Вы находитесь на странице: 1из 55

Пешоб синамалари.

Буйрак
касалликлари лаборатор
диагностикаси.
 Пешоб (urina) — буйрак орқали
ажраладиган биологик суюқлик бўлиб,
организмдан модда алмашинувининг
якуний махсулотларини олиб чиқиб
кетади.
 Энг кўп қўлланиладиган пешоб
тахлиллари:
 Умумий пешоб тахлили
 Зимницкий синамаси
 Нечипоренко синамаси
 Адис-Каковский синамаси
 Реберг синамаси
Долзарблиги
 Пешоб тахлили касалликка ташхис
қўйиш ва касаллик кечишига бахо
бериш учун жуда мухим.
 Буйрак ва сийдик йўлларидаги турли
хил патологик жараёнлар пешобда ўз
аксини топади.
 Шу билан бирга турли хил
касалликларда пайдо бўлган патологик
модда алмашинуви махсулотлари ҳам
буйрак орқали ажралади.
Статистик маълумотлар
 World Health Report ва Global Burden
Disease (GBD) project маълумотларига
кўра, буйрак ва сийдик йўллари
патологияси ўлим сабаби сифатида 12-
ўринни, иш қобилиятининг йўқолиши
сифатида 17-ўринни эгаллайди.
 Дунё статистикаси бўйича, 30% буйрак
патологияси бор беморлар диспансер
назоратда бўлишади, 60% оммавий
текширишда, 13-15% эса СБЕ босқичида
аниқланади.
Фанлараро интеграция
Биология

Гематология Цитология

Клиник
лаборатор
диагностика
Биохимия Гистология

Терапия
 ПЕШОБ ҲОСИЛ БЎЛИШ МЕХАНИЗМИ

 I босқич — нефрон коптокчаларида қон


плазмаси фильтрацияси ва бирламчи
пешоб ҳосил бўлиши.

 II босқич — нефрон каналчаларида сув,


ионлар, глюкоза ва бошқа моддалар
реабсорбцияси и сийдик кислотаси, Н+-
ионлари ва б. секрецияси.
Пешоб ҳосил бўлиши
 Пешобни текшириш
босқичлари:
 1. Пешоб физик хусусиятларини
текшириш;
 2. Пешоб кимёвий хусусиятларини
текшириш;
 3. пешоб чўкмаси микроскопияси.
Пешоб физик хусусиятларини текшириш

 1. Миқдори

 Пешоб миқдори нормада суткада 800 -1500 мл.

 Полиурия (polyuria) — пешоб миқдорининг


суткада 2000 мл дан ошиши
 Олигурия (oliguria) — пешоб миқдорининг
суткада 500 мл дан камайиши
 Анурия (anuria) — пешоб миқдорининг суткада
100 мл дан камайиши ёки уммуман
ажралмаслиги
Пешоб физик хусусиятларини текшириш
 Ранги
 Пешоб ранги нормада сомон-сариқ
рангда.
 Пешоб ранги ўзгаради:
 1. озиқ моддалар таъсирида (лавлаги,
қизил сабзи ва б.)
 2. дори воситалари қабул қилганда
(нитроксолин, сульфаниламид ва б.)
 3. тузлар кўп бўлганда
 4. хужайралар кўп бўлса (эритроцит,
лейкоцит)

 Пиво ранг – гемолитик анемия,


паренхиматоз сариқлик
 Қизил – гематурия
Пешоб физик хусусиятларини текшириш
1. Эрталабки пешоб ўрта порцияси тоза
қуруқ контейнерга олинади
2.Пешоб тахлилдан олдин аралаштирилади,
центрифуга қилинмайди
3. Пеналдан тест- тилимча олинади. Пенал
тезда ёпилади.
4. Тест- тилимча индикатор зоналари 3
секунд пешобга ботирилади.
5. Тест- тилимча фильтр қоғозга қўйилади.
6. Тест- тилимча диагностик зоналари ранги
пенал этикеткасидаги рангли шкала билан
солиштирилади ва натижа аниқланади.
Пешоб физик хусусиятларини текшириш
Пешоб физик хусусиятларини текшириш

 ТИНИҚЛИГИ
 Нормада пешоб тиниқ.
 Хиралашиш сабаблари:
 Тузлар
 Хужайралар
 Шиллиқ
 Ёғлар
 Бактериялар
Пешоб физик хусусиятларини текшириш
 Пешоб ажралиши
 Пешоб ажралиши нормада кунига 4–5
марта.
 Дизурия (dysuria) — пешоб ажралиши
бузилиши
 Поллакиурия (pollakiuria) — тез-тез
пешоб ажралиши
 Олакиурия (olakiuria) — узоқ вақт
пешоб ажралмаслиги
 Странгурия (stranguria) — оғриқли
пешоб ажралиши.
 Никтурия (nycturia) – тунги диурез
кундузги диурездан устун бўлиши
Пешоб физик хусусиятларини текшириш

 Пешоб нисбий зичлиги

 Нормада пешоб нисбий зичлиги 1008-


1025, эрталабки пешобда 1018–1026.
 Гиперстенурия (hypersthenuria) —
нисбий зичлик 1026 дан ошиши
 Гипостенурия (hyposthenuria) —
нисбий зичлик 1008 дан камайиши
Пешоб мухити
Пешоб кимевий хусусиятларини текшириш

 Протеинурия – пешобда оқсил


миқдори ошиши
 Коптокчалар протеинурияси
 Каналчалар протеинурияси
 Оқсил кўп ишлаб чиқарилиши
натижасидаги протеинурия
 Функционал протеинурия

 Ренал протеинурия
 Преренал протеинурия
 Постренал протеинурия
Пешоб кимевий хусусиятларини текшириш
Пешобда оқсилни аниқлаш
 Сифат реакциялари
 3% сульфосалицил кислота
аралаштирилганда пешоб хиралашади
 Биурет усулида мис тузлари билан
оқсил кўк рангга киради
Миқдор реакцияси
1 мл
Ларионова 1 мл пешоб
реактиви

Ларио
нова пешоб

Ларионова реактиви: 99 мл
натрий хлор + 1 мл 50%
азот кислота

3 минутдан сўнг қора фонда


кўрилади
Агар халқа қалин бўлса пешоб
суюлтирилади
Натижа: султириш миқдорини 0.033
Мусбат натижа га кўпайтирилади
Пешоб кимевий хусусиятларини текшириш

 Глюкозурия (glucosuria) — пешобда


глюкоза миқдорининг ошиши.
 Глюкозурияни суткалик пешобда
аниқлаш тавсия этилади.
 Глюкозурия гипергликемия холатларида
пайдо бшлади: 7,8-8 ммоль/лдан
ошгандан кейин.
 Қондаги глюкоза 3,6-6,6 ммоль/л (0,8-
1,2 г/л).
Пешоб кимевий хусусиятларини текшириш

 Гайнессинамаси
 3 мл Гайнес реактивига хаворанг
пайдо бўлгунча 8-12 томчи пешоб
қўшилади.
 Аралаштирилади ва спиртовкада
юқори қисми қиздирилади.
 Глюкоза бўлганда пешоб ранги
сарғаяди.
 Глюкоза жуда кўп бўлганда тўқ
жигарранггача ўзгаради
Пешоб кимевий хусусиятларини текшириш

пешоб

Манфий натижа Мусбат нитижа


Пешоб кимевий хусусиятларини текшириш

 Билирубинурия (bilirubinuria) —
пешобда билирубин пайдо бўлиши.
 Боғланмаган билирубин сувда эримайди
ва пешобга чиқмайди.
 Боғланган билирубин сувда эрийди ва
3,4 мкмоль/л дан ошганда пешобда
пайдо бўлади
 Розин синамаси.
 Пробиркага 3-4 мл пешоб солинади ва
устига Люгол эритмаси ёки 1% йод
спиртли эритмаси қуйилади.
 Билирубин бўлганда яшил халқа пайдо
бўлади.
 Кетонурия (ketonuria) —
пешобда кетон таналарининг
пайдо бўлиши.
 Ланге синамаси
 3-5 мл пешобга 0,5 мл уксус
кислота аралаштирилади
 5-10 томчи 10%
нитропруссид натрий
эритмаси аралаштирилади
 Устига 2-3 мл концентрланган
аммиак солинади.
 3 минутдан сўнг пушти
бинафша халқа ҳосил бўлса
реакция мусбат саналади
Пешоб микроскопияси

 эрталабки пешоб ўрта порциясидан 10


мл олинади
 5 мин 2000 об/мин тезликда
центрифугаланади
 1 мл чўкма олинади
 1 томчи чўкма буюм ойнасига олинади
ва қопловчи ойна билан ёпилади
 окуляр х40 да шаклли элементлар,
цилиндрлар, туз кристаллари кўрилади
 Бир кўрув майдонидаги натижа
берилади
Нечипоренко синамаси
 10 мл эрталабки ўрта порция пешоби
олинади
 3 мин 3500 об./мин тезликда
центрифугаланади
 1 мл (1000 мкл) чўкма олинади,
аралаштирилади ва Горяев камерасига
солинади
 Бутун камерада лейкоцитлар,
эритроцитлар ва цилиндрлар саналади.
 1 мл пешобдаги элементлар хисоби:

 N =элементлар сони x 100


 Адис-Каковский синамаси

 24 соатлик пешоб йиғилади, миқдори ўлчанади


 тахлилдан олдин аралаштирилади
 12 мин (1/5 соат)да ажралган пешоб
ўлчанади:
 Q = 24 соатлик пешоб миқдори / 120
 Аниқланган миқдор пешоб ажратилади ва
центрифугаланади 2000 об./мин 5 мин.
 1,0 мл чўкма олинади ва Горяев камерасига
солинади
 Лейкоцит, эритроцит, цилиндрлар саналади
 Суткада ажралган пешобдаги элементлар
миқдори хисобланади:

 В = саналган элементлар х 120 000,

 Зимницкий синамаси
 Ҳар 3 соатда 8 порция пешоб йиғилади
 Урометр ёрдамида пешоб нисбий
зичлиги ўлчанади
 Ҳар бир порция пешоб миқдори
ўлчанади
 Натижа кундузги ва тунги диурез ва
нисбий зичлик тебранишларини
кўрсатади
Реберг синамаси
 Эрталаб оч қоринда 1 олдин пешоб,
кейин веноз қон олинади
 Пешобда ва қонда креатинин
аниқланади
 Коптокчалар фильтрацияси
хисобланади:

 К = ПК х минутлик хажм / ПК

 Каналчалар реабсорбцияси (Р)

 Р= КФ- минутлик хажм /КФ х 100


Вам также может понравиться