Вы находитесь на странице: 1из 19

1

ЯМ вя ТТ цзря билетлярдяки суалларын ъаваблары


Билет № 1.
1. Буруьун монтажы гуртардыгдан сонра онун истисмара верилмяси гайдасы.
Монтаж гуртардыгдан сонра мцяссяся рящбяринин ямри иля ДДТНК-нын, Ямяк вя Ящалинин
Сосиал мцщафизяси цзря Дювлят Комитясинин, Йаньындан Мцщафизя Идарясинин, Ачыг Нефт вя Газ
Фонтанларынын Хябярдарлыьы вя Ляьви цзря Щярбиляшдирилмиш Щиссялярин нцмайяндяляринин иштиракы иля
тяйин едилян комиссийа буруьун там щазырлыьыны гябул едилмиш хцсуси формада актла тясдиг
етдикдян сонра газыма ишляриня башламаг олар. ДДТНК вя ЯЯСМДК нцмайяндяляринин иъазяляри
щаггында ряй тяртиб олунмуш акт да олмалыдыр вя буругда сахланылмалыдыр. ДДТНК вя ЯЯСМДК
нцмайяндяси буруьа эялмядикдя комиссийанын онларсыз акт тяртиб етмяйя ихтийарлары вар. Обйекти
гябул етмяздян 3 эцн яввял ДДТНК вя ЯЯСМДК нцмайяндялярини йазылы сурятдя хябярдар
етмяк лазымдыр. Онлар эялмядикдя комиссийа обйекти мцстягил гябул едир вя гябул актынын бир
нцсхясини онлара эюндярир.
2. Щансы щалларда йцк канатлары истифадяйя йарарсыз щесаб олунур?
Яэяр ашаьыдакы нюгсанлар ашкар олунарса канат мцтляг йениси иля явяз олунур:
- канатын бир долаьы гырылдыгда
- диаметри 20мм-я гядяр олан канатын аддым бурьусунун гырылмыш мяфтилляринин сайы
5%-дян
чохдурса , диаметри 20мм-дян чох олан канатларда ися гырылмыш мяфтиллярин сайы
бцтювлцкдя
канатда олан мяфтиллярин сайынын 10%-дян чох оларса
- мяркяз ичлийин гырылмасы нятиъясиндя канатын бир долаьы язиляндя
- дартылма нятиъясиндя канатын диаметри яввялки диаметринин 75%-ни тяшкил етдикдя
- йейилмя вя пасланма нятиъясиндя онун диаметри яввялки диаметринин 40%-ни тяшкил
етдикдя
- бурулмалар олдугда
3. Тялиматландырманын щансы нювляри вар?
Ишя эирян фящля вя гуллугчуларла, онларын цмуми тящлцкясизлик гайдалары, ямяк
ганунвериъилийинин ясас мцддяалары, дахили ямяк интизамы гайдалары, мцяссися яразисиндя вя
сехлярдя, сащялярдя давраныш гайдалары, эямидя вя ветолйотда юзлярини неъя апармаг гайдалары,
ишлярин тящлцкясиз эюрцлмяси цзря тялимат кечирилир.
1. Эириш тялиматы. – Мцяссисядя ишя эирян бцтцн фящля вя гуллугчулар иля, онларын
тящсилиндян, ихтисасындан, пешя вя вязифя цзря иш стажындан асылы олмайараг эириш тялиматы
кечирилмялидир. Эириш тялиматы ишчиляр тибби мцайинядян кечдикдян сонра ЯМТТШ-дя вя 2
саатдан аз олмайараг кечирилмялидир.
2. Иш йериндя тялимат – Тящсилиндян, ихтисас дяряъясиндян асылы олмайараг иш йериндя
ишлямякля ялагядар гуллугчулара иш йериндя тялимат кечирилир. Бу тялиматын кечирилмясиндя
мягсяд щяр бир фящляни, гуллугчуну тящлцкясиз иш цсулларынын ясас гайдалары иля таныш етмяк,
ишлярин тящлцкясиз йериня йетирилмяси цчцн фящлялярин биликлярини артырмаг, тязялямяк вя
мющкямлятмякдир.
3. Илкин тялимат – Фящлялярля билаваситя иш йериндя илкин тялиматы онлар сярбяст ишлямяйя
бурахылмамышдан габаг, бир ишдян диэяр ишя, йа да айры хассяли иш сащясиня кечириляндян
сонра апарылыр.
4. Вахташыры тялимат (тякрар) – Бцтцн фящлялярля вя бязи гуллугчуларла онларын тящсилиндян,
ихтисас дяряъясиндян, бу вя йа диэяр пешядя иш стажындан вя тутдуглары вязифядян асылы
олмайараг вахташыры, щяр 3 айдан бир, ишлярин тящлцкясиз апарылмасы цзря тялимат
кечирилмялидир. Вахташыры тялиматын кечирилмясиндя мягсяд фящлялярин ясас вя даща тез-тез
йериня йетирдикляри ишляр, ямялиййатлар заманы тящлцкясизлийин тялябляриня аид биликлярини тякрар
етмяк, дяринляшдирмяк вя мющкямляндирмякдир.
5. Нювбядянкянар тялимат – Истещсалат зярурилийиндян иряли эялян хцсуси щалларда фящлялярля
ишлярин тящлцкясиз эюрцлмясиня даир нювбядянкянар тялимат кечирилмялидир. Ашаьыдакы
щалларда кечирилир:
5.1. Истещсал просеси дяйишдикдя, аваданлыг вя алятляр йениси иля явяз олундугда
5.2. Йцксяк дяряъядя тящлцкясизлик тялябляри олан ишдя
2
5.3. Бядбяхт щадися, гяза щаллары баш вердикдя
5.4. Ямяк тялцкясизлийи цзря йени гайдалар гцввяйя миндикдя
5.5. Мцяссися рящбярлийинин, йухары тяшкилатларын ямри иля
6. Бирдяфялик ( ъари ) тялимат – Бцтцн фящляляр онларын вязифясиня аид олмайан бирдяфялик
ишляри йериня йетирмяк, йцксяк дяряъядя тящлцкяли шяраитдя ишлямяк цчцн тапшырыг алан
заман кечирилир.
4. Борулары стеллажа йыьаркян тящлцкясизлик тялябляри.
Диаметри 300мм-я гядяр олан борулар 3м-я гядяр щцндцрлцкдя йыьыларкян штабеля дцзцлцр
вя "прокладка"йа ян азы 3 ядяд дйайаглар гойулур. Диаметри 300мм-дян бюйцк олан борулар
3м-я гядяр штабелдя прокладкасыз хцсуси йящярляря йыьырлыр вя дайаглар гойулмур. Ашаьы
ъярэядяки борулар металлик башмаг вя йа даиряви дайагларла етибарлы бяркидилмялидир. Стеллажлар щям
насос-компрессор, щям дя газыма боруларынын ян азы 4 дяфя цст-цстя йыьылмасына имкан
вермялидир. Борулары стеллаж цзяриня 1.25м-дян щцндцрлцкдя йыьаркян тящлцкясизлийи тямин етмяк
мягсядиля пиллякян вя боруларын дийирлянмясинин гаршысыны алмаг цчцн метал горуйуъу дирякляр
гурашдырылмалыдыр.
Билет № 2.
1. Газымада истифадя олунан фярди мцщафизя васитяляри вя онларын тятбиги.
ФМВ Дювлят стандартларына уйьун олмалы вя щяр бир ихтисасдан олан фящляйя норма
щяддиндя верилмялидир. Тайга сащяляри иля ялагяли фящляляр хцсуси щяшяратдан мцщафизя васитяси иля
тямин олунмалыдыр. Ишлянмиш палтар вя хцсуси айаггабы тямизляндикдян, тямирдян вя дезинфексийа
олундугдан сонра диэяр ишчиляря вериля биляр. Хцсуси палтар вя айаггабылар ишчилярин юлчцляриня эюря
верилмялидир, ишчинин иш заманы щярякятиня мане олмамалыдыр. Иш заманы фящляляр онлара верилмиш
хцсуси палтар вя айаггабыдан истифадя етмялидирляр. Механизмлярля ишляйяркян палтарын дцймяляри
баьлы олмалыдыр. Гадынлар сачларыны папаьын вя йа йайлыьын алтына йыьмалыдырлар. Эюзя кянар
предметин дцшмямяси цчцн горуйуъу ейняк тахылмалыдыр. Газыма бригадалрынын фящляляри,
щямчинин буруггурашдыранлар горуйуъу дябилгя иля ишлямялидирляр. Сойуг щаваларда дябилгя алтында
исти шлем олмалыдыр. Гяляви вя туршуларла ишляйян фящляляр горуйуъу ейняк, туршуйа давамлы
парчадан хцсуси палтар, резин чякмя вя резин дюшлцк иля тямин едилмялидир. Иш йериндя тямиз су вя
зяиф бор туршусу ( мяишят содалы су ) олмалыдыр. Гяляви вя туршуларла ишлядикдя ишчи кцляк ясян
тяряфдя дайанмалыдыр. Иш йериндя газын косентрасийасы фярзедилян санитар нормадан йцксяк
олдугда ялейщгаз эейинилмялидир. Тозлу шяраитдя ишляйяркян респиратор, горуйуъу ейняк вя
комбинезондан истифадя едилмялидир. Ялейщгазла 15дяг ишлядикдян сонра минимум 15дяг
истиращят етмяк лазымдыр. 5м-дян йухарыда ишляйян заман "горуйуъу кямяр"дян истифадя
едилмялидир. Щяр дяфя истифадядян яввял "горуйуъу кямяр" йохланылмалыдыр. Иш рящбяри ися щяр
декадада "горуйуъу кямяри" бир дяфядян аз олмайараг йохламалыдыр.
Ишя башламаздан яввял гайнагчылар йаньына давамлы щопдурулмасы олан хцсуси эейим,
дяри ялъяк, брезент ялъяк, горуйуъу ейняк вя с. щазырламалыдыр. Електрик гайнагчысы хцсуси маска
иля тямин олунмалыдыр. Масканын шцшяси шцайа давамлы олмалы, гцсуру олмамалыдыр. Палтар мцтляг
дцймялянмяли, гол дцймялянмяли, эюдякъя ися шалварын цстцня салынмалыдыр. Истифадя олунан
эейим вя ялъякляр гуру олмалыдыр.
2. Фырланан механизмлярин чяпярлянмясиня олан тящлцкясизлик тялябляри.
Машын вя механизмлярин фырланан щиссяляри мющкям металлик чяпярля етибарлы баьланмалыдыр.
Чяпярин гапысынын ачылмасы вя йа юзцнцн чыхарылмасы аваданлыг вя йа механизмин там
дайанмасындан сонра баш вермялидир. Яэяр чяпяр механизмин щярякят едян щиссясиндян 35см-
дян бюйцк мясафядядирся онда мящяъъяр шяклиндя щазырлана биляр. Яэяр чяпяр механизмлярин
щярякятли щиссясиндян 35см-дян аз мясафядя йерляширся о щюкмян бцтюв вя йа торлу юртцкдян
ибарят олмалыдыр. Мящяъъярли чяпярин юлчцляри механизмин щярякятли щиссяляриня ясасян сечилир, бир
шяртля ки, щцндцрлцйц 1.25м-дян аз олмасын. Чяпярин ениня планкасы, ашаьыдан ися щцндцрлцйц
15см-дян аз олмайан бцтюв щиссяси олмалыдыр. Мящяъъярин ениня олан планкалары арасындакы
мясафя 40см-дян, мящяъъяр дайаглары арасындакы мясафя ися 2.5м-дян чох олмамалыдыр. Торлу
чяпярлярин щцндцрлцйц 1.8м-дян аз олмамалыдыр. 1.8м-дян аз щцндцрлцклц механизмляр
тамамиля чяпярлянмялидир вя торун юлчцляри 30х30мм-дян чох олмамалыдыр. Гайыш ютцрмяси цчцн
мящяъъярли чяпярлярин щцндцрлцйц 1.5м-дян аз олмамалыдыр. Шкивлярин бцтцн тяряфляри ися металлик
юртцкля тутулмалыдыр ки, гайыш гырыланда тящлцкя йаратмасын. Дишли вя зянъир ютцрмяси олан йерляр
3
металлик юртцкля там тутулмалыдыр, эютцрмяк вя йериня гоймаг ращат олмалыдыр. Машын вя
дязэащларын щярякятдя олан вя фырланан бирляшмяляри щяртяряфли горуйуъу юртцкля тутулмалыдыр. Яэяр
щярякят едян вя йа фырланан щиссяляр дюшямядян 0.1-0.5м мясафядя йерляширся горуйуъу
юртцйцн ашаьы щиссяси ачыг ола биляр.
3. Эилгарышдыранын йцклянмяси заманы тяляб олунан тящлцкясизлик нормалары.
Эил, аьырлашдырыъы вя кимйяви реаэентляр эилгарышдырыъыйа механикляшдирилмиш цсулла
долдурулмалыдыр. Яэяр эилгарышдырыъы 0.75м-дян йцксякдя дейился онун ятрафында мямулат вя
кимйяви реаэентляр йерляшдирмяк цчцн эедиш пиллякяни олан дюшямя гурашдырылмалыдыр.
Эилгарышдырыъынын ишлямяси заманы эили, аьырлашдырыъыны вя йа диэяр материаллары лом васитясиля
итялямяк олмаз. Бунун цчцн еля белдян истифадя етмяк лазымдыр ки, эилгарышдырыъынын аьзына
гойулмуш метал шябякянин дешийиндян кечмясин. Щямин метал шябякянин юлчцляри 15х15см
олмалы вя етибарлы дайаьы олмалыдыр. Эилгарышдыраны тямир едяркян гайыш шкивдян чыхарылмалы, гошулма
йериня "Гошмайын, адамлар ишляйир" лювщяси асылмалыдыр. Механики эилгарышдырыъынын ишябурахма
механизми онун йанында гурашдырылмалы вя горуйуъу айагалты иля тямин олунмалыдыр.
Щидравлик эилгарышдыраны ишя салмаг цчцн штусерли сийиртмя ачыг олмалыдыр. Щидравлик систем вя
онун айры-айры щиссяляри гурашдырыландан сонра эюзлянилян максимал ишчи тязйигдян 1.5 дяфя чох
тязйигя сынанмалыдыр. Механики вя щидравлик эилгарышдырыъыларын ишляк сащясиндя ишыгланма 25лк-дян
аз олмамалыдыр.
4. Ямяк шяраитинин вязиййятиня оператив нязарятин пилляляри
1. Уста, иърачы, сащя вя гурьу ряиси, диэяр билаваситя иш рящбяри щяр эцн ишин (нювбянин)
башланьыъында ямяк мцщафизяси цзря мцфяттишля (о олмайанда тяк) бирликдя иш йериндя ямяк
шяраитинин вязиййятини йохлайыр, ашкар етдийи нюгсанларын арадан галдырылмасы цчцн оператив тядбирляр
эюрцр.
2. Сех, гурьу ряиси щяфтядя бир дяфядян аз олмайараг, стуруктур бюлмялярин даими фяалиййят
эюстярян комиссийалары щяр айда бир дяфядян аз олмайараг, ЩИК-нин сядри йахуд ямяк
мцщафизяси комиссийасынын сядри иля бирликдя иш йерляриндя ямяк шяраитинин вязиййятини, щямчинин Ы
мярщяля цзря апарылан ишляри йохлайырлар, ашкар едилмиш нюгсанларын вя позунтуларын арадан
галдырылмасы цчцн оператив тядбирляр эюрцрляр. Яэяр ашкар едилмиш нюгсанларын арадан галдырылмасы
мцмкцн дейился онда сех, бюлмя ряиси мцяссися рящбярлийиня мялумат верир. Яэяр нюгсанлар
гяза вя бядбяхт щадисяляр цчцн шяраит йарадырса арадан галдырылана гядяр иши сахлайырлар.
3. Мцяссисянин ямяк тящлцкясизлийи цзря ДФК йахуд онун кюмякчи комиссийасы щяр рцбдя
бир дяфядян аз олмайараг сехлярдя, гурьуларда вя с. ямяк шяраитинин вязиййятини, щямчинин Ы вя ЫЫ
мярщяляляр цзря эюрдцкляри ишляри йохлайыр.
4. ИБ-нин ямяк тящлцкясизлийи цзря ДФК йахуд кюмякчи комиссийасы щяр йарым илдя бир
дяфядян аз олмайараг мцяссисялярдя, онларын структкр бюлмяляриндя вя с. ямяйин
тящлцкясизлийинин тяшкили ишлярини йохлайыр.
Билет № 3.
1.Буругларын дюшямясиня олан тящлцкясизлик тялябляри.
Буруьун дюшямяси дцз, чыхынтысыз вя щамар олмалыдыр. Дюшямя галынлыьы 70мм-дян аз
олмайан тахтадан вя йа кяля-кютцрлц полад листлярдян ибарят олмалыдыр. Газымачы посту ени 1м-
дян аз олмайан дцз щоризонтал тахта сащядян ибарят олмалыдыр. Дюшямя, ротор столу вя шамалтылар
даим чиркдян тямизлянмялидир вя сцрцшкян олмамалыдыр.
2. Ямяк шяраитинин ЫЫ пилляси ким тяряфиндян вя неъя апарылыр?
Сех, гурьу ряиси щяфтядя бир дяфядян аз олмайараг, стуруктур бюлмялярин даими фяалиййят
эюстярян комиссийалары щяр айда бир дяфядян аз олмайараг, ЩИК-нин сядри йахуд ямяк
мцщафизяси комиссийасынын сядри иля бирликдя иш йерляриндя ямяк шяраитинин вязиййятини, щямчинин Ы
мярщяля цзря апарылан ишляри йохлайырлар, ашкар едилмиш нюгсанларын вя позунтуларын арадан
галдырылмасы цчцн оператив тядбирляр эюрцрляр. Яэяр ашкар едилмиш нюгсанларын арадан галдырылмасы
мцмкцн дейился онда сех, бюлмя ряиси мцяссися рящбярлийиня мялумат верир. Яэяр нюгсанлар
гяза вя бядбяхт щадисяляр цчцн шяраит йарадырса арадан галдырылана гядяр иши сахлайырлар.
3. Чяпярлянмянин нювляри вя онларын тятбиг сащяляри?
Гцллянин кронблок мейданчасы 1.25м-дян аз олмайан мящяъъяря, чяпяр ися ениня
планкалардан ибарятдир. Ашаьыдакы планка 15см олмагла дюшямяйя бяркидилдмяли, планкалар
арасындакы мясафя ися 40см-дян чох олмамалыдыр. Кронблок ятрафындакы сащянин ени 0.75м-дян
4
аз олмамалыдыр. Сащяляр вя кронблок арасында дешик олмамалыдыр вя етибарлы бяркидилмялидир. Яэяр
дюшямя тахтадан оларса 4-6мм-лик полад канатла щям цстдян, щям дя алтдан бяркидилмялидир.
Газыма гцллясинин балконунун ени 0.75м-дян аз олмамалыдыр. Хариъдян юртцкля ( тентля )
тутулмалы, дахилдян ися мящяъъяр олмалыдыр. Балкондан эедиш пиллякяниня чыхыш олмалыдыр. Дюшямя
сцрцшкян олмайан, кяля-кютцр дямирдян вя йа галынлыьы 40мм-дян аз олмайан тахтадан ибарят
олмалыдыр. Щцндцрлцйц 1.25м-дян аз олмайан мящяъъяр олмалыдыр. Ашаьы щиссядя 15см-дян аз
олмайан планка дюшямяйя бяркидилмялидир. Галан планкалар арасындакы мясафя 40см-дян чох
олмамалыдыр.
Газыма гцллясинин ишляк сащяси дюшямядян 6м-дян аз олмайараг щцндцрлцкдя юртцкля
тутулмалыдыр. Йай вахты бу юртцк олмайа да биляр. Ъянуб зоналарында ися газымачынын иш йериндя
хцсуси юртцк брезент гурашдырылыр.
Айрыъа юзцлляр щяр тяряфдян, естакадайаны мейданчалар ися 3 тяряфдян щцндцрлцйц 1.25м-
дян аз олмайан мящяъъярли чяпярляря малик олмалыдырлар. Дайагларарасы мясафя 2м-дян чох
олмамалыдыр. Айрыъа юзцл вя йа естакадайаны мейданчаларда эямилярин йаналма мейданчасы
олан тяряфдя чяпярляр эютцрцлцб-гойулан ( чыха билян ) олмалыдыр. Прутлар арасындакы мясафя 40см-
дян бюйцк олмамалыдыр. Газыма мейданчасынын чяпярляриндя ялавя олараг ашаьыда 15см-дян аз
олмамаг шяртиля планкалар олмалы вя дюшямяйя бяркидилмялидир.
Машын вя механизмлярин фырланан щиссяляри мющкям металлик чяпярля етибарлы баьланмалыдыр.
Чяпярин гапысынын ачылмасы вя йа юзцнцн чыхарылмасы аваданлыг вя йа механизмин там
дайанмасындан сонра баш вермялидир. Яэяр чяпяр механизмин щярякят едян щиссясиндян 35см-
дян бюйцк мясафядядирся онда мящяъъяр шяклиндя щазырлана биляр. Яэяр чяпяр механизмлярин
щярякятли щиссясиндян 35см-дян аз мясафядя йерляширся о щюкмян бцтюв вя йа торлу юртцкдян
ибарят олмалыдыр. Мящяъъярли чяпярин юлчцляри механизмин щярякятли щиссяляриня ясасян сечилир, бир
шяртля ки, щцндцрлцйц 1.25м-дян аз олмасын. Чяпярин ениня планкасы, ашаьыдан ися щцндцрлцйц
15см-дян аз олмайан бцтюв щиссяси олмалыдыр. Мящяъъярин ениня олан планкалары арасындакы
мясафя 40см-дян, мящяъъяр дайаглары арасындакы мясафя ися 2.5м-дян чох олмамалыдыр. Торлу
чяпярлярин щцндцрлцйц 1.8м-дян аз олмамалыдыр. 1.8м-дян аз щцндцрлцклц механизмляр
тамамиля чяпярлянмялидир вя торун юлчцляри 30х30мм-дян чох олмамалыдыр. Гайыш ютцрмяси цчцн
мящяъъярли чяпярлярин щцндцрлцйц 1.5м-дян аз олмамалыдыр. Шкивлярин бцтцн тяряфляри ися металлик
юртцкля тутулмалыдыр ки, гайыш гырыланда тящлцкя йаратмасын. Дишли вя зянъир ютцрмяси олан йерляр
металлик юртцкля там тутулмалыдыр, эютцрмяк вя йериня гоймаг ращат олмалыдыр. Машын вя
дязэащларын щярякятдя олан вя фырланан бирляшмяляри щяртяряфли горуйуъу юртцкля тутулмалыдыр. Яэяр
щярякят едян вя йа фырланан щиссяляр дюшямядян 0.1-0.5м мясафядя йерляширся горуйуъу
юртцйцн ашаьы щиссяси ачыг ола биляр.
4. Тал канатынын юлц уъунун бяркидилмяси гайдасы.
Тал канатынын юлц уъуну хцсуси тяртибатла еля бяркитмяк лазымдыр ки, канатын ишлянмиш (
насаз ) щиссясини кясдикдян сонра ону узатмаьа имкан олсун. Бу заман канаты вышканын
чярчивя тириня долайаркян яйилмя диаметри канатын диаметринин 9 мислиндян аз олмамалыдыр.
Тяртибатын йери еля сечилмялидир ки, тал системинин иши заманы канат вышканын елементляриня
тохунмасын. Тал блокуну йеря гойаркян (ян ашаьы вязиййятдя ) буъургадын барабанында ян азы 3
долаг галмалыдыр. Канатын сярбяст уъу ян азы 3 сыхаъла бяркидилмялидир.
Билет № 4.
1.Щансы щалда мцяссисяйя галдырыъы механизмлярин елементляринин дяйишдирилмясиня
вя тямириня иъазя верилир?
Яэяр мцяссисянин ДДТНК тяряфиндян лисензийасы варса онда галдырыъы механизмлярин
елементлярини дяйишдиря вя тямир едя биляр. Мцяссисядя щямин галдырыъы механизмин бцтцн
щиссяляринин чертйожлары, дяйишмя гайдалары барядя тялимат олмалыдыр вя бу тялимата ъидди ямял
едилмялидир.
2.Газ балонларынын рянэлянмяси вя маркаланмасы.
Кислород балону – мави рянэ – гара йазы
Асетилен балону – аь рянэ – гырмызы йазы
Пропан вя бутан – гырмызы рянэ – аь йазы
3. Дяниз шяраитиндя МТИ вя фящлялярин ишя гябулу гайдасы.
5
Бцтцн ишя гябул олунанлар тибби мцайинядян, цзмяйи баъармаг йохламасындан вя ТТ
цзря илкин тялиматландырылмадан кечмялидирляр.
Ишя йени гябул олунанлар, щямчинин башга ишя кечянляр онлар цчцн йени олан иш сащяси цзря
габагъадан тящлцкясизлик техникасы цзря тялиматландырылмалыдырлар. Ишя гябул едилян, идаря цзря
цмуми тящлцкясизлик гайдалары вя юз пешя вя ишиня аид хцсуси тящлцкясизлик техникасы суаллары
ятрафында тялиматландырылмалыдыр. Тялимат кечмиш, истещсалат цзря хцсуси курс кечмиш, стажировкада
олмуш вя идаря тряфиндян ямрля тяйин олунмуш комисийа тяряфиндян биликляри йохланылмыш ишчиляр ишя
бурахыла биляр.
4. Штропларын вя канатларын йарарсызлыьынын тяйин едилмяси гайдасы.
Яэяр ашаьыдакы нюгсанлар ашкар олунарса канат мцтляг йениси иля явяз олунур:
- канатын бир долаьы гырылдыгда
- диаметри 20мм-я гядяр олан канатын аддым бурьусунун гырылмыш мяфтилляринин сайы
5%-дян чохдурса , диаметри 20мм-дян чох олан канатларда ися гырылмыш мяфтиллярин сайы
бцтювлцкдя канатда олан мяфтиллярин сайынын 10%-дян чох оларса
- мяркяз ичлийин гырылмасы нятиъясиндя канатын бир долаьы язиляндя
- дартылма нятиъясиндя канатын диаметри яввялки диаметринин 75%-ни тяшкил етдикдя
- йейилмя вя пасланма нятиъясиндя онун диаметри яввялки диаметринин 40%-ни тяшкил
етдикдя
- бурулмалар олдугда
Билет № 5.
1. Буъургадын тормоз системиня олан тящлцкясизлик тялябляри.
Газыма буъургадынын яйляъ системи еля олмалыдыр ки, сахлайан заман ( тормозланма
заманы ) барабан щярякятсиз галсын. Буъургадын яйляъ дястяйини цзяриндяки горуйуъусуз
баьламаг олмаз. Гармагдан максимал йцк асылан заман яйляъ дястяйиня верилян гцввя 50кг-
дан артыг олмамалыдыр. Бу заман дястяк дюшямядян 80-90см щцндцрлцкдя галмалыдыр. Яйляъ
дястяйиня тясир едян гцввяни эютцрдцкдя о юз яввялки вязиййятиня гайытмалыдыр. Яйляъ
дабанларынын бярабяр ишлямяси цчцн о дцзэцн тянзимлянмялидир.
Яйляъ бяндляри цчдя бири йейиляня гядяр ишлядилмялидир, ондан сонра мцтляг йениси иля явяз
олунмалыдыр.
2. Газыма мейданчасынын чяпярлянмяси гайдасы вя чяпярин юлчцляри.
Айрыъа юзцлляр щяр тяряфдян, естакадайаны мейданчалар ися 3 тяряфдян щцндцрлцйц 1.25м-
дян аз олмайан мящяъъярли чяпярляря малик олмалыдырлар. Дайагларарасы мясафя 2м-дян чох
олмамалыдыр. Айрыъа юзцл вя йа естакадайаны мейданчаларда эямилярин йаналма мейданчасы
олан тяряфдя чяпярляр эютцрцлцб-гойулан ( чыха билян ) олмалыдыр. Прутлар арасындакы мясафя 40см-
дян бюйцк олмамалыдыр. Газыма мейданчасынын чяпярляриндя ялавя олараг ашаьыда 15см-дян аз
олмамаг шяртиля планкалар олмалы вя дюшямяйя бяркидилмялидир.
3. Ишчилярин тялцкясилик техникасы цзря йохланмасы гайдасы.
Ишчиляр ишя гябул едилдикдян сонра ЯМ вя ТТ цзря тялиматландырылыр. Лазым эялдикдя ТТ цзря
хцсуси курса эюндярилир. Стажировкада олур. Даща сонра идаря тяряфиндян ямрля тяйин олунмуш
комиссийа тяряфиндян билийи йохланылараг ишя бурахылырлар. Ишлярин тящлцкясиз апарылмасына даир
биликлярин йохланылмасы фящлялярля щяр ил апарылыр. Рящбяр вя МТИ-ляр ися "Нефтгазчыхарма
сянайесиндя тящлцкясизлик гайдалары"на даир имтащан вердикдян сонра ишя бурахылыр вя 3 илдя бир
дяфядян аз оламайараг имтащан вермялидирляр. Хцсуси програмла юйрятдикдян сонра ишя
бурахылмамышдан яввял фящлялярин биликляри йохланылмалыдыр вя журналда гейд олунмалыдыр. Електрик
гурьусуна хидмят етмяйя бурахылан щейят тялиматландырылдыгдан сонра "Електрик гурьуларынын
техники истисмар гайдалары" вя "Електрик гурьуларынын истисмарында ТТ гайдалары"нда нязярдя
тутулан щяъмдя билийи йохланмалыдыр. Галдырыъы кранлара, компрессорлара, електрик газ гайнаьы
аваданлыьына вя с. машын вя механизмляря хидмят етмяк цчцн ишчиляр хцсуси курс вя тялимат
кечдикдян сонра биликляри йохланмалы вя онлара вясигя верилмялидир.
4. Вышканын монтажы вя демонтажы заманы тящлцкясизлик тялябляри.
Вышканын монтажы вя демонтажы заманы паспорт цзря йцкгалдырма габилиййяти эюзлянилян
максимал йцкдян аз олмайан галдырыъы вя йа буъургад олмалыдыр. Монтаж вя демонтаж ишляриндя
ишлямяйя тяърцбяли, тибби майинядян кечмиш вя ЯМ вя ТТ цзря тялиматландырылмыш хцсуси
вышкагурашдырыъылар бурахылыр. Вышканын щиссяляри вя материаллар бяркидилмиш вя яйляъ тяртибатына
6
малик буъургад вя йа вышканын тилиндян 20м-дян йахында олмайан трактор васитясиля галдырылыб-
ендирилир. Йцклярин галдырылма-ендирилмяси заманы вышка ичярисиндяки адамлар чыхарылмалыдыр. Яэяр бу
ямялиййатлар буъургадла апарылырса вышка ичярисиндя йалныз газымачы гала биляр. Вышка ичярисиндя
ейни заманда айры-айры йцксякликдя ишлямяйя иъазя верилмир. Вышканын мяркязляшдирилмяси йалныз
домкрат вя йа уйьун хцсуси тяртибатларла апарылмалыдыр.
Эцнцн гаранлыг вахтларында йцксякликдя гурашдырма, сюкцлмя вя вышканын тямири цзря
ишлярин апарылмасына иъазя верилмир. Кцляйин сцряти 17м/сан вя йцксяк олдугда, туфанлы щавада,
эюрмя мясафяси 50м-дян аз олдугда бцтцн ишляр дайандырылыр.
Вышка вя йа онун щиссяляри галдырыларкян бригада цзвляри галдырылан щиссянин щцндцрлцйцнцн
10м-дян аз олмайан мясафядя дайанмалыдыр. Монтаж вя демонтаждан сонра вышка ичярисиндя,
йцксякликлярдя щеч бир артыг предмет вя йа алятин олмадыьына ъидди фикир верилмялидир. Вышканын
галдырылмасына гядяр галдырыъы системин бцтцн канатлары дарты вязиййятиндя олмалы, онларын талланма
вя бяркидилмясинин дцзэцнлцйц вя етибарлылыьы йохланмалыдыр. Истифадя олунаъаг бцтцн штроплар
яввялъядян ъидди йохланмалы вя йарарсызлар дяйишдирилмялидир.
Гяза вязиййятиндя олан вышканын сюкцлмяси гадаьандыр, ону ашырмаг лазымдыр. Бу заман
ишчиляр ян азы вышканын щцндцрлцйцндян 10м чох мясафяйя чяилмялидирляр. Вышкагурашдыранлар
ишляйян заман щямин йердя диэяр структур бюлмя ишчиляринин ишлямяси гадаьандыр. Вышканын
эютцрцлмяси вя гойулмасы йалныз эцнцн ишыглы вахтында апарлымалыдыр. 3 эцн яввял кцляйин сцрятинин
11м/сан-дян артыг, дальаланманын ися 3 балдан артыг олмамасы барядя мялумат алдыгдан сонра
вышканын эями иля эютцрцлмясиня башламаг олар.
Билет № 6.
1. Щансы щалларда ишчиляря нювбядянкянар тялимат кечирилир?
Истещсалат зярурилийиндян иряли эялян хцсуси щалларда фящлялярля ишлярин тящлцкясиз
эюрцлмясиня даир нювбядянкянар тялимат кечирилмялидир. Ашаьыдакы щалларда кечирилир:
1.1. Истещсал просеси дяйишдикдя, аваданлыг вя алятляр йениси иля явяз олундугда
1.2. Йцксяк дяряъядя тящлцкясизлик тялябляри олан ишдя
1.3. Бядбяхт щадися, гяза щаллары баш вердикдя
1.4. Ямяк тялцкясизлийи цзря йени гайдалар гцввяйя миндикдя
1.5. Мцяссися рящбярлийинин, йухары тяшкилатларын ямри иля
2. Газымада истифадя олунан машын ачарларына олан тящлцкясизлик тялябляри.
Вышканын ичярисиндя ращат йердя цфцги вязиййятдя машын ачарлары асылмалыдыр вя якс йцкля
таразлашдырылмалыдыр. Ачар асылан канат йарарсыз олмамалы, вышканын щиссяляриня тохунмамалы, ачар
ашаьы-йухары ращат щярякят етмялидир. Якс тяряфдя асылмыш таразлашдырыъы йцк буруг дюшямясиндян
ашаьыда олмалыдыр вя ашаьыдакы дюшямядян 0.5-1.5м мясафядя йерляшмякля ятрафы
чяпярлянмялидир. Ачар мцмкцн гядяр вышканын мяркязиня йахын олмалыдыр. Асма ачарлар дартыъы (
ишчи ) каната вя бу канатдан 15-20см чох олан горуйуъу каната малик олмалыдыр. Бу канатларын
диаметри 18мм-дян аз олмамалыдыр. Насаз вя боруларын диаметриня уйьун эялмяйян ачарлардан
истифадя етмяк гадаьандыр. Боруларын йивлярини пневматик гурьуларын кюмяйи иля бошалтмаг
лазымдыр. Роторла вурма йолу иля газыма алятинин бошалдылыб ачылмасы гадаьандыр. Дартыъы канат
пневматик ачыъынын штокуна пярчим, канат оймаьы вя йа ян азы 3 сыхаъла баьланмалыдыр. Дцйцнля
баьламаг гадаьандыр. Сыхаълар арасындакы мясафя канатын диаметринин 6 мислиндян аз
олмамалыдыр. Борулары ачдыгда вя йа баьладыгда фящля ачар дястяйинин тясир сащясиндян кянарда
дайанмалыдыр. УМК цзяриндя "маментомер" олмалыдыр вя дястяйя тясир едян гцввя 6т-дан чох
олмамалыдыр. Горуйуъу канат айрыъа бяркидилмялидир.
3. Електрик ютцрмя хятти йахынлыьында голлу кранларла ишляйяркян ишин тяшкили.
Цмумиййятля йцкгалдырыъы механизмляр електрик ютцрмя хяттиндян 30м-дян аралы олмалыдыр.
Яэяр йцкгалдырыъы механизм електрик ютцрмя хяттиндян 30м-дян аралыда дейился вя эярэинлик 36В-
дан йухарыдырса беля ишлярин тящлцкясизлик шяртляри дахилиндя апарылмасы цчцн тапшырыг-бурахылыш
олмалыдыр. Тапшырыг-бурахылыш идаря рящбярлийи тяряфиндян тясдиг едилмялидир вя онун эюстяриши иля
рящбяр ишчи тяйин едилмялидир. Тапшырыг-бурахылыш електрик ютцрмя хяттини истисмар едян тяшкилат
тяряфиндян билаваситя верилмялидир.
Цмумиййятля електрик ютцрмя хяттинин горуйуъу зонасы паралел ики шагули сятщдян ибарят
олмагла хяттин кянар кабелиндян ашаьыдакы мясафядя олмалыдыр:
7
1кВ-а гядяр эярэинликдя 2м, 1-20кВ - 10м, 20-35кв-15м, 35-110кв- 20м, 110-220кВ- 25м,
220-500кВ-30м, 500-750кв-40м
4. Вышканын истисмары заманы она бахыш кечирилмяси гайдасы.
Буруг устасы вя механик айда бир дяфядян аз олмайараг вышкайа бахыш кечирмялидирляр.
Бундан ялавя сцряти 25м/сан вя даща чох олан кцляклярдян сонра вышкайа йенидян базыш
кечирилмялидир. Бахышын нятиъяляри аваданлыьын вязиййяти журналына йазылмалы вя йохлайанларын имзасы
иля акт тяртиб едилмялидир. Вышканын зядялянмиш щиссяляри ишлямяйя башламаздан яввял тямир
олунмалыдыр. Тямир ишляринин нятиъяляри вышканын техники паспортунда гейд олунмалыдыр. Бундан
ялавя горуйуъу кямярлярин бурахылмасына щазырлыг дюврцндя вя ендирмядян сонра, алятин гуйуда
тутулмасы заманы, вышканын йерини дяйишдирян заман, ачыг фонтан вя тулланыш щадисяляриндян сонра
вышканын вязиййяти бир даща йохланылыб сянядляшдирилмялидир.
Йени истисмара верилмиш газыма вышкасына 7 тягвим илиндян сонра газыма идарясинин баш
мцтяхяссисляринин иштиракы иля хцсуси комиссийа тяряфиндян бахыш кечирилмяли, онун эяляъяк истисмар
цчцн йарарлы олмасы мцяййян едилярся йцкгалдырма габилиййятинин тяйин едилмяси цчцн сынагдан
кечирилмялидир. Сынаьын нятиъяляри мцсбят оларса комиссийа 5 илдян артыг олмамаг шяртиля вышканын
эяляъяк истисмар мцддятини тяйин едир. 5 ил сонра газыма вышкасынын сынанмасы мцсбят нятиъя
верярся, онун даща 3 ил истифадя едилмясиня иъазя верилир.
15 илдян сонра мцстясна щалларда, газыма вышкасынын истисмарына анъаг онун там
сюкцлмяси, бцтцн бянд вя елементляринин тяфтиш едилмяси, зай вя истисмара йарарлы олмайан
щиссялярин дяйишдирилмясиндян, дефектоскопийа вя галынлыгюлчянля йохланылма ишляри апарылдыгдан,
йенидян йыьылдыгдан вя нювбяти сынаг апарылдыгдан сонра илдя бир дяфя ( щесабдан силиняня гядяр )
сынагдан кечирилмякля иъазя верилир.
Бцтцн щалларда 7 илдян артыг истисмар олунмуш газыма вышкаларына, онларын техники вязиййяти
щаггында акт вя эяляъякдя истисмара йарарлы олмасы барядя ряй тяртиб едилмякля щяр ил
мцтяхяссислярин иштиракы иля комиссийа тяряфиндян бахыш кечирилмялидир. Яэяр гцсур оларса арадан
галдырылмалы, гцсуру арадан галдырмаг мцмкцн дейился вышка ишя йарарсыз щесаб едилмялидир.
Билет № 7
1. Нов системи ятрафына вя кечид йолуна олан тящлцкясизлик тялябляри.
Нов системиня гуллуг етмяк цчцн о, щцндцрлцйц 1м олан мящяъъярли чяпяря малик, ени ися
0.75м-дян аз олмайан дюшямя иля тяъщиз олунмалыдыр. Дюшямя рифли дямирдян вя йа галынлыьы
40мм-дян аз олмайан тахтадан олмалыдыр. Мящяъъярин ашаьы щиссясиндя 15см-дян аз олмайан
вя дюшямяйя бяркидилян планка олмалыдыр. Сонракы планкалар арасындакы мясафя 40см-дян аз
олмамалыдыр.
2. Буруьун гябул кюрпцсцня олан тящлцкясизлик тялябляри.
Газыма гцллясинин дарвазасы тяряфдя бору йыьмаг цчцн стеллажы олан гябул кюрпцсц
гурашдырылыр. Гябул кюрпцсцнцн узунлуьу 14м-дян , ени ися 2м-дян аз олмамалыдыр. Дюшямя
металдан вя йа галынлыьы 70мм-дян аз олмайан тахтадан ибарят олмалыдыр. Дюшямянин щамар
дямирдян дцзялдилмяси йолверилмяздир. Гябул кюрпцсц щоризонтал вя йа 1:25-дян бюйцк олмайан
мейилликдя олмалыдыр. Гябул кюрпцсцнцн стеллажы 1.25м щцндцрлцкдян чох олмамалыдыр.
3. Иш йериндя тякрар тялиматын кечирилмя гайдасы.
Вахташыры тялимат (тякрар). – Бцтцн фящлялярля вя бязи гуллугчуларла онларын тящсилиндян,
ихтисас дяряъясиндян, бу вя йа диэяр пешядя иш стажындан вя тутдуглары вязифядян асылы олмайараг
вахташыры, щяр 3 айдан бир, ишлярин тящлцкясиз апарылмасы цзря тялимат кечирилмялидир. Вахташыры
тялиматын кечирилмясиндя мягсяд фящлялярин ясас вя даща тез-тез йериня йетирдикляри ишляр,
ямялиййатлар заманы тящлцкясизлийин тялябляриня аид биликлярини тякрар етмяк, дяринляшдирмяк вя
мющкямляндирмякдир.
4. КЕГ кранын сынаг олунма мцддяти вя гайдасы.
КЕГ краны статик вязиййятдя номинал йцкгалдырма габилиййятиндян 25% артыг йцкля
йцклянмяли вя йцк 20-30см щцндцрлцйя шагули галдырылараг 10 дягигя мцддятиндя сынанмалыдыр.
Динамик вязиййятдя ися номинал йцкгалдырма габилиййятиндян 10% артыг йцкля йцкляняряк щярякят
етдирилмяли вя сынанмалы. Цмумиййятля КЕГ краны 3 илдян бир сынагдан кечирилмялидир.
Билет № 8
1. Оксиэен вя пропан балонларында галыг тязйигин мащиййяти.
8
Балонлара цзяриндя манометр йерляшдирилмиш редуктор гурашдырылмалыдыр ки, тязйиги
йохламаг мцмкцн олсун. Балондан газы тамамиля бошалтмаг олмаз. Кисларод
балонларында галыг тязйиги
0,05 МПа-дан аз олмамалыдыр. Пропан балонларындакы галыг тязйиг температурадан асылыдыр: 00Ъ-
дян ашаьы –0,05 МПа , 0-150Ъ-0,1 МПа ,15-250Ъ-0,2 МПа ,25-300Ъ-0,3 МПа. Галыг газынын
мащиййяти ондан ибарятдир ки, долдурма мянтягяляриндя мцяййян едя билсинляр ки, яввял бу
балонларда щансы газ олуб вя ора башга газ вурмасынлар. Галыг тязйигин диэяр мащиййяти ондан
ибарятдир ки, балона щава дахил олмасын.
2. Илкин тялимат ким тяряфиндян вя ня вахт апарылыр?
Илкин тялимат – Фящлялярля билаваситя иш йериндя илкин тялиматы онлар сярбяст ишлямяйя
бурахылмамышдан габаг, бир ишдян диэяр ишя, йа да айры хассяли иш сащясиня кечириляндян сонра
апарылыр.
3. Тал блокунун мящдудлашдырыъысынын гурашдырылмасы гайдасы.
Газыма аваданлыьында тал блокунун мящдудлашдырыъысы гурашдырылмалыдыр. Якс дартыъы
кронблок алтында еля бяркидилмялидир ки, аваданлыьын максимал сцрятиндя бош блокун тормозланмасы
заманы кронблокдан мясафяси 2м-дян аз олмасын. Якс дартыъы щяр нювбя дяйишиляндя вя щяр
галдырма-ендирмя ямялиййатындан яввял йохланмалыдыр. Якс дартыъысыз ишлямяйя иъазя верилмир.
Ашаьыдакы кранлара баьланан уъ 2мм диаметрли полад канатдан ибарят олмалыдыр, мис вя с. мяфтилля
баьламаьа иъазя верилмир. Чцнки щямин мяфтиллярдя материаларын деформасийасы ( узанмасы )
нятиъясиндя мцяййян вахт иткисиня йол вериля биляр. Якс дартыъынын ашаьы уъунда ики ядяд кран вар
– бири 1070мм-лик муфтайа эедян щава хяттини баьлайараг буъургадын интигалла ялагясини кясир,
диэяри ися яйляъ системиня эедян щава хяттини ачмагла автоматик тормозланма йарадыр.
4. Кранларла йцклямя-бошалтма, йцклярин йердяйишмяси заманы ишлярин тящлцкясиз
апарылмасына ъавабдещ шяхсин вязифя боръу.
Гадырыъы кранларла йцклямя бошалтма ишляри апарыларкян "Йцкгалдырыъы кранларын
гурашдырылмасы вя тящлцкясиз истисмары" гайдаларына ямял едилмялидир. Ишя башламаздан яввял
кранчы кранын йаьыны, мящдудлашдырыъынын вязиййятини вя ишя щазыр олмасыны, йцкляйиъиляр ися истифадя
едиляъяк штроплары, хамутлары йохламлыдырлар. Ъавабдещ шяхс эюрцляъяк ишляр барядя щямин ишчиляри
мялуматландырмалыдыр. Йцклямя-бошалтма ишляри вя йцклярин йердяйишмяси бу ишлярин тящлцкясиз
йериня йетирилмясиня ъавабдещ олан ишчинин рящбярлийи алтында щяйата кечирилмялидир. Кранла
йцклямя-бошалтма ишляриня рящбярлик едян ишчи еля йер сечмялидир ки, кранчы иля бир-бирини нормал
эюрсцнляр. Бундан ялавя о, иш сащясини дя йахшы эюрмялидир. Кранчы вя йцкляйиъиляр онун
эюстяришиня ямял етмялидирляр. Йцкляйиъи пешяси олмайан фящляляр йцклямя-бошалтма ишляри вя
йцклярин йердяйишмясини йериня йетирмяздян яввял бу ишлярин тящлцкясиз йериня йетирилмяси барядя
тялиматландырылмалыдырлар вя даща сонра бу ишляри йериня йетирмялидирляр. Галдырылмыш йцкцн алтында вя
онун йердяйишмя йолунда адамларын дайанмасы гадаьандыр. Штропла йцкц гошдугда хамуту еля
баьламаг лазымдыр ки, галдырма заманы канат болта дейил, хамутун корпусуна тохунсун.
Йцкгалдырыъы механизмлярля йцклярин йердяйишмяси эеъя вахты апарыларкян ишыгланма 10Лк-дан аз
олмамалыдыр.
Билет № 9
1. Газ балонларынын дашынмасы, сахланмасы вя истифадяси заманы тящлцкясизлик
тялябляри.
Газ балонларыны йалныз онларын боьазлыьында горуйуъу гапаглар бурулуб тахылыбса вя
вентиллярин йан
штусерляриндя тыхаълар варса сахламаьа вя нягл етмяйя иъазя верилир. Балонларын нягл едилмяси
заманы тяканлара вя зярбяляря йол вермяк олмаз. Гайнаг ишляри апарылан йерляря балонлар
арабаъыгларда йахуд хяряклярдя дашыныр. Балонлары чийиндя вя ялдя апармаг гадаьандыр.
Балонларын сахланмасы, дашынмасы вя истисмары заманы, онлар эцняш шцаларынын вя с. истилик
мянбяляринин тясириндян горунмалыдыр. Газла долдурулмуш балонлары тяканлара мяруз гоймаг,
атмаг вя онларын дцшмясиня йол вермяк олмаз. Газ балонларыны иш отагларындакы гыздырыъы
радиатордан 1м-дян, соба вя диэяр ачыг одлу истилик мянбяляриндян 10м-дян аз олмайан сащядя
йерляшдирмяк олар. Гайнаг одлуьундан балонлара гядяр мясафя 10м-дян аз олмамалыдыр.
Балонлары кечид вя эедиш йолларында йерляшдирмяк гадаьандыр. Иш йериндя ичиндя газ олан
балонларын сайы 2-дян артыг олмамалыдыр. Балонлар шагули вязиййятдя хамутларла бяркидилмяли, йахуд
9
хцсуси гурьунун цстцндя йерляшдирилмялидир. Газ гуртаран балонларын цзяриня тябаширля "бошдур"
йазмаг лазымдыр. Шлангларын узунлуьу 10м-дян аз, 40м-дян чох олмамалыдыр. Шлангларда газын
температуру 250-дян чох олмамалыдыр, температур ял иля йохланылмалыдыр. Балонлар арасындакы
мясафя 5м-дян аз олмамалыдыр. Йалныз парчалы аралыьы олан шланглардан истифадяйя иъазя верилир. Ишя
башламаздан яввял газ гайнагчысы мцтляг хцсуси эейим, йанмайа давамлы щопдурулмасы олан
палтар, дяри чякмя, брезентли ялъяк, горуйуъу ейняк эеймялидир. Палтар мцтляг дцймялянмялидир.
Гол кюбяляри баьлы йахуд дцймялянмяли, баша папаг гоймалы, дцзбалаг шалвар эеймяли, эюдякчя
ися шалварын цстцня салынмалыдыр. Щцндцрлцкдя ишляйяркян кюрпцъцкдян истифадя етмяк лазымдыр.
Сюйкямя нярдиванындан 4м-дян чох олмайан йцксякликдя гыса мцддятли йцнэцл ишлярин
апарылмасына иъазя верилир. Ишляйяркян сон пиллякяндя дайанмаг олмаз. Газ балонларыны хярякля
50м-дян узаг олмайан мясафяйя дашымаг олар, пиллякянля апармаг гадаьандыр.
2. Вахташыры тялиматын кечирилмясиндя мягсяд.
Вахташыры тялимат (тякрар) – Бцтцн фящлялярля вя бязи гуллугчуларла онларын тящсилиндян,
ихтисас дяряъясиндян, бу вя йа диэяр пешядя иш стажындан вя тутдуглары вязифядян асылы олмайараг
вахташыры, щяр 3 айдан бир ишлярин тящлцкясиз апарылмасы цзря тялимат кечирилмялидир. Вахташыры
тялиматын кечирилмясиндя мягсяд фящлялярин ясас вя даща тез-тез йериня йетирдикляри ишляр,
ямялиййатлар заманы тящлцкясизлийин тялябляриня аид биликлярини тякрар етмяк, дяринляшдирмяк вя
мющкямляндирмякдир.
3. Газымада истифадя олунан елеваторлара олан тящлцкясизлик тялябляри
Елеваторун гыфылыны юз-юзцня ачылмадан мцщафизя едян хцсуси гурьусу олмалыдыр. Газыма
алятиня ялавя едяркян гыфылы чеврилмиш елеватордан истифадя етмяк гадаьандыр. Елеваторлар ишя
башламамышдан яввял нязярдян кечирилмяли, иш гуртардыгдан сонра чиркдян тямизлянмяли вя
йаьланмалыдыр. Елеваторлар илдя бир дяфя дефектоскопийадан кечирилмялидир. Елеваторлар сярбяст вя
илишмядян ачылыб-баьланмалы, ачыг вязиййятдя борунун эювдясиня асанъа эейдирилиб чыхарылмалы,
баьлы вязиййятдя ися бору цзяриндя сярбяст фырланмалыдыр. Елеваторларын саз ъяфтяси вя юзбашына
ачылмасынын гаршысыны алан тяртибаты олмалыдыр. Оймаьы йейилмиш, оймаьынын линэи сынмыш, чаты вя
башга гцсурлары олан елеваторлардан истифадя етмяйя иъазя верилмир. Елеваторлар сырьалара ращат
эейдириля билмяли вя сыргалар юз-юзцня чыхмамалыдырлар. Яэяр елеваторлар шпилкалыдырларса, онда
истифадя олунан шипилкаларын щцндцрлцйц щямин елеваторун щцндцрлцйцня бярабяр олмалыдыр.
Елеваторлар газыма боруларынын диаметриня уйьун сечилмяли вя йцкгалдырма габилиййяти газыма
боруларыны галдырмаьа вя ендирмяйя, щямчинин гяза вя мцряккябляшмяляри арадан галдырмаьа
имкан вермялидир.
4. Илкин йаньынсюндцрмя васитяляри.

Билет № 10.
1. Дальанын вя кцляйин эцъц ня гядяр олдугда ишчилярин эями иля дашынмасына иъазя
верилир?
Щейятин иш йериня апарылмасы "Естакадада автомобил няглиййаты, эями вя вертолйотла
ишчилярин тящлцкясиз апарылмасы гайдалары"нын тялябляриня мцвафиг йериня йетирилмялидир. Дянизин
дальаланмасы 3 балдан ( 0.75 – 1.25м ) чох олдугда адамларын ДНГМГ-на минмяси вя
дцшмяси гадаьандыр. Кцляйин сцряти 6 балдан ( 12.4м/сан ) чох олдугда ишчилярин эями иля
дашынмасына иъазя верилмир.
2. Галдырыъы механизмлярдя истифадя олунан мящдудлашдырыъыларын гойулмасында
мягсяд.

3. Щансы тип кранлар нязарят органларында гейдиййатдан кечир?


Кабиняляри олан галдырыъы кранлар ДДТНК-дя гейдиййатдан кечир. Мясафядян пултла идаря
олунан кранлар ися гейдиййатдан кечмир.
4. Газыма насосуна олан тящлцкясизлик тялябляри.
Насосларын тязйиг хяттиндя хцсуси сийиртмя ( ДЗУ ) гурашдырылыр вя насосун тямири заманы
хяттдяки тязйиг бурахылыр. Щямин сийиртмя мясафядян идаря олунур вя манифолдун чыхышыны гябул
чяниня йюнялдир. Манифолд хяттиндя йцксяк тязйигли сийиртмяляр еля гурашдырылмалыдыр ки, насосларын
10
щяр икиси ишляйяндя вя йа бири ишляйяндя манифолда йюнялтмя мцмкцн олсун, тямир ишляриня
манечилик йаранмасын. Газыма насосларынын истисмарында тящлцкясизлийи тямин етмяк цчцн Ы
нювбядя тязйигин гейри мцнтязямлийини арадан галдырмаг мягсядиля йцксяк кейфиййятли поладдан
щазырланмыш щава балонундан вя компенсаторлардан истифадя олунур. Компенсаторлардан ялавя
насосун тямири заманы диэяринин ишини мцстягил тямин етмяк цчцн йксяк тязйиг сийиртмяси, йахуд
якс клапан олур. Бундан ялавя атгы хяттиндя щидравлик зярбяни арадан галдырмаг вя тязйиги
сялисляшдирмяк цчцн насосун йанында бурахылыш сийиртмяси гойулур. Бу сийиртмянин атгы борусу
гябул тутумуна йюнялдилир. Насосу ишя саларкян бу сийиртмя тядриъян баьланыр вя майе ахыны
гуйуйа йюнялдилир. Насоларын щамысы цчцн цмуми атгы хятти олдугда бу хяттин уъунда бурахылыш
сийиртмяси гойулур ки, о да насосларын щяр биринин тящлцкясиз ишя бурахылмасы цчцн кифайят едир.
Компенсаторун паспортундакы ишчи тязйиг насосун йаратдыьы максимал ишчи тязйигдян аз
олмамалыдыр. Сятщи щамар олмайан вя гцсуру олан компенсаторлардан истифадя етмяк олмаз.
Бундан ялавя насосханада тал системи гурашдырылмалыдыр ки, насосун аьыр щиссялярини галдырыб-
ендирмяк асан олсун. Компенсаторларын иш фязасы 50атм тязйиг алтында азот, йахуд щава иля
долдурулур. Ялавя олараг мембран системи гурашдырылыр. Бу тяртибатда даьылан елементли, пластинкалы
мембранлар олур. Нормал тязйиг заманы систем таразлашыр вя тясир едян гцввя штифти кяся билян
мцгавимятдян аз олур. Гцввя артдыгда штифт кясилир майе системя йюнялдилир, тязйиг дцшцр.
Горуйуъу клапан йени штифтля тякрар ишчи вязиййятя эятирилир. Бу мембран системиндяки пластинканын
диаметри насосун кюйняйинин диаметриндян асылыдыр. Мясялян 200мм-лик диаметр цчцн дгоруйуъу
клапан щялгяси=56.4мм, 170мм-35.4мм, 160мм-30.4мм, 130мм-18.8мм. Бцтцн манифолд хятти
гуйунун газылмасы заманы эюзлянилян максимал ишчи тязйигдян 1.5 дяфя артыг тязйигя
щерметиклийя йохланылыр. Сынаг анъаг агрегатла апарылмаылыдыр, газыма насосу иля олмаз. Газыма
насосунун горуйуъу клапан щялгяси эюзлянилян максимал ишчи тязйигдян 3,5% артыг тязйигя
щесабланыр.
Билет № 11.
1. Щансы щава шяраитиндя газымада ишляр тамамиля дайандырылыр?
Кцляйин сцряти 17м/сан вя даща чох оларкян галдырма-ендирмя ямялиййаты дайандырылыр.
Кцляйин сцряти 25м/сан-дян чохдурса йума вя "бас-бош"-дан башга бцтцн ишляр дайандырылыр.
Кцляйин сцряти 29м/сан вя даща чох оларса, фящляляр цчцн тящлцкя йаранарса бцтцн ишляр
дайандырылмалы вя щамы истиращят цчцн олан сыьынаъаглара эетмялидир.
2. Буруьун пиллякяниня олан тящлцкясизлик тялябляри.
0.75м мясафяйя гядяр щцндцрлцкдя ишлямяк цчцн пилляляр, 0.75м-дян щцндцрлцкдя
ишлямяк цчцн ися пиллякян вя мящяъъяр олмалыдыр. Эедиш пиллякянинин маиллийи 600-дян чох (
резервуарларда 500-дян чох), пиллякянин ени 65см-дян аз, йцк дашымаг цчцн олан пиллякянлярдя
ися 1м-дян аз олмамалыдыр. Пилляляр арасындакы мясафя 25см-дян чох олмамалыдыр вя 2-50 дахиля
мейлли олмалыдыр. Чяпярин щяр ики тяряфиндя щцндцрлцйц 15см олан планка олмалыдыр ( ашаьы щиссядя
) ки, айаг сцрцшцб эетмясин. Эедиш пиллякяни щяр ики тяряфдян 1м-лик мящяъъярля юртцлмяли вя 2м-
дян эеъ олмайараг мящяъъяр дайаглары олмалыдыр. Тахта пиллякянляр 2м-дян бир полад болтларла
бяркидилмялидир. Бцтцн узунлуьу бойу пиллякянлярдя 6м-дян эеъ олмайараг аралыг мейданчалар
гурашдырылмалыдыр. Щямин кечид мейданчаларынын ени пиллякянин ениндян аз олмамалыдыр. Дюшямяси
кяля-кютцр металдан вя йа галынлыьы 40мм-дян аз олмайан лювщядян ибарят олмалыдыр. Мейданча
1м-лик мящяъъярдян вя ашаьы щиссядя 15см щцндцрлцкдя планкадан ибарят олмалыдыр.
Йцксякликдя олан ишчи сащясинин метал лювщялярдян ( кяля-кютцр ) вя йа галынлыьы 40мм-дян
аз олмайан тахтадан дюшямяси, 1,25м-лик мящяъъяри, дюшямяйя бяркидилмиш 15см-дян аз
олмайан планкасы вя бир-бириндян 40см-дян аралы олмайан планкалары олмалыдыр. Мейданчалар вя
пиллякянляр вахташыры гардан, буздан вя чиркдян тямизлянмялидир. Йаньын тящлцкяли истещсалатда
дюшямялярин тахтадан олмасына иъазя верилмир.
3.Дяниз няглиййаты иля адамларын дашынмасына олан тящлцкясизлик тядбирляри.
Эямилярин насаз йаналма гурьусу вя мейданчасы олан юзцля вя йа естакадайа
йахынлашмасы гадаьандыр. Дянизин дальаланмасы 3 балдан (0,75-1,25м) чох олдугда адамларын
гурьулара дцшмяси вя минмяси гадаьандыр. Эцнцн гаранлыг вахты адамларын миндийи вя дцшдцйц
йерлярин ишыгланмасы 30 лк-дан аз олмамалыдыр. Щейятин минмяси вя дцшмяси иля ейни заманда
йцклямя-бошалтма ишляринин апарылмасы гадаьандыр. Эямийя минмя вя дцшмя заманы енмя
11
мейданчасында адамларын топланмасы гадаьандыр. Эями йан алдыгда кюрпцдя йалныз
баьлама кяндиринин уъуну гябул едян шяхс олмалыдыр.
4.Ишчиляря тящлцкясиз иш гайдаларынын юйрядилмяси.
Ишчиляря тящлцкясиз иш гайдаларыны юйрятмяк цчцн онлары щямин гайдалара даир
тялиматландырмаг лазымдыр. Ишя эирян фящля вя гуллугчуларла, онларын цмуми тящлцкясизлик гайдалары,
ямяк ганунвериъилийинин ясас мцддяалары, дахили ямяк интизамы гайдалары, мцяссися яразисиндя вя
сехлярдя, сащялярдя давраныш гайдалары, эямидя вя ветолйотда юзлярини неъя апармаг гайдалары,
ишлярин тящлцкясиз эюрцлмяси цзря тялимат кечирилир.
1. Эириш тялиматы. – Мцяссисядя ишя эирян бцтцн фящля вя гуллугчулар иля, онларын
тящсилиндян, ихтисасындан, пешя вя вязифя цзря иш стажындан асылы олмайараг эириш тялиматы
кечирилмялидир. Эириш тялиматы ишчиляр тибби мцайинядян кечдикдян сонра ЯМТТШ-дя вя 2
саатдан аз олмайараг кечирилмялидир.
2. Иш йериндя тялимат. – Тящсилиндян, ихтисас дяряъясиндян асылы олмайараг иш йериндя
ишлямякля ялагядар гуллугчулара иш йериндя тялимат кечирилир. Бу тялиматын кечирилмясиндя
мягсяд щяр бир фящляни, гуллугчуну тящлцкясиз иш цсулларынын ясас гайдалары иля таныш етмяк,
ишлярин тящлцкясиз йериня йетирилмяси цчцн фящлялярин биликлярини артырмаг, тязялямяк вя
мющкямлятмякдир.
3. Илкин тялимат. – Фящлялярля билаваситя иш йериндя илкин тялиматы онлар сярбяст ишлямяйя
бурахылмамышдан габаг, бир ишдян диэяр ишя, йа да айры хассяли иш сащясиня кечириляркян
апарылыр.
4. Вахташыры тялимат (тякрар) – Бцтцн фящлялярля вя бязи гуллугчуларла онларын тящсилиндян,
ихтисас дяряъясиндян, бу вя йа диэяр пешядя иш стажындан вя тутдуглары вязифядян асылы
олмайараг вахташыры, щяр 3 айдан бир, ишлярин тящлцкясиз апарылмасы цзря тялимат
кечирилмялидир. Вахташыры тялиматын кечирилмясиндя мягсяд фящлялярин ясас вя даща тез-тез
йериня йетирдикляри ишляр, ямялиййатлар заманы тящлцкясизлийин тялябляриня аид биликлярини тякрар
етмяк, дяринляшдирмяк вя мющкямляндирмякдир.
5. Нювбядянкянар тялимат – Истещсалат зярурилийиндян иряли эялян хцсуси щалларда фящлялярля
ишлярин тящлцкясиз эюрцлмясиня даир нювбядянкянар тялимат кечирилмялидир. Ашаьыдакы
щалларда кечирилир:
5.1. Истещсал просеси дяйишдикдя, аваданлыг вя алятляр йениси иля явяз олундугда
5.2. Йцксяк дяряъядя тящлцкясизлик тялябляри олан ишдя
5.3. Бядбяхт щадися, гяза щаллары баш вердикдя
5.4. Ямяк тялцкясизлийи цзря йени гайдалар гцввяйя миндикдя
5.5. Мцяссися рящбярлийинин, йухары тяшкилатларын ямри иля
6. Бирдяфялик ( ъари ) тялимат – Бцтцн фящляляр онларын вязифясиня аид олмайан бирдяфялик
ишляри йериня йетирмяк, йцксяк дяряъядя тящлцкяли шяраитдя ишлямяк цчцн тапшырыг алан заман
кечирилир.
Тялиматлардан ялавя лазым эялдикдя ишчиляр ЯМ вя ТТ цзря хцсуси тядрис курсуна
эюндярилмялидирляр.
Билет № 12.
1.Йухары фящля няннисиня олан тящлцкясизлик тялябляри.
Галдырма-ендирмя ямялиййаты заманы шамларын елеватордан ачылмасы вя елеватора
эейдирилмяси йухары фящля тяряфиндян вышканын дюшямясиндян 22-39м щцндцрлцкдя йерляшдирилмиш
сяндялидян апарылыр. 41м-лик вышкаларда шамларын узунлуьу 22-26.4м, 53м-лик вышкаларда ися 33-
39.6м олур. Бу гядяр мясафядя тящлцкясиз ишлямяк мягсядиля йухары фящля цчцн лифтляр дцзялдилир.
Йцкгалдырма габилийяти 200кг олан лифт швеллерлярля гайнаг едилмиш кронштейнляр васитясиля вышканын
гуршаьына бирляшдирилир. Лифтин йолу 41м-лик вышкаларда 5.5м, 53м-лик вышкаларда ися 5м-дир. Лифт
електрик буъургадынын барабанына сарынан 2 полад канат васитясиля ендирилиб-галдырылыр, там
тящлцкясиздир. Иш заманы канатлар даим нязарятдя олмалыдыр. Бундан ялавя стасионар сяндялидян
дя истифадя едилир – 130кг-а щесабланыр. Щяр тяряфдян 1м щцндцрлцклц вя там юртцклц мящяъъяр
олмалыдыр. Сяндяли вя мящяъъяр хамутла вя диаметри 15мм-дян аз олмайан канатла етибарлы
бяркидилмялидир. Дюшямя тахтадан вя йа цзяри истилик изолйасийалы металдан ибарят олмалыдыр. Сяндяли
гаршысында шамлар йыьмаг цчцн шарнир башлыглы метал бармаглыг олур. Бармаьы горйуъу полад
12
0
канатла баьламаг да олар. Шамлар 86 буъаг алтында йыьылмалыдыр. Йухары фящлянин горуйуъу
кямяри олмалыдыр вя мцтляг баьламалыдыр.
2. Газыма шамларынын узунлуьунун юлчцляри.
Газыма шамларынын узунлуьундакы фярг 0.75м-дян чох олмамалы, беля ки, шамларын
узунлуьу йухары фящля сяндялисинин мящяъъяриндян ян азы 0.5м, ян чоху ися 1.25м йухары
чыхмалыдыр. Яэяр бу тяляб юдянмирся онда йухары фящля цчцн щярякят едян сяндяли
гурашдырылмалыдыр.
3. Фонтанагаршы ГАА-н гурашдырылмасы.
Газыма заманы нефт-газ-су тязащцрляри эюзлянилян заман кондуктор вя аралыг кямяри
цзяриндя ТЯА гойулмалыдыр. Превентор блоку вя манифолдун ишчи тязйиги тулланыш заманы гуйу
аьзыны щерметикляшдирмяк цчцн щесабланмыш тязйигдян аз олмамалыдыр. Йцксяк аномал тязйигли
лайлары ачаркян 3 вя даща чох превентор гурашдырылмалыдыр. Хяттин узунлуьу нефт гуйулары цчцн азы
30м ( Вгаз фактору<200м3 ), газ гуйулары цчцн ися азы 100м ( Вгаз фактору>200м3 )
олмалыдыр. ТЯА-н манифолд хяттиндя сепаратор олмалыдыр. ТЯА паспорту олан вя заводда
щазырланан щиссялярядян йыьылмалыдыр. Ясас идаряетмя гурьусу гуйуаьзындан 10м-дян аз
олмайан мясафядя вя тящлцкясиз зонада гурашдырылмалыдыр. Сепаратор вя йцксяк тязйигли
сийиртмяляр олан сащя гуйуаьзындан ян азы 15м мясафядя йерляшмялидир. ГАА ДДТНК вя ХЩЩ
иля разылашдырылмыш схем цзря гурашдырылмалыдыр. Атгы хяттляри платформалара бяркидилмякля, дайаглар
арасындакы мясафя 4м-дян аз олмамалыдыр. Кюмякчи идаряетмя гурьусу газымачынын йанында
гурашдырылмаылыдыр. Сыхаълы превенторлар щяфтядя бир дяфядян аз олмайараг баьланмайа вя
ачылмайа йохланмалыдыр. Ял иля идаря олунан штурвал метал будкада вя йа 40мм-дян аз олмайан
тахта иля ящатя олунмуш лювщядян ибарят олмалыдыр. Щямин лювщя цзяриндя превенторун плашкилярини
баьламаг цчцн штурвалын фырланма истигамяти вя дюврляр сайы, ахырынъы дюврцн дайандыьы йер, еляъя
дя плашкилярин сыхма диаметри эюстярилмялидир. Бундан ялавя эюрцнян йердя уйьун лай вя щидравлик
йарылма тязйигляри йазылмыш лювщя олмалыдыр. Манометрин цзяриндя бу тязйигляря уйьун
нязярячарпаъаг ишаря гойулмалыдыр.
4. Буруг мейданчаларында хиласедиъи даирялярин йерляшдирилмяси.
Дяниз естакадаларынын эедиш йолунда периметри бойу 50м-дян бир горуйуъу ( хиласедиъи )
даиря олмалыдыр. Дяниздя олан бцтцн истещсалат обйектляриндя, щямчинин буруг мейданчаларында
щяр бир ишчи цчцн фярди хиласедиъи кямяр вя 2-3 хиласедиъи даиря олмалыдыр. Щямин даиряляр ипля тямин
олунмалыдыр. Ипин узунлуьу 27.5м вя йа даирянин йерляшдийи йердян дянизин минимум сявиййясиня
гядяр мясафянин ики мислиня ( щансынын чох олмасындан асылы олараг ) бярабяр олмалыдыр. Хиласедиъи
даиряляр арасындакы мясафя 25м-дян чох олмамалыдыр.
Билет № 13.
1. Эеъя вахты йцклямя-бошалтма вя ялля йцклярин дашынмасы заманы ишыгландырма
нормалары.
Йцклямя-бошалтма вя йцклярин дашынмасы бу ишлярин тящлцкясизлийиня ъавабдещ шяхсин
рящбярлийи алтында щяйата кечирилмялидир. Йцкляйиъи олмайан фящляляр дя йцклянмя-бошалтма вя
йцклярин дашынмасы
ишлярини йериня йетиря биляр, бир шяртля ки, онлара бу ишлярин тящлцкясиз апарылмасы гайдалары барядя
бирдяфялик тялимат кечирилсин. Йцклярин алтында, онларын ящатя даирясиндя вя дашынма йолунда
дайанмаг олмаз. Маили йолда йцклярин дашынмасы заманы сцрцшмя тящлцкясини арадан галдырмаг
цчцн онлары баьламаг лазымдыр. Эеъя вахты йцклямя-бошалтма ишлярини апараркян иш йери прожектор
вя йа диэяр електрик ишыгландырыъылары иля ишыгландырылмалыдыр. Яэяр йцкляр ял иля дашынырса ишыгланма 5лк-
дан аз олмамалыдыр. Яэяр галдырыъы механизмлярдян истифадя олунурса онда ишыгланма 10лк-дан аз
олмамалыдыр. Иш сащяси йцклямя-бошалтма ямялиййатыны ращат йериня йетирмяк цчцн щамар вя
ращат олмалыдыр.
2. Фящлялярин биликляринин йохланылмасы нювляри.
Хцсуси програмла юйрятдикдян сонра ишя бурахылмамышдан яввял фящлялярин билийи
йохланылмалыдыр вя журналда гейд олунмалыдыр. Електрик гурьусуна хидмят етмяйя бурахылан щейят
тялиматландырылдыгдан сонра "Електрик гурьуларынын техники истисмар гайдалары" вя "Електрик
гурьуларынын истисмарында ТТ гайдалары"нда нязярдя тутулан щяъмдя билийи йохланмалыдыр. Галдырыъы
кранлара, компрессорлара, електрик газ гайнаьы аваданлыьына вя с. машын вя механизмляря
хидмят етмяк цчцн ишчиляр хцсуси курс вя тялимат кечдикдян сонра биликляри йохланмалы вя вясигя
13
верилмялидир. Фящлялярин биликляринин йохланылмасы 1 илдян эеъ олмайараг щяйата кечирилмялидир.
МТИ-лярин 3 илдя 1 дяфядян аз олмайараг биликляри йохланмалыдыр.
3.Ишя йени гябул едилмиш ишчилярин юйрядилмяси гайдалары.
Ишя йени гябул олунанлар, щямчинин башга ишя кечянляр онлар цчцн йени олан иш сащяси цзря
габагъадан тящлцкясизлик техникасы цзря тялиматландырылмалыдырлар. Ишя гябул едилян ишчиляр, идаря
цзря цмуми тящлцкясизлик гайдалары вя юз пешя вя ишиня аид хцсуси тящлцкясизлик техникасы суаллары
ятрафында тялиматландырылмалыдыр. Тялимат кечмиш, истещсалат цзря хцсуси тядрис курсу кечмиш,
стажировкада олмуш вя идаря тяряфиндян ямрля тяйин олунмуш комисийа тяряфиндян биликляри
йохланылмыш ишчиляр ишя бурахыла билярляр.
4. Буруьа боруларын, алятлярин вя диэяр йцклярин кюмякчи буъургад васитясиля
верилмяси заманы тящлцкясизлик тялябляри.
Кюмякчи буъургад вя газыма буъургадынын катушкасы ашаьыдакы тялябляря ъаваб
вермялидир:
1.Галдырылан йцкцн мигдары каната верилян бурахылабилян йцкдян вя кюмякчи буъургадын вя
йа катушканын йцкгалдырма габилиййятиндян чох олмамалыдыр.
2.Галдырылан ( сцрцшдцрцлян, дартылан ) йцк катушкада вя йа буъургадда ишляйян тяряфиндян
эюрцнмялидир вя йа ишляр ЫЫ ишчинин эюстяришляри ясасында апарылмалыдыр.
3.Йцкц манифолд дайаьындан йухары галдырмаг олмаз.
4.Катушкадакы канатын диаметри 38мм-дян чох олмамалы, металлик олмалыдыр.
5.Ишляр гутарандан сонра канат катушкадан чыхарылмалыдыр.
6.Буруьун ичярисиндя йцклярин галдырылмасы вя сцрцклянмяси цчцн диаметри 12.5мм-дян аз
олмайан канатлардан истифадя едиля биляр.
7.Гармаг канатынын таразлашдырыъы йцкц вышкадан кянара йюнялдилмяли вя етибарлы
чяпярлянмялидир.
8.Яйляъ ленти еля олмалыдыр ки, катушка-буъургады йцклц вя йцксцз истянилян заман сахлмаг
мцмкцн олсун.

Билет № 14.
1. Лещмя шлангына олан тящлцкясизлик тялябляри.
Лещмя шлангы бцтцн узунлуьу бойу диаметри 12мм-дян аз олмайан, щяр 1-1.5м-дян бир
илэяк вурулмагла, йумшаг полад канат иля сарынмалыдыр. Канатын уълары вышканын щиссяляриня вя
фырланьыъын эювдясиня бяркидилмялидир. Лещмя шлангына йцксякликдя хидмят етмяк цчцн хцсуси
мейданча гурашдырылмалыдыр. Мейданча вышкайа етибарлы бяркидилмякля 70х70см сащяйя вя
1.25м-лик мящяъъяря малик олмалыдыр. Мящяъъярли мейданча флянсдян ашаьыда йерляшмяли вя
шлангын уъунун бяркидилмяси цчцн ращат олмалыдыр. Мейданчадан пиллякяня чыхыш олмалыдыр.
2. Дизел мцщяррикляринин йерляшдирилмяси вя ишиня олан тящлцкясизлик тядбирляри.
Тцстцчыхан ( "выхлопной" ) борулар йаньынагаршы тялябляря ъаваб вермялидир вя
гыьылъымсюндцряня йюнялдилмялидир. Щямин борулар гуйуаьзындан ян азы 15м, машын сарайындан
ися 5м ( щоризонтал вязиййятдя ) мясафяйя вя йа сарай юртцйцндян 1.5м йухары ( шагули
вязиййятдя ) йюнялдилмялидир. ДЙМ цчцн йанаъаг чянляри сарайын хариъи диварындан 15м-дян аз
олмайан мясафядя йерляшмялидир. Йанаъаг хяттиндя ики сийиртмя олмалыдыр – бири йанаъаг
чянляриндя, диэяри сарайдан 5м-дян аз олмайан мясафядя.
3. Эилгарышдырыъынын, газыма насосунун тямири заманы тяляб олунан тящлцкясизлик
тялябляри.
Насосларын тязйиг хяттиндя хцсуси сийиртмя ( ДЗУ ) гурашдырылыр вя насосун тямири заманы
хяттдяки тязйиг бурахылыр. Щямин сийиртмя мясафядян идаря олунур вя манифолдун чыхышыны гябул
чяниня йюнялдир. Манифолд хяттиндя йцксяк тязйигли сийиртмяляр еля гурашдырылмалыдыр ки, насосларын
щяр икиси вя йа бири ишляйяндя манифолда йюнялтмя мцмкцн олсун, тямир ишляриня манечилик
йаранмасын. Газыма насосларынын истисмарында тящлцкясизлийи тямин етмяк цчцн Ы нювбядя
тязйигин гейри мцнтязямлийини арадан галдырмаг мягсядиля йцксяк кейфиййятли поладдан
щазырланмыш щава балонундан вя компенсаторлардан истифадя олунур. Компенсаторлардан ялавя
насосун тямири заманы диэяринин ишини мцстягил тямин етмяк цчцн йцксяк тязйиг сийиртмяси, йахуд
якс клапан олур. Бундан ялавя атгы хяттиндя щидравлик зярбяни арадан галдырмаг вя тязйиги
сялисляшдирмяк цчцн насосун йанында бурахылыш сийиртмяси гойулур. Бу сийиртмянин атгы борусу
14
гябул тутумуна йюнялдилир. Насосу ишя саларкян бу сийиртмя тядриъян баьланыр вя майе ахыны
гуйуйа йюнялдилир. Насосларын щамысы цчцн цмуми атгы хятти олдугда бу хяттин уъунда бурахылыш
сийиртмяси гойулур ки, о да насосларын щяр биринин тящлцкясиз ишя бурахылмасы цчцн кифайят едир.
Компенсаторун паспортундакы ишчи тязйиг насосун йаратдыьы максимал ишчи тязйигдян аз
олмамалыдыр. Сятщи щамар олмайан вя гцсуру олан компенсаторлардан истифадя етмяк олмаз.
Бундан ялавя насосханада тал системи гурашдырылмалыдыр ки, насосун аьыр щиссялярини галдырыб-
ендирмяк асан олсун. Компенсаторларын иш фязасы 50атм тязйиг алтында азот, йахуд щава иля
долдурулур. Ялавя олараг мембран системи гурашдырылыр. Бу тяртибатда даьылан елементли, пластинкалы
мембранлар олур. Нормал тязйиг заманы систем таразлашыр вя тясир едян гцввя штифти кяся билян
мцгавимятдян аз олур. Гцввя артдыгда штифт кясилир майе системя йюнялдилир, тязйиг дцшцр.
Горуйуъу клапан йени штифтля тякрар ишчи вязиййятя эятирилир. Бу мембран системиндяки пластинканын
диаметри насосун кюйняйинин диаметриндян асылыдыр. Мясялян 200мм-лик диаметр цчцн дгоруйуъу
клапан щялгяси=56.4мм, 170мм-35.4мм, 160мм-30.4мм, 130мм-18.8мм. Газыма насосунун
горуйуъу клапан щялгяси эюзлянилян максимал ишчи тязйигдян 3.5% артыг тязйигя щесабланыр.
Бцтцн манифолд хятти гуйунун газылмасы заманы эюзлянилян максимал ишчи тязйигдян 1.5 дяфя
артыг тязйигя щерметиклийя йохланылыр. Сынаг анъаг агрегатла апарылмаылыдыр, газыма насосу иля
олмаз.
Эил, аьырлашдырыъы вя кимйяви реаэентляр эилгарышдырыъыйа механикляшдирилмиш цсулла
долдурулмалыдыр. Яэяр эилгарышдырыъы 0.75м-дян йцксякдя дейился онун ятрафында мямулат вя
кимйяви реаэентляр йерляшдирмяк цчцн эедиш пиллякяни олан дюшямя гурашдырылмалыдыр.
Эилгарышдырыъынын ишлямяси заманы эили, аьырлашдырыъыны вя йа диэяр материаллары лом васитясиля
итялямяк олмаз. Бунун цчцн еля белдян истифадя етмяк лазымдыр ки, эилгарышдырыъынын аьзына
гойулмуш метал шябякянин дешийиндян кечмясин. Щямин метал шябякянин юлчцляри 15х15см
олмалы вя етибарлы дайаьы олмалыдыр. Эилгарышдыраны тямир едяркян гайыш шкивдян чыхарылмалы, гошулма
йериня "Гошмайын, адамлар ишляйир" лювщяси асылмалыдыр. Механики эилгарышдырыъынын ишябурахма
механизми онун йанында гурашдырылмалы вя горуйуъу айагалты иля тямин олунмалыдыр.
Щидравлик эилгарышдыраны ишя салмаг цчцн штусерли сийиртмя ачыг олмалыдыр. Щидравлик систем вя
онун айры-айры щиссяляри гурашдырыландан сонра эюзлянилян максимал ишчи тязйигдян 1.5 дяфя чох
тязйигя сынанмалыдыр. Механики вя щидравлик эилгарышдырыъыларын ишляк сащясиндя ишыгланма 25лк-дян
аз олмамалыдыр.
4. Ишчи борунун шурфуна, шамалтына вя ротор столуна олан тящлцкясизлик тялябляри.
Газыма боруларындан ачылмыш ишчи бору шурфа гойулмалыдыр. Шурф борусунун йухары щиссяси
дюшямядян 50-80см щцндцр олмалыдыр. Ишчи бору шурфдан гуйу аьзына вя яксиня сялис хцсуси
тяртибатын кюмяйи иля апарылмалыдыр. Ишчи борунун шурфа ялля вя йа буъургадын сарьаъы васитясиля
дартылмасы гадаьандыр.
Шамларын йыьылмасы цчцн гурашдырылмыш мейданча ( шамалты ) дюшямянин сявиййясиндян
0.5м-дян чох олмайан щцндцрлцкдя олмалыдыр. Шамалты еля гурашдырылмалыдыр ки, газыма
боруларындан сцзцлян мящлул асан тямизляняряк мцяййян чяня йюнялдиля билсин. Газыма
шамларыны гуйуаьзындан шамалтыйа вя яксияня ялля итялямяк олмаз. Бунун цчцн хцсуси
гармагдан истифадя етмяк лазымдыр.
Ротрр столу буруг дюшямясиндян 0.25м щцндцрлцкдя гурашдырылмалы, цзяри рифли дямирдян
ибарят олмалыдыр ки, фящляляр ишляйян заман айаглары сцрцшмясин. Ротор цзяриндя ишляйяркян
систематик олараг чиркдян тямизлянмялидир.
Билет № 15.
1. Газыма насосунун ишя бурахылма гайдасы.
2. Гайнаг ишляринин апарылмасына олан тящлцкясизлик тялябляри.
3. Фящлялярин биликляринин йохланылмасынын тяшкили.
4. Газымада истифадя олунан нязарят-юлчц ъищазларына олан тящлцкясизлик тялябляри.
Чяки индикатору вя диэяр нязарят-юлчц ъищазлары ( НЮЪ ) вышкада вя йа хцсуси лювщядя еля
йерляшдирилмялидир ки, онларын эюстяриъиляри газымачы тяряфдян эюрцня билсин. НЮЪ-лары йаньынагаршы
тялябляря вя тялиматлара ъаваб вермялидирляр. Манометрляр еля сечилмялидир ки, онун шкаласынын
цчдя икиси максимум ишляк тязйиги тямин етсин. Манометрин цзяриндя бюлэцляр цзря гырмызы хятля
фярзедилян ишчи тязйиг гейд едилмялидир. НЮЪ-лары еля йерляшдирилмялидир ки, ачарын тясир даирясиндя вя
канатларын тохундуьу йердя олмасын.
15
Билет № 16.
1. Йцклярин щамар вя щоризонтал сятщдя ял иля апарылмасы нормалары.
Щамар вя щоризонтал сятщдя йцклярин ял иля дашынмасы заманы бир адама дцшян норма
ашаьыдакындан чох олмамалыдыр: 16-18 йашлы гадынлар 10кг, 16-18 йашлы кишиляр 16кг, 18 йашдан
йухары гадынлар 20кг, 18 йашдан йухары кишиляр 50кг. Йцклярин релс йолу иля апарылмасы заманы ени
1.5м-дян аз олмайан дюшямя олмалыдыр. Аьырлыьы 216кг-дан чох олан йцкляри йалныз галдырыъы
механизмлярля галдырмаг олар. Йцкцн галдырылмасы мцтляг шагули иъра едилмялидир. Йцкцн чякиси
50кг-дан чох, галдырылма щцндцрлцйц 3м-дян йцксяк оларса галдырыъы механизмлярдян истифадя
едилир. Щоризонтал йолда хярякля йцкц ян узаьы 50м-я гядяр апармаг олар.
2. Буруг аваданлыьынын пневматик системи щансы тязйигдя щерметиклийя
йохланмалыдыр ?
Пневматик систем щазырланан заводларда вя гайнаг васитясиля тямир едилдикдян сонра ишчи
тязйигдян 1.5 дяфя, буруг шяраитиндя гурашдырылдыгдан сонра ишчи тязйигдян 1.25 дяфя артыг тязйигя
( анъаг 3атм-дян аз олмайараг ) щава иля сыхылараг йохланмалыдыр. Йохламанын нятиъяляри
актлашдырылмалыдыр.
3. Пешя вя иш нювляри цзря тялиматларын щазырланмасы вя истифадяйя верилмяси.

4. ХТГ ( хцсуси тямир графики ) цзря ишлярин апарылмасы.

Билет № 17.
1. Превенторун идаряетмя пултуна вя атгы хяттиня олан тящлцкясизлик тялябляри.
Газыма заманы нефт-газ-су тязащцрляри эюзлянилян заман кондуктор вя аралыг кямяри
цзяриндя ТЯА гойулмалыдыр. Превентор блоку вя манифолдун ишчи тязйиги тулланыш заманы гуйу
аьзыны щерметикляшдирмяк цчцн щесабланмыш тязйигдян аз олмамалыдыр. Йцксяк аномал тязйигли
лайлары ачаркян 3 вя даща чох превентор гурашдырылмалыдыр. Хяттин узунлуьу нефт гуйулары цчцн азы
30м ( Вгаз фактору<200м3), газ гуйулары цчцн ися азы 100м ( Вгаз фактору>200м3 )
олмалыдыр. ТЯА-н манифолд хяттиндя сепаратор олмалыдыр. ТЯА паспорту олан вя заводда
щазырланан щиссялярядян йыьылмалыдыр. Ясас идаряетмя гурьусу гуйуаьзындан 10м-дян аз
олмайан мясафядя вя тящлцкясиз зонада гурашдырылмалыдыр. Сепаратор вя йцксяк тязйигли
сийиртмяляр олан сащя гуйуаьзындан ян азы 15м мясафядя йерляшмялидир. ГАА ДДТНК вя ХЩЩ
иля разылашдырылмыш схем цзря гурашдырылмалыдыр. Атгы хяттляри платформалара бяркидилмякля, дайаглар
арасындакы мясафя 4м-дян аз олмамалыдыр. Кюмякчи идаряетмя гурьусу газымачынын йанында
гурашдырылмаылыдыр. Сыхаълы превенторлар щяфтядя бир дяфядян аз олмайараг баьланмайа вя
ачылмайа йохланмалыдыр. Ял иля идаря олунан штурвал метал будкада вя йа 40мм-дян аз олмайан
тахта иля ящатя олунмуш лювщядян ибарят олмалыдыр. Щямин лювщя цзяриндя превенторун плашкилярини
баьламаг цчцн штурвалын фырланма истигамяти вя дюврляр сайы, ахырынъы дюврцн дайандыьы йер, еляъя
дя плашкилярин сыхма диаметри эюстярилмялидир. Бундан ялавя эюрцнян йердя уйьун лай вя щидравлик
йарылма тязйигляри йазылмыш лювщя олмалыдыр. Манометрин цзяриндя бу тязйигляря уйьун
нязярячарпаъаг ишаря гойулмалыдыр.
2. Дяниз шяраитиндя йцклямя-бошалтма, йцклярин бошалдылмасына олан тящлцкясизлик
тялябляри.
Дяниз шяраитиндя йцклямя-бошалтма, йцклярин дашынмасы иля тибби мцайинядян, цзмяйи
баъармаг йохламасындан кечян вя тящлцкясизлик техникасы цзря тялиматландырылан ишчиляр мяшьул
олмалыдырлар. Кран-йцк эямиляри иля ишляйяркян ишин рящбяри иля кранчы арасында ялагя габагъадан
шяртляшдирилмиш сигналлар вя йа мегафон васитясиля щяйата кечирилмялидир. Ишин рящбяри тящлцкясиз
йердя дайанмалы, кранчыны вя иш мейданчасыны эюрмялидир. Йцклямя-бошалтма ишляри кцляйин сцряти
11 м/сан-я гядяр, дальаланма ися 3 бала гядяр олдугда апарыла биляр. Йяни эюйяртясиндя
дашынан аваданлыглар, материаллар вя алятляр еля йыьылмалыдыр ки, онларын ращат илмяклянмяси вя
бошалдылмасы тямин едилсин. Аваданлыг вя материаларын бошалдылаъаьы йер, щабеля онларын щярякят
йолу кянар яшйалар, материаллар вя аваданлыгла галагланмамалыдыр. Бцтцн илмякляр, тутуъу
гурьулар сынагдан кечирилмяли, паспорт биркасы олмалы вя гцввядя олан нормалара уйьунлуьу
мянтязям олараг йохланмалыдыр. Галдырылан аваданлыг аьырлыг мяркязиндян илмяклянмялидир.
Илмяклянмянин дцзэцнлцйцнц 200-300 мм-дян артыг олмайан щцндцрлцйя сынаг галдырылмасы иля
16
йохланылыр. Илмяклярин вязиййятини дцзялтмяк цчцн аваданлыьы эяминин эюйяртясиня ендирмяк,
насазлыьы арадан галдырмаг лазымдыр. Аваданлыг ендирилян заман онун вязиййятини йалныз она
яввялдян баьланмыш ир васитясиля низама салмаг лазымдыр. 1- 59-64
2. Газымада истифадя олунан дизел мяцяррикляриня олан тящлцкясизлик тялябляри.
Тцстцчыхан ( "выхлопной" ) борулар йаньынагаршы тялябляря ъаваб вермялидир вя
гыьылъымсюндцряня йюнялдилмялидир. Щямин борулар гуйуаьзындан ян азы 15м, машын сарайындан
ися 5м ( щоризонтал вязиййятдя ) мясафяйя вя йа сарай юртцйцндян 1.5м йухары ( шагули
вязиййятдя ) йюнялдилмялидир. ДЙМ цчцн йанаъаг чянляри сарайын хариъи диварындан 15м-дян аз
олмайан мясафядя йерляшмялидир. Йанаъаг хяттиндя ики сийиртмя олмалыдыр – бири йанаъаг
чянляриндя, диэяри сарайдан 5м-дян аз олмайан мясафядя.
4. Тунел типли риллякянляря олан тящлцкясизлик тялябляри.
Тунел типли пиллякянляр ени 60 см-дян аз олмайан, 35-40 см радиуслу горуйуъу дювяц олан
вя говсляр арасында хятля бирляшян металдан ибарят олмалыдыр. Говсляр арасындакы мясафя 80 см-
дян чох олмамалыдыр.Говсцн ян кянар нюгтясиндян пилляйя гядяр мясвфя 70-80 см цяддиндя
олмалыдыр. Пилляйяр арасындакы мясафя 35 см-дян бюйцк олмамалыдыр. Пиллякянин цмуми
щцндцрлцйц бойу 6 м-дян эеъ олмайараг аралыг мейданчалар олмалыдыр.
Билет № 18.
1. Газ вя алов тящлцкяли ишлярин апарылмасы.

2. Тал канатынын дяйишдирилмясиня олан тящлцкясизлик тялябляри


Яэяр ашаьыдакы нюгсанлар ашкар олунарса канат мцтляг йениси иля явяз олунур:
- канатын бир долаьы гырылдыгда
- диаметри 20мм-я гядяр олан канатын аддым бурьусунун гырылмыш мяфтилляринин сайы
5%-дян
чохдурса , диаметри 20мм-дян чох олан канатларда ися гырылмыш мяфтиллярин сайы
бцтювлцкдя
канатда олан мяфтиллярин сайынын 10%-дян чох оларса
- мяркяз ичлийин гырылмасы нятиъясиндя канатын бир долаьы язиляндя
- дартылма нятиъясиндя канатын диаметри яввялки диаметринин 75%-ни тяшкил етдикдя
- йейилмя вя пасланма нятиъясиндя онун диаметри яввялки диаметринин 40%-ни тяшкил
етдикдя
- бурулмалар олдугда
Тал системинин телляндирилмяси вя дяйишдирилмяси цчцн истифадя олунан кюмякчи полад
канатын диаметри 12,5 мм-дян чох олмамалыдыр. (ишлярин йцнэцлляшдирилмяк цчцн кяндир бураздан
истифадя етмяк олар). Тязя тал канатынын бухтасы хцсуси тяртибат цзяриндя гойулмалыдыр Щямин
тяртибат газымачынын йахшы эюря биляъяйи саь тяряфя (гябул кюрпцсцндян) гойулмалыдыр. Тал канаты
бухтасынын фырланма оху буъургадын барабанынын охуна паралел олмалыдыр, ял иля ращат фырланмалыжыр.
Тал канаты бухтанын ашаьысындан ачылмалыдыр. Оябул кюрпцъцйц узуну канат хцсуси асгылардан
бурахылмалыдыр ки, дюшямяйя тохунмасын. Тязя вя кющня канатын ус-уъа щюрцлдцйц щиссянин
узунлуьу 300 мм-дян бюйцк олмамалыдыр, щкифлярдян вя юлц уъ цчцн олан тяртибатдан ращат
кечмялидир. Канат вышканын щеч бир йериня тохунмамалыдыр. Блок йердя оланда барабанда ян азы
3 ъярэя галмалыдыр. Ахырда сярбяст галан уъа 3 сыхаъ бирляшдирилмялидир, Яэяр канатлар мцхтялиф
щюрмяляря маликдирлярся онда уъларын илэяк бирляшмяси хцсцси фырланьыъдан истифадя едиляряк
дцзялдилмялидир.
Тал канатынын юлц уъуну хцсуси тяртибатла еля бяркитмяк лазымдыр ки, канатын ишлянмиш (
насаз ) щиссясини кясдикдян сонра ону узатмаьа имкан олсун. Бу заман канаты вышканын
чярчивя тириня долайаркян яйилмя диаметри канатын диаметринин 9 мислиндян аз олмамалыдыр.
Тяртибатын йери еля сечилмялидир ки, тал системинин иши заманы канат вышканын елементляриня
тохунмасын. Тал блокуну йеря гойаркян (ян ашаьы вязиййятдя ) буъургадын барабанында ян азы 3
долаг галмалыдыр. Канатын сярбяст уъу ян азы 3 сыхаъла бяркидилмялидир.
3. Щансы йатагларда ишляр апарыларкян превентерляр гурашдырылыр.
17
Газыма заманы нефт-газ-су тязащцрц эюзлянилирся, йени кяшфиййат сащяляриндя газыма
апарылырса, лай тязйигиндя аномаллыг эюзлянилирся, газ вя газ-конденсат йатагларында газыма
апарылыгса кондуктор
вя йа аралыг кямяри цзяриндя ГАА гурашдырылыр.
Газыма заманы нефт-газ-су тязащцрляри эюзлянилян заман кондуктор вя аралыг кямяри
цзяриндя ТЯА гойулмалыдыр. Превентор блоку вя манифолдун ишчи тязйиги тулланыш заманы гуйу
аьзыны щерметикляшдирмяк цчцн щесабланмыш тязйигдян аз олмамалыдыр. Йцксяк аномал тязйигли
лайлары ачаркян 3 вя даща чох превентор гурашдырылмалыдыр. Хяттин узунлуьу нефт гуйулары цчцн азы
30м ( Вгаз фактору<200м3 ), газ гуйулары цчцн ися азы 100м ( Вгаз фактору>200м3 ) олмалыдыр. ТЯА-н
манифолд хяттиндя сепаратор олмалыдыр. ТЯА паспорту олан вя заводда щазырланан щиссялярядян
йыьылмалыдыр. Ясас идаряетмя гурьусу гуйуаьзындан 10м-дян аз олмайан мясафядя вя
тящлцкясиз зонада гурашдырылмалыдыр. Сепаратор вя йцксяк тязйигли сийиртмяляр олан сащя
гуйуаьзындан ян азы 15м мясафядя йерляшмялидир. ГАА ДДТНК вя ХЩЩ иля разылашдырылмыш схем
цзря гурашдырылмалыдыр. Атгы хяттляри платформалара бяркидилмякля, дайаглар арасындакы мясафя 4м-
дян аз олмамалыдыр. Кюмякчи идаряетмя гурьусу газымачынын йанында гурашдырылмаылыдыр. Сыхаълы
превенторлар щяфтядя бир дяфядян аз олмайараг баьланмайа вя ачылмайа йохланмалыдыр. Ял иля
идаря олунан штурвал метал будкада вя йа 40мм-дян аз олмайан тахта иля ящатя олунмуш
лювщядян ибарят олмалыдыр. Щямин лювщя цзяриндя превенторун плашкилярини баьламаг цчцн
штурвалын фырланма истигамяти вя дюврляр сайы, ахырынъы дюврцн дайандыьы йер, еляъя дя плашкилярин
сыхма диаметри эюстярилмялидир. Бундан ялавя эюрцнян йердя уйьун лай вя щидравлик йарылма
тязйигляри йазылмыш лювщя олмалыдыр. Манометрин цзяриндя бу тязйигляря уйьун нязярячарпаъаг
ишаря гойулмалыдыр.
4. Сизин тящлцкясизлик техникасы цзря вязифя боръунуз.

Билет № 19.
1. Газыма ишляриня рящбярлийя бурахылыш гайдасы.
Газыма ишлярини иъра вя рящбярлик етмяйя хцсуси тящсили вя исвзяси олан шяхсляр бурахылыр
2. Йцкгалдырыъы машынларын елементляриня олан тящлцкясизлик тялябляри.

3. Бядбяхт щадисялярин, гязаларын арадан галдырылмасы заманы сизин вязифяниз.

4. Превентерлярин гурашдырылмасы вя истисмарына олан тящлцкясизлик тялябляри.


Газыма заманы нефт-газ-су тязащцрц эюзлянилирся, йени кяшфиййат сащяляриндя газыма
апарылырса, лай тязйигиндя аномаллыг эюзлянилирся, газ вя газ-конденсат йатагларында газыма
апарылыгса кондуктор
вя йа аралыг кямяри цзяриндя ГАА гурашдырылыр.
Газыма заманы нефт-газ-су тязащцрляри эюзлянилян заман кондуктор вя аралыг кямяри
цзяриндя ТЯА гойулмалыдыр. Превентор блоку вя манифолдун ишчи тязйиги тулланыш заманы гуйу
аьзыны щерметикляшдирмяк цчцн щесабланмыш тязйигдян аз олмамалыдыр. Йцксяк аномал тязйигли
лайлары ачаркян 3 вя даща чох превентор гурашдырылмалыдыр. Хяттин узунлуьу нефт гуйулары цчцн азы
30м ( Вгаз фактору<200м3 ), газ гуйулары цчцн ися азы 100м ( Вгаз фактору>200м3 ) олмалыдыр. ТЯА-н
манифолд хяттиндя сепаратор олмалыдыр. ТЯА паспорту олан вя заводда щазырланан щиссялярядян
йыьылмалыдыр. Ясас идаряетмя гурьусу гуйуаьзындан 10м-дян аз олмайан мясафядя вя
тящлцкясиз зонада гурашдырылмалыдыр. Сепаратор вя йцксяк тязйигли сийиртмяляр олан сащя
гуйуаьзындан ян азы 15м мясафядя йерляшмялидир. ГАА ДДТНК вя ХЩЩ иля разылашдырылмыш схем
цзря гурашдырылмалыдыр. Атгы хяттляри платформалара бяркидилмякля, дайаглар арасындакы мясафя 4м-
дян аз олмамалыдыр. Кюмякчи идаряетмя гурьусу газымачынын йанында гурашдырылмаылыдыр. Сыхаълы
превенторлар щяфтядя бир дяфядян аз олмайараг баьланмайа вя ачылмайа йохланмалыдыр. Ял иля
идаря олунан штурвал метал будкада вя йа 40мм-дян аз олмайан тахта иля ящатя олунмуш
лювщядян ибарят олмалыдыр. Щямин лювщя цзяриндя превенторун плашкилярини баьламаг цчцн
штурвалын фырланма истигамяти вя дюврляр сайы, ахырынъы дюврцн дайандыьы йер, еляъя дя плашкилярин
сыхма диаметри эюстярилмялидир. Бундан ялавя эюрцнян йердя уйьун лай вя щидравлик йарылма
18
тязйигляри йазылмыш лювщя олмалыдыр. Манометрин цзяриндя бу тязйигляря уйьун нязярячарпаъаг
ишаря гойулмалыдыр.
Билет № 20.
1. Суда боьулуна, эярэинлик алтына дцшяня илкин тибби йардымын эюстярилмяси.

2. Галдырма-ендирмя заманы тящлцкясизлик тялябляри.


Вахтын тяркиби там олмадыгда, кцляйин сцряти 17м/сан вя даща чох одугда галдырма-
ендирмя ямялиййатынын апарылмасы гадаьан едилир. Бригада цзвляри уйьун фярди мцщафизя
васитяляриндян ( дябилгя, чякмя вя. с ) истифадя етмялидирляр. Иш йериндя (сащясиндя) кянар
предметляр вя алятлярин сахланылмасы гадаьандыр. Якс дартыъы йохланылмалыдыр. О кронблок алтында
еля бяркидилмялидир ки, авадвнлыьын максимал сцрятиндя бош блокун тормозланмасы заманы
кронблокдан мясафяси 2м-дян аз олмасын. Якс дартыъынын "йумурта"лара баьланан уъу 2мм
диаметрли полад канатдан ибарят олмалыдыр. Газыма буъургадынын яйляъ системи еля олмалыдыр ки,
сахлайан заман ( тормозланма заманы ) барабан щярякятсиз галсын. Яйляъ дястяйи гармагдан
максимал йцк асыланда дюшямядян 80-90см щцндцрлцкдя галмалыдыр. Яйляъ бяндляриня фикир
верилмялидир. Яэяр яйляъ бяндляринин цчдя бири йейилибся йениси иля явяз олунмалыдыр. Тал канатыны
йохламаг лазымдыр, яэяр ишя йарарлыдырса галдырма-ендирмя ямялиййаты апармаг олар. Елеваторларын
нормал ачылыб-баьланмасыны йохламаг лазымдыр. Асма газыма ачарынын дартыъы ( ишчи ) канаты вя бу
канатдан 15-20см чох олан горуйуъу канаты олмалыдыр. Горуйуъу канат айрыъа бяркидилмялидир. Бу
канатларын диаметри 18мм-дян аз олмамалыдыр. Ачарын дястяйи цзяриндя маментомер
гурашдырылмалы вя дястяйя тясир едян йцк йолверилян нормадан чох олмамалыдыр. Насаз вя
боруларын диаметриня уйьун эялмяйян ачарлардан истифадя етмяк гадаьандыр. Борулары ачдыгда вя
баьладыгда фящля ачар дястяйинин тясир мясафясиндян кянарда дайанмалыдыр. Газыма боруларынын
йивлярини роторла вурма йолу иля бошалтмаг гадаьандыр. Бу заман пневмоачыъыдан истифадя етмяк
лазымдыр. Пневмоачыъынын дюня билян истигамятляндириъи ролики олмалыдыр. Ачарын дарты канаты
пневмоачыъынын штокуна рярчим вя йа ян азы цч сыхаъла бяркидилмялидир. Дцйцнля баьламаг
гадаьандыр. Сыхаълар арасындакы мясафя канатын диаметринин 6 мислиндян аз олмамалыдыр.
Галдырма заманы газыма борусунун сятщи йума майесиндян тямизлянмяли вя она даим визуал
бахыш кечирилмялидир. Роторун ятрафы вя газыма вышкасынын дюшямяси галдырма-ендирмя ямялиййаты
заманы систематик тямизлянмялидир. Ендирмя заманы газыма гурьусундан асылы олараг (газыма
борусунун мцяййян чякисисндян сонра ) кюмякчи яйляъ ( щидромат ) ишя салынмалыдыр. Алятин
ендирилмяси заманы нов системиндян мящлулун чыхышына, галдырылмасы заманы ися гуйунун
долдурулмасына сярф олунан мящлулун мигдарына ъидди фикир верилмялидир. Алятин галдырылмасы заманы
чяки индикаторунун эюстяриъисиня газымачы тяряфиндян даим нязарят едилмялидыр. Дартылма заманы
вышканын вя тал системинин йолверилян максимал йцкцндян чох йцкля алятин тярпядилмяси
гадаьандыр.
3. ДДТНК-нин нязарятиндя олан кранларын сынаг олунмасы.
ДДТНК-нин нязарятиндя олан кранлар статик вязиййятдя номинал йцкгалдырма
габилиййятиндян 25% артыг йцкля йцклянмяли вя йцк 20-30см щцндцрлцйя шагули галдырылараг 10
дягигя мцддятиндя сынанмалыдыр. Динамик вязиййятдя ися номинал йцкгалдырма габилиййятиндян
10% артыг йцкля йцкляняряк щярякят етдирилмяли вя сынанмалы. Цмумиййятля ДДТНК-нин
нязарятиндя олан кранлар 3 илдян бир сынагдан кечирилмялидир.
4. Канатларын ишя йарарлыьынын тяйин олунмасы.
Яэяр ашаьыдакы нюгсанлар ашкар олунарса канат мцтляг йениси иля явяз олунур:
- канатын бир долаьы гырылдыгда
- диаметри 20мм-я гядяр олан канатын аддым бурьусунун гырылмыш мяфтилляринин сайы
5%-дян
чохдурса , диаметри 20мм-дян чох олан канатларда ися гырылмыш мяфтиллярин сайы
бцтювлцкдя
19
канатда олан мяфтиллярин сайынын 10%-дян чох оларса
- мяркяз ичлийин гырылмасы нятиъясиндя канатын бир долаьы язиляндя
- дартылма нятиъясиндя канатын диаметри яввялки диаметринин 75%-ни тяшкил етдикдя
- йейилмя вя пасланма нятиъясиндя онун диаметри яввялки диаметринин 40%-ни тяшкил
етдикдя
- бурулмалар олдугда

Вам также может понравиться