Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
Маъруза
• 1.Марказий.
2. Асаб-мушак утказувчанлиги бузилиши- Violation of
neuromuscular conduction
3. Упка мембранаси оркали газлар диффузиясининг бузилиши.
4. Вентиляция/перфузия нисбатининг бузилиши. Proportion
5. Нафас аъзолари бутунлиги бузилиши. Integrity violation
6. Нафас аъзолари касалликлари.
1.Марказий сабаблари.
• 1.Нафас марказининг медикаментоз
депрессияси (психотроп,наркотик).
2.Нафас марказининг метаболик махсулотлар
билан тормозланиши (оксидланмаган
махсулотлар).
3.Бошмияда кон айланиши бузилишлари
(инсульт).
4.Турли хил асаб касалликлари ёки бош мияда
босим ошиши холатлари (бош мия усмалари,
гематомалар).
2. Асаб мушак утказувчанлиги бузилиши
• 1. Полиомиелит ва кокшол.
2. Огир миастения.
3. Миопатия.
4. Мушак релаксантлари таъсирида.
5. Метаболик бузилишлар (калий
алмашинуви бузилиши, порфирия,
метаболик ацидоз).
3. Упка мембранаси оркали газлар диффузияси
бузилиши.
• 1. Шок.
2. Огир интоксикациялар (перитонит,панкреатит,
уремия).
3. Огир инфекцион касалликлар (корин тифи).
4. Массив гемотрансфузия (гомологик кон
синдроми).
5. Нафас аъзолари бутунлиги
бузилишлари.
• 1. Очик пневмоторакс.
2. Бир нечта кобиргалар синиши.
3. Огир кифосколиоз.
4. Анкилозланувчи спондилоартроз.
5. Нафас йуллари уткир обструкцияси
(ёт жисмлар тикилиши).
6. Аралаш нафас етишмовчилиги –
• 1. Dyspnea
2. Tachycardia.
3. Cyanosis.
4. Disorders of consciousness.
5. Arterial hypertension.
6. decrease of partial pressure of oxygen in the blood
(n=РаО2-85-100 mm.mercury.уст).
Реанимацияси
Нафас йуллари утказувчанлигини тиклаш усуллари
• 1. Complains of patient.
2. Anamnesis of morbi.
3. X-ray examination of lungs.
4.CT organs of chest.
5. ABG.
6.SpO2.
Нафас етишмовчилигида интенсив
терапия
1. Нафас йўллари эркин ўтказувчанлигини тиклаш ва ушлаб
туриш
2. Ўпка дренаж функциясини яхшилаш (бемор учун кулай холат
яратиш).
3. Кислород терапия (юз никоблари, бурун катетерлари)
4. Аэрозол терапия (Небулайзер, ингалятор)
5. Гелий-кислород терапия
6. Гипербарик оксигенация (ГБО)
7. СДППД
8. ЎСВ
9. Медикаментоз терапия.
10.Симптоматик терапия.
Нафас йўллари эркин ўтказувчанлигини
тиклаш ва ушлаб туриш
1. Техник асбобларсиз тиклаш
Беморнинг оғзи ёпиқ бўлганда бошини
атлант-энса бўғимида максимал ёзиш. Бунда тил
илдизи ҳалқум орқа деворидан узоқлашади ва
бурун орқали ҳалқумдан нафас ўтиши
яхшиланади.
Бурун йўллари ёпилганда бош ҳолатини
ўзгартирмасдан оғиз очилади. Шунингдек,
пастки жағ олдинга тортилади.
Беҳуш беморларни «хавфсиз» ҳолатда
ётқизиш.
Нафас йулларига ёт жисм тушганда
биринчи ёрдам курсатиш
2. Техник асбобларни қўллаган ҳолда нафас йўллари
ўтказувчанлигини тиклаш
Юқори нафас йўллари ўтказувчанлигини
таъминлаш учун оғиз-ҳалқум ва бурун-ҳалқум ҳаво
найчалари қўлланилади, улар нафақат нафас йўллари
ўтказувчанлигини тиклайди, балки тилни орқага ва
пастга силжишига қаршилик қилади.
Агар тил фиксация қилинмаган бўлса оғиз-ҳалқум
ҳаво найчаси эгрилиги юқорига қилиб киритилади ва
ҳалқум орқа деворида пастга буралади – «ротацион
усул». Ҳаво найчаси киритилгач лейкопластыр билан
фиксацияланади.
Гюдел оғиз-ҳалқум ҳаво найчасини
ва S-симон ҳаво найчасини «ротацион» усулда
киритиш
Трахея интубацияси
Трахея интубацияси учун керакли жихозлар
•бемор юзи конфигурацияси ва улчамига кура танлинган огиз-бурун маскалари ва
хаво утказувчи найчалар
•огиз очувчи, тилни ушловчи асбоблар
•эндотрахеал трубкалар набори
•металл ёки пластмасса мандренлар
•трубкани наркоз аппарати коннектори билан боглаш учун адаптерлар
•корнцанг ва интубацион кискич
•тугри ва эгилган дастакли ларингоскоп
•стерил катетерли сурувчи аппарат
•эндотрахеал трубка муфтасини хаво билан шишириш учун баллон
•шиллик кават (халкум, хикилдок ва трахея) анестезияси учун 1% ли дикаин
эритмаси (1 мл) спрей
•глицерин асосли 1% ли дикаин малхами (спрей ишлатилмаса)
•1,5 см кенгликдаги пластырь, трубкани махкамлаш учун
•Турли улчамли стерил салфеткалар ва пахта шарикчалар
Хаво найчаси Ларингоскоплар
Эндотрахеал трубкалар
а – манжетали Магилла трубкаси; б – армированная трубка с
манжетой; в – манжетали Кюн трубкаси; г – манжетали
бурчакли трубка; д, е – Коул трубкалари.
Анестезиологик кискич (а) ва утказгичлар (б)
Коникотомия
Коникотомия – шошилинч операция бўлиб,
ҳиқилдоқ ўткир обструкцияси натижасида юз берган
асфиксияда қўлланилади. Қалқонсимон ва узуксимон
тоғайлар ўртасидаги конуссимон бойламни кесишдан
иборат.
Техникаси: Бемор боши максимал орқага
ёзилади, юқоридаги тоғайлар ораси топилади ва
кўндаланг равишда тери, ундан сўнг конуссимон
бойлам кесилади. Ҳосил булган тешикка трахеостомик,
интубацион ёки бошқа трубка киритилади.
Камчилиги: яранинг тузалиши қийин, айрим
пайтлар пластик операция килиш керак бўлади.
Асорати: кесим чуқур қилинса ҳалқум орқа
деворини ва қизилўнгачни жарохатлаш мумкин.
Трахеостомия
Керакли асбоблар
- ингичка, ўткир учли скальпель
- қон тўхтатувчи пинцетлар
- хирургик ва анатомик пинцетлар
- ярани очиш учун тўмтоқ илмоқлар
- трахеостомик трубкалар набори
Турлари
1. Юқори - қалқонсимон без бўйинчасидан
юқорида
2. Ўрта - қалқонсимон без бўйинчасини кесиб
3. Пастки - қалқонсимон без бўйинчасидан пастда
АЭРОЗОЛ ТЕРАПИЯ
Нафас газ аралашмасига асосан маҳаллий
таъсирга эга препаратларни киритишда
қўлланилади. Кўпинча муколитик, бронхолитик
ҳамда яллиғланишга қарши ва антибактериал
препаратлар юборилади.
Аэрозол терапияга бронх ва ўпкаларда кўп
миқдорда ёпишқоқ балғам йиғилиши билан
борувчи касалликлар ва бронхиал астма кўрсатма
бўлади. Аэрозол ингаляция пневматик ёки
ультратовушли пуркагич ёрдамида амалга
оширилади.
Муколитик моддалар балғамнинг реалогик хусусиятини
яхшилайди ва эвакуациясини енгиллаштиради. Муколитиклар 2
гуруҳга бўлинади:
1. Детергентлар – натрий гидрокарбонат
2. Ферментатив моддалар
- дезоксирибонуклеаза
- хемопсин
- химотрипсин
Ферментатив перапаратларни беришда уларнинг
муколитик эффекти билан биргаликда цилиар эпителий
функциясини бузиши, сурфактантни парчалаши ва аллергия
чакиришини ёдда тутиш лозим.
Аэрозол терапияда кулланиладиган бронхолитикларга
адренергик таъсир кўрсатувчи (адреналин, эфедрин, изадрин) ва
пурин ҳосилалар (эуфиллин) препаратлар киради. Бу
препаратларни ингаляцион йўл Билан киритиш камчилиги –
улар ўпкада нотекис тарқалади, яъни дорининг кўп қисми
вентиляция яхши ва обструкция кам жойларда чўкади.
ОКСИГЕНОТЕРАПИЯ
Артериал гипоксемия – нафас
етишмовчилигининг асосий белгиси бўлиб,
респиратор терапияда кислород ингаляциясини
қўллаш шарт ва зурур. Кислород ҳам барча дори
моддалари сингари маълум дозада қўлланилади.
Кислороднинг дозасини аниқлашда нафас ҳавоси
аралашмасида О2 фракцион концентрациясини ва
артериал қондаги парциал босимини аниқлаш
лозим.
Кислород ингаляцияси усуллари
1. Бурун катетерлари ёрдамида
2. Юз маскалари ёрдамида
3. Кислород палаткаларда ва тентларда
4. Кувезларда
Бурун катетерлари тоқ ёки жуфт бўлиб,
учида бир нечта тешиклари бўлади, бурун йўлига
киритилади.
Камчиликлари:
- О2 нинг юқори концентрациясини ташкил этиш
иложи йўқ;
- бурун оркали нафас олишни қийинлаштиради ва
шиллиқ қаватларни таъсирлантиради;
- нафас аралашмасида О2 концентрациясини
бошқариб бўлмайди.
Юз маскалари нафас аралашмасида О2 ни
турли концентрацияларда ушлаб туриш имконини
беради. Камчилиги: фиксацияси ва
герметизацияси қийин.
Кислород палаткалари ва тентларда
инспиратор газдаги О2 концентрацияси енгил
бошқарилади, болани безовта қилмайди. Лекин
ногерметиклиги сабабли бу ускуналарга О2 юқори
тезликда берилиши керак (8-12 л/мин), лекин
шунда ҳам О2 концентрацияси камдан-кам 50-60%
га кўтарилади.
Янги туғилган чақалоқларга оксигенотерапия
кувезларда ўтказилади. Ёпиқ кувезда О2
концентрациясини етарлича кўтариш мумкин.
Лекин герметиклиги бузилганда (ойнаси
очилганда) О2 фракцион концентрацияси тез
тушиб кетади.
ГЕЛИЙ-КИСЛОРОД ТЕРАПИЯ
Бу усул гелийнинг паст зичликка эга эканлигига
асосланади. Нормада нафас йўлларида ҳаво оқими
ламинар. Нафас йўлларида тўсиқ бўлганда ҳаво оқими
турбулент бўлади.бунда аэродинамик қаршилик ва нафас
иши кескин ошади. Азот гелий билан алмаштирилганда
газнинг зичлиги пасаяди ва турбулентлик камаяди. Шунинг
учун гелий-кислород ингаляциялар ҳиқилдоқ, трахея ва
бронхлар стенози юз берган болаларда нафас ишини
камайтириш мақсадида қўлланилади. Газлар
аралашмасида гелий ва кислород нисбати 3:1. Ингаляция 1-
2 соатлик сеанс бўлиб, кунига 2-5 марта қўлланилади.
Камчилиги: гипотермия ривожланиши мумкин,
шунингдек, альвеолалар чўкишини ошириб,
микроателектазлар ривожланишига олиб келиши мумкин.
ЎПКА СУНЪИЙ ВЕНТИЛЯЦИЯСИ
ЎСВ – ташқи нафас функциясини
вақтинча сунъий равишда таъминлаб туриш.
Абсолют кўрса1. Нафас олишнинг
тўхташи - апноэ
2. Нафас минутлик ҳажми камайиши билан
борувчи ўпка вентиляцияси етишмовчилиги
3. Ўткир нафас ритмининг бузилиши
тма:
Нисбий кўрсатма:
1. гипоксемия - РО2 – 70 мм сим уст дан паст бўлиши
2. гиперкапния – РСО2 – 60 мм сим уст дан юқори
3. функционал ўлик бўшлиқ ҳажмининг нафас
ҳажмига нисбати 0,6 дан ошиши
4. ўпкалар тириклик сиғимининг камайиши 10-12
мл/кг гача
5. нафас частотаси 1 минутда 50 тадан кўп бўлиши
6. эффектсиз йўтал ва нафас йўлларини доимо
тозалаш керак бўлса.
ГИПЕРБАРИК ОКСИГЕНАЦИЯ ГБО
ГБО – даволаш мақсадида юқори
парциал босимда кислород қўллаш усули. Бу усул
мақсади плазмада эриган кислород миқдорини
кўпайтиришга қаратилади. Нормал атмосфера
босимида 100 мл артериал қонда 20 мл кислород
бўлади, шундан фақат 0,3 мл эриган кислород
бўлади, қолгани гемоглобин билан боғланган
ҳолатда. Тоза кислород ингаляциясида
гемоглобин кислородга тўлиқ тўйинади, кейин
эса плазмада эриган кислород миқдори ҳам
ошади.
Эриган кислороднинг қон ва тўқима
суюқликларида миқдори ошиши Генри физик
қонунига кўра боради. Бу қонунга кўра доимий
температурада газнинг маълум суюкликда
эрувчанлиги газнинг эритмадаги босимга тўғри
пропорционал. Газлар аралашмасига кирувчи ҳар
бир газнинг эрувчанлиги ушбу газнинг эритмадаги
парциал босимига боғлиқ ва бу газлар суюқликда
бир-бирига боғлиқ бўлмаган ҳолда эрийди
(Генри-Дальтон қонуни).
Кўрсатма:
- реанимациядан кейинги ҳолат
- бош мия гипоксик шиши
- жигар ва буйрак етишмовчилиги
- оғир комбинирланган травма
- ўткир экзоген интоксикация
- ҳаво эмболияси
- узоқ вақт тузалмайдиган яралар
Оксигенотерапия асоратлари
Ўткир кислород интоксикацияси
Қисқа муддатда юқори парциал босимда
кислород қўлланганда юз беради. МНС
шикастланиши билан характерланади ва
эпилептиформ талвасалар кўринишида юзага
чиқади. Кислород босими пасайтирилгани сайин
токсик таъсири камаяди. Ёрдам берилмаса МНС да
қайтмас ўзгаришлар ва ўлим юз бериши мумкин.
Сурункали кислород интоксикацияси
Узоқ муддат нисбатан паст босимдаги кислород
таъсирида юзага келади ва кислородли пневмония
сифатида ривожланади. Кислород сурфактантни бузади.
Бунда ўпка тўқимаси чўкади, ателектазлар, перибронхиал
шиш, альвеоляр эпителий шиши ривожланади.
Эътиборингиз учун рахмат!