Тема 1.

Ключевые понятия и теоретические основы бизнес моделей и

деловых культур
Цель лекции: ознакомить обучающихся с основными понятиями и
теоретическими концепциями курса «Бизнес модели и деловая культура
изучаемого региона».
Проблемные вопросы:
1. Концептуализация понятия «бизнес-культура», «деловая этика» и
«деловое общение».
2. Параметры кросс - культурного сравнения.
3. Модели исследования деловых культур.
Тезисы лекции:
1. Термин «деловая культура» впервые появился в Западных странах и до
сих пор он до конца не изучен, так как является собирательным понятием. В
основном его воспринимают как «определенные правила поведения в сфере
деловой активности, корпоративные традиции и обычаи, рабочий этикет и
нормы».
Деловую культуру можно понимать как систему ценностей и норм,
регулирующих поведение в процессе деловой активности при переговорах и
заключении сделок, выполнении договорных обязательств, при организации
деятельности людей, в деловом общении, в отношении к работнику и
потребителю. Важно перенести на уровень сознания те положения деловой
культуры, которые управляют поведением человека с тем, чтобы имелась
возможность отказаться от стереотипов, препятствующих ведению эффективного
международного бизнеса.
Основу деловой культуры составляют ценности, которые носят
долговременный характер. Они не имеют количественных показателей, а
характеризуются качественно. Их значение острее всего проявляется в
критические моменты, когда особую роль играет моральный фактор.
Ценности - это общие убеждения и вера в то, что хорошо и осознание
того,что такое плохо. Носителями деловой культуры являются лидеры
организации и их ценности, которые в конечном итоге переносятся на язык
управленческих решений в виде правил поведения персонала, технологии
принятия управленческих решений, делегирования власти, отношений с
подчиненными и тому подобное.
Корни деловой культуры находятся в философии организации, а
проявляется она во взаимоотношениях с причастными к ней людьми и
организациями. Происхождение деловой культуры связано с рядом источников:
харизматической влиятельной личностью, основателем
1.Параметры кросс - культурного сравнения: Первым из них является религия.
Она влияет на характер деловых связей, организационную
структуру, а так же на особенности потребления в разных странах. Например, в
соответствии с исламской религией банковская система беспроцентная, и
поэтому поддерживается государством. Ростовщичество строго запрещено,
считается страшным грехом, так же как и игорный бизнес, лотереи, алкоголь,
табак, свинина, собаки.
Конфуцианство в свою очередь очень повлияло на Китайское общество. Это
этико-философское учение отражает принцип жесткого неравенства между
людьми, а так же привносит коллективизм и семейные ценности. Особенностью
бизнес отношений на работе является необходимость «сохранять лицо», не
допускать позора или некорректного поведения. Ведь человеческие отношения
очень ценятся не только в жизни, но и в бизнесе.
Вторым параметром кросс - культурного сравнения является язык, на
котором принято разговаривать в стране, а так же другие способы вербальной,
паравербальной и не вербальной коммуникации, используемые во время
установления отношений. Как было упомянуто ранее, в определенной мере он
определяет сознание и направление мышления общества.
Третьим параметром кросс - культурного сравнения является использование
личного и социального пространства. В различных странах свои понятия об
деловой и интимной зоне. Во многих странах приемлемое расстояние составляет
1-1,2 метра. Скандинавы, англосаксы и немцы, например, в основном приемлют
расстояние 1,2 метра от себя, для близких друзей и родственников делается
исключение в виде радиуса 0,5 метра.
3. Модели исследования деловых культур. Для более упрощенного подхода к
изучению деловых культур проводится сравнительный анализ по различным
моделям. Модель Ричарда Лыоиса самая простая система управления кросс -
культурными различиями, в основе, которой лежит отношение людей ко времени
и его использовании. В соответствии, с чем происходит деление на три группы
культур: моноактивные культуры, полиактивные культуры и реактивные культуры.
Модель Герта Хофстеда. Модель этого голландского ученого включает
национальный сравнительный анализ по четырем критериям. Каждый
определяется по шкале от 0 до 100 баллов.

Литература
1.Алёхина И.В. Имидж и этикет делового человека. М.: изд-во Дело, 2001. - 112 с.
2.Андреева Г.М. Социальная психология. - М.: Изд-во Моск. ун-та, 1986. - 414 с.
3.Асадов А.И., Покровская Н.Н., Косалимова О.А. Культура делового
общения. - СПб.: Изд-во СПбГУЭФ, 20Ю.-156с.
4.Богучарский Е.М. Этнокультура и дипломатия. М:МГИМО Университет, 2011.—
180 с.
Тақырып 1. Бизнес-модельдер мен іскерлік-мәдениеттің негізгі түсініктері мен
теориялық негіздері.

Дәріс мақсаты: білім алушыларды "оқитын аймақтың Бизнес модельдері мен

іскерлік мәдениеті" курсының негізгі ұғымдары мен теориялық
тұжырымдамаларымен таныстыру.
Проблемалық мәселелер:
1. "Бизнес-мәдениет", "іскерлік этика" және "іскерлік қарым-қатынас"
ұғымдарын тұжырымдау.
2. Кросс-мәдени салыстыру параметрлері.
3. Іскерлік мәдениеттерді зерттеу модельдері.
Дәріс тезистері:
1. "Іскерлік мәдениет" термині Батыс елдерінде алғаш рет пайда болды және ол
әлі күнге дейін зерттелмеген, өйткені ұжымдық түсінік болып табылады. Негізінен
оны "іскерлік белсенділік саласындағы белгілі бір тәртіп ережелері, корпоративтік
дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар, жұмыс этикеті мен нормалары"деп қабылдайды.
Іскерлік мәдениетті келіссөз жүргізу, келісім-шарт міндеттемелерін орындау
кезінде, адамдардың қызметін ұйымдастыру кезінде, іскерлік қарым-қатынаста, қызметкер
мен тұтынушыға қатысты іскерлік белсенділік үдерісіндегі мінез-құлықты реттейтін
құндылықтар мен нормалардың жүйесі ретінде түсінуге болады. Маңызды көшіруге сана
деңгейі ережелер іскерлік тиімді халықаралық бизнесті жүргізуге кедергі келтіретін
стереотиптерден бас тарту мүмкіндігі болу үшін адамның мінез-құлқын басқаратын
мәдениет.
Іскерлік мәдениеттің негізін ұзақ мерзімді сипаттағы құндылықтар құрайды.
Олардың сандық көрсеткіштері жоқ, сапа жағынан сипатталады. Олардың мәні моральдық
фактор ерекше рөл атқаратын қиын сәттерде байқалады.
Құндылықтар-бұл жалпы наным-сенімдер мен жақсы нәрсеге деген сенім және
жаман деген не екенін ұғыну. Іскерлік мәдениеттің тасымалдаушылары ұйымның
көшбасшылары және олардың құндылықтары болып табылады, олар ақыр соңында
персоналдың мінез-құлық ережелері, басқарушылық шешімдерді қабылдау технологиясы,
билікті делегациялау, бағыныштылармен қарым-қатынас және т. б. түрінде басқарушылық
шешімдер тіліне көшіріледі.
Іскерлік мәдениеттің тамыры ұйым философиясында, ал ол оған қатысы бар
адамдармен және ұйымдармен өзара қарым-қатынаста көрінеді. Іскерлік мәдениеттің
пайда болуы бірқатар дереккөздерге байланысты: харизматикалық ықпалды тұлға, негізін
қалаушы
1.Кросс-мәдени салыстыру параметрлері: бірінші дін болып табылады. Ол іскерлік
байланыстардың сипатына, ұйымдастырушылық
сондай-ақ әртүрлі елдерде тұтыну ерекшеліктері. Мысалы, ислам дініне сәйкес банк
жүйесі пайызсыз, сондықтан мемлекет тарапынан қолдау көрсетіледі. Өсімқорлық қатаң
тыйым салынған, ойын бизнесі, лотереялар, алкоголь, темекі, шошқа, иттер сияқты
қорқынышты күнә болып саналады.
Конфуциандық өз кезегінде Қытай қоғамына өте әсер етті. Бұл этикалық-
философиялық ілім адамдар арасындағы қатаң теңсіздіктің принципін көрсетеді, сондай-
ақ ұжымшылдық пен отбасылық құндылықтарды әкеледі.
 Бизнес қатынастардың ерекшелігі. Жұмыста бизнес қарым-қатынастардың ерекшелігі
"бет-әлпетті сақтау", ұятқа немесе әдепсіз мінез-құлыққа жол бермеу болып табылады.
Өйткені адам қарым-қатынасы тек өмірде ғана емес, бизнесте де өте бағаланады.
Кросс-мәдени салыстырудың екінші параметрі елде сөйлесуге қабылданған Тіл,
сондай-ақ қарым-қатынасты орнату кезінде пайдаланылатын вербалды, паравербалды
және вербалды емес коммуникацияның басқа тәсілдері болып табылады. Бұған дейін
айтылғандай, ол белгілі бір шамада қоғамның санасы мен ойлау бағытын анықтайды.
Кросс-мәдени салыстырудың үшінші параметрі жеке және әлеуметтік кеңістікті
пайдалану болып табылады. Әртүрлі елдерде іскерлік және интимдік аймақ туралы өз
түсініктері. Көптеген елдерде қолайлы қашықтық 1-1,2 метр. Скандинавалар, англосакстар
және немістер, мысалы, негізінен 1,2 метр қашықтықты қабылдайды, жақын достары мен
туысқандары үшін 0,5 метр радиус түрінде ерекшелік жасалады.
3. Іскерлік мәдениеттерді зерттеу модельдері. Іскерлік мәдениеттерді зерделеудің
жеңілдетілген тәсілі үшін әртүрлі үлгілер бойынша салыстырмалы талдау жүргізіледі.
Ричард Лыоис моделі кросс - мәдени айырмашылықтарды басқарудың ең қарапайым
жүйесі, оның негізінде адамдардың уақыт пен оны пайдалануға қатынасы жатыр. Осыған
сәйкес үш топқа бөлінеді: моноактивті мәдениет, полиактивті мәдениет және реактивті
мәдениет. Герт Хофстед Моделі. Бұл голландтық ғалымның үлгісі төрт критерий бойынша
ұлттық салыстырмалы талдауды қамтиды. Әрқайсысы 0-ден 100 баллға дейінгі шкала
бойынша анықталады.

Литература
1.Алёхина И.В. Имидж и этикет делового человека. М.: изд-во Дело, 2001. - 112 с.
2.Андреева Г.М. Социальная психология. - М.: Изд-во Моск. ун-та, 1986. - 414 с.
3.Асадов А.И., Покровская Н.Н., Косалимова О.А. Культура
делового общения. - СПб.: Изд-во СПбГУЭФ, 20Ю.-156с.
4.Богучарский Е.М. Этнокультура и дипломатия. М:МГИМО Университет, 2011.—
180 с.