Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
ХРЕСТОМАТИЯ ПРОЗАИЧЕСКИХ
КОММЕНТИРОВАННЫХ ТЕКСТОВ
ДРЕВНЕГРЕЧЕСКИХ АВТОРОВ
ПРОГРАММА
ОБНОВЛЕНИЕ
ГУМАНИТАРНОГО ОБРАЗОВАНИЯ
В РОССИИ
^лли ника
ХРЕСТОМАТИЯ ПРОЗАИЧЕСКИХ
КОММЕНТИРОВАННЫХ ТЕКСТОВ
ДРЕВНЕГРЕЧЕСКИХ АВТОРОВ
Автор-составитель
Л.В.Павленко
АСПЕНТ ПРЕСС
М осква
1995
ББК 84(0)3я7
Э 47
Л.В. Павленко
7 сентября 1995 г.
ПРЕДИСЛОВИЕ
4
или синтаксическим явлениям — внимание учащегося об
ращается на те «трудности», справиться с которыми он не
может даже при помощи имеющихся в его распоряжении
словарей и рекомендованных учебников. Различные по сво
ему характеру и диалектным особенностям тексты снабже
ны неравноценными по объему разъяснениями — более
подробно прокомментированы фрагменты эпоса, лирики и
драмы, тогда как прозаические тексты, язык которых яв
ляется «классическим» аттическим V-IV веков до н.э. или
близким к нему, сопровождаются только немногими пояс
нениями неграмматического свойства. Для образователь
ных целей автор считает необходимым в некоторых случа
ях дать варианты художественного перевода фразы, отме
тить трудность смыслового характера или вероятность раз
личного истолкования текста: это может стать и стимулом
для более пространных объяснений ведущего курс препода
вателя или же активизировать работу тех, кто изучает
язык и тексты самостоятельно. Предпосылаемые каждому
разделу справки литературно-исторического характера
кратки, их цель — дать учащемуся лишь общее представ
ление об авторе и его произведении; иногда, впрочем, ока
зывается необходимым коротко пересказать содержание
произведения — во введении к тексту или в самом коммен
тарии.
При объяснении той или иной фонетической, морфоло
гической или синтаксической трудности текста обычно да
ется соответствующий латинский термин, что позволяет
найти по любому учебнику истолкование встретившегося
грамматического явления.
Пособие ориентировано на практическое использование
«Греческо-русского словаря» А.Д. Вейсмана, широко ис
пользовавшегося в русских классических гимназиях и пе
реизданного в 1991 году «Греко-латинским кабинетом»®
Ю.А. Шичалина. К практическому использованию реко
мендуются следующие учебники:
С о б о л е в с к и й С .И. Древнегреческий язык. — М.:
Изд-во литературы на иностр. языках. — 1948.
К о з а р ж е в с к и й А . Ч . Учебник древнегреческого язы
ка. — М.: Изд-во МГУ. — 1975, (2-е изд. — М.: «Греко-ла
тинский кабинет» Ю.А. Шичалина. — 1993).
С л а в я т и н с к а я М . Н . Учебник древнегреческого язы
ка. Ч. I-П. — М.: Изд-во МГУ. — 1993.
П а в л е н к о Л . В . Древнегреческий язык. — Киев: Изд-
во НМК МО Украины. — 1992.
ПРИНЯТЫЕ В КОММЕНТАРИЯХ СОКРАЩЕНИЯ
7
ТЕКСТ XIII ГРЕЧЕСКАЯ БАСНЯ
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ Л И Т Е РА Т У РА
CORPUS FABULARUM AESOPICARUM / Edidit Augustus
Hausrath. Addenda et corrigenda... excerpta et collecta ab
H. Haas — Vol. I, fasc. 1. — Lipsiae: Teubner. — 1957.
БАСНИ ЭЗОПА / Издание подгот. М.Л. Гаспаров. —
М.: Наука. — 1968.
АНТИЧНАЯ БАСНЯ: Эзоп, Федр, Бабрий / Перевод,
статья и комм. М.Л. Гаспарова. —
М.: Худож. литература. — 1991.
О Я ЗЫ К Е ЭЗОПОВСКИХ БАСЕН
Язык прозаических басен эзоповских сборников —
обычная греческая речь I-Π веков н.э., лишенная даже ми
нимальной стилистической отделки (в баснях часто не уст
раняется даже зияниё)\ то, что они открывают нашу под
борку — дань хронологическому принципу представления
авторов. Морфология и синтаксис текстов басен норматив
ны, отсюда — краткость комментария к ним; М.Л. Гаспа
ров замечает о языке басен Эзопа: «Составитель эзоповско
го сборника не заботился о литературном мастерстве: он д у
мал только о простоте, ясности и общедоступности...»
8
ГРЕЧЕСКАЯ БАСНЯ ЭЗОП
XIII.
1. 15а
ΑΛΩΠΗΞ ΚΑΙ ΒΟΤΡΥΣ
Άλώπηξ λιμώττουσα ώς έθεάσατο άπό τίνος
άναδενδράδος βότρυας κρεμαμένους, ήβουλήθη α υ
τών περιγενέσθαι και οΰκ ήδύνατο. άπαλλαττομένη
δε προς έαυτήν εΐπεν· «δμφακές είσιν».
Οΰτω και των ανθρώπων ενιοι των πραγμάτων
έφικέσθαι μή δυνάμενοι δι’ ασθένειαν τούς καιρούς
αίτιώνται.
2. 27 (II)
ΑΛΩΠΗΞ ΠΡΟΣ ΜΟΡΜΟΛΥΚΕΙΟΝ
Άλώπηξ είσελθοΰσα εις οικίαν κιθαρφδού και
έκαστον τών αύτού σκευών έρευνησαμένη εύρε κ ε
φαλήν μορμολυκίου εύφυώς κατεσκευασμένην.
άναλαβοΰσα δε αύτήν ταΐς οϊκείαις χερσιν εφη· «ώ
οϊα κεφαλή και έγκέφαλον ούκ εχει».
'Ο μύθος προς άνδρας μεγαλοπρεπείς μεν τώ
σώματι, κατά ψυχήν δε αλογίστους.
9
ТЕКСТ XIII ГРЕЧЕСКАЯ БАСНЯ
3. 53 (I)
ΓΕΩΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΣ
Γεωργοί) παΐδες έστασίαζον. ό δέ, ώς πολλά πα-
ραινών ούκ ήδύνατο πεΐσαι αυτούς λόγοις μεταβα-
λέσθαι, εγνω δεΐν διά πράγματος τούτο πράξαι και
παρήνεσεν αύτοΐς ράβδων δέσμην κομίσαι. των δέ
τό προσταχθέν ποιησάντων τό μέν πρώτον δούς
αύτοΐς άθρόας τάς ράβδους έκέλευσε κατεάσσειν.
επειδή δέ καίπερ βιαζόμενοι ούκ ήδύναντο, έκ δευ
τέρου λύσας την δέσμην άνά μίαν αύτοΐς ράβδον
έδίδου. των δέ ρςχδίως κατακλώντων εφη· «άτάρ και
ύμεΐς, ώ παΐδες, έάν μέν όμοφρονήτε, άχείρωτοι
τοΐς έχθροΐς εσεσθε, έάν δέ στασιάζητε, εύάλωτοι».
'Ο λόγος δηλοΐ, δτι τοσοΰτον ίσχυροτέρα έστιν ή
ομόνοια, όσον εύκαταγώνιστος ή στάσις.
4. 44 (I)
ΒΑΤΡΑΧΟΙ ΑΠΌΥΝΤΕΣ ΒΑΣΙΛΕΑ
Βάτραχοι λυπούμενοι έπί· τή έαυτών άναρ-
χίςκ πρέσβεις επεμψαν προς τον Δία δεόμενοι βασι
λέα αύτοΐς παρασχεϊν. ό δέ συνιδών αύτών την
εύήθειαν ξύλον είς την λίμνην καθήκε. και οί βάτ
ραχοι τό μέν πρώτον καταπλαγέντες τον ψόφον είς
10
ГРЕЧЕСКАЯ БАСНЯ ЭЗОП
6. 55
ΓΥΝΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΑΙΝΑΙ
Γυνή χήρα φίλεργος θεραπαινίδας εχουσα ταύ-
τας εΐώθει νυκτός έπι τά έργα έγείρειν προς άλεκ-
τοροφωνίαν. αί δε συνεχώς καταπονούμεναι εγνω-
σαν δεΐν τον έπι τής οικίας άλέκτορα άποπνίξαν
έκεΐνον γάρ φοντο των κακών αίτιον είναι νύκτωρ
έγείροντα τήν δέσποιναν, συνέβη δέ αύταϊς τούτο
πραξάσαις χαλεπωτέροις τοΐς δεινοΐς περιπεσείν. ή
γάρ δέσποινα άγνοοΰσα τήν τών άλεκτρυόνων ώραν
έννυχέστερον αύτάς έξήγειρεν.
Οΰτω πολλοίς άνθρώποις τά ίδια βουλεύματα
κακών αίτια γίνεται.
12
ГРЕЧЕСКАЯ БАСНЯ ЭЗОП
7. 114
ΜΥΡΜΗΞ ΚΑΙ ΤΕΤΤΙΞ
(III). Χειμώνος гордс των σίτων βραχέντων οί
μύρμηκες εψυχον. τέττιξ δε λιμώττων ήτει αυτούς
τροφήν, οί δε μύρμηκες εΐπον αύτφ· «διά τί τό θέρος
ού συνήγες τροφήν;» ό δε εΐπεν· «ούκ έσχόλάζον
άλλ’ ήδον μουσικώς», οί δ γελάσαντες εΐπον· «άλλ’
εί θέρους ώραις ηύλεις, χειμώνος όρχοΰ».
'Ο μύθος δηλοί, δτι ού δει τινα άμελείν εν παντί
πράγματι, ινα μή λυπηθή καί κινδυνεύση.
8. 136
ΚΥΩΝ ΚΡΕΑΣ ΦΕΡΟΥΣΛ (I)
Κύων κρέας εχουσα ποταμόν διέβαινε· θεασα-
μένη δε την έαυτής σκιάν κατά τοΰ ύδατος ύπέλα-
βεν έτέραν κύνα είναι μεΐζον κρέας εχουσαν. διό-
περ άφεΐσα τό ίδιον ώρμησεν ώς τό εκείνης άφαι-
ρησομένη. συνέβη δε αυτή άμφοτέρων στερηθήναι,
τοΰ μεν μη έφικομένη, διότι μηδέν ήν, τοΰ δέ, διότι
ΰπό τοΰ ποταμοΰ παρεσύρη.
Προς άνδρα πλεονέκτην ό λόγος εύκαιρος.
9. 147
ΛΕΩΝ ΚΑΙ ΑΛΩΠΗΞ (I)
Λέων γηράσας και μη δυνάμενος δι’ άλκής έαυ-
τφ τροφήν πορίζειν εγνω δεΐν δι’ έπινοίας τοΰτο
πραξαι. και δη παραγενόμενος εϊς τι σπήλαιον και
ένταΰθα κατακλιθεις προσεποιεΐτο τον νοσοΰντα
και ούτω τά παραγενόμενα προς αυτόν εις έπίσκε-
ψιν ζφα συλλαμβάνων κατήσθιε. πολλών δέ θηρίων
καταναλωθέντων άλώπηξ τό τέχνασμα αύτοΰ συν-
εΐσα παρεγένετο και στάσα άπωθεν τοΰ σπηλαίου
14
ГРЕЧЕСКАЯ БАСНЯ ЭЗОП
10. 160
ΛΥΚΟΣ ΚΑΙ ΑΡΗΝ
Λύκος θεασάμενος αρνα άπό τίνος ποταμού πί-
νοντα τούτον ήβουλήθη μετ’ εύλογου αιτίας κατα-
θοινήσασθαι. διόπερ στάς ανωτέρω ήτιατο αυτόν ως
θολοΰντα τό ύδωρ καί πίνειν αύτόν μή έώντα. τού
δε λέγοντος, ως ακροις τοΐς χείλεσι πίνει καί ά λ
λως ού δυνατόν αύτφ έστώτι κατωτέρω έπάνω τα-
ράσσειν τό ύδωρ, ό λύκος άποτυχών ταύτης τής
αιτίας εφη· «άλλα πέρυσι τον πατέρα μου έλοιδό-
ρησας». είπόντος δε εκείνου μηδέπω τότε γεγενή-
σθαι ό λύκος εφη προς αύτόν· «έάν ούν σύ απολο
γιών εύπορης, έγώ σε ού κατέδομαι;»
'Ο λόγος δηλοΐ, ότι οΐς ή πρόθεσίς έστιν άδικεΐν,
παρ’ αύτοΐς ούδέ δικαία απολογία Ισχύει.
11. 63
ΔΗΜΑΔΗΣ О ΡΗΤΩΡ
Δημάδης ό ρήτωρ δημηγορών ποτέ εν Άθήναις
έκείνων δε μή πάνυ τι αύτφ προσεχόντων έδεήθη
αύτών, δπως έπιτρέψωσιν αϋτφ Αίσώπειον μύθον
είπεΐν. των δε συγχωρησάντων αϋτφ άρςάμενος
ελεγε· «Δήμητρα και χελιδών και εγχελυς την
αυτήν οδόν έβάδιζον. γενομένων δε αύτών κατά
τινα ποταμόν ή μεν χελιδών άνέπτη, ή δε εγχελυς
κατέδυ». και ταΰτα είπών έσιώπησεν. έρομένων δε
αύτών «ή οΰν Δήμητρα τί επαθεν;» εφη· «κεχόλω-
ται ύμΐν, οϊ τινες τα τής πόλεως πράγματα έάσαν-
τες Αίσωπείων μύθων άκούειν άνέχεσθε».
Οϋτω και τών άνθρώπων άλόγιστοί είσιν, όσοι
τών μεν άναγκαίων όλιγωρούσι, τά δε προς ήδονήν
μάλλον αίροϋνται.
12а. 126 (I)
ΚΟΡΑΞ ΚΑΙ ΑΛΩΠΗΞ
Κόραξ κρέας άρπάσας έπί τίνος δένδρου έκάθι-
σεν. άλώπηξ δε τούτον θεασαμένη και βουλομένη
τού κρέως περιγενέσθαι στάσα έπήνει αύτόν ώς εύ-
16
ГРЕЧЕСКАЯ БАСНЯ БАБРИЙ
12b. ΒΑΒΡΙΟΥ, 77
ΚΟΡΑΞ ΚΑΙ ’ΑΛΩΠΗΞ
Κόραξ δεδηχώς στόματι τυρόν είστήκαν
τυρού δ’ άλώπηξ Ισχανώσα κερδώη
μύθφ τον όρνιν ήπάτησε τοιούτφ·
«κόραξ, καλαί σοι πτέρυγες, όξέη γλήνη,
5 θηητός αύχήν στέρνον αίετοΰ (ραίνεις·
όνυξι πάντων θηρίων κατισχύεις·
ό τοΐος όρνις κωφός έσσί κού κρώζεις».
17
ТЕКСТ XIII ГРЕЧЕСКАЯ БАСНЯ
12c. PHAEDRI, I 13
VULPES ET CORVUS
Quae se laudari gaudent verbis subdolis,
sera dant poenas turpi paenitentia.
Cum de fenestra corvus raptum caseum
comesse vellet, celsa residens arbore,
5 vulpes in vid it, deinde sic coepit loqui:
«O qui tuarum , corve, pinnarum est nitor!
quantum dec5ris corpore et vultu geris!
si vocem haberes, nulla prior ales foret».
18
ГРЕЧЕСКАЯ БАСНЯ ФЕДР
ГЕРОДОТ
20
ГЕРОДОТ ИСТОРИИ
было и то, что после смерти писателя (ок. 434 года до н.э.)
этот труд был разделен на девять частей-книг, получивших
имена Муз, а его автор стал считаться «отцом истории».
Для хрестоматии выбрана IV книга «Историй» Геродота,
которая донесла до нас древнейшие свидетельства о ски
фах, много веков населявших южные области нашей страны.
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ Л И ТЕРА ТУ РА
«ОПИСАНИЕ СКИФИИ»
21
ТЕКСТ XIV ГЕРОДОТ
22
ГЕРОДОТ ИСТОРИИ
23
ТЕКСТ XIV ГЕРОДОТ
24
ГЕРОДОТ ИСТОРИИ
25
ТЕКСТ XIV ГЕРОДОТ
26
ГЕРОДОТ ИСТОРИИ
27
ТЕКСТ XIV ГЕРОДОТ
28
ГЕРОДОТ ИСТОРИИ
29
ТЕКСТ XIV ГЕРОДОТ
30
ГЕРОДОТ ИСТОРИИ
32
ГЕРОДОТ ИСТОРИИ
34
ГЕРОДОТ ИСТОРИИ
35
ТЕКСТ XIV ГЕРОДОТ
36
ГЕРОДОТ ИСТОРИИ
Ф УКИ ДИ Д
38
ФУКИДИД ИСТОРИЯ
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ ЛИТЕРАТУРА
THUCYDIDIS Historiae. / Post Carolum Hude edidit Otto
Luschnat. — Vol. I. Libri I—II. Ed. altera correctior. —
Lipsiae: Teubner. — 1960.
THUCYDIDIS Historiae / Recognovit
H. Stuart Jones. — Oxford: Clarendon. — 1942.
THUCYDIDIS. De bello Peloponnesiaco libri octo /
Explanavit Ernestus Fredericus Poppo. — Vol. I, sectio 2. —
Leipzig: Teubner. — 1843 (1872).
39
ТЕКСТ XV ФУКИДИД
«ЧУМА В АФИНАХ»
40
ФУКИДИД ИСТОРИЯ
41
ТЕКСТ XV ФУКИДИД
42
ФУКИДИД ИСТОРИЯ
44
ФУКИДИД ИСТОРИЯ
45
ТЕКСТ XV ФУКИДИД
46
ФУКИДИД ИСТОРИЯ
47
ТЕКСТ XV ФУКИДИД
48
ФУКИДИД ИСТОРИЯ
КСЕНОФОНТ
Ксенофонт (Ξενοφών) Афинский родился в 430 году до
н.э. Он был учеником Сократа, однако стал профессиональ
ным военным. Приверженность идеологии аристократизма
и проспартанские настроения, критическое отношение к
афинской демократии привели к тому, что большую часть
жизни Ксенофонт провел вне родного города: он отсутство
вал в Афинах и в дни суда над Сократом, участвуя в драма
тическом отступлении десяти тысяч греческих воинов-наем-
ников из глубины Малой Азии к берегам Черного моря
(этот поход описан в известнейшем из его произведений —
«Анабасисе»). Позже писатель был военачальником в спар
танской экспедиции против Беотии, союзницы Афин, и
участвовал в сражении при Коронее (394 год до н.э.); после
этого путь на родину для него был заказан, и остаток своей
жизни Ксенофонт провел либо в подаренном ему спартан
цами имении вблизи Олимпии, либо в Коринфе. Здесь,
очевидно, и были созданы его главные произведения —
продолжающая сочинение Фукидида «Греческая история»
и первый в мировой литературе «роман воспитания» —
«Киропедия», а также четыре книги «Воспоминаний о
Сократе» и несколько трактатов и диалогов политико-
экономического характера. Умер Ксенофонт после 354 года
до н.э.
Ясность, правильность и высокий литературный уровень
языка произведений Ксенофонта сделали его первым
греческим автором, с творчеством которого знакомятся все
изучающие древнегреческий язык.
50
КСЕНОФОНТ ЛИТЕРАТУРА
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ Л И Т Е РА Т У РА
XENOPHONTIS Cyropaedia /
Текст со словарем составил Я. Кремер. — М. — 1895.
51
ТЕКСТ XVI КСЕНОФОНТ
«ВОСПОМИНАНИЯ О СОКРАТЕ»
Как известно, сам Сократ не оставил после себя ни еди
ной строки, им написанной; кроме комедии Аристофана
«Облака», отрывки из которой приведены в части I нашей
хрестоматии (С. 134-151), к литературным свидетельствам
об этом своеобразном мыслителе можно отнести также соз
данные Платоном диалоги «Апология Сократа», «Критон»
и др., ксенофонтовы «Воспоминания» и, возможно, фраг
менты (в том числе новонайденные) диалогов Эсхина из
Сфетта. Тот же Сократ, который беседует со своими слуша
телями в большинстве философских сочинений Платона, во
многом является выразителем мировоззрения самого автора
диалогов, и признать его подлинным Сократом едва ли воз
можно. Выдержанные в спокойной повествовательной мане
ре «Воспоминания» Ксенофонта, не преследующие других
целей, кроме рассказа о жизни и педагогическом методе
любимого учителя, признаются многими учеными наиболее
верным о нем сообщением. Беседы Сократа в изложении
Ксенофонта несколько монотонны и лишены риторических
украшений и платоновской живости; видимо, их автора ин
тересует главное — рассказ о важнейшем оружии филосо
фа, его диалектическом методе.
Полемизируя с критиками Ксенофонта, С.И.Соболев
ский во вступительном очерке к переводу «Воспоминаний»
отметил (С. 38): «Это одна из драгоценнейших книг, остав
ленных нам древностью; она была признана таковою за все
время духовного развития человечества и заслуживает это
го признания и поныне...»
Из разнообразного и интересного материала, содержаще
гося в сочинении Ксенофонта, мы отобрали для хрестома
тии те разделы, в которых содержатся суждения Сократа о
дружбе. Проблема осмысления человеческой дружбы (как
этической категории) занимает видное место в философской
прозе IV века до н.э. — в диалоге Платона «Лисис» этот во
прос Сократ обсуждает с юными Менексеном и Лисисом, в
диалоге же «Пир» этой теме посвящена яркая импровиза
ция Алкивиада. Не оставил в стороне эту философскую ка
тегорию и Ксенофонт в своих «Воспоминаниях» — и преж
де всего потому, что, как верно заметил И.Ф. Анненский,
он «видел в ней могучее средство к совершенствованию
человека».
52
КСЕНОФОНТ ВОСПОМИНАНИЯ О СОКРАТЕ
53
ТЕКСТ XVI КСЕНОФОНТ
55
ТЕКСТ XVI КСЕНОФОНТ
56
КСЕНОФОНТ ВОСПОМИНАНИЯ О СОКРАТЕ
57
ТЕКСТ XVI КСЕНОФОНТ
«КИРОПЕДИЯ»
58
КСЕНОФОНТ КИ РО П ВДИ Я
1-2: άμφι τον Κΰρον — т.е. воины Кира; τής έπ’ οίκον όδοΰ
относится к προσωτάτω; τάς μηχανάς подраз. осадные маши
ны.
3-4: κατά τά άποτομώτατα и т.д. — ср. у Геродота: άπότο-
μός τε γάρ έστι ταύτη ή άκρόπολις καί άμαχος (I, 84); τής έπιού
σης νυκτός — Gen. temporis — ночью; Ксенофонт рассказы
вает о штурме Сард так, что можно подумать, будто город
был взят очень быстро, тогда как Геродот говорит о четыр
надцатидневной осаде.
5-6: ό δέ Κροΐσος... έβόα — из последующего ясно, что
укрывшийся во дворце (έν τοΐς βασιλείοις) Крез попросил у
59
ТЕКСТ XVI КСЕНОФОНТ
60
КСЕНОФОНТ КИРОПЕДИЯ
61
ТЕКСТ XVI КСЕНОФОНТ
62
КСЕНОФОНТ КИРОПЕДИЯ
63
ТЕКСТ XVI КСЕНОФОНТ
64
КСЕНОФОНТ КИРОПЕДИЯ
65
ТЕКСТ XVI КСЕНОФОНТ
ПЛАТОН
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ Л И ТЕРА ТУ РА
PLATONIS Opera / Recognovit... Ioannes Burnet. —
Tomus I. — Oxonii: Clarendon. — 1900.
PLATONIS Dialogi / Ediderunt K.Hermann et M.Wohlrab. —
Vol. I. — Leipzig: Teubner. — 1921.
PLATONS Ausgewahlte Schriften. — 1. Teii: Verteidigungs-
rede des Sokrates und Kriton / Fur den Schulgebrauch
erklart von Christian Cron. — Leipzig: Teubner. — 1901.
ПЛАТОН. Критон / Перевод M.С.Соловьева, комментарии
А.А.Тахо-Годи. Платон. Сочинения в трех томах. —
Т. I. — М.: Мысль.— 1968.
68
ПЛАТОН ♦КРИТОН*
69
ТЕКСТ XVII ПЛАТОН
70
ПЛАТОН «КРИТОН»
71
ТЕКСТ XVII ПЛАТОН
II
44а ΣΩ. Ά λλ\ ώ Κρίχων, τύχη άγαθή, ει ταύτη χοις
θεοις φίλον, χαύχη έστω· ου μένχοι οΐμαι ήξειν αύχό
χήμερον.
ΚΡ. Πόθεν χοΰχο χεκμαίρη;
ΣΩ. Έγώ σοι έρώ. τη γάρ που ύστεραίςχ δει με
άποθνήσκειν ή ή αν ελθη χό πλοιον.
ΚΡ. Φασί γέ χοι δή οι χούχων κύριοι.
72
ПЛАТОН ♦КРИТОН»
73
ТЕКСТ XVII ПЛАТОН
74
ПЛАТОН «КРИТОН»
75
ТЕКСТ XVII ПЛАТОН
76
ПЛАТОН «КРИТОН»
VI
b ΣΩ. ^Ω φίλε Κρίτων, ή προθυμία σου πολλού άξια
ει μετά τίνος όρθότητος εϊη* εί δέ μή, δσω μείζων το-
σούτω χαλεπωτέρα. σκοπεΐσθαι οΰν χρή ήμας, εϊτε
ταΰτα πρακτέον είτε μή· ώς έγώ ού νΰν πρώτον άλλά
καί άεί τοιοΰτος οΐος τών έμών μηδενί άλλω πείθεσθαι
ή τώ λόγφ δς άν μοι λογιζομένω βέλτιστος φαίνεται...
78
ПЛАТОН ♦КРИТОН»
XIV
52Ь ΣΩ. «...φαΐεν γάρ άν δτι «^Ω Σώκρατες, μεγάλα ήμΐν
τούτων τεκμήριά έστιν, δτι σοι και ήμεΐς ήρέσκομεν
και ή πόλις* ού γάρ άν ποτέ τών άλλων Αθηναίων
άπάντων διαφερόντως έν αύτή έπεδήμεις εί μή σοι δια-
φερόντως ήρεσκεν, και ούτ επί θεωρίαν πώποτ έκ τής
πόλεως έξήλθες, δτι μή άπαξ εις Ισθμόν, ούτε άλλοσε
ούδαμόσε, ει μή ποι στρατευσόμενος, ούτε άλλην
άποδημίαν έποιήσω πώποτε ώσπερ οί άλλοι άνθρωποι,
ούδ’ έπιθυμία σε άλλης πόλεως ουδέ άλλων νόμων
с ελαβεν είδέναι, άλλά ήμεΐς σοι ικανοί ήμεν καί ή ήμε-
τέρα πόλις* ούτω σφοδρά ήμας ήρού καί ώμολόγεις
καθ’ ήμας πολιτεύσεσθαι, τά τε άλλα καί παΐδας έν
αύτή έποιήσω, ώς άρεσκούσης σοι τής πόλεως. ετι
τοίνυν έν αύτή τή δίκη έξήν σοι φυγής τιμήσασθαι εί
явивш ихся в виде прекрасных женщин к Г ераклу» (С.
514). В главе XIV продолжается беседа этих фигур с Сокра
том, и они уже (51а-52с) убедили собеседника, что он волен
выбирать — жить ли в отечестве и подчиняться его зако
нам, или же, отвергая законы как несовершенные, поки
нуть родной город. В первом случае, однако, за граждани
ном остается право и возможность требовать улучшения за
конов, что и Сократу представляется наиболее важной обя
занностью гражданина.
52Ь: θεωρίαν — в данном случае (в отличие от «феории»
государственного характера, которая подразумевалась в
связи с отправлением корабля на Делос, см. примеч. к 43d)
речь идет о поездках частного характера; εί μή ποι στρατευ
σόμενος — Сократ, как рядовой афинянин, участвовал в Пе
лопонесской войне с 432 по 422 год до н.э. — в сражениях
при Потидее, Делии и Амфиполе. О его храбрости и стойко
сти рассказывает спасенный им Алкивиад (Платон, «Пир»,
219-221).
52с: φυγής τιμήσασθαι — на суде Сократ действительно
мог надеяться на более мягкий приговор (например, на
79
ТЕКСТ XVII ПЛАТОН
80
ПЛАТОН «КРИТОН»
81
ТЕКСТ XVII ПЛАТОН
82
ПЛАТОН ♦КРИТОН»
83
ТЕКСТ XVII ПЛАТОН
XVI
«Άλλ’, ώ Σώκρατες, πειθόμενος ήμΐν τοΐς σοΐς τρο-
φεΰσι μήτε παϊδας περί πλείονος ποιου μήτε τό ζην
μήτε άλλο μηδέν προ τοΰ δικαίου, ϊνα εις "Αιδου
έλθών εχης πάντα ταΰτα άπολογήσασθαι τοίς έκεΐ άρ-
χουσιν ούτε γάρ ένθάδε σοι φαίνεται ταΰτα πράττοντι
άμεινον είναι ουδέ δικαιότερον ουδέ όσιώτερον, ουδέ
άλλω των σών ούδενί, ούτε έκείσε άφικομένφ άμεινον
εσται. άλλα νυν μέν ήδικημένος άπει, έάν άπίης, οΰχ
ύφ’ ήμών των νόμων άλλα ΰπ’ άνθρώπων έάν δέ
έξέλθης ούτως αίσχρώς άνταδικήσας τε καί άντικα-
κουργήσας, τάς σαυτοΰ ομολογίας τε καί συνθήκας
τάς προς ήμάς παραβάς και κακά έργασάμενος τού
τους οΰς ήκιστα έδει, σαυτόν τε καί φίλους καί π α
τρίδα καί ήμάς, ήμείς τέ σοι χαλεπανοΰμεν ζώντι, καί
έκεΐ οί ήμέτεροι άδελφοί οί εν "Αιδου νόμοι οϋκ
εύμενώς σε ύποδέξονται, είδότες δτι καί ήμάς έπεχεί-
ρησας άπολέσαι τό σόν μέρος, άλλά μή σε πείση Κρι
τών ποιεΐν ά λέγει μάλλον ή ήμεΐς».
84
ПЛАТОН «КРИТОН»
XVII
d Ταύτα, ώ φίλε έταίρε Κριτών, εΰ ϊσθι δτι έγώ δοκώ
άκούειν, ώσπερ οί κορυβαντιώντες των αυλών δοκού-
σιν άκούειν, καί εν έμοι αΰτη ή ήχή τούτων των λόγων
βομβεΐ καί ποιεί μή δύνασθαι των άλλων άκούειν·
άλλά ϊσθι, δσα γε τά νυν έμοί δοκοΰντα, εάν λέγ-ης
παρά ταΰτα, μάτην έρείς. δμως μέντοι εϊ τι οϊει πλέον
ποιήσειν, λέγε.
ΚΡ. Ά λλ\ ώ Σώκρατες, ούκ εχω λέγειν.
e ΣΩ. ’Έα τοίνυν, ώ Κριτών, καί πράττωμεν ταύτη,
έπειδή ταύτη ό θεός ύφηγείται.
ДЕМ ОСФ ЕН
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ Л И ТЕРА ТУ РА
87
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
88
ДЕМОСФЕН РЕЧЬ О ВЕНКЕ
89
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ
XVIII. 1. ΥΠΕΡ ΚΤΗΣΙΦΩΝΤΟΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
226.1. Πρώτον μέν, ώ άνδρες Αθηναίοι, τοΐς θεοΐς
εύχομαι πάσι και πάσαις, όσην εύνοιαν εχων έγώ δια-
τελώ τη τε πόλει και πάσιν ύμΐν, τοσαύτην ΰπάρξαι
μοι παρ υμών εις τουτονι τον αγώνα, επειθ’ δπερ έστί
μάλισθ’ υπέρ υμών και τής ύμετέρας εύσεβεΐας τε και
δόξης, τούτο παραστήσαι τούς θεούς ύμΐν, μη τον άντΐ-
δικον σύμβουλον ποιήσασθαι περί τού πώς άκούειν
υμάς εμού δει, (σχέτλιον γάρ άν εϊη τούτο γε), άλλα
2 τούς νόμους και τον όρκον, έν φ προς άπασι τοΐς άλ-
λοις δικαίοις και τούτο γέγραπται, ομοίως άμφοΐν άκ-
ροάσθαι. τούτο δ’ έστίν, ού μόνον τό μη προκατεγνωκέ-
ναι μηδέν, ούδέ τό την εύνοιαν ϊσην άποδούναι, άλλα
και τή τάξει και τής άπολογίας, ώς βεβούληται και
προήρηται τών άγωνιζομένων έκαστος, ούτως έάσαι
χρήσασθαι.
3 Πολλά μέν οΰν έγωγ έλαττούμαι κατά τουτονι τον
άγιον’ Αϊσχίνου, δύο δ’, ώ άνδρες Αθηναίοι, και μεγά-
90
ДЕМОСФЕН РЕЧЬ О ВЕНКЕ
91
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
92
ДЕМОСФЕН РЕЧЬ О ВЕНКЕ
93
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
94
ДЕМОСФЕН РЕЧЬ О ВЕНКЕ
95
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
XVIII.3.
53 Βούλομαι τοίνυν ήδη και περί τής γραφής αυτής
άπολογήσασθαι και διεξελθείν τα πεπραγμέν έμαυτώ,
ϊνα καίπερ ειδώς Αισχίνης δμως άκούση, δι’ α φημι
και τούτων των προβεβουλευμένων και πολλώ μειζό-
νων ετι τούτων δωρεών δίκαιος είναι τυγχάνειν. και
μοι λέγε την γραφήν αύτήν λαβών.
244.54-55. ΓΡΑΦΗ
56 ,ΧΑ μεν διώκει τού ψηφίσματος, ώ ανδρες Αθηναίοι,
ταΰτ έστίν. έγώ δ’ απ’ αύτών τούτων πρώτον οΐμαι δή-
λον ύμϊν ποιήσειν, δτι πάντα δικαίως άπολογήσομαι*
τήν γάρ αύτήν τούτω ποιησάμενος τών γεγραμμένων
τάξιν, περί πάντων έρώ καθ’ έκαστον έφεξής καί ούδέν
57 έκών παραλείψω, τού μεν οΰν γράψαι πράττοντα καί
λέγοντα τά βέλτιστά με τώ δήμω διατελεϊν καί πρόθυ-
97
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
98
ДЕМОСФЕН РЕЧЬ О ВЕНКЕ
99
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
100
ДЕМОСФЕН РЕЧЬ О ВЕНКЕ
XVIII. 4.
270 Βούλομαι δέ των ίδιων άπαλλαγείς ετι μικρά προς
υμάς είπεϊν περί των κοινών, εί μεν γάρ έχεις, Α ισχί
νη, τών υπό τούτον τον ήλιον είπείν ανθρώπων, δστις
316 αθώος τής Φιλίππου πρότερον και νυν τής Αλεξάνδρου
δυναστείας γέγον’ ή τών Ελλήνων ή τών βαρβάρων,
έστω, συγχωρώ την έμήν είτε τύχην είτε δυστυχίαν
271 ονομάζειν βούλει πάντων γεγενήσθαι. εί δέ καί τών
μηδεπώποτ ίδόντων με, μηδέ φωνήν άκηκοότων έμοΰ,
πολλοί πολλά καί δεινά πεπόνθασι, μη μόνον κατ’
101
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
274 παρά μέν τοίνυν τοις αλλοις εγωγ όρώ πάσιν άνθρώ-
ποις διωρισμένα και τεταγμένα πως τα τοιαΰτα. αδικεί
τις έκών* οργήν και τιμωρίαν κατά τούτου, έξήμαρτέ
τις άκων* συγγνώμην άντί τής τιμωρίας τούτω. ούτ
άδικων τις ούτ έξαμαρτών, εις τά πασι δοκούντα συμ-
φέρειν εαυτόν δούς ου κατώρθωσεν μεθ’ άπάντων* ούκ
όνειδίζειν ουδέ λοιδορεισθαι τω τοιούτω δίκαιον, άλλά
275 συνάχθεσθαι. φανήσεται ταΰτα [πάντα] ούτως ου μόνον
έν τοις νόμοις, άλλά και ή φύσις αυτή τοις άγράφοις
νομίμοις και τοις άνθρωπίνοις ήθεσιν διώρικεν. Α ισχί
νης τοίνυν τοσοΰτον ύπερβέβληκεν απαντας άνθρώπους
ώμότητι και συκοφαντία, ώστε καί ών αυτός ως άτυ-
χημάτων έμέμνητο, καί ταΰτ’ έμοΰ κατηγορεί.
276 Καί προς τοις αλλοις, ώσπερ αυτός άπλώς καί μετ’
εύνοιας πάντας ειρηκώς τούς λόγους, φυλάττειν εμέ
103
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
105
ТЕКСТ XVIII ДЕМОСФЕН
ДИОДОР
107
ТЕКСТ XIX ДИОДОР
УТОПИЧЕСКИЕ ФРАГМЕНТЫ
108
ДИОДОР УТОПИЧЕСКИЕ ФРАГМЕНТЫ
109
ТЕКСТ XIX ДИОДОР
110
ДИОДОР УТОПИЧЕСКИЕ ФРАГМЕНТЫ
111
ТЕКСТ XIX ДИОДОР
112
ДИОДОР УТОПИЧЕСКИЕ ФРАГМЕНТЫ
56
1 ήδη δ’ αυτών έγγιζόντων τή νήσω των έγχωρίων τι-
νάς άπαντήσαντας καταγαγεΐν τό σκάφος* τούς δέ κ α
τά την νήσον συνδραμόντας θαυμάζειν μεν τον των
ξένων κατάπλουν, προσενεχθήναι δέ αύτοις έπιεικώς
2 και μεταδιδόναι των παρ’ αύτοις χρησίμων, είναι δέ
τούς την νήσον οικούντας ταίς τε των σωμάτων ιδιότη-
σι και ταις άγωγαις πολύ διαλλάττοντας των κατά την
ήμετέραν οικουμένην* πάντας μέν γάρ παραπλήσιους
είναι τοις άναπλάσμασι των σωμάτων, και κατά τό
μέγεθος ύπεράγειν τούς τέτταρας πήχεις, τά δέ οστά
τού σώματος εχειν έπι ποσόν καμπτόμενα και πάλιν
άποκαθιστάμενα παραπλησίως τοίς νευρώδεσι τόποις.
113
ТЕКСТ XIX ДИОДОР
114
ДИОДОР УТОПИЧЕСКИЕ ФРАГМЕНТЫ
115
ТЕКСТ XIX ДИОДОР
57
1 βιοΰν δ’ αυτούς κατά συγγένειας και συστήματα,
συνηγμένων των οικείων ού πλειόνων ή τετρακοσίων
τούτους δ’ εν τοίς λειμώσι διαζήν, πολλά τής χώρας
έχούσης προς διατροφήν διά γάρ την άρετήν τής νήσου
και την εύκρασίαν τού άέρος γεννάσθαι τροφάς αύ-
2 τομάτους πλείους των Ικανών, φύεσθαι γάρ παρ’ αύτοΐς
κάλαμον πολύν, φέροντα καρπόν δαψιλή, παρεμφερή
τοίς λευκοίς όρόβοις. τούτον ούν συναγαγόντες βρέ-
χουσιν έν ύδατι θερμφ, μέχρι άν τό μέγεθος σχώσιν ώς
φοΰ περιστεράς· επειτα συνθλάσαντες και τρίψαντες
έμπείρως ταις χερσί διαπλάττουσιν άρτους, οΰς όπτή-
3 σαντες σιτοΰνται διαφόρους όντας τή γλυκύτητι. είναι
δέ και πηγάς ύδάτων δαψιλείς, τάς μεν θερμών
εις λουτρά και κόπων άφαίρεσιν εύθέτους, τάς δέ ψ υ χ
ρών τή γλυκύτητι διαφόρους και προς ύγίειαν συνερ-
γεΐν δυναμένας. ύπάρχειν δέ παρ’ αύτοίς και παιδείας
57.1: τήν άρετήν τής νήσου και τήν εύκρασίαν τού άέρος —
здесь: плодородие почвы и благоприятность климата.
2: κάλαμον — у Ив. Алексеева «много там растет тро
стей>, однако подразумеваются, скорее, злаковые растения;
δροβος, ό (у Диодора находим и однокоренное прилагатель
ное όροβίτης, -ου) — гороховое растение виковая чечевица.
3: ευθέτους — от εύ + τίθημι; ύπάρχειν... δέ άστρολογίας
— при пересказе оригинала Диодор, очевидно, сократил
116
ДИОДОР УТОПИЧЕСКИЕ ФРАГМЕНТЫ
117
ТЕКСТ XIX ДИОДОР
119
ТЕКСТ XIX ДИОДОР
120
ДИОДОР УТОПИЧЕСКИЕ ФРАГМЕНТЫ
121
ТЕКСТ XIX ДИОДОР
122
ДИОДОР УТОПИЧЕСКИЕ ФРАГМЕНТЫ
60
1 επτά δ’ ετη μείναντας παρ’ αύτοΐς τούς περί τον
Ίαμβοΰλον έκβληθήναι άκοντας, ώς κακούργους και
πονηροΐς έθισμοΐς συντεθραμμένους. πάλιν οΰν τό πλο-
άριον κατασκευάσαντας συναναγκασθήναι τον χωρισ
μόν ποιήσασθαι, και τροφήν ένθεμένους πλεϋσαι πλέον
ή τέτταρας μήνας· έκπεσεΐν δε κατά την Ινδικήν εις
2 άμμους και τεναγώδεις τόπους· και τον μεν ετερον
αύτών ύπό τού κλύδωνος διαφθαρήναι, τον δε Ίαμβου-
λον προς τινα κώμην προσενεχθέντα ύπό των εγχωρίων
άναχθήναι προς τον βασιλέα εις πόλιν Παλίβοθρα,
3 πολλών ήμερων οδόν άπέχουσαν τής θαλάττης. δντος
δε φιλέλληνος τού βασιλέως καί παιδείας άντεχομέ-
νου, μεγάλης αύτόν άποδοχής καταξίωσαν τό δε τε-
λευταίον μετά τίνος άσφαλείας τό μεν πρώτον εις τήν
Περσίδα διελθείν, ύστερον δε εις τήν Ελλάδα διασω-
θήναι...
124
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ АРИСТОТЕЛЬ
125
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
126
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ АРИСТОТЕЛЬ
XX. 1.
’ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΠΕΡΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ
XII
1452Ь Μέρη δέ τραγφδίας οις μέν ώς εϊδεσι δει χρήσθαι
16 πρότερον εϊπομην, κατά δέ τό ποσόν και είς α διαιρεί
ται κεχωρισμένα τάδε έστίν, πρόλογος έπεισόδιον έξο
δος χορικόν, και τούτου τό μέν πάροδος τό δέ στάσι-
μον· κοινά μέν άπάντων ταΰτα, ίδια δέ τά άπό τής σκη-
20 νής και κόμμοι. εστιν δέ πρόλογος μέν μέρος όλον τρα
γφδίας τό προ χορού παρόδου, έπεισόδιον δέ μέρος
όλον τραγφδίας τό μεταξύ όλων χορικών μελών, έξοδος
δέ μέρος όλον τραγφδίας μεθ’ ό ούκ εστι χορού μέλος,
χορικού δέ πάροδος μέν ή πρώτη λέξις όλη χορού, στά-
σιμον δέ μέλος χορού τό άνευ άναπαίστου καί τροχαί-
25 ου· κόμμος δέ θρήνος κοινός χορού καί άπό σκηνής·
[μέρη δέ τραγφδίας, οις μέν δει χρήσθαι πρότε
ρον εϊπαμεν, κατά δέ τό ποσόν καί είς α διαιρείται κε-
χωρισμένα ταύτ έστίν.]
127
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
XIII
^Ων δέ δει στοχάζεσθαι και ά δει εύλαβεΐσθαι συν-
ιστάντας τούς μύθους και πόθεν εσται τό τής τραγω
δίας εργον, έφεξής αν ειη λεκτέον τοίς νυν ειρημένοις*
30 έπειδή οΰν δει την σύνθεσιν είναι τής καλλίστης
τραγωδίας μή απλήν άλλα πεπλαγμένην και ταύτην
φοβερών καί έλεεινών είναι μιμητικήν, τούτο γάρ ίδιον
τής τοιαύτης μιμήσεως έστίν, πρώτον μεν δήλον, δτι
ούτε τούς έπιεικεις άνδρας δει μεταβάλλοντας φαί-
35 νεσθαι εξ ευτυχίας εις δυστυχίαν — ου γάρ φοβερόν
ούδ’ έλεεινόν τούτο άλλά μιαρόν έστιν — ούτε τούς
μοχθηρούς έξ άτυχίας εις εύτυχίαν — άτραγωδότατον
1453а γάρ τοΰτ έστί πάντων* ούδέν γάρ εχει ών δει, ούτε γάρ
128
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ АРИСТОТЕЛЬ
129
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
130
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ АРИСТОТЕЛЬ
131
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
132
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ АРИСТОТЕЛЬ
133
ТЕКСТ X X ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
134
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ АРИСТОТЕЛЬ
135
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
136
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ПЛУТАРХ
П Л У ТА РХ
«СРАВНЕНИЕ АРИСТОФАНА С М ЕНАНДРОМ»
Плутарх (Πλούταρχος, ок. 50-120 годов н.э„) из Херонеи
широко известен как автор так называемых «Сравнитель
ных жизнеописаний» исторических личностей Древней Гре
ции и Рима, однако только специалистам знакомы осталь
ные — а их около ста — сочинения этого писателя, пред
ставляющего «Эллинское Возрождение» (или, иначе, Вто
рую софистику), культурный подъем в Греции, начавшийся
в конце I века н.э. после обретения жителями греческих
провинций прав римских граждан.
Упомянутые малоизвестные произведения Плутарха
объединяются обычно в цикл «Моральных сочинений»
(Τά Ηθικά) и являются трактатами философского характера,
историческими зарисовками, исследованиями частных и
разных религиозных проблем; есть среди них несколько
сочинений филологического или педагогического характера
(«О слушании», «Как молодому человеку слушать про
изведения поэтов», «О злокозненности Геродота», фраг
менты обширного комментария к поэмам Гомера и Ге
сиода). Сохранилась и эпитома (краткое изложение) труда,
объем которого неизвестен, — «Сравнение Аристофана с
Менандром ».
Помещая этот текст в нашу хрестоматию для использо
вания в учебных целях, считаем необходимым предупре
дить читателя о возможности критического отношения к
суждениям Плутарха; он жил через четыреста лет после
Аристофана, и многое в политической комедии афинского
поэта для него было уже непонятным, что и обусловило его
предпочтение другого, не менее значительного поэта.
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ Л И ТЕРА ТУ РА
PLUTARCHI Moralia. — Vol. V, fasc. 2, pars 2 / Edidit
Berthold Hasler. — Leipzig: Teubner. — 1978.
PLUTARCHI Moralia. — Vol. X / Ed. with an English
translation by Harold N. Fowler. — London; Cambridge
(Mass.). — 1936.
ПЛУТАРХ. Сравнение Аристофана с Менандром /
Пер. Л.А.Фрейберг / / Памятники позднеантичной научно
художественной литературы. — М.: Наука. — 1963.
137
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
XX. 2.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ
ΣΥΓΚΡΙΣΕΩΣ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ
ΕΠΙΤΟΜΗ
1
853а 1. Ώ ς μέν κοινώς και καθόλου ειπειν πολλώ
προκρίνει τον Μένανδρον, ώς δ’ έπί μέρους και ταΰτα
Ь προστίθησι* τό φορτικόν φησιν έν λόγοις και θυμελικόν
και βάναυσον ώς έστιν Άριστοφάνει, Μενάνδρω δ’
ούδαμώς. και γάρ ό μέν απαίδευτος και ιδιώτης, οΐς
έκεινος λέγει, άλίσκεται, ό δέ πεπαιδευμένος δυσχε-
ρανεί* λέγω δέ τα αντίθετα και ομοιόπτωτα καί παρ-
ωνυμίας. τούτοις γάρ ό μέν μετά του προσήκοντος
λόγου καί όλιγάκις χρήται έπιμελείας αυτά άξιών, ό
138
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ПЛУТАРХ
και
«άγρια γάρ ήμάς, ώ γυναίκες, δρφ κακά,
άτ έν άγρίοισι τοις λαχάνοις αυτός τραφείς»
<καί>
«άλλ’ αί τριχόβρωτες τον λόφον μου κατέφαγον»
καί
«φέρε δεύρο γοργόνωτον άσπίδος κύκλον,
κάμοί πλακούντος τυρόνωτον δός κύκλον»
καί πολλά τοιαΰτα. ενεστι μεν οΰν έν τη κατασκευή
των ονομάτων αύτω τό τραγικόν το κωμικόν τό σοβα
ρόν τό πεζόν, άσάφεια κοινότης, όγκος καί δίαρμα,
σπερμολογία καί φλυαρία ναυτιώδης, καί τοσαύτας
d διαφοράς εχουσα καί άνομοιότητας ή λέξις ούδέ τό
πρέπον έκάστω καί οικείον άποδίδωσιν* οΐον λέγω βα-
σιλει τον όγκον, ρήτορι την δεινότητα, γυναικί τό άπ-
λοΰν, ιδιώτη τό πεζόν, άγοραίφ τό φορτικόν άλλ’
ώσπερ άπό κλήρου άπονέμει τοίς προσώποις τά προσ-
τυχόντα των ονομάτων, καί ούκ αν διαγνοίης εϊθ’ ύιός
140
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ПЛУТАРХ
έστιν είτε πατήρ εϊτ αγροίκος είτε θεός είτε γραΰς εϊθ’
ήρως ό διαλεγόμενος.
141
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
142
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ПЛУТАРХ
143
ТЕКСТ X X ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
144
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ПЛУТАРХ
145
ТЕКСТ X X ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
146
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ♦О ВОЗВЫШЕННОМ»
147
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
148
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ «О ВОЗВЫШЕННОМ»
149
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
150
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ♦О ВОЗВЫШЕННОМ *
34
Ει δ’ άριθμφ, μή τφ μεγέθει κρίνοιτο τά κατορθώ
ματα, ούτως αν και Υπερείδης τφ παντι προέχοι Δημο
σθένους. εστι γάρ αύτοΰ πολυφωνότερος και πλείους
άρετάς εχων και σχεδόν ΰπακρος εν πασιν ώς ό πέν-
ταθλος, ώστε μεν πρωτείων έν απασι των άλλων αγω
νιστών λείπεσθαι, πρωτεύειν δε των ιδιωτών.
5 ό μέν γε Υπερείδης προς τφ πάντα (εξω γε τής συν-
θέσεως) μιμεισθαι τά Δημοσθένεια κατορθώματα και
τάς Λυσιακάς έκ περιττού περιείληφεν άρετάς τε και
χάριτας. και γάρ λαλεί μετά άφελείας, ένθα χρή, και
ού πάντα έξης μονοτόνως, ώς ό Δημοσθένης, λέγει, τό
10 τε ηθικόν εχει μετά γλυκύτητος λιτώς έφηδυνόμενον
άφατοι τε περί αυτόν εισιν άστεϊσμοί, μυκτήρ πολιτι-
κώτατος, εύγενές άμα τό κατά τάς ειρωνείας εύπάλαι-
151
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
152
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ♦О ВОЗВЫШЕННОМ*·
153
ТЕКСТ XX ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
154
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ♦О ВОЗВЫШЕННОМ»
155
ТЕКСТ X X ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ
156
ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ СОЧИНЕНИЯ ♦О ВОЗВЫШЕННОМ *
158
ЛУКИАН ♦УЧИТЕЛЬ КРАСНОРЕЧИЯ»
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ Л И ТЕРА ТУ РА
159
ТЕКСТ XXI ЛУКИАН
XXI Л. ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ
'ΡΗΤΟΡΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
1. Έρωτφς, ώ μειράκιον, δπως αν ρήτωρ γένοιο και τό
σεμνότατον τούτο καί πάντιμον δνομα σοφιστής αυτός
είναι δόξαις· άβίωτα γάρ είναι σοι φής, ει μή τοιαύτην
τινά την δύναμιν περιβάλοιο έν τοΐς λόγοις ώς άμαχον
5 είναι καί άνυπόστατον καί θαυμάζεσθαι προς άπάντων
καί άποβλέπεσθαι, περισπούδαστον άκουσμά τοίς "Ελ-
λησι δοκοΰντα* καί δή τάς έπί τούτο άγουσας οδούς
αϊτινές ποτέ εισιν έθέλεις έκμαθείν. άλλ’ ούδείς φθό
νος, ώ παί, καί μάλιστα οπότε νέος τις αυτός ών όρε-
γόμενος των αρίστων ούκ ειδώς όπόθεν άν ταΰτα έκπο-
10 ρίσαιτο, ιερόν τι χρήμα την συμβουλήν οΰσαν, καθάπερ
160
ЛУКИАН ♦УЧИТЕЛЬ КРАСНОРЕЧИЯ»
161
ТЕКСТ XXI ЛУКИАН
162
ЛУКИАН ♦УЧИТЕЛЬ КРАСНОРЕЧИЯ»
XXI. 2.
6. ...και αυτή <Ρητορική> μέν έφ’ ύψηλοΰ καθήσθω
πάνυ καλή και ευπρόσωπος, τό τής Άμαλθείας κέρας
εχουσα έν τή δεξιφ παντοίοις καρποις ύπερβρύον* έν
θατέρςχ δε μοι τον πλούτον δόκει παρεστώτα όράν χρυ-
σοΰν δλον και έπέραστον* και ή δόξα δε και ή ισχύς
5 παρέστωσαν και οί έπαινοι περί πάσαν αυτήν Έρωσι
μικροις έοικότες πολλοί άπανταχόθεν προσπλεκόμε-
νοι...
ΧΧΙ.3.
8. Πλήν τό γε τοσοΰτον προσθήσειν μοι δοκώ, δτι ή
μέν τραχεία έκείνη και άνάντης ου πολλά ϊχνη των
163
ТЕКСТ XXI ЛУКИАН
164
ЛУКИАН «УЧИТЕЛЬ КРАСНОРЕЧИЯ»
165
ТЕКСТ XXI ЛУКИАН
166
ЛУКИАН ♦УЧИТЕЛЬ КРАСНОРЕЧИЯ»
167
ТЕКСТ XXI ЛУКИАН
168
ЛУКИАН ♦УЧИТЕЛЬ КРАСНОРЕЧИЯ»
169
ТЕКСТ XXI ЛУКИАН
П А П И РУ С Н Ы Е ТЕКСТЫ
(ч а ст н а я п е р е п и с к а )
171
ТЕКСТ XXII ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ ЛИТЕРАТУРА
172
ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ ДОКУМЕНТЫ
173
ТЕКСТ XXII ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ
174
ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ ДОКУМЕНТЫ
XXII. 2.
ПИСЬМО ПОКИНУТОЙ ЖЕНЫ (II в. до н.э.)
(Рар. Lond. 42, ed. F. Kenyon)
Ίσιας Ήφαιστίωνι τφ άδελφφ χαίρειν.
ΕΙ έρρωμένω ταλλα κατά λόγον άπαντά, εϊη αν ώς
τοΐς θεοΐς εύχομένη διατελώ· και αυτή δ’ ύγίαινον
και τό παιδίον και οί έν οϊκω πάντες, σου διά παν
τός μνείαν ποιούμενοι, κομισαμένη την παρά σου έπι-
175
ТЕКСТ XXII ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ
176
ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ ДОКУМЕНТЫ
XXII. 3.
ПИСЬМО ГИЛАРИОНА К Ж ЕНЕ (I в. до н.э.)
(Рар. Oxyrrhynch. IV, 744,
edd. В. Grenfell et A. Hunt)
177
ТЕКСТ XXII ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ
XXII. 4.
ПИСЬМО СЫНА К МАТЕРИ (II в. н.э.)
(Berl. Griech. Urkunden, III, 846, ed. G. Krebs)
[Recto] Άντώνις Λόνγος Νειλοΰτι τήι μητρι πλΐσ-
τα χαίρειν. καί διά πάντων εύχομαι σαι ύγειαίνειν.
...τό προσκύνημά σου ποιώ κατ’ αίκάστην ήμαίραν παρά
179
ТЕКСТ X XII ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ
XXII. 5.
ПИСЬМО МАЛЬЧИКА К ОТЦУ (П-Ш вв. до н.э.)
(Рар. Oxyrrhynch. I, 119,
edd. В. Grenfell et A. Hunt)
[Recto] Θέων Θέωνι τώ πατρι χαίρειν.
Καλώς έποίησες* ούκ άπένηχές με μετ’ έσοΰ εις πό-
λιν. ή ού θέλις άπενεκκεΐν μετ’ έσοΰ εις Άλεξανδ-
ριαν, ού μή γράψω σε έπιστολήν ούτε λαλώ σε ούτε
5 υίγένω σε εΐτα. αν δέ ελθης εις Άλεξανδρίαν, ού μή
180
ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ ДОКУМЕНТЫ
Т Е К С Т Ы НОВОГО З А В Е Т А
182
НОВЫЙ ЗАВЕТ ЛИТЕРАТУРА
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ ЛИТЕРАТУРА
183
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
184
НОВЫЙ ЗАВЕТ НАГОРНАЯ ПРОПОВЕДЬ
XXIII. 1.
ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΚΑΤΑ ΜΑΘΘΑΙΟΝ
5
1 Ίδών δέ τούς δχλους άνέβη εις τό δρος* και καθί-
2 σαντος αυτού προσήλθαν αύτφ οί μαθηται αυτού* και
άνοίξας τό στόμα αυτού έδίδασκεν αυτούς λέγων*
185
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
186
НОВЫЙ ЗАВЕТ НАГОРНАЯ ПРОПОВЕДЬ
9 μακάριοι οί είρηνοποιοί,
δτι αυτοί υιοί θεοΰ κληθήσονται.
10 μακάριοι οί δεδιωγμένοι ενεκεν δικαιοσύνης,
δτι αυτών έστιν ή βασιλεία των ουρανών.
11 μακάριοί έστε δταν όνειδίσωσιν υμάς καί διώξωσιν
καί εϊπωσιν παν πονηρόν καθ’ υμών [ψευδόμενοι]
12 ενεκεν έμοΰ* χαίρετε καί άγαλλιάσθε, δτι ό μισθός
υμών πολύς έν τοΐς ούρανοις· ούτως γάρ έδιωξαν
τούς προφήτας τούς προ υμών.
13 Ύμεις έστε τό άλας τής γης* έάν δέ τό άλας μωρανθή,
έν τίνι άλισθήσεται; εις ούδέν ισχύει ετι εί μη βληθέν
εξω καταπατεισθαι ύπό τών άνθρώπων.
14 Ύμεις έστε τό φώς τού κόσμου, ού δύναται πόλις κρυ-
15 βήναι έπάνω όρους κειμένη* ούδέ καίουσιν λύχνον καί
187
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
188
НОВЫЙ ЗАВЕТ НАГОРНАЯ ПРОПОВЕДЬ
189
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
190
НОВЫЙ ЗАВЕТ НАГОРНАЯ ПРОПОВЕДЬ
191
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
6
1 Προσέχετε [δε] την δικαιοσύνην υμών μη ποιειν
έμπροσθεν των άνθρώπων προς τό θεαθήναι αύτοΐς* εί
δε μή γε, μισθόν ούκ εχετε παρά τφ πατρί υμών τφ έν
τοις ούρανοις.
2 "Οταν ούν ποιής έλεημοσύνην, μή σαλπίσης εμ-
προσθέν σου, ώσπερ οί ύποκριται ποιοΰσιν έν ταις
συναγωγαις και έν ταις ρύμαις, δπως δοξασθώσιν υπό
τών ανθρώπων* αμήν λέγω ύμΐν, άπέχουσιν τον μισθόν
3 αυτών, σου δε ποιούντος έλεημοσύνην μή γνώτω ή
αριστερά σου τι ποιεί ή δεξιά σου, δπως ή σου ή
4 έλεημοσύνη έν τφ κρυπτφ* και ό πατήρ σου ό βλέπων
έν τφ κρυπτφ άποδώσει σοι.
5 Και δταν προσεύχησθε, ούκ εσεσθε ως οί ύποκριται*
δτι φιλοΰσιν έν ταις συναγωγαις καί έν ταις γωνίαις
193
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
194
НОВЫЙ ЗАВЕТ НАГОРНАЯ ПРОПОВЕДЬ
195
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
196
НОВЫЙ ЗАВЕТ НАГОРНАЯ ПРОПОВЕДЬ
197
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
ОТКРОВЕНИЕ (АПОКАЛИПСИС)
ИОАННА БОГОСЛОВА
198
НОВЫЙ ЗАВЕТ ОТКРОВЕНИЕ
199
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
XXIII.2.
ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ
21
1 Και εΐδον ουρανόν καινόν και γην καινήν* ό γάρ
πρώτος ουρανός και ή πρώτη γη άπήλθαν, και ή θά-
2 λασσα ούκ εστιν ετι. και την πόλιν την άγίαν Ιερου
σαλήμ καινήν εΐδον καταβαίνουσαν έκ του ούρανοΰ
από του θεού ήτοιμασμένην ώς νύμφην κεκοσμημένην
3 τφ άνδρι αυτής, και ήκουσα φωνής μεγάλης έκ τού
θρόνου λεγούσης,
200
НОВЫЙ ЗАВЕТ ОТКРОВЕНИЕ
201
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
203
ТЕКСТ ΧΧΠ Ι НОВЫЙ ЗАВЕТ
204
НОВЫЙ ЗАВЕТ ОТКРОВЕНИЕ
205
ТЕКСТ XXIII НОВЫЙ ЗАВЕТ
206
НОВЫЙ ЗАВЕТ ОТКРОВЕНИЕ
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
О СЛАВЯНАХ
В продолжение почти тысячелетнего своего существова
ния Восточная Римская (или Византийская) империя по
стоянно приходила в соприкосновение с переживавшими
этап становления собственной цивилизации славянскими
племенами. В X столетии военные столкновения славян с
византийцами уступают место политическому и торговому
сотрудничеству, а принятие Киевской Русью христианства
обусловило мощное культурное влияние Византии на сла
вянский мир, открыв для него и созданное за две тысячи
лет греко-римское литературное наследие.
Взаимоотношения ромеев-византийцев и славян отраже
ны во множестве памятников литературы, которая твори
лась на греческом языке. Начало поиску, систематизации и
научному истолкованию этих свидетельств положено еще в
XVHI веке четырехтомным изданием Ивана Штриттера
(«Известия византийских историков, объясняющие россий
скую историю...», СПб., 1771-1774).
Столетием позже эта научно-издательская деятельность
была продолжена и особенно оживилась в последнее время:
почти ежегодно выходит в свет новый перевод произведе
ний византийской историографии — Анна Комнина, Миха
ил Пселл, Лев Диакон, Константин Багрянородный, Проко
пий Кесарийский повествуют современному исследователю
и читателю о далеком прошлом своего отечества. Особенно
208
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ЛИТЕРАТУРА
ИСПОЛЬЗОВАННАЯ ЛИТЕРАТУРА
BYZANTINISCHE GESCHICHTSSCHREIBER. —
Bdd. 1-6. — Herausg. von E.Ivanka. — Graz:
Styria. — 1954-1957.
PROCOPII CAESARIENSIS Opera omnia. — Vol. II:
De bellis libri V-VIII. / Recognovit Jacobus Haury...
addenda et corrigenda adiecit Gerhard Wirth. —
Lipsiae: Teubner. — 1963.
ПРОКОПИЙ из КЕСАРИИ. Война с готами / Перевод
С.П.Кондратьева. — М.: Изд-во АН. — 1950.
Чичуров И.С. ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИЧЕСКИЕ
СОЧИНЕНИЯ / Тексты, перевод, комментарий. —
М.: Наука. — 1980.
КОНСТАНТИН БАГРЯНОРОДНЫЙ.
Об управлении империей / Текст, перевод и комментарии
Г.Г.Литаврина и др. — М.: Наука. — 1991.
209
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
XXIV. 1.
210
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ПРОКОПИЙ
ПРОКОПИЙ КЕСАРИЙСКИЙ
«Война с готами» (книга III)
VII.38
38.1. Около того ж е времени войско славян, собрав
шись не больше чем в три тысячи человек, пере
шло через реку Истр, не встретив ни с чьей сто
роны противодействия, и затем без большого
труда, перейдя реку Гевр, разделилось на две
2 части. В одной части было тысяча восемьсот че-
3 ловек, вторая включала всех остальных. Началь
ники римского войска в Иллирии и Фракии
вступили с этими войсками в открытое сраж е
ние, но хотя эти части и были разъединены, од
нако, римляне были разбиты благодаря их вне
запному нападению; одни из них были убиты,
4 другие в беспорядке бежали.
После того как начальники римлян были та
ким образом разбиты обоими отрядами варваров,
хотя варвары по численности были много сла
бее римлян, один из неприятельских отрядов
5 вступил в сражение с Асбадом. Это был воин из
отряда телохранителей императора Юстиниана,
зачисленный в состав так называемых канди
датов; он командовал регулярной конницей,
которая издавна имела пребывание во фракий-
6 ской крепости Тзуруле и состояла из многочис
ленных отличных всадников... <Именно и х> без
211
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
212
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ПРОКОПИЙ
213
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
214
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ПРОКОПИЙ
215
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
216
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ПРОКОПИЙ
217
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
218
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ПРОКОПИЙ
219
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
220
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ФЕОФАН
ФЕОФАН ИСПОВЕДНИК
«ХРОНОГРАФИЯ», годы 679-680
В этом году народ булгар напал на Фракию.
Но [преж де] следует рассказать о древности ун-
ногундуров, булгар и котрагов. В северных, про
тивоположны х частях Эвксинского Понта, у о зе
ра, называемого Меотидой, в которое впадает ве-
5 личайш ая река, стекающая от океана по земле
сарматов и называемая Атель, в которую впадает
река, называемая Танаис, сама вытекающая из
И вирийских ворот, что в Кавказских горах, а от
слияния Танаиса и Ателя выше уж е названного
10 Меотидского озера, когда Атель разделяется,
течет река, называемая Куфис, и впадает в край
П онтийского моря поблизости от Некропил у
мыса, называемого Баранья морда. А от уж е на
званного озера [течет] подобное реке море и впа-
15 дает в море Эвксинского Понта через земли Бос
фора Киммерийского; в этой реке ловится ры
ба, называемая м урзулщ и ей подобная; в зем
л ях, прилегающих к восточным частям озера, у
остров Самофракию. Там писатель и скончался в 818 го
ду н.э. Греческая церковь причислила Феофана к лику
святых.
В предлагаемом для изучения фрагменте «Хроногра
фии» повествуется о переселении одного из булгарских ро
дов с берегов Волги на Балканы и об основании ханом Ас-
парухом так называемого Протоболгарского государства.
Следует иметь в виду, что Феофан часто ошибается в гео
графических описаниях: так, Танаис-Дон у него берет свое
начало на Кавказе и является притоком Ателя-Итиля-Вол-
ги. Подробный исторический комментарий к сочинению
Феофана см. в указанной книге И.С.Чичурова.
221
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
222
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ФЕОФАН
223
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
224
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ФЕОФАН
226
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ ФЕОФАН
227
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
9
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΠΟ ΡΩΣΙΑΟ ΕΡΧΟΜΕΝΩΝ ΡΩΟ
ΜΕΤΑ ΤΩΝ ΜΟΝΟΞΥΛΩΝ ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ
13Ρ "Οτι τά άπό τής εξω 'Ρωσίας μονόξυλα κατερχόμε-
να έν Κωνσταντινουπόλει είσί μεν άπό τού Νεμογαρ-
δάς, έν φ Σφενδοσθλάβος, ό υιός ’Ίγγωρ, τού άρχοντος
'Ρωσίας, έκαθέζετο, είσί κάστρον τό Κιοάβα, τό έπονο-
228
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ КОНСТАНТИН
КОНСТАНТИН БАГРЯНОРОДНЫ Й
«ОБ УПРАВЛЕНИИ ИМПЕРИЕЙ»
9
1 [Да будет известно], что приходящ ие из внеш
ней Росии в Константинополь моноксилы я в л я
ются одни из Немогарда, в котором сидел Сфен-
дослав, сын Ингора, архонта Росии, а другие
из крепости М илиниски, из Телиуцы, Чернигоги
229
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
230
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ КОНСТАНТИН
231
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
232
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ КОНСТАНТИН
233
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
234
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ КОНСТАНТИН
235
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
236
ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ КОНСТАНТИН
237
ТЕКСТ XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
ПРЕДИСЛОВИЕ 4
Текст XIII ГРЕЧЕСКИЕ БАСНИ 7
ЭЗОП 9
БАБРИЙ 17 ФЕДР 18
Текст XIV ГЕРОДОТ 20
“Описание Скифии”
(“Истории”, книга IV, главы 1-11, 130-132) 21
Текст XV ФУКИДИД 38
“Чума в Афинах”
(“История”, книга II, главы 47-54) 40
Текст XVI КСЕНОФОНТ 50
“Воспоминания о Сократе” 52
(книга И, главы 4-5)
“Киропедия” (книга VII, глава 2) 58
Текст XVII ПЛАТОН 67
“Критон” (главы 1-6, 14-17) 70
Текст XVIII ДЕМОСФЕН 86
“Речь за Ктесифонта о венке” 90
(§§ 1-3, 42-49, 53, 56-65, 270-281)
Текст XIX ДИОДОР 107
Утопические фрагменты (“Историческая
библиотека”, книга II, главы 55-60) 108
Текст XX ФРАГМЕНТЫ ФИЛОЛОГИЧЕСКИХ
СОЧИНЕНИЙ 124
АРИСТОТЕЛЬ
“О поэтическом искусстве” (главы XII-XV) 125
ПЛУТАРХ
“Сравнение Аристофана с Менандром” 137
АНОНИМНЫЙ ТРАКТАТ “О возвышенном”
(главы 33-36) 146
Текст XXI ЛУКИАН 158
“Учитель красноречия”
(§§ 1-3, 6, 8-11, 14-17, 26) 160
Текст XXII ПАПИРУСНЫЕ ТЕКСТЫ
(частная переписка) 171
Письмо Эпикура к ребенку 173
Письмо покинутой жены 175
239
Письмо Гилариона к жене 177
Письмо сына к матери 178
Письмо мальчика к отцу 180
Текст XXIII ТЕКСТЫ НОВОГО ЗАВЕТА 182
“Нагорная проповедь” Иисуса Христа 184
(“Евангелие от Матфея”, 5-6)
“Откровение” (“Апокалипсис”) 198
Иоанна Богослова (главы 21-22)
Текст XXIV ВИЗАНТИЙСКИЕ ИСТОРИОГРАФЫ
О СЛАВЯНАХ 208
ПРОКОПИЙ КЕСАРИЙСКИЙ
“Война с готами” (книга III, главы 38,40) 210
ФЕОФАН ИСПОВЕДНИК
“Хронография” (главы 356-359) 220
КОНСТАНТИН БАГРЯНОРОДНЫЙ
“Об управлении империей” (глава 9) 228
Учебное издание
Автор-составитель
Павленко Леонид Васильевич
ЭЛЛИНИКА:
ХРЕСТОМАТИЯ ПРОЗАИЧЕСКИХ КОММЕНТИРОВАННЫХ
ТЕКСТОВ ДРЕВНЕГРЕЧЕСКИХ АВТОРОВ