Вы находитесь на странице: 1из 24

Маърузачи: Жураев О. Р.

ОИВ ривожланиши натижасида


касаллик белгиларининг намоён
бўлиши, ОИВ инфекциянинг охирги
босқичи

О
О И В и н ф е к ц и я
Т
С
Вируснинг организмга тушиши
натижасида юзага келган касаллик,
касаллик белгилари намоён
бўлмаган ёки кам намоён бўлган
холат
1980-1981 йилла
р Лос-Анжелес
шифохонада пнев шаҳридаги 3
моцистли зотилж та
та бемор давола а м касаллиги била
нди. Бу касаллик ж н5
чала туғилган ча уда кам учраб, ас
қалоқлар, иммуно осан
даволанувчи бошқ депрессантлар би
а касаллиги борла лан
учраган ёки сарат р, радионур таъси
он билан оғриган рига
Лекин, уларнинг б беморларда учра
ирортасида шу ва йди.
топилмаган. Улар ш у нга ўхшаш сабабл
ёш бесоқолбозлар ар
ўтказилган текш бўлган. Синчиклаб
ирувлар натижа
иммун тизимга ж сида бу беморла
авоб берувчи Т-лим рда
камайиб кетганли фоцитларнинг ке
ги аниқланган... скин
...ва бу янги ка
салликка ОДАМ
ВИРУСИ дея ном б ИММУН-ТАНҚИСЛ
ерилган. И ГИ
ОИТСнинг ЭПИДЕМИОЛОГИ СИ

• 2017-йил якунига кўра 36,9 млн. ОИВ


билан зарарланган.
• 2017 йилда 1,8 млн. инсон
инфицирланган.
• 2017 йил 940.000 инсон ОИТСдан вафот
этган.
ВОЗ; UNAIDS. Июль, 2018 йил
• Оиласи – ретровируслар, авлод –лентивируслар
• Сферик формада, ўлчами 100-120нм, 1-ипли РНК тутади.
• Хужайра қобиғида гликопротеинлар (gp-120, gp-41) нишон хужайра
билан боғланишда асосий роль ўйнайди.
• ОИВ таркибидаги интеграза, протеаза ва қайталама транскриптаза
ферментлари репликация жараёнида иштирок этишади.

gp120
gp41
Матрикс оқсили
Липид мембрана
р12 интеграза

ОИВ РНКси
р24 капсид оқсил
Қайтар
транскриптаза

Морфологияси
ОИТСнинг
ОИТСнинг ЮҚИШ
ЮҚИШ ЙЎЛЛАРИ
ЙЎЛЛАРИ
ЖИНСИЙ АЛОҚА
ОРҚАЛИ

ҚОН ОРҚАЛИ

ОНАДАН БОЛАГА
ОИВ ЮҚАДИ:

•• Ҳимояланмаган жинсий
Ҳимояланмаган жинсий алоқа
алоқа орқали.
орқали.
•• Гиёҳвандлар ўртасида
Гиёҳвандлар ўртасида битта
битта шприцдан
шприцдан
қайта фойдаланиши
қайта фойдаланиши натижасида.
натижасида.
•• Пирсинг ва
Пирсинг ва татуировка
татуировка қилишда
қилишда
зарарсизтирилмаган асбоблардан
зарарсизтирилмаган асбоблардан
фойдаланиш натижасида.
фойдаланиш натижасида.
•• Бегона инсонларнинг
Бегона инсонларнинг қонқонқолдиғи
қолдиғи қолган
қолган
шахсий буюмларидан
шахсий буюмлариданфойдаланилганда
фойдаланилганда
(тиш чўтқаси,
(тиш чўтқаси, соқол
соқол олувчи
олувчи асбоблар
асбоблар
орқали)
орқали)
•• ОИВ юқтирган
ОИВ юқтирган онадан
онадан болага
болага
ҳомиладорлик, туғиш
ҳомиладорлик, туғиш ва
ва эмизиш
эмизиш
даврларида.
даврларида.
ОИВ ЮҚМАЙДИ:

•• Қўл
Қўлбилан
биланкўришиш,
кўришиш, қучоқлашиш,
қучоқлашиш, ўпишиш
ўпишиш
орқали;
орқали;
•• Қон
Қон сўрувчи
сўрувчи ҳашоратлар
ҳашоратлар чақиши
чақиши орқали;
орқали;
•• Йўтал
Йўтал ёки
ёки аксириш
аксириш орқали;
орқали;
•• Маиший
Маиший телефон
телефонбилан
биланфойдаланганда;
фойдаланганда;
•• Касалхонада
Касалхонада беморни
беморникўриш
кўриш орқали;
орқали;
•• Маиший
Маиший хожатхонадан
хожатхонаданфойдаланганда;
фойдаланганда;
•• Бирга
Бирга овкатланганда
овкатланганда идиш
идиш ёки
ёки овқат
овқат
орқали;
орқали;
•• Бассейн,
Бассейн, ванна,
ванна, ҳаммомда
ҳаммомда чўмилиш
чўмилиш
орқали;
орқали;
•• Кийим
Кийим ва
ва кўрпа-тўшак
кўрпа-тўшак орқали.
орқали.
Инкубацион давр
Касаллик кечиши
3 ойгача босқичлари

Ўткир инфекция – 1 кундан 2 ойгача

Бирламчи
Симптомсиз -1-8 йил
белгилар босқичи
Тарқалган лимфаденопатия

Озиш, иситма, ич кетиш, хотира


Иккиламчи пасайиши, бош оғриши, ёндош
белгилар босқичи инфекция белгилари (пневмония), тери
ўзгариши (Капоши саркомаси)

EXIT

Терминал босқич
Капоши саркомаси:
Оғиз классик формаси. Унгмикотик
бўшлиғининг оёк шишган; сон ва болдир
Herpes
Иккиламчи сифилис: папулезZoster (ўраб
сифилид.
сиёхранг папула ва Контагиоз
олувчи
Кипикланувчи кизигиш папулалар
Кахексия
тугунчалар моллюск
билан копланган, улар би-бири билан
зарарланиши
ва пушти доглар бутун бел буйлаб таркалган.
темиратки)
кушилган ва оёкларнинг носимметрик зарарланиши.
ОИВга текшириш
Буйруқ №5. Одамнинг иммунитет танқислиги вирусига тиббий текширувдан ўтказиш қоидаларини тасдиқлаш тўғрисида
31 май 2014

Ихтиёрий равишда ОИВга тиббий текширувдан ўтказиш текширувдан


ўтаётган шахснинг хоҳишига кўра, махфийликка риоя этилган ҳолда амалга
оширилади.

Текширувдан ўтаётган шахсни ғайриихтиёрий равишда ОИВга тиббий текширувдан


ўтказиш қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда унинг розилигисиз ёки қонуний
Иҳтиёрий
вакилининг розилигисиз суриштирувчининг, терговчининг, прокурорнинг қарорига ёки
суд ажримига кўра амалга оширилади.
Ғайрииҳтиёрий

Мажбурий
50 ёшгача бўлган никоҳланувчи шахслар Донорлар

Жинсий шеригида ОИВ аниқланганлар Тиббий ходимлар

Хомиладор аёллар ОИВдан туғилган болалар

Наркоманлар Фоҳишалар
ОИВни текшириш усуллари

ИФА Иммуноблот ПЦЗ


ОИВни текшириш усуллари

ИФА Иммуноблот ПЦЗ

ИФА (иммунофермент анализ)


-Энг кенг тарқалган усул
-Тестнинг ишончли натижаларини фақатгина вирус организмга тушгандан кейин
уч ой муддатда аниқлаш мумкин.
-Манфий натижа – ОИВга қарши антитело йўқ (демак, вирус хам йўқ)
-Ёлғон манфий натижа – антитело вирусга етарли миқдорда сўрилмаганда, яъни
“серологик тўхташ даври”да, 3 ойдан сўнг қайта текшириш мумкин
-Мусбат натижа – қонда ОИВга қарши антитело бор (демак, вирус хам бор)
-Ёлғон мусбат натижа – ОИВ антителоси бошқа антителолар билан (ТОРЧ,
аутоиммун ва онкологик касалликлар, хомиладорликда) алмаштириб
юборилганда
ОИВни текшириш усуллари

ИФА Иммуноблот ПЦЗ

Иммуноблот
-ИФА мусбат бўлганда ўтказилади, жуда сезгир текширув
-Мусбат натижа – қонда ОИВ бор
-Манфий натижа – қонда ОИВ йўқ
-Шунингдек шубҳали ва ноаниқ натижалар ҳам бўлиши мумкин. Бундай
натижалар туберкулёз, онкологик касалликка чалинган беморлар, кўп марта
гемотрансфузия қилинган реципиентлар, ҳомиладорларда бўлиши мумкин.
Бундай беморлар инфекционист назоратида бўлиб, 1-3-6 ой давомида қайта қон
топширадилар.
ОИВни текшириш усуллари

ИФА Иммуноблот ПЦЗ

ПЦР (полимераза занжир реакцияси)


-Вирус РНКсини аниқлашга асосланган, жуда сезгир ва самарали усул
-Қуйидагиларда ўтказилади: даволашни бошлашдан олдин ва кейин (даволаш
самарасини баҳолаш учун); Иммуноблот усулида шубҳали натижа олинганда;
ОИВдан туғилган болаларда;
Даволаш
Даволаш антиретровирус
антиретровирус
препаратлар,
препаратлар,
имууностимуляция ва
имууностимуляция ва ёндош
ёндош
касалликларни
касалликларни даволаш
даволаш
орқали
орқали амалга
амалга оширилади.
оширилади.
Афсуски
Афсуски хозирда
хозирда
даволашнинг оптимал
даволашнинг оптимал усули
усули
аниқланмаган.
аниқланмаган.
2014-йил
2014-йил якунига
якунига кўра
кўра 14,9
14,9
млн.
млн. одам
одам АРТ
АРТ олган
олган (ВОЗ,
(ВОЗ,
2015й).
2015й).
2006 йилдан
2006 йилдан Ўзбекистонда
Ўзбекистонда
антиретровирус
антиретровирус терапия
терапия
қўлланила
қўлланила бошланган.
бошланган.
ОИВНИ
ОИВНИОЛДИНИ
ОЛДИНИОЛИШ ОЛИШУЧУН
УЧУНКЕРАК:
КЕРАК:
• • Замонавий
Замонавийхимоя
химоявоситалардан
воситалардан
фойдаланиш
фойдаланиш(презервативлар)
(презервативлар)
• • Бетартиб
Бетартибжинсий
жинсийалоқалардан
алоқалардан
сақланиш
сақланиш
• • Бир
Бирмарталик
марталикшприцдан
шприцдан
фойдаланиш
фойдаланиш
• • Шахсий
Шахсийгигиенага
гигиенагариоя
риояқилиш
қилиш(тиш
(тиш
чўткаси,
чўткаси,соқол
соқололиш
олишасбоблари
асбоблари
алоҳида
алоҳидабўлиши
бўлишикерак)
керак)
БУЙРУҚЛАР
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИНИНГ
ҚАРОРИ
ПҚ-3800-сон 22.06.2018
ОДАМНИНГ ИММУНИТЕТ ТАНҚИСЛИГИ ВИРУСИ КЕЛТИРИБ ЧИҚАРАДИГАН КАСАЛЛИК
ТАРҚАЛИШИГА ҚАРШИ КУРАШИШ ВА ШИФОХОНА ИЧКИ ИНФЕКЦИЯЛАРИНИ
ПРОФИЛАКТИКА ҚИЛИШ БЎЙИЧА ҚЎШИМЧА ЧОРА-ТАДБИРЛАР ТЎҒРИСИДА

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИНИНГ


ҚАРОРИ
ПҚ-3493-сон 25.01.2018
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ОДАМНИНГ ИММУНИТЕТ ТАНҚИСЛИГИ ВИРУСИ
КЕЛТИРИБ ЧИҚАРАДИГАН КАСАЛЛИК ТАРҚАЛИШИГА ҚАРШИ КУРАШИШ ТИЗИМИНИ
ЯНАДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТЎҒРИСИДА

2017-2012 Харакатларлар стратегиясида белгиланган изчил вазифаларни амалга


ошириш.
2018 йилда Ўзбекистон Республикасида ОИВ инфекциясини тарқалишига қарши
курашиш Давлат дастури 3993 қарорига асосида ишлаб чиқарилган.
ОИВ инфекцияси юқиш хавфи билан боғлиқ авария ҳолатларида тиббий ҳодимнинг
харакатлари:

Қўлга игна кириб кетганда ўша заҳоти қўлни хўжалик совуни билан ювиш ва оқар сувда
бир неча минут ушлаб туриш, кейин 70% этил спирти ва 5% йод эритмаси билан ишлов
бериш керак бўлади. Жароҳатланган жойни артиш, босиш, сўриш мумкин эмас.

Қон ёки бошқа биологик суюқлик терига тушганда – совунли сувда ювиш, кейин кучсиз
дез-эртима (2-4% хлоргексидин глюконат) билан ишлов бериш керак. Кучли таъсирли
воситалар (спирт, йод) мумкин эмас, чунки уларнинг ўзи бутун терини шикастлаб
инфекцияга йўл очиши мумкин. Контакт жойини артиш, тирнаш ёки боғлам қўйиш
мумкин эмас.

Қон ёки бошқа биологик суюқлик кўзга тушганда – ўша заҳоти кўзни сув ёки
физиологик эритма билан ювиш керак.
Қон ёки бошқа биологик суюқлик оғизга тушганда – ўша заҳоти тупуриб ташлаб, бир
неча марта оғизни сув ёки физиологик эритма билан чайиш керак.
Жабрланган тиббий ҳодим экспресс текширув ўтказиш учун ОИТС марказига
юборилади ва биринчи 2 соатда (36 соатдан кеч эмас) антиретровирус терапия
бошланиши керак. Раҳбарларга хабар бериш, акт тўлдириш, журналга қайд қилиш каби
ишлар олиб борилади.
ОИВ инфекцияси
профилактикаси учун зарур
дори ва анжомлар:
1. 70% этил спирти
2. 5% йод эритмаси
3. Дистирланган сув
4. Кўз пипеткаси
5. Стерил салфетка
6. Резина перчатка
7. Бир марталик халат
8. Фартук
9. Кўзойнак
10.Хўжалик совуни
11.Қўлни ювиш учун сув – 5
литр
12.Дезинфекция воситаси
Эътиборингиз учун рахмат!

Фойдаланилди:
1. J.E. Ho, P.Y. Hsue,  Cardiology Division, San Francisco General
Hospital, University of California, San Francisco, California, USA.
Сердечно-сосудистые проявления ВИЧ-инфекции. Перевод К.
Кремеца. Впервые опубликована в журнале Heart, 2009, 95:
1193-1202. Сайт: http://angiology.com.ua
2. Т. Неуман: ВИЧ-инфекция и болезни сердца. Американский
международной союз здравоохранения (АМСЗ); библиотека
инфосети «Здоровье Евразии» www.eurasiahealth.org; Перевод
осуществлён компанией EnRus www.enrus.ru, Москва, 2005 г.
3. Бутунжаҳон Соғлиқни Сақлаш Ташкилоти (ВОЗ). Сайт:
http://www.who.int
4. Wikipedia

Вам также может понравиться