Вы находитесь на странице: 1из 11

УДК: 616.441.003.

84
Қалқонсимон без тўқимаси холатига Совид-19 инфекциясининг
таъсирини ўрганиш.
Каримова М.М. , Шамансурова З.М.,1,2,
1
1
Фарғона жамоат саломатлиги тиббиёт институти.
2
М.Улугбек номли Ўзбекистон Миллий Университети қошидаги Биофизика ва
Биокимё институти

Хулоса
Мақолада анамнезида қалқонсимон без касаллиги бор ва қалқонсимон без
касаллиги ташхисланмаган беморларда COVID-19 инфекциясининг қалқонсимон
без тўқимасига таъсири ультратовуш (УТТ) ва гистология натижалари орқали
бахоланганлиги ўрганилган. Олинган натижаларга кўра COVID-19 инфекцияси
билан касалланган анамнезида қалқонсимон без касаллиги бўлган 200 та беморда
қалқонсимон без хажми катталашганлиги , қалқонсимон без касаллиги бўлмаган
беморларга нисбатан III-даражада катталашган буқоқлар 34%га, IV-даражада
катталашган буқоқлар эса 2%га кўпайганлиги аниқланди. Қалқонсимон без
тўқимасида аниқланган касалликлар тахлил қилинганда анамнезида қалқонсимон
без касалликлари аввал ташхисланмаган беморларда эса COVID-19
инфекциясидан кейин кўп тугунли буқоқ шакллари аниқланди ва гистология
текширув натижаларида қалқонсимон без саратони касаллиги тасдиқланди.
Калит сўзлар: коронавирус инфекция, COVID-19, қалқонсимон без,
тиреоидит.

Изучение влияния инфекции Covid-19 на состояние ткани щитовидной


железы.
Каримова М.М. 1Шамансурова З.М.2.
1
Ферганский медицинский институт общественного здоровья.
2
Институт Биофизики и Биохимии при Национальном Университете
Узбекистана имени М.Улугбека

Резюме

В статье проведена оценка влияния инфекции COVID-19 на состояние


ткани щитовидной железы у пациентов не имеющих в анамнезе заболевания
щитовидной железы и не имевших по данным ультразвокового (УЗИ)
исследования и данных гистологии. По результатам было установлено, что у 200
лиц не имевших в анамнезе заболевания щитовидной железы после перенесенного
COVID -19 железа увеличилась до III степени у 34%, и IV степени - у 2%. У лиц
имевших заболевания щитовидной железы в анамнезе после заболевания COVID-
19 были выявлены множественные узловые изменения в щитовидной железе, а
по результатам гистологического исследования был подтверждён рак щитовидной
железы у 2% пациентов.
Ключевые слова: коронавирусная инфекция, COVID-19, щитовидная
железа, тиреоидит

Resume
Study the effect of the COVID-19 infection on the thyroid tissue state.
Karimova M.M.1 Shamansurova Z.M 1,2.
Fergana Public Health Medical Institute.
Institute of Biophysics and Biochemistry at the National University of Uzbekistan

In this article were estimated impact of COVID-19 infection on thyroid tissue state in
patients with a history of thyroid disease and without it according to data from
ultrasound (US) assessment and histological findings. According to the results, it was
found that in 200 patients without thyroid diseases in the past increasing of the volume
of the thytoid glands untill grade III by 34%, untill grade IV by 2%. In patients with
thyroid diseases in the anamnesis after infection COVID-19 multiple nodular changes in
the thyroid gland were detected, and thyroid cancer was confirmed in 2% by the results
of histology.
Keywords: coronavirus infection, COVID-19, thyroid gland, thyroiditis.

Мавзунинг долзарблиги.
COVID – 19 ва унинг асоратлари бутун дунёда глобал муаммоларидан бири
бўлиб келмоқда (Scappaticcio L., et al. 2021 ). Ёндош касалликлари, айникса
эндокрин касалликлари бор беморларда бу касаллик оғирроқ кечяпти.
Қалқонсимон без фаолиятининг бузилиши COVID -19 инфекциясининг ўткир
босқичида, хамда COVID - 19 дан кейинги тикланиш даврида хам қатор
адабиётларда кўрсатилган (Caron P., 2021). Кўпчилик муаллифлар фикрига кўра,
COVID – 19 билан касалланган беморларда келиб чиққан калконсимон без
дисфункцияси “Цитокин бўрон”и таъсирида, ҚБ нинг аутоиммун касалликларини
(Yazdanpanah N., Rezaei N. J.Med.Virol., 2022), хаттоки Грейвс касаллигини
кучайтириб юбориши кайд этилган. (Boelaert K., et al. European Journal of
Endocrinology, 2020). Қалқонсимон без касалликлари бор беморларда иммун
тизимидаги ўзгаришлар, иммунитет сустлиги аввалдан маълум (Зуева О.М.,
Малахова Ю.И. 2013; Jara EL, Munoz-Durango N. Et al, Immunology Letters, 2017
https://doi.org/10.1016/j.imlet.2017.02.010; Wenzek Ch., et al. European Journal of
Endocrinology, 2022).
Бизнинг худудимиз Фарғона водийси оғир йод танқислиги худуди эканлиги қатор
илмий ишларда тасдиқланган (Исмаилов С.И., ва бошқ., 2018). Йод танқислиги
COVID – 19 билан касалланиш, айниқса аввалдан қалқонсимон без касалликлари
бўлган беморларда ўзига хосликларига эга бўлиши муқаррардир. COVID -19
инфекциясининг йод танқислиги билан боғлиқлиги борасида илмий изланишлар
дунё миқёсида хам етарли олиб борилмаган бўлиб, йод танқислиги худуди
бўлмиш Фарғона вилоятида қалқонсимон без аутоиммун касалликлари билан
бирга тугунли ва кўп тугунли бўқоқ билан касалланган кишиларда COVID – 19
билан касалланишдан сўнг қалқонсимон без фаолиятини ўрганиш катта аҳамият
касб қилади. Қалқонсимон без касалликларини ривожланиши ва кечимига COVID
-19 нинг ўткир даври ва касалликдан кейинги босқичларда таъсири ва
патогенезин механизмларини чуқур тушуниш, хамда самарали даволаш ва клиник
назоратлаш кўрсатмаларини ишлаб чиқиш учун бу борада кўпроқ маълумот ва
илмий тадқиқотлар ўтказилиши керак. Юқорида санаб ўтилганларни инобатга
олиб COVID – 19 инфекциясининг қалқонсимон без касалликлари бўлган
беморларда кечиши хусусиятларини ўрганиш худудимиздаги, айниқса Фарғона
вилоятидаги долзарб тиббиёт масалаларидан деб топилди.

Тадқиқот мақсади: Қалқонсимон без тўқимасига COVID -19


инфекциясининг таъсирини бахолаш.

Тадқиқот объектлари ва усуллари.


Фарғона вилоятида истиқомат қилувчи ахоли орасида 2019-2023 йилларда
Доктор Фатхулло МЧЖ хусусий клиникасига мурожаат қилган 350 нафар
беморлар касаллик маълумотлари таҳлил қилинди. Текширилган беморларнинг
295 нафари (84%) аёллар ва 55(14%) нафари эркаклар бўлиб, уларнинг ёши 18дан-
73 гача ораликни ташкил этди.
Беморларнинг касаллик маълумотлари батафсил ўрганиб чиқилиб,
касаллик кечишининг давомийлиги, қалқонсимон без касаллигининг COVID-19
инфекциясидан олдин аниқланган ёки аниқланмаганлиги, беморлар умумий
клиник кўруви, қалқонсимон безни пайпаслаш ва катталашиш даражасини ЖССТ
таснифига кўра аниқлаш, қалқонсимон без тўқимасининг УТТ дан ўтказиш ва
натижаларини TIRADS таснифига кўра бахолаш, қалқонсимон без тугунлари
бўлган холда ингичка игнали аспирацион биопсияси гистологиясини ўтказиш ва
BETHESDA таснифи орқали баҳоланган (.. ўзиззи методичкезга хам ссылка
куйинг).
Ушбу кўрсаткичларни урганиш даврида беморлар 2 гурухга ажратилди. 1
гуруҳни анамнезида қалқонсимон без касаллиги COVID -19 инфекцияси билан
хасталангандан аввал аниқланган 200 та беморлар ташкил этди (200 бемор, ўртача
ёши 39±13.6 ёш). Ушбу гуруҳдаги беморлар COVID -19 инфекциясидан олдин
эндокринолог назоратида қалқонсимон безнинг турли касалликлари билан
даволаниб келганлар. Уларда қалқонсимон безнинг I-даражада катталишиши (52
та бемор), II-даражадаги катталашиш (42 та бемор), аутоиммун тиреоидит
касаллиги (30 та бемор), тугунли буқоқ (14 та бемор), аралаш бўқоқ касаллиги(10
та бемор), гипотиреоз (8 та бемор), субклиник гипертиреоз (20 та бемор), диффуз
захарли буқоқ (24 та бемор) касалликлари мавжуд бўлган.
2 гуруҳни эса анамнезида қалқонсимон без касаллиги бўлмаган 150 та
COVID -19 инфекцияси билан хасталанган беморлар ташкил этди. Ушбу
гурухдаги беморлар COVID -19 инфекциясидан олдин эндокринолог назоратида
бўлмаган. Барча беморларга умумий клиник текширув, шу жумладан қалқонсимон
без пальпацияси, қалқонсимон бези ва лимфа тугунлари регионал оқими
худудининг УТТси, TIRADS категорияси бўйича қалқонсимон без тўқимасидаги
тугунларни аниқлаш, тугунлар бўлган холда ингичка игнали аспирацион биопсия
ва гистология текширувлари ўтказиш.

Олинган натижалар.
1-гурухдаги беморларни COVID-19 инфекциясидан олдин қалқонсимон
бездаги касалликлари қуйидаги 1-жадвалда келтирилган.
1-жадвал.
COVID-19 инфекциясидан олдин ҚБ даги аниқланган касалликлар.

Тугунли Аралаш Манифест Субклиник


Гурух D1 D2 АИТ ДТЗ Жами
букок букок гипотиреоз гипертиреоз
1-гр ҚБ
касаллиги 52 42 30 14 10 8 20 24
100%
бор 26% 21% 15% 7% 5% 4% 10% 12%
n=200

Текширилаётган беморларда COVID – 19 инфекциясидан кейин қалқонсимон


безда кузатилган касалликлар.

Гурухлар Диффуз Диффуз Аутоим Тугунли Аралаш Кўп тугунли Диффуз №


бўқоқ бўқоқ 2 мун Буқоқ буқоқ буқоқ токсик
1даража даража Тиреоид букок
ит
1-гр КБ
22 47 48 15 30
касаллиги 18 (9%) 20 (10%) 200
(11%) (23,5%) (24%) (7,5%) (15%)
бор n=200
2-гр КБ
41 45 30 8 11 3 12
касаллиги 150
(27%) (30%) (20%) (5%) (8%) (2%) (8%)
йук n=150
Жами 63 92 78 26 31 18 42 350

ЖССТ нинг таснифига кўра 1-гурухдаги беморларнинг хеч бирида қалқонсимон


безнинг 0 даражаси кузатилмади, 69 (34,5 %) беморларда қалқонсимон безнинг I
–даражаси, 131 (65,5%) беморда қалқонсимон безнинг II даражада
катталашганлиги қайд қилинди..
2-гурухдаги яъни анамнезида қалқонсимон без касаллиги йўқ беморларнинг 10
(7%) кишида қалқонсимон безнинг 0 даражаси, 95 (63%) та кишида қалқонсимон
безининг I-даражаси, 45 (28%) беморда қалқонсимон безининг II-даражасида
катталашганлиги аниқланди (жадвал 2).
2-жадвал
Текширувдаги беморларда ЖССТ нинг таснифи бўйича қалқонсимон
безнинг катталашганлик даражаси, пайпаслаш натижалари. .
ҚБнинг катталашганлик

Даражаси Жами
Гурух
0-д I-д II-д
Анамнезида ҚБ касаллиги бор 69
1-чи 0 131 200
COVID -19 ўтказган беморлар (34,5
гурух 0%) (65,5%) (100%)
сони 200та %)
Анамнезида ҚБ касаллиги йўқ
2-чи 10 95 45 150
COVID -19 ўтказган беморлар
гурух (7%) (63%) 28%) (100%)
сони150 та
10 164 176 350
Жами
(3%) (47%) (50%) (100%)

2-жадвалдан кўриниб турибдики анамнезида қалқонсимон без касаллиги бор


беморларда 2-гурухдаги беморларга нисбатан қалқонсимон безнинг
катталашганлиги юқори фоизда эканлиги аниқланган. Қалконсимон безининг II
даражадаги катталашуви 1-гурухда яъни аввалдан калконсимон без касаллиги
бўлган беморларда 131та беморда аниқланган бўлса, 2-гурухдаги беморларда эса
45 та беморларда аниқланган. Шу билан бирга 1-гурухдаги беморларда 2-
гурухдаги беморларга нисбатан қалқонсимон безнинг II даражадаги катталашиши
2,5 баравар кўпрок эканлиги аниқланган. Қалқонсимон безининг катталашиши
албатта Фарғона вилоятининг йод танқислиги юқори бўлган худуд эканлиги билан
боғлиқ (Исмоилов СИ ...). Аммо COVID-19 қалқонсимон без тўқимасига таъсир
қилиши истисно эмас. Бу борада адабиётлардаги COVID-19 нинг қалқонсимон без
тўқимасига таъсри ҳақидаги маълумотларни хисобга олиб (...), текширувларни
давом эттирдик.

Кейинги босқичда иккала гурух беморларини УТТ орқали калконсимон без холати
ўрганилиб, ўзгаришлари солиштириб бахоланди. COVID -19 инфекциясидан
олдин эндокринолог назоратида бўлган 1-гурухдаги беморларни қалқонсимон
бези холатини тахлил қилганимизда безнинг 1-даражадаги диффуз катталашиши
52 (26%) беморда, қалқонсимон безнинг 2-даражадаги катталашиши 42 (21%)
беморда, аутоиммун тиреоидит 30 (15%) беморда, тугунли буқоқ касаллиги 14
(7%) беморда, аралаш буқоқ 10 (5%) беморда, диффуз захарли буқоқ касаллиги
эса 14 (7%) беморда аниқланган.
2-гурухдаги беморларда яъни анамнезида қалқонсимон без касаллиги бўлмаган
беморларда қалқонсимон безнинг 1-даражадаги диффуз катталашиши 32 (21%)
беморда, қалқонсимон безнинг 2-даражадаги катталашиши 45 (30%) беморда,
аутоиммун тиреоидит 15 (10%) беморда, тугунли буқоқ 8 (5%) беморда, аралаш
буқоқ 11 (8%) беморда, кўп тугунли буқоқ 3 (2%) беморда, диффуз захарли буқоқ
касаллиги эса 6 (4%) беморда аниқланди.

Жадвалда кўрсатинг чиройли кўринади.

Текширувдаги беморларда УТТ натижаси бўйича қалқонсимон безнинг


катталашганлик даражаси

Диффуз Диффуз Аутоиммун Тугунли Аралаш Кўп Диффуз


буқоқ буқоқ тиреоидит буқоқ буқоқ тугунл захарли
I даража II даража и буқоқ буқоқ
1- 52(26%) 42(21%) 30(15%) 14(7%) 10(5%) 10(5%) 14(7%)
гурух
2- 32(21%) 45(30%) 15(10%) 8(5%) 11(8%) 3(2%) 6(4%)
гурух

Натижалардан кўриниб турибдики COVID -19 инфекциясини ўтказган 1-гурух


анамнезида қалқонсимон без касаллиги бор беморларда қалқонсимон безнинг I-
даражада катталашиши 22(11%) беморда, қалқонсимон безнинг II-даражада
катталашиши 47(23,5%)беморда, АИТ 48 (24%) беморда, тугунли буқоқ 18(9%)
беморда, аралаш буқоқ 20 (10%) беморда, кўп тугунли буқоқ 15 (7,5%) беморда,
диффуз захарли буқоқ 30 (15%) беморда аниқланди. Шуниси қизикки беморларда
COVID -19 инфекциясидан кейин калконсимон безидаги ўзгаришлар диффуз
буқоқ камайиб, аралаш, тугунли ва кўп тугунли буқоқ шакллари ошганлиги
аниқланган., COVID -19 инфекциясининг қалқонсимон бези тўқимаси
структурасига таъсири дунё адабиётларида хам келтирилган.
2-гурухдаги беморларда яъни анамнезида қалқонсимон без касаллиги бўлмаган
беморларда қалқонсимон безнинг 1-даражадаги диффуз катталашиши 41 (27%)
беморда, қалқонсимон безнинг 2-даражадаги катталашиши 45 (30%) беморда,
аутоиммун тиреоидит 30 (20%) беморда, тугунли буқоқ 8 (5%) беморда, аралаш
буқоқ 11 (8%) беморда, кўп тугунли буқоқ 3 (2%) беморда, диффуз захарли буқоқ
касаллиги эса 12 (8%) беморда аниқланди. Вахоланки бу гурухдаги беморларда
COVID -19 инфекциясидан олдин қалқонсимон паренхимасида хеч қандай
касалликлар кузатилмаган бўлиб, юкоридаги калконсимон бези касалликлари
бўлган беморлар гурухида олинган натижалар буйича тахминимизни тасдиклайди.
Хар иккала гурухда олинган натижалар КБ тўкимасидаги ўзгаришлар кўпи
тугунли, кўп тугунли ва аралаш турлари кўпайганидан далолат беради. Бу холат
йод етишмовчилик асоратими ёки COVID -19 нинг асоратими деган савол
қизиқиш уйғотди.
Олинган натижалардаги беморларни қалқонсимон безидаги тугунли хосилаларни
TIRADS системаси бўйича тахлил қилганимизда, тугунлар қуйидаги
категорияларга эга эканлиги аниқланди. COVID -19 инфекциясини ўтказган 1-
гурух анамнезида қалқонсимон без касаллиги бор беморларда TIRADS-I
категориясига хеч қайси тугун тўғри келмади. TIRADS-II категориясига 24 (52%)
тугун тўғри келди. TIRADS-III категориясига 12 (26%) тугун тўғри келганлиги
аниқланди. TIRADS-IV категориясига 8 (17%) беморнинг қалқонсимон безидаги
тугуни тўғри келди. TIRADS-V категориясига эса 2 (4%) беморнинг қалқонсимон
безидаги тугунли хосилалари тўғри келди.
2-гурухдаги беморларда яъни анамнезида қалқонсимон без касаллиги бўлмаган
беморларда хам TIRADS-I категориясига хеч қайси тугун тўғри келмади. TIRADS-
II категориясига 16 (72%) тугун тўғри келди. TIRADS-III категориясига 5 (23%)
тугун тўғри келганлиги аниқланди. TIRADS-IV категориясига 1 (5%) беморнинг
қалқонсимон безидаги тугуни тўғри келди. TIRADS-V категорияси эса хеч қайси
беморда аниқланмади. Бундан кўриниб турибдики COVID -19 инфекциясини
ўтказган 1-гурух анамнезида қалқонсимон без касаллиги бор беморларда 2-гурух
беморларига нисбатан TIRADS системасининг юқори категориялари аниқланди,
яъни бу гурухдаги беморларнинг тугунли хосилалари юқори малигнизацияга эга
эканлигидан далолат беради. Ушбу текширув натижалари 4-жадвалда
келтирилган.

Текширилаётган беморларда УТТ ёрдамида қалқонсимон безидаги тугунли


хосилаларини TIRADS категорияси бўйича тақсимланиши.
4-жадвал.

Гурухлар TIRADS – TIRADS- TIRADS-III TIRADS-IV TIRADS – Жами


I II V
1-гр КБ 0 (0% ) 24 (52%) 12 (26%)
касаллиги 8 (17%) 2 (4%) 46
бор n=46 (100%)
2-гр КБ
касаллиги 0 (0%) 16 (72%) 5 (23%) 1 (5%) 0 (0%) 22
йук n=22 (100%)
Жами 39 17 (25%) 10(15%) 2 (3%) 68 (100
(57%) %)

Тадқиқотимизда қатнашаётган беморларни кейинги босқичда УТТ ёрдамида


қалқонсимон безида аниқланган касалликларни қуйидагича тақсимланди.

5-жадвал.
COVID -19 инфекциясидан сўнг қалқонсимон безнинг паренхимасида УТТ
ёрдамида қалқонсимон без тўқимасининг иккала гурух иштирокида ўтказилган
тадқиқотнинг таққослама баҳоланиши.

Гурухлар Тугунли Аралаш Кўп Гистология Жами


буқоқ буқоқ тугунли Қалқонсимон
буқоқ без саратони
1-гр КБ 8 46
касаллиги 18 (9%) 20 (10%) (4%) 2
бор n=200 жами(23%)
2-гр КБ 3 22
8 11
касаллиги (5%) (8%)
(2%)
йук n=150 жами(15%
Жами 26 31 11 2 68

УТТ текширув усулининг маълумотларига асосланиб 1-гурухдаги анамнезида


қалқонсимон без касаллиги бўлган Ковид-19 инфекцияси ўтказган 200 та
беморнинг 46 та, 2-гурухдаги анамнезида қалқонсимон без касаллиги бўлмаган
беморларнинг 22 таси Ингичка игнали аспирацион биопсия текширувига
жўнатилди. Уларда ТИРАДС категориясининг 3,4,5 даражалари аниқланган.
Биопсия натижаларига кўра 1-гурухдаги анамнезида қалқонсимон без касаллиги
бўлган беморларнинг 2 тасида қалқонсимон безнинг тугунли хосилалари TIRADS
–V категориясига тўғри келиб, гистология текширувида қалқонсимон безнинг
саратон касаллиги тасдиқланган.
Бу натижалар анамнезида калконсимон без касалликлари бўлган ва бўлмаган
беморларда COVID -19 инфекциясидан кейин қалқонсимон без тўқимасида
тугунли ўзгаришлар кўпайганини, аввалдан қалқонсимон без касалликлари бўлган
беморларда эса, гистология текширувида 2 тасида саратон ривожланганини
кўрсатди. Бу эса COVID -19 инфекциясининг қалқонсимон бези тўқимасига ножуя
таъсиридан далолат беради. Бизнинг фикримизча бу ўзгаришларда йод
танқислигининг ўрни алохида касб этади ва бу борада далиллар берувчи қўшимча
текширувлар ўтказилиши лозим.
Адабиётларда кўрсатилишича, COVID – 19 инфекцияси ўткир даврида юзага
келадиган цитокин бурони аутоиммун омилларни фаоллаштириб, калконсимон без
тўкимасида аутоиммун жараёнларни, хусусан аутоиммун тиреоидит, Грейвс
касаллиги ривожланишига сабаб булади [7]. Аммо COVID -19 утказган кишиларда
калконсимон бези тукимасида аутоиммун булмаган жараёнларнинг, хусусан
тугунли букок, ва хатто калконсимон бези саратони ривожланиши фаоллашиши
инфекциянинг хужайра ўсиш омиллари оркали таъсир килиши мумкинлигидан
далолат беради [11]. Бизнинг текширувларимиз йод танкислиги худудида олиб
бориганлиги, ва адабиётларда йод танкислигининг калконсимон без саратони хавф
омили деб кўрсатилганлиги COVID – 19 инфекцияси қалқонсимон бези
тўқимасида нафакат аутоиммун, балки саратон жараёнларини жадаллашишига
сабаб бўлади. Бизнинг фикримизча, COVID - 19 билан касалланган кишиларда
эрта ва узоқ тикланиш даврида қалқонсимон бези фаолиятини ва тўқимаси
холатини назоратлаб бориш мухим ахамиятга эга. Айниқса анамнезида
қалқонсимон без касалликлари бўлган беморларда тугунлашиш ва малигнизация
хавфи юкори бўлганини хисобга олиб, олинган натижалар асосида COVID -19 ни
олиб бориш ва назоратлаш протоколига киритиш мухим.

Хулоса.
1. Фарона вилоятида истикомат килувчи COVID - 19 инфекциясини
ўтказган анамнезида қалқонсимон без касаллиги бўлмаган кишиларда
COVID – 19 дан кейин аутоиммун тиреоидит 10% да, тугунли буқоқ 5%
да, аралаш буқоқ 8% да, кўп тугунли буқоқ 2% да, диффуз захарли буқоқ
касаллиги эса 4%да ривожлангани аниқланди. Аввалдан анамнезида
қалқонсимон без касаллиги бор беморларда қалқонсимон без АИТ 19%
да, тугунли буқоқ 9% да, аралаш буқоқ 10% да, кўп тугунли буқоқ 4% да,
диффуз захарли буқоқ 16% беморда аниқланди.

2 COVID -19 инфекциясини ўтказган анамнезида қалқонсимон без


касаллиги бўлмаган кишиларда қалқонсимон без тўқимасида COVID – 19 дан
кейин TIRADS-III категориясига 23%, TIRADS-IV категориясига 5% беморнинг
тугунли хосилалари тўғри келди. Анамнезида қалқонсимон без касаллиги бор
беморларда TIRADS-III категориясига 26%, TIRADS-IV категориясига 17%,
TIRADS-V категориясига эса 4% беморнинг қалқонсимон безидаги тугунли
хосилалари тўғри келди. Бундан кўриниб турибдики бу гурухдаги беморларда
малигнизацияланиш хавфи юқори эканлиги аниқланди.
3 COVID - 19 инфекцияси қалқонсимон безида аутоиммун ва тугунли
хосилалари ривожланишида мойиллик қилади. Аввалдан қалқонсимон
без касалликлари бўлган кишиларда эса тугунли хосилаларда саратон
ривожланиши хавфи ортиши аниқланди ва 2 та беморда қалқонсимон
без саратон касаллиги тасдиқланди.

4. COVID 19 билан касалланган беморларда эрта ва узок тикланиш даврида


қалқонсимон бези тўқимасида аутоиммун ва тугунли хосилалар
малигнизацияси хавфи юқори бўлиб, бу без фаолиятини назоратлаш мухим
ахамиятга эга эканлигидан далолат беради.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Lisco G, De Tullio A, Jirillo E, et al. Thyroid and COVID-19: a review on


pathophysiological, clinical and organizational aspects. J Endocrinol Invest
2021; 44: 1801–1814.
2. Scappaticcio L, Pitoia F, Esposito K, et al. Impact of COVID-19 on the
thyroid gland: an update.Rev Endocr Metab Disord2020: 22: 1–13.
3. Chen W, Tian Y, Li Z, et al. Potential Interaction Between SARS-CoV-2
and Thyroid: A Review. Endocrinology 2021; 162: bqab004.
4. Wu Z and McGoogan JM. Characteristics of and Important Lessons from
the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Outbreak in China: Summary of
a Report of 72 314 Cases from the Chinese Center for Disease Control and
Prevention. JAMA 2020; 323: 1239–1242.
5. Ziegler CGK, Allon SJ, Nyquist SK, et al. SARS-CoV-2 Receptor ACE2
Is an Interferon-Stimulated Gene in Human Airway Epithelial Cells and Is
Detected in Specific Cell Subsets across Tissues. Cell 2020; 181: 1016–
1035.e19.
6. Li W, Moore MJ, Vasilieva N, et al. Angiotensin-converting enzyme 2 is a
functional receptor for the SARS coronavirus. Nature2003; 426: 450–454.
7. Chen T, Wu D, Chen H, et al. Clinical characteristics of 113 deceased
patients with coronavirus disease 2019: retrospective study.BMJ2020; 368:
m1091.
8. Marazuela M, Giustina A and PuigDomingo M. Endocrine and metabolic
aspects of the COVID-19 pandemic. Rev Endocr Metab Disord2020; 21:
495–507.
9. Ackermann M, Verleden SE, Kuehnel M, et al. Pulmonary Vascular
Endothelialitis, Thrombosis, and Angiogenesis in Covid-19. N Engl J
Med2020; 383: 120–128.
10. Dufort EM, Koumans EH, Chow EJ, et al. Multisystem Inflammatory
Syndrome in Children in New York State.N Engl J Med2020; 383: 347–358.
11. Coperchini F, Chiovato L, Croce L, et al. The cytokine storm in COVID-
19: An overview of the involvement of the chemokine/ chemokine-receptor
system. Cytokine Growth Factor Rev2020; 53: 25–32.
12. Java A, Apicelli AJ, Liszewski MK, et al. The complement system in
COVID-19: friend and foe?JCI Insight2020; 5: e140711.
13. Guo Y, Korteweg C, McNutt MA, et al. Pathogenetic mechanisms of
severe acute respiratory syndrome. Virus Res 2008; 133: 4–12.
14. Lazartigues E, Qadir MMF and MauvaisJarvis F. Endocrine Significance
of SARSCoV-2’s Reliance on ACE2.Endocrinology 2020; 161: bqaa108.
15. Li MY, Li L, Zhang Y, et al. Expression of the SARS-CoV-2 cell
receptor gene ACE2 in a wide variety of human tissues.Infect Dis
Poverty2020; 9: 45.

Вам также может понравиться