Вы находитесь на странице: 1из 11

Билет № 1

1. Технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ. Производство отключений в электроустановках.


Ишни хавфсиз бажаришни таъминловчи техник тадбирлар.Электркурилмалардаўчиришни бажариш.
Иш бажариш учун иш жойини тайёрлашда кучланишни олиб ташлаш талаб килинса, куйида курсатилган тартибда
техник тадбирлар бажарилиши керак:
-барча учирилиши керак булган ускуналар учирилиши, уларнинг уз-узидан ёки янглишиш окибатида ёкилишига
тускинлик килувчи чораларни куриш;
-узокдан бошкариладиган коммутацион аппаратларнинг калитларига, кул билан бошкариладиган юритмаларига
такикловчи шиорлар осиш;
-одамларни электр токи билан жарохатланишдан саклаш максадида ерга улаш зарур булган ток утказувчи
кисмларни ерга улашдан олдин уларда кучланиш йуклигини текшириш;
-ерга улагични урнатиш (ерга улагич пичокларини улаш, кучма ерга улагични урнатиш);
-зарур булган такдирда иш жойларини ёки кучланиш остида колган бошка ток утказувчи кисмларни тусиш ва
тусикларга хавфсизлик шиорлари осиш.
1000 В кучланишгача булган электр ускуналарнинг иш бажариладиган ток утказувчи кисмларида иш бажарилганда
кучланиш берилиши мумкин булган хамма томондан кул юритмаси билан жихозланган коммутацион аппаратлар
учирилади, схемаларида саклагич булса саклагич олиб куйилади. Схемада саклагич булмаган коммутацион аппаратларни
адаштириб улаб юборилишни олдини олиш, шкаф эшиклари ва туткичларни кулфлаш кнопкани ёпиб куйиш, коммутацион
аппаратларнинг контаклари орасига изоляцион накладка куйиш каби чоралар оркали амалга оширилади.
Узокдан бошкариладиган коммутацион аппаратлардан кучланишни олиб ташлашда уни уловчи электр галтаги
учириб куйилиши зарур.
Иш жойини тайёрлашда шиналарни бушатиб ажратишни, кабеллар ва симларни бушатиб олиб ташлашни, навбатчи
ёки тезкор таъмирлаш ходимлари назоратида электр хавфсизлиги буйича ΙΙΙ-группага эга булган таъмирлаш ходими
бажариши мумкин.
Иш жойига якин ва унга тегиб кетиш эхтимоли булган ток утказувчи кисмлардан кучланиш олиб ташланиши ёки
улар тусиклар билан тусиб куйилиши зарур.

2. Выполнение работ по распоряжению и в порядке текущей эксплуатации.


Фармойиш ва жорий эксплуатация тартиби бўйича иш бажариш.
Электр қурилмаларда ишлар наряд, фармойиш ва жорий эксплуатация тартиби бўйича бажарилади.
Фармойиш - ишни бажариш учун топшириқ бўлиб, ишни мазмунини, жойини, вақтини, хавфсизлик чораларини (агар
улар талаб қилинса) ва ишни бажариш топширилган шахсни аниқлайди. Фармойиш бевосита ёки алоқа воситалари ёрдамида
тезкор журналга ёзиб қўйиш билан берилади.
Фармойиш бир марталик хусусиятга эга бўлади ва бажарувчининг иш куни вақти билан чегаралади.
Жорий эксплуатация – тезкор ходимнинг (тезкор таъмирловчи-ходимнинг) ўзига бириктирилган участкасида, бир
смена мобайнида, ушбу бобнинг “Ишларни фармойиш ва жорий эксплуатация тартиби бўйича бажариш” параграфига
мувофиқ тузилган рўйхат асосида мустақил бажарадиган ишларига айтилади.

3. Какими защитными средствами необходимо пользоваться при замене предохранителей и плавких вставок в
электроустановках до 1000 В.
1000 В кучланишгача бўлган электр қурилмаларда сақлагични ва эриш ўрнатмасини алмаштиришда қандай ҳимоя
воситасиларидан фойдаланилади.

1000 В гача кучланишли электр қурилмаларда - изоляцияловчи қисқичлардан ва диэлектрик қўлқоплардан, очиқ
эриш ўрнатмаси бўлган сақлагичларда ҳимоя кўзойнаклардан (маскалардан).
Кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмларда ва улар яқинида тоифасидаги ишларни изоляцияловчи ҳимоя
воситалари ёрдамида бажарганда қуйидагиларга риоя қилиш зарур:
ҳимоя воситасини изоляцияловчи қисмини чегараловчи айланасигача бўлган дастасидан ушлаш зарур;
ҳимоя воситасини шундай тутиш керакки, изоляция юзаси ток ўтказувчи икки фаза ёки фаза билан ерга туташиш
хавфини ҳосил қилмасин;
фақат лакланган юзаси шикастланмаган, ўз вақтида текширишдан ўтган, қуруқ ва тоза қисмли ҳимоя воситаларидан
фойдаланиш зарур.
Лакланган юзаси шикастланган ва ўз вақтида текширишдан ўтмаган ёки изоляцияловчи қисми носоз ҳимоя
воситалари билан ишлаш тезда тўхталиши зарур.
Ҳимоя воситаларини (изоляцияловчи штанга ва қисқичлар, кучланишни кўрсатувчилар) қўллаб ишлаганда, ходимни
шу ҳимоя воситаларини изоляцияланган қисмини узунлигидан келиб чиқиб, шу ҳимоя воситалари изоляцияловчи қисмининг
узунлигидан келиб чиқиб, одамнинг ток ўтказувчи қисмларга яқинлашишига рухсат берилади.
Ҳимоя воситалардан фойдаланмасдан электр қурилмаларнинг изоляторларига тегиниш ман қилинади.

4. Остановка кровотечения повязкой. Боғлаш йўли билан қон кетишини тўхтатиш.


Конкетишинитухтатишучункуйидагибиринчиёрдамкурсатишкерак;
Жарохат олган жойини тепага кутариш керак.
Махсус мато билан кон окаётган жойига куйиб бармок билан 4-5 минут каттик босмасдан ушлаб туриш керак. Агар кон
тухтаса махсус матони олмасдан туриб устидан яна битта махсус мато куйиб пастдан тепа караб богланади.
Агар кон кетиши тухтамаса кон кетаётган жойидан тепа кисмига жгут билан боглаб, жгут богланган вакти ёзиб
куйилади ва тез ёрдам чакириш керак булади.
Агар ички органлардан ички кон кетиш булса инсон хаёти учун жуда хавфли хисобланади. Ички кон кетиш куйидагича
аникланади; инсон ранги окаради, пульси сусаяди, нафас олиши секинлашади, бош айланиш, исиги кутарилади. Бундай
1
холларда зудлик билан тез ёрдам чакириш керак булади. Врач келгунга кадар жабрланувчига тинчлик ва хеч канака ичимлик
берилмайди. Агар ички кон кетиш жойи аник булса, кон кетаётган жойига совук нарса (муз, совук сув ва шунга ухшаш
нарсалар) куйилади.
Билет № 2

1. Организационные мероприятия, обеспечивающие безопасность работ. Оформление перерыва в работе.


Ишни хавфсиз бажаришни таъминловчиташкилий тадбирлар.Иш жараёнида танаффусни расмийлаштириш.
1. Ишни хавфсизлигини таъминловчи ташкилий тадбирларга қуйидагилар киради:
А) наряд-ижозат (наряд), фармойиш ёки жорий эксаплуатация қилиш тартибидаги ишларрўйхати асосида ишни
расмийлаштириш;
Б) ишга ижозат бериш;
В) иш вақтида назорат қилиш;
Г) иш танаффусини, бошқа иш жойига кўчишни, ишнинг тугаганини расмийлаштириш.
Иш куни мобайнидаги танаффус вактида бригада иш жойидан чикарилиши хамда таксимловчи электр ускуна
жойлашган хона эшиги кулфлаб куйилиши зарур.
Наряд назорат килувчига колади.
Бригада аъзоларнинг танаффусдан сунг назоратчисиз иш жойига кайтишга хаклари йук. Танаффусдан сунг назорат
килувчи нарядни расмийлаштирмасдан ишга куяди.
2. Кто может выполнять технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ.
Ишни хавфсиз бажаришни таъминловчи техник тадбирлар ким томондан амалга оширади
Иш бажариш учун иш жойини тайёрлашда кучланишни олиб ташлаш талаб килинса, куйида курсатилган тартибда
техник тадбирлар бажарилиши керак:
-барча учирилиши керак булган ускуналар учирилиши, уларнинг уз-узидан ёки янглишиш окибатида ёкилишига
тускинлик килувчи чораларни куриш;
-узокдан бошкариладиган коммутацион аппаратларнинг калитларига, кул билан бошкариладиган юритмаларига
такикловчи шиорлар осиш;
-одамларни электр токи билан жарохатланишдан саклаш максадида ерга улаш зарур булган ток утказувчи
кисмларни ерга улашдан олдин уларда кучланиш йуклигини текшириш;
-ерга улагични урнатиш (ерга улагич пичокларини улаш, кучма ерга улагични урнатиш);
-зарур булган такдирда иш жойларини ёки кучланиш остида колган бошка ток утказувчи кисмларни тусиш ва
тусикларга хавфсизлик шиорлари осиш. Махаллий шароитга караб учирилган ток утказувчи кисмлар ерга улашдан олдин
ёки кейин, тусиклар билан ажратилади.

1. Электр қурилмага икки ва ундан ортиқ шахс сменада тезкор хизмат кўрсатса, ушбу пунктда кўрсатилган
тадбирларни икки киши бажариши лозим. Бир киши хизмат кўрсатганда,1000 В гача кучланишли электр қурилмаларида
ҳамма ерга улашларни қўйиш ва ечишни электр хавфсизлиги бўйича гуруҳи III дан паст бўлмаган тезкор ёки тезкор-
таъмирловчи битта шахсга рухсат берилади. ( пункт №37ушбу қоидалардаги №9иловага асосан) 1000 В дан юқори
кучланишли икки ва ундан ортиқ электр қурилма уланмаларида, ажратгичларни нотўғри ишловчи блокировка қурилмалари
ишламайдиган ҳолатда уларни бир киши бажариши мумкин.
3. На какие виды делятся средства защиты в электроустановках до 1000 В. Перечислить их.
1000 В кучланишгача бўлган электр қурилмаларда химоя воситалари қандай турларга бўлинади. Уларни санаб
ўтинг.
Электр ҳимоя воситаларига қуйидагилар киради: изоляцияловчи штангалар (оператив, ўлчов, ерга улагични ўрнатиш
учун), изоляцияловчи ва электр ўлчовчи қисқичлар (сақлагичлар билан ишлаш операциялари учун), кучланиш кўрсатгичи,
фазаларни созлаш учун кучланиш кўрсатгичи ва ҳоказолар;
1000 В гача кучланиш остидаги электр ускуналарида иш олиб бориш учун ишлатиладиган изоляцияловчи дастакли
чилангарлик-йиғув асбоблари;
диэлектрик қўлқоплар, этиклар, калишлар, гиламчалар, изоляцияловчи қопламалар ва изоляцияловчи тагликлар;
шахсий экранловчи комплектлар;
кўчма ерга улагичлар;
тўсиқ қурилмалари ва диэлектрик қалпоқлар;
хавфсизлик плакатлари ва белгилари.
Юқорида келтирилган электр ҳимоя воситаларидан ташқари, электр ускуналарида иш олиб борилганда ҳимоя
кўзойнаги ва каскалар, противогазлар, қўлқоплар, монтёрнинг ҳимоя белбоғлари ва хавфсизлик арқонлари каби шахсий
ҳимоя воситаларини қўллаш мумкин.
Асосий ҳимоя воситаларининг изоляцияловчи қисми диэлектрик хусусияти чидамли бўлган материаллардан (чинни,
қоғозбакллет қувурлари, эбанит, гетинакс, ёғоч қатламли пластиклар, пластик ва шиша эпоксид материаллар ва
ҳоказолардан) тайёрланиши зарур.
Ўзига нам тортувчи материаллар (қоғозбакелит қувурлар, ёғоч ва бошқалар) намга чидамли лок билан қопланган ва бу
материаллар ёрилмаган, дарз кетмаган, текис юзали ва тирналмаган бўлиши керак.
1000 В кучланишгача бўлган электр ускуналарида қўлланиладиган асосий электр ҳимоя воситаларига қуйидагилар
киради:
изоляцияловчи штангалар;
изоляцияловчи ва электр ўлчовчи қисқичлар;
кучланиш кўрсатгичлари;
диэлектрик қўлқоплар;
изоляцияловчи дастакли чилангарлик-йиғув асбоблари.
2
1000 В кучланишгача бўлган электр ускуналари учун қўшимча электр ҳимоя воситаларига қуйидагилар киради:
диэлектрик калишлар;
диэлектрик гиламчалар;
кўчма ерга улагичлар;
изоляцияловчи тагликлар ва қопламалар;
тўсиқ қурилмалари;
хавфсизлик плакатлари ва белгилари.

4. Последовательность оказания первой помощи при поражении электрическим током.


Электр токидан жароҳатланган жабрланувчига биринчи ёрдам кўрсатиш кетма-кетлиги.
Жабрланувчини электр токидан озод килингандан сунг уни холатига эътибор бериш керак. Жабрланувчини холани
аниклаш учун куйидагиларга эътибор бериш керак: хушидами йукми, терисини рангига розовые, кукарган, окарган
булиши мумкин, нафас олишига нормал, нафас олиши бузилганми ёки олмаяптими, юрак уришини текшириб куриш
керак ва кузини кора чигига караш керак кичрайганми ёки кенгайганми шуларга эътибор бериш керак.
Буларни хаммасини бир минутда жабрланувчи холатини аниклаб кандай биринчи ёрдам курсатишини аниклаб
олиши керак.
Агарда жабрланувчини хушида булмаса, нафас олмаётган булмаса, пульси булмаса, тире ранги кукарган булса,
кузини кора чиги 0,5 смга кенгайган булса жабрланучи клиник улим холатида булади, унга зудлик билан сунъий нафас
бериш огиздан огизга ёки булмаса огиздан бурунга нафас бериш керак ва юракни ташки массаж килиш керак.

Билет № 3

1. Требования, предъявляемые к персоналу, обслуживающему электроустановки. Электротехнический


персонал подразделяется на …
Электр қурилмаларга хизмат кўрсатувчи ходимларга қўйиладиган талаблар. Электротехник ходимлар
қўйидагиларга бўлинади...
Электр ускунасида ишлаётган ишчи узининг лавозимига ва касби караб 1000 В кучланишгача булган электр
ускуналарда якка узи хизмат килувчи тезкор таъмирлаш ходими III группа эга булиши керак. Коидани
узлаштирганлиги хакида синовдан утган ходимга белгиланган намунадаги гувохнома берилади. Ходим гувохномани
иш пайтида узи билан олиб юриши шарт.
Электроустановкада ишлашда махсус тайёрланган электротехник ишчи булиши керак.
Электротехник ишчи корхонада куйидагиларга булинади:
- административно - технический
- оперативный
- ремонтный
- оперативный- ремонтный
Административно–технический- ишни ташкил килувчи бевосита оператив алмаштириб улашга, ремонтга, монтаж
ишларига, ва созлаш ишларига катнашади. Бу ходим оператив, ремонтник ёки оператив-ремонтник хисобланади.
Корхона, цех, лаборатория, участка рахбарлари, булим ва хизмат бошликлари, уларнинг муовинлари хамда маъмурий
вазифалар юклатилган мухандис, техник ва усталар административно–технический ходим хисобланади
Оперативный ходим корхонада, цехда электрохужаликни оператив бошкариш, ундан ташкари электр ускунасига
оператив хизмат курсатиш (курик, куллаш ишларига олиб боришга, допуск беришга ва ишчилар устидан назорат
килишга) ишларини олиб боради.
Оперативный- ремонтный ходим- бириктирилган электр курилмалари хажмида тезкор хизмат курсатиш максадида
тайёрлаб, махсус ургатилган таъмирловчи ходим.
Ремонтный ходим – электростанциялар, подстанциялар, кабели ва хаво электр узатиш тармоклари, реле химояси,
автоматика, улчов асбоболарида, изоляция ва момакалдирокдан химоя килувчи воситаларда, диспетчерлик ва
технологик бошкарув воситаларида эксплуатацион-таъмирлаш хизматлари билан шугунланувчи мухандислар,
техниклар, усталар, ишчилар, электролаборатория ходим.

2. Порядок выдачи и оформление нарядов.Допуск бригады к работе по наряду.


Нарядни бериш ва расмийлаштириш тартиби. Наряд бўйича бригадага ишга ижозат бериш.
Наряд иш бажариш учун икки нусхада ёзилади. У кўчирма қоғоз орқали иккила нусхада ҳам аниқ ва равон ёзувлар
билан тўлдирилади. Матндаги тузатишлар ва чатиб ёзишлар ман этилади.
Наряд берувчи нарядни телефон орқали тезкор ходимлар сафидаги катта шахсга етказишига рухсат берилади. Бунда
наряд уч нусхада тўлдирилади: бир нусхани наряд берувчи шахс тўлдиради, қолган икки нусхасини телефон орқали қабул
қилувчи шахс тўлдиради.
Доимий тезкор ходими бўлмаган электр қурилмаларда ишлаганда ва тезкор ходим ёки тезкор-таъмирловчи ходимга
ижозат берувчи ва иш раҳбари вазифаларини қўшиб бажариш юклатилганда, наряд икки нусхада тўлдирилади, улардан бир
нусхаси иш бажарувчига берилади, иккинчиси наряд берувчига қолдирилади.
Наряд телефон орқали берилганда, наряд берувчи шахс матнни айтади (телефонограмма формасида) ва қабул қилувчи
қайта сўраб текшириш йўли билан наряд бланкасини тўлдиради. Бунда наряд берувчи имзоси ўрнида унинг фамилиясини
ёзиб, қабул қилувчи ўз имзоси билан буни тасдиқлайди.
Телефон орқали берилган наряд асосида ижозат бериш умумий ўрнатилган тартибда амалга оширилади.
Наряд битта бригадага эга бўлган бир иш бажарувчига (назорат қилувчига) берилади. Иш бажарувчи қўлига фақат
битта наряд берилади.
Бир ёки бир неча ТҚ лардаги, подстанциянинг турли хоналаридаги бир қанча уланмаларда, кучланиш остида бир
типдаги ишларни навбатма-навбат бажариш учун умумий битта наряд бериш мумкин. Бунда бир иш жойидан бошқа иш

3
жойига ўтишни расмийлаштириш фақат бир ТҚ дан бошқасига ва ТҚ нинг бир қаватидан бошқасига ўтганда амалга
оширилади.
Бир вақтда бир иш раҳбарига бериладиган нарядлар сонини ҳар сафар наряд берувчи аниқлайди.
Наряд тезкор ходимга бевосита иш жойини тайёрлашдан олдин берилади.
Нарядни иш бажарувчига иш бажариш арафасида бериш ман қилинади.
Барча ток ўтказувчи қисмларидан, шу жумладан ҲЛ ва кабель линияларининг (КЛ) чиқишларидан кучланиш олинган
ва қўшни электр ускуналарига кириш жойлари ёпилган электр қурилмаларининг барча уланмаларида (1000 В гача бўлган
йиғмалар ва шчитлар кучланиш остида қолиши мумкин), бир вақтда битта наряд билан ишлашга рухсат берилади.
Иш жойи кенгайтирилганда ёки иш жойларининг сони ўзгаргарганда янги наряд бериш зарур.
Наряд берувчи бригада таркибини аниқлайди.
Ишни бажариш шартларини ҳисобга олган ҳолда ва иш бажарувчи (назорат қилувчи) томонидан бригада аъзоларини
етарли назорат қила билиш имкониятига қараб, бригада таркибидагиларнинг сони ва малакаси, шунингдек иш
бажарувчининг (назорат қилувчининг) малакаси аниқланади.
Наряд муддатини узайтириш ҳуқуқига ушбу нарядни берган шахс ёки ушбу электр қурилмада ишлаш учун наряд
бериши мумкин бўлган бошқа шахс эга ҳисобланади.
Наряд муддатини узайтиришга рухсатни телефон, радио ёки воситачи орқали ижозат бурувчига, иш раҳбарига ёки иш
бажарувчига етказиш мумкин, қайсики наряд муддатини узайтирган шахснинг фамилия ва исми шарфини ёзиб, буни ўз
имзоси билан белгилаб қўяди.
Нарядлар, қайсики улар бўйича олиб борилган ишлар тўлиқ тугаганидан кейин 30 кун сақланади ва шундан кейин
йўқотилиши мумкин.
Наряд билан олиб борилган ишларда авариялар ёки электр жароҳатлари содир бўлган бўлса, бу нарядлар корхона
архивида сақланиши зарур.
Наряд бўйича ишлар бажарилганда бригада камида икки кишидан, яъни иш бажарувчи ва бригада аъзосидан ташкил
топиши зарур. Иш бажарувчи бошқараётган бригада таркибидаги электр хавфсизлиги бўйича III гуруҳга эга ҳар бир
аъзосига, I гуруҳга эга электр техник ёки электр технологик ходим бириктирилиши мумкин, лекин I гуруҳдаги бригада
аъзоларининг умумий сони иккитадан ошмаслиги керак.
Тезкор ходимлар сафидаги юқори шахснинг рухсати билан нарядга киритилмасдан, фақат тезкор журналга ёзган
ҳолда, тезкор ходим навбатчилиги жараёнида таъмирлаш бригадаси ишларига жалб қилиниши мумкин.

3. Назначение заземляющих устройств. Как присоединяются заземляющие проводники к заземлениям,


заземлителям.
Ерга улагич қурилмасининг вазифаси. Ерга уланувчи қурилмадан ерга улагичли ўтказгич ерга уланиш тартиби.
Электр курилмаларнинг ерга улаш курилмаси ПУЭ талабларига жавоб берадиган даражада булиши керак.
Ерга улаш курилмаси одамларнинг ва электрокурилмаларнинг ва уни иш жараёнида химоя килиш ва хавфсизлик
учун урнатилади.
Ток утказувчи кисмга урга улагични урнатиш кучланиш йуклигини текширилган захотиёк бажарилиши керак.
Кучма ерга улагич аввал ерга уланадиган курилмага, кейин кучланиш йуклиги текширилган захоти ток утказувчи
кисмга урнатилиши керак.
Кучма ерга улагични олишда уни тескари тарзда: олдин ток утказувчи кисмидан олиб ташлаш, кейин ерга уланган
ускуналардан олиб ташланади. Ерга
улагични очик жойда ранги ажралиб туриши керак. Ерга улагич уланаётган ва ерга уланган магистрал аппарат
констпукцияси ёки машина таянчига сварка ёки болтлаб уланади.ва 10434-82 ГОСТ талабларини кониктириши зарур.
Ерга улашкурилмасининг техник холатини аниклаш учун даврий равиш куйидагилан утказилиши керак.
-ерга уловчи курилмаларнинг куринадиган кисмларини ташки курикдан утказиш.
-ерга улагич ва ерга уланаётган элементлар уртасидаги занжирни текшириш билан курикдан утказиш (сим узилган ва
коникарсиз контактлар йуклиги, ерга уловчи курилма билан аппаратни бирлаштирувчи симлар), шунингдек
трансматорларнинг узувчи саклагичларни текшириш.
-ерга улаш курилмасини каршилигини улчаш.
-ерга нол занжирини текшириш
-табиий ерга улаш бирикмаларнинг мустахкамлиги текшириш.

4. Технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ, Вывешивание предупреждающих


плакатов, ограждение рабочего места.
Ишни хавфсиз бажаришни таъминловчи техник тадбирлар.Огоҳлантирувчи платкатларни осиш, ишжойиниўраш.

Ишбажаришучунишжойинитайёрлашдакучланишниолиб ташлаш талаб килинса, куйида курсатилган тартибда техник


тадбирлар бажарилиши керак:
-барча учирилиши керак булган ускуналар учирилиши, уларнинг уз-узидан ёки янглишиш окибатида ёкилишига
тускинлик килувчи чораларни куриш;
-узокдан бошкариладиган коммутацион аппаратларнинг калитларига, кул билан бошкариладиган юритмаларига
такикловчи шиорлар осиш;
-одамларни электр токи билан жарохатланишдан саклаш максадида ерга улаш зарур булган ток утказувчи
кисмларни ерга улашдан олдин уларда кучланиш йуклигини текшириш;
-ерга улагични урнатиш (ерга улагич пичокларини улаш, кучма ерга улагични урнатиш);
-зарур булган такдирда иш жойларини ёки кучланиш остида колган бошка ток утказувчи кисмларни тусиш ва
тусикларга хавфсизлик шиорлари осиш. Махаллий шароитга караб учирилган ток утказувчи кисмлар ерга улашдан олдин
ёки кейин, тусиклар билан ажратилади.
Ёкилиши биланиш жойига кучланиш берилиши мумкин булган ажратгич, узгич ва кувват учиргичларнинг
юритмаларига, узокдан бошкарувчи кнопкалар ва калитларни, 1000 В кучланишгача булган коммутацион аппаратларга
4
(автоматлар, рубильниклар, учиргичларга) «УЛАМАНГ ОДАМЛАР ИШЛАМОКДА» деган шиорлар осиб куйилиши зарур.
1000 В кучланишгача булган автомати, рубильниги ва учиргичи булмаган уламаларда шиорлар саклагичлар олиб
куйилган жойларга осилади.
Комплект таксимловчи ускуналарни шкафлари булинмасида ишлаганда, ускуналар жойлаштирилган аравача
ташкарига тортиб чикарилиб, кучланиш остида колган ток утказувчи кисмлар булинмасидаги темир тусик беркитилиб
кулфланииши ва «ТУХТА КУЧЛАНИШ» деган шиор осилиши зарур.
Электр узатиш тармок ажраткичидан ташкари очик таксимловчи электр ускуналарнинг барча ускуналаридан
кучланиш олинганда, ажрачкич ажраткич урнатилган курилмаган аркон билан тусилиб ташкари тарафдан «ТУХТА!
КУЧЛАНИШ!» деган шиор осилиши зарур.электр ускуналарда иш бажариш учун тайёрлан иш жойларида «ШУ ЕРДА
ИШЛАНГ» деган шиор осилиши зарур.
Иш хажми тулик тамом булмагунча иш жойи тайёрлаш пайтида куйилган тусиклар ва шиорларни олиб ташлаш ёки
бошка ерга кучириш ман килинади.
Билет № 4.

1. На какие виды подразделяются работы в электроустановках.


Электр қурилмаларда ишлаш қандай турларга бўлинади.
Электр қурилмаларида бажариладиган ишлар хавфсизлик даражасига кўра қуйидагиларга бўлинади:
кучланишни ўчириб ишлаш;
кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмларда ва улар яқинида;
кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмлардан узоқда.
Кучланишни ўчириб ишлаш тоифасига, иш электр қурилмада (ёки унинг бирор-бир қисмида) бажарилса, бу қурилманинг
ток ўтказувчи қисмларидан кучланиш бутунлай узилган ҳолатда бажриладиган ишлар киради.

2. Кому присваивается 1 группа электробезопасности. Какую группу могут иметь лица, проходящие
производственную практику, не достигшие 18 лет.
Электр хавфсизлигибўйича Iгруппа кимларга таъсис этилади. 18 ёшга тўлмаган амалиёт ўтаётган шахслар кайси
гурухга эга бўлиши мумкин.

Электр хавфсизлиги буйича I гуруҳ электр ходими бўлмаган шахсларга, ҳар йили қурилмаларда ишни хавфсиз
бажариш усулларидан билими текширилгандан кейин, корхона, ташкилот, цех, участка электр хўжалиги учун жавобгар шахс
ёки унинг ёзма фармойиши бўйича электр хавфсизлиги бўйича III гуруҳдан паст бўлмаган шахс томонидан берилади. I
гуруҳни тақдим этилганлиги махсус қайд журналига текширилувчи ва текширувчиларнинг имзолари билан
расмийлаштирилади (ушбу Қоидалардаги №2 илова).
Иш жараёнида I гуруҳ ходими ҳар йилги текширишдан ташқари ўрнатилган тартибда даврий йўриқномалардан ҳам
ўтиб туради.

3. Какие ручные светильники применяются при работе в опасных и особо опасных помещениях.
Хавфли ва ўта хавфли биноларда қандай қўл ёритгичлари ишлатилади.
Юқори хавфли ва ўта хавфли хоналарда иш бажарилганда 42В дан юқори бўлмаган қўл электр ёритгичлари ишлатилади.Ўта
ноқулай шароитларда ишлаганда фойдаланиладиган ёритгичларнинг кучланиши 12В дан юқори бўлмаслиги керак.42 В лик
ёритгичлар учун манбай сифатида пасайтирувчи трансформаторлар, машинали ўзгартирувчилар, генераторлар ва
аккумулятор батареялари бўлиши мумкин. Ушбу мақсадларда автотрансформаторлардан фойдаланишга йўл қўймаслик
керак.

4. На какие виды делятся плакаты. К каким видам относятся плакаты: Стой напряжение, Не включать
работают люди, Работать здесь, Заземлено
Плакатлар қандай турларга бўлинади. Ушбу плакатлар қайси турга мансуб:ТЎХТА КУЧЛАНИШ, УЛАМАНГ
ОДАМЛАР ИШЛАМОҚДА, ШУ ЕРДА ИШЛАНГ, ЕРГА УЛАНГАН.

5
Билет № 5

1.Организационные мероприятия, обеспечивающие безопасность работ. Перевод бригады на новое рабочее место.
Ишни хавфсиз бажаришни таъминловчиташкилий тадбирлар. Бригадани янги иш жойига ўтказиш.
Ишни хавфсизлигини таъминловчи ташкилий тадбирларга қуйидагилар киради:
А) наряд-ижозат (наряд), фармойиш ёки жорий эксаплуатация қилиш тартибидаги ишлар рўйхати асосида ишни
расмийлаштириш;
Б) ишга ижозат бериш;
В) иш вақтида назорат қилиш;
Г) иш танаффусини, бошқа иш жойига кўчишни, ишнинг тугаганини расмийлаштириш.
Қуйидаги талабларни бажаргандан кейин битта наряд билан бир уланманинг турли иш жойларида ишларни бажариш
мумкин:
А) ушбу уланманинг барча иш жойлари ишлар бошланмасидан олдин тезкор ходим томонидан тайёрланади ва иш
бажарувчи томонидан қабул қилинади;
Б) иш бажарувчига бригадаси билан уланманинг бир иш жойига ишга ижозат берилади;
В) доимий тезкор ходими бўлган электр қурилмаларида бригадани бошқа иш жойига ижозат берувчи кўчиради;
Г) доимий тезкор ходими бўлмаган электр қурилмаларида бригадани ижозат берувчи йўқлигида иш раҳбари кўчиради;
Д) бригадани янги иш жойига кўчириш наряддаги (ушбу Қоидалардаги №6 илова) “Кундалик ишга ижозат ва ишнинг
тугаши” 3 жадвалида расмийлаштирилади, агар кўчириш иш раҳбари томонидан бажарилса, бунда у жадвалда ижозат
берувчи ўрнига имзо қўяди*.

2. Требование к персоналу, обслуживающему электроустановки. Действующая электроустановка, определение.


Первая помощь пострадавшему от электрического тока.
Электр қурилмаларига хизмат кўрсатувчи ходимларга талаблар. Амалдаги электр қурилмаларга таъриф беринг.
Электр токидан жароҳатланган инсонга биринчи ёрдам.
Электр қурилмаларга маҳаллий тезкор ходим ва тезкор-таъмирловчи ходим хизмат кўрсатиши мумкин, ушбу электр
қурилмалар ёки электр қурилмалар гуруҳи бу ходимларга бириктирилган бўлиши лозим.
Маҳаллий доимий тезкор ҳодими бўлмаган электр қурилмаларни тезкор-таъмирловчи ходим томонидан кўздан
кечириш, тезкор қайта улашларни бажариш, иш жойини тайёрлаш ва бригадага иш бажаришга ижозат бериш ва ҳ.к.
ишларни бажаришда унга ушбу Қоидалар ва ТЭҚ бўйича тезкор ходимнинг барча ҳуқуқ ва мажбуриятлари юклатилади.
Тезкор хизмат турлари, сменадаги ёки электр қурилмадаги тезкор ходимлар сони электр хўжалик учун жавобгар шахс
томонидан аниқланиб, корхона маъмурияти билан келишилиб, маҳаллий йўриқномаларда кўрсатилиб қўйилади.
Электр қурилмаларга хизмат кўрсатишга тезкор схемаларни, лавозим ва эксплуатация йўриқномаларини, ускуналарнинг
ўзига хос хусусиятларини биладиган, ушбу Қоидалар кўрсатмаларига асосан ўрнатилган тартибларда билим синовидан ўтган
шахслар рухсат этилади.

3. Кто может выполнять технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ.


Ишни хавфсиз бажаришни таъминловчи техник тадбирлар ким томондан амалга оширилади.

Электр қурилмага икки ва ундан ортиқ шахс сменада тезкор хизмат кўрсатса, ушбу пунктда кўрсатиган тадбирларни икки
киши бажариши лозим. Бир киши хизмат кўрсатганда, пункт №37(ушбу қоидалардаги №9илова) га асосан 1000 В дан юқори
кучланишли электр қурилмаларига кўчма ерга уланиш қўйишдан ва қўшиб ўчиришларни амалга оширишдан ташқари, 1000
В дан юқори кучланишли икки ва ундан ортиқ электр қурилма уланмаларида, ажратгичларни нотўғри ишловчи блокировка
қурилмалари ишламайдиган ҳолатда уларни бир киши бажариши мумкин.

4.Что необходимо проверять перед началом работ с переносными электрическими машинами и светильниками.
Кўчма электр машиналари ва ёритгичлар билан ишлашдан олдин нимани текшириш зарур.
Электр машиналар ва қўл электр ёритгичлари билан ишлашдан олдин қўйидагиларни бажариш керак:
комплектлилиги ва қисмларининг ишончли маҳкамланганлигини текшириш;
ташқи кўрикдан ўтказиш йўли билан кабель (шнур), унинг ҳимоя трубкаси ва штепсель вилкасининг созлигини
текшириш;
корпуснинг изоляцион қисмларининг, тутқичининг шчеткаишлагичнинг қопқоғининг бутунлиги; ҳимоя
қопламасининг мавжудлиги ва созлиги;
ўчиргичнинг ишлаши аниқлигини текшириш;
салт ҳолатда ишлашини текшириш;
I тоифага тегишли машиналарда, булардан ташқари, ерга уланиш занжирининг (машина корпуси ва штепсель
вилкасининг ерга уловчи контакти орасида) созлигини текшириш.
Қўл электр машиналари,электр асбоблари, электр ёритгачлари ва уларга тегишли ёрдамчи жихозларининг
носозликлари бўлган тақдирда уларни иш учун бериш таъқиқланади.

Билет № 6

1. Организационные мероприятия, обеспечивающие безопасность работ. Допуск бригады к работе.


Ишни хавфсиз бажаришни таъминловчи ташкилий тадбирлар. Бригадани ишга туширишга рухсат бериш.
Ишни хавфсизлигини таъминловчи ташкилий тадбирларга қуйидагилар киради:
А) наряд-ижозат (наряд), фармойиш ёки жорий эксаплуатация қилиш тартибидаги ишлар рўйхати асосида ишни
расмийлаштириш;

6
Б) ишга ижозат бериш;
В) иш вақтида назорат қилиш;
Г) иш танаффусини, бошқа иш жойига кўчишни, ишнинг тугаганини расмийлаштириш.
Наряд бўйича бригадага ишга ижозат бериш
83. Ишга ижозот беришдан олдин иш раҳбари ва иш бажарувчи ижозат берувчи билан бирга иш жойини тайёрлаш
бўйича қилинган техник тадбирларни текширади.
Иш жойини тайёрлашни текширгандан ва бригадани йўриқномадан ўтказгандан кейин иш раҳбари наряднинг орқа
томонидаги тегишли қаторида имзо қўяди (фақат биринчи ижозат пайтида).
Иш раҳбари тайинланмаганда иш жойини тайёрланганлигини иш бажарувчи текширади ва имзо қўяди.
Нарядда иш жойини тайёрлаш учун кўзда тутилган чораларни ўзгартириш таъқиқланади.
84. Техник тадбирларнинг бажарилганлиги текширилгандан кейин бригадага ишга ижозат бериш бажарилади, у
қуйидагича, яъни ижозат берувчи:
А) бригаданинг аъзоларининг таркибини ва малакасини нарядда ёзилганига мослигини текширади. Агар ижозат
берувчи бригада таркибидаги шахсларни фамилияси ва электр хавфсизлиги бўйича гуруҳини билмаса, уларнинг
гувоҳномалари бўйича текшириб кўради;
Б) наряд бўйича иш раҳбари, иш бажарувчи, бригада аъзоларининг фамилияларини ва топширилган иш мазмунини
ўқиб беради; бригадага қаердан кучланиш ўчирилганини, ерга улагич қаерда ўрнатилганини, таъмирланаётган уланманинг
қайси қисми ва қайси қўшни уланмалар кучланиш остида қолганини, иш бажаришнинг қайси махсус шартларига амал
қилишни тушунтиради; бригадага иш жойи чегарасини кўрсатади; барча айтганлари бригада аъзоларига тушунарли
бўлганига ишонч ҳосил қилади.
В) бригадага кучланиш йўқлигини исботлайди: 35 кВ дан юқори қурилмаларда ўрнатилган ерга улагичларни
кўрсатиш билан; 35 кВ ва ундан паст кучланишли қурилмаларда, иш жойидан ерга улагич кўринмаса – ток ўтказувчи
қисмларда аввал кучланиш йўқлигини кучланишни кўрсатувчи ёки штангалар ёрдамида текшириб, кейин уларга қўл
теккизиш усули билан исботлайди.
Бевосита иш жойига ерга улагич ўрнатилган бўлса, бунда ток ўтказувчи қисмларга қўл теккизиш шарт эмас.
Г) наряд бланкасининг ҳар иккила нусхасида, ушбу қоидаларнинг №6 иловасида келтирилган “Кундалик ишга ишга
ижозат ва ишнинг тугаши” 3 жадвалини муддат ва вақт, ижозат берувчи ва иш бажарувчиларнинг имзоси билан тўлдириб,
иш жойини иш бажарувчига топширади.
Ишга ижозат бериш бевосита иш жойида амалга оширилиши шарт.
85. Ишга ижозат расмийлаштирилган бир наряд нусхаси иш бажарувчида қолади, иккинчи нусхаси иш бажарилаётган
жараёнда ижозат берувчида бўлади.
Танаффус пайтида, ишдан кетган пайтларда ва ҳ.к. наряд амалдаги нарядлар папкасида сақланиши керак.
Ижозат берилган вақт ва ишнинг тугаган вақти наряд номери ва мазмуни билан бирга тезкор журналга ёзиб қўйилиши
керак.
86. Агар нарядни олгандан кейин тезкор ходимда ёки иш бажарувчида қандайдир шубҳалар пайдо бўлса, бу ҳақда
улар иш раҳбари ёки наряд берувчидан тушунтириб беришларини талаб қилишлари зарур.
87. Тезкор ходим иш раҳбари ва иш бажарувчи билмасдан туриб, схемада техника хавфсизлиги нуқтаи назаридан иш
бажариш шартларини ўзгартирадиган ўзгартиришлар киритишига ҳаққи йўқ, ушбу Қоидалардаги 95 пунктда кўрсатиб
ўтилганлар бундан мустасно.
88. Доимий тезкор ходими бўлмаган подстанцияларда ва тақсимлаш қурилмаларида, наряд бўйича иш жойини
биринчи кун ҳаракатдаги тезкор ёки тезкор-таъмирловчи ходим тайёрлайди ва одатдаги тартибда бригадага ишга ижозат
беради.
Бу наряд бўйича кейинги кунларда иккиламчи ишга ижозатни амалга ошириш ҳуқуқини, иш раҳбари, агар у бўлмаса
иш бажарувчига топширилади.

2. Закон Ома для участка цепи. Величина сечения переносного заземления в электроустановках до 1000В.
Занжирни бир қисми учун ОМ қонуни. 1000 Вкучланишгача бўлган электр қурилмаларда кўчма ерга улагичнинг
кесим ўлчами.
Занжирнинг бир қисми учун Ом қонуни: Ўтказгичдаги ток кучи кучланишга тўғри пропорционал, қаршиликга
тескари пропорционал. I=U/R
Тўлиқ занжир учун Ом қонуни: Ўтказгичдан ўтаётган ток кучи кучланишга тўғри пропорционал, тулиқ
қаршиликка тескари пропорционал. I=U/(R+r)
Кўчма ерга улагич эгилувчан, изоляцияланган, кўп симли (мисдан таййорланган) қалинлиги 25 мм2 дан кам бўлмаслиги
керак.

3. Какими защитными средствами необходимо пользоваться при замене предохранителей и плавких вставок в
электроустановках до 1000 В.
1000 Вкучланишгача бўлган электр қурилмаларда сақлагични ва эриш ўрнатмасиниалмаштиришда қандай ҳимоя
воситасиларидан фойдаланилади.

1000 В гача кучланишли электр қурилмаларда - изоляцияловчи қисқичлардан ва диэлектрик қўлқоплардан, очиқ эриш
ўрнатмаси бўлган сақлагичларда ҳимоя кўзойнаклардан (маскалардан).
Кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмларда ва улар яқинида тоифасидаги ишларни изоляцияловчи ҳимоя воситалари
ёрдамида бажарганда қуйидагиларга риоя қилиш зарур:
ҳимоя воситасини изоляцияловчи қисмини чегараловчи айланасигача бўлган дастасидан ушлаш зарур;
ҳимоя воситасини шундай тутиш керакки, изоляция юзаси ток ўтказувчи икки фаза ёки фаза билан ерга туташиш
хавфини ҳосил қилмасин;
фақат лакланган юзаси шикастланмаган, ўз вақтида текширишдан ўтган, қуруқ ва тоза қисмли ҳимоя воситаларидан
фойдаланиш зарур.
7
Лакланган юзаси шикастланган ва ўз вақтида текширишдан ўтмаган ёки изоляцияловчи қисми носоз ҳимоя воситалари
билан ишлаш тезда тўхталиши зарур.
Ҳимоя воситаларини (изоляцияловчи штанга ва қисқичлар, кучланишни кўрсатувчилар) қўллаб ишлаганда, ходимни шу
ҳимоя воситаларини изоляцияланган қисмини узунлигидан келиб чиқиб, шу ҳимоя воситалари изоляцияловчи қисмининг
узунлигидан келиб чиқиб, одамнинг ток ўтказувчи қисмларга яқинлашишига рухсат берилади.Ҳимоя воситалардан
фойдаланмасдан электр қурилмаларнинг изоляторларига тегиниш ман қилинади.

4. На какие виды подразделяются работы, выполняемые в электроустановках.


Электр қурилмаларида бажариладиган ишлар хавфсизлик даражасига кўра qanday turlarga бўлинади.
Электр қурилмаларида бажариладиган ишлар хавфсизлик даражасига кўра қуйидагиларга бўлинади:
кучланишни ўчириб ишлаш;
кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмларда ва улар яқинида;
кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмлардан узоқда.
Бир вақтнинг ўзида 1000 В гача ва 1000 В дан юқори кучланишли электр қурилмаларда ишлар олиб борилганида, бундай
ишларнинг тоифаси 1000 В дан кучланишли юқори электр қурилмаларига хос ҳисобланади.

Билет № 7

1. Технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ. Проверка отсутствия напряжения.


Ишни хавфсиз бажаришни таъминловчи техник тадбирлар. Кучланиш йўқлигини текшириш.

Иш бажариш учун иш жойини тайёрлашда кучланишни олиб ташлаш талаб килинса, куйида курсатилган техник
тадбирлар бажарилиши керак:
-барча учирилиши керак булган ускуналар учирилиши, уларнинг уз-узидан ёки янглишиш окибатида ёкилишига
тускинлик килувчи чораларни куриш;
-узокдан бошкариладиган коммутацион аппаратларнинг калитларига, кул билан бошкариладиган юритмаларига
такикловчи шиорлар осиш;
-одамларни электр токи билан жарохатланишдан саклаш максадида ерга улаш зарур булган ток утказувчи кисмларни ерга
улашдан олдин уларда кучланиш йуклигини текшириш;
-ерга улагични урнатиш (ерга улагич пичокларини улаш, кучма ерга улагични урнатиш);
-зарур булган такдирда иш жойларини ёки кучланиш остида колган бошка ток утказувчи кисмларни тусиш ва тусикларга
хавфсизлик шиорлари осиш.
Кучланиш ечилган электр қурилмаларда ҳамма ишларни бажаришдан олдин ишлаш бўлимида кучланиш йўқлигини
текшириш лозим. Ишлаш учун ўчирилган электр қурилмада кучланиш йўқлигини текшириш, ижозат берувчи томонидан
таъқиқловчи плакатларни осгандан сўнг амалга оширилади.
Электр қурилмада кучланишни текшириш завод томонидан ишлаб чиқарилган кучланишни кўрсатгич орқали текшириш
лозим, уни ишлатишдан олдин шу мақсад учун мўлжалланган махсус асбоб ёрдамида ёки шу атрофда жойлашган кучланиш
остида бўлган ток ўтказгич қисмларда синаб кўргандан сўнг фойдаланиш мумкин.
35кВ ва ундан юқори кучланишли электр қурилмаларида, кучланиш йўқлигини текширишда изоляцион штангадан ток
ўтказгич қисларга бир неча бор теккизиш билан амалга оширилади. Кучланиш йўқлигини билдирувчи белгилар учқун ва
товушлар ҳисобланади.
220кВ кучланишгача бўлган ОТҚда кучланиш йўқлигини кучланиш кўрсатгич ёки штанга билан текшириш фақатгина
қуруқ ҳавода рухсат этилади. Нам ҳавода кучланиш йўқлигини текшириш схемани амалда яхшилаб кўриб чиқиш билан
амалга оширишга рухсат этилади. Бу ҳолда чиқувчи линияларда кучланиш йўқлиги тезкор ходим ёки диспетчер томонидан
тасдиқланади.
2. На какие виды делятся плакаты. К каким видам относятся плакаты: Стой напряжение, Не включать
работают люди, Работать здесь, Заземлено.

8
3. Что необходимо проверять перед началом работ с переносными электрическими машинами и
светильниками.
Электр машиналар ва қўл электр ёритгичлари билан ишлашдан олдин қўйидагиларни бажариш керак:
комплектлилиги ва қисмларининг ишончли маҳкамланганлигини текшириш;
ташқи кўрикдан ўтказиш йўли билан кабель (шнур), унинг ҳимоя трубкаси ва штепсель вилкасининг созлигини
текшириш;
корпуснинг изоляцион қисмларининг, тутқичининг шчеткаишлагичнинг қопқоғининг бутунлиги; ҳимоя
қопламасининг мавжудлиги ва созлиги;
ўчиргичнинг ишлаши аниқлигини текшириш;
салт ҳолатда ишлашини текшириш;
I тоифага тег5ишли машиналарда, булардан ташқари, ерга уланиш занжирининг (машина корпуси ва штепсель
вилкасининг ерга уловчи контакти орасида) созлигини текшириш.
Қўл электр машиналари,электр асбоблари, электр ёритгачлари ва уларга тегишли ёрдамчи жихозларининг носозликлари
бўлган тақдирда уларни иш учун бериш таъқиқланади
4. Какая техническая документация должна находиться на участке.
Texnikqurilmalarelektrqurilmalarinitexnikxsusiyatlarivapassportxaritalrivajo’rnallaryozilganhaqidama’lumotbo’lishikkUlarningmuoz
anatraqamlari (passportxaritalarivajurnallardaremontreviziyaprotocolvaaktilivaqilnishik/k).
Elktrqurilmalarichizmalarizahiraqismlarchizmalarihavokabelliniyalarivakabeltrassalarichizmalriyerostikabeltrassalarivayergaulangan
qurilmalarKuchlanishulanganmuftalarvaboshqaqurilmakommunikatsiyagaulanganqurilmalachizmalrisexdaalohidavaumumiytaminots
xemalarisexdagielectqurilmalarningexplutatsioninstruksiyalari,
uchastkalrdagiharbirisho’rniningdoljnsnoyintruksiyalarimehnatmuhohazasiinstruksiyalari. Instruksiyalarniboshinjinertasdiqlaydi.

Билет № 8
1. Технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ, заземления токоведущих частей.
Иш бажариш учун иш жойини тайёрлашда кучланишни олиб ташлаш талаб килинса, куйида курсатилган тартибда техник
тадбирлар бажарилиши керак:
-барча учирилиши керак булган ускуналар учирилиши, уларнинг уз-узидан ёки янглишиш окибатида ёкилишига
тускинлик килувчи чораларни куриш;
-узокдан бошкариладиган коммутацион аппаратларнинг калитларига, кул билан бошкариладиган юритмаларига
такикловчи шиорлар осиш;
-одамларни электр токи билан жарохатланишдан саклаш максадида ерга улаш зарур булган ток утказувчи кисмларни ерга
улашдан олдин уларда кучланиш йуклигини текшириш;
-ерга улагични урнатиш (ерга улагич пичокларини улаш, кучма ерга улагични урнатиш);
-зарур булган такдирда иш жойларини ёки кучланиш остида колган бошка ток утказувчи кисмларни тусиш ва тусикларга
хавфсизлик шиорлари осиш. Махаллий шароитга караб учирилган ток утказувчи кисмлар ерга улашдан олдин ёки кейин,
тусиклар билан ажратилади.
2. Требования, предъявляемые к персоналу, обслуживающему электроустановки.
18yoshdan>=, kasal va jarohatlanmagan bo’lishi kerak nazariy va amaliy tayyorgarliikdan o’tgandan so’ng ruxsatnoma olgan bo’lishi
kerak. ITR 3 ilda 1 marta oddiy xodimlar, Oddiy xodimlar 1 yilda 1 marta
3. Лица, ответственные за безопасность работ, их права и обязанности. Кому присваивается 1группа
электробезопасности.
Javobgar shaxslar:
Naryad beruvchi
Ish jayini tayyorlovchi va ruxsat beruvchi
Operativ gurihdan ishga jalb etuvchi inson
Javobgar ish boshqaruvchi
Ish bajaruvchi
Kuzatuvchi
Brigada azolari

4. Какими защитными средствами необходимо пользоваться при замене предохранителей и плавких вставок в
электроустановках до 1000В.
1000 В гача кучланишли электр қурилмаларда - изоляцияловчи қисқичлардан ва диэлектрик қўлқоплардан, очиқ эриш
ўрнатмаси бўлган сақлагичларда ҳимоя кўзойнаклардан (маскалардан).
Кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмларда ва улар яқинида тоифасидаги ишларни изоляцияловчи ҳимоя
воситалари ёрдамида бажарганда қуйидагиларга риоя қилиш зарур:
ҳимоя воситасини изоляцияловчи қисмини чегараловчи айланасигача бўлган дастасидан ушлаш зарур;
ҳимоя воситасини шундай тутиш керакки, изоляция юзаси ток ўтказувчи икки фаза ёки фаза билан ерга туташиш
хавфини ҳосил қилмасин;
фақат лакланган юзаси шикастланмаган, ўз вақтида текширишдан ўтган, қуруқ ва тоза қисмли ҳимоя воситаларидан
фойдаланиш зарур.
Лакланган юзаси шикастланган ва ўз вақтида текширишдан ўтмаган ёки изоляцияловчи қисми носоз ҳимоя
воситалари билан ишлаш тезда тўхталиши зарур.
Ҳимоя воситаларини (изоляцияловчи штанга ва қисқичлар, кучланишни кўрсатувчилар) қўллаб ишлаганда, ходимни
шу ҳимоя воситаларини изоляцияланган қисмини узунлигидан келиб чиқиб, шу ҳимоя воситалари изоляцияловчи қисмининг
узунлигидан келиб чиқиб, одамнинг ток ўтказувчи қисмларга яқинлашишига рухсат берилади.
9
Ҳимоя воситалардан фойдаланмасдан электр қурилмаларнинг изоляторларига тегиниш ман қилинади.

Билет № 9
1. Дать определение действующим электроустановкам. Амалдаги электр курилмаларга таъриф беринг.
Harakatlanuvchi elektr qurilmalariga tarif bering:
Ishlab turgan (kuchlanish ostida elektrga ulangan qurilmalar, yoki zaxirada turgan kuchlanish berilishi mumkin bo’lgan)
2. Технические и организационные мероприятия, обеспечивающие безопасность работ. Кто имеет право
выполнять технические мероприятия.
Elektr xodimning darajasi 3-guruhdan kam bo’lmasligi kk
3. На какие виды делятся средства защиты. Перечислить их.
Himoya vositalari 2 xil turga bo’linadi:
1. СИЗ – СРЕДСТВА ИНДУВИДАЛЬНЫЙ ЗАШИТА (каска спец одежда обувь)
2. СИЗОД – СРЕДСТВА ИНДУВИДАЛЬНЫЙ ЗАШИТА ОРГАНЫ ДИХАНЫЕ (противогаз)
4. Какие ручные светильники применяются при работе в опасных и особо опасных помещениях.
Электр қурилмаларида бажариладиган ишлар хавфсизлик даражасига кўра қуйидагиларга бўлинади:
кучланишни ўчириб ишлаш;
кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмларда ва улар яқинида;
кучланиш остида бўлган ток ўтказувчи қисмлардан узоқда.
Кучланишни ўчириб ишлаш тоифасига, иш электр қурилмада (ёки унинг бирор-бир қисмида) бажарилса, бу қурилманинг
ток ўтказувчи қисмларидан кучланиш бутунлай узилган ҳолатда бажриладиган ишлар киради.

Билет № 10
1. Технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ. Производство отключений.
Иш бажариш учун иш жойини тайёрлашда кучланишни олиб ташлаш талаб килинса, qanday тартибда техник
тадбирлар бажарилиши керак:
-барча учирилиши керак булган ускуналар учирилиши, уларнинг уз-узидан ёки янглишиш окибатида ёкилишига
тускинлик килувчи чораларни куриш;
-узокдан бошкариладиган коммутацион аппаратларнинг калитларига, кул билан бошкариладиган юритмаларига
такикловчи шиорлар осиш;
-одамларни электр токи билан жарохатланишдан саклаш максадида ерга улаш зарур булган ток утказувчи кисмларни ерга
улашдан олдин уларда кучланиш йуклигини текшириш;
-ерга улагични урнатиш (ерга улагич пичокларини улаш, кучма ерга улагични урнатиш);
-зарур булган такдирда иш жойларини ёки кучланиш остида колган бошка ток утказувчи кисмларни тусиш ва тусикларга
хавфсизлик шиорлари осиш. Махаллий шароитга караб учирилган ток утказувчи кисмлар ерга улашдан олдин ёки кейин,
тусиклар билан ажратилади.
2. Какими защитными средствами необходимо пользоваться при замене предохранителей и плавких вставок в
электроустановках до 1000В. Оперативное обслуживание.

3. Правила работы с мегомметром. Меры безопасности при работе с мегомметром.


Faqat o’qigan odamlar ishlashi mumkin. 1000 v dan yuqori bo’lgan ishchilar 2 ta bo’lishi kk. Ulardan kamida bittasi 4 guruppa.

4. Требования, предъявляемые к лестницам. Какими лестницами запрещается пользоваться при выполнении


работ в электроустановках. Правила безопасности при работе на лестнице Нарвонларга куйилган талаблар.
Электр курилмаларида ищ бажарищда кандай нарвонлардан фойдаланищ такикланади. Нарвон билан
ищлащдаги коидалар.
Билет № 11
1. Организационные мероприятия, обеспечивающие безопасность работ. Лица, ответственные за безопасность
работ, их права и обязанности.
Ишни хавфсизлигини таъминловчи ташкилий тадбирларга қуйидагилар киради:
А) наряд-ижозат (наряд), фармойиш ёки жорий эксаплуатация қилиш тартибидаги ишлар рўйхати асосида ишни
расмийлаштириш;
Б) ишга ижозат бериш;
В) иш вақтида назорат қилиш;
Г) иш танаффусини, бошқа иш жойига кўчишни, ишнинг тугаганини расмийлаштириш.

2. Правила работы с мегомметром. Мегомметр билан ищлащ коидалари.


Faqat o’qigan odamlar ishlashi mumkin. 1000 v dan yuqori bo’lgan ishchilar 2 ta bo’lishi kk. Ulardan kamida bittasi 4 guruppa.

3. Что необходимо проверять перед началом работ с переносными электрическими машинами и


светильниками. Кучма электр мащиналари ва ёритгичлар билан ищлащдан олдин нимани текшириш зарур?
4. Последовательность оказания первой помощи при поражении электрическим током. Электр токидан
жарохатланиш натижасида 1-ёрдам курсатиш кетма-кетлиги.

Билет № 12
1. Работы в электроустановках в отношении мер безопасности подразделяются на …
Электр қурилмаларда ишлашда хавфсизлик чоралари қуйидагилар...

2. Закон Ома для участка цепи. Единицы измерения сопротивления, индуктивности, напряжения, тока.
Занжирнинг бир кисми учун Ом конуни. R,L,U ва I улчов бирликлари.
10
Занжирнинг бир қисми учун Ом қонуни: Ўтказгичдаги ток кучи кучланишга тўғри пропорционал, қаршиликга
тескари пропорционал. I=U/R
3. Кто может выполнять технические мероприятия, обеспечивающие безопасность работ.
Иш бажариш учун иш жойини тайёрлашда кучланишни олиб ташлаш талаб килинса, куйида курсатилган тартибда техник
тадбирлар бажарилиши керак:
-барча учирилиши керак булган ускуналар учирилиши, уларнинг уз-узидан ёки янглишиш окибатида ёкилишига
тускинлик килувчи чораларни куриш;
-узокдан бошкариладиган коммутацион аппаратларнинг калитларига, кул билан бошкариладиган юритмаларига
такикловчи шиорлар осиш;
-одамларни электр токи билан жарохатланишдан саклаш максадида ерга улаш зарур булган ток утказувчи кисмларни ерга
улашдан олдин уларда кучланиш йуклигини текшириш;
-ерга улагични урнатиш (ерга улагич пичокларини улаш, кучма ерга улагични урнатиш);
-зарур булган такдирда иш жойларини ёки кучланиш остида колган бошка ток утказувчи кисмларни тусиш ва тусикларга
хавфсизлик шиорлари осиш. Махаллий шароитга караб учирилган ток утказувчи кисмлар ерга улашдан олдин ёки кейин,
тусиклар билан ажратилади.

4. Правила работы с мегомметром. Заземление электрооборудования. Общие требования. Правила наложения и


снятия заземлений. Мегомметр билан ишлаш коидалари. Электр курилмани ерга улащ умумий талаблар.
Ерга улагични урнатиш ва ечищ коидалари.

11

Вам также может понравиться