Ахмет Каплан

Ахмет Каплан
ТУРЕЦКАЯ ГРАММАТИКА
БЕЗ РЕПЕТИТОРА
Все сложности в простых схемах
Издательство АСТ
Москва
УДК 811.512.161(075.4)
ББК 81.2Туц-9
К20
Каплан, Ахмет.
К20 Турецкая грамматика без репетитора. Все слож-
ности в простых схемах / Ахмет Каплан. — Мо-
сква : Издательство АСТ, 2022. — 320 с. — (Ино-
странный без репетитора).
ISBN 978-5-17-149673-9
Данное справочное издание поможет самостоятельно,

без помощи преподавателя овладеть основными правила-
ми турецкого языка. Каждая глава включает разбор грам-
матической темы, сопровождается примерами и поясне-
ниями, а наглядные таблицы помогут лучше запомнить
основные правила и начать применять их на практике.
Материал дополнен полезными приложениями, списком
Сводеша и турецко-русским словарем.
«Турецкая грамматика без репетитора. Все сложности в
простых схемах» будет полезна всем, кто изучает турецкий
язык или желает освежить свои знания. Издание подойдет
новичкам и позволит овладеть языком до уровня В1.
УДК811.512.161(075.4)
ББК81.2Туц-9
ISBN 978-5-17-149673-9 © ООО «Издательство АСТ», 2022

ТУРЕЦКИЙ АЛФАВИТ
назва- произ- пример

ние ноше-
буквы ние
A a a [а] acıklı [аджыклы] —
печальный
B b be [б] bal [бал] — мёд
C c ce [дж] cefa [джефа] —
страдание
Ç ç çe [ч] çanta [чанта] —
сумка
D d de [д] din [дин] —
религия
E e e [э] eda [эда] — манера
F f fe [ф] fena [фена] —
плохой
G g ge [г] giriş [гириш] —
вход
Ğ ğ yumu- мягкое sağ [саа] —
şak ge [г] здоровый
H h he [х] hafıza [хафыза] —
память
I ı ı [ы] ıslık [ыслык] —
свист
4 | Турецкая грамматика без репетитора
Продолжение таблицы

ние ноше-
буквы ние
İ i i [и] irade [ирадэ] —
воля
J j je [ж] jüri [жюри] —
жюри
K k ke [к] kaban [кабан] —
куртка
L l le [л] leylek [лейлек] —
аист
M m me [м] mezat [мезат] —
аукцион
N n ne [н] nefes [нэфэс] —
дыхание
O o o [о] omlet [омлет] —
омлет
Ö ö ö [ё] öç [ёч] — месть
P p pe [п] peron [перон] —
перрон
R r re [р] ray [рай] — рельс
S s se [с] satır [сатыр] —
строчка
Турецкий алфавит | 5
Окончание таблицы

ние ноше-
буквы ние
Ş ş şe [ш] şaheser
[шахэсер] —
шедевр
T t te [т] taraf [тараф] —
сторона
U u u [у] unsur [унсур] —
элемент
Ü ü ü [ю] lütfen [лютфен] —
пожалуйста
V v ve [в] vazo [вазо] — ваза
Y y ye [й] yanılgı [янылгы] —
ошибка
Z z ze [з] ziynet [зийнет] —
украшение
Буквы Qq, Ww и Xx употребляются в заим-

ствованных словах и в иностранных именах.
Буква Ğğ после гласных переднего ряда и в
положении между двумя гласными может чи-
таться как [й], после гласных заднего ряда обо-
значает удлинение предыдущего гласного: sağ
[са:а] (здоровый).
Буква Üü в начале слова и после гласных
читается как [у], после согласных — как [ю]:
üvey [увей] — неродной, otobüs [отобюс] — ав-

тобус.
Буква Ee в начале слова и после гласных чи-
тается как [э], после согласных — как [е].
Диакритический знак циркумфлекс (â, î,

û), который может иногда ставиться над глас-
ными a, i, u, служит для обозначения долгот
гласных в словах арабского и персидского про-
исхождения, а также подчас для обозначения
смягчённого произношения предшествую-
щего такой гласной согласного звука (g, k, l):
selâm — приветствие.
Циркумфлекс может также использоваться
и для смыслового различения слов:
alem — полумесяц на мечети;
âlem — мир.
Ударение обычно падает на последний слог
(akşam [акшáм] — вечер), однако в заимство-
ванных словах ударение может приходиться и
на другие слоги (banyo [бáньйо] — ванная).
Сингармонизм гласных
При добавлении аффиксов работает закон

гармонии гласных (сингармонизм): гласная,
стоящая в последнем слоге основы (корне),
определяет качество гласных всех последу-
ющих слогов.
За нёбными гласными (гласными переднего

ряда) могут следовать только нёбные гласные,
а за ненёбными гласными (гласными за-
днего ряда) могут следовать только ненёбные
гласные.
гласные
нёбные ненёбные
e, i, ö, ü a, ı, o, u
За негубными гласными могут следовать

только негубные гласные, а за губными глас-
ными могут следовать или узкие губные, или
негубные широкие гласные.
гласные
губные негубные
o, ö, u, ü a, e, i, ı
узкие губные: u, ü негубные широкие: a,
e
а a, ı
e e, i
i e, i
ı a, ı
o a, u
ö e, ü
u a, u
ü e, ü
гласные примеры
передние i, e, ö, ü
задние ı, a, o, u
узкие ı, i, ü, u
широкие a, e, ö, o
губные o, ö, ü, u
негубные a, e, i, ı
звонкие b, d, g, j, z, v, m, n, l, r, y, c
глухие ç, f, h, k, p, s, ş, t.
Если в последнем слоге в слове содержится

гласная a, ı, o, u, то в прибавляемом аффиксе
или окончании обязательно будет буква a.
Если в последнем слоге в слове содержится

гласная e, i, ö, ü, то в прибавляемом аффиксе
или окончании обязательно будет буква е.
sahil (берег) — sahilde (на берегу)
После негубных гласных a, ı может следо-

вать только негубный гласный ı.
После негубных гласных e, i может следо-
вать только негубный гласный i
После губных гласных o, u может следовать
только губный гласный u.
После губных гласных ö, ü может следовать
только губный гласный ü.
Marina güzeldir. — Марина красивая.

Bu masadır. — Это стол.
предшествую- возможные примеры

щая гласная последующие
гласные
a a, u, ı bağlamak —
связывать
mabut —
кумир
barış — мир
ı a, u, ı kısa —
короткий
kışın — зимой
o a, u boran — буря
soluk —
бледный
u a, u kulak — ухо
kuru — сухой
предшествую- возможные примеры

щая гласная последующие
гласные
e e, i, ü merkez —
центр
kesim —
сектор
henüz —
только что
i e, i, ü pire — блоха
tilki — лиса
ö e, ü köpek —
собака
kömür —
уголь
ü e, ü hüner —
мастерство
dünür —
партнёр
acı (приправа) — acısız (без приправы)

et (мясо) — etsiz (без мяса)
kedi (кошка) — kedisiz (без кошки)
söz (слово) — sözsüz (без слова)
telefon (телефон) — telefonsuz (без телефона)
tuz (соль) — tuzsuz (без соли)
a/ı/o/u a/ı/o/u
e/i/ö/ü e/i/ö/ü
→
a/e/ı/i a/e/ı/i
o/ö/u/ü a/e/u/ü
Сингармонизм согласных
На стыках слов и внутри слова происходит

уподобление согласных. После звонкого со-
гласного может следовать только звонкий со-
гласный, а после глухого согласного следовать
только глухой согласный:
согласные
глухие звонкие
ç, f, h, k, p, s, ş, t b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r,
v, y, z
yıldız — звезда
eski — старый
Словосочетание для запоминания турецких

глухих согласных:
fıstıkçı şahap — продавец фисташек Шахап
fstkçşhp
Глухие согласные на конце слов могут оз-

вончаться (это обычно происходит, если в
слове больше одного слога):
ç→с
k → g/ğ
t→d
р→b
ağaça → ağaca
geyike → geyiğe
kağıta → kağıda
şarapın → şarabın
yoğurt → yoğurdu
СУЩЕСТВИТЕЛЬНОЕ
Число имён существительных
Множественное число имён существи-

тельных образуется путём прибавления аф-
фикса -lar (если последняя гласная в слове
a/ı/o/u) или -ler (если последняя гласная в
слове e/i/ö/ü) — согласно закону сингармо-
низма.
последняя гласная аффикс

a, ı, o, u -lar
e, i, ö, ü -ler
Категория грамматического рода у ту-

рецких существительных отсутствует.
araba (машина) — arabalar (машины)

cami (мечеть) — camiler (мечети)
çöl (пустыня) — çöller (пустыни)
dul (вдова) — dullar (вдовы)
el (рука) — eller (руки)
göz (глаз) — gözler (глаза)
kalem (авторучка) — kalemler (авторучки)
kapı (дверь) — kapılar (двери)
soru (вопрос) — sorular (вопросы)
top (мяч) — toplar (мячи)
Türk (турок) — Türkler (турки)
Некоторые существительные образуют

форму множественного числа не по общим
правилам. Среди них много заимствований:
dikkat (внимание) — dikkatler (внимания)
evlât (дитя) — evlâtler (дети)
gol (гол) — goller (голы)
hakikat (истина) — hakikatler (истины)
hal (ситуация) — haller (ситуации)
harf (буква) — harfler (буквы)
hayal (мечта) — hayaller (мечты)
kabahat (проступок) — kabahatler (про-
ступки)
kalp (сердце) — kalpler (сердца)
misal (пример) — misaller (примеры)
rol (роль) — roller (роли)
saat (час) — saatler (часы)
şefaat (ходатайство) — şefaatler (ходатай-
ства)
sembol (символ) — semboller (символы)
seyahat (путешествие) — seyahatler (путе-
шествия)
sual (вопрос) — sualler (вопросы)
vaat (обещание) — vaatler (обещания)
В турецком языке могут встречаться су-

ществительные, которые образуют множе-
ственное число от имён, которые в русском
языке формы множественного числа не имеют:
kan (кровь) — kanlar
Существительное | 15
Вопросительная частица
Bu ne? — Что это?
Bu araba. — Это машина.

Bu masa. — Это стол.
Bu öğrenci. — Это студент.
Bu oğul. — Это сын.
Bu söz. — Это слово.
Bu zeytin. — Это оливки.
В утвердительных предложениях подоб-

ного рода помимо слова bu к самому именному
сказуемому зачастую добавляется окончание
-dir/-tir, -dır/-tır, -dur/-tur, -dür/-tür.
Bu taksidir. — Это такси.
Форма нужного окончания определяется

последней гласной в слове:
после после после после

e, i a, ı o, u ö, ü
после ç, f, h, k,
-tir -tır -tur -tür
t, p, s, ş
в остальных
-dir -dır -dur -dür
случаях
Bu mektuptur. — Это письмо.

Bu sözlüktür. — Это словарь.
В вопросительных предложениях такого

типа в конце ставится вопросительная частица.
Согласно закону гармонизации гласных, она
может иметь различные формы: mı, mi, mu,
mü.
окончание последнего вопросительная

слога частица
-a mı
-ı Bu, masa mı? — Это
стол?
-e mi
-i Bu, öğrenci mi? — Это
студент?
-o mu
-u Bu, oğul mu? — Это
сын?
-ö mü
-ü Bu, söz mü? — Это
слово?
Склонение
Обычно определяют шесть основных па-

дежей: именительный (номинатив), вини-
тельный (аккузатив), родительный (генитив),
дательный (датив), местный (локатив), ис-
ходный (аблатив). Иногда их называют (со-
гласно окончаниям) in hali, i hali, e hali, de

hali, den hali. Некоторые грамматики могут
определять большее количество падежей, на-
пример, восемь.
падеж окончание пример

имени- - ev (дом)
тельный
винитель- -yı, -yi, -yu, -yü (для evi
ный основ, оканчивающих-
ся на гласную)
-ı, -i, -u, -ü (для основ,

оканчивающихся на
согласную)
родитель- -nın, -nin, -nun, -nün evin
ный (для основ, оканчива-
ющихся на гласную)
-ın-, -in-, -un-, -ün (для

основ, оканчивающих-
ся на согласную)
дательный -ya, -ye eve
-a, -e
местный -da, -de, -ta, -te evde
исходный -dan, -den, -tan, -ten evden
Склонение существительных (в зависи-

мости от окончаний):
па- e, i ö, ü a, ı o, u примеры
деж
име- bahçe araba
ни- сад машина
тель-
ный
вини- -(y)i -(y)ü -(y)ı -(y)u bahçeyi arabayı
тель- сад машину
ный
роди- -(n) -(n) -(n) -(n) bahçenin arabanın
тель- in ün ın un сада машины
ный
да- -(y)e -(y)e -(y)a -(y)a bahçeye arabaya
тель- саду машине
ный
мест- -de -de -da -da bahçede arabada
ный в саду в
машине
ис- -den -den -dan -dan bahçeden arabadan
ход- из сада из
ный машины
деревня
именительный köy
винительный köyü
родительный köyün
дательный köye
местный köyde
исходный köyden
дерево
именительный ağaç
винительный ağacı
родительный ağacın
дательный ağaca
местный ağaçta
исходный ağaçtan
yol — дорога
yer — земля
dolap — шкаф
gök — небо
па- единственное множественное

деж число число
име- + l(a/e)r
ни-
тель-
ный
yol yer do- gök yol- yer- dolap- gök-
lap lar ler lar ler
вини- + (y)(u/ü/ı/i) + l(a/e)r + (ı/i)
тель-
ный
yolu yeri dola- göğü yol- yer- dola- gök-
bı ları leri ları leri
па- единственное множественное

деж число число
роди- + (ı/i/u/ü)n + l(a/e)r + (ı/i)n
тель-
ный
yolun ye- dola- gö- yol- yer- dolap- gök-
rin bın ğün ların lerin ların lerin
да- + (y)(a/e) + l(a/e)r + (a/e)
тель-
ный
yola yere dola- göğe yol- yer- dolap- gök-
ba lara lere lara lere
мест- + (d/t) + (a/e) + l(a/e)r + d(a/e)
ный
yolda yer- do- gök- yol- yer- dolap- gök-
de lapta te larda lerde larda lerde
исход- + (d/t) + (a/e) + n + l(a/e)r + d(a/e) + n
ный
yol- yer- do- gök- yol- yer- dolap- gök-
dan den lap- ten lar- ler- lard- ler-
tan dan den tan den
дом ед.ч. мн.ч.

именительный ev evler
винительный evi evleri
родительный evin evlerin
дательный eve evlere
местный evde evlerde
исходный evden evlerden
книга ед.ч. мн.ч.

именительный kitap kitaplar
винительный kitabı kitapları
родительный kitabın kitapların
дательный kitaba kitaplara
местный kitapta kitaplarda
исходный kitaptan kitaplardan
крыша ед.ч. мн.ч.

именительный örtü örtüler
винительный örtüyü örtüleri
родительный örtünün örtülerin
дательный örtüye örtülere
местный örtüde örtülerde
исходный örtüden örtülerden
рукоятка ед.ч. мн.ч.

именительный kabza kabzalar
винительный kabzayı kabzaları
родительный kabzanın kabzaların
дательный kabzaya kabzalara
местный kabzada kabzalarda
исходный kabzadan kabzalardan
сосед ед.ч. мн.ч.

именительный komşu komşular
винительный komşuyu komşuları
родительный komşunun komşuların
дательный komşuya komşulara
местный komşuda komşularda
исходный komşudan komşulardan
мяч (искл.) ед.ч. мн.ч.

именительный top toplar
винительный topu topları
родительный topun topların
дательный topa toplara
местный topta toplarda
исходный toptan toplardan
собака ед.ч. мн.ч.

именительный köpek köpekler
винительный köpeği köpekleri
родительный köpeğin köpeklerin
дательный köpeğe köpeklere
местный köpekte köpeklerde
исходный köpekten köpeklerden
потолок ед.ч. мн.ч.

именительный tavan tavanlar
винительный tavanı tavanları
родительный tavanın tavanların
дательный tavana tavanlara
местный tavanda tavanlarda
исходный tavandan tavanlardan
кофе ед.ч. мн.ч.

именительный kahve kahveler
винительный kahveyi kahveleri
родительный kahvenin kahvelerin
дательный kahveye kahvelere
местный kahvede kahvelerde
исходный kahveden kahvelerden
Для прибавления аффиксов к именам соб-

ственным используется апостроф:
Türkiye’de — в Турции
Moskova’da — в Москве
İstanbul’dan İzmir’e — из Стамбула в Измир
Prag’da — в Праге
İstanbul’dayız — мы в Стамбуле
Onlar İzmir’de yaşıyorlar. = İzmir’de yaşı-

yorlar. — Они живут в Измире.
İstanbul’a ilk kez geldim. — Я первый раз в

Стамбуле.
Antalya’ya ilk kez geldim. — Я первый раз в
Анталье.
Türkiye’nin başkenti İstanbul mu? — Сто-

лица Турции — Стамбул?
Hayır, Türkiye’nin başkenti Ankara. — Нет,
столица Турции — Анкара.
Заимствования
В турецком языке много заимствованных

слов; в основном, это термины из арабского и
персидского языков. Имеются также и слова
из европейских языков (обычно в их француз-
ском произношении). Как правило, они со-
храняют первоначальную орфографию (того
языка, откуда были в своё время заимство-
ваны), однако выделяется ряд слов, которые
изначальную орфографию утратили.
изначаль- заимствование
ный язык
английский аkseptans (уведомление о
зачислении), bar (бар, буфет,
стойка, ресторанчик), blucin
(джинсы), boks (бокс), boykot
(бойкот), brokır (брокер,
маклер), caz (джаз), cazbant
(джаз-банд), çek (чек), çelenç
(переходящий кубок), cin
(джинсы), cips (чипсы), dominyon
(доминион), film (плёнка,
фильм), fokstrot (фокстрот),
forvet (форвард, нападающий),
greypfrut (грейпфрут),
hipermarket (супермаркет,
гипермаркет), hit (хит), jem
(джем), kasting (кастинг),
kek (торт, пирожное), kiç
(кич), kokteyl (коктейль), kort
(корт, теннисная площадка),
kriket (крикет), kros (кросс),
lider (лидер), miting (митинг),
partner (партнёр), penaltı
(пенальти), ralli (авторалли),
rating (рейтинг), remix
(ремикс), sandviç (сэндвич), skeç
(небольшая пьеса шутливого
содержания), ski (лыжи),
ный язык
английский slogan (лозунг), soundtrack
(саундтрек), şov (шоу,
представление), spiker (спикер),
tabloid (таблоид), tim (команда),
tişört (футболка), viski (виски)
арабский alkol (алкоголь), asker
(войска), beyaz (белый),
cumhuriyet (республика), devlet
(государство), din (религия),
fikir (идея), halk (народ), hediye
(подарок), insan (человек), kafir
(неверующий), kitap (книга),
merhaba (здравствуйте!), millet
(нация), resim (рисунок), saat
(час), sabır (терпение), şeytan
(чёрт)
греческий fırın (печь), kilise (церковь),
körfez (залив), kutu (коробка),
liman (порт)
немецкий şalter (выключатель, рубильник)
ный язык
персидский ateş (огонь, пламя), ayna
(зеркало), bahçe (сад), can
(душа), dost (друг), düşman
(враг), hafta (неделя), hoş
(приятный), köy (деревня),
pamuk (хлопок), pazar (рынок),
pencere (окно), pijama (пижама),
rüzgâr (ветер), şehir (город),
tahta (доска), teşekkür (спасибо)
русский çariçe (царица), devke (девушка),
kapuska (капуста), mujik
(мужик), pulluk (плуг), ruble
(рубль), semaver (самовар), vişne
(вишня), votka (водка)
француз- hoparlör (громкоговоритель),
ский kamyon (грузовик), kuaför
(парикмахер), kuzen
(двоюродный брат), lüks
(роскошь), pantolon (штаны,
брюки)
Зачастую заимствования используются

при образовании сложных глаголов по модели
«иностранное слово + турецкий вспомога-
тельный глагол etmek, yapmak, olmak, vennek
и другие:
dizayn etmek (проектировать),

download etmek (загрузить),
drink almak (выпить),
e-kart yapmak (отправить электронную
открытку),
e-mail almak (получить электронную
почту),
invite yapmak (пригласить),
joke olmak (удивиться),
konfirme etmek (подтвердить),
linke tiklamak (нажать на ссылку),
reply etmek (ответить),
start vermek (запустить),
stop etmek (остановиться),
stres olmak (переживать),
taksi almak (сесть в такси),
test etmek (проверить).
Много заимствований присутствует в об-

ласти имён собственных, географических
названий, научных терминов. Интернацио-
нальные термины понятны без перевода:
abajur (абажур), atom (атом), jeneratör
(генератор), jest (жест), kültür (культура),
laborant (лаборант), televizyon (телеви-
дение), transformatör (трансформатор).
МЕСТОИМЕНИЯ
Личные местоимения
лицо единственное множественное

число число
1 ben (я) biz (мы)
2 sen (ты) siz (вы)
3 o (он/она/оно) onlar (они)
Личные местоимения в турецком языке

часто опускаются:
Ben öğretmenim. = Öğretmenim. — Я учи-
тель.
местои- личные аффиксы

мение
последняя гласная
a/ı e/i o/u ö/ü
ben -(y)ım -(y)im -(y)um -(y)üm
sen -sın -sin -sun -sün
o - - - -
biz -(y)ız (y)iz -(y)uz -(y)üz
siz -sınız -siniz -sunuz -sünüz
onlar -lar -ler -lar -ler
Ben doktorum. — Я врач.
Ben doctor- -um

Я врач личный
аффикс
Ben doktor değilim. — Я не врач.
Ben doctor değil- -im

Я врач не личный
аффикс
В отрицательном предложении личный аф-

фикс прибавляется к отрицанию değil.
Ben doctor muyum? — Я врач?
Ben doctor muyum

я врач вопрос
Ben doktor değil miyim? — Я не врач?
Ben doctor değil miyim

я врач не вопрос
Для обращения на «Вы» используется ме-

стоимение siz, а для обращения на «ты» — sen.
Местоимения | 31
Местоимение третьего лица о может пере-

водиться и как «он», и как «она» — в зависи-
мости от контекста.
место- аф- пример перевод

име- фикс
ние
ben im Ben öğretme- Я учи-
nim. тель(ница).
sen sin Sen öğret- Ты учи-
mensin. тель(ница).
o - O öğretmen. Он учитель.
Она учительни-
ца.
biz uz Biz öğretme- Мы учителя.
niz.
siz siniz Siz öğret- Вы учителя.
mensiniz.
onlar ler Onlar öğret- Они учителя.
menler.
ben я ben- от be- со beni меня

den меня nimle мной
sen ты sen- от senin- с seni тебя
den тебя le тобой
o он, on- от onun- с ним onu его
она, dan него la
оно
biz мы biz- от bi- с bizi нас

den нас zimle нами
siz вы siz- от sizin- с sizi вас
den вас le вами
on- они on- от onlar- с on- их
lar lar- них la ними ları
dan
Вопрос образуется при помощи частицы

mı (которая может принимать различные
формы):
Güzelim. — Я красивая.
Güzel miyim? — Я красивая?
Onlar Türk. — Они турки.

Onlar Türk mü? — Они турки?
Частица mı + личные аффиксы:
место-
mı + личные аффиксы
имение
a/ı e/i o/u ö/ü
ben mıyım miyim muyum müyüm
sen mısın misin musun müsün
o mı mi mu mü
biz mıyız miyiz muyuz müyüz
место-
mı + личные аффиксы
имение
a/ı e/i o/u ö/ü
siz misi- müsü-
mısınız musunuz
niz nüz
onlar mı mi mu mü
При отрицательном вопросе вопроси-

тельная частица mi имеет только одну форму
для каждого личного аффикса:
değil mi + личные аффиксы

ben değil miyim
sen değil misin
o değil mi
biz değil miyiz
siz değil misiniz
onlar değiller mi
Образование простейших предложений с

личными местоимениями:
güzel — красивый
Ben güzelim. — Я красивый.
Sen güzelsin. — Ты красивый.
O güzel. — Он красивый.
O güzel. — Она красивая.
Biz güzeliz. — Мы красивые.

Siz güzelsiniz. — Вы красивые
Onlar güzeller. — Они красивые.
yorgun — усталый
Ben yorgunum. — Я устал.
Sen yorgunsun. — Ты устал.
O yorgun. — Он устал.
O yorgun. — Она устала.
Biz yorgunuz. — Мы устали.
Siz yorgunsunuz. — Вы устали.
Onlar yorgunlar. — Они устали.
yalnız — одинокий
Ben yalnızım. — Я одинок.
Sen yalnızın. — Ты одинок.
O yalnız. — Он одинок.
O yalnız. — Она одинока.
Biz yalnızız. — Мы одиноки.
Siz yalnızsınız. — Вы одиноки.
Onlar yalnızlar. — Они одиноки.
При прибавлении аффикса для разделения

гласных вставляется буква y:
kötü — плохой
Ben kötüyüm. — Я плохой.
Sen kötüsün. — Ты плохой.
O kötü. — Он плохой.
O kötü. — Она плохая.
Biz kötüyüz. — Мы плохие.
Siz kötüsiniz. — Вы плохие.

Onlar kötüler. — Они плохие.
место-
личные аффиксы
имение
a/ı e/i o/u ö/ü
ben -(y)ım -(y)im -(y)um -(y)üm
sen -sın -sin -sun -sün
o - - - -
biz -(y)ız (y)iz -(y)uz -(y)üz
siz -sınız -siniz -sunuz -sünüz
onlar -lar -ler -lar -ler
Ben (bir) öğrenciyim. — Я студент.

Sen (bir) öğrencisin. — Ты студент.
O (bir) öğrenci. — Он студент. / Она сту-
дентка.
Biz öğrenciyiz. — Мы студенты.
Siz (bir) öğrencisiniz. — Вы студенты.
Onlar öğrenci(ler). — Они студенты.
Ben (bir) mühendis değilim. — Я не инженер.

Sen (bir) mühendis değilsin. — Ты не ин-
женер.
O (bir) mühendis değil. — Он/она не ин-
женер.
Biz mühendis değiliz. — Мы не инженеры.
Siz mühendis değilsiniz. — Вы не инженеры.

Onlar mühendis değil(ler). — Они не инже-
неры.
Sen (bir) doktor musun? — Ты врач?

Evet, (ben bir) doktorum — Да, я врач.
Hayır, (ben bir doktor) değilim. — Нет, я не
врач.
O (bir) doktor mu? — Он/она врач?

Hayır, (o bir doktor) değil. — Нет, он/она не
врач.
Biz doktor muyuz? — Мы врачи?

Evet, (biz) doktoruz. — Да, мы врачи.
Siz (bir) doktor musunuz? — Вы врачи?
Onlar doktor mu? — Они врачи?

Evet, onlar doctor. — Да, они врачи.
Onların iyi bir işi var mı? — У них хорошая

работа?
Hayır, onların iyi bir işi yok. — Нет, у них
нет хорошей работы.
Склонение личных местоимений
Склонение личных местоимений проис-

ходит по общим правилам:
па- «я» «ты» «он, «мы» «вы» «они»

деж она,
оно»
име- ben sen o biz siz onlar
ни-
тель-
ный
вини- beni seni onu bizi sizi onları
тель-
ный
роди- be- senin onun bizim sizin onla-
тель- nim rın
ный
да- bana sana ona bize size onlara
тель-
ный
мест- ben- sen- onda bizde sizde onlar-
ный de de da
ис- ben- sen- on- biz- siz- onlar-
ход- den den dan den den dan
ный
именительный винительный
kim? — кто? kimi? — кого?
ne? — что? neyi? — чего?
что?
1 л. ед.ч. ben beni
я меня
2 л. ед.ч. sen seni
ты тебя
3 л. ед.ч. o onu
он/она/оно его/её
1 л. мн.ч. biz bizi
мы нас
2 л. мн.ч. siz sizi
вы вас
3 л. мн.ч. onlar onları
они их
именительный родительный
kim? — кто? kimin? — чей?
ne? — что? кого?
neyin? — чей?
чего?
1 л. ед.ч. ben benim
я мой, моя
2 л. ед.ч. sen senin
ты твой/твоя
3 л. ед.ч. o onun
он/она/оно его/её
1 л. мн.ч. biz bizim
мы наш(а)
2 л. мн.ч. siz sizing
вы ваш(а)
3 л. мн.ч. onlar onların
они их
именительный дательный
kim? — кто? kime? — кому?
ne? — что? neye? — чему?
nereye? — куда?
1 л. ед.ч. ben bana
я мне
2 л. ед.ч. sen sana
ты тебе
3 л. ед.ч. o ona
он/она/оно ему/ей
1 л. мн.ч. biz bize
мы нам
2 л. мн.ч. siz size
вы вам
3 л. мн.ч. onlar onlara
они им
именительный местный
kim? — кто? nerede? — где?
ne? — что?
1 л. ед.ч. ben bende
я у меня
2 л. ед.ч. sen sende
ты у тебя
3 л. ед.ч. o onda
он/она/оно у него/неё
1 л. мн.ч. biz bizde
мы у нас
2 л. мн.ч. siz sizde
вы у вас
3 л. мн.ч. onlar onlarda
они у них
именитель- исходный
ный nereden? — откуда?
kim? — кто? kimden? — от кого?
ne? — что?
1 л. ben benden
ед.ч. я от меня
2 л. sen senden
ед.ч. ты от тебя
3 л. o ondan
ед.ч. он/она/оно от него/неё
1 л. biz bizden
мн.ч. мы от нас
2 л. siz sizden
мн.ч. вы от вас
3 л. onlar onlardan
мн.ч. они от них
Если личное местоимение выступает в роли

прямого дополнения, то прибавляется окон-
чание -i (кроме местоимений 3-го лица):
ben beni
sen seni
o onu
biz bizi
siz sizi
onlar onlan
Öp beni! — Поцелуй меня!

Указательные местоимения
Указательные местоимения указывают

на вещи, которые видит говорящий (находя-
щиеся рядом с ним или вдали от него).
Для указания на удалённые вещи использу-

ются местоимения:
bu это (рядом с говорящим)

şu то (на некотором удалении)
o то (нечто вдали)
bunlar эти (рядом с говорящим)
şunlar те (на некотором удалении)
onlar те (вдали)
единственное число множественное число

Bu bir kitap. — Это Bunlar kitaplar. — Это
книга. книги.
Şu bir kitap. — То Şunlar kitaplar. —
книга. То — книги.
O bir kitap. — Вон там Onlar kitaplar. — Вон
книга. там книги.
Bu çok lezzetli. — Это Bunlar çok lezzetli. —
очень вкусно. Эти вещи очень
Şu ne kadar? — вкусные.
Сколько это стоит? Şunlar ne kadar? —
Сколько стоят эти
вещи?

O annemin. — Вон то Onlar annemin. — Вон
принадлежит моей те вещи принадлежат
матери. моей матери.
В данных случаях возможно присоединение

утвердительного аффикса -dır/-dir/-dur/-dür
(если слово заканчивается на гласную) или
-tır/-tir/-tur/-tür:
Bu ne? = Bu nedir? — Что это?

Bu defter. — Это тетрадь.
Bu kitaptır. — Это книга.
Bu kim? = Bu kimdir? — Кто это?
Bu doctor. — Это врач.
Bu postacıdır. — Это почтальон.
Şu ne? = Şu nedir? — Что то?

Şu harita. = Şu haritadir. — Это карта.
Чаще употребляется такой вариант:

— Şu ne? — Что там такое?
— O bir gazete. — Там газета. (в ответе ис-
пользуется о, а не şu)
Şukim ? = Şu kimdir? — Кто там?
Şu garsondur. — Там официант.
O ne? = O nedir? — Что вон там?

O cami. = O camidir. — Вон там мечеть.
O kim? = O kimdir? — Кто вон там?

O öğretmendir. — Вон там учитель.
Склонение указательных
местоимений

bu это bunlar эти
buna к этому bunlara к этим
bunun этого bunların этих
bunu это bunları эти
(объект) (объекты)
bunda в этом, bunlarda в этих, на
на этом этих
bundan от этого bunlardan от этих
bununla с этим bunlarla с этими

şu то şunlar те
şuna к тому şunlara к тем
şunun того şunların тех
şunu то şunları те
şunda в том, şunlarda в тех, на
на том тех
şundan из того şunlardan от тех

şununla с тем şunlarla с теми

o вон то onlar вон те
ona вон к onlara вон к тем
тому
onun вон того onların вон тех
onu вон то onları вон те
onda вон в том, onlarda вон в тех, вон
вон на на тех
том
ondan вон из onlardan вон от тех
того
onunla вон с тем onlarla вон с теми
Общая таблица склонения указательных

местоимений:
па- единственное число множественное

деж число
ря- на вдали ря- на вда-
дом неко- дом не- ли
тором кото-
рас- ром
стоя- рас-
нии стоя-
нии
име- bu şu о bun- şun- on-
ни- lar lar lar
тель-
ный
вини- bunu şunu onu bun- şun- on-
тель- ları ları ları
ный
роди- bu- şunun onun bun- şun- on-
тель- nun ların ların la-
ный rın
да- buna şuna ona bun- şun- on-
тель- lara lara lara
ный
мест- bun- şunda onda bun- şun- on-
ный da larda larda lar-
da
исход- bun- şun- ondan bun- şun- on-
ный dan dan larlar- lar-
dan dan dan
Обладание
ben я be- мой ben- у bana мне

nim de меня
sen ты se- твой sen- у sana тебе
nin de тебя
o он, onun его onda у ona ему
она, него
оно
biz мы bi- наш biz- у нас bize нам
zim de
siz вы sizin ваш sizde у вас size вам
on- они onla- их on- у них onla- им
lar rın larda ra
Bilgisayar onlarda. — У них есть компьютер.

Defter sende. — У тебя есть тетрадь.
Kalem onda. — У него есть ручка.
Kitap bende. — У меня есть книга.
Radyo bizde. — У нас есть радио.
Televizyon sizde. — У вас есть телевизор.
Глагола «иметь» как такового в турецком

языке нет. Для указания на обладание можно
использовать слова var и yok.
Araban var. — У тебя есть машина (бук-
вально: «Это твоя машина», «Вот твоя ма-
шина).
Onların arabası yok. — У них нет машины
(буквально: «Здесь нет их машины).
Benim para var. = Bende para var. — У меня

есть деньги.
Senin paran var. = Sende para var. — У тебя
Onun parası var. = Onda para var . — У него/
неё есть деньги.
Bizim paramız var. = Bizde para var. — У нас
Sizin paranız var. = Sizde para var. — У вас
Onarın paraları var. = Onlarda para var. —
У них есть деньги.
Bizde bahçe var. — У нас есть сад.

Kızım var. — У меня есть дочь.
Другой способ показать, что у кого-то что-то

есть, — использовать притяжательные аф-
фиксы:
Kitabım var. — У меня есть книга.
Defterin var. — У тебя есть тетрадь.
Kalemi var. — У него/неё есть авторучка.
Kutumuz var. — У нас есть коробка.
Masanız var. — У вас есть стол.
Sepetleri var. — У них есть корзина.
(Benim) telefonum var. — У меня есть те-

лефон.
(Senin) bisikletin yok. — У тебя нет велоси-
педа.
(Bizim) paramız yok. — У нас нет денег.
(Sizin) saatiniz var. — У вас нет часов.

Onların pasaportu yok. — У них нет па-
спорта.
Для образования вопроса после var ставится

вопросительная частица mı:
Paranız var mı? — У тебя есть деньги?
Bahçede köpek var mı? — В саду есть собака?
В случае отрицания используется слово yok:

Tiyatroda ışık yok. — В театре нет света.
Problem var. — Есть проблема.

Problem yok. — Нет проблем.
Benim büyük bir evim var mı? — У меня

большой дом?
Evet, senin büyük bir evin var. — Да, у тебя
большой дом.
Senin arkadaşının cep telefonu yok. — У

твоего друга нет мобильного телефона.
Eymen’in hızlı bir arabası var mı? — У Эй-

мена быстрая машина?
Evet, Eymen’in hızlı bir arabası var. — Да, у
Эймена быстрая машина.
Parkta çoçuk var. — В парке ребёнок.

Parkta çoçuk yok. — В парке нет ребёнка.
Parkta çoçuk var mı? — В парке есть ре-

бёнок?
Parkta çoçuk yok mu? — В парке нет ре-
бёнка?
У вас есть дети? — Çocuğunuz var mı?

Да, у меня есть дети. — Evet, çocuğum var.
У меня муж и двое детей. — Benim kocam ve
iki çocuğum var.
У меня есть сын. — Oğlum var.
У меня есть дочь. — Kızım var.
У нас нет детей. — Çocuğumuz yok.
У вас есть братья, сёстры? — Kardeşlerniz
var mı?
У меня есть старший брат. — Ağabeyim var.
У меня есть младший брат. — Kardeşim var.
У меня есть старшая сестра. — Ablam var.
У меня жена и сын. — Benim karım ve bir
oğlum var.
У меня есть отец. — Babam var.
У меня есть мать. — Annem var.
Притяжательные аффиксы
Притяжательные аффиксы, прибавляясь к

слову, указывают на его принадлежность.
место- притяжа- место- притяжатель-

име- тельный аф- име- ный аффикс
ние фикс ние
ben -ım, -im, biz -ımız, -imiz,
-um, -m -umuz, -ümüz
(после (после гласных:
гласных: -mız, -miz,
-m) -muz, -müz)
sen -ın, -in, -un, siz -ınız, -iniz,
-n -unuz, -ünüz
(после (после гласных:
гласных: -n) -nız, -niz, -nuz,
-nüz)
o -ı, -i, -u, - onlar -ları, -leri
(после
гласных: -sı,
-si, -su, -sü)
притяжательные аффиксы
a/ı e/i o/u ö/ü
benim -(ı)m -(i)m -(u)m -(ü)m
senin -(ı)n -(i)n -(u)n -(ü)n
onun -[s]ı -[s]i -[s]u -[s]ü
bizim -(ı)mız -(i)miz -(u)muz -(ü)müz
притяжательные аффиксы
a/ı e/i o/u ö/ü
sizin -(ı)nız -(i)niz -(u)nuz -(ü)nüz
onların -ları -leri -ları -leri
kolum — моя рука

arabam — моя машина
ellerim — мои руки
odalarımız — наши комнаты
Чередования:
p→b
kitap (книга) — kitabım (моя книга) —
kitaplarım (мои книги)
k→ğ
sokak (улица) — sokağım (моя улица) —
sokaklarım (мои улицы)
t→d
armut (груша) — armudu (его груша) —
armutları (его/их груша)
aile — семья
ailesi — его семья
aileleri — их семья
araba — машина
arabamız — наша машина
arabalarımız — наши машины
bahçe — сад
bahçem — мой сад
bahçelerim — мои сады
domuz — свинья
domuzu — его свинья
onun domuzları — его свиньи
onların domuzları — их свиньи
göz — глаз
gözü — его глаз
onun gözleri — его глаза
onların gözleri — их глаз(а)
kitabım — моя книга

kitabın — твоя книга
kitabı — его книга
kitabı — её книга
kitabımız — наша книга
kitapları — их книга
kapı — дверь
kapım — моя дверь
kapılarım — мои двери
kulak — ухо
kulağınız — ваше ухо
kulaklarınız — ваши уши
oda — комната
odası — его комната
odaları — его комнаты
otobüs — автобус
otobüsümüz — наш автобус
otobüslerimiz — наши автобусы
su — вода
suyum — моя вода
şemsiye — зонтик
şemsiyeniz — ваш зонтик
şemsiyeleriniz — ваши зонтики
мой ben-im мой + сущ. ben-im сущ.-im

твой sen-in твой + сущ. sen-in сущ -in
его/ o-n-un его/её + сущ. o-n-un сущ -i
её
наш biz-im наш + сущ. biz-im сущ
-imiz
ваш siz-in ваш + сущ. siz-in сущ -iniz
их onlar-ın их + сущ. onlar-ın сущ
-leri
ev — дом
мой дом — benim evim — evim
твой дом — senin evin — evin
его дом — onun evi — evi
её дом — onun evi — evi
наш дом — bizim evimiz — evimiz
ваш дом — sizin eviniz — eviniz
их дом — onların evleri — evleri
araba — машина
моя машина — benim arabam — arabam
твоя машина — senin araban — araban
его машина — onun arabası — arabası
её машина — onun arabası — arabası
наша машина — bizim arabamız — arabamız
ваша машина — sizin arabanız — arabanız
их машина — onların arabaları — arabaları
araba — машина arabalar — машины

araban — твоя arabaların — твои
машина машины
arabana — к твоей arabalarına — к твоим
машине машинам
arabanda — в твоей arabalarında — в твоих
машине машинах
kedi — кошка kediler — кошки
kedim — моя кошка kedilerim — мои кошки
kedimden — от моей kedilerimden — от моих
кошки кошек
kedime — к моей kedilerime — к моим
кошке кошкам
köpek — собака köpekler — собаки
köpeğiniz — ваша köpekleri — их собаки
собака köpeklerine — к их
köpeğinizde — на собаке/собакам
вашей собаке köpeklerinden — от их
köpeğinize — к вашей собак
собаке
köy — деревня köyler — деревни

köyümüz — наша köylerimiz — наши
деревня деревни
köyümüzde — в нашей köylerimizde — в
деревне наших деревнях
köyümüzden — из köylerimizden — из
нашей деревни наших деревень
kızların annesi — мать девочек

doktorun evi — дом врача
После определённых гласных следуют —

согласно закону гармонии — определённые
аффиксы:
ı, a -ım
i, e -im
u, o -um
ü, ö -üm
ı, a, u, o -lar
i, e, ü, ö -ler
ПРИЛАГАТЕЛЬНОЕ
Турецкие прилагательные ставятся перед
существительными и не согласуются с ними.
Большинство прилагательных могут высту-
пать в роли существительных — и в этом зна-
чении они будут изменяться:
güzel (красивый) — güzeller (красавцы)
Masa büyük. — Стол большой.

Kalem yeşil. — Ручка зелёная.
Прилагательные могут получаться из су-

ществительных при помощи прибавления
аффиксов -lı/-li/-lu/-lü могут. Выбор соот-
ветствующего аффикса определяется законом
гармонизации гласных:
tuz (соль) — tuzlu (солёный)
akıl (ум) — akıllı (умный)
güç (сила) — güçlü (сильный)
büyük ev — большой дом

güzel çiçek — красивый цветок
güzel gün — хороший день
güzel kız — красивая девушка
güzel müzik — хорошая музыка
hızlı araba — быстрая машина
hoş arkadaş — хороший друг
kalın kitap — толстая книга
kırmızı elma — красное яблоко
Прилагательное | 59
küçük ev — маленький дом

sarı kitap — жёлтая книга
sıcak çay — горячий чай
Türk kadınlar — турецкие женщины
yaşlı adam — старый человек
yavaş tren — медленный поезд
yeni oda — новая комната
yeşil ağaç — зелёное дерево
yeşil araba — зелёная машина
yüksek bina — высокое здание
zor ders — трудный урок
Masa eski. — Стол старый.

Masa küçük. — Стол маленький.
Masa yeni. — Стол новый.
Senin araban yeni mi? — Твоя машина

новая?
Evet, benim arabam yeni. — Да, моя машина
новая.
Степени сравнения прилагательных
Сравнительная степень прилагательных

образуется посредством прибавления перед
самим прилагательным слова daha (более):
çalışkan (трудолюбивый) — daha çalışkan

(трудолюбивее)
güzel (красивый) — daha güzel (красивее)
hızlı (быстрый) — daha hızlı (быстрее)

yavaş (медленный) — daha yavaş (медленнее)
zeki (умный) — daha zeki (умнее)
Для передачи значения «менее» использу-

ется конструкция daha az:
çalışkan (трудолюбивый) — daha az çalışkan
(менее трудолюбивый)
güzel (красивый) — daha az güzel (менее
красивый)
hızlı (быстрый) — daha az hızlı (менее бы-
стрый)
yavaş (медленный) — daha az yavaş (менее
медленный)
zeki (умный) — daha az zeki (менее умный)
положи- сравнитель- превос-

тельная ная степень ходная сте-
степень пень
высо- uzun daha uzun en uzun
кий
краси- güzel daha güzel en güzel
вый
низкий kısa daha kısa en kısa
плохой kötü daha kötü en kötü
счаст- mutlu daha mutlu en mutlu
ливый
хоро- iyi daha iyi en iyi
ший
(Ben) güzelim. — Я красивый.

(Ben) daha güzelim. — Я красивее (более
красивый).
(Sen) daha güzelsin. — Ты красивый.
(O) daha güzel. — Она более красивая.
Bu hızlı bir araba. — Это быстрая машина.

Bu daha hızlı bir araba. — Это более быстрая
машина.
Bu araba daha hızlı. — Эта машина быстрее.
Равная степень качества передаётся при по-

мощи слова kadar (как):
Londra İstanbul kadar güzel. — Лондон
такой же красивый, как Стамбул.
İbrahim Mustafa kadar zengin. — Ибрагим
так же богат, как Мустафа.
Неравная степень качества передаётся при

помощи слова değil, которое ставится после
прилагательного:
Eylül Azra kadar güzel değil. — Эйлюль не
так красива, как Азра.
Mehmet Furkan kadar boylu değil. — Мехмет
не такой высокий, как Фуркан.
Сравнение можно также производить, ис-

пользуя аффикс -dan/-den (применительно к
тому, с чем сравнивается):
Emirhan Burak’tan daha zengin. — Эмирхан
богаче, чем Бурак.
İstanbul Londra’dan daha güzel. — Стамбул

более красив, чем Лондон.
Demir sudan daha ağır. — Железо тяжелее
воды.
Bulmacalar Türkçe derslerden daha az
ilginç. — Кроссворды мнее интересны, чем
уроки турецкого.
Превосходная степень образуется при по-

мощи en:
Ahmat en zengin adam. — Ахмат — самый
богатый человек.
Dünyanın en güzel şehri, İstanbul’dur. —
Стамбул — самый красивый в мире город.
положи- сравнитель- превос-

тельная ная степень ходная
степень степень
боль- büyük daha büyük en büyük
шой
бы- hızlı daha hızlı en hızlı
стрый
лёгкий kolay daha kolay en kolay
малень- küçük daha küçük en küçük
кий
моло- genç daha genç en genç
дой
хоро- iyi daha iyi en iyi
ший
Уменьшительно-ласкательные
аффиксы
Для образования существительных и при-

лагательных с уменьшительно-ласкательным
значением используются аффиксы -cık/-çık.
Выбор нужного аффикса происходит согласно
гармонизации гласных и согласных.
слово заканчивается на глухую согласную f,

s, t, k, ç, ş, h, p
а/ı e/i о/u ö/ü
-çık -çik -çuk -çük
слово заканчивается на гласную или

звонкую согласную
а/ı e/i о/u ö/ü
-cık -cik -cuk -cük
araba (машина) — arabacık (машинка)

bavul (чемодан) — bavulcuk (чемоданчик)
elma (яблоко) — elmacık (яблочко)
göl (озеро) — gölcük (озерцо)
hediye (подарок) — hediyecek (подарочек)
kaşık (ложка) — kaşıkçık (ложечка)
kuş (птица) — kuşçuk (птичка)
kapı (дверь) — kapıcık (дверца)

keman (скрипка) — kemancık (скрипочка)
köşe (угол) — köşecik (уголок)
kuş (птица) — kuşçuk (птичка)
yılan (змея) — yılancık (змейка)
zayıf (слабый) — zayıfçık (слабенький)
Если слово заканчивается на k, то при обра-

зовании уменьшительно-ласкательной формы
эта буква выпадает:
bebek (ребёнок) — bebecik (ребёночек)
köpek (собака) — köpecik (собачка)
topuk (пятка) — topucuk (пяточка)
alçak (низкий) — alçacık (низенький)
К образовавшимся уменьшительно-ласка-
тельным терминам часто могут прибавляться
притяжательные аффиксы:
anne (мама) — anneciğim (моя мамочка)
baba (папа) — babacığım (мой папочка)
oğul (сын) — oğulcuğum (мой сыночек)
kedi (кот) — kediciğim (мой котёночек)
Последняя k уменьшительно-ласкатель-
ного аффикса переходит в ğ:
k→ğ
aygıt (прибор) — aygıtçık (приборчик) —
aygıtçığı
kedi (кот) — kedicik (котёночек)

su (вода) — sucuk (водичка)
bağ (шнур) — bağcık (шнурок)

parça (часть) — parçacık (частица)
söz (слово, речь) — sözcük (словечко)
kelime (слово) — kelimecik (словечко)
ЧИСЛИТЕЛЬНОЕ
Количественные числительные
0 sıfır
1 bir
2 iki
3 üç
4 dört
5 beş
6 altı
7 yedi
8 sekiz
9 dokuz
10 on
11 on bir
12 on iki
13 on üç
14 on dört
15 on beş
16 on altı
17 on yedi
18 on sekiz
19 on dokuz
Числительное | 67
20 yirmi
21 yirmi bir
22 yirmi iki
23 yirmi üç
24 yirmi dört
25 yirmi beş
26 yirmi altı
27 yirmi yedi
28 yirmi sekiz
29 yirmi dokuz
30 otuz
31 otuz bir
32 otuz iki
33 otuz üç
34 otuz dört
35 otuz beş
36 otuz altı
37 otuz yedi
38 otuz sekiz
39 otuz dokuz
40 kırk
41 kırk bir
42 kırk iki
43 kırk üç
44 kırk dört
45 kırk beş
46 kırk altı
47 kırk yedi
48 kırk sekiz
49 kırk dokuz
50 elli
51 elli bir
52 elli iki
53 elli üç
54 elli dört
55 elli beş
56 elli altı
57 elli yedi
58 elli sekiz
59 elli dokuz
60 altmış
61 altmış bir
62 altmış iki
63 altmış üç
64 altmış dört
65 altmış beş
66 altmış altı
67 altmış yedi
68 altmış sekiz
69 altmış dokuz
70 yetmiş
71 yetmiş bir
72 yetmiş iki
73 yetmiş üç
74 yetmiş dört
75 yetmiş beş
76 yetmiş altı
77 yetmiş yedi
78 yetmiş sekiz
79 yetmiş dokuz
80 seksen
81 seksen bir
82 seksen iki
83 seksen üç
84 seksen dört
85 seksen beş
86 seksen altı
87 seksen yedi
88 seksen sekiz
89 seksen dokuz
90 doksan
91 doksan bir
92 doksan iki
93 doksan üç
94 doksan dört
95 doksan beş
96 doksan altı
97 doksan yedi
98 doksan sekiz
99 doksan dokuz
100 yüz
101 yüz bir
102 yüz on
103 yüz yirmi
104 yüz otuz
105 yüz kırk
106 yüz elli
107 yüz altmış
108 yüz yetmiş

109 yüz seksen
110 yüz doksan
200 iki yüz
300 üç yüz
400 dört yüz
500 beş yüz
600 altı yüz
700 yedi yüz
800 sekiz yüz
900 dokuz yüz
1000 bin
1100 bin yüz
2000 iki bin
1 000 000 (bir) milyon
1 000 000 000 (bir) milyar
Единицы называются в конце:

31 — otuz bir
45 — kırk beş
57 — elli yedi
После числительного существительное ста-

вится в форме единственного числа:
üç billet — три билета
sekiz elma — восемь яблок
dört kitap — четыре книги
iki gün — два дня
Разделительные числительные:
ikişer — по два
dokuzar — по девять
yüzer — по сто
При указании времени, денежных единиц,

измерительных данных числительные пи-
шутся цифрами:
17.30 da — в 17:30
1.500.000 lira — 1 500 000 лир
25 kilogram — 25 килограмм
150 kilometre — 150 километров
15 metre kumaş — 15 метров ткани
1.250 kişi — 1 250 человек
11.00’de — в 11:00
Bir
Числительное bir (один) часто использу-

ется в значении неопределённого артикля,
указывая неопределённость той или иной
вещи и передавая значение «какой-нибудь»,
«некий». При повторном упоминании о том
же самом предмете числительное bir уже не

употребляется:
bir kedi — (одна) кошка
küçük kedi — маленькая кошка
çok küçük bir kedi — очень маленькая кошка
küçük ve güzel bir kedi — очень маленькая
красивая кошка
Şu bir kapı. — Это дверь.

Şu bir kitap. — Это книга.
Şu bir sandalye. — Это стул.
В этом значении bir ставится обычно между

определением и существительным:
güzel bir kız — некая красивая девушка
Если bir стоит перед определением, то оно

приобретает значение «один/одна/одно»:
bir güzel kız — одна красивая девушка
yeşil bir ağaç — зелёное дерево

yüksek bir bina — высокое здание
uzun bir yol — долгий путь
Bu bir kalem. — Это ручка.
Babam akıllı bir adam. — Мой отец — умный

человек.
Bu muhteşem bir fikir! — Это замечательная
идея!
Bu şirket iyi biri. — Это хорошая фирма.
O güzel bir kız. — Она красивая девушка.
Порядковые числительные
1-й birinci, ilk

2-й ikinci
3-й üçüncü
4-й dördüncü
5-й beşinci
6-й altıncı
7-й yedinci
8-й sekizinci
9-й dokuzuncu
10-й onuncu
11-й on birinci
12-й on ikinci
13-й on üçüncü
14-й on dördüncü
15-й on beşinci
16-й on altıncı
17-й on yedinci
18-й on sekizinci
19-й on dokuzuncu
20-й yirminci
25-й yirmi beşinci
50-й ellinci
100-й yüzüncü
1000-й bininci
1000000-й milyonuncu
beşinci sokak — пятая улица

altıncı his — шестое чувство
İlk gün pazartesidir. — Первый день — по-

недельник.
İkinci gün salıdır. — Второй день — вторник.
Üçüncü gün çarşambadır. — Третий день —
среда.
Dördüncü gün perşembedir. — Четвёртый
день — четверг.
Beşinci gün cumadır. — Пятый день — пят-
ница.
Altıncı gün cumartesidir. — Шестой день —
суббота.
Yedinci gün pazardır. — Седьмой день —
воскресенье.
Выбор нужного аффикса для порядкового

числительного (-inci/-ıncı/-üncü/-uncu) про-
исходит согласно закону гармонии:
последняя если послед- если послед-

гласная коли- няя буква ко- няя буква ко-
чественного личественно- личественного
числительно- го числитель- числительного
го ного гласная согласная
a—ı -ncı -ıncı
e—i -ncı -ıncı
o—u - -uncu
ö—ü - -uncu
Bu benim ikinci dersim. — Это мой второй

урок.
Ben İngilizce konuşuyorum. — Я говорю по-
английски.
İngilizce benim birinci dilimdir. — Англий-
ский — мой первый язык.
Onun ikinci dili İspanyolca. — Её второй
язык — испанский.
В случае сложных числительных изменя-

ется только последняя часть:
120-й — yüz yirminci
Вопросительные слова
ne? что?
nasıl? как?
kime? кому?
nereden? откуда?
nereye? куда?
nerede? где?
kim? кто?
ne zaman? когда?
neden?/niye? почему?
ne kadar? сколько?
kimin? чей?
hangi? какой?
hangisi? который?
— Nerelisiniz? — Откуда Вы?

— İstanbulluyum. — Я из Стамбула.
— Orası neresi? — Что это там?

— Orası otogar. — Там автовокзал.
— Bu tren nereye gidiyor? — Куда идёт этот

поезд?
— Bu tren Ankara’ya gidiyor. — Этот поезд
идёт в Анкару.
— Nereden geliyorsun? — Откуда ты едешь?

— Köyden. — Из деревни.
— Şu köyümüzdür. — Там наша деревня.
— Elif nerede? — Где Элиф?
— Elif kendi odasında. — Элиф в своей ком-
нате.
К вопросительным словам ne (что?) и kim

(кто?) можно добавлять различные окон-
чания:
окончание ne kim
что? кто?
-i neyi — что kimi — кого
-e niye — для kime — для
чего, почему кого
-de nerede — на kimde — на
чём, где ком
-den neden — (из) kimden —
чего, почему (из) кого
-in neyin — чьё kimin — чей
-için niçin — (для) kim için —
чего (для) кого
Местоположение
Местоположение в пространстве и направ-

ление выражаются при помощи следующих
слов:
alt — низ
ara — промежуток
arka — задняя часть, спина
aşağı — низ, нижняя часть
baş — начало
civar/çevre — окрестность
dış — внешняя/наружная сторона (чего-л.)
etraf — окружение
geri — позади, сзади
iç — внутренность, внутренняя часть
ileri — передний, перед
karşı — противоположная сторона
kenar — край, кромка
köşe — угол
orta — середина
ön — перед, передняя часть
sağ — правая сторона, право
sol — левая сторона, лево
son — конец
üst — верх
üzer — поверхность, верх
yan — бок
yukarı — верх, верхняя часть
alt низ alt-ınız-da под вами

ara промежуток ara-mız-da между
нами
arka задняя arka-m-da позади

часть, спина меня
çevre окружение çevre-si- вокруг
nde неё/него
dış наружная dış-ı-nda снаружи
часть него/неё
efraf окружение etraf-ımız- вокруг нас
da
iç внутренняя iç-in-de внутри
часть тебя
karşı противопо- karşı-m-da напротив
ложная сто- меня
рона
ön перед ön-üm-de передо
мной
öte другая сто- öte-si-nde вдалеке от
рона, отда- неё/него
ление
üst верх üstü-nüz-de сверху вас
yan бок yan-ım-da сбоку от
меня
Местоположение по отношению к чему-либо:

evinizin yanında — у вашего дома
masamın üstünde — на моём столе
ağacın arkasında — за деревом
postane ile bankanın arasında — между по-
чтой и банком
Пространственные послелоги
altında — под, снизу, внизу

arasında — между
arkasında — за, сзади, позади
başında — в начале
civarında/çevresinde — рядом, возле, рядом,
вокруг
dışında — вне, снаружи, за пределами
etrafında — вокруг
içinde — в, внутри
karşısında — напротив
kenarında — на краю, с краю, возле, около,
у
köşesinde — на углу, в углу
ortasında — посреди
önünde — перед, спереди
sağında — справа от
solunda — слева от
sonunda — в конце
üstünde — над, сверху, вверху
üzerinde — на
yanında — сбоку, около, рядом, возле, у,
при
Если нужно указать направление «куда»:

altına — вниз
arasına — между
arkasına — за, назад
başına — в начало
dışına — на наружную сторону
etrafına — около
içine — внутрь
karşısına — напротив
kenarına — к, на край
köşesine — в угол
ortasına — посередине, в середину
önüne — вперёд, в переднюю часть
sağına — направо
soluna — налево
sonuna — к концу
üstüne — наверх
üzerine — на
yanına — к
Masanın üstüne oturma. — Не садись на

стол.
Если нужно указать направление «откуда»:

altından — из-под
arkasından — из-за
içinden — сквозь, через, из
önünden — мимо
önünden — спереди
üstünden — с/со
yanından — мимо
Kutunun içinden al. — Возьми из коробки.

Пространственные аффиксы вместе с лич-

ными местоимениями:
benim yanımda — около (возле) меня, со
мной
bizimyanımızda — рядом с нами
onlarınyanında — около них
onunyanında — возле него
seninyanında — около тебя
sizinyanınızda — рядом с вами
altımda — подо мной

arkamdan — из-за меня
karşıma — напротив меня
sağıma — направо от меня
solumda — слева от меня
üstümden — с меня
üzerime — на меня
yanıma — ко мне
ГЛАГОЛ
Настоящее длительное время
Настоящее длительное время используется

для указания на события, протекающие в
данный момент.
İzmir’de yaşıyorum. — Я живу в Измире.
Настоящее время образуется при помощи

прибавления аффикса -yor (он имеет раз-
личные формы) к основе глагола. Основа ту-
рецкого глагола совпадает с формой повели-
тельного наклонения единственного числа
(аффикс -mak/-mek указывает на инфинитив).
Если основа глагола заканчивается на u, то к
ней просто присоединяется -yor:
okumak (читать) + yor = okuyor
Если основа глагола заканчивается на

другие гласные, то конечный гласный меня-
ется на ı, i u, ü в зависимости от предыдущего
слога (согласно закону гармонии гласных):
anlamak (понимать) + yor = anlıyor
beklemek (ждать) + yor = bekliyor
oynamak (играть) + yor = oynuyor
söylemek (говорить) + yor = söylüyor
Глагол | 85
Если основа глагола оканчивается на со-

гласный, то перед аффиксом -yor в зависи-
мости от предыдущего слога ставится ı/i/u/ü
(согласно закону гармонии гласных):
yapmak (делать) + ı + yor = yapıyor
girmek (входить) + i + yor = giriyor
konuşmak (говорить) + u + yor = konuşuyor
yüzmek (плавать) + ü + yor = yüzüyor
Обратите внимание:
gitmek (идти) + i + yor = gidiyor
etmek (делать) + i + yor = ediyor
После аффикса -yor следует личный аф-

фикс:
образование настоящего длительного времени

утвердительная форма
последняя гласная основы
a/ı e/i o/u ö/ü
ben -ıyo- -iyo- -uyo- -üyorum
rum rum rum
sen -ıyor- -iyor- -uyor- -üyorsun
sun sun sun
o -ıyor -iyor -uyor -üyor
biz -ıyoruz -iyo- -uyo- -üyoruz
ruz ruz
siz -ıyor- -iyor- -uyor- -üyorsu-
sunuz sunuz sunuz nuz

a/ı e/i o/u ö/ü
onlar -ıyor- -iyor- -uyor- -üyorlar
lar lar lar
Общая схема образования настоящего дли-

тельного времени:
iç → içiyor → içiyorum
(пить)
Спряжение глагола yazmak (писать) в

настоящем длительном времени (утверди-
тельная форма):

ben yazıyorum biz yazıyoruz
sen yazıyorsun siz yazıyorsunuz
o yazıyor onlar yazıyorlar
Отрицательная форма глагола в настоящем

длительном времени выражается при помощи
аффикса –mı-/-mi-/-mu-/-mü-, который при-
бавляется непосредственно к глагольной ос-
нове. Выбор нужной формы аффикса опреде-
ляется последней гласной основы.
Глагол | 87

отрицательная форма
a/ı e/i o/u ö/ü
ben -mıyo- -miyo- -muyo- -müyo-
rum rum rum rum
sen -mıyor- -miyor- -muyor- -müyor-
sun sun sun sun
o -mıyor -miyor -muyor -müyor
biz -mıyo- -miyo- -muyo- -müyo-
ruz ruz ruz ruz
siz -mıyor- -miyor- -muyor- -müyor-
sunuz sunuz sunuz sunuz
onlar -mıyor- -miyor- -muyor- -müyor-
lar lar lar lar
Спряжение глагола yazmak (писать) в на-

стоящем длительном времени (отрицательная
форма):

ben yazmıyorum biz yazmıyoruz
sen yazmıyorsun siz yazmıyorsunuz
o yazmıyor onlar yazmıyorlar
Для образования вопросительной формы

между аффиксом -yor и личным аффиксом
вставляется -mu- (при этом происходит
разрыв — и глагол будет оканчиваться на

-yor). Однако в случае 3 л. мн. ч. (onlar) в конце
просто прибавляется -mı.
Чтобы не получались две гласные подряд, в
1-м лице между двумя гласными u для благо-
звучия вставляется y.

вопросительная форма
a/ı e/i o/u ö/ü
ben -ıyor -iyor -uyor -üyor
muyum muyum muyum muyum
sen -ıyor -iyor -uyor -üyor
musun musun musun musun
o -ıyor -iyor -uyor -üyor
mu mu mu mu
biz -ıyor -iyor -uyor -üyor
muyuz muyuz muyuz muyuz
siz -ıyor -iyor -uyor -üyor
musu- musu- musu- musu-
nuz nuz nuz nuz
onlar -ıyorlar -iyorlar -uyor- -üyor-
mı mı lar mı lar mı
Глагол | 89

настоящем длительном времени (вопроси-

ben Ben yazıyor biz Biz yazıyor
muyum? muyuz?
sen Sen yazıyor siz Siz yazıyor
musun? musunuz?
o onlar Onlar
O yazıyor mu?
yazıyorlar mı?
Спряжение глагола izlemek (смотреть)

в настоящем длительном времени (вопроси-

ben Ben izliyor biz Biz izliyor
muyum? muyuz?
sen Sen izliyor siz Siz izliyor
musun? musunuz?
o onlar Onlar izliyorlar
O izliyor mu?
mı?
Ben yazıyorum. — Я пишу.
Ben yaz- -ı- -yor- -um

Я корень со- аффикс личный
глагола едини- настоя- аффикс
тель- щего вре-
ная мени
Ben yazmıyorum. — Я не пишу.
Ben yaz- -mı- -yor- -um

Я корень не аффикс личный аф-
глагола настоя- фикс
щего вре-
мени
Ben yazıyor muyum? — Я пишу?
Ben yaz- -ı- -yor mu- -y- -um

Я ко- сое- аф- вопро- сое- лич-
рень дини- фикс си- дини- ный
гла- тель- насто- тель- тель- аф-
гола ная ящего ная ная фикс
време- чи-
ни стица
Глагол | 91
Ben yazmıyor muyum? — Я не пишу?
Ben yaz- -mı- -yor mu- -y- -um

Я ко- не аф- во- со- личный
рень фикс про- едини- аффикс
гла- на- си- тель-
гола сто- тель- ная
яще- ная
го чи-
вре- сти-
мени ца
ben Ben Ben yaz- Ben Ben yaz-

yazıyo- mıyo- yazıyor mıyor mu-
rum. rum. muyum? yum?
sen Sen Sen yaz- Sen ya- Sen yaz-
yazıyor- mıyor- zıyor mıyor mu-
sun. sun. musun? sun?
o O yazı- O yazmı- O yazı- O yazmı-
yor. yor. yor mu? yor mu?
biz Biz ya- Biz yaz- Biz yazı- Biz yaz-
zıyoruz. mıyo- yor mu- mıyor mu-
ruz. yuz? yuz?
siz Siz ya- Siz yaz- Siz yazı- Siz yazmı-
zıyorsu- mıyor- yor muyor musu-
nuz. sunuz. sunuz? nuz?
on- Onlar Onlar Onlar Onlar yaz-
lar yazıyor- yazmı- yazıyor- mıyorlar
lar. yorlar. lar mı? mı?
Личные аффиксы настоящего

времени
где? -de -da

ben Nеredeyim? Evdеyim. Okuldаyım.
Где я? Я дома. Я в школе.
sen Nеredesin? Evdеsin. Okuldаsın.
Где ты? Ты дома. Ты в школе.
o Nеrede? Evdе. Okuldа.
Где он/она/ Он/она/ Он/она/оно в
оно? оно дома. школе.
biz Nеredeyiz? Evdеyiz. Okuldаyız.
Где мы? Мы дома. Мы в школе.
siz Nеredesiniz? Evdеsiniz. Okuldаsınız.
Где вы? Вы дома. Вы в школе.
on- Nеredelеr? Evdelеr. Okuldalаr.
lar Где они? Они дома. Они в школе.
Чтобы сделать такие предложения отрица-

тельными, используется слово değil + личный
аффикс:
ben Evde değilim.

Я не дома.
sen Evde değilsin.
Ты не дома.
o Evde değil.
Он/она/оно не дома.
Глагол | 93
biz Evde değiliz.

Мы не дома.
siz Evde değilsiniz.
Вы не дома.
onlar Evde değiller.
Они не дома.
Подобный принцип сохраняется и при по-

строении вопросительных предложений:
-de -da
ben Evde miyim? Okulda mıyım?
Я дома? Я в школе?
sen Evde misin? Okulda mısın?
Ты дома? Ты в школе?
o Evde mi? Okulda mı?
Он/она/оно Он/она/оно в
дома? школе?
biz Evde miyiz? Okulda mıyız?
Мы дома? Мы в школе?
siz Evde misiniz? Okulda mısınız?
Вы дома? Вы в школе?
onlar Evdeler mi? Okuldalar mı?
Они дома? Они в школе?
Парадигма спряжения в настоящем вре-

мени самых распространённых глаголов:
almak (брать, покупать, получать)

ben alıyorum biz alıyoruz
sen alıyorsun siz alıyorsunuz
o alıyor onlar alıyorlar
başlamak (начинать)
ben başlıyorum biz başlıyoruz
sen başlıyorsun siz başlıyorsunuz
o başlıyor onlar başlıyorlar
bilmek (знать, уметь)

ben biliyorum biz biliyoruz
sen biliyorsun siz biliyorsunuz
o biliyor onlar biliyorlar
Глагол | 95
çalışmak (работать)
ben çalışıyorum biz çalışıyoruz
sen çalışıyorsun siz çalışıyorsunuz
o çalışıyor onlar çalışıyorlar
demek (говорить, иметь в виду)

ben diyorum biz diyoruz
sen diyorsun siz diyorsunuz
o diyor onlar diyorlar
düşünmek (думать)
ben düşünüyorum biz düşünüyoruz
sen düşünüyorsun siz düşünüyorsunuz
o düşünüyor onlar düşünüyorlar
gelmek (приходить)
ben geliyorum biz geliyoruz
sen geliyorsun siz geliyorsunuz
o geliyor onlar geliyorlar
gitmek (идти, ехать)

t→d
ben gidiyorum biz gidiyoruz
sen gidiyorsun siz gidiyorsunuz
o gidiyor onlar gidiyorlar
içmek (пить)
ben içiyorum biz içiyoruz
sen içiyorsun siz içiyorsunuz
o içiyor onlar içiyorlar
istemek (хотеть)
ben istiyorum biz istiyoruz
sen istiyorsun siz istiyorsunuz
o istiyor onlar istiyorlar
konuşmak (говорить)
ben konuşuyorum biz konuşuyoruz
sen konuşuyorsun siz konuşuyorsunuz
o konuşuyor onlar konuşuyorlar
Глагол | 97
okumak (читать, учить)

ben okuyorum biz okuyoruz
sen okuyorsun siz okuyorsunuz
o okuyor onlar okuyorlar
olmak (быть, становиться, происходить)

ben oluyorum biz oluyoruz
sen oluyorsun siz oluyorsunuz
o oluyor onlar oluyorlar
oturmak (сидеть; жить)

ben oturuyorum biz oturuyoruz
sen oturuyorsun siz oturuyorsunuz
o oturuyor onlar oturuyorlar
sevmek (любить)
ben seviyorum biz seviyoruz
sen seviyorsun siz seviyorsunuz
o seviyor onlar seviyorlar
sormak (спрашивать)
ben soruyorum biz soruyoruz
sen soruyorsun siz soruyorsunuz
o soruyor onlar soruyorlar
söylemek (петь)
ben söylüyorum biz söylüyoruz
sen söylüyorsun siz söylüyorsunuz
o söylüyor onlar söylüyorlar
yapmak (делать)
ben yapıyorum biz yapıyoruz
sen yapıyorsun siz yapıyorsunuz
o yapıyor onlar yapıyorlar
yatmak (лежать, идти спать)

ben yatıyorum biz yatıyoruz
sen yatıyorsun siz yatıyorsunuz
o yatıyor onlar yatıyorlar
Глагол | 99
yemek (есть)
ben yiyorum biz yiyoruz
sen yiyorsun siz yiyorsunuz
o yiyor onlar yiyorlar
Настоящее-будущее время
Настоящее-будущее время (простое насто-

ящее время) указывает на события, происхо-
дящие вообще и не связанные с каким-либо
определённым моментом:
Sabahları gazete okurum. — Утром я читаю
газету.
Это время образуется путём прибавления

аффиксов -r/-ir/-er.
1. Основа оканчивается на гласный (аф-
фикс -r):
образование настоящего-будущего времени

a/ı e/i o/u ö/ü
ben -rım -rim -rum -rüm
sen -rsın -rsin -rsun -rsün
o -r -r -r -r
biz -rız -riz -ruz -rüz
siz -rsınız -rsiniz -rsunuz -rsünüz
onlar -rlar -rler -rlar -rler
Общая схема образования настоящего-буду-

щего времени:
gel → gelir → gelirim
(приходить)
Глагол | 101
Спряжение глагола başlamak (начинать) в

настоящем-будущем времени (утвердительная
форма):

ben başlarım biz başlarız
sen başlarsın siz başlarsınız
o başlar onlar başlarlar
2. Односложная основа оканчивается

на согласный (аффикс -ar / -er):
образование настоящего-будушего времени

a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -arım -erim
sen -arsın -ersin
o -ar -er
biz -arız -eriz
siz -arsınız -ersiniz
onlar -arlar -erler

стоящем-будущем времени (утвердительная
форма):

ben yazarım biz yazarız
sen yazarsın siz yazarsınız
o yazar onlar yazarlar
Исключения:
almak (принимать) — alır
bilmek (знать) — bilir
bulmak (находить) — bulur
durmak (останавливаться) — durur
gelmek (приходить) — gelir
görmek (видеть) — görür
kalmak (оставаться) — kalır
olmak (вспомогательный глагол) — olur
ölmek (умереть) — ölü
sanmak (думать) — sanır
varmak (прибывать) — varır
vermek (давать) — verir
vurmak (ударить) — vurur
3. Многосложная основа оканчивается

на согласный (аффикс -ır/-ir/-ur/-ür):

a/ı e/i o/u ö/ü
ben -ırım -irim -urum -ürüm
Глагол | 103

a/ı e/i o/u ö/ü
sen -ırsın -irsin -ursun -ürsün
o -ır -ir -ur -ür
biz -ırız -iriz -uruz -ürüz
siz -ırsınız -irsiniz -ursunuz -ürsünüz
onlar -ırlar -irler -urlar -ürler
Спряжение глагола düşünmek (думать) в

настоящем-будущем времени (утвердительная
форма):

ben düşünürüm biz düşünürüz
sen düşünürsün siz düşünürsünüz
o düşünür onlar düşünürler
Отрицательная форма глагола в настоящем-

будущем времени выражается при помощи
аффикса -maz/-mez, который прибавляется
непосредственно к глагольной основе. Выбор
нужной формы аффикса определяется по-
следней гласной основы. В случае 1-го л. ед.ч.
прибавляется аффикс -mam/-mem, в случае
1-го л. мн.ч. прибавляется аффикс -mayız/-
meyiz:
образование настоящего-будушего времени

a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -mam -mem
sen -mazsın -mezsin
o -maz -mez
biz -mayız -meyiz
siz -mazsınız -mezsiniz
onlar -mazlar -mezler
Спряжение глагола kullanmak (использо-

вать) в настоящем-будущем времени (отрица-

ben kullanmam biz kullanmayız
sen kullanmazsın siz kullanmazsınız
o kullanmaz onlar kullanmazlar
Спряжение глагола gelmek (приходить) в насто-

ящем-будущем времени (отрицательная форма):

ben gelmem biz gelmeyiz
sen gelmezsin siz gelmezsiniz
o gelmez onlar gelmezler
Глагол | 105

между -r и личным аффиксом вставляется во-
просительная частица –mı-/-mi-/-mu-/-mü-
(при этом происходит разрыв — и глагол будет
оканчиваться на -r). Однако в случае 3 л. мн.
ч. (onlar) личный аффикс от -r не отделяется: в
конце просто добавляется вопросительная ча-
стица.
В случае для 1-го лица двумя гласными для
благозвучия вставляется -y-.

a/ı e/i o/u ö/ü
ben mıyım miyim muyum müyüm
sen mısın misin musun müsün
o mı mi mu mü
biz mıyız miyiz muyuz müyüz
siz mısınız misiniz musunuz müsünüz
onlar -lar mı -ler mi -lar mı -ler mi

стоящем-будущем времени (вопросительная
форма):

ben Ben yazar biz
Biz yazar mıyız?
mıyım?
sen Sen yazar siz
Siz yazar mısınız?
mısın?
o O yazar mı? onlar Onlar yazarlar mı?
Ben yerim. — Я ем.
Ben ye- -r- -im

Я корень аффикс насто- личный
глагола ящего времени аффикс
Ben yazarım. — Я пишу.
Ben yaz- -ar- -ım

Я корень аффикс настоя- личный
глагола щего времени аффикс
Ben kullanırım. — Я использую.
Ben kullan- -ır- -ım

Я корень аффикс насто- личный
глагола ящего времени аффикс
Sen yemezsin. — Ты не ешь.
Sen ye- -mez- -sin

Ты корень аффикс настоящего личный
глагола времени с отрицанием аффикс
Глагол | 107
Ben yer miyim?– Я ем?
Ben ye- -r mi- -y- -im

Я ко- аффикс вопро- сое- лич-
рень насто- ситель- дини- ный
глаго- ящего ная ча- тель- аф-
ла времени стица ная фикс
Sen yemez misin? — Ты не ешь?
Sen ye- -mez mi- -sin

Ты корень аффикс на- вопро- лич-
глаго- стоящего ситель- ный
ла времени с от- ная ча- аф-
рицанием стица фикс
ben Ben ya- Ben yaz- Ben yazar Ben yazmaz

zarım. mam. mıyım? mıyım?
sen Sen ya- Sen yaz- Sen yazar Sen yazmaz
zarsın. mazsın. mısın? mısın?
o O ya- O yaz- O yazar O yazmaz
zar. maz. mı? mı?
biz Biz ya- Biz yaz- Biz yazar Biz yazmaz
zarız. mayız. mıyız? mıyız?
siz Siz ya- Siz yaz- Siz yazar Siz yazmaz
zarsı- mazsı- mısınız? mısınız?
nız. nız.
on- Onlar Onlar Onlar ya- Onlar yaz-
lar yazar- yazmaz- zarlar mı? mazlar mı?
lar. lar.
Прошедшее категорическое время
Прошедшее категорическое время исполь-

зуется для обозначения событий, свидетелем
которых был сам рассказчик. Оно образуется
путём прибавления к глагольной основе аф-
фикса -dı/-di/-du/-dü.
Если основа глагола оканчивается на ç/f/
h/k/s/ş/t/p, то происходит чередование: d →
t (аффиксы тогда получаются -tı/-ti/-tu/-tü).
Потом прибавляются личные аффиксы:
Dün seni aradım. — Я тебе вчера звонил.
образование прошедшего категорического

времени
a/ı e/i o/u ö/ü
ben -dım -dim -dum -düm
sen -dın -din -dun -dün
o -dı -di -du -dü
biz -dık -dik -duk -dük
siz -dınız -diniz -dunuz -dünüz
onlar -dılar -diler -dular -düler
Глагол | 109
Общая схема образования прошедшего ка-

тегорического времени:
gel → geldim
(приходить)
Ne oldu? — Что случилось?
Спряжение глагола yazmak (писать) в про-

шедшем категорическом времени (утверди-

ben yazdım biz yazdık
sen yazdın siz yazdınız
o yazdı onlar yazdılar
Спряжение глагола düşmek (падать) в про-


ben düştüm biz düştük
sen düştün siz düştünüz
o düştü onlar düştüler
Спряжение глаголов разных типов в про-

anlamak (понимать)
ben anladım biz anladık
sen anladın siz anladınız
o anladı onlar anladılar
bulmak (находить)
ben buldum biz bulduk
sen buldun siz buldunuz
o buldu onlar buldular
çıkmak (уходить)
ben çıktım biz çıktık
sen çıktın siz çıktınız
o çıktı onlar çıktılar
Глагол | 111
gelmek (приходить)
ben geldim biz geldik
sen geldin siz geldiniz
o geldi onlar geldiler
görmek (видеть)
ben gördüm biz gördük
sen gördün siz gördünüz
o gördü onlar gördüler
gülmek (смеяться)
ben güldüm biz güldük
sen güldün siz güldünüz
o güldü onlar güldüler
içtmek (пить)
ben içtim biz içtik
sen içtin siz içtiniz
o içti onlar içtiler
koşmak (бежать)
ben koştum biz koştuk
sen koştun siz koştunuz
o koştu onlar koştular
Отрицательная форма глагола выражается

при помощи аффикса -ma/-me, который при-
бавляется непосредственно к глагольной ос-
нове. Выбор нужной формы аффикса опреде-
ляется последней гласной основы. Далее при-
бавляется аффикс -dı/-di. После этого прибав-
ляется личный аффикс:

времени
a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -madım -medim
sen -madın -medin
o -madı -medi
biz -madık -medik
siz -madınız -mediniz
onlar -madılar -mediler
Глагол | 113
Местоположение аффиксов при образо-

вании различных глагольных форм в насто-
ящем и прошедшем временах:
настоящее прошедшее
время время
утвердитель- Geliyorum. — Geldim. — Я
ное предложе- Я прихожу. пришёл.
ние
отрицатель- Gelmiyorum. — Gelmedim. —
ное предложе- Я не прихожу. Я не пришёл.
ние
вопроситель- Geliyor mu? — Geldim mi? —
ное предложе- Он приходит? Я пришёл?
ние
Türkiye’ye gitmedim. — Я не был в Турции.
Спряжение глагола kullanmak (использо-

вать) в прошедшем категорическом времени
(отрицательная форма):

ben yazmadım biz yazmadık
sen yazmadın siz yazmadınız
o yazmadı onlar yazmadılar
— Ben tembel bir öğrenci miydim?

— Hayır, sen çalışkan bir öğrenciydin
— Я был ленивым студентом?

— Нет ты был прилежным студентом.
— Sen saf bir çocuk muydun?

— Evet, ben saf bir çocuktum.
— Ты был наивным ребёнком?

— Да. я был наивным ребёнком.
Для образования вопросительной формы в

конце просто добавляется вопросительная ча-
стица mı/mi/mu/mü.

времени
a/ı e/i o/u ö/ü
ben -dim
-dım mı -dum mu -düm mü
mi
sen -dın mı -din mi -dun mu -dün mü
o -dı mı -di mi -du mu -dü mü
biz -dık mı -dik mi -duk mu -dük mü
siz -dınız -diniz -dunuz
-dünüz mü
mı mi mu
onlar -dılar -diler -dular
-düler mi
mı mi mı
Глагол | 115
Спряжение глагола izlemek (смотреть) в

прошедшем категорическом времени (вопро-
сительная форма):

ben Ben izledim biz Biz izledik mi?
mi?
sen Sen izledin mi? siz Siz izlediniz mi?
o O izledi mi? onlar Onlar izlediler
mi?
Если основа заканчивается на ç/f/h/k/s/

ş/t/p, то происходит чередование d → t:
konuşmak (говорить)
Ben konuştum mu? — Я говорил(а)?
Sen konuştun mu? — Ты говорил(а)?
O konuştu mu? — Он/она говорил(а)?
Biz konuştuk mu? — Мы говорили?
Siz konuştunuz mu? — Вы говорили?
Onlar konuştular mı? — Они говорили?
Mustafa bizimle gelmek istemedi. — Му-

стафа не захотел с нами пойти.
Bu oyunu çok sevdik. — Нам очень понрави-
лась эта игра.
Almadım. — Я этого не брал.
Sevmedim. — Мне это не понравилось.
Ben yazdım. — Я писал.
Ben yaz- -dı- -m

Я корень аффикс прошед- личный
глагола шего времени аффикс
Ben yazmadım. — Я не писал.
Ben yaz- -ma- -dı- -m

Я корень не аффикс про- личный
глаго- шедшего аффикс
ла времени
Ben yazdım mı? — Я писал?
Ben yaz- -dı- -m mı

Я корень аффикс личный вопроси-
глаго- прошедше- аффикс тельная
ла го времени частица
Ben yazmadım mı? — Я не писал?
Ben yaz- -ma- -dı- -m mı

я корень не аффикс лич- вопроси-
глаго- прошед- ный тельная
ла шего вре- аф- частица
мени фикс
Глагол | 117
ben Ben Ben yazma- Ben yaz- Ben yaz-

yaz- dım. dım mı? madım
dım. mı?
sen Sen Sen yazma- Sen yaz- Sen yaz-
yazdın. dın. dın mı? madın mı?
o O yaz- O yazmadı. O yazdı O yazmadı
dı. mı? mı?
biz Biz Biz yazma- Biz yaz- Biz yaz-
yazdık. dık. dık mı? madık mı?
siz Siz Siz yazma- Siz yaz- Siz yaz-
yazdı- dınız. dınız madınız
nız. mı? mı?
on- Onlar Onlar yaz- Onlar Onlar yaz-
lar yazdı- madılar. yazdılar madılar
lar. mı? mı?
Прошедшее неочевидное время
Прошедшее неочевидное время использу-

ется для обозначения событий, свидетелем
которых рассказчик сам не был (например,
если о событиях сообщает собеседник, сред-
ства массовой информации и т. п.). Для
его образования используются аффиксы
-mış/-miş/-muş/-müş, прибавляемые к основе
глагола:
anlamak (понимать): anlamışım, anlamışsın,

anlamış, anlamışız, anlamışsınız, anlamışlar
bulmak (находить): bulmuşum, bulmuşsun,

bulmuş, bulmuşuz (и т. д.)
gitmek (идти): gitmişim, gitmişsin (и т. д.)
göndermek (посылать): göndermişim, gön-
dermişsin (и т. д.)
söz vermek (обещать): söz vermişim, söz
vermişsin (и т. д.)
vermek (давать): vermişim, vermişsin (и т. д.)
Прошедшее Прошедшее
категорическое время неочевидное время
Arkadaşım Türkiyeye Arkadaşım Türkiyeye
gitti. gitmiş.
Мой друг поехал в Мой друг поехал в
Турцию. (я это видел) Турцию. (я этого не
видел)
образование прошедшего неочевидного

времени
a/ı e/i o/u ö/ü
ben -mışım -mişim -muşum -müşüm
sen -mışsın -mişsin -muşsun -müşsün
o -mış -miş -muş -müş
biz -mışız -mişiz -muşuz -müşüz
siz -mışsı- -mişsi- -muşsu- -müşsü-
nız niz nuz nüz
onlar -mışlar -mişler -muşlar -müşler
Глагол | 119

прошедшем неочевидном времени (утверди-

ben yazmışım biz yazmışız
sen yazmışsın siz yazmışsınız
o yazmış onlar yazmışlar
Спряжение глагола gelmek (приходить) в

прошедшем неочевидном времени (утверди-

ben gelmişim biz gelmişiz
sen gelmişsin siz gelmişsiniz
o gelmiş onlar gelmişler
Спряжение глаголов разных типов в про-

шедшем неочевидном времени (утверди-
anlamak (понимать) görmek (видеть)

anlamışım görmüşüm
anlamışsın görmüşsün
anlamış görmüş
anlamışız görmüşüz
anlamışsınız görmüşsünüz
anlamışlar görmüşler
çıkmak (уходить) gülmek (смеяться)

çıkmışım gülmüşüm
çıkmışsın gülmüşsün
çıkmış gülmüş
çıkmışız gülmüşüz
çıkmışsınız gülmüşsünüz
çıkmışlar gülmüşler
koşmak (бежать) içmek (есть)
koşmuşum içmişim
koşmuşsun içmişsin
koşmuş içmiş
koşmuşuz içmişiz
koşmuşsunuz içmişsiniz
koşmuşlar içmişler
bulmak (находить) konuşmak
bulmuşum (разговаривать)
bulmuşsun konuşmuşum
bulmuş konuşmuşsun
bulmuşuz konuşmuş
bulmuşsunuz konuşmuşuz
bulmuşlar konuşmuşsunuz
konuşmuşlar
Отрицательная форма глагола в прошедшем

неочевидном времени выражается при по-
мощи аффикса -ma/-me, который прибавля-
ется непосредственно к глагольной основе.
Выбор нужной формы аффикса определяется
последней гласной основы. Далее прибавля-
Глагол | 121
ется аффикс -mış/-miş. После этого прибавля-

ется личный аффикс:

времени
a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -mamışım -memişim
sen -mamışsın -memişsin
o -mamış -memiş
biz -mamışız -memişiz
siz -mamışsınız -memişsiniz
onlar -mamışlar -memişler
Спряжение глагола gitmek (идти) в про-

шедшем неочевидном времени (отрицательная
форма):

ben gitmemişim biz gitmemişiz
sen gitmemişsin siz gitmemişsiniz
o gitmemiş onlar gitmemişler

перед личным аффиксом добавляется вопро-
сительная частица mı/mi/mu/mü, а сам глагол
разбивается на две части (после аффикса

-mış/-miş/-muş/-müş). В случае 3-го л. мн. ч. в
конце просто добавляется mı/mi. В случае 1-го
л. для благозвучия вставляется y.

времени
a/ı e/i o/u ö/ü
ben -mış mı- -miş -muş -müş mü-
yım miyim muyum yüm
sen -mış mı- -miş -muş -müş mü-
sın misin musun sün
o -miş -muş
-mış mı -müş mü
mi mu
biz -mış mı- -miş -muş -müş mü-
yız miyiz muyuz yüz
siz -miş -muş
-mış mı- -müş mü-
misi- musu-
sınız sünüz
niz nuz
onlar -mışlar -miş- -muş-
-müşler mi
mı ler mi lar mı
Глагол | 123

прошедшем неочевидном времени (вопроси-

ben Ben yazmış biz Biz yazmış
mıyım? mıyız?
sen Sen yazmış siz Siz yazmış
mısın? mısınız?
o O yazmış mı? onlar Onlar yazmışlar
mı?
Onlar gitmişler. — Они пошли.
Onlar git- -miş- -ler

Они корень аффикс прошед- личный
глагола шего неочевидно- аффикс
го времени
Onlar gitmemişler. — Они не пошли.
Onlar git- -me- -miş- -ler

Они ко- отрица- аффикс про- лич-
рень тельная шедшего не- ный
глаго- частица очевидного аф-
ла времени фикс
Onlar gitmişler mi? — Они пошли?
Onlar git- -miş- -ler mi

Они ко- аффикс про- лич- вопро-
рень шедшего не- ный ситель-
гла- очевидного аф- ная ча-
гола времени фикс стица
Onlar gitmemişler mi? — Они не пошли?
Onlar git- -me- -miş- -ler mi

Они ко- от- аффикс лич- вопро-
рень рица- прошед- ный си-
гла- тель- шего нео- аф- тель-
гола ная ча- чевидного фикс ная ча-
стица времени стица
ben Ben Ben yaz- Ben yaz- Ben yaz-

yazmı- mamı- mış mı- mamış
şım. şım. yım? mıyım?
sen Sen Sen yaz- Sen yaz- Sen yaz-
yazmış- mamış- mış mı- mamış
sın. sın. sın? mısın?
o O yaz- O yaz- O yazmış O yazma-
mış. mamış. mı? mış mı?
biz Biz Biz yaz- Biz yaz- Biz yaz-
yazmı- mamı- mış mı- mamış
şız. şız. yız? mıız?
Глагол | 125
siz Siz Siz yaz- Siz yaz- Siz yaz-

yazmış- mamışsı- mış mı- mamış
sınız. nız. sınız? mısınız?
onlar Onlar Onlar Onlar Onlar
yazmış- yazma- yazmış- yazma-
lar. mışlar. lar mı? mışlar
mı?
утверди- отрица- вопроситель-

тельная тельная ная форма
форма форма
ben anlamışım anlamamı- anlamış mıyım
şım
sen anlamışsın anlama- anlamış mısın
mışsın
o anlamış anlamamış anlamış mı
biz anlamışız anlamamı- anlamış mıyız
şız
siz anlamışsı- anlama- anlamış mısı-
nız mışsınız nız
on- anlamışlar anlama- anlamışlar mı
lar mışlar
Прошедшее длительное время
Прошедшее длительное время (опреде-

лённый имперфект) используется для обо-
значения событий, происходивших в опреде-
лённый момент в прошлом. Это время ещё на-
зывают прошедшим продолженным. Для его
образования используются аффиксы -ıyor/-
iyor/-uyor/-üyor + аффикс прошедшего вре-
мени du + личный аффикс.
yapmak (делать) — yapıyordum (я делал) —

yapmıyordum (я не делал)
Спряжение глаголов в прошедшем дли-

тельном времени (утвердительная форма):
başlamak (начинать)
ben başlıyordum biz başlıyorduk
sen başlıyordun siz başlıyordunuz
o başlıyordu onlar başlıyorlardı
demek (говорить)
ben diyordum biz diyorduk
sen diyordun siz diyordunuz
o diyordu onlar diyorlardı
Глагол | 127
gitmek (идти)
ben gidiyordum biz gidiyorduk
sen gidiyordun siz gidiyordunuz
o gidiyordu onlar gidiyorlardı
ben koşuyordum biz koşuyorduk
sen koşuyordun siz koşuyordunuz
o koşuyordu onlar koşuyorlardı
yüzmek (плавать)
ben yüzüyordum biz yüzüyorduk
sen yüzüyordun siz yüzüyordunuz
o yüzüyordu onlar yüzüyorlardı
ben Ben okuyor- Ben okumu- Okuyor

dum. yordum. muydum?
sen Sen okuyor- Sen okumu- Okuyor
dun. yordun. muydun?
o O okuyor- O okumu- Okuyor
du. yordu. muydu?
biz Biz okuyor- Biz okumu- Okuyor

duk. yorduk. muyduk?
siz Siz okuyor- Siz okumu- Okuyor
dunuz. yordunuz. muydunuz?
onlar Onlar oku- Onlar oku- Okuyor
yorlardı. muyorlardı. mıydı?
Будущее категорическое время
Будущее категорическое время использу-

ется для указания на события, которые прои-
зойдут. Оно образуется при помощи аффиксов
-acak/-ecek + личные глагольные аффиксы.
образование будущего категорического

времени
a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -(y)acağım -(y)eceğim
sen -(y)acaksın -(y)eceksin
o -(y)acak -(y)ecek
biz -(y)acağız -(y)eceğiz
siz -(y)acaksınız -(y)eceksiniz
onlar -(y)acaklar -(y)ecekler
Глагол | 129
Общая схема образования будущего катего-

рического времени:
iç → içecek → içecekğim
(пить)
Спряжение глагола yazmak (писать) в бу-

дущем категорическом времени (утверди-

ben yazacağım biz yazacağız
sen yazacaksın siz yazacaksınız
o yazacak onlar yazacaklar
Если глагольная основа заканчивается на

гласную, перед аффиксом -acak/-ecek встав-
ляется буква y.
Спряжение глагола başlamak (начинать) в

будущем категорическом времени (утверди-

ben başlayacağım biz başlayacağız
sen başlayacaksın siz başlayacaksınız
o başlayacak onlar başlayacaklar
В случае 1-го лица конечная k в аффиксе

-acak/-ecek переходит в ğ.
Сравните разные временные формы глагола:
geldim gelioyrum geleceğim

прошедшее настоящее будущее
время время время
Спряжение глагола izlemek (смотреть) в

будущем категорическом времени (утверди-

ben izleyeceğim biz izleyeceğiz
sen izleyeceksin siz izleyeceksiniz
o izleyecek onlar izleyecekler
При образовании отрицательной формы в

будущем врсмени перед аффиксом -acak/-ecek
вставляется аффикс -ma-/-me-, между ними —
буква y:

времени
a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -mayacağım -meyeceğim
sen -mayacaksın -meyeceksin
Глагол | 131

времени
o -mayacak -meyecek
biz -mayacağız -meyeceğiz
siz -mayacaksınız -meyeceksiniz
onlar -mayacaklar -meyecekler

будущем категорическом времени (отрица-

ben yazmayacağım biz yazmayacağız
sen yazmayacaksın siz yazmayacaksınız
o yazmayacak onlar yazmayacaklar
При образовании вопросительной формы

в будущем категорическом врсмени перед
личным аффиксом вставляется аффикс
-mı/-mi. Для 3-го л. аффикс -mı/-mi просто ста-
вится в конце. В случае 1-го л. перед личным
аффиксом для благозвучия вставляется буква
y:

времени
a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -(y)acak mıyım -(y)ecek miyim
sen -(y)acak mısın -(y)ecek misin
o -(y)acak mı -(y)ecek mi
biz -(y)acak mıyız -(y)ecek miyiz
siz -(y)acak mısınız -(y)ecek misiniz
onlar -(y)acaklar mı -(y)ecekler mi
Спряжение глагола yazmak (писать) в бу-

дущем категорическом времени (вопроси-

ben Ben yazacak biz Biz yazacak mıyız?
mıyım?
sen Sen yazacak siz Siz yazacak
mısın? mısınız?
o O yazacak mı? onlar Onlar yazacaklar mı?
NB! Вопросительная частица для 3-го лица

мн. ч. ставится в конце!
Yarın İzmir’e gideğim. — Завтра я поеду в
Измир.
Глагол | 133
Yarın İzmir’e gidecek. — Завтра он/она по-

едет в Измир.
Yarın İzmir’e gideceksin. — Завтра ты по-
едешь в Измир.

ben okuyacağım biz okuyacağız
kalacağım kalacağız
içeceğim içeceğiz
sen okuyacaksın siz okuyacaksınız
kalacaksın kalacaksınız
içeceksin kalacaklar
o okuyacak onlar okuyacaklar
kalacak içeceksiniz
içecek içecekler
Sen yazacaksın. — Ты будешь писать.
Sen yaz- -acak- -sın

Ты корень аффикс буду- личный аф-
глагола щего времени фикс
Sen yazmayacaksın. — Ты не будешь писать.
Sen yaz- -ma- -y- -acak- -sın

Ты корень не соеди- аффикс личный
глаго- нитель- будущего аффикс
ла ная времени
Sen yazacak mısın? — Ты будешь писать?
Sen yaz- -acak mı- -sın

Ты корень аффикс вопроси- личный
глаго- будущего тельная аффикс
ла времени частица
Sen yazmayacak mısın? — Ты не будешь пи-

сать?
Sen yaz- -ma- -y- -acak mı- -sın

Ты ко- не соеди- аффикс вопро- лич-
рень ни- будуще- си- ный
гла- тель- го вре- тель- аф-
гола ная мени ная ча- фикс
стица
ben Ben Ben yaz- Ben ya- Ben yaz-

yazaca- mayaca- zacak mayacak
ğım. ğım. mıyım? mıyım?
sen Sen ya- Sen yaz- Sen ya- Sen yaz-
zacak- mayacak- zacak mayacak
sın. sın. mısın? mısın?
o O yaza- O yazma- O yaza- O yazma-
cak. yacak. cak mı? yacak mı?
biz Biz ya- Biz yaz- Biz ya- Biz yaz-
zacağız. mayaca- zacak mayacak
ğız. mıyız? mıyız?
Глагол | 135
siz Siz ya- Siz yaz- Siz ya- Siz yaz-

zacaksı- mayacak- zacak mayacak
nız. sınız. mısınız? mısınız?
on- Onlar Onlar Onlar Onlar yaz-
lar yazacak- yazmaya- yazacak- mayacak-
lar. caklar. lar mı? lar mı?
Повелительное наклонение
Повелительное наклонение турецких гла-

голов образуется при помощи форм для место-
имений «ты» и «вы» и соответствующих аф-
фиксов:
Yap! Делай! Yapın! Делайте!

Gel! Приходи! Gelin! Приходите!
Koy! Положи! Koyun! Положите!
Форма аффикса определяется законом гар-

монии гласных.
Существует также особая вежливая форма,

которая используется при официальных обраще-
ниях (например, на табличках, в объявлениях):
Yap! Делай! Yapınız! Делайте!

Gel! Приходи! Geliniz! Приходите!
Koy! Положи! Koyunuz! Положите!
Для образования запрета к утвердительной

форме прибавляется аффикс -me. Его форма
зависит от предшествующей гласной:
Yap! Делай! Yapma! Не делай!

Gel! Приходи! Gelme! Не приходи!
Koy! Положи! Koyma! Не клади!
При запрещении в объявлениях, на та-

бличках к обычной форме запрета прибавля-
ется аффикс -in/-iniz :
Yapma! Не делай! Yapmyınız! Не делайте!

Gelme! Не прихо- Gelmeyon! Не приходи-
ди! те!
Koyma! Не клади! Koymayın! Не клади-
те!
Глагол | 137
Возвратный залог
Возвратные глаголы образуются при по-

мощи соответствующих аффиксов:
окончание аффикс
основы
глагола
гласный -n-
yıkamak (мыть) — yıkanmak
(умываться)
согласный -ıl-, -il-, -ul-, -ül-
açmak (открыть) — açılmak
(открыться)
-l -ın-, -in-, -un-, -ün-
almak (покупать) — alınmak
(покупаться)
Giysileri yıkadım. — Я постирал одежду.

Ben yıkandım. — Я помылся.
Исключения:
bakmak (смотреть) → bakinmak
çekmek (привлекать) → çekinmek
dövmek (избить) → dövünmek
geçmek (проходить) → geçinmek
germek (надоедать) → gerinmek
gezmek (гулять) → gezinmek
giymek (одевать) → giyinmek
görmek (видеть) → görünmek
kaçmak (бегать) → kaçinmak

övmek (хвалить) → övünmek
sevmek (любить, радоваться) → sevinmek
soymak (снять, раздеть) → soyunmak
tutmak (держать) → tutunmak
При образовании отрицательной формы

возвратного глагола отрицательная частица
-ma/-me ставится после возвратного аффикса.
Если глагол в инфинитиве имеет окончание
-mak, то отрицательная частица -ma-, если
глагол в инфинитиве имеет окончание -mek,
то отрицательная частица -me-.
После отрицательной частицы следуют

личные аффксы:
Bu sabah ben yıkanmadım. — Этим утром я
не умывалась.
При образовании вопросительной формы

возвратного глагола вопросительная частица
mı/mi/mu/mü ставится в конце слова:
Bu olaydan sonra sen sevindin mi? — После
этого случая ты обрадовался?
atmak (бросить) — atılmak

sarmak (заворачивать) — sarınmak
soymak (раздевать) — soyunmak
kurulamak (сушить) — kurulanmak
övmek (хвалить) — övünmek
taramak (причёсывать) — taranmak
Глагол | 139
giymek (носить) — giyinmek

yıkamak (мыть) — yıkanmak
gezmek (навещать) — gezinmek
örtmek (покрывать) — örtünmek
Пассивный залог
Для образования пассивного залога в ту-

рецком языке у глагола отделяется окончание
инфинитива -mak/-mek и подставляется соот-
ветствующий аффикс.
Выделяются три случая.
1. Корень глагола заканчивается на

гласную.
Схема образования пассива: корень глагола
+ n + -mak/-mek
активный залог пассивный залог

okunmak (быть
okumak (читать)
прочитанным)
yıkanmak (быть
yıkamak (мыть)
вымытым)
izlemek (смотреть, izlenmek (быть
наблюдать) наблюдаемым)
Biz bulaşıkları yıkadık. — Мы помыли та-

релки.
Bulaşıklar yıkandı. — Тарелки были по-

мыты.
2. Корень глагола заканчивается на l.

+ ın/in/un/ün + -mak/-mek
последняя a/ı e/i o/u ö/ü

гласная
основы
аффикс
-ın -in -un -ün
пассива

silmek (стирать) silinmek (быть стёртым)
satın almak satın alınmak (быть
(покупать) купленным)
bulunmak (быть
bulmak (находить)
найденным)
Onlar bu arabayı satın aldılar. — Они купили

эту машину.
Bu araba satın alındı. — Эта машина была
куплена.
3. Корень глагола заканчивается на со-

гласную (кроме l).

+ ıl/il/ul/ül + -mak/-mek
Глагол | 141
последняя гласная a/ı e/i o/u ö/ü

основы
аффикс пассива -ıl -il -ul -ül

beğenmek (нравиться) beğenilmek (быть
понравившимся)
unutmak (забывать) unutulmak (быть
забытым)
açmak (открывать) açılmak (быть
открытым)
Ben pencereyi açtım. — Я открыл окно.

Pencere açıldı. — Окно было открыто.
Побудительный залог
açmak открыть açtırmak побуждать

открыть
ağlamak плакать ağlatmak побуждать
плакать
akmak течь akıtmak лить
anlamak пони- anlatmak объяснять
мать
azalmak умень- azaltmak уменьшать
шаться
beklemek ждать bekletmek побуждать

ждать
bilmek знать bildirmek объявлять
bitmek заканчи- bitirmek заканчи-
ваться вать
çalışmak рабо- çalıştırmak побуждать
тать работать
doğmak рождать- doğurmak рождать
ся
dolmak напол- doldurmak наполнять
няться
düşmek падать düşürmek ронять
geçmek перехо- geçirmek побуждать
дить от перейти
одного
действия
к другому
görmek видеть göstermek показывать
götür- нести götürtmek побуждать
mek нести
hatırla- помнить hatırlatmak напоми-
mak нать
inmek снижать- indirmek снижать
ся
kaçmak убегать kaçırmak похищать
kalkmak вставать kaldırmak поднимать
утром утром
Глагол | 143
kesmek резать kestirmek побуждать

резать
kızmak злиться kızdırmak злить
korkmak бояться korkutmak пугать
oturmak сидеть oturtmak усаживать
ödemek платить ödetmek побуждать
платить
ölmek умирать öldürmek убивать
taşımak нести taşıtmak побуждать
нести
taşmak перели- taşırmak переливать
ваться
temizle- убирать- temizlet- побуждать
mek ся mek убирать
uçmak лететь uçurmak побуждать
лететь
unutmak забыть unuttur- побуждать
mak забыть
uyanmak про- uyandırmak разбудить
снуться
uyumak спать uyutmak усыплять
vurmak бить vurdurmak побуждать
бить
yapmak делать yaptırmak побуждать
делать
yazmak писать yazdırmak побуждать

писать
yemek есть yedirmek кормить
Условное наклонение
Условность выражается при помощи аф-

фиксов –sa-/-se-, которые прибавляются к
глагольному корню. (В случае 3 л.мн.ч. аф-
фикс прибавляется в конце). Чаще всего такие
формы используются в простом настоящем
времени.
Ben yazarsam. — Если я напишу.
Ben yaz- -ar- -sa- -m

Я корень аффикс — аф- личный
глаго- показатель фикс аффикс
ла времени «если»
выражение условности
a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -sam -sem
sen -san -sen
o -sa -se
Глагол | 145
выражение условности
a/ı/o/u e/i/ö/ü
biz -sak -sek
siz -sanız -seniz
onlar -larsa -lerse
Sen duyarsan. — Если ты услышишь.

Onlar gelirlerse. — Если они придут.
Ben unutmazsam. — Если я не забуду.
Sen istemezsen. — Если ты не хочешь.
Спряжение глаголов в условном накло-

нении (утвердительная форма):
almak (брать)
ben alsam biz alsak
sen alsan siz alsanız
o alsa onlar alsalar
gitmek (идти)
ben gitsem biz gitsek
sen gitsen siz gitseniz
o gitse onlar gitseler
ben okusam biz okusak
sen okusan siz okusanız
o okusa onlar okusalar
ben yüzsem biz yüzsek
sen yüzsen siz yüzseniz
o yüzse onlar yüzseler
Долженствовательное наклонение
Возможность выражается при помощи аф-

фиксов –malı-/-meli-, которые прибавляются
к глагольному корню.
Bugün erken yatmalıyım. — Сегодня я
должен лечь спать рано.
Sen gelmelisin. — Ты должен прийти.
Sen gel- -meli- -sin

Ты корень аффикс «дол- личный
глагола женствование» аффикс
Глагол | 147
выражение положительного долженствования

a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -malıyım -meliyim
sen -malısın -melisin
o -malı -meli
biz -malıyız -meliyiz
siz -malısınız -melisiniz
onlar -malılar -meliler
Ben yazmalıyım. — Я должен писать.

Sen yazmalısın. — Ты должен писать.
O yazmalı. — Он должен писать.
Biz yazmalıyız. — Мы должны писать.
Siz yazmalısınız. — Вы должны писать.
Onlar yazmalılar. — Они должны писать.
Ben gelmeliyim. — Я должен прийти.

Sen gelmelisin. — Ты должен прийти.
O gelmeli. — Он должен прийти.
Biz gelmeliyiz. — Мы должны прийти.
Siz gelmelisiniz. — Вы должны прийти.
Onlar gelmeliler. — Они должны прийти.
Sen gelmemelisin. — Ты должен прийти.
Sen gel- -me- -meli- -sin

Ты корень отри- аффикс личный
глаго- цание «должен- аффикс
ла ствование»
В случае отрицательного предложения к

глагольному корню прибавляется отрица-
тельный аффикс ma/me.
выражение отрицательного долженствования

a/ı/o/u e/i/ö/ü
ben -mamalıyım -memeliyim
sen -mamalısın -memelisin
o -mamalı -memeli
biz -mamalıyız -memeliyiz
siz -mamalısınız -memelisiniz
onlar -mamalılar -memeliler
Ben yazmamalıyım. — Я не должен писать.

Sen yazmamalısın. — Ты не должен писать.
O yazmamalı. — Он не должен писать.
Biz yazmamalıyız. — Мы не должны писать.
Siz yazmamalısınız. — Вы не должны пи-
сать.
Глагол | 149
Onlar yazmamalılar. — Они не должны пи-

сать.
Ben gelmemeliyim. — Я не должен прихо-

дить.
Sen gelmemelisin. — Ты не должен прихо-
дить.
O gelmemeli. — Он не должен приходить.
Biz gelmemeliyiz. — Мы не должны прихо-
дить.
Siz gelmemelisiniz. — Вы не должны прихо-
дить.
Onlar gelmemeliler. — Они не должны при-
ходить.
Спряжение глаголов в долженствова-

тельном наклонении (утвердительная форма):
aramak (искать)
ben aramalıyım biz aramalıyız
sen aramalısın siz aramalısınız
o aramalı onlar aramalılar
gitmek (идти)
ben gitmeliyim biz gitmeliyiz
sen gitmelisin siz gitmelisiniz
o gitmeli onlar gitmeliler
ben okumalıyım biz okumalıyız
sen okumalısın siz okumalısınız
o okumalı onlar okumalılar
ben yüzmeliyim biz yüzmeliyiz
sen yüzmelisin siz yüzmelisiniz
o yüzmeli onlar yüzmeliler
Желательное наклонение
Желательность действий выражается при

помощи аффиксов a/е/уа/уe + личные аф-
фиксы. В 1 л. мн. ч. используется аффикс lım/
lim.
Hadi bugün sinemaya gidelim. — Давайте

пойдём сегодня в кино.
Глагол | 151
Спряжение глаголов в желательном накло-

нении (утвердительная форма):
gitmek (идти)
ben gideyim biz gidelim
sen gidesin siz gidesiniz
o gide onlar gideler
ben koşayım biz koşalım
sen koşasın siz koşasınız
o koşa onlar koşalar
ben okuyayım biz okuyalım
sen okuyasın siz okuyaysınız
o okuya onlar okuyalar
söylemek (говорить)
ben söyleyeyim biz söyleyelim
sen söyleyesin siz söyleyesiniz
o söyleye onlar söyleyeler
Возможность
Возможность выражается при помощи аф-

фиксов -abil-/-ebil-, которые прибавляются к
глагольному корню. Чаще всего такие формы
используются в простом настоящем времени.
Gitar çalabilirim. — Я могу играть на ги-

таре.
Sen yazabilirsin. — Ты можешь писать.
Sen yaz- -abil- -ir- -sin

Ты корень аффикс аффикс лич-
глагола «мочь» настоя- ный
щего вре- аф-
мени фикс
Если последняя буква глагольного корня

оказывается гласной, то вставляется y:
a/ı/o/u e/i/ö/ü
-(y)abil- -(y)ebil-
Ben yazabilirim. — Я могу писать.

Sen duyabilirsin. — Ты можешь слышать.
Onlar gelebilirler. — Они могут прийти.
Глагол | 153
Sen yazamazsin. — Ты не можешь писать.
Sen yaz- -ama- -z- -sin

Ты корень аф- аффикс — лич-
глагола фикс показа- ный
«не тель вре- аф-
мочь» мени фикс
В случае отрицательного предложения к

глагольному корню после a/e прибавляется
отрицательный аффикс -ma-/-me-.
Если последняя буква глагольного корня

оказывается гласной, то вставляется y:
a/ı/o/u e/i/ö/ü
-(y)ama- -(y)eme-
Ben yazamam. — Я не могут писать.

Sen duyamazsın. — Ты не можешь слышать.
Onlar gelemezler. — Они не могут прийти.
ben Ben gelebi- Ben gele- Ben gelebi-

lirim. mem. lir miyim?
sen Sen gelebi- Sen gele- Sen gelebi-
lirsin. mezsin. lir misin?
o O gelebilir
O gelebilir. O gelemez.
mi?
biz Biz gelebili- Biz geleme- Biz gelebilir

riz. yiz. miyiz?
siz Siz gelebi- Siz gele- Siz gelebilir
lirsiniz. mezsiniz. misiniz?
onlar Onlar gele- Onlar gele- Onlar gele-
bilirler. mezler. bilirler mi?
Формы глагола
Настоящее время
fiil — основа глагола
утвержде- отрицание вопрос

ние
ben fiil + (ı/i/ fiil + m(ı/i/ fiil + (ı/i/
u/ü)yor + u/ü)yor + u/ü)yor
um um muyum?
sen fiil + (ı/i/ fiil + m(ı/i/ fiil + (ı/i/
sun sun musun?
o fiil + (ı/i/ fiil + m(ı/i/ fiil + (ı/i/
u/ü)yor u/ü)yor u/ü)yor mu?
biz fiil + (ı/i/ fiil + m(ı/i/ fiil + (ı/i/
u/ü)yor + uz u/ü)yor + uz u/ü)yor
muyuz?
Глагол | 155

ние
siz fiil + (ı/i/ fiil + m(ı/i/ fiil + (ı/i/
sunuz sunuz musunuz?
onlar fiil + (ı/i/ fiil + m(ı/i/ fiil + (ı/i/
u/ü)yor + lar u/ü)yor + lar u/ü)yor + lar
mı?

ние
ben fiil + d(ı/i/ fiil + madı/ fiil + d(ı/
u/ü)/t(ı/i/ medi + m i/u/ü)/t(ı/
u/ü) + m i/u/ü) + m
m(ı/i/u/ü)?
sen fiil + d(ı/i/ fiil + madı/ fiil + d(ı/
u/ü)/t(ı/i/ medi + n i/u/ü)/t(ı/
u/ü) + n i/u/ü) + n
m(ı/i/u/ü)?
o fiil + d(ı/i/ fiil + madı/ fiil +
u/ü)/t(ı/i/ medi d(ı/i/u/ü)/
u/ü) t(ı/i/u/ü) +
m(ı/i/u/ü)?
biz fiil + d(ı/i/ fiil + madı/ fiil + d(ı/
u/ü)/t(ı/i/ medi + k i/u/ü)/t(ı/
u/ü) + k i/u/ü) + k
m(ı/i/u/ü)?

ние
siz fiil + fiil + madı/ fiil +
d(ı/i/u/ü)/ medi + nız/ d(ı/i/u/ü)/
t(ı/i/u/ü) + niz t(ı/i/u/ü) +
n(ı/i/u/ü)z n(ı/i/u/ü)z
m(ı/i/u/ü)?
onlar fiil + fiil + madı/ fiil +
d(ı/i/u/ü)/ medi + d(ı/i/u/ü)/
t(ı/i/u/ü) + l(a/e)r t(ı/i/u/ü)
l(a/e)r + l(a/e)r
m(ı/i/u/ü)?
Будущее время

ние
ben fiil + (y) fiil + fiil + (y)
acağ/eceğ + mayacağ/ acak/ecek
(ı/i)m meyeceğ + + mıyım/
(ı/i)m miyim?
sen fiil + (y) fiil + fiil + (y)
acak/ecek + mayacak/ acak/ecek
s(ı/i)n meyecek + + mısın/
s(ı/i)n misin?
o fiil + (y) fiil + fiil + (y)
acak/ecek mayacak/ acak/ecek +
meyecek mı/mi?
Глагол | 157

ние
biz fiil + (y) fiil + fiil + (y)
acağ/eceğ + mayacağ/ acak/ecek
(ı/i)z meyeceğ + + mıyız/
(ı/i)z miyiz?
siz fiil + (y) fiil + fiil + (y)
acak/ecek + mayacak/ acak/ecek
s(ı/i)n(ı/i)z meyecek + + mısınız/
s(ı/i)n(ı/i)z misiniz?
onlar fiil + (y) fiil + fiil + (y)
acak/ecek + mayacak/ acaklar/
l(a/e)r meyecek + ecekler +
l(a/e)r mı/mi?

ние
ben fiil + (a/e/ fiil + ma/ fiil + (a/e/
ı/i/u/ü)r + me + m ı/i/u/ü)r +
(ı/i/u/ü)m m(ı/i/u/ü)
y(ı/i/u/ü)
m?
sen fiil + (a/e/ fiil + ma/ fiil + (a/e/
ı/i/u/ü)r + me + zs(ı/i) ı/i/u/ü)r +
s(ı/i/u/ü)n n m(ı/i/u/ü)
s(ı/i/u/ü)n?

ние
o fiil + (a/e/ fiil + ma/ fiil + (a/e/
ı/i/u/ü)r me + z ı/i/u/ü)r +
m(ı/i/u/ü)?
biz fiil + (a/e/ fiil + ma/ fiil + (a/e/
ı/i/u/ü)r + me + y(ı/i)z ı/i/u/ü)r +
(ı/i/u/ü)z m(ı/i/u/ü)
y(ı/i/u/ü)
z?
siz fiil + (a/e/ fiil + ma/ fiil + (a/e/
ı/i/u/ü)r + me + zs(ı/i) ı/i/u/ü)r +
s(ı/i/u/ü) n(ı/i)z m(ı/i/u/ü)
n(ı/i/u/ü)z s(ı/i/u/ü)
n(ı/i/u/ü)
z?
onlar fiil + (a/e/ fiil + ma/ fiil + (a/e/
ı/i/u/ü)r + me + zl(a/e) ı/i/u/ü)r +
l(a/e)r r l(a/e)r m(ı/
i/u/ü)?
Долженствование

ние
ben fiil + malı/ fiil + fiil + malı/
meli + y(ı/i) mamalı/ meli +
m memeli + m(ı/i)y(ı/i)
y(ı/i)m m?
Глагол | 159

ние
sen fiil + malı/ fiil + fiil + malı/
meli + s(ı/i) mamalı/ meli +
n memeli + m(ı/i)s(ı/i)
s(ı/i)n n?
o fiil + malı/ fiil + fiil + malı/
meli mamalı/ meli +
memeli m(ı/i)?
biz fiil + malı/ fiil + fiil + malı/
meli + y(ı/i) mamalı/ meli +
z memeli + m(ı/i)y(ı/i)
y(ı/i)z z?
siz fiil + malı/ fiil + fiil + malı/
meli + s(ı/i) mamalı/ meli +
n(ı/i)z memeli + m(ı/i)s(ı/i)
s(ı/i)n(ı/i)z n(ı/i)z?
onlar fiil + malı/ fiil + fiil + malı/
meli + mamalı/ meli +
l(a/e)r memeli + l(a/e)r
l(a/e)r m(ı/i)?
Глагольное управление
глагол перевод падеж

acele etmek спешить местный
alışmak привыкать дательный
bahsetmek обсуждать исходный

başarmak достигать винительный
успеха
başlamak начинать дательный
beğenmek нравиться винительный
bıkmak заскучать исходный
bilmek знать винительный
bırakmak бросить винительный
bitirmek закончить винительный
çağırmak звать дательный
çalışmak работать дательный
davet etmek приглашать дательный
denemek пробовать винительный
devam etmek продолжать дательный
düşünmek думать винительный
geç kalmak опаздывать местный
güçlük çekmek затрудняться местный
hoşlanmak нравиться исходный
inanmak верить дательный
izin vermek разрешать дательный
kabul etmek принимать винительный
karar vermek решать дательный
karışmak смешиваться дательный
Глагол | 161

korkmak бояться исходный
kurtulmak избавляться исходный
nefret etmek ненавидеть исходный
öğrenmek учить винительный
planlamak планировать винительный
sevinmek радоваться дательный
sevmek любить винительный
sıkılmak стесняться исходный
sıkıntı çekmek переносить местный
невзгоды
unutmak забывать винительный
usanmak скучать исходный
utanmak устыдиться дательный
vazgeçmek отказываться исходный
yardım etmek помогать дательный
yorulmak уставать исходный
zevk almak получать исходный
удовольствие
zorlanmak затрудняться местный
Основная парадигма
спряжения распространённых
турецких глаголов
ALMAK — БРАТЬ
ИЗЪЯВИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
Настоящее продолженное время
ben alıyorum biz alıyoruz
sen alıyorsun siz alıyorsunuz
o alıyor onlar alıyorlar
ben alırım biz alırız
sen alırsın siz alırsınız
o alır onlar alırlar

ben alacağım biz alacağız
sen alacaksın siz alacaksınız
o alacak onlar alacaklar

ben aldım biz aldık
sen aldın siz aldınız
o aldı onlar aldılar
Основная парадигма спряжения… | 163

ben alırmışım biz alırmışız
sen alırmışsın siz alırmışsınız
o alırmış onlar alırmışlar;
alırmışlar
ДОЛЖЕНСТВОВАТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
ben almalıyım biz almalıyız
sen almalısın siz almalıysınız
o almalı onlar almalılar
ЖЕЛАТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
ben alayım biz alalım
sen alasın siz alasınız
o ala onlar alalar
УСЛОВНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
ben alsam biz alsak
sen alsan siz alsanız
o alsa onlar alsalar
ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ
sen al siz alın(ız)
o alsın onlar alsınlar
ANLAMAK — ПОНИМАТЬ
ben anlıyorum biz anlıyoruz
sen anlıyorsun siz anlıyorsunuz
o anlıyor onlar anlıyorlar
ben anlarım biz anlarız
sen anlarsın siz anlarsınız
o anlar onlar anlarlar

ben anlayacağım biz anlayacağız
sen anlayacaksın siz anlayacaksınız
o anlayacak onlar anlayacaklar

ben anladım biz anladık
sen anladın siz anladınız
o anladı onlar anladılar

ben anlamışım biz anlamışız
sen anlamışsın siz anlamışsınız
o anlamış onlar anlamışlar
ben anlamalıyım biz anlamalıyız
sen anlamalısın siz anlamalısınız
o anlamalı onlar anlamalılar
ben anlayayım biz anlayalım
sen anlayasım siz anlayasınız
o anlaya onlar anlayalar
ben anlasam biz anlasak
sen anlasan siz anlasanız
o anlasa onlar anlasalar
sen anla siz anlayın
o anlasın onlar anlasınlar
ANLATMAK — РАССКАЗЫВАТЬ
ben anlatıyorum biz anlatıyoruz
sen anlatıyorsun siz anlatıyorsunuz
o anlatıyor onlar anlatıyorlar
ben anlatırım biz anlatırız
sen anlatırsın siz anlatırsınız
o anlatır onlar anlatırlar

ben anlatacağım biz anlatacağız
sen anlatacaksın siz anlatacaksınız
o anlatacak onlar anlatacaklar

ben anlattım biz anlattık
sen anlattın siz anlattınız
o anlattı onlar anlattılar

ben anlatmışım biz anlatmışız
sen anlatmışsın siz anlatmışsınız
o anlatmış onlar anlatmışlar
ben anlatmalıyım biz anlatmalıyız
sen anlatmalısın siz anlatmalısınız
o anlatmalı onlar anlatmalılar
ben anlatayım biz anlatalım
sen anlatasın siz anlatasınız
o anlata onlar anlatalar
ben anlatsam biz anlatsak
sen anlatsan siz anlatsanız
o anlatsa onlar anlatsalar
sen anlat siz anlatınız
o anlasın onlar anlatsınlar
ANMAK — ПОМНИТЬ
ben anıyorum biz anıyoruz
sen anıyorsun siz anıyorsunuz
o anıyor onlar anıyorlar
ben anarım biz anarız
sen anarsın siz anarsınız
o anar onlar anarlar

ben anacağım biz anacağız
sen anacaksın siz anacaksınız
o anacak onlar anacaklar

ben andım biz andık
sen andın siz andınız
o andı onlar andılar

ben anmışım biz anmışız
sen anmışsın siz anmışsınız
o anmış onlar anmışlar
ben anmalıyım biz anmalıyız
sen anmalısın siz anmalısınız
o anmalı onlar anmalı
ben anayım biz analın
sen anasın siz anasınız
o ana onlar analar
ben ansam biz ansak
sen ansan siz ansanız
o ansa onlar ansalar
sen an siz anın
o ansın onlar ansınlar
ARAMAK — ИСКАТЬ
ben arıyorum biz arıyoruz
sen arıyorsun siz arıyorsunuz
o arıyor onlar arıyorlar
ben ararım biz ararız
sen ararsın siz ararsınız
o arar onlar ararlar

ben arayacağım biz arayacağız
sen arayacaksın siz arayacaksınız
o arayacak onlar arayacaklar

ben aradım biz aradık
sen aradın siz aradınız
o aradı onlar aradılar

ben aramışım biz aramışız
sen aramışsın siz aramışsınız
o aramış onlar aramışlar
ben aramalıyım biz aramalıyız
sen aramalısın siz aramalısınız
o aramalı onlar aramalılar
ben arayayım biz arayalım
sen arayasın siz arayasınız
o araya onlar arayalar
ben arasam biz arasak
sen arasan siz arasanız
o arasa onlar arasalar
sen ara siz arayın
o arasın onlar arasınlar
ATLAMAK — ПРЫГАТЬ
ben atlıyorum biz atlıyoruz
sen atlıyorsun siz atlıyorsunuz
o atlıyor onlar atlıyorlar
ben atlarım biz atlarız
sen atlarsın siz atlarsınız
o atlar onlar atlarlar

ben atlayacağım biz atlayacağız
sen atlayacaksın siz atlayacaksınız
o atlayacak onlar atlayacaklar

ben atladım biz atladık
sen atladın siz atladınız
o atladı onlar atladılar

ben atlamışım biz atlamışız
sen atlamışsın siz atlamışsınız
o atlamış onlar atlamışlar
ben atlamalıyım biz atlamalıyız
sen atlamalısın siz atlamalısınız
o atlamalı onlar atlamalı
ben atlayayım biz atlayalım
sen atlayasın siz atlayasınız
o atlaya onlar atlayalar
ben atlasam biz atlasak
sen atlas an siz atlasanız
o atlasa onlar atlasalar
sen atla siz atlayın
o atlasın onlar atlasınlar
BAĞIŞLAMAK — ПРОЩАТЬ
ben bağışlıyorum biz bağışlıyoruz
sen bağışlıyorsun siz bağışlıyorsunuz
o bağışlıyor onlar bağışlıyorlar
ben bağışlarım biz bağışlarız
sen bağışlarsın siz bağışlarsınız
o bağışlar onlar bağışlarlar

ben bağışlayacağım biz bağışlayacağız
sen bağışlayacaksın siz bağışlayacaksınız
o bağışlayacak onlar bağışlayacaklar

ben bağışladım biz bağışladık
sen bağışladın siz bağışladınız
o bağışladı onlar bağışladılar

ben bağışlamışım biz bağışlamışız
sen bağışlamışsın siz bağışlamışsınız
o bağışlamış onlar bağışlamışlar
ben bağışlamalıyım biz bağışlamalıyız
sen bağışlamalısın siz bağışlamalısınız
o bağışlamalı onlar bağışlamalılar
ben bağışlayayım biz bağışlayalım
sen bağışlayasın siz bağışlayasınız
o bağışlaya onlar bağışlayalar
ben bağışlasam biz bağışlasak
sen bağışlasan siz bağışlasanız
o bağışlasa onlar bağışlasalar
sen bağışla siz bağışlayın
o bağışlasın onlar bağışlasınlar
BAĞLAMAK — СВЯЗЫВАТЬ
ben bağlıyorum biz bağlıyoruz
sen bağlıyorsun siz bağlıyorsunuz
o bağlıyor onlar bağlıyorlar
ben bağlarım biz bağlarız
sen bağlarsın siz bağlarsınız
o bağlar onlar bağlarlar

ben bağlayacağım biz bağlayacağız
sen bağlayacaksın siz bağlayacaksınız
o bağlayacak onlar bağlayacaklar

ben bağladım biz bağladık
sen bağladın siz bağladınız
o bağladı onlar bağladılar

ben bağlamışım biz bağlamışız
sen bağlamışsın siz bağlamışsınız

o bağlamış onlar bağlamışlar
ben bağlamalıyım biz bağlamalıyız
sen bağlamalısın siz bağlamalısınız
o bağlamalı onlar bağlamalılar
ben bağlayayım biz bağlayalım
sen bağlayasın siz bağlayasınız
o bağlaya onlar bağlayalar
ben bağlasam biz bağlasak
sen bağlasan siz bağlasanız
o bağlasa onlar bağlasalar
sen bağla siz bağlayın
o bağlasın onlar bağlasınlar
BAŞLAMAK — НАЧИНАТЬ
ben başlıyorum biz başlıyoruz
sen başlıyorsun siz başlıyorsunuz
o başlıyor onlar başlıyorlar
ben başlarım biz başlarız
sen başlarsın siz başlarsınız
o başlar onlar başlarlar

ben başlayacağım biz başlayacağız
sen başlayacaksın siz başlayacaksınız
o başlayacak onlar başlayacaklar

ben başladım biz başladık
sen başladın siz başladınız
o başladı onlar başladılar

ben başlamışım biz başlamışız
sen başlamışsın siz başlamışsınız
o başlamış onlar başlamışlar
ben başlamalıyım biz başlamalıyız
sen başlamalısın siz başlamalısınız
o başlamalı onlar başlamalılar
ben başlayayım biz başlayalım
sen başlayasın siz başlayasınız
o başlaya onlar başlayalar
ben başlasam biz başlasak
sen başlasan siz başlasanız
o başlasa onlar başlasalar
sen başla siz başlayın
o başlasın onlar başlasınlar
BEKLEMEK — ЖДАТЬ
ben bekliyorum biz bekliyoruz
sen bekliyorsun siz bekliyorsunuz
o bekliyor onlar bekliyorlar
ben beklerim biz bekleriz
sen beklersin siz beklersiniz
o bekler onlar beklerler

ben bekleyeceğim biz bekleyeceğiz
sen bekleyeceksin siz bekleyeceksiniz
o bekleyecek onlar bekleyeceklet

ben bekledim biz bekledik
sen bekledin siz beklediniz
o bekledi onlar beklediler

ben beklemişim biz beklemişiz
sen beklemişsin siz beklemişsiniz
o beklemiş onlar beklemişler
ben beklemeliyim biz beklemeliyiz
sen beklemelisin siz beklemelisiniz
o beklemeli onlar beklemeliler
ben bekleyeyim biz bekleyelim
sen bekleyesin siz bekleyesiniz
o bekleye onlar bekleyeler
ben beklesem biz beklesek
sen beklesen siz bekleseniz
o beklese onlar bekleseler
sen bekle siz bekleyin
o beklesin onlar beklesinler
BİLMEK — ЗНАТЬ
ben biliyorum biz biliyoruz
sen biliyorsun siz biliyorsunuz
o biliyor onlar biliyorlar
ben bilirim biz biliriz
sen bilirsin siz bilirsiniz
o bilir onlar bilirler

ben bileceğim biz bileceğiz
sen bileceksin siz bileceksiniz
o bilecek onlar bilecekler

ben bildim biz bildik
sen bildin siz bildiniz
o bildi onlar bildiler

ben bilmişim biz bilmişiz
sen bilmişsin siz bilmişsiniz
o bilmiş onlar bilmişler
ben bilmeliyim biz bilmeliyiz
sen bilmelisin siz bilmelisiniz
o bilmeli onlar bilmeliler
ben bileyim biz bilelim
sen bilesin siz bilesiniz
o bile onlar bileler
ben bilsem biz bilsek
sen bilsen siz bilseniz
o bilse onlar bilseler
sen bil siz bilin
o bilsin onlar bilsinler
BITIRMEK — ЗАКАНЧИВАТЬ
ben bitiriyorum biz bitiriyoruz
sen bitiriyorsun siz bitiriyorsunuz
o bitiriyor onlar bitiriyorlar
ben bitiririm biz bitiririz
sen bitirirsin siz bitirirsiniz
o bitirir onlar bitiririler

ben bitireceğim biz bitireceğiz
sen bitireceksin siz bitireceksiniz
o bitirecek onlar bitirecekler

ben bitirdim biz bitirdik
sen bitirdin siz bitirdiniz
o bitirdi onlar bitirdiler

ben bitirmişim biz bitirmişiz
sen bitirmişsin siz bitirmişsiniz
o bitirmiş onlar bitirmişler
ben bitirmeliyim biz bitirmeliyiz
sen bitirmelisin siz bitirmelisiniz
o bitirmeli onlar bitirmeliler
ben bitireyim biz bitirelim
sen bitiresin siz bitiresiniz
o bitire onlar bitireler
ben bitirsem biz bitirsek
sen bitirsen siz bitirseniz
o bitirse onlar bitirseler
sen bitir siz bitirin
o bitirsin onlar bitirsinler
BULMAK — НАХЛОДИТЬ
ben buluyorum biz buluyoruz
sen buluyorsun siz buluyorsunuz
o buluyor onlar buluyorlar
ben bulurum biz buluruz
sen bulursun siz bulursunuz
o bulur onlar bulurlar

ben bulacağım biz bulacağız
sen bulacaksın siz bulacaksınız
o bulacak onlar bulacaklar

ben buldum biz bulduk
sen buldun siz buldunuz
o buldu onlar buldular

ben bulmuşum biz bulmuşuz
sen bulmuşsun siz bulmuşsunuz
o bulmuş onlar bulmuşlar
ben bulmalıyım biz bulmalıyız
sen bulmalısın siz bulmalısınız
o bulmalı onlar bulmalılar
ben bulayım biz bulalım
sen bulasın siz bulasınız
o bula onlar bulalar
ben bulsam biz bulsak
sen bulsan siz bulsanız
o bulsa onlar bulsalar
sen bul siz bulun
o bulsun onlar bulsunlar
ÇALIŞMAK — РАБОТАТЬ
ben çalışıyorum biz çalışıyoruz
sen çalışıyorsun siz çalışıyorsunuz
o çalışıyor onlar çalışıyorlar
ben çalışırım biz çalışırız
sen çalışırsın siz çalışırsınız
o çalışır onlar çalışırlar

ben çalışacağım biz çalışacağız
sen çalışacaksın siz çalışacaksınız
o çalışacak onlar çalışacaklar

ben çalıştım biz çalıştık
sen çalıştın siz çalıştınız
o çalıştı onlar çalıştılar

ben çalışmışım biz çalışmışız
sen çalışmışsın siz çalışmışsınız
o çalışmış onlar çalışmışlar
ben çalışmalıyım biz çalışmalıyız
sen çalışmalısın siz çalışmalısınız
o çalışmalı onlar çalışmalı
ben çalışayım biz çalışalım
sen çalışasın siz çalışasınız
o çalışa onlar çalışalar
ben çalışsam biz çalışsak
sen çalışsan siz çalışsanız
o çalışsa onlar çalışsalar
sen çalış siz çalışın
o çalışsın onlar çalışsınlar
ÇEKMEK — ТАЩИТЬ
ben çekiyorum biz çekiyoruz
sen çekiyorsun siz çekiyorsunuz
o çekiyor onlar çekiyorlar
ben çekerim biz çekeriz
sen çekersin siz çekersiniz
o çeker onlar çekerler

ben çekeceğim biz çekeceğiz
sen çekeceksin siz çekeceksiniz
o çekecek onlar çekecekler

ben çektim biz çektik
sen çektin siz çektiniz
o çekti onlar çektiler

ben çekmişim biz çekmişiz
sen çekmişsin siz çekmişsiniz
o çekmiş onlar çekmişler
ben çekmeliyim biz çekmeliyiz
sen çekmelisin siz çekmelisiniz
o çekmeli onlar çekmeliler
ben çekeyim biz çekelim
sen çekesin siz çekesiniz
o çeke onlar çekeler
ben çeksem biz çeksek
sen çeksen siz çekseniz
o çekse onlar çekseler
sen çek siz çekin
o çeksin onlar çeksinler
DEMEK — СКАЗАТЬ
ben diyorum biz diyoruz
sen diyorsun siz diyorsunuz
o diyor onlar diyorler
ben derim biz deriz
sen dersin siz dersiniz
o der onlar derler

ben diyeceğim biz diyeceğiz
sen diyeceksin siz diyeceksiniz
o diyecek onlar diyecekler

ben dedim biz dedik
sen dedin siz dediniz
o dedi onlar dediler

ben demişim biz demişiz
sen demişsin siz demişsiniz
o demiş onlar demişler
ben demeliyim biz demeliyiz
sen demelisin siz demelisiniz
o demeli onlar demeliler
ben diyeyim biz diyelim
sen diyesin siz diyelisiniz
o diye onlar diyeler
ben desem biz desek
sen desen siz deseniz
o dese onlar deseler
sen de siz diyin
o desin onlar desinler
DÜŞMEK — ПАДАТЬ
ben düşüyorum biz düşüyoruz
sen düşüyorsun siz düşüyorsunuz
o düşüyor onlar düşüyorlar
ben düşerim biz düşeriz
sen düşersin siz düşersiniz
o düşer onlar düşerler

ben düşeceğim biz düşeceğiz
sen düşeceksin siz düşeceksiniz
o düşecek onlar düşecekler

ben düştüm biz düştük
sen düştün siz düştünüz
o düştü onlar düştüler

ben düşmüşüm biz düşmüşüz
sen düşmüşsün siz düşmüşsünüz
o düşmüş onlar düşmüşler
ben düşmeliyim biz düşmeliyiz
sen düşmelisin siz düşmelisiniz
o düşmeli onlar düşmeliler
ben düşeyim biz düşelim
sen düşesin siz düşesiniz
o düşe onlar düşeler
ben düşsem biz düşsek
sen düşsen siz düşseniz
o düşse onlar düşseler
sen düş siz düşün
o düşsün onlar düşsünler
DÜŞÜNMEK — ДУМАТЬ
ben düşünüyorum biz düşünüyoruz
sen düşünüyorsun siz düşünüyorsunuz
o düşünüyor onlar düşünüyorlar
ben düşünürüm biz düşünürüz
sen düşünürsün siz düşünürsünüz
o düşünür onlar düşünürler

ben düşünüceğim biz düşünüceğiz
sen düşünüceksin siz düşünüceksiniz
o düşünücek onlar düşünücekler

ben düşündüm biz düşündük
sen düşündün siz düşündünüz
o düşündü onlar düşündüler

ben düşünmüşüm biz düşünmüşüz
sen düşünmüşsün siz düşünmüşsünüz
o düşünmüş onlar düşünmüşler
ben düşünmeliyim biz düşünmeliyiz
sen düşünmelisin siz düşünmelisiniz
o düşünmeli onlar düşünmeliler
ben düşüneyim biz düşünelim
sen düşünesin siz düşünesiniz
o düşüne onlar düşüneler
ben düşünsem biz düşünsek
sen düşünsen siz düşünseniz
o düşünse onlar düşünselere
sen düşün siz düşünün
o düşünsün onlar düşünsünler
ETMEK — ДЕЛАТЬ
ben ediyorum biz ediyoruz
sen ediyorsun siz ediyorsunuz
o ediyor onlar ediyorlar
ben ederim biz ederiz
sen edersin siz edersiniz
o eder onlar ederler

ben edeceğim biz edeceğiz
sen edeceksin siz edeceksiniz
o edecek onlar edecekler

ben ettim biz ettik
sen ettin siz ettiniz
o etti onlar ettiler

ben edermişim biz edermişiz
sen edermişsin siz edermişsiniz
o edermiş onlar edermişler;
edermişler
ben etmeliyim biz etmeliyiz
sen etmelisin siz etmelisiniz
o etmeli onlar etmeliler
ben edeyim biz edelim
sen edesin siz edesiniz
o ede onlar edeler
ben etsem biz etsek
sen etsen siz etseniz
o etse onlar etseler
sen et siz edin
o etsin onlar etsinler
GELMEK — ПРИХОДИТЬ
ben geliyorum biz geliyoruz
sen geliyorsun siz geliyorsunuz
o geliyor onlar geliyorlar
ben gelirim biz geliriz
sen gelirsin siz gelirsiniz
o gelir onlar gelirler

ben geleceğim biz geleceğiz
sen geleceksin siz geleceksiniz
o gelecek onlar gelecekler

ben geldim biz geldik
sen geldin siz geldiniz
o geldi onlar geldiler

ben gelirmişim biz gelirmişiz
sen gelirmişsin siz gelirmişsiniz
o gelirmiş onlar gelirmişler;
gelirmişler
ben gelmeliyim biz gelmeliyiz
sen gelmelisin siz gelmelisiniz
o gelmeli onlar gelmeliler
ben geleyim biz gelelim
sen gelesin siz gelesiniz
o gele onlar geleler
ben gelsem biz gelsek
sen gelsen siz gelseniz
o gelse onlar gelseler
sen gel siz gelin(iz)
o gelsin onlar gelsinler
GİTMEK — УХОДИТЬ
ben gidiyorum biz gidiyoruz
sen gidiyorsun siz gidiyorsunuz
o gidiyor onlar gidiyorlar
ben giderim biz gideriz
sen gidersin siz gidersiniz
o gider onlar giderler

ben gideceğim biz gideceğiz
sen gideceksin siz gideceksiniz
o gidecek onlar gidecekler

ben gittim biz gittik
sen gittin siz gittiniz
o gitti onlar gittiler

ben gidermişim biz gidermişiz
sen gidermişsin siz gidermişsiniz
o gidermiş onlar gidermişler;
gidermişler
ben gitmeliyim biz gitmeliyiz
sen gitmelisin siz gitmelisiniz
o gitmeli onlar gitmeliler
ben gideyim biz gidelim
sen gidesin siz gidesiniz
o gide onlar gideler
ben gitsem biz gitsek
sen gitsen siz gitseniz
o gitse onlar gitseler
sen git siz gidin(iz)
o gitsin onlar gitsinler
GÖNDERMEK — ПОСЫЛАТЬ
ben gönderiyorum biz gönderiyoruz
sen gönderiyorsun siz gönderiyorumuz
o gönderiyor onlar gönderiyorlar
ben gönderirim biz göndeririz
sen gönderirsin siz gönderirsiniz
o gönderir onlar gönderirler

ben göndereceğim biz göndereceğiz
sen göndereceksin siz göndereceksiniz
o gönderecek onlar gönderecekler

ben gönderdim biz gönderdik
sen gönderdin siz gönderdiniz
o gönderdi onlar gönderdiler

ben göndermişim biz göndermişiz
sen göndermişsin siz göndermişsiniz
o göndermiş onlar göndermişler
ben göndermeliyim biz göndermeliyiz
sen göndermelisin siz göndermelisiniz
o göndermeli onlar göndermeliler
ben göndereyim biz gönderelim
sen gönderesin siz gönderesiniz
o göndere onlar göndereler
ben göndersem biz göndersek
sen göndersen siz gönderseniz
o gönderse onlar gönderseler
sen gönder siz gönderin
o göndersin onlar göndersinler
GÖSTERMEK — ПОКАЗЫВАТЬ
ben gösteriyorum biz gösteriyoruz
sen gösteriyorsun siz gösteriyorsunuz
o gösteriyor onlar gösteriyorlar
ben gösteririm biz gösteririz
sen gösterirsin siz gösterirsiniz
o gösterir onlar gösterirler

ben göstereceğim biz göstereceğiz
sen göstereceksin siz göstereceksiniz
o gösterecek onlar gösterecekler

ben gösterdim biz gösterdik
sen gösterdin siz gösterdiniz
o gösterdi onlar gösterdiler

ben göstermişim biz göstermişiz
sen göstermişsin siz göstermişsiniz
o göstermiş onlar göstermişler
ben göstermeliyim biz göstermeliyiz
sen göstermelisin siz göstermelisiniz
o göstermeli onlar göstermeliler
ben göstereyim biz gösterelim
sen gösteresin siz gösteresiniz
o göstere onlar göstereler
ben göstersem biz göstersek
sen göstersen siz gösterseniz
o gösterse onlar gösterseler
sen göster siz gösterin(iz)
o göstersin onlar göstersinler
GÜLMEK — СМЕЯТЬСЯ
ben gülüyorum biz gülüyoruz
sen gülüyorsun siz gülüyorsunuz
o gülüyor onlar gülüyorlar
ben gülerim biz güleriz
sen gülersin siz gülersiniz
o güler onlar gülerler

ben güleceğim biz güleceğiz
sen güleceksin siz güleceksiniz
o gülecek onlar gülecekler

ben güldüm biz güldük
sen güldün siz güldünüz
o güldü onlar güldüler

ben gülmüşüm biz gülmüşüz
sen gülmüşsün siz gülmüşsünüz
o gülmüş onlar gülmüşler
ben gülmeliyim biz gülmeliyiz
sen gülmelisin siz gülmelisiniz
o gülmeli onlar gülmeliler
ben güleyim biz gülelim
sen gülesin siz gülesiniz
o güle onlar güleler
ben gülsem biz gülsek
sen gülsen siz gülseniz
o gülse onlar gülseler
sen gül siz gülün(üz)
o gülsün onlar gülsünler
HATIRMAK — ПОМНИТЬ
ben hatırlıyorum biz hatırlıyoruz
sen hatırlıyorsun siz hatırlıyorsunuz
o hatırlıyor onlar hatırlıyorlar
ben hatırlarım biz hatırlarız
sen hatırlarsın siz hatırlarsınız
o hatırlar onlar hatırlarlar

ben hatırlayacağım biz hatırlayacağız
sen hatırlayacaksın siz hatırlayacaksınız
o hatırlayacak onlar hatırlayacaklar

ben hatırladım biz hatırladık
sen hatırladın siz hatırladınız
o hatırladı onlar hatırladılar

ben hatırlamışım biz hatırlamışız
sen hatırlamışsın siz hatırlamışsınız
o hatırlamış onlar hatırlamışlar
ben hatırlamalıyım biz hatırlamalıyız
sen hatırlamalısın siz hatırlamalısınız
o hatırlamalı onlar hatırlamalılar
ben hatırlayayım biz hatırlayalım
sen hatırlayasın siz hatırlayasınız
o hatırlaya onlar hatırlayalar
ben hatırlasam biz hatırlasak
sen hatırlasan siz hatırlasanız
o hatırlasa onlar hatırlasalar
sen hatırla siz hatırlayın
o hatırlasın onlar hatırlasınlar
İNANMAK — ВЕРИТЬ
ben inanıyorum biz inanıyoruz
sen inanıyorsun siz inanıyorsunuz
o inanıyor onlar inanıyorlar
ben inanırım biz inanırız
sen inanırsın siz inanırsınız
o inanır onlar inanırlar

ben inanacağım biz inanacağız
sen inanacaksın siz inanacaksınız
o inanacak onlar inanacaklar

ben inandım biz inandık
sen inandın siz inandınız
o inandı onlar inandılar

ben inanmışım biz inanmışız
sen inanmışsın siz inanmışsınız
o inanmış onlar inanmışlar
ben inanmalıyım biz inanmalıyız
sen inanmalısın siz inanmalısınız
o inanmalı onlar inanmalılar
ben inanayım biz inanalım
sen inanasın siz inanasınız
o inana onlar inanalar
ben inansam biz inansak
sen inansan siz inansanız
o inansa onlar inansalar
sen inan siz inanın
o inansın onlar inansınlar
KALMAK — ОСТАВАТЬСЯ
ben kalıyorum biz kalıyoruz
sen kalıyorsun siz kalıyorsunuz
o kalıyor onlar kalıyorlar
ben kalırım biz kalırız
sen kalırsın siz kalırsınız
o kalır onlar kalırlar

ben kalacağım biz kalacağız
sen kalacaksın siz kalacaksınız
o kalacak onlar kalacaklar

ben kaldım biz kaldık
sen kaldın siz kaldınız
o kaldı onlar kaldılar

ben kalmışım biz kalmışız
sen kalmışsın siz kalmışsınız
o kalmış onlar kalmışlar
ben kalmalıyım biz kalmalıyız
sen kalmalısın siz kalmalısınız
o kalmalı onlar kalmalılar
ben kalayım biz kalalım
sen kalasın siz kalasınız
o kala onlar kalalar
ben kalsam biz kalsak
sen kalsan siz kalsanız
o kalsa onlar kalsalar
sen kal siz kalın(ız)
o kalsın onlar kalsınlar
KAPAMAK — ЗАКРЫВАТЬ
ben kapıyorum biz kapıyoruz
sen kapıyorsun siz kapıyorsunuz
o kapıyor onlar kapıyorlar
ben kaparım biz kaparımz
sen kaparsın siz kaparsınız
o kapar onlar kaparlar

ben kapayacağım biz kapayacağız
sen kapayacaksın siz kapayacaksınız
o kapayacak onlar kapayacaklar

ben kapadım biz kapadık
sen kapadın siz kapadınız
o kapadı onlar kapadılar

ben kapamışım biz kapamışız
sen kapamışsın siz kapamışsınız
o kapamış onlar kapamışlar
ben kapalıyım biz kapalıyız
sen kapalısın siz kapalısınız
o kapalı onlar kapalılar
ben kapayayım biz kapayalım
sen kapayasın siz kapayasınız
o kapaya onlar kapayalar
ben kapasam biz kapasak
sen kapasan siz kapasanız
o kapasa onlar kapasalar
sen kapa siz kapayın(ız)
o kapasın onlar kapasınlar
KIZMAK — СЕРДИТЬСЯ
ben kızıyorum biz kızıyoruz
sen kızıyorsun siz kızıyorsunuz
o kızıyor onlar kızıyorlar
ben kızarım biz kızarız
sen kızarsın siz kızarsınız
o kızar onlar kızarlar

ben kızacağım biz kızacağız
sen kızacaksın siz kızacaksınız
o kızacak onlar kızacaklar

ben kızdım biz kızdık
sen kızdın siz kızdınız
o kızdı onlar kızdılar

ben kızdmışım biz kızdmışız
sen kızdmışsın siz kızdmışsınız
o kızdmış onlar kızdmışlar
ben kızdmalıyım biz kızdmalıyız
sen kızdmalısın siz kızdmalısınız
o kızdmalı onlar kızdmalı
ben kızayım biz kızalım
sen kızasın siz kızasınız
o kıza onlar kızalar
ben kızsam biz kızsak
sen kızsan siz kızsanız
o kızsa onlar kızsalar
sen kız siz kızın(ız)
o kızsın onlar kızsınlar
KONUŞMAK — РАЗГОВАРИВАТЬ
ben konuşuyorum biz konuşuyoruz
sen konuşuyorsun siz konuşuyorsunuz
o konuşuyor onlar konuşuyorlar
ben konuşurum biz konuşuruz
sen konuşursun siz konuşursunuz
o konuşur onlar konuşurlar

ben konuşacağım biz konuşacağız
sen konuşacaksın siz konuşacaksınız
o konuşacak onlar konuşacaklar

ben konuştum biz konuştuk
sen konuştun siz konuştunuz
o konuştu onlar konuştular

ben konuşmuşum biz konuşmuşuz
sen konuşmuşsun siz konuşmuşsunuz
o konuşmuş onlar konuşmuşlar
ben konuşmalıyım biz konuşmalıyız
sen konuşmalısın siz konuşmalısınız
o konuşmalı onlar konuşmalılar
ben konuşayım biz konuşalım
sen konuşasın siz konuşasınız
o konuşa onlar konuşalar
ben konuşsam biz konuşsak
sen konuşsan siz konuşsanız
o konuşsa onlar konuşsalar
sen konuş siz konuşun(uz)
o konuşsun onlar konuşsunlar
KORKMAK — БОЯТЬСЯ
ben korkuyorum biz korkuyoruz
sen korkuyorsun siz korkuyorsunuz
o korkuyor onlar korkuyorlar
ben korkarım biz korkarız
sen korkarsın siz korkarsınız
o korkar onlar korkarlar

ben korkacağım biz korkacağız
sen korkacaksın siz korkacaksınız
o korkacak onlar korkacaklar

ben korktum biz korktuk
sen korktun siz korktunuz
o korktu onlar korktular

ben korkmuşum biz korkmuşuz
sen korkmuşsun siz korkmuşsunuz
o korkmuş onlar korkmuşlar
ben korkmalıyım biz korkmalıyız
sen korkmalısın siz korkmalısınız
o korkmalı onlar korkmalılar
ben korkayım biz korkalım
sen korkasın siz korkasınız
o korka onlar korkalar
ben korksam biz korksak
sen korksan siz korksanız
o korksa onlar korksalar
sen kork siz korkun(uz)
o korksun onlar korksunlar
KORUMAK — ЗАЩИЩАТЬ
ben koruyorum biz koruyoruz
sen koruyorsun siz koruyorsunuz
o koruyor onlar koruyorlar
ben korurum biz koruruz
sen korursun siz korursunuz
o korur onlar korurlar

ben koruyacağım biz koruyacağız
sen koruyacaksın siz koruyacaksınız
o koruyacak onlar koruyacaklar

ben korudum biz koruduk
sen korudun siz korudunuz
o korudu onlar korudular

ben korumuşum biz korumuşuz
sen korumuşsun siz korumuşsunuz
o korumuş onlar korumuşlar
ben korumalıyım biz korumalıyız
sen korumalısın siz korumalısınız
o korumalı onlar korumalılar
ben koruyayım biz koruyalım
sen koruyasın siz koruyasınız
o koruya onlar koruyalar
ben korusam biz korusak
sen korusan siz korusanız
o korusa onlar korusalar
sen koru siz koruyun(uz)
o korusun onlar korusunlar
OKUMAK — ЧИТАТЬ
ben okuyorum biz okuyoruz
sen okuyorsun siz okuyorsunuz
o okuyor onlar okuyorlar
ben okurum biz okuruz
sen okursun siz okursunuz
o okur onlar okurlar

ben okuyacağım biz okuyacağız
sen okuyacaksın siz okuyacaksınız
o okuyacak onlar okuyacaklar

ben okudum biz okuduk
sen okudun siz okudunuz
o okudu onlar okudular

ben okurmuşum biz okurmuşuz
sen okurmuşsun siz okurmuşsunuz
o okurmuş onlar okurmuşlar
ben okumalıyım biz okumalıyız
sen okumalısın siz okumalısınız
o okumalı onlar okumalılar
ben okuyayım biz okuyalım
sen okuyasın siz okuyasınız
o okuya onlar okuyalar
ben okusam biz okusak
sen okusan siz okusanız
o okusa onlar okusalar
sen oku siz okuun(uz)
o okusun onlar okusunlar
OLMAK — БЫТЬ, СЛУЧАТЬСЯ
ben oluyorum biz oluyoruz
sen oluyorsun siz oluyorsunuz
o oluyor onlar oluyorlar
ben olurum biz oluruz
sen olursun siz olursunuz
o olur onlar olurlar

ben olacağım biz olacağız
sen olacaksın siz olacaksınız
o olacak onlar olacaklar

ben oldum biz olduk
sen oldun siz oldunuz
o oldu onlar oldular

ben olurmuşum biz olurmuşuz
sen olurmuşsun siz olurmuşsunuz
o olurmuş onlar olurmuşlar
ben olmalıyım biz olmalıyız
sen olmalısın siz olmalısınız
o olmalı onlar olmalılar
ben olayım biz olalım
sen olasın siz olasınız
o ola onlar olalar
ben olsam biz olsak
sen olsan siz olsanız
o olsa onlar olsalar
sen ol siz olun(uz)
o olsun onlar olsunlar
OTURMAK — СИДЕТЬ
ben oturuyorum biz oturuyoruz
sen oturuyorsun siz oturuyorsunuz
o oturuyor onlar oturuyorlar
ben otururum biz otururuz
sen oturursun siz oturursunuz
o oturur onlar otururlar

ben oturacağım biz oturacağız
sen oturacaksın siz oturacaksınız
o oturacak onlar oturacaklar

ben oturdum biz oturduk
sen oturdun siz oturdunuz
o oturdu onlar oturdular

ben oturmuşum biz oturmuşuz
sen oturmuşsun siz oturmuşsunuz
o oturmuş onlar oturmuşlar
ben oturmalıyım biz oturmalıyız
sen oturmalısın siz oturmalısınız
o oturmalı onlar oturmalılar
ben oturayım biz oturalım
sen oturasın siz oturasınız
o otura onlar oturalar
ben otursam biz otursak
sen otursan siz otursanız
o otursa onlar otursalar
sen otur siz otur(uz)
o otursun onlar otursunlar
ÖDEMEK — ПЛАТИТЬ
ben ödüyorum biz ödüyoruz
sen ödüyorsun siz ödüyorsunuz
o ödüyor onlar ödüyorlar
ben öderim biz öderiz
sen ödersin siz ödersiniz
o öder onlar öderler

ben ödeyeceğim biz ödeyeceğiz
sen ödeyeceksin siz ödeyeceksiniz
o ödeyecek onlar ödeyecekler

ben ödedim biz ödedik
sen ödedin siz ödediniz
o ödedi onlar ödediler

ben ödemişim biz ödemişiz
sen ödemişsin siz ödemişsiniz
o ödemiş onlar ödemişler
ben ödemeliyim biz ödemeliyiz
sen ödemelisin siz ödemelisiniz
o ödemeli onlar ödemeliler
ben ödeyeyim biz ödeyelim
sen ödeyesin siz ödeyesiniz
o ödeye onlar ödeyeler
ben ödesem biz ödesek
sen ödesen siz ödeseniz
o ödese onlar ödeseler
sen öde siz ödeyin(iz)
o ödesin onlar ödesinler
ÖLMEK — УМИРАТЬ
ben ölüyorum biz ölüyoruz
sen ölüyorsun siz ölüyorsunuz
o ölüyor onlar ölüyorlar
ben ölürüm biz ölürüz
sen ölürsün siz ölürsünüz
o ölür onlar ölürler

ben öleceğim biz öleceğiz
sen öleceksin siz öleceksiniz
o ölecek onlar ölecekler

ben öldüm biz öldük
sen öldün siz öldünüz
o öldü onlar öldüler

ben ölmüşüm biz ölmüşüz
sen ölmüşsün siz ölmüşsünüz
o ölmüş onlar ölmüşler
ben ölmeliyim biz ölmeliyiz
sen ölmelisin siz ölmelisiniz
o ölmeli onlar ölmeliler
ben öleyim biz ölelim
sen ölesin siz ölesiniz
o öle onlar öleler
ben ölsem biz ölsek
sen ölsen siz ölseniz
o ölse onlar ölseler
sen öl siz ölün(üz)
o ölsün onlar ölsünler
SATMAK — ПРОДАВАТЬ
ben satıyorum biz satıyoruz
sen satıyorsun siz satıyorsunuz
o satıyor onlar satıyorlar
ben satarım biz satarız
sen satarsın siz satarsınız
o satar onlar satarlar

ben satacağım biz satacağız
sen satacaksın siz satacaksınız
o satacak onlar satacaklar

ben sattım biz sattık
sen sattın siz sattınız
o sattı onlar sattılar

ben satmışım biz satmışız
sen satmışsın siz satmışsınız
o satmış onlar satmışlar
ben satmalıyım biz satmalıyız
sen satmalısın siz satmalısınız
o satmalı onlar satmalılar
ben satayım biz satalın
sen satasın siz satasınız
o sata onlar satalar
ben satsam biz satsak
sen satsan siz satsanız
o satsa onlar satsalar
sen sat siz satın(ız)
o satsın onlar satsınlar
SEÇMEK — ВЫБИРАТЬ
ben seçiyorum biz seçiyoruz
sen seçiyorsun siz seçiyorsunuz
o seçiyor onlar seçiyorlar
ben seçerim biz seçeriz
sen seçersin siz seçersiniz
o seçer onlar seçeriler

ben seçeceğim biz seçeceğiz
sen seçeceksin siz seçeceksiniz
o seçecek onlar seçecekler

ben seçtim biz seçtik
sen seçtin siz seçtiniz
o seçti onlar seçtiler

ben seçmişim biz seçmişiz
sen seçmişsin siz seçmişsiniz
o seçmiş onlar seçmişler
ben seçmeliyim biz seçmeliyiz
sen seçmelisin siz seçmelisiniz
o seçmeli onlar seçmeliler
ben seçeyim biz seçelim
sen seçesin siz seçesiniz
o seçe onlar seçeler
ben seçsem biz seçsek
sen seçsen siz seçseniz
o seçse onlar seçseler
sen seç siz seçin(iz)
o seçsin onlar seçsinler
SEVMEK — ЛЮБИТЬ
ben seviyorum biz seviyoruz
sen seviyorsun siz seviyorsunuz
o seviyor onlar seviyorlar
ben severim biz severiz
sen seversin siz seversiniz
o sever onlar severler

ben seveceğim biz seveceğiz
sen seveceksin siz seveceksiniz
o sevecek onlar sevecekler

ben sevdim biz sevdik
sen sevdin siz sevdiniz
o sevdi onlar sevdiler

ben severmişim biz severmişiz
sen severmişsin siz severmişsiniz
o severmiş onlar severmişler
ben sevmeliyim biz sevmeliyiz
sen sevmelisin siz sevmelisiniz
o sevmeli onlar sevmeliler
ben seveyim biz sevelim
sen sevesin siz sevesiniz
o seve onlar seveler
ben sevsem biz sevsek
sen sevsen siz sevseniz
o sevse onlar sevseler
sen sev siz sevin(iz)
o sevsin onlar sevsinler
SORMAK — СПРАШИВАТЬ
ben soruyorum biz soruyoruz
sen soruyorsun siz soruyorsunuz
o soruyor onlar soruyorlar
ben sorarım biz sorarız
sen sorarsın siz sorarsınız
o sorar onlar sorarlar

ben soracağım biz soracağız
sen soracaksın siz soracaksınız
o soracak onlar soracaklar

ben sordum biz sorduk
sen sordun siz sordunuz
o sordu onlar sordular

ben sormuşum biz sormuşuz
sen sormuşsun siz sormuşsunuz
o sormuş onlar sormuşlar
ben sormalıyım biz sormalıyız
sen sormalısın siz sormalısınız
o sormalı onlar sormalılar
ben sorayım biz soralım
sen sorasın siz sorasınız
o sora onlar soralar
ben sorsam biz sorsak
sen sorsan siz sorsanız
o sorsa onlar sorsalar
sen sor siz sorun(uz)
o sorsun onlar sorsunlar
SÖYLEMEK — ГОВОРИТЬ
ben söylüyorum biz söylüyoruz
sen söylüyorsun siz söylüyorsunuz
o söylüyor onlar söylüyorlar
ben söylerim biz söyleriz
sen söylersin siz söylersiniz
o söyler onlar söylerler

ben söyleyeceğim biz söyleyeceğiz
sen söyleyeceksin siz söyleyeceksiniz
o söyleyecek onlar söyleyecekler

ben söyledim biz söyledik
sen söyledin siz söylediniz
o söyledi onlar söylediler

ben söylemişim biz söylemişiz
sen söylemişsin siz söylemişsiniz
o söylemiş onlar söylemişler
ben söylemeliyim biz söylemeliyiz
sen söylemelisin siz söylemelisiniz
o söylemeli onlar söylemeliler
ben söyleyeyim biz söyleyelim
sen söyleyesin siz söyleyesiniz
o söyleye onlar söyleyeler
ben söylesem biz söylesek
sen söylesen siz söyleseniz
o söylese onlar söyleseler
sen söyle siz söyleyin(iz)
o söylesin onlar söylesinler
YAPMAK — ДЕЛАТЬ, ВЫПОЛНЯТЬ
ben yapıyorum biz yapıyoruz
sen yapıyorsun siz yapıyorsunuz
o yapıyor onlar yapıyorlar
ben yaparım biz yaparız
sen yaparsın siz yaparsınız
o yapar onlar yaparlar

ben yapacağım biz yapacağız
sen yapacaksın siz yapacaksınız
o yapacak onlar yapacaklar

ben yaptım biz yaptık
sen yaptın siz yaptınız
o yaptı onlar yaptılar

ben yaparmışım biz yaparmışız
sen yaparmışsın siz yaparmışsınız
o yaparmış onlar yaparmışlar
ben yapmalıyım biz yapmalıyız
sen yapmalısın siz yapmalısınız
o yapmalı onlar yapmalılar
ben yapayım biz yapalım
sen yapasın siz yapasınız
o yapa onlar yapalar
ben yapsam biz yapsak
sen yapsan siz yapsanız
o yapsa onlar yapsalar
sen yap siz yapın(ız)
o yapsın onlar yapsınlar
YAZMAK — ПИСАТЬ
ben yazıyorum biz yazıyoruz
sen yazıyorsun siz yazıyorsunuz
o yazıyor onlar yazıyorlar
ben yazarım biz yazarız
sen yazarsın siz yazarsınız
o yazar onlar yazarlar

ben yazacağım biz yazacağız
sen yazacaksın siz yazacaksınız
o yazacak onlar yazacaklar

ben yazdım biz yazdık
sen yazdın siz yazdınız
o yazdı onlar yazdılar

ben yazarmışım biz yazarmışız
sen yazarmışsın siz yazarmışsınız
o yazarmış onlar yazarmışlar
ben yazmalıyım biz yazmalıyız
sen yazmalısın siz yazmalısınız
o yazmalı onlar yazmalılar
ben yazsam biz yazsak
sen yazsan siz yazsanız
o yazsa onlar yazsalar
ben yazsam biz yazsak
sen yazsan siz yazsanız
o yazsa onlar yazsalar
sen yaz siz yazın(ız)
o yazsın onlar yazsınlar
YEMEK — ЕСТЬ
ben yiyorum biz yiyoruz
sen yiyorsun siz yiyorsunuz
o yiyor onlar yiyorlar
ben yerim biz yeriz
sen yersin siz yersiniz
o yer onlar yerler

ben yeyeceğim biz yeyeceğiz
sen yeyeceksin siz yeyeceksiniz
o yeyecek onlar yeyecekler

ben yedim biz yedik
sen yedin siz yediniz
o yedi onlar yediler

ben yermişim biz yermişiz
sen yermişsin siz yermişsiniz
o yermiş onlar yermişler;
yermişler
ben yemeliyim biz yemeliyiz
sen yemelisin siz yemelisiniz
o yemeli onlar yemeli
ben yiyeyim biz yiyelim
sen yiyesin siz yiyesiniz
o yiye onlar yiyeler
ben yesem biz yesek
sen yesen siz yeseniz
o yese onlar yeseler
sen ye siz yein(iz)
o yesin onlar yesinler
ПОРЯДОК СЛОВ
В ПРЕДЛОЖЕНИИ
В турецком предложении обычно принят
следующий порядок слов:
подлежащее — дополнение — сказуемое
Ahmet kitabı okudu. — Ахмет прочитал

книгу.
Однако если нужно акцентировать какой-

либо член предложения, то порядок слов может
измениться. Слово, на которое падает логиче-
ское ударение, ставится перед глаголом:
Kitabı Ahmet okudu. — Именно Ахмет про-
читал книгу.
Наречия располагаются перед глаголом:

Ahmet kitabı çabuk okudu. — Ахмет быстро
прочитал книгу.
Прямое дополнение ставится перед сказу-

емым:
Çocuk kapıyı açıyor. — Ребёнок открывает
дверь.
В случае наличия приямого и косвенного

дополнгений:
Farid kitabı çocuğa veriyor. — Фарид даёт ре-
бёнку книгу.
Порядок слов в предложении | 253
Обращение
Для вежливого обращения используются

следующие слова:
beyefendi — господин
hanımefendi — госпожа
efendim — господин/госпожа
abi — брат (неформальн. уважит.)
abla — сестра (неформальн. уважит.)
После названия профессии при обращении

можно добавить слово bey/hanım:
Doktor bey! — Доктор!
Memur bey! — Офицер!
ben Ben dok- Ben dok- Ben dok- Ben dok-

torum. tor deği- tor mu- tor değil
lim. yum? miyim?
sen Sen dok- Sen dok- Sen dok- Sen dok-
torsun. tor de- tor mu- tor değil
ğilsin. sun? misin?
o O dok- O doktor O doktor O doktor
tor. değil. mu? değil
mi?
biz Biz dok- Biz dok- Biz dok- Biz dok-
toruz. tor deği- tor mu- tor değil
liz. yuz? miyiz?
siz Siz dok- Siz do- Siz dok- Siz dok-
torsu- ctor de- tor mu- tor değil
nuz. ğilsiniz. sunuz? misiniz
onlar Onlar Onlar Onlar Onlar

doktor- doctor doktor doktor
lar. değiller. mu? değiller
mi?
Предлоги
adına от имени
aksine в отличие от
altında под
ama но
arasında между
arkasında за
aşağı вниз
aşağısında ниже
başına в
beri с (тех пор)
böylece так
... da (de) в
... dan dolayı из-за
dışarı из
dışında за пределами
ek olarak в дополнение к
etrafında около
gibi как
göre в соответствии с
hakkında о
hariç за исключением
hem de а также
için для
içinde в, внутри
içinden в
içine в
ile с
itibaren от
kadar до
через, против,
karşısında
напротив
nedeniyle из-за
olmadan без
önce до
önünde перед
ötesinde вне
rağmen несмотря на
sırasında во время
sonra после
tarafından по
uzak далеко от
üzerinde сверху
... (y)a к
yakın рядом с
yakınında около
yerine вместо
yukarı вверх
yukarısında выше
Союзы
сочинительные ve, ile

сравнительные bazen ... bazen (de),
bazı ... bazı (da), bir ...
bir (de), de ... de, gerek
... gerek(-se), ha ... ha,
hem ... hem (de), ister
... ister(-se), kah ...
kah, kimi ... kimi (da),
olsun ... olsun, ya ... ya
(da)
условия/причины aksi halde, aksi

takdirde, çünkü, eğer,
madem(-ki), nasıl ki,
nitekim, şayet, yeter
ki, yoksa
пояснительные bilhassa, gerçi,
halbuki, her ne kadar,
meğer(-se), oysa,
oysaki, özellikle
усилительные ayrıca,bile, dahi, de,
hatta, hem de, ki, ise,
üstelik, zaten
противительные ama, ancak, fakat,
lâkin, ne var ki, ne
yazık ki, yalnız
резюмирующие açıkçası, anlaşılıyor
ki, böylece, demek ki,
dolayısıyla, kısacası, o
halde, öyleyse, özetle,
yani
альтернативные veya, veyahut, ya da,
yahut
подобия adeta, güya, sanki
предположения и acaba, belki, galiba,
вероятности herhalde
со значением «по bari, hiç değilse, hiç
крайней мере» olmazsa, hiç yoksa
Междометия
Abbağ! — Ничего себе!

Ah! — Ах!
Aha! — Ага! Наконец-то!
Allah aşkına! — Ради Бога!
Allah bağışlasın! — Сохрани Господь!
Allah belânı versin! — Да накажет тебя Бог!
Allah bilir! — Бог его знает!
Allah canını alsın! — Будь ты проклят!
Allah eksik vermesin! — Да вознаградит его
Бог!
Allah esirgesin! — Боже упаси! Не дай Бог!
Allah göstermesin! — Боже упаси! Не дай
Бог!
Allah kerim! — Всё в руках Божьих!
Allah korusun! — Боже сохрани!
Allah’a şükür! — Слава Богу!
Allaha şükürler olsun! — Слава Богу!
Aman! — Ой!
Ay! — Ax! Ай!
Be! — Эх! Ну!
E! — Ну!
Eh! — Ну что же!
Ey! — Эй! Послушай!
Eyvah! — Ой! Увы!
Gözünü seveyim! — Ради Бога!
Ha! — Ну! Кстати!
Hah! — Ну вот! Ха!
Harika! — Замечательно!
Hay Allah! — Боже мой!
Haydi/Hadi! — Давай!
Hayret ya! — Странно!

Hoppala! — Вот так-так!
Lanet olsun! — Чёрт побери!
Of! — Уф!
Oha! — Ничего себе!
Öf! — Тьфу!
Öyle mi? — Правда?
Süper! — Супер!
Tüh! — Тьфу!
Uf! — Ай!
Vah! — Как жаль!
Vay! — Ого!
Yahu! — Эй! Послушай!
Yapma ya! — Неужели?
Yaşa / Yaşasın! — Ура!
Yazık! — Как жаль!
Yazıklar olsun! — Позор!
Yo! — Нет же!
Время суток
önceki gün позавчера

dün вчера
bugün сегодня
yarın завтра
öbür gün послезавтра
sabah утро/утром
gün день
öğle полдень
akşam вечер/вечером
gece ночь/ночью
öğleyin в полдень
gündüz днём
gece yarısında в полночь
şimdi сейчас
Спросить «Сколько времени?» по-турецки

можно следующим образом: Saat kaç?
На такой вопрос можно, например, отве-
тить:
Saat sekiz. — Восемь часов.
Saat dojuz buçuk. — Половина девятого.
Onu beş geçiyor. — Пять минут одиннадца-
того (слово saat можно опускать).
Для того чтобы назвать время, нужно ис-

пользовать конструкцию: saat + числительное.
Şimdi saat kaç? — Сколько сейчас времени?
Saat yedi. — Семь часов
Если минутная стрелка находится в правой

половине циферблата, то используется следу-
ющая конструкция saat + числительное в ви-
нительном падеже + минуты + geçiyor.
11:15 — saat on biri çeyrek geçiyor.
Если минутная стрелка находится во второй

половине циферблата, то используется следу-
ющая конструкция saat + числительное в да-
тельном падеже + минуты + var.
12:40 — saat bire yirmi var
Если нужно сказать «половина» (в смысле

«полчаса), то используется конструкция saat
+ числительное + buçuk.
Например: saat iki buçuk означает 14:30
(или 2:30).
Чтобы отличать утреннее время от вечер-
него, добавляется sabah (утро) или akşam
(вечер):
7:30 — sabah saat yedi buçuk
18:30 — akşam saat yedi buçuk
В разговорном варианте при обозначении

времени допускается просто назвать числа.
saniye секунда
dakika минута
yarım saat полчаса
saat час
çeyrek четверть
buçuk половина
Saat kaçta? — Во сколько?

При ответе на этот вопрос используется ви-
нительный падеж (со словом geçe — после)
или дательный падеж (со словом kala — до):
В 9:11. — Dokuzu on bir geçe.

В 9:25. — Saat dokuzu yirmi beş geçe.
B 9:55. — Ona beş kala.
Uçak kaçta varıyor? — Когда прилетает са-

молёт?
Onda. — В 10.
Bugün ayın kaçı? — Какое сегодня число?

Bugünün tarihi nedir? — Какое сегодня
число (дата)?
(число) (месяц) iki bin (число) — (число)
(месяц) 20… года
3:00 Saat üç.

3:15 Saat üçü çeyrek geçiyor.
3:30 Saat üç buçuk.
3:45 Saat dörde çeyrek var.
5:00 Saat beş.
5:15 Saat beşi çeyrek geçiyor.
5:30 Saat beş buçuk.
5:45 Saat altıya çeyrek var.
9:00 Saat dokuz.
10:00 Saat on.
10:15 Saat onu çeyrek geçiyor.
10:30 Saat on buçuk.
10:45 Saat on bire çeyrek var.

13:15 Saat biri çeyrek geçiyor.
15:30 Saat üç buçuk.
18:00 Saat altı.
18:15 Saat altıyı çeyrek geçiyor.
18:30 Saat altı buçuk.
18:45 Saat yediye çeyrek var.
21:00 Saat dokuz.
21:15 Saat dokuzu çeyrek geçiyor.
21:30 Saat dokuz buçuk.
21:45 Saat ona çeyrek var.
23:45 Saat on ikiye çeyrek var.
Когда?
В 3:00. Saat üçte

В 3:15. Saat üçü çeyrek geçe
В 3:30. Saat üç buçukta
В 3:45. Saat dörde çeyrek kala
В 5:00. Saat beşte
В 5:15. Saat beşi çeyrek geçe
В 5:30. Saat beş buçukta
В 5:45. Saat altıya çeyrek kala
В 10:00. Saat onda
В 10:15. Saat onu çeyrek geçe
В 10:30. Saat on buçukta
В 10:45. Saat on bire çeyrek kala
В 18:00. Saat altıda
В 18:15. Saat altıyı çeyrek geçe
В 18:30. Saat altı buçukta
В 18:45. Saat yediye çeyrek kala
В 21:00. Saat dokuzda

В 21:15. Saat dokuzu çeyrek geçe
В 21:30. Saat dokuz buçukta
В 21:45. Saat ona çeyrek kala
СЛОВАРЬ
Распространённые турецкие имена
мужские имена женские имена

Ahmet Ada
Ali Ayşe
Ayaz Azra
Berat Belinay
Çınar Beren
Emir Defne
Emirhan Ecrin
Enes Ela
Eymen Elif
Furkan Esma
Hamza Eylül
Hüseyin Hira
İbrahim Hiranur
Kerem Merve
Mehmet Meryem
Mert Mira
Miraç Nehir
Muhammed Nisanur
Mustafa Rabia
Ömer Yağmur
Umut Zehra
Yusuf Zeynep
Месяцы
ocak январь
şubat февраль
mart март
nisan апрель
mayıs май
haziran июнь
temmuz июль
ağustos август
eylül сентябрь
ekim октябрь
kasım ноябрь
aralık декабрь
Времена года
hava погода
sel наводнение
hortum смерч
deprem землетрясение
kar снег
yağmur дождь
rüzgar сильный ветер
hararet температура
Словарь | 267
Профессии
aktör актёр
aktris актриса
aşçı повар
asker солдат
atlet спортсмен
avukat адвокат
çiftçi фермер
dansçı танцор
denizci моряк
dişçi дантист
doktor врач
fotografçı фотограф
futbolcu футболист
garson официант
gazeteci журналист
hakem судья
hemşire медсестра
heykeltraş скульптор
inşaatçı строитель
işadamı бизнесмен
işçi рабочий
kompozitor композитор
kuaför парикмахер
makinist слесарь
memur чиновник
mimar архитектор
muhabir репортёр
muhasebeci бухгалтер
mühendis инженер
müzisyen музыкант
öğretmen учитель
pilot пилот
polis полицейский
politikacı политик
postacı почтальон
psikolog психолог
ressam художник
şarkıcı певец
sekretеr секретарь
sürücü водитель
tamirci механик
teknisyen техник
tercüman переводчик
yazar писатель
Родственники
abi старший брат

abla старшая сестра
amca дядя (брат отца)
anne мать
baba отец
büyükanne бабушка по линии
матери
büyükbaba дедушка по линии
матери
dayi дядя (брат матери)
dede дедушка по линии
отца
erkek yeğen племяник
eşi супруг/супруга
hala тётя (сестра отца)
kardeş младший брат
karı жена
kız дочь
kız kardeş младшая сестра
kız torun внучка
kız yeğen племяница
koca муж
kuzen кузен/кузина
nene бабушка по линии

отца
oğul сын
teyze тётя (сестра матери)
torun внук
yeğen племянник/
племянница
Качества
açık, temiz ясный

ağır тяжёлый
boş пустой
büyük большой
doğru правильный
erken ранний
eski, yaşlı старый
geç поздний
genç молодой
güçlü сильный
gürültülü шумный
hafif лёгкий
hızlı быстрый
ilginç интересный
ıslak сырой
iyi хороший
karanlık тёмный
kirli грязный
kolay, basit простой, лёгкий
kötü плохой
kurs короткий
kuru сухой
pahalı дорогой
sert твёрдый
sessiz бесшумный
sıkıcı скучный
tam, noksansız, dolu полный
temiz чистый
ucuz дешёвый
ufak маленький
uzun длинный
yabancı иностранный
yanlış неправильный
yavaş медленный
yeni новый
yerel местный
yorgun уставший
yumuşak мягкий
zayıf слабый
zor трудный
Цвета
beyaz белый
gri серый
kahverengi коричневый
kırmızı красный
mavi синий
mor фиолетовый
pembe розовый
portakal rengi оранжевый
sarı жёлтый
siyah чёрный
yeşil зелёный
Размеры
büyük большой
dar узкий
derin глубокий
geniş широкий
ince тонкий
kalın толстый
kısa короткий
küçük маленький
uzun длинный
uzun, yüksek высокий
Вкусы
acı горький
baharatlı острый
ekşi кислый
tatlı сладкий
taze свежий
tuzlu солёный
Формы
dairesel, yuvarlak круглый

düz плоский
kare квадратный
üçgen şeklinde треугольный
Антонимы
acı горький tatlı сладкий

açık светлый koyu тёмный
açık открытый kapalı закрытый
alçak низкий yüksek высокий
aptal глупый akıllı умный
bekar нежена- evli женатый
тый
boş пустой dolu полный
büyük большой küçük маленький
çalışkan трудолю- tembel ленивый
бивый
çirkin безобраз- güzel красивый
ный
dar узкий geniş широкий
endişeli беспокой- sakin спокойный
ный
eski старый yeni новый

fakir бедный zengin богатый
genç молодой yaşlı старый
geniş большой dar узкий
hafif лёгкий ağır тяжёлый
hızlı быстрый yavaş медлен-
ный
iğrenç против- hoş приятный
ный
ihtiyar старый genç молодой
ince тонкий kalın толстый
islak мокрый kuru сухой
iyi хороший kötü плохой
kalın толстый zayıf тонкий
kirli грязный temiz чистый
kısa короткий uzun длинный
kolay лёгкий zor трудный
korkak трусли- cesur смелый
вый
kötü плохой iyi хороший
küçük малень- büyük большой
кий
kuru сухой ıslak мокрый
kuvvetsiz слабый kuvvetli сильный
mutlu счастли- üzgün грустный

вый
neşeli грустный kederli весёлый
pahalı дорогой ucuz дешёвый
pis грязный temiz чистый
sert твёрдый yumuşak мягкий
seyrek редкий sık частый
sıcak горячий soğuk холодный
sığ мелкий derin глубокий
soğuk холодный sıcak горячий
suni искус- doğal природ-
ственный ный
şişman жирный zayıf тощий
tembel ленивый çalışkan прилеж-
ный
ucuz дешёвый pahalı дорогой
ufak мелкий iri крупный
uzak далёкий yakın близкий
yakın близкий uzak далёкий
yavaş медлен- çabuk быстрый
ный
yumuşak мягкий sert твёрдый
Транспорт
araba машина
bisiklet велосипед
feribot паром
dolmuş маршрутка
gar железнодорожный
вокзал
helikopter вертолёт
kamyon грузовик
kayık лодка
metro метро
minibüs пикап
motosiklet мотоцикл
otobüs автобус
otogar автовокзал
römork прицеп
taksi такси
tekne корабль
tramvay трамвай
tren поезд
uçak самолёт
Дни недели
pazartesi понедельник
salı вторник
çarşamba среда
perşembe четверг
cuma пятница
cumartesi суббота
pazar воскресенье
Страны, национальности, языки
страна национальность
Австра- Avstralya австрали- Avustraly-
лия ец alı
Австрия Avusturya австриец Avustury-
alı
Азер- Azerbaycan азербайд- Azerbay-
байджан жанец canlı, Aze-
ri
Албания Arnavut- албанец Arnavut
luk
Англия İngiltere англича- İngiliz
нин
Армения Ermeni- армянин Ermeni
stan
Афгани- Afganistan афганец Afganlı
стан
Белорус- Beyaz белорус Beyaz Rus
сия Rusya (Be-
lorusya)
Бельгия Belçika бельгиец Belçikalı
Болга- Bulgar- болгарин Bulgar
рия istan
Венгрия Macaristan венгр Macar
Герма- Almanya немец Alman
ния
Голлан- Hollanda голлан- Hollandalı
дия дец
Греция Yunanistan грек Yunan,
Yunanlı,
Rum (грек,
живущий
в Турции)
Дания Danimarka датчанин Dani-
markalı
Египет Mısır египтя- Mısırlı
нин
Израиль İsrail израиль- İzrailli
тянин
Индия Hindistan индиец Hintli
Иран İran иранец İranlı
Испания İspanya испанец İspanyol
Италия İtalya италья- İtalyan
нец
Канада Kanada канадец Kanadalı
Китай Çin китаец Çinli
Польша Polonya поляк Polonyalı
Португа- Portekiz португа- Portekizli
лия лец
Россия Rusya русский Rus
Румы- Romanya румын Romanyalı,
ния umen
Сирия Surie сириец Surieli
Соеди- Amerika америка- Amerikalı
ненные Birleşik нец
Шаты Devletleri
Америки (ABD)
(США)
Турция Türkye турок Türk
Узбеки- Özbekistan узбек Özbek
стан
Фран- Fransa француз Fransız
ция
Швейца- İsviçre швейца- İsveçreli
рия рец
Швеция İsveç швед İsveçli
Япония Japonya японец Japon
национальность язык
Arap Arapça
Çin Çince
Ermeni Ermenice
Hint Hintçe
Hollanda Hollandaca
İsveç İsveççe
Kürt Kürtçe
Portekiz Portekizce
Türk Türkçe
Yunan Yunanca
Распространённые глаголы
açmak открывать
almak покупать; брать
anlamak понимать
anlatmak объяснять,
рассказывать
aramak искать; звонить

bakmak смотреть
başlamak начинать
beklemek ждать
bilmek знать
binmek садиться в транспорт
bırakmak бросать, оставлять
bitmek заканчиваться
bozmak ломать, повреждать
bozulmak испортиться, ломаться
bulmak находить
çağırmak приглашать, звать
çalışmak работать
çalmak играть на
музыкальном
инструменте; стучать в
дверь; воровать
cevap vermek отвечать (давать ответ)
çıkmak выходить
çizmek рисовать, чертить
dans etmek танцевать
değişmek менять
devam etmek продолжать
dilemek просить
dinlemek слушать
dinlenmek отдыхать
doğmak рождаться
dönmek поворачиваться,
кружиться
durmak стоять
düşünmek думать
duymak слышать
etmek делать, сделать
gecikmek опаздывать
geçmek переходить
getirmek приносить, приводить
gezmek гулять
girmek входить
gitmek идти
giyinmek одеваться, наряжаться
giymek надевать
görmek видеть
görüşmek видеться, встречаться
gülmek смеяться
hatırlamak вспоминать
hazırlamak готовить,
подготавливать
içmek пить
istemek хотеть
kalkmak вставать; подниматься
kapatmak закрывать
karşılamak встречать
kaybetmek потерять
kesmek резать
kızmak сердиться
konuşmak говорить
koşmak бежать
koymak класть
kullanmak водить машину;
использовать
okumak читать, учиться
olmak быть
oturmak сидеть
oynamak играть
ödemek платить
öğretmek преподавать (учить
кого-л.)
ölmek умереть
öpmek целовать
pişirmek варить, готовить
(пищу)
satmak продавать
seçmek выбирать
sevmek любить
sormak спрашивать
söylemek говорить
telefon etmek звонить по телефону
temizlemek чистить
tutmak держать
unutmak забывать
uyumak спать
varmak приходить, достигать
vermek давать
yapmak делать
yardım etmek помогать
yaşamak жить
yazmak писать
yemek кушать
yıkamak стирать, мыть
yorulmak уставать
yüzmek плавать
Учёба
anlatmak объяснять
cevap ответ
defter записная книжка
ders урок; занятие
diploma диплом
dizüstü bilgisayar ноутбук
kâğıt бумага
kalem ручка
kitap книга
kurşun kalem карандаш
kütüphane библиотека
masa стол
öğrenci студент
öğretmen учитель
okul школа
okumak читать; учиться
sandalye стул
sayfa страница
sınıf класс
sıra парта
soru вопрос
sözlük словарь
tahta доска
tebeşir мел
tükenmez kalem шариковая ручка
üniversite университет
Части тела
ağız рот
avuç içi ладонь
ayak стопа
bacak нога
baş голова
boğaz горло
boyun шея
burun нос
çene подбородок
cilt кожа
dil язык
dirsek локоть
diş зуб
diz колено
dudak губа
el кисть руки
göbek живот
göğüs грудь
göz глаз
kalça ягодица
yürek сердце
kaş бровь
kasık пах
kol рука
kulak ухо
omuz плечо
parmak палец
saç волос
şakak висок
sırt спина
tılsım лодыжка
tırnak ноготь
topuk пятка
vücut тело
yüz лицо
Одежда
atkı шарф
ayakkabı обувь
bluz блузка
ceket пиджак
çorap носок, чулок
don трусы, нижнее белье
elbise платье
eşofman спортивный костюм
etek юбка
gocuk дублёнка
gömlek рубашка
hırka кофта
jean джинсы
kaban куртка (пиджак,
пальто)
kaşkol шарф
kravat галстук
külotlu çorap колготки
kürk шуба
mayo купальник, плавки
mont куртка (пиджак,
пальто)
pantolon брюки
şort шорты
süveter свитер
takım костюм (комплект
одежды)
tişört футболка
trençkot плащ
В городе
banka банк
cami мечеть
dağ гора
dükkan магазин
durak остановка
ev дом
hastane больница
istasyonu станция, вокзал
kafe кафе
kavşağı перекрёсток
kilise церковь
köprü мост
merkezi центр
meydan площадь
nehir река
okul школа
orman лес
otelin гостиница
park парк
pazar рынок
polis полиция
postane почта
sinema кинотеатр
sokak улица
tiyatro театр
yer место
Вывески и надписи
açık открыто
acil çıkış аварийный выход
asansör лифт
bayan для женщин
bozuk не работает
çekiniz на себя
çıkış выход
danışma информация
girilmez вход воспрещён
giriş вход
giriş biletleti входные билеты
gırış katı первый этаж
hastane больница
içecek su питьевая вода
itiniz от себя
kapalı закрыто
kiralamak сдаётся
ödeme касса
satılık продаётся
sıcak горячий
sigara içmeyiniz не курить
soğuk холодный
ucuzluk распродажа
zil звонить
Пища
kahvaltı завтрак
öğle yemeği обед
akşam yemeği ужин
ayran айран
bal мёд
balık рыба
bisküvi печенье, бисквит
çay чай
çikolata шоколад
dana говядина
dondurma мороженое
ekmek хлеб
etler мясо
gıda еда, пища
inek sütü коровье молоко
jambon ветчина
kahve кофе
kakao какао
kaşar сыр (жёлтый)
kefir кефир
kek кекс
krema сливки
kurabiye печенье
kuzu баранина
makarna макароны
midye мидия
pasta торт, пирожное,
выпечка
pastırma бастурма
peynir сыр
pirinç рис
pizza пицца
portakal suyu апельсиновый сок
puding пудинг
ringa balığı сельдь
sandviç бутерброд
şeker сахар
siyah çay чёрный чай
soda газированная вода
sosis сосиски
su вода
süt молоко
tavuk курица
tereyağı сливочное масло
tuz соль
uskumru скумбрия
yeşil çay зелёный чай
yoğurt йогурт
yulaf овсянка
yumurtalar яйца
Фрукты
ananas ананас
armut груша
çilek клубника
elma яблоко
karpuz арбуз
kayısı абрикос
mango манго
muz бабан
nar гранат
portakal апельсин
şeftali персик
üzüm виноград
vişne вишня
Овощи
bezelye горох
havuç морковь
ispanak шпинат
lahana капуста
marul латук
mısır кукуруза
patates картофель
patlıcan баклажан
salatalık огурец
soğan лук
Пожелания
Afiyet olsun! — Приятного аппетита!

Doğum / Yaş gününüz kutlu olsun! — С днём
рождения!
Hayırlı işler! — Благих дел!
İyi eğlenceler! — Развлекайтесь!
İyi şanslar! — Удачи!
İyi seneler / yıllar! Mutlu seneler/yıllar! —
С Новым годом!
İyi tatiller! — Хороших праздников! / Хоро-

шего отпуска!
İyi yolculuklar! Hayırlı yolculuklar! — До-
брого пути!
Mutluluklar! — Счастья!
Size mutluluklar diliyorum! — Желаю вам
счастья!
ПРИЛОЖЕНИЯ
Турецкие скороговорки
Adem madene gitmiş, Adem madende badem

yemiş, madem Adem madende badem yemiş
neden bize badem getirmemiş? — Адам шёл на
шахту, Адам ел миндаль на шахте; раз Адам
ел миндаль на шахте, почему он нам не принёс
миндаль?
Bir berber bir berbere bre berber beri gel diye
bar bar bağırmış. — Один парикмахер кричал
очень громко другому парикмахеру: «Эй, па-
рикмахер, идём сюда!»
Bu ekşi eski ekşi. — Этот уксус — старый
уксус.
Bu yoğurdu sarımsaklasak da mı saklasak,
sarımsaklamasak da mı saklasak? — Может,
нам хранить йогурт, добавив чеснок, или хра-
нить, не добавляя чеснок?
El alem ala dana aldı aladanalandı da biz bir
ala dana alıp da aladanalanamadık. — Другие
люди купили коричневую корову и у них есть
коричневая корова, но мы так и не купили ко-
ричневую корову, и у нас нет коричневой ко-
ровы.
Flütçü Füsun, füzeni füzeyle karaladı. —
Флейтистка Фюсун закрасила углём карандаш
из угля.
Приложения | 299
İşlek işlemeci, işlemeli işleri işlikte işleyerek

işletmeciye işyerinde izletti. — Старательный
рукодельник показал работодателю в мастер-
ской на рабочем месте то, что должен был сде-
лать.
İt iti itti, bit iti itti, it biti itti. Bit gitti, it
gitti. İtti, bitti, gitti. — Собака толкала со-
баку, блоха толкала собаку, собака толкала
блоху. Блоха ушла, собака ушла. Потолкали,
перестали, ушли.
Kartal kalkar dal sarkar, dal sarkar kartal
kalkar. — Орёл улетит, ветка вздрогнет; ветка
вздрогнет, орёл улетит.
Kırk kanatlılardan Kırklarelili kırkayak
kıkırdayarak kırık kırak yerken kırık kanadına
kırıntılar döküldü. — Пока сорококрылая со-
роконожка из Кыркларели, ела, издавая звук
«кырык-кырак», на её сломанное крыло па-
дали крошки.
Ocak kıvılcımlandırıcılardan mısın,
kapı gıcırdatıcılardan mısın? Ne ocak
kıvılcımlandırıcılardanım, ne kapı
gıcırdatıcılardanım. — Ты из тех, кто выводит
искру из печи, или ты из тех, кто скрипит
дверьми? Я как не из тех, кто выводит искру
из печи, так и не из тех, кто скрипит дверьми.
Öküz ölür gönü kalır, yiğit ölür ünü kalır. —
Умрёт бык — останется кожа, умрёт герой —
останется слава.
Ürgüplü Hüseyin, üzüm üzüm üzülen, süzüm
süzüm süzülen üzümcüye üzüldü. — Хусеин
из Ургюпа пожалел продавца винограда, ко-

торый очень-очень сожалел и был очень-очень
напыщенный.
Zurnacı Zuhal, zulümden zurnasıyla zuhur
etti — Зухал, которая играет на зурне, со зло-
стью появилась со своей зурной.
Полезные разговорные выражения
Affedersiniz. — Извините.
Afiyet olsun! — Приятного аппетита!
Anlamıyorum. — Я не понимаю.
Buyurun. — Давай, давай! (подбадривание)
Evet. — Да.
Günaydın. — Доброе утро.
Hadi. — Хорошо.
Harika! — Замечательно! Прекрасно!
Hayır. — Нет.
Afedersiniz. — Извините.
Özür dilerim. — Извините. (более фор-
мальн.)
Hoşça kalın. — До свидания.
İyi akşamlar. — Добрый вечер.
Kaç para? — Сколько (стоит)?
Merhaba. — Здравствуй(те). Привет.
Nasılsınız? — Teşekkür ederm! — Как
дела? — Спасибо.
Ne oldu? — Что случилось?
Ne oluyor? — Что происходит?
Olabilir. — Возможно. Может быть.
Olamaz. — Это невозможно.

Oldu. — Договорились.
Olur mu? — Хорошо? ОК?
Olur. — Хорошо. Ладно.
Peki. — OK
Selam. — Здравствуй(те). Привет.
Üstü kalsın. — Сдачу оставьте себе.
Bu ne? — Что это?
Bu ________. — Это ________.
Bana yardımcı olabilir misiniz? — Вы можете
мне помочь?
Bu ne demek? — Что это значит?
Anladım. — Понимаю.
Anlamadım. — Не понимаю.
________ var mı? — У тебя есть ________?
Teşekkür ederim. — Спасибо.
Lütfen. — Пожалуйста.
Hoş geldiniz, Hoş bulduk. — Добро пожало-
вать.
Teşekkür ederim. — Bir şey değil / Rica
ederim. — Спасибо. — Пожалуйста.
Hayırlı olsun. — Удачи в бизнесе.
Güle güle kullan/kullanın. — Пусть по-
служит пользой (о новой вещи).
Kolay gelsin. — Удачи в работе.
Aferin/Bravo. — Молодец.
Geçmiş olsun. — Поправляйся.
Çok yazık! / Ne yazık! — Как жаль!
Çok üzüldüm. — Мне жаль это слышать.
Buyurun, Buyrun — Да, пожалуйста / Вам
помочь?; Входите / Садитесь
Ложные друзья переводчика
baba — отец (баба — karı)

bak — смотри! (бак — depo; tank)
bal — мёд (бал — balo)
bank — скамейка (банк — banka)
bardak — стакан (бардак — karışıklık)
bayan — женщина, леди, мадам (баян —
akordeon)
belki — может быть; возможно (белки —
sincaplar)
bok — дерьмо (бок — yan, böğür)
dama — шашки (дама — hanım)
dar — узкий (дар — bağış)
durak — остановка (транспорта), отдых,
пауза (дурак — ahmak, akılsız)
fakir — бедный (факир — чаще derviş)
halat — трос, канат (халат — gömlek (ра-
бочий), bornoz (банный/купальный), sabahlık
(дамский)
ham — неспелый; сырой (хам — küstah)
hata — ошибка (хата — köylü evi)
kabak — тыква (кабак — meyhane)
kal — останься! (кал — dışkı)
kanat — крыло (канат — halat)
kanun — закон (канун — arife)
karga — ворона (карга — acuze, cadı)
koza — кокон (коза — keçi)
kulak — ухо (кулак — yumruk)
kum — песок (кум — vaftiz babası)
mama — детское питание (мама — anne)
master — магистр (мастер — usta)

oda — комната (ода — od)
para — монета, деньги (пара — çift)
ray — рельсы (рай — cennet)
rota — курс; направление (рота — bölük)
sanki — словно, как будто (санки — küçük
kızak)
saray — дворец (сарай — ambar)
sır — секрет (сыр — peynir)
sok — вставь (сок — meyve suyu)
son — последний (сон — uyku; rüya)
spor — спорт (спор — tartışma)
tabak — тарелка (табак — tütün)
tam — полный; целый (там — orada)
tarif — описание; объяснение (тариф —
tarife)
tuman — кальсоны (туман — sis)
tok — сытый (ток — akım)
tut — держи! (тут — burada)
tuz — соль (туз — bey, as)
uydu — спутник; подошёл ((я) уйду —
gideceğim)
yazık — жаль (язык — lisan, dil)
Турецкие пословицы
на каждую букву алфавита
Acıkmış kudurmuştan betergir. — Голодный

хуже безумного.
Bağ dua değil, çapa ister. — Виноградник
просит мотыгу, а не молитву.
Cehalet daima nedamet. — Невежество —
это постоянное раскаяние.
Çivi çıkar, ama izi kalır. — Гвоздь выта-
щишь — а след останется.
Değirmenden gelenden poğaça umarlar. — От
идущего с мельницы ждут пирожка.
Eşeğin hesabı başka, eşekçinin başka. —
У осла свой расчёт — у хозяина свой.
Fala inanma, falsız da kalma. — Гаданью не
верь, но и без гаданья не оставайся.
Gavura iyillik yaramaz. — Неверному не де-
лают добра.
Her ağacın meyvesi olmaz. — Не всякое де-
рево плодоносит.
Islanmışın yağmurdan korkusu olmaz. — Мо-
крый дождя не боится.
İki bülbül bir dala konmaz. — Два соловья на
одну ветку не садятся.
Kaderden kaçılmaz. — От судьбы не убежать.
Lezzetsiz çorbaya tuz kâr etmez. — Не-
вкусный суп соль вкуснее не сделает.
Minnet gibi kadar ağır yük olmaz. — Нет
более тяжкого бремени, чем благодарность.
Nerde börek ben orada gerek. — Где пирожок,

там и я нужен.
Oğluna güvenme, koluna güven. — Не на-
дейся на сына — надейся на свою руку.
Ölümden korkan korkudan ölür. — Кто
смерти боится — от страха умрёт.
Para mutluluk getirmez. — Деньги счастья
не приносят.
Rakip ölsün de ne yüzden ölürse ölsün. —
Пусть враг умрёт, а от чего — неважно.
Sabaha kalan davadan korkma. — Не бойся
дела, отложенного до утра.
Şeytanın dostluğu darağacına katardır. —
Дружба с шайтаном приведёт к виселице.
Tereciye tere satılmaz. — Зеленщику салат
не продают.
Uyuyan yılanın kuyruğuna basma. — Не на-
ступай на хвост спящей змее.
Üç göç bir yangın yerini tutar. — Три пере-
езда равняются одному пожару.
Vakitsiz öten horozun başını keserler. — Пе-
туху, поющему не ко времени, отрубают го-
лову.
Yalan var ki gerçekten yeğdir. — Бывает
ложь, что лучше правды.
Zorla güzellik olmaz. — Насильно мил не бу-
дешь.
Список Сводеша
Список Сводеша — это предложенный аме-

риканским лингвистом Моррисом Сводешем
минимальный набор важнейшей (стержневой)
лексики. Такой список для турецкого языка
выглядит следующим образом (в нём 207
слов):
1 ben я
2 sen ты
3 o он, оно, она
4 biz мы
5 siz вы
6 onlar они
7 bu этот
8 şu, о тот
9 burada, bura, burası здесь
10 orada, ora, orası там
11 kim кто
12 ne что
13 nerede, hani где
14 ne zaman, kaç, kaçta когда
15 nasıl как
16 değil, yok не
17 tüm, bütün, hep всё

18 çok много
19 bazı, kimi, birkaç, biraz несколько
20 az мало
21 başka, öbür, diğer другой
22 bir один
23 iki два
24 üç три
25 dört четыре
26 beş пять
27 büyük, ulu большой
28 uzun длинный
29 geniş, enli широкий
30 kalın, yoğun толстый
31 ağır тяжелый
32 küçük маленький
33 kısa короткий
34 dar узкий
35 ince, yufka тонкий
36 kadın женщина
37 erkek, er, adam мужчина
38 insan, kişi человек
39 çocuk ребёнок
40 karı, avrat, kadın жена

41 koca, er муж
42 anne, ana мать
43 baba, ata отец
44 hayvan животное
45 balık рыба
46 kuş птица
47 köpek, it собака
48 bit вошь
49 yılan змея
50 kurt, solucan червь
51 ağaç дерево
52 orman лес
53 değnek, çubuk, dayak палка
54 yemiş, meyve плод
55 tohum, ur семя
56 yaprak лист
57 kök, damar корень
58 kabuk кора
59 çiçek цветок
60 ot трава
61 ip, urgan верёвка
62 deri кожа
63 et мясо
64 kan кровь
65 kemik кость
66 yağ жир
67 yumurta яйцо
68 boynuz рог
69 kuyruk хвост
70 tüy, yün перо
71 saç, kıl волос
72 baş голова
73 kulak ухо
74 göz глаз
75 burun нос
76 ağız рот
77 diş зуб
78 dil язык
79 tırnak ноготь
80 ayak, taban стопа
81 bacak, but нога
82 diz, dirsek, topuk колено
83 el, kol рука
84 kanat крыло
85 karın, kursak живот
86 bağırsak кишки
87 boyun шея
88 arka, sırt, bel спина
89 göğüs, meme, emcek грудь
90 yürek сердце
91 karaciğer, bağır печень
92 içmek пить
93 yemek, aş есть
94 ısırmak, dişlemek кусать
95 emmek, somurmak сосать
96 tükürmek плевать
97 kusmak блевать
98 esmek, üfürmek дуть
99 solumak, dinlenmek дышать
100 gülmek смеяться
101 görmek видеть
102 işitmek, duymak слышать
103 bilmek знать
104 düşünmek, sanmak думать
105 kokmak, koklamak нюхать
106 korkmak бояться
107 uyumak спать
108 yaşamak жить
109 ölmek умирать

110 öldürmek убивать
111 dövüşmek, savaşmak, бороться
güreşmek
112 avlamak охотиться
113 vurmak, çarpmak, sok- ударить
mak
114 kesmek, biçmek резать
115 bölmek, yarmak разделить
116 bıçaklamak, batırmak, колоть
sancı
117 tırmalamak, çizmek царапать
118 kazmak копать
119 yüzmek, süzülmek плавать
120 uçmak летать
121 yürümek, varmak, bas- ходить
mak
122 gelmek приходить
123 yatmak, uzanmak лежать
124 oturmak сидеть
125 durmak стоять
126 dönmek, burmak повернуть
127 düşmek, yıkılmak падать
128 vermek давать

129 tutmak держать
130 sıkmak, kısmak сжимать
131 ovmak, sürtmek тереть
132 yıkamak, yumak мыть
133 silmek, süpürmek, sürt- вытирать
mek
134 çekmek, tartmak тянуть
135 itmek, tepmek толкать
136 atmak, bırakmak бросать
137 bağlamak вязать
138 dikmek шить
139 saymak считать
140 demek, söylemek сказать
141 ötmek петь
142 oynamak играть
143 yüzmek, süzülmek плыть
144 akmak течь
145 donmak, üşümek замерзать
146 şişmek, kabarmak, пухнуть
köpürmek
147 güneş солнце
148 ay луна
149 yıldız звезда

150 su вода
151 yağmur дождь
152 ırmak река
153 göl озеро
154 deniz море
155 tuz соль
156 taş камень
157 kum песок
158 toz пыль
159 toprak, yer земля
160 bulut облако
161 sis, duman туман
162 gök, tepe небо
163 yel ветер
164 kar снег
165 buz лёд
166 duman, is, tütün дым
167 ateş, od огонь
168 kül зола
169 yanmak гореть
170 yol дорога
171 dağ гора
172 kızıl, kırmızı красный

173 yeşil зелёный
174 sarı жёлтый
175 ak белый
176 kara чёрный
177 gece, dün ночь
178 gündüz, gün день
179 yıl год
180 ılık тёплый
181 soğuk холодный
182 dolu, tok полный
183 yeni новый
184 eski, yaşlı, kart старый
185 iyi, yakış-, yakışık хороший
186 kötü, yaman плохой
187 çürük гнилой
188 kirli грязный
189 düz, doğru прямой
190 yuvarlak, top, tekerlek круглый
191 keskin, sivri острый
192 kör тупой
193 düz гладкий
194 ıslak, yaş мокрый
195 kuru сухой

196 doğru правильный
197 yakın близкий
198 uzak, ırak далёкий
199 sağ правый
200 sol левый
201 -da/-de, -ta/-te на
(чём-то)
202 içinde, -da/-de, -ta/-te в (чём-то)
203 ile, -la/-le с (чем-то)
204 ile, ve и
205 -sa/-se, ise если
206 yüzünden, dolayı, потому что
ötürü, için, çünkü
207 ad имя
СОДЕРЖАНИЕ
Турецкий алфавит . . . . . . . . . . . . . . . 3
Сингармонизм гласных . . . . . . . . . . 6
Сингармонизм согласных . . . . . . . . . 11
Существительное . . . . . . . . . . . . . . . 13
Число имён существительных. . . . . . . 13
Вопросительная частица . . . . . . . . . . 15
Склонение . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Заимствования . . . . . . . . . . . . . . . 24
Местоимения . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Личные местоимения. . . . . . . . . . . . 29
Склонение личных местоимений . . . . . 37
Указательные местоимения . . . . . . . . 43
Склонение указательных местоимений . 45
Обладание . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Притяжательные аффиксы . . . . . . . . 52
Прилагательное . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Степени сравнения прилагательных . . . 59
Числительное . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Количественные числительные . . . . . . 66
Вопросительные слова . . . . . . . . . . . 77
Местоположение . . . . . . . . . . . . . . 79
Пространственные послелоги . . . . . . . 81
Глагол . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Настоящее длительное время . . . . . . . 84
Личные аффиксы настоящего времени . 92
Настоящее-будущее время . . . . . . . . 100
Прошедшее категорическое время . . . 108
Прошедшее неочевидное время . . . . . 117
Содержание | 317
Прошедшее длительное время. . . . . . 126

Будущее категорическое время . . . . . 128
Повелительное наклонение . . . . . . . 135
Возвратный залог . . . . . . . . . . . . . 137
Пассивный залог . . . . . . . . . . . . . 139
Побудительный залог . . . . . . . . . . 141
Условное наклонение . . . . . . . . . . . 144
Долженствовательное наклонение . . . 146
Желательное наклонение . . . . . . . . 150
Возможность . . . . . . . . . . . . . . . 152
Формы глагола . . . . . . . . . . . . . . 154
Основная парадигма спряжения
распространённых турецких глаголов . . 162
Порядок слов в предложении. . . . . . . . 252
Обращение . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
Предлоги. . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
Союзы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
Междометия . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Время суток . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Словарь . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Приложения . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
Турецкие скороговорки . . . . . . . . . 298
Полезные разговорные выражения. . . 300
Ложные друзья переводчика . . . . . . 302
Турецкие пословицы на каждую букву
алфавита . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Список Сводеша . . . . . . . . . . . . . . 306
Учебное издание
Для широкого круга читателей
ИНОСТРАННЫЙ БЕЗ РЕПЕТИТОРА
Каплан Ахмет
ТУРЕЦКАЯ ГРАММАТИКА БЕЗ РЕПЕТИТОРА.

Все сложности в простых схемах
Заведующий редакцией К. В. Игнатьев

Ответственный редактор П. И. Тарасова
Дизайн обложки А. А. Воробьева
Технический редактор Н. А. Чернышева
Компьютерная верстка И. В. Гришин
Подписано в печать 15.07.2022. Формат 84x108/32.

Гарнитура SchoolBook. Печать офсетная. Бумага газетная.
Усл. печ. л. 16,80. Тираж экз. Заказ .
Произведено в Российской Федерации

Изготовлено в 2022 г.
Изготовитель: ООО «Издательство АСТ»
129085, Российская Федерация, г. Москва, Звездный бульвар, д. 21, стр. 1,
комн. 705, пом. I, этаж 7
Наш сайт: www.ast.ru, e-mail: ask@ast.ru
Общероссийский классификатор продукции ОК-034-2014 (КПЕС 2008);

58.11.1 - книги, брошюры печатные.
Ищите новинки редакции Lingua здесь: https://ast.ru/redactions/lingua/
«Баспа Аст» ЖШP

129085, МQскеу R., Звёздный гулзар, 21-Uй, 1-RVрылыс, 705-бWлме, I жай, 7-Rабат.
Біздін электрондыR мекенжаймыз: www.ast.ru
Интернет-дUкен: www.book24.kz
Импортер в Республику Казахстан ТОО «РДЦ-Алматы».
PазаRстан РеспубликасындаZы импорттаушы «РДЦ-Алматы» ЖШС.
Дистрибьютор и представитель по приему претензий на продукцию в Республике
Казахстан: ТОО«РДЦ-Алматы» PазаRстан Республикасында дистрибьютор жQне
Wнім бойынша арыз-талаптарды Rабылдаушыны[ Wкілі – «РДЦ-Алматы» ЖШС
Алматы R., Домбровский кWш., 3«а» Uй, Б литері, 1 ке[се.
Тел.: 8 (727) 251 59 90,91. Факс: 8 (727) 251 59 92 ішкі 107;
E-mail: RDC-Almaty@eksmo.kz, www.book24.kz
Тауар белгісі: «АСТ». fндірілген жылы: 2022.
fнімні[ жарамдылыR мерзімі шектелмеген.
fндірілген мемлекет: Ресей.
Сертификация RарастырылмаZан.
С. О. Кальмуцкая
ТУРЕЦКИЙ ЯЗЫК. НОВЫЙ
САМОУЧИТЕЛЬ
978-5-17-121111-0
Данный самоучитель поможет

в короткий срок освоить
лексический и грамматический
минимум начального уровня и
простые формы разговорной
речи. Курс состоит из 12 уроков.
В каждом уроке представлены
основные грамматические темы
и полезная лексика, необходимая
в повседневном общении. Для отработки практических
навыков предлагаются упражнения с ответами. В конце
книги вы найдете полезные приложения и русско-турецкий
словарь.
Книга адресована всем, кто хочет в краткие сроки
овладеть основами турецкого языка.
ТУРЕЦКО-РУССКИЙ
РУССКО-ТУРЕЦКИЙ
СЛОВАРЬ
978-5-17-144885-1
Словарь содержит около 30 000
наиболее употребительных слов и
словосочетаний и станет незаме-
нимым помощником для чтения
и перевода текстов средней слож-
ности.
Издание предназначено для ту-
ристов и деловых людей, посещаю-
щих Турцию, а также для всех, кто
интересуется турецким языком и
начинает его изучать.
САМЫЕ ЛУЧШИЕ ТУРЕЦКИЕ СКАЗКИ
978-5-17-122088-4
Книга содержит четырнадцать турецких сказок. Тексты

сказок упрощены и сокращены, сопровождаются коммен-
тариями и упражнениями на понимание прочитанного, в
конце книги расположен небольшой словарь.
Турецкие сказки позволят вам погрузиться в удивитель-
ный мир фольклора. Чтение сказок в оригинале не только
поможет в изучении языка, но и даст прекрасную возмож-
ность познакомиться с культурой Турции.
Книга предназначается для тех, кто только начинает
свое знакомство с турецким языком (уровень 1 — для на-
чинающих).

Ахмет Каплан - Турецкая Грамматика Без Репетитора. Все Сложности в Простых Схемах

Загружено:

Сведения о документе

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Ахмет Каплан - Турецкая Грамматика Без Репетитора. Все Сложности в Простых Схемах

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Данное справочное издание поможет самостоятельно,

ISBN 978-5-17-149673-9 © ООО «Издательство АСТ», 2022

назва- произ- пример

назва- произ- пример

назва- произ- пример

Буквы Qq, Ww и Xx употребляются в заим-

üvey [увей] — неродной, otobüs [отобюс] — ав-

Диакритический знак циркумфлекс (â, î,

При добавлении аффиксов работает закон

За нёбными гласными (гласными переднего

За негубными гласными могут следовать

Если в последнем слоге в слове содержится

Если в последнем слоге в слове содержится

После негубных гласных a, ı может следо-

Marina güzeldir. — Марина красивая.

предшествую- возможные примеры

предшествую- возможные примеры

acı (приправа) — acısız (без приправы)

На стыках слов и внутри слова происходит

Словосочетание для запоминания турецких

Глухие согласные на конце слов могут оз-

Множественное число имён существи-

последняя гласная аффикс

Категория грамматического рода у ту-

araba (машина) — arabalar (машины)

Некоторые существительные образуют

В турецком языке могут встречаться су-

Bu ne? — Что это?

Bu araba. — Это машина.

В утвердительных предложениях подоб-

Bu taksidir. — Это такси.

Форма нужного окончания определяется

после после после после

Bu mektuptur. — Это письмо.

В вопросительных предложениях такого

окончание последнего вопросительная

Обычно определяют шесть основных па-

гласно окончаниям) in hali, i hali, e hali, de

падеж окончание пример

-ı, -i, -u, -ü (для основ,

-ın-, -in-, -un-, -ün (для

Склонение существительных (в зависи-

па- единственное множественное

па- единственное множественное

дом ед.ч. мн.ч.

книга ед.ч. мн.ч.

крыша ед.ч. мн.ч.

рукоятка ед.ч. мн.ч.

сосед ед.ч. мн.ч.

мяч (искл.) ед.ч. мн.ч.

собака ед.ч. мн.ч.

потолок ед.ч. мн.ч.

кофе ед.ч. мн.ч.

Для прибавления аффиксов к именам соб-

Onlar İzmir’de yaşıyorlar. = İzmir’de yaşı-

İstanbul’a ilk kez geldim. — Я первый раз в

Türkiye’nin başkenti İstanbul mu? — Сто-

В турецком языке много заимствованных

Зачастую заимствования используются

dizayn etmek (проектировать),

Много заимствований присутствует в об-

лицо единственное множественное

Личные местоимения в турецком языке