Правила защиты

от кибербуллинга
1
Помни: личная информация, которую
ты выкладываешь в интернет
(домашний адрес и телефон, номер
школы, класс, в котором ты учишься,
фотографии, номера сотовых
телефонов, адрес электронной
почты, пароли и др.), может быть
использована против тебя.

2
Общение в сети с незнакомцами
опасно своими последствиями:
обман, кража домашнего и личного
имущества, взлом личных данных,
банковских счетов и т. д.

3
Ссылки, которые присылают незнакомые люди,
могут представлять угрозу для безопасности
твоего ПК и других гаджетов.
о в о го эт и к ет а . П р и общении
а цифр
Соблюдай правил н о б ы ть вежливым,

4
ср е д е н уж
в виртуальной л ат е л ь н ы м , у важительно
обр о ж е
дружелюбным и д а м , отп р а в л ять только
се д н и к
относиться к собе ли изображения.
н ы е со о б щ е н и я и
позитив

Используй в сетевом
общении юмор – это самое
5
мощное оружие против
любой агрессии.

6
Неприятные сообщения лучше оставляй
без ответа, чтобы не провоцировать
собеседника.
 Правила защиты
от кибербуллинга
7
При необходимости делай скриншоты
неприятных сообщений и обращайся
за помощью к взрослым (родителям,
учителям, родственникам). Передавай
только проверенную информацию.

8
Игнорируй агрессию и угрозы.
Сделай небольшой перерыв
в интернет-общении, отключись
от источника негатива и сетей
Добавь в чёрный список
обидчиков и отключи
комментирование в сетях.
9 вообще.

10
Для этого нажми клавишу
«Игнорировать» или «Черный БЛОК
список».

11
Если тебе продолжают угрожать, обратись
за помощью к людям, которым ты доверяешь:
родителям, родственникам, классному руководителю,
школьному психологу или социальному педагогу.

ДОРОГОЙ ДРУГ!
ЕСЛИ ТЫ ПОДВЕРГАЕШЬСЯ КИБЕРБУЛЛИНГУ,
НИ В КОЕМ СЛУЧАЕ НЕ МОЛЧИ ОБ ЭТОМ!

ПОЗВОНИ ПО ТЕЛЕФОНУ ДОВЕРИЯ КОМИТЕТА

ПО ОХРАНЕ ПРАВ ДЕТЕЙ МИНИСТЕРСТВА ПРОСВЕЩЕНИЯ
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

8 (7172) 74 25 28
ПРОСТО ПОЗВОНИ,
И ТЕБЕ ОБЯЗАТЕЛЬНО ПОМОГУТ!
 Кибербуллингтен
қорғану ережелерi
1
Есіңде болсын: интернетте
жариялаған жеке ақпаратың
(үйіңнің мекенжайы мен телефоның,
мектебіңнің нөмірі, оқитын сыныбың,
фотосуреттерің, ұялы телефон
нөмірлері, электрондық пошта
мекенжайы, құпия сөздер және т. б.)
өзіңе қарсы қолданылуы мүмкін.

2
Желіде бейтаныс адамдармен қарым-
қатынас жасаудың салдары қауіпті
болуы мүмкін: алдау, жеке және
үй мүлкін тонау, жеке деректерді,
банктік шоттар және т. б. бұзу.

3
Бейтаныс адамдар жіберген сілтемелер
сенің ЖК мен басқа да гаджеттеріңе қатер
төндіруі мүмкін.
ін са қ та . В и рту а л ды ортадағы
ежелер
Цифрлық әдеп ер , а қ к ө ң іл , қ а й ырымды болу
ы

4
сыпа й
қарым-қатынаста қ ұ р м ет п е н қарап, оларға
ы л а р ға
керек, сұхбаттасуш л а р м е н су реттер жіберу
а р л а м а
тек позитивті хаб
керек.

Желілік қарым-қатынаста
әзілді қолдан – бұл кез
5
келген агрессияға қарсы
тұрудың ең күшті қаруы.

6
Сұхбаттасушыны өзіңе қарсы қоймау үшін,
жағымсыз хабарламаларды жауапсыз қалдыр.
 Кибербуллингтен
қорғану ережелерi
7 Қажет болса, жағымсыз
хабарламалардың скриншоттарын
түсіріп, ересектерден тек қана
тексерілген ақпаратты жолда.

8
Агрессия мен қорқытуды елемеген
жөн. Интернет байланысында
қысқа үзіліс жасап, негатив көзінен
және жалпы желілерден ажыра.

Ренжіткендерді «Қара
тізімге» қос та, желідегі
түсініктемелерді өшір.
9
10 Ол үшін «Елемеу» немесе
«Қара тізім» пернесін бас. БЛОК

11
Егер қорқыту жалғасса, өзің сенетін адамдардан:
ата-анаң, туыстарың, сынып жетекшісі, мектеп
психологы немесе әлеуметтік педагогтен көмек сұра.

ҚЫМБАТТЫ ДОС!
ЕГЕР СЕН КИБЕРБУЛЛИНГКЕ ҰШЫРАСАҢ, БҰЛ ТУРАЛЫ ЕШ
ЖАҒДАЙДА ҮНСІЗ ҚАЛМА!

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ОҚУ-АҒАРТУ МИНИСТРЛІГІ

БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫН ҚОРҒАУ КОМИТЕТІНІҢ

8 (7172) 74 25 28
СЕНІМ ТЕЛЕФОНЫ

ЖАЙ ҒАНА ҚОҢЫРАУ СОҚ,

САҒАН МІНДЕТТІ ТҮРДЕ КӨМЕКТЕСЕДІ!
 Правила защиты
от кибермошенничества
Помни: опасно отправлять незнакомым людям копии своих
документов, любую личную информацию о себе и своей
семье (твой возраст, дата рождения, место проживания,
домашний адрес, номер сотового телефона, класс,
1
2
номер школы, в которой ты учишься, фотографии, адрес Твои пароли
электронной почты, пароли и др.). должен знать

3
только ты!
Периодически проводи
«генеральную уборку» в своем
цифровом пространстве, регулярно
просматривай почту, удаляй спам
и подозрительные письма, блокируя
их отправителей, отписывайся
от ненужных почтовых рассылок
и развлекательных подписок в сетях.

Удаляй почтовые ящики и онлайн-сервисы, которыми

долго не пользуешься. Если злоумышленники взломают

4 их, то получат доступ к твоим личным данным.

5
Пароли должны быть разными
и сложными. Менять их надо каждые три
месяца, создавая новые комбинации.

6
Регулярно обновляй антивирусную

7 программу, которая в случае

мошеннических атак на твой гаджет будет
их блокировать.
Внимательно следи
за настройками
конфиденциальности. ?
8 В случае получения ссылки проверь
отправителя и текст. Мошенники обычно
рассылают их по почте, через мессенджеры
и SMS для заражения устройств
или хищения данных.
 Правила защиты
от кибермошенничества
Контролируй публичную
информацию о себе. Преступники
могут использовать ее, чтобы
9 10
Помни: все, что
подобрать способ атаки попадает в сеть,

11
на пользователя. остается там
навсегда!
Блокируй отправителей негативных
сообщений.
Ставь в известность администрацию
социальной сети об оскорбительных
или провокационных постах
и комментариях – такая функция есть
12
у большинства популярных сетей,
и она анонимна.

13
Добавляй в друзья только тех, кого
знаешь лично, или тех, кого лично
знают твои родные и близкие.

Остерегайся незнакомых людей в сети: лицо на аватарке,

14 имя и возраст твоего виртуального друга могут быть

вымышленными. Не делись ничем личным (фото, видео)
с людьми, с которыми общаешься только онлайн, – это

16 потом может быть использовано против тебя.

Запрети незнакомцам
Доверяй только официальным сайтам.
15
?
отправлять тебе запросы
на добавление в друзья.
Если очень хочешь
встретиться с новым Будь осторожен с входящей почтой:
онлайн-другом, попроси игнорируй любые просьбы загрузить или

17
родителей проводить установить неизвестные файлы.
тебя на встречу. Не открывай полученные от неизвестных
людей или источников ссылки.
 Кибералаяқтықтан
қорғану ережелерi
тарыңның

1
м д а р ға қ ұ ж а т
: бейтаныс ада
Есің де болсын ж ә н е о тбасың туралы
, ө з ің
көшірмелерін
е ақпаратты
кез келген жек ылықты жерің
ді, Құпия

2
ің д і, т ұ р ғ
(жасың ды, туға
н кү н
е л е ф о н н ө м ір ің, сыныбың, сөздеріңді тек
нды, ұялы т
үй мекенжайы н ө м ір ің , ф о тосуреттерді, өзің ғана білуің
біңнің
оқитын мекте ң н ы ң мекенжайы, керек!
п о ш та
электрондық е т . б .) ж іб еру қауіпті.
і ж ә н
құпия сөздерд
Өзіңнің цифрлық кеңістігіңді мезгіл-

3
мезгіл тазалап отыр, поштаңды үнемі
қара, спамдар мен күдікті хаттарды
жой, олардың жіберушілерін бұғатта,
желілердегі қажетсіз пошталар мен
ойын-сауық жазылымдарынан бас
тарт, қажет емес деректерді жою үшін
кэшті ауық-ауық тазалап отыр.

Ұзақ уақыт пайдаланбаған пошта жәшіктері мен

онлайн-қызметтерді жой. Егер теріс пиғылды
адамдар оларды бұзса, олар сенің жеке деректеріңе

4 қол жеткізе алады.

5
Құпия сөздер әртүрлі және күрделі болуы
керек. Құпия сөздерді жаңа комбинациялар
жасап, үш ай сайын өзгерту қажет.

6
Гаджетіңе алаяқтық шабуылдар

7 болған жағдайда оларды бұғаттайтын

антивирустық бағдарламаны жүйелі түрде
жаңартып отыр.
Құпиялылық
параметрлерін мұқият
қадағала. ?
8 Сілтемені алған жағдайда жіберушіні, мәтінді
және сілтеменің өзін де тексер. Алаяқтар
әдетте құрылғыларға вирус жұқтыру немесе
деректерді ұрлау үшін, сілтемені пошта,
мессенджерлер мен SMS арқылы жібереді.
 Кибералаяқтықтан
қорғану ережелерi
Өзің туралы ашық ақпаратты бақыла.
Қылмыскерлер бұл ақпаратты 9 10
Есіңде болсын: желіде
пайдаланушыға шабуыл жасау әдісін
жарияланғанның
табу үшін қолдана алады.

11
бәрі әрқашан сонда
қалады!

Жағымсыз хабарламалар
жіберушілерді бұғатта.
Қорлайтын немесе арандатушылық
хабарламалар мен түсініктемелер

12
туралы әлеуметтік желі әкімшілігін
хабардар ет – көптеген кеңінен
таралған желілерде осындай
жасырын мүмкіндік бар.

13
Достар қатарына тек өзің немесе
туыстарың мен жақындарың
жақсы білетін адамдарды қос.

14
Желідегі бейтаныс адамдардан абай бол: виртуалды
досыңның аватардағы бет әлпеті, оның аты мен жасы
ойдан шығарылған болуы мүмкін. Тек желіде араласатын
адамдармен жеке нәрселеріңмен (фото, видео) бөліспе –

16 бұл өзіңе қарсы қолданылуы мүмкін.

Бейтаныс адамдар өздерін

Тек қана ресми сайттарға сенім білдір.
15
сенің достарыңның
қатарына қосу туралы
сұраныс жіберуіне тыйым
?
сал. Егер жаңа онлайн- Кіріс поштасына абай бол.

17
досыңмен кездескің келсе,
ата-анаңнан сені онымен
кездесуге апаруын өтін.
Белгісіз файлдарды жүктеу немесе
орнату туралы сұрауларды елеудің
қажеті жоқ. Белгісіз адамдардан немесе
дереккөздерден алынған сілтемелерді
ашпаңыз.
Правила пользования
велосипедом
Пользуйся только
тем велосипедом,
который подходит
1
2
тебе по росту.

Предметы
3
и вещи, мешающие Ездить на велосипеде
тебе управлять можно только
велосипедом, лучше по одному.
перевезти на другом Нельзя ездить,
транспорте. не держась за руль
хотя бы одной рукой.

4
Крепко держи руль.
5
Перед тем как сесть
Выпускать его из рук на велосипед,
опасно падением убедись
и получением травмы! в исправности
его тормозов.

6
Помни: ездить 7
рядом с движущимся Нельзя двигаться
транспортом, по дороге при наличии
тем более цепляться рядом велосипедной
за него, опасно дорожки.
для твоего здоровья Ездить по пешеходному
и жизни! переходу запрещается.
 Велосипедтi
пайдалану ережелерi

Бойыңа сәйкес
келетін велосипедті 1
2
ғана пайдалан.

Велосипедті
басқаруға кедергі
3
келтіретін заттар Велосипедті тек
мен бұйымдарды жалғыз отырып тебуге
басқа көлікпен болады.
тасымалдаған жөн. Велосипедтің рулін
ең болмаса бір қолмен
ұстап тебу керек

4 5
Велосипедке
Рульді мықтап ұста. отырар
Оны қолдан шығарғанда алдында оның
құлап, жарақат тежегіштерінің
алу қаупі бар! дұрыстығына көз
жеткіз.

6
Есіңде болсын:
қозғалыстағы
7
көлікпен қатар Жақын жерде велосипед
жүру, оған жабысу жолы болса, көлік жолымен
денсаулығың жүруге болмайды.
мен өмірің үшін
Жаяу жүргіншілер
қауіпті!
өткелімен жүруге
болмайды.
 Правила поведения
на воде
1 Для купания в водоеме выбирай места,
где чистая вода, ровное песчаное дно,
небольшая глубина, нет сильного течения
и водоворотов, курсирующего водного
моторного транспорта.

2 Помни: купальный сезон открывается

при температуре воздуха
не ниже +20–25°C, воды +17–19°C.

Входи в воду крайне осторожно,

избегай глубоких мест. 3
4
Находиться в воде можно
не более 10–15 минут. 5
Внимательно следи за тем, чтобы тебя
не знобило, – это очень вредно для здоровья.
От переохлаждения в воде появляются опасные
для жизни судороги, которые сводят руки и ноги.
В таком случае нужно плыть только на спине.
Если растеряться и перестать двигаться, можно утонуть.

6
Если поверхность воды неспокойна
и на ней появляются волны, внимательно
следи за дыханием: вдох должен происходить
в промежутках между волнами.

7 Заходить в воду при сильных волнах опасно!

Попав в сильное течение, лучше

плыви по нему, постепенно
приближаясь к берегу.
8
 Правила поведения
на воде
9 Находясь на берегу, обязательно
надевай летний головной убор,
чтобы избежать перегрева
и солнечного удара.

Помни: самая большая опасность на воде –

водовороты и воронки. Они затягивают
10
купальщика на большую глубину с такой
силой, что даже опытному пловцу бывает
сложно выплыть из них.

Попав в водоворот, набери в легкие как можно

больше воздуха, погрузись в воду, сделай сильный
11
рывок в сторону по течению и только потом

12
всплывай на поверхность.

Помни: опасно нырять

в местах неизвестной
Запутавшись в водорослях, избегай резких
глубины, так как можно

13
движений и рывков, иначе петли растений
удариться головой о дно!
затянутся еще туже. Лучше лечь на спину

15
и постараться спокойными движениями
отплыть в сторону.

14
Опасно прыгать в воду с лодок, катеров,
причалов, природных образований
(скал, утёсов, валунов, парапетов,
ограждений и других объектов),
Нельзя нырять в непроверенных
и необорудованных местах.
Запрещается плавать
на предметах,
не предназначенных для этого.

16
а также сооружений,
не приспособленных для этих целей.
Помни: купаться в местах,
где установлены знаки
«Купание запрещено!»,
ни в коем случае нельзя!
 Судағы тәртiп
ережелерi
1 Суда шомылу үшін, суы таза, түбі тегіс
және құмды, терең емес, күшті ағыны
мен иірімдері жоқ, су моторлы көліктер
жүрмейтін жерлерді таңда.

2 Есіңде болсын: шомылу маусымы

ауаның температурасы +20-25°C,
ал судың температурасы +17-19°C
болғанда басталады.

Суға абайлап түс, терең

жерлерден аулақ бол.
3
Суда 10-15 минут
уақыт болу керек 4 5
Суда денеңнің тітіркеніп, тоңбауын мұқият
қадағала – бұл денсаулыққа өте зиян.
Суда қатты тоңғаннан аяқ-қолыңның сіңірі
тартылып, құрысуы өмірге қауіп төндіреді.
Бұл жағдайда арқаңа жатып, жүзу керек.
Сасқалақтап, қимылдамай қалсаң, батып
кетуің мүмкін.

6
Егер судың бетінде толқындар болса,
тыныс алуыңды мұқият қадағала:
тыныс алу толқындар арасындағы уақытта
болуы керек.

7 Қатты толқында суға түсу

қауіпті!

Қатты ағысқа түсіп қалсаң,

бірте-бірте жағаға жақындап, 8
ағыспен жүзгенің дұрыс.
 Судағы тәртiп
ережелерi
9 Жағалауда болғанда күнге күймеу
үшін және басыңнан күн өтпес
үшін, бас киім киюді ұмытпа.

Есіңде болсын: судағы ең үлкен қауіп – иірімдер

мен шұңқырлар. Олар шомылушыны үлкен
10
тереңдікке қатты күшпен тартатыны соншалық,
тіпті тәжірибелі жүзгішке де
одан жүзіп шығу қиын.

Иірімге түсіп қалсаң, өкпеңе

мүмкіндігінше көп ауа жинап, суға бат,
11
12
содан кейін ағысқа қарай күшті серпіліс
жасап, судың бетіне жүзіп шық.

Балдырларға шырмалып қалсаң, қатты Есіңде болсын: белгісіз

қимылдап, жұлқынудан аулақ бол, себебі тереңдікке сүңгу қауіпті,
өйткені басыңды түбіне

13
өсімдіктің ілмектері одан әрі қатая түседі.
Арқаңа жатып, баяу қимылмен шетке соғып алуың мүмкін.

15
қарай жүзуге тырысқан дұрыс.

14 Қайықтардан, катерлерден,
өткелдерден, табиғи түзілімдерден
(жартастар, құздар, қойтастар,
Тексерілмеген және
жабдықталмаған жерлерде суға
сүңгуге болмайды.
парапеттер, қоршаулар және жүзуге арналмаған заттармен

16
басқа да объектілер), сондай-ақ жүзуге тыйым салынады.
бейімделмеген құрылыстардан
суға секіру қауіпті.
Есіңде болсын: «Шомылуға
тыйым салынады!» белгілері
орнатылған жерлерде ешқашан
шомылуға болмайды!
 Правила пользования
газовой плитой
Детям до 12 лет 1
пользование
газовой плитой
ЗАПРЕЩЕНО!

2 Чтобы
включить
плиту, сначала
зажги спичку,
только потом 3
открывай кран Если пламя вместо
горелки. синего стало
оранжевым, начало

4
дрожать
и выделять копоть,
Газовую плиту НЕЛЬЗЯ газовым прибором
использовать пользоваться НЕЛЬЗЯ –
для обогрева помещения. требуется ремонт!

5 Баллоны с газом
НЕЛЬЗЯ оставлять рядом
с источниками тепла.

6 При появлении запаха

газа срочно звони
по телефону 104!
 Газ пешiн қолдану
ережелерi
12 жасқа дейінгі
балаларға 1
газ пешін
ҚОЛДАНУҒА
ТЫЙЫМ
САЛЫНАДЫ!

2
Пешті қосу
үшін, алдымен

3
сіріңкені
жағып, содан
кейін газ
Егер жалын көк түстің
пешінің от
орнына қызғылт
кранын аш.
сары түске боялып,

4
Газ пешін үйді жылыту
дірілдеп, күйе
шығара бастаса, газ
пешін пайдалануға
үшін пайдалануға БОЛМАЙДЫ –
БОЛМАЙДЫ. оны жөндеу қажет!

5 Газ баллонын жылу

көздерінің жанына
қоюға БОЛМАЙДЫ.

6 Газдың иісі шыққан

кезде бірден 104
нөміріне телефон соқ!
 Правила безопасного
поведения при работе
с электроприборами
1 Выключая электроприбор,
вытаскивай вилку из розетки
за штекер, а не за шнур.

Запрещено касаться

2
мокрыми руками
электроприборов,
которые находятся
под напряжением.

3
Пользуйся только исправными
электроприборами, розетками.

Ни в коем случае нельзя касаться

оголённых проводов, по которым
4
5
идёт электрический ток.

Строго запрещено защемлять провода

дверями, оконными рамами, закреплять
их на гвоздях. Опасно играть рядом с
розетками, втыкать в них шпильки,
булавки, дёргать провода.

6 Помни: включённые и оставленные

без присмотра электроприборы и газовые
плиты – источники возгорания и взрыва!
 Электр құралдарымен жұмыс
iстеу кезiндегi
қауiпсiз тәртiп ережелерi
1 Электр құралын өшіргенде,
штепсельдің айырын
розеткадан сымнан ұстап
емес, штекерден ұстап
шығар.

2
Су қолмен электр
құралына қол тигізуге
тыйым салынады.

3
Тек жарамды электр құралын,
розеткаларды пайдалан.

Ешқандай жағдайда электр

тогы өтетін жалаң сымдарға қол
4
5 тигізуге болмайды.

Сымдарды есіктермен, терезе

жақтауларымен қысуға, оларды
шегелерге бекітуге қатаң тыйым
салынады. Розеткалардың жанында
ойнау, оларға шпилька, түйреуіштер
тығып, сымдарды тарту қауіпті.

65
Есіңде болсын: қосылған және қараусыз
қалған электр құралы мен газ плиталары –
өрт және жарылыс көздері!
 Правила поведения
на железнодорожном
транспорте
ПЕРЕХОДИТЬ ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫЕ ПУТИ ТОЛЬКО
В УСТАНОВЛЕННЫХ МЕСТАХ, УБЕДИВШИСЬ В ОТСУТСТВИИ
ДВИЖУЩЕГОСЯ ПОЕЗДА, ЛОКОМОТИВА ИЛИ ВАГОНОВ.

1 Пролезать
под железнодорожным
подвижным составом
КАТЕГОРИЧЕСКИ
ЗАПРЕЩАЕТСЯ!

2
Перелезать через сцепные
Бежать по платформе устройства между вагонами
рядом с вагоном
прибывающего или
уходящего поезда 3 4 Находиться в непосредственной
близости от края платформы
во время прохождения поезда

5 6
Устраивать на платформе
любые игры, особенно
подвижные Осуществлять посадку
и высадку во время движения

7
Находиться во время движения
состава на подножке вагона,
проезжать на крышах,
состава, цепляться
за проходящий поезд

8
подножках, переходных
площадках вагонов Прыгать с поезда
на ходу и с платформы
на железнодорожные пути
 Темiржол көлiгiндегi
тәртiп ережелерi

ЖЫЛЖЫМАЛЫ ПОЙЫЗДЫҢ, ЛОКОМОТИВТІҢ НЕМЕСЕ

ВАГОНДАРДЫҢ ЖОҚТЫҒЫНА КӨЗ ЖЕТКІЗІП, ТЕМІР ЖОЛДАРДЫ
ТЕК БЕЛГІЛЕНГЕН ОРЫНДАРДА КЕСІП ӨТУ КЕРЕК.

1 Теміржолдың
Вагондар арасындағы ілінісу-

2
жылжымалы составының
жалғау құрылғыларынан
астынан өтуге
асып түсуге

Платформада келе жатқан

немесе кетіп бара жатқан 4 Пойыз өткен кезде

3
пойызбен қатар жүгіруге платформаның шетіне жақын
жерде болуға

6
5
Платформада кез келген ойын, Жүріп бара жатқан
әсіресе қозғалмалы ойындар пойызға мінуге, одан
ойнауға түсуге

Вагондардың шатырларында,
табандарында, өтпелі 7
8
Пойыздан жолда және
алаңдарында жүруге платформадан теміржол
жолдарына секіруге

ҚАТАҢ ТЫЙЫМ
САЛЫНАДЫ!
 Правила поведения в лесу

1
ожно
Гулять в лесу м
слыми.
только со взро

Поход в дож дл
ивую или
году лучше
2
пасмурную по
отложить.

Д ля опред
еления на

3
движения правлени
я

4
пользуйся
компасом
.

охо д а в л е с те б е понадобятся:
Д ля п ат е л ь но сапоги),
бу в ь (ж е л
резиновая о е ш т а н ы (и х следует
ти в н ы
брюки или спор у в ь , ч то б ы защитить
т ь в о б
плотно заправи насекомых).
у ку со в з м е й и
ноги от

Обязательн
закрой ше ю
о
и
н
р
а
у
д
к
е
и
н
,
ь
ч
го
то
л о вной убор,
бы на них 5
6
щи.
не попали кле
Через кусты и за
росли пробирай
осторожно, пла ся крайне
вно раздвигая в
опуская их. етки и медленно

Помни: в лесу категорически запрещено

7
пользоваться источниками открытого огня,
разжигать костры, оставлять после себя
мусор, чтобы не допустить угрозу пожара.
Курить в лесу, как и в других местах,
запрещается.
Лесной пожар – чрезвычайно опасное
7
катастрофическое природное явление:
критически высокая температура,
задымлённость, падение горящих
деревьев и др.
 Орманда өзiңдi ұстау ережелерi

1
н
р м а н д а е р е сек адамдарме
О
уге болады.
ғана серуенде

Жаңбырлы кү
ні немесе
ты болса,
2
ауа-райы бұлт ртқан жөн.
д еуд е н ба с та
серуен

Қозғалыс
бағытын а

3
компасты нықтау үш

4
қолдан. ін

ға ба р у ү ш ін са ған резеңке аяқ

Орма н
д ұ р ы с б о л а д ы ), шалбар немесе
киім (етік я ғы ң ды жылан мен
ім қ а же т (а
спорттық ки а н қ о р ға у үшін балағын
а ғу ы н
жәндіктердің ш
п қой).
аяқ киімге салы

Кенелер жа
түрде ба с к
б
и
ы
ім
с
к
п
и
а
,
с
м
ү
о
ш

ауып жүр.
ін , міндетті
йның мен 5
6
қолдарың ды ж
Бұталар мен қал
ың ағаштан өтк
бол, бұтақтарды енде, өте абай
қолмен ақырын
ашып, баяу боса сырғытып
т.

Есіңде болсын: орманда өрт қаупін

7
болдырмау үшін ашық от көздерін

7
пайдалануға, от жағуға, қоқыс
тастауға қатаң тыйым салынады.
Орманда темекі шегуге тыйым
салынады.
Орман өрті – өте қауіпті, апатты
табиғи құбылыс: температура өте
жоғары болады, жанып жатқан
ағаштар құлайды.
 Правила дорожного движения
Помни: пересекать проезжую

1 часть можно только по подземным

и надземным пешеходным
переходам. Это убережёт тебя
от опасности и поможет
сохранить жизнь и здоровье.

Подойдя к дороге, первым делом

2
остановись и внимательно посмотри
по сторонам: сначала налево, потом
направо. Нет ли подъезжающих
близко машин? Свободен ли путь?
Убедись в этом и только потом
не торопясь переходи дорогу.
4
Если на дороге очень
оживлённое движение,
много транспорта, лучше
3 Помни: переходить
дорогу можно
только на зелёный
спустись в подземный сигнал светофора!
пешеходный переход Красный свет –
и пройди по нему немедленно
в нужном тебе направлении. остановись!

5
Игры и баловство
на дороге опасны
для здоровья и жизни.
 Жол қозғалысы ережелерi

1 Есіңде болсын: жолдан тек жер асты

және жер үсті жаяу жүргіншілер
өткелдері арқылы өтуге болады.
Бұл сені қауіптен сақтайды және
өмір мен денсаулығыңды сақтауға
көмектеседі.

Жолға жақындағанда тоқтап,

2
алдымен солға, содан кейін оңға
мұқият қара.
Жақындап қалған көлік жоқ па?
Жол ашық па?
Осыған көз жеткіз де, содан кейін
ғана жолдан асықпай өт.
4
Егер қозғалыс өте тығыз
және жолда көлік көп болса,
3 Есіңде болсын:
жолдан
бағдаршамның
жерасты жаяу жүргіншілер жасыл түсі
өткеліне түсіп, өзің қалаған жанғанда ғана өт!
бағытта жүріп өт. Қызыл түс жанса –
дереу тоқта!

5
Жолда ойын ойнап,
тентектік жасау –
денсаулық пен өмір
үшін қауіпті.
 Правила безопасного
поведения на дороге
Помни, что ты пешеход
и должен передвигаться 1 2
только по тротуарам,
пешеходным дорожкам
и подземным переходам.
Пересекать проезжую часть
можно только по подземным
3
и надземным пешеходным
переходам.
5
Останавливаться, замедлять
шаг при переходе через
проезжую часть опасно.
7 Продолжай переход, только
убедившись в безопасности
дальнейшего движения
и с учетом сигнала светофора
(движения регулировщика).
При движении в тёмное время
суток необходимо иметь
при себе предметы или
приборы со светоотражающими
элементами.
4
На дорогах, где движение
регулируется, нужно следить
за сигналами светофора или
движениями регулировщика.
6
Если ты не успел перейти
дорогу, остановись
на разделяющей полосе.
8
На нерегулируемых
пешеходных переходах
можно выходить
на проезжую часть
только там, где рядом
нет движущегося
со скоростью
9
транспорта.
При отсутствии в зоне
видимости перехода или
перекрёстка разрешается
переходить дорогу
под прямым углом к краю
проезжей части – там, где она
хорошо просматривается
в обе стороны.
 Жолда қауiпсiз жүрiп-тұру
ережелерi
1 2
Есіңде болсын, сен
жаяу жүргіншісің және
тек тротуармен, жаяу
жүргіншілер жолымен және
жерасты жаяу жүргіншілер
өткелімен жүруің керек.
Көлік жолынан тек
жерасты және жерүсті жаяу
3
жүргіншілер өткелімен өтуге
болады.
5
Көлік жолынан өткенде
тоқтау және ақырын жүру
қауіпті.
7 Қозғалыстың қауіпсіздігіне
көз жеткізгеннен кейін және
бағдаршамның белгісін
(реттеушінің қимылын)
ескере отырып, жолдан өтуді
жалғастыр.
Тәуліктің қараңғы уақытында
жүргенде өзіңмен бірге жарық
шағылыстыратын элементтері
бар заттар немесе аспаптар
болуы қажет.
4
Жол қозғалысы реттелетін
жолда бағдаршамның
белгілеріне немесе реттеушінің
қимылына қарау керек.
6
Егер жолдан өтіп
үлгермесең, жолдың бөлу
жолағында тоқтап тұр.
8
Реттелмейтін
жаяу жүргіншілер
өткелдерінде көлік
жолына жақын жерде
жылдамдықпен жүріп
келе жатқан көлік жоқ
жерде ғана шығуға
болады.
9
Көрінетін жерде өткел немесе
қиылыс болмаған жағдайда,
жолды жүріс бөлігінің шетіне
тік бұрышпен өтуге рұқсат
етіледі – ол екі жаққа да
жақсы көрінеді.
 Как не оказаться
вовлеченным в совершение
преступления?
Решительно игнорируй уговоры
малознакомых людей поучаствовать
1
в каком-нибудь коллективном действии
(покараулить, пока они будут заниматься
какими-то своими делами, постоять на углу,
свистнуть, подать любой другой знак,
если кто-то появится рядом, и т. д.).
Это опасно, так как ты можешь стать
соучастником противозаконного деяния.

2
Избегай сомнительных знакомств,
шумных компаний.
Помни: просьбы незнакомых людей
о помощи могут быть ловушкой.

3
Опасно брать на хранение домой
какие-либо вещи – они могут быть
крадеными.

4 е н с в ы б о р о м друзей,
но осторож
Будь предель ох о й к о м п ании – значит
яв п л
ведь оказатьс о ст о я н н ому риску.
е бя п
подвергнуть с

л и д е н ьги,
вещи и о
н е н и е б е з в озмездн
е б е р и на хра п р е д лагают д р узей.
Н е и х х и
ли теб накомы если тебе
даже ес г, а также от з ,
в д о л ы м людям ние,

5
и о м
ил
м о га й незнак уть в помеще
Не по ю т п роникн
г а
предла
р т и р у, дом.
ква
 Қылмыс жасауға қалай
араласпауға болады?

Сені бейтаныс адамдар қандай да бір

бірлескен әрекетке қатысуға көндірмек
1
болса: олар өз істерімен айналысып
жатқанда саған қарауылдап, бұрышта
тұрып, біреу келе жатса және т. б.
жағдайларда ысқырып, белгі бер десе,
үзілді-кесілді бас тарт. Бұл қауіпті, өйткені
сен заңсыз әрекетке қатысушы болуың
мүмкін.

Күмәнді таныстардан, шулы

компаниялардан аулақ бол.
Есіңде болсын: бейтаныс адамдардың
2
көмек сұрауы алдау болуы мүмкін.

3
Үйде қандай да бір заттарды сақтау
қауіпті – олар ұрланған болуы мүмкін.

4 са қ б о л , ө й т кені жаман
өте
Дос таң дауда ө з ің д і ү н е мі қатерге
ол у –
компанияда б
ш ы рат уд ы б ілдіреді.
ұ

е се а қ шаны,
м
з ат т а рды не д а , алма.
а н с а
Ешқаш т е г і н ұсыныл дар бөлмеге,
ар ыс адам , көмектеспе.
тіпті ол

5
е й та н
ған б сынса
Егер са і ру д і ұ
әте р ге , үйге к
п
 Правила поведения
при пожаре
При появлении
первых признаков 1 2
пожара немедленно
вызывай Срочно покинь
противопожарную помещение –
службу по телефону прятаться
при возникновении
101! очага возгорания
бесполезно!

В дыму двигаться
вдоль стен,

3 пригнувшись.
Закрыть лицо
мокрой тканью!
4
ПОЛЬЗОВАТЬСЯ
ЛИФТОМ НЕЛЬЗЯ!
5
Если выйти
из квартиры
невозможно,
выберись на балкон,
закрой за собой
дверь и громко
позови на помощь.
 Өрт кезiндегi тәртiп
ережелерi
Өрттің алғашқы
белгілері пайда 1 2
болған кезде дереу
Шұғыл түрде
101 нөміріне бөлмеден шық –
қоңырау шал!
өрт шыққан кезде
жасырынудың
пайдасы жоқ!

Түтін ішінде
қабырғаға сүйеніп,

3 еңкейіп, бетіңді
сулы шүберекпен
жауып алып қозғал.
4
ЛИФТІНІ ҚОЛДАНУҒА
БОЛМАЙДЫ!
5
Егер үйден шығу
мүмкін болмаса,
балконға шығып,
есігін жауып, қатты
айқайлап көмекке
шақыр.
 Номера телефонов
экстренных служб
101 – Противопожарная 102 – Полиция
служба

103 – Скорая медицинская

помощь

114 – Горячая
104 – Служба газа
линия по оказанию
консультативной
и психологической
109 – Служба спасения помощи в сфере религии

115 – Телефон доверия

110 – Информация в сложных жизненных
о терактах ситуациях

150 – Национальный
112 – Экстренный вызов
телефон доверия
для детей и молодёжи
 Шұғыл қызмет
телефондарының нөмiрлерi
101 – Өрт сөндіру 102 – Полиция
қызметі

103 – Жедел
медициналық көмек

104 – Газ қызметі 114 – Дін саласында

консультациялық
және психологиялық
көмек көрсету бойынша
109 – Құтқару қызметі жедел желі

110 –Терактілер жөніндегі 115 – Қиын өмірлік

ақпарат жағдайдағы сенім
телефоны

112 – Шұғыл шақыру 150 – Балалар мен

жастарға арналған
ұлттық сенім телефоны
 Правила поведения на улице
е
щ а е т ся н ахож дени
пре е жилища
Помни: за л е т н е го в н законных
н н о и и х

1
несов е р ш е ел е й и л
о в о ж д е ния родит
без соп р
й с 2 3 д о 6 часов. й р о д ителей
т е л е ж д а
представи се гда предуп
ре
хо д я и з д о м а , в
, ку д а т ы идёшь,
Вы ьи .
д ру г и х ч ленов сем с ко л ь ко вернёшься
или о
е ш ь н а хо диться и в
где буд

2
Если возвращаешься домой
поздно вечером, попроси,
чтобы тебя встретили.

3 Вступать в разговоры с незнакомыми людьми,

отвечать на их вопросы, рассказывать,
куда идёшь, где живёшь и т. д., небезопасно.

Если ты оказался на улице в тёмное время

суток, постарайся идти там, где много людей. 4
5
Избегай отдалённых и безлюдных мест, строек,
заброшенных домов и других строений.

6
Если тебе показалось,
что кто-то достаточно долго
идёт за тобой, создалось
впечатление, что тебя
преследуют, немедленно
направляйся в людное место
и обратись за помощью

7 ко взрослым.

Увидев впереди себя шумную компанию или группу

подвыпивших людей, сразу же переходи на другую
сторону улицы или резко измени маршрут.
 Правила поведения на улице

8
Находясь на улице, избегай любых
конфликтов, споров, тем более
оскорблений.

9
Добирайся до дома только на известном
тебе транспорте (троллейбусе,
автобусе, трамвае, маршрутке).

Помни: останавлива
9
10
ть проезжающие м
машины и садиться имо
в них, особенно есл
водитель сам предл и
агает подвезти тебя
категорически нел ,
ьзя!

11
Игнорируй любые просьбы незнакомых
прохожих, водителей автотранспорта
показать дорогу, магазин, аптеку и т. д.

Идя вдоль проезжей

части, двигайся навстречу
транспорту.
12
13 Знакомство с кем-то на улице
может стать источником
проблем и даже опасности.

14
Избегай разговоров, споров, шумных разбирательств,
выяснений отношений, особенно если они
сопровождаются рукоприкладством и дракой.
 Даладағы тәртiп ережелерi
1 олсын: кә м е л е т
заң ды өк
а н
і
ба
ке толмағ лдерінің еріп
л а н ың ата-

ыс жерде
Есіңізде б о л а р д ы ң ү й д е н т
н а с ы н ы ң немесе 6 - ға д е й ін тұрғын к е з д е ата-анаңа
а
у і н с і з са ғат 23-тен ы . Ү й д е н шыққа
н
а р ы п, қайда
жүр л ы н а д а й д а б
тыйым са сқа мүшелеріне қ
б о л у ы н а
ы н ы ң б а т ы н ы ң д ы ескерт.
ба с та
немесе от ж ә н е қ ашан қай
ң ды
болатыны
Егер үйіңе кеш қайтсаң,

2 үйдегілерден өзіңді
қарсы алуды сұра.

3 Бейтаныс адамдармен сөйлесу, олардың сұрақтарына

жауап беру, қайда бара жатқаныңды, қайда тұратыныңды
және т. б. туралы айту – қауіпті.

Егер далада тәуліктің қараңғы мезгілінде

болсаң, адам көп жерде жүруге тырыс. 4
5
Алыс, ешкім тұрмайтын жерлерден, құрылыс
алаңдарынан, қараусыз қалған үйлер жақтан
аулақ бол.

6
Егер біреу артыңнан ұзақ
уақыт жүріп, аңдып келе
жатқан сияқты көрінсе,
бірден адамдар көп
жиналған жерге барып,
ересектерден көмек сұра.

7
Алдыңнан шулы немесе ішімдік ішіп алған адамдар
тобын көрсең, көшенің басқа жағына шық немесе
бірден бағытыңды өзгерт.
 Даладағы тәртiп ережелерi

8 Далада жүргенде түрлі жанжал,

ұрыс-керістен, балағаттаудан аулақ
бол.

9
Үйіңе тек өзің білетін көлікпен
(троллейбус, автобус, трамвай,
шағын автобус) қайт.

Есің де болсын: өтіп

9
10
бара жатқан көлікті
тоқтатуға, әсіресе ж
үргізушісі сені жетк
саламын десе де, кө ізіп
лігіне отыруға қатаң
тыйым салынады!

11
Бейтаныс жолаушылардың, автокөлік
жүргізушілерінің жолды, дүкенді, дәріхананы
және т. б. көрсету туралы өтініштерін елеудің
қажеті жоқ.
Көлік жүретін жол бойымен
жүрсең, көлікке қарсы
бағытта жүр.
12
13 проблемалардың,
Көшеде біреумен танысу –
тіпті қауіптің
көзі болуы мүмкін.

14
Әңгімелесуден, дау-дамайдан, ұрыс-керістен, қарым-
қатынасты анықтаудан, әсіресе егер олар қол жұмсау
мен төбелеске ұласса, аулақ бол.
 Правила поведения
при обращении с животными
1

Помни, что милое, на первый взгляд,

помахивание хвостом необязательно 2
проявление дружелюбия. Иногда
это может говорить о совершенно Соблюдай спокойствие
противоположном настрое. рядом с животным, иначе
оно может почувствовать
твой страх, волнение
3 и повести себя агрессивно.

4 Если беспокоить
животное во время
еды или сна, оно
может проявить
агрессию.
Убегая от собаки, Избегай резких движений,

5
ты провоцируешь её находясь рядом с собакой и её
на погоню. хозяином. Она может подумать,

6 что ты ему угрожаешь,

и приготовится защищать его.
Беспокоить щенков, когда
их мать находится рядом,
Если в узком месте (например,
7
категорически нельзя!
в подъезде) тебе навстречу идёт
собака на поводке, лучше остановись
и пропусти её вместе с хозяином.
Относись к животным с уважением, не дразни
и тем более не бей их. Помни: применение
физической силы к братьям нашим меньшим
ниже человеческого достоинства!
 Жануарлардың қасындағы
тәртiп ережелерi
1

Есіңде болсын, жануардың бір

қарағанда сүйкімді болып көрінетін 2
құйрығын бұлғаңдатуы міндетті
түрде достықтың белгісі емес. Кейде Жануардың жанында
бұл жануардың мүлдем қарама-қарсы тыныштық сақта, әйтпесе
күйін білдіруі мүмкін. ол сенің қорқынышың мен
толқуыңды сезініп, өзін
3 агрессивті ұстауы мүмкін.

4 Тамақ ішіп
немесе ұйықтап
жатқан жануарды
мазаласаң, ол
агрессия көрсетуі
мүмкін.
Иттен қашқанда, сен
5
Ит пен оның иесінің жанында
оны өзіңді қуа жөнелуге болған кезде кенеттен қимыл
итермелейсің. жасаудан аулақ бол. Ол сені иесіне
6 қауіп төндіреді деп ойлап, оны
қорғауға дайындалуы мүмкін.
Анасының көзінше оның
күшіктерін мазалауға 7
Егер тар жерде (мысалы, кіреберісте)
қатаң тыйым салынады!
саған қарсы мойын жібі бар ит келе
жатса, тоқтап, оны иесімен бірге
өткізіп жіберген дұрыс.
Жануарларға құрметпен қара, мазақ етпе,
оларды ұрма. Есіңде болсын: біздің кішігірім
бауырларымызға физикалық күш қолдану
адамның қадір-қасиетінен төмен!
 Правила катания
на роликах
1 умение тормозить.
Главное при катании на ролика
х–

Катание на ролик
ах по проезжей 2 3
части категорическ
и запрещено! Обязательно
пользуйся
наладонниками,
наколенниками,
налокотниками.

Надевай
шлем!
4

5 х
Научись правильно
н а р олика ах,
аться адк
6
падать: если чувствуешь, с я кат п л о щ
что теряешь равновесие, Учить а закрытых
н х.
наклонись немного лучше ах, в парка
он
вперёд и вытяни руки, стади
чуть согнув их в локтях.

При п
ад
подбо ении на сп
р ин
7
не уда одок к груд у пригни
ритьс и
я заты , чтобы
лком.
 Роликпен сырғанау
ережелерi
1 Роликпен сырғанау кезінде ең
бастысы – тежей білу.

Көлік жолында р
оликпен 2 3
сырғанауға қатаң
тыйым салынады Міндетті түрде
!
алақанқап,
тізеқап,
шынтаққап
қолдан.

Шлем ки!

5
қ
Дұрыс құлап үйрен: у д ы жабы
рғана рда,
6
егер тепе-теңдікті п е н с ы н д а
Рол и к тади о қсы.
жоғалтқандай сезінсең, д а , с жа
ар ген
сәл алға еңкейіп, алаң д арда үйрен
қт
шынтақтарыңды аздап саяба
бүгіп, қолдарыңды соз.

7
Шалқ
аң
шүйд нан құлағ
ең ан
иегің д ді соғып а кезде
і кеуд л
еңе қа мау үшін,
рай та
рт.
 Безопасные окна
Дети должны всегда
находиться под присмотром
1
взрослых.

Когда в доме находится

ребенок, все окна должны 2
быть плотно закрыты.

3 4
Расставляйте мебель
на достаточном Открывайте окна сверху – это
расстоянии удобно и безопасно.
от окон: дети часто
пытаются залезть 5 Москитные сетки
не защищают от выпадения,
на подоконник.
они являются преградой
только для насекомых!

Установите на окна специальные фиксаторы,

6 тогда ребенок сможет открыть окно только

на минимальное расстояние.

Используйте для защиты

от открывания блокираторы или
7 8
оконные ручки-замки с ключом.
Пространство перед
балконными
Находясь с ребенком возле
окна или на балконе, крепко 9 и межкомнатными дверями
травмоопасно для детей.
держите его.

Выходить на балкон ребенок может

11
Запрещайте детям играть
10
только со взрослым.
возле окон и дверей.
 Қауiпсiз терезелер
Балалар әрқашан
ересектердің бақылауында
1
болуы керек.

Бала үйде болғанда, барлық

терезелер жақсы жабылуы
қажет.
2
3 4
Жиһазды
Терезені жоғарғы жағынан
терезелерден алыстау
ашыңыз – бұл ыңғайлы және
қойыңыз: балалар
қауіпсіз.
көбінесе терезенің

5 Шыбын-шіркейден
алдына шығуға
тырысады.
қорғайтын тор терезеден
құлаудан қорғамайды,
олар тек жәндіктерге қарсы
тосқауыл.

Терезелерге арнайы бекіткіштер орнатыңыз:

6 сонда бала терезені аздап қана аша алады.

Терезені ашылып кетуден қорғау

7
үшін, бұғаттаушы құрылғыны
немесе терезенің кілті бар құлыпты 8
тұтқасын пайдаланыңыз.
Балкон мен бөлмеаралық
Терезенің жанында
немесе балконда тұрғанда 9 есіктердің алдында
балалар үшін жарақат алу
балаңызды мықтап ұстаңыз. қаупі бар.

Бала балконға тек қана ересек 11 Балалардың терезелер

мен есіктердің жанында
адаммен шығуы тиіс.
10 ойнауына тыйым салыңыз.
 Памятка для родителей
«Как защитить ребенка
от падения из окна»
Внимание! Дорогие мамы и папы, дедушки и бабушки!
Участились случаи выпадения детей из окон!
Предлагаем вам простые правила, выполнение которых
сделает ваш дом безопасным для ребенка.
Они очень просты.
Давайте вместе защитим наших детей!

Мал е н ь к и е д ет и д о лжны всегда

1
п о д п р и с м от р ом взрослых.
находитьс я

я ребенок,
2 в д о м е н а хо д и тс
Когда отн о закрыты.
н ы б ы ть п л
все окна долж

л я й те м е б е л ь н а достаточном
Расстав
3 расст
пыт а
о
ю
я
т
н
с
и
я
и
з а
от
л е
о
з
к
т
о
ь
н : дети часто
на подоконник.

5 4 Уста но ви те на ок на сп ециальные
сможет
Открывайте фиксаторы: ребенок
это удобно и
окна сверху
– открыть окно только
тояние.
безопасно. на минимальное расс

6спользуйте блокираторы ичлоим. Находясь с ребенком возле

И а мки с клю
ру ч к и -з окна или на балконе, крепко
7
оконны е
держите его.
н ст в о п е р е д б а лконными
Простра Выходить на
ми дверями
и межкомнатны
8
балкон ребе
му должно может тольк нок
о п а с н о, п о эт о о вместе
9
травм о со взрослым
от вещей. .
быть свободно

ЗАПРЕЩАЙТЕ ДЕТЯМ ИГРАТЬ ВОЗЛЕ ОКОН И ДВЕРЕЙ!

 Ата-аналарға арналған жаднама
«Баланы терезеден құлаудан
қалай қорғауға болады»
Назар аударыңыз! Құрметті аналар мен әкелер, аталар мен
әжелер! Балалардың терезеден құлау жағдайлары жиілеп
кетті! Сіздерге қарапайым ережелерді ұсынамыз, олардың
орындалуы сіздің үйіңізді бала үшін қауіпсіз етеді. Бұл
ережелер өте қарапайым! Балаларымызды бірге қорғайық!

1
тердің
а л а л а р ә р қа ш ан ересек
Кішкентай б
қ ы л а у ы н д а б о луы керек.
ба

2
да, барлық
Бала үйде болған
зе л е р жа қсы ж а былуы қажет.
тере

з д ы те р е з е л е р ден алыстау
Жиһа се терезенің
3 а л а л а р к ө б ін е
қойыңыз: б
д ы н а ш ы ғу ға т ырысады.
ал

5Терезені жоғарғы жағынан 4 Те ре зе ле рге ар

орнатыңыз: сонда ба
на йы бекіткіштерді
ла терезені
ы.
ашыңыз – бұл ыңғайлы және аздап қана аша алад
қауіпсіз.

6Бұғаттаушы құрылғыныпнтеымесе Балаңызбен терезенің жанында

бар құлы немесе балконда тұрғанда оны
терезенің кілті
т ұ т қа с ы н п а й д а ланыңыз. мықтап ұстаңыз.
7
Б а л к о н м е н б ө л меаралық
ндағы жерде
8 Бала балкон
ға тек қана е
есіктердің алды ресек
қ а тт а н у қ а у п і болғандықтан, адаммен шы
ғуы тиіс.
жара
ол ж е р ге з ат та р қ о ймаңыз.
9
БАЛАЛАРДЫҢ ТЕРЕЗЕЛЕР МЕН ЕСІКТЕРДІҢ
ЖАНЫНДА ОЙНАУЫНА ТЫЙЫМ САЛЫҢЫЗ!
 Правила гигиены
1
Регулярно мой руки после того, как пришёл
с улицы, перед едой, после посещения
туалета, игр с домашними животными и т. д.

Мыть руки следует

тщательно, с мылом,
2
смывать тёплой водой.

ичина
Помни: грязные руки – пр

3
леваниями,
заражения опасными забо
ных болезней
начиная с различных кож
шечными
и заканчивая острыми ки
и другими инфекциями.

4 Ежедневно прини
Водные процедур
май душ.
ы очищают
ий,
тело от загрязнен
заряжают
освежают, бодрят,
энергией.

5 Очень важна
рта, ведь это
и гигиена по
профилакти
лости
ка многих
стоматологи
ческих забол
еваний.
Чистить зубы
надо два раз
6
в день, соблю а
дая определ
7
ённые
правила.
Следи за чистотой ногтей.
Стричь ногти следует
коротко, один раз в неделю.

Соблюдая элементарные правила личной гигиены,

ты будешь чувствовать себя здоровым, весёлым и полным сил!
 Гигиена ережелерi
Қолыңды даладан үйге келгенде, тамақ
1
ішерде, дәретханаға барғаннан кейін, үй
жануарларымен ойнағаннан соң және т. б.
уақытта да үнемі жуып жүр.
Қолыңды сабындап,
жылы сумен 2
жақсылап жу.

қылы
Есің де болсын: лас қол ар
3 тері аурулары, ішек жән
басқа инфекциялар мен
е
қауіпті
аурулар жұғады.

4 Күн сайын душқа

Су процедуралары
түс.
денең ді
ді, қуат
тазартып, сергіте
береді.

5
Ауыз қуысын
ың гигиенас
бұл көптеген ы өте маңыз
стоматологи ды –
аурулардың ялық
алдын алу ж
олы.
Белгілі бір ер
ежелерді сақ

6
отырып, тіст тай

7
ерің ді күніне
екі
рет тазалау қ
ажет.
Тырнақтарыңның
таза болуын қадағала.
Тырнақтарыңды қысқа етіп,
аптасына бір рет алу қажет.
Жеке гигиенаның қарапайым ережелерін сақтай отырып, сен өзіңді
дені сау, көңілді және күш-қуатқа толы сезінесің!
 Самые полезные
продукты для детей
Помни: основа здоровья – правильное питание.
Пища должна быть вкусной, полезной, иметь привлекательный
вид и содержать необходимые для организма продукты.

1 Грецкие орехи сод

насыщенные жир
ержат омега-
ные кислоты, кото
способствуют разв рые
итию мозга, улучш
обменные процесс ают
ы и положительно
влияют на память
.
Рыба содержит белок, который
благоприятно влияет на работу 2
мозга и укрепляет иммунитет.

3 Томаты помогают о
от вредных рганизму из
веществ, то бавляться
и предупре ксинов
ж дают стар
ение клеток
мозга.

Какао обесп е ч и
, сти
т т
м
е
у
б
л
я
и
э
р
нергией
уе т м озговую 4
на весь день у ч ш и т н а строение.
ьи у л
деятельност
Яблоки помогут тебе лучш
е концентрироваться
на учебе, защитят клетки
твоего мозга
от стресса и снижения ин

5
теллекта.

6 я т ельности,
е н н о й д е
в а ж н ы д л я твоей умств ь , п о могают
Ягоды т и в н о ст
ул и ру ю т ж изненную ак
стим о с л е болезни.
в и т ь ся п
восстано
Свёкла богата биотином, который
улучшает общее самочувствие
7
и повышает настроение.
 Балаларға арналған
ең пайдалы тағамдар
Есіңде болсын: денсаулықтың негізі – дұрыс
тамақтану. Тағам дәмді, пайдалы және сыртқы түрі
тартымды, ағзаға қажетті өнімдерді қамтуы керек.

1 Грек жаңғағының
дамуына ықпал е
құрамында миды
тетін, зат алмасу
ң
процестерін жақса
ртатын және есте
сақтау қабілетіне
оң әсер ететін оме
қаныққан май қы га-
шқылдары бар.

Балықта мидың жұмысына

жағымды әсер ететін және 2
иммунитетті күшейтетін ақуыз бар.

3 Қызанақ де
токсиндерд
неге зиянды
заттардан,
ен арылуға
және ми жа көмектесед
сушаларын і
қартаюына ың
жол бермей
ді.

Какао сені кү н і
етед
б о й
і,
ы
м и
э
д
н
ы
ергиямен
ң жұ мысын 4
қамтамасыз кү й ің д і көтереді.
кө ң іл
жақсартып,
Алма сенің оқуға жақсыра
қ көңіл
бөлуіңе көмектеседі, ми
жасушаларын
күйзелістен және интелл

5
ектінің

6Жидектер сенің ақыл-ой

төмендеуінен қорғайды.

әрекетің үшін маңызды, өмірлік

белсенділікті ынталандырады,
аурудан кейін қайтадан қалыпқа
келуге көмектеседі.

Қызылша биотинге бай, ол жалпы халіңді

жақсартып, көңіл күйіңді көтереді.
7
 Как защититься
от компьютерных вирусов?
1
2
Помни: сомнительные
и подозрительные файлы
с вложениями, даже если ты
получил их от своих знакомых, Свяжись с человеком,
могут стать угрозой для от которого ты получил
безопасности твоего ПК сообщение, и уточни
и хранящихся в нём у него, действительно
информации и личных данных. ли он является автором
послания.

3
Тщательно проверяй
материалы,
присланные
незнакомыми тебе
людьми: они могут
быть завирусованы.

5
Запускать и скачивать 4 Будь крайне осторожен
файлы (музыку, фильмы, с рекламными баннерами,
игры и др.) следует только даже если они выглядят
из надёжных, привлекательными
проверенных источников. и заманчивыми.

6
Избегай посещений
сомнительных сайтов
и ресурсов.
 Компьютерлiк вирустардан
қалай қорғану керек?
1
Есіңде болсын: тіркемелері
бар күмәнді және күдікті 2
файлдар, тіпті егер сен оларды
таныстарыңнан алсаң да, Хабарламаны жіберген
компьютеріңнің және онда адаммен байланысып,
сақталған ақпарат пен жеке оның шынымен де
деректеріңнің қауіпсіздігіне хабарламаның авторы
қауіп-қатер төндіруі мүмкін. екендігін анықтап біл.

3
Саған бейтаныс
адамдар жіберген
материалдарды
мұқият тексер: олар
вирус жұқтырған
болуы мүмкін.

Файлдарды (музыка, 5
фильмдер, ойындар
және т. б.) тек сенімді,
4 Жарнамалық
баннерлерден, тіпті
дәлелденген көздерден олар тартымды және
іске қосуға және қызығарлықтай болса да,
жүктеуге болады. өте мұқият бол.

6
Күмәнді сайттар мен
ресурстарға кіруден
аулақ бол.
 Правила работы
за компьютером
1 Правильно подобранные стул
и стол помогают сохранить
хорошую осанку.

2 Ноги должны быть согнуты

под прямым углом и опираться на пол.

3 Спинка стула
должна
поддерживать
нижнюю
половину спины. 4
При работе за компьютером
держи голову прямо,
с небольшим наклоном вперёд.

5 Верхний край экрана монитора

должен быть на уровне глаз,
а расстояние до него от 45 до 75 см.

При работе на клавиатуре

руки и плечи должны быть 6
расслаблены.

7 Через каждые 15–30 минут

необходимо отводить глаза
от монитора и смотреть вдаль.
 Компьютерде жұмыс
iстеу ережелерi
1 Дұрыс таңдалған орындық
пен үстел мүсіннің жақсы
сақталуына көмектеседі.

2 Аяқтар тік бұрыш жасап,

еденге тірелуі керек.

3 Арқаңның
төменгі жағы
орындықтың
арқасына тиіп
тұруы керек. 4
Компьютерде жұмыс
істегенде алға сәл еңкейіп,
басыңды тік ұста.

5
Монитор экранының жоғарғы
жағы көз деңгейінде, ал оған
дейінгі қашықтық 45-тен 75 см-ге
дейін болуы керек.

Пернетақтада жұмыс
істегенде қол мен иық 6
босаңсуы керек.

7 Әрбір 15-30 минуттан кейін

көзді монитордан алыстатып,
қашыққа қарау керек.
 Правила поведения
в интернете 1
Рассказывать незнакомому интернет-
собеседнику, как тебя зовут, где ты
живёшь или в какую школу ходишь,
категорически запрещено.

2 Если ты договорился о встрече со своим

интернет-собеседником в реальной
жизни, позови с собой на встречу
взрослого, которому ты доверяешь.

3 Используй вымышленное имя, когда

ищешь информацию или общаешься

5
с незнакомыми тебе людьми
в интернете.

4 Прекрати отвечать
на подозрительные письма
Если твой интернет-собеседник и общаться с собеседником,
ведёт себя подозрительно разговор с которым тебя
или навязчиво, сообщи пугает или неприятен.
об этом взрослому, которому Расскажи об этом взрослым
ты доверяешь. Также можешь и поменяй свой e-mail адрес.
сообщить об этом учителю.

6 , чт о л ю д
то р ы ми ты
и, с ко , не всегда
ете
Помни ься в интерн т быть
ш гу
общае правду и мо шь.
т е
говоря чем ты дума
е,
старш
 Интернеттегi тәртiп
ережелерi 1
Интернеттегі бейтаныс сұхбаттасушыға
атыңды, қайда тұратыныңды және қай
мектепте оқитыныңды айтуға қатаң
тыйым салынады.

2 Егер сен интернет-сұхбаттасушымен

шынайы өмірде кездесуге келіссең,
кездесуге өзіңмен бірге сенетін ересек
адамды шақыр.

3 Интернетте ақпарат іздегенде немесе

бейтаныс адамдармен қарым-қатынас

5
жасағанда, ойдан шығарған есіміңді
қолдан.

4 Күдікті хаттарға жауап беруді

және әңгімесі қорқыныш
Егер сенің интернет- тудыратын немесе саған
сұхбаттасушың күдікті және ұнамсыз сұхбаттасушымен
жалықтыратындай көрінсе, бұл қарым-қатынасыңды тоқтат.
туралы өзің сенетін ересек адамға Бұл жайлы ересектерге
хабарла. Сондай-ақ мұғаліміңе де айтып, өзіңнің е-mail
хабарлауыңа болады. мекенжайыңды өзгерт.

6 е болсы
н ! И н т
са
е се
ернетт дамдар
н імен

йтын а мейді
Ес і ң д ж а
м - қа тынас ты айта бер н
қары ш ындық ғаннан үлк
е
а н
әрқаш сы сен ойла
а
және ж а мүмкін.
д
болуы
 Правила чтения
и обращения с книгой
1 Читай, сидя
2 за удобным столом.
Брать книгу нужно
только чистыми руками.
Держи книгу
3 на расстоянии не меньше
30–40 см от глаз.

Исключи пометки в книге ручкой

4 или карандашом – пользуйся

5
закладкой или стикерами.

Следи, чтобы
при чтении освещение
падало с левой
стороны
и было достаточным.

6 7 Читать во время еды

Чтобы во время
чтения вредно для глаз
не уставали и пищеварения.

8
глаза, делай
перерыв через Читая на ходу
каждые 20–30 и в транспорте,
минут. ты ухудшаешь свое зрение.

9 Храни книги
на закрытых полках.
 Кiтап оқу және
ұстау ережелерi
1 басында
2
Кітапты жайлы үстел
отырып оқы.
Кітапты тек таза қолмен
ұстау керек.
Кітапты көзіңнен 30-40 см
3 қашықтықта ұста.

Кітапқа қаламмен немесе

4 қарындашпен белгілер салудан

аулақ бол – бетбелгі немесе
5 стикерлерді пайдалан.
Кітап оқыған
кезде жарық сол
жағыңнан түсіп,
жеткілікті болғанын
қадағала.

6
Оқып отырғанда
көзің
7 Тамақтану кезінде оқу –
көзге және ас қорытуға
шаршамауы зиянды.

8
үшін, Жүріп бара жатып және
әрбір 20-30 минут көлікте оқығанда,
сайын үзіліс көру қабілетіңді
жаса. нашарлатасың.

9 Кітаптарды жабық
сөрелерде сақта.
 Правила поведения
при встрече с незнакомцем
1 лПюомдньми:иподдерживать разговор с незнакомыми
– значит подверга
риску! Любые во ть себя возможно
просы лучше игн му
даже если они каж орировать,
утся безобидными
.

Откажись от предложения чужих людей

прокатить тебя на машине, угостить
сладостями, подарить необычную игрушку
или новый гаджет. Помни: любые заманчивые
обещания незнакомцев – это ловушка!

2
Если незнакомец хочет вручить тебе
конфетку, шоколадку или игрушку, нужно

3 отказаться и пройти мимо.

Помни: чужим людям доверять нельзя!

п р е дставлять
4
о гу т
е з н а ко м ые люди м еловек может
Н сность. Ч у г твоих
т е бя о п а о ш и й д р
для я , что он хор у нельзя.
т ь т е б
уверя рить этом
родител е й , н о в е
д л а га е т подвезти
е
с о б е н н о если он пр мой.
О
п р о в о д и ть тебя до
или
ли подъезд
Заходить в лифт и
5
дьми опасно!
с незнакомыми лю
н о д о ж д ать ся , п ока они пройдут
Нуж
или уедут.

Если чужой человек пытается схватить тебя

6
или угрожает, нужно громко закричать,
чтобы привлечь внимание взрослых
к происходящему.
 Бейтаныс адаммен
кездескендегi тәртiп
ережелерi
1 бЕұсілңөдзіеңбдолсын: бейтаныс адамдармен сөйлесу –
і ықтимал қауіпке
Кез келген сұрақта ұшырату деген сө
рды зиянсыз бол з.
елемеген жөн. ып көрінсе де,

Бөтен адамдардың сені көлігімен

қыдыртамын, тәттілер беріп, ерекше
ойыншық немесе жаңа гаджет сыйлаймын
деген ұсынысынан бас тарт. Есіңде болсын:
бейтаныс адамның кез келген қызығарлық

2
уәделері – бұл алдау!

Егер бейтаныс адам саған кәмпит, шоколад

немесе ойыншық бергісі келсе, бас тартып,
3 кетіп қалу керек. Есіңде болсын: бейтаныс
адамдарға сенуге болмайды!

м д а р са ға н қ а у іп төндіруі мүмкін.
Бейтаныс ад а
Ол өзін ата -а
сендіруі мүмкін.
н а ң н ы ң ж а қсы досымын деп
4
е ге р б е й та н ы с а дам сені үйіңе
Әсіресе, е д е й ін шығарып салуды
м е се ү й ің
жеткізуді не
ге болмайды.
ұсынса, оған сену

ге н е м е се ү й д ің кіреберісіне
Лиф ті
у қауіпті!
5 с а д а м д а р м е н к ір
бейтаны е м е се басқа жаққа
тк е н ш е н
Олар өтіп ке
ту керек.
кетіп қалғанша кү

Егер бөтен адам сені ұстап алғысы келсе

немесе қорқытса, үлкендердің назарын 6
болып жатқан жағдайға аудару үшін,
қатты айқайлау керек.
 Правила поведения
при землетрясении
1 Сохраняй спокойствие,
не паникуй!

2 Пользоваться лиф
и лестницами в мо том
ни в коем случае н мент толчков
ельзя!

Найди надёжное крепкое укрытие:

стол, кровать, шкаф или тумбу и др.
3
осле
Покинь помещение п в.
прекращения толчко
4

5
Отключи воду, газ,
электричество.

6 Возьми заранее подготовленный

тревожный чемоданчик.

7
Держись подальше
от электролиний, зданий,
деревьев.

Будь готов
к повторным толчкам! 8
 Жер сiлкiнiсi кезiндегi
мiнез-құлық ережелерi
1 Сабырлы бол,
үрейленбе!

2 бЖаесрпаалсты дүмпуі кезінде лифт пен

дақты пайдалану
ға болмайды!

Үстел, төсек, шкаф немесе

тумба тәрізді қауіпсіз,
сенімді орын тап. 3
Үй-жайдан жер асты ан
дүмпулері тоқтағанн 4
кейін шық.

5
Суды, газды, электр
қуатын сөндір!

Алдын ала дайындалған

6 дабыл чемоданын ал.

7
Электр желілерінен,
ғимараттардан,
ағаштардан аулақ бол!

Жер асты дүмпулерінің

қайталануына дайын бол! 8
 Как правильно
вести себя в подъезде
1 Подходя к дому, обрати внимание, не идёт
ли кто-нибудь следом. Если чувствуешь
опасность, немедленно направляйся
в оживлённое место и обратись
за помощью к взрослым.

2
Если незнакомые
люди уже находятся
в подъезде, сразу же
выйди на улицу
и дождись кого-то
из взрослых жильцов
дома.

3
Ожидая лифт, убедись, что на площадке
нет постороннего, который может зайти
за тобой в кабину. В случае опасности
немедленно нажми кнопку вызова
диспетчера, позови на помощь!
Үйдiң кiреберiсiнде өзiңдi
қалай дұрыс ұстау керек
1 Үйге жақындағанда артыңнан біреу келе
жатқан жоқ па екен, қара. Егер қауіпті
сезінсең, дереу адамдар көп жиналатын
жерге барып, ересектерден көмек сұра.

2
Егер бейтаныс адамдар
кіреберісте сенен
бұрын болса, дереу
сыртқа шығып, үйдің
ересек тұрғындарының
бірі кіреберіске
кіргенін күт.

3
Лифтіге кірген кезде артыңнан кабинаға
сенімен бірге кіретін бөгде адамның
жоқтығына көз жеткіз. Қауіп төнген
жағдайда диспетчерді шақыру түймесін
дереу басып, көмекке шақыр!
 Правила поведения
на льду
Если ты на льду,
то проверять его
прочность ногой
категорически Выходить на лёд
запрещено! можно только
в сопровождении
1 взрослого!
2

3
При оказании помощи
следует вести себя
крайне осторожно!
Спасательный предмет
следует подавать
с расстояния не менее
трёх-четырёх метров.

4
Если на льду появились
проломы, то необходимо сразу
лечь и осторожно отползти
или перекатиться
в безопасное место.
 Мұз үстiндегi
тәртiп ережелерi
Мұздың үстінде
тұрып, оның
қалыңдығын аяқпен
тексеруге қатаң
тыйым салынады! Мұзға тек ересек
адаммен ғана

1
шығуға болады!

3
Біреуге көмек
көрсеткенде өте сақ бол!
Оны құтқаратын затты
үш-төрт метрден кем
емес қашықтықтан бер!

4
Егер аяғыңның астындағы
мұз жарылып, жарықтар
пайда болса, бірден жатып,
ақырын еңбектеп, қауіпсіз
жерге аунау керек!
 УМЕЙ СКАЗАТЬ «НЕТ!»
ЕСЛИ ТЕБЕ ПРЕДЛАГАЮТ:
ойный поступок;
совершить недост

попробов ат ь ч то -л и б о з а п
Т !
ретное;

НЕ
поехать куда-либо, предупреждая,
чтобы ты об этом никому не говорил.
Пойти в гости к незнакомым
или малознакомым людям,
на дискотеку, в клуб;
«хорошо» отдохнуть вдали от
взрослых, родителей;

подвезти тебя на машине или

показать дорогу, сидя в машине;

купить какой-либо товар по низкой

цене, сыграть в азартную игру,
обещая большой выигрыш;

погадать с целью узнать будущ

ее.

Помни, что во многих случаях

умение сказать твёрдое «Нет!» –
это проявление не слабости,
а силы, воли и чувства
собственного достоинства.
«ЖОҚ!» деп айта бiлу керек,
егер саған:
жасау;
ЕТ !
Н
лайықсыз әрекет
әрсені
тыйым салынған н
татып көру;

ешкімге айтпау керектігі ескертіліп,

бір жерге бару, бейтаныс немесе
шала таныс адамдарға қонаққа,
дискотекаға, клубқа бару;

ересектерден, ата-аналардан алыста

«жақсы» демалу;

көлікпен жеткізіп салу немесе көлікте

отырып оларға жол көрсету;

арзан бағамен қандай да бір өнімді

сатып алу, үлкен ұтысқа уәде беріп,
құмар ойын ойнау;

болашағыңды білу үшін бал ашу

ұсынылса.
«ЖОҚ!» деп айта білу керек.

Есіңде болсын! Көптеген жағдайда

«жоқ!» деп айта білу – бұл әлсіздіктің
емес, күш, ерік және өз қадір –
қасиетіңді сезінудің көрінісі.
 Если ты обнаружил
подозрительный
предмет
К ПОДОЗРИТЕЛЬНЫМ ПРЕДМЕТАМ ОТНОСЯТСЯ:

а ( с у м ка , п о ртфель,
ин
вещи без хозяток, деталь и т. д.);
коробка, свер

натянутая
проволока, какой-либо предмет,
веревка, шнур, обнаруженный в школе,
провода или подъезде, у дверей
изолента и др.; квартиры, под лестницей,
в общественном транспорте;

Запомни: в качестве прикрытия,

маскировки для опасных, особенно
взрывных, устройств используют
обычные бытовые предметы: сумки,
пакеты, свертки, коробки, игрушки и т. п.;

СЛ ЕН Н Ы Х СЛУЧАЯХ НЕОБХОДИМО:
ВО ВС ЕХ П ЕР ЕЧ И

сообщить о находке
не трогать, взрослым: учителю,
не вскрывать, родителям,
не перекладывать сотруднику
находку; полиции, водителю.
отойти от нее
на безопасное
расстояние;
 Егер сен күдiктi
затты тапсаң
КҮДІКТІ ЗАТ ТАБЫЛҒАН КЕЗДЕГІ ТӘРТІП ЕРЕЖЕЛЕРІ.

м ке , п о ртф е л ь, қорап,
ө
Иесіз заттар (сжәне т. б.);
бума, бөлшек

тартылған сым,
арқан, бау,
сымдар немесе мектепте, кіреберісте,
оқшаулағыш пәтердің есігінде,
таспа (изолента) баспалдақтың астында,
және т. б.; қоғамдық көлікте
табылған кез келген зат;

Есіңде сақта: қауіпті, әсіресе күдікті

құрылғыларға арналған жасырын бүркеу
ретінде қарапайым тұрмыстық заттар
қолданылады: сөмкелер, пакеттер, бумалар,
қораптар, ойыншықтар және т. б.;

Л АРД А М ЫНАДАЙ ӘРЕ КЕТ ҚАЖЕТ:

БАРЛЫҚ АТАЛ ҒА Н Ж АҒД АЙ

табылған зат
табылған затқа туралы ересектерге
қол тигізбеңіз, хабарлаңыз:
ашпаңыз, мұғалімге, ата-
ауыстырмаңыз; аналарға, полиция
қызметкеріне,
одан қауіпсіз жүргізушіге.
қашықтыққа өтіңіз;
 Если ты оказался
под обломками
конструкций здания:
убоко и ровно
.
Дыши гл
Постарайся не падать духом,
успокойся, возьми себя в руки.

Настройся на то, что тебя

обязательно найдут.

Постарайся привлечь внимание

любыми возможными
способами: кричи, стучи.
Двигайся осторожно
во избежание нового
обвала.
н т и р у й ся п о движению
Орие у п ающего
воз ду х а , п о ст
снаружи.

Попробуй укрепить потолок

с помощью подручных предметов
(доски, кирпичи, металлические
конструкции и др.).

е м с л у ч а е н е зажигай
Ни в ко к и слород.
огон ь – б е р е г и
та ра й ся д ы ш ать носом.
С

м о о б л а д а н и е , ты сбережёшь свои
Помни: сохраняя са о б хо д и м ы е для того,
л ы , н е
физические си -с п а сате л ь н о й службы.
омощи поиск о в о
чтобы дож даться п т!
пасу
Тебя обязательно с
 Егер сен ғимарат
құрылымдарының сынықтарының
астында қалсаң: ыс ал. г іс тын
Терең және те
Көңіліңді түсірмеуге тырыс,
тыныштал, өзіңді қолға ал.

Сені міндетті түрде табады

деп ниеттен.

Кез-келген жолмен назар

аудартуға тырыс: айқайла,
соғып-тарсылдат.
Жаңа опырылып құлаудан аулақ
болу үшін абайлап қозғал.
та н ке л ет ін а уаның
Сырт қарап
қозғалысына
бейімдел.

Төбені қол астындағы заттармен

(тақтайлар, кірпіштер, металл
конструкциялары және т. б.)
нығайтуға тырыс.

д а й ж а ғд а й д а от жағуға
Ешқан те гін сақтау
бол м а й д ы – о т
. М ұ р ы н м е н д ем алуға
керек
тырыс.

са қта са н , із д е ст іру-құтқару
ырлық
Есің де болсын! Саб көмегін күтуге қажетті
қызметінің
і үнемдейсін.
физикалық күшің д
д етт і т ү р д е құ т қа рады!
Сені мін
 Оказание первой помощи
Как оказывать первую помощь?
Я ПАНИКЕ
НЕ ПОД ДАВАТЬС
О Л Н У Ю Б ЕЗ О ПАСНОСТЬ
ОБЕСПЕЧИТЬ П , СЕБЕ И ОКРУЖАЮЩИМ
ЕМУ
ПОСТРАДАВШ

ч е л о в е ка в другое место
Переносить к о в к р а й н е опасных
можно тол ь
д о р о в ь я с и т уациях
ииз
для его жизн т на проезжей части,
и
(когда он леж изи открытого огня
, вбл
в грязи, воде ех остальных случаях
и т. д.). Во вс шить его состояние
ухуд
можно лишь ри черепно-мозговых
(например, п е н и я х в н у тренних
реж д
травмах, пов органов, переломах).
в ш е го с ледует
п о страда
Под го л о ву
те н ц е , шарф,
ть поло ы.
положи верхней одеж д их валик!
ы н
предмет надо делать из
е
Только н

р и т ь п р и з н аки жизни
Пров е
: п р о щ у п ат ь пульс,
его
у пострадавш пальцы к его сонной
приложив и ч и е д ыхания:
верит ь н а л
артерии; про ниться к его рту и носу,
накло о ч у в ствовать
ч т о б ы п
здуха.
движение во

Вызвать специалистов
оперативных служб:
101 – пожарные
103 – скорая помощь
112 – спасатели
 Алғашқы көмек көрсету
Алғашқы көмекті қалай көрсетеміз?
ЫРМАУ.
ҮРЕЙГЕ БОЙ АЛД Н Е А Й Н А Л АҢЫЗҒА
Е Ж Ә
А РД А П Ш Е Г У ШІГЕ, ӨЗІҢІЗГ АСЫЗ ЕТУ.
З ІК Т І Қ А М ТА М
СІЗД
ТОЛЫҚ ҚАУІП

і м е н д е н са улығы үшін
ір
Адамның өм а р д а ғ а н а о ны басқа
ағдайл
өте қауіпті ж ерге ауыстыруға болады
ж ш ық оттың
т а , с у д а , а
алшық .
(ол жолда, б нда жатқанда және т. б.)
жаны д а й л а рда оның
а ж а ғ
Барлық басқ тып алуға болады
шарла
жағдайын на иының жарақаттары,
см
(мысалы, ба ң з а қ ы м дануы, сүйек
д ы
ішкі ағзалар қ т а р ы б о л ған кезде).
сыны ң астына
с ы н ы
п ш е гу шінің ба киім
Зарда е ба й , сыртқы олардан
ө к
сүлгі, б қою керек. Тек і жоқ!
н ет
заттары жасаудың қаж
а
жұмырш

у ш ін ің ө м ір белгілерін
Зардап шег қ та р ы ң ы з ды ұйқы
аус а
тексеріңіз: с м ы р с о ғ ысын басып
йып , та
тамырына қо с алуын тексеру: ауаның
ы
байқау; тын з ін у ү ш ін а узына және
с е
қозғалысын мұрнына жа
қындау.

Жедел қызмет мамандарын шақыру

101 – өрт қызметі
103 – жедел жәрдем
112 – құтқарушылар
 Основы оказания
первой помощи
Искусственное дыхание – наиболее
эффективное первичное реанимационное
мероприятие.
Необходимо:
■ повернуть голову пострадавшего набок, чтобы
убедиться в проходимости верхних дыхательных
путей и носовых ходов;
■ запрокинуть голову, удерживая его шею рукой;
■ зажав нос пострадавшего пальцами, губами
прижаться к его губам и сделать сильный выдох
в легкие.
Если при этом его грудная клетка увеличилась,
значит, вы все делаете правильно.

НЕПРЯМОЙ МАССАЖ СЕРДЦА

При наличии у пострадавшего пульса
и дыхания выполнять непрямой
массаж сердца не нужно!
■ Если у пострадавшего отсутствует
пульс, необходимо сделать
непрямой массаж сердца в следующей
последовательности.
■ ■ Уложить человека на твердую поверхность
и определить расположение мечевидного отростка
(окончание грудины, самая короткая и узкая ее часть) и приложить
к нему ладонь на 2–4 см выше.
■Надавливания на точку компрессии должны происходить строго
основанием ладони. Пальцы соприкасаться
с грудью пострадавшего не должны!
■ Производить ритмичные толчки строго вертикально! При этом
грудная клетка пострадавшего должна прогибаться на 3–4 см.
 Алғашқы көмек
көрсету негiздерi
Жасанды тыныс алу – ең тиімді алғашқы
реанимациялық шара.
ОЛ ҮШІН МЫНАЛАРДЫ ЖАСАУ ҚАЖЕТ:
■ Жоғарғы тыныс жолдарының және мұрын
жолдарының өткізгіштігіне көз жеткізу үшін зардап
шегушінің басын қырына бұру;
■ Мойнын қолмен ұстап тұрып, басты шалқайту;
■ Зардап шегушінің мұрнын саусақтарыңызбен
қысып, ерніңізді оның ерніне басыңыз, өкпесіне
қатты дем салыңыз.
Егер оның кеудесі үлкейген болса, онда сіз бәрін
дұрыс істеп жатырсыз.

ЖҮРЕКТІ ҚИСЫҚ УҚАЛАУ.

Зардап шегушінің тамыр соғысы
және тынысы бар болса, қисық
уқалаудың қажеті жоқ!
■ Бұл әдіс жүректің жиырылуын қалпына
келтіруге көмектеседі, онсыз ол қанды
айдамайды және дене тіндеріне оттегі түспейді.
Егер зардап шегушінің тамыр соғысы жоқ болса, жүрекке
қисық уқалауды келесі тәртіппен жасау қажет.
■ Адамды қатты жазыққа жатқызып, қылыш тәрізді өсіндінің
орналасуын анықтау керек (төс сүйегінің аяқталатын жері, оның
ең қысқа және тар бөлігі) және оған алақанды
2-4 см жоғары қою қажет.
■ Компрессия нүктесін басу қатаң түрде алақанның негізімен
жасалуы керек. Саусақтар зардап шегушінің төсіне тимеу керек!
■ Бір қалыпты ырғақты соққылар тек тігінен жүргізіледі. Бұл
ретте зардап шегушінің кеуде қуысы 3-4 см бүгілуі керек.
 Основы оказания
первой помощи
ОСТАНОВКА КРОВОТЕЧЕНИЯ
Нельзя вытаскивать из поврежденного места
любые инородные тела. Это может привести
к тому, что человек истечет кровью.
■ Кровотечение бывает венозное
(необходимо наложить асептическую
повязку);
■ капиллярное (наложить на рану марлю,
поверх нее несколько слоев ваты и туго
забинтовать);
■ артериальное (зажать артерию пальцем)

ПРИ ПОВРЕЖДЕНИЯХ
КОНЕЧНОСТЕЙ лучшим способом
считается наложение жгута.
Накладывать его следует чуть выше
раны на мягкую подкладку. При этом
надо запомнить или записать время
(жгут может находиться на теле
не больше часа)

ОЖОГ
■ В первую очередь необходимо
устранить поражающий фактор (огонь,
кипяток, электрический ток и т. д.).
■ Затем снять одежду, обмыть рану
прохладной водой и наложить
стерильную повязку и холод.
■ Нельзя отдирать одежду с места ожога!
Нужно очень осторожно и аккуратно
обрезать ткань вокруг него.

НЕ НУЖНО «ЧИСТИТЬ» РАНУ: заливать ее

зеленкой, йодом, спиртом! Для того чтобы
продезинфицировать, нужно всего лишь аккуратно
удалить имеющиеся по ее краям загрязнения.
 Алғашқы көмек
көрсету негiздерi
ҚАН КЕТУДІ ТОҚТАТУ
Зақымдалған жерден кез келген бөгде
заттарды шығаруға болмайды.
Бұл адамнан қан кетуіне әкелуі мүмкін.
■ Қан кету веноздық (асептикалық таңғыш
салу керек).
■ Капиллярлық (жараға дәке салып, оның
үстіне мақта жүнінің бірнеше қабатын салып,
мықтап таңу қажет).
■ Артериялық (артерияны саусақпен қысу
керек).

АЯҚ-ҚОЛДЫҢ ЗАҚЫМДАНУЫ
кезінде бұрау салу ең жақсы әдіс
болып саналады. Оны жарадан
жоғары жұмсақ төсемге салу керек.
Бұл ретте уақытты есте сақтау
немесе жазып қою керек (бұрау
адамның денесінде бір сағаттан
аспайтын уақыт болуы мүмкін).

КҮЙІК
■ Ең алдымен, зақымдайтын факторды
(от, қайнақ су, электр тоғы және т.б.)
жою қажет.
■ Содан кейін киімді шешіп, жараны
салқын сумен жуып, стерильді таңғыш
салып, суық қою керек.
■ Күйік орнынан киімді сыдыруға
болмайды! Оның айналасындағы
матаны өте абайлап және ұқыптап кесу
керек.

ЖАРАНЫ «ТАЗАРТУДЫҢ»: оған жасыл дәріні, йод,

спирт құюдың қажеті жоқ! Заласыздандыру үшін оның
шеттеріндегі кірлерді ұқыптап алып тастау керек.
 Дұрыс тамақтану
ережелерi
Күніне кемінде бес рет тамақтану керек
(таңғы ас, екінші таңғы ас, түскі ас,
түстен кейінгі тағам, кешкі ас және
екінші кешкі ас).

Ұйықтар алдында артық тамақ ішпеген

дұрыс, кешкі астың құнарлық мөлшері
тағамның күнделікті құнарлығының
25% аспауы керек.

Асқа дәрумендер мен

микроэлементтерге бай (жасылкөк,
жидек, бал, дәрумен және
микроэлементтермен байытылған нан,
ашытылған сүт өнімдері және т. б.)
тағамдарды қосу керек.

Бұқтырылған, қайнатылған, буға

пісірілген, қыздырып пісірілген,
қуырылған және өз шырынына пісірілген
тағамдарды таңдаған жөн.

Қантты күніне екі ас қасыққа,

тұзды бір шай қасыққа дейін
азайту керек.

Дәм күшейткіштері мен бояғыштары

бар тағамдарды рационнан алып тастау
қажет – тұзы көп (шұжық өнімдері,
консервілер, фастфуд және т. б.).

Қант көздерін (кәмпит, шоколад, вафли,

печенье, тоқаштар) тұтынуды азайту
қажет, оларды жеміс пен жаңғақтарға
ауыстырған жөн.
 Правила здорового
питания
Принимать пищу следует не менее пяти
раз в день (завтрак, второй завтрак, обед,
полдник, ужин и второй ужин).

Не переедать на ночь, калорийность

ужина не должна превышать 25%
от суточной калорийности пищи.

Добавлять в рацион блюда и продукты

с повышенным содержанием витаминов
и микроэлементов (зелень, ягоды, мед,
обогащенный витаминами
и микроэлементами хлеб, кисломолочная
продукция и т. д.).

Отдавать предпочтение тушеным,

отварным, приготовленным
на пару, запеченным, пассерованным
и припущенным блюдам.

Сократить количество сахара

до двух столовых ложек в день,
соли – до одной чайной ложки.

Исключить из рациона продукты

с усилителями вкуса и красителями
– источниками большого количества
соли (колбасные изделия, консервы,
фастфуд и др.)

Сократить до минимума потребление

продуктов – источников сахара (конфеты,
шоколад, вафли, печенье, булочки),
заменить их на фрукты и орехи.
 Не делай сам,
останови другого!
Наркомания – это тяжелейшее
заболевание, возникающие
в результате формирования
и развития психической
и физической зависимости
от наркотиков.

МИФ ПЕРВЫЙ. Попробуй –

пробуют все. Это неправда!

МИФ ВТОРОЙ. Попробуй – вредных

последствий не будет. И это ложь!
Пристрастие к некоторым наркотикам
может возникнуть
и после одного-двух приемов.

МИФ ТРЕТИЙ. Попробуй – если не

понравится, прекратишь прием. Нет!
Физическая зависимость наступает
незаметно и достаточно быстро.
МИФ ЧЕТВЕРТЫЙ. «Безвредные»
легкие наркотики. Их нет и
никогда не было!

НАРКОТИКИ НЕ КРУТО!
СЕГОДНЯ МОДНО БЫТЬ ЗДОРОВЫМ!
 Өзiң де олай iстеме,
басқаны да тоқтат!
Нашақорлық – бұл есірткіге
психикалық және физикалық
тәуелділіктің қалыптасуы мен
дамуы нәтижесінде пайда болатын
аса ауыр дерт.

БІРІНШІ ҚИЯЛ. Есірткіні

бәрі де қолданады – сен де
қолданып көр. Бұл жалған!

ЕКІНШІ ҚИЯЛ. Есірткінің зиянды

салдары жоқ. Бұл да жалған!
Кейбір есірткіге деген құмарлық
бір-екі қолданғаннан кейін-ақ пайда
болуы мүмкін.

ҮШІНШІ ҚИЯЛ. Есірткіні қолданып

көр, егер ұнамаса, қолданбай-ақ
қоясың. Жоқ! Физикалық тәуелділік
білінбей, тез пайда болады.

ТӨРТІНШІ ҚИЯЛ. «Зиянсыз»

жеңіл есірткі. Ондай есірткі жоқ
және ешқашан болған емес!

ЕСІРТКІ МҮЛДЕМ КЕРЕМЕТ ЕМЕС!

БҮГІН ДЕНІ САУ БОЛУ СӘНДІ!
 Запомни сам и подскажи
другому!

МИФ 1
Употребление наркотиков не болезнь, а баловство, дурная
привычка, которая очень скоро приводит к возникновению
болезни, название которой – наркомания. Основной симптом
этой страшной болезни – зависимость от употребления
наркотиков, играющих в обмене веществ человека такую же роль,
как воздух, вода и пища. Если эту болезнь вовремя не остановить,
она приводит к ранней и мучительной смерти, поскольку
изменения в организме становятся необратимыми.

МИФ 2
НАРКОМАНИЯ ИЗЛЕЧИМА. Неправда!
Иногда болезнь переходит в скрытую
форму, и стоит только после долгого
лечения хоть раз попробовать
наркотик, как она вспыхивает снова,
приобретая еще более тяжелые
формы. Поэтому считается, что
наркоман, даже длительное время
воздерживающийся от употребления
наркотиков, является хронически
больным человеком.
 Есiңе сақта және
басқаларға айт!

Бірінші қиял
Есірткіні қолданған адам ауру емес, ол жай ғана еркелік, жаман
әдет, ол көп ұзамай нашақорлық деп аталатын аурудың пайда
болуына әкеледі. Бұл қорқынышты дерттің негізгі симптомы – ауа,
су және тамақтың адам ағзасындағы метаболизмде атқаратын
рөлі қандай болса, есірткіні қолдануға деген тәуелділік те сондай
болады. Егер бұл дертті уақытында тоқтатпаса, адам ағзасындағы
өзгерістер қайтымсыз болғандықтан, ол адамның ерте жаста,
қатты ауырып, қайтыс болуына әкеледі.

Екінші қиял
НАШАҚОРЛЫҚТЫ ЕМДЕУГЕ
БОЛАДЫ. Өтірік! Кейде ауру
жасырын түрге ауысып,
ұзақ уақыт емделгеннен
кейін адам есірткіні бір
рет қолданып көрсе, ауру
қайтадан өршіп, одан да ауыр
формаға ауысады. Сондықтан
нашақор тіпті ұзақ уақыт
бойы есірткіден бас тартса да,
созылмалы ауруға шалдыққан
науқас деп саналады.
 Запомни сам
и подскажи другому!
МИФ 3
Наркотиком могут поделиться
просто так, по «доброте душевной».
Есть такая поговорка: «Бесплатный
сыр бывает только в мышеловке».
Наркотики сначала предлагают
бесплатно, человек привыкает к ним,
и тогда с него начинают требовать
деньги. С каждым разом требуется
все больше наркотика и денег
соответственно тоже.
И вот уже для того чтобы каждый
день иметь свою дозу, наркоман
начинает приучать к наркотикам
других людей. За каждого новичка
он получает бесплатную дозу.

МИФ 4
Токсикомания (нюхать клей, краску, глотать
таблетки и т. д.) якобы неопасна.
Но на самом деле она также вызывает
привыкание и зависимость, являясь таким
образом разновидностью наркомании.
 Есiне сақта
және басқаларға айт!
Үшінші қиял
Адам есірткімен жай ғана,
«мейірімді» болғандықтан
бөліседі. «Тегін ірімшік тек
тышқанның қақпанында ғана
болады» дегендей, есірткі
алдымен адамдарға тегін
ұсынылады, ал оған үйренгенде,
олардан ақша талап етіле
бастайды. Күннен-күнге есірткі
мен ақшаның қажеттілігі де өседі.
Күнделікті дозасын алу үшін
нашақор басқа адамдарды есірткі
қолдануға үйрете бастайды,
себебі есірткіге үйреткен әрбір
адам үшін, ол есірткі дозасын
тегін алады.
Төртінші қиял
Токсикомания (желімді, бояуды иіскеу,
дәрі-дәрмек жұту және т. б.) қауіпті емес.
Бірақ іс жүзінде ол нашақорлықтың бір
түрі болып табылады, өйткені әуестік пен
тәуелділікті тудырады.
 Как устроен вейп?
Вейп можно сравнить с ингалятором, в котором при закипании
жидкости образуется пар, который вдыхает курильщик.

ИЗ ЧЕГО СОСТОИТ ЖИДКОСТЬ ДЛЯ ПАРЕНИЯ?

Глицерин
Пропиленгликоль (Е1520)
Ароматические добавки
Никотин (не всегда)
Вейперы считают, что курение электронных
сигарет не несет вред здоровью, не опасно,
так как при нем не выделяются смолы.
НО отсутствие канцерогенных смол
не может сделать устройство
для парения абсолютно безопасным.

ЧТО МЫ ИМЕЕМ НА САМОМ ДЕЛЕ?

В выделяющемся при курении

электронных сигарет паре
СОДЕРЖИТСЯ 31 ОПАСНОЕ ВЕЩЕСТВО.

В некоторых случаях жидкость

для электронных сигарет готовят вручную.
Такая жидкость стоит в разы дешевле
и доступна каждому. На таком товаре
нет информации о его составе.

При нагревании аккумулятора устройства

для парения концентрация выделяемых
канцерогенных веществ
ЗНАЧИТЕЛЬНО УВЕЛИЧИВАЕТСЯ.
 Вейп неден құрылған?
Вейпті ингалятормен салыстыруға болады, онда сұйықтық
қайнаған кезде темекі шегуші дем алатын бу пайда болады.

БУЛАНУ СҰЙЫҚТЫҒЫ НЕДЕН ТҰРАДЫ?

Глицерин
Пропиленгликоль (E1520)
Хош иісті қоспалар
Никотин (әрқашан емес)
Вейперлер электронды темекі шегудің
денсаулыққа зияны жоқ, қауіпті емес деп санайды,
өйткені темекі шегу кезінде шайыр бөлінбейді.
Бірақ канцерогенді шайырлардың болмауы бу
құрылғысын мүлдем қауіпсіз ете алмайды.

ШЫН МӘНІНДЕ ОНДА НЕ БАР?

Электрондық темекі шегу кезінде бөлінетін

будың ҚҰРАМЫНДА 31 ҚАУІПТІ ЗАТ БАР.

Кейбір жағдайда электронды темекі

сұйықтығы қолмен дайындалады.
Мұндай сұйықтық бірнеше есе арзан
және барлығына қол жетімді.
Мұндай өнімде құрамы туралы ақпарат
болмайды.

Булануға арналған құрылғының

аккумуляторын қыздыру кезінде бөлінетін
канцерогенді заттардың концентрациясы
АЙТАРЛЫҚТАЙ АРТАДЫ.
Воздействие вейпа на организм:
ЧТО ДОЛЖЕН ЗНАТЬ КАЖДЫЙ
КУРИЛЬЩИК ЭЛЕКТРОННЫХ УСТРОЙСТВ.
Курение парящих устройств не является
альтернативой курению обычных сигарет.

ре ни е эл ектр он ны х устр ой ств может

Ку
их
вызвать рак, заболевания легк т свойство
ее
и сердца. Пропиленгликоль им вая
зы
накапливаться в организме, вы жение,
ра
аллергические реакции, разд
ников,
способствует появлению гной чени и почек.
пе
вызывает нарушения работы

Курение электронных ус
тройств
не исключает
никотиновую зависимость
.

Общее поль
з
устройство ование одним
м
к заражени может привести
ю
и туберкуле гепатитом
зом.

Известно о случаях взорвавшихся

около лица электронных сигарет
из-за перегрева аккумулятора.
 Ағзаға ететiн әсерi:
ӘРБІР ЭЛЕКТРОНДЫҚ ҚҰРЫЛҒЫЛАРДЫ
ШЕГУШІ МЫНАНЫ БІЛУГЕ МІНДЕТТІ:
Бу шығаратын құрылғыларды шегу
әдеттегі темекі шегудің баламасы емес.

шегу қатерлі
Электрондық құрылғыларды
н тудыруы
ісік, өкпе және жүрек аурулары жиналып,
да
мүмкін. Пропиленгликоль ағза ркенуді
тіті
аллергиялық реакцияларды, етеді, бауыр
ал
тудырады және ірің деуге ықп теуін бұзады.
н іс
мен бүйректің дұрыс жұмысы

Электрондық құрылғыла
рды
шегу никотинге тәуелділ
ікті
жоққа шығармайды.

Бір құрылғы
қолданылу ның жалпы
ы
туберкулез – гепатит пен
д
әкелуі мүмк і жұқтыруға
ін.

Аккумулятордың қызып кетуіне

байланысты электронды
темекілердің беттің жанында
жарылған кейбір жағдайлары
туралы белгілі.