3.8.1. МУСТАҚИЛ ВАЗИФА.

ТУРЛИ ВАЗИЯТЛИ МАСАЛАЛАР

АСОСИДА ТИНГЛОВЧИЛАР БИЛИМИНИ АНИҚЛАШ

ТУРЛИ ВАЗИЯТЛИ МАСАЛАЛАР АСОСИДА ТИНГЛОВЧИЛАР

БИЛИМИНИ АНИҚЛАШ

1.Дорихона муассасаларининг молиявий-хўжалик фаолиятини

назорат қилиш турлари?

Дорихонада бўлиши мажбурий бўлган дори турларидан нечтаси

савдода борлиги, уларнинг захираси етарлилиги; касса назорат
машинасининг мавжудлиги; дори-воситаларининг сақланиши ва
фармацевтик тартибга риоя қилиниши; дори воситаларининг
сифати назоратдан ўтганлиги, мувофиқлик сертификати
мавжудлиги;

2.Хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятини фармацевтик

инспекция қилиш?

2017 йилда “Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника

экспертизаси ва стандартизацияси Давлат маркази” ДУК
(“ДВТБТТЭСДМ” ДУК) қошида Фарминспекция бўлими ташкил
этилди. I. Фарминспекция бўлимининг асосий вазифаси
фармацевтика фаолиятини амалга ошириш учун Соғлиқни сақлаш
вазирлиги томонидан лицензия берилган хўжалик юритувчи
субъектлар устидан назорат, яъни: - Дори воситалари ва тиббий
буюмларнинг ишлаб чиқариш, сертификация, сақлаш, тайѐрлаш,
ташиш ва улгуржи реализация қилиш жараѐнида сифати бўйича; -
Фармацевтика фаолиятини амалган ошираѐтган корхоналар сони: -
дори воситалари ва тиббий буюмлар ишлаб чиқарадаган-150, шу
қаторда қон қуйиш марказлари - 4; - улгуржи реализация- 600 дан
ортиқ; - дори воситаларини тайѐрлаш муассасалари-201; - назорат-
тахлил лабораториялари-12; - сертификатлаш марказлари-5; -
илмий-тадқиқот муассасалари-9. 10 - Хуқуқни химоя қилувчи
органлар билан хамкорликдаги ишлар. - Гуманитар ѐрдам тарзида
келтирилган дори воситалари ва тиббий буюмларни сифати бўйича
хулоса бериш; - Шикоятлар билан ишлаш. - Давлат арбитраж
назоратини ташкиллаштириш ва ўтказиш. Фарминспекциянинг
келгусидаги режалари

3.Назорат қилувчи ташкилотлар.

Техник назорат тизими ишлаб чиқариш жараѐнининг ажралмас
қисми ҳисобланиб (назорат объектлари, назорат жараѐнлари ва
уларнинг тартиби, иш жойининг техник жиҳозланиши, назорат
усуллари, назорат жараѐнларини механизациялаш ва
автоматлаштириш воситалари) ва бу жараѐн корхонанинг техник
назорат бўлими (ТНБ) томонидан амалга оширилади. Корхона ТНБ
сининг асосий вазифаси корхона томонидан сифат стандартлари
талабларига жавоб бермайдиган маҳсулот ишлаб чиқарилишининг
олдини олиш ҳисобланади. ТНБ тузилиши ва штатлар сони иш
чиқариш хусусияти, хажми ва назорат жараѐнларининг
мураккаблигидан келиб чиқиб белгиланади ва ташкилот раҳбари
томонидан тасдиқланади. Корхона бўлимлари ва цехларининг
маҳсулоти техник назорати билан шуғулланадиган барча
ходимлари ТНБ таркибига киради. Фармацевтик корхонада
сифатсиз маҳсулот ишлаб чиқарилса, жавобгарлик корхона
раҳбарияти ва шундай маҳсулот чиқишига айибдор бўлган цех
раҳбар (шу жумладан ТНБ ходимларига) юклатилади. Корхона
фақат ТНБ қабул қилган маҳсулотнигина сотиши мумкин.
Маҳсулотга айни шу маҳсулот белгиланган талабларга жавоб
беришини тасдиқловчи аналитик паспорт ѐки бошқа ҳужжат
расмийлаштирилган бўлиши шарт.

4.Текширув турлари: тафтиш, қарши текширув, назорат

текшируви?

АУДИТ ВА ТАФТИШ ЎРТАСИДАГИ ФАРҚ 1. Мақсадлари:

Аудитники - молиявий ҳисобот ишончлилиги юзасидан фикр
билдириш, хизматлар кўрсатиш, мижозга ѐрдам бериш ва
ҳамкорлик қилиш;

Тафтишники - бартараф этиш мақсадида камчиликларни аниқлаш

ва айбдор шахсларни жазолаш. 2. Тавсифи: Аудитники –
ишбилармонлик фаолияти;

Тафтишники – ижроий фаолият, фармойишларни бажариш. 3.

Ўзаро муносабатлар асослари:

Аудитники – ихтиѐрийлик, шартномаларга асосан амалга ошириш;

Тафтишники –мажбурийлик, юқори ташкилот ѐки давлат
идоралари фармойишларига мувофиқ амалга ошириш.
4. Бошқарув алоқалари: Аудитники – горизонтал алоқалар, мижоз
билан муносабатларда тенг ҳуқуқийлилик, унинг олдида ҳисобот
бериш; Тафтишники –вертикал алоқалар, юқори бўғин томонидан
тайинланиш, ижро тўғрисида унга ҳисобот бериш.

5. Хизматларга тўлов тамойиллари: Аудитники – тўловни мижоз

амалга оширади; 16 Тафтишники –тўловни юқори бўғин ѐки давлат
идораси амалга оширади.

6. Амалий масалалар: Аудитники – мижознинг молиявий холатини

яхшилаш, пассивларни (инвесторлар, кредиторлар) жалб қилиш,
мижозга маслаҳатлар билан ѐрдам бериш; Тафтишники –
активларни сақлаш, суиистеъмолчиликларни бартараф этиш ва
олдини олиш.

7. Натижалар: Аудитники – аудиторлик хулоса - бу юридик ва

жисмоний шахслар, давлат ҳукумати ва бошқарув идоралари,
маҳаллий ўз-ўзини бошқарув идоралари ва суд идоралари учун
юридик мақомга эга бўлган ҳужжат; бухгалтерия (молиявий)
ҳисоботнинг ишончлилигини тасдиқловчи аудиторлик
хулосасининг якуний қисми чоп этилиши мумкин. Тафтишники –
тафтиш далолатномаси – бу барча аниқланган, хатто аҳамиятсиз
бўлган камчиликлар қайд этилган ички ҳужжат; далолатнома
юқори ташкилотга ѐки бошқа идораларга тақдим этилиши лозим.
Аудиторлик хулоса

5.Текширувлар даврийлиги ва ўтказиш муддатлари?

Корхона ҳўжалик механизмининг алоҳида бўлимлари фаолиятини,

уларнинг самарадорлилиги, ишончлилиги ва бошқарув учун
фойдалилигини баҳолаш мақсадида амалга ошириладиган
текширувдир. Мувофиқлилик аудити Бу корхона ҳўжалик
тизимида амалдаги қонунчиликка оид ҳужжатлар ва йўриқномалар
билан белгиланган меъѐрларга хамда маъмурият ходимлари учун
ишлаб чиқилган муолажа ва қоидаларга қандай риоя
этилаѐтганлигининг текширувидир.

Аудиторлик текширувининг усуллари 15 Амалдаги текширув ;

Тасдиқлаш; Ҳужжатли текширув; Кузатув; Сўров;
Таҳлилий тестлар; Мунтазам қараб чиқиш; Ўрганиб чиқиш;
Махсус текширув; Муқобил текширув ва бошқалар;

6.Аудиторлик фаолияти тўғрисида тушунча беринг?

Аудиторлик касби турли хил мамлакатларда турлича номланиб

келинган Масалан: Америкада жамоатчи-бухгалтер; Францияда
бухгалтер эксперт ѐки счѐтлар бўйича комиссар; Германияда
хўжалик назоратчиси, ѐки китоблар (Das Buch) назоратчиси; қатор
англо-саксония мамлакатларида компаниянинг молиявий
фаолиятини назорат қиладиган тафтишчи кабилардир Барча
аудиторлик фирмалари, хизматлари ўз фаолиятларида «Халқаро
аудит нормалари ва қўшимча ишлар Низоми» дан фойдаланадилар.
Халқаро аудит нормалари нормативи 29 ишдан иборат бўлиб, унга
яна 4 та қўшимча ишлар нормативлари ҳам киритилган. Демак,
«Аудит» тушунчаси лотинча сўз бўлиб, «auditing» - айнан
таржимаси «у эшитаяпти», «эшитувчи» деган маъноларни
билдиради. Унинг замонавий маъноси корхонадаги бухгалтерия
хисобини юритишнинг ишончлилигини ва адолатлилигини
текшириш жараѐнини билдиради. Аудитор – юкори малакали аудит
мутахассислиги сертификатига эга бўлган 12 шахс.
Аудитнинг асосий вазифаси – куйидаги мақсадларга эришиш
учун молиявий хисоботларни текширишдир. хисоботларнинг
ишончлилигини тасдиқлаш ѐки ишончсизлигини қайд этиш;
текширилаѐтган даврда корхона фаолияти натижасида ҳисоб ва
ҳисобот харажатлар, даромадлар ва молиявий натижалар тўлиқ,
ишончли ва аниқ акс этилганлигини текшириш; ҳисобни юритиш
ва ҳисоботни тузиш, активлар, мажбуриятлар ва хусусий капитални
баҳолаш услубига оид қоидаларини тартибга солувчи амалдаги
қонунчиликка ва меъѐрий ҳужжатларга риоя қилиниши юзасидан
назоратни Аудиторлик текшируви давомида баланс, молиявий
натижалар тўғрисидаги ҳисобот тўғри тузилганлиги, тушунтириш
хати маълумотларининг ишончлилиги текширилади. Бунда
қуйидагилар аниқланади: Ҳисоботда барча активлар ва пассивлар
акс этилганлиги; Ҳисобот тузишда барча ҳужжатлардан
фойдаланилганлиги;
Амалдаги молк мулкни баҳолаш услуби корхона ҳисоб сиѐсатида
қабул қилингандан қай даражада фарқ қилишлиги; Фойда солиғи
ва бошқа солиқлар бўйича солиққа тортиладиган база тўғри
ҳисобланганлиги.
Аудитнинг турлари Ички аудит бошқарув назоратининг ажралмас
ва муҳим элементи бўлиб ҳисобланади. Активлар холати юзасидан
назорат қилиш: раҳбарият томонидан қарорлар қабул қилинишида
фойдаланадиган маълумот аниқ эканлигини тасдиқлаш; Ички
тизимга оид назорат муолажаларини бажарилишини тасдиқлаш;
Ички назорат тизими самарадорлигини таҳлил қилиш ва маълумот
устидан ишлаш;
Бошқарув маълумот тизими томонидан тақдим этиладиган
маълумот сифатига баҳо бериш алга ошириш;