( regi comitem minillrumquc ad
Mud@ omnia fedtdu,allentation1buqs pcruicit2vt pnmus ad {ccrctiliima quq; c_onlultus
adhibercturlir quu iam plena apud rege mcrerctur dcnuclarillimos regi lirbuer
(imam l x o tit alieusc in omne facinus impi prauis cliliis reg impulir. Fingit lilij 86 vxo
mmf* ris adulteriumzquq; huius rei verifimil faccrct narrationcm,fubornat,vt regina,
f_cmdn omni inlidiarum Bicconis ignarafccrct regis lilium, priuign (1111111, de iocalib.
Ibid@ interpeller. Qta rc apud reg cpcrta, dclarori aurcs prbuit. Igitur regina milcris Proff, w1.
abulatis modis excruciat exanimauit. Nam quae le lcort regis lilio praebuillet,cculcan "f 11?
dam bobus iullit refupinari. (; iumta foemine faciem inuiitannileranter 2'
l1 H5 VI patccrtfupinatam iubebat prolicrni, 86 ita bouinis pedibus proteri. ( ros quit PM "Wif
; cdido- adgermanos eius deferrctur,in vltion cxarfcnmt: 86 omnib. vndecunq; mutuatis "
115,11* viribus,in rcg mouert.ch ipl`c iam imparatus ad cduccnd cxercitum,lirmat
- pridcm munitioni lidebat:penora comcatibus,munitiones armatis impleuit.
nt,lp a. lks ver tanto odio feplcrant oblidione regi,vt nili expugnata non redircnt. Op
1ccellio pugnant fortillime: oblclli vcr non fegniter le tutur. Fit obfellorum eruptio,cui
15111112- rcx 1(1111111. Acerrim dimicatur,quum deforis adellent,qui oblidentcs alio
:terna: de latere inuadercnglbi ma nis vtrinq; odiis concurritur: vtriulqs partis vites con
yzquod _ ciduntur.Rex iple inter medios obtruncatur.Rcliqui oblidentium gr ( 111
Imc. ues recipiunt,laccras vircs in patriam rcuehunt,vih' pariter,c vilores.
; R D n v s lilius crat Iarmcrici :'qucm ille deliinatum fupplicio, priufquarn CM_ 17,'
{ - interirct,mortciullit reuocarizric omnino regnumhredc careret.ltaque poli pa- Broan,
n . trem regno prerat. Supplicj autem quo cl'umendus crat,hic ordo commemo- u..
[_ jgm, raturlubebat acculatum adulterum fulpendxo punirn 86 ramen quia regis erat lili-
. 3 o us , hoc temperamentum adhibitum elifupplieio ,vr iuuenes duo {ubietum pen
dentis pedibus allemarent,quali ( 1111111115 fullinentes: vt regis interca ani
_fccom mus exferuefccns , tempus accipcrct mutand fcntentize, 11 vidcretur. Optimum
, ( reuera regiae clemenn cpnlilium. C_ui compat (111111121 Theodoli) magni Roma- 779ml ""
. n1 Imperatoris, non lon _ehis tcmporibus dominantis conlhtuno , Ne mortisnfen
_cmp renna ante tricelimum em fumerct executionem. Igitur quum pater eiulatu ca
tuli,cui Broderus inlileuerat,cognouilletfalconemq, eius 111 (110 (&11 cerne-
. ret plumas libi l`ua (ponte conucllcre , hcrilem poenam beliiolae vik (11111 (1111
' d c.: ref Motus pater,En,inquit,animtcs,quas line ratione natura formattinmiferatio
n all nem poliulant,milerabiliter ( gerentcszquo magis ego, quem intelligentia erexit,
4o regia fortuna proucxit , .pattern talis iuuenis gcniriua vis fecit, milcrationis alfecl
func vilceribus admittcrc iubcor Iraq; famuli,dctra& lupplicio lilium,li viuir,relaxa
lfm tc.Sic redditus eli vit Broderus,miferantibus pulillis animantibus,qu maximus
du regno pater innocentem pnae addmt.@anta pcl`tis principum allentatio perdi
lmlf torum quot reges euerterunt pellima (110111111 conlilia Iarmcricus, bonus pater,
" non degencri lilio ignominiofum lcthum inuexit, proditoris allentatione (
305 111161115. 11111 optimi Imperatoris Alcxandn' Romani principis lai memo-
1d?" ratur : qui ex aulicis familiarern libi alleclam,multa vendere (011111111 1111, plura 231,5
1lb' polliceri quum compcrillet,captum vinciri iullit,alligariq; palo in publicum : 111111
Liam facibus vndique fumigantibus circumdari , 86 111 ora torqucri imperat , clamante
11651 5 o prconc : Fumum vendidilli,li1mo interibis.Talia vtinam prmia reportart,qui
guliS I. apud principes delationis munere limguntur. Caeterm quid rerum lub huius re.
: gno gelium lit in ea prouincia, compertum nihil habeo , nullo przclaro operein
` Re. fallos relato : nili qud Brodcrus lilius patri luccelTetit.
y)dita S I W A L D V s poli hunc regno potitur. Q10 fanguinc crctus,quidvc rerum A P18
lem gellcrit , omnino memoratur nihil : nili quod eius imperium ad extremam vlquc
1133 1J
mii
 i; ALBERNKRAN-_T-zit
feneam lit deduumlio interim eius pitaticx infillte. Deerat illis hominibue
rerreltris lape militia , cinquietudo mentibus inlita tranquilliratem temporum
}- 11.1 Daniam vndiq; mari cintam accepimus,nif1 qua parte Sca
Wm : hac tempelate adhuc Suetici iuris videbatur)iun&a efr Suecia: montibus
:223W- afpertimis,qua: ab illa quoque regione terrelirem militiam non admittirlgitur ad
mate conuolarunr,ibique adolefccntiam attriuergmaioribufque rebus alluefece
re gerendislnde illa nauigandi exercitatio e prouexit homines,vr littorurn circu- _
politorumpen omnium forrun attentatenr,Wandaliam fubigerent, Saxoniam
fpe rributis onetatent,Sembos,Curetes,Elones,Rull`os impeno fuo premerenr,
Galliatum litrora infeliarenrtitanniam 86 Hyberniam fubigerent: poltrem et I.,
iam quue in Conliantinopolim nauigationem extendetenr.Vellem hoc loco Sa
xo noltet explicuillet,qui lietint,quos Hellefponticos ille dixit,c Iarmerico rege
nonnullisqs aliis manus conletuille. Si traieu Europa: atquc Aliilli venetunt,
( qux efr vera Hellefponti prouincia) longinqua nimirum in Daniam nauigatio.
te Saxo noliet, quando illi viri ad arma pugnafq; exierant, cur ram multas
in medio propinquiores 86 locupletiotes ptouincias praetetnauigauerr, 86 in Da
niam, lierilem vtiquc crerarum compatatione prouinciam, arma contuletunt
Veriros ctcdiderim Romanum imperium , ne illi patentes regiones incellerent.
Qlippe Magnus Conltantinus per hanc :etarcm Imperio prlidensfuo de nomi
ne Byzantiumin Conltantinopolim transformauir. Sed nos diuinarionis ignan', 20.
quz non legimus , poltetis tradete non valemus.
A 9. S N 1 0 1111115 hunc regno infequirur. Cuius tempota illulirauir Lgobatdorum
Langaafa. de Scania egrellio.Prirna huius regis opera fuit, Scaniam iamdud Suecia iuntr,
1555"' { regno iterum adunare. Eskillus arq; Alkillus duces etant , qui pro rege Suecia:
` illa tuebantur. Sed Snio colletis regni viribus duxir in illos,initq; prlio fugauir,
ac regno fuo deinde (vt ante) parere coegit. Libuit autem iuueni regi,priufquam fc
iuPris nuptiis deuincitet,l1rtiuis amotibus dilHuere. Igitur Gorhorum regis liliam,
is; f1 legitimo roto depopofcilfetmullo pato parer recufaliet : fed ille fubmillls molli
m otibus nunciis,ad nefcioquos afletus iuliit follicirari. Pater puellat,adell`e iuuenes
peregrinos, qui filix fccteta Colloquia quatritarenr, vbi intellexir , iullit diligentius a..
eorum obleruari velizigia: 86 vbi furtiuis amoribus inflate comperilfetatttcptos vl
timo af'fecit fupplicio.Sed tex Snio luorum necem vindicate deptoperans,contta
lo exercitu mouit in Gothos.Iam tendebanr aduerlis in campis acies. Incidit aut
regi Gorhorum conlilium,vt millis ad Snionem nunciis,tem n roto agmine per
agendam,li videtetur,quato pugilum diuerfo numero committere hottarctut:
(vr multitudini patcerent) fotte autem pugnanri ipli reges vrettur,vt vieri 111610
ribus,tanquam toto agmine pugnat extitilfet,paterent. Accepit conditionem rex
51110,86 immilfls altrinfecus pugnatotibus,quum aliqudiu quat vites videten
tur,ceflete Gothi, 86 eor forte Dani vittores, viis legem dicebanr. Sed lilia Go
thor regis,iam Sueonum regi denupta,necdum animo exciderat amantis :iraque 49
dimillis qui earn etiam tum ad totum inuitart, effecit,vr taptui le aptaret. Abllra
@tam ergo toro legitimi mariti,Snio ill qualicunq; conditione tenebar. Ordinem
. 1. . 2.5. autem huius taptus,quia in Suecia deferiplmus, hoc loco tranlibimus.
CAP, zo, QV tempore per fummam cli intemperiem agtorum vbettare corrupta,n
gens annonx caritas incidir. Qupmq; oborta vietuali taritare grauis plebem ine
dia lacetater , tex quonam modo tempotis occurretet diflcultati anxius , qu ali
quanto maior bibulorum quam edacium impenfam animaduerteret, frugalita
rem poculis conabatur inferre. Cuiuiorum enim vlibus abrogatis,ne qua ex fru
ge potio paratetur, edixit,acerbitat famis fuperHui liauus interdito pellendam,
atque liti abundantiam efcis mutuandam exiltimans. Sed neque profuit rebus SQ
l etiam tanta regis prouidentia. Etant in regis conlilio, quibus vna falus fuperelfe [it
giggle-_ vifa , li inutilem multitudinem fenum puerotumque 86 fminarum nece teleca
[ rent , feruatis folis vitis militaribus 86 agtotum cultoribus : lic enim parriam qua:
alumnos nutrire non polfet , feruari folm polie exiltimabanr. Fatumque decre
tum,vt parentem serate fraum, matremque patiendo inutilem, lilium liliamque
auf
 1
t DANIPB LiB. 11. 41
minibus aut arrnis aut nuptiis inutiles,dorni quilq; (uae onfumeret Hoc decretum l'cclcris
Forum
irte Sca` atque atrocitatis
mirati plenum
fe,inquicns, , fmina
qud in duorum
regio concilio nir.lubrius
concilio rocerum
aclpatria: mater auertit,
liberationem de
lontibus
Igitur ad cret ellet repertum.Euocatis 111115 inlpirat,regen adeant luadetq3,vt mutato im-
pietatis pleno decreto , falubrius rex deccrnat , vf. inter omnes terr familias lors /4
indece
mittaturzin quam ea ceciderit, cum omni domo emigret ,vxore, paubus, liberis
mcirci~`
lecum extras. Ita lieti polie 110 1 patria multitudine nimia
troniam
{ubleuetur,& viris fortibus, quibus egrecliendi fors ceciderit,detut occalio terram
mcrcnt,
aliam expetendild quum ad regem peruenillet,placuitzedixitq; in quaquc Da
'Cmct-
l0 nie prouincia familias turmatim coirent, fortem mitterent : qu quem reperiilet,
loco Sa
cum omni domo emigrarct. Ita collcta magna manus, pn'mm conuenir in Sca
ico rege
niam,indeque egrellamauigio Godlandiam applicuit. Ibi autore Frig dea ( Saxo
tncrunt,
111 quenclam tellem faciens) Longobardorum vocabulum ac
tuigatio. cepere : quotum gentem condiderunt.Tenemus igitur domellicum huius 11295440 1
1 multas fcriptoris teltimonium,Longobardos Scania egrell'os: cui altipulantur omnes I- "5"
61111): talici lcriptores 86 Gratci. Eulcbius in fupputatione temporum, annum ait extitille 384.
11 natum Chriltum trecentelimum oogclmum quartum , Paulus Diaconus
. in idiplum tellilcatur : 86 omnes Blondus , nollri temporis antiquitatis reno
:nomi uator. Sed illi Scandaniam, iam Scdiam vocant,quam nos Scaniam apptllamus.
signan', 1Q l Nec magna vis de nomine , quando de ipla conuenir. Tenemus ergo origi
nem gentis,tenemus tempora. Nominis etiam caulam attingit idem Saxo Sialan
rdotum clicus , qui Rugiam primo in continenti, cofdem memorat appreliendille :
:11&5, ibique Pullis habitatoribus , quum ipli duces lequerentur Iborcm atque Aionern.
:Suecia: Sed antequam progrediamut in hilloria,libet de ratione mutati nominis Pauillper
lilgauit, digredi.
luaml'c n P 1 v M agnolcere, curqui Dani ant vocati (unt, aut Scan, CA P. 2.x'.~
siiliam, ab ea parte qua colleti emigrabantqnollea lint Longobardi, etiam antequam Ita- ngaf'ff'
smolli~
liam attingetent,vocitati.Sunt qui barbarum ropenlalongitudine nomen arbi`
uucncs 50 trentur eptos.
non potuit @odvocabulum
vni nationi vocabulumlinguze
tribuere vi eturerat
, quod alludere
omniGcrmanorum. Sed y
regioni commune.
gentius 50
ptos vl Equiden illa omnes viri promillis barbis vtcbantur , quod liodie quoq; ma
contra gna pars mundi lertur obfctuarc. Aliis vifum hanc illis appellationem Saxo
iditaut nibus,eorum agminib. immixtis, prouenille , qud Bardos appellari lolitos SaXo i"
inep' nes tradaeantiquitas, extetquevetultatis monumentum in vetultillimo oppiclo :l 5:17

nobis non longe to,quem Bardorum vicum etiam nunc appellt, detorto (
j Vido ri (oler) vocabulo. Ptolema-us quoq; ante tempora l`cribens,nominat Longo
1cm ICI
bardos : 86 Tacitus inter Sueuos commemorat : vt ex Teutonum natione ad Da
nos lit tranllatum. Quid Saxo fuper ea re tradiderit, diximus, autore dea,hoc illis,
idcrcn
antequam Godlandia abirent,prouenille vocabulum. Mihi verifmiilius videri
[11260
40 let,ab Italis hocillis proucnille cognomenzvt in pleri(que narrationibus per antici
;:it1ql1 49
pationem illo inferibantur nomine , quod ramen longo tempore lit inltitut.
bllta
Nam homines 15 proceriores , Longobardos , quali longos barbaros
appellarintNouerunt 86 Latini,qui apud vetercs lint Bardi vocitati.G-alli quidem
us. Bardos dixere homines diuinandi peritos. QPod imitatus in Carmine Lucanus
nobis reddidit,quum ait :
1111116 Plurim/zcurifudg/is Carmina Bardi. -
ufl ali' Latini ramen Bardos,liomines tenui fenfu, pingui ,86 quibus de lapientia
gallff parum fuerit degullatppellantic Cecilius Comicus, lic in 15 loquitur
tx fnl' ratius.Sed iam atl hilloriam reucttamur. Hoc quod quatrimus,gtis luius prz
adam 5 clarum decus : vt quomodo Gothi Romanas diu prouincias alllixerunt , Italiani,
trclus 5 Gallias,Hilpanias,Thraciam regno diu tenuerunt: Normanni in Galliarum litto
rcllC ribus lecles cum nomine Hrmarunt : 86 in Italiam cgtelli , tegnum Neapolitanum,
tcl-CCT im vtriulque Sicilia: fundamnt. Ita Dani,quorum pats Scani) l`unt, proprium li
Jquz bi decus vendicant , Longobardiam in Italia regnum fecille , atque aliquot {eculis
(quod dicemus ) tenuille. Igitur Scanij patria turmatim egrell, primum Rugiam
@que u)
I
auf
 vAirii KRAerii
_, ingrefli , puliisque liabitatoribis Wandalisfub memoratis ducibus ibi confe
derunt . uibus vita funis , prirrum regem Aionis lilium Agelmuridu qonfiitii
Marmi erunt,& in mediaWandalorumxgione non fine magno bello confederutlqui
" dem populus ille bellis innutritui , Se martima plurimum pugna exercitatus, tum
. 1`1 pugn inter medios Wandalos alfueuerat , aeuens vires , quas aduerfus
t Pannonios primm , deinde contra Italos impendei'ent . Per hate tempora Atila
Hnorum rex infinita multicudine fuorum, ac nationum in medio conltitutatum
adiuntis agmiriibus, nouas Oriente deferto fedes qufiturus exierat , peruenit
que in Pannonias,qu nunc Vngaria dicitur . Ibi cum Bleda fratre partitus` impe
rium,longas fecerat in vicinas nationes Tliracum, Dalmatarum atque aliorum to
excurlioneszdeincle Fratrem ,qui Budaliam ciuitatem erexit , iimultate extin
. xit,longiusque pi'opagaturus imperium, ad Rhenum quue perueiiit . Ibi obidens
Agrippinam Coloniam,agmen vndecim millium virgiiiurn ab vrbe Roma,quam
- deuotionis gratia adierat , ibi per Rhenurri defcendens obtriuit, agente caititatis
autore Deo,vt magis fanguinem fundere , quam corpora polluere , immaniiiimo
tvranno in aiiiinum defeenderetlnde mouens in Gallias, magnum 8c memorabi
le hoc prlium in campis Catelaunicis fubierat. Aduerfus enim Romanum patri
cium, (cuius in partibus lieterant Gothi,qui tum in Gallijs fub rege Tlieodorico a
gebant) quum Atila Hunnorum rex Gepidas,Herulos,%idos,Marcomnos,A
lanos,Sueuos,Saxones,\Vandalos,iingulos fub fuis ducibus tralieret: conimiffoqpl
Omnium maximo prxlio , fupra centum hominum millia cecidilient, rexque ipie
(quem diximns) Gothorurn ibi ccideretur . Cuius Hlius Turi fmundus facile tum
Hnos obtriuiiletmiii Aetio procurante, vt extcra: nationes inuicem fibi effenr ti
moti,patrium regnum fufcepturus,in paterna ditionem retroceilifet. De Hunnis
autem,qui Se vn e fuerint,quamuis propoiiro noliro non infemiatfacil traniire
mus,li :i quouis Italo fcriptore (quod quidem fcirem) fuilet explicitiirn:fed quum
illi facili manu res illas attingant,quae non illultrandz illorum genti accedant , ar
bitror non ab re ell`e,ii quid per traniitum eius rei ctingam. Hunnos ( Rulfos
if" 6p ad Orient olim liabitalie,Saxo noer oliendit,quum nonnulla,quae Danis obue
nerant bella cum ea gente,cmmorat.Nam per Ruflbs Danisc viciiiim Hunnis '30
erat tranlitus, quum inuicem belligei'artur, (quod nos quoque liiperioribus locis,
quum ea res cominemoraretur, attigimus) valiam illain dico regionem, qu~ olim
SauromatmuncTartari tenenr,tum(vt diximus)llni gens elfera tenuere. Acce
dit locupletilli mus teftis Berofus,qud Europei 1, Aatici.Nam Hun
num fuille ex primis Tuifconis liliis(vt Sucuuin Se Wandalunihlle commemorat:
Gepidas,llerulos, Marcomannos ex illalatiliimaWandalorum natione extirife
debemus accipere,qua: mari noflro incipiens,a Rugia(quam priinm occupart
Longo bardi) per Pomeranos,Stetinenfes,Brdeburgenles,Silelios,Boliemos,Po
lonos,pertingit quue ad confinia Pannoniar.Sed tum Atila retroceflir in Panno
nias,ibiq; recolletis viribus,tranliuit in Italiam,triennio oblidens Aquileia, donec 40
_ caperet . @o tempore potentes eius regionis viri terrore conciti , in paludes con
; cellerant inuias,ibiq; tentoria cafafqaeniporales fixere. Sed perleuerantibus malis
ffm m' in regione , paulatim ex necefliate,quod vfui ellt,concepere , initiantes Venetia
rum nunc potentiilimam Se opulentiiiimam ciuitatem.Atila ver occurrente fan
tillimo pontfice Leone primo,reduxit agmi'na.Starimq3 nouis celebratis nuptiis
tant exhilaratus vini liauiit,qud exundatione cruoris, quae illi per nares defluere
folebat,exanimaretur,Martiano tum imperantezqui in fomnis vidit, Si enunciauit
4 "m- Aril arczquo genere armor gens illa plurinium vtebatur. Tum fe entes
1111 parebant,in libertatem vendicauere. Erat inter primores duces Ogoacer
. rex (vt aiunt)llerulot,pars ea fuit,vt diximus,Wdalic nationis.ls infederat ma- 50
gnam Pannoniar regionis pattern cis Danubium : fed compert habens,ltaliam
florentiflimam regionem capi facil,qud Imperium occidentis nimiri vacillaret
{ub Auguulo,(qui c re Se nomine non magnus etat) comparatis viribus traniiuit
4. 7 x. in Italiam,polt quadringtos anno 7i.dat mundo falutis.Ququ, priPtinas ille fe
des vacualiet,Rugii, quos a Longobardis fuis fedibus pulfos diximus,crcato ex fuis
rege
\
 1.1211.- _ ;
" - tege Seleleopdoactis prouinciam habitatutiinuaferunt:exemplum Wandalo
. nun,Hunnorum,Alanorum,& aliarum getium,quas viderant fliciter fedes fuas
' _commutalle,fecuti. Sed Odoacer pollquam in Italia imperium conllituerat,prx
:mln lidia opportunis locis lirmauerat : quum audi'llet reliquias fuas, quasin Germania
ilus `leruandis fedibus conllituil'let, Rugiis expulfas,magnisitineribus contenditin
` la Germaniame ptlio commillb,Rugiorum regem fudit,gentemq; tetro pepulit, l
vreuetfus in Italiam. Tum Longobardi,tot iam gentium exempla audientes,nouas
" 86 illi fedcs quaerere properabant , quarto rege Bodehock iam rebus prazli
RP@ dcntc:cuius tranlinigrationis gratia,qux de Herulis,llunnis,aliifq; dita funtfue
mlm I ' I re introdul'aratigitur natum Chrillum annus 476. quum iam Longobar- 4 7 5i
Kun' di,dimill`a quam inlederant fupra centum annos Rugia, magno agmine peruene
CDS runt in conlinia Danubij,qua: nunc prouincia Bauaria dicitur, ibiquelixis fedibus
_uam aliquandiu permanfere. Nos quoq; hoc loco ligentes llylum,quia Longobardos
in Bauariam perduximus,reuettamut ad nollros Daniae reges commemorandos,
@lmp illa tempora contingamus , quibus illi Italia: propius acccllerunt : hxc ipfa
)rabi- breui anticipatione prferentes,doneclatius lingula explicemus. _
patti- B i o in tegnointetim Snioni fuccellit, lius, `anne aliquis magnade CAP. 2.2..
.co a- _ llirpe nepotum,incertum , rebus perillum gellis aliquid in annalibus re
35- lati accipimusznifi quia regnauerit,folo nobis nomine notus elle promeruit. Mir
bqyae 1- 0 11 alium proueliatimmerentcmfaciatq; iinmortalern , alium
,C jpfc deijciat fummis dignum honotibus. Ita quumlit iniqua viutibus,ctiam fato fun
mm lis non quior inuenitur. Nam alterius tempora longa donat cclcbritate memo
.m d. I randa,alterius ita res prclaras abfcdit,vt nihilinde veniat ad polleros. Bene Ma
Lmnis gnus Alexander, quum bulla cerneret Acliillis,liifpirabundus aiebatfoelicem
ufitc- " titille iuuen, qui laudis fuae naitus fuillet prcon'em Homeri, fibi quoq; idipfum
11mm ab immortali Deo precatum, vt breue mortalis vitae momentum :eterna apud po
_ M_ _lletos memoria celebrareturj Nec fraudatus delidetio f_uo.Scd n_o_n :_ ua Biot-_
_mos nis fortuna. Quain re apud iullos rerum :ellimatorcs nihil iple amilit, led
Dhu@ _ temporum curfusinfpicere cupientes,multa perinderequituntdeliderantque. _
'umu-s is, -5 A A L D s deinde hunc regno fecutus , excepit eandem cum prsedecellere C A p, 25.
locis, _ fOrtunam : n_iliil c_nim e 1110 inliter* relatum . M_irumautem eagente
` tam de multis regibus pertinax , vt_praetet nomina n_ihil lit in fallos relatu.
_ Nam poeticam ca lingua ab olim,etiam priufquamLaunas literas acciperetwene
.C _ rata . Carmina, heroum res pratclaras magnilice reddentia : tellantur Purim/I
Hun. ` infctiptiones , qu Vetullis 8e obefis in rupibus longo tcmporis tralu per liti cor- gfld
plat rols,qu; hodie (vt ferunr)vifuntur. Et nifi fuillet in illis fcribdi cura, par omnium .
I ,c regutn prtcclaris facinoribus obliuio prouenillet. Nunc quofdam legimus magni
[ . ficis rebus pereiinatos, quue ad prolecutionem aniotuin quibus fernlebant. @o
$ magis mirum videri debet, alios tarn obfoleta deterfos obliuione,vt prter nomi
lnnc" l4u na,& fuccedendi otdinem,nihil prorfus de illis memorctur.
49 G o huius Haraldi lilius,cum regia fuccellione magnum : memorabile CAp, 4,
SC0n_ h nomen obtinuit,tiont rebus bello gellis,(qu vna ell: ratioinclatefcdinobilibus
malls ` Se viris militaribus)qum curiolitate exquirendarum rerum,quas vel natura fepo
' fuit abhominum obtutibus , aut fabulofa fibi ac fupetllitiofa conlinxit antiquitas.
e fall' Equidem multa ab qu; feeulis vetullilfimis , in regionibus Aquilonis mira ac pro- gui/
LuptiiS V\ . digiofa funt relata. Nec hodie celfant hominum fabula: de miris Phinnorum vati
` cinijslacent relipinati,pallentes,mortuis limilesc aliquot horarinterualla
Ciatti: ad le redeuntes,cfurgunr incolumes,&rcnuncianr quie trans mare per multa ge
,Cnfgs rantur millia, allerentes notas c ligna, quibus vera illos dixille compertum lit,aiit
'Unger 5 o laciniae partem de vellc, aut exiocalibus aliquid : quod domum reuerli qui exqui
[ ma 5 lierant, llupentibus refetunt qui amilere. De Normannorum quoqs,vr appellant,
diam Teruillis, (genus fpirituum,miris,vt ferunt,m_odis ludilicantiu liomines)aut ve- remet i.
: ra prnunciantes,aut occulta pandentes,aut inlidiarum aliquid n_elentes,ijs prae- _1'; Si
um; fertirn qui in eos malignantur. De lllandorum vero p_hantalmatibus mira prdi- agg
`THC (c. cant, qui mercantes regionemlulrauere. _Nam volitare pallim v_mbras ferunt:
g; fills 'ml
rcgc a
\
 '4.4 ALBER.KRNTZII
quae etiam nonnullis corporali lpecie viluntur,vt aiunt,led ab iis tantm qui
initiati quibuldam lacris,magis autem execrationiblxtremi horum(Hec
kelleld vocant locum)vbi inletnas ledes,aut Etebi erutationes atbitttur.Hyber~
nici utgatotium memorant aliquando Particij. Sed Gormo rex Tylenli
bus tie cuiuldam ledibus remotillimis accepit , eamq; rem illum expetidi magna
Cupido inualit. Nauigium iuliit aptari,temiges in id genus leruitutis delctum da
mnauit. Torkillum quendam rebus ptaepoluit,huius famz ,86 qui multa
experiundo didiciller. Iraq; tribus in id negocij nauibus expeditis, (quas nodis cte
brioribus clauisq; litmauit artioribus)luperne bouina coria lupctinducuntur:co
meatus in multa tempora prouidentutltaque nauigatur,vt tergo lolem 86 ambi IO
entem terras omnes linquant Oceanumlbi que lertur elle competta,fabulis de
putanda, legant qui velint ex Saxone prolequente, ego ad hilioriam pertincrc
non arbitror.Somnia 86 volitantia,qu anilibus nxniis propiora lunr, te
rum gellarum ordini non putaui inlerenda.
CAM.; S D hoc loco damna tempotum 86 multa line cmemoratione ptxterita irn
peria requiro.Siquidem lub tribus proxim commemoratis regibus,tpora multa
conlumpta lunt. Nam Snione tege , lub quo (vt diximus) Longobardi Scania
migrarunt, ad ulque Gotricum (qui 86 Gotltidus) Gormonis proximi lilium , qui
tempota attigit Caroli Magni Francorum regis , Romani deinde Imperatoris: ad
quem ab exitu Scaniotum , ad expugnatum ab illo tegnum in Italia Longobardo zio
rum anni fluxetunt circiter . Nam ex lupputatione' Eulcbij , I-Iieronvmi,
,86(1 lecutus ) Matrhi Palmerij, emigratie facil-.1 anno Chri
-[ L x x 1 t. Captus autem Catolo Deliderius ,
Longobar
da mus, D l. v I. qui anni ptter lex, lunt . @s autem ctedat tres inte
901mm. rim lolos in Dania reges przfuille Nili arbittemur,tutbatis rebus, line rege duci
bus tem elle : quod in caetetis quoq;, 86 Romano nonnunquam Im
perio cernimus conrigille , vt propter conlulionem , 86 lcriptorum ne
gligentiam, dilcerni non pollt quis regnauetit : quum multi interim de pari con
tendentes,ad le quilque regium nomen cum dignitate rapuerintlntetim ad Lon
gobardos noltros reuertamur,quorum res per hanc iplam qua: apud Danos vaca 30
uit :etatem per Pannonias 8611 inclaruerunr.

ALBERTIKRANTZH
DANI/E 1.1.111.
CALL R r M v s gentis rex, qu adhuc in Rugia Wandali motaretur,
.Age/mim "; Agelmundus etat,llius Aionis ducis,lub quo lunt egrelli.Annis
. dw Longa " ` ` ille 1 1 I.rcgnabat,multa aduerlusWandalos,qui illum cir
lardorum
nx I. ? lq-g culedere,bclla gerens,mulris viiorus clarus.Scd tetu geliarum 4o
c (jx ordinem non
" 'l ` 'musErant quitenemus,lcr1ptorum1ncunazquod lcriberent
lortiter facerent,non etant qui dilcrt quclh lu

' fortia . li rcs iplas etiam inde cnunciatas

milla teneremus, non magnopcte eloquentiam queretcmur. Hoc iplo rebus humanis.
Il.
excedente,luccellit Lamillus,vir non tam natalibus clatus,qum rerum gellarurn
gloria inlignis. Equidem metetticio natus fertur cplexu , qui ad gubernacula re
gniq; lceptra nullo modo fuillet admillus , nili incomparabilis rerum gell'ar me- '
' mora, 86 incredibilis quazdam vis animi corporisq; luillet lul-fragata. Sed tegnum
quod metitus accepitfortirer gellir,non diu tenuit.Siquid triennio decurlo,qua
de III. licunq; cxitu(qucm non tenemus)lceprra permilit luccellori Labe. @,qud etat 5o
vir bello lottillimus , 86 nihilominus inter luos amantillimus, in gente feroci, inter
accrba multot holltium circm habittium odia, tegnum produxir ad annos vlq;
L. quum adhuc primas ledes tenetenr in Rugiazquze illis patria nauigribus pti
ma occurrit, turatu petinde lacilior, qud inlula ellet (vt hodie quoq;) mari cir
lie/debat( cuniHuaHunc exeipit Heldehock,Labc ilius,ordine quartus,rotid zumos agens
1111
in
 f D ? VI E 'L I . 1 .
uituti;
(.
i regnorquem Godehock quintus fequirut.Sub quo rege primar'r fedium faflidi Goddard.
um non ferentes,quum auditlentHunnos,Gepidas,Q1tdos,l-Ictulos iam ad Da V.

nubium parrim,alios etiam in Italiam rrfgtetlbsybetrima militia prxmia retulitl '

lenti
te,vberes agros,ciuitates opulenras 8c regna latitlimazigirut vitos te etle,gladios tc
mgm
nete , patria eXteros elle perpendenres , fatto agniine, cum omni domo e familia
nda
emigratunt,citta Danubium oCCupantes regionem,quae nunc Bauaria ctt,tum ab
milt; Odoacre Herulorum rege (iam initalia regnante) vacuara ptimm tua rrtitione,
scre deinde,quum reuettetetut,Rugiotum expulftone. Ea fuit Longobardottun tot
tco tuna,vr bis Rugiis Riccedetent in fedibus: primm,quum illos eiiCerenr de tua Ru
IO gia:indc,quun1 iidem ab Odoacre pulfi Bauatia rerrocederent,patriam tepetentes
s de qui tuperert. Longobardi tedeunte ad Italiam Odoacre,ibiq; pot't annos aliquot
irte a Theodorico de Verona,Gorhotum tege vi&0,pacitice` regionem renuett. Rex
,te memotarus,fub quo fecundo cmigtarunt,duodecim annis regno ptfuit,reliquit
que fexro, quem Daphaon dixete.
t C iam primus ad Danubium'gti ( regno ptfuit, multis proculdubio vi-I P- f i
Cinar gentium bellis inquietus. Sed res illas Cum Ctetis multis tepeliuir obliuio : Daphaon
V1.
quod nemo referrer in faltos. Tratum aurem quinquennio folo tegnurn,teliquit
teptimo,cui nomen etat Tanto. Huius hoc ptclatum facinus memotatur, qud 74" Wf
I-letulotum reliquias ab Italia rederes, occifo eorum rege (quod diximus) Odoa
zo th,quum prittinas fedes reperetentiam Longobardis intetlas, tegemq3f1biex fuis
Creanres Rodulphum,bellum Tanroni Longobardorum regi patatentducia vi
Cinot genrilium fuotum, qud Bohemi, raui, Siletij,vnius linguae 8c narionis
ca rempettate homincsfuis Cgenitalibus fauerenr. Etant enim (quod in Wanda
lia ottdimus) Heruli de genere Wandalotum: quuis aliud fentetit Iordanes Go
th us,quod in Suecia nottta quoq; attingimus.NunC ver belli inter Longobardos
Se Hetulos ea fuir oCCatio. Repulti ab Ottrogorhis Hetuliclralia depulti, C rege Bel/i inter
Hera/o.:
Theodotico , (quum regem eor Odoactem cum oprimaribus Rauennae iutlitler
occidi) Hetuli quidam, qui Gothorum refugert imperium, in Pannonias tenerti de: rau/4t
anti uas {edes tepetebant. @as etti Longobardi otcupatlent,tcmantit ramen in
30 lati ima prouincia locus,qui reliquias Caperer Hetulot.Nam magna eotum par
.3.
tem bellum Irali Cfumplir : aliquanra etiam in Italiae angulo,ti1b G orhotum im
perio, gentis portio remanfit. Etat igitut initio inter Longobardos c l-Ietulos non
tolm quies,th etiam tegib.Contiierudo efamiliaritas mutua incetIir.Heruli qui
dem natale folum,quod illisMagnus Conttantinus permitir,qu tibi iure petere vi
debanrut : Se Longobardis humanum fuit,de accepta aliena prouincia vel patrem
relinquetc antiquis potletlbtibus. Venerar Rodulphi I-Icrulotum regis germanus
pto Caufa ad Tantonem regem Longobardote ab illo perbenign acceptus ett. t
@um peratlo negocio iam redire Conttiruitler, procetibus Longobardis dedu
6tus,irct agebat,qu regis lia demotabarut.ProCax puella,quum videtcr peregri
4e num hominem honoris gtatia fuis deduci procetibus , nobilem vit (quod etat)
{ufpicaraanitit ex fuis qui illum ad Colloquium domin inuitaret. Ille n gtauatus
venir. Salute accepta ac reddita,quum tlarutam hominis putillam inter fuospetu
lans puella Ctemnetet, t ille intelligens , fetoeius militari tetq, netCio quid refp
derer : orta(vt tit) rixa,ad gladios peruenitur, ille multis interfcptus facile opprimi
rut. @a rcs iutt fratri eius Herulor tegi,vltionem dedit. Iraq; Conliat ett bell,
quod Hetulorum tex, gentis (uae tobut Se exercitarionem in atmis tciens,per Con
terndgucibus
tut t Longobardorum(quos
tuis,copias illis pro fead prlia rudesfedcns
attribuit,ipfe ducebat)facil iudicabat.MitIis
ociotus aleam igi
fatigabar.

minem in fpecula Cttituit,qui pugnae exit 85 vitoriam tenunciater: Capitis peri

fo culum denuncians,ti fugienres Hetulos tigniticaret.Srolid nimium prasceprum,
tam tibi cettus videbatur de fuot ptfumpta vitoriaed Cgretli Heruli vincun
tut,fugamq; Capetfunrcmpetnfegniot pugna init,qui hott Ctemnir.SpeCula
tot n autus nunciare Hiot fugatn,exclamat,V tibi inflix Herulia. Rex audis, 'Herri/in 2
@d ell? inquir. Fugit HetuliAr ille,N hoc ego,th tu dixitti r_ex.Secuti Lgo L o rigo nf
bardi viores,teg opptirnr,_8c gent ad inretnecion cdunt. Rex : vexillum dlk Gitti.
 _is ALBERI KRANTzii
86 galeam Rodulpho tum capta,deinde lempcr in praliis prefercbat. Prada dita~`
ti viiores : viti ver qui cadi fupererant , regem deindc neminem creauerc , [ed
lub tributo vieiitarunt.
C A P . 3. v N 0 061211105 ordine rcgurn excipit Wacomproximi cx fratrc ncpos.Scd is
Wm? V111' regni primordia, 011111186 plufquam ciuili languinc fdauit. Nam cupidme regni
patruum fuum depulitc magno victum pralio intercmit.chnum autem vi par
tum,eadem virtutc per annos 0610 86 decem fortiter gubernauit. Gepidas vicinos
bello 0btriuit:qui 86 1111 de reliquiis magni Atila Hunnorum regis extitcrunt.Sue
uos Alcmannos bellovicintegnumqs ad (uam 86 legitima polieritatcm tranlinilit.
walt-in Nam Walcatius illi ex lilia ncpos,regn0 fubliituiturCatcras ab illo res gelias non ro
IX' tcncmusmili qud nomen eius in fallos relatumfcptennio illum pcrhibct rcgnaf
admin-l'- (0. Decirnus hunc Adonius cxcipit. Sub quo rege gens 1112 vircs incredibilitcr au
xit , breui exercendas in Romani Imperi)` 86 Italia dctrimenta. Sub hoc rege Lon
gobardi,quum iam vicinas l`ua putarent vbcriores prouincias,trf1t0 Danubio,in
feriores Pannonia partes occupart. Tulcrat hoc grauitchutifmundus chida
rum'rex , pronepos Odoacri , qui fub Atila in cpis Catalaunicis maximo illo pra
lio militauit.Nam ille cum (0:1 gente lilperiorem Pannoniam habitabat. Congrcl- .
lis igitur pralio gentibus ferocillimis , A donius reprcllo Turifmdo, captain infe
riorem Pannpnia: partcm,armis defendit.Cui ptalio Albuinus adolcfctior Ado
nij lilius,adhuc immaturus au0,intcrfuit,ncc minim fertur naualfc patri operam 1.0
. 1 ad viloriam. Nam Turilrnund G epidarum regis lilium, fort libi in acie oblat
UWM- adtlerfatiunucollata manu lilpcrauit 86 occidit. (@9 cadente,Gepidain fug ver
d" uf" li,vi&oriam 110111 reliquerunt. Reucrfus in lira Adonius patenlilium pro atate ne
gligentius habuit: nccdum enim meufa fua dignatum,inter famulos 101111 accum
berc. Proceres regem admonuerc,vt fortem lilium, qui pen vitoriam (0105 pe
petillctpccifo regis lilio,h0n0ratiorc loco ad latus (00111 10110111 1110101. Ogibus
rex:Necdum,inquit,lilius 001101 1100 commeruit , quia opima ex 110110 fpolia non
, 1010111:0 (001 ducis aduerli arma. @d qu audillct adolcfccns Albuinus,rciam
_' 51 111101 reges compolita, aut in tcmpus per inducias fufpcnfa, audet regem adireGo~
pidarum, 11111 (01 armadepofcens, qua illo fupcrato mcruillet. Fortem fortes non 3.
ferm odcrunt. Miratus rex iuuenis liduciam,illum mcnla (ua iubet cum contubernali
bus allidcrc. Fort loc tcncbat,quem folcbat regis quondarn lilius Turilinundus
occupare.ch iam mero incalefcens, Albuino inlpeto duxit alta liifpiriaLocum,
inquit , illum regis lilius tenet : fed illum oculi requirunt,qui federc folebat parenti
proximus. 0111 alius cx illius liliis, non ignors quid pater loquerctur, iuucnili ar
dore cxcanduit. Cpitq; quadam altercatione verborum inter milites vtn'nq; ri
xa,qud fafciolis ad crura candidis irridebtur a Gepidis : nam iumentorum fimi
lcs vidertur,qui candorccpcdum probarentur. Ad quam vocem quidam ex Lon
gobardis accrbius 10(11 cns:Illc,inquit,campus,qui Gepidarum ollibus cxalbu
it, qui Viti lint Longobardi, ollendit. 0111 ingrauefcentcindignatione,quum ad 4.o
arma confurgcrent , rex medium (0 infcrt (015 , interdicens gladios (1111110 010, nc
hofpitales in le dcos prouocent. Sponte venientcs hofpites,h0fpira1itcr accnign
propriis in adibus fouendos. 0111 1110 regio iuueni arma lilii tradita condonauit,
latumt'luc remit ad partem. @rick ipl`e parens miratus lilii liduciam, robur ani
mi collaudauit : in rcliquum tcmpus mcnfa fua confocians , iam metiram loci
dignitatem pradicabat. @am ego rem in primis exponcndarn putaui,quiamori
. bus confonare probatur Danica nationis.
C A . 4. A D_ N I 101110610,10010105 10 regno fubrogatur Albuinus : 86 in Gepidis
- 111 VErimundus fucccdit. @9s inter nouos reges renouatur bellum, fed dif at
Xl ab exim. Nam Albuinus Francorum aui'us 011 viribus , qud Clotarij regis liliam
f.
Clotfmindam vxorcm accepilfet. Sed 86 Auarcs (Hnorum hi fuere reliquia, illis
in prouinciis permanentes) Longobardis accellcrc.Vndc faum 011,11 Gepid fa
cil ab his fuperarentur; Nam Commundus(quem alij Erimundum dixerc)ctra
6115 vndiq; armis,magn0 apparatu,fed maiori odio mouit in Longobardos, gtem
aduenam 86 nouam. Albuinus autem cunorum qua gerertur gnarus, (0(0 intra
prouin

l
 DANN.; Lignr.' "47
r
prouncam etinuir, donec Auares,I-Iunnos (hoenouum'nomenab rege
l
1110 mutuantes) in prouinciam Gepiclarum recepifle, tergoque illis imminere.
Qd facerct Commundus hoftibus interceptus Mouit in Albuinum, fperans, 11 . ;
oppreflflet,aut magna clade aH`eciI`et,futurum facil vtAuares pelleret.Sed lm `
turn congreflione fata,multis ant millibus peremptis, Commdus Albuini ma
nu cecidit.Q1_a 1716101121 Longobardi magnis auli (unt opibus, Gepidarum no
men omne deperiit. Nam qui bello fuperfuere, aut omnino non interfuere, mixti
Longobardis, aut Auaribus fubieli, regcm fus: gentis non habentes, vt ditionem,
ita 86 nomen amifere;Hic rex vitoriis vbiquc 1$86 regno longuus eratmam
IO fupra triginta annos fertur genti (um imperalle.
P 11 eamztatem Gothi Italia tenentes,magno impliciti fuere bello cum Grz- A P_ ,j
cis, ab Imperatore Conlantinopolitano miilis. Polli multa autem 86 fortia eorum
faa, (qua: 86111 Suecia noira explicita {unt}Totilas 1. fuis prdeceflbri- . 4 .:. i 1.
bus grauiorimrninebat Itali :aduerfus quem miflus Narfes patricius,vir mirabili "
forte cx eunucho crefcensCuius induri virtus zquata,commendabilem illum @ZZ/0::
fecit Imperatori qulzinianols ergo inTotilam Gothor regem copias ingentes Pf Gaf/1'
comparauit, tantoq; exercitu , quanto ante cum nullo durius Gothis imminebar. "1"
Milt autem Albuinus Longobardorum rex,expeditos fuor 1 1. rnillia,iam pro
-pterrerum gearum magnitudineni,lmperatori Orientali commendatus: qui il
$0 fderatum qum hoem habere maluit, totis iam Pannoniis 1`1 vitos Ge
pidas im. Igitur Narfes patricius,ab Imperatore ad recuperandam Go
this Italiarn millus magno agmine, (cui 86 Lgobrdi 861-101111186 1111111 ineHent,
Grarci quoq; 86 Perfac iam Imperatori militantes copias auxere)quum intelligeret,
Torilam prxmille ex ducibus,qui ad Athefirn Italiahofes prohiberetjpfe quoq;
Narfes Longobardorum agmen, cui plurim fidebat , pracmiiit,vt opportuna oc
cuparet loca. Tranfgrcfi autem nullo obuio medios amnes, quum ad Brixellum,
in Padi Huminis ripa oppidum, cfediiTent, Narfes quoq31ittori proximum iter te
neret : Totilas priulquam omne robur exercitus conueniret, contrais (uis,voca _
toq; quem prasmifit ex fuis Teia fortiilimo duce cum Longobardis Ptatuit confli
gere. Sed priufquam Teia cum fuis copiis aduentaret, iam erat debellatum : tanto
animorum ardore rucbant in prxlia duces,vicina regione ducentes originem,iam
in alieno 1010 regna aut dcfenliiri, aut paraturi. Igitur Totilas magna circfpeio
ne acies Hnixille,inagna vtrinq; vigiltia, quid (uns, quid hoilis ageret miles, per
endifle memoratur. Sed tum erat is exitus magni prlii,vt multis ant cadtibus,
tIl'otilas rex ipfe opprimereturzquo cadente,reliquus eius fe fugaz mandauit exerci
tus. Haec prima in Italia huius gentis vi'oria,ducem,im regem hofium, ipfo ab- Langa,...
(ente duore, 11111. Narles autem collaudatos, 86 pro rei gelbe magnitudine
mtmeratos,in {ua (hoc 011111 Pannoniam) remiiit Longobardos. www.
n A N s 1 v N 1111 rerum latu aliquot anni,quum nonnulli ex Ro- A , 6,
4o manis,Narfetis,optirni viri,f`ortiflmi ducis glorie imdtes,aut cert,qud illicita
qudam per illum non admitterentur, indignati, ducem illum, 1111110 Impera-ll Na! [41
totem nuncio accufarunt: comminati,qud nili-eius ingo laxarentur, dedituros (e Ziff
Gothisfub quibus tolerabilius eflent habituri. Et quum apud Infiinum Imperato- ru/fw
rem illi nuncius h'xc inculcallet,ad reginam Sophiam [e contulit,eadem repetens.
Mulier facile perftiafa impellit maritum,vt Longinum qudam ex patriciis , Nar
feri incomparabili duci decemat (uccefforem. Addidit fmina procax viro into
leranda conuitia, iaitans Narfetem ad penfa ancillis partienda eunuch reuo
caturam.Narfes autem prudtifli mus 11211115 , quum magnis fuis in
rempublicam meritis mal comperifiet refponderi , Longinumq; patricium cum
exercitu Italiae acciperet propinquare, Neapolim fe contulit , optim (e vrbem
(, qua bene meritus eflet. Nec potuit conuitium Imperatricis occul
remanere. @od vbi comperit, fertur-rcfpondifie,telam orditurum,quam :
neque Sopliiameq; Iullinus omnibus imperij viribus perplexam refoluerentlgi- rf.
tur millo ad Albuinum Longobardorum regcm in Pannonias nuncio,quid ita .
deret in arida regione , futuras vberrimx ltalix 86 domina: terrarum prouinciz
l
 is ALBER.KRANTZII
dominusfi annitcretur : cuius pollefiio etiam nolentes faceret mundi dominato
res. autem rerum gerendarum occalionem cupid apprehdens rex Al
-41 buinus,profe6tioni neccllaria comparar. Profpcxit autem libi,vt fr qua fors redit
faccre coegillet,n interclufus fua ellet prouincia. Nam Hunnis, ui de veterum
teliquiis fupererant,gentibus mixti vicinis,tertam precari conc it habitandam:
quam multis pll: feculis,quum Longobardi in Italia remanebt,pollederunt. Sa
xonefque viginti hominum millia,curn omni domo c familia emigrantes,acciuit
focios:cum quagentgmaioribus fuis multa ab antiquo bella fuerunt.Vacantemq;
Saxonum terrain, Sueui tum occupauere. Cuius rei fit menrio in eo codice quem
Speculum Saxonum appellant : multis ignorantibus quam { agcrent Saxones
militiam , dum Sueui terrarn occupatent.
C A P. 7. A N N v s erat poll Chriftumnatum D 1. X I Lquum Albuinus ant cretro li
57 z., bi circumlpiciens , agmen fuum promouille cperat in Italiani per Noticum , re
VMinlf- gionem eam quae nunc Aultriadicitur,vnicam portam,quam rerum natura pars
aperuitItalia: inuadendx,quum teliquas mari autAlpibus undiq; cinxillctlgitur
Forum Iulium,per quod illi ellet tranleundum,apprehcndens,dele tum ex luis
""' acrem animo iuuencm Sifulphum ducem conllituit , vt claultra feruaret :
Imperatore Orientis.Nepos liic etat regis,& tito nomine dignus adolefcens.Pro- `
grelliis cum agmine Albuinus, Aquileiam peruenir. Declinauit iam loci pontifex,
cum magna populi parte,inGradum infulam:qua multi memoria Atil perm L
ferc. Sed Taruilin vrbis cpifcopus Felix,egtellus cum lacris, rege' vrbi (cui infen
fus videbatur,qud deditionem recufarct) placauit. Praemuniuit qudam oppor~
tunis locis Longinus oppida, impolitis prxlidiis, quum aduentantes audiret Lon
gobardos. Sed ca declinans Albuinus,Vcronam,Vincentiam,Mediolanum vrbes
deditas accepit : ibiq; prima fecit in Italia lirmaq; Albuinus ,iam fextum
menlem agens in Italia.Intetea Longnus,qui nouum magillratus nomen inuexit
:imam Italiezqud Exarchatus fummus magiltratus(quem ille primus gerebat)diceretur.
Tum lingulis vrbibus,fui addefcnllonem, duces ab illo cteabantur,vrbem
faciens vnam cteris parem. Quo tempore primm delit habere Confules c Se
natum :cuius ad illum vlque diem aclbratio quxdam remanebat.Sed ex illo tem 3.
pore tota republiex gerend-a: forma cit immutata.Contulit autem quicquid viriii
habuit Longinus in Papiam,&Brixellurn oppidum Padi in ripa.Intelligens Albui
nus,aliquandiu frbi,proptet vrbis munitionem,ad Papiarn fedendum, pattern
piarum,qua: oblidioni non necellaria videretur, c ducibus prmilit ad reliquam
inuadendam ltaliam. Nec fegnes duccs yitoriam circumtulert, oppidis Hetru
ria: in deditionem acceptis, tranlinilloq; Apennino, Arimin 8c vicinas vrbes (uz
feccre ditionis. Sed pulentia vrbium infolentiam vitlorum efferauit. Siquidem
tanta tum rerum abllraiione per predam vacuat funt vrbes,qum _vnquam ant
a Gothis, aut pll ab iplis Longobardis defpoliata: fuerunt. Q@ auem duces cir
cumueli Italiam grallartur, adiuuit eos temporum diiiicultas, qud magna fru 4c
um caritate laborabat Italia.Igitur Imperator has rerum diflicultates perlentiens,
vt laboranti luccurrcret vrbi Rom,millis in Aphricam nauibus,aue6tas inde fru
ges,Tyberi fecit infetti. (? re adiuta Roma,vicinas etiam vrbes fame vendica~
ya - uit.In tertium quue annum protraxit obldionem Papi Albuinus.NouilI`un ca
- piens,pra:lidium Longini pallim cum ciuibus permilit trucidariluralfe quoq; .
tut oblidionis tempore,qud captam euertcret. Sed inerat religio,quz n linebat.
Nam rex ingrclfutus vrbem, fubterlabente equo ita grauiter concidit, vt ncq; ipfe
exurgere, neque iumentum le pollet commouere. Terrefais ui circumltetere,
quidam ex confciis infufurrauit,vt poneret propolitum euertcn vrbis.(&od V
bi fecit, mox ille furrexit,ciuitatemque elt ingrellus. {
C A P. 8. A viloriainlignitus, lirmatis per prlidialocis,Veron redibat, quainvr
be vxorem 85 affectus reliquit , cum familia c fupelletile. Victor epulas inltaurat
c conuiuia,bibcnst1ue ex more gentis ad menfuram fupergrelfaz fobrietatis,mero
/ fr incaluit: pateramq; : affetti,qu ex cranio occfi a fe Cmundi Gepidarum re
lu gis,auri1aminis circumueltiuit. Impletam haulit,ac Rolinundx vxori (lilia ea fuit
regis
 DANIJE LIB. III. ' 49
linac
chl.
regis memerati)milit,adiiciens clamofa voce per cachinnum,vt cum parte lerare
rcdin'i tur. Qtr/a: vox in exprobrationem paternae necis accepta,altius defcendit in petus
fminse,qum rexipfe putauerat,eflecitq; vt indignabida deinceps de mariti nc
[mlm
ce cegitaret.Erat adolefcens in Lgobardis nobilis,ad praliafortise animo acer,
ndann
corporeq; formofus,is ancill cuiufdam in familia regin deperibar amore. Pei'
nt. Sa
fenriens regina,puell prcepit vt fe iuueni permittcretlnde adirum facinori me- Aluino $
itciuit
ditata,8 hoc merito deuintum iuuenem tenens,maioribus promillis aggreditur',
.tcm
liaulit regi Albuino 'manus inferre. Vides,inquir,& meam 86 tu queriis (mf/amr.
quem a fcelere liorrefcens, facinus detre'tauit. Arlioribus vinculis purauit cliringen
XOIICS ll
1_0 dum.Iinperat ancille, vt amalio cellituat horam locumq; tenebris herrefcentem,
przemon'earqs,vr nullis blanditiis tempus amittar,fed quam breui potitus optaro,fe
To li obfequiis domina: remirrar.Illa facit imperata. Regina aut iiimpta ancillx velie,
i, re feconfetr in locum amantibus prelinitum.Adelt Helmecliildis,(id iuueni nomen
pares erat)tacitus rem exequiturc iam parar abire. Tum regina p_relifum rogar, quam
gitut l`e elle arbirretur.Noune te mea Carella At illa,Rofinunda ego fum: vide quid in
xfuis reliquum egeris. Tui nunc ell arbitrij, aut pro hac re delatum regi turpiter perire :
krab aut, li virum te memineris, vt fublato Albuino his liiauijs cplexibufq; curn regno
Pre potiaris perpetuo.Vicenint iuuenem perplexitates,quibus fe nefcius inuoluir.Pro
FCX. milir operamzacintrodulus ab adulterain triclinium,foporatum regem ferro cx
m- a tinxit. Longobardi multis iam lacrymis vileriofum regem liiumtumula'uere.`
A Relinunda faregit apud proceres,blandiens atq; multa promitrens,vt el- C A p, 9,
!" mecliildis,fortis 86 nobilis iuuenis,rex declai'aretur.Scd peruincere non potuir,in
on fupet arma minantibus illis, qud optimum regem peremillenr. Regina omni re
bes gia fupelleile, auroque quod erat in rliefauris accepto,cum amalio 86 filia,preno`
um Arlieli delabitur in Padum:indcque nauigans, fide publica Longino interpolita,
peruenit Rauennamlbiq; apud eundem exarcliuminllitityr regn Helmecliildi
donaretur , in poreliate eius femper futuro , aut vt Longobardi Italia pellerentur.
Multamouere Lginum, cuius pridem vxor rebus liumanis excellillet, 86 fpecies
mulieris aiirum quod tenebat, maxime autem regni refpeitus. Sperabat enim,
3 vr quoniam lullinus breui excell`erat,Tiberiulq; fuccedens bello Perlico implica
barur, facile fururum, vt accedtibus libi Longobardorum viribus Italia: regnum \
occuparer atque defenderet. Itaque mulierem verbis aggredirur,amalium rollat,
bique animum incliner ad nuptias.Procax 86 mobile pecus,quecutique impelli- {gmdf
tur, dat lidem vtrunq; fe perfeturam. Igituregredientem de balneis Helmecliil- Mum/1dr.
dem peculo , quod mifcuerat , venenaro excipit , fpecie recuperandarum virium,`
quas videbatur balneum tentalfe.llleliaurit,riihil dubirans. Ar llatim fentiens vim
pelliferam,cpit cogirare quod etat, modicumq, quod fupercrar,iullir illam epe
tareA lieto vultu blandiens,non fe exille de balneo,allulit.Sed ille iam centi-aro
vultu,manuinc1ue capulo adijciens, rransfodere illam,ni potct,ininatur. Haufit,
4e 86 limul vnahera vterq; extinguirur. Longinus liliam reginaf cum rhelauro mittil:
ConllanrinopelimTiberio Imperatori. _
L P i; s vir fortis, 86 inter proceres nobilitateinlignis,
in regnum Albuino. Animo quidem 86 manu promptus, fed qui ducibus furrogatur
ferocirare 86 te- A P lQ_i
clef/l
muletia fuperaret omnes reges. Non enim folm in helles,qui Imperatori parue- YU
rant,fed etiam in dedititios,qui fe Albuino perrniferant,crudeliratem exercebat,vt'
quemque fufpicione aut maleuolentia notauerat; Cuius terrore immaniratis,plu
res ex Venetis (id enim tum prouinci nomen liiir, quod eli mod ciuitatis) in pa- maar:
ludes ccellerant, augentes numer eerum,qui pridem fub Atila 86 dein- "
fub Albuino primm Italiam ingrelle , eo loci cpert habitare: paulatim di-
5 uerlis zltuarijs in vnum nunc ciuitatis locum peruenere,iacientes fundamenta o
pulenrillimx 86 portillima: ciuitatis.Tamneturn vrbem euertit. Forum Cornelij,
quod Antiochus Narfetis dux demolitus elhipfe inllaurauit, vt areis nomine Ime
la diceretur,quod nomen hodie tenet.Muniuir autem ea ratione,vr inde Rauenn
Brixelloque grauiorincumberet, Fauentinis quoque Foroliuienfibus immineret.
Ariminum autem,in que pridem adminil'trauit ducatum, 86perinde fuam ciuita

_1_-vw

y.' ALBERKRANTZII
tem,ducens copias. Inde mouir in ClafTenfe oppidum. @o capro przdium im
pofuiryrquotidic portis immineret Rauenn, Imperatoriosq; vcxarcr. Crcrm
duces fuos in vrbem Romam czteraq; 111111: oppida,qu omnium vrbium ,que rc
freranr Albuini ducibus prxrer vrbcm Romarn,T'ibur, 86 1 , Imperium
cius acccpcrc, prolarara ad bonum modum ditionc. erar regis huius ad res
gerendas acrimonia,vt,{ diururnum illius re num liiler,Rauennam cvrb Ro
mam captas aut folo qualler,aur ( 11: populo ac milite. Sed confulur rc
bus forrunac imminens cunris defuper arbiterrerum Deus,vt fuis rex crudelis
alrcro regni (ui anno perimererur. Gens libera, 86 iam ferox, multis affea
rijsfzuiriam in (uo rege non rolerauir. 10
C A p, I1, D v c I v s deinde res commifla ePr,quos ex (uo numero . creabanr-,regis
: imperium horrcnres, proprer ferocirarem proximi regis, quam non mod in alie
???" nos, verm 86 111 exercebar. Magna res, vtquato inter omnesimperio rem
. gerere pollent vno confllio : quod eriam inter rogatos diflcil cuenir, oriuncurq;
mulrarcs.Sed ipfa rei nouiras,8 periculi magnitudo,qud 11 omni 86 1111
gulorum fuorumq; aiferuum agererur,vnum illos (entire perpulerr.I-Ii per Vm
bros,Picenres,Pelignos,Marfosamniresq; agmina 1111,86 ducibus (ua:
Munn: gentis,vno apud Spolcrum,alrcro apud Bcneuenrum confiruris, Campaniam, 86
giftig: omnia qu aut in maritimis aut medirerraneis Tibur qu; ad Roma iunr , (ibi {ub
' iccere, Ncapolim quoquein fuis parribus habuere. A Siponro autem 86 Bencuen 2.0
ro in mare vergriac corum medirerranea,Imperatori Orienris adhuc parebanr.
Poriri ram multis Iralix regionibus Lgobardi,in vrbem duxcrunr. Nec ramen diu
illam obfederunr, qud przdse immncbr vicin regionis, quam cr antca vallza
rinr (uz genris (ub Albuino duces, maiorem ramen (ua ipe 11111: confecur. Erhc
omnia(quod mcrir mirandum fir) vno parircr anno confecerunr, rrum viorijs
prouinciarum obeunres,quanrum viaror quifq; priuarus colluftraffer,magna (a
tis peregifer irinera.Er ramen non predas mod 86 1111,1 1111 86 :11
trorum in ea regione plurimorum demolirioncs peregerc. Suitum 111 viros
:1:: {c enim rmandi rimoris , 86 11 regni rario dcpofccrc videbarur.
Julia df- S ed quurn per ca tempora Tyberius Imperator bello Perlco implicirus renererur, 50
f; 'i' ' 86 1110 11:11:01 morbo rebus humanis excedercr,Mauricium genc
rum imperij delignans fuccel'oremmon erar Romanis perfugium ad Grzcoslgi
tur horranre Pelagio pontfice, 86 Hermanno prxfidc , oratorcs mirrunr Romani
ad Longobardos ,vr qua: occupaenr renerenr , deque reliquo bene (peraren t,pa
cem danres 86 accipienres. lcgarioncm duces perbem'gn audicrunr ac
cepenlnrque,rreugas firmantes in rcmpus. Perurgebar enim illos rimor Gallijs,
qud Franci indigne illam emigrationem Longobardorum fcrrcntc erant obuij
illis Amarus Roman in Gallijs Prouinci,Francilio Liguria: praeldes,pro Ro
manis rucnres commendaras regiones. @bus quum anrea mal cuperenl;
Francia: reges , Longobardorum ramenillos rranlirusiam conciliauit,vt auxilio
vcniant pridibusa Gallijs aducrfus Longobardos mem oratos.
49
CA r. 12.. quum rcfcillcnr Longobardorum duces , paccm amplexi (unt oblatam
ab Romanis,vt tou's viribus ducerenr in Gallias. Iraq; duobus ant conflirutis
ncucntino 86 Spoletano ducibus,cluos alios addidcrunr in Narnia arq; vrbe vereri.
Saxoncs inrcrea {ua Francis, defer-tis Longobardis,per Alpes parriam reperiuc
. . 3 . . @am rem in Saxonia . Interea L gobarcli pace cum Ro
Lwywdl- manis confirura , duxerunr in Francilionem Liguri prlidem , ; Capris vr~
Liguria: g bibus in Comacinam infulam pepulcre.lnde Alpes ingrclpppida quque obuia
" ccpcre: 86111 Prouinciam dcfcendcntcs , Amarum prafiidem obuium cum Frco
rum auxilijs habucraCmiflo przlio cfus Amatusfugari (unt Prouinciales. L6 )'0
gobarcli autem magna prda locuplerari in Iraliam redierc, ne quid ibi per corum
diutumam abfemiam nouarctur. Annii [unt Franci reges quatuor rum frarres
a'quo parriri regnum,Prouinciam Romanam, perfuafo Ennio ciuc Romano vr:
praedarum accipcrer, Longobardis rueri. @lod Vbi duccs accepcrant,per alirm
regioncm inucri , Franciam populanrur. Sed Ennius locor urn frcrus noriria,pcr
nemo

DArHLrlsm.I . ,I
nemotola duxit: 86 Longobardos tergo aggtellus,regior1is ignaros,magna clade
tum ailecitllli ver propere in Italiamrediert.Per qu temporaSmaragdus,no Smaragdul
exarchus,Longino mittitut luccellbr. Is aduenrus lui pncipio,quum intelli /.
gerct prouinciae , Clallenle oppid,A quo impoliti Lgobardi,quotidie por
tas Raucnnae pullallenr, ctcbtis ailcetcnt incmodis, pratlijsq, leuibus latigarent,
primtn earn rem Drotula quidam Sueuus inter Lgobar
dos honotatus , vnus de triginta ducibus pro'virtute 86 rei militaris lcientia
tutus,quum intellexillet,Longobatdos iniquo in le letti anitno,qud audiilent vi
lorcs Sueuos Saxonibus amicis intulille cladem , (quam in Saxonia cmemota
IO bimus)magn attulir adiumentum. Nam illum euocs Brixello,cui praeetat Sma
ragdus,cum luis copijs iullit oppugnare Clallenles. Preeerat illi oppido Feroaldus
impiget,qu_i aduetum iluuio lenriens Drotulam , dromonibus occurrit, gra
uiterq; pugnatumellrled accol paludum Romanis Drotulteq; luppetias lerebt,
| faileq; viarum petitia latigatum Feroaldum retrocedere coegert. Interim Sma
ragdus exarchus terra Clallenlc oppidum oppugnauit , peneq; perpulit ciues fa
cere deditionemmili aduolantem vidillent Feroaldurn.@te crmati le conti
nuerunt. Sed quum paul naueminlequtem vidiilent veiligia Fc
roalcli, intelligentes,quod erat,res Longobardorum ibi anguilatas, exarcho le de Clan/e':
diderunt,captumqs Feroald cum praelidioluo,crudeli morte peremerunt. vi exareba/
dedans.
2.0 oria celebrcm lecit Smaragdi aduentum , creiq; lunt animi multor per Cilal
pinam Galliam, (qua: 86 nunc Lombardia ) laciendam exarcho dedi
tionem. Sed inde duces Longobardorum alia inire conlilia coach', rege crean-
do decimummorre Clephis annum conuenerunt. ` _
N A 1 s cx ducibus vnus,poll Clephen rex communi decreto creanmii C P. t5.
lius . Sed deerat regius illi apparatus, deerat lupellex tanto nomine di .Amharic
gna,dcctat thelaurus rebus comparandis.Ergo ditillimi duccs,ia&a collatione,di'
midium quilq;, quod leruauerat,regi contulerunt. Rex inde comparatis bello ge
rendo necellatijs,primm ducetcCoantuitin Brixellurmquod oppidum peridia Brixe/lunl
rece/itam
Drotula: ad Romanos defecit. Prolpiciens dux Sueuus,molem belli illuc con /.
,O uertendam egtegi munierat,copijs auxetar,comeatibus implerat. Nec illum lua
lelellit opinio. Nam Antharis totis incumbebat viribus, deletionem 86 ducis
86 vindicate. Acetrimumibigeiltum bellum,quod necelle fuctat, Lon
gobardis contemptum deieionis vindicantibus , Sueuis aurein 86 lor
tunis omnibus dimicantibus. Prouiderat autem lintrium in amni
tam multitudinem,quibus dies ac notes terra 86 ilumine latigabat oblellos : nec
requies etat vlla,donec primus Drotula deditionis laceret mentionem. Nec dill-l
cult`er accepta,qud cernerent immenlum expugnationis luturum laborem. Igi
tur prlidio dimillus Rauennarn aduchitur. Sed viot Brixcll oppidum,
vt aliis metum dcletionis faceretfolo lmditus aequauit. Antharis ver Flauius a- .
~ \ u l l d i. \ s /

4o gnommatus, ( quo 1d nommis remalit luccelloribus) quo tegnum magis magilq; darum rege:
Flany" ea
iirmatet,primus apud exarchum fecit induciarum mentionem. Et lacil obtinuit, Mmmm-_
arbitrante Smaragdo,dun'1 libi Romanilq; elle,nouum regem exnlrbatefirmataf \

lunt triennio,vt quam pars quq; in ill diem tcneret prouinciam 86 vrbem, in ea
quietus permaneret.Smaragdus autem Getman Romae le prelidem confirma
uit, militq', Raucnna cum illo Gregorium, legatione lua Conllantinopolitana
rum primum redeunrem in vrbem. Exeuntibus autem rreugis, Antharis milit
exercitum in Hilltiam,qui populationibus inliliens magn auti vim corralit. Inde
reuerlus in Italiatn Comurn oppugnauit, le Francilio dux , pro Romano len
tiens Irnperatote,annis iam . . Sed capro oppido , in Inlulam Larij4
5 lacus communitam conlugetat, eamque lex menlibus deienlam,tandem coatus
: paclus cum vxore 86 Familia abite,Rauennarn adnauigat.
. A N 1 s autem rex,quum regni vites etiam exrernis locietatibus alllnita CA P.r4.
tibusqs communire llatuillet . 4legationem milit ad ChildebertumFrancorum rc
gem, perpetua cum illo pacem allinitatisq; iniens iura, data libi vxote eiuldem
gis germana.. SpoponditFrancus, 86 procellit vlqueadco lplio,vt muncra libi u1
u
 ,L ALBER. KRANTzu
frltorxm uiccin mittcrt ( oquamRichardus Wigorhorum rcx, cxHifplaxis
rex Long
larlo qu
eandem puellam pofhil ct,mutata fcnttia Childcbcrtus inclinauitin Got um:
opandrrnt qud ille fidelis, paul ant Arrianapfdia Antharis aut elletido
/ lolatra.Pro(piciens ver Francus Longobardum fui contemptum acrius vindica~
C9' en:
. turum,prxuenireillum confituitt quoniamTcndclindam,Garibaldi Bauator
regis lliam,Antharis fibi defpditatuit Francus ab aflinib . cius faccrc belli prin
cipium.Ma;gno igitut Bauariarn agminc ingrcflus , quucadco tcrruit regem,vt fi
liam dcfp am cum filio Gondoaldo prxmiferit in Italiam. Antliaris obuiam Ve
ronacxiit (ponfz venicnti dignantc'rq; excipicns , celebratis nuptis , thalamo {
iunxit.Childebcrtus autcm Francix rcx , fupcrato fugatq; Bauariz r c prouin xd
ciam (ibi fubiecitsc pct Tridcnu'nos mouit in Italiam. Interea,quum '
Mauricius Imperator,legationcm mifit Francorum regi,cum magno auti ponde
rezmaiorcm pollicitus pecuniam,fi Longobardos ca parte quam occupalentIta
lix,pul{os rcddcretyacuarct; prouinciam ImperatoriSpondct Francus,& acce
pta pecunia cpit in Italiam efcdcrc.Compcritc1;duces iam alctos ant liber
tati,grauiter fcrre regis im perium . Acccrtos ad [c nonnullos tentauit (ermonc
{inerent opprimi regem,il.is permittcrctur , acceptam prouinciam,vt antfine rc
gc gubernarclnucnti (unt in cis qui cditionem acciperent , Francorum
Principe:
peras ( promittcrcnt. Primus Iuliani duxzqucm fecutus Bergomens ,
mum.: deindeTaruinuscd condcrans rcx,au&am Imperatoris potenti, regno quo 2.0
fik-nti.: 14
hunt.
que ( grau immincrc, cpto chcitit , rcduxitq; agmina fua in Gallias. Anthan's
aut vix cxplcto in coniugio Tendclind anno,vita funhis cfl: . Duces Francon
rege pace polulata,dc nouo rege creando conucncrunt: 86 quoniam non facil in
vnum confentirc potucrc,omnium decreto fancitum cihquem Tcndclinda regi
na,ingnis virtutis fmina (cuius in laudibus beatus etiam Gregorius contempo
rancus multus cli) matitum 1181{ regem futurum.
. tg. A i L v L P v s dux pridem Taun'ncnlium , inignis fortitudinis iuucnis,ma
(/5 gnisq; animi corporislucdotibus ; Tendelinda maritus cligitur, c perin
X JPI t
fahre: 4m'
cle rcx communi Omnium decreto conlh'tuitur . Prima huius regis cura fuit,capti
. uos,quos Cliilclcbcrtus Francia rcx cx Tridentinis duxcrat , rcdimcrczin qu tcm 30
Agnellum mit cpifcopum.Q1_i lmudquaquam multos teduxit,cos vidclicet quos
Baluinichildis Franci regina fuo rc laxauetat.EnniL1m quoq; vitum ptirnariurn,
iii-manda: paci inter regem Franciz fc,miiit oratorem. @am largis ille cclitio
nibus rcportauit,opportun fatis Agilulpho . N nili cam dcoris paccm imoctra
fcgmagno nimis incommodo fatigarctur,intus domcftico bello fuis ducibush
boransmam qui Franco d dedifl'ent,quictuti non videbturJgiturMinulphum
Iuliani ducem occidi curauit . Qigd id veritus Bergomi dux, ca quz etant rebel
lioni ncccln'a parabat.Rex autem domefh'ci belli periculum ven'tus, interucni~
tibus amiciflmis vtrinqugpaccm dedit Gandulpho acceptisobdibus . Sed tanta
fu it ob fcclcrum confcicntiam ; Hdei dilldcntia , vt {latim poll datos obdcs 4
rc'ocllarct: rex autcm contrais copiis illum infcquitur. Ipfc fugcns (c tcccpitin
Comacinamzc dcccptis cuflrodibus,ingcns autum , quod Francilio olim
dux compottaucrat,Antharis atcrn rcx, capta infula illic cuodiri mandauigin
{ rcdcgit potcatcmecutus autcm rcx , quum munitioncm iam pen expu
gnallctflcditioncm facicnti permitir vt arbirct,clcmenti volcns !
narc. Autum autcm rcpcrtum Papiam iuber dcportari,& in arcc per fidillimos cu
rauit cuftodiiiTaruifmus autcm dux,tcrtius cx defcoribusmouas 8: ipfc rcs mo
litus,millo rege cxercitu capitut,&: in vincula coni) citur . Interca nouus in Italia
cxatchus,Romanus nomine,ciuitates in fide mancntes commiuuigfirmauitquc
Przidiisqux non .folm loca tutarcntur, {cd etiam cgtefl Longobardos . ,O
rcnt.1ta Pataui,Montefilix,Mantua,Crcmona munitjnde copias cxtraxitzctun
quibus 6: ipfc profcus vrbem Romain confirmare,vicina oppida rocperelta
Sutrium,Polimattium,H, Tudcrtum,Amcriam,Pcruam,I.uccol,c
plura alia oppida calclla rccepit.
Car. x6. n A ea tcmpcatc in vrbc Roma vir ntitatcY autoritaire przdpuiis Gre
gorius,
 Dl-'A N I E L I'B. IIII 55

gorius,qui religionis 8prudenria artib.pacem reipublica qualiuitiNam Tende- Gregor/y 1_

linda Longobardorum regina,dcdieauit quos inferiplir-Dialogoruin libros. uo ;';f"d"
munerc tantum libi deuinxit teligiofam mulierem,vtn''folm indueias bello,led g '
etiam genrem Longobardam ab omni idololarria { hatefeosq, cta-mina
rione purgari impctrarct. Infupcr rex bona eeeleliarum,qua :i Longobardis v biq;
tenebantur,d'imitti curauit intaia, donationch; multas, qua'tum cxtr priuilegia,
fecit eeelefijs. Pratcrea vt Vircs augerct, non folm Bauaris,fed Hunnis`8c 7:11?
dalis fdera coniunxir. (Lug tempore aueii viribus,qui pridem fparli crantNl/an
dall adunati , fuafu Agilulphi in Hiliriam fc eontulcrunt , ibiq; capta regione fedes
i! D lixcrunt,quas quue hodic tenent, iam Sclauoni (vt etiam plerifq_ue ante) voeira-
ti,quum verum 85 gentile ac vetullillimum gchris nomen lir,vr Wandali voeitcn- Wha/
tur,Tacit0 Plinioquc autoribus,8 his long antiquiorc Bcrofo Babylonio. @im
rem inVandalia nollra mult plenius explieauimus. Sed duecs Agilulphi nond
compolitis animis quieuerant. Igiturin Veronenlem Papicnfemq; ac Bergomcn
( bis ant (vt diximus) holtilia profelfum animaduertit, fublatis de medio noxi
is,vt exempl catcri vererentur. Zoro per idem tcmpus dux Beneirentanus,cli
`rutas indueias polihabs, Caflincnfe monallerium fpoliauit, monaehis abireiullis /
cum vno codice regulam beati Bencdieli continente , fpoliatum incendit, ac folo fm:
. . . . lff'
tenus fubucrnt.M0naehi Roma funt profch.Hac ell illa clades,quam beatus pa
z m ter Benediius fertur pradixil'fe, quum Vix apud Deum impctrare potuerit,vt ani
ma illi donartur. Hic dux poll commilfam impietatem llatirn delimlus ell: fuf
feeiuli'l; illi eli rege Arrigis,ad quem plures extant epiliola: Gregori), 8c illa preci
pu, quam ad inliaurdum memoratum monalierium perlctiplit. Ariulphus au
'tem Hctruria dux, omnem cam rcgionem, 8c agrum Roman , vl`q3 ad vrbispor
tas infeliauit,p0pulati0nibus 85 incendijs digralltus , multis ex municipijs, multis
Romana vrbis ciuibus perempris, agricolas magnis gregibus abarios milit in Fr
ciam,vcnundari in feruos. (luana violata pacis iniuriam iniquo(vt par crat)anim0
fercns cxarehus,arma contrahit,ducitq; in Longobardos.Callinicus is crat,quum
Romano Raucnna dcfuneto ab Imperatore cllet furrogatus vir patrieius , bellica:
3 o rei feicntillimus. Prima illi viioria ad Parmam,quam recepit, inq; ca cepit Gode
fcalciim regis generum,cui liliam prioris matrimoni) copulalletznam Tendelinda '
regina lilium illi pepcrit Adoaldum,habitans Modoetia in palatio,quodThcodo
rieus Gothorum rex exadilieauit. Cui regina compar aliud iunxit , limul 8c bafili
cam fanlo loanni Baptilia(qu hodie vilitur)inlignem,vt voto fe exoluerct,quod
memorato faniodi lilium parerer, fecit.
Ic r v Agilulfus dolore captaliliaatiam tum pragntis, ac generi, capraq; CA M7.
vrbis,le vindicate eonliituit in Patauium, rcliquasq; Vcnetia,qua in lidc Impera
toris, 85gubernatione Rauennatis cxarchi fcmper permanferunt,vrbes. Prima a
pud Parauium conllieiario, cui prelidium validum immilir ex Rauenna exarchus.
4o Ea vrbs Vallo cintamon moeni us eoicritio aut calo lapide,raris etiam domibus
opere lapideo inlirueiisfed ligns alferibufque(quibus abundat regio) lirmatis, in
cendio pronafuitEquidem ab illa Hnorum demolitione,per temporaTheodo
rici Gothorumtegis inhabitata, ad priftinum decorem non redibat. Igitur immill
lis per rela ardentia ignibus , deditionem hoc modo militibus , ciuibus promifcu
abrre permillis,extquerunt. Montemliheis vrbcm limili paratu hmihs f_fpjf'rlfo
fors cxcepit, ruli quod Padua incendio fubuerla non remanlit , ilia autem deditio
nc faela,compreliis ignibus remlirjt quonam magnis copiis Callinieus aduen
tare pralidio rcgionis ferebatur,Mantua 8c Cremona relitis, Agilulphus Verona
8c Ticinum r uerfus copias eduhlrus afpiranre verno tempore. Mit
3 o tir igitur ad Wandalos nupcr Hiliriam eius lilafu ocetiptes , auxiliaria mittant ar
ma, mutua illis vicillirudinc,'vbi opus vidcbtur, hinc ventura. Sed 85 ducibus fuis
edixit,vt ad prima veris ligna e copijs adellenr Mediolani. Etant in eis, qui offenli
regi rebellaturi videbanrurzfed illos praueniens,m`uneribus ac communibus ami
cis interuenicnribus plaeauit. uum autem arma magno inuiecm paltatu inliruc
rcntur, Callinicus in ipfa molitione diem fuum obijt , deelaratuqu ell: nouus Italia
e u)
 g4 ALBERTKR'ANTZII
exarehus Smaragdusiterum. Et inItaliam naui'gans,quum maietes opinioneliia
Longobarderum vites cerneret , perfugam quendam Lgobardum Nerdulph
milit ad Imperatorem.ls impurillimus nebulo,opt.irni pontilicis Gregorij aa c
___ maculs,omnem eulpam perditz rei impofuir Gregorio,qud pacem cum Ariul
_
_.
plie I-Ierturiz duce cliituilfet,per quarti genris 86 regis creuillet potentia. Sub ta
men idem tempus, quum videret Smaragdus frulrra fe niti aduerfus Lgebardos,
pacem quam pontifex 86 vrbis przfetus cum magillro militum fecillent apud A
: riulph Hetruriz duc, ipfe cum rege conlirmauitAgilulpho. Gauifus Imperator,
.Romdnof inuenillc occafionem qua ptilicis anita refcinderet , pattern copiarum vrbem de
rfi/farm
funn fendentium euocatam Perulia arq; Narnia iubet conlillere: 86 vt pontilicis optimi IO
: refcinderet,iubet Hetruriatn 86 ducem eius Longobardum infeltari. Nec ta
men ille perpelli potuir,vt vrbi Romae bellum inferret,fcieris pentil-icis opera nihil
liorum lieri.Sua igitur tutatus dux alienis abltinuirc fdera Gregorio inneua
uit. Agilulplius autem rex,quum intelligeret inter Imperatorem 86 ptiicem fub
ortam limulratem,ita vtde furnma rerum inter illes non congrueret:licet Tende
linda regina hortante pacis fpem dedilfet, ramen peruicit in eo cupiditas totius Ita
lia: potiundae. Ergo copias in Cremonam ac Mantuam vrbes cparatas , vrbi Ro
mae cegitauir immittere.Cacannus enimW/andalorum rex,expedirum (gentis
.milit exercitum,ducesq; Mediolanum(vt fuit editum)conucnerant. Perpulit au
rem rex Agilulph ducem Hetruri,vt difcillis fderibus bellum renouaret. Per- 2.
ucit iinpetium regis fui , vt etiam inuitus fdcra difcinderet , belloq; denunciato,
ciiiitatem veterem 86 pleraq; nominatim in fdere comprelienfa caperer. Mouit
Ronu L5' igitur rex in vrbem tranato PadaQiod quurn pontifici renunciaretur,ipfe 86 ma
aard Sue gifter milit,commendata vrbe przfeerogrelli oppida conlirmarunt.Tanto au
14plus 05
.FI- tem impetu rex cum equitatu aduolauit,vt parum abierit quin pontifex 86 magi
militum intercipertur. Oblidetur ergo Roma, 86 maximis calamitatibus im
plicatur , qu ipfius tellimenio pontilicis ex eius epiltelis colliguntur. Per eam ta
men oblidionem, Arrigis Longobarderum in Beneuto dux, nunquam inclinati
petuit, vraut in veriirct , aut fuppetias regi mitreret, aut bellum imperatorijs
circumfedentibus commoueret:ita vir eonltans l'irmarz paci inlirebated Agi 30
lulplius rex,quum anno integre oblidion vrbis continuaffet, nec vllam fpem po
tiund liaberet,oblidione foluta per Herruriam copias reduxit Mediolanum.
CAMS. P E tempera militari tumulru Phocas ad imperium peruenit,Mauricinsq;
603. captus cum omni domo extinetus eft,quod illum vilio premonuituius rei ocea
lione implicitum cernens Orientis imperium,copias renouauir rex Longobarde
rum,Cremonamq, obfedit, imperans ducibus fuse getis Hetrufco 86 Spoletano,vt
Cremona vicinos agtos infeltarent. Obfelfam autem vrbem,tricelime die capt, folo atqua
/a 7x4 uit.Inde utum in Mantuam,cui forte inerat prxlidium ex Raunalgitur fer
fr
tirer oppugnantibus seque fortiter obuiatum .8 ramen quia Longobardi arie
tibus adinotis murum rupert,milires parione abire permilli,ciuibus deditionem 4
facietibus parfum vrbi,vr tantm muri parte demolita, reliqua vrbis xdicia li
nerenrur.Vulrurnenfes territi deditionem fecere.Brixello inerat pratlidium,quod
tuinultuarie cmunierat euerlionem prierem, felm vt abatam Viciriis prz
dam ibi partiretur. Audita clade ciuitat, incenfo oppido, Rauennam funr milites
delati. Interea quum bonam de fe fpem faceret Imperator, quadam virtutis lpecie
prtenfa, prouincias in lide conlirmauir, Longobardos inItalia terruit. Iraq; inter
ipfos Smaragdumq; exarchum prim inducist, inde pax in annum .
@e tempore Agilulphus, vt fe all'initatibus cmiuiiret, Adoaldo lilio vix quadri
mo,Tendeberti Francor regis liliam popofcit vxorem,& quod fperauir,cum f
deribus confecutus . Sed inter hzc quum omnes duccs Longobardi conllituta 50
.salarial-rauf cum Francis pace gaudercnt,pontifex Sabinianus Gregorio fufferus, 86 ipfe pac
Fafd.
cum Longobardis fecit. Sed 86 rex notarium fuum millum Cllantinopolim, no
uo Imperatori gratulatus, pacem rebus trinio inde reportauit. Imminebat autem
maius Romano imperio diferirnen ab Afia , Perlis primm 86 Sarracenis
inuninentibus. Sed nobis Longobarderum res profcquiconltirutum .
1 e t v it
 DANI LIB. . f
Ic I v n per Italiam pace conflituta , quum Francis 8Imperatore nihil for CA P. I9.
midarent: quod minus cauerant, Bauaris infignem Longobardi cladem accepe~ Baum-ari
re. Hunni fuere ab origine,qui accepta inigni clade in campis Catalaunicis,dein ange C
Sinds'.
de percunterege eorum Atila,quum fe omnibus inuifos ab hoc nomine cernerr,
duce ( Auario Auares dici amabant, (Vnde detorto nomine Bauari 1
lati) Noricum tenres trans Danubium,regionernlta1i:e proximam: quam ramen
-15 temporibus ( Aufh'ales. Hi igitur Bauari rege Cacanno mouerunt in
Italiam. Forum Iuli prima ciuitas occurrit agmini,qu tenebat Agifulphus Lon
gobardorum dux. @icomperta Bauarorum expeditione,quanras potuit fuorum
IO vires conrrahit , hollubus obuiam fafl'us. Vbi concurrerunt, grauiter prliantur.
.Sed Lgobardorum agmen {atis per magnum maiori Bauarorum agmine cir
cumdaturc in anguo confituri Longobardifatis pro virorum fortium nomine L @ngoddrdi
fecere. Sed dux eorurn multis prius acceptis vulneribus concidir. @impererang
/2421.
fug ( commitrunt quando nihil profuit forriter pugnare. Cacannus igitur au
diens Romildam Giulphi vxorem cum geminis filijs , Se quicquid procerum fuit
in earegione, Forum Iuli munitum per eam acrarem petijfe, (equid memoria
Atilae , 8c deinde Herulorum Longobardorumque , quum quxdam Italia: porta
cenferetur, vtque conildentibus certum maneret profugium maximo impendio
vallis folladfquc , mnibus turribufque erat permunirum,in quod cum proce
l0 ribus magna milirum manusincluferat)feci1tus Cacannus, ara cingir oblidionc,
fortiflmeque oppugnar,zqu forriter defenfatum. Sed Romilda ducis reliradu
brica,con(piciens muris obequitantem Cacannum iuuenem crie vifuq;
fpeciofum,exarit libidine viri potiundi, deque fua voluptate conlilium pacis con
ccperat. ; nuncijs,pata nuptias fuas,deditionem oterebat. Accepit rex
ditionemzt intromifus, prima: nois fidern peregit toro {ociarus Romildae. Sed
poera luce proreruam fminam permit ludibrio vexdam quorumlibet com
plexu ad fatigarionemlnclc omnes in vrbe repertos vtriufq; fexus,cuiul`q; artatis c
notionis homines portis eduos , vno in gregeiubebar cuptodire~ , fpem faciens 11
los in antiquas {ecles reducendi. Deinde oppidum prdz (ubiecit, vacuatumq; in-_ Forum ;
30 cendit,ac iqut complanari,quueadeo,vr ignorerurhodie, quo loco cftirerit Fo rdm/la ,#41717
rum Iuli. Vnde prouincia nomen eriam hodie {ortirur.Capriuos in Noricum de
ducens, inloco qui ab illo facto Sacer dicitur , omnes trucidauit. Duo ramen Hlij
ducis feruntur elapfi. Hanc calamitatcm perpell Longobardi Bauaris,v1`cina ta
V men metropoli
fuccurrere oppida communita
potuit,audiuit feruarunr. Rexnciata
elle debellatumfratrem irruptione,priu`quam
deinde Gifulphi Grafulphum,
loco illius ducem prouinci conftiruit. Quumq; Italia exarchorum inolentia tur
baretur,iam propter perplexitatem Imperatori naram,exarchi duo,alrer alte
rumfe reges Italia: vocitaruntzqua ambitions exardefcenres,pacem decem anno
rum cum Longobardis pepigerunt. Sed occifis _uis ducibus ryrannis, quum no 6u..
4o uus Ital mittererur exarchus Ifacius , iam Heraclio imperium tenente morirur
Agilulphus rex Longobardorum.
A D L D v s puer , Hlius Agilulphi genitricc Tcndelinda,Longobardis CAP. zo.
cupientiflm fauentibus,in regno fucceflerant. Ea enim regina,quam principio Aduafdut
aduentus fui in Iraliam libi comparauerat Longobardorum grariam , ade con
feruauit , indiefque auxit , vt duces militefque Longobardos verbo magis regere,
qum reges illos armis compefcere poruerint . Hinc nullis fderum innoua: a
conditionibus pax Longobardos inter 86 Italos per decem annos, quibus puer in
regno vixit,quietilima fuit : quinetiam eiufdem pacis bono, multavariaque regi
na cumulauitin Italicos bene cia,qud non_mod ecclelijs pi)l fque locis,pucri re
`s nomine donationes maxima: fmt faccia: , (ed vrbes oppidaque alicubi inaura
Wg
ta.lIarc funr illa cruenta tempora,per que Orientisimperium primm Perfis,in
dc(illis deuizis Sarracenis,duce Mahumet,impurillirna belua,maximum fufce~ Lr/:amena
111/.
pir detrimentum, in Italia pace feruara per virrutemc prudenriam optima: fue 1
mina: regina: Tendelinda: qua: quamdiu {upererat , Longobardi regem non de
iderabant, rege puero contenti. Vbiver illa rebus conceflir humanis , perrazl
c in)
 56 ALBER.` `KRAN'I'ZII
Longobardi puero fubeife , (qud res gerend virum 86 ingenio cviribus
ftrenuum depofcerent) 1 quum illi patrimonium permitteren:
non eontemnendum,ex ducibus regem , rebus iam pace florentibus, de
terioribus tamen temporibus profperuri. _
C . n r o L D v s vir in Longobardorum ducibus primarius ,
.drm/dw tris mortem puero , regno furrogatus , vir paci 86 tranquillitati deditus , quam
XW' tempus dominationis fua: feuer {cruauit , qua interim 86 Italicz tes flo
,86 Longobardorurn animi manfuefai (unt: iam alio [ubclo mitiores
cfeti,qum etant rigida plaga venientes. Interim ramen loeordiafn Im~
amid/15 peratoris Heracli)l maxima mundo mala inuea . Nam (purcillima Sarra
IO
f "; & 1,1 nunc magnarn mundi pattern ,86
' prouincij s Chriltianis,imrninente propius Turca, eius
niflimo propagatore , qui ante non multos tranfgreflus in Italiam , Apulia:
, tum aufurus , (i longior illi vita . Filius eius anno
iperiore magnas Polonorum copias fudit,&t 1 curriculoVn~
gariam,Chrill:ianifmi mururn,oppugn5.s 86 deijciens,multa mortalium millia
duxit. Deus confulat futuris temporibus quando regum non_eaparer,
qua: deiideratur .
A p_n, R s illi in regno fucitur, vir alioquin induirius , fed vna in re genti
(ux perniciofus , qud Arrianam lapins in hzrein , gentem faciler 2.0
XW" impictatis fcatricem , vt per lingnlas civitates genti patentes , duos
pontifees,altennn Catholicis,alterum Arrianis prldentemAdni funt Roma
ni pontiices Theodorus atq; Martinus, regem ab impietatc reuocare: (ed ille
; Lez/, 's induruit. Vnde luaiit Romanus pontifex Martinus cxarcho Rauennati Theo
Lfjgf , vt fumptis armis ChriPti 86 fui Imperatoris iniuriam in Longobar
dos vindicaret. Paruit ille, 86 regem, nec ille fcgnis
. Scultennam amncm vtriufque agrninis [unt . :
pars ad aliam fit tranfgrefla non (cribitur, niii quod collatis gnis {uperiores
fari Longobardi, {eptem millibus abexarchi parte defidcratis. clatus vi
transApEninum in Liguriam,(quam prouinciam per annos 3G
nonaginta , quibus Italia: incubuerant, obtinere non ) Ifed nunc copijs cir
, omnem prouinciam deditam (use fecit . le
54,4, gum codices {cribi fecit , quas appellauit Edihim. A quo tempore in anteriora
'u' ne lege Longobar i viritarunt. Extant etiam hodie eius generis codices,
qui Longobardas leges przferunt : nam 86 Accurlius gloflator catum legum non
nunquam commeminit. Hic Rotaris quum pr iplendore fortuna! ( effet
gentili 86 argento nimnlatus,viderat hoc qui : 86 furtum a
nimo concipiens,vbi natus opportunitatcm, aurum clam fodiens extraxit.
autem in 1 beatiliimi Io. (quod Tcndelinda regina Modoetix
exdifcauerat) cumulatus. Furi ferunt obuium fatuin,quum abire difponeret, 4.o
eundem beatifiimum prconem,graui vultu atque acri (ormone illum in
crepuilfe.Qlidnquiengperfide? non furtum admitterc
Ille fepultus etfi contarninauerit,mihi tamen .1
dignum ergo te hoc . Ferunt item hominem {
ingrefurn tentafirfed quotics ingreditentabat,obuium vidit qui pugno minitans
repelleret. '
.23. R D o L D v s mortuo Rotari {urrogatus , tegnum annis quinq;
, magni aliquid peregiffe memoratur,qud Longobardi pace fruerenturo
ptata,partoq; contenti aliena non impetebt, nec exarchis iam fatigarentur, quod
per earn etiam Imperatores ad impietatem hxreticam dilapf , cum
5 4 2 Romanis Pontificibus non regno, fed religione crendebanr. @um Impe
rator vinciri pontiicem iuberet Martinum , 86 fe mitti , qud impius
exarchus peregit , 86 . relegatus in exilium , ibi defuntus
eftzquum interim Sarraceni in Romanis prouincijs digraflati,iniuriarn Chrifb ne
[cientes vindicarent. Sed hic rex , quod tranquillitas peperit, voluptati dedidit,
inque
 111 I 7`
inque adulterio deprchenfusmarito adulterx trueidarurHabuit autemvxoremA
Gundbergam, filiam optimx regina:Tendelindae, qu cafbiimis moribus matr
reprxfentabat. Aufa ramen perfida quordamlingua pudiciilima: ilumina:` fa- ?
mam attentare , maritoque deferre qud lapfa eiet amore peregrino. Territain~ 5:22;
nocens mulier procaci mendacio , quod diceret non habebat: [ed more ftnineo .
lacrymis teiata dolorein. Viderat ex famulitio quidam lacrymant' dominam,
nec ignorabat quae res vrcret pudiciilimam fminam : przfumptione certiilma
innocentiam eius tefatus,duellum offerebar delatori. Ille pugnam excipiens,cor
ruit. Ita idelis miles domina: (use famam 8: integritatem marito probans, apud
mnes refltiruit.IIuius clariiIma:fmin opus 111 beatiflmi Ioannis Bapti
apud Ticinum.
A 1 E v s Rodoaldo (uccedtin regno quod nouem annis fumma tran CAp,2_4,
uillitate gubernauit, cum exarclio Romano atque Italis pace conflzituta.Sed in ea
vires (vt fieri folet) non armis excrcitatae gentis huius emarcuerr,quum nulla for- UX
tirer agendiprfraretur occaiio. Sua contenti tueri,alienis non imminebant. Na
uigauit ramen per huius tempora in Italiam Imperator Conitansffarentutnq; a
plicuit, 8: inde terreflri profcrus itinere, in agro Beneuentano cum Longobar 's
conHixit,& nonnullas ciuitates recepit,Luceriamque ad folum qu; fubuerriLIndc
ver quum conliucnribus vndique Longobardis parum proficeret, Hunt induci,
a. per quas Romam in refills Imperator , {olennia qudam cum Vitelliano pontil
ce percgit.Nec multo pfl: reuerfus Tarentum,in Siciliam nauigauit.Q1i prouin- .
cia,quod illi Sarraceni reliquum fecerunt,de(`poliata, in Balneis non longe Syra- ?
cus occiditur a fuis,quum iam in ea infula feciffet per aliquot annos moram. Mi- 'www'
lires ad antiquam refpicicntes confuetudinem, Maxentium cx {uo numero Impe
ratorcm dixcre.Aduer{us quem nauigans Ciianrinus prioris 1111115, Ma
xentio 8: patris {uiintcrfcroribus , Imperij dignitatem , quam videbaturamiiiife,
pulchre domum reuocauit.Interim Longobardi [ub lloc rege trquillitatem rem- 1
0115 &1,1111111 ferociam, 8: perinde virile robur paulatim exueruntinmores
Italicosfub molliore clo coalcntes. `
G v N D 1 P 15 n v s hunc filius regno excpit, fed fratre Partliari varijsmodis C A my;
agitatur. (; re quum pacem defbris liabcrent Longobardi, intus domePci'cis Unilift
malis laborabant.Nam G undipertus liorum regis maior natu,regnum libi debe
ri confifusrimoaldum , Beneutanum ducem, {ublidio in fratrcm fertur ad- .
. 111 quam rem Garibaldum,ducem Taurinfcm, mii-it ad ditum Grimo
ald u m, (cuius erat inter duccs porcntia maior) vt 1111111 fratrem Ferrer auxi
lium. Intellexit enim Mediolani germanum fuum rebus nouis udere. Improbus
Garibaldus Grimoaldurn ad regnum inuitauit,vt oppreiIs ambobus adolefcenti
bus (qui regno impares viderentur) vir prudens 8: fortis ipfe teneret gubemacula.
Facile perfuaferis ambitiofo inire regnum. Ille mox ducatum {uum iilio permitrit,
4o vircs vndiq; ex omni Italia cumulat,ac Ticinum mouer.Garibaldus prxceflit,regi
Gundiperto nunciaturus aduentum ducis Grimoaldi. Ille quum mali nihil 11.1{pi
carerur , etiam conlio vfus proditoris de duce collocando. Hunc , inquit ille,
qu coniugio gcrman tua: dignaris, non alibi qum in palatio lioneirius accipies.
Sed illi non longa vii circuitione regem ,vbi prim conuenir , Grimoaldus oppri
mir,regnumq5 inuadit. Partharis vbi fratris cafum audiuir, fuga iibi cfuluit, qud
par tyranni viribus cile non poffet. Garibaldus autem proditorn longm ltatur
proditionis prasmionuentus homo,qui vltimi regis fui vitam impenderetfi
quum fciret Garibaldi proditione cimta patrara , tempus obieruat , quo inermis
eccleliam adcat. Tum latitans, gladium lateri eius ionit, mox trucidatus ab apa- ""
5 ritoribus eius ducis. Grimoaldus autem lium Gundiperti regis puerum per dit,
germanam ver occii regis(vr erat confmtuni) duxit vxorern.
A v D I N s autem Partlmrimpcciii regis germanum perfugiffe ad Hunnos in CA p. 1_6.
Pannoniam , mirtit qui regi gentis Cacanno diceret, meminiiTe illum oportere, /
\
quod Longobardorum eneicio e es teneat precario . 1 illorum 5 pergat anXII.
tueri , venturos ex Italia ad vindicandas priiiinas iedes , vt [karim pniteat illum i

3:
 .
Arista. KRANTZII
Longobardis oppofuille. Motus rex adolefcenti ait : Prolicifcatut quocunque vc
lit,libi non expedite ,Longobardos in le prouocare . Adolcfecns citeumfpiciens
qu itct,induxitin animum redire in Italiam , Grimoaldi forori) fui imploratc mi
fetieordiam,qud audilletnllum non effe ab humanitatc alienum . Itaquc profe
lus,ptamilit hominem libi deditill: qui Gtimoaldi in fc animum exploratet.Au
diens ille relum adolclcenris in fc anim arq; liduci , remandauitfecurus tedeat,
nihil mali palfurusm etiam fpcrate iubcbat lingulat de le proueiion . Conli
dit iuuenis,86 ccit veninatq; iam ptonus inclinabat , v; ad pcdes fe mittcret Gri
Partbm' moaldi.@9d ille non pallus,leuauit ad oris ofeul . Partharis,Eg0 , inquit,fer
[/
redir. uus tuus fum,86 idco ptocumbetc debui.P0tct quidem inter cxrcros viuere quic IQ
tus: fed quum audit te vir Chrillianillimum , mc lidci tua permilillle iutat eot
omnibus nihil illu mali palliltum,fed quando fein lidem illius eontulillet , fumm
liti in le alietion expettur.Dcditq; illi manlion in vrbc praeipuam,ptaeipicns
vt abundc illi omnia fuppcditarcntur,qua pofeetet. Concurretant ad cines Ti
cinenfes,plurim illi de reditu gratulanres,laudantesc1, conlili, qud pacat gers
animumfc in gratiam regis contuliller, potius qdilcrimini bellor fe per armaim- `
mililler . Vifum eli nonnullis delatoribus,qud multis laluratetur : idque in no
uam interpretantes cfpirationem regi fuggetebant,vt quarnprim ill pcrderet,
alioquin intellinum libi bell orirur . Ille mox oblitus iurifiutdi, conlili accepit
iuuenis perimendi,lautam illi cnam praparans , 86 vin mittens abundantiuszvt 2.0
fepultum mero commodius opprimcret . Intulitilli fplcndido apparatu eibos vnus
ex prioribus rninilltis,iam regi fetuiensNon ramen ,oblitus priotis iidei,qu intel
lcxillet regis de illo m0r,feetctius inlinuauit,vt ebrietat eaueret,libiquc prudtil
conliileret. Adetant cx regiis liipatotibus , qui ill inuitatr(de more gtis) ad
p0eula.Nondum enim patrius titus in gente defecit,quamuis fub alo iamdiu c
Irl/11.441,9 lo nati vilitalfcnt. Partharis in autem dieit pinccrn lidillim0,vt pro vino in aurea
- c4
aut phiala aquam illi portigat,quotis fuerit bibcnd . Hoe ille obfetuans fobrictat fe
Girar. larurz6 nihilominusinoculis aliantium tam haulitauid,vtvifentibus perfuade
retut bibctc vin.Abiett quid ad regzille fcifeitatur,quid agar Partharis. De Vi
- no,inquit vnus,quod tex miferas,abunde potat,86 hilarefcit. Tf1 tex,Bibat,inquit, 30
ad vomitznam pro meto quod haulit,cruotem dabit.lntet hac Partharis Hunul
fum vnum ex lidillimis vocar,d0eet pcricul fuum,86 requirit eonlilillle libi cu
ra tefpondet fote,quomodo illum educat.lubet vnum feruis liratum fuum de
ponerc in cubieulum Partharis,vt apud illum nou cubaret.Milit aut rcx cx fuis,
/ qui obferuentme quouis paeio elabatut . Hunulfus autem ingrelliis cum Parthari
xenium. eubiculum,euleirtam fuam cum vtli pelle in erepufeulo portati iam fetuilitet ve
llito imponitzillum llagris eadens, feruilitcr agit ante fequali iumcnrum, vt elfer
tct depolitum onus . @almere ,non conlidctabant vultum tranfcuntis : quem
86 habitus,86 onus,86 Hagra vilem elle monllrabant:r0gaucte ramen quid tam irn
maniret cadetctur. Hunulfus ait : Bellia illa quum eulcitram infette iubctetur,n 4o
quam debuit,infcrebat:nune vadit onus pemutare. Iam perdututn extra portarti,
iunlis fodalibus,c0ncit mirtit in Allenfem ciuiratcm illi lidilimam,qud necd
regi pateret:inde in Tautinenfem,vnde in Galliam mittetetur extra omnepeti--I
culum.Fa&0 mane,mittit rex qui adducant confpciibus eius Partharim.Cubieu
larius orar qufani permittt feffo ex itinere magno fomnllli refetunt qua au
diett rcgilndignarus ille,dnat eor tatditatubetq; excullum fomno perttahi,
longo fomno mancipand.Redet,86 impottun adire contendtlter in prcccs
dcfcendit ianitor. Illi rcieco c0,enlibus 86 ferro vi apetit,perfta6lis fotibus,irr
punt,86 exculfo lcetulo,vbi Vacuum eetnunt,e0nuerf1 in famulum , vbi lit Partha
ris,t0ganr.lllc abiillc conlitetur. Rapirur-ad regem , morte Vicara perdendus.ch 50
{eifciratur,quid de `Parthari lit factum : audit omnem rei ordinem. Rogar allantes
: quid mercatur homo ilicllli vna voce, morte dignum proelamant . Iutat rex qu
"1.1m nt ,
Taipei-dcr:
{anelmon pna fed ptamio dignum , qui lidem domino fuo cum proprio peti
/ culo 11: r. V bi lit Hunulfus, tex feifcitatur. Conliigille aiunt in eceleliam.
dal. Rex interpofita publica fide remandat, vt nihil libi timens regem adear . Venit
86 iull`us
 inirNiiEL1is.iii.y 9
iuifus rem exponergadliquidrefert, quid pro liberado amico fecerir. Omnes
1: maieilatis acdamangrex ver negar : nam honorand, non cul
pandam el.Vocatvtrumque pariter.Optionem dat,fccum effe malintin palatio,
an cum Panhari in exilio. Hunulfus refert : Qiando, inquit, rex arbitrio meo per
mittis,dicam libere quod fentiolgo tibi viram debeo,quamquum poiles auferre,
donafti. Cazterm fides prima obllria cfr Parthari, c quo malim exulare, uam
violare. Idem famulus conteftatur. Rex vtroque collaudato,iubet de domo
fua accipere iumenta,famnlos,comeatus abunde, 86 ire ad domin fuum. Illi ais
regi gratijs in Franciam contendunt ad Partharim. Tenebat tum Franciam Da
r gobertus,quocum foedus iit Grimoaldo, ita vt nihil exinde timeretur. Attamen
exilium fuum Partharis longanimiter rulit , donec Grimoaldum fors de medio fe
cir. Addidit autem iile quafdam leges Rotaricis in codice Longobardorum.
G 1 A L D v s , quum lium Beneuento prfecifler , regnum accepir CAP. 2.7.
Ariperri ilios. @um interim renunciatum illi Imperatorem venile in Itali
' am, expugnaile Luceriam, 86 euertiffe Acheruntiam, Beneuentum quoque obfe
difgmaximis contrais vndique viribus Itatuit filio fubuenire. Prmiilis quidem
diuerfo itinere multis millibus, (qui a Rauennatibus non leue accepere incommo
dum)ipfe interiori via gradiens cum expedito milite,nuncium praemiiitiquem fili- .
. us ante miferat adillum. Hic Grarcis interceptusc Imperatori prfentatusuna-
( iora vero narrauit de fuperuenitibus Longobardis. @a1-um rerum commemo
ratione motus Imperator-,non expeand duxit,fed foluit oblidioncm. Inde mo- Asif.
uens Neapolim,ad Taloris amnis vadum Longobardis efrinuafus. (ligagmen
c1auferant,caeli, proximi verfi in pugnam, magno prlio manus cferunt , nulloq;
ex tranfgrelis redcunte, qui remanlerant, internecionem funt deleti. De
clarauit ImperatorRomam iturus ducem iuum Saburrum ciuemNeapoliranu m,
viginti millia militum illi attribuens, quibus 86 regionem 86 ciuitates in man
tes tutaretur, 86 Longobardos infetareturme eunti Imperatori (vt prius) occurre
rent.Grimoaldus autem fciens Ibi ducem oppoit,duxit in illumzc quum Vterq;
pugna: auidus vidcretur, conferta manu fortiter pugnauenmt. Sed Graeci milites
5 o Italicum ducem fairidientes,tum concefferunt. Catfus Saburrus, 86 cum eo pluri
mi,vi&oriam reliquit Longobardis. Dum hc agerturin Campania,Lupus ori
Iuliani dux,quem rex Papia: defcnforem reliquit,ibiqueiuflit confidere,au&us,o
mnis fpem regni concepit, qud redgem ciideret, magnis Irnperators agminibus
implicandum,aut opprimi, aur ira ebilitari, vt facil ab illo fe tueretur. Manifefa
dedit indicia rebellionis. Igitur rex Grimoaldus Bauaris,cum quib. nuper ita funt
Longobardis fdera nuncium mittit, ducant in Lupum, eumq; faciant rebellio
nis pnitere. Illi non cxperato fecundo nuncio,illico duxerunt in illum. Sed 86
Grimoaldus magnis itineribus regreffus',ab alia cogitauitinuadere regione. Prior
autem Lupus occurrit expedito exercitu Bauaris, iam Fori lulij ditionem cum po
4.0 pulatione ingreffise conferto praelio vtn'nq; fon-iter pugnatur.Prima quidcm die
fuperior vifus ePt Longobardus : die reperito prlio pari pen clade difcef
fum ePt. Sed tanta crat animorum concitatio,vt ne tertio die fuperfederent prazlio,
in quo iam apert viloria Longobardo inclinabatzfed durauit Bauarus,nouarum
fpe copiarim,quas feiebat iuperuenturas. Quibus acceptis, renouato pra:lio,for ; d..
tillm dimicans Lupus,inter confertilmos hoftium acies cecidit. Bauari vito- aefd
res populationibus 86 incendiis inceilere. Grimoaldus rex iam reuerfus,miilo fo
lenni ncio, Cacanno regi gratias egit, mutuas eidem vicillim vites repromirtens,
effecit vt pacato agmine retrocederet. /
M o inde rex cladis,quam fui acteperanr apud Forum Popilileatuit vin- CAp, 28,
y o dicare:fed egit dillimulanter,quai in Vmbros morurus.Egit autem,vt prmiili le- /
uis armaturx milires prius ciuitatem ingrederentur, qum quoqu, vnde eflent, fg
perpenderetur. Ipfe magnis itineribus iccurus cum militibus , facra Pafch vigilia po;.1.;dif.
`irrupit,populo diuinis intento.Ibi cruenta $86 plufquam Chrifbiana vindila.
Infantes recns initiati , cum facerdotibus 86 diaconis , fenes cum iu nioribus , line
diferimine fexus 86 ordinis funt trucidati , ciuitafq; femper Rauennatibus parens,
`
 o ALBER.KRANTZII
fubuetl'a,iolo ell: quataSed 86111 10111111 Forumjulij noua exarlitconlliatio.
uidem Arnefrites Lupi l'ilius, paterna: necis dolore percitus,rebcllabat. Ccell
fit autem in Dalmatiam ad `\Wandalos, (quos nunc fupetante confuetudine, vero
nomine detracioclauos appellant) quorum magna manu conll ata,quum mon
tes 86 111311,86 quel non haberet,polliceretut,tetrilicus incubuit fuis Longobardis.
Duxit autem in paternam ptouinciam,illam recuperaturus, inexplotat quid ho
lles agcrent,Ncmafo oppido admouit copias.Ibi fe confettillimi holes,mot eius
W044i*
rladr .zte-
przclcientes,abdidett,
. _ . .
86 erum
(
entes pen impatatis
.
incubuere..' Cpta ell: pti
Arn fr
I,fm 11115 pugna .fed liatim intetmi \a,refpexetunt in_fugam vandali Ip e l e es
fortiter pugnans cadit. Elapli a fuga Wandali, 1n l-Iilitiam Dalmatiamq; teuerli, [
iniuriam fuam deplorauete. Totius ergo gtis vitibus expeditio cpta , in 17010111
lianos educitur. Sed iam nouo duce creato, tex Longobatdor, cui legiones attri
buit ,conlpetum
861 profpiciens aduentum Wandalotum
vcnientibus , opportunis
occurrens,magna locis
illis illata callra illisretrocede-
clade,cocgit oppofuit : i

Off?" i- te. (lug tempore rex Popiliana cde reuerliis , Opitcrgini oppidum in Foroju
ff liani ducis regione fubuettit , qud Arnefritis llucliofos comperillet. ` Non ramen
populum peremit,fed in proximas ciuitates permifit commeate.Tanto autcm fuit
vitoriarum fuccellil tex elatus,vt,nili illum mors, multis bonis opportuna, fullu
lillet , maximas laboris angullias videretut Romanis Rauennatibufq, importatu
rus. Sed tum decifa vena, priufquam folidarctur,iterum tupta, immoderata fan 2.0
guinis efliilione regem peremit. ..
CA P.z9. P A 11 A R 1 5 Aripetti lilius, quem Gtimoaldus occifo eius fratre fugauit,
Gtimoaldo de medio fublato,pet amicos reuocatur,& lublimaturin tcgn.liunc
ali)l Bettarium vocant,qualis ( 111 peregrinis nominibus folet error accidete.A
iunt hunc,quum apud regem Francia: Dagobertum nullam confolationem recu
perandi regni inueniret,nauigare in Btitanniam conllituill`e,vel longinquitate te
P,;,,:, gionis exilium fuum confolati,velqualemcunque inde fpem hautire. @umque
X1/1 15 in naui ellet,iam prop foltltutus,audilfe fert vocem,inccrtum vndzReuertatur
:fd Parthatis in Italiam,quia Gtimoaldus hac 110610 defunfusfedem illi regni vacua
-. uit. Circumfpiciens in littore,neminem qui vocem eniilill`et,potuit inuenitezdiui jo
nitus libi millum nuncium interpretatur,nec ctemplit. Nam reuerfus,propeTi
cinum a magnatibus excipitur. Garibald Grimoaldi Hlium collatis armis eXpuIit
tegnoc volentibus proceribus regnauit : etat autem is regno dignilliniusaulli 86
10611 tenax.Milit autem Beneuentum vxorem cum lilio (quos e loci relegaue
gm rat Grimoaldus)reuocatiit.Excitat1it turn regi holicm lua lenitas. Fecit enim pater
' 1;pr lilium fibi conregnare Iunipett. Alachis ver inter duces primarius,duxTti
entinus,rebellionem intentauit. Sed Iunipertus regis lilius, quum illi ellet fami
liarillimusc pattern placauitc ferocem virum con uiefcere (; fpe
dux tetentatet nouas 1586 regis lilius n cellarct apud patrem tueri amicum: ota
bat pattern lilius,vt quoniam Alachis propnquitate Germanorum fublimes fpiri 4.o
tus gereret,intra Italiam Btixi illi ducatum permitteret, qu ftnum illi citius in
ijcetet. Rex contr,Brixi elle multos proceres,cum quibus inita ciuratione, ho
mo turbulentus mala multa moliretur. Iunipertus lilius non hoc futur fpondens,
petuicit,vt Brixienlis illi ducatus permitteretut. Huius temporib. regis, noua gens
-17111 Bulgari,Thraciam inuaferunt. Qms mira conlilione,eandem elle qua: Hunga
- tia dicitut,vult videti Blondus, alijs in rebus diligentillimus antiquitatis fcrutator.
' Sed Hungati longe poli hase tempora anns fete quadringentis fubiere. Hace quo
que Bulgarorum gens nunc etiam dillintas haber fedes ab Hungaris in Mylia,
qu Hungari lint inhabitatores Pannoni. Blondus autem nunc ab Hunnis nunc
Bulgatis otros vult Hungaros.
[' magnus dormitat Homerus.
Ad Lgobardos 11011105 reuertamur. Pattharis rex Chriltana: religionis obferu
tillimus,Papiae monallerium erexit diua: Agathx, eiufq; vxor Rodelinda gloriofa:
Maria: dem,qu ad Particas vilitut,erexit. Hic ergo quum aliquantis annis folus
regnallet,anno regni oauo, lilitun Iunipett,qu cettior ellet luccellionis, regni
~ fecit
 L'i. iii. _. 613
fecit conl'ottem . Qro tempore Tridentinus'dux gentis Longobard in Bauaros
bellum gellir,inlignique vitotia ducem eius gentis obtriuit Gramonem. @acla
tus victoria aufus etiam regibus fuis rebellare. Duxerunt autem in illu'mcali
quot prxliis dubia volitauit vieriaquum vites vtriufque exercitusgrauirer con
ciderentur.Dcmum victoria cellitregibus . Dux intra mniaTridenti fc recepir.
Secuti reges , oblidione cinxenint vrbcmsciues quum dedere vellent ducem, ela Tridenmm
deditur.
pfus : vrbs regibus deditur. Polleriori ramen tempore interuentu regis iunio
tis,teconciliatur patri, quueadeo'vt'illurn rex Iunipertus, dilfuadente multm pa
tre,ducem (vt diximus) Brixi conltituerit; @eta ramen fuere deinceps herum
XO regum intra Italiam temporazquia Imperator Cenltantinepolitanus,Bulgaris no
: genti conlliilatus Longobatdos iam in Italia confirmatos non artigit. (
ue Partharis per annos xv i r Lregnum aniiniltraller,(e&o quidein annis 1115,86
decem aliis cum lilio) concellirin fata,fepultus in paceiuxta eccleliam,quam Ari
petrus parer eius in honorem lanti Saluatoris in Ticino conltruxerar , multisque
decorabat otnamenris. `
IV N i 1 v s filius cum parte armis 0&0 , illum duedecim folus regno C A P. 30.
praeliiit,vitque religione ac iullitia inlignis : quibus rebus premeruir , vr etiam .
XXIII.
poll patenrem tranquilla tem pera nancifceretur.Nam temporis tratu in itl robo
ris ea gens coaluir,vt dillicile fuetit eam oppugnare . @encrunt exarclii,fatis ha
2-0 bentes fua tueri : qud nihil virium aut fupplementi fperare poterant fue Impe
ratore,partim Bulgaris parrim Sarracenis implicito. Maier illi cura liiitliiosin - q
de continere duces , quibus crebrius genti prouenit detrimentum . Accepir au lac/Ji; in
tem Iunipertus vxorem de genere Anglifaxenummomine Armelindam . Sed A regem 1n
lachis,quem rex apud patrem fzpe defenderat, bonorum eius male memor,illi grana.
rebellauit,iun&is fibi Alfonec Granfone deBrixia. enim Papia (quae
Ticinum) abelfet Iunipertus , ille aulam eiusinuafir: 86 omnibus ad tebellionem
cxcitatis,ceegirillum fugete intra lacum Latium iuxra Cumas . Tetruit eeelefiam
Romanam ille motus : nam Alachis 11015 erat acerrimus ccclefiarum . Ticinenlis
ramen epifcopus Dainianus , vir magn prudentiae , prazfenriuni rerum liarui le
30 conremperans,milir cum benedietione diaconum fuumThomam adAlacliirn,vt
gratiam eius mereretur. Qunique venire diaconum , virum vrique religiofum,
illi eller nunciatum,per contuineli illi remandauit , li femoralia nudageltatetan
dcbir }
grederetur.Ille refpondit,fe 1110 1 mundis veltirum. Alachis ad hc,non fe de fe par amt/'9.
moralibus agere,led quod illis tegitiir. Refpondit diaeonus , fe libi nullius elle cti
minis cenlcium,occultorum iudicem elle Deum. Vix aceepit quod milit Epilco
pus , 86 fatis contumeliofe dimille diacono.Timuit tyrannum clerus emnis,im
precatus illi regnum non diututnum : quod 86 euenit . Numetabar Alachis iam fe
pro rege,gerens nummilinara: 86 cadens in terrarn tremillis , puero filio Aldonis
inipubere,qui forte aderat,exceptus regi redditurllle conuerfus in puerum,quern`
40 nihil fapere reputabat,ait:Pater tuus mulros eius generis haber , quos breui redder
tremilles . Puer ignarus rei,verbarerinebat . Regrelliis ad parentem , rogarur li a
pudregemin palatio fuillete quid ille egerit, quidve dixerit, per iocum (vtlieri
folet) ex puero feifciratiir. Ille vetba regis tremillibus tepetebat . Pereuliit ani
mum Aldonis.Moxingrelliis adfrattem Granfonem, docet fuoruni capitum ty Iunipertus
tanno pericula.Mox circumueniendum illum , Iunipertumque reuocandum in regnum
ter fe cenlltiruunt. Ethis verbis aggrediuntutliominem :Iam,inquiunr, propitio ffl
rbi rcuau
Deo , exantlatis rebus, 86 omnibus in ordinem redaris , vnum fenriunt omnes,te ,,_
regem futuri line controuerlia colunt:cur nonlaxando iam anitne invenatioriem
exisNos tibi cultodiam vrbis , 86 1101$ tui caput 86 fpondemus eexhibebimus.
Credidit ille', 86 cutis politis in venatienem abibat .~ Illi ad lacum Cuinanum pto~
petanres regem Iuniperrum , illiusque prouoluti pedibus vetiiam precan-
rurzfpondent redutionem in palatium . Ille accepta dataque , quum de tem
potum 86 rerum gerendarum ordine inter eos conuenillet , teducirur Iunipertus:
86 0111111 clero atque populo lattabundis geltibus excipitur. Ibat interim nun
cius 'ad Alachim, de tedu'tto Iuniperrellle vrbes circumibar , Placenti,ac carteras'
 l

6,2. ALBERKRANTZII
vires colligens,vt occurreret ad praelium Iunipertolam ille quoq;` armis inftruis
11 111 11011111. Conuenerunt exercitus in campo qui dicitur Comnatus.Et miffo
ad Alachim nuncio Iunipertus,mdauit illi,Cur,mquit,mittimus populumin difl
D crimduorum cau agitur. Ego tuque dirimamus hoc przlium dexteris noftris:
JIL-MM qui vicerit,regncr. Alachis autem duello fe committere non audet . Tum vnus ec
ma. primoribus genere Tufcus: Chri/d , inqui: , e qud pugnam detreas in homine,
quem ebriofum {emper appellas? Cui ille : 11 quidem ebriofus Iunipertusfed 10.
111115.1111 luiimus in paru's illius regia, uurn ille apprehenfum ex vellere qu
libet arietcm , vna manu deportauit : quo 8c ego tentans , implere non potuilta
que quod puero fuerat robur , adauum plufquam virile debet ccnferi. Tum ille I.
primarius :Degenercm ego regem non fequor.Mox tranfijt ad Iuni ertum.Totis
agminibus pugnandum videbatur . Seno erat vir ecclcafticus , or 'ne diaconus,
qui Iunipertum regem ( 11101111111 diligeret : Y iam pugn accin alloquirur.
In tuo,inquit,rex capite,multorum falus cit con'itua . Si vinccris, (quod omen ab
111) 111 omnes perimus ecclefiaftici c populo.Daveni,& arma mihi tua,fi vide
tur,permittefacit habitudo corporis,vt apta iint.Nec fum expers militaris difcipli
nas.Si vicero,cun`tis vinco.Si pereo , mei {olius capitis eft pericul. Recufabat rex,
militia nols detreareed 11115 omnibus rogatusc pen coa&u5,volent regijs
armis pugnare permir.Conf`eruntur manusc Alachis omni acie obferuat regia
Sm data_ arma, 1n qmbus hofem Iunipertum pugnare n ambigebatllli (e ferr obuiurn:pu ad
myn, ge gnam conferunr:Seno cadit,terner1tatis luens pnam , quod fe armis immifceret
M2M non fuis,Alacl1is vbi iam fudit hoitem cile regem 61115 , caput cum galea defe,
1111111 111 hafta prferrilnterim fama volat in vtroque agmine, czfum Iunipertum.
Ille (e fuis offertzdelufum hoem elle Hunt certiores.Alachis extraum galea
put, vbi rafuram clericalem in vertice con(picit, erubuitzqum fan iurans,fi vi~
.da , cerit, purcum (eimpleturum ex genitalibus clericorum . acrius in pugnam
f Pfl
,dm redeunt.Temcraror ille in primis cadit:vi&oria prouenit non_incruenra Iuniperto.
Exais ergo duodccim poil patrem annis in regno , concefIit in fata , {ilium relin
A ML quens regni liredemeum tutore,quem parer teitamento defgnauit.
ln-,pmu L v 1 P 11 v s filius admodum puer,cm ater rurorem fecit Afprandum , ex 30
.rx/111. ducibus vnum,in regno (ucceditedtutoris a miniPtratio regi primum conci uit
:522:22: bellum.Nam -111511111111111 dux, non quo ferebat ammo (e przter
". 1111111 111 11111.11&15 ue viribus mo 1111111 111111 , conatus illum 11111111
niftratione deturbare . A uocauit Afprandus Rorarim Bergomenfium ducem:
86 promptiflimo exercitu educenres,apud Noruariam cencurrunt . Ibi grauiter
pugnatum efr: {edinclinauitvioria Taurineni . Igitut aducrfarij cum rege pue
Io fugam ineunr . Quum ' ue nemo reficretwiorintrar Papiam, ibiquc coron
{ufcipiens, regni iurainuailtSed non diu tenuit : quippe poft paucos menfes diem
A , fuum obut.
frifbfff- . a 11 P E .Tv s Raimberti {ilius , rcgnum parre
. occupatum
. . . fortirer. de- 40
rxvz. fendit. Sed exten duces Afprando monenre, pro veri regis Ltutpernreduhone
f; arma {umpferuntluorum ducum primarijs ZothongTharone Pharone,Rota
' ri atque Aiprando,cum rege puero,magnisque copijs mouentibus in Papiam ob
idendammon expexindum ratus Arithpertus,cum armato erupit exerctu.Con~
curfumque cit totis viribus Cifalpinz Galliz (quae nunc Lon obardiadicitur) 86
71111611113 (pes 8c metus altemabantin partibus .A exrremum ramen
vion'a inclinauit Arithperro: nam rex puer viuus venit in hoiium `potePtatem.
Afprandus fugiens (e recepit in Comacinam . Roraris autem accedens Laudam,
{uze dirionis op idurn, confortibus partium fuarum ducibus (e regem fecit decla
rariQielquum eifent Arithperto nunciata, motis iignis {olenni exerciru duxirin G
Laudam,eamque ad primam oppugnatonis oenfloncm cept : mouitque in du
catum Bergomcnfemt luoniam nouum regem Rotarim magnum audit fecilIe
belli oppolitum, confcen 't paulatim inmontem, C admotis arietibus, reliquil
fram-ur- que obdionis apparatibus, munitiiirnarn vrbern cpit oppugnare. Multque
fudore
 DANIA?, LIB. 111.
fudore cruoreque exhaufto, quum fortiter obfefii mnia tuerentur, multiq; inui
cem mortales cecidiffent, cepit vrbem munitiflimam Arithpertus: capturnque in
ea Rotarim,& in contumeliam detonfum,cum rege fecit iugulari. Inde du
xit in Comacinam,eamq; infularn fuo obfedit. Prfcius autem Afpran
dus,per falturn vicinos confugit ad Bauaros. Sed Arithpertus expugnatum oppi
dum folo quauit.Per que; tempora Gifulphus Bene'uenti dux,quum Ori
tis exarchus Romam applicuifler , quem maligno fciebat elfe in Romanos animo,
eduxit
dam exercitum:
captiuis 86
abegit.i Sequacdam Romanisinparenria
quum exarchus cepit,i`nde
Rauennarn opulent pra:
abiflt,Rom.ptifex
ro Ioannes,miflis oratoribus ducem placauit, vt accepta pecunia captiuos cum carte
ris rebus dominis. Nec diHiculter annuit. Itainuenta gens,
quam religionem fufcepit , fempereccleae paruifle , illiufqueincremento
(quod ) 1.1 etiam Foriju'lienfis dux,cum vicinis
Wan alis,quos nunc Sclauos appellant,manus conferuitzc mutuis inuicem pre;-4
lijs multa dana irrogata.Sed Arithpertus deuotus , 86 Romane eccle-Y rif/Per
fire amator fingularis,vte magnificaret , Al es quas dict Cotias, in quibus Ge- 21,5???
5 nunc 1,86 quicquid ab ea a Alpes quue, Galliarum fines, cenfe- [/
batur,beato Petro donauit. Sed is dum conferto praclio in Afprandum ,Y quem '
Bauari 86 inclinatis rebus inferior haberetur,in figam verfus, quurn
, Tieinum traijcere tentaret, fubmerfus interi) t. _
A s P R N D 5 , quem pro rege tutelam gerente , armis vittum rex fugauit, il- A Pj's'.
leque elapfils Bauaros: viribus autus, redij 11 tegnum /
tere. Illi Aritlipertus occurrens , przlio vincitur , 86 figam verfus, in Ticino 1 .
mergitur: regno fuccedit , fed non diu tenuit. @muis enim fummo -
mni Longobardorurn confenfu fit declaratus,rertio ramen menfe vitam Hni- if Pa"
uit. Ita multo labore quazfitum non fibi , fed hredi filio regnum cernitur parauif
fe.Sic fe res mortalium liabent.Fatigant c'lum 86 86 per mille pericula vix
perueniunt qu cupierunt. Peruenientes autem aut nouis excipiuntur incommo
dis, vt intelligant non tanti fuiffe quod ambiebant , aut potiti ,- breui deferunt. Igi
30 tur moriens Afpranclus regno cefiit.- _ l
L v 1 P N D v s Afprandi filius , nomen referens inflicis pueri regis , ; 4,
fummo Longobardorum confenfu. Is prima cxpcrtus fiio- Luifffidw
rum incommoda. Nam cognatus cius Rotibites,quurn necis regi cflium fum X V 1
pfiffct, proditus regi,pnas dedit. Q19 exemptus periculo,donationem Roma
ecclefiz ab Arithperto rege faarn , Cotijs Alpibus , confirmauit. Interea
Feroaldus Spoletanus , regem fuum fimulans profetionem , iter liabebat
Flamineam , vrbefque Rauennati parentes ditioni. quanquam comper
tam haberent eius profetionem incola: , quia ramen nullae recentisiniuri caufa:
videbantur,nihilhofl:ile veriti, ciuitatum fuarum intermifere. Ille au ?
40 vbi Claffenfe oppidum attigit, fur fecit ditionis. Sed miffo nuncio ducis 52:22 ff
faum irritauit , iuffitq; reddi furto captum oppidum. Penino quoque Fori)ulia- .
nus dux cum Wandalis exercuit inimicitias , pro more bellico dans 86 in#
commoda. Interea quum Romani ab Imperatore non aequo fouerentur iure 86
aliquid caufx,Longobardorum dux Spoleto Narniam inuaft 86 , Rex
ver Luitprandus iam aperta rebellione , exarcho occurrens ,` coll-.itis omnibus
(: gentis viribus,Rauennam obfcdit.Cernens autem ciuitatemcaptu diflcilem,
inde Clufum mouit : quod oppidum captum,erude1iter fpoliauit. Sed lianc, lidi
ci debeat iniuriam (cauf enim non panduntur) magno Lgobardus com'
penfauit beneficio. Exarchus enim Italia: ab Imperatore Leone miflus , vrbem L impf
5 o Romarn fpoliare , ponticemque captum mittere Confrantinopolim , quum ex if;
Rauenna moueret cum militibus Spoletanus dux Longobardus, operas fuas pon- ft/M_
tifici pollicitus , cum copijs aderat, viam 5 infedit falariam , qua erat Raucnnati-~
bus tranfcundurn.Tentauit irrumpere:fe egregia Longobardorum opera repul- `
fus,agmina reduxit Rauennam: mala quai` in animo habuit ab imagin Leo
ne, impleren potuitlnterea quum in caput ptificis Imperator multa moliretur,
` '
 64 LEERKRANTZII
milit Eurithium patriciumin: Romanis 8: pontici fufcitaret motus ini
quosls Longobardis dotta multa 1111111, v't ponticcm ferrcntur : fed non proi.
cit. @a iniquitate temporum motus pontifex ,cum Longobardis pacem Habill:
uit:quam rex 8: pronus iubijt, 8: implcuit. Nam captum Sutnum a
Spoletano duce, iuflit reddi. Quim@ rex pace foris comparata , tempus effe cer
neret (uorum contumaciam comprimeridi, magno exercitu comparato , duxit in
Spoletanum Beneuentanumq; duces,qui longinquitate viarum freti,minus pare
bant. Sed interuenientibus magnis vtrinque viris , rex ira {cdata , teconciliari fibi
ailiis duces,mcliora de pollicitos. Atque tum ex pacato agmine Ro
Rum?L on mam duxit, vifurus 8: vrbem 8: loca fan&a,qudo tam de propinquo aderat. Ro IO
:Jardin
Gem-fat;
mani autem minus regi Edentes, vrbis cuitodiam fecere. Acceptus rex cum exer
dindin citu in cpis Neronianis, procefiit in Vaticanum, adhuc nullis mnibus cinitum.
Ibi obuiam 6161115 pontifex,regi (e prazbuit venerdum. Delapfus equo rex ex mo
re,pontificem gcnibus nixis confalutauitit aliquot fcrmombus mterpoiitis,acce~
pta beneditione Papiam remeauit.
CAP. 35. D E 1 N D 11111111115 Spoletanus dux , quem paulo ant rex in gratiam re
cepit,renouauit rebellionemln quemrex ducs, magno molimine ingrefliis, 1111
[- catum, vrbes 8: oppida {uzfecit poteflzatis. Fugiens autem dux, perucnitin oppi
Tra/mun
[ iff/e
dum Romanx ditionis : vbi fide publica interpoiita , {ecuritatem accepit. Secutus
Hanf.. rex , dedi poftulat per fugamtephanus Romanus dux cum pontice , (idem falli 2.0

non oportere refponderuntlgitur mouens in Romanam ditionem , aliquot vrbes
cepit,redij tque Spoletum , 1111111 ducem conitituens. Inde in Bcneucn
rum traniis,qu eius vrbis dux paul ant rebus humanis exceiiiiler, hliumq; eius
puerum furrogaifent maiores,rex deitituto puero,Gregorium 6111111 du
cem creauit.Reuerfufq; Papi,quum fe morbo grauatum,laboribus cernerct inu
tilcm, Hildebrandum alium 6111111 nepotcm, regni cfortern declarauit. Et quum
aliquanto tempore pax cIet,Romani viribus augeri cperunt, 8: 111111111111111
Spoleti ducem reducere armis intentarunt. Cui rei fauerat Godcfcalcus , iampti
dem in Bcneucntano {ucceds,qui'1 Gregorius mortem obi)Het. Stephanus Rom.
patricius inferiora renens, exercitum duxit,duciq; obuios populos cciliauit. Tra 30
fcmundus per Sabinos iter habuit. Igitur re profperata, Spoletum perueniunt vtri
que exercitus,ducemq; fu rcltituunt ditioni.ViciIl`un operas depofcit Romanas,
:
CQ Roma:
oppida qua: pridem rex recepit,recupcrandi. Ducit promiifa dux in_dem , qud
4414 rcx magnis copijs aduentare diceretur. Igitur 111116115 viribus occurrendum rati re
a regem. gi,vias infedere {yluofas, vnde agmini iniidiartur,apud Fortuna: 8: Forum
Sempronij. Agmina quum illuc peruenirent , 01065 11111111 ,magnaqg
virorum detrimta 6111111111: iubetq; rex Fori Iuliani ducem curare de incuriio
nibus . Ille {uorum iam cruore madentcs aggreditur,& fortiter inuicem pugnatur.
Ibi miles Spoletanus ducem ex nominevocans,prouocat in duellum.Non crat de
gentis(quod diximus) liberum detrelzareNacuatur campus. Pons etat 4Q
in medio,in quo infcitis cufpidibus incurfantlbi proturbatus ponte Spoletanus,in
rifum 1011111 agminaed vtrique pugna omifIa, magnis itineribus ctendunt S
Ietum : nec fecere priufquam ifiuc peruenirent. Inde rcuocatus pontfice
Stephanus,ad vrbem communiendam accellit.Rex ver fecutuspoletum
dit,breuit1; cepitzfed dux elabitur. Interea ver rex accepto denuo in du
/ catu,in Romanos mouerc contendit. Et dum apparatus obidend vrbis apparat,
to S aleta
[ fcg' Zacharias pontifex mittit regi legationcm,pollicitus co ias fauores in rebellem,
:uri/iat. 6 vrbes pridem Romanis captas reitituat. Pacem rex dedit orantibus, 8: ctinu
mouit in Trafemundumls vbi vidit fe Romanorum deititutum auxilio,regis a
tia: f`e permifit. Qui acccprum in ratiam 111,111(111611111111. 1511m50
Godefcalcus Beneuentanus , au 'to comparis fiicceifu , 61111115 , vxore 8: 611js
11111 16115 cum omni fupelletili , in Grzciam tranare difpofuit. Sed ciues , vt
regis gratiam prometerentur , conanrem in ipfo trucidant itinere: vxorem autem
8: 61105 audito tumultu foluentes,capere non poterant. Pontifex inde ex fdere
ytbes tepofcit. Et quum rex diferret , acceilit Narniam ad regem : ibique in
plo
 `DANI Linux. ;
10 Valentini {acris orationer habuit, praefente rege atque proceribus
Eiculentam , iuitiria 85 religione: {uafrc'p in primis , vthumanifanguinis effu
one fminarumque opprellone ablinerent: denique peregit, vt illa ferrata pe
ora mollirenturRexque oratione ponticis motus,non (olm poftulatas ciuita- v
tes reddiditfed 85ipfam Narni,in qua hc gereba'ntur,85 Sabinfe patrimonium, Ri. _ : '
quod armis iam xxx.tenuerunt,85in Picentibus Anconam,Cumam ciuitatesu- 53:27
trini quoq; agri vallem magnam, patrimonio [ani Petri 86 ipi pontiici dono de
derat:85 cum Romano ducatu pacem in decem annos firmauit; Liberauitque rex
multos Romanos,Raunates 86 Italicos , qui carceribus Longobardor teneban- .
i
io tunRedetem in vrbcm pontificem Agibrdus dux Clunus , regis nepos, 85Ra
mildus Tufciae cailaldio,gentis Lorigobardl fupremi duces,d`eduxerunt: 85 fato
per Ortam,Pomeriam,Polimartium atq; Bletam itinere, easeiuitates prfenti re-.
cipientiq; pontiici tradiderunt. Interim rex copias ad Pcatum remitts,in (ua quo
que (e iple recepit. Pontifexin vrbcm gratulabundus redit , 86
tionibus in templo rotund Mari,diuinum ipfc impleuit ochiumErat quies per
id tcmpus anno per Italiam vno, quum nemine fufpicantemunciatur regem
dile improuis Rauennam. ; exarchus (atis :vrbis munitioni , pr- Raue'na f
fldioq; militum,ac ciuium, perpetua: volunratiztamen deprdationes 86 incendia, 17"
qua: fons. agerentur, perpulerunt .
, {imul 86 diuturn - , . _
obiidioms
, vr m1fl`o ad 4Mfr.
c v 1
f
zio Romanum pontificem nuncio , poPcularct , quod in Narnia fecilc nuper memo
raretur)acccdcret regem placare infcfiflmum. Ptifcx lcgationem miit,Benedi
lum ep'ifcopumTufculanum , 86 primicerium notariorum. Sed illi
quum a rege minus audirentur,ptif`ex commendata vrbc Stephano duci Roma
no,viam ingreditur. Interea rex , longe cernens nullam (upereile vrbis capiendae 'a _
fpem , antequam aduentaret pontifex, {oluit obfldionem , duxirqi-in oppid Clal /12
1 , coq; per ciuium diilcnionem capto, direpto atque {ubuerfo , Papiam redu- """"
xit exercitumPontifex per Imolamiter faciens,perq; Rauennam,perucnit ad
dum: quo in loco,ordinre rege,inuenit nauigia,qux illum Papiam ad regem per
ducerent. Exceptusmulto cum honore pontifex,apud regem egit,vt omnia, quae
31 Rauennate capta eilcnt ditione,redderentur.Excepit autem rcx tertiam oppidi
Cfenatis cum aree pattern : quae opportuno loco conlifrensfme magno Longo
bardorum incommodo reddi non potuit. Vix in vrbcm redierat pontifex , 86
gratias Deo perfolucndas nondum expleturn erat diuinum oflcium , quum nun
cius adeilet , Luitprandum regem morte extinttum , Hildebrandumq; nepotem,
quem ille confortcm aflumpiit,pro ignauia dciitutum.
R A I s I v s Forij ulienls dux , qui in agrnine ad Spoletum proficifcente vir CAP- 35
tutis indicium dederat ,deieto ad pontem milite, qui (e prouocailet, omni c'en
ione ducum rex declaratur. @i rex pontice per fubmiflos oratores rogatus, ,vo/11 .fami
pacem cum Romanis 86 Rauennatibus conlituit in annos viginti. Sed illam non z
4o 111 violauit , per Rauennatum ditionem ducens in Peruiiam. (ha ver iM/,M_
caufa , im qua Italorum culpa, preflis labris ( vt folcnr) Italici (criptorcs prazterie
runt? Satagit omnis viribus rex Peruiam capere', adhibitis arietibus 86 machinis in
tali negotio opportunis.- Sed opem atrulit neceflariam pietas ponticis Zachari.
Acceflt enim ad regis 86 Deo, qui fpiritum tenet principum , agente , ani
mum regis ade immutauit , vt nedum folueret obfldionem , etiam regni 86
pum quas tenebat,abijcere {ratuit {pldoremNam paucos dies fratri regnum
permittens , cum vxore 86 ilijs Romam veniens , Zacharia pontfice clericus 86
monachus effetus efr. _ _ _ _
1 s v L V s deindc rex,concedente germano, volentibus proceribus {ub- A ?
limatur. Is vniuerfam Italiam infePtamhabuit , fdera nulla nouauit. Iam _4i/MPM
enim Zacharias papa clo conceflit: Stephano ver tradi permiit curam pallo- l
ralem.Anni(us pontifex regem muneribus oratoribuique mifls placare,vt ;
deribusin annos quadraginta confentiret: flexitque vr pateretur cautillimis ver-'- iwmih
bis ea fdera concribi , iubfcriptione regia accedente. Superabat Aiulphus o-
mnes prxdeceilores ferocitatqquamuis Italico fub clo natus nutrituilueltaque'

 66 'ALBER. KRANTZII
quarto menfe habitos de pace tra&atus,eun&is euaatis, mandaut ponriiei,
cuperet, iingulos Romanos , 86 fuarum partium mortales,per fingula ca
pita,tributi nomine,lingulum iuberet aure numm perfoluere. Adnifus pon
tifex reg oratotibus 86 muneribus miilis cplacare . Sed vbi conatus fuos fruftra
tos aduertit,miit ad Conitantin Imperatorem , vt rebus Italia: confult vellet,
in tempore confuleret. Oftendit omn Italiz : qud ni in tempore fuccur
reretur,futur vt omnis Italia in Aillulphi regis poteftat redigeretur. Sed per hc
tempora,quum figna circumferret Ailtulphus, Raunam obledit : 86 ma
man. ximis futur molitionis apparatibus,ciues e perpulit, vt earn dederent ciuitatcm.
- Hic omnium regum primus cam vrbem , fzpius prdeceiloribus frutra perten` IO
tatam,in fuam redcgit potellatemlmperator Conftantinus fcripfit regi, folnesq;
miflt oratoresquibus papa alios coniunxit.Hi Rauennam : 86 mul- _
tis cum illo agentes,nihil prater verba,8ea qui em afpera, reportauere. Addidit
ramen Longobardus vn ex fuis, Romam,8 inde Conftantinopolim iturum. Ea
pontifex quum audifet,8 nihil atum ch'e intelligens, Romanos adhibuitin con`
filiumimorum precibus 86 inflantia cenfuit taliter cum Imperatore agendum, vr
nifiin perlona 86 omnibus Romani Imperij viribus Roma: 86 Italia: fuccurre
reret,aliam viam,vndc fpcs falutis daretur,eife quxrendam, c Imperij detrimen
ro.Iam ver Conllantinopolim Longobardi regis nuncius,8 Paulus Romani p6
_ tificis Stephani germanus,vix dum profei vrbe oratores ibant,quum Aillulphus
f. Romano pontiici 86 populo per nuncios cminatus fore,vt niii fefe 86 vrbem
: mi- Romam dedant, eos omnes, velint nolint , in poteflatem faftos,ad vnum iugulet.
"" In quem addutus tremorem pontifex, populo in Lateranenfem bafilicam cuo
cato, homiliam habuit lacrymis plenam, fingultibufq; quam dicdi coloribus plc
niorem: imminere dicens Romana: vrbi,Romano populo excidium, nec vll ha
bendam fpem in deditione impijflmo regi facienda: viribus autem Romani po
puli non poffe refilli eius populi furori , qui omnem pen Italiam in potelrate ha
beat, nifl Dei defuperimmincntis dementia tueatur: quae rebus etiam Horentiili
mis,cun&is : przefidijs anteferenda:cuius implorandac illa fit certiilima ratio, f1 in
lacco 86 cinere,vigilijs ieiuniij; humiliati,Creatorem fuum, femper pettibus pa
ratum , auxilio poihilauerint.Tertio hinc die, quum fe ex fentcntia pticis hu s_
miliaifer populus in fupplicationem , Lateranii in matris Domini maiorem ba
ilicam proceifum elbprrulitq; pont.pacis formulam,perfidi AiPtulphi chiro ra
pho exaratam, crucis vexillo (quod pretioiiilim ornattun prcedebat) pendin
tem,in quam populus Romanus omnem periculi fui caufam, coram Deo mflus
eiulansq; deflebat. Nec tamen ceflauitinterea pontifex Aiflulph muneribus ma
iorifq, pretij pollicitationibus pertentare,f1 fort captum Rauenn exarchari red
,86 pacem cum Romanis paam feruare vellet. Et qu nihil folito magis pro
ficcrct,mili1fq; adlmperatorem pontificis germanus , nec fpempraziidij lireris fa
; cerct,nec rediret: cum Rom.po .conflituitopem regis Franciimplorand'. Ve
:Zcfjf ritus ramen , ne id Longobar us rcfciilet , prius accelerato furore Romanos op 4o
. primeret , quam ex Francia fuppetia: oilent , epiitolas peregrino homini
Longobar is ignoto , ad Pipinum de it papa , quarum hic maxime tenor fuit : Vt
quando Longobardus nec paa cum Romanis feruaret fdera , nec exarchatum
Rauennatem,nec alia de Romanis capta redderet, prece pretive mollitus, opem
ipfe Chriianiilimus atirret. Cuius opis ratio vt folidiori iniretur modo , fcriplit
ptifex oportere regem Pipinum,tanquam proprio indutum motu , ab ipfo pon
tificc,vt in Franciam ad fe iret,poitulare.
A v_ 58. IN r . Paulus pontificis germanus , Ioannefque Silentiarius , 86 1
phi regis nuncius,Conllant1nopolim pariter vt iuerant,ita Romarn ad pontiicem
$0
l vna funt reuerii. Fuitque Imperatoris refponii fumma , Stephano pontici pro in
22:12 tegranda pace,ad Ail'tulphum effe properandum. Dumque pontifex ad iter fe ac
, cingit,venere legati a rege Franci,epifcopus atque dux,orantes, vt fummus pon
P1P 'f- tifex regem fuum in ipfa Francia digneturadireMouit itaque pontifex, vtriufque,
regis 86 Imperatoris , nuncijs fociatus.Etpriufquam ad Papi venirct , prrii ab
i ul
 _. DANI 1.113.111.k 67
11111111 nuneij,illius verbis prfcribere non funt veriti,ne Rauennam eiusq; ex
archatum repeteret: fore polliciti, vt li ea mod pollulatione tpetatet , faelurum
regem quod pofeetet. Cuntis limul,vt ierant, Imperatoris Frcotumq, regis ora
totibus in prazfentiam regis perdut9ti5,pontifex poll: munera regi data, l'aciens ver
,86 perlidiam Ailtulphi gtauibus notauit fententijs,8 omnia qucunque ille aut
poll violatam paccm cepillet , aut fui prdecellores Longobardi reges occupaue
rannteddi pollulauit.QJ1mq;Ailiulphus pertinax (freut antea) perlilteret,egert
apud eum Imperatotis 86 Franci regis oratotes , vt ptilicem dimitteret in Fran
ciam profeurumTulit id gerrim Longobardusmec ramen aufus Francotum
10 regi,qud tantopere cupiebatdenegare,ptilicem dimilit. Eum Carolus,cui poll:
ea Magno fuit cognomen , Pipini regis lilius adolefcens , Francotum lines ingtef
fum, centclimo lapide ad palatium quue Ponticonem,vbi Pipinus etat, deduxit.
Procellittamen ad tertium lapidemrcx Pipinus: 86 equo defcendens,pticisque Rfs'f 14
pedes ofculatus,illum terraincedensc fraenum pontilicis equi regens,ad cubicu
lum quue deduxit. Longobardus vbi profctum vidt in Franciam ptilicem,mi
lit luz gentis primores poll: illum, qui reuocato ab itinere , pollicetentur omnium
qu poltulauerit rellitutionem. Sed vbi ptil'icem continu iter agere , nec iam vi
vlla perdulum in Franciam retrahere licctetzeogitauit rex ipfam Rauennam cum
fubietis ciuitatibus euertcre,mottalesq; in eis perdere,vt tanto metu liberatus,ex
2. peditius in vrbem Romam duceret, illamque folo quatet,priufqu am Pipinus de
Francia fele pollit emouete.Ab hac autem crudeli cogitatione nihil eum magis a
uertit,qum qud fpetaret Pipinum promillis ludilicare. Carolomannum namq;
Pipini fratrem , qui le monachali habitu Callinenli cnobio inclulerat, euocauit,
promillisq; onetauit,vt ad fratrem profe&u5,dilluaderet1tali expeditionem,bcl
lumq; 111 Longobardos lilfcipere. Prorr'iittit operam,ptofe`tus in Francia , magnis
contendens itineribus. Sed iam pontifex regem allocutus , feri ab illo impettauit,
expeditionemferiam in Italiam facere.Tant libi more depofcebat,vt verno tem
pore edueat : interim vites,8 arma , 86 teliqua profeioni necelfatia compararet:
pontifex fe apud S. Dionyfij Parilicnlis monaltetium contineret. Dum ergo pon
30 tifex quallas ab itinere vites reparanc Pipinus copias cpararet, fupetuenigns Ca
rolomannus,legationem etiamipfe fuam peregit,fuadens in Longobardos amici
tiam,nec vllo palo bellum permittens.Auditis fratris verbis,fatis dut illum coat-
guit,qud le regum rutfus implicet negotijs iam mundo crucilixus,quodq; impia: 25?
gentis fuaderct amicitiam , dillinercq, germanum cupetet Roman eccleli 86 :y: e
populi tuitionelndignatus ergo tanquam fuo cnobio apollatantem frattem,in '"
Viennenli Gallia iullit includizibiq; bteui, dolore animi confetius, diem fu objt.
Adduttus autem tex pontilicis fualu,oratores prxmilit ad Aillulphum , qui verbis
fuis fuaderent, paa cum Romanis fdeta fetuari,captaq; 101111111. 1 iplo(vt fem
per ant) tetgiuerfante,Pipinus,qui ant rem in occulto gerebat , tum publico edi
40 6to propolito , ducibus militibulque indixit, vtin diem parati , expeditionem nol'
fent in Italiam faciendam. Iam in conltituta tempora ducibus militibusque vnde- .
cunque conHuentibus , itetum legationem ad Longobardum , regi Pipino ponti
fex faciendam inlinuabat.Sed idem qui prius,callus etat legationis euentus , Lon
gobardo in pertinacia perdurante.
IN E n 1 Frcus leuis atmatur milites locis opportunis premittit occupan CAP. 39,
dis, qui Alpi laltus infidentes , 110110111 ab incutlionibus prohiberent. Aillulphus
cum toto exercitus fui robote,contendit Alpium feruare claulita , contemptuque
paucitatis Francorum militum pugnam intentauit. Inigua non leue accipiens in
cmodum,coal:us 011 10110008010.% quum acccpi et Pipinus,agmina fua ac
yp celetare,nce antequam ad Papiam veniant , iubet coniillcre. Oblidctur Papia, 86 :Arid a/
omnis vicina regio populationibus 8cincendijs litinquieta: pecora 86 01111115 gene- m
` 115 ptd,mulietes cviris,manus poll terga reuintos colonos,in fua caltra Fran
ci cogebant.Eamifcratus,quum cetnetet pontifex in Italie popul cladem redun
dare,obl`ecrat regem, vt li Longobardus patam velit feruate paccm , eaptaq; red
dere,malis nem faciat. Eas folud obldioniscinit pacis cditionqs n lolm
. nl)
 6s' ALBEIR. ' KRANTZII \

cupide aceepit Aillulphus , fed magnis adulatienibus bonitati pontificis gratias

ffmfjf" gir. Infuper pltira 86 meliora quam poltularenrur, fponre fua ad promerdam lan
5227; li viri gratiam pollicitus. Secdum qua: conltituta,mulris adltiptilationibus 86
Pif" @im - facra religione, Longobarde rege fuisq; oprimarib.lirmata,Pipinus, reliero apud
w" pontiicem Varnerio, fpetata: inter Francos ptoceres virtutis vito, abbateq; cele
bris noininis parte , qui para ex feedere impleri curarenr, in Francia reduxit exer
citum. Pontifex qutim paruam reddendis fe pratfenre ciuitatibus,reformandi agri
moram peltulaller,Ailtulphus iulra pelttilare dicebarsintetim cum Varnerio Re
mam eltprofetus.Dtimt1;Pipinus Franciam,pontifex Romam petijt,AiItulplitis
tex contratftis rtimtiltuarie copijs Rauennam veiiit , 86 exerciru magnis conaribus
parato in Romain dtixir. @am oblidione cintam tribus prellit menlibus , 86 0
1 que pomerijs excludrur ,'abfq; aliquo diuini aut humani iuris refpetu,cru
delillime vallattit: vt plura rum immanis ryrannus Romx fuburbanis 86 agro inrit
lerit detrimenra, quam illi ab inclinatione imperi) helliles exercirus. Perfugerar
autem pontifex cum Romanis ad nottim Pipini prfidium , Varnerio addens ex
Romanis duoszqui prono delapli Tyberi,in Malliliam nauiganres, magnis irineti
btis ad regem crenduntfmi iamdudum audita Longobardi perlidia , exercitum
renouauc priufquam adtienrarent nuncij,iam ire in Italiam inltituir.
CAP'4O' IM i> 11 A o it autem Orienris quum audiret Francos fublidio venilIe , mittit
l _ ad pontilicem,qui dilluadear Gallorum inuocarionem. Ptifex, quae feccrir,rem 2.0
5:5 portiin necellitati inferibit,iam elle fuos aptid regem: non ceuenire , vr quod fum
Impr- mis precibus pollttlarir,nunc recufarerlmperatoris orator ad regem Franci con
fan' . tendit: led pontifex illi dtios adiungit , qui regem ptopoliro itinere conlirmenr.V
2,112: Q na profeenti in Franciam perueniuiir: led iam regem rrfmillis Alpibus , audiunt in
df- Italia elle. Grcus orator notti , delus i}s,quos illi pontifex adiunxit,propcrat ite
M" ad regemQuem in agro Papienliinuentum cum exercitu,magnis ab Imperatore
fue muncribus donarzorarq; vt receprtim de Longobardortim manu exarchatum
Rauennatem,ctim atrinenrijs,nemini quam Imperatori deberi inrelligat: iraq; illi,
non pontiici recuperandum.Refpendir rex,qua: ftiperiori expedirione nunc i
terate impendio fecit,non in cuiulquam gratiam,led anime ftiae lalutem fecille re
millioiiemq; peccaminumzideoq; quod armis,fudoribus , fanguineq5Lgobar
dis rectiperauerit , id fe fantorum apoliolortim principi Perro denarurum. Fru
lirarus Gratcus redir. Rex Pipintis obfidiene premit 'Longobardum , 86 prioris
deditionis formula fpondet omnia , quae prius contieneranr. Sed iam cautitis con
fulrurus rebtis,non ante laxat oblidionem, quin lint omnia reddira. Mittit Len
gebardus fuis , 86 Francix abbatem Fulcadtim , cui validam manum attri
btiit: per quem omnia, cum Rauenna roroq; exarcharu, Romani pontilicis nomi
ne memorara, abbati ftinr clignata. Ea : apud Blond fpeciarimlegat qui volet
cmemorata. @ze omnia funt Francorutn rege dono data eccleli Romana',
sam, 5.2 qua: iure viitoriac ad eundem regem pertienerunr. Et quaerimus adhuc,vnde opes 40
' ptedierint, quas nunc tenet pontifex Dum ergo ram multa ex fdere redderen
rur ecclelia: Romanx, annifusfuit 1111plius prillinis perlidire : artibus vri. N
Pipinum,qui fe interea ad radices Alpium continebat , trans Alpes properaturtim
fperans, Fauenriam de Pentapoli , 86 Ferrariam reddere dilfetebar : quum diuino
correprus iudicio, apoplexia in venarione inretijr. (Mod quum intellexiller Pipi
nus, Alpes tranfgrelfus.
CAP- 4L D s i D 1 v s dux Longobatdus , Hetrtiria: ptxfettis , Aill'ulphi morte ee
_ lere per Italiam fama difleminata,copiarum quibus prerat,robori innixus,regn
raum per arma inttafirld autem ade molelte tulir Rachilius,quem Aillulphi fuille ger
- maritim olldimus, vr interrupro monallica: vit propolito, arma induerer in De
go
lideriummmnesq; Irali Longobardi,exceptis Herrufcis, Rachilium fequebrur.
magnum coai exercitum, Hetrufcos lines inuadere llatuerunr. T Deli
deritis libi rimens,pontiicis fauores mtilris precibus implerauir , fore pollicitus, vr
fi pontifexRemaniq; opem allertenr,iple regnum adeprus,ea redderet,que ex f
dere etant reliqua:& n folm pacem cum Ailrulpho iniram feruatet,fcdpontilici
Y

_"E:
 DANIE 1111111. 59
Sc Romanis perperu obfequereturEam quurn audilet legationem prifex,Ful
cadi abbaris vfus cilio, iiatuit D_eiiderium exaudire: miirq; cum illo in Tufciam
Paulum frarrem,qui cum duce fdera conh'rucret: eorumq; formula,ex pontifi
cis fententia, breui efi concepta. Et Dclderiusfuiq; proceres arq; commiliron'es,
maximis in fua,dirisq; inEliorum capita, 11 fallerent, conceptis execrationi
bus, {efciurifiurandi religione obftrinxerunr. Fderum formula in vrbem delata, Qu' i
1111 pontifex Stephanum presbyrerum ad Rachiiium Longobardosq; eius fecu- 2:1
tos arma,aclmonens ne Deiiderio, quem appellafiet regem5aduerfarentur. Fulca~ f
dusq; cum (ua cohorte fccutus, ofendit fore, vt 11 Deiiderio vltr molePci elle pet'
Io gerent,eum Romanis Francisq;,magis quam cum Deliderio bellum gerant. @i
bus territi tantisq; comminationibus Longobardi,Deiiderio confenierunr: (111111
fderc pontifici feruaturusfauenriam cum (uo cairello Tyberiaco(quod
nunc efl: Baguacauallum) dedit. @o in tempore, aut paul prius,occupata ab Ai
11111pho Longobardorum rege RauennaJinem habuit magifrarus exarchorum fxfffi
Confiantinopoli in Italiam miil`orum,anno quinto Se Lxx. ( 1111.1 723241: 4
terea Deidcrius,quum vacuara fede apofolicaJtuderet fue partis Conftantinum
quend per amicos {ublimari, fraudatus expectatione fua, alias inibat vias, Roma
norum 86 pontificis vires crefcentes minuere.Erat Romx Paulus Grecus,Impera
roris cubicularius ab illo miilus,vt quam poffet , pro Imperatore in prima vrbe au
2. torirarcm {eruaren @cui ducatum Romanum non adminiitraret, ramen etus
quorundam ciuium fauoribus,qui nouis rebus(vt 111) 1111111111, pleraque cx auto
rirate Imperatoris implebar.Volens igitur Dederius longinquum potius Impera
torem, quam vicinum Romanis ponriicem rebus prarefle , voti caufa Romam
accefiitzc multa cum ptifice de religione locurus, illam prxferebat fpeciem,qua
perpetuam fore pacem inter eccleliam 8c gentem (uam poffet fpcrare. Sed quum
dimiib pontfice Paulum Grcum cueniret, public illum corripuit, qud nihil ;
autoritaris pro Imperatore, inter contendentes de fummo pontificatu inrerpofuif- ,35fo
fer.Animauitq5 hominem,vt Chrifiophorum primicerium,qui eccleix Romani;` fifi?" 14
66 Francorum amicitia: apprime Iruderet,euocaret cum lilio,oculost1; vtriq; iube-
3 11 eflbdi. Mulros ex Romanis profcripir,alios eriam incarcerauir.
P R qu tempora Stephanus pontifex rebus humanis eximitur. Suffecerrq; CAPA?"
primum Adrianum cx genre Romanum,virum magni animi: tanta (ede dign:
qui adhoc natus videbatur,vt labenrem Italiamdub Longobardorum regno la
borantem,&: in primis vrbem cum (ua fede , erigenri Carolo Francorum
regi afliferet iungererurq;.Ad cuius viri ailiimprionemeiiderius quid ageretur
intelligens, (nam pontifex vintos Grco itatim relaxauir,profcriptosq; reuoca
uit in patriam)mit ad pontificem,pacis fdera 1110 cupiens renouare. Refpo11
dit pontifex, (e cum omnibus , c prxipu cum gente Longobarda pacis cupidilii- _ '
mumznon olie Dederij pationibus Hdere , qui 10115 violaffet Srepliano ponr- gij/1:5.;
40 fici promi a arque iurara foedcrum capita. @_1/1m ifra per oratores agerentur,ape
11111 fe Deiidcrio qud blandienris facies fortuna: : que ramen illi genriq; (ux ver- " "mf"
(a efr111 exrerminium.Nam Hildegarda, Carolomni regis Francorum nuper
1`1111611 vxor,cum filijsquum glori inuideret vxoris Caroli, multaq; intraret per
Carolum n permifla: vr illi {ufcitaret incendi, conlilio cuiufdam profugit in Ita
liam ad Deliderium Longobardorum regem cum filijs. Sperauir Longobardo
rum rex,efl`e&urum fe vt prif'ex his Carolomni lilijs regem crearet , immine
rerq; aduerfus Carolum : qu bellis ciuilibus lacerarum regnum , ininus in Italia
mitteretur: 85 perindc 111 Italiam paruo negocio fubijcere confidebat. Sed quum
50 ea (pe quoque inungendi ex Hlijs regis dePtitueretur , alia via aggreditur : futurum
ratus, vt quum motus bellorum fierent , ptifex animos {ubmirteren Ea dc re cer- zar/Hm;
rior fatus pontifex per literas quorund eius gentis ducum, Hue Heetendi pon- "je" _
tifcis gratia , 1111 commiferationis in eccleiiam. Interea rex in Rauennatc ditione mmm
bella concirat,przdas agir, vrbcs in deditionem aceipir, ipii Rauenn faurus ob
idionem. Ea iam vrbs pro Rom.pontilce, ab epifcopo 86 tribunis trib. regebarur:
quipontificem adierunt, oendentes qui motus pararcntur. MirtirregioraroresA
 7o ALBERKRANTZII
pontifex, obtefantes vt fdera fancita feruentur,ablata . Refpondit
rex,oportere pontificem procifci,ad fecum ineunda Colloquia de rerum fumma.
Interim totis nifibus incendio,rapina 86 incurfionibus regio fdatur. Non deftitit
pontifex literis 86 oratoribus muneribusq; regem placare. Nouifflm mifit abbat
Sabinenfem cum monachis viginti : qui multa de iufitia diuina, S. Petri religione
locuti, nihil profeeerunt : rege ad omnia obtendente, nifi pontifex ad traandum
fumma egrederetur , nihil poffe fieri. Turn illi przfcripto pontificis, fi
redderentur ad formam parorum ablata,venturum pontificem quocunq; voca
retur. Mifit rex 86 ipfe viciffim ad ponticem oratores , vt ad fe egrederetur ponti
feithbus id ipfum refponfum , fi in cum rcs redirent, quoinitio fui pon IO
tificatus fuiffent, nihil recufaturlt omnino vt regem ceruicofum , alios
etiam honorariorcs denuo rnifit oratores , qui pacta fdera depofcerent impleri.
@inihilo magis prioribus proficientes,etiam audierunt,nif aliter fibi rebusq; ec
clef pontifex confuleret,venturum fc Romarn obfiderc.
CAP 43- 1 s rei nuncio territus pontifex , obfidioni tolerand neceffaria prxparauit,
muros ac mnia roborauitzmifitq; in Franciam ad regemCarolum,vt patern fe
cutus excmplum, laboranti Longobardorum vi 86 iniurijs ltali , vrbi Romaz, 86
'- fedi apofiolica: imploratus adeflet. @lod quum Longobardus intelligeret,vt
: pontificis machinationem fubuertcrct, cgrefliis Papia cum filio 86 1$ du
mm mn- ta fecum Carolomanni relita cum filijs,magnoq; milit apparatu,ctendit Spo 2.0
; 1: 86 inde mittens Andream referendarium cum tribus alijs,fecit ontificem
certiorem,venire regem cum Francis,pacific colloqui qurentem e omni re
rum ctrouerfia.Pontifex intelligens quid moliretur , vt vni adolefcentibus da
ta corona, Carolum fe aucrterct imploratum,vrbi munidz' 11,86 copiis mi
litum ac comeatuum neceffariis impleuit , ab iis qui Rauenn,Hctruri,aliisc1; 10
cis inerant. Tum bafilicas apoftolorum, omnibus ornamtis in vrbem deportatis,v
claudi iuffit: vt fi omnino limina 1 vifitare decreuiffet, non foribus
effraiisjn anim ( 11 effet violentus. Tres deinde mifit epifcopos ,
regi Francisq; obuiam fati ad Interramniam , ne terr Romani ducatus ingre
rentur,fub dita anathematis execratione montieruntAdeoq; apud ferocem Lon 30
gobardum valuit anathematis denunciatio,vt tacitus confufusq; Papiam fit reuer
fus.Per quod tempus Gregorius epifcopus,Fulcadus $,86 Albuinus cubicula
rius,Rom Carolo rniffi ad pontificem fcifcitati flint, fi Defiderius omnia ex f
clere,quod regi patri fuo fpopdiflet,iam reftituiflet. @mfp pontifex in re noto
ria nullo opus refponfo putarct,vidiffe,inquit,illos venicntes,qu fit rerum facies.
llico profei funt ad regemzquibus pontifex duos adiunxit.Venites(vt mifli funt)
orauere, vt patita conucnta fcruarentur, inuafa 1 , vt pace 86 tranquil.
litate fruerentur omnes. Tulerunt autem ab illo refponfa maiori qum vnqu an
tca obflinatione temerata. Que quum relata effent pontifici, remfit ad Franciam
_ quel vidiffent audiflentq; relaturos,oraturosq;,ne fuppetias diutius moraretur. Ca 4o
rolus auditis quae gefa elfent,eofdem oratores remifit ad Defideri, oblaturos fuo
nomine 1 I i . millia aureorum,li Romano pont.adempta redderentur.thut1m
" 12 preces additz , peus Longobardi mollire non potuiffent, iter ad Italiam
Carolus ingreffus. Quumq; multas przmififfct cohortes , qua: Alpium montis
Ionis 1 occupaflent, ipfe robur ducens totius Francor militia: Ci~
nifiurn confcendere cpit. Occupauerat autem montis louis faltus clauftraq; De
fiderius, 86 Longobardis, quos Spoleto,Beneuento,Foro Iulio,Hetruriaq; aeciue
rat, inTaurinenfibus 86 Auguft prtoriam obietis , omnes Alpium aditus,
uos Francis erat eundum 11$ 86 additis repagulorum munitionibus,
con rmabat.Ea quum effent Carolo,Cinifj montis verticem tenenti,renunciata, )'O
1 legatos Defiderium, fi vellet accepto,oblatis vltimalega
:fgz rione pacis conditionibus eonfentire. Ipfoq5, qui magnam fui de fe fiducia prfcr~
fe . , verbis ducente, iuflit Carolus cohortes fumma Alpium fupcrare. @am
primum ver difcurrentes vndique nuncij Defiderio attulerunt, Francos occupa
tis faltibus claufltra oppugnarc, alpesq; vbique locorum, etiam femper alis inuio
rum,
 . 11 1.111111. 'jf
rum,'perrump'ete:ilico territus citematusque receiiit: 86 pugnand iuita aeie ipe
abiefta,coa6tum magna oitentatione dimiit exercitum.
P A P I A communire,in eaque obidione tliuturna Caroli vires angere,De 0515244.
iderius conittuitziiliumc relitam Carolomanni,cum filijs fuis miiit Veronam.
Duces quos fuis iinibus euocauerat , Spoletanus , Beneuentanus , Forojulieniis,8
-; prfetus,in Gia quiiq; copias reduxerunt.Fugientes Carolus infe ui iuil
iit.Et vbi nemo ie pugna: oppoiuit,ne per campos vagarctur , iirmandz obiidioni
inititit.Vocataq; ex Galijs vxore cum iilijs in , Romain ire diiponens,ad
tinuandam obiidionem omnia diligenter initituit . Spolerani autem , 86 eiditioni
IO iubiet vrbes,primi,poitquam iuos ab rege euocatos redire viderant,remq; Lon
gobardorum inclinari,publica fide interpoiita Romam ibant , ie iuaq; omnia bea
to Petro deuouentes. Omnes in vnum ex iingulis coatos,pontii`ex forma priuit,
. Pam
qua i'ubietionem 86 fidelitatis iurarntum ianto Petro,86 Romane ecclei obe multa de
dientiam pratititerunt,rais primm capitibus (quod genti viitatum etat) barbam /
fancied/ft.
nutrirexi quo nomen habuiile multis iolent videri . Ea ver moderarione in tanta
rerum proiperitate vius cit pontifex,vt Hildebrandum,gente Longobardum (cu
ius antea iidern conipetam habuiiiet) approbantibus iuis congentilibus , ducem
creauerit Spoleranumzquae res futura fuit firmamento Eccleiia: itatui .
multi ex gente deuotionis gratia ie Romam conferrent , permiiit Pontifex vt intra
1-0 fpacium beato Petro ad vrbem(hoc cit in Vaticano)xdes initruerenturzqu vicus
diu ditus cit Lgobardorum: quum deinde Saxones acceiiiifent,pariter 86 Saxo
num eit appellatus.Sed haze nomina intericrunt,quum Innocentius i 1 1.S.Spiritus Lou /nl
nitidi nu.
hoipitale erexiilet: hodie tam in Saxonia locus illi inicribitur. orum exemplum
fecuti alij populi,iimilem ecclei deditonem fecert . Vndeliquido comperitur,
hanc gentem n iibifed S. Petro 86 Romeccleiix militaiie: nam quod illa (uo fan
guine terrarum iibi quiiuir,ecclef1 reliquiaQiod idem in Gothis multa pridem
largientibus,inq; Normannisfuam ditionem,quam {anguine pepererunt,ecc1eie
fubdentibusdiquid conipicimus.@a in reDominum,ab alto cunta diipenian~
tem (cuius cit terra 86 plenitudo eius) rer vt conditorem , ita 86 arbitrum 86 tranil Ecc/eff; afl
,O latorem,ecc1eia: (um coniuluiile merit conipicimus: quando in harum gentium u deman
?
traniitione,86 prientium punita peccata,86 iecutorum - fundamenta bo )Affari cur
norumzvt Eccleiia(quam in terri s indauit conditor orbis)alioquinin contempt 020718071!

ventura perditis,habeat vnde iuum vindicet contemptum.

S D ad Carolum reuertamur. Is ergo rex,quum in caitra veniiiet vxor cum ii .
lijs,Bernardo patrueli [uo ad obiidionem Papix relio , cum parteexercitus con
tendit adVeronam occupandarn,apparabatq; illam obiidereed qui Adalgiiius,
Deiiderij iilius,comperiilet,BertamCarolomanni vxorem,cum filijs,86 ijs quos il
la liabuit procetibus,propcni`os cile indeditionem, n ratus cxpetandumd Im~
peratorcm profugit Conitantinopolitanum . Q19 abeunte, nulla deditioni inter
4o eit mora.Sextus iam agebatur obi'eiia: Papia: meniis,quum iantus Domini
c refurretionis diesJppinquaret.Carolus Veron deditione perfeta, iirmatisq;
qua'u Gem'
rebus ad Papiam aiiumpiit epiicopns,86 religioios quoiq;,86 nobilitate pritan ratione Ra
riores: 86 per Hetruri pacatum iter habuit in vrbem . @am regionem tunc : "w"
pacatam,86 Rom.pontifici iubietam,inde cit conie tari , qud nullas armator .
copias iccum duxerit per viam rex Carolus . Venienri regi obuiam miiit pontifex L'rror , de
que 91d. Si.
clerum cum Romaniszquos ad numerum X.millium aiirmtpmnes appella gan. 87. 15.
tos Iudices.In quo verbo ea vis tum erat , vt omnes qui fabrilibus non deienlirent 'u
oiicijs 86 artibusfed qui ad cauiam Iudices aiiumi poteranhoc tum vocabulo
icbantur.Dedutus ea pompa per viam Claudia Carolus(qu cit Flaminia)ad
ticanum expetantis pontificis,ad iumma icalx,qua: cit ad bafilicam Petri,non io
lm veitigiafed iingulis icalarum gradibus ob deuotion oicula iigens , inde
tificis pedib.aduolutus,ialutauit.Poitea itum eit ad facroiantum baiilic altarezv
bi mutu ie Romani Franciq; feruanda: in perpetu amicitia: iacramento obitrin~
xerunt.Secuhdum quae amicitiae fdera,apoitolorum principis 86 eius iucceiiotis
Adrianiitainteruentu,ingreiiiis eit Carolus vrb Roma : 86 Latcranfcm prim
 KRANTZIL t
deindc alias des facras,ex ritu Chiano reuerendiilim inuiit . @arto deindc
:die,quum vrbcm Franci fatis luiralle viderentur , Adrianus pontifex Carolum re-`
gem ex cpofto allocutus, polrulauitqueyt q2 donationem genitor Pipinus,i
pfe quoque,85 Carolomnus frater,Gregorio r 1 1..11 1
marenQigd 85 non grauat fecit . Solenni enim literarum documento confirma
. tionem faram obtulit {2111610 Petro fuper altare . Fuit Romae tunc Carolus ad dies
ffgf' &.1 in caftra,deditionem non diu pft Papix accepit, Francfq, illi
- vrbi przfecit 85 Mediolano:regem autem relegauitLeodium,vbi vitam Hniuit.Er
go rebus compofitis hoc modo , qud Franci Papi impofiti 86 Mediolano,I_.go
' bardos eius prouinci qu; ad Alpes 85 Apenninum in 86 contineretzFo 'IO
ri Iulij autem 85 Beneuenti duees fux gentis,quos haberent, Longobardis reliquit:
quum Hetruri 86 Spoleti vrbes (e pontifici pernfllentarolus cum omni exer
citu {uo,85 Carolomanni quondam vxore ac filiis redit in Franciircgnum
litus in Italia Longobardorum . Sedgentis {tirpem iam per omnem Itliam altas a
gentem radices,nec voluit,nec potuit exfcinderezquippe(vtdiximus)in Foro Iulio,
Bencuento 85Spoleto duees genris reliquit,qui poieriori tempore magno fuerunt
mail ba
4.18. eccleli Romane priidio.Q19d in Leone I 1 1. apparuit:quem Romanis proter
uientibus mal mulltatum,ille decluxit Spoletgqua in vrbc przfuitz85 deindc mi
it adCarolum in Alemanniam.Filius autem Dclderij quum profugiilet ad Impe
ratorem,aliquanto adiutus ab illo pridio,rediitin1taliam: fed nihil profecit.Mo 2.0
tus enim conciicere cupiens,in ipo rerumlinitio oppreflus .5 11511,86 no
bilitas,nomcnq; inditum regioni,in xternum perieueratin prouinciaItali prima:
vt Longobardia quue hoclie ab annis pen [it dia feptingentis,longiusq; dicetur.

ALBERTI KRANTZII
DANIEl LIB. IIIL

C A P. I. C I N r I V s ac renouantibus arq; :eterna: memoria: con 30

(ecrantibus nobis res przclar gePtas Danorum regibus,oppor
Qua'dl' rr
glarlnt L 5
} tun incidir hoc Ioco commemoralleLongobardorum in Italia
gaffrdi. ` gloriamzquam annis quatuor 86 ducentis rortitcr tutati {unt,do
nec aliquid paternx originis in viris remanit. Sed vbi iam illos
emolliuit clementia cli,celere Magno Carolo. interca
per illos annos in Dania fuis regibus perata , penitus obfcura
ta,non tenentur.Nam ab egreilu Scaniorum(hoc ePtLongobador)` Scania patria
/1215111 tcmpus debellationis in Italia, numerantur anni iupra c.quo tempo
re trium tantm regum inDania celebratur memoa,quuc ad Gotricumrqui Ca
rolo Magno,aduerfus qu(vt dicemus)procluxit exercitum,`uit contemporaneus. 4o
@is ver arbitrabitur {ingulos illos per iingula regnalfe fecula, qudo mortalis vi
ta: incertus terminus,paucos ad hos vit<` annos init peruenirc? Ergo iarfturam `
in Dania commemorandarumonfolemur ea narratione , pcrid tempus ciufd'
gentis propago primm in Rugia,deinde ad ripas Danubij,pollca in Pnoniismo
111111m in Italia,cum {umma gentis [uae gratulatione peregit. Sed iam [ admo
nuit,vt vnde digreili fumus reuertamur,in Daniam,regum eius gcfta exequentes.
A P, ,n G o I C v s patri Gormoni furrogatur in regnum.Hic tam armis confpicuus,
qum liberalitate prcipuus erat. Regia virtus multos beneficiis cumulare.IIac
ille tam prof'us fertur inftitifl'e,vt pen prodigus haberetur.S qui omnium capi
tibus imminet, zquius beneficentia quam terrore fuis deuincitur. Pelmus enim 5o
: (vr veteri prouerbio () diuturnitatis metus.Tanta autem in Saxones
?;" vior viiis fertur dominatione,vt legem viis diceret,quoties nouus rex in Dani
fumeretur,tr1but nomine pderent regi centum equos niueos : idem faruri,quo
ties apud ipfos dux nouus affumererur . Nec Germania: contentus (u bieione,in
Sueones quoq; miit Reuonem,vnurn ex primariis ducibus,vt aut bellum pararr,
aut
 DANIIE LIB. A75
aut tributa perfoluerent. I-Iunc Sueones apertavi aggredi 'non auii,perindias ne
cauerunt. Nam dormittis capiti faxum fupern deuolutum incumbere procura
ueruntln cuius nox piationem attum eft,vt finguli facinoris autores bis fena au
ri talenta , plebe ver quilibct vnam eiufdem generis vnciam Gotrico perfolue
rent. Vulpcculac penfionem vocabant , qud Reuo occifus vulpeculx cognomen
habuifletHoc autem vnde lit inditum,in Noruagia crnemorauimuslnterea rex
Francorum Carolus , contufarn bello Saxoniarn , non folm Chriflianitatis facra
fufciperc,fed etiam ditioni fur parere compellebat. (Hunc ego arbitror Carolum
non regem,fed eius auum Carolum Martellum extitille,qui 8cipfe Saxonibus col
lO lutatus . enim ratio temporum fuadet vt credam. Nam Magnus Carolus 842071 l
Regneri tempora contigit,qui erat huius regis ex filia nepos.) ( comperto,Go / 9b
!
tricus finitimas Albi gentes adortus, Saxoniam fufcept Caroli iugum cupidius
amplexantem,ac Gallica arma Danicis prferentemxd priiliuum regni fui titul
reuocare ttabat. @o tempore Carolus vitricia trans Rhenum rcceperat,
ideoq; ab aduenac hoftis cgreilii, perinde ac ) interflitio vetitus, temperabat.
@ein quum ob res Gorrici comprimendas,iterat tranfmeare proponeret, a Le
one Rom. pontiHce in vrbis tuend praclidium accertus,rr`xandato paruit, filioq;
gerendi belli aduerfus Gotrieum partes commiftzvt dum ipfe in longinquum ho
agerer,hic contra vicinum fufceptum pugnae negocium procuraret. Oporre
20 bar enim,vt gemina curarum anxietate conftrilzus , fparfa manu aptum vtriq; re
medium prouideret. Interea Gotricus fpeciofam ex Saxonibus virori referens,
contralis denuo viribus,non in Saxones mod,vert`1m in omnem Germania: po
pulum , amifla: dominationis iniuriam vlcifei conihtuit. prima quidem claile
Friiiam domat:qux prouinci dmod humilis,quoties facuiente Oceano ob
ieta Hutribus xfluaria perru puntur,totam inundationis molem patenrib. cam
pis excipcre confueuit.IIuic Gotricus non tam arlam quam inulitatam peniion Ja
mltir gua/e
impofuit.De cuius conditionis modo fummatim dicend. Primm ducentorum triunD
1.. pedum longitudinis zdificium inftruittu',bis fenis diilcinlum fpacijs, quorum nue impo
quodliber viccnorum pedum intercapedine tenderetur , prdira: qutitatis fum .
30 mam totalis lpacij impendio reddente. In huius itaq; acdis capite,regio confidente
uxilorefub extremam eius partem,rotdus e` regione clypeus exhibebatur. Fri
Iionibus ergo tributum daturis , mos erat lingulos nummos in huius fcuti cauum
coniiccre,e` quib.duutaxatin cenfum regium ratio cputantis collgeret, qui emi
nus exaloris aures clarioris foni crepitaculo perilrinxiifent. ( euenit, vt id fo
lm xs quellor in fifcum fupputando colligeret,cuius cafum remotiore auris iudi
cio perfenlifletzcuius ver obfcurior fonus citra computantis defeeiilet audir, re
cipiebatur quidem in lifcum,ed nullumfumm prxilabat augmentum.Cpluri
bus ergo nummorum iattibus quasltorias aures nulla fenlibili ionorltate pulianti
bus,accidit vt Prata pro fe fripem erogaturi,multam interd acris partem inani pen
4.0 lione confumerent,barbara vtiq; infolentia. Cuius tributi onere per Carol
liberati produntur.Q1_umq; Gotricus tranfcurfa Fn'fia, ac reuerfo iam Roma Ca Garrirna l
gundam
rolo,in vlteriores fe Germaniz prouincias ethmdere flatuiilet , prop'rij fatellitis in finir infer/
lidiis circuentusferro domeflic fraudis interijt.(299 audito Carolus n medio minar.
cri ferrur exulralle lxtitia,qudgraui bello exemptus iam' liberq; videretur. Multi
ramen diferepat cmemoratio rerum ab hoc Saxone 86 Gallis ,qui mot Caroli
in Gotricum vtriq; cmemorant.Nam Saxo tradir agmina illor concurrille prac
lio,fedvi&rices aquilas tum regi terga milraffe. Galli ver Carolum faciunt tan
trn ad vicinaVifurgi Huminis metantem, expetafle venturum (vt nuncia
batu r)a mari regem :fed tum vel a fatellitqaur(vt ali) przferunt) filo transfollum.
O L A v v s Gotrici Hlius , patre mortuo regnat. I-Iic patcrn vindita: lludio, CAP. 5.
ud fubornatum militem a proceribus reputaret ad fubu'ertdum parentem , ci
uilibus implicare patriam bellis'fullinuit,publicam pietatem priuato affetui fubij
ciendo.Sed neq; belli decurfus neq; exitus in annales relatus,nec quid pra-terca
geil`erit,quantmve tporis regnauerit,annotat .fol ad poileros tranf
mifum,qud quomodocq; mortui corpus,collisOlaui titulo celebris,prope Lef'
8
 74 ALBEKKRANTZII
thtam regiatn vrbem eongeltus exec it. Non ramen fuilfe diututnum huius regis
imperium vel inde conuincitur,qu fuecelfor eius paccm cum Ludouico Caro
li lilio feeillet,iam Olauo rebus exempto. loco attende Lelor (quod plerifq;
Illa/rima
m" fupetioribus 86 inferioribus,fed 86 in multis aliorum teliimonijs virot deprehcn
.
di potell) illultribus viris monumenta fuilfe cxrruta tumulis ex aggello celpite in
agris,illis prxfertim locis quibus effet crebrior vel ttanlitus vel conuentus:vt claro
tum diu permaneret memoria viror. Hinc illi ad itinera publica tumuli frequen
tes,:`1 memoria paganifmi. Nam quo modo nollri in ctis locis fibi extruunt tno
.l
numenta, ita illiviri in publicisitineribus.
C A r. 4. E M r N v s hunc regno excipir , lilius an exterus,non memotatur. Tanta IQ
ell illorum temporum obfcuritas, variante fortuna, vt quoniam tes apud Saxones
86 Francos gellz inclarefcere epett , illorum fulgore obfcuratas elle Danorum
molitiones.S uccedunt ramen tempora,quibus 86 przclara multa Danis gella, e
gregi quoq; in fallos funt relata. Sed huius regis nulla ptzclata memorantur faci
nora,nili qud paccm cum Cfate Ludouico iuriliurandi lirmitate cpofuit.Ncc
dubium quin plura temporis eius inlignia ququam magnifica extirerint, vctulia
Normanni tis ramen liuore reguntur. Cperant ex hoc die crebrefcere in mari Danor graf
' mare inf: ' fationes,quos Gallici fcriptores Normannos vocauere. Poteratex vno tti regno
; bahut.
rum,aut duobus,vel forte tribus colleia manus,per maria perq; littora digrallari :
fed qui vim pariebantur , in commemorationc rerum non clifcreuere vnde naui 2-0
gatint,qud omnes ab Aquilone venientes,line difctimine Normannos voeitent.
Sed has res quia in Noruagiam lepoluimus, hocloco tranmus.
CAL; S 1W A D v s cognomento Ringo,Gotriei ex lilia neposlius Notuagi regis
zqu SiWatdi nomine , regnum procetum fauotc , auitat claritatis memoria pto
metetur,ptaclettim Scanijs ac Sialandenlibus anni?entibus.Nam 86 Iutia: proceres
alium Ringonem,zqu ex Hlia nepotem,huius confobrinum,regem fufcepetunt.
Ita ciuilidillenlione regnum diuiditur. @um igitur domellicis inrus malis regn
laboratet,facile` eccidit in contem pt vicinorum. Wandali igitur perpetui Dano
t liolles,lacellere cperunt prouincialcs. @los SiWardus maiore odio quam re
ni aemulum infecutus,peregrina bella ciuilibus prfetdo, quinquennio toto pc 30
riculis patri defenlionem fuam opponete perfeuerauit. Elegir enim vulnus tole
rate domellic, qu promptius mederetur cxternum. @amobrem Ringo Iutiae
potiunda: dominationis cius occafione fufcepta , vniuetlum imperij ius in leipfum
transferre conatus,foris excubias peragcntcm,intus lacerare non etubuit.Prouin
Clas liquidem qu SiWatdo pollidebtur, inuadens, communis patria: defenfio
nem ingrata mente penfabat. Igitur ex Sialandicis quid SiWardi liudioliores,qu
nceriorem abfenti gererenr, lilium eius Regnetum,vix dum prima adole
fcentia: tudimenta tgcntem,regis nomine ccnfueruntmon qud ipfum regimini
intempclliuum nefcitcnt,fed vt tanti pignoris duttu,aduerfus Ringonem torpen
tium fociorum animos excitarent. Audiens ergo Ringo SiWardum interim ab 4o
peditione regtedi,Sialandenfcs magna manu petitos, >ni fe dedert, ferro perituros
edixit. At illi,quibus aut'rubor aut periculum impetabarur, vitibus ob paucitatern
diilili,deliberand rei inducias popofcertLLuibus impettatis,quum nec SiWatdi
gtatiam colere liberum,nec Ringonis amplefti videretuthoneftum,diu inter me
tum pudoremq, folliciti iatabanrur. @a in re ne fenibus quidem conlilio (uppe
rente, Regnctus tunc fotr ccioni przfens, Breuis,inquit,atcum fubit lpiculum
Reguera! iacit.Ego etli puerili aufn maior eonlilia przcurrere videar,ignofcendum etratis,
Sia/and'
1741! d
veniamq, immature editis precor. Quia vrdefettores 86 trsfugas notati tutpe, itaY
aff-m fupta vites audcre temerarium ell. Simulata rrlitione petendus ell: hoitis, idemq;
fila/Enea'. uum primm facultas obuenerit,del`ertionelinquendus.Huius etli puerilis,con $0
xlij falubritate ellluuantium ciuium cunationcm difcullit , 86 hollilibus
noxium robur adiecit. Concio quoq; adolefcentiae eius n facundiz minus qum
ingenij mirans, egregia: indolis dectet habitu annotum excellentius, cupide am
plcxata elhnec ruboti filindefeis conlilio fenibus, puerilib. obfequi monitis,qua:
quanquam tenero ore manallent , integertimz difciplinz pondere reddabant.
A uto
 DANIEl LIB. IIII. _ 7j
Autore' ver confili) inftanri periciile ebijccte verit, edticationis gratia Notuagi
rranlltilerut. Bteui pft conferta ptigna,Ringon Siwardus aggreditur. uo eeci- mm
durer
`fo,ipfe immedicabili plaga perftriirus , paucis interiettis dieb. ex vulnere deceflit. aan.
It N v s ab annis iunior,l`ed animo maturus,patri fuccedirir'i regno. Pti- C A P. 6.
mitiat illi bellorum pietate manartRex Sueci rtim bella intulir Noruagi, op
ptelfo Siwardo, huitis Regneri atie paterno. Regis foeminas aut conlitiprauit, atir
ludibrio habtiir. Gemine igittir percitus dolore in liunc ferttir Regnerus , 86 ante
necis iniuria,& fui fanguinis in dominabus regjs conrarriinatione. Occurrr cum rmi... _
/? i
~ agmine regi venienti fminz,virili animo arma prfertes,vindicem iniuriae fiiae nomia-mm
IO perarma fecurur. Nec ver nou eff illi regioni armatas mittere foeminas : quod skt'w.
fuperioribus aliquot locis ligniica'uimus. Pugnaturin holte acrirer , donec oppri
matur.Confpicua fuit virtus puell,cui nomen Landgertha,qu:e vr fextim in viri
libus facinoribus inter arma rearenit, comam palla eil dilfundi. Virrtttein admi
tatus fniin rex,quaerir conditionemzatidit virginem nobili cret fanguine.Vir
rus incirauirVenerem.Sic enim in poeticis efl: figmenris,vt Mars Venerem experi
uerit.Mirtit qui folliciter ad ntiptias.Optabile vertim fminfcd virgineus pudor
tarditis refponfuni imperab-ar. Porirtis optato rex,geminas ex ea lilium fuf
ttilir Fridleuum. Interea Iutiat preceres, abfentia regis incitari ,vereris odi.;l memi
nere in regis parentem: ac in partem euecatis Scanijs regi tebellant, qua in fide (
a Sialandici permanerent. Meram enim regis extra prouinciam , contempttim fui
interpretanres,regem aliuni conllirtiere ftint aniiili.Sed rex Nortiagioi'um viribtis Mid
ter centum naties expediuirzacviciflim holtibtis fepolitis congrefliis,facile fupera- '
bar diuifo's,c in regno permanlir,ad iura eoliibitis qui defeiueranr. Interea rex nu
ptias pereliisvobtinuir.
perdemiris impares,Sueci:e regis liliam forma preltantem
~ ambiebar,lac monllris
y
S D Iutij arq; Scanij,vbi rexexternis intendebar rebtis,fua ipfi odia profequun- A . 7.
tur,regem libi facientes Hataldum,regii fanguinis virtim. Iam Regnertis ex S ticti- gegner,
ca vxotc mtiltos fufiulit filios: 8c in bella prorus, paterni regni Noruagi vites ac- hdm
citiit. Landgertlia prior illi coniunx,iniuria: immemor, cum altere marito naues
30 centum ac viginri perarmatzmulier bellicarum atrium fcientillima, fingularem in
prlie regi oper nauauit. Nam vbi inclinaram fu partis aciem vidit, in medium
prouolans virago,hoflem grauitis imminent'em perculir. Cuitis exemple incitari
- caereri,limul etiam pudore liimulati, qud mtiliebri ftiperartur audacia, hollibus
fe oppontuir. Pertinacirer ptignant,denec in fugam verterenr aciem hofiilem. In
terea quum regina fato fiineta, regem ad ftimm mrorem petpuliflet , dolorem
auerrere conftitticnsmegocio belli fe implicabar, pratcipiens vt ignauillim quem
quifque domi aleret,in niilitiam regi confcriberer. @rum exercirarioni rex inli
ftens,dum pudotem qtiifq; fltiderer abltergere,promptillimum militum agm ex
fue conftituit. Que inflrtieius clallem parauit, externam aliquando militiam per
4 renraturtis. Inuadir deniq; Britanniam, a multis partum liior atrtaram, c a mtil-
tis pellelfam. Regem gentis Hamam ctini exercitti occtirrentem, cgrelfu pugnz.

occidir:prouinciam tributariam reliqtiit adnatiigans. Scotiam inde aggredittir, ad

reliquas in mariinftilas,qtia: in ee mulrat ferrut , occilisq; illorum ducibus,
Siwarde ac Rachbordo lilijs contribuir gubemadas. Neruagiam qtioq; liio prin-
cipe exutam,Fridleuo lilio depuratiit. Interea proceres Haraldum lecuti,diim rex
foris agit,ipli inrtis tumtiltuantes, Haraldum fuum reuocatum regem liltunr. Ad /
ques cftringendos Regnertis cum inftilarium Danoriini elafle profclus , rebel- :ifft'
liutn agmen elifir,lIaraldtimt1; fuperati exercirus duce, fuga in Germaniam ,
honorem improbe patt,prudtet abijcere perpulir: captiuos queq; limplici iner
te abij cere non contenrus,rorres necare maltiir, vt qui ad deferendam impietarem
fualione abdtici n poteranr,ne fpirirum qtiidem nili per funimam pcenarum vie
lentiam deponere nerenturFundos eortim qui ctim Haraldo proligeranr, mili
tantibus libi diuifirzirain lilies profugar vindicans quod peregerant crimen. Sed
rtim in Saxones volens vindicate , qud holli eius perfugitim ellenr: ibi tum repe
rifle Carelum , rellatui Saxe. At quemedo potuit ab Regnero Carolus ollendi in
\ _ l] _
 75 .ALBI-:Rh KRANTZII
Germania?qui proauo eius Gorrieo,anno falutis otingentefimo decimo, (vt ecr
ta ratio {upputat} aeies opponendas cparauir:8 anno pi quartoconceilit in fata
Carolus, iuccedenre Ludouico ram in hzreditate paterna, qum Romano Impe
rio. Poil: Gorricum in Dania aliquot annis regnauit filius Olauus, quo vita funcio
fucceflit Hemmingus, qui (vt fateris Saxo) cum Ludouico fdera pepigit. Huic
ver fucceiIit Siwardus ncpos cx filia,8c huic puer Regnerus fubrogarur,iam inc5.
erdultus , vt 111105 genuerir, quibus (vt ipfe teitaris) regna commendauir.
E diuerfo autem Haraldus ie prougiile eriam tuo tePtimonio fertur ad Ludoui
cum,8 apud Mogunriam baptizarus. Id erat anno Chrifti otingenrefirno vige
mo fexto, quando iam Carolus ante annos duodecim exceiIit, 8c 1111115 eius Caro 10
lus anre ipfum faro funus eil; Nec eli qud Carolum Ludouici ilium dicarnus
exercirui prxfuifle, qui ea :etatc vel necdum natus,vel in cunis erat. Qns eli: ergo
ifte Carolus,cui vis confli'taife Regncrum Ego nonvideo , nifl qud aut (omnia.
dicas, aur de Imperatoris nomine erres. QJ/od ipfum n credo. Nam Ludouicurn
in Saxoniam poft patrem arma reruliifemulla commemorat hioria,confum(vt
-tu fateris)fderibus qua: pepigit cum Hemmingo.Nam qud Haraldum iubcbat
'inuehi, attingemus. Sed tum Regnerum in Saxonia viorem ait,impoiiro
Saxonibus rributo,in regna redijlle. I l
CAP. 8. P 11 0 1 autem Suericum bellum aufpicarur, in quod filiorum fultus auxi
110 alacer procellrConIiircranr aciesex aduerfo. Tum rex Sueon,pugilem cum . 0
111115 (eptem iubet ad aciem coniifrere,vr facerer arbitriurn regi Danorum , aut ro
tis exercitibus aut paucorum manu in duello conHigere. Magni animi rex Danus,
verecundum ducens recufare duellum , ipfe cum filijs tribus fubijt pugn pericu
lum, quarrus ipfe aduerfus 0&0 confiiurus. Sic enim compararum efi maiorum
fententia,vt pater cum filijs vnius perfona: locum impleat. ( 111 re Suecus pugil,
Regner prole fcundior,pugnatorum numerum in regem geminauir. Sed turn is etat pu'
in gn exitus,vt fuperatis oonis, rex ipie c Biorne filio incolumis fuperelIet,quem
urlo infr
riar, Girm vior pro virture donauit Suecia: regno. Regncrus autem rex vt manu promptus,
te ira libidine mollis erat,amabarq; primarij viri 111121111 : quem euocatum,magno fc(
c .
lionis honore fufcepit.Miratus ille quid vellet indebitus honor,non ignarus ta 30
mcn reg Iibidinis,cijcere cpit quod erat,fli fe gratia honorarumlgitur ani
- mo indols paterno, filiam arrius ineluit.Vbi rex ea via non profecit,muliebrcm
(frdmufw. fumir vefiem, 85 inter ancillas lanificio iniifens, inrromitrirur ad minorcm domi
namllli fe er occaonem infmuansmoltemq; m&u5,vtemm eius impleuir. Poft
legtimos 'es ,vbi rumentem liat vterum deprehendit, indignabundus, vndc 111
incuria ille quarrit. Filia non alium toro (ibi iurat fociaffe, praeter pediilequam qua:
lanas tra'tauiletParer c mrore rem regi defert,dc Hagitio(vt confidit)animad~
uerfurollle in rifum {olutus,fuum effe quicquid nafceretur,refpondir: ita puellam
ab infamia parirer 86 periculo vendicauit.Narus eil: Vbbo Hlius,auido pofmodum
ingenio ad regnum afpiraris. Inde in Hellefpticos bellum conruliile commemo 4o
rat Saxo Regnerum, Ruilis arma mututes : cui etiam Scyrha: interfuiife memo
rantur. Magnum profet bellum,quod aduerfus tarn lginqua'snationes, 8c tarn
populofas 111 . Sed Regnero ramen viroria proueniife dicitur. Huic autem
prouincia: Wicfcrt ferrur prxfeciffe filiumlnde in Biarmos,genrern Sueci vici
nam,contu1ir arma,parum imperara facientes.Sedi11i maleficijs quam armis fecu
rius pugnaturi,ita fcruntur ara commouiiie,vt tempeitatibus 8c imbribus vexati,
inde magno 21111 excepti,per vires nihil procert.DiH'iciIi ramen nauigationi rcx
ad Scmbos Curerefq; peruenirzquibus populis,pro regia dignitate,proq; magnitu
dine nominis regem fufcipicntibus, paucos dies recrearus, naui gationem renoua
uit,peruenitq; ad deftinaram prouinciam. Sed dux gtis armis difiiiils,ad Phinnos 50
confugit. Secutus Regnerus inermem populum , fed curfu per niues,per glaciern,
per faitigia monri terribilem experrus, maior ibi laborem exhauIit , quam apud
Plu'nni Re
armatiilimos exercirus. Siquid infinita velocitate per {tipites allapfi, tela mifert,
neri/:Ign 8c incredibili celeritate conuerii,extra iium coniljrerunr. Ira rcx vitoriofus , qui
rfugw. multos ac magnos repuliifet cxercitus, rum inermibus dare tergacompellitur.
PE
 DANI/E 77
id tempus Vbbo(quem Hesberni Hliam,per Regnerurnfurto cognitge- C A . 9.`
nuiffe diximus) auitainfpiratione regnum Danix inuadit, dum patremlong agc- VH "imi
n-nfr p4
re, nterq; multa pericula cognouit diuerfari , fperans femel occupatum regn pa (fc raft-t.. t.
tre aut faluo aut interempto poffe tueri. Hesbernus,adolcfctis auus,proceres Go
thia: in focietatem bclli follicitat. Illi fe de regis lui Biorni pendere voluntate aHr
mant,nec aliud quam illeiufferit faturos. Mittit oratores ad Biornum. Ille, qud
in parent follicitarcturmefas iudicans, legatos mal mulftauit. Iwarus Iutiz pra:
fcs,filius 86 ipfe Regneri,vt bello abeffenprofeus ell: in longinqua. At chnerus
rex regrcffus,iam public bella parantem Hesbernum aggreditur,fu fumq; exerci
IO ytum eius fuperat : ipfum captum exanimat, caputq; inhafta fublime defigit. Vbbo
filius fuga fibi confulens , bella renouat : quo in pratlio fupendam ipfe manumul
torum czedem percgit. Ad extremum captus,vix vllis potuit vinculis coerceri,tan
turn erat roboris. Iwarus audito belli exitu reuerfus eli, patte collaudatus,qud
in neutra parte cfiitiflet. IntereaW/icfertus Regneri filius,quem diximus Orien
ti patre vitore pratfctum, ab eius prouinci rege Daxone magis circumuentus
fertur quam virus. Ad vrbem enim in qua commanebat, rhedis inueas merces
immifit,fed arma viriq3incluf1 crant. @0mm magna multitudine { \Vfrrfw
fertus nihil tale veritus capiture regi defertur. Ille adolefcen tis 86 formam 86 atta (/,
: lora
1160

tern commifcratus, dimidium regni cum vxore filia pollicetur, fi illi militare velit. ,
141167.
10 generofi fpiritus indignatione,ne verbum quidem reddit pollicentizindignum
refponfo,qui non viribus,fed fraude vicit,iudicans. @um q; vitamin contemptu
duceret , cifcitatur tex ex ipfo Wicferto, quid ipfe vitor fbi vito foret impenlu
rus. lgnem,inquit ille. Tum refert Daxoano con lumere,quod mihi impenderes.
Iraq; rogo immiffum confumpft. Hace quum perlata eflent Regnero, filij mifcra
tione vehementer prim indoluit:ad animum redicns,flatuit necem eius vindica
re. Igitur cparato exercitu traiecit in Rufiiam, 86 hoftes aggreffus Vicit , compre
'lienfumq5 Daxonem quurn in potefiate haberct, humanitatis refpeftu vindiam
temperauit,ctentus exiliaQLa moderatione feipfum vicit,quod eflt maius omni
regno. Eundem quoq; in gratiam breui acceptum,tributa pendere coegit, hoc or
dinc,vt 1 Lliominum patia nudatis plantis penfitarentimpofita tribura.
N v A 1 A M deinde tumultuantem compefcuit, Biornem Suecia tranfla .
tum illi prxficiens regno : Ericum ver alium filium Suecia: reddit regem. @om
ope fultus nauigauit in Scotiam,Orcadesq; populatus eft. Sed in Scotia geminos
filios,dum ineaut pugnant,amifit. Interea lWarus Dani ab illo prfe&us,regno
pellitur Gallis , regem ( gentis inuehentibus Hellam quendam. Sed reuerlus
Regnerus,pugna inflituta (qua: tanto animorum ardore perata efI,vt in triduum
extraheretur) tum Galli ceflere. Ibi Regnerus extracto anno duxit in Hyberniam,
metropolinque eius oppugnans Duinnam cepit opibus refertarn, vnde militem
fuum locupletauit. Inde in Hellefponticos fertur nauigaflee multis locis pcregifl De mh
l4.o
fe vitoriam. Mirum qua audacia tantum itineris ingreflus,vt omni Hifpaniadta. ex
diran:
liaGrxciaq; prxternauigataad confinia peruenerit Europas atq; : : qua etiam ,gh/4,
virtute penetrauerit,quum attate illa Sarraceni mare tenerentinteftum,llifpani`,
Italix,Sicili,Gra'ci etiam incurfantes. Interea Haraldus, regij fanguinis vir, bis
magno vitus prarlio,ctendit ad Ludouicum Imperatotem tum Moguntiz con
uentum imperij habentem : armaq; rogauit in Regnerum vt regno reftitueretur,
pollicitus Imperio perpetua fubietionem. Annus erat falutis ChrifIianat D c-v 82.6.
v Lquum Ludouicus conditionem illi faceret,f1 Chriftianifmum acciperct,fu
turum quod pofceret. Ille annuit,ibidem cum vxore,& quos fecum habuit proce-
ribus baptizatuse redicns fantum fecum duxit Anfcharium, in regno przdica- 23"
fo turum: quod in Metropoli exequemur. Sed tum regno reflitutus per arma
ni,facra inchoauit. Reuerfo autem Regnero quum bella renouartur,iterum vi
Ius aufugit. Igitur c Haraldo cpta etiam religio exulabat. Duplici ergo fc malo
rcx vior inuol uit , 86 qud falutiferam Chrifli religion abigeret, 86 qud fupcr
fiitiofam erroris ( renouaret. Sed pnas breui dedit. Nauigans eniminci
ditinmanus Hell,quem ilchaniainueum exturbauit: 86
g l
 . KRANTZII
l catcercm atrociilimis pnis coniumptus cit, adhibitis ici'pentibus,I qui hominem
ZZ aitligerent immanitcr.Mortc eius cpertalij virilem vultum non mutarunt,vin
91:23. dicaturi magniiic. Comparata clailc quadringentarum nauium Angliam inua
dunt,86 expoiitis in terrarn copjs,bello premunt regionem. Hella obuiam egreil
`
ius capitur,quuitisq; tormentis in vinditam paterna necis occiditur. @o pa
trato,Iwarus cx iilijs cius vnus,Britanniam annis duobus gubernat.
C A P. . S i v A D v s , vnus ex Regneri (quos multos habcbat) lijs, quum czteri alijs
prciient , aut fato funti vita traniiiient , Dani regno potitur. Huiusinter alia
ptcipua laus cit,qud paternx necis vindiccm cgit acerrimumlrat autem vir vt
animo acer, ita viribus robuitus. Cuius fortitudinem 86 acrimoniam vna rc vel
.swmlm' maxime poiiumus pcrpendere. Nam paterna: necis acceptonuncio, haitile quod
j
6: fort manu tencbat , altius pedi itupefatusiimmeriit, mroris magnitudine cor
]. porca negligente molcitiam.Vt enim animi vulnus patientius ferret,corpons par
- tem grauius aitccit. @o fato imul fortitudincm mroremq; detcxitfortunam
[uam inter calamitoium iilium conitantem 3 vir partitus.Ncc minus animo vin
ditam periccutus , cum fratrc Biorno quadringentarum claile nauium Angliam
inuaiit, bellum regi manifeita denunciationc inuehcns. Comprchcnii autem ho
.Mm'Hfl- itis dorium plaga aquilam figurante atlci iubct , memor quibus parens cius ab illo
" fit cruciatibus excarniiicatus , ixuiitimum hoitem fcrociitmi alitis figura excru
ciare gaudcns. Nec vulneraimpreiiiiic contentus laceratam ialiri iuilit carnern, zo'
qu acrius rorquerctur. Perempto autem hoitc, tum frarrem Iwarum regno prat
-fecit,ipie atq; Biornus in (ua quiiq; redire curant. Sed dum ille fors agit, Dani pcr
Afcut'rantiilma fatione bellum cplcxi,quando Haraldum amiierciw ardo cui
di arq; Erico,regia gente creatis, publicam detulere adminiitrationcm. @os Rc
neri filij memorati, mille feptingentarum nauium claiic apud Slciwicum adotti,
fcmeitri bello deleuere. Colles indicio manent,nec minus apud quem belligcrat
cit nusiwardi mcre inclaruit. Exindc Biorno arq, Erici fratribus dom teuer
iis, Ivarus atq; SiWarus itidem fratres,qu tenacius rcbellibus frnaimponerent,
Dania: reiederunt,Agnerum alium germanum Angliae prrfcccrunt. @i Anglo
rum rcpuliis armis,opitulantc Si\\ardo,ctcmptricem iui prouinciam, incolis va 30
cucfacicndo , tenacia iitu iugera cultore carerc quam infoltcm alcrc maluit , pin
>guiiiimaq; iniula: rura teterrima vaititatc pcrfundens , dcicrtae qum iuperbae re
gioni malens imperare. Ericum autem itatrcm,apud Sueciam regnantern,quum
audiiict Fraude circumucntum oppetij ii`c,vlciici cupiens, dum alicn vindit ar
tius incumbitfuum hoiti ianguinem erogare compellitur.Nam dum fratris
pnas auidius expctit,proprium fraternx charitati iunus impendit.
C A P. Iz. E t v s Haraldi frater, Siwardo iucceilit in (. Paruul quem ille iilium
reliquit , regno depulit , itetus eorum viribus , qui Regneri genus peroii , Haraldo
iempcr diuq; inhxicrunt. Hic cum memorato Haraldo apudMoguntiam Chriiti
factis initiatus , ab Imperatore Ludouico in Frifialocum promemi, vt inde naili 46
gans,piraticam,qu multiplex in hoc noitro mari ab antiquo fuit, prohiberet. Cui
fri/fm : rei q uamdiu SiWardus i'upererarfortiter inititit, 86 prouid Friii lmperatoris per
gf miitionc gubernauit. Q19 iure Danotum reges, longo tporc illam rcgionis par
. tcm,velut (uam rcpopoicerunt. Sed SiWardo iato de medio, Dani (vt diximus)
regnum inuaiitzquod ramen n diu tenuir. Nam inter Gutorinum Haraldi iilium
mulatio emeriit ad illum,vtroq; ctcndente ie regno propiorem.Vcrum q; pro
barunr, qud imperio rara conicniio. Totis ergo viribus in arma ruentcs,vnde
cunq; arma contraxerunt,ac tam acri pratlio tamq; iniigni odio contuderunt,vt
omnis regia itirps interiret , 86 viq; ad infantem Ericum(quem diximus) nemo fu
pcrciict , qui natalibus regno iuccedcret. Ergo mutua cde praelioq; confcti, s0
regnum paruulo vacuarunt.
. 1;, n 1 v s Siwardi Hlius , Regncri nepos , pen i`olus ex regijs proceribus {
lssig? ites , regnum contentione promcruit. Vbi adoleuit, per auita fortitudinis ve
, itigia decurrens , terra mariq; itrcnuum militem ac feuerum cgit regem. Adhuc ~
pfiff- ; in eagente dutauit piraticzpermiiia improbitas , quo genere primam
.t'f l C@ f- .

,

' tem
 DANIJB LIB. I'III '75
tern imbuenint.Sed quod execrabilus,Chrifrian teligionis eult, iam a tem
potibus araldi, per Anfcharium tunc monachum, pontificem, in Iutia 85
omni regno diilminaram, acti animo infetarus, qu; ad ryrncam crudelitatem
defauir , mulros Chrifi fideles per tormenta confumens. Sed hanc adolefcenriz
temetitatcm in attate virili egtegia virtutc compenfauit. Nam beati Anfchari) iam
Hamburgenfis atchiepifcopi monits, {acrilegz mentis ettore depoiito , quicqud
pet eiuidem infolentiam commiferar, expiauir: tantumq; in excolenda religione
[e gefiit,quanrum egetar in afpetnanda. Iraq; non {olm faniotis difciplinz hau
docili animo rraxir , vetm etiam ptirnxuas maculas finali putitate deterfit, non
l o {olm ipfe baptizatus , (ed per omne regnum edilo propofito liberum fecit, facts:
religioni deuinciri. @a occafione lxtus accepta Anfchatius 85 in regno prdica
uit, 85 alijs immiflis prxdicaroribus verbumvitaslat propagauit. Extar lacum
Slyz hodie ecclefia, quam diui Anfchatij honore ptaeditam eius titulo inferibunt,
in quaipie prxdicate Danis,85in vicino lacu gentem baptizate confueuir. Ericus
autem regno foelicirer funtus,iam Chriflzo fidelis,quum ad meliora emigratetre
gna,ilium Knutonem, ex Gutorini Hlia, eademq; Haraldi ncpte progenitum , 111.
11 moriens dereliquit. '
K N v 11 filius admodum patuulus pattiin regnum futtogatut, opus etat CA 2.14..`
adminiftante tutore.Vetm quonam huiufce munets aduocationcm ptfiatc,
i. o pletifque vel inuidiofum vel arduum videbatur,frtitione virum legi placuit. Pru
dentiflimi namq; Danorum, in tam excellenti negocio, arbitrario deleu vri pet
timefcentes, plus alien fortuna: quam fuis {ententijs permifcere eleions cuen
tquio euenit,Domino fortem regente,vt quidam integerrimac virtutis delige
, retut :qui permiflam obis ptouinciam,omnia pro dignitate adminifrabat,talem :
fegerens ad omnia , vt regis prouidentia non magnopete depofcetetut. Vbi vet "'5"P
adolefcentam rex rtanfijt , legtimos natus annos , fubijt adminiftationemipfe
regni fu.Sed circa hate tempora,quum regis adolefccntiam regij fauguinis viri ''
temncrent,lat excurrebant in vicinas prouincias.Iam enim viqueadeo temetita- l.:
tis profe funr,vt per maiotes 111111105 e` mari afcendtes, terras populatentur. Pet
3 11 amburg vaftarunt, Anfchario pontfice in Ramfolam fugiente.Pet Rhe
num vei,Moguntam obfedetunr,85 euerrerunt: pct Sequan ad Patifios 11211111
etunt : per Ligerim Tutones adierunt , Catolumq; Franci regem, I_udouici Im
perarotis iuniotem filium ex nouiiiimo eius matrimonio adegetunr, vr rerram eis
ad inhabtdu m cedetct,qu:r etat in lirtore maris :quam de nomine 1110 Dani cum
Noruagijs , Notmanniam qu; hodie appellauetunt. Equidem Gallici fcriptotes,
non difcernentes inter tegnorum populos, omnes ab Aquilone adnauigantes, ap
pellauete Normannos. Hc autem (vt noflri annotauere annales) nat Chri-
(tum otitingentefimo fexagefimo petaa funt anno. Knuro ver rex Daniae(cuius 8 6
hate (unt tempota) per omnia in regno fortunatus permanfit, nulla dotneftica cla`
` r4.0 , neq; externo magnopere bello preflus,hoc vno ramen magis chen
dus quam accuiandus,qud abfq; Chtifiana: religionis infignibus vita ttanfiuit : \ '
uum ramen ad bonum modum iam in Dauia S ueciaq; , annitente pontfice An
fchatio, (cui etat a fummo pontfice fupct omnia Aquilonis regna impofita lega
rio) Chrifti religio excreuifiet. .
F hunc filius regno infequitur. Cuius adolefcentia armis belloque ali- C A P. Ig.
ta,e flicitats excefiir, vt prouincias qua: bells ciuilibus a Danis quondam defe
cerant , ptifino adaas iugo vetuftatis alligatet obfequijs. Et quum iam per ma
re, pet terras varia fortuna circumtuliffet arma, in Angliam incidir, auitac ditionis
infulam, in qua ditionem renouans , pattern eius occupaut. Etat enim ab olim ng/ia _1
5 Anglia multis partita tegnis ,vt paucos reges,vel indigenas vel extetos, rotam - lmfm'"
fedife Angliam teperias. Sed tum Proto pct eam vitoriam id maxime lucrre
pottauit , qudn Chtifrianaiamdudum prouincia Chrifrianis factis initiatus.
Czterm regtefius in Daniam , priuatam falutem (uam in public exubetate cu
piens,ab Agapito, qui tune Romanis factis (ummus pontifex praeerat, Dani mif
115 prdcatotibus etudir pcriuit. Ignotabat enim religiofus princeps propiotem
.i _ ' g wi
 80 ALBERKRANTZII
effe eius rei curam, quodque epifcopis Hamburgcnfibus perpetua legatio decreta
effet in regna Aquilonis.Sed quem habuerit exitum illa ad vrbem Romam poilu
latio,non expelauit rex bonuszfed tranflatus ex hac vita,ad meliorem(vt confidi
mus) migrauit.
C A M6. G o 11 huic Hlius fiicceflit, cui, qud in Anglia extitit oriundus, Anglici co
gnome inceillt. Patre enim exrinlo,promptiore fortuna quam diututniore,apud
infulam regiam adeptus arcem.Dum cnim Dani,accepto paterna: necis nun
cio,difponendae eius rei gratia petiilet ex Anglia,longam paruuli feceffus iauram
{ pallus . Angli libertatis fortunam in eius abfentia reponentes , pu
d" blicam a Danis defetionem moliendo, prcipit rebellandi fiduciam inducrant. xd
Sed qu cum Anglia inuidentus fpreuit, hoc Dania Hdcntius coluit. Itaque dum
ad duarum prouinciarum vtranque obtinendi auidas imperij manus porrexit, al
tera potitus , alterius irreuocabiliter dominationem amiiit : nihil vnquam fortiter
pro ipiius recuperatione conatus.Ade difficile grandia continenturimperia. Per
quae tempora , quum hofiliter Dani cum Normannis maria omnia 86 littora in
fella tenert, quum comperiilent fortiilimum regem Ludouicum , Ludouici Im
peratoris filium, (qui Germaniam in pace regebat, alios armis, alios fubmous f
i deribus) iam fato funtum, line diferimine terras omnes vaflauerunt. Progr-elli q;
,C in Saxoniam , quum obuium haberent Brunnonern prouinciaz ducem cum mul
tis epifcopis 86 tcrrx proceribus, in loco beekllorp concurrerunt, magnoq; inito 20
conilitu omne agmen Chrillianum proilrauerunt, pretiofos Chriflo martyres
confecrando. Caufa enim religionis in medio erat, quum vindicdi Chrilianifmi
gratia,quem in Dania crefcere cernebt,atrociter fuiebant in omnes vbiq; Chri
tempore Rembertus,Hamburgenlis archiepifcopus, rebus Chrillja
nis prerat in prouincia, cuius mirabile farum in Metropoli nofltra, aduerfus hc
gentem tum Frifiac incumbentem (in qua tunc ille erar)recenfuimus.
C A m7. H A A L D v s 1 filius regni gubernacula fufcepit. Cuius prztcrno
men nulla res prxclar gefta,aut iniignis clades fub illo perpeila,in fallos relata,
non rerum penuria,de fcriptorum incuria,qu huic regioni quoties 86 perin
rerualla prouenitlrant ramen illa fecula magnis rebus infgnia,quum Normanni 30
cum Danis omnia Germania: 86 Franci littora infeftarent : 86 iamdudum (vt
tempore meminimus) a Carolo,quem Caluum cognominauere, Ludouici primi
8 7 4, 11, in littoribus Galliarum terram acceperunt habitandam. Sed quum illi adna
ui tibus alijs eius nationis viris,aut qud prdac inhiarenr,in vlteriora Galliarum
longe 11111 regionem Hammis 86 ferro vailauerelrat tum in Im
perio Arnulphus ex gente Caroli,princeps in armis flrenuusrqui audita Danorum
Normannorumque infolentia, colletis armis illis Ftatuit occurrere. Bellum tum
? 11 11 creditur,in quo Dani 86 Normanni ab Arnulphb rege vlq;
` internecioncm funt deleti:liquidem centum millibus ex ea gente proflratis,vix
pauci de Cliriflianis cecidille funt reperti.Godefridus 86 Sigefridus reguli ibi peri 4.o
erunt. Et ita ad tempus reitinla illa perfecutio Danorum Normannorumque,
Domino vindicante fanguinem feruorum fuorum,qui iam per annos L .
fufus. Erat autem annus Chriftianx falutis, quum tam infignis vitoria peragere
3 3 8~ tur , D L x V 1 1 1. quum etiam principes in Dania Chrillo crederent, cum
multis populo. Sed tanta fuit efferata: gentis infolentia,vt etiam inuito rege regij
proceres nauigarent: patiente interim rege, vt qui in regno tumultuaturi videren
tur , foris arma periculo experirentur. ch ramen omnia plenius cxplicanda.
feruamus Noruagi.
PJs-_ G o n M o filius hunc regno infequitur, crudeliflimus vermis, ( enim verna
f" cula Germanorum lingua nomen breuiatum) hoc dignus cognomento, qui 59
fq/i/mmd, implacabili odio 1111 religioneminfearetur. Tpla ac bafilicas a patribus in
ftitutas fubucrtit, fideles exquifitis fupplicijs difcruciabat. Filiam Edelradi Anglo
rm. rum regis,pucllam lingulari prudentia,86 Chrillianifmi amantiilimam,accepit v
xorcmwumquc captum amore maritum prudens puella perfentiret, orabat
quam initantiilim, ne fe contingeret triduano lpacio. Dillendere voluit amantis
ani
 DNIl LIBQIIII.- 8i
animum,vt per impatientiam expeationisliquid illide Chriili religione liigge
reret. Ille(vt etat virili animo)et_iarn imperare erttabat, nolens molliotisin (
cupidinis viti deprehendi. Adiecit etiam marit ' toro nud gladiurn , quem l'uo
arq; puella: latetibus interpofuit: vt 86 illa fecura promilli foret,ille quq; nihil im
perante libidine pertcntaret. Intetecto autem tpore geminam ex ea prolem pro
creauit,Haraldum arq; Knutonem,regiac arq; infignis proceti'tatisl puerosllul vii:
dum adolefctiam ingtelli patemas artes arripuere, maris imperi exercentes, 86
excurfionibus quueadeo Hdentes,vt Angliam auitam infulam infeliart. Viuebat
Edelradus maternus eorum auus , 86 iuuen infolcntiam tidebat potus quam ca
IO lligabatzquippe gentis lux propenfiorem natut agnofceban Seeum ramen repu
tabat,indultrios rebus erendis viros talibus atmor rudimentis oportcte.
Tantam ver in nepotigbus indolem confpicatusaellamento lcriplit hztedes, ma
tris eot,qu vno gradu propior videreturmullam habens tationem. @o euenit
vt Thira mater lilios fuos , paternor bonorum hredesmon inuidenrer exharres
ipfa confpiceret: przlationem Hliotum honorabilem iibi magis quam ctuinelio
fam foie arbitrata. Aua fiducia, quum res ad vota fuccederent,auli funt iuuenes Geminiani'
Hybcrniam bello lacellre, Duiliinamq; vrb tegionis metropolin oblidete. Rex ; Gor;
/
autem genris,quum paucosfpeculandi magis gratia, quid holiis moliretur, quam . !
alia caufa,expeditos mifit milites in vicin nemus : qui firmata iam obfidione,qu "
2.0 Danos,tetendi temporis gratia ludis etiam vacate confpicerent,nolis 'tenebris fili
propius accelfete. @om vnus lagittandi arte peririor', qu Knutonem infpelan-`
dis ludis ocioliim cetnetet altare, iacul ex inlidijs milit, iuuenemq31etliali vulne
re percullit. Ille clam habito dolore, illico prxcepit muros fcandete, omni eonatu Du'nd
.
oppugnare mnia,ne fui vulneris dolor holles perfentiendo, fiduci aliquid aut
Ixtiti alleqnerentur. Nec ant 6: vulnerat ptodidit ad mortem,quam mnia
fuis capta confpicetet.Neq;diu1ucis fruitur folatio,concedens ad manes. uis au
_tem exrint non plangeret, cuius difciplina milit fuorum vilotia: clilio quam
fpititu diututniote fuffecit Salus nq; Danor in vltimas angullias deduta,quia
morientis ducis iullui paruit, breui quos timuit, fuperauit. Peridem tempus rebus
30 Germanix Henricus rex prerat,primus inter Saxones coronam meritus.Qti_itu
tandisregni linibus vigiles oculos circumferens, quum inrelligeret Danos ex con
fuetudine maior in Saxoniam excurrere,duxit in eos,limitibus etiam tranfcenlis,
vltra Eydor exercirum : 86 expugnatam vrbem tunc Horentetn Slel'vt'icum, fecit Slg/'View
Qrrarext'
Saxon coloniam : ibi marchione , qui rem adminillrans', lines imperij ;
tutarerur. Dutauit huius principarus per Henrici rpora : quo mortuo,'marchion
Dani op relleruntaxones fugarunt. Vnde nat ell bellum Ottoni Henrici lilio,
quod infra dicemus. () tempore Gormo ad vltim :ctatis fux linem prouetus,
ingentem annor fer' *i luminibus captus excgetar , feneiam ad vltimos condi
tionis humane te' 'orogando,magis de lilior vita 86 incremtis,quam re-i
40 liquo fpiritu ( foin -.s.Tanta : Knutonis ptaecipua etat charitate, vt a le occi
dendl iuraret,qui prior iplius exitium nciallet. (; fort Thira mater haud
dubi de illius exitio nunci accepillet, nemine id Gormoni palm inlinuare au
dtqprzlidi calliditatis amplexa,cali1m quem ore prodere timuit,opere explica
uit.Maritum nanq; regis cultu exut terriore circdedit,aliaq; doloris inlignia,pei'
qu caufam lutus apetiret,admouit,qud antiqui talibus in exequiarum a6`tioni=
bus vti eonliieuerant,acerbitarem mroris habitus afpetitate telltesunc Got-"
mo quii tau perfenlilfetzEn mihi,inquit,Knutonis fatum publicas Et Thira,Id
i fum,ait,tuo porius qum nolto declaratur augurio@ di&0,matito mortem,
libi viduitatis caufam prbuit , c ant lilium quam coniug planxit. Mifetabilis'
5 o conditie Chrillian fminae, : in obfequio perlidi mariti confenuit, nec illum
exemple religionis,aut blandimento fualionis ad Chrilli cult prouocare potut.
H A A L D v s alter cx lilijs regno furrogatur. hatreditari dominarionis fg:
fortunam confpicux fottitudinis operibus ptofequi cupiens , traieta in Orien
tem piratica , circm politum lacelliuit Oceanum. Ibidum clalfe viriciaign
circumtulir , matcrnus auus Anglia: rex , rebus hurrxanis cxceilit , liliulquc;
 si Ariat-3R. KRANTZII
; paterno teltamento latiguinis iura eppoliiir, armifq; vendicauir quod
patria voluntas videbatur abflulille. Serius re ad Haraldtim perlara, prius audiuit
Noruagi-.e regis cum auunctilo pationem , quam potuerir vlla parare arma ad in
L- SHP-s uaddum regnum. Qiarn rem quia in Noruagia fulficienrer exprellimus, hoc lo
co tranlibimus.Tanta atirem etat Haraldo in felis Dania: armis portia,vt 86 Not
uagijs laborribus ftippetias, 86 Suecis nihilominus inuocantibus copiofo przlidio
non deeflet.Vnus erar fua rex prfranriflimus,in qtiem omriitim vicinortim
reg oculi praecipuarnirterentur obferuanria. Deniq; 86 1 plagam,quam
IlimWM Wandali tenuere,non liquit intratam,quin ad oppidum Itilinum,quod illa aftare
:1125... _ in pomemnis Prcipuum, oppugnauir, gentemque perpulir imperata facere. IQ
Inde quum magnos belli faceret apparatus,in Sueciam auxilio venrtirus regi Stur
biorno,Teutoniea: irruptionis nuncium , qu szare Ottone primo gerebarur,
aceepit, qua: illum res auerftim Suecia, fuis coegir intendere. Equidem Gormonc
eitis parte rebus prxlidenreJ-Ienticus Clar, (quod diximus) Ottonis item parens,
quum audill`et,male Chrillianos Iutios,dimidiaram Chrifli religionem animis n
fynccris percelere, fufcepto pietatis negocio (vt erat Chriflianiraris amantiflimus)
expeditienem fecit in Iutiam non vulgarem. Occurrentemq; regem armis perpu
lit fubire cdiriones,vt li rien ipfe vellet , liberum faceret in regno Clirilianam le
em feruari,finererq; verb vitz difleminare.@a occafiene Vnni ttim ambtir
genlis archiepifcopus, lltenua Dei verbi prdicariene per Daniam perq; Sueoni 2.0
laborauir.Cui etiam peregrinationi bonus pontifex vir impendir,tuinularus apud
Bircam Stieciatl-Ienricus autem Cefar circa SlefWicum inarcliionaru conftituro,
prlidem ex fuis fecit, qui etiain rebus gerendis per tempera Gormonis 86 Henri
ci fortiter prfuir. Sed regtiis iam morte regum alteraris , perra:fuiii Danise po
puloTeutonicum iugum fuflinere. Igirut cgrefli populi,pratlidelri fuum opprefl
mm if" fere. @Lain rem Orto rex adliuc Germanix vindicarurtis , magno exerciru dtixir
"05 ` w' s' in Daniam , eitis prcipuam pattern Iutiam oppugnans , 86 valtationibus implens
qu; ad exrreinam eitis in Aquilonem parrem. Inde lanceam in vicin mare iacu
latus,:etern mari nomen reliqtiit, vr Ottonis finus qu; hodie vocitertir,Ortoni
ue dicatur infula non longinqua. Tam celebris genti fuit Germanici regis viero 30
ria. Sed iam terrain agmine exituiiis, obtiitim fenlir Haraldum regem,qui oppor
tuna locis przefidia collocauit, aut exitti prohibittirus , aut iulia cum illo ditriicaru
rtis acie. Non derretauir quod erar in liofiem pene neceffaritim certamen Otro :
/ collatis lignis diu fortirer pracliatum . primam atitem pugnam, qua: :equo
Marte digella , viftim vtriq; regum de rerum ftimnia conferre colloqtiiurn.
Igirut lenga vtrinq; verbortim certamina ,in eas vrrinq; conditiones con
tienrt'i,vt Haraldus cum Suenone filio facram Clirilii ftibirer religion , regnumq;
ggf/11%@ Romano fubderer imperio. Et priufqu difcederct Imperator , rex Haraldus cum
mf/,a ,_ Suenone lilio baptizarus . Filitim autem de facto fonte Otro fufcipiens, de fuo
- nomine Suenottonem appellauit,vt 86 gentis fu nomen feruaret,& Ottoniantim
adi) ceret.Crecliderim in has leges multum cooperaram Haraldi marremThiram, 4o
Chi'iftianam fminani,quat Gormonem maritum inclinare non potuit, lilium 5
diti fenfir relutantem : nunc autem Ottone rege accedenre , gaudenrer adiuuille
tam validum falutis prlidium.
CA Pao. S D dum ifta gerunturin Iuria , Sturbiorntis Sueci rex non expelaro Haral
di auxilie,pugn fe credidir,& oppreffus . Aquinus quoq, Noruagi rex,quem
` Mmm iflze Haraldus in regno nuper tenuerar , pulfis lioflibus , 86 perinde rribura penderc
: iulfus Dania , audito qud Otto Germania: rex, I-Iaraldum reneret bello implici
tiim , fore prefpexir,vr aut opprimeretur Haralc*, aut diurius bello teneretur,de
feetien' praefumplit. Simul 86 Iulini eppidi cities,preffurae Danis no 5'0
uillim vlruriitiiuriam, expedita clafle Dani partes prdis cincendio vallant :
quod promptum adnauigantibus,vbi nulla funt arcium atque murorum preli
ia. Vtrifque occurrendum parirer fuir: nam Wandalica: vrbis bellum ducibus
mandatiit, ipfe in Nortiagiam dururus. Igirut iam expedita claffe in Noruagiam
moties, expertus miram in mari tempellateinguac aduerfarcrut fupra meduin
eunti.A
 DANIIE LIB. 11113 8;
11. Nam Aquinus Noruagius quum armis difideret, ad maleficia, quz pluri
mm adhuc inea regione valuerunt,duos 61105 dijs fuis immolatus efigeratlm- : im.
pins pater , intimos atfetus fuos , pro quibus per terrarum orbem folent acerrima """'
11 fufcipi 86 11111111,111 pro viloria iugulauit. ( rem in Noruagia 1101112
111111115 execuri. Dum his rebus foris rex implicaretur,mater eius Thira ,iam bis re
colens Germanor faam terrefiri itinere in Iutiam irruptionem pracuenirc 1121
tuens in reliquum,magnum opus aggredirur.A Slefwico in mare Brirnicum val
lum grande iecit,fofl`aq; przcipiri einxirzeuius hodie cemirur labor, mari Baltico
in mare (vt diximus) Britannicum. Cui primus Waldemarus murum fuperaddi
'1 o dit,portarumq; claufira firmauirdiodie quoque in confpeitu areis Gottorp , opus
Danorum appellatur. Et quum Sueci per abfentiam 611j Scaniam infeiarentalla
colleis armis regionem defendit ,virile negocium amplexara fmina. Duos ilze
rcx ex vxore Gyrirha 611111111 111105, Aquilum arq; Suenonem : quorum maiornatu
iravirtute germanum fuperauit, vt quamuis ille praeeipuus ad omnia gerenda ha
bererurfratri ramen collarus,obfcurari videbatur. IPte Aquinus quum adhuc fub 47???
parente ageret , (uis aufpicijs nauigarurus clalfem infiruxit , Sembiam Orienris in- :Pf:
fulamfub 111,11 aggreffus.Et qu dtius milites in pugnam ducerer,claffem guar. l
incendir,vt (pe redeundi prxci,aur vincdum aut moriendum noiIenr. Eifecitq;
ducis fiducia ,vt defperatione falutis ex fuga , pertinaeiores in hoites experiretur
. o milites.Nee illum fefellit opinio. Nam infulam expugnatam fui iuris fecit, formi
nafq; mariris in przlio occiis, 111 eoniugio fociarunr Dani , repudiatis quas domi
liquerant vxoribus.
quae temporaThira regis mater rebus exceflir. Earn foemin pro (ua vir- C A 1.21.
ture,omnis regio deiiderauir.Filius autem regio funere tumulatam,infigni monu- ? .
mento apud parrem lionefiaulrhlterea
' rcx van).. generis_ deleftos pug1les
h fouebar. r 6;'
andar re l
Erar in eis qui gloriaretur ram inigni arte fagittandi eil'e,vt {ignum quam minimi'i "jim/#
contingcret. Quumq; omnes gloriabundus hac arte ctemncret, iubet rcx vr pro
prium 111111 61111,1115 de capite malum 16111 111 rraijciar, magno fui periculo ar
tis iatantiam onerans.Deniq; quod rex iuiIerar,implctur. 811111 filium,pra:cipiens
3 o ne qu (e mouear. Interim iagirtarius rria elegir tela,capiri eircumponens, 86 primi
uidem 126111 mal capite filij deiecit,re e cum cxteris infpeanre,miranribuf 5
fiduciamum rcx, in quos vfus reliqua uo prouidifler, interrogar. Ille nihil mo
ratus, wand@ ait, in id me diferimen imperio rex tuo coaraucras, 11 me manus
fruflzrarafuiflet,proximum tu excepiles prcordijs : 86 deinde qui primus fe com
motliI`et,terrium.Rex fortis viri iult dolorem impunitum effe 1111111. Cupiens au- -f_'.
tem idem rex marri pro (ua virtute perenne monumcnr inftruere,qud Daniam 'm "
`vallo communiilet,ingens faxum in litrore repertum,mulrarum manuum ope vix
eruendum,aggrefl`us elhlbi fodicndo leuando 3 diu milites cum agricolis farigati,
fruiirato labore ad impatitiam vcrii (unt. Interea 611115 Sueno,perl`entiens mulros
4o ex proceribus indigne ferreiugum Chriftian religionis,eui nunc accederet durus }:
illelabor erigendx molis,primm mufliratione plurium,inde aperta indignatione um m
coniuratum efi in regem,f11iusq; eius Sueno n folm inerat,led etiam prarcrar fa- "
&11,1 ap'pellarus confortibus. Rex omni ignarus, laborabat molem educe
re. Aduentanrem ex amieis quempiam, fcifcitatur 11 : 1111111111 vnquam
morrali laborcm. Ille fubinfert : Maius aliquid breui cperics,qu tibi, rcx,Da
nia: regn adimetur , moles long iftam exuperans. Terrirus rex,ordinem quxrit.
Confpirar,inquit ille,omne regn cum Suenone 6110: indignantur enim de proie
15115 patr faeris,deq5 labore quo exhauris vniuerfos. Igitur amolitione faxi dimiila,
exercitum parare ctendit.Sedhie etiam milirem expertus 11 auerfum,qud tam
5 0 indigno labore,pecud more damnarus,manum eapulo ailueram,trahendis funi
bus occupafer.%alemcunq3 ramen tempus dabat iniIruens excrcit, oecurrit 6
110. Sed conferta manu vitus aufugit in Iulinum Wandaliar oppidum,vbi pridem
collocato fuorum prxiidioertiilim (ibi falutis profugi um coniiitucrat. Inde ve
r clam: expedita , armatoq; milite,bella renouauir. Sed non mclior exitus priore.
Terti ctiam belli fortunam experturus, renouauitvires. Sed tum indign vifum
11proceribus,rarn impia bella vel permitrcrc vel adiuuare : inreruenru quorund5.,
l
_

_ -_ . -
s4 AL'BER.KRANT211
-_
inducia: Hunt. (Luibus fretus Haraldus,fecurius ambulauitin littore : vicina: etiam
. fylua: inter rubeta concedens,exinf1dijs miffo iaeulo grauiter vulneratur. Igitur in
nauim deportatus,cum vniuerfa clafle Iulinum repetir. Ibi rex bonus in fide Chri
fii,inter medios datmonicolas fpiritum Deo reddidit.Et fi caufmon pna marty
rem facit,quis dubitat Chrifli cfertum agminibus,qui pro eo deftitutus efr 86 op
pugnatus, qud Chriftianam religionem 86 ipfe coleret, 86 in fuos propagaret?
A P. __ S v N o filius regnum, quod viuo parente occupauit, iam vita funo quafi le
) gitimum tenuit,fidem Chrifli iamdudum proijcicns.Cuius facrilegi) merito 86 rcx
; inter fuos 1111,86 paterns fuit perfecutor religionis. Sed hanc in parentem
@fe/:ra fuum , inq; omnium parentem Chriftuminiuriam , infliciffimi fuccellus vindi- r o
cauere. Siquidem bello Wandalis Iulinenfibus indito, qud parentem eius pro
," fugum cxcepiffent,quamuis vita funum, remiferint regali tumulo in Rofchildia
condendummauali przlio gentem inuaditllli ver non fcgnes,bcllum dencian
_ ti alacres occurrunt , confertaque manu non folm proHigant cxercitum , verm
etiam regem capiunt. Et quum aliquandiu captus teneretur, Precium redemptio
nis ad pondus proprij corporis aptant , vt femel auto , bis argento aequiponderatus
laxaretur. Incaluit in dolor cum pudore , qud ab vna vrbe tantum dedecoris
accepiflet,cuius vniuerf genti maiores fxpe fui imperaffent. Itaque bellum reno
uat,mouitquc in Iulinos.Illi prioris vilori fiducia animos attollunt,pugnantque,
eundem fortiti pugn exit quem priszcaptum enim regem abducuntllle fciens 2.
qua f1t mercede laxandus , aurum atq; argentum expromere non potuit , vacuatis
iam regijs thefauris.Extorfit ramen apud proceres,vt filijs datis pro rege obfidibus,
ea fe auri 86 argenti fumma foluendi obfiringerent. Et quum iam regno redditus,
vnde obfidcs li beraret,in rationib. regijs non haberet, faltus 86 nemora,agros cum
cultoribus oppignorabat ijs qui filios redimerent. Sed nec fic quiefcere poterat bis
vitus rex,qu mins per omne tegnum vires renouaret. Iulinenfes quoque non
impigri claffem expediunt,8 impofita iuuentute ducunt in lioflemStabant in an
choris vtratque claffes : notums excubijs vigiles impo_fiti,vtrinque funguntur of
[ ficijs.Deprehenfum ePt Wandalis,regi clafls vigiles redijflc ad quietem,quum
: adhuc tenebrx perdurarentlgitur fcapham Wandaliin expedito tenent : cui im- 3
21"- pofit cum neceffaria manu virum,qui linguam percalleret Danicam,iubent f e
cie vigilum prtoriam regis nauirn adire. Adueus regem ex nomine vocat,acl::fl
fe rei bene gerendac in hofl:es occafionem,qu regijs auri bus fccretius aperiat. Ne
mo aliud fufpicatus quam excubiarum effe prfetum, qui confidenter regem in
clamitet. Rex nihil moratus,caput educit propius inclinandum : ne quis exaudiat
rem magni ponderis,ille contendit : itaque petore tenus naui fus: prominet. Ar
reptum Wandalus regem attrahit : 86 im pulfa celerius fcapha, in fuor por
l tauit,iam ad pugnam flante Wandalorum claer,fi quis fe commoueat. Igitur ter
ti iam rege capro, prius afcendunt qum per omne Danor agmen clamor capti
regisperueniat. Iam regijs opibus cxhauflis, etiam pignore pridem obligatis , quae 4Q
promptiora zri faciundo viderentur : plus ramen pudoris quam damni ineffc rati
proccres tertia captiuitate, prfertim qud 'tam facili dolo circumuenti, regem de
527113: fui medio pafli viderentur abduci. Sed in tantis rer angufiijs,vbi virorum defuerc
IL, ,mw-_ confilia,matron iocalibus fuis 86 ornamtis diuenditis, magnum ris thefaurum
contulcre,cu1us imcpendio rex terna capnuitatc fit laxatus. hoc matronar be
. neflclumdege lata e illarum(quam prius non habebat)legit1ma fuccellione,egre.
gie compenfauit rex regno redditus.Et ramen priufquam abire paterentur,iam to
\. ' ties rebellantem iureiurando Wandali adegeruntme bella in cam gentem, quoad
viueret,renouaret.Nam'1cceflores conftringere non potuit.
CA 22.5. IN E n A Ericus Suecia: rcx , memor qud Suenonis pater Haraldus regno y
fuo grauis incubuifl`et,in Hlium vindicaturuseopias fuas in Daniam educt. Auge
su DM bat Hduciam,qud toties vitus S ueno,facilis ad inferendam iniuriam
""' " videretur.Congreffus ergo magno in Scania przlio,fudit fugauitq; Suenonem, ac
(5
- regno cedere coegit. Multa circfpicienti apparuere profugia,ante omnia ramen
"/'i- Noruagia illi 86 1,86 meritor debitrix vifa . Contendit ad Olaui
. non.


A LIB. IIIL ' s;

non regem quidemfed ramen adminiitrationellle acentem contempiit,
\ precantcmq; repulitlnde in Eduardu m Anglia: regem reipexit. llle quoq; inidia
ri magis quam precari reputans hominem,a nconiolatum dimiit. Nihilinten
tatum relinquere volens,ad Scotix regem perucnit,ibiq; inexpetat iaiutis przei
dium 1.15 putaret,humanitatis obiequium,quod in regionibus bene mo
ratis non acccpit,in vltima barbaricreperire? Sed tum Sueno per quietem omnia
circipicicnsJecum volutabat quanto cx faitigio decitiiilet, quam crebris iattatus
infortunijs ceiliilct hoitibus ante fiel? ' ` A , quam etiam contemptus haberetut
inter eos,in quos 86 parens eius 86 ipi 1 beneficia contuliilent. Deicendit ali
I o quando, miictantc Deo,in animum tantam illi (uo demcrito infelicita
tcm prou_eniil`e,qud Cantiilimam i religionem abicciilet, 86 parenti impie
rcbellans , quum cauia religionis ir' vcrtcretur , illum ad necem fuiilet per
iccutus. Igitur tantorum cauiam m n iam inztcntam cxpiare conitituens, to
vtus in Deum conuerius impietatem abnegabat , icrum baptiima quod acceperat
fecum recolcns,Cliriitian hominem agebat. Nec abcrat diu coniolantis Dei mi
fericordia.Nam qu perid tempus currerct annus exilij ieptimus,dcrepente mor
tuus Ericus Suecia: rcx , Danizevacuam illi poileilioncm dci-cliquit. Religionem param..
tamen Chriiti,quarn reiumpiit,diiiimulanter (etuate com pulius, ne initi eos a (e @M m*
repelleret,pcr quos regno reititutus,potcrat vniueri in ialutem prouncia: coniu- ,fm
a. 1. Egit ramen priuatim rex apud eos quos cordatiores agnouit,ut Chriiti ambi
rent myitetiacd non cit eiuidem in enij,armis preilc 86 iacris.
I I v permanicrc diuin peri ia ina , donec Poppo vir religioiiis indigena, , 24;
111 1111 111 Italia 86 apud iummum pontiicem percgrinatus , in Chriiti religione Papp
iam iolidatus erat,aduenirer.Is annitentc rcge,apud portum,cui frequentia glaciei

nomen pcperit , in Danotum coetu publice concionatus ,vir dotrina 86 ianttitatc minata@
peripicuus,longa ac ialubri oratione genti iuaiit peri-idiam deferere, fyncer Cliri- DM C"
iti. religionemlamm
. . . . omni. pene mundo celebrem amplctftercntur. Et vbi haii-a [umf"
(If.

tantes inter vtrunquc conipexit , vt neque prompte antiquam religionem pone

rent, neq; quod verbis eius opponerent,haberent: pescunttatus cit,quid ii ad can
dentis ferri tatum manus eius cernercnt intactas , vellntne (ubire qua: hortarc
tut.Cuntis iiicclamantibus vcllc,in chirotheca: formam iuilit ferrum aptati, idq;
ignitum aitetriRubuit ignc Ferrum. Ille ramen intrepidus,manum immiiit ad eu
bitum,dcportauitque ad locum conititutum. Ibi quum ad pcdcs regis proieciilet,
>vitta manus dedit ccio, ipontc iubicns lauacrum regenerationis.Tum maximus
ponti Fex Hamburgeniis Adaldagus , epiicopos per Daniam ordinauit: memora
Aruiij, Haricum Sleiwici, Lefdagum Rip , Gerbrando Roskil
dia". ecclciias commendauit,coniecratis epiicopis. Iam iacris per illa loca conititu
tis,res omnes regni in melius proiluere cpetunt. Inititit perhoc tempus Norua
gi rex Olauus , relittam Suecia: reginam coniugio iibi {ociarc , qu Succi vites
'4.o iuis adiungeret.Scd hoc Sucno perienticnsmon cile e rc lua cxiitimauit. Igitur lio- 5?! im*
mincm optato conitituit auertcre. S ubornauit enim fuis duos,qui fpcric perfu
gatum Olauum peterent,multa mala in caput Suenonis congererent: ctcrm ii- fm- "
liam cius Thiram,aui nomen referentcm,iniigni laude celebratcnt. @unique n;
laudcm puell crebtius per occaiionem apud regem perfugrc repeterent, viquca-,v .
deo irritauctunt concupiicentiam eius , vt miilis ad Suenonem oratoribus , iiliam
eius coniugem depoiceret. Sueno ita legationem accepit , vt ipci plenos a dimit
teret oratorcs.Exhilaratus Olauus accepto nuncio, Sytitham Suecia: reginam,an
nis adolciccntia ius: impat ,iam contempiit,non contentus (vt fcrunt)eam con
iugio praeterrefed 86 addita contumclia grauitcr aitccit. Nam ipecie colloquij ac
ceriitam iuilt adeiie,86(vt gens illa nauigio fete omnia peragit) propinquan
tem reginam ad ie per nuncium orat introirc.Illa fminea verecundia aliquandiu
rcluttatacgio tandem ceilit impetio.Struxere dolos qui intetuencrc. Nam tabu
lam inter vtranque nauim veitigio defigendam, ex altera parte,vbi regina iniccn
derat,peniilem iubmiiere. Illa cum aileclis mari demergitur: (ed ailiitens fida {uo
rum manus cum proprio periculo regina: aderant , ne extinguatur. Vix ergo ab
h.
 86 211

{&_&, littoti.Id an regis volunmte,an perfugatum dolo Fa:
tum fit , in incerto fuir , nifi qud creditum eflc Suenonem non ignatum exritifl.
Quum enim Olauus a Sytirham teginam tali iudignatione tepulifietpfe quoq;
filiam petncgautzita vttoq; infifttem, neuttius compotem fieri pafius Sucno.
Nam Syritham ipfc coniugem afcuir,vircs quibus nudauerat Olau, libi con
fcifcensrx qua filium iufhilit Kanutum.Sed Olauus,non ignatus om nium
earum rerum Suenonem extare autotem (qui 85 filiam dolo ofiendifletmofiea te
ttatam,85 Sueci teginam a fe auerfam,proprio connubio ) ttam Pra
tuir vlcifci iniuriam,expedita claiie mouens in Danos. Sed Sueno acciris in ope-m
Suecs, quibus ptiuignus eius pretat Iacobus, facil vitoriam tetulit : opprciloq; to'
lrege,in (uam regnum tedegit poteftatem. Nec eo ctentus,vittccs tutmas con
sum An- uetrit in Angliam: 85 expoiitis in tertam copijs,regem e petpulit ad Adelfienum,
{/ vt firmater fe decedente non :diam Anglia: regem fututum,i`cd in Suenonis manu
regnum permanfutum. Sueno autem ad fenilem perdutus aztatem,iam armis rc-
legatis, folis infiitit factis. Siqudem omni humana ccufiione vacuus,in ipf`o pet
fec`tiflim vita: fulgote deceilit,exemplar vniuerlis regibus in ptazfiniens. @L
diu enim religioni repugnauir , infrliciflimis fuccefiibus ad extremas petuenit caf
lamirates:at vbi conuerfus in Deum factam agnouir venerantetteligioncm,ex in
fimo gtadu ad fplendorem ac fliciratem vicinis regnis confpcuam peruenir.
C A raf. A N v T v s filius , cui magnitudine rerum gefarum Magni nomen accefl
fit,patri fucccfiit in Dania. Cterm Nomagci atque Anglici, reges ex fuis clegc
1s
runt procetibus,Eduatdum Angli,C)lauum,qui in'lanos relatus,Not
v_ uagi) iubuexere. Sed Kanutus dillimulata interim iniuria , vites primum exercera
,_ inde augetc confiituit,tum rebus plcnius confultutus. Et quonam Wandalotum
multiplices in parcntem niurias Sueno factatientis aftritus vindicate n potuir',
pium cxifiimauir inde militia: fu rudimenta fumetc. Sem bi quoquc,Aquino pa
ttuo pctmortem abiumpto Dani iugum reiecete. Vttifq, vindicandis fe Kanu
tus aptauit Et quidem rotis Dani viribus diuifim vtrifque incumbensfacil pet
puiit vt impetata nedum dertctarcnt,fcd 85 Danorum regi fubieftipnnua tributa
peniitatcntlnde vbi vites iam duabus claris auxiiiet vi&01ijs,pat animo crrpit effe 304
Anglis inuaddis. Sed ramen ne ho [icm a tctgo relinquetet, temporariam pacem
cum Notuagi regibus, Olauo arq; Haraldo trarre pepigitfocietatemq; getendi in
@fighi/# Anglos belli inter foedeta comptehendit. Iuntis ergo viribus ducunt in hoficm.
7"" .Expofiris in tettam militibus acics aduetfo confiftunt: pugnar : acritet (.
Sedin medio pugna :efiu fignifet Danorum , fotte an virtutc obtrtus, fignaincli
nauit , Angliq; tapuetc. Etat inter gregatios milites Tymmo, vir85 proceritatc85
roboteinfignis, quem fors obtulit. Is vitentcm tamum hafta fuftulit in fiiblime:
ch,inqucns,figna commilircncs fequimni qua praceo. Itaque ducens in
lioftem fot'lix antcgnanus,aciem iam dc fuga meditantem rcftituitDcm quum
viotia apud Danos refidetet, rcx clara viti vittute deleatus, primipilum fecit in
omne [ militia: fua: : multis ptrerea agris, 85 nfigni dc teiiituta acie per figna
4a
cognomine decotauit. Olauus Noruagiaz rex cum fuorum agmine Danis milita
bat. Ftrdera autem quae tum fimt inter Angli Daniasq; teges,vt (qu adnuc
ret) Eduardus climidio regni contentus,partcm altetam mox permitterer,
totam habiruro poli Eduardi fata, nullam Olaui rarionem habuete. Adiecit altct
Olauo contumeliam,vt tnulirculam, qua ille interdum ad folatia vterctur,ab illo
abfitaiam, (ibi dcuincirct. His rebus perctus Olauus, quum indignatione plen~
fpiritum gereret , nauigauitin patriam , cogitans qunam pao 85 iniuriam .
tcmptus , 85 contumeliam aficus vindicatct. _
(_:AP- 7-5 S T E M in medio anni decuttete, quum quid ingtequs triclinium c focio,

?! quo rcx accbcbat I_(anutus rotius Anglia regem falutauere. Ille ncettt't habens,
. 71.1' an exptobratione dimidiati imperi) cit Eduardo , inuetfa falutario irrifioncm prac
gfgd ferret, nihil eius gtatia pudere tcfpdir. Illi vbi regem rubore perfufum intume
ffm _ (cere vdcrt,iam palam locutife eius obfcquio,qu celctius tori Angli rcgnaret,
4- Eduatdi fara peregife refantur indignation effundens, patricidas appellauit,
l
;
 DANi LLB. mi.> 117
iufftq; confumi {ulpendio , quo regij (anguinis pnam turpi {upplicij genere per'
ageret. Non ramen potuit rex conlciae mentis crimen apud omnes abolere , inter
pretanribus nonnullis,qu fcelus magis tegeretur,miniilros fceler medio fub
latos. thimq; Angli iam vacuam poffellionem intraret,netendampcum finiti
.mis afIinitatem putauit , qu regnum longinquum magis ac magis in perma
neret. Igitur Normanni ducis in littore Gallico ditionem regentis, Immam filiam
matrimonio 1 deuinxit,germanamq; fuam Ellritham,eius fratri Richardo con
iugem dedit.Sed ille(vt dicemus)repudiatam regi remilit. Imma rex Kanutum
Gunildamq; prolem fuftulir. Olauus interim Noruagia: rex,iniuriarum memor,
IO infefra Dani per Kanuti abfentiam bella intulit.Sed adnauigans Anglia Kanu
tus facil illum repreflit,cogitq; in fugam.Petijt autem Glauus Orientales W/an-`
dalia: partes, Geritlauum focerum adiens.
IN n A Kanutus vior Noruagiam paternz ditionis regnum recepit : 86 CA 1.z7.
conlirmatis ibi rebus, reueriiis 111 Angliam. Audito aut' qud fororis fuse mari
tus,qua1ibufcunq; ex 5 repudium indixiilet vxori, protinus hominem fugauit
ex Normannia Gallix , germanam reducens in Daniam. Richardus autem voto
fufcepto peregrinatus 111 terram fanlam, ibiq; mortem obij t. Cludumque per id'
tpus Olauus (qui 86 Iacobus) Suecia: rex,rebus excellilet humanis,Olauus Nor
uagiz exul , fpem concepit patriam ditionem repetendi , qud Kanutus fraternis
10 dcttutus auxilijs,(erant enim Kanutus 86 Iacobus vterini fratres)illius regni preli
dia 1 1 accedere. Igitur foceri arq, Sueonum armis Olauus Noruagia: :
reflituitur , ibiq; legibus editis 86 religione propagata , rex iuitillimus atq; 611611111 q/u in di
l! 01 'lim
mus,abijs qui fauert, domellico bello oppreflus,acin fanros relatus : mer/1m
qu plenius in Noruagia diximus. Eilrirham ver germanam Vlfoni duci Angli- f" "r'
Li.5..o'.
cano tradidit vxor. Cuius de origine fabulofa memorantur,occafione fort fum
pta de auito nomine,qud auus illius Vrfus diceretur.Solebant autem principes il : /
la tempelate cognomina vendicare de generofis beluis,vt alius Vrfus , alius Leo, /7:4

alius etiam Catulus diceretur. Vnde 86 idem ille Vlfo vicinum lupo nom praci'ert lie/nk.
in lingua Germanorum. Is autem vir fortis , fortillimi nihilominus 86 optimi regis
Suenonis pater , cuius gratia illius cum honore facimus mentionem. Subortis
ramen limultatibus inter illum regcmque Kanutum vndecunque, quia fecurus in
Dania non videbatur,in Sueciam confugit,Emundo Suecia; 86 Olauo Noruag
regibus operam in Kanutum promittens. Erat vir 1115 111 Kanutum,qui
uum illa de Vlfone comperra haberet Kanuto regi quamprimum curauit nota
geriConiunis autem copij 5 Sueci a Scania,Noruagi) a mari imminebt.Sed rex
Kanutus cum valida clafe fuperuenicns fugauit vtrol`q5. Cuius pugn ordinem 86
.cxitum in Noruagia `fumus executi.
H A viroria potitus Kanutus,iam quinq; regnorum tenebat imperium.Nam CA 1.2.8.
Dani fux,perhuius belli vitoriam,ciunxit S ueciam cum Noruagia. Emundus Kamari
4o enim Suecia rex, fortunas cedens,ad rempus delituit in angulo. Olauus autem (vt ylang; re
gna: fuel?.
diximus)intel;ino bello periit ab ijs qui Kanuto fauerant. Frater eius Haraldus,po
rentiam fugiens Kanuti, in Confrantinopolim fe contulit, ibiq; permaniitKanuto
extante. Cacterm Angliam iamdudum tenuirin poreltate. Sed 86 Normanniam
in littore Galliarum , pulfo nuper Richardo duce , germana: contemptore, di
tione tenebat. Nechis contentus ditionibus, eximio fui fulgore etiam Romanum
illuznauitimperiiun: equidem eius principi Henrico,qui fuit eius nominis tertius,
Conradi Imperatoris 1111511111 Gunildam nuptam tradidit. Eundemque paul
piltItalica conilernatione perculfum, auxilio profecutus, priflin fortun,preila
rebellium confpiratione reltituit. Magnum erat cernere in comitatu Imperatoris,
5 o quinq, regnorum moderatorem regem. Inde reuerfiis, natu maiorem Haraldum
ilium Anglix,Knutonem Danix uenonem Noruagi, quem ex Aluma coniu-
ge fullulerat, vlla maieftatis diminutionel prazfecit. uamuis _enim tres
prouincias totidem filiorum regimini tradidit, nihilominus ramen 1 commune
trium imperium referuauit , neq; rerum fummarn penes ahum voluit.
11111 autem foror cum marito in Sueciam profuga,flium enixa Suenonem,
l)


88 211
poilea regem illulin'iimumfobolis interuentu vito fratris gtatiam reparauit.Cg
fat quoq, ex Gunilda filium zqu fortuna 86 vocabulo Magnum fufcepit,a quo 1l
lultrium Tcutonicor imaginesfplendidaq; Germania: lumina fueceilionis ferie
pullulalle produntur.Kanutus autem rex,cuius inclyta per vniuerfatn tetra etat fa-
ma 86 infignis gloria,eademconciliante ingens robur militum contraxit.Nam qui
erat fortitudinis robore ptzlians,huius interelle regis militiz ptasclar duxit. uo
fat ell,vt fortillimorum militum ad illum vndecunq3, ex omni natione,'magna
ouh/Mw {cmper frequentia conlluxit. Aderat inter alios Gothfealcus,vir in nolira Wanda
. lia cum multa laude memorandus,qui fottillimis apud hunc reg operis,regij fan
9 li- guinis coniugem(vndc fufeepit Henricu lilium,xqu memorand virum)prome
h' " ruit. Long ell cmemotare quo fplendore familia, qua honellate omnis eius mi
litia fuit,vt inter dillonas mulrorum linguas mirabilis confenlio cetneteturiafuit
optimi regis diligentia,vt optimis legibus patti,ciues,milites,intra lioneatis pre
fctipt contineter.Tulit legem de lingulis rebus,omniaq5 przuidit quz ab optimo
leg latote (unt prouidda. Et quum inter alia homicidio quoq; posnam decteuif
Kvm" f let,accidit vt ipfc fuse legis practiaricatotpccifo milite inueniretur. Quumq; fa
f; maiellatis reuetenria tueri potuillet,militari fe animaduerlioni fublltauir. Illi con
mfff'mm cione lacryrnantes cgtelli , deliberatione inita,ttiltem de rege fententiam fertevt
" 111111$111111,11 parum vtile ctuidetuntmon ignari, fine eo elle le vacuum line
fpiritu corpus.lgitur in tam arriba te fententijs dubi)l , proprio regem arbitrio mul
2.0
and fubiecere,ex reo iudicem flatuenteszfatis graues cum delii pnas dedille
arbitrati,qui fein tanto fortunaz faltigio,tam fuppliciter abijcere fuilinuilfet. Rex
culpam acte redirndam eonfiituit. (@mq; alias homieidij crimen quadragenis
numrrii ralentis expiari foleret , ipfe fibi trecenta talcnta 111111612 nomine indistit`
Huic {ummae nouem auri ralenta adiunxir.Totius vcr pecuniar partem factis pri
mam,alteram militibus,tertiam infeo languinc coniuntis adiudicauit. Egit hu
manum iudicem , teum liberalem, arq; optimum fuatum legum conlirmatorem.
A P, 9, O M N 1 v s in regno Danis: ctetis compolitis,Normanni in Galliarum litto
te fedentes,qud nuper Richardum ducis gei'manum,fiiaeq; germanae repudiato
rem armis exegillet,gtauius ferentes,imperata facete detrerabant, aperta iam re 30
bellione in eum concitati , magna in cam regionem clalle traiecit. Vbi paul pft
trilie de Haraldi fato ncium quum accepillcr,ptopior publica: expeditioni qum
priuatqalfetunagmen eadem qua prius celeritate promouit: neq; animo aut oil-i
cio,quo minus inlilieret epto,remill`ior fuit: fed rieq; oculos ad lingularem 1116111
genetalis militix contemplatione dellexit. Ade rerum ac temporis llatum,inter
fottem pattern ac lirenuum ducem,egregia animi moderatione diuilir,nec minus
in toletanda lili) motte quam holtium appetenda , perlpicui roboris lpeaculum
Mum- , ptxbuit. Interea Kanutus , ob graues militias labores aduetfa valetudine ptellus,
quurn l`e corpo ris litmitate defetum ac mox fpiritu cariturum animaduertit ,
uoeatos proceres,iion nifi bello confeto domos reuerti iullit:haud dubi vitoria 4o
fp/mld, potituros, li funebri eius leto liumetos in acie fubiecillent , arq; inter primos pra:
"Mw" liantium globos,ducis nomine corpus fuum exanime prztulillentzidq; fugato ho
lle, u clarius einerum fuorum monumentum extaret , apud Rotomagum , per..
milla ab indigenis libertate, fepultur mandatent : facil vfuros conditione Nor
mannos,iam Gallos, f1 illico liollem linibus fuis excelliiium cognolcerent. 01111
" menfam motituri regis indultriam, quz fuis in vltimas rerum angullzias deuolutis,
difciplina quam fpiritu viuidior fuit. Equidem fuperllzitum falus decedentisinge
nio lcrit.Nam corpus eius 111161 militibus in acieperlatum,ad Danorum
qu; viori veluti viua adhottatione profecit,vtnon minus extinti quam fupet
ll;itis fortun pondus inelle crederes. Cui mox lepultutam, difcelluros fe patiti ,
Rotomagenlibus ex etiuerunt. Rapuerc conditionem holtes, cinetibufq; eius in
(ua vtbe acquiefcen ` locum dederunt. Ita milites fufcepti monitus ratione , pu
gnam, paionem , fepulturam arq; exequias profecuti, fato funtum humeris fuis
regem in aciem pettulerunt,vil:orefq; funerato eo, fumptis ttm coineatibus ad
propria tedieruiit. Hunc Kanutus exitumhabuit, quo nemo Danicorum regum .
(tametli
 DANIIE I.IB."IIII."Y 89
(tametli pluraalij vitoriis illtiltrauerint) fplendidior liiit. Ade enim operum eius
magnitudinem propiti famat fides auxerar , vr quos rertim gelarum gloria pares
Iiabuerat, claritatis amplitudine cxcellar. Qutimq; aliorum lplendorem ignoran
ria: obfctiritas ac vetuftatis rubigo perederir,liec decus lga fama' vftirpatione fub
nixum,perpertiis memoria: fructibus reuirefcit.eqiidem fanel'irate ac fortitudir'ie
infiruriflimusmon minus religionem quam regn preferre curar liabuit.Qiippe
quum bellicis late ritulis inclaruiller,placidiore frudio vfus, ex ifco fuo,c6pluribus
in locis,pritiatorum clericorum conuitu infiirtito,cellarum frequtiam notiis au
xir cuenticulis,facrorumq; venerarienem (quam maximam femper exliibuirlrc
I giar opum impendio ftipendiis mtiltiplicauit.Menaehalem queq; ordinem vbc
rior reliqtiit,ne ferocia: propior quam pietatis oliicijs videretur,qu libi vrriufq;
laiidem afcifcere cupiens. Cuius ftudij indultria ad tantum clariraris lumen accef
lit,vt qtitim forril'limori'i regum bellica virttis anriquirare exoleuerir , eius famam
glori quazltu opulentiflimam,tenacillima poleriraris agnirio comprehdieHze
funr fere omnia noltri Saxonis ad verbum de rege clarillimo reltimonia.
K N V i' filitis,iam viuo parre,Daniz regno prelidens,in ius per mortem poli C A P. 30.
fellione lirmatus . Interea Stiene ex forore Kanuti nepos,Vlfonis dtieis 86 Elfri [Quale funi
Alagna ya -
tha: lilius,Angliam pro cenfebrino tenebat,defendebatq;, politis in opperrtina lo lum fair.
ca militum prazlidijsSed non eadein forruna'Noruagi.Nam Suenone Kanuti i
a lio,anre parrem rebus excedre,in fide regis 1110 extante permanfere : vbi ver cer
rttm de Kanuti exitu ntincium accepere, Magnum Olaui fanti regis f'ilium, 86
terno refpettit fuse virtutis merito erexere regem,Danie rebellantes.Knuro au
tem inter primordia regni vtrifque faris effe non potuit confringendis , fecit qtiod
necelle fuit , ne maioris Aglia: regni dainno afl-iceretur , minoris defectionem pa
tione excipiendam pu tauit.Euocato enimMagno pepigit cum illo,vt vter eorum
fuperellet,vtriq; regno praseller,pa&ionemq; iureiurando ab iplis 86 vtriufq; regni
proceribtis prxlrito,ecdere finnatierr. Ade enim Daniam Noruagiamq; vnius
elle regirriinis affetabat Knuro, vr alterarril alteri fubijci, quam vrranq; fepararum
- regntiin gerere proptarit. Iri hanc fidem rebus compelitis, in Anglianqe'x
30 pedita clalle mouir. (; cunra Suen'onis indufiria pace plenillima compe
rifler,Eduardum frarrem vterinum, qtiem eiufdeni nominis pater ex Immacom
muni duori marre fultulit , (nam Eduardo vita liinlo, Immam Kantitus vxetem'
aceepit) in regni focietateniafcifcir , non qud fraternum in 1110 al'feetum magno
pere percolerer , fed vr eitis ambitionem largitatec munif'icenria przecurrerer , re
gniq; parte poritum,rotum c'apere prohiberet. Iraq; n ram`vnerarione chartim,
quam populariu m ambitione , paterniq; generis aurorirare fufpetim, confortem
imperi) facit. Verm Eduardo huniilior origineanimtis fuit. Equidem ebruli ad
modum cordis obfcutiorem indolis experientiam prxbuir. Knuto quum bienni
regnaflet,diem fuum obijr,nullo relitoex fe hatrede. Ita {lirps illa magnifici regis
v4.o breui confumpra ell.,filijs,quos mulr'os gentiir,atite parte excedentibtis, folo Knu
tene (qtiem diximus) fuperexranre. @oetiam._abiiunproaieme coronze propior
Suenone vifus , li non illum excltideter patum itirainento irmatuni.
M A e N v s Olaui mar'tytis`filitis,pa&ione quam cum Knutoneinijt,regntim C A P. 31.
. etiam Daniz afleqtiitur.Sueno quidem ex germanis Kanuti editus,adolefcens iri Mafgnm D4
nii !
cparabilis, 8611 magno iuris vincule contendere mtiltorum fauoribtis nireretur, .
.i qui 86 fanguini 86 virtuti eius deferrent pharimnm : peruieitramen apud viros gra
586 religionis facrx cttlrores, vt paie lacramto firmata, fanguini pratferretur.
Angliam quidem libi faluam manere confifus qud multis procerum, parrim
paterno languirie,p'artim fuis meritis ellet charillimus. Spemq; eius vehemenrer
5 e adauxir confettis Eduardi lecors ignauiaectirus ergo de Aglia,Daniani libi
ciliare tenrauitzfed exclufitillumvis (vt diximus) patitionis. Igirut dum pariter re
gnis duobus Stiene inhiauit,v`rroque deftiturus . Nam Haraldus Guduini lilius,
Stieiioni aretillima fangtiinis conitinftione deuinirus , Anglia: regnum Suenone
nauigte inualit.Nihil certe rain fanettim,q'uod regni cupido non fubuerrat. Nam
Danicis militumpraelidijs, quae Sueno diltribuit in erdines, pei-leenuitiia exceptis,
i it)
 96 ALBERIKRANTZII
DJM' Gm vbi vinopro gentis eonfuetudine abundrius hauito percaluere , imrnii'iis pereuil
: ind
04 a. foribus omne nomen Danicum per Angliam extinxit. nox paruulo temporis
momento,veruiiam dominationem,maiorumque virtute elaborarum iiniuit irn
perium : fed neque poitea Danis fortuna reint. Ira Anglia dominandi ius igna
uia perditumfeelere recuperauit.Sed Haraldus nomen quidem regium Eduardo
reliquit,iibi ver ius adminiirandi regni vfurpauit ,vt ille nomine , iile re habere
tur rex. Contentus maieiiatis inani nomine , multa interim aluit in regni vifceri
bus icelera. Sed non diu paiIus illum regnare Haraldus,rcgem oppreiiit,regnum
Suena 4d inuaiir. Interim Sueno quum vtroque pariter regno deiiiturus haberetur , cum
uera Ma
gnxm nu@
magno de Danix rerum ( bello fortunam tentare itatuit. Maritimis viribus to
pugna. congreifus , vineitur Suenozinde cqueitri agmine concurritur in Iutia. Vitus 86
ibi Sueno, fuis conrem tui hoftibus ludibrio fuit. Inde in Sialandiam Scaniamq;
traijcicns , Sueciam a 're decreuit , (pcm eoni'iiruens in nonnullos , quos ea regio
aluit ex parernis amieis.Sed interim Magno nunciatur Wandalorum in Iuriam ir
ruptio. Nam vir eius gentis primarius,quum nuper inter Danos duodecim ilio
rum folatio effet deititutus , vindiam peragere decreuit fui etiam fanguinis im
pendio , vt qui fe potiori vit fua: parte fpoliaifent, autipfi poenas meritas datent,
aut quod ip um fupereilet modicum vitae ac fanguinis,parirer haurirent. Magnum
ver inter binos hoiies agentem , quem fcquererur dubitantem , populares preci
bus aggreii , peruincunt Vt externum Wandalorum prior agmen aggredererur, 2.0
vbi gloria: amplius, 86 inuidia: minus eilerin vioria; @ppc 86 Sueno non care
bat.amicis,qui illi eonfultum ret vellent. Fecit Magnus quod monuere popula
res : nam in Iuriam comportatis copijs Wandalos aggreditur, ipe certus, qud fo

Vanda/a:
mnio monitus,vi6toriam confequeretur. Non defuit exitus quem noturna vi
9mm. iio demoniirauit. Soler quippe vel ipfa diuinitas , vel vis de clo , fe qtiiefcenti
bus infundere, 86 futura infinuare. Fugatis ergo Wandalis , chariot 86 commen
datior cile cpit Danis rex arrernx gentis , qui tantum in mirione regnipoiitum
credidit,vt domeiticum hoiltem negligerer,dnm publicum auerteret. In e ad in
fcquendum regem armulum conuerfus in Sialandi am Scaniamque arma porta
uin Sed ille reparandarum virium in Dania fpe deitirutus , in Sueciam fe contu 30
lit Sucno. Gothfcaleus autem vir c1arus,Wandalici ianguinis,diu Suenonem fe
curus, (quem abu fque memoria Kanuti in militia cognitum ,veneratus ) vbi vi
dit iam ipe vacuum (e in Sueciam recipienrcm , patriam 86 ipfe quatiiturus , dimi
it. In qua qui illi fuceeiius, quiqueiierint rerum apparatus , 86 quis illum exi
LiL.1..c.47. tus expericrir, in Vandalia noi'tra recenfuimus. Sed Magnus rex dum adhuc
(5116103.
agmen infequendi Suenonis gratia duceret , forr leporem confpetum equo
infidens fecutus , exrantem de terra frigorque duratum iiipirem , equo fubla
bente excipiens, in latere morralem perpeilus cit ium : vnde breui confecu
ra morte, Suenonem anguiiiiiirnis fortuna: cafibusimplieatum , ex profugo re
Jarno f4 gem fecit. Ira omnium mortalium ope defcto , prfrdium fupcrnx pietatisaf 4.o
gnl marte
rex.
fult, regnumque quo illum fortuniniquitas fpoliauit, eiuidem beneficium re
Iltituir.
Crump.. S v N Kanuti Magni ex forore nepos,Vlfonis ducis iilius,omnipoierita
te Kanuti fubtraa, Magni eafu mortque vacuaram regiam oceupauir. Sed illi
diu fuit laborandum , qu intcr proceres rcdintegraro , priitini belli abole
retur memoria. Diu-enimiemel hauium penitus odium inhzeret, nec niii aut
magno aut diuturno virtutis facinore aboletur. Prouenit autem Suenoni fupet
na mifcratione iidele coniilium in , natu quidem Anglico, fed iam Da
nicis rebus ita infueto,vt Magno , cui proximus fcriba eifet 86 icriniatius,
in hos vique dies Daniam percoleret. Is autem fuo merito fedem Rofehilden so
(em ponriHcis accepit , cuius ad eos qutle dies tam lata ditio vigebat,vr omnis illi
Scania fubderetur. Sedexillo tempore melius rebus confulicpit,vt ampliilima
Scania: prouincia duobus fuis pontifieibus crederetur, Lundenfl atque Dalbien
ii. Sed ex his alter cpit in abolirionem traniire, folo Lundenii (qui nunc
cit arehiepifcopatus) permanente. Sueno autem non mod Dania contentus,
cnam
 DANIE LIB.`IIII. 5i
'etiam Notuagz , per Magnum vacuatz, epit inhiare. Reuerfus autem Con- Sm f
{tantinopoli Haraldus Olaui frater, regnum inijt : fed Suenone bello nauali im
petitur.Vitus ramen apud Iutiarn Sucno conceflit in Daniam,vbi renouatis apud wm
Sialandiam Scaniamq; viribus, ad bella redit, nec impiger Haraldus occurrit. Vbi
111 mutuum alterna: venere claffes , profpiciens Sueno longe fe ho
ftium multitudine vinci, quod numero deerat, ab ordine mutuatus ePt. Equidem
collocatis in fubfidia nauibus , non totis ab agmine viribus fiaruir concurrendum,
fed vbi opus euenerit,fubfidiarias iuflir_adefle.Magno animorum mpetu concur
fum,magnis diu viribus forriter pugnattun, obnixiq; in alrerutrum certi eranr non
r o cedere. Eam pugnam fecere infignem paucorum ex Dania militum miracula.
Confpeus efr, qui enodi rrunco correpro, hofl:ilem in nauem fpe plenus affiliret,
vnus homo turmam acgens , omnes propugnatores puppi in proram detrudens,
86 ab illis fine vulnere eceffit. Nox prlium dirernir. Cuius beneficio Scani) iam
vioria: fu partis 0111111, agmini fe clm fubducunr, Humen repetentes : inde ter
refiriitineris compendio in fua dilabuntur.Reddita luce,rcx Sueno damnum fen
fit fubtratx partis Scanicac : indignatusq; defertoribus, fortunam armis quam ft
gze dedecus inire maluit , penfante numerum virtute. Igitur diu fortiter 131221111
rum eft. Sed quum Noruagij numero alrernantium pugnam variarent,defatiga~
i ti Dani multos amifere,partim cfos,partim captos. Terti deinde fortunam per
n. 0 tentare ingreffus Sueno , maiore conatu copias congerit , nec Haraldo defuit pro
uidentia nouarum virium. Ibi Sueno terti etiam virus, vietori conceflflet, 11111
ille auocarus,maioribus rebus animum adiecifletiquidem Haraldi(quem in An
glia diximus occupafle regnum) fratres natu minores , pertfi ferre germani info
lens imperium , ad Haraldum Noruagix confugiunt , prfidium ab illo pofltulan`
res. Ille fublarus animo,operas pollicetur. Nam pah' crant,fe ac tegnum Norua
gia: regi fubijcere. Ille imperi) auidus, claffem inftruit, ducitq; in Angliam , Ha
lraldo occupatori occurfurus. Per idem tempus Normanni in Galliarum litto
re dux,8 ipfe fpe propagandi imperi) tratus,duxit in Angliam. Geminis ergo ho
fium petitus agminibus Anglia: dutor Haraldus, fecum deliberabar cui primfun
3 o occurreret , profpiciens ramen ne 111116115 copijs vn incurrercnt. Igitur dum ille
dubius pendet , Noruagij cunetarionem 1115 timore profeam interpretati , ex
pofitis in terrarn copijs , paffim fine ordine fparfis armis populabundi incedcbant.
uod obferuans Haraldus,in eos quadrato duxit agmine. itaque palantes ac lon
fparfos facil fuperauit , multis trucidatis, vr iam nihil illi formidandum
vidererur ab illo agmine. Inde maiori fiducia Normannos iam Gallia ducentes HdM/ff
aggredirur. Sed illi cautius in ordinem ais militibus conHigunt cum Anglis , il-
105615 fuperant. Nam rex ex fuga delapfus, agrefi tugurio deprehenditur , cuius
duo filij 1111111 Daniam cum forore migrauerunt. @os Sueno rex, paterni "'
111115 111 fe facinoris , confanguineat pieraris more excipit , puellamque Ruteno
'4e rum regiWaldemaro (qui 86 ipfe Iariflaus fuis efr appellarus) nuptui dedit. Q19
tempore Dani tegnum fub S prifiin fortuna: fltarum demutans, ad bo
num modum reHoruit. Nam inter fuos illuftris , apud exteros celebris habitus, in
diuina religione zelofus atque feruens habebatur, ira vt facras aides multas fuis
fumptibus aut crigeret, aut illufiraret. Hanc autem virtutum claritatem fola libi
do infufcabar. Multis enim concubinis per tem variatis, multos exinde filios Sw fr,
fuflulit,quorum aliquot tegnum meruerc polt patrem. Cplurium enim illuftri Z,
puellarum cafb'rate delibata , ficuri nullum ex matrimonio, ita plures ex pellicibus /.
111105 progenuit.E quibus fuere c Gormone Haraldus,cum Suenone Omundus :
his acceffere Vbbo, 86 Olauus, Nicolaus, Biorno, arq; Beneditus, paterno qum
5 o maxim,materno qum minimm fanguini refpondenresConfimilis copul
fcuriras , Kanutum 86 Ericum , maxima Dani lumina 86 ornamenta progenuit.
Sed 86 filia Syritha , qu poflea Gothfcalco Wandalo coniunx acceflit ,inde
proditur. Crebrioribus ramen fuorum querelis monirus,legitimi matrimonij to
ros qurebatfrxnis licentiofa: libidinis in pofretum coercendi Sedndum alterum
nl)
 91. lll-LBER.V KRANT'ZII
malorum euitat, incidir in alterum. Nam inconccfiam vencrem fugitans , maioi'i
Hagitio Gutliam Suecia: regis filiam,ar6to ilbi ianguinis vinculo citritam, duxic
vxorcm,crimcn crimine fugitans maiori. Sed non illucre pontiiices Eginus atque
Suena 06 in
Cedf -
Wilhelmusfacrorum interdita canonum illi crebrius rcpetcntesopportune im
; portuncq;,vt aliquando indignation regi exprirncrcnt. Nec veriti iunt boni pon
tiiices regis itam pro vcritate iubire : non enim luctunt. Vbi autem obierailc (uis
?
~Je'reffl/m'. monitis aures peripiciunt, ad Hamburgicm archiepiicopum (qui tum etat Adal
bertus)legationis 86 adminiitrationis iure, prouincijs illis priident, coniigiunt :
rem apcriunt,orantq; vt regem pro (: legationis oilcio commoncfacerct,quan
do apud illum minus valuit autoritas iuorum in regno facerdotum. Fecit ille quod I@
debuit: miilis oratoribus regem patcrne admonuit, abitinerct ab illicito coniugio.
Vbi non attendit, cminationcm cfurarum adieccre. Illc arma viciilim iua corn
minatus cit,gladium eccleii iuo gladio vindicaturus. Non dcititit ramen archie
piicopus litc ris regem crebrius commoncrc.Sed contumaccm peripicicns,gladio
iuo diitrinxit,cxcommunicans vtroiqg. Prualuit tdem apud bonum regem per
fcucranta pontilcum.Nam fano acquiciccns coniilio,cianguincam (uam dimi-
iit.lla ver frnina illuitris ac prudens,viduitatis habitu iumpto, iecundum caiti
tatis grad arripuit, iolertcr cmendans quod deliquiilct : Deoq; icruicns in (aneli
tate 86 iuititia,coram omnibus religioia domina,in paupcrcs 86 bail]icas multa bo
na crogabat. Inde conucrius rex, fmin exemplo, in diuinam religioncm exco 2.9
lcndam,magn vndccunq; in clero bonorum ordincm virorum contraxit,in qui
buidam icientiac acrimoniam,in alijs religioncm ac vita iiinttitatcm veneratus.
CAP. 35. n A 1111 1105 1115 ordinis viros,quos religioia vita regi conirnendauitue
no quidam Noruagicus,literis minus pollens, quem tamen pro iua virture 86 vita:
Scientra n iantitare ad pontiiicium rcx prouexit.lnuidcbant dottiores 11111plicitati: 86 vbi di
flat. uinum Coram rege ab illo peragendum fuit oflcium , clm (ubduo ante codice,
locum craicrant,vndc iimplicitatem apud regem irridercnt. Ille quod reperit,pu
tans emendatum,recitauit,aliorum perinde calumnijs cx ioitus. Scd rcx inipcto
codice dolum deprcliendit.Vir ille bonus,eti xtate matu 115,1111 ramen in ic dc
fcttum imgulari diligentia arq; induitria iuperauit. Nanrelongatus paucis annis 5
1110 gregc,literis inititit,86 multis irriioribus iuis dotior cit rcucrius. Huitis deinde
viri arq; W/ilhelmi clio rex cuneta gerebat. Primus tam ad omniaWilhelmus
Roicliildienis pontifcx icmper crat,regibus diu ailuctus,86 iide cipicuuslnterea
quum peruigilio Dominic cireumciionis, (quod eius atq; vicinarum nationum
morc,conuiuialitcr agitur) duos cx procerib. inter pocula licentius de rege locutos
cperiilet, rex ipic lingux inter conuiuia libertatern arbitratus aliud prazfcrre con
iurationis iudicium , femore iracunda correptus miiit iatellites , qui duos illos in
Ptit/fuir in :ede iacra iant Trinitatis confodcrent. @Jod quum icclus pontifex iacra 1216111

regu fre/ere
1115 compcriilct,ingcmuit: nihil tamen ad citeitantcs locutus, iacris iam indutus,
mJgrumml arrcptobaculo , quum tempus cile conipiceret aduenturi in :ndern regis , itabat ad 4.o
nu, reg forcs:86 venientcm non(de more)in occurium prodiens cxccpit, fed propinquan
cnqm
tem baculo paitorali :ede prohibuit. Stimulum peetori adijcicns, lndignum,ait,i`a
erario virum, qui humano id ianguinc polluiilet :oblitus pauliiper regis familiari.
tatem,dum ieuerum agcret pontiicem.Stringerc gladios videbantur qui aderant,
ille ceruiccm adhibuir : autem vim Heri vctat. Regrcilus in regiamfecum per
pdit iuum arq; ponticis fatumfeq; ipium conitituens,rcgalcm poiuit habi..
tum,pnittis ailiimpiit, 86 nudis pedibus, capiteq; detcttus,redijt ad cccleiix fo
res. (Mod vbi pontiici nunciatum cit,propcrauit ad illum, pnitcntis facicm ac
cipicns,eumq; Hente pariter ilcns,ilcntcm lorans reduxit in ecclciiam, ac iolcnni
reconciliatione loci (de more) interpoiita, iuin peregit oiicium, magis regi con fo
ciliatus per cam quam peccanti obtenderat feucritatcmlaudis plenum vtriuique
cclebratur: in illo pontificalis oilcij icueritas, in iito regalis faitigij digna fa.
tis cxinanitio collaudatur. res inextricabilem regni {acerdotij q; concordia cit
operataQuippe rex antiititcm non folm in codem amicitia: gradu habuitfcd er
iam maioribus dignitatis incrementis donauit. Rex autemin iatisfaetionem , mu
neri:
 ; 1111: '
ieris loco,StHiiy prouincia: dimidii artis a fe confetti publicat. Inter mult'os au: pu"
dfll:
tem quos(vt diximus)ex concubinis tex habebat fiiios,Kanutus eminebat 85 inge~
nij acrimonia,85 rerum gloria gefatum. @lippe nauibus compararis,Otitalium
Sembonum Eonumq; piraticam repreflit,nullos pto patria recufans labores ipfe
petegit, quotum pto actate vix fpeetator eiI`e potuifiet , efi`ecitq5 vt `tatres natu ma
ioresfplendore { penitus obfcurarerSuenonem tdem regem vltima fene'tute
apud Suddathorp luriz oppidumfebris repentina cottipuit, acindies inualefcens,
fututum nec longinquum vite ( exitum demonfrauirlpfe pro Chtiftiana con
ietudine , factamentis ecclefiaftieis tite munitus, quum corpus Rofclildiam de
fetri mandaffet, exhalatum Deo (piritum remitrebat. Przcurrens autem nuncius
Wilhelmo pontifici regis exitum nunciabar. Tum ille datis amico regi lacrytnis, .Rez Ufa
fepulchrum : cotpori regio,nec minus aliud vicino loco mdauit exca uff.: 9i
:4 ; , i
uati.Mirati miniftti quid viuentis fibi monumentum efFodi iufl`um veller : Pcupen 807|
tibus ptxceptum ingemnauit.Non aufi detreare,minfteri implentlnde fum- fflw
pto pto itinere comitatu,obuiam funeri pergit. In via fpeeulatus qui ligna fcinde ".
rent,iufit proximo miniftro,vt inde comparatis tabulis,fui corporis capacem pro
fcindat fotmetq; (atcophag. Stupidus minifet non audet recufare miniftetim,
implet ergo iuffionem. Vbi ventum eft in confpeum regii funeris, iuber fiare v
triuf'q; ordinis multitudinemlpfe equo delapfus, oratis in morem fuper infizratam
o culcitram fietnitur,diuq; (ufpirabundus expetatut. At vbi fe defijt iam cmoue
re, ab ijs qui afuere f'acerdotibus admonetur temporis, vr ante (olis occafum per
ueniant in vtbem:impulfus,iam riguier fentitutLMd multa?diligentius intuenti
bus vita
Venir infunrtus
mentem inuenitur. Iam
cfcijs,quid fibiopus etat
veller uam
iuf'ilo paul ant
fepulchti iuxtaformatiiuflit,tumba.
regium. Iraq; iunta
regis 85 pontificis funerain vrbcm deductur: vnis exequijs concordium,dum vi
uerent,ptincipum memoria peragiturmmborum corpora coniunfis tumulis de
mandantut. Hacefuntvenerandaamiciriftipendia. SuenoNoricus factorum _
fufeipit curam,tegiz fucceflionis diu fors pendebat ambigua.
H A rr A L D v s inter Suenonis filios natu maior , fola annor fuffragante com C A P.34.
memoratione patri fulicitur. Nam maior ptocet numerus etfi Kanurum animi / in
rtg: delige"
eorporisq; doribus prazfiantiorem non ignotatent,memotes ramen, quanris abil do, Hara/d0
lo laboribus peticulisq; iam {ub parente adhuc militante eflent impliciti, in Haral [Quinn
/
dum inclinarunt.Non deerant ramen quibus habendus inter frattes virtutum de
lecus videretur,vt cum regno praeficett,qui patria: decus, ciuibus pacem, militi
bus gloriam pareret.Igitut vbi res in diflenonem refpicit,indicitur regni conuen~
tus apud Ifotam portumlbi quicquid Danie procetum ef: confiuitfuisq; partibus
fur'fragatuti. Et quanquam tegij filij numero plutes habettut, ceffere ramen duo
bus cteri,qud alium ztas, alium ver tei'um geftarum fplendor cfpeaq; vir
tus commendabat. Diuerfis ergo conuentus regni partibus, Haraldus arq; Kanu
4o tus inter( coneionabundi inceffetant. Haraldus prirniriuurn fibi ius efle ab an
nis,qud etfi Kanutus armis exercitatus fit,ac bells implicirus, quum fit pfe quie~
tus 85 rranquillitati deditus , meminetintproceres quid fuis rebus fit commodius.
Senfiffeiam illos quibus fumptibus,quibus laboribus 85 periculis obetti fint a Ka
nuto, uum adhuc fub parente militem agetet. /Eftiment quid fpetandum fit illis,
qu ad fccprraperuenetit.E diuerfo Kanutus fuis quoq; ante oculos ponebat,cum
{umma ramen vereeundia, (vt gloria inuidi non mereretut)lu Ile amptid pro
putgando pitaticis improbtatibus mari , pro illufrranda apu vicinas nationes pa*
tria,pericula pertulett, labores exantlauerit : iibi fiiisq; rebus in pofter confulant.
Non efl'e modefiz (uz , in maiore fratre (uo quidquam carpere ,'effe illis liberum.
5 0 de rebus iudicium. Si maioris habet fratrs tationem,f`e non deferturum qua: pro
gloria Danica: nationis inceptaueritlllorum nunc fenttijs de fumma rerum pen
dere arbitrium,fe in vrrarnq; pattern zquo Rare animo. @um inter f`uos Ka
nutus loqueretur,iam magna pars procer,accurtenteilli multitudine populi,Ha Hmz/duc
*
raldurn regem declarauit.Compett elhquod alijs ad fufiragia {olet opitulari, cla
rum effe rcb. gePtis,icl nocuife. Mirares _: Ira homin iudicia,vt quo
l
 D 94, ALBERKRANTZII
minus ex eantrebrius eueniat.Haraldus fratri nuncium facit, nequaquam
deregni umma elle contendendum, nili armis eligat decertare, fe elle iam regem
procerum ac populi fuffragijs declaratum. Kanutus iam cernens rerum inclinatio
nem , tribus folis rollratis nauib. abijt in angullzillimas Scanici maris fauces , regno
carere iullus , cuius ipfe incolumitatem capitis fui periculo lpe conferuauit. V bi
fraterna legatione regni communionem fpondte reucrti ell monitus, fpretis pol
licitationibus (quum non ignoraret quid regni cmunio periculi contineret) abijt
. in Sueciam. Haraldus in dies 0&0 clilio interfuos habito, quibufdam patriam le
z gibus,vt erat pollicitus, adiuuabat, de prouocationis iure , deq; cxteris iullitiz dil:
tributionem continentibus. Duelli vfum abllulit, facramenti religion : te
ftimonijs antepofuit. Qua: res initi cplacitamagnam multis perniciemimpor
tabat,qud tern falutis immemores, pro rerum cmodo temporalium deiera
bant. Rex autem facrorum ritibus deditus,legum afelatarum executioncm poll
habuit,ignarus,plus Deo finceram regni adminillrationem,qum inanis fu perlli
tionis momenta placere,feuera: iulltitiar` cultum fuperuacua prec adulatione gra
tiorem exillere: diuifa elle regis publici adminillratoris iuftiti,ac priuati cuiufqu
viucntis ollcia,diuinum plenius a rege numen propitiari iura quam thura in
cendcndo. Vnde faum ell,vt Haraldo rege nufquam inuigilante cmodis fub
ditorum, multorum lit alita audacia, impunita nequitia : quod crebros auperurn
clamores excitabat. Sed confuluit rebus diuinitas , regem libi foli inten entcrn de
medio facicns,vt Kanuto ad res gerendas vigilantiori lo'cus lieret. Igitur regnando
biennium emenfus Haraldus,c0ncellit in fata.
C A P. 55'. K A N v v s etiam fratris moricntis exrerorumq, fuperllitum fullragijs in re
gnum accerfitur,bellumq; quod adolelccns inchoauerat, iuuenis profecutus erar,
iam regno fu b1imatus,liniendum putauit,maiore nunc quam prius accedte cau
fa,qud pridem patriz claritatem quritabat,nunc ver publicis rebus przfe'hls,
etiam falutem eorum curandam debuit fufci pere , quorum pris tributa depopo
Kxg'fm feit. Vt ergo Chrillianam religionem iam in Dania diuina miferatione firmatam,
Oritalibus etiam populis communem faceret, maiore quam prius apparatu bel
: lum aufpicatur. Mouensq; in illos, Sembonum,Curetum Ellonumq; prius regna 30
" extinguere,quam contumacem populum pollet ad facra compellerezvbi fe frullra
niti vidit, impofito illis tributo in patriam ell reuerfus. Primam 3 curam fecit cir
cumfpiciendi matrimoni), qud parentis in ea parte non proballet errata , Ethlam
Flandria: Roberti comitis liliam accepitvxorem. Magnum deinde labortm inter
proccres creauit Haraldi dilllmulatio. Nam libertatem impunitatemq; delinque
di,fub Haraldo permill`am,etiam nunc requirebant.Et illo relutantemon medio
cris illi labor quotidie creuit,cupienti legum fantitatem opere implen', nulli defe
rens aut fanguini aut honori.Sacro deinde cultui illullrando vigil accellit.Aris atq;
xdibus lacris Ptipendia prouidit,ponticum honori cfuluit. quum a rudi po
pulo,non illo quo par erat loco haberentur, fciens illos Chrilli 86 Apollolorum vi 4o
ces in terris gerere,inter clarillimos illis locum deputauit, vt ellent conllio intimi,
86 ( proximi. Cleri deinde ordines dillinxit, ignarusfacrorum canonum 86
Imperialium legum fantionibus , illum ordinem iam fuis ritibus fuisq; priuilegijs
Dan/'M_ - 86exemptionibus communiturn. Sed nec dum fatis vulgata illa fuere incteris
:l/l Chrilliana: communionis prouincijs,qu magis excufata lit Danica religio. Inlli
tit deinde rex optimus,decimamm ius facris perfoluendarum populo perfuadere.
Sed ibi primus eius conatus vanus fuit apud infuetum eius rei populum , qui regijs
exalionibus 86 multis expeditionibus in mili tiam Urauaretur.
C A 1,36. E quae tempora Sueno Rofchildienlis pontifex templi primari) extrutio
nem,a \Y/ilhelmo inchoatam,pcrfeuerter implere conatur. opportunitate vi 50
; fum ell Wilhelmi bulla transferre. (Luod quum ageretur,no&einfequente vifus
ell quida pontilicio habitu allillere facriltz,qui iuberet illum Suenoni referre, nili
.,,- vitae puntas illum tueretur , animaduerfum fore m perfonam : nunc llrulur de
l . m olitione poenas elle fumendas ctaminati fepulchri. Nec dum vilio expleta cer
nebatur,86 remplit a fundamentis corruit, 86 (quod miraculum auxit) ipfe acdituus
inter
 r

D'ANIzE LIB. IIII.' 99

inter ruinas permalir illl'us. Marie fa&0,quum reri'i euidentia lidem facetetnun
ciantiJlupcntibus cunttis,qud qui in media ruina fiiiller,videretur illfusueno
relpondiile fertur,viuentis ieucritas,etiam vita 111111510 inhret. Rellirutis inde ci
netibus fuum in locum,templum denuo inllatitauit. Fuete etiam polletis feculis,
uibus tes liipetlliriofa 011 vilazitaq; bulla contiiigere n veriti\Willielmi,primfim
liagtanti miram fenfcre. Sed nccd mori,inllitere ptopoliro,donec mal omnes
mularentur,alius morbo regio pereulliis,alius paralyli folutus, alius etiam mem
bris defeus. Lundenli quoq; ecclelix rexincredibilem munilicenriam oliendit.
Nam quartam 211111121: penlionis portionem altari dedit,clerieorum deindc fua dc
'l putauit llipendia,vt non prterita populi cura , alam quoq; de iacrorum miniltris
prcipuam impleret.Vtrobiq; vigil:in eccleliallieis ramen vltra hoc etat praecipua
religione deuotus.Magnam fratrum tutbani proui'iicijs onerofam,in (uam cuoca
uit curiam,pr:eter vnum Olauum,Slcfwiei prfeiura fullultum : exteros,conlli
tutis llipendijs, fplendido apud fe loco liabuit. chios proceres primis honoribus
vbetibufq; inipendijs impleuit. Sed aliquando in animum eius defcendt pateriii
auunculi Magni Kanutiinlignis gloria ac latum imperium, tecolensq; qutum ab
eius memoria Danicis rebus decellillet , (qud praztet Danam 86 paticas Otientis
prouinciasmihilille ditione teneret,quum Magnus auunculus quiiique regna vno
tenuillet imperio) 011116115 111 Dania rebus pace Hotcntibus,refpcxit in Angliain ar
' 0 mis recuperandam , quae fola plus gloria1 videretut imporratura. '
Ie 1 v niagnis apparatibiis expeditionem fuam clli'tuit, fuisq; in Angliam C A P37.v
' edixit. Tum nihil omitteris quod ad inllruendam clallem, ad arma com parand a, /5
1 cfcribendos milites pertinerct,identidem ducibus faciundum imperauit. Sed
non etat acqua per om nes ad tes vigiltia. Primum quidem de rerum lumma cum
Olauo fratre confilium liabuit,fupct ordine rerum gerendarumllleiam rranliier
lo in fratrem animo,qud regnum imparienter expeftaretglerbo quidem allenfus
cihlaudabatq; regis inllitutuinSciens ramen qum iniquo animo multi ex proce.
ribus popiiloqiam longa pace tabcfcentibus,ellent ad arma, fperansq; in teg ex
atdelcete vel inuidiam vel indignationem : ita decellit fratre quali rebus 111111116
_ 3 O dis patatillimuszcterm ille oinnino voluebat cuneta fubuerterelam tex cuen
rui tempus 86 locum conllituit, quo admota clallis,vno momto ventis impellen
tibusiiiglia.` inferretur. Conuenetant ad 011 mult ex varijs regni partibus copiar.
Olauus,niagna pats fraretnaruin virium,cum alijs paueis expeclabatur. @umm
claplis aliquot diebus non adellet expectatus , rex illi nuncium facit appropctet,
nec longius moretutin anclioi'is llantcm vniuetfam Danizr. vittutem. Pollicetur
quam proxim fe venrurum,ncc venit.Mitatus tex qu caufa tam longas neletet
moras,quum nuncijs niliil prolicerct , ipfc ibat viliim quid apud Olau ager'erur.
Veniens quietum reperit,86 qui nihil minus quam expeditionem moliretur. Re
gio de more telidens, caufam audit. V bi nihil dignum tanta mora,de folum audit
4o tergiuetfationem,qui fratrcm,qui regein,qui dominum fraude petiller, iubet vin-_
citiDctreat miles feuctum 11111111101111111: regium enim fangninem in Olauo ve
ncrabaturmefas exi liimans,illum ptobro allicete , quem communi cum tege do
rninationc ad regnum pertinere iudicabat. Apud cam ramen gentem magn con
tumeli genus liabirum , carcere homineniincludi : nam libcrtate alliictus popu
lus, vincula qum mortem ducere foler grauiora. Ericus autem communis frater,
ctetis imperium detreiantibus exequirut, perlidiam accufans in omnes', mult
magis in fratrcm.
mittitur. Interim Olauus ergo vinlus,longazua
clallis expectatione in Flandriam ad regisperdutadimul
in fallidiuiii foeerum fcruandus 0/4, ,5,l
qud ""Mf'ml'
comeatus defeccrant,impatienter demorabantur.nger cum Olatio ex proce-fgff
ribus fenleranrpccultis tumoribus ferunt, (non auli aperta concione popul auct-
tere) regem lg diutineq; abfurutum : 111011115 011111111,11 quifq; dom repetens, """-'
denuo ad regis adiitimperium , qumibidemorati, line frurucomearibus deli
ciant, omniumq; afliciantur incommodo. Valuit in populo dillerninatus rumor:
itaq; fine autore dilapli,in propria quiq, redierunt.Rex populi contuniaciam con
ilernatus audiuit,ignarus occulta: in le procer coniutationis.Occalionctn ramen
 96 ALBER.KRANTZII
melioris rei natam arbitratus , ex ea re quam optimo iure poruit irrogate,A
pa
Puh; nfl dc in decimart'l folutionem cogitauit retorquere. lgitur ex commodo aduocara con
(Imager:
dn'z: um cionc , docuit quanta gloria maiores fui {igna circumtuliilcnt, (ola milit
dJ/:cere alacritate fretizquavna reincredibilia memoratu peregiiienr,diuq; resDanica mi
,
/107167
litari dil'ciplina conftitillct. Sibi hominum memoriam irrogatam contume
[/. 1iarn,qu nulli regum,quam etiam nulla poillt :eris magnitudo compfate. Defe
tionis autores non facile repericndos,quando populariter ea (it 111.1
pun tantam rem traniii'e,grat1itis morte videri.Si pergant ea in fuos reges
ctumacia,omne Danicum nomen interirurum. Permouit triftis regis orario mi
lites: igiturimilitia: nomine quidquid imponeret erogaturos. Rex grandem in {ln
1,
gulorum capita multam, pro gradu ramen qualitate edixit. Graue quidem : (ed
pro magnitudine pudoris , vt rcgiamindivnationem complacarent,alacres (ubic
runt.0\u95 v bi rex comperit,tenipus cfle ratus {efe aperiendi: @idjnquitfr hanc
multam iam vobis fuiecpram, in leuiora quxdam commurcmus,vbi c alio vos
debito exoluatisc regiam nihilominus iniuriam aboleatis? Si vclltra fponte(quod
diuinum nobis ius im ponit) decimas ecclefi perfolueritis , ego libs regijs thefau
ris debitam (ummam rcmitto.Deliberdi tempus expofcunt: quo acceptofccum
cxpendunt quid horum tolerabilius cenfeatur. Vno quidem impendio gemi nam
laxare obligarion, perutile vi(um,ed (i vna tant m penlionc rcs ciiilcret. Nunc
quoniam annuam decimarum (olutioncm res ipfa rcquirit, perpetuam generi (uo 2.0
3:' (im: 6.57, impoitam (eruitutem arbittantur. Nec erant in ea genre, qui non regis inliitutio
cur no npr/ nem,ncq; ecclclia: impoitionem, fed diuini iuris elle intelligercnt. igitur (olidum
mogemrar

, , Cfr. Ht in ca conucntione dandi regi refponfi decrctum , regia: ie maielati debitores a.
vrgc-ru? gnofccrenmr noxam abolerent,mulram recu iare:c:zrcrm decimar :m
nuam t perinde perpetua folutionem hortere , illos perpetua feruitute cum
lijs filiorum contineret. Rex vbi accepit,docere voluit: fed {lolidus populus iam
indurata fronte non audiuit. Igirut-(quod fubiere) multam cxigendi conftituit ex
arores. Maligni homines,qui optimi regis modciimam exaioncm vertere in
iugum ferreumyt populi in regem (num cumulart indignationem. igitur in~
Ptituta ris lolutione, qui prerant colletfe, omni curabant diligentia,vr coniura
tioncm occultam , quam cum Olauo fratre nonnulli proceres lubiere , ad quam
rnultos propagarcnr. Facile` [ei-pit indignado, vbi ris exaifrio grauius intentatur.
Primum quidem regis amici rem(vterat) in quazflores deriuabant : fed Vbi nihil ab
his temper-anun elhin regem verf-.1 citindignatiooniurationis autem cfcij rem
adiuuabant. Rex tumultum prfentiens, SlelWicum concellit, vxorem cum Elio
in Flandriam ire prcipiens,li grauior motus iniolcfceret.Ttimultutes autem,re
gis (eceilum in mal (ibi cfcium anirnum interpretati, auxere per abfentiam mo
tum (num. Inti) primmc ante omnes Wenzuli inceilere,l`inih'i rumoris difie
minatorcsmon nil armis reparari pollelibertatem.@id enim elle aliud,impolt
iugum grauius premeremif de voluntaria feruitute {ubicis infultare? Rex autem 4.o
vt tumultutibus non cede1e,fed oceurrere videretur, Fioniam petit inlllam. Sed
{cmel in motum concitus populus quiefcere non potuitzquippe mal libi de gemi
na defectione confcius,qud expeditionem liquerit, c nunc mal motum conci
uerir,impunitatem libi, nifl de regis nece, profpicere non poterat. Secuta plebs in
condita regem in Fioniani, nihil quieuit. Rex etiam in Sialdiam Hrmioribus prz
{idijs excipicndum profpexit. Sed Blacco vir primarus, regi quidem ad ocul ob
Perfdxa/
.
fequiofus, cterm cor eius proditionis etat plenum: ( tu,inquit, rex optime,
fuga omittens,placando populo infiftas Degenerem opprobrat anim iga prat
ceps. Ego ad plebcin,ii iubes,exeo placandam,tu interim bono elle animo !
1$.@1 li tumultus [ oratione (edari haud poflit,commonitum/in tem
Y.
re etiam t Fug prfdium in mantilit.1ntcrim proditor cgrcflus ad
pulum,non placandfcd incitandaz in regem multitudini dedit operam,hortatus,
. vt quam cclcrrim malorum caput auferant , fuga {inant elabi. Regreflus ad
regcmmunciat pacatiot elle plebis animum : (pcm fore,vt omni depolta tumul
tuatione conquiefcat , f1 rex quoq; conceptx indignationis in populum exuat
cellam.
 DANIE 1.13.1111.` 97
cellamlaud'atur pcrfidusillelatro:eonuiuioq; exceptus, etiarn 'regio munere do
natur.Poitridie renouatam fe operam pollicetur.EgreiI`us(vt coniueuit)adlpopu
lum ardtem iniiammauinvtrobiq; periidus,qui neq; reg populo, neque plebem
principi conciliari patererurfed vtrunq'ue in alterutrum concitauit.Rex autem fa
cram Albani dem petijt,ibiq; precibus Deo (uam caufam commendauir, itratus
in pauimenrum fupinus. Creuit interea clamor in regem populi:armati iepfere fa
cram xdeleIilitum etiam regis non contemnendus numerus aceurrit , regis pe
rieul auertere,aut(ii minus id poiient)vn mori.Benedi&us frarer regi femper ad
erat.Ericus non long in aliaarde reelufus,expe&abar quid Hereanm infinitam
le hominummultitudinem paucorum manus fuitinere non poiIct , quumq; irrum
pd fach ardis,in qua rex orabat, nemo priumeret audaciarn,B1acco malorum
ineenror,cpit ex occulto hoffe manifeitus duor fieri: 86 prcedens in ard cum
ingenti frementium multitudine,in ipfo aditu trueidatus , meriras peridia: poenas
luit.Benedi6tus quoq; fraterfortiiiim pro rege dimicans,cadit.Ericus quum opi
tulari n poiiet,permedios hoites,dextralaeuaq; cardens,vix faluus euafit. Rex in
teriori facrario conclufus,facr pnitentia: munus impleuit : turn Chriiiano ritu
eonfcilusfaerisq; munitusfe proiecit ad ararn expaiiis manibus fupin. 1
per{immiilalancea cfoditur : ligneus qui dirimebatparies confringitur,
multorum gladiis impetitur,rnarryrq; Deo pretiofus confecratur. Hee audiens re
a. o gina,patriam c impubere iilio petit,geminis poil: feiiliabus relitis. quibus In
geres,Folconi,Sueticx gentis nobiliiiimo nupta, Benedirtum Kanutumq; filios
ElbuitzCecili autem matrimonio Ericus Gothorum prefetus,Kanut cum Ca
rolo procrcauit. IntereaIutij fe occiii regis , quail opprefii tyranni gloriam prat fe
ferebanr.Sed rer Deus arbiter,qualis fuerit rcx viuens,in morte declarauit. Nam' Rex popu
irrefragabilibus fatisfantitatem eius erebra funt teitara miraeula: qua: aut nega- la '"mm'
)fue ,
re,aut obfcurare,automnino in aliud derorquere conari parrieid', ipfa rerum luce .
86 elariiiimis atteitationibus confuii, coai iunt erubefeere. N6 enim diui
nus {plendor humanis tenebris obicurari. Ita perni gloria fulgens Kanutus,etiam
in fanorum meruit referti catalogum, rex fantitate86 ineomparabilis.
SO L A v v s frater, quem rex fanctus pro demeritis,carenis vint in Flandriarn C A 9.38.
miiir, Iutiis regis trueidatoribus in tegnum euocatut : perfuafo Nicolao fratre , vt 35:35;
obiidem i`e vinculis przberet fraternis,donee grandi (: promittererur) pecunia Pm/a j
per(oluta,ille quoq; vinculis abfeederet. Fecit ille quo optabt proceres , gratiam "WM 9
iniens vtrobique,86 apud fratrem regem,86 apud proceres qui illum euocarunt.In "
htmc quidem ex germanis confenfere vniuerii:nam exterorum idem in occifum
Kanutum integerrimam,ducebant fufpeamltaq; apud nullum quam Olauum,
nefandil'iimi iceleris impunitatem peruidert. Ericus aut alius ex fratribus , illam
rerum inelinationem profpiciensfuga in Sueciam fxbi confuluit,memor vinculo
rum,qucl mandante , iniecerat Olauo: nee' enim impunit illam prptiru
dinem in Olaui regno fperarc poterat.VirO autemforti,omnis quam incolit regio,
pro patria.Interim Olauus vinculis expeditus,86 zre magno redprus, in regn -
venerat.Nec ramen quicuit blaiphemia in Kanut,merit ill cfum, merito per
emptum dieenti, qui fratres ignominia, proceres periculis , populu exationibus
innumeris fubiecerat. Parum erar improbis illis innoctiiiimo regi manus iniecif
fe,niii 86 catium infamarent,vt plauderent aurib.iam tegnrisParum erat,euiden
tiiimis rebus fantiratem eius in omni regione clareicere: maiore tangendi ert a
crimonia,vt perfentirent maliriam fuam.Igirur ad Olaui inchoatum regn , tanta
Daniam aeris intemperies corri uit,vt nihil frugurri aut par valde nafeeretur per pm m
omne tempus regni eius, quod uo pen luitra tenuit:tqus annorum numerum, {
50 quem optimus rex impleuit Kanutus.Vetna iicciras femina non prouexit: mihuuls 3 '
ealor,ii quid natum erat,are`ecit:autumni abundans humor,quicquid forte valliu
beneficio coaluit,abfumpiit.Temporum iPra vieillitudini, non vltioni diuinze, trl
bucnda viderenturfi vicinas etiam prouincias ea lues contigiifetfi aliqua interca
pedine per annos decem Variatetur.Ne quum Suecic arq; Noruagi ua fans an
nonaproueniiIet, Dan'mq; ctinuaduorumluitroru fames preiIiiIet, quis ahucl
1
 9: "ALBERKRANTZII, .

potuit arbitrari , quam vindicem diuinitatem in calumniofum Dani popul ani

maduertiffe? Cfumpferar ca fames omne vulgus per inopiam : locupletes ad ege~
atem perduxit. Rex ipfe Olauus multa praedia diftraxit , vr militem lu u paruo v1
tu produceret.Inea regni calamitate Sueno Rofchildienfs pontifex, :vir fanrita- '
te memorandus,inter fuos coneionabundus fazpe repetiuir , luere populum piacu
lare fcelus , quod in fanriffimum regem cmififfent. Interim facris xdibus aut 1n
flaurandisut fundamento crigendis,magnam ille operam impenditlnde Hic
rofolymam profetus, in ipfa Rhodo fpiritum exhalauit. Olauus autem tanta in
mni regno laborans inedia , ctemptum fui inhofles vindicate non poterar. _Etant xo
ramen ex conterminis,qui etiam famelicum laceffere pudori deputabat , fans ma
gnis angriftiis domi laborantem. Die fefo,quum_reg1am apparati menfam cerne
ret , anguftiasque rei familiaris videret , fciens qu1seffetcontuuarum numerus ac
cubiturus,ingemuitzalriusque duto fpiritu, omnlum autorem Deum ,_ f1 quidirae
aduerfus populum concepilfet,fuo,non populi periculo fatiaret,ora_uit,1nflicifli
mum patrie fratum,diHcillimum tmporis habitumthmans.Qu1ppe tam mops
e ularum conuiuium , quo famem irritarpotius quam pellcrc vidererur , princi
" M' pum oculis fubiicere erubefcebat. Nec di ciles numinis aures habuit. Equidem
fari viam non longum dilatus obtinuit,fibit1, mortem,falurcr_n patria: (fiqua mod
" parricidis virtus inefl) pia prece concjuit , ingenuoq; viuendi pudore maxima: cla
dis pnam auertit.Itaque memoria: eius fpeciofius depolira vita~\quam gefta afcri 2.0

bi potefl: , qui farum patrix finiendi fpiritus caufam habuit. Porro quantum chari
tatis erga fuos cotdi nfitum haberet,aperuit, quum 86 mala, proprio capire
Iuere vellet , 8e commune periculum ad fe folum redundare depoiccret. Nempe
quia fuam pro ciuium falute deuouir , pij animi titulo fraud-.indus non eflz.Fortuna
fiquidem famem cum autore fuo pari fianere extulit , inediamq; fatietate mutauit.

ALBERTIKRANTZH
L1B. v. 30

R r v s princeps rniraculo dignus,nouo nos ordiri iubet prin

CAP. I. _ _
ffm gf cip1_o,1t1dem priorum frater,Suenon1s flius.Magnis procerum
5MM f" fuflragiis Suecia reuocatus , tegnum fubiit : 8e mox cum rege
flarfpfm
f - nouo regni. facies
. mnouatur.
. @ope
. tcmpefhua
. aeris
. qualita
.

rc,tantafrugum exuberabar abundantia,vt facile prioris inedi

populum faceret obliuifci. Vir animi corporisque dotibus infi
gnis erar,ranta proceritate omnes excellens , vt ab humero fur
fum eminerer, ipfo membrorum robore magnitudini refpondenre. Tantis enim
erat viribus,vt funem quaque manu prehenfum,quatuor fortiflimos iuflerit tenc 4o
re viroszeos addu&05,qu vellet circumageret,nec ab illis loco poterar commoue
ri.SpeciofifImus illi pro corporis dignirate fonorusq; erat vocis habirus , vr rubam
audire,n hominem credas,quum loqueretur. Tanta denique humanitate,vt ab
cuntibus concione popularibus , quemque domefticos fuos , vxorem , 8c liberos
fub eius nomine,confalutationis officio profequeretur. Verm tantum virtutum
cius cumulum vn Veneris inconceffa licentia maculabar.Er quamuis vxore frue
retur infigni forma 85 pudiciria , moribusq; probatiffimis , vaga ramen Venere ab
ripiebaturznec vllo poterar aut vxoris obfequio, aut amicorum contubernio reuo
cariQram cius infrnabilem libidinem contuita Borilda (id etat coniugi nomen)
_
egegria materfamilias , exemplum ingrefla efl: inimitabile , 8c quod noftr atratis {
,hupL nulla probet frnina. Nam quas regi placuiffe puellas peruidcrat, ipfa fuis come
- bat manibus: vt obfequio placarer , quem alia via fua lubricirate reuocare non
tuit. Iam omni adhuc reliqua gente incomperta vxoriserga maritum virtus.
- _ .
Fuere illi frlij, Haraldus, Kanutus 8e Ericus: fed primus pellice,fecundus matrimo
nio , tertius adulterio ortus proditur.Ea tempelateWanrlorum infolria crcuit,
au la
._ _- ,-
 DANIJE LIB. V.' 99
auta peri'ocordi' priicorum {ub Olauo temporum. Nam impune in mari digrail
fati,prxcipuos quoidam e Daniaviros interceptos,quia capi non iuitinuere, occi
dcrunt.QtL:im rem in concionc populi querulantcs agnati 86 ailincs occiior, pu
blicat autoritatis decreto bellum {uicipi placuit in Wandalos.Auxerat indignatio
nem populi,qud qui e Dania icelerib'us noxij mcritas pnas declinarcnt , profu
gium habuere Iulinum,praecipuum Wandali oppidum. Chia occaiione iampri- I
dem iniigni malciicio notati nonnulli,e Danis: regno ad id loci conccilere.
Ic i T v populi placito decreta cit yexpeditio in Iulinum , quod Caput gentis A9
haberetur,86 certum aiylum omnium perditorum. Ad id enim tcmporis e liccn
lo ti> proceilit populi autoritas,vt rege permitrentc, fuis auipicijs bellum iuicipcrent mm3 li
ac iuitinert. Viiiim cit 1 regi,iine regio norriine rcm poile expedir'igitur - Lem
quicuit. Populus autem clctis ducibus,in ordincm militibus conicriptis, clailem
conicenditmauigatq; in Iulin. Nulla etat fiducia Wandalis prodeundi,munitio
ni fue ciuitatis plurim iidtibus. Sed 86 grauis 86 diuturna oppugnatio coepta,nec
minor obicilorum fortis defcniio in lgum tracta, e tandem cxiuit, vt deditis no
xijs qui c proiiigerant,punitisq; iuxta fatorum qualitatem piratici's,impoiito tri- -
buto rcdircnt Dani domum. Iniigni turn iupplicio animaduerium cit in trsitigas g'f'f,;;2,~_
Danos,qud patriam oppugnailcnt. Nam ad palurn deligatifuperne manibus re- ffm
uinti , viiccrum profunderc molliciem iciiio ventre cogebantur, vt i (pitantibus
a. (ua corda ingercrentur oculis.Pcr quod tempus cauia cxtitit,qiia Hamburgiis ar- ~
chiepiicopus,prouinciar Aquilonarium perpetuus lcgatus, in regem anathema
tis ienrcntiam diitringcret. Liemarus hic etat ,vt certa tcmporum mitrat
tatio,qui ad annum Chriiti .. perucnit. Rex Ericus iam hoc futurum proipicis
(forte quia monitio,vt par cit,canonica preceilt) ad prouocationis beneiicium rc
ipexit,cauiam deuoluens ad iantam ( apoitolicam.Tantum at crat iapien
tiilimo regi ea cauia cordi, vt ipie itcr arripiens',cum {olenni comitatu Romain in
uiicrit. Cauiamq; proiccutus ipic iuam,quum paritcr Chriitian deuotionis ad a
poitolorum limina petcgiilet obicquium, iummum pontiicem prece iollicitauit,
vt Daniam , iniignem multis epiicopatibus 86 ccclcjs prouinciam , iuri eximercr
3 0 Hamburgeniis arcliicpiicopizne iimili aliquando ludibrio haberetut. Ptifcx pol- Hfgfn
liccturmiiliirum ic brcui cardinalcm legatum , qui inipeturus tevionis qualitat, fig/:f
faceret quod ex dignitate ad regium vot videretur. Hac promiilione (ublcuatus f7; Jaffa
rex,alacriorrcdibat in regnum.Sed rcs in tempora Nicolai regis dilata cit. hmm
v V M Ericus interca iam reueriiis inregnum iolenni curia vtcrctur , multo- A - 5"
rumq; militum imul 86 artiiic induittia deleetarctur, adcrat inter alios Muicus,
qui artis earn pcriti tenere ic diceret , vt homines in quoicunq; vellct aitcttus vo
caretzex mitis ltos , ex alacribus triitcs, iiidigntibus placatos, ex placidis in
dignantes,86 viq; ad furoreminianientes (c facere ia6taret.Atq; is quo faciebat iita
I maiora quas ic poile diccrct,rc gem experiundi fecit cupidiiiimum. lamq; pnite'
40 1 artificem itiziatanti, ve. letq; non tam ic magna prxdicailc: quippe in rc
gc iita cxpcndcrc,non iinc pcriculo cile: iniupcr ii minus que dixit fato probailct,
mendaccm i`e futilcmq; haberi,non iincdiicrimiric formidabat. Orabat quos po
Itui't,rcgem ab eo dciiderio auerterentzied nihil cgitQi enim magis recuiauir ar- '
tis experimentum,c magis regem acccndit. Vbi vidit n ie euaiurum qu minus
im leret que iaail'ctprat exportari armaomnia,86 quibus liio poilit inferriDc
in e vt extra ionum cithara coniiitant nonnulli, qui poilint adeile vocati,curauit,
creptamq; manibus citharam, capitiiubentur illiderc canentis. Omnibus iam rite'
initrutis, regem c paucis in aula rccluium cithara aggreditur. Prirniim graui 10 fo"'fff
no mrorem quendam audientibus ingerebatzindc iuccinendo plauiibilius in l
5 0 titiam vertit , vt paulum abeilet qu minus iocabundi diilultarent. Tum modis a- guur.
crioribus intentatis , indignationcm quandam concitabat:qu vbi inualuitfu rcre'
regem aitantcsquc cerncrc erat. Mox iignum dedit delitciccntibus vt introircnt,
rcgemq; iam icuientcin contincrcntllliia primm ex conditto cithara,rcgem de
inde aggrediuntur:icd tantum fuit robur viri,vt pugno quoidarn exaniniaretJnde
multis obrutus puluinatibus, ardor ille cquicuit. Sed quum ic iam in ic recepiilet,
\
. 1 li
 1 ALBER. KRANTZII
vehementer indoluir facuiffe in eos quos habuit ant difimos.
A v D 1 A T multorum voluntariam princi um in terrarn fantarn peregri
C A P. 4.
Erin Hie nationem. Tempus enim illud erat quo Godfti us cum cmilitonibus, fanam
. f/)miu tertam vrbemq; Hierofolymam in Chriftianotum .redegerat potefratem. Igitur
! Iffr_ C

fafur' 90
teligiofo voto intra fe concepto , ftatuit inuifere Domnicum fepulchrum. Tum
Cfu ver mfiis omnibus , qui audiere regis conftitutum , qud tantum principem in
id diferiminis mirtert,ptimm precibus infritere,vt propoiito defflerernde pol
liciti funt,fa&a folenni collefta, miltarem manum non contemnendam pro rege
fubmittere.Sed nihil etat quod religiofum principem voro ampueret. Igitur de re
gni interim gubernatione confilium habuit, quem per abfentia prxficeret. Vfum I.
efr proceribus vt id in regem reiiceretur,quem ille negocus ptponeret, 1111 pattu
ros.Tum Haraldum maiorem natu lilium, ex voluntate principum, regno procu
ratorcm fecit, optimo cuique blanditus , vr Kanutum ex legitimo toto nat filium
educarentzEticum autem iuniorem, etiam aliis commendauit. Delegit autem in
rofeionem viros eximia: proceritatis via: comites , qu minus confpeta illius
granditas haberetut. Tali profetus comitum apparatu, reginam illo agmine traf
eunrem voti conforrem habuir. Interim mifir in vrbcm Romarn , qui pontifici re
nouaret poftulata. Is facil impcttauit, vt legatus a latere,mifl`us a pontfice in pro
uinciam,abf`ente tege vrbes regionis infpiceret. Complacutq; venienri vt in Lun
diam honorem collocaret metropoliticurn,in perfonam Afceri iam prificis. Nec LO
folrn exemit a Saxonia, (hoc ell Hamburgfi ditione) fed etiam Sueciam Norua
; giamq; prouincias eius ditioni fubeffe iubcbat.Hc eFt illa Hamburgenfis fedis pri
fr ma 85 maxima minoratio. Nquam enim illi tantum barbaricus furor , qui creber
} Immi
nuria. illam peruafir,nocuit,quam ea pacis tempora. 1110 die pontifices amdud Bre
ma: commorantes,pofthabere cpetunt titulum Hamburgenfis metropolis , qui
illis prfitit ampliflimam Borealium prouinciatum legationem.
A P. g. IN T n E A Ercus petitam nauigio Rufiam, terreftri permenfus itinere , ma
Erin ) gna Oriris parte decurfa,Byzantium (que efl: Conftantinopolis) veniebat. @cm
;
fat/'m J
Imperator Oritis nequaquam in vrbcm excepit , uflitq; publica fide interpofita
. manere in fuburbio.Erant tum militantes Imperatori ex Danis,qui audiro regis fui 5 o'.
aducntu,non mediocriter exhilarati,Imperatorem in fufpicionem duxere,aliquid
moliturum regem fub religionis velamine. Igitur cufltodiarn rebus impofuit.Mil
tes autem Imperatoris Dani quam fant rogabanr,fineret Imperator regem ab il
lis fuum confalurate. Nec difiiculter annuit , vbi rebus confuluit: adhibuit ramen
clam hominem fidum,lingu peritum , qui fermones regis cum militibus excipe
rer,referrerq;. Igitur vbi venere Dani fub afpetum regis fu,confalutauere: illeque
vciffim illis gtatulatus eliz,qud fpldidar ac lginqu fc militia: deuinxfient,hor
tarus grauilfim vt illam fidem 85 conftantiam fuo exhiberent Imperatori,qu illis
honorem,patriat nomen affettet cum gloria: finminus,non effe illis in patria loc.
Polliciti (unt milites operas. @umque audiffet ex confcio , quem adhibuit Impe 4o
ratorfermonis huius vicifIitudinem , magnopere exhilaratus, regi folnes mittens
nuncios,inutat non mod in vrbem,fed in palatium. Ercus primm facra loca
more Chriftiano vifitatzinde Imperatorem adir in palatum. Ibi perbenign acce
pto Imperator ceflit de 1110 loco , permittens hofpiti quam ipfe confueuir frequen
tare manfionem. Varij per occafionem inter principes fetmones per interpretem
conferuntur. Miratus Imperator corporis procertati animi refpondere magnan
mitarem, mratus vocis fonum incpatabilem : fed 85 oculos in omn comitatum
L'riri eus circumtulit,homines gentis fuzz morralibus long elegtiores. Tum rege per

: rx
mittte,pi`tor adeft,qui corporum magnitudinem,membrorum ordinem , colo
[r11/uhu'. ris dignitatem exciperet,parietibusque Imperatorix domus,pro rer miraculo ad 50
pingeretluffus inde ab Imperatore dono poflulare quod magnopere defiderarer,
illegratias quam humaniflim peregit,auro fe iocalibusq; n indigere : fi de facra
tis aliquid oneribus fantorumq; reliquiis mereretur , amplfiim cumulatum ac
cipere.Impetator illi fantotum quas pofceret, reliquias permifit, Dominica: quo
que crucis parrem erogauit. @_x 1 111 patriam remittens , ecclefis Lundienfi 85
Rofchil
 DANIJE LIB.'V xox
. ARofchildenli'impertiitznataliq; loco,in Slanganthorp(vbi balilic iullit erigi,loco
quo partu lit fufus) Dominica: crucis partieulam voluit collocati. Igitur 86 ab Im
peratore donatus auro,tantum rellitille perhibetur , vr pene indignationem ab in
' terpretatione contemptus mereretur. Vix igitur perfualus vt acciperet, ex fuis Im
peratori reddidit rebus, quibus precium fecit non ipfa rerum dignitas , fed incom
-pertanouitas. Abituro Imperator prouidit nauigium : quo delarus in Cyprum, fe. Rex ? regi
mi )u (
bremincidir. Vnde vicinam libi mortem cfpicatus,ex more Chrillziano eccleli
facramentis imbutus,prcepit corpus , quemcunq; permillum haberent, loco in
ferre. Regina quoq; codem peregrinationis labore confumpta ell. Sed hanc regis
f1 'zo necem diu ignorauere Dani,inrtis qui cum ipfo ierant,militia: terras fantzvt an
te biennium expletum nemo rediret , qui certum nuncium de rege alferret. Stirps
'Suenonis ad tres deinde Hlios,Nicolaum,Vbbonem Suenonemq; peruenerat. In
ter quos natu maior Sueno, tanto regni amore extitille perhibetur, vt in Iuti con
uentum edicens, magno itinere illzhuc ctenderet : veritus totius regni ctum, ne
confciaa fibi ignaui rubor occurreretzled Iutiis quam maxime lides,e magnis iti
neribus properauit.Equo velus,corporis firmitate dellituitur: exceptus vehiculo,
etiam fic cquallati corporis imbecillitas vifa ell:.Pol`trem leica delatus,ita pro
perauit: fullicere libi teltatus,f1 regi nom libi inditum vel Hemel >audiat,nihil pen- ,
fi faciens etiam in ipfa concione fpiritum ponete. Sed dum properat , libi lethum
a. o quam regnum propius afcifcit: nam antequam inlocum perueniret , rebus excef
lit.Ad Nicolaum-ergo 86 Vbbonem res peruenir. Nam Haraldus Erici ili`us,quem Franc: am
[ ii.:
~pater regni procuratorem liquit,taminfolenter fe gellit, vt omnium ab illo auerlis , r,g,\
animis,nullus deillius regno cogitaret.Nicolaus omni nat-u minou-Vbboni fran-i " mmv
fe maiori etiam futlragatus ell : vr nihil iam controuerli videretur, li mod_ ille ad (

.regnum non dico afpiraret,fed allumi pateretur. Modellillima autem ratione far
cinam declinans,Nicolao permifit regnum:tant0 vtiq; dignior faltigio,quo magis
recufaret.Pr0ceres vli fratrum concordi fententia,in Nicolaum confenl'ere.
N I 0 L A v s Suenonis lilior natu minimus,86inter fratres regno pollremus, CAP. 6.
fufcepto regno , ade anim ab omni fallu auerfum habuit , vt nihil ex prillina fua ? !
mode/21u.
. -3 0 manfuetudine decerperet: totamq; vit prteritae confuetudinem retinens , cum
fornmaanim(vt folent cteri mortales)non mutauit.Equitaturam fu paucorum
' numero cprehendit, ne grauis prouinciis incumberet.onrem : duxit hlarga
retam Ingonis Suecor regis liliamzque res primailli bella ingerebar in Noruagios
temeratores nupriarum. @ai inde faciliores exitus habebanr, qud Sucticis pari- i
-ter armis tuncad auxilia vtereturlngonem lilium per prima adolefcenti tempo
ra amilit:quem quum pxdagogus equo incedere confuefaceret,prcipitat mors
immatura fubtraxit.Magnum exliliis ad prouetos annos tenuit,melius aliquanto
illum in cimabulis amillurusmd cam enim caedem, qu ipl Magno 86 patri Nico
lao mortem peperit(quum Kanutum incomparabilem vir tulillet demedio) non
40 ellet peruentum. Filias lionellis matrimoniis mater Margareta fcdula in Daniam
collocabat, inde lacris altaribus perornandis mult intenta , mulier religione pree
cipua. Sed inter hc Nicolaus rex , Henricum Wandalum, Gothfcalci lilii'i ex fua Ral- alim;
natum germana, matern hazreditatis portione fraudabatzindignum ratus, quo d det/'uen
9|'

_ vir alienigena,86 quali inter holtes allduos cmoratus,in Dania tenercthredita

tem.Henricus 86in perfona,86 per amicos iullzitiam repetens,contemnitur. Igitur
ad arma relpexit,de
iberat,armis more militantium
infeltauit.Nam : ditionem
Aldburgum 3 Dania: omnem
Wancdalorum quciuitatcm,
prazcipuam Slelwieo

aut fubietam habuit,aut foederatam Henricusltaq; rex indigu arbitratus ab im

pari fe holle contemni,clallem inll:ruit, Vandalism petit Elino Slefwicenli pr
fr so feto mdat, a terra adlit c equitatuzipfe Lubecarn , qu Henrici manfio fuit,ap
pellit.Paruulum tum eo in loco Zuartoto oppidul regi reliltere n potuit : primo
aditu captum ell. Henricus : pcditum equitumq; copias tenes opportunis locis,'
Dani exercitum,qui fe ad populand contemptim dil-Iiidit,aggreditur. Dani ad
unati redec in ordines inter dimicandum:equites frultra expectati a Slefwicom
adfuntlrant qui prfcium inlimularent de occulta cit Henrico intelligenta.Fieri
i u)
 roi. ALBER.'KRANT'ZII
potuit,vt oppolitis illi ex Aldenburgo eopiis,egredi non permitteretur.Sed tum ea '
fiiit Danotum fufpicio, vt peeunia corruptus , auaririam fuam pluris faceret qurn
regis imperium. Igitur Dani pedites W/andalor equitibus circumalivexaban
tur,nec potetant pares elle curfu. Wandali vet totis aciebus confligere nihil elle
opus duccbant,quando holtes folo equitatu fatis allligerent. Iraq; fumma dillicul
tate conlliiati Dani, multis amillis, tumul vicinum petiere,ab alto defpetis ho
llzibus. Polteta ltice indignum ell: vifum Danica: gloria?, hollzibus fpe viris nunc
metu cedere: defcendentes ergo in plan,pugnam integrant. Sed is qui prid fuit
exitus,qu incurrentes equites auerliq; ad arbitrium holles cedetent,niliil ipli
li.Tanta tu etat vincendi pertinacia, vt diu in acie clillzentes fortillim dimicart.
P- 7- A A i. D v s Ericillius in acie perllitit , donec acceptis vulneribus ,in clypeo
referretur. Kanutus frarer vulneribus quoque debilitatus, fort in manus hoftium
peruenill`et,li non promptillimi militis opera leruareturls enim domino vulnera
to quali manum datutus , Wandalo propinquauit: fed fratno equi adduto virum
Dam' ha deturbauit,iumentum domino adducens,vt illo fublatus ex acie fcrreturltaque in
tum-uluin tegreili fecum Dani deliberant , quomodo equitatu vacui , in naues re
may- deanf: iam enim comeatus accepti defecerant. Publico voto communiq; eonlilio
Ufffff' in omnia capita fufcepto , llatuerunt , Laurenti)I diui vigiliam ( qu turn agebatur)
annuo celebrare ieiunio,vr { meritis periculo eximerentur. Sed iam regrell`u
ri accipiunt aduentalle Scanienfes: quibus recentibus ad pugnam id datum ell ne
gocij, vt immintem tergo hoflem fultinetent , quoad rex ipfe cum copiis ad na
uesconcederet.Progrelli incidunt in dill-icillima grellii loca: nam palud fula pla
tiicies iter inhibebat,vrgebatq; hollis ex latere. Ibi multi dum ingredi tentant,per.
euntzmulti ab incurfantibus ex omni latere viarum peritis perimuntur.Peruicit ta
men fortium vitotum labor,vt fummo licet difcrimine ad naucs regrelli,Daniam
repetertRex inde Slcfwici praefeum :ere mul&auit,86 prferura dellituitSed
Henricus vitoria recenti fretus infolentior, Holfatis,Fril`onibus ac Tliietmarfis in
opem vocatis,magnas fpe praedas ex Slefvt/ici egit przfeturawt locum illum fot
midabilem facerct ducibus : nec etat qui facile ambiret cum locum prxlidio rege
re. Kanutus autem, Erici regis lilius, quum paternos thefauros ( quos abiens tutori 5'
ad vfum lilij cmendabat) ex Fionia iuberet auferrizmedio mari qui attulere , con
_
fpetis piratis, quum euadere haud liderent,fune deniilfum aurum diu trahebant.
e Sed propinquantibus pitatis , aren potius quam iinprobis hominibus pertnifete.
, Vidit rexilia Nicolaus quum traiiceret : fed longe ablillens , opitulari non potut.
@dum autem Kanutus,quid de patrimonio fuo faum lit acciperet, nihili pends
contemplit.Correptus rege,qud magnorum regum thefauros tam facili animo
yperille ferrer,tefpondit,res inemendabiles qu facilius , e leuius fetendas : prxlli
tam libi liberalitatis occalionem ampleti. Vt enim haenus nihil ex paternis bo
nis ad eum peruenilfet,ea qua: obuenrura viderentut, liberaliuserogaret.
C A P. 8. tam liberum ab auaritia refponfum fato ptobauit Kanutus. Nam mul 4e
tis recuitam Slefwici prazfeluram promptus tege pollulauit : 86 ita acceptagu
bernauit,vt primm pracliis forritet cum Htieo gellzis, deindc fumma animorum
confenlione illi deuintus , erq, illum Imperatori conciliatus Ludero, coronam
UL;- f-sO- Obotritorum meruerit. Se hase in Vandalia noltra plenius commemorata,nc
5552, . Iritetea quum Haraldum Ericumq; frattes, Kanutus fumma animo
if ru armorumq; contentione de paternis bonis accipcret dillidentes,cogitauit, uo
ff f5 nam pato rebus inter eos cpolitis,ad integritatem reduceret. Haraldus quid o
" f mni improbitatis genere familia aluit,qux futtis ac latrocins domum eius imple
uere:non long Rofchildia arcem erigens , vnde egrelli latrunculi 86 vrbem
tis:viamq; latrociniis infeltatent. Sed ab incolis extutbarus , ligam per mar-e . t?.
Ericum fratrem parte fua vri non ell pallus , qud adulterio natum , indign .
ret fucceflione. Itaque armis rem dirimere cperunt. Sed Kanutus euocs vtrun..
que SlefWicum, fub interminatione omnium malorum paccm illis indixit, -.
uitq; quo quifq; conrentus ali lineret in ( quiefcere: qui ver primus ad cten..
:iones rediill`et,e fe vitibus infellatur. MagnusNicolairegis lilius,
` Suecia:
 DNII LIB.- VQ' ;
Sueciz regnum adeptus ( vt in ea dicemus) ad nuptiasref'piceret, Polonot ducis
Botilclai iliam defpondit. Interim ver Wartifclaus Wandali rex, quum in
Pounos Danosq; alliduas ageretinimicitias , Nicolao clall'eimpetitun Obfefa
vt Ius :ere redemit obdionem. Wartifclaus abequitans , Danos infetat,
Iulinum'obiidens , inde abituros iam Danos. Quum ver pacifcendigratia collo
quium poltulafl'et,prtoriam in nauim receptus,mi1itum malignitate captiuus re
tentus cih@ res'fupra modum Kanuto difplicuit,eamq; in concionibus accufa
bat:futurum aiens, vt nihil {anummihil conans fidele habeaturfi pu
blicinterpoltam fidemviolent. Ea apud omnes gentes certilima Htconfenfio, ZUM?

vt de pace traaturis publica ; {erueturinuiolataPeregitq5 Kanutus tharti- xx-IZ;

fclaus { libertari permitteretur. /
(bf v M proxim Magnus, (ponfa Polonis petit'a,apud Ripam vrbem nuptias C A r. 9.
regio ritu perageret,Kanutus inter alios aderat, Saxonica vclle cfpicuus : qua: res
incredibiliter Magni animum perturbabat, nihil tam inter tori fella pronuncis. _ _
At Hricus Suenonis Hlius,qud vxorem adulterio nuper abduam in Kanuti di
~tionerecepilet , nonnihil de illo u(picionis prferebat , inter acerba ioca Kanuti ? .
Vveftem irridens, nihil,ait, latus oflro uam panno fimplice , aduerus gladios effe 5"
munitiusllle referted ne ouillis qui em pellibus,iocum ioco retundcns.Per que
tempora Kantitus piratas perfecutus in Sueciam , quum inde nonnihil prda: re
_z o tulilet,vnde laudem fpetaret,regin increpationem promeruit, quod amic pro
uinciam inuaflet. Magnus ver quum idem in mili opere perageret,etiam lau
datus abibat. Nam ille infulam quam Iouialem appellant,aggreilus malleos retu
-lit,quos fabricata antiquitas, tonitrua imitari volebat. Sed Chrilhano titu detcfla
tus Magnus fuperitiones,dxmonicolis inlh'umenta pcridix ademirivtinam
lis in reliquum,qualis in primordio confpctuslnterea Margareta reginafmina
omni virtute confpicua , {irnultatem inter adolefcentes perfentiens exort, extin
guere percupiens, quum fc non diuturnam confpiceret , (ed ad mortem intercutis
vitio vrgerizin primis Kanuto admonito obfecrat,vt ille fanioris {emper conlij in
terpres,concordi PrudeatzMagni Henriciq;,fratruelium fuorum,vincat pruden
50 tia infeitiamj-Iac [pe I decedagalacrem fe in morte futuramlta fantillima fmi
nafuturi przfcia , prazmonebat eum,apud quem maiorem locum fermo Pacis in
ueniret. Operam pollicitus Kanutus,in paceillam quiefcentem dimit. _.
S n Henricus quem diximus , nihil pacatum cogits, quum illum vreret vxo- CAP. .
ris contumelia,quam infonti imputabat Kanuto: accitis quos rei putabat idoneos, VMM if;
apud regem ambiti regni reum facit K anutum. Rex delatoribus autem commo- f,
dans , conuentum indixit regni , in quo regios in primis iuuenes adefle prcepit.
Kanutus inter primos venienti patruo accurrcns , defcendenti ab equo minilteri
(vt femper) fedulus impendit. Tum contralis in confilium quos voluit , prlnri
bus iis qui multatis capita viderentur, orfus ell: loqui, regni iatcinam im- t
'40 pofitam , quum ea carere maluiffet : fratrem Vbbonem (cui ipfe quoque pro :eta
te detulilet) obnix illam recu(ale. Poflquam tamen fubierit , ea emper vfum ef:
[ modeftia ac qualitate , vt neminem putaret regni fui pertfum : long autem le
opinione falli cerneret,iuuenes etiam (e viuo de rerum fumma contendere.
fuelle Suenonis lios inuicem annis deferrc:quocirca ille omnium natu mi
nimus , poitrem ad regnum perueniffet , experansmon prxripiens , oblati regni
occafonemla f1 tu modeia Kanute vtereris, non ti crebr aures meas fuper
mine tuo querimoniz pulfallent. Iam inter tuos regem te memorant : regia ap
pellatione deletatus , ruis Confalutari rex amas. Confultius ageres , fi fub quali
cunque rege fortunam demorareris, non in tuorum allentatione , fed procer iu-
go
diciis , regni {uccellionem citueres. Kanutus autem iamdudum humi delixum
vultum tenens, quum alt duxiler [ufpiria , exorfus cfl'. loqui, imul oculos lachty
mis {uHlfos circumferens in circumflantes. Ego me apud te pater , multorumin'
te benefatorum teftes habiturum fperans long ( vt video) fallor expetatione
mea. Nam pro rerum re getatum teltimonio , criminationem excipio , c il
lamvoce regia. Sed peccant patgrin te , peccant inme, qui moderationem ,
xiilj
 104
fupra quod aut strati aut maieitati conueniat,exafpetant:quique pacatiilim men-1
tis feruum m cndaciis obnubilant. Sed grauiratis tux fuerit,nugar autores re
ijcere.Herum me mei,n6 regem appellantlnterWandalos quidem nuperinioli
to honore alletusmihil regno tuo elle volui.Si me aliengena: illo dign
tur in {ua parte honore, illorum obfequia reilgere non oportet, qudo 86 tibi nihil
nocitura, vcrum in tempore etiam poiluntprofutura videri. Regem nuper Hliurn
tuum Magnum Gothi appellauerc.Mihi quoque f1 apud Wandalos compat obti
gerit veneratio, gtatulati oporterer,geminis te vri regibus in omne obfequi. (Qa/e
pro rua regniq, incolumitate peregerim , non ignotas : ipfe an eihcaciter militaue
rim,noiti. Littora Dani,f1 placer, excolite,quori des quantalibet vicinitatc iun 16
gantur,ipii vndas cauerez matitimis ego vos pl'aedonibus pratitabo fecuros. @s
prius infeitos habuerasmunc in tributum ati,ruo per me famulantur obfequiolta
quarum ego rerum fementem ieei , tu frutum iine vlla tecufatione fuicipis : 86 ta
irrenI iic de te merirum fufpicione 86 querimonia caufabundus aggredctis. Hiihe
ergo operis merui, vt aduerfum me mulationem ruam in concionc diittingeres?
Hccine ex labote_prmia,ex militia itipendia decetpam.> Verm hanc infimula
tionis vim ab inuidia profetamm tux, (ed tuorum malignitati im putandam exi
itimo.Ar in regni faitigio collocaris, diiIciles accufatoribus aurcs prbere conlle
nit. Diu paternum hoc imperium agefoeliciterq; 86 nominis 86 regni iniignibus v
rerc. Si ram diu dabitur donec Kanuto auferantur, icmpiterna tibi fpondeo futu 2.0
ra.Ha:redem tibi quem natura dedirfottuna concilier. - go ver mein quocunq;
forrun habitu continuero , nunquam celiitudinern tuarn vel obfequio cole
lre 111 erfedeboPetmulfus orarione rex lacidiorem oris habituminduens offen
l
fam talfo initinu conceptam,in ipfa repente concionc dcpofuit.
CAP. 11. N 1 C v s autem malorum inctorhc fruitratus , necdum quicuit , regem
per occaiionem adortus. @im inquit, mirum,ii Kanutus tibi prxienti blandiens,
maieitati ceilerit Sed de iilij tui Magni rebus agitur. (Lud 11 populariiudicio rcs
agenda fir , noiti blandimenra Kanuti :nihil Magno fperandum eit. Si hatredi ca
ues,nihil pritantius , qum vt :emul dirempro fccurus agar. : voces regem in
aliam duxete cogitationem, non quidem vr anutum tollat , (ed vt Magnum fuc 30
am'urfzf
Alagna; in ceiiionis faceret certiorem. Magnus hanc partis follicitudinem peruidens,patrem
. cura fuo periculo itatuit eximere. ltaque aduocatis qui ad tem viderenturidonei,
coniurationem inire volens , iuiiurandum ab omnibus depofcir , ne quouis pato
toHuat.Si ramen al iqu diflluat, curabat vt integrum iir facramentum , nullo
fe loco itantem aut fedcnrcm'de Kanu ti nece deliberaile: n accumbebant quum
iita ttatarent. Aderat Aquinus,vir ab mulatione virtutis (qui videbatur) Kanuto
infeitus,vcrum fororius eiuszqui audita re,qud de nece Kanuti agetetur, fefe fub
duxit.Admonitus ramen ne quouis modo adiurarus rem propalaret, neque fauto
rem neque proditotem cflli) ie futurum refpondit: quanquam fatius imme
rentis periculum infinuate,qum iilcndo tolerate.Vt autem familiaritatis velami 4o
ne proditionem tegeret,ad lacra dominica Natalis Kanutt inuitat , elle quod cum
Yillo fecrerius agatmam peregrinaturum fe , quaerere quem domi fu tutorem re
linquat.' Conuenere Rofchildiam , ibique iacris quatriduo conuiuioque peratis
amiciilim , diiceilcreKanutus ad Ericum Falitric ptrefectuta: virum le recepir.
Etat interea qui apud Kanutum cmiifo homicidio,ad Magnum perfugeret. Sed
illum ptiitin familiariraris vinculo , fpeculatotem magis qum perfugam repu
tans , fe ablegauit. Inreteafecedens Magnus in locum fceleri deitinatum, apud
eonfcios renouauir facramentum.Mirtensque qui Kanutum euocarer, locum de
iignar apud citimum vill nemus.Erar genere Saxo, qui nuneius ibat Kanuto, arte
cantor. Kanutus ram iincera profetus cit, vtne gladium quidem lateri deli 50
( garer: admonitus famulo,vix accepit. Verm inter eundum , quum magnopere
minime ;
/ cupcret nuneius Kanutum proditionis admonitum, nec iinetet iufiurandum, oc
'l }! Pfl cinere cpir carmen quo iimilis rei proditio memoratetur. Sed quum horum ni
marrer:
. hil Kanutus atrendetet , propius adequirans Saxo per occaflonem fermonis , d_iili
mulantet arma lub veite lartiaptodidircd neque iic admonitus Kanutus : qud
' fidele
 D A N I E L I B. V. } ` .f'ciiLii
fidele
eft illecorhominis , nihil minus
inter fidum arcani quam
, 86 pium proditionem
innoccnri potuit cogitare.
feruatorcm Sicfepartitus
: led innocuus animus f
fraudem non rimebar. Perueniturin locum quem Magnus tenebat. Deieeto infi
dens roboti arniatus,vix affurgit venicnti. Kanutus quid arma velint,intettogat.ll
le,mlitaria membra illis aflueta, diHicil carere pofle ctendit. Interea qui in infi
diis etant milites,paulatim propinquare. @d ea fibi manus vellet, Kanutus petit.
Effe fibi refert Magnus cum contumaci agricola caufam, qu vadit dirimere. Ob
fecro, inquit , folcnnes iftos dies luica arinorum vi ne obfcures : alio
qui hominem quod fit ex quo, fe vadem Heri , nifi ille fecerit,fc farurum. Bene,
_lo inquit Magnus,mentioninfers,te fatrutum quod quum cfr : hic ergo regni fuc
ceifionem aequo iure partemur.Diigefert illc,patens tuus regnet : inrempefriuus
fermo quem dicis. Hc dicenti, manum infcrt Magnus. Kanutus autem videns,
man 86 ipfe capulo iungit : fed ante medi Magnus educentis gladium difirinxit M4
caput,qum ille gladium nudaret.Cteri profiliere: quifquc inanum infert iacen- .
ri.Fcrunt cxiliilfe fontein eo loco , quo vir eximius catfus corruir. Rumor de mor-
te eius citilIm multa impleuit loca. Exciri primores,quibus mors ea ltituofa fuit, nur'
regem adeunt , Rofchildiam illi permittar tumulari. Ibi rex funeris pompam, po- _
puli ituram refertinflammarionem: vt temporum quieti cfulat, quocunq; prx-
ter eo loci perrnittir tumulari.Apud Ryngftadium monumenrum repetir vir iem
2- 0 piterna dignus memoriazcuius quantus fueritin multis amor, exequi declaratie
re.Rarus fuir,eiii non exculferit lachrymas vel amor cfi,vcl odium particid.
M A N v s cde perara tripudiabat,iam nunc mulo regni fublato,de fucccfl C A P. Iz.
fione fecurus. At fratres Kanuti, Har-aldus at uc Ericus, cterique proceres , qui- ,
bus ea rcs maximum dolorem incuffit, in omni populi conuentu concionibus cti
men agitabant , vefrein vulneribus confciffam oculis ingercbant. Incredibile me
moratu quantam populi indignationem concitauerint in particidam, vt etiam vl
tims tetris deporrandum decerncret. In regem ver prifh'na adhuc fortuna vene
rabilem,ranquam de eius confenfu incertus,feuerius agere non paritur: ne noxam
86 innocentiam in :equo ponete videretur. Rex autem ablegato Elio , Ryngfta
30 dium, qu frequens populus conuenerat,ire contendit , nein abfenrem gtauius a
liquid fratuatur. Adire autem concionis locum non prfums,oppidum petit. In- if
tctea tumultuatus grauiter populus, regis ptfentiam quzcrirabat , accufans, qud . mm!
tam vicino loco adlifiens,adirum populi conrcmne'retzigitur petendum, qui adef- STW'
fe nollet. Rex huius tumultus certior fatus, Afcerum Ldenfem archiepifcopum ;
prmittit, qui populum placans,tegi concilier affuruto. Procedens ptifex ad po
puluin,Ericum habuit obuium: quem equo delapfus, precatur pro Magni facino
re decreta lege cortcionem : partis innocentia , defenfionis iuftitiam
promittebat.Quinetiam dettaro pilco,confternat multitudini,capiris fui maie
_ arem oppofiiit. Tantum autem eius apud Eticum precario valuit, vt regi n mo
40 d falus , fed etiam in proximo petend concionis licentia deferretur. Itaque rex
concione perita,non aliter fibi defcnfionem conciliare admilliis efr, quam vt Ma
, ni fe pracfentiam viratutum,eumc1; domo ac patria excelfur , nec ante receptam
apopulo licentiam reuerfurumiuraret. Ita pacato popularium motu , rex Iutiam,
' Magnus Gothiam, exilij fpeciem prbitutus , petiuit. autem tumultu populati
quiefcente, facil regem pnituir iurifiurandi , qud vnico filo , 86 in fpein regni
edito,careret. Acceflereconfilio,qui Magno etant facinoris impulfoteszindignum
rati,qud populari tumulru rex in iuramentiirn coausallo difrringcteturzillatq;
elfe vim facramento , quam necelfitas exciili'ffet. Igitur non longo interueniente
tempore, Magnus reuocatur. Id autem qunta fit populi indivnatione exceptum, RW L
b m/furfmd_,
50 facile difhi. Conuenerat frequens populi multitudo ad Haraldum Ericumq; /,
frattes:qui regem ipfo fuo fato fe prodete interpretantes confeium Kanutonianz _PW/11; "
necis,qu reum fiatuunt cum filiozneque regno dignum in reliquum , qua pote- ,',/g
rant afquitate,regno defh'tucrunt. [
1 v s Kanuti frater, licet adulterio natus, EriciPrioris filius, populari CAP. I 5.
fuffragio , Nicolaodefiiruto , rex acclamatut. Siquidem Haraldus maior natu
 { ALBER. KRANTZII
fraterfupcrba infoletia populum iamdudum fe aucrterar. Accciit libido intem-`
pcrs, qua: multorum toros pollucbatzira vr odium meritus , regno minus idoncus
iudicaretur. Ericus quoque regium fe nomen tollcns , ducis offici-a polliccbarur,
quoad vinditta fraterni ianguinis perageretur. Itaq; compoiiro agminc regem pe
tens inccdcbat Ericus.Sed Toko Ripeniis epifcopus,hominis dcxrram apprehen
; w- dciis,quam fanteiurat regis innocentiam fc oitcnfurum : oprimafquc leges pacis
fr re
galan: (u rc
fc iam habere compoiitas,qu 1 non difplicercnt.Tantum cifccit fuaiionibus,
finer. vt iignis rcuocatis ardorem pugna: remitteret. @umc'p ille pacis lcgatos operire
tur,rcx initrufto agminc iupcrucnis, facile diilipauit iinc ordic copias Erici. Sc
r fc deluium promiilis Ericus confpiciens, in iiga tum conitituit ialutcm. Dein lo
' de iuitiorem ilbi belli datam materia arbitraQs , in Sialandiam Scaniamq;

nieregium nomen quod ante rccuiaucrat,procerum cfilio aifumpfit. Mi'iit Puo
irzy. que ad Imperatorem Lorharum, qui Kanuti lacrymabilcm doccrct catd,ip
que vlcifcendaz necis fue vocarct ptaciidem. Lotharius regni fubictioncm Impe
rio quritans,c'ceilit cum excreitu Slcf'w/icumzquem n locum Ericus quoq; mo
uqns cum cxercitu, vites iungere Romanorum armis properabat.Scd prutus eil:
Magno,qui multis ad arma vocatis,congrciliim Imp.86 Etici diitinebat. Intcrea
Nicolaus quoq; magno cxcrcitu contrato ,Cpcr Iutiam mouit. Cuius quum copie
citta vallum coniiitenrcs,maiores Cxiri vi erentur,cx alia parte tendenti, quam
que ab ipfo vel tut oppugnari, vcl cti poist fuitinerimeq; iccur vidcrctur quod 2-
Imperator optabat Ericus,copias nauibus impoitis Slcfvic deferri. Igitur tporis nccciiitati
m cedcns,c Nicolao arq; Magno,qu honcitior cius dikeilio vidcretrir,pcpigit: pa
)mirar/)uli
de crit. Sti 3 forma fuit , vt Magnus lmperatoris vafallus habcrcrur. Iraq; fpccic vcncratus
Ciar, fupplex illi fuit , rc : vera dolos netebar. N vbi Caeiar copias fuas trans
Eydoram reccpit,fecurus Magnus cxtrcm agmen , quod Adolplius Holiatix co
mes dutabat,lacciliuit,ipi`umq; proietis armis nando falutem quaercrc adegit.
U4 |I`l' CAP. i4. E 1 v s autem hac ipc deititutus , alia circumipcxir auxilia. Nam aderant lc
gati Noniagx,qui liam Kanuti regi (uo coriiugem quxrcbant. S'ponte pollicitus
Ericus,ipfc iibi regis matrem vxorem aiciuir. Nicolaus Occidentis Daniae partes,
Ericus Orientis tcncbat.Erat turn intcrItitios vir primarius Chriiticrnus , qui Eri 30
co operam pollicerctur : cuius iducia fretus iola,Scandi;e/Sialandixq; partes mu
nicbat. Haraldus autem inter vrrofquc dubius, nec Nicolaum Magni odio , nec
ricum regni xmulatione ex integro fecutus cit: cazrerm pudor illum corpore tria
gis qum animo iunxit Erico,cum duobus fpetata: virtutis adolcfccntibus. Chri
itiernus autem,quem
Erici contra Nicolaumdiximus,vir inter Iutios
prignans rutabatur. primarius
Magnus , contratis
claifc comparata viribus,partcs
Etico obui i
pergit. Sed non eadcm vtrobiquc victoria. Nam rerreitri pugna vitor Nicolaus,
Chriiti'crnum captum in arta vincula Slciwico relegat. Ericus autem iparia naui
Rex terre
gia vclut ociofus per marc duts, incedcbat. Sed vbi vidit ex aducrfo Magnum vi
/ri pra/la,
Erma n.1 magri a adnauigare,iata interim anchora nauim firmar, edito iigno fuis vt 49
"l Wh" riit.Eticus circumiens iiios,quos pracfcrtim fufpctiores ducebat,animauit ad pu
nam.Nam Haraldus fratcr 86 Pernis Rofchildieniis, lguide partes cius adiuuarc
vidcbantur.Tum ver multitudinc fupcrans nauigium Ericus,hoitem circumdu
eens, velur obieil'um intercipit. Vbi cpta cit pugna , fotti'tct quidcm dimicat cit
vtrinque: fed Iutij,qui Magno aderant, periculum cius dc (ua mcticntcs paucitatc,
myoparoncm qua Magnus vctabatur , dcnfo agminc fcpientes , eductintcr ho-
itium odia,ipiumq; iinunt nauigarilli ad pugnam reuerii , diitinebant, doncc ille
fierer extra pe'riculumaum 86 ipii fugam incunt. Ericus : vitoria iublatus, igna
rus ramen quid apud Chriiticrnum acccpiilct dctrimenti,Balticum mare petit,Iu
tiam ingrciliirus : vbi copias cxponcns,didicit amici cafum, 86 Nicolai cum copiis 50
aduenrum. Mari tum fccurior futurus,naues repetit. Scd ca celeritate rcx iuperue
nit,vt multos,priufquam naties repetcrcnt,86 intcrcipcret 86 rrucidarct.
CAP. if. v N cuentum fecutus Haraldus , ftatrc traniit ad Nicolaum , pridem ma..
Hara/da, a* gnis condirioni'bus 86 abipfo Nicolao 86 iilio Magno inuitarus. Trum valuir fra
fm" hf terna: aemulationis inuidia , qud iibi regno prlatus haberetut. Igitur priidio,
(if.

quod
 DANI/r LIB.' v. 107
quod Haraldus iuxta Rofchildiam fitmauerat, artius munito , infedetat, incurfi
tans quoties videretur,vtbem.Sed Ericus expugnaturus obfedit,machinis a Saxo
nibus qui Rofchildiaa erant,mutuaris: quippe Dani illa serate minus calluerant hu
iufcemodi a paratibus oppugnare. @mque valido adafto faxo quatererur do
mus,IIaral us difiifus prefidiomotu per valli partes minus obfetuatas,equos prg
mittens,pedes cum fuis 011: fecutus.Q1umq; Erici milites tranfir eius fentirent,fe~
curi vt interciperent eum,ipfe prior clamauit, Capire Haraldum. Q39 clamore cre
(111115 efr non ipfe Haraldus, fed Hataldi infecutot.I-Ioc modo elabitur,qu ramen
nonnulli Saxonibus gloriatenturill fuis fe iaculis confeciffePerafris hybernis,
IO Nicolaus ex Iuria mouens,apud pontem Weram Etico conflixit: magnoq; fufum
praelio cpult fugere in Noruagiam, priuigni auxilia quritantem. Intetea Nico
laus Rofchildi aduentans,Haraldo permiiit de Saxonibus fumcre fupplci,qud
machinas commodaffent Erico.Nares omnium prfcidit per contumeliam, rogi Saa-onine
tans an Haraldum confeciflent.Ei'at inter eos qui fe (106111111 affereret.Cui veniam Harnrfdw

impertiens,quum federent ad menfam, 1111111 verbis facris beneditionem impen indlf.
dere. Ille fe fuendi , non confectandi doftum refpondit. Comitati dedt Haraldus
impunitatem. Dum autem Ericus apud priuignum ageret , Nicolaus mifib clam
n_uncio,magnum auri pondus pollicetur, Eticum tollar. Promittit ille oper: fed a
regina cmonitus Ericus,infidias euadit. Nam naue ex Halldia quam celerrim
g, cparata abit,nemine perfentiente. Qaver cufiocles arte fefcllerit,in Notuagia L"'5"P''
latius retexentes, inde lefior petere monemus. Eticus itaque in allandia
ratis quas potuit viribus,quum audiret regem Nicolaum Lundia natalem Domini
peraftutumpmnem apparatum regium przeueniens occupauit, fitmatis per Sca
niam viribus.Igitur Nicolaus proxima afiate armis denique contraris,quibus po
tuit viribus Etico fratuit occurrere. Omnes copias ad Fotam finum expofuit. Sed rim
1115 fuperueniens equitaru valido, 85 qui expofiti fteterant infeftauit , aliosq; ne aliynat :[4
a'cr tandem
exponerentur,impediut. Nicolaus autem iam naui receptus, pugnam intermifit. Qifar.
Magnus ver fuos in ordinem digers,fortiter pugnans,cadere,quam turpitet ho
111 cedere prxoptauit. Itaque diutiflim pugnans , quum ingrem circa fe fttagcm
50 feciffet, ipfc Cumulatus cteris acceflit. Maior fugientium pats comprehenfa, per
foros nauigia confcendere cupiens,ingenti quadam mole mergebatur.
IG I T v qui primi inttorfum euaferant, tardior manus nauigiis infertas CAP. 16.
Proximra
ciderunr
filete. , abfque focetatis
vCalamitofa fiquidem refpetu truncantes
illafacies , fetocotes
crat , quum pendulisinnauigia
fuos quam in Ihofi'es
brachiis am :gamer
Lvl/ai.
pletftentes,hnc 1101115 vrgeret, inde ciuis repelleret. (mo experimento quantum
quifque falutem fuam aliena: prrefetret, fortuna detexit.Taceant nugaces adulan- '
tium voces,qu fpititum amicorum proprio chariorem afiruere non etubcfcunt.
Crediderim hanc vftoriam humanis parum viribus partam , fed Deo piifiimi vi
ti interitum vindicante conceflam. Neque bellum aliud crebriorem pontificum
'4.o cruorem affumpfit. quippe Petrus Rofchildienfis 85 Henricus, Sucticarum par
tium pontifices , omnesque Iuti (prazrer vnum ) anrifiites , hoc prlio opptefli
traduntut.In cuius apparatu Magnus Saxonis filius,Erici miles, fingulare fidc ipe
cimen edidit. Nam quum Nicolaus matitima Sialandia: loca , ne lquis ad Ericum
tranfiret,a militibus obferuari iufliffet, per Stetinenfis promotori) prrupta a fatel
litibus fune demifftsmoiu fcaph confcenditzeaq; Scaniam perens,gtatam Etico
opem attulit.Nicolaus fugis Iuriam peruenit: 85 ne fine rege prouincia vidctetur, Nico/41u'
fuga 47
Haraldum pofi: fe cunrtis regem declarar. Inde Slefwico propinquans , quamuis r /,
infelio oppido ob Magni ctuentum facinus , feneftam ramen fuam rutam credi tandem
cmim'tr
dit,85 priiini regis reuerentia , 85 quorundam populo primariorum autoritate cida/ur.
f o lfretus. Igitur patefatlis ad eius introitum pottis,clerus regi cum factis obuiam per
gt,omni honore fufcipicns:fed populus 1n eum etiam dentibus frendens , exitium
minitabatut. Etant qui fuaderent in atdem Petri facram eum concedere,tutorem
ib_i quam in regia futurum. Sed ille, fi mpriendum effet, non polluere locum fan
tum cedefed paternis flatuit potius in latibus fib demorandum,qua:cunque fot
tunaminitarctur. Iraq; integiatn procifcens,valida milirum _flarione defendirur.
 a

108 ALBER.KRANTZII
Sed crefcentibus in diem ciuium odiis quotidie oppugnatur, pallimque conlilrn`
ptis militibus ad extremum rex ipfe cacde ciuium matatur, diris execrationibus in
Caput eius replicatis,qud virum fortillimum, iullzillimumfanillimum , Kanu
`t perire vel pallus ellet , vel iullillet. Secutus clalfe in Iutiam Ericus, quum Nico
lai cafum accepilTet,rebus rite compolitis conquieuit.
CA. 17. QV tempore Ericus 86 Bero,Haraldi lilij , patrcm deferentes , ad Eric tranf
ibt , flicius aluri apud illum,li mod fufpicionem pruidillentde fenata. Nam
df, ; pater eorum audita tranfitione,mittit nuncium , percunaturq; quid libiagdum
[/?! videatur.Nullum eius rei indicium illi ad Ericum pertulerunt : intellexir tamEri
:'ff'f'b cus millum nuncium,incerfum quid cum filiis Haraldi egerit.lgitur rex longiusre
IO
dilata,li fort lua fponte rem deferrent , vt linceram monitrarent tranlitionem: v
bi nihil detulerunt,euocatos percuntatur,quid pater apud eos nuncio fuo perege~
rit.Illi liberrefponderunt,percun&atum a liliis quid libi fuadcrent agendum : re
fpondill'c vt exularet in Noruagiamzdillulill'e eius rei indicium, quoad parit con
filio intelligerent. Et quanquamyera ell`et eorum refponfio , minus ramen credi
tum ellzqud non tam fpontanea quam extorta videretur.Iubct rexeos carcere af
feruari apud Slefwicum. Nec diu plt in eum quum fe locum eonndillegcompo
diti iuuenes,genibus eius prouoluti, vincula laxari precabantur, qud innoxij rer
86 conliliorum haberentur. Ericus compertum iam habens de fuga patris eorum,
precantes bene fperare iubet,86 (vt etat mero percalefactus) etiam compafloni Ia 2.0
crymas dedit. Pollera luce Chrilliernus ex aulicis quidam, obuiam faus, quum
lacrari rex petillct,Hellerno,inquit,vefperc rex,mirilic munificum te rilimus a
mici,quum potione percalefatus viderere.Rogantem regem quid eo tcgumento
diceret,explanaret. Quimanquir, adolefcentibus illis, fraternis nepotibus,impu~
nitatem dederas, quid nili tuum atque n_ollrum fanguinem donafti 115 poll`e
quiefcere iuuenes,patris quam tui amantiores? qui lilij regis quam milites dici pre
optant Vifus elli vera dicere. Igiturmandatum dedit , vtquam occultillim aquis
merli pereant.Haraldus horum pater , Noruagiam petens,benign excipitur in 0
diurn Erici. Inde egrellus Iutiam peruenir: ibiq; ctum faciens amicorum , in Vr
nica rex elt declaratus. Ericus ifta comperiens, quamuis elu fub littore mer eflet 3C
. concretum,per lummam ramen dill'lcultat eduis nauiusopias tranlpofuit:86
5;; antequam opinaretur fuperuenis,apud Slupetorp vieu Haraldum intercepit: ex
. tratumq; cum filiis,line refpctu fraterni fanguinis,perdi iullir.Solus ex liis Ola
uus,mulicbri velte tectus elabiturin Noruagia. Alius interim Haraldus Noruagi
' regis lilius,a Magno pulfus,confugit ad Ericumzodioq; Magni,qud vxor Kanu
ti lili repudiallet,quodq; iplius Erici periculum intentalfet capiti,benigne` excipi
tur, fpem bonam ferte iullus. Reduxilletq; ill,nifi domell'icis bellis implicitus dill
tineretur. Na Wandali holles allidui , fderibus ruptis rebellarunt. Igitur omillls
amici rebus,propriis curam adiecit,clafl`em inllruens atq; perarmans, numero
Erm pri- tum milleq; nauium, quaternis in quamq; equis impolitiszprimus Danicorum re 4o
Z,7,212" gum iumenta per mare trahens,qud equitatuW/andali pollerent: memor quan
. tis incommodis Nicolaum patruum alFecilfet Henricus Lubecx dominus .
CAP. 1 8. I 1 v 111 Angliam ducens,vrbem Archon valido aduerfum fe lirmatam in
uenit prelidio,magnoq; vallo diremptam ab reliqua Rugia,ne incurlationibus ve
xaretur.Huius valli cura data ell Halladcnlibus. Egrelli 1106111 per vada Wandali,
oblidentes infeltant: fed ab reliquo exercitu repelluntur. (@11qu artillima: obfi
dionis rex apparatum faceret , territi Archonenfes deditionem pah's conditioni
bus fecere. Fuerunt autem ha: , vt 1010612 1:111111 lidem ampleerentur:
baptizati , antillitem reciperent facrorum , tributaque penlitarent annua. Eratin
vrbe limulaerum horrenda fuperllitione ab vniuerfa natione cultum , se
), appellauereNam lanto Vito occalionem idololatria: cepere. A memoriaenim
ctn/'1.' m'- diui Ludouici primi , quum operante Anfchario , Corbeienli primm monacho,
. _ I l I . y Y

mula" deinde Hamburgenli archiepifcopo, fides 1n Dama plantaretur : eodem cnobio

,awww cgrelli 86 alij fratres,exemplum Anfcharij fecuti, in Wdalis verbum vit dillerni- t
nauerunt, vbiquc patronum loci fui Vitum commendantes plantationi.
qua;
 DANIAS LIB. v. 109
qua occafione quum poflea rcijccrcnt, patroni memoriam iemare : (ed illa
-abuithatuam pro numine,matrem pro Deohabere cpert. (lu/od ii mod Eri
12115 111 1118115 11111111111 Suantouitum tradcre , firmior res coniitiil'et. Tum
autem baptizatisad mare multis,antiflitem illis reliquit,reuerfus in Daniam. Sed
qua mente religione amplexi iintatim apcruerc. Nam vbi 1101115 declinauit,pul
'fo prfule fidem cum religione reijcientes,ad fimulacrum percoldum rcdietunr.
S P E M deindc Haraldo promiiim perfoluit,ducens inAnilo,qua capta Haul Carami
dum impofu 11. Nam vltr progredi tunc ncq; ciilium erat,neq; ex amici vfu. An
no tamen proximo vniuerfam Dania: claifem illi miiit auxilio:qua inilru'us,qu
lo in lioilcm mouifit, cepit Magnum : oculis ac teiiibus ademptis,in tenebris 8c ite
rilitate concluiit, 64: cx fceptrato cucullatus euaiit. Interca rex Ericus lcgibus in pa lfd/vri;
mm
triam renouatis,crrara maiorum emdauit , popularibus pcrindc percharus,qud dandnt.
fine ordinum difcrimine iuih'ti iur quemq; compotem fecit. Sed non potuit ca
0
res ine multorum odio fieri. (lui/bus enim peccandi licentiam adcmit ,iniquo in \

illum elle animo cpere: numinum ramen fauorc confpicuus habebatur. Nam
nohirn'a viione fatellitis prmonitus,periculum vitauit.Vifum ePc homini per al
tos fe montes equo vehi: (ed pratcipitio delapfum, in profundam vallem dccidiiie,
ibiq; confodi vngulis nouarum. Qi/umq; rcx fretum Slefwico rraijceret, 8c
telles qu proxima note vidifiet,n illorum collegio retuliilt,curauit vt diuifo ab
a. 1110 nauigio vearetur , euenitq; vt nauc qua veus eil fonmiator , pereunte , rex
{aluus euaderet. Orta deinde _multate inter regem Eichyllumq; Rofchildicnfem Rex regno 3
ptificem, in tam excellens res peruenir diiidium , vt Efchyllus procerum fauorc, poing/ire 0
511104217:
tota regem Sialdia pellcret. Sed claiie regreffus armatafauorc {uorum tbliixus, de ,
infulam reccpit,pertinaciores hofes extinxgpontiiiccm grani aire mulctauit. Sed per tumul [].

incidit interea cafus , quo regis in pontiicem animus cuntis innotefceret. Nam damr.
Anfcoro Lundenfis eccleii archiprfule abfumptorant qui Eichyllum in (ubli-
miorem graduni dcuocart, rege remitente, qud viuebat in memoria defetionis
in perrinacialgitur quum in ccioncm res deduceretur,adcrat rcx,Rikoni Slei'
viceniium pontiici Rudens. Ibi tum exardeicunt odia,qu in regem pridem er't
30 concepta. Plogus autem quidam in militiam regis confctiptus, led coniurationis
munus in 115 exequendum,rcgi ccionanti reiiterat. Etat nonnihil cau
fa,quo popularium quidam in Plogum et1c&u5,eum cori rege accufabat. Ille dc
fenionis {pecie progreilus in concionemdialiam manu vibrauit. Rex caufa: diri
mende intentus,quum (ubortum in populo tumultum eleuata manu iedarct,Plo
gus diligenter attendens regem inermem ailare, lancca ftrica regem perfodit , 85
vociferans facinus fuum confcijs publicauitfua manu iaccre regem,in regios inde
fatellitcs liberum effe fruire. Ericus Aquini filius, qui in regnum peruenir,
fuper ailiitcntcs regium corpus vltcriore vindicauit iniuria.
E 11 1 v s Aquini tlius,ex Kanuti {orore Erici Magni nepos,hoc ordine CA P. ;
'40 1111 111 regnum. Nam qui {anguine proximividerentut, Sueno Erici,Waldcmarus
Kanuti, Kanutus Magni impuberes adhuc ilij , gerendo regno minus vidcbantur
Eric Vl.
idonei.P1acuit regnum cmendariviro de omnibus bene meritoc qui re ,io {an paf? V. Gr
guini non alienus videretur.Aquini enim,qui filiam primi Etici, {ororem iui Ka /:
nuti coniugcm 111,1 Hlius.Hic eil ille Aquinus,quem confcium fecero

1111111101115 in caput Kanuti : fed ille abiens confors effe noluit , hoc ipfo culpandus,
ud in leuir illum taciturniratc peccauit. Siquid in mal promiflis rcfcindenda
dcs.Sed Chriiiemus interIutios primarius,lium Waldemar renitenti abripu
' 11 matri,produxitq; in ccionern, merita patris commemorans, qud fortitudine,
iuiitiafanirate prcipuus liabitus,non [olm decusfed c nunc falus eilet popu
5 o lo , patronus apud Deum ailiduus , cuius cmcmoratione ilium illis commenda
lbanMota multitudo lacrymas dedit. Erant qui Sucnonem proximi regis lium 1
tollerentJegitima fucceiiione patte in Hlium cile regnum propagandum. Sed 86
Kanutus Magni Hlius , Nicolai nepos , (uo nixus patrocinio , inucnit qui 1
'cmendaren Qu autem eil`et trium pen par xtas, regno minor adminiftrando,
in Ericum memorat ab omnibus conienfum cihvvt ille adminiiraret. Hic prxter
 .211
animi fortitudincm parum natura dotis acceperat , {icut prudentia vacuus , it:
arum amnus eloquio. Carterm ade falutis (: prodigus eileconiieuerat,vt
bellum commiffurus,ne fingulariter in hoem excurreret,ar&ius fuis {oletct ob
lfcruar.Tunc'Efchyllus,cognito apud regem Iutiam deceflifegepcntein Scaniam
maioris facerdotij afeadone prouehitur. Ericus ver infetum antecefforis pro~
poiitum circa Rikonem explere cupiens,pontica1is ei dignitatis incrementa pro
uenire cupiebatcanienf autem vltima quxq; perpeti,qum pontificium in no
familiam transferte prxoptantesbellum aduerfus regem decernuntlgnora
bat populus,domum Domini c fnuarium eius non hereditario iure tranfire ad
poerosfed in rudi populo vis erat pro lege:&(vt verum fateamur)hac ztate non- I Q
55?" dum etant vulgaticanones,qui nunc ampullos circumferuntur.Rex cognita po
" uli pertinacia , ne vnius viri familiaritate multorum in odia conciret, propofito
cefIt , Efcliyllop federn mutare permiffo, Rikonem Sialandia: praefulem interue
nientibus cleri fuifragijs creat.
CA - 2-1- n Je E n A Haraldi flius Olauus,Noruagia reuerfus,patrimoniurn fuum
Yinter ciuilia bella patruo occupatum, hxreditaris titulo repolcit. Cuius petitioni
Ericus illam antiquitatis legem oppofuit , qua reis patria: bonorum pna decerni
tur. Pattern enim eius, eregrino milite aduerfum patriam vfum,decretam hac le
ge fententiam incurrillie. Igitur Olau'us perinde ac iuftum belli titulum acccpillet,
cupidius feditionisnouarum
oblatamrerum
caufam ampletitur . Siquidem acceptam repulf
contumeliam,ad tranzulit licentiam, deq; priuati patrimoni) re 2. o
Olm'f petitote , totius regni inhiatot eualit. Verm diflimulato 1, inlidias regem
ff" opprimcre . in Arnolindeni hofpitio diuerfantem , nou adortus,
. primum vigilibus clandeftinum eius aditum fpcculatis excipitur.@i mox reHe
xis equisfepultos fomno milites ad arma ccitauit, rimiq; portas tueri parantzau~
xilijs deinde fupetuenientium {ociorum adjuti, hollem ref ulere conatum. Ola- _
uus deinde (uo propoto deieftus,in Sueciam ctendit: fedmox Erico Scania
cedente redit. Concionemq; in valle Amenfi (111) edito contratamdiberioris vi
tx promifls aggreffus , regium nomen illco popularium fattore conciuit.
uodindign ferens Efchyllus, bellum ei Lund manu cupidius qum foclicius 3 o
infert. A quo fuperatus pontifex in acie primm, mox in vrbe,ad quam ex przlio
confugeratpbfeflugpoftrem tate vitus,obf1dibus datisdeq; {acramto
2:53: promila,pacem pacifcitur. Sedindign ratus pontifex,primam irritam fii
5 Md cere atbitratus eft, 1uurandum metu extortum,non prziudicare priorilgitur co
Ibi/0 tempra obdum falute, uam primrn potuit ad Ericum in Sialdiam regreditur.
'6"' A quo collaudatus,qudintegritatem regi (eruafl'et,vicis t agro iniigniter munc
ratur. Olauus autem Scaniam in poteftate iam tenensopportunis pratdijs omnia
firmauit. Rex reparatis viribus Scania adnauigat,exercitu inftructus copiofo. Por
tus autem quem tetigit, quibufdam fupcrfiitioforum infamatus etat opinionibus,
qud rex illum attings,annum vix fuperuiueret. Mouet Ericum vulgatus fermo, 4
(cuius generis etiam nunc quxdam in Dania fertur loca,qu:e folent reges vitare)
tum expoftis copijs,archiprxlulem E'chyllum ducem fecit. Ille autem facrorum
quam armorum peritior, mouens in hofem conHixit infliciter, rebusq; ad Ola
uum inclinatis,vix lga cfuluitlta rex fabulis aufcultans,dum pugna: de lon
ginquo (peatot quam duor elle maluit,hoiti vitoriam ceilit. Olauus geminz
pontificis pcrdia motus , eo per vim deftitutolium [ua: partis {urtogauit. `
CA P' 1 A M fecurus regni Olauus remiiius agebat.At Ericus clm armis copi)~ (
&15,1111 Sialandia in Scaniamfacilq; prxfidia nihil tale expeantis Olaui
deiecit. Conlzitutum ab illo pontifcem, turpi nece factorum inuaforcm confum
pfit,nam laqueo appenfumJuda: proditori aequandum videri voluit. Nondum e- go
rat canon ille,de non tangendis Domini chriitis promulgatus. Et folent etiam
vulgata apud militares viros contemni , arbitrantes arquum videri,vt qui (e armis
' " f" immifceat , armis pereat. Olaui primotes amicos comprehenfos mari demerfit:
P' arma multa Olaui partibus proutura occupauit,gratam militibusprxdam. Ola
deinde agmine expedito occurrentem diu prxliatus , extremum
etiam
 311115111 LIB. v. 111
eriam vitum igauitllle conceiiitin GothamReuetfus deinde per Blekin am,
Etico denuo occurrit,i`ed ead qua prius fortunazvitus enim terga deditSeclinfe
-qucntes boites, iniidijs collocatis, per monti fauees excepir, multosq; efumpiir.
@o prelio magna vis cecidit Scanienfi,ptfcrtim Lundenii. Renouatis iterum
viribus,Scani minus fcelie ad vi&oriam,euitat, bellumq; transfert in Sialan
,di Cuius pontifex Ribo,crra`tis quos potuir ex amicis ad arma,Erici partes for
titer turatus eltrnam conferto praelio fugauit Olau. Ille tum Hallandi coneciiit:
ibiq; reparatis viribus,quia aperto przlio par elle non poterat,iniidijs egit.Specula ,
1115 enim qu tranliller in Sialandi,quo fe loco pontifex contineret, e e expedi- ?!
:e to agmine notu qum occulrillim ctendit.Vicus etat Ramlofa,quo fe Rofchi1- A
dieniis epifcopus continebat.Per lumen aut,quod noturno oiiicio pontifex fuc- .
111 iullerat,proditus oppugnatur. Primm quidem armis fe turatur: inde,qud
multitudine vinceretur, obierdas fores curauit. Ciecere clerici farcinas omnes,
vt aditu prohiberenr lioiti-Iac via iubmorus ign iniecir Olauus. At prifex ferro
quam igni (quando id necei'fitas imperabat)dcccrtare malens,colloqui petit Ola
ui,capur tendens feneitra. Nec mora,adeit Olauus , 86 Caput prominens enfe fe
cuit :ita compenfans pontificis fui necem , quem in Lundia perdidit Eticus.
A T Rompontifex horrendis execratonibus ob eam tem periuit Olau, preci- C A 11.23.
piens omnibus Dania': pontilicibus , vt profanarorem lacrorum omnibus cenfuris 014W i
. . , . .. . _ . . . [MP4 dena
: grauillimisq; fui gladi) poems onetax ent.Contendir autem 1n Hallandlam,hoc pa- ,
111110111 pontiicem fcclere.Rex illt'x nauigio fecutus,patum abetat quin capetet. Il- 6_9 da
le fein fugam conijcicns, pontem, qui infequentibus etat tranfmittendus, deiccit : fa'l'"
ita ad tempus ailecuratus. Milites eius magna parte peteunt in fuga. Etat inter mi
lites Eric i,qui capitis lui difctimen fubijt, qu regem fuum faceret tutiorem. Nam
rransfugio ad Olauum fimularo, occaonem quiiuit eius perimcndi. Ibant per
viam equis vetixutn miles transfuga, lanceam omnibus viti bus contoriit in Ola
uum,cqui fui celeritate ftetus auolabat : fed Olauus 16111 inclinans declinauit.Tum
libi nihil arbitrarus tut miles,auiigit.Compdia fugaz quxritans,paludem tranii
re conitituitzfed ibi demerfus perijt. Paluitte enim coenum equum demillius acce
3 o pir,equitemq; parirerequi motu euoluit. Iam Eticus nuptias citeumfpexit: acce
pit autem vxor I-Iattuici Hamburgeniis archiepifcopi german,`(eratis marchio
Stadenlis: qui comitatus tum etiam Thietmariiam cplexus cit) iatis confpieuam
mobilitare feeminam: fed erat(vt aiunt)quod in moribus eius 86 vita deideraretur.
Cuius initintu rex prredia multa 86 latifunda diltribuit ijs, quorum operavfus eil:
in 11oitcm,qu libi in rcliquum tempus faceret deuintiores. ]; 1111 z
mulum regni Olauum viribus tenouatis bellum reparate , nihil cuntatus Eticus
illi occurrit : 86 congrellus apud Thiutam amnem,cum maiore copiarum fuamm l
parte deleuit. Verm non eadem virtute externa arq; domeitica bella peregit. Ex- 5mi i
pedirionem enim fecit in Wandalos: fed is etat ei exirus,vt aliquant melius vide- 011112121"
4o retur,non rentatum quam turpiter tclit bellum: non enim tam timori quam lu- @ammi
dibrio fuit hoitibus. Ade enim apud eu in ea expedirioneinetria fuere omnia, vt
neviroquidem edita putarentur. Infirmi enim cuiufq; in foluda militia arbitri `'
fequebarurfacpelixarum redeund clamantium clamor fecutus,cl~ail`em dimilit.
(; res contemptum eius 86 interdomeiticos 86 inter hoites pepent.Nam}i{/an
dali remeriratis procellere,vr impune nauigarentinDaniam:nonnunqua enim
regiam nauim confecuti, przdam ex ea pericte. @o tpore vix in terram elapfus,
corum euaiit manus,armamtis 86 qu fecum vcxir omnibus,in prardam hoiti te
litis.Nee magn aliquidin rcliquum vitae tempus peregirinterietis annis,quum
apud Sialandiam febri fe implicitum perfentiret, Fioniam quue,vnde etat oriun
5 dus,conceilit : falubriorem rarus aerem inclinato iam corpori, quem natalem pti- Y
mm hauiit. Illic defperato languoris remedio, qui-a corpori non porerat,fpiritui 5,2:
cfulere cupiens,regiam veitem cucullo permutatsvocataq; militum cohorte,pa- m
lam regno renunciar. Tune Elinus vico v\\7ilingo , qui 86 ipfe :rgto cum alijs aili
debar, cuntos de creando rege circum fpettis elle fuiitagijs iubet , vtpote prazfenti
iam militialibetos. (Lug vox vitam regis, quantulacunq; reitabatilbiumpiirgr
` . l)
 in.' 'ALBERL'KRANTZII
fetentis adhuc viuo fibi fuccefforem requiri. @d fuavoce denunciabat, ab aliis
_ ramen audire perqu non potuit. _
CAP-24- S v N Etici filius, qui ante proximum regnauit,quem Plogus cecdit (qui
_que pattern habuit Ericum regem in peregrinatione terre fantx deficientemfra
_ rrem ver Kanutum ducem, infignem, cuius etiam vindiam peregit)
Lyme in regno fucceffit.Duras ver partes regni illi Kanutus Magni filius,patre Nicolao
adim. vnati,fecet:it,qud eodem pene tempore Sueno in Sialandia , Kanutus in Iutia re
gnum inibant: durauitque contentio ad necem quue Kanuti. Apud Sialandiam,
quie infula meditullium regni 86 regia ipfarn tenere videtur, legitima fedes 86 cre
andotum tegum locus effe videbatur. In .cam concurrere qui Suenoni, ob partis 10
patruique Kanuti recordationem Prudebant.0\ui_imque properanterilli regium
eommendare nomen amici contenderent,negabat Olauus , cognomine Balbus,
regiam appellationemmifi populo (cui ius effet decerncre) prouenturam.Sed Ste
lnus vir item primarius,86 qu multis promiflis Sueno cumulaffer, nihil expean
dum duxit: fed magna concionis parte in aflenlim vocata,ptimus Suenon con
falutat regem,86 in vulgus proclamat.Secuta concio,plaufu regem omnes Sueno
nem conclamauere.Et vt ful'fragiis maioribus viribfque fuam cumularct eletio
riem, Iacobum qudam cum Suenone mittit in Scania, qui vocato in concionem
populo,ait Sialandenfes,ctfi de more vereri,in deligendo rege fibi primas poffent
iure optimo vendicare pattes,modeftiori ramen vlos ratione,niliil in ea revoluiffe 2.0
tame conftituere fineScaniorum affcnfu: fuum ramen in Suenonem propenfum
Diwfm- afelum fratribus infinuare voluertltaq, fi Suenon Scanij teg velint, omni
fgje'f fe rerum 86corporum viribus annifutos,vt quod cum Scaniis Sialandenfes cfri
/ tuerint,id perpetuum fit.Patris eius in omnes merita, eorii in illum obfequia com
"" memorat.Commendat filium paternis meritis, vt humanitar, qua patente' pra:
ucnerunt,i,n haeredem profe uantur.Ergo affeum infinuat, faetum aut Sialan
denium abfcondit:86 perin e Scaniotum in cum inclinant fuffragia. Kanutus n
fegnius inter Iutios,Magni pattis,Nicolai aui memoriam renouat iaccufatq; Sue
nonis temeritatem,qui inconfultis czter narionis partibus immatura ambitione
tegnum pracoccupet, indignatione magis fui contemprus qum que de affeione 50
Kanuti procederetlutij quoque Kanutum regem appellant. Sialandi adnauigat:
paternos in ea amicos follicirat,mittens qui maxim Daniz pontfice Efchyllum
(qui iam aduerfarurn parti videbatur) pertentct.llle audita legationc, quum cor
magis quam animo fequeretur Suenon,operas pollicetur Kanuto, quatrens
occafionem,quomodo conferta fetrnonum altercatione ab eo difcederet. Etat ea
rempefiate Lundia: Sueno: qu colloquij de pace fimulatione aggreditur. Verm
in longum ducens fermonem,pra:mifius ab illo nuncius,adeile littoi'i nunciat Ka
nutum,vt etat conftirutumum Efchyllus fermon nimpens,indignatione con
cepta abibatzconfcenfoq; iumento,cum militibus quos habebat expeditos,cten
dit ad littora,Kanutum excepturus. At ille quum in littore neniinem confpiceret, 4o
arbitratus fibi data verba,nauigans declinauitJtaque vrerq; delufus efI,nec Kanu
tus confpiciens,quum veniret,pontilc,nec ille Kanutum reperiens,quum paul
ferius conftituto veniffet. S ueno autem,quum effet colloquium amaritudine fo
rm.' lurum,nihil iam pacat cogitare reputans Elchyllumpccurritillizconfrtaque pu
/7" gna,capit illum,86in ecclefiam recludit vinturn,ex factario facis ergaltul. Sed
du
,. execrationem veritus fiatim telaxar: 86 vt Hdiorem fibi faceter,magna parte infu
??- lz Bornholm donar. J
A PJJ. P longum tempus in medio,quum audiifet Sueno Kanutum in Salandia
copias parare,adnauigar:manuq; conferta, cruento ptlio vincit, ac fiigat. Vitor
_ in Scania, Kanutus in Iuti laceras vites colligit.Tempeftate illa fummus pontifex )'0
vicinos omnes Chriftianos,largitate muneri'i fuorum de thefauro ecclefi,_inuitat
MMM, ad oppugnandos Wandaloshrifi fidem toties rciicientes. Ad expeditionem
'WFM' Gf pietatis plcnam, exciti Saxones aterra oppugnre contendunt,Danis iriari oc
re! 14351 "
1M ;_ curtentibus. Ea res conciliauit regni zmulos : vt interim pofitis inteftinis odiis,
ifs communi ope hoftem publicum vno animo adorirentur. Kanutus Iutiot,Sueno
rl",
Hetbyen
 DANiiE L1B. v.
Hetbyenium nauibus aduehuntur in lioitem : Scanij ac Sialandeni'es tergo im-
t I
minentcs,agmina clauduntJnterca Dobin oppidum rcrra Saxoncs, mari Dani '
obiident, oppugnantq;. Sed interim Rugij cerncntcs cxpoiitis in terratn militibus
naues vacuas, opem iic laruri congentilibus bello focijs, ii hoitilcm cladem (fpem
reditus)lacerail`ent : iraq; oppugnant paucis propugnatoribus defcnfam. Er multis
iam nauibus peiliindaris, Iutij qui aderant, non magnopere moti, tacitis etiam vo
tis hoitcs adiuuabant. Viuebat in cis vctus odium, recensq; de regno diiicnfio,ita
vt n on integris anirriis rcs gereretur , qu minus etiam proipcrata cit oppugnatio.
@at quum longuam depofccrc vidcreturobidionem,vno animo foluunt,rcdi
vl tum in patriam properantcs,qud fotmidaret alter ab altero. Igiturquum Sueno
riis nauigium hoitili mpetu cilet conquailatum , cxliibuit illi Kanutus liburnicam
[uam , fed fufpcum ab hoite bencicium non accepit. Igitur Sucno Slefwicum
conccdcns , prius ramen in Sialandiam Scaniamq; rcdijt , qum ab lioitc occupa
rcntur. Rofchildiam oppidum,iam mnibus valloq; vacuum,communiuit : inde
in Scaniam, vt illam quoq; communirct , rraniiuir.
IN r A Kanutus multorum in Sialandia familiaritate fretus , adnaugat,vt CAp, 2_6,
earn iibi concilict infularn.Rofchildiam vbi iam audit in partes ccifiilemuli,mir
tit virum cloquio magis qum militari fplcndorc confpicuumlllc obequirans,dc
ditioncm Kanuto multis verbis fuadct.Dum autem ille fub mnibus lafciuir,mit Kam;
l 0 tit occulte ciuitati prarfctus,qui iiiaiorem capiant: nam duin inttus fermoni fua- 1": ; .
derer auicultanribus muto , non rcfpicit rcrgo venientcs. Caprus ergo in oppi- x '
dum traliitur : 86 breui fuperuenientc Suenone, fuaiionis fuse merita prmia tulit,
excazcatus ab illo. Nec longum tempus, obieruato remporis cmodo,quum iam
nemo Kanut adeil'c putarct,nauigans Iutia Roichildiam nottu pctir,ab ca parte
qua maris iinu alluitur : 86 ab amicis adiutus,oppidum capit. Ebbonis pratfcfti,qui
iam ad Sucnonem efugcrar, dom dircptam incendir. Sialandenfcs publico de
creto aliincntorumilli itipendia deccrnunt. Scanij non minus propenii in Sueno
nem,collcta etiam inigni perata, principem iuum collato arte locuplerart. In
rctca cauia extitit , qua ex Iutijs primores duo , 86 in re bellica fingulari pritanria,
duabus liburnieis a Suenonem tranfcuntzquorum acccilio magno illi fuit rerum
momento. Contrattis ergo auxilijs,86 inter alios aifumpto Efcliyllo, traijcit in S ia
landiarn,bclli fortunam tentaturus.Kanutum autem fui,prlio pro :crate intereile
non pailifpetatorem itaruerunt. Congteilis crgo paribus odijs vtrinque, diu an
ceps prxlium confcritur. In quo quum Sueno iam terga dare vidcretur,fuorurn 954
vali' diilmis in aciem reuocatus , vitor ex pene vito conitituitur. "
R quae tempora Waldemarus, diui Kanuti ilius, iamprimi'i per:crate armis CAP. 2.7.y
habilis,vt adolefcenti pratclaris milirix rudimtis imbuerct, Sucnonianas in par
rcs conccifit,qud paterna faeinora in Kanuto reformidaret: cuius fauor plurim
Sucnoni virium cciliauit. Paterna ill praefceturadioc cit Slefwici ducatu Sueno
'4o donauitlrat Kanurus alius, Erici illius,iiib Kanuto militantis , qui ad cand bene
ficio Kanuti prxfeturam anhelabat.% cx tc crebra interWaldcmarum Kanu
tumq, pugna fuitzncc minor inter illos de parte contentio,qu;`im de rerum iumma
rcgibus incedcbat.Scmper ramen congreilis illis,inc1inabat - vito
ria. Interea Sueno lioit perfecuturus,in Iutiam traijcit exercitlbi periiga quo
d Ethlcroinitintus, vt bell in Holfatiam transferrcr, qud inde fortaile auxilia
mutuatus eifet Kanurus,prbitur ipondet fcaphas ad trai)cicndum cxercit
pioias: nam ponte' incolx conuulferant iiipcr Eydoram. Paruit Sueno itimulti,86 :
cum cxcrcitu Eydor propinquauit. Ibi binas rtm icaplias repetir. Ardcbat pri- 22:15);
mus vel inter primos traijci Sueno: fed fuis mclioti eoniilio,magn iuorum parte mmf-m
50 ptmifit , qud hoitcs in vicinis latibulis occultari facile erumperent, quum rant
cerncrent cile virium traieet,quantis occupandis ipi fuiticerent.Nec illos fcfellir
opi'nio.Nam Holfati cerncntes cx hac ripa Danos,incurrunt,manus conieruntzad
vnum omnes Dani percunr,quippe quibus nulla fugx fpcs. Nam fcapharum ma
giitri medio ie amne continuerunt, pen'culum fuum cogittes, ne aut traieetos re
ducerent, aut plures traijccrenr. Ita bonapars cxercitus i`ub oculis ducis perijt.
ii)
 , . KRANTZII
CAP.Y 23- num
11 sexpettus
D it tcmporibus Kanutus vaeuam
efr humanitatem,vt cgefiis hof`te Iuriam
pecunijs duci aggreffus, rantam ad
asratium facetent hom
mi
litia: fiipendiaSueno autem laceris ab Holfatia viribus,aggredi illum non fidebat :
fed reuerfus in Orientales prouincias , reparabat exercitum: 85 poli: temporisin
teruallum,quum iam hoftem petiturus Fioniam aduenraret,Ebbonem virum
anicifiimum,cuius ciilio cunagerebat,audir vita exceflifle. Curato qud Sia
landia in fide retinererur,mouit in Iuriam:Wbergenfes,pa&os regiorum veiga
lium immunitarem,primos fibi concilauir..Kanutus autem quum validum vnde
cunq; contraxiffet fortiflimorum militum exercitum,hofti fe prebet obuium,gra
uifiimo prxlio ab hominum memoria confltatus. Sed etat procetum eius confi
1ium,vr quando equitatus fuperioribus pugnis parum illi profper fuiffet, omne ro
bur exercitus in pedites haberet conieumgequato periculo :qu minus fuga: fi
derent,fed omnes prop intelligerent aut vincendum fibi aut moriendum. Mout
:ranma in hofrem : medius autem cum equit cohorte Kanurus incefiit,vr pugna: (pecia
204511122: tot potius quam duCtor effet.Sueno hoc alacrior fatus,quumequitaru plunmum
mf., 4- polleter,monenteWaldemato,rnanum non contemnendam 85 ipfe peditum pe
- diribus opponere. In quibus Wibergenfes equis infuer pugnare : fed alis cquitum
_.'
omnem fuorum permuniunt exercrum. Kanurus hanc ineund pratlij rationem
ab hofle confpicatus,in celeritate tem pofuir,ne ab equitatu crcumuenitctur. Igi
tur mouet in hofem,pedites pediribus fiataria pugna obijciens. Graue ac diutur 20
num prazlium,vbi diu certatur.Pertinaciter vtrnq; refiftitur: certi non cedere. Fa
cil vitori'a apud Kanutum erat,cuius omne robur in pediribus etat: mox in equi
tes conuertit agmen.Sed mal fidebat Sueno acie conHigere cum atmarillimo pe
diturn exercitu: laceffendurn ac fatigandum putauit equitatu,vt paulatim abfum
pris viribus , pertinaciam deponeretvitus pedefterexercitus. Nec aliter euenit.
Kanutiani enim quum tota die prazliantes, nullum ab equitatu refpirandi tcmpus
accepflcnr viribus , quadrato agmne incedentes prxliantefq;, veigia
totquent in vicinum Qppidum. Interea quidam Suenonian partis quum acrius
incurreret tetrogtadientibus, ab hofribus cingitur: validaq; pugna vnus in multos
decertat,multos profternens. Sed Waldemarus amici cafum miferatusfuccurr' 3d
dum putauitzigitut immiffo equo aduolat,illum erepturus. Ar ille iam fudore ocu
los tegente, non difcreuit inter hofiem 85 foeium : iraq; librata fecur in caput ami
ci,f1 intra ille , confeeffet. Ereptum ergo exrrahit, ignarum fo
cius an hollis fit qui vim faciat. Vbi autem amiciflimum confpicatur hominem,
gtarus quidem , fed nec dum indignationepofita, rogar quonam pafro fe periculo
immeti'erit,quo
nutus id cafus
equo ptcipiti praafate
in fugam potuifiet,quodvtrifq;
lapfus, eripitur. ' ingemifcendum eert.Ka l
gt I S v a N autemvicum cuihofies merant,facilirrumpens,obuiumhabuit He
dmmm ham Ripenfem epifcopumlam tibi Sueno,1nquit, hortulani confilio vrdum, qui
windu/11 noxijs exrratis herbis,locum vtilibus vacuefecit. Salutare monitum,fi illo tune v
teretur. Sed ille fine diferimine multis tum pepercit : alios redcmptioni fubijciens,
alios facramento interpofito fibi conciliar: duo foli infigneslatrocinijs , gladio ab
illo funt . Sed multi ex his praeflit fbi ab illo faluris immemores, ad Kanutum
redere:qui interim rebus in Dania defperatis,ad Suerkonem Sueci regem,vitri
cum fiium,concefl`1t. Sed ibi primm benign exceptus,inde vilor haberi,poftre
mm ctemni coepit.Nam Suerkonis filius Ioannes Ptrenuusfed infolentiafuper
bus,ignominiofo Carmine calamitatem eus cpit infetari. Inde ergo comparato
nauigio,ad auunculos in Poloniam refpexr,eoq; contendens,fatis hofpiraliter ex
cipitur : 'fed fpeculator magis habitus quam exul,in nullam vrbem admitrirur. Ad
Hamburgenferninde archiepifcopurn confugit , nfenfum Dani , qud legatio
nem fuam, ab ohm ecclefi lua: debitam 1n omne regnum Aquilonis , Danici re..
fafa - iccerint. Ab eo quidem auxilia muruatus, fidern pertentat fuorum, qui nouiflima
" pugna a Suenone capri , a fe tranfierunr. Vbi comperir quam ocifiim redituros,
( plenus,Saxonun1 viribus mouitin Iutiamlllico fine refpeftu iurifiurandi,con
tempris etiam quos preftitetanr obfidibus,ad illum magna procetum pars redibat.
@Pd
 DANIfE lLI'B. V.l 11;
11011 vbi Sueno perfenlit,dilifus viribusin prelium,\l(7ibergam nuper a le muni
tam ingreditur,ibi oblidionis incmoda laturus: fperabat enim externas vites ho
111 diu aFrlituras. Kanutus fortunam loci veritus, oppugnationem n intenta
bat,fed callra fixit opportunis locis',vt inuetionem comeatuum impediret , futu
rum fperans vt fames 110110111 perurgeret.Seddum circumageretur Kanutus,Sue
no Wandalis bellum intulit.Magis tamen 1101115 ludibri quam terror fuit: quippe
non totis viribus incumbebat, animo femper refpiciens in regni niulum. )uum
ergo nunc vrbe claufus teneretur,famem profpiciens , audendumgaliquid cenfuit
etiam cum periculo. Igitur egrellus 1106111 tendebat cum expeditis 111 111
gnanda Kanutillle iam nihil taleveritus,mane
in tali prim
io diuinis inllzitit audiendis of
licijs. Comperto hollium accellu,trepidi rc ali) arma capere,alij circumfpe
612110 fugam. Etat medius vtrorumq; riuus,quem iam vado meabilem Kanutiani
agnouereuenonianiignorauerelki; res multis fuit exitio: nam equis gurgitem ;
remates pericrunt. Saxones in Kanuuanrs calins, ollendendani virium gratia,va~
dum ingrelli, ad Suenonianos irritabundi tranlierunt. Aduerut Waldemarus : 86 [
obferuato loco, paucis fecum extraliswad prioringreditur. Occurlant dcnli ex P'fif'm
agmine alio,tranlitum remoraturi: 5:01 peruicit fortis adolefeentis infrantia vt per
tranlirct:lo`cumq; capiens,pugnam cum paucis ordi'rur. Plures inde fecuti,am iu
llam aciem inllrutes, fortiter inll'ant hollibus. Sed Kanutiani nec dum terrorem
fuperioris pratlij pofuere: vbi acrius inllate hollesvidentaerga dant vili. Saxones
aut , quibus exercitatio militaris familiarior erat,equelrri praclio vfi,crebro'equo
rum reietu viloribus infultabant: ita fugam moderantes,vt eam non line ordine
86 regimine dirigere viderentur, in fuga pugnantes. Conucnit iam 0011610 111610115,
vt nemini parceretur capto,propter perfidiam proxim rcbellantium. Iraq, 11110 111
fuga capti,liue in diuerticulis deprehenli,iuxta p'erierunt. Vnus cx Saxonibus,iam
ante accepta venia a duce fuo Kanuto,vt in Ripam vrbem fecederet,deprehenfus,
Suenoni ollerturs quoniam vir fortis erat,86 prillina militia Suenoni notus,liber
tati datur. Quiz res illi exitio fuit inter fuos. Nam proditionis accufatus,qud con
101115 futurorii fecellllet, quum diem ei indixillent, ita fe purgauit,vt multis fidem
,O faceret innocenti: fed tamen ab mulis interceptus,inlidijs perijt. Sueno iam iu
111 regis,t0ties vi`t0t nomen meruit. Igitur tutand patrire cur adiecit. Nam duo
locis opportunis in littore maris lirmauit praclidia,aduerfus incurlionesWandalo
rum,alter in Fionia, in Sialandia alterum : led vtrq; 1101105 demoliti funt. Com
pertos ramen in mari 001011 expeditione occupauit: 86 iuxta Fioniam cferto cum
illis prlio,ita retro pulli funt,vt diu cladis meminillent. Sed vt Sueno rex liberius
111110110111 1111101111,11111111111111111110106111111 \Y/ethemannum,qui piraticam cu- P/'wm-
rarer: lege dara,vt nauibus vbiq; repertis vteretur,o&aua quaelitorum parte d0mi-
nis pro naulo foluta. Comeatus necellarios,86 arma vetftitabtmihil pratcrea,ql1t`>`
expeditiores ellent.No&ibus per tranllra fomnum cepere. Ingrelliiri mare,accito
facerdote, velut morituri, fe ecclelia: facramentis apparabant, qu lidentiores fer
rentur in 110110111. Aggrelli holles,piratas facil opprellere,feptem 86 otoginta na
ucs ex his breui cepere,quum ipli vix viginti iaturam lintperpelli.Cliriltianos ca
ptos in nauibus laxauere breuiq; perfecerunt vt mare pacattim habererur.
IN T It A Kanutus Saxonia,un illi magna in reliquum auxilia polliceri no- C A P.30.
luit,in Friliam Slefwici pago contermin (101106111 : nam 86 illa Danicis regibfcm
per paruit. Laxation tributor pollicetur, qua gens illa promillione accepta,ma
gno fe prlio i1nplicuit.Ell: autem regio palullris,litu liumilis,folo aggere mare ex- Fri/i" "l-_
cludenszquo rupto inundat,litq; nauigabilis quae aratr palla 011 terra: fed inunda- :fifkn:
tion fertilitas fequitur. Penates zditis locis extollt, aggeltis intumul cefpitibus.
'f_ Hos Frifon gente conditos, nominis 86 linguat focietas teftimonium ell,quibus
nouas qurtibus fedes,ea forr tellus obuenit, quam palullrem ac humidam pri
mm,longo cultu durauerunt. Ea gens tum Kanuto vites promilit. @1961; illum
f f_aceret tutior,mnia cinxere,oppidumq; ad Mildam lluuium fundauere.S ueno
rcx Sialandia Scaniaq; nauibus impolitas copias tranfmittit Slefwicumdutios iu
bet equitatu 111111116105 adelle. Naues inlignilabore, 101101111 itinere tranfponit in
k iiij
 116 AL'BE`R.*KRANTZII
Eydoram,vr hollzibus fugam impediant. Inde copias ducit ad cingcndum nouum
oppidum, cui 1101115 11101211, natura qum arte munirius , nam amnis placidis aquxs
prerlapfus ab vna, immeabilis palus ab altera cingit. Firmarls ergo cailris oppor
tun oppugnarionem inrermitritlnterea Frifica iuuentus pugne auida,lioirem la
1111 amne rranfmiifo : quotidiana enim exercirarione varia pugnarur fortuna.
Crefcir per tempora Frifiorum audacia,magis magisq; lioilzem lacelfunt. Inrerca
eranr inrcr primores Danotum,qui Frifica: remeriraris non ignari,roris agminibus
erupturos profpiciunrlubent in cailris exercirum ilare in ordine fuo,vr dato iigno
prodear. Ergoad ripam irritanrur Danis Friiijmedunr paucis,vt omnes educanr.
Illi toro 111111 proruunt amnc rrfmiifodmpararum opprimere geflicnresum xo'
fri/7"? [4 _in 1110 011 11115,&: conferra manu proHigant Dani Friiios,tantam
a 5/54' -mulrirudinem opprimentes , vr contextis viminibus ad rranflr paludis pen opus
non ch'cr,quum vbiq; cadauera cforum pro pte illis viderentur.Kanurus id cer
nens,cum paucis equitibus in fugam fe conijcir. Superflires Iriiij gr in vrbem fc
receptant. Rex forriter oppugnar,arbitratus caput belli ineile Kanurum.Vbi mul
10 fudore fanguineq; oppidum diu oppugnauit, acl dedirionem cpulit. Regis cle
mentiam implortes, etiam vltr.ac rari 111111 inuenere. Plogus inerat, qui regis pa~
:rem Ericum regem confoderat. Non fperabar impunirarem fcelerarusc ramen
meruit, dum plus rex deditionis iuri, um proprio afferui indulgeret. Czreros
Kanutianos milites,roties fidefragos,dimiit, przfatus eor odia 1101 111 aequo w.
poncre, cui roties peierailent. Ar Fifones mulae nomine duo millia etiam libras
regi cum obfidibus pendunr.
C A r. 31. K A N v v s nterea ad Imperatorem Fridericum,recns ad imperium 111111111
: ptum contendir : pollicirus regni iubielionem, 111111115 ope reducarur. Ille auidus
my amplianda: ditionis, Suenoni nuncium 111111110611111111111, 0111111111051/1 fe inuifar:
Ifw- magnum iibi ineile vidcndi regis defiderium, quem iuuenis iuucnem apud Impe
ratorem Conradum agnouerit: fe quoq; concit properarc ad Suenonem,nii rc
gni negocia prpediant.Mouit Suenonem tarnfamiliaris ab Imperatore faluratio.
Regio appararu fe Teuronicis videndum ingerir, pergirq; in Merfpurgum Mifniz
oppidum, qu rum Imperator curiam cuenrtunq; principibus indixit, Excipitur si
initi perbenign,regioq; fallu collocarur. Poileris diebus c caufa Kanuri in mc
dium venirer, Imperator fe medium conitiruensjn hanclegem rcs inter diiIdcn
tes componir,vt rex ab Imperatore regnum recognofcar.Kanutus regia fpe poira,
miles 111 Suenonis,Sialandiam accipiens,eaq; contentus GLQLilaas recufer condi
riones,in cum fe copias miifurumytalreri accedant. Sueno circumucnrus,quod
neceile fuit,parerna bona,quibus in Sialandia abu nd abar,ranquam peculiaria,c
dirionis tenore fublegir excepirq; , ne violandz palionis omnis domi deeifer
callo. @9d quia Germanico iuri familiare erar,admiflu facile fuir. Kanutus
5 fponforemWaldemanim depofcitllle fciens quam 111 0111111 parere conditioni
bus,valde recufar.A rege rogatus,hac annuit condirione,vt 11111 ille pareat palisfc 4o
acceifurum Kanuroln 11:15 01115 01011111.111115 111 regnum Sueno,Cz
www iari refcnbit,fuorum procerum conilio non piacere condiriones, quas nemo ante
inw" 06- fe Danicorum rcgum fubijffet. Kanurus etiam quum paa in Sialandia pofceret,
'm' regios fe penares a cxtera conditione fecreuifle dicebat. Fruilratus ergo fpe Kanu
` tus,vadem depofcit. quum regem defercre,aur fponiioni decife, qu turpe
ducerer :vrrobiqg fama: periculum conremplarus,murare parum quam euerrerc
maluit,flatuens,vt quurn rex Sialandiam comcarui 1110 11 ducerer,aliud
pro eo 1110111 afIignarer,nee 1111610 11115, nec honore defetius. Af
fenfus conditioni rex, rriperriram prferuram ciliruit, eiq; in Iuria, Sca
nia Sialandia peculiare benefici rradir : intercifam loco dominationem minus $9
folida: poreflatis gefluram cxillimans.Huius rei gratis. Kanutus denuoWalderna~
rum praedem depofcir. @emwelur ant)repugnantem,$ueno fpfionem iterate
cogir: negansfefi pao obuiam illet,cius in Kanutdefetionem xgr larurum.
A P-S?" I 1 v 11 Sueno perindeac bellorum metu folurus, fuperb cpir agere, pa.
trios rirus procergermamcos habitus fibi ac familie inducerc,epulas maiori lu~
xu 1n..
 _d

1 LIB. V.' 117

xu infimere:quippe qu recns confpeti ritus Germanici oblearuntl Sed eares
in oculis procerum vehemter notata. Honores nobilibus ademptos, hiftrionibus
ac laltatoribus addebat: illultribus fe viris reieisdeues libi fociauit 86 effmina
tos. Nec auaritia: imperauit,profcriptione.s nobilium,quorum ambiebat patrimo
nia, multiplicans : paruulorum exhzredationes ,vt patrimonijs fifcus fuccederet,
increbrefere fecit.Prouinciali oncra ingrauauit,quod (umptuofus ille apparatus
epularum veltiumq; extoriit. Controucriias iure dirimi folitas,ad antiquas pugnz
diremptionesc ad duella reuocauit:popularium alloquia refugiensmon fe pailus
adiri,de more permilit : concionaturus,non leni contentus tumulofed grandi cu
IQ mulato fuggeftu confcenditHaec 86 hor fimilia fait infolitum teicantigmul
torum a rege animos aliquando parenti abalienauere. Sed t iufta caufa erat belli
gerendi in Suecos,regem ramen nuptiarurri fuarum implicuit. Equidem Conradi ?
inter Germanos inlignis principis iliam ciugem ducere parabat,ducebatq;. Cui "fm"
fueminx fals imponunt, qud patrios ritus Daniarn inuexerit , quum etiam ant
Sueno illis lit vfus. Vidit enim in adolefcentia curia Conradic nc rex,recti me
moria Frideric adiens , antequ coniugem duceret ,Teuton ritus amplexus .
P qux tpora Nicolaus vrbis Romae Cardinalis, pontfice mifiiis ad infpe C A P. 3;.
and Nomagiam, quz etiam metropolin depofceret. Venit,vidit, 86 Trdemni /4 .
ordinauit archiepifcopumdem facturus in Suecia, ni Gothi c Suecis de loco 86 5:21:
10 1111. Itaq; relita ea prouincia, qu iam brumale tempus' ingrue- ff?, "rfb"
ret,nauigationem veritus,Daniam terreitri petit itinere,infen(am qud Noruagi
eius ditioni (ubtraxiilet. Sed placare conltituit archiepifcopum Lunden(er,qud
polliccretut arbitri conftituendi in Suecia metropolitani apud illum collocare,
86 in perpetu de manu Lundenis archiepifcopi fumerer Suericus ab vrbe Roma
mi'fum pallium. @am rem 001115 literis Hrmandam pollicetur. Facileq; fuit
impletu. Nam rediens in vrbem Nicolaus,mortuo Analtaioreatus pontifex
fub nomine Adriani : perfecitq; publiez religionis przful,quod priuatae legationis
minifter annuerat. Et quid ctulit Reucra manum(vt dicitur)fplendoris plenam.
Tam facile placantur ab Italicis noftri, (uamagnificantibus. @o etiam tempore, ;
30 dum adhuc in Dania moraretur Nicolaus, reg qui parabat expeditionem in Sue- 7."
ci,tentauit auertere : multis rationibus contendens non elle tanti, cui proprij fan- "
511111151,86 multorum ibditorum {anguinem daret in periculum labo
remq; infinitum.Quid enim ctinere Sueciam,nifi inuios montes 86 1115 nemo
rofos, pro quibus teneret Daniam agris pecoribusq; fcundam Sed furdo narra
bat fabulam: quippe femel conceptum regni deliderium excutcre n potuit. Tam
autem certa iam Danix proceribtis erat de Suecia viorix, vt inuicem iam a
gerent de coniugijs inde ineundis , quum ille cam , 1 alteram libi puellam gene
rofl fanguinis aflcribert. Igitur rex magno apparatu infinitisq; {umptibus expedi
tionem inituens per terrarn agere,qu marinafugcret incmodauecisq; clafle Sw ?
lutimm Hdentibus, cam adimeretopportunitatem belligerandi. Interea Suer-
4.
, 111 metu crebras ad Suenonem de pacelegationes milit : fed nullis conditio
nibus ad cam impetrdam peruenire potuit. (banquam autem magno in primis
initintu parata effet expeditio , infinitisq; laboribus exercitus rraniportaretur in
Sueciam,vana tam fuit omnis ea molitio:vt in Suecia nollzra explicuimus. Effecit Li. s. . .
ramen ea cxpeditio, vt onetata plebe grauibus in cam impenfis, tumultus magnus
confurgeret : qu rex ipfe accurrens,placare haud poterat. Exattio enim tributor
folito oneroiior, plebem ad indignationem pertraxit : ccurrebatq; armata in Ar
nam vallem,magnis concionibus in przfetos 86 reg inueta.Cuius rei gratia rex
Sialdia in Scaniam
intentaretur. traij foris
Igitur plebe ciens,difcuiladpinteriorem
inermisi armatamctum
duxit cohortem,
penetrauitne qua vis SM Pfff#
: manuq;

porreta,quum filentium pofceret,lapidibus aliquot peti cpit.Cedens autem fu

rori,Tokonem vir primarium,eloquio pollentem milit, qui reddita ratione pr- .
feos 86 reg purgaret,plebemq; pro tpore tumultuantem placaret.Sed rex indi
gnatione plenus, multos Scania: vicos iuflit vaftari : 86 tumultus principes aut
nut vitamultauithc Tokonem(quem diximus)prxtcrmittit,qudill ab initio
 :18 ALBER.KRANTZII
commo'uille plebem arbitratetur, 86 perindc excitatum a fe incdium facilius ex
tinxillet. que res Kanuto nouandorum motuum animum fecir,dnm prarcipuam
regni pattern aduerfari regi confpieerct.Scd tumWaldemat-i ducis cum rege con
feniio ade molirionibus eius obltitit,vr nihil proiiceretfltgntum enim in regem
odium,tanrus etat populo inWaldemarum venerationis amor.
. . @o D vbi videre Kanuto itudentes ,Waldemar a latere regis dimouendum
funr arbitrati,alioquin res Kanuti non eualiruras. Submittt qui Waldemaro,iam
nuptias citcumfpicienti , miris laudibus form ac pudicitia: Sophiam Kanuti ger
manam eiferant. Ille autem paupertatem moribus obeil`e reipdit, non facil a re
ge paiius diuclli.Kanurus vbi id inrellexit,rcrti totius patrimoni) fe germana: doris JD
Wax/dem nomine daturum aileuerat. Igitut flexus ea reWaldemams,ailniratem inijt: tan
!) taq; confociatus cit Kanuto charitare , vt ex illo die nulla vnquam dilleniionis of
farare
fenfaintercederet: pailus puellam libi adhaztere,cuius parens infandiilimo prodi
du: rege'a` tionis genere, fuum patrem,virum fantiilimum pariter ac forriilim percmillet.`
fe allena.
Ea res plurim regi fufpeta elle cpir moleitaq; , qud lidillimo Waldemari au
xilio carirurus viderctur : led ramen in primis cauit,ne Waldemar ea de te durius
coargueret,veritus magnam virium fuarum partem cum illo abituram.Sed adolc~
fcentes,tcgiaf: dillimulationis non ignari,accepta commeandi ab illo venia, Succi
arn,pra:dia fua vifuri,petete citiruunt : autem vera cum Suetcone a6turi,Suer
conis fili pro Kanuti connubio poitulandaemegocium fuit. Reuerii,tcgis in fein 0
dignationem auxetunt.Sed rum rexW/aldemarum vprbis aggredirur,qud :emu
lo iuntus fe deletatzlitetis a fe confetis,quaii datis ab amico, fuse inferiptioni pro
latis,iniram'cum holte Suercone aduerfum fe coniuration accufat. Waldematus
ea libertate fuam purgatinnocenriam , qud magnis laboribus , 86 pro rege fubitis
periculis,opponatfals ciitam criminationem. @t verborum acrirnonia ran
tam in rege indignationem ccitauit,vt capi protinus iuiliilet, niii veritus effet mi
litum in ea re conrumaciam , qudWaldemarum omnes 86 diligerent86 venera
tentur. Sed ramen Waldemarus cam in fe regis eiferuefcentiam apud Iuriam ma
gno proeerum concilio queitus, mulrorum in regem odia conciuir.Nec multo in
terpoiito tempore , magno militum numero itipati Kanutus 86 Waldemarus Sia 30
landiam adnauigant, non bellum illaturi , fed vt fe purgarent regi , fecuri ramen ab
mpetu feruoris eius.Triduano inde eolloquio,de pace conuenitinter omneszeaq;`
\ conititura , rex concubia note Rofchildiam redit.
C A P. 35'. IN T n A Wandali nouo excitato motu, bellum Danizinrulcrunt: cuius is
[har : fuit exitus,vt rex pacem pene` ab illis mercati puratetur. At plures genti hoites cx
(rfmffd ufcirans,llenrieo Saxoniar duci,t rebus ilorenti, pecuniam grande m conitituit le
daturum,vt Wandalis a terra infeltatis, ille a mari pacem abillis ncifceretur, qu
acriores m otus ab mulo caucrer in regno. @ingentas argenti libras a rege paci
fcitur 86 mille dux memoratus: quam ille fumm publica collatione cxpleuit. Sed
parum profuir ea in militiam ducis fubarrhatio. Qua: res etiam populati ab rege 4o
animos auertit,deforme ducrium,pacem non armis fed ceniu exquiri.Sueno au
tem quum Waldemarum magis quam Kanutum fotmidarct, rollere illum citi
tuir.Sed neq; armis neq; vinculis pctendum in Dania cenfuit,qud ab omnibus a
mareturlnitiruta ergo profeione ad focerum Conradum in Germaniam,\Val
demar vit comitem depofeit,vtibi vinculis commancipet. @Lam rem etli
occulrillim agcrct,tamcn prodijtliteris deteta Waldemaro ab amieis. Qui ope
ram pollicitus tegi,anr ramen pericul fuum per amicos deteturn obtendit: me
morat quantam regi manum conciliauerir, quae pcticula, qua: vulnera pro eius in
W4Hem4 columitate cxceperir: 86 nunc fe comitem itineris,iifallat,non alted nequitiam
ln/dr/'If fciar prualuille.Rexgt1am fant iurans,fufpicion regir: neq; enim ad deponen
.e rege 1m 50
menfo 4P dum peridiam tanta dei cmemorarione moueri potuit. .Perueniunt Stadium,
fer/tur, cxcepti ab Harruico atchipracfule perbenign. @um vlteriorem condutum ab
eo rex petcret,non annuit pontifex , perdum allercns ab Henrico duce, rerrarum
prncipe. Sed tex Waldemarum fubmiiir,vtinitantius pro rege pofccrcr a pontifi
ce condutumllle euoeans docetWaldcmar,qud fuo periculo tem perat:iraq;
eius

 DANIJE L1B. v. u;
ius gratia ncgaie, uod illi ituruin effet periculollle fuarn pernici' ninoris pen..
dens,inftat precan o.Tum Hartwicus:Qido,inquit,perurges,regis ac tuo nun
cio tertium adiungam,qui Henric adeuntes rem expediant. peruenificnt
i'iunci)l tres,feuocauit Henricus eurn qui Waldemati nomine veniffet. Nefcis, in
qui't,quanto de domini tui periculo agatur? Accepta aut ibi diuertendi oecafone
Suenoriisregem
ncians nuneius, duobus
in itinere effecomitibus relitis,
ad fehabereq; exad Conradumprineipein
propinquis procedit,
fufpeos, l uos pridem
inimicitias exerctes,recens ali-initas feceritin fu perniciem concor $. quibus
vnum ei fraudulter accitum,in comitatum ceffiffe : quem apud ipfum, nouarum
_io rerum molitorem,vin6tumhabere cupiat. @rente Conrado quo pal'o regem
zmulus comitarctur,fdem eius fecutum afferuitum Cradus, generi fui confi C'radi [
ferafarl'
lium exectatus, dedecere fenem fc inquit , quod iuuenis fugiflet, adinittere : malle dei -
ergo fe,generum filiamq;, cum nepote fufeepto, cruci qu'ixos videre, quam imm- ple
fidei 86 finceritats opinionem tot annis feruatam,extrema tatis infamia corrum um rfl
pere, alienq; fraudis propofitum impiiflimi fceleris affenfu iuuareTum demum
.
adfutur fe, fubfidiaq; lattir, li gener, omiffa fraude,palm quos metuat impetat.
H v i v s fermonis ad fe relati Sueno rubore perfufus, vlterioris viz tutatore ne CA 9.36.
gato, in tegnum redit. Breui motarum proccflu, Kanuto 86 Waldemaro Wiber
ga: agentibus,rex quam occultiflim traiecit, occupatutus incautos : at vbi infidia:
30 paruerunt,euiratx funt.Rex ramen fe n interceptionis,fed colloquij gratia venif
fe teftatur. Ille autem euidentflimis argumentis dolum tenentes exploratum,iarn W4dem4ri
/:
defecerant , exprefs regi rebellanres , fiiffragijsq; Iutiorum ambo fibi regium no n
men adfcifcunt.Tum rex eo cpctto, apud Otlienas (nam eo loci fort diuerrerat) .
contraftis in regiam militibus,nunc vniuerfos, nunc fingulos arius cpit perc
tati qua Ede prfens bellum ineant. Refpondentibus alacriter , non fimplici pro
miffo ftetit,fed fidem facramento duxit renoudam. Inter agdum Sueno,vir for
titudine praecipuus , egredirur : mifitque rex qui illum percuntaretur quid abiret.
Mtrftus paternx villx queritur ereprionem. Rex certior fa&u5,reftitutionem pol
licetur. Ille feram effe iuftitiam refpondct, qua quum fiortibus rebus potitus non
30 fit,non fc vfurum in aducrfis. Waldemarum, paterno auitoq; fretus militia: titulo,
petit transfugio.Qiiinq; Sueno Hrmdis rebus Sialandiam peteret, E_fcliyll ma
ximum pontificem conlilij arq; pratfidij gratia euocat.Tum Petrum quendam,`vi
ruin primarium 86 prudentem,cuius conliliores multas agebat,fcifcitatur quid illi
videretur agendum : nam a'mulos,viribus Iutijs mutuatis,fequi regem in Sialan
diam fetebatur. Ille ver pro fua in reg integritate,libere locutus, Ego tibi,inquit,
ab initio rex fuggerebam,vt equitum peditumq; duoribus ita indulgeres,quate
nus aduerfum :rmulos tutiot effes: aut ab his faltem ad propinquos placendi findi
um transferres,eosq; tu,fola contentus fpecie,reuera regnare patereriszfi neutrum
egiffes , breuem tibi regni fruft fiitutum. Tu ver neutram in parteminelinans, /15:75
@j Pfaden!
'4.o quem in locum res tua deduxeris,ipfe primus experiris. Excandefcens rex, quam :enf/ii fr
diu fibi vnum effet fcutum, Perro fe oppofiturum ininitatur.Tuni ille, Meum pro nula
te fcutum femper excubauit, 86 quatcnus patieris excubabit: fed vereor , ne cit natur.

cunlrorum tibi tuorum opus eueniat fcutorum.Qu_od rex auare` diti exiftimans,
num adhuc fatut effet, crcunratur. Effe refpondit ille: fed vereri,ne talem fatuti
tatem cruda fequatur digeftioum quid fao opus eflet,rogatus, In Scaniani,in
quit,edum.Nam hoc loci veteor,ne pauciores amicos quam hoftes habeas. Sca
niam fi occupaueris,mcmotes illi priftina: virtutis,facil Iutios exterrebunt : lin ac
mulis permiferis occupandam,formidandum,ne magnis illic in te viribus contin
entibus, hofiibus contemptiii. Ille fortis viti coiililium aliorfum detotquens,
'fo qud fidete illum Waldemari fauoribus diceret, ctempto flutari monitu , fuam
fectitus frontem , hofiem Rofchildiac fiatuit demorari. '
R A R s N I v s alimentis,qud magnum militum aleretrex nume CAP
rum,vicos multos diftraxit,quorum pretio accepto continerct agmina.Scd neque
fic diu tem pettratatutus,'_exercit dimittere cogitabat. ( vbi Ei'cliyllus per
_fenfit , renifui regis inclinarciain mens, (vt grunt) : c_um aduerlarijs
 no ALBER. KRANTZII
dcfctionis prmijs, cumprimis fuori'i rcg aggreditur , dmittat quos paieerc ne-1
queat,prfcrtim pictatis ac neccilitudinis iura violaturosfilin ciucs ac propinquos
dcpugnaturi cilenr. Rexiam quid molitctur intelligens,quum in defccndcntcm
ctun iua cohorte animaducrfurtis vidcretur, proximis retratus cit , nc bellum
4 factiicgo in pontfice ordiretur. Paulatim autem cxcreitu dilabentc,rcx 86ipfc fu
; gam circumipcxit.Ac iam dimiila vrbc,in Falitriam refpexit, ncminc cx proximis
. quid cogirarct fcicnte.Vbi ver coniilium iigx manauit ad milircs,illi oranr, ne il
lis diftidcns,iinc prlio vinci patiatur.Vitoriam fpondcnt,ii annitarur:mcminiile
iubent,fc cile,quorum forti femper opera vfus,vbiq; vitor etiafcrit : ante pugnam
pudcndam cile fugam. Moncnt ne cx forti rege timidus militum dcfcrtor cuadat. I
Vbi nihil profcccre,vcrii ad conuitia,deteriora quacq; fata 86infc6ta in contumc
liam proloquunturllloq; elapfo,ieipios hortantur,vt magnis animis in hoitem fc
ranttir,fpariiim militandi genus confecuros non cile, facile ccludi paucos mul
tis.Nam cile illis equos,86 arma,86 dextcras vincere fueras,vnius pauidi ducis faci
le damna compcniaruros.llatc locuti,hoitcm cxpcetantScd vbi diu nemo paruir,
Petrus(qucm iupr diximus)ioluendum agmcn faluriq; coniiilcndum admonuit,
perquain itulrum tcitarus, przlium inc certaminis pracmio fubirc. Iutij aur Suc
nonem dc induitria ceiliile rari,tardius inccilere. Scd Sialandicnfcs, qud indige
nte cilent,commilitones dutu ac comcatibus profcqucbantur. Nulli autem eor
rraniitio fraudi fuit,quum noui reges pacati in rccipcrcnt omnes venientcs. 2. o
Duo inucnti funt cx procetibus,qui regi pracititam idcm fcruantes,domi cprcn
di quam hoitibus fc dederc maluerunr,miili ad S ucrconcm Suecia: regem in vin
cul azqui priritantius duxcre cum fide carcerari,qum cum pcriidia regnare.
C A P. 38. IN Sueno ad foccrum perlabitur in Gcrmaniam , apudq; illum emen
S'm' "' fus tricnnium,quuin humanis ille rebus dccciiiilet, Henrici Saxonia: ducis (quem
Leonem cognominaucre)pa6ta ingenti mcrccde (pro qua obfides dedit) Hartwi
ciq, ainburgcniis priiilis armis in Iutiam 1.91; peruenr cilet ad
grande vall,quod Danotum opus dixcre,prcmiiit qui clariitrorum cuitodcm in
genti pccunia corrperct,vr rcierari's porris, iinc oppugnationc rriitum permitte
rct. Ille paetus pecuniam,iuito fc rcgi miniitcrium prbuiile ratus, pecuni accc- 3 0
pit. Sed tum pontifcx dignum cile air, qud cum ipfa proditionis mercede, autor
vno portis laquco iigcretur. Slcfwiciibus extrema minatus, extorfit ccnfum Sue
no.Ruifor mcrces coloco copiose aduetas diripuit, itipcndiumq; militibus er
foluit.Vrbi autem pcrpetuum pcrindciuititium induxir, qud mcrcatorcs inde a
uer,aliadcinceps emporia tequitcrcnt. Saxones pradabundi diiliinduntur. Au
itralcs Iutij adintcriora delapfi, Borcalibus, vbi maior erat rerum liominumq; co
pia,fe coniunxerc.Inrcrim Waldemarus apud Sialandiam audito Sucnonis rcditu
cum Saxonum viribus , concit rraijcit in Iutiam, robur cxcrcitus inde conrtatu
rus. V bi viius cit,tanta accendit alacritatc Iutios, vt omnes vno animo arma polli
ccrcntui'. Miiit iam e Sialandia Kanuto nuncium,qui a Succia reuocatum doccrct 4o
quae agcrcnturlllc non iegnius curfum conueitit : rcucrfusq; in Dani,nauigario
nem in Iutiam maturat.Sed tanta erat vis rcmpeitatis,vt per multos dies inuii'i ma
re cilet. Interim in agminc Kanuti cxoritur fermoN/aldemat cum hoitibus pa
tam rem omnem pace dircmiile. Id ncmilitum mendacio cpoiirum,qud na
uigarionis illos tzdercr,an aliundeiir coniti'i, incertum cit. Ruiticum hominem
diileminaile rumorcm fercbt. Kanutus vbi audiuit, azgre tulit intcgcrrimi viti fa
mam loquacitate tentare. Parcitc,inquir,milircs,linguas liuiufmodi contaminare
Wir/dem@ mendaciis: ego Waldemari intcgtitarcm noui. IntereaWaldcniarus in Iutia fub-
aufcultans quid apud lioitcs agerctur, nihilominus cxercit validum ctraxit.Vbi
audiuit adeile Henric quendam, cui nuper familiaritcr in militia cogriito confo- j'
brinam dediilet vxorem,qum occultiilime ncium mittit, pro vetcri familiarita
rc deprecans,nc iinar,quod in iit,duc fuum retrocedere niii pugna commiila.
Fama volar magni Waldemaro parati prielium : cuius rumoris gratia dux Hen
ricus Henricii (quem diximus) milircm fuum,percuntatur ioco quid rcgulus fuus
agar. Ille n minus cachinno reddito,percun6tarur 86 circfpetat laribula : (edad ~
fen'am
 I>A1~11.at11.v._l m'
feriam petitionem conuerfus,Dic,inquir, per facrarnentu'm quod Romano debes
Imperio,quid tibi fupet belli mole cpettum fit. Tanto admonitus pignore,Rem,
inquit,ver dux audifti.Nam tanta mole bellum inftruit Waldemarus,quta nul
lus ex homin memoria ante illum in Dania. @d igitur cenfes expectand ho
molirionem Omnino,inquir. Nam terga dare metieuloforutn efr. N eius
gratia introiuimus vt fugiamus,fcd vt pugnantes vncgtmuslta vir pruds 85 Wal
demaro pofcenti fatisfecit , 85 duci fuo requilitus , quale debuit vir fortis refpfum.
edidit.Sed ea fuit temporum qualitas,vr ingruenre vere,folenne ftarumq; ecclefa:
ieiunium immineret:in cuius obfetuantiam par aut nihil comeatlls dux ipfe pro-l
lo uidetat.Igitur aut propere redeundum , aut teligiofum tcmpus profanis efibus fuir
violandum: quorum in altero militia: pudor,in alrero Chriftian pietatis trfgref
fio fuit.Sed praponderauir in agmine Chtiftiano obfetuantia re1igionis.Itaq; redi-
bant,fed ranta(vt fetunt) celeritate,vt iter ingredienti femeftreariduo reuerfionis
L:
adquarent,multis farcinis poft terga teliis: qux res rimoris fignific'ationem
ingerebar.lnterea Kanutus iam nuncium de Waldemari rebus fpeculdis mifiiirti
recepit.Omnia diligenrer perfpetaznihil aut paftionibus aut prazliis attentatum.
cam tempefiarem tanta Wandalorum manus fein Fioniam diffudir,vt fi A _ 39. l
altera talis clades immineret,a`tum de infula videretut. Na cultu vacua remanfif- Waldma l
fet.Sueno autem quum pcruincere precibus apud Henricum ducem,vt man eter, r
la parut, l
20 non prxualeretprauit vt nihil Wandalorum viribus qui parerr Henrico,reduce iamjua '
retur.Ea fuit non parua manus eorum,qui ab Aldenbutga in Trauenam per Wia- ff/0 ?
griam maris litrota incoletent. qu; impetrauit. Nam claffe eorum in Fioniam re- n . I {

uerus Sueno,tanto populi accurfu fufcipirur,vt nemo vnquam alacrius. Spondt

rerum corporumq; prarfidia. Multi quit audiffent reducem,vifendi eius gratiaviti
ac mulieres, ex cazteris Daniae partibus adnauigarunt. Ita enim calamitofi iacentis
fortuna mifetationem extotquer,cuius Horentis promeruir inuidiam. Kanutus at
que Waldemarus eomportaris in Fioniam quas ctraxere viribus , facil Fioniam
opprefliflent,etiam multotum viribus exrerorum fulciram: fed teliquiarum com
miferatus Waldemaruspopulo parcdum , pro rege quondam fuo fidelirer agen
ti. Nam autore eo tes in collo uium verfaz, conditumq; vt Sueno cum adfcripra
clientela,Lalandiam ceederet , ibiq; propemodum folirarius degeret: quoad
inter ipim 85 duces de pace plcnius conueniret. Die pofiero Othenas Fioniae vr
bcm lauandi grata repetens Waldematus, Kanuto,ob nfidarum merum balnea
communicate non aufo,a Suenone,eius amicitam ambiente,elatis obuiam Cacris
religiof ptoceiiiorlis ordine excipiturln Albani deindc xdem ab pfo perducitur,
atbitrornemne, pratrer Abfolonem admifioum Sueno intra facelluki fedens,
Sinifira mihi,inqut,iampridem Waldemare fortuna,confortium tu familiarita- Saman
tis inuidit: quanquam 85 animum de te femper bene geflerim, 85 a partis tui inter-
l'
fetore enfis mens n folm vindit exegerit , fed etiam fufcepto aduerfus patru .
40 bello,parens meus, falutem tuam inter particidales manus , fme cuiufquam prxfi
dio conftitut,plenis pietatis armis ab exitio vendicauit. : quem Ericus iunior,
ne parentis mei,cui du militauerat,coeptum excidere patetetur,vt tegni,ira quoq;
tui curam arripuit. Tertius ego puerti tux propugnator accefli : nec mea parcius
quam priorum opera feruat te fciro. Pro capite tuo necdum in artarem perduto,
aduerfiis hunc,euius fidernfocietatemq; exofcularis,arma fufcepi: qu nifi forlic
us aufpicarus fuif'fem,filio Magni immerens pnas luifI'esQinifi me tertium ex'
timefceret,haudquaquam te feeundum parererur. Dum viuo, vitam tibi aduetfus
eius infidias prorogo: extintus,vt me,ita ruum quoq; diem finio. Igitur e tutius
ad opem tua decurrerim,qu plus eam beneficio meo debere cognouerimErni'ic
xo chatitatis ducia,arbitt te pacs in me faciend confiituo,ctentus qua me cunq;
forte donaueris. Tantum apud exteros calamitatis perpeffus, vt ptiuatus aut egens
intra patrix fines degere,quam eatul denuo cferi malim. Arbittorquoq;,vr quum
fingula iufitius itimauerisanter probra duurus fis,potius parentis tui interfefto
te quam vltore roereatum excolereHc 85 iimilia teplieantem Waldemarus in- Wauw?,
tcrpellatenon ubitans,Ftuftrame,nquit,85Kanuti conucllcre perg':
b
l

 } 211.
quum triple paternzeulp allinis non fuerit,cmihiin eius cxpiationem olim iu-1
la perfoluerit. @d : vlterius tibi militare non tuli , non mex leuitatis , fed tua:
perdiz crimen re uta.Nne olim me peregrinationis comitem,in carcerem
necandum focero tuilli? Atqui nili prauitatem tuam eius hneltas vicilfet,inter
vincula moriturus abicr. @des meam , quoties Kanuti falutem per inlidias at
tentatamfraudulentis conlili) nilibus obruere voluilli? @diter autem pares ferrc
'li
"'
F

poteris,quos milites habere non es pallus Verm ne cum reprehenlione propin

quum auertere videar, res tuas aduerfus eaput meum rcltaurare tentabo , plus rni
feratione fortune tu quam credulitate promill'ionis induus. @La humanitatem
quum fcelere 86 fallacia repenfaucris , funplicitatem nollram artibus tuis circum I.
uentam ne exiftimesfed potius lidem pietatemq; periculis loc dedille. Tc Sue
no verbis in lmulationem cpolitis,perlid le arlurum negare,ncera lide eorum
amicitiam expetiturum promittcre: przfertim quum nec libi,qui ex morbo fuper
uiuere vix pollt, aut liberis , quos nullos habeat,confulturus videretur. @iid ergo
nil culpam 86 ignominiam perlidia quzliturMalle iraq; quantumuis triftes for
tunas excipere,quam maximo fama: dehonellamto fcelerat fui memoriam per
totum terrar orbem diliicere , breuesq; regni frultus extrema famz turpitudine
comparere.Dirnill`o Waldemaro Lalandiam ipfe concellit,copias vndecunq; ad
augens , ne per impottiam iniquas paiones fubire cogatur. Venir ollituta dies,
86 in locum prefinitum Waldemarus 86 Kanutus cum omni nobilitate fe recipit. 2.0
45 Solebat familiaritate fretus Waldemarus,cum paucis adire Suenoncmzquo more
nan 86 nunc properans in colloqui Suenonem petebat. Ille dilpolitis armatis,li vterq;
tempera.
accedar,excitata rixa,mdarum dedit ambos opprimere regni mulosSed Kanu
tus fe aditu ctinebat,veritus quod acciderat: quum autem folum Waldemarum
confpicercnt,eontinuere manus. Sed res indultrium vir latere non potuit.Itaquo
ollero die vocatus Waldemarus ab Sucnone in colloquium, n aliter alFuturi fe
dixit,nili folus c lolo loqueretur: nullius congrellionem veritus, vbi virvin'i legit.
CAP. 4o. I r T v in medium ambo progrelli diu colloquuntur.Aduocatis inde Kanu
to cum proceribus, Sueno arbitrium totius fummac in manus collocat Waldema
ri,li id Kanutus { dubitauit ille. Waldemar-us tanta rerum mole in fe .
fufcepta,regni concilium euocat:aliquandiu cum illo deliberat.lnde procedens in
.R :gm: fn' medium,pronunciat: tribus ex aequo nomen regium decernit. Prouinciarum au
parrir dx'
ndrtur. tem dillributionem hoc modo facit , vt ipli Iutia , Scania Kanuto , Suenoni medi
tullium regni, Sialandia, pareat, cum cteris infulis. Fides facramento com
ponitur , vt religionis metu perlidia pelleretur. Inde manus tenduntur in clum:
autor rerum Deus in concionem vocatur. Pontifices quoq; cenfurz (: patribus
interfertis, iis qui pal rupilfent, execrationis fententiam intentabant. Cdilum
etiidelatorum mutu feminaria prodi debere,qu citius in ipfo aditu fiamma op
primerctur. tempore Kanutus, cornitante Waldemaro, Scandi, quam iam
in potellate habebat, periuit , hofpitio excepturus Suenon. pollridie aducn 4,0
tans,Rynglradi petit.Kanutus obuiam illi profetus, vt inuitaret in Rofchildiam,
in ipfa profelfione conuenit occurrentem religiof domus praepolitum. Is cer
nens incrmem Kanutum,Suenoni,inquit,nuncium venit, properare te armatum.
Haulit cum fufpicione cautelam:86 declinans in concionem populi, qux illo fort
die non long agebatur,vitauit congrellum. Waldemarus autem, apud quem bo
fidei femper fiducia pratponderabatuenoni fidentius quam cautius occurrit.
! Stabant vtrinque iuxta Suenonem armatizvtrofq; , li ambo veuillent, perempturi:
anguria lolo autem Waldemaro confpe&0,comprell`ere gladios. @iidanquit Waldema
fmper n rus,ea libi manus vult atmatorSueno quid de Kanuto acccperit,refpdet. Tum
Jar.
rauius obiurgans Suenonem , Hoc ell , inquit , quod crebrius experti in te formi yo
e debemus.Sed ille fe purgare frulra c0natur.Procedtmt Rofchildiam, Kanu
to (cuiillhic ius etat) inuitante. Et primam quidem noem in vrbe Sueno perlu
dos 86 comcllationem exegit. Diluculo Thorberni vicum haud procul ab vrbe in
uifit : qud paruulam illic liliam,quam inuifere pergebat, haberet. FeruntThor
_bcrni vxor , Suenonis familiaritate loquacem , dixilfe , iam rex tertia parte rerum
conten
*C*

 DANIE LIB. V. '- '12.5
contentus es,qui totum tencbasDefcdit fermo fmineus in cor eius profundius
qum putarerurltaq; diem extraxir in vefperurn:quo afpirre , mirrit Kanutus qui
cnatum accerfiunt. De mora percunlantibus Thorbernus ait , balnear vapo
tern capur regis infeilaife,qu rardius ad cnam irerzipfe rex moras purgans,deli4
nitum fe ait puell blandimentis. Ipfa refponii varietas 'percunl'antibus notabilis
etat. Venir in rriclinium : medius honorariori loco pro attate accipitur: difcumbi
tur.Meniis remoris poil epulas,qu minurioribus poculis paiIm ac vari (pro
) difcurrentibus,conuiui) hilaritas augeretur,alei popofcit Suenozqud ea, dum
exulatcr,tempus terere confiieuiffet , vno hoc (; rum genere dcletatus, ;
IQ calarniratis recordatio nonnullos mouit,qud 'n boni moris res initituererured f
tabularo non fuppetentc, ne lufui quidem vacatum eil. Inter cztera ctor Germa
nicus fugam Suenonis exiliumq; Cantilena complexus, varias ei contumeliasfor
maris in Carmine conuiriis obieabat. @ein ob hoc acrius cuiuis increpatum,
Sueno diflimulata moleilzia, fortunas [has liberius recinere iubet: quoniam libcn
ter fepoil:zrumnas malorum meminil'fe confefliisCrepufculo appetente,illarifq;
more luminibus , miles Suenonis Thcrleuus , qui paul Conuiuio egreffus fue
rar,rcuerfus in regiam, occaionem edendi facinoris oculis animoq; racitus periti
flrabar. ; pauliiper arroniro Rupenriq; ailmilis cilitiiler,Kanutus propa(1 I . .
fo in terram amiculo federe fibi proximum iubet. Ille ? eius dignarioni gratias 273527
IO habens,xdc exceditzeueflzigioquc egreifus,exiguo capiris motu Suenoncm accer- fndi
. (, iigni ram latentis ignatus Kanutus, Therleuo euocatum edocer. Cui
quum Therleuus ailurgti paulum iniufurrailet,quorquot Suenoniarum partium
adfuere,eis in colloquium admixti,collatis in orb capitibus, nemini remotiotum
cxaudienda rratabr. Tune Kanutus perinde ac iniidiarum prfcius, Waldema
tum brachiis attrearum, ofculo periuit. Caufam b1andimenti,quum minime` fic
fc agere confucuiil'erb eo cuius ofculum tulerar interrogatus, fiippreflir. Interea
Sueno relitis in arde militibus,per poflicum in conclaue diuertit , preeunte puero
luminis gerulo.Mox in Kanutum 8e Waldemarum fubornatis fcrrum dillrin i
tur.Secl Waldemarus ocius fede exiliens,manum amiculo obuolutam,non folm'
applicaris capiti fuo gladiis obiecit , fed etiam Therleuum acrius in fe , pe
oris impulfu humi praccipitauit: cum quo pariter 8: ipfc collapfus,fcmore quam
grauilim fauciarus eilt. Ar vbi primm pedibus fe exccpir,recepti vulnerisimme
mor,dum perruptis obilantium' globis , foribus exiliret , quidam'obfcuro loco ob
uius,arrcpta cinguli ipiius penfilia, retentarc cum conatus abrupit. Interea aliis,ne`
nois errore facinus impedireturfeneflras reierribus,Thcrleuus humi reidens, (
Kanutum dextram gladio obtendenremfronteconfodit.Excipit fcmianim Ab-v
folon , Waldemarum in tra perturbationc' elle rarus:fluidumc1;cruore capur ma-V
nibus ac fmu complexus, inter ipfos armorum Itrepitus, falutem fuam quam regis
I curam negligcre preoptabar, reliquiis fpiritus adhuc in ciuspeote palpitantibus.
40 Tandem Kanutum fe teneri , cultus indicio expertus , permixrum mrori gau
dium habuitlgitur obfcuro nemine' clifcerni patiente,in eos qui valuas pro
pius accefliil'ent, {lriro ferro proruebarur: _quia tenebrarum accefflo, hoftfne an
commilitones effent,incertum fecerat.Regum fatellites aut in ipfo conamine refi
llendi,aut in fuga opprimuntur. Abfolon obuoluto manu pallio ,inter denfos ela
biturznomen rogatus,obf`tinato frlentio non edit. buios omnes aut itus fru irra
tus,aut virtute vltus cihdonec ad Aufrrales Trniratis des progteffus,q uoridam
amicorum praeiiclio retusyrbe etiam elarus, acl villicum noru pertraniiifet.-Inde
vegetiorem cquum nausn vicum cui mater inerat,media note peruenit,cafus
cdocens occii Kanuri,vulneratiqueWaldemarillle Ver duos ex fuis confecutus Waldman'
50 famulos, illorum inlirens humeris , debilem grcffum trahebat: vires quas naturaf"""
negabat, timore muruatus. Sciebat enim cle fuo capite agentemSuenonem non'
quieturum. At ille Ripravires ambulans : donec equo fuis impoitus , ad eundem
vicum media noe peruenir, qu illum fui cafus nuncius Abfolon iam prcede
barzquem ex villico inde recenter ad marrem tranlile cognouit,pruiis locor
titis e ctendit. Ade corpoream eius debilitatem,duratrix humana: irliirmiratis
. l)
 r2.4 ALBERKRANTZII
necelltas cfortabatlllic procurato vulnere,femoreq; fafcia circumligatomois
reliquias exegit. Diluculo Sueno colleljs ciuibus, nournis zmulor infdiis ap
petitum fe queri:amiculum,quod de induftria confoderat, olldere: Kanutum c
Waldematum hofpitalitatis violatores,periuros,latrones,homicidas vocare : gra
tias Deo replicare, qudamborum facinus , alterius nece propulerit : aduerfus fu-
perllitem implorare auxilia.Affertis eius , quia fraus in propatulo fuit, nulla habita
ell fides.Deinde vt Waldemarum martima fuga prohiberet, omnes omnium lo
cor naues perfodi iubet,nec refici. Solitudines, quibus obrepfifle ctediderat, dili
gentius perquirit. Ille autem tribus folis fretus comitibus , perloca minus fufpeta
reptabat,Esbernum iubens le aliquotlocis Waldemar fpecie oftentatelllc quoq; l.
multis idem locis per alios fieri curat,vt diltratus incertusq; fiat indagator.
. 4r. I N 1 M peruenitWaldemarus in loc, vnde fumpto nauigio tranire para~
ucrat.Sed refelione opus crat:ad fabrum quendam diuerli,eam poflult. At veri
tus ille Suenonem,cogi volebat. Aderat Esbernus,& hominem abltraum vi im
pulit refeionilta vtriq; videbatur fatisfacere,dum hinc obfequium,inde coaio
Temp prxtenderetur. Naui refeta,mare ingreditur,Iutiam petiturus. Sed tta Coorta eli:
'
/ tempcltaswt omnes mallent ferro periilfe. Nimbi cum grandine ita frigore mem
'nu . bra contraxerant,vt ne attreando velo vis fupercffet: interim procellcc` nauis late
ra qualIabant. Gubernator temone rc&0,ventis nauim permit. Crederes latto
nes 8: perditilfimos homines nauigare,quibus infefl clum omnibus viribus in l?
curreret.Sed tempeflas infulam illis permilit,in quam expoliti reicercntur. Nauis
autem quia ad anchoram flare non potetatz fort non erat qua gcretur,robori
bus arborum per foros diftentis firmabatur. Refei vettores , poltero die pacato
Waldenu mari Iutiam perueniunt. Ibi in concione Waldemarus parricidium acculabauho
nu Suena
4pm! fpitalitatis iura cculcata,fde publica falla alterum peremilfe,fe graui(quod often
lunar act dit) afcciffe vulnere.Coorta ell: omnium iulta indignatio,arma in perd promit
fa. tentium. Interea Sueno refeis quz forarat remigiis , opprirnere hollem impara
tum contendcratzfed fminWaldemaro fauentes,no&ibus abripi fccert,quod
ille per dies refecit. Peruicit ramen regium imperium , vt nauibus ad tranfportan
dum exercitum coaptatis Iutiam peteret. At omnes portus iam hoftis prarlidio fir 3c.
mauit,vt nufquam adirus ellet Sucnoni. @o comperto,redibat in Sialdiam,edi
to per illam perq; Scaniam emifl,vt omnes arma pararentztotis viribus petend
regni holtem Waldemarum. Ille interim Wibergam petens, nuptias peregit, po
tiilimm vt Kanuti (cuius fororem duxit) milites libi conciliaret, tant impenlius
occurfurus hofti.Multi preterea ex Suenonis militiafacinus eius perofi,ad hellem
tranlieruntlt quoni Sialandia receptacul c perfugium regis erat, inuadere lla
tuit: fed celcritate 85 animi magnitudine perfecit Stieno,vt prius in Iutiam duceret,
qum ille exercitum tranfportaret. In Humine enim Diurfam fe contulit: 8c c ex
peditis militibus in terram egrcffus , Wibergcnfi fidem ftatuit pertentare. Wal-
demarus viros przmilit primarios ad eius clalfem, que etat Sialdenlium atq; Fio 49
nior: vt ciuili bello abliinentesfcelcri non aililtercnt. Perfuaii Sialandenfes abie~
re: fed Fionia
@am clallis{
r aegerrim magnis periculis,
Sueno czdemq;
putabatur. rpeffa, Waldemaro
Sedprcnilus fugcre 8C illa cogebatur.
Randruiii
petente Esbernus,vt holli conflia fpecularctur, ad `iberg profetus, vidit ho
ffS i5 CCrU'OrCS de Waldemari profetione,pctere Randrufiumllle vt etat magna
animi viriq; virtute prditus,nouilmos agminis aggreditut , equo perturbans.
CAP.42.. S v N N t A N t helles adelfe rati,felh`nt in quiora loca,vt explicato agmine
aciem ltruant. Qro quum peruentum effet , vident Esbernum cum paucis : cuius
contemptu multi in cum concurrunt. Ille at,quo erat militari robore 8c exercita
tione,incurrentes excepit,multos ltratiieVbi autem ingrauefcerc pugna cpit,ce {.
leri Hfus equo abibat : nec erat qui nil de longinquo fetaretur. Obuios interea de `

fuis nalus,collocat in inlidias: qu infequtes fe hoflcs deducere cogitabat, nifl fc

quid ex latentibus,morzimpatiens,oltendillet:quo vifo abibant ad fuos. Przcur
tens ergo Esbernus per cpendia,hofl:es docet propinquare. Waldemarus autem
nec dum copiar contraxcrat,quib.ad preli vtetctur:igitur ducendum tpus
ftatuit,
 DAiNIlE"-LIB..VI."\ nj
itatuir,quoad`ciluerent.Ponrem ergo qui fupet amnem oppidum iungebat con l \
tinenti,partim abrumpens,fuis turamtum,hoitibus interclufionem fecit. quen
War/dema
tus ramen miiiilibus certabat,nolens animum torpefcete deldia. Interim Walde ? (lful

maro tanttun copiarum aflluxir,vt holti obuiam in pugnam exirer ,'amne trfmil' magma 4:
fo,per vada qua? explorata tenebat. Dum aciem explicar, vider ex latere cune at cedar.
matorum non contemnendum.Ratus hoites,conitirir: fed itarim edotus elle c-
militones,in aciem accepit. Tita: autem }: funtWaldemaro copix, vr decima
vix pars iignorum ordines poiler intueri. Sueno autem fpeculatus hoiti multitu
dinem,recto ciilio itatuirrem in lgum ducere , non acie confligere, fed obequi
Ib tando multitudinem fatigare.Sed etat in militia eins inter primarios 'Ago quidam,
huius dillipatot coniilij,qui fpeiv plenus,pugnauidus etat.Is Waldemaro acceilu
ros fuos miniratus eit,niii educerer in pugnam: vnde illi fuorum diil-idtia obrepe
rer,admit'arus.Solereillum cu'm paucis femper multos vincere. Meminerit virot
quos in agmine ducitscircl'piciar hoitium inermem multitudinemmumero illos,
fe viribus pritare. Cut longiu-s diifetat vitoriam? Hac orarione Suenonis conll
lium falutare diiiipauitzigitur educitur in aciewaldemarus cohortem ferruginea
veite fuper armis contetam , iubet ex latere dextero depugnate: alios in liniitro
cornu prfecit robuitillimos duces : ipfe reliquo exercitu medius incedir. Sue
nonis acies non tarn lata quam initruta proceilit:prirnumq; imper in ferrugina
1- 0 tos,quos nono armorum genere arbitrabturfecere. Sed vbi veite, n armis vidit
innouatos,in tobut medij exetcitus proeurrunt. Sepes etat acierum media , quam
pro robote palorum equites rriite non aui,pedites Waldemati conuelle'ntes,pri
mi pugna ineunt:hoites retro agunt.Equit alz circumuolantes perurgentliip
e Waldemari iumenta,proxima nocte nihil paita,ad curfum agilem' circumfere
banrur:contra Suenonici equi ventrib.diitenri,ad curfum fegniores eranr. Vtrinq;
ergo vrgentib. de parte Waldematifacil Suenonici celfere. Signifer vbi fuorum
fugam citcumfpexit,rouocs,in itrepiru non audirur.Signoq; humi delixo,quurn
iniitta renerer,dexttam in obuios exerebat : fed a multitudine vitus,cum paucis,
quum fortem ramen opetam nauailet , cadir.Iam vndiq; fuga, nufquam ptarlium.
Sueno 86 ipfe fug compendia uzritans,paludem ingrediturzequo metgente di
millb podes cum paucis progre `tur.Sed neque lic armatum ferente loco paluitri,
arma etiam pofuit. Longius progreilusfamulis etiam innixus , viribus deitituitur:
ac fuis a fe dimiilis , prter paucos,qui morte triltius duxere regem deferere , in ar
borum radice feiliis refedit.Superuenere agreites, przdam fecuti:86 exiis qui Sue
nonem citcumitetere , illum quis eilet percuntantut. Suenonis feribam profite
tur.Equo impoiirus, inter captiuos feruandus ducitut. Sed a fuperuenienribus c
gnitus , ad Waldemar fe duci orabar. Agteitium quidam,quo feruote incerrum, teme
ferro eaput eius diittingit,peneq; prxfcidit. Hic exirus Suenonis : qui ii pares regni re ragreu
Jelemr.
patererur,paciiieus diu regnaller. Sed pe'tiidiaillum iterata perdidit.
4o

ALBERTI KRANTZII
DANI/E LIB. VI.

A L D E M A v s diui Kanuti ilius , primm'eum Kanuto rex C A . r.

declaratusfugato Suenone,deinde quum arbiter eilet a cfor Wfl/denm
tibus fatus,ex coniilio primorum,regi libi cforribusq, (Sue 9180;
Qt eign `31-
noni 86 Kanuto) decreuit nomen cum honoreNc autem op Has/ef#
preilb per fraud Suenonis Kanuto , ipfoq, Suenone victo arq', rif.
perempto,folus Danie, regn accepit: quod din ac foeliciter ad
miniftrauit. Primm quidem in captos perldia notabiles ani
maduertit. Perptus Vlfo manibus Kanutianot:Therleuus,qui &Waldemarum
vulnetauir,86 Kanurum pereulit,turpi fupplicio aifetuszad quod ibat plorans mu
liebritcr , quum preces intentara: fruitrarentur.Magnus, nouiilrni Etici e'x pellice
l
 n.6 'ALBERIKRANT'ZII
ilius,quum captusextremaformidaret, ab cognato Waldemaro n folum impu'
nitarem,fed etiam honoratam promeruit militiam.Burifium Kanutumq; eius fra
trem,pra:fe&uris donauir. Kanutiani autem milites, non contemi quam viderant
vinditta,regem adeuntrpofcunt vt omnes participes fuper occifo Kanuto confilij,
profcriptione damnarentut. Rex cernens at, quam late` manaret hoe po~
ftulatum, melioti fecum confilio parcendum ratus. Thotbernum enim , Buri
fium86 Kanurum,cum magna procerum manu afiieere videreturzquod regni te`
bus obfiitutum magnopere profpexit. Vitus ramen fortii virorum inflzantia,pro-
mifir, vt quo's illi nominatim dicerent , donec iifdem precanribus teftituetet , pro
fetipturum pollidrus. Tum paucotum editis nominibus,cxteris pepereere.F`a l.
eil enim humanus animus ab odio in gratii deflexus muratut.Cteris eiufd gro
Wallis!)
gis ,vt iifdem porius bonis militibus vteretur, quam in eos animaduerteret , exora
Dana: da tus ignouit. His iam cpofitis,ad reparandum regni ftatum animum intendit. Fla
mein' ma grantibus enim inteftinis bellis , Wdali per occafionem grauiores incubuere Da
[Ar [4607473
10 90mm. nis.Nam Crebrioribus incutfionibus infulas Dania: infefftes, terri fete regni par
tem vafiam 86 incultam reliquete. Hori infolentiam reprcffurus, fimul eti in eos
Chrifti occafionem propagaturus , quam per pattes acceptam erebrius
reiecerant , primam expeditionem in cam gentem acceptuin tegnum decre
uit parare. Arq; eius rei gratia, in infulam Mafner vniuerfi regni proceres,populiq;
oratores in ccionem iubet adeffelbi vifum regni primoribus dilatione adeam 2..
rem opus effe, qud lacerz fint regni vites , loflziumque omnia in expedito. Nam
apud illos regium vot effe peruulgat: qua de re infltrutiliimos elle. fi c
mifla >manu,vif.`toria(quod abfit) hoftibus cedat,vno prelio effe ai de Dania, nec
fupereffe vites renouandi facultatem : vt infolentiflimis hofibus perpetuo ruborc
Dania feniiauMinim ergo vno prelio tanta: nobilitatis vites impendi debere, d
modo vie'ttices parum gloriaz,vi&x dedecoris plurimum funt latur. In hanc fen
tentiarn totius concionis confonant fuffragia. Cuius arbitrio rex expeditionem di
mittere coatus,propofito fuo cefiit.Ab Abfolone rex interrogatus, cut tam fubit
magni propofiti votum defiruiffet,refpondit , ne tam multos 86 fortes viros in dif
erimen adduceret.Ergo,inquit,cum ignauis 86 ignobilibus ingredere, quorum vi 50
Ioria plus glori,pernicies minus damni intulerirlta lepidi ingenij adolcfcens in
dignationem fuam facetia colotauit, regem ramen admonens quid mallet.
.-d-_`
A i. 2. R qua: tempora Rofchildienfi fede Afceri morte vacuata,diuidua plebis vo
Sedlrio in rade furrogando altero fuere: qu quueadeo fimultas creuit , vt exais vrbe alie
fanti ce
mando. nigenis, etiam regij numifmatis rerorem fugauere , domo eius periitus abieafa
res regis animum(vt debuit)grauiter affecit, indignantem tantum efle licentia: po
pulo, vt conciues ciicerent , regi publicat vtilitatis procurarorem mal mularr.
Infituit exercitum in contemptricem fui ciuitatem d ucere,contumacemq; ad pa
n_
rendum compellere.At indignationem eius miffa legatione, nec non ingentis altri
mulCtatione complacarunt. Aduentans ergo in vrb rex,cleri fuper eletione pon 4o
tificis libertatem tutatus eft.Equidem etfi videretut maiorum fuorum opibus fun
datain ecelefiam in patronatu tenete, iurisq; plurimum in deligendo pontfice fibi
poffe przfumeremoluit ramen facrotum canonum decreta eontemptui fubiicere,
fed atbitrium deligendiliberum permifit clero.llli tantx regis dignationi n ingra
ti, tres viros virtute prxcipuos fuo numero regi inferebant: cui aula: familia
quartum adiecere Abfolonem:vt rex vnum,quem vellet,ex his affumeretllle per
mifla facultate non vfurus:iuffit in vnum in conclaue omnes conuenire, ibiq, fcri
pto quemq; defignare quem priores fuam delignationem ii totula:
inuoluiflentmon ignorauere qu regia voluntas propendcret , quum ramen regis
modefiamdutis formula: parentem,honorarent. Itaque accepta chatta fcripfere,
/} omniumq; vota fcripto fignatazin vnum Abfolonein conuenete. Is igitur pontifex
affumptus,regia familiaritate 86 cognatione iuntiflimusnimi corporisque doti
fue La
_91"qu bus pratcipuus eminebat.Animi prfts magnitudo,ingenij fin ularis folertia,lin
gu praecipuus in eloquentia vfus. Audierat is primordio pontificatus fui,vicinum
oppidumincurfione Wdalorum de mari infeft effe. Suoruin domefh'cor ma
nu ar
 '_' D N IIE `ll.B.-'Y1.. 15.7
nu armata e contenderar , holte@numero incomprabiliterprzllnnt'cs{'upera.`~`
uirfugauir, ; eis cecidit,defendencl partieprimordia vioriatum fuer.
zum confecrans. Inde piraticarn, quxncrebuerat, auerrete adorfus , omnes vites
intchdetat , neque rempeflare neq; frigor: auerfus , qu minus turum mare 8:
;1211111 prfateteiuibus. - . ` `:
' 0 D' rempotc,quum afldui Danotum holles Wandal Iutiam Falllctimi P- 3~
que infeflatenr , Falltenfes munirione ad mare firmata, {eipfos quibus potcrt vi-.
ribu; tutabanrutlnerar t prxldio tegius pinccrna,quum holles incuttetenr : :1b-_
aifque illis vtcunque tum petflitere. Sed quidam Faliltenium libera voce pro I""KFM
JO nunciar , prifcos reges in talis ail'ueuilfe calcatibus , hunc ver prima pedum parte fi?"
Aprlrntonibus infflerc:cauillams,qud n proceturn alicui , (ed miniletiis vilibus ____ __ .
permitterer tuitionem prouinciarum. Qtr/)d dium in crumeliam tniniro- i I _
gum,ille terotlit in regiam maiefltarem. Autes regias quum prptas habetct, ' - '
rillimam illis indignationem in Falrenfes immir. Acccilt (vr lieti (oler) accula
tori delator,qui Faltenfesgud Wandalis pro fuaintetdum incolumitare allen
_tati cogetenrrrt,gtauius incufauit,captos ab hoitibus ibi carcerari,regium in hollres
dectetum, ab illis folete denunciati : carrer-aq; in cum modum plurima , qu regis
indignationem pridem accenm inflammatcnr. Iraque Sialandenum (atis elle
putauit viribus in ci ducete, qud Sialandenfes illis pridem infen, faciles ad eam
tern habetenrur. Abfoloni pontifci dedit partes Orientis , ipfe Occiduas cepir
mandas.Sed hunc regis in genrcm inndcuam ,11$ ab alto commoni~
rio fubuetrir. Equidem apud Ringflzadium coorta regi febris,expeclirionem inret- fmm
mirrere,dec'1ue extremis cogitate peregir.Nam ingrauefcente morbo, Abfolon re- {
gi alliilensefperat pene falutis mrorem accepirzhumana quippe ope , .
11 ptidium inlh'ruirim lotate. Nam facra faurus pontificali more , vota`
pro tege nuncupauitrimpletisque myletiisfupremam factorum communionem
regi (uis manibus :Hercbaan venerantet accepta, fudor ingens rorum occupa.
uir corpus: vnde morbi vis auetfafpcm vitx tclliruit allnnribused rum Abfolon,
>vel mrote , vel vigiliis, vel participarione {pirirus conrratam zgtimoniam ade
1,o regiis celauir oculis, vr laboranri grauius laborans decfle non parcrerur. Arramen
breui rerum conuetlone,vtetqueinfpetarae faluris munus Deo recipiens, agno
uir,aclmonitionis loco cedere illis corporum debilitarem. Vnde rex auetfus expe
ditionem pollhabuirc ad gradas Deo perfoluendas cuettitut qud {alutati
{igarione cotpotis auetterit fe ab innocentium infearione.
P 0 1 ver ab tecepta incolumirate regi cura fuir , expedirion in W/:mA A p, 4.
dalosinllitutam , propagandx poriimm lcrx religionis gtaria, intentare: led Rex Wifi
4paucis in conllium euocaris , reliquz multitudini rem vult elle incompetrarn , ne
(vt prius) multitudinis impediarut [ufl-tagiisJr quoniam de Sialandenum alacri- perf1w
tate obfequiolue nihil dubita: , Scanienes appellate opus videbatur. Iflhuc rraij-
'4o ciens , proceres in concionem : animi fui ptoporum dctegir: rem elle c
gloria: 86 meriti plenam, l aflcluos helles vlcifcarut : 8: ira vindicet , vt ad meliora.
transferantut. Efchyllus pontifex maximus negar,in expedito elle claflem rei op
portunamzquipperegionem externis agminibus diffuetam, : 11 quas e
mirrat naues.Rex fubinde,eriami vna lola frgexcunclum (ibi cum illa,ctetm
mnes crumaces fuo le tempore vindicarurum. Efchyllus vbi Hrmatum regis pt
poirum vidit,operas ( pollicitus eil:domellzicis fe viribus c amicor,tegi (poni
der affututumlalandenlbus autem ant denunciar expedi
tionem , qum ft ille exiturusmc 1101$ perfetendi copia lppetat. Landetam
ementum : vbi rex fpeculandi cxercirus gtatia , iuber ingredi. Potrus
maris anfraibus cutuatus, plutima imperitis pcticula minatut: 8c ob icl Da
notum exiftimationeinfamis euirarur. Proximo autem copix in terram progre-l
diuntut. Ibi fpeculando exercitandoque iuuentutem quindena cfumitutc
inde magna
hofl-.ibus pats comcatuum.
latentiot Indevelis,
lit accelfus, non nauivate orfi, tranquillo mari
Ifed temigiisinilunt. labunrut:fcprem
Abloncm fed vt

nauigiis przccdcreiullt, vr (peuletut_loftila lirtora Nihil ille cunilatu parerit

. 111)
 n.8' ALB."ER. KKrANTZfI
Ac prop iamin eonf'pecu habuit hoflzila litrota , quumnautis admon'tibuser#
nit regiam nauim paffo velo rfum reeerqczteramque claffem comitati-.Stui
pefatus Abfolon mftus curfum conuertit._Qt1_id enim cum paucis in hofticoifa
ceret , nifi qud illos faceter de aduentu tegisadmoniros Rex fubinfulam Mona:
ftarionem portus occupat. Mrens ac triftis Abfolon mrentes cernir proceres.
Vna (de more) regiam in nauim conrenden'tes, confident perrinaci filentio, vulti
bus in tertarn demifIisRex tant caufam mutarionis miratus,quid ex alactibus tti
ftes fmt, rogar. Sub notem petiiffe fe portum: qud opportunalabori dies, nox
quieti fir permitrda. Turn proceres in Abfolonem refpexere, vtomnium vice lo
quereturllle autem fiducia familiaritatis effundit procetum indignationem,m IO
ligurien;
Alan 4
lios merit videri eos, qui gloriam tuarn,pattiz (autem, honorem Dei his labefa
fud regem tari intelligant,oprimam rei getendae occafionem neglexiffe. Comearus pro ma
18791).
gna parte abfumpti,quid nifi reditum fuadt quxrete nifl leuiflimos,quibus
aufculret,contempto procetum cfilo: vt quum illi defecerint, remeandi ca_ufam
inueniant.I-Ios effe,quibus in zquo Gr conftitutum,vi&or an inanis redeas. Altera
hc ePr expedirio (vt cerniiur)fruftrata,ex quo folus regnare cpifti.0\uum prima
fir remif'f'a,hatc maiori dedecote inretmiffa effe iam vdetur. fi tempe
ftas ingtuat? ( nobis fpetdummifi vt tu contptusmos irrifi,in patriam, etiam
hoftbus ludibtio reuertamut?Hzc 85 his confentanea ptolocutus,tegem quidem
exacerbabat fermonum libertas : ramen ne monirotem impudentius auettere vi 2.0
deretur, magnitudinem itx, quam vultu ttfie conceperat, moderarione fua ad lc
ne 85 tolerabile refponfum defiexit,dicendo complures operum fuotum teftcs ex
tare: nihilq; tam fortiter ab Abfolone geftum , quod fi necdum virtutc quauetit,
adhuc fais mulari non pofir.Nee pluta elocutus,finem facit,ponrifice fubfecu
to,non oportete amicot monitis grauius fuceenfere, qud plena fint illafidei po
tius quam affentationis delinimenta.Nox qux infecuta cxciuit tempefiza
tem,vr quam optabilevidererurin hofb'co confifrere,potiusq; hoftibus quam pto
cellis opponi.Qi_z tam vehems incubuir per quarriduum ,' vt ne in portu quidem
naues coniifiere , qu minus difiicetentur , potuere. Primotes in littus concefiere,
Abfolon, Petrus, Esbernus, Suno , cum quibus rex omnia fecreriflima communi {
cate folebat.@os cfpicatus duagari rex,cymba traietftus aduehitur: 85militi'bus
Rip-t d longius afiare iu ffis , Pridem, inquit, animo excitaram verbis indignation etiamfi
rfffffl 0*'

ran. occultare voluiilem, vultus prodidetar : nec immerir, dum confultorum monira
in contumeliam verfa viderentur.Equdem fi ea qu poir farum irretratabileil
lata ( ant monirionis in morem pta-iflent , magnum quattidui ac maio
ris etiam tpotis luctum importaffent. Setas monitotis pattes effe, qua: rem, dum
in arbitrio eft,negligentius obeunt, exatam follicitudine profquuntur. Fata :
infera fieri non pollimt,quantifcunque conuiciis infeftenrur. Otitutz vet tpe
fiatis feuiriam prazuidere abfq; monitis quis poteftNeq; ramen quin ea
deliftorum poenas luetit, dubitare. Omflis prrerirorum quetelis , ad tempeftiua 4o
rebus coniila animum opetamq; deuocare par elle. Malle enim fe fpititum f -
Pfff/Jre ciofo exiru , quam expedirionem deformi reditu finite. Excipit Petrus , Etfi fritti.
uert/ff.
rorum ignari fumus,incettumque fit, quid ctafrinavehatlux,ptefenribus in omne
commodum verfis,aequanimiter iti vtrunq; fortes animati decet.Tridui fu erefI
comeatus,hoftile folum in confpetuzquo attao,armis ceder quod neceiliias de
pofcit: bono effe animo par efr. Nam quicquid perculi efl`e debuit in aduetfos ho
Ites,mati expiat efr: tanr futuros laetiotes exirus , quant finr ptimordia dutiota;
Rex collaudato eo, Abfolonem obfetuare iubet mutarx rpeftatis rationem. Pto
xima nore,quaclam ex parte mitigara tempeftas, animos facit nauigdi. Specula
tot regi renunciar eundum, velis paritet 85 remigiis in curfum attentandis. Rex air
SO
moras fore tumpendasllle fubtexuir,bene operam nauaturos,fi vnde mane temi
garinr,e in vefperum reuettantur.Rex quoque,Tum nobis que in con
Cla/f pro fpexeris,tenciabis.lgirut nauigarioni fignum editum ad omnes peruenir: luan
fri/inw.
tur remigiis pottum linquere. Sub terratum prtextu quietiota , 85 qua: fuperari
poffenr maria vdebantur.Ar vbi libero clo vti defaeuiunt , maiotincubuit tem
peftas:
 11;1/1. ..9
, fummaquevi contendentibus remigibus vix eutfumtenuere. Abfolon , ne
fortius dixille quam fecillevideretur, contra vim nititur tempellatis, omnibus te
migum viribus peruinccns profeionem. Nec fegnius rex fuos inllare iubet. Sed
_tantus fuit vndarum a vento impetus,vt alioquin validillim rates cquallat, ini
micum haurire cperint imbt. Rex qu nauis quaveabatur , folutis cpagum
lateribus dehilcereeti vltro timetetur,adu0caro proxime nauis magillro,ptopius
iubet temerario pen,fed falutifero faltu peruenitin alia , tranllatis quoq;
lignis. Efchyllus pontifex maximus fotti 86 perfeuerti diu animo reg comitatur:
fed vila procellis naui , eti annuente rege inuitus redit. Tum magna pars clallis,
.to liuc errore malo permilli reditus,lue qud ita lingerent accepille,retro verla,pro
nis ventis ferebatur. Deniq; ex clalle C L X. vix L X. permanfere : reliquat aut ne
cellitatis impulfu, aut contumacis animi tcmeritate reditum in patriam tenuere.
R iubet magiltros nauium in terram defcendere : vt inter proceres penlato CAP. 5.
Prat-rrr: de
conlilio,quid agendum foret conllitueretur. Ibi mult diz lunt fententi. _ mma rr
bufdatn vifum ell ex re elle , rediturn m attirare: ne paucitate cfpeta, hollibus lu- wn ron/!
dibrio lint. Aliis etiam vifum ell populationiinllandum : qudgens holli fecura, fdl.
nullis adhibitis cullodibus, pecora lineret per littora diuagari. Sed ea fedit omni
bus fcntentia, vt lub nolem vadis Humin pertentatis, proxima a Rugia diuifa in
fula Hithym peteretur: obferuatis aditibus , ne a congentilibus auxili immittatur.
_z o Tanta at celeritate res cpta ell,vt incol produis de fenellra capitibus, quum
equitatum auditent,Kazimatus an Bugillaus ellet,qui ventitaret,rogabant. Sed te
la immilla docuerunt n elle fuos,quos putabant legtimos principes, (ed hollium
globos.Terram ver illam terribili difcurfu vallarunt ferro,incendiis,pracdamque
ante fe agebant opulentam:vicem reddentes populationibus, quas etebras ea gens
Daniz intulit.Interim qui relius etat clalls cullos,a Rugiis impetitur,iam de na
uibus fociorum iniuriam vindictibus. Et vt multis cum paucis oblilleret, ex omni
clall`c relitos collegit cullrodes: paucisque nauibus petarmatis , fortem operam in
tuendafuotum clalle impendit,fecutus etiam in mare impugnatores.Dum autem
abelletrex,86 cum cohorte prtotia in littus venirct , miratur abelfe naues. Videt
~ 3 poll: paulum mari fuum adnauigare prxfeum , tedeuntem ab hollium clluga
tione.Sed quum Rugianos etiam tum inflate videret rex, 86 ipfe cum fuorum ina
nu in naues fe recepit,holtibus occutfurus. Et quanquam xquata pugniam ma
nus videretur,vna ramen in re fuperiores Rugiani etant , qud maris vias tenerent
Dama: in
compertazidcoque ad intimalapli,vndccunque holtem infellabant. Dani ad in fugam
teriora fequi non auli , qud prolmdo non crederent , vari a circumuelis vexa g'ciunt.
bannir. Abfolon quoque ex prxda reuerfus, vbi videt fuos in mari laborare , prda
cultodibus permilla,cum fua quoque cohorte naues confcendit,86 quas a terra vi
dit opportunitates hoftibus ademit. Per Hngula autem momenta Rugianorum vi
res incrementa nancifcuntut, allabentibus femper qui rectes vites aiferrent: qu
l '4.0 magis creuitDanis labor iam non impugnationis, fedmera: defenlionis. Fatigauit
11, res ad extremum Danicas vites. !) fattum ell , vt magna pugnantium pars,
non mod viorizfed faluti dillifa,qu prius lub confpcftu regis fortem operam
impendit,tum velis lublatis fuginirentmec pudor defertionis,nec clamor expro
` brationis a fuga potuit contincre.Tum paucitate confpea ternanenti,
\- acrius incubuereSed rex paucis in conlilium euocatis,quid faciat confultat.
A B s L N I vifum ellin roximarn Hithym infulam ccedere, ibique repa CAP. 6.
ratis patum viribus in holles ucere. Petro autem alia fententia fuit, qud inlignis
illa aucitas,erant enim feptem fole naues ex L x.)nullam laudem magnam autem
cladern pellet afferre,defe`tis comeatibus, fociis dilabtibus,nullo expetlato pr
. fidio: quum interim Wandalorum vites per lingulas horas increfcetent. Igitur
pandenda vela,86 ferentibus vtendum velis, , alia profperiote expeditionc c0
gitandumllilam fecutus fententiam rex totis incubuit ventiszpatriam n line ma
gno fuorum , quifugam ante illum inierunt, dedecore repetit. Sed Wandali iam
in fugamholtem verfum infetati , omni nifu conantur aut capere , aut mergere
tam paucas hollum naues.Telis autem Danor fortiter repulli,tet frulra anuite
 tgo ALBER.KRANTZII
bantut propius accederezter repul, clamoribus 86 infultatione , qudo armis non
poterant,Danos irridebt.Rex autem obuias fub patria: lirnine naues habuit , qui
bus tranitum mutatet.Sed primm in Seaniam,Efchyllo pont.max.venirem ex
cipienre,declinauir. Rex autem huius expeditionis pudorem diu valere n paifus,
autumno proximo vites ex Scaniis 86 Sialandeniibus frequentibus renouauir , ra
ris autem ex Iutia nauibus.Aderantex his, qui prioris fug macul portantes,nunc
rege ac fociis reitibus abolere funr conniiiLM enim pudentius tum fugerangnc
I flat We- impeniius in arma ruunt.Petueniunr profpera fatis nauigarione in hoitic tertam.
4- Arcon vrbis fubieam prouinciam inuadunt populabundi: magnamq; prxdam
pra: fe agentes , in littus redeunt , nauibus impoiituti quae ceperant: 86 ecce hoites I
de longinquo agmine paruerunt.Suborta autem nebula ex oculis vtroruniq; afpe
tum eripuit. Qta durante,86 Dani itipandis nauibus , 86 Wandali propinquandi
per caliginem hoitibus viam inierunt,per vada illis com perra, hoitibusque ignota.
Priilaus etat Danorum perfigio partes iecutusls regionis peritia paulumin caligi
ne excurrens, renunciar propinquo adeile hoites : 86 iam feniim fol dillipans ne
bulas emeriit.Rex audito nuncio,inuenire illos refponder viros,qui fat fug pta:
ferant: iubetq; in ordines coite pugnatutos. Iam fub liquido afpectu itant , ordini
bus etiam ipi inltructiDant iignum pugnzsfortitet vttinque concurritur,cadunt
plurimi. Duo Danorum equites ita infeitis incurtunt haltis , vr ante regem ambo
cum equis deciderint. Rex 86 ipfe in pugnam properans , vtriquefuperincidit tarn 2.0
graui lapfu , vr iinilter tetr cubirus ingeretur. aderanr ex primoribus, equis
dilapi regem erigunt. Matite, inquit ille, hate ruina hoitibus minitetut: fortes cite
_ viri.Et in equum teititutus, pugnam initaurat. Nec diu itetit dutia fortuna: quip
22:12? e viti holtes tetga dederc. Dani fecuti,multos in fuga ceperunt,aut peremerunt.
' _ Portis Danorum miles longius infecutus,ab hoitibus intercipitur: tantamq; acce
dentium itragem facir,vt pen folus fubiiiteretDemum multitudinevitus,i`u _
a fe fatam ittagem occubuit. In ipfo vado trucidatimulti , dum viti vitoresquc
pallim caderenr.lbi Esbcrnus Abfolonis frater, fortiter pugnans, dum iidtius ho
itcm inuadit, pen periit. Fruitra illum equites conati lunr extrahere : vnus arq; al
ter,ac item tertus cum ipfo fuerant interceptiPeditum opera extratus,cxa 36
nimis afpicitur : fed voluto corpore , dum vnd proiicit vomitu,oculos aperit.Per
calefatus autem, etiam lingua. recipit oiiicium: fed diu permanlir exanguis. Tali
fortium virorum opera tum peracta cit vitoria : eifectumq; cit vt ex eo die Wan
dali in aciem aduerfus Danos non delcenderent: fed leuibus prliis aut exeuriio
nibus reliqua bella peregerunt. Hic eit frutus huius expedirionis. ingentiautem
prda itipatis nauibus,in parriam vitotes rediere. 'I
A P- 7. V N o tempore afpirante,anno(poltnaturn Chriit M. c. L x r. rex iam totis
I I I- viribus incubiturus bello,magnas vn 'que vites conciuit.Conueneratq; frequens
" Iuriotum,Scaniorum,Sialandeniium,Fioneniiumq; multitudo: itabatq; clailis in
anchoris, nauigarionis porrunitatem expetans. Tum Rugiani priori calamita 4o
te commoniti, legatum rniferunr Domborum, virum prudentia 86 facun
dia clarum. Is quum fciret quanti apud regem Abfolon eilet, illum in primis adiit,
fequeitrum faciens fue ad regem legationis.Illc cum legato regem adir inloco,quo
(vt diximus) frequens clailis conuenerar.Simul vt vites Dania: contuitus in armis,
quailibet conditiones pacis non tecufabat.Sed euenit vt dum ibi motaretur,Iutio-
um comearus iam pen abrmptus , qud rempcltas nauigarionem non permit
teret,iam illos domum refpicere coegit, reditum promittentes: fed Scaniorum at
que Sialdcniium abundanta adiuti , perititerunt. Fionenfes autem quum fa
Wmlabri cere monerentur,acerbius fe oppofuere. @am rem,cunta diligentet perluitrs,
13:21:22; oratorWandalorum quum compeilet,qui antea pacem fupplex petebar,cper .sa
d D. ta dilleniione in exercitu, arquas pacis editiones obtendebar. Sed Abfolon rogar,
Si? quibus tandem, ii impetret eiiderata, modis fanciri iirmariq; velit accepras cdi
' tiones. Ille fe pro genre fua iato in vndas lapillo, fdera fancirc refpondit : vt ii pa
obuiam illent , ita perdirum iri mergcndique viderentur. Abfolon obiides fo
re dandos replicar. Dombotus viciliim a Danis obfides repofeit. Tum pontifex,
Wanda
 \.

DANiA travi. ' 'ai

Wandalos Danis non folm obfides, fed etiam claffcm fupplemento dare con
fuefie : nec vlla farum memoria , vt datent Dani illis aut pignora aut obfidcs. Ad
lisce Dombotus,fiducia plenus,Qua es prudentia,tria foles expendere temporazvt
non mod prterita, fed etiatn prfentia fiitutaq; metiatis. Olim quidem ea gen
tis noflzr vefrq; fortuna tulit,vt 1 veftris cedentes , aeciperent leges ab illis:
rerum mutata viciilitudinemunc alia depofcere videtur. Noftra diis fautibus fio
rent omnia:vefra qualia fint,ipfe_confpicis.Fines veftri armis 86 exercitibus tutan
tur: noftti fitu marcidi culturazq; inopes iacent. Nofitarum diffufio partium vix a
lend quam genuit multitudini fufiicit:86 ramen quos omnifariam pottiotes ad
tiertis,non mod fuperiores,fed etiam pares habere contemnis.Tunc demum tri
buti nos exatione follicita,quum 86fottem nofitam fucceffibus quaueris,86 earn
malis, uibus tua nuncpremitur,affe&am confpexeris. Dombotus. Sed Ab
folon difiimulato indignationis fpiritu,paucis eum refpfis excipiens, ad re quz
accepcratprofert. Vetm pertinax freti fuitia , nauigationeminterpolan , ex
editionem fecit euanefcere. Legarus autem pro more quo inuicem Dani cum
wandalis vtuntut, tam diu tenetur , quoad illum placido refponfo abfoluant : ne
tarn fpeculator qum pacis arbiter Videatur adueniffe. _
R autem debellandx ptouinci maius opus effe reputans , quam vt folius A 1'- 5f
eius viribus expedirctur,c Saxonum principe Hentico,cui Leoni cognomen de- 521233".
`a o derunt,per nuncios agit,vt cmuni ope terra,86ipfe mari Wandali _aggredian- 1.
. Non inuitus dux ille legationem accipit , iampridem amplianda: fuz in Wan- 3:21?
dalos ditioni intentuslgitur faa vtrinq; pollicitatione, vterq; parat exercit:rex g '
mari totis Danix viribus,dux terra aggreditur. Prima illis in Obotritos fuit expe
ditio : Magnopolcnfes nunc vocantur. Nam rex Polam infulam aduehirurxxpo
vfitifq; copiis terram populabundus ingreditur.Saxones id ex alio latere faitaue
rezvt nonnunquam ambor agmina fein campis confpexetint. Prim rei inclina
rion paffi Saxones,pabulatorcs multos incautius egreffos,ab hofibus interceptos
amifeteSed huius rei damn ftatim pari clade aut maiori compenfabanr.N mili
tes armis fupern teis,ve1ut pabulandigratia fparfiin gradimtur.Wandali obiet
3 uato tempore profilieruntlbi conuerfi conglobatiq; Saxones,ad vnum omnes ce
ciderunt.Qu9ri'1 princeps Niclotus etat : cfiq; caput palo defixuin circumtulere.
quum in caftris Danorum vulgaretur , 511115 eius Priflaus , qui iamprid odio
fuperfiitioris pattiam declinans,ad Danos confugerat,cumq, illis militabat, audi- ,
_ ra partis inotte,quum coeni'rarer,maniun paulifper ab efcis retrahit,fufpiranfq; ait, f
Non alia debiiit veri Dei contemptor morte interire : nam partem illein clis in
dignum duxit agnofcere. Interea' Waldemarus , 1 Duci collocuturus de
communi bello getendo,medium in locum occurrit. Ibi in longum duto fermo
ne , ab ducetex deducitur in : fplendidoq; cxceptus epulo,ab illo regio faftu
lionoratur. Omnia ad luxum compofita , ira vt principe dignum fpldorem regiis 34
'40 oculis infettet.Interpofita deinde mora,quum ex variis preliis,qua: leuia multa ac
cidcrant (nam totis aciebus Wandali dimicare non aufi,excurfionibus hofizem fa
tigaban t) cafus emergerer, quo opus videretut iterum Henticum ducem interpel
lare. @mfp eircumfpiciens rex aduerteret animum perquirendi Rudio
follicitum mittetet, alrerius cquus claudicate , alrerius raa arma, nnunquam
etiam valctudo obtendebatut,omnesq3 miniferium recufaretit periculo plenum:
Abfolon folus fe excquendz rei cum expeditis oercbat. Legendotum comitum
illi permiffum atbitrium. Proximum quemque fanguinc elegir, fideliotes ra
tus in periculo. Sed 86 Priflaus, quem diximus, Nicloti filius,quem Waldemarus,
fororc in mattimonium data , aretiflimo fibi nexu conftrinxerat , iampridem pa
go tri pro fupcrfititione paganica infefhis,ducem itineris agere pollicetur. Itaq; con
feenfis equis ducem aggreditur inquitere: inuentumque regiis mandatis confalu
rat. @mfp dux illum noie proxima fecum rogaret quiefcete , vt exceptus con- ff/32m;
uiuio pro dignitare trataretur : ille caufatus regem anxi refponfa demorati , fi- 2:52( C
bique effe quod in ordinandacollocandaque claffe in primis curaret: xgr abcun
di veniam impettauit . @unique infcenfis equis abire cpiflent , quidam
 1

131 ALBER;KRANT211
' lSaxonum rimotibus adir ducctn,increpirans , qud regios proceres fine comical
'tu,petmedios holtes,in grande mittat periculum.Reuocari, ptatlidium Saxonum
demorari iubentut. Sed Abfolon nouis caufis motam excuins , nihil illi opus effe
aitmagfuo malcns quam alieno periculo redire. Denique ram fc petrinacem cgit
11 comitatu, quam fe egetat in demorando. lAlactiter ergo egrell,quum
"MV" in patentes campos abiill`ent,Priilaus fuccuills ftnis accelerare iuber.Ego,inquit,
11 meore's arbitraru agctetut, fottimorum militum ptzefidium non tecufare vel
lem.Pet medios vadimus hoftes, iam per equotum veftigia noftto traniiru cer
tiotes. Scio acetba meotum odia : parenrem de nobis vindicate , illique parcntate
atdentiilim cupiunr. Igitur commoneo fortes focios , vt manu conferra cadere I.
quam capi patiamini. Illa ell gemis nollta: in fanguinem notrum (itis , vt non 11
nant impune abire.Memorcscrgo quifque chatiflimotum pignorum, gladiis tem
agiteDanica vos gloria commouear per tettarum orbem vulgata,vt virorum mo
re pugnanres, non vt inertia pecora capiamini. Magnisclamotibus canribufq;,de
more gentis , alacritas tefliicanda: minus atmatos in medium agmen capiamus.
Nec ramen fortuna catuir ea admonitio. Tettiri en'im , vel alacritatc vel inaduer~
rcnria delufr , incolume illis iter prazbuete holles. In teuerf,regcm anxium,
iam de produeftiotibus horis fmifttum aliquid cogitantem,exhilatauetc.lnttomil;
fis quoque , quum adgratularum effet de fuperaro periculo , vicinum amnem tex
percndum admonetur , vr ad ducis properctptfenriarn. Magnis nauigijs imper 2.0
uius amnis,patuis tentandus etat.
C - 9- Ic 1 v defixis per anchoram maioribus , habiles vadofs locis rates infcem
dunt. Iam hoftes hoc veriti , multis in vnum locum conrta'tis nauigiis , tellitere.
Dani locotumimpetiti , fazpius hrent in vadis: fed deliliunrimpigre, manibus
promouenres quae remis non poretant,in ipfis vndis conflitatiincurrentibused
etuicir Danotum inltanria , vr hoitibus fugaris , laxorem amnis in lacum dilfufi
Rm* x viam tenercnrzdifpulifque hoftibus , quacunq; voluereirer tenebant. Sueno cum

expedita militum manu vicinam lacui vrbem Rotock ndum magnis (vt nc ell)
mnibus cinramfcil expugnat diripirq5. Vnde amnem Wernouiam nunc di
ctum, qui tum Guracta dicebatut accipetc debemus. @ern in locum Henricus
dux cum exercitu venir,rtaie&ufq; regi colloquitur de fumma belli. Interim in lit
rore obequitantcs Wandali Danis infulranr. Ptcipu Ptibillaus Priflai germa
nus,fratti maledicir,qud cmunis parentis cforibus communione foeieturziam
enim inter Saxones Priilaus agebarllle conuiria tefetcns, gtarias eri illis fc debetc
conrendir,qui fe detertimo patente deitituetunrznon illum agnouilfc parrem , qui
ingratus fuerit omnium communi parenti Deo. Dum autem rcx colloquium fe
rit , fupetucnir qui nunciaret adele Rugianorum . Verirus tex , ne fe amni
inclufum claile prohiberenrJnito colloquio ad exirum properarfli pemenienS
nihil hollile confpicarutzfcd recepcrant fe iam hofres, fubduis nauibus in recon
ditos iinus:larebanrq;, 11 forr Dani tertam denuo ingreil popularenrut , ipfi rune 4o
clafl inuehenres perdetenr , fpemque reditus interceptis nauibus adimetent. Rex
quoque callidi conflli) non ignams,atrem art deludere qutir. Mandatum dat v
ni ptfeis , vt accepta cohorte vicinum vicum incendatzvr holles confpicati,
arbirtenrut vim Danotum in conrinentcm excurriffe: interim ipft nauibus quieti
demotenrurzaduetos Wandalos ita in pugnam exciros, aperta fronte non ccur
futos.Nec regem fua fefellir exiftimatio. Nam imum cetnenres Rugiani, vacua
tas naues arbitrati,incuttt.Sed quidam tegij inflzituti non compotes , cirius quam
debuete fe ptodidetunt.%o confpe&0,tetro vet,dolos vitaucte.
CAP. Io. M D 1 dies zlliuum folem acrius incalefcete fecit : vnde Dani produtis in
fuperiota nauis velis,intus fomno incubuereSupctuenir maximus Danot ponti
fex Efchyllus,Hifcine,inquit,rumulis milites corpora iam fepeliltis, d animi exet
cendi fotent? Rex vocem excipiens,Facile,inquit,hos rumulos ell: difcutete. Turn
vicinarum patrium biduo fata deptatdatione, ad Otientalem regionem Rugia
nos fugientes infecuti ptopetabanr. Iam fe milites pugna: aptabanr, iam arma rel
que expedientes, quum nihil ptatter pratlium aut cogirarent,aur cupetr: holtes de
~ pace
 DANIIE . v1. 1
pace agebant. Nam Domborus initio expeditionis ad [nos reuetfus,iter de pace @im .
aturus,ignem
etiam clamans in
delittore excitat,fignficand
longinquo,non gratia qudAbfolon
poterar exauditi.Se'd colloqui
cexpetetet.@i stijl.
rate excipien- .
dum negabat, interdixitq; ne Dani pacis cupidi vidertur. Iraq; quum nemo alla
rurus aduentaret,propria tate de littore confcenfa,Abf`olonis prtotiam expetiuit,
obfecrans vt pacis fequefir ageret ,iam obfides fpondens cum obfequijs. Contra
Abfolon,quafi eotum qu pofcettut ignarus,defettas Dani infulas numerabat,
memot eotum quae ab eodem obiea filete. At Dombotus vbi auetfum a caufa
pont.animum aduertit: Non vacat,inquit, oprime pont.qud perfonam tu con
IO fiituenda: pacis fequeftt interpellamus,beneficium hoc a domo 85 familiaveftra,
abufq; aui tui memoria mutuare foliti.Ille d vxit,prouinciar pattonus efl: habitus.
Filiorum eius fi quis fupereffet,legitim hxtedem eonfiituend nofrr prouincia: _
agnofceremus. Ad nepote quia tes peruenit,fupplices ribi,quas auo patriq; fole-
bamus,manus tendimus. Germanum tanrm natu maotem tibi pofthabe
mus,cui te dignitas voluit anteferri. Paruimus dum vn in Dania fentitetis: fed d
in vifcera vetfi domeftica bella fouereris,multorum in nofiris alita efr audacia.Sed "'
ramen hoc prftitimus difcordantibus,vt ad concordiam citius tedireris.Cur ergo
pacis port, quam inter vos refetauimus,ipfi introire vetamur Si vaitation qua:
ritis,ecce ante vos agri nofrri. Nam ita decteuimus,in rcliquum vobifcum non at
10 mis,fed precibus agetezrepulfi teuertemur. Si feruitutem quxritis,dedirionem
precibus o_fferimus :fi fanguinem quartitis,iugulos ptbemus. @id efr rcliquum
quod a nobis expetitut I-lc quum dixiert, Abfolone nihilominus Dania: vafias
ptouincias numerante,85 nter obieta teplicante quod ille gloriabundus iaiauif
fet: fubiecirWandalus,Audio altius tibi infediffe vocem exprobrationis illius,qu
non fatis digeiiam effudi. Atbitrornos fatis iarndediffe pnatum vnius improuidi
fermonis. Non tam iniuriatum memorem incidir dicenti auditotem adefle : iraq;
venti verba fuerelam fanioribus cfilijs 85 fafa 85 verba pnirendo tetraramus.
Igitur qu promptiotem fupplicibus veniam permittatis , plures efris habituti fer
uientes.Iam clades in hac nofira gente,fine veftrarum rerum detrimento efle non
50 poteft:quicquid hinc perit,vobs perit.Etgo fi Wandali rebus patcendum n du
ciris,Danic< faltem glori tribuatis,vt quam multos habear quibus imperirer.
fetmonum inclinatione demollitus Abfolon, apud regem effecit, vt acceptis obfi- pax mi
dibus , rex in patriam viftor cum incolumi exercitu tepedatet.- ""
A foris parta : intus domefticum oriri incendium ea de parte C A p, 1 I,
qua minus debuifiet. Nam Efchyllus Lundenfls archipontifex,quum thefaurum
{ contemnendum in Gallia depofuiflet , flagrante Ciuili bello : iam pace
reducdum cutauit,mifiis in eam tem vits religiofis. Qtr/'reuerfi Stadium,feden- MMM/i g
tes ad menfam,vel iatantia: caufa, vel forre` qud pocula deeffenrmultitudni ac
cubantiurn opportuna, aureum vas protulerunr. @d nonnulli videte prxdis af- .
40 fueti,ingentis thefauri fufpicionem praaferenres, iam de prreda cogitarunt. Egref
fos obfetuauerunt,85(vt quidam ferunt annales)in Albim prcipitatos demerfere,
aurum auferentes : fed (vr Saxo fcrbit) in Holfatiam prcurtentes abitulere. (M)
comperto Efchyllus regem adotitur , efliciat apud loci pratfides , vt ea tes magno
commodo futura amicis,reftirutioni fubiaceat. Rex difiicultatem obtendit,qud
raptores occulti,praeda diftrata: f1 etiam potentes,maioti dfiicultate recuperabi
tut. Illo autem impenfius infiante vtgenreq;, quum dcetet regi,fi anniteretut,fa
fututum , pto amicitia quae illi cum Saxonum principibus effet : eus impottu
nirate victus,grauat(qud res non ceffura votis videretur)annuit. ; tex a
pud Slefwic agetet,in conuiuio (vt fit) per hilaritatem irtifit hominis iatanriam,
qui inter alienos de aureo poculo gloriaretur. Is fermo exeeptus a nonnullis,ponri
fici ingrauefcenter affetrut. damn accefilone turbatus,irrifum fe a rege puta
barzperinde non ignarum neq; animo immunem effe rei interpretaturHc prima' _
inter eos amatitudinis caufa incefiir. Accefiit altera, qud quid ante non
paucos dies,in Dania ptificaru,qud fchifma fequetetur,deftitutus,nunc recenti - .
rer diuifione,qu de fummo ptificatu Alcxder 85 Otauianus ctendetent, ab
m
 1,4 ALBBRJKRANTZII
Oftauiano fchifmatico,accedte regis fauore, ad Slefwicfem ecclelia 21111111'11'2
run@ dete Efchyllus execrationis in gladi dillrinxit,qui eti accitoAblolo
ne,querimoni illi 1115 de rege innouauit,qud nuper damnis eius infultalletz86 fe,
qud cfcius effet ptdz,li n particeps,in ea rejpdidillet :nunc ver fchifmatic
ad eccleli lublimari,in contempt fui, fedis apollolicat, 86 omnia gubernatis Dei.
Qigcirca elle libi in animo,tantin1utiam in reg,ecclea: contemptorem,etiam
armis vindicate, quam in rem multorum incitamentis amicorum vrgererur.
2- 5 0 1. 0 N regem fufpicione purgate, qud infcius ellet atque innoxius re
rum : leue autem verbum quod ore excidillet in fubfannandavanitate ollentato
tis, non e refpicere qud culpa' lit allinis, led qud rem alioqui irrecupctabilem, I.
iam perditam cernetct. Hominem ver fchifmaticum , non ab &111 odio
catholicz partis,fed qud importunitas pollultis vla lit tempore. Quos ver bel
lorum nunc habeat incitatores , uum ad rem liierit peruentum , primos experie
tur defertores.Se ver polliceturluturum interpretem,vt tes in integrum reuerta
[/??- 1111. Sed archiprzful iam a confilijs auettens animum, percunatur num fibi bel
5; ligeranti in regem 611111115 Gt focius : idque non iam confulentis in morem rogare,
? fed precantis ritu pollulareTum Abfolon: Me tibi quidem lacerdoti) tui gtadu ad
w iufiurandum deuinxilti : quo lincerius tibi vetum a me, non blandum prouenirc
debet refponfum. Non ramen tibi quueadeo fum oblltrilusyt amtillimum mei
hetum,cui cm Edei tum etiam amiciti nexibus lltingormegleis chatitatis olli 20
cijs deferam, illiq, aliquid imponi fullineam. Iampridem intelligere potuilti,regcs
de rerum fumma contendentes,graue quidem bello lacellere: at ver gtauius cre
di debet,hunc vnum regni totius viribus incubiturum deturbare. ( enim
, nifi vt vtriq; cum fummo dedecore damna temeritatis luanius 11
etiam minore dedecore aducrlitas crit , qui limilibus in regem conatibus cornua
crexilli: rnihi autem inexpiabile crimen fututum,tantum regem,tam lidel domi
num,tam amicum principem oppugnare. Efchyllus his verbis ad fumm ira: 1111
dorem excandefccns, per facram obedientia: religionem cum adiurar, mdata ad
regem perfercnda fufcipiat. Abfolon mandatomm perlatione promilla,refponfo
rum abnuit relationem,qud inter illultres viros inimicitiatum autor nolit haberi. SO
Huic Elchyllus xgre legatione eredita , Gethardum Eforomenlis domus prlat
allociatfciturum an Abfolon lidus mandatorum minillerexillerct.Q1_orum tan
ta afperitas mandatorum erat,vt non folm limultates augere, fed etiam amicitias
odjs conucllere potuilfet. 11111111 Abfolon quoad licuit temperate co
natus,fpeciofo verborum delinimento, truces mandatorum fententias calligabat.
Rex audita legatione,prter morem accenfus , Elchyllum fuperior regum etuo
rem combibere folitum,nunc 86 fuum litire rcfpdit : multaq; ci in hunc modum,
P5 per fummam verborum alpetitatem remandauit. @ti/bus Elchyllus per Gerhar

_ dum cognitis , impatientiam metu mutauit , tantum q, - 1111 p au ris f111t 1`1t, quan
umli- tum prius furoris incelferat. _
C A P. 15. 1 ; 1 T v 11 111111 periculi gtatia,longinquas Verundi partes accellit,falu
4'
f tem fecellu,non bello qulitunls.Sed rex indignatione plenus,vrbem Letricas pa
ludis in plano litam , in qua cxaedilicanda pontifex multa contulit , habiturus cer
tum lalutis ibi proliigium, obfedit. intus etant,turbati,qud nihil tale prazui
dillcnt , deditionem in diem pollicentur , 11111 pax intera ab Efchyllo componere
turzin quam tern oblidem tradidere nepotem eius,qui apud Efronem educaretur.
Rex oblide accepto patumper fccedit. Archiptacful quum audiret,remandauit vt
_ cullodiz vrbis inuigilatent: maiotis libi ponderis elle vrbem diuturnam, quam
zm mortalcm nepotem. Rex oblidionem renouat , deditionem expofcens : illi obau
page. diunt. Minitatur oblidi peiora : nihil profecit. Interea iuuenis ignotus literas affert fo
Gerhardo(quem diximus) prlato,in Efronem,vt vrbi immittat. uart'i etat con
tinentia , placete fibi plurimum deliberato , vt deditione vrbis confulant optima:
fpei nepoti fuo : priora fuille minus maturati conlilij improuida mdata. Autorem
ignorabant: regem ramen de compolitis multi inlirnulabant. Gerhardus opem
irnpendigvt litera: immittantut. Interim fublimern trabcm rcx erigit,nepotem ab
alto
 DANIJE L1B. v1. 1,;
alto lranguiamrusyt limulabatur : carterm moribus eis crudelitas longe fuit
aliena. Audiens Gerardus cucurrir, regem orar fupplicium ad eius redit diiferat,
(qu portis,impetrata venia, poltulat Qi@ introillet,l`cifcitatus quid literis
accepillent,illi pandunr. Nihil cunand (: ille,qu deditione vrbis viti redi- 75 *a*
mant qptimi iuuenis. Iraq; tex vrbe potirus, pontificem maximo cfecit moerore. "
Sed in e przmilla de pace legationc,Scaniam redijt, tam prazcipiti vfus conllio in
repatcla,qum vtebatur in foluenda amicitia. Nam prxdia c cenlbus,que prifci
reges ecclelia: ctulere, ipfe regi permilt telituens. Vnde fccuris temporibus ma~
xima (unt dillidia , dum illiciris profanationibus polleri reges inhxrdum pu
o tabant.Qnim ramen Deo femel lacrata,ad profanos vl`us lint minime reuocanda.
n quae tempora quidam Chriltiernus ab vrbe Moguntia,0&auiani anripa- CA P. r 4. ~
p funtus legatione , regi perfualille videbarur , fed obfcratas Efcliylli aures
repetir. @rebus fuis in Dania non bene conltituris , peregrination fubijt in ter
ram fanamyt medio itinere vrbem Romani inuifens,fummum pontilcem do
ceret de ijs qu fe gella fercbantur,conlli eius arq; praecept expetans. Inrcrea
quum Esbernus Slefwicens pontifex,orta limultate audirer fuis loci przfetum
occifum,ccllr exulans,defecit ;. Q13 occalone quem diximus,0&auia Hf?" "i'
ni antipapz fretus autoritarefecm priltinam itetum occupauit, magis quam iure mm"
infedit.Tum etiam rex tranfmarn inWandalos Walogalli incolas,qud ex eo
: o rum portu crebr pirararum infeltariones client deprenlzfecir expedition' , per
mittenribus Rugianis fderatis comitarum. Nam Walogalli principatus reli
quis Vandalia populis femper diuifus habcbatur.llli vocaro in auxilium Bugillao
Pomeranorum princi e, armis fe tueri cldebant. Sed aduocatus Bugillaus, paci
magis qum armis in ullir. Nam inter regem fociofq; ita componit,vt ipli in reli
quum regi pareant,piraras,quod in fe ell,exigant.In quam rem acceptis oblidibus,
rex abire Ptatuit. Sed in concione qua: etat Bugiilao cum Rugianis, iurgia incide-
runt inter Saxonem 86 Wandalum , que: e decurrerant, vt quum in principem
quifque fuum refpicerenr,ex hac occaltone magna cx parte lit atrenuata familiari
ras,qu regi arq; Duci Saxoniz inceilir.Q1umq; per earn tcmpclratem Danotum
3 o pontilces,nonnulla legatione accepta,ab Olauiano antipapa follicitarentur,eaq;
res ad regem permanalfet,volens ea de re certior fieri, fcribam fuum Radulphum,
hominem Britannicum , lingua qum prudentia promptiorem , milit ad Impera
torem,eiufq;(vr videbarur)pontilcem Otauianumerrabanr autem pontifex 86
Clar hominem honore przuenire,qu libi nationem conciliarent.Cfar audita :
legatione eius hominis , dolenter fe videre telltatur in ecclelia fcillionem , cuius rei :ze/:fg
gratia nuper in Italia fe liabuille conuentum grauillimorum hominum : ibi Otta- /
uianum fe iudicio partum fubiecille,Rolandum ver refugilleflpcirca opus lbi
elle regum etiam clilia vocare, quorum magnam ex Chrilianifmo pattern, iam
parti alteri fciat accellilleibi ver prudrillrni ac illultrillim'i Danotum regis ex
40 ponendam fentenriam: qui li adelle dignabitur,magnum rei momentum lit futu
rus , multar falutem animarum omni procul dubio faturus : 86 ne grauis illi tan
tum itineris fufcepilfe labor videatur, polie ab Imperio fe cam rem cpenfare, per
milla illi in Italia prouincia, arq; totius Vandalia: przfel'ura.
Nv N r v s magnis promiils plenus, alacris acl dominum fuum redit, Cfaris C A r. tf.
ac Oauiani in illum deliderium exponens. Capitur rex 86 ipfe cupidine videndi
tant Imperi) apparatum , nihilominus qua: adiecerat promillor, tacit expetans.
Priufquam ramen excederet prouincia , Bernardus quidam legationis lpecie ab
Olauiano milfus in Daniam , concilium edicit pontificum. Sed pauci adfuere,
qud abfentiam archiprxfulis praetcnderatltaque caulia 86inanis opera fuir,ludi
5 brio magis quam legitimo limilis ccilio. Rex autem iteringrelfurus,Abfolonem fl/5b n_
viz comitem depofcit. Ille caufatur 86 comeatus deell`e,& turbatam incolumita- {";f"_
tem oblltereum rex: @am diu milii comeatus funt, tibi non decrunt. Ar ille: im ad.
Incolumitatem corporis etiamfi prlliteris,mentium lnceritatem quo modo fer- !
uabimus,fchifmaticos adiru venerantes Tum rex, Ad hoc,inquit,ibimus,vt cun
a plenius cognofcentes,ab errore deprenfo refiliamus. Abfolone autem pertina*
In i
 135 'attrarre' anN'rzlr
citer publicar religionis holtes adire recufante , Hatcnus, inquit rex, te ( o's
colui , vt hifce mihi in rebus adcfles , quibus fi te deferor , quid cx te in reliquum
cmodi f'ufcipiarn.> Tum ille,exprobrata libi ingrata: mentis indicia arbitratus,Ad
defcrclam, inquit,tui nominis amicitiam,nullis corporis pcriculis adduci potere :
at quum de anima: negocio agitur , humano timori diuinum przferre fas cft. Ego
ver etfi circumltantia rerum damna peruideam,tamen vt te in hoc tempore,quo
de falutis periculo imminet difcrimen,non relinquam, te rex fequar. Alios deinde
przcipuos prudentia viros allirmit , Esbcrnum, Suon, Burifium, illum przcipu,
ne quid per abfcntiam nouatet.lam publica lideinterpofta, ab Adolpho Hollatiz
Comite dut petebat. Aderat ignotus miles ad Eydoram, interrogatus an Adol I.
phi nomine condut eflet raebiturus,ille dominum fuum eius rei gratia proxim
adelle confirmat. Czteri a dubitabant ire. Rex primus pontcm tranlierat,fiducia
delphi plcnus. Adolphus illum vencranter excipit,regem conlalutans,ctfi ex ptifeis tem
!) :rrd
rege
poribus nonnullz lmultates (vt fieri folet inter contendentes definibus) intercef
. fiflent: proximo ramen oppido regem fuis impfis humanillim difponebat acci
pcre.Sed rex recufans,fuo atte impenfo cibos iuflit cmi. Adolphus,nc quid vende
rent, fuis cdixit. Et Dani prim quidem clatis domo cibis vtcbantur,inde pudore
adai,Adolphi menfam fcpfere,humaniratcm cius non auertentes.Rogatus inter
eundum quanto pollet itinere prxbere condutum, Ad Bremam,inquit,qu; fail
uos ltatuam, Proceres addubitantes, inter fe mullitauere, qud rex tranlro Albi, 2-0
extra Adolphi ditioncm , nullam falutis allecurationem in Saxonum gentcm ha
betet,Abfoloniq; impofuere,vt regem admoneret cauerc periculum. Ille in mane
tentato difluafu, vbi fe frultra conari vidit, cattcris renunciauit.
A r. 1 6. 5 N v s autem rem allerit grandem, qud rex cum proceribus,cxtcris
1'/ [-1 in terris, fine dutorefe vanz foaris promillioni pcrmittat. Igitur vbi fratrcm im~
Alterna rli
horn fur/2 pcllcre non potuir,vt cornrnonitionem, quam frultra tentarat , iteraret , Ergo, in~
pan; quit,adcfte, aurcs przbituri, li linguam intendere non audctis. difceflere,
Ull
non 21111 tentare quod Abfolonrccufaret. Sed ille fratrcm vbi reuocarc propolito
non potuit,dcferendum ramen non putauit. Aderat ergo dicenti apud regem. Ille
vbi data copia cft , Nos, inquit, rex, in pericula allequi te foliti, vbi armati armatis 30.
c6currimus,ne timore procedimusmunc ver inermes, aliena: fidei partes, cir
cfpicere debemus qu progrediamur. In alieno agimus : duor,qui faluos pra:
ltare pollt,non habemus.At qu tendimus?O\Liippe qu regnum tuum ab uo 11
berum, immeritam fcruitutem fine gladio fubeat. aut ltultius, quam nullo
impendente periculo,vltro ad deditionem procurrcre Rex paucis itam exprime
re folitus , Etli tc,inquir,ade pcrurgcat metus,vt viz comes elle n audeas,me ra
men trepidationis tua: focium non habebislngrellos Bremam,loci antiltes omni
bus humanitatis numeris inltrutiflmus,& liberalirare confpicuus,irnpenlloribus
holpitalitatis oflcijs profequendos fufcepit. O\u_um autem de dutu przbendo ro
garetur,comitandi fibi regem, non dutandi fas elle refpondit. Complures quoq; 4o
Saxoni principes, qu tutius curiam peterent,regijs le fodalitatibus deuinxcrunt,
ade, vt de Danorum familia ac grege elle putarentur. Igitur crcfccnte comitatu,
quum multitudo fpeciem holtilis exercitus prztenderer, incolz virorum bafilicas
pcticre , qu incolumes eflent. Rex vbi hxc aduertit, przmifit qui de pacato eius
- tranfitu prmonerent. @timn ad vrbem Methim veuillent, rer venalium pre

".u 4d
cia ob frcquentiam aducnar meruere : fed prouidcntia fenatus cfl'ecit ,vt huic rei
lmfua confulcrctur. Iam matres cperta regis benignitate,paruulos regi offerebant 1211
n Sw [
ne
gendos. Omnium enim Gallicanarum partium haber exiftimario,regium taum
mr. vim habere diuin. Vndc c Francia: reges ferunt hodie curare tau gutturis vitia.
CAPJ7. I N 5 5 0 curiam rege, Henricus dux Saxonia: magnam ci fuorum partem 10'
caftrorum cellit, hofpitalitatem cxhibcns, quam Danorum genti fciebat elle pr
cipuam , regmque conuiuio cxceptum , perbenign fouit. Poltcro die Abfolon
cum Rodulpho ad Cfarem mittitur, cum obfequij (vt mos haber) exhibitione.
Ibi tum szar ad Imperij maieltatem refpiciens , caufari cpit qud rcx ferius
aducnillet , Imperio Romano deuinus obfequio, qucl regnum illius de manu
~ ' recogno
 _

` DANI L'IB, VI. 137

teeognofeeretune Abiolon : , inqut,Caeiatis iidem, ea potius ante iti-
neris ingreilim regi exponere,ad quod cum tantis promillionibus im tilillet.C'.e wilful?"
'far,per qu tegiproinilla feciiler,interrogar. Abfolon demitrato Ro ulpho : Hic im???
'eit,inquit, Iqui eredulam regis limplicitatem magnor promillrum .cmentis il- wim
lexit. qu; negation Ciatis referre non audenre,feriem totius promiilionis edif
ietit. Iniieiante aut diiiimulante Ciare,Abfolon reducern regi dati depofeit. Ille
plus negocij eius reduci tributurum, quam aduentui impendere negar. Rex vbi fe
cireuentum vider,tametfi mucton ceruicib. fuis applicar afpiceret,ant fe eam
ferro,quam parr'iam feruiruti fubietur ailettetat. Eitute eo,opifq; modtun im
ro 'penfius exquitente, Abfolon liberationis viam a fe repertam profeilusm amplius '
illic regi quam in patria trepidandum aileruit. Siquid trans pontcm,quo Gallor Pwd?"
tegnum a Germanico fecetnitur,venarionis fpecic fpius illum obequirate iubet : m
ac de_mum,quum coniuerudine viciil`et fufpicionem, c potiote familiar parte,ali
quot iinitimis Galli oppidis peterczhaud dubitaturum quin a rege Francot ot
natius inparri dimitteretur. Cuius confilij executionI Ci'ar arte praeuenit, nam
quem pratceptis 86'cminarionibus in fuaiuga cogere non poterat, promiilis obli
gate tentabar.Vnde omnes Germanic principes facramento adcgiuWandali re
gi fumare@ res ii minus procederet,ipfum ab Italia redeunrem rem impletu- lefff @fr
'rum,vr deinceps tex Romano imperio iuntus haberetut , non vr in coet vocatus
'UO accederet,aut in exercitibus ordines dutiraret,principum aliorurn motc:fed ma- grim.
'gis fpecie quam te imperio fociatus h'aberetur. Filio cx fe nato _nulla perindc obli
gario maneret , nec in teliquos Dani reges propagaretur, fedin fola Waldemari
perfona finirerut. Nec dedecori,fed honori futurum regno fuo,qud fimili ratio- '
ne Anglorum reges, Franciae regibus deuincirentur. lIn lianc formam vtrq; C
{ari rex maritim portexit: Imperij membrum inde memorabarur.
T v M Otauianus , qui in pontil'icatu adulterino Vitoris libi nomen afciue- PJs
rat,vocata concionc perdocuit, quam fanct ac iult ipfe , quamq; irreligios Ro
landus ad cam fedem petueniilet. Sibi per oitium afeendenti , omnia inte parere
debeanr _: illi aliunde nirenti, quid reddendum lit,ex Euangeliomon fua voce per
;b difci. Et vt eonuenrutn celebrem facerer, pontiieefq; deliniretinciuir non ant
ad Romanam curiam elle prouocandum , quam iit caula epifcopali audientia ad :fzmdff:
'plenum difculla. Finicnte eo, Cziar prouinciarum teges,huius controueriia gra-
tia a fe docet euocaros:eorum fenrentiae pariturum fe,cum OtauianoVitoremb- ""
fentes non magnifaciendos: quos ideo non adeile compertum iit,qud in Roma
ni Imperatoris ;am , Romanum pontiiicem fuo eonrendant arbitraru coniti
tuere.Raynaldus Colonice vrbis antiites,verbum ex ore Carfatis ipfo annuente fu
mens,rem ita profequirur. Qiam iniurium videtetur Francize,IIifpaniae,Angli:e
regibus , ii in corum prouincijs Romanotum Im perator deligetet ordindos pon
tiicesztam debet fentiri remerarium,ab illis in vrbe Roma,quae titulum 86 imperii'
4o pritat Cfari, illorum voltare antiititem deiignati. ZEquius quidem ex duobus
videretut,vt qui imperi otbis tenenri fuccedat Otauiano Auguito, is in omnem
Cliriitianifmum fas habeat publica iura tueri. Nunc autem foarem ea elle mo- Sms/1"?mit
deitia,vr iinat quemq; in fua prouincia agere.@a ergo temeritate contendanr re- 22733?
ges, in partem deuocati regiminis , primo culmini priicere pratfulem Htrc ram
lorianter ac iatabund dititabat, vt mutata lingua,de Romana in Gallica ,
deq; illa'defcenderet in Getmanicam , vr omnibus compertum habeterur , qud
tanta ab illo inltantia ageterur in concionc. Finierat ille: 86 imn Otaui~anus exe
crationes orfas in Alexandrum,acceniis luminibus inrentabat, quum Abfolon re
gem,vt exirer admontiitEgreiIo illo, Abfolon-fequi initirit.Tum Otauianus pte
5 o cibus agete,ne iuititiam defereret. Ille ver regem fuum,cuius veitigia obferuare
folirus,defetere fe non poile teitarur. Ira regem, ne fchifmati immergeretut, icq;
ipfum,ne factilegij particeps eilet, ietuauit.
L t v quidam Othonieniiumeletus pontifex,ab Abfolone, ne facetet de- C A 1.r9.
territus , confectationem ramen (ne dicam execrationem) ab Otauiano mice
pit. Turn omnis ille conuentus conceiiir in oppidum Bifuntium n longinquum.
m u)
 'ALBERKRANTZII
Ibi primo ahmentonnn defeio fiit iumenris.Rex precio mei-cari inbeevbi du;
rat,infinuarumq; szari, przcipit, fiabuli fui magifltrum curate de . tegijs etiam
DMI- iumentis. Ille fecum duttis Danorummilitibus , ex oppido non longinquo iubet
)nba luo & peterelgnari confuetudinis in loco Dani,primum precio,inde rece quz
.
runtzvbi nihil proficiunt,vis adhibita eff : expugnato vico etiamineen 'a mifcent.
- ux res comperta regi,incredibili illum mrore afi-edelman foar de Mog
tinis,fuper occifo paftore fuo,quam ittogaret, in concilio quzfiuit, quum
interim regi pabulor defeio nunciatur.Suggeritur szari. Ille,quia vicina prz
dia doris illi nomine,tanquam szarianzconiugis pattimonium,confetebantur,
Dui; re, iubet etiam adhibita vi quzri neceffaria.Rex refugit,prxfatus,non fe hoc in alieno
{/ aurum,quodin fuo minime pateretur. Collaudata virtus. Tum Henricus dux
).
Saxoniz,Cefarem admouet de rege hofpitalitet traando,eius efli: tegnum com
mune omnium tranktium hofpitium,in quo virtus ea pratcipua fit. foar autem
raafcnte tege cunca libcrius iubet exhiben. Abeunti Moguntinus pontifex binis
noftibus hofpitium infruit: cteri quoq, moniti humanitatem detuletunt. Solus
Ludouicus Tutingiae princeps,dum regiuin comitatutn admiratur,equum preci
pu regium collaudat , 86 ita eollaudat , vt fe teneri eius cupiditate non difiimulet.
Rex munificus,vbi cperit, fiatim elargitut.Vanum principem dixetim, ui qu
hofpitalitatem liberaliter exhibere debuerat tranfeunti, etiam fpoliare auger, im
prob pofulando. @In in Holfatiam reditum eft,interuentu Abfolonis omnis 2..
inter regem 86Adulphum Holfatix Comitem controuerfia fufiollitur,86 primm
amicus, deinde etiam miles regis confcribitur.
CA me. A N N v s eratpoftnatum Chri'ffum inii I. quinti Orientales Wanda
I i 6 4. i 1i,iaindudum Danis
belli focium rex infei,
exciuit , qui etiam
rege domari co: petiuit.
afliduo bell o gentemHenricum Saxonia
Deo perfidatn ducem
infefabat.
Bcl/mn
/:
. th; focietas belli magno vinculo neeretur , Henrici filiam in cunis filio itidem
impuberi defpondet. Paratur vtrinq; bellum magno apparatu. Tum rex Rugiam.
adnauigans iam fuederatam,claflis fupplemenra depofcit ex formulalam quidem.
in congentiles bello inftituto ,variabant Rugiani, etfi paucis adhuc obfidibus res
niteretur. Abfolon dirniffus ad alloquendos Rugianos , quum in concione effet, 56
iuuenis Wandalus quidam,vnius ex pontificis fatellitibus equum miratus,gtande
pretium fe confi'ituit , fi vendatur, folururum: fed inceffus gratia pertentandutn
flvnfl poqulauitTraditur equtis : ille indens auolat. Defertur tes pontifici. Ille in con
guru au cione querirur violatam pacem abduflione iumenti. Indignari vniuerfi publicam
fertur.
fidem violari,armantut ad perfequendum iuuenemlnterim cognati eius,pontifi
cis pedibus aduoluti,cum lacrymis precitur poptilum ab vltione reuocet,pretiuni
fe foluturos. Vius ille precibus 86 lactymis,reuocati iubet ad vindiiam procur
rcntes. Interim cquus reducitur : Abfolon de iniuria fatellitcm increpat. Tetiflaus
rex erar Rugianorum gentis,igiturex fdere fequi regem iuffus eft. Henricus au
tem dux de fuo latere aggreffurus tetra,prmittit expeditioni cohortem equitum 4e
ad oppidum Deminam,ibi cafrorum(vt feccrant) locum occupatutam.Wanda1i
autem, cum parte copiatum, qum toto exercitus robore przliandum, tutius du
centes,magno animo ducunt in metantes caftta : cferitur graue pratliumlbi for
titer pugnantes Adolphus Holfatiz Comes, 86 quidam Raynaldusmomine quam
ditione notior,cadunt. Guncelinus Suernenfis, 86 Henricus Raceburgenfis Co
mites, correptis fignis focios de fuga colligunt : integranr pugnam,86 pulchratn de
amiflis commilitonibus peragunt vindiam.
CARLI. I N i: R E. A Henricus cum copijs fecutus, quum Deminam vrbem obfidere
/- /11115 fugienribus defertam: foloiuliitatquari. Ad Cofcouam
la apurar.
veniens, fimili incolatum trepidatione vacuam cernit. Nam difiifimunitioni 5o'
bus , in inuias paludes cum vxoribus 86pecoribus fe receperunt. Rex
interea mari aggteffus Walogafum, per amnem Penum, munitam vrbem,
miratus qud illam quoque incolz deferuiffent , neque folo quate, neque con
cremare paffus , fed ptatfidio impofito fitmandam duxit, impofito Wetheman
no, ab piratica homine notiilimo. ramen melioriconfilio ne hoftibus
denuo
 Y. . r
DANIELIBVI ' .
t3)
pateret, qud etatopportunaloco , regiq; ad continendam in fideprouin
ciatn accommoda videretur , Abfoloni fetuandam atrribuit , eiq; filium adhibuir
Chriirophorum , iam prima militia: rudimcnra perdifcenrem. Buriiiurn
nemq; Atufij przfulem adiunxit,qu firmiori ptaeiidio feruaretur. Oum autem
`neq, in aciem holles proditent , neq; patlionis vlla fdera depofcetcnr, rex animi
dubius hatrebar quid faceter. Commonuir Abfolon,vt palis, qui amnem facerent
innauigabilem,{ubdu6tis,cum clalle ad inretiora procederetld quum tentaretur,
citcutnfuli holles iaculis rem impediuere. Petrus,quidam pratfeorum, cum fua.
cohorte in terrarn defecndensJioftibus cgredirur. Sed dum ille pugnat, focij ab
I e eunr , illum relinquentes in medijs hoitibus : qui multitudine magna circumfuf,
facil paucos multi opptelferelgirurrex cum claffe ptocedens,lIenrici exercitum
nauibus fuis rraiecit. Sed tum rebus fuis diHifi Wandali, qud iunis exercitibus /41:57
peretenrur,teliquatum etiam vtbium excidium formidantes,tegi obfides de pace
offetunr,duci nequaquam daruri. Ille fe linebelli focio non elfe patutrun tefpon- ;
der : atramen millo nuncio,docer Henricum quid getatur. Ille remandar, non fe ""
abhotrere patis quaeregi placeanr , dummodo in forma caueatut , vt Henricus,
quz Wandalis cepit,tenear. In has igitut leges fdera conicribunturyt Wallo
aftum trifatiam diuidatur, pats vna Terilao Rugianorum regi, altera Kalimaro,
tertia Priilauo Nicloti 6110, Danicatum parrium proceri rradarur. Piratis porru
prohibitis,tex in fua reuertitut.Sed Kafirnarus confortes imperio ciuiraris petofus,
it vr tdear illos manfionis. Nam Priilaus non Hfus congenrilibus (qud defe
tionis in eo facilitatem damnarent,ipfeq; illorum horreret petdiam) in Daniam
reuerritur. Rugianos his afficit incommodis,vt ne in parta fecuri viderentur. Et
quum illi magis in Henricurn Saxonix principem,quam reg refpicerenr, animos
concepete in Danos rebellandi.
R diilimulara ab duce iniutia, qud deferrores fuos fufciperet turdos, claf- CAp. 22:
fem patat in Rugianos, primumq; in prouinciam Arcon excurtit , incdio valrans Rf#Rari#
ruta. Inde in portum Por ttanfitum cit, cvt diuilis agminibus renderetur,conue
nit. Iulfus noru Abfolon Zvinam innauigare, tege protinus fecururo. Sed no- mi .Pe
g e urnum pontilcis tranlirurn,regij vigiles fomno capri, neglexetunt. Solus igitut 4"""
cum paucis nauigans, milires excurfuros exponit. Ibi duo viti armis c viribus pa
res, mulatione fortium fatorum cetrate videbantut, hoftes eymbis
gienribus cernerent, adatis equis in amnem procutrerunt, immemores qud ar-s
mis gtaues client. Igitur ab xmulatione virtutis ambo petierunt. Sed Abfolon te
gionemgetmenfusferro c Hmis omnia populatur. Ingenriq; ptzda ante fe ath,
`quum a naues renderer, videringentem hoirium nauim tergo imminere. Iraq;
vadum vnum arq; altcrum ttanliens,qu rimotem fignificater, holtibusq; diffici
lem viam fugx facerer,lenrus incellir. Duo fuis pedires ptxda onulti,de long fe
cuti,ab hoitibus roridern impetunrurllli pofiro onere,gladios firinguntzhoites n'
4o propinquant: iraq; refumptis fultibus procedunr. Plures numero hoites citcumi
uolant : 1111 gtauitet pugnantes fe tuentut. Abfolon confpicarus auxilia fubtnitrit.
Paularim Wandali accedunt,&:ra1i initio roris agminibus concurrirut. Fugari de- (
mum hoes ceflere: Dani cum prazda ad naues properant. Obuiam illis Hr agmen iwf/21
remigum fuotum,auxilio venturum. Hos de prda donagvoluntatem etiam fine L e
fao remunctans. Interim rex cum relique adnauigat exercitu , in tetram egref
furus:fed prxmonitus ab Abfolonenihil fupetefle quod agatur,gauifus qud parte
copiarum bellum (it peratum , in Daniam redir. Aurumni ramen eiufdem anni
tempore, quum iam agri pabulis abundatent , in hofticum tegrelfus Zwingiano
rum folum, c repetita vtbe Arcon, fubiea pratdia vexauit. Incol viribus fteti,
5 qud fc pares, hollium confpeto numero arbitratentur, in pugnam egrediunrur.
Rex fitnulato timore , qu iolles longius ab vtbe detraheret , iuber fuos paulum
110111 cedere. Inde pugnam ingreili,hotes fuos Dani figanr. Illi vrbem fuga tepe
tunrzfed in aditu ipiisq; fub mnibus periere multi , nec poretanr deinde in aciem
ptouocari. i
I N s V L A etat ciufdem ditionis Ianoda,ineam tota clalle concellumAbfolon' C A nig.
m in)
 _14o ALBER.KR`ANTZII
inter excurrentes primarius , inter redetes nouillimus, fortem vbiq; regi operam
nauauit. Equitum cohortes fparfae ad przdam : rex cum tobore exercitus ad gna
conliltit. Interim nciarur,validam fuorum maritim holtibus circumfufam labo
rare. Rex euocatis qui propius adetant militibus,e contendit,focijs opem tulit,li
agiani s.. berarosq; fibi ac fuis reltiruir,multa hinc inde prarda coata. Sed Rugiani expeta
; 5 tam a Saxonibus opem non videntes,damnara promill'or fide ad regis fdera re
122,12, dierunt.Apud Strelam infulam, (quz,vt creditut,nune vrbcm oltend'it continenti
{- impoftam, inlignem, qua: /! etiam hodie appellatur) quatuor oblidibus
proditis,pacem a rege petiuir Tetillaus,impetrauitq;, interpolita grandi, qua mul
abatur,pecunia.Interea proceres inter fe multa contulerunt,opere preci videri, IO
regium fanguinem, dum fupereffet rex,ad regni participarion prouehendum, ne
@um fr quid regi humanitus accideret,iterum de regno oritetur(vr farpe alias)contentio.
gafly, Rem regi dereguntllle non relu'tarurmccellionem honoris,non derrimturn at
:Ef/LI?" bitratus potelratisRes in ccionem perduta,communi procetum voto 85 popu
' li confenfu perficirur.Vnus inuentus ell Burilius,qui in concione,exteris fufagia
promtibus,tacirus afiabat.Vbi tes annotata elt,ad regem perducitut. >indignatio
nc carere non potuit,qud pridem de regni ambitu 111115. Purgate le tam
regi volens: Nihil,inquit,optime tex miteris,qud tacitus aliitetim. Stupot me li
lentem tenuit,admitantcm rem tanta peragi, de qua neq; tu neq; aliot quifquam
verbum fecillet , quod quidem ego nolfem. Simul 85 ilta me conliderario auetrit, LQ
recordantcm plurimas fuifle contentiones de regni cmunione. ud li inter pa
rrem 85 lilium rale quid (quod abfit) oriretur,quam calamitofus regni fututus effet
flatus,animo voluebam. Satisfafum videbatur regi,indignation potius 111`rinu
lanri quam ponenti.lnterea faeramenra nouo regi innouanda etant. Accel'fere c'
i inlanuti nomine iurantes: folus ille refiltt,aliirmans fuperelle,85 faxint fuperi,
vr 111 fupetlit,cui facramto obftftus teneatur , nunquam fe Saxonum ritum,dc
dimidio pluribus prxltito iuramenro,probauilie. Alterum neccffe ell: violan',dum
contentio inter ambos otiarur. Audijt rex magis quam probauit putgationem.
` CAP. 2.4.` IN T 11 A profeus in Hallandiamtex comirem adhibuirButilium, quo
etiam itinere nonnihil attentatum eligin quo annotati videbatur. Sed vt fufpicioni ,G
finem facetet, aperto fermoneregem aggreditur. %oniam quid, inquit,rex, di
gnitatem regiam, quz hatftenus procetum eleioni ubetat , hxreditariam facerc
inftituisfi in proximos beneficio mpenfo perpetuitatem induxeris, tibi in reliqu
obligatiotes eliiceres, vt ad liberos quifq; luos acceptam adminiltrationem 11211113
1111111.1\1011111 naraleszfcis non elle regno alienos.Fac igitur,tui lit benefi
m/,af se cij,quod alias armis potetat vendicari. Mouit regem ram libera poliulatio :fed an
1712;' nirente porillimm Rofchildicnfi pontfice, bonam lurij pattern accepit, in polie
f:23,.5. ros legitimo iure tranfmittendam. Afpitante vere rex expeditionem in Wandalos
tetgiuerfantes mandat Abfoloni, ac cuidam Magno, prima? nobilitatis vito, Ch ti
ltophoro Elio 111110 inter eos duftare ordines.Igitur Scanienlium,quibus Magnus, 4Q
Fionenfium, quibus Chtiliophotus , 85 Sialandenfium, quibus Abfolon pra'erat,
apud quem ramen rer fumma conftitit,nauibus in prouinciamTribulanam mo
uetunt.Tanra tum vicotum fuit adultio,vt 111 pli: defetta: tegionis hortida facie:
remaneret. Iam in litrota prazdis reuerfu to Abfoloni nunciarut hoftium (
uentus. Ille patum fellinans,lent procedit ad opportuna pugn loca. Venientes
ita excipir,vt non venilfe vellent,nam fugar vitoriam illi reliquerunt. Tantus au
tem inopinat algot,etiam verno tempore incubuit,vt iumenta tetta: infolfa,a fri
gote vix feruatentut.Repertain cauernis anguium iam innocuot ingens fodien
tibus multitudo,mitaculo fuit. Et ququam Scanienfes prcurrete focios temete
prfumplillent, otra ramen tempeftas effecit ,vt dilat focios naugationis comites {
accipetcnt.Et quonam multiplex in rebellionem Wandalotum regi caufa fuade
te bellum in gentem vdetetur, proxima ltate magno terum apparaat mouet in
RVi/"tizi Walogalienl'es,85 vcnos populos,quos cognomne Lenticos appellauete.Com
{ l muni quidem lingua 85 morbus Wandali funt, fed hac diferetione diuifi a cereris.
Vbi dum rex hoftes inuadere parat?, literis ab Henrico duce monctut acceptis, ca

 DANIJE LIB.`_VI. 1211
ucarintellinadiilidia,dum foris belligerarur : nam elle domiquifcgiii 1 nomen
tequirat. Cui rei lignum illi 111 futut,vt redeunti ab expeditione Wandalica,clall
lis Noruagica obuiam 111 ventura.Idem ex Noruagite regno regi proditur.Accellit
Wendilenlis pontificis allertio , qui Burilij milites 110110 faetamto diceret obltri
os,vt quicquid ille tentaret,illi perleuerantibus animis profequerentur.
C 0 A T v s tot rerum indicijs rex expeditionem deferere, in Iutiam adnaui CA i. afl
gat Burifiutn , fupet cuius nomineilta nunciata funt,aperr`e conuenit. Ille 1 nul
lius eius rei confcium forequam lane aflirmatlubetut cum tege cmorari,qu0
ad nunciorum talium experimenta fumerentur, incolumem difcellurum, li vana
ID lint. Durum elle ille refert, capitis 1111 falutem incertis experimenris committere.
@o verbo etiam fufpetiot fatusaubetut in cultodia, fed libera, feruari. Eius au
tem rei exitum,ad Noruagi res pertinentem,in ea delignatum,huius rerum mul Ll.4.r.3o.
ritudine cmonitibenter 111 tranfilimus.Sed perhate tempora quum rex in alli
duos holles Wandalos exercitum cparaller,traiecilletq;,Bugillaus iam ad
amicitiamq; cuolauit Henrici ducis Saxoni: qui competto qud rex iam in ho
ltico folo teneret exercitum, magnis itineribus contdit ad Krempinum lluuium,
iuxta quem regi colloquium fuper return fumma indixit. Rex non inuitus e per
uenir. Ibi dux iam renuatis priltin viribus amicitiz, reg acerbius aggreditut, cur
militem fuum Bugillaum,n ante coram le accufat,bello petat. Rex nihilo mol
$0 lius refpondet, nullius fe tefpetlu omillur,qu minus iniuriatores fuos bello pre
mat.Si amicus fit Henricus,:equo illi ferendum animo: lin elle nolit,non hoc regis Regie@ .94
.
mult interelle. Ita paritet cum colloquio euanefcente, inimicis animis inui dim.
cem difcellerc.Ferunt tamen,intet alios Henrico adfuille primarium e fuis virum,
iam annis grauem, fed conlilio 86 prudentia exquilitum. Ab eo referenteauditum
memoratur, Henricum,quum puer ellet, partis morte multor iniurijs 86 damnis
fubiacuille, miferatos prcipue viros quatuor pupilli iniurias , fufcepille animo vt
illum tutarturzfed ad altare delatum,voto fe illumq; oblltinxille,li vnquam com
pos foret prouinciarum , perpetuum fe futut hollem Chtilto perldis, quoad fa
cram eius religionem ampletertuanum ex quatuor iam fenio grauem, in me
,O dio fedille nuper concilio, uum de rer fumma traetareturertentem dotmitaf
fe.Rogatum inter alios qui fentiret,du6tandum in Wandalos tefpondille. @9d
etat in corde,fonuit in ore: quum ea de re illo tempore ne verbum fuillet. Ipfum le
in prxlijs aduerfus cam gentem duo excepille vulnera. Si terna denuo pollet exci
pere,quam iocdum fe futurum in die nouillimo,quum numero quata videren
tur fua illis,qu:e in omnium falutem praeferret accepta futurus iudex vniuerfotum.
P o s non multos dies fals regi nunciatur eruptio Saxonum in Iutiam. In CAP. 2.6.
quam przuertendam quum fe totis viribus comparalfegeomperta tei vanitate,fa
cile magnum intermilit apparatum. Iam ramen is erat regni llarus,vt nihil magn
conari rex poterat,vndiq; circumfeptus dillicultate. Inde enim Noruagij infella
'40 bant,inde\Y/andali incurretuntaxones quoq; minarum pleni,non diu videban
tur quieturi. Sed exhis diflicultatibus, paruo rerum momento Dania euolura ell.
Etat vir in Dania primarius, multa familiaritate Wandalor principibus 101111112 Gorla/dran
1115 , qud linguam gentis Callens , nonnunquam communium return graria adil Wi
11110 84
los commearetllle Abfolonem adottus,animo fe concepille tern non ctemnen 1mi
dam,quz patria: dillicultatem refoluerer, allerebat. Callerele Wandalotum mo rifia fig
res,qudimpetu pleraq; magi: quam certa ratione cllituant : elle propemodum 1M-v
1 gente.Tranlitutum,non legationis ollicio,led proprij inllzinftus
caufa prxtta,clli&is etiam alijs,li videbirur,profe&ionis caulis : 86 apud primores
gentis (quod fperaret) effeturumyr focietatis qu: illi cum Saxonibus 1,1115 fiat.
g 1pontifex, li idmoliatur, ptofpiciat ne quid regis aut regni nomine polli
ceatur: lincera enim lide,n fucis 86 Htionibusgem Danicam femper conllitille.
Ille fe omnia recite curaturum fpondet, prolicifcitur. Vbi peruenir, fermonis occa
lionem introducir a ud eos,qui rem pene omnem adminiltrant. Mitari le,inquit,
quo patito gens illaflettunata fein fdeta focietatemq;, im (vt verius dica) in fer
uirutemconieeerit Saxon fuperbx 86 auargemis qua:1199fempermoliatur, vr
 141'.- AL-BER. KRANTZII
ditionem oecpet,terr imperio prematNVdalos fuos feruos habeat. Iam Z'Ve
rinum,lllogam,Raceburgam illis abliulilfem quieturos,donec fummam rerum
confidant. diuerfo meminille illos poll`e,quz fucrit eis cum Daniz regno con
certatio,non de imperio,led iniurijs: conrentum elle regem ( ditione,nihil qua:
rerenili paccm prouinciarum. Cui f1gens illa ex fdere iungeretur , longe illam
futuram videti fortunatiorem. Eius generis uum multa ac fpe replicaret,perui
cit,vt moti primores,omnia Saxonum przdiaqu fuis locis client impolta,pro~
tinus eijeerent: &,vt colorem rebus prztenderengDania: regis nomine illainten
taruneEa quum perfecillet Gothfca .cus,in patriam ell reuerfus.
CA n.7. v D 1 v 1 rex genris huius ad Saxones dillidium : miratusq; ram fubitam in
llf# teruenilie eaufam,audit ab Abfolone, (uo clilio, Gothfcalci viti lidelis minillerio
72, rem perfetam,bonam deindc fpem rerum gerendar confecuram,quum alteru
admin.
tros adoriri quam lmul iunzos , optabilius videretur ac long facilius. Henricus
autem huius gtis in fe rebellione comperta, eadem arte nixus ell ad recuperanda,
qua: illi abllraa videbantur. Nam Henricum Raccburgenfemc Lubecenfcm
alrerum,ponrilices,regi mittir oratores, redintegrandz familiaritatis gratia , filiam
eius iuniorem filio regis iungendam exhibentes,(nam que prim illi defponfata e
rat,iam fatis conceflit)inde ad colloqui in Brammenfem prouinciam,quxWan
dali pars viderur,prouocarent. Rex audita perbenign lcgatione,quum ad delizi
natum locum fe accingerer, obuium habuit Guncelinum ZWerini comitem , qui 20
ducis valetudinem aduerfam teltatus,breui ramen quacunq; ratione pollet,ad Ey
doram Huui fe regi ferret obuium, colloquio eius , cuius magno reneatur delde
rio, fruiturus. Venir tandem dux in dellinat 1: initoq; cum rege amicillim
colloquio,in Wdalos arma paribus votis inlltituuntur: 86 quam prim potuir rex,
copias nauibus impolitas rraiecit in hollic folum. Dux Daminam, rex petit Wa
logalltumzlrm oppidum ( prtergrellus,vicina arua opulatur.Olhequoq;
oppidi,pol`t rectem cladem mal rellituta mnia itetum eiecit,incendioq; per
didit renouata. Nec minus duce terrarum percurritur,vallarionisq; plurimi in
fertur. Wandali nufquam le in aciem obiecete liollibus,dillidentia virium, qud
n duobus fortillimis exercitibusinrercipi formidarr. Sed pationcinterpolitadn 30
nimm genti bine auto perfoluro , regem ducemq; placauere. Rex aut in patriam reuer
fus, Noruagici belli intermiilam operam excirauit, magnaq; clalfe inruaduxit
Ld. f. my. in hollem. Sed quoniam huius etiam tei feriem in Noruagia recenfriimusmihil o
pus ell hoc loco introducere.Sed dum rex longinqu regioni bella infert,\Vanda
' li Rugiam,in aduerfum longius hollem, per contemptum ducerc cpert,pa&o
rum capita violanres. Profpexerunt ramen f1bi,vr impune quod facerent elI`et.Vi
rum prudentia 86 cloquentia precipu delegere, quem in Daniam prolicifci dili
nendi regis gratia iullerant , populi fatum benignius interpretado, vt bello regem
auerteret. Ille quidem operam patri bonam impendit placandi regis: fed erat res
apertior,qum vt tergiuerfatione celari polIet. Vbi fe frullratum Vidit , fed omni 4o
conatu bellum parari,noluit pratcurrens infaullum patria: bellum nunciarefed o
rabat Ablolonem, vt fe domeltie pateretur , quoad fua gens operas eius depofce
ret. Rex autem magno fuorum agmine nauibus impolito,Rugiam aduehitur. Et
varijs quidem in locis primm excurliones fieri iullt , inde totis vitibus conuerfus
in Arconarn vrbem oblidendam,qud fuperllirionem loci illius,cun&is eius gen
tis aecolis venerabilem, euertere in primis cupetet.
CA m3, M A N I s conatibus rex belluminltruxir,certus femelprouincizimponere
iugum,ne deinccps annuis expeditionibus ipfe cum populo farigaretur. Inrentauit
autem , holhcum folum ingrellus, oppugnation munitillimz vrbis in ca prouin-l
( . Arconz,quat caput effet in ea gente totius fuperllitionis, per abominandum i fo
!" 1- dolum quod ibi coleretur.Eam ver oppugnarionem qua inantia 86 perleneran
tia rex peregerit,quo labore 86 ingenio vrbem diu lacerat acceperit deditam, quo
tlf.

ardore templum genti fantillimum fubuerterit , idolum Suantouiti frendentibus

cunis cfregerir populum impofitis facerdotibus,facris Clirilti initiatum
ptizatutnerudiri iulferit , vrbesq; alias limili ardore in deditionem acceperit , lub
ucrls
 DANIJELIB.'VI. 145
uers Gmulacris:quia diligentius inVandalia noltra executi fumus,hoc loeo fatis . g. f. in?
duximus,tempora 86 fummaria rer capita dcfignare. Sed interhc ltupor clt,ad
uettcrc quitum poflit mtiltorum temporum accello,quid non mutet :rui longx
ua vetultas.Rugia tum gtis 66 01111115 nationis(vti ferunt)caput,&: omnis Wanda~
lise decus eximium,vrbibus Horuit Arcona 66 Carentina,quarum hodie nulla funt
veftigia : 2111 1112115 exdationc fubuerfe,aut principum ira deletar,aut tumultuan
tis populi indignatione fublatz, aut in nouam propinqui littoris vrbem,q ux nunc
Stralellilnd dicitut,tranflatae: res enim in obfcuro eft. Nifi qud 11111111115 fi
milia facimus conieturam : vt quomodo cum eadem gente vrbs quondam clara
.I 86 magna,Magnopolis (gentis vocabulo /) 111 vicinam trfijt Wilma
riamzita illius prouincisc vrbes , 86 earum habitatores , emigrarintin propinquam
Straleflund vrbem. Sunt enim ambarutn cxordia n longis ternporibus difparata.
Militaris generis in Rugia viri quid in ea permanfere ad noftra qu; tempora,qui
dam in ctinentem rranfierc,alij etiam cum regibus in Daniam abicruntzquorum
ftirps in hodicrnum qu; diem permanlir.Ex hoc autem tempore in multos annos Rug'. di
durauit Rugix
fccerint ad Nouiflirn
imperata. coronam Dani fubietio,
autem,quum vt fern
omnes per regi fidelcs
Wandali reliqui militarint, 86
fuis principi- if?
'A
bus parcrcnt, fubduxerunt 86 Rugiani colla iugo : quum mottuo eorum principe,
non relito corporis fui hzrcde , dominium tranfiret ad principem Walogalti , 86
a o deinde Pomerani. Nam Walogaftenfs pn'ncipatus, idem Bardenfis ditus,nunc
concellit in idem imperium 1115 Pomerani.Vnde fatum elt vt Sundens vrbs,
prius Bardenfr (hoc elt Walogaltcnfi) principi fubiet'ta, cum Rugia nunc vni pa
reatBugiflao principi clarillimo,quum Stetinenfis,Walogaftenfs, Bardenfis du<
ces , fine prole tranficrint in fata. `
tempore nuncius 86 oratores redicre, quos rex ad vrbem Romam milit, CAP. z.y.
teltificandi gratia de miraculis qua: ad tumulum diui Kanuti fierent, quo rex patri
pofthumus lilius natus elt. Erat autem annus polt M L 1.11111 apud Ringlta- 1 1 7 1.
dium,vbi paternus erat tumulus,omnem conuentum omnium de regno conciuit
rex,litcris a fede apoltolica proditis. Ibi diuus Kanutus folenni precarionum genc- Mam
3 o re de tumulo leuatus, ar cfecratus imponitur. @o etiam conuentu rcx lilium, 2';fo
nupet regio nomine infignitum Kanutum, nunc 86 oleo fanto deliniri, coronaq; ;
iubet inligniri,getnina patris c lilij medius ipfe folennitate fcriatus. Interim ver rff"'""f~
quimare pacatum feruare funt egrefli commonitiq; fuere cautius quam fortius
cum holtibus dimicdum , (qud callidum genus Vbi infectari fe confpiceret, ter
ris fe tutareturfyluisq; reconditum magno vix labore 86 periculo adireturzled hoc
cafu curand,vtnauigia illis adimerentur, aut merfa lapidibus, aut forata protinus
inutiliareddertur) progrelli Holandiam peruenere,infulam Suecis parentem. Et
ququam ea tempeltate inimicitix Danis 86 515 (vt fer fempcr) eflent,quia ta
men non 11111 112115 infidelibus comprimcndis exibant, a Chriltiana gente manus
40 continuerc. Admoniti ramen ab incolis fuper Elton Curontunq; latrocinijs,qui
bus locis delitefcerent , quibus portubus cgredi regrediq; folerent , in illos ducunt.
Cernentcs autem memorati pirarat holtile agmen mari innauigare , quum impa
res fe illis arbitrarentur , magis autem ad pracdam quam pugnam foliti, artibus luis
inftitere:in terrarn profiigientes,nauigia,vt poteraiit,fubduxcre in aridam. Sccuri
Dani,pars nauibus rumpendis inltitcre: alij feruore correpti, in holtes,etiam terra
digrelfi,pugnam obtulere,immemores prceptorum quae illisinculcata fuere :
quamuis fortiter pugnantes, ad vnum ramen catfi funt omnes. Alijs etiam locis fi- Dvi; p1?
mili cfpetu prouocari,fugientes in terrarn piratas fccuti, graue quidem ptlium ZZ
diu cfertumtenuerc: fed ad extremum 11111111. Confpicarus Chriftopho-v
i
f o rus,rcgis filius,fociorum periculum, tetris propinquat, vt focijs fuppetias ferat : fed
anthuam ille appropinquaret,confe6ti perierunt.lncefl`erunt autem de promon~
torijs duccmlapidibus grauiter in periculum oblutantem , nam tetris abire non
facile potuit, ventis auerfus. Perijfletp, nifi Esbernus Abfolonis frater,qui curam
adolefcentis in primis egit,pcriculum in le deriuallet. Nam interius allapfus,ptof
piorfithoftibus,vt interim Chtiltophorus refpiraret. '
 144 211
ingo. C E N E N 'r E s piratx paucitarem holtium,multis anr clis, in naties fe inijci~
BWM unr,Esbetno occurttes. Graui pratlio conferro,mulri paucos opprellillent,fi non
viuida virtus ducis fe turaretur. Socij eius aut cli,aut defperarires falutem,delilie
runt in mare. Mita relatu tes ell: vno comite fe defendit Esbernus. Satpius lanceis
petitus,lapidibus 161115 concidit: fed teltiruente fe Chtiltophoto pugnac, zgre fub
ducirut nauibus pitatat iam femianimis Esbernus. Excedit fid Saxonis hoc loco
narrario: ideo tranfilienda fiiit,vrcunq; fa eltTum manibus holti exuti Chri
ltophotus arq; Esbernus,laceras vires gre tutari funt. Sed qu ea quz intercellit
note,vatia: Danos exagitarenr cogirariones,alijs fuga meditanribus, Lucas Chri
_llophoti fcriba,homo Britannicus,hiltoriar renacillimus,coepit fuos hortati ver IO
bis vehementibus , Danicam gloriam ante oculos ponete , quam frequenter exili
manu magnas ab illis holtium fufas elle copiaszin fola perfeueranria ltare viori:
plurimum fupetelfe virium,li pctgt in holtes : magnis animis paratam elle victo
riam. Incredibile memoraru quram alacritatem adiecetit. Nam reddito tetris fo
le,nihil prater pugnam expetiuere,paucis in loco reli&i5,qui c clallem feruarent,
8c holtibus ligam adimerent: ipli aliquant diuetlius ab 11011111111 111'151111
exiliiirc quadrato agminc pergunr in hoft. Excurrunt pirata: line ordine, prioris
diei victoria alacres , 8c terribili clamore edito, inlitmiotes quofq; poltremi agmi
nis verrunt in fugam.Sed qui in acic ltabant,tanra animot perrinacia prelium in
eunt,vt breui holtcs in caltra tepellerent: fecuti pugni conrinuare,nihil remitten 0
;,_ tes. Ibi aliquot fottibus,priufquam expugnarenrut,cadribus,ad extremum
"mmm caltris iam capris,ad vnum omnes catdunrur piratar,vr nuncius cladis non fuperef
" fet. Dani interim dillriburis inter fe fpolijs,quat opima tepeterunt, clarorum ex fu
is virorum corpora falienres, in patriam reuexetunt , ' nobiles eo loci tumulantes.
Interim apud Ringlladium Lundenlis archiprful , 11111 Kanuti reliquias in
euexit,Kanutiq; nepotis regis confecrarionem impleuir.@od tempus obferures
Notuagire regis orarores,gemini pontilices,pacem orres aderanr. Allecutiq; funt
apud regeln , per partis facram religioncm, perq; lilij nouam benedition exora
rum,cotnpof1ta pacis fdeta quz voluerc: quorum forma in Notuagia poliiimus.
Sed quum Esbernus regem Noruagie Etlingum honoris gtatia redeuntem comi 30
taretut , ab illo plurimis arcubus donatus, qu reuetteretur apud infulam Oldam,
audit regem fuum iam arma conrulilfe Wandaliam. Rogati ab illo incolze, li quas
pirararurn naues confpexillent,quadtaginra fe vela in proximum port conruliffe
ferebanrzfed pirate an metcarorum fuetint,incerrum elleSratuir fub notem pro
fundo fe credere,1irrus virare,vr falletet forte ad praedam excubantes.Sed proditus'
exorra luna, Wandalis imperitut.In proram progrellus,iuber atmatos le circum
:ng fillere, relis holtem infeltare. Diu pugnatur,\Y/andalis ab vna naue plurim fan
dalen: .'i- guinis haurienribus. Semel,itetum,ac rerti repulli,quum virtutem miratrut,ro
fg; gant quis nauis prfeftus lit. Frultta, inquit Esbernus,de prfeto fcifcitatio,qu
; ,14- do prdrc imminete non porcritis.Capriuorum apudWandalos qtiifpiam vocem 4.o
agnouit loquentis.Esbernum,inquit,capere non poteltis.Tum illi partim pudore,
pattini itore inciri,pertinacitct inlllunt vr capi-ant; Fortiter oppugnati fe defen
dunt , donec abfumpra pen rela viderentur. Tum iuber, accepro lilice vn ex fuis
malum infcendere,inq; fummitate exculfo ignc fiamma oltendere.Wandali rati
lignum dati focijs nauibus,abf1ltunr : fic in patriam tum incolumes teuerruntur.
A . 5r. I N D v It A Waldemarus rex clarilfimus in animum,labori non cedere,
Xdiv/$351 quoadufqi gentem Wandalorurn Chriltianis factis adigeret,limu1eriam prddi
d in mari Se ininfuhs Daniz linem facerer,qui gentiWandalor,licut 85 Danotum,
priufqu Chtilto ctcdetenr, quoridianus etat qullus. Igitur rex hoc tempore no
" " uam in Wandaliam fecit expeditionern: iam faciliorem natus rationem belli ge
go
rendi,qud Rugia iam illi paretetc ad auxilia,quories vocaretur,prompta defe
detet.lulinum igitut,ptclarum illa tempeltate oppidum in Pomeranis,ltatuit rex
oppugnate , qud ctcbras inde lieti in mare 8c in Daniam excurliones compert
habcrctkhiiim autem in vicina eius vrbis venilfet loca,perZWinam 1111111(
cirus Zwenum vocar) lratuir oppid oppugnate. Sedpons qui' rraduxit in cam vr
bem,
 1111'11.171.
, non latis vifus ell oppugnationi lidus : ideo ad contermina vallanda diuerlis
cohortibus duces excuttetunt , li forte` ciues ad pugnam foras elicerentur. Maot
autem belli huius diliicultas ibi fuir,qud Dani lacum illum gtandem (quem ante
maris ingrelfum ttia confluentia ibi ilumina cficiunt,Panis,Zuenus,Diuina)iam
innatantes, non haberent qui vada diltnguerent,diflici_lialoca'monl'trarent euita
re(ef`t enim lacus ille pletifque locis infidus 85 innauigabilis ) maximis perindc dif
ficultatibus laborarentzintetim a circumfulis Wandalis lacelfiti iaculis.Sed viuida
virtus Danic iuuentutis omnia exupetat.Duces aduerf partis fe cum aginine o
lientarunt'ed congtellionem vitauere. Ille ramen fuir eius expedirionis exitus, vt
lO pro tei difiicultate faris haberentDani,fi fe mod explicart cailibus,quibus feim
prudentes ipfi implicuerunt:hoc ipfum pro vitoria computantes , qud inter a
cerba holtium fuorum oda,incolumes mod in fua reuertettur. @3m rem qui Li- sf- 1 7
plenius noll`e velit,tequitat in noftra Vandalia diligenrer explicatam.
P n 1 N 1 P s interim Pomerani, Bugillaus 85 Kafmirus frarres' , indignati, CAP. ga.
qud rex in eotum ditione ilia violentus petagetet:qu non fatis fiderent fuis fe vi- "www
ribus in aciem regi obietate , potentlfimum Saxonia: duccm Hricum Leonem
implorauete,vt illius armis a rege Danorum tuti efl`ent:renouare cupites apud il- / W611
lum priftinas pationes,quas plebs incauta , inuitis principibus violalfet. Dux am
plicand ditioni vbiq; intentus, non gtauat annuir pofrulatiszvnde fattum efr,vt '
IO identius arma regis experatent. Sed Henricus dum fubiecfionem qurit (qua illi
refugiuntfola fdera depofcentes) euenit vt nihil inde nouarerur. Rex at, quoli
bet etiam accellbre Contempto,mouit in Wandaloszperque magnum quem dixi
mus lacum,Oderam Huui nauigans, Stetino prclaro oppido copias admouitz85
magno 111 101 oppugnarum oppidum,accepit deditum.Sed quum ternpus pi
fcandorum fub Rugia halecum accedeter,rex ipfe expeditionem libens breuiauit,
nepublicis fubditotum alimoniis obltatet. @a in te perpendi debet, tporaneam
elle gtatiam in memorata pifcatione,qux tum fub Rugia gerebatur:iam ver ab a
liquot etiam leculs fub Scania erogatur. Tum ver abiturus rex , prxfidia reliquit
in ea prouincia,ne teduttis(quod verebarur) armis,a fide deficetenr deditirij. Earn
30 curam atque prouinciam quum multi recufarent , Abfolon Rofchildienlis epifco
pus lubens fubibat. Is non mod propinqua tedddir feruauitq; pacata, fed omne
adiacens mare cum vniuerlis Danix linibus tutatur. @am rem in Vandalia ple
nius cxplicantes,nunc breui temporum 85 rerum lignilicatione contenti, prazter- 1115-- z7- v
musrne in longum duta narratio,fafidio delicati leftoris Ht proxima.
@y M autem Abfolon cirenauigans pto rege,Chrltophorum regis natura- C A P. 3 3.
lem lilium ad arma acueret, multasq; facerer Wandalis in mare excurtentibus at- ?
morum congrelliones conliitationesq;,inter multa prouenir, vt Wagari quoquc
111111 Hollatis parete coari, veterem ramenin mari quft non inter
mittetenr,c nauigatione ob oculos.Secutus Abfolon,in fuos potrus cfugctc per
4o pulit: aufus cria copias in terram exponcre,holtibus illis pedes pediribus ingruebat.
ui ver 111 Holfatiam , pro comite nuper apud Deminam cfo, im pro paruulo
eius filio adminiltrabat , Henricus de Orlemunde comes , Danis fe de mari afcen
dentibus opponebat. Et tum varia quid fortuna pugnatum ell: quum Dani fc de
Wandalis fatis vindicalfe viderentur,ipli ver Wandali cum Holfatis pro vioria
ducercnt holtibus obltitilfeme in interiora penetratent.Deliberatum t ferunt in- `

ter Holfaros 110 ob cam caulam Iuria: inferendo , qud dux Henricus , lilpe
rior dominus,longius abelfet,lmperarorem fecurus. Et qu varix in eam rem fen- e
tt dicerenrur, Bernardus Comes Raceburglis fe inter primos obiecit , ne quid
tale per ducis abfentiam ttaretut: non palliis vaftati terram , in quaiam plura pof
lidetet.Conie&ura erat,regio illum beneficio ibi iam aliquot feuda tenere: vt folt
reges, vicinarum prouinciarum nobiles habere obratos. uo etiam tempore rex Inl/'ni 4:
W/aldematus cxpeditionem in Wandaliam tenouauit: 85 ducs in holtes, oppido
/ quod prim incutterat,incfo, omnes ad vnum mares trucidauit. Mirabili autem
labote peruenit,palud tranfis inrranfibil: 85 nexpugnabile vifum oppidum op
pugnans,expugnauir.Cuius rei ordin'e' qui nolle voler, requiratin nolra Wanda- `
n
 :46 yALBERKRANTZII
lia : nunc Danicis rcbus [aris intereidcntibus , hoc loco , breuiandi l'crrnonis'gradz
omittimus.
CAI. 34. IN A Henricus dux Bauaria reuerfus , ad Eydor regi collocuturus
curriLSed iam indignatione rerum per cius abfenriam incurrcnti,pontem tranfi
328513125: rgregemq;(vt prius)conuenire detretauit, ipfo in pte occurfurusznc fuperiorem
:- fateretur. Rex tam dignatione humanior quam fallu fublimiorpccurrit: rebusq;
fm' colloquio vtrinq; firmatis,pacifc difcelcre. Abfolon interim prxrcrnauigans lit
tora calculis frcqucntia,in nauem iulit cportari: nouo prxdio, quod ad portum
Mercatorum erexerat,profpiciens. Nam tclor hoc genus non vile tum habiturn.
Inde quum eo loci in balneis ageret,aucliuit nauis ab Aquilone venientis,veluri pi ro'
ratic,inrer {ocios fieri mentionemlnrcrmiffo quo veneratlauandi impendio,ve
Reminiicit , tubicinem canere iubet:vt remiges nauigio , quod prompr Rabat in
anchora,aptarentur.Duas euefh'gio naues perarmatzille velo,alternis magifter re
" mis inceflir.Piratx velo deic&0,in obli uum, qu vcnientem Abfolonem venrus
" fincret,remigio chcre curfum.Seg comes illos infequitur, relis inceffens. Illi
primm in aduerfam pattern cfult concurrere , qu latus holi obictum, altius
muri {pecie obtenderent.Sedexpugnari ex his nonnulli mate inlilierunt,alij` preci
is capitibus interierc: qu interim gcrenturin palos ad nouum Ablolonis oppi
durn, rerror piratis illatura. Per idem rempus Esbernus cum Wethemno egref
fus,quatuor nauigiis in feptem incidere piratarzconfertaq; pugna,quum Mirotus 2.0
fpettati roboris pugil,Wcrlicmanno confligerct, aduncis (vt fieri {oler} ferramtis
inuiccm cohacfcre , diuq; fortuna coniati (unt. Ad extremum Mirotus Hducia
vii-ium in Danicam nauim traniliit:cadenribusq;v cteris,Wctl1cmannum habuit
obuiumzcumq; illo diu colluCtatus, qu neuter caderct, in (uam (e recepit nauim.
Esbcrnus prxtericns,aliis manus iniecit,{`u fortunas pugiles permittens. Capti de
inde omnes pirate periertzfoli Miroto,ob virtutem,pcrmill`um ell: vt ere lueretur.
P-- o eti tempore Efchyllus arcliiprxful, i xtate fefusgcrumq; gear mul
Efxu titudine cfpicuuszqu ab negociis i abhorreret,quod reliquum taris erat quieti
- impdcns,grc multisq; precibus rege impetrauit vt fuccederer. Petiuit at Gal
I'Wwa' lia: coenobi,quod Claram vall dicunr,beati Bcrnardi,iam recns vita intipo 30
mine percelebrelnterea \Y/alogaften{`es, anguftias mni fuorum prolattes, fu
dibus in amn Hxis, magnis faxis deuolutis , immeabil hofribus amn feccre. Rex
ramen in cam gcnt ducere iam annu cpit habere: igitur armata clafle Zuinam
ingredirur. Iulin aggrcflus facil expugnat qud adlluc priflinx cladis memine
finnlncol difiliamin magna ex parte cmigraruntltaq; capt oppid preda:
fulviecit,mous in Caminenfescd quoni validior etat oppidi munitio quam vt
facil ca eretur , in przdarn contrahcnd agm ina (ua rcx dimiit. Inde in Ofnam
vrbem uxit : camq; obfelam terrere voluit. Vbi nihil mori [unt cines, excuriionc
lat fata in Dani rediir. Verno tpore expedirionem renouauit. Sed iam
rer (, oratorem de pace mittunt Pribifla. Hic in claffein incidir i parar 4o
chi/gum'. uere ex Daniazmagnacq; pecunix interuenru,bicnnij pac reportauit.Nihil ramen
555? de Chriflzianis (acris regioni inferendis in palis fuit ,defperatione rcr peragenda
MMM r.Equid etfi nonnulli cx principibus i Clirifto ctcdiderim, ramen vulgus perti
naciter fuis erroribus inhxrebat,n nifl in manu forti acceptur fue falutis monita.
CAP. 36. IN 11 A Henricus dux Bauaria rediens (etat autem poll L V r I. annus
1 1 8 7, Chrilli millcnus centefimus) regis colloquium apud Eydoram depofcit.Spius(vt
fieri (oler) de Hnibus deq; cmunibus focderatis Gmulratum caufa: incidctt. @x
rcs peregit vt crebris reconciliationibus opus liaberetur, vtrinque alterutros accu
{anribus,qud non integra fide res conlliterint. Solent multa intercurrere per mi
nilleriales,quae principum culpa vacent. Sed tam Saxonica leuitas Danis accu f@
fatur,Danica inuic perdia Saxonibus coarguiturta (vt fieri affolet) qud quill
que fuarurn rcr non zquus eft arbiter. Re integrata grata ramen focictate inuic,
rcx arq; dux amic difcedunt; Externis : bellis, quz multa rex geflit, tum dome
incidenmt,inopinanti fan. Nam Magnus Erici filius, cum Kanuto 8:
10, qui regi paterna necefIitudine crant obnoxij 111 Caput regis coniurarunt , tanto
perni
 DANI L1B. v1. ` 147
pernicolius, qud Magno (quem Suenonis bello captum n folm impunitate) 'vta/4mm
led magna praafel'ura donauit) nihil tale formidaret. Ernie'uit autem proditio per ff
hanc occalionem. Duo ex fatellitibus Magni per Holfatiam digrelli, hofpirio fub- Maffay;
cunt in cafellam cuiufdam folitarij: noeturnq; quietis locum habuere vicina cel
la,ad cubile hofpitis,folo ligneo intereedente pariete : vttorus fermo peruius ellet:
idq; minime cauentes, libere confabulanturmiirari le,regem,tot ac tantis peritum
inlidiis , adhuc luce frui : non nili diuinitatis defuper ope proteetum, polie viuere.
Nominanr coniuraros,exponunt loca quibus parrandi fceleris inltituta lit, fed dif- _
culla molitiorquoties frullrati iterauerint,quories rex non humano cfrlio,fed mi
10 rabiliter prter fuam confuerudinem agens , conatus eorum nefcicns difcullerit.
Hare vbi eremita diligenter perdidieit,illis abeuntibus, ; hofpite nihil fufpican
tibus,cuidam monachorum primario, qui regis curiam inuifere cllituillet, dete
xit,hortatus , vt nulla interpofira mora rem regi denuder. Rex audiens obllupuit:
memorq; locorum quz ille , vt audiuit, retul't , remita vt narrauit accidille fcien s,
omnia confonare perfenfit.Tum apud fe meditabundus, Abfolonem in diu Tri
nitatis facram deuocat:cuius confilio,vtpote lidillimi amici , cuntta penni
lt.Ibi quum fedetent,iubet adelle fenem , profariq; qu ante detulillet. Ille Abfo
lonis vultum reueritus qud coniurati quidam magna illum propinquitate con-
tingetent,rex prueniens,lloc,inquit,te periculo liberum prazlto : nihil hunc of
1 fendes veritatem conteltarus. Tum fenex repetir ea que ante fuggellit , loca com- `
memorat,di6ta 86 fata recitar. Omnia conftant quadtanrialbi rex,illo egredi iull
fo,mileram iiiam deplorat fortem, qud nulla benignitatis inclinatione, nulla lat
gitatis muniictia auertere pollit (celere , quos ipfe aut beneficiis iuuerit , aut im
punitate donaucrit,aut languine proximos fummishonoribus extulerit. Quid igi
tur faciar Dillerre rem periculo non vac'ar: przcipitare fenteriti, fpeciem haber
crudelitatis,quando nec dum compertis fceleribus vindicarer. _
s 1. N nec minus fufpitia ducens,diuinis muneribus referdum ait,qu'd CAP. 37.
inter totpericula incolumis lit:re&e illum fentire confellis , qud neq; prprope
ra vltio , neq; omnimodadillimulatio integritat illius deceat.Munire latus culto
3 o dibus interdiu noeluq;,neque ab armis illos difeedere : quo coniurati confpelofe
proditos agnofcantzinterim diu latere,quod tam multos haber confcios,no'n poile.
Rex conftlium exequitut. Carolus autem iam antequam res pontilci proderetur,
illo interpolito, prouincialis benclicij rege gratiam depofcit , liuc tegenda: cfpi
rarionis grati-a, liue defperatione perlciendae. Rex primm delito lifco ltipendia
promittir , quoad vberius confulat , tegens vulru fermoneque quod iam refcierat.
@umqg ille Abfolonem iam rerum confcium perurgeret,ne ille quidem cfcien
tix lignum datzfed verbis dillernbene fperare iulfuinlnterea Bencdilus quidam,- ;
memoratorum Kanuti 86 Caroli germanus ex patre(cterm pellice natus)quum if
inter commilitones ad menfam regis accumbcret , cultellum quem cdendi gratia .
40 tenuit, verfabat , quali vulnus faturuszrum gremio recditum per interualla "mm"
refumplit,regemq; terribilibus nonnunquam oculis deiignabat.Gerrrudis puella,
regij lili) fpon fa,hc oculis obleruans,allacrymata regem admonet.llle Nicolaum
quendam dillimulantcr accitum, menfx przpolitumfottem ac lidelem niilitem:l
praemonetenediti geltus oculis metiatur, manusq; obferuet. Interim multoru
attentio pudorem incullit furentie fecum patatum leelus iam agitanti: cultellum
loculo rellituit.Ar rex Abfolonis conlilium mente reputansdoluit fc haenus dil;
limulalle. Sed tum euocatis in locum militibus , quibus aderat idem Benedieltus,`
comperrum inquit fe habere, caput fuum multorum, quos nollet,inl`1diis eti : ar
matos lemper elle iubet,nec proximo fderezleirefe ram multos habere l 'llimos
5 milites,quorum opera lidatullos praemonitos elle iubet,vt validillimas inldias ex
cipiant,nunquam gladiis difced'tes. Tum milites inter fe frendere , noxios nudet,
morituros,etiamf1 regi fmt cognatione ptoximi, qui lint fceleris conleij. Illa hale
nus dixille fat elle duccns rex,vigilareiubet1'n reliquum. Atv Benedittus malt; men
tis clcientia , proditam ratus coniurationem,in Iutiam tranlit , Magno quae audi
erat detcturus. Ille vbi audiuit , Lubecam adnauigans , Henn'cum ucem periuit,
n i).
 148 ALBER.1 KRANTZII
nullo fe Dani loco tutum arbitratus. Carolus atque Kanutus eodem nunciofra-
tre perdoti,ad Birgerium Gothiae ducem exilio demigrant.
E s Y L L v s maternus adolefecntum auus , vbi fugam illorum accipit, fimul
CAP.58. 8icaufaml audiens fcltinatz ernigrationis,ad regem Wiburgum contendit, nepo
tum,fi fieri pollet,caufam emendatutus, 86 vcniam, fi daretur,tentaturus. Rex il
lum diffunulata fufcipirindignatione: nec pontifex aliquid figni edit , vnde ille in
fufpicionem deueniret. Efehyllus quoque, ne 8c ille confcius rerum videretur , fi
Ientiurn agere,quam fupplicem le cri pro nepotibus, fatius duxit. Magnus autem.
apud Hricum ducem fedul agebat , vt reconciliaror integritatis apud regem lie
ri dignaretur,tegens caufam cxilij. Ille autem literis ad regem pro Magno atis, re I
- conciliationem feri procurabat. Rex non rcfcribere, fed ncium mittcre conful
tius duxit.I-Ienrieum ltabuli fui magiltrumaxonic vocis gnarurn mifit,vt docc
ret qua'in caufa Magnus apudrcm delatus eflet.Ea quum apud ducem przfcnte
Magno exponctetur , ille impu entra armatus pernegare : duellum offert in cam
rem deferenti. Hic ver fe non in cam caufam teltatur milfum , folm at vt reum
ri mn
dennpur
moneat,fi lidar innocentiaz, patria fe lege purger. Rogat dux qu lit lex purgatio
gam. nis.I-`errum,'mquit ille. Tum conuerfus in Magnum , Audes illo innocentis animi
periculo decertarcllle ver,Non fempet,inquit,ea fors miraculum oftditzeom
pertum clt innoxios aliquando fic periifle. @Lid ergo,inquit dux,prafidij a me pe
tis,f patriis lcgibus iple diflldis? Paulum mediratus Magnus,addit, @meunque 2 0
exitum res habitura fit , fi impunitatis mihi przltetur fecuritas regem adire polli
ceor. Tum nuncius fidem fuam obftringere , feq; vadem fieri promittit , qud pa
triis legibus etiam conuitis prxltetur dilabendi facultasllle nullius quam Abfolo
nis interpoflta fide,verbis fe credere ait.Nuncius ifta quum ad regem retuliflet,rex
milla fertur
ritate ad ducem cpiftola.Abfolonis
in Sialandi,vt fidem inter
prius in Abfolonis nit.vifatur,
Gauifusquam
Magnus,rantacele
regi de eius ad

uentu epiltola nuncia venirct.Superuenit ill 8c pontifex, Magnum bono elle ani
ffsm '- mo iubeLDeinde interpolita mora,ad diccnd in Ornfenli cuenru caufam nar
.mmf/ome
:rimini: 4f rare iufl'us Magnus , tantum fiducia: verbis Abfolonis concepit , vt fine timore iam
, cnr/p4' in Iutiam ad fua tranfret. Sed non potuit mal libi confcius animus conquicfcere. 39
-4 !!!
Jmue elu ui pc literx eius deprenk funt, quas in regem milerat , regiq; allatz. Ille vbi ex
Jn. itinerantibus deprenfas,8c ad regem perlatas intellexit,apert queri fignatorium le
pridem annulum amififle,eumq; ab mulis repertfacultatem illis prltitifle Ma.~
gni calumniandi. @am rem etiam Abfoloni prattendebat, iam Scanienlium Sia
landenfiumq; optimatibus ltipato,in conuentum eunti.
GAIA. S : D defccerat iam Magno fiduciain eundem conuentum eundi. Tanta enim
homini trepidatio inceflt , qu moribus priftinis diflimilis videretur , prferrirn
qud priltinis Calamitatibus (vt fercbat) accederetinflix ilta fignatorij amifllo:
vnde adultcratx epiltola: , velut illius circumferrentur. Sed Ablolone perfeueran
ter dicente, etiamfi criminis confellionem iam edicliflet,manere illi abcundi liber 4o
.Regia acm tatcm: crcdidit,cumillo profetusNbi in concionem peruentum eft,rex omnium
fnn'a @
Legni/ rerum in benignitate expofita,reum agere cpit latfx maieftatis,pieratem fuarn
purgam'a parricidio rependere auidumzq tod eius fugamon violenrer ingefta, fed a folo rca
selegna'. tu confcienti profeta,reccnter prodiderit. Ad hc Magnus, fe non deliti cuiuf
piam confcientia , fed minacis nuncij per Bcneditum accepti impulfu , dilabcndi
confilium accepilleztutius e` lginquo rationem irato regi redditurum. Mirari quo
pacto rex cognatum,quem omni folet benignitatc fouere,in cam fufpicionem ad
duceret.Tant,refert rex,ingratioris in te animi maleficia coarguo , quin te fem
pcr ptofufor fui.Inde iubet in medi literas clari,alteras iam apertas, claufas adhuc
alteras.Primis Scanienfcs hortatur in regem confurgere, qud iam multos per po
5o
tentiam opprimeret: fe libcrtatis futurum autorem,fi quid fortitcr audet. Alteras
Carolo 8e Kanuto confignatas, vt in Scaniam fe transferant, nouis rebus ltudcant:
fe Iutiam commoturumzfuturum vt maioribus prouinciis occupatis,faci1 rex op
prirnaturlubet circumferri per manus pontificum lignacula: vt difcernantfi vcr
fit Magni fignaculum. Res luce clarior ab omnibus iudicataSed augebat hominis
noxiam
 DANIE LIB. Vl. x49
hondameaufam,qudtanto filentioiam obmutuit, vtne' vcrbum quidem 'refpon
derenTum Abfolon rem interpretatu, nihil mirandum aileucrat,li magnitudine
'rcr inopinata territus fiat elinguis. Igituriubet paulifper {ecedere : Sc amicis quos
velit in deliberationem euocatis, maturet. Gauifus perindc refpirs Ma
gnus (ecedit. Abfolonemq; 8: Tukonem Wendileniium praefulem przfatus ve
niam, aduocat in deliberationem. Is Tuko parenti eius fcriba fuit atque daconus.
Conuenit vt Ptupore depolito, vel ipfe,vel per interpofitum arnicum , deliberatio
nis {pacium in crallinum poftularet: idd; non diflitil impetraturum. Confenfit
rex.Et iam : proceribus regem deducentibus , Magnus Abfolonis latus non
lo deferuit, percunatus quod illi defeniionis genus affumcndum fecurius videre-
tur.Nullum,inquit,vacat periculo.Nam tot indiciis rem deprenfam purgare diffi
cilepatrias leges fubire duello,anccps: cfeflionem agere quam nulla venix cer
titu prcurrit,durum. Magnus veniam fpondeat Abfolon, cuna (e cx ordi- 5*
ne diurum alleuerauit. Si quid,ait illc,fcretum cmittis, omnem tibi pof- gztfef `
polliccri 8c exhibcre. Cterm ne {acramentalis fides (ecreta , velut {acer- produ.
doti, prxtendat, fuadet: viros Hdeles indurios fecreti feruatores adhiberi, Sue
nonem atque Esbernum fratrcm. Quibus accedentibus, cunta Pandit ordine,
temporalocaq; deiignans: complures nominat. Illum bene dicentes,iubt
conquiefcere:nam mollium colloquiorum oberuanda (unt tem. .
z V B I vifum adel horam, regem aggreditmturxtemplari orant cauf exi- CAPi4o. `
tum.Si
{ionempernegauerit,non cile tutum
impunitatis promillo indemnatum
agere. Si ver dirnittercznec feturum,confe{-
cfeiliis veniamimpetret, f , ll

elle regi decorum,veniam dare:{ecurum,lioftes etegi.Sponder rex corum confi-

lio aurumrefpondeat
gnus,quid omnia , quor forti, nihil
rogatus
illcvtatur opera.
habere quodProduus in iudicium
fato praetendat Ma-
, nili regis \ l

dementiam:deprehen{um pugnare contendatfacil conuinci.Omni ordine

gefla contetur,c genibus nixus veniam orat.Rex prifcz familiaritatis nobilitatf- R,
que refpctu,confurgere iubet,veniac1; donatfed familiaritati non reddit.Miratus
tamen,per{euerat rogare,Mnc pctitum infidiis obtruncarcamif? @ddnquit :'"ih
3 ille,rogitas?Nec animum nec manum nec gladium defiiiffefed fortunamzquo ct
iam diuina te ] m ab alto miferatio feruauit. Ad Kanutum Caroluml; deinceps
mitt cre mandata interdieit. Ille ver, Si quid aliud comperias,ait,indignum venia
ipfe me prxdico. Interea ex iis quos ille confcios detexerat,quia veniam rogabant, _
vita 86 rebus donatos in exilium abire permiit.
tempore Efchyllus pontifex maximus , de nepotibus (uis , cxcmplo Ma- CAP- 4l.
gnifpem venia: prfumpt, millis in eam impetrand Abfolone 8: . At illi
nihil placitum ab rege referentes, przfulem modum contritauere. Aderat
por eos dies 11$,1 rex accitis Suecorum primariis , filio nuptias cele
brauit regio luxu. Ibi Efchyllus iam fenio fratus ,-.regi {ecretius inlinuat rem illi
40 prxferre magni onderis,quam animo fecondi preeaturDiu anxiacogitationc
deponendi pti eij teneri: iam in eam penitus venile (ententi, vt qurn primum
ponat,regix dignationis in earn rem precatus confenfumRex arbitratus illum filo EFW/'"1'
nepoti 11 {ecund in ecclea prxlidem habebat,quem1ue f: v
rex , qud confcius coniurationis fuerit , ctiami non approbarit , pro eo ta- fergrw- O _
men qud ce1aret,exilio multauit: nunc ramen dillimulata re illa , hoe (olm ob- "
tendit,non illum inconfiilto Rom.pont.prfulatui cedere.In qu rem prom
ptum iam habebat,qud iam literas tencret fummi pontificis
non mod renciatione, fed etiam iuper fucccfforis eletione. Regem
crabat vt rem apud fe maturatam,e1am aliis {eruaretme quid nouaretur: Y
5 cum omnibus prouincialibus epifcopis dignaretur interelle non folm re
nunciationi,ed etiam delignationi fuecefos.Sed rege iam abeunte,illc ad popu
lum in concionem dcuocatum regreditur,y dicens quta illos complexus [it _chari
tate, quailli viciHitudine in grati extiterint: nunc laborum tazdio 85 tatis graue
dineferte pondus non prualcns, abire conflituat , eutam illorum diuin mifera
tionipcrmittcnsz qua 86illisin peccantibu veniam, 8c libiin quenquarnnegli

n 11j
 rgo ALBERKRANTZII/
genrius agentiimpendi precatur , facramento libimilitia: deuinftislaxamenta tri.
bus.Sull'uderat oculos vniuerf ccionis lactyrnis,tam mifetabili vocerlocurus.
CAP.4`z.. IN T r M appetebar tcmpus eonltitutum , 85 inter primos redeuntem Abfo
lonem prrnillis equis hofpitio inutat. Non refragatur ille. Vbi primum vent eff
in confpeftum , rogar Efchyllum , vt quid populum tanta impleuerit mltiria (
difcelfu. Ille refert non fe diutius pondus pr`o aetate ferte polfe , exilioqueneporum
propriam fe domum odille.Accedere quoq;,qud Bernardo Claruallenli quon
dam abbati lit pollicitus, pontificale culmen dimittcre, priuatamq; qua: fuperfir a
gete vitam. Venerat tex cum catteris ad diem pontificibusn dem diui Laurentij
conuenitur.Ibi cotam cuntis Efchyllus pontilicatus inlignia, baculum 85 rnitram IO
cum annulo,in aram deponit:iuberq; proferri de facrario cunta qu ab olirn fue
rant,quxq; ipfe addiderat factavafa 85 ornamenta. Prfatus, labores 85 arrumnas,
quas pro ecclelia tulerit,Chrifto fe illa debuilfe : nunc iam pro aftate veniam fibi 85
requiem permitti, qud amplius nequear oneri farsfacete. Rex verba eius fubfe
quitur,erfi ctebras cum regibus limulrates gelferit,_facrum ramen pontificale mu
nus,nihil fe minus impleuillemunc regem 85 pontifices Romani praefulis autorita
ti libenter cedere. Vnum ramen in publicum edereiuber, an vlla fua denunciatio
ne,aut impulfu,aut falHdio,vd pteffura pondus detreret. Tum Efchyllus direis
in atam manibus iutate, 85 przfentia facra teftari,fe non odio regis , aut vllius iniu
ri ex recept violentia , fed perituti honoris faltidio , perpetuoq; liudio in hoc 2.0
peruenilfe propofitum. Grata regi refponlio fuit, cupenri vera ptificis confelfo
ne calumnivtate fufpicionem.Tum tex quoquc rogat,num dillimulanterin eos
egerit,quos pontifex cenfura diftrinxetit.Neque hoc faturn apert teltatur. Turn
Romani pontificis lireras in publicum legi imperat : quae hoc habuere , diu fe Lun
denfis pontificis millionem perentis votis relutatum , ad extremum celfrlfe , per
/ mililfeq; vr fua voluntate renuncier. Turn exurgens,publica fe voce abdicar, pon
fcrfrm cef tificaliaq; ornamenra ara: imponitlxculf funr eernentibus lacrym. Tum con
[ knn,
' 116/6/0
uerfus in regem , aliis literis prolaris , legatum fe docet apoltolicum pro fuccelfore
/ deligendo. Auditis 85 perlertis literis , claravoce denunciar , permiffam libi in ea
.
parte potefiatem, clero (cui eligendi ius lit) tefundere : ne ecclefam, cuius {emper 30
fir turarus digniratem,honore defpolietRogatur obnixius, vt confilium fuum illis
nunc`(vt femper) impertiatut. Rex quoquc plebis in ea parte vices peragit : :
vr voce delignet, quem idone muneti deputet. Tum Efchyllus, feinrer diuinam
humanamq; formidinem fluftuare reftarus,graue fibi fore voce fignare quod fen
riat.Nam nili vitum maxim rebus idoneum delignet, diuinar fe irar vlrionem me
ruerezfm quod fenfert edcat,tum fe homin amicillimum , alibi laudabiliter pt..
fulatum adminiftrantem , grauiter fciat offendere , qud honorem illum fummis
eonarbus recufet. Cunis iam pruolantibus animo quem lignet , orant ramen
perloqui.Et ille, Rofchildienfem,inquit,anriltitem mihi propinquitate, vobis exi
liimatione notum, deligno. Tum exutgens Abfolon, impatem fe oneri mpoto 4.o
caufarus,nulla ratione adduei polfe aflirmat,vt eccleliam fuam , quam gtaui labo
re inter pcricula feruauerit , 85 ex tenuitate in fplendotem qui cerni pollit , euexc
rit,deferat:proinde rem ftultrandam protinus auettant,de alio cogitantes.Efchyl
lus autem clerum Lundenfem, cui deligendi ius effet, increpitat,quid fileant: ipfo
l`uas exequente,cutnon illi partes etiam fuas exequantur. Tum illi paribus votis in
Abfolonem collatis, non folrim voce, fed etiam iniea manu, in fedem ab Efchyl
lo vacuatam protrahere connituntur. Primus Efchyllus prehenfum trahere c
pitzfecuti Interim folennis catus in laudem Deo inchoatur , cuntis concinen
tibus, populo etiam plaudente. Solus Abfolon relutatur , etiam manu fe tutatus.
l/clon de Iam resin rixam peruenir.Nam ille pugno fe tutatus, quofdam per indignationggm
lclu, mill.
un mede
abiecir in terrElchyllus,ne fe diuinis voluntatibus obui faceret,rogat: rex quoq;
: vt omnium voluntati cedar, horraturllle lilenriiun depofcens, vbi primm audri
. potuir,appellarionis vocetn emilit. Tum Efehyllus, Qi'ando, inquir,friuol oblu
taris omni votis,nolfe te volo, meam rua , in fede prima Roman vrbis poltulg.
tion fore porior.Nicolaus quoq; Rofchildilis chorifenior , fuper irtogata vi fuo .
pontilici
 DANIIE LVIB Vl.' 151
pontci prouocaur.Sed rum in ea re quies interpora, mie {olenni locum f'ct.
ua ex 11111 52111 folniter perata, Efchyllus benediionis munus in fine offici) ad
Abfolonem iam legitim deler deriuauit. Ille perrinaciterrccufans , 11 non alio,
ramen legationis munere ad Efchyllum perrinereltaq; vt cont'tioni finis 1,
nediion ipfe peragir. At Abfolon deinde in cubicul vocans,etiam genibus ni
xus,precarur c lacrymis,ne Dei,regis 86 populi votis rantopere repugnetllle pro
pori renax,nem amplexus leuat,indignurn ( vociferans ea precarione.Hc 1111
111111511111 permolliendi genus excogirauitplendidos equites nuper (c fuis {a
cramentis dimiflbs, Abfoloni mirtit iuhurandum praztiturosllle nihil morus,non
_lo fe elle ait cui debeant tanti viri obnoxij fieri. ( 11105 (e pereuertia repulit. De
mum in arcanam velibuli partem hominem deducens, oendit que -111115 111
ecclez donariallle animo Sc oculis aucrfus,fi qua Deo (air) ofl`erat,non elle vnde
pnirear.Tum ferunt excanduilc fenem,QJ1ndoq1dem tanta pertinacia oblu
612115, minora quam llatueram, ecclefi relinqu. Deindc regi aurcum poculum
dono dar,memoriale perenne: Abfoloniq; n diflimile: cteris inde amicis pro di
gnirate cuique impertirurmeminem ex amicis indonatum prasteriirlnde corporis
debilitate commonitus, quum igne quem {acrum dicunr, tangeretur , fugam ma
turauir.Scania abiens,Abfolonis prius excipirur hofpitio: cius deinde nauigio Slef
Wicum vc'us 11.1 quum pocul illi argenteum Vicara: chatitatis nexibus offer
1 rer Abfolon,E{chy11us non accepir,tetatus deinceps nullis talibus vfur.Regem
obuium habens in ponte,qu illi valefacercr,penc` dcfccit. Inde lacrymanti ami
corum amplexibus gre diuulfus, quum in currum leuarerur (nam equitdi vfum
fenex amiierat) Hens Hentes dinuiit.Regis deinde legati cum Scaniis,cogdi Abfo
lonis gratia Romam perituri,primm Claramuallem adeunt,vr Efchylli literis(cu
ius non vilis erar auoriras in vrbe Roma)iuuarcntur. Abfolon quoque cum cho
ro fuo,refcllend pofrulationis gratia,nuncios cum inllruione miferunr.
I N n E A quum rex cum proceribus Rofchildiz {acram Palch folcnnita- CAP. 4.3.
tem perageret , Scania: prfeus Toko regi defert magnaribufque , Magni , nec
dum quiefcenris nuncium ccleri curfu rranfiffe , ade omnium oculos prazreruo
30 lanrem , vt detineri haud poiTet. Vnde Baltici maris omnia littora cenfent occu- ffffffftg
panda : vr inrerceptus,quid rerum moliatur patefaciat.Neque enim leue porcfr ef- ,ei/4.1,; n.
fc quod tanta fePtinatio peregit.Adulpho cuidam propterlittus Baltic maris , ne- /
0111111 datur,vt reuerrcnris hominis,cuius habiru corporis 86 vefium faa gni-
11011131 1111.111 militum manu accepta eaq; locis opportunis fparfa, 111
finuatum homineminrerccpit.Magnus adhuc regis curiam (equebarurzqui quum
de 1115 rebus perquireretur , fumma cum diflimularione rei fe confcium perncga~
uit , venia indignum fi comperiretur. Deprcnfus nuncius , quum diu peritifct,
negans , ad extremum minis quzlionum intenratis , vbi euadere non potuit, rem
derexitznullas (e literas, fed dimidium lignum , cuius altera pars apud Kanutum Sc
'40 Carolum fir , (e igni loco gerereEa ( ell in Danis fidei teificatio. Rogatus
fupcr Magni nominc,confciurn aperir & detegit: nuncius Abfoloni {eruandus tra
ditur. Interim Magnus latibula circurnfpiciens , opera Nicolai Prabularij extrahi
tur, Tobernique culodiaa in vrbem Latcrenfem mittitur , carcere marcerandus
potius quam morte mulandus. \ n
E A tempefrate Wandali &1 vili,eriam pati,quum armis Dano- C.44,
rum pares elle n poflent, rebellione ramen rninim ablizinuerunr , durante odio
pen natiuo nationum. Nam c veterem qufrum fuum , adhuc Chrio perfidi
Wandali, intermittere non potuerunr , dulcedine praedae inefcati. Viti terra
riq; , reclibantinidipfum. Deprehenderant tum in mari muim regi Waldemaro viziati
50 deferentem arma plurima , e reliqua ex focero Xenia. Earn rex magnifacicns , cui Swix
precium c lmationem vehementer adauxir mirtenris afetiozfimul c ctem- '
ptus nominis fui in Wandalis,angebat reg toties illor vitoremErgo mirtit ora- 1
rorem ad Pomerani principes,qurum portubus cfitit cgreffos prxdatores,re~
pofcentem que adpra dicerentur,nullius ant belli faa denunciaonePoteranr
ignorare principes, qua: in larimo margabfuis incert, an ab alienis patrarentur.
' n u1)
-. . -u-n

152. .211
th'mill'us fuerat,f1ne magno frutu redierat, verba pro verbis referens. Ad arma
etat redeundum , vr exprimeret bellicus labor , quod quieta pollulatio non impe
trauir.Mirum fic elle naturacomparamrn,vt lirrore maris habitantes,ad piraticam
lint improbitatem cteris propliores. ( Cn.Pompeius quum maris pur
gandi ab Romanis,illa tempeltate late imperittibus,accepillet porellatem: femel
aciterurn edomitos Ifauricos,quum mari arcete non pollet, fuperatos ttanltulit in.
mediterranea : vtlonge fubmoti , non haberenr in oculis quod ad prdam inuita
ret.Identidcm Wandalis farum cernimuszquos Saxones nouarum vrbium habi
tatores,ad mediterraneadetruferunt,dedignati intra vrbes,etiam in olliciis vilibus
agere, iam nunc ad eximiam paucitatem redalos. Huius autem expeditionis exi 10
tum in Vandalia requirar, qui ad plenum id nolle velit.
CAP. 4g. P quod tempus, vereri iam diuturnoque in Romana ecclelia per Romano
/ di
muren tum Imperatorem Fridericum confopito fchifmate,Alexandcr verus 86 indubita
,zum recu tus Perri fuccellor agnofcitur. Apud quem Lundenlis ecclelia: Abfolonilq; perfo
[
[/:
caufa,vttinque pari partium inlianria diu agitata, ill accepit exitum, quo vtri
. quc pofcentium fatis Heter. Nam millo in cam rem Galando legato , perfecit vt
Abfolon Lundiis archiprful 86 ellet Schaberetur, priorem ramen eccleliam fer
uarct commendatam.Galandus in prouinciam veniens,clerum Lundenfem Ro
fchildiam euocauirzibiq; mandata peregit apollolica,minatus execrationes terrifi
cas Abfoloni, li repugnaret. Deinde in ecclelia metropoli pallio illum honelauit. ZO
Allititq; facto minillerio, quo nouus metropolita Homerum Ripfis eccleli ele
um confecrarerepileopum. Ita 86 regis 86 cleri,populiq; impleta funt vota. Alle
cuta ell: quod volebat Lundenlis ecclelia:non deficit ramen Rofchildienli: qu il
lo ne careret,neque fumptibus neque laboribus duxit parcendum Romanas lega
tus hybernis in regno peratis,accepro tempore Romam regreditur.
CAP.46. t s ita compolitis in regno,regem adurebat recordatio accepti nuper Wan
Regia fla/-` dalis damni: magis autem contumeliae irrogatio , cui necdum fatis pnarurn ex
fir W4
dfx/a! daci
pendille viderentur. Igitur renouata expeditione,folis Iutiis leptentrionalibus ve
fr. niam remeandi permilir : cteri cum vniuerfi regni viribus egredi conflituunr. In
quibus Fridericus Slefwicenlium antilles,inflici aulpicio duccns, quum plenio 30
ti velo quam ferret nauigium incederet , fubuetfanaui cum omnibus periir. Nec
dum repertum eli corpus antiltitis , quum cteta tollerentur : at mul
ro pll tempore , nulla corruptionis documenta prodebar: qux rcs ( cius
adlcripta elhAbfolonem ramen amici mors priuatim magno luftu contigit . Rex
colleta iam clalle vites probauit: ( iamingrauelcente tate , domi manere con
ltituit,Abfolonem Kanutumq; fili rebus prazficiens,prfatus qud illorum vito
ria arque magnam gloriam,detrimentum minorem ignominiam referrer. Illi iraq;
cum legionibus nauigarionem ingrelli , auti eti claile Rugianorum , Olroiam
vrbe aggrediuntur: tam inexpettari hollibus,vt ante prouincia popularetur quam
refcillent,nili quidam incaurius incendia mifcuillent.Gerimarus Rugianor prin 4o
ceps,quum duo eius gentis holles in ripa decurrerenr , intento arcu alter prollra
uit. Cuius focius vinditam meditatus , quum vicillim iacienrcm arcu perere lla
tuiller , videns Rugianorum elle principem quem peteret, arcu proieo in liigam
/ ( conjecir.Tantum in ea genre principibus venerationis impenditur. Inde Walc
O/dia. gallum petiuere,ponteque fuperato moenia oppugnauere. Sed tardum militiarge-l
nus fallidienres,excurlionibus tam late inliiterunt, vr qua parte hollis occurreret,
habert incertum. Cementes autem Wandalorum principes viri fuarum impa
titatem,colloqui pace polrulant : nec detretauere Danotum duces. Ibi Cazi
marus princeps Verba faciens,parui le pendere tellatur,paucor iugerum valtatio
nemzfacile libi genriq; (: fuperiora Pomerani loca,quae vel latillima (, rc {
ceptum parere: aliis ramen fe caulis de pace fermonem introducere. Nicolaus Fal
llricus non tulit iatantiamfed prorinus refert,frull:ra de prouinciarum latitudine
gloriarizquando 86 fuperiora Polonis,8 citima Danis infella fentirt. Inde pro
Pari; con. pius colloquia admouent optatx paci. Nam 86 otatores regis , quos capros tenue
dmanr.
runt, ad quue libertari donare: 86 duo milla talcntorumin compenltionem ab
larorum,
 ' DANIJE LIB VI. ry;
latorum,Abf`oloni quoque atque Kanuro ducibus centum libras nummm le da
turos conltituunt.Abfolon feorfum vocatis Danorum primoribus , cditiones of
ferti dicit fpecie magis quam re placituras . Siquidem patione interpofrta pacem
reportare,regem :rre magno augere fpeciolm quidem:fed longe fpcciolius, pen
debellatos holtes acl iuga cogere , deditionem exprimercr Tamen fe 1110 arbitratu
nihil cltituerezin illos reiccit eletionis arbitrium.Omnes elegerc,vt his c
ditionibus,qu illis fauoris plurimum parcrent,fatis affetrent glori,vterentur.lta
conftituta pace reuertentes,expeditionem folucrc. Prxmiflus Esbernus reg opta
to implere nuncio,vbi ex ipfa venatione vcniens,paucas confpicatus naues,fugam
lo prirn fuor putauir.Sed audiens rei exit, nuncium ipfum magnifc excepit, du- , ,
cibus gratias labuit ,legiones collaudauit. Per quae tempora Kantitus 8c Carolus
exules,in Hallandi quibus poterant copiis ccellerc: fperantes incolar fauorem. !
vbi non perfenfere, retro cedentes , aciem inltruxere nemore vicino, quod Pt
Gothiam dirimir ab Hallandia,ad fugam fretiScd ramen ea pugna ill habuit exi
r,vt captus Kanutus in carcerem iret,ad Magnum coniurationis focium: Carolus
cxceptis vulneribus,pau1 pft repertus eft fecellu non longinquo mortuus.
H erat illud tempus , quo Henricus Saxonum dux,offenfo grauiter Cariati, CAP. 47.
ob negata in oblidione Mediolani arma,ex ipfa Bauaria fugatus cederct, auxilia in
cum circumfpiciens. Igitur euocato rege in colloquium fuper Eydoram, iam non /?
n. o dubitauit pontem rraniire: quem antea faltu inflatus , quum regi non cederet , fu- ,Z
perare recufabat. Ade fuperbi neceflltas imperat.Vbi verum eit in colloquium,
arma rogar auxiliatia in Cefaris fuperbiam,multis verbis accufatam.Rex praefatus,
fenullo vinculo illi iam elle obltrit, quem Henricus toties polthabuillet : ramen
11 paritum fucrit confllio,non defutur auxilium.Pcrcunt-atur quod 111 illud con
filium.Tum rex, Si primm clclti Imperatori feccilieris, arma tibi in terrenum
poflem polliceri. Alioqui illo tibi aduerfante,tu cum omnibus auxiliis hoiti cris 111
dibrio. Ecclefiar bona qua: pontificibus a te fcrunt detrata, 11 reddas , auxilio tu
tum dimittamllle refert,plura fe ab Epifcopis benelicij nomine tenere:quac 11 red
denda forent,ipfe nudus reiideat. Adiecit conuici)l nominc,corrafz attonfxq; cer
uicis hominesmon tanti apud le efle,vt vltto opibus careat.Tum regem orare,fi ar
ma non prbeat, recufationcm ramen clam habeat, ne fui fe deficiendi ad Carfa
rem inueniant occafionemlnfecta re rediit. chrellls inde Danis,mir ditu pro- .i
digium incidir. Nam infinitus murium grex colletus , fpte mergcndum fe aquis
intulir:miraculoq; fuere cadauera littoripus appulfa. Abfolonis veltem forices ea frail..
notfte roferunt.Prcinuerunt fuperltitio 1 rem magnam portendi. @El ver gra-
uis tum in Scania tumultuatio,qud rributis,colletis 8c exationibus plebs grana
retur,exortanunciaretur,futuri prfcij credebanrut fuperltitiofi. ( at in
grauefcentibus malis,in conciones clamoribus plcnas,pracfeti multitudinem pla
care aggtellifugantur: 8c nil lacris azdibus reccpti,ruti non etant. Mittiturlegatio
40 atchiprfuli, vt veniens tumultum manfuetudine 8e fuaui oratione comprimeret:
fine eo enim audiretur nemo. Dilluafere amici, rem dicentcs cpofitam a primo- p
ribus,'vt capiti cius periculum immitterenr. Sed public luti regiae incoltunitati, 'jff'zu'd
fuam pofthabuit.Perdu6tus in concionern,primores habuit aufcultantes,quum le ;
errata cmendaturum polliceretur. At longinqua multitudo,quae ortem exaudire 1219211" "w
non potuit,clamore excitato rem difpulit. Archiprarful rem maiorem , quam quae 4"
verbis paearetut, confpiciens, prfetos coarguit , qud le mendaciis praztentis in
periculum deuocallent.Tamen multitudinem partiendam ratus,trifariam diuifir,
indita primm concione in Auftralibus Scanie. @a etl prim grauis clamor el:
fer,quendam ex regiis officiis, maxime populo inculaturn,f1bi proximum confi
dere iuflir,vt periculo eximetetur. Ira concitationem placauit , vt ca pars populi ct
iam grates pontillci quieta perfolueret. Tum apud Album fontem grauiorem au
dit confurgcre tumultum.Premiilis qui populum pacatis verbis ad audientiamin
clinarent,quum vidiflent opinione fua grauiorem,indignantibus non aufi protet
re mandata,conricuere.ld autem dolo an metu fecerint,inccrtum cit.
0 N 1 r at vicinam inlidam,tutamentoprofpicis,ini`edit.Au&amirurn CAP. 48.
 154 ' ALBER.1 KRANTZII
in modum populi indignatione, cfultabat quid { opus videretur. Ert qui ob
fidionem loci tolerandi ducerent. Alij etiam comparatis armis, multitudinem
fuadebant comprimere. Ipleneutrum probans , qud obfidioni ferdz necefaria
non haberet , nec vllis effet locus munitus praafidiis , neq; etiam patris effet boni fi
liorumiugulis inflareunediam elegir viam,vt militibus imperaret, tumultuantem
opul minis cinr-ioxiis iibus magis quam ferro , vulnere cede cprimerent.
-1119: Interim auto in concionc clamore , popul ab archiprazfule 8c primoribus dece
rar ingr.:
nr. ptum verbis diilzinetiznullas elle relaxationes onerum , omnes regi ftudete, nemi~
nem rniferari pauper calarnitatem: petendam Abfolonis domum, qui {ptenon
rodiret. Cognito autem quo loco eier,illuc agmine & przlata,quali li I0
rtatis vindices contenderunt. Iam milites Abfolon in terra tranfportauit , iuifos
irruere in vencntes.Facilis erat 1abor,inermem multitudinem , ab armatis paucis,
fed exercitatis diipari. Itaq; innocuis plagis, diugerunt. Superuenere quos
prmit in concionem nuncij : ab eo increpantur,qud : illius tantis obiecif
fent ericulismunc quid agendurn videatur,iubet edieere. Illi arma domi compa
ran a,& interim ad latibula circumfpieientem,breui redeundum.Non re
fert latibulis alliietummouum Sialandiae pridium petiturum. Vix ille dom re
ceptus : regia: literz, vocantes illum de publicis rebus in conili.
118; &1$ quorum caufa venerat,rcgem edocet de moribus ScanixRex
armis comprimere minatur,indignatione accfus quodaufit. Pontifex difl'uadet: 2.0
potius videri cfilium, vt euocatis primoribus,cum illis agatur: nam elle figna per
Honore: 46 palam,qud illi motum in populo eonciuerint. Euocati 1:11 iuggert
fxtcrkgerl,
inu gul
regi periuadere, exteros prxfeos prouinei auferat, Esbernum, Suenonetn,
q conem,Saxonem: tum facil quieturum motum,natis in prouincia praefeis faci
: ferr. 1e` populum pariturum.Abfolone negante regis liberam dominationem
rum,quam ille horninum memoriam maioribus acceperitmmnia in Caput
eius malailli deriuanda minantur,ni pareat. Nihil ille mouetur. Sed tum euocati
rege,quum {upcr tumultu comprimendo rogarentut,quid videretur,refpondent,
placida regis epifola facil motum quieturum. Ille autem minacioribus verbis
11 miit,qu antea tumultuantes fecit furentcs. N5 illico prodetes in ,O
cionem,regi omnia abdicant ve&igalia,pontilcibus decimas: facerdotibus vxorcs
decernunt:nihil (e pontificum indigere, habentes qui przelcnt 1$ facerdotum
bonam copiam,quorum nulla potentia aut imperio premerentur.
CAP. 49. R comperta pertinacia exercitum eontrahit, Helingoram petit , Abfolone
(equi iuifo. Regem qui in littore Scanij , venerabundi excipiunt : venientem
autem Abfolonem lapidibus inceilimt,aditu terr prohibtes,immemores quan
tis ab illo exempti iint periculis. Rex vb eompcrit , armis Ptatuit comprimendam
multitudinem. Complexus medium Sueno , orat vt multitudini parcat: icl
an pietate fecerit, incompertum . Sed pratualuit apud regem amici pontil-icis
. Nam quum in littus milites venirent, dilapi qui aditum impediuere, inno 4o
Jlon
impotenti xios rer imulauereVbi procefiit rex Abfolonque diuilis locis,apud 1;
dominar/a milites concionemhabuit, confultabtq; de rebus agendis. Seanij, qui regi milita
"popu/w bant, aiunt caput rerum Abfolonem , Esbernum, Suenonem , 8: exteros quofque
M prouincia dimouere , turn rebus futuram pacem. 'Acceflrclutij in eandem ien
tentiam, fiue decimarum odio qux nuper inoleuerant, qualibet cau,
chiprfulis in deteriora collocantes. Rex tacitus rem coniiderat. Inte
rim Abfolonis milites,animo acres,ptifici fuggerunt {atis fupereile virium,ar
morum neceflitudinem,generifque, vt illum,etiam cteris ditHuentibus , incolu
per omnem Scaniam dueant.Rex vtriufque partis {ententia percepta, Iutio
rum decreta paci propiora confpiciens, Abfolonem in partem ducit,memoratque 50
quanta rerum verborumque confenfione vixerint , quantum ab initio
miliaritatis c charitatis ineefferit: cui nihil vnquam (ponder defuturum. Orat vt
tempori cedat,Scaniam deferat, Sialandiam repetere non indeeorum ducat:
cios eoniliis interdum vtilia prponenda.Ablon refert, nunquam {e'regiis vo
tis aut , aut vnquam defutunmufcirc :amen in abfcntem fe multismenda
' cijs c
 DANIIE L1B. vi.` 25;
ciis 86criminationibus agendum.Id fib rcx curandum defumit,gtatas ags,qu`od
voto pareat.Militiam quoque eius regis expeditioni iungendam depofcit : non re
luatured milites charitate pontificis fu ,iam oculos pro indignatione lactyrnis
fufiiifi , aperte queruitur fe alienaignauia , non fua , herum fuum relinquere coa
6105 : cuius aufpiciis vbique vitores , etiam nunc inter aduerfa nihil aut labor aut
periculori recufent. Retro abeunte cum paucis pontce rex procedit , vbiq; gra
ues conciones expertus.Nam vbi armata conuenit,Iutj qui regem circumfietere,
plebem collaudatam grauius inflammaucre: male de rege meriti , cuius partes ad
iuuare venerant,mpedientes.
IO IN 1 R i M defetis comeatbus rex primores iubet adeffe in Sial'dia, vbi prae- CM_ so,
fente pontfice , in cuius caput omnia referebantur, caufa traiarcrur. Reuerfo re
gi pontifex occurrit, Seanic plebis oratores adfunt : caufa infi'ituitutlbi Abfolon A/w'f
tanta dicendi copia refcllebat obietta , vt facil quiuis intelligeret effe friuola qua:
'intentarentur, ipfique oratores innoxiuin fatetentur: fed adplebis confilium cun- 35
ta relaturos, ne quo nihil illis conftituendum.Reuerfi,remipfi deteriotem fece- Zurfde
te. Coaus pontifex fuo in contumaces vti gladio , facris interdxt vniuerfa: pro- um
uinci, quoad decimas perfoluerent.Ea mandata ad clerurn perlata, populo etant
publicanda. Conuenit magna multitudo ad :edem in Lundia diui Laurenrij. Ibi
duo ex clero pontificis mandata plebi infinuate procedunt.Plebs autem nihil mo
detata fibi,binos ad cletum viros remifit cum mandatis liuiufcemodi , clemm po
pulo,non pontifici , fua alimenta debere: nfi oflicia iti ecclefiis pei-agerenr , patria
cederent.Neutrum facientes, non folum rerum amiiionemfed membrorum et
iam truncationem demorarentur. Ad ea clerus , neque fe exilj neque paupertatis
metti, neque 'etiam trcarionis aut morris comminatione auerti poffc , qu minus
pontificis imperata facctent , quae 86 honoris 86 atterna falutis ipfotum detrimen
ta,fi contemnerent,nducerent. Tam confianti cleri refponfo emollita plebs , mi
nas prece mutauit , fuperfederent faltem exccutioni, quoad Abfolon ipfe petere
tur.Faci1 confenfere. Pontfex quoque peritas inducias non recufauit, cleri fuum
pro ciIantia reinuiieranszinterim ramen nihil plebe emendatut. Afpirabar ver- .
50 num:86 perato facto ieiunio, chrifina cficiendum etat pontfice. Rex cum ex
pedita manu Scaniam petens,Iutios, Fionenfefque , plus dettimenti q_um profe
Crus alis procurantcs, omifit, cteris militibus (1116115. Scanj vbi au 'uere adefle
pontificem,mox miffo de more per omnes ltipite , qui conuentus mandata prfe
rat, libertaris praztextu ad arma conciuerunt. Aquilonates cum Hallandeniibus a~
gmine denfo mouent in regem. Rex pontfice rogarus, vt fufiibus quam gladiis
rem agere mallet,horninibus, non canibus fe confliiar'e refpondit. Ccurfum eft
ad pontem apud Dyfiam: confertoque prlo diu pugnatum eli, dum illi trfitum
pontis perunr,ifti refifiunt. Non conremptibiliter pugnauere agreftes. Sed archi
_ prfulis milites imrnifiis equis, flumen aut vado aut natando tranfiuere: repulfifq;
4 hoftibus,tranfitum regiis aperuere. Non tum diu hfit viIoria. Nam fugati cfi-
` que,ac partim metfi tumultuantes Scanij,contumacia: fila: pcenas dedere. Vix rex PGM/f f4
Lundiam rediit,audiuit Oritalium quoque magnam manum ufti exercirus fpe- '
cie tendentcm.Nihil moratus,_obuiam ire contendit , Lundienfcs fequi iquit. Au
dit depofcere tributorum laxationemzannuit rex,tempori inferuiens.Sed illo edu
cente pofiremi egrediuntur: non long ramen ab vrbe dcfident. Sequi iqui , vrbis
fu cufiodiam agere refpondent : opus effe , ne capiatur ab hofiibus. Rex ducit in 14m am:
hoftes iam pontem occupantes, multifque cgeftis lapidibus illum tutaturos. Sed ggg
rex vado , non ponte tranfiens , fuperuenit paltibus : 86 inermem multitudinem
facl difIipauit. Nec longm morati, proieis armis manus rendunt , veniam ro
30 gant.Rex iam :i pontfice prmonitus , non diflicilis ad impertidam gratiam ftiir.
Inde per omnem Scaniam exercitum circumtulit, obfides accipiens : facilcque ad
omnia paruete , pta-ter decimatum iura , quae pettinaciter orabant aboleri. Rex
motus tanta populi infian'tia, verbum facit pontifici de abolendis decimis , quibus
rantopere reclamet omne tegnum : prouidendumque ne cafus ncidat Kanu
ti Otonicnfis, ob cam _caufam oppreffiregis. Pontifexnihilfetelaxatutuin de11110
Ti'

156 ALBERKRANTZII
De decimi: diuino refpondit : fi omnes etiam difcedanr , fe execururum quod ptaedecelfores
81/21/1102!! mollius attigerezcne regem in periculum ponat , remittit illi omn pro ea te folli
.
citudinem. Adiecit rex, gratiis ais,vt dilationem etiam exigendatum faceret, ne
conlilio tex communicalle vidererut.
CAP. I f. H le c funtilla lutilica Henrico duci Leoni rpora , quum ille pulfus foare
Henrica: Bauaria,defcencleret in Saxoni,quum(vti diximus) peitcntato ad fdeta Walde
L :afortu maro rege nihil impetratet.Venetant regi t ab Imperatore nuncij, qui hoc ipfum
! (:
elumr. agercnt , ne le Hentici rebus implicaret, Se de iungda aliinitate inter libetos vtro
rq5.Cui negocio n fatis propfum inuenere reg , qud meminilfer quo modo
Cefare de longinquo euocatus habeterur.Regina ram magni faciebat Imperato IO
ris aliinitatprans coniuge, nc rem tantam antiquaret.Secl vr plenius de omnibus
intcrloqui lieret,pofcebant Imperatori reg obuium lieti adTraucn,quum effet
Cacfarin Saxonia,defcenfurus in Lubecam.Q132 omnia ex ordine implentur. Ve
nit oblidcre Lubec Imperatorzde mari rex illi occurrit. Fiunr obuijzconfalutt fc
L1.6.43. fc, tem ex fenrentia conltituunt de fururis alterna: fobolis nuptiis. Earn tern quia
13116.64'. in SaxoniacW/andalia petrexuimus,nunc fola tempora fignalfc nobis fat lit.
15.
S D dum in \Vandalos tenouatetur expedirio , eaque per Iutios crianefceret,
. 52..
ipfe Abfolon cum regio lilio regem petit. Ille iam de fenellra ptofpeclans tedeun
tes, ominatus ell deteriora: qua: res etiam morbum regis pridem contratum au
xit. At ingrello ad pattern lilio,ita Waldemai'us vult fetuauir, vt morbum omni 10
no dillimularet. Vocato ramen pollea Abfolone , facrx pnirenti amplexus re
media , ecclelia: lalutaribus facramcntis fe ad exitum prxpatauit. Omnes quidcm
mcliora fperabant , folus Sueno augurarus ell regem non diu lupetfutururn: Ka
nuto circumfpicienda omnia, ne quid illi nouetur. Vocatus Scania Ioannes qui
dam abbas,medicinz iatanriot quam peritiot, regem nihil mortiferum pati,bre
ui conualiturum denunciar: confetis in medicinales modos porionibus, arq; aliis
eius generis collyriis , bene de illo promittit. Opertum deinde veltibus,quum fu.
Waldemar' dore diliiuere videret,falutare fore liquamen tellatut. Sed llatim line voce vifum,
iullit operimento continuato fudorem non intermittere , quas inter operas (piri
co [-
Ffa elilauitlngrellifoporatum putauere: ira nihil color variauit,l`cd paulatim pal- 3.
. lore fublabente,extinlum viderunt. Quante omnis generis hominum lactymz,
communem patrias pattern plotauere, agrelles, ciues,milires, martes, atque pueri
communi planxere luftu. Ringlladium funus ad patrios ciues defertut. Ibi Abfo~
lon fiera peragens lacrymis aram fparlit , tantoquelufru oppletut, vt vix preces
continuarer. Longa familiaritas Se vifceralis amorhoc moeroris genus etiam vito
forti imperauit. Sic commendarus quicfcit rex fcmpiterna dignus memoria. Cu
ius res gelias dii'iiilius in Saxonia nollra peregimus. Saxo quidcm in eius rebus de
fctibcndis iulla: hilloti legem impleuit , vrpote fuotum temporum acta perfcr
bs,qua: viuo Abfolonis tellimonio potuit perdifcetezin aliis autem regibus, qud
annales fobrioshaberet, breuius cunlaexecutus. Ergo qud verboliores folito 4o
fuimus , autori rribuatur , quem in hoc tege commemorando , tanquam diligen
tillimum, non putauimus deferendum.

rALBERTI KRANTZII
DANIIE LIB. VII.

C A i. t. , ANv't vs lilius, etli regiumnomencoleum lactumiamvi

Kamal# ag) uo parte meruiller, non ramen potuit non timere, ne quae faepe j
Si
a., pattern iniqua fortuna iaauetit , libi quoq; aduerfariam con
mtur. citatet. Peratis iam tire in funere partis factis , Iutiam contcm
dit,paternos amicos c milircs fibi conciliaturus, qud ea inter
` potiores regni pattes,parti cius crebros excitauir labores: prz
lenti autem rerum llatu, amiciot videbatur prouincia: qud
Scania
 7
Scania recenti clade alienos ferte animos videretur. Igitur apudWiburgum con
cione eontrafta,profperos exitus habuit, cuntis in nomen eius facramenta reno
uantibus,operamq; n rebelles pollicentibus.Apud Vrnam nonnihil turba: exper
tus elhfed maiori parti cedens,faci1e` comprimi potuit. Apud Scaniam longe alia
rerumfaces. Nam populus a tecri clade quam accepit, necdum refpirauit,fufpi
rante vnoquoq; charilflmos affeus eorum,quos in prlio amiferat. Igitur ad te
gis nunciatum exitum,ad libcrtatcm proclamauere. Ad quem tumultum aecitus
Abfolon archiprzful aduolauit,in ipfo primordio incdium, f1 polfet,opprelfurus.
Tentauit in concione placare populum : fed quamuis dulcillim loquetetur, pra:
1 cordia mouere non poterat eotum, ui regium odium imbiberant. Vbi l'e frultra
conati vidir,redijt in SialandiamSerfitionis autores (qui ex nobilitate fuere) plebe
iosldulcedine prdx fibi eonciliabanr. Direptae procetum domus,Tordonis arq;
Esberni,vix elabentiurn. Caeteri illorum exemplo tertiti,rem familiarem in ami
corum fidem collocarant,ipli libi fuga confulentes. Nonnulli fupelletilern fuarri
mari quam tumultuantibus credere malueruntlntetea fationis rincipes,quu`rnl
intelligerent priore bello rem line duce infelicitet celliffe , Haral um qudam re- :fffffr:
gij fanguinis virum,fed neq; animo actem, neq; lingua prompt, neq; viribus pol- .
lentem,folm qud regio ftemmate duceter fanguinem, Suecia deuocantes, re
gem appellant.Regij fatellites arq; archiptfulis in Scania, tnil'lis nuncijs 85 epifto
2- 0 lis,regem arq; pontificem de return docuerunt. Sed te longus dua,quum
memoratus Haraldus regis Suecie,ducisq; Byrgerij armis in Scaniam venillet,au
tus eff populari concutlu: primaq; illi opera fuit,Lundiam metropolim obfidete.
Flutuabant incol inter medios,dubij cui inclinarent. Tamen oblidionem ferte
cperunt,demum cum vitonbus,quieunq; forent, artem iunturi. _ _
IN T E A cquites memorati pro rege arq; pontir ce adunati,quum frultra fo- C AP. a.
ris auxilia demotari vdertur,inuicem fe cohortantes,impetum faciunt in holies, ";
ira: magis quam militari difciplin indulgentes: tantoq; fetuore ducunt in oblid
tes,vtillis nullus effet refilfendi animus. Maius a vento obltaculum quam ab op
pugn: tis fenfere,qud ille mpetu magno clypeos teiecetit. Igitur vulgus promi
fcuum cum rege fuo fugam inir:magna pats capitur. Lundenfes egrelli viftos pet
fequuntur,gratiam regis 85 pontificis ineuntes. Sed neq; ea confiernatio ad quiet
turbidos inclinauit,qu minus inra confpiratione tratarent de nece procenun 85
omnis nobilitatis,quibus quia adunatis pares effe non potett,lingulos adoriri Pta
ruerunt. Sed conftegit hanc molitonem archiprarfulis aduentus cum armaris co- ihm/dw
hortibus,qui lignis clam habitis populum in concionem deuocal'.1it,placdat1; ora- "3"
rione ingrelfusmon folm a leditione teuocauit,verm etiam leges per tumultutnl
antiquatas renouauit,cogirq; vt Haraldum abfentem,quem adultetinum regem
dixilfent , manifeltis fuffragijs abrogarenr detearenturq;, vr non folm armis vi
usfcd etiam liiffragijs ellet condemnatus. Nemo iam mutire audebat,ptincipi
4o bus fationis iam fe lilenrer in tutbas mifcentibus: qud fazpe armis vitti,nunc, et
iamli occurrerent,vineendi, nullam fpem prarterquam in tranquillitate 85 filentio
ducerent. Abfolon rebus compolitis,Esbernum fratrem regi clernato nuncium
mittit fupet reddita trq'uillitate. Rex iam ciun exercitu Fionia mouerat,propius
acceffurus. (@ivbi Esbernum de longinquo agnouit, tetrioris fortuna nuncium
interpretatur: propius autem fatum,quurri pacem nunciaret,perbenigne` habuit,
curnq; illo in Scaniam nauigauit, primamq; eius pattem Froltam incendio vallaf
fet , ni pontificis interuentu rex precibus mortis abliinuilfet.- fEre tamen multtati M7241
funt a rege,quorquot faftionis Haraldianar rei funt deprehfiweniatnq'; dedit Ab- ,Ldzf
folonis precibus multis,qui fanguine fuo crimen expiaturi vdetentur. Sed noluir ff/i0.
50 bonus adolefcens primordia regni a faeuitia mutuare.-A _ _ .
IN T A multis Carfaris literis 85interpellationib`us curiam inuifere iubetur, A p, 3',
vt patetn familiaritatis promilflonisq; iura confequeretur, tenere illum quid de
Wandalia parenti eius lit pollicitus.Sed Kanutus,per amicos commonefatus,pa l-mfg;
rentem n magnopere lxtatum de Carfatis vifitatione,refcriplit fe regni rebus no- fitug. .
uis irnplieatum abelle nonpoffe, multa profpicere , qu per abfentiam eius nouar '""
o.
 1,5 'ALBERZKRANTZII
poll'ent. 'Cfar autem Fridericus,vbi (e contemni vidit,p1enas minarum epiflolas
remit,Dani re num,nili veniat, aliena: faturum porePtatis. Cui rex Kanutus
non aliud referiplit , quam qud priufquam alij donauerit , primm in (uam reci
ere fir opus
lIuringiae potellatem , quod
principem,qui donet.
{ororern Catfar nihil
regis teneret 2611110
vxorem, literis
11111111 111videns, Sifridum
Daniam,eadcm
aturum cum rege. ` primm expofito quanta illi ob 101010111 1101111161115 effet
aHinitate,ac perinde charitate,nili ex re iplius videretur,non 10 111100111111111 tanta:
peregrinarionis laborem. Czefaris vires extollit : benignitatern illius potius qum
arma fuadet amplei. Tum ad partem kdutis Abfolone, Esberno,Suenone,pri
mis ad regis confilia,clocer qua de adolefcentis regis xtatcm iuuare teneantur,o~
prima conulenres, qud paterillos 11110 11110105 80 0111210105 regni reliquerit. Cz
faris bcneuolentiam regno profuturam: fin bellum malint,videanr quibus viribus
, Imperio relutentur. Abfolon contrfe libenter quae regi regnoq; ducant profu
11112 , (112111105 : (ed in perendo Cfare quid illi 111 0011002111111 , nondum 10 1011010,
5f: memores quo 111115111 parens eius Cfaris curiam inuiferir. /Equum 0110 vt nouerit
Clar , tantum elle Kanuto iuris in Dania, quantum illiin Imperio: quid opus 111,
11110 vlla neceflirate 1112 iuris alieni facere? Sifrido periram mrgentgmulrq; com
minante : An tu, inquit Abfolon, Daniam Turingiamq; aequo iure penls Carfa
rem vt in ruam , 110111 1101112111 prouinciam 110110 incurrere Si venerit, viros fe in
110111110 comprobabir. Proinde abi rcgiq; tuo reporta , Kanutum Friderico nulla 2.0
Obfequij parte deuinciri. Cfar non tam bello quam odio regem infequitur, ex
if/'1"'
1:1?.?"' peans adoriatur.
uf 121110111 domellicum aliquemin
Interim regnoiam
Bugillaum morum , qu
pridem facilius112111
(106111610 intellino
111 1115bello labo
fucceden
10111, commonefacit,vr bellum in Daniam fufcitet. Ille regis viribus impar,Iari
marurn auunculum (uum, Rugi prxfetum, 12001111. Is regi, cui paruir,rem de
1011. Rex ad Bugillaum mirtit oratores , fcruraturos quid illi 021112: 111112111112
111111. Multa ille commemorar , ab alto neens 0211125. 0111101111111101 partes,vr
ad certum diem 11111115 0121011115 vtrinque , perregios etiam oratores cauiaudia
tur, ac terminetur. Apud infulam Samfam conucnitur: ibi multis vltro 01116
que diis dies ducitur: nihil agitur. Pollicenrur ramen Bugillai oratores , du
cem fuum quolibet loco regi placiro occurfurum, fururmque vr res facil fo
piarur ante bellum. Dum 1112 geruntur,viri militares Dani, fubWaldemaro
expedirionibus crebris 21111011, 2015 tempora grauius 10110 videnrur, vircs , 11111
prxlio exerceantur,quefl:i dila nl'uras. Placuit piraticam 111 1101105 agere,gentcm
perf-idam Chillo , 86 quae afiicuis excurfionibus 111210infefrum habeat,vr nihil in
cam peccatum videarur, f1 11115 artibus impetatur , hoc 111111110115 quod 10101 infer
re.Intcrea Bugilaus Cfaris voluntatem perfpiciens,quingentarum nauium 1213
fem contrahir, inq; Rugiam Danis fubietam ducit, Catfari nuncium mittens, qui
docear quantis viribus Daniam petar. Cefar ducem collaudat,nunciumq; magnis
donar prmijs. 4o
C P. 4. v 1 5 1. v s habuit perfuafum , Danorurn regem tantis fuis in mari viribus
_ territum,l ne in pugnam quidem defcendere. @ein enim non terreant quingen
mifw ra expedirarurn nauium vela Er 1100 negligentius cuna habuit,vbi holem fu
m, mpg# um contempfir. Ad fpeciem 1012111, qua fub oculis Cfaris Wandali iam naui
" gare videbanrur,comel`ationibus 10115 indulgentes.Hoc necdurn compertum ha
buere Daniziclcirco 011116115 viribus inflitere,vt holb'bus occurrerentPrzerar clafl
11 101011 archiponrifex, vir ad militiam prompriflmus,&vbique forrunarus.
ui vbi contemptim nauigare Wandalos cernebat, 11105 111 pugnam acuit, t ni
hil metuentibus hoftibus violentus incubuit , ranraque cde 111111111 pararus im
pararos,vt diu cladis meminerint. (Lu/am rem expreflius in Wandalia fumus exe f6
cuti : inde qui volet defumat. Cfar vbi audiuit 021115 Wandalorum , Dani
cupanda: (pcm pofuir. Non ramen Dani quieuere : 1011101 0111111 111 pugnam pro
uocati perfeuerarunt,ingulis pene annis renouantes in Wandalos expedirionem.
Vrbes paul illuftriores aut euerterunr , aut diripuerunr , vt parumlrari videren
tut Wandali , quietos Danos ad arma dcuocalfc. Walogalum , Iulinum, 01112,
011111
 DANI@ L1B. vu.` 1,9
VCaminumtf quae fuere minora,hollibus Danis in prxd cellere.Q1tm in Wan
dalia , qui volet, rem plenius executam peruidebit : nos rebus interim Daniae alijs
intendimus explicandis.
P o s primam illam interpellationem Imperatoris ad Danotum regem fuper A . ;.
hominio prllando,aliavia perrentauit,mirtens folennes oratores,equis quadrin- f//i
genris comitatos , ad regem, ad pollulandam fororem eius cum parte doris qua:
Coram Lubeca,nuper lilio Imperatoris Kanuti parteWaldemaro erat defponla- d regem
ta. Primarias eius legationis archiepifcopus etat Bremenlis , Sifridus frater Mar- "'""
chionis de Brandenburg. Apud Eydoram,vbi regnorum limes,conuencrant.
Adolphus comes hofpitalitet exceperat oratores,largillime explens liimptibus at
quc epulis. Rex iamdud auerfum gerebat Imperatori animum, qud ab illo nu
per hominium pollulallet : 86 nili iuramentum parte interpolitum regem com
mouillet,omninoirritallet fponfalia. Paeta autem dotalia hare erant,vr quum pu
ella mitteretur,pars doris (etat autem tum feptennis) 86 reliqua legitimis annis,nu
ptiarum rempore,infta menfem 86 femillem numerareturzpondere publico arge
ti marc, quod inllituerat Carolus Magnus,venirent ponderandx. @dfi quid
horum minus impleretur,irrira omnia forent. Ea quurn Kanuto regi renouaren
tur per legatos,indignationem maiorem concepitzdilloluilietq; omnia, nili lacra
mentum 86 religo partis illum deterruillet. Igitur tradidit feptennem puellam,
cumq; illa quatuor millia talentorum argenti, mediocri apparatu, non regali pra:
'ditam familia. Erateillainter Imperatorem 86 regem dillenlionis non vulgaris lf
materia,qud focenim ( Leonem,cuius rex iliam tenebat,duca _Q/fw "
tu 86 rebus omnibus exuillet. Sed parte viuente non fe porerat filius pro foccro - ,
mouere,pr:efertim q uum omnia regni iura apud patr permanerent. Idem quoq;
rex quum Rugiam parte accepillet , ad Obotritos quoq; ditionem propagabat.
Nam quum Burwinum principcm captum Iarimaro teneretfalus arbiterinter
fratrueles,ita ditimebar vtriufq; ditionem,vt in vrraq, iibi feruarer fuperioritatem,
86 vt recognofcerenr ab illo dominia lua. Alia quoq; allinitate idem'rex fibi deuin-~
xit principes Getmaniz. Nam Ludouicus Lantgrauius Turingize', quum coniugi
tirulum confanguiniraris opponeret,repudiauit illam, accepta coniuge marre Ka
nuti regis,reli6ta\Valdemari,fmina mediocris taris,cirra quadragelimum xra
ris annutii.QL cum multo thefauro 86 (& fminea , regia regn egre
ditur : ad Eydor Lantgrauio excipitur honore plurimo.Aderat Adolphus Hol
fatiar comes , qui lionellillime per terrain fuam deducens , locis opportunis, lautis
epulis , prxcipuo apparatu hofpitalitcr liabuit.y
L N : pll temporis interuallo , quum euolutis annis nupti intentaren- C A p, ,
tur lilij Imperatoris cum germana regis Danorurn,rnilit Imperator ad eundem re- QdifgC/gr
em,qui aliam doris partem ex co depofceret. Rex ipfe forte interpretarus aduer'- `
fum ( quazri occalionem dileedendi fordere, indignationem plurimam , qud gm.
ante impletas legitime nuptias pecunia depofcererur, oltendit : quorfum pertine
ret,non le fatis intelli ere,ita vrgeri 86 emungi re,nili qud aliqua pofcererur iur
gandi 86 ' materia. Si itavideretur Imperatori, vt palorum poenire
tet,nihi1 le refragarizcterm nihil le millilrum. Imperator vbi accepit tergiuerfa
ri regem, (quum iulliores ipfe haberet fuccenfendi caufas,qud hominium ei ne
garetur , quodq; Imperij lines ingrellus rex Vandalis implicaretur) regi fororem
fuam,cum eo quem accepit apparatu,inta&am remilir. Qlod Kanutus grauitcr
aecipiens,manifeltas illa die inimicitias contra Imperatorcm cpit exercere,vt
omnem terram Wa arorum,Holfatorum,Sturmariorum, Polaborum, quue ad
Albiam fui iuris elle ceret : 86 earn per Wandalos Orientales, quos (vt diximus) sof/mm
liningy
fibi afciuerat,iullit euaftari. Mater deindc regis, Ludouico lantgrauio (qui ex fo ci/iantur.
rore nepos etat Imperatoris) repudiara',& ad terram [use natiuitatis line honorere
uerla,conquella multis ( marito iniuriatam. Vnde etiam magis inllimula
tus,iullam le caufam contraTeutonicos haberearbittatus .Per occalionem au
tem Hartwici archicpifcopi Btemenlis, per eius temporaThicrmarli ab illo armis
, ( coniunxerunt regno Danotum, ( fponte ( fubmirtentes `\l('/a_ldernaro
11
 . ` 2211
511\11111 epif'copo, 86 perinde Danica: coronx fubieti, aut (f1 hoc diceremagis
conuenit)fociati. Santo enim Perro fe fubdidifle perhibcnt,qui in vtraq; eccleiia,
86 Bremenfi 86 Slefvicenfl, patrocinium haber.
A 1. 7. W A 1. D A v s inde Slefwicenfis epifcopus,quurn 86 nuncijs 86 liretis cgil:
? . fer apud amicos querelam de regno fibi paterna fucceflione debito, cu ellet Ka
;offxf- nuti filius, 86 ille Magni, is autem Nicolai : 011111111 non contemncn am ex Nor
mf uagia claflem ad inuaddum regnum. Germania quoq; commouit, quos feie
bat regi ob oilenfam Imperatoris infenfos, Ortonem marchioncm, Bernard Sa
xonia: ducem frarres,Adolphum Holfati comitem, qui nupcr cx peregrinatione
terrz : rediens, terrarn fuam inuiro Henrico Leone recuperauir. a lo'
mari inuaderet regn Waldemarus,a terra oppugnauere Otto marchio, 86 Adol
phus atque Bernardus comites, ingrefli Dania: regnum , tranlto ilumine Eydora.
Etant qui Waldemaro epifcopo fuaderent,vt non armis , fed rraatibus apud re
side. gem ageret : quod aequum videretur, conltituendum a rege 86 proceribus,przler
ggf? tim quum regn 86 facerdotiurn in perfonam v_nam concurrcre non poflent. Per
-fuafus ille credidir : 86 vbi publica fide interpolita agendum putauit, vintus, cate
natus,86 in carcerem cietus cit. Adolphus nihil horum fcicns, cum arrnatis pro
celfit graflabundus quue in SlefWig. Marchio aliquandiu moratus,quum regem
occurrere non cernerct,rcduxit a mina: Adolphus ver in armis permanfit. Ob
cam rem infcnfus rcx Adolpho , 11 ue (vt alij tradunt) vt focero fuo Henrico Leoni 2.0
placeret,atma rulit Nordalbingiaz,fiue vt Imperatori rebellionem(quod cupiebat)
oltenderet,fue omnibus his, liuc quibufdam caufls , fiueharum vna,lcpra res ell:
labore plenillima. ; rex virtute illa procederet , vt nulla ei ex parte Adol
phus pofl'cr viribus teli ere, intermillis amicis atte placandum duxir, vt a valtatio
ne ceilans agmina reducerer. Nam mille quadringentis marcis denariorum nu
meratis regem fecit inregnum redire. A
C A P . 8. N c immcmor rcx Kanutus,Ottonem quoque matchionem in le arma pro
Waldemaro vertille,clallem perarmar,\Y/crnouiam immitrir. Dutorem facit
pifcopum cancellarium fuum,cum Durbcrno fratre : ipfe monti cfidens, fpctta
rotem fe prxbet. Nam diu cunttatus Otto, tranfgrcflis in terrarn Danis , qui iam 30
Wandalorum armahaberent auxiliaria: ipfe quoque Saxonibus ltipatus 86 Wan
dalis,holti obuiam pergit. Vbi conferuntur manus, eitulfit Saxonum virtus : Dani
cduntur. Cadir ininprimis
ui fe fuga praccipiti nauesDurbcrnus epifcopi
contulerc,lacere frater,i
reliqui fe capitur
adpregem cpifcopus: reli
nauigant,dutori
? rfi/if- bus a tergo relitis. Epifcopus ramen quum prter religionis fu votum fe armis
immifcuiflet,carccrcm experrus eft.Sed dum illum funulationc grirudinis laxio
. rem impertat,cum fubaerato cultode figam init , elapfulque redit in regnum. Hic
fuit exitus inflicis illius expeditibnis in marchionem. Erquum proxima bruma
marchio , iuntis Adolpho armis,valtaretDani fubietam Wandaliam, regis in
fe indignationem idem Adolphus fecit recrudcfcerc. Cocirca rex , appropian
te iam verno tempore , reparauir agmina , moturus in ordalbingiam , 86 per
uenit ad terminos Eydorz, vbi elt arx Reynoldi, limes .vtriufque ditionis. Co
mes autem intrepidus illi occurrit , copijs non paucis vndecun ue contratis.
Harrwicus archiepifcopus Bremenfis , Otto marchio , Simon de Tekenbur ,
Mau titius de Aldenburg comites , manus contulerunt, Adolpho fuppetias f
rentcs : quum ille omnium neceiliratibus profpiceret, mirantibus cuntis vn
de ei tanta rerum copia fuppeditaret. Dirimebat eos fluuius: nec rcx tranfire
conatur : nec comes tanti facit,vadum tranfilire. Rex terti ducebat agmina fua :
86 cornes amicis vale factofc paribus oblequijs deuincit. Vix hyems tranfierar, co
mes ad communitionem cius arcis animumintendit,vt clauem terr corrobo sa'
rct. Sed tcmpus ci non pcrmittirur: nam ante confummationem inchoati operis
rcx expeditionem renouat, ac ducit in comitem. Stabant vtrinque agmina mi
410115 nantia. Sed comes iam longe` impar viribus regis , amicos fubrnittit, qui rem diri
22 merent tratatibus. Rex placari non potuit ' 1 aree in manu eius tradita. Tum
illam magnis conaribus rex communiuit,vrinde,quotics vellet,in apertam Holla
uam
 DANIIE LIB. VII.' rn
:iam detonaret. Strauit pontem fuper flumine,vt liber illi fit tranftus in terram. 1
'H
(bl/v M @E per idem tempus Adolphus cum Adolpho de Dalle,Loucnburg P- 9
Henrici Leonis iam arcem oppugnaretmec lidert defenfores tueri, occult mit- ?
tunt ad regem Kanutum , illi arcern offerentes. Ille non fegnis , fubmittt qui cus
nomine accipiat , regis iigna de turribus promat. Sed ita vrgebant obidionem,vt 7 :
fame defeti,priufquam aut nuncius regis,aut eius arma venirt,comites deditam m 9m" 1
arcem acciperent. Haze noua indignationis caufa in Adolphum comitem. Adol-
phus interim de Dafle,ab Wandalis regis iuffu pulfus ditione, cum Adolpho Hol
fati Thietmariiam ingreditur : 8c quia regi fderata iit , in cam vindicanres,
l0 multam inde prdam rerulerunt. Interea caufa extitit qua Adolphus quofdam ex
militaribus de terra profcript , alios sere mulftauit , qui omnes ad'duccm Wal
demarum in Iuriam contulerunt. I-Ii quotidie femina bellorum diliparunt 8: dif
feminarunt , attrahentes in partem regis c ducis fratris quos poterant , amicis
quofdam pecunia, alios feudis, alios promiiiionibus allicicures, ita,vt comiti diffi
cilis,duci autem facillima fieret ratio gerdi belli. @id enim poterat comes, alio
qui regi Bc duci viribus impar, fine militibus Waldemarus ergo dui?,rebus ita
paratis , agmina ducitin Holfatiam: Comes ille quibus poterar viribus,occurrit in
loco qui dicitur Stilnoue.
rum amifit,alios cfos,aliosCollatis
captos. vtrinq;
lIpfe vixarmis , longe impar cornes
fuga elabitur,receptus multos fuo ,
in burg
a oppidum {ibi fcmper fidilimum.
tempore progreflus dux Itzeho capit, Plune etiam oppugnatum acci- A ma;
pit de 'tum : Segeberg atque arx Trauemundc folac reftiterunt. Dux quoque for
tunam fecutus indulgtem,IIamburgum progrediturpblidione firmaturus.
.
mes autem , quia non tis communiram vidit vrbem , exijr 1161, vbi ducem
appropinquare cognouit. Ciues autem rerum defperatione cellere viori: obui- ;
profecti,cum honore fufcepere venientem, nec vlla ilii arma obiecerunt. Erat
tum annus ducenteimus poll: mille. Inde moucns duxdie venit Bergef- .
dorp, 8c inde duxit in Louenburg, quod adhuc tenebant Adolpho fideles. Race`
burg , Gadebufch,\Vittenburg, quae iuris etiam comitum crant de Zuerin ,
3 re vcniemi. Deinde Lubecam ciuitatem tum Horefcontem: vehementer auge-`
fcentem,vno viorix cuifu in deditionem accipere contendit. Faro autem
ugnationis : oblidionis appar-.itu ciues rebus fuis diii, quum defcnforem non
haberenr :longe illis Imperator,chricus profugus,itcm 'Adolphus comes. Igitur ,_bm
neceiitati parcntes,duci ceferunt, prlrtim qud :eflate proxima, quum com es Fri/# 'ff
Thietmariiam vexaret ciues corum cnaues pifcatura: in Scania iuiiautes , deri- 3 Mm
nerentur captiui. Paa ergo ciuium fuorum libcrtate Bc veteribus confuetudi
nibus , duci , 86 perindc regi permiferunt , anno milleimo ducentefimo primo.
dux per Holfatiam ad pride confuvienres, comiteprofcriptos vel
D ` l

61:05, pricit atcibus : ex ciuitatibus autem accepit oblidcs. Et reuerfus eftin ter
'40 ram fuam.
I omnis Nordalbingia in ditione regis etat Lubeca ciuitate primaria . rr.v
Wandalorum , quum Adolphus comes Stadenfem pridem occupatum tene
ret comitatumlnde quantis potuit viribus mouens,Hamburgum contendit. Op- do/plm n
pidani autem erantiulis de caufis comiti coniuntilimi : vnde facil eieto ducis
SlefWicenfis (quod ille reliquerat) prxdio, fub Rodulpho prfed'oyrbcm occu- ;
pauit. Etant in Holfatia quoque, qui fpern illi facerent recuperandze ditionis : qua filmed
fiducia in oppido permaniit ad Chrifi quue Natalia, non profpicicns (quo
futurum erat) per brumam (ibi fuam diflicilemybi propinquaret hofiisY/alde
marus ver dux vbi comperit olphum redifle Hamburgum, iam in calles
5 o coniecilillum arbitratus , per brumam rcduxit exercitum, &obfedit oppidum
necdum fatis communitum neque comeau'bus fipatum, vt obidionem diu to-
leraret. Dux magnis fuorum copijs omnes aditus arq; cxitus obferuabat. Albis Hu `
uius erat algore intranlibilis nam glacies necdum bene firmata , neque naues ne
que vefb'gia perferebat. Comes in arto poiitus , qu ieverteret ignorabat. Etu
ptionem pertentare, c armis peruadere tantum exercitum, defperatiorii deditum
v l 11)
 i' "` l ' "'Y _
.i

16:. ALBERKRANTZII
confilium videbatur: expugnationem demorari,extrema omnia minalj.>`ar\11',<'56a2
trocem ab irato hoffe cxitum.Deditio reftabat,quando nihil etat quuam fuauius.
Sed etant in calItis ducis,qui comitis fortem mferarenturrinter quos Guncelinus
Zuerini comes,qui etfi dudum duras pattes feccrit Adolpho cor Henrico Leone
iam defunto, nunc ramen non quis animis accepit regis imperium : 86 locutus
cum duce pro Adolpho,ad hoc rem deduxit , vt teddita in manus ducis aree Lo
ucnburg,quam liomines comitis tenebant,liber effet.@am tcm vt perageret,vt
i be Hamburg egreffus,fub cuffodia etat Guncelini.Thietmarfi,qui etant inter au
f m' xilia ducis,vbi audiuerunt comitem effe in cafiris 86manibus Guncelini: irruptio
ne fata ruinultutes cum volebant occidete, qud proxim rertam eorum vaffa l.
uerit. Guncelinus cum fuis dcfcnfionem fuam oppofuit. Et nifi accefliffent copiz
ducis,ipfum cum Adolpho perdidiffent. Progteflus dux cum agminibus,Louen~
4burg contendit : ibi Adolplius monuit, hortabatur, precabatut , etiam obfecrabat
arcis cufiodes,vt fuam fortem miferati,traderent arcem duci.llli adamante durio
res,nihil mouebantur,fpetantes nefcio quid, aut forte comiti ex quibufdam caufis
infenfi. Comes ipfe Inox compedibus 86 manicis vintus,per Holfatiam qudam
tetram fuam trahitur, hofIibus Danis ludibrio, fuis ver mrori : 86 perduciturin
Iutiam, carceri traditus cum Waldemaro cpifcopo.
C A Riz. A N N v s hic etat pofi: natum Cliriftum M I I. quum Adolpho capro dux
l a a. omnem teneret Nordalbingiamzmox afiinitates inijt cum principibus Germano
rum.Nam Otto Romanorum rex,germanam fuam defpondr Waldemaro duci,
j
ac nuptiis peraflis in Hamburg ei tradidit. Viciffim regis 86 Waldemari germa
Helenam accepit Ottonis regis frater Wilhelmus, Henrici Leonis ambo fi
.lil` , liabentes fratrem etiam Henricum palatinum Rlieni. Lrata eff omnis terra
Holfatorum,fperans cum forore Kanuti regs,torani habiturum in dotemzfed fpes
'illa deffituit expetanteslpfe ramen Wilhelinus,Dani:e regis fororius,fpius te
ge 86 frarre eus duce in multis honorarus, dignitarem nominis fui multis prxfere
xfxruf- bat. Proxima igitur xftare rex Kanutus venir in ciuitatem fuam Lubecam, 86 glo
: rios fufccptus eff clero 86 omni populo. Ad cuius introitum redditum eff prazfi
wir. dum in Trauemunde,quod harienus fideles comiti renueruntwnde rex non pat 3e.
uam accepit laetitiam. Prouincales quoq; concurrentes,omni hilaritate 86 alacri
-tatc fe obfequio regis obtulerunt. Rex ergo ptocedens qu; Molne, 86acceptis ob
Yfidibus pridem negletis, ad fua reuerritur, fratte duce procedente contra Loueu
burg.@od quum capere non poffct,reftaurato prfidio Haddenbctg,(quod Lo
uenbetgenfes euerterc)fitmatisq; prazfidijs ad fua 86 ille reuerritur.Interim ducales
obfidioni Zegeberg,quod pro comite feruabatur,infiirerunt:at diu frufirturar
pus etupere obfcfiiz86 fitage peratfa in hoffes,comeatus eorum abftulete. Super
~uenicns autem dux grauius vrgebat obfeffos oppugnationibus: fed nihil ad rem.
Ipfi inrus fiducia pieni, calcem fparfete, qu farina crederentur abundare. Vix au
/ tcm in fua dux redierar, 86 trifiis illum nuncius conuenit,ftatrem fuum regem im 4.'
matura morte fubrratum.Qu_ocirca nihil ille moratus,ctendt in tegnum :quod
auf. illi omnium vnanimi confenfu, regis germano clariflimo, mox delatum eft.
C A I. 15. W A I. D A R v s Waldemari regis filius , Kanuti proximi regis frater
germanus,in tegnum peruenit. R alem de more beneditionem illi D. Andre
as I.undenfis atchiepifeopus impeiiitEt eodem anno circa Augufium,cum ma
-gna gloria86innumeta fuorum multitudine Lubecam ciuitatem fuam intrauit :
ibiq; rex Danorum,W/andalorum,ac dominus Nordalbingi ab omnibus faluta
tur. Prima illi expedito fuit ad oppugnandam diu defideratam arcem Louen
32:22:35 burg. @3m multiplici iure depofcebat,iqu_>d Adolplium comitem,eus capto
,d rem,teneret : quod Henrici Leonis filtam comugem habetct: qud leuiris fuis il 5
- li permifla effet. Igitur omni bellorum` appararu , Danis ,Wandalis , Thietmar
fis , Holfatis renouat obfidionem. Fortitet oppugnant: qui intus fuere,anmos
defendunt: multi cadunt,vulnerantur plutes: labor improbus non ceffat. C
pit interim ptiitere arcis cufiodes , quod dominum fuum Adolphum nuper pa
_ionibus non redemiffent : igitur colloquium depofcunt. (Mod quumpermif
. fum
 DANIIE LIB. vri. ; "
permilfum ellet, inteturu pontilic resin eurn modum c6ponitut,vt tradita atce
comes liber foret,fed vt tara manetent quz aget'tut,obfides datentur.Pro comite
placuit vt comes duos dater ex lilijsyroprijs,& vn ex lilijs Adolphi de Dalle,inlii
er 8c vn cx lilijs Henrici comitis e Dannenbetge, 8c 0&0 lilios miniltetialium,
hoc vafallorfirmatumq, ex regis parte,vt decem annos oblides liberi
ellent: li ramen intra decem annos aut rex aut cornes decedetent,omnino oblides
tedderenrur.Sic libertari donatus comes in Schowenburg redit,nec vnquam cre
do illum in hanc redijll'e tettam. Nam qua: fub nomine eius falaleguntut,
ad lilium eius referenda funt.Sic fuadet a:tas.Iam enim quadtagenarius etat hic A
l dolphus,qu teditet captiuitate' in tetram fuam. Igitur qua: . 86 I..
annos fata memorantur,eius annis non congruunt, nauigalle in Liuoniam, bella
multa contulille c Danot tegibus.Hc enim is Adolphus petegit,qui or
dinem introiuit diui Francifci,quem huius extitille lilium ctcndo,eum videlicet,
quem puer ferunt impetratum parte,pet nobil foerninam Delhaduelumq; in
Holfati. Cuius aufpicijs Holfati Danos cpetunt primm Zegeberge,deinde re
liquis fune terr atcibus propellere,donec magno prlio virt regem Waldemar L- 7` `
luis abigetenr ceruicibus. Sed hcinftzc plenius in nollra diximus Saxonia.`
C i ergo vinculis fuis foluto, concapriuus cius Waldemarus, Slefwici CAp. 142
epifcopus,in vinculis perdutabat. Sed pietate domini Andtex archiepifcopi, 8c a- Vd/49M*
a liorum qui ptoipfo interueniendum putauerunt, captiuitate tandem telaxatus '332/32,'
exiuit hoc pa'fto. @ia enim idem D.Waldemarus vir nobilis etat, regis Kanuti, :mitnim
qucm S ueno perdiderat,lilius,magni patrimonij heresc contra Kanutum proxi-
mum regem,&: W/aldemarum (tune duccm,nc regem) fenfetar,perniciofa mul- fum,
ris eius liberarlo timebatur. Cfilio iniro,negorium perlar D.apollolico. uo
per nuncios agente,Waldemarus illo pacfto relaxarut, vt nunqu in ea vicinia c
manetet,in qua tegibus aut formidabilis aut fulpetus degctet,quod ipfe factam
to fuo conlitmauir. Rex ergo datis fumpribus,ad D. apollolicum illum milir,vt ibi
conlilletct, donec alio ptilicaru donarerur.\Valdemarus tamen cas mal imple
uit condiriones,qua Philippo Romanot regi(qui Ottoni collutabarut) fefe con
3 iunxit,quell:us iniutias fuas: c inde de archiepifcopatu Bremenli contendit: quod
in Metropoli nollta diximus. Sed quod huic conlenraneum loco , quum circa
annos Domini M v1 r. Hartwicus Bremenlis atchiepifcopus vita excelliller, 1 2. o 7.
grauiores perWaldemarum ecclefia motus excepit.Nam multorum in eleionis
ncgorio illue inclinabat fententia,vt Waldematus , olim Slelvicenlis epifcopus,
nunc Bononi agens,polltularerur.Fucrunr ramen qui illi eletioni fe lubduxett,
quotum primarius Butchatdus,maior ptpolirus,cum quibufdam coherentibus.
amburgenfes autem canonici, proprer regem Waldemarum, cui iure fuberant,
fufpecli in hac pollulatione ducebanrut.@ividenres fe contemptosc in eletio- fo'f'dit
nis negotio ptatteritos, huic contradicebanr, ptzeferentes eccleliarn fuam elle ma
'40 tricem,vnde Huxetitmettopoliticus honot.Btemenl`es tamen millis legatis hono
tatisgam de clero quam de minillerialibus Waldemato , elel'ioncm canonic fa
lam inlinuarunt. Ille autem fumptis profeetioni necellarijs,vn cum Bremenlis
cccleli oratoribus apoltolico fe confpelui praelentauit. _
G A v L A v pontifex de profetione alis dellituti , fednon prarcipitauit C A P. ty;
implctc quod in difputation prfumebat cafurum.Superuenete Hamburglium
nuncij : 86 elelioni (liue eam quis pollulationcputauetit, qu ellet ramen antea
fua abfolutus ecclelia,n pollulatio, fed eleiio 'ci debuir, li mod canonica exti
tillet)fe oppofuere.Venit quoq; regis otatot,Petrus Rofchildienlis przpolirusne
litetis,quas in itinere latton incurfatione fe querebarut amililfe. Hic com mone
Jo fecit fumm pontilicem iuriliutdi quod fecillet , nunquam fein eum locum col- `
latut, in quo regi grauis elle pellet : at hc omnino ellet regi fuo 8c fufpeftillimus, 1; .
c molellillimus. @bus cognatis Waldemar papa per aliquot dies demoratur, whiz;
quoufq;` de frarr fuotum conlilio deliberatus , conllitueret quid de eo ordinatet. 45,1?"
Waldemarus autem videns fe in arto polirum,illictiarus abfcedensfe ad regem
Philippum contulit,quem fciebat Ottoni cDanor regi contrarias fouere parten - '
1u) Y
 154 ALBER. KRANTZII
Apoliolicus autem milfis epiltols ad omnes Germaniae 85 Gallia: ecclefias ,Wal
demarum inobedientem dititt excommunicauit. Btcmcnfes ramen hoc diu
ignorabant , quia literas apoftolicas nemo illis diu exhibete prfumplit , donec in
publica milfa quidam nter offerentes delitefcens,eas imponeret altari. Credide
ritn ego Bremles hac maxim ratione inclinatos Waldemaro, vt per cum vi'tum
): ; regij languinis,85 qui multos haberet in regnis libi alieftos,recuperatent Bremen
f . lis ecclelize antiquum honorem ( legationis 85 fupetioritatis per regna ququc
" Aquilonis. Sed ea fpes cum Waldemaro euanuir. Philippi ramen regis nuru intra
uit dicefin, 85 exceptus efr ab ijs qui cum elcgetunt.
C A P. t6. R x autem Waldemarus audito inrroiru cognati fui(quem holtem l`uum non 1.
dubijs fignis cognouerat) eum impedire , 85 alium fubliiruere venir cum exercitu.
Iam tamcn Guncelnus comes,85 Hricus frater eius,a rege auerfi, pro holtib. ha
bebtur,qud pridem Ioannem Gans, regi fidelillim, atce fua GrabaW delizituif
fent. Milit in eos rex cum parte copiar Albertum, quem iam Nordalbingi prat
fecit.Hc primm arcem Boytenburg,comitibus parenr,excepit,deinde omnem
rerram peruaftauir. Hunc Albertum,quis 85 vnde fiierir,mulri dillimult. Ego ali
quando Wilhelmi de Braunfchwcig lilium arbitrabar, natum fotore Waldemari
regis,qud nonnulli annales eum regem auunculum teftantut Alberti.Sed n pa
titur annotum ratio ,vt anno fecundo celebratis nuprijs (vr diximus) poli mille du
centos,iam inde narus puer annos ofto . vel x 1 t. dutiarcr exercirum. Vnde in il 7..
lorum rranfco fententiam,qui comit de Orlemundc aftruunt fuilfe Adelbertum,
liliumHenrici , qui occifo apud Demn fecundo Adolpho, tutor paruuliAdolphi
etat, mattem eius coniugem ducens. Vnde potut Albertus elle viuents Adolphi,
85 in Scho\\fenbu rg agentis, frater vterinus.Waldemarus epifcopus quum in telli
: dep'- geret regem in fe hoftliter venire , 85 ipfe copijs contratis ditionem eius inuadere
i tentauit. Sed derinuir cum Burehardi pratpofiti (qui 85ipfc ad archiepilcopaturn
Wm/,t- afpitabat)conatus,vl`us Hamburgenlium 85 quorundam Bremenlium fauore. Et
in primis regem Daniae fibi conciliabat,atq; ab eo inuelttutam accepir , ptferrim
' de ea ditione quze vltra Albim eff. (; perindc Hamburg pro fe teneret,per
amicos regis Stadium quoq; libi conciliabat. Iam fort Adolphus arma regis fugi 30
ens,illud dereliquit oppidutn.\Waldemarus aut epifcopus ordinatis inlidijs Sta
dium occupare conatur: fed cura eotum qui pro prarpofito agebt,Waldemarum
exclulithuji autem nlidic; non procederent,vim adhibere properauir.Nam con
rrais vndiq; per dicefin Bremenfem armis, obfedit Stadium, 85 expugnauit, 85
ditipuit,vix elabentibus qui pro ptpolito fenletantPofiea ramen Butchard pars
rurfus inualuir,85 capro oppido habiraucrar ibi. Rex en_im faftoiam ponte trliue
rar in plerifq; locis Albim : vnde equitatum crcummittens,Waldemaro epifcopo
terrarn fecit infecuram. Fitmauit autem atcetn Horburg ad prrelidium eius clei,
quem rex ipfe aduerfus Waldemarum epifcopum fufcepit defenfandum.
CA P. 17. TRA N s I R A N T in hac conflitatione dies plurimi, quum Bremenfes Wal 49
demarum,rexBurchardum tueretur. Sed interuenicnre nouatione propter Ger
hardum Ofnaburgenlem,przrpohtum confirmauit: 85 rex viribus teuocatis in re
gn Waldematum iam alijs oppolitum reliquit.llle quoq; a Btemenfibus relitus,
Stetingos,quos prim habuit aduetlarios,ctrpit pro le eccleimmittere.Hi dana
plurima intulerunt. Sed Waldemari partes cum Philippo Rom. rege cciderunt.
Venir quoq; idem epifcopus ad calcem viucndi , nam finem ei properatt 85 :
85 laboreslnrcrim rex DaniacWaldematusmiortua prima coniuge,Ottonis foro
te(cum qua etiam finijr familiaritas qua: regibus intercelfit) duxit liliam regis Bo ,"\
mi Ioannis Margaretam : fed neq; illa diu fupetles etat. Et accepir tettiam,qua:
erar foror Fernandi comitis Fland ri,mulierem pulchr nimis. Interuenit autem 5.
caufa qua tex idem,irarus Stadlibus, (forte quia Waldemarum epifcopum foue
rant,vel quia comes Adolphus inde Haburgo infidiareturzincerta enim caufa fuit)
mul tis nauibus Albim inrrauit,Stadium inuafutus.Sed palatinus Rhcni,ftater Ot- .
tonis regis,impediuir.lam enim quibufdam ex caulis,quar non apparent in annali
bus, dillenferant fratres principes a rege, intercidte affinitateper mor
tcm
\
 DANIIE LIBVII. :6j
tem regime. Deniq; Imperator Otto,anno v. polmille ducentos, cum I 2 I fa
Hdmurgtf
Fratte 86 Marchione dc Brandenburg(quum adhuc viuerer 86inrereler epifcopus rex
Waldemarus)llamburgurn obfedit : 86 quum firmurn {atis perferendx oblidioni tone4lIIN.
Ot
'
non eflet,dedidit fe Imperatori.At anno {tatim fequenti rex DanizWaldemarus, r~
tlflfa
ctrao graui exercitu per brumam, rigenre iam Albi per glaciern, Stadium peti
uit.Sed quum illa iam liquefceretformidans redeundi diHcultatem,omnem vim
[uam contulitin Hamburgum.Firm auit igitur prarldium forte ad Albim infra vr
bem,( ctcdiderim loco qui nom {eruar Nou arcis, in parochia fani Nicolai :
tum enim ea ciuitas,pr_azter diui Petri parochiam parum includebar) vt inde ferua
IO ret,ne quid vel importarerur vel exportaretur. Et comes Nordalbingiae Albertus
aliud firmauir prazlidi fupravrbem. Cuius rei diHculrate prefli ciues,muros qui
dem defenderant, fed fami dominari non poterant : ideo regi fe iter dediderunt.
Et hanc arbitror extitifle caufam , oppid ilhld Imperio fine medio fubefle pu
raretur azrate noltra,quia ab Ottone 1 1 1 r.expugnat,{`acramta prllzirit Imperio.
Nec diu ramen potuit implere, quum indefenfum ab Imperatore,irerum Danor
regi fubell'e cogeretur. Per qure tempora laboriPre eximius in Liuonia fuir, vt ad
Chrillti fidem cuerreretur.E nauigabar Albertus Nordalbingi comes.Ncc diu
rex ipfeWaldemarus cum agmine graui {ecutus elhquum 86 apprehenf terra
truxit Reualiam,86 polledit aliquandiu : quo iure etiam nunc dicirur vdicare.
10 Sed hoc certum elhqud eccleaficum ius illius ditionis ex Dania pendet. Dein
de proximis annis Lealenfem terram occupauit cum Alberto comite,86 in ea vrb
extruxir.Sed eo in fua redeunte,pagani omnia euerfa redegerunt in vaftitarern.
A N N V s erat poli mille ducentos I I Lquum Henricus Zwerini comes , fi CAMS.
de publicain Daniam euocarus, ad reconciliation 86 gratiam regis afpirabat. Cui 12.2.3.
quum rex duras conclitiones oppofuilet,86 diicilliinam facerer vam reconcilia
tionis,obferuabar tempora quibus rex in caliris manens , fuis n fatis obferuaba'
tur.Serum etat rempus : 86 Danis pro ( confuetudine poris,indiligenrer excubia:
feruabrur,vtpore qui in regno long ab horibus nihil holeformidabant. Hen
ricus autem anre` cuntca profpiciens, quum ne li tiam regiorum cuflodum non
30 ignorarctfort in venatione rex erat,86 quieti e irus profimdius foporarurHen
ricus iam naue procurata,regis papilionem ingreditur,(audax facinus!) 86 occlufo Rex .i }.
{piritu oris vintum extrahit regem : ac comitibus ad Vim prazparatis,regem dedu fe Hrm-iro
cit in nauim,impolirumq; fecum perducit in Dannenberg,ibiq; cferuar in careci per ira/:HMI
capirai
re. lObilmpuere qui audiert vniuerli fiduciam viri. Exemplum hic fecutus ell Fri
fonis,qui vefie coriaria fublltrirus milit in vndas : 86 emergens prope alteram rif
pam,del`paciantem Fridericum r. Imperatorem circplexus ,voluebat in harena,
vt {ec traducerer per amnem. At fuperueniens vnus 86 alter, gladijs effugauerunr
larronem. Ille quid exitu frurarus : fed Henricus quod cogirauit peregit. Proxi
mo autem anno Henricus rex, Imperatoris Friderici 1 r. lius,defcendir in Barde-
4.0 wicum,curiam ibi pro more regalem infiruens. Caufa aduentus erat,vr de liberi
do Danorum rege ageretur. Aderar quoq; Coloniens archiepifcopus. Et quurri
multa tentalfenrmon profecertRege autem iam capto,quum quieta viderentur
omnia, comes Adolphus de Schowenburg'inuitatur ab Henrico de Zwerino 86
Henrico deWerle comitibus , 86 ab archiepifcopo Bremenfi Gerardo , infuper
terre` potentioribus vr veniat,terram in ditionem recipiat,86 amifa iura recuperer.
Iam cnim(vr Holtorum funt annales) Zegeberg 86 qtldam alia caltella recupe-
rauerant,quum tenellum ducem puerum h abentes, (e in libertatem vendicabant. 416mm
Fecir Adolphus quod monebaturzexceptus ab amieisdioftibus occurrir. Albertus
comes fe venienti opponit. Et cmill'o prlio idem Albertus ab Henrico de Zwei _f-nw ear
ceri; 44117
fo rino capitur 86 ad auunculum fuum regem mitritur in carcerem. girar.
R autem proximo tpore, quum alia via non effet, argento [e redemir,datis C A P. I9.
Lv.millib.marcar argentizexceptis iocalibus hinc arq; inde per amicos dilribu Rexprevio
tart-ere '
tis,ad preci 86 :eftimation trium millium marcar. Sed vt Albertus comes laxa warum
retur,regis fideles, qui arc Louenburg adhuc tenuerunt, pro Alberti relaxatione,
duci Saxonia: Alberto,Bernardi li,trad.idert. I rcx ipfc omni in Nordalbingia
 166 ' ALBERIKRANTZII
dellitutus fortuna, folam Lubecam renuerar. Comites vet, qui regis arma veriri
funt,reuerfuri,inuirabant Alberrum ducem,vt veniens reciperer qua: olim (: di
. tionis rex proximis annis occupauit, 86 inter alia Lubecam pratclaram vrbem tue
rcrur. Sed ignorabant nobiles, iam libi ciues cfuluille fua liberrate apudFride
ticum Imp.r I. obtenta confcriprione 86 liberatione imperij,quum obferuato tem
pore,atcem qu etat in lua vrbe,dcturbatis cullodibus exciperent, 86 '
- in alios vfus verrerent. Rex autem his ad plcn compertis, qud in ( confpirarent
"mf Vm vicini nobiles vrbe Lubeca , parauit quanta potuir arma , ad recuperandam
Nordalbingiam.Comites ipli quoq; fib cfuluerunrmam arma contraxerant vn
decunqg. Aderat archiepifcopus Bremenlis Gerardus copijs fuis,Alberrus dux t
Saxoni,Henricus de Zvi/erin, Adolphus de Schowenburgligo lilium cum parte
afluille coniero , qud tantum adminillrare bell adolefcens non poterat, fed fe
ptuagenarij partis otius clilijs quam armis fretus,ranram fit aggrelfusrem. A de
ranr quoq; Wan alix nobiles,Henricus de Werle, 86 lilij Borewini , cum ciuibus
Lubecenlibus,quanta potetant multitudine perarmatis. Regi autem venir auxilio
de Lunenburg Otro, natus Wilhelmo 86 ( regis. Et copijs iam quilq; pro (
parte combinatis,ccurterunt die Magdalenae in planis Bornehouede. Statim au
_ tem vt contulerunt manus, fortuna regis inclinauit : 86$ catlis arq; Capris, rex
cum lilio fugam inijt: Otro capitur:vi6roria lit Nordalbingiotum.Mira rerum
f,`,` m.- uerlio.' ducat adminillransc in primis regni annis erat viftoriolillimus: nc a
vbiq; vitus,omnia amirtit in astate virili,quar in adoleleentia acquiliuir.Sed quum
non diu Henricus ZWerinenlis comes diem fuum obijller,Guncelinus Ctro
nem dimitrdum putauit,vt maiori eius in reliquum tempus graria 86 fauore vte
rerur.Solus enim liiperlles fuit ex femine Leonis Henrici.Nam Otto 86 Henricus,
fratrcs Wilhelmi partis eius,line prole decellerr mafcula. Sed obllitit dux Alber
tus Saxoni, qui nil dimirreret illi Otro Hiddcfacker , liberationi eius noluit con
fentire.\Y/aldemarus autem Dania: rex,quum tres ex nouillima coniuge filios fuf
tuliilet,ai"fe&ionc incredibili in minorem ferebatur,nomine Waldemarum: vt il
lum viuens lecum regem iuberet confecrari:frarribus cius natu maioribus,non
quis ea oculis (vt credi potell) afpicientibus. onre autem accepta rex iuniorillam 3
amilir,nec longum tempus in medio,ipfe fecutus praemorienrem. Pater
autem lilio regi fuperllcs,regnum,quandiu fuperuixir,ipfe adminilltauir, qud fi
lijs alijs male lideret. Dux autem Abel, duorum iunior , liliam Adolphicomitis
Nordalbingiar duxit coniugcm. I-Iunc ego quart accipio Adolphum, qui
fratrum Minorurn ordinem ingrelfus , Abelem fecit fuorum liberorum adolefc
tum curarorem :quod in Saxonia nollra diximus.
CA mao. R x Waldemarus lenior , quum iam arbitrareturvrbem Lubeca , magis ma
Rf-v Lf- gisq; per lingulos dies augefcentem , in le 86 in Adolphum Hollatiat comitem (cui
f iam bene vplebar) fupctbirc,bell ei cum dito Adolpho indixit : 86 iple rex mari,
49mm comes vero a terra infelh fuere vrbi iam Imperiali. Ad ollium ver Trauena: duo 4o
fr ""f' crexere vtroq; latere prelidia:& hinc arq; inde duris catenis,aditum 86 in
rercludere voluert. Rex autem quum magnam clallem teneret in mari, exgran
dioribus 86 iam vetultis vnam elegir nauim , quam faxis oppler demerlit oblttu
do portui.@o fato rex clallem retro parum egit,vt quid agerent ciues fpeculare
tur.Illi egrelli follonibus inlliretant,alueum alium flumini prpartes:quod faci
le (: atbirrati,pfo fluxu decurrcntis fiuminis adiuuanre.Dum ibi conaren
tur,venit Reualicia clalliszc pleno vento adnauigans ferreas catcnas cfregit,per
uiumq; reddidit portum ante claufum. (: in re magna inijlie gratiam cum Lu
becenfibus referuntur.Ego illos ipfos fuille Lubecenles ciues arbitror, qui adnaui
gauerunt.Reualia enim,nou'a ciuitas,necdum in rofecille creditur modum, 5
vt clallem emitteretzzqudo nec serate nollra multum uis vitibus pollit,nixa focie
tate Lubeecnliume eorum qui in occiduis partibus agunt mercatorum.Ea clalle
auti Lubecenles, obuiam regi ire contendunt, ( maioribus ex omni clalle naui
bus perarmatis. Rex autem declinauit in Wernouiamabiq; (:. Lubecenfes
ncio admonuereWandalos Borwinililios, vt regem a terra, illi a mari adoriren
tur.~
 DANIE LIB; VII. l. 167?!
tur. Nihil etatopus multis ftimulis in cam gcntcm , qua: ab 011111 1112 fpontc Danis
femper conilitati funt.Igitur rex vtrinq; expugnatus,in Lubecenfes vertitur:86 il
lis retro pulfis,clafle 1112 1111 in regnum. Ciues autem dietis prfidijs portum luft
in antiquum modum reformauere. Waldemarus autem in regn rediens, com-
ponendis vtcunq; rebus inltitit : 86 polt annos quatuorhuius nouiflmi belli,in pa- ""
quieuit,anno X L r Lpolt mille ducentoszquum per annos quadraginra regnum I 2' 4 2'
varia fortuna adminiltraflet , forrunarior iuuenis quam fenex. _
E 11 1 c v s inter 111105 1115 112111 11121012111 fucccdit in regnum. Et quoniam pa- f*- - 21;
ter non tatis ordinem fecutus, vtroq; iuniorem fratrcm illis in regno prpoluir, ggg
k e Abel dux Slefwici,patris in hoc fecurus iudiciumatri fe quo'q5 prpondum pu- /.
rauit. Vndc fact elt,vt principio fratctni regni Abel duros motus excitauerit : fed ' il
ramen Eticus in regno vtcunque perdurabat.Cuius temporibus Adolphus Holla
tix comes,poltqu in Liuonia aduerfus petfidos diu pugnaflet,reuerfus,in nouam
S.Francilci religionem,tum effetueleenternpro recentia 12611 1 rranltulit,genero
fuo Abeli,duci Slelwicenfi , permifla tutela filior : quos ad litctas erudiri cupiens,
magnis fumptibus in Parifiot gymnafio iuflir crefcere. Interea tex Eticus Lube
ceniibus infenfus,patris iniutiam cltituit vindicate. Et ptimm quidem ciucs in
Dania pifcaturae inftantes cepit : quod cx paterno facto inoleuit , per earn vim ex'
rorquere volens qux cupiebat. Sed liberatis per quamcunq; occallonem ciuibus,
a ipfi atmatam clallem mitrunt in Daniam populatutam. Perucnientes aur in por-
tum, qui dicirur rncrcarorum, vbi rex plurim confederat,arcem proximo feculo
ab Abfolone atchicpifcopo fundat oppugnant,86 1010 deieto complanant,onu
ltasq; prdis naues reducunt vitotcsHic rex qu eflet Deo deuotus,honore pre
cipuo excoluit fant martyremWenzeflaum Bomi ducem , quem frarer eius .
11121. Quim autem rcx ellet fopotatus,vidit per quietem eundem libi dicen- ?
tem mattyremfantumfide frater: adfum quem colis. Nuncius tibi venio,eo jrm'l
dem te genere mattyri)l abfumendum quo 86 ego. Prius tamen monafterium volo
conlttuas in honorem Dei 86 nominis mei. Euigilans tex,c'crtus n liifle vana fo
mnia,in tetta Reualienfi cnobi cpit ctigete,quod eivilio prcepit. Sed priuf
3 o quam cfummaret,morre fubtratus eft hoe ordine :Vifionem fuam duxit in lon
ga tempora cfum mandam,pta:fertim 111115 qudnecdum cxpleflet iniunt ardi
fcandi monaltetium. Simul fretus fraternis viribus, (qud fuperioti anno recci
liati ellent ex longinquo diflldio)ftatrem fu Abel in ditione 1112 11111 vilitandum.
Venir, fratrcmq; conuenit amiciflim. Ille venientem regem hofpitaliter excepit,
vt apparebat : fed vixit in corde eius odi inexpugnabile, quod nullus fraterni fan'
guinis refpettus, nullus compofltionis modus, nulla familiaritas potuit cxupctate.
Nihil timent regem,quum ad fcacos (calculos vocant latrunculos) cum quodam
milite rex ludetet , 86 omnem fecuritatcm in fraterna domo pt fe ferrer, a fratris
militibus captus clt,86 in nauim perdutus. Lago quidam ex Dania miles illi prz
4o fuit,capitalis regi inimicus,qucm vbi rex vidit,mala libi ominaturllle aitzMoricn'
dum tibi fcto rcx fine vll-a cunetationeSciebam,inquit rex,vbi in 11125 111211115 per
ueni,elledeme atumzveruntarnen facerdotem mihi iube adefle,vt anime lempi
tetnz confulam. Qu/o adueniente,finceram ex animo peccatorum confefllonem
peregit,86 abfolutione percepta, Sciebam,inquit,mihi . fratre Inco mort impen
di,fednon tarn fpetaui properatarn. Peccata quidem mea depofcunt quod 21101:
fed non 1111111101 exitus fratri,nil qud tefipifcat a malitia. Solent 11101111111non
nunquvaticinia edcre. Et tex quidem in naui,ipfo in lacu Slya,ad oppid Slefwi- ind);
cenfe,cxfus fecuri elt. Inconfueta mors regi. Cadauer faxo coniuntum mergitur fl'
in profundum: non tamen diu plt inuent citfupernatate,ceruice adhuc per cu
5 tem adhaerte corpori. Inde tranilatum, tumulatut in oppido SlefWig apud frarrcs
prardicatores. Monltrant ramen in ccclefia maiori loc,vnde furto fubrratum, in
fepulchrum regium ferunt tranflatum.Frater autem,iam rex,vbi intellexit inuen- _
tum fratris regis corpus,iuflit effoflum deportati in tegiurn fcpulchr. 121 at an- I 1 i L'
nus polt natum Chrift millefimus ducentefmus quinquagelimus primus,quum
annos non plen nouem in regno percgiflet. Qiihuius necis confcij fuere,omnes'
 168
mal perierr. Lago ipfe executor feeleris,in Holfaria obrrcarur eollufore. Her
manus quoq; Kerkverder miles, (qui turn quum rex capererur,cum illo lud per
egir)~quum confciu's faionis puratetur, fo'oribus ruicis confoffus perijr.
CAr. 2.2.. A L regis proximi frater, fuperioris filius,frarri furrogatur in regnum,qu
:1;: malparrumc frarri pervim extorr,non potuitefle diururnum. Nam in ipfa (ua
Dania,preferrim in Sialandia,bello imperirur ab Henrico de Mildorpe milite. Cui
rex cum' copijs fuis congreffus,vincirur arq; fugatur,mulris fuorum amiflis : vio
res in naues prxda congefta,redierunr in (ua. Credirum elhmorum illum veuille
regi ex Frifia arq; Thietmarlia. Nam proxima aeftare vindicate fc volens rex Abel,
arma collegit plurima: c primos quidem impetus venir in Friiam Aquilonarern I0
(Nortfrand vocant)inde proximo rraietu rranfiturus inThiermarliam.Vnde
f'f P {- efl,inde prodijffe priores,qui eum lacelierunt,hotes.Sed quum improui'
'www' d depugnaret in Frifia, rulrica plebe,rex ranrus,& tanta prditus armorum mul
titudine,cadit oppreffusum impletum eil: morienris fratris varicinium,qui pra:
dixit,nifi conuerreretur vijs malis,proxim fecutur. Non lianc regis expeditio
nem fuifle in Holfatiam quifquam prfumat,quum fcmper amiciiim vixerir iilc
rex cum leuiris
Ptudior'cA fuis,quorum
redcunrib.in tu relam gerebar,qu
Hamburg,prfenre illi abfenres
archiepifcopo effenrliberrim
Bremli pro lirerarum
refri
ruit ditionem , nihil (ibi iuris referus , frcrus etiam eoru armis in fratrem Ericum.
Non enim (emol tantum arma promouerat archicpifcopus Bremfis cum Ioanne LO
Holtia: comite:fed & lilium Abelis Waldemarum(qui cum comiribus I-Iolfari,
auunculis fuisudio literar dedirus erar in Francia)redeunrem,apud Coloniam,
(incertum quibus caufis) captum c detentum,idcm Ioannes :cre fuo redemit poil:
partis morrem,daris(vt ferunr)fex millibus aureorum.I-lic \Valdemarus patre cat
fo reuerfus, patruo Chrilrophoro rege permifus efr adminiPtrare ducar Slefvv'i-
cenfcm.Peregirq; zuum diu pacific cum comitibus Holfarie auunculis fuis,fem~
per memor puerilium udior,mernor fanguinis proximi,memor benefici) quod
ei Ioannes impenderar, quum eius opera ex capriuirare Colonienii 1iberarerur. t
C A ; C H 1 s 'r o v s proximorum regum germanus frater,W/aldemari regis
if: iridem liusfuccedit in regno iam dudrun impacariiimo crebris regum mutatio 30
pmmq. nibus,quaz fec atfcrrmr omnium rer innouariones. Veniunr coniilia,noua
miniiteriamoui mores. Hic Chriliophorus diu nullos expertus ell magnos cafus
in regnofed quiet faris egit qu; ad tpora morienris Waldemar, ducis Slefvr'ic
{isf-lic erar regis ex frarre Abele ncpos.Re1iquir aurWaldemarus ex forore Ioan
nis 8c Gerardi comir,ilium Ericum,cuius adminifrarionem in :rrare minori iibi
rex deiilmpit,arbitrarus regno conducere vt vnum irer corpus inregrerur,exrin
Urn to ducaru Slefv/icenf. Sed qu regis conatus intelligerr comites memorati, pro
zz'k { nepote Etico arma fumpfere: 8c regi nunciantes hoflilia,occurrerunt venienri
ha - c expedito agmine,in loco qui dicirur Leoheydgibiq; {igna conrulerunr: vbi diu
"'" fortiter exrr-ara pugna,inclinauir fortuna regis.Czii plurimi,capri nnulli:in qui 4o
bus rex ipfe capitur. Non aberat long regina: illam quoq; c rege capram comites
perduxcrunt in Hamburg.Sunt ramen qui banc rem non Chriliro horofcd Elio
eius Erico narrcnr contigiifeyt capererur. Nam Chriophor ]: obijife an
no L r . quum triennio p in Leoheyde confiigererur,rege capro cum regina.Et
cam rem de filio Etico tefrifcantur annales Danorumlnde poli; multos dies,mu1
ris argenti libris in redemptionem perfolutis,relaxatur. Sed Ioannes cornes :
. tix,quum adhuc vitrices cohortes fuas renerer,mcmor iniuri que nuper illi Lu
becx prouenerar,quum immunitatem vrbis violafit,& vix tumultuanri ciuium
manus euafifler,vindicare fe conituit : c mouens in prdia Lubecenii, ferro 8c
Luefeg/_r igne cuna vaflabatcd ciues diffimulara in tempus inuaiione,quum ille agmina yo
( difperfiffer, illi quoque, inuocaro Alberto duce Bruaniceni , reddunt vicem
( comitiwagriam illi peruafranrpppidum Kilonem obidentr: oppugnant:& in
cendijs vaiarionibuiq; peratis,cum przda reuerrunrur. Chriftophorus autem in
pace omnia adminifrra uit,paliis vnieuiq; fuum elle, qua: pridem illi caufa malor
i 2. 5 9. erar. Inde ad annum c L x . in fara concellir.
Enrcvs
 DAN'I Linvirx 169
E r v s adolefcens patri Chritophoro (urrogaturin tegnum. Hic'quum ad Cp_24,
legitimam peruenilet ratem , Agnetem duxit vxorem 5 fili Ottonis mareliions
de Brandenburg. Cuius regni tempore Erieus Slefvici dux abiit in fata,duos relin- Eff'fw S/f
d quens paruulos,Ericum Sc Waldemar:quibus rex Ericus prxelfe voluit iure ln
l
guinis,mulrurn recufmtibus de Holfatia eomitibus,Ione 1 I. & Alberto vn cum n ;
ui
Henrico Gerardi Elio. Rex ramen peregit quod voluit, renouat rce in oppido
).
Koldinghum:vnde,quoties velletfrzrnum iniiceret vniuerfo dueatui Slefwieenl.
lc Im,rex ipfe multum relutribus cum duce comiribus, tot ducat in ditio
l
ncm fuam redegit,p:1ucis relitis in manu ducis. Prualuit enim rex:nec momen
lO lo
tum habere potuit quod aduerfus molitiones eius (vtpote incomparabilirer maio
res) comites cum duce eonarentur. Quim ramen Waldemarus,qui {olus remit,
j. adoleuiffet, per incrementum cmunium amieorum faum elhvt dux recogno~
l. fcens feudum ab rege,quod prius noluillet,omnem terr recuperaret qua: dudum
ducatui debebarur.Qtumq; bellumilli diuturnum effet in ducem Iuti(liodie vo
)_ ct Slefwcenfem) collatis viribus ducem cepit, arcemTunderen (ubuertir. Rein
IC tegrata ramen deinde cPc gratia inter illos. Per huius regis tporaWaldemarus rex me
Sueonurn,pro Clirifto peregrinatus quum abellet , regnum eius inualit frater eius
i. Magnus: necredeuntcm paus eftingreclillle diuertit ad Ericum rcg lio- 'ffge';
l. {piraliterexeeptus. @9d ipfum Magnus inuafor Ferre non fulinens, quum adhuc ,'gff
20 lo reges in le nihil molirentur,prueniens mouit in Scaniam,eamq3 ferro 8: igne de- ""
g,
uafi'abat. Huius regis temporibus Guido cardinalis legatione ffungirur in Dania.
)l Caufa legationis hc f'uit,qud ChrilophorusJiuius pater,lacobum archiepifco
l pum Lundenfem captiu habuit in caufa decimarum: c quum annis fer nouem
duraller ob hoc poltum interdi, Guido rebus cpotis relaxauit. Ericus autem
i. longu pacis inde tem fortitus,ad annum Clirilii peruenit poli mille duccn- I 2 8 6
i. tos oiuageimum {extumzc uum nihil foris holile experiretur, fuorum impe
l tum euitare non potuit. Nam omeiei cius(incertum quibus ex caufs)c`piran
tes in eum,holtiliter confoderunt. Crediderim,gentem motibus alTuetam creber
S rimis non quanimiter pacem temporum tranquillitatem toleraffe : quum
- 30 30 deeflet quod foris c_um laude peragerent , verl in Caput fuurn regem , pro quo
l.
mnes mori oportebanpf ad mortem prouexerunt. ominumfti.
S
' E I v s, trium Erici filiorum natu maionaclolefcen's ramen procer volunta-i A . 25.
te in fceptra fuececlir,f`uturu5 magnificus Y {plendore gloria: inlgns rex. Walde- .
marus SlefWici dux , legitm pro minoribus fubiit adminifrationem. Inter prin- 'fjgft'f
i i
cpes agnatos maionc cui plurimum fideret regina,rcbus plufquam eiuili bello in {
regno perturbatis,erat Waldemarus,proeurandis rebus {ollieitus. ( 3 fiaret ff/f"
l
in concilio incumbens, rebus gerdis,audit inldias [ibi tendi ab iis qui iibi :le mor-
te regis mal crant cfcij. Nam praeuenire conati vindiam,ipfum quoq;
i
marum opprimere (unt cnil , certi qud nifi eo exrino falui elle n pollenrlpfe `
1
. 4, 4Q ad pericula intrepidus arma pofcitze acceptis , in illos qui dere-ri fuere defuiit
lios {trauitmnullos vulnerauit,qua`cunq; occaone manus eius elfugicntcs quof~
dam eaptos in Alfen deuexit,&vinculis mncipguitiricus quum ad legtimos an
nos peruenilet,eoriit1gem duxit Sueci regis Birgerij fororcmhquum pridem ipfe
Birgerus coniugem haberet germanam Erici. Ita geminatis nitatibus , fortius
inuicem (unt deuin'ti. Hic rex grauem e archiepifcopo Lundenf gerebat limul
tatem,ob quzdam regni SC eeelefl iurazquum quifquc fuam partem (vt 601111150
rem reputaretedere coarus archiepifcopus maiori potentiatomam contu
litzprius ramen carceratus euait. Et quum fummo pontici rem aperirer, militille
Ifaruum ad regem nuncium.Q1m rexpro Ioanne depulfo fecit arcliiepifcopum:
30 regn tamen manlit in interditoufertur Ioannes ad ledem Rigenfcmmliquan
)'9
to poli tpore iterum trsfertur ad Bremenfem ecclef: Ilaruus ad Salernitanam,
vt carerer ecclelia quam non erat ante rit efecutus. Necdu pl`t rex cancellari Immun.
fuum mifit in vrbem, rebus componendis: quod ita impleuit. Extitit deinde caufa,
quae Waldemaro Slefwiceni duci regem faceret infenfum:l`unulras primum ver- .
bis expolulata,in apertum bell procellt. Vtriq; cparatis 115,&1$

 70 . 211
auxiliis,duxetunt in inuicetn. Maiot etat long ducis exercitusmec incertus porc.
tat videti pugn exitus,qu ex hac maiori parte llarent pugnacillimi plurimi. Sed
interuentu communium amicorum,quum iam ad ugnam parata llatet agmina,
tes ita dirimitur,vt duci Lalandia permittatur: que illenlionis videbatur materia.
CAP. 2.6. 1 5 D E remporibus,qu princeps Vandalia: apud Rollock (quem puerum
dixere)conrempta filia Alberti matchioriis , duxill'et qoniug congentilis fui
Walogallo liliam , itatus Albertus mal minabatur cotcmnenti. At ille fe fubieeit,
Etico Danor regi : qui miliis expeditis militibus , fubditu fuum egregi defenda
Inde rex Ericus,qu cerneret res omnes in Suecia turbari, 86 magno ibi bello con
lli'gendurn , eras impendit ad pacandas tes vicinorum principii : vt illorum vte I0
rerur opera a bell memoraturn. Intendit ergo animu ad pacandos vicinos Hol.
faros. Nam comites fucccnlimilitatibus , plures eiecerunt de rerra:rex interpofitg
im milV Opera pulfos reconciliauit dominis fuis. (; Magnopolenlibus incidetentli
Zjz., multates ad vrbem Lubec , duci quoq, SlefWicenli Se comitibus memoratis tur
Pmmff/ bara etat lincetitas,euocauit rex Albert Saxonix ducem c omnes quos diximus,
fgff in infulam Cimbriam,quam cortupt vocant Imbriam: dedita opera omnes
a-n . 8: lingulos,quibufcunq; ex caufis dillidentes,conciliauit inuicem : datis dextris,
regis nutu omnia pacarentut. @de Lubeca milli funt, quum cetnert regis tan
tam paci deditam operam,perfualis ciuibus,tegem decennio elegetunt defenfot,
er fingulos annos mille illi marcas dependentes. iis quos diximus principibus, 2.0
nobilibus arq; ciuibus,rex fortem t expeditii cllauit exercirum , mouens in Sue
ciam,Birgerium forotium fuum liberatutus : quem frattes eiufdem BirgetijNVal
demarus c Ericus,regno detutbatum in vinculis elle iullerunt. Venis autem Eri
eus rex,omne tegnum,omnepottus,vrbes 86 arces arq; caltella,ita reperit Teuto
nicorum iinpoliris ptfidiis e e cmunita , vt nihil ipfe cum vniuerfo exercitu liio
peragetenlbi periett labores 8c impenf plutim,incall~um amici fatigari: quita
men omnes regi etant voluntarij,maioraetiam pro illo fubiruri.Nec diu Otto
Brandenburgenlis matchio,qui'i antiquas exerceret in reg limulrates, audita ma.
gna eius l mitabili magnilictia : non pallus ab eo diutius diuelli, in oppido Ribe
nill'e occurrit regi: conuenitq; vt anno proximo Rollock clluerentbiq; marchio lo
ipfe centelimus : inter quos etant x. principes , qui cingul fumercnt militare de
manu regis. Quam folennitatcm quia in Vandalia delignauimus,hc tranlilimus.
CAP.77, qua: tempora patefata ell: coniuratio grauisin regem Ericum , hoc ordi.
cis/rm nezEticus dux Lalandiat diem fuum obietat.Reli&-a eius quum ad liliam regis tum
gi/2C de facto fonte leuandam vocaretur,prompta venir. Er vt regi gtatum quid faceret,
,ma (. literas exliibuir multis figillis communitas : vel ignara quid prodCfo VCI maligna
in viuentes,quando marito fuo,iam mortuo,noceri non poterat. Etant autem lite
ill coniurationis initae in caput reginmpibus accepris,paulatim fumplit ;
omnibus coniuraris quos literas prodiderunt. Ita plurimum fanguinis elluliim,
vt nequam coniuratio vindicaretur. Ducatum ai'ir regno confolidauit, quum 4o
prolem n liquillet mafcul.Bellum deinde ortum regi magnum , quumWal.
dematus illi marchio multa minaretur: occafione ( vti arbitror) otra de Wandalis,
qui regi quam matchioni ett prmptiores.Procellit res, c ferplit latillimzquifq;
parribus fuis adglutinabat quos potuit. Regi cohzrent Ioannes 86 Gerardus , Hol-l
tiae comites , Ericus 51112, Henricus de Magnopoli , Werllaus de Rugia,
Henricus de ZWerin , c vrbs noua Gripefwaldis. Marchioni ver adhlere Otto
dux de Sterin,\Verllaus de Walogall , Ottonis fratet : Sundenfem ac Rollokcen
fem vrbes in hac parte conllitille ferunt. Lubecenfes ver fe partibus fubrtahen
tes,in neutralitare conllitere , qud line pernicie fua nulquam poterant inclinare.
Nam regem fibi elegerant defcnforem : marchionem ver cognouerunt , impe
rij proximum libi principem , nonnihil abimpetio tefpelus in ciuitatem habere.
, ita maximi vtrinque bellorum lietent apparatus , mots matchionis rem
mnem diremit. Nam languinis liti null reliquit fuccellotem , qui bell propaga
. ;_ tet: peruetiit enim feudum illius tnox ad Imperium. Ericus autem iam ingrauefeg
- annis t niorbo,quum adelle fentiret extrem, cuocaros procetes momiit,L
ne fra
 . ' 1 LIB.V VII'. 171
Orc. >ne frarrem luum Chtilophorum(quem` ille pro fuis demeriris regno expulilfer) re
52.1.
gem fe facerent85 inde concelhr in fara, ad annum Chrilii mille trectos 1
vicefirnum primum,quum 1n regno trigmta qumque annos peregiffet.

R i s T P H o R v s defunti Erieftater, quamuis moties rex hoc veruillet, CAP. 28.

vterini fratris fui Io anns Holfati comitis operain regnum peruenit. Etant multi /
fu fffd
qui illi duccm SlefWic Ericum prarpofulfent : idq; maxime iure comprobarunt. www;
Multiq; Germania: principes in cam pattern inclinabanr : nec ert in regno pauci, liv/MMF
(764
_.qui voluntatem Erici proximi regis iultilicabanr. Sed vicit omnia Ionis fratris lui fr.
inftantia,vr in regnum ante alios pemeniret.Ert nter proceres, quos naturalis re
- '1 fperus pertnoueregqud regis frater 85 lilius ad corona proximus haberetur:
rabant enim,iam defcruefcente adolefcentia: calore,futurum modeflioremdul
>ta illi bella cum fuis,multa cum extensQipmq; n duc Slefvlfiei exterminandum
verteretut, occurrt illi comites Holfati. Tamen priufquam ad earn rem venite
tur,bellum vetrit in vrbem maritimam Stralelfund: qud regi obnoxia dicererur,
fundara a primo Waldemarozilla autem Walogaftf principi D. fuo parebat.Rex
magnam inltruxit clalfem,inuirs a terra principes fderaros,hos fcilicer,Ericum
duccm Saxonia: de Lowenburg , Albertum due Lunebutgenfem, Gerardum 85
Ioannem comites Holfatorum , Adolphum de Schowenbutg comitem , Gunce
linum de Wittenbutg, Henricum de Zw'erin comites , Henric de Mekelnburg,
85 Pribiflaum Wandalor principem.H mouerant a terra. Crerm a mari vcne- I
:s 2
rant Chtiltophorus ipfe rex Dani,Birgetius rex Suecite,S ueno dux Slef\vici,Ka
nutus Pors,dux Halldiz,incomparabilis vni expugnandaz vrbi exercitus. Hos o
mnes aglmine fuo praruenerat Ericus dux de Lowburg,85 metatus in lo
qui 'citur Heynhold.Ciues qui de mutis fpeculartur aduent eius, quum fci- Erin#
Stra/e
rent incpatabilem lirbfequi exetcitum,expeditis armis fuis ad folum egrefliforti que.:
tet oppugnaueruntllle quoad licuit, fefe defendit : fed fatigatus cellir multtudini: .
captus , 85 cum fuis in ciuiratem prorrafius . Reges 85 principesquum fuperue- "?"
nilfent,audito quid de duce fat effet , indoluerunt:85 oppugnationem vrbis gra
uiorem inierunt. Sed qu ciues animos defendetent fua mnia , in vanum labo
rauerunt: diuq; fatigati in (ua quifque abierunr. Dux autem caprus traditur duci de
VValogaftozac ingti fe pecunia redemit , fedecim millibus matcatum argti puri. expeditie.
C t R C A haze tempora rex Chriffophorus adiuuit partes ptincip de Mekeln- CAP. 2.9.
burg , aduetfus martimas ciuirateszin quo bello magna: vttinq; calamitates ,
ita vt inuicem ipli principesnon azquis le oculis afpicetent. Vnde fat eft,vt com
munibus amicis rem intercipientibus,e dedueeretur, vt rex accepta pecunia,do
minium Roltock,quod regi prouenerat, aut feudi aut belli iure in perpetuum per
mitteret dominis Magnopolenfibus: apud quos permanfitin hodernum. Rex e
delatus inltruta clalle,cafira pofuit ad oltiaWernoui: vbi ett reliqui arcis de
molire Denskeburglbi aduentum Ludouici Romanorum regis operiebaturwen
'40 turum enim pollicitus ad defpfandam regis fili,Ludor1ico marchioni, Rom.
regis filio. Sed illo vel procraffinte nmium,vel omnino venire recumte ob cau
fas necelfarias,tex in fua regteditur.Q1_9 etiam tempore,rex quum multos . ":
froditian
rum fuotum inlimulalfet,qud aduerfus fe tradimenta conltituilfent, volentes re- fm/m
ge deietofratrem eius regem habere (quum tam, vt multotum ferr opinio, fuif- "xH/lfd
.
fent innoxij) fufpendio necauit. Nec diu plt , quum Ericus Slefwici dux mortem
obiret,paruulo rello decenni puero Waldemaro , rex itcrum adminilfrationem
ducatus qurebat:fcd obllzitere Holfati comiteslt magnum inde bellum formi
dabatur. Nam rex Eric duccm Saxonix adiutorem inuocabat: nec minus corni
tes arma parauerunt.Sed interuentu bonotum virorum res tota fine bello queuit.
-Nec longm pofihac , venir cum apparatu magno multotum principii Lubecam
Berroldus comes de Hennenberg , ducens marchionis Ludouiei lilium puet no
uennem:85 exinde traiiciens in Dani,magna adhibita folcnnitate,dcfpondit pue
to filiam regis Chriliophori. Aderat inter alios Henricus D. de Mckelnburg: cui quad/e
quum magnam teneret partem Wandaliae in Marchia, pollicitus rex magnam rn, dmch
re Gulf,Gr/e`
fe datururn pecuniam , vtfibi permitteret campattern dtionis. Ille fcicns quid rex .
PIJ
 172. ALBER KRANTZII
in (uo poIIet , deliberationern vnius diei depofeit , vt (uorum conilio rem perage'
ret. Negare quurn formidaret,minus annuere voluit:quamprim potuit, infcen
naue abijt . Comes perao ncgotio (uo , 86 ipfe redijr c adolefctulo principe (uo.
Et reuerfus in terra conuenit Henricum memoratum , vt fe accepta pecunia, po
tius quam rege traderer ditionem anr diam. Placuit ytrunque , 86 conuenit dc
prerio. Qro numerato ad marchionatum redijr, terra prius inde deducta. `
CAP.3o. QV v M (! Rugianor princeps tempore illo obu'llet line prole mafcula,
omnes Wandaliz principes in earn coniecere ocul,duces Stetinenfes,Pomerani,
Rex regno
Walogallenfes,marchio, domini Magnopolfes: omnib.aut tum exclufis, Chri
cpd/ia , frophorus rex,iam vetus dominus,eam ditioni (um vendicauir .Sed quum necdum IO
nul: (u
re remu'.
conquiefcerenr odia inuicem Danorum 86 Holfarorum,Gerardus 86 Ioannes
mires,adpultibus Iutij s nauigarunt in Daniam, 86 incolis ad fe concurrentibus ,
rege penitus regno depulerunt. Celt,peruenis Rolock. Ibi crratis vndecunq;
auxilijs,redijr in regnum. Sed non potuir confilrerein confpetu aduerfarior, qui
Waldemarum Erici Slefwicenfis ducis lilium regem creauerunr . Is proccr vo~
lunrate curiam celebrs , auunculos fuos comites, qui eurn regem feceranr,remu
nerabat.Nam Gerardo concelir ducatum Iutiac,quem$1efwienkm dicimus,lo
anni Lalandiam Cimbriam,86 qudam alia. Miles quidam ex Teutonicis, arcem
tum tenebat Werdingburg , (atis inexpugnabilem : cui Gerardus pollicitus ell cla
turum (e quatuor millia marcarumfi redderet arcem.Ille accepta de pecunia,
mox tradidit.Confignatum eil illi acs promiflum in aree Zegeberg, vr arcem rene
rct (ex more) in pignus,quo adufq; acciperer. Ille adiir,pofledit. Sedpquum nihil [ibi
timerer (fcientibus an nefcientibus comitibus, incertum) notu tranfcenfis muris
arx capitur : Ille cum fuis muro deturbatur,proditoris (ums premia folita. Potcrat
ramen vrcunq; fieri,eriamfi nihil inde comites aut {cillent aut mdaifented dum
bellum traheretur,ierentq; vicillltudines 86 mutationes plurima'..Ericus Chrio
phori lius quueadeo inualuit , vt aufus fir obidere arcem Gottorp. @a in ob
dione tantum (pei fouit obtinend arcis,vt nullo Holl'atorum timore angererur.
C A . 3L A B E A T cx quibufd caulis Gerardus vir forrilimus : Ioannem ver ctem
Erma 91d plirllle ar adunatis armis obldentes Danos inuafit:86 cmifl'o prxlio Ericus vul
30
nere in :z/
dmue 4r ce nerarus ell lerhaliter,quo ex vulnere breui pfr obiit:86 folura ell oblidio. Proxima
! autem :citate rex Chrifiophorus Lubecam venis , interpolitis amicis pacem me
tur.
ruit comitibus. Etat : hate forma , vr rex comitibus perfoluerer 0&0
ginta millia marcarum argenti puri: 86 in pignus, donec numerario impleatur, ac
Rex ram/n' ciperent {yluam qua: dicitur Danica, cum 0&0 circumiacentibus parochiis. Rex
[Ladri: Werdingburg reducitur in regnum.Sed Danorum proceres huius compolitionis
nmnmr.
formam non approbantes,reflirerunt: regemq; in ea aree obfcdcrunt. Sed quum
regi adeflenr comites memorati, facil fuperauit aducrfarios. Omnium nouifiimi
fuere Iutij,qui regi fe opponert pro (uo Waldemaro , quem regem creat defen
derant. Nam arc Gottorp noua oppugnatione adotti , cinxerr oblidione. Ioan 4o
nes ar Chrifiophori vterinus frater, iam pro fratre agens , contratis copiis inftirir
oblidionem foluere. Et cmilfo prlio, ccciderunt ex Danor numero nongenti.
Ipfe vitor oblidion dilToluit: multos ex Iutiis nobilioribus fecum capros abduxir.
Exritit deinde caufa qua comites fratrueles , Ioannes 86 Gerardus grauiterinter
diiderenr.Rex fratri Ioanni {uppetias tulitfatis fciens,vbi Gerardum fuperarir,de
Ioanne fe facil atur. Ioannes crraas copias in Todelo collocauit, regem fib'i
coniungend demorarus. At Gerardus libc cauens,ne copix iungerentur,regis ex
Slefwieo ducenris iter proccupauit:86 venient excipiens,man cum illo ctulit.
Etat ar regis agmen duplo prllans numero.Sed comes inuitrus cferens ,
facile regis agmen dirupit, cxcidir multos , aliquot cepit : vix rex elabitur cum Elio 59
Waldemaro,in oppid Kilonem cfugiens. Iones audito prarlij exitu, ad fratrem
Rex n" Ge venir,illumq; recluxit in regn. Nec diu pl cuni fratruclc Gerardo egit fuper re
-10 ful
laine
laxatione captiuor , quos fupcriore anno ille abduxit de exercitu regis fratris (ui.
re/lnurur. Nec ramen res ad folum fpelabat Gerardum: nam auxilia plurima aliuncle ctra
xit.Eranr c eo Wilhelmus de Orlernunde,Burchardus de Zwalenberg,comites
Henricus
,ag Lin. vii.. 17,
m Henricus , Nicolaus ac Guncelinus deWittenbur : his enim pars
ti etatin
ramencapriuis.Sed rumferuabannNatn
Dani male lid accepta Fioriia,Gerardus

anno vix crerosrepertos
in Lundis red 'ditHolfatos
quietos.At
ob
truncauert:8 oblidtes arcem Hellin gbutg, 86 quicquid in regno Gerardus ha
buit,reeeperunr:qu illi quos prefecit Gerardus,nihil holile timerent.In his labo-
ma ribus tatem terens Chrilrophoms , quum ad maturam peruenillet tatem,anno
x 1 1 r.viram limuit,quum in regno duodec'im egillet annis. I332
M_ WA L D t M A n s eius npminis terrius , Clirillophori filius , regno fuccedit. CAP. 32.
hun Cuius frarer Orto renouatis in Hollitos bellis nihil profecit. ei'occurrens in !
. lo Iuna Gerardus,du&or fortillimus,tiolonge'aWiburgo collatis manibus,vicit:8
multis cxlis Ottonem cepit,perduxit captu in arcem Zegeberg. Romanotum in
n terim rex miilis nunciis in Lubecam folnibus , Gerardo de Hennenberg comite,
eonforribus, mandauit ciuibus, vt quantas pollent vites inrerponeretit,ad la
: captiuum Ottonem Chriltophori lilium. Illi parres'dielo, quod poterr
. (::nihil profecerunt. Ad extrcmum ramen paihs conditionibus diinittitur:
I quoru quardam dum non legaliter implerentur,Gerardus bella renouare coael'us, __
no' exercitum duxitin Iutiam. Ibiq; dum liaberer non fatis diligenti fuorum cu- ?
: , Danotum quodam nobili, qui confetudinem caltrorum eius nollet (nam
. ~ diuillimilitauir) noru velut vnus excubirorum,ingrell'us cum fexaginta viris, co- GIU/"
a o mitem in lirato fuo occidit,8 cum eo capellanum, 86 militem Henricu deWitig- m'
: :86 clam regrelliis elabitur. Ad primam lucem comperro fcelre ingens in ex
ercitu luius etat, qud virincparabilis , dutor femper fortillimus , qui Dani-am
omnem gladio ( ( , negligenter perierir.Hricus ramen lilius
at cius (cui ex robore Ferrei nomen acceilit) perattis funeralibus ex more,c
m folatus exercitum, in Daniam illt'i duxit, vbique fuiens igne ac ferroznec obuium
le ferreilli quifquam prfumebat. Necquieuit , doncc capcret partis fui iugulato
rein.Q15m totis membratim dileilliim,vulturibus deuorandum obiecit.
IA M Waldemarus rex Chriliophori filius , regno pulfus exulabat. Waldema- CA?. 35.
l' rus autem,pridem dux Slefwici fub Chrillophoro creatus,nunc regnum ope Hol
l' 5 5 farorum ambiebat : 86 peregit vr rex pellcretur.Sed mortuo Gerar o, quum lilij e
ius mulro tempore rem fullinuillerit , 86 vinditram patern necis egregie percgif
t lent , 86 iam auditeur Lubecam vtitalle Ludouicum marchionem ex quibufdam
cauliszillum adeunt comites:rogabantq;, vt ille interpolitis pattibus fuis,rcgem
gno teltituerer.Ille dedita opera peregir.vr dux Slefwici Waldematus,eoron po- :
i neret,regi Waldemaro redderet, acceptutus quae ab olim omnia paterna: fucrunt wmp
i ditionis. Dux ex fide omnia peregit. : : reliquum tpus lolida : fami- (,
l liariras,fororem ( regi defpondit in Singderburg : peregitq; , vr ex omni regno "mmm"
` proceres coeuntes inWiburgum, recipctent 86 agnofcerent regem, lacramtis ex
more tenouatis. Et ramen iniquis lemper oculis afpexere inter ( 1(:05 diuer
40 '40 fantes , quum Fionia illis pareret. Ergo adunari, atc eius terra: Scalingburg cpe
runt oppugnare. Holfati, qui intus agebant,fortitetrepugnauere : millo nuncio in
Holfatiain, qui lilios Gerardi de rerum facert certiores. Illi fexcentos arma
ucre,perq, mare iminiferuntgs quum ex propinquo elle obfelli cernerr,qua
drato agmine incedentes eruperunt : 86inllituta pugna,in oblidcntes forritcr
lianrur. Superuenere iexcenti pugnantibus : 86 Danos,ad internecio
nem ceeidere. Cazfa (: duo millia promifcui ordinis: inter quos 86 capitaneus
omnium caufa malorum,qui in necem Gerardi fertut confpiraile.
WA r. D M A 11 s dux , quibufd ex caufis Holfatis aueriiis ( quos femper co- CAP. 34.
o I 1:86 quor inligni
fo armis,ledinfidiis agendopera ( (5 ) tpus
rati,obferuabant : venationis
eos hollilem
fuelnanim.Holfati n
qua captum du
abduxert in Ne\vbiirg,arcem Fioni : 86 duobus annis tentus , d_onec ina
gno :cre lueret captiuirat fuam. Waldemarus quoq; rex inuidit Holfatori'i fortu
nx,qud meliores in regno arces tenetent : quas leexulanre, lhpendiu militi (:
acccpetunr. Obledir ergo terra mariq; arcem Callingbiirg.5ed Henricus cornes a
mari adnauigans,obdtibugirillituto prxlio magno,Danorum aliquot cxlis,ali

l
P "J
 174` ALBER.'KRAN_.TZII
quot etiam demerfis,86 captis nonnullis:foluit obfidionemlnde veruum Otte~
frater regis , Theutonicotum ordinem ingrelfus,rr1ilitaret in Prulla a uetfus per
dam tum gcntcm Lituanotum, Waldemarus rcx in eandcm fe expedition per:
armauit , fumpto fecum Etico iuniore duce Saxoni. Et primm quidem adnaui
gabat Lubecam,ibi ducem excipiens:inde ctendunt in Prufllam. At illo venien
- _Le te,non etat is ordo rerum, vt bellum innouaretur . Vndc frultratus rcx , fine frutu
rediitin regnumlt ftatirn pft,eodem lirico afl`umpto,longam iniitperegrinatio
;- tetram fantam: Vbi apud Dominicum fepulcrum, rcx abErico duce crea
tus eft miles. Reuetfus inde rcx, cteras Holfatorum arces cpit oppugnare, 86in
amper?- ,
/: Lalandia obfedit_ Wetdmgburg
.
. Ioannes autem Hollati .
comes , quum 1d .
audil 1.
?- fer, atmatis aliquot nauibus , fuppetias ferte conftituit obfeflis . Non cit palqu rex
Suecia: Magnus rem armis peragere. Nam ille intercepto negotio petegit,vt rex o
to matcartun argenti millibus perfolutis comiti , recipcret Lalandiam fuam. Et
conlenfit comcszfedatap cit materia controuerliatum.
C A p, 35, IN x-: A caufa extitit,per quam ludifcati principes multi(in primis Albertus
flug iam dux Magnopolcnfis, 86 Otto archie ifcopus Magdeburgenfis, Rodolfus dux
:i fazfm Saxoni,86 Albertus comes de Anehol )marchionem adulterin defendert ad
. uetfus Ludopic Rom.tegis lilium,iamdudum illo principatu inueltitum.Rex :
'P" Waldematus partes fouit Ludouici, magno agmine mous in ducem Magnopo
lenfem Albertum:86 peruenit agmine fuo per Pomeraniarn fibi paratam, ad oppi
dum qu; Stargard: quod non diu tclltere potuit oppugnanti. Secutus regem AI
bertus,obfedit cum in oppido memorato. Sed quiun audire'tAlbertus fupctuenire
Romulum marchionis fratr cum exetcitu, vt regi fubueniat 2 ne inter duos inter
ciperetur,obfidionem telinquens,occurrit Romulo. Ibi cfcrto prlio, gtauis pu
gna fortitcr cditurzfed vietoria fuit Alberti:nam multis cfis,ad quadringentos ce
- pit: Romulus cum paucis vix elabirur. Rex audita fortuna partis (, oppido egre
ditur: 86 auttis copiis per ducem Stetinenfem ,in vicina ducis oppida oucit: 86 ali
sufu'ngu quot captis,in Berlin contendit obdendumzqu vrbs fcnfctat pro Waldemaro,

quem adulterinu marchioncmRom. tum rcx Carolus fertur ftippofuifle Bauaris.

Ibi aliquot per regem crcatis militibus , obfidiom fortitcr inltatur. Secutus Alber 30
tus dux cum copiis fuis prazlio fe aptabat. Nec minus rex fuos inftrutis ordinibus
tenebat,paratus excipere venient.Tum vtriufq; principis fcniores adequitant,in
ter fe locuti,Qtid tanto petatur apparatu, nifl Chriftiani fanguinis profufo copio
fa? Cducibilius fore pacis requirere coniilia. Etinter fe deliberantes illis,!etulit
quque pars principi fuo.Cuenitut vt arbitrum cauf facerent Magnum Suecia:
regcmzqui proximo Pentecoftes felto rem omn dirimar.lta difceditur. Veniente
at prxfinita die,rex auditis parti allegationibus,ita rem diremit, vt marchio Ro
mtllus,fupra pecuniam quam pro redimdis captiuis duci debebat , temitteret ho
magiale fetuitium quod habebat in quibufdam tetris olim Wandalicis, quas nunc
tenebat dux Magnopolenfis. Infupet Romulus accipetet Ingeburgam , filiamAl
berti ducis,in coniugem , dos ellet oppidum Lentze cum territorio fuo , Romulus
pro vitaliciis daret fponfa: Arusberg,\Y/crben,Patlebetg , cum attinentiis.
CAE IN hunc modum diremptis ctrouetfiis principum,rex Waldemarus, Romu-
: 111/ lusmarchio (cui frater Ludouicus cam prouinciam permifit) Eticus dux Saxoniae,
adito Rom.rege Carolo, fcifcitantur cur adulterin hominem marchix impofuif
pmi., fet,in graue prziudicium veritatis ,.86 principum : quum in veritate Waldemarus,
ucm idolum illud preferebat,ellet defuntus. Rex illis fatisfaciens refpondit,non
(feleuitatc vlla aut malignitate inltintdioc egifle: fed Ottonis archiepifcopi Mag
deburgen. Rodolphi dtieis Saxoniz,Alberri de Magno oli ducis, 86 Alberti de A
nchold comitis lacramcntis deceptuszum rcx Wal ematus, Et nos,inquit,pa
50
tati fumus oftendere melioribus factamcntis,eos peietalle. Ergo fereniflime prin
ccps muta decretum. ad eorum voluntatcm Carolus Romul declarafl
fet marchioncm, adultetinus ille id inrelligens Iatuir: 86 in ditioncm comitis de A
nehold concedens, in paupertate 86 calamitate vit finiuit in oppido Delfow. Rex
autem Waldemarus tetris fuis redditus , nihil
_ dwtit antiquius , quamI pacem vbiq;
quantum
 T'DANIE LIrB."'VII ' ` `I7
Sinfum poer, latifimconituerezin quam rem (olenncm Lubcc curarn n
' 't.Co'nueneranr omnes vicini principes,Romulus marchio Brulenburgenv
fis,\Vilhelmus dux Luneburgenlis, Rodolphus de Saxonia, Ericus de Lowburg
8L Saxonia,Caiimarus de Stetin,Werilaus de Walogat, Albertus de Magnopoli, :
Eticus de Slefwig , Kanutus de Hallandia duces : Henricus c Nicolaus de :
tia , Adolphus de Schowenburg comites : multi item milites aurati , militares (ine
numero. Ibi confih'urn agebatur de remporum rtanquillitare 8c communi vbique
paceOmnibus autem rire confituris,torneamcnta militaria,ludi,choreae,& prini
J
cipum illieinfignis apparatus vifebatur.
- to P o 1 MVA regi expedirio fuir in Godlandiam,ex nonnullis caufis , qua: in an- CA. 3'7',
nalibus non exranr.Terram ferro 8e igne peruaPtabat, oppidum Willen ara cin-
xit obfldione , terra mariq; oppugnans. Ciues quum nullum cernerr profugium,
regi fe permifere,grariam expetenresllle acceptis iuramenris,quum interim miles
eius prda onuitus locupletaretur, vitor in fua reuerfus efr. Interea quum Alber
tus Magnopolenfis 6: Eticus Saxonia: duces de finibus conrenderent , 3c vicifiirn
arces libi ademiflentmccupauit Eticus Plaue :quum Albertus tenercr Godebufch
: Boyrenburg,qu iuris ferebtur Saxonici. Rex interpoiira patione, hoc modo
litem ditemith quifq; alienum redderer. Credulus Eticus pationi farisfecit,red
dens Plaue.%1m autem Albertus n pateret,indignarus rex,Heliingburg, quod
- IO prfeus Alberti tenebat in Dania , recepit. Ericus quoque ducens in Magnopo
li m congredirur Alberto : 86 victoria poritus , plus qum quadringentos cecidit ac agir; .una
cen;r.Dum Herenacomires Holariac, pro Alberto fentientes,oppugnauere ar- 'm In
:' 18 ducis. Erici . . militesc
. . confettis. manibus,
i . .
L . equi- A14 0

res {trauerunt arque ceperunt.Ira vrrobique pars iuilzior Erici fuperauit.

_ D E l N D E dilenlio grauis otra einter regem atque vrbes martimas Wanda: CAP 33.
licas,qua: in apertum proceHit bellum. Armauere ciuirares aliquot magnas naues, vida/jm.
claffem validam:8c duxerunr in regem. Cgreli,pugnauerunr in mari.Et fatis in- m 1
( ngl
certa fuir vioria :nili quod Hlius regis Chrifrophorusntus lapide, non diu fucper- ;
fuir. Hic cafus diremir prum. Tum copi ciuitarum rerris impofir, ince unt
3 o vallabundae ad prdammegligentius habita claHe.Rex autem fubmifit quofdam,
ui fex grandiores ex omni claife naucs caperenr 8c abducerenr. Ob quam rem
rzfetus clailis, ex vrbe Lubeca, Ioannes Wirtenburg , capite plexus cfr. Interea
Nicolaus Holfatiae comes,arcem Bramberg in Fionia,fui(vt purabat)iuris,obfedit,`
Se ene ceperat. Tum fuperueniens rex maioribus copiis,cum comite cHixir. Ille
erffortirer repugnarer,multis vrrinq; catiis, ad exrremum cedere cogebatur mul
titudini. Capris pen omnibus qui de fuis fupererant , vix ipfe cum paucis euaiit.
Idem quoq; rex quum claTem perarrnaffer,duxir in Cimbri,quarn comites Hol
fatix tenuenrntlnde ver quum rotis non indigerer, partem copiar fub prfeto
Perro miir in portum Wifmarienfem,vt predareturiues a't,vbi innotuit,in na
ues fe armati conruleruntzc inita pugna Danos fuperarunt,capro Petro cum cen
rum fexaginta fuor: qui poiea fingulari ingenio elapfus ePc manibus eor. Nam
cufrodes ( ebrietare confopiuit: 8c effrais carenis, apprehenfum vn ex fociis,
qui rger erat pedibus , in dorfo portauit,rendens in port. Nemo illum ex captiuis
die cieare porerat , cuntis arbitrantibus qud fidcli culodia manert in com~
pedibus. buios vigiles,fcifcittes qu iret,quifve effenhoc refpfo delulir. brio
fus,inquit,ite meus(quem mal perdant daemonia)ira fuifundirur, vr ambu
larenon pofirzillum itaque in nauim depotro , vt ibi confnefcens edormiar cer
uiiam qua madetllli credenres dimiferunr, fic elabenrem manibus corum.
R deinde,qu um {uf ctam haberet Hdcm fuotum in regno,confpiranri (vt CAp', '59,.
'$0 ille conieabatk Wan alicis ciuitatibus,enauigaro mari, cum ingenti thefauro
peregrination iniit.Multis ramen fertur rebus in marchia ad Priilauiam fpoliatus.
Sed inde profeus,petiuir Gallias,perueuirq; Auinionemzvbi papa etiam tunc cu- R,,_
riam fouit.Excipirur hofpiralirer, 8: in ipfa quadrageima honorarur de more data fir i fdr-
roa. @um autem reuerfus eet rex , nec mercatoribus in regno permirterct "tm
antiguas libe-trates conliumirn'enmt per oratores { in Coloniacinitare , vr ex
_ Il!)
 211
110 Cpeni enauigarent inregnazquai non maritimar(qu vocanturvfat
dalic) ciuitat caufaeiiet,(ed omnium mercator. Multaper Daniinfulas edita
vafitas,multainedia,innita przdazrex ipfe cefIit regno, vbicunq; peregrina
tus.Ciuitat,im mercator agmina armata,arcem Coppenhagcn obiidione cin
/ gentespppugnauere veliementer, 8c expugnauerunt,multainde prxda conuea
. @i ergo copias vbiq; vitrices circtulilfent, multas arces oppugnando 5c expu
gnando,proceres terrz reg n habentcs, perpetux'rcgni ruinz profpicites, inito
"www: tratatu , terr Scania: fedecim annis ciuitatibus ciignarunt cum fuis proutibus,
:1132? in recuperation cpenfationem damnor,qu peraliquot annos ciuitatibus cx
/, regno prouenerant. @bus annis decuris, ciuitates (uam impltcs , terram
?!- iplam c omni iure reddiderunt regno. Bodem tpore inualuit ctrouerfia ipfade
nuptiis Elifabeth,qu foror fuit Henrici Nicolai comit Holfatiaezqu primum
quino No'ruagi regi , inde eti Magno Sueci regi defpfata flit, vtrobiq; reie
a.Q1am rem in Saxonia exequemur. Waldemarus at rcx pertfus lgzux pc
rcgrinationis,in regn redire contendit,cprobatis conditionibus paiis inter pro
ceres 8c Wandalicas ciuitates. Ibiq5 non diu manens,infirrnitate correptus, quum
:rgritudinem augeretadueritas,in pace 11111 quieuir, mille trectos {
I 3 7 5_ ginta quinq; mortem patris,per'annos quadraginta duos regno vari iaatus.
. A A A Waldemari vnica lilla, quia prolem virilem ille non reliquit,
Margareta quum coniugio ten'eret Aquinum Noruagix regem,ex quo paruul fufcepit Ola
"5ng uum,& quum Aquinus n diu fuperellct, pariter duo regna moderabatur, mulier
{ viragoc plufquam mulier animo 85 ciilio. Nam fic volute fortunregnum et
P""7" iam Suecia: illi, capro 1110 regeacceflit. At interea dux Magnopollis A1
L|.f. . 3 z. bertus , quum iam {li Albertum (quod in Suecia diximus) illi regno prazfccifet,
Henricum Danix przponere cogitauit. In quam rem, audita morte Waldemari,
magna clallem cparauit : c admonito in Suecia filio Vt occurreret, enauigauir in
Daniam. Sed rebus per fminam cliitutis proliibitus , potuit ad vota rem
rocurare.Vnde redis,magno rer diferimine iaarus in mari, multa ferturami
IilI`e.Margareta at regina,profe&a in Iutiam cum Olauo filio, proceres regni Da
111: libi deuinxit: filioq; iurare coegit. Iamenim Scaniam recepit magnopere Ho 30
11,0 annos fcdecim, de manibus ciuitatum Wandalicarum. Euoean's
at Holf'ati eomitibus,Nieolao 8: Henrici liis (nam ille iam in fata concellit)vni,
quem ipfi mallent,ducat1uti permittere fpoponditfie ramen vt de manibus re
gis rceognofceret benefici.Nieolaus pro . Filio ergo Hrici
maiori Gerardo,ducat SclefWicenfem deferbatlt inliituto de more folenni ap
paratu,vexilli1 illi per manus filij tradidit,ducemq; creat ill,regniq5 vafallum mul.
~ tis ex regni proceribus aliantibusc rem omn verbo 84', pere cmendantibusA:
1 3 8 7. filius illi Olauus n diu fupererat.Nam anno L v 1 I. pofirnille trecentos,con
ceflit in fata,quum iamilladuodecim annis Daniam gubernalt. Circumiens :
totius regni prfeospmnia innouauitzc rebus diligrillim procuratisdatimo 4.a
uafit locupletiiima. In Newburg iquit omnes prlatos 8c regniJpceres cuenire.
CAP. 4r. A D n A inter alios Gerardus dux Slefwicium patruo Nicolao 65 Adolpho
Fwd' dwf- fratruele. Ibi renouata ratio feudi , qud ducatus Slcfv'iceniis perpetuo iure ad
:g/if; feniorem ex Holfator huius linea: comitibus pertineat, ita ramen , vt ( iuxta regni
. iura) feud corona recognolcatc inde obfequia : quodq; fuecellionelc
gitima feudum ad proximos perueniat. Et li vnquam aliqua otitura fit differenti:
inter Danos c Holfatos , Dani ex Holfatis geminos , c vicifiim Holfati ex Danis
totid eligant cauf arbitros.Qu'i dirimerecontroueriiam non pofint,efiet apud
illos potelias quintum ibi fociandi : qui omnia per maioris partis deciionem ter
' minaret.Orta deinde limultare interreginam 86 Albert Sueci regem, : 0cm. fo
{ionem noux arcis per regem 111111112(1 aliam regina oppofuit in {uo,vnde facil
le` omnis comeatus ad arcem regis inuebi impediretur) primum 11
111111 contentio, ex contentione bellum fuboritur. Rex auxilia plurima ex Germa
nia eontraxit: regina fuos perarmat ex duobus regnis expeditiores. Stabant armate
acies mutuis in afpeiibus. Palus erat in medio : quam animofus rex trlire volen s,~
( ll nl
 .

131111118 LIB.l VIIL` 177

ii- tantum fibi 11110115 Danis relinqueret vitoti. Captus cum Elio, feprem mgm su
in annis tenetur , ciuitarum quatundain fide interpolira , magnis condirioni
la. bus (quod in Suecia diximus) laxatetur.Summa rerum liiit , vt hoc quoq; tegnum Lm., 1.
n.
h _i duobus accederet,
derabatur eafmina86 lierct Margareta
prudenti conliliotrium regnorum
ttiaregna porcntillima
, nec etat regina. Moin
qui fe commoueret
m. eani.Inuentus ramen iuuenis, corpore 86 habitulimillimus ilio eius Olauo,qui
[ ^ fe Olauum mentiretut: eflingens fabulam, quomodo pro fc alius tumulatus lit re
us, gio 1111186 ipfe elapfus. Multa regina: fecreta nouit: multa puerili alotum re
a cordabatur, inlttutus a nutrice diti Olaui. At lagacillimam reginam , quae certa
m 19 fuit de lilij 1111 funere,fallete non potuit. 1` detela fallitatc, 86 omni Hmm
c techna patefata,publico condemnarus iudicio,in Falllcrbode concrematetur. .
i1 ' m0,'

.
ALBER. KRANTZII L1B. viii.
. - g "
: .

' . .i
i En 1 c v s Pomeranotum , a Margareta regina trium tegnonim , adopratus C A p_ 1_
m lilius,in regem all`umitur.lam folertillima fmina ingrauefcs attare,laborum Erin ad
} fuorum tequi quatrebar. Etat : natum Chrilli'i M c c 71 1. annus. Prima
m cura fiiit, tecupetandi ducatus Slefwicenlis. Nam Gerardus illo inucllitus, in .
. 1 hiermatlia cfus occubuit: ob id feud extinlum reputauit.Contr,triii parmi-1
'z o lorum uos Gerardus reliquit, principes tutores fentiebant rranlille legitim feu- I 'f I L
u dum a liberos.Rex ad arma peruenit.Duces Btunfvt'iccnfes,auunculi partulot,
86 Adolphus comes de Scliowenburg, armata manu valida Iutia introictunt , fuo'
t' 111 iura defenfutic amilla tecuperaturi.Regina fencx ab annis, fed animo non de-`
l' feafc interpofuit media: vt traclatibus res fopiretur. Dum colloquuntur princi'
pes, Adolphus comes politus 111 cullodi 86 velut excubias,vt obl`eruaret Dano
l tu conatus,li quo fe modo cmouerent , non imparatus occurreret. Qiotl prxui- /
n detunt principes , acciditmam in mediis tratatibus exorto tumultu,incettii vnde, ?
In Daniad arma cclamanr. Adolphus mox cum expediris excipit tumultuaiites: 86
l grauiter eis opprellis,n_iultos eorii prolletnit. Regina ver cautior cuentum pugna;
q 3 excepit. Ceriis venillc germanos ad pugna ,hoc peregit placidis vttinq, fermoni
l' )0 bus, vt tes in treugas llatuctetur. Intetirn quum cmunitas Lubecenfis conlilium
S eiuiratis eiecillet, 86 ipli propulli , ramen fuam profequerenturinnocentiam apud !
"
_nl
Rom.rcgem, obtenraq; fententia aduerfus cmunitatem Lubecenfem , cxecutio 2,223?
literatii 1111111/11151011 Eticus Danoti rex. Is requilirus, lireris tega- auf.
Iibus parend duxit,prcmonitis ramen antea ciuibus. Sed qu indurati n acquie
- fcert monitis, eos qui pifcdi gtatiarum verfabturin Scania,cletinebat , velut re
galibus midatis ctumaccs. Magna ergo virtuteid rex vtb Lubccen fem fomno
difcutis,qu viris bonis line caulalppullis gtallartur, llatui ciuitatis cliilens : ca
ptis metcatorib. in Scania pifcatur inrris , pctfccit vt fu in fed pulfus fenatus re
p '40 ponetetur. Nec ingrati Lubecfes,diu funt regi in his bellis liipet ducatu obfecuti.
.p S D quum iam vtraque pars , tam fcilicet rex qum duces ipli iuuenes , llipen- GA P. z.
diarios (veritis gregatios milites) fuopte lucro 86 milillent in mate , falla
funt lattocinia line numero. (lug res regi ciuitates abalienauit: complacuirque eis
ducibus,vt illis coliterent. Multa ad hanc rem perrinentia prztereozque in Wan'
dalia ,111 petfccutione rerum vrbis Lubecanat locum fuum reneirt.Cretm . 8.6.3}.
Cimbtiam rex adnauigat , ferro 86 ignc cunta peruallans : aliquandiu ad arcem
Clarnbeke res demorarut. Sed expugnata aree, rex illi lirmauir: reliquam tetram
deditamaccepit.-Etant qui pertinacirer telilletent de ecclelia. Hos velut dcdiritios
euocati iullos,Dani contrucidarunt,inuiro (vt creditur)_tege. Fernnt bonum prin- afl/ffm.
cipem,omni uo fuo luxille lragem,quarn talis (necclle ell)incurfus habetfm'i- ffii*
narum 86 vitginum cl'tuprationem,8c omnium lactorum profanationem. Tum M_
j ver . acceptis obdibus, pro toridem marcarum millibus, in fua tedijt. Creuit
in immenfum belli molellia . Multus etat fauot ducum iuuenum , faciente pto illis
omni confuetudine Romani regni : fed illam ad Daniam pertinetc pars regis
putabat . Humiliter inlltabat Henricus , ex tribus fratribus fenior , apud regem , vt
 178 A'LBERKRNTZII `
fe de memorato ducaru inuelliret:rex eeontra depofcebat , vt o'rnneius in manu:
eius collocaret , expeftans li rex illi reddetet. Earn infoliram inueltiendi formam
nullus principum comprobabat. Vnde faum vt multi in auxilium ducum (
fponte defcenderent. Henricus ergo dux , cum confortibus , Henrico de Holfatia
comite, patruo fuo, 85Baltalfare D. deWenden, multis praaterea ex`Saxonia85
Weltphalia fptaneam militiam fubeuntibus, armato agmine Iuriam inuaferunt:
85 capta arce Tunderen , ptxfidioque impolito , Frifiam illi fubieftam ad fua iuga
hifi Dani coegerunt,pecuniam folutes, ac facramenra ptltantes. At quum illi reduxilfent
fr adem
Pm' )9u/ir.: exercitum , Dani non ferentes Frifios parere Holfatis , in eos magna multitudinc
tflpfre 0' ducunt,vt regi facramenta renouatent. Et prim quidem profpere videbatur age IO
namur.
rc.lnde autem cglobati Frili', lidem primam irritam facere nolentes , tepulerunt
Danos,aliquot millibus ex eis prolitaris. Prdam ver li quam primo imperu Da
ni abltraxillent,Frifij infecuri recuperamnt, multam ltragem edentes. Rex autem
magna claffe perarmata confcdir in mari, nulli fe terr applicans. Holfati Capro
rem dixere,qud a uis caudam non educeret. Sed ille prouido nimis vfus con
filio , qud fciebat uces aduerfatios , magnam auxiliorum maritim magnis im
penfis fulfinere: vt diururnitaris pertarfi dilaberentur. At ipli libi prda ingenti vn
dique circumafta confiduerunt, 85 fuis le impcnlis aluetunr : qu ducibus tem fa
cetent tolerabilem.Adetat Albertus dux Magnopolenfis,qui etiam ius fuum bello
in regem infequebatur de Suecia nupcr amilla. 2.0

CAP. 3. R tandem tetris applicans,d&o citius vrbcm obfedit Slefvigui fciebatin

effe Albertum duccm memoratum : nec diu oppugnatam obtinuit. Alberto duci
permlit,vt gtatiam poftulans obtineret.Exiuit ad regem: 85 factamento fe obliga
uit,tria le regna nunquam oppugnaturum. In hc iuramti verba cum fuis dimit
titur.Ciues autem Hamburgenfes quum auditeur regem SlefWico poritum, corn
mifetatione rangebanrut fuper calamitate fuorum principum: mox illis fexcentos
Rega? lso/h' baliftatios auxilio mferunr.Principes quoquc Bernardus de Braunfchweig, \Y/il
u magna
_lieen 0mm helmus de Lunenburg duces,Otto de Hoya Comes,Albim tranfgrefli,auxlio ve
rtg/fla. nere. Et primo quidem congreffu pacis confilia pertentauere : vbi lla euanuerunt
( parte quaq; in rigore uftiti lux) ad arma ventum .Principes Germani 30
lexcentis cquitibus 85 trigintapedittun millibus rem peregerant,obfidione vallan
tes arcem Kunigsburg. Dani autem maiori equitatu fuperuenere , mille quingen
tis equitibus,pati pedirum numero. Et commilla pugna obfidonem foluerunt,ac
holtes retto egerunt. Ne ramen fruffta venernt, arcem Stubbe cingentes expu
@frin gnant,ac folo coarquatunt. Rex inde Friliam Egdorenfem intrauit, qud audietit
7- fruit
Mlf~ eos Holfaris inclinarez85 infinita fecum de iumentis abdufta prda, otoginta nu
mero feniotum fecum duxit obfides futur femperin fe fidei. Thietmarfi deindc
calamitatem miferorum augentes, introierunt vicinam Ftiliam: 85 reliquias aufe
rentes,coegerunt populum in vctba ducum iutare:vigint etiam ex maioribus ob
lides fecum trahentes,vt X x. marcarum millia ducibus perfoluerent. 4.9
CA P..6. P o R eodem gregarj fatellites , pro Holfaris in mari digtalfantes, inter
ceperunt nauim qu portabat omnia iocalia tegis,pontificum, in auto, argto,ve
Ptibus , fetico 85 pannis preciolis. Non fuit facile zftimationcm rerum captarum
dicere. Omnia militum 85 exrerorum nobilium preciofa quque perietunt, naui
gio illo intercepto. Intercepta aliquando res ciuiratum , vr rreugs confti
tutis pats quque nominarer principes , quibus arbittium effet rem omnem diri
mendi: pars autem qua: iultis decretis non pareret, ab omnibus effet infettanda.
Rex dr Acceptauete partes tem vtrinque: at veniente termino rex non compatuit. (
rnum ron
Irauer res animos ciuiratum ducibus magis inclinauir : nam tetgiuerfatione vt rex vide
defugit. barut. Cimbtia in medio polira,crebros motus excepit. Nam n_ouillimam re
gis expugnationem a Danis , Holfati terum occuparunt , magis magilque futura:
oppugnatioui fe prxparantes. Rex eam denuo inuadir clalfe. Incol freri Holfato
rum prlidio , quod duces immiferant , fortiter refiltunt: nec finunt regios in ter
ram defccndere. Grauiffima pugna cfurgit nitentium 85 obfiftentium:mulri Da
norum cadunt : regi ingrelfus ntlla vipermittitur. Contendit infacr Porrum: ibi
ingrclfus
 11 LIB. VIII.l 179
ingrellus terramvicina populatur, abduis pr'dis 86captiuis. Inde naues denuo
ingrelfus redir ad Cimbriam : pertinax iterum pugna. Dani iam lirmauere anim,
certi aut rerr capere,aut immotiQLid non laborimprobus obtinet? FortiterquiJ
dem incolae cum Holfatis diu obltitere : vicit ramen pertinacia , freti multitudine.
Tum faeuitia Danorum fine exemplo: ltetit in oculis cdes,qu in multos nobiles, ":
ingrellum impedicntesfecillent.Nemini parfum elhfuriunt : lacra pro- 'ju
fana [ funt: virgines,maritat,iuxta proliitut. Mira calamitas reg ipfum Ma/1f..
exter ' e fertur. Arcem expugnt,prlidium corroborantes:facris locis 86 rebus g
nulla parte delatum,omnia latrociniis exhaultazlitim auariti 86 fanguinis explere -
'lo non oterant.Ferunt regem commiferatumgrallantcm militem reuocare n po
tuill @mique eualtata infula rex declinaret , Holfati denuo ingrelli pertenta
runt arcem capere: fed frullra tum connili abierunt.Tum Hamburgenles 1 r. na
uibus 1&&15,1&:1 occiduum depo ulantur, obuios Danos excipiunt pre
lio naualizrres inde naues mergunt. Ctcrum ad magnum clis numerum , cen
tum viginti captiuos reduxerunr fuo commodo illos argento emungentes. Hen
ricus dux collaudatis ciuibus , 86 ipfe militiam inltruit. Ocingentos fertur equites
habuilfc,triginta millia pcditum. Arcem 86 oppidum Haderlleuc obfedit. Oppi-
dani,ne ad vnum omnes perirent,ex promilfa pecunia trium millium marcarum,
fe vexatione redemeruntDux autem vicina omnia depopulatur, 86 onulla prda
a. cum fuis redit,non alio tum magnilc perato militari opere. l
IN r A Lubecenlis epifcopus Ioannes , vir praecipuz cruditionis 86 exqui C A P. 5.
lita: virruris , literas accepit apollolicas : vt illarum autoritate fe implicaret nego- ff ""
cio , 86 omnia componenda. pacis remedia quarreret. Profetus ille ad regem in (2,125:
Coppenhagen,conuenit cum in perfona: 86 multis in caufam peroratis , e regem 7
perduxit,vr confentiret in conuentum in Flensburg , ad proximam Martini diem.
Idem apud ducem agitur. Venir dies conltituta: 86 vtroque principe comparente,
pontifex omni opera dedita e rem perduxir,vt treug inirentur ex die Catharina:
in proximum Michaelis,fdeliter obferuandar,vtriul`que principum lgillo robora~
tze. Intra quem diem , ad fella pentecolres quazque pars feptem nominaret princi
3 pesz quibus tres quaque parte acl minus comparerent,caulam ex fide traatu
ri. Nominati pro parte regis Fredericus marchio Brandenburgenlis , Ioannes clux
Magnopolenlis,Otto 86 Calimirus de Stetin,Werllaus , 86 Bernam de Walogalt,
86 Albertus cornes de Neumgarden : pro parte ducis delignati Bernardus dux
Braunfwicenlis , Wilhelmus de Luneburg, Ericus de Lowenburg duccs , Adol- f
phus comes 813$ comes de Hoia, 86 Baltalfar D.de Wenden.
Venerant quidem ex his ad prxlnitum diem 86 numerum : 86 caufam traare in
cipientegquum quique fue parti nimis affei viderentur,nihil percgeruntzlatis all
flio pontifice,qui multiplicem laborem cum expenlis cernebat euanuilfe. Redi
bat res in bellum.Vr autem lireris 86 apoltolicis mandatis fatisfacerer , cpit publi
V40 monete omnes ecclelarum el'fraores, qui facra profanallent , vt fub maximis
10
cenfuris lacra facris redderent. ; res regis animum,pontilci pro zelo pacis cle
ditillimum,illi fertur abalienalle.5criplitq; in cam caulam Lubecenli fenarui,vt av
uerterent epifcopum,ne in fe illo quoque gladio depugnaret. Pontifex, vir bonus,
ne deteriora contingerent , rigorem mitigauit. Res bello prorrahenda videbatur:
varius vbiquc labor.
0 s Dani arcem Tundern,86 oppugnauere. Holfati velut dormitan- C A p, 6.
tes,dillimularunt obldionem. Hoc vbi cperrum ell: in exercitu , negligenter ob- wa' ;
fellos agere,llatuunt clam murum inuadere fcandcntes.Applicatis ergo qum oc
cultifllm fcalis, rem inuadunt. Inrus Holfati nihil fe cmouere: donec in circuitu am ,4cm
go muris iam repletis,vno mpetu trabes muris impolitas prouoluerunt,86 omnem il- "
lam multitudinem in momento detrufam opprelferunt: creros balilh's 86 bbar
dis abegerunt. Inuenti in circuitu quadringenti viri mole trabium opprelli,
pratter eos qui vulnerati abibant. Interim ver Lubecenfes , Roltokcenfes , Will
marienfes,coniun&s nauibus magna clallem perfecert , vt mereatoribus luis ,in
Dania pifcantibus,fecuritaternfacerent. Rex : Hollandinor naues qu multa:
 180 ALBER. KRANTZII
ibi llabant in anchoris, militibus implete decreiiit, 86 clallem ciuitati'i abigete. Sed
prazuentus confilio prarfetor in mari,qui naues illas armaruris fpoliarent,ancho
ris,gubernaculis,velis. Vnde rex frullratus, fecit ciuitatibus voluntat (
Rex carpa
conlilia pacis,loco dieq; conllituris,quibus ea reinedia quererenturpertum
udmm ar,non hoc alio fatum confilio,quam vt ciuitatibus hanc faceret inurilem ex
[
1",
pelationem: 86 li quos in vrbibus motus a plebe inde pollet excitareLDum hc a
gerentur in orientali mari,Hamburgenles in occiduo laborabant. Na omni quam
habere potetant iuutute perarmara,inllru&aq; elalle,quant poterr defeenden
tes per Albim , latera Iuri pulfabant. Repcrerunt nuper ciuibus ademptas naties,
quibus ign immiferuntz8c expolitis in terra armis,prd quanta voluerenauibus 10
fuis inuexere , negannire qui Danis audenribus : 86 pratda reuertuntur.
A . 7. R L D s interea duxSleliaz,mill`us ab Imperatore , ( rebus cponendis
Pat[1:16 venille tellarus, Lubeca hofpiralirer excipitur. Inde progrelliis in Flcnsburg,in le
[ ;
? promo
rum vefpcrum regem p'etens venerat. Primo mane fequentis diei Henricus dux
? Slelvicenlis , habens in confortio militia: Wilhelmum Luneburglem ducem, 86
Adol hum de Schovzfenburg comir,magna manu (nihil iam fotmidanribus eius
/.
oppidi cullodibus , qud pacis fequcller vefperi introillet) portas geminas deiecit,
86 irruit formidabilis. Dani euigilantcs fugam circifpexere. Rumpoldus inermis
obui progrelliis Hrico duci , inlinuat ( veuille ab Imperatore pacis fequelirum,
regem primm a le conueniendum: certillima ( ( teneri,rerum omni bonutn w.
exitum propediem fuiurum. Principibus qui allitere , grauibus verbis fualit,
vt qu pacis lint conlilia infpirent,ducibus per astatem iuriioribus, 86 ( lec opti
ma ad concordiam nitetentur. Perfualit vii 86 grauita te 86 verbot comi
tare przecipu_us,vr in ( qui (; politis armis rediret, expetans rer inclinationem.
Perueniens : Riimpoldus ad regem , lecum duxit legationis ( conforte, Ioan
nem Lubecenfem epifcopum,pacis zelatorem feruentillim: perfeccrunrq; apud
regem,vt primm quieto,dcinde etiam inclinato foretanimo in Henricum.Con-
uenerant in mutui colloquium: 86 tex iam propenor, muneribus eti honorauit
Henric.0rarores quoq; ciuitar Wandalicarum,qui aderant,8 quor caule per
eundem due agerentur,rex vnumquemq; pro fuo gradu donis honorabatzpratci 30
piens per regnum pratfelis ,vt mercatoribus beneuoli fpoliatis liia cuiq; permitte
rcnt.Hc optima pacis formulam,trillis cafus turbauit. Nam idem pacis fequelicr
dux,cpidemia taetusdeto prollernitur moriturus. Qi@ adelle iam extrema lenti
rer,regem per nuncium orat,vtin viis pacis a ( :5,86 Imperatore com
probandis, permanear. @9d rex ipfe pollicitus, triltis diu de tanti viti fubtraelzio
ne permanlitmam illum non paruis donis honorabat, 86 aflinitate ( cumulabar,
delpondens ei liliam ducis Pomerani. Sed here omnia mors interuertit. Delim
lumrex principali apparatu in Haderlleue iullit rumulari , quamuis ducis familia
excolum aromatibus corpus lecum in patriam ferte concupillet.
. 8. n A annus M x x i I i i. quum rex ipfe natiuum folii inuilens, ali 4e
142.4. quandiu ibi cllirit.RemilIa : magna parte familia. in regnum , quadraginra
mitatus equitibus,Imperator adiit in Vngaria, eitariq; fecit Henric duccm,cum
fratribusDuces aiir euocati, pro le rriilere Ioannem epifcopum memorat, in Im
periali curia notillimum,vr caufam eoriim perageret. Apparet autem ex iis quege
rebantur ibi,compromill`um fuille in omni caula in Imperatoremzquia regn non
" agnofcit fuperioritatem Imperij. Veniens autem epifcopus eaufam cx peregit.
fr: 45 Impe
arb Sunt qui dicantHenricum ipfum ducem vna profelum : ( 1 fub dubio relin
tno quo.Ibi tum is fuit exitus,vt examinata caufa pronciaretur pro rege , Henrico :

ferm defer
11 86 Gerardo fratribus filentii'i imponeretur fuper omni ducatu Aullralis
Iutix. Laud ducum procuratores ad arbitri fummi pontilicis. Et

Rex
( per Nicola Sachou, in Lubeeenli ptificatu fuecellorem diligenter
f'jma ddl curata: vt cmittereiur archiepifcopo Colonienli. Rex : accepta pro ( (::
em', (1u/flu
(5674 .
abiit implete peregrinationm in rerram faneiam. Feriint tum nobilem quendam
gmcpradl ex Orienris regno , militalle Imperatori. Is pietorisindullrij vfus artificio , regis fa
nu . r redi cieiniullit eiligiari: eamque prxmifit amicis,vt eius imaginis vulrum obferuarent:
.
regem
 11 LIB.' VIII. :Sr
regem elle trium regnorum, qui magno le acre redimetet. Rex Omnium ignatus,
Venetijs hofpiraliter exceptus familiam artauir i 86 vulgati habitu fe cteris con
formcm fieri palfus, peregrinis percgtinus ignotus elle, ae a fuis habere mandauit.
Profeti veniunt in terrarn fantam.Magno tum etat opus condu'u, propter vim
Caralaunoturn,quam nupcr irrogarunt. Conltituit enim Soldanus,vt Chrilljani
non admittercntut,nifi damnis tir irrogatis farisfieret. Sed patronus,cui pto famu
lo adhlirflngulari gtatia perfecit vt admitrcrentur. Perfoluit tex vorurn , 86 polt
cum iter inclufum. @im autem in nauim redirent,nobilis qui dutabat,euocaro
regi dixit in autem, Credis, te apud nos incognitum faciem ruam, (86 often
IO dit eflgi'em)tegem te fcimus trium regnotum. Quid faceres,ii apud te noltrotum
quifquam,tali habiru deprehenfus,innotefccret Stupefatus rex hiit: fed ramen
interuentu parroni pecuniam aceepit , quantam tex corrogare potuit : 86 dimifit.
Ira non per Venetias , fed alio itinere teuerfus rex in fua.
P 5 reditum autem gnatus iam fattus confuetudinum , quibus fuperiorum C A P. 9.
regionum principes in fua rariavettanr multa , `de moneta cogirauitaltetanda. Ionen n
mmatro mer
Nam cupream totam excudi mdauir,de omni reliqua prarcipiens vr in ofllcinam rarariw
if, Amonetariam petducetent. Potuit rcs fine fraude fieri,quo modo cetnimus in Ita .
lia. Ar metcatores hoc infuam iniuriam trahebant,tes pro rebus cmutantes, non
mercantes , prfertim quum extra regnum deuehi moneta fine omni iatura non
p 2.0 poflet. Multa inde in regem obloquia,tnulrae(vt ft)creuere denigrationes. Fetunt
reginam(non tamen,vt fciri potelt,f1nc nutu regis)aliam meliorem cudi mandalle
monetam,vt finem faceret oblatrationum. @o tempore pifcatura Scanijs lolita Hal-mgm
euantiir,pifcium halecum infinita multitudine folitum traniit declinante. Id ma- 1" ""'
migra.
leuoli in regis vindi'tam derorfere,quum fit rerum omnium fub coelo quxdam al .
ternans viciflltudo.Sic enim cum clo,ornnia que clo teguntur,vcrti necefle
86 alternati. Sed quid facies improb lingu
R x deinde lententiae fuaz,quam reportauit, executor fururus, omni qua po CAP.ro.

tuit virtute trium regnorum , fe conuertit in duccs frarres, vt manibus eotum ex

torqueret ducatum Iutia: Aultralis. Illi non ignari rerum,contra6tis quae poterant
L, 30 atmis,vrbem SlefWig vallis 86 foi'fatis communierunt : arcem quoq; Gottorp,qui
bus poterant ptfidijs firmaueruntllluc enim omnem belli molem cuertendam
praruiderunt. Nec falli funt opinione : nam rex veniens cum innumera multitudi
s.
ne,86 ciuitatein 86 atcem vna premere cltituit obiidione.Montem quem vocanr
Equinum , (quum ft medius arcis arq; vrbis , ad cuius radices ad lacum iter
arce in vrbem) fecit foflionibus ita diicindi,vt hoftibus impedimento, 86 fuis cfler
munitioni. Interea Henricus cornes Holfatiae,ele6tus Ofnaburgenfs,parruus du -;
_/. dnt-Mw'
cum,Hambutgenfes ciues exciuir,vr ducibus fuis accederenr. Illi haud diiliculter "( 0
perfuadentur fuppetias mitterc:86 primas quid lireras,in quibus holtilia regi nun- mef""'"
ciatentut,accipiunt. Acccflere amburgenfibus ex gregarijs fexcenti,qui haete
40 nus regi militarunt.Hotum opera vll rem aggrediuntur,prima principibus fuis au

xilia rnirtere. Exhilatatus dux Henricus quum auditet,mifir qui Lubecenfes ado- _
ritetut,renouans partum in cam vrbem beneuolenriam. Admoniti,fatis inclina
uerc.Vocantes ramen ciuitar Orientalium orarores,cum illis cuenerunt,rcgem
denuo fuper pace pertentare. Submitrunt folcnnes adillum nuncios,de legibus v
nionis tratatutos. Ar illi regem paci auerfum reperettmt,foliiuri parto per fenten
riam pertinaciter inhaerentem. Dani interim cum Holfatis ad obfidionem Slefwi
ci collutantur.Obltruunt Holfati portum,Dani referant: multis inuicem leuibus
ptlijs vites exctccnr,rebus nullus exituslnterim Orientales ciuitates Roltock
colloquium mifccnt,inter fe foedeta fanciunr,idem_cum ducibus fatirandum c
5 o ueniunt. @um autem intelligerent regem in fuainfula(quam putabat)demotati,
vno die Omnium litera: regi perueniunt,holtilia omnia 86 capitis periculum den
ciantes. Turn foluta obfidio arcis 86 vrbis. _
A v N 1 v s infultauere Holfati, poftcriotibus (vt f'leri folct)incutren CAPJt.
tes,capti cfique vicifllm hinc atque inde. Claflem fuam ciuitates etiam ante bru
mam iubent ad Candidum,quem vocant,portum cuenire. AudiuntGetardum

 Si 'ALBERKRANTZII
ex ducibus tribus iuniorem, clalli non contemnendae prfetum, demorari Veni
entes.Sed quum diu ventum expetarentmec accipetenr,atq; interea nubes [-
pellarefq; ctebtefcetenr, bruma quoridie item magis magisq; apparetet, folura ell:
line frutu grandis illa fumpruofa expeditio. ( tpore,quum non ignoratent
ui Cimbri pro rege cfetuand arci Glambeck infederanr,regem foluilfe obf1
dionem, ciuitatumq5 gtdem elfe clallem in mari, non fine caufa rebus coepetunt
6%fo difl'idere. Holfati quidam allumptis dueris ex gregatijs , Cimbriam intrauere no
s: 5,552 6tu.0ppugnationem arcis inchoant magno apparatu,clamantes adelfe ciuitarum
omnium armazvr accelerent, hinc arq; inde inuocanres iam Lubecenlium prfe
os: limul bbardis c arcubus infonuere. Cultodes arcis,vera rari quae audierant, to'
quum fcirent tanrz fe multinrdini reliltere non polle,nec auxilia fub brumam
rarent,dedirionis verbum fecerezc permilli abire,arcem tradunr Holfatis. @um
deceptos fe cetnerent, iam non habebant quod agerenr. Henticus interea dux ex
pediris copijs duxit in Molendinum,iam rege communitum,vr iter in Flensburg
impeditet. Certe pto rei magnitudine magnos impendere fudotes par etat : etat
enim magnum Danis praeftdium, Holfatis obltaculum. Fortes viri infederant de
fenfantes:fed vicit inllanriac vrgens ad omnia dux ptfens. Magno laboris mul
tiq; fanguinis impendio ceperunrc demoliunrur. Sexaginra viros 85 equos qua
dtaginta inueniunr, ac in pratdam abducunr.
C A . n.. I N vet appetit : eiuirarcs Wandalorum martima:ad expeditionem 2.0
redeunt,clalfem renouant,in Daniam ducunt : c per infulas digrallti , ingentem
prxdam
mi nauibus
eli: in naues redire.ltipanr. Aderat dux
Tum prazfetos Gerardus,qui
nauitun prxda
appellauit: expletosinit
conlilium milites
quodjaalfus
fra
??? f tribus accepir , occupandum oppidum Flensburg , retta matique gerendo bello
4,2. PP femper opportunum futurum: fe cum clalfe mari inllzitutos, Henricum fratrem
cum copijs fuis omnium ordinum terrainliltete oppugnarioni. Adnauigant illi
[ub monrem Flensburgcztcrm Henricus dux cum copijs fuis rerrelribus equi
rum peditumque , le opportunis locis ad meranda comparauir. Dies etant
Rogationum: c conuenerat vt ante lapfam feftiuitarem Afcenlionis nulla leret
oppugnatio,qud bellicus nondum adelfet impedimentorum apparatus. Naua
les interim tuitioni (use profpiciebant , funibus fupetn fe contegentes ,vt magno~
pere de monte ldi non polfentFrilij in tetris fodienresfollara duxerunr,vr ab in
cutfionibus tuti confiderenr. Vigilia etat Afcenlionis dominica: , quum larellires
Hamburgfes, nefcio an pori plus quam vidererur, fub noem ex ignitis relis pro
iccete in hollesld confpicati nonnulli,liue qud ducem ad arma excite volebant,
flue qud per errorem ira purabant, ad renrorium ducis, iam cunis quiefcribus,
clamauete, Eia,nobi1is Hollatorum fanguis id patierur, vt pn'uari ciues apprehen
danr hoitium muniriones Iam Hamburgenfes feptem tranfgrelli,holtibus collu
anttir. Excitus princeps,indecorum libi reputabat qud non in periculis primus
mim eonfpiceretur.Vix lorica prxcintusfcalam apprehendirmec perpendit quanti i1 4o
2; lum,aut li omnino quifquam fequeretur. Is feruor etat adolelcenriz, ea gloria pri
Im ed. ma: iuuentazmeminem periculis admittere propiorem.Q1/um omnia apud fuos c
:if etiam holtes quiera viderer,fcalam fcpi inclinauirlz 8: ea inlcla ,videre voluit quid
' holles molirenrur.Henricus de Aneuelde prudens ac ltrenuus miles,quum proxi..
_._._._ _
__
m altarct principi, air , @d ell domine? libi vultinconliderata temeritas
1.& nobis 86 periculum veltro capiti prazpatatis. Ea vox etli lecterius dicererur,
\
' audita ell intus. Vbi audiuit Danus miles , elle principem in fcala, cufpide fe em
penetransfubitus per loricam ptincipis penerralibus illam inrtufit. ad allan
res,Tollite,inquir,me hinc,a&um elt de me. Illi rriltes, labenrem eidem impofu
re fcalx,vr in rentoria referrenr. Pet incuriam delapfus,vulnus duplicauir : vix ten 5.o
torijs illatus fpirirum eHiauir. Dici non porelt quis mrotin caltris, qua: lamenta
vbiq; omnium , ad quos principis illius virtus promanauit , tari lacrymas tenuere.
Non lic Abfolonem planxit Dauid,non lic Hetorem ciues, n Iudi Ioliam,non
polteri Machab.Vna vox omnium,pn'ncipimmortalitare dignum,mifetrim
deperijlle. Adolphus proximus ztate frater allams,prxfe&us rurmarum,ipfe con
{olado
 'n A Nia 1.1. vm.' is,
folations cgens, confolabatur : 1 vrnihil minus pro ter quod venerant,
implerent,fe fratris loco fubiturum curas 8c labores.Apud Lubeeenfes peruincere
non potuit vt manerent: fublatis velis abierunt : idem alij fatitarunt. Prfcus
1 Hamburgenfium,cuius vel malignitate(quod difficile Creditu) aut negligentia
res tanta prouenit , capite plexus pnam ipfe perfoluit.
n eiufdem annirlatem (crat enim Xx v 1 ir. mille uadringen'tos) CA P. 13.
vrbes Wandalica: clailem fuam renouart,c in mare mittunt. A erantt Ham- 1 4 2. 8.
~ burgcnfes nauibus etiam fuis initruiis. Prxceptum ver acceperunt omnes,vt in
mari Nordfihd fe ctinerent, donec Baiana claliis ab occiduo, Se Prutcna ab Wi
t, 1 & lla prretemauigaffentyt ellentills przfidio contra Danos.Conuencrant in locum
~conftitutum.Nonignorabat rex expeditionem ciuitatum. Ipf: quoq; clalIem nu
merofam perarmabat,lemel conHigere ctituensc prxlij naualis fortunam per-`
tentare. Viderant vrbici regiam claflem de longinquo : nec tamenimmemores
mandatorum,fe primum continuere.V bi vident Danos appropinquare velut fer- "43 D4
m ducha
y ratos montesinterpellabat
angebat) in mari,przfe&us Hamburgenlium
Lubecenfium duelorem(quem pro
: Ecce, dominis
inquit fuis 10111-
, res ma. ,uli/x
`
quant,quid facimus? Ille fub lizc, Armati fumus,conferendz funt manus,vi&oria
. &6,1.11111 ille, mones. Et apparatis rebus, propinquantes Danos ex
ceperunt. Lubecenles cum exteris fortiter hofiibus incurruntfutinentincurren-`
O tes : diu anceps praelium fuit. Veruntarnen aliquot hoium ciisc aliquot Capris,
Danos abegerunt. Hamburgenles paul diuerius pugnabant, feiunii ab amicis :
hos fiatim circumuenere. In quorum medio pugnantes pauci cum multis,
uum nullas ab arnicis fuppetias acciperent,fatigantur,vincuntur,ca iuntur.
ciorum tuentur , aiunt , grandioribus nauibus Lubecenfes a locum con
litus ducere non potuiffe. Itaq; cxteri abeunt in fua quifq;. Hamburgenfes capti
in portum mercatorum ad vincula mittuntur.Pugna fecit immemores mandato
111111. Vix illi abierant fugientes : c tres horas venit ab occiduo clalIis Baiana,
cui in primis tuendx deputati fuere. Impetitur ab holibusfortiter fe tucturzextra
hiturin noiem prxlium. Supra mille ex hoftibus cxfi , celfere tandem Danis vi
&oribus. Magna: zfiimationis merces inerant X X X. nauibus. Rex non mediocri
inde aulus lztitia, ciuitates gemuere. Mercatores Lubecenfes prxfeum claHis
accufabant,qud mandatum prartcrgreifus lit. non fatis tueretur,carce
tem accepit pro domo,feruaturq; armis tribus 8: dimidio. Hamburgcnfes autem
Y(vt diximus) capri mancbant, acre fuo captiui laxarentur. Superioris autem
--fai quod diximus,pra:fe&us capitis pnam luit.
R X quum indign ferret ciuitatum in fe c fua regna bellum,etfi profper in CA 14,
eorum agmina depugnaliet,fciens tamen , rebus ducum facilior effe exitum illis
decientibus, vt domefiicis rebus implicaret vrbes , concordiam nuper inter fe 8c
>gubematores vrbium-initam,miiit in manus cmunitatum,ad fingulas vrbes, po
'40 tulans,vtmaiores fuos admonerent pata cuenta implere, ( (cmper,itain 61
tur mercatoribus fauorofum exliibiturum. Sundenfes iampridemin part regis
ciuibus defecerant. Roiokcenis cmunitas tumultuatur, 1. X.viros conliituens. !
Articulos 11105 cfcribit: iubet concilio approbari. Procfules rem in cra
"
{iin differendam pofiularuntnterim maturato confilio placida danda refponfa. ffm/lf
Cernentes ver exitum rerum fuarum peiimum,infccnfis quifq; ad partcm uis '"1"'
'clam abierunt. luce vbi cpert abijfle maiores,euoct,& inde profcri
bunt,alijs in loc eletis.Wifmarienfes limili infania vnum exfproconfulibus,ac a
vlium cfularem publico gladio in foro czdunt : illis imputtes,qud fe regi deuin
xerunt inconfulta communitate. Lubeciium recens vulnus fuait vt conquiefce
yo rent.I-Iamburgenfes tum fuum cfularem gladio czdebant :quod antea diximus.
Sed n fiiit is belli exitus. Licet enim tumultus in vrbibus ellet,e` bello tam extero
uiefcendum non duxert. Nam proximo vere naues quq; fuas ciuitas expedie-
bat,clallemq; cfecerunt ducentar fexaginta nauium, in quibus pugnabant 1 1. 7:2.
millia hominum.Dux Gerliardus in ( practoriaagmen agebat HollatorPrarter .
has copias gregari) etant (quos tum Vitalianos' dixere) oftin'genti viri, fuis lucris c
- I
 1:4 ALBERI-KRANTZII
periculis militantes. Conuenerat ea clafls in portum Vilinarienfem. Inde naui
gans Daniam reto petit curfu,c atcem regiam in pottu metcator, in primis op
pugnare conlituerunt. Id tex profpiciens, naues fuas in ortu locis opportunis at
mabar,vt aditum prohiberet. Pugnatum 11 diu, Omnium gener iacula.
Vrbium przfeli conlilium ineunt aream trabibus cfettis in mari compaginate,
de qua velut ex campo, millilia omnia mitterentur. Inde quoque multiplex labor
vtriq; parti.Tante vtrinq; pugnatur atdore,vr illis port tuentibus,iltis oppugnan
tibus,vno fono ducent bombardx ccrepatent.Conuenit inter naui prae
fetos,vt uaq; ex vtbe vnam demergert nauem faxis plenam, ad portum Danis
obll'ruen um. qu; dum ex lide geritur,vna non tranfuetfa,vt debuit, fed in dire 10
lurn fe collocans , angultum Danis liquit exitum. Poterant diutius manum con
feruill'e, at line frulu. Vnde fublatis velis in fua redierunt,parum gloriantes inde
de magnis fumptib.& ingenti conatuln ea ramen expeditione Vitaliani non quie
uete,nauigantes in Notuagiam.Sed cam rem in Vandalia peragemus,folam nc
exequentes.Per qua: tpora Adolphus dux,liabens libi coniun Vilbel
_ m duc Brunfuicenfem,ptincipe' viloriofum, que obtat habcbat, in ciuitates
Lubec,llamburg arq; Luneburg,expeditillimis militib.ingtelli Iutia, per men
fem ex pato funt immoratizinnir ptazdam in pecotibus abegerunt.Ferunt fupra
xxx.millia pecud tum predantibus cellilfe,in pteriofa autem fupelleclile,auri ar
gentiq; pendus infinitii.Vitoresq; in Gottorp teuerli, ptazd militibus diuifetunt. 2.0
CAP. if. H 1 s autem temporibus non long Philippa regina fertur clicntelam queq; fu
. viros peratmalfe, aliqu forte operam ederent: vt 861112 gloriate
tut in rebus diliicilibus vel aliquid attulille. Inito clilio Sundenfem vrbem adria
uigarunr.Et prim quidemvenientes preretnauigatunt,vt terterent ciues:intetim
teliciendis corpotibus inllirete. Ciues autem non fegniter tem fuam adminillra
runrzomni qua poterant celeritate naues perarmant,tela congerunt,ipfos fe quto
poterant numero prxcinguntan pottuobuiam ituri.Priotes ipli ducunt in Danos:
Dani d 86 confettis manibus,quum aliquandiu vilotia nutatet, ceepitinclinare ciuibus :
Ssndmm cxli,merli,capri Dani,vincula cxceperunt : pauci fuga clapfi,reliquias fuas lacetas
91601: a.
abfconderunr.Non fum nefcius cam rem diuerlius ab alijs exponi : 86 30
Regi; birut nobis in\Vandalia,quum ad hunc ordinem perueniemus.@o etiam tern.

luni rapi
pore gregarij Vitaliani,qui1 fua fortuna mare fcrurarenrur,inciderunt in nauim re
luf. giam, qu ex Sueciae regno regi annua fcrebat tributa, in mercibus 86 atte, auto 86
argento cllautialnerat ptaclidi quadringentor vitorumDur prlium initur.
@i magna ellct in medio vitoriae metces conlliruta, regij viriliter propugn .
re:ar dem vili funt ab hominib. pugn atoribus, qui deprxdationis etant miriilhg.
rijs alluetipulentam ptzdam Rollock arq, Vilinaria: diltrahuntxrr enim im
mixri cines fatellitibus.Sed ad public inde nihil prouenir,quuis in e5. part multi
rationabiliter inclinarenturlnrerea ciuitat Vandalicar gubernatores prudter
erpendetunt,ciuibus fuis metcaroribus, qui quotidian in regnis quzllum face. 4o
renr,longaeu bell non conducere.Reg in locum Nycoping, cmunibus ami
s delignat,conueniunt:de pace ; dillettijs longos texuete fermones.Multa
vicillim dia in exprobrarionibus, multa excegitata in pacis conllituta : extre
mum in hoc res delijr,vr tribus capiribus approbatis pax ellet: ptimm,damna in.
uicem compenfartur, aut ab arbitris zquarenrur: altet,vt quoniam vrbes ab re
e fue fine caufa ex fondere cliituto defecilfent , cam facerent cpenfarion regi
ad iniutiam fubleuadam, quam in limili cafu ab illo depofcetent : tern',vt fderg
prima illibara manetet in pcrpetuum. Otatores,limitar femper poteltarhaben.
tes,referendum maioribus fufceperunt. Soli Rollokcenfes pacis cupidi,vinculurn
focietatis inita: cum vrbibus rumpunt,mox apprebanres qua: rex popofcit.Turbae

ti catteri,quid facerentlam fecreta omnia ciuitarum audieranr, 86 aduetfz fe parti $9
j; , deinde applicant. Rex collaudatis illis , mex fecit przconari cum Roltokeenlibus initam
Swenla
pacem, illos prxcipiens per mare quadringentis viris duari. mllri abie.
_/a'n'gfum
runt,referentes quzviderant 86 audierant.Conuenere quinq; catterarum vtbium
frz; 1 ma excutientes: cvitum ptzcipuum Sundenlis vrbis
_ procen
4 _
liilem,
 DANIPE LIB. vm. is;
fiilem,tegi fatis familiatem, fubmilerunt,vt omnium nominibus regem inl'trueret
ad bonum remperandis arriculs modumllle iulfus transfretat: regemq; conueni
ens,mandata exponit, multa qua: caufam adiuuarent, adijciens. Sed nihil ille mo
uetut,perliliens in polulatis. Vbi regem competir infiexibilem, ne nil tanta pere
grinatione ageretur,caul`am ciuium fuotum fegtegauir, Roltokcenli iter ingrel
fus.Ita fcilfa ciuiratum vnione,rex gauiliis,cteris tant impenlius imminebar.Pet
quae tempora Rolfokcenfium rebus maximopere inlidiatum per vieinos prin
cipes,machinatione propulforum proconfulim.%m rem in Vandalia plcnius
exequemur: nunc Daniam exire non licet. _
IO N N quieuerunt trium ciuiratum Lubec, LuneburgiNVfmariae eonlilia, CARM.
qu minus apud regem de pace ertentarent : defetti ab Rookcenbus, fraudati
a Sundenlibus,priuata commoda publicis prferentibus. Poterant 85 illi,quos ea:
teti accufant,rationabiliter moueti. Sed quis quem omnia omnium perue
niunt eonliliatratatui,
fubtraxetant Hamburgenfes
dum ilfisfuis principibus
rebus ex animoobfequentes,iam fe non line
operas omnes impdunt apudcaula
re- i
gern componendx paci. Interim Dani magna clafleinuadunt infulam Alzen,du
carui Slefwicenli fubieam.Multorum ibi Holfatorum opes iam tum,vt 85 mod
funt,fuere.Non ignari Holfat quid molirenrur,(obferuabant enim omnes eorutn
conatus) atces fuas communierunt,Sunderbutg arq; aliam: ipfam infulam viris ad
a 11 promptilfimis impleuerunt , iuntis etiam gtegatijs. Tentauerunr (Erpe fru
terr ingtelfumzforriter repulli funt. Interim coorta tempefiate Danica clallis
quallatur : decem naues, non minus, petietunr : carteras vr porerat nauium prfe
fus(miles is fuit ex Hol fato Danus) in portum reduxit. Ipfe regem, iamdudum Pat conf"
114 @niza
oratotibus ciuirat traantem, accellit, tem ,vt ferunt, omnem iam in opti improlfd
mos exitus refpicentem difiurbauit , 85 difcullit pacis eonlilia ,vit paci inimicus. te 06471
dilierta dillilirent, duces primam intenderunt operam ad capiendr't op fur.
emlvurg
pi um Flensburg , rebus getendis terra mariq; opportuniflimum. Vli funr opera :mrd india
cuiufdam propulli ex eo oppido,quem Dani non ferebant Teutonic in genre fua ru oren-_
prarfidentem. Is elfecit,vt quum ciues die Palmar nihil timentes, diuino minilfe .
rio inhiarent, plaulrum imrnitteretur, 85 in porta conlilieret,rota long proiea.
Hollati duces cum fatellitibus ingrelli,forum occupauete gnis fuis fublatis.Sparli
per oppidum milites,hinc atque inde ciues cogebant ,vt fubie'tionem facerent85
facramentaDani frequentiotes in munitionem montis crendunt : alij monalfe
rium ingrclli,fe tutabantur vt poterant. Etat in cliuo montis domus lapidea,quam
occupauete multi ex ciui bus,indc millilium omnia genera proij cientes. Sed Hol
fati bombards rem aggrelli, primm penetrabilem, deindc inutilem faciunt mu
nitionem. Dani profugiunt in excelfum. Etat non ctemnendus numerus in pra:
lidio fuperioti: accurretunt omni ex parte alij prfidio tudo.Creuit numerus ob
fefforum,85 per fingulos mminut funt comeatus.Duces mittunt Lubecam atque
4o Hambutgum,auxilia rogantes,priul`quam fuperuenientes Dani ex manibus aufe
rant captum oppidum. Interim Frifonum ofiingenti viti pro ducibus laborantes,
folfatum ducunt grande , vt ad montem aut ab illo nemo decutrat.
I A M obfeflis farnes imminebatzqu enim fuere plures, maiori 85 celeriori fa CAP.17.
rnis angriffialaborabant. Hanc fuam,vt poterant, prelfuram amicis lignilicauer
Illi non fegnes,a mari r t t r. nauibus comeatus abundeimportabant,vr in mulros
dies fulfeturi videretut. Iam venerant auxilia ducibus ex vrbibus memoratis :im
pedimenta bellica, machin, turres futrigebantur : omnis apparatus oppugnatio
nis inlfruitur. (lm/1m autem in iplis vrbibus auditetur comeatus illatos obfeflis,ve
hementerindoluerunr:85 in earn rem rurfus impedicndarn expeditas naues arma
3 runt,omni genere telorum implentes , vr aditum prohiberent. Interim in oppido
duces federangintenti oppugnationi. Sed maior etatin fame: tanta : mon
tis a natura munitio. Veneranr fub montem mlfz naues ex vrbibus : pracutas fu
des figuur,vt aditum fe Danis intercludant. Ipli libi profpiciunt, ab alto milli
libus ne noceant : hoc enim pellibus funibufq; prartextis procurant. Non quieuete
interim oppugnationcs a terra. Aditus omnis a terramariq; iam etat obfellis inter
liij
 136 ALBER._KRANTZII
clulus,ere& machinx,de quibus in obfelfos millilibus certabatur. Si quando ex:I
curlioncs tentauere(vt erant obfelli numeroli fupra mille viros)reprimebtur. Au
gebantur quotidie vires Holfatorum , Danorum ver minuebantur: nec eratillis
maius vllum fame periculum. Quantacunq; enim inue'ta fuere efculenra, tanto
Flr-mw numero cuancfcebant. Ego ad extremum fame protratta, quum canes 86 equos
" omnes exedilfent, nec vllum fuperelfet auxilium redptionis terra vel mari ,
ditioru's fecerc mentionem. Nec duces cunanter annueruntznon enim etat cer
M'f' ramen de vita,fed terra.Dedtes igitur,fuis rebus faluis abierr,86 faluo femper
ad propria funr reuerfi. Duces mont afcendcrt, 86 opportunis locis muni
04
tionem auxcrt: impolitoq; necelfario plidio,auxiliarijs fuis 86 amicis valefecere,

vt in fua quifq; rediret.Sed ramen priufquam digredcrentur,qu dixcre Nou

mum arcem expugnanr, dcmolientcs. Runcholfalia etat holtium munitio perni
ciofa,cam quoq; aggrelli,ferro 86 igne folo quauerunt. Interea ver qu diem
die bellantes protraherenr,mercatorum per mare res ingenti femperibant pericu
lo, 86in regnis nulla fuir negociatio. : res alienis mercatoribus ingrellum m
ltrabat,vt nouerint Hollandini omnes regnorum 86 porruum angulos eriam fcpo
litilliinos.Ergo quoniam (uperioris anni tratarus inter regem 86 vrbesWdalicas
.fufpenfi ac dilari l'ueranr in proxim, conllituto loco Zuinenburg, ciuitatum
cilia e fuos milere oratores.Aderant prarlati,ptoceres regni magno numero. Nc
mo :equis oculis Teutonicos afpcxit,qud opera ciuitat nuper regijs patribus 20
& oppidum Flensburg cum more fuo. Rex ipfe videri fc pallus non ell:
.mgm . perinrermcdios res agcbatur. Illi li ex fide rem egcrint, cxitus morilirat. Nihil diu
fr rrattantibus falutare prouenit: verbis reddita funt Verba , 86 rem pus tritum inani
a "l l rcr. Fuere qui arbitrarentur longe lalubrius rem alamdi rcx ipfc Coram 86 audirct
86 refpondcri iuberet: nunc arbitrio intcrceclcntium res omnis ata , ad optat
pacis cxitum non peruenir. Ne ramen nihil atlum videretur, conuenit inter par
tes, vt proximo Pentecoltes tempore in arcem \Verdingburg irer coniluant, ad
duccnres qui de lua parte mediantcs, rem cum Dani proceribus ex :equo confli
ruant. Ita Teutonum more dictam dieta etiam Dani conllituere didicerunt. Et
quanquam perintermedia tempora treugze literis ligillatis elfent conllituraz, Dani
ramen mare fempcr infelt habuere,mercatoribus inlidianres.@elta limr ciuita
tum concilia per literas regi: admonuerc regem proccres:ipli quoq; regi res omnis
Bri-0 bmi- dilplicuit.Sed quis longam rerum perturbationem,86 alluctam tanto tempore na
;g'li'f uigationem,breui potuitcompefcere Ipli principes multa cernere,multa tolerare
um coguntur,qu belli tempellas ingerir. Semel commotum marc,diu cli ante-quam
fr' conquielcat. Poteranr Lubecenfes quoq; par pari referre,86 dillimulanter per uros
latro cinia permittere: fed nolebant viri leucra: induftrirc rant admirrerc in fc quc
rimoniam.Vnde longanimitcr expetabant, l quando cius rei qudam licrct
.$ quum elhdeferendum honori maiorum:li ramen non volun~
taria dillimulatione,lcd ipfa rerum inuitta perturbationc nonnulla contingant.Si
lent enim inter arma leges : eli vetus Romani oratoris proucrbium. 4
. Ig. n ea tempora regi Etico noua furgit in regno Succi turbatio. Nam dum
_ ille implicatur bello Teuronico, ducibus obluttatus 86 Wandalicis ciuitatibus, ar
.smi 04- cium fuarum prfetti in diro Sueci regno iiifolcntitls fe egerunt, tributis, pen
;'jff' fionibus, 86 nouis femper exatlionibus populum cmungentes. Gemitus primm,
[ inde clamor opprell'orum multiplicatur , querentium iniullam 86 intolerabilem
"" prelliiram, ab auaritia prarfeorum exorram : qui fub vmbra regia: exat'izionis, fua
implcucre marlupia . Multos regni procercs res miferabilis commouit : acerb
omnes rulcrc Danorum in le l'uolque imperia. Inter alios autem erat vir primarius`
ex nobilitate, ad quem proxim peruenir calamitoforum commiferatio. Is com
5,
municato cum multis conlilio,nouandarum rerum fumplit principium.Nam ad
unatis viribus cpit expugnarc arces prfctrorum, Vrbes 86 oppida regi paren.
ria in fuam rraxit partem,vt infolitar exationi linem faceret. Engelbertus nomen
crat viro clarillimo , 86 patria: amantillimo. (rgern non dominandi amor , non
lucri cupidiras , fed opprellorum commiferatio prouexit ad rem gerendam. Egit
apud
 "D lA N I 1E L I B. VIII. 187
apudillum rex, vbiintellcxit, multis literis, vt politis armis conquiefcat, praefeetis
fuis pareat:at nihil profecit. Cpto eniminltititdiberanda: patriae a Danotum (vt
dicebat) dominatu.
R iple'prolicileendi in Sueciam inllituir animiun, inlltueis duabus ad iter C A p_19
expedirillimis 86 ornatillimis nauibus. Sert rofarum vocabt, cui rex ipfe ( com- Rm Suf*
militzalreram grdioremmilitantibus viris impleuir. Inllitutaq; nauigarione, gra
uillimam luillimamq; pertulit tpellatem, quze grdiorem illam nauim concuf- Gem.
lit effregirqhvt ex centum fexaginta militibus, qui vcrabturyix pauci in fragmi- bf
nibus enatarent. Regia nauis gre terra: admouetur,vr regem continenti expone
I o ret: 86 confpeeru omnium procellis quallata loluitur , cunetis qui culiodia:
gratia remanlerant,pereuntibus.Rex inde in Sueciam cum tanta fuoru rn paucita
te perueniens,concilium euocat : arma in Engelbertum contrahit. Sed vbi paucos
vider iull`a implete,maiorem ac putabat confpirarionem in le deprendenszclancu
lo mutata paucis elapliis,in Daniam ( recepit. Venerat interea dies
qua de negotijs pacis inter reg 86 $86 martimas ciuitates, qua:
vocantur Wandalican Werdingburg agcretur. Aderant regni procetcs,ducum
86 vrbium oratores. Diti difpuratum, multis vtrinq; verbis res examina
t,nec poterat per multos dies de legibus pacis conueniri, ita iuri fuo pars quque
perleueranter iiihlit.Vil`um tdem ducibus 86 vrbium oraroribus frullta tem
l 0 pus teri, le inanibus rebus protrahi,abirum parauere. @d vbi regijs innoruit,fci
entes perrurbationem regni S ueci,prebuere animos Danotum aduerfarijsllam
vbi Sueci ducibus 86 ciuitatibus accedei'ent , grauillimas regi conditiones belli fu
turas profpexere. Iraq; reuocatis in ctum oraroribus,tum propius rem egere: 86
in eas tandem conueniunr pacis leges, vt rex permillb ducibus Sleleyicenli ducaru para lager
illos inuelliat,reltitutis quae inde fuerant detraera,luti:eq; renunciet,quod per lau- /
dum Imperatoris diceretur reporralle.Ciuitatibus liquidata damna refareiat,vcte l f
rem mercatotibus libertatem permittar: telonea qua: ab armis ctum fuerunt,per
maneanr : non grauenturnec quuam innouentut regnor incol in vrbibus me
`mor-.itisz de nouo nullis exaitionibus'onetentur, ( antiquavbiq; gaudeant liber
30 tate.In has pacis condiriones vtrinq; confect funr 1irerx:pax vndiq; proclamatur.
diuriirno bello lati omnes refpirant,nec erat qui non gauderet, long tem
pellatem tandem aliquando diuino nutu redille tranquillitarem. Oratores in (
fellzinant portantes paccm, alacriterq; a fuis excipiuntur. Etat autem nauim
Chriltum annus millelimus quadringentelimus tricelimus quintus , quum ranr I 4 3 ,
orbi proiieniret.
F N s t 13 s autem bellis pacaris,rex quum intelligerer intus CAR M_'
bella grauiora cfurgere,rebus fuis diliifus,cogitauit abirum. Nam Suecia: tumul- Rex ,
tus alia quoque regna in perniciem inuitate videbantur. Videriq; regi viliirn ell,in iff
Dania arq; Noruagia limiles motus conirgere : quibus vndiq; comprimclis,im- 532,
:40 pareni le iudicabat. Iraq; cedendi lecret fumplit conlilium. Nam thefauris in na- 4
ues exportatis Gdantim nauigat , in tuto locatus , exittim videre volens
cot tumultuuin. Vbi innotuit regem enauigalle, turbati omnes,ad reuocandum
cum nuncios parauere. Nam quifub eo fecurividebtur, maiotes line capite mo
rus verifimiliter fufpicabanrur. Ille Gdani commoratus , placide rcfpdcrat nun
cijs:non ramen ad reditum feltinabat. Interea Suecia, qua: moribus initiuin dedit,
in (. ( cuei'titur :inuicem le proceres proditionis arguunt. Ali) per tumul
tum,alij etiam quali legitimo iure per lententiam capite puniuntur. Cfus mata- Tumi@
tor Engelberti Benedius Bentz,8 multiplicata funt mala vehementer. ui prar- Ziff
V5' fenrem oderunt,leablentem
rediens,nec omnino reuocari orant. Ille
lubtrahensznam ver dillimulater
Godlandiam omnia
86 dcepcrmitrir, ,fr .,md
aliquan- mmm
ra fuorum manu infedit.Venerant ad duces Pomerani 86Walogalti,inllru .
la clalle magno milit numero. Decreuit rex nepot fuum, Pomeraniar ducem,
pro ( regem fuflicere. Inq; rem periciendam inliituit Danotum regno ap
propinquaremauigansq; confedit ad Rugiam, anchoras demittcns. Ibi contiene
rant cum Danor proceres,rogantes vtin regnum rediret, moribus compeledis :_
qil
 188_ ALBER. KRANTZII
nulli fe libtius parturos qum ipfi, prol; illius incolumitate omnes ad vnum mo
rituros. Ille deliberationem (uam illis dctexit,iam in fcnium vergere,labor el:
Perrfummultisyt noengcuris impliCifllm, 2d quiefcm foPiCfQmq CX mij'
mo cuperc. fratre ( nepotem, ducem fornilmume labori
bus zqurn,eum pro (e regem illis daturum: fauerent orabat vous fuisuam ad quie
tem refpicientis.
CA P. zx. I I. 1. I rcplicant, quamdiu rex illis fuperfit,alium (e regem nec poffe perpetimec
vnquam adquicturos. Illurn adoptionc,vt memincrat, fahu'n regem, non elle illi
' ius pro (c alium furrogandLSiomnino(quodipf1 nollent)regnarc recufaret,cll`e in
Dlm'frgf colarum libcram de fuchicndo rege cleionem. Proindc orare vt n :
02221; regnum , quod libi hoc die in tribus requ prouincijs futur : quietiflimum,
; in quam rem omnes fuas vndiq; vires collaturos. Rex vbi intellexit fc conatu fru
''n ratum,dimiflis ad (e venientibus oratoribus, mox 11&5 diffoluit,vt in
( qui( redirct.Exorta tempcftas duodecim naues in confpeu abfumpft. Rex
in Werngburgnauigansjbi Memminum aut concept tranquillitatis nul
la illi in regno (pcs fuperclet , nec poterat cere,vt quem vellet, nepotem regnis
relinqucrct {uccefforem : tacitus iter (c fubduxit regni negocijs, enauigans in Po
meraniamzibil; vel coemptis,vel legitima fuccclonc maiorum prdijs compara
tis,quictus diu fupcmixit,confencfcens in arce quam voctRucholdzperuenitq;
viucndo ad annum Chrilli M v 1 i I. quurn regni fc negotijs {ubduce 10
renertmtur Dani,vctercs regni gazas cum illo pa'titer abijfe: negant alij regem
quidquam fccum euexifle,nil quod legitimo ad ( iureperdneret.Qlis non mirc
/; tur,rtum regem falligio trium regnorum in vitam priuatam defcendifl .> Imi
""P"' tatus({`1 non upergreilusaudcm Diocletiani IrnpA.Rom.clariiIimi: cuius imperio,
prxter Chriftianaa religionis odium,nihil _quoquam opponi. Is non folm
pu rpuram pofuit, noucm annis priuatim viuens : (ed etiam collegam (num
Herculium Maximianum,qucm ipfe prouexit,vt idem faceret coegitmec vlla
tuit ratione (uperari vt refumeret. In cuius rci molitione perijt Maximianus,Dio-
clctianus aut priuatus obijt.Qiem imitatus Ericus,cx rege priuarus5multis
annis quictus confenuit,ex alto quictis fu tumulo profpeans motus feculi pluri 30
mos, quibus antca miriic iaabatur. Cui etiam hoc magnificum accidit,vt pri~
mus inter reges Danorum , ab exteris in regnum vocarctur , Wandalorum m..
rione, quae fuit fcculis Danico femper nomini infeflifllma.
CAP. zz.. C 1 5 0 v s ex Bauaria: ducibus,procerum tribus regnis vnan'imi
C/"l/ff" confilio rcx eligiturfcrutata prius(quod necefle Fuit)illius dcfupcrvoluntare. Pote
:Zffn rant propiorem delegifl (ibi principem ex Pomeranix ducibus : fed infcfli eran:
~ huic generi,propter contemptum regis fui Erici. Nec volcbant pernicios exem
plis viam facerc,vt reges libi uos vellent dcligerent,{_`ucccfl`orcs.Idco ab Etico Po
merani duce difcedentes Chriftophorum Bauarurn Hexere.Nec ramen
meranico regis fui {anguine difccflrt : erat enim Clirillophorus natus (ororc rc 4o
gis Erici. Chriilophorus autem in regnum vocatusfolcnni fuor-urn apparat circa
chc Pafcli,anni tricelrni noni mille quadringentos,Lubccam intrauit : vbi
t 4 3 9. vencrabiliter futurus rex rcgentibus loci cxcipitur. Ibi conflituto proccrcs
regni fuerc,qui magno illum honore fufceptum,perducunt in Daniam. Arces illi
regni traduntur,a'c legitimis illis modis cuiufcunque ordinis homines {acramentz
compraeflant.Vntus inde {acro( more)oleo,rex conecratur,clm&is ad nouarn
regis gloriam plaucltibus.` Anno deinde proximo, quum regni prouincias obiret,
perueniffctq; in Iutiam,ibi compofito illi Adolphus dux Slefwicenfisc comes
Holfatipccurrcnsfcudi poflulauir de iure innouationem. Nec diu moratus rex,
apparatu legitimo per bannerium inuelliuit ill ducatu , acceptis przari go
mff hgh(- lent iuramtis. Tum rex illi iubet rclitui quz cx antiquis annis ad ucat pertine
' ; pont in Koldingen.Multa enim inchargareta regina denaxigmul.
ra etiam Ericus per bellum diuturnum. ex forma compoitionis qua: bel
lo fuccefltpmnia rellituenda duci mdarcntur , ad cxccution :amen plenariam.
ad hunc quuc diem nunquam pctucntum, qud rcx Ericus,cx illo {cmpcr die
abitum
 'i'- DANILIB. VIII. 189
~abirulri parans,minus intenderettebus.Sed nunc Chriftophorusm ignarus quid
duci debererur, omnia iullir ex fide tellirui : vt vicinum illum 86 homagialem 6
dum expetiretut , inter alienos dominati conltitutusr
tempore ruralis populus inIutia , per diururni belli temporainlolentior C A 123:
faus, (qud multa tum licenria videbatut, tege c proceribus itnplicatis negocio R'W'm
. . - . . . . . / tm
bellorum)m111rem quedam magni nominis, Ezekone Brock, per rumultu oppref- M/mm '
lere. Rex perniciem exempli veritus, neimpunitas illor etiam alios armarer,vin~
dicare conllituit tern rram atroci fupplicio.Ar exercitu opus videbatur, ud ru
ralis illa multitudo confpirans, non facil opp rimenda aut ad quietem teducenda
1 vidererur. Arma conrraxir,ac mouit in populum rumultuanrem , qui nullis rutus
praslidijsmullo duce inltturisuder ram proditein prxlium'. Inflices,qui pel:
itnum lecuti ducem , remerirarem propriam, manus contulere cum copijs tegijs.
Fuli primo mpetu ad fexcros,reliqua multitudo capra,re luit pettinaciam : qu
rcx parcerer infrunirz multitudini,ne cultotibus agri dellituctentutlra rex nouus
86 aliengena obedientiam ferro uxliuir.Circuml`piciens autem rex,f1mul animo
lecum repetens,quanra proximodaello ciuitates matitim,quz vocanrurWanda
, incommoda regno inuexillenr:de repagulis communiendis cogitauit. Et vt ???
clilio prius uam viribus rem expetitctut, millis ad vicinos Getmani principes
lireris,in Wigtac, fub dominio marchionum de Brandburg , ad ctum conuo- .
- cauit.Aduenerant Fridericus marchio Brandenburgenlis,Henricus dux
pole'nlis , Orto,Wilhelmus, 86 Henricus, duces Brunfwicenfesnc multi ptarrerea
aliilbi quum multa in concilio (qua: vulg incompetra manfere) agerenrut, fama
fuit memoratos principes fdera inille c rege Chtillophoro: &(vr (oler malign
vulgus libere qu lentit proloqui, { mifcens infet'tis) ferebt omnia in fubuer
lionem ciuitatum ibi conlliruta. Rexipl`e non regio appararu, fed peregrina velle,
ologintzi`~equis cinus,e prouehitur.Adolphus Slefwici duxn aderar,ptinceps
bella petofus,qua: illum prieto ? potuit elle caufa non adeundi c
tum, ne fe alienis laboribus, quor erar pertlus, implicaret. Eadem liberrate tum
vulgus rumor dilfuderatius principis abfenriam cuneta fubuerrilfe conlilia cat-_
3 o teror.Sed quis conlilio aderat,vt enunciater occulta Cutiolitas multor cogita
riones ( conieluris litmat, audenrer pronuncians quod vel rimer vel fpcrar.
A N N v s erar quintus 86 quadragemus poll: mille quadringros , quum Chri- CAP.24.
llophotus rex polleritare cogirans,ad nuptias animum conuertit. Duxir autem I 4 4 y.
vxotem DorotheJoannis Brandenburgenlis marchionis filiam,qu ad nollram @MWI/1"
pctuenir :etatemiasvet nuptias regali more in Copphagen aree regia peraas, ZZ:
honcftabar mulrorum de Germania principum prefentia. Aderat Ioannesi le pa.
ter lponfaz,Wilhelmus dux Bruaniceuls,Fridericus dux Bauariz,tegis Chrt
phori cognarus:Balrhalar de Silela princeps,Ludouicus Hallie lantgtariius,Erne
llus de Honllein comes , multis alijs nobilibus, 86 plutibus ex varia natione mi
4o litibus. Nec deerant cum muneribus fuis ciuitat orarores: quippe regem,in cuius
ptouincijs mercatores diuerlanrur , non incongtu l'ulpiciunt ac venerantur. De
principibuscerr memorabile,qud illos mare, medirerraneis infolitum, ac terri
lcum inconfuetis, ab officio non detertuit. Peraetis ver nupriar folenniratibus,
principes cum honore in l`ua dimirtunrur: rex ipfe tegnorum obibatnegoria. Sue
ciam putauirinuifendam,quod ptoccres cum populo delideranrillim vulrum te
gis fui expelabanr.Venit,vidit.Er omnibus ex'l'enrtia ptocuratis ordinatisq;, quii -
magnosinde thclauros in naues congeri iulliller, liuc de muneribus qu proceresf3:51"
inrulillengliue de prouentibus,quos per annos plutimos ptfeti conrulillentzna- mirar.
uigarionem infrituir in Daniam. Ibi exotta tempellate {pes mulrotum intercidit :
go perijt omne autum 86 argentii , quod proximis annis Suecia diues congellir. Nam
conquallara quz thefautos nauis euexit. Cenrum tnillia ac amplius'mult interci
dille memorant , vix rege cum (ua in porrutn petueniente. Mira Suecia: for
tuna: non parirur exportati rhefauros. Si linunr homines,mare prohiber : li paca
tum ell mare,homines tumultuantur.
xu'F1
. S E D tumtex Chriltophorus nullo Sueci thelauro locupleriot faus ell.Nulla C A nga

55
 \
150 ' B'R. `KR ANTZ 11

regi per fuatem'pora fuereextema bella,quod memoratur. Cponendis rebus in

tra regnotum vifceta illi magnopere fuit prouiddum , cogitanti fuecelfus prarde
eelforumDomelicurn illiante oculos 85 recens etat exemplum regis Eriei auun
" ' culi fui,quem limultates 85 dilfenliones procetum regno exegetunt. Meditari fe
f ` ' rebarur bellum in littora Germania, 85 ptzfettim in ciuiratem Lubecfem, quan
non quis oculis afpicere foltus ctedebatur, qud olm Danici iuris, nunc in cam
videbatur arrogantiarn ereta,vt bell Danic anderer corona: intentare. Sed illo
quam occult apparat facere credebatur belli de proximo in earn gerdi. Quiq;
ad annum non regni fui , in atce Hellingburg , aduetfa valetudine defperabiliter
laborater,ferturaduocalfe proceres quos habere potuit,85 cum illis de regni nego- r 6
tijs egiffe. Et inter alia qua: gtefcens indies magis arq; magis,illis przfenribus im
griff; petat,ferunt dixilfezMaleuolis me oculisintuiti,inquir,foletis exemplum auuncu
li in me formidare,qud aceruatis vndecunq; de regno thefautis enauigem. Nun
uam ea res in animum defcendit meum, vtinamq; non vefra'culpa magis
de fuo fenfu auunculus fuga paralfetEgo quantos potui fubducere thefauros quo
tidians fumptibus,eos compofui,bello aliqudo,pro regni gloria,ad Lubecz mu
" ' ` i ros gerendola vrbs quo ht regnis noris fato edita,mecurn videtis. Nunc quoni

\
Deus imperat,regno 85 vita paritet mihi concedendum . Vos rebus tet cfu
lite,85 eurn vobis deligaris regem, qui regnis non mod przfit, fed 85pto
i 4 4 8. lit. In cum modum rebus excelfit humanis anno M c 1. v 1 1 1. :
CA Rz. C Ris T i A N v s fuotum de Aldenburg, maiorum patricio nomine, (quem
Dani more fuo Chrf`tiernum appellauert) vnanimi procetum Daniz 85 Norua
mma,... gi confenfuVtex eligtur,Suecis fe a veteti placito retrahentibus: quod habebat,vt
Witwe non nili trium regnotum communi cfilovnus alfumereturrex. Hzc autem ele
tio maxime fata adftipulatione Adolphi ducis Slefwficlis , qui etat auculus
Chriffiani de Aldburg 85 Delmhorll: comitis : natus enim erat Cliriltianus ciui:
dem Adolphi forore germanalnclinauerant autem proceres memorati in edem
4Adolph allumendum,petrentabantq; animum eius,millis folennibus ex fuo nu.
mero ad oratoribus,quos ille familiari cuerfatione habebat notillimos.Vbi ille
pertinaeiter recufabat,conlilio eius vli,ad Chriflianii eius nepot (quem illequoq; 3 o
-9 -` ' in
tesdomo fua ex puero educabat)inclinauere,ptfertim vno fao geminarn ineun
gratiam,qud domum Brandenburgenlem, ex qua prodijt relia regina, pro
metentur,illi fpfum re uitentes. Sic enim illa vifa fuit affeu propendere,vt qu'
illi regem,ipfa maritum ignarerur,f`mihil obliatet aliud. Increbuit autem fermo,
militem quendam,genere,opibus 85 forma przltantemd regnum multor pro
penfone refpicereSed illa altioti liemmate prodita,nobilitatem Chtiltiani,quem
multx infuper vitrutes ornauere,przferebat.1gitut Chriltianus de Aldenburg,ve
teri ac nobili domo comes,rex Daniz Noruagarq; afcifcitut. Nam Suecia
niens hanc eletionem,przuaricata patim pridem conlfitutum : peculiarem fibi
regem alfumplit ex frio cotpore,militem opbus przlttem,Caroli Kanuti : quod 4a
ul. f. f. 41. in Suecia plcnius diximus.Chtilliernus folenni ritu cotonatur,Dorothe reginam
matrimonialiter libi copulauit. Ea etat vtriufq; gratia,vt ltarim abolerent oppro
brium Danica: rcgiz,vt qu fierilitatis incommodo percufla,intra annos fexagin
ta regni nullum vidir hxredem. Neq; enim Valdemarus nouillim Margareta:
pater, neq; Ericus, neq; Chrifiophorus regno malculam prolem reliquerunt. _
CAP. 27. D R o T r. A autem ex Chtiftietno eoncipiens, intra ann enixa Olauum
lilium : fed ille in pueritia decelfit. Inde ver Ioannem peperit, modemum trium
regnotum regem , cum fratre Friderico , itidem duorum ducatuum moderatore :
arq; filiam , Scototum regi nuptam , quz fceprris illis longam pollicetur olietita
tern. Proximo deindc anno,Chrifternus primam regnis operam impgtyt Sue- 5
ciam per partes duobus regnis terum conungeret. Nam armat duxit exercitum
in infulam quam vocant Godlandiamueci corone parentem.Eam ver qu; in
auw illum diem retinebgt Eticus rex,per omne tcmpus Chrilfophori per Sueticos pta:`
x .,- . feftos earn gubernas.5ed Chtilhetnus vi recuperarut, expugnato oppido Visbu,
pir- quondam florentiflimo emporio met'catorurn.Teffanturfotes 85 ( ferrea,
`
 " DANIE'LIB. VII;l 'I
qua: citant inhodiernDiu nauigantes ibi marini iuris tribunal fecognouerewe
tulla ibi mercator priuilegia alferuabanturmunc in tutiores tranllata ledes.Expu
gnabat 86 arc,maxim adiutus armis quae illi iungebat Adolphus auunculus,Slell
Wici dux.Per eadem tempora furrexit ea in Prullia grauillima belli conrentio,qu
multis annis perdurans,terr pofuit in folitudinem, Chrillierno ad omnia neurra~
liter fegerenteQii/'i ver annus ageretur regni cius fexrus,Bergis in Noruagia per
niciolillimo rumultu, mercatores milit Olau Negellen, omnibus onerofum,in
ecclelia epifcopo opprellerunt. @am plenius in Noruagia cxplicauimus. Li. y. t. igt"
I N r E A ver Sueciz pratfuit rex Carolus, quem(vt diximus)de fuo Sueci CAP. LSA
ilo corpore prouexerunr in regnum. Sed is clericis,86 omnibus eccleliallicis,militari- ~
bus,ac omnibus regnicolis,propter tyrannidem 86 oppreliionem ngulorum gra
uis,86 perinde odiofus cpit haberi. @ed vbi intellexir, fe omni oculis deligna / Sue
ria, in qu
ri,collero clm omni qu poterat thelauro,(quem etiam priuatus habebat copio 213714641,
fum)media hyeme,in ipfa carnifpriui) refolutione,quar1do nemo tale quicqu for clim exce
dln-cuff
midabat,omnibus ad crapul laxatis,ingrelfus nauim,Prulliam nauigauir. cedit Chri
. res autem regni , non minus de fua cxoneratione, qum illi abiru alacres, folcn- .
ynibus millis ad ferenilfimum regem Chriliiern oratoribus , cum vocarunt in
gnum. Venientem autem honorilic exceperunt, regem fuum cliituerunr, 86 in
Stokholm folenni ritu inunl per manus foalenlis archiepifcopi confecrarunt,
ao tribus iterum regnis ad obedientiam vnius regis redeuntibus,quo modo memo
riaMar aret in, cl ua: rimareg nishoc ecus e erit vrvnislcfribus
vnoimf
perio tria moderarentur.Erat autem annus poll quinquaginta feprimus,nonus au I 4 s7
tem ab initio regnantis ChriltierniPoPt duos autem annos ex hoc rempore,quum Rex ali:
in fata concederet inclytus Adolphus dux Slefwici, comes Holfati, non erat du ditiumui
.
bium,Slefwicenfem ducat coronx confolidari, quaexijt benelicium,quum ille
prolem null relinqueret. De comitatu autem Holfatia: magna fuit quaeliio, nam
feudum videbaturimperij , qud ad mafeulam lineam crederetur pertinere. Su
crerat Otto comes Schowenburg , cum multis 51115,11,,
,1. Hic Orto ad virilcm fpetabatfed
3o multis radibus,agnationem : autem Chrilliernus,cum fratribus,Mauricio 86
Gerar o Aldenburg comitibus,forore Adolphi etant progeniti.
N 1 L I A s omnis diu vari nutabat. Multi in regem propderanr,defenl`o CAP. 294.
rem quritteszalij ver comiti inclinabanr,prarfercntes vetera llirpis eius in terr
fuam benelcia,quodq; mafcula illos linea prferebat.Aliquot vicibus in earn rem
traantes cuencranr,at abierunt fine fructu. Nouillim ver in Todello ctum
facientes,interueniente Arnoldo Lubecenli epifcopo, qui imperiali vice eius feu
di dominus cenferetur , Chriltiernus rex comitatu donarur , quieratis ingenti
comitibus,vriuri fuo renunciarent.Fratribiis deinde fuis minor pecunia:
fummarn perfoluit,vt omne ius in fuam comeret perfonam. Ita fatum :
4 bilis ille comitatus , qui inlinit nguincm dedit, qu corona Dania: legtegare
tur,nunc voluntate procer fe illi coniunxerit.Erat autem annus M L x.qu 14.60.~
hc a gerenrur. @mit facramenra folenni ritu rcx ab omnib. acciperet,vcnit in
Ham burg,anriquillim Stormari ciuitatem.De homagio quid nulla mora,fed
defallando iuramro Ht dubitatio.Olrendebant cities regie maieliati veter obler dill/fur;
441
uantieamq; chartis priuilegior altruebr, orantes,vt regia maiellas illis adquie gil, guanin
fceret rebus,quib. omnes fui in comitatu patres ac prardecellores acquieuere. Dif ' ;
ceptatum ell defuper longa verbor altercatione : fed bonis ciuium allegarionibus cgium.
cellr moderatillimus,permittens veter vrbis probatamq; diu cfuetudinem.
R eo tepore inllituta in Sueciam nauigatione, iura regni peruidir. thuum CAP.- 3.o.
'5 de omnibus ordinalfet,peruenilfetq; ad illum certus rumor thefauro, quem re -1 mei
diritex tbe
gno excedens Carolus,in oppido Stokholm apud fratres prazdicatores reliquiller : ; :
cuenit fuper ea re fratres. quum illi diu dillimulallent, acrioribus ab illis extor-
fit verbis,vt quod fuperelfet regi contraderent.Ferunt fama aliquot gnati ris re- f""'
perra marcar millia,ac vafa nonnulla argentea,magna cum paruis.Repperit aut
86 in Suecia nunci apololicum Marin, qui promulgatis indulgentus in caufam
 192.~ A-LBER. KRANTZII
Fifi/w expeditionis in Turcam,magno arg'to Aquilonis regna emunxit. Sed vbi intello
xit oues fuas tondeti,pa6`tus pattern Ianxsqud 86ipli pugnandum foret in (:
mf mf- linaticos regnis fuis conterminos.Totondit Italicus,oper impendens: ( non 1n
" pallus legitimo domino fuam prouenire portionem. Etat tum annus (
1 4 6 I, gelimus primus, mille quadringtos. @umm argent ( Italicus exaor
mercibus implicitum, per currus in Norinbergam deuehi dil'pol'uiller : interceptis
curribus perijr labor emuneioris. Prtendert qui accepere,res elle Luneburgen
lium,quorum id contumacia depofcebat, vt rebus 86 corporibus vbicunq; tenerel`
rur,qutun apollolicis mdatis in caufa cleri non parerent. Anno deindc proximo,
qui fuit L X i Lmagnus, agente Chrillierno rege, princip ctus indicitur in Wif IO
nacum,vete_ris marchi oppidum , pridem fattum notillimum, pro concurfu qui
in hunc qu; diem multorum agitur,pto miraculo quod ferunt in venerabili altaris
facramento conrigille.Rex locum petitutus,Lubecam pertranliuit. Ciues (.
rerum fuarum adhibucre culodiam , non diflidenres regiar maieliati, fed vt ea' fe
curiora tumultu inconditz plebis conquiefceret. Nam promifcu fpeelanda: no
uitatis vulgus auidum, dum le turbis immifcet militaribus, folet nonnunquam tu
multus excite. Rex ramen moderatillimus , eam rem dediicentibus ( foras pro
, confulibus honoris gratia,per rifum exprobrauitzilli ver comiter rifum rifu terge
! i bant. @iid tum inter principes ageretur,inconditum vulgus,quali conlilio immi
Z'Z xtum,enunciabar,omnia in detrimenta ciuitatum Wandalicarum refpicere,qua 20
pmu. rum prouetio vrere principum oculos crcderetur.Rex quum in regnum re
dedl dijllet,ciuitarum Wandalicarum concilia inox luos ad regem mifere orarores,pri
Z _ mtl m quidem conHrmdorum in regnis priuilegiorum gratia:inde ver quellum
de damnis 86 iniurijs,qu metcatoribus vel in mari a piraris, vel ab exaelorib. pra:
feelis in regni linibus irrogarentur. : quidem de prarteritis,qua: temporum regni
eius non ellenr,refponderi quid debuit aliud,quam vt crimina fuos tenetent auto
res ? De alijs autem qua? vallo mari parrara funi, vel incertos vel peregrinos pratfe
runt reos,qui iii manibus non client. De fururis adhibendam cullodiam arq; vigi
lantiam.Priuilegiorum conlirmarionem reportantes,in ( alacres redierunt.
C A P. 5i. P i; tempus rex allumprus arbiter ad caufam Lunebu lium,quam 30
prlati in eos inlltituerant, cum duobus de Lubeca 86 Zvi/erin ponticibus, termi
nauitq; cnobio Reynefeld,qu diu in Romana curia fluruabat, 86 aliquo
rum principum in vicinis locis arma experiebarur. In Suecia interim res ad rebel
lionem fpeelabat. Indoluei'e enim proccres, adminillrarionem ptfeeurat Da
nis permittiPromileu vulgus caulatur abelle regem,rarius libi : relpon
deri , arbitratu prfetorum rem omnem agi : regni thefauros foras educi (vifcera
swims;- regni) libidinem patrias Danotum. Rex apertam rebellionem prazuenire con
liituens,expeditionem parauit in Sueciam. Aliquot nauibus perarmatis Holfatica:
, 6 1,3 militi llorem impofuir,8 magno Danor apparatu nauigauir in regnum. Repe
f rit autem rex maiorem quam putaueratin ( faetam coniurationem: nam prodirc
" audcbanr in ,86 ( manus.Pugnatur acrirer,8 aliquandiu incertis a 4o
lis volitante viioria:Suecis inde inclinauit.Cali ex regijs multi: rexin naues redu
citur, capiuntur multi. Aliquot dum in naues reliigiunt,trepidatione nimia,mati
merguntur. Archiepifcop ramen foalenfcm,quem velut oblidem rex habebat,
lecum enauigans tulit in Daniam. At vbi competir viri coi' in ( retum, cum ho
? i nore remilit in ( fuam.Inrerim ver Sueci,nouis (per rebus intenti,miferc
qui reuocarent Carolum regem Gedano , in quam quieturus ( collocauit. Sed
redijt,ncc illam quam promifere repetir integritatem,fua fponre ( regno abdi
"d'f' cauir,priuarim vil'urus communi cum alijs iure. Non quieuit ramen archiepileo
pus memotatus Chrillierno regi proceres conciliare. Nec facile potuir lernel mo SO
tarn fuo loco lidem in inregrum teduccre.
CA t. 51., A N N s interim etat fexagelimus quintus mille quadringentos, qu Ge
offafdw tatdus Aldenburg , regis Chrillierni germanus frater, in Holfariam le contulit,
"f" maiotes Holfatorum interpellans fupet aliquot millibus expromillis, dum ius (.
finan fete.: _ . . .
. cellionis fuzinfratremtefunderer. Et arcibusinpoteliatem acceptis,legitimum
lecum
 '1D AN 1 11 UB. vm.`
fe cum fratre ferebat facerent proceres regis ennanoDetetali.
193
t'etis res regix maiefatiweniente autem in terram rege in lum terrx con-~
ciliumlbi Gerardus quoq; pro (uo iure locutus,aut terrx partem aut expromiilam
dudum pecu nam depo(cebat.1Equum vif'us poftularclgitur 1111 per reg
Y literis ac fideiufforibus cautio firmamr : quieuit ab incepto paulifpet. tem
pore quum Dorothea, Adelphi dtieis re1i6ta,ex patria fua defcdilet in Holfatiam
f . . . . . . . ~ .
requirere donationem {uarn propter nuptias,1tineris comitcm habtut nobilem v1-
rum 1,1 domina: cognatum.Eum,(incertum qui
y busex canfis)Benedi&us de Aleueld, vnus ex ducatus primoribus captiu fibieri
'Io coegit. faceret vir nobilis in alieno conflrius? Manum dedit. Domina Do
totlieaapud regem conquefla , qud 1111111 11 in fuis formidalet in ditione regis,
q'iicm ipfain' domo mariti (ui Adolplliia puero cum fratribus educaHet.Proinde
rabat,vti non benefatorum refpetu, (quorum memoriam durare nihil dubita
bat)vel communi itinerantium (orte liber effet,quem illa domo cxtraxiflet. Mouit
regem optim foemin 1111121 querimoniaziuilitl; captiuum laxari.Sed ea tum erat fmt/fw l'
rerum
te non cditio,vt ad libertatem,ni{
poflet. Deformis 1111$
quidem rerum uatuor
facies inlbene aureorum
merentem millibus,redi },
dominam,apud t
pimp-h
rerum ignaros. Sed mihi perfuaderi non 1,1 magna caufa rem in eos exitus '1_
deueniile.Permlit autem memorata domina in Reynoldesburgmuae 111111111 do
natio propter nuptias)v{q; ad proxim annum. 1 tum tenerla in Turingiam,pra:~
fecit militarem,qui per annos fingulos prouentibus refpondcret. Gerardus re
is germanusjn Holfatiam reuerllis , immemor cipfc oblequiorum, qu puerin
omo memorat dominx recepit, omnem illam ditioncm inuait. Rex vbi intel
Iexit,eH`ccit,vt quotannis auri fumma,quoad viueret, nobili, ac principibus be
ne merit-az domina: proueniretldl; certis fxum ordinationibus implebatur.
P 11 M 1 1 N interea rege, Gerardus germanus eius in I-Iolfatia res admi- C A P. 33.
1111.111 autem DUrauis 11111111,1 plebem,vt videbatur,tuta
tus aduerfus vim {olitam domicellorum. Accidit autem perea tempora, vt appro~
_ pinquante folurionis termino, quem 11 militares pro rege xiflent ceilio Lube
' c_en , quum (uam obllrinxilent ea lege, vt in termino prrlinito, 11111 101110
rent,Lubecam euocati intrarent, nec abirent 11111 {olutione perata. Vocati paruel
`runt, 8: quibus poterantconditionibus, obligationis vinculo laxabant. Interim 01013551
Marinus de Fregeno,nuncius apotolicus redibat, querimoniarum 8c irarurn ple
nns,qud collcta nupcr in regnis Lubeck 8c Luneburg fub Fionia poita,rex Da- muy,
1112: 11111111115116 expromiflam coron portionem n exoluiflt, abduci cu- i"
rauiet. Multam quidemindignationem prferebat. Sed quoniam in rcliqu ex- mgfm.
lpifcari voluit, exafpcrare principes, quorum venerat tondere ones, coniiliu111 non
fuit. Gerardus autem quum omnes Holfatix arces teneret,& adminiflratio~
hem (uam in legitimum principatum vertiiler , omnia agens quali folus domina
4. 11111: oppof'uere (e illi ex Holfatorum proceribtis, e fe regi, non comiti prflitiil
facrarnenta Ferebant. Eualuit eaindignatio in tantum vt rex euocaretur. Venit , &: ? 4"'
Gerardum fratrcm non captiuum, (ed libera cuftodia in arce Segeberg curauit all .
feruare. quidem (pecie ab regina in arcem inuitatur, c ibi inuentus ma- dm
fncre iubetur vt rebus in reliquum ret confulatur.
E D M tempore rex quum 1 111 Anglos prx'erret hoflilitatis caufm, CAp, 34,
ab antiquo quidem, qud donatiuum Anglia: corona deberet Henrico quondam Re!" fl/5,
111,1111181121
. . . . . . . diumilitauit.Ac
. . . . w" 5,
i ` _ _ ' _ _ inrncedxr,
ceflit altera caufa, qud proximo anno prxfetum a rege Illan Anglrci occidif- quod/94m.
`fent. Qiamor eor naues mercibus onuas tenuit,cepit,c merces dillraxit. um
50 tes mercatoribusAlemannis in An lia peperit infinitos labores. Nam capri,
cetibus mancipati; rebus omnibus ef`poliantunqud dieetent, Danorum regem
metcatoribus inflintum 1 patrauiile: nec voluerunt intelligere,D:moi-um re
gem nihil cum mercatoribus (_)rientis habere commune.0\ui_d multis?Res in ma . _
gnum p_rocefIt bellum:damna Anglicis in mari illata (unt plut-ima. Anno demum
'1.x v 1 x 1. 11111610 res cpacantur. Eadem ate,quum rex nonnullas armailet
. l r
 ip+ ALBERLKRANTZII
naues inSucciam iamdiu regi rebellantem : nauigauit ex Suecia quidam onullcus,
mercibus Lubeccnfium: 86 nihil holtile veritus,luo itinere mate lulcabat.Armata
at regis,qud ex hollzica retta nauis venill'et,hollil interpreradnuadgcapiunt,
diripiunt. At non meliori fortuna alia quoq; ex Liuonia veniens, incidir in manus`
eotund.Perdu&:e in manus regias,ab Lubecenlibus millo fecretario reperuntur.
Sed ea etat reti condirio,vt rum reddi non poll`enr,dill:ta&ae per manus plurimas,
vr lieti folet vbi arma tratturlubecenfes nauigarione fufpenfa,mare viraneRes
in colloqui deducitur:8 ; vtrinq; conditionibus querimonia ledaturrpriua
ri ramen fua non teeipiunt. tepore in Suecia interim rebus perrutbatis,rex ta
men atces quafd per fuos inledigdefenditq3. Iwarus Axel,ex proceribus Suecia: x 6
primarius,agmen duabar in regias arces capiendas. @as qu aliquandiu oppu
; m- gnalfet,rex immillis fuis figabat impugnantese fuos libetauit.Aufus elt 8in Da
exercir tranfportate , 86 regem etiam iltic oppugnare.Verer more re
. Clirilliernus tex fuos illi obiecit, qui venitem cxcepere, 86 manibus collaris in fii
gam vetrerimr, trecentis fuor ca ris, inter quos etant non pauci generis militaris.
C P- 35' N N v s etat nonus 86 fexage imus,polt mille quadringenros,quum interuen
1 4 9- ru communiuni amicorum, res inter regem Chrilhernum 86 Suecia: ptoccres in
tercepta ell, vt in Lubeca conuenru celebrato,tes quibulliber conditionibus paca
retut.Venit rex cum frarre Gerardo,tribus epifcopis, 86 multa rriilit militariumq;
manu lliparus. Sueci diu expectati non venetant,qud venros in potellate non ha- z. Q
berenrlntetim palliis rex pro fua infuetudine queri mercatotes,terra mariq; - "
ng liatos,clemcnter lingulis pro fua cuiq; cditione refpondit. In eum ramen res ver
gebat exitum,vt concilio Lubecenfi pro liquidato ciuium damno,oppidum Kilo
; nem cum aree fua in pignus datet,foluto ramen in prl'ens certorum millium.
Ml- Pigrius vocant, 86 pignotaritium eontratum. Ego ex inrentione conrtahentium,A
7 veram arbirtor emption,cum pacto ramen redemptionis :quod fas ciura linunr.
Alioqui in fortein computaretut , fi pignus effet , quicquid eo nomine proueniret.
Nunc autem ctrahenrium ea mens elt,vt fruibus accipiens vtatu t ro fuis,forte
manre integrazquod ell: palum emprionis.Vulgarus error multos clecepirTum
venere qui in oppido memorato rem geretent:8 prfenre rege,Lubecenli conci- 3 o
lio facranienta dederc. Id rum ea mente gerebaturin oppidi illius portu,vt Lube- l
cenfes fuo commodo vterentut.Venerant deinde expetari Suecise ptoccreszc
tratl'atum ineunres, nullam inuenerunt cponend paci viam, qud Carolo (,
quem pridem regem elegerant,carere noluerunr. @um rex polceret,nec illi ma
gnopete recularent, regno cedetet: potuit quidem intra lepra regni manens rutus
' conquiefcetezquod optabar. Sed rex fciens promprum ad bella populum n quie
fcete,vbi pei'fonam quondam regiam prfenrcm cernerent : abire iullir. Otarores
recufatunt vrgere nolenretnlra line fide difceditur. Proximo deinde anno rex per
angullias, niuis tempore, quando nemo venturum pratfumebat, ingredi Sueciam
im sami petrentabat,regni montolim,8c faucibus viarum rranlitu diflcillimum. At Sue- Q
:rfl' cis vtcunq ue res innotuitzin aciem prodeuntes,regi fe obiecerunr. Facile fuit mul- f*
,yawn tos paucis derineti,quando non poterant in vialltita tiili pauci ad pugni prodi
te.Trucidati Suecis regiorum non(pauciores quingentis,mulri inter eos militares
magni generis. Retro rex cogitur re `re frullratus.Qii9tempore Gerardus comes
pto frarre admi'nillrs Holfariam, Lubecam Imperiali mandato euocatut. Adet't
duo de Hennenberg comites. Alter ex illis iamdudum ecclefi Moguntin archi
epifcopus gubernar, prlatus eximir dignitaris. Impetitur Gerardus fuper fpolio;
quodin Dorothcam corruniferat,teli6l:am auunculi fui,ducis Adolplii.Sedilleiu~
xta omnia pfitabacllli redibant inanes:hoc ramen rege, quod fupr diximus,te
porrantes, vt annuam illi pecuriiam foluerenr gubernanres cam pattern, in (lua mi es
donatio etat proprer nu rias conllituta. vidir vrbis Lubeca: conlillen
tiarn Mogu nrinus,vt allgtus vrbi in hunc qu; diem benign permaneret.
CA P 36. G A it D v s comes,regis fratet,quum difficulterle intra prl'cri'ptoslin.'
tes contineter , regias extorlit lireras , quas exhibuit : vnde illi homagium Fri
lonibus Eydor 86 vicinis przltari iubctctur Non dubirauir vulgus
n ' ' [-
` Gerar
 9,
Gerardo :ea fuit indulgentia,vt omnino popularis haberetur. Nam militi quoad
poterar redurabatur.Venere ramen certiores lirerz,quac quodpriores m
daflent,vetuere.Incertum an mutata fententia,litera=: quoq; variarentur : an (quod
nonnulli {ufpicabantur} prima: extiterint adulterin. Rex vbi rem in graue {
prxiudici cernerer excurrere, defcdit, compofitis regni negocijs, in Holfatiam.
Gerardus autem fecrinuit in palurribusWiliera: 86 vieinarum partium,vbi po-
pulum ade (ibi deuinxit,vt pro eo extrema pati non formidaret. Rex, vbi monita
non profecerunt,quz frarri fecit perliteras,ad arma venir: 86 duar ciuitatum Lu
bec 86 Hamburgi viribus inrutusfuam quoque perarmans militiam Hollati
l mouitinfratrem. Ille vbi vidir arma, quibus par elfenon potuit, defertis uos ani- ema@
mauerat , nou cum paucis aufugit, per iuuia 86 longa deuia reuerfus in ditionem 1'; 5:61
.'uamznec vltr reuerfus efIin Holfatiam. Rex autem igne 86 ferro vix adigere - ,
ruit populum,qui
@Caput iamprofugitin
erat gentis Gerardo facramenta praititityt
Thietmariiam, aliquotiterum
capti in Verbacdtur,
gladio fua iurarer.
in- '"
,"
ter quos filius memorati capitanei. Frifones multa vix dichultate ad renouda re
gi iacramenra cogtur. Gerardus in fua reuerfus, caururiuitatum Lubec arq;
Hamburgi opera fe pulfum hredirate legitima. @apropterhoftem fe mercato
ribus illarum publicum agir,ad predam inliliens qu; hodie,{i fuperet. Nam Flan
drenfi fe bello immifcuit,I-Iilpaniam,Angliam,Scotiam nauigans pemagatur, 86
i ad fhiporem omnium , inter mille pericula qu; in ieptuagefimum millefim _
quadringentelimum annum peruenit. Sed quo tempore qu diximus gerertur, l 4 7 o.
( anno fepruagelimo poft mille quadringentos)Carolus quond Sueci rex
rebus excelit humanislr diuifi rurfus proccres,in varia difceffere vota. Alij Chri
iernum regem euocari,ex re effe fenferunr: alijs alia fuir fententia: 86 repugna
tibus fententijs res manfit infetan tpore Dorothea regina,moleii ferens que-
rimoniam Dorotlie relicrz Adolphi,rem omnem fufcepit compacdam. Nam
acceptis eius viralicijs , foluit de reantijs duo millia ducentos aureorum , 86 pata'
cli: in iingulos annos oiingenros illi dare aureos fruuum nomine@ res fuum
forrita effeum, nobilem fminam complacauit. Rex autem, Sueci regno iam sm.;,
; o tempus ratus immirrere manus, (quando zmulus eius Carolus iam morte fubtra- $22531
usfceprra vacuauir)magno vndiq; militum numero cdu&0,ex portu Lubec- ,f:{,',;:
ii naues armauit,alias alijs de porrubus : duxitq; in Sueciam agmen infeftum. Sed 'Mdm
neq; illi fegnes occurrunt.Multa varijs in locis prliaSed is tum erat exitus,vt pau- "
ci ex multis fripendiarijs redirenrzopcrac impen perierunt.
1 A M erat annus I. X X I I I I. poli mille quadringentos , quum Chriliiernus rex, C A P47.
:Humpto illufri principe D.Ioanne duce inferioris Saxonix, fplendida militia, I 4 7 4.
(peregrini ramen habitu) Romam inuifere, apoliolorum adire-limina curabat. In
ipfo autem itinere ad ferenillimum Rom. Imperatorem Friderieum declinauere. '
Regio more liofpitaliter excipiuntur. Multa primm de iiatibus regnorum, deq; 1;?fo d#
4o communi Chriiiianorum Republica prolocuti , rex in eum defcenderar fermo- ,
nem,vt diceret elfe fis ditionibus,inrra limites Romani Imperi) gentem vicinis o- Jk
nerofammulli parentem,8 pro liberrate,quam fals deliimeret,infolefctem:
Thietmarfos vocant. Earn Imperiali maiefare fubijci polhllat, quum non
expediat line principe populum agere. Comitatum quoq; Holfatiz arq; Storina`
riz,iun&a ditione Tliiermarli,in dueatum verri depofcir.Non grauatus Impera
tor,mox annuit potulatis amici regis. Comitatus titulum extinguir , 86 tribus
memoratis ditionibus , vnum creat dueatum , regemq; prxfentem illo {olennirer
inueitiuit. Lirer defuper edunrur. Quibus acceptis, iter fuit Imperatorivalefao
continuancc in omnibus Italiae principatibus magnific excepti,vrbem Romain
go veniunt. Erat in fummo pontificatu Sixtus papa quartus. Is trium regnorum po
tentiflimum:regem , cuius fama venicntem long przceflerat , (przfertim Go
thorum nomine, quibus 86 ipfe dominatur , in eius perfona renouato) hofpitaliter
excipirzfecum collocat in palatio.Multa (Erpe cum pontfice per interpretem loeu- Ram 'n
tus,multa cum illo pontifex : miratur in tanto principe nullas literas. Plurima in
contulit peregrinarionis in terrarn nam,(quod : aliquando) "WW
I i)
 196 ALBER.` KRANTZII
cmutans in largatn noui hofpiralis 131111511 Spiritus vocant in Saxe;
nia,non long palatio 86 ecclelia diui Petri.Rofam illi pellicetur,maximo omni
principi,qui Imperatorem Romanamvrbem inuiferant.Regrellils inde con
uenit Albertum marchionem. Multa cum ille agit de rebus plurimis, pro 111511112!
115 familiatirate : tenebat enim coniuge liliam frarn's eius natu maioris, Ioannis. Et
qu paulatim appropinquaret Rheno, euocatis principibus quos ad earn rem pu
tabat idoneos,Fridcrico de Braunfchweig , Magno de Mekelenburg (Ioannes de
Saxonia iam cum illo etat) ducibust aliquot comitibus,1acobo de Ru in, Ge
rardo fratre,magn illam conttouetfix caufam inter Carolutn Burgundize ducem
vitoriolillimi'i , qui tum pro archiepifcopo Colonienfi Nulliam obfidens,magnis I@
apparatibus oppugnauerat,& cccleliam Colonifem intercipere renrauit : n me
dioctem arbitratus o erarn,li ttum bell extinxillet. Sed magnis conatibus,mul
tis fumptibus,tum niliil profecir : 10111115 duce,& gratijs illi habitis,cum honore
ditnittirur. Hic pro fua confuetudine loquax vulgus caufas qualefcunq; conlingit,
fabulans quas reg vult in callra ducis traxille.Ttanlietiint inde aliquot anni, qu
Sueci in tergiuerfatione permanert. Rex quoq; alias frullta intentans regnii
armis recuperare , quum neq; illi regem alium lullicerent , ncq; Cliriltierno pare
rent,dillimuldum putauir, li fort tempus emendaret,quos neq; literat,neq; viua
loam? re vox,neq; arma illata poruerunr. Ioannem maiorem natulilium,Dani regem eli
gi fecit 8c confecrari , alfumpta illi coniuge Cliriltina , liliaErnclli ducis Saxonia, 2-0
;
nur.
marchionis Mifnaz,principis eletotis,quam anno i. v i 1 1. mille quadrin
147& gentes, Albertus Ernelli frater,puellat pattuus, magno inlltutu curruum autaro
rum cintus,epil`coporum,comitum nobiliumq; otingtis equis vetotum. Ma
gno comitatu,nauibufq; Rollock impoliti, in Daniam peragcndis nuptijs fetrur,
regio luxu inliruluq; magnifico perais. Albertus dux rediens, Lubecam inuife
rat,ibiq; magnilic pro principali honore tralatus, rem militarem concurfuiullit
11105 foto ellendere. Iple in fuperiori prattorio,ad faces,in vefperum,cuidam nobi
li,eques equiti,infclla incurrens halla,virum fortiter equo deturbauit.
A 1.38. A N N deinde otuagelmo mille quadringentos, Chrilticrnus rex, ma
1480. um Helfatix in Reynoldesburg indixir conuentum. Euocaucrat quoq; ex Lu 30
bcca 8i Hamburgo publici concilij oratores.Et in omnium cenuentu prfentibus
terra: Thietmarlix gubernarotibus , infinuauit Imperialcs literas eifdem, pofcens,
vt ijldem obfecundantes , fe Holfatix arq; Stormatia` in vnum corpus adunarent,
flu'mnar/ fe ; ducem fuum tecognofcerentllli refpondent,Imperatorem non plen inllru
/1350: um,de alieno difpohiille. Habere fe retr fuam , temporalem patitet : fpiritua-
/,
/
lern dominum atcliiepifcopum Bremfem, ex eo tempore, quo nouillimo Thier
4:8! marlize comite decedente , Hartwico Bremenli archicpifcepo , perImperatotem
Fridericum primum tetra fua fit illi fubieta , 8c exinde perrnanfetit 110111061; lit in
iure ecclefix. Rex iullit replicari, ex illo die ctebram fuille mutationem dominij :
aliquando illos Danicx fubiacuilfe cetonaz fub Valdemaro lecunde , aliquando 4Q
comiti Holfatiat. Nunc ver epifcopi Bremenlis tantm ad lpec'iem.y rztendi do
minium,quum in falo non paterent. Illi contr, habere in terra archiepifcopum
rfe&05,quat tes iullum teltetut dominium,.nulle fe palo viues pari vt alienen
tur ab 111.131111 linem non haberet,lirmatat funt annue treugz,
vt interim deliberantes Thietrnatli,de fua falute cogitatent.Per quem annum rex,
Regia _f4
ann !!! prter clementiz fua: cfuetudinem,in Holfatia cpit multa feuerius agete.
rixu 1min gninominis vin'i ex primoribus exutum poffellionibus ad exilium cocgit. Ille cum
.
lilijs raptim prefugit ad Albertum Magnopolcnfem ducem , Gullrov/ cmoran.
remibiq; intra annum vitam liniuir. Nullis potuit rex interuentionibus parti pla
cari : euertir eius ab imo domicilium. Filij multis vijs tentarunt recoiiciliari, 8c in SQ
ariarn redire: fed rex in eum diem qu; implacabilis , tum inexorabilis viis .
uid illum coegerit ad cam duritiem, non faris compettum , atrocitas faeino
r, an libetiot quam par erat,in regem lingua. Circa idem tpus, euocatos nobiles
Holfariae in Zegeberg,iull`it exhibete literas quas pratrenderant fe habere,regem
ijfce libi obligatum. Ibi fertur acerbius difcteuilfe inter fott 8c vfuram,c multor
dem
 DANiirtiB.viii.~ 197 .
documenta euaeualfefottem fc pollicitus exoluturum. Inuenta exeteuille de- :
bitorum fumma ad ducenta x i. v. marcaruin millia: fed tum compendio multos www"
line numeratione abfoluit. Hare fuit nouillima optimi regis in Hollatia memoria.
Inde rediens in regnum Dani, quum multa prouidilfet , ad annum otuagefim
primum mille quadringentos , in aree Coppenhagen debito carnis perfoluto 4 8 I.
emigtauit, quum annos ttiginta quatuor in regno exegiffet. _ _
I o A N N E s filius eius, primus eo nomine,Dani regnum,iamptidem elehts 85 CA p, 39;
confecratus,inijr(referebat autem nomen materni aui marchionis) Noruagiam
fratre Friderico legitima fuccellione polIidens , nili qud folus rexteneat imperij
lO adrninilr'ationem : frater titulo hxreditatij iuris contentus manet. Suecia'e quoq; be. .
eleflus rex fetebatur',infertis conditionibus quas n probaret :quieutq; 7donec ar-
mis regnum recuperaret : quod fuo infra loco dicemus. Prima procetum cura,in
ter ftatres ius hredirari fuccellionis partiti. Vifum , ducatus Slefwicenfem 8_5
Holfatenfem(quos ambos lireditabat vtetq;)ita partiri,vt in vtroq; haberet vrerq;
quod poflideret.Ita per minurias diuiferc ditionem,vt prefeturvnam tex,proxi
mam in quaq; terra dux polfderet , exzrquatis rebus : prout inter fratres principes
congruebat. Tranquillitati in ptalns confuluilfe videbantur, at fara frarnim
maximam pofietis perplexitarem inuexille. O\uo tpore, interuentu amicor re
conciliati funt militares, pridem ab Holfatia parte propulfi, redditis pollellion
2.0 buszexpromfla quoq; pecunia mulror millium,certis de caufis n prouenit.Inde
ver quum Hollator ptoceres caufarentutmulta fibi millia ex rege defunfto de
beri,ltetasq; tenuere purificatas,vt diximus,confenfu totius conuentus.Ab aratro
prouenetunt hi aure:85 inde collerta millia multa,parrira funr inter cteditores,aut
(verius)fideiulfores. Anno deindc proximo rex regni Danie ctum conuocauit in
Coppenhagcn,vt viribus regni recenfitis,ex aequo de omnibus cllitueretur. Ade-
tant ciuiratum Vyandalcatum oratotes, fuorum mercato rumin regnis priuilegia l
firmati ofiulantesSed etant multa quz non linebant 11.1115 enim
comes rfc Aldenburg 85 Delmhorlt,Mauricij filius,mareinfeftum tenebat,qud
caufatetur Lubecenfium opera exutum fc paterna hreditate. Lubecfes 85 Gda
30 nenfes fuoturn iniurias 85 diteptiones ab illo queli,ad iuliitiam peruenirc non po- .
` terant,qud tum abelfet Iacobus,85 inauditus condemnari non porerat. Sed ea a:
viuendi fincm fecit fub littoribus Notuagix. Reliqur ramen qui caufam eius
profequerentutin mari, Hi fpanieas naues fub promontorijs Anglia ttes mereibus
onulfas capites. Anglicis autem arq; Danis a longa memoria bell etat. Sed mer
ces illre in vrbibus vetita` funt comparati. Nauigatunt inde diu varia fortuna regis
(vt ferebatur) fatellites, in Anglos,vbi potetant,incurrentes :85 qu illis damna ir
rogata funt, continu Anglici caulam omnium in mercatores ciuiratum in regno Agliana
diuerfantium cont ulcrunt,allerentes,conlio 85 auxilio mercatorum piraricam in
Anglos exerceri. Potetant vulg caufiim belli ignorare : qud caufarentur pofferi :
Henrici Ferrei cognomento,comitis Holfatiar,qui atauus etat Ioannis regis 85 Fri~ [
40 derci
*0 fratris,obligationem ab Angli corona famon legalitcr impleram,quutn
donatiuum illi exptomilfum non ex fide perfolutii effet. Fatum igitur regi Dania:
milittium,85 mari in Anglos incurrentiu tri, Angliciin Orientales metcatotes rc
iuletunt,vel (quod diximus)arbitrantes illos cum Danis (entire:vel (quod verilimi
lius elilex Danis nihil fperantes,ab ijs qui fec in regno diuerfattur, refritutionem
conati liint extorquere.Multis multor literis ad regiam maieliatem expurgata
incufatio,derefta innocentia. Sed potuit regi fides fieri: damnificatis omnino non
potuit. Quit per aliquot annos ea diuetfitas valuiller , reges inuic millis ad altern
trum oratotibus,vcretem querimoniam exrinxete: ceflauitq; illa in mari valfatio.
C Ioanni ramen regi fern per tefpefus etat in Succiarn,vt armis cam recuperer, qu
do cditionibus pto poiitis regnare non libeat. Godlandiam prim Suecia: paren- sm; as.
rem , quibulcunq; modis libi deuinxir, quum (inuito Sueci gubernatore,Steno _ '
milite)is qui arci tertarq; prazeratex mulro tempore,Ivt/arus' Axel,iufto do- c
mino eleco tegi,arcem,oppiduni,omnemq; terram confignauit', prncipium bo- L15-r f~+i~
nii totius regni de proximo lecutur.Nam(quodin Suecia c.iximus)anno x c v 1 1 1. i 4 9 8..
' , r u)
 198 ALBERKRNTZII
condura gregaomm militum manu magna , coegit vniuerfos , etiam )
facere imperata,vt lit in hodiernum trium regnorum rex potenrillimus.
CAP. 4o. C A v s A Thietmarlia: patreinchoatam,intem1ittendam non urauitluo-~
? C caris in Itzeho primoribus terr, literas illis Imperiales proponir. A erat ccclelae
_E Bremenlis nomine legatio pro Thietmarlis, capitulo 86 terra: militaribus. Im
431!- petitioni regi rel`ponlum eli per quendam capitulo : prtenfa funt ecclelia: iu
rain rerram: commemorata Imperatorum 86 regum indulta, quibus nulla ex par
te,in nouis literis commemoratis, recentes Imperatori derogare nec potert nec
volebant. Deliberarum ell in concilio regio : 86 iam vtrifque liantibus ad iuris for
mam,requiliti (unt Thietmarfi. Illi dominum {uum nominalfe fatis elfe clixerunr, lo
quum interim milli ab ecclefia,ius illius non intermitterent obtruderelta clifcedi
tur,qud manu militari res agda videretur. Qta: tarnen res di lara efr in non pau
cos annos.Nam polleaquam rex Daniat per gregarios pedites,qi1itum terram im
..v
pleuere formidinefua, (Guardiam dixcre) Sueciam ad luga cocgillet : 86 ma
nus poliea per biennium dioclin Bremenfem introillct,rccuperand Hadeleria:
gratia,ad vlum Magni Saxoni ducis : proxima pedit illorum promptirudine
86 iam in
vmouit vicinirate induusarn
illor terram. conduxit
At is tum in Thietmarlam,86
fuit exitus , quem lignauimusmagnis apparatibus
in Saxonia nolrra.
CAP. 4.1. S v 'r A (unt ramen proxim illa tempora , quibus ad eius, eladis vindiCtam,
quum rex peruenire non polfet , iuuenrus per Holfatiam , quorum pars auunculi, 10
patrui , fobrini illa clade pericrunt , atrocibus minis infelanrur , polliciti,
quum primum per attatem arma ferre potert, f1 occalionem fuerint ducem
; albi (quod facile lperant)vltores fe futuros parern ac conlanguine necislnterim ve
;Q; "ggf/; ro Sueci vbi audiere regem minori populo retro aum , pudere cpit illos igna
...z ic//ia- ui fuaz,qud cellilfent armis,qux rultica plebe conrrita memorarentur. Igitur
? confpirauere,rcbcllionern meditantes. Rex ipfc quum fperaret beneuolentia po
tius q uam feueritatc regnrcolas in continere , regno decedens , reginam in re
gia dimilit,(quam multi praegnantem rebantur) vr in regno parturiens, indubirar
illi daret hazredem. At ea fpcs vana liit. Abiens ver,regni gubernatorem,D.Sre
nonem liare in litem ,in omni honore 86 adminiratione clirmauit , eaq; fecum 30
femper elle voluit familiarirate,vr inuitatus,regcm in regnum comitaretur Danie.
Inde honoratus ac munerarus,redijt in SueciamSed genrilis feritas populum non
reliquit : quum exagitarer cum pudor,qudvi`tus cellllet armis. Dolis rem agere
conllituerunr. Vocatur rex',vr in regnum rcucrratur,obie&urus k Rullis,quorum
excurlionem nunciaram accepilfct. Nihil opus fore armis Dania producendis,
folo illos indigere principe, vires armorum regno non deelle, copiofos ellein
cia milites Rullis repellendis,li capur accederet multitudini armar.Rex eam non
carere ratus inlidijsmoluit ramen de perlidia patcnter fufpicari, fed paucis conten
tus,in Sueciam nauigauit.Venientem cum qualicunq5comitatu paucorum ad cu
liodiam corporis militum,conrempfere: 86 mutatoconueniendi loco,l`ufpi 4o
cioncm iniecere regi, non elle linceram 86 integram illorum in regem fe deuotio
nem. Aliquot locis congrelfus,tergiuerfanres deprendit, quatrentcs occalionem
nefcio quid agendi. Rex autain le maleuolenti fufpicionc , non fe illis credidit,
fed quomodo potuir, manibus eorum fe fubtraxit. Erupir deindemanifell rebel- _
lionis audacia,quum literis millis accufarcnt aut rcgem,aut regios in regno procu~
ratores 86 oHiciales,de non impletis ex fide promillis; Regina deinde in arcc Stok
holm cireumfiliuntpppugnanrcs 86 ciuirarem 86 arcem.Vrbe potiti limt poll plu
rimum laborem,arcem expugnare armis haud poteranr. Fame tentati: nt : 86 pro
fecerunr temporis diuturnitate , quum milites arcis propugnatores, cx incdia 86 o
mnis generis incommodo cibo morbum contraherent: vnde magna pars interijt. 50
um. ngt; Arce dedita,reginam deduxere in monaltenum Wallen diu Brigitt. Duobus
, , m. annis 1n libera habuere cultodia, donec millo in earn rem nuncio,qui : D,
110414 54h'- Raymundus delatere legarus apollolicus, tituli S. Marias presbyrer Cardina
fglf lis,vn cum legatione confularium virorum de Lubeca , de illorum manibus eri.
murum peretur,ac in regnum Daniz cum honore reduceretur.
ALBER
 ALBERTIKRANTZ
DANI LIB. IX.
x interim Daniaz,Sueci,Noruagie Ioannes,multipli'ciSue- C Ap; i]
corum perlidiainfellus , arma in illos edomdos 86 iuga i'e
_ _y compgtauit,mouirq; in holles ac rebelles. Erantnon- Smm, I
., f nulli intraregnu lideles viri , quos puduit fraudis 86rebellionis .rf-w* i
I. \ _
inregem, qui. etli fanu_. laperent,vith
. .
tamenlonge\ maiorinu-
. . regem"
M_
@xii-J; _ mero rebellium quiefcebant.%od potetar,regem admonue
' ' te, perduelles ea multitudine elle in armis Suecos, qud nil
qainquaginramillia ducerer annatotum,nihil ptofuturum eius aduentum. Fatae
lunt aliquotin aduerfarios excurliones 861 pratlia : ( irriras copias redu
xit. Innotuir perinde regi,ell`e occultam inrelligentiam inter primarios vrriufq; re
gni, qui millis inuicem nuneijs , magna: in caput regium proditionis crimen moli
rentut.Id vbi compettum habuir,limulabat omnimodam ignortiam : cautius ra
men adhibitis cullodibus fibi profpexitlmerlir inde grauis limultas inter militem
quendam regi proxiinum , qui magillet curia: illius diceretur, quiq; proditionis in
regem confcius,im princeps diectctur,8 inter alium quendam militem.Ad qu' /510
20 quum regia fufpicio in magillr curia: memotarum permanaller, arbitratus fe. ob- ggfdfz:
fequium magnum ptatllare regi fuo,litanti criminis reum de medio tollerenmili- ninfa, mi
tem illum ad arcis pontem obrruncar. Stupuete qui viderant, tantum virum cot- "fm" "f
tuille, incertum li iiill`u,an matratotis temei'itate. Sed quum non longe
Credem rex lecutitatem ptatllitillet catfoti , arbitrati funr vniuerli , tem non ignaro
neq; inuito rege patratam. Commoueri grauius viEi cli cognatio. Sed qu vi
derer tantum omnium confenfum,qud iure efus diceretur,in prefens conquie
uir. Illiq; fecuti funt morus regnorum,vt non incredibile vidererur,milirem lenlif
fe cum hollibus in perniciem regis , cui magillet ellet curi.
v M interea regina, in contumeliam regis , in Suecia detinererurin libera C A P. L:
quidem cullodia,( quae abire non lineretur: pro oblide habita. Sed in quos vfus
Qigm intentara rebellione regios omnes regno perrurballent,mouillentq; vicina
regna,vr quoq; nonnihil in regem inrentatent. : Dania, amillo coniurationis
capirc,quiefcere videbatut. Noruagia autem,(quod in diximus) inllinl'u Sue
cia: procerum,rebellionem ollendcbar.Sed aderat Chtillietnus regis lilius,pro (
artate dux acer in armis,8 nafcentem Hamam in fui primordio extinxit. @um in \

terea Lubecenfes metcatores Sueciam pro ( confuetudine petetenr,8 admoni- umn/r.

ti a rege vt ab hollibus fuis auxilia ac confolationes rctraherent , minusq; paretent, "I:idw
Iregem ad iullam indignationem pertralietent,vt lincrer prxfeetos regionum,nonmf
illo quo folebat , fauote profequi metcatores. Capra: funt aliquot naties ab regijs :
4o naufraga bona prfeel'i in culto'di depofuere. Aula funtgtauamina in diuerlan
rcs per regni Danix, quando neq; regia: admonitioni parirum : vfpiam ap
patcrct,in quo regi (cuius regnis fruetentur ad qtillum)complacarent. Minorata
liberras,onera duplicara,naufragian reddira,aliquanr naues de mercibus fufpe
6:2: Suecorum detenta: , donee caufa omnis ad dileullionem peruenitet. Arq; ea
res ctebtefccns exciuit fenatum Lubeclem, vt quoniam literis inuicem millis ni
hil ageretur, obfcruato tempore, qutim ex regno non pltires naues Danotum, im
portantes quie comeatui vr is infetuirent, ellentin porru Lubecenli : ad lequellr
ponerenrurlndigna tes vifa regnicolis,quetimoniam apud rgem exrotlit. Litetis
res terminati haud potetant. Lubecenles arbitrati tempus e relpicere,
quando belli focios habituti fotent Suecos , caetera quoq; regna non line moribus
50
: expediunt armamenra,vocanr gregarios milites ad llipendia. Concurtitur
magna pedirum alactitate , qud donatiuaiulia fpetarent, 86 licentiofam ptaedam
ex regnis. Interpofuir ( medium regis germanus Frideticus dux Slefwici 86 Hol
latiat. Diu caufa ventilarur : 86 Lubecenfes ad arma promptiores. Sed
dumille trcugas confecit, nungios mitrir intermedios. Inrcterat delatere legarus
t in]
 zoo ALBERKRNTZI
cardinalis , qui tum agebat 111 prouincia Germaniz , dominus .Raymundus T. S.
Maria: presbyter cardinalis.
C A P . 3. I s quum Lubccam venit , nihil duxit antquius quam eximere belli neceflita
tem, perfecitq; vt res cponerentur pace fequeflr. Adiuuabant ill illullres prin
cipcs .: domini. Magnus Magnopolsz Fridericus SlefWici ac Holfatiz duces :
_ _ capita autem pationum literis domini cardinalis firmabantur ad memoriam. Fa
: 61161; 111111 Hdeiuflbres idem Fridericus dux, Se militares Holfatia: non pauci , olli
-, . citi per literas'a qud nifi omnia cx impleantur ad conflitutum diem ,ip 1 Lu
- reuertantur , inde non egreiluri, donec re numerato capita conuentionis
compenfentur. Etat difputatio inter Lubecenfes ac memoratos vadesarbitranti 10
bus de {ua parte Lubecenbus,qud memoratus dux Fridericus alijs (e oblh'in
xifl`et redinirum in earn vrbem : diuerfo ctendentibus memoratis Holfatiz mi
litatibus, aliud elle caputin litcris, quo ipfi quni incipiant, diuerfum ab eo ,in quo
pri nceps ab initio locutus, {ermonem { 1111. qu; parati 11111 {ubijcere 'u
dicio iurifpcrz'torumRex interim,quum 8c ille preferat Lubecenfes non impledif
[e pacla conuenta, non fcllinat eximere damnis Y oneribus ideiuilores 11105.
1 y 4~ I s rerum 111 hodiern diem,anni quarti mille quingentemurn,
f. my". _ ad principium menlis Maij , quo hace {cribebantun @o tempore regina Dani,
_ iamdudum opera memorati cardinalis legati,ante proximam brumam (acceden
. 1 legationc Lnbecenfium,qui 1 1111111$ viros milerant, ad interpel 2.0
landos regni proccres [uper regis fui in regnum fil(ceptione,ac fuper omni contro
ueriia)1muibus Suecorum erepta, in regnum fuum deducebatur. Lubecam venit,
votain Sterneburg ac Wilfenaco {olutura , {imul vifura liliam, quz per abfentiam
8c diuturnam eius captiuitatem nuptailluftri. D.Ioachimo marchioni Branden
butgcnii,principi eletori,matri 111110 occurrcraf: votiq; fach compos,te
dierat per eandcm Lubecam in regnum,pr:etcr mtiltorum opinionem. Nam etat
loqnax famfatietate Dani plenam,regnum non-reuifuramAt illuftrs fminx
religiofa Hdes,& filiorum amonnon iinebat in cor eius aliud afcdcre,qum quod
honeilasipfa 6C Hdes coniugalis depofceret.
30
ALBERTI thAerrr DANxc msi-onu: rims.

ne- .
REGVM SIVE DVCVM.
QVI IN SVECIE HISTORIA A KRAN
TZIO COMMEMORANTVR, EX SVCCBS
sonis s-i-:LIE ENVMBRA'UO.

. `
SVECORVM REGES.
Ord.Norn. Lib. Cap. OrdNom. Lib.
5o L/llbcmd 5 31 7 Hotbrodua I i!
Llricua x 37 p tod. 21
19 L/flueru: cod. 4! 5 `110001105; cod. 10'
35 ! 5 15 23 Iarmeficut 2 24
3,0 L/fquinus evd. 10 21 Inge/lus ad. 1.0
/ I. I 19 20 Inga cod. 11'
zo / II. :ad 22 50' Ioannes 5 42
27 } 5 4 40 ( I. q tod. I7
44 Bfrgcriua I. cod. 23 40 til/tagan: II. cod. 24
47 Birgcrixu IL cod. 20 4! (: III. cad. 27
42 / I. cod. ip 49 Magma IIII. cad. 2.?
54 Carolua II. cod. 39 5r / tod. 3.?
55 Chri/linnn: I. cod. 40 33 . 10
57 /: II. 6 1 30 Omu: cad.
5; Cbriofbarua 5 3! 1.? I 40
34 Emundu: 5 6 Regncrus cad. I7
12 Erica: I. 1 3! :r Rin o' 20
15 Efira: II. cad. 43 1 Sic tru u: x u
2p Erica: III. 5 0 r4 .SN/'afn cod. 4a
32 Erica: IIII. cad.' 9 zo'Sarlu: 5
43 Erica: V. cod. 22 35 Stinckel cod. 13
52 Erica: VI. end. 35.30 31 Sturbiomus _ cad.
3o Erczf'atres cad. 13 Sueciaimerrfgnum z 30'
24 Fra l coal. 1 41 Surco '5 JX
22
1; /):
: I. 2
1 2;
40 42 Vf@
Suz'bdagerus z
coal. 13
I!
zo : II. evd. ' 44 17 Vnguinus cad. 45
37 5 14 45 Valdemarin 5 24
3 Hafmundas t 14 :I Wir/ferias l cod.
:5 Hemus i 2_ " ` '

_r

 Loi r

co'rHoavM ET Dvcias.
oraNQm. -L Lib. cip., OrdNom. 'Lib. Cap.
I ' 1 26 o' '_O_/lrbgotb
` 15 Siulcur I
Berobf/Ia 1 33 >_Je T/ a
Calm/:bar 1 ' u uri/inunda: cod. I7
Cima evd. 7 Vea'acafdux end.
3 r py : cod. ad.
Dia/:mana . _I7 19 Walamir ' cod. 17
Dorfman: ad. 2 I4 : cad. -I
evd. 13 I5 ud. J7
Humzundus cod. 17.

4os'rtt.oooriioiiviu REGES,
D V C 5.

31 Mgg/flan 4 z` z Fringefm 37
e//aricud : 29 lo [ _ 4
Il / _; zo 22 Lemgildm-Lcmzia mi. 30
10 t/maln'm ` ad. I! 14 Rendigg'lw 3 3a
17 [ 4 3 4 Radaga/zs 2 29
12 : _; 21 24 Richardus 4 31
22 L/Itbmagildux 4 29 I; ` cad. :
: 2 28 A heodmn'r 3
VII/mdf cad. 32 13` Theadatur ' mi.
25 4 ` 3: 9 : col.
27 Chintzyxzdw cod. 3; .if / 1 4
26 Cbutilan cad. 36 7 Valem'r ' 3
Erica: 3 X 15 Vitg ad.
2.0 ' 4 4 4 37
a! chindmdu: ., cod. 39

WisiGori-IORVM RECH-s.
' : Theodoricus Il. 3
4` 34 i Tbtuda ud, 3,9
. 33 ogm ` 'f 37
Sifc'nana'ur cod. 35 4 Tori/inundar
//
Tbco erica: I. I 3cod. , :l z if
I
 " - _ if
#51' ` j "' I i l 4.

HAMBVRCENSS CHAO
;NOGRAPHI,1'IIISTO_RI /E RE RVM
srARvM REGNI SvecnnnGo'rHoitvM, Osrno- `
e ornonvu rr Wts'ieoraoitvu.

/1 _,
V t. o N r A M , liuc Sueciam, 86 (vt vulg appel
lant) Suediam,de antiquiratibus fuis fctutaruri, li
tum ante omnia tegionis , veretibus incompert,
paucis attingamus , priufquam ad res gellas in 86
ex ea petueniatur.Habet lic ab occidua parrefui
Gorhos, 86 ciuitarem Scareanam : Borea Vot- smi, __
milanos , cum Sctitenfinnis , quorum caput Hal-/ffffiv 65
` lingland. Ab Aullto Scaniam,86 latitudine Bald-fm
' In* . "( \ 5 ci maris.Ab~O_riente Riphos montes attingit,vli
mi ' " | \ s dcfetta ingenria,86 tuiles altiflim. Ferunt gtem
\ ' ' i@ quandam ex montanis in plana defcendete foli
_ ram, (fed incertivnde veniat) 86fa6la prda,rur
fum auia fua repetere. Annua ell illa excurlio, nnunquam in biennium aut trien
i nium dilata. uibus nili viribus toris refillatut , omnem depepulanrur regionem.
A Riphis in Aullr Rulli morantur, gens magna, elim ad Maeoridas paludes ex-
tenta,iiunc .iTartaris latiliimos capos tentibus,angull:ius liabitare coaaAdhue
ramen multa centena millia colunt agror,aut pafcuis inlident. Huic genti allidua
funt bella cum Suedis,ad nolltarri qu; memoriam perduranria. Nunc feri'itur f
deta, agente illullrillimo trium regnor tege Ioanne, qui ctebr ab ea gentelega
tiene accepit intra proximos annos.Sed non ell diuturna quies in gente illa. _Sueo- 1 5 4,
nia regio,inter Aquilonares fertilillima,aget frugib; 86 melle opirnus, pecoru feetu
ac pallu omnibus antefertur.Oppottunitas iluminu 86 fyluatu vbiq; magna. Pere
grs metcibus omnis regio plena,qud dotnelticis rebus abundet ad comutatio
nem faciendam,pellibus ac metallis,ptfertim cupro,abundans.A Normannis 86
Danis altillimor iu is montium difereta.Et`quamuis omnes Hyperbotex gentes l
hofpitalitate
grauius lintdenegare
hofpiti' i ignes,tranfeuntibus,
ptcipui ramenirafunt Sueones, quibusaduenji
vtlitcettamen,quis ell: omni probto :
hofpitem' sami l...

xcipiat.Cui omnia exhibensliofpitalitatis iura,quotquotdiebus permaletitxgre

dientem cmendat amicis,itinere quodJnlliruit commoranribus. Populi Sueoni'i
funt multi,viribus 86 armis egtegij,equis 86 manib. qu fettes, llrenuiq; aut man'
5 0 aut terra bellatotcs. Ex his prexim Danis habitant Gothi,qui Occidentales dic
tut,nam alij funr Orientales. Ad occiduos quidcm feprem itinere dictum Sc'ania caf/.10@
peruenitiitin ciuitarem Scareanam. Inde Ollrogerhia ptotdituriuxta mare,qu; ""Ml'"
ad Bircam,prcipuum
C_Scrirenlinni,quos aiuntolim oppidum.
curfuferas In conlinioeotum_Hallingland,quod
ptire'.Ciuita$ Sueonum ad Beream,habitant
idem
eli nomen regioni. elllita in altillimis montibus,qt'ii 'Riphzis confines funt,
u

l
 ; ...,.2
Q
_31&1&-&`1:19
, e, ferarum in cibo, pelles habent pro indumento.Et(vt antiquitatis aliquid :lttinga-`j
ump/l; mus) nobilillmagcns Sucon templumhabuit,quod foola dicitur : fcdes hodie
idoli in -eo
cul/u.
metropolitana regni ibi perduragnon long ciuiratibusSiona Y Birca. In hoc 1
templo(quod tot fulgcbat ex auro) llamas'trium venerabantur d'cor, antequam
Chrio creerenLPotentiHirnusThor,mmedio triclinio puluinaricoleba~si
tur. Hinc inde latera eius cingunt Wodanatq; FccaTliornquium, przlidet in
acre: tonitms 8c dgurgvenros &: imbres frertateml5guboms, Fru es admini
cum fru'tibus vniuers. Alter Wodanhocellfottiorbellisprli et,h.omini
busq; ferturin holles vires (ubrniniraeTertiusFricco pacemr voluptat mo IO
dcratur , cuius etiam fimularum turpituclinem praafe ferebanWodancm fculpt
armatum,vt alij Martem :Thor autem c_um { Iouem videbatur exprimere.
Arbor iuxta templum Rabat hidgens,pa`tulis dil-'Ibla rarn'is,zllate 8: iuxt vi
rens:genus eius nemo potuit e :ons fcaturiuit ad loc lacriiciorumacrifi
caturi,hominem hc immerfereviuurngqui (i facll mergcretur, fauftum rencia
uerc votum. Aurea catena fertur cinxile templum, ad mniana domusq; falligia
fufpenfa lat,rutilans accellris: nam tem'pl in planicie litum,montbus ambitur.
Si pefis aut famcs ingmat,Thoripi'fupplicatur: LbeUa,Wodan : ad nuptias {
factilcabatur. Polt nouennium totius regni cclcbritate templum vi
0n
lbaturme regibus quid immunitas mittendis donarijs. Reges aliquando Chri p
ftiani,qud facrilcgo cultu huiufmocli abfnerent, regno (unt defituti. Noucm
diebus riciaperagebanturmoucm per ilngulos dies animanti genera (in qui
bus chomo) facrilcabanrur. Sed hc de fuperllitionc gentilium fupr qum fatis
dita lint,vt cognofcamus, idem daemonicgr genus in omni natione indebit libi
cultvendicale. Nunc ramen largicnte Deo,omnis vbiq; prouincia, ab armis rte
ccnris 85 fupr,Chrilli ecclefijs plenaelt,hodiet1;(q'ui annus ell pollmundo datam
lfalutem, millelimus qumgentcimus)inccra religione regnum omne perfeuerat.

CARL V I v s autem gentis egregiam modum extulitnatio

Sun/ Ga _
tz code" 4'0
Gothor , inde vetullillimis tporibus egrefla , per Aam diu domi i
ti'- ' nata, 86 in Europa multis keulis, multisl; in prouincijs regna confli
futur. tuens.Et quid Suecia: arq; Gothix praeclaras res vno contexru com-_'
_ . memorandas cfemus,qucl fub vnius principis aufpicijs multis re`
tro fcculis vtraq; gens degebat,vnius I_egni finibus inclufa.Nnunqu ver(vt
{olct)inceffere lmultates,qud quq; natio principern (u felaretured ea tam
difceflo non cliu valuit, qu minus ad vnius regis gubernacula denuo concell'ere.`
Suecia: uid domi 84: vicinisin locis nomen pualuit: foris : 8e in longinqua mil'
litia,Gor gloria {ublimioribus longe tirulis inclaruit: qudRomanis,rer
minis, diu eagens colluizata, aliquoties quid reprefla quieuir , aliquando magnis'
Gothorum
Romanor cladibus (e vindicauitmonnunqu pari manu cflilans dileit. Dehr
cmu 65 fc
rumgft
mum Roman proculcans imperiJtaliam pcrualt,vrbcm Rom.A ea-`
rfi/mnu. dem Italia regn armis multis tcnuir : Gallias occupauit, in Hi(panijs regnafunda
uit,& ex eo {anguinenobilillmas domos princip erexit. @a in re Romani {cri
profes (pace illor dixerim) non tam in Barbaror,vtip vocant, quam .in [uomm
_aude profll {unLOriginem :gentium attingtes, rcigiunt in Scythiae vallifl'-
mas folitudines,ignorantes de magma Germania: Hnibus,Gothor, Cimbtoruni;
examina prodijlfezquod (uis in locis,& iam ex parteofldimus,&,vb
opus fuerit, pandcmus. Et quoni promifcu Gothor arq; Suconum res gelias in
ordin digerere propoit ell, principium ab Gothis fumercex re vifum elhqud
Y
cor egreflio vetuior ell qum vlla rer in Suecis crnemorato, ab autoreyqucni fb
fequimur. Is ell Saxo Grmaticus Sialandicus,vir inprimis ifertiflimuse (vt ;
fidimus)antiquitat in gente ( fideliflmus renouator. In cmemordis ai1t
thor(qui & Get) antiquitatibus,lordan archiepifcop Rauennatmat ione G o;
thfequimur autorcm, pfurnentes,homin ro dignitate,proc'1; gentilii luorii
non vana laudc,vcra diligente:exquiuile. gi habuit 8: aurores Dione G1
cum,
 stcI L1B. i. 20;
eum,qui opus liium de Getis inferiplit,86 Ablabium lenarorem Romanum, ente
iridem Gothum,ad quos pertinebir fides relationis.Noltrum erir diligenter profe- .
qui quae ab illis traduntur, inrerietis nonnunquam li qua nobis, propius habitan
tibus primarua: Gorhorum regioni,comperra lunr. Nam quod illis veteribus rem
poris propinquitas adindagandam veritatem potuircontulilfe, hoc nobis long
lcribentibus,ipl`a loci vicinitas indicare poterit. Operatprccium autem iudica
ui initi commonere leruros , promifcuum elle verborum vfum apud veteres, vt
Gorhi ijdem quoq; qui Gerar vocitentur.Eiusq; rei locuples nobis autor Strabo
geographus, qui vtroq; vicilfim in eadem gente vtitur vocabulo. Paulus Orofius
lH 0 libro primo tellis accedit.Mod,inquir,Getz illi,qui 86 nunc Gothi,quos Alexan
der vitandos enunciauit, Pyrrhus exhorruir, Cfar etiam declinauir :86 reliqua.
Nunc ad rem ipfam veniamus.
C L A v D 1 v M Prolemum vocat Iordanes reltemcandziarn vocari infulam C A p, 2
in mari Sarmatico liue Germanico. Nam vtriul'q; prouinciae latera allut,Sarma- sfandvk
ria: quidem occidua,fed Germania: Borealia. @a de infulain linu Codano (iuxta !"
Melam 86 Plinium) lita,multarum origo gentium 86 officinaJiue vagena natio
num , per rerrarum orbcm inundantium malo habitatorum , comprobetur elfe
verum quod propheticus fermo denciauit. Ab Aquilone,inquir,pandetur . i.
mal fuper habitatores terras. Verm poterat strate Claudij (fcriplit autem lub Im- ~
a peratore Adriano) hoc nomen infula tenere,vt Scandzia,vel Scandauia,vel Scan
dinauia(omnia enim haze pallim diuerlis ferunrur)diceretur : fed ( Pli
nium)telte Xenophonte,peninl`ula grdis in Codano linu,quod mare Germa
nicum,lita elhquar Baltia diciturzvnde mareillud Balticum appellatur. ver ab
Aquilone terram haber continentem,alijs lateribus tota mari'circumllua. Ad Ori
entem haber Sarmatiam,cuius nunc martima pars Liuonia arq; Prulli : me
ridie Wandaliam, qua: nunc totain linguam Saxonicam tranliuit. A b Occidente
Angliam,quaz olim dicta Britannia. @ze Baltia tria nunc continet regna (tanta
dilfunditur magnitudinqmtibus, fluminibusq; 86 maris linibus interpolata) Da
niam,Sueciam,Noruagiam.In quarum media,quam ali) Sueoniam,alij ver Sue
3 ciam,populares Suediam appellant , hodie etiam extat natio Gothor , 86 regione
carreris Suedis dillinia,86 lilo nnunquarn rege gauifa. hoc 86 Suedi regno;
qualicunq; occalione, vel multitudine habitatorum angultara , vel fame compul- 35412;
fa, (quod Longobardis Scania migrantibus accidit ) vel bello prelfa, quod
iplum quoq; foletnouis fedibus quaerendis caulam dare,ferturgens Gorhorum e-.
migralle populariter lub regeHerich,quem nos Latino nomine dicemus Ericum.
Sed nulla lignat Iordanes tempora.Verm ex ijs quae ab ea gente in Alia 86 Europa
patrata memorantur,tempora verulta colligi polfuntl-Iabeo teltem,qui clden
rer altruatfub Othoniele iudice I-lebrarorum,ante regtun tempora, (nam is latim
fuccelferar Iofue , Molis fuccellori) faa lit gentis huius emigratio , hoc anno
4o mundi rermillefimo fcptingenrefimo nonagelimo,86 circa:qu0d erat ante natum
' Chriftum millelimo quadringtelimo fexagelimo. Nam 86 qua: Gothis magni
gelta feruntur in Alia , tantam antiquitatem depofcere videnrur.
1 A egrellis fedes fuille perhiberur Gotifcandza (vt aiunr) infula. Ego C A 3,
Godlandiam nunc vulg appellat,eam fuilfe exiltimozcuius nomen in hunc qu, Gan/MMI:
diem perfeuerat. @_i/d non murat ui longazua vetultas? Facile autem : Go- ':
tifcandza Godlandiam cmurare.Eavifa migrtibus ad federn angula,quam
uis X v 1 1 r. milliaribus Teutonicis tendatur in longum. Et iam >maritimarum per
fedium,conrinentem proximam ferunrur enauigalleAd quidem ten
dentibus prima occurrir Vlmerugorum,nunc Rugiorum prouincia : Wandalor
5 lic genus habitabat. Extat hodie martima regio,quae Rugia dicitu r, quam
etiam primam fcdem delegert Longobardi, Scania egrelli: quod in Dania com
memorauimus. Sed tum Gorhi e` Suecia in Godlandiam,inde Rugiam traijcien- Li- f; fi
res,conferro prxlio habitarorcs cxpulerunt,ipliq; confillere delegerunt.Mox cum 1 ?
`linitimis collurati Wandalis,imperium fuum in illos protulerunt,vt omnem qu
nunc Pomeraniam , Poloniam arq; Magnopolim prouincias , ffupra 86 infra le,
 206 ALBER.KRANTZII
llaa: fecerint ditionis.Conlillunt aliquot hc armis per tempora quatuor reguml'a`
ramen que illo tepore ab illisgella funt,quia ad comparationcm fequentium exilia
funr,commemotationem non metuetunr : 86 tulir temporum incuria,vr necdum
conualefcentibus literis in gente barbara , ftequenriores tum forritcr agere, quam
doele fcribere curamnt. Exctefcente ver populi multitudine,exercitarioneq; :
mor audentiores fali,vberioribus ( dignos fedibus, angullias Rugix dedignan
mim Go- res atbitrabantut,86 iam fubre'gc Filimer,magni Gadatielis lilio,emigrandum libi
mi m putauetuntPlacuitq; in cmune,Oiientem verfus profelionetn intendeteznam
liib oculos etat Pomerani infcundum folum , 86 quod multo vix labote fuba
, rotum panem pollicereturcolenti. Igitur per Polonos rela ctendunt
in Orientem, non ante quiefcenres , quam Maotidis conlinia paludis atringetent.
. 4. H t Filimer, quum dilieelis per arma habitatotibus fuas collocdos pura
ret, ponte ramen falo exercitum trans Rumen traijcere curauir, qud leracior illa.
regio videretut,Magno iraq; molimine ponte perfelo copias coepit traijcere.Et in
, medio conatu,quum adhuc multi rellatent rraijciendi,pons ftaelus dillilijt, 86 qui
tranlierunt cum tege fuo,petira loca renuere. rellirerant,cum ijs qui iam
viarum pertli quierem amabant,ibi cfedere. Ira ex vna gente du
` te. etat facile in 1:: peruenire, qud is locus rremulis paludibus
impetuius erat.Vetunramen eis in locis inaccellibilibus 86 voces armentor exau
diri, 86 humana deptehendi velligia, cmeantium attellarione feruntur. ver 20
pats Gothori'i qua: apud regem Filimer emenfo amne rranfpolita ell,optatum po
? rita folum,ad genteni Spalotum penicnit:conlerro(1;prlio viloriam n dillicul
2:1322," tet allequitur. Exinde iam omnium vielores, ad longinqua Scythise Pontico mari
(. vicina ptoperant.Hc prima illis fedes memorandarinde gentis iam nomen incla
ruit.Ea vielotia diu in genre ptifcis carminibus (de more) colebarur, quod vn (te
lle Cornelio Tacito)in omni gente Getmanor memorandum genus ell.Accedit
Ablabius Gorhus,in Romanum qu; fenatum perueniens. Idem Saxo Sialandicus
contellatur,magnam le pattern veteris hillotiae,ex carminibus quae in memoriam
heroum cancbantut,collegille. Liber hoc loco Herodoti',hilloriarum partis,relli
monium Scythis introducere. Is enim Mallagetas alletit Scythas fcdibus expu ,C
lille:86 illos profeelos in Cimmeriam,pepulille habitatotesfedesq; renuille.Com
memorat quidem Ptolemxus , Mallagetas in mediterraneis , regione Scy
. tharum,confedille. Sunt ramen hodie Mallaget in Sarmaria,in medijs Letuanis.
(worum regionem Gothi trfeuntes in Orientem, vallalle videti polliint,vt inde
Cimmerios Jppellerent.Iam enim S appellati cperunr Gorhi,genetali pro
uincize nomine,pollqu in regione Scythica fedes delixerunt:pullis quidem Cim
merijs,ibi Scytlias (lic enim iam dici potetant Gothi) cfedille. Nec ramen quieuit
gens bello nata,qu minus mediam regionem ttanfetes, ad mate qu; Ponticum.
eruenerunt. idem Hetodotus non racer. Nam non ctenti expulille Cim
merios ledibus fuis,lecutos quoq; perhibet excedentes. Scd tum Gothos aberraffe 4o
via, ud Cimmerij linillti'i caperent irer:illi dextrum euntes,in latcraTauti mon
ris ad qu; peruenerunt. Sed qudiu rex illis fuit Filimet, in Cimmeria per
manferelnde digrelli,retro abierunt in Myliam Thraciamq; :86 vicina im
pleuete Daciam,ad Danubi,qu monribus in coronae fpeciem cingitur.In lufpi
cionem venio , Daciam illam ripenfem nomen ex Gothor focijs ttaxille. Credi-l
derim,in emigratione Gothor Danos le mifcuille migrantibus : quo modo Nor.
mannis multis pll feculis,jdem ( Dani in contuberni contulctunt,quum litto
ra Francia: primm popularentur,inde habitatent. @od in Noruagia dicemus.
C A r. 5. M ver in has regiones trfillent,iam lepolitis nationibus,in Myfia Tlira.
xa'. ciaq; Gotlii,_86 in Dacia Dani cfederunt, inuerlis paulilper nominibus :vt ex Go go
this Getz illi,86 illi Danis Daci lint deinceps vocitati. Hzc certa magis cietlu
ta,qu probato autore fufcepi.Nam 86 Strabo inter Grzcos,tum coorta illa limilia.
nomina atbitrarut ex captiuis,vr venundati gentilia nomina feruatt , 86 alij Get,
alij Dani,al etiam Syri lint appellati. Per que rpora,non fatis in h_illoria dillinla,
magnos Getz(qui 86 Gothi) reges habuete,prudtia,fortitudine, 86 religione (qua
(um
 stci 1.1.1. - 107
tum poterant)inlignes. Memorant Salmaxorem,quem mirx philol'ophiae incre
dibilisq; eruditionis fuille tellantur. Sed ante illum fuille Zeuten, non vulgaris la
pientiae virum.Plc etiam Dicinxumzquo tempore Sylla Romanarum rerum po
titus . 11111111 extitille Comolicum,qui 8: &: pontifex genti fuillet. nar
tum ver fuilfe Salmoxen.Sed hc per anticipationem de longe futuris (ecu
lis dia lint.Caeterm nulla illis tate defuille fert,qui etiam fapientia Geras eru-
dirent:& omnibus Barbaris Gothi lapientiores extitille perliibtur,Grcisq;
pen limiles: vt refert Dio, qui hillorias annalesq; eorum erco 1 compoluir. ;
(11 dicit Tarabulleos , deinde Pelleatos , vocitall'eeos qui inter ipfos gene- if,.
'l 1011 extabant quibus reges 8e cerdotes libi cooptabant. Adc autem laudati
fuere Get,vt Martem,quem deum belli putauit antiquitas, apud le dicerent pro
genitum.%1od inlignis poeta non ignorabat,dum diceret: Gradiuffmggparrem, Ge
; /; Gothi {emper alperrima placauere cultura,morte lei
licet captiuorum , opinantes bellorum prxlidem apte humano fanguine placari.
Sed reuertamur ad narrationis ordinem quem inllitimus.
v v M adhuc Gothi ad Marotidas paludes habitarent,tegemq; (ux gentisTa- C A P. 6 .
naulim haberent,Vexores rex /Egyptimationum Omnium vior,bellum Gothis,
tum Scytharum nomine vocatis, intulit. Tempus hoc etat quo Allyrijs Sofarinus,
Sicyonijs Inachus rex ellet, cent quinquaginta annis emigrationem.
a. 0 1111111 ergo Vexores rex legatos,qui hoftibus parendi legem dicert.Sed Gothi iam
ant regis nitimis certiores fatilegats refpondcnt,tam opulti po
puli ducem ftolid aduerfus inopes occupalle bellum,quod magis domi lua: ierit
illi timendum,qud belli certamen anceps,prmia vitori nulla,damna lint ma
nifella. Igitur n expeaturos vt ad le veniatur, quum tanto in 110 plura lint>
concupilcendazled vltro prodituros obuiam. Nec dito res morata. @os qu tan- ;
ta celcritate venire rex didicillet,in fugam vertitur : Se exercitu cum omni appara- :ffff/M
. . ~ . . an'
111 belli relilo , in regnum trepidus le recepit. Gothos ab Egypto paludes prohi- mm, 7M:
buere.Exinde reuerli, Aam perdomitam veCtigalem fecere,modico tributo ma- Y
gis in titulum imperij,qum in vitorix praemium impolito.Qt1_indecirn annis pa-
30 11210111,1 Hagitatione reuocantut per legatos,denunciantium,
ni redeant,fobolem ex finitimis le quzlituras, nec palluras, vt in pofleritatem Go
thorurn gens perfminas intercidat.Prima cum .lgyptijs pugna apud Phafidem
prouinciam,qux .i ilumine nomen habuit,erat. Vnde toto nunc orbe diuit men
115 1111 luxurix irritament phades aues aduolaucrunt. Tanaufis ergo Go
thorum rex, quum frnum domit Alix impolliillet, exigendi tributi potellatem
amico,Medor regi Sorim,permilit:ipfe contentus gloriz prmio, auri 81 argenti
contem ptum prx le ferebat. Sed etant in exercitu eius,qui pulchritudine Ax ca
pti,manere ibi peroptarent,rege permittente. Quim Pomp.Trogus teflzis )- -1
thicum deinde regnum fundauere: gens origine Gothica, patriam virtutem refe- "3" "
4o rens Romano lemper aduerlata imperio : vnde eti hodie Scythica lingua Parthi
fugaces dicuntur, (lic enim ex interpretatione verbum 1011211) e,qud patriam fu
gerinY,aut qud in fuga magis lint timendi,tum maxime lagittis infelli inlequenti
~ bus.Mortuo deinde Tanauli,qui tantam gloriam comparauit,diuinos illi honores
contuleruntc inter heroas, im etiam numina coluerunt. cuius excellum,
uum luccellbr exercitum foris haberet , armata omni lua iuuentute, domi
indefenfus agebat. Gens non longinqua,concepto in Gothos odio,(ciens omnem
iuuentutem loris militare, 111610 agmine prouinciam defenforibus vacuam reban-
tur inuifere,prdam inde relaturi. Sed Gothorum fminyiris ablentibus, non
palla: habeti contemptui, (efe perarmant : Se qud viros fortillimos haberent, eo- ,
j o rum exemplo dolae hoflibus obuiam pergunt:conl`ertoq; praelio vertr in igam.
ux res etiam in eo [exu gloriam peperit , pratlulitq; ventura! Amazonum ex ea
dern claritudiniluartun initium tali occalione prolicifcitur.
Iv s 1 N v s Pompei) Trogi abbreuiator, nulla Gothorum exprellionefed gc- l 7
nerali Scytharum appellatione ctentus,qud Gothorum gens iam diu in Scythi
co 1010 manlitabat, narrar Amazonum originem. @ein lecutusfPaulus Orolius,
u .

l.
 s ' ALBENKRANTZII
quum 'deScytharum fminis {ermonem(quem repetemus) texulfer,Gothorum
muni fubinfert mention,oll:endere vols qua de radice procellcrinr. Sed Iotdanes Ra
uennas archiepifcopus,Dionem fecutus Grarc,85 Ablabium fenarorem, profelfa
voce tellatur,Gorhos ftiille,quorum origine prodierint Amazones. Res aut ralis
ab Iullino 85 Otofio memoratur. Duo regij iuuenes,Plinos 85 Scholopirius, Go
tliis per fationem oprimatum domo pulli, ingentem iuuentutetn fecum rraxere:
85 in Cappado riat Pontic ora,iuxta fluuiumThermodont conlidcntes,campos
ibi Temifyrios libi fubiecerezvbi proxima quq; qui populantut,con fpiratione li
.'nitimor per inlidias trucidantur. Horum vxores exilio ac viduitare alllicltferma
lilitipferenesq; liios,fubmouentes qui occurrerant primo, mox infercntes bella, IO
defendunt. Nubendi quoq; finirimis animum ainifere,feruitiirem, non matrimo
nium appellanres. Singulate omnium feculorum exemplum! Auxete rempublic
line vitis: iam etiam cum contemptu viror le tuenrur: 86 ne infliciores alix alijs
viderentur,viros qui domi remanleranr,inretlciunt, prfertim vr ex fimili condi
rione par omnibus animus ellet,vltionem quoq; caiforurn coniugum excidio lini
.amum ztimorr'i confequunrur.Tunc pace armis qufira,verit ne prole rarefcenre delice
9"5 rent,cxternos concubitus vicinar gentium ineunt,fa&is nundinis femel in anno, '
darten/15m'
- ita,vr eadem die, anno reuoluro, reuertentes in idipfum, quicquid mafculini fexus
PWN edidilfent,patribus reddidilfent: quicquid fminei,matres ad arma bellica erudi-
renr.Neq, enim virgnes earum ad penfa fufum rorabant, fed equis 85 armis ac ve 2.0v
nationibus tempora retebt. Sunt qui dicant qud ediris maribus, nouercali odio,
iufantis miferdi fara rumperent,ita vt apud eos derellabile foret mafcul puerpe
rium , quod in omni reliqua gente folet elle votiuum. @a illar crudeliras maxi
mum terrorem vicinis gtibus ingerebat.Nam qua: rogo ell`et capro,vbi nefas
habebarur ignofcere etiam lilio .>Puellis autem dexttas mammas inutebanr,ne ia
: -111216105 inipcdirentur. Vnde85 nomen acccperunt,vt Amazones, hoc li-
ne mamma dicercnrur. Scio nonnullos ilta leutosfufpicati ne Gorhis ea res affi
a videatur,qud Iu llinus 85 Orofius ea de Scythis,nulla Gorliotum faa inrio
ne,cmemorenr.Sed ego in omni ea relatione in autores teijcio,Iordanem,
; Dionem arq; Ablabium. Vtinamq; nobis 1 1. 1111 fenatorislibriadellent, quos le 30
1:;llffff" lordanes curlim lctftitalle, 85 inde quae fcriberet, memotiter tenuille cmemorat.
' Certiota cuncla teneremtis,frpro rei magnitudine fcribendi rempotaq; delignan
di,Iotdanes diligentiam adhibuilfet. Sed ramen tempori tario confenrit narratio
ni. Nam iuxta liipputationem Eulebij , Gothi apud Cimmerios liabirabanr,
quando egrellls de Scytliiaiuuenibus, in Ponto ad lluuium Thermodont, Ama
zonum origo cuutis memoratur.Nec dillntit locorum emorario,quando
'exulant fuga Cimmerio in Pont (hoc Cappadocia) verilimilis perhibetur.
C A . 8. F 0E M i N fr vbi vitilem vigorem indiierunt , duas ex ( numero reginas crea
D 4'4- uere,vt 85 domi 85 foris res llrenu adminiltrarenrur. Lampedof Matpelia dicte
fl
m I , funt. altera domelricis rebus ordindis ac defenlandis prfuit :altera fo 40
69 - renfcm militiam adminillrabat.Marpelia ea fuir. Qi/ae foeminari'i agmine fumpto
nouum genus militi inibar , nouumq; 85 ant inaudir agmen deduxit in Alam.
Diuerfasq; genres bello exuperans , aliasq; bello concilians , ad Caucalim mon
rem peruenit. Ibiq; aliquantum temporis demorara, nomen loco reliquit,vt dica
tur rupes Marpella: cuius in Carmine fuo meminit poerarum maximus , }
/[/ caureslnde egrellie Otalem lluuium tranliei'unr,ac Ar
meniain, Syriam, Ciliciam, 85 Galatiam Pilidiamq; , niulraq; alia Alix loca occu
paucrunt. Ibiq; diutius dominantes , Epliefum 85 alias ciuitates locaq; conditie
runt,fuoq; nomini dedicauerunt.Templumq; Dianae, roto orbe diu celeberrim,
ob venandi fagirrandiq; lludium (quibus arri bus fe rradiderant) mira pulchrirudi 5e
ne apud Epheliun condiderunt. @at res erli mulrorum fubnixalir tellimonijs,de
virtute Amazonuni,non ramen carer exemplis. Nam long pollcriotibus feculis,
/ sa. in genre Boliemica inuent funr puell,que omne maris genus pero!t,imperz`um
""" per annos feprem renuere,prazlijs interrir,armis exercira: : omnia vitorum agmi.
na quae obuia fuere, pet apertam vim prollrauete. Ad exrremum dolo fupcratx,
magis
 SVE'CI^JE LIB.,I.';'. iop..
magis quam viz feruntur. Teliis /Eneas Syluius in liftoria Bohemica,~
86 nos in noltraVandalia retexemus.
A D Amazonesreuertamur,qu Alix tegnum diu renuerunt.Magna pars fue C A ;
minei exereirus onula praadis,in lua loca remitrirur: reliqua cum regina Marpefia
ad tuendurn Alix imperium confedir. Adunati aliqudo Barbari, quum 86 pudor
86 virtus mixta Rimularentfmineis parere imperijs detrel'ant : cfertoq; praalio
Marpeliam reginam fortiter prlianrem edunt,non incruenta voriaSuccedit
illi Oritliia lilia, quam alij Sinopem voeant, qua: lingular vrturis bellica: gloriam .
perpetua virginirare cumulauir.I-Iuius virtute tantum additum fam 85glorix A- /
l mazonibus eligvt Herculirex, cui duodecim liipendia debebat, qualiimpollbilc
imperauerir,vr arma reginx Amazonum alferrerlgitur e proferus nauibus lon- 'afn'.
gis nouem,comit_ante principum erci iuuentute,inopinantes aggrediturDua:
ex quatuor tunclorores Amazonum regna rraabanr, Antiope 85 Orithia, quar
Orithia foris bellum gerebat. Igitur quum Hercules litror Amazonum applicuill
fet,infrequens multitudo cum Antiope regina nihil holtile metuenre crat.
elfet elhvr : repentino turnultu excitatz, arma fumerent, faeilemq; vicio
riam liollibus datent. Multa: iraq; cf captafq; : in his duaz Antiopes capta:
res,Menalippe ab Hercule,Hippolyte Thefeo.Sed Tliefeus obtenram in prmi
capriuam,edem in marrimonium allumir, ex ; ea genuit Hippolytum. Hercules
l 0 poli vioriam Menalippen captiuam forori re didir, 86 preci arma regin acco
pit,atq; ita imperio funius ad regem reuertitur. At Orithia vbi bellum
l`orori`bus illarum,85 raptorem elle Atlienienlium principem, hortarur comites n
vltionemfruliraq; Ponti linum 85Aliam domitam elle contendit,li Grecor non
tam bellis quam rapinis pateanr. Auxilium deindea Sigillo Gorhorurn rege petit:
genus fe Gothorum elle : cladem virorum,neceflitarem armorum,belli cau las of
tendit : allecutas fe virtute, ne fegniores fminas qum viros Gotlii l-iabere virle- .
rentur. Motus ille domeliiea gloria,mittir cum ingenti cxerciru lilium Penexago- www
ram in auxilium.Sed anre prarlium dillenlione orta,ab auxilijs defert, bello ab ''
thenienlibus fuperantur. Receptacula ramen habuere fociorum,quor au` l
go Xilijs inraaf: ab alijs gentibus, in regnum reuertuntur. _
P s Orirhiam Penrhefilaea regno potita eli, cuius Troiano bello inter fortif- A .
limos viros, qu auxilium aduerfus Graecos ferret, magna virrutis documenta ex- /
tirere. Interfeta dem Penrlielila, exerciruq; eius abl'umpto,paucae quz reman- 2:23:
ferant , gr fc aduerfus finitimos defendenres,qu; ad tempora Alexandri Magni nul/u
duraucrunrJ-larum Minitliiafiue Calellris, regina,concubitu Alexandri Magni, 9W"
\

per dies X I I 1 I. ad fobolem ex ea generandam obtento , reuerfa in regnum , breui '

ll: tempore,cum omni Amazon nomine intercidit. Hzc autem de Amazoni
bus liuicliillorize fubinrulimus, vt has quoq; de lirpe Gotliorum defc'dilfc mon
ftraremus. Dion hiltoreus, 86 antiquitarum Gothicarum diligentillimus inquili
40 tor,qui operi (uo Getie dedit titulum , regem illis poll multa tempora liaille com
meniorat Telephum,llerculis lilium,procerum quidem corpore, fed magis virili mfp/g
vigore terribilem,qui paterna foi'ritudinem proprijs quabar virruribus. Regna~
uit is in Mylia,iam Gothis ex Cimmerijs regionibus retro abeuntibus. Sed quo re- .
ge , quve tempore, Iordancs non tradir : ante ramen Troiani belli tempora fuille
compcrrum liabemus. Sed mirabitur forralle quilpiam,qud gens ferox alienge
nam palla lit regemFaeil autem admiratio conquielcet,li cuius viri lilium admi.
ferint inruebere. Nam l-lerculis nomen in omni gente rum magnum fuir,vt faeil
lilio fulfragetur apud Getas,vt regnare illum fibi tanti viri lilium parianrur,pra'ler
tim ex Auge Gotliica nati'i mulierc. Is ergo coniugio fororis Priami fociarus, bello
jo interfuit illi famoliliimo,quod Greci Troix intuleruntzTellandr Grecia: ducem
interemitz85 dum Ajac infelius inuaditVlyll`emq; rfequitur, equo cadte fub
labitur : Acliillisq; iaculo foemine fauciatus, diu medri nequiuit. ercos ramen,
quamuis fraiis ellet viribus,ea parte quam defendit,perturbauit.Tclepliodeliin
o, Eurypliilus luceellir lilius, ex Priami Pliiygum regis germana progenitus, qui
/ ferunt) amorem, bello inrerelle Troiano propefrangvt auunculo
J
`
 l'rol 'LBEPM KRANTZ
( ihflicibus aufpicijs'p'ug'nans , intcrcmptus efr.
' H c primaGothorum cxcurfione cmcmorarajn Sucdiamdioc eil patriu'm
Gotho'r regnum) reucrtamur,reccnfcntcs qua: de hoc populo vctuillima tene
mus. Equidem ad omniurn gentium primam originemrecurrere quis Ab
ca memoria fumend elt-dicendi principium,quz vel in carminibus memorrur,
vel prima in literas relata ell: : ququatn in ca gente non vulgaris amor perennis fa#
- mx deprdarur.Nam apud Belekingiam (pars ca Sucdi cihvt in pracfatione opel
'iV/f ris fui autor Saxo Sialandicus) apra meantibus rupes, mirandis literar noris in
terllinvl'a con(picitur.'EquidE meridiano mari in defertaWcrundi,petrofa por~
rigitur {emitazquam binz linex , exiguo diferetae fpacio , protrais in longum du Io'
ibus ampletunturlnte'rquas medium loco planumfais ad legendum figuris,
vndiq; (ecus exaratum oenditur. @od licet ade (itu inatquale exiatyt mod
montium alta prof'cindat,rnod vallium ima praztereatxodem ramen tenore lire
rarum veltigia {eruare dignofcitur. (: figniicationem rex Waldemarus,diui
Kanuti filius,admirationis caufa cognofcere cupiens, miiitqui rupem permetes,
parcmium illic-charcrum {eriem curiofori indagatione colligerent,ac polimo
dum virgulis quibufdam [ub ijfdem formarum apicibus adnotarcnt. ideoni~
hil cx eis interpreramenti comprendere poruerunt,qud ipfa claturz concauitas
partim cno interlita , partim cmeantium adefa veigijs , figuratz protraionis
ipeciem obtriro calle confudcrat. Vnde confpicuum cihetiam petrin {oliditatis 20
ruinas diutino madore complutas , aut {ordium colluu-ione , aut irrigua nimbor
{ .$ 8: mirum pofis iudium in gente fuitgdum patria lin
f:'"l gua heroum prclaras res gefas ita canerent , vt parirer Y obltarent lepore au
dientesmul docerent antiquiratum prelara faeinora. Sed iam andquillmo
rum in ca gente eitorum memoriam repetentes, narrandi ordinem carpamus.
A p_ fz, /E inc longiflma,&(vt cieura ferr) ante Roma conditam,quum
/16" apud Danos rcgn reneret Gram , inlgni fortitudinc prasclitus rex,ordine quintus
"'f' 6' Dan,regni Dani andatore,apud Sucones (nam icl tum Gram,qu nunc Sueca
dicitur,crebrius erat nomen) Sichtrugus rer potiebatur. Is habebat filiam eximia':
pulchritudinis, quam cuidam remotioris gentis principi pater defponderat. Non 50
fulit Gram Dania.` rex iniutiam (ui contemptus, qud vicino negatam,longinquo
filiam eius deftinabat. Iraq; rapt parans, (qui ea rempeate clarum militia: gen-us
in ea gente reputabatur, fi nobiles virgines raptu (ociarent cciliarentq; matri
monio)armato milite cceflit in Sueciam.Et propinquans regi,tempus clam ob
fcruabat,quo puella vel apricdi vel lauandi gratia ad amnem egrcderetur,vt ant
tentamentis prxparat, tum non repugnantcm abducerct. Amatoria Carmina per
idoneas perfonas {ubmiftz adiunxit pro regia fortuna non indecora munera.Puel
la vicilm referibebat,mnlta rege fcifcitatamobilitatem eneris fui elferebat.
we memoratus Saxo Grmaticus n iniueunda Latin red ebat Adonioverfu,
... Gro 1i/finanzen : fopizter extat 4o
Sanguineflgemlgidu: Arm.
Tu quoque qus, aut/21m: funde,
Promito nobis.
.sg/mm Vbi mutuis ita 'carminibus aliqudiu certatum eit,ip(`c porem Daniae rcx pro#
pinquans per oconemvirgini,dcua&is armis iuuenili decore refinlenduit :' au~
- r'eaq; promens donana,no iniutam aut repugntem in fuum pellexit amorem:
" titusq; votis voltem abduxit. Pater puella: Sichtrugusueciz rex,iniuriam gene
ris (ui vlturus ad arma conuolauit. Magnum vtrinq; momentum erar belli geren
imam raptor fecum reputans iniuriam quam irrogabar,totis (e regni viribus tueri
parabat , qud [citer Suecia: regem ducere non leucm iniuriam {tuprat abdu; {
he fililgitur quumfc Sichtrugus armis Se exercitibus cparandis rotum {
deret,nulla ramen illi maior erat belli liducia,qum qud le ferro inlup'erabil -
derer. Sic enim illi perfuafcrt oraculgqu in illa gente (ea prfertm serate) pluri..
valuerunt.Non latebat hoem hoftis cdcntia,qud dium fuorum rcl`pn
[is niterctur. Fraude ruerc meditatur,auro {uperaturus, quem ferro non poterat.
Igitur
 _ _ _svnemriai iff
I l'tur clauainuax Hcrculeo riru pugiles'gerebanr in prlia,aur_deauatain infu- _ 'fm _
't,vt pondercprualerer, proq; ferro auri nodos innexuit. Iraq; magnis vtrinque " Wd
animis,paribus odijs 'concurritur in praeliumit anceps du pugna.' Rex deindc c
gern qurit in acie,vbi manus conferunt. Da_ni rex recentibus 4es'rultan's viribus,
virum grau,clau fue:pdere preflt Sc extinxit: oraculum comprobans,'vt _`
nullo ferram'to rex Sue'ciz procumberet. Opprelo regenecdplenaDanis par- l
ra erat etat Gothia: przfetus Suar'inus,regi dignitati fecdu's,vr qu
nos duce , illi prarfet eo loco babuerinr. Nec Romanis e'a`dignitas incognita cib.
Diu enim {le Imperatoribus praefei prtorio proxir'n pur urz potclat habe
'I'O banr, prfei vrbis longe ducibus eminebat. Secltum (vt 'cere Cpi) qui in rc
gno Sueci prasfel'ur Gothi gerebat, extinlso rege, adminif'tandi regni partes
accepir, Dano obijciens. Piguit reg, qud poll regem vit, alius fe op
ponerer viori. Igitur exafperatus euocat hominem in duellferro litem cli'r'ime~
re,& vnius potius periculo captis , qum magnor exercituum fanguine rem fe
cernere medirarus.Non erat liberum euocaro pugnam detreareJ-Ia rum fuit ho.
minum exiltimatio,vt pro viro gerererur qui fortem pugna: recul'aretProcedunt
armati in pugnam,campus meratur in circo : rex duc profternit. Sed neq; fic ple
nam viroriam rex allequitur. Fratres etant {eptem prollrari ducis , qui (e lingulos `
obtulerunt duello.Regi ; creuerar animus ex gemina quam peregit viorim
2.0 Nam cedere nefcia virtus , ill in repetendam pugnam deuocauit. Iu'nirit f'rat'rem "
fratri : fuccedir proximus per pugn. Iniqu videri porerat vnum rotiesin yq
plures fatigari. At inuira virtus omnium per vices fratrum v'irfl'orem fe erexit, vbi 1110??? *1'*
omnes vno exitu Ftrauiroro agmine viror,additis oronis duellis,celebri vndiq; 2:7
fama extollitur. Sueci volentes,cum Gothis colla viftori fubrnittunt. Hc prima, .
quam fcript tenemus,Sueci gentis Danis fubarioreb'ris deindc viorijs va- '
riante fortuna penfata ePeGram exinde -(111013115 regnis prlider,Dani atq;
Suecied non diu Iletir eius ditionis integritas.Nam Suibdagerus Noruagi rex,
quum petitam Dani Hliam ad nuptias non impetraret , armis comparatis vi abdu
xir. Ea quidem magnatum vifa eft rum gloria,f nuptias armis conciliarentiVbi in
30 iuriarn pater vindicate contendir, magno pratlio _viftus rege Noruagi cadit.
S v 1 BD A v s inde Danici regis vitor, geminam ex illo tulit virori iure n P. i3@
coronam,vt priori Noruagi titulo, Daniam : Sueciam copularet,primus trium L
regnotum vnicus moderator.@od idem poll tot {ecula cernimus in ratc
contigiffe moderno regi, (poll: parentem paucofq; illius in regni przdecellbres) il- [
1&1 regi Ioanni. Ar rex ille, quum allduis coniugis (ua: lacrymis pulfaretur, In" '
alterum ex fratribus ciufdem auxilio reuocat, Danis: prxfecirfub tributo regna
rurum :alterum ver Haddingum, foris nlitantem,contempfit. Sed Haddingus
ie armis narus,quum per multa loca viroriam circumferret,ve`rfus in Suibclage
rum fororiirm quidemfed patris opprell'oremmauali prlio fudit exrinxir apud
4o Godlandiam: quod in Dania diximus. _ _ .
s M v N D v s Suibdageri filius, in Suecia arq;~ No'ru'agial 'parenti furro'ga- .2.14.
; 5:
tur. Nain Daniam Gorurinus Haddingi frater (vt diximus)teneba`t. Imminebar Dwi
autem vndiq; grauius Suibdageri Haddingus,vt paterna: ditionis Suecia: WN
regnum recuperarer : Hanundus fortiter tutatus defendit. Toris in
ruunt viribus. Erar Hanundo ilius Ericus,ia1n primis in annis dimics. um
ure pugn decus longius quam {aluti par erar,prouexit:nam incaurus pugni;` rni-~
[cens , Haddingi gladio cadit. Primitiae belli , 8c dura rudimenra. Pater vbi
cecidiffe lilium audiuir , nihil iam viuerediutius amans , nihil 3 vltione fui fangui
nis charius duxitzamens fertur in prliumEricus {olus liuserat in oculis : vn
5e Haddingum requirir,vnumilluminfeflis odijsinfequitur. Vbiofendittprlin
tem aggreditur: reietaq; parma,vtroq; capitulum verfat lacerto. Iter'ritus autem _ `
Haddingus venientem cxcipit. Nec dubia diu fortuna milcetur: iungit vifror filio ;
patrem.llle cadens,vi6toris pedem ira gladio Pcrinxit,vt in rcliquum tcmpus Had- ,
dingus femper claudicarer. Ita alterum debiliras,alrcrum vitae hnis excepit. Cor- ; ,
pus cius folenni funereelarum , apud foolam regijs procurarur exequijs. Cutus
iu)
 au ,ALBEK KRANTZII
eoniunx Gunnildame marito luperelfet, l'piritum libi ferro furptgvrumq; fato
infequi,qum vita deferere proptauit.I-Iuius quoq; corpus amici fepultur man
dantes,mariri eineribus coniunxetunr,dignam eius rumulo rati,cuius charitarem
vit praztulillet. lacet iraq, Gunnilda, aliquanr fpeciolius virum buli quam tori
iflfm focietate complexa. Indis hoc genus ferunt familiare, vt exmulris vxoribus , quae
:MZK: maritum plus amarit , viua illi contumuletur : arq; hinc certare terminas inuicem,
bdvfmvf- quzcnam marito defuno coniungarur.
C A P. 15. V F P o ,Hafmundi filius , gr Sueciam aduerfus Haddingum rutarur. @lippe
_ toties vitor infolelcebar, crefcebatq; quotidie 86 animis 86 viribus,vt dilicile fuc
amm rit ingruentem fuliinereltaque conferenda: in Suecia manus fiducia deliitutus,in IO
zal?" Daniam traiecit excrcitum,hol`tilq; lares incellere,qum proprios tueri, facilius
ff/ima,..- duxit,opportunum prop ullandarum iniuriarum genus cxiltimans,quod ab holle
Jiffxff patereturinferre. Ita Danis ad propria defenfanda redire compullis, falurernq; pa
' : cxterarum rerum dominio prferentibus , domelicum folum hollzilibus ar
mis vacuefarum reperijt. Sie comparatum , lic plerunque vfu compertum,vt
flicius in alieno quam in fuo depugnerur. Qud li res explis cgeat, Scipio Han
nibalem per annos fedecim Italiaeincumbentem , & 86 Romanis du
cibus in Italia non fulltinendum , reuocatum in Africam in patrio 1 vicit. Non
dillimilem cuentum fuarum rerum Vlfo perlcnlit. Haddingum Danorum
regem,qucm in fuaSuecia nec vincere potuit,nec fullinere:dum grauisipfe Danis 2.0
incumberet,abllra&um fuis vifceribus,domeliica tueri coegit. Sed hyemauit qui
dem in regno fuo Haddingps : cterm adfpirante verno tempore, exercitum re
nouatum traiecit in Sueciam : expertus 86 ipfe foelicius aliena inuadere , quam fua
rueri. Tantaq; pertinacia Succi regnum infellauit,vtlullrum ibi bello confumo
ret vniucrfum. Nec defuit fooni defenlio,hol`tcm inedia magis quam armis do
mituro. Nam Dani ad illam comeatuum penuriam deduti liint,vt prirnm fun
gis fylueftribus perrolis vitam full-inerent :inde equorum canumq; carnes in deli
famf. cijs habuere. Cocgitq; fames obfellos in montibus ad nefas , ad extremum hu
manis carnibus non fatis abllinerenr. res Danorum regem adegit pugnar
tem quacunq; conditione pertentare. Non exeunte autem in pugnam holle, qui 3o
fame dimicabat , nourna eruptio intentara. At ibi 11$ obijcere conatus,
prazlium aggreditur: fortiterq; dimicantibus vtrifq;,duo fenes caluitio inlignes,di
uerfas acies adiuuare vili . Equidem antiquitas eius gentis multis maleficijs 86
hngt: dmoniacis commercijs inuigilabat. Sed dum Haddingus cellit,multifcl; amillis
f? vix faluus ipfe cum paucis peruenir in Hellingiam. Deinde quum cerneret VEO,
, dal@ Suecia: arq; Noruagiae rex , lortiorem elle Haddingum qum qui facil armis vin
"" cererur , alia illum aggrelfus via: nam per colloquij lmulationem euocarum
cogitauit opprimere. Credidit Haddingus,venitq; in locum conlitutum. Vbi fe
inlidi apemerqcautior erat ad euitandum,qum holiis ad fallendum: amillis fo
cijs,vix ipfe faluus elfugir. Renouato rurfus bello,poenas deditfoo fraudis inten 4e
tara: , opprelfus in prlio. '
A P.16. H v N D r N v s Vlfouis lilius,vi&oris Haddingi deber amicitiz, qud
3:29:21 tris mortem regnarir in Suecia. Qiippe viori iure regnum viori proueniens,
www ille permilit legitimo fuccelfori , vt ramen penderet Daniar regno tributa. Tantaq;
4- regibus dcinceps incellit familiaritas , vt memorabili exemplo, vicini reges non
folm in pace,fed 86incredibili amicitia regnauere. Fecir ea regum concordia,vt
nihil memorabile remporahuius regis habeant. Virtus enim non exercita malis,
quomodo potell inclarcfcere?Nec ramen laude carer togata tranquillitas,qud 86
pacis fua lint ofiicia,legibus patriam imbuere,claul`tra regni lirmare,arces munite,
Danis 86in rranquillitareprouidentiam facere venturorum aliquando malorum. Hac
l' f' 9' temporis pace currente, quum Haddingus Dani rex domefticis malis laborarer, 5,
iniuriaq; atque inlidijs generi interceptus cortuilfet , falfus de interitu regis
rumor extitit,peruenitq; ad Sueci regem, iullis de caufis illi amicillimum. Indo
lens ille amici infortunio, de more gentis, illi inliituit parenrare : euocarilq; proce
ribus , in media regia dolium recens cerealis liquoris iuliit collocati. Ipl`e rex pin
t b
cer
 SVECIA?J LIB. I. -
cernar ollicio poeula circumferens,pietatis initiilletium implete putabarur. Pro
cellir res in mulram notemlbrietas vbi regem perualir,doliumq; de more circ- ;
filircr , grauatum caput prpondetans regem fubuettir , iniecitq; dolio femipleno. ";
Ibi iam quali manibus cunlorum vinelis,rex in fuot medio ridicula morte met- riff.. mm:
gitur lullocatus :86 dum fil amici necem ollicio pietaris prolequitur, inciditiple
vetam in mortem. vbi Haddingus Danite t,intelleelo qud
fuar mortis occalione contla ad interitum ille verum peruenillet , noluit amico
fuperuiueteednadum inform/'5 mze ab altafeq; llrangulat manu fua.Ita
vir bello fottiilimus non virili morte concellit in fara.Hic ell duorum regurn ami
cilli morum exitus perquam ridiculiis.
R N 1: 5 Hundingi ex primo matrimonio lilius , mirabili iaelarione for- C A n.17.
tun totarus , ad Succise ramen regnum peruenir. Nam pater Hundingus gemi
coniuge fullulir fobolem, Regnerum arq; Toraldum, marre partiti
lorum vel vita funcla,vei alias eieela,aireram libi matrimonio fociauit. Qta/e dum /
nouercali odio ferretur in priuignos , non ramen potuir rege fuperllite exercete{52:33:
(11. cogirabat: vbi ilieinterijt, mox patuuios aula proturbauit. Animos illi affe-
tebat doris magnitudo parircr 86 cognationis multa potentia. ramen
: quos odio perfequebatur, curauere regij languinis proceres. Ablegauir pue
tos iila in tet pallores longinquiotes,vr rurali operi infetuientes,ionge ab aulicis re
z. bus detinctentut.Competir Danici regni nobilis puella adoiefcentum cafus,86 in
doluit. Comparatifq; tanti itinetis cum comitatu comeatibus , :: quo
patuulos audictar exulare. Suantiita illinomen etat, pattern habuit Haddinvum,
parutilorum patenti (vt diximus) amicillimum. Peruenir muito iabote in locum,
v bi regios pueros rullico minillerio deprehendit obligatos. Sifcitara primm qui
86 vnde client , quum adoiefcentes fufpicarentut inlidias elle nouercales , qu ab'
auiica 86 tanti apparatus foemina tenderentut , fubrimide refpondenr. Seruilis fu
mus,inquiunt, conditionis pueti, huc loci peruenimus , regiam itam cxpauefcen
` tesQud pecotum conllituti cullodes,dum (pro tate)ludis plus quam ollicio di
ligentius incumbimus , etranria in diuetfum abiere pecora: nec quazritantes vila
3 confpeximus velligia. Qiocirca catenas 86 verbera refugientes , in hunc lecelli
mais locum,ab ira lazuientium quam remotillimum. Loquentis ora atque oculos
nella adnorans confpicatur. Nihil, inquiens , in amborum vuitu feruile renitet:
regale (chema vndecunq; natis inlidet.Conuetfa in natu maioreszic ergo iuue
nis,ait,quis te huc loci furor,qtiz caufa detrulitSi liberum ell,inquit,fateti,nouer
cale mihi odium prx llitit, vt conditionis vita. paulifper oblirus, feruilem conditio
nem prrendam fecurirati. At illa :Timor omnis ablillat. S cio,ait,genus vellrum,
( conditionem. ego rui caufa, fottem ruam frattifq; miferata hue me contu
ii. Accipc gladium iniurite vltorem,86 virum te manu memineris : : reduelionis
ptmium non aliud pacifcot , quam legtimas nuptias. fata enfem porrigit.
- 4o Mutaro fei'uili habitu in tegium appararum , armis ac familia iuuencm inllruxit.
Progrclliis inde Regnerus , paternos quos ille nouit , interpellat amicos : auflufq;
crind breui multis vitibus , paternam ditionem extinela nouetcarecuperauit. ifr';ff:';:
Puella: regalis benelicio rex faelus , nuptias regio luxu compleuir. @9d depala : :
ell puella ab exule,a bon lidei rege accepit cumular,pr:emium videlicet niiptia- :
rum,lilium ptocteans Horbrodum,paretni regni liiccclforem. Traquillitatcm t- c
potum promeruit,vir ( conrentus impetio,quod iullitia zequabilitareq; tegebat.
Etant ramen qui illum apud Frotonem leuitum fuum, Danise regem , proditionis
fai( arguerenr.Qiam rem calumnia indi1&u5,vlmtus fcrro,dum bellum intentar
Suecia: Froto: armorum pdete ac militari iabote per llum fatigarus, morbo
5 o- rtalo non diu pei'iit,poenas perfolu's tam facilis in fororium erudeiitatis. Re
gnerus autem , quum diu foelicitet regnaller ,in pace quieuit . Suanuita coniunx
pauco tempore , morbo ex moelliria contraelo, decidir, fato virum infequura ,
a quo vita dillrahi palla non fuit. Fieri namque folet , vt quidam ob eximiam cha
ritarem, quam viuis impenderant, etiam vita excedentes , vel comitentur, aut lla
timfubfequantur.
 214 ALBER. KRANTZII
CAP. 18. R D V s lilius,Suecia: regnum legitima'fufcepit fuccellione, flix, fi
521 ditione ctentus permanfiller. Nam dum imperium, quod legitimo iure tenebat,
c- amplificare contendit, etiam id quod line inuidia tenebat, pariter cum vita amilit.
f(- if Sed 11 . Arma primm intulit Orienti:Sembos,Elones Rullofq; in (ua
iura coegit,vt {oluris Suecia: regno cenlibus atque tributis, iulla facerent, dirlo pa-
rentes. @ res quum illi fliciter cellillet,arma vertit in Daniarn non {atis fli-
Citer : initi quidem prolpera. Nam Roe Dani regem magno exercitu obuianx
"ml" 5 5' prodeuntem,manu conlerta,duro prlio vitlum extinxit. Sed Helgo regis occili
ermanus,exetcitum reparauit,ea vfus prouidcntia,vt lilium,qucrn vnicum tene
bat,regno {eruaret,li quid libi humanitus accidillet: amicis com mendatumlong I
{epoluiro ne vllo ad illum pasito Sueci pertingerent. Letricaarx erat regni munitill
lima , cui lilium credidit exiturus in prarlium. Prius ramen pracfidesSuecos, quos
vitflor Hotbrodus regno Dani conllituerat,tacit fublegit atq; {ubuertitlnde to
tis viribus ducens in hoftem,nauali illum praelio vicit,atq; occidit. Nec contentus
237,1,sz vittoria atque imperio in Sueciam prolato,etiam contumelia gentem aliceinedita
er lege , vt iniuria aut vulnus aut casdes in virum Suecum, non legitima latisfatione,
1:73 (ed longel infra illam penfaretur , llimationem hominum vililicans Danor col
? 1 latione. Qta: vetus regnor contenu'o qu'; ad nos perdurauit, vt regnicolae altrin
(ecus inuicem fe nobiliores elle contendant. Scd tunc Suecia iterum Danica: co
rona patuit. 2.0
CA P. 19. t s L v s atq; I-lotherus, Hotbrodililij, lub tributo Danorum regi penlitan
a do , paternam ditioncm Suecix (ulcipiunt , quibus viuens pater Gewarum quen
, dam,cgregijs libi meritis deuinturn,pclagogum adlciuit. @umque Succia, vt
diximus, Danis pareret, Atillus maior natu Hotbrodi lilius, patern necis opprell
l'quc patri iniuriam tacito voluens in pelore , egit per inteinuncios 8: amicos,
vt relilarn Helgonis Dani regisvxorem accipetet, perinde Danorum quafdam
vites aut cette animos libi conciliaturus. Procedunt nupti.Vrla regina (hoc enim
ei nomen iit) noui mariti mores , ob ingnem auaritiam , qu illum totum obl`e
derat, corpit exolos habere, filioq; Rolfcni, Dani regi, per nuncios inlinuat,Sue
ciam aduolct, omnibus thefauris vitrici locupletandus. Paruit ailolefcens vocanti 3
matrilgnota velle venit in regiam,ne matti notus.Interpellat regin,vt prandium
inllrui iubeat famelcenti : illa ab rege pollulandum relpondit,ignorans cui loquc
retur.Dil`cill`am ex parte vellem,reginae manibus pollulat refarciri: puellare ac an
cillare opus fore relpondit, mirata qud peregrinusadolelcens tam familiaria
regina polceret oblequia. Tum ille, Duram,inquit, cditionem experior,quando
. x. f. . nec mater lilio prandium,nec germana fratri commodat acum. Erat(quodin Da
nia ollen dimus) Rolfo monllrofo partu editus ex patre c filia,ignortibus {angui
nis vinculum,dum cfociarent torum. Intuita iuuenem mulier,lili agnouit, am
plcxaturq3.Tum in clpelum regis Atilli produtus, matri iubetur regina: allide
Are atl mcnlamlbi vario fermone peraoyenit in medium qu Rolfoni potillima 4
virtus videretur.Patienti relpondit cuntis prazftare. Atillus vicillim rogatus qua:
libi potillimm probanda haberetur: ille liberalitatem prferebat verbo. Scie
bant vniuerli contra mores t animum fuille locutum. Iudicia ab omnibus qui all
lidebant, probandamm fententiarum depolcuntur. Rolfo nudatum corpus ma
gno,qui erat in medio, rogo admouit , lolo clypeo pattern , qua: magis torreretut',
inumbrans.@umq; omnium admiratione lltaret immobilis vir inuitus calore,
aquam rogo iniecere qui altabant, patientiam eius maximam comprobtes. Atil
lus quoq; rex quum liberalitatis exercendae proba cuntis exigereturzille prolatis
multis regijs ornamentis ex auro fabrefais,& inter alia aurea torque magni pon..
.um flu. deris,donum hoc in priuign coiiferebaLRegina(vt cum lilio habebat conlitut) 5 0
2:4 clm 85,[11ros regios exportauit,Daniam cum lilio repetitura. Dillinebat
Z/f- Rolfo vitricum {ermonibus multis , vt iam fatis idone regina tempus haberet ad
im" lf/f abitum : iple quoq; tempore fuo petita abeundi venia,vitrico dixit vale. Pollquarn
mm illc abijt , lit qulho de regina,qua: abeunti filio minime loqueretur: exlpatiatam
ferunt qui rem ignorauere. Prima regi de thefauro incidir cogitatio.Vbi vidit rem
abolie,
 _n

stcifE L1B. i.
abelle,ftifpieariis quod erat,naues perarrnat,infequirurq; fugientes. Regina adna
uigantem confpiciens, ludilicando auaro , rhefaurot fpeciem in littore difpofuit :
aes enim auto liturn , iam antea in fraudem lttuendam ptzeparatum etat. Secutus
rex,vbi thefauros abdulos altare vidit in lirrore,lle&i iubet nauem: 85 adulretinos
pro veris adorans,telatos in nauim reuexit: iam voti,vr putabar,fa&us compos,fe
ui fugientes intermilit. Ita auarum auro,85 maritum toro moribus auerfara con
iunx fpoliauit.Hunc Atillum foluere deinde rtibuta recufantem,Rolfo Danie rex
opprellit in ptlio,regnumq, line rege fubelfe Dani in rcliquum voluit.
H r A it v A v s acetingenio iuuenis , genere Suecus , tantam emeruit apud CAP. zo.
I Rolfonemlaudem, vt illi Stieciam prfetura: nomine (hoc ducali titulo) per- Smid r
mirteret,conltituens qua: folueter annua rributa. Er qu magis libi facerer,
fororem illi fuam connubio fociauir.Stabat hoc reriun res Suetica aliqudiu, mm i
. _ -.

_ .-

vr tributa Dania: pendetet. Sed coniunx praefet'ti, Danorum regis germana, non
aequo ferebar animo qud frarri fubiera maneretioridianis maritum perutger
querimonijs,quandiu pateretur gentem tributariam,quat nata ellet imperio. Per
uicit alliduis queltibus,vt liberand patria: 85 animum fumeret, 85 vias indagaret.
Igirur gtandern armis nauem llipat , fpecie quidem rerum tributi nomine folucn-
darum , ( non eniin in auto mod, fed omnigenm rerum forma pendebanrurin 23;,sz
hacgente olim tributa) impolitaq, iuutute, quam armis validam 85 animis noue- fm, Dani
'a rat infraframmauigatin Daniam.Hofpitaliter excipirur: coiiuiuijs de more genris "
indulgetur.Vbi iam ebrietas perualille videbatur coiiuiuantes ad vnum,(omnibus
iam in ltitiam refoluris,ac ebrietare grauatis) Hiattuarus luis dat lignum : venitur
ad arma. Armati facile fuperantinertnes,fobrij madentes ebrietate. Diu ramen
Danicavirtus Suecis telilli't : ad exrremum cfus rex cum omni familia , vacuam
Suecis aulam reliquit. Circumfpiciente Hiatruaro li quis ex regia familia fuperef
ler,magno feillum munete donarurum prxdicabat,qud lideles vniuerli pro rege
{ rellitillent. Repertus vnus omnibus Wigo , interrogarus li Hiarruaro velit
militare,non abnuir.Gladi'um illi ex more,capulum tenens,porrigit.Solebt enim
prifci milites facramenta pteltate in enfibus,ijs quibus obllringebantut.W/igo do- Dam
'3 minum fuum Rolfonem non eo reFtarut ritugladium pratllare folitum. Sed capu- I 16
lum,inquir,tradebat militaruro. Hiattuarus nihil moratus,enfem porrigir,obuer
tens illi capulum.Wi'go aduerfum mucronem del'ixit in tradenrcm,nianibus regis
fui patentarus. 1111 manibus difcerpitur , lidus nimitum miles,
ui domini fui necem ptoprij fanguinis vindicauitimpcndio. Ita Hiarruatus quo Pffd ",
lie tegnum inijt, etiam Hniuit. Sueci deinde Danis ad fati famam concurrenti- foffrl
bus , advnum omnes opprimuntur. faam.
H v s Atilli Suqcia: regis germanus,vacuat regni paterni fedem ma- CA . 21.
gno procetum fauore occupauit,Danixq; regnum,quum omnia recenti tumultu
ob cazfuin regem implerenrut , parato exercitu adnauigans , facile fui iuris effecit.
o Ita variante fortuna vices,commutauerar alterna fors regndi: vt quomodo antea Dali@
i Suecia Danis fub tributo feruierat, nunc vicillim illa Dania: impetaret. Huic regi
magna de nuptijs contentio fuberat. Gewatus erat vir primarius,Atilli atque Ho- (
tlieti (vt diximus) nutririus. Is liliam incompetra: pulchritudinisiamdudum Ho- m"
theto dellinauerat: fed imporruna Balderi reguli non linebat inllantia.Sialandiam
enim ille regno tenebat. Magna comperitorum puell odia parrern non linebant
filiam libero iudicio collocare. Baldetus multis muneribus, procacibus etiam ver
bis puellam adoriebatur: animum ramen Hotliero auertere non potuit. Tantum
valuit apud illam educarionis memoria , ac primum prllir lidei perleueranria.
Vbi blandimentis nihil ptolicitur,ad arma perueniturznauali praelio decertant pro
'go nuptiis.1bi quanquam diuinitaris Balderus rudibus opinione donaterur,terga ta
mcn declit Hotliero Suecia: regi : quo in bello Saxonia: rex Gelderus fertut occu- /
buille.Vi6l:or fponlam regno inuehir,iam liber iugo Danorum,quo pridem Sue- gw
ci premebanrur. Nam um hic tex coniugem armis vendicat , Hiarruarus Rol- 222,75,
fonem (vr ptxdiximus) opprimit, 85ipfe penitus Hotliero regnaiidi permilit fa- /
cultatem. Nauigat indein Daniain Horhetus,regnumillud quoque iure victoria: Por W
rtl 10!!

A a __._-._____.__
 ALBER. KRANTZII
pollelliirus. Nec illum dell-ituit: exceptus enim procebus,vtroq; regno po
tirui-.Sed quam facil obtinuit,tanta animor leuitate,pll: breui amilit. Siquidem
pollqu ille conltituto nouo regno in Sueciam redijt,Balderus,qu pro malelcio
rfi vfu,diuinirate_ predit opinabantur,fuperuenit,exercitu reparato,atq; in Dano
ri'i proceribus,eti ante arma fatis explicata,Danor rex cfalutatiir.Tanta fuit illa
altare inter lIoinines lidei varietas. Suecia: rex iniuria vlturus,ingti clalle ar
c.; Baum matus inuchiturzpugn conferunt. Ibi nauali przelio inferiores vif funt S
Wl/9^ vircszitaq; vitus rex fugam inijt,diur1; pudore 85 verecundia virauit cgrell'used
:im refumptis inde cum animo viribus,quum exercit reparallet,denuo prarlium acre
www. conferitur. Pugna in notem protrahitur,85 tam perrinacibus vrrinq; odijs cerrat IO
elt,vt cedere neutri parti videretut. Nox prrelium diremit. Horherus nihil omit
tendu ratus,mutato habitu holiium 1106111 caliraingrcditur, fpeeulaturus quid ab
Bab-fm 4 11115 caperetur. Quo tempore cum exortaluce pugna rcnouatur. Ibi Balde
f l rus accepto mortifero vulnere,prrlio excederc compellitur,ex quo incrudefcentc
m; ,Qim- dolorc,non toto fuperuixit triduo. Hic diuinitatis opinione tum prafditus :
m' quem ramen mortali vulnere fpiritum cernebt eHiare. Non miramur hunc rudis
astatis errorcm,quando 85 111 natum in gente Iudorum Agripp accla
mat legimus,voces illum vultumq; reddere non hominis, fed Dei. At ille percui:
fus ab angrlo,En,inquit,Deus velier emoritur. Et inter Romanos principes inuti
funt, qui etiam viuentes diuinos afci'bant honores, morrui ver in deorum nu 10
merum referebantur,quali hominum opera deilicareturliomo.Hinc eltilla vana:
ia'antia: vox improba : Alios,inquit,deos accepimus: szares dedimus,Sed tum
Hotlierus audita Geur/ari foceri indignanece,ad vindicdam ill accingitur. Iraq;
expedirione fata in Noruagiain,pnas fumit de opprelforibuszlilios eius Herlet
arq; Geritfi,Noruagia: reges facit,viribufq; ita firmat,vt regn diu incolume tene
rent.Imminebat Hothero vltor fraterne(l necis Bous,qui Baldcri vindex,graue bel
lum parat in Suecia: regem. Iam rex'iple certior faius oraculo , fciebat le viucndi
finem facere. Euocatis ergo proceribus denunciar fibi fat ineuitabileimminere :
fed ramen priori glori nunquam defutur,vt prelium detrearirfilium illis Ro
ricum commendat,quem etiam viuens regem pra:fecit Danise. Hac fpe przliurn 30
/ inicns,fortillini dimicans,exitu quem przefciebat linijt,vitam ponens in acie.Nec
lq/"fm " 11 vieioriam liquit incruentam. D ux enim lioliium tali vulnere faucius etat, vt
115 1115 111 vitamq; non poltlongrim exlialaret.
CA . 2.2.. A 1 s L V s erar vir regij fanguinis , quem proceres Sueci regem creauerc,
ff/17M 7M' pertxfi alieno fubelli: longius imperio. Nam Roricum lilium Daniaiam regem
recognouit. Etli fperaret paterna fuccellione vrriufq; regni gubernacula tenere,
prg/"a- qud I-Iotherus pater vtriq; dominatus elfet. Sed procerum confentiens volunras,
" legitimo fuccellbre polthabito,regnumAtillo deferebat.Sciebat ille bellum libi ex
Dania oriturum. Sed ne imparatus opprimeretut, cparatis armis 85 exercitibus,
quum primum linitimis fe prlijs aeuillet , enauigauitin Daniam: Iutiamq; prior 4a
bello aggrelliis,ea parte quaTeutoni proxima elhad victim SlelYici. Occur
rit illi prazfetus loci non contemnenda manu: quem ducpro nolira appel
lainus. Du fortiterq; vrrinq; pugnatur:85 vrrinq; multis cadentibus,con'tulit fors
: ipfa duces lieti in prazlio obuios.lneidit vrriq; calor pugn:85 alterad alterum,Vill
;3:1?" ne, inquit prior,vt ambo manibus 15, duor exercituum laborc'.l fuliollamus
mmm- Et vtroq; mili alacritare ad duellum inhiantc ceduntacies, circus delen'bitur, dc
52021}: fcendr in pugnam atlilet paribus armis. Ibi Slcfwici duX rege Sueci opprimi
, tur. Diuerlis animorum motibus exercitus diducuntur.Vi`tores Sueci nauigatio
nemin regnt'i fuum inltituunt. Front/inns dux SlefWici eatfus,geminos pari virtute
filios fe liquit, quibus rege fuo (qui rumin Danorum gente dominabatur) 59
Wermundo,patern ditionis adminiltratio permilla eletillus Sueci rex,qud
illi vel tributa negarentur,vc1 patita n feruarentur,bell renouat in Iuriam. (mod
vbi Keto,Frowini lius maior,compertum habuit,regem fuum Wermdum per
primipilari Folconem,de aduetis holiibus facit certiorem. Rex tum fort pran.
diurn agebat,85 mandata exponenti centurioni prxeipitvr aceberet. Ille moram

 SVECIJE LIB.I. _2.17
excuins,repeddum 111 1111111 ad domin. Rex fubnde, 11 eclerc nolit, vel hau
1111111 faciat gratum itinerantibus. Aureum tum fort poculum, quod etat ante re
gem,l:anti porrigitzille haurit porretumRex alacritatc iuuenis,iimul proceritare
11&11151 1111 dono permittitzteltatus, in ipfo itinere feftintem , non
115 decor manu aquam in os iacere,f`ed vtend poculo. Centurio tanto rege mu
nere donatus,promittit [e ttum in acie fanguinis hauihirum prxfente rege, 1111116
quam terga eius quifquam viderit. Collaudatum rex dimittit paratq; qum pro
peranter exercitum moturus in 11011111. Interea Sueci rex populabundus ingre
ditur,lutiam valtat. Superueniens agminc quadrato Dania rex Wermunclus,ho~
lO 111 obuiam pergit. Aderat regi 1110 prefeus Slefwici Keto,paterne necis vltionem , ira
animo voluens.Graue przeliumzmulta vtrinque eduntur funeralbi regi 1110 Fol- "
centurio fub oculos infert , operam militarcm {trenu nauans. At vbi cgrcffus m' `
110111 vulnus excepit, parumper {eceds,poculum cruore impleuit , ac 11115 re
giis reddens haurit.Ecce,inquit,rex optime,adfum promiffo meo: hazc dextera fa
ciet vt hodie videas 11011111 fugitem. Hortatus cteros fcrtur in aducrm aciem.
Nec long pfl: Suecia: acies perrumpitur , multi ineunt fugam : 1 1 fuos {ecu
tus,in naues refxgit. Ita Dani 111151015 11011111 retro egere. Laudata in primis Cen
turionis virtus,cuius viribus 8: exemplo magna viori pars , omnium confeflo
ne,perll:itille ferebaturfrowini tamen cazde fuperiori przelio 1216121, ingentis glorie
a. recordatione,pra:fentem fortunam rex Sueci compenfabat.
tacitus in petore filior dolor vindi 15 parturiebat.Quumq; A _ 5.
aperto bello impares regi viderentur , priuata manu vindiam ihmere conititue~ /:
111111. 1121113 111 Sueciam tranflati , perfugarum fpecie (e in aulam militandi gratia in- .
{inuauereSiC in militiam regis confcripti , ab 1110 111 rogantur vnde venit, n
ua gente creti. Illi (e Slefwici regione ortos commemorant vera narrantes. Rex
llibfcquitur,memincrntne pugn (uperioris anni , quando duo congreli in duel
lo,de {anguine certauere. Meminiife fatentur , ducemq; fuum tum proliratum ab
illo qui rex gentis ferebatur. Haec , inquit , dextera protriuit virum alioqui 10111111
mum.Subiungit rcx, Filifne fuperftites haber dux ille Reliquile aiuntgeminos,
3o proceritate corporum fer pares nobis quos cernis. 11110 11115, 111 1111, patern ne
cis aliquis dolor? 1111111115 in ore adolefcentum querimonia? um Keto, @Lid
prodell: multa in ventum Verba fundere,vbi nullus 1:11 cxigend vltioni locus? Fe
cerat (ibi rex confuetudinem exeundi vel line comitatu , apricandi gratia : Fratres
illi obferuato tempore , vbi fine famulitio cernunt egredientem , velut comitaturi
regem arma corripiunt, quibus etiam iplum cernunt initrutum. Sequunturin a
uia: ac iam folum naiyerbis his aggrediuntur, Nuper follicit perquillti de nece
Frowini,ia6tabundufq; dexteram 11111111. 11111115 111 111 1110 gemini
fratres,eius lij quem peremiliAd hoc tantum emenl {umus itineris, vt vindices
l4,0 in te paternae necisrex,Parcite,inquit,adolelcentes
caderelnterritus 11111115111 occumbamus. Vtraq;{anguini
nobis fors qua elhcadere
veftro,parcite annisaut
ad
vitam integris.Nihi1 me vana verba conturbant, qudam me vefri tangit mifera
tio: vita dignos iudico,quos dolor in vindiam paternz necis armauit. fEris non
contemnenclam lummam accipite,& proprij lucrum fanguinis, militia mea in re
liquum vfuri , accepto ferte. FruPtra, inquit Keto , 11121 Verba iatas : morituti veni
mus ,aut de te pnam (um pruriizandounquit ille,ea fententia animo {edet,iun~
6115 viribus concurrite. Inc ecorum 11 his annis atque viribus, vtriq; vicilm con
currere.Abfit,inquiunt, dedecus Sc generis 81 patrias , vt vni duo concurramus. Si
quid tibi virium eFt,ait Keto,cxere,fpe&ator Frater adftat: aut 11 illum mauis exci
pete,me pugna: {pondeo (pelzatorem. 'At rex , Prodigos {anguinis iuuenes hand

E_
50 probo:vn,li fapitis,concur'rite.Vana,inquit Keto,verba 1106115: ad arma veniamr.
l Itaque congrelli, circum defignant. Rex climulanter pugnam conferir , vmbo
nem aduerberans. Keto (ummis adnixus viribus regem inuadit. At ille 161115 deui
\\. tans,ludiHcando magis pugnam extrahit', fratrem ad arma deuocans , vt plenis v`ti
viribus polit in hoPtem. Vbi ver Keto pertinacius regem vrget , increfcunt altius
itx regi : fublataque dextera , magno mpetugaleam Ketonis decuilt, vulnufque
t
 r2.18 'ALBERKRANTZII
cruento pariterlcapiti inflixir.Mouit Wigoncm confpeus germani cruorzoblitus
2n!!! q- decoris,oblitus promifli, in pugnam ruit Violtus. Inueli vn regi fratres, vir op
::;"" primtfpoliatumq; capite rruncum linquunt corpus.Ad proximos progrell ruri
. colas,regis Caput perfert,teflati,Kctonem arq; Wigonem,germanos fratres,Fro
wini patris,ab Atiflo rege caeli,pcregille manu vlrionemzrogantefq; vt idpfum per
omne regnum quanr potell latius diuulgerurSrupefari homincs liserent,diu fe
cum deliberanres,liler tellcntrvelnterea illi dilabunrur, acl regem fuum regrcl
ii Wermundum : uo fortis vindi praemia magna retulerunt , qudgemino
funi viderenrur ofgciomriuatim quidem, qud patrios manes vindicallent : pu
blic autem , qud acerrim Danici regni hollem tulillent de medio. Illi patriam 16
(vt prius) ditionem, Slefwici ducatum fliciter adrninillraruri, in (ua difcedunt.
CAP-2 4 P 11 fer tempora Gothi (qui 86 Gct) in Scythi iam regnis non noui
babitarores,varia cum conterminis bella geflere. Claruir autem Cyrus in Oriente,
Perldis 86 Media: rex:qui deuiro Balthafare Chaldxorum rege nouilmoaby
lonem (uis iunxitimperiis: veniamq; pcrmilr captis Nabuchodonofore Iudzis
in regnum patrium repedare. Hic tum peralis multis(vr fert) vioriisrma ver
- tit in Scytlias. Tliomiris rum illis fuir regina. Iordanes 86 qui illum fequunrur, Go
M_ one'
l; Herodotus
tlios fuillc contenduntfub Tomire gentis fue reginmquibus belluminrulit Cyrus.
autem,86 Trogi Pompei) abbreuiator Iuliinusfuum fecutus autorem,
JWM" 86 Paulus Orolus vna voce prdicant Scythas aur Mallgcras extitilfe, qui rrans 29
Araxem Huuium ad auroram habitarunr. Nam illic liabirare Scyrhas , intra 86
tra Imaurn montem , 86 Mallagetas ( quos hoc loco fpecialiter nominal:
Herodotus)in regione Sacar manfirarcdocuples nobis repris ell Ptolemxus. Huc
e'rgo Iordanes adefloidcm uam fulines,aducrfus tantos telles tuearis. Sinon :
liud profers argumentlife Gorlios,quos Hcrodotus dixit Malla Uetas,nifi quia
Gotlii diti (unt 86 Gera: (quibus Mailagetarum nomen confine violetur) ollendc
quomodo rrans Araxem Gotlii tui habitarinr. Nam omnes quos diximus [cripto
res,Cyrum tclltur rranfilfe Araxem , vt perueniret ad Scyrlras, quos impugnarct.
Opcrprecium fuit , Ablabium tuum , quem femcl tantum te perlegiflein prafa
rione telaris,diligenrius confultumzii ramen ille diligenter tradidit. Dionem ver
Grcum ad verbum oportuit fcrurari , 86 non perfunrori opera memoriter tra`
didifle, quod rantis'reflibus potuit impugnari. Vnum profer argumentum efr,
fuilfe qui in Cimmeriis habitarunrcythas: quos Gotbos fuifle illa tpeflate com
pertum elhquos tum oppugnarit Cyrus. Nam illi recentiori memoria Allam pre
mebanr imperio.Ergo abolendi iugi gratia in illos conucrfum'efle Cyrum,non ex
cedit Hdem.Nam 86 iicccflor eius per aliquot medios,Darius, in cdern vertit ex
ercitum gtem,86 regno pulfus efr:quod 1110 1 cmemorabimus. @d autem
Herodotus Mallageras nominarit,non abrogar {demNam fuillc etiam Maflge
ras inter Sauromatas,86 hodie extare,f`upr diximus , 86 mulror etiam viuentium
refrimonio comprobatur.Samagitas(vt nunc appellant)hoc ell: Mallagerasfub cli
rione magni principis Letuani, pertingtcs ad mare Sarmaticum (quod eftidem 4~
Germanicum) partemq; littoris tenere,vero verius ell. Araxis autem, quem H
10$,1111$ 86 Oroiius dicunr' Cyro tranfitum,diilicilius repellitur
nium. Hruic cerr amnem Prolemaeus non cmemorat. 1111 vocabulum
immutarum effe:vr vnus aliquis ex omnibus quos Cyrus rraniierat,boc ca rpeflza
;, te nomen rentrent. Sunt rales in antiquiratis cmemoratione multx varietatcs , 86
:I aliquando repugnantizin quibus legenris fides cogitur vacillare. Nam de Scythis,
apud Iulhnum cx Trogo, Vexores gypti rex , Scythas dicitur adorm contendill
{e,.illos igail regem in Agyprum, 86 Alia: tum impofuille tributa,qu per annos
"mit mille quingentos perfoluta , Ninus Allyriorum rex aboleuerir. Ergo hac traditio
SQ
ne,poilerior fuit Ninus chore. At Vexores, (uppuratione Orofij , annis quadrim
gentis oroginta anre Vrbem conditam fertur regnauiflc: Ninus ver annis millc
trecentis ante conditam Romain Horuir. @wmode igitur abolere potuit impe.
rium cui Vexores tribuerir occalonem 1115`11`01 culpa eff,
qud inmultis annis multa intercellr cmernorandi lcribendiq; negligtia: vnde
error
 O
I

svrci LIB. L 7 9
errorenatus itaneiturin nodum,vt minoribus folui non pollit. Fides ergo nar
rationis lit apud autoresznos quod reperimus, profequamur. .
D i Herodorus , Cyrum deletarurn mafcula muliere, qui Tho- C A my.
mirem , reginam gentis,coniugem fibi poltularet. Interpretata muliernon tam `
coniugem peti,qum regnum fuargentis quarti ab rege, accell'um Cyro interdicit.
Cyrus , quum dolus non procedetet , progrelliis vl`qiie ad Araxem , aperte infelto
exercitu in gentem illarn tendit , Humen pontibus iungit (quibus copias traiiciat)
faeiis ex nauibus , turres ac propugnaculaiungens. Ad quem hoc labore occupa
tum, Thomiris caduceatorem milir,qui diceret,Rex Medorum, deline ab iis qui- mfr-r
lo bus incumbis,nefcius an tibi lint eonducibilia.Omill`o incepro apud tuos regna:86 :i '
nos fine 6nium,quorum fumus,principes elle. Verm ru 6 adnionitionibus his vri .
nolis,86 omnia inltituta prolequi malis quam ocium,ac taiitopere affetas laeelle
i re : quam fullines mmnam. Sed defilleiungere quo no
l' bis tridui itinere digrellis,traiicito in nollram regionem. Aut li mauis nos accipere
s in vellram,tuidem facito. Hcvbi Cyrus auditiit , accititis Perfarum primoribus,
l' coa'tisq, in medium,rem proponit,confulens vtrm libi agendum conllituerent.
l Conuenere illi in cam fenrenriam, vt Thomiriminipforum recipiat regionem.
5' Crfus , Lydorum quondam rex , nunc Cyri eaptiuus , aliud cenfet his verbis,
, (Mr/indoquidem tibi rex me voluere dij rradere , meliora tibi iam domino , non vt
3 holti, propono conlilia. Si tu immortalis immortali imperitas exercitui , vana
K- 611' nihil tibi tuilq; timendum.At li te mortalem fentis , tali imperitan- `
I rem populo : debes rerum mortalium fortunam , incert rotatam aliquando tibi
1 aduerfariam profpicere. @incirca 6 exercitum admittis in regnum , 86
a fors te aliqua fiigientem viderit , toto regno periclitaberis : neq; enim quiefcent
iii holles vitoriam profequi. @od fi illi forfan re (quod optarim) fu erint, nihil ell:
de 'quodinfequcndo conlequaris:qu omnia tibi in hollico pugnanti dexteriora pro
uenienr. Nam cedens iple ,'faluum tenes regnum ad refugium : cedentes : ipl`os
infecutus , liollilia cunla dedita accipies. Videor mihi profpicere exitum pugn.
- ' Nam Scyrha: Perlicoriim funr expertes bonorumzqua in re facile capirur. Tranl
:rg 3o grell`us llumen iube metari. @um ad vnius diei metam perueneris , ea o
n. mnium rerum abundantia iube llipari: vina,carnes cum poculis exuberenr. Inua
3L lidam illic pattern huius exercitus, 86 cuius iaturam minimi duxeris , fac excuba
m. re. Ni me fallar opinio,aderunt Scytharz86 uos in excubiis repererint,contrucida
rc, bunt.Vino autem 86 epulis ruis expleti,aut omno deiicientur,aut pigritia ligabun
. turzfacileq; a ruis fuperuenturis opprimentur. Placuit fentenria Cyro : prioreq; re
. 1&11 iubet rebus intendereltaque reginar inlinuat,vt(iuxtacplacitum) tridua- cyr grr/r
:m no cedar itinere: copias traiecturum. Haud fegniusilla retrocc `t. Cyrus traiecit j
_ exercitum: 86 vnius diei iter progrell`us,facit quod conclulit Creefus in conliliozre- ,_
m dienlq; ad Araxem, reliquir partem fuorum ad callror exciibias. Regina tertiam if;
_3 _ 40 exercitu/5 fui pattern , duce'lilio Spargapife , mirtit fpeculatu quid apud holles age- mn
am retur,vtq; prima belli mutua adolefcens pertentaret.Vbi venit,vidit call-ra explica~
i@ ta:86 aggrclliis militum excubias,fortiter oppiignar, expugnatq;: 86 omnibus con
trucidatis callraingreditur opulenta,ac epulis }; permittit.Cyrus ob
n; leruato tempore , omnium quae gererenturgnarus ,iam vino fomnoq; fepultis fu-
[Ik _ peruenit.Multis cxfis,pluribus ver captis(inter quos 86 regine lilio)exitum` quem
l Crfus prardixit, habebar. Thomiris , exercirus lilij 5 forte comperta , milit Cyro
il ui` diceret , non illi magnopere gratulandum , qu viros-magis decepillet quam
h? vicillet,deliciis fuis,hoc pellimo morum veneno, non armis fuperatos.Si illi vi- .
' deretur,lili reddat,azquo munere penlitandum: crero l`e pugno pararetmam
l@ 5 o ibi fortunam luam non quieruram. Vbi vincula laxariiullitiuueni captiuo,quam s, if
lll primum data potellas manuum fuai'iim, gladio le proprio cfodir, non palfus cet'- [
vultum matris atqiie fuorum captiuitatem : ita puduit virum fortem , vi- ""
le magis quam armis fuperatum elle. Cyrus expedito exercitu moiiet in regi
nam : limulato metti rerroccdit , in opportuna loca fequentem tradu
; . Ibi'verfis vultibus pugna iriitaell: circumuenti ab hollibus Perfa: conclu
' t ij
 no 'ALBI-IR.` KRANTZII
ffM duntur.Ducenta millia cum rege ( trucidanturznec (: qui tat r'ei hun;
[/1- . ~
, Jh cium ad ( (:. @Eenrum regis. cadauer vbi. Vidit,
. .
abduci. iubet,
. . .f
prcidiq;
caput: vtrem fanguine pleni, hoc elogio notauit; Inexpleilzlscruo
re C_yreznguinemgucm/mpcrti,mmc bibe. deindc prdam auferunt.
Ibi(vt ait Iordanes) primm Gothorum gens ferica : ::. TantaThomiris
regina auta vi`toria , tantaque locupletata prda , in partem Moeli , qua: nunc
Scytliia magna nomen tenetmutuatum,vt Scytliia minor appelletur,traniicns:ib
in Pontimeiiaco littore Thomin ciuitatern ( : .
. . N 1 N V s : hac gente Scytliarum , quae in Cimmeriis habitaban
4mm? Gf- quos ( Gothos compettum . liam Darius quum coniu IO
; gem poiulailet, non impetrauit: atque ideo bellum infetarur, magna (cilicet ne*
www ceilitate ( : : Orofius) pro vnius hominis libidine ieptingenta millia virorum
periculo mortisexponi. Incredibili quippe apparatu, cum feptingentis armato
' rum millibus Scytliiam Gotli'orunlingreflus , non facientibus liolibus :
nz ( incuribus extrema copiaium dilaccranti
us: metuens , ne libi reditus interrupto ponte Huminis negaretur, ami(
fis ooginta millibus bellatorum, trepidus relgit.Qi1muis 11 nu
mcrum, inter damna non duxerit : 86 quem habendum qtiifqtiam au
.,,_ fus effet, perditumille non (. Herodotus quum hanc expeditionem deferi
/, beret , manife : cos Scytlias qui Cimmerium Bofphorum incolunt, 20
quos Gothos elle iam ( Darium contendifle. Darius, inquit, Su
lis mouens,pcrucnit ad Bofphorum Chalcedonis , vbi pons iungebatur. Illic
( nomine Ciamas. Ibi ( in templo , fubiiciebat
oculis Pontum , {petaculo dignam. Dcfcribit autem per menfutas Pontum,
Bofpliorum 86 : adiiciens , @incriam Pontus hic paludem haber
inHuentcm in ( , mult ( minorem, qua Mazotis appellatur, 86 mater Ponti.
: , Darius tranfmiilo : ratem Boiphorofaciebat : 1 iter. Sed
riufquam ad peruenit , primos {ubegit Gctas , quiimmortal igunt.
liraccs ( Dario dedidcrunt: vcr per imperitiam relilicntcs , in ieruitu
um.: . tcm (: : quum int fortiflimi Thraccs atque . Immortales autem 5.
( dicunt hoc modo , qud ( non purent: ( eum qui defuntus , -meare
I Salmoxim dmoncmxluem nonnulli eorum opinantur effe elle BeleizenJ-Ic
mihi quifpiam occurrat, Tu, inquicns, ( qui Gothi {unt , 86 Getas die
tendis. uomodol ergo fupcratis inTlrracia Getis, ad Gothos, iam Scythas,vis re'
gcm proficili? Ad quod cgo,Gothos prima quidem manflone (
regione , autore Iordane , Ablabio atque Dione diximus. Inde quoque
nuo emigrantcs , dum Cimmeriis {edes repeterent , reliquill in Thra
ciis deides , qui Getarum nomen rctinerent. lacriores vcr , Cimmerias
regiones latillimas remigrantes , ab Dario nunc infccutos : quum prius relides in
Thraciis fubaciferuitutem Perfarum accepilfcnt. 4o
CAP. 2_7. S D hoc bellum Scythis gefium referunt cedendo, 8pugu occafio
nem nullam dando.Darius admit-ans qud nufquam : in aciem , millo
. duceatorc ad gentis regem , {cifcitatur quid ita Scytha: ( fugcrent, nec
pro tanto nomine virtutis quuam prodirent. Si Perfarutn imperium
cognofcerent,mittercnt qua: parerat domino fubieti donariazi iniquum, prodi
rent in aciem, libertatem (uam defenfuri. Rex Scytharum refpondlc ( , non
videri Scythis caufam gerendi bellizncqu'e domos,neque arces,neque vrbes (321121
bere ,quibus propugnandis opus videretur. Solerc ( crebr mutare region: 86 id
nunc magis pro ( ( ( Vllo metu. Cedere ( nc
aduenis , quomodo folcrcnt-vel aeri corrupto 1 noxiis. Nihil tenere (
I@
tetris, pratter maiorum (epulclira , pto quibus in diferimen irent. f1 cun
sgflu tari velint, vifuros ( viros , qui ( religionem tueantur. @d fe Darius ap
: pellet dominum, illos non agnoiere: nam libertas dominium nefcir. C2.
[, term fi muncribus delecturhabere ( quae mittant tporc (. (
4"- ( : Darius,niliilominus procedcns vrgebatprccdentes.Qluim :tliq-utlun
- adunati
 SVECIJE LIB. I. _ zzz
adunati Scyth aciem videbantur ofltare,Perl`ae ad pugnam [e pizepararunt. Iam
llabant ordines, quum ecce lepus inter mc'dios decurrit. Scyth clamore fublato,
hollium cperunt elle immemotes: omillaque pugnandi voluntate, quum pauci
lepor fequetentur,alij dilabuntur. Mirantibus Pcrlis,nec infequivolentibus cum
cquitatufem er Scyth vel velocitate vel pugna praeualuere. Darius ad fuos con
uetfus,Ludili:amut,inquit, viris illis,&(vt apparet)irtidemurzquibus vnius lepo
ris curl`us atterrit omnem nobis te(petum.Nec diu pll venetat Scythis ncius,
qui dona regi ex rege perferret,aue'm,mut,tanam. Perfar proceres regemc ille fm
ptoceres inlpetdo, quid fibi ridcula dona vellet, admirtes requirunt. Depofct """
ex latore , quid libi 'velint hx res :liege regi millar. Ille nihil le horum intelligere re
fpon'dit: nec (e aliud mandatum rege fuo,qutn vt illa perferret,accepill`e. Darius
recognitionem {eruitutis 86 prompt (ubielionis interpretatur: qud de aere aue',
de aquis ranam,de terra murem,viuentia producerent animalia: proittes omnia _
fua,quas vel in clo,terra aut aquis tenetent,Pctlatum regi (eruitura . Gobryes : ???
vnus ex {eptem primoribus Perlis alitertem interpretatur. Perlas, inquit, nili aut ;'2{:222
cum auibus per aera {ubuoletis , aut cum ranis flurncn tranfeatis, aut cum muribus
terras cauernas vobis aperiatis, non erit quarta de manibus hollium elabdi via. Ea
lententia regem mouit,_qud cerneret, genus hoc virorum nullius rei in terra deli
den'js teneri,proinde in aequo apud eos cllitutumyiuere aut moti.Etiam in terra
2.0 line frugibus,qui fcquebantur commeatus,deicere cperunt. @circa reped.
di conlilium regem cepit.
@lo D vbi Scyth compererunt,cutlit pruert'tcs viarutn compdia quzelie- . 23.
runt: priotefque ad pontem Hillri, qu lub cullodia Darius reliquit, peruenerunt.
Iam pontis cullodes parte Scythia: laxarunt lirata nauigia ne Scyth incurtart:
ad Perlatum autem reditum prompte reparatunt,vt traijcerentur. Sed neque tam
fortitcr remearunt uam l`unt ingrelli: nam holles inlecuti,magnam llrag edide
runt. Rex ramen ellitur cum maiori exercitus parte,amillis(vt dixinius)o&ogin
ta fuorum millibus , quos ipfe in damnis non computabat pro multitudine pugna
totum,quos ille numerolillimos duxit.Sed neq, Perl'es rex,DariJ` lilius, patetnas in
30 gentem hanc iniurias atq; ctemptum vindicaturus,meliores exitus inuenit:quip "`
pc qui leptingentis armatorum millibus , vt pater, Se trectis auxiliorttm millibus, jm.
mille quoque rolltatis nauibus,ac tribus millibus onerariarum,aggrell`us hanc na- "W'
tioncm,line honore repedauit.Nec tentare acieillorum animofitatem prlums,
in ercam deletliturzvbi infauflillim pugnans,multis line numero amiilis,vix
ipfe infoelici fuga elabitur. Philippus deinde Alexandti Magni pater cum iplo lilio
traiecitin Scythiam,ptdandi magis animo qum gcntcm lubigendi. Callidus il
le dux 85 fallendi per lltategemata peritillimus , fortes pugnatores tum praelio vi- Mib.
cit, abatis paruulis 86 imbelli turba ad viginri millia.M.1gna pecotum abdula o
pia,auri argentique repertum nihil. Deinde amicitiam cum gente foederans, hmm"
. . . . . . d ui.
4c dumpam , Gudilae Gothorum regis liliam aceepit vxorem: vt tali allinitate robo- e.
ratus, Macedonumlitmaret regnum. man.
E A etiam tempellate (vttellis eli Dion Grcus hilloricus) Philippus inopia et- CAP. 29.
iam laborans, Odilltanam Mliae ciuitatem, inllrutis copiis'vallare delibetauit.
Ea tum Gothis ibetat.Vnde 8c facerdotes Gothorum illi qui Pij cognominaban
tur, patefatis portis, cum cithatis 8c factis veliibus,obuiam armatis progrclli : pa
triis diis, vt libi propitij Macedonas abigerent, modulantes , fupplicitet precaban-
tut.Macedones liue nouitate inexpetat rei flupefali, liue diuorum ilumine ter- *fr
riti , inermibus armati terga verterunt : acieq; foluta , quam inllrutam produxe- "
. . . . . /
rant, fugaminierunt: Se non folm vrbe obfidloneliberantes , verum etiam qua: fuf
fo forisiute belliiamtenuerant, reddentes , pacati tedierunt. Manlit tameniniuti
memoriain cordibus diu Gothorum.
S I 1 1. v s Gothorum 111115101 egregius , per ea tempora quibus Alexander CM, .
; 1111111111& (uorum validiilima manu (centum enim 86 quinquagin- ;.
ta millia fettut produxille) Gtciam omnem peruallabat. @um Perdiccas Ma- f f
cedoniam teneret, _relitit quidem opportunis locis liuc arq; illuegtallann'bus : fed
1 11)
 an ALBERKRANTZII
in aciem predire tantus dutot non lidebar. Et illa irrgens Macedon'i vis'
quin Aliarn omnem deronuerat, in patrio folo aduetfus Gothos protfiis elan
guiLEtgo direptis omnibus pen locis,vall:atifq; agris quam potuit larillime quum
nemo illiaciem p naturus opponeret : prada , fuis omnibus locupleta
tis , incolumem re uxir exercitum. Hate prima in Europam, velur matrem fuatn,
poll longa feculaGorhotum cxcurlio legirur: nam priotaillorum fortia fata A
liam rerritabanr.
C A P. 31. S v s so it i s Alexandri remporibus (nam Alexander, rex alis inuiifli
Lj/iharhr:
pum Gv mus,Geras,feu Gorhos,euirandos pronunciauit) quum Geris Dronicheresimpe
tb: bama ritauir, Lyfimachus,ex eiufdem Alexandri commilitio, gentem inflicirer impu
/
.
gnauirznam viuus in manus regis peruenir. Cui quum ( genrisq; ( cmon
llrafletinopiam, fimiliterq; contentos re fuahomines, Ne ralibus,inquir,mortali
bus bellum infer, fed eis potius amicis vrere. His ditis, donatum hofpitaliter L'yfi
machum, 85 aniicitia libi deuinrum liberauit. Admirabile quidem, hoc illi genti
date naturam , quod Grci longa fapirum dotrina przceptisq, philofphotum,
confequi nequeunr, cultofque mores inculra: barbarie collarione fuperati. Tant
plus in illis proficit vitiorum ignoranria, quam in his cognirio virrutum.
CAP. 32. A N si v N aliquot inde fecula , vr nihil magnificum ab ea genre fierct:
aut fi qua ptclargefla funt,incuria remporum obfoleta petieruntzqud pauci 85
pene nulli tum fcriptores in ea genre elfent.@amuis alias tellentur autores,G eras 9

tnultis narionibus excellentius lapientia: lluduille. lmmortaliratis animorum opi

Gennari 94 nionem inductnr , qud fe mori non purant , ait Herodotus: fed eurn qui defun
n.: #fer/h tus ell , meai'e ad Salmoxim dxmonem , quem nonnulli corum opinanrur eun
Il.
dem elle Belcyzeu. Ad hunc mittunt allidu cum naui quinq, remigum nuncium
queinpiiex feiplis forte delelum, ptci ires ea quibus femper indigent. Eumq;
mittunt hoc modo: 3 uibufdam corum arur negocium vt rtia iacula teneanr. Ali)
deinde comprenfis cius qui ad Salmoxim mittitur , manibus pedibufq;,hominem
agitanres in fublime,ia`tcnr ad iacula. Qud li flatim cadens exringuitur, propiti
li bi Deum arbittantur,qud nuncium facil excepetitzfin minus,ipl`um nuncium
inlimulanr malum illum elle virum. Hoc abieto alium mittunt, danres adhuc vi 3,
uenti mandata. Iidein dum ronat, aut fulgurat,in clum fagitras excutiunr, mini
rantes qud nullum alium elle Deum przter fuum arbirtentur.Verr`im,inquit He
Salinox rodotus, vt ego a Gothis accepi Hellcfponrum 85 Ponrum incolcntibus, Salmoxis
n, (7 qua
emma: hic homo fuit,Samioq; feruiuit Pythagor,Mnefarchi filiolllhic nalus libertat,
Pefirlone quum multum pecuniz cparalfer ,in parriam tediir. Qii quum animaduertill'et
inluerlr.
entem fuam mal 85 infcit viuere , ipfe edotus Ionici viuendi genus , 85 mores
quam Getarum libcraliotes(vt qui conuerfatus ellet cum Grcis cumq; Pythago
ra,viro eius ratis lapientillimo) domicilium extruxir, in quod primos quofq; po
pularium in conuiuium accipiebat:85 inter conuiuandum docebat, neq, fe,ne ue
fuos conuiuas,neq; illos qui illic allidu gignerentur morerenttirq;,interire: fe in 4o
cum ire loc, vbi liiperllires fempet omni bonotum cpores forent. Dum ar ea
quae cmemorata funr agit,inretim fubterranei'i :edificium fttuit. () prorfus ab
foluto, gentilium fuor confpeu fe fubducir,defcendens ad illud fubterraneum
antrum: vbi circiter triennium degir, delideranribus cum fuis, arque tanqu mor
tuum Hentibus. @arto anno reddit fe fuorum confpetui : arq; ira credibilia elfe
l'a fiinr,qu illis expofuerar de immottalitare. Strabo ver geographus, non mul
tm ab hac fenttia difcrepans, hoc adiicir, qud rarita cpir elle 85 increfcerelio
minis admiratio,vt regfipar haberetur,illumq; tex in cforrium adminillrrandi te
gni defumcrer. Adiuui e ergo regem ferr,qu hornines,longe` magis quam prio
ribus annis,cerneret animos illi attentius adhibentes,ranquam diuorum confilio {
edilaefferenti. @od 85 Numa Pompilius fettur de Egetia nympha populo per
fualill'e. Ethic mos ad nollram qu; (air Strabo) perdurar, vr fempet aliquis
eiufmodi prazdirus inltiruris inueniatur,qui regi confiliarius adfir,85 ipfos inter Ge
tas dei nomen alfequatur. Sacerc ; &5 ell mons , quem fic nommant Cogeo
etiam vocabulo ptxretabentem amnem appellauere.
BERO

\ l..A4..
 SVECIE LIB-.L 2.a;
B 12 it o I s A ldeinde regnante in Gothis , Dieineus venir in prouinciam eo ;
tempore quo Sylla rerum Romanarum poritus 011. Qim fufeipiens Gothorum
rex,permilir illi parem fibi poteliatem. Eius confilio Gorhi auli funt Romanorum
terras populationibus infeliareantam is libi in populo comparauit autoritatem,
vt quicquid ille vel fuaderet vel iuberer , quali de clo fonuiller , alacrcs impleue
re. Inlruxirgentem plurima fapientia , felegit facerdotes , religionem adhibuir, 85
in omne quod inltituit votum , perduxit gentem : ita libi omnium animos conci Dit-'infie
Gaf/w: m
liauerat. Ethicam quoque perdocens , barbaricos gentis fu mores coinpofuit. mui/:
Phylicam item tradidit,vt nollent fecrera naturat. Cuius doirinas diligenter ha dfgf fr.

IO buere confcriptas,Belaginesq; appellauere.Neque Logicen prxteriir, dilceptatri 111/9111411.

Bcliql'nn'.
cempugnatricemq; artem. Polrem nihil omilit , quod ad vniuerliratem rerum
agnofcendam perrinere videbatur. Signa monftrauit in clis 111111111 85 0110
rorum mirabilium caufas edocuit,rempora lignauit,
Vadetremor terr, ua ivi : alla tumemt,
Obiciusrupt,rur/ng,{ipz :
Quia'tamum /? tingerefo/
__ _ j /longzk noc'ibus . _ _ _
Cerneres Martiales viros politis armis indulgere literis , alium in puluere rerum
menfuras deferibere , alium cli ligna fubnotare , venturamq; tempeltatem pra:`~
i. o fagirc. Hc 85 alia Dieineus dilleminans , mirabilis in gente lua enituir. @1_9 de
cedente,pari venerationehabuere Commofaeum: quia necimparis erat folertii
Hic enim 85 rex erat 85 pontifex, 85 in fumma prxfuit genti iuliitia; Etillo quoque C'mo'zw
Catharina
rebus excedente humanis, Corillus ad regnu111 Gothorum peruenit: 85 per annos rex 9m-_
quadraginta in Daciagentibus fuis imperauit. Daciam hc (inquit Iordanes) acci rgfl x.
pe,quam poltea Gepidarum populi polfederunt,quam in conlperu Mli,trans
4Danubium corona
(quam Gothiam fuismontium cintlilxere
temporibus 't, duos ta'ntm
maiores) habens
accelliis.
etiam GepidiaHc
diaDacia
, ha'

bet ab oriente Orozolam , occafu Iazyges , feptentrione Sarmatas atque Balier

nas, meridie amne Danubio tarminatur.
B L N D v s in hiltoria declinantis imperij , quam tate noftra edidit , vbi ini CA?. 341
tium inclinationis Gothis peruenilfe teliatur,85 quedam de huius gentis antiqui
tate commemorat: inter alia tradir, Luculli'i Gothos Mlia expulille, illo tempo
requo aduerfus Mithridatem,Ponti potentillimum regem,bellum adminilirareti
Incertum quo id autore dicat. Nam Plutarchus , qui Luculli res gelas in vita eius
omnes cpleiiturmihil horum attigit.Nili forr Ablabiuin 1110 viderit:quem Ior
danes nolrer femel legilfe contenrus liiit, omnia qu memoria: haererent referens
in hiftoriam.Hinc illa turpis hiltorici,gentis antiquitatein pollicenti,aliquot fecit In larddn
lorum tranlilitio, perturbata rerii expolitio , 85 peregrinorum mtium 85 fontium [
:neg gell
defcriptio:quam nemo ex te Iordanes hoc loco quazliuit. Eleganrius ilia apud Pto than.
4o lemaeum Strabonemq; leguntur. Genris tua: ctinuatam per fecula hilioriam te
expeiainuszquam non habens,ad impertinentia tradendavires contulilii. Telia#
tur Strabo , qud eo tempore quo Berobilas (de quo fupr) Getar tenebar impe
rium,diuus Carfaduerfus hanc gentem inltruxit exercitum. Et,vt paul poli idem
ait,Nofrris annis(hoc 011 fub Aug.Cfpflius Cato ex transhilirana regione quin Straon' _
Gera.
quaginta millia Getarum in Thraciam habitatura traduxit. @ze gens eadem qua
Thraces vtiturlingua: qui hac eri serate ibidem habitant,Myliq; vocantur. Bero
bias igitur,vir natione Gera, quum gtis eus prfetura: inlileret , homines fre
quentia bellorum 85 cladibps aiios, reliciendos elle curauit : eosq; e magnitu
dinis extulit,nunc exercirarione corpor, nunc vitus fobrietate, nunc editorum
5o obedientia, vt intra paucos annos laruin adeptus lit imperi , plurimosq; linitimo
rum Getarum ditioni fubdiderit.Traieoq; audater Hiftro Thraciam diripiens, Beral'l
Giiaru (f
qu; in Macedoniam 85 Illvricum,magn Romanis terrorem inculferat:deq; Gal man.
lis initimis,Thracibus 85 Illyriis prdas ingentes reportauit. Boios , 85 fubditos
Critofyro populos funditus deleuit, limul 85 Taurifcos. Ad narionis ver iplius
modiratem adiutor habuit Cene virum magicis artib.deditum,diu /Egypri oras
t lll)
 2.2.4 ' ALBER._KRANTZII
peruagatum,augurior peritum : per qux deor refponfa renunciabatz paruo in
rpore in deor numero cfrituebaturzquemadmod de Salmoxi {upr 000012111
mus.Ingentis obedientix argument 011, qud eius fuaone 1000611, vites excide
re, fine vino vit agere cfenferunr. Ipfe -0101115 , infurgentibus nonnullis
prius periit,qum Romanus populus aduerfus eum 101111 exercir : regniq; fuccef
(ores plures in partes 0111111 111111. Nam quum foar Auguftus contra 005 quinquaf
ginta millia miit exercit , runc quatuor in partes 011110611 etant. Huius atgenris
partitiones ad tempus fiunt , c aliat alio rpore: nam fuit 8c alia regionis diuifio, ex
antiquis permanens rporibus. Alios enim Dacos,alios` Gctas appellr. Getas qui
Gm M_ dem,qui ad Pont in Orienrem vergt: Dacos at, quiin oppoiitum, verfus Ger~ I
D, rnani~ 8c 0 11111 fontes,quos olim Danos vocatos 0110 1001. quo apud Athe
'v- nien(es,Danorum c Getarum nomina {eruilia plurimum abundabant. 131110
01001111115 011 qum Scythis,quos Daas dicr.Longe` enim illi prope Hyrcaniam
politi (unt: nec ex 00 1000 Athenas mancipia deportari putandum 011. Gens 00
inde,qua: Berobift 0116111 in tantam confcenderar amplitudinem,demum 00
1110111005 011101105,& 0 Romanorum bellis deprefla 011. Tamen adhuc ad millia
homintmi L. emittere apt valent.Q1_um 1010 plurimum 116111111 110101111 11
1011101 1010111101,0 clucenta mil lia armabant: nunc ad earn quam diximus tenui
tatem,gens 1003612. cibcoq; prop pcruentum 011,11 Romano fubdantur imperio.
Necdum at omnino fubiei 11101 Romanis , proprer quandam in Germanis po- 2-
[itam Hduciam, qui in 005 501111111111011111110111.0 funt Strabonis de Getis ar
que Dacis teliimonia,qua genres vnam recognofct parriam,regionem Balriam,
peninfulam grandemzqu 6011105 cum Danis (ex quibus Getae Sc Daci nominati
(unt) longiilima ant tate,vt diximus,emifit: nunc ar 011110610 apud Danubium.
Dacorum nomine,reuerf`um 011 nomen in prima regionem: vt ex Danubij quon-~
dam accolis Daci nunc vocentur, qui ab antiquiflima memoria Dan primo rege
f' L' [unt vocitati Dani. Cuius alternarionis varietas legentes 10101 111 01101001 0110010.
C A 1.35. DE 1 N D tcrtiarn Gothos 0111111101110100111010005 , 011 Cimmeriam
terram,quam primam habitabr (deinde 011Thraci Myfiamq3, in quam fecun
00 migrabt) in Ponro ad mare: 1100 quo re'porequve duce ill peruenerint nar- go
rat,magna l'cribris incurioitate: 11 10000 annales ante 10 11:11111, quos fequererur.
Iam,inquit,humaniores 121811 man(uerioresq;, Pontu m habitabant. Id (ub Mith ri
datis reguo,anr vel pft fucrit,mirum inde iilentiumztantm hoc commemorat,
orram ibi fuiiie gentis quandam 01111061111 Olirogothi, qui ad orirales , Wi
igothi, qui ad occiduas eius regionis oras habitauerant , dicetenrur. Interuenit ta
men,vt Orogorha nomen 111101101 ex regibus,qui orientalibus im eritabatlnde
alij 1121611 0001100001 , 716800105 {010 dixere. @auquam 8L 111110)verum ft , in
primordiali Gotliorum 1000 illam valere 0111106110110111, 11 orientales Sc 000100121
les 601111 etiam ibi nominentur.Vna cert caufa maxim : vt cert quatdam,vel 0
mnes,ad cam qua: 011 magis inualuit in hac genre 011111161100001, porcrt fubeffe. 4o
Cmemorat dein e in ea genre barbara heroum nomina , qu illi carminibus (uis
concelebrantzc 001000011 qu; ad Theodoricum,qui dominatus 011 10 1111, ad
prolem'eius,qu; ad nouilmum Widgem: quem magno bello 116111111 80 captum
Bellifarius qutiniano perduxit in 11011nopolim. Nobis nihil in nominibus 00
rum qui ad hitoriam non pertinent, cmemorandis, oper ponendum 011: dum
mod 005 qui res prazclaras geflere , fuis in locis in cmemorationem reuocetnus.
ranrm inlinuato,qud Gothi in creandis tegibus, non facile difcefert re
gia Amalorum in Olttogothis , c Balrorum in Wigqthis familia : qu minus ex
illis reges 111 tempora crearent.Qiod vbi opus erit,cmemorabitur. Solenne
fuit in his familiis , arq; ade in omni genre, prclara reg fata carminibus parriis 5 o
celebrare:quod vnum in omni gente Germanorum 1111110 perennand memoria:
genus, Cornelius Tacitus diligs Germanic antiquitatis fcrurator , rradidit in 1113
Germania. Paulus Orofius dum 1110 calamitares 1001110111111 conquirit , cur
11111 multa peruolirat,attingens potius qum explicans: commemorat hanc quoq;
genrem,inter alias multas, Auguito Cfari iam in Hifpaniis detonanti bello, ad vr
bern
 S-VECIIE LIB. _I. iig'
bemTerraconcmlegationibus occurrille , pacem perentes, eamq; libi promptius Gabi
.dugg/40 p4
pollicentes,qud in longinqua regione polrularenr: magno honore reperres me remitan.'
moriam,86 innouantes Augullo gloriam in occidua regione, quam olim Alexarl
der promcruit multis mdi nationibus in Oriente. Nam quilo modo Hilpani adi
erunt in Babylone Alexandtum,ita Parrlii cum Medis,Got ' cum Pticis, Augu
lltum mundi dominum conlalutauere in Terracone , 110 111 occidua Hilpania.
D Sueciam reuertamur : 111 qua iamdudi nihil magn aut prazclarum recoli 354
rur,qud vel Danor imperio per ea rpora paruerinr , contenti fubellezvel (quod
porius crediderim)qud prclara illotum _rporum facinora, in ea gente per incu
I@ riam (enbenti lint lepulta. Nam Dania: quoq; gella {cripror ille memorabilis per
aliquot feeula rranliliit,qud nulla ante le habuerir prifcor adiumentamullos an
nales repererir,nulla etiam ,quae 10101 in tellimoniu m vocare, Carmina: ququam
illa perbreuia Gnr magnar rerum tellimonia. Vix paucorum reg nomina recen
fer,multor in medio pertranlir. Nam per antros pene quingentos, quis credat -
los quatuor aur quinq; reges in gente ea regnalle: prlertim quum propter incerf
r mortalis vit,86 propter multa regnanti pcricula(qud multor vel infidiis vel
niolirionibus apertis pateantlbreue 111 multor regnum Nam quod Satyricus ait,
Ad` Cerer'snecrede [nguingpauci
reges,'rm tjmnn.
3 licubi confpelum alis,inliac gente c'l'pelillimum . t quidem Danici ref
gni eclipfata narrario , damnum quoq; Sueticis rebus commemorandis irrogauir.
Nihil enim in ranto temporis trau de Suecia attalfum :nil qud ldicitur Hu Dani. lim. y
clerus,vnus ex Dani regibus,qui hoc interuallo regnabar,Homethum 86 Hogri
num, Sueci principes,maritimo bello liiperalle. Vnde coniicio, per cam tempe . 4..
llatem boe Suecia: regnum,ducibus magis quam regi 1110 paruilTe , 86 fortalle tum
etiam Dani pepdille rribura. Nam rillum , quem duos Slefwici praclides, Supa. 1.31
paterni languinis vindices,opprell`ill`e commemorauimusmeminem regio ibi no-J
mine prditum ad liatc quue tempora Augulli Caefaris iuuenimus.
L 1 v s circa rempora Augulli Cazlaris Suecorum regno przefeditzcui cum CAP. 57.
30 1110 Gothorum rege,in eodem 1110 Sueci regno bell exorirur. Nam dill Gaf/mm
cellione fara,iam Gothi 1110 regi,quem proprium llatuerunt, parebt. Tum ver n; Sue
2111;th
Gefiblindus,quum fuis diflidcrer viribus,in Froronem I 1 1. pottillimum Dani hr.
regem relpexir, iam inligni vitoria celebrem,qud Hunnorum regem in Oritis Danis lil.
La?. 311
partibus cum multis centenis millibus fudiller. Illi ergo [e permirts Gothor rex, \

auxilium rogar in Alricum regem Sueonznec difficile f`uir impetrare. Nam Scal
cum Scaniae prxfelumricumq, virum Noruagia natu, multis apud regem elai
riflim gellis Horenrem (8i cui omne clliumregium,pro lingulari prudentia,pe
n foli imminebar) auxilio Gotliis in Suediam mittir. @bus armis adautus rex
Gothi,magno
gni animo ingtiq;
agminis duelenprim mouitfiducia duxitin regem
in Gunthionum Sueonum.ricus
Alrici verpr-y
lilium, qui Wermis ma
4o
erat Solongilq;:qr1em prlio aggrellum fuperauimq; Ericus opprellir. Pater oceili
fili) nunci accipiens,mroreinligni alciturfublaro cui bellum gerebatur,86 cui
ampl pararetur imperium. Atramen mroris viror exercitu perarmat , ducitq;
in liollPugnatur aliqudiu xquis viribus variante fortuna. Vbi ver 2q ua manu .mmf/,'

di relfum , iam vitae fallidi l`ubit Alricum Suconum regem , qud cliarilImo w :
11$ elletlgirur Gelriblindum Gothorum regem vocar in duellumzin 4in
zquo clituensyitor an virus elfenquem iam vite (ua: pertaederctricus inter
cepir euocationem,iniquum rarus,vr vir pro artate viribus derechas, integro oppo
neretur.Se illi vicarium opponir, Alrico, li illi videbitur,occur(urus : n indignum
iudicans,l pro illo cui militarer, vit lubear periculum. Acccpir cditionem Alri
cus,86 in pugnam perarmarur. Vbi 111 circum, magnis vtrinq; viribus c-
curritur.Secl tum Alricus ccll'it ceciditq; , ac regnum Suecic, fine tege permanlit.
E 1 v s orrus Noruagia , viringenio , lingua manuq; :cqu promptus , viror CAP. 38.
Eriz-u!fum.
Alrici , permittente 86 allipulante Gothorum rege iam annis defelo , adiuuanre ma @frf1
etiam Frotone potentillmo Danorum rege (cuius porentia terrori , nomen ver plc'fr'fx Sm'-l



. ALBER. KRANTZII
celebre fuit in omni cirem regione)Sueciz gubernacula fubir. Hic ille Eticus,
cuius in verbis prudentiam, ingenij dexteritatem , nemo potuit illa aztatenon dicq
fuperare,fed ne quare quidem. apud Sueciamimperante,Arngrinus quida
ex nobilitate Suetica vir primarios,86 bellator egtegius , Scalc Scania: ptacfectum
(quem nunc ducem vocamus) qud olim ab illo fpoliatus nauigio diceretur , pto
uocat , duello opprellit. Cuius fai celebritate fretus, regis Froronis vnic liliam
audebat ciugem pollulare : arq; Ericum Sueci regem libi ad eam rem peragen
dam accedere precabatur. Sciebat enim Froronem totum ex illius pendere conli-
lio. Ille ver, qud tern magnam pofcere videretur, quodq; Froronis Danici regis
nomen tum omnibus in circuitu regibiis incparabile videretur, fuadebatvro, ni .
fortibus fatis egregiisq; militias` muneribus , faceret regi Froroni cmendatilli
mum: fore regem clarillimum ea lenttia, vt 611 non nili fortllimo duci ad nu
ptias collocaret.Prouinciam nollet Phinnot folam regi' elle contumacemzeam li
parere regi cpelleret,magnam apud regem gratiam initiiriim : facileq; ad optatas
nuptias peruentutum. Paruit conlilio Arngrinus : 86 eleta militum forti manu,in
- Phinniam concellit. at eagens omnium Botealium extima, niuibus inuolits
flu;
m/r 6:1 qum citarillime , 86 qua: plurimum lagittandi arte valeat. Cgrecliturgenti Arn
lo Pbmxu grinus armis collatis.Ea artibus fuis vfa,fagirtis in millis retro tulitgrelfum,
paga. celerrime auolans. Secutus at Arngrinus, vit impiger ad arma, 11 gtem,
vt omllis armis ad maleficia confiigerent: quibus plurimum inlilltunr populi - zt
Barale;
fra/lgit reales. Iraq, emill`o ab illis tergum lapide,grandis 86 infuperabilis mons Suecis
deliri. prlligiatis videbatur:li modicum aquar dilliinderent, amnis 861acus dirimere vi
debatur inlequentes prcurrtibus.Harc tamdiu ab illis fata funt , fucum
deprehendens Atngrinus , nihil horum formidarer , qu minus progrellus 111610
riam perageret. Dornitis deinde gentibus idtributi impolirum , perdecades -
uotannis , rhedam pellibus onultam regi Danorum perfoluerent : ill enim folz
liint opes gentisBiarmorum. Deinde ducem fubigens , limili tributo onerauit, vt
per fingula capita pellem vnam tributi nomine regi penfitaret.Hac vitoria cumu
latiis a Ericum regreditur,illoq; comitatus nauigat in Daniam. Ericus apud Fro
tonem tellis Arngrino recentis ac magna: : fuit,qud gentem hatenusin- 3 . '
tatam, tributis ille adegillet. Rex collaudato vite-re,dignum iiidicabat quem ge
nerum haberetlraq; data illi in matrimoni lilia,flices nuptias conciliauit. Nam
numerofa inde proles proueniens, Daniam Sueciamq; regio fanguine impleuit.
CAP. 39. v s hoc etat quo veritas de terra orta , 86 zterna iulti'tiade clo pro
fpexitztum publica per tertar orbem pax, qux autorem pacis excepir,ad Daniam
Ulmen. qu, peruenir ac Succiam.Nam Froro(quod in Dania diximus) tanta vndique pa
regnum compofuit, vt fublatis vndique iribus , publicis in viis aurum anno toto
marieret intaum. Secutus illum Ericus Suecia: reX , limili vlus tempor tran
n4 quillitare. Tune etiam in ipla omnium vrbium terrina Roma, Ferre.: [/[13:71fmt
] 9617] cond/'m [imma Inni. Ita totius orbis confenfu nulquam bella tonabant. ui oli 4g
pdx.
Dominus iamiam tetris imminens, prfentiam fumaiellatis vel lic innotefoerc
mundo voluit. Froto ad extremum , maleficiorum vfu, rex omnibus regionibui`
Duin li.
-n.-i.
Lap. 31.. contcrminis formidabilis, malefica fmina in bouem verfa,periit. Ericus autem
Succise rex, longa felliis tare , quum multum vbiquc fanguinis profudillet , mul
tum per omnem attatem laboris exantlaller : 11 in temporapacis'
profiidit infolita illis mortequi fertum diu tialauere. `- _
CAP.4o. A L D A N v s illi lilius in fceptraSuecie fucceflit.Mox autemvbi regnum iniit, ~
IIJ/.4.01144
:um Non cum Noruagiis proceribus bellum illi enafcitur.Duodccim etant germarii fratres,
gm qui fanguinis 86 opum fiducia, crebrisexcurlionibus Haldanum vexaucre:nec le
erin
gnius ille hollibus
6111: occurrirSpe
prxlia abfumplere manum conferit,multum
militantes. vtrobiq,
Vircs paularim fanguinis
attenuatae pro- i
, primm

Dimi; blt. Sueci regem ad extrema auxilia 1 coegerunt. Fridleuus erat Frotonis 6
P- + lius,in Rullia: Orientalibus regnis imperans : quem Dani non fupcrelle purantcs,
alium libi regem cltituerunted Haldanus Siiecii;` rex,Orienti propior,ignora.re
non potuit,penes quem Rullor regnum cfilleret. Igitur auxiliaria rogatutus ar
'm e

 svi-:cie LIB. Lf
c contendit Haldanus,patrumvtriul'que merita Seintimam inuccm familia
ritatem commemorans,quis fuerit eius Froto , qualmve ( geilerit in
obfequiis Frotonis Eticus:par (: (: in Hliis,qu cum patribus interci
clit {aniiima fides 86 ( amicitia.Fridleuus ignarus paterni letlii,quid
apud patentem agaturfi vita funtus,quis regni fit rogar. Vbi audit partem
rebus humanis exceliile,aliumq5 externum regio fanguini ( ,
armis 86 exercitibus ::1$,86 amcum regno reddere , 86 fui iuris coronam deu
repofcere contendit.Haldanum quidem in regntun reponit : eius infccutus gem Sum-A
.
forritcr oppugnatc opprimit. Fidem excedunt quae ibi,velut fabulis con
l texta,narrantur, quum le rex (01115 periculo obiiceret opprimendorum latronum,
qui in infula quam rapidillimus amnis ambibat , cuniculis 86 latita
bant. Return ( edita ( manu Fridleuum opprelillelatrones,
Haldanumq;i`ecurt1m deindb ab illis prititiile.
M hoc loco Starcuteri , fortis Scinuil'i pugilis , qua: CAP. 4r.
dam 86 incredibilis virtuszqud ( homin long eueus,giganream [16.1.
quandam pt ( 1 tuletit. Refpondit corporis magnitudini virium (vt fett) eP-5L
robut. Nam tatem trium liominum fcrtur egiildtq; ita re ipfa cpertum ferunt.
qu adhibent narrationi,fabulo{`a (:1: :1; 1 deos im
mortales (perinde 1 86 Mercuri) huic tantum robur,vt illo vin
z o dice vterentur in omnes fui ctcmptores. Re autem veta compertum illos fuif
( maleficos,qui dmonicis figmtis 86 arte magica , prtigioifq; adumbtationi
bus omnem gentem in ( conuertilntzvt opinione de immortalitate eorum /
: Wren;
habita , illos templis honorarent , 86 1$ dedicarent , diefq; (olennes eorum
venerationi confecratentzc quemadmodum nos feptem planetarum nominibus
dies difcetnimus, ita horurn vocabulis ipli inter ( (1105 dies delignart. Et quis mi
ratur tantum valuiile in hacgente talium deorum opinionem , qudo apud Egy
ptios,Graecos 86 Romanos,omnium mortali prudentilimos,indignae fabul co
lertur,templii`q; honorarentui~ Iuppiter,Saturnus, Mars, Mercurius, uos ramen
( mortales hominesc quorum fepulchra fcicbant Sed 181 reuer
3 tamur ad inftitutum. Starcuterus admiratione clignus homo , hac vixit , !
plu: :
illa tam monftrofa corporis :::,86 virium immanitate, qud nihil illi inui humanaV
rohr.
&um habeteturPeruenitq; in longuam artatem: vt ( locis attingemus.Eius ta
men hoc loco cmemorationem inferimus , qud Sueci regione in Daniam
peruenerit: abfumptifq; naufragio fociis, (01115 ( ( regis Danor famulitio
inferuerit, prelata vbiq; edens (. Paria ramen illi fuiile creditur ,
Liuonix partibus,regio etiam nunc cognita : qua breuis -115 in Sueoniam.
Id mq u urn iam mult oe
t m
r `
udDanir emFtot nemm uan'~ro
lt v diq, t Dimi; .
up.; 7.
pha comparailet,& cetnetet lilium eius Ingellum focordem,ventri 86 deliciis de
ditum, bellicis rebus ac laboribus abhorrere : commilitium eius deferens,in Suc
40 ciam ad Haldanum regem,Erici ilife retulit. Vnde ramen Hc'lgonis Notici pro
cibus euocatus, illi aderat, in Dania duellum pro illo excipiens,quo Helgam (Fto
tonis regis quondam (111 amantifiimam liliam) illi coniugio fociaret. @o in loco'
( tyronibus vno conflitu opponens , omnes trucidauit , multis ramen in
uicem exceptis vulneribus. Idem plagis nondum medicamine procuratis, nec ad
huc cicatrice obdu'tis , ( 1$ 1 , Sueciam repetens , ( eius
Siwardumaepreffa tebellium infrantia,paterna: ditionis {eruauit liairedem.
S 1 W D v s Haldani Hlius , prfidio Starcuteri , patriis regnis lires (12 . 42..
fit : rantumvaluit fortilimi viri conatus. Huius przclara nulla memorantur , nii .S/Ward
qud Vluifdam liliam Frotoni Dani regi coniugio (: que tes illi periculum Damcer.
50 vitae, 86 interitum adduxit.Narn quum Proto ille germanum luum natu
minorem (: qud ingenti vittute 86 geftarum gloria tenebras (
tri iniiceret: ] 1:1( occiii Haraldi, quum per multos cafus 86 pericula plurima
emerfent , 86 viriles perueniilent annos , paterni {anguinis vindices , pnas
Frotone fumpfetunt.Nec conrentus Haldanus nece patrui, in Siwatdum quoque
Sueci regem armavertit.Cuius quum liliam Proto ciugcm tenuiilt,arbicratus
\


2.2.8 .211
86 vxotis conlilio patetnam patratamzitaqueptlio commillb, Siwardum
Suecizregemopprellit.
CAP. 43. 11 1 v s Siwatdi ex lilia nepos , Frotonis Danise refgis lilius , materno auo fue;
cellit in ( Sueci. Huic ex qualibet caula infellus uille perhibetur Haldanus
patruelis eus,vel qud adolefcens auit necis vltion prx ( ferebat,vel qud (
cellioni Suetici fceptri l`e quam Eric propiorem exilimaret. Qialieuncg ergo in
. teruenite caufa , res in bell procellit. Ibi Erieus dulor exercitus habe at Aqui
MI-"- num, qui ferro inuiolabilis putatetur. Haldanus at huic rei cparans antidotum,
in tem clauam(Hercu1e genus) ferri nodis innexuit:qua progrellus in pugnam,
6 ebat eti line vulnere ducem proflernere.Veniunt a przli:magnis vtrinq; vi m`
` ribus certatur,cadt vtrinq; plurimi.Ha1danus in acie ducem aduerfum,per denfa.
am, repert agmina,aggreditur.Reie&o clypeo, vtraq; manu (ublat claua: pondus li
111105115!!- brabat in hollemum vis hebetdi ferri profuit nihil:quippe cadens Aqunus ex
;[fr'i_ . (11111.1111111 opprellb duce perlla'tit virtus militum, 86 line dutore vitotiam
mim. allequiturlgitur Haldanus ducis quidem viiorfed acie vihisfiiga libi conliilerc
cpellitur: nam multis affeus vulneribus, aegre profugit in Helftngiam. Ibiq; Vix
bene confertis vulneribus,fupernenere milites Erici Suecotum regis, vt detelurn
ibidem Haldanum aut caperent, aut opprimert. Sed etat maleficiorum tum ma.
gnus vfus in ea prouincia. Nam obcrcati milites, quem qurebant, etiam in con
fpetu ftantem videre non poterant. Renouato per interuallum bello , Haldanus 2.0
petit Ericum: in quo quum ( numero milit long cerneret litpetati, infidias mo
- litur,oblidens monti fauces,quibus etat Eticus erupturus. Non defuere artes ca
ualdamf uendi fraudes Erico:igitur circumducens agmen,patenti via hollzibus occurrinlbi
f conlerta pugna quum Haldanus vincetetur,parte copiarum fedutta idem Halda
.
nus montem conlcendit , quem his rebus ant ptasparauit. Inde deuolutagrandia
faxa agmini graditium hollitmi luperiniecit , opptellitq; magnam aduerfantiutn
multitudinem. Suecia enim, rupibus, 86 perinde faucibus 86 anguliiis viar plena,
facile patet trafeuntium inlidiis. Eli-ecitq; his rebus,vt Eticus, cuius iam magna
ercitus pats etat op rella,fugam intentaret,Haldanoq; Sueci regn vacuareLIn
grellus Sueci Hal anus omnia pro rege adminilltrabat. At non quieuit Ericus,rc 30
nouatis viribus,ad pugna excite holiem: felicitifq; arbitratus in alieno quam in (110
grallari, Daniam prxlio pertentauit,llaralduinq; regem , Haldani fratrcm, tribus
f4"" prxliis fuperatum , cogit in auxilium deuocar germanum. Igitur Haldanus Da
niatn,a fratre inuocatus,ab holle liberaturus,exercitum deportat Suecia : fecitq;
2:3 "5- 11 perinde regnum (1111111 peruium. Sed non teliquit diuturnum. Nam repara
P'' to 1111615 bello clallem inllruit , eamq; locat in inlidiis occulto maris (11111. Duobus
folis nauigiis quali fpeculatutus egreditur , Ericoq; ( ingerir ( (&11. Ille vbi
holletn agnolcit tam paruis copiis egrellilm,illico adnauigat plenis velis, ill quafi
intercepturus. Ille ver Hexa nauigatione , longius a 6115 10111111 prtotiam Erici
nauem,paucis quato velo fubfecutis. Inde vbi ad locum inlidiarum prottaxit 110 4o
wa llem,ll:atim tela clalis egreditur: Ericumq; cum paucis facil multiintercipiunt.
:iff/Ex" Oblatam ab holle vitam magno lpiritu contemplit , praeeligens in libertate mori,
./,_ quam in [ubietlione viuerezquat vna Omnium fortium femper fententia fuit.
CAp, 44, A L D A N v s iam Suecia: regno potitus, mate piratis purgare inllituit, vir l`ols
armis innutritus , 86 qui coniugio aut liberis non llruderet , neque voluptati vlla cx
parte indulgeret. Et dum bellis totus incumbetet , inuentus eli in regno vir prima.
rius nomine Siwaldusjnter alia militaris przclara faciiiota,leptem liliis pu
gilibus leptus. Hic in concione quelhts apud primores, regnum Sueonum, occifis
regibus luis,alienigenaz (ubelle potefl'atizli viri , facile futurum , vt illis impe..
- rarent quibus feruire cogantur. Inita ergo confpitatione , regem Haldanum pelle
re, ac regno defiituete coniurant. @9d vbferrum
ad regem delatum , iam in maritirnis 5.
ylaboranti , nihil ille motus ell: (1 militibus patilifper ab hollibus -(11111,
111 ciues dilringendum edixit,quos accepillet in ( malignariAuis deinde copiis
tetra matiq; ducit in holtern. Sed coniurati vbi vident regem in ( magnis venire
viribus , armis fuis diidentes (qud imparem long militum numetum habuerc
con (cri
 1 LIB. I.' 2.29
confcriptum) in ducem fationis ac confprationis relpexete. Ille vbi fe lignari
mnium oculis intelligit,Ha1dano regi mandat pernuncium, Si ribi,inquir, virium
aliquid ell, fama exazquare curato : duellum offero cum liliis. Derretare quidem
verecundum etat, erfi iniqua condirio proponererut: quod rex , inferioris otdinis
viro,vnus olonis occurtetet. Tanta ramen etat in rege animi vis, vr n reculiret.
Improperanti ramen iniquam condirionem,qud timidi animi videtetut n fide- Slm/4""
re pettori,vt vnus vni occurrerer,SiWaldus reiecir,@id ergo iactas vires Heze v
nius viri funt olla qucernis. Sparli vires in libetos : partitas illas arqu in duellum 9'1" fr
contraho.Si tu frigido haftenus toto cubalri , tibi refer dertimentum. Pater 85 filij
l o vna funt caro: tergiuerfari tibi non licer. His arq; limilibus verbis prouocatum iti
duellum regem extraxir. Exorta ver pugna,vitor Haldanus patr cum liliis vno
exiru abfumplit, feq; reddit regtio fuo ad prillinam llabilitar. Inde ver iam rem
pori tranquillitate gaudens , quum audiret Vriguinum Gorhotum regult'i, liliam .
vnicae pulchritudinis defpondille cuidam piraratum principi, vi magis adalum *"1"*
uam fuapte voluntate: indignatus Haldanus ttam in regno iniun'am fieri, qud
vir plebeius , folis furtis 85 pitarica inlignis , regio fe fanguini mifcere conaretur, 85
(quod indignius ell) etiam metu impulfum adigere parr ad impares nuptias :
tulit rei indignitatem,fed fecretius per nuncium admoniro Vnguino quid patatet,
diem nuptiarum vbi audiuit elle , quum regio luxu feruerent omnia , proximusq;
2. o pirataruin princeps regi accumbetet,fponl`us(vt fperabat ille) regia: puell,ingrel
fus regiam Haldanus ignoro habiru oreque parumper dillorto , ac perindullriam
contralo , quis fponfus habetetur ad nuptias , libera voce percu nlatur. Quim
quiunr,regi proximus accumbit. Ergo conuerfus in eum, Tu, inquit, regium lan
guinem roto depofcis? @_i/bus oto meriris?quibus patri'i llemmaribus? Si quid tibi
pn.. virium ell, exurge mecum in duellum. Nolurnum, ille refpondet, bellum larua
rum ell,non hominum.Haldanus fubinde, Tenebtas queri non pores,quum fub
lullri luce luna diem nobis repratlentet. Rubor adegit liominem alliirgete in duel- Sfms
_.. lumzvilus autem,ex nuptiis funus habuit. Hc exitum habuit vir pirata, qud fu- "'/l'i s"
pra fortunam fuam nuptias fequeretur. Haldanus puella tradula , Hafmund ex
3 illa fullulit fili,fuccrefcentibus annis Noruagi tegemln regno ita confenefcens,
alicnis commodis defudalfe videbatur. Pacatoq; line quiefcens , vir in armis fem
per verfatus,tel`tamento lignauit quem poll fe Suecia: regem voluillet.
V N v i N v s ex Gorhotum tege , tellamento Haldani rex Suecia: delignarus, . 4,'
procerr'i voluntate tegnum accepit. Tanrumvaluit apud omnes Haldani forrilli
mi regis autoritas,tanrum apud illum Vngiiini virtus,vt 85 regi cciliaretur ad fuc
cellonem,85 proceribus n difpliceret. Homo serate gtauis, qui tegnum, quod ex
minori maius accepit,diu tenete non potuit: fed Siwaldo Hlio,moris, reliquit tam
Dani quam Suecia: regna. Cuius res prclaras , quiaiu Dania fumus executi,ni Dani 11'5
hil opus eff hoc loci repeterelnterea quum vtrunque tegnum vni pareret,Gorho "'I
4o rum in Suecia principarus , quantum potuit , fe a ditione Danorum tetraxir , fuum
regem coiillituens, quem fequeretur. Regnabat ergo per id tempus in gente Go
rhotum in Suecia Siwardus, lilios habens Wemundum 85 Ol'tenum, filiainq, Al
uildam eximia: pulchritudinis puellam. (Ma: quum Danor regis lilio adolelcen
-
tx ri,85 nobilitate generis 85 rerum gellarum gloria Horenti(quum earn pofceret con
iugem) fola marre repugnante prouenire non poffet , puella omnem torum mati
talem perola , clibatum ell amplexa. Ne ramen ratem ocio conrcreret , virili /(4 fifi
era habiru contefra,miliraria felabatur muniaspiraricamq; aggtefla, breui pirararum
princeps conllituitur.Cafus obuium illi in mari dedir fponfum,cum quo ignoran- afa ,pa -
reignotans pugnam conferit.Sed dum ferueret prlium,galea deculla capiti piiel- L
5.0 1am prodit , ex holle ptotinus dedir amatorem. Siquidem regius iuuenis vbi a- mgm
.

Y? gnouit noros vulrus , receptui cani iuflit , pugnamque inhiberi. Etinliens puppi
virginem amplexaturzfortunam accufans, qua: talem illi hollem obiecillet: malle
ramen lic occurrilfe,quam omnino incoguiram prteriflc. Itaque amara fua poti
tur in mari,quam in regia confcqui non porerat.
*A a Riz N A LD V s inde Suecotum regno potitus, magnis viribus conrendir pa- CAP.46.
r3 * u
.
 230 ALBER. KRANTZII

tueri libcrtatcm Danofq;, qui ditionis (ua: iura in regno prferebt,reprime~

Ddrn'a 125. re.IUitur magnis inter Siwaldum Danorum regem,Vnguini filium,86 hunc Suco
. num viribus apud Sialandiam ccurritur : alteto pro libertate , altero pro domina
rione multa eonantibus. Concurfum : ell rantis odiis , tamq; graui ac diututno
prlio,vt in triduum prxlium extraheretur: (ola nore que inrercedebat, pugnam
dirimente.Sed hane tam pertinacem pugn fola mors Regnaldi diremit. Ille enim
fue partis ductor vbi cadcbat,cecidete paritet animi forti 1morum militum: vt fu
gam inirent , ui vbiq; vincere confueuerunr. Inter alios : Starcuterus vir
! Sur. ltrofa: fortitudinisaerga tum vertit. Qliod illi credit elt accidille, vt humanae {
entwarf
gif. gilitatis vitam in quoq; expetiretur,ne ( hominem lentitet. Dilapli inde IQ
eeres , in piratcam le cferunr , Haconi cuidam gentis primario adhazrentes. Fra
rres hie habuit Helwinum, Hagbartum 86 Amundumzqui 86 ipli piratic agentes,
incidert in Siguari Danorum regis lios,ad eundern quatltum nauigantes: liqui
dcm honellum hoc militias genus tum habebatur. Conferra pugna, tam acri inter
eos odio dimicarum ellz,vt poltero die,propter etebra fuorum vulnera, amba: par
tes quietem agerent. Iraq; poft mutuum quod tandem tenebant inrerloquium,
amici , vn in Dani nauigauere. Hagbartus iam fretus familiaritarc
regiorum iuuenurn,in aula diuerfatur,colloquiun1q;(vt lit) cum Sygne regia puel
la,ditorum iuuenum germana forore,lerit,illiqueper amorem conciliatur.Erant
autem 86 in eadem regia nobiles,qui forma 86 nobilitatis fiducia eand regis filiam 2,
procabantur. Horum vnus gente Teutoneus, quum intelligeret puellam in Hag
bartum inclinare propenfius; perfecit vt lmultas oriretur inter regis lilios , 86
moratos holpites aduenas,iuuenes de Suecia progenitos.Q.1e paulatim increlcs,
ex rixa procellit in pugnamltaq; Hagbarti fratres,cum regiis iuuenibus prazlio
ferti(vtpote in alieno regno) multis pauci facil opprimunturSuperuenis autem
:
murri ha
Hagbarrus recens viribus , copiisq; nouis addulisfell'os pugna regios cfccit. At
im 4dr/mi' que ei tantus vigebat animo amot,vt huius rei conl`cius,muliebri velle regiam
amic: leg; peteret,
Perucnit. futuro.Is{pecie perferendi mandata
tum Hyberniam ab
oppugnabat. milla
Muliebri , puell
velle (vtomnes,
fallcbat putabatur)
vt adpama
tam (uam perueniret. Sed vbi iam cubatum eundum , ledulo minillerio regia: 50
ell lauandis pedibus ab ancillis inftabatur: illa quoquc miniflcrium deriuauit in
aduenam qua putabatur fminam. Itaque pedes item eius contretantes puellx,
mirantur callum in in calcaneis. @d mirum , in uit , Domina, l militari olcio
fmina dileutrens duritiem contraxi manibus pedibusq; , non pela , (ed gladium:
non lanamfed atcum armaq; ctera eontretans .>Regia autem puella aduentan
ti nuncire locum cubandi prazbuit lionoratumyt (ocia libi tori manerer, multa in
ter notem {upet Hacone qulitura.Hanc rem tum nulla minillcetialitunfulpexit.
Inter mutua: autem voluptatis Colloquia, Hagbartus rogar quid futururn lit , li
ter eius furta depreliendens , in animaduertat feuerius. Illa protinus refpondit,
eundem libi cum illo vit 86 mortis exitum fote. Operaeprecium agnofcerc
quibushic ludat carminibus Saxo nolter , commemorans amatotis Verba.
.Si captumgmtor tuus
die ?! dederit neri,
anuz'a'coniugyfdem,
Tantifderimmemor,
Pafatum repete;mmm? At illa,
LM corde :hare t'ue/lc.) common',
Si/rs exitypmtulerz't ,
Nga lvlla rarogaru tempora,
Et con 1mi/1' deuouco neri. 5o
Vt quos idcmfdus tori coniunxerit,
Idem/ppliry'rontz'nmt modus.
Priufquam autem dilucefcetet,abire parans Hagbartus, ab regiis lioribus iam .
mnes exitus obferuantur. Nam ancillac (fufpiciolum genus) nefcio quid conlpi..
catz , virum adelleprodiderunt. Comprenfus, in medium producitur. Sententiae
rogantur
 SVECIIE LIB.I. 2.31'
roganriirin tam temerarium violtiimq; ltupratorem latronemq5, qui prolem re
giam partim extinguere ,partim aufit incellareEta'nt qui forti eius opera in' lioftes
monerent vtendumffed prualuit eorum fententia,qui poen t ere voluerunt.
Iraq; fufpendio adiudicarus educirut. Obleruabat e fpecu'la regi filia,quid amato
ri futurum ellet,quem iam fcierat comprfurn. Vbi fufpendio adiudicatum corn'
perit,dedit lacrymas motituro.Et circiimfpicis ancillarum lidillimas , Qlimam,
inquit,vellrum,dominam me volunr abituram comitati,im(vt rele inrelligatis)
morituram? ; illacrymatx , lidem dederuntllla conllituto fpeculatore, qui
nunciaret momentumamalij morientis, alios fubornauir,qui ignerr'i fupponerent f
ro trielinio limul illa libi manum iniecillet. Pepla lingularum iubet ab alto alligari,
> nodumq; fieri, cui prompte capita inferantur. Hagbartus vbi adducitur, citclpi- '? 4
| eiens oculis quarrebat amatam , percupiens vt lub oculis eius moreretiir. Vbi vidir' '
r 'parere fenellras cunla oculis obferuantis puell,Bene habet,iriquit. Paludamen
tum fuum iubet, qua: proxima 1 111. @o falo , arbitratus puella:
lpeculator iam ipl`um appfum,dat lignum obferuantibuslllico ignis exotitut,ca
pira nodis ancillae infetunt cum domina : pedum fulcimta,quibus inflitetant,pe
dibus deiiciunt:86 ante aniatorem fuum amara confumiturlncendio puellaris au
las conlpelognouit Hagbattus quid ageretur. Nunc,inquit,tempus : include
fpiritum lietotme longe comiter prcedtenuquam hacluce dilexi chatioremlta
z 86 ille confumptus . Elegiam idem Saxo confcriplit iuuenis motituri his verbis. i
- /: tol/ar. Y
4 Dulce mila:mflom es'potarif/zt.: mori.
i _ crepimm''tec'a rubemidamm:
, dm114674 rene/at amar.
En ma non dub?? completurpaio 'vot/,
219471; mihi/is inrerz'tusgr comes.
cz'itjnif,fvnuspofdem nexus:
Mequmpoteritprimaperre Venus.
t jj _ /! mer/41' / iuuari,
ril 50 Ngamaletartareosfalus adiredees.'
D Ergoprcmanl medimbieh tenaculaflzucest
Mlquad/ibat,pmz/r .
111 11&15 opera abfumitur. Rei fides ptazlentiblocorum indiciis exhibetur:
quum 86 Hagbattus pago vocabul indidcrit , nec longe Sigari oppido locus pa

teat,vbi plano paul locus elatior,vcteris fundi inflar protuberan'tis liumi pecicm
'
demonltrat. Sed 86 trabcm quidam non diu e loci repertam memorabat vidil'
le,quam agrellis vomere glebaxn timatiis oll'endinFerunt puell diu con
lpetam , notibiis ad ignem ledetein Siidetburg: cazfariemq; comete, auerlatam
contuenres,dotfo,non fronte confpici, 86 in hunc quiic diem durare vilionem.
o 4Q H A o Sueci proceribus vir primatiusfrater Hagbarti memorati, dum ea CAP.47_
qua: diximus gererentur in Dania, Hyberniam oppugnabat:reduxitq5 exercitum. mi
Comperto qua: de frarribus gella erant,indigne tulit duos ex getmanis prlio,tet
tium publico86igriominiofo abfumpturn liipplicio: vindicate illorum fara liaruit. IMM.
Sed qui illum in Hyberniam comitati liint cmilitones , quum in Daniam exerci
tum conuertillet, regis amore, Haconem deferend putabant. In quibus tobullill
llmus ille Starcuterus, qui Regnald Sueci tgem fato funtum,Haconi ad
hlerat: iam ver in Daniam dulut deferebat. antum apud memorem va luit
Danorum quondam regum cum illo fociale ctubernium. Haco nihil mortis
&10 commilitonum , reliquum agmen ducit in hoftem. In portii quem Her
I; 50 Wyck vocant,milites exponit,terrellri itinere procedens. Partem ramen clallis iu
betlitroralegere,vtli opus videarur,prazlidio litmili'tibus. Maximeq; fylucllria re
rit irineta,qu minus cfpiciatur , fed quam occultillim adueniat. Vbi iam du
NT"
meta fyluellria linem haberent,mox iubet omne agme',dele&is ramulis pra: fer
virentia,vt fallant fpeculatores. Primar ac fecunda: llarionis vigiles deluli,non a
gnofcunt quid ageretur: tertij ver propias luci rem intuentes ,- regi denunciant
11

 ai KRANTzil
propinquate nemusllle dolum profpicis,qum fit long rogar: ( interim
Danie Iii. velociflm ctrahit exercitum: 86111 ptogrediens, obuiusHt hoi:
(. conferimr pugna. Acri pugnant odio Sueci,iniutix vindices.Rex Dame Sigams
ugna cadit.Tum cxdesin omne genus hominum ctudclis. Siwaldus Sigan lilius
tenouat. Accurrunt voluntarij omnes, patris clade , filij miferatione comotn.
At Haco ( dux agminis, prima conrentus vltione, conceflit in patriam. Peritil:
alius Haco,nomine Faituofusze pugnam excipit,tantis vitibus exettam,vt multis
ant millibus proltratis ,ambor duces exercituurn corruetint: pauci ibi fuga
coniuluetunt. Remiges egreli nauibus, Suecos (1.105 tumulauere. At a (upetueni
lentibus Scanicis ::86 ipli tumul auxere caefor. Hic finis inflicis pugnx: 1Q
in qua omne'regij fanguinis Suecia: fuecifum, ad fminamynam peruenir.
.48. 1. 11 s deindc primoribus procet , Suecia: regnis potitur, @amplb
andx ditionis gtatia arma vettit in Rullbs , proxima illi ad Oritem regione agen-`
u Rufo:
. tes. Inter alios : militarium oper illuftres viros , Hildegerus. quidam ptxcipua:
fortitudinis pugil militabat, natus parte GunnaroSuetici ianguinis, matreq;
ta Noruagiei regis { Bocarus quidam Danici generis vir p-timatius,occif
( tuiit, coniugemq; ::86 : lium Haldanum,ptcipu
virtutis induftrium pugilem:& qui fortitudinis fua: merito, vnicam regij ianguinis'
in Dania puellam coniugem habuit, 86 regem Daniz profecit. Err igi
tur vterini fratrcs ildegetus 86 Haldanus. Id quum Hildegetus natu maior 20
11::,1;$ minor ignotabatls quum vbiq; laudis materia perqui
tetet , audiens Ruffos premi Suecorum armis , ( contulit, Ruflis militaturus.
@met pr-.rlia aliquot leuia varia eflent fortuna pcratapcefl`itl1ildegerus Sue
tici ordinis armiget,quemlibet cx Ruilis in duellum prouocans. Dum : illi mui:
tarent,circuml picientes quem opponerent, Haldanus ( vlttoneurn obtulit.Hil-
degetus
lum fratrem
vitotia agno(cens,reltitit:indignum
it clarus teftatus,qud
, cum hlomine patum fpe'tata: quum ipfe inglori
virtutiscongredi, Lxx. pugift

illi. Eam cauiam prxfetebat,abfcdens qud cmunis fanguinis ( &11 pugnam

detretatet. Haldanus 1&15 alium libi depofcir , ille metu tc
Hallam# cufet. Obiicitur gtege vnus, quem facile fuperat: deindc duos vn congrcdites 5.
Xl. ex bo
lufn exer paritet obtrcat: ternis etiam euocatis,eundem fecit exitum. Ita paulatim glifccn
due/o te calore , qu; ad . vna pugna fublatos paulatim afcendens peruenir. Iam videns
[ Hildegetus fraterna decora, fuis :equata numero, diutius pugnam dctrcearc
xit inglorium: nec ramen ( quis effet aperuit Haldano. Pugnabant in eo gemini
aH'eus.Nam qud patrem ( Haldani parens fufbililet , patetn necis vindi
cem przeferebat : ( hunc affetum fuperabat in eo materni vteri cmune conce
ptaculumzvt (:1 per equatam iam virtur,diutius detretarc pugnam
fotmidini deputaretur.Callebat autem hebetandi artcm ferri I-Iildegerusr ca (2
in periculo ei vfui fuieNec ramen defuit 11 bi {enlit aduerfam calliditatcm.
Siquidem vbi cperit enfi (uo vim abefle, panniculo texit: 86 vim illi iuam
Hdfgfrw (vt ferunt) , vulnufq; intulit Hildegero letbale. Q10 excepto,innuens liofti
4Q
in du alla .c
{ :gru exceflit duello ,iam ( fratri aperiens quis : . Ibi lamentum non vulgare ex Hal
ro 06:14: dano perfonuit. Cur,inquit,germane,tam diu latuili,donec fcelcratam dex: cram
.
tuo tingerem cruore .>Infliccm me.' uando altetum nobis cadere in Faris fuit,
ego pro te quam vcllem excepille Vulnus Neque te Frater integro in fratrem oili
cio iumftum arbitror , qud non ant ptoclideris. Ille hoc {uppreilfle ,
: ignauiam ( putaretut periculo. Hace dicens cxtinguitur. Haldanus
pto mercedeinuiaevbique fortitudinis , vnicam : regis riliam cum regno
promeretut . Apud militares autem viros nulla laudis minotatio , (
an alienus forritcr opptellus fitzpietatem ramen obtcxerar ignorantia. Aluerus fo
: Sueciae rcx in teliquam xtatem {Iuduit tranquillitati , legibus 86 moribus
gnum componcns.Vbi ad fenilcs peruenir annos,intetmanus propinquoru m l pi
rirum vltimum poluit, Hliis regnum linquens hredibus. Sed hic voluminis
huius modus iit,ne ad infinitum procedat.
ALBER,

 ALBERTIKRANTZIs
SVECIiE LIB. II.

d E s Gothicas ad Clarum qu; t' ora , ex obfcuritatibus diili- C A P. 1.

p v cile fuit in lucem vendicarezqu tenuillimis adiumentisc il
a "y 115 non fatis explicitismiteremur. hoc 61 tempore quo gen
tis huius in eum modum'creuit audacia,vt Roma nis ( legioni
bus auderet opponere, cpimus Romane hiflorie fcriptoribus
v ad tem noftr vti adiutoribus. (lui/Vbi (6016 (6111 11115 (
' cuti,etiam illos attigetunt quibus Romane vites collulabturi
Nec minuerevirtutem 1116 , laus etat Romanor : quippe fortes vieille fortium /
maior gloria, quam fi imbellibus cHiiallent. Proinde C. Catfat quum Aliati- 22:74
cam gent facile domuillet,infctipfilletq; curui tritunphali,Veni,vidi, vicizn tam 21.
( 1;11 Romanorumq; laudibus liuduit,quam hofti ignauiae detegendae. Ve- mi'
rm nihil hoc quempi moueat, li (vt illi vocant) barbaror res non ade amplifi
vcent , vt (1111 lilorum Romani fcriptores: detur hoc nationis alietlibus. Magno
Germanis nobis incommodoc irrecuperabili antiquitatis detrimento,Plinius 86
Cornelius , Germanica bella fcribentes ,interietunt Cornelius quidem ex parte, _
M
2. amillis primis deccm libris, parte fequentium extat. In primis aut res fuere Ger- 9 '
. Germa
manic ( Augulio 86 priuignis eius,qu; ad Claudium Caligul fuccelforemln mm .
quibus deferibendis qualis luerit, facile` monllratin Germania fua: qud profufus fu.
_in laudem gentis plus quam Germanusfuam attollere gentem praslumoretat
Plinius . libros de bellis Germanicis fcriptos edidit : 1 quibus nihil qu; hodie
remalit,prazterinanem titulum. @or ibi laudes Gothorum, Dacorum, Cinibto
rum,Cattorum interiert? Ergo amillis tam claris tellimoniis,paruas reliquias 11
11111115 mdice mus,donec tempor curfu 86 aetatum procellii ad pleniora do
cumenta perueniamus. Sub Augullo quidem Gct Daciq, , in Thracia 86 ad Da
nubi) ripas demotati, bellis attali, 86 (vt Strabo ait) vili : ad multa millia ( vt fupta
3o quoq; cmemorauimus ex eodcm autore)cieli (6111 multi, etiam trs Hillmm nu
16 vieoris collocati. At non diu quieti permanfere. Nam (6 111 Augulli fuc
calibre) qui in imperio nulla bella per (, fed per (0105 duces adminillrauitlaullris
~fuis exeuntes,Mliam omnem peruagati (6111:115 vrbibus, agris valiatis,onul`ti
prdalein ( . .11 Caligula,qui Tiberio fuccefl`erat,magnis minis
-gentem infelabaturfed ad arma n peruenit. Mouit quidem exercitu in Germa
niam,Sueui infenfus : fed n linebat hominem perdita vita fortitcr in 1105 age
re.Vnde redutis militibusmihil clatum peregit. Et in eo rerum Gothi quoq;
(qui 86 : 86 Daci promifcu ab autoribus appellantur , gens ab origine vna , 86
qua: communem patriam Baltiam peninfulam recognofcit) conquieuere.
4o D P A N v s rex etat in hac gente, eo tempore quo Romano Imperio Do C A 1_
mitianus incbebat. Cuius auatitia: pertaeli Gothi, qud prouincialibus grauis ef
fet: fdera qua: fub prifcis principibus , ab Augulo Caifate , autore Agrippa inie
.runt , nunc penitus rpentes, Danubium fao agmine tranlietunt. Seruauere ad
.uerfam tipam,tanqu imperi)I lirnitem,Romani milites. Dux etat Opius Sabinus,
vir militaris indullrize peritillimus.Rel`titit ille traiicitibus,quoad1111.$1 dum _
illi animolius tranfeunt quam Romani refillerent, ad cliigendum totis fe viribus
iull:a acie Romani contuletuntPugnaturn acriter: fed tum Romani virili celle- Gaf/1i iza
re. Cfus ell: 161( cum toto agmine Romanot militum , vt pauci qui 11111111-
cium facerent, fuperellent. Dotnitianus vbi comperit,alio duce alios milit exerci- ?
tus,terra flumincq; arma comparas in Gothoszvent ad prlia. Ibi Fufcus Cor
nelius dux bellicae rei fcitillimtis,mili vfus fortuna, fortiter pugnans cccidit : de
letiq; (unt Romani exercitus. Liber in hac te verba Bldi Romani fcriptoris intro
ducete, qua: ille ex Cornelio Tacito, quem integr legilfe videtur (quamuis nunc
Italia integrum fertur non habere : alioqui truncutn non cmitteret) mutuatur. Ait
enim,Opius Sabinus prim,c Fufcus Cornelius, Romani duces,iplis con- _
l u
\
 .-54 ALBI-:it: KRANTZII
grelli Gothis,copias amiferunt,85 in prlio cecidcturitt ramen Gothi,quibus v
c'toria haud fuerat inctuenta,in Romanis proinciis eo tpote temanfett.@,m
complexus hilloriam Cornelius Tacitus,numerum interte'otuin Romani exer
cirus , ob magnitudinem cladis referre omilit : idq; afferit Tacitus facete exemplo
R" Salullij Crifpi,numerum fupprimenris occiforum in clade limili Romanoru.Do
muit tamen,85Romanis prouincus cxpulit Gorhos mlgnis princeps PIttaianusfed
TMI-waff! in fuis barbarici foli proiuncus , in quibus quiefcete promiferunr , dimilir inraftos.
" Hc funr Blondi tellimonia ex Tacito. @at idcirco pofui , vr videatur luperelle
integer Tacituszfed in odium Germanorum fort manet in vm bris.
C - 5- D c i B A L v s Gorhotum dux rebus prxfuit , quum Traianus,optimus (vt fe IO
runt) Imperator Gorhos Romanis prouiiiciis expellendos duceret, Tliracia , My
Qvf/iin/a lia,85 omni Transhilltana regioneEt collatis viribus Gothi tum cellerunr fottilli
rettahentes.
Iinperatori,in
Ibiq;Daciam
pacarosfuam (hoc ell: in interiorem Hillricum
liuc Danubij
"I I fe fe manfuros pollicentes, fdeta Romanisriparn)
inno
uari palli funt : vt pleriq; extant autores. Sed vr alij ferunt (exquibus Eutropius) vi
fto Decihalo, Daciam fecit prouinciam fuam trans Danubi,in iis agris quos nc
(ait) Tryphali , nunc Vielohali 85 Termigiri habenr. Eaprouincia decies centena.
millia palliium in circuiru tenuit.Ha:c funt Eutropij de fua memoria verba.Nemi
nem : ' cmutata nomina gentium , qu poterant etiam runc pererro
rem imperitorum fuille verfa. Nam apud Geographos, earum gtiutn quae hic re 2.0
fcrrur,nomina nulla leguntur.Tribolos : 85 W'andalos fuifle Dacis,Geris Go
:' rhisq; conterminos , legimus quam frequenter in aniialibus. @mfp Adrianus
m Jar,...- Ttaiano in imperio fuccederet, fiue inuideter Traiani glori, liuc qud infinitum
'mlm'- opus videretur longinquas feruare prouincias, Alfyriam,Mefoporamiam, Armc
'm' niatn reliquir , reuocans exercitus: ac imperij voluit Euphratem elle. Id de
Dacia facete conanrem amici dererruertme multi cities Romani barbaris trade
rtur. Nam Traianus vieta Dacia,ex toto orbe Romano infinitas e copias homi
num tranlrulerat,ad agros arq; vrbes colendas.Daci enim diururno bello,Deci
baliq; res fiierant exhaullalra reliquir Romana fuo tpore prouinciam Adrianus.
- 4 3 A deinde ingente fuategn accepir. Habebatilte nomen libi 30
perfonale (quod alias magna: parti nationis etat cmune)abufq; dul prima gen
tis origine : qud adhuc in Suecia manentes Gothi, per Orientales 85 Occidtales
funt dillerminari. Potuit eadem quoq; gentis partitio perdurare in Scythico folo:
vt qui lirtora Pontici maris demoratentut,Oltrogoth, hoc ell Otitales : qui vc
, v r ad ripa Danubij vtranq;,\Vifigoth,hoc ell Occidui,dicerentur.Sed hac azrarc
? Ollrogotha tex in omni ea natione quaqua verfum tenebat regn. Priufquam ta
ma,... G.. ille perueniret ad regn,Maximiniis ex ea gte natus,Rornani Imperij culmen
- apprehendir : quod in huius gentis praclaris rebus cmemorandis fileri n debet:
quum lit inter decora eius vel prim, inde aliquem coiifcendille ad fumm in rer
ris dignitatcm. De quo rellimonium ell: Iulij Capirolini.Maximinus,inquir,fenior 4o
fub Alexdro Imperatore etiituir:militare : fub Seuero coepit.Hic de vico Thra
ci vicino barbaris,barbaro eti parte 85 marre genituszquor alter Gorhis,altera.
ex Alanis geniti elle perhibentut. Et patri quidem nomen Nicea, matti Ababa fu
ifle dicitur.Sed hate nomina Maxirninus primis rporibus ipfe prodidit: poltea ve
r,vbi ad imderii venit,occuli prcepit: ne vtroq; parente barbaro genitus Impe
rator elle videretur. Prima'llipendia equeltria huic fuere. Etat enim magnitudine
corporis confpicuus,virture inter omnes milites clarus, forma virili decotus, fetus
moribus,afper,liiperbus,ctemptor,lpe tanien iullus.Sub Seuero cpit clarefce
re.Natali die Getaz,iunioris lilij fui,lmperaror ludos dedit militares,ptopofitis pr
Maximin; miis argenteis, hoc ell, armillis, totquibus 85 balteolis. Hic Maximinus Imperato 5o
'e_ rem pu blic periit,vt libi dater licenti conrendendi cum iis qui iam non mediocri
42m... - 1 militarent. Magnitudnem corporis Seuerus miratus, primm eum cum lixis
- cpofuir, fed forrillimis : qu difciplin militarem non corrperer. Ille fedtc z : i_
xas vno fudore deuicit, fedecim acceptis przmiis minufculis, non militari bi isf it. ll
fufq; ell militare. Tettiaforr die quum ptocelfillet Seuerus ad camp exultrcm
in turba
 l

stci Linn.' r3;

in turba barbarico ritu, cpefcere iullirMaximinum ad Romanam difciplinarn.
Tune ille,vbi de fe intellexit locuttm Iinperatorem, fufpicatus Maximinus 85 no
rum fe elfe Imperatori,85 intermultos confpicuum: ad pedes Imperatoris equitan
tis accellit.Vols experiri Imperator,quanrus ellcr in currendo,equ admilit mul.
tis circumitionibus.Et quum Imperator laboraletmeq; ille accurrendo per multa
fparia deliller,ait vis Thracilfe? Num deletat lueiari poli curfum? uan
rum,iiiquit,libet, Imperator.Seuerus ex equo defcendit: 85 recenrilfimos quofq;
ac fortillimos milites eiiullir cpararillle more fuo feprem fortillimos vno fudore
Vicit: folufq; omni Seuero poli argentca prmia , torque aurea donatus eli, iuf- .
fulq; inter ltipatores corporis fui femper in aula confiere@ ego viri fortillimam
pugnam,ex fcriptore Romano libentius inferui, qud in rebus Danicis 85 Sueticis
delcribendis,fides inde liar Saxoni,eius gentis fcriptori(cuius autoritat fequimur)
qud multas limiles mlirofafq; pugnas in fua gente cmemorat. Incredibile me
moratu ell quant biberit comederitq;.Amphoram Capirolin haulir: XL. 85
(vt alij) Lx. carnis libras vno tempore ablitmplit.Seuero femper cliarus, Caracall
chariot: fub quo inagnos ordines duxit.Macrino abltinuit, tanqua Imperatoris fui
occiforezHeliogabalum impur belu contempfir. Interim in Thracia Gothis fuis
85 Alanis familiariter vfus,quum optim Imperatorcm Alexandr rebus potituin
audiret,rediit,magnifq; ab illo honoribus exceptus eli. Primus ordines duxit,mul
2.0 ta fortitergellit.Et Alexandro cfo ad Imperi peruenit,indignanre Senatu, qud Ff" IWW
fine autoritate fua imperaret. Bellum grauilfirn geliit in Germania. Et in Italiam rar Ram.
~reuerliis,in oppugnatione Aquilei fuis defertus, cum lilio cognomine,pulcher
rimo iuucne Omnium mortalium,caf:fus ethc ad amplificandum gentis decus,
ex Romana hiltoria de Maximino placuit inferere. Nunc ver ad gtis huius Go
thica: regem Olirogotham percenfendum, vnde longius digrelli, reuertamur.
S v B hoc rege Olirogotha, cuius 85 diururni'i erat imperium, 85 fortunati in re- C A P- 5
bus bellicis fuccelfus, fatis ampla erat gentis huius polfellio, lginquae quoq; ditio
nis regn. Nam 85 Ponti Scyrhicalittora tenuit : in quibus tanta rerrar fpacia, tot Gothorum
.
linus'maris , tot Humin excurfuswt iam Romano eti Imperio terriici vidertur.
`-.
l. iO Wandali,Marcomni, Qiadiitem his accellere, qui tum omnes Germaniam in
colebant.Et de Wandalis quidem,qu gens fuerit,compertum tenemus:Marco
manni ver 85 @adi vbi liabitauerint,non ita explorat elhOz/uis conieura li
`cet allequi,latillim tunc(vt mindwandalor gentem,diuerlis eti',pro diuerlita
te regionum tum (vr mod) norninibus cenlit iuilfe. Nam qui nc Bohemi,Dal
-mat,Scla`uoni,Poloni,Rulliq;,liiis quiq; terris nomina variartwna ramen gens,
vna lingua elfe probaturld tunc,licer in vna gente,potuit accidere.Et Marcom
ni quidem magno bello, quod cum eis Marcus Antoninus gellerat , memorabiles
liabenturflitdi ver,85 Sueui bello foci) illis tum fuere. Sed nunc quod concepi
mus de Gothis , profequamut. Ea tpeltate Romani Imperium duo tenuere Phi
4o lippi,pater 85 lilius,primi ad fceptra principes Chriftiani : quor anno fecdo,mil nMi/kmu
: Rama ro
lelimus vrbis condita. annus, magno 85 incredibili apparatu ingenriq; cunttorum djra muuu.
-letitia celebratut.Gothi fubtrara libi Romanis fiipendiaindigne fcrcntes,rebel
lion moliuntur. @uis enim long agerent in vlrimis Romanze ditionis linibus,
folebant ramen muneribus 85 donatiuis militaribus honorari Romanis principi
bus 85 a ducibus limitaneis,vt vclut fderati' arcerent incurliones reror'u ipliq; fe
fuis linibus contincrent. Ergo quumiam din-nihil tale aeciperent , rex Olirogotha Orogorlu
: d
armara fuorum multitudine, fines Romani inualit Imperi),Mliam Thraciam(1; Rama }
populatus.Mittit Philippus ex ducibus rei militari itillili' Deciii. @expedi reprqlu,
to exercitu facil reprellit difperfos ad prd , coegipq; tranlito Danubio , Gothos corpo/led
.
rn
50 fein fua recipere.Comperroq; qud negligentia limitaneorum milit , Gorhi ani
molius ilfent quam illi reliitill'entxxautorauit milites magno numerozaliofq;
Ptiruit limiti obferudo.Et rebus profper geliis,incolum tum reduxit exercitum.
Exautorati : milites, contumelia aifetti, vt fe de Romanis vindicarent , iungunt
k holiibus Gothis. ( fiducia , rex ipfe fuorum trecenta millia perarmauit: .
duxitque denuo in lines Romanorumant multitudini impares Romani mili-_ i'._
. u iii)
 ALBER.KRANTZII
(espellerevenientibus : c nullo refiltente,prxdam opulentam late` contraxerunt.
C A i. 6. M A n r N 0 0 L I s vrbs eratin Thracia metropolis , qux Traianum Imp.
habuiffe fertur cditorem, indito nomine germana: (: Mattia fuit: qud
ram/ n. numen loco puraret inelle.Nam ea mulier dum aurea pelui ad ripam lluminis,nc
- (cio quid lotura confilteret,clapfum de manu vas profunda petiuit. Vbi trilis mu
lier (uam accufarer (ecum negligentiam,ecce, contra vim metalli aururn emergit,
ac (c reddit domin mrti. Cuius rei miraculo motus Imp. fertur ciuirat eo lo
co condidillezquam ram Horcnt locupletemq; Gothi Hrmauerant obldione. Ci
ues incmodorum pertfi,auro multo redimunt libertarem: Gothi accepta ingt
pecunia, fein [ua tum receperunt. Sed turn Gothi in alieno debacchantur, dome 10
[tica cor res incurfroni patuit Gepidarum: qui vicinam genti regionem (qur nc
Pannonia inferior eminfederunt. Operseprecium eli huius gentis origincm.
_ ]; _ Tellatur Iordanes Gothos c hos ab origine, c cum rege Etico , pariter Go
G" " rhia,quat pars efr Sueci, anriquillimo rpore egrell'os , nomen tenere ex quodam
cuirio.Nam ternis tum grandibus nauibus egrell Gothi memortur.Duat c re
ge celeres renuere portus quos petiuere:rertia tardior, alios in linus elabitur. (@9
r tarditat pertacli alij, 11105 patrialingua (hoc ell pigros arq; tardos) dixc
re,bene c ruentenomine moribus Sc fais eorundem: nam c corporis motu SC
ingenij tar 'rate fegniores perhibentur. Inde paulifper (vr lit) cx Gepantis, mutato
nomine appellati (unt Gepid:quod in ea genre , quandiu regno valuerunr, voca 2.0
bulum ex ctumelia narum, per multa fecula in gente duratiit. Fallidagentis tum
rex erat,quum Ollrovotha rex Gothorum, in prouinciis Rom. cum exercitu mo
raretur.Is collcto {uorum non ctemnendo agmine,mouet in regionem Gorho
rum, liuc illum llimularet inuidia Gothic victoria: , liuc aliae fuberant cauia: belli
excitdi.Nam iunt qui fcribanr,Gepidas iam multiplicaros, angufto iuxta Gothos
commorantes, popofcille confanguincis partem prouinci , qua: illis erar larifl
04, ma: 85 quia diu negata fuit,armis occupaffe, dum foris Gothi prazliarrurlndigna
'mi' tus ell Ollrogotha,durn is mortis ei Gepidar nunciarerur: nihil enim ab illis,chur
ggg; confanguineis, graue formidabat. Sed tum compolrisforis rebus in patriam con
. tendit.Cueniunt ad oppidum Galtis,iuxta Huuium Hanna: ibiq; magna partium 30
ctenrione certarum clit,quippe quos inuicem 8c armorum limilitudocpugnan
di non dillimilis confuetudo afperis odiis concirabar. Sed caufa melior viuacitafq;
virium , tum c {emper fecit Gothos prualere: nam inclinata parte Gepidarum,
nox przelium diremit. Tunc relita [trage fuorum, Fallida rex Gepidarum, in pa
triam propcrauit , tam pudendis opprobriis humiliatus , qum fuerat elatione crc
rusRedeunt vittores Gothi,Gepidarum difceflione ctenti: fuaq; in patria tran
quillitate temporum perruuntur, per tempora regis Oltrogothx: qui c ipfe, lice:
vir bello femper fuerit cxercitus,tamen in pace vitam lniuir.
A p, 7, C I N N A M vocar Iordanes, qui poll: Oltrogorham regno potitus eli, quem ;
Go- Ombam dixcre. Is vires ( partitus , mediam copiarum (uarum partem in M
direxit populabundus: qud defidentibus circa culodiam Romanis militi
bus, c ips inter [c principibus de Imperio cerrtibus _ Decius occils duobus Phi
rP/ lippis,Romano Imperio potiretur. @ze res opportunitatem prlitille videbatur
Gorhis digrallandi. Ipfc rex Cinna otoginta millibus armator ad Entelam no
uam vrbem duxir quam monumentum vi&ori (ux Traianus erexit,capt agen
te Sarmararum. Imperator Decius curn exercitu contendit. Sed Cinna vbi ad.
elle vidit Romanos cum Imperatoreexercitus, retro celIir: crenditq; in Thraci,
Philippopolim opulentam ciuitarem expugnaturus. Decius abiill'e hoflcm
riens,vefltigia eius illico legitzlecutus inThraciam , ad radic Hatmi mris quicuit.
At prius Gothi expugnauere vrbem , quam poffet Imp. ferre praefidium expugna ya
tamq; militibus concellere-diripiendam. Locuplctari inde Gothi erexere animos,
auli in aciem (e opponere Romanis exerciribus. Victor autem in primis congrelli
bus Decius,hoftes in angulias locorum, qu in Dardaniis 11,& obfc
dit: expugnalletquc fame,ni proditus fuis Gothorum dux per legatum di..
citur poltulalfe, vt Omnium praeda felicita , fmeretur abire cum fuis trans Hiltrurn,
' _ -
 SVECI L'IB.II. 537
RomanusImperatornegauit , auidus illos perdendi: quiatoticsi'ais fderibus
irruperant,qui prouincias Romani Impen'j quiefcere non linerent. lamq; fer vo
ti compos Ttebonianum Gallum,ducem limitis Ml,ad oblidendos aditus, ne
fugetengcum bona parte copiarum milit. Ille conlili Gothis patefecit:eofq; mo
nuit vt (e diuiderent,86 alij confillerentin inlidiis prope paludem, ali) in primo c
grel'fu fugam limularent aludem verfus:vt Roman militem pertraherenr in in
lidias.Gothi nonnihil ad entes Galli cfilio,rem peragunrhiium in pugnam de
fcendertdmiratus Imperator nouam liduciam : qud qui mod perculli
etant, arma pofcerentgnarulq;`proditionis,certus vitoriopias educir. Illi Pta
'J D tim terga dtzlmperatorinfequitur. @um peruent eli ad inlidias, lit atrocillima
pugnaytrinq; cdes magnat. Deciani diliicillim prrliabanturJuto palulri affe
Gor/nrt:3:
rente cladem. Tamen non moriuntur inulti, 86 loco 86 fato aduerfantibus petet:
Decius pater cum filio occubuere.Senior fort equo infidens,ne viuusin hollium 9180714.
manus peruenirct,inliliit in voragine' paludis. uelitum pllcadauer eius,nuqu
repert ethed Iordanes aliquant rem diuerlius narrat,Deci eupientem Philip
popoli ferte opem, cir pcriilleBercc: 86 inde fiigatum ab Cinna 86 (vt alij voct)
Ecliinna,rege Gothor: reparatifq, in Mla viribus,rediill`e ad holes,qui Philip
popolim esperant, 86 Prilc duccm libi cciliaueranr. Ita ipfo congrellu ilf {agit
' ra Deci lilium occubuille:86 parrem,vel vtlili) cd vlcilceretur,vel vt morte (ua
z inem dolori inueniret,in fortillimos le inimilfe holles, 86 nufqu apparuille: (ed
diis luis ante congrellum immolalle ad Abrittum Mliat vrbcm. Inde 1
nomen, Ara Decij appellan1r.ItaGothi non {olm vielorcs , Roman etiam prin
cipem cum filio trucidarunt. Nec erat qui illorum vim 86 arma fullineret , quum
ilimilianus primum,inde Gallus cum Voluliano rerum Romanarum potirtut.
V 5 A, Veducas Tarnarul'q; duccs etant armorum in Gothis. @a tempel'l'.a~l CALS.
te(capto.ab rege Perfarum Sapore,Romanorum Imp.Licinio Valeriano, eiufq; li 2.66.
lio Galieno itidem Augulto , in omnem libidinem refoluro) quum diuerlis parti Gothorum
errar ,
bus orbis multi purpuras in contemptum Galieniindriillenr,ipf1 quoquc Gotbi li dum a
centioris euagationis fumpfere audaciam. Nam ducibus quos diximus , naues in 5
[/.
30 grcllis,mare petiere occiduum: primumq; enauigantes in Hellefpontum Aliam
perualere minorem,Ephefum cepete vallzaueruntque, incenl`o illo famolillimo in
omni terratum orbe Epheliana: Dianat remplozquod olim gentis fue fmine fun
dauert Amazones. Rurfus profeti in Bitliyniam , Chalcedonem claram vrbcm
fubruert,quam pllCornel.Abitus aliqua ex parte reparauit : 86 quamuis polea
relioruerit , veliigia ramen veteris ruina: diu prferebar. Ilium quoquc poll: Aga
memnoniacum incdium vrbs reparata, fenlit Gothorum itam : vicinilq; vrbibus
aut populatis aut incenfis , in Thraciam abierunt. Nam ad radiees Hazmi montis,
vrbem inuaduntAncliialos, Perfarum opus.lbi aquarum balncis calidarum dele
ratinliquandiu confederunt 1 1. millibus palluum ab ea vrbc , aquis lalutaribus,
40 86 quibus in magno terratum orbe, reparatis membris vix lmiles rignti (unt , ve
hementer aiietilnde prda inligni locupletes domum redierunr. init 86
rous huius tam longinqu Gothorum excutlionis. Gratcia, inquir, Macedonia,
Pontus 86 Alia,Gothorum inundatione delentur.
P 1 M v s eo tporc Macrinus , vnus ex ducibus capri Imp. Valeriani (qui eti, A P.'9.
procurante Balila prfeto pttorio,polteaimperauit)Gotlios perThraci M
Hamq; digrallantes cpefcuit,Romani{q3 prouinciis {ategit expellere. Sed quod il
le non impleuit , Claudius Imp.peregit:trecenta viginti Gothor 86 qui illis corni 2 7 4
Carbonne
litabant,millia vicit, pro magna parte exti nxit : quod epiltola cius Roma milla de magna :[4
clarar. Etant in ea multitudine Peuci,Trutingi , Virtungi, Gepid, Celtas, Heruli: der a' ROMA
illam.
5 o fed dutores omnium fuere Gothi. Ob ingentem autem vioriam tantus Romae
habirus ell lmp.lionor , vt clypeum aureum bonori eius clecrarent in Capitolio.
Vnde apparet quis rum metus fuerit Gorhici nominis in vrbc Roma. His de rebus
teltis accedirTrcbellius Pollio in vita Galieni. Gotlii , inquir , occupatisThraciis, '
Macedoniam vallarunt,TlielE11 onicam obfedenint: quae om nia contemptu Ga
lieni cbt.Pugnatum in Acliaia Macrino duce ctta eoldem Gothos : vnde :
 1,: ALBER. KRANTZii
et Aclios retro cellerunt. Scythat at (hee pars Gorhorum)Aliam vallabant.
g'unc etiam tplum Ephelix Diana: defpoliatum'atque incenfum : cuius opus
'u fama in po ulo fatis noraEt 1 in Claudio,eiufdem Imperatoris 1
'rgs'gfj lam millam a Senarii Roman, legendam in populo, milerit talem , Senatui Po
? Gfb puloq, Romano,` Claudius princeps. Ego vetba magillri memoria: non requiro,
!" Parres Cfcripti : militares audite quod verum ell.Trecenta viginti millia barba
totum in Romani'i folum armati venerunt. Hare li vicero , vos vicem reddite
ritis: li non vicero,fcitote me Galien pugnare velle. Fatigata Rcfpub.
Pugnauimus Valerianum,poll Ingenuum , Regillian, Lollianum,
, Celfum 111 alios, qui contemptu Galieni principis, IO
:i Repub. defecert. Non fcuta,non fpathx,non pilaiam fupetfunt.Gallicas 86 Hi
fpanicas vites Reipub.iam tetricus tenet , 86 omnes fagitrarios (quod pudet 1)
Zenobia pollider. @cquid fecetimus,fatis grande . Hos igitur Claudius in e
nitailla virtute fuperauit, hos breui tempore attriuit. Habueruntprterea ho es
duo millia naui,duplicem leilicet niimerum,quibus Ilium,tota paritet Greciam,
omnem Thellaliam, Alim Vrbes uonda expugnate conati funt. Ar illud poeticus
lus lingit, hoc vera continet hioria. Iplius Claudij aliam audiamus epiltolam:
Ali /1; Claudius,Braco duci Illyricano . Deleuimus trecenta viginti millia Gothor,duo
:1832": millia nauium merlimus. Tela liinr ilumina fcutis, fpathis 86 lanceolis : littora
f mnia operiuntur,capi ollibus latent tei,nullum iter purum : ingens Carthago 2.0
deferta ell.Tantum mulierum cepimus, vt binas ac ternas mulietes vitor libi mi
les pollir adiungere. Et vtinam Galienum nonellet palla Relpub. vtinam fexctos
tytannos non pertuliller: laluis militibus quos praelia fullulerunt , laluis legionibus
uas Galienus male vitor occidit,quantum ellet additum Reipub? Siquid nunc
gagmina naufragij publici eolligit diligenria, ad Rom. Reip.reparationcm.
Pugnatum enim apud Moelios , 86 multa przelia petarta apud Martianopolirn.
Multi naufragio perieriint , pleriq; capri reges , capta: diuerfarum genri fminz
nobiles : impletar barbatis fetuis fenibufq; cultoribus Romana: prouincia: , faus
miles batbarus 86 colonus Gorhomec vlla fuit regio,qua: Gothum feru trium
phali quodam leriiitio non habebat. Quid boum batbatorum nollri videreiunio 30
res,quid ouium,quid equat(quas fama nobilitar)Celticarum? Hoc tot ad Clau
dij gloria pertinet. Ita Romanus de Romano fcribit Imperatore Si dous quifpia
ex Gothis rem in literas retulillet,pa.ul diuerlius fonaret. Et quando in Romano
rum tcllimonia rebus Gothicis incidimus, profequamur que de Aureliano Im
peratore Gorhorum rebus perfcripta. LoquirurValerianus Imp.Augu
my; ' ltus. Gratias tibi agit Aureliane Refpub. qudeam Gorhorum potellate liberalh'.
pmu. Abundamus per te prda,abundamus gloria,86 iis omnibus quibus Romana fli
citas crefcit. Cape igitur pro rebus gellis tibi coronas murales , coronas vallares \
quinque,coronas nauales duas,cotonas ciuicas duas , hallas puras decem , vexilla
vnicolota quatuor.Vides quam magnum fuerit conllixille 86 vieille Gothos? Ad 4o
dit,Tunicas ducales Rull`as quatuor,pallia proconfularia duo , togam prarrextam,
tunicam palmatam,togam piam fubarbalem, fellam eburneam. Nam te confu
lem hodic defigno, leripturus ad Senati'i, vt tibi deputet leipionem , depuretetiam
fafces. Hazc enim Imperator n folet dare, fed Senatu, qui lit cful,accipete. Au
relianus furrexit, arq; ad manus accellit , agens gratias militaribus verbiszquae pro
pria 86 ipfa apponenda decreui, Et, ego, inquit , domine Valeriane Imperator Au
gulle,ideo cuneta feci , ideo vulnera patienter excepi , ideo 86 equos 86 coniuratos
meos lallaui,vt mihi gratias ageret Rcfp. 86 conleientia mea.At tu plus fccilti. Ago
ego gratias bonitati tu,86 accipio confulatum quem das.Deus faciar,86 Deus cer
tus,vr 86 Senatiis lic iudicetHc idcitco pofui,vt qualis fuerit terror illa xra SO
te Gothici nominis apud Romanos, appareat : quando tam magnus honor ha
bitus duci,qui vel vno ptaelio fuperior, tetto videtur egilleholles Gorhos.
CL mi? C A N N A A s , liuc ( vt alij vocant) Cannabandes, Gorhorum rex etat , quum
- Romanum lmpeti Aurelianus teneret.Cui predecelfot fuus Claudius adhuc du
ci,mandauit bellum hoc Gothicum , per epillolam hac. Fl auius ClaudiusAValerio
' urelia

._

'_ _-_.
 sveiia LIB. 11. 239
Aureliano (110 S.Expetit te munus folit (. Aggredere: quid mora
tis? Tuo magillerio milites vri volo , tuo duui tribuens. Gothi oppugnandi (unt,
Gothi Thracia amouendi.Eor enim pleriq; Haemi montem Eutopamq; vext,
qui te pugnante fugerunt.Omnes exercitus Thracios,omnes Illyricanos,totumq;
limitem in tua 1 : (011 nobis vittutem. Tecum erit f'rater
@intiliugquum occurrerit. Ego aliis rebus occupatus, ( 111 1111115 11
bus tuis credo.Vides qualis (: Gothot refpctus , quibus fottiilimum ducem,
proprio Fratte Imp.duxit exponendos. Sed ille tum {ecundis vfus praaliis , Clau
dianis aufpiciis Rempub. in integr reddidit. quae (111: illa magnitudo cladis
10 (ub Claudio, qu occifis . tam cit potert Gothi repatare vites , vt for
tiilduce opus (: gentem reprimend? quod ( dixi,rem aliter Gothus
ac Romanus qu doti narrarentild Aurelianus iam Auguhis,quum in Orien
tem aduerfus Zenobi armaflct exercit,in 1( itinere multa peregitptlia. Nam 601454
in Thracia 861111 occurrens, Gothos vicit: ducgentis, quineti Canab, cum -
rex mdb.
quinq; millibus homin trans Danubil'i intetemit.Et Oritis Galliarumq; vi
oti,quum vrbem Romam triphans ingrederetur, inter alios fplendoteiniigni
cutrus etat cunfis fpeabiliorjs qu Gothor regi (: ademifle. Eum quatuor
cerui 1:1::11:. curru inuetus Capitolio fettur Aurelianus: qu
1105 10111 ( deuouiIet,immolabat.Dut (unt 86 mulieres,quas virili habit'u
20 pugnantes inter Gothos ceperatzquum mulr client intercmpt,quas de Amazo
n genere titulus indicabat. Nam Gothi, Sueui,W/dali, AIani,Roxolani, Sarma
r,Franci,Germaniq; ducebturin tripho,vin6tis terga manibus. Attamen
tes breui peruenit,viuente 86 adhuc imperante Aureliano, qud vaitat cerne-
ret Illyric,ac Miiam videret deperdit. Prouinciam trans Danubi,Daciam,
Traiano 1 , 86 fe renouari tentatam , {ublato exercitu 86 prouincialibus,
reliquit, defperans poile tetineti: abdutosq; populos in Miiam collo
cauit,i`uamq; Daciam appellauitzqu nc duas Mias diuidit. Huius autem (uc-i
ceiIor in Imperio,per medi Tacitum,Probus quum Germania omnem pacaHet,
Sarmatas reprefiiflet, tendititet perThraciam: atq, omnes Geticos populosfama
30 rerum territos , 86 antiqui nominis potentia pteflos , aut in deditionem , li refraga
tentur,aut,i quietuti viderentur,in amiciti accepit. Durauit hic rerum pet'
aliquot Imperatotum tempora : : (111 Ptobo, 86 qui {quebatur Caro , aut et-
iam ( Diocletiano, 86 eius conforte Maximiano, nihil in hoc populo nouaretur.
G L 11 1 s Maximianus Cadat erat,cum Conitantio,alletus Diocletiano Pim
86 Herculeo Maximiano Auguflzis,vt iceunda poteii'ate fruertur in Romano Im
perio.@orum Maximianus Galerius Orienti ptfetusbellum adminifrabat in
Narfetem Perfarum regem: uurn interim Diocletianus in t/Egvpto 86 Herculeus
Maximianus in Galliis bello etonatentlnterim Galerius(qud etate infolcn-l Gdrriul
-11:11
tior videretur)temer inito ptxlio,vix yacqua manu difcellerat. Deinde iteru rn ( pra/4nd,
40 ::,(111::11 1 amiiit exercitumAdetat
/
cum copiis Diocletianus Auguhls : 86 Coram illo contemptui habitus , in purpura
pedes ad rliedam Auguiti per multa millia currere iinebatur: vt ferocis iuuenis a
nimus exafperatus eontumelia , cautior in 1105 fieret. Igitur reparandis agmini
bus circumipiciensothos Thraciis Miiaq, adiutores promeruit. Quorum
forti vfus opera,vitor(pridem vius)eualit,magno prlio 86 11 deter-t
f

gens , 86 &1 Romanis importans. Gothos auxiliatios diu in precio habuit. @fue-ala.
Hc vide leor , ne nominum {imilitudine fallaris. Nam Herculeus Maximianus ria @para
armi.
hic cihquem primum collegam accepitDiocletianus: fub quo in Galliis martyrio
coronata legio Tliebeou'i martyrum. Alius Galetius Cfat etat primm:
5 tamen,quum 86 Diocletianus 86 1115 Maximianus purpuram depo Max/midi
nemm ha
nentes , ad ptiuatam redietunt vitam , faus AuguPtus cum Conflantio , parte /
Confiantini Magni. Cognomento diehis Maximianus : quamuis apud tnultos
appellatus it Maximinus.Sed Pomponius Letus,diligentilimus antiquitat {cru
tator, ex inferiptionibus matmotum 86 ris, Maximianum , non Maximinum te
vocatum. Etat ramen cant 86 Maximinus : hic quidem in toto regno
\
 14 ALBER. K'RANTZII
fuccedens Alexandre Augullo : ille ver in Oriente Cfara Calerio ell: alle'us.
Ap, 11, A memoria quidem Aureliani,qui exercitus reduxit a Dacia, 86 Probi Impera
torum,qui Gothos quielcentes in amicitiam admifit 86 fdeta , quieucre : nec cx
curlionibus vexauere Romanas prouincias : auxilia mittentes Romanis Impera
toribus,vbi inuitarentur,& vicillim militaria dona recepetunt. Nihil perinde ma
_ gni patrauere, nili qud auxiliariis copiis Rempub.Romanam fulciert. Paulatim
3 3 3. ver in obliuionem venere Romanis. Sub Augullo deinde Cllantino Magno
Ggf/y .i - commouentes,v bi 86 Mliam 86 Thracias excutrere tentauerunt : magno prlio
2:23: fuli , non minorem cladem fub hoc Imperatore quam ant (ub Claudio, accepe
- runt : vt Blondus ipfe tellatur. Et tamen qud non contemnenda manus bello fu IO
"P petierit,indicat fdus quod idem Imperator cum illis renouauir. Neq; enimf
dere opus extitilfet,li ad internecionem ab illo cxli ,vites aut vehementer attenua
tas aut nullas retinuilfent. Q19 inter alia comprliim ell, vt vocati Romanis lignis
adellent,militatentq; Reipub. @9d ipfum magnilic impleuerunt. Nam eorum
forti opera fpe vfus ellin fororium fuum Licinium: quem Galetius Maximianus
Cfarem legit, ipfe Conllantinus data in coniugum germana Conllrantia , etiam
fecit Auguftitat enim vit militaris,indullriai peritillimus, 86 Reipub.plutimm
necellariusfed exofor literarc Chrilkiano nomini inimicillimus. Vndc fatlum
elhvt odium mereretut optimi principis Conliantini Magni. Quinnq; in eum du
ceret iterum atq; iterum Cllantinus , Gothos fempethabuit auxiliatores : nec fe 2.0
mel illum vicit, lempcr rcnouantem bellaVnde facium ell,vt omni honore delli
tutum,precibus vicius fororis, priuatum illum viuere lineret in Thellalonica. Sed
qui: neq, fic fatis quieturus videretur,fctiplit Conl'tantinus fenatui Romano, quid
de Licinio faciendum videretur. Ille referiplit, militum eurn iudicio permittcnd.
Vndc euenit Vt iter facientcm,milites opprimerent. Hc idcrco fcripli,vt cogno
maw fcamus Gothos in precio fuilfe illa tpellate. Blondus quidem nollrorum fcriptot
f . temporum,breui commemoratione percurrit gentis huius memoriam: quoniam
ab ea cuepit inclinatio Romani Imperij,quam ille in primis deferibitlt tamen ori
ginem non explicat,media tempora multa tranlilitzid quod nos trliuimus,tamen
attingit, Ballian Seueri lilium, leuibus prliis calligalle magis Gothos quam fub
egilfe: Gordianum quoq; minorem ibi exercitum habuilfe,confiixilleq; cum gen
, te.Proxima tate, Decium ducem a Philippo Imperatore mil'fum , aliquot pra'liis
inferiorem,inlefla re in Italiam rediille : quum fort caulis 86 viis fefe nionlltanti
bus , in odium Philippi ad ImperiumRomanum afpiraret. Sed praeterit , eundem
Decium iam lmpetatorem , cum Caifare lilio eiufdem nominis , totis viribus con
Hitantem huic genti, cum filio 86 exercitu periilfe. At quae nos in medio quue ad
Conllantinum commemorauimus , lilentio tranlit. Nos ver compertum (- `
mus,Gothos fub Cliantino Magno XL. millibus armatorum , quorum etant du
ces Ariaricus 86 Articus,militalfc,eorumq; forti opera vfum primm (vt diximus)
in Licinium,deinde in alias(vbi opus etat) gentes Imperio rebelles. 4o
C A P. 13. G I B t v s in gente fua regnum tenuit adhucimpetante Conllantino Ma
g'zfifw J gno,patre natus Hilderico,auoOuida.Hic accepto principatu,cum Romanis qui
fl'u'f dem fdeta feruauit illibata: fed erant vicini lub rege fuo Wifmaro , quos
fe/ak. lua: ditionis facere cogitabat. Confcderant autem ad ripam Danubij Botealem , a.
Gothis ad occiduum,fupra Marcomannos : qui ab illis ad Occidtem habitabant.
A'Meridie Danubij ripam, ab Aquilone Hermunduros liabebant. Gibericus iraq;
ducens in Wandalos,magno illos bello vicit,multis mortalibus vtrinque cadenti
bus.Vi`ti autem 1 Imperatorem confugiunt Conllantinum, pacem
illo 86 fedes in Pannonia pollulantes. Et impetrarunt,i&o fdere ctun illo : ibiquc
confedere quue ad tempora l-Ionori) Imperatoris , donec a Stilicone euocartur.
50
Jonah Q`u_9d in Vandalia dicemus. Tempore ex illo cceperunt duccs illorumlmperiali
u fe aulze inlinuate. Vndc tanta cteuit Stiliconis autoritas , vt lmperatorum duorurn
medius , alterius gener , alterius elfet focer. @d fuo loco exequemur. Sed tutti
GothiWandalotum vittores, pacem genti ab Imperatore datam, violare n auli,
quietos Wandalos dimilere. Hic operpreciiun ell agnofcere , non folm in hac
m un
 svrciir Linir l :
mundi plaga,vert`im 85 in toto orbe rerrar,crebtius mutata elle nomina gentium,
liuc qudaliunde venientes,pullis habitatoribus fedes occuparunt,liue a magnifi Num'mu
co tege nomine mutuato, (quod Ronianis 85 Egyptijs accidetat) liue ab lingulari /4110
9.
cafu lit nomen indimm genti,fiue veteti populo ad internecionem deleto,vitticis
genris vocabulum in loco perdurauit. @ed ipfum exemplis allruete nouillimis,
vrin non tanta fuppeditaret copia.Nam Vngari Pannonias,de fuo nomine dixere
VngariamsTurc Allam omnem minorem,olim fuis prouincijs diflinammunc
Turciam magna appellauete: nouillinii Tartari olim Sarmatiam,nunc de fuo vo
cabulo Tartari vocauere. Idem vetullis illis feculis inrelligere debemus ctigi lle:
IO vt non dillicile lit cmonllrare,qui olim factuur Marcomanni : vbi Cornelio Ta
cito aufculremus,grauilfimo autori,85 G ermani diligtiflimo fcriptori,qui ait,ln
Hermunduris Albis oritur(hi funt hodie Motauimam 85 in corum montibus fons
85 fcarutigo Albis fluminis) iuxta Hermduros Natifci, ac deinde Marcoman
ni, 85 @di agunr, ptcipua Marcomannor gloria virefq;, arq; ipfa etiam fedes,
pullis olim Boijs,virtu te parta. Hanc accipio Boemiam, in qua gens manet Wan
dalicalnde manet nome n,vt apud Ptolemaa dicatur,Boiemi gens magna. Et ve Boemia
14:84.
t magna etiam nollra rein pellate,qu Rulliam,Poloniam, Boemiain, Dalmari
compleclituryna etiam vtens lingua Wandalica. Nimir Marcomanni gens dc
berinrelligi magna fortilliinaq;,qu Matc Antonium,pij Antonini fuccellorem,
20 Cmodi patrem,triennio ratigauir,vr diflicillimuin hoc omnium bellum, 85 olim
Punicis cparandum,apud fctiprores habearur.Aurelianus 85Probus quoq;,prn
cipes in Romana Repub.optimis cparandi,huic genti acerrim bellum ,led dill-l
cile inferebantz85 vtriq;.vitores,domita gentc,ab Romanis fcriptori'beilerunrur,
aliter Marcomanno xqu doro,li extirillet,narraruto. Sed ad Gorhos null-ros re
uertamur,qui lub Gi berico rege cpoliri,pace longatua ad exitum eius quieuete.
A A N A it i v s nobili Amalot familia natus, Gorhotum regno liiccelli t, . I 4.
Armanari
qui omnes ante fe reges, magnis rebus domi fotilq; geltis non folm xquauit, fed rex He
85 exiipcrauirdonge circumduis virricibus lignis per multas nationes. thuurn rula: (1m
Orientem verfus 85 in Boteam longe lateq; perdomuerit nariones , a Romanis ra rit.

30 men prouincijs abllinuir, qud landete prohibererur. Vnde efl,vt in Roma

nis hillorijs illius nomen non legatur , fed inter Gorhiar reges fertur illullrillimus.
alias bello fubalas,Herulori'i gentem bello aggreditur.Ea ad paludes Ma'oti
dis(Ablabio autote)tum confederat,nomen aloco mutuara. Nam loca llagnantia Heruli 9u
ex paludibus Grzci Heleferunrur appellare:inde (vt fit)tranluerlis litetis,pro Hele de 4181.
ris Heruli funt vocitari. Gens qururn pernicitate agiiis,rantum in fupetbiam eue
eota. Nulla propinquo gens,qu non leueni atmatutam ex ea natione delegerir.
At quae fpc illis agilitas,85 ad curfum velociras profuir, apud Gorhos prodclle n
potuit. Nam llabilis illorum pugna curfurn ademit , coegirq; manus conferre ad
uers hollibus.Vincunrur,fundunturq; :85 qui fuperfuere cdi,manus dare cog
4Q tur vitloribus Gothis. Inde in Veneros Armanaricus arma vertit. Nemo explicuir
qu gens fiit Venetorum,quum 85> Plin. 85 Tacitus 85 Prolemus cam nominenr
in regione Orientis cfidentemCaeretm Iordanes ex Ablabio prodidit que gens
fuetit,all`crens trinomiam elle,Venetos,Anches, Sclauonos. Non alios accipimus Veneti fue'.
fuille quam Wandalos,gentem latiflimamzqua: pro magnitudine fua,varijs(vt di
ximus) locis, diuerfa nomina 85 tunc 85 nunc fottitut. Sclauonoruni, liuc (vr nunc
haber cfuerudo)Sclauotum,vlitatillimum apud omnes nomen : an
tiquillimum \Wandalorum,vt tellis nobis Tacitus,optimus Germania: illu
llratot.Accedit Plinius,qui vetullrifllmum amplillimx gentis traditWandalorum
nomen. vocabulum qu;ade apud multos liabetur abolirum,vt nili verna
5 1 Saxon lingua conferuaret, (que Sclauonos Wenden appellat)hodic qui W
dali,85 v bi ellenr ac olim fuillent,ignotaremus. @u bello vrgeretur ea gens a Go
this fub Armanarico, infinita multitudine prodijt in aciem, pro copia populorum.
Sed quod fzepe alias, tum etiam apparuir, nihil ram obfuille viclotiaz, quam multi
tudinem fine otdinepugnrium. Cellere ramen Wandali Gorhis,85 iiiiperiu lub
iete viftoris. Nec ea gte,licet latillima,in deditionemaccepta,quieuit Armanari
~
'Ti
.

2.42. ALBERKRANTZII
cus.Stmulauit illum magni nominis vmbra,vr man' ad mare dominationem di
ceretur protulilfe. Eftonum gens eliz,qux etiam nunc habitat ad littora Sarmatici
ifi' maris,qua: nunc Liuonia dicitur: perfeuerat nomen gentis,85 lingua fua. Earn libi
. fubiicere conatus Gothorum rex aggreditur. Vnde facile inrelligere, omnes
Danubio in Boream nationes illi iam paruilfe, qud per illas,r'quam fubietas aut
pacatas,tam long duaret exercitumNimir maiorem illius partcm rune 85 nc
Wandali tenuere.Nunc ramen Danubio proximi funr Vngari,gens eam xra
tem qu defcribimus,ingrella. Inde Boemi,polt Poloni: 85 Letuanos in
littore maris funr Eliones,quos fuo parere imperio armis rex ipfe coegit.Inde bell
illi maius exarfit ab Hunnor gente, qua: rune tranfill Motidas fertur paludes. IO
A P' 5- v I A Hunnorum gentis celebre nomen,ex hac zrare in tempora durauit Ca'
roli Magnifpiulq; illius mentio inciditnoliraz narrationi: opera'precium videtut'
oliendetc ex auroribus,qu gens fuerit,vnde venerit,v bi conlerlerit.Tradit lorda
nes Rauennas archicpifcopusc ante illum Ablabius fenator Rom. ( quibus Sigi
Mis/9H bertus Gemblacen. monachus accepir)tempore vetuliiffimo, qu iiprimum Gorhi
z?;r,_ egrelli Suecia,ad clinia Marotidis paludis fub Etico rege peruenillentfuill'e in eo
dv - medio magas mulieres,qu tonirrua,iilgtira, tpeliates aris pro arbitrio c
cirent: quod genus frequens etat in Suecia Noruagiaq;,quum inibi ignotus adhuc
maneret verus Deus. Sed tum Ericum reg,odio malel-icior,ab exercitu fuo pro
Higalle nialeficas,85 in vlteriorem rip paludum tranfpofuilfeme vllo eorum com
mercio gens lua conraminaretur. Illae aliquandiu errabundatya gum homin ge
H'M'fm nus Scythica' narionis reperientes,fociarunt cum illis connubia. Et quanquam ve
mgo tularum setas malefieijs plurim vtatur, erant ramen in eis aztate integr,qu pro
ultlu de
liicarent. Coaluit hoc femme breui magna feges homin,qud in regionibus fri
`dis rarior aeris contagio,qu folet mortales cfumere. Et permlit hoc genus
omini'i per multa fecula nofttis hominibus incognitum , qud in alter paludum
ripam nulla etant cmercia cum citerioribus.Cerua fuit,quae ventibus iter mori
lirauitla canibus exagitara,inuicem tentauit iter, per fuperiora paludis crendens
in alter eontinentem.Secutus venator,didicit paludfore meabilem: 85 cltirutis
per inrerualla lignis,itinere quo venerat,reuertitur ad fuos.Id quum iter arq; iter 30
pertenrallet,cernererq; cultiorem hac parte terr' quam in fua regione,prineipibus
in populo rem aperuit.Qui vbi cpererunt vera narranr,omni fuor multitudine
colleta,cum vxoribus 85 liberis, 85 c tenui quam prxferebant fupellettilemouas
fedes qufituri,paludes tranlierunt. Noua homini facies terrorem ingerebat cer
neniibus. Nam breuis eori liatuta,toruus afpettusJuminum puntta potius quam.
oculi, color teter, infuetis tartare faciem prxferebant. Iordanes incubis fpiritibus
progenitos primos arbitrarur: alij Faunis agreltibus (quos aiunt fyluas incolcre) ni
hil humanit prter folam fpeciem prtendentibusprros prodi'dere.Mihi probabi
lior narratio vifa elhqu pofui,Scythar otros genere.Sed certiora qudam de ori
glfk gine Hunnoru nobis tradidit Berofus Babylonicus facerdos , cui publico munere 4o
contigit antiquitates renouare,85 annales perennare.Is vltra caraclyfmt'i afcends,
oliendit Nohain noui lcculi parrem, (qu hiltoria facra Noe appellar) diluui
genuille Thuifconem. Is lios reliquit Httnnum,Wandalum,Sueu,Marfum,&c
reliquos intra Tanaim 85 Rhen omnes cmorantcs.Vnde apparet, omnes ex his
nationes prodeuntesuropas fuille,non Aliaticas.De ea autem Hunnor regio
ne,quam Motid tranfeuntes occupart, duo funt probara teliimonia, qud eas
tenuerint valias folirudines, quas olim Sarmatx, quos Grci vocant Sauromatas,
nunc Tartan tenent. Nam Saxo Danicus fcriptor, regum fuor diligentifs. cultor,
multis locis cmemorat Danorum reges Hunnis bello liiilfe congreffos, mediam
; * habuilfe Rulliam , qu Darius ad Hunnos, Hunnus item ad Danos profe'tus per 50
: . . . . . . \ . .
fh-_ tranfibat. Alrerum teltimonium reddit Pnfcus lultoricusls enim a iuniore Theo
-. 1060 ( cuius erat epiliolarum magilter) ad Hunnorum reges oraror in Scytliiam .
milfus, Imperatori lcriplit, ingentia fc ilumina tranleuntes, ad loca peruenilli: ,vbi
dudum Indigoia Gothorum forrifs.Sarmatar dolo occubuetitlndeq; non long`
ad vieu, in quo rex Atila morabatur, accellille,vieum, inquam,inltar ciuitatis am
\ plilli
 - 24;
plifiim , in quo lignea mnia ex tabulis nitentibus fabricaraviderit : quaru tabu
larum compago ira folidum menriebatur, vr vix ab intento poffet iunura tabula
rum comprehdi. Etant triclinia ambitu prolixiore diliinta, porticufq; omni de
core difpoltAtea ver curtis ingenti ambitu cingebatur,vr amplitudo ipfa regi
aulam ollentaretJ-Iatc {edes etat Atilz qudam regi,Barbariem 1015. tenenri. Haze
captis ciuitatib. habitacula praeponebat. Hunni ergo, 6011115 adhuc gens incogni
ta,vbi fub afperum armati venerunt, Gothosinuiam gentem (85 qu multas in
[uam ditionem nariones redegerat) terruetunt : qud atro colore, minutis oculis,
imberbibus genis,vocis incognito flridore viderentur. Sed ramen in aciem prodi
,1 re auli,virtutem infueti 1101115 Pcatuunt experiri. Equidem turbari porell ad infuera
virtus,perturbari ver n nouit. Animabant illos tot per gyrum de gentibus 111610
riz : ip(e,omnium opinione inuitus,augebar liduciam. Sed ill tum eri~
puit prazliaturis. Nam quum ridem tulifler acriorem in fmin mariti (ui deler- :
tricem fententiarn , qud intromitotum pedibus equorum alligara difcerperetur : gfffg
fratres eius obferuato tempore,latus regis Armanarici gladio foderunt. @o acce- La
pro vulnere quum deijcerentur Gothorum animi,Hunnomm 111111 mech@ 11
dentius in prlium egrell , Gothorum terras vaflabant nullo in aciem occurren
re. Rex autem quum vulnus corporis incrudefceret, accedente vulnere mentis de
Hunnorum digtalfatione,dolore autem confetus,rebus excellit humanis,plenus
LO dierum,qud decimum { 1111 annum vir impleffer.
W 1 N 1 A 1 v s Armanarici ex fratrc nepos,in ( 1111111.$1 hoc CA . 16.
11 quo Olrogothi (ub tributo viuercnt Hunnorum ,Wifigothi fata difceflone,
fum libertari profpexere. Cterm Crogorhi reliis quas renuere fedibus,in P
ticum latus,veterem manlonem abiere,I-lunnis iam dominis 11115 cedenres. Gens
indomira fcrre iugum,iam runc rebellionem medirabaturmec diu ditierebat con
cepta conlilia.Qiippe vites exacucns,in proximam libi gentem duxit exercirum :
fataq; cgrellone, captum regem cum lijs 8c {epringentis primoribus, in exem
plum tertoris cruci aliixitzcxigcnribus id eotum demeritis,qud Gothos prifcis {e
dibus confllerenon paterentur.Sed quum iam tributa rex Hunnorum Valamber
i
Gotliis exigeter,non 1 1111$ Winitarius,gentem fuam,libertati naramfetuire
(ub tributo: bellum pro xtc offerebar. Accepit ille: 85 compararisexercitibus duce
bat in OftrogothosAugebat Gothorum liduciam recens vitoria : difl'icilis aditus
Hunnorum accelletat. Ira magnis vtrinq; (piritibus in pratlium irur. Primo certa~I
mine Gothi vitores filete : reperito cettamine idem exitus. Iam certum etat vinci HWI" Gg
polle 8c Hunnosziraq; maiore animo rertium quoq; prxlium ineunr. Ibi poli m 22:32;
tam liragem , fortiflm pugnans cadit Winitarius , dantq; manus Olrogothi vi- im wir.
roribus Hunnis , priliina tributa non teculantes.
v M v N D v s potentilimi quondam Armanarici regis 1111115, non aequ pa- A m7,
terna in ( . Qlippeille roti genti folus imperitans: multis adietis in Gvfhgw
4o circuitu nationibus dominabatur : 1111115 autem folis Oltrogothis,Wilgothis
_h
cientibus,aegr regnabar, (ub tributo Hunnorum,quum etiam magno bello nimis
attrira: erant gentis huius vires. @icm erant regis huius tempora,qud exrenuara:l
vites nihil magni admitterent. @umm non diu plt in fata conccililfetlius eius
Turifmundus in (- peruenit,primo iuuentx (ua:v llore peromatus. Qui fecun
do regni fui anno mouit in Gepidas,magnoq; prelio iam vitorjpfe (uper holiium
uam fccerat liragem occubuit. Quem lic luxetunt Olrogotliiyt per annos x L. ;
non alium 111 regnare hredem parerentur: tam pertinacitet amori regis inhatre
bant. Cuius 1111115 ermundus, non magnifaciens paternum regnum , (qud (ub funge.
iugo viuerenr Hunnorum)cum 111101110 Betctico ad Wiligotlios le contulit:8 (ub
Theodorico Wiligothor rege, (is erat qui cum Aetio in Atilam pugna'bat:de quo
fuis locis dicam) tacita generis (ui nobilitate, cum magna gloria militauit. Interim
Walamir, Hlius Wandalarici , nepos Winitarij , regnum accepit cum ratre Diet
maro,accedente tetrio Wirimaro. Eratq; in tribus fratribus mira charitas,8 grata
cernentibus contemplario,quando Diermarus pro fratris fulciendo imperio mili
/212111111 pro ornando germano crendeba: ,Witimarus vtrifq; oblecutus,
11
 144 ALBER. KRANTZII
neutri deerat. Sed'hxc pollea luis locis explicada , nunc per anticipationem quan
darn (unt attaeta,vt regum Ollrogothorurn fuccellionem Wiligothis(de quibus
mox) dilcernatnus.
CA P. 18. V 111111 quod ab initio conllituimus exequarnur,Gothorum prazclara faci
nora-inter S ueticas res commemorare , (qud Suecia: regnum, prima gentis incu~
nabula (301111 recognolcunt) nunc paulilpcr Gothicis intermillis, (quas ad Valen
tinianum vlq; Imperatorem produximus) in Sueciam denuo relpiciamus, vt qua:
vicinis patrata funr tcmporibus , propinqua narratione iungantur. Neque enim
congruit longe liipr repetcre narrationem , quando vnius gentis faeinora , diuer
65 orbis partibus digela, vnum in ordinem contexere conamur. Ingo maior natu IO
inter trcs Alueti 111105 1115 patemis 111112 86 legitima luccellione potitusfratri
; [16. 1. bus Olauo atque Ingello ditiones [uas fecteuit , ipfe totius regni iura moderaturus.
(4,48.
Prima illi cura 11111 plicandi regni: qua fiducia aufus 11 bellum Danis indice
re. Prter enim exercendarum virium 86 augendarum opum caulam, 86 gloriam
im ; prolatari , alij {uberant non contemnendi rerum llimuli,vel de finibus,vel
de cuiulque quod prtendcbatut (vt lit) iure in alterna ditione. Danorum autem
rebus tum Haraldus przeerat, qui follicitus de liituro bello, quod Sueci indixerant,
dei 1'
_.
religionis lux implorat auxilium.At illi vifa 11 altare imago fenis lufci,qui le 01111
[ r4
prr
1111111 memorabat. Is anxio regi de futuri belli euentu vilus 1:11 tradere rationem
Inn/:m a/e' llruendarum acierum,vt tribus rurmis copias partiretur,86 vnamquamque (ua ra 2.0
duur. tione dirigeret ,vt ab acic in qua gemini praserant,quuc ad viginri , gradatim cor
nua denlans procederet: mediam faceret turba iaculatorum : 111 ver ad _
exemplum prima: inllrueret, 86in fublidijs omnium generum armatos colloca
ret,equitum alas iungens lateribus. Hac ratione 1111111111115 (ene Haraldus,tantum
liduci animiq; concepit,vt non expeeatis 110111115,1111 ipfe transferret in ho
llicam terrain. Ingo 86 Olauus fratres, comparatis agminibus , inexpeato 110111
obuiam petgunt , confliguntq; viriliter. Sed tantum prlitit noua acierum in
111116110 Danorum regi, vt tumultuario de more prazlioingrucntes Suecos facile`
{uperaret , opprimeretq; magno przlio vitos regem cum fratre. Tertius ab annis
minor frater,valetudinis vlus excufatione, legatos de pace mittit ad vitorem : pa 30
cemq; impctrans,pa`tis conditionibus in locietatem rerum omnium allumitur ab
Haraldo , 'cius fotore tradua in coniugium , vt amicitia: vinculum aHinitate lir
maretur.
CAMS. I N L t. v s poll: carlos in Danco bello fi'atrcs,permittente viore, l'ceptra
paterna arripit: qud 111116121 111111110 vulgaris illis amicitia intereederet. Hu
1115 autem regis tempora vt fuere breuia, 111: 11111115 ab illo rebus gellis funt illulrata.
Sunt ramen qui tradant, Danici regis germanam non illo volente dulam , led ra~
Karr: r4 ptu cognitam,germano abdutam,belloq; diuturno repetitam.Q1 res non alie
fltndl .
na moribus etat eius gentis : clarillimum facinus duxere , nuptias gladio pro
mereri. Igitur Ingellus memor raternorum caluum,armis decetnerc cum Haral 4o
do non prlumptfed liirto 111111111 germanam abducere : votoq; potitus bello in
genti repetitam defendit.llaraldus id quod erat res ipfa,iniuriam pollhabuit:86 lc
gitimis germana: nuptijs, meliore conlilio, pratbuit conlenlum. Itapax inter reges
firmata,intetueniente coniugi) vinculo. Accepta autem virili ex ea prole, re
bus exccllit humanis. .
. R 1 N e 0 puer patri Ingello l'uccellitin tegno,non tam l`uis viribus,
quam proximi Danor regis Haraldi, auunculi fui, armis lecurus. Sed quum iam
in fenium vergeret Haraldus,longxuaq; serate armis defuelceret, mal confultum
111 regno (uo putabat, qudnullus effet armorumvfus, iuuenta minorum nullis
prlijs allileta videreturzli externum ingrueret bellum,ludibrio hollibus futuram.
Incidcrunt quoq; limultatis caufaz in neporem Ringonem,vt inillum potiflimrn
) ppa arma pararct.Tantus autem 11111 belli ingrucntis apparatus,vt toto (eptennio reges
fdfl Pff

/
prazluderent exercitandis viribus, colligendis auxilijs, parandis armis,nav.iigijs in
. lrruendis. Qa: res indicio 11, non tam acerbis odijs ab Hataldi parte in bella fu
ill`e procurfum , quam erudicndx iuuentutis gratia , vt (e rebus bellicis alTuefa
cetent,
 SVECIJE`LIB.II. a4;
cerent,86militari gloria fulcirentur.Simulqudindecorum arbitraretur,virum
aetatem armis exercitum,magis molli toro exelum, morbo tabefcere,
quam femel in acie fortiter pugnantem,militari exitu vita lenilem proliindereDe
auxilijs qu quarq; pars contraxerar,longa 815 cmemoratio : qui Starcu- l
rerum narrationis facir autorem,vt pars magna belli fuerit. Ira fe,qui cuntis rebus
n folm intererat,:d etiam multis prerat,omnia auxilia,pugnamq; multiplic',
elle ab illo fcriptis delignata. Opetxprecium 111 ergo agnofcere qu cuiq; auxilia
venerint. Nam Danori'i rex,prter regni l`ui vires,quas rotas contraxetat ex Wan- ? 65
dalia,Saxonia,Anglia,Fi'ilia,copias multas duxir in arma.lneratfmin armis in
1 nat,non foli`im gregarios inter milites operam nauates,fed qua: ordines ducerent
lili fexus.Wandalici generis h fiiere.Tanta conlliixit nauium multitudo,vt mare
quod Scaniam arq; Sialandia dirimir, iuntis naualibus iter prbetet
meantibus: quod ramen vbi arillimum clt,quatuor milliapalliium haber in lati
tudine. Etat in Scania exercitus equeltris ac 15, 1$ (vbi opus vide
retur)tiirmas.Nauali enim ptatlio dimicaturi concurrerant. At altera de parte S
rici generis omne robur ccurrerat. Accellere auxilia Liuonum, ,
tiimq;,plutimi Notua'gij Tilenfesq;. Nec deerat illis ordinibiis deciis fmineum :
Hetha nomen etat puellat,qu:e Cornu in acie tuendum accepit.Primi Siieci locum
Pugn ptazlinitum renuere:nam Danis aduerli venti,adir nifl feptenni non
z O dedete. Steterantin confpel'u clalles : diriguntiirin ordines pugnaturi. Ibi quifq;
due fua agmina,quibus verbis,ccitat in piigriam. Hataldus liiam ab Rin- naamw _
gone ctemni queritur lenelam, immemorem elle iuueuem qud per re-
griet : miiltipliciter 86 iura fanguinis 86 fria benefala proijci. Meminerinr quique
quam lit iniurium, fenem ab iuuene bello lacelli. Fortia fata partum. pro quifq;
recolarzpararam elle in manibus vitoriam,li viri lint: opima fpolia mancre vinc
tes. Ar parte altera Ringo circuelusfuos alloquitut, deliriim elle,qui ho
ltilia regar: moll opponi militiam: qui elle Germanos,Wandalos,Borealibus
armis vinci folitos. Aufpicari fe,multis ex rebus vicloria,qud viribus prualeant,
qud animis exuperent,qud iulliore caufa lacelliti in prxlia veniant.Tati`im per
5 o feuerent quib. funt animis : nulli'i fore 1 victoria fuis patribus aduolatutam.
S 1 o N A canunt, prima millilia mittuntur, fubdiicirur clum denlis vbiq; ia- C A Par.
culis : vulnera necch; promifcue . At vbi propiiis res agitur , micant in mani
bus gladij : cdunr cdunturq;. Stabat de fuotum parte Starcuterus,vir
fx fortitudinis : fortillimos quofque obuios llernit: vulnus non leue 86 ipfe 11.
multitudine pugnantium varia erat 11j fortuna: 111 vincentes,illic viiicun
~ tut. Alternant 111 pes 86 metiis : dubijs 111 pennis inter vttanq; aciem viloria vo-
litabat. Sed Danici regisinteritus llatim vertit in Suecos vieroria. Vir aerate decre- DMF' f
pitus, liiminibus cazcutiens, iam vit pertfus, in denliora mittens agmina, relis' Qi!" n
obrutus cadit.Cadunt paritet animi de hac parte pugnatium : eriguntur S uecis. At nanfa .
4o Ringo vbi competir Haraldum corruille,iam vnam cernens vbiq; pugna fortem, z' "
miferatus caufam Danorum , receprui cani iuflir: ardentes animos eX Marte difli
cile reuocatlani vna de parte fuga laeuitiam vincentibiis interdicit. Regium cada
uct regiorumq; funera dimittit. 1 115 otdinadisq; in Da
niam rebus iam Vitorinttus, Herham puellam,qud eius vbiq; fortem expertus
operam,Dania: regno praefecit : contumeliam perinde genti inurens,qud f
mineo digna videretiir imperio. Carterm Scaniam ab reliquo Daniar regno pras
fcindens,Oloni Noruagiorum regis 6110 permilir regendam. Sed facile pertazliim
Danos fminei imperij.Olonem precibus adoriuntur,demat Danico nomini Banff
. 11 , 1 libi regnum omne defumat gubernandum, le fpont defetftu
5 o 05, culpa vaeet apud Ringonem Sueci regem.Nec dillicile fuit,ambitiofo per- ,
regnum inire. Vocatam ad Hetham Daniar regno iubet abllinete , lola
Iutia in reliquum contentam : 1 ramen annuum imponit (ne libera credatur) tri
biitum. Ipfe ad natiuam ctudelitatem conuerfus, breui ellecir vt pniteret Danos
illum afciuille: in defiderio illis elle cpit fmina,quam contemplerant. Sed non
tam facile fuir deijcere , quam regem conltituere. Igitur Starcuterum auto pto
x 11j
 12,5 ALBER.KRANTZII
milio adoriuntut ,'tytannum vita -aufetan Ille vcl auatitia corruptus ,vel (:
; 115 regis permotus, operas pollicetur. Balneis ( lauandum Olo prbuit : in
muren [il- greditur {eatius ex fortiflimo pugile. Olo miratus venic'ntem S tarcuteru act'.

:rr [c
' -
contuituhominem reuctberat,vt propolti pnitens referrer. vis eral:v
ridun luminofotum in rege oculorum,vr quem armat acies non tertuerunt , nudi ho
minis afpeum ( poffet. At ( luminum iuorum,quum cupetet
nolIe quid atierr-et, nihil veritus proditionem, a pugile inuitiilimo oculos deiecir.
Ille adortus regem, nudum gladio confodit,vno hoc crimine gloriam fortitudinis
Surcufm obfcutans. Cuius rei pcenitudo Pratim fubijt, permaniitq; in vitae. Nam in (
regi: um? , nimium accufauitauatitiam ( , qud regem nihil de fe mal metir , IO
.
dentemmudum confodilet. Igitur pecuniam,quam precium regia: necis acce
perat,collo appcntam citcumtulit,inuirans omnes precio adneccm fuam.Mu1~
ti praeteriere, viti fortis {anguine abitinentes: nonnulli malhbi timentes , qud
etiam in iplo mortis momento ( vindicarct.
CAP. zz 11 s quidam inter Sueticam nobilitatem non infimus , in venatione
agens,qu um videret {enem de longinquo, minus agnouit : fed duos ex comitibus,
admillis equis iubet prripere viamfcifcitaturos (i Statcutetus iit qu videat: nam.
illum minim celfutum de via. Aduolantes equites vt tetrefacetenr,conuetlus illc '
claua (ha prolrauit. Secunis atherus,vbi vidit cafum comitum , nihil du bitauit
quem liilpicatus etat. Rogat ille ( cut gemino {uccintus gladio incedat, LO
quurn iit neuter v lui. Si liber, refert ille,experire. Hatherus fubinde,Vis alterum
mutare vehiculoTum fenior,Olim,inquit,ab irriforibus pnas accepetammunc
( iuuenum parere cachinnis. Liber carmen inferere , quod Saxo : tri-_
buit indignanti.
thme negre/f promu agir alam: funda/r,
Sic elm hammam, cur 1m labenlibus fmm',
/1111: 'ruit arbitaftz',
,21g/1mgeneral rebusfzcum .
1114 oculos hominumparitergrczsg. relz'dit:
as animumg, viris,famieg,
/ d claros ob/Mmt'.
: artid/ws artusjnratur mbe/e
Voti: iter,vegetamgpremz't { .
Dumpaniertrs,dumpesabia'apmrit,
Dent[111/ exesomacbuslidia gignit,
E:iuuenz'le '
Ola/init, pz''t'a :febrer! ruga/r.
Obterz't artes, monumentaprz'omm
Obruit, 'tim/0: [audi: adurit.
!
Carpit ' : tranfuertil ref,d" ab ordine turbat.
I_,r1/ ego : d/dirz' ,
V /0:2: moduli: 'peoremuro:
sz'mj; n aduerzmuxemnt /{}.
1y; minus 'vegemm corpusfrlcimine tutor
TVH/fa' * /2266715 inmxus baci/lis,

: fil/1113 Luci: naps moderar e'ez'giaegeme/b,
:Ilancm PI Et fvz'rga /[ fuez'gz'a riz/lis,
.
auicio mim [/(.
! turam : in agmine 30
Salame 'veterano adbibet. Nz'form Hat/arms
L/zt,d rebus amici.
I//emelquemrunquepz'o afgnatur amore,
Integerinapte/indio conruat ,
Projequitur ,primo/g1, timetperue//crr.
`111: ._ _

_ -_ _
 I'SVCIE LIB.1 Il.` L42
111: odio marini: beneprmia crebr
rcfert, ; coli: : largz'turhonore!
Fonion/s, @claros doni: veneratur amicos :
Spargz't oper, [ camu/arc nitorcm
Dap/zlz'totcudctu/' /,
Ngcminor adtjllartcm, wiriuuquat.
Bcl/:gerne /,edcrcpugnam
Promptw, " 'urgenti tcrgum dare/ .
c_/Il mz'hz'rccolo,no '
Bc//ofquic//oglmori, mifceretumultus, y
/ mma/tam exercera . '
Cfr/lm quieto?inap: colui,pacemglperofw,
Sub/{gm} Gradiuc turkdlfcriminecmmo
Cori/muiyviop, metopugnam dccorum,
urpc :,committere cade:
duxz',: celcbrarefequcntcs.
Spegraues bello reges concorrere vidi,
Et /116465, tcfz',cmdc_'/ccrccampos
San ,lorica/s gf/xa /rompi,
Vn'gue t/Jomces adr/11]() cedereferro,
inbumato milite prt/lm'.
Hic akquzlffrt } commi/ula* ,
t/larte rizanuzpotcm,mcdium dampugnat in ;
capiti [ /
?perfoz,firming', merft.
Hicgladz'm dcxrm / 7,
Tcgmz'nca'iz'jf capiti ' inks/it.
ge Hatherus autem talc carmen tribuit: ,
Vndc vemkpatrias/tua/Erymre pofcs,
Iafirmo '/ ?
mok
.Robar/lf eximc'j caa: decor excidit omnis,
.Exul/ztore color, [mir/zog; fvolupzac,
D/lcz't arteria rvox, ' raucea'z'ne tofpet,
Def/mitcorpus bobinaprior,'Ultima cpit
IMaries,; corp/it.
7174125,
Sic longo curgencmmneua,
Trg/eparatfunm,:
4c Occidit, (dzcndiafortis.
219k veruit tcnotcnex,z'uuem'lz'ous furi
Rite /5, agitarepi/am, mmf: ucc fvcfci i
IamV@nos reor,fut rhedam,quafpe 'vc/Joris,
Venditor cin/: emmfaci/mfueinfima cabal/um,
: prccz'o [cue curriculum /5 codem.
/114411410: ( quo: vclgiajz/cnt
Excipz'cnt ummm/cnc: :rotaprocit 1112,
Orbz'bus , cui planta .
L/tfort moet www: @mund/1rofrrum,
50 : trol'[/, ,cfgs.
i@ Ad hate denuo Starcuterns.
Improba fueroarisjacili temerorialabro,
Aurilms { .@2'14 duus,
02151'gratispra/lando: emr,per gums
/: nec turptcr ,relic'o, .l
uy
1.4% ALBERKRANTZII
Externommercabor . Ngturarnmndi
Iuodedit, proprijsiui condereplant.
cuidebumu fvitro dax ,
Ludibrioiniltni,fcrmoncpromciterfufuo ?
,215251, olimgejfi dignifsimofhma,
? quoque criminepen/iu?
,Qiiid'vifiiinqiimk lvetm'umpugnore ?
[ mei titulos lcndidafhfi
Probro adigisfamoi terens,'fortia carpens ?
2:54lorobitotepetiiindignum fuirilnu en/Em? 10
Hand[ bitimIre/le docet, dexirimfve bubulci,
L/{gre/fmfliti alamo /,
, armisarmcnta .
inter : vicina: obuni'k,
Criuliibumiintik patinoibligine tingis
Crofsi izdipis,macriimperindens vnguinefonem:
11u71, [fiirtimdigitotienteliguria',
/ cineri pro/lernerega/lam,
Indorrnirc lori ,fomnos celebrarediurnos,
: o_fcium /2 abire fit/inf, 2.0
,Qigm boofortem frire cruorem,
/ lucent, [atoom/denuo amator,
: ventrlkmi/rabile,parg;,putaris
Sordia'ii mmliquislambentifiirm cate/lo.
Hemilenon tune ferrojin/inraparaba,
rionda tibi Olonis/:immo nati
Propugnzztor :agmineprorfm inio
g/Iutgladiumegit manu/s aut /.
Hcgra/iitafrucntis mit. Qgidquando C
, ' [ con/fromm ciiide
Primm lignferis docui -
`
:Ygrnque agros /: muri, :rra
L/Irmaam /zirosibieoifitegrfm
Hinc mecum /5 congrg'um viribus Hamam
Enomi. @Max Wina duce F/fbare natos
Obtriui / alii Eirlgcntes:
Semigal/a . [ /:
L/{ggniigcaput indi tu/i[ cruentum,
@o /im /[ , ' iurn.
Hicprimm didici quidferramenta /: 4c
Inrudi: , quanto/mw animipopu/orion; }.
Teutonifi quoque me autoredederunt,
Qium natos Surfing: tuo; , Frotonis iniquii
Cde reos, domini 'vindex ad[10m/araui.
Ng: mimo: hocfocinus,quandopro tvirgin: cham,
Vno/ptcno: necui certaminejatres.
/ie loro, quime/omacbo peris,
}: rediuiuum ceiicgmmcn.
(; ducis ari bel/urn ,
Vicimus conrto militepuppim.
Inde dedi [et/oo ( :farumyfprocurer
( ratious cgs , pcremi
: :hebetantcm tela Wifnnum.
,Qymor bin: Lerinatos,pugilesj,/iibegi
Biarmen/sgentis Hjbern , principe capta.

 SVECIELIB.. 49
Duiinpopubzbar : tfempery;manch?
21g/ira /[ conbech/.
,ng'dmoror ?excedumnumerum /!cgi;
,2&0de / ad/lidum celebrare /,
Drio : mea Maiora relata :
y __ Vincit @puff/Imam; /: _ _
Haze Starcuterus. Sed quum Hatlierus qudam mutuo fermone reddidil'fer , in- wmf@
tellexit ille adelle quem volebat, cuius laudes fuperiore carmineignarus, prarlente
ipfo cecinillet: feriendum viro iugulum fuum praebuir,hortatus ne patris fui inrer- , '
l parcerer. ch facientem,auro quod necem regis aceeperar, otiturum Wha"
promittit. Et vr eiufdem in fe animum vehementius eferarer,huiuno ` exhorta
tione vfum tradir idem Saxo Grammaricus.
Praterea /! tepatrc Olon.
mihi / fvicem referad, ' obire )
Stcrnqnemugulumg;meumpete .
,grappe clan' [ adoptar :
Harrer 4 zgnauajktum depri/ere dexfra.
Spanic! legempmmrrerefadeff: _
21504 nequmfugere, etiam anticipare liceit.
2. L/Irbor alenda recens, @dus exridcna'a:ming/er
: eff /!) confnmfudit;
Etemit nequit.yl/[0r:optima func ci?,
219ml,,figer, quumfzmus amatur:
2Q mirvs usincommada proroga.ftd/5.
\ I-Ic dieens,exerta crumena pecuniam promit.I-Iatherus autem,tam fruendi atris
quam patern vltionis auidus , obfecuturum fe precibus , nec prmia repulfurum
fpopondit. Cui Starcuterus enfe proieto , pronam ceruicem applicuit, ne timidi iffmi ,_
perculloris opus exequeretur,aut ferro muliebriter vteretur hortatus : prfatufq;,
qud li perata cde,ante cadaueris lapfum,caput ac truncum medius interfiliret,
30 armis infuperabilis reddererur.@od vtr infiruendi percufforis an puniendi gra
tia dixerit, ineert . Fieri enim poterat,vt faltantem eximij moles cadaueris
rueret. Igitur caput deculfum mori terram periuit,ferociratem retinens viuentis.
Percullor tani promillis fi'audem fubelfe veritus,faltu abltinuit. Qiem li temer
peregilfetfort lapli cadaueris obrurus,occili fenis pnas proprio funere per
foluillet. Hic exitus monfrroli hominis fuit,quem corporis proceritas,ingens viri
robur, 85 annor infolitus numerus,lingularem faciunt 85 incparabilem. In quo
Saxonis noltri Carmina putaui non praetereundayt vetultatis in celebrdis carmi
nibus , quam ille reddidir Latino fermone , indultriam pernofcamus , limul etiam
robuliillirni viri exitum illultraremus: deniq; vt n vifuris forr Saxonis hilioriam
4o olienderemus, cralfo fub are nafci /[ viros,'magna exempla datums.
G A it v s interea apud Suecos rerum potitus , regniq; liatum vicinorum C A p13.
principum aflinirate munite conliituens,folenni milla legarione ad Daniat.` regem Gaf/aff
Omund,alteram liliarum eius pofcit vxorein. Nec difficile admirtitur,quod vo- 1332
to conceptum,etiam precibus poltularetur. Prolpera igitur renuncians qucm mi-
lit Suecia: rex oratorem, iubet maiori apparatu regredi, lponlamq; puellam regno
inducere.Nauigar ille inlirutillima rate:85 Hallandiam applicans,vbi fe ctulit in
hofpitium,expertus inlignelatrocinium : fiquidem caupones, memorabili fce
lere receptos hofpitio peremerunt. Nam collocaris ad quict hofpiribus,penlilem
molem defuer iniecert opprimendis. Circumfpiciens regius Suecia: oraror,dol
5 o lum depren 'r, cmonitosq; fuos iullit cubare in diuerfum. Alij qui fraudcm non
pretiiderantppprelli perierunt.Prima luce latrones decurrunt: regium oratorem,
virum opibus (vt cernebanr) llzipatum, comprelliim elle fperantes, aurum iam ipe
deuorabant. Vident armat,vt larrocinia comitumq; fuor cafum vindica
ret. Illi quoq; non imparati pugnam cferunr,mu1tos eX famulitio legati deijciunr,
ipfo cum paucis elabcnte. Regi fuo triltis occurrit, cafumfuum congemifcens. Ille
.r
 2.50 ALBER.KRANTZII
5:23; Danotum regis inlldias elle interpretatus, malo errore Dani bellum indicit : nec
,mm diu moratus infertMouir autem in Hallandiam Dani prouinciam,in qua fcelus,
121401561- uod impurauit,admill`um elhlbiq; conferta manu,Siwardus Danie rex vineitur,
im "'f'm nam Omundus pater illum ro le 1111111 bello ducem.Vic"tor clallem mittit in Da
niam,quae {ponfam penetralihus exrratam abducit, quam abduam Sueonum
rex eoniugem lrus excepit. Nee diu pll,vnum ex primoribus 11115 111111111112111111,
qud germana: regis llruprum intulillet,oecidit. Cuius propinqui ae neeellarij
111215,11111 1115 vindicate ltatuerunt : 86 ad Iarmeticum Daniz regem,cuius
ille patrem bello opprellillet , Hefe contulerunt,vereris fati cmemorarione vten
tes ad conciliandos animos , 86 ad prouoeandum regem in bellum , qu partis ne- l 0
. ff- cem vleifci praspararet. Bellum Sueonurn regi indieirur,paraturq;. ln quo magno
Dx conflilu inito , Gotharus opprimitur , (uis delertusc ab extetis expugnatus,to
gnumq; celllt Danotum regi Iarmetico.
CAP. 2.4. IA n M n 1 c v s Danotum rex , gemino regno full'ultus , prillin eapriuitatis
.e_.
fortem pulchr compenfauit, etiam Sueci imperitans. @id autem rerum gelle
zur. 111,86 quomodo linierit,in Dania lignauimus.N uod Sucticis rebus atriner,nihil
PAL prateipuum accepimus maioribus. In bello quod aduerfus Hellefpontieos idem
rex geflit, (qua de domo accepta vxorem, ob adulterijl fufpicionem male perdidir)
peri111 dicitur.Nauigarione autem inliruta,bellum fuille marinum memomtur.
Cert longa nauigatione ex mari Danico , quod idem eli Germanicum , perueni- 2.0
1111 111 111, qui Aam in angullijs dillerminat ab Europa. Multo quidcm
tempore interpolito , pollea enauigarunt Normanni in Confrantinopolim, eius
luburbia vallanres. Sed hac tate nondum illis etat Oceanus ille pertenratus,pra:
ferrim vr poll Cimbricam Cherfonefum pratterueti, Galliam 86 Hifpanias, omni
Betica 86 Italia relittis,ad Grateiam qu; pertingerenr'.Sed hec relinquamus in me
dio,grauillimum autorem nequaquam mendaeij coarguenres.111 ramen neri,
vt nominum limilitudine deceptus , alterum putauerit pro altero.
A P. 2.5. IA M n 1 v s , qui in Suecix regno {uecellerat , euentu qum nomine iplb
notior efl.Equidcm annales quum fai recenfeant,regis nomen fubdueuntnio
sai@ ( rcx Danicis rebus prcrar, liliamq; Gothorum regis le vii vehemenrer amabat. 30
1111125 11111125 116 1211 parer, led ille liberam volebat Venercm. Indignum ra
, M_ tus pater,regiam llirpcm regale (eortum Heri,puellam iam Danix regi fecretius af
feeramueonum regi tradidir vxorem. Irrirarus amor aduerlis vehemrer inean
duiglibuitq; magis quod cpitlieere minus,iam aliena eoniugem,iam Sueci te
ginam inecello prolequebarur alleu. Submifit 11d hominem,qui habitu men
diei pauperis,tranllatus in Sueciam,aulx leimmifeeret regali,vt caperet occalon
eolloqudi ad regin. Ille dilllmulator egregius,ad fores le colloeauit, quibus feie
bat egrediendum elle regin. (7\uumt1; procederet, ille dillimulrer propius le in
gerebatzt qu potuit {ecretius in aur i furrauit regin, Amat, inquit , re Snio.
Et he dicens,ne quis vultum dicenti s atrenderet,ali refpexitllla progrell`a,velut 4.
nihil dicentis voce moueretur,ead 11 vfa dillimulatione. Sciebat regiam plenam
fore oculis obferuanrium regina , ex mandato zelotypi regis , qui Danix regis 11111
dias vrererur. 011 111012111 regrella, quum procus ille mendici habiru adhuc in lo
co (uo confilleret, eadem obleruatione, relpiciens ali, in autem fonuit experan
tis,Amanrem reclamo. Exhilaratus ille,nihil ramen ligni foris ollenderat. Sedulus
autem alium obferuabat egtellumwenienti qum dillimulter immutmurar, Lo
cum,inquit,po{cit amans 86 tempus. Interpota mota, quum iter appareret, ini
tium brum in Bokeror prlignauit. @digus obleruauere dicentis nurum,
n {atis quid aut cui loqueretur, inrelligtes,extrem calliditatis conlium amen
tia: deputaucre.At nuncius omnia pcrlentiens,eertiorem Facir regem Dani de o- 5
mnibus.Ille conlliruto tempori ae loco non deerat:egrellam reginam lauandi
eie,c mariti opibus in nauim alluminraptoq; poritus in Daniam enauigauir.Mul
- 12 deinde prlia tegibus fuere, quum ille 1111125 nuptias vindicater remeratus , con
"" iugem q; repofcetetmlteriniullas rueretur. Preualuitq; 111110 iniquus,qud plus ar
mis poile tum videbatur. Multa deinceps tempora rr'alliuit, quem in commemo
randis
 `SVECI`1E LIB. II.` zx'
tandis anriquitatibus l'equimurautorem, Saxo Sialandicus. Nam qu-oundam re
gum in Dania fola attingit nomina,mulrorum etiam obliuione damnauit. Rerum
autem Suetiearum ex hoc tempore egrellionis Scaniorum, (qui polltea funt
` Longobardi)fub re eSnione,(qui fuit annus poli natum Chrillum,trecentelimus 38 :J
oruagelimus l'ecus , iuxta fupputationem ab Eufebio inchoatam, Hieronymo,
Profpero 86 Florentinis diligentet ctinuatam,qu; in Carolum Magnum , qui ad
otingentelim poll ChriPtum natum peruenit ad imperium) omnino nihil com
memorauir.Cuius tei detrimentum Gothicis narrationibus(qu ex hoc die magis
ae magis inclatefcunt)compenfemus,redeuntes in prouincias ad I-Iilrum conlri
x tutas,inquibus diutuma fuit Gothorum cum Romanis coHutatio,donec liberta
te prouettaJn maiores occupandas proficerent.%>d quomodo faerum fit,nunc
nobis commemorandum.
W 1 s r G 1 , qui eius gentis occidua magis tenuere, qu poll mort Arma- - . -.l-s. .

narici potentillimi regis, ab Oltrogotliis difcederent, cetnerentq; fe Hunnor ar

mis premi: diu deliberauere quomodo confulerent fuse libertari, quum Hunnor
armis oblfrere non polfc putarent.MilIa ergo legatione ad Valente Imperatorem, /{5
quem Valentinianus Augullms confort fecit Imperij,poliulart in Romanis pro- f'
uincijs,Thracia Mfiaq; fcdes quieras , lmul eti vt lub vmbra Romani nominis
quietius agert ab incurfu Hunnor, polliciti Rom. fe imperio militatutos. Ooq;
a. illis maior fides ellet,promifere Chrilli religionem , iam tune in Romanis prouin
cijs Hotefcent,fufcipere: li dorores illis fuse lingu gnaros Imperator prouideret.
Earn legationem n inuitus Valens audiuit,hoc in pais exhiberi,quod ille votiu
{emper habuilletzfacil promilit prouincias,quas illi armis poterant vendicarefaz
pe 3 vendicarunt. Cmilitium quod Reip.pollictur,gratus agnouit. Doctores il- _
lis 2:67a: lila: milit Arrianos,maxim Reip.Chriltianae detriment.Q19t inde ene
cati polea lideles quot pulfi in exili epifcopi ?86(quod omnia cxuperat incmo- jaag., 'gw
da)qum innumerabiles animinde periert? 1& principio pellifero,larius f
ferplit mal in omnem nation. Nam Wiligothi non tam Chriliani quam Arria
ni,per epifcop gentis fqulphi,Oll:rogothos 86 Gepidas,cgentiles fuos,ferrn L.
go to quod accepert,corruperunt. N is etat Gothor apolrolusJi non antichrillbus,
qui Gothicas literas adinuenit,qui diuinar literarum lacratillimum tliefautum in Gqfhiug.:
Gorhicam lingutransfudit,immixto quod imbiberat veneno. Ita fatr elt,v~t pcf
fim feminarium citius quam falutifer lat germinaret,perueniens qu; adW/an
dalor latillmam nationem: quel 86 ipfa imbuta fimili toxieo,Catliolicos feuerilli
m 86in Hifpanijs 86 in Aphrica perfequebatur. Tant potel errorin primordijs.
' IilicesJi non Valenr Arrianfcd Valentinian Catholicum,Chriliian Irripe
rator,de religione fufcipida cfuluiffent. Sed terribile in lilios liomin Dei con
lilium : de profundo fuo,dillmulauit in hac gente petnari pernicioliim errorem. _ "
Qtr/v M ergo Wiligothi Valris permillii in Tliraciam Mlia'mq; tranlmigra- C A247.
4o runt, cpit nouis cultoribus, qui necdum terr lubegillent, rerinopia (uccrefce
reDuces autem limitanei,Lu'picinus arq; Maximus,qtms regioni Valens prefece
rat , caufam carioris annona: inter Wiligorhos verterunt in occaiion em auaritiae
{uz,magis arq; magis augentes cariliiam, vt Gotlios primum atre,deinde mcipijs
~nudarentzquaz omnia cparandis frugibus impendere cogebtur. ( mq; malo
r nullus elletfinisfed quotidie fames augefceret, etiam de dillztabdis liberis age
re nonnulli cperunt, malentes in feruitute lilios viuere, qum milerabiliter apud
fe mori fame,dupliciq; malo excruciati. Duces etant in Wiligotliis Fritigernus 86
Alatheus atq; Safra.Clamorem populi nec reprimere,ncc fulinere valres,(qud
n lolm tenuiter, fed etiam ingenti precio vie nedum tolerabile, fed etiam cor
5 ruptillim mercarentur)verba fecere Romanis.Sed furdis fabula narrauere,quod
86 de fuis illi marfupijs implendis,86 gente fine armis fubigenda cogitarent. Excipi- .
tur Fritigernus cuiuio a Romanis : comitum fuor in alio triclinio clamorem au- , f..
dit.llli,qud farne vrgertur 86 conuitio,orta(vt fit) rixa inter militares,ad arma
currunt. Romani pluies facile paucos cprellillent in fuo. Aduolauit dux Fritigcr- KLM;
nus,86breui autaell: Gothor manus.Igitut Romani illi duces c cmilirio fue ad

 '2
vnum omnes necatur.Gothi mox ad ptzdam egrelli,cperunt vndlq; rebus con-
tratis abundate,imperates prouincialibus importaregratis,quod ante vel magno
vel nullo precio porerant obtinereValcns vbi audiuit czdern luorum, gentisq; in
folentiam rebellantis , Antiochia comparatis copijs exiens, mouit in Thracias, vt
gentem rcprimcrct: nec legnes Gorhi obuiam prolicifcuntur.Vbi conleruere ma
nus,primu m Rom anus equitatus dillipatut: pedites circiifuli,ab equitatu Gotho
rum fundunturzt milera czdes Romanorum. Imperator diu inter agmina conli
llens,iam vulnere faucius,deportatur in non longinquam cafam.Gothi late perle
quentes,omnia ferro 86 igne vallauerecincideruntq; in calam,qua illis ignoranrib.
Mm "5- Impcraror delituitlllimill igne,Valentem cum conlortibus concremarunt. Hic I
:6 crat Imperatoris illius cxituszhzc prima 86 qu; in eum diem maxima in Romanos
[-. exercitus czdeslta vindices fuere diuinitatis fuxq; iniuri,nelcites,ptimm Dc
cium cum lilio,indc Valentem cum exercitu contetentes,qu`od i nipiam Artiano
rum leilam illis iullerit przdicari.Qia elati viotiaWiligothi Conllantinopoiim
obfederunt.Eam vrbem Dominica Valcntis vxor, ingti in populum pecunia dill
tributa,leruauit.Et Gratianus,cui nepoti Valens occidentale commilir imperium,
alllietis rebus prudentillime confuluit.NamWiligothosThraciam,Mliam Da
ciamq; riplem pollidere, ac Romano imperio imminere intel ligens, relillete c
llituit. Et quum id fibi exillimatetloli non pollibilc fore,accerlitum ex Hilpanijs
Theodoum, ingenti virturevirum, cfortem imperij declarauit. Nec liiit pollea 2.o
- potniterct pi'udcntis cfilij G ratianum. Siquidem Tlieodofius quam primm
:fm W" Imperator declaratus,purpuramq; apud Seruium ellindutusfummo principedi
gna geflitWiligothis enim congrellus,eos multis magnisq; prelijs vicit,vrbem vi
lor Cllantinopolim intrauit:86 ne paruam Romani exercitus manum,quotidic
bellando'attcreret , pacem fdusq; cum Athanarico Wiligothor rege percullit.
fcribat Ablabiiis,Theodolium fupra diiis in prlijs vincentem,nior
bum incidillegrauillimum,eaq; ratione gtatuitam pacem cumWiligothis conlli
tuille:cui Tlieodofius breui liberatus,ob honorem collegz, libenter acquieuerit.
CAP. 2.8. A A N AR i v s Wigothor rex, (qui Fritigerno luccellit)ob fdus Con
llantinopolirn ingrelliis , magna adduus eli vrbis illius admiratione : 86 laxatum 3 o
omnibus cutis anim , infpicicndar acdiliciorum operumq; magniiccntiar impen
dit,vrbis litum nauiumq; inllruetillimos porrus mitatus. dei nceps regiam lm
pcratoiis ingrediens,86 obfequia variaq; oflicia cfpiciens, quali in lluporem vcr
liis,Ea,inquit,cern o, qua: far pc inci'cdiilus audicbam :line dubio deus terrenus
Imperator. Er li quis aducrl'us ci im nianuni erexerit, iple languinis fui teus crit. In
tali ergo admirarione,maiori a principe honore luffulius, paucis menfibus interie
; tigre-bus excellit humanismcm princeps aflettionis gratia, ene plus mortuum
- uam _viuum honorans , ipfe in exequijs fetetrum cius prceHEt , rcgiaq; {epultura
- decorauit. @at res Goihorum animos miriic Imperatori conciliauit, vt inf
dc rc 86 lide,eriam line rege,lub Imperatore diuftrlicitci perdurart Paul peil, 4.
Graiiarius apud Lugdunum Gallia: ciuitatcm intertcus eller,Theodoliu$
in Gallias profelusothorum viginti,aut(iuxta Orolium) decem atmator mil
lia fccum duxir : gellitq; Imperator ipfe aduerfus Arbogallcn 86 Eugenium tyran
;ia'g nos,ciuile illud belliirn,Claudiani poeta: carminibus celebratum: in quo Gorhi ab
M Imperatore pramilli, ad interiiecionern fuerunroccif. Pollquam ver Theodo
lius apud Mediolan immatura Reipubmorre pruentus ellet,Arcadium 86 Ho
norium lilios, 86 in Romano imperio luccellotcs, multi fuorum perlidia: arq; inli
di caula agitauerunt. Commiferat Theodolius imperio florens , tres potenrilli-
mas im perij partes tribus ducibus gubemandas , Rufino Orientalem , Occidenta
lern Stiliconi ,86 Aphricanarn Gildoni.
A 2.2.9. L A it i v s tum Gothori'i rex cllituitur, quum optimo ac fortillimo Im e
414- ratore Theodolio mortuo , dileillilq; Romani imperij patribus, Gorhi ab ducibus
fig Romanis 86 ad oleleentiotib. Im peratoribus negligertur. Siquidem militaria do
. n- natiua illis (vt prius) nulla prouenerant. Alaricus ergo nobili Balrot genere ortus,
im cui etat poll Amalos fecunda nobilitas. Nam Baita eius llitpis pater,nomen ab au
dacia
 511.11. II.. if;
dacia mutuauit:Baita enim lingua gentis audax dicitur. Is tex c' fuis deliber's,fua
f1t,& facile perfuaiitfuo porius labore regnum qurergqum alieno imperio fuh
iacere. Mouit igitur Alaticus in Pannoni , ibiq; coniidens fottiorem fibi Gotho
rum exercitum conciliauit. Nam etat Rhadagafus tex agmen duccns Gothorum
fupra ducentamillia. @vnde venetit,non aperitur fcriptoribus , nifi qud Scy
rham,idolor cultorem altttiunt.QLid ii de litrore Pontici maris fuel-it,ex Ollro
gorhisveniebat. Sin ex Wiflgothis etat, quomodo non fub Alatico fuit, quem re
gem libi gs illa cooprauit Alaticus igitur 86 Rhadagafus reges diuifis agminibus
Italia funt ingreli (nam vn tantus exercitus incedere n potuit)comeatus haben- [/
I di gratianicquid terrat atrigere,velut atta tpeitas populabtut.Alaricus milla .
ad Honorium legatione, fedes poltulauit, quibus fe cum gente fua collocaret. Im
perator Honorius Gallias 86 Hfpanias concelfit: qudiam Wandalorumueuo
tum,Alanorum magnis gentibus vairarentut. Maluitq; Imperator batbaras(vt vo
canr) nationes feipfas collidere, quam ipfe vel iingulis,vel vniuerls confliaretur.
N N D t Alaticus in Gallias. Sed Rhadagalus cpto itinere etiuir Ita- CAP. 3o.
liam,vitibus,non precibus,obtentutus loca quibus confidetet: tranfmiflq; Apen
nino,peruenitin montes Fefulanos. Stilico iam Romanum agebat confulat cum
Aureliano: vir in Romana repub.potentiflimus , 86 quem moris Theodofius,ge
net fuumflio Honorio reliquit tutorem.Is cparatis copiis (inter quas 86 Hunni
2. o 86 Gothi Romano Imperio militabt: Vldinus Hunnorum, Sarus Gothotum du
@tores etant) hoitem Rhadagafum ita obfedit in Fefulanis, vt nulla te magis qum `
fame expugnarctur.Qii vrgentc,inops conlilij Rhadagals, vefte mutata,fugam Rbdgf/
telito futtimvenir
tus'diflipatus exercitu inrentauit:
in manus fed ex ea retraus,captus
Romanorum: 86 occifus
impleta fruit omnia ell. fetuitiis:
ergaftula erci- ggfs;
; l
velut pecora captiui vendabantur Gothi,vi1i precio diilratimro multitudine ca
ptiuotum.Alaricus ver Wiiigothorum rex, permillas prouincias Galliar perete
contendit. ad Polentiam facto die Pafch coniderent , factfq; pro more
Chriftiano infiiterenr, fubit in eos venir Saulus,gente Hebrus, duor tum Ro
manotum agminumxonfilio (vt ferunt) Stiliconis patricij,qui etat Honorij focer.'
30 Nam vtranq; filiam,Mariam 86 Herrnanciam,alte1am pft,alteram,quum prima
incognita deceififlet, coniugio iunxit Imperatori Honorio. Cauerat fottaile genti
( Wandalotumdn quos ducebant Gothi: vt bellum illis auerlm , in Italiam te
tralicret.Non laudo confiliumzfed propofitum conieo. Video ramen quid illius
temporis hiPcotiei {ntiungideo per dolum elfe turbatos Gotlios,vt negotium Im'
peratori crearetzqu gta'uiifimo bello implicitus,locum faceret filio Stiliconis Eu- _.,
cherio,quem fetunt,occifo Honotio,Imp.deltituifeytcunq; fuetit,Gothi prima ; .
Sauli inuafione turbati,arma corripir:Romanos initio viitores fugant cduntq
86 ita pleni,omiflo itinere, tenerli funt in loca prio'ra. ; Imperator pellimo ,
Reipub.confilio,ob fufpicionem quam emuli Stiliconian virtutis quotidie auge
40 bant,eundem Stiliconem cum Hlio'de medio tulillet: Gothi iam neminem in Ita
lia formidantes,liber quuequaque digtaflati funt,& qu, ad vrbem Romain pet
uenetunt : eamq; primi poil: Gallo's cepenint, ex omnibus gentibus Romano Im'
perio relutantibus : tant maiori huius gentis gloria , qu maiotibus incrementis
rune Roma Hotcret,ab illis paftoralibu's caiis, quas olim Galli incendetunt. _
0 D 1 N autem irruptionis 86 illat calamitatis, liber verbis S.Hi'eton`vmi, C . 31.
rc in Bethlehem degentis,in epiftola ad Principiam virginem , De obitu Marcel- D-Hiffw
l,exponete.Air enim, Terribilis de Occidente rumor afetturpblideri Romain: 223;
86 auto in falutem ciuium redimi,fpoliatofq5 turfum ctuciati: vt poll: fubflanam,
vitam quoq; amitterentHret vox,&: fingultus intercipiunr verba (. Capi
{ tut vrbs,qu rotum cepit orbemlm fame petit antequgladio : 86 vix pauci , qui
caperentur, inuenti funt. Ad nefandos cibos e`tupit efutientium rabies, 86 fuanui
c'em mbta laniarunt,dum mater non parcit latti infantic tecipit vteto quem
paulo ant effuderat. Siue igitur paruo (vt Otolius)negoro, liuc pollpaifam a Ro
mano populo(vt alij volt)acerbillimam famem,Wiligothi,duce Alatico rege vr
' bem Romam,retum adid temporis dominam,inuperunt.@a die(quam Calen

 2.54 ALBER. KRANTZII
darum Aprilis fuille fatis conllat)lmperij Romani inclinatio(vt Bldus ait)inchoa
'4pm/m? uit.lngrelliis vtb Alaricus rex,edi&um Wiligothis propofuit, vt ligientes in loca
ffff; facra, prazlertim Petri 86 Pauli balilicas, illeos feruatent: ptdi vero pto polfein
[-171. gentem vbiq; facertzfed quoad pollent,a caedibus 86 fanguine temperatt. ngd
uidcm pro victotis antea omni gentium populi,rem domellic defenfantis tor
titudine,proq; Gothorum multitudinis auaritia atq; infolentia,fupra lidem polle
rorum obfcruat fuille,omnes ccordant fcriptoreslt tamen aliquantis cxclibus,
{lupris incendiis ; vrbem quond orbis dominam,conltat fuille fdatam. Ea ve
r in tantas vtbisireptioneuo tantm qu acciderunt, memoratu digna referti
cperimus.Horum vnum ell, Gallam Placidiam Theodolij luperioris li,&IIo 19
Inoti) Arcadij q; (tune Imperatorum) lbtorem, in captorum fortem abdudt, vito
ris Gothi calltra fuille lecutam. Alterum,vafa B.Petri minillerio Elcta,pdere, ma
' gnitudine 86 pulchtitudine eximia,ad Wiligothi cuiulpiam manus peruenille : 86
re is iulfu,in balilic,cuius ert,atcam,magna cum Romanor Wiligothorumq;
a miratione fuille relata. Profei vrbe,tcrtia die quam ingrelli fuetant Gothi,C
paniam , Lucaniam 86 Brutios populati funt. Fretum pollea traiicere , vt Siciliam
diripetent,contes,tempelias coorta prohibuitzqu nauibus illilis, aliquot cohor
tes confumplit. lplis exinde varias in recedendi, aut iterum, vt traiicerent , inten
J _ . tandi lentcntias pendentibus , moritur rex apud Confentiam Brutiorum vrbem.
@ein gens,ia@turam fepulchri plurimi facete lolita, nc vltio aliqua in mortui olla 20
fw'- poliet exerceri,in deriuati amnis aluco condidit,locello ditillima regis fuppelleti
f le completo. Et ne poll eorum profetionem fepulchrtun id abincolis (citi pollet,
amne in curlum rellituto,follores,qui operi interfuerant,trucidarunt.
A -" T H A v L P H v s ex Baltotum gente, Alatici cognatus,illi fuccedit. Cui Galia
Placidia , primo vrbis captar die fuerat defponfata , licet vito nond copulata ellet:
qud nuptias fatis conllat apud Forum Cotnelij fuille celcbtatas.Hcli1a pruden
tia regem Gothor _mirabiliter deliniuit:impetrauitq;, vt per vrbem reuerfus, prz
dam quidem (quod nequillet prohiberi)identidem lieti permiferit,a fanguine ve
r curauetit 86 incendiis abllineri. Nam (quod in tanta huiufce cladis fcriptorum
inopia folus tellatur Orolius) paucis poll acceptarn cladem aut annis aut mlibus, 30
li quis populi Romani 86 multitudinem vidillet , 86 vocem audillet, nihil mali fa
tum arbitratus fuilfet: nili aliquot rellantes ex incendio ruina: id fort docuillent.
Excedentes vrbe Wiligothi,populne Romano,an conllitutis ex gente fua magi
lltatibus earn dimifetintgubernandam,nullus refert fcriptot.Multis ramen :igitur
cietluris,vt credibilius lit,nullo relilo aut prlidio aut magillratu,eam dellituif
le,eueligio futuram Imperatorum, in quorum amicitiam fderaq; Athaulphutn
Placidiainclinare coeperat. Qupd enim Orolius B.Hieronymi tellimonio fcribit,
Pfam m Barchilonenfem vir nobilem narralle , qud ccupiuerit aliqudo Athaulphus,
mmm? euerfa Roma,altcr edificate vtbem,qu in loc demortui nominis Romani,Go
mod-ratio . 1 . . . .
. thicu referret: 86 quemadmodum ea ciuitas Gothia Romae fulfeta ellet,fic 86 ipfe 4o
: conditor vrbis,in Auguflor fubrogatus locum,polleris imperij cognomen
relinqueret Athaulphum: is ramen memorante Placidia , prudentillima muliete,
conliderauit rem Romanam creuille , 86 ad ea tpora lietille legibus ac bonarum
artium dileiplinis:a quibus Gothica barbaries abl'iorretetldeoq; in tantum muta
uit fententiam, vt Romana. dignitatis , cuius elle nequiret imitator , optauerit fore
reliitutorJ-Iinc Honorij Arcadijque Impp.fdeta qufiuit: quae poll: faas apud
_ _ Forum Cornelij nuptias,omn emfus Italiam, quum apud Barchilonem citetio
ris Hifpani conledillet,in dies magis magilq; petiuit.Inter hc ignauillimi Im pe
ni... . fe ratotis inertiam magis admirari conuenit: qui per omnes dies quibus in Italia Go
'r' 1 thi demorabantur, ne exercitum ct..1lcribere auditur, nec fe commouille legitur 50
f ' Qlod inde magis mir ell , qud ante paucos annos, duce Stilicone , maior etiam
holli manus line bello contufa ell , vt ducenta Gothorum millia in letuitut tra
herentur. Tantum valuit fortillimi ducis { prudentia. Ego quidem tata poll:
tempora bilem continerc non polfum genti Italiam, laluo Imperatore
( ita protritam,vt nullus in aciem prodierit,nemo arma cmoueritmemo tantis
moribus
 SVCIIE LIB. lli 25;
moribus obgannierit. Capiturvrbs orbis domina , abdueitur Imperatoria proles,
eadem germana Imperatorum : 8c ne dometico malo gladius vel vnus diitringi
tur.Vfu compertum , Romano Imperio non fliciter euenire {uccefonem fi- Hmmi
liorum.Vnus chpaanus,Titum filium,virtutis fua: imitatorern liabuirnnox Do
mitianus degenerauit. Marcus Antoninus nullam vnquam Republ. iniuriam in- \
tulit, 11111 qud Commodum filium reliquir. Seuerus Caracallam fratricidam , 8c
fenatorij fanguinis oforem, fein imperio habuit. Magnus Cliantinus lium
Arrianumc Iulianum apoftatam dereliquit.Sed digref reuertamur.
A v L P duce citeriorem Hipaniam ad Barcliilonem A .
1 confederant. Nam Gallias Wandaliueui,A1ani,Franci diuifis agminibus tenue
runt.Wandali quidem Pannoniis,quas illis Cftantinus Ma nus permifit,mo
uerunt in Gallias , pofteaquam aliquancliu in ripa Rheni confeiflnr. Sucui ver
c Alani iunis viribus in Hiipanias traniert. Franci ad Pariios tranilati funt, ibi from'u
nomen 1111111115, Sc regnum fimclantcs, per quod incremta plurima ho- ! "
die quoque HoreeSecl Wandali audito Gothorum Italia tranftu,memores pri- if
inorum cai'uum , quos (ub corum manu graues pertulerunt: non expctato Go- ?!
thorum aducntuc ip in vlteriora Hifpaniarum contenderunt. Ita 616111111
- Galli Vacuefata: trantum Gothis prberented Athaulphus id Imperatorurn
gratix donauit,quorum germanam tenuit coniugem,vt illis eederet Galliis, perfe
z. cutus nationes qu ante ie in Hipanias mouillent. Itaque imbelli turba Bat-chilo
ne relia,mouit in Wandaloscpiufl; manus conferuit cum illis. Interim quum
quafdam intentatet conditiones Imperatoribus,quas non impetrauit,cpit refpi
cere in Italiatn,vt remearet.Sed audiens iuurn tranfitum , Al pium 1
communita ab Imperatoriis,tacitam indignationem compreHit:in I-Iifpaniam vl
teriorem tranfire difpofuit,inde traicurus in Aphricam. Sed hanc eius cogitatio
nem prucrterunt mult vndecunq; nata: diHcultatcs. Nam Imperator Hono
rius,quum libcram iam teneret Italiam,Galliaet1; patefeerent(qud barbari (c mu
tuo mctu vrgerent) in vlteriora Hifpani cogitauit per comitem Coniiantiumx
Romanis patn'ciis primum,Athaulphurn in Hifpania citcriore inuaderezquo pro
30 Higato , ctera libi faciliora arbitratus confcere. Igitur mano apparatu Con
antius expediuit agmina in Wigothos.%od vbi cperit At aulphus,indigna dfh'b
rione non mediocri perculfus,qucl Romanus Imperator (cui ipfe peperecrit)in fe 52fo
mittere potuerit cxercit, nullo german,quam coniugem tenebat, habito relpe- ;
&11,111 fderum contplatione: igitur ir plcnus, 8c ipie exercitum confcribere """m'
ftatuit. Sed Gothorum proceres cuocati ad bellum, minime paruerunt, aflercntcs
Athaulph, vnius mulicrc'ul blandimtis delinitum,lmperatori Romano,quem
in manibus habuerit, cuiufq; delendi facultatem acceperit, pepcrciile. Igitur con
tumacia Gotliorum paulatim glifcte tumultus exoriturc excreuit audacia, qua:
quue in Caput regis afcendit.Nam ille fuorum indignationefperimitur.
4o S 1 v s in demortui locurn rex conftituitur , qu illum Roman paci, . 34. f
quae offerebatur, infcniorem arbitrati funt. Nam Confianrius comes etii magno
inruu ad Gothieum bellum procederet , terror tamen Gothici nominis , quod
Italiam 8c vrbem Romain inuaifient, {imul etiam magna: gentis vircs,ad offeren
das pacis conditiones illum fecerant propeniiorem. @ze quum Sigerico quoque signifi ci
crlegatos oblata eilentmec illc magnopere abhorreret,Gothorum proceres,qui " 5'
bus nihil bello tutius effe videretur,qud infidiis Romanorum petertur,indigna
ti qud in deligenclo rege lon [ua opinione falli , Sigeric, qua pacis - - 'W'
clitiones amplexantem, primum infidiis, deinde apertavi circumuenicntes , con
trucidarunt. Ita exofa genti quies erat,qud ad {umma quzque comprehendenda
y4 111 amor 8c fiducia virium illos animaret. Tantum dabat animorum vrbs Roma
captac Italia in mani bus habita,quam (ponte deferuerunt.
W L L I inde rex Wigothor , in loc demortui furrogatur, qui ad pacem A . _
86 ipfc pronus erat.Et ram Wigothor rabiem expleturus,magn eor manum
nauigio armisq; infruarfmittere in Aphrie molitus,vr ablegaret pacis ho
ftesed hi omnes in Gaditanifreti duodecim pailh millib.perierunt.Territus cr
Y1)
 2.56 ALBER.KR~ANTziI
go maximo Dei iudieio,memor etiam illius accepte,` fub Alarico cladis,quum
thi in Siciliarn tranlire conati,in confpeu fuorum miferabilite abrepti 85demer~
li funtzpacem optiinarn cum Honorio Imperatore , dads leillimis obfidibus,c~
ftituit. Et Placidam , quam Athaulphi mortem lionorili'c apud fe lionelieq;
habuerat,fratri redditam, fuam Repub.oper pollicitus, aduerfus czreras gen
Gothorum tes qua: per Hifpanias confedilfent. Et pace firmata, Honorius Conltantino Carfa
mm [
.
ri declarato,Gallam Placidam fororem dedit coniugem:ex qua Valentiniani'i ter
tium eius nominis fufcepit.Exinde vfus Conliantius Walli auxiliis in Alanos du
xit, Emeriram Lulirania: metropolim incolentes.Nam(quod Romanz prodt hi
fiorite) Conliantio Conliantini ryrannni lilio duce,hat gentes Pireni claultra in- I o
grelf,prodentibus Honoriacis,Wandali Bticamueui Alaniq; Lufitaniam in
federunt: 85 forte iter inter Alanos 85 Sueuos duighi Vlylfipponem 85 quicquid
vltra pertinet ad Beticam,illi Emeritam cum omni Gallicia habuerunt.Soli ramen
Cantabri 85 Aliures, Gallicix prouinci populi , liimmislaudibus extollendi,Ro
manorum iudices conferuarunt.Primum autem Conliantij Caefaris bellum,W/i
ligotis adiuuribus,gelum fuit aduerfus Alanos:quos graui bello apud Emeritam
fuperauit, 85 eor regem Acacem interfecit. Fuit ver ea vitoria maximo terrori `
\ creris barbaris Hifpaniam prementibus. Qq; gentes , rem Romani imperij , per
Conllantij virtutem 85 Wiligothorum pacem auxiliumq;,breui reliitutum iri cx
iftimantes, ab Honorio poliularunt vr pacem fecum etiam ipfe cftitueret, ipfofq; z o
inter fe lineret bello detonare,85 feinuicem lacerare: futurum prudentiflim me
morantes,vt apud quemcunq; fuillet vel clades vel vioria, Roman Reipub.re
Raurationi amplitudiniq; accederer. Conltantius deinde confors Occidtalis im
peri; ab Honorio alfumptus, Augulhis declaratur. C@ proueus dignitate , nihil
duxit anriquius,quam cum Wallia Wiligothorum rege fdera conlirmata reno
Voni
uare,vt in Hifpaniis reliquis gtibus opponertur. Iraq; illi' Tholofam cum aliquot
1u hodie
Auxitan prouinciae ciuitaribus perrnifitzquat omnis regio Vafconia nuncupatur.
-
Qupd nomen ad tatem qu; noliram retinuit:licet ma nam (vt coniicimus) mu
'Wl'.
tationem in prouincia: linibus feccrit temporis longitugo.
30

ALBERTI KRANTZII
SVECIE LIB. III.

CARL
wfg r/u in r
N v M a Wiligothis in Hifpania conliitur, firmante Con
llanrio cum Augulio, inirium iure noui operis depofcit: qud
H1 .mm
regni;_/fd ill Wiligothi perueneruiit,vbi ingenti gloria finiertzpoll: ca
. ptam Romam,poll; eualtatam Italiam,nihil prxllzantius eliice
. ._ re prualcntes , quam vt fedes quieras acciperent , bello pa
ceq; llorerenr.Qiod quomodo fatum lit,fequent1a monlira- 4o
_ bunt. Nam Conliantio Augulio acceptam Augulal di
gnitatem breui ex hac luce migrante, Aetius patricius , patre natus Gaudentio , ex
Doroliana Mli ciuitare orifidus, vir fortillimus,85 rei bellic fcientillimus,ma
gilter militum declararur:qui Burgdiones(\Y/andalor id genus erat,vt inWan- `
dalia oltcdemusmouos tunc primum parantes mortis, bello perfecurus cpefcuit:
_frr.-_. .
Francosq; iterum Rheni ripas inlidentes , qud Galliam irrupturi videbatur , ma
gna fuperatos cde repulirin Germaniam liiam : 85 Alanos bello cpiracerrirno
agitare. Hi namq; accepta a Conliantio adiutoribus Gothis,cladern,
apud Ylyllipponem fub vmbra 85 titulo Sueuorum quieuert. Cliantij ait mor
te audita,ad Emeriram reuerli, eam qurebt Gallicia: prouinciain libi in patriam 5
retin/ere. Sed 85 Wandali arq; Sueui,metu ConlIanrij liberati, pacis fpem volunta
temq; abiecerunt ,in quam Wiligorhorum pacem etant procliues : 85 in Ro
manum Imperium coniurantes arma iunxerunt, in Lulitaniam ad Emeritam du
centes, Alanis prlidio affuereAetius iraq; tanta irruente barbarorum mole terri
tus, in citeriorem Hifpaniam fe recepit. Tulir eam rem graui'ter Honorius:85 Aetij
caufam
 . 111.` 257.
caufam iniufl exiltims,ignaui inferipllt quodneeelltas facere eoegilletiamq;
tern Caflin comircm, genere Scytham, magiltrum militum,86 confu-~ uw
1 deelarauit: miltq; cum Aetio fueeellerem. Nec diu plr permanllt Honorius iff:
in humanis. @o fublaro,Ioannes quidam, annitente Callino confule ae militum /5w.
magiltro,inualrimperi: Aetio non magnopere repugnante, qud flirpi Honorij i "lef"
acceptam iniutiam male aflieereturPutatur etiam, " iniultam reuocationis *f. nu/1.?.
notam,nouos 86 omni Romanorum Imperio periculolllimos holles' Hunnos in
uitalle,quum ageret apud Mlios,vnde paternam dueebat originem.Nee .
I Hunni monitis paruere,audita pratfertirn Wifigothorum gloria, 86 funilib.pro'
1 uoeati fuceellbus: quos fibi de maioribus viribus polliciti, facil fedes mutauert. -
Wiligothi ramen , quod Conllantij temporibus icerant fdus cum Repub. Ro
mana,feruauerunt.Et quum faris quiefeere nefcirent, llatuerunt bello Hnitimos a
gitare. Primam ramen expeditione deftinarunt in Wandalos,qui in captis fe pri
dem Hifpaniarum prouinciis habitabant. @9d quum relcillent tremerentque
, immutationem fed ium ptxtendere eperunt. @ando Romlmperij principi
fato qxpolereonifacius eomes,86 ipfe in Aphriea Sifulpho prellus, defpernf- '913mg' `
que falutem,Genleriei Wandalor regis auxilium implorauit: multa exorans pre- 9221:
ee, vt lue mallet ftipendia ,liuc prdam Vrbium liuc ipfas Aphriea? vrbes in pr- ,
- miurn aecipere,opem lfibi aduerfus Imp. prlldiaque all'erret. Amplcxus illico fuit
2. o Genfereus oblatam conditionem , 86 `W7andalos eum vxotibus 86 liberis omniq; / .
lupellerilc , faclaq; tot per annos in Galliis 86 Hifpaniis preda,nauibus imponens,
Btiea Gadicli littore foluit, non magis Bonifacio auxilium allerre, quam no-i
uas aecipere fedes, in Aphricam nauigauit. Alani autem 86 Sueui mfere apud ea
ptas pct fortem Lulitani regiones , quas lbi fperauerant conler'uar. Paul pll'.
Willgothi relittam Wandalis Btieam receperunt: in quam Alani 86 Sueui, di~ ;
uifis pollea temporibus ad Wiligothos proterores fuos eonfugcrunt. ._
L A N v M nomen hac tpellzatc crcbrum ell in hiltoria: qud Sueuis fre~ lC A , z,
quenteriuniJiue quum Rhcnum tranlrent, fiue quum Gallias infellarent, liuc
quum in Hilpaniis prouincias iun'elis armis aeceptas, in poteltatem forte direme
Q
30 runt.Sueuorurn quidcm natio 86otigo in Germania quue hodie notillrna ellizfed
Alani qui fuerint,vnde venerintmullus feriptorum(quem legerim)attingit. Ptolc
mus in Alla long ad Orientem,inrer Seythieas nationes, deferibit Alanos mon- 3m
tes 86 populos.Sed an ea gens popular-iter egrella nouas fedes quleritmemo dicit.
Gothorurn,Gepidarum,lliinorum,& pollen Bulgarorum ,inde Vngaror, Tur
carum (vt appellat Mela) nouilim Tartarorum etupriones tenemus certis auto
ribus:tempora lignantur, nominantur duees: vnde,qu venerint, cmemoratur:
de Alanis autem, quando aut quibus ducibus fmt egrelll , nufquam legitur. Vnde
86 venio in fufpicion,Salanos fuille olim fcriptum:qud per errorem (vt lit) dem
pra litera, Alani pro Salanis dieetentur.Sunt at Salani, Saxones, qui ad Salam Hu
40 habitant,vbi mifeetut Albide vt ciieiam,adiuuat narratio de Francorum
originezquos habitantes Sieambriam,dicitur Valentinianus maior im milille Ala- ' '
nis fubigendis , qud inuiis paludibus tutatentur. Sicambri autem ipli Franci ;
Germani, non (vt fabula prazfert) populi Oritales ad Meotideml-Ii mouentelm- [Gfmz'ff'
peratore imniilli funt Salanis(vt Orofius exponir)hoc ell Saxonibus, qui inuiis pa
ludibus tuti videbantur. Nam Saxonum generi inhxret Ftilorum natio , qu lo
eis palull'ribus ad mare demoratur.Ergo tellimonium Oro',iun&um Freorum
origini ,lollendit Salarios , non Alanos, fuille Saxones. Inopia feriptorum 86error
antiquorum , faeit vt diuinate oporteat in hifec rebus. Facile pari-ar vt ab afferente
1 ecrtiora relellar. Nam inftitutum meum ab origine fuir, aliis dare inquitendi feri
5 _o bendiq; oceafionem meliora. Ad inititutum reuertamur.
. 0 D 1 v s in Wifigothis pofr Walliam regnum aeeepit:cum quo f- C A P_ _
dera renouauit Aerius,iam Romanis exercitibusiterum pratfelus Valentiniano
tertio , Cllantij lio. Starim autem propofiti fui eum pnitere cpir,qud Hun
nos exeitallet. Nam Atila eius gentis rex potentilllmus , qui le natum ad rerrendas
86 eterendas gentes gloriabatur,eum Bleda fratre,iun&is multis nationibus quas
viii
 s AJLBER.KRANTZII
ffi'rffffi- partim fubegerat, partim in fdere tenebat, mouit in Gallias. 'Tum Aetius maio
252,73: rcs cernens Hunnorum vires,qum quibus facile relilere polfet, per Italiam Gal
(. liaf ; exercitus confcriplit. Mifitque in Romanas prouincias, 86 ad focios reges,vt
` fdlerati omnes adunatis viribus Roman rei affilierent. @bus perfuafionibus
; Burgundiones,Meroueus rex Francor (qui Clodioni patri luccelfcrat, 86
rex Romanis etat appellatus)Saxones,Riparioli,Lambriones,Sarmat ad fde
ra in Atilam Conuenerunt. Ctraxit ver,86 pattiis eduxit fcdib. Atila non Seythix
mod populos,fed ad latillimam quoq; Danubij oram vndique expofitos : in qui
bus notilfimi fuere Ardai'icus Gepidari, Valemir, Theodemir, Vindemit Oftm
gotliorum reges,ftatres: Marcomni, Qiadi,Heruli,86 Turingirquze ad quingcn ro
ra armatorum millia fuille comperimus. @in igitur fe ita cparallet Atila,Ger
mania efr ingrelfus:86 ea incendiis,rapinis catdibufq; vallata multis in locis,tranii
uit in Gallias. Monfltantur hodie loca calttorum eius iuxta Traieum 86 in Flan
dria,retinent quoquc loca nomen eius. Primo ver in Remenfes ducens,vtb eo
lf'fn rum Corona Cinxit. At qu cities tamdiu relilete Conarentur, quoad diuirias fpon
te in praedam permiffuri , ab immanillimo holle feruitutem internecionemt; de
p/apw precarentur,refra&is fubita vi mnibus, irrupit exercitus : tantaq; fazuitia cx ibus
""' 86 fanguini indullit,vt nec fexui pepercerit gladius nec tati. Eat/1; in fuitia in fan
virum Nicafium vrbis epifcopum,:etate decrepitum,grallatum eli. cuius
ore, pollquam abfeilfum Corpori Caput iacebat , diuini eloquij Carmina ferunt au
dita.Pol multas inde commillas minotibus in locis 86 oppidis Cum Caedes tum re
rum omnium (etiam facrarum) direptiones, fecunda ad Aurelianos Atila fecit ca
. Dux etat interca in Vafconia Aetiusz86 Romanis legionibus , Tlieodorici a
d Tholofam fedentis ,Wiligotliorump Copiis iunis,lociorum Copias fummo
Ptudio Contrahebat. @d quum intelligeret Atila , primum quid faceret dubius
fuilfe fertur.N qui femp er parui fccillet Wiligothos, Alanos,Sarmatas,Saxones,
ab Hunnis ( liiperatos fugatosq; : Gallos item 86 Francos Occidentales facil
f_preuilletmifi fummam Aetij virtutem ac rei militaris peritiam libi Cognit timuif
et. Conuertit ergo animum homo barbarus ad gentis ltolidiratem: 86 arufpiceac
,, ,web Cito,exta ritu patrio infpici curauit. Arufpicc autem dubium pratlium ac magnam 30
. liiorum Cdem, fed primarij hollium ducis portendi renunciante, in
lium accerlitzhaud dubium,quoniam fublato(vt lignilicari exillimauit)Aetio,li et
iam maiore exercitus fui partem ainifilfet, cum reliquiis copiarum,86 fupplemen
tis, qu facillimum duceter cparare,~orbis imperio potiretur. ? fpe addutus,
omilla Aurelianorum obfidione in Vafconiam duxit.
C A P. 4. P P s i 1 tales tantiq; cxercitus,quantos in Europam nunquam Conuenilfe
_52;1213/15- Conlratnn fubietis Tholole Cpis (Catalaunicos tune vocabant)acies in hunc mo
' ' du (prout refert Ablabius) Ptruxere. Atila imbellem mulier puerorumq; turbam
inter Carros,quorum vis maxima cxercitui fuo inerar, ad proximos colles primum
_ _ _ femouit:86 inde llruta apertis campis acie,fefe Cum Hunnis fuis medium locauit: 4o
f: Ollrogotlios reges fratres tres linillro,Ardaricum Gepid dextro Cornibus prefe
. .fm'. Cit. Strurores at Theodoricum Aetiumq; tatdauir Sigibaris Alanor regis perfi
f""~ ' diarquem refciuerunt ab Atila Corrupt, cllituilfe, quum primum pugnam con
feti elfet Cptum, ex Cornibus,in quorum altero locati fperauerat, ad hoftes tranli
re : vt laborantibus in ptlio Romanis 86 Wifigothis tergo inltaret.Veriti ramen
duces,ne li in perlid Sigibarem accrbius decetnert, Alanos pelliino loco 86tem
pore abalienarent, 86 duplici damno eos qui Carei'ent , holico adderent exercitui:
dilfimularunt. Sigibareq; quod lieret ignorante , municipi)l quod Tliolof proxi
mum obtinebat, portas ab extra obice muniert:86 liarionesme Hunni pollent iri
gredi, addidcrunt : ipfum ver regem Cum Alanis curarit acie media inter auxilia 5.
contineri.Tlieodoricus
this ecurrerent,liniltr:exinde
AetiusCum
CumTorifmundo
Romanis 86 filio 86 Wiligothisme
Burgundionibus Optrogo
, aC Merouko
Francor rege,dextrum cornua tenuere. Fort etat in cpo rumulus vtrifq; calris
pari fpacio proximus:de cuius opportunitate(vt appatuit)maxima , quum vtriu fq;
duces exercitus CertalfengoccupauitTorinundus.Ccurrenribus inde Cornibus
` prlium
 J4

SVECIS LIB. III. 2.39

efriniti'i , pro numero 86 multitudinemaximum attocillirnu'mq; Sed in
tanta barbaror quvtrifq; callzris etat colluuione , ade multiplex , ade varium
etat praeli, vt nec ipli qui aderant pugnatotes , intellexen'nt quo ordine litcmif
fum.Cdem ver inauditam, riiios ac medio in capo fanguinis torrentem fudille, .
fcribentibus faciliter conferitio. qud necelle fuit accidete, quum hinc Romana:
legiones armis inltrulre,tan_ta liaberent, in quam fuitent,incondita ac prope in
ermem holli multitudinem : inde ardentes inter fe fummis odiis Scyth , mutua
fetitate 86 lacuitia concurrillent. Diim ar recedentes Hunnos , 86 in fuga conuer
fos, ardentiori animo infequiturTheodoriciis , fuor magis prelfura allifus, quam radon'
bves
l ferro interfelus,occubuit.Et tune prlium , quod ad fetum diei etat - sm
prum, in dubiamq; nolem ctinuatum, interuentu vmbrar vtrinq; diremptum [
Orlffn
ell. Arila pollquam magna le cum clade fuperar vidit,intra cattorum . cfu
gitzfcutatifq; in circuir(vt valli fpecicm,pto carris ltantes exhiberent)difpolitis,fa
gittarios adixit,vim lioltium,qua: improuifa lieret,quoad acies inllruerctut, pro
pullaturos.Et ne aut viuus in hollium venitetmanus, aut mortuiis caterer lepultu
ra,iumentotum clitellas in lttuem congellitzin qiia,li dutius quid accidillet,le gla
dio a domellicis confodi,86 fubietis illico llammis cremari iullit. Cfa fuille coin
prxlio ex vtroq; exercitu centum 86 fcxaginta quinque millia,qui minuszqui plus,
L X X X. fctiplerunt. Hic exitus etat Theodorici Gorhorum regis.
10 o 1 s M v N D v s patri fuccellit in regno. Is mane inuentum Theodotici ge C A P. y.
Tori/mun
nitotis cadauer,regij fiineris pom pa Thololam defctri, 86 fe a Wiligothis reg de :
clarari ac falutari fecit. Et cuenientibus ad Aetij tentorium ducibus, Aetiiim To- unpaid
tifmundus cterofq; exercitus duces,vt vitoria vterentur,primus omni elthor [ _, .
dem redit.
tatus. Sed Aetio non minus Wiligothorum, Alanorum,Sueuorumq; 86 Burgun
dioniim ac Francorum,quam Atil 86 Hunnorum, fufpeta erar potentiazide
alia mens libi aliudq; conlilium fuir. Hunnos enim,Gepidas 86 Ollrogothos(licut
opinabatur) eneruaros,86 dileiplin militaris ignaros, voluit conferuate: quia exi
llimaucrat,eo fublato exercitu,alios, qui vna vicerat,barbaros, prouinciarum Im
perij alluetos direprionibus , 86 Romanam militiam prope edotos , reddi Reipu
30 blic damno ac excidio fortiores.Hinc laudatum inq; maximam fpem erel
rifmundum admonuit,vt frattum, qui domi manferant, ambitioni occurretet, ad
fufcipiendamq; paterni regni giibernationem fellinus accedetet. @od quum ille
liberis facere pergeret , catteri principes ac populi qui Romana feciiti etant ligna,
Aetio dimittente in patriam funt reuerf. Atila poltquam tanto tremore ( quanrus
non magis ipfum quam eius inuaktat exercitum) lefe vidit liberatum, in Tungros
Trecenlefq; duxit,ac maxima cdidit incendia: procedensq; in prillinas fedes, lup
pleuit lacerum exercitum,atq; in Italiain contendit. @iacunque incedebat,oppi fila exer
da 86 vrbcs direprionibus 86incendio valtabat. Per Illyricum autem tendens in Ita citu -4
ra Itali.;
liam , nihilin medio reliquit intaetum. Imperatore Orientis Martiano ad tantum :mund/r.
Le.
4o morum quielcente,ad Italize principia dux Valentiniani limitaneus copias fuas op
poliiit venienti. Sed nihil etat ea tempellate tam magnum , quod pollet Atila: im
petum remorari.lgitur retro cellir dux limitaneus,Aquileiamq; cmuniuit. Forti
ter oppugnatut: fed fortius defenditur.Cingiruroblidione, multis viis tentatur ir
ruptio: fed vigilantet ab Romanis legionibus tuetur.Ad vltimuin fame expugnarc
contenait , firmata oblidione: qua: durauit in triennium. thiium iam pertatfum
ellet Hnis tanti temporis, cogitarentq; oblidione laxata vlteugprogremzrex vr
bem (vr folebat)fpeculaturus obequitans,vidit ciconiam pullos e erre. Et conuer
fus in proximos,Cernite,inquit,aues venturi prfcias , iam petituta vrbe pullos e
ducere. Igitiit oppugnatione inllaurata, vrbem capit. At ver iam ante prouiderar
SO ciues alletlibus luis,vt vxotes,filios, 86 lenes fuos, cum thefauris in Gradcnfem in
fulam deportarintzqu 86 ipli ingruente necellitatis articulo profugerent.
A D v N 'r Veneti (idqueexarchiuis Aquileienlis eccleli accepille con CAn
tendunt) quum cernetenr cit-.ies , ob inopiam panis vrbem diutius tenete non :
@t rmimr'
polie , notte llatuas per murum difpoliras propugnatorum fpecie conllituille, relluri |
86 illo afpelu diu lulille Himnos, abirent-z aues autem,quuminliderenr
'HIL
yii
 160 ALBER.KRANTZ*II
itantium in muto capitibus,tem prodidifleum effrae'tas portas,vrb' folo qua
tam,itidem in vicinas vrbes faauitiae exercuetunt: vt omnis earum partium nobili
tas in paludes confugiens,initium fecerit Venetiat per ea tempora.Mediolanum
rda fuir Hunnorum,incendium etiam non euadenslnuidens l-lunnus Gotho
111 gloriaz,qudlta1iam 86 vrbem Romam peruaferunt,quum idem cogitaret, de
territ fetunt exitu Alarici,qui non diu fuperites fuit irruptioni. Sed ramen 11116111
antem 86 1111 fententia ( conHigentem, Leo fummus ptifex legatione po
puli funelzus,auertit , vt itet retro Heeteret. Abfcedentem eunuchus Honotiaz vir
ginis,qu germana etat Valentiniani tertij,filia Conllantij 86 Placidi , quam fra
terincluferat aul,Atilam adoritur,vr volentem coniugio depofcat. Nec diu opus I0
etat propenfum in libidine regem frimulate. Igitur milla ad Impctator legatione,
Jrla ma
puellam depofcit coniugem: ni detut,rediturum Italiae excidio. ua(vt quid feti
lll ff M075 . bunt)milla,cum folni apparatu nuptias Atila celebrauit:tantumq; vini lxtus hau
filfe fettur:vt apoplexia c cruore de naribus profufo {trangulareturAlij ver feri
bunt, teuerfum in patriam, Imperatori Orientis minas intulifle ( qud promiffum
Theodofio militi donatiu non acciperet) venturum fe excidio prouinciarum.
1 ramen ali intendit exercitumGalliatum illi amor inhfetanvr profligatis Ala
1115 Wiligothifq; fedes ibi Hrmaretltaq; armatis agminibus e ctendit. ua pro
fetione ctedidetim illi occurriffe agmen fantarum ab vrbe Roma virgin,Vrfu
Vim-iur la duce , quod ap111 Agtippinam Coloniam martyrio confccrauir. Totifmundus 2.0
.n_ .Ar/Lx.:` Ta
rlfnumdo.
quum auditet Hunnos in Gallias itetum contendere, Alanifq; primm minitati,
-l- .|.
pruenir Atil incurlionemziuntifq; copiis fuis ad Alanos,pra:lio excipir venien
, tem.Nec alius etat quam prioris pugn exitus : nam vius,turpitet lacer in Pan
noniam reduxit exercitum.Torifmundus dum poll: vitori aegrotans,fanguinem
de venis iuberet minui, ab Allaldo cliente, quem fratres eius fubmifete , dolo per
- - emptus ePt. Sed iam vicina morte dolos comperiens , apptehenfo pedum fcabello
J1 marx.
proximos excerebrauit. Ille tamen intentatam fratribus mortem obiit , (118111111
111115 vita,quod 86 militari prudentia lingularis 86 animi magnitudine,tanto par te
gno folus videretur.Extin&um fratres regis tumulo decorauetunt.
CAP. 7. E D 1 C v s frater regno fuccedit , vir fatis animo Valens, nili qud am 30
bitione regnum proccupate quam expeetare malcbat. Sed quod ille fecit frarri,
patitur ab affineSiquidem Riciarius Sueuorum rex, non ctentus Gallicia,quam
infederat , vicinam Lulitaniam 86 omnes 1fpanias fub iugum mitterc cogitabat.
Adiuuit illum regni Gothici mutato rege commotio. Soler enim regnorum iniria
turbida elle , vnoquoque rebus nouandis intento. Theodoricus comperra alnis
fuiinfolentia,legatos mittit,commonefaciens, vt fuo ctcntus alienis ablbnear, vt
mutus fe potius vitibus inuic tueantur ab extetis,qum inteilino bello vites con
minuant.llle per infolentiam altius animo eueus, remandar, fatis fe diu quietum
alienis paruille impetiis :aduentalfe tempus quo fuis aufpiciis rem geteret. Nii pa
tetetur fe in longinquos imperi um perferreatim fe venrut Tholofam, 86 de illa 4o
fecum conlligere. Theodoricus Gothotum tex dilimulanter iaris Verba acce
pitzat interim comparatis copiis,quas armis iulit elfe expeditiilimas,mouit in affi
nem,Sueuor tegem.Concurrirur ad Vbbium amnem,qui Auriam ptterlluit:
undon ibiq; forritcr pugnans iuiliot Gothotum pars fuperauit. Riciarius Sueuorum rex,

riumjirn cetns vietoriam 110111 inclinare, fuga libi cfuluit : atreptaq; nauicula petit altum.
infin: Sed tempelias nufquam tranlite palla fugientem , reiecit in littus.Ille( vel fuis ma
conrentum,
ne 91:11.
nibus,vel hofbium,incerrum)omnino ramen periit,perfidi pnam luens. Theo
doricus vietot,vbi hollem occubuille cpetit, receptui cani iuflit,vr parceret Sue
uorum reliquiis,fub tributo viuris: quibus prfecir lid hominem Athiulphum.
Ar illum dominandi libido,& Sueuorum alieni imperij pettfa fuggellzio, impulit {
vt regi fuo rebelles proderet animos.Rex autem miflis cum duce copiis,quas 111111
Sneuifer cere arbitraretur, exeuntem in pugnam facile vicir. Captus at ludibrio ell habi
fmrrerr w tus,qud mallet rex elle ridiculus,qum prfetus fub potti tege magnificus. Igi
ore, regem
: Prgjf. tur ob perfidiam ille capite plexus , remeriratis pnas perfoluir. Sueui autem, fub
munt. miilis fuae partis facetdotibus,veniam fupplices poltulaucte, erratorum culpam in
~_-*4 prarfe
 lSVECIIE LIB. III. zt
ptazfelum teiicicntes.Theodoricus non auerfatus, veniam permilit poleentibus:
addiditq;,vt quoniam alieno imperio fubelle non paterentur , fua de gente regem
eligercnt,l`ublimiori eius imperio pariturum.Alacres Sueui, 86 Wiligothorum re- ? SM#
gis magnil-icentiam pratdicantes,luat libi gentis regem creauetunt. @tranquilla 1"
temporum pace gauifus,fuis quidem prfuit , fed luperiorem Gothorum potelta
tem recognouit. Per quae tempora'Tlieodoricus tertio decimo regni fui anno
concellit in fata.
E v 1 v s tettius ordine frater, tettio loco, decedentibus fratribus, regno A _ 3_
fuflicitur. Cuius perinde regnum quietem vidit : quia Romani verfls in : armis,
_l o non permittebant libi foris militarezdum domellzicis impliciti perturbationibus,
in le arma conuerterant. Multi enim ad Romanum adfpirauere Imperium
occifum Valentinianum, quem miles Aetij , nupcr iulfu Imperatoris perempti,
trucidauit. Hinc Maioranus , inde Antonius fceptra corripuere Romana : nec
mult Olibrius quidam imperare contendit. Nepos deinde: 86 o mnes
Augullulus,qui Occidentis fuit Imperatornouillimus.Vacabatque exinde Occi- [___ r _
dentale Imperium per annos plus quam ttecentos , quue ad Carolum Magnum,
Germanorum Francorumque regem maximum. (lug: etiam res audaciam fecit !
Genferico Wandalorum regi ,iam Aphticam tenenti , vt millis literis nunciisque
inde mouetet Olttogothos,inde Wiligothos,inquietas tenere vicinas prouincias:
2. vt Romanortun vites proximis rebus implicit Aphrica auerterentut,1pfeq; quie
rus regnaret. () etiam tempore Odoac'er Rugiorum tex , intrauit Italiam , pri
mufque exterorum imperio tenuit eandcm per annos quatuordecim. @od in 115-".
Wdalia fumus executi. Euricus quum interdum partibus lluderet ad Im- 5l@ 3 6'
perium contendentium , Britonem regem auxilio proper-autem Antonio , qui le
Imperatorem gellit,priufquam Romanis fe coniungeret,armis reprellit: 86 fugere
compulit ad Burgundionum regem , ea tempellate Romanis fderatum. )uem
perfecutus Euricus,Arvetnam Galline ciuitatem armis cepit. Ita per quamcunque
occalionem Gothi paulatim fe propagauere. Nam Torifmundus Hifpaniam cite
riorem 86 Galli ciuitates , extra Burgundionum Francorumque ditioncm ac v1
le 30 tra Ligerim conllitutas, Lugdunenfem ver Aniti prouinciam quue Malliliam
Burgundio occupauit.Et folam Narbonenfem prouinciam, cum iis qu Ligerim
inter 86 Rheni funt,tunc tutatus Getnandus quidam Romanus : qui 86
ille prfeftus a Valentiniano liierat conllitutus. ergo illud tempus , quo :
Romani Hifpanias Galliafq; amilert , nec vnqu recuperauere. Et in Gal- l'u''h
liis Francorum Germanorum , 86 Burgundionum Wandalorum , 86 in Hiftaania,_/'ZZ _
Wiligothorum orta funt regna noua. Quprum Gothorum quidem regnum iam- "ffm"
duduin euanuitzurgundionum ex regno in ducatum prouenit.(@d quando 86
quem falum lit , inWandalia cmemorabimus. Francorum autem regnum
mirilic per Galliasc Hifpaniarum partes propagatum , vlque hodie efliorefcit.
4o Nam anno qui nunc decimum millelimus quingte 1mus, Ludouicus rex
Mediolani ducatum, in Longobardia deditum aceepit : quum Ludouicus dux ,o
dio fuotum declinans,cum thefautis profugilfet in Alpium claullrafub Romano
rum rege Maximiliano deliteleens. _
H loco intermill'a paulifper Wifigothorum cmemoratione , ad Ollrogo- C A . 9.
thos nobis veniend ell,qui per hate tpora primm apud Conlltantinopolim,de
inde per Italiam multo tempore claruerunt.Et quid Valemir 86 Vindemit frattes
(quorum fuccellionemfuperioti libro explicuimus) Atilar` regis Hunnot poten
tiam auxere , quum interelfent magno illi przclio in capis Catalaunicis. Atila /1?
aliquot annos in patria defun&0,primi (efe in libertatem vendicauerc , fu btrahen- Mmmm
1*
fo tes colla iugo Hunnorlotum exemplum exincle fecuti [unt Marcomanni, Qua- mmm.
di,Heruli 86 Turingi.lta minoratis Hunnor viribus , minus poterant lilij. Herna
c ergo 86 Euricum Atil filios,ne(pattis exemplo) rellitutis viribus tyranni iert,
memorat gentes reliquerunt. Qupd quum ipfi Hunnorum reguli gr ferrent,
in Valemirem 86 Theodemitem,Ollrogothorum, 86 Ardericum Gepidarum re
ges , leditionis autores , armalumpferunt :conatiqg funtincautos eotum exercitus
 2.6:. ALBER. KRANTZII
adoriri. Sed ad primos qui apparuere motus, Ardericus Gepidarum rcx cgrc'us
Hernaco,illum trigintaarmatorum millia habentem, praelio fuperatuminrcrcit.
Valemir autem Tlieodemirqgfuis arma corripere iufls,tto in Eurcum incubuc
runt pugndi ardorc,vt frattis Hunnis, magnaq; repulis,regulus in
tra Scytliiam agerit , 86 Hunni arma (umere in th'ogothos formidaue
rint. Motus interea conciuerant in Conlzantinopoli Afparpatricius,genere (vt fe
runt) Gothus : qui vt Ardubarem fili Imperatorem facetet, frctus fauorc ciuium:
Leoni Imperatori tumult in vrbe conciuit. Sed Imperator renouata claIc, quam
in mari habuit cxpcditam, capro Afpare 86 Ardubare, pnas cx illis fumpiit. ()
motu cperto,OI:rogothor quos diximus reges,qui unnis Atil 111115 fupcratis, IO
in Pannoniis confederant ad DanubiumJiatenus quietilllyricum vafiauercznec
prius quieuere, quam Leo Imperator, Pannoniis Mfiaq; permiiis , induciarum
fdcra cum illis iniit : in quarum obidem Imperator Theodoricum , Tlieode
miris ex Arilcna concubina fili'um, accepit. Tuncq; Valemir illis inuifus induciis,
calcair
Orogorloo
nihilq; permifls datis Iibi prouinciis ab Imperatore timens , duxit in Scytliiam:
rivm regno vbi cmilb cum Scythis praelio occifus ekaicq; Theodemir frater, Oflrogotho
,antun
rum permiflarumq; Leone prouinciarum regno folus potirus .
CAP. io. D 1 n 1010 fratribus {uperftite rege , Theodorici patre,quum in
tellexiffet Leo Imp.gcnt ip(am,quam impolbile duceret {upcrare,f_tatuitn Ro
mani Imperij amicitiam liberalitare beneficioq; alliccre illos. Tlieodoricum iraq; 2.0
vnicumTheodemiris lilium , tale munus nequa expetantem, cx obiide li
berum remi(it, regis indumento comitatuque deuumAccepit libens Theode
mir tantum munus,&(qud tacentem Leonem defiderare intellcxit)incluciarum
fclera in optimam Reipub.pacem commutauit. (luinetiam Theodcmir ip(e,rc
/ ducis Hlij laetitiam cumulaturus , cum in Sarmatas cum copiis mifit. @adolefes
rum de 54n
nmm 911610
impiger, annum tune duodeuigemum agens , tranfito Danubio irruit improui
. fus: 86 rege illorum Bakach interempto,vi&or ad genitorem in Mfiam reuer
fus. ch quidem tunc apud Cliantinopolim Imperatorum aa. Et erant
gothorum per tpora Theodemiris regis quietiilima omnia: qui flici pace com
potus,in gente [ha obdormiuit. 30
CAP. 11. T D 1 v s p_atri furrogaturin rcgnum, maioribus(vt apparuit)
natus Imperiis :qui Romanos magna 86 11111111 11111111 Confianti
nopoli notos aclamabat. Hinc quoq; ad Zenon tune Imperatorem vocatus, ea
contulit facilitate , qua Leoillum rcmiferat genitori. Confiituit ver Imperator
Honor 711cv
Theodorico regi 86 exercitui Ptipcndia 86 patriciatus dignitatem , infignitoq; regi
Jorim regi equeltr in palatio locauit.Fuit(vt coniici datur) aliquot annos Theo
46 [ dorieus apud Zenonem.Sed quantocunque ibi fuerit tempore , Orogothi 1111 li
tore exhib'
.
cet Ptipendia acciperentc Pannonia infuper Maq; prouinci , non ad vum
mod , fed ad entis opulentiam nece'ria (uppedirarcnr : angebantur ramen , 86
animi corum 'fcruciabantunqud audirent alios Scythi Danubijq; clauftris, 4a
fecum vel ant profeos, opibus 86 gloria Horere , Wiiigothos , Sueuos 86 Alanos
in Vafconia, Aquitania 86 11: Wandalos in Aphricaurgundiones in Gal
liis : 86 demum in Italia Herulos 86 Rugios. Tantis itaque precibus , iurgiis , atque
comminarionibus apud Theodoricum inlrerant , vt corum importunitati vltr
nequiuerit reluari. Hic Theodoricus rupro quo tenebatur pudore, animorum
sentis (ux ferocam primm Imperatori indicauit , qud omnibus abunds rebus
orenfque nefciret quiefcere. Et ramen 11115 vihls, petiit quod Imperato
ris ac Reipublica: commodo chu ac fuorum importunitati opinabatur {atisFace
reOItdit enim,qud Italia 86 vrbs Roma permitterctur,f`uturum vt aut
ftrogotlii 1111, Herulis 86 Rugiis pugnando delcrentur, ac Imperium tanto 111 50
pendiorum onere leuarentzaut vil'ores eilent: (icq, Herulis atque Rugiis inimieis
Imperio barbaris , ad internccionem cfis , ipl Ofirogothi emolumento Reipub.
honoriq; in fine fiipendio forentla Zeno quum ad Scnatum retuliffet,
peruicit {ententia , non aequa {olm fore fed vltro offerenda , quae Imperio (prout
longa experientia edocuit) aeus rex Theodoricus duxilfet poulanda. Itaquc
eno
 ` SVECIJE LIB. III. 2.6;
ZenoTheodoricum facro honefiatum velamine , quod etat tune maximum
principe fatae conceflionis fiabilimenrum,dimifliirus Senatum,illi po ulum Ro- fig/::
manum 85 Iraliam commendauit. Mouentem ver cum Ollrogothis heodori- df,
cum,priufquam Pannoniis educere 85 Noricum ingredi poffet , aliquandiu diftu- :
lerunt 85 diliinuerunt ingentis illius Atilaz exercitus reliquias. Siquidem Stratilia minar.
Gepidarum rex, qui erat Arderico defuno furrogatus, 85 Bufaris Bulga- nimm.
rorum,gentis Danubij accola: dux,illum in itinere funt aggrefli,85 in maximas ali- "" " "'
ma
.quando adduxerunt diliiculrates. Vicit ramen praaftanrillimi regis Theodorici .
perfeuerantia:85 illis prlio fic fuperatis,maximoq; afeis incommodo,viam fibi
_xo ferro aperuit. . 'm'
T H D o I v s ingreffus Italiam,ad Sontium Aquilci dirurat fluuii'i CAP. Iz.
cmuniuitl Odoacer,qui omnes eius motus anno ant habuit exploratos,para
tillim adducens exercitum, fefe'illi tam propinquus oppofuit,vt folo amnis
alueo lint dirempta.Primus ramen pugnandi copiam fecitTheodoricus. Et com
mifliim 11:1 quo multam cdem mutu illatam , fuperauit
gothus. Odoacer ver ad Padurn,cuius oppida 85 vada claffe prlidiisq; commu- dgg
nierat,delarus, cum in locum vbi nunc Veronenfium,de fuga fubfiitit. [ .1' 215:.
Deftitit ver infequiTheodoricus : 85 Veronam ducens , cam dedentibus ciuibus "!
breui cepit. In qua prfidiis firmata , prxdam vbiq; fatam impedimentaq; ea ra-
l0 rione cftituerar deponere,vt Odoacr, quocunq; fugeret,expeditior fequeretur.
Sed Odoacer copiis breui repararis,in cpos proceffit latiflimosVerone` fubietos:
85 copia pugndi fatta,Theodorici lacefliuit. Eduxitq; item Theodoricus fiducia
lenus:85 prlio acri duces forriflimi dimicarunt. Tamen Odoacer,qui lacelliue
rar, ab auxiliis Padi accolari'i defertus,fuccubuit: arq; eti fugatus, maior eor qui
fecum in pugna permanfere,part amilit.Inde Roma petens Odoacer,quum por
tas occlulas , ciuefq; de mnibus repugnare vidiffet , fuburbiori't ardificia agrumq;
latiflimis fdauir incendiis. Romani nanq; deTheodorici aduentu ex Cl'tanti
nopoli fati certiores,ipfum iam vt domin expetabant. @liquide Thegdoricus
omnibus rrfpadanis Itali ciuitatibus oppidifq; breui potitus , Mediolani cliitir:
30 85 exercitu auxiliis auto,Rom in Odoacr ducere cllzituerat. Odoacer cornea
tibus,quos Romani in vrb munitaq; oppida cuexerant, deficientibus,Rauenn
fe crulir.Ei ramen Odoacri,populos Italia: pertranti,cfenferunt plurimi: in ui
bus fuere lignor fuorum defertores Padi accol , ab Arufa , Flaminia: 85 milia:
prazfero (magnae autoritatis vito) in fpem maxima prmiorum , li vicilfet Odoa
cer,addu&i. Id quuin explorat habuiffet Theodoricus , curfu vioria: rerardato,
fefe intra Ticinum cmuniuit. @um ver Odoactem fefe Rauennat continere
cperifict , animo &: 85 marre fororibufq;, ac Ofirogothorum inulieribus it;
cum iinpediinentis 85 imbelli multitudine in Ticino , cuius vrbis moenia arcemq; i .
cmunierar, reliiis, Rauennam duxit. Cepit autem illico omnes prouincise ciui
4o tates oppidaq; quum primm ea adi'it, prter Arimin 85 CefenamOdoacr ver
85 Rauennam per trienni obfedit,call:ris fecund littus, ad orientalem plagam(in
loco cui Candiano nunc tumq; etat nomen)ea ratione li tmatis ,qud pofita pa
riter ad Cefenam calltra inde faciliter tutaretur. Fiebant ramen ab obfellis crebras
eruptiones. Tradirq; Agnellus in vita Ioannis epifcopi , qudTheodoricus egi'edi
aufum Odoacrem bis iuxta Cefenam iulia acie vicerit , in campis Candiani. :
elatus villoria Theodoricus, illico Arimin fuccellit: eaq; vrbe breui potitus,dro
Inones in Ai'iminenfi portu capros,mifit ad Raunatem port Bidentis amnis,qui~
tunc Porcellio dicebatur.N apud Claffem vrb func etat maior portus, omriiuin
Italia: celeberrimus. Sunt at dromones verbo Grco nauicul fubdutores , ta
50 bernaculis vndiq; ad propugnaculi caltellve fpeciem cmunirx. Iraq; Theodori
cus Porcellionis oliio dromonibus claufo, part copiar in infulam, quam Bidens
amnis, Padus 85 mare eflieiunt,locauir. Ipfe c cattero exercitu Rauennam in cir
cuitu obfedit. Vnde ad tanta rerum penuriam in vrbe deuentit elhvt fordidas ma- man
lignafq; faporis herbas clauli mderc cogertur. @a impulfus diflicultare Odoa-~ Mm o
daan-r 0m'
ccr,liotrte epifcopo,dedition fecitlngrefliis arRauenn Tlieodoricus,epi- ,m
 2.64. ALBER.KRANTZII
fcopoIoanne cum clero 86 fantorum reliquiis obuiam procedente. Continuitq;
Odoacer eo die,86 . 111 palatio quod dicebatur Hilantum ( Rauenna tune in
ligne) fperans , quod cum Theodorico folenni fdere paus etat , aliqiiam parti
culam fibi 86 Herulis attribiii pollidendam. Sed Theodoricus millis qui illum 86
lilium adolefcentem primorefque gentis interlicerent , Herulorum plebem con
leruauit.Breui exinde omni Italia,86 pll: Roma,fummo Senatus 86 populi Roma
ni applaufu potitus ell;
AP. 13. T i=. D o 1 v s ergo omni Italia 86 Roma potitus , omnium quos Italia 86
Roma perrulerat extetoriim regum mitillitnusfuit:quod quidem ltatim initio re
gni,vnico in negocio oltendit. Siquidem mittens fanclurn Epiphanium,Ticinlis IO
cccleli epifcopum,in Burgundiam , ingentem illi peeuniarum vim ex publico fi
fco dedit, quarum impdio redempti funr , 86 in patriam reuetli multamortalium
rriillia,ex s quos Gundebaldus Burgundionurn rex in prxdam abduxerat. Autor
ell: Agnellus, Epiphanium, fantitatis fua: meriris 86 lingiilati prudria, ab immani
Gundebaldo obtinuille liberarionem lex millium captiuorum,qui in fumma pte
cij aTheodorico dati non fuerant comprelienli.Tlieodoricus ver liuc Romano
ruin lidem ade duxerit fufpetam , vt vitam illis fuam cmittere dubitauerit, liuc
/ vt Imp. Conllantinopolitano , 86 aliis exteris Impetij inuaforibus propinquior ha
21325" bitaret : Romain Senatus cur 86 gubernationi reliquir , ledemq; regni Rauenn
ma@ ' cllituit. Ollrogothis at fub Theodorico Romam86 Italia fumma in pacis quiete 2.0
liabentibus , Franci regn fuum adaugebant. Sed hc alibi.Theodoricus rex licct
Rauenn federn habuerit, amauit ramen ornauitq; vrbem Romain, 86 multa pu
blice prouidit, ac neglet inliaurationis , fupra lidem eorum qui barbarum iille
meminett,maximam fufcepit curam. @od qui a lideli 86 copiolillimo telle vo
nadar-irl
?M 5 e. liierit certius intelligere, legar Calliodori (eius epillolari'i fcriptoris) variar libros:
_ _-._i
iT
__1-_ z/ tri ?- 111 quibus videbit , ipfum reg religionis Chrillianx , factorum locor ceremonia
rumq; 86 pontiicum Romanorum dignitatis curam gellilleSenatui larpenumero
cmenhuit loca vrbis cm lacra , tum etia a maioribus fummis viris Reipub.fun
datoribus frequentata. Prfetos architetofq; infrituit facris dibus , Capitolio,
Palatio,Thcrmis,Theatto, cloacis,
rillinam formam meliormve aquardutibus
rellaurandis. , 86 cuiufque, quiicutam
Prfecitvigiles opilicij ollicinis
die n0in 30

6111613 fufciperent,ne vrbis ornamenta,llatuz,86 ingeriiorii monirnenta,ex re aut

matmore excifa,exportarentut.Sepiilchr Augulli in valle Mattia, Tiberim inter
86 viam Flaminia,inll:aurati mandaiiit. EtAmphitheatri, quodiam maiori ex par
te cortuer'it,laxa non moueri,nili in folam murorum vrbis inllautationem,prohi
buit.Statuas principum neas aut marmorcas, equelires, pedellrefq;, nominatim
multas,86 generali edito omnes iullit conferuari: adhiberiq; cura ne ill interirt,
uibus lides
flortun polteris
innixos : perallererctur , viros fiiille prllantillimos
quos in id magnitudinis , virturi
res Romana creuit. magis86111111
Legefq; quam

tuta feruari,malos ciuitatis mores a fantioribus corrigi:omnia deniq;,exccpta mi 4o

litari difciplina,ad Vetullam ciuitatis,quam primus Reipub.opprellor Cefar fullu
lit , formam redigi optaiiit. Spelacula propriis fui lifci pecuniis (ex veriilto more)
cdi , 86 alia muneta publica exhiberi voluit. Et quum aur argentmve in nmos
lignari fuis remporibus oporreret , nullum ipfe lignum aliud uam llante Repub.
conluetiim , cudi palliis ell. Vt autem cities> vel nouis etigendis , vel inflaurandis
vetulltioribus ardiliciis, maiotem haberent commoditatem , calcarias in quibul
darn Itali infulis lieti procurauit, calcemq; pollmodum ciuibus quorum princi
pia diliciorum cernetentur, fine precio ell largitus. Prohibuit autem cdilo , 8e:
curam impendir atttioremme quis Romanus, aut paterna engine Italus , nedum
militaret,led ne arma domi haberetzSaionibus (vt iple appellat) ex Ollirogotha g so
te,per vrbem, 86 regiones Italia: conllitutis, qui praafetorum centurionumq; vice
fungentcs , gentiles fuos in pace 86 ocio , a ciuium 86 prouincialiiim iniutia prohi
betent , educercntqiie in turmas 86 phalanges , quum belli aut tumultus ratio
ll-ilaret. Simili pietate vfus ell erga vniuerfas Italia: vrbes. @9d maxime ollendit
edium adhuc (vt ait Blondus) extans, in quo cines iubet toto anni tempore (pra:`
terquam
 s vB one ri.' 111. 25;
rerquam tribus melli 86 autumni menlibus) ciuitates 86 oppidafreqenrare,obi
re munera quibus antea quietillimis Reipublicx temporibus confueuetant. Non
folm enim agteites tunc,fed etiam lionelto nati loco,motibus farigari,quibus r
diu Italia iaata fiierat,turaincolebant.Papi 86 Modoeti (quz oppida 11Ra
uennam amauit ) \palatia: Arimini fanti Stephani , 86 Rauenna: fanti Martini in
clo aureo bafiliclaspoleti quoq; amplas zdes magno fumptu xdificauit. Sipon
tinam ciuitatem,iam tum in ruinam vergetem,vt initauratetut, tributotum vaca
tione donauit. Appiani balnea, qua: aget Paduanus haber, muro Concludi, defq;
fupetdilicari cutauit.
1_ o QV I v s alijsq; 01115 artibus ptxiltans princeps elfecit, vt per omnes regni C A P.I4.`
fui annos,excepro extremo,c Roma 86 Italia,OtauJ Augulli aut Traiani,Adria
nl vel meliotis cuiupiam principis tempora non dederauerit. Et quurn Roma
ipfa ab inclinarione cpta paulifper fub illo rege refpiraret , creuit interim, 86 1
bus aua ell Rauenna. Nam licet vetufra ellet, qua: (vr Plinius ell: autor) Sabinen- Mmm
iium ante vrbem conditam fuir oppidum , ramen primumhabuirincremenrum _<'f"/""d 0
fub Augullo Caefare,qui apud earn clallem tenuit perpetu anni tempore expedi- 'ummm
tam , qu aut fubitis in tumultibus , aut deltinatis in bellorum apparatibus , Illyti
cum,Epirum,Macedoniam,Achaiam,Propontidem,Pontum,Cretam, Cyprum
direa nauigarione celerius perete pollet, um f1 ex vrbe aut alijs Itali littoribus
0 foluilfetfuirq; maxima Rauenn amplitu inis accellio oppidum Claflenfe,quod
militum turmatumq; eius clallis caufa, metcatoribus cuenifq; , fecundum pot
tus Candiani lirrus azdificatum , multis fuit annis populo, 86 quidem diuite,
.-. frequematum. Rau'e'nam item Tiberio Claudio Germanico cineram fuilfe mu
ro,qui nunc extat,indicant lirerae ad portam ciuitaris.Sed hare alibi. Supet omnia,
Theodorici regis pacatam vrbem Romani Italiamq; regenris,mora tanto tempo
reillic faa, multum profuit huic vrbi. (Luandoquidem prter beati Mar
tini(de qua diximus) columnis matmoreis e Conitantinopoli, 86 alijs marmoribus
tum ex vrbe , ex palatio Pinciano, tum etiam aliunde auetis, Rauennam princeps
praeditus ornauit,qui aqua: duum quoque eiufdem ciuitatis(cuius nullum extar
._5 o 1118111)11111211111111.Profpexit etiam prudentiflimus princeps Theodoricus,ex
ternarum genriurn , quibus folis tune libi in Italia timendum fuit, ittuptionibus : '
86 115 poll occifum Odoacrem(vt ollendimuskonfetuatismou regem con
ftituit: cuius nomen uon exprimir Cafliodorus. @5m regem cum fuis Hetulis,in
>extremis Italia: pattibus , apud Auguftam praetoriam , 86 6.1 Alpibus Apenninoq;
liabitate permiifum, ipfe Theodoricus in Hlium adoptauit. Clodoui regis Fran- umbri-.
corum liam,nomine Adelfledam,Theodoricus in vxorem accepit. Sororem ve 2' "I "
r fuam,nomine Amalaftedam, Honorico Wandalorum, 86 filiarum vnam Ala- ,:,J'
rico Wiligothotum , alteram Gundibaro Burgundionum , neptemq, Amalaber- "
am Herminfredo Turingorum regibus in matrimonio ciunxir.Euchario etiam
4o nobili ex Balrorum profapia oriundo,(qui Vetetici fuit filius) tertiam filiam Ama
lafuintam in vxorem tradidit. @o genero per aliquot, quibus fupetuixit, annos,
@LL-r.-DT-w .g 'v
tanquam 6110 viis fuit. Polledit ver prifco Romanorum principum 11111111110,
adminilrauirq; Rom.impetij prouincias Occidtales, qua: nullis dierarum gen
tium tegibus tenerentut. Necdum enim vnquam cum Francis,Butgundionibus
86 Wifigothis bella fufcepit : fed eos,aliofq; extetos imperij opprelores,quoad po
tuit,iimul in pace continuit, millis otatotibus cum epillolis, qu extant, ne aliqua
inter eos nata dilfeniio 11111111115 ImperatoribusRomanifq; viam fa
ceret ad iuraImpetij reaffumenda.
Sed in Hifpanijs nulla vi armorum (quod letum 111) 115 ,inde eum- C A P. 15.
ci
. 3 fcimus aliqua tenuilfe , qud Calliodori extant decreta ad Hifpaniarum gubema
rionem edita, extant 86 litera: ad magilltatus in illis conllzturos datas. Qianquam
-- fufpicari pollit gubernationem I-Iifpaniarum inde procelliffe , quia is princeps fuif
eepir curam Vafconiar eripiendx Francorum manibus , 86 11 pro generi llio
confetuand. Qqum enim Clodouus Francorum rex, (quod fuo loco ellende
1111 infr)Alaricum Wiigothotumregem in campis Vaglodeniibus interfeciifer,
2"
 AI.BEIL KlilJTile
; Vakoniamqgealiquot Hl'panix partibus accepillet : Theodoticus rex arma iii-`
duit in focerum,pro generi vltioneLlg in bello Franci ad x. hominum millia
. delidetati funt.Valeoniam Hifpaniamq; pro Amaltico Alarici lilio,non paruo t
pote gubernauit. Siciliam ver 86 adiacentes Italia: infulas, Dalmatiam Liburni
amq;,8c Illyrici partem in Adriaticum vetgenrem,atmis obtinuit. Duxitq; paratill
limarn expeditionem trans Alpes,& prouinciam Romana primm, Rhoda
no tranlinillb,Narbonenfem Galliarn,ac ea Galliat loca,qux extra Burgundiam
adTeutones pertint,(exceptis Alvernis) regno lilo adiecitLM/as qu id prouincias
ciuitatefq; Theodatus nepos eius,qui liiit tertius gtis Oltrogoth tex,mul
to tpore adminiltrauitExtatq; Theodotici epillola,per quam Arelati mnia iuf to
fit fumnia diligentia inllaurati. >Pannoniam item Sitminenfem,tanto prius tpore
ab exteris lacetatam, Noricos (qui nunc funt partim Aulirani,partim Boiarij,re
gno { adiunxit.Qiibus prouincijs Colollitm einem Romanum a lenatu Roma
no ptlid dati voluit. Nam eius ex Thracia profeionemulgari : fe
dibus,quas ad Danubij ripas lecundum Pannonias 86 Noticum habere confueuc
rant,tunc Thraciam deuallabt. Nec poterat tune relillete Imperator Zeno,cm
proptet creteram Imperi)l debilitatem,tum quia temporibus illis Conflantinopoli
tana vrbs maximo conflagtauit incendio. Quinetiam Theodoricus futuris proui
045* " dens temporibus,claul`tta ltaliae, ab ipfo Alpium matitimaturn initio,va ad Tri
u' dentinos montes,attribuit Gothot proceribtis inhabitanda.ln tramitibus autem,
perquos ipfe 86 cteri exteri etant ingtelli,oppida excitauit: ciuitate,cui nunc Tri
dcnto (eratq; tunc) nomen, muro cinta, 86 Veruca arce, ad Notici 86 Itali li
nes, eo in loco cui nunc Montifalconi nomen, a fundamento zdilicata.
C A _ 5. `H A T P: N v s quieta Romanis (ub hoc principe mere tempora. Initium au
sf//a i tem turbationis ab iplis cxoritur, in Romani pontilicis elelione: nam Anallalio
decedente,fcinditur populus in binas fententias. Nam alij,quorum lententia lina
liter prualuit,(vtpote maiori fubnixa ratione)Symmachum voluere pontilicem:
ali) ver Laurentium quendam przferebant. Delata res Rauennam ad regem
Theodoticum. Et quamuis in eccleliallicis rebus fuum n clleiudicium agnofcc
ret, conciliandis ramen partibus operas impendit: 86 Symmacho quidem Rom. 30
pqntilicatum , Laurentio minorem elle dandum arbitrabatut. Compolita pax vi
debatur:fed tartarea Romanis incellit infolentia,ad tumultum redeuntibus. Inne
nit vtraq; pats confulates defenlres. Sed Symmachi pattern fouentes, foli innixi
defenlioni, ab vindifta 86 iniurijs abllinuere. Lauttij ver propugnatotes,parcm
in virgines ac facetdotes immanitatem exercuere. Multum irinoxi) fanguinis pto
fulum.Nec quieuere tumultuantes,quoad fuperellet idol, cui lluderent. @um
ver Symmachus coram l'ynodo fe de obieftis putgallet criminibus,vna omruum
voce damnatur Laurentius.
A my. W r s t T H nv M commemorationem regum aliquandiu intermilfam,lo
cus hic dcpofcit. Nam hoc tempore mult apud eos innouatum , tranllatz funt 4o
item regni fedes. Nam Alaricus Eurici lilius,patri decedti lurrogatutin regnum :
tenuitq; per annos aliquot,qu acceperat patetn ditionis. Huic lili dedit Theo
doticus rex Itali. @a allelione deuinftus,quum Clodouus,quem alij vocan:
Ludouicum Francor regem,(erat enim binomius: que res ertorem legenti creat)
Siagtium Romanum,ducem Suellionis vtgeret bello, 86 ille tto impar regi,bello
vincetetur: confugit ad Wifigothorum regem Alaticum Theodorici Romanot
86 Italiat regis generum. Ille confugientem defendit : inde omnem belli molem in
le vertit: concurritur vtriufq; gentis totis viribus. Sed tum cadente Alarico,cedunt
- ' Gothi. Franci vitlores,vli visitoria,vitos perurgentTolola, 86 quicquid intra Py
renatum ell,cedere. thes 86 oppida Franci fumunt in deditionem : alias vi ca ptas
s'- diripiunt. Theodoricils Italiz rex vbicomperit, ptogeneto bella fufcepitin loco
neri marre
rumztenebat enim filiam Clodouati coniugem. Milloq; duce cum expedito excr
wu- citu,graui bello Francis congreditur.Cla liint tum vno in przelio Francotu x x.
"" milliaScd ramen vrbium 86 oppidorum din'oniFranci non cedebaneltaq; exhoc
die angullzatum Gothorum in Hilpanijs regnum.
AMAP
 s V ,E 15. L in. in. 167'
A L 'n 1 v s admodum prier', cf'o patri furrogaturin regnumWiligotho- m .
rum , aui materni' viribus defenfus , alioqui infolenti-Prancorum imperio refiere
non Valens. AfIdu enim Franci Wiigothis infefi ermanf'ere, propterArria- /95
nam liatrern , quae in ea gente'cliu permanit. Glo ouus autem poitquam ad 1:1 f
- peruenit , {ynceram 8c catholicam induit religionem , non `. `
minus ob Chrifi honorem,Arrianis qum incredulis infenfus. @um graui pr~ -_ -
lio 'vrgcr-etur, diuo Martino, cui infederat,caball , f1 : euaderct.Voti
compos , Martino diuo equum obtulit : c precio conituro 'centum aureo
rum , quum equus dimitri non videretur , ducentos , 8c tum iumentum
l t iam liberum {equitur expetantem. Tum rex, Bonus, inquir,t2/artinus adiuiore?,
i fdipcndiopretiofns. Procerum quoque con'filio apud Pariiios habito, quum fa
tis de gerendo bello eflet conftitutumyouit baiilicam principi apoolo'rum, qua.
nunc eius in ciuitate inignis vifitur) ii viioriam de fidei lioibus obtineret. Igitut
Wifigothis Alverni, originem (uam in Italos referentes , Romana: Reipublica: fi
dem ad ea quue tempora {eruaturi,tum etiam bello adlixl'ere. IdeoqueA olflina-l
l re quodam Romano, (qui dudum apud Alvernos fuerat) [ :gotho
rum,vt diximus ,partes (unt fecuti : quoniam eis (eruauerant pacem Conilzanti
comite conitutam. Commiffumq; pratlium , in quo Wiligotbis 8c Aluernis ?)
- peratis , vtriufq; partis duores ceciderunr. Secundum id praelium mit Clo- ffl '
2. douasus Theodoricum filium {uum ex aneilla Ilfceptum, in AlbienfesRutcnofq5,
Wiiigorhorum fubditos , ac in Alvernos (vt diximus) foci os. @ibus fubais, 6c
Francorum regno additis, in Toloiam adhuc, caput regni Wiigothorumyafco
` niamq; (quod proxim diximus) Theodoricus arma conuerrit. Amalricus ver,
- c ucm Alaricus vncum habuit filium , (efeintra Pyrenum communierar. Qia
re licerTolofam 'cum paternis thefuris Se Vafconiam amiieritJ-Iifpaniam ramen
vlteriorem cum Pyrenis faltibus(prout pater pofiederat)defenfauit.l pa- l
cem obnix peteret, procliuis in illam prim fuir Clodouus. Er tamen paul pfl' VWM _
Arrianam hatrefm audiens in Englofna 8cBurdegalla ciuitatibus,magis quam a
rr~-r libi inWiGgotl-lomm regno feruere,eas egrel'us ciuitates cepit , diripuitq;: 86 cae*- ff/imdel
3 de Wiligothorum ciuiumq;,qui herei abrcnunciarc diutius recufaruntommi` '
n
fa,epifeopos illis catliolicos inPtituit. Ea quumeilent Imperatori Anafa'fio'renun-
ciara, gatiifus eft vltion' de Wigotliis Im perij fui eucrI'oribus die fumptam tem*
.
poribus fuis :8c ob cam rem bene geiiam, Clodoua'o regi tunicam, braeam epi
Holafq; mit, in quibus cum patricium confulcmq; appellauit. EratITuronis Clo
rdouaf:us,quando tantum abImperatore Romano munus accepit.(are votis rite
folutis , poPc {olennes Chrifiianorum cercmoniaseaminduit veem : 8c fedensin
equo, nummos in multitudinem, (qu magna Francorum regno ad id {olenne
conuenerar)clifperiit. Acclamauit ver hunc multitudo n patricium fore c Con-l -
fulcm folm , (ed Auguum etiam Clodouarum. ea fociatus pompa -560:
40 accedens,eorum vrbem tune prim regni iedem Francorum(prout in hunc diem
di) (ematum fore conftituit. (ma: intelleta Th eodoricus Orogotbor rex tunc
in Italia potentiflimus,a:gerrime` tulit,vel quia (oceri Clodoui audaciam damna

rit, vel (quod magis efr veriimile) indign tulcrit tantam illum cum Romanorum
Imperatore amicitiam coniunxiile: (uper omnia ver,qud nepot ex flia Amal
, patria pofIIione depulerit. Iraq; Theodoricus coais letiIimis quibufq;
Ymilitibus,qui ad Larmatorum millia fuere, (maiori parte ex Gepidis) Ilbiam
.mitem prfecit ducem.Eiq; in Vakoniam ducenti occurrerunt Franci,quos 1- Tfvdvf
|=\
n

douaeus prouincia illius Jridio deputauerat. Cmiflum autem prlium vtn'

que exercitui perictlloiiilim. Superiores autem fuerunt Itali regis copiatc Fran~ : , :
,5 cis qui in Valconia erant , . hominum millibus proHigatis , magnaq; parte 2:5:
clis , recuperata eli pro ~Amalrico, defuni AlariciHlio,Vafconia z quam illi - ...
Ito tempore Theodoricus (prout {upr diximus) proprio Orogothorum prxidio ~ \
L A defenfauit.@iaver
_ ~duxerat,per Liguriamcxercitus,quem Ilbia Ofirogo
traniiens, cam aHIixerat thus in Hiipanos Wingothos
prouinciam,Tribunus aliquot an- _.

f ~norum Ligufinos frumenti copia ex horreo publieodonauit. Q10 in tempore,

~ z 1)
 2.68 ALBER. KRANTZII
. ; f. . vr aduerfus-omnes motus , qui perHifpanias aut Gallias orirenrur, paratiorforet,
naues omni in martima Italiz ora nouas lieri,85Rauennam duei curauit idem rex
. . Theodoricus.
CA P-1_9 s o D I v s autem Italia: alias rex Optimus , labern vnam religionis non`
2722 emendauitznam Arrianam hzrelim (quam ex Valente Imperatore omnis ea natio
. imbiberat) pertinacirer feruauit. Iuliinus autem Imperator , hrefum radicibus
' per Orientem extirpandis intentus,eiecit omnes feci illius epifcopos , priuaui'tq;
cmiflis ccclefijs facerdotes.Tulit earn rem grauitcr Theodoricus Arrianus.Hinc
optimos clues Romanos Symmachum 85 Boetium fufpee'tos habuit : eof ; exao
confulatus anno (deferentibus ilione 85 Gaudentio, faiofiflimis ciui us) Pa
piam relegauit. @o in tempore heodatum neporem ex Narbonenfi prouincia
reuocans,Etruri prfecir : cuius prouinciz nonnullas illi vrbes attribuit iure pro
prio pollidendas.Et ne Romani ciues Symmachi 85 Boerij relegationem,de fo
lita benignitate difiiderent, rex fenatui permifit, vnum ex gente patricia mitrerent
Theodato in Narbonenli prouincia fuccefforem. Er ramen qui fecutus an
no,Ioannem fummum pontilieem,Agapitum 85 Parricium confulcs,ac Theodo
rum ac Im pottuium,alrerumq; Agapitum fenatores,prfiantiflimos ea tempelia

te viros, Roma eijcere, 85 omnino tollere conftituit. qu; vt aliqua fimulatione tc
``
tus faceret, ipfos legationis nomine mi'fit Confiantinopolim ad Iultinum Imp.
th; earn legationis fiinulationem melius ccinnaret,eccleliz R auennaris epifco 2.0
. pum iplis oratoribus adiunxir. Fuit ver legationis fumma,vt agerent cum Iuliino
:r Imp. de epifcoporum facerdotumq; eietorum reftitutione. Qqa denegara, aut
/Im (am- diutius dilata , fefe comminarus omnem Iraliam 85 vrbem Romam cxdibus 85
incendio valtaturum. Appulfa Conliantinopolitan terr naui,qux tantos detu
v; - lerat oratores,luftinus cum cleri 85 populi pompa obuiam progrelfuszad ponti
licisq; pedes proflratusa'llum pro Dei vicario adorauit. Is fummus pontifex maxi
mis honoribus introduus,mandata firnul cum Romanis cfulibus fenatoribufq;
85 Rauennate epifcopo expofuit. @ribus ab Imperatore auditis,magna vrrinq; di
centium audientiumq; comrriiferatio oborta eft,hinc lidei caufa,fi Arriani tolera
rentur: illinc vrbis 85 Italia defolatione,li impio regi non fatisfieret, animos difIra 30
hentibusVicit ramen grauiflimorum, in quibus timor Domini fanus permane
ret,virorum fenrentia, onendam (qua: ad tempus in inte um refiitui offer)
lidei caufam vrbis 85 Italie alutizquarum populos gladio occifimulla olleiprin
cipum, nulla pontifieum aut eonfiilum potentia refiaurare. Sic dimifliirus orato
res quiinus,vt in illorum honore fuo item eonfuleret, a Ioanne pontfice , eonfuli
ybus Romanis fenatoribufq; fubminiftrantibuswoluit coronari. Adduxerunt ver
impenfi effufius pontilici 85 Romanis a Iuliino honores , Theodoricum maiorem
Neodym' in fufpicionem. Et qui prius fumma digniflimus laude tot per annos , melioribus
quos ant aa : fecula,principibus Romanis acquari meruit, ad extremum
s,... ...faa- vitz llagitijs fe inquinauit. Nam tentos Rauennz Ioannem pontificem , confules 4o
19"" 85 fenatores Romanos , famis cruciatu in carcere occidit : Boetium ver 85 Sym
._ machum in Papia,vbi aliquot exulauerunt annis,iuflit iugulari. @o tempore Ec
clefius Rauennat epifcopus, ab infaufla illa legatione reuerfus, balilicam fani Vi
talis, (quz nunc Rauennx infignis vilitur) ! cum Iuliano Argentario exxdi
eauit.Fa&um autem videturin crudeliratis,quaTheodoricus mores fuos verterat,
vltionem, vt aoplexia, liuc(vt vult Agnellus) ventris proliuuio interierit,nonage
limo oauo e poliquam Romanus pontifex Ioaines 85 Romani illi obieranr,
arq; anno duodequadragefimo poliquam Italiz dominio otitus etat. Qiquam
Procopius in belli Italici aduerfus Gothos principio refert, heodorico, occi
fos Boetium 85 Symmaehum, coenanri, quum eflet eaput pifcis oblatum , horren 50
. dam in illo vifam Symmachi facicm,quz labro inferiori mordicus apprehenfo, fi
nev- bi roruis oculis min-; pauore regem incidiflc zgritudinem,
? inqualeuitatem fuam confe us fuerit, qud fcilicet ponticem,virum fanilum,
. . 8c cum eo alios infignes Romanos cities tune maxim prfiantiflimos viros
m Symmachum 85 Boetium , ad perditorum liominum fuggefiionem occiderit , :
paul
 ` l
\
.,)st_ciiaL_i.11L. u,
-t paul pfteam eonfellionem expirauerit.Simile cern'ufq; tellimoni inlli fubi
rat mortis regi Theodorico,ad poenam iniquitatis,ali`ert lan ecclelat D.Grego
rius,in dialogo,vbi feribit , folitarium magn virtu ris viril, apud Liparam infulam
in eremo habitante, qua die funrus ell Rauenna: Theodoric'us, Gotho cuid noe
bili tune dixille,vifam feTheodoriei regis auim,qu loanne Rom.pontiliee,86
Symmacho(quos per id tporis occidcrat)in ollam Vulcanimergenda portatetur.
A M A L A s v IN T A liliaTheodorici, vidua , cum Atalarieo lilio ( quem cx CAP. 2.o.
Euehario Ollrogotho maglia: nobilitatis vito iufceperat , olauum aetatis annum
agente,in regno luccellir.' Adhibuit ver prudens regina lingular in fubditos cm
l0 humanitatem,tum diliritionis moderationem: ua: qu Gothos feuer,ne quen
quam lderent, eontineret, laxiore quam icoloricus fccerat , gubernationc eli
vfa. Et inter alia quae refcidit genitore facta,lli; s Symmachi 86 Boetij patrimoni
reddidit. Sed` Atalaricum lilium ea erudiri, 86 Romanorum moribus 86 difciplinis
imbui diligentia curare cpir,vt facile in optimum principem fucrir euafurus : nil
tres Gothi illius educatores,rapinis(quibus alliieti erant)inhiantes,ptudcns id regi Gorki/iw.
eonlilium peruertillentmon placcre Gothis diecntes, eotum regem fub prece principes

ptoribus viuete, formidinem fibi per verbera minafq; incutientibus : quum econ
tra expediret,vitam inter Gothorum duriticm acturum , omni folutum maiorum
reuercntia, interq; cotequales viuentcm , arma 86 equos ttalate, quibus animi vi
l0
0 gor generolitafq; a maioribus aeceptaindies augeatur. @te quum Amalaluinta,
Barbarorum inlidias timens,libenrer audille fimulallet,Atalaricum paul maiori
bus permilit educandum. Tametll lodales,puerurn omnibus Pratim vitijs infecc
runt, matti ramen oblequens etat. Ogd quum Gothos educatores fuos terrerer
Iulh'ni optimi lmperatoris virtus,in quam Theodori etiam potentilllmo regi(vt
ollcndimusufpelam,Romanos Italieq; populos refpicere formi rent:hinc pa-
cem cum Francis, Wdalis,Wilgothis Burgundionibufq;,86 alijs exteris Theo
dotico paratam,communi conlilio conferuaucrunt. Turbauit ver hanc reginx
86 nati ceordiam mors Iuliini Imp. quae ad finem primi illorum regni anni,Lam
padio 86 Orele cfulibus fecufa ell. Siquidem eain rerum animorumq; commo
tione,quam principum mutationes ellciunt,Atalaricum fodalcs,metu [ inslaan-r;
adn/atan:
ris liberati, facil in lafciuiorem vitam tranfucrfum cgerunt, ade vt ned matrem ( r: la ed
non audire aut alloqui dignaretu r,quin potius parati illi infidias pateretur. @bus rarione 46
artibus quum le priuari regina regno videret,Theodatum primum fibiex gente durant.

Amala cfobtinum,multas per Etruriam ciuitatcs renentcm,86 cam adminiltran

rem prouinciam ( ui 86 ipfe pueri fedurotibus eientiret) eoereuit, pecunijs mul
atum,dillluen is Etruria: populis,a quibus repetundarum fuerat aceufatus. In
de 6110 Atalarieo cum fodalibus Rom rclito, Rauenn fe contulit. Et quum ne
quiret lilium perniciofa vita reuocate,quod proximum fuit,tres Gothorum pro
ceres,qui1nalorum cliliorum puero fualores eranr,intcrlf1` ei curauit. Eam autem
4o dieit Proeopius , Iuliiniano Imperatori (quem Iultinus ex forore nepotem reliquit
(uccellerem) fuafille Italix recuperationem. @9d quum prudeuris fmin;
quam omnes fcriptores fummis clierunt laudibus , vita 86 moribus abhorrear , 86
nullusalius vel tenuiterinnuitwero limile non videtur. `
T A L A n I v s ergo paul adolefeentior,Theodorici ex lilia nepos,contem CAP.2.r.
pra marre gubernacula prripired in hunc inquinatilllmis fuille moribus relian Ata/rim
rex Arria
tur fcriptores. Callodorus autem illum omnia in explar aui Theodorei gellllle, mu, nan m
86 quandoq; etiam melioribus cllijs (quum etiam illius cpiltolarum magiller el men catha
fet) tellatur. Siquid licet Arrianus ellet,Bonif-aciu m 86 Ioannem (cui etiam Mer
curio nomen fuit) fummos pontilces, quos fua habuerunttempora: non folm
D iple profccutus ell fauoribus 86 honore , led 86 Romano fenatu ac populo hono
rari curauit. Decreta cuius extant, De epifcopis Romano pontfice, 86 nullo alio
ordinandis, De rebus facris nemine dillrahcndis :86 demum,De eccleliallica li
berrate feuerius eonleruanda. Ciues etiam Romanos, 861talia: populorum vrbes
frequentare , ac bonis arribus operam dare edixit. Stipendia in vtbe Roma libera
lium atrium prxeeptoribus (quod multis annis fuerat negletlum) eonllitutis , 86
\ ~ z J
 17. ,'ALBER.xRAerii
inclioatam'l'heodorico publicor vrbis :ediliciorum inllaurationem ade con; d.
tinuauir, vt marmora oportuerit aliunde aduehi, quae inruins iccperant deelfe.
Nec quicquain ab eo conijcimus perperam far, ptatter Opilionis,SymmaChi 86
Boeri) delaroris,fublimation acl Comitiu lacrar latgitionum, qu viderur fuilfe
rarij prazfeuraitubauit ramen ad extrem pueriregnum, ob Frcorum Bur
gundionumq; in Italiam aduentum: qui hunc maxime in modum fulle vdetur.
CA 1.2.2. C L D o v .E o Francorum rege mortuo,Clodomir Childebertufq; eius filij,in
regni parerrii diuilione,partes Burgundionum regniAlemannorumq;,quas occu
pauerat Clodouatus , 86 quz in alpibus ad Italiam fpeftant,Theoberto eor nepo
ti,quem in regem Metenlibus Conlituerunt, quum illi bene vellent, ipli locis Ce IO
l dentes,rcgendas pollidendafq; dederunt.ls iraque Theobertus adolefcens,rapini$
pridem alliietus(vrpore quem Theodoricus pater in Alemannorum expeditiones
duxerat)prouinciam Romanam,cuiiis Caput eilt Mallilia,vexauir, qu regis Italici
clfct. Qupd quum intellexilfet Amalafuinta, ad reges Francorum mittit, pcricula.
11$ ab Imp. luliiniano tune florentc imminenria, fi Romanze Reipub. pro
uinciarum inuafores,prfertim Itali propinqui, bellis inuiecm dillderent,fde
raq; inter Aralaricum filium,86 Theobertum lieti impetraiiit.Etli ver qualia fue
lm'wf..- rint fdera, non fatis compertum liabeamus, ramen cliat,Tlieobertum Roma
" im' nam prouinciam in vim iplorum fdcrum tenuille. Accelfit etiam pueri regis in
commodis,qudTlieodarus ob acceptam regina Amalafuinta iniuriam, 86 quia 2.0
Francos Burgundionefq; vicinos Italia: folos timeret, Cum Iuliniano (prout autor
011 Procopius) egit vr Italiaz, receptam per Hetruriam, manus inijciens, pecunijs fc
ldirarer: quarum adminiculo oriolam in Cliantinopoli vitam ageret. Sed cam re
gina: animi perplexiratem,86Tbeodati cogitationcs,in noua murauit eonlilia Ara.
larici regis obgus. 0612110 enim quam cum regina matte regnum alfumpferat an
no,defun6tus elln Tune Amalafuinta cmodius libi procelluram gubernationem
naar 'arbitratafi quempiam alfumeret adiutorem,Theodatum ex gente(vt diximus) A
f mala,libi Conlbbrinum,ad fe voCauit : 86 multis in eam fententiam dittis,(vt facil
mm potuerir homo Cupidus,illatam mullz iniuriamiteara: vita: potius quam regi
nnultati attribuere) illum 11 reconciliatam gtatiam regni Confottem decla 30
rauir. Etat ver Theodatus Latinis Grcifq51iteris eruditus : 86 inter Pliilofophos,
uibus operam impenderar , Platonem maxime lee'tabatur : qui (vt afferit Callio
dorus) temporum fuorum hilioriam fCripfit. Cterm qui omni in vitainers in
cllanfq; fuilfer, runc serate iam grandior,adc imbecillis eneruufq; fieri Cperat,
vt nulli rei magis pratterquam Cuinulandz pecuni,cui auidilfim inferuiebat, vi
deretur idoneus. Et ramen regina impellente , vnicum inito regno edidir virtutis
munus.Nam dum Amalafuinta ipfum in Rauenna regni confort fore conlituit,
Theobettus Metenlium rex , Burgundionum multa armatori millia in Liguriain
arq; ./Emiliam,Alemanorum ver in Venetiam mifitn quos delatus 011 cum Go
tliis Italilq; militibus Theodatuslitlicet mult minora fuerint quam dele 11110 4o
ras Calliodori ipfe prxdicat,vtranque ramen gentem non line illorum cz e Italia
expulit: arq; etiam mil'fo exercitu,quem vrraqucinexpeditionehabuerat,ptouin
ciam Romanam perle aros recepetat. Tegebat autem mult iplius regis in_eptias,
l virtus regin, omnia a iriillrantis. '
A P. 23. E D A v s ergo , quia illum Amalafuinra toro dignatur, regni confor
tium meruit,86 pro rege Cunra rex ipfe adminillrauit,clilio(vt diximus) pruden
qum - tillima: reginaz. Hinc illa proceflille videntur,qua: Cai iodori epillolat oftendunt
prouifa prudenrer:pax Iuliiniano Imperatore,86 pariter Francis regibus,Theo
firm bertoq; nepote , per datas multiplices epilrolas , milfofq; oratores, etiam ex fenatu
enixius petita. Hinc fummi pontificis veneratio, 86 fufcepta accuratius cleri facra 5o
rumq; rerum prorelio. Hinc aduea magnis fumptibus Conlantinopoli mar
mora,quibus Romam omauit.HinC liberalitas procellt,qua in Ligures Emilien
fesq; 86 Venetos vfus fiiit. Iplis enim popiilis , ob accepta Burgundionibus Ale
mannifq; damna, tertia: partis vnius anni annonam ex publico elargims: quam
quidem annonam Ligures 86 Emilienles ex Terdonenfi Papienfiq; ,Veneti ex

 ; S V E ! .Bf I. I IIL-'_ 271
l Taruilino 86 Tridentino horteis acceperunt.Hunc etiam regem fcribit Calliodo- '
rus, elcphantos tune ex atre,via facra ad naturalem belliar riagnitudinem extates,
qui tuinam minabantur,inllaurari iullille: ea(vt videtur)ratione,qud populi Ro- l
. .Au
mani conducetet animorum feruandat gencrolitati,li pueri adoleleentefq; bellias
intuerentur,in quas rnaiores pugnare non horruerinr,decori inletuientes.Sed u ` l
Theodatus rapinis,pro ingenij lui vitio, man appofuillet, dillilafilletq; illi ptim,
pollea etiam obllitillet Amalafuinta, inox homo perditillimus, fumma ingratitu- -5
dine vfus, earn in lacus Vtilinenfium infiilam telegauit: occidiq; permilir a lilijs 86
agnatis Gorhorum procetiim,quos Atalarici corruptores reginam olldirnus in-
l terlici cutauille. Tuletunr eam mortem gerrime non Oftrogothi mod, fed 86
. Romani Italiq; omneszvt li aliquis apparuillet,ad quem tunc fummarerum defer
ri potuillet,fuetinr a rege defeuri. Fuit namq; mulier illa (li Calliodoro credinUs
autori grauillirno) inter primarias rarillimasq; annumetanda. @am ille dicit vi- f
dere venerandam,audireloquentem,fi1ille miraculum. ua: Gtarcis Latinisq; li
teris egtegie imbuta erat,omnium gentium nationumq; ,qure Roman inuiferant
imperium, linguam ex illarum vernaculo vocis fono loquebatur. Eam ver tanta: _
grauitatis,tantx in limulando 86 dillimulando prudentia: prdicat liuille,vr quum l
dyfcolos infolentesq; 86 cralliores compefcete curaret , nullam illi ab ea offenfam I
_ perpelfos 86 dicerent 86 lentitent.Vnde tantain compatauerat autoritatem,tatiim
2. o libi conciliauerar omnium amorem,vt rem illi odiofam commilille, li etiam nulla
timeretur pna , nefarium diiceretur. Ita illius motte poll faclum conlidetata,
Theodatus anxius, Ollrogothis proprio timentibus periculo,maxime memoran
tibus,exiltimate cpit quantum emineret periculum,li1ull:inianus, fumpra occa- `
lione necis Amalafuinr, cuius virtutem dilexit, Italiam inuaderet. _.
11" A @E placatiitus Imperatore , inter multas quas ad illum vxoremq; Theo- CAP. 2.4.1
dotam dedit epillolas,vnam accuratius fcriplit,in qua Romani Italiamq; loquetes
facit,pacem optimo regi,do&illimo principi,Rome 86 Itali amatill`imo patri mi- 7.... 5;
tillimoq; domino implorarentlt quum ellet vifum,in tanto timore fuo parum fe- '245:'
natores Romanos mittere oratores,Agapir etiam ptilicem fummiim mifit.Ncc 13:,
3o ramen illum comcatu in viaricum iuuit , vt bonus pontifex vafa aurea argenteaq;, rvr " '
ex beati Petri facrario fumpta,fnori fubijccre,qu pecuniam ab vfurarijs accipe
ret,lit coatus. Quem quum Iultinianus fumma vcneratione in Cllantinopolim '
dedutum, de Eutychiana hereli interrogaller, ell: inter cos de rebus lidci vlti
ma dillenfiolullinianus enim abAntonio Cllantinopolirano epifcopo fedutus,
petijt cam labern a fummo pontilice conlirmari. Cui ned dillenlit Agapitus pon- Pdf-IMQ:
tifex,fed magno reliltens animo,illum pro Iultiniano appellans Diocletianum,rc- :xii-_
lipifcere fecit: 86 Antonio hatrelis fautore eieifto , Mennam in Conllantinopolita# _.
num epifcopum otdinauit. De pace ver quum mandata pontifex expofuillet,ira
adulanter 86 firnulate refpondit, vt pollhac riimis libi fecutus tex Theodatus vide
40 retur,mtiltaq; fit aufus,qux illius llatum ad riiinam pertraxeriir. Siquidem Agapi
-to,quam prim Romani redijt,defun&o,clerum Romanum (quo nullus ante il
lum tyrannus intentauit)Theodatus rex in elctionem quam facerer, illata vi con
lenfum promittete coegit: 86 pecunia per palion accepta, Siliierium pontilicem
creauit. Q13 ex te quurn maximam cllalle inuidiam, 86 multos fe delaturn Cori
llantinopolim ille cpetitet, incepit meliotis vitre inllitutionem populo ollende
te , tributis alicubi imminutis, 86 omnibus liberatis, qui l'ifco obnoxij, aut delii in IMM
rempublicam commilli caufa in cullodia tenetentur. Eins ramen ineptillimi 86 2
0111111115 inuili regis,conatus maxime inancs reddere cpit annon penuria , per .
1 Italiam orta : cuius mult minorem quam vini fuleepit curam. Namq;
5 i magnam
audiens ineius
Veronenli agrocum
accinaricum elleRomain
vinum , alacporis
vim fummo lifci impdio uchi odorifq; fuauillimi,
curauit. Vinum ete
nim illud allerit Calliodotus colore purpurco fuille regium , lapore prcipuum,
dulcedo cuius inellabili fuauitate fcntiebatut : quum ramen interim tatus cius
denlitate pinguefceret , vt carneus liquor vcl porio cdibilis videretur. Sed anno
nz penuriam fubleuandz caufafatum ell,vr ad tribunes martimos Venctiarurn
Z lll)

H _-.._.___|_-.__.._
 .ra

a7:v A-'L BE Rf' KR-A-N-T ZIIl _

dederir epi'olam, quae nouas vrbis Veneta: paulo ante inchoarz prima incremen
ta , qualia fuerint, anteculos ponit : c haud fecus delignat, quam ad tanti populi,
tamq; excellentis vrbis ollendendam originem, runc a Callodoto, a Rauenna
tiundo,& qui locum infpexerat,perfcripra fuilfet.
A P. 2.5.} itaq3n1ilillerTheodatus rex in-Hillriam Laurentium quendam , pro
curarurum annonam,qux Rauenn aduehererur,exercitibus c Itali populis dill
; tribuenda : Venetiatum tribunis in hate Verba fcriplit. Dara pridem iullone
Ffm cenfuimus, vt Hilrria prouincia,vini 8c olei fpecies, (quarum prfenre anno copia
'fl/M" indulra perfruirur) ad Rauennatem fliciter dirigerer mlionem. Sed vos,qui nu
. merofa nauigia in eius confinio pollideris,pari deuotione grata ptouidere,vt quod 1
illa parata eilt tradere, vos ftudeatis fub celeritare portate. Similis quippe etit vttiq;
glria prouerionis , quando vnum cx his dillociatum, impleri non permittit elfe
um. Eltote ergo promptillimi ad vicina,qui lep'e fparia tranfmittiris inl'inita : per
hofpiria quodammodo vellra difcurtitis,qui per patriam nauigaris. Accedit etiam
commodiras,qud vobis aliud iter apcritur,perpetua fecutirate trquillum. N am
uum ventis fuientibus mare fuetit claufum,via vobis pandirur pet mnillima
(Hluuiotum. Carina: vellrar llarus afperos qui: expauefcunt, tertam cum fummace
lerirate contingunr. Putantu r eminus per prata ferri,contngit alueum non videri :
funibus ambulanr,qu:e llare rudentibus cfueuetunt. Et conditione muta
ta,pedibus iuuant homines naues fuas,ve6ricem fine labore trahunrzc pro panno 2.6
velorum,vtunrur pall`u profpetiore nautarum. quat refetre quemadmod habi
"; tationes velltras fir'as elle perfpeximus. Veneti ptdicabiles, quondamcplenz no
' .bilibus,ab Aufl-ro Rauennam Padumq, contingunr.Ab Oriente iocun tate Ionij
- littoris perfruunrur,vbi alrernus aeltus egrediens,mod claudit mod aperit facie',
teciprocainundatione campotum. Hic vobis aquarilium auium'more domus ell.
Nq; terrelltis mod cernitut infularis , vr illic magis cxillimes elle Cyclades,vbi l

fubit locorum facies afpicis immutaras. Eorum quippe lmilitudines per quor
longe patentia,domicilia videntut : non natura protulit,fed homin eu
ta fundauit.Viminibus
Huerui Hexis
t fragilis munitio nonilligaris,rerrena illic foliditasvagclofum
dubitatur opponi,quando a regatut:8 martimo
lirrus moles ne- 30
fcit eijcere vndar : & line vitibus fertur,quod altitudinis auxilio non iuuatur.
bitatoribus igitur vna copia ell, vr folis pifcibus expleantur. Paupertasibi diuitibus
fub xqualirate conuiuitzvnus cibus omnes teflcit,habitatio limul vniue'tla Conclu
dit. Nefciunt de penatibus inuidere:& fub hac menfura degenres,euadunt virium
" cui mundum conllat elle obnoxium. In falinis autem exercendis tota ctentio elli.
Pro aratris , pro falcibus, cylindros voluitis. Inde vobis fruus enafcirur, quando
in iplis,& qua: non faciris pollidetis. Moneta illic percutitui~ virualis,arri vellrz
mnis frutus addielusPotelt aurum aliquis minus qutere? Nemo ell qui fal non
deliderat inuenire:merit,quando illi debet omnis cibus,qud potell ellegtatilli
mus.Proinde naues,quas more animali velb'is parietibus alligalris,diligenti cura 4o
relicite: vt quum vos vir expetrillimus Laurentius, qui ad procurandas fpecies ell:
direrus , commonere curauerit, fellineris excurrete: quatenus expenfas necella
rias nulla dilliculrate tarderis , quipro qualitare artis , compendium vobis eligere
porelris itineris. I-lc de Venetijs ex epillola Theodati regis libuit inferere.
CAP.l 2.6. inepte
limul
o t N Dc auare
dum Theodatus
adminillzrar,Olltogorhotum
Italiq; annonrex, vrbis
inopia Romcpit,Iullinia
premere Se Itali regn
nus Imperator expedition in Italiam dellinauit. quia diu durauir, 8e varia
maxim aq; liabuir belli facinora,mox exponemus. N bello Parthico profpere ge
, , llo,per Belllfarium in Aph riccopias milit,expullis Wandalis: quod in ipla Wan-o
dalla dicem us. Prouinci Romano recuperauir imperio. Bellifario igitur poll: tti- 50
umphum Aphric Cbnllantinopoli agente, Theodatus,qui refcillet Iullinianum
llbi infenlillimum ell`c,cpir foliro magis angilt ramen qua eratingenj tarditate,
nihil foliro accuratius prouidir,fed ad fuas cfu 'ens ineptias, oratores ad qulzinia
num mittens,alias item epillrolas(qu extant)aillum dedit,in quibus paccm ab il
lo imperraturus,Rom Se Italiam inter caetera colloqui fecit,etli Aphriea libertaris
parte
 .ft

s v CLE LIB. itt .-7,

parte frui occepet'at,n tamen deberelultinianum optimum principem, Italiam,
a quaimperij nomen decusq; acceperat, in eandemlibettatem animis eream,
moribus incettisy exponere , qui inter oppugnandum defendendumq; necellari
orirentur. lullinianus ver refpondens regi,pra: fe tulit defiderium vrbis 86 Italia _
liberandx.Milit ; ad illum oratores,quorum legationishc lumrna fuit,vt aut Ita neuh
con dition
lia 86 eius inl-'ulisdecedens Conllantinopolim Theodatus le conferret, diuitias ae , [
ceptutus maximas , 86 in ocio (quod a teneris armis fecerat) philofophise operam no (au.
daturus.Aut li id facere recularet,bello,q extunc indium libi ellet,neeellaria
przpararet. Is ver hominurn ineptillimus , nec oblatis confenlit conditionibus,
lO nec le contravim magis lolito communiuit.
Iv s T t N I A N v s vbi ab oratoribus fuis faus certior,Theodati't , etl CAP. 2.7.
latis non fecillet fatis,omnia negligenter prouidere : Bellifarium iubet , limulata in
Aphricam nauigatione,clallem foluere:86 ea in Siciliam dula,pro viribus incum
bete infulz tecuperationi. Cauit ramen prius Imperator, ne quum Wandalos in
Aphrica opprellillet, fimilem intentaturus Olltogothorum opprellionem, alias
Romano imperio dudum inimicas gentes in le concitet. Ad Clodomirem namq; lullin/anu
Fumar.
Childebertumq; 86 Clotariurn,Frcorum reges(vt 86ipli quiefcerent,86nepotem @im mano
Theodebertum , Liguriam tenentem, quielcete curatent) multa 86 maxima milit rim Af
dona,additis literis , quarum ferme lententia hc fuille videtur. Graue fuit hacie wfflf. _

2.0. nus , Ollrogothorum reges , qui Theodorico indigni fuccellerant , tolerate, cm

ropter illatas nobis pene` per dies lingulos iniurias , tum maxime propter Atrian
refeos labem,qua vrbem Romam 86 Italiam inieere n delinuntlnliipeta no
bis requilitus rex Theodatus non relipilct , fed conuitia iniuriasq; vir petulans ad
ieeit.(luiod quum diutius ferte Chriltianos principes indignum duearnus,bellum
illi indiximus : maximam vilori in vellris aliorumq; principum Chrillia
norum viribus,nonminus quam in nollzris,repolitam habentes. Pollquam autem
reges relctipferunt epiltolas, pacis faeientes, Iultinianus Mundum udam,
ducem luum,cum copijs Dalmatiam inuadere imperauit. Et Mdus quidem Go
this , qui Solonarn prlidio tenebant , prlio fupctatis, Solonarn cepit, inuoluitq;
30 tumultu Dalmatas omnes , Iulliniano fubijci renirentes. Annos tune vrbs Roma Ranu
Gar/:arm
duos de quinquaginta fub Gothis regibus,Theodorico v I 1 LAmalafuinta 86 regida: a.
puero Atalarico &, Theodato duos,ade flomerat,vt nullam ip imperi) in
no: 48.
clinationem vltro fentire videretur. @in appareret primm , quem forte` creati
eontigillet excellentioris animi atque ingrnij~ liue regem liue Imperatorem , illius
ltatum vbiq; ad integrum otbis imperium polle redigere. Sed quae alluxit ob ad
uentum Bellifarij,ducis praeclari,86 viti cette optimi, fpes libertatis, per Imperato
ris Iulliniani auaritiam arq; loeordiam in contrarium fuecellit. Namq; 86 libertas
omnino perdita , 86 vrbs intus extraq; diruta ac delolata , ad llupendam calamita
tem perdueira : quod fequentiamonllrabunt.
4o S D intermillo paulifper Ollrogthor euentu, ad Wiligothos in Hilpanam CAP. 2.8.
refpieiamus, vt qute vno funt tempore patrata, vna dicendi letie contexantur. A-
malricus rcx,(quem arma Theodotici aui,regis ltali,defenderunt)quum magno
prliorum labore ad paternam ditioncm per Vafconiam redillet: coniugio proxi
morumFraneire tegum propinquitatem', 86 regno ( 1111 petquiliuit.
Duxit enim ciugem Rotilcam,Franciat teg germanum. Facile autem moribus
conuenillent,li de religione fenlillent idem.Nam illa etat Chtillziana admod f
mina,qua: nimis horreret perfidiam Arrian, cui pertinaciter rexinhferat. Mor
tuo quidem Clodouofortillimo Francor rege,Amalricus,dum fratres,Clodo
uati lilij,patern ditioncm partitentur,(inttis lingulis ad fua,amittere vites per dill
fo traionem videbantur)hic tex in antiquam facile irrepferat pollellion.Vnde tol
lens animos,ad reges Francos ea de re nuncium mittit, petitq; eotum amicitia ftui
liceat,atq; ex eot familia ducere vxorem.Non indigna petitio regibus vifa : fo Arriamn,
rorem illi dant ciugio virginem. @am regio fallu fuleeptam Amalticus, libera in
cathocan
liter primm,mox ctemptillim habuit:quippe qui (vt diximus) Arriano veneno coutume
imbutus,re& Hdeimulierem defpiciebat : adeuntemq; ex more Chrilliano tpla, 111/.

 74 . Kaaerm
eonrumeiijs perfequebatur, lutoq; per viam pueris mandabat craminari. Id diu
pafla mulier, regibusfratribus per literas ngiiicat, quae viro infideli toleraret, la
turaq; foret,nil Amalrici petulantiam temeritatemq; cpefccrent.Crebro mulie
ris queihi perciti reges cogunt exercitu. Childebertus rex, vnus ex his , vir
' animo,non expeato fratremilitem in Amalric educit. Cognito quid in
Childeberto pararetur, magna quam pote: Amalricus man terra mariq; cpa
rat,tueri (e certus. Aduenientibus Francis hoftiliter occurrit :8c quanquam milit
numero inferior eflet,in robote ramen fuor {pem fouebat: qua prazuia 8c eximia
virtutc,crebras ant victorias comparauit. Pugnat eft :equis viribus diu acritcrq :
fed Gothis cedentibus victoria penes Childebertum fuit. Fugientem Amaln'cum IO
dum aducrtir miles Francus,excitato calcaribus equo ho in fu a confodit. ua
re cognita,.rex Francus mediam petit Hifpaniam , Gorhos incre ibili femore per
fecutus :donec Tolet,ad amnis Tagi ripam,validiiimi vrbem accelfiifet.Quam
? f- obfeilamc ciuibus non fegniter defenfamipit: captam militi tradit diripiendi.
"" Atq; ita toror recepta,& mox morbo (dum reducitur) abfum pta , patrio Iepulchro
conditur.Ita vacuefaa Gothici {edes regni, regem aIium iibi depoicit.
CAP- 29- v D A proeerum voltate in tegnum lurrogatur Amalrico, qud ille pro
32222: lem mafculi nullam reliquiifct :8c rege armor peritiiIimo opus videbatur. Nam
... Franci graues illis immincbant , necdum plen recuperatis , qu bello proximo in
morte Amalrici perdidiifcntlgitur Thcuda vir militaris induiiriz peririimusan 2.0
tegrando regno,quoad potuit,ini`titit.Childcberrus ramen Pariiiorum rcxfortern
illi manum {xpius oppofuit:vi&i,vi&oresq; promifcu alternant. Peruenit aliqu
do Francus cum exercitu ad oppugnandam foarauguiam , qud Arrianam ibi
perfidiam vigere putaIIet. Percunatus autem hominem,qucm in agris depren
dit, quam (equertur vrbis habitatores religionem, Catholicine Chriiani an
riani forcntzille pro captu (uo vir : poterar,re(pdit,fan&am inibi in Dei
tate Trinitatem,c Vnitatcm in Trinirate credi. ; rex, hominem mittit,qui
loci pontific euocareLAdeFt illevoeatus,fide publica interpoita,de more.Qian
doquidem , inquit rcx , Catholicam plebem audio habitare vrbem , armainde rc
traho , qu fumpii in Arrianos. Sed quem interim veneratur hare vrbs inter cIi 30
colas patronum Ille refert,diuum inprimis martyrem Vinetium die loci defen~
forem,qud eius in tetris reliquia ibi demorarentur. Cui rex,Nc tantum laboris
itinere truiira fukcperim, partem {acrorum ex memoria fanti martyris dono da
tam magni facio. Refert pontifex regis pofiulata ad clerum :ille non
nuit regi tanto gratificari'. Igitut olam 8c tunicam martyris regi dono ctulerunt.
Ille { dona quam Ian aiIeruatafecum duxit Pariiium. Exercitus ramen
cmeatuum gratia agros populatur. Reuerfus in rex,ardem diuo Vincentio cli
cat,monachis ibidem in`titutis,quibus eas quas de martyre induuias iam habebar,
attribuit.Theuda ver Wigothorum rex, quum per annos v I 1. tegnum tenu
. iIIet , fuis non {atis aperta ratione perimitur. 4o
ingo. R N D I 1 s t L`v s proeerum item voluntate in regno fuecedit. Nec erat me
lior exitus illius quam prioris , quia vix annis duobus in__regno expletis, opprimittu
{uisFerox populus: 8c qui per tot {ecula rotiens mutauit clumferociam tamen
[- amiiit: bellis innutrirus, armis ab adolefcentia in omneuum cruiens :
dum erga exteros nihil exercet,in fua verfus vifcera tumultuatur.I-Iec omnium
qutentifiima eaufa,cur toties reges immutaucrit. Et ipfi Romani, omnium (vt
t gloriari) difciplinatiiiirni, ea tempcftate dum exercitus Imperatorem crcaree,
exercitus etiam toties perdidit. Si: perierunt Aurelianus,Probus,optimi Impera
tores, c ante eos plurimi, ab ijs enecati, quibus in imperium fublati etant.
C ,i p, 5L - I N Italiam reuertamur,Gothicum bellum Bellifario geum executuriBelli $0
Eff/1 lflllff {arius quidem patricius , Iuiniano Imperatore belli Italici aduerfus Gorhos dux
:Zi-fb declaratus,clailem paraatit, militibusq; impoiitis traiecitin Siciliam :vbi ptrcepta
quiiniani fecutus , tanquam nauigaturus in Aphricam , nihil hoilein principio
ocndit. Pratfecerat ver equitatui quem adduxerat Valentinian, Innocentium
84 Magnumc pedeires copias,quz (anis etant magnx,CPtantinus_ 8c Beilis H
rodia.
 ~` SVEC-I-ILIB-.II-I. 9.7;'
rodianusq; ducebant. Idoneo exinde t'pore captato,Catanam 'vrbem a'dortus oc
cupauit: Syra'cufas qu duxiffet,vrbe munitiflima dedtibus ciuibus
titus.Fecirq; llatim Siculort'i in Gothos odium,vr quam primm copias Bellirius BFM/bi
olientauit,propofitumq; aperuit,mirabilis vii'orix eurfus fuerit,populis vrbes op- 3:25;
pidaq; certatim Romano Imperio,(cuius defidcrio pridem tenebantur)vltro olie- 4J:
rentibus.Hortabarur autem ad id eos maxim Bellifarij praafentiazqui qu a Wan- am"
dalis Aphric liberaffer , pariter fperabarur Siciliam Italiamq; a Gothis erepturus.
Et adiuuabat Theodati ignauia, qui nullos perItaliam fecerat apparatus. Attoniti
iraq; fubita ciuium defetione Gothi,maior fubit fpem in fuga quam in refifien
lO tia pofuere.Vnica ramen in Panormo munita ciuitate,(cui validum inerat prazfidi
um) Gorhi relifrere funt aufi.Sed Bellifarius dux peririllimus,vrb' in circumitu c
tem latus,aduertit portum parere ad mnia, qua: aliquot locis a nauium malis al
titu ine filperabantur. @amobr clalle in port delata,propugnaculisq; pro ma
lorum fummitate difpofitis,fagittarios funditoresq; in illis collocauitzqui fubieos
holies ferientes,illico mnia defenforibus nudarent.Tum fubeuntibus ad mnia
fine meru alijs militibus , territi ciues fefe Bellifario permiferunt. Hace Theodato
quum effent in Italiam nciata, anxio animo legatos ad qutinian mittens , huuf
modi mandata dedit,Sicilia fe fponte decedere:85 in Italia tributu'm,recognitionis
fignum , coronam auream librar triginta , ac in omnem quamcunq; iullerit Im- 3:22:
30 11110 milites rria millia polliceri. Infuper in epifcopos ,
virosq; fenatorios iurifdiion permittere. Et v't maieftas imperi;l in vrbem 85 Ira- :gnf'f'f
liam reltituta effe videretur,l curaturum,nomen Imperatoris inter facra ceremo- '
niasq; primum offerti , liatuamq; nullam regi Italico, nifi feeundii Imperatoriam
collocati. Indicar ver piruramufiuo opere fala,quam Rauenn cfpicere licet
in arde diui Martini in clo aureo(a Theodorico,vt diximus,dilicata)Theodat-,
quod fuerat pollicitus,iricepille.Ex eo nq; mufiuo cteris elegantiore quod Italia
nunc vel noui habet,vel (vt ferunt)vetufti operis, quinianus 85 Theodora vxor,85
ipfe Theodarus loco inferior, nunc (vt ferunt) piti cernuntur. Qu'o in loco aliqua
fueruntad ornaruin addita,qu:e 85 fcriptorum fup lent defetuin : 85 cerr clien
.so dunt multa, qu fcripta videnrur incredibila. Se hc legatio nihil profuit. __
I N Dalmatia Gorhi Mundi ducis aduentum,copias reparatleruntzilalo- A P. 32.
namq; dueentes,eam v_rbem cfiituerunt obfidere.(@bus quit occurriffetI un
di filius,adolefcens egregius,cum parua equitatus parte, obuiauit illi Gothor rur
ma, qu parter quid circa vrbem lieret , infpiciendi gratia prodi'erat ex cafri's.
vtriufq; exercitus expettationem , cmiffum 11 tanto animorum
ardore,vt quum multi prafliantiorefq; ex Gothis cecidiffent, ipfe etiam'Mauricius Magid@
lit occifus. Interim obequits mnia munitionefq;,quas circum ea faceret, Mun- L?
dus,vno eodemq; in tpore Mauricium in hoftem pugnare,eundemq; prim vin- MEM.
cere, fupetat mortuumq; elfe audiuit. @o perculfus dolore homo belli-`
40 cofus,ira incenfiisfurensq; in hofi ruit. Viderant autem Gorhi praelium paucis,
quos caliris emiferant, cmitri : quibus (vt fenferant) maiori parte occis,ad ar
ma omnis exercitus corruerat.Hinc non prius improuifos adoriri potuit Mundus,
quam illi ex praeparato pugnandi copiam feciflenr. Et quum totis copijs hinc inde
per multas horas fit eertarum,caedes vrrinq; maxima cmifla etho'thi tamen,qui
recedere cpillent,vrgente vehementius Mundo fiai, fein fuga contule
` runt.Nec deliitit vioriavril Mundus. Qtinimo proHigatos long infecutus,d in
lilij necis vltion' fanguine nequit fugite agmine occifus . Reptilfi eutn
in modum Gorhi mrentes, in remotiora retro cellere. Et milites Imperatoris,n
n n . \ I - e . _r - .
minoriquam holhs cde proliigati, ob ducis nece mot-tore conferiti attoniriq;,Sa
'.5 9 lonas delerueream ciuitatpaul Gripa Gothus,reparato aliqutifper exer- .
citu recepitlnclinaramq; in DalmatiaTheodari rem per duces priores,ade telli
tuit,vt IuPtiniani exercinis,omnia qu' Mdus oeperat,re1inquere fir coatus. Ela
tus tanta vioriaTheodatus,85 firnul audiens'Bellifari in Aphric traieciffemed ,
f reuit ea qua: c quliniano agere cperat, led illius oratores quoq;, vt ab incepris Amm
ifcederperfuaderc consuman culodia ctuauitit vtmelior_de fe fpem
f'."i I
 2.76 ALBER. KRANTZII
ollendetet,lactavala,qu:c pridem Agapitus papa ad vfumlegationis in pignus tra
debat,tedemit: Itali loca quz inedia laborabangtemilfo tributo fubleua bat.
C A . 33. IN T A lullinanus in Dalmatiam alium fubmilit ducem Conllantinum.
Bellifarius autem compolitis in Aphriea rebus,in Sieiliam nauigauit z ibiq; oppor
tunis locis ptaclidia imponens,inItaliam tranfportauit exercitum.Vbi primmap
/ plicuit Rhegium,mox eiues fe Itnp.fubmilerunt.Sccutat exemplum vrbes,
fwn" odio Gothorum Imperatori facil cellert. Etant ex Gorhis, qui magnitudine ap
paratus confpeta, quum cernerent impates vites fuas,mox manus dederunt duci:
militq; Conllantinopolimmon paruo funt honore fufcepti. Iulfetar elallem Belli
farius otam legere terrarum,vt vbiq; adellet. Callramerantirutij Lucaniq; 1
magno cellere conatu. Vent ell ad Neapolim : ibi elaufis portis ciues Gothis ler
Lfg-fiv uauere lidem: dux loca contemplatus,op ugnare parabat. Emifeteciues vit elo
f'l quenria ptzcipuum, qui Bellifario ollen eter, oblides fe pridetn Rauennarn vxo
res 86 liberos milille Gothis,magnutn infuper in vrbe prelidium Gothorum,quod
emouentibus fe ciuibus immineret:patceret vrbi deuot imperio,vbi periulluxn
meti licuillet. Romani peteret: nam eius vrbis fortuna proculdubio omnes mox
leeuturos. Cancbant futdo apud Bellifarium. Ille fe non abitur,nili aut dedita aut
capta Neapoli ait.Confulerent libi in tempore: vbi ad vim ventum foret,iam fe n
pareiturum. Legatus relaturum fe quae audillet promittit. @bus invrbe intelle
is,inelinabat pars ciuium maxima portas patefaccrezceeidere Gothorum animi. g,
Inuenti funt inter ciues qui reclamarent , non fe futuros proditores eotum quibus
lidem prxlliteruntConcutritur in muros. Bellifatius quum nemo prodirct,appa
_ ratum explicat,vrbem oppugnat : nee fegniter defenditut. Alternat aliquadiu for
;'If dm tuna : at tum perfeuerantillim oppugnarur,eiuiras capitur. Cduntut Gothi ci
uefq; promileu : vrbs militibus diripitur. Sed tamen placati oratione ducis mili
tes,rem mediocriter remperarunt,abflinerc incendio,a Ilupris le cohibere: quae in
promptu iacebant,in praedam venerqpenetralia non peruadunrur. Interea quum
apud vrbem Romam Theodatus incertus eonlilij dclderet, Gothorum proceres,
iam ignaui regisdeldiam perofi, aliter rebus fuis confulendurri puraucrunt. Igitur
lnge.; c@- vnum in locum conlluentesmouo deligendo regi infh'terunt. Creatus Vitigis,vir 3
:ggg/,eo impier ad arma, mediocri nobilitate natus,fed magno animo,86 militari difeipli
ma - na in ruclillimusheodatus vbi comperit,in hagam fe cijcitsfcd mille poll cum
militum agminc in ipfo itinere trucidatur.
C A i.34. W r T r e I s rex initio principatus Romam conrendit: pontificem ;
hortatur,vt in Gothorum permaneantztantas elle Gothor vires,vtnemo eos
line fua pernieie tentauerit. Inter fuos degerendo bello confultat, operxpreeium
videri,reli&o in vrbe prxfidio, Rauennam contendere: Gothos, quos per Italiam
Theodatus fparferit , in vnum contrahete , fortillimumq; eonfcn bete exercitum, ~
quem opponant venienti Bellirio. Igitur in vtbe Ludetum prxferum declarar,
' uatuor millia illi'prlidium tribuit. fenatoribus delegit,quos fecit abiens obfi- 4g
es habeatzcontenditq; Rauennam.lbi Mathafuintam Amalafuinta: liliam,vxor
ducete cllituit: illa auetfata, ignobilem virum dedignatur. llle ramen magnis ap
_ paratibus nuptias inflituit,nihil intermittens quod getendo bello fubuenitet.Belli
ggg'rbi farius interca Roma dueere contendit. Pontifex cum fenatu,inito coneilio,quum
/ audirent vites venientis exercitus,non folm admittere,verm etiam(qu gratio
Bf'- fior veniret)niilfo nuncio vocarc deliberar. Mittimr ui accerferet: ille pro erauit.
Gothi Romanorum cllia perfpieientes, quum ref ere haud pollent, l e publi.
ca interpolira Romanis abire important. Etat inter eos vir primarius,qui noui rc
giscrudelitatem fciens,maluit fe Romano populo quam re i fuo committere. Per
portam Alnariam exercitus Bellifatij intromittitur.Multa ux peritillimus,magis -
neeellaria quam dielu fpeciofa,eontulit cum Senatu ac militibus : prazfelum Go
thorum,qui fe ciuibus permiferat,milit Conlantinopolimyrbem locis opporru.
nis cmunierat, fciens Gothorum vim fututam. &&5 quos leeum habe
bat , alios in Etruriam, alios in Piccn milt,vt vrbes aut deditas aut ftaas rccipc
rcnt. Profper omnia cedunt,_nemagno labore multar liunt deditiones. Apud
Peruliam
 LSVECIE LIB. IIL. 2.77
Perufiam ttepidatum ell.Circumfedereimperatorij : Gothi liiperuenientes , ma- ;
gno illis pratlio funt congreffi : acritet pugnatur vtrinque , cadu-nr multi : ad extre- """
mum Cedunt Gorhi. Id crat conlilium ducum Romanorum , vt qualicunq; con
ditione Gothi dilinerentur , ne vrbi Romae fuperuenirent priufquam repararet
mniaaum impetus fullinere videbanrur. _ .
V i i 1 s autem rex vbifuos ad Peruliam mal pugnalfe Cperit , omillis cae- AP' 55'
teris Italia: Ciuitatibus , ad Romain Caput ire contendit. Itaque centum millibus,86
(vt ali)` dicunt) centum86 quin uaginta millibus militum Copias educir. Venis ad
Anienem,quu`m illum ob profunditatem vado tranlire non poller, competir Bel-
IO lifarium iam ant llrauilfe pontem fu'per eo , vtraqiie in parte rip turrium cmu
niram firmatamq; prldio. Ibi fixit, deliberaturus de getendis rebus. Belli
fari us quoquc mille cquitibus acceptis fpeculatum exibat , vr Calfris Capiendis lo
Cuin videret, 86 clilia holiium experiretur. Mane primo egrelfus vbi propinquar
amni,vidit hollile agmen trlilfe pontem, vel accepta pecunia vel metu fuis pro
ditum. Ibi fuorum paucitate ad illos Comparata , refpicere milites fuos vbi vider ad
vrbem,vt fuga lbi confulerentzforrillimus dux , aufpicium belli fuga fumere no- '
lens,fuos ad hortarur, ineminerint Gothos elfe quos vident,fatpe fe vietos , fortu-
nam eius afpiciant: pi'efcnti mod lint animo,vi&oriam de holiibus futuram.
fiducia maritim conferunt: fortillm vtrinque pugnatur. Gothi intelligentes elle
LO holiium duccm qui occurrilfet, denlius conglobati, in illum infellillimi incutrr.
Sed domellica fuorum manu frrenuilfim defenfus elhrerro aique funtGothi
multi a paucis,ad pontis prfidia,qu prius acceperanr.llli ver callris effufi fuis fe- _J
runtfupperias. @o vrgente globo,in Vrbem retro Bcllilarius paularim tendit. Ex-
icrat iam ad famam magna militum Ciuiumq; manus: 86 holiem diftinenres, duci /
equitibul'q;l Copiam in vrbcm fe recipiendi fecerunr. Bellifarius lingulis fuor pr- """"
feris fingiilas portas attribuir tutandaslple vicatim circumueelusiues bono iuf
fit elle animozerexitq; in fpem ciuiratis line negocio defendcndx. _
N 0 illa Gothi ad fua redierunt: primo mane ad obliddam duxere CAP. 36.
Vrbem". fex in locis lirmauere , vt omni portarum ingrelfus 86 egrelI'us ob-
30 fetuarent adufq; Tiberim. Turribus ac propugnaculis loca Hrmauerunt, vt excur- 22:25:21:
liones facerentzae fugari fort,in prelidia fe prompt reciperent. Non minor in vr- [- '
be Bellifarij cura portis ac muenibusculfodidis. Ipfe fe maioribus Gothor callrris
oppofuir: alios duces locis opporrunis collocans.Corruperant Gothi omnes aque
duus, qui aqu in Vrbem deriuauere. Hi quatuordeeim extiterunt:inret quos cx
Ianiculo quid prcipites prilltinorum vfum praebuere. @bus dellrurisdembos
in fluminis medio binos iunxitintercapedine certa , vt impetus Huminis rotas de
uolueret. Arietibus pulfanrur murizintus obietu terra: fuecurritur. Multis in locis
varia fortuna fuit. Ad molem Adriani fortillim pugnatur: cadiit vtrinq; plurimi.
Ad Viuari maius periculum'.Ibi Belfas prefe&u5,quo in latu res lit belli,fanguine
4o lignilicatllle relieto prazlidio aduolatzacrius pugnarur przefente duce.Gothi inua
lefcuntzfed ramen fortior crat defendenrii'i conatus.Gothi ad tria ibi millia cecide-l
runt. Interea Romaniperfpeta liolti multitudine , 86 Bellifarij milit paucitate,
indignati murmurauerunr: feq; accufart,qui fe tanto diferimini pcrmililfentcl- ???
lifarius vbi cperir(ncq; enim obfcur etat qud populus trepidaret) fcripfit lmpe- 'le fr
ratori, copias fuas per praelidia, qua: impofuit in Sicilia 86 Italia deditis vrbibus , ni- -
mium elle cminuras: opus fore maiori milit numero ad continendos Italiae po- 'm'
pulos in fine aduerfus numerollimos hoffes. Populum Roman iam dilfuetum
bellori tumultibus,de fuorum paucitate iam incerta voluere conlilia.Si imperio,li
Itali velir Cfulere,fupplementa non pauca militie elfe Circumfpiciendalinpera
SO tot acceptis literis Bellilari) non mediocriter motus elscopias quas habuit patatas,
nauigare iullit in Italiam. Prater-ant illis Valerianus : fed hyemare in Grcia coge
bantur.Romani ramen accepto de fuppetiis Imperatoris nuncio, recreari funr.
IN R A ver in Dalmatia rcs vari getebantur. Conlfantianus Imperato- (Lm 37_
ris' dux Salonas recepitzGothi maiorem in mod adunati Vrbem obfedei'unt. Dux
Romanus Clam egrelfus , foris cpit helles vigere , vt obliti oblidionis in fe verte- _
A O
 2.78 ALBER. KRAN'rzii
rentur.Leuibus liepe prarliis coneurfum , nihil inibi memorabilium rerum per
aumPendebat omnia veluti incerta,ad euentus Italiat, 86 maxime vrbis Romae
quam fciebat omnes arla ab Gothis oblidione circumuallari. Interim Vitigis :
ca vrbem Romam opplilignationem aggreditur,nihil intentatum relinquens.
Inexpeato agmine Portue ium vrbem occupauit,vt nihil Romanis importare
- tur.Ea res in famem maximam refpexit. Mille nuncio Rauenna,obfides quos pri
dem duxerat,iullir occidi:pauci prefentienresfuga libi in Gallias cfuluerunt Bel
. I lifarius famem verirus , imbellem multitudinem Neapolim 86 in Caniparuaiullit
emitti,qu res frumtaria leuaretur.Romani vxores,liberos,mares,fenes,86 quic
quid bello inualidum,no&u emifere :neq; enim omnes via: ab hollibus inlideban IO
rut. Interea quum annona diligentillime Romae dillribueretur , fuperuenere Im
peratoris fupplementa , mille lexeenti equites , fub Martino 86 Valentino. @bus
acceptis aliam gerendi belli rationem iniit Bellifarius. Na emillos per portas equi
tes iullit exerceri in holles,vt 86genus pugn cctnerent, 86 hollem paulatim fulti
nentes inciperent contemnete.Ea re fattum vt parem manurn fugarent,maio
tern fullincrent , paulatim prolicientes in contemptum. Bellifatius diu a pratfettis
ltimulatus , qiiiim inedia cpiller vrgeri , conlligere lltatuit. Igitur Valentinum ad
molem Adriani , cum expedito equitatu ac pcditum copiis , iullit ollenrare potius
quam exliibere pugna,qu Gothos ad Auteliain viam fedentes dillineret , ne fup
petias aliis ferrent. Ad porras in Orientem vcrfas (vbi rex etat hollium)duabus tur !
mis perarmatis,equitum pedirumq; copias inlttiixit.Vitigis ex transfuga intelligs
pugnam parari,86 ipfe fuos inllrutis ordinibus collocauit.
C A P.38. 0 A luce, portis apertis Romani prorumpunt: genti occurrunr non legnes:
czdunt caduntq;,nunc vit.l:i,nunc vito res. Alacritate milites Bellifatij,multitiidi
ne fuperantGothizqiii fempernouis fupplementis aci inltautauere. Ad Aureliam
viam Romani quum de montibus fe oltendillent hollibus,vt in pugnam currert,
3951 G_ Valentinus confertos videns,fuis fett opem. Fuganriir GotliizRomani ho
fb* www ll:ii'i diripiendis imminent.Dum ibi impediti praeda implicantut, cglobati iterum
w' Gothi,impeditos 86 onullos aggrediunrur,pra:dam iterum ad fe recipiunt. Caftris
uoq; regiis non dillimilis erat fortuna.Nam quue e progrelli Bellif'irij equites,
fronte 86 latere impugnati,cedere coguntiir , 86 ad pedites fe recipere. Nec ibi fatis
etant tuti,vrgentibus pro multitudine fua Gothiszvix portis recipiuntur: 86 qui ex
cluli fuerunt , ltaiitibus ad mnia, verlis vultibus in holtem, prarlidio fuere qui dc
mriibus iaculabantur. Hoc pratlio Romanorum vites fatis attenuabantur:magis
Pm - aiit fames perurgebar , prcipue quid in vrbe. Sed ramen per vniuerfam Italia ea.
"" caritas durauit,vt fda cadauera,materinflix : ad cibum trucidaret.Bel
lifarius iam non totis copiis , led leiiibus prazliis hellem lacellebar in campis Nero
nianis,vbi quonda theatrum etat gladiator. Hunc locum diiierf partes occupa
uere,iam Romani,nunc Gorhi: infuper ad Pincianam fimilis fortuna per fingulos
dies. Interea dum portus occluditur comearu,tamen ex aliis pottubus terrellri iti
nere impottabantur. Hoc fufpicates Gothi, nouaintra Latinam 86 Appiam
vias, a fornicibus aqudu , qux aliquotics concurrunt,cmuniunt: ibiq; equi
tum aliquot millia collocant , ad opprimendam farne vrbem. Milites clam egrelli
noibusmapta ciuibus vendidere: led hc nimium pauca multis. Interea Romani
citcumfuli Bellifario, quertur in quas diflicultates fe ptoiecerint, dum lidem irn
plent Imperatorizfuos Rauennaz occifos,vrbem ignominiose obfellam,extra tutt:-`
nia vallata omnia , intus fame intolerabili perurgeri. Diici in holtem otant , latins
- gladio quarti fame petite. Ille placidis eos verbis cfolatur , alliiturum de proximo
fiala? comeatiis abunde, cum fupplemento militum,expetart:libi curam fore vt faliia
fam. clfenr omnia. Milit ex fuis opportuna in loca prfeos , cumequitum alazqui ob
lidentes vias,eandem annonaz diflicultatem facerent Gothis quam ipfi patertur.
quta S.Paulum communiuit,aduerfus in fornicibus.
CAP. 39. V N interim fupplemenra ex Cllantinopoli,equites 86 pedites non pau
ca millia, cum comeatibus. Et quidem irnportandi magna etat Roma dillicultas.
Sed vtrinq; viis publicis infedetant: vt dum collutartur pugnantes , currus tranf
ircnt.
 esvsclia L1'.111.. 279
irent. Earn rem comminifcens Bellifarius, cpit hoiles ad mnia defatigare,qu
ellet tetra mariq;,auxilijs Romanorum,via ad perueniendum qu inilituere. Igi- :adam m'
tut fupplemenris in ciuitatem cum comeatib. iam acceptis, Gothi diilicilior fibi
qum obleilis obiidionem tati ( qud multi in cailtis morbo, multi vulnerib. mo-`
rerentur) miilis in vrbem oratoribus , inducias trium meniium pacifcuntur. Me
dio tempore Iuilinianum etiam Gothi faciunr arliitr'um cauf , obfidefq, hinc in
de tradi,pro induciis ex lide feruandis.Bellifarius Romam,Gothi ailetuaue- \
re.Sed milites in ptxiidiis nonntuiquam (vt lit) excuriione fara, comeatus tulere.
Gothieagratia Portuenlem(quam tenuere) vrbem ad horam liquete.Bellifari)~ mi
Il
O lites occupauete. Idem de Crumcellis deq; Albafatum. Gothi Romam,de vio
latis fuederibus quelrum miferezfuos non reliquiile vrbes,fed euocaros tege exif
fezreiliruenda que contra ius induciarum client occupata. Bellifarius refpondit,de
euocarione conilarenihili: cretm quae pro derelilis habita fuerant, licite occu
pati porerant.Gothi de querimonia irtif. Mittitinterea in Picentes Belliiarius va
lidam equitum manum cum mandaris, li maneanr ind ucize , nihil cmouendum:
li Gothis moueantut,tum quas pollent vrbes excipiant.Elle ibi folas Gothonim
vxotes : quicquid lit virorum , in Romana commigraile. Per idem tempus maiala.;
Dacius Mediolaniis archicpifcopus, 86 cum eo quidam Mediolani cities, vrbem
Imperatori apud Bellifatium oilierunt , li modicum illis praziidium mitrar. Se qui- .
. o dem iatis elle vitibus potentes, Gothos omni Cifalpina Gallia pellere,li 1010 id Im
peratoris nomine lieti permittatur. Bellifarius collaudatos bonam fpem fouereiu
betzfe in temporeillisalfututum pollicetur. .
IN Bellifarius omnia circumfpiciens , ex puiilla re maximum incidir CM_4O_
vit periculum.Tribunus etat Coniiantianusuius milites pretiofum ciui Roma- ...
no gladium ablluliilent. @clins ille nihil profecit. Iubet rcx reilitui: non paretur. dei;
Voeatus Coltanrianus,quum dutius increpatetur,gladi diilringit in Bellifarium: kan.
peneq; duceminteremiller,ac fubuerullet omnia Reip.coniilia. At ille pnas luir.
Gothi ex inlidiis vrbem capere adotti funt per viam aquzedufrtls : fed lux vifa can
dela: eos prodidit. Inde raribus impoiitis , fecundo ilumine pre Miluio milites
campum Martium inrtarunr. Murus etat ilumine tum humilis : n'unc nullus.
Sopiri vigiles medicamine tentantur duobus pecunia corruptis ciuibus Roma
nis.At alter pnitcntia faeri motus,rem prodit Bellifario: focius eius cum veneno
deprendirutPratciiis naribus 86 auribus,afino trfuerlim impofitus, ad mit
titut Gothorum, qu rem inrelligant parefatram. interea quum rotics Gothi fol
uerent inducias , fcripiit Ioanni quemin Piceno equitum : pr. ecerat , rem
lltenue exequarut.llle quant poterat,vrbes 86 arces occupauitjn ptouinci a. An
xinum 86 Vrbinum,qud ellent munirillim,prxteriir, qud diutius ibi feddum
videretut. Ariminum tanto terrore concuilit , vt Gothi qui inerant , defperaris
bus abirenr Rauennam :ciues portam Imperarotiis alacres pandebanr. Vitgis vbi Rpm .
4.9 tam propinquo loco Rauenna: periculum imminerc comperit,foluta vrbis Rome "
obiidione e contendit,ne primaria fedes derrimenrum acciperet. Incendit ad vt- `
bem caitra , 86 fellinat tranlire pontem Anienis. Bellifarius tempora feruans cum
opportunitaribus , medio iam exercitu trans pontem ilan re , nouiiiimum agmen
inuadit: coq; perduxir angullize,vt prztet carlos, multi de ponte praccipitati peric
tun t.Dutauit ea obfidio annum integrum 86 dies nouem.
o 'r v s vrbes haas ptiidiis nouis lirmauir,ieilinans ad oblidendum Atimi- CAp, 4I,
num.Bellifarius e mittit diuerfo itinere peditum validam manum, eo confilio, vt //
cduero Ionc cum equitatu validiilimo(qui intra vrbem nullius vfus, 86 in prouin-
1 neceilarius ell`et,86 iumenta diilicili vielu intra vrbem tenetentur) pedites in lo
1 o cum cederenr equitum, vrbi defendendaf. Gothi pro multitudine impedimento
rum,86 exercitus magnitudine tardius iter feccre.Pr.^euenerunt ergo pedites Belli- "
farij Ariminum ingreili.- Ioannes vbi audiuit mandata Bellifari), neque ipfe paruit,
neq; Damianum pattuelem fuum cum quadringentis parete palfus eil.Ergo qui
Bellifario milli iunt prxfe&i,perfuaiis equitum turmis, cquiratum Ioanne nolenteu
.v deducr,pedires reponunt , diniillo ibi Ioanne 86 Damiano c fuis coAntubernalib.
ll
/
 2.80 'ALBEIL` KRAN'TZII
Interea accedentes Gothi,cinxert oblidione vrbem.Turrim ad oppugnationeni
Gothi etexerezeam non boues(vt ad Romanas arces)fed milites inclufi trahebanr.
Ioannes vnius 1106115 operaearn cogitation pruertitmam follato eieo, vallo
conie&0,adt machin prohibuit. Egrelliis deinde cum copiis oppugnauit obli
dentes,turrim parans incendere. Graue lit prazli,cadunt ex Gothis multizmolem
tamen tuentur incendioltaq; vi expugnandi oppid fpem ponebant: fame aggre
diunturlntetea Mediolanenfes a mari , per Ianu , praclidium Bellifari) accipiunt.
Permittentibus Metenfis regis ducibus lembi curribus impoliti,ad Pad deferun
tur,vt milites traiieiant. Ticini (qua: nunc Papia ) valid etat prlidium Gotho
Nfdivlm r.E elli venientes adoriuntur: led in oppid retduntur. Iraq; Mediolanu dedi
tur ImperatoriPra`feus Bellifarij vltra progredis, Comuni, llergamum,Noua
z @ma Je. tiam , exemplii fecutas Mediolani , deditas vrbes accipit. Vitigis vbi quid ageretui:
fm' intellexit , fratris lili cum expedito mittit equitatu , vt reliquas vrbes in fide conti
neat,quze nondi a Gothis defeeerant:86 qu iam derecerant,li quid pollet recipe
re,qualibet conditione conaretur.Bellifarius inde auis copiis,Romingrcditur:
Goihisq; in prelidio mantibus vtbii quas tenebant, fe ollenditg'rt terreatllli lon
ge elle regem liium cum exercitu (cientes, le Imperatori permittut. Ad Anconam
Gothi ducentes, pene recepillent oppidum. Veniunt : Imperatorecopias:
cfultant cum d 11 &1,1111 in vtranq; pattern dicuntur. Arimin oblidio
ne foluend erat,qud extrema fame Iones inclufus cum fuis vrgeretut. Alij An
xinum obfidendzloannem duci fuo contumac,contcmnend putauertld vbi
ab aliis animaduerliim , totis dicdi viribus incumbt vt Arimino fubueniatur.
CA P. 42. I i T v 11 hoc probato conlilio,terra mariq; vrbi lubuenire Bellifarius conten
ffminw dit.Clallem lub oculos Gothorum nauigare faeit: copias per ignem nou olldit,
l maiores diuerfis in locis quam ellent,ignibus vbiq; crebrefcentibuslta Gothis
. lidentibus metum immittit,vt formidine eitcumueniendi ab exercitibus,oblidio
nem loluant. Difcedunt Rauennam. Obfelli pallore horrelcunt per famem. Inde
vrbium frequens per Flaminiam deditio fequitur.Mediolanum iam deditum Im
peratori, fame vrgeti videbatur : qud aditus interclulerat Vraias dux Gothorum,
fretus auxiliis Ligutum,qu illi regis Metenlium prfeid ealoca mantes,per
39
mittebantellilarius dum copias liberando Mediolano immittit,dumq; alias liib
mittit,tempus teritur:86 ingrauefcente fame,vrbem,exttema palli,dedcre cogun
tur Gothis. Interea tex Metenlium quum bella geti cfpiceret in vicina fibi regio
ne , arbitrabatut viloris prdam futura etiam prouinciam fuam,ni caueat. Igitur
Francos 86 Burgdiones magna multitudine immittit,qui vel Gothis prlidio lint
liue emolumento. Deleendetant ex Apennini iugis magno agmine venites. Go
thi arbittati libi auxilio venire,animos erexeraneAt llatim,incertum vnde,conli
lio anim prudentia multitudinis, rixa inter venientes exteros 86 ipfos Gothos:
quz vlqueadeo procellit,vt tota'agmina permearet : ad extrem Gothi cef
feruntMirati Imperatorij,quum Gothos cernetent palantes,adelle Bellilarit'i exi
4!
Q: llimarunt. Nec diu apparuere Franci 86 Burgundiones cum Ligulinis:86 vno
App/tlg impetu inueti eti illis,callris eos exuerunt. Ita vno die duos exercitus,inuie lio
"" 11515 expulen'itlnterea Bellifarius non quiefcens, per Etruria vrbes recepit.
Fefulas diu obl'ellas,extrema perurgente fame,Gothi vitam paeli 86 res,dedidert.
Ad Anxnum,vbi validum inerat ptlidi , intendit animum : pene ad extrema 86
ibi ventum fuit,li aquarum vfus intereluderctur.Fons erat vnicus nonlonge a mu
ris,vnde potabant.Bellilarius intereludendum putauit. Iraq; fubmillis qui aliorum
clypeis demolitentur,Gothi oppugnatores fore rati,per muros lietere: v bi vi
dent fuffodi fontem,ctumpunt. Confetitur graue prazlium: in quo fuperiori Io
. pugnantes fuperiores fuere Gothi.Sed praefens Bellifatius vrgebat, ntegros so'
laueiis aut clis liibmittens: fed Gothi pertinaciter rellitere. extrem viali mul
titudine defatigantur,86 intra mnia tepelluntur. Tum iterum demoliendo fonti
inlillzitur.Sed etat opus tanta l'irmitate fubnixum,vt prius faxii mte, quam par..
ticulam aufetrcs cle fornicis muro. Hic frullratus , corrt'ipendze aqua: , per foetidos
fuccos 86 animalium cadauetaintendit.Qi_:_e res dillicultatem Gothis ingerebat.
` VITI.
 SVECIIE LIB. III. 281
V r 'r 1 I s autem obfeiIs op ferte pollicitus,rantis rebus implicabatur, vt non CAP. 4%
- de deditione verbum fecere,pa&i libertatem cum rebus: milites
` direptionem vrbis fperauereDux perniciofum Reipub.videri,tor viros Fortes iam
pene captos,hotilibus
em feruaueremee finedimittere augendisdetrimento
magno fanguinis viribus: fedpofI`e
ramen quia
capi ertinacitertern
vidyebrur,& vr

pus fedendi acl obidionem ducem vrgebat(qud audiiIet Francos c Burgundio

nes Gothor partibus inclinare) maiores cafus pracueniens , hac patione deditio- Mini Je
nem permittit,vt dimidia rer parte miles gaudear , altera maneat dominis , 8c ipii mism'
dediti maneant inexerciru Imperatoris,ibi Itipdia. Sic deditur Anxinum. `
l ( vrbe recepta,Bellifarius in Vitigim c Rauennam, caput rerum, ducere con
Ptituit.Muniuit at in primis Padi ripam,ne quid importaretur terra. Nam mari
nullus erar adirus , Arimino 8c Ancona cum Venetiis pro Imperatore facientibus.
Magnam vim frugum nauibus impofitam, per Huuium Gothi importare conten
derant. Sed fubir,cun&is mirantibus , Huuius ita deceiIit, vt plaerxq; naues harte
rent in fundo. Pugnante return natura pro Imperatore,Gothi cedunt, naues capi-4
untur.Rauennae laborant inedia. Venertinterea Francorum nuncij, Gothis pol~ Prem'
licentes auxilium,ii in partem dominationis admitterentur. Qiingenta millia acla
duturos [e ialrant,quibus, Ii faperet, non (e opponerer Bellifarius. Ille vbi compe- ,imam
rit,& ipfe legarion mittit Virigi, pollicitus pacem ex arbitrio Imperatoris. Gothus 'L "
. Francorum auxilia magni fecitzfed quas conditiones tam fortibus ferudas non P
putauir. Iraq; omiiIis Francorum auxiliis, ad Imperatoris pacem protinus inclina
uit. Interea Rauenn publica horrea conHagrabant , maximum deiperandar rc
rum monimentum. Id coeleiti igne , aut facinorofis, aut {ubmifIis , aut regina:
rechnis (quae ab initio regem oderat)fa6tum (it , incerrum etat: Gothi de hoftibus
(vt fit)mal {ufpicabantunlnterea foris non melius rcs gerebantur: nam Gothi AI
pini inclinabant ad Irnperatorem. Et eranr qui Ildonadum,vn ex ducibus Tranf
padanis , regem dicercnt. Ille ad pedes Bellifarij fertur quibufdam iniignia depo
{iiiI`e,pollicitum,ii ille rex Italize eIe velit,fecum omni gente illi paritur: (ed Belli
farium non aufeultaiIe. Veneranr interim ab Imperatore (enatorij legati de pace
30 componenda. Summa autem pacis ineund hare iit , vt Tranfpadanam prouin
ciam Gothi tenerent [uo iure, reliqua Italia eederet Imperatori : dimidium regalis BJI/pr,
auri in rarium mitterent public, reliquo gauderent. Has leges auerfatus ePt Bel- [
plenagentis vititori in manu fe habere arbitratus . Iraq; fubfcribe
re noluit. Gothi,nii ille {ubfcriberetmihil atum effe rati,perf1:ebant. Crefcte er- .
go fame in vrbe perfeuerabat oppugnans Bellifariusfuperbiiiim ctemnens (cita
Imperatoris {uiExtrema perurgebat inediazdeditur Rauna. Vitigis rex cum pro
ceribus mittitur Conitantinopolim. Ipfe Bellifarius , quum eI'ent czituti qui pro Mmm
Imperatore regerent Italiam , domum ,iam : annum quintum ex quo venerat
in Italiam,vi6tor Gothorum,vi&or Italiaedibar ad triumphum.

ALBERTIKRANTZH
SVECIJE'LIB. IIII. \

A M Imperatorij iuris erat iterum ItaliazGothi viribus exhaufti A , 1_

l quieucrunt, manusq; viori tradidert. Maniiifetq; res eo diu
fi V Ptaru , f1 ea virtute pradiri { quos reliquir gubernatores
f f'" Belliiarius qua fuit ille. Sed defuit humanitas , defuit militaris
1 " rei difciplina. Vnum e'rat itudi exatid auariti Imperatoris:
, 'j uw'
J/; nec priuatar
bes re fuarum
promiffo quifq; rerimmemorfuit.
Gorhis:exa&a Exhauia:
ratio ab omnibus,qui vr /
per tem-
pora Gorhotum in adminiitrarione aliqua fuereTta fuitum emuntione pecu- [
nix,vt omnes Gorhotumimperia(eriam1tali)rurfuminuocarent.Nec meliot erat _
rer ratio in exercitu Imperatoris: Itipendiamal c auar foluebanturan rarium lm-_
A u;
 18a s ALBER.' KRANTZ-II
Sc-in marfupiaquifq; ua cuna cgerebantlam rapinx, iam hoiiica omnia in pa;
'ce maiora fuere quam belloziam fanimoniarn,quam Bellifarius preferebatwt nc
'pomain arboribus pendentia, militibus decerpere pateretur)cun&i requirebant.~
@am rem quum Gorhi pcrfentircnt,ercxere animos, 86 in rebelhonem refpexe
rt.Regem creauercsconfitueruntq; Vraiam ducem,bcllicx rei fcientifiim. Sed
ille honefia k ratione retraxit , ailers indccorum videri, regnum ailumere vi~'
uente adhuc patruo Vitige.Approbata verecund recufationis legitima ratio , def.
latumq; regnumfe autore,Ilc.onado.ls erat inter Tranfpadanos dux clariilimus.
Al- - I i. D N A D v s inter reliios Gothor duces,virmagn autoritatis , 86 qui Vc
'le cliu eiet dominatuszindeeuocatus Papiam , omni voluntatc procerum rex IO
. confitituitur: purpuramq; indutus, cogitare iubetur de totius gemis n modo falu
tefe'd etiam proueione. Velieme'ter enirn deieia 86 viribus exliaufta erat. Is
mini 86 dignitati creditae faurus fatis,omnes Gothorum 86 Italorurn,qui eonfen
ierant,vircs 86 arma ad diem Papia: iubet conuenirc.lnitio quidem paucos exerci
,86 qui facil ab Imperatoriis contemnercnturzfed propediem etiam atq; etiam
adauae vires,in eum modum infiruzx , vt ctemni non poffent. Acliuuabat
(vt diximus)vehementcr Gothorum partes acerbitas exaorumzauaritia Impe
ratoris,cum {uperbia Auguii Theodoraquz pro arbitrio muliebrem (vt ferunt)
Imperatorem, in quam voluit pattern facile Hexit. Itaque milites paritcr, arq; Itali,
tantis iniurijs impulii , ruinam Imperij facile affeab it. His crefcens in diem Ildo
nadus,omnes trans Padum,omnesq; Veneticae regionis vrbes in potcfatem rece
it:& Italorum Gothorumq; multitudine exercitus eius completus elimiamob
rem haud mult pii educere in aciem ac fortunam pugna: ttare non dubitauit.
Prlium hoc non procul a Tanlifio fuit, aduerfus Vitalcm , qui vnus erat ex luih
Z'Ctz niani ducibus. Viorq; Ildonadus tanta fitage Vitalis exercir concidit,vt vix dux
, 3, ipfe cum paucis euacleretzreliqui omnes aut intericer'e'tur Gothis, vel captiui du
- cerentur.Ea vioria,& magna 86 clara, mirabile quantum Gothor animiereue
rc,quantumq; ( [unt aduerfariorum vites : vt non folm trans Pad,per Gal
liam 86 Venetias , vcrm etiam ab Romana vrbe, citra Padum ,Gothorum partes
crmarentur , nom enq; Ildonadi celebre Heret apud Imperatorem aliafq; natio

_ nes.Nec mult pf Vraiam, maximum inter Gothos virum,Ildonadus rex perfe
quiture' ad mort qu; perduxit. (Lua: rcs 86 genti diierimen 86 iti illius .
importauit. Sufpicionem prtenderat rex,qud cum hoiiibus is ( fenfiifet. Rc
uera at ex motibus procefiit multorum,qud inter regin 86 vxorcrn Vraia: ( ua:
pen locum habuiiitktentiones eifent. Acceilt , qud regi (ufpeus effec
"' tantus hominis 86 nobilitate 86 virtute confpicui porcntatus. MortemVrai per
Vm/am . . .a . . \ .
_ multi Gothorum improbaruLCuius caufa Ildonadus ipfe rcx, a Builla , vno ex cu
- corporis (ui,dum exhiberet proceribus conuiuiumfuit occifus.
A . 3. 1 v s illi in regn fuit fue'l'usguocl vix menlibus quinq; tenuit.Narn
86 ille in (ua gentemullis rebus magnis geiiis, fuit interfcctuszita vt intra biennium
duo reges occiderturziniquo tpore Gothica: genti,quando non reges aut proce
resde medio tollerefcd alios eti introducefees proiirata videbatur pofceresed
quid facies genio populi ferocis,qu nec dum amiiit? nec potuit fub miti clo tto
tempore demorata manfueieriMira rcs ttum valere, 86 tam diu durare in polie
ritare, nociuam illam vim , quam (ub Boreali clo antiqui retro patres extulerunt.
C A P. 4. I L A s , qui 86 Baduilla , tegnum deinde promenlit , vir malo Italia: na
. ETE; 586 quo labores prifci renouarentur.Nam vt ad regnum perueniret,iic ie res
` habuit. Iidonaclo regcinterfeo, Baduilla nepos {ibi timcns , in Taruiiio ciuitatc
Venetiar(quam paterna hatreditate obtinebat) fefe cpit continerezrniftq; clam
Rauennam,& cum Iuiiniani ducibus pe'pigit ad eos traniire Interea Gotbi 5.`
tentia dui,qud Araricum regem creailent(homincm nequaquam tanti,vt Go
rhorum gentem aduerfus tantas hofium vires defcndere valeret) ad Totilam II
donadi propinquum refpicere,atque illum regem optare . @are quum
de ipfus Totila: cum Iuiniani ducibus fdere refciiient , tandem in maiorem l
lutis (ux addui conderationcm,A.rarico dc medio fublato,Totil ipium regem

 SVECI-IE"LIB IIII. 2.8;
ereaueruntCognouetat interca qulnianus ea qua: in Italia ctigerant: 86 ducum , ...
fuorum imperitiam increpauit, ud in tantis holiium difeordiis tantifq; moribus, 3:
ipli opportunitatem rerum ag' rum nai, nihil peregillent. @$110- _
nibus moti duecs,Rauenna: limul omnes conuenertlbi uurn de inferendo bel- fl "wi"
lo conlulere'tut , placuit ante omnia, ad vrbem V nam ucere , cuius capienda:
fpes aliqua olfercbaturFrant ver hi duces vndecim, quotum pratcipui habeban
turConllantianus 86 Alexander, in Italiam nuper luliiniano millus,ad pecunias
eolligendas. Proferi igitut cum ingentibus copiis , vbi Vetonx propinquarunt,
1i
fpem dudum ptbitam experiri llatuerunt. Etat enim Martianus , vir quidam
l 'O omi nobilis, caflellum habens non ptocul Verona.Is quia parts lmperatoris a
nimo pra:ferebat , cullodem vnius portatum ad exercitum Imperatoris recipien
dum induxerat. Re igitur arcane compolta,quum e`o peruenillet exercitus , prat
mittitur Artanadcs Armcnius cum manu deletorum militum, qui porta antc` ea
piat, 86 teliqu exercirum ptafloletur. Nihil promillorum hoe loco dcfecir. Nam
intempella note,quum ad porta venillent milites,proditor aperiens, intra vrbem : .d
eos aecepit.llli portam ingrelli,mnibus quoq; fuper eam eaptis,exercitui lignili
carunt. Ar Gothi lenrientes holles elle in vtbe, per diuerfam porta aufugert. Du- , :
ces ver capta fuis portam audites ,iter quid [latini ingrelli funt, led antequam 00m/f
ad vrbem venirent,de ptatda inter fe difceptantes,quinq; millia pallu ab vtbe c- ::.m
2. o litetunrlnter hate dies eluxit. Arx ex ell: Verona: vrbi fupereminens : ex qua intra
86 extra vrbem profpeus . Gcthi i itur,qui in arcem refugetant,cetntes pau
co_s intra vrbem holles(exereitum vero extra vtbe manete,nec dum mnibus ap
propinquate) fubit ex aree mpetu fao vrbem peruicerunt,86 portam que tene
atur ab holtibus,receperunt arq; elaulerunt. Milites ver qui per nolem fuerant
ingrclll,partim opprelli funtzpartim ad mnia confugientes,defuper repugnabat.
Venientcs at paul pf duces quum clauam portam reperiflent, quanquam in
tus ellent milites,q ui eos voeabant,ae ne fe deferetent precabantur: ramen euelli
gio abierunt. 111tum ver pars le muro demitts, eualit : quorum de numero fuit
Attanades eotum pratfeusteti vel capri vel interfcSti funt. Per hunc iraq; moe
5 o dum,prauitate 86 auaritia ducum, res apud Veronam non ptoeellere.
` 0 5 T hc Iultiniani duces,quando cpta Veron flagitios rurpitetque A P. 5.
lerant,difcotdes inter fe,86 ali] aliis fuceedentes, ex his locis abierunt : tranlnilleq;
Pado amne Placentiam funt profe&i.Totilas Papiat per id tempus dcgcbatzcogni
toque hollium aduentu,quafeunque potuit copias propere eonrraxit. Duces inter
he vltra Placentiam progrell , fecus ripam Padi amnis facicbant. Totilas
autem quanquam foret admodum impar,tamen cum iis quas habcbat copiis, ob
uiam illis cxitc,86 forttmam pugn experiri conlituit.%im igiturin propinquo`
- ellent calira, ae pugna decernete vttifq; plaeuifler, Totilas per noem pattern ex- Wb"
_ ercitus pratmilit.@i/bus iullt vt viginti fet lladiis vltra hollium , 1 `
4o llumen ttanlrentz86 quum pugnari cptum ellet , hollcm tergo tumultu qum
maximo pollent adorirentur. Ipfe ver quum tempus videretur, in holles duxit:
idem fcccre Iulliniani duces. Etat ante aciemTotila: vir Gothus, nomine Valaris:
qui equo ingni vetus , ipfc quoque inlgnitet armatus , in lingulare certamen o
mnes prouocabat.Aduerfus hunc, exteris defidentibus, Arranades Armenius(eu
ius in ingrell'u Veton mentio fuit)prodiit:fpe&antibu fque vtrinque aeiebus eon- p
eu'rrerunt,infeltis fefe eufpidibus petentes.Atmenius Gothum dextro latere halla ?! ;
rranslxum occiditzipfe ver in hallam interfctiafu htentem folo,vi atque im
peru adahisufpide transfigiturmuptoq; rhoraee vulnetatur : ex quo vlnere mox
die tetrio interiit. Acies fimul congrcllat ptaelium acerrirnum inierunt, omnifque
ferri experientia in eo certamine verfabatur: llabant vtrinque viriliter cettantesi
JEquata pugna facis videbatur,quum magno clamore irruentcs Totilaz,quos
miletat , equites , maioris agminis fpeciem raettilerunr. Igitur ant 86 retro oppu
gnati duees,ptimo rrepid,inde efufa fu a ibi eonfuluerunt: czli captique multi;
Inde clariorTotil vitotia,qud vix parte militum aduetfus maiotes dui
plo copias audcbat confligere. - .
Ani;
 284 ' KRANTZII
P. 6 IN D in Etruriam vltro m'oiientes Gorhi , vrbes aliquot fpte deditas accepe
rezaliis intulere terroremlulltinus ex Imperatoriis ducibus vnus , qui pugn int er
fuerat, audiens venire Gothos, Florentiam fe recepit, oblidionem quam pugnam
fulinere malens. Sed quum non fatis elfenr comeatus prouili, famem veritus,Ra
uennam milit ad conforres , vt obfelfo libi ferrent auxilium. Illi non fegniter excr
Cirum expediuere,qui Gothis in Etruria opponetetur.Gothi Comperto venire ho
frium maiores copias,fe ad pugna opportunis locis, ab oblidione difcedentes para
uere. @venerant duces, alio itinere ingtefli Flotenti , poli Colloqui de geren
do bello exeunt,pratlio cum Gothis certaruri. Przmittitur ex eis vnus c expedito
agmine,qui fortuna pertentet:moles ipfa exercitus infequitut.Gothi vilis holibus I
- non dilulere pugnzacriter Concurritur.Et quum fplcndido loco quidam ad latus
2:7: prfeti Imperatori) cecidiffet,creditii elf iplum _cecidille prferfiim.Et ruga inde
fm intentara, quum venilfent ad exercitu luum, maiorem in modu tumultuatum ePt.
Additoq; illis timore,duccs in diucrfum dillipati,Gothis in confpecli non venere,
nec diu pll: vnum in locum coert. Totilas deindc rex arma circumtulit per Fla
miniamzvrbcs pationibus aut armis cepit : indein Etruria limil viloria: Curfum
habuit.Tranfmilfo Tyberi mouit in Vmbros,inde in Campanieneuentum vr
bcm captain mnibus fpoliauit. Inde duxit in Neapolim: quam obfedir, quia por
ras clault , n ramen oppugnauit. Milit partem copiar ad vicinas vrbes recipien
dassin quibus magnam pecuniar vim confecutus elf. Mulieres Romanas nobiles z.
in hac regione inuenit: quas lionello comitatu fuis remilit,gtatiam cparans.Nul
lus at dux partes Imperatoris in ea prouincia curabat. Inde Lucaniam , Apuliam,
Calabriam,per duces fuos mira celeritate recepit : 86 inde Gtatcis duotibus nulla
in rcliquum pecunia prouenit. ; res e dedua elf , vt milites nullis liipendiis
praemiagi , neque exire inexpeditionem , neque domi magnopere contendebant:
fed verfi ad amicorum rapinas, omnia perturbauere.Indc 86 duces,claulis vrbium
fuarurn portis,quas adhuc tenebanr,foli cullodix incubabant:loannes Rom,Cy
prianus Peruli',lultinus Fefulis,.Conlfantinus Rauennse.
A P, 7_ N A P L I S durius inde cpir oblideri,quando nemo prodibar ad ferendas
/- fupperias:prouiderat enim Torilas ne mari aut terra quicquam importaretur.Cer- 30
1 tumq; liiit vrbcm in manus Gothorum venturam breui , l nemo tueretur. Impe
` rator prfei prrorio milir Cum clalfe Itali fublidiozat is vir bonus , militia: at
non fatis peritus tempus protrahebat. Demetrius , qui fub Bel li fario diu militabar
in Italia,iubetur in Siciliam nauigare,86inde rebus Italia: Confulere. Is ad omniage
renda promptillimus,excogirauit retrete Gothos.Omnibus`quas ex Sicilia Ctra
here potuit nauibus,in clallem cparatis, milites fuos diuilir, vt fpeci magnaz elal
lis praeberet. Nauigabat in confpcfu Gothorum: 86 videntes irritabat,oblellos :
recreabat. At ipfe confcius paucitatis fuor, adnauigare non aufus, Roma Conten- .
dit :vt impolitis ibi militibus , iulra Clalfe ornata Gothis occurreret. Sed qui Roma:
etant milites,bis praelio viti Gothis, infcendcre recufabantlnde cum lolis quos 4o
eduxerat,ire in holle cogitur. Verm Totilas iam in portu Neapolitano naues lia
bebat velocillimas,86 qu fatis videbantur fuperueniti ab vrbc Roma Demetrio.
rml... sa Igitur prima: incurrunt, 86 Dernerri; clallem inuadunt : vana magnitudinis olfcn
ratio euanuit,apparuitpugnanri in magna clalfc raritas. Nec inora,capitur one
rariat C Cteris:Demetrius cum paucis cedens in lembos eualit. Capt fruges di
_ tauere Gothos:capti milites,qui credi fupeterant. Sed n diu pll: Maximinus,qu
' 'diximus prfer prattotio,cum Copiis 86 frugibus peruenit in Sicilia : 86 ead qua
~ prius ignauia rem dilferebat, non aufus fe holiibus obieare. Supcruenere Impe
ratoris minae: 86 pro illo Demetri praefecit Clall. I-Iyems etat: nec poterant impe
rare nauigantes ventis,qu minus detruderturin loca ab Gothis occuparalbi Ca- 50
piuntut naues cum militibus.Demerrius in vinculis produciturin confpetum vr
is , vt concionetur ad populum. Vocatus Conon prfetis , cum militibus 86 ci
uibus.Ibi Demetrius nullam elle ex eandam illis opem de proximo rellatur: vi
dere ipfos quo in ltatu res lit: ceden um necelfitati. Ibi miferabilis ciuium facies:o
~ ra macic pallida lur 86 extremapraaferebr.Totilasalloqudosciues putauit.Te~
` liarur,
 stcrm LIB. 1111.
Ranir,nulla le ira aut indignationc pctcitum vcnifle ad obidcndam vrbem,mags mi"
ad referendam populo gratiam , ex iugo {eruitutis crepturum adeer , qud
cgtegiam fidcm ad extrema Gothis {eruallent : &: nunc eodem fe manere animo. 031
magis fe , qud populo tam fido genti (ua: , ca mala quae neceflitas ha
buit,intulifl`ct: non vltionem , (ed magis beneficia ab illo prazfolari Neapolitanos,
iulhlm fbrelVIilitibus non irafciJi fecum velint ftipdia facerezlin faluis rebus abi
rc,liberum cnique eI`e.Tanta regis benignitas recrcauit anguliatos. Orant trigin
ta dierum interuallazqu li nulla veniant auxilia,honefl:ior : deditio. Ille non fo
lm hoc , (ed ter . 1 refpondit. Mirati tantam in rege benignitatem,
x quum certi eflnt nulla {uperuenire auxilia,protinns (e dediderunt. Ingrelfus ciui- "f
tatern,mira in tali rege vifa humanitaszvt curarit fame confcctos per momenta
relcere , politis cultodibus , qui ad menfuram largirentur': ne (e cibo longam mu
famem obruert.Cononi prfectoum militibus abituro, naues prbuit. num
autem diu Ventus demoraretur,cdcm prorogauit fecuritatem. Sed quum nec lic
nauigare pollent , terreltri itinere abituris iumenta dedit Comeatus : iunxitquc
Gothos , qui fecuros deducerent. Interim miram in fuos difciplin cxercebat. Ra
ptori pna erat -5,86 bonorum amilio,qu iniuriam paflo dabantur. Contr,
nihil etat miferius Italicis Imperatori parcntibus:qt1i militibus Imperatoris intus,
ab lioibus foris premebantur.
2 I M 1 his certior fatus , in Bellifari iterum re'pexit : qud cteri A , 3,
ne (eruate quid poflenr que aecepetant.Hic medio tpore in Cofroem Perfatum Bfff-lfi@
reg(&,vt alij ferunt,Parthor) bella gerebat:quibus n fatis bene finitis,inItalian1
iterum cleribere milites iubetur. Thraces ad quatuor millia conferipit. Cum his fw, .
enaugs Salonas,prxmi{it ex prfeis,qui Hydrunto Calabria: ciuitati,diu Go- {Kif/"
this oblellefruges importaret.Gothi negligentius obldebt,qnd nemin adelfe fir. I
putabant, omnibus ad (ua vota Huentibus. Aderat Valentinus improuils, &: quod
iulfus ell'impleuit : milites recentes pro exhauis impofuit Comeatus in ann de
dit:& adduc fuum reuertiturlnde Bellifarius Rauennam nauigauit.Per omnem
: Italiam cunta { deteriora cpcrit, milites nullis ipdiis prbitis inuitos,
15 prouinciales exhaultoslgitur optim ducem incparabilem,qud nullas pecu~
nias 8c exilcs copias adduxiffet cionantem Rauenn non libenter aut ciues aut
milites audiuere: Ptatimq; aduentus ill fui pnituit. Totilas : vbiq; ptofpe-
. \ . . . . . ~ . . /
ratus,Tybur facile acceplt, propter dlllcnlxones. @at res Romanis diflcul~ am
tates 11:(11$ enim v 1. millibus pallaum Roma diPtatlInde Anxinum,
mouens in Picentes , obfidet. Bellifarius : vnum ex ducibus Bononi mift cum
fatis valida Illyricor manu.In vrbe receptus , deferitu'r ab Illyricis (ponte domum
abeuntibus , qud dicerent fuos domi ab exaotibus tributor angniari.
rius Anxino fupplementa mit tria millia equit. Venites ingrell : fed quum
noccre hoflibus non poilent , c ellent fociis ad duc redierunt .In itinere
l'40 ? incurlonem holium aliquot cohortes amiferunt cum veltibus 86 impedi
mentis,qu muli portabant. Fanum a Pifaur Vrbes ad littus Adriatic, {upen'oti
bello comunitaellifarius inllauratothi impedire conati,prueniuntur, mirati
tarn paucis diebus rem ttam elle peraam. @Lum nufquam prodirct Bellirius
ad pugnam, pro fuorum paucitate Gothi quoq; Iedere otio nolebant : 1
c Firmum oppida in Picenribus circumfedere. Obfell irnplorantes,quum
non acciperent,celiereGothislnterea Bellifrius miflo ad Imperatorem ncio,ol`
tendit Italie Ptatfupplemtis Y pecunia opus elle. @sie quum non fan's prompt
mitterentur,non mouit loco:tantm fetuandis vrbibus operimpendit. Interea
Gothi in Vmbriam mouentes, Spoletum aliquandiu defenfum, quum nemo (uc
.5 currerer,dedit @cepere.AHilium (e defendinOccifo prfe&0,rti viti folatio dc
ftituti ciucs,nec de proximo auxilium {perteseflere vitoribus dediti. Apud Pe
rulam, quum fortiIirn defenderetur prldio , 8_6 quutn prfet eius Cypria
num nullis viis,neque promifs neque armis potuit fuperarembrato quodam ex
militibus eius, curauit occidi. Sed milites perfecnti parricidam , vrbem tuebantur.
Igiturfrutratus ibi Totilas, nec tempora perdere volens,duxit Romam.
 2.86 ALBER. KRANTZII
C A i. 9. V 11 Romain itetum obiiderevenientes Gothi , fatis iirmum inucnere ibi
RWM-i Tv- militum ptlidium.Pta:fc`rus etat Beilas,86 cum illo Conon Neapoli nuper 111111
da" fus,cum non conremnendo fupplemento,quodnupermiierat Bcllifarius. Totilas
l autem in primis curauit agrcilibus 86 tuticolis nullam infetti molclliam , ab initio
in finem quue ( gubernationis. Militum non ctemncnda cohors vrbe egrelli;
cum prfetis, cailzta metantes Gothos laceiliint: orta pugna Er prim cedere
Gothi vililnde vbi incalucre btachia, multis caelis minor pats zgre in vrbem re
truditut.lnde famis timot,qud clailemTotilas teneret in mati,eam quam habuit
ad Neapolim. Et 111 ipfo fcnaru farla proditionis iiifpicionc, Cerheus vit ptimatius
ellitur Cenrumcellas.Bellifarius autem Portuenli vrbi pratlidium immiiit: qui c
reili in mate clallem vcxabant , multumquc per vices comeatum importati pto
cutauetunr. Sed dum illis audentius inuehuntur , maiori numero opprimuntur.
@a occalione onetarie,quas frugibus onuiltas miiit Sicilia Romatn papa Vigilius
(ibi exulans cx itinere quod accepit in Conilantinopolim paufans) intercipiuntur
Gothis , 86 ctefcit famcs in vrbe. Interca manus Gothorum alia , iubente rege,
'Placentiam vrbem ad Padum obfedit : qua: fola cius prouinci in iidc permaniit
Imperatoris. Bellifarius opem ferte volens 86 vtbi Roma: 86 Placenriae, copias tan
tas non habebat : 86 etat tertiiicum , cum parua traniite manu per prouincias qux
Gothis paruerunt. Igitur ipfc difpolito Rauenna: fatis lirmo praclldio , nauigauir
Dyrthachium, vt excipetct ibi nouas copias ab Imperatore venicntcs. Interim ca 2.0
ptis frugibus quas papa fubmiferar, cxtrcm famis metus vrbem premebat. Ciues
Pelagium diaconum , multa pictatis 0 eta exetentem , in ea calamitate adoriun
tur,rogantquc, vt legatione fufcepra a Torilam regem , pau corum dictum indu
cias otet : intra quas 11 11111111111 111 obfcilis auxilium , futuram deditioncm. S ufccpir
` ille ciuium preces: 86 cxiens regem voluit conuenire , iam fcientcm cx rransfugis,
"fi/fil quis eilet rerum llarus in vrbe. Volcntem exponere mandara tex prazucnir , grani
-mm e' otationc inctepans Romanorum ingratitudinem , qud nulla apud eos cilerme
lido: audi- I _
91k- mona beneiiciorum ab reveTheodotico 86 omnit gente. Nullum le audircI
lega
tionis verbum,niii Romaiii amolitis mnibus,le 111 lidem vittoris permittant, ac
ceptuti leges quas vieror imperauetit. Pelagius audira ieuetiratc , conilanter te 30
fpondi@Qiandoquidcmanquin tex,vocem legati audirc non fulltinuiirifcd pra:
cidilli omnem colloquij viam: ad Deutn confugimus , qui folct fupctbis tciiilere,
Hare fatus,eueil:igio in vrbem tcuctritut. `
CAp, 10. 1 v r. s autem cetnentcs re infeta rediilfc Pelagium , miferabilirct animis
. concidcrunr , incerti qu fe verrerent. Statucrunt ramen extrema omnia petten
u' tare,priufquam fc ctudcliilimo 1101 permirrcrcnt.Paili funt hac fame infandaln
tetea vencrant Confrantinopoli moua: copias Dyrthachium ad Bcllifarium , fed
non quantas tes pofcebat: maiorcs autem vete afpirante miilurus Imperator , ad
gentes Danubij ripas incolentes prmiiir nuncios. Iam in Concilio apud duces
vertebatut,quis rerum getendarum otdo eilet. Omn'es Romam cx diilicultaribus 49
eruendam ccnfuctunr:at qua id via iieret,fcnrentiae difcrcpantltant quibus vide
tetur toro agmine per Calabriam 86 Campaniam eundum Roma , ne in pattes di
fciilz copise minus hoilibus oblratenr.Bellii`arius cam probauit fcntentiam, 11 11011
diuruma Romanis cxpcranribus mora ciletSciebar famis anguiriam, fuotum ad
mare interitum,ademptionem frugum dc Sicilia miilarum: itaque quamprimum
Roma: fubucniendumzqud quinta die portum,ilanribus ventis,rencret : per ter
ram ver nimis longinquum,86 itinere ipfo 86 hoilium incutfu, videbatut. Itaque
clallem fuam appulit Hydruntum. Gothi oblidentcs cellerc maiori agmini,trani`
eunres itinere duorum dictum quue Dytthachium , quamprimum ilgnilicantcs
regi 1110, veuille Bellifatium cum nouis copiis (vr ipli rebanrut) inde tctrcllri itine .sa
re dutlurum Romam. @tod quum audillet Totilas , llatim fe prpatauit magnis
vitibus obuiam proiicifci. Vbi ver~ cognouir mari venire , rotum fe ad 101111011
dum iuxta vrbem a ' parabat. Er vtTybris innauigabilis Heter: vbi maiotes arelanr
iluuium anguili ,i i pontem iniltuit, carenamque gtandcm vcnienribus m ati
oppofuit. Ad extrema pontis tuttes ligncas i'irmis priidiis locauir , vr adirum ob
litueret
 /

svteiia LIB. 1111. 287

ruetet venienti. Et Bellilai'ius quidnauigans, tenuit cum clalle port. Ioannem
vnum ex prxfelis, cum equitatu Hunnot fottillimo, milititinere terreltti.
ir-nprouilos Dytrhacliij Gothos adortus,fudit,oppidq; cepit. Indequartis caliris 21:22."
Canulium venit.Ibi ex Lucanor primoribus ollendit homin,qui Gtzecot iniu
rias in Lucanos Brutiofq; oliendens,coal:os populos defecille ctendit iteru-mad
Gothoszfacile redituros, li clementiam cum benignitate dux illis monlltaret.
f T T i L A s id comperiens,expeditum e fuis equitatum Capuam quam oecul- A P' n'
tillirne ire iubet,a tergo adorturum copias Bellilati) equellres : ctera fibieura: fo
re._Ioannes vbi intellexit Gothos in infidiis Iatere,timens,dellexit ex itinere in Bru
1 tios Lucmolque: 86 prefetum Gothorum ibi manentem prlio aggreditur.Fun
duntur plurimi: eatteri cum duce fuo deduntut loanni. @o vilo,Lucani Btutijq;
llatim ad Imperatorem rediere. Bellifarius autem acculabat Ioanriis tarditatem,
I-u.-n.46- condemnans,qud non cum Gothis qui Capua: etant, cgrelliim inll'ituillet. Igi
tur dellitutus eo conlilio , quum tantas copias non haberet , vt lideret terrellri iti
neri: perTyberim {iatuit introire Romain cum comeatibus. Bell in vrbe prarfe
lo mdat,vt pro ediem parato agmine liolics dillineret,qu libi rutiot foret adi
tus. Ad rumpentlbm pontem, 86 ex ugnanduin [ excogitaliit : Rates duas fer-l
BVN reis rolltis munitas tignis iunxit , 86 uper vttamq; , tutrim erexit fublimior quam 'ff'fgr
ellent ad pontem.Inde dromonibus fruges impofuit , atmauit 5 fortillimo milite:
a. reliquam multitudinem pet ripam naues trahere , 86 ad pugnltare prcepit , ipfe "
Tu
in vna ex dromonibus aderat. Gothi le nulquam ollentarunt , donec ad catenam
perueniretut.lbi le opponunt tranfeuntibus:fed yineuntur. Itaque catena fullolli

m'
E...Y
'.' tut.Gothi le ad fuos recipiunt.Qum ad pontem peruenitur, Gothi fortillime di
micant ex tutribus 86 pontis fubli s. Ibi Bellifarius de fublimiori lua tutti , vas pi
ceum incendit , proiecitq; in turrim Gothorum : qua: ipfam cum Gothis ineendit
non minus dueentis. Iam prope etat vt vitores Gratci pontem rumperent. Reli
querat autem Bellilarius ad vrbem Portuenlem , in dextta fluminis , vxorem cum
l
fupelle'tile varia:86 prsefecit coh'orti Ifaacem,quem tueretur. Ad primum autem
incendiiun turris nuncius volitabat in portum,BellifatiJl prolpera nuncians. Tum
rp

30 pratfehis Ifaac,volens 86 ipfe cumularegaudia vitoriae,cum militibus amne traf

rnille , Gothos lacellebat. Et primo qui em mpetu fugatos extetruit. In le autem
verli,Ifaac prazfeitum cum multis ceperunt,nonnullis ante clis. Huius infliei
tatis ncius venerat Bellilario, antequam pontem expugnaret. Veritulq; ne in pe- )
riculo vxor eum omni fupelleile ellet , omillis ad pontem rebus aduolabat. Vbi
vidit falua elle omnia in Portuenli oppido , competir 86 vioriam pulchr de ma mam.
nibus exortam,86 callo le timore territum.
IN T n A Romae intolerabilis fameszequi, muli,alini confumpti: ad canes 86 CAp, I1,
ce..
mures ventum etat. Fecerat hanc pertinaeiam 86 proxima Bellilarij (led frullrata)
e..
expeiatio, 86 irati regis in Romanos indignatio. Multi farne intra domellicos pa
40 rietes interietunt: alij herbas,86 herbarum radices, etiam beliiisintatas,delideta
ueteQituor etant ad porta Afinariam Ifauti milites, qui proditionis conlili ini
etunt:demilli per funem Totilam adierunr, ollendentes capiendx vrbis via. Mit
tit cum illis e luis,qui conliderent: quibus videntibus, Ifauri per linem realeende
runt.Totilas atrnatum exercitum ad le iubet conuenire,pt:emittit qui ex condicio
per funem afcendant. Illi protinus vt confcenderant, ad portas demilli , fecutibus
aperiunt, exercitum Totilaeintromittentes. Continuit autem , quum ellet ingrell mmap@
liis , exercitum in ordine ad portas , donec dilueeleeret. Romain elle captain , ru- .
mot vrbem pcruolitatzfda 86 milera vbique fuga per diuerfillimas portas. Alij in ;
templaconfugiuntzalij domibus occluduntur , morituti in penatibus. Sieuit vbiq; ~
j o gladius: lletnuntur obui) line dilerimine tatis, lexus, conditionis. ALaterano
per vrbem rex ibat verfus S. Petrum : ad lateta eius llillantes fanguine gladij. Ad
Vaticanum occurtit Pelagius,laeris induttts,Euangelia Chrilli baiulans, 86 genu
bus nixus mifeticordiam implorabat. Num tandem , inquit rex , Pelagi venis lup
plicatum? Ille refert, @Lando fupetna maiellas te mihi populoque dominum im
poluit, lupplicatepro hocgtcge populinon erubelco. Parce, milerere. Motus rex
 '2.88 A LB E Ra K R A N T~Z~~-II
iullt gladios recondi,neminem ex hoc iugulari,matronas fore intaas. Ptxdare
rum miliri petmilit,eorpora libera elle mandauit.Non etat Gothis leue Totila: re
gis edic'tum : fciebant feueritatem eius in difciplina militari. Iraq; interditis abiti
? "- nuete, folis vli permillislnde conuerfus ad fuos,Videte,inquit,rer lluxam condi
tionem humanarum,cernite fortuna: murationes. Paucis ante nos annis, duccnta
Gothorum millia feptem millibus expugnauit 86 vicit Bellifatius. Ego non totis
quatuor millibus,viginti Gteorum millia fuperaui:86 iam vrbem Romam,orbis
quondam dominam, fub pedibus tenemus. Proinde non fuperbidum nobis , fed
Deum ptz oculis habcntes,fortun;e mutationes extimefeamus. _
C A P. 13. I N D vocatis Romanis,grauitetillos coargruit,qud bonorum ab Gothis im Ib
R memores (quum Theodorieus Odoacrcm tytann illis abflulillet, tributis liberos
omni honore allecillet) nulla ab Gothis affeti iniuria , tarn facile ad Grculos ,
"fr" /1 uibus nulla vnquam bona haberent , defecillent : qui nullis rebus nili cmgcndis
1111111$ lludetcnr,ciuitatcs fub Gothis liberas,tributis oneratt, vcigalibus pre
merent.Merit illos luille luiturofq; pnas tam inhumana: ingratitudinis. Itanc
vlla ( bona Romanos dirnilt. Accufabatur illa tpellatc Rulticiana, nobilis mu
1ier,vxor quonda Boetij, qud liatuas Theodotici fubuertillet. Totilas vbi audiuit
111110 dolore ( occifos patrem 86 matir innocentes viros) pereita id percgille f
mina,abfoluit.Indelegatos ad Imperatorem millt,Pelagi,dc quo fupt,86Theo
dotum Romanum ciuem. Eos maximis faerametitis obligauit lidelitct mandata 2.0
mil.- 4.1 peragete,86 ad fc properanter redirc.Su1nma mandarot hc fuit.Si velit Impera
tor Gothos habere amicos, feederatos , ad omnes expeditiones bellieas fidele ma
' gnumq; prompr laturos auxili , tum fe Romam eonletuarc 86 amplificare para
tum.Sin aliud lbi clilium fcdear,Romam euellrigio euertendam. Neq;' enim oe
eupato bellis cam feruare lit facile , neq; holla permillur ea frui incolumi. Naui
runt Oratores,86 Imperatot conueniunr, addentes preces cum lachrymis, nil
mifcreretur ille vrbis Rome,a& deillazfcite le Gothi regis fetieritatem.5emcl ex
tinl'am Romam,fec ttahete clarum ibi ortum nomen Impetijllle nihil aliud re
fpondit,Elle in Italia Bellifarizillius arbitrio tern fore petmilfam. Manebat in pot
tu Bellifarius febre laborans. Ioannes atin Lucanis ea agebat, vt 86 Gothus arma 39
illue mitteret, qua: conatibus illius relillerent. Er ramen Romani legati , cum hoe
quod acceperant refponfo abite nolentes,obuios prehenfabanr, qui apudImpera
torem pollent aliquid,vt miferieordiam pto Impetij matte impetratent.
CAP I4- D v s pen iam etat annos ibi papa Vigilius , caufam diccns aduerfus Impera
tricem, de reflituendo Anthemio ad fuam fedcm: quod pollicitus cller ante ponti
leatumz86 ille fe tueretur,non polle ledentem in Petri cathedra,aliud qum quod
11111711 fit fentire.De malis promillls fe fatis pnitetc. Et qu Imperator huic cau- '
f adhiberet Pelagium, li papam fleeierct:ille,qu fpius ad confpeum Impera
toris venitet,non recufauitmoluit ramen feelus fuadere pontilici. At quicquid bo
nus Pclagius cum 1110 conforte ad Heetendum tigotem lmperatoris , ad eommife 4o
rationem vrbis Roma: intendetant, vanus crat conatus. Nihil ptolicientes , triftcs
redierunt. Audicns autem tex Totilas Impqratoris refponfa , dubius quid faceret
hazrebat. 1 ramen negati libi confpiciens quat quillm pofcere videbatur, cli
\ liurn fumplit euettendae vrbis. Auxitindignation, qud Ioannes in Lucanis treu
gas violallet.Igiturinli1rgs erudelirare mitabili,moenia pto tertia parte folo equa
;- 1111. Capitolium inccnditzcirca fotum,86 Suburtam,86 viam Sacram omnia clla
i grauit.Fumabat Quitinalis mons,Auenrinus Hammam incdi;l euomebat , fragor
l. am ruentium domorum vbiq; audiebatur. Inter hec incendia multitudo vtbana cum
"" ' coniugibus 861ibetis,fedibus patriis educebantur, ne deplorandi quidcm mifetias
fuas libertatem habens.Torilas populum ae tutbam pet oppida Campanize dilpet 50
lit , fenatorcs ver 86 patricios obfidum loca circa fe tetinuit. Roma poft hace cum
toto exercitu cgtellus,eani defolatam penitus ac vaeuam reliquit,vt neq; vir quif
quam neq; fmina remanetet.IndeTotilas exercitus partem contra pottum col
locauit,in loco qui dicirur Algidoneme Bcllifari; milites quiequam moliri per eius
abfentia valeran Iple cum teliquis copiis aduerfus Ioann in Calabros profcius
ell;
 ri. 111i 289
.1$ ver limul acTorilam aduerfus levenire cognouit,non prius conllitir
quam Hydruntum fe recepit,quod vltimum Calabriaz oppidum. Itaque vbi ad
cas partes Totilas peruenit ,-paruo momento Calabros , Lucanos, Brutios, praeter
Hydruntos recepit. Interea quum vbiq; Gothis omnia profpetarentur,Spoleturri `
ab illis defecit.Cuftodiebatut atx fola: nam mnia Totilas euerterat. Arx ver fa- 7,'
6ta etat ex amphitheatro,quod antiquitus in ea vrbc fuerat. _ Autor ver deffio- gz-_
nis fuit Martianus quidam Corilantnopoliranus , qui quum inter cirliodes , "
inira cum v r i i. militibus Coniuratione , prfctum praslidij interfecit , arcemq;
Bellifario duci fuo tradidit. Tarenrum inde oppidum Calabri, non rorum ramen,
IO fed pattern eius comminuentes,rcparauere. IndeTotilas omnibus in ea region-e
Italia: oppidis prlidio lirmaris,in recuperandam Raucniiam cpitrefpicere.
~ R M A Gallorum Senonenlium memoriam, nunquam deferta, nuncab A P I$~
Gothis euetla manlit line habitatore.Sed Bellifarius febre liberatus,conlili quam
occult cpit de ea reparanda. Paucofq; confcios habens, quum portum modico .
(fed quod fatis videbatur) prlidio lirmaifet,Romam mitabili celeritate reparauit : l"f"" "
conuulfa mnia 86 oppleta follata,militum diligentia ac promptilfima vtens ope- '
ra, intra vicefim feptimum diem, plus in ea munienda petegit,quam polfet quif
quam lufpicari. Portas tantm nullis repagulis lirmauit,qud fabri deelfenrffoti
las quum cpcrillct,omillis rebus omnibus Cum Rauenna,aduolauir,nouam mo
z litionem irnpediturus. Aduenett iam ant cities depropinquis oppidis, ad patria:
rcparationein alacres. Gothi primo latim mpetu capere Vrbem prfumentes,
quum Cernerent opinione fua munitiorern,ad pugnam accinguntur.Nec fegniter
Bellifatij milites relilfunt,conglobati ad portas,86 per mnia dilpoliti. Repellunr
lfaspe Gothos: aliquando ipli re'pulli tetro cedunt. Et pugnam in noerem protrahe
bant : peruigiles excubias egere : vtcunq; poterant, portas obturauere. Polfera die _
innouara ad omnes portas pugnmpernaciter continuata diu.ConCurretant a
liquando magnis viribuszlignifet Totilasl prolfernitur. Ibi ver contentio durilli- Dimmi(
ma pro ligno,quum fuum Gothi vendicarent 86 Romani decus fuum cogitantes, Ziff?"
nouo ardore ad capiend infrarent. Sed Gorhi defendernnt. Totilas Tybur,quod
50 renebat,rcdit. At Romani,ne per Anienem incurfarct,pontes prasfcideruntEt ha
bet ripas amnis ille prxrupt altas, 86 vado elfinttanfibilis : Ivt dillicile liierit a Ty
bure Romam incurfare. Ad Perufiam deindea Gothis diu laboratum , frulfra
oblidendoloannes Compertum habens Bellifarium Roma: elfe,grariam irrite vo
lens, fenatores, quos fubmilitum Cullodia Gothus per Ciuitares diliribuerat,tedu
cere ex oppidis,quorum nulla per Campaniam etant mnia,contendebat.Et hoc
profpiciens Totilas,manum illuc validam equitum ite iullit. Sed collatis viribus, a _ _
Ioanne viii celletunt : iraq; repetros ibi fenarores Romam mifit,prrer Clemen- :I
u'num 86 Orelltem,quorum alter Imperatoris itam veritus, alter equos Caufarus li- . '
bi non elfe, reliiterunt. Maior ramen fenarus pars in vrbc Portuenli etat. lbi rece
4o pta,quum Gothus vrbcm incendill`er,fminas plutes fenatorij ordinis Ioannes
remifit.Totilas hc audiens, relifa ad obldionem Perulij parte exercitus, ipfe
expeditis magno itinere per Piccntes in Campaniam contendit in Calabros, lum
prutus de Ioannevinditlam.l Conuenerant fub nofem: 86collatis viribus non
multi Ceciderunt: fed Ioannes cum fuis fatigat'us cllt,86 dilfiparos milites in I-Iydri
tum collegit. Splendidum etat hoc regis fatum, pro celeritate magnorum itine
rum,quae _ipfe eques armatus cum militibus Confeetar. _ _ _ _ _
lI M P is R A R literis quam frequentibus Bellifarij pulfatus,nouas copias milit A - 16'
pedirum,fcribens Bellifario vt illas in Calabria expearet. E nauigans dux , Co
noni legato vrbcm Romam Cmifit. Is auar annonam vendens,86 preeium quo
f tidie augens,fuo intentus 1ucro,a militibus occiditur.Bellifarius copias receptas ex- @mi Pi
_ . ~ . . . '
@tu- parsinciditin
' ' ' ' flares/i
ponens,equitcs prmilitinlocum pabulopromptum. Go-
thorum obuiam manum, quam mifit rex ad Rullianum occupdum, quod Ioan- mgm 14;
nes tenebat. Commilfo pratlio Im peratotij fuperant. ( quum rex Gothus ac- df ?! 4'
ciperet , didicilletq; indifciplinata m Gratcorum iiationem , iiiperueniens omnes mr.'
pene Czeidit: folus alter ex praferis Cumduobus cquitibus elabitur. Bellifarius -'

 :.96 ALBER.KRNTZII
cepto nuncio de arnilfo equitatu , mare iterum cum pedi'tibus tentauit : 86 vi tem
elatis ada'us , Crotone Italia: in Mellanam Sicilia difpellitnr. Rullianum in-l
tctea Gothis oblidetut. milites,nil intra certum tempus adiuuarentur, dc
ditionem facere. Interea Bellilrius Hydruntum cum clafle redijt : l`uperuenetc
noua fupplementa. Iam autus copijs , obfcllis Ferre liaruit : adnauigat Ruf-f
lianumGothi per littora difpoliti,aciem oltcndercxertiti Grazci retro abeuneDe-
ccrnunt in concilio,equitatum ite in Picenres,ibiq; lacellere Gotlios,quTotilam'
ab oblidionc auocent. Ille millis equitibus,occurrit tumultuantibus,in oblidione
erdurans.Et quum omnia obfelIis defuillenr,pa&i deditionem,quando nul
lum oftcndebatut auxilium. Rex pacifcentibus refpondit , vnius perfidi inter cos 1
-pna contenrus,cteros in militiam fuam,li vellent,confcriberet,alioqui abituros
#'97de cmu lingulis veltimentis. Ita Rulianum dedirut. Prfeum militum, qud eius
" dtd" iullii in diem prxlinitum deditio non lieteniullit occidi. Remanlit cum magna'
floreali
- pars militum : casteri relitis equis 86 armis , Ctotonem vicinam vrbem petierunt.~
ff; in rerum quum ellet Bellifarius Rom,iam pertfum eltilli diutius bel
lum ger-cre: prmilla Anthemia vxore, apud Imperatricem agcrc ptccpit vt re- '
uocaretur. 1 Im peratricem quidem faro funam repetir : apud Imperatotem fa _ _._-_J
cil impetrauit,qud belli Parthici metus rccrudefcebat.Et abicns Bellil'ariusdlo-l
m Diogenem,vitum prudentem 86 fortem , legatumreliquit , cum tribus milli
bus militum.Eo abeunte,Gothi Peruliam,diu oblelfam, armis cepere. 2.
CA!.17. 1 L A s prolpcratis vndique rebus,quum abltelllfe Bellifatiumintelli~
getet,vrbem Romain tertia cinxit oblidione. Iam autem in cam formam repara
ta ciuitate,vt quoniam forte inetat prazdium, nulla (pes capiendx vrbis foret Go
this, nili fame. Nam Hnirima oppida in Gorhorum etant potcllate : 86 expugnata _

_
Portuenli vrbe, nihil mari importati linebant. Brant Conllantinopoli ciues Ro _

mani , 86 ad lios milTus infuper Godingus vir {enatorius , qui agebant vt Impera
tor Bellifarium Italia: procuranda: remitreret , alioqui aum elle de vrbe. Ille libi
res Italicas cura: refpondit fore. Sed alijs interuenicntibus res antiquatur. @um
iterum atqueitcrum vrgerent, Liberium quendam ex nobilitate Romana, pro
nunciauir ducem Italici belli, 86 apparatibus comparandis cpit indulgere: (ed ex 3
alijs intermittitur. Iraq; Roma laboraflet fame, ni prouidentia legati rebus con
- fuluilfct. Is omnia pridcm loca intra vrbem vacantia frugibus conleuit , in hortis,
-_ _- ._-
1:5: in diuetticulis , in campo Martio. res inopiam fullentabat. Et etat vrbs eo
n. modo in longum (ufrincnda , fi non proditio interuenillet. Nam milites ad pot
tam Capenam, quelli qud nullis diu Ptipcndijs pratmiarentut, ad Totilam ibant,~
ptzmium magnum tradir potra: : etat S. Pauli. Rex vbi audiuit,collau
' datos bene ( iubet. Interea tubicincs per lembis impolitos , per A
nienem iubet introire vrbem , 86 quam maximo poflent fttcpitutubis clangete:
ille interim ad portam [rabat parato exercitu. Clangebant tubac, 86 vrbis velut ca
pta: lignum prbuere. Dum trepidant alij concurrentes ad clangorem, prodito- 4o
Rem/PU? res vrbem relerant,exercitum linunt ingredi. Ira nunc fecundo ab Totila vrbs ca
:fajlff pitut. Ptfelzus cum militibus diuetla porta dilabentes, fuga libi confulunt ad
fum Centumcellas: nam ea in fide Imperatoris fuit. Gothus profpiciens, inlidias `
e collocauit , quas inciderunt prodcuntes: 86 alijs aut captis aut clis, Diogenes
ipfe elabitur. '
P. 18. P A v L v s equitum prfeftus Sicilia,vit fortillimus, ea noemultisinlo
' cis , przelia multa perfecit. Ad extremum, cum quadringentis cquitibus pontcm
86 molem Adriani apprendit , grauiter aliiciens pro(pinquantes Gothos. Totilas
afpicicns , Sinite , inquit, lios line fanguine 86 impen io meomm euocandos, non
habentes vnius dici efcam. Igiturdiem illum line cibo agentes, inter [e quid fa-
I, ciant deliberant. Deditio turpitudinem habere videbatur: 86 incettum , li
1,' am, permitteretur, qua fide impletetut rege truculenro. Etant quibus equi in ci
ggz? bum malandividerentur,horrebant inluetum cibum. Fug nulla . Igitur
, Paulus in medio fuorum concionatur,vir fortis ad fortes. @ocunque nos vcr~
fw tamus commilirones , extrema nos circumliant. Nam fugz nulla facultas , cir
cumfu
n
 --I.hn-

SVECIJB LIRIIII. l2.9i

cumfuiis hoiiurncopijs,acnos ir'n'pigr'eobieiuanribus. Dcditio autem, fupratut
irudincm vilitatcmq; conilij, ctuciarus iniper 86 cxcatniiicationes potrendit.
atbarotum enim uitia fi'mpli'ci mortis genere contenta elle non foler. Durare
ver in oblidione, ac cibo equot'u'm pafci, eorum eilet ui auxilia fibi vtura 'expe
arenr. Nobis autem carentibus ea fpe,n'ulla ratio [nadere hanc tolerantiporeft,
niii viliiiima detreratio mortis:ceu pueri fotmidoloii,dolore clici malunt quam
ferro fecari.Ego ver dedi h'olltibus,86 tabeleereinedia,eotum puto,qui cot 86 fan
' cm nonhabent. At nobis lltenuis, 86 praeliotum non infuetis, gloriofa mors
compleenda . Sic enim motiamur,vt fanguinchoitium madcntesmon inulti
1 821115110 ridcar 1101115 110105 interitus,i`cd ileatzncc iugulum prehea
mugiediugulum fuum ferro noiltro perfringamuslbid enim paucorum annot
acceilio nobis prodeiler, quum etii nunc fetuati , paul pil iimus obiruti Gloria
extendete vitam hominibus poreilr, natura non poretit. Ire igitur mecum ad glo
riofam mortem, quam ciucs iimul 8611005 admirabtur. 15 815115 11111 equi
tes,motti fefe deuouert. Qiocirca complcxi inuicem 86 ofculati, cetriilimo mo
riendi ptopoiito ad dimicandum fc patant.Erar ver conilium,in proximam Go
rhor ilarionem irructe,fa&aq; permagna hoilium cdc,pugndo interite. Qls 71111. i
quum videret Totilas ad extrem cafum parati,vcrirus,ne homin defperatorum fifi ]:
conatus,maiorem quam pro numero Gothis cladem adferret:caducearote ad cos 37: .
l@ miifo optioncm permiiit,an teccptis armis 86 equis militare vellentTotilmutillis [
omillis,ire u vellent.Statim omnes militare regi petoptatunt,pt:rter Paul pta:a "Pw"
fcum,86~l utum quendam,qui qud vxores haberenr 86 libcros, irc Conltanti
nopolim elcgcrunr : quos tex viatico 86 cteris rebus adiutos ire permiiit. Roma
nos autem qui ad rempla confugerant,libctos elle iuilit. In vrbem Roma non am
plius dciazuijt : fed quanto ante Prudio deilruxit , tantonuncimpeniius cunetain-~
-ilautare connititundiiicia pridem incenfa tenouauit,a Bellifatio fetniplcna con
fummauit,ludos cqueilres, ac caetera magniiiccnri opera, uae Horenribus rebus
cclebrabtut,tcirituir, qu cues fparii maiori in pattiam de idcrio redircnr. :
morum in tege ac animi mutarionem, alij voto, quod fanis creditur apoilolis e
30 miiiile,prodirc volunrralij ad commodiratem getendi belli referunt.Nonnulli ve
recu ndia ada'um ferunt , qud quum nuper Ftancomm regis liliam depofcerct
coniugem, tefponfum illi aiunt, non credi illum regem elle ltali , qui capur eius'
fubucrtiilet. Sed veto iimilius (quod fcribit bearus Gregorius) po primam vr
bis captiuiratem, adijlle regem S. Bcnedium,qui in Apollinis pridem templo,in
'Bauto cailcllo tum demorabatur.Voluit rex experimenta fumerc fanitatisdi Be
ncdius incomperta noil`ct.Vnum ex fatcllitibus regio indurum apparatu , ipfc in
uitba fecutus . 011081&115 obuiam prodibat regi fupetbo in anteriota: ceilerat
turba deuia iimularo regi,quum prodirct Bcncdilus : ilabat folus in confpclu S.
Y partis. Ille hominem iuilit in turbam concedere,86 oculis deiignarum Torilam 0- _l I
4 uocabat.liortarur vtiuilinianum feeturfanimoniam veneretur. Prdicir ire- i
rum ab eo Romam capiendam, 86 Siciliam eius poteilatis futuram, 86 nono anno 1,111.
regni occidendum. thditum elhquum pats ab 00 denunciatorum eilet impleta,
linem vit denunciatum tcrtuiile regem, vr manfuefccret. _
i R o M A irerumin poteilatem Gothorum faeta, iam meliori fpe agebat, qud CA m9.
rex mutatis moribus , iam habitatet quail pater cum iilijs. Igitur in Siciliam re- '1;
fpexit , inque earn fubmirtendam armati 86 fabricati clallem iuilt , longas na'ucs
011111 onerarijs. Prius ramen Ccnrumcellas,vicinam Romae vrbem , adhuc lolam .s/ff C' S
Imperatori in ca regione patentcm, fubijcere conatur :' inque cam ducit paratum
exercitum. Defendit cam Diogenes , nuper Roma elapfus , (quumv'tbs ,capcrc
1 0 1111. Totilas oppugnarurus , alloquitur prfctum ,vrbem de at, aut ad pugnam
ptodeat. Illercipondit, pugnare libi in animo non elle: vrbem dedete,antequ'am
Im ctatori iniinuct , li ille cam tuearur, indecotum flbi fore. Si patiatur, permit

ratque tempus vr iniinuetur ,86 ad terminum conil-.irutum nihil liar , tum fc dedi
tutum. In 11:00 parla dantur vtrinque obiides , vr nihil tatnen rex tempore medio
in oppidum moliaturlnde claile iam expedita,in Siciliam rransfcrarc conrendir s
J
 A:92. . ALBERKRNTZII
86 in ipl'o itinere(qud exercitusper terram ibat) Rhegium in linibus Itali: :
.tur,Tatentum capitur. Submillis autem ad Rhegium copijs, teliquum exercitum
tranlportat in Siciliam. Interim in Italia Ariminum Gothiaccipiunt :Rhegium
quoque non diuinde a Grcis per deditionem aecipitur. In Sicilia parua quidem
ida {latirn Gothis cellerunt: apud Syracufas diu ledcndum fuit. Interea lena
.tores qui Conllantinopoli filete , quotidie Imperatoris autes pulfabant,vt liberan
: [ intenderet : nec audiebantur , donec vno die ex multis vrbibus ltalix ad
-uerla nunciarentur , qtld capturn Ariminum,Tarentum,Rhegium, Sicilia quo~
53:71:"n: que pcruala a Gothis. um motus Imperator, Germanum fratruelcm fuum Itali
impar..- bello aduerfus Gothos ducem deelatauit. Magno apparatu ille in Italiam duce ie
""" te parabat, vir magna: apud cunlos autoritaris, 86 rei bellic dux non impetitus,
mr' _ genti ptterea Gothorum venerabilis , qui Mathaluintam Vitigis regis reliam,
54 Theodorici neptem , coniugem haberet poli Vitigem. Et quum expedito exerci
tu iam teneret Illyricum , iullu Imperatoris fublillere cpit , qud gens Sclauino
rum ( hi lunt) dudum ad Danubium habitantes , iam tranlito amne Ma
cedoniam Thraciam ' ue inuaderent. Subliitit ille iullils : 86 exercitus fui terrore,
(quamuis in illos non duccretWVandali latins _non excurrerunt.Qix mota Gothis
per Italiam 86 Siciliam tem us dabat , qua: cceperant petagendi. Exibant interea
Adies , quos libi Diogenes a tradendum oppidum Centumcellas praellituillet : 86
iam tradere monitus,refpondit rem elle non fui iuris, elle ducem Italicum in itine 2.0
rc,cuius arbitrio res gerenda.Vna etat ea expeiatio totius Italiat: in eum refpexerc
omnes. Sed dum illein Illyricis moratur, morbo correptus, tantam Omnium de le
expeationcm ftulitatur. Mox faetus de eius morte Imperator cettior,lilios (quos
fecum duxit puberes) iullit patrisloco exercitus curam fuleipere, qud per illos
non minus quam per patrem , fperabat gcntcm Gothorum libi conciliare : acce
dente procuratione Ioannis Vitaliani,iam per Italiam multis clare rebus gellis no
ti ducis. Is cum adoleleentibus exercitum Salonas perduxit, inde alpitante vere
mex Rauennam traieurus. '
CA P- 20- 1 tempora tuenda: Sicilia: iam cum bonis copjs Liberium militlm`
perator. Ille Gothis impedirenon valentibus, per portum Syraculas intrauit. At 30'
veritus ne locijs ad comeatus caritatem lua multitudo accederet , breui inde fol
uens Panormum peruenit , ibique lubllitit. Interea Imperatormutato propoto,
Naro; m- Natfetem cunuchum fuum, ducem Italici belli declarar , Ioanni fcribens, ne Salo
nis loluat, led aduentum Natletis pratllolctur. Etat Narfes vir ptxeipuus autorita
. te,a pud Imperatorem primus, pecuniarum receptor 86 dilpcnlator, cuius conlilio
plura ab Imperatore gererentur, apud Deum religione fulgens, qui orationibus 86
vigilijs plura quam armis casteri conlicerent, apud exteros reges nominatus,omni
virtute pracditus , armorum lcius. His artibus pollens, omnem bello neeellarium
apparatum inliruens , terrellri itinere per Thraciam contendit , Philippopoli lub
lillens , qud Hunni duobus agminibus cam prouinciam inuafillent. @am ri
mm potuit inde mouens , Salonas contendit. Iam Totilas cognito apparatu o
llium in Italiam,ex Sicila redierat : quam quatuor ex fuis ducibus commendabat,
iple de Italia curaturuslt vt potentiam fuam Grcis ollentaret,clallem fuam iullit
per Grcceiam nauigare, omnia rapinis 86 caedibusincendijlq, foedare. Igiturmulti
intercepti nauigantes , mate omneinfellum habuere. Totilas Aneonam obledit,
tetra mariq; oppugnans. Valcrianus Rauenn prfeelus , quu'm viribus fuis dilli
derct, Ioanni rem pcrliteras aperit. Ille etli prazceptum Imperatoris haberet,Salo
nas ante Narfetis aduentum non deferere : ramen in tanto fociorum periculo ni
hil cunelandum ratus , naues petarmat,Valeriano cum lua clalle prolicilecnti lit
_ obuius. Colloquium inter duces e eontendit,vt iunftis viribus feranturin ho
llem , focijs oblcllis fuppetias fauri. Adnauigant animis erctis : Gothi quoque
, multitudine nauium fu perantes,obuiam prolicifcuntur. Fit nauale prlium,ma
gnis vtrinque viribus 86 animis initum : aeerrima diu pugna fuit. Sed Grzci ex e
9;,^,_f,i, tientiores inatitimarum rerum , Gothos infuetos tali pugna vicefunt. Mcrfz ali
. quot naues cum militibus perierunt : capta: aliar,decem lola: liJg ineuntesti ad
littus
 "`stc111.115.1111. 29;
littus venerant milites,ne hoftis poriretur,naues incdcrunr,terr`eftri itinere
petentes. In quibus tanta fuit trepidatio,vt foluta obfidione , mox illa pro defertis _.-L.

abuere. Vitores portum ingrefIi focijs gratulati funt, 86 illi viciffun :

oppugnaturi defcendunt. Vbi vacuata cernunt , comeatus in vrbem miliare.> r

initium : Gorhotum, fic effregit animos,fic ereitit Grcorum fidu ;

ciam,vt hoc tempore magna fuerit inclinatio rerum Gothicarum.Redibat Va
lerianus Raunam,86 Ioannes Salonas. Totilas pattern copiarum ex Sicilia deuo-"
cauit. Iraq; Artanades quiniani dux,qui Liberio fuecefferat, multis locis in Sicilia
fuperior fuit. Nec mult Crotoniatas,longa Gothor feros obfidione, Grae
l` corum clafIis fuperueniens eripuit,Gothis partim Tarentum, partim in proximos' Gru-i in Si
cilia Garbo:
montes fugenribus. Hace fecunda Grcorum viroria Gothis tem minuebat. Et Warrant.
iam prfetus Tatenti 86 Achentfi,Gothi,cernentes inelinationem rerum,diH-I
fi rebus Gothicis,cum oppidis ad Imperatorem tranfierunt. @um hate efler con
ditio rerum per Italiam , Narfes per brumam copijs congregatis , fe ad iter compa
rauit. Habebat ver tantum folus exercitum,quantum vix omnes fmul duces per
-
belli huius tpora.Pecunijs enim abundans,86 ipfc in elargiendo munifcus,multa
vndiq; arma ex Thracia,ex Graecia 86 aliunde ctraxit. Nam 86 Longobardorum Mulurnnl"
gentili au- ~
duodecim millia pugnaciflimorum hominum fertuthabuifie. Eos Albuinus rex .vi/1i: rum
illi concefiit, qui in Pannonijs tum confederat: quod in Dania monfrraui Nar/efe.
I. o mus. Et eruli 86 Hunni,gens natiuo(vtvidebatur)odio Gorhos infetatauxilijs mi " f'
Narfetem intolerabilem fecere.Perfac quoq; cum non contemnenda fuorum ma
nu Narfeti aderanr,rebus Orientis plurimum claro. Er Gepidarum manus tanto
deeffe exercitui non pafIa . Sed 86 Ioannes cognomento Fagon,Gra:corum 86
Thracum validam manum egir. Et Ioannes Vitalianus,filiorum Germani dux,iu
ftum exercitum Rauennam tranfpottauit. Mouens ergo Salonis cum tantis copijs
Narfes per Dalmatiam atq; Liburniam , petuenit Aquileiam. Inde duo illi etant
itinera ad Rauennam : alterum breuius permaririma , fed ibi paludes 86 ftagna,l
86 fluuiorum difficultatem plurimam habebant. Altetum mediterraneum,
ex Verona per Huuiorurri vadazvbi pauci multorum tranfitum facil tenerent. Sic
30 enim tipx , fic aqu in altum defccndunt, vt difficile tranfeantur. Eas fciens difi.
cultatcsTotilas,Teiam ex ducibus prxfrantiflirnum mifir,qui ad Veronam copias
hoes Athefi prohiberctzfm minus,pon fequcretur,terga laceerns.Narfes duo
decim millia equitum Longobardorum per mediterranea mift ,vt diffi
neret,quoad ipfe cum copijs tranfirct martima. Longobardi gens non
Ionginquam ab Gothis originem haberet , nullo repugnante Athefim 86 deinde
Padum tranfeuntes,ad Brixelli oppidi mnia peruenere.Parebat hoc femper Ra
uennatibus.Teias paucirati fuor diffifus,hofte long numerofori conHigere non
audebat.Narfes autem adiutus nauigio Venetotum,fofIas ac paludes,latus ac oftia
Huminum tranfibat,Rauennam ingreffuslbi relito per dies nouem exercitu,Ro
4o mam contendit.Ari1nirii prfeus ex Gothis,trf1rum impedire fategit: fed com rimini
miro prazlio occiditur , trepidi milites in vrbem tefugiunt: allatum caput hofris )refe [fue
Gor/7m
Narfeti. Gauifus ille bono aufpicio, qud primo fratim prlio dux hoitium ce .
cidiflet. Et quanquam facil Ariminum cepifletmoluit ramen tantas copias vnius
oppidi obfidione teneri: fed alacris iter ( eontinuans proficifcitur. Longobarl
di, qui iam ad Brixelli mnia confederant, mulram ex vicinis agris pracdam fece
runeTotilas autem furens indignatione , in nouam gentem educere parat, raptim
vocatis Tranfpadanis : tantumq; fidebat feftinansnt Teiam fortiflimum ducem
expetaret. Longobardi equitatu, peditatu Gothi praualuere. Sed quod ple-~
rifq; accidit ad extrema ducibus,nunquam diligtiusftruxifle aciem,nec vnquam
fo perfpicacius cunta luftraffe, quid ageret hoftis, quid fbx-vites poernt , nunquam
circumfpeius fortiufq; pugnaer. Sed tum fortuna fuit,vtcadetet fub Longobar TotiLu cum'
L'goardil
dorum effeta gente: quam Albuinus tex exetdtuum docuit ad prarlia paratam, fugnf: FA*
quoridie educens ad gentes Danubij accolas.OccifoTotila,qui fuperfuerc Go dit.
this,Papiam ingrefli,tum primum ex fuga fubftitetelongobardi maximis a Nar
fete muneribus honorati,ad propria remittuntur. . ~ .
.
 2.94 ALBEK'KRNTZII
CA r. zz.. T r A rex in locum demortui Totilx fuis creatur. Is cernens molem belli
Tri im" Narfete maximam,vicinz gentis duces bello fbi fciosafciuit , Burgundionuin,
Francorum , ac Ligufinorum duces, quos in regionibus illisTheobaldus Meten
www rex reliquicht. Itaq; Apenninum tranfeuntes duces, ipfi cum maximis plJS
ad Clafiidium confederunt,(quod ef`t agri Papienfis oppidum, Pado vicinum) vn
de poterant commeatus facile ad illos comportari. Teias autem thelaurus Totila:
Papia: reconditos (ufeipiens ,vites in prifinam Gothorumtpotentiam reparatur.
Narfes autem tranfens Romarn,vrbes 86 oppida,qua: in me io fuere plurima,aut
deditione aut armis cepit : reliquas copias ad obfdionem remifit. @im autem
veniflet Romam , 86 earn claufam reperiflet, (qud earn forti Gothorum prxlidio l Q
teneri perfenft)obfidendam curauit.Ibi trife nuncium aecepit,de f'ocietate quam
inijllet Teias cum Burgundionibus 86 Francis , vnde maiora libi quam putauerat,
belli pondera imminerent. Sed recreabat Sifualdi Brentorum regis oblata paio.
Is erat ex reliquijs Odoacris Rugiorum regis: cuius populumTheodoricus :
eonfrdere inter Alpes 86 Apenninum in Taurinis , refge illis prxfeio , quem gene
".*ff i fbi fecitc filium defiinauir. Paionis ea forma uit,vt ; |1, rcx
. afcribi fineretur , in amicitia Romani im erij {emper permanfurus. Et quoniam
Narfes mult maioribus copijs quam ad uxerat , ad obfidionem vrbis opus habe
bat, Ioannem Fagonem cum Grcis eThracibus fuis redire : per itinera qui
bus venerant, ad obfidendum Ariminum. Alia etiam agmina Spoletum mifir,vt z
Vmbria: imminerent,& fiue per paionemJue per arma,reciperent oppida. ipfe
interim Romane obfldioni intenderat.Vrbs Roma,pro fui magnitudine,necdum
aut ciuium multitudine , aut difeiorum infauratione , redierat in florem (uum :
mult viz plurima zdifcia necdum reftituta. Infiterat quidem Torilas,
fed ciuium exliaufize vires, 86 multorum voluntaria exilia, nccnon paucorum ca:
des, (uper omnia bellorum incumbens prouifio, regem vrbideditiflmum, ab im
plemento detinuerunt.
CA L13. . G o 1 quum fe viderentc numero 86 viribus impares,ad tantamvrbem ad
uerfus tam multiplicem exercit defendendam,ad molem Adriani rebus :
rijs importatis, locum cmunierunt refugio : 86 ramen vbicq; fiebat oppugnatio, 3 o
alactes aderant. Intentara vnum in loc fortiter oppugnationqquum Gotlii totis
refflterent viribus,Grzci diuerfam vrbis regionem animaduerterunt indefenfam.
MIN-r Et quum Gorhi pen omnesibi difinertur, illi allatis f`calis mnia apprehende-`
f " -" runt : inq; captain vrbem exercitum f`uum Narfes introduxit. Romani (qua folent
Itali leuitatc) viloribus plaudebant,barbatiem(vtipfi vocant)execrantes.Gothi in
(uam concefl'ere munitionem : inde ramen patione breui tranfeuntes,ad fuos re
dietunt. Przfeus Tarenti Gothus,qui(vt diximus)ad Imperatorem tranfjt,f`a&il
pnituit , quum audiret Teiam regem , 86 Burgundionum Francorumq; belli
cietatem : led obfidum ei tradito ad redeundum obfiiterat. ratione,vt illos
abdueeret,lic excogitauit : Hydrunti prfeum Grarcum orat,vt fupplemta illi 4Q
Y l aduerfus Gothos mittat. Ille nihil ftaudis profpiciens, mifitmilites quinquaginta.
if@ T* um primm accepit,in vincula coniecit, renuncians przfe&0,fi illos vellet
mju' liberosfuos illi remitteret obfdes. Ille fraudem comperiens , paucis ad cuil'odiam
domi reliis,cum maiori parte eopiarum dueit inTarentinum prfeumznec
' ille occurn't. Collatis viribus vincitut Tarentinus,f1ga prolapfus ad fuos.
CAP 24 l N Cifalpina(quam Itali vocant Galliammam nobis eli Tranfalpina)res vari
fuere. Auxilia Burgundionum Francorumq5, Brixellum 86 Tanet occupare
nati,vbi audierunt Valerianum(vnum ex Narfetis ducibus)Bononia moliere cum
copijs ingentibus, quieuere. Sifualdus audiens Narfete fdera com probata,pa~
ratum exercitum dueit in vicinos Gothorum fines.Nullus diu ibi pauor,apert vr- y o'
/4:3: bium port,nihil parati: omnia velut ad manum expofta. @a res excitauit Sif
ualdum arma mouere. Iraq; ab nihil rimentibus, omnia improuis facile funt :
wwf. lata.Teiam regem hoc audientem indignatio fubirzfmul 86 apud Ariminum obl
dio , 86 in Picentibus G raccorum motus illum turbauere. Igitur vocatis in conci
lium ducibus non mod fuis , fed 86 Burgundionume Francorurn , dubbi-rali:t.
c u. . E
 \ n

"s v c 1 n1 ; mr` 19,

Seditq; fententia,vt quemadmodum Natfes non vno loco, led diuerlis fparfas ha
betet vites, ipfe quoq; diuils prouineijs res erigeret turbatas. Socijs ducibus nego
tium dat Sifualdo occurrendi: ipfe cum fuis Gothis Italiam fumit contuendam. Et
primm quidcm Arimino fubuenire llzatuit: fed id occultillmum habuit,etiam in
quibus lectetillima communicabat , ne qu permanaret ad Valerianum. Igitur in
Etruriam ire contendit. Rifille fertur Valerianus, quum audiret qud tatum exer
eitum in retia duceretzarbitratus ibi tantas ercorum vires,vt facil illum interci
perent. Sed Teias inopinatus Bononiae appropinquauit. @i ex te tertitus, rifum
vertit in ver timoremz86 prius quam profpiceret,adfuit Arirnino.Ioannes Fagos,
l O qui oblederat, certior 1261115 de adutu regis, cellt in montes.Teias Ariminum in
grell`us,fuos confitmauitlnde cafra intra Cfenam 86Arimin pofuit ad amnem,
vtvtranq; tueretur vrbem.- Ioannes in idipfum intentus,l pollet Catfenam capere, _
tempora obfetuabat. AtTeiasillum przueniens, e duxit: oppugnauitq; inflici _ . . .t
rebus fuis clilio,ibi terens tempora,quibus in Picentes ante brumam (qua: immi
nebat) ducere potuillet. Nam eeeidit inde tam magna nix,quanta ab homin me- Nin/a fue
mora vix vifa : quai terram diu tegebat,vt equi culminibus aletentut domorum. fm"M
IN T 11 1 qui in Picentibus prxerat Gothorum rebus , omnia ferme oppida , 2.5,
pto Imperatore cepit. Teias autem magna iumentorum fuorum perdita parte, 86.v
reliqua inualida , non ante fummum zitatis in Picentes peruenit , quum hyemem
2. o totam ad Cfenam perdidillet.Natfes tam longa ab holle narus quietem,omnes
in Campania vrbes, pratter Cumas recepit:multas in Lucanis,plures in Brutijs per'
duees fuos. Ip@ interim Roma: manens, teparationi vrbis, 86 ciuium reuocationi,l
arq; vrbi implenda: torus incubuit. Narfes inter caetera prdam , mulietes aliq uot'
Gothorum nobiles, in poteliatem accepit. Inter quas etat prxcipua qudam To
tilz propinqua , quae rem miram Natleti apetuit , Totilam theurum fuumbinis
locis confiituille:Papiae(quam attTeias tulit)86 Cumis in arcem,cui etiam tune
Torilz fratet ptceerat alleruan . Narfes e mifit magnam copiarum parrem,ad
expugnandam Cumarum arcem. At dum rebus fuis Teias 111- 111 111111 arq; 1
11111115 intdetet, focij bello duces, in citeriore ab vtbe Gallia,non eodem ani- _ I
3 0 gellere. Sifualdus Eporediam vrbem eepit :Taurinum diu frulltta obfedit :ne
mo illi fe ex animo obiecit. Poll intetualla fectet inter fe collocuti Sifualdus , 86
Burgundionum duces 86 Francorum,in aperto quidem hoitilitatem prtulerunt: -.
fed reuera prouincias ad prdam inuicem funt partiti, tam eas qua: Gothis, quam Z
qux Imperatori parebant. Deinde yCumis obfellis Tcias opem ferte propetauit, /
qud thefautos ibi tetonditos non ignoratet. 1"
A D Nuceriam ex itinere oblidendam Teias diuettit. 111 111 partibus non ef- C -5:
fet,lbi tame applicare conatus 1:11. Deditam accepit antequam Natfesaduentarct.
O`u_i,multum momenti in ducum fortuna eftituens , totis cum Gothis vitib. con
Higete 112111111 : nec detrerauit Gothus.v Propinquis locis,folo amneTantilo inter
o ueniente,callra fixetunt.Per ripam leuia fagittarij ( przlia faciebant: 86 eranti'-l Dm fa/11F
pli libi inuicem duces timori , qud magnis vrerq; viribus niteretur. etat Go-r
thus fecundior,qud pontem,qui folus`erat in ilumine, in potellate haberet prl-l m.

dio munitum. At Natfes facilitare inuehendorum cmeatuum pratualebat. Nam
Teix naues,quae commeatus inueherent,partim procellis,partim hollribus
funt:vt nifl terra qua inlederat,maturas prxbuillet fruges,famelaborarer. Abfum
pris autem illis,pabulatores longe abibant : 11011111 inlldias inciderunt. @ai
res in ceilio deliberates retro ad montes abire coegit : non ramen ab amne diner--l
11. Secutus Narfes,fub ips montibus caleta lixit,cerrus Gothos dutior ibi famem
experturos.Qiumq; illa perurgeret,ll:atuunt in aciem defcendtes confligere : ex
{ id alacres Narfetis milites. Gothi figns prlats, 86 iumtls in monte tea
116115, quadrato agminc incurrentes ab alto defccndunt. Et primo quidcm mpetu
Narfetis milites loco pellunt,adiuti montis decliuitate. At Gr'ci collelis animisl
rcdeunt in prhum,aeriter decettantes.Erat plium hoe non mod fetox,led 86 in- Infi':
humanum,quum nullus 1101115 caperetur, fed omnes palIm obllates trucidauete'. {22,2 "
Teias optimi lmp.86 fortillimi vna operam fecit: in mediBancomibus (vbi
. u1)
 :.96 ALBE'R. KRANTZII
pugnans aderat) lues recreauetat. Iam Clypeum lagittis plenum mutare volebar s
uumobuetfo latere alium poneret,nouum fumpturus, allapfa fagitta latus perfo
dit.Ita 'rex cadit. Gothi ramen ordines feruauere pugnandi,iam mitius occidentes,
quali manu pacem flagitarent. Sed protraerum prlium in nolem. Luce ,
ijfdem animis rediturin prlium : Grzci gentem delete, Gothi fefe tueri annite
bantur. Aliquando Gothorum de parte pacis mentio liebar : fed Narfes 86 optima
tes dillimulauere. Is etiam dies confumptus prlio, quum Narfes,luis po
tius quam Gothis parcens,de pace audiuit.ches hz ab viore dicebantur,vt Go
thi fuas quifq; in ciuirates non redirent , priufquam in manibus ellent Impera
toris. Etant enim intra L 1 1. annos, ab inrroiru Theodorici, omnes in Italia ge- x
niti.Intetea omnes Gothi in Etruria 86 Paduana regione arma deponerentai an
" rca refumptuti quam abmagiftratibus vrbis Rom iubetentur. Ex hoc die
othorum nomen euanuit, omnibus (vt etant in ea regione nati) le gerentibus pro
ralicis. In quam rem mulrum iuuit nationis non diu Longobardorum
in Italiam ingrelfus : quem in Dania plcnius deferiplimus.
CAP. 2.7. R r t. i A A maximo ill apud Nuceriam prxlio Gothorum gente,qiuim
rex ipfe cecidiflet, 86 fuperllites Gothi leges fubillenr vitoris : Naties ad debt-lian
das reliquias, 86 ad refiduas vrbes, in quibus etat Gothorum prxlidia,recipiend.is,
duces fuos milit,qui Forum Cornelij, 86 Lucam obfederunt. Gothi focijs Fran
cis 86 Burgundionibus opem ferte fuis laborantibus : at Narfetis duces - z. 0
prucnere conGlia. Dagiffcus etat cx Grcis copiarum duot egtegius,qui
quantis potuit copijs fe obiecit hollibus ad Bononiam Concurrenribus.Nam Luca
86 for Corneli)l iam dedir Imperatori fuere. In hoc ext rciru fpcs omnis Gotho
rum. Con Curfum totis agminibus,magno ardore animotum._ Gothi freintes,
indignantelq; , aut ditionem recuperare,aut fortiter interire fratuerunt. Igiturin
Compoliris otdinibus citeumfuli hollibus piignauerunt. Opprellillentq; (,
- nili illi feruatis otdinibus difciplina: nailitariinllitilfent. Iraq; impetus incurrtium
prim lullinuerc, inde etiam repulete, 86 line otdinibus pugnantes in fugamver
tere. Carfusvnus cx ducibus exterorum,cteri Placentiam confugere. Illi emuni
placito non iam tegem,fed duccm ex Gothis creauerc . Franci cum Go- 3 o
this 86 Burgdionibus nouum duccm Veronam perduxere. Id veritus Dagilfeus,
quanr celerius potuit Pado trfmillb,in Veronam duxit.Ergo venientes Cum du
_ _ ce fuo Gothi Veronam non funt intromillime tantam molem belliin le vcrtercnr.'
13:57 Redite llzaruunt Papiam.Sed interclufis vndiq; vijs,quum vbiq; Dagilfeus adelfet,
caf/m,... anrequain deliberarent quid lieti Cgrueret , a fuperueniente opprimunrur.
3:22; Caprus dux Natfeti mittitur,ab ill_o Conffanrinopolim.Ali} cx ducibus,vnus febrc
... Corrcptus interiJ t,quum Getmaniam petilfet: alius a viote interlicitur.Silualdus
captus,trab_e pepdit ab alta, propter perlidiam. Dagilreus reliqua Gothorum op
pida in deditionem accepir: 86 illis legibus,quibus apud Nuceriam, cteris Gothis
vitam 86 res permilit. Ita decimo octauo anno pollquam cceptum Gothi- 4a
Cum inltalia bellum ,per Narfetem hoc modo terminatum : quum amilfo Go
thico nomine,gens illa Italis intermixta,in earn rota tranlijt nationem.
CA RLS. W i s t c. :o o R v M inl-Iilpanianomen86regnum diuturnius,cx coloco
up.; f. s. quem nouillim attigimus,repetamus. Tendigillaus Wiligothis n amplius duo
bus annis impctauit, cui mox in regn furrogatut Agclilan, per annos nou. @o
tempore in Italia(quod proxim diximus)Torilas Olltrogothotum tex,ltaliam c
tra Bellifarium defendieQiidver rerum hic rcx gellerit,n tenemus,quum nul
li annales, nulla extent fctiptorum monimtaVnum hoc fatis magnum , qud
inter immenfos genris ( 1 reges fortes, regnum tenueritincolume. Et
nili Francot reges illatempelateJ-Iildericus 86 Clotarius,plus quam ciuilia bella. 5 ci
tenuillenr,qud fraternis inter fe odijs Conlligerent, non fiuillent Gothorum
regem Atrianum in pace 86 traquillitate agete. Sed domellica mala licut nunc,ita
86 tunc,reges implicarr,ade vt Chrilli honor,quem omnibus preponere Chti
llianos par ellet,cogantur pollhabere.Hic ramen quum in gente fuainfolenter re
gnum agerer, vius a fuccellore, regno decellir. Ali) ferunt,in conuiuio trucida
,
 l.

'SVC' 111111111; 297

tum ,'quode'xmore genris proceribus exhibebat.
A '_r N A 1 L D v s gelilanti regno furrogatur, vius abillo Romanorum (vt CA _ 19.
ferunt)auxilio.Nar{es enim,extin&o in Italianttogothor tcgno,quum omnem
lr'egioncm Imperatori denuo fuhiecill'et,ex Romani fcnatus decreto praelidem
11 prouinci Gallicanx. @ze din fuit 86permanlit in Romanorum ditionezc
huc feruat nomen,vt Prouincia dicatur , appropriato libi nomine, quod habent ,
mnes tributo fubarae regiones cmunc. In hanc ergo prouinciam Narfes milit A,- 2221131:
matum patricium,ciuem Romanum,declatans prouinciNarbonenlis Anicien- xp., dm'
lisq;,& Romanc Alpium ptaefeiurn. Copias illi attribuit,quibus 86 illam tuta-
IO retur prouinciam: 86 illa in parte aductfus Francos,Burgundiones 86 Wigorhos,
claultra Italix cmunitet. Huius ergo prfci Romani auxilio, Atanagildus ante-
celIorem l`uum regno infolefcentem vicit ei(15 in tegn fiicccflir : quod tenuit per
annos duos cviginti. quathoc in loco Blondi fententiaininfeiere,_quam de hac
gente cum Alanis coalita fouet.Verba illius ponenda 111111. Ea,inquit, long pacis
quiete ,Wiligothis l-Iifpanias , citeriorem vlterioremq; pacatiliiinas liaben'ribus, m'
Alani Wiligothis ita coalueiunt,vr in illius gentis nomen l'u'um {enlim I.ctlfude
rinr,atq; amifetint. Eos enim Alanos olidimus noluille cum Wandalis in'Aphr
cam nauigare: 86 11105 Sebaltiano,Valtiniani Imperatoris duce,'ex
tica(quam fperatlcrant tetincre) ad Wiligothos ciigille. @ducentes eos (
LO &os,nunquam limul in vno lec loco ha ere fiatiua permiferuntim ne vnquam
polIent aut per feipfos rebellate,aut in Wandalos @eurem amicam)te[`picere,con
tinuerunt illos in Hifpania citeriorc. @a populot mixtuta rate
etiam 1, gentis vtriufq; nominis compolitio. Er qui eo modo inco
luerunt citeriotem Hifpaniam Gothi 86 11 , nunc dicuntur corrupto vocabul
Catalani,gens profet ferocix illius,qu generi l'uo in omnibus refpondeat.Et li'- www
ue cafu faium lit,liue ex ingenio,bene habet,qud primam compoto in nomine EL?" _
obrinet partem Gothica gens praeltantior, qua: cRomam eapere potuerit floren- ` ` `'
tiilim capta paul Hifpani regrianillc iam annos liipraq; (licet aliquan
do minus inregr)confetuauerit. Hate 1 vera lint non laboro,quum Catalanes lia
so bitare vbi caput regionis Valentia,plurimi contendant : 86 Hifpania: regna
Gothos mutatint dominos , ptfertim paul ante Carolum Magnum, occu
pata omni prouincia per Sarraccnos : led hate alibi plenius , .
1. E N I 1 L n v s inde regno fucccdit cum fratre Lemnia, per annos aliquot. CAP. 30.
Q19 vita fmiofedecim annis (olus regnum tnuit, taeter religionis caufam', rex
voptimus.Nam Arrianam hazrelim pertinaciliim'' de uditi-Iic rebellantes Hifpa
'niciuitates bello perdomuit,vt colla fubmittercnt. Sed (vr diximus) peridix Ar
rianac hic erat promptilIimus defenfot. 'Filiiim' habebat Ermigildum,cui vxorcm
acccpetat Francia: Ingundem , germanam Francorum tegisI-Iilderici.
Grauiter tulit cordata fmina virum ferte in religione diuerfum: 86 falutis eius
4o percupida ,egit cum Leandro pontfice , vt maritum fuum regium iuuenem inui
{erc, l`ecumq,l de vera religione ttatare dignaretur. Inuiratus religiofus pontifex,
non cunt'tanter annuit pietatis obire minifietium, quod ille per quamcunq; occa
lionem 111 qulilletConfetens ergo cum illo de vera teligione,oltendit impieta.-i
tcm ex l'ctipturis Arrian perlidiazzc egit quueadeo,vt iuuenem volentem Chti
lucrarerur. Senlit ergo de Clitilto cum catliolica ecclelia Ermigildus. @od
pater vbi competir, lilium ferro vinciti iubet, 86111 earcerem protrahi. Etat (actie
~ dominic refurretionis nox, ab inferis Lucifero (urgente illulttata: quum tex
impius, record-tus Hlij in carcere delitefcentis, excanduit, inliigante malorum of,
mnium incentore 11:86 millo inlocum fpiculatorcpptimum iuuenem fecu- am', pm
3o
ri perculfumhtillto martyrem preciofum confccrauit.onroccili,cruentam tc-` :
gis itam abominata , fugicns cum paruulo filio , 1111 111 manus militum Roma'
notum, quos tunc Mauricius Imp. per quamcunquc occalionem in Gallus liabe
ret. Captain Siciliani perducitur ,vt inde Conliantinopolim ad Imperatorem pro
oblide mittetetur. Non tulit tenera fmina militaris fcllinationis incomrnoda:
86 nauigationis infueta ,vix terram tetgit Sicili: 86 ineuitabili morbo corrcpta,
 298 ALBER. KRANTZII
vltimum i'piritum Deo reddidit. Filium eius Imperatori deducr. I-Iildcber
tus,qucm alij fcribunt Hildeticuin, vt iniutiatn fororis vindicct, exercitum cpa
rar: mouetq; in Hifpaniam,regem Lenigildu pctcns: nec fcgnior ille occurrit.Ma
gna vtrnq; animot contentione ptxlium initur,fetucnr odia: 86 Francis quidem
pictas ipfa iimulos prbet. Cadunt vtrinque plutimi,led ex Gothis pats maxitna
nec alia res,quam iuii doloris quaeiita eil. IndeImp.Mauricius Hildeticu
vocat in Italiam,vt Longobardis (quod inter eos conuenerat)coniligat.Miiir enim
pridem ingentem vim auri,vrin cam militiam regem obligatetlrprimus quidem
conatus irritus iiiit. Nunc c libentius e ctendit,qud getmanam,quam adhuc
-4_h viuere credcbar, cum iilio eilet tecepturus. I itur cxerciru quanto potuir maximo IO
confcripto, Alcmannos in focietatcm belli euocauit, 86iam agminibus magnis
contendit in Italiam.Scd ottaintet Francos 86Alemannos graui contentione,quac
ad arma fperabat, Alemanni cum fuo agmine difcellere in patriam : irritamq; fe
cerunt tantam regis molitionem.
C 3'- R I A D v s , alter exiilijs,patriii1rtogarutn regnumls fraternos lecum ca
d fus voluens,peri`piciensq; omnem circa fc Chriilianiim,aliud ac fc cum gente lua
farma/i- fcntitc de Chriilo Domino , eifecit vt Synodus I. 1 1. cpifcopor per Franciam
lr
" " Italiamq; conuocatctut: inter quos de religione,deq; Ch riili diuinirate

llitueretur,quid fcntire opotreat.1bi Lean er Hifpaleniis epifcopus,vit 6de catho
licus,86 in legc Dei exercitatiilimus, iimul etiam in fcripruris dotiilimus, diilets, 2.0
ade confutauit feam Arrian, vr Ricliardus ipfe cum ptoceribus 86 omni genre
(ua, renunciatct paterno 86 gentili errori , icq; cretcris per catholicam eccleiiam li
delibus religione 86 iide conformaret. @at res per omnes Gallias 86 Italiam gau
dio plcna,Gothotum nomen altius extulit,qu_am ptiotibus annis vlla potuctint ar
ma. ergo iaro fundamento ad :rternam falutem,tcx ille temporum tranquil
litatcm prometuir: poil annos regni fui quindccim,hinc ad mcliora traniiens.
CA r. 32. 1 v s poil: ill potitusePt regno, , mealiquamagna a'c/Iz'rpe ne
pomminccrtum eil.Neq; memorabilium rerum aliquid traditut fub cogelatum,
niii udprxter
ra,nqihil annisnomen
fcprcm 86regno
regniprxiiicrityeto
tepora, ex illiusiimilc
rebuscil,rranquilla
elle milfum innaum tcmpo
annales. ui
30
uis hoc ipiiim magn iit,86 annotarionc dignum, li illa lit arquitas 86 moderatie te
gum,vt neq; intus tumultus,aut foris bella patianrut.Pct eius ramen tpora Taxilo
tex Boiatiot coniliruitut, annitcntc Auilrraiiotum rege, qui tum in Metfibus 86
vicinis Alcmannotum prouincijs dominaretur, Francis late rum imperantibus.
C A P. 35. S I s D v s illi furrogatusflicitet per multa temporat nabarzperucnir e
nim regnum cius ad annos vlq; I . Multa eius 86 prarclara uete facinora. Erc
xcranr animos in libertatem uidam cx ijs vrbibus , quas in ea regione (ux ditionis
fecerant Wiligothi : fpcm d ant Romani ptlides , qui prouinciam Narboncn
"figg fem tenuete. At hic tex conttaa fuorum valida manu, cas ad ptiilnam tedegit
2: obedientiam.Ncc conrentus ea vi&oria,in omnes cos qui labori huic caufam pra. 4o
143:dC/m' buere,duxit exercitum: 86 poli multa qu inuicem lutantes feccre prlia,vatian
f tem diu fortuna'. fuperans,ftipcriotfatus, Romains ducibus retro pullis, cam pro
uinciam fuse feccrat ditionis. (ha in te vnum etat prcipuum regis Chriiliani fa
um, ud Iudos ca in regione multos demottes , coegir aut pollellione rerum
cederc,aut Chriilti facta fubite. @at rcs illi magn diu nomen apudpoiletos par
tutiuir,vt regum omnium fui temporis clatiilimus diceretur.
CAP. 34.. S I N 1 1. A M poil hunc regno priiciunt Wiiigothi. Cuius ptseclara nulla me
morantur facinora, qud breui tempore tegnauir, (nam regnum eius vix impleuit
biennit'i)c:efus in medio populi RILQ tes infolentiam eius oitendit. Malus enim
diutumitatis cuios eil metus. Nam quem quif ,timer , periile cupit. @am ver
oderunt multi, non eli facile diu fupereile, qud a plurimis obferucrutluminibus.
C A I. 35. S I s E N A N D v s hunc regno infequitut, ad quod peruenir , annitcntc maxime
Dagoberto Francorum rege :tcnuitq; regnum annis . Ea tempcitate Vafconia,
, ,m; quam dudum Gothi tenucrant, Frcorum tegibus ceilit. Nam frattem fuum Ari
ma. bertum ca prouincia Dagobertus donauiLEt quum mortuo Ariberro Vafcones fe
ab
 SVECIELIB.IIII. 2.9,`
abFrancorum obedientia retraxillent, magno bello prelli , redire ad prillina iuga
compelluntur. Vndc perlpicuum ell, Dagobetti nomen ea tempcllate Gothis fu
ille terrilicum. Indeq; minus cuenit admirarl,li ex eius voluntate regem libi Go- _
thi conleiuerint.
C H v T t i. A N Silenando liibllituitur in regno, quod per annos v t. fettur te- C A P.36.
nuille,eo tempore,quo regn Francix Theodoticus teneret,Clodouzri Hlius. Iam
e peruentum fuit,vt omnis adminiliratio Francorum apud maiores domus ell'et,
in rege autem inanenomen. Vndc fatum eli,vt contendentibus de prioratu aut Fwd .
maioritate domus,hoc ell de adminillratione regni, Ebruino atque Wlfoaldo :
i o quum Ebruinus pro Theodorico regnum gubernare contenderet,\Y/lfoaldus au
tem pro Hilderico Aullraliorum rege, (que tum fuit proxima regi Francorum po
telias) liiperabat tum Wlfoaldus : 86 capro Ebruino,tonforatum detrulit in mona
lierium Luxouienle :Theodoricum regem limili forte conelulit in monalierio S.
Dionylij.Que contentio plus quam eiuilis,ellecit vt Chutil-an Wifigothorum rexl
tranquilla tempora haberet, verlis in le per mutua arma Francis.
T L c A N Chutilanis etat lilius,qui patte mortuo,admodum puet peruenit ad C A L37.' .
regnum. Sed non fuit ea temporum cditio,vt Gothi puerum dominati linerent. MMM- '
Proptctea tonloratus,pollqu annis quatuor ptfuit,detrulus ell in monalletium.
Hoc genus dellitutionis clementius iinitati Gothi , quod in Francis 86 ercis lfm-ffl !
2. Imperatoribus vfu probatum accepillent. Per quz tempora quum Hildericus rex " v
in venatione caderet, coniurantibus in proceribtis , qud ferox iuuenis in cos
non ex more nobilitatis lieuitet. Q19 cadente,Theodotieus monallerio eduelus,
ad regnum fiiblimattir.Ebrtiiniis conteinni le videns,qud alius le preterito prli
cetetur palatio, qudam fub imagine qud lilius Lotharij diceretur, regem nititui
conftitucte. Multisq; ad concurrentibus,exercitum non contemnend aduna-`v
uit. Cernens Theodorieus Ebruini potentiam,l'ide publica interpolita,accerlitum
aulz (uae prefecitllle autem premens alto corde dolorem,paeem fimulauit,donec_
occalionem accipetet eius trucidandi,quem proceres ante praefecillent : 86 a- '
lium iterum Martin,virum primarium,qui le cum Pipino Breui Ebruino obieee
rat,vocatum interfecit. Palliis tam ell ille quod fecerat,occilus 86 ipfe per dolum.
Qiibus (vt dixi) temporibus, in verli Franci, tranquilla tempora Gothis dedere,
qudiu ciuilibus armis immilcerent. Sed hc infra plenius explicabuntut.
C H i N T A s t N D v s , puero (vt diximus) tonlorato,ad regnum volentibus pro- C A n.38.
ceribus peruenitzquod annos tenuit viginri. Q19 tempore adhuc viguit in Francis
de maioritate dillenlio. Nam Anligilus,Pipini Breuis pater,quem proee_res,prte
rito Ebtuino,aul prfecetant,a Gunduino,qui liuderet Ebruino,perimitur indi- .
gna morte : quem ille multis ae magnis muncribus alfecillet. Repertitius etat in
fans Gunduinus : ab Anligifo excipitur, ad baptifmi gratiam illo adnitente perdu
citur , manibus eius liillinerur , alfeu lilij ab illo educatur , 86 ad maximos militi
49 honores per eundem prouehitur. Nunc illum,male grarus,manu lua perimit. Sed Dam/#iu
` Pipinus lilius , aecito Martino ex ducibus primario , bello aduerlus Ebruinum in- ci:
furgt. In quo viti fugam ineunt Pipinus atq; Martinus. Ebruinus autem euocat
llea Martinum perdit. Atquum Ebruinus verfus in fupcrbiam,acerbe proccres
haberet,Heruenftidus Neuliriae primarius, illum peruicit, cfugiens ad Pipinum.
Pro occifo autem Ebruino,Wataco maior domus conliituitur. Pipinus autem
mel aceeptam dignitatem fortitcr defendit. Nam Gillemarum Waraconis lilium
bello fupetat,86 ille parente Breui ccellit in fata.Bettarius autem gener Wa
raconis , dignitatem maioratus aduetfus Pipinum , fauente libi regeTheodorico,
defendit.Pipinus autem 86 regi 86 Bertario opponit,vttunq; fullinens in 11..
50 quidem graui prlio commille Bertarius opprimitur, rexipfc capitur. Iam line
controuerlia maior domus atus,Franciae llatum in meliora reponit. Qiam tern.
ideo fumus ptofecuti , qud propria Wifigothorum facinora non tcnemus. Nam
86 ex hac propagine natus eli Carolus omniuin clarillimus , cuius in alijs nollris
delctiptionibus prseclara monimenta recolimus.
F i. A v i v s Releindendus , patte ob lenium dimittcnte regnum, adhuc viuen- C A P39
 ,so A'LBER. KR'ANTZII
ti fuecedit. : calamitofa rempora,quibus Sarracenimagna parte A'
in ( ditionem redara,ex ngypro Aphricam omnem occupauere: 86 ex i1
la tranfmitttes, in Hifpaniam venere,Abdirama duce,circa ann Domini {eprin
7 t . gentefimurn deeimum.I-Ii Wifigothorum tegnum,Sueuorumq; fub illis(vt fupr
": commemorauirnus) degentium, fuffuleruntwt Vix tenuis qudam portio (quam
duratum Aquitania dixerunt) illis remanerer. Finitum hoc tempore regn,quo
Ik - annis lus qum trecentis in Hifpanijs Gothi tenuere,hi quos Wifigothos, hoc
Occicfentales,dixere,non ob eam caufam,qud in occiduamundi parte(in Hifpa
nia) regnarent: ( quia hoc nomen ad Danubium renouatum,ex primua ( pa
tria Suecia fecum extulerezvbi hodie quoq; diferimcn Orientalium 86 Occide
talium GorhotumEx prima autem illorum de Suecia egreffronc,ad hc qu; tem
pora Leonis Imperatoris,paul minus annor ad duo millia ducenta (quibus gens
ifta primum ad Ciminerium Bofphorum,inde ad mare Pticum, in Thra
cia arq; Mtrfia,inde ad ripam Danubij, iter in Thracijs , per Italiam 86 Hi
(): maximas rcgnis confiitutis peregerunt)compurantur.
CAP.4. E v D o non iam rex, ( Gorhotum , in angufrum inde Sarracenis,hinc
ver Francis arfiatusgebus praefuit labore plurimo. In Francis tum rem'admini
fttabat Carolus Martellus ,vir ad arma natus,Pipini Breuis filius: 86 que nifl illo fe
culo fata dediflent, Sarraceni freut ifpanias, ita G alliam ; ditione te
? Mdr nuiernt.Emerfier ferunt adolefctem hoc modo: Cuentus etat omnis per Fran 2.0
,al ciam nobilitatis: 86 feria qua: agebantur,1udi militares agebantur. In
. currert infeffis inuic haf`tis,fociali(vt vlocant) haffiludio. Martellus ad cum diem
incognitus,86 qui nullo precio effet apud cterosfutua 86 armis omnibus in
atr deformatis, in clypeo tres marrellos fimili colore prazfcrebat. Tetus venit in
rquor, teus occurrit obuius omnibus : 86 qucunq; illi fors obijceret, fine diferi
mine prof'tratliLVerfi omnium oculi in attum militem,curiofi quatrebant omnes,
quis ille effet.Nec facil inuentus qui dicerct,cun&is atqu ignortibus. Ad po
fulata virgin ac dominarum galeam detraxit , 86 inutus Carolus Pipini Bre
uis filius:inde cognomen mutuatus,vt Martellus diceretur.Veruntamen quamuis
Sartaceni,gens impurifIima,lat tuncfpermittte Deo)impctium ( propaga( 3o
(. Cantabti ramen 86 Aftures,quinouiff1mi in ditionem Romanorum cceffe-l
:gre runt,ita labenre Romano imperio,foli ( armis, protegente fide Chrifh'autati ,
.5 ; vr neq; primum Gothis,nec deinde Sarracenis vnqu cefferintl-Iaec quae nunc
fm' Gallicia dicitur, gens homin inuittifIimum. Sed ad Eudon reuertamur. @um ~
is effet rerum fiatus in Francia,vt Dagoberto fecundo, Childebcrti regis filio,regi
um nomen tenente, Plerudis relia Pipini Breuis, pro filio paruulo Theobaldo
res regni adminiftraret, Carolumq; Martell,prioris marrimonij Pipini filium,iu
uenem firenuum, in vinculis habetet Colonia : Dagobertus morte fubtrahitur, 88
Martellus vinculis elabiturlnterim Franci qu alium prefeciffent aul,86 regium
fernen non haberent,Daniclem qucndam facetdotem,qucl bon exiffimationis 4o
effet,appellatu m Chilpericum,capillo 86 barba promifIis,regem flutauere. Mar
tellus autem Clotarium quendarn,tegij fanguinis vimm,ipfe regem confrituit. Ita
D ; fr; duobus regibus,duobus etiam domus maioribus,res ad pugna peruenit. Chilperi
4 " cus Ranfredum maiorem,86Frifonum ducem,fuarum partium habuit propugna
u-
,,f_ tores.. : Martellus cum idolo
. . .
( 1& militum
habens , ( ad ptaelium _
copa
immin- rauir.Inita pugna cefIit Martellus:at renouato plio,vi&or fiigat Chilpeticumlum
fugicntem Eudo Gothus,qud in acie illi auxiliumtuliffet,exccpt, fecurn perdu
xit in Vafconiam. Martellus autem Ranfredum Andcgauiam pettem,cum ciui
tate in deditionem accepit.Clotarius vita decedit.Tum Martellus niiis in Vafco
niam ad Eudonem legaris, Chilperic repofcit ad tegnum : ille fidei illius cmen 50
dat remittit. Non tamen diu ( etat. (Mn rebus exceds humanis,Theo
doricum Dagoberti filium,cun&is in cmune proceribus hoc approbantibus,ha
buit regni fuccefforemed rerum omnium adminifrraror Martellus etat. Interea
dum idem Martellus per Germaniam (cui longa fucceffione reg Francia: pr
erat)primm Sueuis,inde Boiaris,pofea etiam Saxonibus domiris,omnia profpe
r geil
`
 si f
rfgefiifier : verrete arma confiituit ineundem Goth, memor qud illept'ioribus
ip 1 annis reiiitiffet. Budo viribus impar tanto hofii, (qud omnes in fe Germano
86 Gallotum vites vidifiet conuets) auxilium vndecunq; poiiulauir : etiam
ad barathtum iuft defenfionis ptfidium euocaffet. Iraq; Abditam regem Sar
racenorum in Hifpanijs tegnantemfua: defenfoni prtcndit. Magnis vtrinq;
natibus bellum paratur: acettimis odijs eoncurritut,qud indignaretur Martellus
Chtifiianorum Chriiiiano principe inuocatum. Tantis viribus concur
ritur,vt confeo praelio,quum apud Martellum effet,plus qum trecenta symm
Sarracenorum milliain ea pugna cfa inuenirentur. Solet enim ea gens qu; ho- :
x die,non tam indufiria quam multitudine pugnanti fidere.Congeftis fpolijs Mar- afa.
tellus milites fuos donat. Sed ptoceres viribus exliaufii, queruntur , per crebra 86
longinqua diuturnaq; bella ita fe exhauios,vr nifi infigni aliqua principis prouid
tia adiuuarenrur,ac`tum de illis effet: tantum ris alieni conHatum,vt fuis facultad
bus nullus eert exitus. Motum Carolum ferunr fuafifTe pontificibus,finetent cleti
decimam,quandiu bella aduerfus Chtifii hofies ;1$. quam
fani iutafie,fi viuetet, magnific omnia clero repenfuturn. Eudo (quo vocante
Abdiramas in Franciam dcmigraflt) Martello reconciliarus, magnam cladem in
eos qui fupetfuere hoiesfecit. Breui autem rebus excedens humanis,quum filios
Frida mn
non teliquiflet,Carolus prouinciam (ux feeitditionis. 5

ALBERTIKRANTZH
' stct/i-z L1B. v.
X fecundo rerum Sucticarum libro digrefii, profecuti fumus /
Gotliorum(quae huius gentis portio ) 1 facinora, per Whg
refdu fecundi libri parrem,8 duobus ptoximis executi : quae
Gothica gens per Thracias 86 Pannonias, per Illyricum 86 Ita
liam inde egrefia in Gallias 86 Hifpanias , qua: regna
fundarit tenueritq; , qu; ad tem pora Caroli Martelli (qui auus
si#
etat CaroliMagni Francotum regis,8 deinde Romani Impe
ratotis) explicuimus. Res autem Sueticas per annos trecentos 86 amplius,autinui
dit nobis antiquitas,aut fubduxitzniliil enim in literas relatum de eis.
'defeiionem Gorhicis rebus compenfauimus iam dudum commemoratis. Sed
uum illi regno in Gallijs 86 Hifpanjs finis fit fatus per Carolum Martellum, tan
em in Sueciam redeunres , exequaniur quae nobis ad illa tempora ad cogno
fcendum reliia. Fatemur tamen non quueadeo deletam Gothorum in Hilpanjs
memoriam,quin etiam tpota diu perfeuerauetit apud Barcliinonern ela- fn15:12
4 rum gentis voeabulum. Sed (vt funt rerum omnium certi limites) gens grem pet- .
culit,8c nomen eius pofieriras intermittit,fuccref`etibus nouis vbiq; regniswod
enim Gorhi in Hifpania fecere Romanis , hoc ipfum pafii funt primum Sarrace
nis,8 deinde Francis. Inter quas g`entes coangufiati Gotbi,paularim vites antife
-,86 regio nomine ad ducalem principatum defcendetunt : ex illo autem pau
-latim etiam imminuti, cum viribus nomen diu feruat amifere. Sed in patria pto
uincia fenipet quue in hodiernum renuerunt , nullo faio diferimine inter Sucti
cam 86 Gothicam adminifitationemx hoe enim tempore Gothi,qui in fuafem
'pet patria perfiitete Suecia: regno adunati ,vnis legibus 86 fcepttis fempet parue
runt. Igitur vafefaio forenfibus Gothorum rebus , ad Sueticas ex hoc tempore
5 0 commemorandas ftylum vertamus.
(/ Romano imperio Ludouicus , Caroli Magni filius ptfideret, Sueci C A . r.
tegnum tenuit rex,cui nomen etat Proj-luie bellum etat cum Sint/arde Noruagi fr ""
rege,incertum quibus ex caufis. Sed exitus ofiendit intempetantem fuiffe libidi-
^ nis hunc Sueci tegem.Vnde facil conijcimus, ob petitas nuptias,aut denegatam
f amoris fui copiam,bellum exetcuiflc: vt etat crebra illa gentium Borealium,priu(
 ..

___

t ALBER;KRANTz11
'quam Chtllo erederent,belligeradi materia. Sueciat igitut rex Fro,magno animi,
ardore, armatas copias duxit in Notuagia. Collatisq; aciebus,vi&or Suecus, Nor
uagia regem opprellt :86 regno pervim occupato, laxauit fratna libidini,regiasq;
fminas quotquot deprehendit,conlluprauit.1ngemuerc ptoccres.Quid ver fa- _
ecrent vitori? Cuius atmis cellerunt,eius imperia tolerate necelle fuit. Refpexere
ramen Daniae regem Regnerum,adoleleentem ab armis, fed fetuentem ad vindi- l
ram patria: regionis : etat enim illi maternum genus ex Noruagia. Imploratus ille,l
2222! vcnit,opprellls futurus auxilio. Nobiles fnqinut iniutiam pallac,aut qu for~
m' midauere,vcnienti Danotum regi atmat occurrt. Nec enim tum primum in ea.
rouineia armati fminarum agmina audiebatur : vetus illud fuit in gente. @9d x
in Dania,86 Notuagia, 86 fuprin his Suctieis rebus aliquoties ofidimus. Collarae
acies pugnauerunt : inlignis etat virtus fminarum. Et tum temerator nuptiarum
Fro rex opprcllus eadit. Pulchrum etat videte fminas in aciem prazliantes. Cefa
riem demifere , fex profelle, qu illullrior virtus ellet in corpore,quod per natu
ram creditur imbecillum.Sed arlit dolor iniurize vel acceptat,ve1 formidatatdn pc
ore foemineo : euicitq; pertinacia vindieanti,vt faterenrur viti vioresq;,eam
accepto fette virotiam pratliatibus fminis. Ade ad pcticula prim,ade inter
rita: ad arma fortium funt confperae. Turgentibus buceis Grei Penthefilatam,
Romani Camillam przdieant. Si talia reperirent in fuis anriquitatibus virtutum
exempla,qua voce detonarent @quam Grci Penthelilam Gothis debeant, ,_ o
.. ex quorum illa fanguine (quod fupra luis locis ollendimus) prodierit. Tum ver
Sueci tex geminas pnas dedit , 86 ituall regni, 86 lionellatis cotruptionis.
P 7'- n T v s illi Sueci furrogatusin regno :cuius perinde vel maxime` nomen
inclaruit,qud inngi forma puellam filiam eius, coniugem depofcerer Regnerus
Danix tex potentillimuslam autem fatiatus amore eius puell,quam pro fottibus
i fatis in ptaelio,quodgeflerat in Notuagia,idem adtniratus,eoniugem duxit. @at
|
etiam repudiata , non le de eonremptore fuovindicauit: led pratlio laborantem,
(quod in Dania diximus) armis addutis fecit elle vilotem'. At Regnerus Heroti
Sueci regis filiam coniugem depofcit. Negare tutum non fuit : fed annis (vt tum
l eonlueuerant) petenti amatam vindicate oportuit. Tali ver genero liliam per- 5
mittete, perquam optabilevideri poterat Sueonum regi. Sed ramen eatum inerat
fententia viris primatijs ,vt filias fuas nemini defpondercnt , nili qui ptelaro faei
nore commetuillet : nobilitarem non fanguini, led prclaris faeinoribus deferen
}. tes.Igitur liliam regis depofcenti,proponitur conditio fupetandar beluatum.Res ~
253 mira ditu, fed quae in anriquitatibus memorabiliter feripta legitur. Potuit per ali-,
. am viam rex portillimus(qui pridem Noruagiam fubegilletlcupitis perfrui amo
ribus : indccorum ramen ratus , le quiequam difleile pto ea vitgine reeufati,du
raram vellem comparar , quam neq; fertutn neq; dentes beluarum pollent vlla vi
peruincere atque petllringete. an; indutus beluas expugnauit. Dracones exti
tille vult Danicus ille fetiptor Saxo , quos pro amoribus rcx ille pertulit. Vellcm 4g
adellet,vt ollcnderet quomodo fub algidilllmis aquilonibus draeo viueret, ani
mal l'eruidillmi fanguinis. Cere gtandia prius deprehendas in mari, quam draco
nes in ] tibus. Sed lidem antiquitati non derogamus. llle fuos fccutus autores,hoc
fcriplt quod repetir : nos itidem faeientes , lidem reijciamus in primos annales.
Rex Sueei Herorus,Daniat regem fort incognitum, (fic enim placuit veteribus
a virture cenferi eognofciq; , ma is quam llemmate partum) propofirat
munere funum , vitoremque geuocatin regiam , velie qua pugnauit indutum.
@te nomen illi indidit,vt Locbbrot lingua ( genris dieeretur.llle fe remiges fu
os primm inuifere velle prmonet. Ibi tum regio cultu, famuli'tio eintus fplen
dido , regiam petit. Tum primm eonfpexille ferunt S ueei regem , quis quan- 5
tfve fuetir,qui pto fua lilia tantum putauit periculi fubeundum. Nee mota : opta
tis potitus nuptijs , multiplicis inde lobolis frurum accepit. Nec alia huius Sucti
ci regis vlla in anriquitatibus memoria ell. Hc ramen illa elle tempora meminill
/ M_ . fe debemus , per Hataldus primus ex Dania tex , Chrillianilmum Mogun
- tiae lub Imperatore Ludouieo primo accepit: milfusque cum auxilio in regnum,
Saxo

`_
 n

svcii Lifsv.b 305

Saxoiium viribus 1111111 rrahens Anfcharium, (rum adhuc no
uz Corbciz monach,poicca Hamburgenfcm archiepifcopum) vtin Dania prz
clicando euangelio incumbcret. Sed quum minim Haraldus,
terum arq; iterurn repulfus armis , non potuit niii clam, iuini verbi fernen in ter
ram iaei : uippe rege Regricrocum filijs,quos multos habebat, promptilim pa
trijs errori us inhrentc. -
S L v s Heroto in Suecia: regno fucccdir. Hunc lingua Carolum dici P-
conieo,quem tum Dani Sorlum,Galli etiam Arlum vocitant. uum autem ali-
differ Danie rex Regnerus,prtcritis leuiris iuis,alienum hominem regno incum
10 bere,diilimulandum non putauit. Nam ad (e quoq; eius rei contemptum pertine
re intcrpretatur. Iraq; Regnerus conferipto in militi grandi exercitu, allumptisq;
tribus in (ocietatem expe itionis Filijsgqui iam perrarem fcrendis armis videban- '
tur idonei,mouir in boemNbi autem ex propinquo reges {unt metari, pri
or Sorlus , (ux partis inlignem feptem cum Hlijs pugilem iubcr aduerfus ex
prouocare vel regem,vel alium quei-nlibet rotidem filiorum auxilio praedirumic
_ enim compararum apud veteres huius nationis homines,vt parens filijs vna
-10113 . @d idem Imperatorum leges non refugiunt.
Regnerus : rcx,magno vir animo, ol'onis congredi , quartus ipfe tum recu- m
(amt. Arramen indecorurn repurans,fi vlla conditione Suecis concederer: animis ;
auus , pugn fortem fubijt, quatuor oonis obijciens. Sic enim conuenerar,vt f 1 ?
cuius partis pugiles fuperarcnrur , is rex vius cenferetur. Duabus rebus Suerici
regis ius excellere putabatur , qud non ipfe pugnx fortem fubijt , rex aduerfus re- WMM
gem pugnaturus, fed alium fubmir, Dani rege in perfona decerranre. Deindc,
ud 0&0 aduerfus quatuor conHigere videbantur. Regnerus ramen interrirus,
allumpris tribus filijs, dcfcenditin campum iam metatum , Suecico pugile cum - '
prem Hlijs occurrente. Ibi pro vioria proq; vita acritcr certarur. Omncs qui prae
lio inrerfucre , grauiter vulnerari , przter vnum Regneri lilium Biornem : qui
ex ea rc nomen accepir,vt Ferrei lateris clic'ere'tur. Igitur viror 1110 certamine Re
gnerus , non folm Oblatos pugiles oppreflit,4 verm exercitu aduocato , totis viri
;_ bus conflixit cum Sorlo : eiufq; copias cum ipfo ad inrernecioncm deleuit. Ita rc
gno potitus,quem voluit regem im ofuit.- _ '
B I N r s Regneri filius , in pugna infignem operam , paterno C A P. 4.
munere regno Suecia: prlcitur. Iam quod in occuparore regni antea vindicabat;
ipfe faciebat: legitimis hredibus prteritis,alicnurn przlciebar. Sed quod
alis compcrtum habemus,regna c imperia n legibus, fed armis c capiuntu
8c conferuantur. @um autem regis pater Regnerus prouincias f'ilij obiret,ii1ulta
circumfpicicns,qu adolefcentes fallerent,(vr erat inremperans libidinis)p`rimarij
cuiufdarn in Suecia viri filiam, ing'ni forma puella'm amauit. Nec vi [ed infdijs
agendurn' purauit ,vt amore porirerur'. Sumpta igitur fminea velle , per multos l
o gyros peruenit ad { :fcc'piuis elle:aperiens,opprcil`am puell reliquit pr'
gnanrem.Parer vbi iiliz crimen eprendir,puellam adortus,autorern criminis vof- , 9
luitexrorquere. Illa flens,vim paffarn queritur poremiilmo iimul 8c nobiliili- 'P'mlff
mo viro:nec vltr adijcieris, in fufpicione reliquir. Ille plenus irar , regem* l" ' "
Regnerum aggreditur: vim ilia queritur illaram, adolefcenriorem regemluipi~
cans. Non ramen accufauit , (ed atrociflmam domui fur queftus illat iniuriam,
popofcit vltionem. Rex perc'unatus quem accufaret,incompertum libi elle vio
larorem olendir: (ed regia inquitionc perquifrumJatere non 01. Tum rex
uocatum (ecrerius admonuir, quicquid illudforet quod filia eius geflarct in vrero,
{ effe : proinde quielceretlia'm noti elle ignobilis adulteri (. Illc
'g iram inrempus diilimulauit. Sed amicis cam quelhis cum lachryrnis vini , mulros
permouit,vt facil Danos alieno regno iricub'aiires odill`ent.'1`anr'orumqil {bi
miffa (unt auxiliaria arma , vr ii duccs Suecia: illi accederent,facil Danor regem
Suecia cum filio pelli. Perrentari (uur ducesg vim paffo ad iniuriam
accederenrllli nihil,nili ex (enrtia regis fui Biomis ahiros relponderunr.Ten
: quoq;. fubmilla legatione, qua: improbpatris libidincnaccufaret, Bior~
' 1J
 504 .2
nem quoq; , nili vindex accedetet , vn limul cum parente odio omnium elle in-.
uoluendum:proindc videret quid regno fuo conduceret,patrem an regnum mal
let telinquere. Valuit apud Biornem amplius paterni nominis reuerentia, quam
Dam aut vlla promilla,aut min quantzlibet. Reiccit indignans orarores.Hesbernus (id
4* " 9' enim crat patri puellz nomen ) vbi neque rege neque ducibus fuppetias retulit, "
fuorum fretus armis amicorum , quos non paucos in Suecia atque Noruagia ha
bebar,duxit in Danorum regem Regnerum, nepotem ex lilia (iam enim adolcue
rar)Regneri lilium, fecum in arma ducens. Sed tum Regncrus vior Hcsbernum
fudit,virclque illius prolligauit. Vbbonem lilium captu`m, qud maternum auum
potius quam patrcm lequeretur,ad veniam peruenire lecit. Biorn autem,quum a IO
liquot armis Suericis rebus prarfuillet,rum concellit in fata. .
C A r. f. WI C H sn v s inde Regneti alius lilius,Succia: rebus fucccdit , quum antca
Orientis patribus, parra ibi vit'toria, eundem gubernatorem reliquilfct. Dion tex
erat Orientis: cuius lilij, Dian c Daxon, Rulli regis lilias matrimonio libi coniun
xere: armis-1; freti focerorum,in Wichferrum Suecia: regem bellum excitr.Nam
pater Regncrus Hellelponticos viciller, legesq; diiitallet,W/ich ferro
fifi/#Fre lio,Sueci regi,vicinar li bi partium permilir imperium. Operprecium ell 111
intueri quos vocet Saxo nolicr Hellefponticosm eos qui angullo incubant mari,
quod Europam Aliarn q; dillerminar.Nam ad illos rex Dani aut Sueci quomo
do peruenillet? Sunt enim multa centena millia,quefeparanrtetras,nullo illic ma
ri interli uente,quod peruium prllet iter Danis ad Grceciam. Sed quoniam Dio
nis filios, Rulli regis lias matrimonio duxille allerit , Wichfcrtumq; in eos princi
pes mouille exercitum: gentem Rullis non longinquam ille vocat Hellefpticam,.
non quam Ptolemus c ctcri omnes hillorici Se geograpbi illo nomine dignam
tur. Daxon,qui folus patri fupererar, (nam pattem 8e fratrem eius Regnerus m a.
gno przlio opprellit) quum in aciem dulilibus rotis,equos neos, rpcndis ordi
nibus immi1ill`etzis(inquam)Daxon,quum Wiclilrt Suecia: reg armis fuperare
bmw? dillideret,ad inlidias vertirur. Nam faela cum illo pacc(vt credebatur)integerrima,
WFM in vna vrbium Oticntalium(quam Sueci prid ab liollibus ceperant) conuiuioex
cipitur Daxon ab Suecorum rege. Ibi omnia cx fdere fe agcrc allimulans, lpecie 30
m crcatorutn mulros fuotum iubet introire. Nemo dolos fentiebatdxccpri vrbe o
mnes aduenas,quafi merccs varij generis imporrantes,inlinita multitudo clluxe
rar. V bi nox incubabat,ad arma verli Orientales, inuadunr Sueciat omnes parres.
Rex ipfe magna circfuliis multitudine,capi non potuit : aceruum magn circum
fe fecit trucidatorum. Sed iam farigatus cde,quum euadere rumultu ca'for non
pollegcapirur: duodecim cum illo lidillimi milites capirurircm.%iibus redeun
cli in patriam permillii optione,eligunr c preponunt cum rege fuo mori,qum illo
deferto viuere.Vi&or Daxon ,Wichfcrtum miferatus, qud elfet egregij corporis
-f- dignitare confpieuus,vitam illi permirtit, li patiatur aurfe fuperiorem, aut imperio
pareml:abere.Ct1iille,Parern vultum captus 8c vilus non perfero: mori malim,
{ quam tuo beneficio viuere. Mirarus Daxon quid tam obllinat mori vellet,arbi-`
ffm/M. tri faltem eligdx mortis admiliriNeq; lioc,inquit,acceprum ferro. Nam fcio pa
trem fegnius in vltionem armari,li degencri meanimo audierirmortis genus dele
gill. Ille fubfequitut: @chain li me verfa rerum fortuna caprum tenetes,moriq;
/, volrem,q uo gencreabfumeres Incendio,aitillc. Idem ergo tibi crit exitus,ait vi
4- ]. 9- flor. Igitur cum eaptis comitibus extrulo rogo,viuum fuperiniccit. Pater vbi c-~
perit, inconfolabili dolore perculfus, ab vxore increpatus ell, cur fc dolori permit-_
tetetc non potius vir elle fe meminetit. @a voce animatus vlrion parauir. Igi
tur ducens in peremprorem , rurmar prxfeh's pracceptum dedit luper omnia
capiendi,li vllo modo lieri pollet, Daxonis,vt viuus in ei us peruenirer poteflatem . i?
Nec illum frultrata ell. Ca tum enim liollzium ducem, perduxerr ad regem.
Ibi animi generolitatem ollendit, folis vinculis coercens quem potuit accrbillimo
cruciatu cxcarnifacere : vilor primm hollis,deinde fui. Potuit ill ad clemtiam
8c hoc inuitare, ud accepilletJilio viuendi elle ab illo arbitrium permillum, quo
vri voluillet. Sed tum bollictiarnlibcrtar reddidit,tributa
I annua cum duodecim
patri bus
 _lmu

svrcim Liav." ;
paribus difcaleiatisieniitarunim : ea ie conrutneliagrauius vndicar' exiilimans.
E It I c v M dcin c alium iiiium , (nam etat multa prole numerofus Regnerus, C A P . 6.
cui Ventoi pilei cognomen erat,tegno Sueci pater prfecit: Biorncm autem du
dum inde ttanllatum , iuilir in Notuagia regnare. Quibus iilijs in focictatem belli
euocatis,Orcades populatut. Ad exttcmum Scotorum linibus appulir, corumq;
regem Mutial,ptxlio vi,patitcr opprellir. tempore longinquam ingrell'us
militiam, mare Medircrtaneum longa circumitione periuit. Inde etiam ailidua in
Orientem nauigarione, quum Hifpaniam omnem reliquiilet, 86 in Auilr iicxus,
in Orientem inde verfus,vcrum illum I-Icllefponticum, ad anguilias Europse arq;
I o Alix ieribitut perueniile,obuia quzque populatus. Nec hoc mirum ccnfcri debet.
Nam 861talorum tcilimonioan Noruagia noilta oi'tendimus,Danos ad Conilan-
tinopolim pct occiduas mundi partes nauigando perueniile , eiusq; fuburbia igni ludo ml'
ra mari.: f
ferroq; vailalle. Facile rum rebus 86 vitibus exercitatiilimo fuit vincete Gtcos, vf. Ca
ciuilibus bellis inuicem atrtitos. Mirum tamcn,qua audacia in tant prfumptio
nis crupcrc Dani,vt circuita magna parte otbis tetrarum,vites in tam lginquam 4%.
extendcrinr tegionem.Hoc quoq; admitarionc non vacat,quum breui fpe traic
u gtauia maris periculaimminct,quomodo tarn diuturna nauigarionc nihil in
ciderit,quod eam tcmoratetur: ptaefcttim nauigijs Danor in hoc genus ilueruum
marinor minus cucnientibus. Sed etat ea tempcilate Danis a clo permiil'um,
a. o vt tetris omnibus quas contingere potuiilenr, graues imminetcnt. Tune enim lit
tota omnia maris Gcrmanici 86 Britanici habuetc infclta: tune Btitanniam impu
nauere crcbtius,Gallias occupatunt. Et ea non line numine facicbant,qua ante
illos Gothi 86 Hunni,86 poil eos Satraccni,Turcae,86 Tartari fatiitarunt. Ptaetcreo
Wandalos 86 Vngatos,quorum excuriiones incredibile memoratu eilt quot tetris
86 regionibus vailitarcm induxcrunt. Sed per hc tempora inquieta etant Gallia:
ciuilibus bcllis,Italia cmafculata,vr nihil ibi virium tcmanfille videbatut. Grcia
tumultuabatut, iam tanta imperij faa diminutione,vt per Carolum Magn ante
hc rcmpora,Occidcntale imperium ab Orientali manctct fepatatum. Sed nunc i
ad Succiam noiitam reuertamur. Dc Etico rege, poil earn cum parte expeditio- :i
3o nem,nihil memorabile legimus, niii qud ab Oileno tegij ianguinis viro vierus 86 mi @- (
oppreifus,vita limu186 regno exccilit,:emulo rclinqucns principatum.
5 N v s vir regij fanguinis , inccttum quo parte crerus , opprcifo Etico re- P- 7 ~
gnum occupauit. Pertfum fuit regni ptoccrcs,tanro tempore Danotum dc fan
guine reges illis impctare. Iatn parer Regnerus tex viorioiillimus in fara ccelli t, _ _
defuitq; qui pto iilijs arma citcumfcrtcr. Ille quidem caprus ab holle Bri- Dimi/'iff'
tannotum rege,86 in carcere excruciatus,quod multis intulit pailus cil.Mi ferabilis 4' ' '
exitus,86 regi infolirus. Filij eius vbi audiucrc paternam calamitatem, Ivi/ams qui- yf?
dem rum fpea'culum edidit populo , nec pallus ell vult dcmittcrc , fed in eadem ?
hilartarc.Populum autem,quem rumor perculit,vbi dcmiiliore vidir ani- Wb
'O mo,vctat thearto excedere,fed ad iinem qu; fpcraculi perdurateSiWatdus eod
` quo cpcrit momento,relo quod manu gerebar,pcdem proprium percuilir, plan
ta petforata,vt indignationem exprimcrct,quam animo concepir. Biorn forte a
leam exetcebar,vbi nuncius paternz necis aderat: talos quos manu tcnebat ita
preilit,vt ctuot de manibus iiillaret , hoc primo parcnrationis genere in parentem
vfus.Hella ver Britannix tytannus,qui regum partem petemcrat,vbi'audiuit qua
fronte patris necem iilij cxcepiilent , Iwari profundiotem itam interpretatus,ve
hementius timuit, qui altius animi dolorem abfcondit. Nec falfus cil cxillimatio
ne fua. Omncs enim chneti filij in cum duxere : fed acerbius nemo infelatur
Ivato.Nam apptenfo in lirrote oppido,ipfum cmuniuir, importaris ad fuiiicien
5 tiam comeatibus. Inde aulus frattum vitibus, mouit in reliquam Angliam. Cre
bris vallarionibus I-Iellam ad arma exciuit. Nam expedito agmine Danis fe oppo
nit,manusq; cferit.Sed tum vitus illc ceilit,captusq; ad ctuciatum fcruatur.MC
mores enim iilij, parentem ab illo fuum ferptibus immiilis excruciatum, attocio- $575"
rem pnam excogitatunt. Vulturcm illi a tergo famclicum imminerc curarunt, 04m ...
qui vifcetibus fuis pafccretur, donec exhalatet ipiritum. Hc quidem Sucuc re- + rdf-
l Ix.l
 ,as 'ALBEKKRANTZH
bus aliena-: infet'da tamcn pro fui nouitate putaui. Cterm Oiircnus Succa rex,
vbi Eticum,patrem Iwatiiornisivardi tegum oppre'fiit : 15 quanta illi im
minetent a frattibus bella,regios pottus 86 arces communiuit,cxercitumq;
61 validiiiimum, tutaturus quod inuafetat regnum. Ftattcs autem oppreiii regis,
86 16 reges,in vltionem atmantur.Agnetus Angliaerarus Daniiotn Notua
mgm ; gia: prxiidcntes,agmina 1111,'1 Sueciam moucntes. Sed dum alientan)
5:1 mum (anguincm,impenderunt ptoptium.Nam Agnetus Angl@ prmccps,ibi cu
multis millibus cfus occubuieNec ramen Ocnus vior 6.111. Siquidem mutuis
attriti cladibus,incertum teliquetunt quo loco vitoria confiterit : cruentif

P. 8.
_ 611121 etat ,vbicunq5fuit
S v 1 N v s etat Biornis, pridem Sueciaf, inde Notuagi regis 611115, qui
j
proximus Suecia:~legitur tenuiife. Nam ca tempora apud Saxoncm noh'
turbatiima 61111, multis in medio rebus omiilis, 86 tegum nominibus vix reccni
tis. Etat ea tpeiatc in Dania Ericus tex, quem iibi bcatus Anfcharius familiarem
eiecit, eius indulgentia ptdicans in Dania euangeli, ad nouiiima pon
tiicatus 611 tempora. Eticus etat alius Regneti Olauo 6110 nos,qui cum Fratte
` ! pattuele Stutbiotno regno Sueci armis gtauifim ctat.Ea enim
ffr/mpaf tat Regnerus auus fortuna ,vt lijs 1115 regna partitetut plutima. Tenebat enim
"m- Daniarn primario iure, cui pratfecit Siwa/arcium 61111. Sueciam occupauit,in qua
Biotnem,inde Ericum 61105 prxfecitNotuagiarn quoq; tenuit,in quam tranulit
Biorncrn.Sed Agnetum ( fata eius) frattes Anglia: prazfeceruntam latum 6
i
`r~I
lijs reliquit dominium. Sed
Ng minor eff virtus, qum : tuffi.
Ingens illa virtutis actimonia Paulatim in lijs elanguit,magis autem in nepotibus.
Nam Sturbiotnus 86 Eticus, fratruelcs,vbi vites inuicem 61 ,111$15
conaribus exhaufcte. Sed tum celit Sturbiornus : vior Eticus regno deturbauit
Sturbiornumllle concefit in Harald: quem vr arttioti 6116111$
vinculo deuineitetyertnanam illi delpondit 111 coniugem. Etat is Haral
dus,qui ad tempora primi Ottonis peruenit : cuius mater 111,Angli regis 6lia,
longiiimum illum iecit aggerem, qui hodie quoq; cetnitur mari ad mate potre 30
um. Pudebat taedebatq; optimam ilrminam,$axoncs,quotes vellent,in Iutiam
ittumpere:ideo clauris voluit coliibete. Nam memoria eus Henricus LGerm
ni tex,Ottonis pater,cxercit duxit in Iutiam,SlefWicum occupauit,coloniamq;
fecit Saxonum: conitituto acl cum limitem matchione,qui vicinos populos in 61
contineret. Ad cuius mortem caefo 210111111 th Saxonum Slefv'ico
lonia.Non paffus Otto lius,qui expeditionem rcnouauit in Iutiam,congrcii.ls
2:55: 10 : quod in Saxonia atq; Dania diximus. Nunc ob earn rantm rationem
D,``/,' cmemotamus,vt qu tem fuerint que; nunc {ctibimus,innote{`cat.Hataldus
4- - w- ergo Danis: tex , Stutbiotnolcuito, Sueci rege implotatus adetat. Iam copijs
w' compatatis,ingreffus mate,pctuenit Hallandiam. Ibi accepto nuncio, qud Otto 4.
Romanorum rex, ingenti agmine Iutiam inuafiiiet, repedare compellitur,vt pto
smh - prios magis fines tutaretut,qum alienos inuadctctlta defertus S tutbiornus arm is
:E auxiliatibus,nec 1115 potens mulum regno pdlergquibufcunq; cditionibus pa
, tege accipiens,regni ptfetuta donatus, quieuit. Appellauere tum
tutam , quam hodie ducatum dicimus. Vndc 86 Slefwici 111 dixcrunt ptfeu
ram,quem nori multa 86 longa memoria ducatum (vt en: hodie) habuctunt.
C A P. 9 . E 11 1 v s 0121111 filius,Regneti neposfmc :cmulo potitus regno Sueci,
qud Hataldus rex in copias dutaifetb xmulo imploratusziniuriam in 6
lium Suenonem vindicate confiituit, non 6 cum ptotinus regno deturban
di qud iam tet captus Wandalis regnum aste, autem viribus exuiiict , ami
]; 1&1 1115 putatetur. Nec illum . Siquidem
congrcfius inuicem prlio regibus apud Sialandiam Sueno , aliquandiu vites 110
,>_ 111115, cxrremum viusfuga 611 quxfiuitlta 111 S ucnone,
Chriiian pietatis defcrtote, Eticus Dani regnum Suecia: coniunxit. Inftnuftus
ergo duotutn regnorum ptincipatu, Dani ctebtiot, ne quid innouaretur,adcrat.
Scptcmqr;
 svsciir LIB. v. 307
; rotis armis renutrquo tempore Sueno apud Scorie regem exulabat,qui
pridem aBtitanni principe,86 Galliarum ducibus,fuis ab olim congentilibus,c
tenmeretur. Nam fecuta illum vltio diuina,qud gemina impietate,n partem
Haraldum,86 ( omnium pattern Deum nocentifflmus foret.Nam(quod Dem "
in Dania arq; Wandalia cmemorauimus) patrem,qud Chrifiianam foueret re- 4' F u'
ligionem,ciuili(im domefl'ico) bello impijfim ad mortem qu; regno deietum
perfequirur.Sufccpram autem ( Ottone Rom.rege,patrino fuo,religion 86 ipfe
abiecit,86 in omni regno ( vr abijcetent,autor fuit. Sed vbi ex errore refipuit,ad @www
cor teuerfus,dedit illi pridem vindex,nunc propitiatus Deus,gratiam in confpefru
l proeerum fuorum,vt feptcm exilij fui annos,mortuo Etico rege S ueci,in te- ,frit-m.
gnum Dani teuocaretur. Reuerfusq; Deum integertime` coluit,edi&o emiffo,vt
pafIim omnes Chrifti teligionem virtutibus plenam ambirent.Sed regina Erici re
gis relia ,'quum filium Olauum ex Erico habetet ,verita ne dum duobus regnis
incert incumberet,vtroq; frufiraretur: relito Dani regno in n1anibus procer,
( quos Suenoni ( inclinare perfenferat) in Sueciam,cui proprer agnationem 86
paternum ius magis fidebat,fe contulit : S uenoniq; tegnum fuum vacuefecit. Ipfa
autem filium tenerurn,ad legtimos annos ( rutoribus educauit.
L A v v s Etici filius, : regno poritur, primus in regibus Sueci, CA P-IO
qui Chrifti religionem public accipetetun fonte facto lotus, Iacobi nomen fufce- 'L c
a oV pit.Fuere quidem priuatim plurimi,qui iamdud in eo tegno, memoria diuiAn- pmu.
fcharij Chrifti iugum affumpferint , in quibus etat Birc prafeus , 86mulri fine
nomine.N.1m 86 Rembertus immediarus Anfchario pontifex,86(aliquotinterpo
fitis) Vnni Hamburgfis, 86 ille archiepifcopus, Chrifii in Suecia diffemina
uere. (Mo in labore peregrinationis Vnni (quod in Metropoli diximus) vitam im
pendir: tumulatus in ea quam diximus Birca, nifi quod caput relatum effin _fedem
fuam. Huius autem regis matrem,Erici reliiamanirio reditus fui in regnum,Sue
no Dani fibi vxorem adfciuit: qu affinitatibus communitus , fecutior foret
aduerfus omnes cafus iniquos,quos multos ille praeter ceteros fuit expertus,captus
86 exilio diururno difientus. qua ciuge Sueno lilium fuftulit Kanutum,omni
3 bus Danorum regibus przlucentemsquietiam finitimotum omnium gloriam te
bus domi forifq; geftis obfcuraret: cuius in Dania plenam fecimus mentionem. L- 3' f4'
Quum eadem fmina ab Olauo Noruagiz rege (non illo fano) primum ludifi
cata effet: quod in Noruagia recenfuimus. 1 Olauus Chriftiano ritu iam
Iacobus , fatis flicirer atq; diutin fceptrum regni tenuit: quum interea Kanutus
vrerinus ftater eius,in Dania,86 S.Olauus(huius diximus filius)in Noruagia
dominaretur.Trium regum optimorum flicifma tum regna dixcrim, quando
Chriftus omnium in medio, fcelicitet gubernaret. Etat autem annus natum t o o.
Chrifium milleflmus,paucis additis: quum in Romano imperio ageret itidem rex
S. Henricus, eius nominis (: , Romanorum reges recenfemus. Alioqui
`4o Imperatoriae maiefi'atis eo nomine primus erat,primus ; qui de confiitutionc
Eleltorum prodiret adimperium.
M v N D v s Olaui Iacobi frater,ex concubina natus,f`olo nomine Ch rifiianus, A P. It..
ad fceptra fuccedit:86 ideo,quia veraz rellgionis vel contemptor vel diflimulatot e
rat , non fatis fuit rebus bello gerendis fortunatus. Filium enim Amundum,quem gauw/,if
ampliandae ditionis gratia mift in Orientem, ftatim bello oppreffum amifit. Inita 24 "
ramen belli focietate cum Olauo , (qui poftea in fanros relatus ) Dani regem 1"
Kanutum bello infequitur. Etat tum in Suecia virprimatius V bbo,qui
Kanuti regis germanam , pridem Richardo Normanniaf Gallica` principe u
diatam , coniugem promeruit: 86 is regi Kanuto non fatis gtatus,autoroppugnan
y dat Dani fuitEmundo. Olauo autem Noruagiorum regi, altera bellandi caufa
fuberat : qud quum in Angliam focietatcm belli cum Kanuto inijffer , neque
prouincia: illi portio prouenit, neque tori fociam (quae Olauo inhrebat)
ab iniuria potuit vendicare , qu minus a Kanuto contaminarctur. His incitus
rebus Qlauus , quum Emundo incentor belli effet Vbbo , mouerunr in Daniarn.
@unique mari incumberer Olauus , a terra per montana Sania: , Emundus
~ in)
 ,Os ALBE~R.KRANT211
ffii?" Sueci rex imminebat.Conrulere manus martimo bello Dani arq; Noru'agij: >(ed
c;.,;- vilotia Danis incbebar. Interim pats copiarum Kanuti Emundo congreditutin
l fi- Scania. Ibi Vbbonis folerrifiimi ducis indufiria trali in vad Dani, cedente dein
1 111renres limo Dani, pafiim 'Sueeis cdtur,decepti magis quam
viii. Ea tum fuir fortuna Emundi ,vt Vbbonis militari peritia fuperior habererur.
mundus autem reuerfus in regn , nihil magis ac prius religioni fauebar, fubditis
quoq; grauis admod imminebar.Eandem enim ipfam contumaciam exhibebar:
liominibus quoq; ryrannidem monffrauit. Nam miffos ab archicpifcopo cfecra
tos in prouinciam epifcopos abiecr contempfirq;:fecutus acephal hominem,qui
mentitus lireras papales,archiepifcopum fe diccbat confecrar in Sueciam: quum IO
effet folm confecrarus in Polonia, vbi nulla fuir fuperioriras difponendar rerum
in prouincias Aquilonates. Ctemptos ergo oratores arehiepifcopi Harn butgen
(is,quum rcx fe reij cerer,Srinkel,regij fanguinis adolefcens,miferatus laborem ac
contempt virorum, eos` fauoribus 86 obfcquijs profecurus : donec venirenr ad
reginam viduam,(quain pro fanguinis propinquitate Sueno rex factis adafius, re
pudiare cpcllebarur) qua: illos materno aifeiu tranfinifir in Daniam. At illi rum
_ confecuti (unt in Suecia cafus agrorum fierilirarem , 86 (vnde illa prouenetar) aeris
2:6 11112111121 vr culpam fuam recognofcens rcx, orar mirterer in Bremam,ve
1m/fdd nirenr legitimi pontifiees in prouinciam. Nihil motarus Albertus archicpifzopus,
Mw/f?- mifit qui pofcebanrutin prouinciam fe confectaros. Hic autem rex diu viuendo, 2.0
m "" eam peruenerar feneamyt cognomine ab annis duio ,Verulus liuc Annofus
dicererurznam fratri non paucis annis regnanri,diu fuperfuit.
- S x N 1. 1 oprimus tex,Suecia: fceprris (uccedit. Cui id laudis vel ma
xim tribuitur , qud in diebus illius Chrifii teligio maximum in regno accepcril:
increment , exterminaris idolis, quibus gens illa pr multis alijs dedita fuir, qud
roto hoc mundi fecreto, venerabile illi fuir remplum idolor apud foolam , nunc
quoq; capur gentis 86 metropolim. @Lcd idolum ram pertinacirercoluereGenri
/ les,vr reges etiam fuos Chrifii factis initiaros,adigetent muriera mirtete in templ,
? FM' alioqui regno exigendos. Inucntus rex rantain Chrifii religione feruens,deuo
` rione inclytus Amander, qui regno carere quam facrilegio fuam polluerc
maluerir. lbar iraq; gaudens confperiu concilij , quoniam dignus habitus
I _ nomine Chrifii abijci,8 regno defiitui. Sed 1 rex cuius tempora nc feribimus,
Srinkel , perfecir , quum fanos pontifices afcifceter,vt ipfi coram populoftupen
- da mirabilia petagerenr : arq; in cam fcntentiam vieri populares perdui quoque
(unt ,vr paterenrut fua idola conctemari. @as quum ibi auxilio adeffe non poil
fent,cui tandem optulari poretanr? Eminebar tum pontificum facra Hdes,Poppo
nis 86 vtriufq; Odinkari ,vt multis ad aantium fidem corrobotandam clarerenr
miraculis,qu:e partim in metropoli defignauimusl-Iic tam tex nihil omit
rebat quod ad propagandam pietatis 86 falutis religionem perrineret. uocitea iu
fiiria 86 religione ipfe infignis, temporum promeruir fuorum ttquillirarem,in pa
; (quod rarum regibus prfertim Aquilonis) quicuit, circa annum Chtifri
1 l - mille centum, paucis vel additis vel dcmpris. Nam puniualis annorum cal
culus mal defignarus .
A P. 13. 11 1 1 duo deinde de regno crenderunt, ranrifq; viribus arq; odijs concurre
F'Mjfl tulit,vt non folum ipf,verm 86 omnis pen nobilitas fuccidererur. Etat ramen ex
:fx-i diui Kanuti genere, (qui pattern habuit Sucnonem regem, auum autem maretm'i
. Magnum illum Kanutum,quinq; regnorum regem porenrifIimum : cuius laude:
in Dania artigimus)mu1riplex in Suecia nobilitas.Nam czfo tum per fummam in
L-'f-f-HL iutiam Kanuto rege,(pet earn rumulruarionem,quam in Dania defignauimus)re
gina reliia cum filio Carolo in Flandriam redijt. Cuius principatum idem hlius fe
adminiiirauit,cfus 86 ipfe pro iufiiria 86 pietare,deie&us oratorio, quod fi
_ ` bi fecerat lub reiiudinejn fuggeifo ecclciix fanii Donatiani,in oppido Brugis. Fi
; if lias autem, quas binas accepit,in Suecia viris primanjs commifit. Nam
/ 1 nobilifiimo gentis Folconi dedit ciugcm. qua ille fufiulir filios Kanu
/- rum arq; Benedium. Ex quibus ortus Birgerius dux,virpotens, hot alrerius
/ flius.
 trav.` ;
lilius. Alteram ver liliam tradidit coniugem Carolo Gothor in Sueciaduci, qui
ex illa lilios lufcepit Catolum arq; Kanutumlpfa ver in Italiam quue fe eontulit,
toros fuos lempet in longinquo habitura: nam comit Apuli Rogerium,lecund
habuit illa matitum. He ideirco dixerim,vt quam lat regium diui Kanuti genus
propagatum lit,agnofcamus:quando non alijs rebus tempora infignita leguntur.
H A 1. s T N v s fupetioris Stinkel lilius , legitimo iure poll duos Erieos mutuo C A M4..
le ptlio conficientes, rex elle prometuir. Sed nihil diuturn, quod non rotas agat
Padiees. Etat in populo vel nimia npuandarum rerum licentia,vel in I-Iallleno in
tolerabilis fupetbia. lncertum enim quibus ex caufis, cerrum ell tamen,populari Hdl/ffy(
l tumultu mox regno deietum. Crediderim,non imparis nobilitatis viros (de qui- fg?"'W'
bus proxim diximus) gtauitertulille , fupta le regis imperium non omni virture
eonlummatifhtum interim in Dania regnum { manus ttaderent Sucnonis
Eli) , ea lege partis voluntate poll inuicem regnanres,vt nulla liberorum ratio ha
beretut : fed decedente proximo tege , non eius fili)` , fed fratrum vnus natu proxi- ~ _
mus regno luccedcter. Sie Hataldo Kanutus , Kanuto fuecellt Olauus , illi ver L'5"""4
Nicolaus :quam in D .mia luecellonem natrauimus.
A N D E R pullo Hallleno ,is qui pridem pro vitado lactlegio regnum con- A P I i
remplit , nunc populi iudieio reuocatus recepit. Non alitet ac in RomanaRepub.
Valentinianus , pto Chrilli nomine, tribunatu (quem gerebat) a Iuliano amotus, ?
2. Imperium prometuir poll deielotem l'uum recipere: ira nxc Amandet regnum, 'f/w 7m
quod pto religionis amore amilit,(ne fe faerilego ctaminarcr) codem populi im
petu nunc reuocatus,rurfus aecipere prometuit.Sed reuocatus quum prillino fe
uetita ris luz ligore nihil remitteret,renouara funtin cum odia intcrmillaaterumq;
regno depulius, fecellt in abditum optata: quieti locum commodum,vt ocium in
rranquillirate perageret: vit pro contemptu regni,regno dignillimus.Vtinam tan
ti illi animi vel vnum teliquillet imitatorem. Ita palllm omnes ambiunt imperia,
inquietillmum viuendi negocium. ,
A (Ly: r N v s tum regno lurrogatur: cuius de rebus gellis nihil ell; in literas re- C A p, 15.
latum. Per cuius tempora Ericus ille,intet Daniae reges nominatillimus,qui 86 vt- 11M
36 bem Romam inuilens,rcgno fuo Metropolitanum dati imperrauit: 86 , de- ."
uotionis gratia , dum lepulchrum (quod iam a lidelibus tencterur) inuilere docet
nens , Imperatori Conllantinopolitano (quem exitinete falurabat) fui fecit mi
raculum, qud grandi corporivires refponderent, comitatufq; famulorum non
:ellet regils ramen in iplo profetionis fu itinere deliciens,interregnum fe
cit biennio in Dania , priufquam certus mortis fu nuncius rcdirct. Interim ver
Aquinus in Suecia rerum potitus,quomodo teliquetir regnum adminillrarum, in
incerto permanlt , quum Danis imperatet Nicolaus,vnus ex fratribus memo
ratis. Cuius Hlium Magnum (vt proxim dieemus) Gothi ad regnum fuum per
traxerunt.
4o ' M A e N v s etat Nicolai Dania: regis illius, adolefcens acer, quem Gothi, per- C A 9.17.
tli crebra: in Suecia mutarionis, fibi regem afciuerunr:iten1m fe corpore regni gf;
leparantcs, vel lpetantes reliqu lbi Sueci accedere,vt fub vnius regis (quem ipli i, ,
delegerant im perio) omne regnum ellet. Sueci autem,veteri fuo iure creandi rc- SW*
gem,le depelli non fctentes,fuo regem atbitraru eteandum elle purauerunt. Sua: t "
ergo gentis hominem ad regnum prouehentes , Gothorum regem contemplere.
Gothi ramen fententi pertinacirer inhrentes, nou Sueci regem bello ag
gtelll,opptellerunt : Magno fe regi eleo,regni federn vacuefecete. Aliquandiu
ergo ille Gothis 86 Suecis regnauit.Sed quum Daniat quoq; fuccelllonem pertina
citer defendetet, in eas incidir diflcultates, fub quibus demum obruebatur. Nam
3 o Kanurum SlelWiei ducem,pollea etiam Obotritorum regem,Erir i regis,illius qui
peregrinationem terr fan'at ingrellus, in itinere defecit, is Elius etat. Apud mili
tes illi paterna: virtutis memoria profuit. Accellit propria Kanuriindullria, quae
hoc el'fecit,vta multis non amari n polleLSed quum cotonam quoq; in `Wanda
lis ab Imperatote meteretur Lothario,eamq; in eonuentu regni public pcrferret,
tum Magnus exatlit inuidia,Nicolao rege dillimulante,pro fu prudtia.At
 3_ro A L1B Rn Kr'R-InN'T-f Z I I
Magnus quanimiter tolerare non pottLVides,inqut,pater,qum violenta
(um rione etiam te Nicolao viuo ad regnum crendit Kanutus Nicolaus autem,v
etfi ifpliceret, qud (e prfcnte,in Danici regni conuentu, corona regia Kanutusvl
vrercrur: difcernens ramen inter Romani Imperatoris Danici regni iurafciebat
hoc ad priudicium pcrtinere. Vnde interpofts partibus , reconciliatio
ncm inter (e adoleiccntum intentabar, increpiro ad patrem vtroque. Durabat alil
quandiu renouata fides : (ed vrebat fcmpcr Magnum Kanuti apud omnes amor:
qumq; tenebat animo,(i Kanutus fuperefler,&ulba (e regniDanici fuccelionem
' pratftolari, qud vterq; regis lilius effet, fed Kanutus virtutc 85 amore ciuium praz
" flare videretur. Iraq; infidijs conf'titutis, Kanutum opprimerc imparatum decre 10.
uir.Er profperatus malo fuo.Nam euocatum ad colloquium,inermem armatus
qui Caf excipit, c nihil rale metuenrem oppreilit virum omni virtutc prlanriflirnumc
qui talibus mortem clareret miraculis, vt 2 1 Elio eius rege Waldef
www maro,qui ob id ad { 11 nuncios milir, inter (antos relarus fir. Ma~
'- gnum autem liria: agitabant , vt viuente adliuc patrc (uo , ab Erico Kanuti fratre,
(fed norho)vincli&am fratern necis molienre, Magnus tcmeritaris pnas luerer :v
Si ud virum innocentiilimum erdidiffcr, Sc qud {acra Pentecolies folennita
te acies cduxiilet,ab us inrerijt. 5
CA NS- S v 11 N E M Sueci Magnum ercxere regem,non fanguinis clarituclinc
pollentem,non rerum geflarum gloriainignem, (ed qud quemlibet indigenam LO.
. externo putarent prafferendum . I-Iic magni nihil fertur in rebus bellicis peregille:
~ nili qud Vluildam Noricam , Nicolao Danorum regi ( mortem iniignis fora
' minae Margarctx) nuptam, clandellin follicitatam,millis deindc ad hoc nuncijs,
thalamo regis abllraam , libi deuinxit , 1 coniugis habuir regiam concubi
nam. Nicolaus autem,qu minus tori vlcilcereruriniuriam, proprij regni intrica
rione remorarur. Nam lij infolentia tam multis Daniam implieuit bellis,vt { ex
pedite non ; @ enim Kanutus (quem ille perdidir) omnibus amabilior,e
maiori cum filio implicuiffc omnium odio videbatur, qud talem ac tantum 111
rum Magnus trucidaflermec pater Nicolaus acriorem vindicem gellilet Kanu
~~ tian necis. ProIcripit quidem ad tcmpus regno lilium : {ecl vbi multa illi aduert 30
fuccrefcebant, prxiidium in Elio futurum (perans,illum reuocabat.Tum ver
omnes patrcm iiliumq; pari odio infetabrurzc oppreffo prim Hlio,in patrem
inde arma verrcbant. @ze res impunitarem peperit adultero. Accelt qud Ni~
colaus grauis ab annis , non magni penderet, incontinentem fminam,adulteri
viriles annos fuis fenilibus praetuliTeScd continu tum odio f'uorurr omnium Ni
00"" " colaus laborarc perfeuerans, Slefwico exceptus regio more clero, ab i tumul
"" I 6' tuante populo opprimitur. hac aurem qualicunq; coniuge Suerco lilium fullu
lit , regni ( moderanrem , circa ea tem quibus de corona Dania:
Sueno , Kanutus ,Waldemarus conflitarunt.
C P I9 C n L v s Suerconi patri (uccedit in (ceptra: cuius tempora frater eius Ioan 4o
: nes,vir mal libi remperans libidine,temperauit. Etat alius tum Carolus,vir Da..
yhnpra nici regni primarius,Hallandi:e prxfeuszhodie duccm voeant. Is vxorcm habuit
:fzm' fpciat pulcliritudinis , ac pudiciti iingularis, fororemq; virgincm. @Lamm c
fpccieregni
gocia c
, raptas irritatus virimprobus,potis
perduxit in Sueciam. infdijs,
Alternllefl iam Carolo
aburens ad ne:
fcortorum in
morem,v bi fdam explcuiile libidinem videbatur vtrq; remitir dedecoraram.
Fleuere optimr fmin atrocem iniuriam : quid amplius potuere ? At Carolus 8:
coniugis : germana: non lcuem, (ed atrocem iniuriam (vt erat) crumeliam (1; al
tiore voluens animo,regi Suenoni (qui t Dani prerat)cumular additislachry
mis detexit. Ille in vniuerfam Sueciam rem vindicaturus , vires promirtitc arma,` 5.
nec minus parat expedirionem. Succix rex Carolus legatione folenni pacem per
tentarfrarris elle Facinus le quoq; vindicandzquid demcruerint Sueci vel
ceres vel (ubditi 11: libidinis crimenluere non metentur. Conquiefcat Da
rex, (e vindicem elle finat in fratrem : faurum vr om nes intelligant, fratern
1 Hagitium libi fore odiofiilimum. Sed fuflra fuitealegatio. Nam Dani tam certa
ipe
 isvi-:cris trav. n
(pe Sueciam inuafurieranr,vt iam inuicem connubia nobilium { re
gno pacifcercntur, quali iam viores bellum ad nurum confecillenr. Exercirum
autem per btumam terrcllri itinere deporrand curauit in Sueciam, longo itinere
circumaum arq; fatigarum. Vbi ad Phinnos perueniunt, ( pars illa Suctici regni)
illi le Dani regi lubmirtunr , omnia fua pollicentes : comeatuq; prbito , placauit
exercitum tranfeunrem.l ~
V N i v ad Warendenfes,qui fe defenlioni prparauereflammis ac ferro CA P. 1Q .
omnia eorum conlinia vallantut. Incola: nemorum fauces truncis arborum ob- Dani imm
suenan),
lltinxcre: deieis rranfuerfo ordine alris de montibus arboribus , ingentia robota fait,
r prouoluerunr. Sueno rex,indignatus ruricolas armato exercituiiircr intercluclere,
relil'o quod parar erat prandio, equo inlidens inuolitat. Cui ex propioribus qui
dam, nihil temere agendum tanto regi fuggerebat. Ille conuerfus in monitorem,
@i , inquit ,vxore duela rimidus ell ,'domum reuertarur , exprobrans illi re
centes nuptias. Nec timidius ille refpondir,Faciam quod S ueno n audebir,ne me
timidum vocet. Proinde merentibus exprobtare memenro. Protinus vbi ventum
ell ad liolltcs , primus feillis obiecit,vbi periculi erat plurimum : nec minus fortiter
pugnans quam dicens occubuit. Damn exercitui purabat, talem amilille virum.
Nox prazlij laborem diremir. Nam Dani rranfitum ferro apcriebanr: holles repu
gnauere roboribus obuolutis. Pollcra lux deditionem liollium vidit, quum perfe- d
n
2 pcraris,vt
ueranrer Dani ferro libi
ne iumenta viamveliercntur
quibus fecereSed ttus etat rigorclient.
milites,lalua brum,ram frigusequis
@amillis intern
ex mr'
equiribus pedites facili fuere milites, onera fua aliorum iumenris imponentes, ante
fe egerungrertoq; viam legerunr in Scaniam, rege etiam millionem non facienre.
Rex vbi competir multos militum difHuere , expertus dilliculrarem rerrellris per
Scaniam itineris,iubet receprui cani : permirtitq; veniam rcdeundi, aliarn expedi
rionem meditarus. Interea q ui iniull`u regis fcllinabat ante alios in Scaniam,inter
cepri a linitimis ,iam lidem mutantibus ,vr foluram fenfere expedirionem , oppri
muntur : alij incluli domibus,quum ignis inijceretur,vn concrcmrur. Iam enim
conrprui habebanrur reuertenres , qui rranfeunres cunis iniecere formidinem.
30 Ira magno apparatt1,fumprti 861abore inlituta per Scaniam in Sueciam expeditio,
in vanum cellir. Nam inuij montes,86 faltus profundillimi, limul 86 angulla: fau
ces,Sueciam impenetrabilem fecerc: xternis niuibus , 86 altillimis rupibus , cam
Scania mirilic munienribus.Q19circa iiiaritimam medirarus rcx expedirionem,
tum lacerum reduxit exercitum.
S D 111 interea bellis doniellicis implicirus renebatur,vt facil externorum C A P. 21.
obliuifcctetur. Nam Waldemarus , diui Kanuti (quem Magnus occidit) lilius, 86
Kanutus Magni lilius , iun'is inuicem allinitatibus , (quum Waldemaro Kanuti nml. .
germana Sophia defpondererur) in Suenonem armabantur. Nec conrenri,Sue f 1" 3 'f'
ciam, quali inibi paterna prazdia vifuti,cum rege Carolo fimilem ineunr familiari
'4o rateni,fororcWaldcmari Carolo in coniugem promilla ac tradita Dillimulabat
omnia prudenrcr Sueno,ne Waldemarum in le prouocarer, cuius (vt prob vidit)
difcellu magna pars virium illi decederer. Aderat interea Gutorinus Suecia: pro
cetum vnus ex primoribus, qui rradiram libi puellam , regi fuo Carolo detulir co
ulandam.Ean1 accellionem Dani rex verirus,commouere fein Succiel regnum
llaud poterat. Carolus autem ranris communitus alliniratibus,tranquilla tempo
rtun pace potirus , regnum fuum quietus gubernabar per omnia tempora regis
Dani Waldemari. Qiumq; ille moriens Kanuto lilio rerum fummam reliquil
fcr,Scanij rumulrulanres, rebus nouis lludenres, mulum regno obij cere Kanuto, \.\*_

virum ex Suecia nobilem Haraldum , fed (proprer cordis heberudinem) regno fa

5 tisimparem. Carolus texSueciillum armis fuis6opibus prouexitin Scaniam.
Primordiailli fuere fatis fortunata: nam quue ad Lundiam progrediens, omnia '-1.

ferro demerebat. Obuij autem fali qui pro rege llabant , popularem Scaniar tu
mulrum facil reprellerunr. Nam hollibusincurrentes, infallis liallis facilillos
verreru nt in fugam. araldus cum Hakone quodam Scani primoribus , fu
ga turpi in Sueciam relabitur. Lundenlium ciues dubiam ollendere lidcrn. Nam
 312. : KRANTZII
portas vrbis habuere claufas: vbivioriam acceperuntregiorum , illis gratulati,
exceperunt. . l I I _ \ .
A ,_, 11 1 v s Carolofuccellt inte ojus, annealiquumagna deirpenepotum,
' incertum elhquia annales non tradi crunt. (kl/as etiam prxclaras res gellentan
eompertum habemus. Pacem ramen cum corona : 11 illum,eompe
rimus ijs,qux interim Danis: reges atitatunt. a memoria , quem
rimus Waldemarus filiurn regno reliquit , ad haze pen tempora ,Wandalis Sa
xonibufq; conHiati, pacem ad Aquilonem fcruauere. Per hos enim annos,qu
bus Ericus Sueci regnabat,Kanutus,&t inde frater eius Waldemarus, eius nomi
nis fecuncluse deinde filius eius Ericus,&: Abel frarer Erici,collul:ati Saxonibus,
varia fortuna,nunc viimunc virorcs conHiabanturzLubecam per ea [
tenuerunte amiferunt: Holfatiam non femel inuafam Dani tenuerunt : quod in
.__ L55- 3- 7- nofra memorauirnus Saxonia. Peruenit autem ille Eticus viuendo in ann Chri
1 2- 4 9- quadragelimum poll'r mille ducentosflblm regni circumiens prouin
ycias , in Godlandiam in(ulam perueniflet , ibi correptus grauiilma xgritudine , 1
nem fecit viuendi.
-- n 1 o fatis abfumpto,quum proceres (ufficiendo rege traarentmec faci _._-u_ _ 4,
l in vnam conuenircnr fententiam aut perfonamanutuis inter fe odijs diuii: eum
erexerr ad regnum,qui minimo ad id iure, minimaq; [pe poriundi tenererur, Bir
gerium nomine : cuius genus annales non commemorant. ramen non {llue 2.0
runt,maxim ruille regem popularem. Sciebat enim nobilitatcm in fe non zquis
"x "- elle animis, cdi mutua inuidia regnum detulifent : arq; ideo popul quam
maxime poterat conciliabat. Mercatores quoq;,datis priuilegijs e immunitatibus
lurimis in regnum inuitauit. Nec (e regis nomine (uperbum attollit, contentus
ducis folo vocabulo : quo nomine in chartis priuilcgiorum quae extant, inlgnitur.
Poterat inuidiolum videri apud nobilitatem ,regis {uperbum vocabulum.%ocir
ca delegit modeltiae inferuire, vt per artem praeefletimperio, etiamfx minus inferi
bcretur vocabulo. @d enim interell: in vocabulo, rex an dux cenfeatur,dum
dem iure Se imperio teneat rerum Omnium poteltatcm Per eius tempora fuit illa
um'. In" perniciofa fratrum regno Danix contentio,quum Ericum (alioqui regem opti 30
7' f' ' mum)frater eius Abel,fue regnandi defiderio, alias ob caufas captumlefwi
coin lacu : capite truncat mergiNSe diu ille fuperfuir,poll: inuafurn regnum
pauco tempore caffus ) s quo; inuaferat.
CA 9.1.4. W A L D v s ilius proxim ducis , qui pro modcflia fua regnum {er
- uauit incolume, 8e filijs reliquit : regium nomen , quod ipfe pater fumere non
rf debat,allun1plt.Hic ergoWaldemarus quum regnum aliquandiu tenuifl`et,pere
W .39.1- grinationem fufcepirin terram {anam , rius de more inuifens vrbem :
:z_w" ibiquoque indulgentijs loci quaeitis. Se dum ille deuotionis inlh'ntu peregri
natur , rebus (vt putabat) regni ordine bono conflitutis Frater eius Magnus (quod
Waldemarus ant non timuit) regni iura occupauit , pro rege legitimo (e fctens. 4o
Et populum repetir qui (e illi permitteret ,Waldemarum regno adminiltrando
minus cenfentes idoncum: qui Ecclelarum terreretlimina,non regum obiret ne
gotia. Rem non diflimilem ais poltcrorum. Sie enim fratrcs atque fe arbitran
tur regno propinquos , vt velut in medio pofxto regno , ad cum pertineat, qui pol;
fit occupare Se tueri. Non enim legibus aut iure regna quruntur , (ed armis , ijf:
demque conferuantur. Reuerfus ex peregrinatione fua Waldemarusguum fra.
trem accepiile ad mnilrationem {olm purarct, facile prfenti 85 rede
unti ceflurum. Sed falfus ell opinione : nam Magnus occupato regno, in
bilis ineubuit. Ad arma refpexit Waldemarus , contrais , quos in regno multos
ro virtute 86 modeltia reliquerat , amicis. Et prxlio commilb cellere qui Wal
demaro fauebant: 8e eo pulfo , Magnus (cmel inuafum regnum obtinuit defen
m4n. dirq;. Fugatus Waldemarus cum vxore ac liberis,conce ens in Daniam ad rc
gem Ericum. venientcm hofpitaliter excepit : 86 aliquoties Fata expeditio
ne pro illo duxit in Sueciam: nihil ramen przterincenclia ac prdam potuiremo
liti. Magnus autem c ip(e parpari relatutus , expeditioncm naualcm fecit in Sca.
mam :
 svtclmnv.- I-,
niam: 86 Hammis fetroq; vatata prouincia, quumnaues prda implei'et , redibat
in Sueciam. Poft longum deinde exilium,quum armis in fratrcm nihil proiceret,
11111 gratiam fratris. Et accepta prouincia , in qua regi minim poiIe obiiite
1: renunciatoq; omni iuri quod illi competere poiletin regno , in conitituto loco
cum vxore 86 liberis tranquillitati inferuiens conquieuit:
M N v s paternum regnum , quod fratri abituletar , {trenuus tenebat: ea- CAP. 25.
enim qua parantur vi regna, fetuare necefle eit. Sed ramen malignus cit diu- _fitti
turnitatis cultos ipfe metus. (Q1/od enim non altas agit radices vitgultum , Itatim
exorto 1 atefcit.Magnus igitur quantis potuit viribus tegn 6111111 {epit tenuitqi: .
to uum interim frater in angulo terras delitefcens quiet viucbat. Sed munera nec
um intelleta Dei,ptiuatim confenefcerelta prorfus ambiunt mortales Imperia,
ncfcientes qud in (ublimi minor 61 agentibus licentia. Sic Imperator Dioclctia
nus , quum augufto faitigio volens in priuatam vitam concciliilet , 86 Marti-_
Iniano conforte quondam Imperij (qui eodem vrgente Diocletiano purpuram in
uitus pofuiifet)(ollicitateturrefumere quod ponebat Imperium, refpoudit, Si .
fet Maximianus qum iint dulcia qu meis manibus 11111, ad auguftam di-
gnitatem redire non propcraret. Ego ex duobus , Waldemaro 86 Magno , fortem Q_/"h".
prioris fottunatiorem putaui.
B 1 R G 11 1 V s Magno [ucceflit in regno , incertum quo fanguine crctus: nam CAP, 26.
2. annales nihil hotum reliquertint.Scd hoc annotatum eit,dum rex iamiibi fecurus i
regnare putatetur, ab Etico duce captris in vincula conijcitur. Secutus exempl u ni
Magni,qui peregrinatum fratrcm excluiit,tegno occupato. Iite germanum domi mi
fcdentem , 86 nihil minus qum Fratte timentem cepit , vt perniciofo Magni
1 tegnum fratri {urriperee Qu; captiuitas mtiltorum extitit caufa malotum.
Etat autem tum poftnatum Chtiitum annus circiter quintus {upra mille ttectos. I 3 5.
Ericus Dani rex,quurn audiret indignam afnis 111 fortem, de rerum mutatione
cogitauit. Nam conuocatis in infulam Cimbri Germaniae vicinis principibus, o
mnes inuicem aut cum ciuibus dificlentes ctraxit : fataq; multis laborihus inter
omnes pacemagno auxiliariotum fuor exGermania apparatu duxit inSueciam, Dm'
. 30 vt Btigerium regem captiuitatc laxatum,regno reitituetet.Vbi venit,paratiflimos 7' MP' l '
ad arma repetir Btigerij fratres , 11 86 Waldemarum : qui omnibus arcibus
priidia Teuton impofuerelruitratus ergo Dania: 11115 quum oppugna

tiones arcium Sevtbi fruitta intentaretzneminein aciem prodeunte,cum iatuta
86 111& reduxit exercitum. Poft aliquot ramen annosipii fratres ad cor teuer~ Rum/
6, recordantes quid egerint in fratrcm (uum regem , natumaiorcm , quem regno
deietumjam 111 11111 feruaucrt, inito coniilio, euocatifb adhoc regni pro- :
ceribus, quos putabant regni negocio ret confulturos,f`ratrem {uum regem car ""'
cere laxat,acceptis ab illo de impunitatefacramentisc conftitutis 61 {ententia
prouinciis in regno,quihus pto captu 610 magnific agetentlgtur Birgerius regni
4o fccptra recipiens moderatur: filiumque Magnum (quod in formula compofitio
nis conuencrat) facitregni confortem, iubens illum (aero peninttum oleo, (ccum
regem appellarizqu de fucccffione (ecurior forenQium autem iam olim videre
tut iniuria 86 011111 totalis interiiife , earum rerum quas pridem frattes in regem
moliebantut: altius cordi eius (licet diiIimulantius) iniedit memoria. Frattes iam
nihil fratre formidantes , iubet reuocari , vt Decembria( de more gentis) conui
uia inibi vocati cum rege pctagetent. Illi alacres adiunt, regi 6 complacituri.
Rex conuiuio exhilaratos militibus circumfundit , 186 gladio cxdi iubet
publico. Res cuntis proceribtis excctabilis vifa, omnes in vinditam cxcitauit. \_

Itaque fato agmine regem adoriuntur : nec poterat illis iam in ie conpirantibus
50 aciem opponereFugatus igitur cum regina,ceIt qu potuit. Fili cius Magnum, Raviaff/"15'
iarn regem confecratum , in aree Steekcburg obfdent, 86 atce capta Magnum
quoque (ux fecere poteitaris. Igitur Coram illo miilali oitcio perato,iubent ,
(6 libeat) exputgata primm facramentali confcilone confciehtia, {acris altaribus 21:71:55"
Eartieipari.lllc(quod fuit) tetn confuluit 11111,86 in Fine (quod paii 61111:
apatrc patrui) ,111&1. D
 31.1. ALBERl KRANTZII
CAP-27 M A ; N v s Erici ducis , quem Birgerius capite truncauit, filius , 'prd'
cerum ad tegnum fublimatur, adolefcens ingenu virtutis. quueadeo pro
. . fperatus efi,vt adiuuantevirtute,fauente fortuna,paterno regno Notuagiam quo'
'"r't- que cfociatet,fa&us rex duorum regnorum. @ed vnde fatum fit, memoria in
annalibus nulla extanhoc ramen quia farumfitmon Iiletur. Tenebat autem con-f .
iugem Ingelbugemzqu illi peperit filium Magnum,duorum regnorum fucceffo
2` ' ' I 3 L 6' rem. Nec diu fuperfuit M
millerrecentos,ille nusconcefflt.
{ pater , quia circaautem
Relifta annumeius
Chrifii vicefim
regina fcxtuni
(incertum quo

fato) nupfit Kanuto duci Hallandiac : quem ex infimo militia: gradu ad militarem
rex Dani Chrif'tophorus prouexit cingulum: inde etiatn ad ducalem fuftulit di- I o.
gg? gnitatem. :( faffigium etat honorum) eodcm erante, relitam Magni re
. mmm Sueciat atque Noruagi coniugem duxit, fafrus a perin
fmfm" de tegnotum. Proceres vtriufque regni inuiderunt duci,cognomento Pots : at ille
Lw 'virtute fuperauit inuidiam. Ioannes comes Holfati,Chriftophori frater vterinus,
ad eas nuptias properabat. Sed in fatnulitio eius fuborra tixa , Ioannes Btocktorp
miles, comiti iun'iffltnus, opprirnitur. @a re comes intellefta , fupr quam dici
potefr turbatus,cptum iterintermifit,dum fidiffimum fbivirum lugetct.Reuer
fus in terram, oppreffores cius omni ditione (ua profcripfit, quantum potuit moli
tus vinditaminnecem amantiffimimilitis fui. u
CAP. 2.8. c N v s Magni filius , patriin Suecia: atque Noruagix regnis fuecedit: ad- -
agente ex fententia regis Danorum Kanuto, duce Hallandiat , vi
ttico regis pueri. Sic enim expediebat rebus Danis: , vt is regnis duobus praeeflet,
quem rex Daniae haberet in potefate : vtpote quem ( voluntate creaffct in
ditionis modum, vt dux effet, regina quondam maritus. Magnus autem ali
quandiu regno quum prfuiert , ( ( Eufemiam defpondit Alberto
t 3 3 6. domino Magnopolenfi. Etat autem xx v 1. ( mille treccntos Chtifio an
. nus, quutn nuptiaz Rofock principali ritu peragerenrut, cohoneffantibus (
folennitatem multis , qui adetant , principibus. Eticus dux inferioris Saxoniz,mi
litati tum cingulo fponfiim Albertum exornauit. Perais autem folenniter nu- ~
ptiis , ingreffi mare
in focietatem fponfus cum
nauigarionis fponfaducis
Rodulphi Sueciam petiuere.
Saxoniz Traxit
filium fecum Albertus
86 Gerhardi comi 3 o
tis Holfati itidem Henricum filium. Quim autem nauigantes Sueci propin
quarent , obuiam habuere reginam : qux fponfum fponfamque (im iam coniu
ges) regaliter exceptos , fecum perduxit in tegnum. Rex cuntis ad magnificen
tiam prparatis , venientes hofpitaliter ac benign fufcepit. Aderat Engelbertus
Tatbatenfis ex Liuonia Epifcopus , de rebus inibi ordinaturus. @ein regni illius
pontifices honorantes hofpitio,otabt facrum Miffarum per ere ofIcium.Tum
rex atque regina , de more facto peruni oleo, coronantur : ifque legitim cxple
exhilarauit omnes.
M_ 29. I N D rex Sueci bellum Ruffis inferebat , obfeditq; arcem infgnem , 4;
Rmm 86 expugnauit. ; munitionem eius pto tempore roboraffet,im ofito qua
@gif/ dtingentorum forti prazfidio , vitorem reduxit exercitum. : at Vbi audiuere
gm.. e regem in fua rediiffe,cum eo prfente manum cferre non audentes : faro agmi
ne arcem captam,86 Suecis infeffam,obfdione rurfum vallant: 86 omni quo po
terant apparaat diu oppugnatam, expugnant,omnes quos inuenere ad vnum tru
cidantcs.Inde ver aliquot tranfeurfis annis,filio ( Aquino,quem Noruagi rc
gem fecit,defpdit ElifabetJ-Ienrici Holfatorum comitis germanam : eamq; miti.
fis ex regni corpore proceribus , iqut adduci. marrimonij talia fuere, qud
nifi Aquinus diam puellam acciperct , omnes illico regni proceres facramento,
quod Magno regi ( : effent liberi. Noluit enim Henricus comes ger- 59
manam fuam trans mare : Suecorum permittere, nifi illis fort paa
, / mata conditionibus quas diximus. Nauigarunt cum accepta puella Sueciam ver
o'Zr'r fus: ( ortus contrario ventus,in portus Dani impulir nauigantes. Rex .
'af/,30% marus quum intelligerer profettionis caufam,qud in Noruagiarn puella regi nu
ptuta deportaretur : animo fecum voluit , expedite regnis vt torum illum fila (ua
ICDCI'CC
 SVECIM LIB. V.I 31;
leneretMargareta. Itaque aduenis hofpitalit'e'rhabiris, 86 (adhibitis morandi cau
is,ne elaberentur) afferuaris , regem Suecia Magnum euocauit filiumq'ue Aqui
num. Itaque tribus regibus in vnum conuenientibus , cpit agere Waldemarus,
quam magno trium regnorum commodo pax : iugalibusfactis fociata. Mul
tis tandem verbis id egit,vt Magnum Suecla regem in cam perraheret fenrtiam,
vr Aquino 6110 Margaretam Waldemari Danorum regis fociaret. Itaque
c'uenrum vr Aquino mox iungererur Margareta: 86 nuptiis mox peratis rem
perfecere, ueci proceribus ad omnia contu'tbaris (qud fidefragi viderenturlfi
mul commiferaris nobilem puellam quam tetris fuis edi'uce'ranti qud fine ca'ufa
1 o abiic'ererur repudiara prius qum duia. _ . _ _
S D conuerfa mox in luum cirhara. Nam ea {olennirate iure fponfi,Blan- CAP- 50
regina Succi 86 Chrillsophorus vnicus Waldemari filius diem fuum obietunr.
Suecia: autem proceres mox ipfo fao foluri facramento, quod regi 610 debuerat,l 3'0"' Pf?
implenda fide cogitabant. Ert autem (vr dicere cpimus) paa dotalia fitmifl
fimis 86 maximis vallata poenis.Nam fide parte Henrici comitis impedimenr da- d' Imre
rerur,qu minus fponfalia in nuptias irnplerenrur , arcem Calmeren, quam de re- ""1""'
gno Sueciz renebat Henricus comes in pignus, amirterer , 86 615 fexaginta mil
lia auti talenta perfoluerer. E diuerfo , fi regis parte fiater qu minus impletrut
nuptiar,ipfe regno cederet,86 omnium facramenta ab illo laxata,ad Henrieum
a. yo mitem tranfirenr.Ctemprus videbatur inter reges comes.Sed id agebar vit ad ar
ma natus (86 qui fortunam fuam per multas terras experrus , vbique fortifiimus 86
fortunatiffimus haberetur)ne poifet contemni. Ergo mifIs in tegnum literis, pro
ceres commonefecit fub honore militari , vr diio parerent: quod nifi facerent, a
ud omnes principes infamiam eorum denudandam.Mouit bonos viros 111 ex
pofiulatioz86 ad eum nauigantes venerunt,fe paratos ad omnia que vellet offeren
tes : nec enim 61 612 dertimenrum paffutos , nee honori vnquam derogaturos.
'Adictunr Henricumcomitem in Holfatia , tegnum illi ex pacto fdere'deferen
res , fefe illi pariruros ad omnia pollieiri. Aderantautem 86 pontifices duo, Linco- fizz
enfis archicameratius , 86 Vexorenfls proximus regni confiliarius ,-fdominus Ca- {gsd/m
30 rolus de Thufien , regni marfcalcus , Nicolaus Sturfen dapifer, Eticus Karlfen ca- "1f/IM#
merarius, milites, cum multis eiufdem regni honeflzis militaribuszqui fe ad fangrii- fm
nem impleruros fidem fpoponderunr. Ille atis gratiis fuper implda fide,fe regno'
refiarusimparemallos remifir ad Alberr ducem Magnopolenfem, focer fuum,
qud eius nuper filiam,teli&am Ludouici marchionis,ciugem duxiffet : vt quo
niam nari effenr 1115 fili)l ex Eufemia Magni fotote, non alieni ad tegnum videren
tur. Qigmcunquelilli ex tribus eius 61115, 1111:1, Magnum,elege
rinr,in eum feius fuum omne refufurum. Illi deligt Alberrum ex tribus medium:
cumq; illo, inititura Wernouia nauigatione, multa cinri manu militari perue-
niuntin Calmeren. Inde mouenres in Halmis , prompte recipiuntur, volenribus
4D cuntis : vr 65 impleretur. Permanfit Albertus in regno. Interim euocato gew):
ad caufam Magno , vr (6 poffer) fe rueretur , quum minime compareret : 86 in ipfa
@adtagefimaan foliro conuenrionis loco, omne regni confilium cueniffer, ite- .
rum euocato Magno , nec cparentezin eius contumaciam recenfitis culpis, quas~
de leio libro legitimarunt,Magnum folennirer regno deftiruerunr: pronuncian
tes , neminem cxvvniuetfo regni corpore , {acramentis eius in reliquum deuinciri.
: vnanimi confenfii Albettu rn eligentes , regem confiituerunt : 86 acceptis
86deinde ptfritis factamenris, regem fuum declararunr. A
A L It v s igitur Alberti Magnopolcnfis ducis filius; rcx crearus , pro iure A p_ n
610 regni negocia follicitus obibat.Magnus autem vbi fe deiiirutum audiebat,
3 e rrais quos ex multis reliquos habebar arnicis quefius in fe ciurat'ionem faam
armis effevindicandam.Vocaroquein auxilium de Noruagia 6110, arma mouit in
Albertum. Sed nihil potuit, omnibus ex certa prouidenria confiitutis, vt neque
portus neque arces vilas fibi patentes inuenirer. Vbi armis ergo non potuit , per
communes amicos rem in rratarus amiciria: conie'cit. Conuenere inlocum con
fiiturum , Albertus rex cum parte,` principibus 86regni proceribus , vna : Ma
l

T_F
 316 AriaanxaaNTzii
us cum iis quosreliquos habuit ex arnicis , 86 lilio fuo de Noruagia ri'anfrnillis'.1
gigi'zl Ibi primm lachrymabiliter cafum fuum Magnus verbis fecit emiferabilem. Et
m. o- vbitefponfum pro rebus accepit , iple fua voce lubiecir, Ego, inquit , mi Alberto
? 44" quando in Deus tantum voluit fottun permittere,vt in planum ex regio falli
5 gio defcenderem : non viuithodie mortalis quifpiam , quem tibi putem ex animo
meo in regnum illud prferendum.%ild enimNum tu atqueAquinus eo
dem gradu conlftitis? Illeex me patre,tu ex forote geniti,eoldem auos numeratis,
ille ex me parte, tu matte, mea forore. Igitur quamuis non dehnt qui arma mihi
promirranr , ramen ecce libens tibi de regno concedo. Tu mihi cam refervicem ,
uando amplillimum regnum in confpetu , vt permittas occiduam mihi Go ID
thiam ad vitz tempora.Dc reliquo tu tibi cfule.Vifa orario eius lachrymis ple
naz86 mouit vniuerfos, praecipu ver Albertum : iullltque bene de fe fperarc Ma
gnum.Sed quoniam Aquinus ibi lilius non adetat,non potuit tes tum eonfumma
ri.Conuent'u tamen,vt in alium iterum locum arq; diem etum eogerent,prfen
te Aquino,vt
turbaturus rum res omnis
Albertumlta ex fenrentia
difcellum decidererurlnrerim
. Redit quietGetmaniam.
Albertus regis paterin agetet,nihilo

CAP- 32. I P s auerus armis nauigauit in Phinniam,vr crumaccm prouinciam per

domaret. Quim q; ad eonllitutum diem omnia conllarent ex fententia, Magnus
eonquieuit: 86 Albertus rex omnia proiure fuo tenuit per multos annos pacile.
MTW ,x Iamq; dudum conrmatus in tegno,quum defunto Magno nemo fupereller qui
@La "1fo ohgannirct: ipfe rex folenni ac regio inlirurus apparatu , in Magnopolim fuam e
1'.
nauigauit: ibiq; cutiam indixir in vtbe Wifmaria cunlis principibus Germani
haag/.1m inferioris. Conlluxere quicquid etat nobilitatis ab Hereiniis montibus ad mare,
WM marchiones, duccs, comites , 86 quicquid vbiq; etat preipuum. Et primm qui
dem ratio habita in ecilio eommunium temporum , vt pax 86 tranquillitas in
rer omnes feruateturlnde cuiuiis 86 folennitatibus indulrum ell:haliludia, cho
militares,domicellares ludi,f<,xminei plaufus vbiq; refonabant. Concurrerant
ad fellam folennitatem de longinquo plurimi,tes nouas (quas nunquam antea)vi
furi. Non erat qui trillium rerum vllam memoriam faccretzomnia in fplendoribus
86 magnificis apparatibus,86multiplici principum ae dominarum honore ageban
mLQLum autem Albertus iam annis eirciter fex 86viginti egillet in rcgno,86 mul
ta fortiter prudenterq; conllituilletzobiecit ei fortuna hollem inrolerabilcm. Nam
Margareta, Dania: regis Waldemari vnica lilia , pattern adminillrauitidem
regnum renuilni.Dein&o
riro fuo,cum ;
paruulo luo Olauocduo aliquot
regna iamannos Aquino Noruag
gubernabat.Et quum illerege,ma
quoq; in
' primis adoleleenti annis in fata concellillet, iam lola duobus pratfuit regnis,mu
lier prudentillima. Regi Suecia: Alberto fe obiecit. Is enim opportuno loco , vt re
afafgmm gnum fu abineurlone tuererur,arcem erexit, ac cmuniuir.Margarera arbitrata
hoc fui iuris elle priudiei,qud_ fui non (vt prius)vada arq; amnes liberi permea
4, rent : rmauit 86 areem ex aduerfo, vt comeatus intercludetet viam impor-radi 4o
gif-mf- in arcem regia.Ea res primm iurgia excitauit praefeclor: inde,crcfcentibus odiis
` vtrinq;,res prodit in apcrt bellum. Contraela valida armorum auxilia. Nam re
l gina, ex duobus regnis , quicquid habuitnobilitatis, in arma vocauit : rcx : fuis
2:2: regno copiis,addidit ex Germania auxilia plurima.Ita paribus animis ruiturin bel
' ' lumlam produl acies lrabant,vt alterno afpeu fele contplarcntur. Palus etat
inuiaquze alternos difclultmonnulla vada,quae non omnibus etant cperta. Hx
rebant Dani,expe@tantes l fort rex prior tranlit pararet: neq; ille fellinabar. At
ramen maiotem animis liduciam,ex Germanorum,un ducebar,auxiliis tralicns,
ptioringrediturcpaludofumiter. Ibi cum fuis totimplicatur dill'lcultatibus, vt ho
Ribus viam pan eter ad viloriam. Pratliar ramen acritet ab iis qui zquis con r9.
llirerc locis. Sed hltantibus in profundo paludis, nulla etat facultas vites exeren
dLItaq; vincuntur cazdunturq; regi; : iple rex cum Etico lilio capitur, 86 regina: ler
uatur
ru , in intuendus. Illa expectationc
arce Werdingburg. prlijfuotum
Vbi audiuit lufpenfa,demorabatur
flieem pugnamnuncium de cuen
, eaptumque re
gemzafcenfo eurru eonrenditin Bahulen,ibiq;_ iullt adelle captiuos. Rex iple cum
lilio
 svtcrie trav. 3,7
ubetur carcere feruari: cteros nobiles , accepta de more fide, laxar iufiit. :
Tum prima noe ita cum rege agitur , vt volens duas arces in manus reginze con- '31%'
ignaret, Axeburg nouam arcemzvnde omnis mali procliit origo.ln hac captiuira
te {eprem annis rex perdurauit : quum multa interim per principes perque ciuita- gm
tes martimas fuper cius relaxatione agerentur.
R A A Aquini Noruagi regis relia,\Valclemari Dani regis Elia, C A , 33
duobus antea polleflls regnis: iam virix , tertium Suecia: regn duobus coniun- Trl'ffgm:
Xit. Et ex illo die pen {emper permanfere coniuna , Noruagia nunquam difere- m 9mm'
pante.Licet Suecia aliquoties fe tentauerit ieiungere,rediit ramen ad eam vnion,
I quam tri regnotum ptoceres fentientes regnis profuturam vnanimi cfenfu fer
uandam contiruerunt. Etat feptimus poll: mille quadringentos Clirifo annos, I 4 7.
gufi Stocksliolm,ingne Suecix empori,ingni aflceretur clade cle clo. Nam C/"."""
ulmine oppidum,pen totum conHagrauitzpericrunt incendio ad mille feX- fautif
centos homines. At miierabilius ell: quod fequitur. Fmin plures,& line nume- 4f'.
ro puell,nauib.res fuas inuexerant cum paruulis:aderant 8e viri non pauciPriull
quam foluerent,ingruebar romifcu vulgus, ncendia declinans:& opplcr tan
ta multitudine naties fubfetlbrunt, merferuntq; omnem illam multitudinem. Res 4 `
calamitofa line exemplo.Sed haze poliealntcrim Ioannes dux Stargardi, vnus ex
captis,policaquam :ere captiuitatcm luam ltiilet: exercitum parauit in Suecia rra
1 )Cere,prliaturus cum Danis , ad liberationem regis cognari (ui. V bi : expeditis
omnibus copias nauibus impofuifler , ingrellus nauigationem , grauis exorta reni
peltas clallem diilecit.Vna in cipeftu nauis ex grandioribus mari immerfa periit, QH' like
multos abi'orbens ex fortillimis. Altera qudam (magillri culpa ac dolo,an vi rem; f'
peflatis incertum) in Calmeren perduta, capiturabiis qui iam regina: paruerunr. mu-gni'
Nam omne regn (prter vnam ciuiratem Holmenfem,qu fola fidem regi fm"
ieruauit,cum paucis)iam (e ad reginam contulerat.Ioannes dux lacera vix clafl'e in
{ua reuertirur. Nam multi {uor vi tempeftatis in portus adatti , bollibus ludibrio K `
fuere, capti. Ira magnis (umptibus rum inflitura naualis expeditio , in vacu ccflt:
rex rum nihil laxamenti exinde per(enlit.Operprecium cli cognofcere,quid
5o tum regnum tam fubit auerterit regi (uo , vt cum fortuna vertente , fides pen
mnium vertererur, aduerfus ea qua: iamcludum przellitere facramcnta. Certe no
uitarum cupida femper inuenta ell ea nario. (barn feruenti ergo principio regem
fuum intulerunt regno, tam tepido nu nclanguidoq; conamine defenduntzperrx
apparet) Germanici iamdudum imperij, ad regina inclinauere :` 1ra faa: (unt
regis partes duriores. Nam quum nulli vel pauci lrarent in regno pro rege, (oli ex
teri difiiculter poteranraliquid in rria regna iam plan confenrientiaArtamen Io
armes idem dux cum duobus filiis, Ioanne 85 Vlrico, multaq; manu militari, aece
dentibus auxiliis ciuium Roltokcenlium c Wilmarienliumzqui pro rege,(uo vti
que principe,& nauibus 85 armis 8c:ere 8x: corporibus militabt.Ergo circa
40 allumptionis Matite nauigantes , primm ingreill infulam Bornholm , naues (ua
przda llipabant. Inde in Gotlandiam ducentes,idem factitarunr. Iam in Sueciam
mouentes,contenderunt in Stocksholm: quod {olum oppidum regi parebat. Da
ni autem duo prlidia erexerant aduerfus oppidum. Sed dux inita oppugnatione, SMMd,
vnum\ fortalicium facile deiecit
. :. 8c. ciuiratem ingreilus
. . zegrellus
. ad libitum
\ . ,. - n
d l, ift
cundo quoquc expugnando inuigilabat. Sed erat rbi durror labor: quod 1n alulli- n: 7' "
ma rupe firmatum , non erat aditu facile. Fame tenrabat expugnare circumfe-
dens. Id veriti Dani , petito colloquio rem in treugas coniiciunr ad proxim diem
Penrecolles.Qud li inlitiilent cpto laborifacil expugnaro priidio,viam libi
magnam ad laxclum capriuitate regem aperuillent: tum autem rreugs contenti,
5 rem fufpenfam reliquerunt.Ciuitatcs autem Rollock arq; Wifmaria,pro { prin~
cipe laxando quum non alia cernerent remedia , publicis per terras cuoca
runt omnes ad prdam , ( fortuna , ( lucro aut damno in rria regna milira- .
turoszportus 86 vrbes ( illis parere,vt przdam inde abllraam ibi partirtur,clif f'
tralierentq; pro arbitrio.Cfluxit tira hominumvndecunq; colluuics,vt marc im- .
plerent Orientale : cinilzirutis prxdationibus terra marique. Sed euenit
D iij '
 "318 .211
. (quod necelle fuit) vt tanta mortalium line ordine , line fuperiore , line autoritair:
multitudo, fua abuteretur licenria , pallim line difctimine rapienres ; 1101115 f
deratus,in quo ponebanrllim ver nihil hollile occurretcr,vel intentara prat
da mal cederet: quicquid in mari obuium liiir,hollile etat, illorum interpretatio
ne. Vitalianos fefe appellauere , dum mare tenerentinfellrum , polleaquam lemel
praedx dulcedo illis innotuit.Memotat vrbes etli mercium taprarum inuelione
non parumlucri fentirent,ramen quia res line diferimine mifcebanrur,nec potue
re illi femel permilfam licentiam facil reuocare,neque facultatem refraenare : vl
cinarum vrbium odia,86 longinquorum mercatorum,non iniuria meruetunt.
CAP. 34. A N N qui rum proxim lequebatur(erat enim nonagelimus quartus poll: mil .toy
3 9 + le trecenros) vrbium maritimarum confilia fuos mifere oratores in Daniain , tra
landi apud reginam gratia,pro relaxatione regis Alberti. Etat rum regina Hallin
burgi:e conrenderanr qui milli fuere, 86 impleuere fcdul mandara. Interea Da
ni arque Germani,quodam in loco exoriente rixa, conuolatunt in arma: futuraq;
videbatur cdes maxima omnium Teuronum. Id mcrucns volensquc ptuenire
uidam ex oraroribus,vrbis Sundenlis proconful,fellinauir in arcem,nunciare re
g' ginx periculum,quod immincbar accitis lidlpublica oratoribus. Vidit illum Da
mm. norum quifpiam properanrem:gladio aggte us infello, caput fecuit dimidiarum.
Ille eadens motirur: creti in naties fellinauere, abitum fuum marurantes. Ira rum
res permanlit inrara. Proximo autem anno , quum resin eodem liatu permane 2. 0,
ter,86 regnum totum Suecia: oppido Stocksliolm aduerfaretur , quod folm in li
de regis permanlir, nec egredi ciues linerenrur , inclufilioliibus : necimportari 11
nebr vrbi comeatusltaq; ad famem res in oppido vergebanr. @d vbi Vitaliani
cognouere, ex portubus vrbium Rollock 86 Wilmari naues 0&0 grandes frugib.
86 reliquo comearu lliparunt , amicis importaruri. Etat autem brumaimininens.
Nauigationem ingrelli lub magillto Hugone omni capitaneo , aduerfis Hatibus
Sueciam apprendere non valebanr. Dani quoque mare tenuerunt infell,vrgen
tes quos vidert pro ciuitatibus 86 rege laborare. Incidit at proximis notibus ve
hemenrillimum geluzvt etiam rigenti in maxi glacie,naucs lirmarenrur. Hugo fu
turi prouidus,ex fuis per glaciem quofdam per proxima nemora demitrit , qui rra 30
bibus elatis naues vallarent,l`uperfundentes continu aquas: qu in glaciem
durataz, inexpugnabiles fecete naues. Iam in cum mod durata etat glacies , vt pe
Mf'flld deliri itinere Dani circumfuli oppugnatcnr naues : fed nihil profecerunt. Macbi
nas adhibete volebant : Carros vocant,quorum de fummirate telain naues ciicc
renturld prefentiens ugo,iuber in vefperurn infeindi glaciem percircuitum na
uium. Aderar fortuna. tum renafcenti glaciei nix fupercecidit , vtnullu ha
w. betet hollis Danus difcrimen. Admouete rentabat nauibus machinas. Vbi vene
rant in locum fraudis, demergrur omnes qui aderanr, de nauibus fublaro clamo
re 44,64@ adinfultationem pereuntium. Quim primm : folura ell glacies,in
portum opratum naues peruenete, cfolarionem importantes famelaborantibus 4o
ciuilibus amicis. Proximo ramen anno , qui cpit elle feptimus captiuitate regis,
vrbium maritimarum oratores Lubeck,Sundis,Gripenlis,Tutrians,Elbingen
lis,Gdanenlis,Reualienlis,ex placiro regina in Luirholm conuenerant , apud cam
de laxatione regis laboranres. Polt plurimam autem rerum 86 verborum alterca
cimmi rionem,cuenerant in banc formam : Vr feptem memoraris ciuitatibus regina re
""M'" gem Alberrum cum Etico lilio confignarer liberum : Ciuitates lidem facerent re- l
rag.
gin , qud infra triennium rex ad voluntatem regin fe atte lueret. Ni id facerer,
tum memoratae vrbes ipfum regem cum lilio in manus redderent regin line do
lo. Probauir conditionem Albertus. Sed vt fecuritas quoq; ellet ciuitatibus , lidem
darurus rcx, literis 86 ligillo fuo roborauir,vrbem Srocksholm cum aree lua,fore in $0
manibus ciuiratum. & 11111 infra triennium palis condirionibus fatisface
ret,ipli arcem cum vrbe,reginz contraderenr. Habebant autem Ciuitates in ca for
mula arbitrium, vt nili parererur,aut regem cum 11110 reddere, aut lexaginta millia
marcarum argenti perfoluere , aut arcem cum oppido , regi-na: in manus tradere.
; res rerrio capite viam fecitpromptillimam. Hispatis conditionibus, rex ca
' ` ' priuirate
 v. 3,9*
ptutate laxatus cum vrbiur'n oratoib'u's in Magnopolim cum Elio reuertitur.
(ly/v M rex Suecize Albertus , ca tiuitate laXatus , nuptiis nouis bi confulerer, C A P. 3 y.
lioq5 daret coniugem filiam ducis (le Wolgait,quod in Saxonia Vandalia di'
ximus,currebat interimc ad Hnem inclinauit conlnlt triennium. Tum ciuita#
tesptem,qu [uam obfrrinxcrantgegem commouere : vt quoniam arbi
trio { permiflhm eflet tribus vnum deligere : aut argenrum perfoluere [exa
ginta millium marcarum, aut vrbem Stockholm cum arce traders, aut in capri ui
tatcm redirc:quodillorum praeferret.llle,quod nemo dubirabatfe qum minimo
decreuir laxare incommodo. Literas ergo dedir ad ciues Srocksholrn. Gratias cgit
'IO extremum 1mpleta:femper finire illi 1n animo,v1ram prius emargquam
ab illis dlfcederemc dum pofuiife (pcm , ad illos ahquando meliorc fortuna redc- lamb/n
und.Nunc tempori cedendum t necclltati,quando non efr alia via perueniendi
ad id quod quriturTradant regina' in prazfentiarum.Meliora futura tempora, a
quando illos nqn pnirebit ( Hdei. Eas literas quum renuerunt vr
bium memoratarum orarores in Succiam (e contulerunt. Et primm admonita
(vt par erat) communitare vrbis Stocksholm, regin' , ex pars conuenris, ad Hdei
fuimpletionem regis plenam :Y effetualem liberatiouem, oppidum cum ar
traddcrunt. Nec enim tarn facilem rex : tanto regno tranfacionem
aut in regni proceribus reperiffet,aur filium { fe rcgem
g, nalgdiutius habere meruiiier.Hic erat cxitus belli acerrimi. cnim duos fifi .
annos laxationis fua: in fata concellffet , omnem recuperandi regni abiecit
Albertus, (ua contentus Magnopoli. Tenebat ramen Albertus Gotlandiam 111111
1 qua in foedere & patis nihil cautum erat. Eam autem clomui Teutonico
rum in Pruila , fratribus beat Maria: , Alberrus vendidit. Proximo autem anno',
pecuniam expromifl'am in Wifmariam attulerunt:8c mims cum certis qui
fentarent viris , ciufdem tum plenariam adepti poffeilonem. Margareta au
tem trium regnorum iam pots regina, omnia regna induitri adminiitrabat :
crat qui illi contradiceret: quod nulli interim regum potentiflimorum contingere
potuit. Sed erat {ingularis in muliere hac prudentia qua omne confilium proce
. '3 rum ira dcuinxit,vt omnes illi parerent ad nutum. @um autem confenuilet,
rranquillitati ituclens, quod Y in Dania recitauimus , magno omnim - .
rum fuorum prhabito coniilio,Ericum Pomerani ducem adoptauirin 11.1$ Emu ,g
mox vnanimi omnium conilio rex delerus trium pariter regnorum , long-am re-
. . . . .
tro anticquirans reuouans memoriam, ailequitur vt vnis. legibus
. .
adoptara,
regna tcnerct, ,_,,
8(quo eil: mirabilius) mulieris beneficio. .
r v s inter trium rcgnorum , qux adoption'e quiuit, etam Sueciam CAP. 36.
tcnuit, (atis ibi quieras in primordio 'rcs expcrrus : quum interim ducibus Slefwici,
8c ciuitatibus maritimis(qu vocantur Wandalicaz) colluaretur. In archiepifco-l
po tamen foolenfl nefcio quid deprehendens , miifo ad vrbcm {peciali
4o nuncio,ipfum accufauit. Conuihlmq; papa deltituir archicpifcopatu : cfratrem a/mm
ucndam ordinis tum noui S. Brigittae furrogauir,virum deuotioni deditum. @a
nunc fola,eccle( tenentes arces przdiamon reguntur. Caetera illi per Su eciam
diu fuere qilieta:quueadeo vt regina coniunx Erici,Philippa, regis Portugalli fl
lia,ibi frequenter commaneretxofa rumultus bcllicos ,non faris amans regis ma- ~
riti mores. In Suecia ergo conideus , multum ibi temporis elanguit , vitam
finiuitfepulta in Waiten S.Brigirt nouo monalterio. Ericus autem rex , qu il
lius memoriam ibidem cohonefiaretJargitus ell: loco memorato largam tribus
millibus nobilium eleemofynam. @il mque rcx inrenrus diu maneret diuturno r
bello , quod illi foret cum ducibus Slefwici, comitibus Holatia: , multis interim
ad neruum belli (vt fieri (oler) indigebat. @apropter crebras in populum pone-A

bat colleasmunxitque argenro tria rcgna,przcipu Succiamzqu aliis opulcm
rior videbaurzqud etiam longius pofita excurionibus maririrnis non ira x'tpa- :fo'flf'
nia pateret. Hanc crebram exaionem nouorum fempcr cenfuum 8: impoiino- mfg., ,
num prmm diflimulauere ( ii fortinis ) grauiter tulere regni proce- r/.w .
rcs , indolentes , fuis Vifccribus alicnam ali mtam. 3 4"
~ m)
 320 211
aperta indignatione (uam teitati (unt impatientiam. Aliquando literis,quandoque
etiam nunciis miiIs eam apud regem caufam egerunt : miieratetut pauperum 1:9
botcm, quos de Suecia plus aliis euifcetatet. Diu (e per patientiam tuiie, regnum
re exhauriri: (ed vbi ad fanguinem quue emungitut, tempus fore expetgifccndi.
Alleuiaret manum ( , 8c onera minuetet. Alioqui non fe videre quibus ver
bis placare'ntinfutgentem multitudinem. Omnia accepta funt {ummis auribus,
nec ad corda penetrauete.
CAP. 37. V 1 fata eft rerum mutatio,Engelbertus quidam ex nobilitate vit preci
D'w - puus , quum proecr pen omnium Se plebis confentaneum murmur non ferret,
ducem (e rebellionis ptofeifum cuntis cxhibuit. Concurrerunt ad illu omnes pro l..
Sufi libertate voluntarij,ftipantq; laterafecuturi in omnia ad qu ille dutaret. Magna
" igitur manu conflata,atces 86 oppida qua: pro rege ftabant exptlgnauitpranws
cdedititios in libertatem regni iurare adcgitzprofeffusmon i ie dominationem,
fed veteres regni confuctudines 8c libertates quxrere. Danici generis prasfetos a
mouit , Sueticos fubitituit. Ita pene iuit dominationis fpecimen prfetcbat. Sed
modeitia effecit,vt non fe domint't, fed libertatis ailertorem dics, diu fuitinetetut
8: populo magnatibus.ch Eticus vbi intellexit,literis ad cum datis,primm
de temetitate non credit admini ftrationis : inde,qud auderet,dcititutis arcium
ptfetis tege conititutis, alios (ibi placitos furrogare, nerepabat.Gtaui{Iime in
de increpuit,qud dei ptitit Se iutiiiurdi immemor, illa molitetur, quae illi Y 2-9
omni (uo generi 8c affetatoribus perpetua inferrent perniciem. Nihil profuerunt
litcr,vbi iam proceifum etat folita rranquillitatelgitur quantcunq; forent nii
nx tegales , Engelbertus in coepto petfcuerauit. Rex prfentia opus cile atbittatus
erfonali ( ii fort vel procercs vel populus reuetetentur ptfentem , quem abien
*"'.f! tem ctcmpfere) profetion initituit in Sueciam. At v bi mare nauigaturus ingre
ditur,exorta grauiilima tempeftate,vna de grandioribus nauis commiffa procellis
- {oluiturz centum ac fexaginta viris mari demetiis,pauci fragmentis enatauere.Ip
nauis regia n pauciotes expertailuttus prouehitur , vt rex in {capham defcen~
dens,gr euafctit periculum :illa etiam nani cum eis qui remanferc, in confpetu
regis penitus diuulfa. Peruenit inde rex vtcunque in Sueciam: c concurfu ad (e (vt
fpetabat)omnium vel maioris partis fa&0,facil fpetabat placare tumultutes : aut
etiam,ii perfeuerarent, exercitum congregate. Sed long illum fefellit opinio. O
mnes rege auerfos liabuete animos,Engelbctto inhrentes. QiJod vbi rex expe
,l rimento (uo didicit,niliil ratus mordum (propter capitis periculum, quod immi
nere formidabat) celeri (e (ubdutione in Dani receptabat. Sed quum res illo diu
ordine in Suecia geretentut,Engelbertus autem non rex,non duxfed libertatis ai"
fertor ab omnibus haberetur: incidit(quod fieri (oler) mulatio , quae in necem di
ofpn'm'. ti Engelberti qudam iuuenem potentis militis filium armabat. @capta quam
235:5!" feruabat opportunitate,ccidit Engelbettutn, 8a nihil tale timentem oppreiit. In
dignati proceres vindittam parauere. Sed ea etat patris potentia, 8e arcium muni 4o
tio vt fine grandi labore nihil poffent. Omiila igitur in tempus vltione, de oppu
gnandis qu vaftabant oppidis Se arcibus, quas adhuc fetuauete Dani regi paren
tes,agebant.Dumq; de prxiciendo iterum capitaneo {ecum deliberant,nec facil
reperirctur qui inuidiam nominis {ubiret, qu tes in magnam moram ciecit fu:
fec'tionem, interea rex Ericus, audita morte rebellantis Engelbetti , milit folennes
otatores in Lubecam Se vicinas vrbes , orat vt rem inter Succix proceres ad
pacem reformandam intercipetent. Nec dubitauere ciuitatum concilia regiis po
tulationibus annuete. Nam miflis ex (uo qtique ciuitas concilio vitis probatis in
Sueciam , cauim omnem in difquitionem pofuert. Et poit multain omn pat- '
tem allegata,in cam peruenere fententiam,eamq; patis firmauert: VtEricus re f6
gni Suecia: gubernacula in cxtcrum teneret, Sueticos in regno atcibus pnfcetet,
: Danos: regium cenfum,quum ibi priens adeert,totum accipetet,abf`ens di~
1:2: midium : vcterem oppidis Sc villis libertatem , mercatoribus vndecunq; venienti~
. bus (ua priuilegia iertiaret. In cum modum cpoiitis rebus , oratores in 1
MW"- tedietunt,votorum Compotes eieti. Deinde tales integno regi diHculta~
te:
 svrci Lin w' I
tes emerf'enmr,vt ceruices regnigubernaculis fubducerc cogiraret. Nam Dani ad .
exemplum Suecorum regem coarare incipientes, perraefam illis fccere regni ne
ociationem. Vnde colleciis qu-voluit de regno fecum exportare rebus, in Prufl
- am enauigauit: inde in rerram ( conceflt. Reuocatus, non paruit. Connifiis Dam/ii.
tamen,fi1um in locum, vnum fratruelibus aut nepotibus regem fuchere. V- fff' 2 t
bi non admittitur,omnibus fe regni negociis abdicauit : 86 in Pomeraniam conce- '~
dens,ibiconfenuir,multos fuperuiuens annos. A .
n 1 5 o P v s Bauati dux , qud proximo fanguine regem fucon- C A . 38.
tingeret (etat enim fororis Erici filius) proeerum voluntate, vt casterorum fie Sue
d ci quoque regno prazficitur:eleusantroduus coronatusq; folenni ritu.v Iain
enim trium regnorum ptoccres, repetita vice conuenerant , regem vnum regnis
tribus prficerc. Sic enim remporum tranquillitati maxime confuleretur. Nam Tn'- regu
trium tegum facile (( dirimere, ( contemptibili re potefl: maxi- ff Iliff"
mum bellum cxcdefcerelra omnes in Chriftophorum confenfete. ( con- p '
iugem de nobili Brandcburgenfum domo accepiffet Dototheam, noftri quoque \
temporis reginam , nullum ramen fecit regni fuccefIbrem. @9d : S ueciam
attinet,nihil in diebus fuis innouat ezconterrittis ille pa&is prioribus, nihil com
mouit.GotIandiam autem infulam, Suecire coron atrinentem , Eticus rex folam `
omnibus regnis fibi retinuit.Mirum quomodo in ius fuum venerit:quam(vt di
z ximus) Albertus Sueciae, domui Teutonicorum ( in Pruffia vendidit. Sed
kpc repetimus, terras 86 regna,infulas cum vrbibus , non legibus , ( at- [QM-q"
mis,quxri atque defendi. Vnu in hoc de temporibus regis huius in memoriam re- mk
tulerunt. Venitin Sueciam regio apparatu , oftenfurus ( populo (: vt regem (
meminiffent habere. : factis ritibus perecclefiam de more perafris , vbi procetes
eonuiuialiterex confuetudineregionis accepiffet: iam rebusomnibus compofitis,
quum omniain naues reportarentur, comportati (: etiam theiauri regij, tanris
annis colleii(pro rata fila regem tangentes) vr exportartur. Iam nauigatio in Da
vniarn infituiturlbi exorta tempefras fazuifIma naues regias vari iatauit. Vnam, .
gua: autum 86 argentum cum caeteris regij apparatus infignibus veabatan oculis
3o uis mergi rex ipfe confpexit. Ita non folm inde non autus opibus rediit , verrn ).
etiam plurimis,quas regno intulerar ,amiffis.Sed 86 intercidit ci etiam pretio
fior in amicis 86 f'idelibus , quos naufragatus amiferat , tliefautus. Cartera in regno .
Suecia: pereius tempus omnia fuere quieta. '
(Lvlv M autem Chrifophorus rebus exceffiffet humanis , iterum ptoccres de CA p, 39,
communi placito tribus regnis vnum ptficere regem maturabant. Sed aIia mens
etat Sueonlllis ex re vifum pac`tis difcedere,vt ( rege conflzituto,intra Sue
ciam fuis viuerent legibus. Potuit illos cmouere Etici memoria exorta regni tur
batio,nec fub Chtifiophoro emendarazquurn fub prfeis agcrenr,reg non cer
nerentltaque 86 populi voluntate,nec proeerum relutanre fententia, ex corpore ; ? .
:4.o ( regem creare annifi , opulentifIimum , 86 in bonis regno notifIimum militem
regem creauere Carolum Kanuti,primum omnium regum ( extat memo- .
ria) infmo nobilitatis gradu deleftum. Dania: atque Noruagiae ptoccres indi
gnati de Suecorum ( difceffione , regem fuum euocarunt , quem relia regina
maritum ( dignaretur,Chrifl:ianum,quem dixere more ( 1111
Aldenbutg 86Delmenhorfr comitem. (Q1/ide infula Gotlandia pulfis Suecis , qui
per omnem vitam Chrifophori eam Etico regi quondam ( fcruauere,eam nc _ y
armis vitibusque libi conquifiuitcadiutus ab Adolpho auunculo , qui dux / 5:3125
autor etat Chrifiierno coron fufcipiendae. :Carolus armis vix feptem in regno ' f' '
expletis , quum talem ( gereret- vt ecclefiis paritet86 oppidis qu grauis immi
neret : omnibus cpit ordinibus odiofus haberi, recolenribus humilitatem origi
nis,86 iuxta eam, rouetionem regir digniratis. Ille vbi inrellexir omnium in (
dia per fingulos 'es ercfceremon ignoth quem foret res finem habitura (quem
enim quifque odit,periifle cupitznec fecurus viuere potefi, quem multorum oculi
feruant ad perniciem) colleris rebus fuis , quas etiam in priuata vita plurimas ha
buit , regnithefaururn tutis inloeis deporum iuffit affetuari. Ipfe fibi fuarq; faluti
 32.2. ALBER. KRAN'rzii
im# pro(piciens,brumalirempore,in ipfo quod vocanr Carnifpriuio , quum omnis ref
"fw" gio con'uiuali luxu debaccharur nauim ingrediens , G danum proficifcirur. Tum
nobiles regni , atque prlati communicaro confilio , Chrifiernum Dania: atquc '
Noruagi regem,in tegnum vocauerunt. l
CML4o. C i s i 11 N v s, cefIione voluntaria per Carolum regni fede vacuata,euo~
- carus in Sueciam nauigauir. Procetes cum pontificibus Collocuri,quurn de iuribus
5;" t ni cum rege conrulifient , omniaq; ex fentenria cfareritfui'i regem elegerunr
por "x I' efle Chrifiiern: quando Carolus non bene de r o metitus,confcienria fua ex
has. turbanre,regn defetuiffet. In oppidoStoksholm 'uinis folniter perais , foo
N- lenfis archiepifcopus cfecrationem de moreirnplet , ctis ad noui regis gloriam [D
rripudiantibus. Ira ius trii regnorum rurfus in vnum coibar, Anno deinde quarto,
Chrifltiemus quum audiffer Carol colleos ex regno thefauros, rurum in locum
depofuiffe,crendit in Sroksholm, 86 fratres prxdicatores adortus de thefauris fci
fcitaturllli primm difiimulauere, velut ignortes quod pereterur.Vbi reirdurius
increpitos cmonefaceret,viderenr quid 86 cui abfconderenrznon fe impune laru
rum contumaciarn, qud fe proderent fentire clm cum hoffte regni , cui (vr vide
nf' retur)reuerfuro, depofirum ass regni cferuarenr: ipfi fratres perterriri regis minis,
. celatum prodidere thefaurum. Aliquot millia fuetezgrdis quidem priuato homi
ni pecunia,fed regi paruula,86 tain preeipue munifico,qualis Chrifiiernus videba
tur. @9 tempore repetir rex niineium apoohcilm Marinum de Fregeno , mul- z o
gentem arte populum Aquilonis. Hunc rex quoq; adortiis , accepit delana tonfa
rum ouium parrem,pa&us in reliquum dimidium omnium rerum quas idem po
- pulus in caufam pietatis conruliffenquod 86 ipfi regi fpe dimicdum foret aduer
f"fbf'~ fus fchifmaricos Ruf'los: qui ecclcfiam fccuri oriralem , rirus occidua: damnr ec
"P'Ufm' clefi.Sunt autem Suecis quadam in parte crerinini. Vndenon iniufie patus eff:
` rex cum exaiore, vt ad pia bella colleam fidelibus pecuniam dimidiaret: fum
praq; parte conrenrus,reliquam defendendo, vbi colligebatur, regno dimirreret.
_ 4L S v i deinde rebellionem oficnderunr regi Chtiftierno, prartendtes nefcio
Rm sw- quid,quod in pais fufeeptionis eius cautum haberetur. rex non acquie
zlff fceret, nec illi difcedererir fenrenria , rex valida armati exercitus manu , ex regnis
5
` 86 Germania contraa,anno regni Suctici feprimo (qui fuit nonus 86 fexagefirnus
1 4 5 9- pofi mille quadringentos) mouit in Sueciam. Illi at omni regno adunari veni
_ enrem exceperunt:86collata manu non mod fuiiinueruntfed etiam repreiferi'ir,
multis in medio cfis , aliquot ex nobilitate Capris. Sed archicpifcopus foalerifis,
qui regi fidus permanebar , quum regi occurriffet: ab eo rentus, 86 in Daniam du
us, non caruir fufpicione fidei vacillanris. Anno pene integro in Dania manens,
vbi reg fecit inregriraris fux cerriorem, cum honore remitrirurad ceclefiam : nec
eff: inuentus alius,qui regi parem fidem afleruarer. Nam qutun reuerfus inueniffer
_
omnes pene regi abalienarosmec facile poile in viam reduci: regni negociis fe fub
ducens , ad quierem 86 vitae rranquillitarem fe cpofuir. In hoe rerum fratu quum 4o
res perdurarenr,eranr in Suecia duz arces, quas pro rege Chrifiierno feruauere fi
deles. lwarus Axel,iniles regni primarius,colle&o exercitu aliquot annos, ni -_ -_ -

fus expugnare forralicia,eieris (vr fpetabar) de regno cuneis qui regi adhaererent.
Sed arcibus inrrorfus fortiter defenfis , quum rex validam fuorum obfidentibus
manum immifilfer: fugauit oppugnanres , fuis protelis. Aufus item idem mi_ _
les,du&or exercitus, tranfporrare copias in Daniam, flicius (vr putabat) in
pugnaturused occurrcrc Dani non fegnes , collataq; manu captos tenuere ex
Suecis fupra trecentos : inter quos multi fuere genere militares. Inrerccpra res ef
concili; Lubecenfs cterorumq; communiutri amicorum opera , inter regem 86
proceres: placuirq; regi conuentum agere cum illis in vrbe Lubecana. Confiiruto
ad hoc die partium placiro , venir tex magno comitarus pralatotum ac procerum
am x numero.Diu Sueci demum adfunt , purganres mori qud ventos 86 au
36'22"; ram cli in fua non haberentporeftateTraarum : nec poterat,mulris indaga
,ft ris viis,ad concordiam perueniri. In caufa ferebanr,qud Sueci Carol fuum, iam
"mm ad priuaram vitam in Suecia fe collocanrem, omnino abdicare nollent : fed Chri
!
 SVCIIE LIB.`V gz;
:videbatur) formidatam potentiam,obie&u Caroli l'rangere ae retardarc
llaruerunr:e` diuerfo,Catoli fortalle infolentiam , Chriltierni formidine tempera- _
re.Scd noluit rexin boue 86 afmo arare : itaque re infeta retro abeunt. Anno pto
inde proximo, qui liiit leptuagelimus mille quadringentos, rex iterumqum I 4 7 '9*
potuit occultillim expeditione ptaeparata , in Sueciam mouit. Sed n potuit tan
tus rex le eommouere , quin lemper fufpicerent , quibus ea tes fortnidanda ellet.
Venir in Sueciam:86 per fauces mtium duturus in regnum, repetir ante le, quos
purabat impararos. Iraque magno aeeepto per angullias viarum incommodo , a
millis (vt ferebanr) plus quam quingentis, retro duxit exercitum : neque turn pro
l o fperatusin expeditione fumptuofa. Sed eod anno quum rebus excellillet huma
nis Carolus quendam Sueciat rex,eperuntinter proceres oriri contraria' {enten
ti : quum aliis ad noui regis elelzionem procedendum videretur , aliis Chriltier
num lub prillinis regni pais reuoeandum. Sub ea autem controuerlia res omnis am/f
manlit infera: latpe tentata res armis,l2epius eongrellonibus plaeitor.Sed quum Pfff?
nihil prolcerent,in ea ambiguitate permanfere, nee regem reculantes, nee'paren
tes mandatis.Gubernatorem appellauere ex optimis militem,qui conuocandis re
` etibus,86 omnia vice principis gerendi habeat potellatem. Marefealcum no
llri vocant,Galli conelrabulum: magillrum equitum dixere Romani,armor du
toteminterpretantcs:qui 86 equellris militia: princeps,arbltrium habeat edueen- I
2, di armatumregni exercitum. Multa veneratione Sueci hominem illum habuere,
coronam etiam arati deferre,ll ambiret.Sed ille prudenter dillitnulauit,guberna'
totem le dicipa us , natu maiotes 86 regni praelatos , quenq; fuo dignatus honore.
Rex quoque Chrill'iemus caufam integtam feruaturus hatredi , rem in reliquum
permilit intentatam: verfatilem toties expertus,elegit vt inter ea quiefceret,
l quando voluentibus annis,pollceri eius fua in regna iura recuperarent.
_ I A NN s Chtilrierni llius regis,in Daniatn rex eletus 86clirmatus,in Nor- CAP. 42.
uagam hreditario iure fuecedens, Suecix quoq; regnum experabat. Admoniti
proceres vicinarum regionum nobilitate,vt ad antiqua fecum patita refpicientes, , .
tribus regniscprincipem pratlcetentmil aliud egerunt, quam fr vellet :745i
3 rex Ioannes conuentas du um fubire conditiones, Sueeis quoq; regnaret. Sed ille "
nili libetam regendi potcllatem haberer,eontemplit, temperamenra ramen adhi
beri pateretur.Sed ad eotum quibus regnaret nutum impetarc, non regn,fed fet
uitutem deputauit.Diu prllolatus ell,l fort fuafponte ad cor rcdircntzaliquado
curauit admoneri. Ar quem gubernatorem deputauere regni, ea fuir modelria, vr
diu populus regem non delderaretlgitur in hoc rerum llatu multi decurrert anJ
ni,quum interim Suecia bello non vaeabat. Nam Rulli otientalia Sueci ctin
gentes,nonmmquam bello lacellere Suecos adoriunturzvieillim illi Rullls faeiunt
ineurliones. Nihil ramen magni flebat pratter intereurlonesznam linibus quifquo f
fuis prldia adhibuere.Interim legationes crebrefct principis magni Mofcoui,
40 ui fupra omnes proceres ptolatauit imperium , magnam illam vrbem Nouogar- `
diam lbi parere eogensls enim in Dani regem modernum Ioannem relpiciens, Mb mda
faeil,li conditionibus belli conueniret , Suecia: vtriq; interce ta ad iuga eoge- iff;
rent.Sed rex prudenrilIimus audiebat quidcm legationes,86 quo tpori congrue- .
ret,relpondebat:neq; plenam fcliilinaticis dedit, neque omnino repulit,fed
cum honore dimills oratoribus, interim cogitauit quid regnis fuis , quid commu
ni Roman ecclefl condueeret honori. Ita Mofcouitae ad hunc qu; diem in in
cerro rehtimefcit quid animi in fe getat rex memoratus. Mercatores ram Ger-
mania: princeps ille Mofcouitar in rerris fuis (86 prxcipu in Nouogardia) eapros`
tenuit,86 rebus omnibus nudatos, diu feruauit in carcere : qud gratilicari purare-`
5'0 tur ea re principi memorato. Multis deinde palzionibus in medio habiris,pollona
gam captiuitatem vix liberati funt qui fuperfuete:fed de rebus nulla fpes. _ _.
l N T n I M Ioannes rex cm titul pratferret eleri in Suecia, femperexpetta- CAP.- 4,3
bat benegerendae rei in Sueeis occalionern. Perratfum aliquando nonnullis c_x
procetibus , qud gubematori (etfi ntegertimo ad illum diem viro, ramen omni
bus natu 86 origineimpari)fublle cogerentut. De inuoeando rege, que elegeranr

_ ._.___-_-_-_
 \ ; ALBER.K.RANTZII
5mm? if apud fe,cograbant.Sed quonam multi etiam conrrariam fouerunr fententiam ii#
n'c magno incommodo res rranfire non poterant. Ergo intellinum veriti malum,
diu quieuere. Interim qui Gotlandiam pro Suecis diu gubernauit, flrenuus ad ar
ma miles,iarn fenio ingrauefcens, quum intelligeret procerum in regno, fuper in
uocando elelo rege , repugnantes fententias , illis accellit , qui purauerunt regno
expedite regem habere , 86 illum regem, quem pridem omnes elegerunr. In earn
fententiam pedibus vadens , quod potuit fecit : regi infulam cum oppido 86 arce
conlignauitla fuere regi primordia Sueciinuadendlnde quum res per proxi
mos annos magis atque magis inter regni ptoceres agerenrur, ipfcque gubernator
in vtranq, partem qu videretur promptus : cpit perualefcere corum fententia r o
qui regi inclinabantlt ramen res vndecunque inieta mora diflerebaturmonnul
lorum verba rebus, 86 res verbis ariimaduerfa funt diferepare. Tentata fuere in
ter vtrafq; partescolloquia.Nam rexipfe ex fuo fubmiit concilio, qui cum Suecia:
roceribus agerent: fed nullain re conuenere. Arma ollenderunt aliquando : bel
lum rebellibus animo fedit: qu; ingruenre iam bruma intentatum eft. Erat tum in
occiduis partibus longa bellorum confuetudine innutrita gregariorum milit pe
dirum tum magbna manus, ex variis prouinciis coaugefcens, fcilicet per Franciam,
Gur. Flandriamra antiam Gelriamzmalis vrbium prouinciarum vari iaaba
mhd, tur. Guardiam dixere,c quali cuftodiam Enrum quibus inuocabantur. Cullodes
i" ", dii,vallatores ert:manus hominum impia,qu nihil facr putabat. Dei fummi, 2- o
"" hominum iniuria,in aequo illis fuit. De iis loquorqui maiorem uumerum cfe
cere. Cterm inerant 86 viri fenfati militaris generis, ex oppidanis : qui etii or
dines ducebant, aut etiam ftipabant, reis tamen animis de Deo, fantis 86 iullitia.
iere.Sed in tanta colluuie mortalium, maiori multitudine cenfere folemus vni
uerfoslncrant omnium prouinciarum homincs,promifcu vulgus,Hifpani,Gal
li, Anglici, Scori, Longobardi, S uitfes,fuperiores Alemanni,Sueui,Bauari,Fran
ci,Saxones:immixti militares, qui ordines duxere. Eam manum rex flipdio con
duelam,mit in Sueciam: aderat ipfe cum cquitibus expeditis. Nec minus guber
nator,c iis qui pais vetuftis pertinaciter inhrebant , armauit quos poterat,non
contemnendas copias. Eduxit quoq; magnam manum in mineris laborantifer- 30
reurn genus hominum: fagittis qumfrequtes vtuntur, acutis longifq; haitilibus.
Sed pra-uenerant regis copi,ne iungerentur agmina Suecorum, intercepto nun
.mfi - cio,qui locum 86 tcmpus conueniendi derulerat. Eduxit autem contrat (
ft; manum gubernator oppido Stocksholm: quod vnum mercaturis maxime ido
neum, 86 in quo multi ex Germanis habitare delegerr. Eas copias exeepere regij:
86 collara manu,multis clis,profligauerunr.Nam vbi fugam inftcnrarunt in oppi
dum memorarum , multiin ipfo funt itinere. Iaminclinabar regi vioria , co
piis cxpeditioribus prolligatis. Veruntamen rullica quam diximus multitudo du
rorum pelorum, in loco demorabatur nuncium gubernatorc. Sed priufqu vi
tori regiorum ad eos nuncij peruenirent , adert pedites memorati de Guardia: 40
c'inll'ituto in eos praelio quafi murum oppugnauere , non cedenres loco. Non ell
alis vifa rufica manus tam pertinaciter locum defendens , donec vulneribus de
fcti caderent. @od li equellres alas cum duoribus habuillentmulla vis fuperal; ~
fet ram immanem 86 inuitam ad vulnera manum. Iam multitudine morienrium
adaeti , qui fupererant cedere cogebantur. Vioria fuit regorum , non ramen in
cruenta. Nam quotquot fagittis corum conringebanturinlocis morralibus , mox
animas pofuereld crat arcuum robur,& vis dirigentium. Gubernator ipfc,aliquot
fubmilis amicis,ad regiam fc parauit voluntatem. Tum qui ad rem ex proceribus
neutrales fuerunt, cum iis qui partes femperregias funt rutati,ad regem venere.O~
mnia ex voluntatc vitoris : facramenraprxflantur,inuntio folcn- )'o
nis peragitur. Et omnibus pro more 86 arbitrio conllituris, poll ali'quant in regno
moram,gubematoripfe regem reduxit, comitatus in Daniam, ipfe quoquc rege
. inhofpiralitcr habitus : qu in fide conferuaret noui regni populum , nec dum'
r y . animos in eundcm alienos habentem. Is cil rerum Pratus in annum qu; quingen-
tefunum milleiimumChrillonatoc lalute mundo prllzita. J
n.

__ _ a
 SVECIJE LIB. VI. 325
A n qui proximuserat annum,quum in eo regno cornponendis rebus rex - 44
sneu :n I e
inuigilaret , exotitur tumultus a plebe , indignth qud tam facile celliller om ne gem [umu/
regnum regi,cui pridem minor populus Tliietmarlorum rellitillet. Exceptum ell .

murmur non inuiris quorundam ex nobilirate auribus,qui rem mifcuerelnrerue

_nerant eccleliallici nonnulli , qui pro conluerudine regnorum , conliliis publicis
magnam autoritatem fouent.Erle6tumque ell vt rcx, quum multa tentaller rebus
in bonuni modum laluratemq; reparandis,l`rulrrarerur:clm regno enani
gans excederet , regina relilfa in aree cum lideli luorum praelidio , armis comeati
l
usque abund ad omnem cafum prazparatis. Praegnans etat, ibique paritura
l rabatur.Q1d li marem ellet enixa regem indigenam populus ambire,ac placid
acci-pete purabarur. Sed praefenti adhuc regi illa obucnere a Succise proceribus , vt
inlic 'at capiti fuo non dubitaret. Crebrius inuirarus ad loca fufpela , vitauir con
elfumzac mira fortuna elulit omnes inlidiantium molitiones.Non erar altera rc
us via,qum perlidum gemis atmispetere,vi belIorum ad iuga cogere,inlidias 86
omnem iniuriam vi depcllere , ogereq; inuitos vt lidem impleanr, paia lirment,
faciantq; imperata. Rex ergo :ellarc proxima de longinquo vocauit arma: milrre
principes cx fide auxilia , venir magna multirudo gregariorum ad 111pendia. (
dum inrus comperta habuere Sueci , arma quoq ue illi conrraxerc , inuocanres de
prouinciis vicinis auxilia.Sed nemo fe commonerat .Multi ramen llipendia falu-
z 11, eos vndecunque concurrerunt. Rex perlidiam regnicolatum per vrbes ma g In :
.
rtimas quellus,prmonuit ne quis le hollibus luis immifcerctdiollem tellatus ha
biturum , qui arma , Comeatus aut qualcunque merces lioll'ibus fuis impotraret.
Idem tex Scoti , Danorum regis ex germana nepos , millo per martimas vrbes
honoraro nuncio failirabat, fanguinis nodum, fderis focietatem ad auunculum
cuntftis denuncians. Adorirur igitur rcx auxilio Scororum liolles fuos S uecos. Sed
tanta fe multitudine in arma contulerunr, vr multis millibus exuperarent Venien
tem.Monitulque nonnullis qui regi fauebant , nili quinquaginta millibus forrior
venitet , nihil illi'fperandum. Leuibus aliquando przcliis coneurfum eli: fed exerci
tibus totis nonconllixere. Traxere Sueci lectim in rebellionem Noruagios mul
30 105. Cterm inuenri funt in illagenre , qui regi fuo implerent, palli oblide- ; 14
11.111 quibus fpetata fides militis , qui ante annos aliquot, regia dilante fententia, i 780
411
manum perdidit: 86iam nunc folliciratus, etiam armis impulfus, fletiallde 11011,...;
potuit.Scd iam voluminishuius modumimpleuirnus. du.

ALBERTI KRANTZII
SVECIIE LIB. VI.
\
1 Y L 1 v s regis Chrillietnus, auirum refets nomen,primis tum A p, 1,
m in armis deronuir. Is agmine in Noruagiam duto , 1011111 Sue
cor oblidionem: quald arces iam a Suecis infellas cxpugna
uit, quauirq; folo: magnis animis paterna bella gerens 1111
1111 omni fpe , qud liiturus lit'mulris ad prlia regibus fortu
narior. Fabulam pallim circumferunt , camq; miris fauotibus
elferunt. Veretum quend regum ferunt in ptofundis Scanize ula )ffl-1
faltibus venatui inrenr, aberralle cum paucis in deuia , longoq; die non redlille in def ria.
: ud ertotillum in inretiora mililler. ' Sub vefper vidillc de longinquo fu
m ex domicilioxhilararu mq; petiillc quamagnouit hominum manlionem.
jo quum crendillet pertienilletq;, inllruam reperilfc domum, focum prom 1111111
mum,menfam apparat.Domui prfuille puellam,qu in excipiendo rege lingu
lari fedulitate circum curlirabar.Mirat regem,in tam valla folitudine tantum elle
rerum appararu. Expleuir fam cibus,ac pouls 1111111: 86 iam murus hrcbar:
quidnam rer fotcrlccuin quxritabar.Puclla vbi vidit atronit regem,priorcom
pellar, Icquid rex oprime verlas in animo? Pone curas : 86 11 quod te tutuxlizdelide
 'ALBERKRANTZII'
rium noi'cendihabcgdifces qu voles. Percunach quid ruis fucceiibus fue#
ceiToribufq; velis.Regem turn interrogailc,quiiam futurus fit poit illum re
gni itatus,qui in regnum c ( 11111'1111 tum ordine percenfuiil'c re
gum nomina, perueniileq; ad exteros,qui in ( vocarentur : primm Ericum
Pomerani ducemfme prole abiturum : inde Chriiophor Bauarum: quem
ciperet Chriliiernus ex comitibus Friix: cui primm 1111115 1115 111 inc
cederet : illum ver Chriticrnus filius exciperet Omnium ante regum futurus
bellicoliilimus. ch quum diccret, horrida voce fonuiffe latere querrdam : rc
gemq; tctritum refpexiile, vidiffeq; hominem giganteaz magnitudinis, Pcratum atl
arietem,armis ingentibus horrentem qu; ad vmbilicum. Is tum vocern infregit,
11 mihi tum haitarn 85 arcum quis redderet! Stupefatum regem ad miracula,
{iluiileTum puella,Cur,inquit,cle proprijs {ucccflbus nihil perquiris? Regeln ve
r,quot annos effet habiturus perquiiiuifleAt illa verfa in militem qui regicomcs
h:erebat : Qrandiuunquit, ifte patietur lignificans regcm manu militis occubitu
mmfhid quum miles acciperegindignabundus {ublata manu puellam dato
lapho vindicare confituit: illilitque manum in deniis vepribus. Et mox velut
mnium cunta difparuerezviditque rex in profundo nemore 1111 1&.1111
di fabulam circumferunt.At ego naeniis veterum dcputabo : vt erat femper Aqui
lonaris regio maleficiis frequens dedita.
. a. S v 1 l_interim rebellionem fuam profcquiturCiutas Stocksholm aliquan 1.
: 111111 regis permanit: arx cui inerat regina,cum 6deliGermanorum manu in
.', , _ tuto erat, quandiu fuperfucre comcatus. Oppiclum diu Succis oppugnatum
gfflf m- dirur,quum timeret fame. Arcis cuiodis quum cibis Sc potibus vterenturin
n" commoclius , cpcrunt xgr fpiritum ducere , multis per tempora morientibus.
Ququue (pcs propinqua rege liberaturo obfeos , 8c ad paucos redai client
cultodes, reginaq; ab illis fmineo decori non magnopere timeret : dedita eil: arx
quoque Sueci proceribus.Regina,vt erat religiofa fmina , poihllauit admitti in
monaiterium S.Brigitt,Wen vocant.Ibique intenta deuotioni,manitabat ali
quot annis: donee minis cardinalis legati Raymundi , 8c opera confiliariorum do
rorum Lubeca , qui 1111111 fuerant, perllafum, vt proceres regni inclinarent ab.
tratatum extra fines regni incundum,in vna vrbium PomeraniJ-Iorum ope
ra regina educitur,& in regnum reuertitur : quum interim Sueci proceres proxi~
:13:81, mo anno ad ctum confentirent. Sed increuit nouitas. Nam oppidum Calmec,
cum arcc quam rex tenuit in confilio Dani, S uecis oppugnatur: rex aduols tu
. tatur. Ita rebus ad bellum renonandum intentaris , conuentus omittitur. Moritur
interea Steno miles , regni gubernator : qui vbi nimim aufcultauit eccleafticis,
mifcuit fas atque nefas. @im ver qui rct {enfetunt de rebus euigilarunt, pla
cuitq; in commune, vt communi confenfu procerum tribus regnis , treugx
Ermarentur per integrum annum. lnterea deligitur locus in Calmecln cam con
uenturi lint cum rege {ingulis regnis oratores , cum plena de fummis rebus pote 4,
tate auri. { veteres querimoni iingulorum excutientur, Pcatueturq; quod ad
perperu pacis 8c tranquillitatis commoda videbitur pertinerc. In eaexpetatio
ne hodie res conquiefcuntLubeceni'es nauigant in Sueciam intrepid,gratam re
gis nec dum ad plenum allecuti : &15 conditionibus fretiffe non putantur. Ipii
quos habuere promilforum iibi faorum fideiuli'ores, exatiflim ad allem quuc
emunxcre.

ALBERTI KRANTZII SVETICAE

HISTORIA: rles.
l)
 318
REGVM, DVCVM ET CG
MITVM, (LVI IN NORVAGI/E. HISTO
`11.1'A A KRAN'rzto coMMeMoaANa-vn,
EX ALPHABET! ET SVCCESSIONIS SIMVL
SERIE BNVMERATIO.

i?
NQKVAGIAE REGES.
Ord.Nom. Lib. Cap. OrdNom. Lib. Cap.
3 : I. 1 5 12 Helga 1 22
22 : II. 3 2 8 Herwil/ux mk
34 _/Iqaimis III. 5 14 31 Ingo 5
37 c/Iquinus IIII. o 4 44 Ioannes 13
41 : I. coil. 7 zo Kanutus magnus 5 1
21 Biornus . 1 33 27 magnus I. cod. z
43 _Cliriiernai 12 29 Magna: II. cod. 5
42 Cbrioplrorits evd. 11 33 Magnus III. eod. 11
o Col/eras 1 X 3.? magnus IIII. e' 5
3o' Erica: I. 3. 39 magnus V. cod. '
4o Erica: II. cod. 3o Margareta 5 S
32 .Er/ingu: 5 to 24 Olauus I. 3 5
7 : 1 25 Olauus II. cod. '
4 Gew/anu cod. o 35 Olauus III. 2
9 Gotham: cod. 11 16 Olo 1 29
18 Got/io cod. 35 17 Omundas cod. 32
23 Hara/dus I. 3 3 14 Regnaldus cod. 25
25 : II. 5 3 20 cod. 37
11 Hafmunafis I. 1 21 10 Rol/eras cod. 17
13 Hafmundas II. eod. 24 19 Siwardus coa'. 3o'
x5 Hanundusliegubis cod. 27 1 Suiba'ageru: cod. 1
5 Helga Regula: cod. 7 :t Hammingi cod. 4

NORMANNORVM COMITES,DV~
, ons.
NormannorxRegahkdignitaJ4 1 7 / I 3 33 ,
Qing _ Imperiali:afjnitu o cod 12 Roberta: II. 4 7
p Drogodux c 4 4 13 Rogerius I. cod. 12
11 Goy'idus cod. o 14 Rogerius II. eod. 14
I Haddingus 2 2 lo RogeriusllLRexIta/ia cod. I5
zo : 4 5 3 /[ 2 27
4 Ric/Jardaxduxl. 3 J 2 Wil/:elmusdaxL cod. 17
5 Ric/:ardu: II. cod. to Willie/mf IL fo 3 3x
o' Ric/tardas IIl. cod. 22 _t5 Wilbcbnusdui III. 4 14

ALBER
 er 5"

i.
.

< , a , '. '

I . _ <` w /\ ` r _ _
. "; l I

RANtZ
HAMBVRGENSIS CHRO
NOGRAPHI, HISTORIA: RERVM GE
s'rAnvM : NonvAcrA, sIMvL
1' NORMANNonvM.

TKFJTIO.
n v A i' A (quam nuncvulgarius Noruegiain
dicunt) tertium regni'i Aquilonis, prouincia Bo regiam (7'
morum de
li realis nouiffima, 86 ideo vltimo nobis loco in
/
/ l rer tres collocata: longitudine quidem fua in ex'
tremam Septentrioms plagarn porrigirur vnde
i a ; 86 nomen accepit,a Germamco duium lingua

- aliquot aur : includir multis milliaribus na

uigabiles.Circm habitantes pifcationi indulgri Natri genera pifei grandia cum
mediocribus,aeri exponunt torrefacienda:l qu fic arefara, per Germani littora
deuehuntur. Nofiris metcatoribus(Bergas Latini voc-ant in regno) pifcatores affe
runt de longinquo venientes demoranribus.Ea at regio proprerinremperiem al
goris', fltetilior Dania arq; Suecia, apta ram'en pecoribus. Robufiifiimos educar vi
roszqui nulla frugumluxuria molliri,fpeimpugn'ant alio`s qum impugnentur.A
multis retro feculis partim inopiaI adaelzi,parrim frefi virib. (que facile faciunt mor
tales infolefcere)mare Britannic diu tenuere infeft. Nonnunquam foli, alquan
do Danis , Britannia 86 Gallias funr populariznec quieuere,donec' dc: fuo no
mine Normanniam in littore Galliar confittietent.QurnquamGallor fcripto-Raman.'
4o res rem perrurbantes,omnes ab Aquilone venientes,foliti finr appellate Norman 914157 9n
de.
nos , non difc'ernenres inter Danos 86 eos qui veri funr Normanni. Ab hac ramen
gente Danor arq; Normannor,in lirroribus Galliar demoranre,propagati
86 illi Normanni qui penetrarunr in Itali:86 primum in` Apulia,inde in Sicilia,pofi
comitart'i arq; ducatum,regna` que hodie extant,confiiruete:quod fuis locis ofren
demus. Poli fufcept ver Chriliianin'um', melioribus imbuti difei linis, didice
runt pacem 86 veritat diligere. Sed quur'n nefandis maleficioi' arrihus eagens ab
initio fuper omnes gloriarerur mortales , nunc firnplicirercfitetur cum' apofolo,
Iefum,86 hunc crucifixiSacerdotum 86 ecclefia'ri raritam habent reuei'tiarn , vr
vix Chrifiianus habeatur,qui non quotidie
` offerar ad diuina`diasua:ecclefiis
audiuerit myfie
decirnas,
riaVerm in eagenre, quiamultis feculis populus ad foluen ?
/
erudiri non poterar (quueadeo in omnibus illis prouinciis renifa ,~ vt Kanurus reir r imponi
Dama', ob eain caufam, qud gtauius vrgeret,occifus , inter marryres honoretur: tr.

quippe qui regalibus triburis faris onetari fibi videbantur) diu coai futit facerdo Danis ire
tes in miniffetio facramentorii accipere populo vnde viuerent. Cui rei @fermi 4. up. 37.
fcens auariria,multos ex clero implicuit labe'Simoniaca. Omnisrc regio udum
7 ' iij '
 l
;

3,6 Arana. KRANTzii

Chrilliana fuit, exceptis qui trans montes ad occanum Borealem agunt. Nam illi
,magieis artibus 86 ineantarionibus ita feruiunr,vt fe feite renunciareq; pollieeatur,
qfnh quid in roto terratum orbe rerum agatur. Hi lunt Lappones agrelles 86 vagi , fera
rum folis pellibus in tanto regionis frigorc vll pro vellibus. Et loquentcs inuicem,
ftendcte magis quam vlla verba proferre dicuntur, ira vt vix proximis queant in
telligi.Ibi tanta ferarum copia,vt 'plurima pars regionis folo venatu viuat. Capi gmt-
_

unrut vri,bubali,elaces,bifontes,etiam in 86 Polonia. Vulpes ca regio haber

nigras,86 lepores vrfofq; albos. Metropolis at ciuitas Normannor
nis,nunc appellata Nidtolla , quz remplis inlignibus magna populorum frequen
tatione celebris habcrut. Tumul haber fantillimi regis Olaui cuius martyrium 1.
in Metropoli deferiplmus: ad cuius tumul qu; hodie maxima Deus ollendir re
rum mitacula.Poll Normanniam,quz ell: vltima Aquilonis prouincia,nihil habi
tationis human: fed tetribilem vilu 86 infinitum ocean , qui mundum comple
-_,_
clitur,ellinuenire. Sunt ramen ab occiduo infula: multx non ignobiles, qua nunc
- fet omne sNormannix part nr.Ibi funt Orchades inful, more Cycladum fparfze
(y 5108 per oceanDe quibus Romani fcriptores Martianus 86 Solinus, A tergo,inquit,
du.
Britanni inflnitus pater oceanus : Orchades funt infulae: quatum viginti memo
rantur defertfedeeim incolunrur. Vicinz funr Elelrides, qua: nafeenre ibi ele
tro nomen tenent. Igitur Orchades inter Normanniam 86 Britanniam Hyber
[ilu na
niamq; locatx , feruentis oceani ludibund minas rident. Ad eas aciuiratc Tton 1.
/15,
denni vna die nauigatur.Simile interuallum in Anglia Scotamq;. lnfula Illandize,
(y Giri/frn quae per immenfum etetis fecreta longe lita ellin oceano, vix nauigantibus a
diem ; gnofeiturln ea aclliuo , fole lignum Cancri tranfeuntemox nulla: btumali
fahr.
folllirio perinde nullus dies. Nomen haber a glaeie , qua: illi ad Boteam perpetuo
'adharretz nam ibi iam incipit mare congelarum. Tarn grandis infula: vt populos
multos continear,lolo pecorum pallu,86nunc captura pifcium,vi&itantes.5peeus
'habitant plerunq; , aut ad montium latera cxeauatis manlunculis: communi te
t.l:o,vilu 86 llrato gaudent cum iumentislra'q; in llmplicirate fana vita peragcu
res,quum nihil amplius quatrant quam natura concedit , lti cum apollolo pratdi
cant, Habcntes virftum 86 amilum,his contenti fumus. Nam 86 montes habt pro 30
oppidis , 86 fontes pto delieiis. Beata gens , cuius paupcrtati nemo inuidet: 86 inde
Mercat:;

beatior,qud Chrillianilnum accepetit. Sed mcrcatorcs Anglici ac nollri , quie

leere gentem,86 fuo elle conrentam non linunr. Nam ob pifeaturam euehcndam,
terram illam frequentantes cum metcibus omnigenis , vitia quoq; inuexe
runt. Nune enim 86 fruges aqu mifcetc in potum, 86 limplicis vnda: odcrt hau
llummunc autum 86 atgenrum cum nolltis admirantur. Rex Dania: (qui 86 Nor
uagi)quorannis prfetum immirtit genti. Multa infgnia in moribus eotum.O
blauw. mnia enim fete inter eos cmuniamt,prxter vxores.Catulos fuos arq; pueros :e
- @ad
Liri/fi
quo habent in pretio: nili qud a pauperioribus faeilius impettes lilium quam ca
.ff 10. tulum. Ita'beatos puranr qui in regionem nolrram tranfportatut. Vidimus vtriufq; 4.
lexus iuuenes pueris illinc edulo's , qui pratter nomen nihil gentile retinuetunt.
Nam lingua alienam perdidicerunt,fuam neglexettint.Epileopl fuum colunt pro
regezad cuius nut refpicir omns populus. Qii/cquid exlege,ex fcriptutis,ex con
fuetudine aliar gentium conllituir,qum fancl obleruat. Iam ramen prfeum
(quod diximus) aecipere coguntur rege.0\u9d exindeinoleuit,qud mcrcatorcs
ingrelli,multailli lucra faciunrsvnde 86 rex tributum depofcit. Adalbertus metro
politanus Hamburglis , anno Chtilli millefimo fcptuagelimo vidi t ad Chrillum
eonuerfoszlioet ante fufceptam Chrilli fidem,lege naturali viuentes, non multm
dilerepantes a lege noltta. Iraq; petentibus illis ordinauit quenda virum fanum,
Inform primum epifcop, nomine Illep : qui ab eadcm regione milfus ad pontilicem di {
rim- [f:

nda .
lum , aliquandiu apud eum rerentus cum ingenti veneratione, perdifcens no
, quibus rud populum in fide eruditet. Per quem rranfmilit idem epifcopus
pices fuos populo Illandorum 86 Gtonlandorum,venerabilirer eotum lalutans
clelias , pollicens propediem fe venturum ad eos inuifendos. @t in re egregiam,
quam in legatione fua voluntarem habuitpontifex, iurelaudamus. ( 86
apollo
 PRJEFA'I'I.` ` '35i
ipoilolum didicimiis,adprzdicand verbum Dei,conituiffein Hifpaniam pto~
ficifci : quod implere non potuit. Hancinfulam nonnulliinterpretati funt Tylen.
Sed Nicolaus Germanus, Ptolemqi lucidaror, Tylen ponit inter Normanniam 86
Scotiam :ea ver quam diximus , long extra artticum circul : vt ciufdem viri
deferiptio manifellatunr : plures alix in oceano dito inful : quarum non
minima Gronland , profundo in oceano lita, contra montes S186 Riphei iu- -3
ga. Ad quam inilam littore Normannorum fert vela pandi quinq; aut feptem
diebus,quo modo ad Iflandiam. Hominesibi falo cetuleizvnde regio illa nomen
l :recepitQui iimilem Illanis vitam agunr, excepto qud immaniores funt raptuq;
t o piratico remiganribus infeli. Holagland infula Scritiinnorum , Suecis conti
nuatazde qua fupr in Suecia diximus. His infulis longe extra arctic circulum
fitis,in zelliual folfiitofnulla nox,in hyemali nullus dies.Srupenda $,86 incognita
aullralibus : qui nefciunt difparem dierum longitudine contingcre per folis accel
fum, receflum. Nam propter rotunditat orbis terratum , necele vt folis cit- nim.
cumitus accedens,alibi diem exhibeat: recedens,alibi noem relinquat. Qigdum d
alederitad lliuale follliti, iis qui in Borea , dies prolong;ir,notefq; breuiat: mmf
deicendens at ad hyemale folllitiummili ratione facit auftralibus. Sed vltra has
infulas mare vnius diei curfu fertur innaugabile. Tentauit hoc experienrillimus .Mm i
Normannorum princeps Haroldus : qui latitudinem Septentrionalis oceani fcru- 27277
r. tatus nauibus: tandem caligantibus ante ora deficientibus mundi finibus,immane
abylli barathrum , retro alis vefli'giis vix faluus euafit. Relarum in literas , Ale
brandi Hamburgenlls pontificis tcmporibus parum fupta Chrifli milleiimum
mim, uoldam nobiles de Friiia viros , caufa peregrinandi maris in Bore velate
tendille: e qud incolis eius terrxdicitur , ab Ollio (1 Vifurgi ilumi
nis) direo curfii in Aquilon,nullam terram occurrere in mari oceano. Cuius rei
nouitate perueftiganda coniurati fodales , littore Friionum lxro celeumate pro
grefl (unt. Deindc relinquentes hinc Daniam , inde Britanniam, peruenerunt ad
Orchades. uibus lua dimilis,quum Normanniam in dextris haberent,longo
tratltu Illandiam legunr. A quo loco maria fulctes in vltim Septentrionisaxem,
o3 poftquam tergo omnes quas diximus infulas reliquerunt,Deo 86 SWillehatdo,
patrono fuo , cmendantes curiolitatem: fubit collapli funt in illam tenebrofam
rigentis oceani caliginem,quaz vix oculis penetrari pollet. Et ecce inllabilis oceani .fry/ii' om
euripus , ad initia qudam lui (vt putabatur) arcani recurrens: infelices nautas iam tmf du"
defperantes , 86 de fola morte cogitantes , vehementillimo mpetu rraxir ad chaos.
Hanc dicunt elle voraginem abyllzin qua fama elhoinnes maris recurfus, qui
crefcere videntur,abforberi,& denuo reuomi:quod Huthlatio vocitatut. Tune il~
lis folam Dei mifericotdiam imploranribus , vt animas fufciperer: impetus ille re
currentis pelagi quafdam fociorum naues abripuir: carteras : reuomens, excurfu
longo ab alteris terga rcpulit. Ita illi ab inlianti periculo,quod oculis viderant, 54,14 .
4o opportuno Dei auxilio liberati, toro nifu remorum flutus adiuuabant. At iam pe- MWh/ff.
riculum caliginis euadentes , ad quandam infulam , altillirnis in circuitu fcopulis
oppidi ritu munitam,infperat appulerunr. In quam, vifendorum locorum gratia, '
nauibus egrelli , repercrunt homines in antris fubterraneis in meridiano tempore
latitantes : prae quorum foribus infinita iacere ferebant vafarum au reorum argen~
' teorumq; Copiam , qua. rara mortalibus atque pretiofa putanturltaq; fumpta par
te gazari quam fubleuare poterant, laeti remigesfellin remeant ad naues. uum
fubit fe venientes contemplati [unt homines mir altitudinis , quos nofiri
Cyclopes appellant : quos anrecedebant canes magnitudinem cfuetam fuperan
tes. Quorum incurfu lociorum vnus fertur raptuse in momento Coram eis lania
. 5 tus: reliqui fufcepti in naues euaferunt, gigantibus (vt fcrebat) pon in altum voci~
ferando fequenribus.Tali fortuna iaati Frifones Bremam redeunt. V bi Alebran
do pontifci ordine cunl'a narrantes, pro Chrifto , reuerllonis 86 11$ fue gra
tes egerunt. Sunt 86 alia qua: non incongru dicerenrurhoc loco , maris MMM/lv
bis per diem citato : quod miraculum prbet omnibus maximum:ita vt ipl qui
arcana rerum perfcrutantur Phyiici, indubitationetn rei cadunt , guus ignorant
u1)
 53a' ALBER.KRAN'TZII_
" ori inem. Macrobius 86 Beda videantur aliquid dicere , Lucanus : fe
nihil fcire fareatur,diuetli autores variis pugnanr fententiis 'z omnes autem incerris
aberrant rarionibus.Nobis fulliciat' admirari cum prophera,wuzml magnz'mtant
tua Dominc:0mnid inpintidc'ii : impida es? tua. Haze de an
nalibus nollris ad verbum retulill lulliciar. Nunc return geliaruni aggrediamur
natrationem,quanrum nobis ab initio Danica fcriprot hiltoti, Saxo Sialandicus
de liac quoq; Normannorum gente proditleriem rerum dedutluri ad conllitu
tarn in littoribus Galliarum Normanniam: 86 quue in Apuliam Italia: prouin
ciam,gentis nobilitatem prouetam oliendemus.
G r r v quum apud Danos regno Gram,qnarrus primo rege,pr

C A i. r. @fu .i `
:auw-l l elletterr, apud Normannos rex erarSuibdagerus. Is quum viribus
:It: `s_regniinfolel`cercr,ctx2pit vicinis quoqggtibus elleonerofusmecme
ma. I lius86deinde
ln libidini quam
liliamarmis
miris tperabar.Nam regis Gramfotr
conditionibus euocatas,86 primm germa
per occalio `-._,.

nem felltor dier egrellas,illis inlidiatus,alrer opptellir poll alteram. Nam arate
illa (vt rellis ell: Saxo memorarus ) magnates prouinciar gaudebant rapru libi nu
ptias cciliare: qu res crebra inter illos bella cferuir. Gram Dani rex , virib.re
gni fui 86 ille pottillimus,ac inligni corporis fui robote pratditus, vlrurus iniuriam
fanguinis fui maielltarifq, contemptu (qud non nuptiis depofcerer ex his alteram L@
qua vrranq; ltupro mallet opprimere) arma corripir, exercit contrahir: ac mouer
in hollem.Concurrunt agmina,86 graui prlio decetranrzqu multi vtrinq; cade
rent,nufqu tamen inclinabat. 1131$ viribus, pugna renouant: a
cerbifq; odiis laspe ac mulr'm vtrinq; plurimm languinis profunditur. Dum :
hoc bello Dani rex derinererut, Simblus Pliinnor rex, liliam Signem, eid Da
nor regi defponfaram, Henrico Saxon duci coniugem dedit. Feruenre enim v
trinq; Danor arq, Normannorum inuic bello grauillimo , Simblus Danor re
gis vires iam in delperationem cfratas cpit contemnere , futurum ratus vr aut
opprimererur ab holle,aut vites eius ita conciderentur,vt quouis facil pollir fuf
tineri. Igitur pararis nuptiis, Gram Danorum rex,cum expeditis militibus,omilfo 39
" f " interim Noruagico bello (quod magis propri cupidini qum gloria: regni indul
gerer , propiorq; fponCz quam militum amori vidererur)inreruenit: mutaroq; ha
bitu,86 ore paulifper confuerudine lua,ne internofccretur,dillorto,cuiuanribus
inretfuir. Et quum in immfum potandi vfus increfceret ipfe, vtinrentus maneret
cltiruto propolito,quantum porerat poru temperabat. Igitur cunis per ebrieta
tcm iam foluris violentus incubuit : litirifq; gladiis, nuptiar ltiriam vertit in fu
nerum mroremsobtruncatis qui adert, l86 rege 86 fponfo, puell nauibus impo
litam abducit.Voti_s ibi poritus,ad prillina bella reuettirur,Suibdager Notmnia:
regem adortus. Auxert illi iam vites Saxon arma, qud infenli ellenr Danorum
Lil-l-P-l- regi,ob truncat in nuptiis principem fuum Henricum. (Luomodo ver ram lon 4o
ginquamSaxone's militiam agerent , in Saxonia nollra expofuimus. Gtauibus in
uicem odiis iterum concurrirur , magno praelio ad multorum interitum defudan
tes. Sed turn cadit Gram Dani' rex,alis vir forrillimus,regnumq; cellir violento.
A ,_ z, P I M A hc Normannorum gloria,proximis Danis imperalle. Nam S'uibda
. e- getus rex,caula inferior(qucl llupra defenderar)fed armis faius ftperioryrrique
}: :_ regno cpit imperare,Daniam in fua iura traducens'. Atque regis liam, ant llu
7. cognitam, legitimis fibi nuptiis deuinxit. Vnde liquide deprehenfum coniici
mus,ob negat lili regalis marrimonium , inlidias ccupir puell pofuille Nor
mannum.Sed quum occifus ab illo Dani rex,duos ex totidem coniugiis lilios te
liquilfct(Gutorin ex Gro coniuquaddingum ex Signelalliduis coniugis Hexus 5
lachrymis , Gurorinum coniugis germanum, vtroque iunlam parente , exilio re
uocatum Dani prfecit-.quum interim vitori rributa penderer. Ea lege fuccedit
in regnum: fratre vindilam parcrnz necis meditante. Hic ergo Suibdagerus pri
mus trium regnorum moderator illuxir : qud Noruagia paterna fuccellione te
near,Sueciam autem cum Dania,vi6l:o Gram rege,qui vtrunquc regnum tenebat
(quod
 NORVACIIE LIB.l. fgg
I(quodin Dania'fignificauimus)pariter obtinebat. efi(vt diximus)primaNor- Lili-fifi:
mannor gloria,qud ante omnes,quorum extat memoria, gens illatribus regnis
imperaret.Scd Had'dingus, alter Danor regis 1111115, quum in Suecia regnis
Orientis militiam fedulus peregiflet , vbiq; vitoriis e fortibus fais inclarefcens:
ingentem 111 vicinor principum conciliauit amor, apud proximos quefrus exi
lium,qud paterno regno pulf'usextorris ageret. Armaq; rogabat t patern necis
vindicandgraria 8e regno alienis (quibus parebat) habenis eripiendo. Facil at
impctrauit apnd fur virtutis admiratores , vt 111118115 armis in Suibdagerum ducc
rent. Nec ille fegnis arma contrahit,exercitum cferibit , naues bcllicis armamen
1 o tis infimiflimas edueirznaualiq; prlio certaturus , iuxta Gotlandiam Haddingo
hofl-i [e opponit. Ibi diu ae multum pugnat eft in alterutr : fed ceflt tdem Suib
dagerus,aut viribus aut fortuna minor. @m515 verecund fortibus (8e preipu
in ea tempefiate)hofci cedere,& nimis dedecorofum haberetur:quum capi poffet,
cxdi maluitznam fuga quarrere falut,morte grauius iudicabat.11`115 perinde
110111liquit vioriamic Haddingus non folm exrerorum ditatus manubiis, ve- Hdd/"l"
rm etam paterna: fraternzeq; vindira: fatus lcompos, infgnibus 211161115 trophx
is,exilium regno mutauit: cui patriam non ant repetere contigit qum regere. .
A 5 v N D v s Suibdageri filius,vt partis iniuriam vindiearet,Haddingo eon- C A . 3;
grefl`us,poftquam 111111111 11,1115 charitatem proprio fpiritui preferebatfor
z 0 111111116 dimicantem ceeidifle cognouit : auido fati animo lucem perofus ,- gemi
nam capulo manum immittens , abfque periculi ref'peu , reflexo in tergum ely
peo , com plures egit in mortem. At dum ita graflatur in omnes I-lafmundus , non Smil U"
tulit I-ladaingus impun fuos cadere: 1111112fuitem traiicit amentata. Cadit 161115 LMP'
gtaui vulnere moribundus. Sed neque folatia morituro defuere. Siquidem inter
exiguas vita: reliquias, vulneratum interfetoris pedem perpetua claudicatione
multauit : elademt'lue fuam , paruulo vltionis momento memorabilem reddidit.
Ita alterum debilitas,alterum viuendi finis excepit. Corpus 1115 folenni funere ela
tum,apud foolam in Suecia,regiis procuratur exequiisr Cuius coniunx Gunilda, /
ne viro fupetefiet , fpiritum fibi ferro furripuir: virumq; f`ato infequi quam vita de- ,ff
30 ferere prasoptauit. Huius etiam corpus amici fepulturae mandantes , mariti eineri- .
115 coniunxerunt : dignam 1115 tumulo rati,euius charitatem vitae` propria: pretu
liflet. lacet itaque Gunilda, aliquant fpeciofus virum buo , quam tori focietate
complexa. Iam Haddingus trium regnorum vnicus moderator , omnibus rerum
geftarum gloriaineomparabilis emincbat.
V r o Hammingi nobilis viri filius , quum fanguinem traheret pot'tifimi re- C A P. 4.?
gis Suibdageri : multos procerum,auitam ob memoriam , 111116105 habebat.
Sueciam ver atque Noruagiam tutari ab Haddingo non fatis Hdebat. Nam ma-
11115 confrere cum llo protinus euitabat,qud paternis auitifq; manibus infefum ""9""
artcr c infauftum Haddingi genium formidareelgitur in Daniam exercit rra
40 iicit,hoftilefq; lares inceffere,qum proprios tueri , fatius duxit: opportun propu
gnandarum genus iniutiarum exiftimans, quod ab 110110 pateretur, vieiflim infer
re. Ita Danis propria defenfanda redire compulfs , faluremque patriae exrera-L
rum rerum dominio prferentibus, domefieum folum hoftilibus armis vacuefa
turn reperiit.Nee ramen quieuit Haddingus.Nam per hybernum tempus viribus
coah's,verno educit,$ueciamt1; inuadit , Noruagi deindeincubiturus. foo for
titer repugnat. Diuq; bellum , in fummam defperationem Danos adegit.
Nam alieno regno incubantes , ad extremam famem compulfi , equos canefque Damm
commanducare cperunt,ad extremum ne humanis carnibus abfnenres. Tan
ta fuit vincendi pertinacia, vt extrema paterentur, ne inglorij remearent. Nouifi `
f o moprzlio cfertisl armis,vi&ores Sueci,Danis prim pro magna parte esJ-lad
dingum cum paucis in figam coegerunt.Vi&us fugit in Helfmgiam(Dani atque
Noruagiz conf-luis infula etat) diuque vii fortunam tulit , vbicunque rerrarum
eandem forrem perpefTus. @am illi rem ferunt conrigifle, qud maleficij genere
(quae res tum plurimm in illis gentibus eualuit)efi`et irretirus.
Arq/NVS interea gdin parte Noruagiae regnabat.Tulit hoe magnitudo re'gno- C A r. fa
 334 ALBEIL KRANTZI'I
rum , vt quamuis totius regni titulus apud Danorum regem temporetal
men in non contemnenda regni parte alius praecilet. I-lic filiam fpetat forma:
.Danna #an
nuptiis feruabat fibi copulandam. (; eam puellam gigantea: magnitudinis
film vito defponfatam audiret,non tulit tei indignitatem Haddingus Danire rex fottiil
puri du iimus. Nam nauibus peratmatis , in Notuagiam regnum' ( ditionis contendit:
fnf.
nuptias quas audierat turbaturus. Nec defuit fortuna viribus. N oppreifum pt
\
lio virum intetemit: triitibus nuptiis eximens puellam nobilem. Ltus pater , lreti
fuere regni proceres: qud formidabili vito percmpto , Danorum regem pontis
fufpicetcnt dominum, quam ferocem illum tyrannum fuitinetent. Incognitus ta
men omnibus effe voluit Haddingus, vt fortuna: exitum pertentarct.Multos fimi IO
li veite fecum initruxit , vt incertum habeant quis eflet quem regem venerartur.
Confpicua tamen erat virtus Haddingi in fufcepto prlio :_ nam ille manu fua per
didit hoitem ferociiImum. Vulneta autem quadam excepit: quorum gratia cu
randotum,puella,tanto erepta periculo, meddi gnara , Haddingum adiit, curam
. pollicita:ille non afpernarut. Puella ver cturis vulneri annul inferuit: quod ma
oru. rnitudo vulneris Se tecens dolor facil fecit diiIimulati: obduta cicatrice, aurum
abfcontlitur. Similis habitus Haddingurn facit in turba incognitum. Pater interea
virginis , priufquam Dani proceres dimittetet donatos , fili dat arbitrium ex his
deligete. Latcbat in turba Haddingus: qud voluit. Puella patris primm,
deinde cunctorum poitulata venia , orabat ngulorum cturanudari. Miratur pa 2.0
ter quid fibi vellet noua fuperftitio : Haddingo etiam nihil iiifpicante. Permittitut
ucll quod voluit.Illa iingulorum cruta dgito percurrens , annulum fuum qua:
iiuit.Vbi ad Haddingum peruenit,deprehendens auri locum, virum amplexatur,
Hunc,inquit,pater,maritdelegi : hic eftille qui me ( tyranni manibus eripuit.
Ltus pater fili permittit quod optauit: Haddingus tum fe prodit. Exaggetatur
cunttot laetitia de ptxfente rege Danorum. Qi/is tum puella fortunatior S plen
didas pto regia fortuna nuptias lia: pater initruxit. Acceiiit honori magnitudo
imperij,qudlladdingus iuito titulo etiam turn in Notuagia regnabat.Feta vbiq;
celebrauere conuiuia: Carmina (de more gentis) canunt vitori, omni de te laftitia
increbrefcit. Liber hoc loco inferere fabellam,quam Saxo ptattereundam non pu 30
Hrv'fif* tauit,nefcio quo coniilio. Sed (vt ego atbitror) oitendete_voluit plerifq; (: narra
/ fx
ftffm [0"
tionis locis , quibus maleficiis c quam frequentibus Borealis illa gens vtereturin
/frlrre df paganifmo. Mihi ver ca resin cmemorationem deuocatur , vt videat prudens
fc:le .
lector , quibus purgamentis abiiciendis ftudendum fit ei qui fynceram rei- hilto
riam conquitit. Verba Saxonis ponenda putaui. Apud puellam nupcr (ibi ciugio
deuintamJ-laddingo diuerfante,mirum ditu prodigium incidir. Equidem c
nante eo,fmina cicutarum gerula , propter focum humo caput extuliile confpe
ta , porretoq; iinu percuntari viia , qua mundi parte tam recentia gramina bru
mali tempore fuiifent exorta. Cuius cognofcendi eupidum regem, proprio obuo
lutum amiculo , refuga fecum fub terras abduxit : credo diis infernalibus ita deiti 4o
nantibus,vt in ea loca viuus adducetetur,qu tnorienti petenda fuerant. Primm
igitur rapid cuiufdam caliginis nebulam penetrantes , perq; callem diuturnis ad
efum meatibus incedentes , quofd prtextatos amitofq; oitro proceres conipi
ciuntur. @bus prteritis,loca demum apriea fubeunt, qu delatafminagra
mina protulerunt. Progreiiq; ptcipitis lapfus ac liuentis aqua: Huuium,diueriq;
generis tela rapido volunrine detorquentem , eundemq; ponte meabilem fatum
ottendunt. ( pertranfito, binas acies mutuis vitibus contemplantur. @amm
condition foemina percuntante Haddingo, Hi funt,inquit,qui ferro in necem
acti,cladis (: fpecietn continuo protcitantur exemplo,pra:fentiq; fpetaculo pre
terit vit facin us xmulantur. Ptodeuntibus , murus aditu ttanfcenfuque diffici SO
lis obiiitebat. uem foemina nequicquam traniilire conata , quum ne corrugati
quidem exilitate corporis proficetet, galli caput, quem fccum fort deferebat, ab
ruptum vltra mnium feptaiatauit : itatimq; tediuiuus ales , refumpti fidem
taculi claro teftabatur occtu. Fabella Vergilianis infomniis non abfimilis, quam
per eburneam port pat etat emittere, @afdfain clum : zz/mma :
}
 NORVAGIE LIB.I. ` 33;
QNLV M in hoc rerum ftatu Noruagia effet,vt exteris regibus pareret,implicitiq; A P, _
Danor reges Sueticis bellis tenerentutzinterim duces Noruagifrbi magis quam Gew/af...
regi Dani fiudentes, in membrum difciffum tegnum gubernauere. Diuq; ea tes ffii;
valuit: Gewarus vnus ex primoribus confurgens , cacteros .
. cocgit: regnumq; in priflcinum florem reparauit. Tto nomine cpit infignis non
folm iufitia 86 rettitudine, ( etiatn rudentia haben, vt Suecia: per ea tempora 115.1.
rex Hotbrodus, quum viribus fuis di derer (quippe qui acerrimo bello cum Da- 7 8'
notum rege conflirtaret,in quo petiit) filium Hotherum Gert/ari fidei permifit:
ducatumq; adolefcentem omni virtute praeditum fecit.Implicuit autem illum va
r o riis laboribus filia Nanna: quam Hotherus alumnus , puerilibus incrementis cum
puella fuccrefcens,coniugem depofcebat. Moxq; imperraffct, non Balderus,vir
regij fanguinis,qui regnabarin Selandia Dani infula,eodem potiund puelle vo
to ferbuiffet. Suborta inde bella in Suecia peregimus , nunc quod ad Gewarum
Notuagi principem perriner,folm executuri. Florebatille fingulari prouidtia,
quueadeo vt futurorum prrefcius puratetur. Przmonuit alumnum,quibus modis
imminent illi Saxoniae regem Gelderum fuperaret. @d in Saxonia attigimus. L- 1. .
Praetereo , ud Hotherum alumnum ad fyluarum faryrum Minungum ire iuffrt
atque man auit: docuit item, quibus viis ladium 86 armillam extorquerer. uo
rurn ea vis ( extitiffe , vt aduerfus glacurn nulla ptoficeret incantatio, armilla
2,0 ver pondere 86 precio incompatabilis haberetur. tiarum rerum monitu Ge
Wari Compos fahts Hotherus,86 fuperauit Bal erum, maleficiis praeuale
te conarum : qui opum afHuenria fuir incredibili.
. Hologi regulus (pars ea in Noruagia ) per cam tempefratem Cu- . 7.
( Biarmorum regis filiam, coniugem pofulabat : earnq; ob rem erebra: ierant
Iegationes. Sed pater filiam ignoto iuueni dare recufabat. Si,inquit,coniugetn po
frulat,veniat, ptfentiq; ore qui vir : :. Solebant enim illa re
gij iuuenes fponfalia ( agere. Sed Helgo contemptibili lingua fuit,
nec vultu fatis placido: quae res ef'fecit vt per Iegaros potius tem ageret. Sed quum
nihil profrceret,verfus in amicum Sueci regem Hotherumpbfecrabat vt
30 fe conferendis optatis nuptiis infereret. Non reeufauir ille: claffemq; armanit .
86 armis extotturus , fi perfuafionibus nihil iinpetra- "W ft/1,;
ret. Conuenir puellaa pattern:placidoq; fermone abfenti licet iuueni,fenem conci
Iiauit. Proderat facunda dicentis orario. Profecit autem metus armorumzqux ex
prompta cernebat,finon votis tefpondiffer. Percunflaritamen filiam iubet , pe
tenri allubefceret fponfo. Illa viri fortunam ex mediatoris fpldore merita, incom
parabilem conietans tegem,qui tanto fungeretur oratore,facil annuebat. Acce
ptam in nauigia regiam cum dore puellam, fponfo aduexit.
T N s r v N rerum fl:atu anni plurimi , vt nihil magni in gente ea C A . 8.
ageterur : doncc Collerus Noruagiam regno teneret , ea tpefate quum apud
4o* Danos Roricus regno preffet. Praeferfrus autem Iutia: Horwendillus, relio fra
tre in cura agrorum,pirarica: defumpfit. Etat ea non inho- /
norum miliri enus , infdiari per mare tranfeuntibus: quali rebus quas dicunt j;'3:3124
fortunas, in me io collocatis , quiviribus praefarer, eas tolleret , vi'toriaeque pr- aria.
mium haberet. Sed rex Noruagi Collerus non paffus hominem impun di
gtafIari:probrofurn , 1 ( : videretur : fimul glo
ria: (uz plurimum acceffurum ramlat nominatim maris dominarorem fupe
ratum caftigaret. Armatur claffrs, 86 expedito milite completur. Diu quxfitum in
mari, multis maris finibus perfcrutatis, non repetir. Sunt infula: multas mari Balti
co,funt plures Britannico : harum vnam petit Collerus claffe , qud
5 ret Prarionem nauibus. Eandem forr alio in portu petebat aut tenuit Horwendil
1.: ncmus. Dulce vifum viris diu falo iaftis,:1pricati nemo
te : diuerfo luflzra itinere perquirunt varia. Profunda fylua cafus obuium tulit Col- ;,
1 Horwendillo,quem nulla prius potuit diligentiaindagarc.Soli folus occur- :ftheig
rens , arma ramen quifque fua ferebar. Scifcitantur alterna inuicem nomina : ted- ;7";
dunturlxtus rex,qut`_)_dobui_l_1_aberet quem diu querfrfieted ill Horwendillus .
 336 ALBER.` KRANTZII
pracuenicns, Q19, inquit,pugn:z genere'mecum decertas Nam duellumviribus
robandis maxime idoneum cenfeo.Non detrear rex : nam id genus 86 audaci
promprius,86 victoria: propius dinofcitur. @andoquidem,ait`Collerus,mihi pu
gna: permitris atbitrium,illud ipfum quod laudas accipio. Sed fit hate lex duorum,
vt victor vitum tumulo dignetur.Nam etfi animi nobis :emulatio incedatznatur
ramen commuriio nos iungit. Illud quoque inter nos conuenetir , fi vioria citta
mortem , in lolo vulnere aut membri rrunearione confiirerir: quando membro
rum vfu muliarus , perpetuum fentier fortunas derrimentum , accedat illi folatio,
vr denis auri ralentis viore munererur. Acceptis conditionibus inirur cHitus.
Horwendillus iuuenis ferox non tam fui caurus munidi, quam credendi auidus, IO
clypcum conrempfit : gladium vtraq; manu difirinxir. Regis fcutum facile difcuf
fit-.fortiterque repugnanrem,ac diu acquis viribus confligentcm,pede defeio mu
Cola-uc rilauitsfccurufq;,geminato vulnere extinxit. Extintum regio tu mulo,ad conuen
Jlf . tas prius conditiones, fepeliuir. Normanni rege,incertum qua forte amiflo,quum
vi'rum 86 extinium aeciperent, claffe re erita patriam adnauigant,fua: quiiq; in
tenrus domui : redibatque in multa mem ra regni difcuflio. Nam quod de apibus
Mato fcribit, :incolumi ' hoc in gentibus
manifcfie monftrarur.
CAP. 9. F ; v s Noruagix regno praserar per id tempus,quo Froto cognomenro
Vegetus,Danis regnaretlncelfere vrrifq;,incerr quibus ex caufis,bella,qu Nor 2.0
uagirr rex faris initio habuit perduces adminifirareed fortuna femper Danorum
/ 15.1. regi inclinabar. Decem enim Noruagia: duces diuerfis prliis fudit, quofdam vna
up. a 5'. pugna concurrentesmonnullos etiam diuerfis agminibus regi Danorum fe oppo
nentes. Perrrare ftatuit ipfe fortunam :fi forte fuis'aufpiciis, ad earn diem inuictus
Danori'i rex,vinci poflet.Magnis Noruagia: viribus bellum infiruiturzomni quam
potuit virtute edua,mouere confiituit in Frotonem.Mulra prius leuia prlia per
agu nrur. Sed toto regni robore fuir decertandumlndicitur conuentus in infulam: /
vbi crraiis vrrinq; viribus,prlium videbatur ineundum. Placuit rern compen
dio inirc.Grand:ruus Noruagia: rex Frogerus, parcend ratus multitudini, qud
plurimum iam fanguinis fufum effet , quodq; athleticilli fiderer arti , 86 deorum 30
fuorum fauore non minimo inniteretur. Ferunr enim illum hoc fuis numinibus
impetrarum ruliffe, vt a ncmine vincererur, qum qui cerraminis tempore, fubie
him pedibus eius puluercm (quod faeru difhcillimum putabatur) manu conuel
lerer. His fifus prfidiis ducllum indixit Froroni. ; etat recufare. Iam ramen
fciens Proto qua fpe duelli inirer fenex in iuuenem, abinduffria mutuatur , vt fal
leret,quem alias ernere non poffer.Venirur in circum quadrato figuatum pulue
re.V bi confiireranr,Froro arma mutanda obrulir Frogero. Nee difficile fuir impe
rrare: qud aurata omnia Frotonis effenr. Gladium, loricam, galeam perinutant.
Tum locum quoque permutandum Froto ait , qud ibi potiflimm dolos firue
rer:quivt1arerenr,de aliis permutandis praemifirfhandoinquir,omnia commu
tata funr,xquum eli, 86 loci fieri permutationem. Non diffenrit fenex. Vbi difcef
fit,Froro veliigium fignatuin in puluere calcibus Frogeri, manu collegir,ac perin
/ de farum viti complet.Spe eertus prcelium commirrir vrerq;. Ibi Frogerus iam nii
mL/ri rer
nrm/ne 4`
minum fuorum fauore defiitutuswincirur: 86 Noruagiam Danor rex iurevito
/ . ri confequitur: non ramen diu tenuit. @ope morte defectus quum aruulum
fdfldf.
liquilfet filium,:eratis eontempru fe Normanni facile in liberratem vendicarunt.
CAP. ro. H i W i L L v s deinde Hallandiae princeps (pars ea eil: Dani,aliquando Nor
uagi fetuienszqud in medio confiituta,palfiram pugn regibus prazbei)No r
uagiama'nita cum Danis focierate,armis renrat,ea rempefiare qua rex fummam in
Dania Fridleuus pofIiderer. @ope regis deiiirur facile ratus expugnare pto SO
uinciam, fibique regni iura conicifcere. Sed non tam facile quampurabar, exper
tus eilt Noruagiam lub leges mitteteQuippe inde egreffz puellppetas terra rn a
u rique exerebant. Nam Rufilam virginem militari voto res bellicas armulanrem,
Pue/ld' fl/a
/ armis diu fenfir repugnanrem. Ad extremum ramen oppreffam arque deuifam,
jfemr. honore funcris profecutus . Inde rebus Noruagiz omifis , v bi focia arma con
' rraxir,
 NonAGnELI-'n 1. 337
traxr,inDaniam vertitur idem Him/illus, Danor regi cruento bello ciarus.
G v s Noruagix regnum tenebat , qua Proto iuuenis Cai. il.
in Dania rerum potiretur : cuius actas contemprui { proceribus,omne libiru'm,
licitum fore purabant.Regni tutores 8c eorum lij,multa abul in populum poten
tia,regcm dilllmulrem odiofum (. Id vbi competir Gotatus Norua
gi , contraris in concion miliribus , refert proprium Danos ( regem,
cxoptantes alium , li quis ( Dani regnaturus. Seq; exercitum du
urum,decreuifle:facil 1 in rerum occupari polle,l ar'mis
retur. A Frotone enim auar quam ferociter effe imperatum.Tune exurgens I _
IO quidam ex proceribus Ericus,contraria rem oratione prohibuit. Spe,in'quit,ali'e NM1'fw'

ni appetitores fuo fraud-antunAnmar Hduciarn ruam ( internus regionis :
liu'or,quem plerunq; holilis explodir aduentus. Nam cr nunc Dani diuiduis elle .
fcntentijs videantur,vnanimes ramen Venientem excipient. Corrixanres
gorcos conciliauere lupi. Prudentis conllium efleirwr faum pcenitenria.
rointle procetibus abund ijarus quiet' 1& : alios gerendi belli
exploratarn potes habere facultatern. @Lcd fabro forceps,tuus tibi tribuar miles,
m61; tuorum tibi opera vfui parcere condileito. Hc Ereus. Quem rex vr im
, difetti deinceps donar agnomine. Quod enim (unfit.
regi atque proceribus, omnino perfuaft, regemq; in fuam tune rraxit fententiam;
20 Nam illoquietem agente, clallem lacellendis Danis intermittit.
R A F V s Noruagi procetibus vir prcipuusui lacellendi pirati . rz..
cam Danos negociurn ceflt. Excepit illum Oddo. , cui naualium rerum cura erat f/ ar
. . . . . . . k Gi: ml'
m Dam regnozv1r magicx & vr abfq;car1na(d1&u m1rum)altum percur r4.
rcns,holri1ia (atpe nauigia,conciraris Carmine procellis euerterir. Iraq; ne efpiraris
in maritimarum rerum diferimen defcenderet , exafperatos maleHcio Huus , ad
naufragia ijfdem infligenda perducere folebarJ-lic vt negociatoribus arrox,ita cle
mens agr'eftibus : qui eadem merces qua ftiuarn limatione commfus,ru
(fici operis nundnas fordlds quxlbus anreponebat. 1 iniro cum Noruagij';`
conHiu, ita vi carmin hofilem hebetauit afpeum ,vt dillrios Danorum er1
fes eminus radios iacerec tiquam flammabundos fcin'tillare purarenr. Czterm
ade retuls obtutibus,vt ne ferrum quidcm vagina detrar via pof
( excipere : vi`ta quippe fulgore acies, prxfh'giol corufearninis erar impaticns;
szo itaq5 Rafno cum multa ( ,( (012 naues Noruagiam repetentes,>
documento fuere regi,haud facile Danos obteri . Ab his etiam Frotonem (
Ia pugilum ope (ubnixum, inuiro regnare populo,vulgatum , dominio in ryranj
hidem verfo.Cuius famz experiunda: gratia, Rollerus(vr erat- exterarum lulhator
rerum,ignotaq; vifendi auidus) Frotonis ( deuouit eonrubernio potiturum. Eri
cus germanus eius Frater , illum, uanquam habitu corporis eximius effet, temer
votum nuncupafle Hrmabar. A vltimum, pertinacillimam propoti eius perfe
4o ucrantiam confpicatusfe quoque {imilis voti nuneupatione conlringir. Iifdem (
pollicitus eft,quofcunq; deleu proballent,comites donarurumltaqe fratril
bus prim adire placuit,comeatufq; necellria longingui itineris fub Rol/i
lririfnrn
lidia 1. quo parcrn fufcepti, die in nemus vifen i pecoris gratia mirail
perducunrur. Senex quippe armentis opulentus erat. Aperiebanturq; illis gazse,> andai).
quas diu claufas relluris antra condiderant: quibus que placuillenr,ft1bl'egere
mitruntur. Nec cupidius oblatum beneficium qum receptum. Ira cgellis humo
opibus,tollunt complacitas.I-Iorurn interca remiges aut curam egere corporis,aut
: molibus exercebanr : alij faltu , quidam curfu conciraucre corpus, vires`
valida faxorum iacularione rentabant ,' illi 'f'agittae vfum renfo experiebantur arcu;
5 Ita roboris irmirarcm vario exercitationis genere profequebtur , fuere etiam qui
( quietemq; porionc captarent. _
' E V s cum Roller'o'frarre peregrinationcm illam lzri ful'ceperant , experi CAP'. 13.
ment faruri quis foret Danici regni ; Rex nauigiurn ir'uris: ibant ala
cres maria (ulcanrcsNbi peruenerunr,variam experti funt forrunamEricus i n
tcrdum militari opera , nonilmlquamlxguz c ingenij patrocini; , omnes l:
l
 s ALBER.'KRANTzrr
diilcultates viorern agit.Perturbatocuriz flatui intrepidus feingeritcdnfilo 86 .
ingenio omnia libi peruia facicns, ad regem Frotonem peruenit. @hominis in
'dullrij vigilantia deletatus , forti eius opera vtitur ad legationes, ad obeunda '
maris difcrimina. Ille vbique vior,rcm ad arbitrium moderatur.Tanturnq; Da.
norum regi inuifcerarur,vt 86germanam cius, multis peritam,coniugem acci
ret , 86 Sueci regno per illum rcx potiretur. Frater autem Erici Rollerus prome
ruit regis relilcam , cui ille repudium feccrat. At Gotarus Noruagia: rcx, omnem
Erici fortunam fama volante didicerat. Alebat autem filiam eximia: pulchritudi
. buit rex Proto, dimilfa (vt diximus in Dania) coniuge, iam adulterio fdata,
l 5 ' vxorcm pollulabat. Etico legationis munus imponitur. (hi/od ille non inuitus fuf- I .
`cepit,vt 86 regi optim de fe merito obfequeretur,& patriam,tanto iam aultus ho
nore,non inuitus in uiferet. Igitur allumpro in legationis olcium fratre,8c vtriufq;
coniuge, quae indiuifas le comites tanti itineris faciebr, nauigationem ingreditut.
Vbi rex Gotarus aducntalle Ericum cum fratre cperit, regiasq; paritet adcile f
minas fama nunciauit:exardefcens deliderio,temperare fibin potuitvt primum
legationis vim accipetet,fed p ueniens dilurum Ericum, @adounquinad nos
incolumis Erice redijfla', vehem nter gaudemus.Vnic:t.` te filia: nihil petenrem, le
go maritum.Tu mihi viciilim ce e / Frotonis germanam. Dur etat
rcgi,in cuiusmanibus iam erat,ex aduerfo tepugnare.lgitur diilimulato lqgationis
mandato, fpondct obfequium. onrem ramen dc eo quod ageretur acit cer- z. o
tiorem,pcrtentans animum mulieris. Iam,inquit,:rbitrij regia puella,regem,
aut citerioris fortun habere maritum.Gotarus te expetit coniugem :quid rcfpon
des @om illa per deorum numina impenfius obteftari aggrella , iocne hate an
fcri meditara proferretzeo fe diccnrc feri fuifl locutum,Ergo,inquir,extremum
mihi ruborem inijcere paras , quam virginem adamafti,viduam rclitlurus. Safpe
rebus fama contraria : popularis me de te fefellit opinio. Conllanti nupfille pu
tabame nunc ventis leuiotem experior,quem indubitar Hdei fperabam non ni
11 fato diliungendam. . Grata Etico vxotis fuit in
'fo'w i#- dignatio. Cui mox amllexum inijciens, Seite,inquit,volebam , quantum mihi in
221:' te ridei effetrmors fola 'remptionis 1115 habet.Te tamcn Gorarus raptui de- 3
- 1 larrocinio quxliturus. Chem quum peregerietua lmula '
voluntatc : nihilominus nuptias dilatura,quoufq; ille mihi filiam fuam nuptui tra
diderir. (Qa impetrata,vna ego ac Gotarus nuptias agemus. Iraq; difparatanobis
ad nuptias conuiuia atq; triclinia , medium parietem communem habentia , prx
beri curabo,ne me forr coram oculis habito, languidiote regem contemplatione
pcritringas. Deindc Brocum,cum delcctapromptillimorum manu haud procul
iu bet delitefcere, fibi, quum res polcerct,auxilio futurum.
A 4. 1 N n r: accito Rollcro fratre,prouocandi regis gratia,cum nupta ae fupellei
le, (iinulato metu fugam nauigio petiuit. Regia clallls fugientem infe uitur : 86
rex ipfe propius adnauigans, Hc , inquir , Erice fides uam fpopon eras? Sic 4o
abis cum coniuge quam ego te expetiui Data publica gde , in littus proximum
concedunt. Ibi Ericus exhibito legationis olcio , filiam regis Frotonis depofcit.
Il le reiccit pollulationem. Vt , inquiens , fororem merear Frotonis , filiam meam
tibi dei'pondeo'. Ericus rem fupra merita confeffus , limulat regis fe voto paritu
rum , fr ramen Gumwara in rorum fuum confentiat. Illa (vt dola etat marito)
limulationem prtendit : hoc ramen depofcens , vt prior Eticus regis filiam acci
piat , quam fe priuetur coniuge. Rex annuir : nupti parantur. autem fuga:
vmbraculum ideo prtendit Ericus,vt iniuria ab ipfo rege primm`profe&a, iullo
deindc profugio cum eius filia vindicaretur.Igitur inlrutis pro regia magnificen
tia conuiuijs , nuptias Etico atque Aluildz (id regizpuella: nomen etat) parantur, 5
diuerfis , iuntis ramen communi pariete , cnaculis rex atque Ericus accumbe
bant. Regi GumWargErico Aluilda ex latere finit. Iam fumptis epulis , 1 nuptijs
auturus iocunditatcm,ad Ericum ingreditut. / 1&1 dorfo allere,
(qui aulxis vndiq; pendentibus veliebatur) ad Eric in alio difcum bentem cna
culo, pri ufquam rex introiret, delabitut. _Miratus rex cam Etico allldere, quam in

 NonAGlfa Lint '335
(uo reliquir triclinio, audit circumlitibus fo'rma: le limilitudinefalli: elle Gum
War germanam perlimilcm. Ille oris habituin 86 omnem otnat oculis lignans,
liret lltipens.chrelliis in manlionem fuarn,vifurus venit,li ibi fit Gumwara. In
terea relabitur illa,loco priore cliliensEricus interim Aluildam appellat,malitne
regis Frotonis nuptias quam fuas Qiippe regium fanguinem nulli aptius qum
regi iungendum.llla fe,pt1ellari verecundia,parris arbitrio nuptias inire refpo'nder,
nec aliud velle quam quod parens. Ille, li allentiatur monitis fuis, reginam fote,86
omnibus fottunariotem fpondetVbi pertinacius inliitir,puellam Hexit. Rex iter Alai/ddp"
mutans conuiuij locum,ad Ericum regrellus, ante fe vidit quam reliquir in alio di /
IO uerlotio Gumwaram. Harrer rurfum liupens,quid tam limile in duabus fminis, fr.
vt nihil difpatitatis pollit annotati. In hac ambiguitate rei,vermne cemeret,an li
militudine falleretur,conuiuium exit in noem. Rex Ericum iunta lilia mirtit in
thalamum, nuptias conlummare. Ericus puellam honorific appellans, feotfum
cubate iubet : / fuam ille amplexus, confopitut. _ '
R E autem miraculo rei permotus, fimiliter futuratum expetatione nuptia CAP. 1;.
rum lufpenfus, ducit infomnem , fecum volutans quid miraculi vidctit in
duabus fminis.Subit mentem id quod erat,diuifum patiet crealfe errorem: mi
litq; qui fpecularerur. At iam Ericus illum praeucnerat, curans vt ante nolem c
paginaretur. Milit deinde armatos duos in cubiculum, quicontemplarentur quid
interim de Etico ellet 86 /: qud li vn cubres inuenirent,Ericum iugu
Iarent. Illi clm ingrelli, Ericum vigilem fallere non potetant. Iraq; expeantes vt
profundiore fomno mergetetur,Etico nefcientes fpacium fc colligendi dedcre.Il
le dilapfus lirato,correpris armis inlidiarores inuadir, 86 obtruncat. Mox Rolletus
frarer lignum dat buccina: excurrunt expediti Etici milites,aulam delpoliant. Rex
holles aliunde veritus, in naues decurrerat. Ericus Aluildam luamq; ducs Gum IAlu/'lala d
waram,in lilas quoq;l deptoperat,iam omnia comperiens,vt mandauerat, expedi .

ta.Igitut taprim ptaeda in naties eongella',ante diem vela pandit. Rex interim deli
tefce'tis,nec quid ageretur intelligens, luceni cenfuit expelandam. Orta dies rem
aperuit:iam Ericus mare tenebat. Iuber expediti clalfem Gotarus,vt latrones infe
30 quatut, qui inligni ludilicarionis genere 86 liliam abducerent repugnantem,86 re
giam fpoliauerinrpmn cum ornamentis abduia fupelleelileed etant inter pro l

ceres, qui meliore conlilio, temperate futori regem adhortatentur. Non elle rem
fubitaneam , tantum apparatum potentillimi Danorum regis clalle tumultuaria
adoriri : totis regni viribus incumbendum,vr tanta iniuriavindicerurlnretim Eri
cus profpcravlus nauigatione,Frotoni lponfam non inuitam adducit. Reg-ales in
liruuntur nupti,perfonanr atria cuiuijs,regio luxu cunia redundant. Erici ma
gnum apud regem,86 in omni loco nomen prdicatur. _
G A n vs Noruagiat rcx , quamuis luor'um confilio remoraretur', quiefccre CALM.
nonpoterat.Tantus etat dolor iniurias , ttus feruor amoris irritati,vt omnia etiam
4o extrema pctpcrienda duceret , quam holiem impunir vt lineret. Iraq; nauigatio
nem inflicem ingrell`us,in ea loca tpellate prelliis derruditur,vnde expediti line
magno diferimine non porerat. Dum prliolantut profpcros ventos,omnem ab marl Gat/Jari in
perl
fumpfere comeat. Fame igitur prelli naurac,murua lecde confumpfcrunr. Rex .
iple cum paucis terr ingrellits, magno labore cacumina permcnfus,muI-
to vix rpore peruenir ad homines. Ericus ver,vt femper primus inter regios etat
llipatores 86 conliliarios: li quid ex lorandum conf1lio, li quid exetcendu viribus,~
vbi Etico prouincia obuenit,expe<tam rem rex arbitratus eftDanorum iraq; du
orflicibus ille aufpicijs per omnia pericula vexit incolumes. Wandalor nun
ciatur eruptio. Etico negoei datut,vt expeditis quotquot videretur nauibus, tem
3 / ira adminiltrauit, vt hollibus elad , fuis vi'totiam relinquetet. In
terea Gotarus,li1mdi de Etico fupplicij gtatia, vindicandiq; abdula: lilla: ,
exercitum de integro cpatat,copias eonfcribit. Nec fegniot illo rex Danor Fro
to,comparata clallefoceto gener occurrir in pr'lium,l\'oruagiam pete'ns,non ex
pcftarutus donecille in Daniam aduolaret. Vbi vidit Gotarus vires Danorum fuis
fuperiores,fretus foccti nomine,qud liliam eius(vr diximus)Ftoro teneret vxor,
. 1J
\

l"
 340 t ALBERKRANTZII
pacem per legatos poftular. Non fore (ibi rem cum Frotongfed Erico,qui perfidia
multiplici (elffiet.Ericus aderat,& de regis volunrate re(pondet,impudens vide
ri negocium,vbi latrocinium ingrcffus pacem prior turbauit, priorem pacis facerc
mtionem. Efeum ramen per legatos,vt pace ac (1de publica interpota, in col
C1"' loquium reges de(cderent-.Ibi grauis inter Gothorum regem Ericumq; con
@nu G" tentio,qud rex obijceret Etico ingratitudinem. Nam immemor beneeiorum,
. `pefiima pro magnis in (e meritis rependeret. Ericus contr, fi quid vnquani fibi
rege beneneficij videretur collatum, id (alutaris conlij (emper mp(af(et ob(e
uio. Frotonem ver regcm,ac (e legatum eius,violatos effe, qud neq51egation
eius ab initio (u(eeperit,inde etiam acceptam reieeerit.Si voleiitem puellam ad rc IO
gnum prouexcrit,nullius (e eo nomine culpae videri obnoxium. Super omnia ve
r,qudo ademptam ille voluit eins cum coniuge vitam,tum (e diuina atq; huma-
na perturbantem nihil illi reliquifle,quo aut Ericus illi obnoxius,aut ille non omni `
genere (celerum obftritus maneret. verborum contentione eli,
` _ vt figna canerenr,pugnaq; inftrueretur. Acerbis vtrinq; odijs dceertaruni eft. Sed
tum Gotarus Normannorum rex opprimitur , regnumq; Froto largitur Rollero
. Erici germano,qu`od bonam tum Se alis Danorum regi operam nauaflet.
C A P. i7. Ro I. L iw s ergo regno potitus Noruagi, id aduuauit,reddita in illo monar
rf' l'chia,qu:r: iamdudum per diices 85 regulos diflipata etat. Subtraxerant enim multi
imam ran- . . . . ~ . .. _ . _ .
, (e obedienti regis (ui. Sed Rollerus fretus auxilijs Se Fioronis Danorum, t Erici LO
Suecoi'um regis viribus regnum (uum in priftinum decorcm reparauit. In(uper
E(toniam,Curetiam,Grientalcs prouincias,qu etiam liodic extant,parentq; nc
ordini Teutonieorum in Liuonia, atq; Hallandiam, qua: nunc Dani paret,in (u
am redegit ditionem. Magnoq; bello,quod Frotoni tune erat in regcm Hunnor,
ob repudiatam a Frotone Hunnor regis filiam, (quam ip(am nunc Rollerus con
iugem tenebat)magno (uit eidem Danorum regi adiumento. Bello victor Froto,
vietricem claflem reduxitin Daniam,Rollerus redijt in Noruagiam. Sed Norna
giorum proccres indomita eeruice,afl`ueti libcrtati,itcrum (e regis (ui (ubduxerunr
iugo. Nam vt qui(q; magn prouinci prerat, pro magnitudine viriumanimos
(umens, regi (uo rebellarunt. 30
C A P. 18. 1N hoc rerum ftaru,Al(us quidam procerum,flium habens Ha(mdum, Het
marchiam gubernabatioruus aut,cui filius erar A(uicus Wyck,prouinciam te
nebat.Sinus iPce maris regioni nomen dedit.@umq; Handus iuuenis venatio
ni indulgererferar indagines per(crutrem, nox (olum oppreflit. Comites deuia
(ecuti (uam qui(q5 viam ingrefli (unt: Ha(mundus autem error in vaftiflimas (oli
tudines coiiuertit.Fames illum primm in canes qui (equebantur,inde etiain in e
quum dtes vertere cpulit. Longo circumatus errore,eam contigit prouinciam
; cui Biorniis preratzfilioq; eius A(uico tanta inuifceratus eft (amiliaritate,vt duorii
Si vnus animus haberetur. Enq; delectatus (oeietate,patriam non requirebat.Tantus
. vtrinq; amor inccflir,vt quum vnusefl`ct ambot affeius, qum (ancr inuic iu 4o
raueruntc vite 86 morris cmunem (ibi (ortem (ore,nec altcr alteri (uperfutur.
Mors inopina tulit A(uicHafmundus (acramenti memor,viuus in (pec de(cen
dit,qu iuflerat mortu iiiferri (ocium. Ingens erat loci capacitas: (ed ea ditio,vt
volens nolensq; in (pecu manere : t'pore Froto Dani rex cum
exercitu Noruagi petebat , Rollero (uppetias laturus,vt beneficii'i in eo (u tuere
tur.Ericus Rollcri (rater exercitus magn parti prerar. Peruenit is in loe recris,
(ed magni tumuli.The(aur ineffe rati proceres, (crutari loci'i conftituerunt, fi (or
t regionis incol latibula rebus charioribus ibi qtixfiflent. Sorte quxrt homin,
qui in (porta (ubmiflus (ortunam perttaret:demittitur.Sed qui intiis erat Afniun
dus,mox adoritur immifliim : 8c illo de (porta perturbato,fignum clamore dat (o
cijs extrahendi. Quim@ in lucem veniffet mortifcra (pecie ignotus homo, (quem
recens etiam (anguis de collutatione immifli (daflet)protinus qui extraxerefu
gerunt:(olus A(mundus ad os infermi (pecus relinquitur.Reuocat clamore (ugen
tes.Vbi redeunt,docet (ortunam (uam.AHngit,fepultum A(uicum ab inferis ad fe
reuet(um,prirnm quae aderr,equum ci cane,peredifi`e:_inde in (e morfus ctier
rifle.
 NonAGIie 1.13.1. 34:
tiife. Nii commutatione eius quem immifeant , ad fuperos redijilet, mex inter
mottuos remaniiifelta mirabili vice prim in errore peregrinarionis,inde itulta
tumulatione periculum mortis line exemple traniiuiife. _ _ _
S E D 8c rex Notuagiam ingteifus,qua venerat caufa,bellum intentabatzin Rol- A P 19
lero (efe contemptum arbitratus, cui ipfe regni autor fuiilet. Vt autem multitudi
nis
per quam
liingulabello inferebat,
capita iingulos monimentum telinquetet
in aceruum lapides oculis Noruagio'rum
comportati. :
Noruagij competto
quid ab hoitibus ageretur' , 85 ipfi per ocium congerebant. Cernuntur hodie
tumuli congeitorum lapidum. Sed quum ad prlium ventum eiiet,tanra vtrinq;
l O animorum vi certatum cit, vt rara fuerit iimilis clades in prlio cforum. Vitor
quidem Froto Danorum rex fuit: fed tam illi cruenta fuit vitoria,vt ex tribus mil- M45 t"f'
libus,quas inuexiil fertur, nauibus, (olas L . incolumes reduxerit. Credo :
tum tanta,vt nunc funt,mole fuiiie nauigithcunq5, tum re petata,vi6tor in Dad
niam Froto remeabat. ' __
P . qu tempora in eadem Noruagia duodecim fuere ermani fratres,viri C Anzo.
bus actes,pugnis exeteiti : qui focijs pet lattocini) licentiam aunatisangtis agmi
nis fpeciein ptaebuere, terrore-mq; regibus ingerebant. Haldanus Erici Sueeorum
regis ilius, quutn crebtis illor incuriibus terreretur , Fridleuum Frotonis ilium,
iam imminentem , aduetfus Notmannos fratres inuocabat. Munitionem
$0 fibi irmauerunt in altiilma rupe,qu ilumine de montibus cadente cingeretur,vt
inacceifa ctetis videretur. Nam illi,vbi o us euenerat , occulto vado traniibant.
illis certiilmum fu at priidium,vbi a foeijs defetti tuta capeilere cogertut.
Sed Fridleuus Frotonis glius , vir omnium periculotum eaiibus probatus ac inter- Ffm" I 1
titus , magnis fe rebus inuocari adiutorem gauifus,aditum repetir: nihil o inantes a
fratres occupauit,& fu perauit. Primam hancglotiam fuis genti bus oitendit : nam
viq; in eum diem Orientis : partibus , patris imperio quaeiitis _ _ _
N v A e t A Hafmdus iam tenebat , incertum anis quem emetiife ab in-V C A P. zr.
feris paul ant memorauimusznam annales relinquunt iti ambiguo. Et quoniam
miraculis plena fempet iiiit regio, libet augurari edetri ad fc'eptra qu; perueniife. .
30
Etat enim Hetmatchireguli Elius. Filiam hic genuit iin'gula'ri 8Cexquilita ipecie,
vaceedente prudentia cum pudicitia, caeteriiq; dotibus fmine dignitatis. Hanc _
Fridleuus Daniae tex,miilis in eam infulam legatis,fpfatn depofcebat. Pater Haf- _Ugg/'45"
.mundus mdata ferentibus refpondit, non eil`e Frotonis patris eius meritain Nor
uagam, Vt illius inde fponfam mereretut. Grauiiiimo bello per illum exhauitam
v proceribtis prouinciam,abfumptam omnem nobilitatem: durare memoriam ho
,itilis fatti,venire quandoq; iuitam vinditamlrennrcgi fuo renunciarent,inde af
iinitatis iura depofceret,qu maiores illius benemerita collocaifentNoruagi pu
ellas in patria fuainuentutas fe dignos maritos. Non ignorabat iilialegationis ne- _ _
gotium : fuboleuit durum patris ad legatos refponiiim.Auia patri in faciem reiiite- ffl
4o te ptodijt, Da, inquiens ,veniam pater , puellari audaciae.Videris mihi regno tuiiq; fem/2,5m
_omnibus non ret confulere,qui genctum tam potentem aipernaris. enim
aliud niii tibi odium,tuis labot cteauetis 8: periculum : quando his viribus eit rex Zw
.Danie-,vt cogere poilet quod nunc non impetrat precibusllle lliam duriu's incre
Apitam abire iuilt , puellaria penfa circumuerteret , at regni curam permitteret.
Fridleuus fuorum redit iine fru&u aequanimiter tulit: attamen propoiito non de
@ititit,ittitatus potius quam auerfus prima reeufationeHaimundus autem indigna
tus,aerius reipondet,iemel fatis videri negatam iiliamziteratam ver in idipfum le
gation, non aliud fe interpretati quam belli denciationem. ( hocin fe fo
ret animo Fridleuus,vt bello minarctur,iuitius fe prripete bellandi cauiam,qud
Noruagia in eum qu; diem fatis perfentiret Danie vulnera:illos autem primos ex
piare crimina patr. Correptofq; oratores atroci motte multauit. Fridleuus Da-
nia: rex vbi audiuit,iuita indignatione fuccenfus exeanduit,contra ius gtium vio
latos oratores,iei`e generum eontemni:quem v1tro,ii faperet rex Nomagix,poitu
l'aret. Igitur conictiptum exercitum perarmat : clailem validam initruxit : mo
.uitqg proper inNoruagiam. Nec Hafmundus fegnior occurrit, n_aualis pugna

 ,n ALBBaKRANTzir
infttuitur , multutn vtrinq; fanguinis profunditur. Diu incettis alis fupcruolitabat
vitoriafed dernum Danis incinauit.Caefiq; magna clade Noruagij,pnas
re temerati iuris gentium. Sed neq; Danis inctuta viotia fuit. Nam fortis quifq;
aut in pralio occubuit,aut vulneratus difceflt. fuperfuerc cladi Notnagij , fu
a confuluere. Secutus rex,puellam non inuitam optatis nuptiis : 86
claffern coniuge laetus in patriam reuexit.
CA 11.2.2.. . o deinde fceptris Noruagiac fuccefIit,cuius apud exteros nomen per oc-
cafonern nuptiarum innotuit. Ea regibus prima bellandi caufa fiit. Vt enim
quifq; viribus poterat , nuptias fententia non fine armis conciliabat. Fridle
uus Danie rex,geminascum frlijs totidem frlias reliquit.Harum natu maiorem 16
Noruagi (: vxorem: nec eam interpofrta legatione pofcendam puta
bat,f`ed ipfe ibar,negocia . procuraturus ex fententia.Sic enim forti
vitorum tum confuetudo ferebat,vt viderent viderenturq;. Regiam nauem, qua:
Daniam petebat, tanto quu infiruxerat,vt pio vclo, rudentibus purpureis, malo
etiam inaurato nauigaret. Regemq; Danorum adiens,f`uus ncius ad rem per
etat. Ingellus (id etat regi nomen) placere frbi regium illius fchema ait :
caeterm nemini permittendam filiam , nifi qui inito eertamine magnum aliquod
Helzwi @ furtitudinis fpecirn prbuiert.Intcrritus Helgo nihil tale forrnidabat.Erar ex pro
; ceribus regni,qui eandem'puellam procaretur,certamenq; offerret Helgoni Nor
waama. marmo. Sed is oto fratrum fretus auxilio nonus ipfe in certamen etat defccnfurus.
Quod quutn Helgo nulla paionis interuentione difcquierr , recufare non pofle
i
videbatur , igitur partim verecundia recufationis , partim fiducia virium conditio
nem acciperet.Puella : (: fortis iniqua: commota,Helgonem feuocar,
qud le tto immifccret diferimini ( increpat: confrli ramen adhiber. Effe
apud Suecia: regem virum pugile, Starcuterum inuiplim patri ( militantem
Frotoni , fed nunc fratris Ingelli mores 86 molliti venttis curam deteffat, reli
quifI: illum. Hunc fuadet auxilio inuocandznon defiturum, per patris fui Fro
tonis amor imploretur. Accepit ille cfrlium, profeus in Sueci,vt Starcuterum
conueniat.@umq; illi amantiffrmi regis fui Frotonis nome legationi ( prten
deret,omnia le pro voto confcquururr fpcrabar.Ptopinquabat autem Birc oppi 3'
do,quo manebat:86 praemifit , qui Starcuterum ad filia: Frotonis nuptias inuitaret.
Indignatus vir ( : , Nifr amantiflimi mihi olim cultiffrmiq; femper viti no
men obtenderes, mal multatum perdercm , qud me aliena: culin fetatorem
! arbitratus,ad nidorem gula: dcuocaueris. Etat enim vir continentiflimx fobrieta
tiswod quum Helgoni renunciaretur,ingreffus hominem hac voce falutat,Fro
. tonis te filia mittit oratum,vt iniqua: ( pugna. prefliim , quem optar maritum,
prxfrdio tuearis.Edo&runq; quid ageterur orauit,opem ferret. Ille prectem iuflit
bonam iouere fpcm, reuertiq; per viam qua venerar, fe opportuno in tempore af
fururum. Nec fefellit promifIbr: aderat enim tempore 86 loco,qu pugnatuto di
dicerat Helgonelnterea parantur Helgoni nuptizregius enim iuuenis etiam ante 4.
expletam pugnam votis potitur.Dabant id fanguini eius,dabant fiduci,cetti nihil
moraturum,quo pugna impleretur.Starcuterus adeftLaceffrtus conuiuantibus,
quumlatratus ederent,verbis compefcuit. Sed illi conuicijs non pepercerc,fenern
irridentcs,qui iuuenibus fe opponeretfugn 1 przf'tituitut.Starcuterus
excubias etiam promiflb adiecit,vt beneficium fu redderet cumulatius. Nam fo
ribus nuptialis thalami fe obiecit,ne qua vis fieret Helgoni aut puell. Helgo ante
lucem expergefaftusmon potuit non cfie anxius tanto imminre periculo. Sed fo
por,qui etiam merentibus fur-repit,illum opprefIitin lucem qu;.Ingreffus cubicu
lum iam orta luce Starcuterus, vbi 1 ( fufum vidit : noua gaudia interru
pere non paflirs,quietem permifit. Egreffusq; folus locum pugnze peduiudemora r
tus aduerfarios. Hybernum frigus etat,quo etiam dutdum ventis corpus obiecit.
Nouern frattes fecuti 86 montem petunt, incertr'r habentes, quando aduerfarij
fmt affuturi. Mittunt ex fuis in verticem,qui fpecularetur venientes. Miffus fpecu
lator vidit obliquo (. Rogat quid ibi demoretur: vbi fmt ui
gnam in eo die 86 loco confiitutam obeant. Senex eius rei cauffa ( adeffe arfrrmat.

 _n_L

NORVAGI/E 1.13.1. 34)

vbi accepit ille,renunciar nouein frairibus,prfiolari fenem vnum in verri
! ad pugnam fe diceret exiffe obeundam. Alacres illi confurgunr,in monrem
ren entes.Er vbi fedenri proximant,per contemptum roganr,fingulos malir,an o
mnes vna pugna cxciperellle rifum referrrquoties canes adlatrenr folere fe omnes
vn quotquot circumfitbigere. Igitur cgreffos paritet omnes paularim fiernit, mmm
aliquoteti inter pugnandum (quod necefie fuit) vulneribus aeceptis. Vieior in re- mmm f
tr:.
giam, grauiterlicet vulnerarus redijt, Helgoni nuptias fe conferuafle lzrtatus.
..
H A 'r R v s fubinde regulus, celebre nom in Noruagiae priinaribus prome- A P' 25*
ruit. Thorildam fili nuptijs feruabat 86 excolebat pn'marij viti Grimmonis, quem
l O non tam maiorum fuorum fiemmata nobilitarant quam fortium vitium inuiia
efferebat. Huic defponfam regiam puell quum fama longe` lareq; loque
retur, (nam natales impares auxere rumor)peruenit ad Haldanum Danix regem, PLI/jdr?
virum prcipua fottitudine prfiantem. totius nobilitatis dedeeus repurabat , 2;
fi vir plebeius regalibus nuptijs honorarerur. Simul 86 glori (: fiudens, armata m4n
propria claffe Noruagiam petit, nuptias cohrentes difiipaturus. Er quanquam in
feiicurem clebs peruenerir, non minus ramen reguli promiifione quam athle
: petulantia ccirarus, ducllum offert iaabundo. Initurus autem pugnam, cun
tis agni'tionis ( notas adulterini oris illuuie refpergens,vt pugna: locum retigit,
prior enfem difiringir.@em ad hofiilem fentiens obriguifle afpeeium,(erat enim
ZO vterq; magix fcius}humi deiecit: alioq; vagina produ&0,Grimmonem apperens,
extremos loric nexus,cum occidua clypei parte perfecuit. @ed G rimmo
admiratione profecurus , Vetulum , inquit, acrius dimicanrem non niemini. Sta- Dm'. .
timq; ferrum exerens,obie&am gladio parmam penetrabili feiione cuulfir.Cu 1- P- 3
ius immorant iui dexteram Haldanus nihil hfitans, obuia ferri celeritate cor
ripuit. Ille nihilominus lua gladium firingensferienris fmur tranfegit,murilari
corporis vltionem exiguo vulnere profecutus. Vieior Haldanus , vicio refiduum
vitae pecunia redimendi fecitdpotefiaremme imbelli 86 manco miferas animar reli
quias deformiter adimere vi eretur. O\uo fa&0,rantum fe pene in feruando hoer
egit,quanrum gefieratin vincendo. Cuius vieioriae prmium, Thorild nuptias ;
ailecurus,filium ex ea Hafmundum fuliulitx quo fe Noruagi reges originem du-23
30
xiffe magni aeftimantb Haldano folennem generis fui feriem retexenres.
H A s M v N D v s inde, parte natus Haldano Danorum rege , materni fanguinis CA P44'
refpeiu Noruagi fceptra promeruir, filiofq; genuit Hagbartum,Hamundum 86
Helwicum. Hi quum iuuent rpora militaribus triuiffent exercirijs,rerra mariq;
celebre nomen habuere. Sed quum mari imminerent,obuios habuere Danorum
regis filios,cenrenis nauibus incedenres.Idem piratica: { vtrofq; atmulario
nis inuidia vertit in arma.Itaq; nauali prlio pugnauere:protra&aq; in noc'iem pu- ?
gna,proximam lucem expeiauerezvt renouaro certamine,cui inclinatet viioria, i;
(quod nox fecit incerrum) cernererur. Sed ea fuit in vtroque exercitu fortuna , vt .
multitudine cforum ac vulnerarorum vtriq; territi , colloquium in polieram lu
cem cferuarenr. Conueniunr,vt poftis odijs focietarem armorum inirenr,com
muni forte 86 lucro pug-tias in reliquum obituri. Normanni cum Danis in Da
niam peruenere:86 obuerfari in regia,multam inuicem fainiliaritarem iniere. Etat
autem Danix regi lia Sygne nubilis. Ea Hagbarti fpecie deleitata, 86 inuicem ille
puellat , occulrum ignem fouebant. Sed regijs iuuenibus , interuentu proracium
linguarum,graues difcordi interceffere, quae etiam ad arma peruencranr. Con
fliatum cruento prlio : cecidere fratres Hagbarri. Sed ille rec'entibus fuper
uniens viribus,vlrionem peregit, filios Danorum regis opprimens. Et quamuis
am in eum omnes gererenrhofiiles animos , qui tanram in regis filijs firagem
5 o peregiffer,ille ramen amoris fui obliuifci non poterar. Ardebar enim occultus ignis
grauior. Inde faeniens, qud voti compotem non liaberer, dolosinrenrauit auda
cifIimus amor. Nam puell vt fiibus indurus ,in regiam venir: amata fua potirur.
Sed eos trifiis habuit exitus , vr vrerque facuiffima morte deperirent: ille enim de j
prenfus cruce fufpendirur , illa cum triclinio fua fponte confiagrauit. uam rem L55 1-
quia in Suecia digeffimus, hic breuiter difiilimus.
iii)
 344 . ; KRANTZII
C . 25. R c N L n v s deinde Noruagiae fcetptris potitur.Huncgrani bello Qunnarus
Sueonum rcgulus infeabaturyir crudeitate c fuitia inlgnis,qui qualicunq;
( crraum in Normannos odium, ita exercebat,vt non hoium more agi-os
abigerc contentus effetzfcd acerbiori odio grallatusfolum {angui
nem tiebat , in plurima plurim gaudens. Huius f_uitiam_Ventus rex Nor
uagia: Regnaldus, filiam vita chariorem, fata 8e excifa ( 11 multos cum
illo gladios recondens :v vt ii quando ad illam eil'et penetratum, puellam defcnluri
arma non long requirerent. Nam 11 1111 ings famulitium, regiam quoq;
fupelletilem cum thefauris ibi recondidit.ProgreIlus in prrlium,quum iam bene
de ilia cftitutum putaret,vt tyranno quibus oterat viribus obuium (ferret , ho IQ
? No" mo iam fenio fratus faeil opprirnitutlnfen us vilor vitt genti,vt non [ola (111)
7322; 16171 111 ( 1 inligni contumelia afiiceret , canem Noruagijs
44"- rcgem dedit : indignitatem gentis inde notatam volens,qud digni haberetut, qui
non humano imperio,fd latratibus canum terrcrtur.Eiufinodi regi proccres
didit,quos infigni malefco notabiles peruidillet. Sed 8e geminaillis tributaindu
xit,vr Se vernalia 8c autumnalia penderenr. Audiens ver thefauros regni cum re
gia fupelletile cfepultos, exquirere 1: (1 perquifiuit. Quos vbi ;
repetir, (ira enim puell pater curauerat) 1( cum Hdelibus {crutabundus meellit.
- Ventum e loci,in quo murmur incertum inftrepuit: propiufq; aure applicata,
fue/lan }
mi au deprenfa vox humana. Ibi fodiiubens, deprendit euniculatos anfratus :penc 2.0
tranfq;,f`amiliam omnem puella: pererriit,puel1am cu tlielauriseduxit. Acceptaq;
. ciuge,flium ex ea fufcepit patern crudehtatis non modo imitatorem, ( etiam
fuperatorem Hildigerum,qui Noruagiam materni generis ditionem tenuit.
CA P- 2-6- 1 L D 1 Rv s ex Gunnaro Drotaq; marre natus, (11 paterna qu;
ad illius etiam faftidi imitatur. Gunnarus enim pater,vbi indolem filij ad pellima
quxq; propenfam vidit,& immanitati pronfa'pe multumq; corripuit: nec ramen
profecit: dominte in eo quod natum etat, nihil potuit difciplina prodell`e.Vbi in
corrigibilem (enlit,exilio amnauit. Sed tum quoq; apparait quod poeta fcribit ,
/1,220 animum murat, qui marecurrit.
- lib'. Sed Aluerus Sueci rex,fanguinolentum hominemin pretio habuit,eumq; tyran 30
l. caf. 4.8.
nide donauit.Ibi finitimos bello ac cdibus implicando,omne tatis pen tempus
armis exegitznihilq; exilij conditione erudelitatis liabitu remittens,ani
mum cum loco mutare non paffus.Interim ver Gunnarus tyrannus.qu neq;
ffm f 1( crudelitati modum daret, Borcaro eiufdem prouincia: viro potte,armis im
. _ _ . . . . . . . .
petitus,v1ta concellt.Vi&or1 prtruu Drota Noruagtx regis lilla (: etiam
xgr nuptijs allenfa non elhqud parentis vltorem iure cplexura videretur.Neq;
enim lugentis pattern fili, eius interfeoriyoluptuofus poterat obtemperare c
fenfusJ-Iuius Borcari Hlius Haldanus fuit:cuius iuuenta: initia ltoliditatis opinione
referta fuetefequens ver tas fulgentiflimis oper inlgnibus illul`tris euaflt, ma
. i. up. ximisq; vit ornamentis inclaruitSed eius vita: dceurfum in Dania (umns gxepu
"U" ti. Etat ea regnorum Borcalium conditio,vt laceris pro le quifq; membris '
uerli regnarcnt. Sie in Dania,licin Noruagia rcs gerebantur. Mutuis perinde
viribus attriti, minus {plenduerunt apud extetos ea tem reges.
.2.7. H s v N D v s in Wicarorum prouincia,Noruagi parte,regnabat. At illurn
germana natu quidcm minor,animo ramen autior, quietum regnare n Gnebat.
Etat in Frnina virilis audacia, & militatis animus, quo regno expulit.
glgzn Hataldus Haldani (quem diximus) Hlius,tum Danis: refgnabat. Illum Hafmundus
3 ; m fmneam audaciam,belli (ocium (aut potius defen ) inuocabat. Non (
555: - gnis ille aderat. Sed vt rn uliebrem ( audaciam Hocci pendere monftraret,inermis
' in prlium proceflit : lacerna indutus purpurea, mitram auro variat geflabat pro j'.
galea. Praeliurn non fegnc initur,cdunt caduntq; vicillm plurimiw pro fmi
na , mirati liolium ducem inermetn depugnare, fuiq, contemptum inter
prctati,act1us inuei (unt in eum.Mi11c relis petitus non lzditur.Pro1itilli vis ma
gica,qua pluri nitcretur,vt inuulnerabilis permaneret. Haraldus corpore in
teger, aut bello confumplit, aut fugam corripere coegit : lit-q; regnum Ha(
mund o
 l . / a

NCRVA'GIQE LIB.I. 34;

l n'udo'ptollrata forore reliituit. A quo oblatis libi victoria: praemijs, lolam glorix
metcedem fuilicere dixit: tanrumq; fein repudiandis mu netibus gellit, quantum l' MFM," l
cgerat in prometendisLio faomon minorem omnibus continentia lua: quam
fortitudinis admirationem incullit,claritatem lemon pecuniam,ex viloria perce'-l
ptur'urn reilatus. Non in ca gte infolitum vetufia memoria,fminas pra'cla-`
ris opetibus , 86 militaribus opetis inclarefcere.Vt minus miremut vel Camilla in l
Italia,vel Ptheiilafam in Troiano bello,vel Orithi cterasq; pratclaras fminas, iii-*41
quaru- in
. .
Suecia .
fecimus .
mentionem. . .
Nam perhanc quam fcribimus 7. 656.
tatem,polc mm M
natum Chrillum per annos circitct c.aut lupr,quum in Noruagia rex Omdus 2. (4,41.
1 rerum potiretur, Sticla 86 Ruila,virgines armis innuttit, cum Trondo fratte aili- i.
1111111 bellum egere.Harald us autem Dania: rex,indigne` tulir tantum poile fmi
nas in viros.Sponte fua nauigaba t in Noruagi', opem laturus in foeminas,vt deter
geret fexus ctumeliam,qud aduerfus militares viros fotmine` infolefcetentlnfe
cutus clalfe puellas,qu eas inuiecm dillraidlletggrelliis alteram 111'11186
expugnauit 86 oppreflit. nomen quod portubus 111 remanit, ab euentu
viclorise,quum ex deuiclris puellis vocabul fortirentur.Olauus tto eius beneficio
non i ngratus,datutum fe oilerebat, il quid in regno 1110 ellet, quod illius anim af- '
licei-et. Haraldus gloriam virrutis prmium latis libi fore duxit,nec aliud de manu
. eius munus agnofcere voluit.Hic ille,qui(vtinDania teliati fumus)ptimus ena-Y Li- 1s mi;
1 o uigans,littora Galliar explorabatyfq; ad Rheni Huta procurrens.Vbboni Frilio
homini fe obiecit,qui latera Iuti populatus,ctebra fitage infolefcebat. Sed quum
armis inuulnerabil ienillet, milites ad eum capiend irnmiiit, prollrarumq, vin
1111111111111$.1&1115 autem viri inuita vittute,intantum libi hominem HdM/"1
conciliauit,vt germana illi fuam coniug'daret. Huius fretus 86 audacia 86 belli ge- ,IL/57512,
rendi petitia,Wandalifzpe petiuit,8 crede vallitateq; impleuit. Sed(quod in hac
cmemoratione prazcipuum ) hoc vito monlltrante, litrota Saxoni legebat, 86
Rheni fluenta graflabdus peruenit.Nam Wandalorum ducibus, Duc 86 Dal,
in cmilitiu m {ulceptis,du&ore Vbbone Aquitaniam qu; defcendit,eamq; cardi
bus 86 rapina fuedauit. Inde conuerfus in Britanniam , Humbroto rege prollrato,
prom ptilimos quofq; ex iuuentute libi afciuit:quor prcipuus Orni cognomenf
to Britannicus habebatur. Har rerum fama athleras varijs partibus orbis
itos,in mercenariam maritim redegit. ( frequenria aurtus,ade regnotum Hirala';
omnium morus nominis fui terrore cplcuit,vt eotum rcioribus mutuum con- _jg/_
Gerencia mauus aufum excuteret.Sed nec quifqu maris dominationem abfq; eius www?
nutu-vfutpare prafumplit.@i,ppe quondam in Danorum repub.dimidi tert,8 "0"
pelagi imperium fuit. I-Ic,quum Noruagiam defctibimus,in Daniarn libtet re
uerfgcmemoranda putauimus,qud hac tempeftate primus rex ille fuit,quiGal
lia: litrota lit auliis infeilare , lignaq; transfertein Britanniam. Sed nos Galliarum
commemoratione contenti {mus , qud ibi Normanni nomen fuum in littore fi
40 xerunt, Not'mangiarmimggine mmtimam v9_c_itantes.YY _
. y t. . 286
l from Brt'
_T v-. , #__ _ tanni.:
l mrttomaron relata, rnduEitata hde tenemus , quum tones , 4.
omnia citcumueti Dani infulas po ulatentur,Britanniam opulentam non 1
pra'tetiere intalaml-Ioc folm dico quotlannales tetut: ante natum Chrifium
multis feculis,Froto rex Dani Britanniam populatut: 86 011111111 iam prda exer- Dam
citum reducens , quum audflct infula. habitatores ad arma conclamalle, (; 111- "'W
genti agmine infellos conferati, iubet prdam abijcere, ne 11111 expeditis fu
perentur,vtq; ipli Britoncs potius iam fuas praedas refumentes, Danis oppriman- f
5 O tur. qu; conlilio vilor factus,inlulam opibus fuis fpoliauit,Lundoniam occupa
uir,Dalmanum prfeum eus cepit, locupletarum reduxir exercitum. Inde
aliquot fecula Fridleuus Daniz rex , valtatam Hyberniam 111161; eius
Dullinam euerfum,Britanniam populatur. Et ante illum Ambletus Iutix prfe-A
us,quum apud eund Britanni regem exularet,in quas voluit conditiones per .
pulir. Froto deindc longuus rex , (per cuius tempora in tetris nats 111115
 346. ALBERZKRANTZII
Dominus) Britanniam expugnauit. Circa qu tempora primus ex Romanis C.
. foar,ante occuparam monarchiam,Britniam inglotius attigir.Claudius in pro
uinciam deinde redegir,Seuerus edomuit rebellantem: 86 alij deinde Imperatores,
quorum opportuno tempore mentionem ingeremus: hoc mod attigille conren
ti,qud Dani in Borealibus regnis inclaruerunt/,priufquam Romani in fua ditione
conualefcercnt. Haraldus autem, cuius nunc tempora contigimus, primus inter
eos qui in literas milli funt,Galliatum littora contigir. Qtiod noltto interim lar erii
nunc iudicio. @tijd li ab initio literis lloruilfet hc regio, qum magnifica legere
mus militaris oper gella in hac gente .' Sed hxc interim lullicianr.
___*
^P19 i. o Noruagi imperabateatpellate, memorari Haraldiforore editus.Ter x
tium artatis agebat lullrum , quum audiret inligni latrocinio publicas in Hermar
. 15- chia oblideri vias,patre per lenium negligentius agente. Adolefcens fenem aggre
ditut, Andis pater,inquit,qu malaquotidie deferuntur nobis ex Hetmarchialn
, /, columi rege illa lieti perquam indignum cenfeo: arma depofco,rtis malis occur
L - littus, Pater illi ex fenrenriapetmittit eligere iumenta,comites,86 qua: velir arma.
Deleiu habito iuuenis pro cifcitur , canibus lcutarus per indaginem latronum
manlionem.Multa obllitere gradienti,denfa in primis lyluatum volumina,amnes
vorticofi,paludes pen intranlibiles. Nix 86 pruina indicia fecerc gradientium an
te fe latronum.Nihil imperuium virruti : aggcres congelli,amnes profundi,porta
t repagula,cunla cellere forti : inuentolq; larrones,crucnta cazdc mafiauit. l-lxc 2,
prima indolis ingenua: fuere argumra. Inde auunculum vifurus Haraldum,con
rendit in Daniam. Priufqu ramen peruenirer, alterum egregi virruris fpecimen
ollendirDlauus eratW/etmorum regulus,quem ob negatam coniugio liliam,pu
gil inlignis virruris 86 probare induliri(qui fratre nihil inferiore nitererut)in duel
lum prouocabat. Mlla domus non inuenit quid ageret. Vitibus propulfare non
erat lacil,multis1nillibus dominantes : recufare duellum,probro proxirnhabc
batur: lubire forteminiquam,pernicio1m. Sic affel'a: domui Olo incognitus in
teruenit: lcifcitarus cx reguli lilio,quid caul ellet tanto domum elleopplctam lu
u. Ille refett quid infliciratis accidillet ex nominatillmis pugilibus,quibus tra
deuda lilia,nili quid auxilij prouenirer,videretur. Ablit, inquitille,dedecus,vt - 30
bilis puella plebeio feruiat marito.Bcne fperareiubeo.Erat Oloni perquam rettili
cus oculorum liilgor,quem facil humanus intuitus non lullincrerl-loc fciens ca
. pur obnubit, ne cui terrorem ingeteret, nve a quouis nofceretut. Nox ingruir: 86
ad euincendas tenebras,lucem de moremutuantur abigncin candelam rranllato.
Regia puella,vt etat lingulari liumanirare prxdita , aduenis fedulum impendir mi
' nilleriumHofpitis autem Olonis perpendens in uolur faciem,curiolius (ex more
122:Zi fmineo)fcruratur quid tegeret. Fulgotem autem oculorum non fuliinensyelur
... iu perculfa decidir. Id quum iterum ac rerri, expetiundi gratia,cperiller, puel
l pater,quidnam pateretur rogat,vt coram bofpitetrepidarct. Illa fecretius parri
refert in aut, Ni me fallir, pater,exiltimatio,iuuenisillegcnetofum trahit fangui- 4o
- WPO

ab omnibus Olo,velamen fronti praztenfum retrahat,86 fe vifendum,li amicus ae

celferit,cun&is przbeat. Non obllitit precantibus : mox dilieio velamine,fronris
decorem prodit.Erat autem liana clae,& facie honora.Continu lztior conui
uij conlellus. Ne ramen ququam oculorum fulgor terreret,deie&is in terram lu
minibus,rarius fufpexit. In medijs iam tum feruefcentis gaudijs aderanr pu
giles, aut puellam aut arliletam li bi dati pollulantes. Duxere autem denos fecum
lux fortis iuuenes. Nihil motatus 010 le pugna` offert,lege data ne'quis :i tergo pu
52:34:20 gnantem adoriretur, fed ingenu occurrerent fronte : illi promitrunr.Venitur ad y
, @M_ metatum pugnze campurnzvnus duodenis opponitur.Nec magnus erar Olonis la
- bor,vi6tos prollernere,quippe qui igne oculorum retrcrcr obuios. Straris iraq; ad
uetlantibus, lzerus pater Oloni (cuius interim genus didicerar) filiam viioria: prrr
mium rradit.Nec minus illegratus accepir, fumma cliaritate complexus puellam :
qua: lilium illi pepetit Omundum.
` N c
 NORVAGIELIBI. A347"
.N l! c D i; tam-en aimo profeionem inDariiam,vi(endi~aui'1euli gratia p'o- C A P. go
(uit: (ed iterum airer(us itinerc,diferre Votum coatus ; Audierat oppugnari pa
triam Thoron'e regulo , qui accitis in coniurationem proccribus bellum Norua
gi inferebat. Cogitauit Olo pruenire dolis hoftem. Difiimulato habitu (enilem
in morem (e(c compo(uit,a1iquot ex fatellitio iuuenes (minea vefte texitzeTho
ronis domum expets,manere ibi notequ infiabat,di(po(uit. Multum ver ho- .
(pitalitatis in ea gente v(q; in hunc diem excolitur. Igitur ignota facie ho(pes cum -' 2
comitatu excipitur.Et vbi epulis expta (ames,vnde Veniar rogatur. Ille longinqui
(e regis-militia diu tentum afleuerat : nunc ver odio regalis filij extru(us, alio in lo
IG co fe militie cfiringere cogatur,pararus vbicunq; militareQiumq; deietis (em
pcr in terram oeulis lireret,periocum militibus rex (alutarur:genua curuant,dc
xtras porrigunt, ob(equia per'ironiam repromittr. (luibus ille quod ioco (eecrt, '
ratum habere iuflis,fignum dat (uisferrum exerant. Id enim prouidit, quminus
terrori eflent,vt baeulis (errum clauderent. Ebriam iam (ub no aulam fortes in-
uadunr,regem obtruncant,& quorquot (e armis tueri parabant.Nam erant qui io- ff
cum verrei'unt in veram (e vitos videruntltaque hofie extin&0,patria: dvr
patriq; paccm reportauit. Etat inter merientes,qui vaticinarerurfuturum,vt quo
modo ille penatibus in (uis Thoronem opprimeret , ira ipfe quoq; domefticis (uis
interirct. Quod exitus mox perdoeuit. Sed tum Elio maris arbitrium permittebat,
19 (eptuaginta nauibus perarmaris. Tanta clafle mari Britnico Olo imminebat, qu' .
non terrirurus prouinciam, invquam copias (uas expof'uiffet ( adierat mariti- .
mos,in (uum nomen iurarc coegit, (pldidam vbiq; prazdam agens,commilitones
quoquc auxit magna rerum geftarum (ama. Qiiequid erat in militia pracipuum,
Olonis agmini mox acceflit. Inter alios ver Starcuterus Oloni militauit, vir ad
mirabilis , cuius 86 (upr plerifq; loeis , in Dania 86 in Suecia mentionem fecimus, Lfd "1"
86 (aturi (umus ex commodoNam is Oloni (atum peperit ad extremum (enetae 3.3}. gif,
(uae (eramqg vitam. Cuius rei ip(e dolore quoq; iniqui facinoris deperijt. .2 f- 1
I A M 11 vitoria , uum terra mariq; preclara multa peregifet A P 5I
Olo, in Daniam ad auuncul conceflIt, vi(urus 86 regni flfatum 86 mores regionis.
30 Haraldus iam (eneicensfpetata virtutis iuuenem,ar6riflim complexus honora
bar.Aliquancliu autem (ecum amieifiim habitum mittit ad Ringonem Sueci re
gem,vt eius quoq; regionis morem videret:habiturus ibi exercend virtutis mate
riam,quam apud verulum regem non inueniret.Vigebat adhuc amor,durabat (a
miliaritas regum : quippe qui occultis de rebus ad (e ncios (ecret (emper habue
reSed incidir difficile tempus.Dum apud Ringonem Sueci regem Olo maneret
( Haraldo 86 Ringoni pridem amiciflimis,primi`im di(cordia, inde inuidiain
eeflit &odium)(erunt malignos interpretes (euiffe odia altrin(eeus. Sunt tam qui
arbitrentur , Haraldum regem bellicofifiimum , qui omnem tatem in armis tri- 3513:
uiffet,qu(if(e exitum vit per arma:magi(q; inftituifle hoc bellum exercendaa iu- 9,2.
4o uentutis graria,qum vlla alia de caufa.Adftipulatur huic credulitati tarditas appa- "
ratus:(eprem enirrrannis ctinuis bellum apparabant.Vndiq; viteseontraxere, ar- m'm'
ma paraueregmies cum bellicis inftrumentis communiere.Non (aeil alia in gen
te (imilem aut multitudine pugnantium, aut varietate auxiliorum, aut diuturnita
te infirutionum pugnam legens rcperies. Sed omnia nunc breuius nobis attin
gentur,qud in Dania ac Sueciares (int cmemoratae. (olm nobis reliquum
propofito,of`tendere, Noruagios time cum Olone (uo in partibus (uiffe Sueco
rum. Vitrix ea pars (uit. Vnde (aum cit, vt Ringo Sueei rex , magno illo viior
prelio,Olonem(euius fingularem operam fit ex ertus) Scania donauerit,quum il
lum Sueei regno in reliquum (eruire conftitui et.Nec ramen diu pafl (unt Dani
5V O impotam fibi viore dominari puellam. Nam proceres adito Olone,deprecari
(unt,vt quibu(eunque conditionibus abaam eeruicibus eorum (minam (ace
retconquie(cere, ip(eq5 repum (ubiret. Fecit Olo quod voluere. Sed talem (ein
regno gerebat, vt (acil (a (ui Danos pniteret. Cruentum exercebatimperi
um,8 tyrannidem magis qum iuftum prazferebat dominarum.Paci(cuntur cum
Srarcutcro inuitiflimo pugile,vr regem, qui' in ryrannum degeneraffet, tolleret
 medio. Ille vt etat monitrorum euitor 86 domitor, fuz atbitratus ineile virtutis,
hominum generi falutcm infette: non dubitauit accepto precio operam polliceri.
Balneis rex vtebatur, quum illum Statcuterus adiret, parricidi meditatus. Sufpi
ciens rex,tcrruit venientemzad fulgorem luminum eius,etiam fortii'imus Starcu
tetus iubiiitete non potuit : (ed auetfus abibat. Rex arbitratus magni eife tem mo
_ menti, quam aifetret vir fortiilimus, ilexo in terrarn lumine Starcutetum reuoca
gxffffx bat. Ille tedibat, gladio confodiens regem veite nudatum. Hic exitus Olonis. Sed
:fw/dam. continua patricidam pnitudo apptendit , qu ad vit illius exitum durabat.
A P- 52 O M v N D v s Olonis iilius,quum Daniarn iam heredibus vacuam poit pattern
Oloncm tencret,Noruagiam iam rege vacantem,occupauere duces,aut regulizin IO
cuius non contemnenda parte Ringo quidam regnare cpir. Huius iliam dum
ciugio pofcetet Omundus,non impetrauit, refponfo illi dato, non folere Norua
_ gios dare iilias nifi fortii'fimis vitis , 86 qui fe rebus magnis dignos generoiis nuptijs
` comprobailentlndignatus Omundus,ab impari nobilitate ie contemptum,f1mul
animo volutans quae illi irrogaretur iniuria, ab illo cui metit preifet, (nam auito
genere Notuagi regnum fibi deberi) patat v'lcifei iniuriatn : armar claifem, ducit
in Noruagiam. Aberat Ringo impugnanslicna , ignarus qud interim fua lace
tenturzfacil indefenfam prouinciam Omundus vaitabat. Sed n diu abetat Rin
qu gererentur intellexit. Partem copiarum qbas habebat Ringo,immit
tit hoiti, reliquam in infidijs eollocaut. Omundus forti ie patte geniturn aittuens, 2.0
non maiores immiiit aduerfo venientibusznon fu virtutis cile cietans ma
4" 0" .ioribus copijs minores fuperaifet. Confligitut vtrinq; fortitcr: fed tum Dani ceiIe
re. Nec profuit noua fubmitterc auxilia: fcmel enim dorfa vertentes,ftuit.ta in pu
/ gn conciueris. IQ: fuera , :repom' deterioribus,ait Flac
cus. Omundus ramen t vitus ceilit,vitcs repatans,vt gra'uior holti occutrat.Da
ni,vt prima oifenfam dexteriorc pugna redimerent,alacriores 86 ipii redibt. Per
ti nacibus vtrinq; odijs pugnatur: certanr,certi non cedere:cadunt vtrinq; pluritni.
Nam fuga morte vifa grauiorls ver tum etat exitus,vt Dani regi fuo operam na
utes, fuperarent: vitfti Normanni manus dant,Ringone iam lethaliter vulnerato.
Accepto enim vulnere,fuos dato iigno reuocat prelio. Omundum rogat propius 3 o
fraai-nm
OMM, e, ailiitetec vltimum ducens ipiritum,vix iita voce ttemula promit,Satis eonfpeta
.lf/'f MM virtus tua, iam dudum promcruit te mihi eil`e genetum : quemq; vltro pofcete de
""" bui,detns ad arma vocaui. nunc vent cit, vt improbitatis pnas luens,quem
antea deptecantem contempfi,nunc etiam rogem generum iidei dignatizvnicum
hoc mortisfolatium liabiturus,ii fortem ac pottem maritum illi teli ueto. Hate
moriens Vix effregit : rcfponfum expetauitfeitinans vita. Omdus alteram
ex Ringonis liabus ipfe ducit, alteram Hotmundo (cuius in eo bello operam for _
tem expertus eit) permiiit,vtriq; Danorum 86 Noruagiae regno imperitans.
C A P- 3;- R v s L A virgo, cum Trondo fratre, per earn tempeitatcm Noruagiasincubuit.
Wg. Nam vt etat regnum in membra lacerum, pattern dueum quifq; ac procerum 4o
, 4 . . .
fam, qu; te endam defumpfitHic puella de rerum fumma cum Omundo cilitabat. Pri
W'w mum autem ad reliquos regulos arma cuertit: 86 fuperior fatta,non tulit Omun
dum patri fu imperare,nec in fua Noruagia vel vllam tenere prouinciam. Nam
incurione vexabat prfetos eius. Mir tex validam fuor manum ad re _ _-*_

primendam infolfctem frninam: nec enim dignabatur rex ipfe in fmin` du

cerefltnquot autem miila: funt copi, vietrice puella tepelluntur. Hallandiam _ . _.
adh uc regi patentem,Ruila cum exercitu inuadit. Ibi cglobati Danorum proce
rcs,vaitanti fe obijciunt : prlioq; commiifo fugant, folis . nauibus ad fugam
relitis: nam caetera claifc potitus cit hoitis.Regteii`a in Notuagiam, fratreTton
do excipitur:iam laceris viribus,facilis opprimi vifa. Sed illa pitans animis,frattem g
(vt ipe antea) vincit,compellitq; in fugam. Omundus rex, infolefcentis fmin
_ `_-. _-
iniuriam diutius ferte non paffus, prmittit clailem, quae primoribus tert regem
cciliarentfoeminamq; facerent odiofam. @a via quum vndiq;, etiam fuis exi
geretur,omnes vi res in clail'em contulit.Congteilq; Danorum dutoribus vinci
tur:atq, paucis nauibus ad fugam tetentis,notas petit regiones.At frater,iam etiam
' ille

__*
 \ _ _ .
NORVAGIE LIB. IJl '
ille Danori'r regi incretus, fanguinis vinculum penitus infe aboleripaffus, germa
nam vndiq; exaram,iam vitibus carentem, admoto agmine opprefIit. Fortiffimi
virginis milites,Therias cum Biorno,vbi audiuntl oecubuiffe dominam,pertfum
86 illos vit. Danorum regi duellum offerunt , prfertim qud fe iureiurando
conftritos meminiffent,vindices fore occif domin. Probrofum vifurn regi, Orr/undue
dneo rid
recufare oblatum duellum.Refl:itere ;: vicit regis propofitum. Con uerfm Jua:
greffus ergo duobus,alterum occidir,alterum vita 86prefetura gentis donauit. Giffor.
ver iam per aliquot annos nihil magni gereretur,veriufqconietan C A 9.34.

tibus ea fubit ratio, qud nulli adhuc fcriptores extarent, qui tempora infi
IQ gnirenrzmultorum regum facinora in vtroque regno latuerunt. Per qu tempora nin/r4 l.
i
(quodin Dania oficndimus)Longobardi egrefli Scania,primm in Rugia,deinde tent ignota.

in Pannonijs confederunt : nouiffrm tranfierunt in Italiam , ibiq; prouinciam 86

_tegnum de nomine fundauerunr,nomine ( qu; in hanc diem permanente..
Per qua: etiam tempora Dani 86 Noruagij , iuntis viribus, mare infeflum habue
re. @d autem rerum peregetint, in ( 86 literas relatum n Iegimus, nifl quia
conieura aflequimut,gentem rapinis 86 bello affuetam non quieuier, prlerrim
pofIquam gufiata dulcedine pratdae, iam Aquitaniam in Galliarum littore, 86
: ( infulam compertas habuere. Sigibertus autem Gallor
hifioricusaradit Theodoricum Francoturn regem,qui Clodouaeo patri(quem alij
7- 0 Lotharium) in regno fuccefferat, circa annum Chrifliquingentefimum,
Dieterich
Italia Theodoricus Offrogothorum rex (quem de Verona cognomint) @on Bern.
dominatetur , confiiftaffe in Galliarum littore Cochilaco Danorum regi, Gallia
martima infeftanti. Qrod quia Danorum ( non artigit,multa in me
dio fecula tranfilienszconiertura eft,multa praeclara in his narionibus facinora per
petuo frlentio effe fepulta. Nec nobis efIingere permiffum qu non legirnus , non
ea leuitas fcribentium 86 annales rerexentium.
G Noruagiam tenebat ea tempefiate,qua Gotfridus (quem alij Go CAP. 55.
tricum dixere) Dani regnabat. Atti gerat autem ille annos Caroli Magni iam ad
imperium perduri,hoc annum D . Magna in medio trecentorum 800.
30 annorum tranfrtio,qua nulla iam in annalibus Noruagia: memoria . Gotho au
tem Noruagiorum rex 86 alijs quidem virtutibus prfians , 86 liberalitate infIgnis
habebatur.NamTylenfium ducibus iam ( bello laceflentibus,86 nunc
dcuntibus in gratiam,dona dedit,armillas auto fulgentes.Cuius doni magnificen De /
Mn- infer
tiam ex aulicis quidam extuliflet, noir fore alium regem liberalitate prfiz'i regex /4
tiorem iaftabat. Cui alius quidam ex donatis, Magnifica quidem ! en.

centia nobis etiam prazdicda , qua: iure optimo ab omnibus pra: icetur. Qiid
autem nullum liberalitate maiorem , iniurium Danorum regi Gotrico :
quem hac virtute omnibus eminenriorem inuenies. : , inquit ille, fieri
, vt : illo quam in tege maior liberalitas Effe, air ille, rebus com
40 probabo. Itaque pignore depofito certamen ineunt ,vt tollat qui ipfa compro
bar,cuius : regis maior munifictia. Profetus in Daniam Tylenfis, regem offen
dit inter milites donati'ua partientem : afatq; ignotus ipfe inter notos militum vul
tus. Sufpiciens , fitrogat. Ille infigni proceritate decorus,86 vi
rilis ac comis,vulpeculam ( refpondit.l Ergo,inquit rex,ad prdam infidiatu
tus ? :&(5 manu armillis,illi proiecit,dono concilians alienige- '
nam, cuius 86 vultus86 verbi promptitudo placebat. Ille doni magnificentiam ef
fegens , brachium armilla praeditum fublimius praeferebar, manum aliam,vt pote
rar , recondens. Rogatus rege quid (::(: illam vere
cundati,nec audere in publicum prodite, quum ornata forore , illa maneret inho
5 noraRex dicentislibertate deletatus,Ergo,inquir,ornetur86illa: aliafq3proiecit
armillas. Tune ille,Vt noueris,optime rex, non hoc me folm immerentem mu
nere' decorari,dcpofitum me pignus in Noruagia,vt te ipfa comprobem, libe
ralitate tua,cun&os te reges fuperare : 86 hoc me nunc ornarum per te pignore de
nuncio. Vicifti'tu cunftos virtute: ego quoque per te vici competitorem. Exhila
ratus rex , qud rerum omnium ignatus , tantum muneris in ignotu contuliflet,
G
 gre ALBR.KRANTZII ._
vnde apud'exreros nomen eius cum laude increfcerer. Reuerfi'is ille in Noruagi
am,depofitum concerrante pignus repofcit,86 accipitzre ipfa declarans quantum'
eius rei cerramine promeruiffet.
A P66-, S i w A D v s quidam Noruagicnfium dux,per ea tempora tantum commen- '
darus eff Gorrico Danorum regi,vt filiam eius coniugem merererur. Inde nomi
nis fui filium fufiulit cognomento Ringonem, qui fuccedentibus fibi profpere re
bus,ad regnum poliea Danie auiro iure peruenir.Sed competitorem habuit alium
ex eodem auo nepotem, fuum quoq; confobrinum, fecum etiam nomine partici
panremzqui quum Iutiam teneret,hic Scaniam Sialandiamq; regebat.Sed Siwar
dus mulum regni rum fubmouere curabat,quippe qui eodem iure,vno fanguinis IO
gradu,de rerum himma cerraret. Magis autem fe exteris,quibus conremprui lace
rum 86 dimidium etat tegnum , oppofuir. ; diu foris arma toro fete quin
quennio, pro ruitione 86 honore regni ac patria: exerceret, fuo pene regno defiiru
Li54~ f - tus eff. Sed hare in Dania profequenribus, permirtirur hoc loco tranfilire, non nifi
Noruagicis nunc rebus in mentionem venientibus.
C AP. 37. R N v s quoq; huius filius, natus 86 ipfe Noruagico fanguine, quum Daf
nix tegnum profiraro in agmine parte tenerer,audirerq; Sueei regem Fro,Nor
MP-L uagia: violtum incumbere , (qui qui occifo auo eius Siwardo, regias fminas
in contumeliam profijruens,publice illis abureretur)vtriufq; rei fe fpondebat vlto
rem.Venienti cum claffe Regnero, multa: virgines ac fminae , aut meruenres aut . o
iam paff fiuprum,virili habiru (efe in armis futuras vindices obtulere. @tu ala
crirare rex deleiatus,pugnam ltus inibat. Fortirerq; dimicat eff tam viris qum
fminis,quas fpecialiter fortes faciebar dolor crempt vel obfeffae pudici'riae. In
ter alias autem Landgertha eminebat, liumetoq; inuolirans capillus fminam ef
fbfr fe prodebar. Qta: quum prima inter acies emincret,regis in fe facile cuertir afpe
17; um. Iamq; mulro fudore ac fanguine parra vifotiayni fe foemina? accept fei're
rex diitabar : deq; nomine ac patria eius multa rogitans, vbi comperit innuptam
` virginem,interpofiro folenni nuncio,de nuprijs iqut interpellati. Illa verbo affen
fa,(quippe regem recufare maritum,di&u horrendum videbatur)aliud ramen
girabar. Nam perpetua virginitaris propofiromulli fe viro polliiendam permittere 30
proponebat. At rex iuuenis, (quem in vener follicitabat confpeeia in armis puell
virtus) exquifiro manfionis eius habitaculo,adnauigans,n fine graui periculo po
rirus efi: voto,86ex ea prolem fufcepirSed deinde potirus regio fanguine ad coniu
gium,Suenonum genere, primmdefiderarifiima: coniugi , nihil rale inerenti,
repudiuin indixir. Illa nihil mota,cafitar quam virgo conceperat,iam vidua per
Dv'i# " tinacius feruate cfiiruitAt non perfiirir. Qiiippe vito forti nuptias expetentimon
I c' 6' 7' contemnenda: quoq; nobilitatis,coniunx adicifcirurznam prouincias Noruagior
imperabat.Traduiia,militiar fiudium n intermifir.Nam quum Regnerus Daniae
rex,prior maritus,ab azmulo regni Haraldo, bello pereterur,quem Iutij Scanijq; fi
L-f''rfffhd bi regem delegert, auxilia fibi de Noruagia afciuir. Aderat Landgerrha cum ma 4o
rito ac filio, repudiatoremq; fuum,immeinoriniuria:, forti auxilio defendit. Nam
-, inita pugna,vbi rerga dare Dani cperant , circumfpicerentq; quomodo Iutas de
uitarenr,pruolans fcemina,manu fua prarlium refiiruir,parrim pudore,parrim ex
emplo commoniros Regneri milites, ex viis fecit vifores. Inerat hoitili agmini
manus Imperatoris Lu ouici , qui Haraldum Mogunrice baptizarum, auxilijs ad
iutum remifir in regnum.Sed cefIr tum virtute Noruagijs.Puduit runcRegnerum
regem,tantis bene de fe merirae fmina: virturibus iniuriam repudij irrogaffe. Illa
ver ardriffimi fpitirus fmina,vbi operam priori marito nauauir , regrefIa in pa
triam ,virum quem renebat ,iam ad ignauiam prolabenrem exofa, ferro extinxir :
dominationemq; correpram foemina viro marurius peregit. Regnerus ver qu
{
mulros exdiuerfis vxoribus filios fufiulifler , imperium fuum prolarare curauit.
CA Pfis- B I o R N M igitur filium auiro regno Noruagia: prxfecir parer Regnerus: alios
autem alijs in prouincijs reges 86 principes confiiruir. Late enim vitoriatn cir
cumferebar. Romanuminrerea imperium adminiftrabar Imperator Ludouicus,
Caroli Magnifilius : quo tempore Normanni (vt fcribit Sigiberrus Geniblacenfis
mODQ*
 NORVAGIJE'LIB.I. 351
monachus, Gallorum hillorieus) grauiter infeftarunt Saxonia: ac'Galliarum litto- www.:
ra. Dorftadium ad Albim,Antuerpiam ad Scaldim Huuios Wykland empori
fitum ad 1 Moe vallauerunr.A Frifonibus tribut exiguntc accipiunt. An
nus hic erat oiingenrelirnum trigelimus,quo tempore ab Ludouio primm 8 3 0
fundara Hamburgens eccleiia , arcliiepifcopat eius Imperatore 111.
tuente,cui prerat tum Anfcharius pater,antea Corbeils monacliusiiam rem
in Metropoli diximus.In Flandrienli littore,quum Dani Normaniq; id perrenra
rent (vallare fcilicet terras,prxdas abigere) ab ijs qui lmperatoris prouifionc in
prlidio,repulli funrln 10 Sequan,quum vim ( Dani itemNormannque
I o cxplicare cpiflent , reliltentibus lirtoris riparumq; cullodibus , paucis amiils
abiertmt. In Aquitanico littore profperis vii (bus , vico Burnod depopulato,
cum ingenti prazda reuerli {unt ad propria. Anno deinde quarro,inin{ula (
lacra vocatur,(Sialandia: maritimae regionis portio )multos rrucidauerunr,& ali
uandiu ibi commorantes,ccnl`u exalo, Dorlladium redi'erunt, 8 tributis impo
gtis Se exaris enauigarunt . qubus Ludouicus Imperator audiris, ad Noruagiam
arcem lrmiiimam in Geli-iam conrendit,cuius aduentu cognito Normanni retro
cellerunt Nec longum tempus in medio,quum excurlionegrailantes , Frilia:
incommoda maxima importaruntzncc minora ramen receperunt. Tertio deinde
anno vrbem Monnerum aggreil, interfeo prde, e 1 plurimis,necnon
z. 1(1 ( innumeram multitudin peilimdanres,deprdara ciuitate, inferi
oris Aquitani partes aggrediunrur,in infula hyemantes. Anno deinde L 1 1 . 8 4 4.
olingentosritanniam ingreil, non primm , quam Angli Saxones aliquot
fcculis incolucrtult,rriduo pugnantes,vi&ores eferi, praedas necefque ( diferi
mine facientes , terra pro libito (unt poriti. Anno deinde proximo, qui fuit L v'.
D . genris Roricu's , {excenras naues per Albiiniluuium in Germani-
aduerfus Ludouicum dirigir . @bus Saxones occurrentes,commiil`o prazlio
cleih fulti priidio, vilores fiunt.Vnde digreil, Sclauorum (hoc Wandalo- im 92- '
) quandarn irnpetunt 8c capiunt ciuitarem. Hc omnia Gemblacen. Sigiberti
(unt teilimonia. Hanc ego arbitror ciuitarem extitiile Hamburgam :
3 O nunquam ( Saxonici iuris fuiile perhibetur. Galli autem,qui
Danotum Normannorumq; nullum fecere diferimen , nunc etiam confundunt
Wandalicum ius arq; Saxonicum. Annales autem 1 15 vallationis memo
riam habent hoc modo : Normanni,inquiunr,piraticis excurlionibus quuequaq;
digraffarifrifones tributo fubijciuneEodemq; tempore per Rhcnum vefti,Colo
niam obfcderunt,per Albiam ver Hamburg incenderunt. Inclyta ciuitas tota aut
incendio aut praeda difperijr : c re1iqua,qux in Metropoli (.
@9d ver ad Normannos pertinet,Sigiberti teliimonia exequamur. Eodem,in~
q'uit,anno,alueo Sequanat reuerfi maria repetunt,cunt`ta maris finitima diripiunt,
,8 incendijs deformant. @o tempore q'uum fpoliato monafterio Sethin,
4o naues onuf prazda rcpeterent, itaczeati (unt,vt errantes paludibus mergerentur,
c interirent,vt vix pauci fupereilent,qui cladem alijs nunciarent. Qua
motus Ericus,legatos milit Imp.Germanix Ludouico,captiuos reddcre fpondens
cum adempta prseda. Hatcinferda putaui Gallorum tellimonia,ne ad rem quam
docendam fufcepimus,vnius dunraxat Saxonis voce nitarnur.
R E N 11010 Daniae rege,rebus humanis exempto,filij eius regna la- . 39.
t tenuerunt : 8c iam virorij s allileti fub parente,in mare quoq; Britannicum vires 3:3721*
experiri cperunt : tentata fpius 86 aliquoties expugnata Britannia,qu dud g 4
Anglorum Saxon nomine(pollquam illam occupauerunt)di&a Anglia. Gal
lias quoq; ijdcm regij iuuenes atrentare connifi funt per eandem banc tarem. :
5 qu iam Ludouicus Imperator rebus liumanis excederer , Hlijq; eius mutuas in (
vites conuerrerent, de fucceilone non cfentientes : audentiores fai Aquilona
res populi(pri`ertim Dani cum Normannis)prim quidcm in mari piraticam,in
de terrat valtationem per littora Germania: arq; Francia: (quae ab olim Gallia di
a ( fuit)peregerunt. Gallor ramen fcriptores non diiccrnenres,quotquot
ab Aquilone gentes venerant, vno nomine dixcre Normannos. Nee acile-itit
` G ij
 '552. LBER KR"'NTZII
~ principes : expeditionum dl`cer`nere,quum promifcuo vfu ptimm Rgne#
ri regis llij,qui vttunq; regnum tenebant, deindc poll eos vttiufg; nationis princi
pes vim illam prouincijs intulere. Vetus enim eius genris ante fu ceprum Chrillia
nifmum confuerudo { ae terras infellzateed ea diu cum Orientalibus E
llonibus,Sembis,Curonibus,Rullis,Hunnis exercitia militaria filete: inde c Au
Prtalibus de ( parte Wandalis arq; Saxoriibus.Crefcente audacia penetratum ell:
iam
,_ in mare Btitannicum,vt Fri ` ,Galli,Brirones (liuc Angli) ab illis incurlionem crc
l
-btam perferrent.Ea fuit iulra quondam inter frarresregis lilios,regni haaredes,ha:
-rediratis diuilio,vt altero regni iura per terras adminilrtantelter mari dominare
tur,pitat'icam exercens,iulio(vt arbitrantut) militi genere. Dum ergo Imperato- r o'
ris Ludouici lilij fraternis 85 plus quam ciuilibus bells in fearma verretenr, n etat
qui Notrnannis Danisq; tum miric in mari fxuienribus, lirtoraq; valiribus fer
Ito Hammifq;,occurrerer:ptimmlibi Frilam parere coegerunr.Q@nqtiam
-alis ab eagenre lint atrenrati,triburaq; penderenr. Sed non erat haec tam violenta
manus crenta fubierione ac rributis: ptzedam quoq, opulentam exquirebar.Mi
r autem his de rebus Saxonis noltri liltium, qui friuolos regum amores,85 mon
-llzruofas (l non niendofas) pugnas executus,ifra prellis labijs prcererijr. Sed non ell:
ea culpa viti diligenrillimi, qud per cam (vt apparet) nulli annales fcribe
rentur: perturbatifq; omnibus in eis prouincijs,vix regum inuiecm libi fuccedcn
tium nomina teneantut,de rebus gellis nihil. Qro minus rnir videri deber,f1 non a
ea qua: intus getetentur,memori funr mandata,nec potuerinr qu fotis. Nee ra
men eas res frlrio prrerille deber videri Saxo , qudo Regncri lilios fub parte pri
mum, deindc poll longe` lateq; excurrilfe cmemorar in Gallias,Aquitaniam,
Britanniam,Scotiam,Orient quoq;,Rulllamllloniam,Sueci,Normanniamq;
lullzrauill`e,85 vitrorijs fuis impleuillezquam rem in Dania retigimus.Ergo Franco
tum hilrori illas excurliones ac terrar vallationes vbi atringunt , breuiando per~
currunt : nulla priucip nopiina, nulla gtis diu alia proloquuntur facinora, quam
qud igni ferroq; omnia fad.1riit,rerrorec1; mirabili omnes retr habitarotes con
cull'erunt ,vt diu nemo inuenircrut ex principibus viris , qui exercitu armato lide
ret illis aciem opponere: tanta etat excurrentium ferocia,ranra fazuitia.Multis qui- 3 o __A..
dem antea locis 85 tcmporibus, in Saxoniam Friliamq; fata: funt Danorum Nor
mannorumq; excutliones, (ade eriam,vt tribura Saxonibus Ftiliij; imperaren
I tut) nouillim ab rege etiam Gotfrido, qui tempora attigit Caroli Magni.
(20.40. v M autem idem rcx Gotfridus in ditione fua teneret Saxones , audillerq;
Carolum Franci regem,85 deindc Romanor Irnpctatorem, in genre
multa bella peragere: aliquoties magnis viribus occurrere ei conlliruit. Ptxleru'm
38 o 4. anno : olingrelimum quarto, (quo tempore multa Saxonum millia Carolus
tranllulit in Scaniam , redutis Francigenis, qui terram habitarent) venir quidem
rex Gotfiidus in conlinia Saxonl : led vltr progredi non tenrauit. Milit ramen
ad Imperatorem nuncios cum mdatis , in locum qui dicitur Holdelien,ad ripam 4o
8 1 o. Albis. Deindc anno fexro,qui fuir decimus poll: olingentelimum , Imperator
quilgrani conlidens, exercitum comparauir in Danos : audiuitenim ducenras na
- ues rillam e-x Normannia (lic enim vocant Galli omnia Aquilonis regna) appu
21;Pf3? lille. Sed meliori conlilio,pofiris iuxta Vifurgum callris,hofres ibi duxit expeian
. dos. Nam ea fuiffe ferebaturiaantia rex Danorum, vt gloriatetur quotiis fe loco
Imperatori occurfutum.Saxo ramen noll'er congrellos dicir exercitus :fed tunc vi
orem terratum orbis populum,tetga Danis ollendille. Nulla ramen vel loca vel
tempora delignar : quod faum oportuit. Nolrri ver annales , qui vtraque deli
gnant , Imperatorem omni bellico apparatu expealle rradunt hollis aduentum :
. as" quum interca diuetli venirent nuncij,clallem Danorum elle regrcllam,rcgem vel 5
" " " larellite vel filio trucidatumzcui Hcmmingus patruelis eius futfetrus clt. Is
que pacem Hrmauir cum Ludouico Caroli liliolnteruenit ramen vtriufquc regno
Olauus Gotftidi lilius. Sed quonam non erat regnum eius diururnum, nihil pra:
clari ex eo memoratur. Hemmingo quoq; nec longum imperremepotes ex Elia
busGotftidi mutuas vines atttiueruntrc liipetlres Rcgnerus (quod aurea dixmus)
Haral
 \

NoAvAGt Liar. ` sii'

Haraldum competitorem,am Iutijs regnantem,expulit.lsq; Imperatorem Ludo- `
uicum accellt Moguntiam, ibi baptizatus i 86 auxilium reduionis,86 prxdicato
res verbi diuini in Daniam promeruit,cturi quo profe'tus Anfcharius.Inde ve
r repulfo denuo Hataldo, exterminata aut perturbara ell res Chrilliana, Anfeha
rio nihilominus intra regnum mante, quinon aliudqum mattyrij cotonani ex
peans expeauit : led longo debuit in tetris martyrio confummariNoruagij ve-
r cum Danis,per ea rpora per Ligetim afcendenres,Turonos fuccender'unr: per 22:23?
Sequanos,Parilios obfedertDeinde euallata Lotharingia,86 Frilia fubaaNor- am muf
manni arq; Dani ; conuerfvijcm, ciuilibus 86 domellicis armis f"
IO mutuas vites artriuert.Nam Haraldo(quem lupt diximus)Gutotini lilio,adu`er _
lus occuparotem Danici regni ptxlianthomagiarq; Daniat viribus tanta mole
ccurlum elhvr omnes tegij fanguinis proceres extinti lint, lolusq; Ericus (quem 4' " 3'
conflil'u seras adhuc paruula derinuit) fuperlles remanferit. In Noruagia autem"
tanta fata fceptri cliilio,vt dilcillis mbtatim regni vitibus,pattem libi quifq;
(vt lieti folet) teneret: 86 qui in prouincijs locum non repetir, maria libi defumplit
exercenda: vt quicquid excurflonibus rerrarum , 86 piraticis deprxdationibus oc-
cuparent , pro luo ducerent. Inter uos nominati limt Horicus, Otduicus,Goto
fridus, Rodulphus 86 Ignarus: qui uilis turmis 86 nauibus omnia maria86 littora
infella habuere,infenli vbiq; Chrillzianis,qud Chrilii religioiam primm ab Ha-
2.0 raldo per Anlcharium , deinde per Ericum regem in Daniam arq; Sueciam pene
trauit. Geminam ergo bellandi caufam prtendebant, qud nouas ledes in Gallijs
quarterent,86 qud Chrilii infellzis animis perfequerrurludouicus ramen
Germani rex,Ludouici primi Imperatoris lilius, germanus Lotharij ,quum mul
tas in circuitu fuo nariones domuilletWdalorum, ad quos Bohemi, Poloni Rul
liq; pertinenr,(diuerlis quidem nominibus,fed vna lingua,vnis moribus gens fem
per vna habenda) Normannos idem rex pationibus 86 fderibus ita continuit,vr
quamuis vicinis ei prouincijs violenti incumberent, fuis ramen potrubus,agn's 86 :
littoribus abllinuetdta alternis lemperdonis ptudentillimus rex, fcrocem gt'em fedi...
(quam armis auertere dill'icile fuit) bonis conditionibus in fderuin lide {emper
retinerer. Nam fetunt , Aquilonis reges, quum crebris ab muneribus ptaruenti
ellent , capulo tenus auratum gladium cum vaginadono reniifille.
A N N v s etat narum Chriltum oingentelimus , iuxta luppurationem Si- CAP. 4I.
giberti,quum Frifia 86 omnis Flandria valiarerur Normannis atque Danis.Flan- 3 O- _
drenfes 86 vicinaium vrbium pontilices 86 abbates , cum fanorum reliquijs con
fugerunt in oppidum fanti Audomari,tum munitillimum.Eodem anno,infetio- ,aff/A,... L
ris Galli ( uam Britones incolunt) adeuntes Normanni regionem, ter cum illis 3222245:
manu confrunr: demum incolz fuperantur. Sco'ti uoq; Normannis per annos gaf/_
plutimos elfei tributarij. Nec vlla potuit infula r iliere gtallantibus. duos
autem annos , qu Normanni Burdegalam Iudis prodentibus eaperent, captain
40 populatamq; incendunt. Scoti fuper Notmannos venienres, auxilio Dei viores,
eos linibus fuis propellunt.Vnde tex Scororum ad Carolum Francis: regem, pa
cis 86 amicitia: gratia legatos mirtit cum muneribus , viam libi petendi Romani
concedi pofccns. Eodem anno Petrotorium Aquitania:vrbem Normanni popu
lantes incendunt,atq; impune remeanr ad naues.Deinde duos' annos Ftiliam
86 Batauos populanrur: 86 in oppidum Flandria: Gandauum venicntes,S.Bauonis
monallerium incenderunr. Deinde Rotinum,86 qu; Bellouacumcpedellri gtadu
perueneranr.@a incenla quum redirent,intetcepti a Francis,qua am parte pro- 8
Higari funt. Inde duos annos,hoc ell: L I I. ducentis quinquaginra nauibus Fri- Gdg;
liam adeunt: accepraq; przda prolibito 86 alia abduxerunt. Proximo inde anno MMM-
o menle Iulio,reli&a Scania,Ligetim adeuntes, Nannetum 86 monallerium S. Flo- .
rentij, ac vicina loca populantur. Deinde Nannetenlibus fuperiora petentes, v r.
idus Nouemb.vrbem Turonicam , arq; incdunt, cum ecclelia S.Martini,l`
86 cxteris adiacentibus locis. Sed quia euidenti certitudine compertum fuerar dey
illor aduentu,ad Aureliam ciuitatem corpus Sluit trfporratum. uo etiam an
no,inteliino inter le prelio dimicantes, ade certamine obliinatllimo debaccl'iati
u)
 354 ALBER.KRANTZII ._
(unt -, vt Orico rege 86 cxteris inter (e regibus interfetis , omnis nobifir'as ini _

terierir. Tune Ligeri infiftentes , denuo ciuitatem Andcgauorum incendio con;

cremant,deinde Burdegalam. Annfi tertio Ligcrim ingrefl, reliis nauibus;
pedeftri itinere vrbem Piauorum 're contendunt. Scd occurrentibus Aquita
nis ita profiigati (unt,vt vitra trecentos pauci eua(ent.Eodem anno decimo quar
to Kal. Maij. ciuitatem Aureliam impugnant, prdantur, 86 impune reuertuntur.
Et medio Augufto Sequanam ingrediunturue vaftatis direptisq; ex vtraque parte _ _-_ -

fluminis ciuitatibu's, atque villis, locum qui dicitur Fofia Ginaldi, Sequan conti
inferi; u guum , munirum , deligunr ad hyemandum. Poli duos ver annos v. ._ -._
7u. Kalendas Ianuarij,Normanni Lutetiam Parifiorum inuadunt arq; ineendunt, ba IO
.

(1licam (ani Petri 86 (ant Genouefre , ae cteras omnes, prrer domum (anri . ._.
.

Stephani,Vincentij, Germani, Dionyfij ecclefias : pro quibus , ne incendcrentur;

magna pecuni (umma per(oluta eft. Ludouicum abbatem (anii Dionyfij capi m- r'v

unt.4 Inde Saxoniam aggrefii, inde repellunrur. Ad Sealdim Huuium poft bienni
umingreiii ,loca populanrur vicina. At vulgus promifeuuminrer Sequanamc
Ligerim , quum (e (acramentis terribilibus coniungerenr aduer(us hoftes in Se
quana confiftentes fortiter refiftir. Sed quia inept eorum (umpta coniuratio,
porenrioribus interficiuntur. Hc abannotatione Sigiberri accepta :
& refolutius diuri.
2.0

ALBERTIKRANTZU
NORVAGIE LIB. II.

CAP. I. n M A N N n v antiquitates (uperiore libro retexui

_ musznunc ad prclara, qu in Gallijs egerunt (acinora perue:
I nientes,nouo ree ordimur principio. Et quanquam Danoru
\ f atquormnorum promifcua finthc negocia, (pariterenim
\ga . . . \ . . . . -
l
f Jag 5
\ adeam
.
militiamamemoriaRegneriregis,quivrruq;regnum
. . .. .
5
.QQ-.11
'
viuens moderarus : cuius etiam fili] ex vtroque regno vires
\
comparanres , promifcuam feeerunt vtriufq, genris militiam,
' (unt progrefii)obrinuit ramen Gallor con(uetudo,vt vna om nes voce Normanni
Normanni dicantur, qui ab Aquilone Gallias petiuerunt. Omnis autem illa Borealis nario,
11.
priu(quam Chrifto crederetferocifimos aluit 86 emifit viros,quibus rapere,latro
cinari terra mariq; laudi foret : vt aliquando Lacedmonij in pratcipuis virtutibus
furta numerant.1n his autem prouincijs Aquilonis erebra fratr regum ca iit lize
reditatis partitio,vt alius terra, alius ponto dominaretur. Piraticam enim iuft de
purabant militiam : ]; locupletati, inter (uos eranr honorariores. (; decfl
(ent qui maria
naues.Itaq; diutran(cuntes (poliarentur,
per multa (ecula in mis
cum finiti proximaverfi littora,pr;edas
luitabantur.Wandali aUebanttein 4Q
fuerve,qui
nebant littus Germanicum Cherfonefo Cimbrica v(q; in Prufliam : quibus afl
fidua bella ab incurfantibus Danis.IIli quoq; aliquando exa(perari,audebant infer
re quae paterenrur, Daniam incurfationibus fatigantes. Orientem verfus Sem bos,
Eftones,Rqu`os habuerqquoridianam belli materiam ac virtutis palarftram. Sxpe
in Oceidenrem verf, Angliam vaftabant , prcipu ea parte quae te(picit Aquilo
nem in regione Northumbrorum. Neq; Saxonia neq; Friiia immunes fuere. Sed
crcfcente paulatim audacia,au(1 (unt in Gallias (qua: nunc Francia ) arma tran(
ferre,ab eo tempore quo Lotharius Ludouici Pij flius, Caroli Magni nepos,in pa
trem verfus , impietatem exercebat : parte autem fatis ab(umpto, cum fratribus de y o
Fanfan
regni finibus grauiffimo bello implicaretur.Nam laborantibus in regni meditullio
quin: 84 - principibus,maritima Franci erant iniurijs expofta incur(antii.'m pirarari'i. Ex il-`
Pfl

Jdrl A'ar
lo quidem tempore,quum multis vicibus Danica claflis in prdam abiret,pofIca
alunni m4 quam Galliz guftauir dulcedinemfacil Saxoniz przdas omifit,qiid ibi duriora
kbmt. exciperet verbera, 86 minores inde praedas abduceret. Francia enim vbertate gle
bx
 NORVCIELIB.II. 35;
bat maiota prmia prfctcbat , 86 molliotem ad arma popul proferre videbatur.
I N 'r alios ver qui clailis prazfcti poit Rorieum regem nauigabant,Had C A P. if
dingus quidam regio ianguinc, fed feroci animo vir,natus ad arma,forrem cxcrci-
tum dux fortis in Galliam exponebat , pracdabundus incedens quocunque fe ver- ,:g:
tetct. Ecclciiatum incendia, matronarum itupra, puellarum raptus,virorum ne- ?
ccs iinc numero percgit. Difplicuit illi przda, quam non fanguis commendabat. u"
Longum fuerit reccnierc,qua: monaitetia fubuerfa,quot trucidati monachi,quot
virgines Chriito (: conculcatx. Captiui pertrahuntutin naucs, itiparut pratda
nauis capaciilima , ex vna raptim prouincia in aliarn deportatur: iigiunt, caitra
I ; applicant.SuiiI`tmahominum crudelitas tantum iniecit tcrroris regni
colis,vt u nemo inueniretut qui exercitum opponeret grailabundus. Iam plenus
etat Haddingus fpolijs,qu:e contraxit cx Gallijs. Maiora interim animo concepit.
Italiam enim incuitodita'm vel audietat vel prfumebat : in qua contribules fui
Longobardi,& ante eos Gothi, gens vicina,diu dominabantur. Dignam elfe pro-
uinciam ratus,in qua fubigcnda omnis labor cxantlarctur: immortale iibi nomen 11,1:
iirutum ipfam Romam mundi caput capetet,vnde totum nomen vendicarent,l 4"
qui in Francia 86 Germania Romani Imperatores dieetenturJUitut inittu 1ita clai;
ie petebat Italiam,iiue magno illo citcuitu omnem Hifpaniam cicumuetus, per
mediterraneum marea columnis Herculis ingrcil`us,Tytrhenum intrauerit: iiue
2- O tefreitri itinere per Gallias in Rhodanum prouolusdnde inuentis vndecunq; na
uibusirem enim in incerto reliquir antiquitas) Italiam ctigcrit. Lunam ciuitatem
primam habere cpit in cipeu: Hotebat autem ea tempeitatc in Ligurum pro
uincia ad mare. Eamq; atbitratus Romam,(quod non mediocris inter vrbes Italizc
tum Luna ) magnitudine nominis , dolo magis quam vi agendum
arbitratus cit -
A N N v s Chriiti exortu temporali, poit otiirgcntciimum quinquach C A P. 3;
imus fepsimus,quum(vt ait Sigibettus) Normanni inter Hifpaniam 86 Aphticam 8 5 7.
nauigantcs,ingrediuntur Rhodanum, depopulatiiq; ciuitatibus ac monaitetijs, in
infulam quae Camatia dicitur, peruenerunt. Hanc ego interpretorcifc nauigatio
30 uem,quam dcfcribimus. Abfoluitenim hic teitis quod fupr inquritione reliqui
mus,eos in Italiam tranfcuntes,inter Hifpaniam 86 Aphric (hoc cit per Mediter
ranetim)nauigaife. @mais 86 hoc non incongtu poilit aceipi, Notmannos per
Galliampedeitri itinere mouentes,in Rhodano repetiile naucs, quibus cfcenfis,
hoc iluuio Liguiticum mate petentcs, Lunam ciuitatem Italia: primam habue
n'nt in eonfpetulgirur quum Romam fc videtputatet Haddingus, delegit viros
lingu gnatos, quos in vrbem ad loci ptaziidcs miiir orarores. Illi viam emenli , ad Naf-mn.:
epiicopum loci comitcmq; prouinci perueniuntzmandataq; cxponcntcs,paccm
prxfantur,ac amicis falutem.Vcnimus,inquit, Dania iorte pulfi,qud terra mul- .
titudinem hominum non caperer. Maria multa tranieuntcs , Franciam primam
4G ingtcdimur paeiiici : indeq; cici armis errauimus. I_'cmpeitatibus ai, incogni
tam nobis regionem veitram appulimus : nihil vobis niii hofpitalcm terrarn de-~
pofcimus.Sunt nobis azta non comeatibus comparandis: mari tetris expo-
iitos,paulm refpirare fas iit.Scnior noltcr,qucm principis loco colimus, iam :rta
te feilus,ac viribus defetus, maris tardo fratus, facn's initiari, facrum baptifmatis
fontem depofcit:qua dere in Francia manens intellexit, dc mundo iam triiturus.
Si quid in hac terra pium eit,mifcrefcite.Pluta dieturis,ptifex interloquirut,Non
cit noitr,inquit,rcligionis, ucnquam pietatis lauacto prohibcre,aut diu precan
tem fuipendete : inuiramus Eliiiimulantes, fuademus reluctantibus. Si ea res cordi
vobis cit,ptincipem veitrum producite: tcllus hoipitalis it vobis. Commercia re
5 rum omnium paciicis non negamus. Przeptopcrum fermoncm clicuit 86 gcntis A p 4.
fotmidata fuitiac pietatis oiticium,qud prfctebant implorantcs.Facil enim !
fuit precantibus permittcre , quod vi poterant cxtorqucrc repulii. [ a
I I v magno apparatu lauact'um in eccleiia przparatur, circumitt prima- f;
rij vrbis vin' 86 fminr. Speetacul getebatur,cemctc vir barbarx nationis prin- ;
Chriiti propctantemvbi cunaex fentcntia citite_r__ant,prodibat ":
.
.Qn-.ii

356 ALBER. KRANTZII

auto fiiltus 86 princeps Haddingus , baculo innixus,vix debile' (vt fimulabat)
eflum trahens.Magnus ordo 'prxibar iuuenum honefia facie ac vee,maior val
Iabat cireulus 'propinquorum militum 86 prazfeorum. Ventum baptifterij
locum. Ibi folenni riru factis initiatus, lauacrir corpore, non corde perfenfit : 'uip
pe dolum verfabat in animo. Iam fpeculatus vtbem,pacificus (vti venerat) `bat
in naues,inter manus deportarus famulorum. Proximaluce fama egredtut,mor
te ( , fimulatur luus in toto' exercitu grauis. Rumor diffunditut
per vrbem,bene cum illo arlum,q'uum lotus facto baptifmatis fonte, purus euola
uerit ad azthera. Procedunt pullati ex primoribus,locum pofcunt fepulturae infigm
parte tpli. Non medioeria feciffe legata narratut ecclefijs, arma 86 cornupedem, IO
cum auto plurimo 86 geminis. Non difficulter impetrant. Parantur in vrbe regio
more fimerala : tota ad exequias concurrir turba ciuitatis. Feretto armarus impo
nitur:omnis exercitus in armis principem tumulum confequitur. Pieratis
funr vifa obfequia: 86 ne ciuitas tetreatur, illum ( rit in gente principis tumu
landi mentiuntur.Nemo dolum fufpicarur in lutuxa facies etat omnium,vt nihil
minus uam infidias cogitarc viderentur. Procedit funus: omnis in officio pietatis
ciuitas firinmfius in armis fequitur exercitus.Pontifex facris indutus,diuin per
agere parabar officiummd exequiarum cultum omnes refpexere. Feretrum depo
nitur auto fulgens, operimentum detrahitur. Armatus exurgit Haddingus, dat fr
gnum militibus. Primus ( gladio ferit afantes. Ibi lutus fimulatus ab exercitu, 2.0
in vetum vrbis lutum conuerrirur:flernuntur paflim facra cum profanis.Anrifl:es
loci cortuir,viti,fmin,fenes, pueri,clerus, laici fine difctimine prorcruntur : ta
piuntur vafa cra,veffes preciof,86 quicquid quuam vel in remplis velin dibus
precio erat, abducitur : captiui in naues,puell,marron, cum praeda deferuntur:
ciuitas , 86 in perniciem data, luebat pnam facilis credulitatis. Haddingus
^ l
prda regteditur in Franciam. vifus protriuifle,donec
errore cognito demitteret animos. Iraq; in Frciam rediens, inito cum e Fran
@mmm/,3, corum patito, (Carolus caluus hic etat) Carnotum cum vicinis agris accgit habi
at" 1W; tdum,vt in rcliquum regi nulitarer,Chrifianis facris initiatus. Biot autem,quem
a haienus puerum regem circuduxit;cum prxdain patriam reuerfurus abibat. Sed 30
magna fuorum parte amiffa naufragio , eietus conceflit in Frifiam, ibiq; deceffrr.
Haddingus autem permiflis locis habitans , ibi pacatus perdurauit qu; in tempora
Rollonis. veniens , omnem N de ( Nor
manniarn appellauit: quod ( loco 86 ordine commemorabimus.
C A P. 5. , gufi'ata Galliarum dulcedine fedes ibi cpiffent ha
? Nornfjmm nunquam C_lefhterunt ali; arq; al1) duces , colletrs ex Dama INor
efr/om uagraq; mrlrtrbus,Francram mfcfare. S.Walancr,86 Sanorabicum
- Ambianorum ciuitatcm, circa annum 1. I r. oringenrefimum, (vt Sigiber
t8' 6 _ tus commemorat) aliaq; vicina loca rapinis 86 incendijs fdarunt. Sunt autem hx
regiones Picardiz , inter Flandriam Parifrumq; ad maris littora. Deinde infulam 4o
Rheni Batauiam,qua: nunc Selandia dicitur,fimiliferuore inuadunt,Nouiomurn
noftu ingreffi , Innuonem epifcopum loci alijs nobilibus , ram clericis quam
laicis , capiunt , 86 vaflata ciuitate fecum abducunt, atqueinitinereinterficiunt.
Tertio de hinc anno , qui fuit LX v. olingenros, Normanni in Suma Huuio
cmanentes , receptis obfidibus ab vicina gente ,vt in fide permaneant, ad Anglos
l- Saxones in Anglia nauigant.A quibus repulfi,quoquo verfum Huruant'.Ad Rho
danum quue peruenere : 86 ad Valentiam ciuitatetn , qu mediterraneo ad
! ( perducuntur. @a vrbe in prdam diffratftadn infulam in
2,273 " Rhodano(quam (ua: manfioni firmauerant) reuertuntur. Inde etiam Italiam repe'-l
tunt , 86 Pilas ciuitatem, aliafq; capiunt 86 deuaftant. Anno qui proximus etat, ad
L
Lutetiam Parifiorum reuerrtur,86 ecclefiam fanti Vincentij ac Germani incen
dio confumuntmegociatorefq; per Sequanam fugientes infequuntur , 86 capiunt.
Alij quoq; Normannorum Taruanenfium pagum adeunt 86 deuafltant,l
Anglia reuerrerentur. Deinde duceWelando-,ducenris nauibus Sequanam inua
. dunt, 86 caerllum in infula, qu Ofcellus dicitur, obfident. Sed quinque millibus
librarum`
 NORV'GE LIRI. 357
Iibrarum argenti accepris, fe redimunr. Hanc illis pecuniam Carolus Caluus Im
perator Romanipopuli, de regno Franci perfolui procurauit. Multis deinde vi
cibus ac locis popularione intentara proficiunt. Anno pfi: rerrio ColoniamAgrip-
pinam in praedam diripiunr.Dorfi:adi per Albim Frifonum cfugiunt,vafiantq;. "'
Ad caffelum Vornefium predabundi perueniuntpnufa prxda reuerrunrurPof
duos inde annos in Ligerim Huuium afcenderunt , monafierium Floriacerife de
uaanr,Aureliam vrbe cum ecclefijs incendunt : ec'clefiam ramen S;Ctueis,mul
tm inffanti'bus flammz Normannis,incendere non poteranr. Ad Piauim ciui
tatem eo tempore praedabundi perueniunr : 86 ingruente iam hyeine , infulain,
x o quam fiationi ( firmauerant, ibi hyemaruti reperunr. ,_
C A L v s Francorum rex, cognomenro Caluus , qui ad Romanum C A r. .
peruenir imperium , anno L r . poft o'ingenros, quum Normanni regno eius 8 6 9.
intolerabiles imminerent , nec armis repelli poernt, auto quam armis decerrare 151712
maluir.(@aruor enim millia auti ralenra depaus , lncendijs,prdis 86 cxdi- LLM .
bus abfincrenr. Er indifta collarione per tegnum fuum,ad exoludum rriburum, ? N'j
quoque manfo ingenui denarios fex, de feruili tres, de accolis vnus , de duobus "d"
hofpitio receptis vnus : 86 decima de mercibus negociatorum : fed de presbyreris
quoq; fecund um vites cuiuf ; patrimonij veigal exigitur. Inde ver de fingulis
manfs , ram ingenuo qum eruili,denarius vnus. Et quum nec fic fumma imple
z retur,geminaris infuper viribus hace penfa perfoluunrur. Regni uoque primores
ad colleiam vocantur,ad facultarum fuarum pondus,vr s confciarur Norman
nis numerandumln argento,auro,vino confiirura erat porrio.Praeterea 86 manci
pia Normannis capta,( ure poil: initum paftum profugeranr) aut reddita,aut eo
rum fimarione funt te emptalt fi quis ex Normannis cazfus praerderetur,ma
gno xtc luebatur. Is tum merus etat huius in Gallijs narionis. Eodern anno,menfe
Iulio, Normanni mare ingrediuntur: 86 pars qudam quue in Italiam nauigauit.
l commixri Britonibus , circiter quadringenti, de Ligeri equites pro
grefli, omannis vrbe potiuntur. anin przdam difirata, quum onufii inde emma
reuerterentur,obuium habuere cuneum Gallicanorum militum, quorum duei'o- jimi l?"
JO res Roberrus,Raginulis,Godfridus arq; Henricus comites.Sed ea rum,qu fem- 123,22,iff
alis Gallorum vis erat,cxfi pleriq;, alij ad mortem vulnerati : omnes funr "PIM"
86 diflipati. Proximo deinde anno Hugo abbas, (cui cognomen dederat prxfum
ptio,qud fe monafteriorum przrfidem diceret) 86 Ganftidus Crim Tranfequanis,
feNormannis obiecete in Ligeti, 86 collata manu paucos inde peremert. Captus
ibi monachus apofiata , qui fe Normannis coniunxir , illos crudelitate exuperans,
capire plexus ethed Normanni nihil minus digrafIati,incolis terra: pacem vendi
derunt,auro,argento,ve:e,vino,pane in precium receptis.Mifcta Francia,qu vi
ros tum fortes non haberet.
A N D A v N s hc tempora vrbem Normanni liabirandam eepere: A P, 7,
4o iam enim quiefcenduin fibi purauerunr. Sed Carolus Francia: reX,Caluus crgno'-
mento, iunio fibi Salome Britonum rege vallabanr hoftes obfdione duri ima.
Eas condiriones rum funt aecipere coai,quas Carolus' ptazfc'ripfr.Nam datis ob'
fdibus abietunr , reliia ciuirare libera autem abeunres rege pofcunr,liceat
infulam proximam ad paucos dies incolere,ibiq; comeatu iuuarizintc'rim qui inter
illos fuere Chrifiiani , poffint ad regem reuerti : qui ver paganifmo reliio
Chtifii'vellenr profiteri,eos quoq; non refpuendos :cazreri,quibus induratum effet
cor,fuas fedes nulla inretpofira mora repeterent. Interim ver quum littora quoq;
Germania rentanda putarenr, regno Ludouici Germania: regis rtibura pofcen
res , ab exercitu cius pulfi cedunt , nihil prter vulnera 86 neces in lucro porranresi
5 Illo autem iam fubtrato (obierar enim L v i. poli otingenros) Ejm :
1413 regmbat babenk. Nam ille Normannos gentem fetocifIimam , fderibus ae
bellis compreffos , eo modo continuit , vr quum Franciam roram vaffauerinr , re
gnum eius vel minimo lferinr. Mot'te autem abfumpro rege , magnis viribus Al
bi Humine rranfrr'iiffo , Saxoniam petiuerunr , 86 crudelitet valiauerunr. Bruno Saxonia@
Saxonia: cfus , cum alijs duodecim comiribus : Tiadericus 86 Marquardus ffm
 358 ALBER. KRANTZI_I
111. quiain Saxonia 86 11 fumus executi, hoc
Li-1 f- 31- tantm loco attigiflc {alt (15 lit. Sed 11 11110 tranfite non poflltmus,qud
1 loco imperitis nata fabula, qu magnis 86111115 buccis circilatanr,c(um
coronarumq; martyrio papam Beneditum, 86 eo epifcopos, duces 86 15
loco cardis tranfuetlas in reliquias. Vbi paucis in verbis
multa ( mendacia.Non enim cfus Hamburgenfs papafed in pace quieuit an
ripapa. Nec cum eo duces,comires 86 1(1 pcrierunt : venir enim miilus in exi
lium. Sedcxfus
Chriit dux ,
c comitibus 86adgueta:
vt non illue e ifcopisreliqui,
in
( inNormannis clliatus,
loco 'cxdis tumulatae
agno
fcantuted hec quia plenius in (1115 locis diximus,hc tantum tenuiter attingimus. IO
C . 8. etiam tempore Friiia populara , 1 115 1(. S. Rabodus
?! vrbis epifcopus, cedens perfecutioni, Dauentri ( 11 :ibiq; moratus,
ggfs: anathematis gladio paganos vltus . Tune pirata: Coloniam 86 105 incen
. derunt,Aquiigrani palatium Itabulum equis (1115 (:0311ver proprer
metum barbarorum inflaurari cpit.%id multa Vrbes cum ciuibus iplis,totoq;
grege habitantium obruti(unt,ecclef1a: 1115 cum Hdelibus incenfaa. Ludoui
cus autem Imperator eius nominis fecundus, Lotharij Hlius,cum Normannis f
liciter pugnauit. Interea Rembertus Hamburgiis arclriepifcopus,ad redemptio
nem captiuotum , cunttis qu liabebar expenlis, quum multos apud paganos ad
hue miferabiliterdetentos cerneret, altaris etiam vafa non dubitauitimpendere, 2.
dicens, melius (, Domino animas quam autum (. Quo tempore Nor
manni(diuino nimirumiudicio) ad quendam Frili pagum perucniunt,qui in
moris ac mari magno vicinis locis _litus , quem igni ferroq; {ubuertere connili
N" funr. Erat tum illic epifcopus Rembcrrus,cuius exliortationibus 86 dorrina cfor
tati Friij hollibus congrediunturc prollrauerunt 15 plus qurn decem millia:
mult etiam pluribus, dum fug ptaaidium quazrerent , in traniitu vadorum ene
catis. Normanni , plagam quam in Friiia acceperant , in rotum Imperium vlturi,
cumregibus Sigfrido 86 Godfrido , per Rlient 86 ( 86 Scaldim Huuios Gal
___
liam inuadentes, miferabili caide Cliriftianos obtruncarunt , ipfumq; regem Ca
rolum,bello perentes,ludibrio pen liabuerunt. In Angliam quoque vnum ex (1115 30
1 1. @dum ab Anglis cfus eiletfurrogarur Gundreduszis autem
Nordtumbriam expugnauit.Arque ex illo tempore Friia 86 Anglia in ditione Da
notum (.
P. 9. @rfv M Ludouici Balbi,Francor regis, impuberes filij regnum renerengcirca
8 8 . annum Chriiti 1. . olingcntos , Normanni ad Humen Ligerim intellis
incuronibus gralantes prdas agere,ad reges fratres defertur querimoniae.
Normanni- magna militum contrala multitudine, in prodeuntes, Normannos nota
1:51" bili 11 millibus occiiis, quampluribus etiam in Vienna: Huuio
demer 1 . Paruo autem , dum _Viennam oblidet I_udouieus rex,per
nuncios certior fattus de Normannorum incurlione , Carolo Lotharij filio ad ob 4o
dion re1i6to,aduerfus Normannos ( 1. Gens enim barbara 86 Chriib'a
n adbuc gratiam exofa fuit.Igirur cmiffo acerrim pratlio,Ludouicus Norman
'nos in fugam vertit,multis occiiis. Reuertre autem ab 110 viore exercitu,tam
elfufa Fuga Franci 111 ( vilis limiles viderentur. Reuocato au ex fuga
milite,Ludouicus iterum in Normannos bellum initaurans, quum dilllparo mili
te raros corporis (115 1 ( haberet,venit Compendium. In {utgtibus
iterum Normannis,8c per Ligeris ripas prdas agentibus,Tlieodorieo Viro milita
ri,copias attribuit,qui Normannos pratlio adorireturpfe 11011 mult Tuton
profettusritonum non patuam man ad id bellum mittit. Morte autem {ublato
_ Ludouico,Carolus (( in Normannos bellum profequitur. Quo tem
pore Normanni in Campaniam vique Galliarum irruperunt,multis vrbibus tem
: - 11(1; diteptis arq; incenfis. Altera interim ferociilim genris manus,duce
?! - go,Ligeri traiero ad Maternam coniedit: in quam Carolus duxit expeditionem.
Sed animo prop crabuir,qu 11 11 111 (&. @a de re fdus pa
mfv- cemq; injt gente , f1 mod Godfridus eius genris princeps, Chriiti iid profite
retur.
 _ NORV'G'E'LIB.I.' ggg
letux'. Cditioe non reietaodfridus limul cum baprfmare' lpi'riralis regenera
tionis, Friliam omn rege dono accepit,donatus infuper magnis muneribus.Vbi
Friliam incolere cafrris permill'us efr in perniciem regni,no'n long pfr L. milli
bus armatorum inflrutusarium circumuallat. At viriliter a'gtibus oppiclanis,`
Ganfelmo quoq; anriftite, 85 Eudne comite (qui regn 11111) ad
ueniente, quurn oblidio hofli non procedere'r-,ea'm foluens, Laudunum vrbcm in
edito colle politam inuadirlnde agr-um Nouiodunenfem arq; Sueflionenfem po
pulati,Remo_s Normanni adoritur.@i/bus rebus indignatus rex Carolus,aduer
fus illos ex Wormaciawbi conuent habebat) terum inlurgir,85 egregio nifu praz-
Io liarur: etnirpccidit fugarqg. Sed ramen neq; fic auetrere potuit digrallnres.
H funr illa rurbulenriliima Francie regni tempora,quibus(vr ait Sigibertus) C A r. ro;
Normanni,iunl:is fibi Danis, Franci 85 Lotharingiam peruagtes, Ambianum, Norman -

Attrebatum,Cotbeiam,Camerae,Teroanam, fines Morinorum,Menapiorum, te: fg 4r
Brabanrino rum,omnemq; circa Scaldim lluuium terram,monafleria fantorum popu;
Walarici,Richarij ferro 85 igne fdr. Inde Walam Huuium ingrelll,totam Bata Ltiranni
.

uiam,palarium etiam Neomagi incenderunr. Qtlo tempore Godfridus 85 Sigifri

dus reges Normannor, cum inaefrimabili multitudine iuxta Mofam in loco Haf
ban condenres,Leodium,Traie&,Tungros,Coloniam Agrippinam,Bunnam,
cum adiacentibus caflellis exutunt.Aquifgrani in palario equos liabulanres, oppi
2.0 dum 85 palarium incendunr,prxterea monafreri Walmundarium. Sacri ordinis
in vtroq; fexu miniliri,vbi poterant latuere, 85 fanrorum reliquias locis tutioribus
abdebanr.Vrb Treuerim quoq; incendunr,85 Metim qu; pertcnduntbiq; con
ferto prlio Chriltianos vincunt,in quo Walo Merenllum prful cxfus elennus _8.8 Is
etat L x Lpofr o'tingenros,quum Ludouicus,Ludouici Germania: regis lilius,
Caroli Imperatoris 85 Carolomanni regis frater,contra Normannos (qui Corbeiae
'monallerium, 85 Ambianum ciuiratem, aliaq; fana loca occupauerant) obuiam
proferus ell. Caliello firmato apud C6 `endiurn,Nariuitat' Domini,85 S.Pal`cha
celebrauit: quo tempore Gandaui C_hril iholles hyemarunt.DeindeTornac ci
uiratem 85 omniamonafreria fupra Scaldim Huuium ferro 85 ign'e fubue'rrert, in
30 terfetis accolis terrze,aurcapriuitatis. Deindc federn libi murauerunt,85 Coceria
cum calrrurn libi ad hyemandum firmant. Inde Menapios 85 quofq; obuios ad in
ternecionem delent,omnemq; terram incendio deformant. @to etiam tempore
ante Sithim monafietium ingreffi cum infinita multitudine, ipfum oppidum cum
ccclehjs cremauerunt, cxcepta S. Ormati ecclelia,qu:e Dei prouidentia etat com
munita. Ar Normanni interferis omnibus quos inuenire potertpmnem tertam
qu; Sumam peruagati funt: 85 capta prcla hominum,85 peeudum infinita multi
tudine,abierunr.lnde Cam erac ingrelli,incendijs 85 cde ciuiratem deformanr:
85 onufli praeda,ad fua caftra reuertunrurlnde circa Purificationem itet mouen
tes,perTeroanam iter capiunr:85 qu; Centula,monafterium S.Richari)l 85 SWa
_4o larici, ac om nia loca circa mare , monafieria 85 vicos (quae hodie Picardia ell) fub
uerrunt. Inde Ambian ciuiratem arq; Corbeiam peruagantes,mulris onufri prat
dis,lne impedimento ad fua repedauere . Poflea aur menfe Februario,At
trebatum inuadiit,85 obuios omnes perdunr. Interim Ludquics rex graui dolore
'angebarurzconuocar exercitum,pra:paratq; fe ad prlium.Normanni ver menfe'
Iulio , nouis copijs fluuium Sumam tranfierunt : 85 omnia vallanres,qu; ad Bello
uacor ciuiratem perueniunt. @bus tex obuiu's ptlium inijt: Normanni telt'iga
rex infecutus,glotiofilllm de illis triumphauit.Illi ver per Gan a
uum redeuntes,reparatis nauibus,rerra mariq; iter facientes, Mofam funr ingrelli :
85 in Halloi federn firmanr ad hyemandum , calrris lirmirer communiris.
50 I M r> A Carolus,eius nominis tertius,llius Ludouici Germanorum Clima
regis , exercirum congregauir, 85 Normannos in Hafloi obfedit. Godfridus gentis
rex ad Imperatorem exit interpolita publica fde. Paufque Friliarn, (quam olim Irmamn'
Roricus renuir) ac Gillam filiam Lotharij quondam regis, 85 ipfe baptizatus, 85 ab fdffagi.'
Imperatore de fonte facto lcuarus efr. Sigefrido quoquc munerato , eos fuo fe
cit abire regno. @mexFranciam repetentes, Carolomanno Francorum rege,
 360 NLBER.KRANTZII
/ quum perTerrac-inam iter'agerent,<Il`am tranfeunres,in Analle comprenli, corn
millo ptlio funt vili,cecideruntq; ex illis viri mille. At nihil eos pugna hare per
pdm di# domuit: nam ad naues cuerfi,omne regnum ferro 86 igne valiant: 86 ecclelijs in
' I colifq; rette deletis,Veromanduos peruenitrnt,vbi eccleliam S. @intimi incende
runr,86 ecclefiam S.Maria: in Artrebato ciuitate.Et Otobri menle linienre,L_ane
tum equites peditefq; cum multo veniunt apparatu bellico. Naues quoque mari
Sumam lluuium ingrelfe, regem cuntumq; exercitum eius fugere compulerunr,
atque lluuium tranlire fecerunr. Ciuirarem Ambianum captam, libi ad hye
! lf- mandum litmauerunt. Franci videntes Normannorum res in omnibus profpera
'f1 ri,quendam virum prudentem(cui Chrilliano nomen erar)mittunt ad illos orato IO
. tcm , qui cum illis de regni redemptione caut ageret. Venir Bellouacum : 86 inde
Ambianurn profelus , ad agendum iniuntiim mandatum. Normanni interim
non celfanr caedete populum Chriliianum,arque ecclelias dellnittis villis fubrue
re. Per omnes enim vicos iattabant infepulta Chrillianorum corpora, promifcu
cleri _ac populi,ii1uenum,virginum,puerorum latentium: non etat via aut locus,
quo non fpargerentur occiforum cadaueia.Tribulatio grauis , 86 110 1 ca
lamitas innira. Interim Franciae primores iniro conlio , Danici generis virum
. Chrillianum,regiq; lidelem, nepotem Rorici Dani, mirtr ad Normannos,vt tri
butum accipienres regno abircnt. Illi ad fummam 1 1.1111111 argenti talenta patiti,
abituros fe pollicentur.Et d_atis inuicem oblidibus,aliquandiu pacati confederunt: LO
deinde trans Scaldim ire cperuntlbiq; direptis 86 incenfis omnibus,vrbes,oppi
pe- da, callella, monalieria, ecclelias pari calamitate aliiixerunt. 1216`1 igitur
Pafcha Franci incipiunr ra promilla perfoluere: fpoliantur ecclefi 86 ecclelialli
. ca mancipia.Tandem conliiruto azre iam perfoluro, menfe Olobri liniente, adu
nantur Franci,vr etiamli lidem promillam violarent,armis crrairent. Illi ver lua
'i
. 11111. Rex cum expedito agmine,tranliro Ifa ilumine, lento eos gradu
infequitur. Normanni iter agentes , Bononiam veniunt.Vrbs mare Britan
.nicum , fita in ea quae nunc 111. Inde pars mare inijr: 86 pars altera Loua
_nium,in regno quondam Lotharij,caltra ad liyemdumlirmant. Carolomannus
deinde rex , quum in fylua Balin venatui indulgeret : aprumq; acrius infearetur: 30
quidam e` fuis, Bartholdus nornine,quum illi auxiliator allaret, cafu regem vena
bulo in tibia vulnerauir. @o accepto vulnere,feptem duntaxat diebus luperuixir,
arq; eodem in loco defuntus , anno atratis lua: v 1 1 1. Sepultus in ecclefla fan
611 Dionylij martyris.
CA 11.12. IM 1 Carolus,Carolomanno fratre mortuo,venit Ponrionum: ibiq;
occurrentes Franci, regem fuum agnouerunt , 86 inde redijr in terram fuam.
Tune Normanni abfente rege licuire iterum cperunt,arbitrari rege delimo pa
61 Hnita. Franci opporrunislocis lirmarunt prlidia,vtmariingrelli1millisin
terdicanr. Arcem dilicant ad lluuium Ifam , in loco qui dicitur ad Pontem Ik,
Lufffgklgd quam Aletranno prarfeto mandant cultodiendam. Normanni ver menfe No 4.0
uembti Ilam ingrelli,arcem oblidione cingunr. (110,1101110$
. , . cern 151,111 fine armis. Datis inuicem oblidibus, Alerrannus cum fuis
venir Bellouacum. Normanni arcem incenderunr, diripientes quineranr.
6`1 viloria, Parilium perunt,tutrimq; aggrelli valde oppugnant : ar Chrillia
ni viriliter cam tuentur, continuataq; ell: oppugnatio mane in velperam : noxq;
diremit prrelium. Arq; ira Normanni ea 110610 regtelli funt ad naues. Sequenti lu
ce iterum oppugnatio epta 111 eadem : lit rutfum ccertatio ad folis qu; occu
bitum.Normanni multis fuorum amillis ad naues redeunt: indeq; libi lirmr prat
lidium aduerfus ciuitatem,eamq; oblidionem trahere contendunr,opporrunis lo
cis armatos collocantes. Deinde turrim ciuitatis iterum aggtelli, ignem porta: ad
moucnt. (lli intus etant, igni dominanti relillere non valenrcs,capiuntur, arq; in
opprobrium Chrillianorum varijs pnis alliciunrur , inde in linuium perturban
tur. Euertunr turrim : vrbem atrocius oppugnant. Ganfelmus epifcopus,dum po
pulum fibi commilfum pro viribus tueri contendir , crebt cum Normannorum
rege Sigefrido inito colloquio , familiarirarem quandam ad illum conferere vide
. batur.
 NORVAGIA LIB. Il. 56x
batut.Vt vrbem obfidione liberarer,inftirir:perfeeifetp, nifi diem interea claufifl
(et extremum. Q19 defunto,ingrauatur oppugnatio. Imperator vbi audiuit , ex
edito agmine contendit Parifiummt nihil profecit. Illius enim auxilio fruftrato,
Flormanni atrocius (azuientcse eiuitar 86 arbitrium redemptionis in (ua cpe
runt habere poteftate : (1110861; 1111 prfinierunr , eiucs implete cogebantur. Sie re
bus ab Imperatore non melioratis , ille quidem in (ua reuertitur. Sigefridus autem
Normannorum rex , ciuitate iam relita in (ua poteftate , Huuiiim ingreflus,
terra ac ilumine iter faeit poft eum,omniaigniferroque con(umens.Quiod quum
Imperator cognouiiTet , feftin rediit in terram (uam. Sigefridus autem vbique
l grafiarusfamoiiffimam illam S.Medardi ecelefiam igne eoncremauite regia in
ibi palaria, interfetis ae captis terra accolis. Normanni ver , ui per Sequanam N'mmi
afcenderant a P.iri(io,cum omni'exercitu 86 (61111, Hibnam flu
uiu in ingreffi , SenLdnas ciuitatem obfederunr. Sed Euerhardus eius ciuitaris ar
chiepifcoputhatim cum illis de tedemptione vtbis egir, obtinuit pro voto. Etat
autem annus Chtiiti D L x v 1. 8 8 6.
it o 1. 0 N N 0 Francorum rege ex venatione, vt diximus,mortuo(euius C A . 15.
ciam (rarer Ludouicus priore anno obierar) Normanni Franciam repert,dicen
tes (e cum rege tantum Frcorum,non cum Francis pepigiffe. Hine cpulfi Fran
ci ,Carolum Imperatorem in auxilium vocanres,Franciam ei (ubijeiunt. con-
2. o tra Normannosapud Louanium ',111 86 iterum mifit exercirum:
at nihil magni autHugo
Imperatore dignumregis
peregit. Regnauit autcvm
pellice in Francia annis
tantum quinquc. filius Lothari)l ex Waldrada , paternum Lo
tharingi regn rebellando (perans accipere , Godfrido Normannorum regi, cui `
(oror eius Gifla iiupta (uerar, (uader , medierate regni affea promifia , vt ab Im
peratore imperiales (ibi(cos adiiceret: Imperatorem circumucnire contendens.
Si daret , Normanni hoftes, ex regni vifeeribus alerenturzfi negarer , iuftam rebel
landi eau(.im habere videbantur. Ad eam rem peragendam mifit Im erator Hen
rieum Brabantiae ducem,qui (uper his rebus trataret cum rege Go frido : pofitis
au rem iiifidiis , Normnis malignatus perimitur.Nec mult pfi: Hugo malorum DM N-
5 o incenror ab Henrico exezeatur , nouiifim monaehus in Primma attondetur. In
de Louaniano exeuntes Normanni Parifi obfident. In quos Henricus dux mo- .
uens exercitum, in foueam quam Normanni fatam operuetant, prxcipirar, ibiq;
trucidarur. Anno proximo Sigefridus Normannorum rex , verno finienre ad Se
qiinam rediit, vaftatione (olita.Et circa autumni tempora Frifiam petit, ibiq; in
terfectus 11. Normanni ver ingreiii Franciam, Parifum ab Imperatore promif'
(um reccperunt. Pofiea Marronam Huuium ingrefIi , nGan(iaeo fibi ftationem ca
ftrenfem cmuniunr.Franci auftrales , videntes Imperaroris vires ad regend Im
perium inualidas,eie&o de regno, Arnulphum filium Carolomanni, qui eius erat
ex fratrc nepos ,in regni (olium conftituunt. Tune Normanni omnia loca qu; ad
4o Mo(am , more (olito, partemque Burgundiaz vaftauerunr , 86 igne concremarunt.
Priufquam autem Carolus Imperio defiituererur, Normannos littoribus Francia:
propellere non prualens,inito fderc coneefiit eis regiones vltra Sequanam ma
ririmas,qu Neuiiria dieiturmam 86 1111 regno non (aris parebant. @at etiam po-,ff/_
fieriori tempore ex hac gente nomen efr mutuara,vt Normanriia dieeretur.
A P. N v 1. v s Imperator, Carolomanni filius,patruo (uo,Carolo ex Impera- CAP. I+'
tore etiam nceeflariis egenti , fifeos in Alemannia delegauit. @anno in(equenti
obiir.Romanum inde Imperium 86 regnum Francorum mi(er decerpiturln Ira
lia nempe Bercngarius 86 Guido de regno eontendunt. Franci ver negleto Ca
rolo,Ludouici Balbi filio,puero vix bimo, regem fibi prficitint Odonem, filium 0,1., fr.
50 Roberti ducis, qui Normannis fuit occi(us. Rodulphus autem corona (ibi impo- "f
Vfita, rex Burgundionum confiituitur: quod regnum mulro 86 ant 86 011 tempo-
, redurauit. Odoni autem Francorum regi , anno Chrifti D e L v 111. ino- 8 S 8.
pinata contigit vitoriayfiper Oxonam Huuium memoratum. Nam die nari Ba
ptiftaz , cum paruo exercitu Normannorum cxercitui obuius faus eft (uper Hu
men memoratum: commiffoque praelio, mox vitor extitit. Qi; viqi-Ia illinon
 ,er ALBER. KRANTZ'I
modicatn auroriratem comparauit imul 86gloriam.Pitab Arnulpho Irnp'erat'oE
re eonuocatur ad regni conuentum Wormacia: celebrarum. Adetat cum fuorum
.5' non contemnenda manu,honoriiic ab Imperatore fufccptus. Factiquc iunt ami
ci ipcratis placitis cum honore dimittitur.Interim Normanni Meldis ciuitatem
obidione valiant, machinasinitruunt, aggctem comportant ad vrbem capien
. obiidionemdiu fuitincrent, 86 1 cxhauiti ac rebus artenuati
ellent, nec vllum refpexere libcrationis auxilium : patiti cum Normannis,deditio
nem faciunt,abite permiiii ine armis.Rcferantur pottaz,it via Chriitianis vt egre
; M dercntur, delegatis qui cos qu vellent , faluos perducetent. @milite amncm
rivmNor Matronam rraniiifcnt , Normanni eos infccuti comprendetunr , epifcopum cum i
omni populo tencnteslndeq; reuerfi, igne iniccto ciuitatem conctemarunt , mu
. ros quantum valuerc iubuertcrunt : atque in co commorati (unt loco ad menicm
quue Nouembrem.
C P. rg. C t R A quae tempora Odo rcx congregato exercitu venir Patiiumzibiquc ca
itra metatus eit prope ciuitatem,nc in obiidcrctur. Normanni ver per Matto
nam 86 Sequanam regrcii , indeque terreitri 86 Huuiali itinere profcti , Limam
iluuium ingreili , per latera eius 86 tipas itationcs libi iirmauerunt. Circa autumni
tempora Pariiium tedierunt. Contra quos Odo rcx venir: 86 nunciis intercurten
tibus munetari funt ab eo. Reuerfi Parifio, relita Sequana , per mare nauale iter,
86 circum latera pedeitte at uc equeitre agentes , in territorio Conitanria: ciuita 2. ?
tis,circa caitrum S.Laudi,fe(dem iibi faciunt,ipi`amque arccm oppugnare non cci:
8 8 9. (ant. Etat autem annus Domini D I. r . Anno deinde proximo Laudi
arccm, nterfctis pugnatoribus , Normanni fundirus euertentes, tetta: coquant
in fcitiuitate omnium fantorum.I Ifam ingreili Nouomagium petunt. Odo ver
rex adunato exercitu , fupet Ila: ripam confedit , ne regno eius violenti incumbe
rent. Normanni ver qui Nouomagi) etant , mouenrcs exercitum quue Mofam,
omnem terram peruagati funt : Scaldimque tranfeunres Odo rex infecutus cit.
Comprenditque cos fuper Galteram , fed non vt voluit: nam difperfi per fyluas
uafcrc , atque ad caitra fua reuerfi funt. Circa autem autumnum relitis caittis in
Nouomagio, martima perierunt , ibiquc toto itiuo tempore immorati : in 30
deq; rcucrtentes Mofam funt ingrciIi. QLOCI audiens Arnulphus Imperator,velo
citer accurrit,cofq; vltra Scaldim' prope Attrebatum infecutus eit:fed non com
prehendit. Inde rcdiir in regnum fuum. Normanni ver , qui Nouomagio inerra
bant,meni`c Nouembriiteringrcdiunrur,8c Ambia'ni fibi ( iirmauerunt. Ar
c,,, nulphus Imp.itcrum adunato exercitu venir aduerfus cos:Dco fe ptotegentc ca
vdn itra eotum eitpugnauit,arccmq; cepit,interfeta magna eotum multitudine. Arq;
ul/hf: hac potltus victoria, redit in regnum fuum. Normanni autem qui liuc illucque di
fpcrii fucranr , in eodem loco renouanr pridium. Odo autem rex contratis co
piis Aurelianum concedit: fed nihil profpcr peregit. Verm poithac in pago Vi
romandenii , ob vigilum inertiam aceepit incommodum : nam fuperuenientes 4o`
s 9 1 Normanni cum in fugam protrufcrunt. Annus hic etat X C 1. Q19 tempore Nor
manni per autumnum marc funt ingrcili.
CAp, 16, A N N v s etat poit natum Chriitum D c c v. quum in Romano Impe
8 9 5, rio Arnulphus etat.Magna clails Normannorum Danortunqueiinibus expedi
ta, armis virifque , Francia: litrora legit. facinus memorandum
multa itimulabant, amor prafdae , magni nominis gloria , 86 gentilium fuorum per
Daniam 86 Noruagiam memoria celebrata: qui poit militia: laborcm , in Galliis
RMN optaras fedcs confecuti , com_poiita pace beati quiefcerent. Etat liuic claili praefc
Mmmm tus vir magno generc,maior1an1mo ac fiducia Rollo:qui fratrcm inteitino genus Q
. fu bello nupcr amiferat , qud regi fuo fratres pro magnitudine fortun fufpcfti 5_
haberentut, auii etiam regi bello obuiam ire. Sed vbi fortunam tentare itatuerunt,
congrciI bello , alter eccidit cx fratribus. Hic ver quem fcribimus Rollo , initru
ta claife, maris pericula itatuit pertentare, qud non fatis fecurus in regno ag\cret:
quae vna vel maxima caufa fuit claifem petarmandi, fortunamq; pertentandi. Pri
ma ver Angliam ctigit nauigatio,veterem Danici regni palittaman qua
Danorum

"
 113.- 1L ge;
Danorum fortunam tentaucre nonnulli ad('periieiicriit non
tius reganagn ramen partis. Siquid Anglia abinitio,non nunc)( ! d
rcgebaturlrat Anglorum Saxo ( prouincia(un roti ramen infulae no
.
`men dedit) : 86 Marcior regn inde diuifumi Sed Nordhbror natio regem
fouebat:& Piftones 86 Seoti in' ead infula ( ditiones defenderanr. Danis :
< . - i . -. .l ~
Nordhumbris crebrior eratconuerfauoam gente adortus Rollo,quum co
piasinterr cxpofuiflet,`nauibiis niliilominusin ruta redutis, : merari
arq; frm'arezinde progrel'us, prxd citcumegit opim. Cglobati habitatores ho
obui ire pergunt, audent conferere rn anus; ( nihil erat ( gen#
IG ris ab Aquilone mifle : aequiparareCdunrur Anglic retro ferentes /
dnl/i.
tuta ( recipiunr.Renouatta denuo pugna,nihilo fortuna melior fuit.Dani ac Not
manni quoties collibuit egrcfli,homin arq; pecudum cterarumq; rer prdam
cporrabant , ilpabanrq; naues omni generum capris rebus. Tum Rolloni duci
incert cpir el e, Huuabarq; animo quid mallet. Locupleratos prda reducer'e
inCparriam amor quidem fuitsled terruir regis in fe indignatio.Francia1n perere
pi rraxit:( rerruit nou in cam gentem periculumAngliam in dedi
tionem accipere mens inelinauir:( nond molem regij etat expertus.
v M hac Huuatione vacillaret, ( . Vidit ( CAP. 17.
regione Francifublimi colle , Caput obietan i /1
io tis iiipereilio demanabat. Subtus ad collis larera atque pc " n montis, varorum mul/ml , r
uff-i! ma
enerum volueres , tingi: habuere . ex Preux".
pletalorionc vn capere, indeque {ubuolantes nidicarc , ac tem
poreexpleto prolem educere. Quim expergifceretur , vehementer morus vi
:::1 magnatum eonfultans, quid viderit exponitz non erat qui
interpretaretur.Vii`um captiuis Anglicis aduocare aszqud id
genus hominum,qux (:,11 puraretur.Erat in captiuis vir ,

tumdiuinitus duci
in Francia monftrata
: qud rerramdoceret , fuarumrerum
eflet accepturus ac entis totius
in pollellbonem flicem exi

gloria, 86 religionem lauacri baprifmalis cum omni gente ( ( : ; pace
3 o quieta,cum omni ( (; :: permfutus.` Placuitinterpretatie Rol
loni , qud vilioni allubefccre , 86 ( ( ( videretur : facileque credidit
optabar. Igitut : omnibus poirliabiris , Franciam perere. Sed
quoniam magnas iam resin Anglia peregcrar , voluit fortunam ( ducem. Re
gemq;,priufquam abirer , legatione mifla : pertentare: vr for-dus
inueniret,haberet raedium cafuum fururorumdin minus, ramen itine
re nauiga'tione'm ecretam inirer. Viros itaque delegit regem ?
Alefnml
AnglizAlitenum,virum 8618 , ::: mdaris liu
( patria,exilio terras petiuimus.Exeunres {ecuti (: plurimi, qui ...
reperendam ferroq; vendicanclam patriam animateur, viribus inflruerent,
4 861 ( : vitoriam.Qr`1_od animo volueremus,armis
arnilam parriam repetere,tu'rbo nos difpulit in Anglicos: vbi
nauigarioni t'pus demorantes, brumalis rigor corripuir. Noftro's in rerram emen
di comeatus grafia egreffos, incol mal multarunt: viros ad arma natos arq; in
nutriros , iniuria : defenfonem parare. Ita intetpaucosleuibus prxliis certa
. Princeps ac fenior Rollo te pacem poflulat , tcrram permitri ho
{piralem, eomeatibus neccflaria pretio parati. Haze vbi admiferis , pacatus idebit,
vernumr'cmpus ad nauigandum expe'tarurus. ' t
L s r N v s non ignarus Danica: ferociratis , quantis agminibus latcra CAMS;
premerer Anglici lirroris : : rogabarur. Sed 86 ::
5 adiecit, Non folm inquiens , liofpes per-mirto quod emagir'as , verm ducem ve
cominus confpicere Cupido in'cefflt. Non dedignerur ( :
( , quibus experietur. Ea vbi renunciata (:Rolloni,
parat comiratum non contemnendurriligt viros proceritate confpicuos, 86
genio non-{egnes: regi occurrit,excipitur,comirer dona profer'tfed ma~
recipit. ( contulere. Prior 2 'Ego re,
l)
 ,64 ALBER.KRANTzii
MMG' inquit, Rollo dux fortifiime, lazrus in his :edibus confpicio. Fama gemis tur 1101313
competta, Martiurn genus arma inuitiffima. Sed neque ru inter prrr
`claros viros 1aruiii'i,comperra funr nobis fortia faia. Liber talium virorum inire faz-_
miliatirarem. Habes in cfpetu tegnum vniuerfum: delige tibi tuifq; fedes perpee'
tux manfionisfdufq; ineamus fempitern. Promiffis ltus Rollo refpondir, Ego
exhibirionis rue magna promiffa rex oprime porentiffimeq; magni faciozdentmo
d fuperi defideratos return exitus, tibi fempet deditiffimus permaneo. Si quando
rebus fortuna vorifq; afpiret,non ingratus rante in nos humanitari videbor. Regno
tuo cfidere,eriamfi animus ferar, 86 inuirer dignatio humanitaris , fata ramen
non finuntzconfh'rutum habeo-(idc' cerrus implebo) Franciam inuifere. Magniq; !
facio ex te mihi hoe munus oblaturn. Placer inter nos perpetuo fanciri, vnam am
bobus effe fortunam,alterum in aitero prfidiumudq; ofiero 86 accipio.Faxintfu
{ fit arq; flix.Hac fermonis viciffitudine diem deducentes in vefperam,
laera demore genris inibant conuiusia. Et-primo mane digrefIi , amicifIime fe
complexati,quum vtetque pro 'cuiufque fortuna munera fibi detuliflent.
lC A P. i9. R o L L o per brumam nauigationi opportuna prazparabat: militiam fupplcbat
iro/z Anglis,eomeatus iufiit comportati. Vr primm verni temporis fiatus afpirabar,
foluit e littore , nauigationem ingreditur, tendens in littora Galliarum. Sed dum
amm/a mare medium renerenr,exorta rempefiasmauricam licer turbam exreriuit.Tonat
kfw clum , micant fulgura , venti fuiunt, inter clum 86 tetram naues iaiantur in
cert.Sed nihil quod viros perturber,in a:quo ponentes petite an viuerezfuperat
conffanria mate impacatum. Walacra terra fe primam prodir in confperium. Se
landi ea infula eff-.Illam ingrefIi,excipiunt prlio occurrentes in armis infula: ha
, bitarores. Nam vbi Viderant allabi mari claffem armatam , ad arma cclamant.
www" Fortirer quidem refifunr, ne in tetram defcendant : fed forrius riitunrur quos ma
91 ;
, ,ris odium ab recti periculo,86 terrx defiderium fiimulauir. Repulfi incol locum
permirruntingrefiis : latiufq; euagati Dani prdam vndique conueianr. Memor
Alfienus tex Anglorumfdetum qua` cum Rollone inierat, naues xi I. granis o
rriitrit abeuntem. Excipit Rollo graruin munus ab amicozgrariam fe il
li relaturum in rempore(faueant fuperi)repromirrit. Vbi videre incol quia ftuges 30
de mari afferuntut aduefis, manfionem eorum ( quam temporaneam fperaucre)
diuturnam interpretantes fururam, vndequaq; fibi contrahunr auxilia. Iain enim
perlittora Francorum reges pofiris prfdibus , fiariones fecere aduerfus incurfio
nes mari. Sic comites Hollandiar Flandriazq; prodierunt.IgitutWalacrenfes ad
pellendos terra fua Danos graffatores, arma conuocr proximorum. Conueniunr
Reynerus Longicollus Basbacenfis Hamacenfifque dux,arque Rabedus Frifie te
gionis princeps. Denfanrur cunei , acies infiruunrur. Sed nulla vis potuit
` Rolloni, qu minus fugatis in , liber, qu voluit, ad prdam fuos e
miferit. Nec contentus Walactam tetram igne ferroque fdare : quineriam fir
matis in ea cafitis , 86 prazfidiis ( copiofa purauir) collocatis , pattern copiarum 4o
fecum defumpfit in Frifiam , Rabedo repenfurus in fuo , quod ille irirulir in folo a
f; lieno. Frifij, gens in mole coi'porum infgnis , 86 animo fatis interrito , hoiIibus ob
,.;1,-_ uiam pergunt. Confligunt acriter pro patria: fed pares effe Rolloni non potetanr.
- Nam Dani,vr primos Frifiorum conatus eluderent , genibus nixi, fcura prxfetunt
capitibus.Frifij per contemptum habuere fubmiffos: paucitatem interpretati, ani
mofius incurrunr. Sed a Danis inrrepide excipiunrur, reprimunrurque viriliter.,
multis in medio cacfis. Dant terga Frifi' , leges accipiunt vioris. Qiis vifum
conditiones impofuir : rribura cum cenfibus impofitis volentes accepere. :
oprima prazda ad naues regredirur,Reynerum qufirurus,qui in il..
lum cum Frifis oppugnabat. 5.
CAP. zo. I N A Scaldirn fluuiur'n a Frifiis vi'rice claffe , tetram populatur.
:2152; opportunis locis ad prlium Reynerus : irritat magis quam oppugnar hofies. Ali
mf ,mj-_ ` quot leuibus prliis fe offert obuium,fed repelliturscrebrius incurfat, fed cit redir.
mim.. multa intercipitur infidiis latentium infra fupraque Danorum. Nec minus
ffffrf'm duodecim ex promprioribus Rollonis militibus intercepti , ad vxorem Reyneri
pertrzi`
 l

_ NORVAGIE LIB. 11. I 56;'

pertrahunturDolet illa capt maritfedex parte confolatur, qud duodecim ca
pitum impendio facile vnus redimarur. Mittit mulieri mdata Rollo,nii protinus
remittat eaptos milites,c omni auto ( arq; argento(adhibito Chriilian religio
w nis iureiurando,qud lideliter omne aur miferit) illico Reynerus gladi excipiet.
Territa mulier _feueris liofti mdatis , quum vita fua charior marit ex morte {
'redimere cculpifeeretmox omne aur 86 argentun " `at 86 informe, adhibito
iuramento mi 1t ummilitibus.Rollo mulieris pietatc _ laudata.Reynerum vin
tum iuIIit adllare. , inquit,in te Reynere cmii, vt cum Friliis mc in Wala
cris oppugnaresVides qua fortuna iis: ferr adempt cum libertate: aurutn tuum
l 0 arq; argent in manibus meis ell. @tod in me munus non cferres , in te liber col
locare.I.iber te remitto coniugi ac tuiszdimidium auri te accepti pondus repen
do, donum meq; req; dignum adiicio. Vade memor beneficij : potiufq; quid ami
cusAqum
N N Vinimicus pollm, experircllle
s etat Chrillianre lalutis poll:gratias habensnonageiimus
oringentos conceflit illico ad fuos.
fextus , quum C A P.2.1.
Rollo
fu Scaldi rlumineingrelfo
in Anglia.Primumq; mare petiuit:Sequanamque
ingredienti Huminis oftia,occurritquerit,memor vilionis
Gimegia {eruor Dei 8 9 6.
habitaculum. Inde pacato agminc mouens , ad S.Vedafti capellam peruenit. Inde
. quoqueniliil pratdatus,ab{cedens , Rotomago appropinquauir. Iamdudum plebs
omnis, vtbana cum rullica, loci antiIIitem interpellat Franconem , vt pietatis gra
2. tia le medium interponat barbara: nationi ac commillo libi gregi. Nam viribus ar
matis occurrere tam ferocibus hoitibus, perquam Itultum habuere , exhaulli ere
bris Danotum ineurfationibus. Non recufat pontifex etiam hoilia fieri pro popu
lo.Occurrit Rolloni: niifericordiamimploratzfaturum populum qu iubeat,ex
cepta religionis caufaFacil placatur quem nulla armainterturbauere : itaque pa
cato agmineingredirur vrbem,clallem tutis locis iuber collocati. Cireumfpicit re
gionem {atis quidcm feracem, fed cultoribus exhaull. Vider dilicra mnia rui
nas diiiciorum, quas priores gentis (uae incuriiones patrauerant. Vocat in conci
lium primoreszdeliberanr quo fit opus fao. Vna Omnium {ententia,fedcs illas ca- Rdf@ i 041
piendas, muniendas praziidiis,armifq; defendendas : fatis prdiomm pro numero `
30 militum atquc nobilium.Reeordaturille viiionis,quum excelfam vrbis rupem in
tuetur: hane putat elle oitenfam ac promiflam dudum ibi fuifq; terram. Nec mo
ra , de quiete cogitanr omnes. Sciunt ramen , multis ac magnis prliis , cum regio
exercitu ac exteris terr potellatibusflbi coniligendum elle.Igitur amnis {uperio
ra petenres expediunt aditus atque vada, populanturque vicina ripis loca. Interim
fama volans difiunditur per omne regnum , venillc innumera barbarorum agmi-
nain Sequanam : reminifeuntur gentis ferociam. Prima elilia ad fubmittendum
quendam ex ea gente nobilem , qui {uperioribus annis locum prometuir in Gal
liis.Iam ail`uetus moribus Gallorum, manfuefattus quidam videbaturlllum roga
runt Franciae primores, Tu, inquiunt,nationis 86 linguam 86 morei percalles. Va
40 de fcifcitatum, quid accepturi in precium terram linquant, in mare redeuntes. Ille
nein fufpicionem Francis veniret , poilulat duos ex primariis , qui feeum irent eo
mites. Adcquitat ripis,de proximo cum illis fermonem liabiturus. Et patria lingua., Dimm,
qui iint,vnde veniant,quidv pett,rogat.Illi de nauibus,aiunt,Dani fumus : quod 3:21
tibi noltralingualoquenti potuit indicare , cultus item noller , ac nauium appara- fm adm _
tus,ii vnquam Daniam vidilli. Venimus poll acceptam de terra prazdam , (edes in ggd/1_
regno capere. Si quis oblliterit, arma experietur noflrallla fubinde , Audiflzis , in- _7 '
quit, vnquam vellr gentis hominem ,cafdem iifdem partes petiiile , 86 quibus
ille fir fortunis v6.15 ? Audiuimus , inquiunt: (ed malus illum exitus abfumplit. Dij
melius , inquit ille fecum. Turn illis viciilim ait , Vultis regi {ubelle Francorum, il
5 liufque faccre imperata Illi ver , Non ea , inquiunt , lege exiuimus , vt cuiquam
[eruiamuszimperare quarrimusut cert quo iure conltlltere. Qns, ait ille,velter
ell' princeps aut (? 11,1 illi : nam quo per omnia iure impera
mus. Non potelt , inquit ille fecum , diuturnum elle imperium , quod fine ordine
adminillratur. Dani autem nauibus , Si nihil aliud fcifeitatum venifhis , abite, ar
ma parate: alioquiveniile pnitebit. '
n;
 366 ALBI-2R.KRANTZII ,
CAP- 2?-- IL L r retto cedunr , renunciantes regi 85 primatibus gentis cum fiducia feroci-
tatem. Iginit vocantur in arma per Franciam milites , conferibuntur lli pcndiarij,
hay - magnus inlIruirur exercitus.Ipfe inter primos,qui nuncius pridem abietar,in con
;RZZ. tribules (im congentiles) ire iubetur. Magna in tobore eius, li mod lidelis perfe
uerer,iducia eli. Confultus ramen quid de bello gerendo fentitet, refponder ferox
videri agmen,magno virium robote,multa bellorum experientiaznon line magna
circumlpetione tentandam pugnam.Tum Rolandus f1gnifer,Q1id,inquit,con
filium requirimus ab aliengena? Vulpes vulpi aut lupus lupo quomodo repugna
bit? Nollris viribus infurgendum eli hoftibus. Tum ille, illara libi contumelia pro
uocarus, Hodie, inquir, agam, vr conremni quouis non pollim : qui vir efr, arma
ac dextram 111110116 portendat. Rolandus autem cum expeditis cohortibus in pri
l

_ mam prouolar aciem, forti opera compenfans Verba magnifica. Sed non fic adue
Zalig/f: nerant Dani,non ira prxliis affueuerant,vt Francis cederent. Cadir Rolandus ipfe
fa-Maf, cum expeditioribus. Danus ille , quem diximus ,in polltema acie non fegnirer di
micans, coatus efr hofibus terga dare. Potirus vitoria Rollo , @d , inquir, pec
cauimusin Francos,vt nos in prazlium feuoeatos impetert? Paris condirioni bus,
qum armis facilius nobifcum egiflenr. Illico cafris longius eueti , Meldenfe op
pidum obfidione cinxerunt. Adefl dux Raynaldus, 85 obfidentcs laceflir. Illi verfi
in oppugnanres,fugantFrancos,multo1ue cedunt. Raynaldus quodam Sequa
na pifcatore, qui iam partes Rollonis fequcbatur, confolfus interiit. Inde lluuium a. q
ri/hmm afcendentes Parilium conrenduntprdinataque obfidione acritcrciuiratem oppu
gnanr.Q1.umq; diu fedendum libi ad obfidionem inrelligerenr, defeurr comea
tus videbantur. Illico in prazdam exeunres , Baiocenfem prouinciam valiauerunr.
I-Iabitarores qua poterant armata multitudine occutrunr : fed facil reprimuntur.
Baiocum obldenroppidum. Ciues ingtefii pugnam , conferunt cum parte obfi
denrium : nam tota agmina concurrere non poterant. Capitur Boco ex primori
bus Normannorum ducibus. Senfit damnum in viro forti Rollo princeps amillo:
patufq; illo reddito annuas vrbi inducias. Interim ad obfidioncm Pariliorum re
. d uerrunrur. @a per annum continuata , quum parum Baiocenbus tcmpus exif
4' fet,redir, vrbemque Baiocenfem capir oppugnatam. In prxda,primario genere 85 sa
fpecie lingulari etat puella, Papa nomine , Betingarij principis in Francorum geri
te filiaEam libi Rollo ciugem afciuir,85 ex ea Wilhelmum fuflulit filium , virum
prcipuze virtutis, poli fe porirum principatu.
CA P. 2.3. R v It 5 v s ad oblidioncm Pariorum,quam non inrermilit , partem copia
rum mifit Ebroicas , ad expugnandam ciuiratem. Diu ciues refliterunt , animati
mim/,y pontfice , vt hofribus Chrifli obuiam irenr intrepidi. Sed praeualuir hoftium info
;fff Pe lentia. Vrbe capta epifcopus ramen cum fuis elabirur. Durante obdione Patio
rum,Angli 111 regem fuurn Alfienum infurrexerrfreri rempor occalione: qud
Rollo , quem fciebant arfrillimo fdere regi 1110 inhrere , bells implicirus Fran
cor,fupperias ferte non pollet. Prefl`us ergo tumultuante regno Alllenus,ad ami
cumrelpexit Rollonem,mittens cx fidelibus,qui docerenr qua rerum angulizia la
borater.Rollo fderum n immemor,intermill`a Parifior obfidione, ad liberan
dum amic,cum omnibus copiis contendit in Anglia. Er iunis agminibusfacil
:ffm/5;; ptualuetiit 1111111111111111115.12 vrbes tumultuanri, domiti perduelliones ad
glu obedientia regis fui rediere. Rex n ingratus amico , permittit illi regni dimidium:
delignat vrbes,limires faeir vtriufq; ditioniszRollo imperat vitispblides feruand
qu. Pacis llatuunrur,vt diuifim 85 regi 85 libi lint pignora pacis feruanda. Nihil horurn
reculatum efizcxhibcntum dux regi, Qqando,inquir,85 hofpitio primum dein
de frugum irnpendio me rex egregi 85inlignirermunerafi, gratuiram tibi ope
ram libens rependi : vr aliqua ex parte ruis in me meritis refponderim. Regni pat 5o
tem quam exhibcs , non aceipio : torum tibi iure tuo poflideto. Mihi in Franciarn
redeundum efizobfides tuorum tibi habeto : qu plures tenes pignora , folidiorem
pacis habiturus conditionem. Senior folurus in lachrymas , quas potuit gratias di
xir,regalibus donis alliciens amicum,quando regni pattern alpetnatur.Vnum pn-
. tenti Rolloni libens perrnilir, vt qui ex Anglia fua fpontemiliriam eius fequi vel
lent,
 NORVAGIE LIB. Il. `367
ient,bonaregis venia vterentur. Valefao lic regi, in Franciam v'ela pandit: 86 di
uilis agminibus , partim Sequanam , partim Ligerim , nonnullos etiam fuornm in
Garumnam facitafcendere: vt vndecunque prdabundi incederent. 1 Pari
lium ad oppugnandam iterum ciuitatem contendit.
v F A N 1 regnum ea tempellate occupauit Odo quidam ex regni proceri 011.14.
bus. Sed magno regni corpore perinde diuifo,mnus porerat. Nam Ludouici Bal
bi lilium,Carolum puerum duodennem, nonnulli raptum Remis regem cfecra
uetunt. mum@ per annos plutimos Normanni Frciam lacerauerinr, nec armis
diuili reprimi pollent , 110110 001111110 proceres paiis conditionibus agendum rari
I cum gente quam viribus abigere non porerant. Nam eccleliatum incdia,vrbium
euerliones, caliellorum direprioncs,cdes exerciruunncapriuitates ciuium, mife
rabilem regni ltatum fecerc. Aduocato igitur Frcone Roromagenli archiepifeo Francarum
po, qui iamdudum fe rebus interponens,holtium duci familiarior videbatur, mit ind n; :
tu.
tunt illum rogatum trium menlium iuduciassinterim pacis future iacienda funda
menta. Non recufar pontifex. Profeus in hollium callra , repetir Rollonem non
aduerfantem induciis,aut etiam paci. Iam enim refpexit in ca qurr vilio dudum illi
repromilir. Interim Burgundionum dux Richardus, 86 Piauenlium balus, ac
ceptis treugis indignari,qud non armis potiusquam patis ageretur cum birbaris
terr valiatoribus.Vix pai dies exeunt,86 iam prompti cum expeditis cohortibus
2. adfunt Burgundiones 86 Pliaui. Rollo libi atbitratus illufu'm , qud ad arma con
trahenda induci fumerentur,acrior infutgir:86 equitum fuperle venicntium ma
num , fortiter in cam verfus, re ellit. Grande agmen pcditum tergo etat, fegnius Villar in _
accedens,vt equiti laboranti adblferzpromifcuumvulgus erat,armari inermch;,vt Frito: Rol
lo.
quemque fors obtulerat. Vt venere fub afpeium holiium,iam equitum al , qua:
ante rempus primam pugnam inierant,fuga abiere. Vt potert peditcs,liollem vr
gebant.Ibi tum grauior cdes quam pugna. Miferabile vulglis aut equorum pedi /

bus prorerebarur , aut armis exceptum caedebatur. @ein fuga fubducere potuir,
tantum euafit: nam in prlio nulla falus. Normanni vitores praedam legerunt.
I N D Carnotum oblidione premebant.Pontifex gentisWanrelinus populum CA Rif.'
30 animabat, llate pro iniuriis, patria tueri, Chrilli holiibus non cedere : auxilium de
clo furur. Interim mirtit ad Francos,Burgundiones ac Pilauosdiberation vr
bis, per fanta obtellatus , rogans. 1111111 morarus dux Burgundion Richar
dus ,cum expedita fuor manu.Oblidentes infeltat:86 interim oblllis,vt erumpe
tenr,dato ligno,intetcipere decreuit obfidentes.Cities cum fuo pontfice armati e
rumpunt: vtrinq; oppugnantur Normannizdiu teltiterunt. Ar vbi inllantius vrge
bant hinc Burgundiones, inde ciues,dux Rollo cedit, magis religioni qum armis
loc permirtens. Concellit at in editiora loca cum agmine fuo. @madam autem
copiar eius pars verticem propinqui monris plurimo vix labore cprendit , arc in in la
morem callrorum prazmuniuitln vefper Ebalus Piauorum comes aderat cum n; eti/tum
ce ir, Gnde
4o non contemnenda fuor manu : 86 verfus in Richardum litomachatur , qud non /
eo expelato ellet depugnatum. En tibi, Richardus inquit, olldens pattern holli-
1111111 1 monti infidentem,li quid pores,ho'lles in confpetu funt. Ille vt- re
bus atquaret Verba , illico contendir in mont. Dani fortiter oblilltunt adeunti. Ra
pir plureos,quos illi parabant obfidioni tolerandae:86 his protelus , molitur afccn
fum. At fortius illi relillunt,vertentes in lui munition quod holles attulilfent. Ira
que frullrato labore,quum nox ingruerer,ad Richardum Ebalus afcendir :
nicaroq; conlilio,ac copiis coniunltis, monte' artla cingunt obfidione. Tum Dani
obfeili,circumfpicientes, quid agercnr dubitauert. Erar in agmine homo Frilius;
inlignis audaci. Si, inquit, inertes durauetimus in lucem, confumpti fumus, non
50 tam armis quam inedia. Conlilium lumamus ex tempore. Medio nois cticinio
quid ex nobis occultis femitis defcendant:86vbi fein tutum receperinr, rubis con
crepenr, fpeciem prbentes redetis in nolltrum auxilium ducis. Turn caetera co
hors armata per medios defcendat, ferro libi viam aperiens. Cellit fliciret placi
omnibus conlilium. Nam vbi iam oblidentes llatutis vigiliis fe in requiem
collocalfent , infonuere rubat, ignes circum micuere: coliors armta defcendir,
nu
r
1
 568 ALER.KRANTZII
gladios circumferens. Obfidentes inopinato correpti terrore, figam magis quam
pugnam in nole parauerelgitur Normanni incolumes peruenerunr ad (uos. Ex-
orta iam luce citatis agminibus hoftes (uos infequtur Richatdus arq; Ebalus,`ad
hue de recenti fuga flupidos.Rollo iam firmauit,in circuitu caefori animan
tium eruentas pelles tendens, vt horrorcm prtenderent :'magis illudens hoftibus
quam obfiftensTerruit in(olira (pecies propinquantes. @ginquiung Cruentum
hominum genus in(equetur? Quem non mouent mortifera (anguinolentor (pc
cies eaflzrordgitur ad (ua redeuntes,liquere caflris (uis tum intaos Normannos.
CAP. 26. R L L exa(peratus de Carnoti infliei ob(idione , violentius agit. Nam in
cendiis 8e ferro omnes quas attigit populatur prouincias , vrit ecclefias, fine diferi IO
mine (stuit in omnia. Rex ip(e quotidianis (uorum lachrymis motus, iterum vocat
concili principum:(ummis de rebus agitur. Ibi vna Omnium (ententia fuit,quan
Francorum do inuitam genrem ferro Se armis pellere nemo prualet,patis cum ea conditio
to d/l' de
tu Nar nibus agatur,vt aecepris (edibus in regno, Chrift incipiat venerari. Etant qui (ug
/4. gererent, principem gentis,fi (aerum (ubiretlauaerum , regis afimitatc digndum:
venda.
quod regio (anguine cretus, viribus inuitus haberetur. Rex (uorum accepta deli
\
beratione vocat Rotomagenfumpontificem , mirtitq; qui mandata Rolloni per
ferat. Ille (electos aditus ob(eruans , dueem interpellar, @id iuuat, inquicns,dux
fortiflime,quotidianis te gentemq; tuam peticiilis immitrere,cdibus Se ineendiis
intendere, rapto viuere? Humariius long fuerir , pace (equeftra cum Francis age 2.0
re,vnis ex legibus viuere,eandem completi religionem : vt :eternze quoq; (aluti Se
immortalirati confulatur. Rex tibi magnas offert conditiones , fi pacem cum reli
gione (ueris amplexatus. Terram quam inhabitas,perpetu tibi tuifq, iure permit
tit : in(u er (ororium te (uum dignabitur. Retulit rem in coneilium omnium pro
cerum ux. Placitas (imo optatas)conditiones contcmnendas nemo piitaiiit.Terra
(atis opima,fi excola'tur,fluminibus ad pi(ces,nemoribus ad venationem opportu
na,mari patens ad merees conuehendasznemini videri mediocre regis per germa
nam promereri aflinirat. Paei(cunrur trimeflres inducias,vt res ex (ententia com
pleatur. Perueniunr ad commune placitum. Ibi teflaturdocerq; Rollo, nunquam
nifi prouocatum (e ad arma veniffezfie in Walaerisfie in aliis locis prior Francis
irritatum. Ad (edes (e venifl'e qurendas,patria eierum. ` (i dentur, facturum
ne pniteat Francos ill ho(pitio excepifle. Robertus inter primorcs Franci du
cgs,regias rum vices impleuit cum pontfice. Terra illi in perpetuam poflcflionem
deputata, regia illi puella defpondetur. Paratur revenerationis lauacrum, im buitiir
R a/a affi
fitfa req/4
(aer fidei rudimentiszRobertus duxillum de (aero fonte (ufcipit,nomen illi fuurn
indens : vt ex Rollone deinceps fit Robertus. Et ramen quia terra cultore vacabar,
/
arci
crebris incurfionibus euaflatamegabat tanta: multitudini alimeiitaraliam quoque
l
fit. illi (ubiicere conuenit, qua: (umprus abund (uppeditaret. Oftenditut Flandria,
quam non ignorabat Robertus , militaribus (pe ill expeditionibus pertranfiens.
N placuir:quia paludibus e (altibus plenmvidebaturinfrutuofa. Ab occidua re
gione permiffa eft Britannia. Res : vt omni iure confifieret,regis,archiepi(copo
rum,epi(coporum, ducum nobiliumq, iureiurdo firmata? (unt. Neuftria quidem
(quam exinde de (uo nomine Normanni dixere Normanniam)facile reg'i donum
fuitzqud exhaufla pridem(vt diximus)eultore vaeua fuit, excurfionib. Danorum
aflidu expotaDanos igitur Danis putauit opponendos. Acceflit Britannia,con
tumax (emper regi terra, vt domaretur. Placuit corm rem omne' perfcere. Vbi in
regium eon(pe& peruenir Robertus, adert ex Francis regi blaiidienres, qui hor
tarenrur Robertum procumbere,regiaq; o(eulo veftigia honorare. Horrebat liber
animus & dux inuitus (eruile minifterium: alium ex aftanribus oflcio vicari de
dit.Rex illi pedem protdir. Etat is Carolus Simplex,Balbi flius. Ille mordieus a {
pren(o pede regem re(upinar`. Indignati nonnulli ex Francis intumuere : alij alrius
(ecum populi libcrtatem 8e (eroeitatem reputantes, regem placauere. Cunis igi
tur ex (ententia peraitisaex in (ua reuertitur : Freo arehiepifcopus e dux Rober
tus nliptiis peragendis inftrere. @ibus etiam cx more perfetisalux Normanno
rum Robertus, religione (ums initium , ecclefias memorabiles ditioni (uae, quas
l priora
 NonAeiiatiirtii. 359"
'priora tempora fdauerunr , magnilic munerauit: 8611ac munilicentiaprimos
baptilinaris fui dies impendit. ~ . ; .
R '1i it T v s ex Rollone , dux Normannotum, quum tegendat prouincia, CAP. ~2.7.`
quam regia conlirmatione tenuetat ,intenderet, feuetfuis interdixitlati'rocini
furta 86 omnegenus rapin.Sciebat dillicile genti vallatrici, quae bellis,pratdis,ra
pinis 86 fuitiis tamdiu intenderar , pacatis animis federe , longam exuere confue-,Mf'f
tudinem. Decreuir vt rullici colendi agriinllrumenta in agris liriquerent , 86 con
fuelierent fui, praeterire non fua.Ea res longo cpit-vlu limitaiQium reuerfus auf
tem quidam ex agricolis domum,ab importiina vxorefu'a rogatur,curinlh'umen
IO ta fuanon aduelieret , ille ducis prarcepta prattendir. ^ t illa dum maritus interim
domi per :ellum quippiam ageret,l`utrim delabiturir _i, inllrumenra fubdu
cit , 86 abfcondir: vr in reliquum redderet maritum rei iii-.e`attentiorem.Reueras
vir in agros,vbi non repperit qux diinilir,rcm ad loci prfetum refetebat: ille au- .s ' . .
tem duci prtendit. Vocatus :i duce tullicus,precium recepit amillorum. Iubetur
praefeitus, ignis purgatione adhibiia, furem exploratePtimus conatus itritus fuit. "'
Nam ignis furem non prodidit,quum omnes villani fubi're'n'tlcrutiniumld quum
renunciallet priefelus duci, ille conueniturin epifcopum, Deus, inquiens, Chri- @Md-ff
llianotum, li ell: confcius lectetorum,cur furem non prodit At ille nec diimbene "MMM"
l I l l u . l I I l

lirmatum in religione non cornpiutzfed caulam prtendit, quia ignis nec dum fu- .'
z. o rem tetigr. Iubetur diligentius inquitere prxfeustiam apudvlcinas villasferti
tarurus. Nec fic quifqu repettus' ell. Vocatut duce rulliciist li cui prodiderit tem ..
in agro elle, rogarur. Ille nemini prazter vxorem,dixille refpdit. Adelle iubeturil
la: feparatimq; rogatur uid egeritcum mariti inllrumentis._ Primm diilimulan
ter refpdit,nihil le no ezfed quellionibus adpolira furtum fatetur.Tum maritumJ
dux clm vocabat. Sciebas, inquit,vxorem furacem,an non? llle,Sciebam_,inquit_.
Cui dux, Cut criminofam aut non unieras,aut non deferebas Illicoiuilit ambos
fufpendio necati.Hac leueritareiuccij legem fanxit obfertiandam fore. _ , ,_ f,
S it D 86 illud commemoratione dignum iudicaui', quid primm pacem tur- CAP. 2.8.
bauerit inter regem atque Normannos. Venerant ex Francis iuuenes duo Roto
30 magum , vt Gillam coniugem ducis , regis getmanam , ex quibufdam interpella
rent.Mulier incaur formidolola , noluir illos in confpe'tum prodire mariti , veri
tane quid ille fufpicaretur de occulris rege mandatis. Sepolitos ergo in penitio ,i
rem domum, laute` curauit qui viderant ingrellos,mirati qud
non prodirent in conf elum ducis , fufpicari cpetunt agi nefcio quid contra
principem fuum. am ex iis adotti ducem , , inquinnt, aut queerunt, aut
allerunt fecrer ad te ingrelli Num te tuorum pnitet vt fecreta cum exteris pet
trales negocia , Iconliliaque foueas ruis incompetra miratus , quum nihil in
telligeret, ingreditur ad vxorem , Vbi funr , inquiens , regis quos ad nos milit nun
cios~Pauida mulier abfconditos producir. Ille , vr liifpicioncm aduerliis fe fuotum
4o purgaret , produlos in forum publicum occidiiullit , qud nonin aperto rem o
mnem peregillent. Turbarur anxia mulier : 86 dolore animi corporifque zgritu ? 9
dinem allecuta, mortem obiit. Rex ab fororis immaturo funere, 86fuorumin-v
noxia cde , iniquum cepit in ducem animum. res comperta Roberto Franco- ,
rum duci, mandat Roberto Rotomagenli , Normannorum duci, Nihil pro hac re
turberis, qud infcnfus nomini tuo rexi/ideatur. Si iubes , regem cum amicis pto
pulfabo , regnumque ipfe inuadam. Cui remandat Normannus , Vltr quam fa-
tis ell curfum tendis. Saris fuperque fuerat regem farigare: fupra modelliam ellt
regem propellere,86 regium nomen alliimere. Hac morum feueritate pacem me
ruit diuturnam. Scribit ramen Sigibetttis , per hate tempora Normannos in regno
50 fe veliementet commouille. Ea fuerit eiuldem gentis alia clalfis , an ex hoc Roto
magenlium populo , incompcrtum habemus. Normanni, inqtiit, per harctem- _ _ _'
iterum :i Parifio repulli, lines Britonum incellerunt. Etprim quidem vi
tlores , indeBrironibus vincuntut, duobus prliis xii. millibus perempris. Er
iterum, Normanni Lothoringiain repetentes , circa Leodium cum Chrillianis
pugnanr , 86 vincuntut. Sunderoldus Moguntinus archiepilcopus , Normannis
 ,7o. AtL.BER.KRANTzii
NM* Wormati martyrizarur. Arnulphu's rex audita cde (uorum , Baioaria contr
." Normannos pugnaturus mouet cum exercitu valido. Qos circa fluuium qui Ti
lia dicitur, pedcft'ri prxlio adortus , tantam ex eis ftragem fecit : vt ex innumerabili
multitudine vix (upcreffcr qui ad claffem aduer(um nuneium referrer. Norman- `
110111111 re(idui,tran(uadata Mofa, Ribuariam 86 Arduennam vaflzando peruagan
tcs,trans mare recedunt.At haze ego per recapitulationem ab illo dieta accipio,pri
ufquam Rollo in Neuftria pacatus refidere epiflet. Nam huius infgnis Vitoriz f
86 1101111 meminere annales , qua: peraa memoratur anno D c L xxv 1 1 I.
quum 111 111 Robertum Rollonis commutario, 86 (edis quiet acceptio, ad 97. aut
(upr perueniflet. Sola ergo ordinis 86temporiim perturbatio (acta 11 111 huius rei I
Sigibcrto commemorationeNifidixerimus aliam cxtitiffc Normannorum ma
num , qu in Germania ft graflata , dum in Francia Rollo iam pacatus refcdiffer.
! Sed nos qua: de Roberto (unt, protinus coneludamus. Robertus (vt dicereepi
" 111115)0111111 annos,aecepta quieregin cxtremamqu; (mcam.Filium,quemex
Papa prima vxore (uftulctar , in (pcm dueatus prouexit. Nam inter manus eiusiu
rare fecit proceres',qud illicpofi' patrem'fidelcs permanerenrlra in Chrifti religio
rie tratiuit Robertus (vri fi 'mus) in regna long mcliora, dux tempore (uo forti(
fimus paritercfliciflimus.
CAP- 2-9- W i L H ELM v s patri filius in ditione (uecedir, marre Papa genitus , nobili 1111
pc Francorum: dupliei(q; in fe nobilitaris fanguincrn traxit. Eum ab infantia eris ,_
lai-J initiatum , in timore Dei pater 1111111 educati apud vir probara: virtutis Batoncm,
"- gentis (ua: comitem. Etat autem pucr ita religioni deditus , vt relio (eeulo cupie
111 (epoftus Chrifto triilitare,monachali habitu dcfumpto. Sed quia patri etat vni
cus,(olum id votis repugnare videbatur. Igitur paterna volunrate, 86 procerum v
nanimi con(ilio atq; (ententia,patcrn ditioni praeeffe epellitur.Nihil ramen mu
tauit in moribus : animi integritatem , iuflzitiae rigorem, (tonus modefiam (emper
preferebatPrima illi turbati'o fuit ex Britannis:qui nouo principatu res item nouas
` molicbantur,(ubtrahere (cilicct Wilhelmo,quam patri (eruauerant obedientiam.
Bercngarius arq; Alanus principes extitere fattionis arq; rebellionis , ud dicert
temporaliter (e Roberto permiffos , quoad prouincia eius culrui red cretur, ipfi,
uamdiu vixir,nihil recufantes, honori hocillius rribuerint , qud in fide perman
_ _ ` ferint.Nc (e (olutos vinculo dominationis,libertat (uam fine inuidia merit tue
ri. Wilhelmus contrato (uor concilio , rem pertratauit. Indign vifum 11 pro
mz- eeribus, Britones iugo difeedcre. @d 11 rege vindieartur, fatis 86 hoe durum
videri,antiqua ditione earere Normannosznune (ua (e 11111111111 libertat reci
. conantcs, aduer(us prftitam Roberto patri fidem , iuratam 11110 fidelitatem:
omni odio digniffimos haberi, ferro 86 igni ad iuga rcuocandos. Igitur paratur ex
ditio inBtiranniam:cquitum pedirumq; copiar dfantur in cuncos : Britanriiam
ferro 86 igni populatur. Britanni vrbibus 86 areibus communitis (e ctinuere, non
aufi in acicm prodirezqud viribus 110111 impares viderent'ur.Vifiim 11 proceribus 4
Normannorum,euaftata regione (atis malorum perpefl`os,redire in iuga volentes.
Q15 (pe redueitur exercitus in Normanniam.At prtcr (pcm accidit,vtdilap(o
ercitu (ecuti Britanni , viciflim Normannorum ditionem peruagarentur. Reno
uantur deinde a mina militantiumzreducitur inBritanniam expedido militaris,8c
durioribus preffris Britni eoanguflzantur. Igitur rebus diflfi , legatos de pace mi
(erunr.Wi1helmus cfilio (uorum cuocato,has illis leges indixit, vr aurum in (um
ptiis expeditionis per(oluerent, (olita tributa penderent , Alanus in exilium abiret:
qud autor eoniurationis haberetur:Berengarius,qud inuitus(vt 111)
rebellaret , in prazfetura (olita perrnaneret. His ita eompoftis , atque Britannis
iam pacis cupidiflimis comprobatis , Wilhelmus reduxit exercitum.
CAP. 5o. IA M apud proximos (errno inerebuir, vt pro(piciens pofteritati dux adolc(c's,
nuptiis animum inclinaret.Cireum(pexereomncs qua ex nobilitatc domoq; eon
iunx illi peteretur. Eualuit nominis arq; virtutis eins fama inter Francos, primique
principes regni 1115 familiarirat inire cupicbant. Xenia mitterc 86 accipere, prin
cipali ritu, iam apud maiores inoleuit. Wilhelmus multis indies charior p'ro virtu
te ctrpit
\
 NORVAC-IE LIRII. Y7'i'
te cpit haber , eoliq; fedulius a Francis quam fuis. res inuidia ( vt'fieri folet)
non caruit:erantq; in Normannis, quibus dolerer, qud Francos , a quibus hono
rabatur , honoraret. Iam , inquiunt , dux maiore fiducia refpicit in Francos
quam fuse gentis nobilitatem.Materna illum fuperbia efferumarerni'i genus quam :
parcrnrim facit commendatiotein. Qlid fururum vbi nupti acceffctinr Exror- i," iff/23
res erimus : folis Francis fides erit , nos velut feruiles contemnemur. reportabi- cf 6em
mus laborum praemia , periculorum fanguinis. Proinde prcurramus inchoara in
nos iuga deteriora : libertari 86 honoti confulamus. Riulphus princeps etat 1316110
nis in uccm,autorq; cfilij,vt initrerenr qui poftularenr tetram aduce, in Riflum
l o quue fluuiumSic etiam militarem populum fibi magis conciliatent : duei rurico
las relinquerenr , vt quandocunq; molienri aliquid in fuos, non inferioribus illi vi
ribus occurrant. Audita legatione dux,quum non ignoraret qu rcs illa refpiceret,
conuocato fidelium procerum concilio , ex illotum fententia remandauit placidis
verbis, Arma 86 equi, aurum cum argento , 86 quicquid domi mex preriofum ,
1$ commodis inferuiet. Terra quam fub parente accepifiis contenti, militare:
commoda prouincias ad vos pettineant,mihi inane nomen remanear principatus.
Vos confiliorum participes ,mecum vn tem omnem traabitis. Communia v
rrifque pericula:vobis bellorum prmia,mihi inans honor fuficierHc tarn mol
lis refpfio non (vt debuir)iram mitigauir, fed fuperbiam erexit. Nam ad armaiam
z 1$, firmabanrzdomeftica bella inchoaturilubcntq; concir redi
re nuncium,qui duriora duei mandata ferar, exeat ciuitare,abcar ditione, ad Fran
cos fuos proficifcarur. Non ferte Danicum fanguinem , fubeffe Franco principa
tui. Hoc fe multis vulneribus egiffe, vt liberi viuanr.Nifi ceflerir, iirurum vt pni
tear perrinaciaemam ciuitatem oppugnare,86 de proximo capere confidantTerri
rus hoc nuncio dux, mifir ad amicos, vr adfint : ctraxitq; arma quae tempus dedit.
Armauit ex vrbicis,quos militibus inferuir.Ervt prueniret obfdion,exiuit in 1
1:1 profpiceret 86 numerum 86 conatus aduerfanrium. Cernens longe illos
fupetare multitudine,in proximum ex amicis conuertirur, Impares, inquit,fumu$
tanta: multitudini : cedendum tempori. Ipfe mihi petendus Syluanefenfis auun
3 culus , vt eius adiutus armis , recuperem quaiam me exttudunt perfidi ditionemi
Tum illeQia fronte Franciam nos tecum petemus,in qua permant vefiigia pri
fiina: vaffationis? Sunt quibus parentes,filios,frarres,cognatos, affines abfiulimus.
Illi quibus nos oculis intuebunrur? Iraq; fi hoc tibi feder confilium, ad limites :
1111$ te perducemus: nos ver inuentis vndecunque nauibus Daniam repete-_
mus. Qtr/)modo enim fine in aliena regione? @banquam fi tibi
partij fanguinis vigor remaneret , hoffibus ceddum non putates. Dux accepta ab
amico contumelia,excanduir,Si hoc,inquiens,timori datur, ignauo, non pruden
rizaudete fequi qu ptaecedolt poftulans hafam, fe vertit in hofies. Tum idem i1
le manu iniefa familiarius, Confilio,inquit,dux fotrifIime opus in te tantaVi
'4o de prius quos ad vrbis cuffodiam delegeris: confidera qui te fequantur in praelium. _
@bus prouifis,quum imbellem multitudine vrbi relegaret , cxpedirioribus fum- Rehm-f .i
pris ccitus fertur in 11. Qms imparatiores depreliendit, quum nihil rale pro- ff/"
fpicerent.Igitut exem lo 86 verbo fuos commonefaciens , multis pauci promptio
res funt inuenri. Nec diri fietit ambigua vilotia :fufi fugariq; , deferuere tu
mulruantes: plures in fuga quam in acie funt cf,mu1riperierunt paludibus aut ri
- pis immerfi.Wilhelmus dux fugatis facinorofis , multi fq; perdiris, incolurneni re
duxit exercitum in vrbem, ex illo die confpeefior cunfis, formidolofior hoffibus,
amicis chariot. Nec facile inuentus qui ptlio lacefferet , aut coniuratione no
ua in feducem prouocaret. Iam ineundis nuptiis animum inrendeba-t. _ _ _
50 i B R s inter Francorum primores , vir nobilis 86 elatus , filiam Wil- A . n
helmo duei defponderar. Regali luxu omnis erar apparatus nuptiarum.Mulrivrri- Wilhelm
ufque partis proceres conuenerc: nonnulli ex Francia principcs honefiabant fo'- 'F
lennia nuptiarum.Nec annus euolriitur,Willielmo filius ciuge nafcitur:quem
factis Chrifiianis iniriatum appellari iuffit Richardum. Clatuit indies magis atque
magis duxWilhelmusBurgundion Pierauotumq; comites illum coluere: Hugo
 572 .211
maior in regno princepsfamiliarirarem eius experebat. Venanrem aliquando du
cem quum prmonuillenr dux Hugo metnorarus , comes Pietauorum Wilhel
mus 86 I-Ieribertus focer adiere. Ille perbenigne excepros, humaniilime trae'tauit.
Inter cuiuandum Wilhelmus Pitauus , Wilhelmum appellat Rotomageniem.
Scis qua ad te caufa venerim dux inclyre ? Ailnirarem ruam requiro.Neque-inter
poliris nunciis agdum putaui,tuatn ipfe dignationem adire volui. Germanam (o
rorem tuam li vxorem mihi permiferis, pcrpetuum apud me pignus amoris collo
catum rele putabis. Ille tranfuerfo comitem refponfo volens experiri, Non cue
nir,inquit,forrigenere natam puellam, leporinis viris permittere. Vbi vidit cmo
_ __ tum iniuria comirem,vulr hilarauir. Ctas,inquit,oprime comes,interpoliro meo IO
rum confilio placide pollulatis ruis refpondebo. Nec mpra,quum illuee(ceret,vo
/ caro in confilium Hugone duce,I-Ieriberto arq; procent fuorum magno numero,
! deliberar viri potentis inire ainirareszilhelmoq; memorato germana delpon
' der, eamq; perduci iuber apparatu magnifico in vrbem Pitauorumum ver o
mni rer abundanriilimo fplendore nuptiis peraris, in diem magnificari magis
magifq; cuepit Wilhelmus Normannus.Erat per id tempus in carcere rex Francia:
Caroluslbi quum defecifler,Alflenus Anglia: rex,nepor (num, memorati Ca
roli filium, ad coronam perduceret , non alio Vtdum putauit quam Williclmo
interuenrore.Paternum fdus illi renouabat,dcprecans, illo interuenienre,pa
terna fceprra Ludouicus mereretur, 86 vt Alanus Brito (iamdud apud (e exulans) 1
fuo apud Wllielmum interuentu gratiam liaberet, patrique reddererur.Vrrun
queimpetrauit Alllenus. Nam Wilhelmus apud Hugonem ducem crerolquc
peregir,vr Ludouicus in regno {uccedcret,86 Alanus patria fede potirerur. Etat ta
""' men eidem Ludouico regnum infrabile,propter magnam primatum in regno po
renriam.Vnde 11 putauit proximorum regum fdere.
CAP. 32. n fr. P v I 'r tum Germani rebus Henricus Carfar, genere Saxo,eius nominis
primus , Ottonis primi parer. Is interpellarus per nuncios Ludouico rege de f
dere , rcfpondit nolle (e Francia: rebus implicari , niii interuentu Wilhelmi Nor
manni:ille Ii (e medium inretponeret , fdus non recufare. Ludouicus rex , millo
ftarim nuncio ad Wilhelm,orabat vr illi occurreter in pago Baioeenli. Non cun 30
latur dux,
falutanr. expedit
Prior (umir comitatu
rex,Nofti,inquit, m, regi ; obuiiquibus
Wilhelmeirarer, proficifcirur.
procerperbenigne fefe
iatrer moribus.

Pieraris fuerir, memorem elle auitorum in te ruofq; benelicior, vt arma con

feras,86 fdera ccilies,inrer Henricum Germania: Cefarem ac me.Ille nihil mo
_ rarus,quod efr opis [use prompte pollicetur, regemq; fecum orar Rotomag profi
cif'ei. Vbi annuit peruenirq;, exeepit hoipitalirer,diuq; {ecum habuir honore regio,
m afm redeuntemq; in [ua deduxit:86 quoties premererur,denuo exceptum armis tueba
rf fumi* rut. Miiit deinde ex iidiflmis Tergerum quend,ad Henricum foarem, oratum
zizi vt fdere cum Ludouico rege egredi dignaretur. Etat multa inter Henric arq;
\
Wilhelmum familiariras. Exceprum hofpitalirerWilhelmi nuncium Cazfarapud 4o
fe aliquot dies perbenigne habuir: vnumq; ex ducibus fuis Cononem,cum codem
remiiit adWilhelmum,mandara verbis prolarurum.Vbi in cfpetum Wilhelmi
Cono venir, oirendir fe miffum Cazlare (uo , vt quxWilhelmus opratet, perfice
rentur.0ccurrer,inqtiir,Cfar meus tibi venienti fuper Mofam. Tu regem Ludo
uic fide tua {ufceprum prouehe: alternis cfperibus perfruanrur: me ver ob
quouis in loco tenero. Sie enim imperauir Cfar, Vt iecurior tibi tuifq; ac regi
Ludouico lit aditus.Mirarur Wilhelmus quid oblide fir opus:diilimulat ramen,vt
experiarur ii ex animo fit locurus.Accingar,inquir,Normannus,irineri : ru ver in
Baioceni vrbe obfes refidebis. Tum ille, inquit,i loc ire iubes, fxus
harrebo.At Wilhelmus cperra veri citantia,Nihil,inquit,o%.is ell: ad Henricum {
proficifcenti Wilhelmo , oblidem fumere. >Inter difldenres lic agitur. Ego optimi
Cfan's promiila pro obfide reneo, tecumq; volens proicifcar. Non conremnen
dam man conrraxir Wilhelmus : rex quoq; cum magnaribus Frcia: magnas co
pias duxit. Vbi cuenere Laudunum, mirati Normannor copiofam Franci rnul
titudinem. Quidanquiuntcr forte (vr tit) iurgium confurgar inter militares vi
ros
 NORVAGIA?. LIB'.II._ 373
tos vna profee'tosNimir vr agnos lupi,vorabunt Normanni Francos.Miffo nun
cio orar Wilhelmum vt feparatim rendat,diuerfoq; proficifcatur itinere ad locum
deftinarum.Facile parer monentibus.lgitur quum propinquarent Mof,ptmiffo
Conone ad Henricum,pratmonet adeile reg cum Wilhelmo.Tum Hricus ;
far, quem multa fu erWilhelmo mirtem cogitatio farigabar, fcifcitarur a Cono
ne,quid de amico uoWilhelmo fentiat,quid viderir indicer.Tum ille, Precipuuni Vf/bem;
domi fplendor, quem prrer tenemo principum feruar, tniratus fum. Aurea vn- -
www
diq; fupellex, famulorum ordo multiplex ac difiintifiimus, militiainfignis , arma '
terfifiima,cqui 86numeto 86 pretio fingulari: tum ver prudentia ac mirifica virtus
l o omnia facit cmendatiora. Propinquabat inde Wilhelmus quingentis folis ' uis
comit'atusznam reliquum agmen prcefleratAccurtir Cononz86 gladio pero fe
quium difiriio, perducir ad szarem. Ibi fe amanti'ffime cpleunrur :cfidenr i .
Prior Cfat,Diu te Willielme frater, fama cognitum, virtute probarum, amiciria c'feti' f
dignum putaui. Nunc coram pofitum,la:rus accipio,grarulatus tibi mihiq;,
qud alremis nos vultibus agnofcimus.Age,fliciter adueneris, que pofiulaueris,
facile ex fcntentia habiturus. Turn Wilhelmus, Mififfi Cazfar optime,duc prci
puum,quem obfidis loco tenetem. Pene iniurius extitifii firmatze inter nos amici
tixanihi ad te proficifcenri nullo opus etat pi noreTu ramen qualicunq; id egetis
cfilio,quod fuit exliibuizillut irineris rfucs comitem,querri manere volui
0 oppignoratum'. Ludouicus,tibi(quandocunq; volueris)occurfurus ,86
quibus velis conditionibus,tibi per me fdetandus. Cfar fubinde,Craliina in vi
cinam vrbem nos vifuri occurramus. Tuum erir , quas voles fderi'i leges dicere.
Hac fermonum viciffitudine fruenres, diu familiariter collocuti difceffctt,in cra
ifinum tedituri colloquium. : 1: Wilhelmus , etat inter Saxones qui
dicerent Cononi,Ea ver magnificenria,quam in clum rulifii,quingenris ac
cedere militibusWilhelmus etii exaudiret linguam Saxonic' per Danicarn, diffi
mulanrer ramen abibat. luce prmifit in vrbem militum' validam manum,`
vr loca caperent venturo exercitui. Illi turn ferocius agebant: affueri porras cuel
lere,mutos diruere,86 infoltius in captis vrbibus agere'. Pruenetat creros Hen
3 ricus Cfarz86 exaudita per clamorem tumultuofum Normannorumirifoleriria,
iubet egredi Cononem,86interdicere vim arq; ferociam'llle profeius ad Wilhel
mum , orar iubear conquiefcere vim militum , ne ad ruinultum res perueniar. Va
de,inquit Cononi , die verbis meis , vt modefiius ant. Ille concir,Iubet, inquit
Wilhelmus,86ego rogo,vr moderarius agatis.At ni il illi aufculrabt,frangunt,ex
pellunt refiffentes,affiliunr.Reuerfus ad Wilhelm Conon, Per, inquit,Deum,_86
quicquid fanium , oratus adfiszne cuentus pacis gratia infcitutusan magnum
86 cruentum bellum exurgat. Tum Wilhelmus, millo per mani'i Cononis gladio,~ _
iubet quiefcanrllli enfe vifo mox vultus deiiciunr,modefl:ius agunt,miliraremque
difciplinarn impleuere.Voluit prudens Wilhelmus Saxonibus , con
remptoribus fuis,quibus militibus rem agerer.Conueniunt vna teges:vlrro citroq';fa..
volant munera alternatim: colloquunrut vbi confidunt, cueniunr de fde're, in
terpofirum firmatur de more. Duin reges defderum medio coHoqutur, duces
circumfianres 86illiinter fe ferrrione'm conferuerunt. Inter Saxones quidam
Hermannus Danica lingua falutat Wilhelmum. Ille fcifcirarur quonam parlo fit
Saxo compos lingua: peregrinaelllam,inquir,inuitus petdidici. Nam graui captus
praelio in Daniarn pertrahor: ibiq;dii'i renrus,in fermonegentis coalui.V Noui ergo
86 vim militum 86 patriarri rui regionern',martiumq; genus,vnde prodiifti. Interea
Conon circumfianribus,@id,inquit,vobis
vefperi contempfffe videbamini Non vifum fuperWilhelmo,quem
, inquiunt, he
purauimus tantum effe
'y fplendoris in eius militia, quantuml confp'eximus : non eas opes quas vidimus. _ _ _ _
S o L regum cuenru , rex Ludouicus Lugdunum'qu;perducitur. Ibi oc- C A p. 33.
currens nun'cius,affert regem nato filio`effe autiorem. Exhilaratus Wilhelm in
terpellat,Multis,inquir,obfequiis haftenus me'tibideuinxifii,domi tua: fouifl;i:ar
mis tutatus,magno nunc fdere extulifii. Vnum`oro,vr paruulum,quem_r_nihi di
gnarus clareDeus, fontecro excipias: paterillialrer futurus. Non ablnuir ;
l
 '3'74 ALBER.KRANTZII _
Profeus ih locum paruulibaptizandi,ibi pontilicibus carteroq; nobilit'i cc'rtu 'di'
gnanrer excipitur : quod ad religionis oliicitun pertinet,ex more implet. Paruulus
przeunre Wilhelmo partino , Lotharij nomen accepit. @o lolenmrer arq; legiti
rn impleto minilierio,dux ad reg reuertiturlbi fuper omnib. rege gratias agente
duci,refpondit, Ego tibi tuilque rex oprime debeo,vr quoniam tua in ditionc fedcs
accepi, tibi tuifq; pro viribus infetuiddq;y fedulus implebo. Si quis in regno motus
furrexerit,primus ego excipi,nihil teculans, mod intelligam. Has tibi militu de
uotas manus agnofce. Oliendebat inter hc allanti fuotum long ae prop ma
gnam multirudin. Proceres regni has voces non vno accepere animoznam fuere, v
qui non qu reg ferrcnr dominanrem. Sed interim crinuere molitiones , Not- r Q
mannor arma veriti,qua=: fenferant. Dux a rege dinailfus amicillim, redit in fua:
_ _ reuetfus, fuis alacrirer excipitur. Intendit deinde repatandis legibus , qua: per ab
g; fcnti eius antiquata: videbanrur: religioni potillimm adiecit anim. Gemmeti
- cum etat illic quondam monalieti , Danorum vallatione fubuerfum. Cuius loci
"" fottun duo monachi ingemifcentes,cperunt fuis manibus euellete dumos, no
uare agros. Q19 in labore fort tranfiens eos deprehendit dux Wilhelmus : fcilci
rarur quid parent. Audit fortuna loci,ingemifcir,pollicetur tepararioncm: nec dill
fett promillum. Orat mirtit fororium fuum Piauiae comitem , vt monachos de
vicino mittat cnobio. Venir duodecim fub parte Martino. Cui deinde dux cre
brius allillens,hominil`e familiatillim inlinuat. Non enim intermilir animo pto-I 2. Q'
pofit monachale,quod puer conceperar: fed ob accepti principatus nouitat,vl`q;
? f 5~ in virilem diltulit rarem. Martinum igitur coenobij patr fecrerius cuenit, @d
ell,inquiens,pater oprime, qud in vnica" Hdei religione, tarn vari) cultus perfeue
rant monachor,clericorum, populi Cur non qui vnum fperant ac credunr, vno
etiam religionis ritu perdurant.> Tum ille, Magnus, inquit, parerfamilias, qui nuru
fuo rremefacit orbem , in magna domo eccleli catholica: multiplex depofcir mi
nilleriumlpfe tibi lis exemplo. I-Iabes qui tibi feruiant in cnaculo, funt qui mini
llrant in diuerforio , alij eri in atrio arq; liabulo famulantur : funt quite fequunrur
in expedirionem militarem. Quid igitur mir, li clellzis ille princeps varij generis `
minillerium depofcir in ecclelia? Illico dux fubiicit, Olim quum puerum agerem, 5
hoe mihi vor etat , reliio feculo vitam ingredi monachal. Sed obllirit delidetio
meo parens procerefq; , meq; nolentem ac repugnantem libi conllituere ducem.
Nunc ver iam mihi meq; reddirus potellari, lilium habens quem fubllitu , cur
non impleam :crate llorenti,quod incipiente cupiebam?Srupebat hc audiens ab
bas:86 inruitus ducem, @im inquit, oprime princeps audio Zelum quidem col
laudo:fed n dedigneris interponere conlili feniorum.Tecumcogita quis rerum
futurus lit llatus, li quod concepilii,impleueris:que in nouitate 86 mutatione prin
cipatus,reru1n omni rurbatio.Meminilii quid parereris in primordio ditionis:id
plum profpicere cuenit, ne accidatlilio. Mulros interim monachos fecur facies
omino famulari. Impar long metir erit apud Deum, paci temporum cfulere, 4Q
86 mulros in religione fouere ac feculo,qum li vnus ipfe in angulo degens,pertur
bata regione,cum crcris lias inquietus.Confer interim quid limile f1t,mille rnilli
bus line fuo periculo confulere , quam vni libi vix quieturo. Mouit duc fermo fe
nioriszfed non quueadeo permouit,vt dimoueret lententia. Exeuntis deinde
clelia, prouoluti pedibus fratres, dignetnr rogant diariam prandens ab illis accipef
re,quod Charitas oll`erar,non quod delicia: prparent.Ille ver reieiis precib.Ro
tornagum properabar. Nec longo plttempore rulfa bili ratus, totquetut dolori
bus : idipfum interpretans libi accidere ,.qud nuper fratr fe charitarem repulill
fet,quum illi olferrent monlirante dilelzione, quod porerant.Inlirmarus,iullit ad
: ngro- elle ccilium procerum,puerumq; Richardum, quem ex vxore fuliuletat, indole 5o'
"" ptcipua ac facie liberali.Tum lic exorfus, Ego, inquit, vt meminilfe pleriq; pote
falijg. llis,ex puero aliud mente ccipiens,aliud vobis fubire coatus fum. Nc prfen
2: tis liimulo grirudinis fuauiter admoneor Deo , vt quod in voto femper fuir, ali
' quando procedat in opus. Igitur li mihi miferanre Deo longiot via fuerit , relito
leculo,86 hoc,quem non volens egi,principatu , Deo feruire conliitui in fantitate
86 iu
 NonA'Giie Li. 11. 375
6c iuftitia,i`iimpto habitu monachali. Vnum oto, (iue per mort carriis (imperante
Deo) nunc finiei'o, (iue morte ciuili , relitto (eeulo vobis abiero:in vtroq; ca(u,fi
lium qii genui , huius mei principarus fouete (ueeefforem. Ingemuere quiaudie
rant.Tum vnus,qucm pra: caeteris maior autoritas fiilciebar,Qii_id eft,inquit,opti
me dux,qud aures noliras ram trillzi (ermone ccutere potuiftiVitam tibi impre- .
camiir omnes,idq`; cert (perarnus longiorem. Vix media aztatem attigifti : ciicli- "WMZ/''
mus te breui reddend incolumitati. Cterm quod de mutdo vitae ftatu in- :I
(eruifti,ponc votumznon (uftinemus audire , nec (inemus impleri. @iid enim rit "
nobis mutato principatu.> Si imperet tibi Deus,(uflinendum eft. ver tu tibi
l conftituis ob ru quietem , infinitas multitudinis eon(ulturus ineolumitati (fi (apis)
poflzhabebis. De Elio at tuo quod volebas , iam impetrarum puta. Perennem tibi
ac diuturnam vitam (peramus.Atvbi tu nobis ablatus es,alium te iam cernimus ex
- d e n u \

te natum filiulam principem habemus,cui quam primm voles, cramenta red

demuslgitur vt ducem propofro auei'terent , 8c ab inrmitate quantum poterant
releuarennproeeres Normannoriun ae Britonum volentes,iufiurandum Richar
do filio prafftiteruntqioft parcntem non ali (e habituros principem. Qiibus rebus
ex (enrentia peratis , in (ua quifq; diuerterunt. Wilhelmus ad incolumitatem re
uer(us,(uor quieti con(ulebar:nec (uor mod,verm etiam perfugium etat vici
nis Se longinquis calamitofis. res exitio eius viam inftrauit. Nam fi non illum
a. o pietas aliena traxiffet, talem ae perperu vita: exitum non inuenifl'cr. Parum efl at
terrenam dition habere temporalem, properanti ad clefi fine fine nifionem.
i; it L v 1 M v s erat quidam ex Freia: proeeribus, quem Arnulplius Flandria.` CAP. 34.
comes bello premebatzareemq; Monflzreoli appellaram, expugnatam abflulit do
mino ac poffefl'orillle rebus exurus,proximum (ibi (uperioremI-Iugon' magnum
ducem adiit,cau(am exponit,querirur iniuriam,implorat opem. Sed ille :tures pre
canti clau(as liabuit.Herluimus Normannorum dueem,patrem afllilorumaefu- Herwmw
gium opprefl'orum adir, auxilium implorans. @andodnquir ille , principum tuo
rum obfequio deuintus es, curillis prteritis, extraneum c nihil tibi debrem in- ; ,
uocafli? Ego,ait ille,llugoni duci iam preces cum lachrymis obtuli: (ed reietus ad Plom
3 te venio.Reuertere,inquitWilhelmus,ad Hugonemc iterata prece interpella :86
quicquid refponderit , mihi renuncia. Abiit ille , congeminatis preeibus apud du
cem,vt paruulorum,vxoris ac (ui mi(erarus,innocentem tucatur , 86 ad 6.1i iuris rc
ception opem dignetur impendere. Hugo interpellatus, refpdit, @iid efl qud
me frequentatis preeibus impellis in Arnulphum tacita co
gitatione deprehendere quod dicam. mihi fdere iuntus efl Arnulphus, vt in
cum arma producere, aut contra cum ftare quouis patito non liceat. @d ergo?
Herluimus ait , (i defenforem inuenero? Num contra te videbitur egifle , qui mihi
in Arnulphum afferrct przfidium Hugo neminem (uperefle arbitratus , qui aut
poflit aut velit Herluimiim in Arnulphum ducere , eonfidenrer ait , @ifquis tibi
4o fuetit auxilio,non mihi erit iniurius.Et quu m Wilhelmo renunciarentur, N erit,
inquit,indefen(a iu'ftitia rua.Illico parari'iquit ex BritnisNormanni(q; exercitum, _ ' _
8c pro Herluimi cau(a hoftilia denunciati Flandri eomiti Arnulpho. Tum expe- Wilbe/gi _
ditione fatl'a duxit in arc Monflreoli, ccircumequitans loci munitionem confi- if:
derabat.Ordinaraq;oppugnatione,euocauit agmen expeditiorum,quos (canden- mfg", .Ll-_,
dis vallis,(uperandis muris,apprehendendis 11111111110111.0111111111111. @ibus "1"'
ait,Si bene vos noui,non diu ftabt in oculis veftris munitiones cireumpofirae. Ire, I '
c palos extractos ante pedes meos producite , eaptos (imul propugnatores addu
eite. Nee (egnius dio prouolant milites parere ducis (ui iuflioni. Scandiint relu-_
tantibus hoftibus propugnacula, (cura obiicientes itibus. Capitint fine dilatione
y prima munimentazproeurrunt ad penitiora prazfidij,eapto(q; arcis propugnarores
cxtraliunt,palos conuellunt,& ad pedes (uiducis proiieiunr. Ille collaudatos iubet>
opima prazda munerari. Tum aeceptum per manus Herluim reducir in arcem:
inftruitur prandium comefluris. Inter prandendum rogar Herluimum', fi quid vl
tr ex (e depo(cat. Ego,inquit,optime dux,quantum tibi debeam, (atis intelligo.
quidin me cit ob(equij,tibi per reliquam vitam militabir. Non ignoras mihi inuti
. l
 376 ALBER.'KRANTZII
'lern in reliquum arc fore,quametiam in_tegrab Arnulpho tucri non pot'er. Tui
~t arbitri)~ tul; porellzatismibi illam permittollle refert, Non hac lege veni Vt mihi
7:15 50"'- pugnatemrintegr in te meumelle conllitui bencicilnl'irmatas munitiones per
cxpugnationem,iple meis impenlis relcio.Manum valid,qua: tuo etiam arbitra
tu fatis lit [eruanclo,tibi relinquo, Comeatus abund prbeo. Si vallauerit fines ite
Vrum ruos Arnulpliusum exercitu teuerliistefl'lcivt illum poeniteat fue gralliztio
nis.Si rurfum oppugnaueritmou tibi p'rlidi ex me non clecrit : qud li inducias
quaelleritmon negabunturi caulam patieturiure agere,adero volens placitis ruis'.
Et liquid querisccepromptus prbeoStupefatus Herluimus liberali promille,
lele cum fuis proiecit ad pedes ducis, fumm max.Deimplorans,vt pro fe redclai: I
qumeretur duci.Cllitutis impenls reparanda: munitionis,ac deputatis militib.
qui maneant in prfidio, comeatul; plurimo importato , in (ua dux reuertitur.
A P- 35. . N longo tempore , quia Arnulphus duci viribus par elle n porerat, re
l'pexit ad infidias: vt dolo lubucrteret , quem vincereviribus hand porerat. Nouit
atin Francia: proceribus elle non paucos , quos obliqua ihuidia mordebat Wil
helmi gloria: quibus etiam eo perdito opus ellet,aut cert non iniucunclum. Mittit
ergo Wilhelmo legationem,cui adelle iull`us 11111111115. Orator quantum po;
tuit oratione praemill, obfequia prafatus, purgabat Arnulphum,qud ignorants-'
_ rit Herluimum (id quod apparuit) illi tam elle cleuinlum. Proinde remitterc cul
fw;WIM pam Herluimo,vt Willielm promereatur:cui elle cupit perquam familiaris,pro 2.9
""divf pter vicinam vtriulq; ditionem : 11111115 terr vtriufq; pollidentium'
www amicitiam.Scire Arnulphum quae pacis 8e iullitim detretare ducem Wil
lielmum,nec reigere,illum habere cauf lux arbitrumlnducias trium menlium
pacifci, 84: tempore medio locis opportunis pofct cuentum. Hase qum maxime
potuit blda vocelocutus, vultum demitrit. Dux primm leifcitatur Herluimum,
quid (entiat. 111 etl dolos fubelle vereatur,non audet priuclicare duci.Tum con
uerfus in fuos Wilhelmus, (Luandoquidem, inquit, vit meas Votum pernouillis,
orare qu ad pacem (unt debetis vniuerl, &: ego inter primos pacis autor, cllitu
tos pacis tratatus non recufare. Itaque inducias permittit,locum conuentioni de
lgnat. Nuncius reuertitur addominum. Vbi dies aduenit , dux copias necelltrias 30
111 armis habuit, 1111161; allumptis in pagum prolcifcitur Ambiaclem: ibi ad Sum `
Huminis ripam collocat. 111 Corbei tetdit Arnulphuslrat in S11
m Huminis medio infula, qu lluus exxlluans ab olim proiecit. Hanc petit Ar
nulphus,quatuor (0115 cornitatuszoratq; ducem,vt duodecim numero fliparus, cli
etur occurrerellle non recufarmihil praeter pietatem verlans in cordoquum 21
Y l' _ ter dolum machinetur. Sed quis lubelle vereretur, quum numero milit dux prae
' f 'ualeret Veniturin colloqui.Tum prior Arnulphus,Vides,inquit,optime dux,ae
,5l/,VMM meamzvides confelum morbo corpus (podagrolus enim crat)& icleo tem
meor,etiam(l fieri ) lequentium,pacator elle debeo. Ab Herluimo
multis allelus iniuriis, ad arma perueni: omnem illi noxam tui caufa ecce iam rc 4o
mitto,illumc1; in te ex hoc die amic adfcribo.Mod apud te quod pollulofac im
petrem.Tepatronum inuoco,ad te multorum prell'us iniuriisrelitgio.Nolle potes
quibus in me animis lit Hugo dux,atq; ex primoribus ceteri. In te vno requiefcarm
Sume clientem : vt me(quem fine prole non ignoras) dition tu meam con-A
iungas.Prodcrit patriar,talem in hxc tempora {uleipere patron,tunc etiam domi4
num venerar. Crediderat ex animolocut pictate plenus duxWilhelmus : & qui
nullo vn uam tempore dolum cogitabat, prceliimcre non poterar de homine tam
blando. um refert illa dux Willielmuslgo vt tibi concilietur Herluimus,ex 21111`
mo eam {ol profelionis huius caufam liabui. Hoc allecutus , fatis magn itin'eris
prmium accepi. 1,11; (li lieti potell) quod in me , cum omnib.non go
` recufo: eamq; mod largior caccpio. Si fdera 'cupis inter meum ac tu princi
patum,non abnuozat in cam rem opus 11111 conli procerum. Regionem
tuam te non requirozlit tibilongua. l ex animo quzeris, illico ex me pu@
tato confecutum. His arq; huiufmodi in aliquot horas produtlo {ermone , ample:
_xati difcellerant.- Arnulphum duo cx [uis in nauiculam inter manus deportabanr.
Wfi'lhtd-A
l
NORV'AGIE LIBAIII.`
Wilhelmus ; duodecim comites ire iufit in vna: ip(e cum (olo remigc con
ceflit in alteramfeapham. Vbi iam medium amnem tenuifle videbatur,aceurrunt
quatuor Arnulphi milites,atmati dolo,gladiis (ub vefte ctctis acclamant
Optime dux , quod praccipuum etat inter vos , omifllim queritur Arnulphus:
digneris adeffe paululum.Nam (enior noft'er(vr vidifti) claudus, non venidi ad te
veniam deprecatur: nofq; pro' (e mifit,tibi ; quod (uperefl. Credidit vir in
noeuus,86 flexit in in(ulam : duodecim milites eius medi adhuc amnem, nihil (u
(pieati,tenuere.Vbi propius dux aeceflt,edu&is gladiis confodiunt vir omni vir-l @1h/m...
tuteincomparabilem, oinnium (eeulorutri ducem dignum memoria (empiterna. aid/:if df
1 o Stabant agmina eius in armis ripa abaltera 86 ingemuere altius, qud ilumine dif-21C2:2:
' clufi,adefle` principi (uo non poffent; Serius adueti de medio amne duodecim (a- .
tellites,palpitanteminueniunt. Perfidi latrones cum domino (uo ad cohortes (uas
reuertuntur. Ita periit vir incomparabilis, exitu plufquam miferabili, dum hofi fi
dit: videntc,86 nihil potente, forti exercitu (uo per amnem diui(o.Exanime corpus
reuehunt mflzi (atellites,rimanrur cruore perfu(um:86 multis cum laehryrnis nu
dantes,inucniuntinlumborum flrophio elauieulam
forct,fiiperuenitcamerarius minifterzqui ciftellam inargenteam.Mirantibus uid
penitioribus efl`e aHrmzcilbat,

qua: veftcm includerct monachalem. Conuenir turba multa procerum , atque ex

omni ditioneplebs vniuerfa: impofitum ; (eretto corpus, tplo Mari Rotomagi
l. o tumulandum intulerunr. Richardum inde filium (cui iamdudum, viuente adhuc
patre,(c proceres aftrinxeranthn partis Ioct'i ducem (ibi conftituerunt. Erat autem
naturn mundo Chriflum Deccchiir. annus, Kal. lan. quum csedcretur. 9 4 3.

ALBERTI KRANTZII
NORVAGI/E LIB. III.
Trerdifrio.
v L L A i s iam Normannis per littora Galliarum , incam
region quae prius Neuftria, de illor nomine nunc dita Nor
. mannia: riufquam cptx ditionis (ucceffionem exequamur,
'd paul nobis ad (uperiora redcund cftzvt Noruagi,quam c
[1 pimus , per antiquitates cius recen(eamus ordine (uo. Qudan
quam turbulentiflim'ailla temporafuerantdan _ ente orienta- ngi., _l
li Romanor Imperio,86 (ub Sarraeenis mifera ilitcr laboran- flnll
tc. Romanum autem occidentale Impeii in ftirpe Carolina Arnulphum ita #gm
contabuit , vt in contemptum omnium proueniret. Summi Roma: pontifces ita
40 (unt malo , vt per(ueceflioncs multas , prazdeeefforem (uurn
quifq; in male 'etionem 86 execrationem dcuoearetzquum in Italia Bercngarijai'x
Germania Vngari Roman fatigarent imperium. Et in Galliisnihili erarir res mi
litares, quum priniores aduer(us Carolu'm Simplie 86 filium cius Ludouicurn,de
regni (umma eontenderent,Norniamii (uam regionemtutarentur. Per qua: tepo
ra,quum rebus externis magis quam domcflies Danqru atq; Normannorum re
ges ftuderenraam vaeui reperti (unt annales,vt vix regu nomina reperiantur.Miil~
tze per fingulos annos Borealium (unt excurfiones. Nunquamienim quieuit
gens illa, donec Chriflri fide germanitus (ufcepta manfuefcercnt, di(cerentq; (uis
contenti aliena non qurcre. A(pe&abar dcfuper Deus tantam gentium in Chri
prouincias crudelitatem. Non enim (atis erat a Danis atq; Normannis va
(tiratem perpeti:Wandali quoq;,gentili adhuc errore (ordentes,1mmaiutate (uam
in vieinos exercuerunt. Super omnes ver Vngari, gens Scythica,illis temporibus `
ineubuit Germani. @is non putaret tunc miferabilcm Chriftianifmi ger Saxo- _
niam ftatum,quum hinc Normanni ,inde Vngari premerent , igni ferroq;` ermita
peruafttes? OccultaDei iudieia quis explicabitQi/iHebrazis ohm inlimifit Chal
11i

_. _.4-.__._

r|
 -LBL KRANTZII __
dizos, Gt'cos, Romanos (quos indiuinis fcripturis appcliat miniitros (1105 ,quui
ramen illum ignoratenr) ille incx plicabili conilio , Chriitianis prouinciis prim'm
Gothos per Italiam, deindeWc aldqplet Aphricam , poitca Hunnos per Gallias,
86 nunc Vngatos per Germaniam ' ndit.Ncc faris vaititatum 'terr immitrunr,
,1,;_ fi non etiam mari veniant,qui fanguinem hautianr Chriitianun.Qtiid inter hace
4105011. dicemus,niii quia eletos fuos Deus ,inclibano mundan tribulationis citc'oto5,
per ignem 86 aquam' vocat in refrigerium aztetn beatitudinis , prxmonitos quia
non funt condign'pailiones ad fututam gloriarn,qua: rcuclabirur? @_i/s cti inter
hace non mircturltudia apoitolicorum interim in Boreali mundo virorum Nam
Dani85 Normannifotas ptodctinres , in alienas iatuiunt prouincias. Interim An 16
fchatius, Rembcnus,Vnni,S. pontiiices , fria: lcgationis explcntcs muncta, Danis,
Succis,Normannis regnum prdicaruntmmortalc. Et quando illi cxicru'nt ad a
lios eucttendos, fani pontiiices in vifceribus prouinciar azdiiicandis, 86 111 Chri
iti religione eis imbucndis qui domi rcmanfetatit,initircrunt. '

CALL N 11 A D v s ex Carolina itirpe nouiilimus, Romani nominis digni

Dani.: bra ' ratcm per Germaniam tenuit, quum Bcrgarij in Italia tumultuarcn
4.04). 18. ._ tur,Dani't1; Gormo regnaret,qui iiliam regis Anglia: Edelbrdi,
" 111111 nomine, ciugem haberencx qua lios fuitulit Harald Ka
11'11111111615. Sed poiteriot ante pattern vita funtus cit. Prior : quu in
in armis cxcrciratiiiimus liabctetur , iam tum fub parte tant nominis promeruit,
vt auus ill marcrnus Anglia: rcx, exhacredaro Hlio Adalitcno, fcriberet hrcdem.
Sed quum Haraldus Dariicis arq; Borcalibus rebus implicatctur , Edelbrandufq;
auus deccdcretzAdalitenus pi'oicta membrana paterni teitamcnti, regn aggtei'
L_.:.lalmw fus cit adminiitratc.ch : Notuagiicuius nomen fupptimitur in annalibus)au
dit'o qud Angliaz' rebus humanis ccciliiiet, rege' Danix ( quem fcripri'i lirc
gh, audicrat)in rcmotis agcrc ccrncrer, nec ignorater ignau hominem Adalitc
1;::33 num(quem (11115 eti gcnitor regno imparcm iudicailet)quant poruir,initruxir at
i, m mauitq; clailem,mouens in Angliwuius potrus iam noilet,quippc qui crcbris
. pcditionibus cum Danorum regibus in ea militaifct. Adalitcnus aitignauus rex,
qutim etiam feipfum non ignoratcr , non armis ( &15 agend ceniuit cum 110
ite:futur ratus,vt mollioribus hunc conditionibus placaret quam Harald Danie
regem:qui omnc ius (01115 iibi tcitamcnto conitituit vindicarcltaq; miilis ad Not
uagiae regem oraroribus,colloquium depofcit. Conucnitq; poit multa inter cos,vr
Adalitcnus regno per fua tempora potiterurzfcd ad nuti regis Noruagi,quocun
que dcuocarctur,atma mittcret auxiliaria. Interim cettus fucceilionis, prxitolare
tur cius obit. Et vt cxhibito rcg placaret miniiterio, obtulircducationem in An
glia: regno iilij cius Aquini.Qi_t/:m fufccptum,rcgia muniiicentia,vt proprium,c'x
colebatzre ai'it vera obfidcm habiturus,nc quid ille foris molitetur: iimu185
dium cetrius demoratiirus,ii qudo rex Danie Haraldus Angli incumbercr.Cu- 40
pidus periicicnd tci'rcx Notuagius , conditioncm acccpir , ne Haraldi interuen
rus ctinta diiiiccrcr: frcrus cria armis Angli,in cum ii quid nouarcr. qu; magno
iibi pignorehominem deuincircr , iilium proprio fpiritu cliatiorem , Anglo rtadir
cducand,obiidcm prscbens,qui debuit accipere. Sed eticit rci propcrantius pcr
iiciendae dciidctium,vr patis memoratis omnia i'irmarrur.H-ataldus autem Da
nia: rex,compofitis iam rebus in ca prouincia quam rcnrabat, exercitum reduxit in
patriam. Audiens quantum amilit in fuis, dum inhiaret alienis, diiliinulato ramen
ad rempus negotio,rem racirus perferebat. Nec 111 Noruagia: rex iupercrat.
A _ ,__ A @i N v s Noruagia. rc 's filius , poiteaquam accepiilet paterna: necis nuri
cium,feitinauit patriaminui crc, ne quid return innouaretur. Iraq; claifem inittu-' sa
;
d, _dm om xit,Adalitcno Anglia: regi valefacis. Ille ver alumnum iam moribus fuis forma
. tum,inuitus dimiiit. Nauigans autem in Noruagiam, rcs pcrtutbatas (vt fieri folcr')
Pff'f'rf'w. cum mutato rege tcfpexit. Nam Hataldus alius Gunnild iilius, compatatis auxi
liis ab rege Danorum,mouit in hoitcm.Veritus autem Aquinus nauaIi prlio
iiigcre (qud impar nauibus videretnr)
l rcrrcitrc praeliun'i obtulit. Nec mratus
hoitis,
 'l

: Liam. 7;
,. Etat inter primorcs Haraldi,qui Aquinum in depugnan
rem euocaret in primam aciem , quid illi virium eilet. Nec morarus
ille procellir:quippegenerofus ( ( contemptu non :. igirur op- ,
polirus,pugnam exeritlllc ( vibrans ab alro,perit Aquinum:fecuiflerq; me
diutn, non interuentu ( ( quifpiam irum {pouraneus excepiffetlau- .
dabilem per omnia virum , quiheri vitam ( : charorem , morte ( prue
niens lerhum domino inrenrar. Pugnarhic erar exirus, vr quum Aquini inli
di emerflfl'ent intercept , Dani fugarn ineunr. lam ( :
acies,quurn hoftis eifugiil'er. Mirumq; fperacul omnium in f' llos conuertit.'
o Nam tel,nullo qui cernererur arcu miffum,in acre l mbar, nc huc nc
illuc 1. multa,quum (: ( Caput
Aquini , moxq; homin exanimalfelta Haraldo regn ceilt Noruagix, _ _ _
lhblaro.Ferunt,malel-iciis dediram fminam,telum hoc : qu vi- 2:22:
: Hlij pnam (: holle , ae illum vacuato regno facetet . .
L D v s Gunnildze Noruagia tegnum alleeutus , qu audirer Ha- . 3.
raldum : regem,cognominem fuum(cuius armis etat inuertus, cuiq; annua
perindc tributa deberet) Ottonis Romani ImpIuri-am vallanris ad extrem Wan
dali, bello implicitum : ( non facile illum Saxonicis 86 Imperatoriis armis`
expediendum, aufus rebellare , conltirutaq; rribura negare. : illum in ea parte
42. ( Dani {alurati vfus'conlilio,paeem ab Imperatore , 1
patito recipiendi Chriflianifmi oblar amplexus , fdera iunxir cum]l Ottone. Rc
tro greil'oq; cum exercitu Imperatore , audiuit Haraldi Noruagij defetionem. In
quam expeditionem : 1 quam ad Iulinum Wandalize oppidum , cum Y
'deletis militi bus, ob piratieam prohibendam conittuerat. Cernens autem Nor- f;"
uagienfs araldus,prrer ( , ( adoriri,conllium (: 21:14;
:, in gente val' nt, obtrurus, quod ?! 'j'
armis non porerat.A olefc'e'tiores duos eorrepros cl .is immolauir,vrven- :2" :
tis 86 clall`em vexatam euerterenr. Crudells parer, qui (
guine chariilmorum liberorum tegnum mercaturus , hoc impenderar , pro quo
'5 iolenr creri mortales bella ((. ver maleficiis ( ::viditexi
rum.Nam turbine magno exorri nymbi,ira clailem 86
ra militum percullere , vt( . Ille egrel'us qua poterar manu,
nonnullos Danorum'capros abduxit: crcti rc inflicirer gella , in
Daniam crudeliratcm in proprios afferus inchoatam,in ca
pris declararer , : patientiores ad tormenta Danos , qum ( atrocem in irro
kgandis.Miratulq; vitorum conilantiam,quum nullis minis tetrerenrur,nullis [up
pliciis ad quod volebat adigi poilenr: primum exhibuit dimifls,vt vellenr,hono
raro apud ( loco militarent. Recufantes autem , qud ( dicercnt militaribus (
cramentis Danorum regi obnoxios , quum virtutem admiraretur , ineolumes di
-4o milit.Illi ad regem ( regreill,prioris militi egerunr,teiriicari homi
nis Noruagici crudeliratei . . '_ ' _
I N haze ver , Haraldus Dani' Anglicana A P- 45
narus,marernis vilzus precibus,non iniquos in Chriitian'um populum animos ge- zgig?"
reret, ( amplerererur: Ortonis primum Imperatoris armis coatlus,
Chrilrianis ( 86 coniugeiniriarus elhfliumq; illi Suenotronem nun
cuparum , Imperator ( (: ( leuauit. Diuque flicitcrregnum Haral
dus adminillrauir,in 1: religiose proicier'itibus. @s ver genti
lis error indurauerar ,in ( verli, Chriftianas terras populab'anrur. In Wan'
daliam quidem necdum Chrillianam(anriquaera`t Danorum )( 86
ximam Saxoniam infeftauere. Inde per Friliam , lit'ro'ra quoque Galliai'um cua'
ganres , contribules ( Franci lirroribus Mormannos , nonnunquam Ari
glos adiere. Sed quum Suenotro Haraldi filius, regnancli auidus eller , perpende- Firminy.
retque multorum graue murmur ( noua 86 patribu's incompetra religione' i
(ad quam omnes perpulifler) viam ratus , qua acl tegnum pulfo parte perueni- P
_ /:
rer, egir cum fallidientibus Chrilli religionem) vt ( regem dieetent , pulfo parte.
ii
 ,as ALBER.KirANTzii
Pollicitus eff religionem folitarn refiiruere , procuranre generis humani inimico.
Confpirant in regem,filir'i efferunr,illiu's faeramenra fufcipiunr,patre deieitora
dunt Gallor annales,eie&um regno Haraldum, in Normanniam,ad Francia: lir
tora,ad ducem Richardum perueniffe,r"ogant auxilia in redutionem. Illum per
benign fufcepiffe venienrem,86comirat illi 'permififle Cfianrinenfemltir'er lit
roreas quoq; regiones is eff.Harald ibi arma militefq; reparantem, in parriam ite
rum nauigafleed tum Haraldus a filio iter arq; iterum vincitut. Nouiifime vul
nerarus concefiirin Iulin Wandali oppidum , ibiq; vitam finiuitin Chrifla' con
feffione , redueius iam funereRofchildi in tegnum. Interea ver Danor proce
res quieris perrfi, quum flicem multor nauigarionem meminiffenr: ad mores IO
fuos infinita multitudine peratmara,per Albim afcendetunt,lirrora omnia vaffan
? res. Apud Stadi cglobari Saxones,Sigefridus marchio,Thiadericus comes,cum
multis miliratis generis forriflimis viris , egreffos nauibus in terras Danos excipit,
. forrirer ptlirurSed is rum fuir quifolebat exitus,vi&i Saxones dare rerga cogun
tur. Capri ex nobilibus Sigefridus marchio 86 Thiadericus comes , mulriq; alij iri
ferioris gradus viti militares : capriui in naucs pertrahunrur. Dum ai'ir moram fa
ciunt, in Albi excurfones late facienres demoranrur , fi quis in redemptionem ca
ptiuorum :era produceret. uo tempore alter ex memoratis nobilibus , pifcaroria
naui per not adduta elabitur.Dani excandefcenres,qui temanferanr male mul
arunr,alium ptatcifis naribus,ali etiam inanibus,86 item pedibus aliurn. ex 2.0
fuga falui etant Saxones,cum duce Bennone,IIermanni (quem Orto primus ere
xerar) filio, infigne iterum agmen collegerant. Danis fc iuxta Stadi opponunt : 86
alacrirer preliati , multos ex Danis cciderant , plures ccperanr, reliquos in fugam
c'pellunr. Captos, in contumeliam enris,86 in vltionem rruncatorum,iugularos
appendunr in arbores.Nomen loco rfiu permanfit ex fato,vr diceretur
, Saxon lingua,hoc eff Iugula agreftis.Suenotto ver quum arrem regno expulifl
- fet,86pro eo Danie imperaflet,impieraris fu poenasluebat: onec ad cor reuerfus,
lim Chriflzianifinum(quem abiecerat)ex animo reciperet.Nam Ericus illum vrgebat a
+ - L- fronte. A latere ar Wandali ill adotti ter cepere prlio, mixtis (vr fieri folet) infi
d diis.Tories redemprus,vacuabar regna fua auto 86 argento. Demum compet ' 30
[animum
ri'i habens,cli Dominum,cuius religionem inepte contempferar,86 fu 86 paren
tis in fe iniuriam vindicate: reuerfus ad cot,facratiflim Chrifii religionem feruen
riifimo coepir ardore completizex quo die profperiora omniaexperrus eff. uum
ramen 86 a Suecis 86 Wandalis premererur,ad Olau Notuagiaz principem cuo
lauir, paterna in illr'i merita commemotans. Ar furdas eius aures vidi: : qud vir fi
delis impietatem, quam ille in parerem exercuir, vehemenrer execrarus eff : firnul
qud religionem faniffimam abieciffet, focietatis cum illo vinculum recufabat.
,v_ ,_ L A v v_s interim rex Noruagiae, quum audiffet Erieum Sueciz regem in fa __
r'a conceffifle , relitam eius coniugem libi pofhilabar.Accepiffetq; , nifi Suenorro,
~auerfum fibi Olaui animum fciens,nuptiis difturbandis interueniflerNoluir enim 4.o
tali pato vires aduerfantis fibi Olaui crefcere. Duos ex fidiflimisaransfagar fpe
cie, iuffit abire ad Olauum in Notuagiam,crimina multa(qu fides illis haberetur)
in Suenonem iafrare , filiam vf `ius Thiram , magnis efferrenr laudibus: vt ani' _ _ -_

mum eius nuptiis fituris puella. clinatum , a Suecia fleiierenr. Fir fedul quod
mandabatur. Peruiceruntq; dolofi perfug,vt Olaui animum a regina rranflatum,
alan? in; puellaribus nuptiis inclinarent. @mfp regina iam ante colloquij gratia ab Ola
uo euocara,n longe a rege in mari naues fixiffer per anchoras: rogara, vt regia na
/2. adire dignara ,regem inuiferet, mattonali grauitate aliquandiu refiititmon ex
f fui dignitate futurum caufata , fi ipfa fuis nuptiis procurandis intenderet. Demum
cefIit infianribus. Penfle lignum erar ponris loco fubfl'ratum,vnde in regiam fua
naui regina tranfirer. Effccerunt perfug , qui regem Olauum circumfietere , vr
3:3: 22,10 quum ingreffa effet, fubligaculo retrato , mari regina mergeterur,infultarionibus
-. cernentium grauius accufata. Turn illa annirtibus fuis miitibus, aegre periculum
euaft: fecum vltione meditata , qud ruborem contemprus cum vita: periculo
rex intuliflet. Sueno autem iratz fininar animum fuis voris facile inclinauit, vt ea
accepta
 n

Nonvaein L1B. iti gsi

ecepta eoniuge,vires Sueciae iam Olauo infenfas conciliarerlta Olauus Nor
uagius, d'uotum fraude perigatum , duplicibus nuptiis fruittatus ell: , neque regi
nam quam conrempiit , neque puellam quam ambiuit , aflecutus. Olauus autem,
' uia Suenonem belicis rebus infcelicem acceperat,audebat bello impetete. Mul
tum ver milites eius vfu fagirtandi valuete.( Sueno nihil moratus ad pre
lium occurrerer,fir naualis pugna: in qua quum vehementius Suenoniani Norua
giorurn arcubus vrgerenrur,iubennir totis viribus ad ittatiorum vires commo
liendas ccutrere. Nam alis in propinquum nauigiis, acile areuum impetus lan
guefcebaewg res Noruagiis abllulir,Danifq; vitoria'm parrutitneOlauus quum
IO viderer fuorum vites cedere Danis : ne damno dedecus addetet , feiplitm pellimo
Olauus [it
marc dat
coniilio mari prxcipirem dedit,holtem videte non fuftinens vitorem.@a viero .
ria Suenoni regnum acceilit Noruagi , iam ante duobus regnis imperanti. Nam
' 86 Angliam prius adiecit imperio religione mutata fottunam {entiens in
dexteriora omnia cuetfam. Nam qui perfidus Chtillo (ua tueti non poterat ,iam
in Chrillut verfus,vicina omnia regna premebar imperio.
S V N o N 1 s interea temporibus Noruagia parebatilli. Sed quum iam motte &
ille fubducererut,Angli
cx Sytithailius 86 Noruagij
, xgre Daniain terraxere
adolefeens obedientiam
tutabarut. Danis.Nam
Noruagi autem rexKanutus
crearurI
Olauus , vir Optimus 86 Chriitianiflimus , qui (anttitatis fuse merito poilea relatus
1 O eli in iantoslanutus tate prima diiIimulabat iniutiam:donee auttis viribus pa
ttiam ditionem recuperarer,vites in Sembis 86 Wandalis acuens(ranquam prom
ptiotibus ad vitoriam populis) Olauum Noruagix regem fe iibi concilians :
iunts viribus Angliam aggrederetur. Comlpatatis igitut copiis , duorum viribus
Angliam ingredirur , 86 oppugnat. Stantibu que ad pugnam aciebus, quum forti
ter vtrinque pugnarerut, forte figna Danici exeteitus conuulfa petierunt. Non ell Pre/im $
paffus tanta: reidifpendiumn quo magnum vitori momentum videtetur)qui nilu 1i/itk'
": re
dam ex gregariis militibus: qui correpta virenti pertica , caq; in fublime ereta, :
cios ad ligna vocat , reitituitquc pene aeiemDanotum teuertentem. ) &
attemum iibi nomen pcperit vir ante priuarus,86 pene ignotus:reftituroque ad pu
30 gnam agmine , intolerabiles Anglis Daniimminebant. Cernens Anglix rex
tum vites retro cedere , pao magis quam atmis rarus agendum , ignum dati iu
ber teuocandis pugna militibus. Conuenirque inter reges, vtEduardus, quo
ad viuetet, dimidia regni parte frueretur : poil mortem tota, 86 iam viuenti reliqua
dimidia Kanuto regi paretet. Olauus, qui aderat, nullam in fderibus fui neri
mentionem , tacitus diflimulabar. Adiunxit Kanutus ali-am priori iniutiam,
concubinam Olaui liuprarer. @a gemina rurbarus eonrumelia Olauus , in itam'
cxcandefcens , abiit cum claile in Notuagiam, tempora demoratus iull vl
tionis. Kanutus autem Normannix ducis Richardi liliam Immam duxit coniu
gem, ciufque frarri Richardo Eittitham fororem coniugem dedit.Iminam autem
40 conieo Eduardi Anglia: regis. @am idcitco duxiife creditur
Kanutus, qu magis gentem accepta regina iibi conciliaret. Sed Ric ardus
&fetens Danici regis , dimiila regis quam ille poliea Vlfoni An
glorum duci dedir: ex ea natus elle ei inter alios iilius Sueno , Danotum rex pollen
Chriitianiilimus: exulans , in Hierufalem profetus , ibi mortem obiit.`
Cuius focij quadraginra in Apulia remaniiile memoranrur , defendentes cuni
principe, quam repeterunt Wilhelmo prouinciam. Sed ad hate pollea teuerte
mut profequendaOlauus autem Noruagi rex, cum Haraldo frarre, non imme
moriniuriaz , Daniam crebris bellis laceiIebat. Kanurus ver totis Danix viribus
illis occurrens , magno eos prazlio vicit : fugarifque , regnum paterna: ditioriis re
50 cuperauit. Fugatus Olauus ad Orientem conceilit: donec Olauo Sueci qui fra
tet etat Kanuti) abfumpto, vites etiam fuas auxir Suecorum acceiIone. Et ipa red
iit in Noruagiam,vit ommmeinoriadignlimus,86 v_itz {anetimonia,86 regnigu-
bernationelnrerea Vlfo, quem diximus Richardo Kanuti germanam
vxorem traduxifle, mulatione virtutis infenfus Kanuto , iunxit Olauo Norua .Smic }
gix regi. Sociatifque agminibus,Notuagij,Sueci86 Vlfonis milites;Daniam t-[.rt
 382. ALBER. KRNTZII
dum: Olauus mari,Emundus Succise rcx terra incumbcbat: Vlfo duorum rnedius
incumbebat loci; opportunislbi Olauus celeri,& ad curfum habili inuetus-naui
gio in Sialandiam,concionem aduocat,populum,ne fanguis multus etimderetur,
ad deditionem hortatus.Dum concionatur, confpea vela de mari grandium na
uium, regem terruere. Rogatus cuius eilent qui nauigarent , (enc, non ignorante
regem elle Kanutum , au diuir ellel mercatores. Iterum terum@- rogat : quum
gis ac magis propinquarent,bellicam cile clailcm intellexit. Tum conuerfus in
nem,indignatur 111 11111111111.111 ienex,Mcrcatores effe dixifed quibus per arma
mercandum iitregnum. Olauus fuga in naues 111 111111. Rex Kanutus expo
ncnsc inde copias explicans,duxitin Emundum,qui Scania: imminebatnetrol; xo\
pepulit fuperatumPars agminis mouit in Vlfonem. Ille prxfentiensopias ire iut-'
fit trans Humen,vttranfeuntibus immineret.Dani fao ponte,dum auidius quam
cautius vrgcnt hoftemfrao ponte multos amifere. Circumfpiciens tum Vlto 11.1
gam , quum clailem rcgiam imminere videretmotu reliis nauibus maioribus,
folis 111$ 11115111 11111 feruauit.Mane vacuis ratibus imminentes Dani,
delufos (e effe confpexereKanutus autem fubornatis in Noruagia reb'us , mortem
r procurauit optimi regis Olaui. (lis/im rem in Metropoli explicauimus.
A_P- 7 H A L D v s Olaui frater, Noruagiaz regis , iimilcm vcritus exitum , exilium
deligit voluntarium.Nam 1111011 petens,tliu militauit Orientis Impe
ratori, >cellitque Kanuto. Ita Nortiagigfata inter ilios Kanuti diih'ibutione, Sue 2.0
noni filio prouenit. Haraldum item filium Angliae, Knutonem Dani,Henricum
autem Conradi 1111peratoris ilium (6c i111 Imperatorem pattern) data in v
xorcm Gunnilda filia , gencrum 11111: c cum Imperatore Conrado 111
Kanutusrcgio infrutu pctiuit Italiam. Verm ne longius digrediamur, tempora A_ -_`.-_4 A
diliungentes, in Normanniam Galliarum prouinciam nobis redeundum , {ucceil
ionem illius principatus executuri: vt nos commodo, quurn hzc tempora atti
, gerimus,in Noruagiam terum declinemus.
A P. 8. R 1 c A D v s cfo parte Wilhelmo, puer paruulus agebat fubtutoribuslu
3233" douicus autem Franci rcx,immemor paterni ab illo beneficij (qud per Wilhel
A-mmw mum coneiliarctur Henrico Romanor Cfari , 86 perindc Rabilirctur in regno) 30
i" - Willielmi in regem obfequia penitus abols 11111111$ Nor
h'm' ' manni, iam principe carenti. Vrebatillum Normannorum gloria,dolebat amif
(am regni iam bonam : cupiebat gentem vel in feruitutem redigere , vel ad
antiquas fedes iter expellere.Rotomagum ctendiLErat autem (.vt diximus)
4 j. D . 11111 ann , L I 1 1. proceribus regali cxcipiturapparatu: liredem
Richardum iubet in confpeum fuum peruenirc. V bi venit , laudat indolem di
gnum fore qui crudiatur in aula: fc illi futurum tutorem. Illico in regiam tranit 111.
1niliam.Fama volar vrbc tota , Richardum puerum rege captum 8K abducdum,
vt principe vaccnt.Fit ccurfus,plebs etiam infima tumultuatur:regi minantur ex
trema,ni puerum redclatllle placando 111 verbum demandar, nihil 1111 4o
rum puero, gaternam illi ditionem {aluam fore. Solenniter illum in confpcu po
11111111: feudo , facramenta accipit tutoribus : & placid in morem omnia
exliibens , permittitur in aula educandum fecum puerum abducere. Aliouandiu
manflt cum rege puer , educabaturt'luc {ub prceptoribus, vt ritui infuefcerct Gal
_ lieano , morem - exucns. Rex autem per tempora {emper retriore vultu
puerum afpexit , 8c erupit aliquando motus cordis per Verba minantia. Animad
, , ,x _11:11 rem ex pxdagogis quilpiam , profpiciens quem effet res exitum habitura,
:jl/$64 mileratus pu'crum. Aliquando in fecretiorafolum pei-ducens, fuat {imulare mor
` burn corporis defperatum : qu abducdi illum accipcret occaiionem. Facit 11cr
quod monetur: proiicit (ein letum , capitis c totius corporis malam queilzus va
lctudinem : nullum interdiu cibum accipit, fidem facit cutodibus veri morbi. Il
li perinde cuitodi diligentiam intermittunt , {ecuri qud per gritudinem nc
que abire neque abduei 1111. Pdagogus autem tempora obfcruans , 1
multa confpicit in area. Quimt'lue rex cibum caperet, 111 congcfiis pa
leis puerum inuoluit, fafcemquc deportat, qua equo pabulum dcfcrrct/Stratum
equum
 NURVG'IE LIB. III. I 3%;

equum infcendir, paleam ante le ferensznec ant quieuit , donec tutum in locum
perueniret.-Ibipuerum lub llda cullodia,per notem Syluanelum contendir:
mitem loci , dominum gentis Normannorum fecit certiorem. Ambo ad Hugo
nem magnum ducem contendunt , rem detegunt , orantq; vt puero conlulat. Ille
odio in regem concepto copias parar,puerumt]ue ducit Rotomagum.
ID quum regi compertum ellet, euocar ille Arnulphum Flandria comitem,
quem lciebar Normannico nommiinfeiimum: ud Wilhelmum pueri pa
rrem perdidillet, multm ab eagentc formidabat. @i de re primm regi latisfa#
cere volens, praeuenit querimonia, fals libi necem'intentari Wilhelmii cuius
Regia (9
lO cllet iple innoxius : 11 rex iubeat, exterminaturum le occilores. Tum rex, Ego, in Hariri ad#
quit , aliatibi venio imponere , rua perinde conlilia requirensl` Hugo dux conl'pi~ #v_-fau Ri
clurd'Nar
rans (vt apparet) cum Normannis,puerum dibus meis abduum reuexit-in p'ro
uinciam. Ea in re quid facio Comes quum libi timerer ab rege , 1116111: lidentiofr, dal.
Hugonem,inquit, iamdudum inlidias regno molicntcm nemo ignorar. Iam rum:
lidcbat Wilhelmo. )uo nunc (vt cernis)dc medio falo,puerumincipir conlca
ri , vt gentis illius arma tibi obiiciat. Sed occupandus tibi, priulquam conual`
feat. Cedit opibus , cedit honoribus , vir ambitioliis 8c auarus. Permitteilliduca
tum Normannix,tibi leruans vrbem Rotomagenlem. Placuit conlilium regi: l-lu'-Al
gonem ducem cum cxteris vocatin concilium :venit. Ibi rcx de regni inliiturio-A
lO ne exorfus , alium le rebus ordinem daturum ollendit: 11 velir Hugo totius Nor
manni principatum , Rotomago excepto , fulcipere. Ille alacris dono , promirtit
obleqtlium. Tum de puero lcrutatus rex, audiuit _illum Syluaneli elle, lub tutela
comitis eius loci. Placuit , idquc:l conlilio dccernitur , vt rex, &t Hugo ', diuills citer
citibus, ferro 8613111 Normanniam inuadant. Id quum lieret,Normanni rerum -
11111111111 ignari,quid ageretur mirati, lirbitum accipiunt conlilium. @ando armis
etant impatati, dolis occurrcre llaruunt. Mittunt leg ationem regi his verbis , ,
inquiunr, rex potentillime , prouinciam ruam vallas , quando tui l`unt Normanni,
parati in omne oblequium Veni , 11 videtur , Roromagum , 8c lulcipe gentem tibi
deditillimam. Vill 111111 11 nunciare. Parar le rex profetioni , llipatus latis 11111
gna luorum manu. Roromagum ingreditur,regio apparatu excipitur. Ibi Bernar-
dus quidam ex primoribus , Gratulamur,inquit, rex tibi nobifq3. Nam hodie cum -
vtrilquc bene aum conlpicitur , qud ru ariiris porentia , nos etiam honore pro man nr
-
uetti videamur : qui haenus duci , nunc regi oblequimur. Malvtrifque confu -
luit, qui gemis interitum armis inrentauir. Hugo , nunquam tibi lidus, ho'c qua'zrir,v cg'kif.
vt te paulatim viribus exuat,nudarum inuadar. Rex lecum cogitans , Hugon'is po
rentiam vercbatur. Milit illico qui Hugoni diceret , quamprimm regione dedu
ceretur,quae iam regi parcretllle vbi audiuit, indignatus , qu'd rex neque promil
( leruaret , neque prolpcratum illi curlum admirreret : .atramen paruit mandato,
exercitum deducens, `
4o N it M A N N I conlecuti videbantur quod qulcrunt. Nani neque Hugo' Climat
nem paticbantur infellum,neque regem,tempus nai,quo libi rebulque luis con-4
lulerent in futurum. Puerver, dux iunior, apud Syluanelenlem comitem rutus
agebatlnterim rex prouincia iam luz praefidem creat Rodulphum quendam,co
gnomento Tortan,qui nomine regio mdata imponeret,r'ribura exigeret. Hic ac
ccpta potellatefuior erat idololattis in ecclelas.Nam dirutis que Wilhelmus in~ .
Ptaurauerar monalteriis, de (axis reparauir muros. Bernardus Danus , cemens
regis ac procerum arma elle maiora conlpirantium,qum vt luis viribus reprime#
ret,accitis gentis lux primoribus , clilium init mittend ad Haraldum Danix rc 117: .
;
gem legationis,vt cleripto exercitu venirct ad prdanda littora Normannia': fpe
cie quidem vindicand Wilhelmian necis gratia , re autem vera vr pelliceret rc-l . i
,O
111 colloquium , ad conllitucndas pacis leges. Haraldus tum lilio cohlliaue
ratccolleis ramen copiis vndecunque venir. ld quod facile 111111111 Danos ad praz'-~
dam vocarc,qui 11121 (ponte iam per aliquot lecula prdis viuebr Se fanguine. Rex
Ludouic'us conrrattis c ipleviribus Franci , occurrir holli. Sed priulqua'm ar-
mis congrediuntur,millis inuicem nunciis veniunt in colloquium. Ibi Ludouicus
 ,94 ALBER. KRANTzii
(cifcitatur, quidnam cau(a: (it Haraldo populari Franciae littora, iam ridem Con-`
fianrinenfem in his ditionem tenti. Ille iniqux necis Wilhelmi vin ' m (e per
A fqui contendit,(umpturumq;, donec ex acquo res cflzituatur. Yiderat quidam ex
Danis afiantem inter Francos l-Ierluirnumzcuius gratia tudi Wilhelmus ad mor
Hfrlvim' tem peruenir. Incitus animo lanceam mifir, perfoditq; hominenizquod initium c
gil-1; da rat prlij. Namdum Franci vindilam pofcunt, Danique( defendunt,con
up. ,a feritur praeliumt multi vtrinque cadunt, (ed ex Francis lori'g' pluteslriter alios ip(e
l'._ 'ex Danis fugis eapitur,quum (e euidam magnis promiflis onerato,ab(conden
, t-f Ri- dum permifiilet. At re comperta , eompellitur miles dare regem in medium. Iraq;
MWf captiuus Rotomagum perducitur. onrem liabuit Getbcrgam, Romanorum re
mwm gis Ottonis, iam tum Imperatoris,germanam. Ea viri (orte nunciata conflernitur:
ad fratrem concir aduolat,opem eius implorans ad maritum regem liberandum.
Otto (euer refpondit , Poterat modeflius Ludouieus c'gifle cum pueto , cuius illi
pater regnum reflituit: luitingraritudinis (uae damna. Itaque ip(e regni mei impli
eitus negotiis ,ruis germanafupereffe non pofllimllla fruflrara rriftis redit in Fran
eiam , Hugonem Magnum interpellar. Ille operas pollicitus , Syluaneenkm eo
mitem , pueri cuftodem , alloquitur, percum nal'us ctum procerum Norman
ni cterorumConuenientes igitur in earn confentiunt formam,Vt reddito inli
_ bettatem rege,flium eius accipiant cum aliis obfidem:interim res ad pacem com
ponantur. Ita (anita permutatione rex liber dimittitur. Dueem interea (u Richar z
dum Normanni armis inflruunt, 86 rebus prseficiunt agendis iam maiu(culum.Ex
partium placito de pace rratatur.. Conflitit rcx cum Hugone ad ; Hurninis al
teram ripam : Richardus cumfuis manebat ex alia. Et intercedentibus arbitris res
eomponuntur,vt redditis obfidibus,Ricliardus (u prouincias dux praeeflet. Filius
ramen regis apud Rotomagumin fata conceflit. n`
C A P. . Viz t adoleuit Richardus, rebus eius vbiq; crefeentibus,Hugo ille Magnus Ern
niam fili dedit vxorem. tim rem Ludouieus rcx (ufpeam ducens, uor po
_ tentiflimor perFranciam ucum arma eoniuna (ufpetans, ad Germanor re
gfcffj em Ottonein prim,legatos mittit,in quibus Amulphus Flandri comes Lotha
5o
Mmm-_ ringiam illi pollieetur,(i arma fumar in Hugonem atq; Richatd. Otto prfiiram
/ occafionem cupid arripicns, exereiu'i confcribit, ducitq; in Hugonem , terr eius
"m" peruaflans. Inde conuerfus in Normanni, fimili illi afftiit calamitate: przmittens
cum copiis quend ex (uis duc, qui Rotomagum terreat,ip(e cum mole cxercitus
(equitur. Qiiprcurrit dux,cernens apud vrbem quieta omnia (Normanni quip
pe raciti quieieebant , donee ille (actus confidentior propinquaret) occurrente ad
pugnam nemineportas op ugnat. Tum agmine vrbici procurrunt, 86 facil
hofles primm fugant, in e conrerunt. Seeutus Otto cum Ludouieo Magno ex
ercitibus,vbi vrbem vidit inexpugnabilem, iratus efl: Arnulpho Flandrenfium co
miri , qui illum ad eius cxpugnationem inuitabat. Ille vbi (enfit iratum fibi Roma
regem Ottonem,no&is eonticinio (e (ubducit, paucis abitum eius per(en- 4o
tientibus. Mane primo , quum de Arnulpho Herer uatflzio , vt primus in lioftem
irctzaudiunt efhagifle.Mox (oluta ob(idione retro eddrmullis rebus peratis.Nor
marini eedenres keurinnfeflaiit: multos perimunt,quo(dam capiunt. Hic (uit exi
tus expeditionis Normannicarzcui non diu (uperuixit Ludouieus rex Franci.Hu
go quoque iam (enio fratus,eam (enett (ux bonam natus cfolationem, qud
generum haberet Riehardum, omnium rerum abundantem' aflluentia : lilium (u
um fibi :equiuoeum Hugonem , in eius (ocietate pariter86 aflinitate iubebat ac
quiefcere: vt pariter adolefeentes , pari virtutecrefcerenr , armis 86anirnis con(o
ciatis vnum (entircnr. Qa (pe recreatus ,iam plenus' dictum in Domino quieuit,
rerum' (uarum relinquens hzeredesmmbos pene` pari rate (ucerefcentes. 56'
C A p, . _ i: o A L D v s erat Carnotenfis cornes: qui ( vt nonnulli (unt autores) per
(uafit Haddingo Dano pecuniam aecipere:fibique comitatum permittere.Hic er
go Normannico nomini infeftiflimus , cpit ferro 86 igne (i neerr quibus ex cau
fis) Normanniam infeflare. Sed armis repreflus' Richardofaeil intellexit impa
rem (e futurum tanto , vbi~(e eomtnoueret, duci. Igitur ad dolum eonuerfus, Ger
berga:~
 NORVAGIJELIB.III. 385
berg (quendam regin,Ludouici ) inulta fuggellitde Richardo, qud Hf Canam/If
lio eius Lothario ac regno eius inldiatetur : operprccium videri homin de me- @Izzfju
dio toilere , alioqui Lotharium pacific nunquam regnaturum. Crediclit mulier :
c ad fratrcm Brunonem archiprazfulem Colonienfem,pariterq; Lotharingiae du# "
cern , (habebat enim fratrcm Ottonem Rom. Imp.) multarn querimoniam millo
nuncio perfetebat fuper Richardo , formidata vano timore ro fais exponens,
rogauitq; vr Ambianum ad colloquium aduocatumfccum a duceret. Paruit ille
precanti fotoric Richardum euocauitmec dubitauit occurrere. Eunti autem ob
uij fuere cluo milites inldiarum confcij quorum alter Richardum interpellans ,
x o Quininquitbis clux illuftrifImellle fc occurrereBrunoni archiepifcopo reliaon
dit.Tum miles, Aclhuc, inquit, in manu tua eil, dux fis Normanni, autopilio (ub
grauibus clominis. Cui dux,Vnde, inquit,efl:is Referunt illi, Hocad te non perti
net1tibi venimus militare. .Ille {ufceptos in {odalitium remunerauit,conuerfoc1; iti- _
nere repedauit,illufo Brunone.Nec ramen quieucre aduerfarijNam regem Fran- 115/ K1'
ci Lotharium inlimulant, vr euocatum ducem illis cxponat ad prdam. Mittit
rex ad ducem , qui dicci-et , non elle regni commodo, diffenfionem vigorein cor- :
pore z operprecium videri conciliare amicitiam,rccognofci regem duce domi
num,illum etiam ab rege luis lionoribus murderandumEa effe qu : amici
tiam,qu lioles terreant, exhilarentamicos. Proinde occurrat loco ,
. mutuo frutur {uper omnibus colloquio. Credidit dux, c expeditafuorum manu
non contemnenda , regi occurrit ad ripam Holux Huuij.Tcndebat rex in altera ri
pa, comitatior qum putabatur. Excogitato negocio , dux prmiiit in regis,
qui (crutarentur quid rerum paratetur. Illi holilia omnia comperere adel Bal
duinum Flandri,Theobaldum Carnori, 8c Aufridum Andegaucnfcmomites,
Richardo infenilmos. Protinus qua: viderant,duci fuo renunciant. Ille concitus
tranfito per vada ilumine, parabat abire. Sequuntur inimici: / tenta
uergconuerilsin eos,pugna repulitfaluufq; Rotomagum redijtlam patuere ani
mi cuntorum in ducem. Rex ergo non dolis, (ed armis agendum ratus, ex omni
Francia atque Burgundiavalidum contrahit exercitum : c imparatam ciuitatem .
5o Ebroicarn,nihil tale mctucntem, obfidet,ac breui capi: : regrellufq; cum exercitu",~ 51:22:52
Theobaldum vicin regioni prficit. y _ ` F- '
IN 1 Richardus armata {uomm quanta potuitfortiilima manu, Caino"- A P 13
comitatum (vndeomniailli funt mala) ferro 8c igne populatur, vicem
reddens Theobaldo. Ille interea maioribuscopijs adunatis',cara fixit apud villam
Hermentrudis. fciens Ricliardus, nourno itinere pertendit ad hoes, im
minens imparatis. Multos occidit, reliquosin f'uam reijcit:Tl1eobaldus perlati
bula vix redijt cum paucis Carnotum.Vbi illum unilis fortuna excepiLNam filius
cxceitc vrbs breui conHagtauit,debito peridi razrnio. @um autem totius (c
Gallic gentis odio laborare Richardus comperi et, {ecum expdit quid faceret :
-4o arbitratus qud rcs fua non diu confiflere polit' , quem omnes vicini pernacibus
86 confpiratis odijs infearentur. Igitur legatione miia ad Dania: regem , (quem Rif/wlw "
tune arbitror ( vel Haraldum,vcl Suenonem Iilium)doc'uit quo in periculo a
eret,cliuitem Franciam pi'aeclisl expoiiram ofiendigvt implicatos cxternis bellis, .
confpirantcsNec diu opus erat precibus inlere: facile prouocantur
ad predam rapinis allucti. Necclum etiam Dania tota Chrilo crediderat,quamuis
ab aliquot feculis (anti prdicatorc's ibi defudantes , multos ad Chrillum conuer
terant.Sed in barbara nationemaiordiu permanfit numerus perfidorumAclueti
igitur Dani magna clalequanam inueliuntur : ad Giluodi fofIam (qua: dicitur)
perueniunt. Ibi communita clalle , deputatifq; culloclibus , reliqua multitudo ad
5 O przdandum egreditur.Vatatur in primis Carnotenls comitatuszinde regi quo
que ditionis prouincia aditur.Ma&antur'obuij, prxda abigitur :78x: quicquid vel in
cibum vel ad augcndam fupcllcilcm p'rxdatoribus non placebat,leui autoratum
precio,Normannis venale exponitur. l Y Y
tempeare Lauduni pontificum crat conuentus @nodalin Inter alia fer- AP- I4~
mo iuboritur de valitate,quam recens infidelium Danorum percgiffemes
K
 ,inl ALBERKRANTZII l
omnis inRiehardum refunditunMirantur Chriianurn ducem,patre natum reli
_ . giofo, tantis feciife malis exordium. Deniq; viri 11 virtute,
:iff: Carnotfem mittunt pontifcem, qui cmoneat ducem malot quparrara fum,
aannam- docearq; pericul fuum,qud Deo,omnium iudici,tecldiruri1s : rarion de malis
"ffwfk quze accideranr: fimuloret,quoniam popul ille vocauit,idem
n ipfeeriam abire praecipiatPontifex fufcepram prouinciam diligentet executus :
\ auditq; duce,inuir ( ad cam rem cpulfum,qud line caufa omnium pte
mererur. Ablatam ciuitatem Ebroieam,valraram'prouinciam : omnia ex rege
lnata,arq; incentore Theobaldo pendere.Se pacis acquis conditionibus facile paca
ti. Pontifcx audito ducis refponio,rem refett in .1 regem inter
pellandum. Ad quem reddita rarione,c'uenrus de pace indicitur: imul etiam ob
liquo vifu inTheobald malorum aurorem refpi'cirur. Id vbi ille eperir, in (
omnem recidere,pruenire curauirmam amicis intermiils,ad Richardi colloqui
um pertingir.Pu rgar fufpicionem,ad pacem offert quam tenebat ciuitarem Ebroi
cam,deq; caereris rebus nurum ducis fatisfacit. ita rebus, ad cuen
tum regni decrerum,pacandis qui aduenerant'Danis,vrtiq; feitinant. Ibi regio ap
mi- pararu dux regem excipir Lorharium,cuiuio opipar prpar'ato. Inde vbi acl cau- I
"im" ( peruenere agendam, quum multa vtrinq; verba cffufa forent,
`tionibus inter regem 86 conuenit. Dani qui aduenerant , pro magna parte
accipiunt,inrer Normannos fe collocant:l reliqui ad prxdam in Hi( LO
nijs facienclam enauigatunt. Qua rempeilare Emma Richardi vxore deftma, (
cundam nobili Danor genere Gunnoram :. multiplieem prolem.
accepir,Robert 86 Richardum Hlios,c Malgerio ac duobus lijs.Filias ver
Eldrado Anglor regi nupram, ( ille Eduard lilium (:) fecunda.
Hadewigritannorum comiti Gorfrido dcfpfauir: vnde Alanus arq;
ces prouenere.Terta Matildis Odoni : denuplt: cuius erit memoria.
P 15- v M ad religionem verfus rempla inllaurauit,monalteria conftruxit,Ro
tomagi quidem in honorem diui Petri , 86 monte ( patrocinio S. Michaelis
archangeli. Quo : Hugo Rotomagenlis archiepifcopus defecit, Robettufq;
Richardi luHcirur. Sed quum Lorharius prole : , : te 30
gnum ugo,lius magni Hugonis comitis, Richardi . Nam fo
rorem illius Richardus primam( vt dixirnus) coniugem habebar. Cui regi quum
multa hinc arq; inde bella confurge'renr , primm in Arnulphum Flandrix comi
r'em rex conciratur , eiq; auferr Arrebaru . Sed Arnulphus rebus fuis difffus , ad
Richardum ducem conuolauir , eiq; ( fubmilt,vt illo interuentore regi concilia
rerur.`Nec folam inde pacet'n,verm etiam ablatarum rerum illo in
rerueniente promeruit.Ricliardo longuam Deus vitam permifir.Nam (
frite morir-ur Hugo,ei ; Robertus lilius in regno furrogarur. Richardus autem
Richdi nihil : corum qu a fummam pietarem pettinebant. In Deum religiofus,in
Vlr-turn.
homines etat pius 86 iullus,a:quusin omnes: corpore eleganti,promiila barba , ca 4o
* 'pillo (, (,& venerabilis. Pauperes parrcm, religiof patron,
omnes principem in venerabanrur. Sed omnium mortalium rerum breuis
exitus. @um ad fenerl'urem bon perueniflt,cotpore ( (: : 86
,(: habebar vterinurn,illi ( vnanimem,
his verbis folum aggreditur,Vides amriflimefrater, rebus peratis vefperum mi
hi vit ingruere: quid tibi videtur? quem rebus prarfcimus fara Volebar illi
us animum pertentare , gubernaculaiple nireretur. Sed vit la
: fubijciens,Longiorem tibi vitam omnes imprecamur,idq; De
um velle etiam arq; etiam pofcimus. Sed : : habent rui lium cx
te primogenitum Richardum, cui omnes bene volumus , arq; fperamus. Iullir de {
le : quibus tremula vix voce air , Cerniris commilitoncs,
I; qua rare quve (& morbo : ventum capulum. Habetis
: quiuocum Richardum, cui quazfo , quam mihidcberisimplellzifq;,
" : implearis. Si quid vnqu vobis placit peregi,id memori men
te tenenreslio perfoluite. Si ver (vt fett multa mortalis iniitmitas) perperam in
quen
 Liam. 87
quenquam commifi, id quzrfo per communis condiroris amorem, toganri remit
rite. Cecidere cunris qui audiere lacrym, nec etat qui facile verbum toganri re
fcponderctzita fletusomnium fauces occupabarllle motiens animam Chriffo red
idit, apud Fifcanum, religiofo parti nihilo minor filius, contumulatus : poli non
gentos v Lquum in Rom.Imperio Ottotertius,patri auoq; confederet. , 996
R r A it D v s eius nominis fecundus , patri filius in ducaru fucceflit , nulla iti A . 16.
re degenerans a bono parente, adolefcens docilis , iuuenis firenuus, vitacertimus,
pace belloq; fpeandusui ob' fummam laudem florefcri, nihil quifquam potuit
obijcere , nec erarquod in eo defideraretut. Rufiicum vulgus per agros pace Ion
! o gua cirpit (vt folet) intumefcere, fuoq; iuri fluminum 86 nemorum faltusarroga
rc,nihil inde militari generi depdere conftituens. Crebra egere cciliabula, mul
ros habuere conuentus. Er vbi coniuratio confirit vicino , placuir in mediterra
neos 86 longinquos fimilis fortunas homines rem propagate. Senfit dux optimus Rfbdffl'
confpirarionem : 86 Rodulphum qudam fuis comitem, cum expedita fuorum
manu, iquirinualefcentem coniurationem , priufquam roburacciperet, difiurba-
rc. Ille comptenfos qui excurrebanr nuncios,ad earreros commoucndos,manibus "1mm"'
pedibufq; truncatis ira remifit ad confocios,vt eorum exemplo detetriri , ponerent
fugerbientes animos,redirent ad colendos agros,86 iuffos dominos, iufiis perfolu
ris penfionibus, agnofcerenr. Vbicunq; cognouerat elle conuentus, adfuit: collo
_ z. quia difiurbauit , 86 prauam confpirarionem paucorum pna cohibuir. Etat Ri
chardo frater fanguineus Wilhelmus,comes Ocetenfis. Hic ereus in ducem,
cpit proreruienreaniino rebellionem offendere. Monirus a fratre ctcbtis nun
cjs , monita contempfit, 86 in pertinacia perinanfit. Mirrirur Rodulphus ducalis
praeferis,qui collata manu Wilhelmum capit,Roromagum perducir,detruditin
earcerem , quinquennio toto macerandum. Interea Wilhelmi milites in contu
macia perdu raiiere. O`u_um autem iam procurrentibus annis fegniorvineii foret
cufiodia,obferuauere n_onnulli ex capri comitishd'elib'us occafionem gerend rei:
86 immiffofune,audaciam dedere capro fefe fublimi e fenefita demittdi. Profpe
ratur cprum. Demiffus,vep`tibus per diem latuit,nam vndiq; canibus venaban
3 amiffum. Nou iter continuauit : nec ramen longius abire potuit,(fratris vbiq;
obferuantiam in populo veritus) qud nufquam vlli fe prodere auderet.Qi mul
ros dies in hoc errore contereret,vidit frarrem in venatione propinqua difcurrere :`
animoq; motus illum adir , genibus prouoluirur, errati veniam depofcens,fatis fe
pnarunl expendiffe tefiatuszvbi frarri ramen placeat,ad pnas redirurum,dum- ,
modo gratiam 86 veniam merearur. Motus Richardus quoque, genibus prouolu- fel"W11- `
atrollit, fufcepirq; in amplexus, ornnimodam illi veniam concedens, 86 exin
de morigerum ad omnia frarrem experrus eff.
I s Wilhelmus filios reliquit ex nobiliflitna , quam ei frater defponderat , cori- CAP- I 7'
iuge,Roberrum in comiraru fucceflorem,Wilhelmum Sueffionenfem cotnirem,
4o 86 Hugonem epifcopum Luxouienfem. Incefletar rum nonnihil diffidij inter Ri
chardum ducem , 86 Erolredum An lia: regem, fororium :quod ad`aperta
bella mox peruenit. Rex armata cla e milites impofuit, quotqucere oppugnan
dz vaffandrcq; Normanni puraret , mandato illisimpofito ne cui parcetenr. So
lam S.Michaelis bafilicam in monte excipiens, reliqua omnia permi iii in predam.
Si qua fors illiducem in prazlio obijceret, foli impendi inffarent,vt in regis manus
erueniat. His mandatis Angli profei , Normannizlittora perierunt : exponunt
milites , gtaflabundi incedunt , omnia peruaffanres. Comes Confianrincnfis o
mnium fuorum militum manrim cum rufh'cis perarmabar. Palantes ad pratdam' !" "
excepros obtruncar', lateq;`cardem in omnes committit,vt pauci fupereflent , qui 2
5 nauium cufiodibus irent nunci; , quippc vbi non iufl'a acie pugnatum eff: fed di-
fperfis ad pradam' Anglis , cum atinatis vndique cornes occurrit,ac vicir. Cohors
claflis cuffodi-.c relita,vbi audiuit firagem fuorum , atmamta tribus nauibus im
porrabat, eafq; communiens , procul littore' abfifiit. Et vbi Ventus permifit , tri
fies ex multis pauci redierunr; Rex audira forrc'fuorum, meerebat , fortunam ac
cufans.' At in reliquum quietior erat in Richardum :' cuius vel vIrfa parte prouincias'
' l
 ,ss AlarmanNTer
regiusexercirus contufus etat ,86 adinternecionem cfus.
A P 18 G A v r- 1 D v s etat Btitanniae dux,qui Ricliardi rebus vndiq; fuccteic'enti
bus,ad eius ineundam aIinitatem miro Ferebarur affeu. Qiamuis enim Britan
- nia ab initio Normannis (vt diximus) fubderetut, quum ramen duces bellis impli
!Hm- carenrut cum rege, Btitones iuga fubduxeranr,86 in libettatem patemq; Norman
' nisgloriam repofuere.Gaufridus quod valde cupiebat,n diliimulanret habuir:
nam expedita {uor manufplendore ptcipuo Richatdum adibat.Nec negligen
rius ab illo excipitur, magno itidem honorarus apparatu. Ailiniratem quatrit : Ha
dewigam ducis getmanam coniugem expetit. Nec cliu cunetatus Richardus, an
nuit. Nuptias de more principum concelebrant, omnibus ad gloriam IO
lendenribus apparatu exquilro,muneribus inuicem datis,iirmatifq; in perpetui
deribus , Gaufridus in Britanniam ltus cum coniuge regrcditur: qua.
I
duos fululit ilios, Aianum atq; Eudonem, ditionis fu fucceilores. Per qua: tem
'pora Adelredus Anglia: rex in {Zeuitiam verfus , magnam Danotum iuuentutem,
qux dutis vxotibus ibi confederant, cdi : , quum ibi non parua nobilitas 86
antiquort'i ilitps regum perduraret,quibus Anglia diu ietuierat. Sed turn rex odio
gentis incitus, omnem diferimine 86 {exum iubebat extingui. Cerne
res matrum de gtemijs tapi paruulos rerr illifos , martes in lutlru gladijs perfoilas,
fenes,vitos,iuuenes,vno patitet exiru ttucidatos. Earn rem quurn Suenoni Dano
tum regi qui elabebanrur nunciarent,vindicemille clailem cparaut, magno ex zd
ercitu inlituttus,Angliam petiturus.Panlis velis clallis mare rranlit, Angliam'atti
git. Er ad litrora rutis Ilarionibus claile relita,paucis nauibus aecepris Normanni
_ _ _ adir, Richardum compellat, coinmonefacit commtmis {anguinis ac patri. F
2312; dera cum illo iancit perpetu d_utatura inter Daniae reges Normniq; principes.
, , @_i/bus pera&is,redir ad exercitum. Verum qud non fuppetias ad praefens depo
- {ceret,aflinitatis iure,qua: Anglo etat Normannoq;,fuperfedebar. Dani tex co
'e' pias exponit,iniltu6ro agminc incedit:cui Anglia:rex aciem opponete non audcr.
Eboracum obiidet,86 capit : Cantuarios in deditionem accipit.Vltra progrediens,
ferro 86igne non ad pacem obuios vaftat.Ad Temefam iluuium perueniens,Lon
donijs exercitum applicat. Vrbs egtegia, defenloni facilis, li regem amaret. Sed 30
-vbi 86 illa vilori eedit, rex Adelredus rebus diiiifus , cum vxore 86 liberis naues in
greditur, Normanniam petit, {ororio duce perbenigne exceprus. Apud quem
omnem deinceps rarem Rotom agi peregit. Danis de Anglize regno pro arbitrio
conitituenribus,inrra paucos dies Sueno extremum in Anglia diem obijt. Corpus
reuetum in , patrio (epulcro rumulatur. Kanutus autem illius parte non
\ indignus,virimpiger,patris locimpleuitin Anglia. Olauum Noruagias, 86 aliutn
Olauum Sueciae reges in auxilium vocat , Angliam defenfurus. Nam Adelredus
rex,quum audiflr Sucnonem-fato iiinth'i , accepta vxote in Angliam redijt, iios
autem apud auunculum reliquit :86 amicorum ope, quos illi reliquerat, reponitut
in regnum. Kanu tus autem : rex,valida fuot manu conrratta,au&us copijs 4o
duorum (vtdiximus) regum , Angliam inuadit, ditionem primam repofcit : nega
tam gladio vindicate conatur. Occuriunt Angli , pro rege certaruri : cruenta
pugna conferitur. Diu ftabat anceps vioria , Anglis pro falute, Danis pro gloria
. cerrantibus. Sed catia tum Anglorum innumera tuultitudine , vittotia ceiTit Ka
ggf'/L mito. Adelredus Londonijs continet: ibiq; paillis obiideri. Impigre Dani
. oppugnant,Angli ruenturzinter qui;l Adelredus {upremum cgit cliem.Kanutus au
tem longam obiidionem vtbe potitus,teginam Emmam,Richardi Norman
ni ,: fuis magno auto redemptam,duxit.coniugem : qua (uilulit lilium
I-Ierdeknutum , in Dania fuecefforem , 86 Hliam Gunildam , qua: Henrico nupfir
Romanorum Imperatori, eius nominis tertio,Contadi iilio. Kanutus autem An 5">
glia: regnum _Dani coniunxit,duobus perinderegnis impetans. @am rem etii
fupra ex Dan orum annalibus attigetimus,libuit tam repetere ex narrarione Gal
"" 1, in quo diictepanr vtriufq; gentis rraditiones,liquid perfpiciatur. Sed ex
digreilione ad Normannos noltros reuertamut. r
0 D Carnotenfis comes , alteram Richardi' duxit : 86 doris nomine
:UTCCDl
 NonAGiirJ Liam.- 389
arcem accepir Dorcanam pro dimidia. Ea mulier qui; fine prole decederet, dux
ver dotem repofcerct,& ille negaretcatum inde bellum enafcitur. Richardus
Britonum atq; (uorum manu Normannorum , alio inloco arcem cfirmauitTe
galenfem,qua: infruluofam facere videbatur Dorcaiinam. Eamq; {atis firmo C
munitam priidio dimiiit , remiiiis in (ua quemq; cornmilitonibus. Odo vocatis .
aliunde armis , cum Waleranno Meldenii c Hugone Ctrnomanenii comitibus
nouam arcem oppugnareproperat.Egreili Normanni manus conferunt obiidcn- Od i" M
tibus:grauiq; caede in illos peracta reliquos ad f'ugites
aut capiunt aut perimuntHugo ipfe perlatebz rauit.Et vbi line dumis agri ett [
1 tranfeundizdetratis armisc in arenam recot .N -,crates ouilium (qu fpariae per e \

agros iaccbant)trahens,pafl:oris imagine fallebat infequentes. Ita vix manibus ho

euitatis,ad (ua nudus peruenit. Sed quum Odo minus quiefceret,au&is vn.
decunq; armis, conciliatifq; vicinis principibus, (quos omnes in Ricliardum
citauit)ille inuitus cogitur ad externa rccurrere auxilia: miilis nuncijs in Noruagi
ad Olauurnc in S ueciam ad lacobum , arma pctijt auxiliaria. Excepti magnific
nuncij , remitruntur fpc pleni. Nec enim erar Ferox populus , qui necdum omnis
ChriIi facramenta percepit,ad praedarn inuitandus.Protinus magna manu arma
ta, inllrulaq; claile, adnauigant duorum rcgum auxilia. Et Britannam primm
appulii, ( id vtorum impetus coegit, iiue cum Odone c illa gens tum (enierit)
l. o littora eonfcendunt, populabundi incedunt. Incola: aduerfus paganicam manum
adunantur,cxcipere parati prxlio venientes. Sed aduena: dolis inititere. Nam per om'
&Qi/ippe
ceillls. ' , texerunt,
irritati procurrcntibus vt inuei
boilibus caperentur:
Britones, a minenec deerat
fatfto c ipiiluc
ir- fI

ruerunt in holleszfecl priufquam peruenirent,decipulas inci unt. Ibi ab imminen

tibus hoflibus cdtur capiunturq;: illi prxda onuFti redeunt in naucs,Sequanam
cxpetenteszquam ingreflifuriiim duccntes perueniunt Rotomagum. Richardo
hofpitaliter excepti ac munerati fum. Interea rex Franci Robertus, audiens Bri
tanni ab infidelibus valtitatem, nec ignorans qud vocante Richardo adnauiga
rint : euocatos diiIidentes Ricliardum atq; Odonem , quatis rebus reddidit con
o cordes,veritus ne inideles,dulcedine prdilleti,latius in regno grafiarentur.Ira `
Odoni arx prima remaniit, ver Rieliardo, cum aliquanta parte aclaut di
tionis. Richardus ad duores auxiliorum reuertitur: ltos cum illis per conuiuia
(de more gentis) diesa it. Interim Olauus Cliriili religione , inflante
Rotomagenfi archiepifopo Roberto facrum baptifma cxpetiuit : c tantum in ea
profecit,vt in gente { difleminari prcipiens , ad extremum martyr eili
cerctur,Trondcnnis in regno fuo {epultus. . .
' R I A R D v s vxorcm habuit Gaufridi ducis Britannie germanam,quum ille - 29.
viciflim Ricliardi ( oblte interuenit limultas,qu clia- f3;
riilmos 'atres difiungit prcipu quum cle regno contenditur,vt pateretur , .
4o Richardus vallari ab auxilijs fuis Britniamed ex hac (ua ciuge Richardus filios
(nihilit,Richardum,Robert,\Villielmum,inter quos Wilhelmus in adolelctia,
monachalem apud Fifcannum accepir veilernliilias quoquc tres : quarum prima
Raynalclo Briton comiti Adelia nupt,ex qua Wilhelmum arq; Guidonem pro
creauit. Altera Balduino Flandri comitiztertia iam adulta, in virginitate deceflit.
Porr Gaufridus Brito,deuotionis gratia Romam petens, filios,Alan arq; Eudo
n, (ub tutela Richardi reliquitpfelonga circuitione feflus,de`ecit in via. Per qua:
tempora Meldunenlis cornes , Roberti regis curiam fecutus, oppidum fuum cum
arce,cuiufclam proditione amiiit , qui Odoni cam ipfam permilit. Rex Famulantis
libi comitis iniuri non diilimulans iubcbat vt Odo rcdderet aliena fraude occu
g pata,alieniiuris,arcem c oppido.Non parer ille,animatus munimentis loci fortif
fimis,qud Sequana ilumine ambiretur. Rex euocaro Rieharclo rem exponi: in
iungit munus,vt contumaeiam Odonis armis infletat. Non impiger ille regijs iuf
{ionibus obfequiturzexercitum contrahit,obfdet oppidum:oppugnans,capit cum
aree. Proditorem captum agit in crucem( in manus regias accepta conignar. ,
l N T n A Henricus Burgundionum dux Line lirede moritur, ducatulue A Pff-If'
K ii)
 390 I ALBI-zit. !
handig coronx eonfolidatur. Sed Burgundi Landricum Niuernlem comitem eudcant,l
If! vr occupato ducatu regi fe opponat. Ille ingrelfus Antilodorumgentem conatur
. meri-ducatum premio fperans accipere.Rex primam in Richardo ac militum cius
robore fiduciam conllituens, illum euocauit : nec cuntanter venir cum expedito
exercitu. bldet Anriliodorumznec cellar oppugnare, donecacceptis oblidibu t,
`Landricum futur in regis poteatgrem peragerer. Casteram quoq; prouinciam
vallans,captis arcibusc exullis oppids,reg parere coegit.Rex ducatum Robert 'o
6110 generillius Raynaldus Burgundio,trans Saonam comes,qui or
ra limultate cum Hugone Cabilonenli comite,praelio concurrir holli. Capiturc
in carcerem trahitur Raynaldus. Richardus mills oratoribus Hugonem orat,vt n!
quis conditionibus gener dimittat. Ille pta legatione,etiam vincula gra
uat,vehementius iubet alleruari,vt le facile contemptu ab illo dux inrelligeret. Sed
` _ ille 8: generi iniuriam, fui contemptu vindicaturus,Richardum lilium,iam rta
te adult,cum expedita validilllmaq; manu mirtit in hollem. Nec degener ille
rris imperium peragit. Primam Hugonis arcem cum oppido cingit, 8c oppuguat :
:ggf: l' at quia munitillima,diu le incol funt tutati. Ad extrem capitur, SC folo arquarur.
Sic exalperati Normni in Cabilonem tranleunt.@um autem longe fe imparem
Normannicis cerneret viribus Hugo, interpofitis amicis pacem pollulat , Raynal
' dum liberum facit, 86 ad placitum fenioris Richardi fe Rotorn'agi fponder adfutu
Yrum,diloq; auditurumJ-lxc primordia adolefcenris fuereRichardi.Paterautem 0'
quum omni lloreret rerum gellarum gloria , ingentiq; fuorum amore tenererur ,
quus in omnes: nihil prtermifit quod ad optimi principis,Chrilliani ducis cur'.
lpertineret,pauperum,rcligiol'orum Se omnium eccleliallicor prcipuam gerens
lellicitudinem. Iam autem illi rerum arbiter Deus, ad meliora tranfitum prpara
bat. Correptus azgrirudine corporis,quum inliare vicinam mortem perfenriret,
/ uocabat procereszlilioiam allanri ducatum permilit,Richardo primogenito:cun
lis approbantibusc cum lacrymis adllipulanribus, qua: ille decreuerat. Roberto
191 . fratri,Oximenlem comitarum permittiiubet: vnde ille feniori (de more) militaret
arq; parerer. @ribus rebus ex lententia compolltis,in Deum contierfus, fpiritum
I O 2- 6- redditapud Fifcannum,anno Chrilltian falutis millelimo vicclimo (exto. 30
CAP. zz. R1 C D v s tertius,patriatq; auo zquiuocus,in ditioneNormanui fuccef
lit,iuuenis optimus,vir mellor futurus,li fatis permitteretur. Nain 86 armis lirenu
us, c iulliria in om nes erat prcipuus : tum ver Chrilli religione feruens, patrias
virtutes per omnia reprxfentabat. Sed non potuittanta indole fuperare inuidiam,
qu magnarum rerum femper folet elle comes indiuidua. Etant qui inter fratres
194- pellmo more feminarent dilcordiamRobertus attate minor,coepir in fratrem eri
gere ceruicem,mandatis eius reluans, qud pari genitus nobilirare,vnis parenti
.- bus,a:quis per omnia iuribus volebat xquari germano: indignum rarus,eius fubel
"" le imperio,cui fe rerum arbiter Deus 8c fortuna coquallet. Igitur contumaci ani
mo relulatur germano , maioremq; in moduni progrelfu dierum excreuit con
tumacia. Non tulit Richardus fratris luperbiam, fciens le ducem frarri iull im
rare. @um non ille fratrem parem libi imperio admitterer , nec ille ferre velle:
priorem,limultas ad arma plus qum ciuilia prolllijt.Richardus cdulis copijs,fra
tris arcem cingir,oblidione oppugnans leuerilllm. Primo quidem tempore fre
rus loci munitione,contemplit oblidionem. At quur Richardus nihil intermitte
ret,acriult1; in diem oppugnarer oblellum,vltim necellitarem pruenire Rober~
rus contendens,recordarus elle fratrcm elle qui obfidet. Millis inde nuncijs impe
rata le fpondet faiurum. Nec dilllcil pallus placari fratri Richardus,abdu&o ex
crcitu,'reliquum aetatis(quod in le liit) egit pacilc cum germano.Vix ramen per
atto biennio incidit Richardus in aduerfam valetudinem , cum nonnullis fuorum fo
allantium. @e res fufpicionem fumpti veneni praebuit : nec erat frater immuns
ab ea fufpicione, qud nimio plus alpirare ad ducatum crederetur. Richardus au
tem rebus (uis Chriliano ritu compofitis,in Ede 8: religione praecipuus,emigrauit
t o . 8. in prima iuuenta. Anno Chrillri poll millevicelimo olauo.
C. in 3. R n v s fratriin ducatu Normanni fucceditzc quam initio fratigerma~
n0
 NORVA'GIIELIB.III. ' '5pt
h3 conimacam oflzendit, per(euerrer in archiprzful'e Rotomagenli declatauit, 80505? .
Roberto patriio (uo. A quo depofeens nonnihil, quod ille pratftare vel non poruir,
vel non'debuit, grauiterindignatur. thuum non aliter putarer qum vi agdum, bf. ,vo/lu '
contratis armis obfidion parauit Ebroicae vrbis,in qua pontifex manfirabat. Op- exim"
pugnat vrbem,ciues defendt. Ar miferatus archiepifcopus labores 'pro (e eiuiuin, '
iimulindignum
ad repiitans,
Robertum ducem (efuridendo (anguinioccafionem
nuncijs,abiturum przftare
(c((i patercrur)in cxiliiim: : intermiflis
tantum publica

interpofita fide fineretur.Non dux annuit,permifla pontifici poreftate.

Longius cum paucis ab(eedit , apud regem Franciae queftus iniuriam.Verum Ro
l o bertus dux temporis intercapedine modellior fattus, indignationem quam
perat, per moram digerens, (acti cpit poenitere,qud virum optimum, 86 patria:
amantiflimummee fanguine fibi alienum,86(quod (uper omnia ell) Deo dedirifli
miim,abegif(et. Miflis ergo nuncijs in (ua redire rogitabar,in reliqu (e :equis cum
illo cditionibus viurum. Redi) r : 86 Robertus quod efl pollicitus,tnagnific irrt
pleuit. Nam mutatus in virum alrerum,omnem ad omnes prrendit manfuetudi'
nem : pacemq; temporum nattus,diuin cpit intendere religioni. @am ducis
modeftiam nonnulli maligne interpretati,putauere ignauiam : verfiq; in cius con
tempt,cperunr humanitatem eius laceflere 86 exa(perareInter uos prateipuus
erat quidam Wilhelmus,inrer proeeres non pofiremus. @ein in ueem exacer
2, band prouexerar 86 morum lenitas,quam eontempfit,86 arcis (ue munitio,quam
inexpugnabilem ducebat. Acceflerat filior ferox adolefeentia duorum, quos ad
arma prompriflimos habebat. His ineitus ftimulis,duci audet rebellionem oftde
re: monitus vr ad arqua defcenderer, non arrendit. yDux aut Robertus (e conrcmni
non pafliis,expediuit arma,eopias contrahit: edueit validam manu ad perdoman
dum contumaccm.llle munitioni fidens,(e patitur ob(ideri : nam impar long (uit
ad arrna,vt obuiam prodiret miles duei. Oppugnatur atx valida. Sed quum non
expugnaretur,facil firmauit obfidionem,vr fame expugnaret quem armis n po- '
tetat. Vbi audit hoe modo vltum iri ctumaeiam (uam,occurrit ex placito principi
(uo,nudis pedibus, (ellam equeftr humeris baiulans. Nam is etat tum (atisfalio
5o nis rirus fubditorum. Placatur duxzadmittir in gratiam preeantem ac pnirentem,
conditionibus pacis reducir exercit.Sed non diu perftirit coata voluntas. @um ummm@
primm potuirWilhelmiis,arma in ducem reparauit:86 contrattis vndiq; auxilijs, i lm- l
flios, Fulconem arq; Robertum, prdatum mittit in Normanniam. Obuiam illis
ducales Normanni prodeunt:eoii(eruntur manus,eadunt multi,inter quos Fulco
maior Wilhelmi filius, Robertus vix fuga elabitur: magna ars militum cum Ful
cone perimitur.Qibus rebus aiiditis Wilhelmus(vr erat adlierfa valetudine)m
tore confetiis,breui fecit viuendi finemldem exitus Hugonem Rodulphi comi-'
tis filium,Baiocaz arcis dominum, habuir. Nam dum abirer milires Francia eon
trahere , prxiieniens cum dux (qud iam confilia eius comperta haberet) in dedi
'40 rionem accepit arcem. Hugo autem inrelligens clau(um (ibi redit, poflulauit per
(ubmifl`os,vr (uis (e liberras (equendi permitteretur.Faeilc` imperrauit. Et abiens in
exilium, (olo conarii perdidit rerum (uarum ditionem. f@ 'x'
B A L D v i N v s Flandrcnfium comes, aflnitate regia domum (uam illuflrauit.- CAP. a4..
Nam filio :eqiiiuoco Balduino,Roberti regis Franciae filiam aecepitconiugem.A
dolefcens regalibus nuptijs inrumefeens, erexit cornua in parr , eumq; procerum fait?
auxilio 86 confilio eiecit dominarione. Pater eietus, confugit ad Robertum Nor- "M"
manniae ducem,eius opem implors in (uperbientem lilium :nam malignis (uor
. cfilijs parenrem in(equeretur. Robertus impietatem detcflatus, perornat exerci
tumzducitin Flandri,obuia quq; deijcitznec etat qui ei opponere auderetaciem
5 ad pugnam. Iraq; virorem exercitum circumducens, facile coegit Balduinum fi
lium partis iniuriain diluere. Ille mifls ad Robertum nuneijs, orabat vt (e pacis (e
queflr faceret,habiturus in manu (ua omnem controuerfiam. Anni(us ergo Ro
bertus, patri lilium acquis conditionibus eonciliauit, peregitq; vt in reliquum tem
pus pacifc agerent:quo cx fenrtia patraro, reduxit exercitum. Per qua: tem
mortuo Roberto Francia: rege,Henrieus illi filius (uecedit. Hic nouercpaflus elli
K iii;
 ,9L ALBERKRANTZII
Conltantiam : cuius(vt lit) nouercali odio pen regno pulfus erat, li non illum dux
Normanni Robertus tueretur. Nam mulier cum regni proceribus cfpirans, re
num trasferte
nobiles voluit
Conftantia in Robert
lateri Burgundix
regis curauif ducem,
detrahere. _Rexqu regis filium
perfentiens quid : ageretur,
;
Hann na
'
/ prim ac maximum refugium conftituit in Roberto Normanni duce.Solis duo
erfa we decim luorum comitatus,illum in Fifcanno cuenit,per quicquid {anum efl: ro
reitslfur. '
gitans,vt ab iniurijsc fmineo furore illum tueretur.Robertus rem intelligens,f
mul Cernens quam debeat corona: Hdem,cfolatur regem`,fa&urum [e fpondens,
uicquid viribus fuis cniti poterit. Regem deinde armis,equis, militibus perorns,
folenni ac valido apparatu remittit comiti Corbulenfi Malgerio, mandans vt cum XU
rege procedat quantis polIit armis , ab illa parte perurgens rebelles, fe quoq; de {ua
futurum ,vt (entiat contumax nobilitas,quid poiIt fidelis Normannus. Fecit quod
monuit,armis vndiq; tonans. Atq; modico tempore redegit in obedientiam regis,
quotquot ante (e in illum erexerant, nullo in reliqu muilitantc. Britonum autem
comes Alanus, etli proximo fanguine Robert contingcret, audet ramen retrahe
re quam duci debuit obedientiam. Et quum monitus ad (ana conlllia non rediret,
dux ad limit Britannica: ditionis fuperiluuium arcem cltruxit inexpugnabilcm,
vt inde frna inijceret conrumacibuslngreflusq; prouii lciamferro 8: igni cuneta

peruaftat.@umq; reduxilIct exercitum Robertus,iam Alanus Brito,qui prxl'enti

non audebat (e opponere exercirui , fequitur abeuntem, vicinam depopulatus re 20
gionem. Sed diligenti'a militum,quos limitum cuflodes Robertus conftitueratfa
cil erahlm ell vtAlanum pniteret vallationis.Nam obuiam progrelli vallan
tibus Britannis,alios cciderunt,alios turpi fuga vitam redimere compulerunt.
CAPM. IA M D v D v M in Normannia apud Richardum fecundum exulabanr nepotes
eius , Anglia: regis ilij honorilc apud auunculum liabiti. @0mm maior natu
Eduardus, cfobrinum Robertum afiiduis precibus fatigabat, vr (e 8c Alucredum
fratrcm regno reflitueret. Dux opportuna tempora obieruans , milit oratores ad
Kanutum Angli t Dani regem,vt fatiatus aliqudo vindila _quam exercuerit
in Anglos,fneret legtimos liredes in rcgn redire. Ille furda tranfiuit aure lega
tionem: quippe regno decedere,non leuis apud reges caufa cenfetur.Vbi non pro 30
fuit legatio,inttat arma: extruit claffem validam,inftruit armis c militcm c cla(
fem. Omnibus iam paratis mare ingreditur. At Ventus nullo vnquam tepore tarn
diu contrarius,vt omnem pen commeatum expeantes, in portu confumercnt.
[ I
ad ; Ne ramen omnem perderet operam,parte clafls immilla in vicinam ex latere Bri
Jaz/t.
tanniam , ipfe alia cx parte cquitum magno numero inuadit regionem. Alanus vi
dcns vaflitatem terra mariq; imminere,ambor confanguineumRotomagen fem
arcliicpifcopum medium interponigvt pacis lit {equcllzcnllle non detretans ope
ram, Alanum perduxit in confpelum ducis fub monte Michaelis, quo rex
claerm in anchoris ctinebat. Ibi rebus ex (ententia compolitis, Alanum in
fufcipit iam humiliatumfacramenta rcnouantemReuocatur exercitus ex Britan
nia,& fidelis deinde duci (uo Alanus inclinabat. Accepir per ea tpora legationem
49
Robertus,ex Kanuto Anglia: 8c Danie regc,qud iam male Hfus diuturn vitae,ex
hibebat Adelredi filijs dimidiam paterni regni pattern rellituere. Sed non placuit
' prilita conditio. uumqgaudirentKanutum valetudinarium,expe&andum rati
funrfi fort
bertus abfumereturmam
dux,quod {ubinde melius
diu animo cceperat, a dum
implendgum libi repurabt.
putauit (prfertimInterea
pacatisRo
per
circuitum rcbus,qu omnia illi conllarent cx fententia) Hierololymam (quod diu
cupicrat)vifurus,Chrillti fcpulchrum petere conittiit. Diu fuorum Hetibus auerti
tentatus,vbi perfritit: paratis omnibus ad iter neceffarijs , in fuorum medio proce
rum,filium illis Wilhelmum cmcndabat. Et multis in locietatcm facra: peregri 50
nationis abeuntibus , fuis valedioiterinibat. Peruenitq; magno labore ad
loca,quibus perambulauerunt {aeratillimi pedes Domini,cun&a lacrymis intima:
deuotionis vcftigia Clirilli iignabat'.Et voto ex (ententia perfoluto,iam repudpuit:
reditq; in Nicaram Grciae vrbem,magno fuo periculo : qud loca omnia tum (vr
etiam nunc)perfidorum Mallumetis cultorum dominio tenerentur. Ibi crefcentc
PCI.'
 _ NORVAGIIE LIB. 11: 3.9',
per lingulos dies morbo , 'fuorum in manibus comitum , Deo fpirirum reddidir : D Hif''
' Chrifo certa iam conregnans , qud 1 deuorillimar peregrinationis,
cum antcal'a vita fuadet 1: (.: annus 11 L 1 I . ' mm'
W L L M v s patri filius l'uccedit admodum puer, 86 rutoribus indi- ' 64
gens , qui illi ex genre fua prouenerant, viti quidem fortes 86 boni: ( quibus non A PJ'
fuit,qu (1: elle legitimo principi autoritas.Proceres autem fu b principe pue- 5,14!!
ro , inexpugnabiles libi parauere muniriones , memores qud fub Roberto parte
nonnulli cellerint itaro principi,cum magno rerum fuarum detrimento. Sed per- fari/1.1m.
fetris munirionibus, prima in ( verrerunt, mutuis odijs cfligentes '
I in proprium exterminiurnpe convrelli,mutuis cecidere vulneribuszaliquando
viti, cellere vitoribus. Terra deinde repleta latrocinijs , impun grallanribus
improbis , quando non erar qui audacia: ( : . Nec deeranr qui
eam regni commodapertraherr , arbittantes remplis elle~ , Normanniam,
quae olim armis extorra fuir regibus , nunc armis repetere, qud dux imbellis puer
1:,86 dilliderent, qud etiam pueri tutores paulat'im fublati videre'
rurmam 86 :,86 pdagogust defenfor pueri interierant. Igi
rur Henricus Francia: tex, non ant quiefcend bi inclixit,q umTegulenls Nor
mannorum arx deijceretur. Innotuit res Giliberro nobili viro,quem adhuc
puer habebarls quum cmendaram ab Roberto arcem alfe'ruater,aecerfiris eom
2 O milironibus,armis 86 : impleuir,certus in exitum ( ( .
accepiller. : magna Normannorum regi
blandientium manu.Ille impigr defenditstenuilfetq; diutius,nili mandar pue- _
ri rutoribus acciperet, vt cederer regi. Ceflr ,86 deijcirur, rerr ue ff# .
: . Inde Oximenfem ingrellus ditionem, Argentonium du- "m"
cis vicurn incendir. : quamuis iam inter regem (; , 1111110 un
quam tempore confratam arcem renouari, ldq; facramro vallatum effet, ra
menbreui rediens,arcem pro ( ((::,: roborat,commeatibus implet,
86 recedit,quali omnia placeant regibus, liceant . viderer : quidam
Normanniae primoribus :( & regis arbitrio ge
3 ,: regijs fatelliribus, arcem quoq; (, :: communite. Sed
ducarij collea milir manu, praiueniendumy rati hominem, arcem obl`1d'r,co'rn-l
pellunturq; dedere, parli quod incolumis cum rebus 86 affetibus proficifcererur.'
Ille exularum emigrans, duci reliquir omnem dition fuam. : Wilhelmus qui
dam pueri confobrinus, quem pater Roberrufq; (qud de _fecundo narusellen
Richardox fecundo matrimonio) donarir comitatu Tolagenli. Is quoq; abufus
pueri tare,arcem in fummo monte firmauir,duci rebellionem intentans. Sed du-f
cales contraflo exercitu,monrem ad opportuna defcenfus loca proccupanrfor
ralicium erigunt,vr commcaru'm excluderenr in fummo vertice demoranri. Reir
' Henricus occalonem datam cenfet non contemnendam. Arcem vlbus fuis'pro-
4o fpiciens profururam,ab expu'gnarione voluit oblidentes prohibere, S. Albinum .
:. ' ducalibus nonnulli,qr1i regios prouocarr ad pugnam:
illi exciri, fequunrur fugientes . Dum ad collocaras inlidias' perucniunr,vertuntur i
\ fugientes,vt in frontem depugnentlbi regij cduntur,capiunrur;fi1ganrur.Engel SWW.
ramus Abbatifvilla: comescadit. Hugo cognomento Bardulphus , capitur. Rex ma'
immilfo comeatu in caftellum pro quo veneranmlrus militum,re-f
pedabat. Wilhelmus ramen breui coaus Normannisdimitrere callellurn,l
abijr in exilium. Ira militibus Normannorums'feruiens,conuulfum deperijt.- _ " 1
P 11 quos dies Kanutus Daniac arq; Anglia;, rebus excefllfer huma- CAp, 217';
nis,fepulrus (quod in Dania diximus) Roromagi,"quam vrbem moriens oppugna- 16.4- my:
5 bar. Haraldufq; llius nothus, Angli occuparet, Eduardus Adelredi filius,h'a- '
tenus in Normannia delirefcens,a'rmauir naues L . 86 in Anglian auigans,Haui
tonam applicuirzexpofiris copijs afcendit in mediterranea'.Anglicollei;quod iam;
pro Danis, Haraldo prfente concurtunrst acer congrelhis,cadunr multi.Eduar- _.
dus ram victor cum prda ccellr in naues,maiori manu, 'quod-res ipfa pofcebar,` > _
redit-urns. Frater 1 ( agmine,port renuir Wilantio forc i
 394 ALBER.KRANTZII
confilio,vr in diuerfa diffrai Angli,minus occurreret inueetis hincatq; inde. Sed
Dorobetniaz comes Alueredum perbenigne excepir,parrium ditionis tegnum illi
breui teddend fpondet.Credidit Alueredus pcrdo.@i durn in manib.regnum
haberet,iuuenem cum'copijs fuis: milites quid alios difiraxit ven'dens,alios pere
aebmd mir- ipfum cuni'nobilibus mifit Londonias in manus Haraldi. Qi@ qu peruenif
"' ft,Aluered :emafc'ulari,creros autem necarizqui 86 ipfe breui morirur.Sed
neq; Hai'alds'diri fuperfiiit. Succedens autem frarri Hardekanutus , eadem cum
. Eduardo Emma 'marre natus,euocatum a Normnia vterin frarrem Eduardum,
parte illum regni donauir. biennium autem Hardekanuto quoq; moriente,
Eduardus tori cpit regno dominati. @ idcirco hoc loco replicauimus,vr quo IO
niam ifie Wilhelmus(quem defctibimus)ad Anglize corona contendit,n ignore
'mus regr'i hac parte in Anglia fucceffiones,86 de iure firnul Wilhelmi innotefcat.
CA P_g' fus,pr'udentum
_ W i L is L Mconfilio
v s autem Normannia:
cuneta gerebar. dux
@am , iam
remrer adminifitarionem
pettaffi agrfrricis
funt,quibus per ef

pueririam multa licuerunt, qud cernerent iam fibi frazna fubfiringi. Coniuratio
nern ineunt,aurore Guidone,flio Raynaldi comitis Burgundiat,quem Richardus
rettius carcere extraxit. Hic Guido donatus a duce atce Baioci , quofcunq; potuit
lareri ducis abfiraxit: 86 iam coniuratione frerus,vifus eff robufiior. Nam maiores
quoq; cerntes,quibus ante affueuetant,Guidoni accedereQiid facerer Wilhel
mus tanto confiriius neceflitaris artculo Regem adir Henricum,docet fuorum 2.0
in fecfpirationem : vcommonefacit paternorum(cum modeffia) beneficiotum in
555,57; regem,opem implotat.Nec_cunrlter rex annuit.Comitarum Oximenfem ingre
lfr- 'ditur , Valefdtmas qu; perueniens,vbi conferrum obuium habuit hofiium exerci
tum. Congrediuntur : 86 graui diu pugna conflie'tantes,demum cedunt regi Nor
manni proceres,ma&anrur,proteruntur,fiigiunr: multi Oliu Huminis vado per
eunt.Guido vix elapfus Baiocum ingreditur: quod oppidum firmauit obfidioni (fi
opus fuetir)ferend. Sed rex rebus fliciter pto ducegefris,cingulum foluit,reuer
fus in Franciam. Dux obfidendofe parat oppido : oppugnar,86 multo deinde tem
pore fam'e equgnat. G_uido hufquam euadere valens , per amicos exorato duce,
vita: darur , red 'toq; Baioco fuis in ardibus manere prcipitur. Tcrriri eius exem 30
plo cre'ri, gratiam ducis fui,quibus poreranrimpendijs,mercati funcWilhelmus
l magnus deinde apud exteros 86 fuos habitus.
C A P19. A N D i: A v v M comes Godefridus,orris vndecunq; fimultatibus,bello
infecutus eff Wilhelmum ducem, multis 86 magnis fpolijs per Normanniam aba
is : arcem Danfronris prazcipu habens violentiar prfidium.Dux contrais
pijs in hofies prodijr , 86 qu; ad arcis memorar confinia peruenit. Ibi confiderara
wil/Ima facie munitionis, vidir alriffimis 86 prruptis rupibus vallari. Tamen arrem arte
colludere tentauit. Erigit in circuitu fortalicia,quibus infideret, donec fame expu
wmf. ` narer. Dum ita federer,venere exploratotes,qui nunciarenrarcem Alentij captu
facilemJi dux annitei'etur.Ille difpofitis ad obfidionem cuffodijs'moftu proficifci 4o
tur ad Alenrium : confiderar locum,86 vera nunciaffe fuos gaudet.Sed qui intus e-
rant,conuitijs dricem exagirabant. Ille oppugnationem ado'rfus,vno loco derinuit
inclufos attoniros,inrerim fubmiffis, qui a tergo ingrefii prazfidium caperent. Qn,
bus ex fentcntia pera&i5,cuitiarores carfis manibus ac pedibus abiecit : arcem fuo
muniu'it prfidio,reuerfus ad primam obfidionem. Illi iam fociorum fortuna au
' dierunr : calamitar'em commiferari,quuml exem luin perrimefcerent,fe duci fub
mirrunt , pai abite incolumes cum armis. Perfecutufq; Godefridum Ambroias
venir: ibiq; erei'o caffello ac permunito , Rotornagutn redit.
A N; I A M domi fotisq;_claru$ Wilhelmus,coniugioineundo tempus effe putauit,vt
poeritati inferuiret.Habebat autem Balduinus Flandri comes,ex coniuge,regis go s

im 4,;- flia,fliam nomine Matildim. Earn fuafu procer acciuit vxorem :nec diu recufa
bat Balduinus cam tradereMitrirur puella' principali ap_pararu,ducitur Rotomagii
infigni pompazeamq; Chrifhano ritu fibi confociat Wilhelmuslx qua multiplici
l es prole' bearur: inter alios fuftollens Roberr',parerna fuccefIione infignem. At non
malam- . . . > , .. -. . .
fm quierut Godefridus Andcgauoru cornes,tegi Henrico infhllans odium Norman
norum,
 NORVAGIIE LIB. III._ '39j
nomm,genrem elle exreram, quae alienis agris inlifiens, in leges 86 mores Franco
pollt peruenite, inquietam, fempet infidam,omni odio infettan
dam regi reuertarur fua prouincia Neuflttiac , olim detratta Francis per impro
bam vim Normnorum. Facile fuitvetus hocvleus ad eruditatem reducere. Iraq;
rex concirus, duobus exetciribus inuadit Normanniam , alteri fratrem prliciens
Odonem,alreri ipfeirnperans. Dux talibus prelfus angoribus,vndecunq; poterat
auxilia conquirit. Intrepidus occurrit, 86 regio quidem agmini ipfum oppofuir,
alijs alios fubmittens exercitus.Sed qui Odon occurrert, priores ad pugnam per
ueniunr, hoitibus deprenlis adeum locum qui Mare mottuum nuncuparur. Im
pararos inlliunt , magnam pattern opprimunt , multis ex nobilibus czlis, alijs per
mancipia in vincula coniettis : ipfe vix fuga elabitur. Peruenit aduerfa fuo
rum fortuna ad regem,priufquam dux ipfe prodireeTerritus rex cafu fuortim, ex
ercirum retro rraxit,ac in Franeiam tedijr.Godeftidum autem maiorum incento
rem vlcifci percupiens dux,n Cnomannos ducit,agros' valtat2 muniriones deij
cit : vrbem obfdet, oppugnat, 86 tandem muito fanguine expugnar : arces deinde
reliquas expugnaras,ineendio confumit. Opportunis iterum locis redificat,86 fir
mo fuorum impoliro prlidio redit. Rex deinde fumpto Godefn'do Andegauo
rum comite , maiore apparatu, fed vno iam agminc magno, Normanniam ingre
dirut per comirarum Oximenfem,perq; Baiocenfes,maximis editis vbiq; vallatio
2. o nibus.Et tellexo deinde itinere,per vadum Vlma: iluminis reducere tentauirexer
citum. Media fere pars iam amnem traniierat: 86 inrumuir a mari Huuius,vt reli-
qua pars vado tranlire non poller. Hanc aggrcllis Wilhelmus, (qud tori videre-
tur agmini niinis impar) pugnam acrem conferir. ' Cadunr line diferimine Franci,
forrius lub oculos fui regis,in aduetfa ripa confpicientis,prliantes:reliqui in capri
uitatem tralninttit.Rex tantis amillis copiis abire fellinans,amplius Normanniam `
non infellauit. Nec diu fuperfuit : quoniam in fara concedens, Philippum lilium
regni habuir fuccelforem. _
E D V A D V s retrius interca rex Angliat,qutim prolem cerneret fc non rcli- A P~ 31
. rurumyiuens adhuc, 86 corpore pualens , medio in fuorum procetum clilio,
3 Wilhelmum Normannum ibi delignat fuceelfotem :mittens Robertum Cantua-
riotum atchiepifcopum,qui duci facetet. Deinde etiam Haraldum fubmi- 53:sz
lit ex comitibus fuis honore, opibus, prudentia prllantem. dum nauigat,vfm.
freti deietrus in Pontinam , incidir in manus Guidonis: quem comitem tunc ha
buir Abbatifvilla, vrbs Picardi , etiam hodie llorens. Sed Wilhelmus dux preci
bus primm,deinde minis illum de manibus eius exttaxit.Hic lacrarnentumWil
helmo prztllitit affetuandi regni in manu eius. @umm ille in Angliam reuerrere
tur, tex Eduatdus non diu fuperfuir, fed anno Chriiti M L V. fata compleuir. Ha- I 6 $~
raldus autem immemor facramti,quod nuper Wilhelmo pertulerat,rp_gnum in
uaiit.Monitus ab Wilhelmo,vt impleret: In omnibus,inquit, po um, prat
4o terquam in regno.Wilhelmus quoq; non 1 ducens regni iautam,quiequid
potuit vndiq; militum eonrraxit. Armauir validiflimam clalfem,equis,armis mili
tibufq; impoltis.Tria feruntur nauium millia ad S.Walaricum,86 vicinis locis - /"
rifle in ancotis. Afpiranre vento nauigauir : 86 peninfulam apprehendens , ibi ad
clafls erexit prlidiumz86 in ordinem rebus digeftis,quadtaro agminc /'
'Angliam inuadir.Audir ab exploratoribus,magna manu Haraldum obuiam veni- my
re per notem. Suos ergo iuber in armis quiefcete, vt cum feilis ab itinere hoitibus
prom tius agerenr. Marie primo Venete fub afpetum mutuum. Ibi aliquot horis
'acl ottEnarionem acierum deliimptis,ad rerriam diei horam preliari cptum.Per-'
' vtrinq; pugna: fed maior fortuna ducis, qud iullioreaufa videretur : vindi
5 Deo iuriliui'andi religionem frulttatam in Hataldo. Nam ille in primis for
rillime pugnans,aduefperante iam die eadit. Cazduntur Angli, cazduntq; : fed ma
ior clades Anglorum: vix nox ipfa quietem inducir. Angli comperro regem fuum wil/Imm
cecidille,diifugiunr line difetimine. Dux vietor iuber receptui eanere, rcfocillatos 2:4:
milites permitrit quieti! luce legunt fpolia,fuos iepultura: mandanr,liofles ggm
infequuntur. Perutum Londonias,regiam ciuitarem. Ibi quum le aliquandiu J
l
 .u

A'LBER. -:
continerent perduelliones, ceii'cre tandem Wilhelmo : ac deindc regni totius do- `
minatione potiturenuit autem hic Wilhelmus ex { Balduini Flandria: comi
tis,tres filios,Wi1helmurn,in Angliaregno patri (uccedtem, Roberturn,in Nor
mannia fuccilorem, Henricum, qui Wilhelmo fratri fucceilit in regno. Scd hic
Ht narratinis huius limes. .

ALBERTI KRANTZII
NORVAGIIE LIB. IIII. l
,9 R s E v lr I {umus narrationenofh'aNormannosin Gal
lias,deduximus {eriern {ueceflionis qu; ad Anglia: regn. uo
aeccpto,iam fubinde viluit Normanni poffeiliojam cx duci
bus eomites conftitutiSubindc ver Francia: regibus permifla
terum maior pars Neuriyt redirent in antiquam poile(
8:2; y., Iionetn. Sedtamenrnagnum ctiamexinde bellumexariit, ali- i
. (- quot kculis continuamm , inter Anglorum cFraneorum re
" ges : accedente etiam legitima totius regni Francia: An lis {ucceflone , in Magno
Eduardolgitur quia neq; Anglia: neq; Franciz res per cribere fufcepimus,hc - z o
lum (. Qlrod vero ad gloria pertinet Normannic gentis,faterit,regum ex
lng/if re- hac lirp'e (ucce iones attingere paucis. Is ergo Wilhelmus duce Normanni, i
rex Anglia: (qud materno genereEduardus, cui fuecellit, natus effet ex filia Ri- l
balm f.. chardi tertij)reliquit in regno (ucceffor Wilhelmum libi zquiuoc,cognomento
"' Rufum. uo fine prole deeedente, {ucceflit illi frater Henricus primus, qui filiam l
dedit GaufridoAndegauenii comiti,ex qua {ufult lium Henrc iccundum,qui
auxilio regis Francine Ludouici,peruenit ad Anglia: coronam. Nam redeti Hie
rofolymis Ludouico Francor regi,que{i Gaufridus pater,& Henricus illius,
de Stephane Anglic coron detentore,qui t ipfe {anguinern' trahebat Norman
norumc idco Normanni quo 3 occupaut. Sed Francor rex Ludouicus armis 3o
contractinprimm Normannia, einde Anglia' regno Stephan expulit, 8c Hen
ricum fecdum inuexiuTum Henricus, nein ratus rellitutori (uo videretur, ma
gnam Normannia' partem corona: rcituit, eq; reliquo regem dominum fuum
agnouitfeudi iure. Ita paulatim in Normannia redete regis poteffate, minoratur
:
fm ag- c euanefcit Normannor
i {ucceforem lilium Henricditio. Henricus
tertium. Anglirex
Cui fucceilit fecundus,reliquitin
fraterRichardus: Anglia
c illi Ioannes
xqu getmanus germano, qui peruenit ad annum Chrilti mille ducentos de
cirn quartum. Hic ille,qui regi Franci ad ptem Bouinurn obiecit Ottonem
I I I I. Romanorum Imperatorem, tunc terga dtem Francis. Ioanni (ucceflit filius
Henricus eius nominis quartus,qui annis I. I I I. regnauit. Eduardus illi filius iiirro- 4
gatur fecundus: Ioannes illi filius fuccedit: cui Eduardus tertius. Hic ille qui
gnominatus Magnus,genitus ex Ifabele Elia Philippi Pulchri Francorum regis.
Defuncis ergo fratribus Ifabelis line' prolefe regem Anglorum c Francorum gc
.. rebat,talemq; [e primus inferipfitui longzu regnum (quod illi ( quin
guaginta durauit annos) fuccellit nepos primogeniti [ui filius , nomine Richardus
ecundus. @o 1 Lannos iiiterfeo in carcere, (iuilu nepotis fui Hentici de
Laneafier,anno M e I I.) ipfe Henricus quintus, lilius ducis Lanealria: pro eo
regnauit.
v I. puer exQio
filiain Francia
regis extino'
Franciaz anno Hu
Catharina. I Inc
I. deiecit
regno .Eduardus
Henrieus
quartus,
Eboraci-s ducis filius : cuius frater Henricum (extum captum extinxit in carcere, y
anno Clriii feptuagemo mille quadringentos. Eduardus autem ad annum
peruenit I. X X I I I. mille quadringentos. @o extino per morbr,Ricbar-
dus frater eius,occiis Edtiardi Elijs, rcgnauit annis vix tribus. Succellit Henricus
i'eptimiis,di6ius comes de Richmont, qui perdutis in campum aciebusconliixit,
6c vicit RicharduNatus Henricus'ex vtcrino Fratte Henrici ( - l
' tliarina i
 NORVAGIJE LIB. IIII. V597
tharina Henrici l'exti mater,poll Henrici quinti mort,quum ellet lilla regis ;
ciz,nuplit ramen inlim nobilitatis Viro: ex qua tres lilios fufcepit , quos Henricus
lextus frater , comitatibus donauit. Ex quor altero prodiit ille feptimus, qui nunc
regnat,princeps(vt aiunt)omni prudtilllmus: qui aliquot motus in Anglia com
pefcuit,quum antiqua: nobilitatis viti ad coronam afpirarent. Et primm Thoma:
ducis Clarentiae(qui frater erat regum Eduardi cRichardiproximorum)extintti,
merfo capire in vinum , ex lententiaparliamenti, lilius, auxilio luorum in regno le
erigens, ab eodem Henrico feptimo capitur:milites eius ad vnum cduntur. Inter
Vquos Martinus niger,ex furore in militarem proueius dignitatem. Deinde proxi
- l mis annis,qui fe Eduardi lilium teltarerur,qud fuppofiro pro le altero feruarus lit,
cum auxilio Scororum, 8: fauore (vt ferunt) regis Normannorum coronam quae
reret,captus, 8 ad regem protra&u5,diu leruabaturin carcere: 8c nc (vt referunt)
ambo cfi gladio. Hic ell rerum ltatus anno Chrilli quingentelimo poll mille. V- r; o.
nius autem regis prudentia multorum tumultus Sc prcauentur,& exorri minimo
fuorum fanguinc ledantur. Ira ctinuata regum Anglia; ferie adufque nolltra tem
pora , llzirps rcgum de fanguine Normnorurn tantis feculis regnum renuit,& pof
detin hodiernum diem. Hcellilla Danica: atque Normannicac gentis gloria,
332m indagamus,qud inlonginqua re ' ne ditionem qufierit,principatus fun
Conilituerit atque : ngd iam lecund monlltralle recoli
2 O mus: primum in Longobardia,per annos fupra ducentos.Deinde in hac Norman
' nia: vbi ducatus honore non contenta, non quieuit, donec Angliam libi adiiceret.
@muis ante fxpe Dani regnum hoc ditionis fue fecerint: quod illorum loquun
tur annales, Anglici ramen non qua aure accipiunt. Crediderim proximam ma
ri regionem crebrius cellille Danis: led mediterranea tum ad illos non peruenille,
nili fub Wilhelmo, quem diximus:quum iam totius infula: ditio ad vnam lit reda
`ta coronam.Tertium autem ell: regnum vtriufque Siciliarzquod ea gens per Nor
mannos conllituit in Italiam,etiam quue ad imperiale culmen proueum in Fri
derico cundo.Q19d fubindemonllzrabimus.
E hac Normannor genre extitille 8: illos,qui in Italia primm Apuliam, de- C A P. z.'
`i 3 inde Siciliam c Calabriam apprehenderuntzc primm quidem comitatus,dein
de proueioris dignitatis ducatus,nouilllm etiam regna cllituerunt vtriufq; Si
cilix,citra 8e vltra Pharum,nemo atnbigieSed quo temporein Italiam tranlierint,
qua vi prouinciam apprehenderint, ambigt multi, lecum requirentes. Nimirum
illa occalione 8: tranlert, qua ante fe aliarum nationum homines militiam
fecuti,illic fe collocauerunt per arma, qu illos clementia cli 86 agrorum vbcrras [ /.
inuitauit.Cur qufo primm Galli Senones, inde Cimbri,poli illos Gothi,deindc
Longobardi Italia petiuerunt,nili vt ledes antiquas melioribus cmutarentCom
memorant Tancredum quendam Normannum, duodecim filiis procreatis, in
truria conledille:cuius llij alter poli alter renuille Apuliam, c ad polleros tradu
40 xille narrantur. Scd quo tempore Italiam intrauerint , Blondus , fe reperire negar
potuille. Nam Wilhelm eognomento Ferrabach Normannum , in -12 par
te qux Romandiola dicitur,ditionem tenuille farerur : led quando in earn prouin
ciam venerit,aut quibus viribus fretus apprderit, fcripllle neminem.An tu Blon
de ignoras(quod iple fatebare) Normannos fuperiori xtate per Ligerim e Sequa
nam lubueos,Parilos,Turones, Lemouicos, Aurelianos, 8c reliquas Galliarum
vrbes valtalle regibulq; Francia: , Se aliquando Romanis Imperatoribus cllixil`
fe? in Galliarum littoribus ledes Hxille? Inde quum Burgundi rex Ludouicus,de
inde Rodulphus,Gallicis viribus Italiam intrallent,quis putat abliille Normnos,
vbiq; llipendia facientes : ud inquietum genus hominum conlll'ere non Pollet
j 1 loco femel permilfo Inde ver quum Sarraceni de mari, Vngari terra inualif
lent Italiam,lacerareturq; inter hollzium manus domina qudam,quum vires ale
ret,prouinciar:qui rebus fuis dilldebantJ-Iugonem Arelatenfem ex eadem Gal
lia cum exercitu venient accerfebant in Iraliam.Quis non vider proceres rum mi
litalle Normannos,iam inuilafortitudinis opinione apud omnes clarefctes? Ot
to deinde Imperator,eius nominis lecundus,quum Lotharij regis Francia: repulil'
1

 A98 1ATLBER.KRAN'TZII y
(et in(olentiam,magno agmine ex Galliis mouit in Italiam, Greis Imperatoribus
obuiaturus.Cur non 86tune potuere Nprmanni in Italiam tran(ire, vt magnam :i
pud reges (uos(quibus militabant)opera nauanteggros 860ppida. meruerint: fici at
Alemannis voeati (unt capitanei , quotu polietitas nunc (edet cum prin
cipibus His igitur temporibus 86 occafionibus , veniflein Italiam Normannos li
cet conielari: quorum przclara fuere in ea prouincia diu facinora: vt primum A-'
uliam,inde Calabriam tenuerint,ex comitibus duccs, ex ducibus reges vrri'
u( ;Sicili.Teftem tenemus Blondum cum autotibus (uis,quos'ille fequitur, quo
Q" fm!" 'ordine in earn venerint prouinciam.At de temporibus quarfio manet. Nam circa
millefimum Chrifti annum fuiffe in Italia ememorat Wilhelmum , eognomen I
. to Ferrabach Normannum. Et quidem Saxo nofler Richardum quendam du
eibus Normanniae,quum vxor (uam,regis Danorum Kanuti germana non ama
ret,(ii(pe&a(q; dueeret nuptias, tradit , cum aliquot (odalibus iii Italiam cmigrafl
(e , (; iunxiil congenrilibus Normannis, quos ante (e repetir in Italia.Et hoc cir
ca annum Chrifti rricefimum : mille eontig'ifleexiflzimo. Sigibertus quoq; po
fteriori tempore, quum Henricus lmpe'riumRoman teneret , narrar Robertum
86 Richardum,minuend domo multitudinis cau(a, Normannia Francorum di
gteflbs, Apuliam experiiufle:86 Italis int (e diflidentibus, altcri in alreri'i auxilium
prflitifle. @i opportunitate Italos c id 86 fortiter debellafl'e : 86 (ueceflus vr
gendo (tios, nomen (uum dilatafle,86futur profperitaris (ibi viam inflituifle. Qi 7.0
illuc vergunt autori reflimonia , vt agno(eamus multis quidem vicibus in Italiam
tranfifle Normannos: (ed qui primi fuerint,nccdum eompertum habemus. Blon
dus explorarum (e dicit habere , originem illorurn in Etruria elle ex Lbardiae co
.;gitnfire- mitibus. Vnde autem hoc illi cpertum (it , non exponit.Ego teflem (aeio Sigiber
tum memoratum, Normannos ex Galliis (atpe in Italiam nauigio rraiecifle. Vnde
verifimile videri debet , aliquot locis (edes tenuiflein Italia, ficut accepert in Gal
liarum litron'bus. Air enim,anno L v i i. poll oingentos , Normanni inter Hifpa
niam 86 Aplirieam naiiigantes, ingrediuntur Rhodanum: depopulatifq; ciuitatib.
monafteriisjn in(ulam ux Camarias dicitur,venerunr. uum igiturin medi
terraneum excurrerint,ind1e in Tyrrhen rediiffe intelligimus,vnde inRho 50
ULM-1- dan tranfirent.Nam in hoc mare fluuius ille (e exonerat. Facile tum fuir viciniim
Itali latus tetigifle: 86(quod (upr de Luna ciuitate memorauimus)potert 86tunc
prouinci partem'delegiffe ad (edes : quamuis id autor nullus commemoretFuif
(e ramen in ItaliaNormnos teflantur omnes.ldem ver Sigibertus,Anno,inquit,
L x.Normni Italiam petunt,86 Pi(as ciuitatem aliafq; eapiunr, ac deiiaflt. Et rur
(us,Anno Lxxix. quum Imperium Carolus Caluus reneret, rex Frci,Norman
ni mare intrant : 86 pars quaedam ex ipfis in Italiam redit. Qiid qurimus expi-efl
(iusPars quaedam rediit in Italiam. Ergo fi redir,prius ibi fuirz86 fort ad (edes prius
eaptas tum efr reuer(a.lp(um Blondum tefltem voeamus. Per ea, inquit, tem ,
quibus Carolum Caluum diximus Romanum Imperium aflumpfiile,N manni 4a
praeda in Aquitania 86 ereris Galliarum regionibus faa (atiati: elafle trecetaruin
(exaginta nauium Conllantinopolim duxere : (uburbanisq; illius (poliaris arq; in
cenfis,in Britannicum mare (unt reuerfi. Hoc igitur tempore,vel non ab eo long,
Italiam Normni inrranres, paulatim inualuere. Nam(vt idem Blondus tradit)ini
tium claritaris eorum in Italia,ad aiigendam ditionem, rale : vt (equitur.
A p, 3, W 1L H L M v s enim gente Normannus,eognomento Ferrabach,ceflanti bus
in Italia moribus Berengariis 86 Sarraeenis arq; Vngaris ( quor viribus diu labe
etat prouincia)prclar aggrefliis eft facinus.Capuano namq; 86 Salernita
no principib. per fdera (oeiatus, ad Maloch erei'i, Apuliam Calabriamq; pro
Imperatore Grco adminifirant (co tempore quo vitus Otro Imperator feeun i?
dus,leuiris (uis ea in ditione cceflit) mittens,eund (deribus adigit. Cuenitq;
amparar. inter quatuor,vt acquis viribus 86 forrunis enauigantes in Siciliam , earn Sarraeenis
eie'ris occupent. Collatis viribus enauigat efl:86 in(ulam ingrelli,Sarraeenos ob
ui euntcs funduneae reflduis fugatis, prda ingenti locupletanrur,per equum in
tereos diui(a.Malochus autem in(ula: dominationem (uo (eruauitlmperatori. Iii
* dignatus
 NORVAGIS LIB. IIII. 399
dignatusWilhelmus,qud libi cattcrifq; infula pattern non daret,expedito agmi
ne, cteris quiefcentibus, longum iter ingrellus, duxit in Apuliam : circum feditq;
Melphirn vrbem , 86 ad extrem expugnauit. Audicns Malochus, 86 iplc expedito
milite Feltinus ccurrit vrb recuperargquamW/ilhelmus occupauit.lbi : Nor
mannus Grzcos ab itinere felfosmecdum caltris cmunitos aggrellusfacil fudit ._,4

fugauitq; :86 perinde magnam illius prouincia: part puliis G-rzrcis occupauit. Sed
quum iam Bubaganus Malocho fucceflillet , opportuno Apulia: loco colonia Traa 2 Gra
truere conatus Troiam vocatzvt Grcis habitatorib. impleat , elletq; prldio rc . .

gioni. Non tulit Henricus Imperator eius nominis fecundus: qui iam etat c excr i .
lO citu in Italia. Nam admotis copiis fuis, vrbem cou quatuor mlibus oppugnatam
expugnauit:&
rici acceptis obfxdibus
fucceflor imperaret Romam reuertitur.
, Grci Normannis in Apulia O\uum veroppofiti
graui bello Cradus Hen
, pellere
illos annifi {untzfed frulira. Nam collatis ngis,vi&ores Notmanni,Graecos expri
lerunf.. Ad Conradi interim Imperatoris tpora, Normanni Apuliam tenenres, 86 Normanni
Greci prelio inter Aufid amnem 66 Oluent oppidum acerrim ccurruntzNor Gn a: rri.
{y} 9i
manni victoria potitur. deindefato funtofrater D_rogo fubfiituitur. cum.
D n poll: fratrcm obtinuit Apuliam.@ern millus Confian CAP.4.
tinopoli Melus,alter catapanus(magifr id nomen fuit) primo {latim mpetu
mni pen Apulia Notmannos expulit. piger Drogo,exercitu reparato,Gr
z. o corum fuperatis copiis,perdita de Apulia protinus recepit. Hoc ell illud tpus,quo Danie [
4.a. 1.7. f
Richardus Normannus,ducali encre eclitus,contempta vxore , Danici regis Ka
nuti germana,in Italia venit.In e tranfis Hierofolymam , (odalcs fuos in Italia rc
liquit bello gentilium fuorum (ocios. Per qua: etiam tempora Bubaganus , alter
Cfantinopoli millus catapanus,in Apulia: Hnibus Troiam vrb inclioauit. Han
nibalis ibi pridem caitra ( compertum eleed hoc Grcorum prxlidium non
pal'li Itali conualefcere,Henricum Imperatoremimpulerunt vt obliderct. Benedi
Pdpdm in
ptificem aiunt in fuiile. Ade res cordi fuit vniuerlis. At tum editum cz/lru i
eli prlidium Imperatori poitaliquot menteszille ver obldibus acceptis Romam n' ded: ccf.
redit. Drogone : poli non multum temporis mortuo, alius ex Fratribus fuccedit.
,O H v N F D V s frater, in Normannorum Apuli comitatu fueceflor, annis CAL;
feptem prxfuiile narratur. Quid autem rerum geITerit , omnino nihil commemo
ratur: nil qud coniettura potelt quilque allequi , non quieuilfe Grcos , recupe
rare amiflim Apulix ditioncm : Notmannos autem femel acceptam prouinciam
defendille. Auditis tamen rebus in Italia profperis , crediderim multos ex Francia
veniffe eius gentis proceres c militeszqui auxilia tulerint contribulibus, ad propa
gandam quam {emel acceperunt etiam in Italia prouinciam.
G D E . D v s fratrum vnus, Hunfredo decedenti (uccedit. Per quod tem
pus Guariuaro Salernitano principe eadem Normannorum gente oriundo ,
fuis interfeoifulphus faus elk princeps. Interim Normanni ditioncm ampli
4o antes , 86 Beneuentum vrbem Romana: ecclea: ex Longobardis fubictam con
fpcxere. Ea quum intellexiilet Henricus tertius,pontifici liiaiit , vt Alemannos le
apud Vercellas praefidio Itali relilos accipetet, Normannosq; Italia deturbarct.
Leo nonus tum pontificatum gerebat.Adiunxit is auxiliares Italia: copiasAleman
niszc in Bencuentanos duxit.Normanni intellela pontificis molitione, prazueni
re illum curar-unt. Nam Beneuento capra , illum firmatis prfidiis 86 caltris expe
'aucre. Commiflb prlio capitur pontifex. ( ramen Normanni, maximo Pap Nor
?!
cleri Beneuentani honore , Romam reducendum curauerunt. Moriens at God : ;-
fredus breui pll: , non fratrcm aliquem , (ed ilium Bagelarduminllituit fuccello-
remzquum ramen ipiea fratribus accepillet ditioncm.
R o v s cognomine Guii'cardusodefredi Fratrum vnus , iuuenis impi- A . 7. r
ger,gro(vt dcbuit)animo tulit prteriri : Bagelardoque _nepote per arma pulfo,
prditlum Apuli 256 iam Calabrix comitatum accepitzaddiditq; illisTroiam vr
bem, Romanis pontificibus parere folitam. Et quum vxorem Aberadam eo [
amililet ( qua lilium iulceperat Boemundum)tunc alteram acccpit, Gifulphi
Tarentini principis G uaimaro fratre neptem. Tantis rebus proiperc conretftis,
l

_ L __-.__-
 '4pc _ ALB-ER. K-RANTZfII
mlm Robertusrobur(qua erar prudentia)folidillimum rebus fuis adiicere eo'nl'lituitEt
Plu d' . . z . . . . . . .
:/ enim oraroribus ad pontilice Nicolaum milI`1s,rllum, vr ad res Aprilia: 86 Calabrix
" , paterno duus amoreacccderet, hortatus . Pontifexq; (quem
pitancor Romanam rerr renenti fuperbia arq; perldia dies nortelq; rrepidum
_ _, _ arq; anxi teneret) cum illis oraroribus fein Apuliam contulit. Facile : fuir, pon
.. ' : Robertutnq; cupientillmos , ad fclera pacemq; perducete. Pontifex ergo
- ' Nicolaus Roberr Guifcardum , abexcmunicarione abfolutum , Calabrix
86 Apulix declarans, ill perconlcripta fuedera iureiurando confirmata,quicquicl .
'de terra ecclelia: teneret (86 in primis Beneuenrum) reddere voluit. : (
lele cllzituens ecclela: Roman vafall,ve1 (quod regionis verb ) ligium, n'
Romano pontifici,qucun ; pererentur prlidia mirrere,ac quando opus videre
tur, cumomnibus copiis ' erre fpopondit praelidi. Tumultuabantur Roma: ca
pitanei,86 in primis Cincius Romani ptzefeli Hhuslmperaror Henricus . 1
' fatigaba_r.Robertus Guifcardus,iam dux Apuli, qui bene de ( fperanri pon'
:1:,11 Italia Grcis implicitus erat.Nam 86 Conltantinopo
-lu , litani Impper ea : fatis : . Sciens :Roberrus, Kirachum
41w- impcrialem eapitane,qui fu msc rerum Italia prerat,apud Vella Apulie
immuniram ciuitatem degere, ( ducens,vrbe capta illum quoq; in
tercepit. Pari deinde ducendi exercitus iditate vfus , Montempilofum vrb ob
fedit.O\uumq; diurius ad earn fedend intelligerer,Godfred fratrem illis praz zo:
fecit callris:maiores copias in Barulium ducens,capiendo oppido fecit necellarios
apparatus.lnerr ver fele vrbibus oppidifq; Graecorum copi: vt natura 1
rantisq; defcnforibus munir` oppid , nulla vis expugnatura videretur : cornea
tus quoq; qui deerant,vt in rurillim arcis beneficio portum, vndiq; importaban
. @od quum cerneretRobertus,magnum,vt oppidanos inrercluderct comea~
tu,aggrell`us . 1: nauibusin portum ctratftis ,eas bi inuicem
- L ' contiguas ea ratione colligauit concatenauirq;,vr ab'extremo,in quoarxerar,pro
montorio in conrinenrem ad hemicycli formam duftat , portum clauderent : per
eamq; ranquam pontem,oppugnandi in circuitu oppidi : facultar.Nee
- : perrinax prazllantis ducis virtus euincere, quin ea oblidio vi continuata, cum
erdis maioribus dillinuerit. Tertiis ramen obtinuir. Interea Rogerius fra
tr Roberti vnus, Brundul terra matiq; premebat. Godfredus (, Mon
u repilofo poritus, ( :,11 portu Rogerius tenuerat,
_ Godfredum prliciens,vt eam cireumageret , 86 Rhegiurn duceret, imperauir.
- I N eodem tem,: Roberrus 86 Godfredus cum clalle
_ (: Rhegium de_lati.lnde confcenlisnauibus in Siciliam traiicicntes, Panormum
primrun Siculis vrbibus,tetra manq; obfederunr. Interea Richardus Norman
nus,Robe'rti fratcr,vt purar Blondus, iam oblitus qud ill n inter duodecim nu
l merauit. Ego arbitror illum fuilfe Richard,qu_em per hate rpora minuend muf
'" tirudinis ( egrelfum, in Italiam contendilleigiberrus :. Is igitur 46
Riehardus 86 Wilhelmus 1, fribieraeneuentoq; inuafa , Cepara
num obldebt. Nec ( ( :, cane Roberti ducis efenfu fuerint intentara:
quem dignior arq; ardenrior lufcepta,86 ( totum poltuls expeditio, apud multos
ea fulpicione liberar. Nam per id tporis Rogerius (qui fratribus Roberto 86God
_ `freclo in Siciliamrtaieturis , ad Brundulij obldionem relilius ) magnaccepit
ineornmod,qud inrroduti nore de quarta vigilia, ad limularam proditionem
Normanni~ptoccres quadraginta, 86 toridgregarij milites , Brundulis lhffoll
: capita ad Imperatorem Conllanrinopolitan (unt delata. Robertus :
intelligens,Godfredocall:ris prfeto,per Kal.
Aprilis in Apuli ( contulit , Tranam ; obfedit. : 1 menfe,qui feeutus s@
- 0 7 O- annu (vt () Lxx. 86 millelim , Godledus Panormo, Robertus Tran-a vrbibus
(1111: :_:: Richardo arq; Wilhelmo quie u prlidij artulerunr. Hildebran
dus enim 111\105 per dia apud Manruam eertior fatus,
Godftedum 86 :1 vxorem , aduerfus illos poltulauerat fuppetias. Ad quo
rum viri 86 vxoris,eum archidiacono copiofil'lmoq; exercitu,in Campanieparre's
aduen
 NORVAGIE. LIB. IIIL 4er
aduentum,rerriti Richardus 86Wilhelmus,capta de terra 86 iiirifditione ecclefi
reliqueri'ir. Pauloq; quam archidiaconus cum copiis illis Romani cum gloria
reuerteretur,Alexander pontifex,precibus Imperatricis Agnetis, Guilbertum pri
dem antipapain,fecit atchiepifcopum Rauennatem. Idem pontifex Notmannos,
iam (vr putabar)intolerabiles, fiatuit coercere. Cuius ad vota conficiendi gratia,
Godfredum cum Matilde coniuge fibiiunifiimos habuit. Iamq; praemiflas a vi
to adducendas e Lombardia copias, Matildis iterinireiuflerat , quum nondum in
fummum pontificem, epifcoporum Italia: coniriratio emicuir.- Robertus autem
Guifcardus rem fuam diuerfis in locis auxerat. Nam S.Seuerini ldca natura muni- /
I tiffima , 86 Confenria vrbibus, de Apulia, potitus etat. Intuler'atq; bellum Sifulph "'m
'ncipi Salernitano,cuius fororem habuit coniugemz6 eo in bello tain ards Ro
rrus fuerat , vt inde in feprimum menfem Sifuphus deditione Salernum
cum aree prodiderit. Exinde Robertus copiis in Beneuenrum raptim 86nulloid
prazfenriente du&is,eam vrbem terq; quaterq; ad primos inuafionis dies breui ce
piffet,nifi Gregorio pontifici, vt defifieret hortanti, parere voluiffet. Er ramen Ro- ~
bettus , ne ab ea expeditione domum vacuus rediret , Vicum inuadens oppidum, xo80.l
'
recepit.Eodern'q; anno,qui ouagefiinu fupra millefim fuit, Michael Confian
tini filius,cum filiis ttibus,Michaele,Andronico 86 Confiantino, a Nicephoro co
gnomenro Binamet,per` vim 86'arma Cfiantinopolis imperio funt deieilit Ro-
z. bettus Guifcardus, lmperij ipfius debilitati(quam hat return nouitates facetenr) in
nixus,Spinactobo,Hydrunto 86Tarento Grcos expulit. _ _ _
D v M ol); Tarenrum obfider, Michael Dioclifi Confianrinopoli pulfus, ea in C A P. 9.
caftravenit incogniriis: 86 Robertum allocutus,eo hortante, fe ctulit ad
pontificem.Per cuius fubleuandi occafionem fumptfaftum elhqud Gregorius
pontifex,fe ad conciliandum ecclefia: Robertum infinuauerit. Comperrum q;
,1,1 ratione pulfb patria Imperatori Henrico quarto,vt pon
tificis ope peteret,fuafiffe. Primus ramen pontifex Gregorius Roberti colloquiuml
expetiuit ad Ceparan, qui locus conuentui confiitutus . () in conuentu Ro- R'kffw
bettus ligum fe(quod eius regionis verbum,totalem fignat fubieionem)pontifi
go ci 86 ecclefi iterii fecir,86 B.Perri vexillo a pontfice donatus . - ffiaiim .
rifex,vt Robertus in refiiruendo Michaele maiorem haberet autotitarem, inuafo-
rem Imperi) Nicephorum excomrnunicauit.Necmora,his apud pontificem con
fetis,Robertus Hydtuntum etens, iuffis e copiis cuenire, Rogerio exinde na
ru minori res Italiae commenrfans,alteri filio maiori Boemundo, praefeiuram na- x
ualis militia: commendauitlpfe cum Michaele Dioclifi nauim prroriam cfcen
dens , primus omnium tradidit v'ela ventis. Impofitufq; nauigio copiofus :eque ac
paratus fortiti virorum exercitus,profpera vfus nauigatione,ad Auelonem per
duftus.Priina autem ad Dyrrhachium a ducibus firmata funewamobtem .
terra mariq; obfeffum,b'reui capere'fperabanr. Nicephorus ver Imperator (qud
4o ea Imperij nouitate aliter non poterar) Venetos, vt preff vrbi opem afferrent,ora
bat. Dominico Syluio duei fuo,vt triremi onerariarumq; nauium claffe edu
e`ta Imperatori fatisfac'erer, publico confilio permiferunt. Duxirq; in Notmannos
duces Syluius claffemzquarn finis oficnditingenrem paratiflimamq; fuiffe. Nam- Mis/vbo".
que Normannorum congteffa clafli , vitoriam (fed cruentam maxime) obtinuit: ,750i/fi;
86 mare Dyrrhachinis redditum apertum. Continuauit ramen terrefirern op- ,
pugnarionem Boemundus.Nam paul cum confiiei,Robertus Michaeletn l;
Dioclifi fecum ducens, ad reparandam claffem fe ctulit in Italiam. Interea Nice-`
phorus Imperatot,iis qu apud D_'yrrhachium faa erant,indiefq; fiebant,audiris,
exercitum in Dalmatiam ducendum parare confitituir. Et quum fuas , Grcotum
5 o Thracumq; c_opias, minores quam belli n'eeeffiras pofceret , fore iu'dicaret,Alexi
Mega,inagifirum _militum(cui multm' fideret)m`ifit Andrinopolitn,magna attri
bura pecunia,vr Tu rcas,Sarracenos,86 ex omni gente conducerer milites. Ille no
uorum milir in fe vertit facramenra : 86 veteranotum fauorem emerc'atusipen
dia Imperatoris nomine negabat : quazrenres autem 86 pene tumultuanres , de fuo`
donatiit.Qiibus rebus 86lmperatori odi,86 fibi gratiam conciuit:adegitq; his ar
L-
\
 ; ALBERKRANTzit '
??? tibus,vt'fe Imperatorem confalurarenr,pofcerentq; duci Conllantinopolm. 'Qro `
audito,vrbem rriduo diripiendatn permiflurum pollicerur. portis preranr,
cortupri pecunia , adirum permifere. In Domini ingrefli , eam vrbem tanta
calamitare,flupris,incendiis,tapinis,latrociniis oppreflere, lnihil vnquam ftmile
vlla habctet memoria:profanata templa.Nicephorus cam inuenit grariam,vt ton
fotatus in mo`nachum,viram retineret. Alexitts per facrum Dominica: relu tterio
nis diem coronarus Imperator,exet;cir aprda 86 iniuriis iuflit reuoeari.Omnem
l nouatarum rerum culpam in Nicepliotum rraiiciens,Michaelem Michaelis Do
' clifi lilium, cfortemlmperij declarauir:eumq; praepofitum notiis exercitibtis mi-
lit in Dalmatiam. Boemundus interca terreftrem, Robertus (dimiflo in Italia Mi IO
cliaele)reuerlus cum clafle, a mari obfidionem firmauetunt. In quos quum Grci
Imperatores terra niariq; {viderentut faluriJralici duces copiis in aciem'
eduetis,pugnandi copiam feceraneCommifloq; prlio (quod durum 86 vtrinque
cruentum -fuit)Michael Imperatortim alter cecidit: Alexius in fugam cuerfus,la
? difliparumq; reduxi'r exercitum.Fuifle at in exercitu Alexij Lxx. millia fe
grfzfa runt : Normanni longe niinores habuere copias. Secundum eam vietotiam D_vr
; Wi- rhachini, lmperatoris fiti prfidio defper_antes,vrbem Roberto dedert : pariterq;
I"1 " multa Dalmatiae oppida,prius etiam quaineflent adita, fecerunt deditionem.
A 1- - IN R A Henricus eius nominis quatttts, qu um aduerfus Romantim ponti
ficem quue ad vrbem Romani perueniflet, 86 illum in mole Adtiani concluftflet: LO
vnum illi prrefidium eratin Roberto Normanno,duce Apuli 86 Calabrila fuit
potentiflmi dttcis autoritas , vt 86 Imperatoribus 86 lummis pontificibus tutandis
/:- aduocarctur. Nam qutim intellexifletRoberttis qtio in Roma ellet,ptifexq;,
` quuni premererur ab Henrico Imp. im. qui Romani cepifler: prarfecit rebus Dal
J matiz Boemundum lilium, 86 contulir in Italiam , expeditilq; copiis duxi in vr
bem Romam. @um autem ellet apttd Ceparantim Robertus, ad Henricum in t.
mifit Imperatorei n : qui bellum illi 86 capitispericulum,nifi vtbe 86 eius agro exce
deret,denunciaret. Henricus vtbe Roma ciuibus cmendara,ad B.PettiI balilicarn
le contulit. Inde militibus Capitolio euocatis (quod illi incenfum reliquerant) ma
gtiis itinetibus Senas contendit. Contigitq; vr die ac hora ille vrbem Sena 30
tum,Robcrtus Romani attigerint. Cities Robertum vrbe difcludete promiflis bo
nis moliunrut,at ille inuicem fiinilibus redditis, le ludificabat. Ipfe ramen per ami
cos Flaminia Petri introducitur. Irruerunt armati cities, viq; illum vt expellert in
iro- lrentarunr. @la caufa fatum 1 in campi ) regione , Guilcardi
copiar fubieto gni , cam qu nunc quoque cernittir , fec`erunr vaflitatem. Nam
quicquid ex potra Flumentana (nunc populi dieta) hinc ad S. Syluef`tti , 86 S.Lau
renrij in Lucina , inde in fantorum Tryplionis 86 Auguflini sedes pertiner ,id ab
fumpfitincendium. (lui/a ver apud Capitolium rebelles 86 aduerlantes pontifici
ciues coaetos elle audiret Roberrtis a campo Martio per Exquilias vads , petit La
reranum.Vbi aliquot defe'dit dies,expe&ans fi fotte (quod a fe quri omnes noue 4'
~ rant) pontificis liberandiciues facerenr mentionem. Sed prliis potius aptid arn
pliitlieatrum (nunc colofleum) commiflis cogebantur per fiiigulos dies milites fui
decenare.Qtid quum diutius fette Guifcatdus non pollerptdes ciuium domo iq;
tttnc frequentes (quotquot hinc a colofleo per Lauianam viam,ad marrytium
rri 86 Marcellini,inde ad Sanetorum Ioannis 86Pauli per Clium monretn,ad La
teranum pertinent) incfas diruit:quam pulclietrima: regionis vafliratem ad tem
pora noftra continuafle videmus. Petuicit ramen robuftiflimi ducis fortitudo 86
ptxflantiayr Capitolin caperet collem: vnde fatta velut deditione, cities ad cum
coiicurrerunr. Qtireeta ad Ctefcenri) , cum armato exercituincedens,
difieis muror repagulis, pontificem eduttum in fuam Laterani deduxir federn. $9
Er ramen quia abalienatos animis ab eo ciues,extrema in cum intentaturos fotmi
darat,illum perduxit Saletnum: vbi etiam pontifex vitam finiuit.
C A P. It. R R T v s autem dux maiota animo agits , inclioatamin Dalmatia viero
Raiff '6' riam profequi,86 Confiantinopolitanum (quod af'lettabat) imperi itiuadere per.
rexit. ver rerrellzri exercitu Boemundum lilium non latis valere coniideret,
Clailem
 l

NonAeIII: Liann ao,

clailein ipieparauit ingentem. Ad cuius inchoatae initium territus Imperator Ale- t
xius, orauit Venetos vt claifem pto viribus ingentem pararentfu , quam breui e
dueere parabat,coniungenclam.Veneti,Roberri potentiamdi augeretur)fu liber
tati aliqume fufpicantes obfuturam , claffem pararunt fpc Alxij grandiotem;
quam Dominicus Syluius , Venetorum dux , Cotcyram quue perduam , Gra:-h
cor 8c venientis Alexij nauigio coniunxit. Vixq; clafles coniunt etant, quum
alto iam mari nauigantem-Robert traiicerein Dalmatiam, Venetorumfpecula
totes nunciauerunt.Velis iraq; fublatis,Alexius Dyrrhachium,vthoi portu pro
hiberet,propetans delatus .Nec ramen ea longe vifa numetoii nauigij' claile,aut
I O in alto conllzitit, aut obliquo Hexit Guifcardus : fed priotis hoiIium proras pets ar- germ
mis,viam aperire pettexit.Pugnatum vtrinq; (umma virium c audaci patita /
re:quo faum pari quoq; euentu prlium dirirni nequiuerit. Guifcardus ta- 0,225;
, (olita fortitudine Sc fortuna, iiue quia Dyrrhachini portus propinqui- .
tas , 8i Pcans in littore armatus Boemundi exetcitus , aliquod fuorum animis robur
addiderat , feniim (upetior euadere cpit. Et Vbi vn fuarum naui Alexiani met
gerent,binas ille Grcorum Venetorumq; mergebatFratis iraq; Sc fugatis hofti- '
bus , male integram clafem Guifcardus Dyrrhachium perduxit. Alexius ver ad v
iiniFtram , ad dextram Syluius fu ientes,hie Venetias , ille Peloponnefurn nauiga
runtscmal tratatum, ob amifle clailis inuidiam , Dominicum Syluium Veneti
2- 0 ducatu deiecerunt. Sufl'ehiique dux Vitalis Faledro , Croacia: c Protofetiafos
titulis ab Alexio Imperatore ornatus , claffem 8c ipfe Venetiis armatam , acl illum
auxilio duxit. Pofquam autem Guifeardus ( Boemundus Hlius , de (umma belli
in Confantinopolim inferendi aliquot confultauerant menfes , attulertmt ad eos
Dalmat (peculatores, auurn Veneta clafl'e Alexium (vt in Dalmatiam duceret)
claflem prima maiorem paratioremq; Peloponnofo foluifl'e. @amobrem 8c ipfe
Dyrthachio ioluens, in altum fe contulit, obuizeque libi cafu clailes apud Saiinum
conHixere.Maiori autem qum ante damno , Imperator Alexius Be Venetus dux Raemup;
{uperati fugatique fuere. Robertus autem Guifcatdus ad Caopam infulam de- "W"
latus, eo qui tune etat Iulio menfe,ibi vita funtus . "
30 R I v s Hlius patri in ditione Italica fucceflit. Nam ei illico omnes de Ita- A _ I ,n
lia populi (prterquam Siciliae ciuitat) iicut 8cgenitori,paruerunt. Et quum Boe- /19"
mundus nullam (ibi in Italia ciuitatum artem dati proptiam indigne ferens claf- -
fem terrefrefq; copias Hydruntum ad uxifiet, quatcun ue genitori in Dal-
maris paruert,ad Alexium defecere. Interea Rogctius du): Capuam vtbem cum
exercitu potentiiiimo inuafam , cepetatzcui etiam omnes quicun ue hinc Tibu
I'e,inde Velitris ad Campanum pertinent agrum(Romani pontillcs Romanique
populi enetuatis tunc viribus difiili ) (efe permiferant Rogerio gubernandos. Boe
mundus interea qum primum quailatos de nauigatione equos fatis quieuiffe , c
milites omnia bello neccflaria comparaffe vidir , Hydruntum profeus, in Roge
40 rium fratrem duxit. Cum quo apud Fornetum Beneuenti, aciebus vtrinque ordi
ne Ptrulis , conHixit. Decertatum ptlio haudquaquam cruento: qud comi
tes paterni , in vttoque exercitu ducentes , Rogerio im petrauerunt , vt permiil'a
Boemundo Apulia: parte,ducatus ipfe-titulum c caetera tetinetet, qua: genitor de
Italia poilediflet. Secundum quam pacem Rogerius Melphim ad Vrbanum pon
tiHcem fe ctulitzc ligium ac vafallum Romanze ecclefi obligans, ducatus c pa
ternaz fueceflionis coniirmationem ab illo obtinuit. Exinde traiiciens in Siciliam, mgm-w q,
cepit Syracufas. @o tempore Adelifain , Roberti Frifonis Flandrenum comitis mmf
iliam,Kanuti potentiflimi Angli c : regis teliam , matrem Caroli Flan-
drenfium comitis , quem Brugenfcs interfecerc , duxit coniugem: ex'qua genitus
5 0 illi filius Wilhelmus. Per id tcmpus Boemundus , concefls a Rogerio fratri ci
uitatibus parum contentus,Melphim quoq, furto furripuit. Qudod Rogetius vt ro- Pfaff;gm.
leraret,quum nullis paternorum comitum fuafionibus adduci poflcgbell vtrinq, Ziff
pfarli coeptum.i Primuique Rogerius,quoda Sarraeenis magnam Sicilia: pattern .a/,n
tenentibus, 8c reliquis (ua: ditionis de Sicilia(quum inde mouiller) libi deuinxflet,
viginri illorum millia Ripendio conduta, in Italia (ecurn traxitllllqo adiunis ce
m)
 404 ALBER. KRANTZII
piis quas ex Calabrisalentinis,Lucanis 86 parte Apulia: libi l`ubieta contraxera,
in Melphirn dutus elli. Boemundus ver ad decem millia habens milites vetera
nos fub fc nutritos difciplinam edotos militarem:in propinquo Melcphi natura
munito fc continens Ioco,vrbem fua praelentia llatuit conferuare. qu vtmelius
facere polllt , fdera iniit cum Richardo Beneuentano 86 Capuano principe Pa '
terno holle: qui ea fratrum dilcordia fretus, in patriam reuerfus e .
CAP. 13. IN parabatur magna illain terram fanlam expeditio, duce Godfredo
Cum fratribus comitibus Boloni Galliarum. Etatver turn magnus Chrilhano
l rum exercitus,tam pacatus incell`us,vt nihil,qua irent,hollile,nihil incommodi ti
mererur. Vnde farum' vt Rogerus 86 Boemundus frarres , de Melphi ciuitate t o
acerrim contendentes,quia nihil fuis vrbibus 86 115 timuerunr,loco non mo
uerint. Generofior ramen animo Boemundus , tot principes fama clarillimqs ad
bellum , glori plurimum 86 meriti habitu rum ire intelligens , laudabili exarlit at
mulatione: 86 iplis principibus vitis, quos illico allocutus perfuafus ell: , liberum
v Rogerio fratri fecit,Melphimne,an ctera quae libi ellent de Apulia,occuparc ve1~
am mili let. Signatum ex more ferunt, eduis ex velliario purpureis chlamydibus binis,
: multas exfcindille rotulas : quibus tum Italicae gentis ad 1 I. millia viri cruce fue
. rec
aimait. runr lignari.Mouit autem Rogerium fratrem Boemundi generofus animus: ilque
liberum faciens commilitonibus fuis, vt qui vellent illum in Grciam lequerrur,
Melphis obfidionem foluit. Tunc Tancredus nepos Boemundo adhzrens ,illum L
in expeditione lecutus.Tranf1erunt omnes ca fpe atque animo, vr aut terra lan
ram perldis adimerent, fibi in reliquum habitandam , aut vitam Chrillo Domi
no impenderent :certi aut vincere aut mori. @are nihil libi reliqui n fua quifque
patria reliquir. ngs ver 86 quam magnas res in ea expeditione Boemundus gef
ferit , quoniam multorum literis (86 nouilllm Seballziani Brand , in opere ad illu
lirilllmum dominum Romanorum regem Maximilianum,inclaruit) praztereun
dum hoc loco putauizne in infinitum decurreret{0115 Normannis in commemo
ratione vocandis,hac parte fufceptanarratio. Nam 86 Blondus cam rem el anter
Burundi explicuit , nos in hac parte releuans. Neque enim Boemundi res prclarae me to
lander.
tius belli commemoratione pollunt explicari. Vno' commemorato, quod paucis
viri gloriam commdat,ad reliqua tranlibimus.~ Primus ille Antiochi promeruit
dominationemzllneillo nihil prclar gellum,per illum ver folum plurima. Re
diit in Italiam, fuorum limultates eradicaturus, vt res componeret. Regis Francia.
liliam Conllantia'm accepit vxorem.lmperarorem Conltantinop. bello tenuit, 86
quas voluit Conditiones extorllt , prcipu vt expeditum faceret tranlitum ventu
ris Europa militibus in rram fantam. In' quam 86 ipfe poll: triennium rediit , in
pace fanta liniens, cur io Antiochi fepultus.
CAP. t 4. W 1 L H L M v s Rogerij ducis llius , Roberti nepos , mortuo parte, fuccedit in
Perra 4Po
[/
ducaru Calabria', apud Gelallum pontiflegitimam promertus de ducatu inuelli _ -_ .

Per cliente: turam : quum 86 pontfice Robertus quoque Capuam,&t Richardus de 4o

baer. Aquila,principes feudum fuum accepillent. Nam nouo fe illi lideliratis lacramen
- -
to obligaucrunt. ( aduerfus Henricum v. Imperatorem,qui patredepul
__
fo fuccellit in Imperio,pro ecclella duxerunt exercitum:& illum redire in Germa -

niam perpulerunt. Interim Rogerius ex Normanna gente vir primarius,quum Si

cilia: comitatum adminillrarer, mouit in Italia: 86 Camillo pllbreui dileef
fit, lilium fui nominis Rogerium relinquens fuccellorem. Non faris explicar auto
res, lilius anne aliquis ille fuerit magna de 1 Roberti Guifcardi , an Wilhelmi,
qui primus Siciliam cum confortibus tulir de manu Sarracenor: Normannorum
ramen llirpis fuille,c6perrum habemuslam enim rebus deItalia profperis in Nor
maniam Galliarum nunciatis, multi accellere. @9d 86 Saxo Richardo, si)
.Normanni
86 Sigibertus deRoberto Wilhelmoq; commemorat. Nec dillentit Blondus: qui
Ital/4 , ex tantam in ea gente ciuntionem faterur , vt nuptias libi conciliarent in Italia mo.
Pur-14,7141 rantes Normanni, ab ea gente que Gallias incolit. in Adelifaclaruit, Kanuti
in Gal/14
ef?, : Dani regis relitta, Roberti Flandrenlis lilia : ex qua Rogerius hc fulhilit lilium,
. Apulia: ducem,quem deferibimus. Nam 86 Normni nobiles in vrbeRoma fuere
ciues,
 NonAei Liaiiii.. ;
ciues,prxcipii (emper ecelefix ftudentes:quos etiam vexilliferds liabucre in fedi
rio(os Imperatori lludentcs. Qi ramen Eu(ebij C(arieniis ealeulurn de tempo
ribus crinuauit,tradir eum Rogerium fuifle Roberti Guifeatdi fratrem, vnde eo
mites Italia: defcenderunr : Gui(catdus quae de Sicilia ceperat , fratri Rogeri
rradirur permififl`e.Cui 86 Blondus adflipulatur.@um autem Calixtus iam eccle
(i Roman prfiderer,Wilhclmus dux inter alios (acramento renouato,pontif
cis defenfionem accepere, confirmati ab illo in (ua qui(que ditione. Inde auitus a-
nimis,oblat aliquando Alexi; Imperatoris Conflautinopolitani(pridcm vita fun- ' "
6ti)filiam in matrimonium accipereeonftituit :malo id quidem cfilio, peiori exi
IO tu Alexium omnibus Chrif'tianis hoftem , maximis cum Roberto auo (uo 86 Boe'
mundo patruo odiis cftitit declarafle. Qigim ramen Rogeri) Sicili comitis,con2
(obrini (ui ambitionem dueeret (ufpettiflimam, non prius Italia profeitus ad v
xorem(ficut petebatur) Confiantinopolidefponfandam, qum Calixtus pontifex
Apuliae ducatum,86 cazteram de Sicilia terram,v(que ad (rerum Sictiliim(runc du
catu eomprehen(am)in (uam 86 Romanze ecclefice t'utelam protelionemq; (u(ee- r _
pit.Vix dum ver medium iter (uum enauigauitWilhelmus,quum Rogerius Siei- ;
liar comes , (ufeepram pontfice rutelam (ibi notam parui faciens , Calabriam in
ua 1it: 86 prius dimidi cepit,qum pontifex de afferenda ope poterat cogirare. Qui lard?"
I-Iiigonem eatdinalem a Beneuento priw'ttens Roma , 86 ip(e cum cardinaliurr'i
20 collegio 86 Romanorum copiis tumultuari . Inuenrum ad arcis Ni
cephora Hugo Rogetium obfidionem mouentem , nee preeibus in'de nec erni
Hationibus potuir dererrcre. P'ontifex interea Bcneuentum delarus, infaufla in ex
peditione multos fibi cliariflimos febribus correptos amifit: _86 ip(e mala pariter v
firs valetudinedcitica in vrbem xger mftusq; relatus . Qla frerus bene geren
:c 1 occafione Rogerius, Calabria omnem Apuliamq; (ubegit. Wilhelmus vc
r vxoris (pe (rulltatus, quum ad aflnem Salernitan principem in Italiam teuer
(us cfugiflet, diem ibi nullis relicris Hliis obiit. tempore Rogerius tantatum :
(u_cceflu
(ed Italia: regemelarus,
coepit non (e vltra
appellate Apulifz
: qud 86 Calabria'
magnis duc arq;
autus virib'us, Sicilireeret
omnem comitem;di- 2:?l
30 tionem quae nunc in duo regna manet diui(a, vrriu(que Sicilia: , intra 86 vltra Pha
rum.Ergo ambirio Sieuli principis rgium fibi nomen de(umpfit.
R 1 v M fbi nomen Rogerius , Rogerij lius , Sicili comitis , ex gente Nor CAPJf:
mnica,primus de(ump(it.Sed multa interuenere , priu(quam (undarum bene re
gnum tranfmitteret ad pofferros. Temetiras dedit initium,(ehi(ma ecelefi etulit
prouetionemzfcd demum legitimafucceflio confirmaii'it. Ad quam quum narra2
tionem protulerimus,in No'ruagi paul reuerremur. Calixtus pon
tifex- m ulra in Rogerium Sicilia: comitem,(e regeln Itali appelltcm, animo non
minus cel(o quamiraro dum molirut,diem (uum obiit.Succef(or 1115 in pontifica
ru Honorius,in vrbe (e continuit. Vifus enim timere, ne duo faeriofi geniti Ro-`
40 managenre , in quorum controuetfia papatum acceperar , per abfenriaz (ux ocea
fionem mortis aliquos intentarenrlnterim Innocentius 11. anno natum Chri-
M x. Honorio (uceeflir.~Qii (uperbiam tyrannidemq; Rogerij Sicilia: 1 r 3 :
comitis , (e(e Italia regem appellantis , gcrtim tulit: ade vt iraeundia magis rra'- ;
lus, quam viribtis neceflariis ad ranram rem agdam frerus , tumulruario conrra
lum mpetu cxereirum in illum duxit. Tantaq; profetus celeritare , vt Rogel darm ag
rius (qui nullos re(cif(et prifice (aftos efl`e apparatus) apud S. Germani oppidum g;f;'f"
.u
improuifo imperu fit repulfus. qu; oppido vi capro,ryrannurn in Gallinio',
in quod (e de (uga receperat,pri(ex obfedirr Filius : Wilhelmus, Calabri dux, t
cum'exercitu veniens, (oluit oblidionem, pontificemque cum cardinalibus capi'r.- f
fo V(us ramen modeftia Rogerius,pontifcem cum cardinalibus (uis liberar: 86 quic
quid voluit,ab ,prazterquam regni tituliim,impetrauir.Reuer(us Romam ln'no- `
centius adulterin in pontificatu nouum fibi affctum repetir Petrum , Petri Leo- . , \
nis filium,qui (e Anaclet pontifieem appellaret. Fterus etat Petrus non magis ho-
uo Innocentij pontificis cafu, qum eleione (licet di(pari) vtriu(q; ip(orum fala
in qua Anaclet'us long fuerat fuperatus. Spoliauerat Petrus ,- abfente Innocenrio';
 s

4.06 AALBERI KRANTZII

primarias vrbis ecclelias (principis apoltolor, virginisq; mattis maiorem , 86 La
teranenfem)aureis argcnteifq; ornamentis: 86 cllata inde ingenti pecunia multos f
in vrbe cotruperat,ade vt ea multitudine fuis addita cognatis,'priicis potentiam
in vrbe obrueret.Qiamobrem libi fuis timens Innocentius, Conrado Sabinen
(i cpifcopo cardinali,vicario fuo,in vrbe relito, Roma migrans,cum car inalibus
86 curia,per Pifas 86 Genuam,ad Philippum regem in Franciam delatus eli.
GANG. IN A Petrus in Anacletum ptofanatus, perttatum feduxit, vt tex appel
159444 latus fe Romanum pontific adoraret idol videlicet veneraretur lmulachrum.
rege'
-?
Sicq; eli,vt omni Notmannor primus abfurdo vtriufq, Sicilia: titulo re
mimf. gni lit abufus :qui omnem tettam de Italia completerentut, quam nunc quoque I
regnum Sicili appellamuslnnoccntius autem in Francia celebrato concilio,Lo
tharium , tum affumptum regem Romanorum, lecum ducit in Italiam, inque vr
bem Romam cum exercitu perduxit. Etant in vrbe ciues non pauci , qui faueren
Innocentio:qui quum exercitum fecum haberet Alemannorum , non feaufus eil.'
Petrus Anacletus commouere, fed paternis in azdibus delituit. Imperatore autem,
propter intemperiem ltus,rurfus in Germaniam contendente, pontifex Pilis ce
lebrauit c9nci1ium,in quo aduetfus Petrum multa conltituit: fed in vrbe 86 Roge
rij ditione,multa per abientiam Innocentj (unt innouatalarc iterum acceriitus
pontfice Imperator,adctat cum exe*u, Pifaniq; illum clalle promptiflima au
xcrunt. Priores Pifani Amalpham Riuellumq; ducentes , vtranque vrbem 86 agri 2.0
earu m oppida vi capta diripuerunt. Pontifex : 86 Imperator tetra profe&i,prius
Barulurn quue duxerunt , qum populum offendetcnt contraria fentientcm. Ita~
y [ que Barulo oblclione citcundato,Rogerius libi timens,dum in Siciliam confugif
qu [
91'/
iet , omnia amilit qua: in terraIrala occupauerat. Cui cullodiend terra: , pontifex
{M/4 Rainonem , Lothaiij Imperatoris comitem (attributo titulo ducatus Apulz) cum
/ , aliquot Germanorum cobortibus prfecit. Tantifque rebus non magis fliciter
/?
redit.
quam faciliter cfetisaedieruntin vrbem principesc Lotharius in Germaniam
reduxitexercitumMoritur deinde Petrus Antipapa, Innocentius ad quiet per
uenit. Interea Rogerius Normannus, pet Celeltini primm, pft Lucij ptifieum
(tem ecclelialticam frigid ad minillrantium) tempora , omnem tettam de Italia, 30
uam Innocentius Lotliariufq; abituletant , receperatzc modeliore quam prius
fo titulo vfus,fefe regem Sicilia: appellabat. Rogerius autem per diorum ptifcurn
renrmm ua
in 4f/wird tempora,clail`em in Apliricam duxit ingentem : tantis Sattacenos incommodis
(7- (if um
cladibufque aillixiryt rex Tunetis,tributo quotannis promillo (quod annis poitea
.
plufquam triginta per(oluit)pacem fit impetrare Rogerio coaus. Per que tem
Romanorum Imperator Contadus 86 rex Francia: Ludouicus , quum fan
tiflimam peregrinarionem in tettam fantam fufcepiilnt , Emanuel Conlinti
nopolitanus Imperator (qui exofam, ficut partes fui , haberet expeditionem illam)
fraudes multas, quando aperta vi repugnare non potetat, . Farina calce mi
fcuitc plures ille quam Sarraceni gladio perdidit. Rogerius ergo Sicilia: rex,
fecundo Emanueli tune Imperatori , cuius dolos fraudefq; 86 inimicum in nolitos
omnes animum , melius qum Gallicus Germanicufq; reges nouerant ,'infenfus,
cum bello agitare ac domare conllituit. Cum claffe igitur de Aplirica tunc redu
ta ,86 eius vrbem Corfumum aliquando oppugnatamorinth quo
que 86 115 Eubam (quae 86 Nigropontus)de imperio Conllantinopolita
no cepit,fpoliauitq;.ln Confiantinopolim quoque duturus erat,nili tefcilfet, Im
peratori Venetos bello focios, fexaginta ttiremium Petro Bolano duce, {i
nu _Adriatico eduxille. Flexit itaque dextrorfum Rogerius in'Alana litrota, inten
taturus Ch riftianis opem, aut fi barbaris inlidelibus incommodum adferre pollet:
idc'lue Chriliano nomini feliciter cellit. His itaque aliisque operibus pietatis infi 53
{lens Rogerius , poll omnia morbo confumitut , optimi 86 fortilllmi ducis, 86
gnifici regis nomen,poftetis fuis cum-laude relinquens. f
. x7. ` W1 L L M V s eius illius regno fuccedit. Is quamprimum inito regno , arma
in Romanas eccleli tcrram holilia cepitzc hinc Beneuenti fubutbana , inde
paranum Babacumq; oppida occupauit. Commouit ea tes Adrianum ptiit ern;
, cui
 / LIB. 111i. 257
alia in'pontil'catus fui nouitar'e deelfent'arma , e'xeteur eccleliallica : 86 i
Wilhelmo 1 regniq; titulis priuato, populos , procerefq; te- 562321"
gni eatenus iutamento libi ptllito abfoluir , vr nulli fala rebellio fraudi foret. : input-a.
quum iam Ftidericus nominis . Imperio effet, venerunt Romam nonnul-
li Apulorum 86 principis Capuani oratores , pontilci Adriano fuafuri, vr ad fu de
Italia terrain , Wilhelmi Normanni tytannide opprellam , per iplius terras princi
pum vitorum populotumq; cupientillimotum manus recipiendam fe conferret.
Pontifex fecundo menfc vix apud Lateranum finito , cum exercitu ea tporis bre
uitare conrrao , ad Callnenfem faltum S. Germani oppidtun accellit. Vbi mul
x : region : cum copiis expetantes : lidelitaris (
86 Romanas ecclea: obltrinxit. : Roberto principe Capuano Andrea
que comite praemilfis, Capuam ipfe, 86 Beneuentum ( contulit : vbi exteros
e Apulis Calabrisq;,86 Salernis,qui Callini non interfuerant,iuteiurando adegir.
Dum : pontifex Adrianus exercitum tot recipiendis regionibus idone,86 Wil
helmo , qui ( Salemi conrinebat , Italia pellendo prpatat, Imperator
Orientis,milfo ad populum nuncio,hoc agit, quia iam illi bellum cum Venetis ef
fer, Anconitanofq; in ( magnam erexir : : : Apulia ciuitates
libi permiferit , ad Wilhelmum Apulia86 omni Italia expellendum operam fuam
pollicetur. Id quum refcilfer Wilhelmus (iam enim Grzeci ignaro price,ali uor _
_Q vrbes ceperant) ad pontilicem confugit , conciliare llzudens. Mills Cata- Vf/MT"
nenl epifcopo,86 de nobilitate fua primoribus,paucis verbis pollulara in hanc ma- ffffpfff
:time formam proponererrr: Vt communioni ecclelae pontilcc ,in ria wie?.
vtroque Sicili regno confirmaretur. Viceuerfa pollicebarur omnia iuris ecclelia
, : : 86 inluper Paduatn,Montem Fufc 86 Morionem ha 44414
Beneuentanis clinia,'ecclefi 86 pontilici :: polldenda : Roma- ""
nis deinde pontilici rebellibus , propria fubigendis impenfa,operam fuam exljbc
. ver fummam pollicitationibus parem , quum libi rune paratam non elle
diceret,dato temporis fpacio , nihilominus folututum fe fpondebar. His conditio
nibus prifex , vel ea maxime ratione qud Graeco Imperatori (alis femper Chri
3 holli aperrillimo)parum etederet , ( prudentia allentiebatur. Sed
quum res in catdinalium collegio elfet difculfatenuit nonnullorum non minus a
uatitia quam imprudenria , Wilhelmum Imperatoris Grci fauoribus 86 pecunia
deturbandum.Vixq; faris feiebant oratores ad Wilhelmum elle reuetfos , quando
illum paratillimo exercitu in Apuliam dueto , omnia euettere auditum : copias
namq; Gtcorum 86 Apulorum apud Brundullum fupetauerat.' Ad cuius pratlij`
fam-am , omnes qui de Apulis Salentinifq; apud Callinum 86 Beneuentum lacra
menro ( 86 Romanas ecclcl obltrinxerant, fubitam Wilhelmi feeerr
deditionem. Mouit iraque Adrianum pontilcem non magis Wilhelmi audacia,
quam illorum quibus credidetat,Apulorum principum,peridia.,cardinaliumque
40 (qui oblaram ocafionem fpreuert) imprudenria. : vno eodemq; tempore hinc
Wilhelmo pacis 86 reintegrand beneuolenria: fpem fecit , inde cardinales mali
conlilij aurores, fe(qui Romam redire limularet) in Marls quue pteedere iullit.
anmque Wilhelmus ad S. Martini bafilicam Beneuenrani agri fe conrulillet,ad
expetanris ibi Adriani pedes prouolurus . 1: fde- Papini-_
86 facramenri religione obligaro , Adrianus pontifex folita vrriufque regni iura
infeudationetnque concellir. Hic limes rerum quem nobis ptatliximus. Iam mm1 f1.;
funr Normannilegirirni reges , iam in Italia 86 Sicilia fundauere (quod fufcepimus'I `
) regna: hoc Danica: atque Normannic genris decus,quod iti-_
ueligamus. iamdudum in Longobardia, 86 tota Italia, Dani Scania egtelli , re
5 o gnum lirmarunt. Inde in Galliarum littotibus , fplendidum titulum, cum regionq
latillima ducatum meruerunt. : indein Angliam tranfrnill, ill ud quoq; tegnum
vendicarunt. Inter quae temporain his Apulia: Calabrique 86 ,
Sicili prouinciis, duo fplendida regna

 l l

'408 . l' i

ALKBERTI KRANTZII
NORVAGIE LIB. V.

1. x. D v Normannor gente ad regn qu; vtriufq; Sicilix,

_ 111 Nomagiam profequcnd reuertamurmdluperiora tempo
.M M_ 3_ ra recurrentes vbi narration interrnifimus. quurn Ka
uf. 6.0 7. nutus cognomenro Magnus, Angliam Daniamq; regno con-V

. a pluf'quam ciuilibello obterererur,marryr(vr aiunt)Domino I0

cfe-cratus,Hara1dufq; germanus cius,miles exitus veritus,in
cxili abifTet Cftantinopolitano Imperatori militare: Kanutus Noruagi regn'u
prioribus ciunxitzc inter 61105 partitus ditionuenoni Noruagi,Haraldo per
mifit Angliam:Durum Knuton Dania: deflgnabar fuccefforcmlpfe nauigans fi-J
lior regna circlunibat, omnibus fuprim aeritans. Inter alia ver forta faa eius,
angebat 11111 Richardo Normannis: Galiar duce, repudiat ris iniurialta
que vlturus(vt ipfe dicebat) fuperbi, qud coniugalia facra Richardus remerafl'et,
exercitum cparat in Normanni Galliarum. @am in prouincia quum rcx Ka
nutus cxpedition comparaffet , iamq; gerendis rebus intenderct : 1 nuncium
dc fublaro Haraldo Hlio,Anglorum rege accepit. Sed ille propior publiez vtilitatis 2.
1
negocio qum priuato affetuimegletis penetrali 1110111 6115, 110 111111111 acl
minifrando.'Sed iam(vt 610 loco inter res Normnorum diximus) Richardus 1
profpicicns, abiit Hierofolym. Kanutus : iamgrmduus c qui mult laboris
cxantlaffetfnam Sc Rom cum Imperatore Cra ; cuius 6110 Henrico filiam de#
fponclerat,cum non ctemnendo comitatu perierat) militia grauis,ctinuos fudo
' res mn fuianm,ex laborc morb contraxitentienfq; propinquare vitae 6n,vo
*P' "9 catis proceribus,nequaqu docuit bello abiinend, ctiam ille iam mort obiret:
ff- nam vita int fe,velut viu circumferenres,vi&oriam 1111111 &.1`1115
enim fuis etiam mortui , docuirvoto potiund : nec fefellitmorientis vaticinium.
. Diuturnitate ramen temporum , Dani fafh'dia non ferentes , Rotomagenlbus (ad 30
quor mnia (cdert) pac dederunt , 6 regis 1111 mortui funus regaliter exceptum
exequerentur. Rapuere cditionem ciues Normanni, (olenni regis funere pacem
mercati. Hic fuit exitus regis in ca gente omnium vioriofilrni 8c clarillimi: qui
Francia: terram corpore prcmit vita 611161115, 8c Normanniam, gentis fu prouin
ciam , reliquiis fuis honelauit. Vt autem Noruagienibus mortis Kanuti nuncius
venir,Danicum detrcantcs imperium,Magno Olaui 6110 regnum dctulere.
C A P. 2. G N v s Olaui martyris ilius,procerum regni voluntare , contempto Da
nico imperio,parri fucceflt in regno. Knuto at Dania: rex , cognomenro Durus,
uum confobrino Suenone vocaretur in Angliam, audirerq; vn defecilfe Nor
i." uagiam : minoris ialura maius conferuare. Igitur euocato Magno , fdus 4o
; ; cum illo percuft,iureiurando conHrmatum, vt qui alteri 1115 11111,\111111
que regni , Danici atque Noruagici , fceptra teneret. Tanti arbitrati Procetes
elle (ub vno rege vtrumq; regnumln eas conditiones Kanutus Magnum dimiit,
ipfq; Angliam cunlis Dani fha: viribus adnauigans petiuit. Magnus parcrnum
regnurn quietus tenuir : Kanutus autem biennium emoritur. Cpitque 111111
dium nter Magnum Noruagiaz regem,pa&is fdcribus imminentem, c Sueno
nem,Magni Kanuti germana forore neporem: Dani proceribus iuiiurandum
fderi inditum,omni iure fanguinis cenfentibus prferdurn. Brant diuerfo qui
pationem improbart, qua: ramen 111 fanguini praeiudicium aerret: perquam
Rultum &: verecundum reputantes,eorum uibus antea Dani imperitaflnton
ditionibus perere. Sed prualuit iurifiuran ' religio, frultratufquc Sueno illa
fanguinis fpreta fucceflione. Magnus exinde vtriufque regni tenens gubernacula,
4! 9b non tam longam qum defideratam egitgubernationemznon enim diu fuperfuit:
r.. m-u quamuis 8c patris fantitate , & {uapte nihilominus virtute , 011111111311111
f-"fm'f'f mum amarctur. Vcnationi 111111111 (vt folent apricandi gratia principes atque nobi
` leslc
I

NonAGtAz Lt.v`. 405

les) 86 dum incaurus , admilfo adaoq; equo leporem aut feratn _aliam fearetur,
prolapfo per prcipitiurn equo deturbarur : 86 baculo,qui frigorc duratus exrabat,
terrq; prominebat, incuflus, efftaa petotis crate,vitarn non longe finiuit,
Suenonernq; in regno Dani fiiccefforem permilit.
H A R A L D v s interca, diui Olaui fratet, quum apttd Conllantinopolim age- C A P. 3.
ret,vcritus Kanur,qui frarrem eius perdidir, miram experrus fortunam. Nam
homicidij fatus teus, cum vnico famulo, qui eum non deletdum putauir,vterq;
(vt ferunt) draconi obijcitur deuorandus. Career hanc ferrurhabuille formam,vt
draconi,ex proxima palude,ad vorandos reos aditus foret. Sed a carcetis
IO (milerationis gratia)donatus armilla,befl:iam cunlis miratibus vicit 86 occidit.In
de pto vitrtre vita donatus,eti liber abire permittitu t,vitgenerofi(vt cis exifh'- .
mario fuit)languinis.Nemo autem miretur,fi tam longinquam egerit militiam vir
extorris: quurn etiam fupetiori arrarc(quod fuo in loco diximtis) telianribu's Italicis
l'criptoribtts, Normanni per tempora Caroli Calui lmperatoris,vaflatis 621111211:
toribus, atq; Aquitania peruagata, trecentis fexaginra nauibus ex mari Britannico
duxcre Con llantinopolini: fuburbanilq; vaflatis atq; incenlis, in mare Britannic
flint reuerli,86(quod in Dania diximus) Ericus rex, rerram laneta petiturus,quum
in eadem Imperiali ab itinere fellus conquielceter , rept'rerir fu gentis pluri
mos Imperatori militantes. Et miramurft quando cx Saxone Sialandico 1egimus,
20 Hellefpo'ntiacos,aut alios Orientis populos,a Danis impugnaroszqtiibus idem na
uigandi fuit vfus qui Noruagijs Normannifq : im(vt prfati fumus)indiuifa fem
per riiatis , prferrim longinqua, fuir Danis Notuag'iij; expeditio. Reuerfus ergo Rem/iu.
in patriam Nortiagiam Haraldus,occupat protiinciam : eaq; ex voro poritus,atma
transfert in D-aniam,qud a Magni voce debeti ftbi reptitarer.Concurtunr liofl'ili- einem;
rer vtriufq; regni vires,86 arma ad Iutiam pcruenit.Dumq; dubia volitat vitftoria', "
Iutij 161'1111111 ceflerunt: fponraneumq; exit eligenres,lefe in mare prci
pitabant,lethum a fe quam ab holle libi infetti ptponentesSueno : Danie rex,I
reparatis viribus itet ducebat in hofiemed qttum adhuc nequaqu ntimero aut
viribus pates 111 viderentut Dani,ab audacia robut muruantes,concutrunr ani
mis impigri.lbi paucorum fpeata virtus effecir,vr numero impares Dani,viribus
ares liolli viderentut: extral'aq; in noteni pugna , ncert vieiori reliquerunt
exitum.Sed Noruagior vites noua clafle adueta attgebantur: Dani autem circ
fpicientes, quum nihil opis expearenr , delperatam patti : vitlotiam habuere.
} rcs ellecir,vt notu Scaniles lua parte fubdula, clam enauigarent. Reddita
luce, rex Sueno fuorum paucitare conlpeeta,vbi abijfle quoldam luorum audiuit,
fpern in relilis viriliter conflituitzacriterq; confligens eliecit ne vinceretut.Tertio
autem prarlio renouato, (tanta liit Danor ad certamen actimonia) quia nutnero
facile fuperati,vitibus ramen vinci non poflent:86 proinde incerti qua flater vilo
ria,inuicem difcelfcte'. Per quae tempora,llaraldi` Anglorum regis infolentiam iu
4o niotes natu fratres non ferentes , fponraneo exilio ad Noruagize regem Haraldum
profugetuntppem implorantes aduerfus fratris luperbiam. Ille ver (vtetat regni in H_.zra/dn
Ang [fall
propagandi cupidillimus) claffem expediuit,morutus in Angliam: 86 peruenit na .
uigans in mate Britannicuni,ad littora regni.l Oy/ ex aduerfo littore Franciat (quae
- Normannia ) vider non minorem fiiam claflem adnauigare,incertum liollis an
auxilia fudiuetfo
titis copijs partis demoretur: vbi intellexir
littore rem fruit aggrefli. in Anglorautem
Haraldtis regemrex
86 illos ducere
Anglia: , par
, incertusi
cui fe primm holli obijceret,expe&at Noruagiot excurfionem. Vbi vafiabundi
terram Angli peruadunt,ab'Anglis occupantur : a uibus viti,turpirer naues re
etunt. Inde verli in Normannos,vincuntur. Haral us Angliae vitus, in oblcuro
IO loco delirelcens exrtahitur,extinguiturqg.Filij eius duo cum fororc in Daniatn nii
grauere: puella Rufforum regi delponfatur,iuuenes ibi exulanres cfenuere. Nam
Notmaiiniat dux Wilhelmus(vt d iximus) regno potitus . _ .
1. A v v s arq; Magnus,llaraldi filij,in expeditione Anglicana deficientes,pa C A P. 4.'
ternum regnum renuere. Sed Sueno interca rerum Danicatum potitus,ram An
glis quam Noruagijs holtilia denunciabat. Nam de Anglia cum lhclmo Ncar-_ _~ ` i
 "4m LBER. KRANTZII
mannorum duce, qui coronam apprehendit, quandiu fuperites ambofuere, lu
abanturentata aliqltliando principum reconciliatio, fed Ftufra : magna tes,
qu-petebatur,erat in me 'o.Suenoni autem quum lij eius fuccederent,primm
Hataldus {olo biennio , inde Kanutus rex Chtiftianiflimus , pro Chrili religione
martyr cfecratus : quem deindc Olauus frater,huncautem Eticus excepit, (is qui
Conlltantinopoli egrelIus,in peregrinatione terr fanx petijt)Etico Nicolaus iti
dem frater (ublituitur: omnes lilij Suenonisftatres inuicem confanguinei, diuer
ofzf';;" lis editimatribus. Sed quod ad pettinet Noruagiam, Magnus Haraldi 6
5.. - lius , quum rebus fuis'ptofpicere: , Suconum regem Ingonem ad tradend nuptui
" filiam Margaretam pen inuitum eoegit. Nam {edul Sueones adortus , Hallan IO
m' dienfes etiam Dania ferturinuafilfezfed ab illis in naues repulfus elhlngo autem
Suecia: tex,pertinaciter libi imminentem Magnum ferte non fuinens, lilia: con
iugio eum primm generum,deinde in focietatem fderis accepit. Sed ex eo ma
trimonio Magnus nullos IulIulit liberos. Vnde ptouenit,vt Magno iam mortuo,
'cadem mulier Nicolao Danor regi in facra coniugalia concideret, mulier {ingu
Iaris religionisc 61 n vulgaris.At qu interca Magnus Nicolai filius,moriente
Suconum rege, Gothis in regn vocaretur:illis quidem regnauitfed Suecis con
temptui habitus.Auxit ramen animos cius ea resin tant,vt Kanuto adolefcen
ti optimo,Erici peregrinantis regis 61110 {ua virtutc ab vniuers honorato ama
roqgfe opponeretc apud patrem regni (ufpicione illum accuCarctmd extrem, 2.0
etiam politis inlidijs oppriIneret. @a indignitate cmoti Dani,Nicolaum regem
perpulerunt,vt attocillimi lceleris teuIn lilium, Magnum item populus profcribe
11,86 iuramento lirmaret nquam fe decretum hoc relaxaturos.Sed tcmpus iram
populi mitigauit.Oippe perluafus rex pater ab amieis,lilium contra iuliurandum
exilio reuocauit.(@am rem indignillim Kanuti fratres,Erieus 86 Haraldus tu
lere,aperta (e iam rebellione opponentes regi Nicolao.
C A P. 5. M A c N v s interea,proximi Magni lilius,Haraldi nepos, (cuius pater line pro
le teliquit Margaretam, Danorum rege Nicolao duam)quum 1 vel ex priore
matrimonio,vel ex concubina(tes enim incerta ) natus,regnum tueretut pater
num. Nihil enim di {criminis etiam tum habuere reges reguniq; ilij. Nam omnes 30
Suenonis proximi ilij, quos diximus inuicem (Ibi lucceflille, concubinis progeni
ti memorantur. Is igitur Magnus Noruagiae rex,milIis in Daniam oratoribus,Ka
nuti ducis occili liliam depolcebat coniugem. Ericus Kanuti fratet,rem non inui
tus ampleitutyt in Nicolaum 86 Magnum, lilium eius , bella geluroyires acce
derent Noruagize per puellam, cuius patris vinditftam Ericus moliebatur. Ipfe vi
cilIim Ericus , annitente eodem rege Magno , germanam eius coniugem accepir.
Magna. .u- Ita gemiuata vtrinq; aiiinitate,confociatis Magnus Noruagixc Eticus Iuria: viri
bus,in Nicolaum 86 Magnum lilium eius,Dania: reges, arma compatabant.
m/ Pu- ferto deindc praalio vincitur Ericus:quippe quem frater Haraldus deituit,maiori
3 odio infequens fratrem fraterni fanguinis vindicem, (qud ante regnum qua. 4o
rete videretur) quam frattis occiforem. Vius Erieus , cum coniuge fugit in Nor
uagiam ad Magnum, vtriufque nu prijs fretus, nihil dubitans amicillimum libi re
gem reperire. Nec illum fefellit opinio ingredientem , nam petbenign exceptus
. Nicolaus autem Dani rex,memor,qud Magnus olim Kanutus,in Olauum
diuum Notuagia: regem, non tarn viribus quam inlidijs luperiot eualit :Magnum
quoq; Noruagi regem , millo quam occultillim nuncio pertentauit,vt accepta
grandiquam polliceretur,pecunia, Ericum tolleret de medio. Ille auatiti quam
Iidci propior,quodq; vereretur maiori per illtun bello regum vicinorum implica
ri,accepta pollicitatione pecunia: promilit operam. Itaque credulum Ericum illis
leplit {atellitibus, quibus etat in tempore ad nutum vfurtis. Sed innotuit Etico res
per reginam neptcm (: 111111661; ad Hallandienfcs libi fidillimos,curauit adelfe
grim; M., nauim paratam.Nec fegnes amici nauem Etico expediuntfeq; adcfle clandellino
:WW/W" inlinuant nuncio. Ericus fuos ebrietate pelliciens , iatIu etiam alex ad hi
ZZ, latitatem prouocauit. Etiam confopitisillis, quali requ ` ietiturus,cum coniu
afapf. ge nauim petit, repertafque inportu caeteras naues parauit. Inter hzc recordatur
paruuli
 NoavAGiia L-IB.V. 4:1
paruuli lilij,quem trepidatione magna abire fclb'ntes, in diuerforo pen oblitum
neglexere. Sed non crar tum magnum Etico periculum,qu languinis 1111
lum in periculo relinqueret.Mills qui ailerrent,moratus in portu286 quum ex
cepillet, enauigauit. 115 luce conlcij vefpertince ebrietatis, claulira
Erici pulfant,fcituri ll adellet.Vbi nihil abintus refponfum elhellege're: vacu'amq;
domum cerntes,non dillimulanter nunciant regillle quamprimum nauibus ce
lerrimis fequi iubet fugientem,tanta fuit dulcedo promille pecuni. Sed iamdu
dum ante illos foluens Ericus,Lalandiam peruenitzreditulq; fui facit indicium,oc~
cifo gentis prfelo,quem rex Nicolaus immilerat regioni. Et quum Ericus Mai
lO gn Nicolai lilium bello opprelllllet,Nicolaus etiam pater Slefwicenllbus (quod
in Dania fumus executi) ellet occifus, regn Dania: inualir. Frater autem eus Ha Lis. . t. is.
raldus,qud libi fratre timuillet,Noruagiam illi infellam petit exilio.
H A a A L D v s Hybernicarum partium quidam, nobilium ordine habirus , fe _ _
rebat fe per ea tempora Magno rege Noruagi, qui Hyberniam valabat , natum. Hau/afm
Et,vt miraculo quodam rem all'rueret, (id enim ab eo fuit exalum)l`uper ardentes 7/4; "22"
prunas nudis pedibus ingreditur: 86 nihil molelliae pallus,multos tra'xit in creduli
tarem. Quibus autoribus Magnus rex pofcitur, Haraldo :equ ad regn nato, par- """'
tern regni cedere. Illoq; reculantegnoro homini ditionem luarn permittere, ne
quaquam potuit Hefii. Peruentum vtrinq; ad arma : 86 ingenti conferito prxlio
20 inter allerrores Haraldi 86 Magnum regem,l'ugatus Haraldus. Isin Daniam ad
Ericum (quem fciebat Noruagiorum regi iullis de caufis inimicillimum) conten
dit: quo prom pt exceptus elhvrlpeciofum ille belli titulum haberet in Magnum
Noruagi: qui etiam(vt cumularetin caputfuuminuidiam) optimi viri Kanuri
liam repudiauit vxoretn. In Haraldo autem Hybernico (quem dicimus)rnonll;ro
lum ferunt agilitatiislgenus deprenfum : nam pignore depolito curlu audebat con-Y
tendere cum citati 1mis equis. Vtriq; enim brachio bacillum fubijcien's, tanta cc'- ...
lcrirate le promouit,vt equinus illum curfus aequare non pollet. Idem inter .Ef/ZW 'y
gandum prora exiliens, per remorum capita in puppimreuerfus,in aliud latus, :affic
rundem remor parribus innixus, in proram redibat : athletica magis quam regiaf'i
,O
ilexuolitas. Sed amant etiam reges in minoribus eminere. Nero enim Imperator
Romanus 86 cithara 86 voce 86 Carmine cerrabat cum do'lillimis. Hunc Harald
Ericus Dani rex viribus auxit,vt in Noruagia bellopremeret Magnum. Et prim
quidem incerta llabat viloria. Inde tota Dania: clalle roboratus,ram magno Ma- \

gnum adortus praelio,vt eum opprimeret: captumq; oculis ac genitaibus pri- 544249.
uauir,ne aut videns regnum refumerc conaretur, aut gignens vll Orem procrearet.
Interrogatufq; fuis, li quem inflicitatis luz cuperet habere ccnlortem , paucos
ea re delelari refpondit. Inuentus tameninrer armigeros,qui facie 86 omnis
corporis habitu limillimus ellet Magno , qui regis fui charitate limilem orbitatem
depolceret , prfatus vt cui videnti limilis fuiller, cco quoq; non dillimilis habe
f4o rerur.Ita Magnus ex fceptrato cucullatus cualit,agente perlidia qr am Erico
-dit.Haraldus autem Ericifrater,quum Noruagiam petijllet exilio,nihil indegran
de pro regno recuperado gelllt,led lilium reliquir Olauum, qui in Daniam reuer- Dani:
-fus ad Ericum,folam patris priuaram quondam hereditatemfuccellione legitima "f'
repetebat. Rex illum omni fuccellionis iure carere refpdit, qud iam parens eius
in legem commilillet, externo milite patriam pullans: qua ex re,veteri lege, omni
commodo patria: bonifq; excidiller vniuers. Olauus non lege fed armis repeten
dum patrimonium exillimans, omni quo porerat conatu regem impugnar : 86 vbi
inlidi non procederent,ad aperta arma decurrit. }; quum imparia regijs con
rraxillet viribus, facile a potentiori fuperatus vita caruit. _ I ,_
( N o v A 1 A quum ab initio fufccpti Chriltiani'ni ponrilices l'uos ab Harn-1 A p, 7.
burgenlibus epifcopis (legatione perpetua in Aquilonis regna fungentibus) fem- ? ~
per accepillet: hoc tempore (hoc annum Chrili mille quinquagel
mum quartum) Nicolaus, qui 111 1 1261115 Adrianus quartus, arman'.
tunc Romana: ecclcli cardinalis, Britannicum mare permenfus , Noruagiam in
Aecclefialicis rebus turn Lundenli archiepifcopo parentem,imm unitate concelfa, l 5 4

 'arri ALBERKRNTZII
magn pontieams ,hoc arebipr(ularus, tirulis inlgniuir,Trondennis eon-'
tuens totius regni metropolitanum,qui nunc mutuato vrbis nomine,Nidroienfs
appellanir. Idem quoque legaonis (qua mgebamr) 111 Sueciaferagere
cupiens , non prualuit , Sueeis atque Gothis de primatu inter comen entibus,
quum neq; deloco neq; cueniret intereos. Cerramini ergo decus ne
gauit , rudeml; adhuc religionis barbariem archiponrifeatus honore non digna
rur.Vermper enfo temporis habiru , quum per Oceanum redire hybernx naui
1 gationis uceret in periculis :Daniam reditui fuo arbitrarus,
fz; offenfam eius ex Noruagi promotione ctraam, beneicij delinimenro {edare
mmh/1i. 111111. 1111111 ergo,Lundenfem archiepifcop,mandatis aggrelum, plus IO
4:' : dignitaris, qum vereris amifert, recepturum promittit , deiniens fe erept
'P ` Noruagi damnauetici primatus munere penitur. Rapuit promiflum Efehyl
lus,cupidec1; legati copiam eHlagirat. vbi venit,Jturum Suerici {acerdotij in
gne apud illum depofuit,dand ei in quem concors Sueonum Gorhoruml; (uf
fragi conueniH'er. Sraruirq;,vtquicl1nq; Sueon creandi magni pontices,
111 curia dato,per Lundenfem 11111gnirmranrifirem, eamq; federn perpetuo
veneraretur obfequio. In> hoc priuilegio dato elrmationem curia proHcifcend
Prornittit,quod facile fuir.Siquidem Romam reuerfus,dccedre Eugenio,
maximus pontifex [ubrogatus Nicolaus , rune dihis Adrianus quarrus.
gitl; publics: religionis prful,quod pracfar religionis 1111 annuerat. Sed 20
1111111 11111111115 1115 1, eum diem concertantes babuir.
'C A . 8. S I W A 11 D v s erar proceribus Noruagi,qui Haraldo Hybernienfi (emper
/4 obluarur : hunc vifum obferuari per 11105, ii quando manus eius incideret.
multa , infidijs interceptum (e iuHr perduci : darac'lue in cum morris (emenda,
quad u longius in 111 mergi iullr. 1111: viribus iam locum non elle videns , ad
f 9' ingenium recurrir. Namqui illum prouehendum in nauim [deeper-ant, comiter
allocunrs, largillmo curauit 111 : iamlue exhilaratos interpellar, @an
do,inquir, moridum mihi,vnum hoc {upremi beneficij loco , vt clauurn
mihi guberndum breuilmo permittatis momentoVifum nihil mandaris ac
cepris obfururum. reimpetrara , naurasimpeniius edere remigium hortatus, 30
quum vehemenriflmum nauigij eurfum animaduerteret: proieo gubernaculo
przceps vndas infllijr , priufluc fe lirrori., quam eoncirara ratis impetum correxi
13:1111. Ira efuo acumine 85 11111 1 , 1101 (cui de~
' Rinabatur) ereptus , Haraldum, amoris grada (quod :11)&11 15 egrcil
{um,in_amplexu pellicis 11115111, danrem pnam &111, quem mor.
te caprum damnauerar: c Magno,quem regno (vr diximus) luminibuliue priuaf
Map. 11111 Igitur vt belli titulum apprenderer,Magnum protinus monachalibus (epris
, tametl virilibue careregvirum induere perpulit, deieamque regis form.
nam ad regni fafbgium coniruit erigere , ne deel'fer cuius autoritare c
1111110 bellum aduer(us Haraldi (obolern fufcipererur. Peruenit au tern hoc tempo 4o
re legario ad regem Danis: Waldemar 1115 nominisprimum,obfecrans,vt Nor
uagiz regnum , tot ciuilibus bellis , reterrima tyrannorum domina
rione lacerarum,iam cxangue c ruin propinquum, 1115 occuparores inecffendo
tCntarCt- At i116 proprj regni negocijs implicitus, 111111 111111. Interea H11
gO, SivrdUS 86 LIS 11 Eli), paternum regnum vendicareconan, naualc
prazliurn conferuerunt aduerfus Magni defenfores. In quo partim cs,parrim fu
giemibus focijs , incredibili 85 humana forrirudinis 111 1111 Si
* 1 l wardus (quem diximus) 101115 aliquandiu nauigium (uum ab 1101115 vendicauic.
Ad (ummum , pluribus eorum prorari's , omnilue fuperfirum multirudine ad (e
vnum opprimendum concurrente, imgulari nandi peritia frerus, ( uanquam hy
- 151) armis militaribus tetus, profundo (e 'dic acque (ub
vndis (quas 111um cruore refperferar) enarans, dubium efecit, maioris audacia:
fpecimen in ! pugnans prbuerat,an inter vndas agilitaris edidic. Siquidem 10
*i ricam , qua corpus munierar , qu liberius enaret , cum reliqua 15 armatu
ra, fub vndis (ibi derraxir: ldemum quum capeffendi fpiraculi grada flutibuis
emer
 NORVAGIE'LIB.iV. P41;`
cmerfiffeg 'quodam familiari fuo hoftibus per habitum indicams,tunicam(qua fe
prodi putaBat)mrfus corpus aquis occultando depofuit; Sed qu ne fic quid pro
ditotis agnition falleret,ad extremum fuprema fe veitenudauit.l Nec adhuc indi
ce(quii11 lmper oculis obferuabat)ludifcato, qu folus ex focijs ,
icq; hate omnia 86 callid 86 animose` { expett animaduerteret, tandem fari
flmulatione profundo diutius inimorato, inldiatoribus an viueret dubi reliquir.
Ad vltim, qu htunan refpirationis necelitate fupern aer cape'fceret, cuiufd
fort nauigij gubernacula pertinacilimis brachiotum amplexibus apprendit, eiq;
aliqudiu tacitus inhfit. Piura tamen elaplionis genera,animi nnitate tentaffet,
I fi non ill hyberni frigoris fazuitiaob lup'efa corporis robut defetuilletdem
cuiufd alt curiolus contplantis indicio deprehfus intercipitur,86 in concion,
holh'li (enttia damnandus,pettral1itur.Ad taptus,oratione in nunqu
abfinuit,etiam qu acerrimis fupplicijs torqueretur.Nam Pfalterium 86 quicquid
ex faeris precibus meminiffetfec repetens,ita fe egit in tormtis, ac li vacalfet de
litijs. Artuatimenim dilenfus in tabula, (qu actius per {ingula mbra cruciaretur) award;
malleis carn 86 offa contuderunt,vir vita dignillimum,ii robur animi corporifq; 3:2)?
percenias. Magnus quoq;, quem ille belli autorem pttenderat, ante luminibus, '
nunc vita ptiuatus,concellit ad manes, 86 regni res ad libetos Haraldi redijt.
I N Go inter Haraldi filios,folus legitimo procreatus matrimonio, regnum pro- - 9~
I. 6 meruit,gibbo deforrnis,per incuriam nutricis finu puet delapfus. Siwardus autem
frater ab eius militibus trucidatur, dum occifi focij necem profequuntut ac vindi
csmt,re autemvera iniuriam fuam perfequentes,qud multoi legitimos fdalfet
toros. quoq; de medio tulerunt,vnius regis, qum multoi dominio fe- /0:
curiores (vt putabant)futuri.Czterm non deeranr fili] paterna: necis vltores,indi- f:
gnati hominem corporis gibbo deformemftatribus proceris regnarelraq; Army f
yquinum quendam,paternae quoq; necis iniuriam ab rege repetentem,rcgem ii- ?
bi cltituentes, bell Ingoni qualicunq; cptum imagine intulerunt.Verm plu~
rimis prlijs incallum ttatis,fugati,6 : ` 'trem viiueciam cum adolefcente
petunt.Continu fecutus'lngo cum cla ..prehendit fugientes iuxra Hallandi.
30 Illi littora pettes,vicina: fylu beneficio tuti,manus vitoris eigiuntln Sueciam
autem recepti,proximaxil:ate delitueruneSub bruma autem regteili,leu'ibus
ptlijs hoftem lacelfunt,prouocantes in glaciem pugnaturos. Etatapud Ingonem
vir primarius,cuius conilijs tot regni pondus incubuerat, 86 in quem rex ma gni
falutis fuat fpem contuliiletls quum profugos bello premeret,illi paulatim ced en
tes in glaciem , quam proxima note incifionibus debilitaucrant , prouocant infe-
quentes.Regi)~ autem,quum iam vrgerent,in loc conftitut fraudis perue- [ 54?
niunt : ibiq; pugnantes,armis 86 iumentis graues fubldunt,pereuntq;. Rex hoc a
millo principe viro, magn incolumis regni fpem abiecerat. Perfecuturus ramen .
hoites,magno exercitu intercludcndos putauit: 86 adhuc durante faciegelati ma
4o ris',aufus credere glaciei. Procedit in pugnam. Ibi fraude , etii militum
. numero long fuperarentur,tamen fidenreribant in prazliumf autem rex ma
iore agmine premebat hoites,e maiori Verfatus in periculo, quia liquentis na
tura elementi,durata iam glacie,magni armati agminis pondere grauata, fubfcdit.
Ibiq; rex perijt,6 omnis llos Noruagi cum illozad eamq; tenuitatem regi) fangui
nis proceres redati funt,vt antiquz nobilitatis vixvlla veliigia remanerent. _
11 L I N v s cum ilio Magno,ei eladi fupetesd Waldemarum Dani re- C A P. to.
gern,ar6tam matetni generis propinquitatem prferentem, in Iutiam appulit. Ibi
in fumma regis veneratione habitus,vberes exilij fui eonfolationes accepit rege.'
In Noruagia ver Aquinus(quem diximus) Ingoni xmulum cltitutum, partium
5 fuarum ducem _creat Sivardum qudam manu promptum,at focijs non perqu
gratum. Res ver ad domellzicum fpcftabat tumultum,fi non fuperueniens ltlin-~
s cum lio,dillidentes timore aduerfar partium cciliafi'et. Fit enim,vt intelli
no dilldio laborantes, in vnu coeant, dum foris irnminet, qui alterutris aut vtrifqy
minetur exitium. Siwardus autem dux Aquini,d impenfas belli largius expofcit;
nec impetrat, rege ( :_indignatus,ab illo auertitur,Magno Erlingitilio adher
lil

en
 111-4 ALBBR.KRANTZII
vr 116 Aquino detzmulusmec Ingoni vindex. Magnis inde viribus Aquinusarq;
Magnus prlio cencurrunt : ibi Aquinus czditur. : ramen is etat ) cxitus,v r
ff- -Siwardus erli vitice in partecllirilletfugam ramen inijt,Sueciam perens,qud
zg?" " in Notuagia n videretur.Aquinus regium nomenin Noruagia fullzinens,
in prazlio,quodei cum Erlingi 10 Magno elfer,cadens: reliquir partir fua~
tum allerrores,quipartim nouatum rerum cupiditate,patrim fortune inuidia fuc
cuiufdarn 1: ( puerum,in regem afcifcuntznec foc
~lieiorem proximis experti funt fortunam. Siquid ptlio ab Erlingo obrri,vito
tiaq; pariter ac rege priuati, ad Carol Suecia: regem profugiunuipfumq; belli du
cem expofcunr : cui cum nobilitate Notuagia: etiam aliquanra necelltudinis cau- x o
la incellir. Al quo cliu bene fpetare iull dilariq;, pollqu ramde proprio regno fer
11ando,qum alieno obtinendo pollicitum competerunt : legatos ad Waldemat
Daniz regem,auxilia rogantes mifere. Ibi benigniotibus placidioribufq; refponlis
cxcepti funtzaudit quo ordine : 8, ( teneantur. Czterm totius
regni negocium paucis cum vitis agere n turum rarus, mittit fuos in Noruagiam,
N" ui populi voluntarem explotent.Vbi confenraneam populi legarorumq; mrem
' reperir,(qud Erlingus cum 1 laboraret , eiufq; derreatent im
.wgaffd perium)expedita clalfe Waldemarus Noruagiam perit.Scd Erlingus dillifus patti
" fuis,qum longilfim infolitudines Noruagi recelIr,liitutum fperans,vt nul
lo reperto aduerfanre , populi vana promillone contentus Dani , ( plcnus L
abitet. Sed apud illumin concilio fuit agitatum , quid rebus fuis conducibilius vi
deretur,hollem fequi fugientem,vt opprimatur, an populum conciliare relium.
Vicit fentenria,qu minus laboris,86 plus habitura momenti videretur. Igitut in
termilla (&:, populoWaldemarus agebat,vt regni ful vites ha
beret adiunas. Resin vrbe Satpe agebarut. IndeTuirsbergum enauigans,eo in
loco audiuit Erlingi lludiolbs . Oppidum facil cepit: montana
dilapli , manus eius vitauerc. Oppidum autem incendio parccbat confumere, ne
.profana factis i-mmixta,vna ignis vorax Hamma confumeret.Nemo ramen ponti
(quor etat in ea rouincia vel maxima autotitas) regem adibat, ptrer vn
Ormon, ((1 , quam Magno Etlingi filio ptatllitillet) obfequia fctunt 3 0
fpopondilfeed ea res infirmam regni deditionem teltabaturCoegr ver Dania:
regem comeatuum defetio temeare,quia non : t in ea prouincia con
fequi line magno diferimine,qud Erlingus vias eonclufi et. Iraque iter temcnfus
Waldemarus magnam procenun ac populi multitudinem fociam habuit nauiga
tionis,qui exiliumcprponetet fotmidaris Magno Erlingi 10 pnis. Diuq; re
gijs ea multitudo, einde principum impenls alita,apud regem permanfit.
A P I11 ; N v s Erlingi , (: Waldemaro,vacuatoq; regno proceri
bus mal illi fubditis,iam libera potellate tegnabat Notuagi,viuente adhuc parte
_ _ Erlingo , apud quem conftlium regni 86 autorita's , apud Magnum ver labor
:zZ/: 86 inane regis nomen. Quda tempellate Burilius quidam,vir regi;l languinis in Da- 4o
,. nia,Waldemato mal fubditus,inldiati regno videbatur: furutum fp_erans,vr
Z;mic fublaroWaldemaro,neminem fe fceptris propiorem Dania haberet.Sciens quoq;
Erlingi in Waldemarum non benignos animos,cum illo cmunicalfe fettut con
lilium fubuerrendi Waldemari. Admonitum fccere nonnulli Danorum regent,
quibus tes innotuit, profpicerer in regno bella, qua: facile cum fotenl
bus iungerenrur,ac perindc maiorcm(ni caueterut)perniciem imporrarura. Sign
euidens regi fecere coniurationis, qud regtedienri regi ab expeditione Wandali
ca,Notuagiorum clalfis vel maxima : obuia. Compctta funt eius coniuratio
nis eriam argumenta maiora, qud milites fuos nouo adegifler lactamen
to,fa&uros quodiuberentur. Rex paucis accitis atbirris, fupprells indicatam no- ; o
minibus tem aperir. euocat iti pattern fcifcitarur, quid in ( peccauerit,
vt tantum perditionis tegiz eonfilium capeter. Ille petnegat fequicquam talium
eogitall'eLRex illum apu ( ptarcepit,interea circumfpieiens,vt maior :
:coniurationis euidenrialndignatur Burilus,iniqu elle tellatus,capitis
lui periculum : rebus ::. @t voce prodit habuere , qui
l e
 NORVCIBIIB.V.' 4t;
haenus dubitauere. Igitur ne remiges fuos reuifere admiffustian inuitus apud Dh@ PNP*
reg detinetur,donec fideli 'mdetur cufodi.Aderat interea Erlingus claffe Nor~
'uagcag rem qua: cum Burifio cuenerat executurus.Vbi nihil votis [uis viderat cx
aduerfo refpondere,vacuam claIem , qu Rabat in ancoris, facil expugnauit.Vi
cinas quoq; Buriiij naues fecum extraxit in opportuniora loca,necdum quicquam
intelligens de vinculis Burije coniuratione patefaa. Igitur Noruagij vt ad
teriora regni pertinganr, Sialdiam petunt, in portum euei qui dicitur Mercato
rum , apud quem memoria regia , (ed tunc locus necdum liabiraroribus
frequens erat. Aduolarunt ex 'proceribus Danor nonnulli, rem fpeculaturi,quid
J! o {truerent Notuagij,nulla belli denunciaone peraazcontemptimq; in littore de
ambulabant. Noruagij arcubus Hl,quum fcaphis littora premerent,in Danos tela
ieccrunt: fed Hurus non linebat dirigere. Ad colloquium euocati Danis Norua~
gij,pari numero defcendunt in tetram. veniant rogati,illi caufas neu'nt ex
cauiis,multapreferentes prxterid quod res eratmam conilia Buriij przfrolaban'
tur. Poiulantiide publica haurire aquas cle puteis paludibufqg, qud potu cartcs,
flti angerentur. Permiffum . Igitur pofiero etiam die adele , non facile` pa
rent,qud [e interim infidijs circumueniri formidarented interpoftta fide publi
ca, nihilillos mali pairos , iterum in terram defcendunt : venitq; vno comitatior
Erlingus.Cui ex primoribus Danie quidam ait,Miror te Erlinge,non pro : tua.
a i'apcre,qud nos equites facile potes profpicere, pedites ver pro arbitrio profliga'
rc , prz ertim qu conuentis minime pareas ,vno veniens qum it conititutum,
comitatior. Circumfpiciebatille numerum fuorum : : ita comperiens,vn illum g
coargur remifr.Colloquioq; inuicem protra&o de induitria,quum intelligereht F'/"g'f d'
Notuagij Bufium non refponderepromiIs : forte etiam vinum intelligentes, 2:22;
abiere, nulla re iniigni perata. Lacefiti ramen in reliquum ab equitibus,vbi iin .
tetram ingreI retigere, audituri. Nec in Hallandia immunes trani:
iere : quippe incurftonibus vexati , multas naues amifere cum veoribus.
W A L D A n v s autem Wandalico bello implicirus , Noruagijs interim C A . rz."
occurrere non poruit.Sed illo bello interim quibufcunq; modis quiefcente,moue't DWF?"
,o in Noruagios, magnis vndecunq; viribus coaiis. Exceptus Wixenurn gratula- 0:2
rione, diutius apud eos commoratur, mirtes ac collauda'ntes regium apparatum.
Enauigantem deinde ] , cum gaudio magn ac pulcherrimum agmen demi~
rati fpeauereTuirsbergenfes 8c epifcopi Dani regem magnific excpere. Iam
enim Erlingi milites pride firmata przfdia deferentes,regem cum expe iro agmi
ne venientem expetare non audebt. Egreflus rex cum militibus fpeculandi gta;~
tia loci,vidit arte c natura munit. (: cunatione comeatus abfumpfte hoi
fpacium parandi apparatus dedit. Enauigans deinde vbi propinquauit anguiori'
bus faucibus , quas iam Erlingus tormentis 8 validis prfdijs occupauerat, vocat
in concilium rex proceres. Ibi multa: dii (unt in rem {ententi , accufata in pri
4o mis diuturnain itinere cunrario: deinde properandum, 8c ferro iter aperiendum.
Alijs ver n efle tutum vifum eftfe regemq; cum exercitu mittcre in aperta peri-'
cula. Suadent autem,vt circuira natiigationqvirari fauces infeflas ab hoe. Brant
quibus propius accedend videbatur, vt oculis re comperta c fubiea confilium
caperetur. Nonnulli cxponendos in terram equites fuafere,vt aba'tis tormento
rum magiihisjncolumis nauigatio permaneret. Inter hxc vir natu nobilior quam
animo ferocior,cuntis trepidantibus, ! hac,inquit,molitione procimus,re
gnum qurentes valium 8c inutile , 86 quod maiori regem laborc implicet, qum
aut illum voluptate, aut nos vtilitate Cut non potius euitatis periculis, patriam a
mnitate pulcherrimam , 8c frutibus vberrimam, rebufq; opultiilimam repen-'
5 mus ? Ea vox Ituporem iniecit plurimis.Erant tamen,quibus fummopere difplice
ret,qud ignauam cohortationem rex filentio donaffcgnon vel vultucoarguileti
futururn ratl,vt alij inde regreIonis veniam aufpicentur. Nec Falli (unt opinione _ A . s
( murmur omnem plebem perculerat , re'dit c miilionem, qud corneaL
rus dccere inciperent,petcntem. Compren feditionis autoresagris caeduntur: , :
nihil ramen minus cteris mmultuaturnccres porem vulgi voces adiuuabt.
M
 r418 ALBE'R KwRANTZIl ~
_' ' Primi Iutij rege' adoriuntur , longa 86inutil'rnauigatione omne' abfumprum come
'meamm querentes:polcea li libeat,breuiori compendio ex Wendila illis petdarn
Noruagiam,quum non illis circuitionibus opus erit. @d multa? Peruicirornni
um clamor,vt rex millionem decerneret,permittens vnicuiq; reditum in fua. Sic
Noruagia hac expeditione permanlitintala . Erlingus cum 11110 Magno rebus re
gni praeerat . Obleruabat autem rempus, quo rex Waldemarus Kanutum Elium
corona fecum donauir, eodemq; die patrcm Kanutum fanftorum collegio adfcri
ptum vidit pontilicibus, quibus fummo pontfice ellet demandatum iublimari'.
Iraq; folenni totius terre felloq; conuentu,aderant duo ab Erlingo milli pontilces,
Alloenlls 86 foalenlis , pacem Noruagiae ab rege deprecati Danorum , eo potill 10
mm die,quo tanta illi gaudia de parte,deque lilio fubli'miter proueis fuere.Rex
animum adijcis legationi , oblides manere iubet apud le binos ex Noruagijs. Mit
titq; fuis ad Erlingum qui euocer illum cllituto die in colloqpium, pacis firman
da: gratia. Nauigat ille a Erlingum,mandataq; profert. Nec 'flculter ille annuit:
folm,vt legatus oblidis loco in regno permaneat , pofcit . .Venir ergo Erlingus ad
Waldemarum in Si alandiam,vbi rex ccilium indixit regni proceribus. Dura pri
mm iatata vtrinque verba . Vbi de pace non conuenerant, vnum ex primoribus
Danorum Erlingus rogat,rutne libi liceat abfcedere. Ille formidare prohibitum,
tanta iubet elle fecuritate, quanta non inl-ua domo videretur. Iteraro in pollerum
diem colloquio , in has pacis conditiones confentiunt, vt regis Waldeman' lilium, 2.0
DW C9 itemWaldemarum ducem rex faciat Noruagixbiq; Erlngus educet regio more.
irl/ngum \ ~ . . - . . . . - _. .
@ed li liliuseius Magnus line prole virili dileedat,regnu proueniatWaldemaro.
' Interim ver Noruagia Danorum regi obllrila fit,ad bellum clallem l. 'Xmauium
expedite. Hanc formam paionis,tur1c in confilio procerum laudatam,Erlingus
pollmodum in regno _fuo publicauit. ._ f ^ 4
A P 13~ ' I N Noruagia dein aliquantumtemporis interuallum, noui motus conliir
gunt. Nam `Suecus quidam, fabro patre genir'us, facerdotij (quod in Pherogia ali
. quandiu gellerat) patribus abdulis , Noruagiam percus , religionis munus militia
remerauir,Olieni cuiufdam ab Erlingo prollrati occalione addulus. Cuius agmi
. ni per deferta fugienti- fortuit obuius , ducem fc praebuit , rch; aduerfum vitores
nouare cpit.Et ne generis titulo carere videretur, 011ginem mentitus,Haraldum
ZC .Hybernienlem auum libi vendicando , Siwardo fe procreatum conlingit: cuius e
. um. tiam nomen filio (quem antea patris vocabulo vn appellauerat) aptauir . Et vt
mnia prioris fortune momenta fubruerer , proauiq; vocabulum in eo reprlenrari _
videretur,limulat profapiat decus noui nominis omamtis vfurpare fultinuit,Ma
gnumq; fe in`argumentum generis vocirari conlliruit. @ad tam impudens men
dacium,turbulto militum errore, credulaq; vulgi full'ragarione proteflum, ad to
tius Noruagix cruentillimam llragem,extremamq; perniciem penetrauit . Idem
quum adhuc priuarus Suecia: ducem Birgerium petillet, faccrdoti (cuius 111116110
fpitio vfus erat)l`tolam,prxcipu diaconi inligne,cum libro facerdotalia facra con 4o
rineute,dono dedille fertu r. Hc ad verbum libuir ex Saxonc nollro transferrec
inferere,vt per interualla,autoris,quem in his antiquitatibus lequtiti fumus,vocem
intermifceamus: vr videant polleri,quaa cura fcribendi fuerit iam tum ea tempella-b
te Danici generis hominibus. Non videbatur tantaliterarum inllrtilio,neq; fecu~
lo congruere, neq; regionizquando in vltima (vt vocant Itali) barbarie, illis tempo'
ribus, quando illullrium literarum memoria videbatur etiam in Italia (bonar 21
tium marre) iamdudum intermillaaxo ramen Danus in patria fua tum ea leriplit,
quae admiramur . Et nili manifellis artcllfationibus rem in propatulo cerneremus,
non facil perfuafum haberemus,illis temporib.in eis regionibus ralealiquid
pertum iri.ludicet quifq; vt Voler. Ego temporum 86locorum fala collarione,ho
minem demiror,& lau e fua non fraudo. .
CAP. I4. A 1 N v s Noruagi regno rex pra'e rar ,ea tempell'ate qua in'Suecia Birge
rius regnabat. Daniae autem tum prerar Waldemarus r r . lilius primi:qui crebris
viftorijs illullrabat regnum,verfus in Aullrum Germani. Nam Saxonibu's runt
primum littora Germani occupatibus(quum tea Wandali renuillent)iile'collu~
abatur.
 .q-. .l-m-I

_L
Linv. 457
tab'arun Illa enim fum tempora,per quae cpit eHorefcere infgnis nunc ciuitas Vrh: I1li
: W4
LubecaNec long ab his fimdata Sundenfls vrbs in finibus Circipanor: dein daln'a can'
de Rofoclgprid anc ad Wernouiam Godefcalco firmata principe `: inde in op- .
pidi Formam cmuniturlocus, ab Pribiflaoeius pronepote. Nec mult poll: Wif
maria Guncelino fundatur.Omnes nunc vrbes clar tum initia habuere,in qui
bus Saxones fumpfere fedes,pulfis ad mediterranea Vandaliszvbi nunc exiles fer
uanrur magn quondam nationis reliquixEt quoni Waldemaro 1 I. creber erat
labor c Holfatis 8c conterminis Saxonibus , pacem perinde habuere regna Aqui
lo nis. Nam Birgerius in Suecia vir manfueti animi, qu fe magis popularem fact:
IC ret,pofthabito regis vocabulo, ducem fe appellari eontentus fuit. Interim in Nor
uagia Aquinus quum diu tranquillitate fmitus effet, in earn incidir fortunam,vt in
chariflmurn omni generi animantium,proprij corporis pignus defuiret. Siue ca
pitis mania,qua: regibus nonnunquam incidir, fiue culpa adolefcentis (res enim in Jgninwf
[u: @j 711e"
obfcuro eft,mal maioribus tradita) vnicum filium inreremit. Nec contentus fae dnm
uitia,quendam etiam ex ducibus regni fui promptioribus,filio coniunxit pereunti. anhu ne#
Erar autem tum annus quadragefmusc circiter, mille ducentos. mr.
I 2. 4. ;

2.0
ALBERTIKRANTZH
NORVAGIA LIB. VL

67 Q R I v s M ad nouifIima tempora perueniamus,ipf no CAPx

s bis (uprema Normannor fortuna cxponenda . Nam quo
modo ex comitibus excreuere duces , ex ducibus in ea prouin
cia reges: ita fummum quod liabuit fortuna decus,huic generi
negauit, vt in perfona Friderici 1 r. fnguis Normannicus
pertingeret ad faftigium Romimperij. autem quo fit or
. dine , paul fuperius repetamus. Fridericus primus
30 effet in imperio,& Wilhelmus rex vtriufq; Sicili (quod { diximus) fine prole Li.x.c.r4;`
defeciffet, germana forore eius Cftantia erat fanimonialis, iarn prouea.
Ne autem fanguis regius interifler, 8c nouos motus noui principatus occafio cc
ret : inito confilio,eam,de ponrificis fummi permifone, edu monalerio,con`
iugem dedere Henrico Frideriei Imperatoris filo , adolefcenti tum egregio , qui
etiam patri fucceflit in Romano imperio.Is ex ea coniuge excitaut prolcm mafcu
lam, cui mater de nomine { indidit vocabulum Coniantini. Sed quoniarn hoc
nomen Imperatores Grci fordidis rebus ctaminauere,vif`um eli proeeribus,:lu
patern illi nomen capiendummppellatufq; efr pucr Fridericus. ui pofpat'rem
auum fuecefIitimperio,quum Otto r 1 I LHenrici Leonis Hlius,infurgeret ecclefi
4o Roman. Er quoniam prgnata Confiantia regina mult erant fabul, reginam
non ver concepifie, (qud anus prtergrefi'a effet fertiles annos) verm pului'na
ribus impofitis vrerum vifum intumuifle : ad extingucndum eiufmodi fabulas,iuf"
fit Henricus rex partus tempore ,in Panormo vrbe Siciliaz, fub diuo locum in pro
patulo exornari,in quo fole Confantia pareretc obfruerentur ora~ fabulan
tium. Ita natus Fridericus, Imperator, ortu nouo c incperro fufus in pro ' Ca/
[
patulo,mirabiliori vita: multis erat exitio,& prcipu ecclefi Romanze onerofusz ,
quod in Saxonia diximus. Carterm pater eius Henricus rex ,initio regni fui in Si rit.
cilia , magno labore compefcuit enatos exaproceribus motus, qud ad regnum ni`l L46. 7. :.381
terentur fublato Henrico nonnulli , quo q; diceretur clm egifle cum regina, vt
Henrico fubuerfo, illi iungerentur coniugio, quando dos erat regnum vtriufq; Si
cili.Hoc ell: ergo quod quarrebamus,gentis huius ad ( . led
vbi ofendimus in Friderico 1 I. peruenifie fanguinein Normannicum ad impe
rium: valere fnemus Sicilia: principatum fiue regnum, qud eius commentario
nem non fufcepimus : reuertentes in Noruagiam , cuius reliquos reges ex
ordine explicabimus.- '
 als ALBEKKRANTZII
C 1 O L Avvs inregno furrogatur Aquino: ex hoc 1 nomen relinquens inan
nalibus,qud controuerlia illi maxima fuit cum metcatoribus,hoc regnit pifcium _
auehendorum gratia frequtantibus. Omnis enim Noruagia9 opulentia 1 e
Nwlif coribus atq; pifcationibus. Nam frugum tetra n ade ferax,vt cibis 86 pori us
quiciant,bladaq; gignat terra. Sed aut fruges inuehunt mercatores,potibus
mifcendis, aut mixtum iam potum arq; excotum permutant pifcibus aridis, quos
magna nimis copia cmittit Noruagia. Incidit autem huic regi ctrouerla cum ijf
dem(vt diximus) mercatoribus,quaz in apettum bellum coaluit. Mercatores enim
quum rebus 86 vetcribus in terra confuetudinibus,quibus etant inuitati,vti non f
nettur,nauibus fuis portus Noruagi occupabant, ne quicquam regno importa
retur. : iam terras populus vehemter affuetus ali frugibus,qu:e meridie impor
tarentur,famem diu tolerate non poterat: 86iam in eam frequentiam auus erat,
vt fuis in terra natis ftugibus tenen' nullo modo poterat. ( populus regem
'ZZ circumfillit , pacem implorans , eamq; pertinacitercum mercatotibus Germanis
rvgi- eHlagitarunt. Rex millo ad hoc regi Sueci Etico fpeciali ncio,oratvt fe paci pre
"" : .1\1 diu moratus Ericus,ell`ecit vt rebus in bonum modum com
poitis , portus aperirentur: ipfi quiobfederunt, frugesimportarent. Mercatotes
fuis rebus, 86 antiquis confuctudinibus reiiituuntur, dataiplis ab regeingenti zere,
quo damna repenfarenturltavcterem res naia 111. Etat autem an
: z -8 o. mls circiterotuagefimus,paul plus aut minus,poft mille ducentos.
A P. 3. 1 v s illi furrogatus legitutin regno: fed ptazter nomen eius annales nihil
omnino commemotant de rebus per cum geliis. Facit tamen ratio temporum,vt
I 3 o o. agnofcamus illum diutil in regno fiilfe:pett1enit enim ad annum Clirifti M .
Illa enim tpeftate Daniat reges cum Holfatis conllixete crebrius : 861011$ tan
tm rebus in annales relatis,rnitum lilentium ijs quae ad Aquilonem gerer
tunwum interim Sueci quoq; reges,frater in fratrcm armarentur. Nec fidelius
illam adminiiirauere prouinciam,qum olim Grci 'atres Thebanum regnum,
de quo multa: extant veterum tragdiaz. In hoc ramen Ericus Noruagia: caeteris
\ fortunatior exiflimatur,qud nulla clade eius tempora inligniuntur. Inde credit,
quiet regnantem tempora fua in extremam fenetutem perduxilfe. : 30
lius aliquid 86 exprellus apud Notuagios feruari,qum qud nihil edidetunt? Di
uinarc de illorum rebus magis quam alijs nemo . `
CA P. 4. A u 1 N v s Erici nouillimi regis frater, qud ille prolem mafculam non re
liquit,fuccellit in fceptta. Filiam, qui folam Ericus reliqtiit, Aquinus honeltis nu
ptijs collocauit: ipfe ducens coniugem filiam comitis de Rupin,cui etat mater llia
domini Ruginorum. Lginquis ille in Germaniam nuptijs ius libi aHnitatis qua:
fiuit,f1bi regnoq; profpiciens,vt fi quod Germanis mercatoribus (vt auorum tne
moria)nouaretur,promptum ex ijidem littotibus haberet auxilium.Senfer`at enim
! (quod res erat) Noruagiam, 1am pro magno pifcationis quzrfiu habitatotibus ple
4- nam, 'non mii aliunde inueis frugibus, 86 inde pifcibus aridis, poile conli 40
" - :.11:: autem huic regi bellum vndecunq; fubortum,cum Magno Sueci
rege, qui dutis in Noruagiam copijs Aquinum opptelIit, 86 regn Noruagiae fuo
w fwr- Suetico regno confociauit.
- 5- N v s pridem Sueci, nunc quoq5vi6tor Noruagia: etiam dominatur.
onr habuit Ingelburgem, quae illi peperit Aquin Magnum ; reges Sueonum
arq; Noruagiorum.Q1um autem Magnus necdiu plt cceflilet in fata(circa an
t 3 a 6 . num 11:11 v t. 111 trectos) regina relia nuplt Kanuto duci Hallan
fifa?? di,viro militaris tant'm generisem pto virtute fuaChriPtopliorus Danorum
; rex in tantum euexit,vt ellet ex milite dux,86 regin ciunx. Mul tm auct
fos habuete animos vtriulq, regni proceres,qud vir qualis genere vni eor,qua $0
M_ f1 duotum regnorum (pto paruulis, quorum tutelam'gcrere videbatur) legitimam
haberet adminiPtrationem. Sed omnia ex coniilio fuere Chriliophori Danor te
gis,qui Kanutum ad cum gtadum prouexeratyt ex milite dux foteeIoannes Hol
fatiae comes,vterinus regis Chriftophori Danorum frater , has nuptias honeftare
volens,ctendit in Daniarn. Sed quum in ipfaprofea'one, ex rixa domeflicorum
fuorutn
 NCRVAGIE LIB. VI. 419'
fuorum quedam libifidillimum amiliffer, opprellilm focijs, magno amici taus
amore retro ( vettir,vt intenderet vindilam in occifores. _,
M N v s , Magni86 Ingelburgis lilius, quum frarer cius Aquinus (cui pater C p, 6.
Noruagiam regno depurauit)non diu_fupetell`er,Noruagiam,vr parer eius,Sueci:e
conlociauit.Satis autem regnis prfuitambobus, 1 ( A-
. - . . . . . .. . nl (0)2,
uinum, ad tegendam Notua 1am deputater. Cui inflicibus aufpicijs Elifaber ,
e Holfaria , Gerhardi liam, Henrici Ferrei fororem, iungere dellinauit.
QLz illi perditionis fuir caufa, quod in Suecia diligentet execuri fumus. Fli- '-5- S- f i
cem illum dixerim,ll primam nonirriram fecillet. Sed quia complacuit illi
I@ in rege Dania: Waldemaro,vt eius liliam 1 iungeter, libi magnum labotem, 86
regnis mitabilem peperit perplexitatem. Ad hoc enim deuenit,vt regno quoq;
Suecia 1( 1: Alberti Magnopolenfis ducis 10.5 hc
de Suecia petanrur,f1 quis velit. _ _
A :uit N v s Magni lilius, parte volenre, Noruagix tegnum accepir gubernan- P- 7~'
dum. Duxir autem coniugem Margaretam illam inlgnem prudentia fminam,
longam memoriam rtia in fe regna coniunxir. Qi/a: res erli aliquando la
befarari tentata ,: ramen in hodiern qu;.Sed de his pollea.Aquinus
autem ciugem accepiffet Margaretam, patti proprer fe laborri ma-
gno bello,quod illi Albertus Magnopolcnls intuletat,fuppetias 1,( mini
O m profururas.ppc in angulum ccedere coatus Magnus,pen con
fenuit. Aquinus autem lilium ex Margareta fufcepir vnic Olauum, magna fpem
futur porenri. Nam quum parer cius Aquinus in fata concelfxlfer, matcrnusq;
auus Waldemarus non tam diu fuperfuillet,duo illi tegna(qud mater ad fecunda
vota non fellinatet)hreditaria fuere. Cui vilotiam, quam iure de Al- T .
berto rege Suecia: repotrauir, : quoq;accell`1tSuecia,vt triplex : regnor 85:17;
funiculus inuitus videretur. : 111 tantam de 10 ( mors immatura 935 dvi
:.: iam totregnis nullus hatres mafculus fuperell`et,omnia in perfonam
regin Margaret concedunt, Danis: :, Noruagiz 10. /91.
n c ,Waldemari terri) Danorum regis lilla, Aquini Noruagi re- P 8

gis coniunx,A1betti Sueci regis vitrix,poltpattern pollq; 1 Olauum,quem fffg;

Aquino fufcepir, marito 86 10 , : regnor fola tenebatguberna- di.
1. focminse ! vt circumiens, prouincias 86 regna omnia 1
rit,circfpexetit,ptouidetir,pacem vbiq; fouerit.Scaniam parer pignori dedit,
pro irrogaris damnis Wandalicis vrbibus.Eam vbi recepir expleto tempore prrgllzil
tuto,fenlr non peioratam.Per lingulas arces,vereribus millis,nouos ptarfecit tetu
fuarum curatores. Timebanr eius 1, teuerebantur omnes boni. Ita
faum ell,vr longua pace fub fmina : regna.Mitum diru!qud viti re
ges non poterant,fminrlporuill`e. Inuentus iuuenis,ilio eius Olauo 116
,86 qui multa no et petcenfere pueririae (: matris quoq; regina: fe- Dm-t
4o ereta,ira vr multis (:,( elfe illum quem mtiebarur Olauum. Sed ptu- 7- 4!
fminam fallere non potuit. Deprfum , elle perdorl de occultis per
nutricem qudam Olaui,qu fallaciam vna inFtruebar. Regina ill de falfa
tatione conuildubebat ccremati.Noruagia interim fub imperio fmin quie
ta fuit,donec Albertus leptem annis Margareta: regina: carcere trus,foret
relaxandus. (liod quum intelligerenr gregarij Rollokcfium~ 86 Wifmatienlium
milites(quos Viralianos dixete) qui dum caprus renererut,iure memotararum .
vtbium,qux fuo rege (etat enim princeps Magnopollis origine) bcl- SHR/' fr'
lum fufceperunt 86 fullinuert omni tempore captiuitaris : euocatis dilis fatellid- l' "3 3
bus,vt propria forte (iure ramen vtbium) nauigart in tria regna,86 quanta pollent
prd agetent.Hi ergo gregarijl quum intelligerenr ( gralfa

tionis, enauigarunr in Noruagiam, oppid Bergenfe pertes, emporium omnium

mercator Germani,qui pilcib. aueris,omnium gener merces inuehunr, pt
cipu ramen : fruges: quar ( inueherenrur) tegnum labo- ;
rarelgrell de nauibus in rert,oppugnauere oppidum: 86 ferro igniq; facile ege- ,,P,_
runt vr : habitarores, ligneis domibus mlitantes.Vitaliani oppid ingrelli, damn
 41o ALBER.KRANTZII
quantamvoluere prdam conferunt in naues:fipati(q; nauigijs,onu&a prda,re`
dct in portus fuarum ciuitatum. Merces aueta's liuc Normannor liuc Germa
norum, line diferimine diilcraxe'runt :ipi (de more) omnia ligurientes, nihilo
(unt diriores. Neq; enim cfuetudo ,\/ quicquam colligant aut feruent.
Ciues videbantur primm locupletari : at inde nemine (entiente, inique p'arta pe
ius perierunt. .Rege ergo laxato , quum fuis nauibus minorati milites vtercntur,
peregrina littora fcrutari voluere.Nauigarunt in Oriente rurfum,per ilumina quz
de terris inlqunt mare : ingrefliq; terram congrediuntur. Inde quoq; : prada,
inliituunt (vt illi retulerunt qui audaci huic nauigationi (uperiere) icruta'ri aliqua
littora qua: noiIri haberentincperta. Ad PhinnoseWermulanos arbitror per
Vifdwi _ gionis
ucniile.depofcit)
Nam hirtum
alioquigenus hominum
nudos, deprendilfeconueiiiri.l
pilis innafcentibus memorabant (quodqui
Tradunt frigus re
audile
: vf- ferunt redeuntes,peruenil`e in Caipium mare.Sed hoc ego abinfcitia 86 narranti
"""' 86 referentium,defcndo fieri n potuifle. Nam Gronlandi ii non afldu
congelatum mare,po{l Ripheos tamen montes(qui long procurrunt in Boream)
cgelatum lit necefe :86 illi relinquendi eilent,priu{qu ad mare Capium per
ueniretur. Latera igitur Suecia vlterioris 86 Noruagi tetigile nauigtes credidc
rim. Sed iam ignotis regionibus nauigantesmullam in reliquum habuifle maris aut
plagarum cli notitiam PerfithJod ipfum quoq; non probo.Nu{quam enim tam
__ rudis nauita,qui non norit cleflem difcernere regionem,prfertim quum vi 2.0
MW "' derit Orientem 86 Occidentem (olem. Et qu ille teneturin nubilo , aut notibus
navigando s . . . f . .
fuerit nauwadummiagnes
rat Aquilotticmzvnde facileramen (quem
de exteris fiat omnes circumferunt
diftinioed nautgantes) decla
quod fequiturdem me
retur.Vix mediam redijfle tradunt pattern qui enauigaucrt, partim fame,
partim aris iniquitate, partim etiam bello abfumptis (ocijs. Nam ad prard egrfl
de nauibus,nonnunquam manus contulerunt ignotis tcrrarum habitatoribus.
ijldem Vitalianis ali) Friaelittora apprenderunt,mare occiduum infefiantesum
_ quibus ingens 86 diuturna fuit lua ciuitatibus Wandalicisrquod in Vandalia lo
cis {uis cmemorabimus.Per eadem'tempora Bcluham dux Wolgafteniisquum
rim", cerneret magnam elle nauigantium in mari licentiam, (nam Vitaliani infefauere 3'6
omnia) magnis nauibus expeditis,c multis copijs ingreflus mare,exterminan
dis (vt aiebat) de mari piratis. At eius generis liominibus congredi difficile reputa
bat: mercatorum oncrarias interpellat, cai umq; non paucas capitin faucibus qua:
vocantur Vix prazdam partitus : fuperuenere de Lubeca mercatores,
Notuagiam petituriflufuapte viribus quutri plurim poernr,conduxcre ramen
ex gregarij s,qui vn nauigantesfecuritatem euntibus preberent ab incurfione Vi
talianorum. @um cernerent cxpoliatos duce mercatores, hoil'iliter inuei du
calibus,claflem illam diflipauerunt: 86 (quod poreranr) captis laxamenta prbue
runt,rebus 86 nauibus,qux erant in con(pe&u,refitutis.Dillipata clalis ducalium
partim in Frifiam deuehitur: minor pars recio curl'u natiuam petit regionem.Vna 4o
de grandioribus nauibus,qu L X X . vexit armatos,1n Daniam coaia, ab regina
. capi iubetur: uos reperit de rccti prda refperfospmnes iufllt feriri gladio. Nor
uagia deindegiu manit intentara per omnes dies Margaretx regina.
P- 9 E 1 v s dux de Pomerania , ab Margareta iam len'io delabente adopratus,
trium regnor ,86 perinde Noruagi,deputatur.Hc quum diuturnum bellum
Eric ffii haberet c ducibus SlelVici,Hlijs Gerhardi cii in Thietmariia, (cui (e Wandalic
Z vrbes aliquanta tempora implictHent)mmtum diuq; laboratum , plurima
.sk/wf@- 'vtrinq5 irrogara damna. Henrico {eniore cadte apud Flens burg,Adolphus pro
cf'u ximus belli curam fuffepiLScd quod ad Noruagxa pertinet,|llud etat: (k1/um varia
vrrinq; fortuna diu pracllatum eilet , crat magna de citutaubus clailis, ducentarum
fexaginta nauium expeditaDe (ua quilq; ciuitate prfcl'os nauium impofherem
mnium ramen dutor erat Gerhardus,vnus ex fratribus ducis,omni natu minor.
Ferunr duodecim millia pugnaror extitifle {ub ngis Gerhatdi. Super has 'crane
copias,Vitalianorum militum gregari manus ad otingtorum numerum. Prx
terea extra cxterorum fortem, Rollokcenfes ac Wifmarienfes Vitalianorum m a.
~ num,
 l

____ NoRVAci.ai.i; vi. it

! numcrum fexcentorum habuere. Horum etat primipilariuseuius hodie
nomen celebre permanfit,Battholoniazus Voet. Is quum viderer , grandem illam
manum diti ledille ad portum metcatorum inDania,ib'iq'; fine fruru multum elle
delit, (quod in Dania diximus) ducem interpellans , veniam pofcit abeundi, 86 in
reliquis Dani partibtis przedam agendi.Dux non cuntlanter annuit.Ille Daniam
prternauigans,c`urfu contenditin Noruegiam,emporium Bergenfe petens. Iam
enim Anglici porrum occttpauere , lpilces aridos aueeturi per abfentiam mercaro- '
tum Germanixz'qui regnum vitauere ob bellum. Anglici vbi videtunt adnauigate
manum illam,arbittati tottim fequi agmen Hollatorurri 86 vtbium maritimaruni,
lo rebus ad naties impottatis fugam inrenratunr.ldem quoq; Bergenfis (qui tu ni acl- 9
etat) epileopus fattitauit: nam infiliens vnam Anglicanarum , eoncellir in mare; gq,i
Gregatij portum apprehenderezppidum ingrelli,line diferimine cunla vafla- d
br.Epifcopi immuni's non etat cutia,la'cra 86 profana omniainuoluta, nttllum re- "Wm
rum diferimenzvt folet apud id generis liomine'szftanguntur lacra quaequ'emihil in
peruium rapientibus.Aderant Norici cum pilcibus 86 pellibuszmercatum venien
tes : fed 'omnia line commutarione 86 pretio celerirer diltrahuntur. Explera prxda,
in naties onultas redeuntWilmariam reperunr. Inerant inultor merces de Ger
mania mercarotum.Sed quid vis inter gregarios Predampartirut, nihilo ramen
(vr fieri lolet) ditioresinde fai. _ _ . _ Y _ . _ _
' 2-0 A 's P i R A N T vere ad noiiamfe accinxere expeditionem , in idem dtituri A MO?
emporiumwadringentis circirer feptem nauibus ingrediunrttr mare. Parua ma
nus qu regnis minaretur, 86 prferrim que emporium ibat fpoliarelius rei euen
turn de priori metientes Noruagij,fe iam infiruttiores fecere,fi ad prd redirent.
Emporium Bergenfe reo curlii inuadunr.%iiinerant Notici,iam mttnirionibus
firmabant regis arq; pontificis curias,inde oppidum oppugtiaturi.Sed gtegarij for- .
titer aggrediunrut muniriones eotum cuellerezalij impigte defenduntlnret hxc
adoleleeris quidam Germanici generis ( quales folt ad rerum cufio'diam lub bru- \
mam mcrcatorcs relinquere t`n terra)Bartholomum fectetius adotirur,rem fe af
fette cognitu digi-iam. Vbi venir in propinquum , rogar tnaitne fit a ter o manus
auxiliorum,iis qui lub afpe'u lint. Ille le auxilia alia neque feite , neqtie clefide'rare
refpolidet. Tum iuuenis , Vide quid aggrediatis: tota Notuagia in armis ell. Ante
qtiarriduurn adurus veller innotuit: dito citius videbis a mari 86 terra te circum
uallari. Proinde tu rebus tttis conlule. Ille non contemns vocem monitotis,rece
pttti canir : iuber in naues regredi. Vix fein naties contulere : 86 ecce ni agria vndiq;
velorum frequentia propinqttat. Etant Notuagij ,qui prdatoribus occurrerent.
Nec mora, pugnam ineunt : feprem naues cum plutibus quam centum iniete pu
gnam.Primo certamine minor de feptem capta ellzinerant armati circirer viginri.' _
Niliilo feeius pugnauerefex reliqu. Maiotibu's Noruagiorum contttlere manus: rifa/,3mi
ex quibus llatim duas cepere , ezfis 86 proielis in mare qui ine'tant : fiiis armauere fr
40 captas. Interq; duas captas,fimili fuotum manu communierunt. Creuere nauigia : _
gregariorum, 86 Noruagiaz cunia minoranturzqu parure plurimz mergetentur.' frf:
@ump pugna crudefceret,cfis plutimis qui fupererant , Noruagj fuga ineunt im.,
vielores mare renuere Viraliani. Quum atttem le inuadendo emporioturlum pa
rarent,vident alibi de latere Germani dec vela. Starim agnouere nauigia : facile'
enim eli deptehdete in mari, inercarrne fir an pirata, qui nauigat.Socij ettgte
gariorum:qui de portu Wifmarienli fecttti,eandem negociarionem cum` Bartho
lomaeo inire veneranr : led aliquant ad laborerri fetius. Vna ramen aggrediuntut
oppidum expugnarezfed nullus ibi labor. Nam habitatores Noruagij , vbi fu'ot'um'
in mari liigam videre,vi&oriam Getmanorum,fuga fibi q'uilqtie confuluir. Ira va
go cuum habitatoribtts emporium inuadunt,defpoliant', praeda explenrur. Bartholo
maeus cum fiiis,potiotes rerum partes detrahens enauigat, Albim llttuium petens:
.q cteti,qui pfl: venere, in vberioreni prardam vltetius libi nauigandutri delinunrr _ _
Etat autem tttm polt natuni Chriflum annus millefimus quadringenrelimus 86 1 4 5 9'
itticefimusnonus.v _ _ _ _ L_ __ _ ,_ _ __ _ _ .
R t s T P H R V s Bauarus inde tenuit trium regnorum gubernaculapet A P' U'

 n AIB. KRANT. NonAGI .s LIB. vi.
annos fctnouemub quopenitus quieta etat Noruagiaznir'nirum populus qui in
rupibus fuis induruit, non facile mobilis ab quod (! apptehenderar. Ante
;
finan rzte 'Chriftum agnirum nulla gens pertinacior errorumzpofl ftifceprain Chrifli lidem,
'if' " nulla immobilior.Ferunt aliqudo terra fua qualibet ex caufa peregrinaros,quum
70,3!
primum redierint,retramq, tetigerint,pronos cadere in terramzrtato figno cru
cis,eam in tetris ofculari.O,inquiunt , terra Chtifliana ante omnes .' Ade generis
fuicultum atrollunt,ca:terorum contemnunr. '
. C I s I N 'v s inde rex rerum potitusgnarus de Oldburg 8c Delmen
horll comes,reli&am Chriflophori ducens coniugem,rrium regnotum guberna
cula dotem accepir. Noruagia quoquc tum pacem habuit. Inuentus eft ramen cx IO
'militibus quidam Olauus Nicolai, quem ferunt rebus nouis clm ffuduifle. Con
fpela elf vxor eius nauigare velo purpureo,eui ineranr arma Noruagiz.Mercato
ribus Germanis,em porio Bergenlnegociantibus,illegrauis incubuit.Aliquot na
ues eotum diripi vel iuffit, vel permifit difflmulans: quelli mercatores irridenrur.
li/cr m Ad regem Chriflietnum 'retulere querelam. Ille literis redditis , offendit libi non
em/ar placere infolenriam militis memorati. Earn de literis interpretati funt regiam vo
"It 7641071
tu rum rfi' lunratem, fi quid ille ob infolentiam patetetur incommodi , non multm regi dif
ud: plicere. Quum ea effent opinione mercatores , non fe regem olfenfuros , fi militis
l.
frnatenr audaci-am , 8c ille modum non poneret cpris in mercatores grauami
nibus: in eodem tunc Bcrgcnfi oppido commoranrem eircumfillunt tumultuan 20
tes.Polltulant ablata refIitui,iuf`titi de nonnullis exhiberi.Durius ille iniri refpon
dit. Vbi viditctefcere audaciam cuni numero tumultuantium de Germania mer
catorum,nec ea tum effet prditus militari manu qua obfilcrer, declinauit in c
nobium Btigirtanotumbique tutrim apptendens deliruir. Aderar illi Bergens
epifcopuszqui fedirionem placare vel vultu,vel autorirate,vel mirefcentibus verbis
diu fpetabar. Vbi nihil profecit, rogaturvr abeat , linquatque militem. Ille mifera.
rione amici abfcedete non potuit , fperans parfutum propter fe militi populum.
Sed ignefcunt itx, fuiunr vno mpetu in epifcopum 8c militem. Ambo catfi,am
bo opprefli , incendium excitarunt, durn fumm folum qutunt. At omnia poff
ea damna monaferio compenfant. Apoffolica deindc imploratione , occili epi s
fcopi pnas foluuntzmilitem lilij queruntut occifum.
CAP.I;. I A N N s Chrifierni lilius , deindc regnis prazerat , : prlidet in hodier
I 5 O.' num millelimum quingentefimum : apud quem filius occifi militis caufam refu
fcitat. Nam apud Chrilfietnum (vbi minus-audiebatur ) implorarus rex , iquitiam
negare nec debuit nec voluit.I.iteris egit apud mercatores , vt querelae fopirentur:
tentata ell'. caufa fedari.Et videbatur mercatorum primoribus iam omnino confo
pira , quum adhibiti non femel traatus effent . @im ille permilfu regio, naues
duas mercibus de Lubeca onullas capir , c in manus tegias perducir. Hodie que
runtur mercatores de turn ademptis rebus : vbi caufx prioris habuille , 86 o
mnem querelam confopiffe prius fe contendunt. 4
ALBERTI KnAN'erI :
: rINIs.

BELLI
 > f
.. . 423
BELLI - DITHMARSICI
AB INCLYTO DANI/E REGE PRI
Dncho 11. iLLvs'ritissiMrs I-I'oi.`
[ luciensloanne jdolfikontrigqli, Anno J
Pa Chri/lum mmm . D.LIX. foem dtri
prio, :lucen: rompreben;

sTRENvo NoBiLi vino, D. iii-:Niti

co RANzovio, iNcLY'ri arcis 1N D veA--`
ribus Holfat.Slefwic. 86 Dithmarlia: vicario prudentile.
Conliliario 8c prfetfto arcis Segeberg, domino
ac patrono fue' plurima fide obferuando.

. V1 o/irn ,enrice winloni, virninf-`

plffz'nze, norz'nJ/ine refgteu ternpori'ioo
nn' nti/intempterornnz /iternprodidernnb,
eornmP/e'qne nn! en gno/: l/n,
, n/ingeri cor/bn [-.
rnnt,ex qno (9' nppe/lntz'o norne'neoelbz't .
admini/Zn:nn/11) infereoentqne / ne fin/b
nf 5' elution! in expeditionef / ireorefgifn. l
lornrn 55 /120 omnimnfone dnoenntnr: vr _ee certi-_
n:/1951172 exeqnendn rernrngenrnmriedfroeu/We
lien/f ornnz'bnf , vernntemproderenb . fin Xenophon , in:
{/} ( de enterar incenrn ) oel/n literie rnnnn'nonnL,
que tot wenige/fn oonfenggnwzgnornre bnndpoternn/Lftn;
( jin/ine (1g/nr rernrnmrnrn eonzmenmrz'ospnrn
firnnl orntz'one,tot e714nrt! @Apo/[inem e/l/[nfnne/o,
in oonferienr. Erenirn qnnrn biforz'n gun/
qnndjvim mngfw ecn/ efe deem/r , in -
tnrpoeritn: , / indeflnfzdn 2'%
fingendo exemple: cnfn/t,dzntqne dznerfs oonorn Inn-4
lornrng; je /[ , @preterm norma 'certgzmugf @_
mnxz'rn ): documentar, nel/[milza oellz' ;
obenndn,rzjfntim , in[ riti/e /:
e/, fot exjde ref gg eornmemorenfnr. )
delefntionem nonna/[nm fvo/np'tntemggeoiofe /
exeogitnmfnlfn/.ed:,,
_/221% nere! in dnimn'gem relinqnzt @ern nnrnzno.
que : ; n ce/elzrnzrnng;
11
 i4 EPIsToLA DEDICATORIA.
ingenios fgprndenter-con/riptq eje, qui.' tameyz'gq/n #Zun
nnm fuerint, mngnnmtnm' ? futilitntem gg vo/upmte bil
eitedbnc [ qui cminifndo /149705 trnnfmifrut,
, "Unaiiqnnql Ut fuera/.f rerum/214727 commemorati
: voluerunb , dum omnerzptionixjn { nd
enmfcopnm.) intendi/int) gg , vt/vezen /;
numeri: omni. virtutis rvitioriimqmmn nc rn ob / -
, gg veraf/urimnfnfs ndmi/Enernnb. @i tnmen
zeum in moduni., fuera bi/orin nrgumentii prabitnnb
f Wat, idfcridopertexere mii/t /, nunc fo
ric:/: anm Philo/bpm fvidertnr, @ncnf quoq,indi,`
mqiorndpoeros rednndnt. vri/iternd },
: con/Erzftannn/L, qzinm /; /5,1
n_nnnosn'H/ @ern rernmgeynrnm nltpenetrnnb,
innmmnnb nnimnntqs; nq.' `virtutrm le enter , izq/ier
ren/b ; /.
fuero nomine hyriie nuncnptnrqnq/ir z//n quoq, qui:J

ndt@ fuir-nobiliimemiir mirto , de el/0 rDit/:fmqryc@quodSe

reniimw Dnnin rex il/iqriimiq; H@Mailleprinci/vu, anno ab
lyincnonofeliciter ndmodumgfrunb. Qlnm enim hand
/ cum cntenzrzi nrfium.)
(; welinprimi; temporumgen
; qunrnm/ir/ bi/orin cogan/endn,dederio ? amor@
defingreaf, exgimq nan: qzioq, ! regir tuiprincifnmq; il
111/? vzorm qua/emcnn% defrqvtionem., te non [/
funn. N, arbitror,proptcren ein: eionenu miniisgrntnm.,
~ tibi or@,qudfrinr, extinnpennfndmortnlw recenti ein;
be i memoria, in lucemjpdenr, cum qnoa'fciii, rei
qq/Zie [ide ; prolix editafit. 225! in [/5 id e!
umprimnfim ctu/it , /12?jerrtiorilinf rem/irq; omni
brujfr {/! te minim Omnium ignorare
mult mnximnm qnoqnefnrttunm nitidi/ii. Troinde te nm
p/qmehonoriiriime; wir, qlq, rogamin velo, vt
banc / iicnbrntiuncir/nm.; , qu?) n {/410752 in
' mlnmnii: ? ,fu nomini;
cinio in luce m exirepkztinrif,mea%j Hua'in tii commdnm ha
. . @niumftQhon,Knl.ng.enno 1)' 6 9.
_Chriianus Cilicius Cimber.

DESCRL
 DESCRIPTIONISZBE
i LI DITHMARSICI, LIBER

R v r commemoraturus bellum,quo Dithmarli,gens

A Cimbrica, adempta libertate , rege Dani ac ducibus Holla
' tix lub iugum tedatti funt,opetprecium me falurum,86 rem
n 4 11 Leto'ri, exilltimaui, l primrn pauca de eius
temporis in Europa llatu perllringerem : `altius deinde ab anti
`luilillmis temporibus repetitarn gentis originem , eum inco
` ` lentis traum, mores 86 inlituta,a'c deniqg, quantam olim Di
thmarli crudelitat 86 ferociam in Danos Hollatosq; linitirnos 86 populares, exer
euerint,explicarem. @o ordine feruato , cmipfum tpus belli apparebit clariusl
(in quod 86 alia quatdam haud indigna memoratu inciderunt)tum odior initia 86
incrementa eas inter gentes apetienturzac hec expeditio quanto pericu
lo,labore 86 dilflcultate fufcepta lit,quantumq; emolumenti ,iis fu batis hoftibus,
accelletit vittorib'us , planius cognolcetur. Itaq; earn pattern feorfum tralaiis, ne fi
confunderem,liberum q; lectori foret, vtram malit legendo expedite cognofcere, f
2-0 peculiari libro complexus fum:altero hiloriam iplius belli ex inllituto pertexens.'
11 _A igitur pattam humano generi falut , annus vndelexagelimus fu
pra millclmum quingentelim, quo hocin Dithmatfos bellum motum gefrum
q; CILQO ineunte anno,caldis Ianuarij inclytus 86laudatileuS heros Chrilltia
nus eius nominis tertius,Dani:e 86 Notuagit,l rex , ann tatis fextum 86quinqua-
gelim ingrellurus, qu plures dies longo 86 inuetetato morbo grauiter decubuif
fet,ex calamitofze vit huius rumnis ad coelel'em confuetudinem 86 beatam im
mortalitatem euocatus,placido piilimoq; obitu natur concellt.Nam quum per
annos plufculos tabida lentaq;` egritudine Paulatim cfcitum , vites corporis pro- l a_
omnes deltituillent,ea demu rriagis magifq; ingrauefcente, dormiens per info- . /.
go mnium monitus qu mandare fuis, 86 obitum ellcidain regno conllti- 222,22.
tuere vellet,matur vt id faceretzipli enim &1 vitte 11.1
(omnium fuum expetreus regime vxori 86 familiaribus narrauit , quaq; morte
fua lieti voluit, facris fa&i5,iull`1t, prdiitoq; tempore moris fomnij imple
uit. Quifan princeps, vt rebus maximis bello ac pace prazclar fli'citerq, gellis
clariffimus fempcr habitus ellzitaingni pietati,iuliitiae, prudenti, clementiar 86
zq'uitatis gloria, quae lingulae virtutes mitilic 86 cettatim ineo excelluerunt,cun
tis ztatis lute regibus facil queat comparati.' Per annos enim cireiter viginri 86 al-l
terum,Danici arq; Noruagici regni fceptrum , relium quidem ipfi voluntate ae
_ morte parentis Friderici,fed continuo coquegrauillmo quatuor ferme annotum
4Q bello occupatum defenfumq3, in fumma' gubernationis tranquillitare , maximoq;
cum regni incremento ac commodo emolumentoq; populi,obtinuit texitque. F _
I s ver ingenti omnium luu ac deliderio rebus humanis exempto ,lilius . ;
auitt'im referens nomen (qui paucis antannis, viute patre,vnanimi omnium re
gni procerum atq; ordinum confenfu rex defignats falutatufq; fuerat ,_ac iampri- .
in fummam lingularis 86 prael'ttis indolis,preclar_ill`1qu; virtutis fpem,cun
orum animos erexerat)in regi dignitatis culmenac titulos opesq; paternas fuc
cellt. Etat tune quidem Dania pacata vndiq;;__rranquillam enimiac llort'aillimam
ipfi pater moriens(vt qui in omni vita pacis llrudiolilmusfuerit) reliquetat,`atque . _.
111115 ille fecundus,rex olim Sueci , Dani`ac Noruagia: (qui quum pro- 0779
j ptet intctfetftos tyrnic antillites, Suecotum Danorumq; nobilillmosquofq; E: 4,32;
fublatos,eie6tus
liquem regnis
belli tribusprazbere
caulam feptentrionalibus`detineretur captiuus,ad
pollevilus liaerat)l tettio nouum
86 vigelimo a
die
obitum regis,qu otogenarius ellet,vita excelletat,qud audita motte Chrilltier
ni tertij libi metuille crederetur. In vicinis quoq; ducatibus holile nihil moueba
tur,rimebatrve:ali:e ver pleraeque in Europa`re`gi`ones bellis aitrumultibus, cuml
)
 415 BELLI DITHMARSICI . - n

ciuilibusrumexternis,dcllagtabant.Gerebarut bellum artox in Philippum 111.33:

,, niarum 86 Henricum Gallia: reges , commilfoque cruento vtrifque prazlio ad lan
. ti @intimi oppidum,=in Remen'li prouincia (quod oppidum doeii purant Sama
robtinam veretibus fuilfe , C.foarishybernis 86 conuentu Gallorum olim ibi m
diocelebtem) magna lltages edita . Erft ver complures vtrinq; 86 casl 86 ca
ri lunr,Gallus tamen'maiorem eain pugna cladem accepir , amilloin primis inli
ni nobiliraris llore , ac ptzcipuis belli ducibus regnique proceribus captis.Q1am
ob caufam 86 iniquioribus paul conditionibus pacem cum fecit,perc1; con l
nubium demum (vtfer inter pacilcantes principes :) omnis
fublata . 1
I N c 1 n 1 : illa inter duos potentillimos Europa reges pacificario in menfem
Mattium eiufd anni , quo oprimus princeps Chrillianus vitam cum morte com
murauerat. Tenebat rune imperij Romani fceptmm Ferdinandus Aullriacus , (
'periote anno in Caroli uinri fratris locum Septemuirotum Germaniz fulfragio
_0MM V- lurfetftus. Isenim clarillimus potentillmusq; Imperator, quum ingrauefcenris a:
'ng'ffn' tatis valerudinisq;`virio imbecillus tantam rerum molem fullinere diurius nec vel
La li- ler, nec pollet , 86 tellitutis per Guiliclmum Aurantium Septemuitis imperij inli
gnibus, dignirate impetatoria 86 muneribus fponrc fefe abdicaller,i_nq; cnobiutn
(211611 11 111 1(111 11(::1 1 (11::1 ea vita diem exrremum
' . obierat, an no, quo 86 duz eius forores Maria 86 Eleonora Vngati 86 Gal 2.0
112 regime , liliiq; Philippi coniunx Maria Anglian regina,vira excelfetunt. Ferdi
nandus igitur fub idem te'mpus,coa&o vniuerfo im petij fenatu 86 ordinibus,in vr
be Vindclicorum Augulla conuenrum agebarHis in comiriis,qu ad tuendam 86
conferuandam imperij digniratem , arcendumq; Pannoni otis Turcam crude
lilllmum 86 hartedirarium Chrilliani nominis hellem , muniendam llabilien
damq; Germaniam pacem 86 tranquillitatem publicam, fpetate videbantur,
menlbus ( 86 1: funt.
. F E (; N 1 v s quoq; lilffragijs decteturn (: , vt Liuon mifet
*ff/ M0 querenri de atrocifflmi 1101115 Molcorum Rutenor principis , ceruicibus fuis
{212,21 alfldu imminentis extrema ( atque iniuriis ( quas inferente illo grauillimas 50
. elfer perpella)cenrenis aureorum millibus ad exercitum confcribendum fuppetiat
fertenrur. impetij benelicium pletifque eotum qui runc Liuoniam admi
nillra'bam ,ode tenue 86exilc vifum , vt negligcte omnino 11 11: , qurn
rebus in extremum add 116115 1(1 ptter carrera mala , qui bus alligerentur,
concitara inluperinanis auxilij inuidia lele onetate.Mult enim lionellius prcla
riusq; ad omncm pollcritarem fore 1 11: , non adiuti abimpetio 86 vi
ribus long inferiores, vel 111 :: ccdetent , vel rebus omnibus forrunifq;
exuti viriliter occumberent, quam : 111 tarn exigua :tris fumma,fpem aliquam
86 fiduciam pofuilfe temere , aut immemotes ollicij , pro patria animis parum
mafculis 86generofis prreliati perhibetentur. Ita Liuoniam nequicquam implo 4,0.
ranrem auxilium , 86 ram potenti diroque bolli imparem , proprer ignauiam e
orum per quos tune regebarur , quum Rutenus hreditarij cuiuldam iuris 86 de
negati 1 tributi prrexrumumetofo cum exercitu inuafiller, non mod crudeli
rer igni ferroque euallauir , led 86 expugnatis pletifque occupatilquc 1115
munirionibus,86ingenti hominum multitudine trucidara, multa prrerea mulie
rum puerotumque imbellium millia , fedibus patetnis maternifque auulfa vberi
bus , in Mofcouiam fecum abduxit. Lugubrc fan fpeaculum 86 deplorandum
nobilillimx ferrilillimatque olim regionis fatum, qua tam longo ui tempore ad
uerfus barbarorum linitimorum incurlionesrmilllmum Germanic munimcn
tum 86 propugnaculum fuir. Magnum verimperio Romano dedccus,
10 011111 virtute 86 conftantia diu fortiter egregieq; defenla lit,
quorum ora 86 afpeftum(nedum arma) vix fette Romani poterant: qud nunc o
fcitantibus ijs quibus liniumdefendendorum cura eredita etar,in trillillimam mi~
fertimamque redaela fetuiturem, Mofcorum fieuitix 86 tyrannidi cellerir.
H 1 rune ijs in Europa locis :$ etat, de quo nos breuirer diluros re
'ccpimus
 1113511 PRIMvs. - 427
xm'us. Nunc confequens , vt antiquiifun gentis originem tmores altius
nonnihil inueilzigemus: quod pro rei ipiius conditione fortafl'e longius erit.Ante __\\
quam ver e veniamus,paucis obiter letor admonitum volumus,ne quid nos
hoc loco de Dithmaris iigillatimdiruros exiilimcr. Eor enim regio quam Diflmu'rl
Holfatia 4r
prem in longitudin miliaribus porream, pauloq; angultius in latitudinem {efe r, e;
extendent incolunt,quum Holfatiat cohreat,ctinensq; eum-illa intra Britan drm : : ^ tnt
angina.
nicum Germanicumq, mare (qua: vetuillima Cimbror fedes ) [ita [it , ipiiq,
incol,vt ead origine defcendenres, iifdemq; viuentes moribus 86 inlltitutis,vni
eidemq; cum Hollatis imperio Saxonum olim (ubiei f'uerint,nequenos illos
IO paramus,vnoq; fub Cimbrorum nomine vtrofq, complexi defcribimusAt 11 ob
iiciat quis,diueri`am Cimbris gentem Dithmarfos videri,quia illi Gomero ne
pote Nohz,hi Mario orti credantur, is haud dicultcr reiponderi fibi vpoile in
telligat.Nam id ita effe,tametii largiar,tamen negati non poteii,Marfum Gome
ri nepotem ex Tliuifcone lio perhiberi: vnde de cognatione gentis , vnum infi
den tis traium, fr id verum fir, facile colligere. Verm Marfos aliis locis con
(edifl'e , vioque olim 86 ifos Germanico , Tacitus, accuratus Germanizde
fcriptor , locuples teitis . 1111 profe magis eonfentaneum vero videtur,
Dithmarfos ab inhabitata loci ora nomen (ortitos cile. _ ~ Cmlrrl
E N 1 M vniuerfa ea regio,qux intra Cimbric Cherfonnef'um , bifarii di Cher/mu
l2.o
Iinguiturn paluIltr 86 ,1111 nemoroam.Q1_ideprelI`a ideoq; palu Jin/fo.
1 86 vliginofa tent loca , hi ab incolis Marli voctur, qua inter paludes limo
]; voragines habitantes. Inde Stormar,Crpermarl, VilPtermari, I-Iafeldor
permarl 86 Dithmarii dii, qui vna omnes quafi (eric Albi Humini adiact:qu
q, rerr aquis humilior deprefliorq; incolt,haud tenui fumptu, deniis obietis
aggcribus vallisq; prasaltis, przterlabentis Huminis vim atq; arq;
cpefcere -111115 aggeribusfoflis aut profluentibus leparatiln quas Oras,
vt ab ipfa natura iituq; munitioresfe fuaq; receperunt incol,v bi grauius alicun
de ab hoIIibus pericul aut terror imminuit,vt memorabirur. Rurfus di
uerfo appellantur vernaculo nomine,qui altiora atq3aridiora terre occupt,vnde
30 Holfati,quaf inter fyluas faltusq; habittes,norninati : quam veriorem de nomi
nis etymo (ententiam iudico. Nunc ad Cimbros in genere lefe conuertet oratim
Holfatia iraq; omnis(vti nunc vocarur) Slefwicenfem ducat,Vagriam, Storma
riam,Dithmar{iam 86 111,111" 3 aliquot regiones ac inulas (vt An liam,

Suuantiam) cplecns, veteribus Cim rica Cherionnefus dita fuit. Eta Albi
Humine, prope ciuitatem Hamburg , ad extrema Iuti in longitudinem itinere
duodecim dier extenditur:in latitudine ver ab infula Fimbria,liue parua Cim
brica ad Buefen in{ulam Dithmarfiaz,dier fex itinere ex edito pats, orrigitur:
ita,vt ab vna parte fcr tota Oceano orientali alluatur, a altera occidentali , ac
propterea peninfula: nom merit fortiatur. A meridie enim {alt inferiori Saxo
.4o nicor ducum regioni ctigua . reliquis eius loci finitimis dueatibus,vt
galopolitano 86 Luneburgenf,diuiditur per Trauenilenam 86 Albim ios.
r v M qu in genere tot Cimbriam depinxerim,non inutile fore exi
45111 gli
limaui, ii Holfati quoq; fpecialiter defcriberem. Ea quatuor fltuninibcircda
;
ta eizilena ad orient,ad occafilm Stora,ad meridiAlbi,ad feptentrion Eido (unite.I
ra : qui Huuius vetus Dania: limes quibufd cile exillimatured Annonius mo
naehus Benediinus diuertm ab hoc limit cftiruit,npe`vall illud adhuc no
tepore muris caggefla terra infigne , quod noltris / Da
nor opus appellatur,8 propter Carli Magni exercitu aduentanrt'`, Godefrido
Danix rege fru perdu 5 ,51 fnu Oceani Britnici,Slue di&0,(_haudjpcul
0 Slefwico 86 Gothorpa) qu; a Hollingladi , quod Eidora amnis in Germanic
mare fe exoneraturus alluit. Incoluerunt olim Holfati ab antiquiflima memoria
prifci illi 86 pugnaces Cimbri, bello c Rom. gefo celebres ,vnde 86 nomen vni
uerfa ea regio accepir,vt ex Ptolemotrabone, Plinio 86 Tacito, maximis cert
autoribus qui os vno quaii orc Cimbros inter duo maria, Britnic npe
86 Germanic,n vulg occidtale 86 oritalc diita,Aquilon verfus Saxonib.
N iiij
 3,23 BELLIDITHMARsici
mhh . conledille dilert tellantur. Et feruat etiamnum hoc tempore nominis vefligiun
; . infula parua, contra Lubecam ciuitatem lita , quie Fimbria hodie,vna duntaxat li
"W" "- tera innouata,appellatur.Cinibros ver Gomero, nepote Noh,ex maximo na
:"- tu lilio lapheto,ortos elfenomenque ab co per tot fcula paululum immutat tra
here confenriens omnium opinio ellz. Polleritas igitur lapheti quum maiorem or
bis rerrarum partem , in Europa Afiaque minore occupauerit (quod ipli cm ety
mon nominis, dilatarion lignificantis,rum faulla Noh arentis imprecatio por
tendebant) polleri Gomero orti ad Bofphorum Mxoti ' paludi proximum , qui
de illis Cimmcrius ell appellatus , vltra Thraciam , vbiTanais oritur,fedes habue
runt,ipfi Cimmerij . Cuius rei etiam propheta Ezechiel certillimus ell rellis, IQ
qui Gomer 86 Thogormalatera Aquilonis exprelle vocatzqud de Palllina, vbi
einsam vir diuinus facri numinis inllinlu fcriplir, accipienclum ell. @o fan in loco llo
ruille olim Cimbros potentia 86 nominis celebritate , prxter Bofphorum 86 mons
faam, 86 oppidum eiufdcm loci , ab iplis Cimmerium nominatum , documento funt;
l H i N poltca fuccedente tempore (quod haucl dillicile illis fuit) per regiones
propinquas,Rulllam,Lituaniam, Liuoniam 86 Borulliam,in Cimbric Cherfon
nefurn progrelli,toroq; littore fe pallim dilfundentes, lar dominati funt , 86 ca
lrrato paululum nomine,litteraq; interiea, Cimbri nuncupati. @ando ver 86 -:j
v_-LL-
I_-.`*____
qua occafione haze migratio contigerit,quoniam nulla gentis ab eo tepore monu
menta extanr,ex quibus id cliare pollit,ignotum ell. Herodotus meminit, Cim
bros . q uum irruptione fala Lydiam inualillent , ab eius populi rege repulfos elle.
Sabellicus prterea Alyattem,qui Lydor rex fuit , eos Alia eiecille fcri bit. An igi
tur eo llatim tempore, eaq; occalione in hcloca concellerint,cert alllrmari non
potell. Nam hac de re qua: veteres Saxonicarum rerum fcriptores literis prodide.
runt,ijs,quaz _lcilicet ab hominibus imperitis rudibufque pallim congelia funndes
habenda non ell: eofque' Albertus Kranzius,diligens 86 curiofus hillor fcriptor,
vbiquc fere`_vt futiles 86friuolos refellir. @d li literarum cultura,xqu ac res rni~
litaris, apud Cimbros floruillet,certiora de l`uo in haec loca aduentu , aliil'que rebus
prclar foeliciterq; abs fegellis, monumenta nobis reliquillenr.Sed ipli(vt 86 alia:`
plerque gentes)animof viriliterque agere,86 bella gerere,qum` eleganter"I 86

nate fcribere maluerunr. lllud ramen ego haud nulla du'tus conietura credidc
rim,non vniuerfam limul gentem omnino illuc fefe effudille , led remanlille non
nullos,qui relita ab aliis loca colerent , qud homines illius veterib. Cimbris
Nasi/im non dillimiles lint moribus 86 inllitutis,vt hillorizr produnr.Neque enim lingulari
Imm' cuiufqu imperio parent,fed complures inter eos funt nobiles viri,ij cx prdatone
86 venaru vilum 86 opes quxrunt: quas duas omnino res quum plurimi lemper
faciant ,~ propter eas fpeingentes inter ipfos difcordize 86 contentiones oriunrur.y
Opinantur nonnulli,eos vel inultata Oceani inundatione c'oalos',vel vi Gothis
expulfos,ledibus fuis emigralle. @od mihi verillmile non videtur, fed potius fua
pte fponte ac voluntare, liue faro quod-am impulfos , flue opum alienarum cupidi 4o
tate accenfos, culriora loca appetiille exilliniauerim, prazfertim quibus( vt nulla
terrellrium itinerum difficultate praepeditis) magnam facultatem ad inuadcndas
occupandafque'alicnas prouincias clallis prbuerit.
N (; ver foli Cimmerij,led 86ali qudiplis contermingentes,ledi
f""."' bus priliinis relilis,in alias terras migrantes tranfierunt. In his Getz, Daci, Syeui,
mm, Teutones liue Thuifcones(ab Afcane lilio Gomer, qui 86 Thuifcon) 86 Saez fue
runt:qui omnes mutatis appellationibus,nunc Gothi,Dani,S ucdi,Germani 86Sa
xones nominantur,etihodie Cimbris finitimi.Cazterm fuerunt lemper Cimbri
gens impigra,llrenua,manu prompta 86 bellicofa: quod crn origo nominis , pu-'
gnaccm lignilicantis,tum res ab iplls audacilllm fortilllmeque geltac, abunde te f`
litur.Ab ijldem Sicambri 86 ortum 86 nomen ducunt,quos nunc Geldrenfes elle
viri doeii arbitrantur. Poll aliquot enim numero reges, qui inter prifcos Cimbrosl
liuc Cimmeriosdominatum tenuille feruntur,quum ad Antenorem lecund(qui
Marcomiri lilius fuit) rerum fumma peruenillet, is, fixis per maiores fuos 86 prola~'
tatis iam ledibus ad Rhenum vlq; 86 Germanicum mare , Britonum regis finiti mi
liliam,4
 t
LIBER PRIMVS. '429
liam,cambram nomine,inmatrimonium fibi copulauit. mulierquum in ?"
magno apud regem precio 86 honore effet , ob eximias pudici venuthue ingeni)l
dotes,n cius fauorem 8cgratiam nouum genti nom indidit,vt pro Cimbris
ca Sicambri appellarentur : idque conditi mundi exordio anno quingemos
86 ter mille quinquagelim o,qu Artaxerxcs Longimanus Perfs imperaret. Suc
ccdcntc Antenorilio Priamo , recens Sicambrorum nomen non mod
non dcpofuerunt , (ed peregrinam quoq; 8c ignotam prius Saxonum linguam !
difccntes in (uam cooptarunt , qud duccs eorum , crefcente indies magis magifl .
luc potenta,ad Rheni ripam dexteram quue dominatum protuliflem.
0
L N deindeimercedente temporis interuallo , circiter annum or ?
bis terrarum ter millefimo otingentefimo quadragefinnim,regname Merado- 'Mmmm
co primo , quum Rhenum rclinquere , ob infolitas frequentesque cm ofiorum
eius,tum maris inundationes, cogerentur, Harcinitraitum occupatum. Inde
ver non mult Boijs pulfi,traie&oDanubio Noticum infederunt, (quo lo
etiamnum hoc feculo comitatus extat , ex nomine eius rei argument habens)
Meradoco fecundo duce,contra&is vndccunque omnibus gentis fue: viri
bus,adiun&ifque fibi in focietatem Teutonum 8..Ambronum auxiliis,Galliam 8c
Italiam inuadere cperuntsvnde in Germaniam Cafandro primo redui fum.
Norico enim per Heluetiam Galliamque penetrantes(quorum multitudo tre
zo millia tum exceflifl'e memoratur) in Hifpaniam populabundi tranfierunt:
qua maximis afiea detrimentis, Celtiberis inde armis reiei atque depulf
funt.Igitur nGalliam reuertemes,quum omnem eam prouinciam,quacun uci
ter fecerant,crudeliter euafaernt,inita cum Teutonibus 86 Ambronibus belli
cietate in Italiam armis irruere decretiert, annum ci reiter decimum ante naturn
Chrifum fupta centum. Primus Romanorum Papyrius Carbo conful in Illyrico www
cum vniuerfo exercitu ab ipfis conciditur. cum M.Itmius Syluanus , Sipfe ! _
conful , contraira infliciter pugna fuperatur qua victoria quum mifIis legatis grim
fedem c agros fenatu Romano pof'tularent,is hoc ipfis negaui t. Nec long
altero commiffo prlio,Aurelius Scaurus legatus confulis,deletis copiis in manus
3o eorum viuus peruenit.Qui in confilium vitoribus adhibitus,quum eos deterre
re conaretut, ne fuperatis Alpi iugis in Italiam : demitterent (qud vinci non
poer Romanos diccret) Bolus rexferocisq; ingenij iuuenis , confeflim manu (ua
cum interemit.Prlium illud Tacitus fatum fcri'bit, anno fexcentefimo quadra
gefimo Vrbetn conditam, quo alij difi`entiunt.
A D eam aduenientis tanta multitudinc gentis famam,tribuf`que iam prlijs v~
ricis perterriti Romani,nec iibi, donec Italiam ingrederentur , expean'
dum rati,in aditu Alpium denuo exercitu validum opponuntlgitur inita ad Rho?
danum fluuium pugna , anno ab Vrbe cdita nono c quadragefmo (excen
tos(quemadmodum annos fupputam, quiTacitum non fequuntur) iter Ci'mbri
4o memorabilem c funeam de Romanis viloriam confequtur, ooginta milli- I
bus milit trucidatis , calonum lixarumq; quadtaginta m illibus,caftrisq;>binis Hbf"
fularibus potiuntur,vix denis(vt aiunt quidam) tanto exercitu elabenti us. Alter _me .i
proconfulum qui duces fuerant, C. Manlius in pugna interferus occubuit. Alter 26'76" f
QeruiliusCepio,cum fuga Rom certifImus cladis ncus perueniflet,abro~ '
gato imperio bonifque publicatis (cm qud eius temeritatc tanta clades accepta
ctcderetut, tum ob fpoliatum auto Delphico templurn Tolonum) in carcerem
dut`tus elhnecatiquc eadauer ad fcalas Gemonias abieuinferuntur vno in
prlio Romani maiore clade c detrimento nunqu afieiflramobrem fufpcn_
fis metu animis,de exitu belli magnopere folliciti , przfemiq; rerum fuar pericu
$0 lo vehemter perturbati , quum roftes exitium vrbi minittes propediem aduen
tare nunciarentut, mifiis celeriter trans mare nuncij s,bellicofum iuxt cfortuna
tum ducem C. Mari ex Lybia , vbi Iugurth deuieetat , in vrbem reuocant,eum~ Mam
qtic,continuato per annos plures magiratu,eius belli imperatore cream. Hic an- gxfrm
no improfperam cam pugnam in(equenti , fecundum conful fatus, 8c ad bellum im MWI, `
Cimbricumfenatu mandatum profeus, fatidica: mulieris fuaf'u, cui Martha
 3o BELLIDITHMAR'SICI
nomen fuit per biennium conlliu abftinuit. Interea temporis hollibub
fumma vi oppugnata,nec minore conlltia Mario defenfa funt. Polll elapfos ve'
r annos duos, cum Teutonibus 86 Ambronibus qui diuilis copiis diuerla via ex
Gallia in Italiam fuerant tranlgrelli,ad Aquas Sextias manus feliciter cferuit.
valde acti cruentoque prlio vitot ducenta millia holium fudit , cepit nonagin
, ta millia:tantaq; fertur cforum fuilI`e multitudo, vt Malllienfes pollea congellis
ud:- _ defunlorum ollibus vineas obfepfetint,agriq; eius loci , madefatta fan guine hu
mano gleba,86 carni putredine,fuperfulo prlertim rore copiofo 86im are , qua
li ltercore multo pinguefcehtes,vberrimi feraciliimiq; redditi fmt. Lucius ramen
Florus non vno,(ed duobus fecundis prazliis, eodem loco Teutones 86 Ambrones (C

Mario prolligatos tefert.

A M infperato 86 infelici fociorum cafu Cimbri, qui per Noticum in Italiam
delcenderant,quanquam attenuati numero 86viribus,animo ramen ininim fra
lifetlem Romanis collocdo rerum fuarum domicilio petebant. @o non im
etrato Q_Catuli proconfulis exercitum in fugam verfum ab Alpium faucibus,
uas obfederatfummouent,Italiam ' ue ingrelIi ad Athelin flumen callrameta
tut.Nec defuit fortun impotenter fllni bldienti Marius,fummaque celcritate e
aduolans,copias fuas cum Catuli milite coniungit, initoq; prelio die vigelimo no
no Iulij,ctum quadraginta millia hollium occidit, fupra lexaginta millia capta in
potellatem redigit. Durauit igitur hoc bellum Cimbricum duodecim continuos 2.6
amplius annos, lumpto initio Cnl Papyrio Carbone Cos. Cimbris interfc'o,
qu; ad quintum Caij Marij confulatum,q`uum adAthelin illos penitus debellauiti
Nec fan modicas Cimbri intra id tempusRomanis clades intuletun't,q'u aut ce
lls aut captis fugatifve eorutn ducibus,quinqj Confulares exercitus prollernerent.
` E uidcm nili fuilfetita diuinitus conltitutum prditumquewt Roma,plerifque`
omnibus fubais prouinciis , orbis terrarum caput eHiceretur, fummumq; in ed
imperium 86 potcllatem gereret, 86 nili ea tern peliate tam excelltis virtutis 86 fc
licitatis incredibilis extitilfet imperator, potuillet forlitan tunc imperium Roma
"?"- num penitus euerti atque deleri.Proinde haud immerit Marius tertius vrbis Ro
? mz conditor 86 allrtor Plutarcho appellatur,primorelque ciuitatis, qui antea i
pli,vt nouo homini,tantahonorum falligiainuiderant, tuncRempublicam ab eo
conferuatam falli funt.
R 'r A 'r V M ver eo bello cunlis imperij Romani viribus,totoque ade re
gni corpore:quum, exhaullo ad milites confcribendos ratio, Marius omnes po
uli Romani focios 86 amicos in auxilium exciuerit,exulelque vndique 86 ob ma
lcliciaiudiciis damnatos,permilla impunitate,conrra leges reuocauerit: qu ma
iore armor mole tantis holtium conaribus obuiam iret. Atqui , vt Tacitus refer-t
coloco vbi hanc Cimbrorum in Italiam expeditionem perquam magnificis elfert
verbis,conllitit ea vitoria Romanis decem 86ducentorum ferme annorum con
tinuis grauillimis dill-icillimifque bellis, fi temporis leries, Cxcilio Metello 86 Pa 4o
pyrio Carbone Cols.ad alterum qu; Traiani lmp.confulatum , fubducatur.
: .i a V M quod fcriptores nnulli afferunt, pollremo hoc praelio Cimbros
i;731; ad internecionem quue gentis cfos deletofque fuiffe,id vero elle alienum,non
,, vno argumto liquer.Etli enim vires eorum,tanta in ipfos llrage edita, ade fra
" attritque funt,vt robur vetus 86 pottiam pril'tinam recuperate pollea nunquam
potuerintreliqui tamen fuli ad Ath'elin exercitus ita fu a difpetfa: funt,vt pattini
ad Mazotidem paludem regrell`,partim in Greciam 86 noniam nouis querer
dis fedibus dilapl' lint,nonnulli quoq; in Germaniam 86 natalem peninful fuatri
elfugerintFnimuero oit id tempus,qud nulla in hilloriis Cimbror extat men
tio,nemini mirum videri debet.Nam fumptis femel 86 intentatis improfpet con yo
tra Romanos armis,poltea quieti fefe tradiderunt,nec inter ipfos inuentus ell, qui
": temporum retumque gcltatum vices literis mandando , polierorum memoria:
12335;i falotumq, xtetnitati confuleret. Imperarite Augulto Cefareaetinuille Cimbros
mm etiam tum aliquam imperij Vmbram , inde conllat , qud ci (vt cmemotat Stra
- bo)a:reum lebetem , peculiari quadam' religione abs le conlecrat , dono miferint
vt ed
 "Lista rn1`M`v's.""` ist
_ {ft-eb fao dillidij veteris 86 iniuriarum memoriam quali abolerent , amicitiatque
'fdus cum eo pangerenr. Subidem quoque tempus vitos Danis , Iutia ( parte
Cherlonnel propinquiore Danis , quam tune obtinebant) expulfos effe , annales
meminerunr. Q1; igitur inde fuperfuit multitudo,Danot'um metu Saxonia: du
cibus fefe fubdidit,nec fine multa 86 varia rebellione patuit.
N omittendum mihi hoc loco videtur , quod in cmenrariis belli Gal- _
Iici Catlar recenfet , Cimbros Teutonelque , quum in Galliam Italiamq; iter face
rent , impedimentis ijs qux fecum agere aut portare non poterant , citta Rhenum
depoliris,cullodi ex fuis ac prhdio fex millia hominum reliquille.Hos profliga
IO tis in Italia focijs 86 popularibus , multos annos linitimis exagiratos,qu ali's bel
lum infettent,alis illatum defendetent, confenfu corum omnium pace fala,ini
bi locum domicilio libi delegilfe. Inde Aduaticos prognatos,qui obldenti foari ;
dedito oppido(in quod egtegi a natura munitum omnia fua contuleranr, defertis Cimff'?
reliquis oppidis callellill ue vniuerlls) quum infequenti nole muniriones [/1
Romanas,compof1tis inlidiis de ; rupra inuaderr , ad millia quatuor corum oc'- `
ciditzae pollridie vniuerfam oppidi felionem vendidir , numerufque capirum ab
emptotibus milliaquinquaginta trium ad cum relarus elI.Hos alij Neruijs 86 Ebu-
tonibus (qui nobis Tornacfes 86 Leodienfes funr) Hnitimos fuilfe arbitranrur: alij
in Heluetia prope Taurifcos , qui quibufdam Vranienfes,collocant. Hinc eotum t
2.0 orta ell: opinio,qui Cimbrorum,ab ea clade fupelltitem,in I-Ieluetia fedem
natos confedille , lcribunt. Equidem ex omnibus his omnino haud incertum ell,
ex eadem gente, tametl per omnes difperfa terras , plutimos ramen cladi in Italia
accept fupctfuilfe. _
0 . n quae de antiquillimis eius entis 'moribus 86 inllitutis referti pollint, .
hase fer funr.Vtebantur primis remporius verullillmi illi Cimbri, 86 qui in I-Iol- mr" ,65 W
latia pollea federn habuerunt eorum polleri,prifca Germanica lingua,qu Sa-
xonum genuina elLRegem aut principem agnofcebr neminem , fed exortis fub
inde bellis,ex fuis fortillmum quemque,86 facilis illullribus fpctatutn,ducem libi
deligebtSi fort qui,explorata virtute 86 factis pratclari's ediris pares , eletionem
30 dubiam facetcnt, loire per ipfofmetialaiudicabtut. Nec diururnius cuiufquam
etat impetium,qum bellum ipfum,cuius gerendi dux cllet declararus. Preter no- m-n,
biles colonofque,86quofdam condirione fetuos,(quos Chrilliana nunc pieras fuf- diff/_funi
rulir )nullos inter fe vitae llatus aut difctimina alia habebant.Comitum ver 86 -'
ronum titulos ac nomina plan ignotabant,quemadmodum nec nunc quidem a
pud linitimos Danos Suecolq; in vfu funt: nili qud ante paucos annos quid no
uo explo 86 ambitions inulirata , forralfe cum aliqua etiam priftini iuris fui iatu'- '
ra,eos incogniros harenus honoris titulos gradufq; in Suecia adepti funr. Summa
apud eos dignitas , fummufq; honos 86llatus poll elelos belli duces , equit etat,
quos ab ornamenris, qua: illis conferrur,auraros vocamus. Ad quem maximi ho- Epifani
_ .
40 noris grad um nulli patebat adi tus,nili qui virtute bellica,fa&ifque in holtem egre- ,
gijs parratis,cuiufcunque vel clallls vel fortuna: ellet,ad id dignitaris culmen meri
t afcendere purateturlis enim folis,vt prclarum 86 ingens compertas fpeclatazq; --
virtutis prmium, in confperu exercitus patentibufque campis , ab ipls ducibus,
quorum ducru 86 aufpicijs llrenuam 86 memorabilem in bello operi prllitill'enr,
folenni riru 86 ceremonia conferebatur. @od ipfum 86 apud alias plerafque gert
resin more fuir:86 recenti maiorum memoria Francifcus Gallia: tex , laudatillimo 57";5'2
fan exemplo,in conlherudinem quodammodo reuocauit. Is enim quum duplici
periculofoque admodum prlio Heluetios , pugnacillmam gentem , non ptocul
Infubria fudilfer , quoni ipfemer pr creris in prima acie audacillim dimicans,
50 86optimi ducis86lltenui bellarorismunia impleuerar,confenfugratulrium rin
cipum exercitufque vniuerli,eo honore dignillimus habitus,de manu Baiar i im
pigri ducis (quem ante alios forrillm in helles pugntcm confpexerat) equellris
dignitaris ornamenra , adhibitis de more ceremoniis , accepir. Nollro ver fecu
lo equelltis ordo forribus vitis 86 militarilaude ptatllantibus, rarius proprerea
appetirur , qud in cum non fempet (vr olim ) rellarx virtutis merito clatl,
 : BELLI DITHMAasrct
(ed qualef'cunq; paim fauore principii fubleuati cooptantur. (-1! prin,-`
cipum gratia Hotentes,eum dignitatis gradum afeetantyel opibus aiuentes em
ptitio honore ceters antecedete cupiu'nt , licet nulla probat virtutis teliimoma
, verbis ex folenni ceremonia conceptis',ditri&o Imperatoris ducfve
gladio in 1111110 humero leniter percutiunrur , coque ritu 86 ipfe honos 86 eius in
. _ figniabtnamcntaque , quibuilibct promifcu communieantur.
? _ ` C 'I M B 1 port in Chtifiiana: Hdei focietatem,tepudiatis idololatricisfuper
fina- itinibus,eodem tpore vn cum Saxonibus (efe contuletunt. Ante id vero tem
' pus Solem 86 Lun, aliofq; vana: teligionis deos adorabant, cofq; duers 85 certi:
in locis colere,85 (acta i'pfs facer'e {olebn Neq; enim cleile 85 immortalenum , 1 o
vllis aut zdibu's,aut aliis opetbus manibus mortalium fabricatis , includi 86 11
neri poile credebant. De animatum ramen immortalitatc ? , &1
na ea, quali per manus , Gomer qu; primo gentis autote,pofietis tradita. Hone
item inter ipios connubia maris vnius foeminxque etant copulatio,quorum al
terutto fatis funiofecundas nuptias non celebrabant. Verm vt pares effenr con
iuges,eiufclemq; fiatus 85 conditionis , magnopere 1111: qui aliter contra
xillent, eotum vterq; publicarn 85 ignominia: 86 11111115 not fubire videbatur.
Reos adultetij 86 cuitos capitali fupplicio afIciebt , vt certior maiorum fanguis
Mm* _ propagaretur. Iuris dicdiiudiciiq; exercendi hunc habebt motem. Etat vniuer
: la ditio in eertas atuecias hue curiasdiuifa. Hx Ptatis temporibus loci( ue, pto (e 2.0
:Lf " queq; feorfum, uis cum armis parent (ub clio in campis conuieniebtderantqge
' iuidem loci viti nobiles,qu1 velut 15 iudicio aflidetent. Ibi 111 medium prodibt
qui contra alios litem habere 11111 auditifque 85 cognitis partis vtriufq;
ationibus defcniionibusq5, euentus vniuetius in confili ibat:idq; temporis {pa
cium, quod interim deliberado tetebatut,curam vocabant. Expeniis diligenterc
velitatis in parte vttamq; ctrouerljs, in confeffum redibant, vocatifq31itigatorib.
de iute pronunciabtSi quis iudicio non vellet,ad duodccim conitutds liuc
iudices liuc atbittos , 85 ab his ad vniuerfa: ditionis con uent prouocai'e ei licebat. `
Hate minudarum litium iudiciiq; confuetudo femel quotannis obferuabatur. Et
111 hunc qu; diem locus non procul R endesbutgo,qui annu rr'abis nomen ab 30
iudicij more etiamnum retinenfolentq; illic nunc quoque tetminandis contro
uetiis nonnunquam conuentus haberi : ac fuctunt prtetea in aliis Cherfonneli
partibus 111111113. loca,quorum memoria longinquitate temporum intercidit.
ihm-gig M I 1 D 1 1 crimen vltimo 111 pplicio non profequtes , millra pecuniaria
1.4;-t
2"' - 16151, vno infelici cafu duo de medio tolletentut: idq; ita Chtiflianum qu5,
eius nominis tertium Daniac regem,obferuatum . 15 enim , vt etat princeps pru
_ -4|
dentia mira,85 qui boniq; fetuantiIimus,quoniam eaconfuetudo diuino firnul
\ humanoc'l; iure diferepare videbatur,inolitam vfu 85 tem potis diututnitate legem,
ante annos non ade multos , confenfu proceru m ita 111 atque mitigauir,
vt qui inopinant quempiam , armifve ad corporis (ui defenlion non infituum 4d '
interfecetit,capi`te pnam luat,in reliquis ptifc confuetudinis vigor obtineat,vt
fanguinis 111011111one temperetut. Si acrio'res fort cotentiones iure aut honori
,_ bus 1nctdetet,mter nobiles preferumnuquo Romanotu more 1111115 duellis,Mar
te iudice lites dirimebant.Erant fepultur 111'13111115 86 agtis, tumulofque ag
geftis lapidibus veliientes muniebantzquocl genus complures pailim adhuc 11111111
tur,qui Gigant voctut'. Nnulli quoq;(fed pauci)extruris rogis,more Ro
mano ctemati,cinete(t1'; collelos in vrnas 111/1111: cuius rei veltigiaa
liquot 1'1110 tepetta (unt. In ditis, pais fatifq3, fides { 86 mira ani
morum contantia etat,quam non ptefrare,vel leuiufculis etiam in tebus,omnino`
ignominioful m 86111110 ducebant. 301111 ea exifimatioq; penitus apud 5
1110'511111111:11/1 ab optimis accepta 1011.111 magno', nec minore
laude' etinum tetinetur:vt nobili in primis homini nihil aequ rutpe purent, quam
nur/_ud data falletezidq; qui facil teueritus non fuerir, is baud obieura infamia: ma
,_ cula alpetgatur. Ad bella linguli vitttim proficifcebantut, duris fecum vxoribus,
mw- qux incantation magicarumq, atrium gnarx,augutiis 85 vaticiniis opera'. dabant,
der@Y
 LIBER PRIMVS' 4;",
dequeprliorum euenribus fcienrer prfagiebant:quetiiadiriod hoc bello,quod
fcribere aggrelli fumus , Dithmarforum mulier'e feeifle compertum . @am
cfuetudinem Germanis quoque vfira'tarri fuiffe, Iulius Caefat autor , vt eotum
matresfamilias fortibus 86 vaticinationibus declaratenr,vtrurri comtnirti praelium
ex vfu effet nec ne, diceten'tq;, non elle fas Germanos fuperare, li ante nottam Lu
nam prlio conrendiflenr. Fugere in bello res infolens ipfi: erar:quique id fecillet,
ei nullus ad fuos reditus parebat, omniumque commercio etat interdielum , neq;
grauiorem vllam turpitudinem aut ignominiarn noueranr. Vitui 86 opibus qux
tendis ex te pecuaria,magis quam agrictdruralludebant. l _ ` _ _ _
l0 R A T regio omnis, vt fupta quoque demonllratum , 111 86 pal B'Mf'f
luflrem difereta. Bonis 86 poffeflinibus fuis, quie pafcuis potillimm, fundis, lita-1 "
gnis 86 nemoribus conllabant , pro arbitrio vrebantut fruebanrurq; , neque caco
lonario benefieiative , fed proprio arq; haetediiario omnes iure tenebant.' Nee o
petis quidcm 86 fertiitiis nobilitati pratltandis coloni (ita vr nunc pletifque in locis)
olirri grauabatittir: qu ; 115 qui vetis expulfis incolis has oras occupatunr,
paulatim introdtttla fubditifque impolita funt.Id velinde coniicere licer, qud a
grelles Holfatiam Ditlimarliatnqueincolentes,fua ftbi habent dominia 86 predia,
qua: hreditate veriiunr,rranfeuntq;, 86 rarioraleuioraque eotum funr onera, nec
iifdem locis (vt in aliis) tot nobiles ftia habent domicilia. At mutatis fubitide domi
2. e nis, quum quilque,vt etat vitor, abrogatis veteribtts nouas prfcriberer dicetetq; _ _
leges , ex bonis hatreditariis pallim precaria arqtte conduitia elfeela fuut. Nobi- !
1111111 autem poflefliones 86dominia ( vt nunc quoq; magna ex parte exiflunr) p'to
prij iuris liberatque poteflatis eotum,nec feuda,fed allodialia etant bon'a:extin6r _
que omni familiar cuiufpiam prole mafcula, ea non ad principes, fed ad agnatione
proximas lexus mtiliebris recidebtmuius rei exempla 86 tempore Vidimus.
ch omnimocla cum iutifditione , metique 86 mixti imperij potellate,ac cunetis
pleni iuris commodis pollicleb'anrzidque liue itts , liue confuetudinem a maioribus
ad polleros tranfmillam , etiamnurn hate atras tetinet. Familiarum ramen inter le
dillideitriuni conrrouerfiis litibufq; effeutri , vt nonnulla ex his , priflino iure ob
3 0 fcurato 86abolito,pro feudis liabeantur. _ i _ _ _
H A: c plane funt qu de antiquifliniis eius gentis inflitutis 86 nioribus exranti
quorum potillima pars eadem in regione in hunc qutte diem apud pofleros viger.
Erenim qttanquam poll earn eladem,quam in Italia,duobus funeflis fuperari pr
liis,grauiflimam perpefli funt,vires eotum 86 potentia (vri fupra copiose memora
uimus ) ita conuulla prollrataqueefl , Vt ad priflinum poflea decus 86 robur haud
quaqtiam afpirare potuerint: reliquie ramen, 86 eotum qui exteris domo profeis
remanfere, 86 qui ex fuga>ad lates antiquos reuerfi funt , genitalerri oram obtinue
rutit: hi poftea ob virium i'rnbecillitatem paucitatemque contempttti liaberi, 86 fi- _
nitimotum' expofiri iniuriis plutimis,damnis 86 incommodis allieiDani nimitutri
40 (quod fupta attigimus) circirer id fete rempus,quo diuina potellas, humana in fpe- Z'M
cie ad lalutem nofltram clo fefe dernifit, Iutiam illis ademert, baud exigtiam re
gni portionem. @orum adai metu incol',vt cettam libi alicunde defenlio'nem`
pararent,Saxonibus fe fubmittentes dediderunt. Wandalorum prtetea(qui Vil
fi 86 Vagti nuncupantur) afliduis vexari irruptionibus , ea ditionis parte , quie iride
ab occupatoribusVagria appellatur,exuti funt.Sed earn deinceps,vt in poteflateni
redattam, Adolphus eius nominis alter, Holfatia': comes, ab lioflibus recepit. Ca
rolus poflrem Magnus , primus Germaniz Imperator , debellatos annis rri
ginta Saxones,qu celerius lantiufque fidem Cliriftianam (cui obfltinate relu'ela
bantur) ampletterentur , ad decem millia liominum in Belgicum hinc rtanllulir,
5 vbi nunc Flandria 86 Brabantia regiones funt, agrofque eotum 86 fedes,quas abitu'
fuo vacuas feceranr, Obotritis Wandalis allignauit tradiditqu'e. .
A omni iraque memoria, primi exterorum Saxones Cimbris imperabanr: ex
quibtis Imperatores quoque orti funt. Orho deinde primus , cognomento Ma
gnus , Hentici i. Aucupis 611115 , Hermanno Billingio, nobili vito, quem ob egre
giatrn fingularis induflrix 86 virtutis exirriia: laudem,ptobatamque in bello 86pace
 434 111111 .
operam'lidelem,e'xprzfe'to primum duccm eerat'aerram eamomnemddt'ik
anfuicen Lunenburgenfiq; ducatibus , in ditionem permifir 86dedit. Sub cu
ius pofferorum dominata ad eentefrnum quinquagefmum quue annum quum
liiffent,ad comites inde Scovenburgios fumma rerum deuoluta efl,circa annum
51. falutiferi virginis partus fupra centum 86 mille trigefimum primum Anno deni
ue trecentelimo vigefimo nono pfhin poteffatern Chrifliani primi Danie regis
(is ex illufti 86 vequIaOldcnburgicorum comitum flzirpe , 86 forore Adolphi vlti
mi Holfatiaedueis prognatusppesc titulum fororij libi vendicabar)concelferunt,
numeratoq; obiter aliquo auri pondere , ijad quos ex-cognatione Scowenburgio
' rum ius deuenifle videbatur,pacati funr. Eius pofferiras nc Daniam,Noruegiarn, I _
ducattun Slefwicenfem , 86 Holfatiam Dithmatfiamque tener: nec flemmarisli-`
'neam pro iis,quibus illa ignota cfhfubiieerepiget.

cHRIsTIAst I. coGNoMINATvs DIvEs,

Bx COMITE oLDENB. E'r DEIMENH. 'rnrvM REGNO
rum Borealium, Dan. 5.86 Norueg.primus ex illa flirpe rex
'fausc dux Holtia: 86 Slefw.Moritur Anno
MccchxxxI.Hafni.
if.

: D4- Friden'cm prg'- nu
, Narueg. _mm du.; Hal- pu ngi Sco
65 Succ. 1. ft. Slchic. , pepe
exz'lla pro/- 'deindc 97111. rit facaum
-- $1
"ritur una Mo- gni: , cuil f
;.!- rirur Garorpe, liana/Ira tempo
. e/{nna I g 3 3. poreregnat.
"`_
W (_-W . l j
Franci- (-: II. ein: Ellzbe- Eli/Zibb Sophia, (lari/liana: funnel', Adel. Frdericua o'
/: . tlm, ex tba,nu III. eiwna- 'ulr'Hul/pbw, Epifopm
in tene'- ' Mruegi ex illu qua mt- Vdnl dnci mim?, Da- C9 ] dnx Bremen/ir,
nl: annprogene - 7m'- eff rica duri ]: - I:folf.` Hide/2mi
lvm omnibm expul- ? 050175. f. neg. :x M4 C9 fr@ 5/6]:
. fm@ Cdptum f4 Bre. rerum. . 512]? Wrcenf.' i
flussi?. JWoriur fucki- !
Annorde.z;.fan. mug@ . Chilom'j
Kallinburgrj. March. IJanKal- An. iff@
loan. -. 17 05705*

funnel'. , gidermu Mgmt, funn. Amst,

lximpu- vxar Fri- 1m'- II. Danie n duxHoL #upm du- 4u
bei-imm derici/e- mmpri- / ix- .Augn- cx' Lune- I'
la Cara- - cipiMedio- VI. Tarpaten- nier.' Ele- bingen/x'.
li V. d- . inne/ij# - fil-,in Oc/l,
1mm-uli inde duri . Chur/and: .
defs :Lotharin- 9' wir@
am eff. gie.

.E r v qua'ntz 86 quam crebr reruml nnrtationes 86 vicillirudines,pr`o`

`ptet frequentes ac multipliccs finitimarum entium incurfiones, his in locis :
lnr,vtque regio omnis,in plures diuerfaf'qg' iliraa partes,vario's acceperit domi
nos,quibus id tcmporibus, quibfveincremenris 86 occfronibus contigcrit,neq; g of
fufcepti operis bteuitas pazitur , neque infiituri nollri ell: recenfere. Primas enim
duntaxat foli incolas 86 habitatores ab antiquillima memoria repetere, eorumque
faailluflxiora , mores 86 confuetu'dines , quantum ex non incertis omnino tellri-_i
moniis compertum effet , perfh'ingere voluirrus, eaque in re nos Lefori minim
morofo aliqua ex parte conlidimus. Proinde iis qui ea plcnius certiufqg
cogno
 LIB'ER PRIMVS 43
e'ognofccre deliderauerint , ex integris hilloriarum fcriptis, 86annalibus petenda
colligcndaque erunt. _ _ ` _ _ `_ _
V r igiturtandem ad Dithmarliamiplarnfpeciatimaliqudo veniamus,nunc
ca,qux initi
girudin pollicitiDithmarfia
milliaribus fumus,exequemur.
, paulo'q'; Paret(vt
minus infupr dium elbfeptem
latitudinem, ltu naturain ;lon-fr,...
loci effi-_
Percgrcgie munita. Ab Oriente tuetur latus flumen Eidora, ab Occafu mare Bri
tannicum,ad Meridiem claudit Albis Huuius,ad Aquilonein cingunt folle perdu
rae 66 munitiones. Varios haec ora temporum fuecellione dominos habuit, quo
rum alios interfecerunr incol, alios eiecerunt , nonnullos quoque vi fubegerunt.
: Saxones (quibus omnium primis vri cum aliis accolis finitimifque paruit) ex
annalibus conftat , fuille aliquod tempus , quo earn comites ditione tenuerint. Ex
horum numero primus Dcdo colonis interemprus ell : cuius poll c'asdem quum 37:"
vxor cius Ida, genereSueua (cui Henricus i I I. Imperator patruus , 86 Leo v i I r. ,
pontifex erat auunculus) Etelero comiti, cognomento Albo , is eundem
vitae ( exitum natus ell. Tertius abeo Rodolphus marchio (is tune earn fuc
celliore acceptam tenebat) trucidatus , cui non m'ult pli lius eiufdern nominis
addit'us elbmaiore quidem cum contumelia atque iriuria , qud caliello eius Bo`~
celenburgo, in quo cdes fuit perpetrata,euerfo 86 diruto, coniugem Valpurgam,
amputatis naribus atque auribus mutilaram,~ in proximum profluentem abiece
a. runt,qui etiamnum hodie ab illa demerfa nomen retinet. _ ` `
v I c'Rodolpho erat frater Hartuicus. Is ius fuum vniuerfum in ea ditione
(quod morte fraterna ad ipliim redierat) permutatione facla , 86 recepto in eius lo
cum Sradenli comitatu, antilliti Bremenli tradidit. Subegit poliea Dithmarliam
armis Henricus Leo , 86 pagos aliquot abbati Stadenli dono dedit : quor nomine
vt triburum acciperet,quum e venillet abbas,vita fpoliatus eli, arq; obiter alia pa
gis nomina indita,q'u memoria debir annue penlionis extingucretur.Adol hus
uoq;,illhoc nomine tertius, Holfati comes, anno Chrilli poll millelim ciente# I I 8 5- _
gmum ottuagelimo lexto,armis in potellat redattam' aliquandiu tenuit: lednon
mult pll: recedtes 6de Dithmarli, omnem nobilitat(q`ua multa eo loco erat)
3 ditione expulert.Allentiente deinde 86 permittente Adolpho',Hartuicus antilles
Bremenlis,qui de comiti'i Holfati llirpefuille traditur,eam fui iuris fecit. Adolphi
enim 86 Oldenburgici Schovenburgijq; comir copiis adiutus, vallatis agris, rna
gnifq; illatis vndiq; detrirrienris,acl deditionem cpulit, grandemq; aeris fummam
fe daturos vt pollicerenrur, adegit. Vetm reduo dimilloq; exercitu, nihil ex a
to prliantes Dithmarli,n'eq; pecuniam prorriilfarri expdere , 86 abrupta fide ad
Dania: regem defcifcerqin eius quoq; porellate non diu permanfuri.Erenim vice- _
limo leptimo poll mille ducentos anno nato Chrillo, quum inter Adolph prio- I " 2' 7
ris lilium' ac Lubecenlesc regem DanizWaldemar,iuxta pradium Bornli'oue- _ _
de acrelieret przelium,ellentq; in copiis regiis Dithmarli,nefario` perlidi crimine 3;
4Q regemholltibtis prodiderunt.le'pigerant occulte cum Holfatis ante conllittumfe
deferto rege ad ipfos tranlituroszeiufq; rei indici fore,li imas clypeorum oras con-
uer'tillen't. Iraq; vt ad manus ventum ell: , ipli in extremis collocati , vbi iam pugna
ferueret,le`utis inuerlis tergoDanos adoriuntur.Qi9` infperato cafu perculfus re
` gius exercitus, prementibus vn'diquaq; hollibus fuperatus; 86 Otho dux Brunl'wi
ccnlis,nepos regis ex forore,caprus elhipfo rege regisq; filio vix ab holle fuga: pra
lidio fcruatis. Ita cum infami lingularis perlidiaz nota libertatem lefe' vindicarunt.
Anno autem fexagelimo fecundo plLHenricus Holfati ac Stormariae,86 Iohan- I 2- 8 9
ncs Vagri comites , ius fuum armis reperituri , in Dithmarliam exercitum duxe
r'un't,pra:lioq'; inito fuperati,multis liiorum prolligatis,reliquis figa cruentis ex ho
g o liiummanibus lefe eripientibus,ipli quoque ligafaluti fu confuluerunt.
P s lquam pugnam quum vnus 86 triginta ellluxillent anni, orta inter comi- 1 3 2 o.
tesl-lollatiae dillenfione ( quae ad arma quue procellit) Dithmarfi arreptaea occa
lionc, vtalteri parti quali fupperias ferrent, agmine faio in Holfatiam irrurpunt, _ b `
86obuiaquzque, cm vicos ruin agros 86 prdia populando inflammaridoq; , ad
Chilonium qu; oppidum progrediuntur.- Vnde diuerla via orulli praeda do- a.

 4.36 ' I'THM\ARSICI
mum regredcrenturerhardus Holfati comes celerit'er confeclratus eos,n pro;
cul Bornhouede , vbi pernocftauerant, fub lucem improuifus fuperuenit , 86 quin=
gentos ex-illis trucidat, przter eos qui aut in ftagnurn propinquum impulfi , aut fe
' 3 2- 2- metipfos przecipitanteswndis perierunt. @milan vitoria Gerhardus eiufq; ifra-A
ter Ioha'nnesfccundo anno,quantas poqunt maximas copias cogunt, cuoca"
tifq; in auxili extraneis ducibus numero quatuordecim , 86 vniuerfis ditionis fu
viribus in vna , die natali virginis Mari,irrito autumno, Dithmar
intrantzc pacatoitinere,re&ente nemine,toto cum exercitu ad locum qu;,
quem Nordermntvoeant indigense, in meditullium Dithmarfize peiueniunt. Ibi
ingruemibns hofiibus aciem obuertere aufi Dithmarf, praelio bis in fii
gam conieti fiint,ad mille 86 feptingentos eorum occifis , reliqui in proximam x
dein facram fuga delati,eac1ue fubitariis pro tempore opetibus munita , contra ho
vim fefe defendere conati fum. At vbi ducum iuili milites ligna comporta
re eaq; appofita templo fuccendere vident , territi periculo agrefies , fi veniam im
. petrent , mod fe deditionem , 86 in poflerum comitum Holfati' imperata 1116111
ros,pollicemur.Illi autem diis eorum 11 habentes,ignem propius ad
D'ffi moueriiubent. Qro animaduerfo obfefli , quum iam lamin , quibus ex plumbo
gi'mw templum erat contetum, liquef'atfta1 ab igne {tillare cpillent, nihilque aliud nifi
pratfens ante oeulos exitium 86 miler-abile mortis genus confpicerem , in defpera
tionem adati, fao mpetu in hofies, qui minus ac decuit profui'tq; , in rem (uam 2.9
intenti vigilabt,ex tplo conferrim (efe eiitiunt,illifq; opportune fubuenientibus,
ui hinc illinc in foilis latibtilis metu hoftium occultauert , ex ducibus
duodecimgeliqux ver multitudinis d uo millia interficiunt.Soli Gethardus Hol
(alix comes 86 Henricus Me alopenfis cum paucis incolumes elapfi.
IN c D N rn v s geinde armis aliquot, Nicolaus Holfati comes leui
115 multis 86 tumultuariis pugnis (quu m, vel iniuria: vel damni illati vindi cau
. {ati,fubinde in Holfatiam ineurfiones facerent)cum Dithmarfis conHixitaquarum
in primis ea qu in loco Tirperflo inita eft,memorabilis fuit. qua aequo pen
; @ouh marte vtriq, difcefliflnt,tand res ad inducias 86 pationes literis figillifq; Hrmatas
"" ""' deduta . ln his inter caetera caut fuit , vt neutri alterius partis hofles domiciliis 30
fuis receptarentfouerent aut defenderentl-lanc conuemionis particuli, quia hae
1 4 0 4 redes quoq; obligabantur,quum Ericus Saxoni dux,focer Alberti comitis Holla
ti,anno exort ialutis quarto millefim quadringteiimum, duis in Dith
marfiam copiis,inde prd abegflet, perq; Holfatiam dom eflet reuerfus : Dith
marf violati contendere , qud permiffu comit earn expeditionem per fines eo
rum fufceptam credert. Publicatis igitur ad principes finitimos 86 vrbes literis, de
Gerhardo Slefwici duce 86 Alberto comite grauiter cquerumur , eofq; accufant,
qud contra pata conuenta, 86 literis iigillifq; munita, egerint , feq; more militari
non prmonitos per dition (uam inuadi clifpoliariq; a f`ocero permiferint: quam
obrem iniuri damniq; accepti compenfationem ab ipfis reflagitant, arq; ade vi 49
harum literarum extorquere contur. Q19 competto, Gerhardus fratrern Alber
tum ad (e accerfitum duriterincrepat, qud tantum focero indulfill'et, cum eo cx
poftulans. Sed is iuteiurando rite concepto,corarn fratre 86 fuis vtriufque confilia-I
riisfant aHrmat, fe eius tei plane infcium 86 omns culpa expertem elle.
G E D v s ergo vbi fratrem extranoxam elle intellexit,atnbo primm li
teris cm ad Dithmarfos, tum ad principes ciuitatefq; perfcriptis, agunti his fe pur
gantes,culpamq3 eius &186 11 omnem a fe amouentes : 11105 ver gra
uiter acerbeq; inktames , qud honoris fui 86 nominis rationem nullam liabuifl
I fent, tantamq; dedecoris 86 ignomini notam immerentibus afpetgere 86 inurere
giraffa molirentur:deinde anim adiniuriar'n bello vindicandam conuettunt. Dithmatii Y?
,man pofieaquam in fe bellum ferio parati animaduertunt, intercedentibus ciuitatibus,
pro ipfis iniuria quolibetcunq; modo fatisfacere fe paratos aiunt, mod bell
intermittant. Verm principes molliri , 86 ab infiituto belli gerendi dimoueri noti
poilunt. Proferebant enim contraipfos tabellas fiue literas publicas, qu Omnium
vniuer'e ditionis i'ncolarum nomine,aimo falutis f'upra millemum ducem
l
tefimum
 LIB/E R RI-MV S.v l '43"7
tertio,datz confetatq; etant z quibus f ondebant Dithmarlife in perpe
tuum Gerhardo comiti,eiulq; iullis 86 legitimisizredibuspbnoxios 86 deuinos
fore , Holfatifq; in cuntis eotum periculis auxilium laturos. ln cuius belli exotdio
tametli fortuna Holfatis vehementer arridere vifa elli , ad extremum tamen lin -
lari inconliantia atque perlidia fefellit 86 deferuit. Quip e conttatis vndecunque
copiis in Dithmarliam irruentes,opimas hinc inde pra? as agunt, 86 in loco Delli
brugga validum propugnaculum excitantld etat turricula (vt pallim e munitio
nes lieti folent ) forma inferius quadrangulari , vallis grandibulq, inuicem conne
xis lignis coagrnentata, vt pilis incidentibus tranlitum negarent : relitiaq; circum
! o quaque in lateribus fotamina eo lpacio patebant, vt maiora minoraque tormenta
exeri pollent,vnde pil in holes vndiquaq; adigerentut.Ad quod oppugnandum
quum lxpius venirent Dithmarli, magno eotum incommo o 86 iattura ipfos re
pellere,oppidum Meldorpam fato in id mpetu capere,locum Hannerou in con
linio Dithmarfi munite, cx caliellis Tilebutgo 86 Suauelladio magna plurimaq;
hollibus damna quouis momento infette. J

P 5 ea ver profper adminillrata, mutata fide fortuna Holfatos dereliquit.- ?

Nam Albertus comes quum per eurn loci tratum , quem Northamme incolx di
cunt,n Ditlimarliam irrupillet , iamq; ingentem 86 copiofam trahens prazdam a
( fuit.
x. talis recipete
@im fefe einceps
roperaret,ex
vicinitinere equo
ciuitates lapfus elt:
martima: qui cafus
perle aros tlJeaul
pacepll:
interipli fa
ipfos
concilianda agercnt , nec abnuentibus uidcm Dithmarligs cam precio redimere:
aequo dutiorem le prxbuit Gerhardus, p enulque ducia potiund regionis , quae
prazferrim fraterno iam funere fatis car empta poterat videri , vniuerla copiarum
mole in holies inuadere conllituit. Nec longa intercellit mora,quum toto exerci
tus corpore,ea via qu.Suderbammc vocatut, cli plaga aull;rali, in Dithmarliam
itur:dux ipfe cum delefta cohorte ad fauces aditus,eas culoditurus,conlilit-,mili
tes agros vicol ; percurrendo populandoq; , magnam vndiq; vim pratd cogunt.
Athi palantes 'fperliq3, dum prd cupiditatelatius euagantur, tardiul j (efe re- {lv/fam
cipiunt , incolx conglobati , latera angulliatum , perquas tranlitus etat, at ufculis
5 o occultati occupantziamq, reuertentes(vt etant onullzi preda)improuili aggreditm-` 4.
tur,ca:demque faciunt.Antecedebant agmen pueri armigeri.Ab iis,quum primus
in iplos impetus licret, lachrymabilis clamor 86 eiulatus tollebatur. (Lu/o ad aureis `
ducis perlato,tumultum inter luos 86 rixam de ptxda ottam ratus , earn fe daturus
nudato galea detraa capite proper aduolatln eurn Dithmarli ex tranluerfo fefe
infetunt , fauciatumque grauiter caput equo deturbant. Inde cuntis lateribus in
holes concitati proruunt , 86 aliis atque aliis fubinde lele aggregantibusl ex latebris
(quibus fe abfcondiderant) co ias eas omnes quali indagine claudunt, 86 totas oc
cidione fer trucidant delentque,paucis liiga euadentibus. Nullius enim vit, Vli
tata(fed immani) fetitate, ne fpirantium quideminter cadauera caeforum parcunt.
4o Prztet ducem occubuerunt bis feni equelltri honore inlignes , 86 ex nobilitate tre
centi, inter quos nonnulli egregij 86 magna: virtutis fuerunt viri , quorum nomina
in annalibus adhuc extant. Atque adc, vt compdio dicam, quicquid leltillimo
rum hominum militumque in dueatu SlefWiCenli Holfatithue vniuerfa fuit, 86
llos omnis tobuliaz viuidatque iuuentutis,hoc bello intetiit.
Po s 1 D r tamen eius diei nobiles duo Hollati , Vollfgangus Poggeuifcus,
86 alter Ranzouius,inter cadauerum aceruos viu'tes reperti 86 capri funt. Hi vt di
tnitterentur prius impetrare nequibr, um perfecillent, vt propugnacul Delff- `
brugg(quod Holfati adhuc tenebant elltrueretur. Neq; eo contenti Dithmarli, _Dif/1m@
qud in pugntes cadentclq; immanem crudelitat 86 lieuitiam(pro more)intem
5 peranter cxercuillent , in ipla quoque cforum cadauera miler pallim agros f- ,
dantia(dum fepulturam honeliam iplis negar) fxuiunt, 86 dirum immoderatumq;
animotum furorem latiant. Nam iplius vix ducis, 86 paucorum prterca equellris
dignitatis cadauera,ad fepulturam impetrari potuerunt,quantuis magno argenti
pondere oblato. Reliqua multitudo (contra omnium pen gentium confuetudi
nem 86motes) fcris alitibulq, in prdam , infepulta lub dio peragros 86 in follis ia- 5
iij
(
 458 BEL'LI_.'_D_ I-'T H_MA'RSICI
'cuiLTandem veto multasetiampteces, nobilium fceminis permillum, vr vi
'rorum olla vndique collea,facratart1m vitginum liuc monialium (vt vocant)ha
biru , adle'pulruram elfetrent : neque id quidem , nili talifub conditione , fuerant
concelfurilragens omnium immanillima(ne quid-atrocius dicam) viutium cor
pora fodiendo cedendoque,erudeles animos iramque implacabilem explere non
potuir,nili in ipfos quoque cinetes 86 vmbtas , omni proeul pietatis humanitatifq;
cultu , extremam odij 86 furotis fui vim elfudilfet. cam cladem funellam 86
gtauilfimam Holfaris,inducix inter iplos,renouatis anriquis foedetibus,init fu nt:
quas decimo ramen anno Dithmarli violate non reformidarunn Cuius rei
4 1 4- gellz occalo 86 feries hace fuit. _ \ l 0,
~A r Av N vltimo fupplicio Phrilij homines facinorofos quatuor,pa
Dif/Mft tria Dithmatfos , ob maleficia delignara morris reos. Id gr ferenres Dithmatli,
LIZ' qui eo falo fe omnescontumelia alle'tos putabant , vr eam vindicarent , Phrillos
. traiero Eidota amne armis lacelfunt : qui obuiam euntes eotum eomplures occi
dunt,catreris aut in Huuium vicinum deinerfis , aurfugainitainfequentium mani
' bus eteptis. Qiafuorumode in Dithmarlla euulgata, per omnes-pagos ad arma
`conelamatut , 86 moxviribus inlltuliores , magnoque coato agmine, teu'ettun
tur , 86'faa in agrumEidetlladenfem irruptione,obuia omnia vndiquaqne igne
ferroq; crudeliter valiant, diripiunt:fua redimere volentibus pecuniam imperant:
magri-aque abuela prxda domu m redeunr. Ar pecunia imperata quum iplis pro Ii- 2. o
biru non foluctetur, magna e` fuis manu comparata denuo Phi-illos inuadunt, 86
- agrum deptxdantur,ll1praque capta ab iplis fpolia 86 rapinas,mul
r maiorem quam anr argti vim mullx notnine exigunt , 86 iniquillmas atque
ade inrolerabiles prfctibt pacis conditioneslnrer quas 86 hee etat, vt ortainrer
f_uos' Phrifiollque conrrouerla , deleelzi ex Dithmarlis viti viceni , 86 Phriliorum v
nls,deea eognofcerent arqueiudiearent.Hanc atrocem limul 86 iniullam vim,di
tidni'fue illatam,grauilllme` ferebat Adolphus Holfatus:monitofque Dithmatfos,
.. vt exfdere agetent , 86 abiniuriis fuotum temperarent , vbi nihilcpto dellftete
comperitzgraues contraipfos limultates animo conee'pit. Sedquia ipfi cumDano
__ rumrege educatu Slefwicenl contentio etat, nihil hollilerentare , vindiamve 3 f`
_ de iis fumere aufus . ltimatum tune fuir damnurn eaincurfione Phrilis illa
iff'lf tum, dueentis millibus mareatum. Progrell exindefunt e arrogantize Dithmar
ll,vtintet Danie regemducemque, de Slefwicenli(vti dilum ell)ducatu dillden
rcs,le atbirros 86 fequellros inretponere cogirauerint. Arintelligentes parum quid
:75; 2" in iure'feudali conrtouerteretur,exillimabant perindc elle iumentum commoda
. ' ro an ducarus in feudum detut,eaq; barbara 86agrelli fuainfeitiaprincipum ius pe
n interuertete conarifunt.
E L A P s tempore quum Chrilliernus , primus eins nominis , _rex ~
Danicus , Adolphi forore nepos, propinquitatis iure diriones eius omnes ad fe
tranlluliflet: is in Germaniam ad Fridericum I I 1. Imp. profezus 86qu ma- 49,
iotumque fuorumin Dithmarliam iure demonlltato , obrinuit , vt communi lla
ruutn 'ordinumque Imperij confenfu , abolito obliteratoque comitatus titulo, d ux
Hollatiz crearetur. Cui ducarui, vt legitimis meris ambituque iullo defexibete
tur , Caefarea potelrare Storma'tia 86 Dithmarla regiones inclufa: atque copular 1
funr: idq; diplomate Imperatorio 86 lvillo eonlirmatum, anno natum Chri
1 47 ltumfe tuagellmo quarto fupra mille imum quadringentelmum. @od Im pe
gffff:It raroris 'ploma, anno quinto , quum rex Dithmarls Rendesburgum ad le e;
/ataa uocaris exhiberet; vrque de more in fidem fuam 'fibi iurarent( quod iuramentum
lidelitatis liuc homagium voeant) poltularet, Bremenlium antilliris magilttarum
caufati, id facete recufabanr.ltaque vim 86 arma rex comminatus,intetuentu pro- 5s
eerum annuas inducias dedit,- vt in eo temporis fpacio , quid libi fato opus ellet,
deliberarent. _ _
I v s Chrillierni filius Iohannes n regnis Aquilonaribus fuccelfor , quum
Sueciam rebellanrem biennio ant armis fubegilfet, ratus Dithmarliam,cni ha:
teditario iure rum beneficio Imperatorio , fibi obnoxiam elfe,aducrfus illam quo
que vi
 LIBERPRIMVS. f ais
'que'vites fuas peticlirati fiatuitAntequam autem ad arma penieniterur,lt'ers pri`
mm nunciisque Dirhmatfos monet rerretq; , vt iudicio Imperatoris obfequan
tur , volenteique 85 bona cum gtatia id {ubeant , ad quod inuiti 85 relurantes cog
pollinewibus vbi nihil (e prof-leere tex vider, bellum indicir,mitritt1ue nihilo mi
nus, qui tentatis agreltium animis operam dent , vt deditione qum bello in pote
1115 venire malint. Verm id quoque apud obirinatam 85 ptasfetocem ni
mis gentem i'ufta fuit.Iraq; rex magnis comparatis vndecunq; copiis, anno na
tali 11111 millefimo quingenreiimo , menfe Februatio , in Dithmarfiam exerci- 1 5o 01
l tum ducit. Habebat in agmine prazter milites equites@ omnis generis( quos ma
! gno numero ex ditionibus fuis euocauerar , 85 in inirimis circum vrbibus 85 oris
confctipfetat) {ex millia peditum iipendiariorum , quotum fotti 85 efficaci opera
in Suecia domanda vfus fuerarratq; nomeneorum,ilue ob virtutem,fiue crude
litatem 85 graffandi confuetudinem, gentibus terribile. 11111 pttetea cir
citer duo millia ipii militabanr. Conltitit exercitus per dies aliquotin cfpetu ho
fizium, dum reliquat, quai.` expeabantur, copia: conuenirenr, vtq; experirenrur, ii
fott agrefies intrepidi ante periculum, tantis confpetis viribus expugnati , ad de
ditionem animos inclinarent. ; pofqu opinio fefellit,Meldotpam oppidum
mpetu facto aggrediuntur 85 capiunt.Ibi quoque nonnulla trara mora,vt fpa
cium ineundi confilium de deditione hoi'tibus datent. . 1
2 Dithmarii campefribus atidifq; excederc locis,85 in inretiotem paluilztem D *bnf
otam cum omnibus 11115 feie recipete, illic de vita 85 libertate fotrunisque 11115 cum c;
~ dimicaturi. Mirtit peritos loci fpeculatores, vr explorent , qu nam a- ;
gteltes confilia capiant.Eos omnes intercipiunt illi,ca:terisq; interfeisynum na- 'mw'
rione Phtilium minis tormenrifq; adigunt,vt en'atret detegatq; iplis, qua via rex ir
rumpere decteuetit.Eo comperro,per lutulenram valde 85impeditam Follis viam,
quaingreflutos accepetant, per omneminfequentem notem continuato perti
nacirer laborc, vallum ducunr,85 iuxt in excubias prazfidiumq; aliquot millia fuo'
rum collocant, reliquis ad alia munia obeda difributis. Rex ignarus horum,nul
laf 3 infidias veritus , quamuis reclamarent Holfati proceres nonnulli,- quibus an
l.
gull'i loci (ufpe etant , quo confituerat itinere , cum omni copiarum mole 111
boites tendit.Anteibat agmen pedeittejd turme equitum conequebanrurxtrc-
ma claudebant vehicula,qu in fpem prd vn ttahebantur. Vbi propius vallum n Mm
fub initum rotmenrorum accelI`erunt cohortes , coloni aggerem excubantes,
coq; quaii 1 85 tcgumenro tuti, difploiis repente totmentis medioctem mili
tum faciunt. Subiere ramen , qui in prima fronte etant pedites , plureis re
&i,fofii{que faltu fupetatis planitiem occupant: fed itabantade angrtityr ad pu
gnam capefiendam expedite (efe minime poH`ent.Accedebat ad id difiieul tatis di
es ventis gtalantibus perquam tutbidus , mulro imbte 85 grandine vbertim ett-lo
delapfa , viti iimul cquiq; petfundi , folla: ad imas quue otas completa: exercice
'40 te ,via alias profundo impedita eno mult eficiimpeditior, tanta incidente vi
pluuix,eam immifIis per catarthatas vndis augere incol,85omne agri foatum
quedifcrimen eripere. Direxerant in boites tormenta' tegij, fed extinti's imbte fu-x
ni'culis,corruproq; appararu omni,riulli vfui cile poreranr.
aduerfo Dithmatfi,obie&hvalli defenli,ingentem pilariim glandiumq; im"
btem in hofies effundete nunquam cefl'abr. @os vbi tanta loci 1111quirate 111111115
1111111111115 circumuentos, 85 iam quali captos cernunt , traniilientes foffas vnd` `
omnes mpetu eos aggredirutz85 bis repulf,tedinregtato ptlio, cohortes quan
tumuis fortitet reiifentesfed abforbte plantas luto ptpeditas,imbre muito ma
denres,85 frigote rigentibus membris emortuas, in fugam verrunt: tgientes
'3 o inkqutur,cazdunt,ptoculcant,in foffas ptaecipirant. His prope` ad internecionem
trucidatis, ad equitar veniunt : lqui loci anguitia prefus , ltir equosad genua qu;
deuorante,mouere vix (efe poterar. tetg' 'plauiita fugam ihipecliebantzii pto-
grederetur, cl'orum' acetui hoefq; obiiciebantut : latere vtroq; intercludebant ggf*
follarlta eoartatos equites citcfuii vndiq; holies circumliiiunr : 86 oppugnantes
hine illinc latera,vulneratis equis deiiciunt,pilis lernuntJanceis induuntpbtruri-
~ 111;
 44 BBL-LiDi'rnMAitsrc'
cant , prolligt. Ipfeprinceps cum aucis(inter quos 86 illullrillmus Holl'atiz rune
temporis Fridericus , regis frater , it) per denfos cadauerum iacentium cumulo;
via inuenta vix elabitur. Edita iraq; trium horarum momento incredibilis eft lira
ges,ade vt iplis pollea vicloribus mirum fuerit vfum,qud tanrulo temporetan
tam hollium turbam prollrauerint. Sed inuenti liint pleriq; line vulnere: quatres
argumento elhplures vndis fuffocatos,qum gladio cxfos elle.Locus,quo pugna
tum ell , Meldorpam 86 Hemminglladi oppidainreriacet: vocaturq;etiamnum
ominofo 86 infami re gella nomine , Cacodatmonis opus liuc iafius. Perierc ai'ii:y
ea clade Adolphus 86 Otho comites Oldenburgici, necnon prter viros equellris
ordinis,nobile_fq; Danos 86 aliarum regionum : vna Hollaria ad lexaginta nobi- s
lium, quorum nomina in annales relata , pallim adhuc leguntur. Occubuit quoq;
BredaRanzouius,frater llrenui clarillimiq; equitis Ioannis Ranzouiquuo fummo
eius ex peditionis duce Dithmarli non ade multis pll: annis plane fubali, 86 ini
perio legitimo fubieti . Reliqu multitudinis alij quatuor millia fuille caefa,a
_ li'j paul plures narrant, led Dithmarli in immenfum adaugent numerum.
' N ola hac quidem viloria elata gens ellera , ab vlitata crudelitare rem
4/,, perauitzvt explendar iracundiae 86 odio latis fuerit , nemini cedendo laniandoq; in
pugna pepercille,vilofq; iam 86interemptos exutis etiam interulis lneis difpoliaf
le : fed 86 in ipfa omnis fenfus expertia cadauera extrema: crudelitatis 86 truculen
tiae virus cffudit.Aliquot namq; pcditum millia raptim terra elfolla obruit: reliquis 1.
omnibus(prfertim ver equitibus)is vltimus lepulchri honos negatus ell: : torque
viri prazllantes, 86 nobili orti fanguine,86 virtute rara fatifq; egregiis clari, in lacu
nis , in follis 86 campis cno integente f ualidis , aperto fub clo fde computre
fcere , ferafq; animantes, canes volucrelq; voraces , corporibus luis pallim pafccre
funt vifi. Sed Deus optimus maximus , impia: crudelitatis fcelerataeq; in magillra
tum perlidiae iuftillimus lemper vltor, tot fortilllmorum virorum mileram86in
I 559. dignam calamitatem ac necem,qui`nquagelimo nono , per polleros eo
rum egregie vindicauit.Ttinc enim bello illato fuperati Dithmarli , multilque
rum non procul eodem hoc loco,quo tantam cladem maioribus intulert,vel rru'
cidatis vel captis, 86 amillii libertate (qua tot annos perrinacillimis animis fliciter 3
1$ Dei hominumq; in le iram 86 indignationem conci
tauerant)legitimae, fed moderata dominationis iugum acceperunt. ! bellum
quemadmodum gellum lit,priufqu ex inlituto lcribere aggrederer , neq; inepte
neq; inutiliter omnino faclurv me putaui,li vniucrf gentis mores ab antiquillimo
feculo repetitos,qua:q; olim eandem ob caufam bella lufcepta fuillent, 86 quo exi
tu confeclaJingulari libello complexus prasmilillem. Ita liquidem ratusfui omni
bus liquefcere polle,qum implacabile 86 immane eius gentis odi lit,86 qua: bel
li huius nouillimi ; vel in primis extiterint. @are veniam dabit mihi qquus 86
candidus Lcor,li hac in parte illi,qum decuillet,verbolior videbor.
4o

BELLI DITHMARSICI
LIBER SECVNDVS.

D o i. r v s Hollatix dux,ab eo llarim tpore, quo adulta pri

mm attatc ad arma gerda cxercendaq; aptus failus elhex in- _
nata cum animi generoli magnitudine tum iulla : cu
piditate , indignatus tanta cladem 86 ignominiam temeritate
maioracceptamn
intendit,vt quo paioearn cura omnes
id dedecus ingenij neruos
86 detriment cogitdo
aliqudo abo- 5 i
lere,86 nouo belli fuccellii nouoq; aufu farcire, eoq; fa&0,pr
clara nominis fui' fam proferre latius,ac ditionem annuolq; reditus augere 86 arn
plificare pollet. Pudendam namq; illulrillim familia: iac, totiq; ade Cimbrica:
genti , dedecoris notinuri arbitrabatur, li tam indign infolentis 86 prxfrali po- _
_ puli
 ` lB'ERSECVNDVS._ '44'r
'pull facins,'qui veteres prfertim iniurias nouis ndies accumularet,inultum abi
_ _te permitteretur.Ni11il ver in caduca hac 86fragili vita,quam natura incertis bre'
uis atui anguftiis circumfcripft , beatius 86 viro principe dignius fiatuebat , qum,
prouiia in primis anima: falute , illufh'em de fe in'clytse virtutis 86 gloriam,
generofis 86 15 111111611 1111111 fais laboribufq; fufceptis , vbque terrarum ac
cendere , eamt'lue immortalem extendete ad . Duplicem fiquidem
fugacis vit frutum lon honelliflimumiucundiflimumqueiudicabat , 11 pr
clara ver virtutis ingtef us via , 86 certagtataque fempiternae laudis (pe fruerctur',
86 ditionis (ua: fines propagaret. '
'l 0 @A opinione , vt princeps egregiis animiccorporis dotibus f'peatiflimus,
abineunte 111111$86 militia: 1 amplexus, ea ardenti animo cxcolenda
i'ufcepit , ex quibus gloriam perennem enorninis nunquam intermoritu
ram fibi defpondebat: vtq; via teftandexima: Virtuti lati'or aperi'ret, in potenti(
111111 ducisCaroli @mi Imperatoris aul(vbi quali clariflima in luce 86 theatro to
tius orbis terrarum verfaretur) (efe contu lit. Eius tune quidem , cum @mi tm:
laude fortitudinis bellica: 86 fplendotis exirnij ,omnium prdicatione fecutus,nul- fif'f
iam militis (ibi conciliandi occafionem prtermifitzeosq; in primis prfeos , qui facie/iai.
non _in turpi 86 10 lucro,interuerfis militum gregariorum fipcndiisfcd in ve
ra laude 86 gloria folidum militia: fruum reponerent,collatis muniic beneficiis
. fibi obi'trinxit,lvt proinpta 86 expedita eorum opera , vbi vellet 86 opus foret,vtere
tur.Etenim omnis iampridem longioris inor impatiens, vindicdz in Dithmar
105 iniuriz animum ferium fumpferat, eiusq; rei cflia aflidu coquebat, 86 (quod
fort vnum deefle poterat) oppottu nam faltem rei bene gerenda: occafion inten
tis oculis animoque vigilanti circumfpiciebat. @at quidem primm tunc offerte
fefe apprehendiq, ab ipfo vifa 86 quum in obiidi'one Metfi Carolo Cfari mi
litaret,ab coq; copias dimitterentur, 86 quum Georgius ab Holle 86 Hildema
rus Monninchaufenmobiles militum prfeijn Bremenfium finibus,non conte
mnenda addutia manu,cafira pofuiflent,cum quibus ipfi coniititutum etat.
E E R v M his Adolphi fratris 1111 conatibus vnus femper Chriliianus Dani ;
3 111111115 8615 111 primis ftudiofus princeps,dum viueret,vehemtiflm ob- "l'4
111111. Nam is serate nonnihil iam prouetior, quum diuturno 86 inueterato confli- "m"
taretur morbo,conf`cienti teherioris fuafu bello abhorrebat,totumq; (efe ad ca
qu ad anim falutem videbantur cond ticere, pofihabitis rofanis 86 111111115 -
gotiis conuerterat : nec vt tanta catdes fanguinifque profu io fe viuente 86 pcrmit-
tente ederctur,vlla ratione poterat perfiladeriltaque Adolphofpius cam expedi- ` '
tionem molienti,nunquam aflemiri voluit,8 quocunque potuit modo,inceptum
eius interturbauit eimpediuit. Non minus ver quam ipfe Frater Dithmariis ira
fcebatur, eorumq; agrefiem infolemiam ac perulcac'iam infani fimilem, impen
f odcrat, omniq; vitae fuse tempore apud familiares fuos crebr detefiari cfiietie- A
"40 rat.Sed hortamibus cum proceribtis, vt ad imperata facienda eos vi adigeret , 11105: di
quidem graui digniillmos aiebat: verm fc deeurfo iam prop fpacio fenem, 22233
qui non de regni finibus latius extendendisfed de beata ex huius vite miferiis emi- 6fm- '
ratione,bellum cogitaret in quo plurimum (emper mali efl`e foleret,nullum gere?""
rc velle , eumq; laborem fufc'ipidum pofleris . Comprobauerat ex au'
gufia lmperij Carolus Caefar ,in gratiam Adolphi enix id rogantis , be-
neficium Imperatoris Friderici ptoaui, cuius fuperiorc libto mentionem feeimus,
in ducatum Holfatienfcm collatum',idq; omni ex arte,nouo dato diplomate,'`ra>
tribus tribus,ChriiIiano regi,Ioan 86 Adol pho 11111-5111111,110 par- .
tx per Chrifltum falutis quadragefimo 0&auo fupra mille 86 quingentos. 1 y 4 8. `
fo A Dithmarfi,pro obfinata ferocia 86 atrogtia folita,nihil (ani ad animos ad- fohmf
mittentes,nulliufque Imperatoris praziudicio ad parendum vlli magifiratui fe cog
poile prdicantes, ditis prnciptim audiemesefl non mod reeuiare, (ed erebris "
etiarn iniuriis ditionem eorum fibi propinquiorem aHcere , plurimaq; habitatori
bus 86111115 damna dare. Aufi prarterea , (celere nefario 86 malitiofa improbitate,
illufre ducis Adolphinomen 86 famam ledercicontumeliis onerarettmalediis
 441'.' BELLI DITHMARSICI .
profcindete. Tam fiulta enim 86 arrogans : fuperbia genris etat perfualid
(quandoquidem tanto zui fpacio libertatem profpero femper fucccllu alleruillet,
torque forrillimos dele'uilfer exercitus) vt nulla armorum vi lilperari 86 fubigi fe
olle conlideret. inani inllara fallu 86 pernicio fiducia , nullum ( vel quilli
mum) libi rolerandum magiliratum , fedlibertatem , femel exculfo ceruicibus iu
go, maiorum audacia atque conllantia partarn' , pertinacillimis animis defenden
dam cenfcbatzin qua ramen ipfa nullus fer quratifve' aut ; locus
etat. Neque potr vliz tam' aequz86 rolerabiles excogitari terant conditiones,
quas, abiera tandem malitia , 86 feritate mitigata, vllo rn o fubeundas puta
reeneque vlla tam elfufa benignitate 86 indulgenria ita poterat dern'ulceri atque - I 0 _
molliri, vt ad ollicium redire vellet. Periculum ver omne 86 vim ade infolentci" l
defpiciebat, vt vltro etiam illudercr, 86 iniuriis conrumeliisq; prouocm'et. Etenim l
in corporibus humanis vr quzdam interdum vlcera ita incrudefcere videmus , vt
omnem omnino refpuant curarioncm : quz li atrretata adhibiris medicamentis
lacelfantur fortius , virus fuum fubir tam dillilndunt Iat 86 exaugent, vt mortem `
; accelerent : negleta ver , lenta edaciq; ferpigine vniuerfum corpus occupant in
""" " liciunrquezita in animis quoque peruicacium , eum liuc morbum liue rabiem,fefc l
t .l 'lone/:|
04h/cu habere,vli1 fzpenumero compertum ell. @i li exafperati metti durius feueriusq;
tracorentur,vt in ofiicio 86 lide permaneanr, nihil ade graue 86 abominand,nihil
tam periculofum potellinueniri, quod aggredi reform: : eamq; furiofam ( 2. o
temeritarem 86 audaciam in laudem vertentes, ac quali lro perciti,in prarfentif
limum vltro fefe exitium prcipifanr , dum nullum moderatis conliliis locum da- l
re voiunt. Sin conniuenria magillrarus malefatis illorum venia 86 impunitas de
rur,tententutque lenitate 86 indulgenria,vr fpre in viam redeantzid omne dolo 86
fraude inlidiofa lieti fufpicantes , audenriores ad quoduis facinus fumunt animos,
86 inolefcenre paularim magis magifq; peccandi confuerudine,defperarz elliciun
tur prauitatis.ldcm morbus eademqtle infamia Dithmarfos quoque tenuit,86 pro
cul reo tranfuetfos egit, dum nulla ducum xquiratemulla marifuetudine 86
nelicentia llei 86 deliniti fefe paterenturrminis ver metuq'ue periculiinieo ex
acerbati, nullo iniuriatum genere abllinerenr.- _ _ _ _ 3o
quidem omnia laudatillimus rex indigne` admodutn grauiterq; ferebat,
qud peruerfos 86 prfratos eotum animos nullis , quantumuis lenillimis remc
diis , fanari polie apert perfpiceret: fed vt fenex iamq; propinquus morti (vt haud
O fals putabat) regni llatum commoueret , 86 extremum vit l'uz attum fanguine
delfini profufo contaminatum terminarer,animum non potuit inducere. Adolphus ver
Je {}
Dnbmar/I;
lilo depulfus conlilio quieuit quidem , fed non linegrirudine mentis 86 molellia:
cog: ac ita omnino,vt eam vindicandae iniurias curam haudquaquam animo depofuif
.
le, fed opportunius falteminltituto fuo tempus prazliolari videretur. Nam polica
quam de fratre rege Dani certis nunciis accepit,ipli fuperante morbo de vita mi
grandum elle ( quo fan cafu,pro fraterno in eum amore,86 pietate atque obfer- 4o
uantia lingulari,maximo dolotefuir alfcus) ifque non mult poll, ineunre anno
v_ndefexagelimo, Caldis Ianuarij diem fuum obiillt , totus fele ad belli fufcipie'n'
ydi c'o'girationes conuertir.Celebrabatur fotr fub idem tempus, uod 86
niuerlarium pto eius regionis more ell: , folennis nobilium Hol aria: cotiueritixs in
oppido Cliiloniozin quo conuentu acceptis ptdibus , pignoribus cautionibfve,~
ditiores quotannis pecuniam indigentibus pallim elocanr , 86 elocata': velprecium
annu,vl`ur nomine, vel fortem vniuetfam debitoribus folutani re'cipiunr. Hue
Adolphus proper fe contulit,86 permagnum in celcritate momentum ratus, eaq;
plutima conlici folere , primm omnium expediendre cortogandque ;
quam belli neruum elle vnicum fciebat, operam dedit , eiufq; fummam ingentem 56
breui tcmpore qum occultillim confecit'.- _ _
'Jlalfhvr C 1 1 r fellos deinde Pafchatis dies' ad Henricurn Brunfwici duc , nul
rnnfVn-i
duce ran/
lis procerum aut orator fuorum fecum' adduis , in arc eiusWulffenbutrelium
lu commu contendit: communicatifq; fecret' cliliis,varia in'ter ipfos agitata tum : con
Ntal.
ierari licet : ira vt valde credibileliar, Henricurtreius conlilij haudignarum
Y ;
Dillerni
 LIBE-R PRIMVS. 445
Dilleniinarus enim time temporis per Germaniam etat rumor, qud natu mini
mam liliamfuarn ( quzramenpollea Phili Grubenhagio nuplit) Adolpho ef
fet connubio iu'nutusAnver eius rei fun amenta eo in colloquio iata f1nr,nec
ne,vtut hoc fefe habcat, in medio relinquimus. Brunfuigum cette , quid ab Adol
pho eaperemreonfilijmon latuille,ptobabili ratione,vt credamus,adducirnur.Sa
ne paul poll: quam is inde iii Holfatiam rediit,conuentum (vt voeanr)circulareni
principum eius loci indixit , qua: penes porellas : vr eo fub prtextu maior
colligendis copiis faeulras foret , 86 inceptum fuum tegeret occultius. Per Danie
lem quoque Ranzouirun Holfatum,vitumimpigrum, qui in Italia Catolo v.mili
l O tauetar,ordinefque duxerat, ptfetum tune fuum in aree Peinenfi (qud is locus
remotior ellet)Wolllgangum Schonuefium vetetemmilitum praefeetum, inq; te
militari perquam exeteitatum , 86 ambitione apud milites incortuptum , cum le
gione vna , 86 Ioachimum Blanchenburgium cum equitum item turma ,- ,
llipendiis conduxit. Q1 omnia ade rele 86 eallide adminillrauit, vr ne fecre
tioribus quidem confiliariis detegeret,foliq;(vt fettur)Mauticius Ranzouius 86 A
damus Trazigcrus Iurifconfultus eius confrlij confeij 86 participes elfent. Cuius rei
eauf h in primis fuille inueniuntur.
E N t M fperabat, fr Dithmatfos imparatos 86 fecuros , nihilque tal'e opinan- Jap/.alfa
tcs,i pfe pararus repentina armorum vi 86 mpetu aggrederetur, celeritate ipla faei
z lius eos opprimi poile. Ptterea eonfetipris eoaetifque iam copiis, nihil amplius li- W/; ,
bi impedimento fore, fed alteruttum leti oportere fufpicabatur , ut Daniae rex de- f_"m 1
_lignatus (eius confanguineus) fraretque Ioannes Holfati dux , aut vt folus pro le M'
belli aleam experitctur permirrerent,aur incepro fuo focij 86ilpl accederenr,arque
in expeditionem vn proieifeerenrut. Sed equidem malui et omnem laboris 86
periculi molem libi vni relittam : idque fururum ita fpe animo prxceperar , qud
rex nondum regno inauguratus ell'er. Nam etat omnino alacri ad id bellum ge
rendum animo, 86mitilico cm lingularis eompatandae gloria: amore86 lludio
deflagtabat, rum fumma prolarand ditionis , vindique de inuila vehementet
gente fumend,cupidirate renebatur. Denique 86 illud mouebar , qud minime
3 ignoraret,nifi expeditam equitum pedirumq; manum quali in p'roeinu haberet,
oltendererq; iplis, Holfatos conliliatios non futuros eius belli fuafores,mult vet
minus Danieos: qui recens 86 aeerbillimum quidem regni vulnus, oprimi regis
fui obirutn , lugerenr, filio przefertim paterni fceptri hrede diademate regio' non
dum inlignito. Caeterm de mulr maxima Holfaria: nobilium parte id quali pro'
comperto 86 explotato habebat,quo'eunque tempore,86 quacunque in re operam
corum delideraret,eos nullo in periculo fibi defururos,animill1uelibentillmisca- _ . _ _ _
fua 86 militiam fecuturos. Vt enim' illi viti funt maxime pugnaees, 86 rei militai- :
ris vfu feienriaque prazllantes , ira principes fuos amore fummo 86 fide p_ene incre- m.
dibili profequuntur: ortumque fuum nulla re magis comprobari ac illullrari, per
4o fuafum libi habent, qum li peregregia in bellis perpetrata facinora,ad pr'clarani
de fe nominis famam 86 prdiearionem _exeirandam , lludio pertinaei conten
dant , eafque honeltillimas dpes ducunr , qua: bellicis exhaullis laboribuscompa
rantur. Viram enim ipfam pro'fundere malunt, qum audire qud in bello minus
fortes 86llreriuos fefe gellerinr: eaquc militaris conllanti 86 fortitudinis laus apud
cos maxima pracclarillimaque habetur. Nec immerit fan'e : llquidem eonllio 86
ratione recta gubetnetur, ac pto partire 86 principum incolumitate ac lalute pi iu
ltequeimpendatut. _ _ . _ _ _ _ _ . _ . ___
A ver conlilia Adolphi quueadeo regi 86 occultati non potuerunt, quin ad MP/5,' 7.
vigilantilfimum per Holfariam regium vieatiu'm, prfeumque arcis Segeber- {birgt-_
'je gse, Henricum Ranzouium emanarent. Is omni te cognita eettoque explorata, vt "' "
vir petfpicacillimi ingenij 86 prudenti rarat , ne qua inteltiua tempellas pto
rumpetet, mature prouidendutrr iudieabat. Iraque eelctiter (vt decuit) quae _Adol
phum conllia agitare refciuilfet , p`er literas regi delignato lignilieauir. ' Parenti
quoque fuo Iohanni Ranzouio , equelllridignitate apptime nobili vito , 86 vt fum-_.
nix confirmatatque apud principes autoritaris 86 gtatiat , ita exatat 86 abfoluta:
 444 BELLI DiTHMARsici
'prudenrx feni,eadem aperuit,85` quantum ea ex refi in at eonferatur, orturuni
incendium, quantafq'; inter cognatos difcotdias pertimefcete opotteret, oitendir:
to ans 85 admonens, vt pro (enili (uaValidaq; _fapitia 85 autoritate(qua plurimm
_fempet pollens, quiduis apud principes efeciffetaluti 85 tranquillirati patria: pto
fpicete, 85 enafcti primrn malo tempeitiu occurrere vellet. Hic aufemzperfcri
pris continu ad Adolphum literis,quam diligentiffitn cum hortatut, vr epoiita
paulifper fetuida ccaq; incirar ad bellum ments cupiditate , fecum ipfe' cogiret,
85 fedul ad animum reuocet , (i ilus bellum fufceperit, quanras vltto (e ptxci
itatutus (it diHicultates 85 molePtias, vnde explicatel (efe line ing'ti damno
/ el iaud procliue ibi fuerit. Erenim habiturum prim holzes ipfos Dithmatfos , per [e t o
:2f 4 faris graues 85 validos , regem deinde confanguineum frattemq; : necnon vicinas
martimas ciuitates,Lubecam 85 Hamburgfi non aperr,cert occult in (e con
cirarurum: poiirem rametii in ftipendia 85 fumptus pecunia ipi non defecerir,
comeatus ramen inopia infgniter laboraturum, quem rex offenfus ea iniuria 85ci
uirates interelufur fmt. Qi/aproprer rogar 85 obrcftatur , fuis aliqu ad ie vt mir
tat,quocum latius hzc agere, 85 colloquio mutuo difcurete poilit.
@i v s aeceptis literis , Bertramum Sefiedium a coniliis aHinemq;
Ioannis',virum {an tam prudentem 85 graucm,quam amantem parri,Nouomo
naerium ad eum mittit. Is paucis refellere conatus , qua: in literis exaggeratione
perieuli 85 diculrat obiea fuerant, circa ea potiiImm {ermonis veiligia con- a
1111,111111$ peteret, vri olim ipii Adolpho : fatturum, id nc vt
... prficater, 85 in expeditionem earn vna iret.Id ver ille recufare, 85 ira fet refpon
440" dere:quia ad prima (ufcepta: rei ciilia adhibitus non eITet,85 diuetfiilima eo ab in
pho adhoc . . . . . . . .
4. Itituro de Dithmatis,princeps in pracdio fuo Botheampiano(quum ab ipfo infans,
. nepos ex Elio {uoPaulo 1111111 baptilterij fonte ibi fufciperetuthn colloquio mu
tuo iimulans pr fe tuliiiet,85nihilominus hec animo agitarit:re1iquis quoq; fe mi
fcere ieie,85 manus admoliri nolle. Sine regis prterea deiignati fratrifq; volunta
te 85 confenfu haie moueri, ii eos in eandem cum ipfoire {ententiam , focia'tifq; vi
ribus aggregate (e illi,aut (altem de iure fuo patienter cedere perfpexerit, inox (efe,
quam olim dederit , (uam liberate , 85 expeditionis comitem elle , paratifii- 3 o
mum fore. @amdiu autem id non fiat , nec {ibi quidem falua fide (ua 85 exiftima
rione licete,in eo adiutorem vri (e ptazbeat: vr quod communi firnul 85 quah iure
[ibi vendicant , id excluiis ctetis vnus iibi armis arroger atque aiIerat. (hi/ando
uide'm enim ipfos rernos patiter vt principes fuos agnofcat, 85 eos quid rege Fri
etico omnes prognaros , cui ob plurima eius 85 ingentia in (e benecianunquam
fatis obligari fe fateri queat, fingulis quoq; ex at uo omnem cultum , 85 ob
feruanriam, a fe ptazftati debere. @ribus 85 illu itetans denuo adiecit, ii confeniii
vnanimi bellumfufciperetur,quantum confilio,fide,induria,fciendavfuq; mili
tari , 85 vniueriis denic; viribus animi 85 corporis iuuare 85 eHcere poffet , nequa
quam (e defururum. Id refponium fuum , quod inopinatum legato erar,quum Ha- 4Q
giraret,calamo exceprum defctiptumq3ipfitradidit. _
D v M hc inter illos getetentur, filius Ioannis Henricus Auguum Saxonia:
principem (eptemuirum 85 fororium regis deiignati , de omni negotio certiot
cerat,vtq; 85 ipfe his rebus confulendo, 85 idonea oppotrtmaq; temedia commini
fcei'ido, interponere (efe vellet,rogauerat. Cui dux Eleor tefctipiit, (e de eius pa
renrifq; ipiius Ptudi'o,vigilanria 85 Ede non ambigere, 85 exiiiimate qud id atur,
; capruri conlia eilcnt,qu ex te patriel quam maxime fotent,eiu(q, {tat tran
. uillum 85 incolumem confetuatent. Is er o , tanquam regius iis in locis vicarius,
L_ cumnantiftireIubecenfiodemq; cancelirio regis, Andrea Batbey, fagacis pet
P_ acuqu ingeni) vito 85 iudicij eleganris , confilia communicans , quum iterum arq; 0
. irerum in colloquium veniffent clanculum , faepius eandem tem rtaando retra
&andoq; inicio rege ad id confilij de(cendetunr,vt regis {ui(quanquam ignari) no
mine milir manum cfcribetent: iifq; in priidia diiiributis arces regias per Hol
fariam munitent.His fe tertium Ioapnes Rantzouius adiunxir,diuetfifque locis fe-
mel arq; iterum cum ipiis congtcilusonliaq; conferens, vehementer laborauit,
\
vri

*_A-_ _ A _
 .LIB-R-sEchvs. 2,4;
.vri tes elim in modum c6ponetetut,vt falua inter regem ftattesq;
conllcaret amicitia,necintelin aliquod malum 8e certamen cttaheterur. Paul
ante icl tpus tex clefgnatus,vt cettius explotatet quo animo eflet,qucm<1; in vfum
copias colligeret, 8L an bellum in Ditlimatfos aliquocl molitetut, petlitctas Adol
phum familiariter Se amantet tenrauerar.Ad 'ea igitut tefpondens,multis 8a va'tijs;
inquit,iniurijs ad iuam iracundiam 8: indignationem Dithmatiis fe prouocat;
c'ofq; fuis hominibus incolis multum quotidie infette derrimenti,yfqueadev
aliquando ipfe cotm declaratletit , iibi contr de faeiedo remedio cogitanclum
effe. Id (e quid non diiiiteti, vctumtamen 8c illud adiungetgpoffe foriitan Ditli- AM
x matfos vanum iibimetipiis tertotem 8c periculum fingere , quum pet ptzefeos ;
quofdam fuo conclu los milites confcribat , idq; nomine cuentus citcularis. FWZ 493
It A enix vbi ,operam dedit,vt omnem eius belli fufpicionem auettetet, ho- t'
minesqaliud quiuis potius ctedctt,qum icl quod reuera meditabatut in pri
mis vr celando inceptum fuum ciuitates finitimas eludetetlll autem,&: in primis
Lubeccnfes atq; Hambutgfes, qui fe cius belli incendio, ii quod mouetetut,vici
nos fore prouidebant , millis ad Andream Batbey ptfulem legatis, fcifcitati
funt,an cfenfu 86 voluntate regis defignati is belli apparatus Heter. Idem &: Lunel
butgenlium ciuitas fecit.@bus vnidemq5f1ngulis ab antiftite reipfum darum
elhregem omnis eius bellici apparatus exott elle qua gtatia copia: cttaheten
tut,plane` ignorareDebere ipios de tege hoc (ibi polliceti,qud clementem &:
neuol erga finitimos anim getetet, ptobaturufq; ipfis eflet. Et quidem animad- eww-i
uetfum tune elheafdem vrbes omnino haud equis animis eiunodi mot accepif- d@ ff/i 427 __
fe, multoq; maluiil'e vt Ditlimatfi nullis oppugnati atmis pac & quietem obtinu- "
. @itinerum tuliilent fortaileillis fuppetias quantas potuiil'cnt maximas, nii
in ocietat cius belli a tex fuiffe't -261115. Cxtcrm in ea legatione,qu
fenatus ciuitar,metu fufpenfus 85 dubius,quotfum is belli tumor euadereginqui
tendu de eo omnino decetnetetzadeundum fibi potins antiftit,qum Henticum
Ranzouium regium vicarium
ob cclem maiorum , ptopte'rea
olim fatam animo inflatuit, qud isiniquiotcl
Ditlimatfos fulp'euscillis , quali
infeniio'te foi
3o ret : captifq; cum Adolpho coniilijs cgtucns,eius conatutn fouete fufcepiifet,cu
ius familiari aliquando confuetudine 86 con'uitu in aula Caroli Imp.vfus diet.
t s geflis,tandem Betttamus Sfedius,cuius paul ant mention fecimus,
Botdesholmum(id eius loci monaerium efthd Ioannem Ranzouium equitem,`
quem antea,vt ibi conflituto tempore [ibi adcle vellet, ducis nomine togauerat, , O
venir. Ibi cmemorat ei, principem fuum Adolphum , ptob Se accurat etpeniis' '
ijs quae ipfe in fctiptut coniela per ( illum monuiflet,confili_um eius amplexum, '
litetafq; ad regem delignatum, e Ioannem ftattem dedilfe, quibus cettiotes fcce~ dfi/ik
rit, ii fumptu communi confociatifq; viribus fecum Dimmatlis bellum facete ve
lint,patatum fc elle binas Ditlimatiiz pattes ipfis cedere: ea ramen fubpatio'ne Se imma.
4o lege,vt impenfas eas quas in belli eiufapparatum mediocres iam erogaflet, 'pto fua
quifque pottione libi tepcndant, aliij; nonnullis adletis conditionibus. Eadem
porto ipfc prfuli Lubecenum' lilioque Henrico , (quos accitos non procul inde
in vico quodam propterea fublifrete tetulit :hottabarut vttunque, cla
rent fhidios operam, vt tex dciignatus ea quae offetret Adolphus, accipetet , ini
taq; belli focietate vites fuas cum pattuis earn in expeditionem confertet , ne clo'
mefticum aliquod malum 8e incdium (quod facil conflatu , diflcile
hl ellet)excitatetur.llli autem,babira mox inter fefe de ihac te deliberationctde
cteucrtmt , vtclatis ad regem literis Henricus qum accuratiffitn omnia peticti
betet,antilies ver velligio in Daniam itct fufcipetet , eademq; cotm regi pto'f
jo lixius explicatet. @mobtem de ear tetum,qu agitati iam cperanr,&udio 86
cura nonnihil temillum . Hticus ramen Ranzouius nihilominus,vtper Anto-2
nium comitem Oldenbutgicum milites confcribetentut,ptocutauitloanni quo
que Batnero ptaefeo Pinnenbetgeni,ab vfu cxperientia militari claro, & ta- Rf: gnu#
te cana Yenerando,in quingentos equites pecuniam, (qua datis apud ptefeos no- "122"
MmbQtiufqu ictamenta dicantclipenclia faeiant, equitcs de more militia:
 'aa-6 BELLIDITHMARSICI
conduci folent , 86 ab expeando nollrate lingua nominantur) l`emiffurum rece-'3
pit. Francifco item Bulouio,magni apud fuos ob bellica: peritiz opinionem nomi
nis 86 exiflimationis,eundem in vfum cerram zris fummam fpopondit.Hc deciJ`
mo quarto Calendas Maij acla funt.
P R R Andreas Barbey ad reg in Daniam properans,confeflim iter ingrel
'fusefl,86 emiffi celercs ab Henrico Ranzouio nuncij,vr de omnibus rex diligenrcr
' 86 curiof doceretur,planumq; lieret quid de literis aum effet,quibus _cditiones
eas obtuliffe Adolphus fetebatur , 86 intelligetetur an copijs illis , qu quatriduo
pflt effenr conuenturae,voluntate iuffuq; regis comeat dare oporteret. Henricus
quoq;,qui per Holfariam eius loc teneret,fide1e obiter confilium fuum regi com' IO
municauit,ita`vt bell vna fufeipiendum effefuaderet.Nam ex tribusomnino qua.
'in confultationem cadere poffe viderentur,quod fatu effetoptim,vnum eligen
d effedifferebat: aut tefiflend,aut quiefcdum , aut deniq; arma limul fumenda
eerVt opponeret fefe,non exiguam continere dilficultatem,quoniam copiasmi
"lirares iam patatas Adolphus,86 vbicunq; vellet,ad manus in promptu haberet.Vt
quiefcerer, detrimroliim videri, f1 Adolphus 86 emolument 86 laudem domira:
am1:11; ' fubaq; per fe regionisfolus occuparet.Proinde vt 111116115 viribus vna bell infer
ret,conl`ulriflimtun forereamq; fententiam rex cprobauir.Neq; ita mulr 1
' annes Selfedius vir nobilis,Bertrami germanus frater, ad reg defignat ducemq;
Ioannem cum mandatis ab Adolpho ablegatus efl.Horum in primis id etatCaput, 2.0
quia Adolphus a copijs digredi longius n auderet, rexexorarotibus fuis quofdam
Nouomonaflerium mitteret,edem 86 dux Ioannes veniret:ibi tum fefe,vt cfan
guineos 86 frarres deceret,de re omni inter fe placid attutos. Et fr ita conuenirc
poffent,vt communi -86 damno impenfas iam anr faas fuffinere animum
inducerenr,emolumentum quoq; 86 lucrum vniuerfum commune fore.
1 N D ver quanquarn non lemel nuncij vltro citroq; millitati funr,neq; de
'loco quo congrederentur , llatim inter eos conuenit : ramen concorditet tandem
_ l conflirutum,vt principes ipfi vna cum oratotibus fuis , ad quart Calendarum
Maij,in paruum quendam pag ad Notorpam in colloquium deuenirt. Id quod
www, 86 fattum eff,commoratiq; illicad Calendas qu; principes,de bello mouendo ge 50
rendoq;,in hunc modum inter fe compofuerunt.Adolpho,quos iam fecifler fum
prus, quum'primus haberetur militum deleus , dara vieillim ab ipfo apocha (qua
plen 86 integr acceptos ferret) foluerentur. Hi ad olies decies mille circiter tha
leros :effimabtut: fed in quibus nonnulla etant millia cputata,quae milites com
modato duntaxat in manus acce etant, eaq; in prima llipdiorum folutione etant
deducenda. @as poll impenfaz erent,cmuni onere 86 detrimento ferrent. Si in
3.21;gm. poteflarem Dithmarlia venirer,ea vniuerfa in :equales tres partes dilributa,quam
quifq; fuam caperer alfereretq; , forti iudici emitterent : verm in iudicijs exttaq;
f iudicia iuntlis opibus omnem fimul defendetenr. Cuius fu bditi 86coloni feu prae
dationibus feu incendijs damnum acciperenad i li per fefe tolerarenr, ; al 4o
ter alreri ad fatisfaciendum obligatus ne effet, fe fuam quifq; fortunam perclira
rerut. His pafis alijsq', nonnullis conditionibus fdere inito,exremplo cunla bel
lo rite adminiflrando neceflaria apparati prouidctiqs cpra.
P R I M V M omnium Ioannes Ranzouius eques,quem crn ob eximiam eins 86
inuete'ratam vitrurem,longoq; 86 vario rerum vfu cpararam validam ac {labilem
JM prudentiamanirruq', robur Incredibile, tum expedirarn arq; eieacem rei militaris
d; fcIcntIam,pra: cereus omnibus tanto munetI maxIme idoneum IudIcabant,quan
pw; i zal?. quam grauis 86 proclinat (: vfus excufatione nonnihil relularetur, fum
mus belli dux(quem Imperatorem olim Romani vocabant) emuni omnium fuf
fragio declaratus . 1 legatus fiue adiutor additus Bertramus Seffedius,qui qu SQ
id oliicij (qud priuatis quibufd de caufis vereretur,vt libi cum fummo belli duce
fat bene conueniret) recufaret , in eius locum Francifcus Bulouius , patria quidem
exrraneus , _fed allinitate cum Holfatis conrrala non plan ab illis alienus , 86 ante
id quoquc tcmpus regia: militi alfctiprus,a Ranzouio nuncupatus,86 mox per
principes approbarus. Bxincle fpetaros fide ac virrure viros , 86autotirategratiaq;
pollen
 *LIBERSCVNDVS.I .'447
pollente's,vn cum delignato belli duce,principes e fuis bino's quilq; elegerunr,qui
equitum pcditumq;, quotquot eorum clluxillent, delelum agerent,vtq; corarn www
iplis in trium paritet principum Verba facramtis militari more lele oblirin- `
gerent. In his regis nomine deftinati funt , Nicolaus Ranzouius , prfetus arcis
`teinburgi,86 Holgerus Rofenkrantzius, fenator regni Danici : duce Ioanne,O
tho Tinnen,86 Gafpar Bocuoldiuszab Adolpho,Ranzouij duo,Nicolaus cogno-
mento Lufcus,86 Paulus fummi ducis belli lilius. @allows prtcrea illis adi'ii, Ql'm
qui rem pecuniariam bello adminilirarent, cum quibus continue illi ad copias
profeli funt. Henricus quoq; Ranzouius, ijs quibus abs rege negotium dat erat,
1 in deleruinI prim ter quinquies mille rhalerosiulfu regis per fuos adnumerauit,
quum maior argenti fumma in tanta properantia conlici ab eo non pollet.Polr eos
cliliarij belli creati fuiit, quorum id ellet ofl'icium, locorum litusinfpicere,holli /501.
conlilia exploratefpeculatorcs emittere,annonan1 militarern eiufq; in con
ueionem procurare, de captiuis quliiones habere, pnasq; fumere, quibus lo
cis quoq; tempore hoftes inuadendi ellent,conuenientes deliberare,initil`q; fuffra
gijs llatuere,86 que alia ex vfu belli commodoq; forent,profpicereomnia 86 admi
- , ne toties principes interpellandi ellent. Hi fuerunt nobilium honoratilli
mi quiq;,86 autoritatc atque artatis dignitarifq; prrogatiua maxime inlignes viri :
iple in primis Ioannes Ranzouius eius belli delelus dux , eiulque lilius Henricus,
,L o Breda, Chrillophorus 86 Mauricius Ranzouij , Berrramus 86 Benedilus ab A'e
uelde,Helgerus Rofenkrantziuserrramus Seliedius. Ab illis polieain con'filium
euntibus tres legionum prfei adhibiti funt ,Wollfgangus Schonuelius, Guliel. fuffa.' le.
mus Valrerthumbius,Reimarus Valde,vetul`t1;illc milit praefelus Chriliopho- mmm
rus Vrisbergius,qui prxlio Dracenburgenli,quanquam fugatus,inclaruit. De co
m eatu decret falum,quando copias numerofas latis 86 validas haberent, ne pre- :
10 fupportandoq; oppidani 86 incol-.e ditionum fuarum vltr qum necelle um
loret,grauarentur.ld autem propterea fuit conllitutum,qud metuerent, neforr
voluntarij plures qum vellent,adeius belli famam excitati conuolarenr, quorum
pollea ramen fupra quingentos, etiam ad exitum qu; belli, Iacobo Blanchcnbur
3 gio 86 Afconio ab Holle duoribusaltra fecuti funt.
P it 15 P. hase placuiretiam,incol86coloni Holfatiin Dithmarliam vt ne
abducerentur, fed in omnem incertz fortun 86 dubijl Martis eurum, ad lines di- ;
tionis obfidendos feruandofq;` relinquerentur.Nicolaus itaque Ranzouius,in arce ""-1'
Steinburgo pratfeus regius,vir ( vt augulla fenili facie canifq; dectibus fufpi
ciendus,ita eximia clilij grauitate,inueterataq; vfu longo prudentia rogata,patri
in primis falutaris , 86 difciplin militaris arrifq; haudquaquam imperirus , (qud
multos in Italia annos ordinibus ducendis prfetus Caroli v. ltipendia fecerat)
cum Crempermarlis 86 Villiermarlis , qui lub praffelura eius uint , ad Albim llu
_ uiuni eius loci cullodiam agere iulliis eli. Henrico au Ranzouio feniori,qui po
40 tiorem aeratis virilis partem in armis contriuerat, belloq; eo quod Chrillianus Da
ni' rex ci'i Lubecenlibus gellit,ab Oldenburgico comite captiuus faclus, polleaq;
vertente fe belli fortuna dimilliis fuerat, ad occupdas culiodiendasq; Eidora: llu
minis ripas , Phrili)l 86 Eiderlladenles , alijq; ducatus Slelvici , 86 Holfatice incol
pleriq;,attributi funt. Naues infuper apparatu omni nauali, 86 armamentis milita- Cle/1? Def
riter inllrulas, ad eam expedirionem le collaturum rex delignatus promilir, qu Ziff'm
ex Dania foluentes in Albim traijcerent, 86 ab ea quoq; parte fecurirat focijs pr
liantes,holiibus omnem nauigandi eius lluminis,recipiendiq; in portus amicas fi
/nitimorum puppes facultatem eriperent.
ID enim tam prouide 86 caute hecinllituebtur,vt incluli vndequaq; Dith
5 marli erumpere nullibi 86 euadere , aut auxilia ab exteris fubmitti pollent , cornea
tusq; 86 alia bello gerendo necellari'a'importari.Deinde, forte prter fp omnem
86 expetarionem,_(vt llint belli varij 86 ancipites cafus)ab aduerlante fortuna inc
modum acciperetur, ij ad limites circumquaq;difpof1ti fublidio vt ellent , qu ab
ingruente vi hollium proregere lefe , illolq; repellere, 86 prtelium renouatis denuo
viribus inliaurare valerent. Ad euncl vfum 86 per Fioniam Iutiamq; nobilibus,vr
l)
 ars BELL-I-DITHMA'RYS'ICI
; paraturnq; equitatumad'quemlibet belli dubij eutum haberet,l(qu
mox,vbi accerierentur,ad edit eius conuolarent) abs rege deiignato imperatum
efr. Percomt'nod quoq; inter lflii'pa'num Gallumq; regespace faa,ex przfeis
??? nonnulli , quiiolutoe bello'mittebantur: in cam conditionem principum iuilu
fg/,1 conduti iunt, ii ij opera eorum vti hoc bello neceiie haberent, de eo literis certio
5'- &1 turmiscohortibuiq5, quas duccrt,i`tatim tranfire 85 accedere ad eo's
; ipfi vellent,adeil`ent. Sie Ioanni eriam ,
(quem ipr memorauimus) argentum numeratum, quo equites quingtos con
(criberct:85 ali) item equitum prrefeo,quo totidem-.Timebatur enim,i1alis,tum
? maximme ipiis in Dithmariia iiibigenda occupatis, motus aliquis ab externis du IO
" cibus repent excitaretui': qud eilent , qui lioitilem in principes animum gerere
haud fali exiiiimarentur,vrbesq; prterea iinitim iufpicione n carerent, quail
vt Dithmariis commodarent,per Holfatiam tumultum moturi eilent.
A R o R lic omnia ita curiof prouidebantur,vt ii quis iue mortis fi
i11e bellum alicunde ingtu'eret,iufias in promptu copias haberent, quas opponert,
conatumq; omnem 85 vim hoililcm-validis obieltis armis retunderent arq; repri
-merent, ita vt in vtrunq; parati ciirmatiq; eilent, 85 in Dithmaria bellum gerer-e,
85illat1'1 alicunde propulfare. Arcesitem omnes per Holfatiam impoiitis priidijs
munita: fum,totmentaq; aenea bellica poit tergum tot relita, quot iuilo exercitui,
ii opus foretfuilicere poilem,vt in omnem belli eutum abund ptofpexiiie, 85 ia 2.0
pienter coniuluiile iibi viderentur.Ex eodem quoq; principum cuentu ad comi
tem Oldenburgicum litera: perfcribebantur,quum idcmodiilim i`acere poiler,
ramma- -cohortes militum tredeeim iiue quindecim Albim traij ceret. Conilitutum quoq;
5:2 cmuni (uifragioyt finguli principibus tormenta iena campeilria 85 bina mura
. lia(pluribtis enim indigere ie non arbittabantur) c apparatu 85inilrumento omni
"M -neceilario in aciem~adducerent,itemq; plauilra 0&0.Foil'ores prterca mille con
"du&i,ponteiq; nauales plures cparati, 85 comeatus eiuiq; iubueo affatim pro
f curata,nempe vt iinguli arcium per Holfatiam prfei,certum 85 priinitum an
militai'is numerurn, quotidie ad exercitum in mitterent. Verebantur
enim principes,vt ciuitates(haud :eq uis animis id bellum inoueri ferentes)permiil 30
fura: fuis eilent,vt corneatum adueherem. Poil'rem omnia,quorum in bello vius
cihquazque in tanta celeritate conici potuerunt, pro re 85 tempore diligenter :
/ cparata. Nam longiorem interponere moram minimmnium cfultum vide
{g batur , quum ncijs crebris 85 rumoribus quotidie adfertetur,agreiles magno ilu
. dio 85 labore pertinaci vndiq; i`ei`e eommunire, 85 foilas vallosq; indies perducere.
Neq; enim coniilia principii itaprotftis occultari 85 regi potert,quin haud obfcu
r intelligeretur quid molirtur,85 qu tenderent : 85 ipii ptetea principes iibi per
~fuadeba11t,omnes hoiiium conatus 85 vim celeritate prueniendam 85 opprimen
dam cile. Atqui potuiilet bellum cm cura coniilioq; 85 rer Omnium adminiira
tione expeditiore,tum impenfis mult leuioribus iriferri ac geri,niii tama Adolphi 4o
feillnatio interueniil'et. Is enim, iue folusfiue iuntis cum aliis viribus hoiles ag
grederetur,in celeritate vna maximam vlori fpem 85 iiduciam collocaucrat.
5ng _Wf- C E R v M rex vt Nortorpam in colloquium iibi veniendum iiatueret,haud
Facile potuerat adducild extranei quidam prfeli,per omnem tat armis aflue
. ti,militia:q; animis inquietis dediti, eiecert , quum per homines ad id fubornatos
met regi ineuterent,rem periculi plenam elle dititantesanermem ad hoilem ar
mat ire. Ailerebant enim,de machinationibus qua: in regis exitium aperte iiert,
ie eompertum habere,qud prefetis quibufdam fcirent poteiiatern literis falam
I __ contra regem copias cfcribendi:quae ramen litera poilea interceptar eos vanitatis
coarguerunt. Huius gregis hominum in principum aulis magnus eil numerus,85 {
gaga-,_ vberrimus (emper prouentus,qui perueris 85 malignis preditiingerii,|'s,vitijst1y ad
"""~ obruti, qu virtute vera emergere non poilint , prauis innixi iludijs 85 veriutia fce
lerata audaces,calumnijs 85 delationibus alior,in principum fauor malitioie iei
iniinuantz85 his inuidiam confiando, illos in fufpicion vocando,odiaq; 85 diicor
dias pailim mifeendo , ex alior iniurijs 85oppreilione ad opes ingentes anheianr.
Et
 LIBERSECVNDV-sf 449
t fae'penumero improbis eor 'Voris improbiormult fortuna afpirar,a`p'u'd princi
pes etiam vigilantes 86 non malos:quando fete lit vr falf,fcd callide conlita,86 ad
rem przfentem accmodata,f1 fufpicionem paulo verilimilem mouent,profunde
animis aculeos figant,hreantq;,86 gre euellanrur,vt veris locum relinquant.
_ E r s D arribus 86 veteratores illi imponere regi , iam tum primm regni ha
benas excipienti, in animum libi induxerant ,finqj fpem veniebant,li fuccedribus
dolls, inter principes fanguine coniuntilf1mos fimultarem difcordiatnq; accdif
fent,fore vt bellum inter eos diuturnum contrahereturzquod illi pto` animi fui libi
'dine adminillrantes, dtieenrefq5,vt lideles 86 indullrij miniftri, ex eo honores gra
1 o riamq; regis aucupari 86 locupletari nimim pollenredhc quanquam allure 86
perlidiofe concepta techna,vnius viti folerti indullria 86 cura derela 86 plane fub
uerfaell. Hricus enim Ranzouius iunior,quem fubinde vicarium regium appel-
lamus,mire temperato dextroq; ingenio,86 animo nunquam intermilfo preditus,
lludiofe regem edocuit, ptopterealieti ialariq; haec ab illis,vt dillidium bellumq; latam/'rfi'.
alerent : quod qu diuturnius ellet, ampliotes fortunas 86 opes le confeeuturos
fperarent. Elle enim homines aliengenas 86 aduenas, qui vt fuum nihil 86 propri
peregrina in terra polliderent,ita planillime fcirent fe iaturam nullam facere pof
fe, fed potius, fuborris cetraminibus intell'inis 86 difcordijs, qualibet rerum per
rurbatione,noto artificio, honores 86 diuirias immenfas captare, qu rebus quietis
z 86 tranquillis afpirate nequaquarn poll'enr. Etenim licuri anguillmifi aqua agira
ra 86 limo rurbata,haud capiuntut,ita illi,nif1 llarum reipubl. interturbent confilijs
fuis, quod illis folis 86 voluptati 86 cmodo eft)in fuos calles prardam cupiram pcl
licere non pollilnt. Prterea habere fe apud Adolphum 86 fratrcm fuum, 86 alios
plerofq; propinquitatc 86 necellirudine libi deuintillimos : rametli princeps quid
inopinatum 86 alienum fide moribufq; fuis(quod vti crederet haud Pollet perfua
deri) animo fecum agitater , illos ramen neuriquam vt exequetcrut 'elle ermillu
rosDeniq;` Italico aut Hifpanico more agere,86 aliud fingendo limulan l ;,aliud :
animo occultare , malumque 86 exitium alreri fubdola amiciriae fpecie maeliinari, ifi?"
inter coniunlos in primis arto cognationis 86 fanguinis vinculo , hifce in Citn- .
3 o bricis oris minime omnium v'lirarum elle.
V i B V s rex perfuafus habuit,feq; in v'iam dedit.quueadeo tame' frau
dulenta 86 infidiofaillorum fabrica profecir,vt maior intentiorq, rege cunis in'
rebus cura adhiberetur, 86 is quingenris llipatus equitibus Nortorpam veniret. A
dolphus aut duobus faltem leuibus vehiculis (quibus iumenra excilis genitalibus
celeritati infuefaraiungunrur) adueus ell,vtq; pll vulgatum,non minus dein- ?"
fidijs quam rex libi metuit. Sed hc Vanutn timorem 86 fufpicionen'i in fe iple 25:75:
redarguens verbis cfutauit. Nam feipfum allocutus, Non lum,inquit,ignarus ge
neris 86 fanguinis nolrri : nos inter nos ne cogirarn'us quidem illa : tacebo qud fa
ciamus. At li in Italia aliifve tetris, quibus id frequens 86 vulgare ell, ellemus pro
40 creati,fortallis alter alteri minime confiderer. Equidem li illi maligno iuxt 86 c_al
lido hoc aufu obrinuillenr, in colloquium muruurn principibus ne ellet ventum,
potuillet grauior inde morus exurgere:86 fotte conatus eotum fuecellu noncatu
1flet,qui hoc modo irritus fuit.
S L V r conuentu duces illinc vterq; difcedunt, hic Rendesbu'rg, ille in ar
cem Gottorparri: belloq; fe ambo paranr, illhac omnino fpe 86 opinione qud co
rrn interelfe vellentRex autem defignatus Segebergam c Ranzouio vicario fuo'
(qui iam tum arcem cam prarfetutx nomine tenebat) fefe contulit. Vbi qu diem
vnum arq; alterum fubllitiller, relio illic comitatu pene omni, Coldingam Iutia:
oppidum,curribus,quos lingulos cantherij terni ob celeritatem trahebanr,_prope
te contendit. Ibi narnq; Fionia 86 Iutia omni nobiles equis virisq; miliratiter in
]: mille 86 quingenros numero exasquarent , ad omnem belli cafum literis
regijs euocati,coiuetanr.Qtiibus lultraris,qud exciti paruillent,rex gratias egir:86 : 1:47
quia eorutn opera,nifi opus forer,hoe bello vti non cogitabar,ltarim dimilir.Cte- :ix/foins:
rm in regno,vr poll tergum pacata 86 tranquillaibi relinquerer omnia, qu opus Ww .
erantconllzirtiit: apparamtnq;callsrenfem 86 fupelleilem, nec n_pnomnia quibus m
. nj
j
_A

'450 BELLI'DITHMRSICI
ad iter 86 bellum indigere videretur , prolix [ibi comparauit : 11111115 ani
t ad Henric Ranzouium literis , vti fe propere certiorem faceret, quando copine
progrcffurz eilcnt. Eo deinde die ui Pentecoenantecellitegebergarn
przcipitante vefpera rediit ,fuerarquecadem licb'domacla magn partis milit e
quituml; delctus habitus, 86 1111 1. Supercrant at,qui (ub ' rfetis
Wolfgango Schonueiio 86 Reimaro Valde merebantj vniuerii per' 'es feitos
` lutran' (unt. '
E itinere qu przter arcGottorp rex iter faceret,inter principes fuerat con
_ 111111113 vt die Mercurij infequti 1 111 pago Hohenueite de conuentu
getent. Et vt emodius rex intereile Pollet , triduo ant Nouomonaileri fe rece'
piuc 11 1115 11 turm praetori fu recenfuit-,ii munera diltribuityexillii l.
Georgio Raureno,pr:ecipu in nobilitatis vito, Ferend tradidit, 86 Ioann
Tru Danis: prrtorio prfe (qu Marefcall vocant)cius turm equit
giflr creauit,cni legat iiue vicari adiunxit,loachimum Brochtorpi Holftumi
de educen
. . Sub coequclri [igno fupra quadringcntos 1111 11.$ decimo aut
Caldas Iunij ex conlituto principes , cum oratoribus 86 11115 (uis , 1& 1
conuenitint. Ibi 11 confentientibus fuffragiis decrctfaumyt quinto
die vniuerf equitatus peditatufq; copias, uant quant iam coiiflent,in fun um
011 111 1)111111:1 duccrentur. In 111 liuc prdi Melbechia
num Henrici
ldem in Ranzouij
conuentu literfeccilt
quoque, quartuml; in diem
, quibus bellum quue illicprincipes
Dithmariis cmoratus.
more mili
1
tia: denuntiabant ( quas nonnulli ab antiqua Romanoriim confuetudinc feciales
appellant)conf`e&z, 86 111110 anthuarn fines corum 110111115 exercitus ingredere
tui-,per tabellari regium perlat 111111. : litera: ad quadraginta oouiros , penes
'quos ex omnibus pagis deletos totius terrazlpcumtio lit , 86 vniuerfos Dithmar~
fix incolas,decimo quinto Calendlunij datemnt, 66111 hunc modum conceptz.
; @A N D 0 (; D iibilegitimis dominis 86 magilratui diuinitus ipfs con
Mantid
Film.
111110,1111 ie` 86 felerat non folm non obtemperart , contumaciterl; aduerf
tenturfe indignis quoq; modis crebr 86 1111111111115 grauibus contu
; 111111 amplilim quidem 111 dignitatibufl; 11115 111
ter parcentes, homines libi (ubditos magnis frequenter damnis affecifent, paiiim
rxdasegiilent, cdes feciflent, pacem publicam turb'aient : vt nimir quum eos
in fubieam ditioni fuzz oram,qu terra appellatur,incurfantes,nulla neque
religio neque pietas continere 86 11 quin ipfas des (actas cde
nefari inibi perpetrata funefarent : alia multa abominanda crudeliter 86
malitios commiiilent,in omnibillis nulla iufliti quitatifvc ratione habita: ne
4gue 111 etiam aut ius adminiitrareut alibi datum admittere voluiflent : qua: qui
em longo hatftenus tempore tolerata,vt manus profuf fanguine purasc
innocentes haberentznunc quum patientia (1121 86 manfuetudine turbulentos 86 fe
ditiofos corum 1115 111 intolerabilem, ade non frangi aut imrni
nui vidcrent,vt etiam magis magisl; indics auge(cert , neq; effet amplius eos 4o
quicquam pro fanis 616111105: (e variis corum iniuriis 86 violtia multiplici 111115111
ter lacelitos compelli,bello ipfos aggredi,&(adiuuante cptum Deo) ad impera
ta facienda vi 1 cogere. Ita enim tcuros (efe , quod oicij fui agnofcerent,
vt obfeguentillimos dition {unrum incolas ab 111111 vi 86 opprcflione defend@
rent,c 51115 86 11105 arq; depellerent.Veruntam' tam gra
ui, cfpuocatae merita vindictafupplicioq; ips fumendofuperfederc mult
maluife. @circa hc iplis (quanqu vt in rebelles fubditosl; libi id neceffe non
fuiffet (e auxiliaribusl; 11115 militi denunciata elfe voluifle , qu fid fuam
omni ex parte integr 86 liber ad vr (ele aniinosp fuos prparart.
891414 I nuncius, perqu principes literas miferunt ,- cliu multum; relucatus ,
nemo -ult 5".
ne id muneris fubiret , qud vfitat agrefli um violenriam 86 rcforrnidaren
fed quia ob maleficium perpetratnm alis capitali {upplicio aHciendus crat, minis
metul; mortis prxfentis fufcipere coaus . 5 1311111- iigillis trib. regis 11161;
pbgnatas ad bacilli candidi cufpid fufpenfas,Heidam munitiliim ten- illiu
' 01131


'LIBERSECVNDVS 4
bppidi'i(vbi inc'olat (1211113. locaueranr,85 quadraginta 061011111 more ccn
uenrum celebrabr) perferens , vt etant annexa: baculo, vni ex magiiiraru de facie
fibi noto in manus rradidir.Vulgato ar de literis hoflzilibus rumore,plebs indi a
bunda 85 fremes,tumultu (21610, 85 incondiro clamore fublato , rabellarium agge
cein popofcit: ( 15 a quadtaginra 0610111115 furori infanientis vulgi fubrracrus , 85
a morte feruatus cihin priuat enim domum feduro , dum de refpfo rincipibus
dando conful t'atenr(neomnem humanitatis affeci penirus exuifle viderentur, 85
haberent per quem refcriberent)epulum ptbuerr , 85 111 ruta reduxerunr.
Reuerfus duodecimo Calendas Iunij lireras ab agreilibus ad principes retulit:qua
lO rum tenotem,quamfpt>ti1inius commodiIim , itylo Latino ita exprellmus.
L 1 ' veiras, ereniilime tex 85 illutriflimi duces,animis inuitis' accepimus, dpr/i
quibus gnifieatisyoscauiis grauibus ad infereda nobis arma permoueti,vt vi fub- "ff"
a&i,id quod iure debeamus,obtemperter vobis ptitemus,85 imperata faciamus.
Ad ea fubmils animis n iniuria tefpdemus,quod in Dithmarii iuris quippiam
vobis competat,id nequaquam nos vobis lar 111 aut permittere,ied effe nos mem
bra infetta Ecclefi Bremenfi , eiusq; dice i 85 territorio fubditosln cuius profu
latus tutela 85 prorei'ione, adiuuante felicirct Deo, per quadringeros amplius an
nos fuimus,85 hucufque manete petieuerauimus : id quod denioniizrati vetiiIm
potelIEiusque rei gracia perfumus
lomatis muniiicentiiim pontifces maximos, Imperatores
communiti.Neque equidern85deteges,collaris di
vobis,vti Chri-l
zoP
Hzianis 851audatis femper principibus-, ac fummo clariimoq; prognatis {tomma
re,eam vnquam fpem animis concipere potuimus ( qudoquidem nobis nulla vo
bifcum eil controuetia)fore vr contra fas piumc'l; , contra ius 85 quum, aduerfus `
lireras 85 rn nobis data, igillifq; coniirmara , per maiores parcntesq; ve'
111105 reges 85 principes,im aduerfus publicam ac graui pna in facto imperio Ro'
mano fancitam acem,auteamque bullam,tanra atmor vi 85 ttuculenria, (vt an
te oculos, ptoh olor.' videre cir) nullo prius iudicio eonueros armis nos inuadete
tis : fed mulr magis humaniiiima quaeq; adminicula 85 patrocini, vicinitaremq;
commodam 85 beneficamfemper nobis promifimus.Breriim ii quodineepr no
,O 11111111 iniquum, iiquavllo delito noxa a nobis eontrata fuiilet , iufis 85 legitimis
locis appellari 85 conueniri potuimus debuimusque , vbi ex iuris obligatione (
iudicio etimus,85 nunc [iare potuiifemus.@o fan cafu faris {uperque :equo iuri
fubiecfii fumus, 85(qu abundtius vobis fatisfiat) vr antea fempet fecimus,ita nunc
quoque, vi ac porelate harum literarum , ad omne iuris quiratifq; atbitrium nos
offerimus. (lild fi huius quoque,prrer fpem noltram, rationem nullam habue
ritis,85 cert iixumq; animis vobis federir,nos ditionemq; 1101115 ( vt apert lquer)
vi opprimere, vxores liberosq; nol'itos,viduas 85 orphanos , in inrctitum 85 perni
cie internecionemq'; mifet adigere , arq; impellere , manusq;` ade vel'iras 1101110
innocenrium cruore 85 fanguine contaminare: nos Deo optimo maximo,i`iunmo
4e Imperatori 85 protetori noltro , caufam cmittere opottebir. Bum iraq;
fetijs 85 atdentibus votis 1106105 diest'l; implotabimus, vr fanam fuam pacem cle
meter nobis lar iatur,85 quoni velica omniq; noiirm cotdain ( haber manu
85 porefhrea Etero diuini afHatus (111 numine gubernare 85regere dignetur,vt vos
clementiilimi illuittifhmiq; ptincipes,abinftiruto hoe minime quide pio difceda
tis, neq; t5. atrox vobis mal , ram q; immane fanguinis profulione admittere colli
beat: fed ex ingenitaanimis excelfis 85 generoiis velris bonitare arq; elemetiapxi
tum (inem prudenter cfideretis,qu vttotumq; ditiones,cm veftta nolrz;
incolxq; vi use , orbi , coriiuges liberiq;,fundirus non euertantur 85 peteanr , fed in
pace ac tranquillitare,iuxra diuinamvoluntatem,confetuentur: cui vos reuerenter
fo commendatos volumus. In calce har'um literarum,vt fieri folet,fublcriptum etat:
' . . . . . . . _ . . l
@ringrazia Dnbmar /, cui@rural.: 'vmuer/, regis:
quitan amzudiiy olgferuantes.
V N D E e 1 M 0 1. Iunij equitum peditumque copiar vniuete, qua: quatetnas
turmas 85 legiones rerrias efficiebant, horam circiternonam anrcmetidianam in f.i: exc u;
tm orda.
pagum Oerichftorpmon procul oppido Itzohoa, cis Sroram Huuium , coueniunt;
aderatque rcx ipfe 85 duces. Ibi iniro conhlio , ex vfu militia: licei-etum et,quo l

iig
 411. BELLIDITHMARSICI

ordine exetcirus ingrederetut : 8: 111 mox procedi cptum. Primi Omnium ai#
tccutfotes, quibus legionibus lingulis per fortem deleis id obuenerat , agmen
antecederc, eos infxflens velrigijs ala equit Mauricio Ranzouio duce infequi , in
de cum foifotibus minota tormenta campetiattahi, 1122 Schonueiij 8:
Reimati legiones incedereln medio praetoria: tutm regis ducumq; cfpici, arq;
infh'ua quali ad ptazliutn acie iunim fefe infette , hinc legio Valterthumbiana
fuccedetqpotem Blanchenbutgij tutma cumTheodorico ab Holle(qui 8:11 ,l
ctutn circirer ducebat equites)agmen claudcte. initituto ordine quum mo
uiller exercitus,eodem die, priufquam fol occideret, in finibus Dithmatfiz, in pa
/ go Aluerftotp caltrametatus cit. Etant autem omnes,equirum citciterqua- l Q
.
terna millia,peditum figna quina rticena, quum primm in hoiricum pcruentum
eil; Acccliit poilea cum cohortibus quinis denisAntonius cornes Oldenbutgicus,
vt ita demum iigna pedirum quinquagena implera fmeLegionibus ptfeli etant,
Wolffgan s Schonuelius, Gulielmus Valtetthumbius, 8: Reimatus a Valde.
quitatum utabant Ioachimus Blanchenbutgius , Mauticius Ranzouius Caij l
11115,8: Theodoticus ab Holle, praeter praetorianos regis ducumque prfeos, qui
etant Iohannes Truzius Danus , Betttamus Seitedius , 8: 151115 ab Aleuelt,
vexillifetq; Adolphi,Gtegotius ab Aleuelt. Pott milites trans tiuum, qui pagum
ptzteriluit,tentotia figete,equires pagum occupate.
Nonn'mor ' N ver eaquaeinfecuta efr, excubias cgerunt cohortes dus: cum equiti- 2.
fxffl'l'lll
bus ducentis : excitatu(que in caris tumultus ab oodecim agteflibus, quutn in
.
equites excubitorcs bombatdas diiploderent , nequetamen dertimenrum vllum
infertenr. Nam venir miles quidam in ttepidans, nunciauir hoes in Prai
tionem vigilum impetum faeere. Quo rumore excitatus fummus ux belli, cum
filio Henrico explotabundus ptouolauit : fed aliquo hoftium motu nihil com
petit. ijs pofea qui diurna: ptfuetunt cuodiazynus ex illis qui turb 11061111
11: caufam ptbueranr,intetceptus ell. Multi quoque poltridie qum ventum
ell: , ex atmentis hofium equi boueique abai : vnde (vt fit) vtrinque nonnulli aut
cfi aut capri funt,& circumiacentes aliquot in propinquo : 8: tugutia,pet mi
lites,quanquam niuffosfacibus illatis exuflza. Eodem die,quibus ttatanda: expli- 3 c:
eandatq; belli tationes commiffa: etant , indiro conuentu in confilium iuete , ha
biraque cum ptfetis de faciendo belli initio deliberatione,ef conlriturum,vt ne
prius catris excedctetut,qum de eonfllijs rebusq; hoftium explotat eflet cogni
tum.Itaq; de captiuis,quotquot eotum intercepti in manus vcnerant,pet tormen
ta quaafltiones habitat, equi de hoftium rebus cognofcerent , fpeculatotes emilli
'
funt. Ad tx. autem Cal. Iunij ipfi delei belli confiliatij, duta fecum ptxlidio le
gione Valtetthumbij , 8: 1 Blanchenbutgiana , in agtum liolh'lem cal'ris profi
cilcuntut, vr omnem vndiquaq; otam oculis fubi) ciendo circumueti f ecultur,
uibus locis hofres adoriri,ex vfu belli quamptimum 8: qum cmod' lm con
ciendi fmt. Tres enim omnino aufpicandae oppugnationis rationes inueniebant, 4o
vt aurTilebtuggam,aur Hammam , aut deniq; Meldotpam aggrederentur, qud
tribus locis illis plan folis (qua: fitmiota etant Dithmarii propugnacula) itineta
effent, quae ex campefri [itu in palufttem ducetent : eamq; ob caufam agre
Ptes maiore pta: exteris Rudio 8: cura , ptacduis folis vallifq; , 8: aggetibus proie
is,communiuerant. y
'I'erugga'
:
R 1 N 1 P 1 0 igitut Tilebruggam adeunt: quo loco Dithmarfi fecund amnis
. praetetlabentis ttaietum,vallos aggeremq; pro fe excitauetantzqu tamen muni-7
tio ade valida non erat,vt maiorem vim militum incutfantiurn futin'ete polie vi;
deretutlbi quum intelligeretur,ex horium plautta aliquot, rerum variat
(quas rutius afportate cogitatenr) fupelleili onufa, in inretiotem plagam fefe te- f
cipete, Henticus 8: Mauticius Ranzouij patrueles i minota tormenta campeltria,
adiunris fcloppetatijs,in collem zditiotem perducunte abeuntium tetga globis
emiliis perfequuntut fed tragem nullam faciunt. In hos vicifiim agreftes denas
circirer pilas minotibus tormentis adigunt, 8: ipfi quoque damni nihil infetentes. `
Etant rum milites,eotumq; duotes 8: figniferi,ad eonfie'tend cumhofte manus
prompti
 - SE'CVNDvs5" _ 4g,
prompr animis 86 alacres , vtque oppugnarionis lignum dareIurpofulab'ant : fell _ .-.L ._-|
fummus dux belli iniulfu principum pugna: aleam fubire abnuit. @niam'enim
munirio ea tranfcenfu facilis apparebar , 86 ipfe , fumm inucteratq; militaris ex'
perientia: dux,naturam militum nouerat, primum eotum impetum (qui pl'erunq;
acrior 86 feruidiorelfe,ac poffea, 86 tardo ex moleflia cafltorum concepto, 86 im
n'nutis temporis diuturnirate moraq; animis, paulatim clanguefcere'folet) in op- p
pugnatione dilliciliori periclirari volebat. @amobrem hinc Hammam difcedr, {
quod oppugnaculum, cm fitu ipfo,tum incolarum operibus, omnium eius rertx mmm'
munitifli'mum etat. @ippe denlis id flzruis aggeribus foflfq prazcinum, 86 a:
I o dilieata infupet
diftum ell) oramturricula
aditumagrelles diligentiffirne
frequenrem Peckham@ vallauerant, quia in palullrem (vr
illis propin'quanribus,Dith-
marfi impulfis rormentis ingentem pilarum grandinem in eos iaculari,vehernen
tcrq; detonare, fed nocere nemini : qui quum vicum munitioni fubieum' proxi
m incendilfcnt , in caflta reuerterunr.
I N hac rerrx hoffilis 86 munimentorum infpetione , perito eotum locorum
vi duce vli funt , homine Dithmarfo , cui Splitteringo nomen etat: qui'quum in
ditione ducis
temporis Adolphiadferas
interuallo eumglandibus interfeciflet,
vfurn in cuflodia antefuerat.`
habirus fefquannum
Pollerocaptus,eo ;
die,vt eius
quoquc firum 86 lirmirarem conremp'larentur , Meldorpam eunt, itinerif; mon
3, fratore's lecu'm ducunt,quendam narione Holfatum, (qui proprerid oppl um ha
bitauerat,86 bello ineunte,vt ita diflimulata fuga agrelles eluderet,carro argilla o
nuflo effugerat) 86 Bartoldum Petri Dithmarliim. Is crat patria cxul fatfus,qud
in afione,qu ei de legitima cum popularibus fuerat hereditare,quum iniquis iu
dicum fententijs circuInuentus iniuriam libi faiam purar'e'r,ad Camer Imperia'
lis iudicium prouocalfet. Ad id ver oppidum nihil memorabile gcffum: liqui
dem vnicus 'tantum equus confoffus , 86a Reinholdo Rubeo , patria Dithmarfo,
qui iu Gallia olim inter Germanos equo meruerar , magnx audacia: 86 roboris vi
ro,in Ioachimum Broehiorpiur'n Holfatum,breuiore bombarda manuaria difplo
fa,quales cingulis appendi folenr,impetus faus eflReuerfI poflridie ad principes ;
30 explorara referunt , e fummus'dux belli in tabella defctiptu'm exhiber, quo pao www??
86 ordine,autTilebruggam,aut Meldorpam,alterutram earum inuadendam cen'- '
eo delibererur pollulat. Tribus enim omnino locis (vt fxpius diximus)
Vquibus in interiorem oram paluffrem aditus pareret , aggredi holles decreueraur :
in qua: agrefles maxims operibus munita, omnem vim luam 86 robur ctuletant,
firmifque vigilum 86 tormentorum prfidijs lingulis noftibus cuflodiebanr: vt ibi
de partire libertare , de falute 86 fortunis fuis fuorumque , quoad quicquam illis vi
rium ad propugnandum fuperelfet, ad extremum quue cum holle dimiearent. -
Hammam ver omnes litmiorem munitioremque exiflimabant , quam vt facile ? _mv
expugnarijoffet. ~ gfffmf
4o S v i em fer temporis puntum nuncius a Nicolao Ranzouioincallta ve
nit,Antonium Oldenburgicum copias fuas Albim eo die,contraVedelam oppd
traielurum adferens.%apropter flatuirurme prius eallris,aliquam munitionem
hoflilem oppugnaturi egredianiur, quam is adueniffet. Datifq; ad Nicolaum lite
ris Henricus Ranzouius lignificat,quibus locis comiti cum fuis perno'andurn fir,
vtque forno,auena 86 vino, dono przbitis honorerur. Exinde difcepratur in conli-
lio , ad vtriusprimm oppidi expugnationem rentandam milites educere,conful .
us fit,Vilebrugg an Meldorp. Hanc eligit fummus dux belli,qua. caput regio-3 "
habebatur: eiufq; confilij fui rationes reddit. Omnes,inquir,qui ante hoc tem- judzmg
pus Dithmarfia: bellum intulerunt, graui 86 accurato conlilio,qu'd loci fumma'm' #
5_'o notitiam renerent,id oppidum primum omnium,vt eaperent,ado`rti funr. E_tenim'
uum in vmbilico pen terr fitum fit,inrer duas eius partes , quas a cli plags Su-f h
201174721 86 Mrdegrant incol vocanr,(in quibus duobus omnino locis oinne rol - _ L.
bur 86`vis eotum confiffit) eo occupato diliungi 86 fegregariholles perfpieiebanr,
ne in vna vites fuas' conferrent , 86 eoniunfi animis maioribus , 86 fpe fidu
ciaq; certiore vil'oriae,repugnarent illis,feq; defenderen'r: quos dirempros facilitisl
 ,f4 BELLli-DJTHMARsrct
_perpartes opprimere 86 debellare pollent. Namq; prter oppid larus riuus tran
?) Oceanum influir , ita,vt haud magno negocio 86 impendio prohiberi queat,
ne ab vna parte'labotantibus alijs alij ab aducrfo latere auxilio aduolent. Praterea
compertum ell omnibus qui bellicis arribus 86 vfu valent,milites primo llatim im
eru , dum animi virefq; inte rx funt, nec laboribus vllis aut molellijs grauioribus
Iabefatae 86 : 86 diflicilia quzq; fubeda ducere,vtilillimum 86
tutillimum elle,ne dum minutis leuibufq; in rebus cliciendis ocium teritur,rem
poris longioris taedio alfeli, aliijue diliicultaribus prelli , animi eotum 8_6 fpiritus
fr anrur. Deniq; nec illud quidem ofcitanter nobis cogirandum, magnam mi
lites facilis ab hollibus reportandaz viloria: fpem 86 liduciam fouere , quod in ho- to
mines a elles,86 tei militaris imperitos,pra:liatuti lint:ideoq; animos,ad primum (
pugnz 'fcrimen 86 congtelfum,maxime audaces 86 ardentes allaruros. Atqui li _
in munirioris loci oppugnatione,confertis manibus,fuperiores hollibus fuerinr,ad l
reliqua qu minus ollendent periculi 86 dillicultatis , eos prompriores 86
conlidentiores habebimus. Sin in loco non admodum firmo oppugnando,qum
prodigiolis corpot vitibus,quanto periculi 86 morris conrempru, quanta animo
rum tabie 86 pertinacia,fe parriamque fuam defendant, periculum lecetint, de ar
dore 86 liducia prillina plurimm ipfis decelliuum , quis non vider 1 ad
bellum ex fententia quam flicillime terminandum, (quod Deus opt.max. faxit)
ego vnum id maxime omnium expedite arbitror,vt potius in inuadenda Meldor- 2.o
pa,oppido fatis munito 86 lirmo,primm militum, necdum vllo cafu imminutam
86 rerufam agilitatem experiamur , quam ad inlirmam Tilebrugg munirionem
fubeundam confcramus atteramufq;.
Breda Ji A D V s V s ea Breda Ranzouius , vir lapiens 86eloquens, acrirer differebat,
.erfuhr/fu
denne au inter ctera,quibus diuerfum perfuadere conabatur, lic inquiens : Etenim non fe
ric. mel amaioribus nolltis id oppidum inflicitet elle tentatum,quueadeo vt eo ir
rito conatu non folm de vniuerfa viloria: fpe depulli, fed ingenribus etiam acce
ptis cladibus,turpitet fuga falurem quaerere coali lint, ex annalibus nollris cllat.
Et quanquam fuerint,qui illud vi expugnarurn f_uamin porellatem redegerunt,ta
men id occupatum ade nihil illis profuit, vt internecionem 30
pene c-.tli,maxime fdam 86lu6tuofam calamitatem fubierint. Iraq; ne limili te- '
meritatis exitu,clade aliquainligni ab inlida fortuna mulelemur, infaullo maiori
bus 86 ominofo loco primas exercitus vites non periclitandas effe,fed Tilcbruggar,
qua: debilior 86 minus minufq; communita ell,(vt haud magno labore 86 periculo
luperari 86 capi polle nemo defperet) admouendas fuadeo. Nam li femel milites
profpere cum agrellzibus manus contulerint , ad reliqua llrenue 86 audaerconli
cienda teddenrur mult paratiores arq; agiliores :.86 quantum ipfis fiduci ac ala
critatis accreuetir , tantum hoftibus derrahetur , qui , 10 nollris occupato,
armenra gregefq; fuos in interiora terra: recipete cogentuafbod meum clilium
li vobis (vri opto 86 fpero) probabirur, ea hollium munitio breui momento, 86 non 4o
magno labore86 ialura militum, in manus nollras deuenier. Aliquot enim equi
tum peditumque ligna ad Henricum fratrcm meum,qui Eidor Huminis ripas cii
magna incolarum manu cullodir , notu rranfmittite,vt is cum fuis traieeto amne
tergo in hollzes irruat, 86 nos fronte adoriemur. Ita haud difiiculter 86 laboriofe
(Deo conatum nollrum profpcrante) occupabimus.
11 A T hic Breda princeps fenatus 86 oratorum apud Iohannem ducem, ma
gnazque autoritatis 86 nominis vir, cm ipfa grandis taris przerogatiua, tum qud
Iongo rerum vfu 86 experientia , iudicij quuiliri prudentiquc perfpicacis fenex
eualille crederetut, facundiaque polleret. At in bello 86 militia idem minus flix
habebatur, quod ab ijs olim, qui, duce Georgio Schoneichio, Czefaris iulfu , Phri- j'o
fix oppidulum Darn oblidione cinxerant , quum ad eam foluendam cum copijs
Melder-pam
frimm
Chriliiano Dania: rege milfus eflet, captus fuerat. Cterm vicit tum prualuit
. que fummi ducis belli fententia , eaque rege delignato principibufque , 86 c
terorum quoque fufliagijs ell: approbata , lic vt difcedens ille. e conlilio diceret,
exitum elle declaraturum,vtet eotum melius dixillet. Nam de fratrc nolu accer
\`
fendo n
 , LIBR'SECVNDV ' 111;

101110 quod fuai'erat,idita 11111;11115 11115 5111115 861111115 ignarifq;

rei bellicus, Hdendum non elle, prxlertim eius loci incolis, qui, 11 fort (quod Deus
omen auerteret) malignante fortuna minus profper bellum gereretur , erelis in
libertatem animis 5 nouas molituri viderentur. @Cinca decretum 11
pum 1111111 faumyt 1 mod'oque, quem Ranzouius belli dux (vt diximus)
ex exata(cienti militaris arte 86 difciplina prfcripferat , Meldorpana oppugna
tio fufciperetur.
I N primis impedimenta omnia farcinq; in caris, {ub prfidio equitum qua
draginta 86 1111 111 mille,relinqucrentur:ijs tumultuum prfeus impe
! 11.1111 cohortes Tilebruggam conrenderent: ear latera tegeret Blan
chcnburgus cum equitibus ducentis. Totidem item cohortes Hammam equiti- Erwin
bus totidem itipatirent, quibus prlceretur vicarius Blanclienburgi. Id enim :frgfzlf:
fummo 86 haud inani conlilio ita etat clituturnyt duobus locis illis tcm- .
( horam circiter antequam Meldorp oppugnationem ordirentur) in
hoFtes impetus Heter , vt eo vario tumultu in diuerfa ditrai 115 , ignorarent
110 fuis fubdio conuolare, aut vbi potiflmm periculo occurrere oporteret, ea
que ratione vites eorum diiungerentur. Neque fefellit 01111. Nam qui ijs
locis 11111111115 1 ire cernerent,aliorum opem implorabant, 86
fis(vt conuenerat)ignibus iignifcationem faciebant. Pontes praaterea nau`ales,cra'
2- 0 tefq; { vna ducerentur , quem ad vfum 111 11`111. Tern 1
giones , Schonueo, Reimaro Valde 86 Valterthumbio dutoribus, latere
reali,prope tuguriolum (ubietum oppido,irruptionem facerent,quos cum ala (ua
Theodoricus ab Holle comitaretur: 86 his Bartoldus Petri viam commonftraret.
Oldburgicus cum legato {ummi ducis belli, Francifco Bulouio,in partem auftra
111& 11115 pago Vintbergo oppidum verfus iter caperet, idque ibi tergo
inuaderent : ipfum cum peditatu equitatuque fuo antecedentem , cum turma 11121
Mauricius Ranzouius infequeretur : eiferq; illis vi dux Holfatus ille,qu yl Mel
domicilium habuiffe, poeaq; efiugiile memorauimus. Principes cum
duobus {ignis vrbem contra progrederentur, ita ramen ne (ub itum tormtorum t
3 (efe darent,ibiq; confifterent. (: cohortes ad tormenta prasfidio manerent,
quibus in colle facinoroforum (ufpendijs infami conltitutis , aggeribus vallifq; ,
cratibus aggefta terra excitatis, munirent. Porem,qua: prima legion perue
nilet, indicium
derctur, excitatis
vt reliqui ignibus
cettiores eiusfacetet: 86 pars
fieri poflent, qupiam
principes muniriones
vicinam oppidotranfgre
molam
(quod tgenus 1115 1015 viitat, vento in exerta longiufcul brachia delato citcuma
guntur) illatis facibus fuccenderent. Y '
D v hc agetentur 1 1 1 Cal. Iunij Oldenburgicus ad Hogafpam agum
copias fuas receniiiitwnde collctis vals quum 111 111111,0 1 pro
pe vic Tinsbuttelium,qui ab Aluerorp dimiclio diitaniliarijn lioitico cfedit,
40 quintis iam 15 e perueniens.Sub idem tempus ad p ncipes Sebaftianus - Lffegfer
menus Lubecenfi legatus,quibus erat fecretis,in venit. Is ciuitatis ( y'z;
mine 1115 vllae iniri poflent,vr pacatis vtrinq; animis 86 pace , armis fa/i, .
11, 1111111111 1:111161;11 Hammam miniftrum
miiit, comeatum cxpetens. Qurern datis cum in vfum literis impetrauit,qui~
bus agreltes arrogantet (tlbfcripferant : Nosmmi dmc5,priei,' admimmtorcs
Lelli , mmc tem mi Hamme tommanmzes. Eius autem miniftcr quum {ub prfidio
(qu tutior et)e deduceretur, leui cum lioilibus contrao certamine pugnat.
Cecidetunt Dithmarlis nonnulli,cx Holfatis vnus duntaxat ignobilis 86grega
rius equcs,8 1191115 prterea glande nobilis Lunebu rgicus, ex familia Sporchia, (ed
5 0 vulnere non lctliali. Erfame'nus ver,quiaintelligebat, principes oppugnationcm
propediem aufpicaturos, nec propter interceilionem uam quicquam intermitte
re velle , libere tutoq; abeundi accepta licentia, 15 excedens domum reuerfus
. Itaque,vt Ptatutum erat , poiiridie calendas Iunij, vergente in occafum Sole,
horam circiter fextam 15 1111 . 11 viam ingredi folores, eos comita
,ti ala Theodorici ab Holle,cum cohortibus quaternis, inde tormenta curulia pro
 BBLLIDITHM.-.RSIC
moucri,'po ea ponies naualesvehiJiinc praetoria infetti iigna,po'ftrem legiones
fuccedere. Inter eas prfzibat Schonueliana, hanc in medio Reimarus a Val'
clc excipicbat,cxrtemaoccupabat Valterthumbius. At fummus dux belli Ranzo
uius, cum iignis quatuor 85 magifro carorum progreffus, feeundum collem da
mnarorum fupplicijs defignatum,vallos aliaq, fubitatia munimenta, quam poteII:
occultifIim , perficit. Porr Schonueiius , cum foffobus nonnullis 85 viz duce
Bartordo Perri,primus pontes nauales traducir, 85 ad hofium munitionem pene
trar. Eum reliquie duz legiones 85 equites Theodorici ab Hollcn infequuntur.
S En nimia vfus feitinationcSchonueGus, dum fperat, antequam dilucefcat,
31742: fe pontes iaturum, in extremum vitae periculum cum lefgione feie prazcipitat.Vbi x o
- enim omnem irineris difficultatem eo adminiculo iam upetauit, 85 vise dux Bar
'" toldus, qud ab vna munitionis parte hoiies vehemerer tormentis infcitarent ac
`cedentes, vr equum afcenderct, pedibus abiens a tergo teliquerat, effet re
trogreffus, per militem Dithmar um, opinione declinandi irus rormentorum,in
tofundas foifas czcafq; voragines abducirut. Inde militibus,collo tenus abforbe
ribus vndis,fere` enatandum fuit, ade vt initum fit quomodo emcrferint. Enim
uero nifi Theodoricus ab Holle,cum tutma fua fuperaris folIis c aduolans, alan
vtibus mature opem tuliifet , vniuerfa ea legio occidionc occifa fuiiIet. Isin ifi'icili
85 periculofo illo certamine, quo mili res , qud (madcfao aquis puluere pyrio)
fclopettis vri ne polfent, bis ab agreftibus teieti funr, traieeo pila crure vulnus ac- i. o
cepit. Schonueiius uoq;` , dum oprimi iimul ducis 85 militis fortiflimi munus fc- .
'dul implct,fuofq; cum voce rum exemplo incirans, ftamea in hoiies iircnu rem
gerit,brcui aanco tormero,quaii femifalconqttaijcirutxx quo vulnere quarto pil
die mortem obijt. Nec mora,reliqua=: mox fuceedunt legiones, atroxq; illic 85 ctu
enrum valde oritut certamen , quo diu ancipiti , ad fefquihotam circiter difplofis
continentet vttinq; totmenris 85 bombardis,acerrim pugnat eli. Tandem ver
Dithmarii exhauiti viribus , pedem referentes , in fugam fefe conijciunt, milites
. per munitionem fubeuntes in oppidum irrumpunr.
D v M ha'cincerta zquato diferimine pugna duraret,mola ad oppidum,vti
uenerar,inie&o igne per Henricum Ranzouium incenditur,vt eo confpeo {igno 3
'Oldenburgici accedere,focijfq; fubfidio venite maturatent. Ita namq; etat confii
etutum,vt tribus firnul locis oppidanos aggrederentur,a latere Schonueiius tergo
Oldenburgicus,a fronte Ranzouius fu mmus dux belli,cii tege 85 principibus. Cui
rei optimo confilio inititutar,pterer Hduciam mora allata cihdum illi lenrius quam
res cxigetet,itet faciunLFerunt penes milites eius morse culpam fuiI`e,qui progre
di ali uandiu recufauerint. Atlohannes Ranzouius 85 Vtisbergius, dum in foiiis
fuperandis Schonueiani laborarent , diretis prius in hofies, impulfifq; tormenti's'
vniueris,pederes quatuor exhortati cohortes,cx cfiiruto reia in oppidum im
perum fecerunt. Ipfe Rouius ingentis indornitq; animi,85 [ fottitudinis
preclatus dux,vt legion in profundo luto foilisq; hzrenrem opportuno 85 tem- 40
pcitiuo auxilio fubleuarer , equo fe in pedcs dernittens , prima in acie inter milites `
: audaciflm dimicauit. Eo crenim modo milites nonnihil cuna'res pudore []
Ligt/i; xmulatione accendi : ne Ie fumm ducem belli pedibus in hoftes
qm intrepide vadentem deihtui e,minufq; {ttenue 85 cpnidenret fecuti elfe perliibe
rentur.Neq; cum decepit opinio. Nam inox coneiratovehementer inucti impe
ru milites,pellendi{ ; agrefh'bus pertinacirer incumbenrcs,tametf hi membtis to
roiis lacertifq; gran bus, 85 viribus indefeflis, (qutum a viris fortibus in extremo
falutis difcrimine poiitis rieti prziiatiq; potuir)obfinatiflim pugnarcnt propelle
renrq; , nec fiationes fuas, quam quifq; fortirus eilet, fuga deferete, fed corporibus
tegere cogitarent, quum ne vno quidem confei vulnere ad tetram fiatim ptoni 5 o
cadetent, ramen nudaro tdcm propugnatorurn corona, fuperatoq;~vallo,85 pors
zzf", tis refratis,in oppidum irruerunt. @o expugnato'portifq; reclus, confeftitn A
,L dolphus tribus quaturve comitatus equiti us inuehitut,poft eumfrcx c ala'ptx
rif"- toria 85 Henrico Ranzouio , inde vttaq; ducum turma.
I N primo itrumpentium furore cimpetu , quicquidin oppido eiufqi circuitu,
- I reper
I
 ,l LIBERsEchDvs. 417
repettum, trucidat , viq; omnes , platea: 8: domus , fdat 8: fincri
bus repleta; Nec ipfis quidcm fminis patfum,quum multe eatum ab indignante
militeinretfcetentut,plutes oppido exigetentut. Natn 8: tune, quum caefi fpolia-
rentut, 8: antea, explorat etat cognitum , nonnullas 1115 indutas atmis, vitifq; 3:42:
115 fupt quam animus muliebtis 8: natura ferter,pto Prationibus ptzeliaras g
effe , fminamq; vnam milites duos vnum altetum cultto confodiile. Ita in
ctedibilis libettatis pattiq; amot,omnem innatam eo in fexu mollitiem 8: fotmi
dinem fupetauit. Ceciderunt : 111 11 expugnatione,exDirhmats circirer
quadtingentoszab altera parte , 8: qui in pugnalcli funr, 8: vulnetibus ob
1 o ietunt,pen cenrumdnrer quos 11111 lohannes Strugmannus Danus,milirum prae
fetus. Oc'cubuit quoque Vol'gangus Schonuefius(vti diximus)confianti animo
8: egtcgia fide 8: Danielis Ranzouij ptfeli militum iignifetgtauiter faucia
tus. Enimueto , 11111 fegnis ea militum in accelerando interceilillet ceitio , 8: quo
dectetum etat modo , triplex tempore inclioata fuilet oppugnatio , con
clufis vndiquaq; agteltibus nulla effugiendi paruiflet via,8 ad vnum omnes,quot
quot in oppido eflent 111111111110111 manus deuenifent.
qui equitum incurfu aueta oppidi patte eieti, in fugam fefe eifudetunr Mtl/10W
deHexete qu Oldenbutgicus cum fuis aduentabat. Hi iignanouem explicantes,
vicena circirer tormenta gtandia fecum dutabant : 8: quum elabendi viam aliam "duw
z. o nullam confpicetent , te in comitem ibanr. In quos equitatus delatus impetum
fecit , Mauticijque Ranzouij ala ad trecenros eotum ccidir , 8: tormenta prrer
ea paruagtandiaque
pellenda quinque
perfeti iignaque 8: vigintie
nonpauca magnam
ademit. Ita 1 1vim puluetis
1. Non. Iuni)lad tormentaim
ante horam vn
decimam diutnam,Meldorpa capta 8: expugnara ciufq; ptopugnatotes 8: in- -
colse , partim intcrfeti aut capri , pattim fuga elapfi funt. Sterete aliquantiipetin
tua acic in oppido milites , qud agteles ad amniculum qu iga con
Huete conglobatiquenunciarentut: fed iis (vr ditum )per immiffos equites dif
ielis 111`11 militibus ad diteptionem 8: ptaedam difcutrere'. Hi ver ingru-
ente vefpeta oppido egteili , prope illud Septenttionem vetfus fotis c'onfedetunt, _
3 0 intus remanentibus equitibus. Oldenbutgieus in pago Amefphutto in auralem ";
Meldotpa plagam tetdit,nec ptocul inde Mauticius Ranzouius.Infequenti die, Pff P
proprer contentionem inter equites pediteique ottarn de ptaeda , quam omnis ge
neris opimam 8: vatiam (nam e accol , vtin locum rutiorem , ad primum belli
motum opes fortunafque fuas omnes ctuletant) nah' etant , in oppido mota tra
ta . Milites enim , quia fuo potiilimm peticulo 8: 101 1115 11 17161011
tillet , dumipli , toptet perpetuas interiacentes foilas , equis adatis 1101 cladem
infette non poflgnt: exclufis equitibus ptaedam quoque omnem fbi vendicabant.
Sed eo gtaui 8: peticulofo tumultu ( vix enim prfelorum intercutfu 8:
tionibus contineri potetant,ne ad arma confletnati in fefe vertetcntut) principum
4o itnperio arque autotitare vtcunque { , vt 11 171111112 co
pia: oppido Brunsbuttelio admouetentut.ld ver, qud m'eliora client capta con-`
filia , in tettium diem teieum dilarumq; . Quippe Reimatus Valdc cum co
horte vna , 8: Blanchenbutgus cum equitum' ala', ad Nicolaum Ranzouium Albis
Huminis tipas tenentem millizvtiunis cum eo viribus, quando fummus belli dux
fronte cum maiore exercitus mole expugnando Brunsbuttelio incumberet , 111
tergo itnpteffionem facetent. Namquc hoflzes citcumuallatos vndique facilius
opprimi , 8: interclufo ita aditu , ne teliqui Dithmari fubfidio 8: fuppetiis fetendis
aduolatent , ptohibeti poile iudicabant. Hi igitut Ditlimatfi-a egteli , capro per
Holfatiam circuitu (ne icl quod agete animis deitinauetanr, ab agteiribus animad
50 uertetetut)ad Nicolaum perueniunt. _ l _ _
1 N E tempotis 1111& , mottui colleli numeratique fepultutz
traditi funt `, obitetque deliberatum de impedimentis quid agetetut , 8: potr ho- Mem, 1,
fl'es qui in Hamma alnsque locis Dithmat altionbus fefe commumuctant,quo _
modo ellcnrinuadendi. Schonueii) quoque defuni cadauet, quemadmo um W
ipfe vita excedens togauetat, in Holfatiam afpottatum , 8: 1101101111 (vr decuit) fpm
(L
 DITHMARsici
Itzohoa: rtunulatum ; Deduxerunt cquites quadraginta , quos principes acl id
munetis obeundum delegerant. @a enim agtelles vias omnes 486 itinera , vr co
meatum intercluderent , pofitis diligenrer vbique cuflodiis obfederant , verebn ii
tur , fi cadauer forr interceptum in manus eotum perueniflet, ne in id more fuo
'Iaeuitiam immaniter exercerendn eius locum Chriflophorus Vrisbergius legioni
' raefeus efl.Hunc principes defignauetanr:86 tamerli omnium fer animi in Da'
Inielem Ran'zouium,fortem 86'egregium virum,cflenproclinatiumque vt pra:
'clara generis nobilitate 86 fingulari militia: liudio 'con pcuum , prxfefura ea di
nillimum iudicareiit: ramen is ingratiam regis,eriam refragantibus nonnihil mi
ribus , pfi ptlatusef , ne perRanzouios omnia eo bello fiare 86adminiflrari vi
detentur.
c Mela" o R R o capriuis c'ogniti' , habuifle agreflrcs clandellinum in callris princi
531252" pum fpecularore , qui ipfis rerulenr,conflir_tiiffe principes nofe ca , quae expugna
. tionem Meldorp antecellir, modicum militum equitumq; agmen Tilebruggam
mittere,qui ibi hofies cgrediendodiflinerent ', reliquas ver copias omnes quam
occultiffim ad Hammam intiadcndam directe. @amobrem mififfe ei'us oppidi
defenfores habitatorefq; eadem flatim nole ad Meldorpanos, qui ea nun'ciarent,
86 ram praefenti imminente periculo expa&o opem implotarenr: eotum ar nu
\ mero quingcntos , omni armorum genere pro more fuo inflrutillimos , vix dum
oriente Sole , e ptofetl'os effe. vana opinione delufi agrelfes ,impellente pro ad
culdubio diuini ntiminis ira, 86 ad pn iam pridem meritam vocante,fuum ipfo
op iddecretum
tili confflio prfidio eo dettao
fuetit,vr, nudarunt.Ex
emillis quo
nonnullis inrelligitur,
eopiis, inuaddliuam falubri 86 v
illas munitiones
fpecies agteflibus prazbererur,qui hoc modo decepri, alij aliis opem matura (vt ne
c'eflitas poffularer) ferte nequiuetint. Etenim eff credibile , fi vnum in loc confo
ciati omnes vites fuas 86 robtit conruliffent , potuiffe eos aliquam fottafl cladem
hoflibus infette , aut cette maiore conatu 86 fucceffu minus infoelici fefe defende-l
' re,86 difficiliore'm multlufuolioremque aduerfatiis cffi'ceue vitloriam. '
R 'r I poll captain Meldorpam die , fummus dux bellicum cohortibus le
gionariis , Oldenburgici, Vrisbergij , 86 Valterthumbij (quibus cum ala fria adetar ge
Mauticius Ranzouius) motis cafris oppido excedit, 86 ad titiulum quendam, vbi
aquaba'ntur agrefles,86 munitionem fecetant,haud procul Brunsbuttelio cfider.
@o qutunpropius accelfillent , fpeeular'uri qua ratione fub exotram primum lu
cem reliffim oppugnarent,equus Vrisbergij,quo vehebatur,glande fclopetro e
inilla, interlicitur. At poflridi'e ( qui dies etat feprimus Iduum lunij) prouei vl te
rius fecundum Albim, vt hofem aggrederenrur , fabulofum 86 fatis folidum inue
niunt vadum,vbi nullum antea fueratld confpicati agrefles,p'ro'tinus deferris niu
nitioriibus liigam arripiunt. Inquos adaris equis fefe inferunr cquites, 86 nonnulli
im quoquc milites per circuitum viam intercipientes fefe obiiciunt : ita vt illo etiam
ie a quadringenros eotum cazfi 86 prolligati lint , fignum vnic ereptum. Agre 4d
lles ver vehemenrer fug inftiterunt,vt infquentium vim euadetenr. Etat fupe
rioribus diebus plauffra militari annona - his multa intercepta , fueran'tq;
cmeantibus ex callri's admodum infeflti:86 in primis nobilem regium puerum,ex`
gentilitio ualiorum in Holfatia flemmate , a regina literas ad regem lilium defe
rentem , duo us medium globtilis tranfadegetanr. Neq; ex vulncreramen liarim
vita defecit : fed ab eo infauflo ipf loco, qui circa molendinu m fuit ad dimiclium
Meldorpa miliare,in vliginem fiue lacunam paluffrem euadens,litetas ineolumes
regi pertulit,alteroque pfl die animam el'llauit, 86 Meldorpz humatus eli.
'Aliulo' 1'- ` ' l ` ` ` u
m wifi; C Aa R v M fummus belli dux , cum legione Oldenburgiea Brunsbut
(fm. relium adortus , id vi capir , hominum autem fer neminem repetir , qud o-'
mnes capra fuga illincl metu hoflium profuget'a'nt. Nicolaus quoque Ranzo
uius , vbi de confiliis focior'um accepir , cum Reimaro a Valde 86Blanchenbur
go , ex Vilflcermarfia: linibus copias e atim rraduxir. Blanchenburgi autem rur
mam fummus dux belli, qu lirmiote illa prfidio renerenrur, ad principes in'
remilit. Ar milites, quum tam profpera comitibus illorum fortuna alpi..
rarer,
 LIBER SECVNDVS. 459
rarer , excurrere , prdalque agere cperunr , in primis Oldenburgci. O\u_9 tem
poris momento , quum Valrerthumbius quoque cum fuis fuperuenirer (qui horis
antemeridianis holies anteuertens lele iplis obieccrar , eaque interueniente mora
focios nonnihil fiierat 'reliruskius fclopettari) Oldenburgcis lele eiungunr,
86 iniulli in holles progrediunrur,exillimantes, le agrelles penitus fuga diliicere 86
ccidere pofle.Sed quoniam horam circiter oauam aut iam vefpera pr
cipitabat , belli dux cum Oldenburgico aliilque prfeiis reliquos milites educere
noluitzverm communibus fuffragiis decreuerunt, fub primam exorr' dieilucem
omniillata vi holies lacellere : pugnzque aleam fubireln oppido itaque belli pr- .
l fetus cum Oldenburgico pernoftauit ; Valterthumbius ad pagum proximum
renroriaxit'. Eadem note Blanchenburgi vicarius cuni ducentis equitibus ca
llzris preroriis Bocelenburgum mitritur,vt qui hollium illhac fugiendo,manus mi
litum euaderent,eos ipfe rurma fua exciperet conl'iceretq;.(luam ad rem 86 Mau
ricius Ranzouius , curn delela trecentorum equitum ala , in loca terras aridiora
patruo duce belli collocatus .
11 A @E inalbefcente clo , pararis ad pugna animis, llatim moueri cptum:
fed holli pars maxima iam nottu profugerar. @adringti circiter agreltes , cum
pucrorum imbellii 86 mulierum turba,ad cafas duas, qua: torse palude 86 aquis pe
nirus circumiindebanrur,confluxcranr,durifq; follis,86 liibitariis faeris munitio
2- 0 nibus,ex plaullris coattis,centonibus,ftragulis, culcitris, aliaq; materia promifcua
(vt quzque fors obtulerat) intra eas aduerfus hollilem vim 86 impetum fele conti
nere 86 defendere parabant. Polleaquam ar legionibus vndiquaque circtitn'dari, !
86 quali indagine fe Claudi conlpiciunr,protinus arma abiciunt,86 line conditione 33;
vlla fefe dedunt. ms Ranzouius dux belli vbi vider nudos arq, inermes maxime
elle homunculos,fu it rem omnem ad principes defert.Ea dimi ita geruntur,rex
cum lohanne duce Hollatife fuperuenir,atq; llarim, fubcunte generofum arq; fub
limem eius animum commiferatione,vt data impunitate in gratiam recipiat, cala
mitate 86 mileria illorum permoiietur. Neq; time ramen certi quicquam de capri
uis decernitur, ademptaq; eodem die holibus :enea tormenta campeliria leptem.
30 Pollridie eius diei , quum hanc caufam in conlilium' ellet venrum , refque mul-
rm di leepraretur,duces ambo annis animilq; florentes,cum nonnullis oratorum
fuorum ( interquos erant BredaRanzouius 86 Berrramus Selledius) facile permi- .
lillent moxinrerfeios liiille z vt nempe tam execrabili 86 fazua, null;ii'rit1;clemenr
tiam promerita ex gente prognati,tot preclaris 86illullribus maiorum fuorum ani
mis , quali inferia: , ellent . Tandem ver quum Ranzouius reuerlus huic
deliberationi interueniret, diceretq; crudelcomnino 86 tyrannicum elle, eiufmo
di' homines deditirios trucidare , ciufq; lentenria: rex accederer: vnanimi confenfu
llatutum',vt primoribus exem pris(qui in Holfatiam rradii&i,di'uerlis in arcibus
ad exit belli cullodia: traderentur) reliqua multitudo aceruatim,cum liberis con
4o iugibufq;, in naties collara Albim traiiceretur. Ira vnius fere hominis clementiore
indicio iis omnib. vita imperrata,86 tot anim prxfenri morte feruat'a: funtzman
datumque legato fummi ducis belli, vr is e'am rem procurarer : 86 milla iuramenti
formula,in quam conceptis verbis captiui iuraren't,p'riufquam dimitrerentur. _
P o s A placuir mox omnibus,vt tempore pomeridianoin fenatum redirent, dif/ -
confultarenrq; , reda'ta iam in poteflarem aullrali Dithmarli plaga , qua ratione iimz
holles, qui in oppolita ora Boreali , coll atis omnibus fuis viribus , diligentillime ;
fele lirmillimeq; communiuillenr, 86 extremam ibi fortunam fuam periclitari
ruerenr , potr inuadere 86 perlequi oporterer. Bodem tempore quidam ex Ratio
ne vigilum Dithmarlicorum ad liolles transfugirz'quo referente cognitum ,
fo tuille priori noe agrelies,incenfo per mulieres oppido,in praetoria repenti
no fato mpetu inuadere , in quibus ad Meldorp principes cum mediocri prli
dio remanferanr: led dum in itinere fuillent, oborto inter eos terrore,liipra crum Jgx`_
abieis armis rebufq; omnibus in pedes le coniccille 86 profugille.Oare deieros'l
animis perrurbatofque caeteros incepto dellitille , 86 mox qu veneranr regref- "'
les elle. Eius conlilij, rametfi vani 86 irriti , haud abfurd ramen fuerunt rariones.

 '460 BELLIDITHMARSICI
Sciebant enim agreiies, maximam copiarum partefortiilmamq; inde abduam
ciie,eamq; duntaxat legionem praeiidio cailris rehqu nuper in oppugnatione
Meldorpa: , amiilis pluribus viris egregiis 85 fortibus , vehementer imminuta atte
nuataq; graue vulnus accepiil`et,ita vt eam facile fuperari 85 opprimi poile,minim
diilidert. Pratterea vnico (altem hoc modo, ii eo accepro rumore hoiles irrito co
natu cptis abiiiere , 85 ad defeniionem 85 fubiidium principum celeritcr feuern
cogerentur,ie fuis in iupremo verfantibus diicrimine opem ferte poile , perfpicie
bant. Neque fan abhorret omnino :i vero , quemadmodum aptius vtilifve ~tum
nihil ab ipiis quiuit excogitari , ira euentum quoque pro votis Viieliciter potuiile re
fpondere, ii eo modo quo crat deliberata res,gefla 85 adminiirata fiilct. IO
"i' 'l' R E v~ i; R so autem incailrralegato 'fammi ducis belli , vchemens 85 turbulenta
. Inter .
_ denuo de prda contenrio exarfir,his. vt diurderetuL'
. . . .
, illis .
vt venderetur ilagitanti.

'W' bus.Er ququam principes,quicquid ad eos cm iure iuo, tum equitatus praetoria
ni nomine,redire poilet,id omne vltro ipiis remitterenr cdonarentq; : tam neq;
ira fubortus in cailris tumultus cpefci 85 cohiberi potuitln'eam demum ab omni~
bus iententiam itum confenfumq, eli , vr fingulis ex decuri'is iinguli prxclx prarfe
ii deligerentur,qui in cailr'is ad partiendum interim exuuias manerent:eoque pa
8:0 turba fedara eil; @reprogredi , 85 hofrem , donec omnino eflet profligatus
vihiiq;,proiequi decetnitur. In primis per deletos belli coniiliarios hace ratio ini
ta85iniiituta. Oldenburgicus cum equitatupediratuq, fiio, 85Mauricij Ranzouij zo
turma,in principum caflra ad Mcldor am teuerteretur, ibi fubiiieret,85 tormen
torum cuilodiam agerer. Idibus deinde Iunij , quum primm diluxiilet , hoftibus
iimular fefe oftenderet, uaii Hemmingiladittm,adid oppidum oppugnandum,
omnibus viribus conten erc,viamq; ierenrem ingredi vellet,vbi Iohannis Da
norumregis vniuerfis olim exercitus cacis fuiufq; eilzvri ita hoiiibus iufpicio inij
c'ererur , ipfos quoque eadem via illos aggredi cogirare. Pridie : Idus ternz cum
.princi ibus legiones , 85 ala Blanchenburgi -, horam circiter tertiam vel quartam
:it w'- meri ie,re& Tilebruggam irent,eot1; in loco in hoiles mpetu facto irruerem. At
fad, his aducrtus Oldenburgicus coniilium turbauit , qui morari in cailris abnuit , vt
We pro ie quoq; aliquam bello gloriam venateturmec deies 85 quietus alieni labo 30
ris belliq, ipeator in tentoriis delirefceret.Ex quo illud incommodi conieeutum,
quandoquidem fata commutatione Valterhumbium cum fuis ad caiirorum tor
memorumq; cuitodi relinquere oportuit, 85 rnilites potando iefc largius aliquan
to inttailengvt plurimi ex ipfis in cailris permanierint, nec dimidia pars vexillum
quiique iuum iit inGeeuw. @at res principibus caufam prbuit vt dititius in itine
re hzrerent , dum reliqui aducnirent. Milircs enim quotquot in via iam erant,(o
mel arq; iterum iigna fiitentes progredi rectlfabant: ira vt rex vehementer incan
deiceret,diceretque ad circumflanresmebulo'nes eos fauros,vt belligerare in po
ilerum fe pnirerer. Luberet quidem , aiebar, in bellica hac palxitra exerceri ver
iarique diutius: fed eiiciam animo eas eogitationes. Soluta illis iunt fipendiapbli 4o
gati fum nobis:85 has turbas concitant. facerentfi nos obilrii ipfs aut obas
rati eil`emus Enimuero,de prda qud alretcanrur, ad nos quid attinet `
2:1:5:5: E 1 N D E imperarum iigniferis, vt praelatis vexillis ipf progredertur:quo vifo
. mili'tes ad continuandum iter excitabantur,idq; eo ordine : Prim aciem
eiiiciebat ala Blanchenburgi, ei Vritzbergius cum legione Schonueiiana fuccede
bat,`tormentifl 3 duodenis minoribus,nec non pontibus naualibus vniuerfis 85 fof
foribusln me 'o equitabant principes cum turinis pretorianis,eas rcliqu dua: le
giones eomitabtur, agmen claudebat equitatus Oldenburgicus. Iter ver exten
entesin vetera ad pagurn Altierilorp direxerunt, qud illic pontes nauales
nonnullos reliquiilent,eoq; in loco aliquandiu cmoratilbi prcefeti tribunis i0.
rnilit 85tam
piilet,co decurionibus denunciant,prdam
patito 85 cditione,vt poilhac
ne anr ad praedeius fore qui
diicurius cam, quam
iieret ab hofte
hoiiis
eilet proiligatus. Vix otra luce, reliltis caflris Tilebrugga: approperant , uam d u
plici oppugnatione aggredi in confilio erat decrer. Ranzouius at praegcus bel
, comitantibus
u h nonnullis
Y , propius equo aduelsus, fpccuhtur
d W. qua parte munirio
heili
 LIBERSECVNDVS. 461
hofcilis ruriflime inuadi pollit. Ea erat vnicum faltem propugnacul , aggere prae
duto 86 palude voraginofa follaque munitum , quod vnicus omnino etat adi
tus,in quem tormenta fua agrelles conttilerant.Gloriabatltur illi,holles fuos eo lo
co fpius fe prolligaros 86 deletos elle, quum'irrumpere rentauillent. quod li tc
quoque Holfati incautius in eam fe viam intulilfent,nec.ipli fuga defcruillent,mu
nirionem fortallis detrimento 86 clade aliqua inligni allicere potuillent. Aderant {-

autem rari propugnarotes,qui cullodiae duntaxat etant relii,quum reliqui dece tarif,
pti errore Hemminglladium confluxilfcnt,vt fuis fuppetias fetrenr,in quos illic o- femur?.
mni mole itruiruros holles credebant. Illi vbi vident holles accedere propius , ex .
l 0 templo munirione defettain liigam prsccipites fe cferunr : milites ver gregatim
ingruenres iter libi vi aperiunt , aggeremque demoliuntur. Subir inter primos iple
fummus dux belli pluribus eomitatuszviaq; fala penetrantes quum ad vic quen
dam peruenillenr , ibi nonnullos ex agrellibus ollendunt : quorum parte maxima
interfefra,ex fuis quoque aliquot glandibus traieelos deliderant.
I N R A cum ala fua Blanchenbutgus aduenit. Habebar multis indiciis-pro
comperto 86 explorato Ranzouius , pagum cum 86 oppidum Heidam nihil inter
elle(vbi holtes ex fuga refillere,86 in arma fefe colligere pollenr) prasrer vn amni
culum , quem propter palus effet. Ar quia itineris monlrator nullus etat in prom
ptu (exploratores enim tergum procul aberant) cum lilius Henricus Ranzo
2- 0 111115, quocurn Haruardus Langius etat, fubmonuir , milir le ex itinere allocutum
elle, qui notam libi viam diceret. milite duce cum quinquagintaferme equi
tibus e contendit , reperrufque quem diximus amniculus defertus : quo rraieo,
per nuncium Blanchcnburgo lignificat , amniculum le teneri , vtque accedere
maturet horratur.Regem quoque ducefque de certiores facir : qui non 111 mo
rati,celeriter vltra amnem profequuntur. Iamque equitarus pene vniuerfus rranf
miferat, militum ver plcrique tergum aberant longius,quum ad pernoelan
dum in oppido Heida (neque enim inelfe quenquam arbirrabantur , qui contra fe
arma fumcte auderet) loca atque hofpitiainter fe fortiri inllituunt, ortaq; inter co
hortium turmarumq; prefetos altercatio,quum neutri alteris fe permilliiros con
30 tendercnt,vripli foli oppidum renerenr. @am contentionemita diremit Ranzo-
uius belli dux, vt equites peditchue limulin eo pernoarenr, cum fuis inprimis
principes, deinde pars vna equitum,alteta militum.
s ver oppidum Heida celebri eius loci emporio , 86 diliciorum llrurura .
atque elegantia,omnium in Dithmarlia ornarillimumzin quod intermedium fete i M
incol ex omnieaora llaris diebus ad mercatum coeunt: folebanrquein eodem fd.
cuenire lingulis hebdomadibus,feprimo quoque die Sarurni, quadraginta 0610
uiri,86 negoria procurationis fu expedite. Hue permiflu Ranzouij Iacobus Blan
chenburgus 86 Afcanius ab Holle, qui voluntariorum cquitum duces err, explo
ratum procifcunrur: 86 nali in itinere mulieres , qu Blanchenburgo mulfum
4o portigercnt , ex iis cognofcunt , viros in oppido elfe: quumq; callrorum ptafelus
propius oppid adequiralfet , cum eod ad fuos fe recipiunr. uaternaenim agre
llcium ligna eminus confpexerant,quzincitaro curfu fe perfequerenturzfalliq; po
ipfi funr agrellesfe in turri rninillr factorum habuilfe , qui capitis fui periculo
i lis aflitmauerit,ducentos tantummodo aduenire equites :qu caufa fiait tam au
i flacis etuprionisJ-Iolles
non pollentla quatuorquoque paucis
vexilla cum collemtormenris,q
abdiri ita larebant , vt aduexerant,vbi
ua: fecum confpici ab iplis

Iongius progrella fub cquitum confpetum venerunt , qui nuncio eo accepto vix
acie inlltruta, vnaquazquc feorlim turma , vr acriorem in hollesimpreflionem
facerenr,conlliteranr,pedcm referre cperunt.Tum ver equites , adais repen
1 te calcaribus equis,in verrentes terga agrelles inueti prouolant, lttagemquefaci
unt.Rex delignatus cum equitatu prtoriano fecundum collem,ad cuius latus lz:
uum palus etat , retira fronte contra locum , quo tormenta ab hollibus etant
collocata irruit , ipfe primo in ordine decoris 86 fulgtibus armis generofo in equo
confpicuus. Ad eius vtrumque latus hinc indelohannes 86 Adolphus duces con
fanguinei fefeinferebant, 86 ipli fete fronte in tormta euntes. Ioachimus autem
mit
 5.as

46s isi-:LLiniTHMARsici
Blanchenburgus,capto - 11111111 turmam circumuei'is, oppi-A
dumque petengintcr illud 86 equites ptattorianos medium cum alariis fuis con#
itituit,ita vthoitium nemo ad oppidum penetrare poiTet.
I 1 111 omnes trucidati, adooginta (altem nonagintave circiter
in paludein,qu:e regia: turmx' iiniitris eratfuga elapiis: quanquam 86 eor com-
plures , dum interim fclopettarij aduenirent , abipfis interfei funt. Atque ibi
/ tare 11111 ,_ milites duos , quum bombardas diiploiiiint, vni agreiiium terga dare.
; Nec 111511111511111 arma 86 11 militaria in extremis ponenda baita oblonL
fri 'IM ga , ei qui prob icienterque vri nouerit: quemadmodum hoc bello cognitum .
A't klo ttatij,quoniam fequi diu fuerant tergiuerfati,plurimiique 11 IO
iiitentibiscunanter admodum 86 iegniter iter faciebant,ipfi turmam prgtoriarri
regis, dum ab altero latere iugientem pericquuntur vulneratis equis non
leui detrimento affecerunt. 111 11161110115 in primis 86 clari viri , (ub prazt
rio ptziertim regis vexillo , aut illatis vulneribus [auciati , aut catfi (unt. Iohannes
Truzius' Darius equitum magiiiei' , quurn primum in 115 impetum feciifet c
quo lapqu grauitet in petorc lancca vulneratus . Nicolaus Truzius globo per
corpus adato traieus , vulnere non letliifcro. Eticus Podebuicliius, 861
Danus,nobi1i ortus inguine,adlatus regis glandeitus cecidit: eodemq; fato Am
dreas quoque Friiius occubuit.
11: R v M dum fugienrium paiiim vei'tigiis iniiiliturJucij 86 cxanirnes ab- i. o
fand? ducuntur,eccc nouem agreitiuin iigna i`ei`e in confpetum dant. @e vt lgius fub
incurfum equitum patentem in campum proueherentur, vniuerix equitum tur
maepoii colles(ij' omnino tres leuiter aiiurgentes non procul oppido imrnint) iefe
recipiunt occultant 5, neitatim ab hoitibus coni'piciantur. Militum quoq; cohor
`tes,quotquot iam aguenerant, cpoita acl prlium acie conitituuntur,quos fum
mus belli dux aliquandiu moratus fic continuit , vqu hoites vlterius eifunde
rentdlli cum tormentis fuis alacriter oppido egreiii,pen ad tormenta quue hoiti
lia procedunt , vix triginta aut quadragint'a pailuum interuallo fegregati. Ibi equi.
tes iterum 1 86 efregiam gnauiter operam pritant, 86 in boites irruunt. Re
gia turnia, ne per me ias cohortes perrumpere cogatur, reiieit , 86 ad luam 30
oppidum przter reditur.Reliqua iigna prtoria 86 ala Bianclienburgi ,idem ver
, _ 115 oppidum ad exteram 111111111 ita vt ex lioitibus nnulli interequitatum
Lgf? 86 milites medij intercluderentur. Hi in pratum foiiis 86 aggere paruo cinCtum rc
fuf. cederezibiq; viriliter 86 impigr 1 defendere,quueadeo vt quatuor in illos {igni
feris iinpetum facicntibus,vni eorum iignuin,quum id trans ibilam faltir 11111
1111115111 terram ante ,111, rcliquos,agge_rem foiiaiq; contis tranil
uolantes (cuius rei vfu longo 86 ailietudine peritiiiimi 111111 agreiles) [efe eiicerent,
eos quoq; cum (ociis in fugam compellerent.Id Adolphus confpicatus,quum non
procul inde equo iniidens colliculum fubititiiiet cum paucis, quos ad corporis
cuiiodiam iuxta habebar, aduolat , manu ii niferos corripit , vtq; in fefc 4D
conuertant,inclamat,in haze prorumpens ver a.
N vos, iignifcri atque inilites,vii'os armis exercitatos, 86 militia: {emperdedi
, 105 agreiiibus 86 ignaris rei militaris lioiiibus , im vndique concluiis 86 1 pro
- p viis, tam turpiter terga praebere-non pudet? Vultis nouo dedccore 8613110
minia culpam , quam dudum haucl iouem in itinere progredi tergiueriantes corri
miii'tis , accumulare 86 exulcerare memores honoris 86 exiiiimationis ve
itra: , 1111 fugam , iigna 111115 11116105 conuertite , 11 nox priitin 86111111
112 memoriam,i`ortiter 86 intrepid audendo,abolcre 86 extinguere cupitis. @ed
iifeceritisdem do vobis , quxcunq; note prterlapfa minus re 86 obfcquen
ter perpetrata vobis 11111 , condonata vobis omnia 86 0111110 perenni obtrita 50
86 obliterata eiIe debere. @bus verbis, vt conueti hoiibus ora vultumquepra:
berent , vix eos potuit adducere. 1 11110 111115 equo in globum agreih'um
perrumpit , 86 vnum in primis glande fclopetto breuiore impulia petit traiicitque.
Is ver , viilnere haud tardante, viciiim infurgens in ducem , qui totum armis
exuerat,quoniain is dies (vt etat tuin anni tempus) admodum ciit ittioius, iterq;
10113111
 LIBERSECVNDVS. '463'
Ionginqum (vt prxoccupato amniculo hoitcm ( 85 commodo an
tcuerrerent) notc tota dieque line intermiiiionc confeciiienr, alteram pttcrca
notern ludendo cum rege 'infomnis forte abfumpiiiiet , eiletquc nonnihil poit
primam in hoites impreilonem, 85 zeitu nimio 85 laborc itineris'defatigatus: in
dorio fu ra coxendicem , qu fpin coniungitur , cum alaparda ( vfitarum no
itris illucfarm'orum genus vocant) grauitet fauciat. Pruidcrat hominem,auidum
impcrendi fui , iniano impctu in fe proruerc princeps , 85 auerfum prope larus equi "`
feie paululum incuruans demifcrat. Id niii fceiiI`ct,codcm loco fuiiiet lethalitet ab
- co confoiius. Edutus cit przlio triiugo celeri curru, ucl ade durum 85immire
l cilet vulnus,vt ex patente eius hiatu acceptum per os ibiritum redderetldquc ci in
pago, non longe vltra amnem,pri`enti ope chirurgica alligatum applicatiique fo
mentis lenitum cit.
@l o animaducrfo a militibus , quorum pars maxima iam conHuxcrat (nam
duo circiter millia,vt animorum libidini motem gererent,ne pedem quidem loco
moueranr , neque quifquam cx illis huic pugn interfuit : quos fcilicet omnes fui:
pcndio muletatos in exemplum carreris itatui oporruiiiet) quanquam 85 continuo
laborc viz,85 zitti intolerabili,vehementer cilent laiI omnes, acri fato mpetu in
illos irruunt , ita vr vniuerfos inde propelletcnt. his rtecenri circiteranguito in
loco, in quemincumbentium militum celeritate turmatim 85 perquam arte e-'
a rant concluii, quai in cumulo confetti rcititetunr. In quos , exteris cunetantibus,
fortis 85 audacis animi miles , quum de plauitto axem duabus cum totis 85 remo
ne , quo tormentum fuerat aduettim , quaii munirnentum corporis ante fc pro
mouiilet , machta iue fpatha oblonga lataq; (quod genus ingentes gladij noitro spitz ai
feculo valde vitati funr,85 qui eos gerunt milites, ambabus manibus regentes , ha- if;
itatiis mifcentur)cotpota metens primus irruptioncm facir. Nec mota,eum com- da.
militoncs audatcr iequunrur:85 quotquot agreitiuin ab ipiis non i'unt interfeeti,ij
quum trans aggcrcm aduerfum prcipites fefc demittcrent , aut in equites , aut
exteros rriilitcs iiicideruntzita vt maxima ex illis quoq; pars conciia 85-dcleta i-ir.In-'
terca temporis equeitrcs rutina: in oppidum irtumpunt , id quia hoitibus illic dc
30 trimcntum fcr iiullum infette poreranr,cofq; oppidani cx aedibus,quaii anatcs a
liafvc feras volucrcs, certis 85 dcitinaris itibus paiiim fclopcttis petebant: mox in
de fefe recipiunt , quum quidem peditatus fubidio caterer. Arqui rctius feciilent
(quandoquidem ipiis,vt id facert,non erarimpetatum) ii ea oppidi inuaiionc pla
abitinuiiicntupra cxtcros enim qui tune aut vulnerati aut cii funr,Marquat~
dus Rannouius, vnicus parcntis fui ilius, ciufq, familia: nobilis hrcs vltimus , fub
dorfum in veicaglande parua itus cit:ex quo vulnere non ita mult pit Itzohoq
fatis conceiit,85 cadauer in patriam reuetum cit.
D v A N E eo ad Heid certamine, Mauticius Ranzouius, iimulac Hammas
in fublime volantes procul confpexir,totmentorumq; difploiioes 85 bombos au
4o ribus hatiir,ab Hemmingitadio cum fcxaginta equitum alac aduolar,oppidm
uc contra fefc opponit:ita vt qui in oppido eranr,i fugam capere vellent,claben
di viam nullam inuenircnt,quin in equites incurrerenr.Quo vifo Dithmarii,quo- airbus/af
rum pars aliqua adid quue remporis,c:etetis partim faltu ad tetram miffls, partim
'fuga clapfis , pertinacirer reiiitens locum fuum defcnderat , vniuerfi penirus in tu
gam fefe eifundunt , oram paluitrem percntes : qua: foiIis vndiq; 85 paludibus cir
cumi'epra , non facilcm hoitibus acceiium praebet. Ipi primo contuitu focij , 85 in
rimis milites , ignorare , fui, an hoites ciI`enr , qui equos nati eos confccndiffcnt;
lItcccntos demum circiter agrcites,qui ex fuga e declinanrcs defcrehtu'r, Mau
ricius equiraru ( ita cxccpit, vt laberes 85 humi itrati tetram corporibus tegercnti
5 o Ab illis viciiilmTheodoricus ab Holle vulnere fatali confoiius cit. l _
115 R v M agreites, tamctii magna clade vieti diiiipatiq;,fola fuga fc manib.
hoitium eripuiiienr,in paluitri ramen terras itu ex fuga conglobati,85 qua vim o-
mnem 85 impet hoitile cxcepturi tepulfuriq;,citirerunt,qu (ole iam occidente
' aduefpcrafceret. @propter dux belli Ranzouius mox equitat e' ctcndere , 85
hoitibus fcic obiicere arq, obiitcrc iubet, dumip'fe ad capiedum??? milites
. )
 464 BELLI DITHMARSICI
educar,neinterim tet 0111 eos impetum facetent, ipfiq; przterea milites ad illud
inuadendum augentiotes , quod pluribus flatim locis incenfum . Inde
niuetias iimul cohortes oppido admouet , etiam teclamanribus plerifque , quibus
n hf hoc confilium eius vehementet difplicebat. At ipfe nullis aduetfantium clamori
gaggh bus de fententia 8:111111110 dimoueti fcfe pariebatut, quum 1111 , 111 agre
' oppido ptofligatet expelleretq;,tota ea nolte exercitum omnem quietem nul
lam liabitutum.Tum primm frequentes 8: tertibiles reboantium totmentorum
ftagotes 8: tohittua exotra,quum 8: 11 111 010,11 11116115 facibus c
petant,libet lareq; vagatentut,vt inttare 11 1111 temere formidatent: 8:
10111 111 15 8: 110115 1011115 101111111111111(11111 fupremo vit 1
fctimine) pertinaciflim dimicabant : donec vniuetii , vel 0111 vel conctemati,
mortem oppetetent. Q10 oppido capro, milites mulfum 8: 111111 (vt vocant
liquotem frumento 8: lupulo excotum)nati , ad teuocandas paulifper ea potio
ne vites 1111 8: inedia 8: 8: defati atione amiiias , vti cpetunt : fed non
etmiffum,vt longiotem ingurgitanrs illis in oppido moram facetent. @lando
quidem enitn fol ex confpetuiam (efe fubduxillet, non videbatur Ranzouio ex te
clfe,ibi lentius agete,aut commotati diutius: militefq; ad locum totmentorum (ad
112: 101161115 cum haud multis rex fubftitetat) teduxit : 110111112 vct tormenta con
quiita, 8: 111 cumulum congelta, fecum auexit, 8: Blanchenbutgium, cum ala fua
in extremis collocarum, tutari agmen 1111111, donec 111 , 8: 101111 con 2.0
11111 eilent. Ita vno die 1111111 11111110 faa, pugnseque ttinae 8: ipf qui
dcm acetrimaz gtauifliquue,confett funt.
l1??? E (LVII T 1: 5 , 111111 interpofita laboris remiionepquisinfeilis itetfacientes , vi
ldf ginti quatuor amplius horas inediam fitimq; patientiilim toletatunt : ade vr cx
` hr. regiis fatellitibus vnus, ptze laflitudine animo deficiens, fub equum delabeterut, a
nimamq; reddetet.Erant enim Meldorpa fub vefpetam egtefli,horam circirer tet
tiam aut quarrammotemq; infequentem profei totam exegerantznec prius ren
toriis collocatis quies fuit data,qum altero die fol occidiifer.Eqidemvix etat ctc
dibile,equos tanto conciendo itinetelabotem tantum,in eo ptfetrim canicula
ris fyderis tabiofo moleftillimoque ardore , perpeti 8: 1111 0111111`. 1 fuetat 50
aggteffus itinere rex fummum ducem belli,dum Heidam propetatet,vt,ii con
fultum ipfi videtetur (iiquidcm multum fpacij 8: vix ptogtediendo iam emenfi eil
fent,multum laboris 8: molelti perrulillent)via paulifpet abfcedetent 8: quiefce
rent. Id quod nonnulli (inter quos 8: 115 Lubecenfium etat) magnopete pto
babant,nec inept omnino aut furiliter (nadere videbatur. Verm dux belli, veteri
1110 11111111 11110 vr nullumholiibus fefe colligendi conlrmandiq;
2335221: fpacium dater , id apett regi difluadebat , inter caetera itainquiens : 5111111115 ergo
,h tei bene profpetequegerendi occafionem manibus elabi?tque,tex 11111
fceffu 8: mora, haud abiimili fugaz 8: 1111101 fotmidolofx , rulticis fugitiuis
terga dantem confpiciemus Ego cette malim nunquam in hanc lucem me cdi 4o
rum, qum in tam fecundo victoria: curfu tantum dedecus fuftinere 8: admittete.
Ad quae rex, fefe aflentiri 8: vn progredi velle retulit : atque 11 1 pugna
' 111111,8:111 pagum ittuptio communi coniilio fata .
` T poirquam in locum deirinatum,quo tex cum paucis ad cufitodiam rormen
totum remanfetat, copia: omnes equitum peditumq; coierunt , otitut conttouet
fia,vbinam metati ptzeiterNnulli ,quotum
euq; confeti 8: &1 ctant,vix vr progredi vlrr8:
8:equi
8:gete
111 quo 5 adehanc
poillentjn lafi,

manibus pedibufque fententiam ibant , vt loco 101111111. ve

t,quia omnino inconfult etat , 8: tum texipfe tum fummus dux belli improba
bant, qud is locus oppido propinquus eilet,longiufq; inde 11111511 manetent, j'.
adaquatc cogetetut, 8: pttetea Adolphus in pago Vilfa faucius fubfitifet , repu
diatum : dectetumque tetro Hammam ire, ibique 111115 rentotiis notem agete.
@1_/od 8: &11 111 Hammam fecdum amniculum cafra,iamiamq;
noe ingruente. In fronte tormenta, 111115 collocati,inde equita
tus ad exitum amnis fuecedete, proprer fumm equorum laliitudinem. Pto certo
Crum
 -LIBER'SBCVNDV'S. aeg
enim 'ctedebatur, agrefies infana animorum ferocia vehementer tumentes, 86 te'-
meraria quadam pcrtinaciq; confidentia plenos (quueadeo vt :equo iniquo loco
pugnam capeffere iuxta haberent ) nequaquam notu quietem autos , quin de
nuo in cafl'ra incutfionem facetent. Infequenti noe 86 oriente die altera plurimi
.paffim ptflantes 86genetofi equi exanimati funt-,confei ardore pridiano folis 86 _ _
laboris intolerantia. Adolphus autem in , vbi fui tenderent,curru vehi fe iuf- 33552"?
fit , qu turior ad exercitum effet. Eum rex coenatus lioram circiter uodecimam :
nois comitet inuifit. Etprofe gtauiter admodum cx vulnerc laborabat : ita vt "wmf/'m
familiares eius86 miniflri vita difiiderent. _ ._
l o P R R in triplici eius diei ptazlio ex Dithmarfis,qui caffi : inuenti :
tique funt , prtet eos qui faucij per nolem reptando euaferant, 86 pollea expira
runt circiter rria millia occubuerunLAb altera parte milites,neque laboris neq; pe
rculi multum adeuntes,paruo quoquc incommodo alfefi flint : fletitque potifli`
_ mrn ea per cquites vittoria, quotum pars modica efi,pars vulneran funt86 in v
niuetfum ramen caeforum numerurn non fupra trecentos fuiffe conlfat. Inter cla
rioris nominis 86 orrus ptoceres,ct`im quotum antea meminimus,tum Oldenbur
gicus comes fub mento glande ilus , fummus prrefefus belli Ioannes Ranzouius
fragmine pil refilienris fupragenu,luo Reuentlouius per pedem,Paulus Ritzero
uius 86 Borcliardus ab Alcuelt per crus vtetq;,Ioannes Ranzouius iunior per lum- mi
I. o bum,pilis minotibus adais fauciari funt.Eod corporis loco 86 Gregorius ab Ale
uelrglobo traieus:ift1;,quia initia vulneris negligrius curata etant, nono pll die
Rendesburgi vita decelli t. In cuius locum poli acceptum vulnus , qud vexillurn
. turma: prtoriat Adolphi geteter,loachimus Ranzouius fuccelIit.Baroni preterea
Donow manus perfoffa , 861egatusloannis Ranzouij Francifcus Bulouius in pe
ote hafta vulneratus ell. Ipfe denique rex defignarus in hac pugna liiiffet glande
interfeus, nifi Bertramus ab Alcuelt citato curfu itrtiens in cum, qui oculis in re'
gem verfis collimans id facere delfinabar,auettillet. Isq; illara fclopetto plaga Ber
rramum ita exercuit,vt fub equum cadeter:86 cfeciffer omnino,nifi tex mutuam
ei opem tuliffet. & callra vigiliis diligentillm munita funt. Nam nouem
30 circiter flationati pedirum cohortes in excubiis funr collocata.` : 86 equitatus pro
fe quoquc intentus,haud negligentet rerum fuatum curam gelIit.Etfi ver exigua
1 annon copia fuit , Inilires ramen cereuifiam , quanta ad fitim reflinguen
dam fquiceret, adepti funr,eaque per legiones 86 cohortes ell: diflributa. n
E Dithmarfis pollea confeto bello cognitum , fi fclqpettarios ineunte bello
.lliperidiis conduos,quos contra naues Danicas(quatum up'ta mentionem feci
mus)fecundum Albim ad eas arcendas vniuerfos conllitueranran ranrulo tempo
:ris momento rcuocare poruilienr , voluiffe ipfos denuo fottunarn fuam periclitari,
.hollefq5 mpetu nolutno in cafitaillato aggredi. San id inceptum infliciter 86
calamitos ipfis celliffet. Quippe etat omnino planus patenfq; , 86 equorum vfu'i
4o aptiffimus ante locus : 86 haud difliculter pedita'tus (qui iam omnis c'oiuerai)
tam diu fuflinuilfet agrefles,quoad cquites vniuerfi cueniffent. Q10 fa&0,quot
.-quot in id tcmpus eo bello Mars reliquos fecerat , 86 ip quoquc vniuerli vita
liati fuiffent. Poffridie eius diei,ptopter equos oppid quam defatigaros,quies
&,6 nihilo ramen minus in coniilio deliberatum,quo pao reliquie holiium de
lerenturl-fl enim Dithmatfia,quemadmodum 86 conlinis ei Holfatia(quod prio- Prl,
_ re libro demonflirauimushn duas omnino partes diuifa,campefl;tem 86 palufftern. Zr
Illa,fuperatis fugatifq; ad Heidam incolis,iarn tota in vioris exercituslpotellatern ruf-mi.'
eonceflerat: quum ea clade fuorum nunciata,86 reliqui , qui loca oppi aq; inraa
86 intentara ab hofl'ibus in ipfa obtinebant, in palullrem effugiffenr. In hanc exurr
50 dantem aquis , follifque ac paludibus ab ipfa natura egregi munitam ,in ipfo bel
li cxortu 86 paffim pll , pleramque intitilem ad arma gerenda atratem imbellem
que fexum , 86 tes fuas ehariores contuleranr: 86 demum , poll vltirnam grauilli- ,
mamqueeam acceptam plagam , omnes ex liiga fuperflzites tutmatim in earn fefe
recepetantzatque confetti omnes vnumq; in agmen denfati, qiiorquot arma ferte`
pollent, eonfiftebant, quali extremam ibi propugnando bellialeam lubitun. hat;
 466. BELLI DITHM'ARSICI
confultabaturab hollibus,altera iam capta fubaaq; , qua ratione 86 illa Dithmar
li pars in potellatem redigi pollet. _ l _
terri le A r properante iam in occaliim fole,ecce duo inde l'acrorurn myll in le-1
:ZZZ' gati veniunr, niuei bacillum vterq; manibus gellantes, 86 epillolam fupplicem ab
agrellibus ad principes datannfed apertam 86nullo oblignatam ligillo,deferunt;ln
eius fronte liue infcriptione(quemadmodum in principum literis vltr citrq; da
tis fieri confueuit) eos Dithmarlia: dominos vocanti quam tituli particuli, v't cori-'
trariam 86 detrahentem libertari fux,nullis antea literis vnquam tribucntes, v'ehe
menrerlemper impugnauerant. Cterm in epillola 86 perlegaros fubmil'se fup
pliciterq; , per Dei'i perq; omnia lacra r0gant86obtellatur ' cipes, primm vt 1
eos legatos fuos humaniter parienterq; audire, 86 iplis lidern abete: deinde libi vt
inducias dare,ab infellatione hoftili inrerea ablrinere,86 quibufd ex 0&0 quadra
gintaviris(quos poftride milluri lint)comeatu liuc libera tut eundi redeundiq; li
centia prbita cauere , atque in colloquium admirtere velint: vt , iis calamitares 86
mileras fuas extremas exponenribus , rationes ineanrur, quibus rerram omnem,
l`aluis incolarum corporibus ac bonis , in deditionem ac lidem clemteraccipiant.
L A 5 millo przlidio ad le dedulos , vt przeclaro 86 inligni exemplo,
pietatem lingularem 86 beneuolentiam fuam erga id genus viros facratos tellare
tur , rexin przerorio fuo comiter cxcepit: 86 bene eos (lperareiubens , Nicolao Col
dingenli (15 ipli facris concionibus etat) commen auir: vt cibum vn cum iple 2. o
caperent, 86 mutuo colloquio tempus fallerenr , dum in lenatu de dando relponlb
? deliberaretur. Comeatum ver faluum (vt vocant) condulum , quem agre
ltium verbis petebant, ipfts trium principum nomineiulliiq; , parentein diploma
. te, 86 figillo fuo gentilitio in calce lignaro , liimmus dux exercitus Ioannes Ranzo
uius deditzvt pollridie ex quadraginta oerouiris , qui omnium Dithmarli incola
rum verbis agerent,pacemque peterent, ad horam duodecimam in
ellent, libera eundi abeundique,quum vellent , copia faia ab omnibus illis qui iif
dem in callris militarent.Fidem quoque fuam iifdem literis allzrinxit, mediointer
cedente tempore, dum ea aio duraret,inducias fore,nihilque hollile', quofctmq;
in exercitu lli endia facerent 86 fatturi ellent,c0ntra ipfos fufcepturos. Addidit 30
deni uelegatis ifcedenribus rubicinem fuum , qui lios deduceret , 86 illos rut
in reduceret. lnlequenti igitur die , qui etat decimus leptimus Calendarum
luni),quinque ex 0&0 quadraginta vitis, cum facraro rei diuin minillro,86 vno
fecretis , eodem tubicine, 86 obuiam mille equellri prxfidio comitati , in le
conferunt: quibus in tabernaculum Pauli Ranzouij,lilij fumi'ni prarfei belli , de
dutis" prandium darum' .
IN 'r i; it A principes cum proceribus 86 oratoribus fuis , quoni Adolphus ex
mmh, . vulnere xger lefto decumberet , in prtori eius conueniunt , lenatumq; habent.
hlm-gre- In e0 conuentu,qua nemini dubi 11 1:1&05 elle agrelles,vr vim 110111
M lem nullo modo fullinere cliutius aut refilltere pollent , vari ferebantur agitaban
4o
turq; quazlliones. Summa ver deliberationis illa etat, vtrm holles bello ad exci
dium qu; perfequi, an deditione in lidern accipere prazllaret. Nam quoni de vita
Adolphi periculum erat, idq; omnes metuebant,minus libera: dicebanturfenten
tizzqud is prlens fuffragij 86 vocis vniufcuiufq; tellis 86 auditor adeller. @for
te hoc animaduertens , neq; paulul , tametli graui 86 periculofo accepto vulnere,
inclementior amarirve feipfo falus, 86 prclarillimo pulcherrimoq; generoli 86
excelli animi decreto ad lenitatem 86 manfuetudin proclinarus: primus omnium
aperte prolixeq; fuadebat,vr conditiones ferrentur, quibus pacem hollibus peten
tibus dart.Ea protinus fententia, plena profe verz ardentifq; pietatis 86 huma
nitatis,ab omnibus vno quali ore probara acceptaq; ell. Etenim 86 hoc in conlide
s)
rationcm plurimm veniebat, fi incolas funditus delerr excinderentq;,ex ea fub
terra multis annis nihil compendij 86 emolumenti percepturos principes : 86
folls, 86 aggeres , 86 catarrhaas , quae adl mare , ruiuis in fe turpiter col
lapfuras : tum prfctos 86 fingulostribunos militum, in ora labore periculoq; fuo
domita 86 capta,aliquid domini)~ 86propri) concupiturosPoltrem milites pingui
one

_lL-__, _ _ _
 LIBBRSECVNDVS. is?
bra: inueteratos,pratda auellere,terraq; educere, oppid laboriofum 85graue forc
omnes in ea deiideraturos locupletari,85 pailim quofcunque etiarn,licet laboris 85
nihil parmve
multumque impendiilent,contentionem
difceptata , tandem pacis conditiones 85 litem moturosltaque
concepts: confcriptzquercfunt,l
diu

85in hunc modum legatis exhibitse. q '

IN primis Dithmarii debita: iidelitatis fpiione, 85 iurfiurandi religione( ;.
homa 'um vocant)principibus
dglemore (efe obilringent,vt
85 confucrudine faciunt:vexilla czteri
praetoria 85 earum ditionum "fm"
iignamilitaria,qua;cun l 't'
que olim Danorum regi Ioanni, 85fratri eius Friderico,Holf`ati duci,prelio vitl'is
I Crepta fum,cum omni precio. cailrenfi fupelletile,quicquid cor apudipfos reli
quum fuerit,f`ub iuramto reflitut. Impenfas belli, cuius ipii autores funt, vilori
bus rependent foluentq; : quae quidem ad fena ctena millia aureorum excurrunt.
Principes ius 85 poteilatem habcbunt tres arces iiue , quibus ipii locis velinr,
auxilio eor 85 operibus in Dithmariia aediicandi: quafcunq; ver munitiones 85
propugnacula iilhoc tporc tetra habitura eil, fmditus diruentur, euertentur , fo
. loq; azquabuntur.Ad fuilinendas arces iidem tantum agri, prati, pafcuorum,cam
pi nemorifq, fibi retinebum,quantum in vfum neceilarid efiderabitur: accolasq;
in iifdem de more gents operas facient,85 an arias praeilabunt. Omne quoq, me
rum mixrumq; imperium, tetritori, ius ac :Fontiniurm venationes 85 ifcationes,
2. o his ailnia fum, in vniuerfa terra vdicabunt. @icquid apu Dithmar
machinar 85 tormentorum bellicorum erit , iremq; armamenta omnia 85 ar
ma, tam iingulor' qum publica, vnum inlocum comportata viloribus tradent,
nec fine permiilu eor reparabunt. @rum bellici fumptus redditi folutiq, erunt,ex
agris 85 pafctiis tant quotannis pendent,quantum nunc ipfi aceipiunt, quum aliis
ealocauerint. Imperialia 85 pontificia ac aliorum cuiufcunq; ordinis 85 dignitatis
procer diplomata , quotquot fuperfuerint , bona 85 integra omnia fide datoq; iu-I
teiurando exhibebunt:85 queunq; exhibita non fuerint,85 literas 85 igilla oblite
rabunt,irritaq; 85 inualida perfcripturam facient. Iur'ifditio , iudiciaiuraq; omnia
per principes cilituentur : ad ipfos prouocatio libera erit , nec vltra fefe extender:
3 mulq, ad eofdem omnes recident, ratione 85 modo qui in reliquis eorum
ditionibus
tribticndasobferuatur.Ad exationes
erunt 0bligati,85 praeiidas,rributa
aequ vt Vniuerii precaria 85 penfiones
Holfatiae Stormariaeq; incol85con
f-I
deribus,quibufcunq; iam nunc cum quibufliis contraris deuinii tentur,renun
ciabunt,85 cunta diil`oluent,nec alia port inibu'nt.%ibus cditionibus(vbi pt'o
bata: acceptq;,85 in eafdem fponfio iuratumque fuerit)principes,Dithmar-" _ '
fos,vt ( ditionis habitatores, iibi fubditos, in deditionem 85 accipient, bo
naq; ipiis fua 85principibus
m,fupplices poil`eiliones ialuas folenni
iient,85 85 ntegras relinquent,conferuabuntq;.
(vt deccr)ritu Poilre
eulpam deprecabunturJi-AA
teriique appeniis iigillis fuam obilringent : 85 , quoad ea vniuerfa quae funt
4.o commemorata, integr praeiientur 85impleantur, obfides dabunt, 0&0 deadmi
niiiratoribus quadraginta 0&0 viris,85 fexdecim gemis principes. i
E o dato acceptoq; refponfo , legatos abeuntesf, vt propofitas ad fuos conditio- ;
nes referrent (quoniam inter milites , belli quam pacis cupidiores, clm fpargi fer- "?!
mones turbulentos , de via expedita pacis moniiranda pacificatoribus , fuerar co- '
gnitum) legatus fummi ducis belli , Francifcus Bulouius , 85 Henricus Ranzouius,
in pacatum quue comitati fum.Vt autem confpicercnt intelligerentq;, quanta ob'
improbam 85indomitam animorum pertinaciam,ab indignante iceleribus homil'
num diuino numine pna fui aiferi eilem, quam 85 ipfi,nifi iis initis patis paceni
acciperent,non eilent eifugiturifecundum cadauera 85 acentos cforum,qui paf
5 iim per agros inhumati adhuc iacebant,eos deduxeruanoiiridie eius diei rex de'-`
iignatus, quia de pace facida aftio iam inflituta , belloq; iinis pene` impofitus etat,
85 ipii abeife diutius regno vix licerct , qud dies inaugurationi prinitus non ad
modum erat longinquuspmniaq'; ad eius folennitatem neceil'aria etiainnum pr- :M D):
paranda fort,vt in regnum rediret,ex caiiris ltzohoam abit. Ainpliilimam autem /-
85 integram dandae negandque pacis poteiiarcm fcripto fecit ac reliquit Iohanm
 468 BELLI_DI'T'_'IIM'A"RSICI
Ranzouio, eiufq; lilio Henrico : quibus , ob egregiam 86 tpius probatam in rebu
prarclate gelliscprudentiam 86 dexteritatem 86 lidem,plurimm trib'uebat: iremq;
pecuniam apu eos depofuit, quain fupplemturn exercitus (li neceffumeller)
piis confcribendis vtercnrur. _ _ _
TE r 1 11 qum difcelliffent (tantum enim ad deliberandum tempo
ris fpacium impetrauerant) legati Dithmarlici equellri pratlidio eimepri in callta
redeunt:860mniumDithmarli incolarum nomine,quid de pacis conditionibus
Dithmarfi fe faluros refpondeant , fcripro comprehenfum defetunt. In quo prfati, leper
rum adp
tu taflfa Deum, 86 falutiferam eius pro genere humano fatisfaljonem , animis demillis o
''/W rare 86 obfecrare,vt cum vxoribus fuis liberifq;, viduis 86 orbis,in lidem faluis cor IO
oribus 86 fortunis accipiantur,86 non ad extremam quue perniciem 86inrerirum
deleantur:ad fingula ordine capita refpondent. @ed primum , inquiunt , in con
ditionibus , 1 fubfcribimus : idq; vt verba lonant,te exequemur. @od bellicos
fum tus,quorum ipfi caufa fuimus,fena centena aureotum millia exquantes,re
pen ere debeamus,id ver nobis intolerabile arq; ade impollibile fau : dum
confidererur , mult maximam incolarum partem bonis fuis fpoliatam 86 expul
fam elle , domos exullas, res mobiles vniuerfas ademptas , frumentum omne cor
ruptum 86 ad nihilum redattummequc habere prterea nos quicquam, nifl quod
llantes euntesq;, cum aliiilzis calamitolis vxoribus liberifq; nollris , nobifcum cir
cumferimus. Vt munitiones 86 propugnacula deiiciantut dellruanturq; , allenti IO
mur.Vt autem arces tres fubminillrantibus nobis 86 adiuuantibus condanrur,iifq;
fulltentandis , quantumcunque agri , prati 86 pafcuorum necelfarium fuerit , attri
buamus, id vndiquaq; nobis grauillimum . Nam eum in vfum quod faris lit , ex
bonis nollris,agris,pratis 86 pafcuis, fi nobis adimatur, nihil certe miferis perdirifq;
reliquum fuerit, exatiq; fundis 86 pollellionibus nollris folum vertere cogemur.
De mero mixtoq; imperio,dominio,omni 86iure,venationibus 86pifcationibus,86
qua.` iis cognata funr,nihil refragamur, quin fiat quod placitum fuerit. Arma quo
que vniuerfa, 86 quaecunl; ad corporis defenfionem nobis comparata funt, li licri
aliret non poterir,fubmi 1s animis dedere non grauabimur. Cxtertn ad id quod
artinet, vt agris 86 pafcuis n_oftris tantum quotannis pendamus , quantum nunc 30
ex iifdem 111 accipimus : refpondenres , humiliter obfecramus ne in leruitutem o
mnino redigamur, fed bonis nollris vri frui licear, eotumq; porres elfe,perinde vt
86 Phrilij funtzquaq; hi 86 Crempermarli 86 Villiermarli libcrtate gaudent, eadem
86 nos potiamur:86 ne opetis faciendis 86 angariis'oneremur, fed ab earum pralla
rione immunes fimus,quemadmodum 86 illi. Diplomata , priuilegia 86 conuenta,
quotcunq; nobis fupererunt nec interciderunt,reddemus:86 qua: reddita non fue
rint, calfa 86 irrita per fcriprur fieri curabimus. Iurifdiionem , iudicia 86 iura, per
clemenrillimos illullrillimofq; principes conllitui 86 exerceri, eorum arbitrarui 86
humanillima; voluntari permitrimus. (lu/od li 86 illud obtineri queat , vt in Eider
lladio fenatus collocerur, ilque ex iure genris fcripto lites ditimat, 86 ius dicar,falua 4o
86 incolumi ad principes prouocatione, id nobis haud inconfultum videatur. So
cieras 86 fdus , vnicum nobis cum ciuitare Lubecenfium , irrirum infe
&umq; erir,86 po hac in perperuum nemini nos fordere iungemusxaque omnia,
qu promittimus 86 iuramus, vt viros bonos 86 honellos decet , lane 86 religiose
feruabimus. Collationum prterea nomine,penlionum 86 tributorum , quicquid
_ Phtilij,Crempermarli 86 Villiermarfi, foluunt 86 erogant,in iis omnibus ptxllan
dis nos quoque obfequenter 86 olliciose nos geremus. Vt etiam fupplices faeli cul
pam deprecemur, 86 quicquid infuper literarum ligillotumq; nobis llagitatur,in
fingulis hifce haud grauate obtemperabimus: 86 arma quoque vniuetfa atque in
ftrumenta bellica,qu2cunque penes nos funt, in vnum collata exhibebimus. Ob {
lidibus tametli ade opus non elfe arbirramur,tamen id quoque arbitrio 86 volun
tari clementiflima: principum relinquimus.
( P o s r ea prope linemliterarum adiiciunt , non fe dubitare, quin, vtvere` Chri
fuppbcm
. ftianos 86 pios deceat principes , atl-uri fecum , fanguinis elfulionelibi tem era
turi , hominefque fe rurnnofos 86 ad extrema redaos , vxores liberofq; fuos, c'u
iufcunque
 LIBERSECVNDVS. 469
iufcun ue attatis 86 (, nullo amplius incommodo 86 detrimento aifehiri iint.
Conil ere quoque , ad animum reuocaturos , tantam 86 diipendium eo
bello acceptum, dum eius {eculi mortales vixerint iii vna (ua patria extingui obli
uione 86 farciri non poiiezeo etiam non adieo, qud aliquotmillia inopum mife
rarurnque viduarum, orphanorum 86 puerorum imbellium in medio iint,qui nu
di omniumque rerum egeni oitiatim cibum petete cogantur,ncq; vnquam in pri- f
itinum redire itatum poiIint.Poil:rcm Deum orant, vt is principum corda Heat
86 inclinet,qu pax ianla, itabilis at 5 perpetua incatur, ad illuiirem 86 glorioim
diuini nominis {ui celebritatem,86afi&arum ditionum incolarumq; iaiutem arq;
x conieruationcm. Interpoiitis autem pluiculis aionibus, quum demum per prin
cipes regiofque viearios nonnull conditiones , qu ipis grauiores duriorefq; vi
debaiitui",aut eiIent mitigat nonnihil,aut omnino(quoad vfu difcerctur quales fe
l deditionem prbituri geiiurique eiInt) {ublat 86 abolitaz, deditio fa&a,eaq;
pii literis vttinque datis, commutatiique itabilita cit. @bus literis . //
marii
in ad obfequium
perpetuum cin ipiis
pritandum (efeprincipibus,tum
obitringebant:heredibus
principes86 (ucceiloribus
viciiim ad illoscorum,
fouen-
f n"
dos tuendoique (e obligabant.
E i N D duodecimo die Cal'clas Iulias vniuerii Ditliinarii, quotquot corum
bello,null.o tatis habito diicrimine, {uperiites erant(inter quos,qui arma ferte
z o poii`ent,iiumerum quatuor millium vix excedebant) ad limites otr paluitris vltra
Heidam,horam circiter decimarn matutinam, Conuenerunt: 86 quicquid ipis ar
mamenti initrumentiq; bellici, tormentorum apparatufq; tormentarij,globotum
pulucrifq; pyrij,armorum 861ancearum,reliquum iit,vi6toribus dedideruntzque
inox omnia Meidorpam aiportataiunt. Eodem quoque loco , ducibus Iohanni 86
Adolpho (qui corpore etiamnuin mal ex vulnere aileto gr equitabat) 86 qui
bus ea arege perabfcntiam cura86 poteitas data erat , ae vniueriis belli coniiiiariis,
fupplices fai(quod in conditionibus erat) atque ctumacie 86 rebellionis Veniam
depi'ecati iiint. In trium pttereaprincipum verba, nudati omnes capita 86 in ge
nua prouoluti,ptomittentes iurantefq; , eo viitato obfequij 86 Hdelitatis facramen
3 to (cie ipiis obitrinxcruntz quibus in idein accepti. Etat autem folennis Dea/imag
eius concionis hic ordo :Principes 86 coniiliarij medi quailcentrum obtinebant:
hos circum proitrati iacebant Dithmarii,illos equitatus 86 exercitus vniueriiis cir- .
cumclabat.Qu hc trepidatio fuipenios metu retalionis agreilium animos tenue
rit,videre omnino fuit. Nam quidam ex plebe facerdos ad alterurn (ui ordinis con
uetius,Latiiio {ermone(quem nullo aitium intellehim iri putabat)in lizc ver
ba prorupit , nos miieri,ad quam iemamiir lanienam 1 Iamiam fdcre frao in . .
nos impet facient,86 veluti pecora ferient atq; iugulabunt: Totus profet mor-
te iitura palleo atque horreico: nam extrema inox paifurum me video. Eum iini
r de principum 86 procer iide fentientem l uentemqg, Henricus Ranzouius,
4o regius vicarius,liis prope verbis increpauitzwi ,inquiens,tu nos ex vobis indicas?
Vos quidem digni eiletis in quos fruiretur :at nobis indignum qui ieuiamus. Da
tam necreuocamus iidem , nec frangemus. Obiides quoque viginti quatuor nu
mero traditizquibus vt Rendesburgi (e fiiterentdmperatum. Ne ver milites,in in
teriora terrexcurrentes,ea port qux{ belli procella 86 clades ipiis intata re
liquerar , illata vi criperent , pierque liaiiz 86 frame Dithmariis (unt reititutre,
quibus ad iiii rerumque fuarum defcnionem vterentur.
IN s i: @y N 1 die vniuerfus exercitus inde Meldorpam reduus ei`t:quumq;
vnam cltaxat legionem Schonueiianam cum equitatu principes apud (e manere
iuberent, reliqua: tres diucriis itineribus in dimiHz86 non mult pit di-
5 162 {unt.At inuiti omnino milites terraexcedere, 86 diiiungi zgris ingratiiq; a- Jin/imag.
riimis patizquum pingui opuleta: orar (qux inexplebili eoru rapacitate perquam _
idonea videbatur)diutius iniencicere, 86 armentis abais, matatifquepecoribus, ,,,_
pracdam
abfuit,nifiquam ampliiiimam facere 86
86 expedito
abducerevehemter cuperent. Par enim
conatibus corum maturo coniilio obuiiitumA eilet,qu mi
nus ea res in icclitionemmilitarem exarieritzquum ob aditum prxlij di(ciimen,ili
 47o BELLIDI'THMQAR'SI'CI
'pendium menittuumdebitum iibi (vtiri'ipudcnrer iatitabant)praedq; o'pimiori's
nom-inc donatiuum tam tumultuos 85 contumaciter quarti improb principes
Hagitarent. @icm mot interinilites fetpen'remptitnm , nifi fouerc 85 alere ma
luiilent ex ptzfeis nnulli, in ipfomoxptincipio fcdare 85 opprimere potuiiicnt.
Qigniam tutbulcntis 85 tabiofis clamoribus nihil impcttare poreranr , quuin
nec quicquam ex conuento illis amplius dcbcretut: ftipendio accepto demum ac
, v quiefccte,poitcaq; dilabi opotruit: quidem citius,qud animaducrtctent,prin
cipcs indignanres cum cquitatu patriarirn propius accedere. Ncq; faire iinc perfpi
plm'm. caci 85 cuidcnti ratione ita diuiile 85 fegregatae funt legiones,vt per vias vniuetias in
Holfatiam iterfaectentzne iuntis frgnis viribuiq; , vbi vellent,ad arma conclama- I Q
rc 85 feditioncm mifcete poifcnr:idq;etiam ii facerent,fupcrati minore cum nego
tio vt compcfccrenturormcnta quoquc,qu ad copias edcitrescrantmon iinc
.aitu ab ipiis abduta funtzea fimulata eauiagqud duccs,a maiorem tutiorcmque
fui cuitodiam aduerfus agrcitcs, ea apudfe eiie cupercnt.
I L L A poitea tormenta quae hoitibus fuerant adempta , in tres acquales portio
nesdiittibuta funr, 85 principumquiiq; pro feic (niii me fugir tario) iena triccn_a :
fortitus. In vniuerfum enim fupra centum grauialcuiotaquc tormenta etant, uz
totis plcraq; omnia agcbanrur, iis exceptis qu quum impelicrcntur, diiruptaie
rant. Minoris ramen ponderis plura funt reperta,colubrini 85 falcones : quia his, vt
habilioribus,agreitcs in lutulenta 85 vli inofaora commodius vri, 85 adminiitrare 2- 0
bflvgdr facilius poreranr. Er profet id ver a firmare licer , Dithmatios tormentis mili
:ifm ratiterinittutos , in collocandis iis reducen'difque, ipfo hoitc iudicc , tantam cum
imapm. agilirate ( peritiam adliibuiifc, qura vel 111 maxime cxercitatis re bellica dc
" iiderariqucat. Namid vel in ptzelio nouiiiimo ad Heidam ptacclar cognirum cit,
vbicum fno vbiq; commodo deloeo in locum (cietcr admodum ea trani;
tulcrunt : quanquam itragcm non qu magnam fecerunt. Mutalia quoque tor
mentattiareddita (unt , quae olim Holfatis: duccs ( vt inilpris ex iniignibus folij
vrrica: cognofcerecrat) bello amiietant. Vexilli prztcrea peructuiti, 85 a prifcis vf
que Dani regibus anriquitate religiofavenerabilis(quod regi Ioanni olim fupera- ~
to ademptum, caries iitusq; pen abiumpferant)fragmcnrum rcititurum cit.quod 3
nuncin acdc fumma oppidiSlchici in Holfatia fufpcnfum , quafi vitorize huius
argumentumconipicitut.
M L D . 1 ie autem time primm,quum illic htetcnr aliquantifpet princi
pes,diplomata literasq; vniuerfas,quibus aut collata alicunde bencicia,aut corun
dcmco'nirmatio contincbatur, tradidctunt. De fdctibus quoque principes do
cucrunt , quibufcum ca pepigiiienr: 85 auteum item eleganti fculptura pocultim,
; quod Friderici fuerat clariiiimi Danie rcgis,rcddiderunt.Porr legio Schonueia
ffff:,-,;_ na,quam Vrisbetgius duetabat, in vico Dithmarfix Scapitadio,pacc iam compo
ita,o_biduuin iefe eetinuit,dum reliquus pcditarus omnino dilabcretut. efiiu
-xo in Holiatiam difceiiit,vbi teli ua itipcndiorumptonis infuper diebus donati- 4.o
ui nomine connumetatis,i`oluta iunt,85 prarfeiti omnes ductoresq; ordinum 85 ii
gnifcn' munctibus honorari. (lua in carteras quoquclegioncs hberalitate vii fun:
principes , fed erga illos duntaxat qui bene promeriti , 85 digniores ca pta: reliquis
viderentur.Sub idem fer tempus 85 equites atis gtatiis dimiiIi,quum quidem fu
pra debiti artis folutionem, qud coniiuxiilent dilabcrcnturq;,meiiitruum itipert
dium iinguli accepiifentzquorum prfciti 85 ipii munctibus cxculri 85 ornati func.
N i; liabent cette quod conqucranturmilites , 85 in primis tribuni ptafetiq;
quum itipendia , vri primo in delctftu numerus capitum in rationes fuerat
La relatus,non itcrata receiione,ipfis pttebita 85 foluta int. Bellum iraq, hoc vix men
qu fuit , ii co die, quo vndccimo Calcndas Iunijin iinibus Dithmatiia: 5 o'
primum ab hoitibus poira funr,eius initium fatum,85 duodecimo deinde Calen
das @utiles , quo dic fuperitites incolx vniuerii fupplices fati in dcdirioncm vc
ncrunt,confectum dixetimusln quo quide bello iiuc cxpeditione,ncq; dum con
fluetcnt colligcrenrurq; copiar, neque dum dimirtctentur, vllis aut initimis iociis,
aut extraneis longiuiquc remoti: , graues fucrunr , damnmvc vllum dcdcrunt.
Soli
 LIBER S`ECVN'DVS."'' 47x
' Soli rebelles 85 infolentes agteiies,l&q5 maieilaris tei,merit ianpridem iiippli#
cio- 1&161; (untzvr tandem ver pioq; magiittatui fefe fubiicete,iuiiis 85
legitimis obedire dominis, legibufq; honeiris 85 requis frenari ac regi difcetr : nec
non , quod olim in egregi fortes prafclatofq; cum principes viros, tum genere 85
virture inclyta nobiles,dita 85 immani fuitia mifer eos ttucidando laniandoque,
perpettailent,pet poitctos cumulat ipfis teddetetur. Infequentis autem anni in Dirhmef/
dominum
eunte v_ete,Fcrdindus Auittiacus Imperator,quum principes,vr ditionem'85fuc prim-:pzh
ceilione hteditaria ad fe deuolutam,85 armis lux oteiatis faramjute quoq; 85 4.9 Imperat
confenfu imperiali demum obtinett,petlegatosi expetetenr atque poilularenr: : (!
.
IO ex Anguita impetij porciiate conuentiones 85 placita,inter Dithmatfos vitotesqi
inita,85literis vtrinque firmata,rata habuit,85 diplomate frabiliuit.
I T A Dithmatia bello domra in ius 85 ditionem eotum concei'iit quot ma
iores maximis cladibus non femel ant proiiigauetar, vri priore libro cm'etnota
uimus.Nam per quingtos fet 85 amplius annos tametii vatiis interim iatata ca
iibus iiictit,85 fxpiufcul etiam iugum(fed ad modieum'falr tempus , dumboili
li metu 85 periculo fublato , tecollelisq; viribus ex opportuno ad ingenium tedi
tet)acceperit: ramen agtcitem libertatem fuam, reielo 85 excuilb fempercetuici~
bus dominatu,incredibili animotum pertinacia ailetuit: eamq; oppugnansfortu
na: beneficio virix, batbarica fetitate fudit atq; rrucidauit. Fuit illa quidcm olim
,.0 (vr plerque alia: vicina: regiones 85 prouincia) Saxonum imperio iubiea, 85 de Quo: alim
inceps quoque peculiares iibi fub matchionum 85 cornitum nomine dominos lia domme: ha
buit: fed eotum complures armis crudeliter oppteilos inretemit. Exinde in ptfu nerim
Dlt/:mar/l'.
latus Btcmeniis ditione 85 territorio ellevoluit,quu m permutationis iure ad eum
pettinere vidererurNerm antiilitis imperium , licet aliquando etiam vis iuil-a in
tentata fit (qua: quidcm nunc fktitim repetentes fulius omnia fupt fumus execu
ti) titulo tenus faltem pertulit : coq; ipfo quali tegumento abufa eir ad tepudian
dum quemlibet alium magiittatum , 85 cortoborandam fceletaraz immunitatis
licenti. Interceilerunr igitutplutim cum Holfatis lires 85 controuetfize , dum illi
ius fuum, nunc diis conditionibus,nunc atmis tepetunt, 85 aliquot fubinde prae
liis certatum cit. @orum rria in primis cruenta admodum 85 artocia commiila
funt : in quibus Dithmatii iniigni fallacis 85 impotentis fortunxludibrio vitores,
85 Iutuofam hoirium ittagem inexplebili fuitia edidetunt,85 faiiidiofam liberta
tern fuam pertinaciilima animotum conitantia tutati'funtAr vbi flicitate Peral/mfc!
Dl'rhmnrff
tua inflati,85 opimis feracis tetta: munetibus luxuriantes,infolefcete nimium 85 fe Drum 91n
rocite cpetuntzvltticem diuini numinis itam in fe ptouocatunt,85 diuturn per d/cem irri
uicaci 85 improbitatis dignas tandem pnas luetunr. ~ .
N E (Lv E equid in alia fuin opinione,qu:`|m vt certiilim ctedam,tanram ca
lamitatem 85 miferiam,feuero 85 iuio Dei indignatis iudicio , diuinitus lianc gen
tem oppreilil'etenim tacebo illa, quae de agrcfii 85 intempetanti luxu faiiidioq5,
4o qua: de fumma iniquitate 85 iniuititia,quae de cedibus 85 maleficiis innumetis pet
petratis, eorumq; impunitate , vulgi fetmonibus ptzdicantut: ne quid rumotibus
tribuete videat.Fuit ptterea tam arrogans iimul 85 impudens eius populi petfua
fio,quoniam tot annotum fpacio eiftenatam libertatem fuam egregie propugna
do obrinuiiletpmne fetuitutis vel nomen fe repuliilet quam longiilim , tot fot
rillimos exercitus fudiil'et,85 ad internecionem pen quofdam deleuiiletzvt omni
no inuitum elle fe crederer,terramq; fuam,ram iniigniter85 abipfa natura 85ope
ribus munitam , nullis viribus aut attibus fubigi poile coniiderct. ltaqueomni de
poiito timore fecut agens,vbetisq, tetr bonis immodic lafciuis , magiilrtar 0 /
rumperdit;
111116 defpiciebat 85 afpetnabatutzatq; legibus nullis,moribus aut iniiitutis , quibus nte c
:Indem mo
teliquz gentes continentur,ad ea ptitanda fe cog poile iudicabat,quazingrata 85 rel.
commodis fuis contraria eilent. Arque lianc fiduciam animis non cauiz xquitas
iuiiitive addebat , fed fol prodigiofc inuitae (vri ctedebant miferi) vites ex
citabant. Nam vt aduetfus priiinam 85 obiiinatm contumaciam fuam aliquid
admitrerentmulla pietas,nullus numinis clcflis metus aut reuetentia nulla iuris
teique obferuanria petiuadete poterat. @in 85 e dementire ptogteil Di
l)
472. ..
thmarl, vr principii maie'flatemmalitioslzdere non reformidarenr , indignis 86
conrunieliolis-eonuiriis honorem S6-nomen eotum inuerecund lacerando pto
fcindendoque. Hoc ad carteras iniurias addidetuntsquafi non fatis admiliffent fce
lerum,fi ditionum incolas 86 habitatores variis multif ue per iniuriam damnis al:
llixillent(feu ius in tetra fua ipfis denegando,feu incurfionibus fais deptdando,
feu aliis quibufcunque violentisfraudulentifque modis circuinueniendo) nifi ini
pfos quoquc principes virulentam immodelfx 86 petultis lingu proteruiam ef
fundetent. Quinn ego vel cum primisindignarionis diuin caufarn fiiilfe iudico,
vt tantas clades 86 atrumnas cum fumma ignominia hoe bello perpeterentur.
D v s enim xquillimus infliliimfque, vt vniuerfi huius politici ordinis au- I
tot arq; princeps vnicus 86 magiftratum omnem in tetris vicarium pro l2: mu
nusgetete pratcepit: ita quoquc illos , qui in eo munere rele iuflque verfantur,
foucndos tucndfque feniper fufcipit: conrumaces ver , 86qui improb iniuriis
conrumeliil/e onert,pnisgrauillimis pletir. @apropretiram ac iudicium di
uinum pcrtimefcere , 86 magillratum legitimum habere ac colere reuerentero
Innes debent populi, qui tranquillo 86 Horenri in tetris flaru agcre exoptanr.

DITHMARsrcI BELLI, o`yo DI'THMARsIA

1N PRINc-IPVM P-o'rEsTATEM vnNI'r, ad
FINIS.

IACO-e
 475
IACOBI ZIEGLERI LAN
DAVI BAVARI S'CHONDIA.'
3
3e
LECTOYLI.
. CH N D [ , qnnrn diferzpfnrifmm
e enla aliqua/itu! Germaniefnrz'culnres, .Ye/15
; l I denmnrobinmne Schondnnimjo ef,nrn-'
Dnnnm . lo
; i M Senndz'nrn,nlz'o rnrfnfSenndinnninrn(fdef
tinnen exemp/nrnf ) nominnnit. Sed? illi Schondz'e
nomen ,- quon'nmnimtem, fordixi,ne (fot reddmn)
// ecelzl beneficio ,-
5* evnporz'ornrn commodilnte, rnnritz'rnn opi
anncnnm 'nrnz'nnrnpyentione, venntz'one noel/infnfe
mrnm,nnri, ), .ern gp/nmeiz'nex/mnzi! }, coloni
indnfrz'n agro exercendo ,- oppidarnm'jeqnentzn Cini/onf zn
/z'tntz/k, enditeente regioni.- lndeornrnenlnrz'nrn Joe,
fig: ndieninrn minne nn'p/erefronfem nndern'fbizn !
', ocnoezl: { non /907201145, deeez't. os e
nz'rn rernm (quanto deferiptzefdern exhiemnf ,fio o
nbfo/nn' eriores.- Hiteenim terni
rnrn eornfre/aefo [ a, gg z'E/n einzneqnentin inpe- '
dizndeotprn bor/nn!!! ronine (7' wireJ.Sedenn
/
dns tnntnndem , tertinJZ/og,l12erplural;ceda/t
ncjzgntio :perfeietnr nah/init: .
ff. R it;
Qi`74 ICOBIZIEGLERI.
- N D 'r A M vetercs Latini fer incognita'habuerunt:`
argumento qud iithic terrarum Zonam frigidam perpetuis da
niuibus, omnifq5 animantis impatientem dixerunt magno
conienfu.Pauci modfeius mentionem tanquam habitat fecerunt.
' Inter quos Plinius , @Lamm clariiI inquit libro quarto, Scliondania
eil: incomperte magnitudinis,portione tantum eius(quod iit notum)Hilleuionum
gente quingentos insolente pagos , quae alterum orbem terrarum eam appellat.
Nec minor opinione Eningia. Alij Plinio etiam antiquiores , fortunatas terras,
86 homines Macrobios , atque omnium iuitiiiimos mortalium , (ub hoc terrarum
tratu poiiietunt , 86 vnde veniiie virgines fetunt folni reiigionecum votiuis do
nis Delph'os,86gentem ctiiodiiiie iniiitutum hoe,donec vitgines habite inter ho
fpitas terras ludibrio atque violata forent. Clatiiima hc teitirnonia ex tan
ta antiquitate,cm magnitudinis 86 frcquenti Schondiae, tum probatiiiim vitx
gentis : fed obfcura. Nec quamuis Gothi hate loca egreiI, Matotidi's 86 Eu
xini maris littota imperio tenerent,Daeiam(cuius pottio eenfetut quae hodie Tra
{yluania ) ripamque Danubij infediiient , potenti Imperij Romani-inuaiiifent,
fatiscogniti fuetunt , vnde eiI`ent oriundi. Ita vetctes perpar idonei funt teiimo
nio reddendo natrationi noitrae. Pars qui cam ad terrain non habitatatn exclufe
runt,etiam funt manifci conuincendi , ne illorumauthoritas admiiIa fecutius a
pud auditorem, opiniones faciat non conuenentes natur locorum . 2.0
H v N igitur fermonemante alia traramusuion ver ponimus,ita vtvetctes,
in quatitionemmeq; rationibs colligimus fententiam.Nam his certior eil: hiiio
tia,qud frigida habitatur.Sed iitud aginius,vt priidiis vitzarte humana procu:
ratis, phyficisque 86 fpliralib.rebus confidetatione dedutapitendamus frigida.
extra animantis petnici habitariHic ver cle qualitate iatis, quam aua eile il
lic : priore loco dicemus. Ea cauifa qui ? 86 polos mundi vadit
cireulus A.B.c.D.86 fit A.polus bo `
realis, 86 id vertex loci iubpola
ris.Manifcit circul fupet .
.D.ere&,ipiiq; A.B.C.D.circulo
Qrtliogonal,liabcri pro horiz
te ei loco cuius vertex in A. de
iiiq; eund eiIe pro :equatore: ii
quid A. polusmuncli. Sic {
`loco fubpolari horiz id qui
zquator. Ex hac deignatione
'hoc colliginius , vbi aliquod ii
detum v 1 2. aut Sol, quo
faciamus exeinpl , pro reliquis.
Ergo vbi Sol per azquator vt . 4o
LD. ctinu fertetur, illuittaretinoifenia luce vtrinq; apud A.86 c.terras fubpola
res. Deinde iicut lucem, fic reliqua vim fuam (quanta pmuidentia fupervegeta
lium'86 feniili rerum feminibus animdis accepir) inferret tetris prfentia corpo
ris fuiihid fi tanto infitmius, quant ipfetoto illo liemifphrio B.A.D. depteilus,
incedit medio fuo clifco qualis terra: per huius margine B.i-:.D.Tam ud opera
tione tot ieculis ab orbe condito nunqu quiefcente aiIiliiiI'etfupcraiIet olim per
petuitate fua: vnde :crate fequenti rerum femina ad frug peruenirent. Nunc ver
prouidtia non contenta oiendiife Sol horizonte tenus tetris extremis ad polos,
fublim etiam fecit:proptereaq; iuiit hunc agere per celum curfum obliqui'i,86la
t defleterein auitr 86 boream mutatis vicibus ab xqualitate in . . D. Secdum 'ya
exempi circuli,qui 86 ipfe in propoiita 'cleignatione fuper r. . reiaintelligitur
ereftus 86 orthogonalis ipii A.B.C.D. circulo. qua obliquitate omnes prouenirt
tetris cmoditates clo,quta=: fuficert feminibus ret 86 alendis 86 periicidis.
Sed non ego cra cplear, verin pauca liarc,qu ; funt aifumptionis.ita~
q; tetris recedentibus tottida in botc , iis quibus Sol fublimior imminegtantoq;
torri
 fscHoNDiA. ,475
torridior., vr Aftc. Iiide 111 die ` `
bteuius decurrir, ducitq; notes
Jplixiorcs refrigeradoreiq; , qu -
reitirutdina paiii vaporis. Qli
bus ver tetris fol humiliot venit
tro 5 temiilior, vr Satmati, his
111 'e prolixius decurrir, notcs B 'D
p d'ucir breuiorcs , 85eas mult '_ '
vaporis retineres ati diciquiva- 4 ~`
-IO por adiuuet opera diurna. Com- , ' 'L' "
petraloquor,inquit foalief. No
tes atitiuas fuitinemus graues ca
lote in Gothia,quas Rome fcnii- ^ '
mus refrigeratas. H benciici . d _ l'
incremeri dicr , ctinu accrcfeit magis rcrris,qu ha: longius 'ad ieptetrioncs ab*
fcedrNec ceiTar,donce venr iir, vbi cardo mdi initat ad vertice tanqua in A:
iigno,85 801 illic lcuaturiub folititio die gtadib.circircrx 1 1 1 1.111 fecundu aten
. .% loco cit vnus ctinuus dies mcnfcs fcx,a verno tempore per folitl-v
tium in Cancro ad autumn. Iraq; 801 prxter aliquam oitcniioncm notis iefc in
l fundir tetris illis,calore nunqu intermiiibzquate etiam facit ad cximiu proicitum.
zitaris. Hoc 111 a Sole exempl,quod ad fcx itellas vagas transferam us 85 ien
tiamus, has quoq; nihil inirmius adcife vi fua tetris extremis. @ibus deniq; pro
uidentia id tribuir, vt limite illum obliqui circuli lat cxcedetcnrin auitrum 85 bo
team partibus fex,vr per arc 111111 pritant in reliquis Luna 85V_enus,
tanquam iecundum Solcm magis necciiarix gencralibus rebus , vr quibus diipcn
fant genitale rotem, 85Hcri ergo tae-
fcntiores oportcbat. Illo enim cxccifu
hc procurar 111111, vt altius quam 801
incumbraclo, fecund arcum . . _ ' '
3 o partibus fer . idqucpropiores '
vertici A.iiant,85 radion'i vim procliui
us iigant terra' in . centro fubietze.
N v N iuuat etiam colligerc aliqua
cietuta,quam proueti calore zita
te illic cile putcmus. Diximus quam fu
blimis Sol Hat tetris fubpolaribfub fol
11111) 11. Totide at pattib. leuatur 111
brumaRom. Hic ver media h_vcme
Solmeridianus cit perbenignus,ipiero

4o fas`85 flores al ios aromaticos, quibusq; _ d
cit proptcrea Garyoilis nome. Aliqua hyeme dcccrpfi,DCC_mbfl mefeund
mi humana arte procuraros,verm in apcrtis horns iub aperuiiimo clo omnibus
ateolis vno Sole elicicntc prouenientes. At iimilis benignltasnon qulfiq
fpacio colleta cit,
peti'eshextineta per fiqui'de ptceilir
111111115 1106115 nox algens.
fcquetis Sicque per
, nona quotidie adiingulps dies hatecoa
euiide inodum teilnc;

fci'r. ( 11 extra dcrrimeta notis(id quod iub poliS ft) 112 V15 50115 Vfbuu m0 _*
fcns decurrcret , 85 fuperiot dies adiiceret continua incrementa c_aloris iequenti,
arq; haze aeceiiio perueniiier tande ad bruma perplurcs meni'es priores. Hac
ditione propoiita quifpiam ret` icnfetit bruma Romana , vt non autiorqca
f re,iic cette parem fututam iuo ipiius vrbis veri adulto. Ad hunc modum ex imi _
tudine altitudinis folis 111 10 vtroque , 85 ex comperra qualirate Carli Romani,
qu; acceiiione huic fata longiiiimi diei plutium meniium (qualis cit iub lodcolal
tcro) colligimus itatcm fubpolarium locotum parem eiie veri Romano ul to.
S D diiIicilior quitio cit cx tempore fcx meniium,quibus Sol eas terras re in
quir,85 abitper obliquum citculum auitrum vcrfus,veluti xii c.iig|im it_t_i_edi<; btu-
 76 f :Acoizrrcrrni
enimincidere fubid tempus horridas tenebtas ,` noesque,
e'ripiantanimati facultat qutendi vitus. incidere quineti frigus non to
letabile: quo ergo duplici malo coniltita omnia emoritur, licque animris
fupetlies ex iniuria hyemis 85 inedi, quod foboliiatc teilituat, hacq; caufaelli:
illic Zonam frigid perpetuo dcfetta. Ei etiam fatisfacimus. @od noies attinet
inaiuoisnquammon conueniebat iiiud in ration aliquam aifumi. Non enim
vt Sol occidit,itavenit tepte atta nox,quin vefpera fubilituit nobis diem in feram
horam: polieadilucul refert fplendot diei tanto ant ptzueniens ortum : poiiea
reliqu quodcrepufcula non teficiunt, reicir Luna. Vnde lit vt raraiit nox
inatuofmllociit exemplum ex noitra temperata compctt nobis,vnde intelliga- t o
mus condition notis ubpolaris. Ergo illic etiam crepufcula fubueniunt noti in
longum tempus : quod denique przfentius ollendemus. Confeiliim eli Ailtono
mis(85 eli: eius`oiienlio non obfcura,verm non huius loci) Solem defccndent ab
hemifphrio fuprno per v.1_I_r. parallelos fubhotiztis, finem facete crepufculi,
lic vttandem fuccedatdenfa nox: eundem quoque accedentem , fub ortu ipl l1e
mil'phrio fuperno pertotidem parallelos abfurnere notem 85 referte diluculum.
Nunc ver politione fphrz fubpolatis idem eli horizon qui atquator. Ergo qui i
ii horizonti, ijdem 85 quatoti paralleli cenfentur. Itaque fol defcendens illic fub
orizontemmon ingerir tetris noem denfam,priulqu attigerit parallelum dillt
tem partibus x v x t Lab qtiatore, vt line 1. M. q, fit fub decimo ptoxim gradu z. o _
Scorpij,die ver circirer .&.
Poilea ex . bruma reuettcns in L.
refertcontinu diluculum fub deci
mo proxim gradquuatij,die ver
lanuatij x . Sie nox quanta Solis 85
ctepufculor benelicio delituitut,
eli: miiumnon amplius trium ,.qui
bus Sol inter L . portionem obliqui
circulir85redir. Sed nequehaec tri
melirs cater remedio de clo. Ei e
nim Luna , atque ea autiilima orbe
851umine accedit , 85 illulrat lucis in
digos menfes , quetnq; pro fe ieotlim
medio curfu menliruo. Cuius bene
iieio lit vtnox(quaf1ina&uofadi&a) teneat terras illas non iogius m 'fe vno _85me
dio,neque ea perpetua, 85 in vnum congelia tempus , led partita hate etiam in ttes
bteuiotes,quarum lingul durent in hebdomades binas, videlicet Luna per binas
alias illuiirante. Hc eli ratio inita fphrali poteiiate : vnde teiiamut 85 iiates
85 noes fubpolates tolerabiles elle animanti.
V N t M v s in hoc, vt phylicis rebus 85 ptlidiis atte patatis oilendamus , l'i- 4o
gus iitud fotmidatum etiam elle temiilius opinione noltta,iicque compatatum il
lic viuentibus , vt plane fetendum cenfeatur. quat autem hc ante alia referte ,
quibufnam initijs 85 autotibus exiliimemus banc petfualonem profeam elle.
Non dubium eli auores elle vetuliiotcs , ea qua de locis feptentrionalibus
exploratius aliquid tenunciatum fuit. Ergo veteres nuda conieiuta perfuali,col
legerunt quod lupet illis locis itatuetent, aut verius ab aeltimatione cli (quale per
extremam diflcultatem toletandum libi , vel minus , fentiebant homines fub cli
mate Agyptio 85 Gtxco nati 85 conuerfati) ar mentum fumpferunt de tota lia
bitabiliterra. Nota apud Strabonem hilltoria eollam arneam, qu aqua glaciata
dillilietat , allatam fuiile 85 oitenfam Delphis in gtauillim hyemis in- y o
dicium. Hic qui hyemem ( quanta fub parallelo L v t 1 1. accidittettis) exhor
tuetunt , 85 qud ea ci rca ollam ellecillet confectarunt templo. Tales lupet tetris
tanto exterioribus , quatenus habitata vel minus ellent , quid rele delinirent?
@ver fequuti funt , hi 85 contenti veterum inuentis , 85 fub pari qualitate cli
fete nari , ad candem fententiatn vitro quieuerunt , pluri iiducia quam conlidera

 SCHONDIA. . 477
rione rerum in quibus nos hoe fermone verlamut. Tam leuirer opinio fulcepta
fupet Zona deferta fub polis. @i ergo maiore venia, (ed 86 lide (quia non conic
urisfed ptenri locorum hifloria inllruli fumus)imus contra vereruin fenten
tiain,afletentes,-Septentrionem intra frigidam terra matique late86 multa freque
tia habitari. Atingha: 86afelli 86 rhombi (a quorum infinita prope copia menla in
llruirur per inaximam Europx pattern) ex cetariis importantur externi maris , 86
ad Boream prope incomperri. lnfundit hoe interioribus tetris foeciiditarcm fuam
llatoanni tempore, aut extrudir porius fobolem ad nouas fedes quztendas , hic in
rranlitu capitur. Ipfa quinetiam oliia Tyberis fufcipiunt hofpitem pifeem miffum
IO a feptentrione.Enaiiigauit is bis Galliam,bisque Hifpaniam:ftipetauit Liguflcicum
mare 86 Tyrthenum plenis velis, vt copia fui faceret vrbi. Lacus 86 Huuij illis tetris
atque pifcoli lunr. Nulla vis frigoris extinxit fobolem anni fequentis , 86 tepatabi
lern tot feculis prouentum. Et puto ego , li alterutram naturam ( terram vel aquas)
reddi exitialem pet frigus animanti oportebar , aquas prcipue oportuiffe: vetm
hat ade eti ttaabiles funt , vt profunda hyeme 86 foboles exonerettit , 86 ex
ercearut pifcatuta. Tetrz quoque pari fcunditate habitantur. Verm ne multa
repetamus, fir eius lides penes interius commentarium.Magis exponemus caullas
a potenria natura: 86 humana induflria petitas,vnde prouenire cmoditas pof
fit. Hic ver (quod naturam fpe'tat) fentimus, prouidentia nihil vbique fecifle in
10 communicabile , fed modum ingeneraffe rebus , vnde fierent lingula toletabilia
proximis. Elementorum extrema confentiunt cum vicinis. Aer craffus tet
ram 86 a quas,pettenuis aut ad ignem,86 iuxta calens. Ab hocconfilio natura: ma~
te extetnum plurimm falfum. Sal autem(tefie Plinio)olei pinguitudinem red
dit. Oleum ver in calore quodam 86 fymbolo ad ignem confillietaleque exiflens
mare plutimis linubus infundir lele tetris extremis. ; res facit , vt lale flimulet
prolificum'calorem , 86 pinguitudine foueat ad fcun 'tatem. Alluuionibus au
tem que adlit vi fua tetris: quamuis habenr quoquc terre intra linum inrimum
uiidem calorem,omnia fcundanrern 86 fouentem. Vnde ergo repent fpeeus , 86
aquar featutigines , tantoq; im penfius quant hyems gtauiot ex
30 emplum mult infignius , mtes per Norduegiam 86 Sueciam paffim funt me
talli fetaccs. Digerirur intra hos , inque venas conlluit argentum 86 as , quantum
` opus non pctficiat officina minacibus ignibus.Ad lianc tarionem vapor tetris 86 a
quis infufus, 86 fefe per vttanque naturam mutuis fpiramentis refundens 86adiu
uans,tenipctat qualitatem cli, 86 facit animanti toletabilem. Cuius refiris be
Iuatum in mari immanis magnitudo,86 in tetra degentium cotpotum lirmitas , 86
vita louga,omniumq; ptfcntillimus vigor: qux non effenr, nili cunla illic com
mode a coelo 86 elementis fouerentur.Non enim quodintcrincremeiita eftaliqua
iniuria otfenfum,vel quod om ni vita male paftum,idem lere ptoueiiiet. Neque
viuentia illic fua illortim hyeme perindc afliciuntur, quomodo fi Aigyptius vel 1E
40 thiops illtic ftibit rransfetatut. Namque liclonga induitione in eius cli natu
ram iam oliin tranfieti'it. Cuitis etiam exemplum ab homine 86 hifloria lacra faci
am. @i a Mefopotamia 86illa famofa tutti in prima gentium dedulione verfus
leprenttionem migratunr,non continu penetratunt ad lines extremos, fed loca
runt fedes prius fub clo medio inter vtrunque, quafique duelo per Tliraciam 86
Ponrum.Hc alliieuit pofferitas, quae Scythiam ferret , 86 Tanaim : quo modo qui
ex :rifare ad hyemem venit,is ptuinis atirumni ttatus prius fuit , vr niuem fubinde
86 glaciem rolerarer. Ad cum modum mortales alfidtie ad proxima quque
loca dutiota confirmatiorcs,ad extrema tandem peruenetunt. Sed eti hic liquid
manfit afperitatis reliquiim,id natura alijs prfidiis emendauit. Dedit terra mari
je que brutis profundos recelfus monrium, 86 caui vapor fubeff teps
tantiinrenfius,quant lit ab incumbente frigore coaliot , dedit valles leptentri
onibus aduerfas. Vefliuit bruta pilo rant dcnfiore , quant vis ftigoris maior.`
Itaque non ab alijs 'tetris vetiiunr pelles nobilium ferarum prffanriores. Sabell,
quibus in orbe pteciu prope immane,86 llimario fecundii aurum 86 geui
mas in regio inffrumento , inde exportantur. Er(quod miremut)non ali quam
 478 Y- iAcoBi ziEGLrni
hyeme tempore eleftiore venitur,qu0niam runc pilus denfior 86 curi Sdeh'i
hxret. @im grauem hyemem elle putamushanc qua beliiola plurimum viger,
86 qua permittitur venatori fcrutari per fyluas 86 niues 86 leprtrionis vimJullrac
przcipua lucra @bus autem brutis condirio corporum eil ad frigoris in
iuriam recentior,his dedit vt vel condantur fub brumam,vel emigrent : id quod e
tiam in orbe nollro plxrifque tribuit. Homini ver prxterea remedium dedit,arra
86 indullria comparatum,ei foris agenti vellem denlam, 86 infuper gerninat , d0
mi focum largum,vaporariam cameram in diem ,in noes cubile plurima pluma
tepens,quibus remediis edomant hyemes,quamuis uas externis exiliimarasjn
digenis at nollra opinione miriores:86 reuera funtex primigenia mixtura corpo- l
rum illa his c0nuenientia,qu aliis prdura cenlentur. Leo in Africa,vrfus in Sar
matia ferocir , tanquam hc vigore prefentiore,tranllati autem in contratium coe
lum languidiore vi funt. Ciconia hyemem non moratur :.at grues fub earn veniit.
Scytha clum Romanum vt febriens accu fabir, 86 ell: e0 nihil lalubrius. Qu,
tenerius educatus in Calera fubit transferatur, inedias, vigilias, lius, tranf
milliones Huminum , pugnas , oblidiones, capitale libi malum experietur : verum
miles hre callrenfium meditarionum loco haber,longe ante illa induratus.Qui in
vmbra vrbana verfatus tentare velit Vergilianum illudlludus .mijn nudes, pro
fel fuerit periculo ( carmen liniturus, Habebigzgorefebrem. Senlim infucfci
tur his qu dura puramus,86 cxleuibus initijs coalefcir facultas,qualis liepe ad pro- -
dgiofa opera peruenir. Videmur fatis rerum complexi elle clo, natura , ab ar
te,vnde conllet nihil vbiquc rerrarum 86 maris elle negat animanti. Sentir etiam
leior quam hic plurima materia aperiatur rationum 86 exemplorum,qu nollrz
fententiae attelientur: quare quiefcimus. Et cedar ego authoritas veterum, 86 fe
qucntium confenfus hillori huic,quanta non dico eprehenfa nunc demum fuit
\ (multis enim ante feculis Germania 86 Schondia, non laxo difcrere Gothano linu,
` celebrarunt mutua commercia) led quanta in commentarium nollra opera vc
nit. Arque tanta prrrfati, ad Schondiam 86 pluresin illo mari memorabiles infulas
fcribendas conuertamur.
_ 3

v L A continet fuper meridiano gradus x v t r 1. fchnos autem

_) in terra c c L v 1 i 1. qualium vi. dant gradum vn circuli ma
ximi coelellis. Super autem parallelo medio continet tabula gradus
paralleli L 1 1. fchnos autem D c. fere , haber liquidem paralle
lus medius tabulz proportionem ad circulum maximum , quam 1 .
ad . fere:86 rerria pars horse, id gradus v. fu per parallelo ctinet gradus duos,
86 quarram partem gradus circuli maximi. Parallelus aullralior abeli ab arquarorc
patribus L i 1 11.b0realior partib. L x 1 LMeridianus occidentalior dillat meridi
ano perinfulas Fortunaras gradibus v 1 1 1. Orientaliorgradib. x . Secundum hxc
conformabunturlatera tabulae ad iufiam proportionem. Circumfcribitur autem 40 .
ab occidente oceano Hyperborico, feptenrrione,rerra incognita:ab oriente, par
te Rulli alb 86 mari Balrhicoz meridic,Gothano linu,86 parte Daci.C0mple
titur ver imperia regia rria,N0rduegiam,Sueciam,Gothi. Dynallias ver qua:
regibus parentx xxv 1 i. Lineainclinationis it s. pertingens ab vrbe Roma cum
meridiano Stokholmenli regia: Sueciae, conllituit fupra huius verticem angulum
politionis graduum L v i 1. circumferential: horizontis N. verfus occidtem. Di
llantia autem reela inter duo loca fuperlinea inclinationis s . eltgradu X vr i.
maximi clcllis circuli , in terra ver fchnorum x 11. qualium v 1.
dant gradum vnum, liuc M D . . palliqualium L . . reddunrgradum v
num. Linea intlinationis v sperringens a Venetijs cllituit cum meridiano Stok- s
holmenli , fu pra huius verticem angulum politionis graduum L X v i. verlusocci
dentem. Dillantia autem retaintcr duo loca fuper linea inclinationis s v. gra
duum v. maximi clellis circuli,facirin terra fchtrnos . liuc M
Qiialiquo trium locor manet, extendar rabulam Schondiin planiciem,86 hu
ius lateri borealioti fupra Laponiam aptet frontem Scioterici magnetis. Tabulam
autem
 S C H N D l ; '4.7'9
eurem diri at,vt 'magnes Pret correus fuper linea intima cauiHoc fitti ,
line s R. s v. exiinibus. R 85 v. extrahanturin longum, accipiatur verexten
circini pergradum vnumlareris, vtpote Oceidentalis. Cum ea xquilatatione
aecipiantur ex s. fuper s R. partes xxvn. fit R. Super autem s v. partes
x v. 85 iit iinis v. Hae operation'e indicatur tota poiitio tabulz ad faciem mundi,
deinde aifum'ptorum locorum cuminelinationibus diilantia mutua , fic vtpoilu
lat ratio aifumptz menfurtabulx Schondi.

'zo

R. Roma. v. Veneti. s. Stockholmia. Linex M s B. 86 R B. 85M vii.

funtmeridiani locorum perqux vadunt. N. portioei horizontis loci s. s R.85
s v. linex funtinclinationislocorumt
3

GRONLANDIA,
l, I RON L A N'D i A interpretaturvirc'ns terra,iic ( em roi
uentum pabuli. Cuiu's,85 pecoris, quanta fit copia,hinclit
j re, qud fub tempore q'u'o ad eos nauigatur , componunt promerea
` ` les ingentes butyri 85 cafeii vnde etiam conieramus terram
L non effe afperam montibus. Epifcopales ecclefias duas habet,fub or
dinatione Nidrofienfis. Vni datus his proximis annis prxful, fuiftaganei tan
4o tm titulof quoniam dum metropolis negligentius intendit illic direioni religio
nis , propterlocorum diiiantias 85 diHiciles nauigationes, populus fer relapfus
ad gemiitatem , alioqui ingenio mobilis , 85 magicis artibusimpens deditus. Fe
runtur (id quod etiam in Laponia dicemus) magicis carminibus ciere tempe'frate
maris, 85 inuoluere periculis peregrinas naties quas funt prdaturi. Ipii en'im fcor
reis 85fubtiiibus nauigiis vtuntur,tutis quail'arionemaris 85 fcopuloru'rnzad hunc
modumlaborantes alias adoriuntur. Petrus Martyr Mediolaneniisinl-Iifpanicis
-nauigati'onibus fcribir , Antoninumquendam Cabotum , foluentem Britannia,
nauigaife continu verfus Septentrionem , quoad incideret in crufias glaciales
menfe Iulio. Inde ergo conuerfum remig'ail:` continu ieeundum littus, in-_
yo curuans Auilrum verfus, veniret ad iitum contra Hifpaniam fupra Cuban
infulam Canibalum. @at narratio nonnihil cau(a: dedit mihi , vt Gro'nlandi'am '1
vltra Huitfareh promontorium extenderem ad continentem Laponiae
Wardhus cailrum. Et id feci libentius , qud 85 fenior archiepifcopus Niclro-l
fienfis confianter ailirmabat, mare illic in anconem eur'ua'ri. Acceilitid uoquc'
qud Lapones confentiunt iniifdem iudiis magicis, 85re1igionernC ` `
 `
480 IACOBI ZIEGLERI
'nequeleanrut neque refugiunr: per qua: ego exillimauiillam limilitudinemv
tri ue genti accidere, quia fefe conringerent per continentem. Dillanri quoque
: non reftagari :' fchni enim interfunt inter vtramq; gcntcm non integri
ducenti.Fecit 86 hoc ad conieruram,qud Cabotus fertur in glaciem incidilfeEt
quamuis de menfe lulio conrendam non bene relarum elle,ade li fub polo quoq;
ipfo nauigarum foret(ob ea quae` in eam rem antea dilletuimushamen quod aliquo
tempore perglaciem nauigauir,id teltatur , qud n per marevalurn, fed propin
quis littoribus in finus formam comprehenfum nauigatit , quado ob eandcm cau
fam linus Gorhanus concrefcat,quoniam lltilus elt,86 lluuiorum plurium 86 ma
gnorum ollzia falfam naturam in parua copia fuperant. Interautem Norduegiam 10
86 lllandiam non concrefcit,ex diuetfa caufa : quoniam vis dulcium aquarum illic
fuperatur vallitate narur falfFama ell(fed incerto liatenusauore)qud Hi
fpani adnauigenr hoc tempore Gtonlandiam,86 quam dicttettam viti em. Ar
gumentum eius elle aiunr merces quafdam exportatas ab his , 86 recogniras quod
forent rerum quales apud Gronlandiam reperiuntur. feptenrrione pertingit ad
tettam incogniram fub polo,vnde eti veniunt in lianc Pigmsei prazdatoreslhipd
etiam argumentum fuerit terras fubpolares habitarilgitur Cherfonneli Grorilan
di deferiptio lic fchabet. '
Lateris Orientalis, quod Norduegiam relpicit,defctiptio.
Watdus callrum _. ` ._ _ 54 7o 56 ZO
VbiadSeptenrrionem ` 'f 5; 36 7x 36
Extenfioprima _ . f' " ' _i "" 4o _ ' 71 46
Extenlio fecunda ` _" 2.8 72.
Huethlarg promont. f 2.2. . 67
Extenlio j' 61 . 4f
lndecontinuarurlirroriterrx Baccallaos 356 60
Ad Occidentem86Seprenrrion tctininarur incognito fine terrarum 86mariurn.

ISLANDIA.
30
_ . _ (; L A N D t A, id ell: glacialis terra.ch eflTyle,nulli veterum non c_e
~ riff-'f lebrataTylenfes conrinentillimi dietur Saxone SialandicoGram
Sle
matico. Religione funr Chrilliani. Propriam fcripruramhabent, vt
a" rota Schondia. Res memorabiles maiorum 86 fui temporis confcri
bunt,86 celebrant cantibus 86 rhythmis, deniq; fcopulis 86 promto
toriis infculpunt, vt nulla nili cum natura: iniuria intercidt apud pollcritatem. Si
tus infula: extenditurinter Aullzrum~ 86 Boream ducentorum prope fclinorum
longitudine.lpfa multa fui parte ell: monto'la ? autem parte ell plana,
prllat plurirnm pabulo,tam laero'vr pecus depellatur pafcuis , ne ab aruina fuf
focetur. Prztetea infula ell: prdicandainfolitis miraculis. Rupes liue promonto 4o
ri ell quodltuat perperuis ignibus,inllarthnz. Is locus ell catcer fordidarum
animarum.Glaeies etiam certaappellitur Iittoti magnis molibus,cuius li crulta ad
ferueturquamuis magna diligentia , ramen difparet llatirn , atque reliqua eiiis ge
neris glacies recedit promontorio in altum.Cperiuntur illic fpiritus fe exhiben
tes manifellos humanis minilleriisSubmerfor fiue alio violento cafu enelorum
fpera" fefe olferunt cgrellibus nororum hominum , tam manifella , vt tanquam
viuentes accipiantur ab ignaris mortis illorum, data dextraznec deprehenditur er
ror priufquam fpeilrum difpareat. Iiicolae plurimum prxfagiunt fata principum.
M 1 D i o N A Li s lareris deferiptio.
Lirrus eius Occidentalius zo 63
. Choas promontorium 2.2. 46 65
Vndelatus Orientale extenditut contra Septentrionem,86 finis exrenlionis ha
betgradus 30 68
Inde Septentrionale latus contra Occidentem extenditut, 86linis exrenlionis
habetgradus 18 69
La teris


SCHONDIA. `481
Lateris occidentalis deferiptio,poit exteniionem quae diia
Hekelfol promontorium, 2.5 67
Inter hoc 86 Huyti'arch Gronlandia: , ea propinquitas vt nauigantibus inter
medium i' atium,vtrunque proniontorium confpiciatur.
Ma her promontorium, . 2.6 95' 16
Vnde coniungitur priori iin
Ciuitates in ea mediterranea: (unt
Holen epifcopalis, 2.8 6 . 6
xo Skalholten epifcopalis, 2.2. 657

. HE'TLANDIA INvaA.
/, _ E 'i' L. A N D t A,`maxima
. Orchadum,ie circumfcribitur.
Littusauiiralius 30 36 62.
ittulsoccidentalius 27 6; 36
E fi-W94 ars itt ri"sBorealioris
2.8 64. 30
Hinc iungitur iini pradio
Mediterranea habitant, quorturi ciuitas
Orchada epifcopalis 2.8 6; 30
,_ o Circa eainiuntinfulalixxxixdi iimilitet Orchades.

PARENSIS INSVLA.
Latus eius i'cptentrionaie -
Pars eius orientalior 29 36 6
Pars eus occidentalior 2.6 62
Vnde verfus auiirurn defcendit. Et haber
gradus 2,4 6I 26
3 Inde iquitut ( ini orientaliori. in ea ciuitas epifcopalis, dita 86ipia Fa
ren is.
I. A P N I A.

A N 1 A dita cilt opuio quo liabitatur.Voctver Germani La

l pones,cos qui par idbnea rei przefenti dicunt 86 facit , quos _Roma
f a na lingua dicet,puto, ineptos. Sunt ver Lapones itatur modicaz,86
corpore qu; ade agili,vt accintti pharetra 86 arcu,tranfmitrant faltu
" fefe per citcul diametri cubitalis.Pedeitres pugnt arcu armati,vt fe
r -{ iacnlaudi doctur pueris : vtq; antiquitus apud Baleares , apud
40 Lapones xtate , puero non datur cibus,priufqu attigerit fagitta propoitum
gnNeite vtiintur ittia,86 tori aptata corpori, ne quid impedimti faciat operi.
Hyemevttur vcite,pellib.integris phocar(iiue vrfor)artiiiciose` laboratiszeas no
do aditringt fupra caput, foliq; oculi patt,corpore rcliquo tori ctci funt , qua
ii 3 in cule infutianiii qudlic expreiia per mbra omnia, ad commoditat,iion
adpn laborata . Hinc puto temere ctedit eife qud iint corpore liiriiito,iny
fiar brutorzpars ita referentes ignoranti,pars ob voluptat, quam inde plcriq;
capit,vt fupra idem rerum dicant omniacperta apud remotas tetras.Sic ve
r arte atque induittia muniti Lapones, perferunt foris hyemes,86 aquilones,86
iniuri clo.Domos non liabt,i`ed tabemacula quai cairiia:manfiones
5 0 fxpe transferunt,hamaxobij funt,venationib.plurimm itudentferarum quo
que tanta copia eit,vt paiim cedantur.Nefas mulietem exire tabernacul , ia
nua qua vit eo die ad venationem profetuslitiam religio ei't,ne manu contin
gat feram captam : fed vir porrigit mulieti veru przixum, quantum illi carnis im
pertit. Agrum non coluiit. Terra ferpentem non fertzfed culices illic funt grandes
86 infeili.Pii`ccs capiunt plurima copia : hocq; proutu viuunt, Ichthysophagortun
 ist 111001111211011111.
IEthiopum more:atquc vt'hi fcruorcnirnio,iic illi frigorc cxcoq'ut pfces, 85' edo
mant in farinam. Tantum deniquc fupercitcaprurgvt cius plurimum condant in
cetarijs,85 exportent in vicinas terras 'Northbothni 85 Ruili albam. ` Nauigijs v
tuntur nullis clauis,fcd neruis 85viminibus,compaginatis.His per rapidiiimos Hir
uos inter montes Lapotiia: defcruntur,itarc nudi,vt in periculo enatatc valcant,
85 colligcrc cx naufragio metccs.Pars attiicia exercent: pingunr acu ad delicias,85
faciunt veites intextas auto 85argcnto.@ad vfum quippi artis repercrint,85 qui
reccpt ab aliis excoluerint, honoranrur puplie : vi clicet veitc donantut , cui iit
intextum argument cxcult attis:atq; hoc iniignc in familia manet ad poitcritate. ,
Naues,dolia,85 omncinitrumcnt domcitic prob fabricar , 85 exportanr ad vi IO
ciniam.Cmcreia permutatione 85 pecunia agunt,mutuo cfenfu tantm,85 nul
lo fermone communicato : arq; iitud non propter ingenij inopi 85 mores brutos,
fed qud linguam h abcnt peculiare 85 ignoram vicinis.Gens validiiiima cit: 85 dit!
libera fuir,85 arma fuitinuir Norduegi Succiqydonec conccilit tandem 111 im
perium,85 tributum pendit preciofas fcrar pelles. Prdcm eligunt propriis arbi
rriis,quem regem voctzverm rex 8uccise ius adminiitrationis donar. Is veitc ru
bra induitur: hoc cit ipii ingnc regium.Deniq; populares vcniunt in Sueciam to
cognitionibus dubiar cauiarum. 'In itinere hoipiri aut omnino teum non ub
cunt, fed agunr notes 111 d_iuo. Equos non habcntzfed loco fcram domt,
Rem 111 dicunr. Hatc cit iuitat magnitudinis inul,pil`o prop aiini,hirfuto : Vngu zo
las haber bifidas, 85 cotnua tamoia, initar cetui, fed humiliora 85 tamis tatioribus.
Equite dorfo non fcrt,fcd antilcna impofitaigirur vehiculo. Ailequitur x i i 1 1.
horarum fpatio L M. paifuum, iiuc fchoenos . @9d ipfum fpacium dicunt
lingua patria ret mutare horizontem: hoc cit,rer contingerc ignum quod eminus
poittcm profpcxcrint. @d cette indici cit cm magn pcmicitaris, tum ma
gnat virium fe ras: qua: in tantum fpaci cutfu fuficit , etiam vbi interim pabulc
tur. Hanc hiitoti putatim vcreres quoq; agnouiifc , fed obfcura 85 dubia quai fa
ma cxccptamzfiquidem aiunt Scythas quoidam equitarc ecruos. Religione Chri
itianam neq; fcquunrur, neq; etiam refugiunt , tanqu Iudo odio in cam oifcnii:
fed fubinde admirtunt in gratiam regum quibus patent. Etiam qud minus plurcs 30
funt Chriitiani,culpa nonnulla cit ptfuli'i : qui aut hanc cutam inittucnda: gemis
abiecerunt, aut Chriiti illic adolefccntcm cuilcfccrc tutius fecerunt. Siqui
dem huius prattextu fua etiam vetgalia fubinfcrte genti volucrunt , intolerabili
exemplo , non his locis magis quam orbi omni Chriitiano , vt quod accrbiiiimas
trahercdefctioncs folet. Ionem Gorhum cpifcopum audiui dicenrem, Nos, qui
foalieni ccclcii ptiidemus,85 fub dicefi noitra habcmus eius gentis multam
pattern, vt de noitta vigilantia paitotali ptaedicare multa non conuenit , 11 a cupi
ditate ncfaria(qua religione quitum itaruamus)abitinentiiiimi:hoc vbiq; ptita
bimus,vt nullam prebeamus materiam, per quam he gens,ranqu noitro oitenfa
peccaro,minus 111 Chtiitianals itatus cit religionis apud Laponcs. Tamcn fuopre 4.0
85 a maioribus reccpto initituro 111111 idololatr: 85 quod mane animaiiris occurrit
procedenri,cx 'co capit omen cuentus dici,85 idem in diem colit. Statuas etiam la
pideas crctas in montibus pro dijs habcnr. Fdcrt coniugia, auipieanturin igne
85 iilicczmyitcrio itatui coniugali tam aptato,vr eo iit nihil aptatius,tamq;coniide
rate reccpto,quam 11 Gtzcia mcdia.@od enim ignem prefetunt,vt id non facit
foli (quoni cum morcm 85 Romani feruarunt) ira iito celebrandi funt , qud po
pulo omniii maximo iimilia faciuntlitud ver maiorem iti modum,qud iilicem
ptfcrunt , collaudand: cum qud hate philofophia domeitica cit , turn qud 11
gniiicationcm haber nimis quam aanem his factis. Vr enim filcx latcntem in fc i
gnem haber , qui concuiiionc 11: 11111 vtroque fexu cit tecondita vita , quae )"3~
tandem profertur mutua copula,in prolem viuentcm. Prterea incantatotcs 1unt
perciiicaccs. Magicos nodos trcs netunt , pendentcs a loro. Vbi vnum folucrint,
cient ventos tolcrabiles : vbi alterum , velicmcntiotcs : vbi tertium , mouent a
pcrtam rempeitarcm : ita vt vctctes fulmina clicicbant. artc 1111 vtuntur in na
'Luigantcs cx arbitrio :ita vt his fauerc vel minus vifum iierit , ita fiitunt 85 mo
uent Hu
 scHoNDIL
nent Humina85maria. Faciunt quoq; plumbo iacula magica bteuia , ad modum
digiti : ea emittunt per quamuis diilita loca,in eos de quibus vindit expetunt. Hi
oborto catcinomate crute vel brachio intra triduum vehementia dolotis exani
mantur. Sol occidit illis locis , 85 ducir nolem vnam pet ttes fet menies btum:
pet quos non habent lucem nili qualem ctepufctila,clarillima quidcm,led in pau
cifsimas horas, qualfque lunares iplendotes faciunt. Iraq; diem quo Sol ad hemi
fphaerium redit,felrum habent, 85 ducuntlaztitiam folenni feltiuitate. Hi funt
res gentis,nequaquam abfurdi (ita vt Cfflueltris vtque nomine Laponum cfeti de
buerit)led olim,quando fubimpetio omeli'ico vixit,85 nulla commetcia cum vi
l o cinis habuir, 85 fuas opes ignotauit, nec precium nouit domei'ticatum pellium fub
orbe ]; carum multam copiam leuiiun rerum tepeniione commutauit.
Hinc puto,lirnplicitas ad Laponum nomen deliexa .
L A P N 1 A terta,exttema Schondi cognit,verl`us ieptenttiones. Termina
tur hc etiam hac parte ad incognitum nobis otbem,ptteteaparte maris extetni,
fccundum dcfctiprionem hanc.
Littus ptimum 7o 72.
Littus lequens 80 70
! etiamfequitut 9o 7o
cetarijs huius maris plutim copiam pileium expottt ad Nordbothniam 85
Ruiliam albam terras vicinas.Vnde licet conierare,mate hoc quaquauerfum ex
tendi verfus feptenttionem. Ab occidente tetminatut intimo iinu ad
Watdhus calitum,ad gtadus 54 70 36
Ametidic tetminatut lineahinc extenla,quueingtadus 9o 69

NORDVEGIA.
- RDV E t A, feptentrionalis via. Fuit regnum hoc aliquan~
tu; Ik diu admodum florens,85 imperium tenuit per Daniam 85 Friliam,85
Ni _ lat per infulas: donec domellicum imperium pethteditatiam
` 3 .lf'frfffi \ cefsioncm adminili'rat fuit. fub intertegno, confenfu proce
tum inilitutum , reges pereletionetn fufcipertur: atbittari eos
hoc quius adminiilratutos tegnum,quo minus forent clitmati per nouitatem.
Sed euenit (dum quifquevt opibus, ambitione85 fauoribus ailinitatis praeliitit , ita
in fpern maiorem venit regni allequendi) vt fationibus dilltahetenrut, fefeque
riam inferrent ad occafionem capiendi regni externi , qui adiuuatent 85 dellitue
rent partes concertantes,vt vifum libi re fuit. Itaque 1 tempore fub poteiia
te Danotum. Hi non legtimos mod reditus 85 tolerabilia vetigalia impetanr:
fed omnia commoda cortadtes,ttansferunrin Daniam , videlicet diututnitatem
imperij conltituentes in infirmitate fubieorum: qud non vnum exemplum
hac tatein re ChrillianaPoiiquam enim virtutcs quae principem)id parte pa
) vere fpelant,reli&ac funt,fuperbumque domini fupetcilium folm ret'e'tum,
quod aperuit ad fubielorurn iniutiam licentiam:lequututn illud elhquum dyna
l nihil ptiidij teliqui fecetint libi in amore mutuo populari, vt in vi 85 omnium
fortunar extenuatione quafrant incolumitatem ltatus fui.Ha:c fortuna Notd
uegiz: neque ipfa ardiliciavrbiurn fuam amplitudinem 85 dignitatem vetet tueri
poil`unt , nec fpes tepatandi. Publici enim conuentus in rem non admit
tuntur: nemo ex arbitrio fuo referte audct,aut opere tentate, incertus de omnium
voluntate. Ad hanc diilcultatem accedit qualitas locorum.Haber enim Dania in
potcllate nauigauones omnes Notduegianas : neque lic exetcete mare poteil,
j neque exportate metces,lioc rege holtePrxtetea a carlo , a reliure , a mari nequa
quam humilis aut parum foelix exiltimata. Hc mittit in reliquam Europam p1
fcem ex genere afellorumifrigore indutatum,85cxtentum in fuilemzvnde85 cum
Germani dicunt /(). Captura eius laudatifsima Ianuatioqudo fupereii
frigus , vt indutetut. Et qui clementiotibus menlibus fuerunt capri , matccftunt
neque funt idonei vt exportenrur.
Sii
454 121
0 61 1. 1 5 litroris dcfcriptio,pars maxim borcalis.
Wardhus, id cfpccularoriaclomus 54 7o 36
Calrum validillrnumcprzdium imporum Laponibus.
Littus fcqucns 48 56 7
Marthkur oppidum 48 36 7o I?
Chcrfonncfuscxtrcma 48 36 7o 15
Bomgang oppidum ' 48 7o 36
S-inusintimus . 48 79 5f
Skytrungzberg oppidum ` 47 36 7o 26 `
Littus fcquens 47 15 I 0
Sammawikin Chcrfonnefo extrem: 46 7o ISL
Littus fequcns 46 7o 16
Ltt'us fequcns 46 15 7o
Honouirz ' 46 46 69 45
Littus fcqucns \ 47 69 55"
Ingen {upcr linuintimo 47 15 69 15
Helganns 47 36 69 35
chenvar 46 45 69
Kariwik 47 69 15
Lirms {equcns 46 45 69 26 zo
Lirrus ( 46 15 69 15
Halfwagh 45 35 69
Littus fcquens y45 55 69 15
Littus fcquens . 45 3o 69 25
Tufvonas -45 69
Totum hoc littus c loca vicina , olim dcfcrta luc publica Norducgi, Lapones
deligunt in fedes, commigrantc'luc (11 1115 clum.
Littusfequens 44 45 66 15
Skartcfuagh 44 26 68 56
WandWagh . 44 36 68 2.6 3o
Littus ( . 44 68 46
Sandwar - s . 44 68 15
Linus fcqucns i' . I. 44' 46 68 16
Malangcr 44 26 67 46
Lirrus lqucns : ' 43 36 68 16
Rodhellc : -l . . 43 36 67` 46
`Lokhelk: . l ' . . 44 67 36
Lirrus ( 44, . 36 67 3?
promontoriuni . 44 46 67 15
Lirtus fequcns f 43 56 67 4.0
Rollen 63 36 67
Promonrorum 44 67
Littus lquens 44 . 15 66 - 56
Lttus fcquens ' 43 36 66 56
Foren 43- 36 66 35
Sregh (ubcirculo arh'co . 42. 16 66 36
_ Conuentus Helgcland. ' l
`Salrcn f 4o 36 65 45
Gilles Skal ' 4o 2.6 65 15
Rodhoo 4o 65 ' 5o
Alahus 4o. 64. 45
Brynnia (upcr Gnus 39 go 64 16
Conucmus Nummodal. ` .
Lirtus {quens 4o 36 64 16
Hacnus a Wardhus qu; inhc loca,totum littus infcll vcrno tem
porc,
 ` S'CH_O.NDIA. 435.
porebalenis valla: magnitudinis, ade qud ad centum perueniunteubitos. Hz
tuncgregatim conueniunt ad prolificdum. Naues vel quae in earum corpora, vel
in vortices aquarum,qu0s haz faciunt(inlia`r Charybdis) agitationefua,clelat fue
runt,periclitantur. Remedium autem nauigantibus, calloreum dilutum aqua,
86 in mareeffuliim. H0c,t'anquam aconito,petitus grex balenarum , torus repente
dillipatur' , 86 inprofunduin fertur. Rugiunr horrendm : fpiracula duo habent in
fumma fronte, patenti-.1 ad cubiti proceritatem , hc teta uint folliculo : refpiran
tes efllant vndas in moduni denli nimbi. Spina dorli reperirur continens amplexu
vlnas tres,iiitern'odia lingula vnam,longa: minus cubitis L . Condiuntur in ceta
lO rijs.Maiores inutiles cibo funeproprer non domabilem afpcritatem.
Strafen ' 41 2.6 ' 64 5
Bionor 4r 36 64 I
Stadzbigd 4_ 42 64. 15
Oryan 42. 36 64
Oltraath 42. 46 64 if
Reon callrurn 4; 64 36
Betzliad . 42. 16 46 45
Littus lequens 42. 36 65
Littus lequens 4I 56 65 1_6
l@ Inderoo 42. 65 ,15
Sparrabo 41.' 2.6 65 36
Wardal 45 26 66 '
fluuij '. 4; 36 66
Skongen 44, _ 66
Frollen
Conuentus Styordal_ _ 44 36 65 5ff u

Ollia Huuij 45 . 65 46
I_mblewik _ 45 46 65 15
Iadha fuperolli'js _ . 4S 65 Il
3' fuper boreali ripa oltiorum
_ Tildrte Huuij 4 4. 35 6
Nidrolia fuper aullrali ripal _ _ _ _ _ _
Hc omnium ecclcliarum per Norduegi', Illandiarri, Gronlandi, 86infu
las adiacentes , metropolis. Fuit nobilis in primis ciuitas , fub fiorente Norduegia:
imperi0,continens in ambru parochias(quali dicas regiones vrbis) it 1 1 11.Nunc
in viei formam fcreredata eleocatur lingua germana Trutlm'm , quali Dryd
domicilium.Extat hodie ecclelia cathedralis , argumentum vereris felicitatis :` cui
magnitudine 86 Iaborati lapidis artificio,par opus n fub orbe Chrillciano. Cre
pido circum altare corruptafuit incendio , haecreparabarure0' tempore quo illa'
4o fcribimusn quam impenfa:imputanrurad v 1 1. M. aureorum.` Arq; a tanrula par-_`
te llimatio prliantizliat templi totius. . _
- Littus
Nas fequensf` 44
44 36_ 65
64
Medelhus` ' . 45 64 .
45 6s 4f
Byrfen fluuij oliia _ 4.5v 65 351
- Conuentus Midental . .
1. Littus lequens" 44 2.6 65 4f
Agdanas 4s 36 64 Il,
,o Lafvt/ile _ 4; 36 64
ConuenrusHetnpne` - . __ .
Littus fequens` 41. 46 63 4f
Littusfequens 44 6; 4
' f` . *t* 44 l 5
Conuentus Nordmor' t
 . .-qV-,r ww-_-
:'-L \

'486 ' IACOBI ZIEGLERI

Littus fequens 45 1i
Conuentus Romfdal
Littus fequens 42.
Littus fequenfs 41
' uod etiam utur 41 '
luentus Sdmot
Littus fequens 39
Stad promontorium 39
Medium ipfius in mediterranea 4o
Et Sognifyalmons 42.
Finis ' 4f
Stad promontoriurn Nordfyord Conuentus
Sydford 39 62.
Conuentus Sognia: .
Litus fequens 4o 62.
Littus fequens 3, 62.
(Mod deinde faquitur' 39 6a
Qi'od etiam iequitur 39 61
Conuentus Valdres
Littus fequens 4I 61
Conuentus Oileruee 39 t
Littus fequens 39 61
Bergis eiuitas epiicopali's 4o 6:
Conuentus Quinmobarath
as
s
\
Monaiierium beata: 39 61
Littus fequens 40'` 60
Halfne 4o Go
Littus fcquens 4I
60
Conuentus Hardangcf _
Littus fequens 4o Go
Hwitting Soo portus 4o 60
Staffanger ciuitas epifcopalis 4I 60
Iadher 4I' 60
Hithet portus 4I 60
Lilla' 4r 59
Lindafnas promontoriurn 4r $9
Littus fequens 42. $9
Heinas 42. 59
Skidhen 42. 59
Littus fequens 42. 59
Konfpergh caih'um 85 emporium 4; 59
Koparwik - 4; V6o'
Lidher 4; 60
Aska 43 60
Littus fequens 44 60
Conuentus Agdaiidh'
Eiius 43 ` 60
Nafoo 44.
Akershus caflru'rn .44 60
Conuentus Ringarike to
Argenti fodin 45 60
Littus fequcns 4f 60
Conuentus Midyental
Ailoia cpifcopalis 45 o
Conuentus Riggo
 s c o Nl D i u '487.
Vamc'Monacrium ' 6 Y ' .
Conuentus Veffalcn 44 4 51
Eng 44 ' 26 59, 3f
Saltzburgum emporium (uper borcali parte ofiorum
Sarps torrcnris 44 36 59 1I"
Littus ieqtiens 44 56 59
Autos caiirum 45 ' 45" 59 '
Oddawad 46 ' 16 59 ''
Lttus {equcns 46 58 56
1b Littts {equens ` 45 ' _ ` ' " 58 ~ 56
Dragemmark ' 44 56 58 i 56
Littus {equens - 44' 36 58 56
Sinus ntimus ' 44 ' > 58 46
Littus (equens 44 15" 58 35
45 58 36
Kongelle emporium I 45 36 58
Bohus cafh'um munitiilimum fuper borcle latus ofiorum
Trolhet Huuij 46 56 '58 36
Is Huuius tanto fragore clecurrit,vt per fchnos tres audiatur. Tra'us o Vus lit
2. o toraiis Norduegi eil mits, mare non conglgiciatur, niues non diu durant. Haber
etiam terra hc pefem peculiarem, quam Lccm vel Lemmervocant patrio fermo
. Hc quadrupes,magnitudine foricis,pellc vara. Hx per tempeita
tcs repentinos imbres decidunt, incompettum adhuc vnde:an ex remotioribus
infulisc liuc vento delat , an ex nubibus fecu'entis tem ere nat deera'ntur. Id
compertum eft: atim atque deciderunt , reperiuntur in vifceribus herb crud'
nondum concotl-Ia: more locufarum depfcunt omnia virentia:& mor
fu tantum attigerint,emoriuntur / hare pefis,doncc non guaucrt
herbarn renatam. Conueniunt quoque gregatim,quq.fi hirundines auolaturfed
irato tempore : aut moriuntur aceruatim cum lue terr. Ex quarum cormptione
fit peftilens , acit Norduegos vertigine 8c il'etifizvel ab aliis beiis ,
, confumuntur: vnde pinguef'cunt ,' & reddunt pelles aliquant laxiores hu
mana mcnfura. A'w oriente terminaturlinea qu ducitur per montes, quorum f
nes funt,qui auftralis (uper ofiis Trolhett Huuijtqui ver borealis,exir perWard
hus caftmm extenditut ad terram incognitum Laponum.
Prterea montes ) qui in Cherfonnefo magna fines habent 41 36 65
cxtendumur in gradus 4o. 64 4f Et qui Soknadal extenditut ad Solabo gra'
dus haber 46 z. 63 z Et 46 36. 64 4f vbi imt fofiones ferri. Er qui pro'
mont. Stad per continentem cxtendtur, qui diti . Et qui inter duos conu'rr
tus Halmgadal &Toten:quor fines 41. 60 4,L Et 41. 61 zo Et extenduntur
4o verfus orient in gradib.44~.60 45 Et 44. 61 25 Lacus in Norduegiainignes (unt.
Conuentus Icmptinas,po(t quem verfus meridiem defertum-,quue ad Aar
dal conuentum. ~ V
Owiklacus' Cuius medium 47 ` - 67 30
Caftrum regiurn fuperipus uftrali parte' 47 v 57
EriHio lacus ` 46 36 67 2.
Eius oia dita fuhr apud'Skongen.
Couentus Aardal
Lachs cuius medium _ 45' 36 66 56
Y Eins oftia apud Frofte'n;
56 _ Lacus vatus,cuus medium ` 47 36 6
Eiu`s oia dia poft Styordal
Conucntus OFFrcftrind i
Ions Vathen lactls,cuiu$ medium 46 26 "5
Eius oftia {upra Ladlu
_Conuentus !
5 ;
is iAcoBizigGLRi.
lacus cuius medium 47 2.6 64 36
Effunditut in alium l
Lacusq; eius medium _ 46 64 3
Eius oiiia apud Nidroiiam vrbem I,
Lacus,cuius medium 47 63 3o
Eius oitia dita funt fub Byrfen. , `
conuentus ab orientali parte laeus. Archiepifcopatus Nidroiienis
Hardal conuentum.
Soknadal conuentus ab occidentali parte QN
Laeus cuius medium _ . 45 w
6a. 56:0
(epterttionali arte lacus w
1<11 tum 86 lacurn
Midcntal conuentus contra occidentalem plagam conuentus Orkadal.
Oitia ver mem orati lacus fupra Swdal

Lacus,cuius medium 46 4f 6i If,

Fontes 46 45 61 36,)
Emittitur in ilumen circa gradus 4)' 36 6o 3o
Vermelanclia ducatus circa fontes lacus
Soldier conuentus ad occidentalem pattern lacus
Parochia Nas in Soldier conuentu 2.
Lacus,cuiiis medium 41. 62.
: in lacum alium,cuius medi 43 36 6i 46
Facit 86 is lacum alium,cuius medium 44 62.
(lui eflluit in ali,qui diiis haberegradus 44 61 if
Hedmatken conuentus. ~ _
Hmaria ciuitas epifcopalis (up emiiiione Iacus 43' 61 if
Mos lacus 86 in eius medio Y
Hosfweninfula 45' 36 6i
In eo lacu apparet oilentfetpens mirz magnitudinis, qui,vt cometz otbi reli
quo, fic is portendit Norduegiz' mutation rerum. Vifus recentiiim anno fa- 3
lutis M D x t 1. alt eminens fupetaquas , conuolutus in fpiram. Exiiiimatus
conietura colleta procul vifu,cubitotiim quinquaginta. Et fuit fequuta eietio
regis Chriilietni. Eiufmodi plutibus locis per terrarum orbem eucnire ab
indigenis referunttirzniiiq; prouidentia miferata mortales,ctedatur h'c fubmitte
re(quomodo cometas,86 concurttes in aete acies-,86 iitiufmodi infolita plura no
ra'hiitoriisyt extetreat mortales, vtq; longe antea emendent per quae iii ie traliutig`
.im mintia' mala)niii,inquam,iiia ab hoc initio ptodire ctedamus, quum prztcrea
caufx ex naturalibiis rebus quxit nullz reperiturrreliquum vt fpeta 86 hu
mani fenfus occupati ludibria cenfeantuerc igituraccipiat quifq; vt libitum .
Edzwald 45` 6 4f 4o
Super emiilone lacus Mos, 86 parte eius auitrali
Vlensaker 46 2.6 6o 2.6
Sderhen cai'trurii ~ 46 56 6o if
Super emifiione lacus Mos
Oyer lacus fciiIus ad prae'ditum 47' 60
Lacus alius acl huncetiam i"ciiI`us,iii` quo fontes
Satps iquij 4f if 59 2.6
Lacus, cuius medium 47 59 1;'
Sunt alij conuentus ptztereos qui in littorum 861acuurn` defcn'ptiorie
(- fo
Verfus autem oritem montes aiperrim , 86 qui nullurn traniirum ad
mittantin Sueciam. _
Defertuni medium interduos Conuentus , 86 pettingcns paludevicina ad
montes.
Deicrtum medium inter Vbdal 86 Oritad'zilconuentus.4 _ _
Defer-f
 SiC'HAOND-IA '485
Dcierrum medium intchbdal 850iterdal conuentus.` V
'Defertum medium
_ & inter Oiterdal
a lacu Mos,85 peruenit85adSoloyct
montesconuentus , quod venir angu l
circa Vcrmelandiani.
Dcfcrtum ad latus auittale pal udis in conuentu Soloyer. -
Orskagh conuentus poit dictum defertum 85 medium,
gtadus haber 47 ` 36 6o 2.6
Matketconuentus 48 59 56
Hadhaland conuentus ~45 60 7 56
Hoitcaitrum 45 36 60 ~ 36
i e.' Tcllcmatkiaconucnrus 45 ' 6o 3f
Swndliadatlangh conuentus 4a 56 60 ` 15
In co funt foiliones cupri v .
Inncbakkaconuentus 46 - i ,9 ' 45
Vikcn conuentus,85 in co n
Olaffzburgum caittum 47 59 . 56
Inful adiaccnt Norduegiz l
Stappen,cuiusmedium 46 36 7i . ' 15
. Hyciibo 45 7x
Truunis 45 36 - 7o '- 36
, Rodesholm 44 56 - 70 i
Sanyam infula, qua'. iic circumi'cribitur
Pars borealior ~ ' - -
Balitad 45 `69 45
OYOHOfd 44 , 69. 4s
Littusfequens ~ 44 ' 69 46
>_Litrusfc
Mcdio'rtiens 'l ' l_ ' - ` 43
I 4; 36 69
' 69 45"
36
Sinus ' -' -- ' 4; 36 69 3'
Littus i'equens ` _ 4; 69 2.6
3. Berg ' i ` ` 43 69 15
Grillciiord 45 68 ~ 45
Hinciequiturlatus orientale r ' " \ "s - ' \
Littus fequens _ 44. 69 36
Indeiungiturcapitiboreali,hoclarusalluitutmatidito
Sighoilundquaiianguiti. ' .
Andanasinfulacuiusmcdium 4i. . 68 3f'
-Trondanasinfula f 42. 36 68 2.6
Q`uedeiior cuius medium 42. 2.6 67 56
4 Londingia'cuiusmcclium ' 43 67 2},
Mateintet infulas 85 Norducgiarn dicitur .
Tyalleilund Eutipus vel anguiti ` ' ` _. y; 1
Skaiiveniniiila 47. 36 67 ' :
Lofothcuiusmcdium I ' 42. 67 10
I
Langanascuiusmcdium 4i ` . . 6_7*A _
Vaittal cuius medium : 41 36 ' 67 36 .
' Inter ttes has infulas marc appellarur Musl'oram,id cit itus.Hcmare forberur
intra caucrnas, accedentc iluxu, 85 reiIarur rcHuxu,quanto maximo imperu defe
runtut torrentes.Nauigarur hoc marc,doncc inferius cit faucibus fcopulotum : 85
qui iniquo rem orc inciderintfcruntur prcipitcs in voraginem. Naufragiorum
5 reliqui pctraro rcdduntur:85 ii qudo tedduntur, tcpctiuntur robora atrrira col
liione icopulorum,vt lanuginc quai obduta vidcrur. Hare cit potenti-.i natur,
fabulofas Symplcgadas, 85formidatam Maleam, 85Siculam Charybdim , 85 o
mnia mitacula fuperans : quce naturam citccrc teliquo mari compettum mot
talibus cit. '
Varoinfula medium 4o ; --r. 66
l
L
. 11211
thux in iinumagno Nidroliz. `
Hefcho, cuius medium 44 63 3'6`
IneaStenvikholm caitum . 44. 46 63' 36
Yetteoo,cuius medium 4L 36 63' 13;
Tuteren , cuius medium 43 36 63 x;
In ca Holm monalietium.
Extra finum magnum,85qu: in ipfis faucibus
Fofen,cuius medium 42. 64
Ktakowad medium 4o 46 64
Giska medium 39 36 64 l
Alia item infula 38 36 64 1
Item alia 38 36 63 4.'
Sito ena cuius medium 38 63 l
Kin medium 37 46 61. if
Alia cuius medium ' 38 13" 6L _
Askoo `~ 38 61 36
Erin ea cairum.
Et alia cuius medium 38 if 61
Skvtonas littus eius botealius 38 46 60 36
Littus occidentalius 39 60 a.
Littus aulitalius ' 39 46 6o 3"
Pats otientaliot 85 caltrum 39 36 66 if
Mare inter hanc 85 Notduegiam dicitur
Katmslund eutipus
Iomkwland medium 41. .16 39 1;
Iarfoo medium 43 13 39 af
Infulae circum Notduegiam lxtiilimi pabuli funr,85 non prius menfe No
uembri teducunt pecus in iiabula,in plerifque etiam hybetnant.

sgfv CIA. 30

V 1 A regnum diues argenti, zris , 85ferti, frugum, pe

cotis, 85 proueutu immenfo pifcium iluminibus, lacubu585 mari,
Y venationibus quoq; ferarum. Tcrminatut ab occafu mtibus Nord
` ,I Watdhus quue in linem 51. 63 46. A meridieJinea
' ab hoc l'ine quue in gtadus 33 36. 61 ' 85 inde qu; in gradus 6r.
-6o 36. SuperSuetico finu , leptttione line auilrali Laponiz Watdhus
quuein iinem 61.. 70. oriente tetminatutlinea ab hoc line quuein gradus
63. 69. Deinde littore Suctici iinus fecundum defcriptonem hanc. iinem
qui diftus habere gradus 61. 6o 36. l _
Rodenlis ducatus. _4
Stokholm vrbs magna 64 61
tegia85emporiutri Suecorum, munita natura 85 arte. Sita eilin palu
dibus initar Venetiarum. Inde fortita nomen , qud litain aquis fundamenta,
lint palis ilabilataMate earn ingreditut duobus ramis,tam latgis aquis,vr naues o
netariz extenlis velis 85 toto onere inuehantur. palle his annis cladem, vil
que ad lingulare exemplum holtilis : : quale non facil reperitureditum in
lvrbem pet fdus 85 pationes receptam.
Stokholm
Littus ptimum 65 61 36 i
Littus lequens 6y 62.
Sequens littus 65 46 61 16
Sinus 66 2.6 61 36
Littus ptimum 66 61 16
Littus lequens 66 46 61 36
 SCHONDIA. 491
Littus fcquens 66 61 ' 55
Ql/ocl fcquitur 67 61 56
@dircm fequitur 67 36 62. 46
@9d deindc {cquitur
enuofmcportuofum. 68 62. 15 j
Torumlioclirrus
Orcgrundia portus 69 65
Elkarlabij portus, Dalekarlij f_luuj 1 64 63 36
Hc fun: inignes pifcarurz Salmonum.
Gefle portus - ` 64 3o 64 2.6
Tuna portus 63 36 66 46
Extrcmum lirrus 63 69
Lacus (unt in Succia,in ducatu Icmpthi,dubij iuris, quem c Norducgi libi
allrunt.
Lagcnlacus,cuius medium 54 66 26
Circumhabiraturfrequcns , zaccol fufcipiunr magna emolumenta ex pi
fcatione lacus. .
Selen lacus 52. 15 65 3o
Vnde Dalckarlius Huuus cmittitur.
Sylua intcr lacum 8: Norduegix montes.
'zo Lacus fuper alueo Dalckarlij Huuij medi 56 36 63 56
hoc 11:18:11 fum montes auri,argcnti,xris 8c plumbi feraccs.
Mclerlacus 55 36 6z 36
EmilloadSclcnlacum 58 62' 36
Pars lacus orientalior 62. 61 2.6
reciprocantur apud Stokholm vrbcm.
An ermannia: ducatus {eptentrionalia ad connia Laponize : cius tratus
torus 611001115. : ibi in prxcipuis feris venanrur vros 86 bintes,quos patria lin
gua dicunr Elg,id (ylucrcs : tantas procer-iratis , vt fummo xqucnt
menfuram hominis porrc'tiin brachia clara.
30 Midclparliia ducatus,co 11101 quem Helnga ducatus.
Momes (um inter duos ducatus cxtenf inter montes Norducgi 8: Sucti
cum lnurn.
Ciuitatcs 86 villx in hoc 1126111
115 61 67 16
Forfen ` \ 60 36 66 56
Liusdal 60 36 66 56
Alta 60 36 65 56
Geflritia ducatus,prioribus auftralior
Sylua inter hunc c Hclngiam,latitudinis fchnorum X.peruenit autem Sc
40 Iene lacu ad (mum Sucticum fupcr Tunam porrum. In hoc tratatu {unt folones
1.
Cuitates autem 86 villa: in hoc trau
Hencmora . $5 36 63 35
Fieringiae ducatus ciuirates 8c villa:u
Enecopia ' 63 62.
metropolis 62. 6z 36
Hic conditum corpus Erici regis 86 martyris.
Copcrdalia ducatus, id cupri vallis, Icmpthiam ducati ad auflrum. Sub
hoc {unt Dalekarli,gcns potcns armis.
50 hunc Vellralia ducatus,priorc auflralior.
Oplandia ducatus vmbilicus totius Scllondi.
Ciuitatcs & vill
Vclrorors vrbs epifcopalis 58 36 6z 5o
Ingnis magnitudine c munitiffima.
Arboga fuper fluuio,qui in Meler lac effunditur 54 35 62. 36
4,. iAcoBiziEGLLRi
Fontes lluuij _ 54 65
Concipiuntur in montibus qui funr adDalekatliam
Pircho 60 6L
Super boreali littore Meler lacus.Fuit olim vrbs magna,86 qux armaret X 1 1 1 1.
millia hominum , nunc bellis redata ell: in oppidi formam.
Totus trattus Oplandi haber folliones argenti,cupri 86 chalybis.
Suderm annia ducatus relier aultraliora lacus meler : 86 Ciuitates 86 villa: in
hoc trau l
Strengenes,epifcopalis 57 61 2.o
Hic condituin corpus Elthilli epifcopi 86 martyris
lO
Nicopia 6o 61
infignis munitillima aree. l
Siuna _ 6o 61 zo
Super meridionali latere Meler _ l
Telge 60 36 61 3o
Super auftrali parteIacus Meler. Hic conditum corpus beat Ragnildis,
reginSueci.
Neritia ducatus,in eo Ciuitates
Orebro callrum 53 36 62.
1115 1111115 alumna 86 princeps liiir Beata Brigitta.
Infulae 86 fcopuli adiacent Suecia:,quorum medium
gradushaber 67 36 61 36
Oona: veteribus dicuntur , manetque eius nominis ratio hoc etiam tempore.
enim in his innumera copia auiumzincolzq; proximi littoris adnauigant men
fe Maio,dum aues incubant: 86 praedantur , condiuntq; fale 86 feruant in mul
tumtempus ad cibum.
l

BOTHNIA
r H N 1 A lic dia preciolis 'pellibus omnis generis,un inde ad ,O

exteriores terras cxporttur::`t quibus,86 pifcarione,qu:ellum non mi

_ nim capit. Salmones laudatillimi hoc littore capiunturzluntq; apud
nanc gentem maxim 0pes.Ell: autem duplex Bothnia,hc lepren
:rione dicitur Nordbothnia, 86 terminatur fine aullrali Laponum,
quuein linem. ` 78 _ 36 69 '
Ab oriente terminatur hoc line 86 qu; in gradus 78 36 68 2.6
Ab occidente, linea terminante Sueciam verfus Orientem.
A meridie reliquo linu Suetico,line qui gradus
haber 63 69
Chymene emporium 65 69 26
Extenlio prima _ 67 69
Extenlio fecunda 73 68 56
Finis orientalis qui dilus 78 36 68 2.6
OSTROBQTHNIA.
5 r o B 0 N 1 A ab oriente terminatur prxditro line littoris ma
xime orientalis.A meridie linea extenfa per montes,ab hoc finequue in gra
dus 71 66
A leprentrione 86 occidente, linus Suetici parte. 1111115 quod dium
habere gradus 71 66 SO
Corsholm ciuitas 86 ). 68 67 26
f Littus fequens 67 68 26
Littus lequens 68 68 2.6
Extenlio 70 68 26
Finis vltimus 78 _ 36 68 36
GO
 .-

_S - ND 1 A. _ 19.1
GOTHIA.
l' ., 1 1' 1 A interpretatur bona: Dei quoque appellatio lingua Ger
_ _ mana Goth ,id bonus. Gothi 'quo tempore fobolem emiferint
- ,_ j' nouas qurendas fedes,85 quando Mxotidis 85 Alia: littora occu
parint,nulliveterurn (quod go Ieompertum habcam) meminerunt.
NV
Fuerunt autem cogniti ex tempore,quo Romani imperium per lily
ridem ad Danubium quue promouerunt'atque ade ab tate Cfaris Dilatoris
85 Otauiani A_qguii'inaxim inclaruerurit, bellis maximis geilis fuper Danubio,
1 0 imperij limite. amen fub hac etarr claritudine , qua: Gothia eilet , 85 quo terra
rum loeo fita,vndeq; Gothi o'riudi eilent,ignoratum ad hane fer :rtat . Ter
minatur hate fe'ptentrioiie fine aui'trali Sueci: ab occidente,reliquis Norduegiz
montibus , qui fum Suecix limite ad Trolhetz iluuij oilia. A meridie 85 oriente
rermin'attir mari,icundum deferiptionem banc.
Trollietx iluuij oiHa,quz dita funt habere
_ gtadus _46 36 58 36
Lodhuiia portuscemporium 46 45 58 16
Wardburgum 47 46 58 36
_ LEfiinfignis aree munitifi'mia. x
9 1 47 16 5S 16
Helfinburgum` 2 47 57 4f
Elliniignis arcc. ' .` .
151< 47 36 57 36
Malmogia portus85emporium 49 57
. Rothnabij . 5a 3o 57
Aufehei? _ . 56 l 57 16
Calmara vrbs magna v 57 36 . 58
portus5emporium , habetq; quae operum magnificentia certai
_ cum arceMediolan 1 _ .
30
Ctonabech 58 58 '16
Weileruich' ~ 59 53 36 l
Stegholni _ . 5'9' 36 59
Oiiro'goth'orum littus .
Sude'rcopia'85emp0rium85ponus 59' 59 36
Nordcopia 85 Motalz Huui'j 011111 60 60 .
Promonto'rium 60 60 35 \
i ri iungitur littori S ueci. littus Gothia teneri ait Plinius gente Hil
leuionurn.Verba 1115 fum ex lib'. 4.Qitrum clariilima Schondania eilz,incomper
tz magnitudinis,portione tantm eius (quod iit notum) Hilleuionum' gente quin
>.30 gentis incolente pagis , qua. alteruni terrarum cam appellat. Clariflimum _
1111111 tanta antiquirate, ctn frequentiae' tum magnitudinis Schondise.
Licet hic deprehdcre`caufam,qud Gothia apud veteres ignorata fuit : quoniaml
terras eas diuerfo nomine Hilleuionum populoruin' recenferent.
Lacus iniigniores _ _ _
Vener lacus,p`ars eius occidentaliot' 56 623 i6
Finis cus verfus meridiem ' 49 36 61 2.6
Trolhetx iluuij emiflio _ 5o 36 6o" _ 4i',
Lidecopia ciuitas fuper laeu _ 5I _ __ 60 16 _
Vnde
Littuslacus contra feptentrionern conuertiturlatere
fequens 5i orientali
l 61_ 16 `
so

Pars borealiorl 53 36 62. if

Tingualla oppidum fuperlacu _ . 52. 16 62. 56
_ Hic func foiliones ferri optimi _ .
1111115 feqnens ` 56 6I 36
@9d ad boream 5r . 16 62.
_494 ucoizisctnni 1
: Huuij : 5I 36
Fontes Huuij 51 36 63 3o
Abhisfomibus pcmcniuntmontcs adines Nord , (uperlinearermiV

c 'Finis borealeverfus
montium latus orientcm
Gothiac. '54 36 6l 5o
Vetlier lacus,pars eius borcalior 56 6o 46
latiilimuse 53 36 6o 56
VIanocopia clarum oppidum,fuperaufhalilatere 54 36 6o 15
Motalfluijemiflio 55 36 60
Vaena oppidum fuper lacu 55 36 6o 2.6 1 o
Eil: inigne monaerio cditoriis beatar Brigitte; vidu diliCatharin
Rogfen lacus medium \ 56 6o 15l
~Hunc medium influitMotala fluuius.
Bolemlacus cuius medium 5o 36 58 if]
Ampletitur infulam cultam diuitcm.
Somen lacus latus occidentalius 53 36 59 2.6
Echefio oppidum 53 36 . A 58 56
Huetlandia oppidum 54 58 46
Latus orientalius lacus . 55 58 z .
Latus borealius 54 36 59 .A 16 Q'
Ciuitatcs alix mediterranea: s
Dalia ducatus tenet occidentaliora
Vermelandia ducatus eius
Tingualla ciuitas 48 36 62.
Hic fodinx ferri, 8a hunc habent clubij iuris Norduegiani c Gothi.
Vefrogothia ducatus,& in co ciuitates
Scaris
Varncn I I 49
49 36
46 50
66
1 eil: iniigne monaeri ordinis S. Bcnedii , vbi (unt fepultur veteruml
regum. 5
Falacopia 49 46 $9- 36
Haber nomen nundinis equorum quihic venduntur.
Kindia Comitatus 49 59 16
Orogothia ducatus , 8L in co ciuitates
Sehenningia 52. 36 59 46
Hic condita (unt corpora beatarum virginum Ingridis 8c Mechtildis. `
Lincopia ciuitas epifcopalis 55 66
Auidli vicus 57 59 46
Hic (unt fodin ferricris l
Hallandia ducatus,&:ineo ciuitatol ' 4Q
Vx 49 36 58 16
Aus 49 36 58
Lundis metropolis 5o 57 36
Smalandia ducatus fer extenditur lacu Bolem quue ad Tuifchiam duca
tum in gradibus 57 58 36
Verendia duoatus auralior Smalandia,c in eo Vexio ciuitas
cpifcopalis 52. 36 58
Blechingia ducatus,prdi&o auftralior i
Moringia ducatuse [ub co ciuitates
Kronabccli 56 26 58 3,5 5.
57 2.6 58 36
Inful adiacent Gothiz
Duarumqur borealior 62. 36 6o
ur aufralior Grue
l lla/ndizinfulz o 36 59 46

Para
 \

81 49;
Pars qua occidentalior 57 36 57 " 36"
Borgholm caitrum 59 37 ` 16
Pars orientaliot 61 57 46
Latus medium borcalc $9 58
Gethlandix infiilzfitus
Primumlittus t 61 56 58 f.
(@_od fequitut 62- 58
Littus quod fequitur 63 58 lf
Littus fequens 4 59
(luz vergit dontra'ccidlatus 63 . 59 16
Visbieiuitas ; 6r 36 54 1f
Emporium iiiit antiquiirn celeberrimum, initar eius apud Genuam Ligurum,
Poitea Danorum 86 Mofchorum piraticis excurionibus aliium , deiertum .
Extanfhodic ruina: tcitantes vetetem claritatem. Fuerunt hoc loco prima itatiua
Gorhotum qui' Motidcm occupariint. hodieq; fci'tilitate a ' 86 arce 86 mo
naiteriis iniignis. In teliquis cnobi ordinis Benediti : apuguod cit biblio
theca circiter dum 86 autorum 86 codicurn vetcrum.

l0
,"PINLANDIA.
_ _ I N t. A N D 1 A, pulchra terra,vel (vt figniiictius clicatn)iina
_terrazquo modo Enum autum 86argcnttim vtilg dicunt.Plinit_is
E@ ? l_,eti_rn_ locuriiaddutu in Gothia,huius cotinue meminit, : maar ]!
s _ii/umaneEmngmquod 86 ipfum idomatis Gotluci , 86 omni
` no ermani, 86 cuius forin plura alia iti hoc cmentario , Scho
ningia, Plechingia , Heliingia, Serningia, 86 alia per GetmaniTillingia, Gronin
gia,Lotliaringia.Tam non in a cxet, pro analogia Romani fermonis , fed in ing,
Tilling,L-othating,atq; hec noitraEining:quod ipfum ingulat notat,qud `
terra iiteximiaz fcttilitatisld Plinius viiiis appellaiIe Finnoni. Verba eius
30 eod libro,loco paul fupcriore,Ini`ulquam plurcs iine nominibus eo iitu
tradunturzcx quibus ant Scythi que appellatur Pannonia.Cert enim (inns Fin
nonicus hodie quoque Finlandia appellatur. Ipfa etiam Scythi occurfat,86 extra
totum Tanaim (id cit Europa iimit)iongeprocuttit in Aii iines. Quid ver no
men vid`etut non tefpdere,id fucrit qud locus corriiptus cit,vt alij in hoc 2111610
rc nimis rnulti:86 ex Finnonia(iue Phinnonia)lapiiis in Pannoniam nimis cit pro
cliuus,quum hat voces minirn diffcrant fctiptura 86 fono.Vtergo adulterina vox
facil pro germanapoiita iit, ab co qui Pannoni 86 nouetat 86 iegerat , Pliinnonii
autem nou habebat 86 incompert. Habuit Eningia antiquitus titul regni (tanta
cit eius ampiitudo)nunc titulum dynaitizztcnetq; earn Seiauonum gens 86lingua.
4o Fuit fupe'tioti xtate rituserci,doncc domin habuit Mofchum. Hoc ver tern
pore fub rege Suecia: exiiti't, 86 communioncm occidentalis eccleii tuetut., Vina
Hifpanica infetuntur multa copia,86 quo ea gens ad plutimam libcralitat 86 hila
titatem vtitur.Tctminatur icpttiione linea auitrali Oitrobothni qua: dita cit,
86 per montes extenditur : ab occidente,mari Finnonico,iecduni dcfcriptionem
iinc lateris borealis,86 liabet gradiis 7i 66
Occidentalis lateris dcfcriptio
Littus _ 7i 65
Cuita caitrum _ 7o 36 64 i.l
Abo ciuitas 7i 36 63 3f
Rasburgum 71 3f _ 62. 36
Hangoo promontotium 72. 60 36
Ancoper Huuij oitia 7; 2.6 61 36
< Viburgum 78 61 36
Nouum caittum ` 78 4f 63 if'
Tauaitix domus 79 3, 65 36
496 IACOBIZPEGIDERI
LacusPynthe ` _
Caputip ius borcalius ~ 7_5 4f
Superoccidenralilatete 74 if
@od fequitur . 75
.Ancopet Huuij cmiiiio 76
8115?- latere orientali . _ 76 56
In l coniungitur priori capiti
Ciuitates 85 ville mediterranea!
Statacundiz ducatus . _
Domusrcgiacaitrum 76 }
Achas -` - 45 7,?
-Huitis ` -. ' 76
Pitchala _. . _ A76
Saitamala ~ - _ 76
Kii'ri . ' ~ ' _i .- 76 if
_ Tauaiti ducartu _
Pelchcne _ ' _ 76 , 36
Sexmeche 76 z
Hauo _ ` __ ." _ 7 ~~_ 76; 3,6
Hatold 76 4f sla
Ianakala' _` ' ' ' 76 36
Vano _ 76 '
Lamps _ 77 if
Holola i _ _ 77 36
Itamal ' ' 77 15
Padas 77 i5
. 77 if
Icmfe _ 77 36
Siines _ 77 36
Karelia ducaw 3o
Sagholair 77
Lapaucii 77
_ lestes 76 3,
ngepc
Semingia
~ 7676 if3,L
Iochas - 76 3f
Kiuancb i 77 3,5
Nikirkia _ _ ,_ _ 77 ,L
Idcit nous eccleiia.-
. 77 r' ,4e
Pitt _ 76
Oecidentaliuslatus tenent quimagis acl boream.
Nordindlandiai cit borcalis Fixrandia, dueatusi


his
Ov
@s
Agtcminiie '71. 4,
Vctmo , 75
AgctoV _ ._ 7r 4.5
NOUIIS 3 l [
Mofcho 7'5
Tctola _ 7i 3,e
:_ 75 s fO
Nikirkia _ 72.
IOkY ' - ^ ` 7;
. 7i 36 47
Poyte 74 55'
Touefalts` _ _ __ 72.
S.Ka
 seuoNnrAk g f

S.Katharina 75 4U
Verno 72.
S.Martinus 74
Pikke ' 73 \

Suderlnlandia,id Fndlandia,dUCatuS
Pargas 74
Kymitte '74
Nadenraljdeivaliisgratiz 7i.
Kymittele 74'
Saiu. 72.
Nau 74
7;
Corpo 74
Halikko 73'
Vfchele 73
Bietno 73
Petmo 4 n73'
Nilandia ducanl
. enala 72'.
: 7S
P_ayd if
: 7s
5 7s
: 73
Loyo 72.
Heliingia '75 '
Ingoa 73
Efpoa y
Kitk'ioilech _ '74.y
. Infulae adiacentFindlandi
Nerpia .
Caput 68
Pars occidentalis 68
Pars auitalis 69
.Pars orientali: 9
Alandia infula
Caput botealius K 70
Extenlio ad occid. 69
@ed fequitur 69
Littus fe uensl _ 69
Conuergo ad botcanpcrlats orientale 71
Vndeiungitur capiti ~
Oxili inful iitus
Caput botealius I jo 6o'
fequiturlateris occid.' 69
@9d etiam lequitur 68 60
@od maxime auilrale 9 59
Deinde quod lateris orient.y 72
59
Latus medium 71 60
0 (luod fequitur 71 61
~Vndeiungiturcapiti
-212011111 : .

u
 "49% '
CHRISTIERNI SECVN.
`* Di, REGIS .DANMARCHUE CRV
` 011151115113111211111111111111002
rcs Sueci 8L populum Holmcnlm.

11K/5126191.16.
LIQ? 1 V rpopulorum clade; 46 hoilimanuferpcf
flu , (. tyrannorum iniurifu in : multas (9 memora
`. l ' bile: [/ bijloriam,tam magna miratio
ne erga ailos, quammzmo odig in illos qui/uofcelere
g3 i ' malecia in olmoxios exercueunt. nl nulla atrocior
memoria lai/loria accidt, quam 11131 annifSuecu, (9' /, regiis eim
`genti: 'wl/Illu inter olad'cmlum inrluiapro uerunt,mutui congrcjfua li
berifueruntne ]? paa 22:42[1,
mt:fz` 11165 autem expugnataeuitum in [ iure /21,57 in
@tatcmpracipue qua armaferret , ( , neque quietura
clone@ incolumuiret. : repen/umfuit, quodPa/furi fvilorcs
fortuna inclinante. ud incendio (9" cade omnia mifcerentur, hc au:
3 Proditiout clefecflioutgraue aliudflagitium olv//rumpmccrit,quod
lio/lem irritaret @faceret iuflum. etiam 'violentia ( de
cxemplis dicogentilu lai/loria) inpaucos ciues , qui inculpata 'unfliquaque
f vita , ita deliguit , 'vt fine rvenia delaeant criminari. ui em'mpnia'
fuiecflifueruntin eademationeipfum (quo erantingenio)milia
aut[/ '' ciues. Repetamus a Tylverio ad /:
(quem onantinus imperio /21) lii/oriam Qmanam quicunquc' in
rapiti; cli/rimen 4dd1ic?iznt,iidemi alio domino capita ciuium .
/[ Fuenalz'cz'erurziue iudicia corruperuntrvel 1)
Lifcclerelbublic carerent tamen domi inruitia[ morem
auieruntferuitia diurna opera in agro attrita in erga/lulu lJalvuerunt,
` ditate @fame ajjzlixerunt,` {-: 'via/5 aieceunt:
alias ol? [ on/maaricu noti; inu/feruntJn arenamproduxerunr, '
feri; laniamlos , tori; theatru / domcicorum/anguine
. Tales quia' crudeli/tormenti excilberent a erio, (9' aligula, (
Domitlano , quod non : meriti, propter admi/fum alis /elu in lm
manumgemu S Innocente: 'ver lmitzmt eatenua, quclpr/ntu
tionu rei non : tyranniqu in inuidiam crudelitati: ad'cluirli/unt,
guia non ql: conienti'nocentioru fvine "vindicanclil/5191114 quoq;
facerent. n , hoc ofwculum congrueat. Pcpu/ua
'Uilorjiequemfeclit tori; tbeatru, exlzilluit eodem/elaculorum
11:15; die Parla C C C. <glacliatorum ,fha/1, leones , ms,pantlnera5 ( indomifo;
' 5,1 numero,quos/ mutuis /711711619: confcientes : 411110
lupfatem. : quoquc adducflos ex deuicflisfouintiis : domi lione/l
natosfbrtunulbraz/er / miuriam, iure autemgentium
. _ - li.
 ~\

P R E F A l O. i499
Apro libertateed"mantolumimteirtunurum,lute purentumpxorum
(9' ierorumlbugnuntes: (y /14105 circumduxit in catena , uttruxit
in urenumez'ecit cruenta eru,uut coegir in mutua/s tudes. 1111/
bumunum eri/um exuit,; ucl omnem immunitutem ojr
muuit,ne ; furupnurumJ/umptum len' 4 fuifir creddz't, perron/identic
nem que myeriputriu curerentfortunis exutixurmuti (91 441011744 in
nocui , ui in ruui catena /171611 mule preterm cruciarentur ,pro
vxore @y 11 eri; zrutf'u, propudz'citiu fuiolutaqbrozlure omnium liee
rutu : quoniam (7 11114 U' necis iuetum penes alienum dominum noenr,
dem qui nihiltuntoium maiorum recordatione ad mirutionem in reli
quum moueretui,quin mperuret magis luniutionemfdum in morena'quz'rl
mmeritum indignum 'virtute/uineret @lign/ guar/lui; atro
ci ? 'tiel/ul: 11 militePretoriano , qui in t/Jeutrum ,
populumfunejln ( 114 6411414 uren/pecflutorempropulzuit , terrore
@fuga tumultuuntem inuoluimitplurimi obtererentur S Fateez'tur , qui
cunq; mores Pro .equo experidet,crudelituteonznern ryrunnor'fui' miria
rem oeliuione 141114 natura/ir urug' curnzcina ( communi appluu/u tbe
atri) udmii ingenua JumunumJ/la ctlmemorurim non equidempro 'vo/u
Pdte infelidiJed / exemplo: funde interpopu/os etiam eudemPuf
05,1'nrerq/; tyrannos eudem 455,111]` 14115fitli. Non
enim conueniat referriit 411211110 legentiret, qui immerenti;
Acafum , ex nocentie 1/228514 eque leuiterfirut. Ergo u intelli
genpopulum funum Holmenm /, mln/in "vita udmirrentem
ingenui' humunummon in ip/um (fut quem/e ob/identempu
uit in durufizme) quotumftt'eru zcit,quem tvltro in "vrbem admi/it . regem
` prope /121421: eumpopu/umie Dunofucrumenti ( religionis injerto
re, dextru 11414 'lngrup/ai confcripti , iuris diuini immuni euer/cire,
? 414,744114 populus omnia ], duliu/_s aliud
muli@ idem 4111111 4110 temporepniu/LHuiu/s calumltutis ordinnai r4
re inituixiimam /614110futuri?1popu/o Holmen,u "vident,Du
num, qui licperpetruuitrre 111/411214ue notam 411poerimtem : e
tiamplurimum reliquis/1414111,fiqui [1141114facere in obnoxios Po'unt,
iidem 'vnius Pulah'cu execrutione _deterreuntun quum 'viderint tyrannidu'
memoriam durarePa fummrtferre; acclumutionem , rvt hunzunigenerir ai
baffes, Deo @y bomine upprounteternum damnntur.

Tiiij

Ll-.i
 .

REI GEST'I NARRATIO.

E E s Danmarchiz fxpe alias regnum Suecix armis tema
runt , cupiditatem faciente ipiis vicina Norduegia , quam olim
fatione 85 armis oppreiliflent:
ii totam contintem pulcherrim
(quam Schondiam fierifubvnum
dicunt) exiilimantes,
im-
riv' perium contraxiilent.lnuitabant ptazterea eadem qu caeteroS
` ' mortales , domi opes minime iniignes , Norduegia fe exhau
lira, Suecia autem 85 Gothia integr adhuc ; argenti 85
ris. Ita aliena flieiras magn his iludium iniecerat quxrdi opes ex alieno. Hoc IO
domeiicum exempl fecutus Chriilziernus fecundus, rex Danmarchix, Succiam
armis occupare annifus iiit.Vermvbi Suecis,in eadem confiliahoitis propulfan
di concordtbus, vider bellum futur mult graius fuis viribus, ad artes conuerfus
(quales illi vbiq; fupererant) faionibus diflociarc Suecos laborauit : ergo folicitat
uoilibet feditiofos,quigenere,0pibus 85ingenio improbo valerent. In his fe prin
*fbfi' cipem geilit Goilauus,titulo quidem archiepifcopus foalieniis,verm neq; seta
62,5, ; te neq; integritate vite par ei profeiiiorii.ls anno nata falute Chriiriana M D v r 1.
. partes Dani curare aggreifus aperte fuit,tantisque animis,vt opes domellicas,gra
:Smm tiam apud ciues,pieratem in patriam,religionis ilamnuipfamque vitamfuam pro
1 s 7, deret pro peregrino domino conilituendo. In eum euentum munir arces , cogit 0
occulta confilia confcioruin , plures acl defetionem perducir.
H v r v s conatus perfentiens illuilris princeps Steno Stute', idemque praefes
regni Suecia: per interregnum,archiepifcopum compellar,monet, 85 maior ma
lorum timore deterret , vt deiiilat inceptis. Sed is neq; iuiris poftulationibusme
que reuerentia in patriam dimoueri fententia potuit. Quarti hominis perueriita
tem Steno cognofcens, mouet atma,85 obidet epifcopum in arce Stecho. Danus
quum per nuncios intellexiilet quanto in periculo eilet focius, legit domi militem:
85 nauigatione celeriter confegproperabat impedire obiidionem.Q19 loco pu
pa- gnans cum Stenone fuperaturta conciiis copijs,85 deferto Epifcopo redijt in Da
x? " mam.Epifeopus cernens rcs fuas defperatas, Stenonem in colloquium vocat, per 3d
' mittit fe arbitrio dueis:ie eccleiia foalieni,85 publica imione ceifurum, fe pri
uatum poithac futurum,85 quailiber conditiones admiifurum fpondct,tantm vt
iibi patria ignofcat. Videbatur illud ex animo velle : 85 atrocitas proditionis ea fue
rat,vt omni profligarx confcientirc poile inducere pntentiam videretur. Sed e
rat (quod fequens hiiloria oiidet) ex prfentis periculi neceiiitate adornata.
Ergo annuir princeps ipplici,eatcnus qud omittit oppugnationem : verm cau
fam permittit integram cognitioni conuentus regni. Hc cognitum fuit , arehiepi
fcopum per leges patrias excidiile fortunis 85 vita : ramen per publicam indulgen
tiarn vtrunque illi donarumln caetera autem ita decretum fuit , eccleiia foalienfi
abiineat, reliquamque :etatem apud agrum patemum pruatus viuat. 4o
D A N v s hoc fecundum incommod accipiens, videlicct caput totius fal'io
nis fu exarmatum,nec fupereile alium qui vican'um bellum adminiilretsrem ge
rere apertis viribus coepit , conferibit magnum exercit ex milite domeiico 85 pe
regrino, 85 in Sueciam tranfportat, 85 obiidione cingit I-lolmiam regiam. Vrbs eil:
iniignis magnitudine,ad iinum Finnonicum(quem paulm deilcxa voce Venne
dicum veteres dicunt) in eircumiluentibus paludibus fita. Mare etiam ci ie multa'
parte infundit: ita vt iitum ailimil habeat Venetiarum. Ergo hanc natura 85 r'nu
, ,1, nitionibus,ciueque 85condu&o ex agro milite munitiilimam expugnare,obfidio
[jgsOrff; nem qtioque diu fuilinere poile defperabat. A pabulatione enim prohibcbatur per
mm _ militem Suecum,etiam laborabat miles fame tam acetb,vt ad cibos infames fue
gr'm- rit compulfus. Duo prop menies traniierant ab aduentu in Sueciam,qud omni
bus incmodis conilitabaturmec reditus in Daniam dabatur,aduerfantibus ven
tis.Ergo omnibus conliis exclufus,qu manu 85 virtute impetrailet,conueriis ad
dolos petit inducias bello.Steno,vt excelfo animo crat,ccedit inducias:facit
tereaexemplum clemtize 85 muniiicenti in hoflem , prop ngulare in om ni hi
iioria.`~
 ~'~XC"IDIVM`I-lO-LMNSI-ll 501
hioriamittit in multa iuga boum , vnde confeum fame hofirei'n iiibleua
1er.Danus n exiimansdiominem, qui tam benigno affeu tam ' ue indulgen
11 natura 01101 , eundem 86 cile ingenio iimplici 86 minim fufpicacimulat 531201
puum fauorem in Srenonem 86 ie oitendit percupidumvifendi principis,&collo'
quendi : ad hocq; iinpetrandum mittit 111 vrbem obiides , arq; eo prztextu euocat
in caiira Stenonem ad colloquium. Is plan venir in fententiam Dani colloquen
di , haudquaquam fatis exercitarus ad eiuiriodi fraudes depreliendendum : iamq;
properabat ad manifcim exitium,niii fenatus Holmeniis interceiliiTetDanus v:
vidit hac non {uccellilfe dolos,aliam fraudem confngit.Se ait acceiliir in vrbem, `
IO modimpctret obides 121111115 fu. Hic ver Steno pcrfuafus , deligit nobiliiiimos
exiuuentuten quibus fuit illufris Gofiauus Erifchon, quem hodie fliciliimum
regem Suecia haber.Hi 10 01111111011105 6110186 fyngraphis Dani,ad naucs veniunt: 3%3
quos 15comprehenfos in vincula conijcit, atque in altum proueus in Dani wmp fr
cum prazda enauigati lllic Golauus vnus illuirilimus obidurn , furcam ante ho- d*
{pitium paratam iibi, 86 111105 mortis imagines competir, vitamq; habuit inbmne .in_
momentum (ufperifam. amen clarifiimis liiiiori excmplis (quibus maximi C
pc reges per defperatos 0111115 venerunt ad regna)ii{dcm ScGoauus {eruatus pro
uidentia venir ad regnum. 4
P 0 5 r lianc fugam quieuit Danus annos quatuor,quibus opes 86 11111110111
1Q firmamequibus vbi curatum fatis putauit,mittit exercitum in Siieciam. Steno ce
leriter occurrit paratis copijs fuis , pugnaturus priufquam 1101115 iaatiorie maris
confirmaretur. Fit pugna:in qua dum prefes primas in acie partes obiret,occiditur3
corpusq; refertur Holmiam.Fuit tanti principis cdes patri quam 1110 maiore de
trimento.Tunc enim farioncs inter primates Sueci recrudueruntzc (ub difcor# _
dia potentilimus Suecor exercitus diilipatus 011,86 Danus ad interiora Suecia; ex
fentenria penetraui t. Tunc etiam Gofauus epifcopus, occifo proditionis fuaz vin-
dicc,prouolauit ex latebris in quas damnatus fuerat : 1011 foalienfem repe- f&""
tit,huius opibus (e crmat contra patriam. @los fuorum fucceiliis vt Danus ac
cepit,venit etiam ipfe ad exercitz contrais omnibus viribus pergit rurfus Hol
,O miam obfidere,non quia capi'dam armis fperaretfed expearct occaiioncm vri-'
de illam infidiis circumuenirct. Etat in vrbe Chriflinayidua ab interfeito marito
Stenonezhzec principem locum adhuc rerinebat. Hanc lioiiis {olicitat adhoneiias
conditiones,nihil non fufceprurus,quodcunque pacrorum proponereturhrii-l
na 86 fenatus Holmcnfis refpondt , populo Holmenfi non opus 0110 aliquibus
ditionibus,qui liber 111, 86 1110 iure viuat, tquc armis long potentiomtamen fc ad
mittere conditiones quas,qu pax in reliquum 111. Deinde capita proponunt c61
uentx pacis, rex patrias leges iibi inuiolabiles 1011101 eiuium libertatem infraam i
velit,ori`enfas remittat omnium qui arma contr fufceperunt. Darius vt fidem cer- `
tiilimam faccret,fe liazc capita rata liabitiiruiri,addit long etiam plura, plena11104
4o derationis 86 clementi in' populum Holmenfem. Itaque conuenit : interponitur
religio facramcnri , fyngraplizi confcribuntur , 86 adliibentur omnia inftrumenta,
quibus para 86 fdera public {ufcepta ad poiieritatem communiuntur.
1 5 111115 perfuafi cities hoftem intra mnia recipiunt, autoritatemque vr- fm? 9"
. . . . . em mgref:
bis fecuta 011 multa pars regni. Haienus cifelegitimus rex credebatur : 86 Danus fm mm
in fufcepta diflmulatione durauit, donec fe 86 11111110111 recrearet, 86 arcem cmu-l im wwf
111101. Nec diutius moratus, vocat ad conlium Danos , aperit eis voluntatem c- m5
dis patrandar in ciues:rationem qurit,quemadmodi cdes fara putetur (e igna
ro 86 11111110. Fuerunt quibus placeret feditionem quafi militarem excitari in vrbe:
110 poile ccnfcbanr fortunas diripi , 86 necari ciues, vt integrum regi 111 diilmulare
imperar {celusNon placuit ea fenttia multis. Nam per {edition excitatliber
fieri aiebarit etiam ciui refumere armazquod 11 110101 Danos primos futuros in de
fperatione falutis.Magis id placere,vt rex public cuiuia inilituat per omnes ordi
neszcos ver qui pottia 86 nobilitate prirt,vocaret in arc:ita ipccie bencuolti
coalos, 86 1111 iure lecuros fibi (ieri , obieifl'os arbitrio regis. Probauit Darius
ciili, 0111 dimmulationepriori cxcludebatur {celeris imperati. 111111111: cuiuii
 _ ExciDianoLMENsr.
pro regio iuxu,ipi`e fe citingit ad omn ipcciem comitatis 86 hilaritatis. Sueci idem
86 ex animo facii'it, ignari qud impcnfas fotent hofpiti fanguinc ( folututi. Tti
duo toto exccpit conuiuas codem apparatu. Iamque aderat dies crdi dcitinatus,
um _ quum immittuntur iatcllitcs, 86 comprehenduntconuiuas, coniiciuntqucin car
; 7,.. 4, 111 1 iequentem. Porta: vrbis communiuntur, prziidiaque intus per rc
"fifw'" i gioncs difponuntur contra ciuilem vim : tubicines autem a prima aurora iuiIi cde~
? rc tetriicum clangorcm per rotam vrbem. Milites iuiI adciIe graues annis,ciqui
itudio fc eit'erarcnt in truces vultuszdeinde hoitili fremitu,86 armorum con io
nc,timorem omnibus incuterent perdendz vrbis.Viderc etii crat tormenta znea,
difpoiita tota via qua: ab atce ducit ad forumzquaii priuata 86 publica continu dc
ietura,mixturaquc ruinas cum ciuibus.
S P c 1 5 etat plena rerum mortalis formidinis,86 omnes pcndcbtdubij ad
im etium Dani : quum regia repente aperitut, 86 ptoducuntur duo cpifcopi,Vin
centius Schareniis,86 Matthias Strengcnfis inter medios cartiiiices, non quidem
uiet,vt poifent mcminiiIc(quod air poeta) ge/:bianca rapto : fcd vclltur,tru
duntur 86 tctruduntut.Hi vcro,vt viros graues , 86 ( dignos profciiione dcccbat,
ncquaquam gerebant vultum abietum , fcd modcitum ad vencrdum oris habi
tum. V biotant
epifcopi ad i`uilaeri
plicij
iibilocum ventum
potcitatem cit (haze, cui
facerdotis arcafaciant
etat anteconfularem domum)
cxhomoiogciin: qui his

negatus . Sed abiiciuntut carniiicum manibus in pauimenrum,atque ptoitrati 2.0

truncantur capite , pieni fanti dciiderij offerendi animas fuas expiatas Deo. Poit
hos , ptoccres ptoducuntur , quicunque pto patria ailcrenda fe ittenu geii'iilent.
Inde ab arcc ttaliitut fenatus Holmcniis,86 torus tnicidatut.Proponitur poitea ta
. . 1 11101 fatcllites difcurrunt per vrbein,86 profetiptos perquirt:
24W/4# qui omnes protrati fucrunt: nam in vrbe claufa remedi fugae nul-um etat. Tru

cidatis omnibus qui dciignati etant, iitimpetus per militemiri promifcuam ple
bcm,quz ad crudele i'pctaculum coniluxcrat: 86 paiiim cazditur. Inuadtur quo
que domus,86 incrmia corpora ad catniicinam attrahuntur.
v v ver ad hunc tumultum plurima pars ciuium (cie in obfcura loca ab
icciilcnt , 86 fcntitet Darius plurimum deeile crudelitati fu , proponit editum c` 30
domo confulari: quo continebatur impunitas omnium. Ibi inflices ciues (totics
quamuis decepti)ic credunt mendacibus editis,86 prodeuntin publicum.In quos
priore excmplo imrnittit fatellitcszciit cardes toto die86 quue in notcmfcquen
tibus etiam diebus continuis reliquia: carduntur. Et ne nulltis nouo mortis genere
abfumeretut(hoe enim itatuerat animo [uo Danus, vt petiidia 86i2ruitia fupcraret
@mi 'P- omnes 86 qui fuiilcnt , 86 qui futuri ) corripit quendam Ioannem Ma
? t gnum : quem fufixit cruci,nudum membris omnibus. ls diu de cruce locutus,fu
. am innocentiam Deo pctmiiit, multa etiam ad ciucs queitus de itatu rerum : quo
Danum irritauit. @te miiit fatellitcs , qui vitilia abfcindcrcntzqua: abi'ciiIa, pro
ieta funt in facicm pctidcntis. Latus poitea cit ttanfuerbcratum tarn vaito vulne 4o
rc,vt manibus rimatentur cot : quod extratum , 86 ipiim abictum 111 facicm
mottui.Nulla humani ingenij vena tam diues eit,nullaquc orario appoita iatis re
periti poteit, qu hanc faltem ex omni reliqua ctudelitate particulam dign info
tetun Tyrannus fupplicium, quod confcnfu humani generis abolitum , ob Chri
iti {etuatotis reuerentiam (qui id totmentum confpitatione impiorum pertuliilet)
quod ignoratum mille annis fuit,quodTurca(Chtiiti quamuis implacabilis perfe
cutor) vix vno 86 altero exemplo in Chtiitianos hac 111 imaginum cxprobra
tioncm expenditzidem fupplicium tyrannus,qui dici hatenus Chriitianus voluit,
reuocet ad pnam innocentum , nihil iti rcligionem 861cges delinquentes pu
gnantes autem fub imperio patriz contra hoitem alienam poifciiioncm inuaden
tcm 86 quod ipfum is nunc ignouerat quod ipfum 86 ciues nouo merito dedi
tionis tedemertii quod benefatumJi quod fyngraphum aut ictamentJi qua
dcxtta data,plus petiidiafuitia 86 contemptu teligionis apud tyrnum valuiilent.
Is Ribingam familiam pratcipu cit perfccutus: ade vt quum deciiet iam cdi fir
maxtas ad itnpuberes 111 conuerfus : quos comprehendit : 86 corna conitrita in
nodum
 __ a _1_5
s

rxcinivM HoLMENsB:
Bodum i'ui'pedira
dercnt,truneis caraita:85decidcntibus
cotporibus immiiit fpiculatotes ,qui ccruicespucrorum praicin I
in tetram.
C P A omnia occiforum comportati in forum : , iiibiecitq; oculis, ?
85iatiauir fcrum animum fuo immani fcclere.Ttiduo iacuett rrunea corpora,vo- _"fff
lutata 85 fucdata ctuorc fuo, hotrendum in modum. Pit iuiIt per cloacarios eijci '
extra vrbem.Cadaucr Stcnonis(quem pugnantem pro ciuibus diximus occubuii
ie)cxtraxit fepulchro. @o cadauere iub oculos reddito, tanta rabie tyrannus cor
reptus cit, vt illud morfu apperiucrit , canis iepulchrali's more. Poithumum etiam
Stenonis, eodem mcnfe natum fcpulrumq;, etui iuilit. Omnia cadaucra congcit-a
lo crcmata fuerunt,85 cincres diiiipati. Exhauita ad hunc modum vrbe vitis,ad rapi-`
nas eonuerfus fuit:85 viduas,85 orbos parcntibus libctos, omnibus fortunis fpolia
uir,nulli rci profana: 85 { parfum fuir. @anto tempore tyrannus iita perpetra
uit,portas vrbis tenuit clauias, nequa fama cardis ad prouinciam pcrueniret,85bcl
lum mouetctur pto i'cclcrc vindicando. Ineedio etiam abitinuit, credo cx illa catt
fa,quialaretc non potuiiiet. Secura enim omnia85 quieta eiie voluit ibi ncin fu
gam fpctantizquod vnum videbat przfidium fupereiie impuntati fceleris perpe
rrati.In itinere in monaitcrium diucrtit:ci Nouze valli nomen eit.Monachi loci ty
rannum benign cxcipiunr,85 omnia miniitrant pro facultatczim'ulabar etiam ry
rannus gratam iibi ei'ie cam promptitudinctrLDic quinetiam feito(is etat purifica
zo rionis Vit 'nis adiuerat templum , facrum more Chtiitiano fpctauctat , nullum
vbique inicium maleficij,quod tratabar,fccetat:quum vix digrciios ab alratibus
monachos iubet comprehcnclianijci vineula,85 in ptoiIuentcm abijci. Abbas for
t li bcraucrar manus,85 cnatabatzquum miniitri fceleris ad nauigantcs,homincm
vulneribus appetunt , doncc is fanguine 85 viribus dcfctis mergitut. Sic tyrannus
cztde 85 prda opimus in Daniarn venir. Ptziidium quod is vrbi Holmcni impo
fuctat(quodt1ue folum fuit vitilis fcxus in perdita vrbe) excuriionibus, tapinis, c
dibus 85 omtii genere malciciotum aitlixir Sueciam : fatagens modis omnibus a
nimo rytanni, 85 praferipta: formul fuiti, quam is reliquetat. Goitauus quoq;
pfeudocpifeopus, particida autem in patriam , militarem futorcm xmulanis, poi
3 ieiIiones ecelciiaiticas cxrutbabat.
v t B v s malis patriat excitatus illuitris adolcfees Goitauus Erichfon ( ucm 5
obiidcm diximus , quiq; cx cuitodia nuper profugcrat) rem fupra tatcm, fc ma-
gnitudini fui animi refpondentcm aufus , vindicem ie proiirerur patri percuntis. d ;
Et quarto demutn anno poit initum bellum,mutaro habitu,85 plebcij hominis ve- fffzff'
_itc iiimpta,circuit Succiam: 85 populatibus cxponir in quantis maiis verfcntutzni
hilquc omnium omiit rerum,quibus eiucs ad arma capicnda excitatcr. Addebant
otationi gratiam cgtcgiz corporis dotcs,85 index ingularis animi vigor. Itaque c
ligitur in vindicem libertaris. Is militem legit ex Dalekarlis , bcllicoiiiiima totius
Suecia:gente. Montes enim habitant, qua Suecia ad Notduegiam collimat: apud
_4o nos 85 fodin funr argenti 85 risltaque fub oflcinis metalli fodicndi conilandi
que cxerciri,indurantur ad prcipuum robur: quod denique pepetit ipiis nomen,
vt Dalekarli voccnrur. Dale enim val lem dicir, Karli aute viros, cum emphaii, cos
qui prfcnti animi vigore pratitcnr. Addunt Dalekarlis prrcrca ingentes fpirirus,
opcs quas plutimas habent: funtq; ad iniuriam propulfandam fupra omnes irrita'
biles. milite vfus Goitauus aggreditur pridium Danorum,quod Aoroii ei
uitat impofitum crat,arque detutbat. Q19 nouo cafu exrerritus lpifcopus vehe
mentcr rurbatur ad cladem Danorum.Ergo exercitum a prefidiis educit, cogirq;
opptcifurus interinitia furgcnre vindicem.Is volcns a fc aucttetc cpifeopconieie
tia porius rct quam armis, mittit nunei ad hc cum cpiitola, hortaturq; homine
5 vt reiipifcat: fatis Hagitij haetcnus admiifum: patear iibi, 85 rclinquat loc vcnize,85
patri quam tyranni fortunas potius eitituat.Addit pratmia,ii in fentcnti vcniat,
veniam admiii dcliti,conitrutione de publico arcis ditionis foalicnfis,qu ini--
rio belli(qud firmiiima crat,nc petditori'i homin rcccptacul ciiet) diiicta fuc
rat. Addit immunitatcs alias ie permiifur ceclcic pto init foeietatis premio. Epi-r
feopus bcnc monetem fupetb adc accepit,vt litreras abicectir, 85 pcde attriuctia
 3o4` EXCIDIVMHOLMENSE.
Et cette non etat caufa , vt fi ab ea epifcopus depelleretur , fetociret. Neque is etat
Gollauus , qui, non dicarn ab homine noxio, fed alio faniilimo conremneretur,
vel ob ptxfens iiudium in ciues, vel qud illuiiris generis erar,85 nepos eotum qui
regnum Suecix habuiil`ent,85 ( iure patriam a vailatote repetebat. _ I
rfi/Pv"- I s ergo ittitatior etiam ctumelia fatus , ducir Dalekatlum militem contra e
;:P pifcopum 85 prlidia,85 fuperar. Epifcopus cx fuga prolllpfus , Holmiam venit, ad
1_vU_-_.T - teliquias Danotum.Videnfque Suecos in diem neri co tmatiotes,coniilium ca
it noui militis adducendi : hocque voto in Danmatchiam ad tyrannum nauigat.
ulta hc conueniungqua molienti iiia debuerunt, Dei timor, confcien
tia religionis, fantitas profeilionis , rniferatio patrix', fui exiliimatio integra: quz IO
omnia is per crimen nunqum deprecabile violauitSed hxc non artingam,qualia
nemo fecum non colligit : domeiricailla recenlebo. Nouetar tytanni iniiitutum,
priulquam fufpicio belli aliqua haberetut. Is pirata etat,maria vexabat fuo terrore:
eo prohibuetat commoda Schondix exetceri.Nouetat genuinum odium Dano
rum in Sgeos , 85 gentis heteditariam crudeliratem. Notduegiain oculis illi etat,
florentillima olim,nunc ali-lia malecioDanorumNidebat ampliilimas eius vr
bes in vici formam per vexatos ciues , per veigalium 85 publicor onerum acer
bitatem rcdafas. uo admoneti debuit quid patria: mali conciliaret fub imperio
externo. Non etiam eerant domi principes rege digni. Qid li cupiditati fuse
cleliam vnam foalienfem fuilcete non putabat,85fub Dano ( explete cupiebat: ZO
nulla commoda tanta a percgrino,a Dano,a pirata refette,quanta a domeiiic'o re
/ ge poterat. Ergo ei mult fanius conlilio 85 manu (quando 85 hoc decete epifco
-t{ pum , vt bellatot eilet atbitrabatur) adellet: uem faceret non Sueci85 Gothia:
, ' tantm , fed quoque Norduegi regem. E etque hoc fuutn epiieopi benelciurn
lquvfm apud Notduegianos ,~ ii reuocarentur fub domeiiicum 85 idem xquiil
mum imperium,fub quo longam opptellonem tefpitatent,lefeque initaura
,rent. Vetm (111 hc rerum oprio per 85 infolcntiam lilgiebagliue ii
multates ad quales vlcifci volebat,liue irarus patrie erar,85 vltionem fumere alie
nis atmis quarrebat: aderat focius tytanno.Profcriptionem cum codem arbitrio
compofuerat , fpertatorque fuetat fceletis olmenlis : fatis fibi p'naturri dedille s'O
arbitraretur,quos in bellum ad fpoliationem fortunatum 85 atrocem cedem attra
xiilet : 11' 111 reliquum, 85deietetet crudeles pattes. Verum etiam malo
rum magis incentot elt,rytno ipfo implacabilior.@o loco fan licer animaduer
rete quam fmt dcteitabiles receifus humanorum animorum,vbi maliria deplorati
111Hprzeceps tuetintznulla carcitas acque in abruptum' abit, atque hi in fcelus aguntur
etata erudelirare: neque fe ab imperu reuocant ante exitum.
S D ad natrationem tedimus. Epifcopus vbi in Daniam venit,neque fpicndi
d neque benign exceptus , neque poliea in aliqua habitus autotitate apud ty
rannum fuit:ita ingentes eius min intra ferociam relederunt. Prznofcens quo
que domi patatam flbi poen pto fcelete admillo, 85 timens priuarus redire, delpe 4o
ratione falutis exilium in Danmarchia fibi dixitzvbihodie inglotius degit. Sed qua
ratione potuerit focius a tyranno in cmuni te deleri,cauie funt:vna, perlidia,qua
i, in' omnes etat aeqpalitet Danus : altera , domeliica agitatio , qua tediens exceptus
_ fuitznam paulo regno excidit.Ferunt difcedenrern,ex atcibus corrafiile aulici
plu"- inltrumenti quailibet etiam vilia,tam auat,vt li quis apex :eneus inautatus dicu
lz ellet,hunc conuulferit,85 ad fatcinas coniecerit. onretn quam haber , aiunr o
mnem prxdam in poteiiat recepiile,aileruateque libi 85 iilio.Tvrannus domeiti
ca etiam ptaeda exclufus,vagufque85 inops fatigat hodie alicnas aulas:85 haber ad
huc qui cum mifetatione dignantut,hofpitium indulgent,quam bono exemplo a
pud ptfentes 85 polletos, quamqueilluiiri domelizica: confcitia: teitimonio, ne $0
fcio. Exem plo:quia fuperfunt patroni adhuc,qui obiiant quominus vindiam dc
uolui in ( toto maiorum cumulo expetitut infami illa: natur. Tellimonio au
temzquia tantorum fcelerum fenfum minus integrum habere vidtur : verm u
tant tanto intra modum illa adhuc irate, qut funrin attilcem eotum indul en
tiotes. Tyrannus 111,1'1 amplo,truci vultu: fed quein' cotigteif-
bus praz- l
 E'XeiDivMHoLMENsE. yo;
bus prxcipua comitate contegat; ade vt lisce pluris qum indicium vultus valere ;
femper lit exillimata, vnde demoribus hominis iudicaretur. Quietiam mentitus m '
habitus Suecis toties impoluir,donec eos ad extrema mala pertraxit. Filium ferunt mim'
referre indolem patris, 8c quamuis puerum nunc elle minaci animo , 8c ialare a
troces voces,i`el eferururn, vt qui nunc voluptatem eapiunt , 86 exultant
per eiero patre , deHcant olim [uam acerbam fortem. @dem profet vocem
non conueniat ordines 8e communem ftatum regni Suecize ignorare , dillimula
re , 86 putare vanarnzim longe ante habere cflia parata,quibus pruertant vin
diam agitatm.Neque inrmus putandus elhqui puer,qui exu1 GePuer lenes ce
1 o lerius liabebit , qui conatus adiuuent, propinquitates potentilimas habet, qui re
gem qum exulcm vidcre potiusvelint. Nce expenditur hodie qua culpa excide
rint poffelione, qurn bonam de (e , qum ntegros in adminillra
tione futuros exiitiment quos fufceperint rucndos : vna caulh fatis fuerit Propin
quus ell' , rex natus ell, repetir natiuum titulum. Deniq; in poilremis habctur , cui
popularis {larus aiizi atque Reipub. funditus eollabentis culpa imputetur.
Y N N o eiec'o, 86 maioris belli {uipicione fublata,illuil:ris princeps Golia
uus conrrahit i'uPcas copias ex Dalekarlisfed 86 Sueeis 86 Gothis. Lubecenfes quo
que vereres (ocios,in belli vocar. @i ade cupid ]: mod
ex forte hominum vnde hoctempore mercenarij milites fer fcribuntur , (ed Viri
2. o graues 8c' in dignitate conflituti, quiq; prudentia rerum 86 opibus pollerent, vene
rint in belli focietatem. @bus Copiis reliquias Danorum in Schondiv~ refe
derant,periequitt1r. Holmiam etiam obfedit: intus nihil virorum : prter prae
lidium Danicum.Hoe pro maleficio { inSuecos,extrema omnia libi inare me
tucbat.Ergo defperatione 86 munitione loci pariter obfirmarum,difiieilem redde
bat oppugnationem. Tamen ducis 86 ciuium virtute expugnatum , in poteftarem E

venit,arque vrbs recepta fuit. Dux re bene gelb, eonfeoq; vbique bello, dat mi
litibus 86 ampliflimum donatiuum : adcoque liberalitas hc iniignis fuit , vt
ad calones 86 remiges polrremos perueniret. Cum reliquis etiam Germani ciui
tatibus veterafdera renouar.Mare rurfus aperit,8 feeuritatem facit omnibus na
36 uigandi. Ob uae merita in omnes , patria coneordibus omnium ordirium Suecize
86 fulragiis , inuirum principem Gofauum (ibi regem legit. Pro cuius
maielate, vt ea incolumis diu maneat, vota hodie ad Deum faciunt , vt regi domi
perpetua rerum tranquillitas , foris pax 86 viroria, vtroque fatu [altius principa
tus , etiam rex in omni vita ita virtutibus omnibus przelet, vt maximorum prin
cipum exemplo 86 merito , flieiilimus optimufque faula acclamatione
ternm ilutetur.
 INDEX

IN ALBERTI. KRANTZII
DANIAM, SVECIAM, .N ORVEGIAM, 1.
1.1 1 D 1 $11 , S
diam 85 cxcidij Holmcnfs narrationcm. Duplici numero defcriptuswt
priorpaginam,pocriorlineam gnificcc.

L/{dolpbtcs Hol/ams Dama reg? temere ad

orn/:faam redimit ` 160.23 - 49
._ teadit167.3,Rec0nci 914010104: Holztuc rar/iu bellum temere
l. liatiorie faca ed apud renoaam,Hambiirgum recipit 161.43. V
[ capi fcelerat itz bi 0bcs'dediti0ne captuc 162. 6,
\ ` teryci iubet ibid. 32, carcerem deiraditur ibidJO
" 312.29, chmadelptua c/Idolpbtu tradita arce Lawm
offrir/citar arti/lick 163.12 bur 444740141111114
Vf labiac Gotbiif, Gothicam 111/107147145 de ere 162.12. carcere liberatur 163. 1
ft 205.1 Jdalpbus Hoatia come:mala 111 Dit/:mar
/04 Suctioniarza/lrage 123. fb: animo 440. 46, Bella e0: domare in a
45, Rq/c'bildiets pmtifex creatur 126. nimo babet 441. 21, 442.33, Henrico
50, I/'irflan militari; 140.1 ' 41 Brutifwiceiicammunicat ibid.52
'L/Ibfolomc iri /104194410 libertac 123. Io Vidal/:biz: clanculi' milites adficturum bel
d 25, audacia * diligencia 131.43 '52, lum quomodo colligit 443. 5, Conlium
146.9,prudentia ` 134.27,137.9 _ficum Danopercantanti di/tmulat 445.3
111/0104121 coriantia in/144414 441104 Vdolpbus : bel/0 Dithmar/ica gra
pacietate 135. 50, intrepida libertaa ? ui fvulnere 463. 5, rege inui
Cajarecolloqutic 137.1, religio in fvitali tzir 465.7
dqfcbifmatica 137.47 Vfdalbbus Slea/icen/i: Dama regnum 0b
Vblom',vanti/ici Dania rexfliicm tradit latiim recu/at 190.27
. iii bellica dtycipliiia initueridiim 139. 2, g/Idriamis R0m.Impery"/imites quos/lata#
14029. 141.35 234.22
,blon pontifex /10 'amma Jdiclterum regem : fvxore de
decia/lat , bqesgfabqutesretro cedere confadit 56.55
cogit 139.34, prouinciam bel/0 41121114 Adultera , alia diccitur 'vxar 19. 3 5
1,101ab eccleaon dubitat 145.23 Ldii/teriuni apud Cimbros capitale 432. 19
/04 maximum delaticm L/fdiclterirtu: Olauus, itt/fu Margaretae,
, pratraberztes pugno tbmouem 14/1114 mentiebatur, depreb/s,
150. 46, Adpap/1mprouocat ibid. 52, Ex crematur 177.3, 419.33
cuiu/spracelbtofubire compe/liti# 152.13 /3 baptiz'deptores adbibeban
a_/Iblortp1*0ftcr exac7i0nis acerbitatempa ' tur 32.39,363.3'5.379.5
pic/0 154. 36, Adresp/acandac lvt dEgypti rex Got/105 lacetos meinem re
di/cedat manet/1r ibicl.50, / tro cedit 207.25
Scania tumitltuantem nibilprofcit 157.3 VIE/fac arc'icariim regioni? calorepar 'veri
g/Iblm Dfi/'ciam Imperio rim/icbe/jgraui adulto Romano 475.50
oratioftecariteiidit 153.11 LAE/lm mar/: accedent d decedentis
; "vimini quale 271.50 fac ignarantpbjjici 331.54
L/Idrjlemtc Anglais regali/imm fvirforti/imus, ?ab irruertti
regi 0 ert, 'vt Dammi excludat 373.30 bu: barbaric defendit 256. 44, Ab H0110
@deli 4 Kanuti relica , eFlt'driaprojtefc'i'a, . rio iniicria aelus lio/les accer/it 257. 0,
cundif 111110193 14 Apulia nubit Cuius rei v0/fea ivf/im dignitati refine
308430094,401444049 - tumpnitet ibid.3
L/fdalpbiu Daniaregem bimianif` 15:14: car Ati/am 'vilain riolaerit wge
/irrt excipit 13 6. 14, Simultatecblata ei re 259.24
milesft 133.20, Cai militaris in[melia ca / m0rtemluta,amicitia quo
/ ibid.44 que euaricfcit 164. 54
:

l
 -v wv. _

INDfEx.
(: Dithmaifotitpignints, bo ; ggrespragrandcsmagnolas"
jlespeninfugam ngu'n't ' 462.33 bore obq'c'ilintur 427.23
_i/lulobioxpapam, lic'et inititns , in Franciam lbuini Longobardornm /912272214 '
ire/init 67. 7, Pdcem' Pipino procul audaci/z 46.21 d" 2.?
moncntcreuert' ibid. 37 ' 41, Obj e/lbnimu Pafiam ingredi diuinitwsprobi
dcr/mm Papin cupid amplc'itur ibid.55 betnr 4.9.46
_/IfuZzbircia 65.55,6621,67.7, Simula : /2,700; inhumano verbo
tioi lid.15 f 55, 66.19,Rom2con
fcnderat, tntcrfuimr 49.1.?
trapdo71jfdem ob/idio ibid.11, Mor: 62.41 c/Ilecnmpifiatum ndScaniam 3.10
/regnum , totbcnqciorum L/Ilccumloiatum , 022224514
immemor, adimit 61.25, Diaconum inne mam 145.24'
rccund alloquituribid.31,Regno cordope Vlecipiatfira apudScanios dynit 131.22
qui cumpromonemnt, expe/limi' ib. 47 duce/ II.
L/Ilacbilfngulare cam Ilinocrto certamen c.: itur' 394.4o
dqigif ` _ 62.2 : Acbidcm quo nomine flicem
L/{lanns Brito 6160]21674370. 29,in exi dixerit A 43.24'
mittitnr ibid. 47, /172311in` lVflexandcr Pof? dinturnnm /bi ma 'verni
toruentu rtf/limitar _ _ 372.20 papa babetnr 152.12
L/Ilamu Britonu'm' dnx bisrebedioneftad L/Ilexanderpontzjx Mrmannos bello coor
Roberto domdtnr 392.14 ccreatuit 400.4
Vfl/ini rwide?rodierint 257.31,37 (46 ( Niccpborum, .i quo 4145712:fuerat
Atithm tran/_ircparati, quomodo 401.50,1'mperi0 deiclum, monacbnmfecit
/626212 25.5. 42 402, 5, Roberto Gniardo ter lvincirnr
Lariat/t cum in Gol/iam Honorqpermif ibid. 14, 403.X26
fit 235.12, fvenicnsibid26, Romanos/ag jfl/lena: Anglia rex Rollonem in Walacrd
: dedit ibid. 36, Stiliconeab Im m 14borantemrnmentaria, 01510462020124:
tore Romam capi: 2 id.40 364.28" _
: clementerpro genti: L/luildfi qui.: proco amanti non dabatnr 3o.
ingenio/gern 254.2, Mortuusignoto loco 1.?. indignant fw'ri immi
inauditaratione ' ibid.20 [ibid22", In'amatorcmpugnansincidit
t/{lbicns @limoni Francorum regno ad ibid.30', 229.4'3 _ _ _
dnntur 267.20' L/flxicrusSueciarcx bell'linic infrt 132.12
@Albertus Magnopolenspnt't'c'o'uentzlf'non e/{malainfdpntre bcodorico mortuo rc
flans' 175.17, ab Erico /! ib. gn'in[/?! adminir/init 269.9
22, cum_1f/io ,fcptem dnnic (': intercicurar
177.5 _ 269,3J, quorum cognatiipoealnerimi
t/Ilbertzu Magnopol. Slcfwicen bcdofeim tnr271.7,Eins 'virtutis ibid. 12
mi cetberecuperande S,dinflici L/[malorum apud Orogotbos regiofamilia
ter 178.19 224.47 _ _
` L/bcrtm Alberti Magnopolensliz ripro t/{mnla'ricus Arrianns .i Clodoneiflq's, quo
ccribm rex , dcitutoM4' rumfrorem in matrimonium402752900
300 315.35
224` , vi'us' certaminc occidi
Ji/berno: rcx in bellumcumMa'rga- tur _ 273.5o cbc.
reta Daninregina incidit 316.37, @0121 t/fm'der rex Suecia, regno /1870011
'nsptemannostenetur : 317.3 idolnm colere , Rriums, dc
ijlbertocalotino cagna ncquicquam opem nuo _ _ 309.22
fem' a reditur 317. 1.', 1dpqca maiori origo . Gotbis 207. 53, 203.2,
conatullloitur' _ ibid.36 Occajio virum regniibid. 5, Barum mos in
Alberto caprino ciuitate: vtopem'fmnt,mul } contra/)ende /101240 ib.
tosproloiyzhpmdandi licentiain militiam 16. Remindratio ibid.2`6, Opus,Dian.e E
aifcunt,perniciofo exemplo 317150.- _ pbg/e templum ibid. 49, Minen extin
Albertus anno /,7176217024 ' . _ 203.36
ritimarnm 201000020,1046713 chitioniblor
! 209.33
e/{mbia'numl cum locikfnitim/lf . - _
dimittitur315.4o, Tandem Stof/rbolm ce
dcns, Suecia regno rrltroabit 319. .Y Cb- 1.54 ; 356.3!
Vy"
 \

IhNDEX.
Umbletus nfaniammulani , aqua ob famine commi/f vinci!379.3. 1271: _
fruabatur, conjcit 13.40, Etpamlf in gio occiditu-r iW14
terfeoiorern : ibid. 53, Wiele Ingoneregejiibrnetfo 413544 N2'
to, quemfigarat 14. 12., opprimitur ib.24 uagia occupata inpralio cadit 41411
etiarn lio/lis col/andai, eig'. illius Vquinua Noruagia rexpropriurnf/ium
cau apartit 58. 50 terernit 41710
in amicospropriafalut : crude c/fqainuo 1I. Noruagiarexa Sueco oppri
5 _ 107.32 415641
? runa mortuo , aleerfapefe:injpe AI/.ntalo eonlio, Dani/liarn,
turn illiiu cadauere defendit 340.37, diata Gerardilia duxit 41.0 5
P'nde extraifiusupenda narrat ibid. 48 c/quileia triennio oba , a` defenribusde
@nat/uma inpagano: torquetur 358 jeriiur , Hanni: 1rruiibuapate! 2 59.43
.fntonat oit/a ob/idetur 292. 45, Libera ; deriuri quopaiobi con/rl'lue
Vitaliano 293.2 rznt 259.52
anglianomen runde Britannia aceepit 4. , aquiloni! tria regszernianial tribu'da 1.24
311-47 Vquiloni: fria regna prima: Snibdagerus
/241141244 appellatur 4.2o tenuit 6.5,21 1.32
Danicurn iugum !!! _80.9 t/Iquilonaribus regni; crebra regain redes
.Vlnglia olirn multi: dominationibm diui 22 5. 7,308.41
3o3.2 Jguilonarespra/tgu'i magia admodum
Jing/ia regain/riad Wilbelmo II. Ngn diri 16.50, 212.32, 22 6.20, 242.16
manna adKrantzy'atatern 39 o. 1.2.,397.13 1i Wigotbpoa 300. 5,- ad
reges Francia regnum quo iurebi Franciaeptrunt migrar 301.18
tribuant 396.43 Arbitrorzintentia iurisforma apudprin
t/nglia nonfemelpenes Danosfuit 397.22 cipes dzidentesparnmprornouetur 181.29
Jngli darnnabizi Danis illaia , Vida/ica Vrcbona'r deditio conditione Cbriianini
rurn eiuitat'rnercatoribui acceptafifa/11, _tpiendi 108.48
quos vexant 197. 42, Hanc lizenz duo duo-` g/Ircona furbi muniti/irna in Wandaltlr ca
rarnpopulorurn reges componunt ibid.48 :, Pif. 142.50
Jing/i in wrmanniarn irnpre/tonefae711a` Got/o ob/ideiurz79.46, Fame
Riobardo /{134221117 387.40 premitur 28o 20, Strategernate liberatur
,nirnarn / : Cimbri eredebiit ibid.24
432.12 ; occupatum regnum pra/io fifi
inpatriam-ab Italia reuocatur 212. o'ior tenet o2.40
zo _ dra/aperta: Rotbarimfe pro regegerentem
: earitaa extinc'io Olauo infertilita necauit 0'2.5,geniee Romana rnultaa ope:
tern commutatur 98.34 conta/it 63.15, itino rnersperit ibid.23
c/Innona carita/1 in Italia Venetori opeob /[ donatarn dextera elata gaans
leuatur 271.53 abondit , w ident denuo manu:
c/Innonie penuria Got/oi compuli, Romanos,
.. artioiat 349.40'
dures, qui ea abuiebantur , per tumultum c/{rngrinus Sueca; domina _Pbinnit
cadunt 251.41 ner ef/itur 226.10
annua DLIX.magnis rebutin/ignit 42. c/frnulpbus Flandria comes bel/0 Wil/Jel
1 1 0 - 20 .l rnoinferiorent fuids, , colloquium
/811471114 Cbri/lum Danis pradicauit 77. d*parempetit 37o. 12, Co//oquio dimi/fo
49,303.1, Regent Erieurn baptizauit 79.5 fao: mittit quiproditori bominenz in1er
Legatua in regna Aquilani: ibid.43 [ 377.2
.dnxinunz rnagna 'ui oppugnatur 280.45, De Arnulpbu: Flan. come: Ludouicotggerit quo
ditione tandem capitur 281.7 : ad /pertra/Jat383
Apuliapars/i Tarea occupata 56.13 Arnulpbus Imperator : adorts
Apulia ' Calabria Ngrniannitfubei'399.52 delet 362 .34
Aqua ealida maxim/alutares 237.38 A_rrianus rex,tame'Io.Bapti/Ia cura 56.42
/[105 irnmolat 83.1 rrianos eptopos Irinus Imperator !
quinua : rexin e/{nglia edurafiuI 268.10', minis Tbeodoriei territus ibid.- 21,
378.37, repeteni,Haraldticer excon/dio Catbolirarunt r11/limit ibid. 32.

 INDEX.
bergsLongobardos infcit 56.20, 4me/Ib audaci/:nomen babet la52.55
i 2542? bello rz/eantntnr ibid.24 Balduiniu Flandria comes, / di
: Orogotbot , Wi/igotbos Cb'v tione expel/itur391.43,ltoberti Norman
51.28, It?.31 ni armis ibid.5o
dogma /21 rege autore de Barbariconnubia ambientes, mindnprecibue
/ernnt '- - 293.21 : _ 1.?.47
dux Benenentantic/3: initie ob/er Bdrbaregentesperimperium eiie 255.9,du
nantiimi 54.2.? cumprudentia inter /! 253.
Amndi/e reliins reg/3' tutor 62.30, Ab 2.1 12 ~ 19
ritbpertapulfue 63. 4, redit , ' rex Bardi alim dic7i,qui bodie 41.32
ft ibid.2 1, Regnum tres men/5 tenet ib.25
/ / ibid. 43, !
regumpei: 39.7 nos bocnomine diiii/int ibid.47
/ -1 ex_flia : , r6 Ba/lica S.lo.Bapti2e dicata Modoetie 53.53
gnoprajcimr269.3,D1iolma Romana e .BM/ice apo/talorum Roma captaaff/0mm 'v
non/nitnrlber Gotbornmfroceres [ : 254.21
ibid. 13,/1m4irealienatnr ibid31 Bauart' rvnde 55. 5, Longobardos delent
Ata/arterie licet Arrianue , temen b0 ibidem 10.
noreproqiiitur 169.48 ` Bella<gerentespue/le 3035317 50
Atbafclplme Alariciccer 254. 25, Italia 'Be/bem toto/ftennio magi: exercendeinuen
214 in HI/bnni/zm }: 255.9, Hono qudmmultati': /: 33.
rio obfire/.124 254,4frito/attent, redire dum 33.244.52.347.
- ca_/itat 255. 2 o, .it/lf tracidatur ibid.37 Bellum inter amici/fimos, vniuegarrnlicalie
: Hf/nnoriim rexquando migra mnio/c 'venit/ite con/latter 33,37
ntt 42.0 ejfeia 177.50
_Atile regia , vicios lignel mnibm cinue Bellum licentiam d contumaciam populi in
242. 54 principes indi/cit 180230,1894
'Allle ex quibiu gentibnc /[ babuerit Bellum Dan0mm adder/iu /05grauiffi
exercitum 253. 7, Remo:oppidum cepitib. datier 193.49
14,2414reli4m ob/idet ibid.22 Bellum ii in boilem regionem tran/
ti/2 exto {: 21d vic'ioriarn exploridam ferre 21210,;33.39
25.5.29 Bella fubi difiint , reg/im nomina meine/1t 0b
tile acie 'viiw adimpedim'tarecipit quo [bum 212.40'
coiiyilio 259. 12, Regrejfus inpatri/1m, Belim Ditbmar/is per [ denunciatur
copiis nutzlf in Italiam contendit 42.39, 450.27
25o-24 Belliiriue in Sicili/ex{/43 'venit 274.
Ati/ii Leonepontfce Romani citenderedif-` 52, /227114 fuirtutl'addeditionem
[ 2o0.7, celebratirfuino 0b fciendam : 275.o'
rntu.: marit/ir 42.45, 260.13 Belliriue Gotbif .Romani /[ 277.
Ati/Iii: Sueciarex,4b ,Danie, qnd 13,Su99lemtiz ab Imperatoremittipo/n
'vxorem d/ixit 214. 25, tbeurir/oliatur lat ib1d44,t/!cci9it 278.11
ibidz d 50,Apriuigno opprimitnr 215.7 Be/liiriiueruptionefh'a Garbo: adonnen
Aureliaab : ob 25A. 22, wrm'n, gr in rvrbem recipit 27X. 23, Pen d tri
puter .5'.(.'rncie'innm,incenf` 357.6 buno { 279.4
Jnreliani/,blendidmde / trinmpbue Be/briuequinto anno Gotbik Italidm libera
zio-15 uit 281.37
Auf/im inpro/)titulo nonficrripitur Belltriue denuo adGot/105 debe/lando:mit
20.47 ,220.30' titur 255.20, Got/nk nufqnam
alter in regem/imm [uddi 90. 46 dem 43
Balderiifpro deo bibita: 215.50, Vulnere Be/lztriue, dum Rom/t capiturfebrein Port
accepta marit/ir 216.1; laborat 2&9. 29, de errant 0011113:
.Bnlenamm Da.: nmgnitudolamndrmtio greirreparat 289.1;
qua /) 4A5.1 Belli/rium Romani liuenic"t6m probi
Ball/'fz inf/ila que 1.46, Eins ' di bere contendit 28014.?, dfai't'iz
rti/5"@ ibid.51,205.23. Be/li/riopropfaumwixibid.1
? 49nd Wi/igotbos / 224 Belli/rim belli tedio 1 Partbici :
7: e
 INDEX.
Italiam de/Ert 290.15 gnofua malo ibidj'l
monat/nu [ in Bulgarorum briga non rctraditur 4 Bld(
` media /, venturapredt'cit 00. 4 5
291.33 _ _ Burdega'ludici TQr-rnannia produnt353.3
4b I objfrurn , Burgundurn abja'cntern Chri/tier
/16:74:11! 59.19 Colvnlcnjt'ccc/ele[/ tana
duxnbr/l, dumfkgere :0n/t tur' 196.6
tur, regz'gratgcantlbus trucida -Burg'die : Francie regni' 50n
tur 64.52 ' flidatur 339.55
/ emporiurn / dirept' 419. Burgundzz d* comitatut 390. 1 }:
50, 421. 2, Tcrttb ab ! ' non: regi canrternac
naualcrn magnum lt//ttorz'arn con/ dercfliurn 140. 15 'z5, Bcnejfclurn rege
cutt ibtd.20 liberitnpctcnscttpit turnen ibid.
Btrabfu't Getarum unirnos adman/uetiorern Burt tus rc ni dittattinrnulatun et oratie
/ tmduxit 223.47, ultut tvi ne/ua Witioneaugtt 140.51, 141.7, Cum
670714: tonfttutud @il ibid.51 Enlingo Naruagt'o/otictatem init 414.40,
Bibliotheca inruif'snna in Got/Jiu .495. 1 Waldemaro : , '
Birgemu 1. Suecia rex, inuidiie mtu fegiun manet: tamcn uf/n)? ibid. 50
namen non : 312.21 Cdcodarnanls /1`uc iatus, loci infuu
Birgerlm II.Suecia rex atrlbxu immrritb urn ab [ Danorum clade
in vincula / 3 13. , Vnde Dana namen 440.4.
[ liberare 4ggrto ibid.32, vltra / in [ Garbo/im fui
il/1' recanti/ratz' rela-.vant ibid.35 : 274.22
_- Birgeriusiniuriamemor, ` : canuz'uia Cal/idx' bomines lebzlt animas reltgonnecie
313. 43, @anpe/aulo turnul , quo clk 138713 ! 222.
tuante,turn ruxort auzgttflio / re 44 ' 48
gni relio , qui (: [uit ibid.50 C11/[iniciar exarchutParmam Legobard 4d
Boernundw Rogery'utfrmulta in_/nti'a ex irnr't' 53.28
pedition: magna : 404. 25 Calurnnz'atarurn }?! :
.Bott/Jim Cb' Syrnrnacbut Tbeodorico Pap' exoriantur 44.?.50,449.5 d 14
relegatlz. 9, / netart ibid. 41 Campania : z / 'wzatulf
Bont' fw'rt' rebellionern aliguanda 0b 3.58.50 `
principdtjranndcrnfcere 2.57. em rnimculo t'brnotut Danza# o
5 5b' 10 ? Cbriylianarndent 5.29
Botbnz'a tvnde nomen babar 492.30 ' Candentlsfrrzptrtttofz pufgutio Cbrz'
Brunsbuttelz'urn defenribw nudaturnfcz'l jfl/:nts , d quidentpontyftibut non !
alpitur 45J. 50 ,/]74 369.14
rcrncn/s ectlz.: TbietmrzrJ/bi aduerfm 'Canuauzlf in ber/1m amor 39.35
Dunne rtf/fern 'vendra/1t 198.4 /: quot Jpg/lolita: babent , que Fue
'Bremen/fs artbrcpi/apns Ditbrnarnrn ali 11! ( _ I! . [
gmzndo trnuit 43 5.22 d* 29, ! 'Ganan de non tangenducerdotibua, quam
nc{ culpareant 433. 4o', 451. ruetu 110. 50
16,47 1.23 Cantabri x/fures/bliex Hzanizpopulz,
Britannia quo Imperatarttbaa 20.35, barbaravenicntz'buf non 256.13,
e/{quz'but Ranzani; occupata 340'.1 300.31
VBritannia Galliarum Ngrrnannzltfutedornd quidam , itcrfatiens, nullo bel/0 , ta
retur, (3 68.45, @quorum lugo li nzen redir/nere, rege licei aliter ,
ber/:tur 335.3 rogltur 193.8
Bruce/lum Autbarit deditione tafit 51.30 Caprio n verbi: [ depat: conditio
Brodfrmg/en/us non 1247 39.2.? nibus 20.9.10
Brundlfz/rnulataprodittone ! turn Carntinibus /52, horno z'n mari
praten: turn militer [ mtrper bu/ans , naxgagr/i excitata , !) virorum
400.44 adfnurntlgorern bebetati 337.2
Bugt/laut :i Cefar: impari/in inuadz't ; nger lign/tanned Carola Calw
152.23 , Item quingent nautbutfcdrnfu / 356.27
Carna
 I bl I) E )l
arenjes Rollonem ob/demem, Burgun $2.36
dioneadlutz' cedere 367.31 Chriianue in Chri/llamo: Sarracenorurid
/ deadens[1e/bem auxilia : 301.2
n Longobardos 67. 22, afatre carceri Chrfianorab idolo/atri; 'vexaridiuinum el?
mancqatuemorltur ibid.36 ndlr-lum 377.55
/ 4312114,apapa aduerfua-De Cbri/limi, alioquipg', impiorum / 60
derz'am acter/lur 70.15, Venitibld. 4o, ]1: 61405,7 mut/14 compe/lli,
2154pompa @veneratione Romam arpa ` auxilio wuntur 1, 389.12
pam adlerit 71.45 Clarilamra n Cbrylz'anum , (/44
Caro/ue .Suecia rex creams 19o. 3.?, 321. 39 1,110 /14 aduocat 403.53
{naz/[1m clam abit 191. 9, 321. Cllrylianlfraw non fw' aplebepo
'50, 322.1, Reuocafwredltfedlorluatfu fw' ? 146.42I
1111 192 .4X Cbrzz'anm [ 611 , Daniarex
Carolus 11/1:_` dlue , 'quopalo ligllur 199. 21, Ex Dorothea Clmoplzof'i
innotuerit300.20 , Sarracenos ingenticer decfrlr 11074 {1605efcipz't 16.40, 815:
tamine deler 301.7 14041144 armrbigit 16. 5o, AdSue
Caro/ue Kanutijflim' in .edezcra 014 regnum poi? Carollprzfellionem cred
30.?. 51 tua @acatar 191.16,322. 5
/ Simplex,/611171114,Francorum rex, Chryllamas Romam peregrim' 6461111 venit
Rol/one IQrmamzomm ducefdxu 195.37, @dementia/alim difcedlt " 196.
3 (jranz'tatem comra/Jz't 36.5.50 45, 11110 magna argentzmmaau
y Carolor Simplex d Lrldoulcuelizos Franco
dat
CJniamuaSuec rele/[antilla: 322.ibm/.53
2.?, 4- l
r'prz'moresad/zermtesbalmer't 377. 42
Carolua V. lencjfclum Dithmarja a Frideri cre @incitaribid.32, Carmenia Lubecaa
eo coll/1mm 43.9.40, corrjfrmat 44I44 61:001101 contentionem dirimere 16.
/ V. Imperio depo/ito, /117111712 in 45, Alza expeditione/tha 111611:
re ` 'vllam inrreditur 426.15 323-5 `
Caor 1114'1614, Dam'a rex/ Chriam' I.Dani regis pq/lerz'tazlsemma
17.?. I4 434
Ca'nerr momyleriumoliatam (51111001 Chri/lianmlitbmar/.: 46 Imperatorepra
fum 53-17 fcitur 195.40, 433.40, Cuiindicio lll/lare
Gau marc/:loma Romoli captiuiMag'ao Sue : 196.34,43.?.46
co 400444444 174.35 Chrlz'anw III. } Noruagia rex,de
Carl/.e cur Mrmarmi Ga/llarum 114074499. morte ollauo ante dieper infomnium m0
arerzt 3531.0 rzerur 425.30
Catalanorum appel/atto Fvnde / Cbrgflianm Danie rex Adolp/azfatm de 61!
297.23 lo inferendo /111711 10641 , quzppe
Catalazmici campi Atila pugna noiles 2 5.5. mortlproximua 441.29 @41,442.33
37, C; 259, 13 Cbrglanue Danza rex, fallimibua Suecia
Con/lamino Proceres dzungit 500.11, Efeo labo'
PMW 390.13 dam 'venit auxilio ,fag/:tur ibldzf,
11100011/ 4:1 regedatum , Holmiarn ob/dem , rerum inopz'a ,
dio certain/02e , /251511041 2 17.5, 11144 etit . ibm/.51
cruoreproprloplenum baurz't ibid. 13 C614111perdz'a in odes dam 501.9Jmu
CJ/loericm, Dalziel, /4600101: lata 122/25 0111101116 acczplendzlr 11u
Francorum 300.40 ' 50 mam'tae ibid.49, inaudita in /, d
Chrzflirza Ioannis Dama regis fuxor 19 6.20,' 7111610: exec/'atm e,crudellme ibid.52,'c.
apudSuocos 46 eo rellnqultur 195. 26, A C [rofl 646417 Holmia ,
quibue 06fe1, capra, d in monaerlam a /3 regno @citar 504.43
detre/mwa Roma 111114110 [161741711 ibid. Cbrz'ernm II.Sueco: hello adormr 325.40'
50.200,13 Cirri/lum predican' 46 Impe
Cbrz/llanorum i//xrls aducru Danos "Ui razorecogz'tur 32.17
lorz'a 80.39 , Dintornapercutio ibid.42 Chri/Yi regnum armi? promokereparmf'
Carr/llana non Chri/llano 114611 Xo.52 ' [lx P430
4Chri'z'arza relgio fvirpda Cbrg/li ref/'gio in ;111:


\

INDEX.
in intra
303.2 5 3.! _ _ _ _l
`Cbropboru/, eumpirotupugnas, ducitur 279.2
ericlitatur 143.49 /467474711 largitiarxm, 444413111
Cbri/apborui Lducatum Slefwicebm 460 me 270.4
lereudetis 163. 3 4, 4 palm/a rabe/lante c11 604714624 regum 411 extern dame/91m fun/10
itur ibid.40,Maritur ibid.55 _ m 13.29
Cbriapborw Ilfatrifuecedit 171. 4, Proce Cariiugymbolum apti/Iimi' , licei411114301
re: , quodf'atrem /2441751, tem maxime barbaram 432.44
0415410 necat ib.42, Regnapeitur 172.10 07124741207141274104041474 canlium
Cbri/apbarue [Learnitibudplacatis 172. 32, 147.27,149.20
inuitis Damk 211 regm redueitiir ibid. 41, Crodue Imperatorperdiam deteatur, qu.:
Viiupra/iafiigit, redueitur ib. rexbditumJQ/kre(vtlicere vuigoputt)
50, Seriex moritur 173.6cogitobat 119.10
Cltrylopbarw III. 041124rex e/eiu 133.34, Cari/ors regnifliiupamfrimua 41144Langa
SieY/ieetiduci 0171424 ex .equa reitiiit ib. 647 .f 60.35
51, miptiM/,bl'didimoi celebrat 139.32 Carzrs regni afudDanospatri/fndaecedit
Cbriapbarw Ill.[ regnet 190.1, Lu 140.10
beeeribue bellum inferre :agitan: , morbo Cari/Iam Imperator Langabard e04
carreptiu maritur 26244 (5020 Zuepacemfacit 57.19
C/m'opbariia Erica/farite abdicota 211 172610: Con/lontirii danatianm papafaba 117442011
rego/lf/ieeedit321.3, lie/filtra: 4405254: 63. 40,72.1
cio 271 134112477;fee/irri afi'rebat , noqfogia Ctio'vt rumore: cofefferet,/251411141
y amittit ibid.26 iinpropatulapariem,Mem/it 417.40
Cimbria iii/fila 3.25 Carnelg" 740212414: /Eripta de Germ'. 1.23
~(.'ibzbrica Cberfanmfwadie 14124 , deribi Cartel. aciti d Fling"de rebue Germanamm
tur 2.34 firipta 233.13
Cimbrico Cbernnefi bifriam dimditur Crantziw 411110 1 5 1 0. eperes, 444771814
427.20 eiam /riberet 2.61.39
Cimbrar'resge capendia narrantur 10.46 Cr/aptimum /1211111 219.30, ,Q10 7710
627116124 Gomera nepote N02 423.3,Ex Cim mirisfliw cum/0139er# 2.19.40
mery'k dift'i ibid. 13 df* 13 Crebm /4074711 iti 6411244 aliru 107
Cimbrarztm odmirobil migratio 429.10 rd: incur / ree/entur353.32
Cimbrieurri bel/um diiadecermale 430.20 rueiquid/w'ciu/'f Ha/metis 502.36
Cimbrarurrz 44: Ango/lum mimief 4 Cur Ilma/darti bamiries pila/0: feriptare:
74212124 calf/ 43 a.53 1744411: 431.46
`071161071?antigua religia 432.3, Admimbi/f Cyrus cum exercitu 4 bamiri regimi deletue
migratia 429.10,Mos 271 itire 441740 432 .20 219.55
Cimbri4 61172 2temporibus 1147224 204743 24 DAeia 4 Dani: mamen babui/fe 'videtr
07412 433.40 206.45 5a,224.11
C/ oppidur/i 4 841474540 exorebo eapi 12444, quam Gatbi tenuerzmt 401107112
tur 51. 17, C4171414 4 Luitprandaibuerti 114 223. z5. 1424110 paf!: Ga
tur 65.24 tbas eultoribuaequmtata 234.27
Clari oppidum Rauenmim redditillu/fria Dalekar/i Suecarumfortiimi 503.33
rem 265.20 Dari e 710711271: Dani/im /61421 4.21
Clodoueue Irperatari amici/finzi# 06 debe/[4 Suero 112271,[1412711 de vandali;
ta: Wi/lgatbas 267.31 'viariam abtinet 36.52
C[eri /1411124 in decirmls exigend 155. 23 Dmmpotieik Homburgen/:444160114fr0
lerieatua,fvelut[111/111024711 , 004070 ropa/i uoeatione e/udit , Cb curat
2 iurifdie'tiarzi re
regnum eximendum u 99.20
64.50
Cadariua/irius 1.40, 4444 babet iti/12140 3.3 Dari'41741167090214446alterapatitur211.27
Cal/erm /2110711-27414 , quem diu Dama Sueciam bel/a 531 1. 1, 1i 1117200
qu/erot335. 55,211 /jlua [113414 11321119177062601':bia/.3, Dilaberiti
ri 4401110: eertamiiie cadit 33 6. 1 o 6 'vltra militibua redire eogitur, dmul
Colonia g/Igriploiria ? 42714 toi/i/ariim omittit 262424
357-3 Danae tribu: nauium 711216641: 131744124:
mu
 INDEX.
Mitigai 341.11 agrfremlegato Romano leg@
Daniregem eligentes curfax/lrin/ider't 4.29 tionikin Sueciam munereplacatur 412.. 9
DanorumdeWanda/vilioria 12.48 Danie rexincietatem belli Ditbmarciper
Danorum [originarianauigationes 40.7 trabz'tur 445.43,446.17
Dani Caro/o Magnoformidabr'ler 73. 43,.S`axo Darium mgl@ nuncio ob/iquiumzgitantem
niarn bel/0 verant, religioni: Cbri iana Scytherident 2 20.46
odio 80.18 Daxo Sueciaregemc'uiuio ab e0 exceptus, tru
.Daniin Anglia, quam teneb't , 'vna cidattlf multis comitum, capii, " 411111707:
omnes 89.55,388.14 I mariiubet 3o 4. 45
Dan/.1 career mortegrauior 95.44 Decem : Danica cla/fe tempcateper
.Daniprocul patria Graco Imperatori mili ` eunt 185.21
tantes ` 100.30 Decibalus Gotborum rex cum Traiano bel/am
DaniWanda/iiiniiyii belliocctyionem dan geit 234.1
opprzmuntur 102.3 Deeimarum tributiipopulograue 94. 45, 155.
Dania\\7andalufugati1 29.47.5xpeditione 2., Ianote/lperfuaa'eri 95.1 1,De 711012011
repetita/[1124 c/adinferunt 130.23 tijces nibil'volunt remittere ibid.55
Dani,d'res tralitur, citrafd?adarma cur Decimarii ! cum mina interdiiiim
r'tes,ab Adolphoparato oppimituri77.25 peratur 155. 16, Harum cau interdio7um
411147'0'1147/05,40 Holmkimpa Danie inuebitper nouem anno: 1 69. 2.2.
74105 e/411110111 deturbantur 1 79.46 Decima proceribtis Francia , longo bedo attri
Dani extremafame vrgentur 212.26 tit,concea 3e 1.1 4
.Danorum regibus diuturna 'fvaria cum Sa Decimarum iusfo gentibus Borealibus ad
xonibua bella 31 2.9 mium,d~ cur 3 29.46
.Dani dr )Uruagu'piyl naualecertamen acer Decius Imperator cumlio cumGotbapugnis
rinhiamiciticietatemg, ineunt 343.37 cadit 2.37.12
Dani Britanniam ante Romanosinge/fi 345. Demetriasab Imperatore mis, naualipra
41,546-4 lioa 'vias 284. 42., Duciiurad
Dani Fram cngliam tenent 358.32 ; terrendos ibid51
Dani Gal/iam ingrei cum Rollone , roganti Defideriuspapampromeretur , fut rexfat 6 8.
l aduentuo cau/am eiquemFranci rnirant, 52., Pacem cum eo Francie cum iureiu
quidrgondeant 365.41 randofacit - ' 69.1
Danicaresvtrinque 'vebententeraccific 37.6 Dederius Ivtpapa 'virer extenuet, Imperato-
Danicipopuli in bello ifcendo libertaf 99.9 dignitatiudet 69. 2. 2., 111/41 multao
Danici regni fucceio multispoi Erici V. quarit, lvt Francorum faires papa tuendo
mortem expetitur 109.40 auertat ibid.40."_yu 49,70. i 8
Danica ecclc/iaparitmpura initutio 11 o.9 Defiderius Papiamfe recipis , 1010/
regnum quando bareditariumejj pie/ tradentib.deritur 71.9, Idic captus,
cpit 1 40.31 Leody",qu0 relegatus e,moritur 72.8
.Danie difiriptio ! 2.31 Defideru'jlius adImperatorem in /
Daniaregem .inte Romuli/1401111 3.52, recipit 71. 36, c/Iquo adiutusurare
21 0.26, licet bocnomine ab/lineret 4. 2. - gnam recuperare conatur 72.19
Danza ab extero regeibzgitur 6. 3, tribu Diaconus regis ornatam <geren; in pralio ca
tumpendit ' ibid.40 . dit 62.12
.Daniaab Haddingo neciopaterna rultorelibe Dialogi Gregorianilocus de beodoricianima
ratur 650,211.37 2.69. 1
.Danie bipertitum regnum terra Diocletianusabdicato Imperiopriuatus confia
tres annui: fuieibuo tenent 2.4.49, 25.13 nuit 188.24, Eius de vitapriuatadium
Daniaad Cbrium addacitur 79.1 0 ' 53, 31715 . "
Dcindcgrau induciturpercutio 8o.5o Dion Gracus Gotbica/crzpt ' 204.55
regnumImperio Rombg'citur 82..37 Diiplinarum omne genus a` Gothis cultum
Dania regnum triumuiratu dini/icm 12.2.32. 2.23.6 -
Danierexregnum bel/0, quodconaratwexa militarilf /110 Redi/aria
tum 111/! 176.2. Diferepantiainter
2.82. 2. -
peteresriptoresquadaml
Dania qua'diurege'non babuit bared'19e .42
Dania acbtprajitl Efe/lelus ZQruagiambi nequeunt conciliari 4181646
 INDEX.
Ditbmarideftietbinar, Saxonibiupri- Duornm exercituuntprimeriimmin'tepra
mmparuerunt 435.8,Plnrimos exic d0 lio' depace col/aguantar 174.32. .
rninilf interfeccrunt ibid.i 0,Abalio adali' Elimina: maior d0m'us,rnult apud Fran
fibindedominatum /414111 ibid. 2.o, cos excitatio turb,interj1`cituri99.9 t 3o
.Regent Waldemari cuitumparebt, per Beale/i0 Orientali: in ritibus ab /3
jdios inpugnaprodiderunt 435.35 difsidens,bello inuaditur _ 312.24
Ditbmar/briiin 'vios bijles crudelitnt 437. /4 bifliriam dirertitz binoshabent
48, Magna ob imperitinm in litibu: dyn~ fcopos '56.2.1
dicenditarrogantie ibid. 32. Ecele/ia pre/idium cb'autoritatem ex' barna
Dit/:merlirumore monitifiadbel/'toleran nlkopibusaccedere ?fueterem ,
dumparant 448. 3 3, Principib. bel/um de: operepreciumfiiit 71.2.8.
nunciantibucperlitera.:re/pdent 451. 11 Edium Ratber/fw leges appel/nuit 56. 32.
Ditbmar/ilegntos deftcida deditioneadprin Eduarda: cum patro Adelredo Danorum 'vi
cipes mittunt 466. 3, ad capita queprinci ex Anglia in Mrmanniamproigus 388.
/514011141, 467.@re/pondent 468. 31, Angliam reiter/iu Danos :Ivin
5,plenam deditionemfaciunt 469.13 cit 393. 5i, 411 Hitdercanuto amice
/ caminar/nin: orarione cedi uocatut, angliepartem, 4c eo to
preferiti eximuntur 459.30 tem .recipit 394.7
/ -bo/iinm bede Ditbmarco Eduardns /111141111. mrmannie'ducem
en_/5mm numerici 465,10 Angliciregnifucctjfiremdgnat 395.28
_. Ditbmarfie ( que alii: ietbmar/ia dicitnr) Elgmjzni/ilnereswbireperizintur 491.2.6
4m Emundus be/bvmfuturo ocero ldpor'neren
Ditbmag/iaadbuccapi'dfi, interprinctpes di dde nuptiae infert 35.53
uiditur 446. 3o Emundus Suecia rex ob/icam in epi/opor con'
Ditbmar/ie bedo /ibobie dominatio 4 Ferdi tumeliam 3f. 8.8,diuina caigationemoni
nando Imperatore conrmatur 471.6 tus refpiit ibidr
Dolori: dtimulorio conantiima 3o 5. 37 Engelbertus /110413 Suecorum : , pa
Donatio regurn L ongobardornm Ro tri/' Danica iugo liberare oggreditur 186.
mane 63.15'35,65.4 49,Tatum' regnurn ab Ericaauertit 32.0.8
Dorotbea ex Brandebnrgengenteduob. 04 ' 32., 0pprimiturab .emula quedam ib. 3 5
nieregibut mit 189.3 3, 190.32. '41 Eningia Grece /4011111 4111? 495.40
Dorothea Adolphiducit relic'a,iniuriamgra Epi/opi big/fum transfirre, exitinleconanti
nem in Danieregir ditione accepit 193.11 but 94.5o,95.6
Dorotbea 041114 regina, Dorotheum Adolphi Epifcopus arm/kpugnans, contra
dtffcultatibuc eximit 195.2.5 4:11 160.35
Dicci: l1i/11 , Rome Imperatoris nomine : Waldemarus,Danie regnum a@
magylratumgerentwmbrapotiusqum' 674115, negoci'Kanutofacg/iit 1 60. 4., Rem
autorita 69.18 verb/k tra'are cagitant, contrafdem in
Duce: XXX. Longobardi pro Finto rege con/Ii vinculaconjcitur ibid. 15
tiennt 5o. ri, Horum "vnus ad exarc/rum Epiopiis Danie regnum aiians,carcere li
trag/it 51.6 beratur, e4 lege , nepropinquo Danieloca
Duce: XXX. de/iituuntur,vno ex enrege cre incolat 136. 18, Romain mittitur ibid. 2.9,
ato 51.2.2. Bremens epi/opus eligitur ib. 31, Sednan
Duce: quiad Francos deficeram , rex Agilul atim papa ! ibid. 44, Mora
/114711144 52.36 impatient quum difce/Sit,excommunica'
Dncibut due/l0 congreiirii,duoexercitu: 4111 tur 164.1,Bremenfem epi/opetumazcer
efcunt 216.46 : Danieregir vire: bedodefndit 164.1`
Due/lum recu/fire ignominiqirn 2.8.4 2.4, ' 2.4, ! ibid.45
34.54,2ii.15 Epi/opi inne/litten? 4 regibusaccipiunt ( 4114:
.Due/lum inituri pater ' quantocunqae idnefaeejfdocentes ) qmaduer/iis compe
/int numero,pro t'uno bebentur 2.2.9.7, titoremgratiarn d' ope: qnerunt 1 64.a6
3f: 3.1 6 Epioporum de eptfiopatn poidendo bellum
Due/li :/1114111: 94. 10, Renouatnr 117.7 164.31
.Duo de regno apud Longobardos contenden~ Eptfopus Bergenjguunt militipopuliim[214
ter v 62.40 care/indet,cm eo "undtrcidatu4 2. 2.. 24
Lpg/opi
 INDEX.
.Epi/opi ngizien/s de frdotuni 4 tur ibid.`57'.
u/zritia 482.56 E VIII. Cbri/lopboropum'ficcedit 169.
Epiopua Vp/ilien/i {/474172474, 1, corgoditur ibid.2.7
tj'ranni obquitur 500.15 Ericus IX.patri Erico VIII.fuccedens , Wab
Epi/opus Stenone: , repi deinnro Slefvicen/qui regni?eo adoleen
entiainubzta obtinet 500 . 56, te adminmrat 1 69. 54, bel/nm inferi
Q/o rnortuo ruifus tjmnno adueifiu ibid. 55, Reconciliantur 170.2
patriam/uit 501,2.5 Brien: IX.Birgerio Sueco : tz/into
Epifeopus Vplien: in libe femferrefum conatur 1 70. 2.2., Coniu
ratoremd an.: `124' ,
uu: 50 5. 55, Eieus, apud/num etiam t] nit ibid.58
rannuin ingloriu:: 504.6 d 57 Erici X. iniquitua muito: /4773 /
Efiopu: Lubecens co/lioruni Adolf/2i con 1 78.5, Arbitriuin non 'vultibire ibid. 48.
fiiu: 444.49, Lubeee's (rogan Ericus X. anutbernu - interditurn depreca
tibus,b.ee clam regeferi reondet 445. I 6 tur , quuni tamenparere (035;
.Epe/ile Diam temfluini Gotbikincenditur ! I 79: 4I
2. 57.51 Erie/is X.tandem Slefwieenducatu,quee4u~
/141204414primum tradui 108.40 f! obtinuerat 180. 48, cedit187.
quidam rnercari fuelle/1271141.55, tar 2.4, Motusproieiens, regno egreus Gda
/eurn abducit I 58.5I nif ib. 40, :no redit ib. 48
Erjuire iter diurno a" : con Ericu: X. Hiero/oljinitaniperegrinationin~
t.f`nu.1tuni,id% mnieulnriuu 464.1
itu's 1 8. 55, #gieditus , quiornatum
Ebuff/rif dignitatik bonorapud Cimbro: ina inumet,inagnizpecunia` redimit 1 8 1.8
xinifos 451.58 Ericus X.ciuitatibWandalicifPaci:
Eriens Suecia exutua,boiloatriarn be/bi infe ponit I 8 4. 42., quibusdecederenon lvult
_/z".zns,loeo ( regni: 2.7.22., Tan 1 85.5,Altericonuentuiintere/fi'nondigna
de/'n 'viua'risoby'eitur ibid.47 tur 1 8 6. 2.1, Prater be/luni illud, in Sueci.:
Eric/i5 in Dani.: Cbrium infotur 79. 1, aliudexoririaudit ibid.42.,@ nauigans,
171 ~ ibid.4 cloncu/uni difiederecogitur 187.4
! 111I. Danilo regu / digni Ericux . cupidusepotiiregno fwilt
tftf,~rz/itia 98.57 prnfcere 187. 52., 1 88. 2., Quinn non
Erie/i: IIII. tuin fuxore magno comitatu neret, Pomeraniani , priuatain fui
Hierofoljnm religion/lr er pro/ciitur tain colit ibid.15
1 . 4, Conantinopolio metum nona Ericus X.f Sueci?rebentib. quosfubatifve
tini 100. 2.8, 509.2.9,]10ea ini /5434771 coni/'citur I 92.35, 194.59.
ce exreptus, etiipitura obniagnitudinem : regni moloia ajjre'us
exprimitur 100.48, Reliquiud dono ucci infuit Pomerania amp/etitur 52.1. 5, Got
}: ibid. 52.. In ijro moritur I 01.6 landi/znifolorn retinens ibid.18
: Kanutifatrie ned?fv/ei/c'iatuit I 05. Eficus adoptione trium regnorum 214411044
2.5, /[113210 riuin rex 177.20, 519.50,42.0.44, Suero:
ditus, ex eius cuodi/i prudenter e/.ft itur rebellantes ob tributorum grouitatern ex
410. 5o, Rex Danie, Nico/no abdimto, peritur ibid. 50,5 2.0.8, In quos expeditions
creatur ibib. 54, 411. 9, VI quo pacis infliciter/uelota ibid. 2. 5, ciuitatum ina
Pretextu , ponti/feu ? 11 ritiinarurn conciliari: 65411110
106.5, Variiirtunapugnut ibid. 2.7, nibus certilr : ibid. 46
107. 10 d 17. andern lvi'c'or ibid. 2.5,
Ericorurn duorum deSuecia contendentiibelf
Hiraldifatrtlf/iosnec/tt 108.5 lo,Suetic/t nobilitnfferextinh 508.44
Eric/i: V1. Dani.: rex Olauo Erici / Bric/ts Nom/:giu: Frotoni Dano
nipoti/ua ? qua rationedeneget I [c . mu5,_/ororern eius dueit vxorem 558. 2.
I6, Bello cuni/loinsfundit fugat ibid. .Ericusadqmendarn Frotoni vxorem 558.
55, bello in Wandalos mak" admini/trato 1 , Gotbariliani ,earn accipit, ino
111.58, inonucbu: inoriturus { ibid. dofua fuxore , quarti/cum duxerat , eeddt
1 ibid.16, ]? tornen boininein ludifcn
.Erzi-us VII. Waldemaro II. patri/uccedit tus, aula/folum abducit ibidem
167. 87 Indigna /94:71: : qmntib.
 INDEX.
Exemplam 441411 in ipj pericolo intrepn'dt
Irlingua a Bcri/o aduerfuc regem coniurante
14 Daniam euocatut, 415. 2, Gau: aduen 77.21
111: 1014141: rem tvanam fola/enr 4611. 1614. Bxemplom 441411 111111114 accept.: memor/c
13. d'23 311.43
)Er/ingu: Aquinointerfelo Noruagia regnicJ Exemplum animiintrepidt' 'andacis304.40
occupat 413. 5, Waldemarum Danum eb Exemplam animi 14 folcloria itf/t'o dolore
'venientemfecedens ludi/catur 1614 19 moderati 7725
Erlt'ngu: diem auicatt'tmum ob/eruat , quo Exemplum animiprz'uataeiniuriac Reip. con
legato: de pace 44 Waldemarum 4111111 donantis,'contrary" 74. 2.?
416.6,quam 061141 . 161415 Exemplnm autt'a infcelere celando 2 5.27
Esbernus Alnfolonijater Cltrt'ophorum pe Exemplamatrocimi 14 60/11:patria[114211
rt'culo eximit 143.49, Ip/efolus cumplratls cy .09-17
rtl/tmpugnat 144. 1, lpfos tandem 14 Exemplum 4444114445111411: 215.29
ternecionedelet 161417 Exemplum celeritatis 14 6/10 infer'do 130.20
155611411: Abff/cmma 1111141:cum Waalilis Exemplnm c'onluy"adcodemfaciendam com
pugnat 144.3 6, Pen 4411114, 114611111 paratt 313.43,501.52
161443 .Exemplnm crudelitatis 3.?. 40 ' 5o, 39.13 '
60411/rege', 4 quo 4141641,41110 5174-450552775950
ne expe/llt 109.21 Exemplam crndelctatt's nece 4114 107.32
E/c'lty/lfts pontifexpradenter 466]6!04 14 Exemplum dtllt'imprudenter emt' 61.37
crepatur 13 4.3 Exemplum 41171 liberta: emi/fi 127.9
E/cltjlltotpontifex nonfert regem/fumus ri Exemplum dtfdentiaprinciptz'ntcr/e 52.20
dentem 133. 45, Cut'minatur armi: m0 Exemplum dolt' 'a/lutia 5.40
le umfore 134. 6(9315, Sigulnarz'as 16.30 Exemplnm egregie 111 militejdei 325.30
Efe/1)lli :minne 'vt rex comprefst't 134. Exemplum/ingularifdei ' amori:in milite
35, 11 640 vexat 16. 42, Pont/'fex nepo er are em 411.36
tt'rlntcm non Ivult debito 14 510141114 Exemplum eloquentia @taci/Inn.: 144.3
41161447, Tandem cedct 135.6 Exemplnm[fdei ' 441111114fingulari: 62.12
Efcblttsp'o'txcwtm 46 ecc/effe cura 4114 .Exemplnmdei intermortales parumrma,
rit 146.26 dum`461/11140 145. 14
Efe/17Mqullttsliteris , can/s 'ceremoni/e Exemplum /dez' 111 vxore poi? lz/t'ri mortem
ponti/itat# abdicauert't 149.39, 150. 9, Re 211.55
gem 04141t/plcione 1161141 Alguna/lo .Exemplumjaternaconcordi.: 101.23
nembt/z'cccryfrem renztt'at 16.3402111711 Exemplumfaterne111111114 cedis 4.32,10.
reltccantem multis411041611:fn/lm ad 14, 13.27,25.25,167.32,313.20
ducere conatur 151. 5, Claram 'ua/lemmo Exemplamfatilt's 14104/1441414 [041141114
nacbusctnrus/e confert . 161420tts 147.2
Eones cam qua nuncLluont'a 4111111,1411 Exempllltominis exola/Euro locoad/tmntun
fz/ltgium elattl 314.9
242.2
/11141 161 404411111 4041114 intempe Exemplum 601411115 411414 apudregemgratt'a
tupradt'catur 146.41 461111411: 19.7
Euchartla miracnlo nobllt'taturoppidum an Exemplum 111111114 obliui/Eend.: 302.
tea oburum 192.11 27
Eugeniusa lacado/io deletue eil 252.43 Exemplum impudt'citt'a indzgno contempt
Exarchi 4110/ereges 114114 cont'tuunt 55.3 6 144411414 55.21
/141114 quando cptt 43.27 Exemplum /144114 rerum bumanarum
Exarchat'Ra/tennatem Imperatorinon red 143.2
dendum,/edpap.e dandum, qua ratione 1 Exempluminfandt/acryfci 33.1
14 444417114 cen/eat 6.9.19 Exemplom ingratitudt'nis 61. 24
/141114 quamdz'u Rauenna/etit 69.14 Exemplum 11414 regin; moderand.: 39.33
11111/1144 109.10 Exemplum leptdi41111commodo temporepro
.Exemplum acerbitml/arcafmi 4.?.54 1411 107.14
.E/111114 .emulation/lt de adminf/lratione Exemplum militum male Imperatori paren
regm 62.32 ttum 460.35,463.14
Exemp/um 441411 aduer/o 4114110mtg/lt' 72,11 Exemplum morln' , diuinitns 44414411
[celta
 -INDE-X.
fieliumeditatum immi/i 127.21 PAcile eff bomines e Cbriianino gen-
Exemplum mortis 'voluntaria 7.51,11.22, tilem impietatem relabi 479.40
'23.38 ' Fal/rensfalso delati reguuitidfebre cum
.Exemplum 4174141444044011607141/34030', c0rrzpiente,euadant 127.21
1rnpunitae '3-33 Fames Roma maxima 278.5 -35
.Exemplum obedientiain legzjlatore 88. Farina calce mixta , Cbrgianlspro comeatu
15 data 406.38
Exemplum peiyidiafminea 14.20 Ferdinand/u Imperator in 10027 Caroli 72/74
Exemplum pontycia libertatis in arguendo :74446407441010124: 426.13
reguelere,regrls demgionu 92.33 Feranobilibiufebmittunt 5.10
Exemplumperydia regia 118.44 Ferribebetandiperitia 23.13,
Exemplumpeifdioproditionis ` 57.30, 2 6.41
96.46 Ferribebetandiperitia ex magia apudBorea
.Exemplum pratextua periurio dolos petiti lff 343-10
104-11 Ferribebetandi 114,4114 arteretunditur 132.
Exernplumprazgiari /ziperitionum43. 38
51, . Ferro inuulnerabilu, 4470 necatur 210.52
.Exemplum proditionis debitopremio 051004 Ferro inuulnerabill, 01444 iibu/s confundi
fitte 172.18 tur 228.10
Exemplumprudentiain denegandopotentio Feudorum ius apud Cimbros olim nullum
ri 4404petit 171.53 433,22
Exemplar/1 regia perdia in epulo 123.27, Fidemdatam Cimbrireligiosruarunt432. _
Deindc mendacuadtegendumfcelus conf 48
071 124.2 Filius 1ipaire , quia ab Arriana ,bare/idciue
.Exemplarategematum 0. 29, 8.4, 9. 19. rat,necatur 297.46
22. ' 31, 9. 28. 44. d 50. 17. 54, 18. 4, Filios 443 immo/andi mos /441104470:
2s. 41, 2717,12. 41. 17, 44, sX- 31, 81. 370-27
17, 84. 29, 102. 12, 107. 4, 132. 8, 144. 42, Fimbria, imbria 4204411tvocabuli'vejlzgium
182. 4, 185. 26, 210.55,215.15,259.52, 28o. 428.1
25,367. 4.1684718241 Finnonia tvnde appellata 495.21
Exemplum ingnuultilia ' incogitantia Flauiua, cog-nomen additum Longobardorum
147-17 regibiu 51.39
Exemplumfupplicy'fuimi 305.54 Flensburg oppidum ci ciuitatum ' ducum
/11441 1411044 23. 43 @24.38, 39. Slefwicerum exercitu ob/idetur 182. 20,
46 . Henrico 'vno 044016147007016140
Exemplurn carpa pudenda vindia 11.1, 47,LubecenJ/esprimam , 401440 414460440
audacis 'pericalofe 20.10, 49. 2 183.2
Exemplum 'vindie'la inproditorem 57.47 Flensburg dolo arte occupatur 185. 20, Arx
.Exemplum /019414 704044 98.50 ii Danis defeni ibidem37 , Fame tandem
Exercitus duce licet cafo villor 228.14 deditur 186.5
Exercilus/emclinfugam 004100774, fvix 70/11 Fluxus ' refluxusmarini fuorago 489.
tuipote 348.22 46
/1144404; principes in Ditbmars du Fminaatri 47443 regnum extorquere co
cebant,nurnerus 452.10 natur 344.44
Exerciu trlfzriam diributo , ignari Ditb Fmina maga nadia/s reiignara pag.
marfiMeldorpam minoripra/idiormant 25.52
4551.2. 458.20 Fmina Ditbmar/brum armatapugnarunt
Exile Imperu auxilium 44Liuoniam aduer 457~ 2
fuaMobuni ddendendzm 426.31 Fmina i//ati upri dedecus armis fumptis
Expeditiones Occidentaliam in terrarn fin fvindicant 350.20
07474 , Imperatoribus orienta/busparum Fmina in acicmprodeunt , illaturnuprum
grata 400.37 1211474 75. 6
Excremiu adSeptentriones Oceanus 4 quibuf Femina in exercitu armata 245.9
dampericalos tentatus 331.25 Forum Iuliurn le. 1114propugnaculam, occupat
E]d0raauisu,lutia d* 40444 limes 10.45 Vflbuineu 48.1 0,21 Cacanno 114440140!

 INDEX.
fuedeletur ` 55.29 Fridleuiu ab Haldano , 1342154:regni'
Forte: , benejciumabbQ/ienon acci ab extero occupatumbi fvena'icatHal
iunt _ 223.42 dano Sueciampacatampr4at 2 2 6.52
Furesueri/imcoerciti 20.9 227.5 A
Furti/tutores deprebendendi / 7. I'ridleuuca` ciiugio abborrens clibatum 'wilt
10 2 2 . 10
Francia Imperatoriibg'citurwt eam a Nor .Fridleuiu duello mauult congredi , quim t0!
mannorum Ividefendat 361.13 bominum : inpraliofacere 17.47
-Francia regnum competitorumudy labo incommodustua 73-25
rabat, quo tempore Rollo cum eo venii '/ bumililr inundationi obnoxiiia
3674 \ 11547
Francia rexRicbardo Wigotbofororem nu Danorum ! ruendicant 73.
ptum datl 52.1 43
Franciarex Bauariam/iibigit 52.10 Frifij a Danis , in quos temere irruperiint , de
.Francia` rex : muneribua Lute lentur ' 116.6
tia oppugnanda auertit3 62 . 13, Redeuntes Prg/ij Iigrmannorum decem milliaboriatu e
regni tagt-1921105900101; ibid.5o piopi cadunt 3 53.24
Franci / Longobardos Romanorum Fro Suecia rexlibidine infzmil ,
prg/ide; iuuant 50.3 6, Caduntur ibid.25 0ppre rege inuadit302. 1, A Regnero Da
Francinot/Jos / reliqua domina no , quem proceres accerjierunt , interim:
tione expe/lentes, a` T/teodorico caduntur tur ' ibid.7
2.66. 4X /inanideorum munere'etue , a Fro
Franci' Arrianano bierm in O/Irogotbu in tone in duedo 0 primitur 16. 45, 33 6.31
iantur 267.3 @-23 Frogerua inuinci ilem/e deori' quodam mu
I-'rancirtptores , Ngrmannorum impreio nerc' credit33 6. 30, Qiod Froto Danie: in
ne: /45 narrant, de eorum origine , circumuenit - occidii ibidem
nibiltradunt 352.25 40
Franci Carolo Cal/io rege pacemi / Froto dolorum rategematam artifex 3.4,
nils magno redimunt357. 11, Item 3 60,11 df'c. J/ororibm multilf mobi/lg: ajcitur
.Francorum ci Burgundionum reges Roma ibid.33, Fryium infugam conycit 9.3
nicfderati (fi/013] 253.3 Froto Britanniam bello inuadit 9. 14, Britan
Franci/iu:I. Francia rex, equertcdignitatis nosibrcinis aggreiu deletibidem 44,
manu duci: Baiardi/iime Londinum regni caput dolo occupat ibid.
re 431.46 55, 10.7
Fratres XII.pirata in excel/a rupe a Fridleuo Froto Dani/c Britanniam ingrefiu,pnedam
deleniur 34.15 /ubquentibiu lio/libia: col/igendam ab
I-'ratrum deregno contendentium cau/apopu iecit , fut e0: prdlzgaret 345
pulo comm/: 93,35 40
Fraternam amicitiam Iwcorum rixa euertit Frotofatrifsnecati 25. 25, etiamlios adne
25.20 cem quarti, ibid.37, mira arte ei tuto
Fraterna concordiie rarum exemplum 243. ribus/ruanturib.41, Tandem ab eis nii/e
53 l
ri'opprimitur 26.16
Fridericus I. Imperator contentionem inter Frotonilfadbucimpuberu deSaxonibua
Suenonem I II. ' K/1194174 com ria 22.33, libera/itaa (, virtu
ponereudet 116.24 tex ibidem 41 , Dolo cum adibus concrema
Fridericue Cie/arKanuto I/.Daniie regiper li fr 23.42
teraa '' nuncio: minatur Daniamfalte Frowinifly",patri/'1 ulturi, adAtium,
ri daturum 157. 54, 153. 2, Bugi/Zium i/li 4 iiquoperemptusfierat, 2 16. 47, tanquam
Abo/t'emiitat ibid.22 perigieprojciuntunv. 23, @m
C.Kanutum PZde/iroreflio'vxore lum ?!ibidem37, C0nitut0 due/l0 cum
mittendaper oratore: commonefacit , belli altero ibidem 46, ambo : cum iri
cauim quarens 159. 4, Tandem terciunt 2 , I
reperit ibid.43 CAlerio ob inflicem pugnam qua igno
II. ex fvetula monacba natua,pa .e 7017111104414 239.41
417.31 ' 45 G'alienus Imperator cont'ptui babetur:37.27
Ga/i
 INDEX.
Placidia Tbeada/ilia aWi/igatbie ca Geza in Tirada/141,40reliquamGotbarum
jitiua detinetur 254.10 multitudinemqui nonpatuere 220.36
Placidia _/ltbaulpbo /: namen crebrum apudAtbeniens
nubit 254. 25, Q/em ab euertenda Roma 224.12
caniia auertit ibid.33 Gifla Rol/ani? ! abnimiam maritiueri
>Gal/ia barbarugentibus , a quibus tenebatur, tatem agriiudine animi moriiur 3 69.40
Wigatbarum euacuatur 251. 1a arxabieaia maiaris exercitu/f ecie
15 deditur 132.10
Gal/ia a" Hi/pania Romana Imperia adem Ericbfan, abfs ab Halmenbus da
pta,nec funquampqeare/ituta 61.33, , a Cbriiana Dana contra/idem e091."
Gal/iria qua alim nomine /: 300 uusabducitur 501.10
33 : Ericb/o'n captiuitate elapfue, pair/''
Gallorum Laur'iiana ad Sanguintinum cla Danitjrannide /iberat 503.31
de: 426.2 Gatidu: Dana: tributa Saxonibue ,
Gente: innocua commerci: inue/aendii rfiiia 1! 352. 33, Cara/{Magna cum c/ajf
/ 330.31 occurrere can/ituit ibid.36
Gentes nomina fia quibus ex : mutent Gaszidiu ?rex baftizatue, fyi
241.1 ea Lutetiam Parorum ab/zdens, d alia
Gentiiim d regnorum qua ex Aquilanarian appida , a` Cara/a fag/:tur 359. 1
<gulapradierunt,breuik enumeratia 2.3 (!)
/ tz/nde bac namen babuerint 23 6. 12, Gataruc Dana , cuiuajliam Ioetebat conia-h
u/fLangabardu//baci 46. 7 ' 52,47.6, gem 149.46, Bel/um propter via/alum /e- .
In Gatbarum /, Gotbiijgimpref inferi 250.1, Qua puel/am
jionemfaciunc 236.22, Vincitntur ibid. abducit ibid.5, Miara/erica Dani'lio de
4 ~ letur ib."d.12
Gerardus Iutileducaiumprapui/a' Cbriapba Noruagiue Daniam , /c0
ra II. : 172. 17, ,Queen feuer/um a gita!337. 5, SedEricum difuadentem au
cie ibid. 50, /[ Ottonem ca dit ' ibid. 10
pii 173, 10, In Iutia cri/ira babens,inrat0 Gatarue Nora/:gia rex iniuriam ab Erico ac
fuo acciditur ibid. 13 ceptam 'vit/im: , comparata da.; ignomi
GerardusCbryianiregilffiaterdepecunia de~ nias redit 339.40, }; idem tent/mf,
bita congue/iujdeiuforibuedati: c'o'quie 1:0}? [again expo/u/ationem ca nimibyra
it 193. 3, Nimium/ibi in Halztiai lio cadit ibm/.50, 340.14
mens, bone/fo pratextu in libera cuadia Gatblandia equitibus eutanicif vendita
101,33 319.23 .
Gerard/0: CbriianiaieraccufaturquadDa Gatbica/eddrriana dogmate infeia Biblia
ratbea Ada/[ibirelia,0liatafuerat 194. rum interpretano 251.30
43, Halztiambiimmo iure 'vendicae Gotbicarum rerum[ 204.37
udens, armin regeigatur 195.4, Lu Gatbiafundediea 493.3, Efiin Suecia,
beeenbuagrauisimminet ibid.17 accen/etur 2a5. 29, 301. 47, amen 1i reli
Gerbardus Iviifas Ditbmarfa's 43 6. qua Suecia diiingitur3 a9.40, Regempa
10 ,,ao/lea ad deeratianemadegit, raiim / , Suecia etiam .
'vt /21674ab eik caderetur ibidem ibid. 47
16 Gatbia regina a` Sniona Dana rapitur 25o. 50,I
Geri/ardu; ' @dal/:buafatres , Dithmar-v Qua marito repetenti nonl redditur
fasde Gerbardo canqlierentes 43 6.34, ibidem 54
deprecantes ibidem 50, be//a ), d Gatbiapraus 'fptfatres/ingulif eer.'
multis damnit aciunt 437.3, Tandem taminibusaDanalbiperantur 211.17
mi/erabilem cladem [/accipiant Gat/Jie Suecia, adeuiusregnumpertint 204.
ibid.23 3 2, egreji Jam dia tenuerunt ibid. 29
Germania:in Italiam adueris Garbo:ab Im- Gaibi ' 0rogotbi203. 43, Gat/1i/unt Gera!
\ feratare 292 . 10, in I/fyrieo maritur 204.53,205.6
Gotborum originem Ramaniriptares non
ibid.22 _
Germanica dieta ad tempua terendum 136. lwrarnpfod/mt ~ _ I 204.44
2.9 Gatborum epatria migratiaveta/icffa 205.
X
 INDEX.
3o', 'In Pomeranian! , Poloniam, (00. ibid. Gregorius pontifex Rom. obpacem 0010 Lon
55, VfdMaotidempabtdemprofeoio 200. gobardisfac'lam apud Imperatorem ma
10 audit 54-3
Gotborum fuxores'fuirab/Entibus domum de Gregory'dialogoram opus _ 53.1
'ndunt 207.48 Grimoaldua rege Gundtpertoper dolum neca
Gotbosab Vfa vxoresdeman. reuoea't 207. to, regnum occupat 57.43, Mmiafangu
3o 000 rvena ec7aprofaone morztur 00.19
Gothos (991710007 , quibus 701017010: Gro Suecia regisjilia ab amante Dano rapi
074041 218.23 411107 210.44
Gotbi Afia ogre/ii Graciam 400141401 A221.52 Gronlandiapafcuis latifsimtls abundat 479.
60101 /140040005 447170070 obdena'am fue 14v
nientes ,pompa_lacra egret redire compel Guar 'a quiddicatur 198.13
1001 221.44 Gunnarus S000114 crudelisjlium 04001 07040.
Gothorumpatria egrirttresfides 224. 28 liorem344.5 ' 24,V{Borcaro 101071701
60101/itb Ango/io 4 Romanis ca3/i 233.28, Sub 107,qui eius vxoremfimulcapit ibid.33
Domitiano rziic"t'oresibidem 45, 177414 Gjuriiba Danie regisflia clibatum 'uo/iet
nopul/t' 23 4.0 31.18, Haldanumprocum renuit ibidem
60101 Romanorumfderati , ab Imperatori 39, Cuipo/lea nubit 32.35
bus donati/tum accipiebant 23 5. 43, a@wel
.quam intermitteretur , rebellionemfaciiit HAddingoas Daniam Suibdagero
1014010 4 o' 1100741 6.50, 7.1,211.37, /511110111
601007010 qui in Italiam cum Rbadaga/ 've Hafmundum ' 00105 itemflium Ericum
nerunt,mirabil15'clades .253.24, 254751 0001411 ibidem 45
601005 Roma captavzcrilegio ab/linet 254. Haddingue alium Hafmundi Pforzen:
12. opprimit 212.40,e/t buiusflioHundinga
60101Francis opem/110001100: 000441101, tamen amicifsimusfuit ibidem 42, C111 Sue
Belliiriopacempollicenti magis ati/cultit ciam tenendam benifcaria 004111000 000
281.10' redit 7.23 , ojnern a'uelloernit ibidem
Gotbi 1i Bedlfario domiti,rebel/ant,d~ Ildona~ 33, .Yelp/um 404114004101700710011):
4010 regem conituunt 282.4 dioperimit ibid.51,213.0
60101 a Gratis naualipralio viii 292.52,401 Haddingtos Suibdrgeru'patris inteifec'iorens
mos dejpondere 1010/9011010: 451070 incipiu't con/feit, tb-regnum Danza recipit 333.3
293. 5, Eorum nonnulli adImperatorem 0115 '
tran/unt ibid.12 Haddingus 1714 Vigni/ortis regna tenet 333.
Gotborum clfysis bis naufaga, dum mare174 33, Tandem 40 170000111105 in 11410031
ycere cogitant 254.1 o 255.53 4 intlam 40 1 it ibidem 5o
Gotborum ingens multitudo a Claud. Imper. Haddingus mutato 040110 Aquinijliarn die
ca_/a 237.47, 238.4 18, @1311 ex re maxi nuptiarum marito adimit , quampo/leale
ma /107070 laetitia 237. 51, 238. bi 04001 334. 3, Adinferos fuimos ducente
35 'Uetula de/iendit ibidem35
'Gotborum ingens multitudo 1i Cantino 04 Haddingus ex Noruagia cum cla/fe Gal/iam
ja 240. 7, Qu reliqui:pace12074, /o'ey's futi ingre usprxedao rubique cadesfacit355.
'voluit ibidJl 37 . 3, In Italiam contendens, Lunam , faam
Gothorum migratio, tempus 'regionespera putauit :ji Romam,pernenit ibidem 13 di
grata breuiimatmma comprebendun 21
tur 300.11 Haddingiasmulata religione, Lunamfut ba
601071005 Danus cateros reges liberalitatefu ptiXLreturJngreu/s,3 55.35, Po/Iea[01014
pero# 340-17 14 morte, f1.1tfepeliatur,1114100, fvrbem 4171
Gradus inela perfitgium ob Longobardorum pit 350.6
metum 48.20 Hagbartus Synes Dani/ia amore correprus
Gram Danorum re is virtutes 5.32, 230. 18, Muliebri 070410 admiite earn l111'-
paierregni con/tem a/c'iaii ibid,44 tiat ibid. 27, Deprebenu fig/pendenti, il /
Gram Danus Simbliliamjibi 401000004; (111pollicitafuerat) runa cipue/lisran
332.24, 40010 alu'nuberet, mutato ornatu galante, fdomo ardente 231. 14, 343.
tperueniens rapit, cademultafufa 10.32 44
Ha
 INDEX.
Haldaniu piraticam Liborio/Zim regno quieto cla/li t'vincitur ibidem 41
anteponit 26. 26, Ericum, 41140611707414: 114741444 Anglie 704 Wilhelmo Ryman
fuerat ,fax monte401476471: Pziincit, * 710 rutilice,occiditiir 409.49
Sueciam 014417711: 27.1, 228.24-, Elindem Hara/dios 4141 0l0uijater,metu Kanuti Con
0414feris oby"cit ibid.40 Cb 47 antinopolimfuga petit 408.10, Vbi 0b
Haldanut duel/0 potrem cumfptem[147107 0440771 471100711 0 401147, quem 409.
nit 229. 11 , Ebbonem/ponimflic G0 9, 017711` 211744344; 000441 ibidem
1607477: regir , weeri ip/o die nuptiarum, 22
_[ingulftri certamine prouocatum (4710751 /44: 157101 1III. ex/1111: 98.54,
nerf/miem fvincit 28.3, 229.23, Sponiab poire Hieroljmam profeto 047114771 44
diiia patrem teamento regem relinquit minirat 100. 11, Nen placet 101. 21, .
28.12 d 42,229.33 102.47,105.55
114144714: Danie rcx Grimmonem riunlem 114741410: 710100111007111, /147712:
lvinci. , 4104 1110707 Ivxorem babet, 0440771 fulcifci cpit 105. 23, Deinde 44i- -
adiiciffiry'f/it'eparcit 343 . 13 ' 26 pior/celerilf 441070771 , de erta_fi/:tre7100,
114144714: 111. 46 adolefientio 711716470 tran/it 106. 32 ' 53 , Regnum 4771
tent;1.25, Fratrem vterinum 134471464 61071: 107. 46, Afntrenecatiir pag.108.
gnbiri certezmine conjicit ibidem 52, 232. 28
20, 511100710 , ip/b nuptiarum die interfec'io, 47414 @magie rex 4 04710 , 041706044
. onim 464401132.24, 232, 47,144010 04 40741 379. 15, bello appetitm , 444104164:
411 32.42 110: 44001147244 0/1410 immo/.fit
Haldanut Haldanijliiu Hafm'do in regnum ibidem 27
re/litiito , 714161771 merced'pretergloriam Heraldic: quidam7 regepatre mentiens 714
tum, 210744314 regi Magno 11. negotiator
\
344474454
Hit/india 4 047714, 041616074! ,feiungittir 17. faceit 411.17, Fugain/grepen ello 111.
turn eum , exec'tnm - 0040414771 0714
38
064771 elf/icit ibid.34, Per injididc cumpel~
Hdmbiirgen/is eccleainituitur 351.4
Harnbnrgent ponticis in 0471104: ecclem lice inter/citur 412.34
114741411: rex in 5047114 4145110711:principi
l
dominano 701111117 \ 100.20 64:0704147 157.15,Lundiam 0bdens,eru
111/061175044: iii/i'tirondum in 607714310
1147140 007071071 4060711 291.43 ptione 110/ 171 gam cony'citiirdbidem
114741411: t/Inglie regnum trueidatir 047112: 29, Popultmggk regno 464104147 ibid.
000114190.1, ! Neruagy'k Kerman 36
Hafinundiispatrit Suibdzgeri necemfulturiu,
nis.1ppetitue,i/l05fiiperat,bis cedit 91.21
Htmldn: 04714:primer: Cirri/li religionem amib in/1110, 171 lio/lem 0400 mpetu .
477110071147, fut 4 Cbriianikaiixilinm 40 il/atin,ip/ cadit 333.18
Hifmundnf Nerimgie rex Fridleuo petenti
cipittt 77.48,302.54,353.1
Haraldue 047111014 .Ygriiagiom 4440604471 fliam denegot 341.33, Repetti legatos ne
dum muliebrem exercitum nauigat 3 45 041 ibid. 46, Vnde commi/ji:pugno6110074
tur 342. 2
11 ` Hqe oblonge opportuni/(imita in 60/10 fufiu
474144:0471114,714:114641114 littore714
niganit 345.28 '37,346.6 462.8 _ \
114741411: Danie rex Anglie regnum/ibi te 0144 oppidum Dit/:maffia: celeberrimnm
ornento relium 378. 22, dum 41161 bella 461.33, Vi 4principum exercitu copitur
464. 12
gcrit,amittit 161445
114741414: 047111: 471: 004171411? 671 14 Helga 477161071: puellam , conditionem due/li
4114370.44_/!]111044`,60110[10741, aduerfue nonem194170:eccipit 342. 13,
/14 771071114: , S147041071 implorat
041710709; 400010 771071147 380.6 ibidem 23
474144: Wilbe/m0 I1.dem441[1 regniim
L/Inglicnm ei/i'rimtlirum 359. 35, @dbd Helgo 177471714: '116141710[4: 10. 35, Filium
quumpiylearecuzret,pngn.zn5 cadiid. uprodiepmm, Vrzm appel/at ibid. 37, '
ex guapo/ica Rolbncm ignariisgenuit 11.
5l
Ham/dm 047114771 cupiens occupare, 171444710 4 ' 10,2 14.3 6 '
prelio Suenoni cbgreiunncipiti exitu dif-` Hella 641107441 rex 047114771 occupat 77.34,
cedit 409. 24 36, In L/Inglitim duria Regnerum captum crudeli morte :
x .y
 INDEX.
` ibidem 55, cuiucpofieapari crudeli Heruli Odoacre duce Italiam occupant 261.
20, beodoricofi'ruantur 264. 5, Inde
tate occiditur 7.9.6 d' 17
ful/i 45. 26, Longobardils foremo "uiA
Helleontum Saxo alium : vero cammini/ii
=- iur 4o.11,3o4.21 ti ibidem 51
He/iebonticum beum a` Danisgg/iam Herculis de Lmazonibiu vi't'oria 2 09. lo,
rum rverimi/e 25o.2o Item Atbenien/ium ibid.2
Henricucpos't Robertumpatrem , Francia re Hetbapuc/[1efortijfima inpralio opera 245.
gem , nouerca nequitia de regno /1:4 17, Ei 'victoria parta , Dania gubernanda
tiu, Roberti ZQrmanni regnum tenet traditur ibid. 44. Sed dintenere non
301.55, 3027 mittitur 34-.26
Henricus Francia rex quadarn Ngrmannia Haretici bello :furgendi 'delendi 267.
loca di'identibus proceribus : 395. 30
17, cil/[agua clade accepta redit ibidem /067422011, fitti pijiea 44fuit, aliqua)
Hermann/ls ello /1 4oo.53
43
Henricus Francia /[160170062 I1. Nor Hierni regnum /710 cori/c'riptopromcre
tur 21. 22, Sed adbarediaA aduentum re
mannum adueifus feditios' /31444:
394. 20, Eidem ab Viudogaucii/comite no abire iufm ibid. 47, /44 quam
inducus bei/um inferens bu caditur 395. no//et cedere ,pugna d duc/lo 'vincitur ibi~
' 2 0 dem 53 .
Henricus Gerardi Patr/ls neceinrenu vici Hildericus C[otarius Francorum reges b1 1
_fcitur 173.23 10 intcino diident 296.5o
Henricus Leo Suenoni in Daniam Hildericus cum Leuigildo /20 pugnat
do operam/itam nauat 120. 25, Audito bo 29.?. 2, /(10 Imperatori fromWiim
\ ium apfaratu,m/igna celeritate re aduerfus Longobardos auxilium non
' ducit 121.8 peditat ibidem 7, Regnum Francorum ad
Henricus Leo cum'Dano aduer/iis anda/os eptus 299. lo, interjicitur ibid.2o
- /ocietatem init 131.15 Hi/euionum gens apud Piinium 474. 6, 493.
Henrici Leonis cum Waldemaro Danofami . ,
liaritac imminuitur 135. 26, /34221 L/Ilexandrum Babjlonem adierunt
- oritur 141.14 225.3
Henrici Leonis cum Waldemaro reconcilia 2147444 a fvarg'k quondarn barbaris occupata
tio ad mifros Wandalos lvcxandos 142. 2 56.10
15 24, Eimf/ia regisiio dquondetur Hioria texendaudium apud Danos negle
ibidem c7um 16.15
H'ricus Leo a Daniarege armaaduerfus Im Hifioricios alia a/y's in_/iribendo obtrudenf
" peratorempetensnibilobtinet 153.17, Bo 223. 40
luae i , aquibm , redderere Hocco epi/opus ecclefiaicumfcbifma cre
cu/a'ibidem 27, SutkditionibM-ab [ atur 133.54,135.15
ratorepe/iitur 156.5 46 omni fuetuate Saxonia tribuitur
Henricus Ranimius, regis vicarius, Adollobi 15-53
Y conlia de bello incboando deprebendit, Hoifatia qua olim Cimbrica Cbcijonnefucde'
` regil11er literuf gnycat, itemPatri Ioanni '/c'ribitur 427.31 42 d 52
443. 4F ' Hotia comitatus ? long/zin /
Henricua Saxonurn primua Germania rex 191. 26, Dania regi de ertur ibidem
S1. 3o 37
Herluimuc 4611060 Flandro opprejfus, ~ Hoi/ati aDanicAbfolone duce fz/iolantur 145.'
Wilbeimi implorat 375. /1400 39, @a :auf: Henrico Leonifuit,cur Da
~ ditioniia reitutus<gratins agit ibidem regi minus ! amicus 146.1, Tamer:
54, 0b Wil/Jelmi necem, licet in/ns, occi reconciliantur ibid.5 " 46
diiar 3850 obji Danos in Dania
Hermundurifuerunt , qui bodieint ora ile/ent 173. 45, Danosab 21120447
ui 241.12 cent 135.13
Heru/i qui, d" Izindellrodicvitit 241.32,24 Go Homicidiumpecunia mulabaturapudCim
tbi 'vicfi ibid.3J bro1 432.34
Homi
 ___._4_.___'___

\1NDEX.
Hominu' :infini equi -vintentii , /511010 [ Dani//im bello rapina 37.5'
ne wentitaxemlolum 411.26 Iarrnericiu : _[e'nm ad bonoratiora
/: contendentes, defe mutuoquerun obfequia promouetur 37. 24, Se mirafo
tur 14 6. 50 /ertia captiuitate eriouit ibid.44, Regent.
Homines adextrema! qua/lue (ifi quo / detentiofierat, in taberna
gidiimao 'regiones babitandaa quomodo culo cremat 33.5
venerunt 477. 42 Iarmericio: / Sueciam ! 33.3o,
Honore: 'magiratm exterio mandari in Wandalompudquos captiuusfuerat,ma
digeniegrauitervunt 154. 22 ' 42, l multat ibid.3 6d 5o, Propternimiam in
192.34 /214324722 39. 13, inter
Hobity'iui/ane/eruatum _ 46.40 foitur ibid. 23
latrocingjs (o radibusinfame 249. Ide-m rex pontifex quidam /70:
46 223.21
H/1:45 maxime ! apudSueeo: 203. Idololatra etiamnum bodiejuut : ~
42, ! Noruagio: quoque .347.6 432.41 ~
Hotbrodm Suecia rex Daniam inuadent , re Ildonadud rex Got/iis' poil Be/lifary'
gem occidit214. 7, quimatre nauali riam rebel/anfibios creatur 232.4, :
pugna deletur ibid.14 furbe.: , - ;ducem pra/iol`
Hot/)crus Suecia rex legationem non dedi fuperat ibidem 20, Vraia Got/Jo/0 ibi
gnatur obire, adcoailiandaa amico /44 dem 30, inter icitur ibid.37
12. 17, 335.23, Pugnam/iibiturm , fubi mo Imperator Dem eil [ 252.34
riendumbi noueratjli'proceribm com ImperatorGot/Jorum animos buntanitatif ofi
mendat ibid.23,216,27 figs/ibi conci/iat 252.36
Hotberue vxorem fvi'oria ! ac Imperatorpacem , quam Bel/i
215. 52, Dania regnum occupatum 231.29
non diu tenait 216.2 Imperatori: exercitui a Longobard :afoot
Hogbartinecem lieeti/Jiam , Hacofater lu 59.22
'uopralio 'vindicat 231.4o,232.3 ' Imperatores cumpapa de religione diident
1o ' 56.50
Hugo Cabilonen: Raynaldurn bello , Imperatorum ignauia quo tempore 303
armi;Ricbardi I I. Normanni : di tbiin Italia erant 254.43
; 390.10 Imperatricit Tboodoraipcrbia Imperio da
Hugo , Magni Hugonilf Paryiorum /1 mnofa 232.17'
lim, Francia rex, quumf/ium Lotbariios Impery'viriu/que pontgfcatua Romani mi
non baberet,creatur 336.3o, Cum Arnul era tempora y 377.35
f/Jo Flandro, cui bellum intulerat, Ric/1ar Incendi/im 'vrbi ob' ab birundinibm illa
di opera reconciliatur ibid.34 tum 6.29,17.54
/1223446 dum amico Haddingo,1]uemfalso [molequodolim nomen 412-51
credebatpery'e,partatur , in dolium cer Incredibiltlf militum in Per/ico exercitu nu
ui/e [/! 7.47,212. 53 merui 220.13,221.31
Hunni rzindeprodierint, ' / 42. Indorum : quam { marito: a-
24, 242.13 d 14 ment 212.5
/ ex }, Ebro/0 242.43 Indueiainter L'o'gobardos / 51.41
Hunni }: : dici lvoluerint 55~5y Indueia trimfres Got/113 cum Romanik ob-l
Hunnorum regia/Mam Dani/a fuxorem ducit [ 279.5, Quai/latini a Romani; rviola
19.1 ta/i'equeruntur ibidem9
Htinnorum regiiflia repudiata, belli inter In due/lo ineundo,pater eumfly'k, quantocun'
cerum generum :auf: 19.43 quent numero , 'unina 'uiri loco babetur `
Hunni a Dani; ante memorabilem illam/ub 76. 2 5
Ati/a cladem caf/i ' 20.4,225.33 Indulgentiariui qua/lor partent prada regi
Hunni Orogotbo:acie fvicerunt 243.15.Re concedit 191. 55, Reliqua prada a [atro->
bel/antes bis fuicrlores, tandem adtribu nibm intercipitur 192. 5, IP/ qua/forfo
ta coegerunt ~ ibid.3 5 ro 'vtinouit 193.33
h IAPbetusfliorum Non maximusnatu, cu
Inermis magiafetui non dub#
iuipoerita [/1 23.3 344-44
X iig

 I N DEX.
Iuge/IM 740111107 041104140 23.50, Patrs 14107l/lepb Primm ex /Iartdia Chri/lum didicit
[0070705[174740 apudfe1000 64601 24.4 pudHamburgum , quem /1041110: dotutt
Startutero increparlte tandem illos corycit 33 0. l l . I `

ibidem 3.? Italia multis 0701074143704104116441411397.

1430/1_[110411071444741944 011/40 co'lio, 366r s0 _ _
cum 0440pacem ajnitate 004174074 00111 Italiapederiitinere46'una parte 1417471
244-34 test 43.15
114114 'vrbes 06 414147401 motta param 44bt-`
Ingo 54001470, 04741941704 0440 14 4010 00
0141147 244.10 1414 265 .3
[417410144 foario ' 04414 egos , multos tv 1141111607411, 601607474 imperium dg/Cderat
1714440 44474701746441 159.46,160.4 281.49
Irg/dia in_/dy's 004174743 030001714 20.19 Italiiapallia prlatunu crat's 0144110
lli/ubi derta aureis vas 464441715 331.2 4471640 , 144442177 rebus magni 411177744
1410741071714 04414 414147412]61111147 169.52 413gratycarentur, 004004441 117.25
1440744 apudMe/Z infula,qu.e_/1`t 60410 2. 49 14441 qua ratione 44 Chri/lum vouer/29&43
queitum 741104074 inlitamferi Pou/at 111114474 1777706074 apud Wandalos afj
047107447 rex 173.1 lum deditur 99.3
Inueitum legitima 1&5. 49 141141oppidicapii 741674441?000014117 145. 52
1044405 lviuopatre, 04414 rex eligitur fj-con 144470714017417121140614 706011074mper 70
_/0074147 196.19 004011141 60.37, 61. 7, 240144404 1114140
1044770: Clorylierrii'iut 190.47, loatrtfuae ingratofvfua e 61.24
dit 197.7. Iuri/lumndi 7064110 106174044: antefqta,
1044405 66741107491114154001474616130706: /e'd771410 94.10
czpzt 197.50 Iuirzt'anus Eutjcbianm ab _/Igapito Rom.
1044405 540007474 maiorem /[017440404 pontzce 46 077070fuo 704004147 271.35
441772441107105,115 64601/fibi caueat 199. 146141444: 711767444: 801116174 opera recipit
14, 211044474 exprimary'sperimi 7104 fut 272.49, Idem 14 Italiajaren rogitat , fut
40147 401070,quod004/1174110410 Caput efet eam 60164 extorqueat ibid.45.273.11
ibidem 22 14114populus 14 regem rebel/s 0441147, d 44
1044405 a 54004 44407/14 Ru/fbs fvocatm, 616 obquium 704401147 1394
tje 4011174 4070604411 196'. 33, Ex eorum 1411474 0440 Wandaliadimlmt 37.1
_manibus bducit ibid.44 [440407030170616614114]1174441 19.4
Ioannes C674114711 1flius 540014 regnum qui Krinutus leges,deiude 0111112 414144777 4777
640 o/ferebaturconditionibus rrjjfult 323. pltfeat 94-35
30, 60114441441 404114771 7134607441070 40 Kanutusa popula 14 414061074 1740144114741
0471045 324. 3, /11644 004411076, nos 740414 014701974, 16 0-25, ,Quliuterim
644741440: dixere, Sueciam /iibcgit 16.27 147004[0]]04104147 ibid.42
Ioannes briiarzi I 4 Sueciafubaagvt K444140 157101 [/51141, ab411471114 alienta
videbatur , 0714641110410excedere cogitur, 102.30,Hatresdiidentes reconciliat ibid.
z 70 1441617011074 325.7 45, Fidem boi 441474[074444474 0410
Ioannes bri/liant' 1fliustribus regntlsprxe 107011103. 7, 0114540 /4191110 74107
422.32 , 1.71600071/1645 41140 44401 10411774 444474 odio/iu ibid. 12
1014 4417411 1614.37 Karzutus 70 41197100144 17`744141 103 .33,[
Ioannes 671441 116114114 Dithmar/i'ex 3411101. 50, 0/1 Magno nef/ma 07041
ercitum 44011 439.10, 4074 141074001040 11040 174444147 105.12, 14 414074771 44
fdzma illi14107001717740104116.33 44 7407474 7014145 143.2 5
Ioannes quidam Gadus 1714 [00414 tviscit3 6.38 161441110 a174170Waldemaro 14 expedition
Io477405 Ranzouius 4401060 44 bellum Di 741111147 152.34
tbmarfttnegat/e 001414711444. 5 d 22, Komma V. cum Ottone 7447061040 14/10/101
Imperator exercitus 004/11141147 446. 44 107 1743441 16o. 27, 011] 4114105 mtr/tros
Iordanes, 6016,40rebus Gotborumferi cum German/r 004174611 162.20, (211071
741 20407 147 ibidem 40
414441401! lee 480. 31, 2404404 117140147 Kanutus Magnus, 047714 rex, Olaut, 441la.
KrantZio 331- I 011/440740 es? 410745,pugna /4777190.
[/andt' 'vbi res30/14: defiribartt 480.36 . gat 3X1. 49,5444004777 } E77144
do i
 INDEX.
doinfiigamompellit 332.1,Multi1regnu ex voto 102.17
imperansjliofprig/lcii 4o3.13,d~a_nita Leanderp'o'tifx regem ab Arriana bareab
tescontrabii i id. 2o ducit 297.40,L/{rrianam bar/im in
_Kanutua Magnus AngliZ cum Eduardo par . do euertit' 293.19
iitur,toiam e0 mortuobabiturua 36.43, Lccm bcjiiolanoxiaapudquuagios ,qua lv
331.20 ' 32, Cuiusinterfeores/1 na cum imbredccidit 437.21
iuii 36.53, @ingregnorum dominium Legatus nonatim abfoluenduadimiitendiiff
ienet 37.33 fue @fi ~ 131.15
Magnualeg'pati,quam iulii,n0n re Lege naturali r11i/tentes, nonmultum i
cu/ai 33. 15, In Richardum ; tiiim tvirtutibiis dfirepanies 33o. 47
0brepudutdroffem expeditionemi/iqoii Leno mendicibabitu reginam nupiam adad
403. 15, In Rotomagi 0Mdioneagrotan1, ulierium/ollicitai 250.35
cadauer adcertamen eferri /1070 Liciniua Conjlantini con/0r:, Cbri ianorum
in 'vrbe 0bifepeliri 33.33,403.23 bo/iis,intcty`citur 240.21
Kanutua V. Scania pacataipplicio atrociore Liguriam Longobardi, nonagg/imopoquant
abinuii 157. 4 - 47, Caf/ari?infiodium lattirant anno , in?accipi/i 56.30
concitat , quodnolletaccertua adeum ve Litera in rupe apudGotbos excge legi'nbp of:
nireibid. 51, Sororemjilio Imperatori; re funi 210.3
poeniilfonfam mittit 159. 19, Piea re Liuonia myerabiliiper filo/um deuaatio
mittiiur ibid43 42 6. 40 '
Kan/tina V.Waldemari ducisfatris opera A Lon obardi'Dania mt'grarunt 2.13
dolpbum Hol/atiacie 'vincit 161.13, Ham Longobardiquando d cur Scania egrei 40.
burgum multa/4;, alia oppida capii 21, d' 22,41.4, Curfic appel/ati 41.2 6
Lu ecam ibid.36 Long0bardi Rugianiprimiim infiderunt 41.
Kanutua Suenoniiliiu Anglia regnum apa 55, 42.37. Deinde Bauariam 43. 10,45. 1,
irepartum fvendicai , drcum Danico con Pannoniam 46.13,72.43
iungii 333.40 d 5o Longobardorumprimua rex Agelmdua 42.
Kanuti relic'ia , marito ca 'locatisliabua 2.44-17ufffff 44-45
303.53, 309.1, Rogerioin Italianup/ii ibid. Longobardorum in Italia regnum quamdiu
ava-47.40411 _fietit 72.33
Kanutua Waldemariliiu,patrefuiuo rex cb Longobardorum nomen , regno euer/0, bo
~/icratur 144.25 die ' in Italia manet ` 72.21
Kilo oppidum iradiiur Lubeccibiu0b damna Longobardi aut'idiu prima migratione dura`
mart accepta 194.23 runt adilloriregni in Italia :4 4.17
Knuto letbali'vulnere accepta autor efifut Longobardo'riicum /15 belli cau/a 45. 25
olmyzm 'vrbem capiant 31.21 Longobardorum d /0010144 46. 49
LAcedamony'furtii/audi ducebant 3 54. 3 6 Lon obardici Mtr/teaduer/iia G0ibosaccer
Lanagertba fvirgo 0b fuirtui'militarem a /47.13,293.17, Gotboscertamine c5
Regnero rvxorducitur 75.14,350.24, Repu gre 0.5 delent 47.34,293.46
diata d altcri nupta 75. 24, 3 50. 34, illum Longobardi Gotbiipralio oppreic domu'red
iamenpa/lea bello opportuni' iuuit 75.29, eunt 293.54,1taliam occupaturidenuo fue
3 50.40, Sccitndum maritum iffnauumper niunt 43.12
imita'b'[ola dominatur
Landriciuurgundia ibid43 Longobardiregem /eumqui/ regi
ducatum regi Franco
naimpu/is berumperemerat 49.21
rum'iby'ci non r11u/i390. LrmilfRic/iar
Longobardorum dominatua breui dilataiur
di II. ! fvicinacedii ibid.5 50.2 16 d 24
Lapone: in extrema Ngruagia adbucpagani Longobardorumrexadbucidololatra 52.3
330.2, 432.41 Longobardi a naiiua rvirtute animi robore
Laponia Lapon/im appellatio 'vnde 431.34, de enerant 57.27
.Eorum agilitaa gittandiperitia ibid. Longobardiad Cbri/lummcladdui,eccle
g/Irii/cia 432-
/ilefueruntaddicfl/imi 63.11
Laponia diulibera,bodie Sueco iribuiumpen Lotbario I-'ranciani bel/0 domeico iurbante,
dit 432.14 Ngrmannizcil : infearuni 354. 49
Latrocinia innumerabilia belli/pecie 177.41 Lotberuc regnofr'atri adempto 4. 32, ciuium
Laurent!) rvigilia ieiunio celebraiur conirationeperimiiur ibidem 47
 'INDEX
Lubeca Dania regicum libertatis/ede tata Sequanaumnefaia 3 56.50
dit 161.36, Fiaret 417.1 Lutetiadenuo Normcnik 360.44,
Lubeca Friderici II. autaritate Imperiali: ef Capitur 361.3
fcitur 166.4 , regia /per Ljmacbui a` Scjtbu captue, grani aratiane
f7! ibid.40 caigatus dimittitur 232.10
Lubeca ciue: cla/fe in Daniam Abfa/anif Agia apudBoreales <gentes creberrirna
prcedium deyciunt 1 67. 19, Ioanni camiti 329-44
accepta iniuriirependunt 163. 5a Lil/[agie maxima vie 'judium apudLapo
:Ericum IX.pacpracqiuum au ne: 432.52
tarem 170.11, defen/a'rem eltgunt ibid.13 (: artesequentiares, qua magie ad
Lubecaceleberrimueprincipum ba polares regiones ruenitur 479.5
betur ' 175.2 Wagi/l'ratuaab exteriegeri indigena graui
Lubecenjs Senatum/um abErica X. Dani.: terferunt 192.34
regerecipere caguntur Magnete vtendi nauigantibua qua/it fa
177.32
Labecen; / prafe't'am 0b rem male I 420.22
geam capitepleaiunt 133.3, _A/iam car diagnapaiens duxfrarem Suecia regie F11
ceri diuturna mandant ibid.31 xarem ducit 314.24
Lubecen/es.equitatit ab/eruantiimi 136.36 dilagnus NicolaiDania regicliu: in Kanu
Lubecen/s regem/,bedebonarit magnfc ex tumpra inuidia309.54, can/,birat 104.29,
cipiunt,re autem 'verabi cauent 192.13 ,glia nejzriil interempta 105. 12, 31a. 11.
Lubecenum de capta naui querimania 194.5 410.20, apatre ab / co..;e70 f
Lubecen's S: rebe/Iibiis apemferentes, in in exiliumpe/litur 105.44,410.25, Pugn':
Iaannilt regie @fenanem incurrunt 199. moritur 107.27
35, Qui Danorum in .'10 partitnaties inie LMagnu: Erici VI1[/5, cum Waldemara
a manu reiinet ibidem 45, be/li cau lvicioreingratiiiredit 125.55, In campo/I
_/am quarere Ividetur ibid.51
ea conirat 147. 1, Canirationem pate
Ludouieus Caroli Simpliciajliiu , Wilbe/mi faiam audiens , Henricum Leanem adit,
Narmdniautaritate regni paterniil-"ran ea deprecatare lvti cagitansibid. 55, Vpud
ci.efi/Ei'pit372.2 1, Eiuem grafia d ape quem accu/aiu: tergiaerfztur 143.11, an
ra cum Imperatorefdin init ib.2 6 eb 29, dem Waldemarumadit ibidem 41
373.20 d~ 4a, Qiarum / na agnua [107010125 manife depre/ocn
turn ! ab ea baptilandum aerri ib. 51 : 143. 49, Crimen asino/cit ,
LudauicuspaWilbeimimort? conquitur 149.24
indiatur332. 3 0, Ricbardumpuerum du @Magnusaliam cZ/piratianem macbinari de
cem /ecum abducit ibid.37, Hugonem abla prebenfui 151. 27, In vinculaperpetua cen
ta Normannia ducatu ine/iatum 333.17, y'citur ibid.42
inde elim pcyiea expe/lit 35 caniuratiane capiuntur 1 53 .11
Ludoaicuf .i Normannis , cum Danorum au gil/[agitata rex Suecia /
xilio , iperatus capitur , Ricbarda di bi tvxarem darifer "Ui campe/lit 410.11
tianIreddit334.7, 'c. Ricbardi cum Hu Magnus II. iuamperfdiamercedem acci
goneanitatem refbrmidans , Ottonem I. pit,exeua,/, d manacbiatfa'ue
Imp.adinuadendam Normanniam[21201 411.34, Ifndepaea a` Siwardo in regnum
tang/10di/e'nrac/zpit 334.27 riitaitur 412 .3 6, Viua ' capiti: inter
Ludo/neue Germania rex, Mrmannariifvim fcitur 413.17
1i/iia ditionefderibjaik auertit 353. 23 magnus II. @magiarex cum Erica aduer
Ludauicimarcbionitflia regia Danialia de [ Nico/aum @Lf/iam Magnum alf/init@
andetar 171.50 te cantrac'i'afacietatem init 410.37,
Luitprandua Rom.pontici aduerfue Impera ,@empaea corruptus /3 a Mea/.iape
taremaddi h y 63.49 cuny'snccareconatus }? ibid.46
Lana a baptifmi [/ Magnus V. Naruagia /20 Aquino ):
cie diripitur 355. 53, 356.6 quiauxilianteyegnaprap exuitur 419. 17
Lupue rebc//iane in regem facfiapugnan: ca Magna: Olauimagra/11105, Noruagiap'rb
dit 59.33 , Idem /5120 ciadem 'vindicare fcitur 403. 37, paea Daniam expaga ac
accidit 60.1 cipit ibid.4a, du. 39. 25 ' 43, Suenanem
Lutetia Norm/'init capta,d~ingen:exc/arf; per/iquengequa lap: maritur 90.35
magnus
 INDEX.
vxl/'llagnus Suecia rexL/{qiiinolio non dat 'U imunt 341.30,348.i2 Qi?
xorem quam de/ponderat314.47,1r0inde e/vauriciut Francos Longobardis bellum in
irritatios comes,/ponfeater , ex ferrepecunia impe/lit 52.11
pafiisibid.49,3 15. 14,egit vt @Magnus re maxentiusmilitibuslmperator appellatus
gno dejlitueretur ibid.22 Conantio opprimitur 57.24
(Zzgniis Sueciam reciperefura conatu/san cil/aximinus Imperator Romanas , Got/ius
decedens , Gotbiamjbi daripetit 31 o.2 fuit 234.37, Cuiiosvita, robur, edacita/s
Mabumetisfacrilegi impo/lori's tempora 55. 5o bibacitaa ibid.4o.d~c
Maior domue,poti/sima apud'rancospote ediolanens eq'cere Gotbos/latuunt 279.
atisnomen 299.7 17, Perjciunt 280.7
(/ tpcjlates inaere excitantur7o.45 c/'llediobznen/es in Gotborum potejlatem re-'
dlarcbionils quidam nomen dfopesippo deiint ' 280.29
tus occupat, 'princtpibusmultilsimponit wrmannils capta incenz, cities
174. 15 ; /[ reliquam fvitatem contrafrederis iii rationem trucidantur
pus traducit ibid.52 3624 '
-Marcomanniqui 'fvbi 235.32,241.13 ' 18 Ulleldorpam in Ditbmarfla prima' omnium
are congelatumab I/Iandia infila incipit inuadendam eedecernitur 453.47, 454.
330.24 52, Capitur irruption@ 456.52
.cil Iare fubi' curgelu concreerepifsit 480.5 Meldorpam captam Ditbmar/icogitant in
Ulargareta Danijlia, Aquino gia re cendio excitato recipere 45.0.50
gi nubit, quam ei alterar/ipaterdeona'ifI : regem Ngruagia bello cogunt
fit314. 37 '54, cMortuispatre , marito adreddenda qua ademeratpriuilegia pag;
lio Olauo , regna Dania 418.15
tenet 176. 20 '4o,310'.33,419.21 (27 cMercatores militem quendam ii quo damna
(Margareta Jlbertum Suecia regem bello grauiffima acceperant, Berga occidiit 422.
captum, cumflio/iptem annos captiuum 13
tenet 177.3,3 17.3,.S'ueciam occupat vna ar cil/lercatoribusmilitares inmari mole/lifunt
excepta , regna coniungit ibid.7, 197 -2 7 '
419. 31, @aprudentiim admini rat c/l'etallorumfodmainBorealibusregionibus
319.20', Qiendam quife Olauiim ciu/sji 477-30
lium dicebat, depreben/um cremari iubet MicbaelDioclqi Con/lantinopolipulfus, cum
77-87 410-18 Roberto Guijcardoci'etatem init 401.
Wargareta piratas tamet/i bello captos gla I7
dioferi'ri iubet 420.41, Eric'Pomeranum U'l'igrare patria bominum multitudinem
adoptatum tribu/sregnipra/cit 319.30 quidcoegerit _ 41. 4
/[411114245 regionesquiincolunt, a`piratica iles dominam impudicitia accu/alam du
reuocarifvixpoint 152.3 ello defendit 57.o'
C.Mariusaduerfus imbros dux eligitur 429. iles virtutismerito reoinam vxorem du
52,@/Imbronesmaximonumero: cit, @regnumpropriuignis admini rat
430.5, Cimbros deler ibid. 18,5uperint ta 41848 .
men quadam reliquia ibid.43 LMilitils verbum inconfderatdiumprin
_r/[artianopolit ii Traiano condita, 1i Got/tis cipi exitium attulit 182.44
obdetur 23 6.8 militis vnius fvirtute acies rg/iituitur 86.3
Juani/mus Imperator Atila mortem infi cMi/ites ip/o expeditionisingreii , futriim ad
mnils fuidit 42.47 munitum an ad inrmum locum ducendi
auxilium/itam poimortem ma 453-2 lvilloria parta , 1iregionefiibaift'aa`l
Mi/tes
gno fuendit 297.7
UMartinuspapa crudeliter'abImperatore 've grlabducipatiuntur 4o9.50
xatus
cjvaizgeta olim,Sam0gita bodie 56.51 wilitum mos in[ apudprincipes
218.40 dicendo 215.28
dl/atrimonia antiquities belloferillato con : Roma annus celebratur
ciliabantur 36. 50, .Et raptu 210. 32, 235.40 _
211.29 ; Satyrus 335. 17
g/l/atrimonia apudBorea/esfer/14,44: Modoeti'apalatium a Tbeodorico adtfcatuni
generiraptis ciiugibusjiccrosibindeper ss.12.2 54
 I N DEX.
/1411414 ordinum Ivarieta tanta cur @' bu: Normannos nauali certamine incit
quorcm 374.23 ibidem 39 \
/141114non fuotidcpplicq'ecie: 299. Meepboruf Binamet ab Alexia cal/ide 1
12 d 19
riooliatm 401. 5o, I~`it /1114 402-5
041114 mutare initu's, mul 101110144: Sucnonifliios ,fratre maiore conce
tos onndit 131.14 dente,regnum accifit 101. 1.3, .,Quodmode
moritnrifolentjiturum aliquidpranuncia ratione_fumma admini/frat ibid. 29. Hen_
.) 167.4,168.14 ricum / 111701011 , 1 bonadcti
(/1111 reformandorum cura , regium mu nebat, boflem acerrimum babet ibid.42
nus 19.40 Nicolau/1Danu3obMagni/qparricidiunzloo
dlloouiaprincepsbifmaticua, Dania regir fulo exofu: , rwcorem ab adultero Succo ab
focietatem quant ad Sueciamibigendam 441574111 nonpotefl repetere, 310. 25
323-33 Filium in exi/iampcf/lere cogitur 105. 40,
4111 arte magica 00415/Peciemgerens , re 2110 reuocato,ilo popu/0 abdicatur ibid.
gem cornu intercit 21.1,226.42 43, andern Slevici, quo confugerat, tru
4110105 Cimbrorum, auguqu operam dan cidatur 107.47,31o.35
te: 432.55 'Nidna apud Noruagiot, olim ronde/init
gMz/lieres jlupri illati dedecus armi: 4111141 330-7 .
cant Y 302. 3 4'414444441 111 Noruaoia con
UV!4114114in Gotbos , Solonam 11113441 /iituitur 412.1
mit 273. 23, /1110 111/10 adueifios Mbilratum el5quod11Pontqcibuc quauilf oc
Got/io: cafo, etiam intercitur , Got/iii ctyione datur 135.3
omnia recuperaturii /inquens 275.32 Notte: ejliuain Gotbia quam Roma calidio
gill/nera ridicula Scj'tbarum ad jrum, qua res 47.10
ruariam habentinterpretationem 22 1.7 2*(oc7e; -diesarictlslongiimamonfunt ta
(Marica iniec'Zot caucndi ratio 23.4,2 43.3 0 mon rebusgerendis inept@ 476.5 .
fui:mira in liominum montibus rua : trime/lres, breuifszma; crepii/ciclorum
110 mouendic 99.35 inar,inttriet'a luce 433.4
NAf/s eunucbu:in Italiam cum exercitu TQrmannimnes Aquilonares f13u/.go a Gall/k
'venit 47. 14, 292. 32, 293. 14, Cum 156112111 7421,73-36,351-54.35433
Si/'aldo cictatem aduerfiu Got/oo: init mrmannorumpat ria eff /14 2. 16,
29 4.13 3 29.3 6
Nar/simmerito accuztua 47.40.4414 Normannorum mari Britannico in
trici: conuicium acerbim rcodet, d Lon 11110011111 nauigatio 6.24
gobardos in Italiam accedit ibid.54 Normannorum depradationesfauctk compre
wrfctif exercitua293.17, Statim initio loro be/f 351.1
/lbere agit ibid.42 /1111direpto mona/lcrio excacati 351
Mij/t ' eia/cq'fvtrinque / 39 _
uartcantur 295.31 Normannimulta aggrediuntur , dum Impe
mituralorouidentia in extremis c'btrarq's fui ratori; Ludouici Pq" : diffide/it
cinia reriinteriecfaritemferdtk 477. 19 351.50,352.10
44 111111117 animos 111/140141411 :Normanni Cbri/iianam religionem bello 111
dos 33.17 wfuf 353,10, 358. 24 6141, .gam
/114111quumpropterobfidesdeditionem nonnulli ampleuntur 357.43
acere non: 276.12,fui capti,pradam Mrmannos ab L/{ndegauenfvrbe difcedere
moderatam/cri impetrant ibid.25 Caro/ue Calum compe/lit 357.39
mapolcli a` Toti/a obdetur234. 13 d 29, De 7V`ormannitandemlvos? multa:deua/iatione:
dliitr 235, 9 ti Ga/lucaduntur 353.34
: 4141114adregniiccefs'ionem .Normanni rurfus ingente: in Gallia fvii/latio
006.12! 31.12 nes edunt 359.11
epi/209:13 Rbemefs ab Hunntk truci Normanni:inGallia tandem concediturregio
tur 253. 13 qua tum Nou/Iria erat , bodie ear/.1m no
weep/Jorn; Binamet Coantinop. Imperium men babet 361.40
/1111 occupat 401.17, /14 excom Mrmannis ea Gaar' regio qua tum Koli
municatue ibidem3o, Venetii441444411 - /Zria dicebatur,cur datafuerit 3 68. 42
1
TQormanni
 INDEX.
); c0lleiFranc c0nclu,arte ela Olauua duminiariamiKanuto acceptam 86.
buntur 3 67.48 45,1/lcifci/udet , regno ab e0 expel/itur 87.
mrmanniquando in 1taliam fuenerint 398. 11, , ' proditori interfec'ua
10 Cb' 2o inter clites annumeratur ibid. 17
: `gens / comites, duces Olauua rex,qui infaniarum nu
/ [ merum rclatna e/l, Kanuto 0b geminam in
417.28 iuriam infenfus331.35,Bello illato,ab e0 re
f11ndedi1."1"a 79.35 <gno exuitur,tandem tamen ibi
mrmanniaeb Wil/felino II. puero,proce dem 47, Kanuti metu ex Sialandia in na
rum difcordia, latrociny's d*diidgs ciuili nesfugafe recipit 382.2
bua/catet 393.6 Olauusregisfatris expet'ationem
: deuihs,per contumeliam rex ca nefallit95. 32, Ideo 'vincitain
nas datur 344.11 mittitur ibid.47
mruagjd" Sueciin Britanniam i Ricbardo Olauus Kanutofiatrem0rtu0,qnieum in }.
11. accetfiti nautgant 389.12 driam mi/erat, adregnum ineundum re
? pietatemiam pra popula uocatur 97. 30, C0ntinua e0 regnantefle
exto/[unt ' 422.4 rilitaaelu/sfatisarguit ibid. 47, o214011'i//e
/131071472: magna cla/fispaucis Vitalia agnoens, tanquamjiiaculum morilore
421.23 - 40 catua }? 98.11
/1319 Danorum auaritia @prada 0bn0~ Olauus rex in Gal/iam Ricbardo
xy" 4K3. 37, Commercia nulla illu an aduerfios Odonem : 389.14 , Cbri
nuentibus exercerepojfant ibid.48 ianuaft, dcinde in1oatria martyr ibid.32
'mruagia indignante Danicaeccle/ia ambie Noruagia rex, Suecia reginam lvxo
ptopum accioit 117.20 remambicns,1yu Saenottontls,contumelia
etymon d1efc`rioti0 329.21 eam alienat380. 38, Cum e0 /3
' regnumfepiuslacerum, 'vtnemi fm,aduer/um videnspraumzpimeb
nt runipareret 34o. 18, 34.5. 9 , 353. mergit 381.5
13 Olauus Algruagina a Suenone vana/fe delu
regnumnls regibna moleia ma fus, Sjritbam indigna contumelia 111/
gic quam ? ant cau/a 85. 46 _
41s- 40' f Olauus,/0lus , /? Haraldo Erici
@magia Danie /125962214? 416. 22 tre, elapfusta repetens,bellum mauet 11o.
exotictaugibus alitur 418. 5 d' 15, er[ ibid.55,'c.
10 4o Oldenburgicua in ca/ir, dum cateripugna
Mptiaram bilaritaa in rixam ' certamen rent,manere non Iwilt 460.29
commutatur 11.34 0l0 Danis tyrannide liberata?, [ tyran
Ceani abyiu, ex quo : acceden: ' nidegrautlf, a Starcuteroperimitur347.53
decedens/Eaturiginem babet 331.32 0l0 duodecim aduerrios oculori'ilgoreper
Oc''auianna/ Daniafontycesnequic territo: certamine inito : 346. 49
quam adjoellicit 135.413l
Olonia regia adolefcentis s
Oc'auantip. /; amulum/intm in con mum in latronesfalum346.10, Mirtas in
uentudamnat 137.26 oculis/flendor ibid.3 1 d 45
Ot'hginta bellatornm millia pro leui Olonem Scania Dani rogant fut _/ fmineo
rexDarius ducit 220. 17, 221.27 eximant dominata 244.7
Odoacer Italiam tenet 261.20,Ab Orogotbt' Olonem Scaniaprafei't'um rogant :
Rauenna occiditur 2 64.5 neo dominatu liberet 244.7, Po/ea infolen
Odoacris in Italiam aduentus 42. 50, Redittos tiusregnantem interciendum curant ibi
inIpatriam adprofit'gandos occupatores Ru dem 55 .
gios 43.3 0l0 Tboronem, cumfamilia, diimulato 0r
Odo Francia rex a Francis praterito barede natu illuc ingrejfuatrucidat 347. 2, Cui
crcatur 361. 48, Ingnemde ? 'violata' bo/lbit " religionem exitium
'vic'oriam /21111!!! ibid.55 allaturame epradicitar ibid.17
Odo Meldnnenfe'm comitatum lvroditionc' ca 0l0 'z/ifus acie omnes perterrebat 34. 36, 35.
, armis Ricbardi coacns reddit 389'. 7 ' 38, 246. 4, Latronesltos mira au
46 dacia , /elun'ca adorttos : 34.

 INDEX.
'49, Pugilibui/iiperat virginregiam fui jlerca 402.49A
670712 mercedem obiinet35. 15, Tyrannic Papa adueifue Rogerium infalix exit/.ditio
regnanstrucidaiur ibid.26,246.7 405. 21 _
Omen decapienda lurbe abt//jii 359.46 Papa Rogerium obden: , ab eius/io Wil/Jel
Omundua Danuepugilem certamine fuiiium mocaptiia, bumaniterdimittitur 4o5. 46,
rafeciura ornai 349.7
: Imperatoria 111716114 , cum Italia
01cbade51nfulad~lec7rides 330.14 expe/lit 406.211
Orogoiba Gotborum rex 234.30,235.26 Papa anaibemaie pugnat, quum alia deint
l0_/irogotbi quil cur dic'i'i 224.33 arma 406. 55, Qua ratione magnaa deff
Orogoiborum ' Wyigoiborumtippe/atio cieniium copiac co/ligii _ 407.7
nif 300.7
Papa equitanti rege: 117111477161110711:famula
Orogotbi ' /11 bodie in Gotbia iumprabere decei _ o'7-11?
Suecia/uni 234.32 Papiapoi iriennalem olgdionem a 136306117
Orogoibi Cbrgimij'untd._Arriani 251. di; capitur 43.44
25
: caput regni Francicic'o'ituiiur 255.33
Oragoibi in ffiila jira, aduerfua Wifi /04713 Grimoaldum a quo'ater interje
gotb01,7uiAeiio miliiabant 253.9 71:1fuerat 57. 43,fugiens ibid. 52, in gra.
vOjirogoibi Hunnif deleiif 262.3,11 Leone Con iiarn redit 53.7,Denuo/iiicione oria necis
jlaniinop. 17.4:1714111/:/7111 acci periculum miro modo efugii ibid.19
piuni ibid.11, * amicitiam Leoni;con Part/Jana in Britanniam Gadia nauigare
uuniur ibid. 19 paran: , lvoce diuinitiii in Iialiam reuoca
'Ojlrogoibi fultimo pralio biduano a figg/ite iu5,regnum recipii 60.24
111171 296. 7, nomen gentupraferre dife Paribicugn regnum autores babeiGot/10.5 2o7.
runi ibid.12 40 33 `
Oibinua apudSepienirionalespro deo611611111 Patauium incendio deformaiur 53-33
32.51, Haraldoper[ raiionem aciei Paterflio in acie inierfeiio 11114pertafuedll-O
in/lruenda q/endii 33.5,244. 13 ellum inconderaiiuaibii 225.41
Ottonisfinu: - Oitoniana infila nomen 1171 Pairicy'purgaiorium antrum 44d
du 32.23 Patri: idololatra mort? quomodofliiis Cbri
Oui! auium quidam diu 've/iuniur 492 .23 jiianuafirai 131-31
211511771 inter decerianies in nemore,111 111 Patri; mor: alia atque alia rationeaj/31 acce
1707 111171174/ipeliat 33 6.4 ta 305-37
Pallium a curia Romana datum conferre , au Paironaiiuiii: quid/it 123.41 , llludinponti
torita; non fvulgarii 412.15 fcc creando rex merit`o remitiii ibidem
Pannoniapro Pinnonia apudP/inium 495.33 Pau/iis equitum praciua Roma capta191711
Panormiu Bellifirio deditione permittiiur ier cum G01612:pugnans , in molem Adria
275. 16 ni cumpaucis cifugii 29o. 46, Vndeerum
Papa rebellemfouetaduerfiit regem 16. 20, pere ienians a Totila bumaniier 417711111
Dwituit 1261 ablaia/ reccpiurum /perat 1117 291.17
ibidem 46 Pax inter Longobardo: 'I-'rancos 52.32
Papa Langobardo amicus aducr/iis Imperato Pacem Longobardi cum Franci: ,papa c," [
rem 64.2, Imperatori aduer/iii Longobar peratorefaciuni 54.43
dum 66.6, Cuiiii minarum meiu[110171114 Pax Longobardis cum papabiab Imperato
tionefaca ibid. 23, Pipini Franciopemper re metueniU 64.2
literac implorat ibid.4o Pax Longobardi; cum papa Raman/lr viola
Papa Longobardum exarcboplacat 65.29 riinci it 64.26'32
Papareges inituendiautoritaiem babet 69.6 Pax Longobardis cumpapa in decennii' 65. 3,
Papa aduerfua Dedery' 111771 defen ionempa Cum eodem d exarcbo in XX.ann05 ib.33
rai 70.23 Paxtoto orbe,quum Cbri/lu:na/ereiur 22 6.
Papa 11 Ngrmann/' , quibua bellum iniulerai, 34
/107107161?417611111117 3.0.0.43 Pax inter Wal/iam /401611771 " Hano
Papa Robertum , cuiua auxilio egebai , excom rium Imperai. 256. 3, Ex cuiua pac'io reli
/151111111 , 111/116161661facii quos in Hi/pania barbaro: dcbcl'lai ibid. 15
400.7 Pacem tantum nonfatiam 117211: 607720 per
Papa a Roberto liberaiuc, n?)audei Roma con iurbai 135.23
Pedem
 INDEX.
federn regia qui/,Liam ojiularimulans, mar abutitur 420.30
dicuc carripit 363.50 Pijc'atu: @pecuaria reimagna:14 @magia
Pelagiua diacanua Tatilarn pra liberanda Ra prauentua 413. 3 39
144 oran: non exarat 236.22, Pra capta ex Pi/c'ium arefaa't'arum, quibua alitur Germa
arat 237.52 nia,c0piam mittit Noruagia 329.23
.Pe/le:I metal/a magnafiint apud Sueca:ca Pi/ium copia ex Bareali oceano 477.5
ia 203.41 Plini/de Scbandia teimanium 474.5
.Pel/eJPbinnorum apes/iint 226.25 Paeticesudium apudDanos 43.33,apud Sue
Peluiedemer,miracula emergit 23 6.4 00: 210.22
Pentbefilaa Amazonum regina 209.31 Paculi aurei 1407414 regem cum epiapa cam
Peruacummultilr4143 a Belltfiria recipitur mtttit 133.35
276.54 Pampeiue Ifauricatpiratica : in medi
Petri Petri Leanitfliue antipapa 405. 5o, terranea 1004 004174: efi 152. 4
Largitianibnapapulum/ibiconciliat406.1, Pantifex contra_fdem datam . obdii cau
Siciliaregem / /6143010permittit 110. 30, Ruf/ue
babeantlabra lac'iucaa ibidem 6 male u nat ibid. 42
Pbilippapalca 4 601613 expugnata direpta Pantiwprecibns ad regir cadauer ani
23 647 . , mam efat 93.13
.lp/Jilippua111/[40040 cum deui't'u Gotbit Ponttcemdicet rebelliani/101410[4
nitatem 1411 221.37 crilegium ef! 119.54
Pbilippuaprimue Imperatar Cbriianua 235. Ponti/ite: 4 103164: baibus futrinque1100411
40 tur 110. 49, 111. 16
PbilippaDaniaregina copiaa aliquae in/ruit, Pantyices bellumgereremec belli legibuatene
qua adSundenm furbcaduntur 134.221 _ ri lzio/unt 110.51
Pbinnarum entbii/iafmi C5* lvaticinia 43. 46 Pontycii anathema quam regibue etiam bo
- Pbacaa 011441414; Imperatorem opprimit, ibuefbrmidabilc) _ 112.43
Im erium inuadens 54.33 Pantycum 441011144 quamadoar'da 94.33
Pbri 1j yDitbmarfoaiam regionem ingrey/s Panticum nimia autaritate popu/ua `grana
male accipiant 433.11, quibuaprylea irn tur _ 154.32
periose d crudeliter ruexantur ibid.20 Pantycium certamenpapulum in regem ar
Pignaratitia 40710 46 emptiane quid di'erat mat 110.3
194. 23 I Papuli tumultue ex 144114/ueriua irragata
Pipinue Caroli marte/lipater,maiardamua 96.10.32
in Francia 299. 45 Partuamercatorumu/ira 4 ciuitatum exer-
Pipinuapapamquemab ip/a 1404114:accerjie cituoppugnatur 134.1
rat,in Franciamrvenientem excipit 67.10 Pate/[ae 011141214 Deo
Pralium tribual continuaA 410640 repetiturn r
Pipinua Longobardum priusmanet, lwpapal
ablata reituat 67. 37 ' 41, Idem _y 29.44,23o.4,duabu: _ 31.1
exercitu adPapiam 4444170ibid.50,fuere Praigia in Septenirianalibua 304464010!
004104141,1041114 Gal/iam 63.3 rima 5 , fs-45.441
Pipinue4044014 114114111 Primua Imperatar E101701414fujfiagy'k 4010-`
reddere cogit qua papa'venis, A_iulpbum
abulerat 63.33l
, 157444412 307.40
Pirata mari egreji , ibinde delitefcentes 143 Principes beluarum naminibue agnominari
34,Danas infequentes 044441 ibid. 42, . filent . 17.20
Delentur 144.17 Principesnullia 44 Cimbrax,niquibedain
gruente crea antib*
Piratarum capitapraci/a L/Ib/olan pantifex` 431.27
palitanteiurnprajidium 14601 146. Principe: Ditbmar/iam iuni'is'viribueinua-i
16 _ eri/irnulca/bquuntur 446.30
Pirati; marea Suenane I II. purgatur 115.36 Principes etiam in cietate ineundaf/i/picia
Piratica alim 'vitia nan dabatur 10.31, 24.51, Y neinterf laborant . 443.44,449.34
335- 41 _ PrijlausWda/m Cbriianua44Dana: trZi/~`
Piratica Saxanes alim dediti 25. 5 it 131. 31, Waldemariregia/raremducit
Piraticam qui nanputant fuetita', ijdem 14110- l fvxar?ib. 49, Prudenter /uas pericula ab`
cinia bel/i
Piratici in terri:exercereni
pratextupirata446114111 _ 4401113
354.33 /61
adpradandurnl 2.9,inAfatre05410431400/111411632
infans 041112: impuberi puera de 0n-l

 INDEX.
l66.10 -
detur 138.26 pbo demam :alpitur
Pue/la : patrem kcoargiiz't , qui# proco Rauenna ob/idenda videtur .281. 1o, Comea-`
ambienti denegabat 341. 38, Qian bello tum ilbcc Gotbiinuebere nonpojfunt ib.13,
villorem maritum accipit .342. 5 Horrea conflagrant ib.ib.22,Dediturappz?
Puel/: apatreproco denegari greffe 22. dum ibidem 36
17, Cuipatre oppre nubit bia/.22 Radaga/iis cumfao Gotborumexercitn Ita
Puel/.eimperio Dani, quofe Olo petit 253.15,Obfeim Rom. 'exfu
0113 fvirtuteliberant 3 47.49 aretraii: occiditur ibid.2z
Pue/la in Boemia[ annofregnam tenne Re elliopopuli regionik vaitate lvindicatur
runt 2 o8. 52 7&29 -
aqui; viribiiil 22.28
Rcenfera mirpernicitatis,qua in
fiar Lapones innebuntur
Prouincianomen cur certa regionifproprium 482.19
: 207-5 Regina Longobardorum 'viro mortuo , quem
Pranarnm ardentium examen[ 411. f5 maritum deligit,eum regemfacit 52. 23
QVadi !!! bello[ 23_5.38 .Regna cadibiupararion magi/'5 barbarorum
@adragemalik religio bellum quam Romanoram m05 4.48
abrum it 121. 8 .Regna quibus artibue!feruentur
,Qurandiu Orogotborum nomen in Italiae -34
n; 29 o'. 10 Regnaldiu @magia rex[ in: re
,Qn/:ndiu Wyigotborum nomen in : c'o'dit, neaproco Gunnaro repertatnr 344.
etit 300.6 5, 200m ille [/, 'vxorem ducit ibo'
,Qaa gentes magna: in eccle/iam Roma dem 19
nam proficderint 71.23 Regneri } prudens con/ilium 74.
@a/emelint,in 'variao mania dira 45 D A
/112141nonpoiint 194.1 'virginem 'virtutis ergolvxorem du
,Qua/fori Indulgentiariopradepars au ertfir cit 75. 14, ,20am loca letiorem du
322.20 , aruo /: i id.24,302.25
,ini regem interfecienm regnopotirilexiu Regneruc Britanniam, Scotiam , im
bet 38.19 ilaa Noruagiamfnbigit 75.40 , H)ber
,@ifprimne tria Aqailonis regna tenait332. niam 77.37
53 miti: Imperator/55 Ivixerit,
,2510 tempore Longobardi leges/iriptae babe Krantzycum Saxone 75.55
. ecperint Regneriu in biem , aquain zgn?ac
56.33
b@confini apud Danos regnante Cbri no ceperatiniuriam , moderatua 77. 25, Cru
20.4525424555 deli morteperimitur 78.1,305.35 '33
,Qlibiu conditionibus Sueci ! regi a Regneriis Danna diie/l0 (liceiimparinumero)
lienigenapendant . 320. 52 d* tota acie villor 303.18
,Qaibzisde : diie/la olimiipiebantur 5. muliebrem /
26, 28.1 la amatapotiatur 76.3 2.303.38,
,Qiid inter/it inter oq/Iulationem eleltio trem iuo dolore bellum inrentempralio
nemponti/ici: 163.45 fudit 304.8
,Quot anno: Orogotborum dominatui pa Regnerii:'vior Sueciajlium regem c'o'itiiit
Italia 273.30 303.32
aotannis expeditio eDania inWanda/iam Re : Daxonem, a quo crudeliter
/x/Eipitur 146.32 necatum vlcifcebatar , captum lvita zamen
RAe/#inerex elecflii: 65.36, regno donat 77. 25, 304. 49, [nig/icm Hel/c
monacbiior ! ibidem 46 ontum naaigatione peruenit 305. 7,
? monaerio rar/iisadregnum red crade/i cruciatii moritur 78. 1, 305.
ire cogitam, 68.4/11941: ! cona 35 d'5;
tu deeru . 69.6 /1 multa regna di/lribuit 306.
Rami armato exercitui adfaendumprelati 18
30.41, 231.52 regem Suecia Pro 0b ani cadem
Rauenna qam/it veta/la, '400110670 aua 'vagaupra bel/0 adoritur 35o.1
265.15 Regner-i Danie d* wma/ia regi? .state Nor
a`/0bbAyla! manni egre/nt 3 54.31
Regnerus
 INDEX.
leguerutpoft Huudingipatrt'tmomma um canato bedo , Carnaten/em T610611141601
~ uercapulfua 213. 16,flia Dania regie 601 4 comitatum fvuat , auxilium e Dai.
tatu ibidem 23, Nauerea opprefz regnum 1114 accer 1`t ibid.32 ab' 4a
recuperat ibidem 41, Illam 'vxorem ducit Ricbardipietm, rziir-tutes'mors 386.38
ibidem 43 Bicbardm 11.patri Richardo/acceden: , rufii
Bextarum cladem nuntiarif.tetons, quo pa corummotum reprimit 337. 6, Wilbe!
c't'a eam intetgit 45.44 /1411114 rebel/em quinquenna
.Rex a`popula iniuriart'amneiam iurare co lem careerem ibidem 25, elap/um ' fve
gitur 84.47 niam orantem recepit ibidemubmor
_ Bex mafictlr numeri:111/111011111 agitur 99. 5o tem/flo.: ditionem 4141411 390.21
Regie 1444111 magis in iure dicdo quam in ri Ricbardut III. patri Richardo II./itccedit
tibtu,ouantlibet[/[111044114 94. 13 39a. 31, Bellofatrem rebellantem domat,
Beginon,/e`dfatres in regnumfuccedunt paulopo non/ine 'venenifuieiane mori
309.12 tur ibid.4a ' 50
Begemeri monacbum 11011 expedit 374.35 Roberti nomen Rol/oni44Cbrium conuer
Begemgibbo defarmemMruago'nferentes, inditum 365.35
413. 24, bella adarticum magna nobilita Robertuefati Ricbardo III. in Normannia
ti:parte con/ciunt ibid.4o fuccedit 390.55, Patruum arcbiepifcopum
Begum 1110710 ,icce/sione bareditariapeba Botomagenfem oppido abire compe/lit 391.
bita , etiamta babetincommada 4X3.33 5, Po/ea culpam agnoens reuocat ibtd.1a
Begem literatum non effepapa miratur 195. Robertua Wilbe/mum rebellem imperatafa
53 cere cogit 391. 23, S411151414 Domintfepul
Begum ' Imperatarum tuitaparum iucunda cbrum inuyt, 392.47, Bedien: maritur
313.10 333.1
Begum, ditione bijzriam diuifz , alterter 120611111: Guifcardu: Apuliam ' Calabriam
ra,alter maripiraticam exercens, impera! uepatiablatam 399. 51, Apapa , I'.uelut11111
352-31354-37 'va/allzu,paceja7a , bentycnominetenet
Begum manibus medica 'we ince creditur 400.7
136.47 Bobertua Guiardut multa Italia oppida ca
Bex regno ob tyrannidem aitpulfut 425. 5o 11 ` 4oa.2o,401. ' 19
/156011: mutui# be/lfextinc7u 78.47 110611141111 Siciliam nauigat , Panormum
ob/idet4ao.3 6, Quad 4 60411140/14111ibil
Berum ge/lart'gloria Kanuta ob/lttt't , ne rex
crearetur ' 93.54 1111610 capitur ibid.49
Berum 4 Dante014414111 breuis epitome 4o7. Bobertus Gui/ardua Djrrbacbi'ab/idet 401.
47 3X, Capit401. 16, Denua/epapa vafallum
Rbeni1141741 Normannarum va/ationibue prtftetur, ' Petri fvexillum acci
patet 3 53.13 pit 401.28
Ricbardue Wilbelmi Normanni/Wim 371. RobertueRomam contendens,adpapamtuen
53, L/patreagrota ' monacbatuminire dum , 444111110:ufzma Henricum Impe
ratoremfugat 402.20,Bomanotltuzri1Jdicv
cogitante proceribue commendatur 374.
50, ! 441641 obedientia `zcramentum audientes, 1401444: territo:domat `ib.3.
raatur 375.14 Robertti: Imperium CanantinopolL/Ilexio
Bicbardua Wilbe/mtfliua 11 Ludouico rege 4 auferre [/111111 402.53, 21104 dum ag
14111114 1mu/atione in aulam Gallicam 46 grediturmaualipralia 612:1110701 403. 6 ' '
: 4111114131237, Vnde cuiufdame mintytrif 25,rnoritur !
prudentia educitur ibidem 47 Robertua aduetfue Baemundumjatrem ma
Bicbardu: apud Sjluaneenfem comitem e' gnis capot 1041715,[4111514 expedition/' cau- ' '
ducatur383.42, Captot Normannu( qui ./a et' recontiliatur 4a3.51,4a4.12
Danorum auxilium euocauerant) Ludoui Rogerius Sicilia come: papa dominio
co rege Batamagum redit 3X4. 23, Hu Calabriam 111114411 405. 16, .Regium rta
gonis Wagnijliam in fvxarem ducit3X4. menbifumit ibidem 23, (_/lnttpapa ad
26 64111 400. 0, papa d Imperatore Italia
Ricbardus Brunoni occurrere rvalen: , de in pulfm ibid.23, pylea redit 29
dus 111041141 recedit 3.?5. 7, Alida infidiac Rogeriua Roberti patri: ditione: pas? eiua
Latbario /141741 4141141 ibid. 22, mortem tenet 403. 30, Cumjatre

 INDEX.
/111110pralio c'mi, Apulia partem Roma i Longobardis toto /174 0b/
eirelinquit ibidem 41, Papa b0magq`iura tur 54.3l
mentum png/fat ibid.44 Roma Senatui gubernanda a Tbeodoricoper.
Rogeriue mulia' in Gracia Conantinopoltta mittitur 264.19
no ademit 406.41, jvoritur ibid. 51 Roma a Winge objdetur , Belhfario dejen.
Rolfe gni accenfo mira patientiaproximus a dente 277.2:
at 2 14.4
Roma obfidione annua liberatur 279.4
Rolfe ab Hiartuaro fpecie tributorum addu Roma mir inopia laborat 237.37, Prodiii0
cendorum cum trucidatur 2 15.15, Sed ne capituribidem 47, Vig/lataincolis fua->
' a Rolfonis milite /111111117 ibid.29 cuatur 2SA.51
Rollerua Ngruagiam a Frotone una cum re Roma Belli/rio reparata, aduerfusingruen
pudiata ab eo lz/xore accipit 34o. 16, In re tes Gotbos defenditur 239.20
belles 1014028, 170107116 fuiribus Roma a` wrt/etelvi recipitur 294. 3 1, Gotb
adiuuatur ibid.44,341.4 paione abeuntibus ibidem36
Bodopatriapropterregu 0diumprofugus,ma Romani cum Lon obardis, potentiam forum
gna /111071101 Danorum clai in veriti,pacem aciunt 50.33
ving/iam nauigat3 62. 44, Magna coatta Romanus pontifex ab exarcbo in legationem
prada, uidfac'urust deliberat 3 62. 14 mittebatur 51.45
Rollo in L/fnglia/o'mnio monetur in Galliam Romani /iri toresquum boium 'virtut ex
nautgare , lvt quidem ab interprete didicit toMint,/iibrum laudibusferuiunt 133.10
3 63. 1.?, Pacem cum Angloprofe Romani Imperatorespoft mortem deos ba
iurusfacit ibidem32 beri rvolebant 216. 19
Rollonis cum Anglorum rege ami Romani milites cum Gotbils' ciungunt 235.
cum colloquium 3 63. 55, Societaa fdua 53
364.11 Romani Gotborum infidi/s intercepti caduti
Rollo a` Gallia ? 11in Walacram tur 237. 4
delatus,eam "Ui ingreusfubigit 364. .I Romanum Imperium in Occidente annos arn
' 39, Fri/ies ad tributa pendenda adegit pliua CCC.'z/acat 261.15
fbidfm 4I
Romani Bellifiriurn tyenientern nonliirn in
Rollo Reynerum boem bello captum,_/i1fnma tromittunt,daccerant 276. 44, Cuiua
bumanitate moderato acceptopretio remit reiip/bspoeapa'nitet 277. 42, 275. 44
tit 364.52,365.7 Romanorum leuitaa 276. 44, 277. 42, 27X.
Rollo Galliam ingre/fus,adRotomagum[ub/i 44. 204.35
it 365. 24, Cum Francis commijjapugna Romani a` Gimbris 121011420. 25, Iterum ma~
wifi/' expo/lulat 366. 12, Parios annua gnaclade ibid.
obfidionepremit ibid. 21 qurmda adulteriomariticajrem quarit 49.
Rallo ex Gallia ab in Angliam 0110101 12, o@tiempo/lea (alterius amore ibid.32.)
gendos rebelles accer/itu, regnimotu/ida feipzm veneno to/lit ibidem 34
to reuertitur 3 66.37 Ro/iocba Danis capitur diripiturg 132. 27
Rollo Franc0s, qui/latimpo/ifrime/Ires indu Ro/iocb op idi_dominium penes ducesMagno
polen/els0 171. 35
ciasarma/iamp/rant,pro/ligat 3 67. 12 '
15', Carnotum ob/idens,afuperueniente au Riyiocbcfs tumultuanturprocon/iilibus eie
xiliari exercitu cedere cogitur ibid.32 tis 1X3, Wifmarien/iseadem di/Eordiab
Bodo 11,1Cbrifliani/inum adducitur,oblata re borant 183.42
gionis quam tenebat pacata poione, Roocbcenfs 11 reliquis ciuitatibus de/ci cunt
regicfarore in matrimonium3 6.9.14, Anno 1514.49, Item Sunden/e's 135.4
DCCCXCVII. 370.9 Rotomagensaduenienii Rol/oni /i imperata
Rollo Cbri/iianf1ctus eccky/iasinaurauit, faiturospodicentur , religionis negotio ex
_furia ueriim punq't 369. 1 ' 4, lwhegtls cepto 3 65.1!
animum ueriori duorum Francorum ne Rugia infilaprofei olim Odoacrilsmilites 3.
ce (/111011128, 0711117 370.16 3o
Romamfumentum Imperator e remotgimis Rugiaprimiin Longobardi infiderunt 41.
locis mittebat 48.41 M42-17 _
Roma : ab exarcbo conituebatur 51. Rugia diu Danica imperiofubieta , nunc Po
44 meranopara 143.15
Rugia
 INDEX.
Raoi'am domino multibi vendi Saxa _ .210.23~
cant 172.7 Saxonia regnum Danoparuit 16.5
Rugq'a Longobardikpui, alios/edibmpedunt Saxonia rex Danoper atatem cacoinfaltat
42.54, Sed ab Odoacre Italia reuerfo eq'ci 1447
untur 43.4 Saxonia a Normannic deua/latur 357.53
v Saxonica lingua Cimbrorumfuit
aduerfue reliquo5tagentilffubdia 431. 25
regi exloacfoibmini/lrant 133. 27 Saxo excufiitur,quodincomPo/1`tam bioriam
M fcrip/erit 352.17
: Saxonibue quam Danilfibe ma Saxo Siala dici/5 Danicariantiquitatiri~
lunt 139. 4, Hittamen/e dedunt, illoriau ptor3.47, Gothorum antiquitatesper/c'ru
xilq's non accepta 140.5 eff ' 204. 50
.Rugiani oratione cuiufdam Got/calciaddui Saxonii dii0,pr0 tempore regione, erudi- _
141. 42, Daniaregir auxiliofr'eti , Saxonl
ta 416; -43
apud'lora/tdia deqcitint 142 . 6, SedSaxo Saxone: Danzigquos bet'lo lacgiuerant, tribu
ne ' Dano reconciliat,prada ambobio: tarq'unt 17. 2 4
Patent ibid.23 Saxonum XXM.cum Longobardikin Italiam
Rumpoldm dux pacem in Slcfwicenfi lveniunt 43. 6, ,Qui {/16203010
contentionefacere cupien5,moritur 130.32 mum redeunt 50. 45 '
Ru/a lvirgo @magica pra/ian: inter/citur Saxone5 Dano centum niueos equo: quando
33 0352 pendere cogebantur 72.51
Rif/la virgo !!!imperans be/loj Saxones a Carolo non Magno /10,
nitimos lvexans a` Danilffiigatur343.39 ' domiti 73.3
47, Fratrem infiigam compe/lit ib. 5o, Ab Saxonibua 0brebellionem , tributum auoetur
Omundo Dano opprimitur 349.1 23.32 I
5r Rio/si c'o'tinenter c'Suecik begerunt 203.34 Scania , olim Scandia d Scandania 1. 42
Rui Suecostrucidant, recefta arce ab ca 51,defcribitur3.3, Eit Scbondia 473. 12
ta 314.42 Scania Dania adempta , Suecia accedit .34.
S Abe/la,pe/lesprctioma, a Borealibue 0 25
ri: rueniunt 477.54, Scaniapopub ob tributi magnitudinem tu
Sdlmoxilr damon apud Getaobabitto: 222. 23 multuatuc 153. 35, orationenon
.Et quiltfuerit ib. 33, Qoa ceremonia nun~ placatur ibid. 44, 154.7, Caditur 155.3 6
cium ad mittant ibid.26 Scanienfs regem Suecia Carolifliumfat'
Sacerdo: - rex idem nemo efpotefi 160.14 dientes, alium opponentes, a reliqui5Sueci:
SacerdotesGotborPq'cognominatur 22 1.44 opprimuntur 311.47
Sacerdotum /inferrefubique co Scbondia etymon 473.9 `
nantur , Cbriiana religionifpropagatio Scjtba apudHerodotum,qui a Maagetispul
nem tvalde remorantur 432.3 1 Cimmerio: expuleriit Gotbint 200.
Sacri/icm quidam genueementitne, regnum 3o, Nom Scytbarum nomine Got/iietiam
aecrans, Noruagiam turbat 416.27 intelltguntur ibia'.35, 207.53, 203.27
Sacrfcq'aloudSuecos, quum idola colerent,ri Scjtba conbetfo [ quam initu
tu: 204.13 ri erant,omittunt,neglec70 bcyie 22 1. L
Sagitta malum ecapitej/q'quidam iufuade Scjtbia a Got/1115 patria core/fis occupata eff
cutcre,regtl5 nece'aberrareparat 33. 27 2.06.23
Sagittarq" inerme: exercitum armatum fu Scipionic Ufficani _lertia in libcranda ab
`gant Y 76.50 Annibale Italia 27.20
Sagittandiperitia mira documenta 22.24, Sbioldut vixpubertat / corportkma
33.26 gnitudine roboreinjignit 5.12, Rexle
Saionesa Tbeodorico in/iituti 264.50 ges optimaa tulit 5.22.
Sargapis Tbomirilr reginafliue calotta/me Sclauoni/ant Wandali 53.3
pudore inter tcit 2`19. 5o Scriten Finnorum with d fueituc 203.54
Sarraceni Rome/ieriograues 54. 54, 56. 10 Seditio in? creando 11.3.33
Sarracenorum in / regionespro'cio Selandia , alia:Sialandia, infiila defirt'ptio 2.
300.1 5473-20
Saa/ue Iudam Cbri/liani cxercituc dux 253. Senatu: bean/ales quandoPlan2 defierunt
37 Roma 43.29
 INDEX. -
Senatore: Roma capta 01114 olyides capiun Sle/oicen is Hol/atensducatuafeminaf .
tur 233.51, Remittuntur 239.33 turorum bellorum , iniquaPartitione acci
Senonen/is ciuitaaa Ngrmannis obje/fa , data ptunt 197l7
lpecunia redimitur 361.11 Snio Dania rex , quam lweorem habere 71071
Sepulcbra antiquituacundumpublicae "uw _ potuit, nupta rapuit 40.4o,250. 50, E0 re
74-3 gnante ngobardi Scania egreffi/unt 251.3
Serpensquidam apud Noruagios, 411011054]; Sfera defuniori anima070070171 [jhu
471,1107111177104001 433.29 dia fuifuntur 43.54,430.4
.S'eueriimafurtianimadueo 369.3 Spretam religion? ac epi/090s quamala con~
Sicbtrugua Suecia rex in Danum 0b raptam b[001114nt in Suecia 303.3
pue/lam mouet 210.47 Starcuternsgigaa imm/ro00713 22.43, 226.
SicbtruguctDano clauaperimitur 211.4 14,Hamampugilemernit 23.2 6,226.14,
Sicilia dominos mutauit 2.20 Semeltamenfugere fzii/ias 29.51, 230.3
Sicilia a 601010110?! Romam 04141711144'1 Starcuterua etiam rerumriptoreit 33. 43,
tur 2.91.55 /14 adultcrum in ilo/0 eiuegremia
Sicambri qui 257. 25, Vnde dici 423. 51, condit 24.1
42o- 3 Starcuterua Hernts nomine cum
.Singularia certamina 011771 apud Cimbros nouernjatribua congreditur quosernit
432 42 227427342354431
Stfwaldua [110101410 111710710: 294. 13, Starcuterus Inge/limollitiem exo/ila , adHal
multis Gotbos damnis aff'cit ibidem 49, 00 danum recepit 227. 37, Certamenfolta
petydiam/u/jcnditur 296.37 aduerfua nouemtbit ibidem 42, re
Siwardus be/zfortls/110110713 regno ex uerfus magna eum libertate rejirebendit
truditur ' 350.12 2 4.10 d32
Siward/ts Danici regni inclinationemperta Starcuterns Olonem, cui militauit 347. 24,
jin,be/l11m,in quo intery'tmon necearium acceptoprecioper dolum interfecit 35.43,
mouit 37.14 246-2,347ss
Siwardus quum morte damnatufan mare Starcuterus Hatberum ridentem indignata4
loreccipitandue { , nautaaprudenti alloquitur 246. 20, Bum rogat fut/e inpa
tiafefe/lit 41 2.5 terna necia fz/ltionem interimat 249.9
Six/arduc nauali pugna vic'tosfurinando ar Starcuteriosnex cactas , fceleris fnitentia
mattos enatare c0ntendens412.5o,tandem quartt dquopcrimatnr 36. 29, 246. 11
captttsimma /144114 cruciatiaspctfert Hatberu/s rogatua, inpaterna necis Fvindi
413.12 am eum interemit 2.46. 20, 249.9
SIe/{Vicum Dani; ademptumt marcbiona Steno, Suecia propugnator, Pilien/em .
tue31.34, Dan/ls deg'citur 32.25 fcopum tyrannifautorem objidet 500. 23,
Sk/oic'aDania rege 041711117 173.21 Danum opem eirentem,pral."o commi
Slefwicen/is ducattts es? Iutia 172.17 fundit ibid. 23, Epi-opum re ipifcentiam
Slefvicef/ts ducatua ratio inpoerum0711471 mulantem indicio populiby'cit ibidem
da conjfituitztr 176.4 36
Slcfwicen/is ducatus controuetfia, bellicau/a Steno Danumpatriam ob/identem, admaxi~
177. 13 ' 53, oQuad Germaniaprincipes mam rerum inopiarn redi ` ' benign
cumDania rege committit 173.30,Multaa comeatum inducysfzcwa'jzocditat 500.
inuebit calamitates ibidem 34. 179. 5, 2Q 51, Pugnans adueris tyrannuminacieca
papa quidem autoritate, d {4 dit 501.20
70,reslootesfi componi ibidem 21, Tandem Stetinum deditione in Waldemari
Imperatore arbitro 047114 rexiyerior}? tem z/enit 145.21
130.43 Stilico cuius/unimi: fuerat apud Imperato
/10170: ducatus ducibm a Daniaregered riamaulamautorita: 24o. 51, cum/io 171
ditur 137.24 uidia oppreios inter/citur 253.3X
/5771 ducatum duces, licet/ententia Stifendia Roma literarumprofeo'ribtas con
damnati,bi fvendicarepergunt 131.29, ituta 269.54
Ciuitatu'orientaliiauxilia accipiunt ib.43 Stockfifch Germanicinominils etjmon 433,
SlefWicen/is ducattta,mortuo abfque libert 51
dolo/ro,coronaDanica con/olidatur191.24 Stocbolm 'vrbis/11114 qualia Venetiarum 49o.
53,311:
 1NDE~X.
{} emparim , geminam d liter atque aliter/intimi 321. 1o - 30',
mari grauiimam calamiiatem experitur 322. 11, 323. 10 ' 53, Diu rege careni
311. 11, Horrendum eiua excidium 49o. ibidem 14
46 Suecicum I0anne belbtmgeruni324.23, Acie
Sioxbolmen/ium egregia in Alberium regem fit/iin eiua rveniuntpotgatem ib.44, Rur
capiiuumfde: 317. 24 , /um rebel/ant 325.2
me laboraniibua, comeaiiiimira indu/iria Suecia Cbrylopbori reg/3:iucundif
Dan/lrcie/isimportatur313. 20, Graiiailli; [ 139.45
aregeaguntur 319.10 Suenofaii: Cbriianiic, de Imperatoris n0
Firalejind/e's Ericum abfidionemparantem mine Suenotio appellatus 32. 40,379. 45,
capiuni 171. 24, Et poienii'imum Dania Religionern abi/cit, Futpairem regnoproce-
regirexerciiiiib.16,f0rtiier/u/linent ib.29 ? ope expe/lai ib.52, u'acie fuincit 33.39
Succq/iofliorum in Imperio iniu/ia 255.3 Suenopairemortuo regnum occupaium tenet
Succinum rubireperiunt 3.39 34.7,Bia a` Iulinen/ibiis,quos bello[
Suecia deripiio _ 203.23 rai,capiue,biredempti ib. 11, Tertionii
Suecia Dania/uby'ciiur 214. 20, 215.7, Vice ra/olertia nauiabduc'iii:ibid.35,1matro
lverf: 215.33; Rurfuii Dano ienetur 250. nii redimiiur _ ibid. 43
14 Sueno ab ricoprqigatua306.5o,pofi diutur
Suecia Alarico interempto, rege carei 225.52 num exilium ad_fanitatem reueri: 35. 10,
Sueciam rege careniem Cbrfiernuefira Pofi/ptennium ree/no reituiua, non au
inuadii 195.22 (30 det iamenpalim Cbrtumprojieri ib.17,
.Suecia primiim Cbryiireligionempubliciac-l 307.1,33o.26,331.12 3
cipii 307.13 Suena nuptiaf, quaeambibat , miro
Suecia regnum iribua Jquilonaribii: opu inieruertii35.40, Ngruagiam d' An
lenti imum 319.51 gliam/ubigii 36.9
Suecia ex regione agri'exportan SuenaAngliaregn'con/obrino Knuioniini
iur 139.52 mafde/ruat 39.17, @o mortuo ibidem
Sueci' dueali tantum titulo Hiartuarue Rol 33, dumbibabere cogitai, ab Haraldo ey"
fbnicpermiy/ii tenet 215.9 _ ciiur 50
Suecia rex adulterio d* rapia maire natue Sueno Danua,g'iia/ua cadem fvlturuein An
310. 7, Cuiuafater libidinefria Danorum gliinauigai , quam regein TQrmanniam
bellum aduerfua Sueciam exciiat ibidem fuga elap/J/iibigii 333.19
4o Sueno Daniaregnum ajfeiiarepalireligione
Sueciaprocerum ' regis Cbrift'ierni contro probibitu: 39.25, 44 51, remaggreif,
tier/ia 194.32 /5131! 90.9 d 30, Tandem amuli
Sueciarex Hiero/ljmamperegrinatiii reditu morte conquitur ibidem 35
in regnum ifatrearceiur 169.16 Suenonir fvirtute:runa libidineob/iuriiur91.'
Suecia regina captiua a Sueciaautoritaiepapal 41, Nuptia ?! ruariaa cicubinaa,
commoiii dimiiiitur
Sueci quoi nominibux appelleniur'v
326.20
1.34
deinde diuoriium d pnitentiapoi'i diu-A
iurnam contumaciam 92.1, Mor: 93. 6 R

Sueci Danorum apud prafeiorum infilen Sueno III. cum Kanuto Magniparricidafilie,
tiam oderuni 136.42 deregno contendit ' 112.6
Sueci bominiicajiparuababeiur ratio 214.16 Suena III. oratorem Kanuti ocultpriuat 113.
19, jvagnopraliojt 'viioribid. 33, Suo;v
Vndeperpetut inter e0: ' Danos odii' ib.
Sueci a fiedere di/c'edenies, proprium/ibi re inperniciempracipitat ibid.47
Sueno III. Kanuti?lmagnoprab'ofuperat 114.
gemprayiciuni 190.23 (33, 216.37
Sueci in regem alienigenam conirant 223. 23, Clemiiapontfcii bortaiu viens, mul
i125 ingratif 'vtituribid.4o ' 52,Rui]i/sin-
43
Sueci Dano:arte/uperant, a` quibiu` fui'vince ]ignem fvic'ioriam concuiii:, rexbabetu
bantur 303.1 115.30 .
.Sueci tvebementei in fvtranquepartemproue-l Sueno III. Plog'pairie inteifeordedi
bendi 'derendi regis 317.29 iionecapi/,expac'ii/i'de abire/init 116.17,
Sueci regemV /ibi babere rLiobini, qu? Carolum _ Iii/iliia/iiorum in odiaprouocat 1 16.54
quendiinlmaforiir militem creiit 321.36 Suena I II. bellum / Sueciainferi
Sueci in coni/:ngenda duobua regni: Suecia a~' 117.42,-Plebilr0btributoriimagnitudineni
Z
 INDE xi' .
:aggreiu, hpia'ibu:peti 'da ' " 443181434!
~ tur ibid.5a Tarenti prafecflue Gatbua ad Imperatorem
Suena III. futile can/ilium aernatua 119.35, tran/it293. 12, Perjdepaeapraditianem
Multi! afidefeientibux acieJ relinquit 120. malitur 2174-37
3, In Germaniam rectpit ibid. 24, Vbi a : Gatbarum rexAam damitarn
mnia aduer experitur ibid.32 darum regi tradit 207.34
Suenonis III. cum Waldemara ex aulatia, Tartaria que es? bodie, anteafiiit Sarmatia
'illiue / 121. 36, Eiu/gemmu 241.3 .
latum depacefaciendapromijfum 122.11, Tedelinda Langabardarum reginapapulu
India . . ibid.22.(3' 43 Cbria bicnfaciendom carat 53B
Suena Kanutam Waldemariia Tedelinda cumflia decennale regnum
fida armatitnecanda; curat 123. 15, Epra turn A 55-43
liafugiens, captufperimitur 125.36 Teta/ta Totila Veramim mittitur 293.3 1,
Suena ducit Iwcarem , quam ab Olaua,qui eameius mortem rex creatue , cum Francie,
Burgundunibm,cctnm init pag.
ambiebat , ignominia ajciendam call/de '
curauit 307. 26 294.1 '.
Suenanis Daniaregiaquinque, cancubinie . eine multi: acitur dieultatibi ad 114
prageniti 410.30, amnesbi inuicemic liam tuendam 294.53
cerunt ibid.3 Teide cum wife-'te dimicii: eaditz95.55, Cum
.Sueanex quam graui tributo multatiint, ab ea namen Oragatbarum deletum 296.1;
Dani ducem a occifum 73.3 e/epbus /121911114, Gatbarum rexfeit
Suertingue Saxo/e luna cum bo/le perdit, 'vt 209.42 1
patriam liberet 23.43 . Temp/um pretia maximum apud
Suerca Suecia rex Dana vxoradimit 310.22 : ` 435.37
Suetica rebel/tonie taufe 192.33 Teutonicus ritue Dani in patriam induci .e
VSueui W/jppanem tenent 256. 11, Plura 0c r erunt 11 6.55,117.14
cupare canantes a` Tbeadarica /10 Tbeabaldu: Carnate'': cames Ricbardo
ri rege reprimitur260.35, Viti regem ex manna infeuc , armis ab eo reprimituf
ianumerapracerenuntur, 'vttamfu f 334. 51, Indiaa illi tendi : 336. 1
14
periores Gatbas agnaere debeant 260.54 .
SuibdagerusNaruagiarum rex Dantrarem TbeabertutMeten/iam rexamp/iim babet
j/liam con/uprauit 332.13, uem illa yditionem 270.9,273.13,Fdus cum 111414
tam iniuriam } canantem i .20, bel rica, Iuiniani Imper. metufacit 270. 15
la apprimit ib.43,('b Dania imperat ib. 46 Tbeobertu: Meten'rexmunc Roman230,
Suibdagerua Danie/ubaia Gutorinum, regis 3,nunc Gatbif auxiliumfert ib.3a, Francia'
queminteifecerat,]li1im,pr1e/cit 332.50 d Burgundianibut accer/itilt vtrafquefi
.SuperioreDitbmar/iaibpateatem redac'ia, de/et ibid.35
[ diciliorpalurik 465. 45 beadatutareginapeeunq'k multatufz 69.34,
.S'iiperjlitianibia Dania abundat 110.40 po/iea ab ea in regni cafartium 'vacatua ei?
Supponitquidam pra marcbiane 174. 15, 270.26, Auarueddactiu ibid. 30, ?.
L/{liutpra Olaua Margaretaflio 177.7 Eiusmunera ej'largitiane: ibid.47
Synmacbus ac Laurentiue de pantycatu de beodatu: adres<gerc'uiaaineptus, Imper. epi
certant 266.24 alifadjliornatumcampcfitiaplacare .
Sjracue Tati/a 0b2'e 292.5,/ubfiditi Gra natur 271. 25, 272. 52, 273.9, Panticem
' cia accipiant ibid.30 per 'vim abtrudit ibid.40
.Syritbapueda ei nuptura edicitur , quieam ad Tbeodatue aduentu Belli/arq'territiu demuna
feintuendum adducere paet 23. 51, Ota de pacis conditionibus cogitat 275.
bacfpefura canatur ibidem 54. 29. I7
21, Tandem rUbi dctpe'cere ,/ponteilla Tbeodatua 'viaria/iiorum ad Salonam ela.
facit ibidem 33, Patrem iratumplacat ibi tu: ,pacis can/ilia abq'cit 275. 55, 0bigna
dem 39 uiam 1i dedicatur d' necatur 276.
27 _
Tabula prafriptarum apud Halmen/es Tbeadaricue Wyigatbarum rex 257. 51,
502. 23 cum _/Ietiacapiaa caniungit 253.23,Mori
Taciturnitaaejaeleritaainbel/a adminzr' tur 259.3
bea~
 INDEX
1'beodoricui Orogothor' regi; Theodemiris ilebrugga pauci? propugnatoribii: dglnfa,
flingde Verona cognominatiis 43.12,349. facile capitur ' 461.6
2 Cbantinopolim 262.13,li 1011/11 /2014111 poit Patr? rex,
beraliter babitxi: remittitur, amici/i domi'poi Atila: cad?ab Aetio remittitur
miufiiit Imperio ibid.20 d 54 259.20 3o, Fratriidolo moritiir 260.24
Tbeodoricua a Zenone Imperatore ornatii: 701114111 6011114141 282.47
262. 34, Italiam 'R0mam[111 commen 7011144 illic/lrem 'vic'ori de Imperatori! du
daripq/ulat , omnium con/rif obtinct cibii: report/it 283 .3 6,Mii/tac furbes recipit
ibidem 45, 263. 1, Romanik latantibiu ('ciindif rebus angetiir 284. 1, 15 22
264.6 Toti/a clementia infminac 284.20,in Nea
Tbeodoriciu Italiam , Odoacrem bis politanos Cononem /14405, 285.1,
14110 fuincit 263. 12 , Duplex 114114115 111610114 ibid. 42 " 50
trininm obfeiim, ivrbein deditionem ac 1011140 .zgreibiisnoceri n'oJ fvult 286.R0mam
cepta iubet 263.55 "interceptik comeatibiosfame fur
J'beodoriciis Raaennadem babuit, Romam <get 286.8@20
' totam Italiam inpri/[intim/kndorem ati/ad Roma capta Pelagio rogatno cade d*
nituere cpit 'c.264.8,ltalik armorum flulori: interdicit 288.1 , Ex rei con/jbec'u
v ii interdicit 2 64.48 fico: adDei timorem cobortatiir ibidem 4,
Tbeodoricii: cum optimiclmperatoribii: con De pace adImperatorem legatir ib.
ferendiis 265.11 19, vbi 111/11144411710440111211101
Tbeodoriciis licetecclzeo: c'o'rueret,'c. 265. dexia/lat, d" exterminatibid.
5.tamen 111411fiiit 268.4 25 ' 42
Tbeodoricns cum multi: regibios ainitates Toti/.fu Romano: erga bene merito: Got/105 in
contraxit 265.3 5, multaaproninciaa re no grato: arguit 286.26, Idemfzcit Roma ca
fito adiungit 266. 3, Clodouco/bcero in en pta 288. 10
, mi exercitu Francorum XXX. mil 1011140 02141414 iterum obfidet 290.
114 @edit 267.41' 21,Proditione wirf/im capit ib.33, Captam
Tbeodoricuc adextremiI crudelii eutyit 268. repararepergit 291.24, Cnr n'ol deleuerit ib.
36, Moritiir ibid.45 Toti/ac cum Lonobardicpitgni: interjcitur
Tbeodwi:a Gratiano ,G011105delet 293. 51
252.20 701114141 indicatief 295.24
beodoricii: ex mona/feria in quod detrii Tramnndii: regi rebel/an: diicatn !
fuerat 299. 13, 011417111, rex Francorum 64.16, Romani contraPac/0 rationem
ibidem 22 adueros regem tuentur ibid. 2 0, ' in dii
Theft/mi; apudfr'atre: mendicante: tuto/ -' /1114441 Ibid.31
uatur 191.50 Trafemundiis ei pontyce regiplacato 41111114
Tbe/.iiiriisapudmonacbo: mendicante: depo tm,regijltipplex 64.49
_/itii.f, lvix Cbri/lierno regi reituitiir 322.y Trecentoriim annornm 115 (/141111111: bio
12 _ ry'scelebratfe 349.20 29
11114` Dania rege apudImperatorem
1111110111`1414 ratio 73.26
accu/antler 195.40 114 aPndDitbmafs muniti/ima loca 452.
Tbietmarji moniti fut Imperatorilf inic Da 40
nia regem dominum agno/iant,parere re ria nauium millia in expeditione Wilbelmi
cnfant 196.34, 198.9 in Ang/iam 395.42
Tbietmar/icundoloralio aduerfm Dani re 114 regna fz/ni/iibe,proceriim omnium de
gem Sueci: exemplum ad /1111401 cretoatuitur321. 10, g/fqiio Suecifoea
bent 198.23v
receduntibid.36,Rei/cunt 322.11
Tbira CbriianaGormoniimpionubit80.52, Troiam in Apulia Gracicondiderunt 3.09.7
Maritiim Cbrg/o lucrizcere nb potuit 81. @23,Hricn0 Impexpugnauit ib.11.et 25
50, Filios,accedente Ottoni; fz/itoriapotuit' Tuneten/ regnum Rogerio tributariam 406.
33 y
82.41 v
Tbomiris conditiones deaggrediendo out de Turcia hodie, olim .dapropridicebaturpag.
fendendo, ad C)imm 419.13241.7
Tbomirilf fuerba admortiouni C)rum 2 2 0.2 Taringie principis rdes 1210
Thracia Ml/ia a Got/Ji: occupanti 206.43` 138.16 f Z i
 INDEX. ,
Verona 114131421111133Wa11111 tapta 233.
furngia Lantgrauiuevxore repudiata, Ka
.9,ignauia 'auaritiaatim amtttt: 1.'r 1bi~
- nuti V. matrem ducit 159. 29, ,Quartip
[apof repudia? dem -20
ibida 'Veteres'de
YTutorregie[deligt'tur 79.19 regianibud adZana/.v extremat/tl
tie , mali ratiocinatitnt , quam experten
Tjrannorum non caforum rara exempla 10
71220345 aliuddoceat 474.13
: interfedepradaappidi capticonten
@lennon #que bodiedicitur1_/Iandia pag. dunt 457.3 2,1terum A:5:60.11
331. 1 Vigiliuu]unlimpi-anteponti/catumpromi--
;popu/13' diuinitueimport/1n
'rat,papa17u4 negatfeprq/are pgff
* 493.43
233.34
Villicos d colonos Cimbri nullo: alim baba
): Imperator petentibus /7:2
: dedit 251.25 bant 433.11
Virgo ? manaflicum 'continentta ,
Valens Got/103 rebellantes ador/ua, ab eitpro
fligat ur, d in caf: in vquam cofugerat, con papapermittentenubit 417.31
Virginum vndecim-millia ad Colaniam'tru
crematur 252.3 ' 10
Walentinianue a milite , quem inter/fet' Vubi cidata 42.13
celeberrimum alim emporium v495.11
i 1 erat,perimitur 261.12
`Valentittiauue II I. Con/Iantinillim, quem Vitalianiuegregaru, qui 133. 55, 313. 4, Jl
_ ex Gall.: Placidia ,pof .'Itbaulpbi mortem quibuiproduci 419.46
Vitaliani 4nauim regium apulentiimarn ca
' Honoriojatri : 256.6
Valium a mariad mare/ in Dania, piunt 134.3 1 , Ignotaag'tesnauiganda ad
bira apr/4 33.7,1'20.2"7,3o'6.29, Aqua con eunt 420.10 .
ruc7um 427.47
Vitigisdedita -Rauenna foltantinopolim mit
Val/um Suenoni redeunti ctt/t'odepe : 231.36
canta corrupto patet 120. 2 7
Vit/13 Cbriimartjr, immodica cultuin ido;
lum ruertitur
Va/purga, comiti; Iwear, a Ditbmarfed Vngaria 103. 49
bodie,olim lPannoniafuit* 24 1.6
435.17
Vatcra ad captiuas redimendos recte im Vniue cordati bamintlf opera : aula repur
penduntur 3 53.13 `gatur" 19.24 ,
`Vafcout'a /25mam/.1131141111114 Votum commu/atpapa: quodlitem[non
2 56-.26 permittitur 195. 55
Vuonia quo tempore Francrum regibe [ idoli in Sueciajedes, nunc in religione
cptt 293. 54 A metropolit 303.26
Vbbo Daniam,cuiu/:procuratianemzveditam V Sueciametropolik, alim tresdeo:gen
babebat,inuadit 3.5`1 te culta: babuit 204.1
Vbbo quot rvulnera aduetp'eore ac Vri d Ivbi reperiuntur 491.
ceperit 34.17 26
'Vbbo Frtjuaquum Iutiam fuexans Dano mo Vtrmprag/letinpatria au in lio/lita pugnare
em et,captiuab illoamatur,eitgf,for`a 219. 23
~rem vxorem ducit Y 345.20 Vulgue deprincipum coi/gk inmalampartem
I"binoxperpetua brumali tempore, [aqui audet 139. 22 ' 23
7 diesperpetum 330.22,331.10 anrem amico tradere , ad aliarn ducendartz,
? Dania /12114, ingenio tardua 14.33, bonarit taimoniurn 5.40
rvirtutem prater omnium opinio onrem repudiatam alteri dare , alim apted
nem, miram in 'duello exerit 15. 2, 333. 6, 34a.
Vlfo Suecia rex, dum boem /:opprime 25
re contendit,paea ip/e cadit 112.35 onres aliqua ingniftcinarequarenda 302.
Venetia! condendi cau/a ' initiurn 42: 41, 3133423.34311:
260.2 onres mariti! adempta 193 traduntur 3.52,
Venetiarum canditores 49.45
19.32
Venetiarum epiala Tbeadati Walacra Selandiapars 364.22
272.7 Walbrunna, idefJlragtkpntein, vnde
Veneto: Wandalo: 241.40 men babuerit 3 0.46
], vidifvici 4170-49 `aya/dentaria: diui Kanuti/Iliad, aduer/u Ka
nutten!
 __..'____ ___ ___ i. _ _ _1_ _._w_,4,

.
initum c_jltagniparricidajlium ,pro Sue; Valdemarin II.abHenrico Zwerinicomt
none III.pugnat 113.36 dormiens in nauem elatusabducitur 165.
Waldemarusdiui anuiijliui,deJ@ondendo `.23, Exqua[icaptiuitatearg'to redimitib.
rogatus'viam adKanutipartestran/undi 51, /0111514 , quam 1011iceperat 161.
_biernit 116. 4o' 51 41, excidit 165. 5_5, ,Qi'am quum recupera
aldernarus diui Kanutiflius adKanutum recontenderet, acie1111111:auf it 166. 7
tran/it, ciui/brorein matrimonium dacia Waldemarus II. Lubecam ob/i t 1'66. 40;
`11.?. 11, ua de indigna'tum Sueno Moritur 167.4
nem durius alloquitur ibid.23, quo in Waldemarus Cbriop. II. eieo, Daniare-
dq's appetitus,ab amicis monetiir ibid. 54 gnoprafcitur 172. 15, Pal/us Cbriopbori
Waldemarus diui Kanutiflius inper/dum 11110 cedit,/iucontentua 173.34, Lb Hol-
regemcum Kanuto rebel/at 119.21 fitta c itur ibid.50
Waldemarusd. K. F. delata arbitrio regnum Waldemarus III. Cbryt'op. IIf/iuspatriic
Dania diuidit 122.30 tedit 173 , exulat ibid.2.?, 111/111111;
Waldemarusd. 16 Efaucius cadeSuenonils 1117 ibid.34, Dominicum/pulcbrum inui
.funde comparata aujiigit 123.49, Tempe 0! 174-7
ate141741111 124.16, In Iutia deSuenonis Waldemarus III. Cbriop. II. Rcum ciuita
dolo queritur, exercitum c'o' arat ibid. 24, 110111 Wanda/itis 011117gerit 175,25,Lube`
125.3, Pugna bcyie 'vic'toi id.35, regnum cenum aliquot naues abducit ib.3o, Nico
lue con/cutus, inparricidq"adminiros laum Hol/atia comitempraliofiigat ib.34,
animaduertit ibid.51
Multos deinde aduerpralio 411111111
Valdemarin diui411111111111111117141071claf-` ib. 4o, uenionem adpapam contendit ib.
fsparte deritur 129.9, Ab boibus Wan .52,/111,00 magnus 'ua/litatesregnoce
dalla 'vrgetiir 'fugatur ibid.3S dit176.3, Tandem /11: moritur ib. 16
Waldemarus diui Ranutijliuc eseltieu'itionl
Wataemallbnopalf. /121141411
in Wandalosju/iqoit 127.4o. Qua comea diam introdu'o exercitu,exSueciarbitrio
tu dcyicientepent inutilis ibid.53, 12.9, accipit 174.' 11, Adulterinuni marcbioneni
Reituitur ibid.32 oppugnat _ ibid.19 " 50
Waldemarus in antipapam O'auianum 'ui Waldemarus Marcbio bellum cum Daniare
deturnimiiimpropenderu 135.44 geparans moritur 170.52
Waldemarua d.I\. F.conuentum Imperialem Waldemarus Suecia rex Romain ' terram
adit 13 6. 5, non admodum tuto itinere ibi faniam adit 312.37, Reuerfusatrem re
dem .-24 perit regni'occupif/fiibid.46, redi- .
WaldemarusdKRMetimperiienit 13 6.45, re conatus acceptam prouincia 117491711
Se promiff'is 111/111111111 ' circumuentum ram boni conilit l 313.2`
agnq/iit 137.7, Daniamfiiam Imperio[10 `Valdemarin Dania rex Aquini Sue
leere cogitur ibid.17 cia regis adtempgate delatam , re
`l/a/dd.K.F. Lil/[etireueris , Wanda/os ag pudiandam carat , cui Margaretamliam
greditur 13.9.23 tradit 314.53
Waldemarusjxopropto `W'andalos Cbri Waldemarus Dania rex Ngruagia populi
_o armis lucrifacidi 144. 45, expeditioni; -voluntate occupata 414. 17,1emparum/r
p.1rumproeram/tioit ibid.53, 145.9 mam videns,domum redit ib. 2A Cb'33,
Waldemarus d. K.Rgrauem in' con/piratio liam expeditionemf'ura i/Eipit 415.29
n?inerata ratione intelligit 147.2, Cum Waldemaruspatrem in ca'lia , 'flium in
Ultagno de ea expoulat 14.5. 41, Veniam terrils regnantem coli iubet 416.6
fitenti dat 149.24 Walogaumii Wandalis defertum oppidum
Waldemarusd. K. F. in Wandalos ob nauis Dania rex communit 138.54, ,Quodpiyiea
damniab eis acceptum 151. 49, cliWPm ex >triiriani diuiditur 139.17
pedit 152.26,Pacempetentibus dat 153.6 Wand/ilus duello vi't'or, cum 21110, quem[
Waldemarus Henrico Leoni auxilium ad 1111111010701101411111411'11 13.76720'
ueiia Imperatorem denegat 153.17, Mori Wandalirocientes 11 Danis in ordinem c0
_ tur 156.25 gntur ` _ A 011-4
Waldemarus II. Kanuto I/fatri in regno Wma/111911211 141111011111Conantino ac-l
~iccedit 162. 44, Lowenburg antea tenta cipiunt _ 240. 45
.tam ib.33, addeditionein compe/lit ibid.4,0 ~ Wanda/i Gotbori'iiugii'c/ic''iaccipiit 241.54
Z i
 INDEX.
Wandali ex Htaniain ph'ricam migrant 35, Vpudextero:exijimatio ibidem 2'4
2_57. 19 ci 47
/410111111 oratorde pace , 11`11 Wilhelmus 41 Imperatore colloquium fuper
res Dano5 ratus, moro/iorem/Prabet 13o. fdere cum Francorum regepeiit 372.33,
45 ' 54, I,Qtam fverborum arrogantiam Re impetrata alifque 'odeadit ibid.
alia legatione ruit: mitigat 133.4 Mr-573.12
Wanda/0mm ceremonia qua/5 in111-111111111 Wilbelmuc Herlaimi ditioni, quam Arnul
[mt/25 130.53 phuc Flandria come: abulerat , 111/1111411
Wanda/59er multa: prece: petentibaepax 375. 4o , Arnulo/o'pacempetentem in col
data 133.3 loquium admittit 376. 32, Cuiucpetfdia
Wandalica ciuitatcs Daniam populata 176. dolo necatur 377.2
1, /110101141 regni, ante Walde Willie/muc I I. Normanni.: a'ux.
maro, dedamn/l5 acceptupaciuntur 11.10 ditPatri394. 4, Rerum adminiratione
Wandalica ciuitatec 111/1114110 pacem ci?Da /ufcepta grauem relie/lionem Hrici Fran
nia rege quarant 134.39, Identfaci't tres cia regic auxilio o primit394. 15, 21121134
a dita/nu dejerta 135. 10 (14, Rurfuc ,fed uorum comitem ello laciitucfuferat 111
fura 137.17 dem36
Wandalicarum ciuitat'clat't 132. 20, Dum Wilhelmu: Angliaregnum 41 Eduardo reli
diuifi Pit-gnat , 111401121 Danifcapi 17411: , quodHaraldua contrafdem datant
tur occupabat, cla inuadit395.40, ' fvicior
Y5(7andalicarum ciuitatum 4114 clai's 133. 13
133.51
01111 396.1
..._-Q
.-
.-_;. Wandalicari' ciuitatum (1 ducilcvicen` Wil/Jelmua cognom'to Ferrabacli Herman
fium cu'Dania regepax c'ituitur 137. 24 nucin Italiaprimua397.41,393. 1o 46,
Wanda/icas ciuitates Dania rex a inuicem Inito cum tri111: alukfdere Sarracenocin
__h'.. dfungit 133.36 Sicilia cadit ibidem 43, Gracicpraliog/l's
Wana'alicarum ciuitatum ad Clirtiernum Apuliapartem occupat 399.5 '5'14
/414 rcon/a 192.21 Willie/muc / ,papa /111111}a
wich/erna:a Daxonedolo capii/5, 11114 ilonaa 340111 404.33
rinon fvult 304.40 111/111111141 Rogeru'fliua 1/144171
Widit fultimua Orogotlzorum genti eua 406.52
neentipraiit 296.29 Wilhelmua Rogerufliua Gracortim 11111174
Wgourrafuir interimfortiffimuo 11.43 pa reconciliariudet, bomaginm ofi'rens
Wil/Jelmua Rol/onu ex Papa/Ilma, quam in 4o7.13,Primo cardinaliliua di/juadentibua
Baiaccn/iprada fuxorem duxir 366.30 repudiatur ibid.30, Poc'a magno tvirium
Willie/mu: Ro/lonicjliiu /1511111 cu colletarum i/to terrore, illic 111111111, a`114
pidu: ,Lpatri tamen in ducatufficcedit370. aadmittitur ibid.4o
14 24,374.20 '30, Britones rebellione Wicbu in Suecia olim mercatorilnocatio d*
faca libertatem afecfantes , 111141114 expe
loriuilegiorum cuodia 190.54
111101111:ibigit 1111127 . /21 qui cur 111671 224.33
\Y/il/1elmu5A/uic propter Francoriamicitiam d O/rogotlzorum appellatio
i/eus ' inuiyiu eff371. 1, @0mm re 1113 cau/a 3oo.7
be/lionemfa't'amplacare conatu: ibid. 12, /11 arequpopularibus, Hunnorum
pra/iam inire fveritucibid.:7,9r0cer'con dominationem exo/i 111/111111111 243. 22
tumelioi exprobratione in arma ruit , ' 4512446251-M
rebel/af delet ibid.30 Wi/igotho: a capta Italia nti/Li 'vic expulit
Wilbe/mm Francorum roceribua cham/5,11 25a-44,255.50
xore 41 his accepta , rore tradita , aff in Aquitaniamf ej'undunt 261.
nitate cum i//i/f5 iungitur 3 71. 50,372. 1 . 23,262.41
Wil/Jelmi apudL111/011111111; Francum autori Witigt? in 1104'4111 rex creatie/5 271.
144327.32, Optima fuoluntacg74. 4, Cum 3o, Roma difiejirtu o/des/ecum Rauen
Imperatorezmiliaritfu 11.39, Domi/flen nam ducit ibidem 40, : iubet
dor373.!fuos milites imperium 11. 273.6
INDchs IN , NonAGIAM ET SVH-v
.
~ERR-A.'
 ERRATA SIC CORRIGITO.

Pagina 3. linea 41. orientem. 11.. 5.tueretur. 16. 36. ctcra. 1.9. 55.81111'
cutcrus. 5c. 1.5.qucm.31.. 1.6.quadam. 56.17. videret. 41.. 17. Catalanni
cis.Ibid. 1.1.. diximus. 61. 46. aggrcdumur. 71. 41.. cpifcopos. 1.65. 34.
non. 31.9. 38.aliquando. 555. 1.1. gralfabundis. 365.111@ 367. 15. inducias.
328. 5.38 5.18. muncrandum. Ibid. 48.1'nuchuntur.59o.
11111598. 1 1. nouam. 4o1.55.qucrc1ltcs.4o;.54.parari.

FRANcorvRTI AD M01-NVM

APVD HREDES ANDRE WECHELI,

ANNO SALVTIS M D L XXXIII.
 l

I
I

l
|

l
x
l

l
I

-
I

.f

'