“ƏCZAÇILIĞIN MÜASİR PROBLEMLƏRİ”

AZƏRBAYCAN ƏCZAÇILAR ASSOSİASİYASININ V BEYNƏLXALQ ELMİ KONQRESİ, 2020-ci il

Хлорофилл обладает широким спектром биологического действия,

проявляет усиливающее действие на процессы кроветворения, антимикробную
активность, оказывает тонизирующее действие, регулирует работу сердца,
нервно-мышечного аппарата, дыхательного центра и др. После хлорофилла
каротиноиды являются наиболее распространенными химическими
соединениями в растительном мире. Многие каротиноиды обладают
антиканцерогенными антимутагенными, антитоксическими, иммуномоду-
лирующими и другими свойствами.
Целью данной работы стало изучение пигментного состава травы аниса
обыкновенного.
Материалы и методы. Экстракция сырья проводилась 90% этанолом.
Определение проводилось спектрофотометрически. Содержание отдельных
пигментов устанавливали с помощью трехволнового метода, определяли
оптическую плотность полученного раствора на спектрофотометре СФ-46 при
длине волны 440 нм (каротиноиды), 665 нм (хлорофилл а) и 649 нм (хлорофилл
b), в кювете с толщиной слоя 10 мм. Концентрацию хлорофиллов а и b в
полученном растворе (С, мг/л) рассчитывали по уравнению Винтерманс и Де
Мотс, каротиноидов – по уравнению Веттштейна:
Са=13,70 ∙ А665 - 5,76 ∙ А649
Св=25,80 ∙ А649 - 7,60 ∙ А665
Ск=4,7 ∙ А440 - 0,27 ∙ С(а+в),
где А – оптическая плотность исследуемого раствора при длине волны
440, 649 или 665 нм.
Результаты и их обсуждение. В результате проведенных исследований
установлено, что в траве аниса обыкновенного суммарное содержание
хлорофиллов составляет 1,344 мг/л, а каротиноидов - 0,196 мг/л.

Summary
PIGMENTS OF HERB PIMPINELLA ANISUM L.
Umarov U.A.1, Kolesnik S.V.1, Fatkhullaeva M.2
1
National University of Pharmacy, Kharkov, Ukraine
2
Tashkent Pharmaceutical Institute, Tashkent, Uzbekistan

Key words: carotenoids, chlorophyll a, chlorophyll b, anise herb.

The aim of this work was to study the pigment composition of the common
anise herb. As a result of the studies, it was found that in the common anise herb the
total content of chlorophylls is 1.344 mg / l, and carotenoids - 0.196 mg / l.

ROZMARINUS OFFICINALIS NÖVÜNÜN ABŞERONDA

INTRODUKSIYASI VƏ ÇOXALDILMA ÜSULLARI
Məmmədova Vaqidə Vaqif qızı
Dendrologiya İnstitutu, Bakı şəh. zumrud_dendrari@mail.ru
161
 “ƏCZAÇILIĞIN MÜASİR PROBLEMLƏRİ”
AZƏRBAYCAN ƏCZAÇILAR ASSOSİASİYASININ V BEYNƏLXALQ ELMİ KONQRESİ, 2020-ci il

Açar sözlər: Rozmarin, toxum, qələm, çoxaldılma, efir yağı.

Azərbaycan torpağının münbitliyi, müxtəlif ekoloji şəraitə uyğun olması, xalq
təsərrüfatının müxtəlif sahələrində müvəffəqiyyətlə istifadəsi mümkün olan tərkibləri
mürəkkəb biokimyəvi birləşmələrlə zəngin bitkilərin introduksiyası üçün şərait
yaranmışdır. Rozmarin cinsi növləri efiryağlı, dərman, qida və bəzək bitkisi kimi
mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ona görə bu növün introduksiyası qayğısına
qalınmalıdır. Bütün bunları nəzərə alaraq Rosmarinus officinalis L. növü Abşeron
şəraitində becərilmiş və ontogenezin inkişaf mərhələləri üzərində monitorinqlər
aparılmışdır. Ontogenezin tədqiqatı bitkilərin introduksiyasında və gələcəkdə mədəni
şəraitdə becərilməsində böyük rol oynayır.
Rosmarinus officinalis L. cinsinin dünya florasının tərkibində 5 növü
yayılmışdır. Qafqazda o cümlədən, Azərbaycanda bir növünə təsadüf edilir.
Ontogenezi öyrəndikdə müxtəlif həyat hadisələri əsas götürülə bilər, o cümlədən
bitkilərin cücərtilərdən və yuvenil vəziyyətdən yaşlanması, sonra qocalması və məhv
olması ilə xarakterizə olunan yaş dövrləridir.
Aparılan fenoloji müşahidələrə əsasən Rosmarinus officinalis L. həmişəyaşıl,
sıx budaqlı, hündürlüyü 1,0-1,7 m olan koldur. Budaqlar ensiz, xətvari, kənarları
bükülmüş, aşağı hissəsi ağımtıl keçə ilə örtülmüşdür. Yarpaq qoltuğunda dar
hissəsində mavi, bənövşəyi, salxım çiçəkləri toplanmışdır. Toxum müntəzəm surətdə
əmələ gəlir, tünd qəhvəyi qonur rəngli olub, ellipsoid və bəzi hallarda yumurtavaridir.
Qoz meyvədir. 100 ədəd toxumun çəkisi 0,8-1,2 q-dır, fenoloji müşahidələr
Beydeman metodikasına əsasən aparılmışdır. Bitki Abşeron şəraitində becərilmiş və
ontogenezin inkişaf mərhələləri üzərində monitərinqlər aparılmışdır. Toxumun
cücərmə faizi laboratoriya şəraitində Petri fincanında, açıq şəraitdə isə 30 gün
müddətində təyin edilmişdir. Burada torpaq qumludur. Buna görə də ilk mərhələdə
bitki gündəlik, sonrakı inkişaf mərhələsində isə 6-8 gündən bir suvarılmışdır.
Laboratoriya şəraitində toxumlar 8-10-cu gündə cücərməyə başlayır. Kütləvi cücərmə
18-ci gün müşahidə olunub, cücərmə faizi 50-55 %-dir, kütləvi cücərmə 27 %-dir.
2019-cu il fevralın 1-ci on günlüyündə açıq torpaq şəraitində əkilən toxumlar 30-35
gündən sonra cücərir. Vegetativ üsulla çoxaldılmada sağlam seçmə, gövdə
çiliklərindən istifadə olunur. Qələmlər iki dövrdə yanvar-aprel aylarında əkilir. Kök
əmələ gətirən qələmlər normal inkişaf edir. Vegetasiyanın birinci dövründə inkişaf
etmiş qələmin hündürlüyü 40-45 sm-ə çatmışdır. Bitkilərin inkişafı əsasən iyun
ayının əvvəlindən başlayaraq avqustun sonuna qədər davam edir. Vegetasiyanın
sonunda böyümə müddəti 70-80 gün davam edir. Birillik bitkinin hündürlüyü 50-55
sm-ə çatır. Abşeronda becərilən Rozmarin offiocinalis L. efir yağının miqdarı orta
hesabla 2-2,5 % təşkil edir. Yağın refraksiya koeffisenti nd20, 1,4660; d2020 -0,8966;
turşu ədədi-0,22; efir ədədi-1,29; efir ədədi asetilləşmədən sonra 39,6-dır. Efir
yağının əsas tərkib hissəsini α-pinen, kamfen, β-pinen, sabinen, sineol, borneol,
kamfora, seskitterpenlər təşkil edir.

Summary
162
 “ƏCZAÇILIĞIN MÜASİR PROBLEMLƏRİ”
AZƏRBAYCAN ƏCZAÇILAR ASSOSİASİYASININ V BEYNƏLXALQ ELMİ KONQRESİ, 2020-ci il

INTRODUCTION AND PROPAGATION METHODS OF

ROZMARINUS OFFICINALIS L. SPECIES IN ABSHERON
Mammadova Vagida Vagif
Institute of Dendrology, Baku zumrud_dendrari@mail.ru

Keywords: Rozmarin, seed, cutting, propagation, essential oil.

The plant was cultivated in Absheron conditions and monitored the stages of
ontogenesis. The seeds begin to germinate on the 8 th and 10th days in laboratory
conditions. The germination rate is 50-55% and the mass germination is 27%. On the
first ten days of February 2019, the seeds sown in open soil germinate within 30-35
days. The amount of essential oil of Rozmarin offiocinalis L. cultivated in Absheron
is on average 2-2.5%. Oil refraction coefficient nd20, 1,4660; d2020-0,8966; acid
number - 0.22; ether number - 1.29; after acetylation ether number is 39.6. The main
component of essential oil is consist of α-pinen, camphen, β-pinen, sapinen, sineol,
borneol, camphor, sesquiterpene forms.

МИКРОМОРФОЛОГИЧЕСКОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ ВЕГЕТАТИВНЫХ

ОРГАНОВ ПОДСОЛНЕЧНИКА КЛУБНЕНОСНОГО СЕМЕЙСТВА
АСТРОВЫЕ (ASTERACEAE)
Елисеева Л.М., Коновалов Д.А., Щербакова Е.А.
Пятигорский медико-фармацевтический институт – филиал ФГБОУ ВО
ВолгГМУ Минздрава России, г. Пятигорск, Россия
lyudmilamikhailovna@yandex.ru

Ключевые слова: Heliánthus, микроструктура, корень, стебель, черешок,

листовая пластинка.
Введение. В настоящее время большое внимание уделяется
профилактике различных заболеваний. Создаются новые лекарственные
средства на основе растительного сырья [2]. Одним из таких растений является
топинамбур. Топинамбу́р (Heliánthus tuberósus L.) – многолетнее травянистое
овощное клубненосное растение с прямостоячим стеблем, достигающим в
высоту до 1,5 метров (иногда до 4 метров) [1]. В диком виде растение
встречается в Северной Америке, оно издавна использовалось индейцами как
пищевое. Топинамбур встречается вдоль дорог, на полях, по залежам и на
пустырях, по долинам рек.
Корневая система у топинамбура стержневого типа. На подземных
побегах (столонах) образуются съедобные клубни массой до 150 гр., они
используются в народной медицине. Клубни в средней полосе России зимуют в
почве. Стебель прямой крепкий прямостоячий, жесткоопушенный, хорошо
облиственный, устойчив против ветров. Листья простые, черешковые,
пластинка яйцевидной формы с зубчатым краем. Соцветие – корзинка,
диаметром 1,3-2 см. Соцветие размещается на верхушках основных и боковых
163