Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
2011 63
Ш. М. Жандосова
Д.А. Сиқымбаева
Дін жəне саясат адамзат қоғамы пайда Адамдардың ар-ождан жəне сенім бостан-
болғалы бері қоғамдық бақылау жүйесінде дығын жоғары бағалайтын батыстағы көптеген
тығыз байланыста болып келді. Өткен ғасыр- мемелекеттердің өзінде белгілі бір шіркеудің
ларда барлық қоғамдардың басқару жүйесінде немесе діннің мемлекеттік немесе ресми шіркеу
діннің ролі басым болса, қазіргі таңда əлемнің деген статустары бар. Алайда, мемлекет ресми
көптеген мемлекеттерінде дін мемлекеттік түрде мойындаған діні не шіркеуі бар еуропа
басқару жүйесінен шеттетілген. Себебі, адамзат мемлекеттеріне бұл жағдай зайырлы демокра-
тарихында дін жəне саясаттың бірігуі қоғамдағы тиялық сипатқа еш кедергі келтірмейді. Мəсе-
түрлі қақтығыстар мен шиеленістерге алып лен, Англиядағы англикандық шіркеу, Дания-
келген қайғылы оқиғаларға себеп болды. Қазіргі дағы лютерандық шіркеу, Грециядағы право-
таңда демократиялық зайырлы, азаматтық славие шіркеулерінің қоғамдағы тарихи-мəдени
қоғамдарда адам жəне оның негізгі құқықтары маңызына басты назар аударылып, оларға
басты құндылық болып есептелінеді. Діни сенім мемлекеттік дін деген статус берілгенімен де
жəне ар-ождан бостандығы адамдардың негізі өзге конфессия немесе дін өкілдерінің құқық-
құқықтарына жатады. Аталған құндылықтардың тарына шек келтірілмейді.
өздері батыс еуропа мəдениетіндегі шіркеу жəне Еуроконституцияда Еуропалық Одақтың
мемлекет арасындағы ғасырлар бойы жүргізіліп ұлттық заңнама шеңберінде мойындалған
келген күрестің нəтижесі. Ұлы Француз шіркеу, діни ұйымдар мен қауымдастықтарды
революциясынан кейін шіркеудің мемлекеттен мойындайтындығы жөнінде айтылған. Яғни,
бөлінгендігі жөнінде жарияланып, екі саланың бұл жағдай Еуропалық Одақта мемлекеттік-
бір біріне араласпау принциптері жарияланады. дінаралық қатынастардың ортақ моделінің жоқ
Кейіннен бірқатар батыс еуропа мемлекеттері де екендігін білдіреді. Еуропалық Одақ мүшелері
осы принциптерді қабылдап, шіркеуді мемле- өз елдеріндегі конфессиялармен қарым-
кеттік биліктен шеттетеді. Дегенмен де зайырлы қатынастарды өзі анықтайды.
мемлекеттерде дін билік жүйесінен шеттетіл- Посткеңестік мемлекеттердегі жағдайға
генімен де, қоғамдық өмірде өзінің специфика- келер болсақ, жаңадан тəуелсіздіктерін алған
лық қызметтеріннен шеттетілген жоқ. мемлекеттер діннің мемлекеттен бөлінгендігін,