Вы находитесь на странице: 1из 24

ДРАББЛЛАР

" д унёнинг "

энг киник
Щ ОЯЛАРИ

,,0 ‘ QITUVCHI“ НАШРИЁТ-МАТБАА ИЖОДИЙ УЙИ


ТОШКЕНТ - 2018
Дунёнинг
энг
СУЗБОШИ

кичик
Драббл (инглизча drabble — парча, булак) — х,и-

% и ко ял ари
коянинг узига хос кичик жанри. Унда, асосан, би-
рор вок;еанинг к;иск;ача тарихи берилади. Драббл-
ни кутилмаган ечим билан якун топувчи энг к;иск;а
ва тугал х,икоя дейиш мумкин. Эх,тимол, бунга Че-
ховнинг жимитдеккина х,икоялари ёки Абдулла
К^ахлорнинг узи бир бетлиг-у, аммо олам-олам маъ-
но-мазмунга эга х,икояларини х,ам мисол к;илсак
булар. Бирок; 1980 йилда Буюк Британияда драббл
деб номланган х,икоянависликнинг янги жанри
вужудга келди ва бундай кичик асар бор-йуги 100
суздан иборат булиб, тугалланган гоя ва узига хос
шаклга эга булиши лозим деган талаб ёзувчилар
олдига куйилди. Драббл уз ватани Бирмингем уни-
верситетида гаройиб суз уйини сифатида к;абул
к;илинди. Кейин Европанинг купгина мамлакатла-
ри ёзувчилари бу борада узларини синаб куриш-
ди. 1987 йилда эса Стив Мосс «New Time» журнали
орк;али танлов утказиб, иштирокчилар олдига 55
суздан иборат тугал х,икоя ёзиш вазифасини куй-
ди. Буни к;арангки, ёзувчилар бунинг х,ам уддаси-
дан чик;ишди. Хуллас, драббл деган янги жанр ву­
жудга келди ва у купчиликни к;изик;тириб куйди.
Биз эса драббллар ва ушбу жанр талабига жавоб
беради деб топган х,икояларимизни туплаб, Сизга
тортик; этишга к;арор к;илдик.
Кароримиз Сизни кувонтиришига ишонамиз!
3
Айрис Александра

ТУШ

— Мен чукяпман!
— Хавотир олма, жонгинам, сен хавфсиз жойда-
сан.
— Х,озир жарликка кулаб кетсам керак!
— Бундай булишига асло йул куймайман!
У шундай дея кулимдан мах,кам тутди. Мен
унинг нафасини, бакувват кулларининг тафтини
х,ис к;илдим. Уйгонганимда эса бари тушлигини
англадим. Багримга босганим эса у совга к;илган
ягона ёдгорлик — пахмок; айик;ча экан...

А лан М айер

ОМАДСИЗ

Мен бутун танамда кучли огрик; билан уйгон-


дим. Кузимни очганимда каравотим ёнида х,амши-
ра турарди.
— Мистер Фужима, — деди у, — омадингиз бор
экан, сиз икки кун аввал Хиросимага ташланган
атом бомбасидан омон к;олдингиз. Энди госпитал-
дасиз, хавотирланишингизга асос йук;.
Мен зурга савол бердим:
— К^аердаман?
— Нагасакида, — деди х,амшира.

I
СИНФДОШЛАР

уненинг
Мактабда улар ажралмас дугона эдилар.
— Менга кунгирок; к;илиб тур, эсингдан чик;ар-

энг
ма! — деди бири хайрлашув кечасида.

кич и к х и к о я л а р и
— Албатта, сен х,ам, — жавоб берди иккинчиси
х,ам.
Беш йилдан сунг синфдошлар йигинида к;ил ут-
мас икки дугона уша хайрлашув базмидан сунг би-
ринчи марта юзма-юз булишди.
— Сени куриб турганимдан хурсандман.
— Мен х,ам.
Йигин тугади. Икки дугона тагин кучоцлашиб
хайрлашди.
— Менга кунгирок; цилиб тур. Унутма!
— Албатта, сен х,ам.

Алан Роберт с

БЕНУЦСОН МАНТИЦ

Йигит: «Киз билади» деб уйлади. К|из эса: «Йи-


гит билмайди» деб уйлади.
К|из: «Харакатларимдан мени тушунади» деб
уйлади. У х,ам к;изнинг узи билиб олишини истади.
Улар шах,ардаги кафеда учрашишга келишиб
олишди.
Йигит к;из к;ачон келиш вак;тини билади, деб
ишонди.
Киз эса к;аерда учрашишларини йигит ички сез-
гиси билан сезади, деб ишонди.
Улар учрашмадилар.

5
Драббллар
Иккиси х,ам такдирим эмас экан, деб хулоса
чицаришди...

ТОМЧИ СУВ

Урмон ёнарди. Чумчук; огзига сув олиб, урмон


томон учар ва тагин дарёга к;айтарди. Урмоннинг
ёнишини иложсиз кузатиб турган х,айвонлардан
бири кулиб бак;ирди:
— Х,ей, урмонни бир томчи сув билан кутк;ара-
санми?
Чумчук; жавоб берди:
— Нима к;илай, кулимдан келадигани шу-да!

А лександр Н еверов

МУХДББАТ

Бах,ор келиши билан ок^ сарик^ к;изил ва бинаф-


шаранг гуллар очилди. Улар узра ёш ва кувнок; ка-
палаклар учиб юрар, биридан иккинчисига куниб,
к;иск;а х,аётнинг гузаллигидан завк^анарди. Бир
куни жозибали капалак бутакузга кунди ва гул
унга ошик;и бецарор булиб к;олди.
— Азизим, учиб кетма, илтимос! — деди ёлбо-
риб бутакуз.
— Куйвор, — деди капалак, — анави наъматак-
ка кунгим келяпти.
— Йук^ меникисан, умримнинг охиригача сени
севаман!
Бутакузнинг мух,аббати багоят кучли эди. Капа­
лак эса гулга х,ижрон азоби озор етказмасин учун
6
учиб кетмади. Бирок; куп утмай узи зерикишдан

Дунёнинг
вафот этди.

КДРГА

энг
кычик
Тангри чумолидан сурабди:
— Х,аётингдан мамнунмисан?

%и к о я л а р и
— Узингга шукур! Утаётган кунимдан цоница-
ман, — дебди чумоли.
— Майли, бора к;ол, — дебди Тангри камтарин
чумолига мамнун бок;иб.
— Мен эса норозиман, — дебди бу сух,батни
эшитиб турган к;арга. — Мен бургут булишни ис-
тайман!
Бирок, буни к;арангки, бургут х,аётининг к;и-
йинлигидан нолибди. К^арга унга х,ам яшаш учун
курашиш осон эмаслигини эшитиб, бу фикридан
к;айтибди.
— Бургут булишни хохдамайман! Ундан кура
майна булсам, ёмон булмасди.
Майна унинг мурожаатини эшитиб, кулиб юбо-
рибди:
— Э-э, х,аётининг к;адрини билмаган к;арга, сени
фак;атгина мушук кувлайди, холос. Мени эса минг
бир ганим уз улжасига айлантиришга уринади. Ти-
рик к;олиш учун х,ар дак;ик;а курашишга тугри ке-
лади.
Майнанинг гапларини эшитган к;арганинг юра-
гини баттар вах,има босибди ва ана шундай кдлиб,
к;арга к;аргалигича к;олибди. Унда х,атто бир марта-
гина х,аракат к;илиб куришга х,ам жасорат топил-
мабди.

7
ОЗОДЛИККА ЭРИШГАН ЦУНГИЗ
Драббллар

Кун яримлаб к;олганди. Хонамга кунгиз кир-


ди. Х,авода бир неча марта айланди. Кунарга жой
к;идирарди, чамамда. Уйнинг турт тарафи девор,
ёрурлик оз булгани учун кунгиз ортига угирилди.
Кайфияти тушиб кетди. Деворлар орасида чщиш
жойини узок; излади. Дераза очик* бирок; ёруглик
кузларини хиралаштириб куйган кунгиз йулини
йук;отиб, кщоридаги дераза ойнасига боши билан
урилди. Бор кучини туплаб, дераза ойнасига ялти-
рок; к;анотлари билан шапатилади. У хдлдан тойиб,
токчага кунди. Куёш нур сочиб, йулини ёритиб ту-
рибди, аммо у жуда хафа.
Унинг х,аракатларини кузатиб туриб уйлардим:
«Телба кунгиз, озгина пастлаб учса, эркинликка
чик;ади-ку».
Куёш нури унинг кузини к;амаштириб, кур к;и-
либ куйганга ухшарди. Кураш узок; давом этди.
Куёш озгина пастлаб, кунгизни масхаралаётгандек
туюлар, кунгиз эса тобора кучсизланарди. Рах,мим
келиб, х,ашаротнинг к;анотидан олиб, тапщарига
отдим. Ерга кулаб тушган кунгиз бир муддат худ-
ди жонсиздай к;имирламади, лекин бирор дак;ик;а
утар-утмас олма дарахтидан х,ам юцорирок; учди.
Эркинликнинг нималигини х,ис к;илган кунгиз
атрофидаги пашшаларга к;араб чексиз кувонч би­
лан к;ичк;ирди:
— 0-о-з-о-о-д-л-и-и-к!
ШОИРГА

Дунёнинг
Агар сени юз кишидан тук;сон нафари мак;таса,
ундай даврадан к;оч. Агар юз киши х,ам: «Тасан-

энг
но!» деб олцишласа, шеър ёзишни ташла-ю, этик-

кичик
дузга шогирд туш. Борди-ю, уша юз киши жах^ш
чик;иб: «Жинни! Телба хаёлпараст!» деб таънаю

хикоялари
маломат кдлса, хафа булмасдан, уларга к;араб жил-
май. Сабаби, улардан кейин яна камида юз киши
ёзганларингни астойдил ук;иб куради.

ШАМОЛ ВА ГУЛ

Шамол чиройли гулни учратиб, севиб к;олди. У


гулни эркаласа, гул унга гох, рангини узгартириш,
гох, хушбуй ифор таратиш орк;али чексиз мух,абба-
тини изх,ор айлади. Шамолга бу оздек туюлди ва у:
«Агар гулга бор кучимни курсатсам, у мени янада
к;аттик;рок; севади», деган царорга келди. Бирок; гул
бу кучли мух,аббатнинг довулига дош беролмай си-
ниб к;олди. Шамол уни к;айта жонлантиришга ин-
тилди, бирок; уринишлари бесамар кетди. Шундан
сунг шамол тинчиб к;олди. У мех,р билан секинги-
на севгилисининг синган танасини силаган экан, у
яна куз унгида к;айта буй чузди. Шунда шамол:
— Сени бор гайратим билан севдим. Мух,абба-
тим туфонини кутаролмай, синиб холдинг. Демак,
мени чин дилдан севмас экансан-да. Нахртки, се-
вишга узингда куч тополмаган булсанг? — дебди.
Шамолнинг уринсиз таъналарига жавобан гул
х,еч нарса демади. Куп утмай, у куриб к;олди.
Чин дилдан севадиган одам мух,аббат х,еч к;ачон
куч билан тенглаштирилмаслигини, балки икки

9
севишган к;алб уртасидаги муносабатлар мех;р ва
Драббллар ишонч устига курилсагина, мустах,кам булишини
англаши керак.

А н н ет Ам ир

ХДЁТ МОХ.ИЯТИ

Икки биродар тортишиб цолди. Бири — бойли-


ги бех,исоб давлатманд, иккинчиси билим доираси
кенг донишманд эди.
— Агар 15 йил узлатда утирсанг, бор мол-дав-
латим сеники! — дебди тадбиркор.
Бах,с бойлаган доно йигит севган к;изига: «Мени
15 йил кут, мен, албатта, к;айтаман ва биз яна бирга
буламиз», деб хат ёзди-да, узи узлатга чекинди.
Одамлардан нари жойда бир йил яшади. У ким-
сасиз, хилват гушада бекорчиликдан зерика бош-
лади, лекин ютк;азиб куйишдан курк;иб, сабрдан
либос кийишга ахд к;илди. Давлатманд биродари-
нинг жонига к;асд к;илиш истагида одам ёллаб, ша-
роб юборди. У шаробни ичишдан бош тортди. Бу
х,одиса тез-тез такрорланаверди, лекин йигит ен-
гилмасдан сабр к;илди. Кунлардан бир кун у узига
узи савол берди: «Мен кимман? Нима учун яшаяп-
ман? Нима учун дунёга келдим?» Бу саволларга жа-
воб топиш учун бойнинг уни назорат к;илиш учун
ёллаган хизматкорини чак;ириб:
— Менга фалсафага дойр китобларни олиб ке-
линг! — деб буюрди.
Хуллас, уша кундан бошлаб у китоблардан уч
саволига жавоб излади. 15 йил сувдай ок;иб кетди.
10
Бор давлатидан айрилиб к;олишдан курк;к;ан бой-

Дунёнинг
нинг ичини ит тирнарди. «Мен нима к;илиб куй-
дим? Шунча йил йикдан-терганимдан ажраламан-
ми энди? Бу бойликнинг узи шунча булгани йук;.

энг
Озмунча соглигимни й}^к;отдимми? Она сутим o f -

кичик
зимга келиб, топган давлатимни бировга кушкул-
лаб топшириб куядиган ах,мок; йук;!» У туну кун шу

%и к о я л а р и
х,акда уйлаб, уйига етолмасди. Уйкусини йук;отган
давлатманд, ахийри, бир к;арорга келди. У уз кул-
лари билан биродарини нариги дунёга равона к;и-
лади. Бой белгиланган муддатдан бир соат аввал
дусти 15 йил узига маскан тутган уша горга кириб
келди. Атрофда китоблар к;алашиб ётар, уларнинг
устида эса узига аталган икки энлик хат бор эди ва
унда шундай сузлар битилганди:
«Биламан, мени улдиргани келдинг. Улимдан
курщаним учун эмас, балки жондан азиз бирода-
римнинг бу огир гуноуга ботишига йул куймаслик
ниятида горни тарк этдим. Азиз дустим, сенга
айтар гапим шуки, %аёт мазмунини фацат бойлик
орттириш, деб уйласанг, янглишасан! Аллох, amo
этган бу неъматнинг х,ар ла^засини ганимат би-
либ, яхши ном цолдириш, китоб ук,иб, билим эгал-
лаш, мех;р-ощбатни улашишга сарфлаш керак
экан. Шундагина чин бой-бадавлат, бахтли-тахт-
ли одам буларкансан. Узи туймаганнинг сарцити
х,аром! Топган давлатинг узингга буюрсин! 15 йил
бардошимни синадим. Уциб, изланиб, шуни англа-
димки, х,аёт щцидаги тушунчам жун экан, лекин,
энг асосийси, менузлатдаунинг моциятини англаб
етдим. Шундай экан, х,аётим энди бошланди ва бо-
шим осмонда!»

и
Антон Гуд
Драббллар

ОДАМГАРЧИЛИК

— Илтимос к;иламан, ота, — деди полициями


маросимга ошик;аётган рух,онийнинг йулини ту-
сиб.
— Лекин, бутам, бундай к;илолмайман!
— Мен уни чук;интиринг демаяпман, к;олаверса,
бу маросимга унинг вак;тиям йук;. Юрагида айтади-
ган гапи борга ухшайди, ота, бечора жон узолмай
цийналяпти. Овозингизни эшитса, х,арна мушкули
осонлашармиди?
— Ахир у насроний эмас, мусулмон!
— Булса бордир? Бирок; бунинг нима фарк;и
бор? Каранг, у х,ам уз тилида Унинг номини тилга
оляпти! Х,амма х,ам бир одам, ота. Яратганга мусул­
мон булди нимаю насроний булди нима?
— Шундайликка шундай-ку-я, бирок; дин буни
так;озо этмайди.
— Дин нимани так;озо этади билмадим-у, би­
рок; одамгарчилик х,ар к;андай дин к;оидаларидан
устунрок;...

Антон Чехов

КЕКСАЛИК

Давлат маслах,атчиси меъмор Узелков киндик


к;они тукилган к;адрдон шах,рига к;айтди. Уни ибо-
датхонани к;айта таъмирлаш учун чак;иришганди.
Бу шах,арда у тугилди, ук;иди, улгайди ва уйланди,

12
аммо поезддан тушганида она шахрини танима-

Дунёнинг
ди. Барчаси узгарибди, ун саккиз йил олдин, яъни
у Петербургга кучиб кетишидан илгари х,озир оёк;
босиб турган жойида балик; овларди. Бугун эса вок­

э н г кичик
зал бунёд булибди. Рупарасида турган турт к;ават-
ли бино урнида бир вак;тлар сарик; девор бор эди.
Аммо х,еч нарса одамлар каби узгармаган. Мех,-

хикоялари
монхона хизматчисидан у танишларининг к;арийб
ярми вафот этганини, камбагаллашиб, унутилиб
кетганини билиб олди.
— Узелковни эслайсанми? — суради к;ария. —
Меъмор Узелков. У Свиребеевский к^асида турар-
ди. Хотини билан ажрашган меъмор-чи, эслайсан­
ми?
— Йук;эслолмайман.
— Кандай унутиш мумкин! Шов-шувли вок;еа
булганди. Хотини билан ажрашишига Шапкин са-
бабчи эди. К^аллоб! Машхур к;иморбоз! Уни клубда
рирромлик к;илгани учун кулга олишган.
— Иван Николаевичми?
— Х,а-х,а, худди узи. У тирикми?
— Худога шукр, х,аёт. Уларнинг х,озир нотариал
идораси бор. Гиштли уйлардаги куш хонадон уша-
ларга тегишли.
Узелков хонада тинмай юриб чикди. Уйлаб-уй-
лаб, ахийри, Шапкин билан учрашишга к;арор к;ил-
Ди.
Узелков астагина бошидан шляпасини ечди.
Шапкин х,ам бош кийимини кулига олди. Атрофда
улик сукунат хукмрон эди. Х,атто х,аво х,ам йукдай
туюларди. Улар жимгина уз утмишлари х;ак;ида уй-
лашарди.
— Ётибди, — деди сукунатни бузиб Шапкин. —
Рами х,ам йук;... Тан олинг, Борис Петрович.
— Нимани? — дея тунгиллади Узелков.
Драббллар
— Утмишимиз к;ора булганини, аммо у бундан
яхширок; эди... — деб узининг оппок; сочларига !
ишора к;илди.
— Х,а, биз улим х,ак;ида уйламасдик х,ам, х,атто.
Улим билан учрашиш баъзан менга жуда х,ам як;ин-
дек туюлади... Аслидаям шундай.
Узелков гамга чумди. У, бир вак;тлар телба-
ларча севишни хох,лагани каби, бирдан укириб
йиглашни истади. Кузларидан ок;аётган ёшнинг
тозалигини х,ис к;илди. Унинг кузлари равшанлаш- )
ди. Бирок; Узелков Шапкиннинг ёнида кунглини |
бушатишга истих,ола к;илди. У ибодатхона томонга I
к;айрилди ва чакдон к;адамлар билан уша томонга |
юрди. Икки соатлардан сунг Шапкин рох,иб билан |
сух,батлашиб турган вак;тда Узелков билдирмай, j
йиглагани бояги жойга к;айтди. У к;абр тошига чор I
атрофга угринча назар ташлаб, аста як;инлашди. ]
Кичкинагина к;абр тошида уйиб ишланган чехра I
унга уйланиб, гамгин бок;арди. У шундай бегунох, i
куринардики, худди мана шу к;абр остида хиёнат-
кор аёл эмас, балки бегубор к;изалок; ётгандай таас-
сурот уйготарди.
— Йиглаш керак, йиглаш! — дея уйланди Узел­
ков.
Аммо вак;т утиб кетганди. К^ария к;анчалик |
уринмасин, бугзига алам тик;илмади. Куз ёшлари ]
х,ам келмади. Ун дак;ик;ага як;ин Узелков шундай ]
к;ак;к;айиб тураверди. Бирок; х,еч к;андай натижа ;
чик;магач:
— Эх,! — дея кулини силкиди-да, Шапкинни из-
лаб кетди.
14
А рт ур Л . Уиллард

Д унёнинг
БИРИНЧИ УЧРАШУВ

энг кичик
У узок; вацтгача тутк;ич бермади. Жуда узок;.
Кизнинг хаёлида газеталарда чоп этиладиган «Та-
нишув» рукни майнабозчиликлардан узга нарса

^икоялари
эмасди. Бирок; у жудаям ёлгиз булгани учун умид
к;илаётганди, эх,тимол, тусатдан...
Них,оят, у газетага эълон берди. Эртасиёк; жавоб
хатлари ёгилиб кела бошлади. Мана, х,озир у рес-
торанда утириб, кунглига энг маъкул мактубнинг
эгасини кутяпти.
«Дада, бу сизми?»

БАДБАШАРА

— Менга турмушга чик;инг, — деди бир кучок;


гулларни кутарган куримсизгина бир йигит кол­
леж маликаси Линдага як;инлашиб.
К^оматига кул, гурури осмон к;из эса камсукум
йигитга к;иё х,ам бок;май, ёнидан бепарво утиб кет-
ди. К^ирмизи атиргулларнинг буйи эгилди.
— Скотт яхши йигит, эсингни йиг, Линда, тек-
канингга яраша, шундай илмли йигитга тексанг,
яхши булади! — деди Сара дугонасини инсофга
чак;ириб.
— Ким, менми? Шунга-я?! Келиб-келиб шу бад-
башарага тегаманми?! «Туя х,аммомни орзу к;илиб-
ди». Шунчалик яхши экан, узинг тегиб куя к;ол.
— Бу гапингга х,али афсусланасан!
Линда узи истагандай хушбичим йигитга тур­
мушга чикди. К^ачон к;арама, чиройли к;излар дав-

15
I- расида суякни курган итдай ялток;ланиб юрадиган
,2 хотинбоз эрига тикилиб, негадир у к;ирмизи атир-
§. гулларни илинган уша бадбашарани тез-тез эслар-
ди...

ГУЛДОН

— Ахир бу к;иммат гулдон эди! — кучдан к;олган


к;ари к;айнонасига бак;ирди келин. — Нима к;илиб
куйганингизни биласизми?
Купол муомаладан кампирнинг кузларига ёш
айланди.
Орадан анча вак;т утДи- Кулидаги гулдонни
синдирган аёл курк;а-писа унинг синик^арини
йигиштириб ола бошлади.
— Вой, улай! Бу нимаси?! Ажалимдан беш кун
бурун гурга тик;мок;чимисиз мени? Булди, етар!
К^илик^арингиз х,ик;илдогимга келди. Дадам Па-
риждан олиб келган гулдонни ерга отиб синдирга-
нингизни ва бу к;илмишингизни к;андай яширишга
уринганингизни утлингизга айтиб бераман. Нар-
саларингизни йигиштиринг! К^ариялар уйига олиб
бориб куяман! Сизнинг жойингиз уша ерда!
Укубатдан юзларидаги чизик^лари билиниб,
кунгли озор чеккан аёлнинг юзи галати тарзда
к;ийшайиб к;олди ва бир вак;тлар к;айнонасига айт-
ган мана шу таниш сузларини эслаб, хунграб йиг-
лаб юборди.

16
А х м е д Уналжам

Дунёнинг
гу л к;из

энг
Ёш йигит х,ар куни ишга жунаркан, йули ёнида-

кичык
ги гулларга тула бок;к;а мах^/шё булмасдан утолмас-
ди. Х,ар тонг бу ранг-баранг гуллар вужудини завку

хикоялари
шавк;к;а тулдирарди. Гулларга тикилган кузлари
богдаги уйга кучди. Чунки сунгги пайтларда у уй-
даги парда ортида бир ёш к;изнинг соясини курар-
ди. Хар утганда гулларга ва деразадан бир кури-
ниш бериб, гойиб буладиган малакка бок;масдан
утолмасди. Бир куни у х,ар доимгидан эртарок;
йулга чикди. Бог ёнига келганда юрагининг титра-
ганини, вужудининг сесканганини х,ис этди. Х,ар
кун парда ортида куринган к;из, богдаги гулларни
сугорарди. Гузал к;из йигитни курди-ю, юзи к;иза-
риб, узини ичкарига урди. Йигит нигох,ини гулга
тикканча туриб к;олди. Гузаллик к;аршисида сех,р-
ланганди. Йигит энди х,ар куни уйдан эрта чик;ар,
уша к;изни такрор курмок;умиди билан одимларди.
Фак;ат парда ортидаги соядан булагини куролмага-
нига аччиги чик;арди. К|из х,ам х,ар сах,арда х,аяжон
билан парда ортида йигитнинг келишини пойлар-
ДИ.

Бир куни ёш йигит бог ёнидан утмади. К|из кун


буйи уни кутди. Эртасига, индинига х,ам кутди, йи­
гит келмади. Кизнинг юраги аламдан тулди.

Бир куни умидсиз ниго\лар билан йулга бок;иб


турганда бир туда одамларнинг елкаларида тобут
g. билан утаётганларига кузи тушди. Хаёлига келган
J дах,шатли фикрдан бутун вужуди сесканди, юра-
1[ ги сик;илди. Нах,от йигит вафот этган булса? Киз
^ йигитни кутиш одатини канда к;илмади. Юзи х,ам
сугорилмаган гуллари каби сулиб борарди.

***
Йигит бир куни бог ёнидан утди. У шифохона-
дан чик;к;ани х,амон бог ёнида пайдо булди. Аммо
бог ёнига умид билан келган йигит ранжиди. Чун-
ки богдаги гуллар сулган эди, деразанинг к;ора
пардалари зич ёпилганди. Йигит йулда уйнаётган
болалардан суради:
— Бу уйда бирор кимса яшайдими?
Бир бола:
— Кари хотин туради, — деди.
Йигит негадир х,овлик;иб, кейинги саволни бер-
ди:
— Бу ерда яшаган к;из-чи? Унга нима булди?
Болалардан бири:
— Уулди! — деди.
Йигитнинг ёшланган кузларини курмасдан бош-
к;а бола х,ам бидиллади:
— Касал эди, кеча улди!

***
Йиллар утди, кичкина болакай х,аяжон билан
онаси ва дадасининг ёнига келди, гуллар орасида,
тебранма курсида утирган кекса одамни курсатиб
х,аяжондан х,айк;ирди:
— Каранг, бобом куляптилар, дада!
Угли к;ариянинг ёнига келиб, кулгиси асло
куриниш бермаган юзига бокди. Кулида гул тут-
18
ган кекса одам чехрасида х,ак;ик;атданам табассум ^
ёйилганди. Адок;сиз гамнинг ариганига суюнган,
НИХ.ОЯТ ошик; уз маъшук;асининг висолига эришиш |

бахтига муяссар булганда туядиган бахтдан мас-

энг
рурлик бахти нишонаси эди бу... Негадир ошик;-

кичик
нинг кузлари юмилмаганди...

хикоялари
ЭНДИ ХДММАМИЗ БИРГА ЯШАЙМИЗ

Боланинг йигиси авжига чик;иб борарди. Она-


нинг сабри тугади.
— Куясанми, йук;ми кир ювишга. Бугун ювма-
сам эртага нима киясан?
Гудак к;асдма-к;асд янаям шиддатлирок, бор
овозда додлар, айникса, онасининг эшикни очиши
уни жазавага соларди.
Ахири, она унга эътибор бермасликка х,аракат
к;илди. Боласи томонга к;арамай юмушини давом
эттирар, чакдонрок; х,аракат к;илар, дам-бадам
эшикдан чщ иб, кирларни дорга иларди. Кирини
тугатай деганда, х,али ёшини тулдирмаган гудаги
йигидан бугилиб к;олай деди.
— Булди тугатдим, болам, йиглама. К^ара, кука-
риб кетибсан. Сени ташлаб к;аерга х,ам кетаман,
тойчогим...
Болажон кулларини чузиб, узини онасига отди.
Мех,р билан тиззасига бошини куйди. Она кунгли
ийиди ва кукракларига сут келганини х,ис этди.
Гудагини кучогига олиб эмиза бошлади. Уйда
гудакнинг култ-култ кдлиб ютинганидан булак
сас-садо эшитилмасди. Она боласини эркалаб, пе-
шонасидан упар, бошларини силаб, багрига мах,-
камрок; босишга уринарди. Эмиб нафси к;онган бо-
19
ланинг юзига табассум югура бошлади. Янауйин-
Драббллар чокдари томон интилди. Дам-бадам атрофга к;араб
куяр, онаси ёнидалигини билиб, яна уйинчок;к;а
овора буларди. Она боласининг х,аракатларини ку-
затар, кузатган сари бу машгулотдан завк; оларди.
Боласи кузларини к;ашиб эснай бошлади. Она уни
ухлатиш учун кузгалди. Уни белаб, алла айтди. Куз­
ларини юмганча, пиш-пиш к;илиб ухлаётган бола-
сига к;араб-к;араб туймади. Унинг к;иёфасида кимни
кураётгани, кимни согинаётганини билмади. Бу
митти чехрадан ниманидир изларди ва тушунди: у
бу чехрада жуда согинган кишисини сурок^аётган
эди. Эрталаб тез боласини кийинтирди, кейин узи
кийиниб йулга чивди. Мах,алланинг аёллари дукон
к;аршисида сух,бат куриб утиришарди. Жувон улар-
нинг ёнидан тез-тез одимлаб, учкб кетди:
— Ёш к;олди-да бечора, — деди биттаси.
Буни эшитган жувоннинг кузларида ёш айлан-
ди... Бирок; йигламади. Боласига к;аради, унинг пе-
шонасидан яна упди. Бола таниш эшикни куриши
билан йигини бошлади. Х,ар кун шу ерда онасиз
к;олишини у х,ам биларди. Боласининг йигисини
эшитиб юраги сик;илди. Тезда боласини энага аёл-
нинг кулига топширди. Бола бор овозда додлай
бошлади. Эшикни ёпиб, манзил томон одимлади,
кулокугари остида боласининг овози жаранглар-
ди. Мусик;а янгради. К^араса, кул телефони, бегона
рак;ам...
— Элчихонадан гапиряпмиз. Эрингиз топил-
ди. Х,озир ах,воли яхши, фак;ат бироз узга давлатда
к;ийналган. Ишда тух,мат к;илишиб, нок;онуний ра-
вишда к;амокда сак^ашган. Биринчи ёрдамни кур-
20
сатдик. Кунглингизни тук; к;илинг, тез орада ёнин-

Дунёнинг
гизга к;айтади.
Жувон йулда к;отиб к;олди. Ортга цайтди. Узига
келганда энаганинг эшиги к;аршисида эди. Боласи

эн г киник
онасининг бунча тез к;айтганига анграйиб к;араб
к;олди, кейин унга отилди. Боласини опичлаб, уйи
томон чопди. Йулда боласининг кулокдарига ши-

%и к о я л а р и
вирлади:
— Энди сени х,еч к;ачон ташлаб кетмайман, энди
х,аммамиз биргаяшаймиз...

ОЛМА ДАРАХТИ ВА БОЛАКАЙ

Бир болакайнинг узи курган ва атрофида х,ар


кун уйнайдиган катта олма дарахти булган экан.
Бола дарахт тепасига тирмашар, олмаларни узиб
ер ва дарахт соясида дам оларди. У дарахтни севар,
дарахт х,ам кичкина бола билан вак;т утказишдан
жуда хузурланарди.
Кунлар, ойлар, сунг йиллар бир-бирини кувиб
утди. Болакай х,ам улгайди. Энди х,ар кун дарахт
ёнига уйнаш учун бормасди. Бир куни у кдцрдон
дусти олдидан утаётганда, олма:
— Кани кел, атрофимда уйнай к;ол, — деди.
— Энди ёш бола эмасман, — дея жавоб берди у
ва кушиб куйди: — Менга узи юрадиган уйинчок;
керак, бирок; бунга пулим йук;.
— Афсус, менинг х,ам пулим йук, — деди да­
рахт. — Бирок; олмаларимни олиб уларни сотишинг
мумкин. Кейин уйинчок;к;а керак пулни топасан.
Болакай х,аяжонланиб, бу таклифни к;абул к;ил-
ди ва олмаларни битта-битта териб олди. Дарахт
унинг иши битиб, индамай кетганидан хафа булди.
21
Олма унинг азамат йигитга айланганини куриб,
Драббллар ич-ичига сигмай суюнди.
— Кани кел, атрофимда уйнагин! — деб х,айк;ир-
ди.
— Уйин уйнаш ёшидан утдим, бунга ортик;ча
вак;тим йук^ — деди навк;ирон йигит — Тирикчи-
лик, оилам учун ишлаш керак. Мен уй курмоцчи-
ман. Ёрдам беролмайсанми?
— Уйим йук;-да, — деди дарахт маъюс тор-
тиб. — Бирок; хо\ласанг, шохларимни кесиб олиб,
бир уй куришинг мумкин.
Ёш йигит пайсалга солмай дарахтининг бар-
ча шохларини кесиб олди ва мамнун булиб, эски
дустини ташлаб кетди. Дарахт тагин ёлгизланиб
к;олди.
Иссик; ёз кунларининг бирида йигит дарахт
ёнига келди.
— Кани кел, атрофимда уйнай к;ол, — деди ку-
вонч билан.
— Энди кексайдим, — дея жавоб берди эски
ошна. — Денгизга чик;иб рох,атланишни хохдай-
ман. Менга к;айик; керак.
— Кайик; ясаш учун танамдан фойдалансанг
булади, — деди дарахт. — Шунда денгизга чик;иб
хузурланасан.
Кария дарахт танасини кесди ва к;айик; ясаб,
денгизга чикди. Узок; муддат куринмай кетди ва
йиллар утиб, яна к;айтди.
— Айбга буюрма, болам, — деди дарахт. — Энди
сенга берадиган бирор нимам кдлмади, меваларим
х,ам йук;.
— Х,еч нарса сураб келмадим, — деди одам —
олмаларингни ейиш учун менда тиш к;олмади.
22
— Сен тирмашиб чикдциган шохларим х,ам йук;.

Дунёнинг
— Тирмашиб чик;ишга энди ярамайман!
— Чиндан х,ам, сенга берадиган х,еч нарсам к;ол-
мабди, — деди дарахт, — фак;ат чириган хазонлар

энг
к;олди.

киник
— Мен шунчаки утириб дам олишни хохдайман.
Утган йиллар мени ёмон толицтирди.

%и к о я л а р и
— Майли. Кел, утир ва ором ол.
Чол тупрок; устига чуккалади, дарахтнинг кич-
кина танасига суянди. Дусти булса гоят бахтиёр
эди.
Аслида, бу барчамизнинг х,икоямиздир. Дарахт
худди оилага ухшайди. Болаликда ота-онамиз би-
лан уйнашни, вак;т утказишни истаймиз. Улгайгач,
уларни тарк этишни бошлаймиз. Нимадир керак
булса яна ортга к;айтамиз. Нима кдлганда х,ам ои-
ламиз доим ёнимизда эканлигини х,ис к;илиб яшай-
миз ва улар бизни бахтиёр этиш учун х,ар нарсага
к;одир.

ХАКИЦИЙ ГОЛИБ

Бир к;ирол халк;и учун йул куришга к;арор к;ил-


ди. Халк;к;а йулни курсатишдан олдин хотирада
к;оладиган мусобак;а уюштиришни истади. Йулни
муносиб тарзда босиб утган одам мукофотланар-
ди. Пойгада голиб булишни хох^айдиган тумонат
одам йигилди. Уша куни йулни босиб утган одам-
лар к;иролга бир нарсадан шикоят кдлдилар, яъни
йулнинг бир бурчагида каттагина тош ва тупрок;
уюми х,аракатланишга нокулайлик тугдирганмиш.
Кун них,оясида ёлгиз бир йуловчи марра чизигига
х,ориб-чарчаб етиб келди. Усти-боши лой, тупрокда
23
беланганди, аммо циролга бебах,о совга билан юз-
Драббллар
ланди: у олтинга тула куза узатди.
— Йулда тош ва тупрок; уюмига дуч келдим.
Одамларга кулай булсин, деб уша тусик;ларни
олишга уриндим. Тош ичидан олтинга тула шу
куза чивди. Олтинларни сизга олиб келдим.
Кирол кулиб жавоб берди:
— Бу олтинлар сеники!
— Йук^ меники эмас. Менинг х,еч к;ачон бунча
куп бойлигим булмаган.
— Х,а, — дебди к;ирол. — Бу олтинларга сен эга
чикдинг, мусобак;а голиби сенсан! Уз йулини муно-
сиб босиб утган киши сенсан! Йулни тусик;-говдан
бартараф этган киши х,ак;ик;ий голиб!

ХДРАКАТ, ХДКИКДТДАН ХДМ, САМАРА БЕРАДИ

Бир куни тунда ибодатхона жойлашган вило-


ятда к;ор к;алин ёгди. Эрталаб укувчилар белгача
келадиган к;орли йулни босиб утиб, медитациялар
учун мулжалланган залга йигилдилар.
Ук;итувчи укувчиларини туплаб суради:
— Айтинг-чи, биз х,озир нима к;илишимиз ке-
рак?
Биринчи укувчи деди:
— Х,аво исишини сураб, дуо к;илиш зарур.
Иккинчи укувчи:
— Уз уйимизга бориб кутиб туришимиз керак,
к;ор эса ёгишда давом этаверсин.
Учинчи укувчи мана шундай фикр юритди:
— Х,ак;ик;атга эришган одамга к;ор борми-йук;ми
фарк;и йук;.
Устоз эса шундай деди:
24
— Ана энди менга кулок; солинг.

Дунёнинг
Укувчилар буюк донишманд сузларига дикдат
билан кулок; тутдилар.
Уцитувчи уларга назар ташлаб, хурсинди ва

энг
дед и:

киник
— Белкуракни олиб — олга!

% и ко ял ари
Ба Ц зи н ъ

БАХТЛИ ЯШАШ СИРИ

Чиннинг сулув к;изи Ли-Ли суйганига турмуш-


га чикди. У бахтли эди, бирок; ширин х,аётига цари,
инжик; к;айнонаси зах,ар томизиб турарди. Кайно-
на-келиннинг адок;сиз жанжалларидан туйган эр-
как уйга келмайдиган одат чик;арди. Уз оиласини
сак^лаб к;олишни истаган келинчак табиб хузурига
борди ва дардини тукиб солди. Нуроний унга ку-
кунга ухшаш бир дори тутк;азди.
— Бу аста-секинлик билан таъсир к;иладиган
зах,ар, — деди кекса табиб, — уни уч ой давомида
х,ар кун оз-оздан к;айнонангнинг таомига кушиб
берасан! К^айнонангнинг улимида сендан гумонси-
рамасликлари учун унга энг сара таомларни тай-
ёрлаб, яхши муомалада бул!
Ли-Ли чолнинг айтганига амал цилди. «Яхши
ran билан илон инидан чикдди» деганларидай, ке-
линнинг мулойим муносабати к;айнонани тамоми-
ла узгартирди. Улар онаю к;изга айланди. Ёш келин
узини огир юк босаётгандай х,ис к;илиб, к;илмиши-
дан пушаймон булди ва чолнинг хузурига келди.

Вам также может понравиться