Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
Псоу, Бзып, Гумиста, Келасур, Кодор, Моква, Аалдзга, Ингур - реки Абхазии
берут свое начало в горах и впадают в черное море. В Абхазии есть
известные озера - Рица, малая Рица, Амткял, Бебесыр, Инкыт, Папанцкур.
2.Сыдгьыл
Сара сыдгьыл баҳча дгьылуп,
Снапала иқәҵоуп,
Сара сыдгьыл адгьыл цсылоуп,
Ҽаврала ицшзоуп.
Сара сыдгьыл, сара усануп,
Уара уоуп сзаазаз.
Сара сзыҳәа уара ушьамуп,
Уара сызкэыхшаз.
Ан дызхашҭуа, илгәыҵасуа,
Ихьзым уи аҵеи.
Сыдгьыл уара иуласцауа,
Дсымам адунеи!
Сыканац пату уқәҵаны,
Иукәсыршоит снапқәа.
Сыцсыр, сызқәа наудҵаны
Сыцәоит сынҭахәхәа!...
Кь.Чачхалиа
Сара сышкол.
Сара аҵара сцоит Акәатәиа бжьаратә школ № 3, Иури
Николои-ица Воронов ихьзху. Ажәбатәи акласс аҿы стәоуп.
Сышкол гылоуп ақалақь Акәа агәҭаны, ауахәама аҿацхьа.
Ашкол хцаны еихагылоуп. Актәи аихагылаҿы
акрыфарҭеи, акласс уадақәеи, ақттә зали ҳамоуп.
Сара сыкласс уадагьы актәи аихагылаҿы ауп иахьыкоу.
А<пбатәи аихагылаҿы адиреқтори арҵаоәцәа руадеи,
абиблиотекеи, аспортзали, акласс уадақәеи ҳамоуп.
Ахцатәи аихагылаҿы иҳамоуп аклаасс уадақәа.
Ашкол иамоуп ашҭа. Амш аныбзиоу ҳара уака аба<прҵәыра
аурокқәа ҳамоуп.
Абилеҭ № 3.
1. Атекст«Дырмит Гәлиа ихәыҷра»- ацхьара, аиҭагара.
Детство Д.Гулия.
Дмитрий Гулия родился в 1874 году, 21 февраля, в селе Уарча, в
абхазской крестьянской семье.
2. «Жәытәнатә аахыс»
Жәытәнатә аахыс аламыс рхы ақәырцон,
Рееибарк ицон еибашьра.
Ауал иацалон, ашьа рықәырҵон,
У и ахьзала иадылон ацсра.
Иахьагьы ауаа убри иашьҭоуп,
Уи аидара шьҭарцарц калом.
Аламыс иарцшзоит ауао иашҭа,
Уи ада ауаоы игәгәазадзынхом.
3. Сара сыкласс.
Ацсуара - хаҵгылароуп,
Инымцәо ламыс.
Аиҳаб иҿы угылароуп,
Улацш анихьыс.
Ацсуара - гәабзиароуп,
Уавроуп, лахьынцоуп.
Ацсуара - патуқәцароуп.
Ацсуара цшзоуп.
3. Сыцсадгьыл Ацсны.
Сыцсадгьыл Ацсны шьҭоуп Амшын еиқәа аҿықәан, Кавказ ашьхақәа
ршьапаеы. Мраҭашәарахь уи ҳәаара азнауеит Урыстәыла, мрагыларахь-
Қырҭтәыла, ашьхарахь Карачы Черкессиатәи ареспублика, алада амшын
ала Ҭырқәтәыла аҳәаара азнауеит.
Ацсны ирацәоуп азиасқәа : Бзыц, Кәыдры, Аалзга, Гәымсҭа. Иара
убас икоуп аду ней аеы еицырдыруа Азиа Рица.
Ацсны ақалақьқәа ирыхьзуп: Гагра, Пицунда, Гәдоуҭа, Афон еыц,
Акәа, Очамчыра, Ткәарчал, Гал.
Ацсны ацсуаа рыда инхоит егьырҭ амилаҭқәагьы: аурысцәа,
аермақәа, абырзенцәа, ақырҭцәа, аестонцәа уҳәа убас егьырҭгьы.
Ара ацсабара даара ицшзоуп, аҳауа цқьоуп, изоыдоуп. Сыцсадгьыл
Ацсны избо зегьы иргәацхоит.
Сара даара бзиаизбоит сыцсадгьыл Ацсны.
Абилеҭ № 5.
1. Атекст «Амҳаџьырра»- ацхьара, аиҭагара.
3. Сықалақь Акәа.
Сара сықалақь ижәытәзоу қалақьуп. Еиуеицшым аамҭақәа рзыАкәа
иарҭон даҽа хьзқәак: Диоскуриа, Себастополис, Сухум-Кале.
Акәа ақалақь аҭыцқәа зегьы реиҳа исгәацхоит амшын ацшаҳәа.
Акәаа арии аҭыц аеы ацсшьара бзиа ирбоит. Акәа аҭыд цшзарақәа
рацәаны икоуп: аботаникатә баҳча, амаамынқәа раазарҭа, Ацсуа
ҳәынҭқарратә драматә театр, амузеиқәа, асааҭ змоу абааш, Баграт ибаа,
Ахьз-ацша апарк, Ахақәиҭра апарк. Икоуп иара убас еиуеицшым
аҵараиурҭақәа: ашколқәа, аколлеџьқәа, ауниверситет, аҭҵаарадырратә
институтқәа.
Ақалақь амшныҳәа азгәарҭоит цхынгәы, рацхьатәи амчыбжь азы.
Акәаа рзы ари даара аҟрызҵаскуа ныҳәоуп.
Сара даара бзиа избоит сықалақь Акәа.
Абилеҭ № 6.
1. Атекст«Гәында цшза»- ацхьара, аиҭагара.
Прекрасная Гунда.
Прекрасная Гунда являлась единственной сестрой 99 братьев. Сияя,
как солнце, светясь, как луна жила она в золотом дворце.
2. Џь.Тапагәуа «Ахәыҷқәа».
Бзиа ижәбала, ацсабара
Зырцшзо абна - гәцаракны ишэкыз.
Ашәацыцьац - ишьқьыруа аккараҿ,
Шәеиҷаҳала, шәылацш ахыз.
Ишәымдыруеи абна шакәу
Ацсабара иахазҵо ацсы.
Бнада изыкалом аиацәара,
Ахауа цқьа, нас азы.
Мшәан, зыда ҳазхәарҭоузеи,
Адунеи зегьы шабоит!
Иказ абна, азгьы ыказ -
Ҳауа цқьадагьы ҳазхәарҭои?!
Џь.Тапагәуа
Ацсынтэыла - ацсатэыла,
Ацсынтәыла - амратэыла,
Ацсынтэыла - ашәҭ атәыла,
Ацсынтэыла - тәылеинтәыла.
Сара сыкам схы - сыцсы ҳәа,
Сара сыкоуп уара узыҳәа.
Уара умшын-ца - еилашыми,
Уара ушьха - хара ицшыми.
Уара ужэшн - бырлашыми,
Уара удгьыл - ччарц иаҿыми.
Сара сыкам схы - сыцсы ҳәа,
Сара сыкоуп уара узыҳәа.
Ара дыкоуп Нарҭ Сасрыкәа,
Ара дыкоуп Абрыскьыл - мыхэа...
Ара дыкоуп ацсуа хыхэа...
Ара иацшәымоу - Анцәа уихэа!
Сара сыкам схы-сыдсы ҳәа,
Сара сыкоуп уара узыҳәа.
Пл.Бебиа
3. «Ацсуа бызшэа».
Ацсуа бызшэа ижәытәзоу бызшәоуп. Уи иазааигәоу бызшәақәоуп:
абаза бызшэа, адыга бызшэа, акабарда бызшэа, аубых бызшэа.
Ацсуа бызшэа аабыкьа аюыра зауз абызшәақәа ируакуп хэа
ирыцхьазоит.
Ацсуа бызшэа о-диалеқтк рыла ишьақәгылоуп: абжьыуаатэи, бзыцтэи.
Ацсуа ©ыра, ацсуа сахьаркыратэ литературатэ бызшэа ауасхыр
азышьҭазцаз, рацхьатэи исахьарку аоымҭа ацсышэала иацызцаз Д.Гэлиа
иоуп.
Ацсуа литературатэ бызшэа иашьагэытуп ацсуа шэкэышцэа:
Дырмит Гэлиа, Самсон Ҷанба, Иуа Когониа, Миха Лакрба, Баграт
Шьынқәба, Мушьни Лашэриа ухэа убас егьыртгьы.
Абилеҭ № 9.
1. Атекст«Ацсабара аџьашьахәы»- ацхьара, аиҭагара.
Чудо природы.
В Абхазии много памятников природы. Одним из них является
афонская пещера. В абхазских горах много глубоких пещер.
2. А.Џьонуа «Мшыбзиа»
«Мшыбзиа» - аҳәашьа уақәшәар,
«Бзиа убааит» - хэа атак уаҳауеит.
Ахымтцгашьа бзиа узақәшәар,
Умсэа уацхьака иаатуеит.
Ажәа кәанда абызшэа еилнахуам,
Иаламысуп ауаора.
Бзанц ахы ахьуам, бзанц агэы ахьуам,
Ихааза ацсшәа аҳәара.
Ихааза икоу ажэа анаалоит,
Ауаоытәьшса ихы-иҿакны.
Ихааза, икоу ажәа анхалоит,
Ауавытәыоса игәакны.
«Мшыбзиа» - аҳәашьа уақәшәар,
«Бзиа убааит» - хәа аҭак уаҳауеит.
Ахымоацгашьа бзиа узақәшәар,
Умсоа уацхьака иаатуеит.
Ал.Џьонуа
3. Сара сыкласс.
Сара аҵара сҵоит ахпатәи абжьаратә школ аҿы. Сышкол
ихьз ахуп Иури Николаи - ида Воронов. Сышкол ахыбра
дууп, хданы еихагылоуп. Сара сыкласс уада актәи
аихагылаҿы икоуп. Сара сыкласс уада дууп, илашоуп,
ицқьоуп. Ҳакласс у ада ишагылоуп апартақәа, ашьқад,
аҭзы икыдуп аклассгәы. Ҳакласс аҿы игылоуп ашәҭқәа,
урҭ ҳара хархылацшуеит.
Ҳакласс аҿы аҵара рҵоит 19-(0ык (зеижәсоык) аҵавцәа.
жэйыкйык - азгабцәа, жәаоык - аҷкәынцәа. Ҳара бзиа
ҳаибабоит, ҳаицхыраауеит, пату еиқәаҳҵоит. Ҳакласс
анапхгаоы илыхьзуп Қәҭелиа Аманда Асҭамыр-ицҳа
Абилеҭ № 10.
1. Атекст«Асас иблақәа рыла»- ацхьара, аиҭагара.
Глазами гостя.
Когда к абхазу приходит гость он всегда поддерживает беседу, угощает
вкусной едой и провожает с уважением, согласно абхазским традициям.
Абхазы не едят за столом мамалыгу и аджику без дополнительных
б л юд.
Все, кто сидят за столом пьют много вина, говорят тосты коротко,
насколько это возможно.
Ацсуара - хацгылароуп,
Инымҵәо ламыс.
Аиҳаб иҿы угылароуп,
Улацш анихьыс.
Ацсуара - гәабзиароуп,
Уавроуп, лахьынцоуп.
Ацсуара - патуқәцароуп.
Ацсуара цшзоуп.
3. «Сара сбиографиа»
Абилеҭ № 11.
1. Атекст «Акәыцҳа»- ацхьара, аиҭагара.
Плетенная корзина.
Жил был один мужчина. Была у него жена и маленький сын. И
жила с ними пожилая его мама. Но его мама была очень
недовольна своей жизнью. У нее была злая невестка, которая не
давала ей покоя. Бедная старушка не знала, куда себя деть, не ела,
не пила.
2. «Ахаҵа».
Ахаҵа, уи данхаҵаха,
Ииҳәауа ажәа ҳәазароуп.
Ахаҵа, уи данхацаха,
Аусаҿ игәра газароуп.
Ахаца уи данхацаха,
Ақәцараз дыхиазароуп.
Ахаца уи данхацаха,
Иҿахәгьы иҳәауазароуп.
Ахаҵа уи данхацаха,
Иҿацахәгьы ифауазароуп.
Ахаца, ахацара данацаха,
Дцәыргатәым, дцәахзазароуп.
Ахаца данфырхацаха,
Ихьзала ашәа ҳәазароуп.
Ал.Џьонуа.
3. Сара сҭаацәара.
(Моя семья).
Абилеҭ № 12.
1. Атекст«Саҭанеи Гәашьа»- ацхьара, аиҭагара.
Сатаней Гуаща
Сатаней Гуаща в сказаниях о Нартах занимает большое место. Мы
ее видим вечно молодой, сильной, мудрой и красивой женщиной.
Это женщина, чьи предсказания сбываются. Нам неизвестно кто ее
родители и чья она жена. Она мать, создающая жизнь, является
творением огромного народа.
Деньги и совесть.
В одном селе жил один бедный крестьянин. После смерти его
жены он остался один со своим маленьким сыном. Вскоре и он
заболел, долгое время не мог работать, был беспомощным,
обессиленным. Когда они стали голодовать, ему ничего не
оставалось, кроме как ходить по деревне и попрашайничать. Но
никто не откликнулся, и он вернулся домой. По пути его взгляд
упал на сумку. Подошел, толкнул ногой, вот чудо, сумка зазвенела.
Поднял и заглянул в сумку, там лежало золото и серебро. Бедняк
обрадовался и подумал про себя: «Теперь хоть не будем
голодовать с моим ребенком, благодаря Богу есть чем прокормить
себя».
Ал.Лашәриа
3. Сара ааыза.
(Мой друг).
Абилеҭ № 15.
1. Атекст«Дырмит Гәлиа ихәыҷра»- ацхьара, аиҭагара.
2. Қь.Агәмаа «Сыдгьыл»
3. Ашықәс аамҭақәа.