Вы находитесь на странице: 1из 18

АЗЯРБАЙЪАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ТЯЩСИЛ

НАЗИРЛИЙИ
БАКЫ ДЮВЛЯТ УНИВЕРСИТЕТИ
Тяртиб едянляр: Бакы Дювлят Университетинин «Рийази анализ»
Механика-рийазиййат факцлтяси кафедрасынын ямякдашлары:
ф.-р.е.д., проф. С.К.Абдуллайев,
Рийази анализ кафедрасы
ф.-р.е.н., дос. Ф.А.Абдуллайев,
ф.-р.е.н., дос. Н.Я.Илйасов,
ф.-р.е.н., дос. Р.Ъ.Гулийев.
РИЙАЗИ АНАЛИЗ
фяннинин Елми редактор: Бакы Дювлят Университетинин «Рийази анализ»
кафедрасынын мцдири,
ф.-р.е.д., проф. С.К.Абдуллайев.
П Р О Г Р А М Ы
Ряйчиляр: ф.-р.е.д., проф. Я.М.Ящмядов,
ф.-р.е.д., проф. В.С.Гулийев.
ИСТИГАМЯТ ТЕ 01.00.00-Рийазиййат
ИХТИСАС ТЕ 01.01.00-Рийазиййат

Азярбайъан Республикасынын Тящсил Назиринин


1164 сайлы 21.10.2008 тарихли ямри иля
тясдиг олунмушдур

БАКЫ - 2008

2
«РИЙАЗИ АНАЛИЗ» фяннинин I. АНАЛИЗЯ ЭИРИШ
ПРОГРАМЫ
(мцщазиря – 180 с., мяшьяля - 180 с.) Рийази анализин предмети.
Чохлуглар вя иникаслар. Чохлуг анлайышы. Чохлуглар цзяриндя
ямялляр. Чохлугларын бирляшмяси вя кясишмяси. Чохлуглар аилясинин
Рийази анализ фяннинин тядрисиндя мягсяд, ясасыны
бирляшмяси вя кясишмяси. Ики чохлуьун декарт щасили. Мцнасибятин
диференсиал вя интеграл щесабы тяшкил едян сонсуз кичикляр анализинин графики. Чохлугларын иникаслары. Сурйектив, инйектив вя бийектив
иникаслар. Иникасларын композисийасы вя гаршылыглы тярс иникас.
кюмяйиля дяйишян кямиййятлярин юйрянилмясинин фундаментал
Иникасын даралмасы вя давамы. Сечмя щаггында Сермело аксиому*).
тядгигат методлары иля танышлыгдыр. Чохлуглар нязяриййясинин аксиоматикасы щаггында *).
Бу фяннин юйряндийи обйектляр щяр шейдян яввял
функсийалардыр. Мящз функсийаларын кюмяйиля тябият ганунлары кими, II. ЩЯГИГИ ЯДЯДЛЯР
техникада баш верян рянэарянэ просесляр дя ифадя олунурлар. Рийази
Щягиги ядядляр чохлуьу. R -щягиги ядядляр чохлуьунун
анализин функсийаларын юйрянилмяси цчцн бир вясаит олмасынын аксиоматикасы вя цмуми хассяляри. R щягиги ядядляр чохлуьунун
тярифи, щягиги ядядлярин ъябри хассяляри, щягиги ядядляр цзяриндя
обйектив мцщцмлцйц бундадыр.
ямялляр, R щягиги ядядляр чохлуьунун низамланмасы, Архимед
принсипи. Ядяди аралыглар. R чохлуьунун долулуьу аксиому. Щягиги
ядядляр чохлуглары: тябии ядядляр вя онларын чохлуьу, ( рийази
индуксийа принсипи) расионал ядядляр чохлуьу, иррасионал ядядляр
чохлуьу.
Щесаби чохлуглар. Щягиги ядядляр чохлуьунун щесаби
олмамасы. Ейни эцъя малик чохлуглар, кардинал ядяд анлайышы.
Ядяди чохлуьун ян бюйцк вя кичик елементляри. Сонлу ядяди
чохлуьун ян кичик вя ян бюйцк елементляринин варлыьы.
Щягиги ядядин мцтляг гиймяти вя онун хассяляри. Щягиги
ядядин дцз хятт цзяриндя тясвири. Нюгтянин ятрафы. Щягиги ядядляр
чохлуьунун тополоэийасы.
Мящдуд ядяди чохлуглар. Ядяди чохлугларын сярщядляри.
Бош олмайан йухарыдан (ашаьыдан) мящдуд ядяди чохлуьун йухары
(ашаьы) сярщядляринин ян кичийинин (ян бюйцйцнцн) варлыьы. Ядяди
3 4
чохлуьун дягиг сярщядляри. Дягиг ашаьы вя дягиг йухары ардыъыллыьын ашаьы вя йухары лимитляри вя онларын характеристик
сярщядлярин характеристик хассяляри. Гейри-мящдуд чохлуглар. хассяляри.
Эенилянмиш щягиги ядядляр чохлуьу. Щягиги ядядляр мейданынын (+ ¥ ) -а ( (- ¥ ) -а) «йыьылан» (даьылан) ядяди ардыъыллыглар.
йеэанялийи*). Ядяди ардыъыллыьын эенишлянмиш щягиги ядядляр чохлуьунда
йыьылмасы: эенишлянмиш щягиги ядядляр чохлуьунда ядяди
ардыъыллыьын йыьылмасы цчцн ашаьы вя йухары лимитлярин бярабярлийинин
III. ЛИМИТ зярури вя кафи олмасы щаггында теорем (йыьылманын II принсипи).
Эенишлянмиш щягиги ядядляр чохлуьунда йыьылан ардыъыллыглар
Ядяди ардыъыллыглар. Йыьылан ядяди ардыъыллыг вя онун лимити. цзяриндя щесаб ямялляри. Гейри мцяййянликляр.
Даьылан ядяди ардыъыллыглар. Мящдуд (ашаьыдан, йухарыдан, ашаьыдан Сонсуз бюйцк ядяди ардыъыллыглар. Сонсуз кичикля сонсуз бюйцк
вя йухарыдан) ядяди ардыъыллыглар. Лимити олан ядяди ардыъыллыгларын арасында ялагя: щядляри сыфырдан фяргли олан сонсуз кичийин
садя хассяляри: лимитин йеэанялийи вя ардыъыллыьын ашаьыдан вя щядляринин тярс гиймятляриндян дцзялдилмиш ардыъыллыьын сонсуз
йухарыдан мящдудлуьу. Йыьылан ардыъыллыьын лимити цчцн доьру олан бюйцк олмасы вя тярсиня.
ъидди бярабярсизликлярин мцяййян щяддян башлайараг ардыъыллыьын Функсийанын лимити. Чохлуьун лимит нюгтяси. Ачыг вя гапалы
щядляри цчцн дя доьру олмасы щаггында теоремляр. чохлуглар. Ачыг вя гапалы чохлугларын бирляшмяси вя кясишмяси
Сонсуз кичик ядяди ардыъыллыглар. Сонлу сайда сонсуз щаггында теоремляр. Функсийанын нюгтядя лимити. Лимитин « e - d »-
кичиклярин ъяминин вя еляъя дя сонсуз кичикля мящдуд ардыъыллыьын дилиндя Коши тярифи вя ардыъыллыглар васитясиля Щейне тярифи, онларын
щасилинин сонсуз кичик олмасы щаггында теоремляр. Йыьылан ейниэцълцлцйц. Лимити олан функсийаларын цмуми хассяляри: лимитин
ардыъыллыьын щядляринин, онун лимити иля сонсуз кичийин уйьун йеэанялийи, функсийанын локал мящдудлуьу. Функсийанын сонлу
щяддинин ъями шяклиндя (асимптотик айрылышы) эюстярилмяси. лимитинин варлыьы цчцн Коши мейары (Болсано-Коши теореми).
Фундаментал ардыъыллыглыр. Ядяди ардыъыллыьын йыьылмасы цчцн Коши Мцряккяб функсийанын лимити. Функсийанын нюгтядя лимити цчцн
мейары. (йыьылманын I принсипи). Йыьылан ардыъыллыглар цзяриндя щесаб доьру олан ъидди бярабярсизликлярин бу функсийанын щямин нюгтя
ямялляри: ики йыьылан ардыъыллыьын ъяминин, щасилинин вя нисбятинин ятрафында гиймятляри цчцн сахланмасы теоремляри.
(мяхряъин лимити сыфра бярабяр олмадыгда) лимитинин варлыьы вя Сонсуз кичик функсийалар вя онларын бязи хассяляри: сонлу сайда
щесабланмасы щаггында теоремляр. Монотон артан (азалан) ядяди сонсуз кичиклярин ъями сонсуз кичикдир, сонсуз кичикля мящдуд
ардыъыллыглар вя онларын йыьылма мейарлары: монотон артан (азалан) функсийанын щасили сонсуз кичикдир.
ардыъыллыьын йыьылан олмасы цчцн онун йухарыдан (ашаьыдан) мящдуд Лимити олан функсийанын сонсуз кичикля асимптотик айрылышы.
олмасы зярури вя кафидир вя онун лимити ардыъыллыьын гиймятляр Лимити олан функсийалар цзяриндя щесаб ямялляри. Эюркямли
чохлуьунун дягиг йухары (дягиг ашаьы) сярщяддидир. е ядяди лимитляр. Ядяди функсийанын нюгтядя саь вя сол лимитляри вя онларын
(експонента). термининдя нюгтядя лимитин варлыьы мейары.
Ардыъыллыьын хцсуси лимитляри. Мящдуд ардыъыллыьын хцсуси Монотон функсийалар. Монотон функсийанын нюгтядя биртяряфли
лимитинин варлыьы щаггында Болсано-Вейерштрас теореми. Мящдуд лимитляринин варлыьы вя гиймятляри щаггында теорем.
5 6
Сонсуз лимитляр, сонсузлугда лимитляр. Сонсуз бюйцк Монотон функсийанын парчада кясилмязлик мейары: парчанын
функсийалар вя онларын сонсуз кичиклярля ялагяси. Эенишлянмиш образынын парча олмасы.
щягиги ядядляр чохлуьунда лимити олан функсийалар цзяриндя щесаб Тярс функсийанын варлыьы вя кясилмязлийи. Парчада кясилмяз
ямялляри, гейри-мцяййянликляр. функсийанын тярсинин варлыьы мейары: парчада кясилмяз функсийанын
Функсийанын нюгтядя ашаьы вя йухары лимитляри (эенишлянмиш тярсинин олмасы цчцн онун ъидди монотон олмасынын зярури вя кафи
щягиги ядядляр чохлуьунда) вя онларын термининдя функсийа олмасы щаггында теорем.
лимитинин (сонлу вя йа сонсуз) нюгтядя варлыьы мейары. Елементар функсийалар: цстлц функсийа, логарифмик функсийа,
Функсийаларын локал мцгайисяси. «О», «о», «≍», «~» гцввят функсийасы вя и.а.
мцнасибятляри вя онларын хассяляри.
База цзря лимит анлайышы *). V. ДИФЕРЕНСИАЛ ЩЕСАБЫ

Диференсиалланан функсийалар. Функсийанын нюгтядя тюрямяси.


IV. КЯСИЛМЯЗ ФУНКСИЙАЛАР Нюгтядя функсийайа тохунан (функсийа) анлайышы. Функсийанын
нюгтядя диференсиалланмасы вя диференсиалланма мейарлары: сонлу
тюрямянин варлыьы, хятти тохунанын варлыьы. Тюрямянин щяндяси вя
Функсийанын нюгтядя кясилмязлийинин « e - d » дилиндя Коши
механики мяналары. Тохунан дцз хятт вя нормал. Диференсиалланан
тярифи. Чохлуьун лимит нюгтясиндя функсийанын кясилмязлик мейары.
Биртяряфли (саьдан вя солдан) кясилмязлик. Функсийанын кясилмя функсийанын кясилмязлийи. Диференсиалланан функсийаларын ъябри
ъяминин, щасилинин вя нисбятинин тюрямяси. Елементар функсийаларын
нюгтяляри вя онларын тяснифаты. Мцряккяб ядяди функсийанын
кясилмязлийи. Функсийанын кясилмяз олдуьу нюгтядяки ишарясини бу тюрямяляр ъядвяли. Тюрямянин щесаблама гайдалары. Мцряккяб
нюгтянин йахын ятрафында сахламасы хассяси. Кясилмяз функсийалар функсийанын тюрямяси дцстуру. Тярс функсийанын тюрямяси.
Функсийанын диференсиалы. Функсийа диференсиалынын тярифи, онун
цзяриндя щесаб ямялляри.
Чохлугда кясилмяз функсийа. Парчада кясилмяз функсийаларын щяндяси вя физики мяналары. Функсийаларын ъябри ъяминин, щасилин вя
нисбятин диференсиалы. Мцряккяб функсийанын диференсиалы.
хассяляри: аралыг гиймятляр щаггында Болсано-Коши теоремляри,
функсийанын мящдудлуьу вя ян бюйцк, ян кичик гиймятлярин Диференсиал формасынын инвариантлыьы.
Йцксяк тяртибли тюрямяляр вя диференсиаллар: тярифляр. Лейбнитс
алынмасы щаггында Вейерштрасс теоремляри. Кясилмяз функсийаларын
дцстуру. Параметрик шякилдя верилян функсийаланын йцксяк тяртибли
Дарбу хассяси: парчанын кясилмяз функсийада образынын парча
олмасы щаггында теорем. Чохлугда мцнтязям кясилмяз функсийа. тюрямяляри. Икинъи тяртиб тюрямянин механики мянасы.
Диференсиал щесабынын ясас теоремляри вя онларын тятбигляри.
Кясилмязлик модулу*). Парчада кясилмяз функсийанын мцнтязям
кясилмязлийи щаггында Кантор теореми. Монотон функсийанын Функсийанын локал екстремумлары. Локал екстремум нюгтясиндя
диференсиалланан функсийанын тюрямясинин сыфра бярабяр олмасы
кясилмя нюгтяляри: монотон функсийанын кясилмя нюгтяляри биринъи
щаггында Ферма теореми. Парчанын уъларында бярабяр гиймятляр
нювдцр вя кясилмя нюгтяляри чохлуьу йа сонлу йа да щесабидир.
алан функийанын тюрямясинин сыфырлары щаггында Ролл теореми. Сонлу
7 8
артымлар щаггында Лагранж вя Коши теоремляри. Тюрямя чохлугларынын айрылмасы хассяси. Ашаьы вя йухары Дарбу интеграллары.
функсийасынын бязи хассяляри: тюрямя функсийасынын аралыг Мящдуд функсийанын Риман интегралы анлайышы. Интегралланма цчцн
гиймятляри алмасы щаггында Дарбу теореми, тюрямя функсийасынын Дарбу мейары. Интегралланан функсийалар синифляри: кясилмяз
кясилмя нюгтяляринин биринъи нюв олмасы. Диференсиал щесабы цсуллары функсийалар, монотон функсийалар, сонлу сайда кясилмя нюгтясиня
иля функсийаларын тядгиги: аралыгда функсийанын сабитлик, артма вя малик олан мящдуд функсийалар. Риман интегралынын садя хассяляри:
азалма мейарлары, функсийанын монотонлуг мейарлары. интегралалты функсийайа нязярян хяттилик, интеграллама парчасына
0 / 0 , ¥ / ¥ шякилиндя гейри мцяййянликлярин ачылмасы щаггында нязярян аддитивлик. Интегралланан функсийа иля кясилмяз функсийанын
Лопитал гайдасы. Функсийанын Тейлор дцстуру. Лагранж вя Пеано композисийасынын интегралланмасы*). Интегралланан функсийанын
галыг щядли Тейлор дцстурлары. Тейлор дцстурунун тягриби мцтляг интегралланмасы. Ики интегралланан функсийанын щасилинин
щесабламалара тятбиги. интегралланмасы. Риман интегралы интеграл (Риман) ъямляринин лимити
Бирдяйишянли функсийанын екстремуму. Тярифляр. Екстремум кими*).
цчцн зярури шярт. Бющран нюгтяляри. Екстремум цчцн кафи шяртляр: Биринъи орта гиймят теореми. Яйрихятли трапесин сащяси.
йцксяк тяртибли тюрямялярля ифадя олунан кафи шяртляр; бющран Интеграл вя тюрямя. Йухары сярщядди дяйишян Риман
нюгтясинин саь вя сол ятрафында тюрямялярин ишаряси иля ифадя олунан интегралынын кясилмязлийи вя диференсиалланмасы. Кясилмяз
кафи шяртляр; бющран нюгтясиндя саь вя сол тюрямялярин ишаряси иля функсийанын ибтидаи функсийасынын варлыьы. Мцяййян интегралын гейри-
мцяййян олунан кафи шяртляр. Функсийанын ян бюйцк вя ян кичик мцяййян интегралла ялагяси. Нйутон-Лейбнитс дцстуру. Ибтидаи
гиймятляринин тапылмасы. Диференсиал щесабынын кюмяйиля функсийа функсийа анлайышынын эенишляндирилмяси*). Щисся-щисся кясилмяз вя
графикинин тядгиги: графикин габарыглыьы, чюкцклцйц вя яйилмя щисся-щисся щамар функсийалар *). Щисся-щисся кясилмяз функсийанын
нюгтяляринин тапылмасы, асимптотлары вя и.а. щисся-щисся щамар ибтидаи функсийасынын варлыьы *). Цмумиляшмиш
Нйутон-Лейбнитс дцстуру *).
VI. ИНТЕГРАЛ Риман интегралында дяйишянин явяз едилмяси вя щисся-щисся
интеграллама. Тейлор дцстурунун интеграл формада галыг щядди.
Гейри мцяййян интеграл. Тюрямясиня эюря функсийанын бярпасы Икинъи орта гиймят теоремляри. Бонне дцстурлары.
мясяляси. Ибтидаи функсийа вя гейри-мцяййян интеграл, интеграллама Гейри-мяхсуси интеграллар. Сонлу парча цзря гейри-мящдуд
дцстурлары ъядвяли. Билаваситя интеграллама. Интеграллама цсуллары: функсийанын гейри-мяхсуси интегралы. Гейри-мящдуд чохлуг цзря
дяйишянин явяз едилмяси вя щисся-щисся интеграллама. Гейри- мящдуд функсийанын гейри-мяхсуси интегралы. Бир нечя
мцяййян интегралын щесаблама техникасы: расионал кясрлярин, мяхсусиййятли гейри-мяхсуси интеграллар. Гейри-мяхсуси
диференсиал биномларын, вя с. ифадялярин интегралланмасы. интегралларын йыьылмасы цчцн Коши мейарлары. Гейри-мяхсуси
Мцяййян интеграл (Риман интегралы). Парчада мящдуд интеграллар цчцн интеграл щесабынын дцстурлары. Йыьылма яламятляри:
функсийанын Риман интегралы. Ашаьы вя йухары Дарбу ъямляри вя мцтляг вя гейри-мцтляг йыьылма. Ики функсийа щасилинын гейри-
онларын щяндяси тясвири. Йухары вя ашаьы Дарбу ъямляринин бюлэцйя мяхсуси интегралланмасы цчцн Абел-Дирихле яламяти.
нязярян монотонлуг хассяляри. Ашаьы вя йухары Дарбу ъямляри
9 10
VII. ЧОХДЯЙИШЯНЛИ ФУНКСИЙАЛАРЫН ЛИМИТИ ВЯ VIII. ЧОХДЯЙИШЯНЛИ ФУНКСИЙАЛАРЫН
КЯСИЛМЯЗЛИЙИ ДИФЕРЕНСИАЛ ЩЕСАБЫ

R m фязасы. Ъябри хассяляр, скалйар щасил, метрика. Метриык Чохдяйишянли функсийанын диференсиалланмасы. Чохдяйишянли
фязалар. Метрик фязада чохлуьун лимит нюгтяси, ачыг вя гапалы функсийанын хцсуси тюрямяляри. Фунуксийанын нюгтядя
чохлуглар. Йыьылан ардыъыллыглар вя онларын хассяляри. Метрик фязада диференсиалланмасы. Нюгтядя диференсиалланма цчцн хцсуси
m тюрямялярин варлыьынын зярурилийи, хцсуси тюрямялярин
ардыъыллыьын лимитинин варлыьы цчцн Коши мейары. R евклид
кясилмязлийинин кафи олмасы щаггында теорем. Тохунан мцстяви.
фязасында йыьылан ардыъыллыьын координатлара эюря йыьылма мейары.
Икидяйишянли функсийанын диференсиалынын щяндяси мянасы. Мцряккяб
R m фязасында сонсуз мящдуд чохлуьун лимит нюгтясинин варлыьы функсийанын хцсуси тюрямяляри дцстуру. Мцряккяб функсийанын
щаггында Болсано-Вейерштрасс теореми. m - юлчцлц ачыг вя гапалы
диференсиалланмасы. Истигамятя эюря тюрямя. Градийент.
гяфясляр. Бир-бириня дахил олан гяфясляр ардыъыллыьынын кясишмяси
Чохдяйишянли функсийанын йцксяк тяртибли хцсуси тюрямяляри.
щаггында Кантор теореми.
Кясилмяз гарышыг тюрямялярин бярабярлийи щаггында Швартс теореми.
Метрик фязаларда иникасын лимити вя кясилмязлийи. Иникасын
Чохдяйишянли функсийалар цчцн Лагранж вя Пеано галыг щядли Тейлор
кясилмязлийи цчцн тоположи теорем: иникасын кясилмяз олмасы цчцн
дцстурлары.
щяр бир ачыг чохлуьун прообразынын ачыг чохлуг олмасы зярури вя n m m
*) R дян R -я иникаслар, онларын диференсиалланмасы. R дя
кафидир *).
вектор фязалар. R ® R -я хятти иникаслар. R -дян R -я
n m n m
Чохдяйишянли функсийанын лимити: мцхтялиф тярифляр вя онларын
еквивалентлийи. Тякрар лимитляр вя онларын чохгат лимитля ялагяси. иникасын нюгтядя диференсиалы (там тюрямяси). Диференсиалланманын
Чохдяйишянли функсийанын кясилмязлийи: дяйишянлярин кцллисиня хяттилийи. Мцряккяб иникасын диференсиалланмасы щаггында теорем.
эюря, гейд олунмуш дяйишяня эюря. Чохдяйишянли мцряккяб Иникасын диференсиалынын координатларда эюстярилиши. Йакоби матриси.
иникасын лимити вя кясилмязлийи. Метриык фязаларда компакт Кясилмяз диференсиалланан иникаслар. Кясилмяз диференсиалланан
чохлуглар. Евклид фязасында чохлуьун компакт олмасы цчцн онун иникасын локал тярсинин варлыьы вя диференсиалланмасы: тюрямянин
гапалы вя мящдуд олмасы мейары. дюнян олдуьу нюгтянин ятрафында кясилмяз диференсиалланан иникасын
Компактлыг вя кясилмязлик: компакт чохлуьун кясилмяз тярсинин варлыьы вя тюрямяси щаггында теорем. Гейри-ашкар
иникасда образынын компакт олмасы щаггында Вейерштрасс теореми. функсийалар. Гейри-ашкар функсийанын варлыьы вя диференсиалланмасы
Метрик фязада ялагяли чохлуг. Евклид фязасында чохлуьун ялагяли щаггында теорем. Ранг щаггында теорем*).
олмасы мейары*). Ялагялилик вя кясилмязлик: ялагяли чохлуьун Чохдяйишянли функсийанын екстремуму. Екстремум цчцн
кясилмяз иникаса эюря образынын ялагяли чохлуг олмасы щаггында зярури шярт, кафи шяртляр. Функсийанын мящдуд областда ян кичик вя
Коши теореми. Мцнтязям кясилмязлик. Компакт чохлугда кясилмяз ян бойцк гиймятляринин тапылмасы. Шярти (нисби) екстремумлары.
олан функсийанын мцнтязям кясилмяз олмасы щаггында Кантор Шярти екстремумлары тапылмасы цчцн Лагранж цсулу.
теореми.
11 12
IX. ЧОХДЯЙИШЯНЛИ ФУНКСИЙАЛАРЫН ИНТЕГРАЛ XI. ЯЙРИХЯТЛИ ИНТЕГРАЛЛАР
ЩЕСАБЫ ВЯ СЯТЩ ИНТЕГРАЛЛАРЫ

Чохгат интеграл. K - юлчцлц гяфяс цзря чохгат интеграл. Яйрихятли интеграллар. Мящдуд вариасийалы бирдяйишянли вектор
Дарбу ъямляри вя онларын хассяляри. Ашаьы вя йухары Дарбу гиймятли функсийалар. Векторгиймятли функсийанын мящдуд
интеграллары. Чохгат интегралын варлыьы цчцн ашаьы вя йухары Дарбу вариасийалы олмасы цчцн компонентляринин мящдуд вариасийалы
ъямляри термининдя зярури вя кафи шярт (Дарбу мейары). Кясилмяз олмасынын зярури вя кафи олмасы щаггында теорем. Мящдуд
функсийаларын интегралланмасы. Чохгат интегралын интегралалты вариасийалы функсийалар синифляри: парчада монотон вя мящдуд
функсийа вя интеграллама гяфясиня нязярян аддитивлийи. Интегралалты тюрямяйя малик олан щягиги гиймятли функсийалар синифляри.
функсийанын кясилмя нюгтяляри термининдя чохгат интегралын варлыьы R n -дя яйри. Садя Жордан яйриси. Яйринин истигамяти.
цчцн зярури вя кафи шярт (Лебег мейары). Жордан мянада юлчцлян Дцзляндириля билян яйриляр. Яйринин узунлуьу. Щамар яйринин
чохлуглар цзря чохгат интеграл. Чохгат интегралын тякрар интеграла узунлуьу дцстуру. Яйринин узунлуьунун аддитивлийи. I нюв яйрихятли
эятирилмяси: Фубини теореми. интеграл: тярифи, садя хассяляри вя щесабланмасы (Риман интегралына
Чохгат гейри-мяхсуси интеграллар. Чохгат гейри-мяхсуси эятирилмяси). II нюв яйрихятли интеграллар: тярифи, Риман интегралына
интеграл анлайышы. Чохгат гейри-мяхсуси интегралларын мцтляг эятирилмяси дцстурлары. II нюв яйрихятли интегралын яйринин
йыьылмасы. Ващидин бюлэцсц*). Ачыг чохлуг цзря чохгат интеграл*). истигамятиндян асылы олмасы. Гапалы мцстяви яйрисинин мцсбят
Чохгат гейри-мяхсуси интегралларын йыьылмасы цчцн кафи шяртляр. истигамяти. Грин дцстуру. Мцстяви яйриси цзря II нюв цмуми
яйрихятли интегралын йолун формасындан асылы олмамасы шярти:
X. ПАРАМЕТРДЯН АСЫЛЫ АДИ ВЯ интегралалты ифадянин там диференсиал олмасы*). Диференсиал ифадянин
ГЕЙРИ-МЯХСУСИ ИНТЕГРАЛЛАР там диференсиал ифадя олмасы шярти. Грин дцстурунун тятбигляри:
мцстяви областын сащясинин яйрихятли интегралла щесабланмасы
Параметрдян асылы функсийалар аилясинин йыьылмасы вя дцстуру. Икигат интегралда дяйишянин явяз едилмяси. Чохгат
параметря эюря мцнтязям йыьылмасы, Коши мейары. Параметрдян интегралда дяйишянин явяз едилмяси дцстуру*).
асылы интегралын кясилмязлийи, диференсиалланмасы вя интегралланмасы Сятщ интеграллары. Сятщ анIайышы. Икицзлц сятщляр. Сятщин
щаггында теоремляр. сащяси. I вя II нюв сятщ интеграллары. Гаусс-Остроградски, Стокс
Параметрдян асылы гейри-мяхсуси интеграллар. Параметрдян дцстурлары. Мейдан нязяриййясинин елементляри. Скалйар мейдан,
асылы гейри-мяхсуси интегралларларын параметря нязярян мцнтязям векториал мейдан*). Сел, диверэенсийа, сиркулйасийа, ротор. Гаусс-
йыьылмасы. Коши мейары. Мцнтязям йыьылма цчцн кафи шяртляр: Остроградски, Стокс дцстурларынын вектор интерпретасийасы. Щамилтон
Вейерштрасс яламяти, Абел-Дирихле яламяти. Параметрдян асылы гейри- оператору, соленоидал вектор мейданлары. Потенсиал вектор
мяхсуси интегралларын кясилмязлийи, интегралланмасы вя мейданлары.
диференсиалланмасы щаггында теоремляр. Ейлер интеграллары.

13 14
XII. СЫРАЛАР НЯЗЯРИЙЙЯСИ щаггында, сыралар цчцн щядбящяд диференсиаллама дцстурунун
доьрулуьу щаггында теоремляр.
Ядяди сыралар. Ядяди сыранын йыьылмасы. Сыранын ъями. Ядяди Парчада кясилмяз функсийайа чохщядлилярля йахынлашма
сыранын йыьылмасы цчцн Коши мейары. Даьылан сыралар. Мцтляг йыьылан щаггында Вейерштрасс теореми.
сыралар. Садя мцгайися теоремляри. Монотон мцсбят щядли сыралар Гцввят сыралары. Гцввят сыраларынын щядбящяд
цчцн Коши теореми вя онун тятбигляри*). Ядяди сыраларын йыьылмасы интегралланмасы вя диференсиалланмасы щаггында теорем. Гцввят
цчцн Даламбер, Коши вя Раабе яламятляри. Щядляринин ишаряси сырасынын ъяминин кясилмязлийи щаггында Абел теореми вя онун бир
дяйишян сыраларын йыьылмасы цчцн Лейбнитс, Абел-Дирихле яламятляри. нятиъяси: ики сыранын щяр бири вя онларын щасили йыьыларса щасилин
Гцввят сыралары щаггында анлайыш. Гцввят сырасынын йыьылма радиусу ъями, бу сыраларын ъямляринин щасилиня бярабярдир. Тейлор вя
вя йыьылма интервалы. Сыраларын ъями вя Коши мянада щасили. Щасил Маклерон сыралары. Елементар функсийаларын Маклерон сырасына
сыраларын йыьылмасы щаггында Мертенс теореми. Сыранын щядляринин айрылышы.
йердяйишмяси. Шяртсиз йыьылан сыралар. Мцтляг йыьылан сыранын шяртсиз Фурйе сыралары. Ортонормал системляр вя цмуми Фурйе
йыьылмасы. Гейри-мцтляг йыьылан сыралар цчцн Риман теореми. сыралары щаггында анлайыш. Гапалы вя там ортонормал системляр.
Даьылан сыраларын ъямлянмяси цсуллары: Абел-Пуассон, Чезаро Тригонометрик систем вя онун гапалы олмасы. Тригонометрик систем
цсуллары*). цзря Фурйе сыралары. Фурйе ямсаллары. Риман теореми. Дирихле
Икигат сыралар. Сонсуз щасилляр щаггында анлайыш*). нцвяси. Риманын локализасийа принсипи (функсийанын Фурйе сырасынын
Функсионал ардыъыллыглар вя сыралар. Функсионал ардыъыллыьын вя нюгтядя йыьылмасы онун бу нюгтянин йахын ятрафында алдыьы
сыранын нюгтядя йыьылмасы вя чохлугда нюгтяви йыьылмасы. гиймятлярдян асылы олмасы). Фурйе сырасынын нюгтядя йыьылмасы. Дини
Функсионал ардыъыллыьын вя сыранын чохлугда мцнтязям йыьылмасы. вя Щюлдер яламятляри. Фурйе сырасынын ъямлянмяси цсуллары. Фурйе
Мцнтязям йыьылма цчцн Коши мейары. Функсионал ардыъыллыьын мцн- интеграллары вя Фурйе чевирмяси*).
тязям йыьылмасы цчцн галыьын термининдя зярури вя кафи шярт.
Функсионал сыраларын мцнтязям йыьылмасы цчцн яламятляр: йыьылан
мажоранты олан функсионал сыранын мцнтязям йыьылмасы щаггында
Вейерштрасс теореми, Абел-Дирихле яламяти.
Мцнтязям йыьылан ардыъыллыгларын вя сыраларын хассяляри. Мцнтя-
зям йыьылма вя кясилмязлик: ардыъыллыьын (сыранын) щядляри кясилмяз
функсийалар олдугда ардыъыллыг (сыра) мцнтязям йыьыларса лимит
(ъям) функсийасы кясилмязлийи щаггында теоремляр. Мцнтязям
йыьылма вя интеграллама: ардыъыллыглар цчцн интеграл алтында лимитя
кечмя, сыралар цчцн щядбящяд интеграллама щаггында теоремляр.
Мцнтязям йыьылма вя диференсиаллама: ардыъыллыглар цчцн
диференсиаллама иля лимитя кечмянин йердяйишмясинин доьру олмасы
15 16
ЯДЯБИЙЙАТ

1. Фихтенгольц Г.М. Курс дифференциального и интегрального


исчисления. Т.1, 2, 3. Москва, 1969, 1970, 1970.
2. Кудрявцев Л.Д. Курс математического анализа. Т.1, 2.
Москва, 1981, 1981.
3. Зорич В.А. Математический анализ. Т.1, 2. Москва , 1981,
1984.
4. Ильин В.А., Позняк Э.Г. Курс математического анализа. Т.1,2.
Москва, 1982, 1984.
5. Демидович Б.П. Сборник задач и упражнений по математи-
ческому анализу. Москва, 1977.
6. Кудрявцев Л.Д., Кутасов А.Д., Чехлов В.И., Шабунин М.И.
Сборник задач по математическому анализу. Предел. Непре-
рывность. Дифференцируемость. Москва, 1984, 1986.
7. Ялийев Р.Я., Абдуллайев Ъ.С. Рийази анализдян мясяля вя
мисаллар, Бакы, 2001.
8. Кяримов Н.Б., Аманов Р.Я. Бирдяйишянли функсийаларын
интеграл щесабы. Бакы, 2003.
9. Абдуллайев Ф.А. Хялилов Е.Щ. Фурйе сыралары, Бакы, 2005.

17
АЗЯРБАЙЪАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ТЯЩСИЛ
НАЗИРЛИЙИ
БАКЫ ДЮВЛЯТ УНИВЕРСИТЕТИ
Тяртиб едянляр: Бакы Дювлят Университетинин «Рийази анализ»
Механика-рийазиййат факцлтяси кафедрасынын ямякдашлары:
ф.-р.е.д., проф. С.К.Абдуллайев,
Рийази анализ кафедрасы
ф.-р.е.н., дос. Ф.А.Абдуллайев,
ф.-р.е.н., дос. Н.Я.Илйасов,
ф.-р.е.н., дос. Р.Ъ.Гулийев.
РИЙАЗИ АНАЛИЗ
фяннинин Елми редактор: Бакы Дювлят Университетинин «Рийази анализ»
кафедрасынын мцдири,
ф.-р.е.д., проф. С.К.Абдуллайев.
П Р О Г Р А М Ы
Ряйчиляр: ф.-р.е.д., проф. Я.М.Ящмядов,
ф.-р.е.д., проф. В.С.Гулийев.
ИСТИГАМЯТ ТЕ 01.00.00-Рийазиййат
ИХТИСАС ТЕ 01.01.00-Рийазиййат

Азярбайъан Республикасынын Тящсил Назиринин


1164 сайлы 21.10.2008 тарихли ямри иля
тясдиг олунмушдур

БАКЫ - 2008

2
«РИЙАЗИ АНАЛИЗ» фяннинин I. АНАЛИЗЯ ЭИРИШ
ПРОГРАМЫ
(мцщазиря – 180 с., мяшьяля - 180 с.) Рийази анализин предмети.
Чохлуглар вя иникаслар. Чохлуг анлайышы. Чохлуглар цзяриндя
ямялляр. Чохлугларын бирляшмяси вя кясишмяси. Чохлуглар аилясинин
Рийази анализ фяннинин тядрисиндя мягсяд, ясасыны
бирляшмяси вя кясишмяси. Ики чохлуьун декарт щасили. Мцнасибятин
диференсиал вя интеграл щесабы тяшкил едян сонсуз кичикляр анализинин графики. Чохлугларын иникаслары. Сурйектив, инйектив вя бийектив
иникаслар. Иникасларын композисийасы вя гаршылыглы тярс иникас.
кюмяйиля дяйишян кямиййятлярин юйрянилмясинин фундаментал
Иникасын даралмасы вя давамы. Сечмя щаггында Сермело аксиому*).
тядгигат методлары иля танышлыгдыр. Чохлуглар нязяриййясинин аксиоматикасы щаггында *).
Бу фяннин юйряндийи обйектляр щяр шейдян яввял
функсийалардыр. Мящз функсийаларын кюмяйиля тябият ганунлары кими, II. ЩЯГИГИ ЯДЯДЛЯР
техникада баш верян рянэарянэ просесляр дя ифадя олунурлар. Рийази
Щягиги ядядляр чохлуьу. R -щягиги ядядляр чохлуьунун
анализин функсийаларын юйрянилмяси цчцн бир вясаит олмасынын аксиоматикасы вя цмуми хассяляри. R щягиги ядядляр чохлуьунун
тярифи, щягиги ядядлярин ъябри хассяляри, щягиги ядядляр цзяриндя
обйектив мцщцмлцйц бундадыр.
ямялляр, R щягиги ядядляр чохлуьунун низамланмасы, Архимед
принсипи. Ядяди аралыглар. R чохлуьунун долулуьу аксиому. Щягиги
ядядляр чохлуглары: тябии ядядляр вя онларын чохлуьу, ( рийази
индуксийа принсипи) расионал ядядляр чохлуьу, иррасионал ядядляр
чохлуьу.
Щесаби чохлуглар. Щягиги ядядляр чохлуьунун щесаби
олмамасы. Ейни эцъя малик чохлуглар, кардинал ядяд анлайышы.
Ядяди чохлуьун ян бюйцк вя кичик елементляри. Сонлу ядяди
чохлуьун ян кичик вя ян бюйцк елементляринин варлыьы.
Щягиги ядядин мцтляг гиймяти вя онун хассяляри. Щягиги
ядядин дцз хятт цзяриндя тясвири. Нюгтянин ятрафы. Щягиги ядядляр
чохлуьунун тополоэийасы.
Мящдуд ядяди чохлуглар. Ядяди чохлугларын сярщядляри.
Бош олмайан йухарыдан (ашаьыдан) мящдуд ядяди чохлуьун йухары
(ашаьы) сярщядляринин ян кичийинин (ян бюйцйцнцн) варлыьы. Ядяди
3 4
чохлуьун дягиг сярщядляри. Дягиг ашаьы вя дягиг йухары ардыъыллыьын ашаьы вя йухары лимитляри вя онларын характеристик
сярщядлярин характеристик хассяляри. Гейри-мящдуд чохлуглар. хассяляри.
Эенилянмиш щягиги ядядляр чохлуьу. Щягиги ядядляр мейданынын (+ ¥ ) -а ( (- ¥ ) -а) «йыьылан» (даьылан) ядяди ардыъыллыглар.
йеэанялийи*). Ядяди ардыъыллыьын эенишлянмиш щягиги ядядляр чохлуьунда
йыьылмасы: эенишлянмиш щягиги ядядляр чохлуьунда ядяди
ардыъыллыьын йыьылмасы цчцн ашаьы вя йухары лимитлярин бярабярлийинин
III. ЛИМИТ зярури вя кафи олмасы щаггында теорем (йыьылманын II принсипи).
Эенишлянмиш щягиги ядядляр чохлуьунда йыьылан ардыъыллыглар
Ядяди ардыъыллыглар. Йыьылан ядяди ардыъыллыг вя онун лимити. цзяриндя щесаб ямялляри. Гейри мцяййянликляр.
Даьылан ядяди ардыъыллыглар. Мящдуд (ашаьыдан, йухарыдан, ашаьыдан Сонсуз бюйцк ядяди ардыъыллыглар. Сонсуз кичикля сонсуз бюйцк
вя йухарыдан) ядяди ардыъыллыглар. Лимити олан ядяди ардыъыллыгларын арасында ялагя: щядляри сыфырдан фяргли олан сонсуз кичийин
садя хассяляри: лимитин йеэанялийи вя ардыъыллыьын ашаьыдан вя щядляринин тярс гиймятляриндян дцзялдилмиш ардыъыллыьын сонсуз
йухарыдан мящдудлуьу. Йыьылан ардыъыллыьын лимити цчцн доьру олан бюйцк олмасы вя тярсиня.
ъидди бярабярсизликлярин мцяййян щяддян башлайараг ардыъыллыьын Функсийанын лимити. Чохлуьун лимит нюгтяси. Ачыг вя гапалы
щядляри цчцн дя доьру олмасы щаггында теоремляр. чохлуглар. Ачыг вя гапалы чохлугларын бирляшмяси вя кясишмяси
Сонсуз кичик ядяди ардыъыллыглар. Сонлу сайда сонсуз щаггында теоремляр. Функсийанын нюгтядя лимити. Лимитин « e - d »-
кичиклярин ъяминин вя еляъя дя сонсуз кичикля мящдуд ардыъыллыьын дилиндя Коши тярифи вя ардыъыллыглар васитясиля Щейне тярифи, онларын
щасилинин сонсуз кичик олмасы щаггында теоремляр. Йыьылан ейниэцълцлцйц. Лимити олан функсийаларын цмуми хассяляри: лимитин
ардыъыллыьын щядляринин, онун лимити иля сонсуз кичийин уйьун йеэанялийи, функсийанын локал мящдудлуьу. Функсийанын сонлу
щяддинин ъями шяклиндя (асимптотик айрылышы) эюстярилмяси. лимитинин варлыьы цчцн Коши мейары (Болсано-Коши теореми).
Фундаментал ардыъыллыглыр. Ядяди ардыъыллыьын йыьылмасы цчцн Коши Мцряккяб функсийанын лимити. Функсийанын нюгтядя лимити цчцн
мейары. (йыьылманын I принсипи). Йыьылан ардыъыллыглар цзяриндя щесаб доьру олан ъидди бярабярсизликлярин бу функсийанын щямин нюгтя
ямялляри: ики йыьылан ардыъыллыьын ъяминин, щасилинин вя нисбятинин ятрафында гиймятляри цчцн сахланмасы теоремляри.
(мяхряъин лимити сыфра бярабяр олмадыгда) лимитинин варлыьы вя Сонсуз кичик функсийалар вя онларын бязи хассяляри: сонлу сайда
щесабланмасы щаггында теоремляр. Монотон артан (азалан) ядяди сонсуз кичиклярин ъями сонсуз кичикдир, сонсуз кичикля мящдуд
ардыъыллыглар вя онларын йыьылма мейарлары: монотон артан (азалан) функсийанын щасили сонсуз кичикдир.
ардыъыллыьын йыьылан олмасы цчцн онун йухарыдан (ашаьыдан) мящдуд Лимити олан функсийанын сонсуз кичикля асимптотик айрылышы.
олмасы зярури вя кафидир вя онун лимити ардыъыллыьын гиймятляр Лимити олан функсийалар цзяриндя щесаб ямялляри. Эюркямли
чохлуьунун дягиг йухары (дягиг ашаьы) сярщяддидир. е ядяди лимитляр. Ядяди функсийанын нюгтядя саь вя сол лимитляри вя онларын
(експонента). термининдя нюгтядя лимитин варлыьы мейары.
Ардыъыллыьын хцсуси лимитляри. Мящдуд ардыъыллыьын хцсуси Монотон функсийалар. Монотон функсийанын нюгтядя биртяряфли
лимитинин варлыьы щаггында Болсано-Вейерштрас теореми. Мящдуд лимитляринин варлыьы вя гиймятляри щаггында теорем.
5 6
Сонсуз лимитляр, сонсузлугда лимитляр. Сонсуз бюйцк Монотон функсийанын парчада кясилмязлик мейары: парчанын
функсийалар вя онларын сонсуз кичиклярля ялагяси. Эенишлянмиш образынын парча олмасы.
щягиги ядядляр чохлуьунда лимити олан функсийалар цзяриндя щесаб Тярс функсийанын варлыьы вя кясилмязлийи. Парчада кясилмяз
ямялляри, гейри-мцяййянликляр. функсийанын тярсинин варлыьы мейары: парчада кясилмяз функсийанын
Функсийанын нюгтядя ашаьы вя йухары лимитляри (эенишлянмиш тярсинин олмасы цчцн онун ъидди монотон олмасынын зярури вя кафи
щягиги ядядляр чохлуьунда) вя онларын термининдя функсийа олмасы щаггында теорем.
лимитинин (сонлу вя йа сонсуз) нюгтядя варлыьы мейары. Елементар функсийалар: цстлц функсийа, логарифмик функсийа,
Функсийаларын локал мцгайисяси. «О», «о», «≍», «~» гцввят функсийасы вя и.а.
мцнасибятляри вя онларын хассяляри.
База цзря лимит анлайышы *). V. ДИФЕРЕНСИАЛ ЩЕСАБЫ

Диференсиалланан функсийалар. Функсийанын нюгтядя тюрямяси.


IV. КЯСИЛМЯЗ ФУНКСИЙАЛАР Нюгтядя функсийайа тохунан (функсийа) анлайышы. Функсийанын
нюгтядя диференсиалланмасы вя диференсиалланма мейарлары: сонлу
тюрямянин варлыьы, хятти тохунанын варлыьы. Тюрямянин щяндяси вя
Функсийанын нюгтядя кясилмязлийинин « e - d » дилиндя Коши
механики мяналары. Тохунан дцз хятт вя нормал. Диференсиалланан
тярифи. Чохлуьун лимит нюгтясиндя функсийанын кясилмязлик мейары.
Биртяряфли (саьдан вя солдан) кясилмязлик. Функсийанын кясилмя функсийанын кясилмязлийи. Диференсиалланан функсийаларын ъябри
ъяминин, щасилинин вя нисбятинин тюрямяси. Елементар функсийаларын
нюгтяляри вя онларын тяснифаты. Мцряккяб ядяди функсийанын
кясилмязлийи. Функсийанын кясилмяз олдуьу нюгтядяки ишарясини бу тюрямяляр ъядвяли. Тюрямянин щесаблама гайдалары. Мцряккяб
нюгтянин йахын ятрафында сахламасы хассяси. Кясилмяз функсийалар функсийанын тюрямяси дцстуру. Тярс функсийанын тюрямяси.
Функсийанын диференсиалы. Функсийа диференсиалынын тярифи, онун
цзяриндя щесаб ямялляри.
Чохлугда кясилмяз функсийа. Парчада кясилмяз функсийаларын щяндяси вя физики мяналары. Функсийаларын ъябри ъяминин, щасилин вя
нисбятин диференсиалы. Мцряккяб функсийанын диференсиалы.
хассяляри: аралыг гиймятляр щаггында Болсано-Коши теоремляри,
функсийанын мящдудлуьу вя ян бюйцк, ян кичик гиймятлярин Диференсиал формасынын инвариантлыьы.
Йцксяк тяртибли тюрямяляр вя диференсиаллар: тярифляр. Лейбнитс
алынмасы щаггында Вейерштрасс теоремляри. Кясилмяз функсийаларын
дцстуру. Параметрик шякилдя верилян функсийаланын йцксяк тяртибли
Дарбу хассяси: парчанын кясилмяз функсийада образынын парча
олмасы щаггында теорем. Чохлугда мцнтязям кясилмяз функсийа. тюрямяляри. Икинъи тяртиб тюрямянин механики мянасы.
Диференсиал щесабынын ясас теоремляри вя онларын тятбигляри.
Кясилмязлик модулу*). Парчада кясилмяз функсийанын мцнтязям
кясилмязлийи щаггында Кантор теореми. Монотон функсийанын Функсийанын локал екстремумлары. Локал екстремум нюгтясиндя
диференсиалланан функсийанын тюрямясинин сыфра бярабяр олмасы
кясилмя нюгтяляри: монотон функсийанын кясилмя нюгтяляри биринъи
щаггында Ферма теореми. Парчанын уъларында бярабяр гиймятляр
нювдцр вя кясилмя нюгтяляри чохлуьу йа сонлу йа да щесабидир.
алан функийанын тюрямясинин сыфырлары щаггында Ролл теореми. Сонлу
7 8
артымлар щаггында Лагранж вя Коши теоремляри. Тюрямя чохлугларынын айрылмасы хассяси. Ашаьы вя йухары Дарбу интеграллары.
функсийасынын бязи хассяляри: тюрямя функсийасынын аралыг Мящдуд функсийанын Риман интегралы анлайышы. Интегралланма цчцн
гиймятляри алмасы щаггында Дарбу теореми, тюрямя функсийасынын Дарбу мейары. Интегралланан функсийалар синифляри: кясилмяз
кясилмя нюгтяляринин биринъи нюв олмасы. Диференсиал щесабы цсуллары функсийалар, монотон функсийалар, сонлу сайда кясилмя нюгтясиня
иля функсийаларын тядгиги: аралыгда функсийанын сабитлик, артма вя малик олан мящдуд функсийалар. Риман интегралынын садя хассяляри:
азалма мейарлары, функсийанын монотонлуг мейарлары. интегралалты функсийайа нязярян хяттилик, интеграллама парчасына
0 / 0 , ¥ / ¥ шякилиндя гейри мцяййянликлярин ачылмасы щаггында нязярян аддитивлик. Интегралланан функсийа иля кясилмяз функсийанын
Лопитал гайдасы. Функсийанын Тейлор дцстуру. Лагранж вя Пеано композисийасынын интегралланмасы*). Интегралланан функсийанын
галыг щядли Тейлор дцстурлары. Тейлор дцстурунун тягриби мцтляг интегралланмасы. Ики интегралланан функсийанын щасилинин
щесабламалара тятбиги. интегралланмасы. Риман интегралы интеграл (Риман) ъямляринин лимити
Бирдяйишянли функсийанын екстремуму. Тярифляр. Екстремум кими*).
цчцн зярури шярт. Бющран нюгтяляри. Екстремум цчцн кафи шяртляр: Биринъи орта гиймят теореми. Яйрихятли трапесин сащяси.
йцксяк тяртибли тюрямялярля ифадя олунан кафи шяртляр; бющран Интеграл вя тюрямя. Йухары сярщядди дяйишян Риман
нюгтясинин саь вя сол ятрафында тюрямялярин ишаряси иля ифадя олунан интегралынын кясилмязлийи вя диференсиалланмасы. Кясилмяз
кафи шяртляр; бющран нюгтясиндя саь вя сол тюрямялярин ишаряси иля функсийанын ибтидаи функсийасынын варлыьы. Мцяййян интегралын гейри-
мцяййян олунан кафи шяртляр. Функсийанын ян бюйцк вя ян кичик мцяййян интегралла ялагяси. Нйутон-Лейбнитс дцстуру. Ибтидаи
гиймятляринин тапылмасы. Диференсиал щесабынын кюмяйиля функсийа функсийа анлайышынын эенишляндирилмяси*). Щисся-щисся кясилмяз вя
графикинин тядгиги: графикин габарыглыьы, чюкцклцйц вя яйилмя щисся-щисся щамар функсийалар *). Щисся-щисся кясилмяз функсийанын
нюгтяляринин тапылмасы, асимптотлары вя и.а. щисся-щисся щамар ибтидаи функсийасынын варлыьы *). Цмумиляшмиш
Нйутон-Лейбнитс дцстуру *).
VI. ИНТЕГРАЛ Риман интегралында дяйишянин явяз едилмяси вя щисся-щисся
интеграллама. Тейлор дцстурунун интеграл формада галыг щядди.
Гейри мцяййян интеграл. Тюрямясиня эюря функсийанын бярпасы Икинъи орта гиймят теоремляри. Бонне дцстурлары.
мясяляси. Ибтидаи функсийа вя гейри-мцяййян интеграл, интеграллама Гейри-мяхсуси интеграллар. Сонлу парча цзря гейри-мящдуд
дцстурлары ъядвяли. Билаваситя интеграллама. Интеграллама цсуллары: функсийанын гейри-мяхсуси интегралы. Гейри-мящдуд чохлуг цзря
дяйишянин явяз едилмяси вя щисся-щисся интеграллама. Гейри- мящдуд функсийанын гейри-мяхсуси интегралы. Бир нечя
мцяййян интегралын щесаблама техникасы: расионал кясрлярин, мяхсусиййятли гейри-мяхсуси интеграллар. Гейри-мяхсуси
диференсиал биномларын, вя с. ифадялярин интегралланмасы. интегралларын йыьылмасы цчцн Коши мейарлары. Гейри-мяхсуси
Мцяййян интеграл (Риман интегралы). Парчада мящдуд интеграллар цчцн интеграл щесабынын дцстурлары. Йыьылма яламятляри:
функсийанын Риман интегралы. Ашаьы вя йухары Дарбу ъямляри вя мцтляг вя гейри-мцтляг йыьылма. Ики функсийа щасилинын гейри-
онларын щяндяси тясвири. Йухары вя ашаьы Дарбу ъямляринин бюлэцйя мяхсуси интегралланмасы цчцн Абел-Дирихле яламяти.
нязярян монотонлуг хассяляри. Ашаьы вя йухары Дарбу ъямляри
9 10
VII. ЧОХДЯЙИШЯНЛИ ФУНКСИЙАЛАРЫН ЛИМИТИ ВЯ VIII. ЧОХДЯЙИШЯНЛИ ФУНКСИЙАЛАРЫН
КЯСИЛМЯЗЛИЙИ ДИФЕРЕНСИАЛ ЩЕСАБЫ

R m фязасы. Ъябри хассяляр, скалйар щасил, метрика. Метриык Чохдяйишянли функсийанын диференсиалланмасы. Чохдяйишянли
фязалар. Метрик фязада чохлуьун лимит нюгтяси, ачыг вя гапалы функсийанын хцсуси тюрямяляри. Фунуксийанын нюгтядя
чохлуглар. Йыьылан ардыъыллыглар вя онларын хассяляри. Метрик фязада диференсиалланмасы. Нюгтядя диференсиалланма цчцн хцсуси
m тюрямялярин варлыьынын зярурилийи, хцсуси тюрямялярин
ардыъыллыьын лимитинин варлыьы цчцн Коши мейары. R евклид
кясилмязлийинин кафи олмасы щаггында теорем. Тохунан мцстяви.
фязасында йыьылан ардыъыллыьын координатлара эюря йыьылма мейары.
Икидяйишянли функсийанын диференсиалынын щяндяси мянасы. Мцряккяб
R m фязасында сонсуз мящдуд чохлуьун лимит нюгтясинин варлыьы функсийанын хцсуси тюрямяляри дцстуру. Мцряккяб функсийанын
щаггында Болсано-Вейерштрасс теореми. m - юлчцлц ачыг вя гапалы
диференсиалланмасы. Истигамятя эюря тюрямя. Градийент.
гяфясляр. Бир-бириня дахил олан гяфясляр ардыъыллыьынын кясишмяси
Чохдяйишянли функсийанын йцксяк тяртибли хцсуси тюрямяляри.
щаггында Кантор теореми.
Кясилмяз гарышыг тюрямялярин бярабярлийи щаггында Швартс теореми.
Метрик фязаларда иникасын лимити вя кясилмязлийи. Иникасын
Чохдяйишянли функсийалар цчцн Лагранж вя Пеано галыг щядли Тейлор
кясилмязлийи цчцн тоположи теорем: иникасын кясилмяз олмасы цчцн
дцстурлары.
щяр бир ачыг чохлуьун прообразынын ачыг чохлуг олмасы зярури вя n m m
*) R дян R -я иникаслар, онларын диференсиалланмасы. R дя
кафидир *).
вектор фязалар. R ® R -я хятти иникаслар. R -дян R -я
n m n m
Чохдяйишянли функсийанын лимити: мцхтялиф тярифляр вя онларын
еквивалентлийи. Тякрар лимитляр вя онларын чохгат лимитля ялагяси. иникасын нюгтядя диференсиалы (там тюрямяси). Диференсиалланманын
Чохдяйишянли функсийанын кясилмязлийи: дяйишянлярин кцллисиня хяттилийи. Мцряккяб иникасын диференсиалланмасы щаггында теорем.
эюря, гейд олунмуш дяйишяня эюря. Чохдяйишянли мцряккяб Иникасын диференсиалынын координатларда эюстярилиши. Йакоби матриси.
иникасын лимити вя кясилмязлийи. Метриык фязаларда компакт Кясилмяз диференсиалланан иникаслар. Кясилмяз диференсиалланан
чохлуглар. Евклид фязасында чохлуьун компакт олмасы цчцн онун иникасын локал тярсинин варлыьы вя диференсиалланмасы: тюрямянин
гапалы вя мящдуд олмасы мейары. дюнян олдуьу нюгтянин ятрафында кясилмяз диференсиалланан иникасын
Компактлыг вя кясилмязлик: компакт чохлуьун кясилмяз тярсинин варлыьы вя тюрямяси щаггында теорем. Гейри-ашкар
иникасда образынын компакт олмасы щаггында Вейерштрасс теореми. функсийалар. Гейри-ашкар функсийанын варлыьы вя диференсиалланмасы
Метрик фязада ялагяли чохлуг. Евклид фязасында чохлуьун ялагяли щаггында теорем. Ранг щаггында теорем*).
олмасы мейары*). Ялагялилик вя кясилмязлик: ялагяли чохлуьун Чохдяйишянли функсийанын екстремуму. Екстремум цчцн
кясилмяз иникаса эюря образынын ялагяли чохлуг олмасы щаггында зярури шярт, кафи шяртляр. Функсийанын мящдуд областда ян кичик вя
Коши теореми. Мцнтязям кясилмязлик. Компакт чохлугда кясилмяз ян бойцк гиймятляринин тапылмасы. Шярти (нисби) екстремумлары.
олан функсийанын мцнтязям кясилмяз олмасы щаггында Кантор Шярти екстремумлары тапылмасы цчцн Лагранж цсулу.
теореми.
11 12
IX. ЧОХДЯЙИШЯНЛИ ФУНКСИЙАЛАРЫН ИНТЕГРАЛ XI. ЯЙРИХЯТЛИ ИНТЕГРАЛЛАР
ЩЕСАБЫ ВЯ СЯТЩ ИНТЕГРАЛЛАРЫ

Чохгат интеграл. K - юлчцлц гяфяс цзря чохгат интеграл. Яйрихятли интеграллар. Мящдуд вариасийалы бирдяйишянли вектор
Дарбу ъямляри вя онларын хассяляри. Ашаьы вя йухары Дарбу гиймятли функсийалар. Векторгиймятли функсийанын мящдуд
интеграллары. Чохгат интегралын варлыьы цчцн ашаьы вя йухары Дарбу вариасийалы олмасы цчцн компонентляринин мящдуд вариасийалы
ъямляри термининдя зярури вя кафи шярт (Дарбу мейары). Кясилмяз олмасынын зярури вя кафи олмасы щаггында теорем. Мящдуд
функсийаларын интегралланмасы. Чохгат интегралын интегралалты вариасийалы функсийалар синифляри: парчада монотон вя мящдуд
функсийа вя интеграллама гяфясиня нязярян аддитивлийи. Интегралалты тюрямяйя малик олан щягиги гиймятли функсийалар синифляри.
функсийанын кясилмя нюгтяляри термининдя чохгат интегралын варлыьы R n -дя яйри. Садя Жордан яйриси. Яйринин истигамяти.
цчцн зярури вя кафи шярт (Лебег мейары). Жордан мянада юлчцлян Дцзляндириля билян яйриляр. Яйринин узунлуьу. Щамар яйринин
чохлуглар цзря чохгат интеграл. Чохгат интегралын тякрар интеграла узунлуьу дцстуру. Яйринин узунлуьунун аддитивлийи. I нюв яйрихятли
эятирилмяси: Фубини теореми. интеграл: тярифи, садя хассяляри вя щесабланмасы (Риман интегралына
Чохгат гейри-мяхсуси интеграллар. Чохгат гейри-мяхсуси эятирилмяси). II нюв яйрихятли интеграллар: тярифи, Риман интегралына
интеграл анлайышы. Чохгат гейри-мяхсуси интегралларын мцтляг эятирилмяси дцстурлары. II нюв яйрихятли интегралын яйринин
йыьылмасы. Ващидин бюлэцсц*). Ачыг чохлуг цзря чохгат интеграл*). истигамятиндян асылы олмасы. Гапалы мцстяви яйрисинин мцсбят
Чохгат гейри-мяхсуси интегралларын йыьылмасы цчцн кафи шяртляр. истигамяти. Грин дцстуру. Мцстяви яйриси цзря II нюв цмуми
яйрихятли интегралын йолун формасындан асылы олмамасы шярти:
X. ПАРАМЕТРДЯН АСЫЛЫ АДИ ВЯ интегралалты ифадянин там диференсиал олмасы*). Диференсиал ифадянин
ГЕЙРИ-МЯХСУСИ ИНТЕГРАЛЛАР там диференсиал ифадя олмасы шярти. Грин дцстурунун тятбигляри:
мцстяви областын сащясинин яйрихятли интегралла щесабланмасы
Параметрдян асылы функсийалар аилясинин йыьылмасы вя дцстуру. Икигат интегралда дяйишянин явяз едилмяси. Чохгат
параметря эюря мцнтязям йыьылмасы, Коши мейары. Параметрдян интегралда дяйишянин явяз едилмяси дцстуру*).
асылы интегралын кясилмязлийи, диференсиалланмасы вя интегралланмасы Сятщ интеграллары. Сятщ анIайышы. Икицзлц сятщляр. Сятщин
щаггында теоремляр. сащяси. I вя II нюв сятщ интеграллары. Гаусс-Остроградски, Стокс
Параметрдян асылы гейри-мяхсуси интеграллар. Параметрдян дцстурлары. Мейдан нязяриййясинин елементляри. Скалйар мейдан,
асылы гейри-мяхсуси интегралларларын параметря нязярян мцнтязям векториал мейдан*). Сел, диверэенсийа, сиркулйасийа, ротор. Гаусс-
йыьылмасы. Коши мейары. Мцнтязям йыьылма цчцн кафи шяртляр: Остроградски, Стокс дцстурларынын вектор интерпретасийасы. Щамилтон
Вейерштрасс яламяти, Абел-Дирихле яламяти. Параметрдян асылы гейри- оператору, соленоидал вектор мейданлары. Потенсиал вектор
мяхсуси интегралларын кясилмязлийи, интегралланмасы вя мейданлары.
диференсиалланмасы щаггында теоремляр. Ейлер интеграллары.

13 14
XII. СЫРАЛАР НЯЗЯРИЙЙЯСИ щаггында, сыралар цчцн щядбящяд диференсиаллама дцстурунун
доьрулуьу щаггында теоремляр.
Ядяди сыралар. Ядяди сыранын йыьылмасы. Сыранын ъями. Ядяди Парчада кясилмяз функсийайа чохщядлилярля йахынлашма
сыранын йыьылмасы цчцн Коши мейары. Даьылан сыралар. Мцтляг йыьылан щаггында Вейерштрасс теореми.
сыралар. Садя мцгайися теоремляри. Монотон мцсбят щядли сыралар Гцввят сыралары. Гцввят сыраларынын щядбящяд
цчцн Коши теореми вя онун тятбигляри*). Ядяди сыраларын йыьылмасы интегралланмасы вя диференсиалланмасы щаггында теорем. Гцввят
цчцн Даламбер, Коши вя Раабе яламятляри. Щядляринин ишаряси сырасынын ъяминин кясилмязлийи щаггында Абел теореми вя онун бир
дяйишян сыраларын йыьылмасы цчцн Лейбнитс, Абел-Дирихле яламятляри. нятиъяси: ики сыранын щяр бири вя онларын щасили йыьыларса щасилин
Гцввят сыралары щаггында анлайыш. Гцввят сырасынын йыьылма радиусу ъями, бу сыраларын ъямляринин щасилиня бярабярдир. Тейлор вя
вя йыьылма интервалы. Сыраларын ъями вя Коши мянада щасили. Щасил Маклерон сыралары. Елементар функсийаларын Маклерон сырасына
сыраларын йыьылмасы щаггында Мертенс теореми. Сыранын щядляринин айрылышы.
йердяйишмяси. Шяртсиз йыьылан сыралар. Мцтляг йыьылан сыранын шяртсиз Фурйе сыралары. Ортонормал системляр вя цмуми Фурйе
йыьылмасы. Гейри-мцтляг йыьылан сыралар цчцн Риман теореми. сыралары щаггында анлайыш. Гапалы вя там ортонормал системляр.
Даьылан сыраларын ъямлянмяси цсуллары: Абел-Пуассон, Чезаро Тригонометрик систем вя онун гапалы олмасы. Тригонометрик систем
цсуллары*). цзря Фурйе сыралары. Фурйе ямсаллары. Риман теореми. Дирихле
Икигат сыралар. Сонсуз щасилляр щаггында анлайыш*). нцвяси. Риманын локализасийа принсипи (функсийанын Фурйе сырасынын
Функсионал ардыъыллыглар вя сыралар. Функсионал ардыъыллыьын вя нюгтядя йыьылмасы онун бу нюгтянин йахын ятрафында алдыьы
сыранын нюгтядя йыьылмасы вя чохлугда нюгтяви йыьылмасы. гиймятлярдян асылы олмасы). Фурйе сырасынын нюгтядя йыьылмасы. Дини
Функсионал ардыъыллыьын вя сыранын чохлугда мцнтязям йыьылмасы. вя Щюлдер яламятляри. Фурйе сырасынын ъямлянмяси цсуллары. Фурйе
Мцнтязям йыьылма цчцн Коши мейары. Функсионал ардыъыллыьын мцн- интеграллары вя Фурйе чевирмяси*).
тязям йыьылмасы цчцн галыьын термининдя зярури вя кафи шярт.
Функсионал сыраларын мцнтязям йыьылмасы цчцн яламятляр: йыьылан
мажоранты олан функсионал сыранын мцнтязям йыьылмасы щаггында
Вейерштрасс теореми, Абел-Дирихле яламяти.
Мцнтязям йыьылан ардыъыллыгларын вя сыраларын хассяляри. Мцнтя-
зям йыьылма вя кясилмязлик: ардыъыллыьын (сыранын) щядляри кясилмяз
функсийалар олдугда ардыъыллыг (сыра) мцнтязям йыьыларса лимит
(ъям) функсийасы кясилмязлийи щаггында теоремляр. Мцнтязям
йыьылма вя интеграллама: ардыъыллыглар цчцн интеграл алтында лимитя
кечмя, сыралар цчцн щядбящяд интеграллама щаггында теоремляр.
Мцнтязям йыьылма вя диференсиаллама: ардыъыллыглар цчцн
диференсиаллама иля лимитя кечмянин йердяйишмясинин доьру олмасы
15 16
ЯДЯБИЙЙАТ

1. Фихтенгольц Г.М. Курс дифференциального и интегрального


исчисления. Т.1, 2, 3. Москва, 1969, 1970, 1970.
2. Кудрявцев Л.Д. Курс математического анализа. Т.1, 2.
Москва, 1981, 1981.
3. Зорич В.А. Математический анализ. Т.1, 2. Москва , 1981,
1984.
4. Ильин В.А., Позняк Э.Г. Курс математического анализа. Т.1,2.
Москва, 1982, 1984.
5. Демидович Б.П. Сборник задач и упражнений по математи-
ческому анализу. Москва, 1977.
6. Кудрявцев Л.Д., Кутасов А.Д., Чехлов В.И., Шабунин М.И.
Сборник задач по математическому анализу. Предел. Непре-
рывность. Дифференцируемость. Москва, 1984, 1986.
7. Ялийев Р.Я., Абдуллайев Ъ.С. Рийази анализдян мясяля вя
мисаллар, Бакы, 2001.
8. Кяримов Н.Б., Аманов Р.Я. Бирдяйишянли функсийаларын
интеграл щесабы. Бакы, 2003.
9. Абдуллайев Ф.А. Хялилов Е.Щ. Фурйе сыралары, Бакы, 2005.

17

Вам также может понравиться